Ескерту. Күші жойылды - Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 11.07.2023 № 497 және ҚР Сауда және интеграция министрінің м.а. 18.07.2023 № 285-НҚ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бірлескен бұйрығымен.
РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 11.04.2019 бастап қолданысқа енгізіледі
"Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" 2000 жылғы 7 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының 6-3-бабының 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған мемлекеттік реттеуге жатқызылатын өлшем тізбелері бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Техникалық реттеу және метрология комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;
3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.
4. Осы бұйрық 2019 жылғы 11 сәуірден бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға жатады.
Министрдің міндетін атқарушы |
Қ. Өскенбаев |
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2019 жылғы 29 наурыздағы № 170 бұйрығымен бекітілген |
Мемлекеттік реттеуге жатқызылатын өлшем тізбелері
№ | Объектісі мен қолдану саласы көрсетілген өлшем атауы | Метрологиялық талаптар | Ескертпе | |
Өлшемдер | Шекті рұқсат етілген қателігі немесе дәлдік тобы | |||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Техникалық реттеу және метрология саласында | ||||
1. | Мемлекеттік Тудың геометриялық өлшемдерін өлшеу |
0-ден 500-ге дейін мм |
± 0,1 мм |
ҚР СТ 988 |
2. | Мемлекеттік Елтаңбасының геометриялық өлшемдерін өлшеу | 0-ден 1000-ге дейін мм | ± 0,1 мм | ҚР СТ 989 |
3. | Мемлекеттік Елтаңба мен Мемлекеттік Ту үлгілерінің және Мемлекеттік Елтаңба мен Мемлекеттік Ту бейнеленген материалдық объектілердің немесе оның рәміздері элементтерінің түстілігін өлшеу | Шектеусіз |
Түс координаттарын өлшеудің абсолюттік қателігі |
ҚР СТ 989 |
4. | Мемлекеттік метрологиялық бақылауды жүргізуде жүзеге асыралатын өлшемдер: | ҚР СТ 2.156 | ||
массаны өлшеу | 0,5-тен 6200-ге дейін г | ± 0,02 % | ||
температураны өлшеу | минус 25-тен 120-ға дейін 0С | ± 0,5 ºС | ||
көлемді өлшеу | 20 0С - тағы номиналды көлем 100,0 мл | ± 0,1 % | ||
100,0 мл | ± 0,02 % | |||
ылғалдылықты өлшеу | (20 – 90) % | ± 7,0 % | ||
Азаматтық авиация саласында | ||||
5. | Метеорологиялық оптикалық көріну қашықтығын өлшеу | 10 м – 100 км |
± 50 м 600 м - ге дейін |
Салыстырмалы |
6. | Бұлттардың төменгі шекарасының биіктігін өлшеу | 0 м – 30 км |
100 м – ге (330 фут) дейін ± 10 м (33 фут) |
Салыстырмалы |
7. | Ауа ағыны қозғалысының бағытын өлшеу | 0-ден 3600-га дейін | ± 10 0 | |
8. | Ауа ағыны қозғалысының жылдамдығын өлшеу | от 0 ден 75 м/с- қа дейін |
0,5 м/с- тан (1 түйін) 5 м/с - қа (10 түйін) дейін |
Салыстырмалы |
9. | Атмосфералық қысымды өлшеу | 5002 -ден 1080 гПа дейін | ± 0,5 гПа | 2 Әуеайлақтың климаттық ерекшеліктері есепке алынып, метеорологиялық жабдықтар құрамына өлшеудің азырақ ауқымдары бар аспаптар кіре алады. |
10. | Қоршаған ауа температурасын өлшеу | минус 80-нен 60-қа дейін | ± 1 0С | |
11. | Салыстырмалы ауа ылғалдылығын өлшеу | 0 ден 100 %-ға дейін |
0 0С температурадан жоғары болғанда ± 5 %, | Салыстырмалы қателік |
Автомобильді жолдар саласында | ||||
12. | Телімдердің ұзындығын анықтау кезінде ұзындықты өлшеу (автомобиль жолдарының) |
