"Құрылыс бұйымдары мен құрастырылымдарының өндірісі" кәсіби стандартын бекіту туралы

Күшін жойған

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің м.а. 2014 жылғы 6 қаңтардағы № 4 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 15 мамырда № 9429 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2016 жылғы 30 наурыздағы № 308 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 30.03.2016 № 308 (алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі 138-5-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріп отырған «Құрылыс бұйымдары мен құрастырылымдарының өндірісі» кәсіби стандарты бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Өнеркәсіп комитеті (Б.Ә. Қасымбеков) заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін;
2) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;
3) Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің интернет-ресурсында осы бұйрықтың орналасуын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықты орындауды бақылауды өзіме қалдырамын.
4. Осы бұйрық оның алғаш рет ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Индустрия және жаңа технологиялар
министрінің міндетін атқарушы А. Рау

«КЕЛІСІЛДІ»:
Қазақстан Республикасы
Еңбек және халықты әлеуметтік
қорғау министрі
___________ Т. Дүйсенова
2014 жылғы 7 сәуір

Қазақстан Республикасы
индустрия және жаңа технологиялар
министрінің міндет атқарушысының
2014 жылғы 6 қаңтардағы
№ 4 бұйрығымен бекітілді

«Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудің»
Кәсіби стандарты 1. Жалпы ережелер

1. «Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудің» кәсіби стандарты (бұдан әрі - КС) кәсіби аймақтағы кәсіби қызметтің талаптарыны құрамының, сапасының, еңбек жағдайының, қызметкерлерінің біліктілігі мен құзіретінің толық болуын айқындайды:
1) еңбек нарығының қазіргі заман қажеттілігіне жауап беретін біліктілік талаптарын жаңартуға, кәсіби қызметтің мазмұнына бірыңғай талаптарды анықтауға;
2) қызметкерлерді басқару саласында кең шеңбердегі міндеттерді шешуге;
3) білім беру стандарттарын, оқу жоспарларын, модульдік оқу бағдарламаларын әзірлеуге, сонымен қатар тиісті оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге;
4) кәсіби даярлықтарын бағалауды жүргізуге және мамандардың біліктілік сәйкестігін растауға арналған;
2. Кәсіби стандарттардың негізгі қолданушылары:
1) білім беру ұйымдарының түлектері, қызметкерлер;
2) ұйымдардың басшылары мен қызметкерлері, ұйымдардың қызметкерлерді басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;
3) білім беру бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;
4) кәсіптік даярлықтарын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау саласындағы мамандар.
3. Кәсіби стандарттардың негізінде қызметтің, лауазымның, біліктілікті арттырудың, қызметкерлерді аттестаттаудың, еңбекті ынталандыру жүйесінің және т.б. функционалдық модельдеріне қатысты ішкі, корпоративтік стандарттары әзірленуі мүмкін.
4. Осы кәсіби стандартта келесі терминдер мен анықтамалар қолданылады:
1) біліктілік – қызметкердің белгілі бір қызмет түрі шеңберінде еңбек міндеттерін сапалы орындауға дайын болуы;
2) біліктілік деңгейі – күрделілігі, еңбек қызметінің стандарттан басқа болуы, жауапкершілігі және дербестігі бойынша сараланатын қызметкерлер құзыреттілігіне қатысты талаптар жиынтығы.
3) еңбек қызметінің түрі – кәсіптік қызметтің негізгі және қосалқы функцияларды іске асыруды көздейтін құрамдас бөлігі;
4) еңбек функциясы – еңбек үдерісінің бір немесе бірнеше міндеттерін шешуге бағытталған өзара байланысты іс-қимылдар жиынтығы;
5) еңбек мәні - белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталатын зат;
6) еңбек құралы – қызметкердің еңбек мәнін бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдары;
7) жұмыс (кәсіп) тобы – жұмыстың ұқсас түрлерін біріктіретін кәсіби жұмыстар саласы;
8) кәсіптік қызмет саласы – біріккен ортақ негізі бар және оларды орындау үшін ұқсас құзыреттер жинағы бар сала қызметі түрлерінің жиынтығы негізгі және қосалқы функцияларды іске асыруды көздейтін сала қызметінің бір бөлігі;
9) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы теориялық білім мен практикалық дағдылар кешенін білуді талап ететін еңбек қызметінің түрі;
10) кәсіптік стандарт бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, дербес және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасынан тұратын кәсіптік стандарттың құрылымдық элементі;
11) құзыреттілік – еңбек қызметінде білімін, білігі және тәжірибесін қолдану қаблеті;
12) лауазым – ұйымның ұйымдастырушылық-әкімшілік жүйесіндегі функционалдық орын;
13) міндет – нақты бір еңбек мәндері мен құралдарын пайдалана отырып еңбек функциясын іске асырумен байланысты іс-қимыл жиынтығы;
14) сала - бір типті өнім құруда, өндіріс технологиясы, жұмыс істейтіндердің негізгі қорлары мен кәсіптік дағдыларында ортақ мақсаты бар кәсіпорындар мен ұйымдардың жиынтығы;
15) салалық біліктілік шеңбері (СБШ) – салада құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;
16) ұлттық біліктілік шеңбері (ҰБШ) – еңбек нарығында құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;
17) функционалдық карта – әр түрлі кәсіптік қызметтер саласында немесе шеңберінде белгіленген, қызметкер орындайтын қызмет түрлерінің, атқарымдары мен міндеттерінің құрылымданған сипаттамасы.

1. Кәсіби стандарттың паспорты

5. Экономикалық қызметтің түрі:23.Өзге бейметалды минералды өнімдерді өндіру.
6. Кәсіби қызмет саласы: Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіру.
7. Кәсіби қызмет саласының негізгі мақсаты: құрылыс саласына қажетті құрылыс бұйымдары мен конструкцияларды қамтамасыз ету және өндіру.
8. Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері осы КС 1-Қосымшасында көрсетілді.

2. Еңбек қызмет түрлерінің (кәсіп) карточкалары Параграф 1. Кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторы

9. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-3.
10. Мүмкін болатын лауазым атауы:кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторы, кептіргіш камераларды тиюші түсуріші, күйдіру пештердің тиюші-түсіруші.
11. Кептіргіш камералар мен пештерді тию және түсіру, жөндеу, іске қосу, механизмдерді тоқтату және шикізатты тию мен түсіру үшін бейімделу бойынша жұмыстарды басқару.
12. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 2-Қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
13. Кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 2-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
14. Кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 2-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
15. Кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 2-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
16. Кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторың құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптаросы КС 2-Қосымшасының 5 және 6-кестесінде көрсетілді.

Параграф 2. Шихталаушы

17. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 3.
18. Мүмкін болатын лауазым атауы: шихталаушы, шихталау бойынша оператор
19. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы – перлитті, вермикулитті, доломитті және т.б. материалдарды күйдіру (жандыру) үшін әрекет етуші шихтаның мөлшерін құру, шихтаны пешке жүктеу, жүктеу маханизмдерімен басқару.
20. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 3-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
21. Шихталаушының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 3-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
22. Шихталаушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 3-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
23. Шихталаушымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 3-қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
24. Шихталаушының құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 3-Қосымшасының 5-кестесінде көрсетілді.

Параграф 3.Құрылыс материалдары, бұйымдары мен
конструкцияларының өндіруін қалыптаушы

25. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-4.
26. Мүмкін болатын лауазым атауы:Құрылыс материалдары мен бұйымдарының қалыптаушысы, құрылыс материалдарын қалыптау бойынша операторы.
27. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы –материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының өндіруін қалыптау
28. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 4-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
29. Құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының өндіруін қалыптаушының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 4-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді
30. Құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының өндіруін қалыптаушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 4-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
31. Құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының өндіруін қалыптаушымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 4-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
32. Құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының өндіруін қалыптаушының құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 4-Қосымшасының 5, 6 және 7-кестесінде көрсетілді.

