"Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 29 тамыздағы № 711 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
«Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫ Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы

Осы Заң Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметіне кіру, оны өткеруге және тоқтатуға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайын (мәртебесін), материалдық қамтамасыз етілуі мен әлеуметтік қорғалуын және адамдардың мемлекеттік органдардағы жұмысының өзге де мәселелерін айқындайды.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар
Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) «А» корпусы – кадр резервіне іріктеудің, конкурстық іріктеудің, мемлекеттік қызметті өткеру мен тоқтатудың айрықша тәртібі, сондай-ақ арнайы біліктілік талаптары көзделген басқарушылық деңгейдегі мемлекеттік әкімшілік лауазымдар;
2) «Б» корпусы – «А» корпусына енгізілмеген мемлекеттік әкімшілік лауазымдар;
3) ( бiлiктiлiк талаптары – мемлекеттiк лауазымға орналасуға үмiткер азаматтарға білімі, жұмыс тәжірибесі және құзыреті бойынша қойылатын талаптар;
4) лауазымды адам – билiк өкiлiнiң функцияларын тұрақты, уақытша немесе арнайы өкiлеттiк бойынша жүзеге асыратын не мемлекеттiк органдарда немесе жергілікті атқарушы органдарда ұйымдастырушылық-өкiмдік немесе әкiмшiлiк-шаруашылық функцияларды орындайтын адам;
5) лауазымдық өкiлеттiктер – мемлекеттiк қызметшiлер өз қызметiн жүзеге асыратын мемлекеттiк органдардың немесе жергілікті атқарушы органдардың алдында тұрған мақсаттар мен мiндеттерге сай келетін нақты мемлекеттiк лауазыммен көзделген құқықтар мен мiндеттер;
6) мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшi – Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, өз қызметін тұрақты кәсіби негізде жүзеге асыратын мемлекеттiк қызметшi;
7) мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазым санаты – тиісті біліктілік талаптары бар мемлекеттік әкiмшiлiк лауазымдар жиынтығы;
8) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызметі – мемлекеттiк билiктiң мiндеттерi мен функцияларын iске асыруға бағытталған лауазымдық өкiлеттiктерді атқару жөнiндегi мемлекеттiк қызметшiлердiң мемлекеттiк органдардағы немесе жергілікті атқарушы органдардағы қызметi;
9) «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резерві – «А» корпусының бос не уақытша бос мемлекеттік лауазымдарына орналасуға үміткер Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қалыптастырылып, жүйеленген тізімі;
10) мемлекеттiк қызметшi – мемлекеттiк органда немесе жергілікті атқарушы органда Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен республикалық немесе жергiлiктi бюджеттерден не Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң қаражатынан ақы төленетiн лауазымды атқаратын және мемлекеттiң мiндеттерi мен функцияларын iске асыру мақсатында лауазымдық өкiлеттiктерді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының азаматы;
11) мемлекеттік қызметшілердің қызмет этикасы – мемлекеттік қызметшілердің осы Заңда, Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің Этика кодексінде белгiленген мінез-құлық қағидалары;
12) мемлекеттiк лауазым – мемлекеттiк органның немесе жергілікті атқарушы органның нормативтiк құқықтық актiлерде белгiленген лауазымдық өкiлеттiктер және лауазымдық мiндеттер аясы жүктелген құрылымдық штат бiрлiгi;
13) мемлекеттiк саяси қызметшi – тағайындалуы (сайлануы), босатылуы және қызметi саяси-айқындаушы сипатта болатын және саяси мақсаттар мен мiндеттердi iске асыру үшiн жауаптылықта болатын мемлекеттiк қызметшi;
14) мүдделер қақтығысы – мемлекеттік қызметшінің жеке басының мүдделері өзінің лауазымдық өкілеттіктерін тиісінше атқармауына әкеп соғуы мүмкін болатын кездегі мемлекеттік қызметшінің жеке басының мүдделері мен оның лауазымдық өкілеттіктері арасындағы қайшылық;
15) тәлімгер – мемлекеттік қызметке алғаш рет қабылданған адамға бекітілген, оның кәсіби бейімделуіне практикалық көмек көрсететін мемлекеттік қызметші;
16) уақытша бос мемлекеттік лауазым – аталған лауазымды атқаратын мемлекеттік қызметшінің іссапарға жіберілуіне, әлеуметтік демалыста не мемлекеттік тапсырыс негізінде оқуда болуына, сондай-ақ ауыруы салдарынан, егер ауру Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі екі айдан астам еңбекке уақытша жарамсыздық мерзімін белгілеуі мүмкін ауру түрлерінің тізбесіне енген болса, оның жұмыс орнында болмауына және уақытша бос мемлекеттік лауазым;
17) құзыреттер – нақты мемлекеттік лауазымда тиімді қызмет атқару үшін қажетті білімнің, икемнің және дағдылардың жиынтығы;
18) уәкілетті комиссия – осы заңның талаптарына сәйкес, мемлекеттік әкімшілік қызметіне азаматтардың кіруі, оны өткеру және тоқтату мәселелерін қарастыру жөніндегі және мемлекеттік органдарға шетелдік қызметкерлерді тарту мәселелерін қарастыру жөніндегі комиссия;
19) бонус – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік қызметшілерге олардың қызметінің тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша белгіленетін ақшалай төлем;
20) үстемеақы – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісіне белгіленген лауазымдық айлықақысына ақшалай қосымша ақы;
21) іссапарға жіберу – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік қызметшілердің бұрынғы жұмыс орнын (лауазымын) сақтай отырып, басқа мемлекеттік органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдердегі мекемелерінде және өзге де ұйымдарында лауазымға орналасуы;
22) төменгі лауазым – мемлекеттік қызметшілер лауазымдарының тізіліміне сәйкес санаты мемлекеттік органның немесе жергілікті атқарушы органның штат кестесінде көзделген лауазымдар санаттарының арасында төменгі болып табылатын лауазым.

2-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет
туралы заңнамасы
1. Мемлекеттік қызметтің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, осы Заң, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілері құрайды.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгендерден өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылуы
1. Осы Заңның күші:
Қазақстан Республикасының Конституциясында, конституциялық заңдарында немесе өзге де заңнамалық актiлерiнде олар үшiн өзгедей құқықтық мәртебе белгiленген жағдайларды қоспағанда, барлық мемлекеттiк қызметшiлерге;
Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде реттелмеген бөлігінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жергілікті өкілді органдар тағайындайтын немесе сайланатын мемлекеттiк әкімшілік қызметшiлерге;
құқық қорғау туралы заңнамалық актілерде көзделген ерекшеліктерімен, құқық қорғау қызметін өткеріп жүрген адамдарға қолданылады.
2. Осы Заңның күші мыналарға таратылмайды:
1) техникалық қызмет көрсетудi жүзеге асыратын және мемлекеттiк органдардың немесе жергілікті атқарушы органдардың жұмыс iстеуiн қамтамасыз ететiн адамдар;
2) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және оның ведомстволарының қызметкерлері мен техникалық қызметшілері;
3) қызметін мемлекеттік органдарда немесе жергілікті атқарушы органдарда еңбек заңнамасына сәйкес еңбек шарты негізінде жүзеге асыратын адамдар, оның ішінде мемлекеттік органдардың шетелдік қызметкерлері мемлекеттiк әкімшілік қызметшiлерге жатпайды.

4-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметінің
негізгі қағидаттары
1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет:
1) заңдылық;
2) қазақстандық патриотизм;
3) мемлекеттiк биліктің заң шығарушылық, атқарушылық және сот тармақтарына бөлiнуiне қарамастан, мемлекеттiк қызмет жүйесiнiң бiртұтастығы;
4) азаматтар құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделерiнiң мемлекет мүдделерi алдындағы басымдығы;
5) мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігі, нәтижелілігі, ашықтығы;
6) азаматтардың мемлекеттiк қызметке қол жеткiзуге тең құқығы;
7) азаматтардың мемлекеттiк қызметке кiруiнiң ерiктiлiгi;
8) мемлекеттiк қызметшiлердiң кәсiбилiгi;
9) меритократия – жеке сіңірген еңбектері мен жетістіктерін мойындау, қабілеттері мен кәсіби даярлығына сәйкес мемлекеттік қызмет бойынша жоғарылату;
10) жоғары тұрған мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдар өз өкiлеттiгi шегiнде қабылдаған шешiмдердi орындаудың бағынысты мемлекеттiк қызметшiлер мен төмен тұрған мемлекеттiк органдардың қызметшілерi үшiн мiндеттiлiгi;
11) мемлекеттiк қызметшiлердiң бақылауда болуы және есептiлiгi;
12) мемлекеттiк қызметшiлердiң қызметтiк мiндеттерiн орындамағаны не тиiсiнше орындамағаны және өздерiнiң өкiлеттiгiн асыра пайдаланғаны үшiн жеке жауаптылығы;
13) әдептілік және құқық бұзушылықтарға төзбеушілік;
14) мемлекеттiк құпияларды немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны не таратылуы шектелген мәліметтерді құрайтын қызметтi қоспағанда, қоғамдық пiкiр мен жариялылықты ескеру;
15) мемлекеттiк қызметшiлердiң құқықтық және әлеуметтiк қорғалуы;
16) мәнi бiрдей жұмыстарды орындағаны үшiн еңбекке ақыны тең төлеу;
17) мемлекеттiк қызметшiлердi қызметтiк мiндеттерiн үлгілі атқарғаны, мінсіз мемлекеттік қызметі, ерекше маңызды және күрделi тапсырмаларды орындағаны үшiн көтермелеу;
18) мемлекеттік қызметшілерді оқытуды үздіксіз жүргізу, олардың қажетті өз құзыреттерін дамыту;
19) мемлекеттік қызметшілерді даярлаудың, қайта даярлау мен біліктілігін арттырудың практикалық бағдарлануы қағидаттарына негізделеді.
2. Мемлекеттiк органдарда немесе жергілікті атқарушы органдарда саяси партиялардың ұйымдарын құруға жол берiлмейдi. Мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдық мiндеттерiн атқару кезінде заңнама талаптарын басшылыққа алады және саяси партиялардың, қоғамдық бiрлестiктер мен олардың органдарының шешiмдерiне байланысты болмайды.

5-бап. Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі уәкілетті
орган
1. Мемлекеттiк қызмет iстерi жөнiндегi уәкiлеттi орган (бұдан әрi – уәкiлеттi орган) – Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынысты және есеп беретiн, мемлекеттiк қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясатты, мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын бағалау мен бақылауды iске асыруды жүзеге асыратын мемлекеттiк орган.
2. Уәкілетті орган:
1) мемлекеттiк қызметтің нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлейді, сондай-ақ өз құзыретi шегiнде заңнамада белгiленген тәртiппен нормативтiк құқықтық актiлер қабылдайды;
2) мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымдар санаттарына үлгiлiк бiлiктiлiк талаптарын әзiрлейді және бекiтеді;
3) мемлекеттiк қызмет персоналы жөнiндегi автоматтандырылған бірыңғай дерекқорды (ақпараттық жүйені) қалыптастыру бойынша жалпы үйлестіруді қоса алғанда, мемлекеттік саяси және әкімшілік қызметшілерінің кадр құрамы жай-күйінің, сондай-ақ мемлекеттік қызметтің мемлекеттік саяси және әкімшілік лауазымдарының мониторингін жүргізеді;
4) «А» корпусының мемлекеттiк әкiмшілiк қызметінің кадр резервін қалыптастырады;
5) мемлекеттік әкiмшiлiк қызметшілерді және мемлекеттік әкiмшiлiк лауазымдарға орналасуға кандидаттарды тестілеу тәртібін, бағдарламаларын айқындайды, сондай-ақ тестілеуді ұйымдастырады;
6) осы Заңға сәйкес мемлекеттік саяси және әкімшілік қызметшілер лауазымдарының тізілімін, сондай-ақ актілерді әзірлейді және Қазақстан Республикасының Президентіне бекітуге ұсынады;
7) министрліктер мен орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары мен аппарат басшыларының мәртебесі мен құзыреттерін анықтайтын актілерді әзірлейді және Қазақстан Республикасының Президентіне бекітуге ұсынады;
8) мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілерді даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру, оның ішінде шетелдерде даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру мәселелері жөніндегін қызметін үйлестіреді;
9) мемлекеттiк әкiмшілiк қызметшiлердi даярлау, қайта даярлау және олардың бiлiктiлiгiн арттыру бойынша мемлекеттiк тапсырысты қалыптастыру мен орналастыруды үйлестiреді;
10) «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттiк органдардың мемлекеттік қызмет саласындағы заңнаманы сақтауына, мемлекеттік қызметшілердің қызметтік этиканы сақтауына тексеру нысанында және басқа да нысандарда мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
11) мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымға орналасуға арналған конкурстарды өткiзу тәртiбiн айқындайды;
12) кандидаттың қойылатын біліктілік талаптарына сай келуі бөлігінде мемлекеттік әкімшілік лауазымға тағайындауға келісім береді;
13) мемлекеттік әкімшілік қызметшінің лауазымдық нұсқаулығын әзірлеу мен бекіту тәртібін айқындайды;
14) Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігімен келісе отырып, мемлекеттiк әкімшілік қызметтің персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) туралы үлгілік ережені бекітеді;
15) мемлекеттік әкімшілік қызметтің кадрлық іс қағаздарын жүргізу құжаттарының үлгілік нысандарын әзірлейді және бекітеді;
16) лауазымды тұлғалар мен мемлекеттiк органдарға осы Заңды және өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi бұза отырып қабылдаған шешiмдерiнiң күшiн жою туралы ұсыныстар енгiзеді;
17) мемлекеттiк қызмет мәселелерi жөнiндегi халықаралық шарттардың жобаларын дайындауға қатысады;
18) мемлекеттік органдарда персоналды басқару тиімділігін бағалауды жүзеге асырады;
19) персоналды басқару қызметтерінің (кадр қызметі) жұмысына әдіснамалық басшылық етуді Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын тәртіппен үйлестіреді және жүзеге асырады;
20) жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттiк қызмет туралы заңнаманың нормаларын бұзуы, сондай-ақ қызметтік этиканы сақтау мәселелерi бойынша мемлекеттiк органдардың немесе лауазымды адамдардың әрекеттерi мен шешiмдеріне жасалған шағымдарын қарайды;
21) мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің тағылымдамадан өтуін ұйымдастыру бойынша мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіруді жүзеге асырады;
22) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде көзделген өзге де функцияларды жүзеге асырады.
3. Мемлекеттiк қызмет iстерi жөніндегі органдардың бiрыңғай жүйесін уәкiлеттi орган, оның аумақтық бөлімшелері, уәкілетті органға ведомстволық бағынысты ұйымдар құрайды.
Аумақтық бөлiмшелер өз қызметiн уәкiлеттi органның Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзырет шегiнде жүзеге асырады.
4. Уәкiлеттi органның облыстарда, республикалық маңызы бар қалада, астанада Этика жөніндегі кеңестері болады, олар туралы ереженi уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
5. Уәкiлеттi орган мен оның аумақтық бөлiмшелерiнiң шешiмдерi бұйрықтар нысанында ресiмделедi.