1000 м-ден аз |
± 0,1 м | ГОСТ 33475 |
13. | Жамылғының тегістігін өлшеу (автомобиль жолдарының) | (0 - 200) мм | ± 0,1 мм |
ҚР СТ 1219 |
(0 - 200) см/км | Келтірілген қателік ± 10 % |
ГОСТ 33101 | ||
(IRI) Халықаралық тегістік индексі бойынша | Келтірілген қателік ± 2 % |
ГОСТ 33101 | ||
14. | Телімдердің еңістерін анықтау кезінде құламалықты өлшеу (автомобиль жолдарының) | ± 120 промилле | ± 3 промилле |
ГОСТ 33475 |
15. | Бұрылыс бұрышының шамасын өлшеу (автомобиль жолдарының) | ± 1800 | Келтірілген қателік ± 10 |
ГОСТ 33475 |
16. | Бұрылыс радиусының шамасын өлшеу (автомобиль жолдарының) | (10 - 3000) м | Келтірілген қателік ± 10 % |
ГОСТ 33475 |
17. | Жамылғы бетінің микропішінінің элементтерінің биіктігін өлшеу(автомобиль жолдарының) | (0,001 - 0,150) м | Салыстырмалы қателік ± 10 % | ГОСТ 33101 |
18. |
Жамылғы сорабының тереңдігін өлшеу | (0,003 - 0,150) м | ± 0,002 м | ГОСТ 32825 |
19. |
Жамылғының серпімді иілісінің шамасын өлшеу | (0,2 - 1,5) мм | Келтірілген қателік ± 5 % |
ГОСТ 32729 |
20. | Жамылғының қалыңдығын өлшеу (автомобиль жолдарының) | (0,05 - 0,50) м | ± 0,02 м | СП РК 3.03-101 |
21. | Көлік құралы шинасының жол жамылғысымен ілінісу коэффициентін өлшеу | (0,1 - 0,7) | Келтірілген қателік ± 0,05 % |
ГОСТ 33078 |
22. | Жол белгілерінің көріну қашықтығын өлшеу | (0,3 - 150) м | Келтірілген қателік ±1 % |
ГОСТ 32945 |
23. | Жол белгілерінің көріну қашықтығын өлшеу | (10 - 2·105) кд/м2 | Салыстырмалы қателік ± 10 % |
ГОСТ 33176 |
24. |
Жол жамылғысының жарықтылық деңгейін анықтау кезінде жарықтылықты өлшеу | (10 - 2·105) лк | Салыстырмалы қателік ± 8 % |
ГОСТ 33176 |
25. |
Жол жамылғысының жарықтылық дәрежесін өлшеу | (0 - 100) % | Салыстырмалы қателік ± 2 % |
ГОСТ 32945 |
26. | Жол таңбаларының жарықтылық коэффициентін өлшеу | (0 - 100) % | Салыстырмалы қателік ± 2 % |
ГОСТ 32953 |
Теміржол көлік саласында | ||||
Теміржолдың өлшем параметрлерін өлшеу | ||||
27. | Жолдың ені | (1510-1550) мм | ± 1,0 мм |
"Теміржол көлігін техникалық пайдалану ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 544 бұйрығы |
28. | Биіктікте екі рельс жіптерінің өзара позициясы (деңгей) | 150 мм | ± 1,0 мм | |
29. | Горизонтальды темір жолдың жебесі | ± 225 мм | ± 1,0 мм | |
30. | Тік жазықтықтағы рельстік жіптің иілісі (шөгу) | ± 50 мм | ± 1,0 мм | |
31. | Құрылыстардың, іргетастардың, көпір құрылыстарының көпқабатты діріл диагностикасын өлшеу |
(0,5 – 100) Гц | ± 5,0 % | |
Байланыс желісінің параметрлерін өлшеу | ||||
32. | Темір жол басының деңгейінен байланыс сымының биіктігін өлшеу | (5675 – 6800) мм | ± 3 мм |
"Теміржол көлігін техникалық пайдалану ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 544 бұйрығы |
Рельстің профилін өлшеу | ||||
33. | Темір жол басының тік тозуы | (0-13) мм | ± 0,01 м | |
34. | Темір жол басқышының бүйірінен тозуы | (0-20) мм | ± (1-2) мм | |
35. | Темір жолдың рельс басының қаттылығын өлшеу |
МТР (HRC) |
±1,5 HRC | |
Теміржол рельстердін ақауларының тереңдігін анықтау (өлшеу) | ||||
36. | Ақаудың тереңдігі және оның орналасуы | (3 – 580) мм | ± 2 % | |
Жылжымалы құрамның параметрлерін өлшеу | ||||
Қозғалыс параметрлері | ||||
37. | Жылдамдықты өлшеу |
0-ден 140 км/сағ (жолаушы); |
± 1 км/сағ (жолаушы); | |