Параграф 4.Отырғызатын отырғызушы

33. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 3-4.
34. Мүмкін болатын лауазым атауы: Отырғызатын отырғызушы, құрылыс материалдары мен бұйымдарды салу бойынша операторы.
35. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы – сақиналы күйдіргіш пештердің камераларындағы қам кірпіш, жабынқыш, керамикалық блоктар, сусіңгіш құбырларды салу
36. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 5-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
37. Отырғызатын отырғызушының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 5-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
38. Отырғызатын отырғызушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 5-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
39. Отырғызатын отырғызушымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 5-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
40. Отырғызатын отырғызушының құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 5-Қосымшасының 5 және 6-кестесінде көрсетілді.

Параграф 5. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірісті
басқару құрылғының операторы

41. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 3-4.
42. Мүмкін болатын лауазым атауы: Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде басқару құрылғының операторы, қабырғалық бұйымдарды өндіру операторы.
43. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы – кешенді автоматтандырылған конвейірлік желінің, құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіру бойынша тербелмелі илемдеу және илемдеу орнақтарының жұмысын қашықтықтан басқару.
44. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 6-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
45. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде басқару құрылғының операторының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 6-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
46. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде басқару құрылғының операторының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 6-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
47. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде басқару құрылғының операторымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 6-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
48. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде басқару құрылғының операторының құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 6-Қосымшасының 5, 6 және 7-кестесінде көрсетілді.

Параграф 6. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудегі
түсіруші-орналыстырушы

49. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 2-3.
50. Мүмкін болатын лауазым атауы: құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудегі түсіруші-орналыстырушы, Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудегі түсіруші-орналыстырушы
құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірудегі түсіретін және орналыстыратын оператор.
51. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы – жаңа қалыптанған және кептірілген қамқабырғалық материалдар, керамикалық және силикат кірпіш, керамикалық және гипстік тақта, блоктар, сусіңгіш құбырлар, жабынқыш және өзге бұйымдар кесілетін үстелден, баспақ және тасымалдауыштан алу, кептіргіш вагоншаларға, конвейер люлькаларына, тасымалдауыштарға, стеллаждарға, оймыш үстелдерге, торларға салу.
52. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 7-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
53. Түсіруші-орналыстырушының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 7-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
54. Түсіруші-орналыстырушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 7-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
55. Түсіруші-орналыстырушымен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 7-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
56. Түсіруші-орналыстырушының құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 7-Қосымшасының 5 және 6-кестесінде көрсетілді.

Параграф 7 Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде
жабдықтарды реттеуші

57. СБШ бойынша біліктілік деңгейі: 3-4.
58. Мүмкін болатын лауазым атауы:құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеуші, құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеу бойынша оператор.
59. Атқаратын қызметтің жалпы сипаттамасы – құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде қолданатын жабдықтарды, механизмдерді, технологиялық желілерді реттеу.
60. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысты осы КС 8-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілді.
61. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеушінің еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 8-Қосымшасының 2-кестесінде көрсетілді.
62. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеушінің еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 8-Қосымшасының 3-кестесінде көрсетілді.
63. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеушімен орындалатын КС бірліктерінің сипаттамасы осы КС 7-Қосымшасының 4-кестесінде көрсетілді.
64. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндіруде жабдықтарды реттеушінің құзыреттілігі, іскерлігі, дағдысы және біліміне талаптар осы КС 8-Қосымшасының 5 және 6-кестесінде көрсетілді.

4. Кәсіби стандарты әзірлеушілер

65. КС әзірлеушісі Индустрия және жаңа технологиялар Министрлігі болып табылады.
66. Келісу парағы, сараптама және тіркелу осы КС 9-қосымшасында көрсетілді.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 1-Қосымша

Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері

Реттік нөмірі	Қызмет түрінің атауы	Еңбек нарығының үрдістерін ескерумен кәсіптің атауы	01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жіктеуішіне сәйкес кәсіп атауы	СБШ біліктілік деңгейі
1	Кептіргіш камералар мен пештерді тию және түсіру, жөндеу, іске қосу, механизмдерді тоқтату және шикізатты тию мен түсіру, диатомдық, түтетін және жылу тежеуіш бұйымдар үшін бейімделу бойынша жұмыстарды басқару.	Кептіргіш камералар мен пештерді тию және түсіру бойынша оператор	Әйнек, әйнек бұйымдарды және керамиканы күйдіру пештерінің операторы Өндіріс және қабырғалық және тарту материалдарын күйдіру бойынша қондырғы операторлары Материалдарды күйдіруші. Құрылыс керамиканың бұйымдарын күйдіруші.	2-3
2	Құрылыс өнімдерін және құрылымдарын дайындау барысында әрекет етуші шихтаны құру және мөлшерін анықтау; шихтаны тізім (график) және технолонгиялық процесс бойынша пешке жүктеу; жүктегіш құралдармен басқару	Шихталаушы	Шихталаушы	3
3	Құрылыс материалдары мен бұйымдары мен конструкцияың қалыптау аясында қалыптау машинасының жұмысын басқару	Құрылыс материалдары мен бұйымдары мен конструкцияың қалыптаушысы	Қалыптаушы машиналардың машинисті	2-4
4	Өңделмеген өнімнің ақаулықтарының алдын алу, сапасын тексеру; өңделмеген кірпішті қондыру, жабынқышты, керамикалық блоктарды, сусіңгіш құбырларды орамды күйдіргіш пеш камерасына қондыру.	Отырғызушы	Мыс пен тасты өңжеп орнату бойынша операторла, аппаратшылар, машинисттер.	3-4
5	Құрылыс материалдары мен құрылымдарын өңдеу бойынша комплекстің жұмысын қашықтықтан басқару	Құрылыс өнімдері мен құрылымдарынның өндіруін басқару құрылғысы арқылының операторы	Ағаш тілетін қондырғыларды, панелдерді, блоктарды, дайындамаларды, құрылыс конструкцияларын өндіріру және өзге құралдар бойынша оператор.	3-4
6	Тасымалдағыштың жылдамдығын реттеу. Тасымалдағыштың жағдайын тексеру. Өңделмеген жаңақалыптасқан кептірілген керамикалық және силиконды кірпішті, керамикалық және гипсті тақталарды, блоктарды, сусіңгіш блоктарды, жабынқыш және өзге де кесетін үстелден алынатын бұйымдарды, прессті және тасымалдағышты, оларды кептіргіш вагоншаға, конвейердің аспа бесігіне қалау, тасымалдағыштар, стеллаждардар, кесілген үстелшелер, торлар.	Құрылыс құрылғылары мен конструкцияларын алып - қалаушы (Съемщик-укладчик)	Ағаш тілетін қондырғыларды, панелдерді, блоктарды, дайындамаларды, құрылыс конструкцияларын өндіріру бойынша орнату операторы. Құрылымдар мен өзге қондырғылардың операторы	2-3
7	Керамикалық кірпішті өндірудегі, бетонды қоспаны, автоматты электропісіру машиналарын, басқару бағдарламасымен қамтылған құрылғылар мен машиналарды, автоматтандырылған конвейер жолақтарын және өзге аналогиялық құрылыс құрылғылардың бұйымдары мен конструкцияларын реттеп, автоматтандырылған технологиялық жолақтардың үздіксіз жұмыс атқаруын қамтамасыз ету реттеуші, жөнжеуші.	Құрылыс өнімдері мен құрылымдарының өндірудегі бұйымдарды жөндеуші	Құрылыс өнімдері мен құрылымдарының өндірудегі бұйымдарды жөндеуші	3-4

