Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2005-2006 жылдарға арналған облыстық "Ана тiлi" бағдарламасы туралы

Күшін жойған

Павлодар облыстық мәслихатының 2005 жылы 15 сәуірдегі N 33/11 шешімі. Павлодар облысының әділет департаментінде 2005 жылғы 6 мамырда N 3019 тіркелді. Мерзімінің өтуіне байланысты күші жойылды - Павлодар облыстық Әділет департаментінің 2009 жылғы 18 наурыздағы N 4-06/1966 хатымен.

Ескерту. Мерзімінің өтуіне байланысты күші жойылды - Павлодар облыстық Әділет департаментінің 2009 жылғы 18 наурыздағы N 4-06/1966 хатымен.

Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы" Заңының 6 бабы 1 тармағының 1) тармақшасына сәйкес, облыстық мәслихат ШЕШIМ ЕТЕДI:
1. Қоса берiлiп отырған облыстық тiлдердi қолдану мен дамытудың 2005-2006 жылдарға арналған "Ана тiлi" бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Облыс қаржы департаментi жыл сайын Бағдарламаның дер кезiнде қаржыландыруын қамтамасыз етсiн.
3. Тiлдердi дамыту жөнiндегi басқарма жыл сайын 20 қаңтар мерзiмiне орай облыстық мәслихаттың әлеуметтiк және мәдени дамуы мәселелерi жөнiндегi тұрақты комиссиясына Бағдарламаны iске асыру барысы туралы ақпарат ұсынатын болсын.
4. Осы шешiмнiң орындалуын бақылау облыстық мәслихаттың әлеуметтiк және мәдени мәселелерi жөнiндегi тұрақты комиссиясына жүктелсiн.

Сессия төрағасы Г. Досжанова

Облыстық мәслихаттың хатшысы Р. Гафуров

Облыстық мәслихатының
(III сайланған XI кезектен тыс сессиясы)
2005 жылғы 15 сәуiрдегi
"Тiлдердi қолдану мен дамытудың
жылдарға арналған "Ана тiлi"
облыстық бағдарламасы туралы"
N 33/11 шешiмiне қосымша

Тiлдердi қолдану мен дамытудың
2005-2006 жылдарға арналған
"Ана тiлi" облыстық бағдарламасы

1. Паспорты

Атауы	Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2005-2006 жылдарға арналған "Ана тiлi" облыстық бағдарламасы
Әзiрлеу үшiн негiздеме	Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 7 ақпандағы "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" N 550 Жарлығы
Әзiрлеушi	Облыстық тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы
Мақсаттары	Мемлекеттiк тiлдiң әлеуметтiк- коммуникативтiк қызметiн кеңейту және нығайту; орыс тiлiнiң жалпы мәдени қызметiн сақтау; этникалық топтардың тiлдерiн дамыту
Міндеттерi	Мемлекеттiк тiлдiң мемлекеттiк басқару тiлi ретiндегi қолданылуын қамтамасыз ету; этникалық қауымдастықтар өкiлдерiнiң ана тiлiн оқулары үшiн қажеттi жағдайлар жасау; барлық мемлекеттiк органдарда және жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында iс жүргiзудi мемлекеттiк тiлге көшiру және нақты мерзiмдерi көрсетiлген кестенi анықтай отырып мемлекеттiк тiлдiң iс жүргiзудегi негiзгi тiл ретiнде қолданылуын қамтамасыз ету; мемлекеттік ұйымдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында ресми қолданылатын тiл ретiнде орыс тiлiнiң қызметiн қамтамасыз ету; республикалық және жергiлiктi бюджет қаражаты есебiнен азаматтарды мемлекеттiк тiлге тегiн оқыту.
Iске асыру мерзiмдерi	2005-2006 жылдар
Қаржыландыру көздерi	Бағдарламаның қаржылық қамтамасыз ету облыстық бюджет, қалалар мен аудандар бюджеттерi, сонымен бiрге қазақстан Республикасы Заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да Көздер есебiнен жүзеге асырылады Бағдарламаның болжамды құны 2005 жылы - 7,704 млн.теңге, 2006 жылы - 7,302 млн.теңге
Күтiлетiн нәтижелер	Бағдарламаны жүзеге асыру облыс аумағында пайдаланылатын тiлдердiң қолдануы мен дамуы үшiн оңтайлы жағдайлар жасауды көздейдi

2. Кiрiспе

Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2005-2006 жылдарға арналған "Ана тiлi" облыстық бағдарламасы екi жылға арналған. Бағдарламада облыста тiл құрылысының мақсаттары мен мiндеттерi анықталып, оларды iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiктерi белгiленген.
Бағдарлама қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шiлдедегi "Қазақстан Республикасындағы тiл туралы" Заңына , Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 7 ақпандағы "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" N 550 Жарлығына , қазақстан Республикасы үкiметiнiң 2003 жылғы 9 сәуiрдегi "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жөнiндегi 2003-2004 жылдарға арналған iс шаралар жоспары туралы" N 344 қаулысына сәйкес әзiрленген.
Бағдарламаның өзектiлiгiн қоғамдағы тiл проблемаларын шешуге байланысты iс-шараларды iске асыруды мемлекеттiк қолдаудың қажеттiлiгiмен анықталады. Тiл проблемаларының оңтайлы шешiлуi ұлтаралық қатынастар тұрақтылығының, халықтардың тұтастығын нығайтудың және қоғамдық келiсiмдi сақтаудың қажеттi факторы болып табылады.