38. | Қысымды өлшеу (конверсия) | (0 – 1) МПа | ± 0,02 МПа | |
39. | Айналу бұрышын өлшеу | Сенсор модуляторының ось айналу бұрышы, 0 - 8.57 ... 359.94 | ± 1,3 | |
Жылжымалы құрамды жобалау параметрлері | ||||
40. | Вагондардың доңғалақ жұптарының параметрлерін өлшеу |
(94,5 - 95,1) мм | = ± 0,1 мм = ± 0,1 мм = ± 0,1 мм = ± 0,2 мм = ± 0,2 мм = ± 0,3 мм = ± 0,3 мм = ± 0,5 мм = ± 0,18 мм | |
41. | Жылжымалы құрамның автотіркегіш осінің биіктігін рельстер бастарының жоғарғы деңгейінен бақылау, автотіркегіш биіктіктері арасындағы айырмашылықты анықтау |
- прокат, жылжыма, шыр (0 – 10) мм, |
± 0,1 | |
42. | Букса түйіннің температурасын өлшеу | минус 20 0 C-тан 600 0 C дейін | ± 1 0С | |
43. | Вагондардың ағытылмаған автотіркегіш жұмысының дұрыстығын өлшеу |
(97,5 - 98,2) мм | = ± 0,2 мм = ± 0,1 мм = ± 0,1 мм = ± 0,18 мм = ± 0,2 мм = ± 0,2 мм = ± 0,2 мм | |
44. | Вагонның сырғанақ арасындағы өлшеулерді өлшеу | (1439,5 - 1440,5) мм | = ± 0,1 мм | |
45. | Вагонды пайдаланудағы престеу арқалығына қатысты сынаның жағдайын анықтау | (829,9-830,1) мм | = ± 0,1 мм | |
Сигнал беру, орталықтандыру және бұғаттау құрылғыларының параметрлерін өлшеу (СОБ) | ||||
46. | Кернеуді, айнымалы және тұрақты токты, тұрақты және айнымалы токтың шамасын, тұрақты токтың кедергісін өлшеу |
0-ден 30 А дейін тұрақты ток |
Дәлдік класы: | |
47. | Кернеуді, айнымалы және тұрақты токты, тұрақты және айнымалы токтың шамасын, тұрақты токтың кедергісін өлшеу |
0-ден 30 А дейін тұрақты ток |
Дәлдік класы: | |
48. | Кернеуді, айнымалы және тұрақты токты, тұрақты және ауыспалы токтың шамасын (оның ішінде кодтық рельстік тізбектерде және тонналық жиіліктегі рельстік тізбектерде, кең жолақты және селективті режимдерде), тұрақты ток кедергісін |
0-ден 20 А-ға дейін | ± (0,5 ÷ 2) % | |
49. | АЛСН кодтық сигналдарының уақыт параметрлерін өлшеу | 60 мс – 1999 с | ± 10 мс | |
50. | Рельс тізбектеріндегі оқшаулау кедергісінің шамасын өлшеу | (0,1 – 10) Ом/км | ± 5 % | |
51. | Фаза сезгіш рельс тізбектеріндегі фазалардың әртүрлілігін өлшеу | (0,1 – 250) В | ±10 | |
52. | Монтаждау және кабель желілерінің оқшаулау кедергісін өлшеу | (0 – 10000) МОм | ± 15 % | |
53. | Жерге қосу кедергісін өлшеу | (0,1 – 1000) Ом | ± 5,0 % | |
54. | "Кабель-жер" потенциалдарының, дренаж тогының әртүрлілігін өлшеу |
50 мкА-ден 50 А-ге дейін |
1,0 – 4,0 | |
55. | Көрсеткілерді аудару күшін өлшеу | (0 – 10) кН | ± 10 % | |
56. | Сигналдық реленің баяулауын және фидерлерді ауыстырып қосу уақытын өлшеу | (1 – 10) с | = ± 0,03 с | |
57. | Өтпелердегі автоматиканың уақытша параметрлерін өлшеу | 0,2 с және 60-минуттық санауыш бөлу бағасы 1 мин |
± 0,6 мc | |
58. | Реленің уақыт параметрлерін өлшеу | 1 мc бастап 105 мc дейін | ± 0,005 % | |
59. | Тұрақты кернеу мен ток күшін, айнымалы кернеу мен ток күшін, тұрақты ток бойынша электрлік кедергіні өлшеу |
0-ден 40 А дейін тұрақты ток | ± 0,05 % | |
60. | Айнымалы кернеуді өлшеу |
кернеу бойынша: | ± 4 % | |
61. | Дыбыстық және ультрадыбыстық жиіліктердің электрлік тербелістерін өлшеу, синусоидалды сигнал деңгейін өлшеу |
жиілігі бойынша: |
± 0,5 кГц | |
62. | СОБ-ның фазаға сезімтал релесінің сынақ стенділерінде олардың электрлік және уақытша параметрлерін өлшеу |
25, 50 Гц | - | |