6-бап. Персоналды басқару қызметі (кадр қызметі)
1. Персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) өз құзыреті шегінде:
1) мемлекеттік органның құрылымдық бөлімшелерінің Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасын орындауы жөніндегі қызметін үйлестіреді;
2) тәртіптік, конкурстық және кадр мәселелері жөніндегі өзге де комиссиялардың қызметін ұйымдастырады;
3) бағалауды, конкурстық іріктеуді жүргізу, мемлекеттік қызметшілерді қызмет бойынша жоғарылату, қызметтік тексеріс жүргізу, мемлекеттік қызметшілерді тәртіптік жауаптылыққа тарту, мемлекеттік қызметшілерді қызметінен шығару рәсімдерінің сақталуын қамтамасыз етеді;
4) кадрларды іріктеуді ұйымдастырады, мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік қызметті өткеруіне байланысты құжаттарды ресімдейді, мемлекеттік қызметшілердің дербес деректерін, бағалау оқудан өту нәтижелері туралы мәліметтерді, оның ішінде мемлекеттік қызмет персоналы жөніндегі автоматтандырылған бірыңғай дерекқорда (ақпараттық жүйеде) есепке алуды жүзеге асырады;
5) мемлекеттік қызметте болуына байланысты шектеулердің сақталуын қамтамасыз етеді;
6) мемлекеттік қызметшілердің белгіленген мерзімге сәйкес тағылымдамасын, тәлімгерлігін, қызметін бағалауды, даярлығын, қайта даярлығын және біліктілігін арттыруды ұйымдастырады, мемлекеттік қызметшілерді көтермелеуді қолдану тәртібін әзірлейді;
7) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
2. Персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) мемлекеттік органның басқа құрылымдық бөлімшелерінен ұйымдық жағынан дербес болады, жауапты хатшыға немесе аппарат басшысына, ал жауапты хатшы және аппарат басшысы лауазымы енгізілмеген мемлекеттік органдарда мемлекеттік органның басшысына тікелей бағынады.
3. Облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада, аудандарда, қалаларда тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдар үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес персоналды басқарудың бірыңғай қызметін (кадр қызметін) құруға жол беріледі. Жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандық, қалалық атқарушы органдардың персоналды басқарудың бірыңғай қызметі (кадр қызметі) осы атқарушы органдардың басшыларын тағайындауға құқығы бар адамның шешімімен құрылады.
Орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының аудандық, қалалық аумақтық бөлімшелері үшін орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының өңіраралық немесе облыстық аумақтық бөлімшесінде персоналды басқарудың бірыңғай қызметін (кадр қызметін) құруға жол беріледі. Аудандық, қалалық аумақтық бөлімшелердің персоналды басқарудың бірыңғай қызметі (кадр қызметі) орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының өңіраралық немесе облыстық аумақтық бөлімшесі басшысының шешімімен немесе жоғары тұрған органның шешімімен құрылады.

7-бап. Мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдарын сыныптау
1. Мемлекеттік қызмет лауазымдары Конституцияға, заңдарға және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес қалыптастырылады.
2. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілер үшін лауазымдар санаттары белгіленеді. Мемлекеттік саяси қызметшілер үшін лауазымдар санаттары белгіленбейді.
3. Мемлекеттік саяси және әкімшілік қызметшілер лауазымдарының тізілімін уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
4. Әскери қызметшілер, арнайы мемлекеттік органдар қызметкерлері және құқық қорғау органдары, мемлекеттік фельдъегерлік қызмет лауазымдарының тізілімін Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.

2-тарау. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық жағдайы

8-бап. Мемлекеттік қызметшілердің мәртебесі және олардың
құқықтық кепілдіктері
Мемлекеттік қызметшінің мәртебесі мемлекеттік қызметшінің Қазақстан Республикасының азаматы ретінде, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулермен қоса, мемлекеттік қызметте болуына байланысты жалпы құқықтарын, бостандығы мен міндеттерін, сондай-ақ мемлекеттік қызметтің ерекшеліктеріне негізделген құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін қамтиды.
Қазақстан Республикасының азаматтары мемлекеттік қызметшінің мәртебесіне Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен мемлекеттік қызметке тағайындалған күнінен бастап ие болады және мемлекеттік қызмет тоқтатылған күннен бастап одан айрылады.

9-бап. Мемлекеттiк қызметшiлердiң негізгі құқықтары
Мемлекеттiк қызметшiнiң:
1) Республиканың азаматтарына Конституциямен және Қазақстан Республикасының заңдарымен кепiлдiк берiлетiн құқықтар мен бостандықтарды пайдалануға;
2) өзіне мәлім болған сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтың анық жағдайлары туралы өзі жұмыс істейтін мемлекеттік орган басшылығының назарына және (немесе) құқық қорғау органдарына жеткізген жағдайда Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құқықтық және өзге де қорғалуға;
3) еңбегiнiң қорғалуына, денсаулығының сақталуына, қауiпсiз және жоғары өнiмдi жұмыс iстеуi үшiн қажеттi еңбек жағдайының жасалуына;
4) әлеуметтік және құқықтық қорғауға;
5) өз өкiлеттiгi шегiнде мәселелердi қарауға және олар бойынша шешiмдер қабылдауға қатысуға, тиiстi органдар мен лауазымды адамдардың оларды орындауын талап етуге;
6) лауазымдық мiндеттердi атқару үшiн белгiленген тәртiппен ұйымдардың меншiк нысанына қарамастан, оларда болуға;
7) басшыдан мемлекеттiк қызметшiнiң атқаратын лауазымына сәйкес қызметтiк өкiлеттiктерінің мiндеттерi мен көлемiн дәл белгiлеудi талап етуге;
8) жеке басының қадiр-қасиетiнiң құрметтелуiне, басшылар, өзге де лауазымды адамдар және азаматтар тарапынан өзiне әдiл және құрметпен көзқарас жасалуына;
9) өзi атқаратын лауазымға, жұмыс сапасына, тәжiрибесiне және осы Заңда белгiленген өзге де негiздерге қарай ынталандырылуына және еңбегiне ақы төленуiне;
10) тиiстi бюджет қаражаты есебiнен қайта даярлануға және бiлiктiлiгiн арттыруға;
11) мемлекеттік орган оны Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша мемлекеттік тапсырыс шеңберінде оқуға немесе тағылымдамаға жіберген жағдайда жұмыс орнының (лауазымының) сақталуына;
12) өзiнiң мемлекеттiк қызмет өткеруiне қатысты материалдармен кедергiсiз танысуға, қажет болған жағдайларда жеке түсiнiктеме беруге;
13) бiлiктiлiгi, құзыреттілігі, қабілетi, сiңiрген еңбегi және өзiнiң қызметтiк мiндеттерiн адал орындауы ескеріле отырып, қызметi бойынша жоғарылауға;
14) қызметшiнiң пiкiрiнше негiзсiз айып тағылған жағдайда қызметтiк тексеру жүргiзiлуiн талап етуге;
15) мемлекеттік қызметтің беделін түсіретін сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық не этикалық құқық бұзушылық үшін оның жауапкершілігін қарау жағдайларын қоспағанда, мемлекеттiк қызметтен өз қалауы бойынша босауға;
16) зейнетақымен және әлеуметтiк қамсыздандырылуға;
17) өз лауазымдық міндеттерін орындау үшін белгіленген тәртіпте қажетті ақпараттар мен құжаттарды сұратуға;
18) жоғары тұрған мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдарға мемлекеттiк қызметтi жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгізуге құқығы бар.
Мемлекеттік қызметшінің өзге де құқықтары Қазақстан Республикасы Президентінің заңдарымен және актілерімен белгіленуі мүмкін.

10-бап. Мемлекеттiк қызметшiлердiң негiзгi мiндеттерi
Мемлекеттiк қызметшiлер:
1) Конституция мен Қазақстан Республикасының заңнамаларын сақтауға;
2) Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен тәртiппен мемлекеттiк қызметшiнiң антын беруге;
3) азаматтар мен заңды тұлғалар құқықтарының, бостандықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын және қорғалуын қамтамасыз етуге, заңнамада белгiленген тәртiп пен мерзiмде азаматтардың өтiнiштерiн қарауға, олар бойынша қажеттi шаралар қолдануға;
4) өзiне берiлген құқықтар шегiнде және лауазымдық мiндеттерiне сәйкес өкiлеттiгiн жүзеге асыруға;
5) лауазымдық өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде саяси партиялардың, діни және өзге де қоғамдық бірлестіктердің қызметінен бейтарап және тәуелсіз болуға;
6) қызметтік тәртiпті сақтауға;
7) Қазақстан Республикасының заңдарында бекітілген шектеулердi өзіне қабылдауға;
8) қызмет этикасы нормаларын сақтауға;
9) басшылардың бұйрықтары мен өкiмдерiн, жоғары тұрған органдар мен лауазымды адамдардың өз өкiлеттiгi шегiнде шығарған шешiмдерi мен нұсқауларын орындауға;
10) мемлекеттiк құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны сақтауға, оның iшiнде мемлекеттiк қызметтi тоқтатқаннан кейiн де, заңмен белгiленген белгiлi бiр уақыт iшiнде, ол жөнiнде қолхат бере отырып сақтауға;
11) қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде алған, азаматтардың жеке өмiрiн, ар-намысын және қадiр-қасиетiн қозғайтын мәлiметтердi жария етпеуге және олардан, заңнамада көзделген жағдайларды қоспағанда, мұндай ақпарат берудi талап етпеуге;
12) мемлекеттiк меншiктiң сақталуын қамтамасыз етуге, өзіне сеніп тапсырылған мемлекеттiк меншiктi тек қызметтiк мақсатта пайдалануға;
13) өздеріне мәлім болған сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жағдайлары туралы өздері жұмыс істейтін мемлекеттік орган басшылығының назарына және (немесе) құқық қорғау органдарына дереу хабарлауға;
14) қызметтiк міндеттерін тиiмдi атқару үшiн өзiнiң кәсiби деңгейi мен біліктiлiгiн арттыруға;
15) уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi айқындаған тәртіп пен мерзімде оқуды аяқтағаннан кейін өздерін жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша мемлекеттік тапсырыс шеңберінде оқуға жіберген мемлекеттік органда, сондай-ақ мемлекеттік қызметте тікелей жұмысты өтеуге мiндеттi;
16) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдардың ақпараттық ресурстарымен жұмыс жасау процесінде ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге міндетті.
Мемлекеттік қызметшінің өзге де міндеттері Қазақстан Республикасы Президентінің заңдарында және актілерінде белгіленуі мүмкін.

11-бап. Мемлекеттiк қызметте болуға байланысты шектеулер
1. Мемлекеттiк қызметшiнiң:
1) өкiлдi органдардың депутаты болуға;
2) педагогтiк, ғылыми және өзге де шығармашылық қызметтi қоспағанда, басқа да ақылы қызметпен айналысуға;
3) кәсiпкерлiк қызметпен айналысуға, оның iшiнде, егер коммерциялық ұйымды басқаруға тiкелей қатысу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның қызметтiк мiндетiне кiрмейтiн болса, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгіленбесе, ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, коммерциялық ұйымды басқаруға қатысуға;
4) үшiншi тұлғалардың істерi бойынша өзi қызмет iстейтiн не өзiне тiкелей бағынысты немесе өзiнiң бақылауындағы мемлекеттік органда өкiл болуға;
5) өзiнiң қызметтiк iс-әрекетiн материалдық-техникалық, қаржылық және ақпараттық қамтамасыз ету құралдарын, басқа да мемлекеттiк мүлiк пен қызметтiк ақпаратты қызметтiк емес мақсатта пайдалануға;
6) ереуiлдердi қоса алғанда, мемлекеттiк органдардың қалыпты жұмыс iстеуiне және қызметтiк мiндеттердi орындауға кедергi келтiретiн әрекеттерге қатысуға;
7) лауазымдық өкiлеттiгiн орындауға байланысты азаматтар мен заңды тұлғалар көрсететiн қызметтi жеке мақсатына пайдалануға құқығы жоқ.
2. Мемлекеттік қызметші мемлекеттік қызметке кіріскеннен кейін бір ай ішінде, осы адамға заңды түрде тиесілі ақшаны, сондай-ақ мүліктік жалдауға берілген мүлікті қоспағанда, коммерциялық ұйымдардың жарғылық капиталындағы, өзінің меншігіндегі үлестерді, акцияларды (акцияны) және пайдаланылуы табыс алуға әкелетін өзге де мүлікті мемлекеттік қызметті өткеру уақытында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сенімгерлік басқаруға беруге міндетті. Мүлікті сенімгерлік басқаруға арналған шартты нотариат куәландыруға тиіс. Мемлекеттiк қызметшi мүлiктi сенiмгерлiк басқаруға арналған шарттың нотариат куәландырған көшiрмесiн нотариат куәландырған күннен бастап он күн мерзiмде жұмыс орны бойынша персоналды басқару қызметіне (кадр қызметiне) ұсынады. Мемлекеттiк қызметшiлердiң мүлiктi сенiмгерлiк басқаруға беру қағидаларын Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
3. Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүшелерін, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы мен мүшелерін қоспағанда, мемлекеттік қызметшілердің өздеріне тиесілі облигацияларды, ашық және аралық инвестициялық пай қорларының пайларын сенімді басқаруға бермеуіне болады.
4. Мемлекеттік қызметшінің сенімгерлік басқаруға берілген мүліктен кіріс алуға құқығы бар.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүшелерін, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы мен мүшелерін қоспағанда, мемлекеттік қызметшілер тұрғын үйлерін мүліктік жалдауға беруге құқылы.
5. Мемлекеттік қызметшінің мүлігін сенімгерлік басқаруға беру ережесі Қазақстан Республикасы Үкіметімен бекітіледі.
6. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы мен оның орынбасарлары аталған лауазымдарға тағайындалған күнінен бастап бір ай мерзімде өздеріне тиесілі инвестициялық қорлардың пайларын, облигацияларды және коммерциялық ұйымдардың акцияларын сенімгерлік басқаруға беруге және оларды сенімгерлік басқаруға арналған, нотариат куәландырған шарттың көшірмесін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің кадр қызметіне ұсынуға міндетті.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы мен оның орынбасарлары инвестициялық қорлардың пайларын, облигацияларды, коммерциялық ұйымдардың акцияларын сатып алуға құқылы емес.
7. Заңдарда көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк қызметшiге өзiнiң жақын туыстары (ата-аналары, балалары, бала асырап алушылар, асырап алған балалар, ата-анасы бiр және ата-анасы бөлек аға-iнiлерi мен апа-сiңлiлерi, аталары, әжелерi, немерелерi) немесе ерi (зайыбы) атқаратын қызметке тiкелей бағынысты лауазым атқаруына болмайды.