3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау

Облыстағы бүгiнгi таңдағы тiлдiк жағдайға жасалған талдау "Қазақстан Республикасындағы тiл туралы" Заңы қабылданған сәттен бастап және қазақстан Республикасы Президентiнiң 1998 жылғы 5 қазандағы N 4106 Жарлығымен бекiтiлген Тiлдердi қолдану мен дамытудың мемлекеттiк бағдарламасы және Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 7 ақпандағы N 550 Жарлығымен бекiтiлген "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын" iске асыру барысында 1998-2004 жылдар аралығында қоғамдық өмiрдiң барлық негiзгi салаларында тiл құрылысы үрдiстерiнiң одан әрi кеңеюi мен тереңдеуi үшiн алғышарттар жасалғанын көрсетедi.
Облыстық мәслихаттың 2002 жылғы 24 маусымдағы (II сайланған ХХ сессиясы) N 52/20 шешiмiмен бекiтiлген Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2002-2003 жылдарға арналған "Ана тiлi" облыстық бағдарламасы мен облыс әкiмдiгiнiң 2004 жылғы 28 маусымдағы бекiтiлген "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi 2004 жылдарға арналған iс шаралар жоспары туралы" N 176/6 қаулысына сәйкес мемлекеттiк тiлдi дамыту, оның бiлiм беру, мәдениет, мемлекеттiк органдар саласында қолданылуы мемлекеттiк тiлде iс жүргiзуде жоспарлы шаралар iске асырылған.
Облысымызда оларды iске асыруда нақты жұмыстар жүргiзiлдi. үйлестiру кеңесiнiң отырысы өткiзiлiп, онда ғылыми-лингвистикалық қамтамасыз ету мәселесi талқыланып, оқырмандар, оқушы жастар мен оқытушылар арасында сұранысқа ие болып отырған Павлодар мемлекеттiк университетi ғалым-лингвистерiнiң ғылыми жұмыстары көрсетiлдi. Олардың қатарында 30 томдық орысша-қазақша және қазақша-орысша сөздiктер, Павлодар облысының топонимдер сөздiгi, өңiрдiң атақты адамдары туралы "Рухнама" айдарымен шыққан кiтаптар болды.
Қазақстан Республикасы Президентiнiң мемлекеттiк қызметкерлермен өткiзген кеңесiнде қазақ тiлiнiң мәртебесiн көтеру үшiн "Бiрыңғай мемлекеттiк тiл" күнiн өткiзуге ұсыныс жасалған болатын. Бiздiң облысымыз осы ұсынысты алғашқылардың бiрi болып қолдады. Тiлдердi дамыту департаментi облыста әрбiр айдың бiрiншi сәрсенбiсiнде "Бiрыңғай мемлекеттiк тiл" күнiн өткiзудi дәстүрге айналдырды. Акцияның басты мақсаты қазақ тiлiнiң әлеуметтiк-коммуникативтi аясын кеңейту болып табылады. Ай сайын өткiзiлетiн бұл шара облыс өмiрiнiң барлық саласында қазақ тiлiнiң белсендi қолдану тәжірибесiн енгiзуде маңызды орын алады, себебi, барлық деңгейдегi мемлекеттiк органдар мен оның басшылары қазақ тiлiнiң мемлекеттiк мәртебесiн iске асыруда негiзгi жауапкершiлiктi көтеретiн болды.
Облыс көшелерiнде орналасқан көрнекi ақпараттардың, маңдайшалардың, стендттер мен билбордтардың мәтiндер мазмұнын Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шiлдедегi "Қазақстан Республикасындағы тiл туралы" Заңына сәйкестендiру үшiн рейдтер ұйымдастырылды. Тексерiстердiң нәтижелерi тiл туралы заңнаманың нормативтiк талаптарының бұзылу фактiсiнiң жиi кездесетiнiн көрсетуде.
Өзге ұлт өкiлдерi арасында "Мемлекеттiк тiл-менiң тiлiм" ("Государственный язык - мой язык") атты облыстық конкурс, мемлекеттiк мекемелердегi аудармашылардың кәсiби деңгейлерiн анықтау үшiн "үздiк аудармашы" ("Лучший переводчик") облыстық конкурстары ұйымдастырылды.
Тiлдердi дамыту департаментiнiң жұмысы мен ұлттық тiлдердiң жағдайын,сол сияқты озық мәдениетiн насихаттайтын "Тiлтаным" жинағы шығарылды. Қазақстан халықтарының тiл күнiне орай Қазақстан халықтары тiлдерiнiң республикалық фестивалi шеңберiнде "Тiл - достықтың құралы" ("Язык средство дружбы") атты концерт-шоу өткiзiлдi. Бұл шара тiл айлығының қорытындысы болды, оның жоспарына мемлекеттiк тiлдiң мәртебесiн көтеретiн шаралар енгiзiлдi.