63. | СОБ релесінің уақыт параметрлерін өлшеу | 1 мc бастап 100 c дейін | ± 0,005 % | |
64. | Сигналдардың пішінін өлшеу және олардың параметрлерін өлшеу |
0-ден 100 МГц-ге дейін | ± 2 % | |
65. | Дыбыстық және ультрадыбыстық жиіліктердің электрлік тербелістерін өлшеу (төмен жиіліктегі генераторлар) | 20 Гц бастап 200 кГц дейін |
Гармоник коэффициенті | |
66. | Радиожиіліктердің электрлік тербелістерін өлшеу (жоғары жиіліктегі генераторлар) | 100 кГц-тен 1 ГГц-ке дейін |
Жиілікті орнату | |
67. | Электр тербелісінің жиілігін, электр тербелісінің кезеңін, уақыт аралығын, импульстің ұзақтығын өлшеу, электр импульстерінің санын есептеу (жиілік өлшегіштер)) |
Жиілігі: | ± 2,5 × 10 -7 | |
68. | Электр сыйымдылығын, индуктивтілігін, толық кедергісін өлшеу | 0,15 % | ± 0,02 % | |
69. | Магнит ағынын магниттік индукцияға өлшеу |
25-0-25 мкВб, | ± 1 % | |
70. | Сым қалыңдығын өлшеу | 0-ден 25 мм-ге дейін | ± 2,0 мкм | |
Магистральдық темір жол желісіндегі электр байланысы құрылғыларының параметрлерін өлшеу | ||||
71. | Симметрия немесе шағылысудың кедергілерін, деңгейін, күшеюін, өшуін өлшеу, арнайы өлшеу, көтергіш жиіліктегі байланыс техникасы жабдықтарының үлкен дәлдігін зертханалық өлшеу | 0.2 кГц бастап 1620 кГц дейін | ± 1 Гц | |
72. | Электр сигналының және оның кіруіне берілетін амплитудалық және уақытша параметрлерін өлшеу |
(0 – 100) МГц | ± 2 % | |
73. | Синусоидалы сигналдардың жиілігін және кезеңін өлшеу |
0,1 Гц-тен 10 МГц-ге дейін | ± 1 % | |
74. | Кабель желілерінің параметрлерін өлшеу және бүлінген жерлерді анықтау |
0,1 Ом-нан 1 Гом-ға дейін | ± 2,5 % | |
75. | Тұрақты/айнымалы ток көпірі және рефлектометр режимінде кабель желілерінің параметрлері мен біртекті еместігін 20 км дейінгі қашықтықта өлшеу |
(0 – 100) В, | ± 2,5 % | |
76. | Тұрақты және айнымалы токпен зақымдануды оқшаулау әдісімен өлшеу, Мюррей бойынша өлшеу; Кюпфмюллер бойынша өлшеу, қосымша автоматты сүзу арқылы кедергілердің кернеуін талдау, оқшаулау кедергісін өлшеу, шлейф қарсыласуын өлшеу, кедергінің айырымын өлшеу, сыйымдылықты өлшеу (екі сымды және төрт сымды), жерге қатысты сыйымдылықты өлшеу, сымдардың ажыратылуы мен айқасуын өлшеу, аралас кабельдері бар учаскелердегі зақымдануларды оқшаулау | 1 Ом-нан 10 кОм-ға дейін | ± 0,2 % индикации ± 0,005 Ом | |
77. | Кабельдермен қиылысқан байланыс кабельдері мен металл коммуникациялардың трассаларынан өту кезінде кедергі (шу) деңгейінің функциясын өлшеу |
0,2 м-ден 4,6 м-ге дейін | ± 5 % | |
78. | Жол өтпелері, перрондар, маневрлік парктер және т. б. жарықтандырудың оптика-физикалық өлшемдері | 5 лк-ден 100 лк-ге дейін | ± 10 % | |
79. | Объектінің беткі қабатындағы қыздыру температурасын өлшеу (сымдардың түйіспелі қосылыстары, түйіспелі желі ажыратқыштары, жабдықтар және т. б.).. |
минус 20 -дан 650 0C -қа дейін | ± 2 % | |
80. | Жүк массасын өлшеу |
Өлшеудің ең үлкен шегі НПВi, мұнда НПВi = НПВ; |
I топ-50 000 е дейін |
ҚР СТ 2.102 |
81. | Тепловоздарда статикалық созылатын күштерді өлшеу |
Ең кіші өлшем шегі 0,005, 0,01, 0,025, 0,05, 0,1, 0,25, 1, 2 кН | ± 2 % | |
Автомобиль көлік саласында | ||||
82. | Жүк автокөлік құралдарының біліктік жүктемелерін өлшеу |
оське: | Осьтік жүктің өлшенетін массасынан ± 10 % |