3-тарау. Мемлекеттік қызметке кіру

12-бап. Мемлекеттік саяси қызметке кіру
1. Азаматтардың мемлекеттік саяси қызметке кiруi тағайындау не сайлау негiзiнде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген басқа да реттерде, тәртiп пен жағдайларда жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік саяси лауазымға орналасу Қазақстан Республикасының заңдарында және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде көзделген жағдайларда осы лауазымға тағайындалуына қажетті келісуден өткен кезде, сондай-ақ арнайы тексерудің оң нәтижелерінен кейін жүзеге асырылады.
3. Мемлекеттік саяси қызметке кіру үшін қойылатын қосымша талаптарды Қазақстан Республикасының Президенті айқындауы мүмкін.
4. Мемлекеттік саяси қызметшілерге мемлекеттік әкімшілік қызметтегі лауазымды қоса атқаруға жол берілмейді.

13-бап. Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметке кiру
1. Осы Заңда көзделген жағдайларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жергілікті өкілді органдардың тағайындауы немесе сайлану жағдайларын қоспағанда, мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасу конкурстық негізде жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік қызметке алғаш рет немесе мемлекеттік қызметті тоқтатқаннан кейін жаңадан кірген азаматтарды мемлекеттік әкімшілік лауазымға тағайындау арнайы тексерістің оң нәтижелері алынғаннан кейін жүзеге асырылады.
3. Өз өкiлеттiктерiн теріс себептермен тоқтатқандарды қоспағанда, өз өкілеттіктерін кемінде алты ай орындаған және қойылатын арнайы біліктілік талаптарына сай келетін, өз өкілеттіктерін тоқтатқан тұрақты негiзде жұмыс iстейтiн Парламент депутаттарының, мәслихат депутаттарының, мемлекеттiк саяси қызметшiлердің, судьялардың мемлекеттік қызмет туралы заңнамаға сәйкес мемлекеттiк әкiмшілiк лауазымына өкілетті комиссияның шешімі негізінде кадрлық резервке іріктеуден және конкурстық іріктеуден тыс орналасуға құқығы бар.

14-бап. Мемлекеттiк қызметке кiру шарттары
1. Мемлекеттік қызметке біліктілік талаптарына сай келетін, өзінің жеке және кәсіби қасиеттері, денсаулық жағдайы, білім деңгейі бойынша оған жүктелген лауазымдық міндеттерді орындауға қабілетті Қазақстан Республикасының азаматтары ерікті түрде қабылданады.
Мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңында белгіленген, зейнеткерлік жастан аспаған адамдар қабылданады.
Мемлекеттік саяси лауазымдарға жасына қарай талап қойылмайды.
Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің лауазымдарына орналасуға үміткер адамдарға жасы бойынша шектеу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.
2. Мемлекеттiк қызметке:
1) сотпен әрекетке қабілетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп танылған;
2) сот белгiлi бiр мерзiм iшiнде мемлекеттiк лауазымдар атқару құқығынан айырған;
3) бiлiктiлiк талаптарында тиiстi лауазымға орналасу үшiн денсаулық жағдайына арнаулы талаптар белгiленген жағдайда медициналық мекеменiң қорытындысына сәйкес лауазымдық өкiлеттiктердi орындауға кедергi келтiретiн ауруы бар;
4) өзiнiң мәртебесiн және соған негізделген беделiн жеке басылық, топтық және өзге де қызметтiк емес мүдделерге пайдалануға алып келуi ықтимал әрекеттерге жол бермеу мақсатында осы Заңмен белгiленген шектеулердi өзiне қабылдаудан бас тартқан;
5) мемлекеттік қызметке кірер алдында үш жыл ішінде мемлекеттік қызметке нұқсан келтіретін этикалық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптік жауапкершілікке тартылған;
6) мемлекеттiк қызметке кiргенге дейiн үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiнде әкiмшiлiк жаза қолданылған;
7) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған;
8) өзіне қатысты мемлекеттік қызметке орналасқанға дейін үш жылдың ішінде қылмыстық теріс қылық және онша ауыр емес қылмыстар, ауырлығы орташа қылмыстар жасағаны үшін соттың айыптау үкімі шығарылған немесе қылмыстық теріс қылық және онша ауыр емес қылмыстар, ауырлығы орташа қылмыстар жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде босатылған;
9) мемлекеттiк қызметке кiру уақытына өтелмеген немесе заңда белгiленген тәртiппен алынбаған соттылығы бар;
10) ауыр немесе аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін бұрын сотталған немесе қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде босатылған;
11) қылмыстық топтың құрамында қылмыс жасаған;
12) қылмыстық топтың құрамында жасалған қылмыстар туралы өзіне қатысты қылмыстық істі қылмыстық қудалау органы немесе сот Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның төменгі шегінің мерзімі өткенге дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатқан;
13) құқық қорғау органдарынан, арнайы мемлекеттік органдардан және соттардан, әскери қызметтен теріс себептермен шығарылған адамды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда қабылдауға болмайды.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтерді көрсетпеу не қасақана бұрмалап көрсету мемлекеттік қызметке қабылдаудан бас тарту үшін негіз болып табылады.
4. Мемлекеттiк қызметке кiру кезiнде тегіне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша қандай да бір кемсітушілік жасауға жол берiлмейдi.
5. Құқық қорғау органдарына адамдарды қабылдаудағы шектеулер Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.
6. Мемлекеттік қызметке кірудің міндетті шарты азамат және оның зайыбы (жұбайы) Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіпте табысы мен мүлкі туралы декларацияны мемлекеттік кіріс органына ұсыну болып табылады.
Мемлекеттік орган немесе лауазымды адамның жұмысқа қабылдау туралы актісі шыққанға дейін адам кіріс және мүлік декларациясын тапсырғаны туралы анықтаманы персоналды басқару қызметіне (кадр қызметіне) ұсынуға міндетті.

15-бап. Біліктілік талаптары
1. Мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға үміткер адамдар белгіленген біліктілік талаптарға сай болуға тиіс.
2. Мемлекеттік саяси лауазымдарға біліктілік талаптары қойылмайды.
3. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына қойылатын арнайы біліктілік талаптарын Қазақстан Республикасының Президентi бекітеді.
4. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына қойылатын біліктілік талаптары мемлекеттік органның және оның құрылымдық бөлімшелері қызметінің негізгі бағыттары, мемлекеттік әкімшілік қызметшілер жүзеге асыратын лауазымдық өкілеттіктер ескеріле отырып әзірленеді.
Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексте өзгеше көзделмесе, мемлекеттік әкімшілік лауазымдардың үлгілік біліктілік талаптары негізінде уәкілетті органның және оның аумақтық бөлімшелерінің келісуі бойынша біліктілік талаптарды бекітуге мемлекеттік органда мемлекеттік лауазымға тағайындауға құқығы бар тұлғамен (органмен) бекітіледі.
Мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға қойылатын үлгілік біліктілік талаптарын уәкілетті орган бекітеді.
5. Құқық қорғау органдарында біліктілік талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес белгіленеді.

16-бап. Мемлекеттік қызметке кіру кезінде қолданылатын
шектеулер
Мемлекеттік қызметке кірер кезде адамдар олардың мәртебесін және оған негізделген жеке, топтық және өзге де қызметтік емес мүдделерде беделін пайдалануға әкелуі мүмкін әрекеттерге жол бермеу мақсатында өзіне осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге заңдарында белгіленген шектеулерді қабылдайды. Бұл шектеулерді мемлекеттік қызметке қабылданған күннен бастап бір ай ішінде персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) жазбаша нысанда тіркейді.
Шектеулерді қабылдамау мемлекеттік қызметке қабылдаудан бас тартуға, жұмыстан шығаруға әкеп соғады.

17-бап. Арнайы тексеру
1. Мемлекеттiк қызметке алғаш рет кіретін немесе оны тоқтатқаннан кейiн мемлекеттік қызметке жаңадан кіретін адамдарға осы Заңға және Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасына сәйкес мемлекеттiк қызметке кiру шарттары сәйкестігін ұлттық қауіпсіздік органдарымен өткізілетін арнайы тексерудің оң нәтижесін алу қажет.
Арнайы тексеру өткізу мерзімі үш айға дейінгі уақытты құрайды.
2. Осы Заңға сәйкес мемлекеттік әкімшілік қызметке кіретін азаматтар арнайы тексерудің нәтижелерін алған күнге дейiн мемлекеттік әкiмшiлiк лауазым көздейтін мiндеттердi уақытша атқарады.
Олармен еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес реттеледi.
Арнайы тексеру жүргізу кезеңінде бұл адамдарға осы Заңның мемлекеттік қызметшілердің міндеттері мен жауапкершілігі, мемлекеттік қызметте болуына байланысты шектеулер бөлігіндегі ережелері қолданылады. Бұл адамдардың құқықтары еңбек шартында айқындалады.
Жұмысқа қабылдау мемлекеттік органның актісімен ресімделеді.

18-бап. Мемлекеттiк әкімшілік қызметке кiру кезiндегi
сынақ мерзімі
1. Мемлекеттік қызметке алғаш рет кіретін, сондай-ақ оны тоқтатқаннан кейін мемлекеттік әкімшілік қызметке жаңадан кіретін адамдар үшін олардың орналасқан лауазымға сәйкестігін тексеру мақсатында сынақ мерзімі белгіленеді. Сынақ мерзімінен өту туралы шарт мемлекеттік лауазымға тағайындау туралы мемлекеттік органның актісінде көзделеді.
Мемлекеттік саяси қызметке, «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметіне кіретін адамдар үшін сынақ мерзімі белгіленбейді.
Құқық қорғау органдарына қызметке кіретін адамдар үшін сынақ мерзімі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгіленеді.
2. Мемлекеттiк қызметшi дәлелдi себептермен қызметте болмаған кезең сынақ мерзiмiне есептелмейдi.
3. Мемлекеттік қызметке алғаш рет, сондай-ақ оны тоқтатқаннан кейін әкімшілік мемлекеттік қызметке жаңадан кірген адамдар үшін үшін сынақ мерзімі үш айды құрайды.
Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшi сынақ нәтижесi қанағаттанғысыз болған жағдайда жұмыстан шығарылады не мемлекеттік лауазымға тағайындауға құқығы бар адамның (органның), не оған уәкілетті адамның шешімі бойынша сынақ мерзiмi кейіннен қайта ұзартусыз үш айға ұзартылады.
Сынақ нәтижесi бойынша мемлекеттік әкімшілік қызметшіні жұмыстан шығару уәкiлеттi органмен немесе оның аумақтық бөлiмшелерімен келiсіле отырып жүзеге асырылады.
4. Сынақ мерзімі кезеңінде, оның ішінде оны ұзартқан жағдайда мемлекеттік қызметке алғаш кірген адамдарға тәлімгер бекітіледі.
5. Сынақ мерзімінен өту тәртібі мен шарттарын және тәлімгерді бекіту тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

19-бап. Мемлекеттік қызметшілердің ант қабылдауы
1. Антты:
1) мемлекеттік қызметке алғаш кірген адамдар;
2) мемлекеттік қызметке оны тоқтатқаннан кейін жаңадан кірген адамдар қабылдайды.
Ант беру тәртібі Қазақстан Республикасының Президентімен айқындалады.
2. Мемлекеттік қызметші әкімшілік немесе өзге мемлекеттік лауазымнан мемлекеттік саяси лауазымға ауысуы кезінде ант береді.
3. Мемлекеттік саяси қызметшілер олардың әкімшілік немесе өзге мемлекеттік қызметке ауысуы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне ант беруді көздейтін жағдайды қоспағанда, басқа мемлекеттік саяси лауазымдарға тағайындау не сайлау жағдайында қайта ант бермейді.

4-тарау. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметіне кіру
және оны өткеру ерекшеліктері

20-бап. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік
қызметінің кадр резервіне іріктеу.
1. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервіне іріктеу іріктеуге қатысуға ниет білдірген және «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына белгіленген арнайы біліктілік талаптарына және осы Заңның басқа да талаптарына сай келетін азаматтар қатарынан жүзеге асырылады.
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервіне іріктеуді уәкілетті комиссия жүзеге асырады, құрамы және ережесі Қазақстан Республикасының Президентімен бекітіледі.
2. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервін уәкілетті комиссия кадр резервіне қабылдауға ұсынған азаматтар қатарынан уәкілетті орган қалыптастырады.
Кадр резервін қалыптастыру тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.
«А» корпусының кадр резервіне алынған адамдар «А» корпусының бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына тағайындауға құқығы бар тұлғамен (органмен) немесе ол уәкілеттік берген тұлғамен «А» корпусының мемлекеттік лауазымдарына конкурс жүргізбей тағайындалуы мүмкін.

21-бап. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік
лауазымдарына орналасуға арналған конкурс
1. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметіне орналасу үшін конкурстық іріктеу жүргізілуі мүмкін.
2. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервіне алынған азаматтардың қатарынан «А» корпусының бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына орналасуға арналған конкурстық іріктеу жүргізіледі.
Конкурстық іріктеуді сол лауазымға тағайындауға құқығы бар адам (орган) немесе оған уәкілетті адам жүзеге асырады.
Конкурстық іріктеу жүргізу тәртібін уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi айқындайды.

22-бап. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік
қызметшілерімен еңбек шарттары
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына адамды тағайындау кезінде онымен еңбек шарты жасалады.
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерімен еңбек шарты лауазымға тағайындауға және лауазымнан босатуға құқығы бар адаммен (органмен) немесе оған уәкілетті адаммен (органмен) жасалады.
Еңбек шартын жасасу, оны ұзарту және бұзу тәртібін, оның әрекет ету мерзімін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

23-бап. Мемлекеттік лауазымның «А» корпусының мемлекеттік
әкімшілік лауазымына өзгеруі
1. Мемлекеттік лауазым «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына өзгерген жағдайда:
1) лауазымды конкурстық іріктеу негізінде «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына кадр резервінде тұрған адам алмастырады;
2) лауазымды алмастыру мерзімін уәкілетті комиссия белгілейді;
3) сол лауазымды иеленген мемлекеттік қызметшінің осы баптың 2) тармақшасында көрсетілген мерзім өткенге дейін осы баптың 1) тармақшасына сәйкес лауазымды алмастырғанға дейін жұмысын жалғастыруға құқығы бар.
2. Лауазымы «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына өзгерген мемлекеттік қызметшіге мемлекеттік орган бос орын болғанда оның біліктілігіне сәйкес жұмыс ұсынылады.
Мемлекеттік қызметші жұмысқа орналасудан бас тартқан жағдайда ол жұмыстан шығарылуға жатады. Бұл ретте, кемінде үш жыл мемлекеттік қызмет өтілі бар мемлекеттік қызметшіге мемлекеттік орган төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысын төлейді.
3. Бос лауазым болмаған жағдайда мемлекеттік қызметші жұмыстан шығарылуға жатады.