Солай десек те облыстағы мемлекеттiк органдарда қазақ тiлiнiң қолданылуы тiл туралы заңнама талаптарына әлi күнге дейiн сәйкес келмеуде. Қазақстан Республикасы үкiметiнiң 1998 жылғы 14 тамыздағы "Мемлекеттiк органдарда мемлекеттiк тiлдiң қолдану аясын кеңейту туралы" N 769 қаулысының 1-тармағындағы iс жүргiзудi қазақ тiлiне кезең-кезеңiмен көшiру туралы 1-тармақшасы мен аталған қаулының 2-тармағындағы мемлекеттiк тiлдi бiлу және оны оқып үйренуге қатысты кәсiптiк талаптар орындалмауда. қазақ тiлiнiң қолдану деңгейi әлi де мемлекеттiк органдарының жұмысында жеткiлiксiз екенiн атап өту керек. Лауазымдық қызметтi жүзеге асыратындарың iшiнде мемлекеттiк тiлдi меңгерген мамандар өте аз болуда.
Осы күнге дейiн барлық мемлекеттiк органдарда қазақ тiлiндегi құжат айналымы орыс мәтiнiн қазақшаға аудару арқылы жүзеге асырылуда, олай болса, құжаттарды қазақ тiлiнде дайындау тәжiрибесiн қалай енгiзбекшiмiз. Облысымыздың Баянауыл, Лебяжi, Май аудандары, ал 2004 жылдан бастап Ақтоғай ауданы iс-қағаздарын негiзiнен мемлекеттiк тiлде жүргiзе бастады, ал iс жүзiнде мемлекеттiк органдардың басым көпшiлiгiнде бұл жұмыс кейбiр құжаттарды орыс тiлiнен қазақ тiлiне аударумен шектелуде, ал мемлекеттiк тiлде хат алмасу нақты, тұрақты және жүйелi болуы керек.
Сондай-ақ, облысымыздың көптеген мемлекеттiк және мемлекеттiк емес ұйымдарында барлық коммерциялық, қаржы және статистикалық құжаттар орыс тiлiнде ғана жүргiзiледi, шығыс және кiрiс құжаттары да тек қана орыс тiлiнде тiркеледi.
2007 жылы облысымыздың iс-қағаздарын қазақ тiлiне көшiрудi аяқтау керектiгiн ескерсек, осындай шараға дайындығымыздың жеткiлiксiз екенiн мойындауымыз керек. Сондықтан аталмыш Бағдарламаның негiзгi мiндеттерiнiң бiрi мемлекеттiк қызметкерлердi қазақ тiлiне оқыту болып табылады.
Мемлекеттiк мекемелерде қазақ тiлiн қолдану мен дамытуда белгiленген шараларды iске асыру ең алдымен, мемлекеттiк қызметшiлердi мемлекеттiк тiлге оқытуды көздейдi. Айта кету керек, жекелеген мемлекеттiк мекемелерде қазақ тiлiн оқыту курстары болғанымен көп жағдайда сабақ талапқа сай өтпейдi. Павлодар облысы бойынша мемлекеттiк қызмет iстерi басқармасының берген мәлiметтерiне қарағанда қазiргi уақытта әкiмшiлiк мемлекеттiк қызметте 5000-ға жуық қызметкер бар екен, олардың 1000-ы ғана қазақ тiлiн еркiн меңгерiп, iс қағаздарын жүргiзе алады. қазақ тiлiне үйренуге қызығушылық бiлдiргендер санының күн сайын өсiп отырғандығын ескеретiн болсақ, оқу орталықтарын ашу өзектi мәселеге айналып отыр. Осы мәселенi шешудiң негiзгi бiр жолы облыстық "Ана тiлi орталығын" ашу.
Мектеп және мектепке дейiнгi бiлiм беру жүйесiнде де мемлекеттiк тiлдiң қолданылу аясын кеңейтудiң мiндеттерi тұр. қазiргi уақытта облысымызда 72 балабақша жұмыс iстеуде, оның iшiнде тек қана 8-i тәрбие және оқу жұмыстарын қазақ тiлiнде жүргiзедi. 58 аралас балабақшадағы қазақ тiлiн меңгеру деңгейi көңiлден шықпауда. Жаңа қазақ балабақшаларын ашу бүгiнгi күннiң өзектi мәселесiне айналуда. Себебi сұраныс тек жергiлiктi ұлт өкiлдерi жағынан ғана емес, өзге ұлт өкiлдерi тарапынан да кездесуде. Орыс балабақшаларындағы қазақ тiлi кабинетiнiң болуын алға тарту, бұл жағдайдан шығудың жолы бола алмайды. қазақ тiлi кабинетiнiң ашылуы немесе болуы қазақ тiлiн игерудiң көзi бола алмайтынын тәжiрибе көрсетуде.
Бiлiм департаментiнiң берген мәлiметтерiне қарағанда облысымыздағы аралас мектептердi 2015 оқу жылына дейiн бiр тiлдi мектептерге көшiру жоспары бекiтiлген. Осы жоспар бойынша 2003-2004 оқу жылында 4 аралас мектеп, ал үстiмiздегi 2004-2005 оқу жылында тағы да 4 мектеп қазақ тiлiнде оқытуға көшiрiледi, сөйтiп облыстағы 469 мектептiң 147-сi қазақ тiлiнде оқытатын мектептер қатарында болады.
Орыс мектептерiндегi 2-11 сыныптарда қазақ тiлi сағаттарын аптасына 1 сағатқа арттыру жоспарланып отыр. қазақ тiлiнен сабақ беретiн мұғалiмдерге материалдық көтермелеу шарасын қолданса игi iс болар едi. Кәсiптiк-техникалық училищелерде де қазақ топтарын ашу да жоспарланып отыр. Жоғарыда аталған бұл шаралар мәселенiң бiр бөлiгiн ғана шешудi көздейдi.