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 2-Қосымша

Камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторы

1 Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	8131 – Әйнек, әйнек бұйымдарды және керамиканы күйдіру пештерінің операторлары
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс матералдарды өндіру» (ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау 27 ақпан 2013 жылы № 81-ө-м. Бұйрығы.ҚР Әділет министрлігінде 7 наурыз 2013 жылы № 8362 тіркелген)
БТБА бойынша мамандық	Шикізат, жанармай жән қабырғалық бұйымдарды тиюші түсіруші (2-3 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
2	2
3	3

Кесте 2. Камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл, газдылық жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	ҚР ТЖМ бұйрығы 29.12.2008 ж. № 219 сәйкес: - кіріспе нұсқамалық – жұмысқа алу, басқа мамандық бойынша жұмысқа ауыстыру; - кезектен тыс – жұмыс технологиясының өзгеруі, басқа жұмыс участігіне ауыстыру кезінде, жұмысты қауіпсіз орындау ережесін бұзғанда – Мемлекеттік инспектор нмесе өндірістік қадағалау тұлғасының талабымен. - мерзімді – жарты жылда бір рет.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
2	Жалпы орташа немесе кәсіби-техникалық білім. Өндірісте кәсіби дайындық немесе қысқамерзімді курстар кәсіпорын базасының негізінде, жұмыс орында оқу, нұсқаулық жетекшімен. Техникалық білімнің белгіленген біліктілік деңгейі.	Жұмыс орында оқу кезеңі. Нұсқаулық.
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл

Кесте 3. Кептіруші қамералардағы және пештердегі тиеу және алу операторының еңбек функцияларын анықтаушы, кәсіби стандарттың бірліктер тізімі.

Еңбек функциясының №	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірліктер тізімі)
1	Қолданылатын құралдар мен механизмдердің жағдайын тексеру. Материалдар мен құралдарды жұмысқа дайындау, құралдардың ақаулықтарын жою.
2	Кептіруші қамералардағы және пештердегі тиеу және алу жұмыстарын басқару, реттеу, шикізатты тиеу және алу құралдары мен механизмдерін жіберу және тоқтату, жылуизоляциялық құралдырды олардың жандыру кезіндегі өнеркісіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Шикізаттың құнарлаушы құрылға және кептіруші барабандарға бір қалыпты түсуін басқару және қаммтамасыз ету. Бұйымдардың фасоннды салу және жандырушы вагоншалар мен өзге де жандыруға арналған құрылғыларды. Жандырылған шикізатты қою.
3	Құралдың жағдайын бақылаушы тексеру. Құрылыс бұйымдары мен кострукциялардың, орындалған жұмыстардың сапасын бағалау.

4-Кесте. Кептіруші қамералардағы және пештердегі тиеу және алу операторымен орындалатын, КС бірліктерінің сипаттамасы.

Еңбек функция сы №	Еңбек мәні	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	Формалы бұйымдар, Кептіруші қамералар және күйдіруші пештері	күйдіруші кептіргіш вагонеткалар, арбалар, аспаптар Механикалы және автоматты итеруші	1-1) Қолданылатын құралдар мен механизмдердің жағдайын тексеру. Материалдар, көтерушілер, итерушілер мен құралдарды жұмысқа дайындау 1-2) Технологиялық процесстің талаптарына сай температуралы және гидровликалық режидегі пештер мен кептіруші камераларды басқару. 1-3) Жабдықтарды, механизмдерді, аппаратураларды, атоматты технологиялық жолақтаға профилактикалық қызмет көрсету,
2			2-1) Кептіргіш камералар мен пештерді тию және түсіру 2-2) жөндеу, іске қосу, механизмдерді тоқтату 2-3) шикізатты тию мен түсіру үшін бейімделу бойынша жұмыстарды басқару.
3			3-1) Бұйымға тиісті тию мен түсіру тексерісі. Блэндерлер жағдайының, кептіргіш вагонеткалардың және күйдіруші арбалардың тексерісі 3-2) Кептіргіш камераның, күйдіруші пешінің қақпасының жабылуынын дұрыстығының тексерісі.

5-Кесте. СБШ 2-деңгейі кептіргіш камералар мен пештерді тиюші түсуріші операторың құзыреттеріне, іскерлігі, дағдылары және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1) - 1-3)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің тию және түсіру бойынша технологиялық операциялар. Бұйымдарды күйдіру арбаларына отырғызуды, қалыптанған бұйымдарды кептіргіш арбаларған немесе вагоншаларға тию тексерісі.	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің, механизмдердің жұмысында технология мен қағидалары және шикізатты тию және түсіруге бейімделу. Қарау ережелері, жабдықтар мен механизмдерді дайындау, кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің температуралық режимдерінің жөнге келтіру. Шикізат сапасына қойылатын талаптар.
2-1	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің тию және түсіру	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің тию және түсіру, бұйымдарды күйдіру арбаларына отырғызу
3-1	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	бұйымдардын тию және түсірудің дұрыстығының тексерісі	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің тию және түсіру, бұйымдарды күйдіру арбаларына отырғызу

6 Кесте. СБШ 3-деңгейі кептіргіш камералар мен пештерді тиюші
түсуріші операторың құзыреттеріне, іскерлігі, дағдылары және
біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1) - 1-3)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті кептіру сапасын және дербестік міндеттерді анықтауын көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Қолданылатын құралдар мен механизмдердің жағдайын тексеру. Материалдар, көтерушілер, итерушілер мен құралдарды жұмысқа дайындау
2-1) - 2-3)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Технологиялық процесстің талаптарына сай температуралы және гидровликалық режидегі пештер мен кептіруші камераларды басқару.	Кептірудің және күйдіру үдерісінің технологиясы. Материалдың ұрғашылыктары және күйдірудің температуралық режимі.
3-1) - 3-2)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Кептіргіш камералар мен күйдіру пештердің тию және түсіру, кептіруді тексеру.	өңдірілген бұйымның сапасына талаптар.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 3-Қосымша

Шихталаушы

1-Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	8131-шихталаушы
Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс матералдарды өндіру»
БТБА бойынша мамандық	Шихталаушы (3-4 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
3	3-4

Кесте-2. Шихталаушының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	Жұмыс жоғарланған шуыл, газдылық жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл

Таблица 3. Шихталаушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

Еңбек функциясының №	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі)
1	Қолданылатын жабдықтар мен механизмдердің жағдайын тексеру. Материалдар мен жабдықтарды жұмысқа дайындау.
2	Перлит, вермикулит, доломит және өзге материалдарды күйдіру (күп болып кебу) үшін әрекет етуші шихтаны мөлшерлеу және жасау. Жұмыс кестеге және күйдіру технологиясына сәйкес шихтаны пешке салу. Бақылаулы-өлшеу және іске қосу аппаратураны қолданумен салу механизмдерімен, пештерімен, мөлшерлеуішімен, тасымалдауыштармен, скиптармен басқару. Материалдардың бір қалыпты келуін қадағалау.
3	Жабысқан балшықтан және үгінді, құм, шамоттан вагоншаларды тазалау. Ірі балшық тастарын сындыру және оларды тор арқылы өткізу. Балшықтан артық заттарды шығару.Жабдықтың жай күйін бақылау тексерісі. Келген материалдар мен компоненттердің сапасына баға беру. Орындалған жұмыстардың сапасына талдау және баға беру.