5-тарау. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметіне кіру ерекшеліктері

24-бап. Мемлекеттік қызметке алғаш рет немесе мемлекеттік
қызметті тоқтатқаннан кейін жаңадан кірген
азаматтарға «Б» корпусының мемлекеттік
әкімшілік лауазымына орналасуға іріктеу
«Б» корпусының мемлекеттік лауазымдарына алғаш рет немесе мемлекеттік қызметті тоқтатқаннан кейін мемлекеттік қызметке қайтадан кіретін азаматтар келесі іріктеу сатыларынан өтеді:
1) уәкілетті органмен анықталған тестілеу;
2) уәкілетті органның қорытындысын ала отырып, азаматтардың жеке қасиеттерін зерделеу арқылы бағалау;
3) «Б» корпусының мемлекеттік лауазымдарына орналасуға жалпы конкурс.

25-бап. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына
конкурстық іріктеу.
1. «Б» корпусының бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттiк әкiмшілiк лауазымына орналасуға конкурстық іріктеу келесі түрлерден:
1) азаматтар арасындағы жалпы конкурстан;
2) мемлекеттік қызметшілер арасындағы ішкі конкурстан тұрады.
2. Конкурс бірқатар мынадай жүйелі кезеңдерді:
1) конкурсты өткізу туралы хабарландыру жариялауды;
2) конкурсқа қатысқысы келетін адамдардан құжаттар қабылдауды;
3) мемлекеттік органның конкурстық комиссиясын немесе бірыңғай конкурстық комиссиясын құруды;
4) конкурс қатысушылары құжаттарының белгіленген біліктілік талаптарына сәйкестігін қарауды;
5) мемлекеттік органның конкурстық комиссиясы өткізетін конкурс қатысушыларымен әңгімелесуді;
6) мемлекеттік органның конкурстық комиссиясының қорытындысын қамтиды.
Конкурс өткізу тәртібін уәкілетті орган айқындайды.
3. Орталық мемлекеттік органдарда, ведомстволар мен олардың аумақтық бөлімшелерінде конкурс өткізу кезінде орталық мемлекеттік органдардың және уәкілетті органның интернет-ресурстарында хабарландыру жарияланады. Хабарландыруларды Қазақстан Республикасының барлық аумағына таралатын мерзімді баспа басылымдарында жариялауға жол беріледі.
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдарда конкурс өткізу туралы хабарландыру жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдардың және уәкілетті органның интернет-ресурстарында жарияланады. Хабарландыруды тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында таралатын мерзімді басылымдарда жариялауға жол берілді.
Бірыңғай персоналды басқару қызметін (кадр қызметін) құрған жағдайда хабарландыру, сондай-ақ ол құрамына кіретін мемлекеттік органның интернет-ресурсында жарияланады.
4. Егер конкурс «Б» корпусының уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымына өткізілсе, онда бұл жағдай конкурсты өткізу туралы хабарландыруда көрсетілуі тиіс.
5. Конкурстық комиссияның оң қорытындысын алған конкурсқа қатысушының «Б» корпусының бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттiк әкiмшілiк лауазымына орналасуға құқығы бар. Тағайындауға құқығы бар адам оны жарияланған лауазымға қабылдауға мiндеттi. Бұл ретте, Қазақстан Республикасының заңнамасында мемлекеттiк қызметке кiру үшiн көзделген талаптар сақталуға тиiс.
6. Конкурстық комиссияның шешiмiне уәкілетті орган немесе сотқа шағым жасалуы мүмкін.

26-бап. Жалпы конкурс
1. Осы Заңның 27-бабының 3-тармағында көзделген жағдайларда, жалпы конкурс ең төменгі бос немесе уақытша бос, сонымен қатар, төменгі емес болып табылатын басқа себептерге байланысты бос немесе уақытша бос «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасу үшін өткізіледі.
2. «Б» корпусының төменгі болып табылмайтын өзге де бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасуға арналған жалпы конкурс орталық атқарушы органда не оның ведомствосында уәкілетті органмен келісу бойынша өткізіледі, ал орталық мемлекеттік органның немесе оның ведомствосының аумақтық бөлімшесінде не жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органда уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерімен келісу бойынша өткізіледі.
Осы Заңның 28-бабында көзделген ішкі конкурс өткізу жөніндегі талаптардың сақталмауы жалпы конкурс өткізуден бас тарту үшін негіз болып табылады. Келісу тәртібін уәкілеті орган айқындайды.
3. Жалпы конкурсқа қатысуға алдын ала тестілеу рәсімдерінен өткен және уәкілетті орган белгілеген мәндерден төмен емес нәтижелері бар азаматтар жіберіледі.
Тестілеу өткізу тәртібін, бағдарламаларын, тестілеуді ұйымдастыруды, сондай-ақ тестілеу нәтижелеріне шағымдану тәртібін уәкілетті орган айқындайды.
4. Уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері әңгімелесу нысанында және (немесе) өзге де нысандарда қорытынды бере отырып, азаматтардың жеке қасиеттерін зерделеу арқылы оларды бағалауды жүргізеді. Бағалау жүргізу тәртібін уәкілетті орган айқындайды. Бағалау нәтижелері конкурстық комиссияның шешім қабылдауы кезінде ескеріледі.

27-бап. Ішкі конкурс
1. «Б» корпусының бос немесе уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасу үшін мемлекеттік орган осы мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшілері арасында ішкі конкурс өткізеді, оған оның ведомстволарының, аумақтық бөлімшелерінің мемлекеттік қызметшілері де, сондай-ақ осы Заңда және құқықтық негіздерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметi жұмысының ұйымдастырылу тәртібiн айқындайтын заңда айқындалған өзге де адамдар қатысуға құқылы.
Персоналды басқарудың бірыңғай қызметі (кадр қызметі) немесе бірыңғай конкурстық комиссия құрылған жағдайда ішкі конкурс аталған қызмет немесе комиссия құрылған мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілері арасында өткізіледі.
2. Конкурстық комиссияның немесе бірыңғай конкурстық комиссияның оң қорытындысын алған конкурс қатысушылары болмаған кезде барлық мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілері арасында ішкі конкурс өткізіледі.
Ішкі конкурс ең төменгі бос және (немесе) уақытша бос болып табылатын «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасу үшін өткізілмейді.
3. Конкурстық комиссияның немесе бірыңғай конкурстық комиссияның оң қорытындысын алған конкурс қатысушылары болмаған жағдайда, мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілері арасында осы Заңның 25-бабының 3-тармағында айқындалған тәртіппен және шарттарда жалпы конкурс өткізіледі.
4. Мемлекеттік органдардың бірінші басшылары көмекшілерінің немесе кеңесшілерінің, баспасөз хатшыларының бос немесе уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына конкурс өткізбей, оны бір мезгілде атқарып отырған лауазымынан босата отырып, басқа мемлекеттік органдардан ауыстыру тәртібімен орналасуына жол беріледі. Көрсетілген тұлғаларды мемлекеттік органның ішінде оның ведомствосында, оның аумақтық бөлімшелерін қоса алғанда келесі ауыстыруға жол берілмейді.
«Б» корпусының бос немесе уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасу конкурс өткізусіз ауысу тәртібімен тағайындау және Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын өзге жағдайларда жүзеге асырылуы мүмкін.
Уәкілетті органның немесе оның аумақтық бөлімшесінің келісімі ауысу шарты болып саналады.
5. Мемлекеттік қызметшіге сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жаза қолдану туралы қаулының орындалуы аяқталған күннен бастап бір жыл ішінде немесе оның алынбаған тәртiптiк жазасы болған кезде ауысу тәртiбiмен, сондай-ақ конкурс қорытындысы бойынша мемлекеттік лауазымдарға орналасуға жол берiлмейдi.

28-бап. Мемлекеттік қызметке тағайындау
1. Азаматтарды лауазымға тағайындауды және мемлекеттік қызметшілерді лауазымынан босатуды лауазымдық өкілеттіктеріне сәйкес осындай құқығы бар тұлға (орган) не осындай өкілеттіктер берілген өзге де тұлға (орган) жүзеге асырады.
2. Азаматтардың мемлекеттік қызметке кіруін ресімдеу кезінде мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнама талаптарының сақталуын қамтамасыз етеді.
3. Мемлекеттік қызметшілерге персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) қызметтік тізімді толтырады. Қызметтік тізім нысанын уәкілетті орган бекітеді.
4. Мемлекеттік қызметшіге оның лауазымы мен өкілеттігін растайтын құжат болып табылатын қызметтік куәлік беріледі.
Қызметтік куәлік беру тәртібін, оның сипаттамасын мемлекеттік орган бекітеді.

6-тарау. Мемлекеттік қызметті өткеру

29-бап. Қызметі бойынша жоғарылату
1. Мемлекеттік қызметшілерді қызметi бойынша жоғарылату олардың бiлiктiлiгi, қабілетi, сiңiрген еңбегi және өзiнiң қызметтiк мiндеттерiн адал орындауы ескеріле отырып, жүзеге асырылады.
2. Мемлекеттік органда қызметі бойынша жоғарылау мемлекеттік органның штаттық кестесінде көзделген жоғары тұрған мемлекеттік лауазымдарға ретімен орналасуын көздейді.
Басқа мемлекеттік органдарда жоғары тұрған мемлекеттік лауазымдар деп неғұрлым жоғары біліктілік талаптары қойылатын, ал біліктілік талаптары тең болған кезде – неғұрлым жоғары жалақы белгіленген мемлекеттік лауазымдар түсініледі.

30-бап. Жұмыс уақыты
1. Мемлекеттiк қызметшiлердiң жұмыс уақытының ұзақтығы осы Заңда көзделген ерекшелiктер ескерiле отырып, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес айқындалады.
Мемлекеттік қызметшілер үшін екі демалыс күні бар бес күндік жұмыс аптасы белгіленеді.
2. Мемлекеттік орган бекітетін еңбек тәртібі қағидалары жұмыс уақытын және демалыс уақытын белгілейді.
3. Мемлекеттік қызметшілер күнi бұрын болжанбаған жұмысты орындау үшiн қажет болған жағдайда, белгіленген уақыттан тыс, сондай-ақ түнгі уақытта, демалыс және мереке күндерi қызметтік міндеттерін орындауға тартылуы мүмкiн.
Мемлекеттік қызметшілер өзінің келісімімен лауазымға тағайындауға құқығы бар тұлғаның жазбаша өкiмi бойынша жұмысқа тартылады.
Мерзімінен тыс жұмыстарға жүкті әйелдерді тартуға жол берілмейді.
Осы баптың 3-тармағында көзделген жағдайларда мемлекеттік қызметшінің қалауы бойынша басқа демалыс күні беріледі.

31-бап. Лауазымдық нұсқаулықтар
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің Конституцияда, осы Заңда, Қазақстан Реепубликасы заңдарында және басқада нормативтік актілерінде белгіленген негізгі құқықтардан, міндеттерден және жауаптылықтан туындайтын құқықтары, міндеттері және жауапкершілігі біліктілік талаптары негізінде айқындалады және лауазымдық нұсқаулықтарда көрсетіледі.
Лауазымдық нұсқаулықтар лауазымға тағайындауға және босатуға құқығы бар лауазымды тұлғамен бекітіледі және нақты функциялардың тізбелерінен тұрады, олардың орындалуы мемлекеттік лауазымға жүктеледі.
Лауазымдық нұсқаулықтарды әзірлеу мен бекіту тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

32-бап. Мемлекеттік органдардың және жергілікті атқарушы
органдардың басшылары болып табылатын саяси
мемлекеттік қызметшілердің негізгі функциялары
1. Саяси мемлекеттік қызметшілердің функционалдық міндеттері Қазақстан Республикасының заңдарында және Президенттің актілерінде, тиісті мемлекеттік орган туралы ережеде және міндеттердің бөлінуіне қарай айқындалады.
2. Мемлекеттік органдардың бірінші басшылары, облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері болып табылатын мемлекеттік саяси қызметшілердің негізгі функциялары мыналар:
1) мемлекеттік органның мақсаттарын айқындау, тиісті аумақты дамыту;
2) мемлекеттік саясатты тұжырымдауға, айқындауға және оны іске асыруға ықпал ететін шешімдер қабылдау;
3) сыртқы саяси қызмет саласындағы уәкілетті органның келісімі бойынша шетелдік дипломатиялық өкілдіктердің басшыларымен өзара
іс-қимыл жасау;
4) мемлекеттік органды Қазақстан Республикасының Парламентінде және басқада мемлекеттік органдарында және ұйымдарда өкілдік етеді;
5) мемлекеттік, үкіметтік бағдарламалар мен өзге де жобалардың орындалу барысын реттеу және бағалау;
6) Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және Президенттің актілерінде көзделген өзге де функциялар болып табылады.

33-бап. Орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары
мен аппарат басшыларының және облыстардың,
республикалық маңызы бар қаланың және астананың
әкімдері аппараттары басшыларының өкілеттіктері
1. Министрліктердің және Үкімет құрамына кірмейтін орталық атқарушы органдардың жауапты хатшыларының мәртебесі мен өкілетіктері Қазақстан Республикасы Президетімен айқындалады.
2. Орталық мемлекеттік органдардағы аппарат басшыларының өкілеттіктеріне:
1) мемлекеттік органға жүктелген мақсаттарды іске асыруды ұйымдастыру;
2) өз құзыреті шегінде мемлекеттік органдардың құрылымдық бөлімшелерінің жұмысын ұйымдастыру, үйлестіру және бақылау;
3) мемлекеттік органның құрылымдық бөлімшелері туралы ережелерді бекіту;
4) егер Қазақстан Республикасының заңдарымен өзгеше көзделмесе мемлекеттік органның «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерін мемлекеттік лауазымға тағайындау және мемлекеттік лауазымнан босату;
5) мемлекеттік органның тәртіптік және конкурстық комиссияларының қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асыру;
6) қызмет тәртібінің сақталуын бақылауды жүзеге асыру;
7) еңбек қатынастары мәселесі жоғары тұрған лауазымды адамдардың құзыретіне жатқызылған қызметкерлерді қоспағанда мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшілеріне іссапарлар, демалыстар беру, материалдық көмек көрсету, даярлау, қайта даярлау, біліктілікті арттыру, көтермелеу, үстемеақылар төлеу мәселелерін шешу;
8) еңбек қатынастары мәселесі жоғары тұрған лауазымды адамдардың құзыретіне жатқызылған қызметкерлерді қоспағанда мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшілерінің тәртіптік жауапкершілігі мәселелерін шешу;
9) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасы талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;
10) мемлекеттік органның мемлекеттік саяси қызметшілері қабылдаған шешімдердің орындалу барысын бақылау;
11) Қазақстан Республикасының заңдарында және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде жүктелген өзге өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.
3. Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері аппараттары басшыларының өкілеттіктері Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңымен бекітіледі.
4. Орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары мен аппарат басшыларына, облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері аппараттары басшыларына орталық мемлекеттік органдардың (облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органдарының) бірінші басшыларының міндеттерін, сондай-ақ орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары мен аппарат басшыларының, облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері аппараттары басшыларының міндеттерін орталық мемлекеттік органдардың (облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органдарының) бірінші басшыларына және олардың орынбасарларына жүктеуге болмайды.
5. Құқық қорғау органдары аппарат басшыларының негізгі функцияларын олардың бірінші басшылары айқындайды.
6. Орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары мен аппарат басшылары және облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері аппараттарының басшылары осы бапта көзделген функциялар мен өкілеттіктердің орындалуына дербес жауапты болады.
7. Орталық мемлекеттік органдардың жауапты хатшылары мен аппарат басшылары және облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері аппараттарының басшылары функциялары мен өкілеттіктерін тиісінше атқармаған жағдайда, Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік органдарының басшылары мен облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкімдері Қазақстан Республикасының Президенті белгілеген тәртіппен аталған адамдардың одан әрі лауазымда болуы мәселесі туралы бастама көтеруге құқылы.