Облысымызда жетiм және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға да қазақ тiлiн үйренуге жағдай жасалуда, нәтижесiнде облысымызда 61 оқушы өз ана тiлiнде бiлiм алуда.
Ауылдық жерлердегi қазақ мектептерiнiң ең басты проблемасы жоғары бiлiмдi қазақ тiлi пәнi мұғалiмдерiнiң жетiспеуi болып қалуда. әр түрлi себептерге байланысты, әлеуметтiк-тұрмыстық жағдайына қарай, жастар негiзiнде қалада қалуға тырысады. Ауыл мектептерiнiң мәселесiн оңтайлы шешу мақсатында С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттiк университетiнде "қазақ тiлi мен әдебиетi" мамандығы бойынша қосымша топ оқытылуда. Осы топқа түскен 22 студенттiң әрқайсысы үш жақты шартта көрсетiлген аудандарға барып, кемiнде үш жыл ұстаздық етуге мiндеттi.
Қазақ тiлiн жете меңгерген өзге ұлт өкiлдерi - студент, оқушы жастармен кездесулер,"дөңгелек үстелдер" өткiзiлуi керек. қазақ тiлiн үйренуге деген талаптың артуына байланысты, осындай жолдар арқылы өзге ұлт жастары арасында тiлдi насихаттайтын орта құруға болады.
Бәрiмiз де жақсы бiлемiз, көптiлдiк бұл - нарық талабы, мемлекеттiк тiлдi бiлетiндер орыс тiлiн, оған қоса бiр немесе екi тiлдi қоса меңгерсе, бұл экономикалық жағынан тиiмдi, әрi өскелең жағдайдың сұранысына жауап бередi. Мемлекеттiк тiлдi iскерлiк қарым-қатынасқа енгiзудi штатқа аудармашы алумен шектеуге болмайды. Бұл жұмыс кешендi түрде жүргiзiлуi керек, әрi мемлекеттiк тiлдi үйренуге құлшынысты арттыратын, iс жүзiнде бұл тiлдi қолданатын, осы тiлде құжаттар дайындай алатын жағдайға жетуiмiздi қарастырған жөн.
Бiздiң облыс көпұлтты, сондықтан облысымызда тұратын барлық ұлттардың тiлдерiн дамыту керек. Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 7 ақпандағы "Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" N 550 Жарлығына сәйкес, тәрбие тiлiн еркiн таңдау құқығының бұл шаралары Қазақстан халықтарының жексенбiлiк мектептер желiсi арқылы iске асуда.
Облыс аумағында тұрып жатқан халықтар тiлдерiнiң қолдануына барлық жағдайлар жасалуда, барлық тiлдерге сыйластық көзқарас қалыптасып, олардың ана тiлiн қолдану құқығы берiлген. Бұған Қазақстан халықтары Кiшi Ассамблеясының қызметi үлгi боларлық. Бұл ұйым облысымызда тұратын халықтардың мәдениетiн, тiлiн, салт-дәстүрiн дамытуға ықпал етедi. Қазақстан халықтары Кiшi Ассамблеясының бастамасымен фестивальдар өткiзiледi, олар халықтар бiрлiгiне, мәдениет пен тiлдiң өзара нығаюына мүмкiндiк бередi.
Облыс орталығы Павлодар қаласында орналасқан ұлттық жаңғыру мектебi белсендi жұмыс iстеуде. Жаңа оқу жылынан бастап оқу 14 бөлiмде жүргiзiледi, мектеп жасына дейiнгi балалар үшiн этномәдени топ жұмыс iстейдi. Алайда, оқу-әдiстемелiк құралдарын шығаруға қаражаттың болмауынан қиындықтар туындауда, себебi мектепте қажеттi оқу құралдары жоқ, әрi авторлық оқу құралдарын шығарудың да мүмкiндiгi шектеулi.
Немiстердiң "Возрождение" мәдени-ағарту қоғамының жанынан қалалар мен кейбiр аудандарда жексенбiлiк мектептер желiсi жұмыс iстеуде. өкiнiшке орай, оң тәжiрибенiң тiзiмi осымен аяқталуда. Алдағы уақытта Екiбастұз және Ақсу қалаларында ұлттық жаңғыру мектебiнiң филиалдарын ашу жоспарланып отыр.
Қолданылып жүрген заңнамамен анықталған, облыс аумағында тарихи атауларды қалпына келтiру мен жүйелеу және жер-су аттары мен басқа да атауларды фонетикалық, таңбалық және лексикалық принциптерге сәйкестендiру жұмысы жан-жақты жүзеге асырылуда.
Мәдениет және бұқаралық ақпарат құралдары салаларында мемлекеттiк тiлдi дамытуда белгiлi iлгерiлеуге қол жеткiзiлдi. Ауылдық жерлерде клубтар, кiтапханалар мен мұражайлар ашылуда. Алайда бұқаралық ақпарат құралдарының көпшiлiгi орыс тiлiнде жұмыс iстеуде. Сол сияқты заңнамамен белгiленген теледидар мен радиода қазақ тiлi мен өзге тiлдердегi таратылымдардың тепе-теңдiгi әлi күнге дейiн көп жағдайларда сақталмай отыр.