"Қазақстан Республикасының автомобиль жолдарымен жүруге арналған автокөлік құралдарының жол берілетін параметрлерін бекіту туралы" |
83. | Жүк автокөлік құралдарынының осьтік жүктерін және жалпы массасын өлшеу |
Жалпы массаға: | Осьтік жүктің немесе осьтік топтың өлшенетін массасынан ± 3 % | |
84. | Таразы жабдықта жүк автокөліктік құралдарының осьтік жүктерін және толық массасын өлшеу |
Жалпы масса боынша: |
- жалпы масса бойынша ± 5 % | |
85. | Таразы жабдықта жүк автокөлік құралдарынымен жалпы массасын, осьтер жүктемелерін және габариттік параметрлерді өлшеу |
- жалпы масса бойынша: 0,1 тоннадан 150 тоннаға дейін – осьтер бойынша: |
- жалпы масса бойынша: ± 4 % | |
86. | Автокөліктік құралдардың габариттік параметерлерін өлшеу | 0,05 м-ден 50 м-ге дейін |
± (1,5 мм + 0,05L) м | |
87. | Жүргізушілердің еңбек және демалу режимдерін тіркеудегі қолданылатын өлшемдер | 0 – ден 220-ға дейін км/сағ | ± 6 км/сағ |
"Жүргізушілердің еңбегі мен тынығуын ұйымдастыру, сондай-ақ тахографтарды қолдану қағидаларын бекіту туралы" |
Су көлігі саласында | ||||
88. | Ықтимал ылғалдылық өлшемі | (0 – 100) % көлемі бойынша | ± 1,5 % | ГОСТ 12.1.014 |
89. | Жұмыс аймағындағы ауа температурасының өлшемі | минус 20-дан 70 0С-қа дейін | ± 1,5 0С | ГОСТ 12.1.014 |
90. | Жұмыс орны жарықтығы деңгейінің өлшемі | (1 - 20000) лк | ± 5 лк |
"Адамға әсер ететін физикалық факторлардың гигиеналық нормативтерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы |
91. | Жұмыс орнындағы шу деңгейінің өлшемі | (25 – 140) дБ | ± 1 дБ | |
92. | Жел жылдамдығын өлшеу | (10 – 40) м/с | ± 1,5 м/с |
"Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы |
93. | Электр тізбегін оқшаулаудағы кедергі өлшемі | 100 кОм-нан 50 Мом-ға дейін | ± 0,05 кОм |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі |
94. | Ауа температурасының өлшемі | минус 30-дан 50 0С-қа дейін | ± 1,5 0С |
"Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы |
95. | Судың бетіне шығарылған материалдар салмағының өлшемі | (100 - 15000) кг | ± 50 кг |
"Ішкі су жолдарында кеме қатынасы қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жол жұмыстарын жоспарлау және жүргізу қағидаларын бекіту туралы" |
96. | Аймақтағы нүктелер, арақашықтықтар өлшемі | (0 - 1000) м | ± 0,01 м | |
97. | Көлденең бұрыштардың артуын нивелирмен өлшеу | (0 - 360) 0 | ± 1 0 | |
98. | Ішкі су жолдары суқоймалардың тереңдігін өлшеу | (1 – 50) м | ± 0,2 м | "Ішкі су жолдарын пайдалану қағидаларын текіру туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 24 ақпандағы № 161 бұйрығы |
99. | Гидравликалық жүйелерде қысымды өлшеу | (80-106) МПа | ± 0,2 МПа |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 216 бұйрығы |
100. | Пневматикалық жүйелерде қысымды өлшеу | (600-800) МПа | ± 0,5 МПа | |
101. | Іштен жану қозғалтқыштарынмамайлау жүйесіндегі май қысымын өлшеу | (1-25) МПа | ± 0,5 МПа | |
102. | Қысымды ыдыстағы оттегі газы қысымын өлшеу | (1- 25) МПа | ± 0,5 МПа |
"Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 358 бұйрығы |
103. | Қысымды ыдыстағы пропан газы қысымын өлшеу | (1- 4) МПа | ± 0,2 МПа | |
104. | Су температурасын және қозғалтқыш майын өлшеу | (0 – 120) 0С | ± 2 0С |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 216 бұйрығы |