4-Кесте. Шихталаушымен орындалатын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

Еңбек функциясы №	Еңбек мәні	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	Материалдар (балшық, перлит, вермикулит, доломит, құм, бояуыштар және өзге де компоненттер).	Техникалық құжатнама. Шойын балқытқыштар, пештер, камералар, скиптер және өзге де жүк көтергіш механизмдер бейімделу және жабдықтау. Слесарлық құралдар, бейімделу.	1-1) Техникалық құжатнаманың талаптары зерделеу. 1-2) Әрекет етуші шихтаны мөлшерлеу және жасау 1-3) Жүктеуші қондырғыларды дайындау 1-4) Шыққан ақаулықтарды жою.
2	Материалдар (балшық, перлит, вермикулит, доломит, құм, бояуыштар және өзге де компоненттер).	Механизмдер, құрылғылар, шойын балқытқыштарға және пештерге шихталарды жүктеу бойынша жабдықтау. Индикация және сигнал беру жүйесі.	2-1) Технологиялық картаға сәйкес шихталарды шойын балқытқыштарға және пештерге салу. 2-2) Жүктеуші құрылғыларды басқару. 2-3) Материалдардың бір қалыпты келуін қамтамасыз ету. 2-4) Міндеттерді орындаған кезде қол астындағылардың жұмыстарына бақылау және өзгерістер енгізу 2-5) Берілген құзірет ішінде шешім қабылдау.
3	Дайын бұйымдар және конструкцияла р	Дайын бұйымдар мен конструкциялард ы алу механизмі. Бақылаулы-өлшеу құрал және саймандары.	3-1) Жабысқан балшықтан және үгінді, құм, шамоттан вагоншаларды тазалау. Ірі балшық тастарын сындыру және оларды тор арқылы өткізу. Балшықтан артық заттарды шығару. 3-2) Жасалған бұйымдардың және конструкциялардың сапасын тексеру. 3-3) Орындалған жұмыстардың сапасына талдау, баға беру, қызметте өзгертулер.

5-Кесте. СБШ 2-деңгейі шихталаушының құзыретіне, іскерлігіне,
дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1)-1-3)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Техникалық құжаттамаларды түсіну. Жабдықтарды және механизмдерді жұмысқа дайындау. Әрекет етуші шихталарды мөлшерлеу және жасау.	Жабдықтарды және механизмдерді жұмысқа дайындау. Әрекет етуші шихталарды мөлшерлеу және жасау ережелері.
2-1)-2-3)		Технологиялық картаға сәйкес шихталарды шойын балқытқыштарға және пештерге салу.	Пештер, мөлшерлеуіш, тасымалдауыштар, скиптардың қондырғысы,бақылаулы-өлшеу және іске қосу аппаратуралар. Шихталардың құрамы өнімнің сапасына әсер етуі. Шихталарды жасау құрамына және әдісіне талаптар.Шихталарды шойын балқытқыштарға және пештерге салу технологиясы
3-1)-3-2)		Жабысқан балшықтан және үгінді, құм, шамоттан вагоншаларды тазалау. Ірі балшық тастарын сындыру және оларды тор арқылы өткізу. Балшықтан артық заттарды шығару.	Вагоншаларды тазалау, ірі балшық тастарын сындыру, балшықтан артық заттарды шығару әдіс, құралдары.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 4-Қосымша

Құрылыс материалдар, бұйымдар және констркцияларды қалыптаушы

1-Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	8211 – Қалыптаушы машиналардың машинисті
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс матералдарды өндіру»
БТБА бойынша мамандық	Құрылыс материалдар, бұйымдар және констркцияларды қалыптаушы (2-5 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
2	2
3	3-4
4	5

Кесте-2. Қалыптаушының еңбек жағдайына, біліміне және
тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл газдылық, жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	ҚР ТЖМ бұйрығы 29.12.2008 ж. № 219 сәйкес: - кіріспе нұсқамалық – жұмысқа алу, басқа мамандық бойынша жұмысқа ауыстыру; - кезектен тыс – жұмыс технологиясының өзгеруі, басқа жұмыс участігіне ауыстыру кезінде, жұмысты қауіпсіз орындау ережесін бұзғанда – Мемлекеттік инспектор нмесе өндірістік қадағалау тұлғасының талабымен. - мерзімді – жарты жылда бір рет.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
2	Жалпы орташа немесе кәсіби-техникалық білім. Өндірісте кәсіби дайындық немесе қысқамерзімді курстар кәсіпорын базасының негізінде, жұмыс орында оқу, нұсқаулық жетекшімен. Техникалық білімнің белгіленген біліктілік деңгейі.	Жұмыс орында оқу кезеңі. Нұсқаулық.
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл
4	Кәсіби және техникалық білімнің жоғары деңгейлібіліктілігі, практикалық жұмыс тәжірибесі немесе біліктілік деңгейі жоғарғы техникалық білім және практикалық жұмыс тәжірибесі	3-деңгейінде 1 жыл

3-кесте. Құрылыс материалдарын, бұйымдары мен құрылымдарын
қалыпқа құюшымен орындалатын еңбек функцияларын анықтаушы,кәсіби
стандарттың бірліктер тізімі

№ Еңбек функциялары	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірліктер тізімі)
1	Қолданылатын құралдар мен механизмдердің жағдайын тексеру. Материалдар мен құралдарды жұмысқа дайындау, құралдардың ақаулықтарын жою.
2	Қалыптық құралға қажетті консистенциялы шикізаттың бір қалыпты түсуін қаммтамасыз ету. Өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып құрылыс бұйымдары мен конструкцияларының қалыптастыру.
3	Құралдың жағдайын бақылаушы тексеру. Құрылыс бұйымдары мен кострукциялардың, орындалған жұмыстардың сапасын бағалау.

4-кесте.Қалыптаушымен орындалатын құрылыс материалдары,
бұйымдары мен конструкциялардың КС бірліктерінің сипаттамасы

Еңбек функциясы №	Еңбек заттары	Еңбек жабдықтары	Міндеттері (еңбек әрекеттері)
1	Темір бетон бұйым және конструкциялар, асбесоцементті және гисокартонды бұйымдар	Техникалық құжаттама. Нұсқамалар, үлгілер, электр өлшегіш құралдар, Тасымалдағыш жолақтар, қол сайман, мөлшер өлшегіштер, пресстейтін және кескіш жабдықтар, басқару құрылғысы, жүкарба	1-1) Техникалық құжаттама талаптарын үйрену. 1-2) Құралдардың ақаулықтарын жою, материалдар (цемент, арматура, cу, қоспалар ) мен құралдарды жұмысқа дайындау. 1-3) Қолданыстағы құралдар мен механиздердің жағдайын тексеру.
2			2-1) Проектте көрсетілгендей жағдайда фиксацияланған арматурлы каркасты қалыпқа салу; кепіл бөлшектерді, монтажды ілмектерді, астарларды, кіндік темірлерді, алдынала кернелген арматураны қалыпқа салу. 2-2) Бетонды қоспамен қалыпты толтыру; қалыпты келтіруші құралға қоспаның біркелкі түсуін қамтамасыз ету.
3			3-1) Қалыптанған (кесілген) бұйымдардың сапасын тексеру. Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларының сапасын бағалау.

5-кесте. СБШ 2-деңгейі құрылыс материалдарының, бұйымдары мен конструкцияларының қалыптаушысының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1) 1-2)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Техникалық құжаттамаларды түсіну. Жабдықтарды және механизмдерді жұмысқа дайындау. Әрекет етуші қалыптарды мөлшерлеу және жасау.	Жабдықтарды және механизмдерді жұмысқа дайындау, құралдардың ақаулықтарын жою.

6-Кесте. СБШ 3-деңгейі деңгейіқұрылыс материалдарының, бұйымдары мен конструкцияларының қалыптаушысының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
2-1)-2-2)	Жеке жоспарлауды, мақсаттарды іске асыру кезіндегібұйымдардың қалпын дайындау шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Күрделі сызбаларды түсіне білу. Қолданыстағы құралдардығ жағдайын тесеру. Тазалау, сылау, қалыптарды құрастыру жіне оларды дайын болу деңгейіне байланысты.	Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларының қалыптау сапасын бағалау ережелерін

7-Кесте. СБШ 4- деңгейі құрылыс материалдарының, бұйымдары мен конструкцияларының қалыптаушысының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар.