4. Бағдарламаның мақсаттары мен мiндеттерi

Бағдарламаның мақсаттары:
мемлекеттiк тiлдiң әлеуметтiк-коммуникативтiк қызметiн кеңейту және нығайту;
орыс тiлiнiң жалпы мәдени қызметiн сақтау;
этникалық топтардың тiлдерiн дамыту болып табылады.
Бағдарламаның мақсаттары мына мiндеттердi шешудi;
мемлекеттiк тiлдiң мемлекеттiк органдар жүйесiнде негiзгi ресми қарым-қатынас тiлi ретiнде қолданылуын қамтамасыз етудi;
мемлекеттiк қызметшiлердiң мемлекеттiк тiлдi өз мiндеттерiн орындауға қажеттi көлемде меңгеруiне шаралар қолдануды;
облыстық бюджеттiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiмен тыйым салынбаған басқа да көздерден азаматтарға мемлекеттiк тiлдi тегiн оқыту курстарының бiрыңғай жүйесiн ұйымдастыруды;
iс қағаздарын мемлекеттiк тiлге көшiру кестенi анықтап, барлық мемлекеттiк ұйымдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында мемлекеттiк тiлдiң iс қағаздарын жүргiзудегi негiзгi тiл ретiнде қолданылуын қамтамасыз етудi;
мемлекеттiк ұйымдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында ресми қолданылатын тiл ретiнде орыс тiлiнiң қызмет етуiн қамтамасыз етудi;
орыс тiлiнiң бiлiм беру, мәдениет салаларында және бұқаралық ақпарат құралдарында қолданылуын қамтамасыз етудi;этникалық қауымдастықтар өкiлдерiнiң ана тiлiн оқулары үшiн қажеттi жағдайлар жасауды;
облыс тұрғындарының ана тiлiн қолдануына, қарым-қатынас, тәрбие беру, оқу және шығармашылық тiлiн еркiн таңдауына жағдай жасауды талап етедi.

5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары
мен iске асыру тетiктерi

Негiзгi бағыттары:
тiлдердi қолдану мен дамыту жұмыстарын нормативтiк құқықтық қамтамасыз ету;
тiлдердiң мемлекеттiк басқару және iс қағаздарын жүргiзу саласында қолданылуы;
бiлiм беру саласында тiлдердi дамыту;
тiлдердi ұлттық мәдениет арқылы насихаттау, тiлдердi қолдану мен дамытуды ақпараттық қолдау болып табылады.
Бағдарламаны жүзеге асыру мақсатында:
Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шiлдедегi Қазақстан Республикасындағы тiл туралы" Заңын орындау үшiн тиiстi ғылыми-әдiстемелiк, материалдық-техникалық және кадрлар негiзiн құру;
облыстың қоғамдық өмiрiнде мемлекеттiк тiлдiң қолданылу аясын кеңейту, социолингвистикалық зерттеулер жүргiзу;
мектеп жасына дейiнгi балалар мекемелерi мен оқу орындарында тiлдердi оқыту сапасын одан әрi арттыру, оларды оқулықтармен, оқытудың техникалық құралдарымен және компьютерлiк бағдарламалармен қамтамасыз ету;
мемлекеттiк қызметшiлерге Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк қызмет iстерi жөнiндегi агенттiгiнiң ұсынған бағдарламасы бойынша мемлекеттiк тiлдi оқыту;облыс тұрғындарын мемлекеттiк тiлдi үйренуге ынталандыру жөнiндегi iс-шараларды дайындау көзделедi.
Қалалар мен аудандар әкiмдерiнiң, облыс әкiмi аппаратының, тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасының Бағдарламаны жедел басқару мен оның жүзеге асуын үйлестiрудi қамтамасыз ету осы құжатты iске асыру тетiгi болып табылады.