34-бап. Мемлекеттік қызметшілерді оқыту
1. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді оқыту мемлекеттік қызметшілерді даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыруды қамтиды.
Мемлекеттік қызметшілерді даярлау – жоғары оқу орнынан кейінгі білім бағдарламалары бойынша академиялық (ғылыми) дәреже алуға арналған оқу процесі.
Мемлекеттік қызметшілерді қайта даярлау – қосымша кәсіби білім алуға арналған оқу курстары.
Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру – олардың құзыретін жетілдіруге арналған оқу семинарлары.
2. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілер үш жылда кемінде бір рет біліктілігін арттырудан өтеді.
3. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы білім беру ұйымдарында және олардың филиалдарында мемлекеттік қызметшілерді қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру бойынша көрсетілетін қызметтерді сатып алу «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының нормалары қолданымай жүзеге асырылады.
4. Мемлекеттік қызметшілерді даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

35-бап. Тағылымдама
Мемлекеттік қызметшілердің кәсіби білім және тұрақты жұмыс орнынан тыс жерде тәжірибе алуы мақсатында мемлекеттік органдардың жолдамасы бойынша олардың тағылымдамасы өткізіледі. Тағылымдамадан өту кезеңінде мемлекеттік қызметшілердің жұмыс орны (қызметі) мен жалақысы сақталады.
Тағылымдама Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын тәртіппен жүзеге асырылады.

36-бап. Мемлекеттік қызметшілердің қызметін бағалау
1. Мемлекеттік қызметшілер жұмысының тиімділігін және сапасын айқындау мақсатында олардың қызметін бағалау жүргізіледі.
Мемлекеттік қызметшілерді бағалау тәртібі мен жүргізу мерзімін уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.
Мемлекеттік қызметшілердің қызметін бағалау нәтижелері бонустарды төлеу, көтермелеу, оқыту, ротация, лауазымын төмендету не лауазымынан босату жөнінде шешімдер қабылдауға негіз болып табылады.
2. Мемлекеттік саяси қызметшілердің қызметін бағалауды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын уәкілетті тұлға (орган) жүзеге асырады.
3. «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін бағалауды «А» корпусының қызметшісін лауазымға тағайындауға және лауазымынан босатуға құқығы бар тұлға (орган) жүзеге асырады.
Орталық атқарушы органның жауапты хатшысын Қазақстан Республикасының Президент Әкімшілігі жүргізеді.
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің қызметін бағалау әдістемесін уәкілетті орган бекітеді.
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісінің қанағаттанарлықсыз бағасы онымен шартты бұзуға негіз болып табылады.
4. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісінің қызметін бағалауды «Б корпусының әкімшілік қызметшісін лауазымға тағайындауға және лауазымынан босатуға құқығы бар адам құратын бағалау жөніндегі комиссия жүзеге асырады.
Мемлекеттік органдар уәкілетті орган бекіткен типтік әдістеме негізінде «Б» корпусы қызметшілерінің қызметін бағалау әдістемесін әзірлейді және бекітеді.
5. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшісінің қатарынан екі жыл бойы қанағаттанарлықсыз баға алуы оны мемлекеттік қызметтен шығаруға не бос төмен тұрған мемлекеттік лауазым болған кезде және ол біліктілік талаптарына сәйкес келген кезде лауазымын төмендетуге әкеп соқтырады.
6. Мемлекеттік әкімшілік қызметші бағалау қорытындысын Қазақстан Республикасының Президентімен анықталған тәртіппен шағымдануға құқылы.

37-бап. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің ротациясы
1. Мемлекеттік қызметті өткеру кезінде кәсіби әлеуетті неғұрлым тиімді пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің ротациясы жүзеге асырылады.
«А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің ротациясы деп оларды мансаптық жоспарлау шеңберінде «А» корпусының бос немесе уақытша бос лауазымына не «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің арасындағы лауазымдық ауыстыру түсініледі.
«Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің ротациясы деп «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің арасындағы лауазымдық ауыстыру түсініледі.
2. Ротация өткізу тәртібі мен мерзімін, заңда қарастырылған құқықтық негіздерін айқындайтын, сонымен қатар Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызмет қызметін ұйымдастыру ережесін қоспағанда, ротация өткізуге жататын мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің лауазымдарын Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды,
Басқа жерге ротациялау кезінде мемлекеттік әкімшілік қызметшілер Қазақстан Республикасының «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңында белгіленген тәртіппен жекешелендіру құқығынсыз қызметтік тұрғын үймен қамтамасыз етіледі.
Егер құқықтық негіздерді айқындайтын заңда, сондай-ақ Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметінің жұмысын ұйымдастыру тәртібінде өзгеше көзделмесе, мүгедек, жүкті, жалғыз басты ата-ана болып табылатын, он төрт жасқа дейінгі бала тәрбиелеп отырған, мүгедек балалары бар (қорғаншы болып табылатын), оның ішінде бала асырап алған немесе асырауында қарт ата-анасы бар мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді басқа жерге көшіруге байланысты ротациялауға осы мемлекеттік қызметшілердің келісімі бойынша ғана жол беріледі.

38-бап. Міндеттерді уақытша жүктеу
1. Қызметтік қажеттілікке байланысты мемлекеттік қызметшіге атқаратын (негізгі) лауазымынан босатылмай, осы Заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, басқа мемлекеттік лауазым бойынша міндеттер уақытша жүктелуі мүмкін.
2. Мемлекеттік қызметшіге Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес лауазымдарды уақытша қоса атқарғаны және уақытша болмаған адамның міндеттерін орындағаны үшін төлемақы белгіленеді.

39-бап. Мемлекеттік қызметшілерді Қазақстан
Республикасының мемлекеттік органдарына,
шетелдегі мекемелеріне және өзге де ұйымдарға
іссапарға жіберу
1. Мемлекеттік қызметшілер мемлекеттік органдардың алдына қойылған міндеттерді орындау мақсатында олардың бірінші басшыларының келісімдерімен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына, шетелдегі мекемелеріне және өзге де ұйымдарға іссапарға жіберілуі мүмкін.
2. Іссапарға жіберілген мемлекеттік қызметшілердің бұрынғы жұмыс орны (қызметі), сондай-ақ осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген құқығы, кепілдіктері, жеңілдіктері, өтемақылары, үстемеақылары, төлемақылары, зейнетақымен қамсыздандырылуы және әлеуметтік қорғалуы сақталады.
3. Мемлекеттік қызметшілерді Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына, шетелдегі мекемелеріне және өзге де ұйымдарға іссапарға жіберу тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде айқындалады.

40-бап. Мемлекеттік қызметшілерді әскери қызметке шақыру
Мемлекеттік қызметшілерге Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мерзімді әскери қызметке шақырылған жағдайда, мерзімді әскери қызмет кезеңінде, жалақысы сақталмайтын демалыс беріледі және оның жұмыс орны (қызметі) сақталады.

41-бап. Мемлекеттік қызметте болу мерзімін ұзарту
«Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасына жеткен мемлекеттік әкімшілік қызметшілер жұмыстан шығаруға жатады.
Лауазымды тұлға (орган) мемлекеттік қызметке тағайындауға құқығы бар мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің келісімімен олардың мемлекеттік қызметте болу мерзімін бір жылға ұзартуға құқылы.

42-бап. Мемлекеттік қызметте үздіксіз болу
Мемлекеттік қызметші мемлекеттік лауазымнан шығарылған жағдайларда, кейіннен шығарылған күннен бастап бір ай ішінде ол конкурстық іріктеу нәтижелері бойынша басқа мемлекеттік лауазымды иеленсе, оның аталған кезеңде өзге заңды және жеке тұлғалармен еңбек қатынастары болмаған жағдайларда мемлекеттік қызметке қайта кірген болып саналмайды.
Мұндай жағдайларда мемлекеттік қызметшіге, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, арнайы тексеруден өту мен сынақ мерзімі, кірістер мен мүлік туралы декларация ұсынуды қоса алғанда, мемлекеттік қызметке кіру рәсімдері қолданылмайды.

43-бап. Азаматтарды мемлекеттік орган құру кезеңінде
жұмысқа қабылдау
1. Мемлекеттік орган құру туралы акт қабылданған күннен бастап, қызметтік қажеттілік жағдайында, бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымда көзделген міндеттерді уақытша орындау үшін үш айдан аспайтын мерзімге азаматтарды жұмысқа қабылдауға рұқсат етіледі.
Ұзартыла алмайтын осы мерзім ішінде осы Заңға сәйкес аталған лауазымдар бос болмауға тиіс.
«А» корпусының бос және (немесе) уақытша бос мемлекеттік әкімшілік лауазымында көзделген міндеттерді уақытша орындау үшін жұмысқа қабылдау «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервіне алынған адамдардың арасынан жүзеге асырылады.
2. Міндеттерді уақытша орындау үшін жұмысқа қабылданған адамдардың саны мемлекеттік органның штат санының жиырма пайызынан аспауға тиіс.
Мемлекеттік қызметшілер болып табылмайтын осындай адамдармен және оларды жұмысқа уақытша қабылдаған мемлекеттік органмен еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында реттеледі.

7-тарау. Қызметтік тәртіп

44-бап. Қызметтік тәртіп
1. Мемлекеттік қызметтегі қызметтік тәртіп мемлекеттік қызметшінің Қазақстан Республикасының заңнамасында, мемлекеттік органдардың актілерінде белгіленген нормалар мен ережелерді міндетті түрде сақтауы болып табылады.
2. Жауапты лауазымды адамдар қарамағындағы қызметкерлердің арасында қызметтік тәртіптің сақталуына жауап береді.
3. Мемлекеттік қызметшілерге қызметтік тәртіпті қамтамасыз ету және нығайту мақсатында көтермелеу шаралары қолданылуы мүмкін және оларға осы Заңда көзделген тәртіптік жазалар тағайындалуы мүмкін.

45-бап. Көтермелеу
1. Мемлекеттік қызметшілерді көтермелеу лауазымдық міндеттерді үлгілі орындағаны, мінсіз мемлекеттік қызметі, аса маңызды және күрделі тапсырмаларды орындағаны және жұмыстағы басқа да жетістіктері үшін, сондай-ақ олардың қызметін бағалау нәтижелері бойынша қолданылады.
Мемлекеттік қызметшілерге мынадай көтермелеу түрлері қолданылады:
1) бір жолғы ақшалай сыйақы;
2) алғыс жариялау;
3) бағалы сыйлықпен марапаттау;
4) грамотамен марапаттау;
5) құрметті атақ беру;
6) көтермелеудің өзге де нысандарымен, оның ішінде ведомстволық наградамен марапаттау.
2. Бір жолғы сондай ерекшеленгені үшін мемлекеттік қызметшіге тек бір көтермелеу ғана қолданылады.
Көтермелеуді қолдану тәртібі мемлекеттік органдардың актілерінде белгіленеді.
3. Ерекше еңбек сіңіргені үшін мемлекеттік қызметшілер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік наградалармен марапаттауға ұсынылуы мүмкін.

46-бап. Мемлекеттік қызметшілердің жауапкершілігі
1. Мемлекеттік қызметшілерге өздерінің қызметтік міндеттерін орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес қылмыстық, әкімшілік, азаматтық-құқықтық, тәртіптік жауаптылық жүктеледі.
Мемлекеттік қызметші орындау үшін алған өкімнің заңдылығына күмәнданған кезде ол жөнінде жазбаша нысанда өзінің тікелей басшысына және өкім берген басшыға дереу хабарлауы тиіс. Егер лауазымы бойынша жоғары тұрған басшы аталған өкімді жазбаша растаған жағдайда, егер оны орындау қылмыстық жазалануға тиіс әрекеттерге әкеп соқпайтын болса, мемлекеттік қызметші оны орындауға міндетті. Мемлекеттік қызметшінің заңсыз өкімді орындауының салдарына осы өкімді растаған басшы жауап береді.
2. Лауазымды адамдарға қызмет міндеттерін орындауға қатысы жоқ және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуға бағытталған бұйрықтар мен нұсқаулар беруіне тыйым салынады.
3. Мемлекеттік қызметшілер өздеріне қатысты қабылданған шешімдер мен іс-әрекеттерге жоғары тұрған лауазымды адамдарға және (немесе) сотқа шағымдануға құқылы.