Міндеттердің шифрі	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
3-1)-3-2)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша, ұйымдастырушылы қ және бақылаушылық, еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігін сақтай отырып, құрылыс бұйымдарын қалыптауды жүзеге асыруда орындаушылық қызмет.	Күрделі сызбаларды түсіне білу. Қалыптау жұмыстары барысында тиісті машиналар мен механизмдерді басқару. Бағыныштылардың жұмысын қадағалай отырып коррекциялық жұмыстар жүргізу. Тиісті өкілеттік шегінде шешімдерді қабылдау.	Басқарудың, ұйымдастырудың, бақылау мен коррекциялық әрекеттеріннің, құрылыс бұйымдарының және конструкцияларының қалыптаудың теоретикалық незіздерін. Басқарушылық және техникалық шешімдердің, коррекциялық қызттің ережелерін.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 5-Қосымша

Отырғызушы

1-кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	8211 – Отырғызушы.
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс материалдарды өндіру»
БТБА бойынша мамандық	Отырғызушы (4-5 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
3	4
4	5

Кесте-2. Құрылыс материалдар, бұйымдар және конструкцияларды өндіру жабдықтарын отырғызушы жұмысының еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл газдылық, жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	ҚР ТЖМ бұйрығы 29.12.2008 ж. № 219 сәйкес: - кіріспе нұсқамалық – жұмысқа алу, басқа мамандық бойынша жұмысқа ауыстыру; - кезектен тыс – жұмыс технологиясының өзгеруі, басқа жұмыс участігіне ауыстыру кезінде, жұмысты қауіпсіз орындау ережесін бұзғанда – Мемлекеттік инспектор нмесе өндірістік қадағалау тұлғасының талабымен. - мерзімді – жарты жылда бір рет.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл
4	Кәсіби және техникалық білімнің жоғары деңгейлі біліктілігі, практикалық жұмыс тәжірибесі немесе біліктілік деңгейі жоғарғы техникалық білім және практикалық жұмыс тәжірибесі	3-деңгейінде 1 жыл

3-Кесте.Құрылыс материалдар, бұйымдар және конструкцияларды өндіру жабдықтарын отырғызушының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

Еңбек функциясының №	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі)
1	Қолданыстағы құралдардың және механизмдердің жағдайын тексеру. Құралдар мен материалдарды жұмысқа дайындау. Қыш қоспаны дайындау және пештің сыртқы қабырғаларын сылау.Жүкті тартпа көмейлерді шығару. Жіңішке жолақты бағыттарының, металл табақшалар мен дөңгелектердің қайта қалауға қатысу.
2	Шикізат-кірпішті, жабынқышты, керамикалық блоктарды, тастарды, сусіңгіш құбырларды жандырушы пештердің камерасына отырғызу. Шикізаттың ақаулықтарын жою. Төменгі қатарды орнату. Қалың каналдарды және аяқшаларды салу. Отынды құбырлардың астына желтартқыш торларды орнату. Жабынтқышты отырғызу үшін шикізат-кірпіштен жасалған таспалы құрал. Заман талабына сай кірпішті жабынтқышпен неимесе сусіңгіш құбырлармен отырғызу. Вагоншаларды келтіру және айдау.
3	Оттықты туралау және қалдықтарын тазалау. Құралдарды бақылаушы тексеру.Құралдардың ақаулықтарын жойып профилактикалық жұмыстарды орындау. Инструкцияға сәйкес жұмыстың сапасын бағалау.

4-кесте. Отырғызушымен орындалатын КС бірліктерінің сипатамасы

Еңбек функциясының №	Еңбек құралдары	Еңбек жабдықтары	Міндеттер (еңбек әрекеттері)
1	Пештер, шикізат-кірпіш, тастар, жабынтқыш, керамикалық блоктар, сусіңгіш трубалар, ауыр тартпа көмей,желтартқыш тор.	Техникалық құжаттама. Нұсқамалар, үлгілер, электр өлшегіш құралдар, Тасымалдағыш жолақтар, қол сайман, мөлшер өлшегіштер, пресстейтін және кескіш жабдықтар, басқару құрылғысы, жүкарба, виброштамптар, қалыптық конвейеры. ИҚЖ..	1-1) Материалдарды жұмысқа дайындау,қыш қоспаны дайындау.
2			2-1) Шикізат-кірпішті, жабынқышты, керамикалық блоктарды, тастарды, сусіңгіш құбырларды жандырушы пештердің камерасына отырғызу. 2-2) Шикізат-кірпішті, жабынқышты, керамикалық блоктарды, сусіңгіш құбырлардың орнын ауыстыру
3			3-1) Оттықты туралау және қалдықтарын тазалау. 3-2)Құралдың жаңдайын бақылаушы тексеру. 3-3)Құралдардың ақаулықтарын жойып профилактикалық жұмыстарды орындау.

5-Кесте. СБШ 3-деңгейі отырғызушының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

Міндеттердің №	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1)	Құралдарды отырғызу процессіндегі басшылықпен, белгілі бір дәрежедегі жауапкершілікті ескере отырып және отырғызу бойынша өнеркәсіптік процесске шектеулі жауапкершілікті іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Қолданыстағы құралдардың және механизмдердің жағдайын тексеру.	Қолданыстағы құралдардың және механизмдердің жағдайын тексеру, пешті шикізат-кірпішті, тасты, отынды қабылдау үшін дайындау, тәсілдері.
2-1)	Құралдарды отырғызу процессіндегі басшылықпен, белгілі бір дәрежедегі жауапкершілікті ескере отырып және отырғызу бойынша өнеркәсіптік процесске шектеулі жауапкершілікті іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Қолданыстағы құралдардың және механизмдердің жағдайын тексеру.	Шикізат-кірпіштің, тасты, жабынтқышты, керамикалық блоктарды, сусіңгіш құбырларды дөңгелек жанушы пештерге отырғызудың технологиясы. Төменгі қатарды орнату, қалың каналдарды және аяқшаларды салу, отынды құбырлардың астына желтартқыш торларды орнату, таспалы шикізат-кірпіштен жабынтқышты орнату үшін жасалған құралды, аға кермені жасаудың технологиясы.
3-1)	Құралдарды отырғызу процессіндегі басшылықпен, белгілі бір дәрежедегі жауапкершілікті ескере отырып және отырғызу бойынша өнеркәсіптік процесске шектеулі жауапкершілікті іске асыру бойынша орындаушылық қызмет..	Оттықты туралау және қалдықтарын тазалау. Бос вагоншаның ауыспалылығы.	Оттықты туралау және қалдықтарын тазалаудың техникасы. Құралдарды бақылаушы тексерудің әдістері.Құралдардың ақаулықтарын жойып профилактикалық жұмыстарды орындаудың тәсілдері.

6-Кесте. СБШ 4- деңгейі отырғызушының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар.