6. Бағдарламаны iске асыру көлемi мен қаржыландыру көздерi

Бағдарлама облыстық, қалалар мен аудандар бюджеттерiнiң қаражаттары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiмен тыйым салынбаған өзге де көздер есебiнен қаржыландырылады.

7. Бағдарламаны жүзеге асырудан күтiлетiн нәтижелер

Бағдарламаны жүзеге асыру облыс аумағында пайдаланылатын тiлдердiң қолданылуы мен дамуына мынандай оңтайлы жағдайлар жасауда, атап айтқанда:
қазақ тiлiнiң мемлекеттiк мәртебесiн нақты iске асыруды, оның заң жүзiнде бекiтiлген әлеуметтiк функцияларын облыс аумағында қоғамдық қатынастардың барлық салаларында жүзеге асыруды;
орыс тiлiнiң Қазақстан Республикасының Конституциясы кепiлдiк беретiн негiзгi функцияларын толық көлемде сақтауды;
облыс аумағында тұратын халықтардың тiлдерiн оқып-үйрену мен дамыту үшiн әрбiр азаматтың ана тiлiнде қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тiлiн еркiн таңдап алуға конституциялық құқығын iске асыруға жағдай жасауды көздейдi.

8. Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2005-2006 жылдарға арналған "Ана тiлi"облыстық бағдарламасының iс-шаралар жоспары