47-бап. Теріс қылықтар мен жазалар
1. Мемлекеттік қызметшінің тәртіптік теріс қылығы (бұдан әрі – теріс қылық) – мемлекеттік қызметшінің өзіне жүктелген міндеттерді құқыққа қайшы, орындамау кінәсі немесе тиісінше орындамауы, лауазымдық өкілеттіктерін асыра пайдалануы, қызметтік тәртіпті, қызметтік этика қағидаларын бұзу; сол сияқты мемлекеттік қызметте болуға байланысты Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шектеулерді сақтамауы.
2. Терiс себептермен жұмыстан босатуға әкеп соғатын тәртiптiк терiс қылық жасаған адамдарды өз еркiмен жұмыстан шығару, мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға адамдарды заңсыз тағайындау және (немесе) мемлекеттік әкімшілік лауазымдардан адамдарды заңсыз босату, мемлекеттік әкімшілік қызметшілерге тәртіптік жазаларды заңсыз қолдану, тест тапсырмаларының және өзге де конкурстық сұрақтардың мазмұнын жария ету, мүдделер қақтығысын болдырмау және реттеу жөнінде қасақана шаралар қолданбау да тәртіптік теріс қылық деп танылады.
3. Тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін қызметшілерге мынадай жазалау түрлері қолданылуы мүмкін:
1) ескерту;
2) сөгіс;
3) қатаң сөгіс;
4) қызметке толық сәйкес еместігі туралы ескерту немесе қызметін төмендету;
5) атқаратын қызметінен шығару.
Қазақстан Республикасының заңдарымен өзге де жаза түрлері белгіленуі мүмкін.
4. Лауазымын төмендету түріндегі тәртіптік жаза төмен тұрған бос мемлекеттік лауазым болған және мемлекеттік қызметші осы лауазымға белгіленген біліктілік талаптарына сәйкес келген кезде қолданылады. Лауазымда төмендету конкурстық рәсімдерді өткізусіз жүзеге асырылады.
Қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту түріндегі тәртіптік жаза лауазымын төмендету түрінде тәртіптік жаза қолдану мүмкін болмаған кезде қолданылады.
Атқаратын қызметінен шығару түріндегі тәртіптік жаза осы Заңмен, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша қолданылады.
5. Мемлекеттік қызметшінің осы Заңның 53-бабы 1-тармағының 1), 6), 7), 8), 10), 11), 12) және 13) тармақшаларында көрсетілген этикалық құқық бұзушылықтардың қайсыбірін жасауы, егер олар қылмыстық жазаланатын әрекет белгілерін қамтымаса, қызметке толық сай келмеуі туралы ескерту түріндегі тәртіптік жаза қолдануға әкеп соғады.
Мемлекеттік қызметшінің осы Заңның 53-бабы 1-тармағының 2), 3), 4), 5), 9), 14) тармақшаларында көрсетілген лауазымдық құқық бұзушылықтардың қайсыбірін жасауы, егер олар қылмыстық жазаланатын әрекет белгілерін қамтымаса, лауазымын төмендетуге, ал бос төменгі лауазым болмаған жағдайда – қызметке толық сай келмеуі туралы ескерту түріндегі тәртіптік жаза қолданылады не атқаратын лауазымынан босатуға әкеп соғады.
Бірінші құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптік жаза қолданылған сәттен бастап, бір жыл ішінде көрсетілген құқық бұзушылықтардың кез келгенін қайтадан жасау заңда белгіленген тәртіппен лауазымынан босатуға әкеп соғады.
Мемлекеттік қызметшінің осы Заңның 53-бабы 1-тармағының 15), 16), 17), 18) тармақшаларында көрсетілген этикалық құқық бұзушылықтардың қайсыбірін жасауы, егер олар қылмыстық жазаланатын әрекет белгілерін қамтымаса, атқаратын лауазымынан босатуға әкеп соғады.
6. Тәртіптік жазаны:
1) лауазымдық өкiлеттiгiне сәйкес осындай құқығы бар адамдар қолданады;
2) бірінші тәртіптік жазаны қолдану заңды болған және тәртіптік жаза теріс қылықтың ауырлығына сай келген жағдайда нақ сол терiс қылық үшiн қайтадан қолдануға болмайды;
3) Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнде айқындалатын тәртiппен қолданады.
7. Облыстарда, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада, аудандарда, қалаларда тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бюджеттерінен қаржыландырылатын атқарушы органдар үшін бірыңғай тәртіптік комиссия құруға жол беріледі. Жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын облыстық, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандық, қалалық атқарушы органдардың бірыңғай тәртіптік комиссиясы осы атқарушы органдардың басшыларын тағайындауға құқығы бар адамның шешімімен құрылады.
Орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының аудандық, қалалық аумақтық бөлімшелері үшін орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының өңіраралық немесе облыстық аумақтық бөлімшесінде бірыңғай тәртіптік комиссия құруға жол беріледі. Аудандық, қалалық аумақтық бөлімшелердің бірыңғай тәртіптік комиссиясы орталық мемлекеттік органның және оның ведомствосының өңіраралық немесе облыстық аумақтық бөлімшесі басшысының шешімімен немесе жоғары тұрған органның шешімімен құрылады.
8. Тәртіптік жаза тағайындау тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

48-бап. Тәртіптік жаза тағайындау мерзімдері
1. Тәртіптік жаза теріс қылық анықталған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей қолданылады және теріс қылық жасалған күнінен бастап алты айдан кешіктіріп қолдануға болмайды.
Белгiлi бiр әрекеттiң бiрыңғай құрамының үздiксiз жүзеге асырылуымен сипатталатын және оны анықтаған кезде аяқталмаған құқық бұзушылық созылмалы құқық бұзушылық деп танылады.
2. Осы Заңда көзделген мемлекеттік қызметке нұқсан келтіретін этикалық құқық бұзушылықтарды жасағаны үшін тәртіптік жаза терiс қылық анықталған күннен бастап үш айдан кешiктiрiлмей қолданылады және жазаны терiс қылық жасалған күннен бастап бiр жылдан кешiктiрiп қолдануға болмайды.
Қылмыстық қудалау органы немесе сот қылмыстық істі не әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді тоқтатқан, бірақ адамның іс-әрекеттерінде осы Заңмен көзделген, мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтіретін этикалық құқық бұзушылық белгілері болған жағдайда, тәртіптік жаза қылмыстық істі тоқтату туралы шешім қабылданған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей, бірақ осы теріс қылық жасалған күннен бастап бір жылдан кешіктірілмей қолданылады.
Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасын бұзғаны үшін тәртіптік жаза терiс қылық анықталған күннен бастап үш айдан кешiктiрiлмей қолданылады және жазаны терiс қылық жасалған күннен бастап бiр жылдан кешiктiрiп қолдануға болмайды.
Тәртіптік жазаға тартудың көрсетілген мерзімдеріне қылмыстық
іс бойынша іс жүргізудің немесе әкімшілік іс жүргізудің уақыты кірмейді.
3. Жаза мынадай жағдайда қолданылмайды:
1) мемлекеттiк қызметшiнiң еңбекке уақытша қабiлетсiздiгi кезеңінде;
2) мемлекеттік қызметшінің демалыста немесе iссапарда болуы кезеңінде;
3) мемлекеттік қызметшінің мемлекеттiк немесе қоғамдық мiндеттердi орындау үшiн жұмыстан босатылуы кезеңінде;
4) мемлекеттік қызметшінің қайта даярлау және біліктілігін арттыру курстарында болу кезеңінде.
4. Тәртіптік жаза тағайындау мерзімі осы баптың 3 тармағында көрсетілген негіздер бойынша мемлекеттiк қызметшiнiң жұмыста болмаған кезінде тоқтатыла тұрады, сондай-ақ қылмыстық істі тоқтатқанға немесе сот шешімі заңды күшіне енгенге дейін тоқтатыла тұрады.

49-бап. Мемлекеттiк қызметшiлер құқықтарының оларды
тәртiптiк жауапқа тарту кезiндегi кепiлдiгi
1. Мемлекеттік қызметші өзін тәртіптік жауаптылыққа тартуға байланысты барлық материалдармен таныстырылуы тиіс, оған қызметтік тексеру рәсіміне жеке өзінің қатысу құқығы беріледі.
2. Жауапқа тартылушы мемлекеттiк қызметшiлер мемлекеттiк органның немесе лауазымды адамның iс-әрекетi мен шешiмдерiне уәкiлеттi органға не сотқа шағым жасай алады.

50-бап. Мемлекеттік қызметшілердің залал келтіргені үшін
материалдық жауаптылығы
1. Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда және мөлшерде мемлекеттік органға келтірген залалы үшін мемлекеттік қызметшінің материалдық жауаптылығы туындайды.
2. Мемлекеттік қызметші мемлекеттік органға тікелей келтірген залалын өтеуге міндетті.
3. Мемлекеттік органға келтірген залалы үшін қызметшінің жауаптылығы, егер залал еңсерілмейтін күш нәтижесінде немесе аса қажеттіліктен, қажетті қорғаныстан, сондай-ақ мемлекеттік органның мемлекеттік қызметшіге берілген мүлікті сақтау үшін тиісті жағдайларды қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерін орындамау нәтижесінде туындаса, алынып тасталады.

51-бап. Мемлекеттік қызметшіні міндеттерін атқарудан
уақытша шеттету
Мемлекеттік қызметші мына жағдайларда:
1) Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік заңнамасында белгіленген тәртіпте, – қылмыстық іс жүргізетін орган;
2) қызметтік тексеру жүргізілген жағдайда – лауазымға тағайындау және лауазымнан шығару құқығы бар адам (орган) немесе оған уәкілеттік берілген жауаптылық туралы мәселе шешілгенге дейін еңбекақысын сақтай отырып, бір айдан аспайтын мерзімге қызметтік міндеттерді орындаудан уақытша шеттетілуі мүмкін.
Мемлекеттік қызметшіні қызметтік міндеттерін орындаудан уақытша шеттету туралы актіні лауазымдық өкілеттігіне сәйкес оған құқығы бар адам (орган) немесе осы өкілеттік берілген өзге адам (орган) шығарады.

8-тарау. Мемлекеттік қызметшілердің этикасы

52-бап. Мемлекеттік қызметшілерге қызмет этикасын сақтау
жөнінде қойылатын талаптар
1. Мемлекеттік қызметшілер:
1) заңдылық қағидатын, Қазақстан Республикасы Конституциясының, заңдары мен өзге де нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын басшылыққа алуға;
2) мемлекеттік саясатты жақтауға және оны жүйелі түрде жүзеге асыруға, өзінің іс-әрекетімен мемлекеттік биліктің беделін нығайтуға, қоғам институттарының беделін түсіретіндей іс-әрекеттер жасауға жол бермеуге;
3) мемлекеттік қызметке, мемлекетке және оның институттарына қоғам сенімін сақтауға және нығайтуға;
4) жалпыға ортақ моральдық-этикалық нормаларды сақтауға;
5) Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздеріне құрметпен қараудың үлгісі болуға;
6) қарамағындағы мемлекеттік қызметшілерден олардың қызметтік міндеттерінен тыс тапсырмалар орындауды талап етпеуге;
7) айқындалған өзге этикалық нормаларды және ережелерді сақтауға міндетті.
2. Этикалық нормалар мен қағидаларды бұзу осы Заңда белгіленген тәртіптік жауаптылыққа әкеп соғады.
3. Мемлекеттік қызметшілердің этикалық нормалар мен қағидаларды сақтауына мониторинг жүргізуді және бақылауды этика жөніндегі уәкіл жүзеге асырады. Этика жөніндегі уәкіл туралы ережені Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Этика жөніндегі уәкілдің қызметін үйлестіруді және әдістемелік сүйемелдеуді уәкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады.

53-бап. Мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтiретін
тәртіптік бұзушылықтар
1. Осы Заңда мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтiретін тәртіптік бұзушылықтар мынадай әрекеттері:
1) өзге мемлекеттік органдардың, ұйымдардың қызметіне заңсыз араласу;
2) өзінің қызметтік өкілеттіліктерін жеке өзiнің немесе жақын туыстарының, жекжаттарының материалдық қажеттіліктерін қанағаттандырумен байланысты мәселелерді шешуге пайдалану;
3) мемлекеттік қызметке кіру және жоғарылау кезінде заңда көзделмеген артықшылықтар беру (тамыр-таныстық, отбасылық жақындық);
4) шешімдерді дайындау және қабылдау кезінде заңды және жеке тұлғаларға заңсыз артықшылықтар көрсету;
5) кәсіпкерлік және табыс табумен байланысты өзге де қызметтерді жүзеге асыруда кімге болмасын заңда көзделмеген кез келген жәрдем көрсету;
6) мемлекеттік фукцияларды атқару кезінде алынған ақпаратты, егер мұндай ақпарат ресми таратылуға жатпайтын болса, оны жеке және топтық мүдде үшін пайдалану;
7) жеке және заңды тұлғаларға ұсынылуы заңда көзделген ақпаратты негізсіз бермеу немесе оны іркіп қалу, дәйексіз және толық емес ақпаратты беру;
8) ақпаратты жеке және заңды тұлғалардың ұсынуын сол адамдардың талап етуі заңнамамен көзделмесе;
9) жекелеген кандидаттардың сайлау қорларына мемлекеттік қаржылық және материалдық ресурстарды беру;
10) жоғары тұрған ресми адамдардың лауазымдық өкілеттіктерін пайдалана отырып мүліктік пайда, игіліктер не артықшылықтар алу үшін осы адамдарға сыйлықтар беру және қызметтік емес қызметтер көрсету;
11) жеке және заңды тұлғаларға олардың құқықтары мен заңды мүдделерін іске асыруға ашық кедергі жасау;
12) «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Заңының 23-бабы 1), 2), 3), 4) және 7) тармақшаларында және 28-баптың 2-тармағы 2), 6) және 8) тармақшаларында көзделген жеке кәсіпкерлік субъектілеріне қатысты тексеру ұйымдастыру мен оны жүргізу талаптарын өрескел бұзу;
13) кәсiпкерлiк қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға осындай қызметті мемлекеттiк реттеуге, сондай-ақ оны бақылау мен қадағалауға өкілеттік беру;
14) мемлекеттік бақылау мен қадағалау функцияларын мемлекеттік орган мәртебесі жоқ ұйымдарға беру;
15) қызметi немесе жұмысы жөнiнен жоғары немесе төмен тұрған не өздерiмен өзге де түрде тәуелдi лауазымды адамдармен ақша немесе өзге де мүлiк салу сипатындағы құмар ойындар ойнауға қатысу;
16) егер заңнамада өзгеше көзделмесе, өзінің мемлекеттік және соған теңестірілген функцияларын атқару үшін одан тиісті функцияларды атқармайтын ұйымдардан, сондай-ақ жеке тұлғалардан ақша, қызметтер көрсету және өзге нысандарда кез келген сыйақы алу. Аталған адамның келісімінсіз мемлекеттік қызметшінің шотына түскен, сондай-ақ осы тармақшаның бірінші абзацын бұза отырып, тиісті функцияларды атқарумен байланысты ақша осындай қаражаттардың түсу жағдайлары туралы тиісті мемлекеттік кіріс органдарына түсініктеме беріле отырып, оларды анықтағаннан кейін екі аптадан аспайтын мерзімде республикалық бюджетке аударуға жатады;
17) мемлекеттік және оған теңестірілген функцияларды атқаруға байланысты немесе қызмет бойынша өздеріне тәуелді адамдардан жалпылай қолдаушылық немесе қызметін пайдаланып жаба тоқушылық жасағаны үшін сыйлықтар немесе көрсетілетін қызметтерді алу;
Аталған адамның келісімінсіз түскен сыйлықтар, сондай-ақ осы тармақшаның бірінші абзацын бұза отырып тиісті функцияларды орындаумен байланысты алынған сыйлықтар жеті күн мерзімде арнайы мемлекеттік қорға қайтарымсыз тапсырылуға жатады, ал осындай жағдайларда адамға көрсеткен қызметтер оған республикалық бюджетке ақша қаражатын аудару арқылы төленуі тиіс. Сыйлық түскен адам жоғары тұрған лауазымды адамның келісімімен оларды көрсетілген қордан тиісті жердегі нарықтық бөлшек сауда бағасымен сатып алуға құқылы. Сыйлықтарды сатудан түскен ақша қаражатын арнайы мемлекеттік қор республикалық бюджетке аударады;
18) мынадай сапарларды қоспағанда:
зайыбының (жұбайының), туыстарының шақыруы бойынша олардың есебінен;
өзге де жеке тұлғалардың шақыруы бойынша (жоғары тұрған лауазымды тұлғаның немесе органның келсімімен), егер олармен қарым-қатынастары шақырылғандардың қызметтік жұмысының мәселелерін қозғамаса;
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес немесе Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен шетелдік мемлекеттік органдардың арасындағы өзара уағдаластықта тиісті мемлекеттік органдардың және (немесе) халықаралық ұйымдардың қаражатының есебінен жүзеге асырылатын;
жоғары тұрған лауазымды адамның немесе органның келісімімен ғылыми, спорттық, шығармашылық, кәсіби, гуманитарлық іс-шараларға ұйымдардың қаражаты есебінен, оның ішінде осындай ұйымдардың жарғылық қызметтері шеңберінде жүзеге асырылатын сапарлар;
19) кредиттерді, несиелерді, бағалы қағаздарды, жылжымайтын мүлікті және өзге де мүлікті алуда заңнамада көзделмеген артықшылықтарды пайдалану мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтіретін этикалық құқық бұзушылықтар деп танылады.
2. Мемлекеттік қызметшінің отбасы мүшелері аталған тұлғаның қызметімен байланысты, шетелдік және Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғаларының қаражаты есебінен сыйлықтар мен қызмет көрсетулерді, туристік, емдеу-сауықтыру және өзге де сапарларға шақыруларды қабылдауға құқығы жоқ. Мемлекеттік қызметші өзінің отбасы мүшелері заңсыз алған сыйлықтарды жеті күн мерзімде арнайы мемлекеттік қорға қайтарымсыз тапсыруы және оның отбасы мүшелері заңсыз пайдаланған қызмет көрсетулердің құнын республикалық бюджетке ақша қаражатын аудару арқылы өтеуі тиіс.