Міндеттерд ің шифрі	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
2-2)	Құралдарды отырғызу процессіндегі басшылықпен, белгілі бір дәрежедегі жауапкершілікті ескере отырып және отырғызу бойынша өнеркәсіптік процесске шектеулі жауапкершілікті іске асыру бойынша орындаушылық қызмет. Еңбек қорғаулары, техникалық қауіптсіздігін, өрт қауіпсіздігінің талаптарын сақтау.	Шикізат-кірпішті ң, тасты, жабынтқышты, керамикалық блоктарды, сусіңгіш құбырларды отырғызудың техникалық ережелеріне сәйкес орынын ауыстыруы. Ваконшаларды айдап келу және айдап кету. Вагоншаларды пешке кіргізу. Міндеттерді орындау барысында бақылау және жұмысқа қажетті коррекцияны енгізу. Өз өкілеттік шеңберінде шешімдер қабылдау.	Жандырушы пештердің құрылымы және жұмыс істеу принципі. Шикізат-кірпіштің , тасты, жабынтқышты, керамикалық блоктарды, сусіңгіш құбырларды отырғызудың әдістері. Отырғызудың пешті өндірудегі әсері. Шикізаттың сапасына қойылатын талаптар. Міндеттерді орындау барысында бақылау және жұмысқа қажетті коррекцияны енгізудің теориялык негіздері. Басқарушылық және техникалық шешімдерді қабылдаудың тәсілдері.
3-2)		Орындалған жұмыстардың сапасын тексеру мен анализдеу. Қызметті коррекциялау.	жіңішке жолдың, ауқымдардың және бақыр парақтардың Әдіс-айлалары

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 6-Қосымша

Құрылыс бұйымдары және кострукцияларды өндіру бойынша басқару
құрылғысының операторы

1-Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	8211 – қабырғалы бұйымының өндірісінде тізбесандықшаның операторы.
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 тараулар: "цементтің өндірісі"; " таскендір және асбестосилит бұйымдардың өндірісі"; "тастың өңдеуі және тас бұйымдардың өндірісі"; "темірқұйматас және бетонды бұйымдардың және конструкцияның өндірісі"; қабырға және байлаушы материалдың өндірісі"
БТБА бойынша мамандық	Құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын өндірісті басқару құрылғының операторы (3-6 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
3	3, 4
4	5, 6

Кесте-2. Басқару құрылғысының операторы еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл газдылық, жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	ҚР ТЖМ бұйрығы 29.12.2008 ж. № 219 сәйкес: - кіріспе нұсқамалық – жұмысқа алу, басқа мамандық бойынша жұмысқа ауыстыру; - кезектен тыс – жұмыс технологиясының өзгеруі, басқа жұмыс участігіне ауыстыру кезінде, жұмысты қауіпсіз орындау ережесін бұзғанда – Мемлекеттік инспектор нмесе өндірістік қадағалау тұлғасының талабымен. - мерзімді – жарты жылда бір рет.
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	СБШ біліктілік деңгейі
2	Жалпы орташа немесе кәсіби-техникалық білім. Өндірісте кәсіби дайындық немесе қысқамерзімді курстар кәсіпорын базасының негізінде, жұмыс орында оқу, нұсқаулық жетекшімен. Техникалық білімнің белгіленген біліктілік деңгейі.	Жұмыс орында оқу кезеңі. Нұсқаулық.
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл
4	Кәсіби және техникалық білімнің жоғары деңгейлібіліктілігі, практикалық жұмыс тәжірибесі немесе біліктілік деңгейі жоғарғы техникалық білім және практикалық жұмыс тәжірибесі	3-деңгейінде 1 жыл

3-Кесте. қабырғалы бұйымының өндірісінде тізбесандықшаның операторының еңбек қызметін анықтайтын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

Еңбек функциясының №	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі)
1	Басқару құрылғысы жеке немесе технологиялық сызықтың екі блокталған агрегаттарымен өндіріске ірі қалқаның панелінің, гипсокартон парақтардың және сырттың гипс бұйымдарының басқаруы
2	Басқару құрылғысымен үш және көбірек технологиялық сызықтың блокталған агрегаттарымен басару.
3	Басқару құрылғысымен отыргызушы автоматы жане оган байланысты тасымал жабдыйатарын баскару. Тексеру.
4	Дистанциялық басқарма автоматталған конвейерлік сызықтың барлық кешенінің жұмысымен, виброежіре және ежіре Становалардың колды және автоматты режимде.

Кесте-4. Басқару құрылғысы операторымен орындалатын құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкциялардың КС бірліктерінің сипаттамасы.

Міндетт ердің шифрі	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1	Гипс, үгінділер, су, бетонды қоспа, қалыптаушы масса, каркастар және кепілдіктің бөлшектер	Басқару пультын және тексеру өлшеу аспаптың тізбе сандықшасының, автомат-отыргызушы, кассеталық қондырғылар, автоматталған бетон араластырғыш түйіншектер, темірқұйматас өндірістің жабдығы	Басқару құрылғысы жеке немесе технологиялық сызықтың екі блокталған агрегаттарымен өндіріске ірі қалқаның панелінің, гипсокартон парақтардың және сырттың гипс бұйымдарының басқаруы
2			2-1) Басқару құрылғысымен үш және көбірек технологиялық сызықтың блокталған агрегаттарымен баскару. 2-3) Басқару құрылғысымен отыргызушы автоматы жане оган байланысты тасымал жабдықтарын баскару.
3			3-1) Басқару құрылғысымен отыргызушы автоматы жане оган байланысты тасымал жабдықтарын баскару. 3-3) Пульттен деген басқарма кассеталық қондырғының жұмысымен, ал да автоматталған бетон араластырғыш түйіншектердің қоспалауыштың соманың сыйымдылығымен 2000 литрден аса колды және автоматты режимде.
4			Дистанциялық басқарма автоматталған конвейерлік сызықтың барлық кешенінің жұмысымен, виброежіре және ежіре Становалардың колды және автоматты режимде.

5-Кесте. СБШ 2-деңгейі Басқару құрылғысы операторынын құзыреттеріне, іскерлігі, дағдылары және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Іскеқосу және күт- жабдықтың тоқтауы. Конвейердің жылдамдығының реттеу.	Басқарманың және олшем аспаптың тізбесандықшасының құрылымы. Конструкция, жұмыстың және жабдықтың қанаушылығының ережесінің режимін. Тізбектілік және технологиялық операцияның орындалуының уакытын. Байланыстың және сигнализацияның жүйесін.
2-1)		Дистанциялық басқарма жеке агрегаттың және конвейерлік және ағылмалы-агрегаттық сызықтың технологиялық жабдығының тобының жұмысымен. Автоматталған бетон түйіншектің дистанциялық басқармасы қоспалауыштың соманың сыйымдылығының 2000 литрге дейін колды және автоматты режимде. Қадағалау соңмен жабдықтың жұмысының күйімен және олшем аспаптың көрсетімдерімен	Құрылым, әрекеттің ұстанымы, жұмыстың және темірқұйматас өндірістің жабдығының қанаушылығының ережесінің режимі. Басқарманың тізбесандықшасының құрылымы. Тізбектілік және технологиялық операцияның орындалуының уакыты.
2-2)		Іскеқосу және автомат-отыргызушының және онымен тоқулы тасымалдау құрылымның токтауы. Автомат- отыргызушының және сырт жабдығының агрегаттық түйіншегінің жұмысының тексерісі. Қадағалау соң түс- керамика бұйымның сапасын тексеру.	автомат-отыргызушының, тасымалдайтын құрылымның агрегаттық түйіншегінің құрылымы. Керамика бұйымдардың сапасына деген көрсететін талаптар;

Кесте-6. СБШ 2-деңгейі Басқару құрылғы операторың құзыреттеріне, іскерлігі, дағдылары және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
3-1)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	автомат-отыргызушының, және сырттың тетігінің жұмысын Қадағалау. автомат-отыргызушының, жұмысының аудармасының жаса- қолды басқармадан автоматтыға аудару. Бұйымның отыргызу технологиясының бағдарламасының өзгерісі.	автомат-отыргызушының және технологиялық сызықтың сыртқы агрегатының құрылымы. автомат-отыргызушының қанаушылығының жөн-жосықтары қолды және автоматты режимдерде. Бұйымның отыргызу технологиясының бағдарламасының өзгерісінің жөн-жосықтары.
3-2)		Гипсобетонға біркелкі құюының реттеу. Конвейердің таспасының қозғалысының жылдамдығының реттеу. Кішіпейіл белгінің берісі іскеқосу және аяқ-басының тоқтауы.	Құрылым және аяқ-басының тетігінің жұмысының ұстанымы. Қалып қоспаның рецептурасын және қоспаның компоненттерің, кепілдіктің бөлшектерінің көрсететін талаптарға. Қалып массаның қақпақылдауының мерзімдері ара тәуелділік от оның сапасы. Ірі гипсобетон панельдердің өндіріс технологиясын және техникалық шарттарды дайын панельдерге. Панельдің жылылығың өңдеуінің режимі.
3-3)		Дистанциялық басқарма кассеталық қондырғының жұмысымен, ал да автоматталған бетон түйіншектердің қоспалауыштың соманың сыйымдылығымен 2000 литрден аса қолды және автоматты режимде.
4-1)		Дистанциялық басқарма автоматталған конвейерлік сызықтың барлық кешенінің жұмысымен, вибропрокат және ежіре Становалардың қолды және автоматты режимде. Тағайынды техникалық құжаттаманың құзырлығы.	Құрылым, әрекеттің және темірқұйматас өндірістің жабдығының қанаушылығының ережесінің ұстанымы.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 7-Қосымша