N р/с	Iс-шаралар	Аяқтал у нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзiмi	қаржы ланды ру көзi
1	2	3	4	5	7
1. Н ормативтiк-құқықтық қамтамасыз ету
1	Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 7 ақпандағы N 550 Жарлығымен бекiтiлген Тiлдердi қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған Мемлекет- тiк бағдарламасын жүзеге асырудың 2007-2008 жылдарға арналған iс-шаралар жоспарын әзiрлеу	Облыс әкiмi қаулы- сының жобасы	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масы	2006 жылдың III тоқсаны
2. Мемлекеттiк басқару, iс қағаздарын жүргiзу салаларында тiлдердi қолдану
2	Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шiлдедегi "Қазақс- тан Республикасын- дағы тiл туралы" Заңының "Дерек- темелер мен көрнекi ақпараттың тiлi" атты 21-бабының төртiншi және бесiншi тармағын iске асырудың iс-шаралар жоспарын әзiрлеу және көр- некi ақпараттың, маңдайшалардың, облыс қалалары мен ауылдарының көше- лерiнде орналасқан стендтер мен бил- бордтар мәтiндерi- нiң ресiмделуiнде тiл заңнамасының сақталуына бақылау жасау	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масы, мемле- кеттiк орган- дарының бас- шылары (келiсiм бойынша) қалалар мен аудандардың әкiмдерi	2005 жылдың II тоқсаны
3	Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдар- да тiлдер туралы заңнаманың орында- луына бақылауды жүзеге асыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масы	Ұдайы
4	Мәжiлiс залдарын iлеспе аударма құрал жабдықтармен жабдықтауды жүзеге асыру	Облыс әкiмiне ақпарат	қалалар мен аудандардың әкiмдерi, мемлекеттiк органдарының басшылары (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
5	Бекiтiлген кестеге сәйкес облыс мемлекеттiк органдарындағы iс жүргiзудi қазақ тiлiне көшiрудi қамтамасыз ету	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде- гi бас- қарма- сына ақпарат	қалалар мен аудандардың әкiмдерi, мемлекеттiк органдарының басшылары (келiсiм бойынша)	Ұдайы
3. Бiлiм беру саласында тiлдердi дамыту және оқыту
6	Қазақ тiлiн жетiк меңгерген әртүрлi ұлт өкiлдерiнiң қатысуымен облыстық "Тiл жанашыры" форумын өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
7	Қазақ тiлiн оқытуға бақылау жасау үшiн тәуелсiз сараптама комиссиясын құру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл
8	Қазақ тiлi мұғалiмдерiнiң облыстық пән олимпиадасын өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жылдың II тоқсаны 2006 жылдың II тоқсаны
9	Тiл кабинеттерiнiң облыстық байқауын өткiзудi ұйымдас- тыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi қалалар мен ауданның әкiмдерi	2005 жылдың I тоқсаны 2006 жылдың II тоқсаны
10	Қазақ тiлiнде бiлiм беретiн мекемелердi ұйымдастыру жұмыс- тарын жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi, қалалар мен аудандардар әкiмдерi	Ұдайы
11	"Мемлекеттiк тiлде сапалы бiлiм беру: бүгiн және ертең" атты ғылыми- практикалық конференция өткiзу	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде- гi бас- қармасы- на ақпа- рат	Облыс бiлiм департаментi	2005 жылдың II тоқсаны 2006 жылдың II тоқсаны	Облыс тық бюд- жет
12	Коллеждер мен кәсi- би мектептерде мамандарды қазақ тiлiнде даярлау жұмысын жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi	2005 жылдың III тоқсаны 2006 жылдың III тоқсаны	Облыс тық бюд- жет
13	Жетiм балалар мен ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалардың мемлекеттiк тiлде бiлiм алуына жағдай жасау	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi	2005-2006 оқу жылы	Облыс тық бюд- жет
14	Педагогикалық кадр- лардың бiлiктiлiгiн жетiлдiру институ- тының базасында қазақ, орыс, шет тiлдерi мұғалiм- дерiнiң бiлiктiлi- гiн арттыруды қамтамасыз ету	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi	Ұдайы	Облыс тық бюд- жет
15	Сорос-Қазақстан қорының бағдарла- малары бойынша қазақ мектептерi директорларымен семинар ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс бiлiм департаментi	Жарты жылда 1 рет
4. Ғылыми-лингвистикалық қамтамасыз ету
16	Мекемелер мен ұйым- дарға мемлекеттiк тiлде iс қағаздарын жүргiзуге практика- лық көмек көрсету үшiн әдiстемелiк құралдар шығаруды қамтамасыз ету	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жылдың II-шi жартыжыл- дығы 2006 жылғы II-шi жар- тыжылдығы	Облыс тық бюд- жет
17	Павлодар облысында- ғы тiл мәселелерi бойынша социология- лық зерттеулердi жүргiзу және тiлдiк ахуал туралы мәлiметтер базасын қалыптастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы, Павлодар университетi (келiсiм бойынша)	2005 жылдың IY тоқсаны 2006 жылдың IY тоқсаны	Облыс тық бюд- жет
18	Мемлекеттiк қызметшiлерге мемлекеттiк тiлдi оқыту курстарын ұйымдастыру (120 адам)	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масы, қалалар мен аудандар- дың әкiмдерi, облыстық депар таменттермен басқармалар (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
19	Павлодар ауданында әне Павлодар қаласында тарихи-то понимикалық зерттеу лер жүргiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет, Қазақ стан Рес- публи касы- ның заңна масы- мен тыйым салын баған басқа да көз- дер
20	Облыстың әкiмшiлiк аумақтық бiрлiктерi мен физико-геогра- фиялық атауларының мемлекеттiк тiлдегi көрсеткiштерiн шығару жұмысын жалғастыру (әлiп- билiк ретiмен)	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқарма- сы	2005 жылы 2006 жылы	Облыс тық бюд- жет
5. Тiлдердi ұлттық мәдениет арқылы насихаттау, тiлдердi қолдану мен дамытуды ақпараттық қамтамасыз ету
21	Көлiк, байланыс, сауда, бiлiм беру, денсаулық сақтау және тұрмыстық қызмет көрсету салаларында, анықтамалық-ақпарат тық қызметте мемлекеттiк тiлдiң қолданылуын қамтамасыз ету	Тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масына ақпарат	Қалалар мен аудандардың әкiмдерi, облыс мемлекет тiк органдары- ның басшылары (келiсiм бойынша), тiл- дердi дамыту жөнiндегi басқармасы	Ұдайы
22.	Облыс орталығында "Қазақстанның болашағы-қазақ тiлiнде" билбордын орнату	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	2005 жыл	Облыс тық бюд- жет