54-бап. Мүдделер қақтығысы
1. Егер мүдделер қақтығысы бар болса, мемлекеттiк қызметшiнiң лауазымдық өкiлеттiктерді жүзеге асыруына тыйым салынады.
2. Мемлекеттiк қызметшi мүдделер қақтығысын болғызбау және оны реттеу бойынша шаралар қабылдауға тиiс.
3. Туындаған мүдделер қақтығысы туралы немесе оның туындау мүмкiндiгi туралы өзiне белгiлi болған сәтте мемлекеттiк қызметшi өзiнiң тiкелей басшысына немесе мемлекеттiк органның басшылығына бұл туралы жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Тiкелей басшысы немесе мемлекеттiк органның басшылығы мемлекеттiк қызметшiнiң өтiнiшi бойынша немесе басқа көздерден ақпарат алған кезде, мүдделер қақтығысын болғызбау және оны реттеу бойынша уақтылы шаралар қабылдауға, оның iшiнде:
1) оған байланысты мүдделер қақтығысы туындаған немесе туындауы мүмкiн мәселе бойынша мемлекеттiк қызметшiнiң лауазымдық мiндеттерiн атқаруды басқа адамға тапсыруға;
2) мемлекеттiк қызметшiнiң лауазымдық мiндеттерiн өзгертуге;
3) мүдделер қақтығысын болғызбау бойынша тиісті шараларды қолдануға тиіс.
4. Мемлекеттiк қызметшi, оның тiкелей басшысы және мемлекеттiк органның басшылығы өздерiне белгiлi болған мүдделер қақтығысын болғызбау және оны реттеу бойынша шаралар қабылдамағаны үшiн тәртiптiк жауаптылыққа тартылады.

55-бап. Мемлекеттік қызметшілердің сыбайлас жемқорлыққа
қарсы әрекеттері
1. Мемлекеттік қызметшілер сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы тұруға, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға не әрекеттерге жол бермеуге тиіс.
2. Мемлекеттік қызметшілер басқа мемлекеттік қызметшілер тарапынан болатын сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактілерінің жолын кесуге тиіс.
3. Мемлекеттік қызметші, егер сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық туралы дәйекті ақпараты болса, мұндай құқық бұзушылықты болғызбау және тоқтату жөнінде қажетті шаралар қолдануға, оның ішінде жоғары тұрған басшыға, өзі жұмыс істейтін мемлекеттік органның басшылығына, уәкілетті мемлекеттік органдарға жазбаша нысанда дереу хабарлауға тиіс. Мемлекеттік қызметші өзін басқа адамдардың сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға көндіру жағдайлары туралы да аталған адамдар мен органдарға жазбаша нысанда дереу хабарлауға міндетті.
Мемлекеттік органның басшылығы ақпаратты алған күннен бастап бір ай мерзімде мемлекеттік қызметшінің сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар, өзін осы бұзушылықтарды жасауға көндіру жағдайлары туралы мәлімдеулері бойынша шаралар қолдануға, оның ішінде тексерулер ұйымдастыру және уәкілетті органдарға өтініштер жолдау арқылы шаралар қолдануға міндетті.
4. Мемлекеттік органның басшылығы сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың, өзін осы бұзушылықтарды жасауға көндірудің анық жағдайлары туралы хабарлаған мемлекеттік қызметшіні оның құқықтарына, заңды мүдделеріне қысым жасайтын қудалаудан қорғау жөнінде шаралар қолдануға міндетті.
5. Мемлекеттік қызметшілер жеке және заңды тұлғалардың өз құқықтары мен заңды мүдделерін іске асыруын қиындататын іс-әрекеттерге (әрекетсіздікке) жол бермеуге тиіс.
6. Мемлекеттік қызметшіге сыбайлас жемқорлық жасаған деп көпшілік алдында негізсіз айып тағылған жағдайда, ол осындай айыптауды анықтаған күннен бастап бір ай мерзімде оны теріске шығару жөнінде шаралар қолдануға тиіс.

9-тарау. Мемлекеттік қызметшілердің, олардың отбасы мүшелерінің әлеуметтік кепілдері

56-бап. Мемлекеттiк қызметшiлердiң еңбегiне ақы төлеу
1. Мемлекеттiк қызметшiлердiң еңбегiне төленетiн ақы қызметтiк мiндеттерiн сөзсiз және тиянақты атқаруы үшiн жеткiлiктi материалдық жағдайды қамтамасыз етуге, мемлекеттiк органдарды бiлiктi және тәжiрибелi кадрлармен жасақтауға жәрдемдесуге, олардың адал да бастамашыл еңбегiн ынталандыруға тиiс.
2. Еңбекақы мемлекеттік қызметшінің істейтін жұмысының сипатына, көлеміне және нәтижелеріне байланысты сараланып анықталады.
3. Мемлекеттiк қызметшiлердің еңбегіне ақы төлеу Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін Еңбекке ақы төлеудің бірыңғай жүйесі негізінде жүзеге асырылады.
Бонустарды төлеу, мемлекеттік қызметшілерге материалдық көмек көрсету, сондай-ақ «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік қызметшілерінің лауазымдық жалақысына үстемеақыны белгілеу тәртібі мен шарттарын Қазақстан Республикасының Президентi айқындайды.
4. Мемлекеттік қызметшілердің еңбегіне ақы төлеу республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты есебiнен жүргізіледі.
5. Мемлекеттiк қызметшiлердiң еңбекақысы мен оларға төленетiн басқа да төлемдер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен индекстелуге жатады.

57-бап. Мемлекеттiк қызметшiлердiң демалысы
1. Мемлекеттiк қызметшiлерге сауықтыру үшiн екi лауазымдық айлықақысы мөлшерiнде жәрдемақы төленiп, ұзақтығы күнтiзбелiк отыз күнге ақы төленетiн жыл сайынғы еңбек демалыс берiледi.
Тараптардың келісімі бойынша мемлекеттік қызметшілерге бірінші және одан кейінгі жылдардағы жұмыс үшін жыл сайынғы ақы төленетiн демалыс жұмыс жылы ішінде кез келген уақытта беріледі.
Жыл сайынғы еңбек демалысы үшін ақы төлеу оның басталуына дейін үш күнтізбелік күннен кешіктірмей, ал кестеден тыс еңбек демалысы берілген жағдайда – ол берілген күннен бастап үш күннен кешіктірілмей жүргізіледі.
2. Мемлекеттiк қызметшiлердiң қалауы бойынша жыл сайынғы ақы төленетiн еңбек демалысы оларға бөлiп-бөлiп берiлуi мүмкiн. Бұл ретте, ақы төленетiн жыл сайынғы демалыстың бір бөлігі демалыс ұзақтығының екі күнтізбелік аптасынан кем болмауға тиіс.
3. Мемлекеттік қызметшілерге Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында белгіленген тәртіппен, оның ішінде ол жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша мемлекеттік тапсырыс шеңберінде оқыған жағдайда, жалақысы сақталмайтын демалыс берілуі мүмкін.
4. Мемлекеттiк орган басшысының не жауапты хатшының, аппарат басшысы немесе Қазақстан Республикасының Президентi айқындайтын өзге де лауазымды адамның шешiмi бойынша мемлекеттiк қызметшiлер өздерінің келісімімен жыл сайынғы немесе қосымша демалыстан кері шақыртылып алынуы мүмкiн. Пайдаланылмаған демалыстың қалған бөлігі мемлекеттік қызметшілерге тиісті жылдың кез келген басқа уақытында беріледі не келесі жылдың демалысына қосылады.

58-бап. Мемлекеттiк қызметшiлердi зейнетақымен және
әлеуметтiк қамсыздандыру
Мемлекеттiк қызметшiлердi зейнетақымен және әлеуметтiк қамсыздандыру Қазақстан Республикасының заңдарына және өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.

59-бап. Мемлекеттік қызметшілерді әлеуметтік қорғау
шаралары
1. Мемлекеттiк қызметшiлер Қазақстан Республикасының «Тұрғын үй қатынастары туралы» Заңына және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде белгiленген тәртiппен тұрғын үймен қамтамасыз етіледi.
2. Тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж мемлекеттiк қызметшiлерге жеке тұрғын үй құрылысы үшiн жер учаскесi берiледi. Жер учаскесiн беру шарттары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.
3. Мемлекеттiк қызметшiлер және олармен бiрге тұратын отбасы мүшелерi белгiленген тәртiппен тиiстi мемлекеттiк денсаулық сақтау мекемелерiнде медициналық қызмет көрсетуді пайдаланады.
4. Мемлекеттік орган таратылған (жойылған) жағдайда, мемлекеттік әкімшілік қызметшілерге кемінде үш жыл мемлекеттік қызмет өтілі болған кезде функциялары, өкілеттіктері және (немесе) штат бірліктері берілетін мемлекеттік органның есебінен төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысы төленеді не осы тармақта көрсетілген жағдайларда жұмыс ұсынылады.
5. Мемлекеттік органның қайта ұйымдастырылған кезде жаңадан құрылған мемлекеттік органның басшылығы қайта ұйымдастырылған мемлекеттік органның мемлекеттік әкімшілік қызметшілеріне олардың біліктілігіне сәйкес жұмыс ұсынады.
6. Басқа мемлекеттік органның, оның ішінде жойылған (таратылған) және (немесе) қайта ұйымдастырылған мемлекеттік органның функциялары, өкілеттіктері және (немесе) штат бірліктері берілген мемлекеттік орган берілген функцияларды, өкілеттіктерді орындап келген және осы штат бірліктерінде қызмет атқарған мемлекеттік әкімшілік қызметшілерге олардың біліктілігіне сәйкес жұмыс ұсынады.
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілер жұмысқа орналасудан бас тартқан жағдайда, олар жұмыстан шығарылады. Бұл ретте, кемінде үш жыл мемлекеттік қызмет өтілі бар мемлекеттік әкімшілік қызметшілерге басқа мемлекеттік органның, оның ішінде жойылған (таратылған) немесе қайта ұйымдастырылған мемлекеттік органның функциялары, өкілеттіктері және (немесе) штат бірліктері берілген мемлекеттік орган төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысын төлейді.
7. Мемлекеттік органның штат саны қысқартылған кезде қысқаратын лауазымды атқарған мемлекеттік қызметшіге кемінде үш жыл мемлекеттік қызмет өтілі болған кезде төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысы төленеді.
8. Мемлекеттiк қызметшi қайтыс болған жағдайда оның отбасы мүшелерiне мемлекеттiк органдағы соңғы қызмет орны бойынша үш орташа айлық жалақысы мөлшерiнде бiржолғы жәрдемақы төленеді, бұл ретте, жәрдемақының мөлшері «Қазақстан Республикасында мүгедектігі бойынша, асыраушысынан айрылу жағдайы бойынша және жасына байланысты берілетін мемлекеттік әлеуметтік жәрдмақылар туралы» Заңында белгіленгеннен төмен болмайды.

60-бап. Іссапар кезіндегі кепілдіктер мен өтемақылар
1. Мемлекеттiк қызметшілерге Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын тәртiппен қызметтiк, оның iшiнде шет мемлекеттерге iссапарларға арналған шығындары өтеледi.
Мемлекеттiк қызметшілерге iссапарда болған уақытына тәуліктік өтем алуға, межелі жерiне барып-қайту үшін жүріп-тұру, тұрғын үй-жай жалдау жөнiндегi шығындарына Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген кепiлдiктер мен құқық беріледі.
2. Iссапарға жiберiлген мемлекеттiк қызметшілердiң iссапардың барлық уақыты ішінде жұмыс орны (қызметi) мен орташа жалақысы сақталады.

61-бап. Дипломатиялық қызмет персоналына берілетін
кепілдіктер мен өтемақылар
Дипломатиялық қызмет персоналына берілетін кепілдіктер мен өтемақылар Қазақстан Республикасы дипломатиялық қызметi жұмысының құқықтық негіздерін, сондай-ақ ұйымдастырылу тәртібiн айқындайтын заңнамада белгіленеді.

10-тарау. Мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік қызметті тоқтатуы

62-бап. Мемлекеттік саяси қызметшілердің мемлекеттік
қызметті тоқтатуы
Саяси лауазымды атқаратын мемлекеттік саяси қызметшінің өкілеттігі:
1) Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтқан;
2) мемлекеттік орган таратылған (жойылған);
3) мемлекеттік саяси қызметші өзінің кірістері мен мүлкі туралы көрінеу жалған мәліметтерді ұсынған;
4) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген міндеттер мен шектеулерді сақтамаған;
5) өзіне меншік құқығымен тиесілі мүлікті сенімгерлік басқаруға бермеген;
6) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасаған;
7) саяси мемлекеттік қызметшіге қатысты соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген;
8) мемлекеттік саяси қызметшінің өкілеттігін доғару туралы жеке жазбаша өтініші негізінде отставкасы қабылданған;
9) мемлекеттік саяси қызметшіні оның атқаратын лауазымына тағайындау (сайлау) құқығы берілген лауазымды адам (орган) тиісті шешім қабылдаған;
10) басқа жұмысқа ауысқан;
11) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған адам немесе сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін бұрын жұмыстан шығарылған адам, сондай-ақ қылмыстық топ құрамында қылмыс жасаған адам мемлекеттік қызметке қабылданған;
12) қылмыстық топ құрамындағы қылмыстары туралы өзіне қатысты қылмыстық істі қылмыстық қудалау органы немесе сот Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның ең төменгі шегінің мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатқан адам мемлекеттік қызметке қабылданған;
13) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін қылмыстық істі Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатылған, сондай-ақ қылмыстық топ құрамындағы қылмысы үшін қылмыстық істі қылмыстық қудалау органының немесе соттың Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексі Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның төменгі шегінің мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатылған;
14) мемлекеттiк қызметке кiру кезiнде мемлекеттiк қызметке қабылдаудан бас тарту үшiн негiз болуы мүмкiн көрiнеу жалған құжаттар мен мәлiметтер берілген;
15) Қазақстан Республикасының заңнамасында көрсетілген өзге де негіздер туындаған жағдайда тоқтатылады.
Мемлекеттік саяси қызметшінің өкілеттігі мемлекеттік орган қайта ұйымдастырылған, мемлекеттік қызметшілер саны немесе штаты қысқартылған, саяси лауазым әкімшілік лауазымға өзгертілген жағдайда тоқтатылуы мүмкін.