Қабырға материалдарды өндірісінде алып - қалаушы

1-Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	Қабырға материалдарды өндірісінде алып- қалаушы
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс матералдарды өндіру» (ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау 27 ақпан 2013 жылы № 81-ө-м. Бұйрығы.ҚР Әділет министрлігінде 7 наурыз 2013 жылы № 8362 тіркелген)
БТБА бойынша мамандық	Шикізат, жанармай жән қабырғалық бұйымдарды тиюші түсіруші
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
2	2
3	3-4

Кесте-2. Қабырға материалдарды өндірісінде алып- қалаушынын еңбек функцияларын анықтаушы, кәсіби стандарттың бірліктер тізімі.

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл, газдылық жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	Талап етілетін жұмыс тәжірибесі
2	Жалпы орташа немесе кәсіби-техникалық білім. Өндірісте кәсіби дайындық немесе қысқамерзімді курстар кәсіпорын базасының негізінде, жұмыс орында оқу, нұсқаулық жетекшімен. Техникалық білімнің белгіленген біліктілік деңгейі.	Жұмыс орында оқу кезеңі. Нұсқаулық.
3	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	2-деңгейінде 1 жыл

Кесте-3. Тұтқыр және қабырға материалдардың қалаушының жалға алушының кәсiби стандарттың бiрлiктерiн өндiрiсте еңбектiк функциясын анықтайтын тiзбе

Еңбек функциясы №	Еңбектiк функцияның аты (кәсiби стандартты бiрлiгі)
1	Транспортерге металлдық табандықтарын орналастыру, қалауың ию.
2	Құрылыс бұйымдарының қалыптасуына арналған жұмыстарды орындалу.

Таблица-4. Тұтқыр және қабырға материалдардың қалаушының КС
бірліктерінің сипаттауы

Еңбек функциясы №	Еңбек мәні	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	Шеңбер, жануыштар, металлдық табандықтардын тақтайшалары, түтiктiң таскендірі	Транспортер және жабдық, вагонетка, ротациялық қырықтықтар	Транспортерге металлдық табандықтарын орналастыру, қалауың ию.
2			2-1) онвейер ию асфальт плиткаларының алуы, щтабельге қалау қалыптау 2-2)Силикат кiрпiштiң керамикалық ию кептiрiлген шикiзатты, гипстi тақталары, жанадан калыпталган блоктердiң керамикалық ию, құрғатқыш керней тартқан, транспортер қолды тығыздағыш ию кесетiн үстел, керамика тағы басқа бұйымдар немесе кiшкене үстел кесілген қапас және кептiргiш вагонеткалар, конвейердiң бесiгi, транспортерлер, стеллаждар, қалау пневматикалық июшы көмегiмен. 2-3)Дымды таскендір кесудiң алдында ротациялық қайшыларды және дымды парақтарды берудiң транспортерiн қызмет көрсету көлемдерге сырқанау. 2-4) Таскендір алу қалыпты оқтаудан керней тарт кiшiгiрiм көмегiмен күйме.

5-Кесте. СБШ 2-деңгейі тұтқыр материалдардың өндiрiсіңде –
қалаушының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне
қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Дүкенге тақтайшаларының ию шеңберлер, жануыштарының қалауы, транспортерге немесе тығыздағыштың кiшiгiрiм күймесiн алу. Дiңгек итермелеу немесе мүнштiк. Ескертiлген сигналдарды берудiң тағы басқалардың ию шеңберлер, жануыштарының дұрыс iлгерiлеуiне бақылау.	Жабдықтың қолдану ереже ию әрекет ету қағидаты; табандықтарды және шеңберлер, жануыштар, тақтайшалардың қалауын алу және ережесi; ескертiлген сигналдарды берудiң ережесi.

6-Кесте. СБШ 3-деңгейі тұтқыр материалдардың өндiрiсіңде – қалаушының құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
2-1)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Асфальт плиткаларының қайта қүйылуы үшiн үгiндiлердiң құм ию дайындамасы. Тасымалдағыш таспасына мастиканың шығаруы асфальт мастика және салқындауына бақылау. Транспортердi қозғалыс жылдамдығының реттеуi. Транспортердiң күйiн тексеру.	Транспортердiң июдiң ротациялық қайшылары әрекет ету қағидаты және құрылғысы. Сыртқы пiшiннiң ию сызықтық өлшемдердi бөлiкте өңдірілетін бұйымдарға (техникалық шарттар ) стандарттарын талап етеді. Парақтардың дымды таскендір ақаудың белгiлерi. Жабдықтың тиетін бөлiктерiнiң майлау ережесi. Мастиканың ию плиткалардың қалауын түсiру ережесi. Пiшiн бойынша тақта көрсетiлетiн талаптар. Жабысатынатын плиткалардың бөлiнуiнiң тәсiлдерi. Жабдықтың құрылғысы. Бұйымдарды тасымалдаудың басқа жерге салу ию алу, қалау, ереже. дайын бұйымдарға кептiрiлген көрсетiлетiн талаптар. Бұйымдардың деформациясынан сакталу тәсiлдері.
2-2)		Табандықтардағы кiрпiштiң тасымалдауы, ию кiрпiшпен табандықтарын қондыру. Шикiзаттың iрiктеуi. Төсемдердi қондыру. Жабдықты тоқтату және жiберу, реттеу. Бос вагонның оралуының ию, вагонеткаларының тасымалдауы. Қапаста көрме алаңы, даяр өнiмдi қалауға арбалардың ию вагонеткалар, қол арбаларының жүк түсiруi немесе табандыққа түсiруi. Вагонеткалардың ию бос арбаларына шегiну.
2-3)		Қалау дымды парақтардың орамдарында жабағылану. Зақымданған парақтарды iрiктеу. Өңдеуге кеспелтектерiнiң ию зақымданған парақтарын жiберу. Транспортердiң июдiң ротациялық қайшыларын тазалау.
2-4)		Кранның траверсымен тіркелудiң жане түтiкке өзектерiн енгiзу. Конвейерге жаттықтыру үшiн оны қалау түтiк жане тасию электрокранын сүйемелдеу. Түтiктен өзектерiн шұңқырлау. Каландрға оқтаумен түтiктiң қондыру. Түтiктiң бiлiктеуi. Конвейерге жаттықтыру үшiн қалау бiлiктеу и каландрамен оқтаумен түтiктiң алуы кейiн. Қалыпты оқтаудың шұңқырлауы.	Алу үшiн кiшiгiрiм күймелердi құрылғы керней тартқан. Каландра құрылғы. Амандықтың қамтамасыз етуiн ереже дымды керней тартқан.