23	Қазақ тiлiн дамыту, iс жүргiзу, терми- нология мәселелерi бойынша аймақтық ғылыми конфе- ренциялар өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	С.Торайғыров атындағы Павлодар мемле кеттiк универ ситетi (келiсiм бойынша), облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқарма- сы, облыстық "қазақ тiлi" қоғамы (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
24.	Өңiрге белгiлi қазақ тiлiн меңгерген адамдармен өзге ұлт өкiлдерiнiң қатысуымен телебағдарламалар ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiн- дегi басқар- масы, Қазақ- стан-Павлодар ТРК (келiсiм бойынша), ПаУ (келiсiм бойынша)	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет заңна малық актi- лер- мен тыйым салын баған басқа да көз- дер
25.	Мемлекеттiк тiлдiң қолдану аясын кеңейтуге жәрдемдесетiн ауылдық округ әкiмдерiнiң қатысуымен "Сегiз қырлы әкiм" конкурсын ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Қалалар мен аудандардың әкiмдерi, облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
26	Мемлекеттiк мекемелер мамандары арасында "21 ғасырға мемле- кеттiк тiлмен" атты конкурс өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс департа- менттерi, бас- қармалар (келiсiм бойынша)	2005 жылдың II тоқсаны 2006 жылдың II тоқсаны	Облыс тық бюд- жет
27.	Студент жастардың қатысуымен "Мемле- кеттiк тiлдi бiлу - уақыт талабы" тақырыбына дөңгелек үстел ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
28.	Өзге ұлт өкiлдерi жастарының қаты- суымен облыстық "Мемлекеттiк тiл менiң тiлiм" конкурсын өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, облыс мәдениет басқармасы, облыс бiлiм департаментi, қалалар мен аудандардың әкiмдерi	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
29	Ұлттар тiлдерiн дамыту және қолдану мақсатында болғар, белорус тiлдерiнде оқу-әдiс темелiк құрал шығару	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, Қазақстан халықтарының Кiшi Ассамблея сы (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
30	Қазақстан халықтары Кiшi Ассамблеясының ұлттық мәдени орталықтары басшыларының қатысуымен "Бiрыңғай мемлекеттiк тiл саясатын жүргiзу" тақырыбында дөңгелек үстел өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, Қазақстан халықтарының Кiшi Ассамблея сы (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
31	Павлодар облысының аумағында тұратын ұлттардың ана тiлдерiнде көркемсөз оқу шеберлерiнiң облыстық байқауын өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, облыс мәдениет басқармасы, Қазақстан халықтарының Кiшi Ассамблея сы	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
32	Қазақ тiлiндегi iс жүргiзудi енгiзiп отырған мекемелердiң негiзiнде тәжiрибе алмасу семинарларын ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, семинар өткiзiлетiн мекемелердiң басшылары (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл жылына 2 рет	Облыс тық бюд- жет
33.	Облыстағы ауыл мектептерi үшiн "Қазақ тiлi мен әдебиетiнiң мұғалiмi" мамандығы бойынша облыс әкiмiнiң грантымен бiлiм алып жатқан 22 студенттiң оқуларын жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, С.Торайғыров атындағы Пав- лодармемлекет- тiк универ- ситетi (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
34.	"Тiл-достықтың құралы" атты (Қазақстан халықтары тiлдерiнiң VII-VIII республикалық фестивалi шеңберiнде) мереке өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Қалалар мен аудандардың әкiмдерi, тiлдердi дамыту жөнiндегi басқармасы, Қазақстан халықтарының Кiшi Ассамблея сы (келiсiм бойынша)	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
35	Ұлттық-мәдени орталықтардың өкiлдерi мен ұлттық жаңғыру мектебiнiң оқытушыларының қатысуымен "Ана тiлдi оқыту проблемасы" тақырыбында конференция өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, iшкi саясат департаментi, бiлiм депар- таментi, Қазақстан халықтарының Кiшi Ассамблея сы (келiсiм бойынша)	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
36.	"Тiлтаным" хабаршы-альманағын шығаруды жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл әр тоқсан	Облыс тық бюд- жет
37	"Ертiс дидары" газетiн шығаруды жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, облыстық "Қазақ тiлi" қоғамы (келiсiм бойынша)	Ай сайын	Облыс тық бюд- жет
38.	Әдеби "Айдын" альманағын шығаруды ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, "Сарыарқа самалы" газетiнiң редакциясы (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл тоқсан сайын	Облыс тық бюд- жет
39.	"Сарыарқа самалы" газетiнде арнайы әдiстемелiктанымдық "Туған тiл" қосымшасын шығаруды ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, "Сарыарқа самалы" газетiнiң редакциясы (келiсiм бойынша)	Ай сайын	Облыс тық бюд- жет
40	Жергiлiктi дарындар ды қолдау мақсатында облыстық теледидар мен радиода ақындық мүшайра-конкурсын ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Қазақстан- Павлодар ТРК (келiсiм бойынша), облыс тiлдер жөнiндегi басқармасы, облыстық "Қазақ тiлi" қоғамы (келiсiм бойынша), Павлодар облысы әкiмiнiң "Павлодар радиосы" МКК (келiсiм бойынша)	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
41.	Ұлттық жаңғыру мектебiнiң ұстаздарымен "Тiл-менiң достығым" тақырыбында дөңгелек үстел өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	Ұдайы	Облыс тық бюд- жет
42.	"Бiрыңғай мемлекеттiк тiл күнi" акциясын өткiзудi жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	әр айдың бiрiншi сәрсенбiсi	Облыс тық бюд- жет
43	Облыстың қалалық және аудандық ономастика комиссияларының төрағалары мен хатшыларына тiл мәселесi бойынша семинарлар өткiзудi ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	Тоқсан сайын
44.	Облыстық "үздiк аудармашы" конкурсын өткiзу	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
45.	Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқу шеберлерiнiң дәстүрлi облыстық конкурсын ұйымдастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	Жыл сайын	Облыс тық бюд- жет
46.	"Тiл өнерi" халық университетiнiң жұмысын жалғастыру	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы, облыстық "Қазақ тiлi" қоғамы (келiсiм бойынша)	Тоқсан сайын
47.	"Қазақ тiлiн үйренемiз" айдарымен теле-радио бағдарламаларды дайындауды қамтамасыз ету	Облыс әкiмiне ақпарат	Облыс тiлдердi дамыту жөнiнде гi басқармасы	2005 жыл 2006 жыл	Облыс тық бюд- жет
	Жиыны			2005 жыл 2006 жыл