63-бап. Мемлекеттiк саяси қызметшiлердiң отставкаға шығуы
және қызметтен шығарылуы
1. Отставка дегенiмiз мемлекеттiк саяси қызметшiнiң тиiстi мемлекеттiк лауазымдағы мiндеттерiн атқаруды тоқтатуы, ол оның жазбаша өтініші негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Отставканы мемлекеттiк саяси қызметшiнi осы лауазымға тағайындаған (сайлаған) мемлекеттiк орган немесе лауазымды адам қабылдайды немесе одан дәлелдi бас тартылады. Отставканы қабылдау немесе одан бас тартылу туралы шешiм жазбаша өтініш берiлген күннен бастап бiр ай мерзiмде қабылданады. Отставкадан бас тартылған жағдайда саяси қызметшi қызметтiк өкілеттiгiн атқаруды жалғастыруға тиiс және оның қызметтен босауға құқығы бар.
3. Мемлекеттік саяси қызметшілер Конституцияда, осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасында белгіленген негіздерде және тәртіппен отставкаға өтініш береді және отставкаға кетеді.
Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында отставкаға шығу негіздері қарастырылмаған болса, мемлекеттік саяси қызметшілер осы Заңда немесе Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында қарастырылған жалпы негіздер бойынша жұмыстан шығарылады.
4. Лауазымдық өкiлеттiгiн өрескел бұзу, мемлекеттiк қызметте болуға лайықсыз қылықтар жасау мемлекеттiк саяси қызметшiнiң отставкаға шығуы үшiн негiз бола алмайды, жұмыстан шығару үшiн негiз болады. Мемлекеттiк саяси қызметшiлердi қызметтен шығарудың негiздерi мен тәртiбiн Қазақстан Республикасының Президентi айқындайды.

64-бап. Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлердiң мемлекеттiк
қызметтi тоқтатуы
1. Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлердiң мемлекеттiк қызметтi тоқтатуы үшiн:
1) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін жауапкершілігін қарау жағдайларын қоспағанда, олардың өз қалауы бойынша жұмыстан шығару туралы өтініш беруi;
2) басқа мемлекеттік лауазымға орналасуына байланысты;
3) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген зейнеткерлік жасқа толуы;
4) еңбек шарты мерзiмiнiң аяқталуы не Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасымен және мемлекеттік қызмет туралы заңнамасымен көзделген негiздер бойынша еңбек шартының бұзылуы;
5) олардың Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өкілеттіктері мерзімдерінің аяқталуы;
6) олардың атқаратын лауазымдары саяси лауазымдарға не азаматтарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жергілікті өкілді органдар тағайындайтын немесе сайланатын лауазымдарға өзгеруі;
7) мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлердiң өз кірістері мен мүлкi туралы көрiнеу жалған мәлiмет беруi;
8) Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген мiндеттер мен (немесе) шектеулердi сақтамауы;
9) меншiк құқығымен заңды түрде тиесілі ақшаны, сондай-ақ мүліктік жалдауға берілген мүлікті қоспағанда, коммерциялық ұйымдардың және басқа мүліктің жарғылық капиталындағы пайдаланылуы кіріс алуға алып келетін үлестерді, акцияларды (акцияны) сенiмгерлік басқаруға бермеуi;
10) Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтуы;
11) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықты жасауы;
12) қылмыс не қасақана қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін соттың айыптау үкiмiнің заңды күшіне енуi;
13) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған адамның немесе сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін бұрын жұмыстан шығарылған адамның, сондай-ақ қылмыстық топ құрамында қылмыс жасаған адамның мемлекеттік әкімшілік лауазымға қабылдануы;
14) қылмыстық топ құрамындағы қылмыстары туралы өзіне қатысты қылмыстық істі қылмыстық қудалау органы немесе сот Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның ең төменгі шегінің мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатқан адамның мемлекеттік әкімшілік лауазымға қабылдануы;
15) сыбайлас жемқорлық қылмыс жасағаны үшін қылмыстық істі Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатылуы, сондай-ақ қылмыстық топ құрамындағы қылмысы үшін қылмыстық істі қылмыстық қудалау органының немесе соттың Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексі Ерекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның төменгі шегінің мерзімі аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабының бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақшаларының немесе 36-бабының негізінде тоқтатуы;
16) мемлекеттiк қызметке кiру кезiнде мемлекеттiк қызметке қабылдаудан бас тарту үшiн негiз болуы мүмкiн көрiнеу жалған құжаттар мен мәлiметтердi беруі;
17) мемлекеттiк лауазымға тағайындалу кезiнде осы Заңда белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;
18) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымды конкурстан тыс атқаруы;
19) аттестаттаудың терiс нәтижелерi;
20) осы Заңда айқындалған тәртіп негізінде, олардың қызметін бағалаудың қанағаттанғысыз нәтижелері;
21) мемлекеттік қызметке нұқсан келтіретін этикалық нормаларды бұзу;
22) Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де негiздемелер негiз болып табылады.
2. «А» корпусының мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiсінің мемлекеттік қызметті тоқтатуына уәкілетті комиссияның ұсынымы негізінде қабылданатын лауазымға тағайындау және лауазымынан босату құқығына ие адамның (органның) шешімі негіз болып табылады.
3. Осы баптың 1-тармағының 7), 8), 9), 11), 12), 13), 14), 15), 16) тармақшаларына сәйкес жұмыстан шығарылған адамдар терiс себептермен шығарылған болып танылады.
4. Мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiлердi шығаруды мемлекеттiк органның мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымға қабылдау құқығына ие тиiстi лауазымды адам осы Заңға сәйкес белгiленген тәртiппен жүргiзедi.
5. Қызметтен шығарумен келіспеген жағдайда мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшiнiң жоғары тұрған басшылық алдында, уәкiлеттi органға немесе оның аумақтық бөлімшелеріне шағымдануға, сондай-ақ өзiнiң құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғауға құқығы бар.
6. Мемлекеттiк саяси қызметшiлердiң, сондай-ақ мемлекеттік органдардың мемлекеттік әкімшілік қызметшілер болып табылатын басшыларының ауысуы жаңадан тағайындалған мемлекеттiк саяси және (немесе) әкімшілік қызметшілердің бастамасы бойынша мемлекеттiк әкiмшiлiк қызметшінің атқарып отырған лауазымдағы мемлекеттiк қызметiн тоқтатуы үшiн негiз бола алмайды.

11-тарау. Өзге де мәселелер

65-бап. Мемлекеттік қызметке қайта орналасу
1. Мемлекеттік қызметтен шығарылған адамдардың жұмыстан шығару туралы шешімді жоғары тұрған басшылық алдында, уәкiлеттi органға немесе оның аумақтық бөлімшелеріне немесе сотқа шағымдануға құқығы бар.
Адамның мемлекеттік қызметке қайта орналасуы, егер оның өтініші соттың айыпсыз деп таныған ақтау үкімі күшіне енген не ақтау негіздері бойынша қылмыстық істің тоқтатылуы туралы қаулы шығарылған кезден бастап үш ай ішінде берілген болса, ол өтінішпен жүгінген күннен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей жүргізіледі.
2. Мемлекеттік қызметші сот шешімімен лауазымына қайта орналасқан жағдайда, осы негіздер бойынша аталған лауазымнан шығарылған адам үш ай ішінде мемлекеттік қызмет туралы заңнамасымен белгіленген тәртіппен ішкі конкурстарға қатысуға құқығы бар.
3. Мемлекеттік органнан қылмысы үшін айыпталуына байланысты жұмыстан шығарылған, кейіннен тиісінше ақталған лауазымына қайта орналасқан мемлекеттік қызметшілерге жұмыста мәжбүрлі түрде болмаған уақытына Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңнамасында белгіленген тәртіппен қылмыстық процесті жүргізген органдардың заңсыз әрекетімен келтірілген зиян өтеледі.
4. Мемлекеттік қызметші жұмыстан заңсыз шығарылған жағдайда, осыған байланысты оған келтірілген залал жұмыстан босатылған мемлекеттік органдардың есебінен толық көлемде өтелуге жатады.
Жұмыстан заңсыз шығарылған мемлекеттік қызметшілер біліктілік талаптарына сай келген жағдайда бұрынғы (оның келісімімен – соған тең) лауазымға қайта орналасады және жұмыстан заңсыз шығарылған кейін қол жеткізе алмаған барлық құқықтармен қамтамасыз етіледі. Бұл кезең мемлекеттік қызмет өтіліне қосылады.

66-бап. Аттестаттау
1. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді аттестаттау, оның тәртібін, мерзімін және аттестатталатын мемлекеттік қызметшілердің санатын айқындайтын Қазақстан Республикасы Президентінің шешімімен өткізіледі.
2. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді аттестаттауды өткізу үшін құрамы бес адамнан кем болмайтын аттестаттау комиссиясы құрылады. Аттестаттау комиссиясын төраға басқарады.
3. Аттестаттау қорытындысы бойынша аттестациялық комиссия:
1) атқаратын лауазымына сай келеді және лауазымында жоғарылату ұсынылады;
2) атқаратын лауазымына сай келеді;
3) атқаратын лауазымына сай келмейді және лауазымын төмендету ұсынылады;
4) атқаратын лауазымына сай келмейді және жұмыстан шығару ұсынылады деген шешімдердің бірін қабылдайды.
4. Аттестациялық комиссия мәжілісіне дәлелсіз себептермен екі рет келмеген мемлекеттік әкімшілік қызметшілер жұмыстан шығарылуға ұсынылады.
5. Аттестаттаудан өтпеген және (немесе) мемлекеттік органдарда өзге де, оның ішінде төмен тұрған лауазымдарда қызмет етуден бас тартқан мемлекеттік әкімшілік қызметшілер жұмыстан шығарылуға жатады.
6. Аттестаттау қорытындысы бойынша лауазымын жоғарылату жоғары тұрған бос мемлекеттік лауазым болған және мемлекеттік әкімшілік қызметші аталған лауазымға белгіленген біліктілік талаптарына сай келген жағдайда конкурстық іріктеусіз жүзеге асырылады.
7. Аттестаттау қорытындысы бойынша қабылданған аттестациялық комиссияның шешімі мемлекеттік әкімшілік қызметшіні жоғары тұрған лауазымға жоғарылату, мемлекеттік әкімшілік қызметшінің лауазымын төмендету немесе оны шығару үшін негіз болып табылады.
8. Аттестациялық комиссияның шешіміне мемлекеттік қызметші мемлекеттік органның басшысына немесе сот тәртібімен шағымдана алады.

67-бап. Мемлекеттік органдарға шетелдік қызметкерлерді
тарту
1. Мемлекеттік органдар уәкілетті комиссияның шешімімен Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес шетелдік қызметкерлерді жұмысқа қабылдай алады. Шетелдік қызметкерлер мемлекеттік лауазымдарға орналаса алмайды және лауазымды адам бола алмайды.
Шетелдік қызметкерлердің лауазымдарын уәкілетті комиссияның келісімімен мемлекеттік органдар белгілейді. Мемлекеттік органдармен қабылданған шетелдік қызметкерлердің жұмысының сапасы бойынша дербес жауапкершілік мемлекеттік органның басшысына жүктеледі.
2. Шетелдік қызметкерлер мемлекеттік органдарға жұмысқа қабылдау кезінде Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарының арнайы тексеруінен өтеді. Аталған тексеруді өткізудің тәртібі мен мерзімін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.
3. Шетелдік қызметкерлерді жұмысқа тарту тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

68-бап. Мемлекеттік қызмет саласындағы халықаралық
ынтымақтастық
Мемлекеттік қызмет саласындағы халықаралық ынтымақтастық шетелдік және халықаралық ұйымдардың қатысуымен мемлекеттік қызметті одан әрі дамытуға және жетілдіруге бағытталған бастамаларға, бағдарламалар мен жобаларға Қазақстан Республикасы уәкілетті органының қатысуы арқылы жүзеге асырылады.
Халықаралық ынтымақтастық:
1) мемлекеттік қызмет саласындағы халықаралық ұйымдарды құру және олардың қызметіне қатысу;
2) мемлекеттік қызметшілерді шетелдерде оқыту;
3) шетелдік мемлекеттік қызметшілерді және өзге адамдарды Қазақстан Республикасында оқыту;
4) мемлекеттік қызмет мәселелері бойынша бірлескен зерттеулерді жүзеге асыру бағыттарын қамтиды.

69-бап. Мемлекеттiк қызметті өткерудiң өзге де мәселелерi
Мемлекеттiк қызметті өткерудің осы Заңда реттелмеген өзге де мәселелерi Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентiнің актілерінде, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде регламенттеледі.

12-тарау. Қорытынды ережелер

70-бап. Мемлекеттік қызметті қаржылық және
материалдық-техникалық қамтамасыз ету
Мемлекеттік қызметті қаржылық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

71-бап. Өтпелі ережелер
1. «Б» корпусының мемлекеттік әкімшілік қызметінің кадр резервіне енгізілген азаматтар осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін «Б» корпусы кадр резервінде болу бір жылдық мерзімі аяқталуына дейін конкурс тәртібі өткізілмей «Б» корпусы мемлекеттік әкімшілік лауазымдарына тағайындалуы мүмкін.
2. Осы Заңның 14-бабының 6-тармағы бірінші абзацының ережелері
2017 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болады.

72-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі
1. Осы Заң 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.
2. «Мемлекеттік қызмет туралы» 1999 жылғы 23 шілдедегі № 453 Қазақстан Республикасы Заңының күші жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1999 ж., № 21, 773-құжат; 2001 ж., № 13-14, 170-құжат; 2003 ж., № 4, 24-құжат; № 18, 142-құжат; 2005 ж., № 14, 61-құжат; 2007 ж., № 9, 67-құжат; № 17, 140-құжат; № 19, 147-құжат; 2009 ж., № 24, 122, 126-құжат; 2010 ж., № 24, 148-құжат; 2011 ж., № 11, 102-құжат; № 20, 158-құжат; 2012 ж., № 5, 36-құжат; № 13, 91-құжат; № 21-22, 123-құжат; 2013 ж., № 8, 50-құжат; № 14, 75-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 16, 90-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президенті