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 8-Қосымша

Құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсi

1 Кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

«Қызметтер сыныптауышы» 01-2005 Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыныптауышы
Базалық топ	құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсi
ҚР Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (БТБА)
БТБА шығарылымы, бөлімі	Шығарылым 40 Тарау «Құрылыс матералдарды өндіру» (ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау 27 ақпан 2013 жылы № 81-ө-м. Бұйрығы.ҚР Әділет министрлігінде 7 наурыз 2013 жылы № 8362 тіркелген)
БТБА бойынша мамандық	құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсi (3-4 разряд)
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
3	4
4	5-6

Кесте-2. құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсiнің еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша болуы мүмкін жұмыс орны (кәсіпорындар, ұйымдар)	Құрылыс материалдарды, бұйымдарды және конструкция өндіру бойынша кәсіпорын
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайы	Жұмыс жоғарланған шуыл, газдылық жағдайында болуы мүмкін, индивидуалды қорғаныс жабдықтарын қолдануға иеленеді. ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау Министрінің міндеттерін атқарушының жылғы 31 шілдедегі № 182-Ө бұйрығына сәйкес 2007 Тізімге кіретін өндірістің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың, ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті жұмыстардың, жұмыс уақытың қысқартылған ұзақтығын, жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалысын және еңбек ақыларының жоғары мөлшерін беру кіреді.
Жұмысқа рұқсат берудің ерекше талаптары	Өмір қауіпсіздігі инструктажын өту
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіби білім алу және оқыту деңгейі	СБШ біліктілік деңгейі
3	Жалпы орташа немесе кәсіби-техникалық білім. Өндірісте кәсіби дайындық немесе қысқамерзімді курстар кәсіпорын базасының негізінде, жұмыс орында оқу, нұсқаулық жетекшімен. Техникалық білімнің белгіленген біліктілік деңгейі.	2-деңгейінде 1 жыл
4	Техникалық және кәсіби білімнің белгіленген деңгейі және практикалық жұмыс тәжірибесі немесе практикалық жұмыс тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім	3-деңгейінде 1 жыл

Кесте-3. құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсiнің еңбек функцияларын анықтаушы, кәсіби стандарттың бірліктер тізімі.

Еңбек функциясының №	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірліктер тізімі)
1	Құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеуi

Кесте-4. құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушiсiмен орындалатын кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

Еңбек функция сы №	Еңбек мәні	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	И агрегаттар, сораптар, циркуляр Арасы, бұрғылау станоктерi бетоносмесительные станоктер, карьерлер, құрғату, күйдiрудiң цехтарының көлiк жабдықты технологиялық, күш беретiн июдiң гидравликалық тығыздағыштары, iлесетiн жабдықты керамикалық кiрпiш ию өндiрiстiң технологиялық сызықтары, құрылғы тасию түсiру машиналары автоматты құбыр кесуші, муфта кесуші жартылай автоматты ию және басқа	Қоректену ию құралдарымен кесетiн аспап, шығыршықтар, аппаратура бақылау-өлшеу және басқа	1 - 1 ) станоктарды құбыр кесуші және жартылай автоматты құбыр кесуші, муфт кесуші жөндеу 1 - 2 ) өндiрiстiң технология ихы ию сығатын бұйымдардың талаптарына гидравликалық тығыздағыштардың сығудың әр түрлi тәртiптерiне жөндеу қарай. 1 - 3 ) карьерлер, құрғату, күйдiрудiң цехтарының көлiк жабдықты технологиялық, күш беретiн ию тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету, жөндеу, реттеу. 1 - 4 ) уату құрылғы тасию түсiру машиналарының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету, жөндеу - аппараттардың ию агрегаттар, мөлшер құрылғыларының бетонды реттеу, ұн тарту июы, дайындау - арматуралық жабдық. 1 - 5 ) сораптарды тоқтаусыз жұмысты қамтамасыз ету, жөндеу, циркуляр iштi, басқа ұқсас жабдықты және бұрғылау станоктерi.

5-Кесте. СБШ 2-деңгейі құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушінiң құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-1)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Станоктердi жөндеу. Станоктер құбыр кесушіге шығыршықтарын қондырғы кесетiн аспап және ауысымы	таскендір өңдеу бойынша станоктердi құбыр кесушіге құрылғы жалғастырғыштардың ию керней тартқан
1-2)		Өндiрiстiң технологиясы ию сығатын бұйымдардың талаптарына сол сығудың әр түрлi тәртiптерiне қуаттың гидравликалық тығыздағыштарын жөндеу 5000 ге дейiн қарай барады.	жөндеудiң ереже июдың гидравликалық тығыздағыштарының сығудың әр түрлi тәртiптерiне құрылғы
1-3)		Тетiктердiң түйiндерiнiң ию тозған бөлiктерiн ауысым. Майда қосалқы бөлшектердi замена и жасау. Тетiктердi жұмыста кемшiлiктердi жою. Тетiктердiң бiр бөлiктерiнiң майлауы. Жабдықтың қабылдауға және жөндеуге араласу жөндеуден кейiн.	аспаптың тозуының ықтимал өлшемдерi; жабдықтың жөндеу тәсiлдерi және құрылғысы; тетiктердi барлық түйiндердi құрастырудың бөлшектеу ию ережесi; жабдықтың жүйесiн майлау; өлшеу аспапты қолданылатын жұмыс ию құрылғы; құрал жабдық және сұлба техникалық пайдалануды ереже, электрическуюi бақылау-өлшеу; реттiң ию жеке бөлшектерi қызмет мерзiмi.
1-4)		Жұмыстың тәртiп реттеуi және тетiктердi жұмыстың бақылауы, Түйiндердiң ию тозған бөлiктерiн ауысым и алдын-ала дайындама.
1-5)		Орнықтыру және қондырғы, керiлiс станоктердi тас кесуші рамаға iштi.

6-Кесте. СБШ 4-деңгейі құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жабдықтың жөндеушінiң құзыретіне, іскерлігіне, дағдыларына және біліміне қойылатын талаптар

№ міндеттердің	Жеке және кәсіби құзыреттер	Біліктері мен дағдылары	Білуі
1-2)	Мақсаттарды іске асыру кезіндегі шектеулі жауапкершілікті көздейтін, басшылықпен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет.	Өндiрiстiң технологиясы сығатын бұйымдардың талаптарына сол сығудың әр түрлi тәртiптерiне артық қуаттың гидравликалық тығыздағыштарын жөндеу 5000 10000ге дейiн қарай асады. Жане тiркейтiн басқаратын құралдар жөндеуге қатысты есептеулердi орындау. Пайдалануға өткiзу машиналардың, тексеруі және бет кесуші пневматикалық жүйелердiң гидравликалық июдын қалыптаудың әр түрлi тәртiптерiне жөндеу. Технологиялық үдерiстiң талаптарына қуаттың гидравликалық тығыздағыштарын жөндеу 10000 әр түрлi жұмыс тәртiптерiне артық қарай.	Өңдеу асбестоцементных үшiн автоматты станоктердi аппаратураның ию, гидросистем әр түрлi құралдарды жөндеудiң тәсiлдерi жалғастырғыштардың ию керней тартқан. Гидропневмоавтоматики теориялық негiздер. Гидросистемах қолданылатын жұмыс сұйықтықтарын сипаттама. Гидро теориялық негiздер
1-3) – 1-5)		Тетiктердi жұмыстың бақылауы. Қоректенудiң көздерiмен ию құралдарымен реттелетiн аппаратураның қосу схемаларының жөндеу ию әдiстерiн зерттеме бақылау-өлшеу. Үдеткiштердi вакуумдық жүйесiн жөндеу. (бағдарлама ) тәртiп берген жабдықтың жұмысын қайта өндеу.	Аспаптардың ию құралдары реттеудiң пайдалану ию реттеу, ереже бақылау

«Құрылыс бұйымдары және
конструкция өндіру» бойынша
Кәсіби стандартқа 9-Қосымша

Келісім парақшасы

Мекеменің аты

Қазақ Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

Кәсіби стандарттың экспертизасы және тіркелуі

Осы КС тіркеуден өтті _______________________________________________
Кәсіби стандарттардың реестіріне енгізілген- тіркеу № _______________
Хат (хаттама) № ___________ Күні _______________