105. | Аймақтағы бақылау нүктелерінің арақашықтығын өлшеу | (0 - 250) м | ± 0,5 м. |
"Ішкі су жолдарында кеме қатынасы қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жол жұмыстарын жоспарлау және жүргізу қағидаларын бекіту туралы" |
106. | Кемелерді жөндеу кезінде пайдаланылатын өнімдердің метрикалық шамасын өлшеу | (0 – 200) мм | ± 0,2 мм |
"Кемелерді жөндеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 7 сәуірдегі № 201 бұйрығы |
107. | Электр тогы кернеуін өлшеу | (4 – 600) В | ± 0,1 В |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 216 бұйрығы |
108. | Ток күшін өлшеу | (0 – 100) А | ± 0,5 А | |
109. | Электр желісіндегі ток жиілігін өлшеу | (0 – 60) Гц | ± 0,5 Гц |
"Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы |
110. | Ішкі жану двигателінің иінді білігінің айналу жиілігін өлшеу | (0 – 1500) айн/мин | ± 1 айн/мин |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 216 бұйрығы |
111. | Атмосфералық қысымды өлшеу | (600 – 800) мм сын.бағ. | ± 1,5 мм сын.бағ. |
"Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы |
112. | Гидротехникалық құрылыстар шлюздерінің қақпалары мен ысырмаларының металын тот басудан сақтау жұмыстарын орындауда пайдаланылатын материалдары әртүрлі өнімдердің қалыңдығын өлшеу | (1,0 - 199,9) мм | ± 1 мм |
"Кеме қатынайтын гидротехникалық құрылыстарды (шлюздерді) техникалық пайдалану, зерттеп-қарау және жөндеу қағидаларын бекіту туралы" |
113. |
Ақаулардың орналасу координаттарын өлшеу; | (1,0 – 6000,0) мм | ± 5 мм | |
114. | Бетонды құрылыстардың бір қырынан қарағандағы өнімнің қалыңдығы | (0,5 – 6000,0) мм | ± 0,1 мм | |
115. | Топырақ және бетон құрылыстардағы және олардың іргетасындағы жылжу бұрышы мен арақашықтығын (тігінен және көлденең) өлшеу | (0 - 5000) мм | ± 3 мм/км | |
116. | Кеменің қисаюын өлшеу | (0 - 40)0 | ± 10 |
"Ішкі суда жүзетін кемелерді жасау қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы |
117. | Ішкі су жолдары кемелерінің корпустық құрылымының қалыңдығын өлшеу | (0,8 – 100) мм | ± 0,1 мм |
"Пайдаланылатын кемелерді куәландыру қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 216 бұйрығы |
118. | Ішкі жану двигателінің тобындағы цилиндрлі-поршеньді бөлшектерінің ішкі және сыртқы көлемін өлшеу | (0 – 250) мм | ± 0,01 мм | |
119. | Кемелердің бұрандалы-меңгерікті кешені бөлшектерінің беткі қабаттарын, корпусын өлшеу | (3 – 500) мм | ± 0,1 мм | |
Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласында | ||||
120. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында материал бетіндегі температураны өлшеу | минус 400C-тан 2800C-қа дейін | ± 5,0 % |
ГОСТ 26629; |
121. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында жылу тасығыш пен сұйықтықтың шығыны мен есебін өлшеу | 0,7-ден 1500000 м3/с дейін |
3,0 % Ағыс жылдамдығы кезінде 0,1-ден 1 м/с дейін; |
ГОСТ 8.611; |
122. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында қалыңдықты өлшеу | 0,2-ден до 1000-ға мм | ± 0,3 мм | ГОСТ 28702 |
123. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында қоршаған орта мен материалдардың температусын өлшеу | 0 0C-тан 550 0C-қа дейін | ± 10 0C |
ГОСТ 26629; |
124. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында жылу бағытының тығыздығын өлшеу | (10 – 999) Вт/м2 | ± 6 % | ГОСТ 25380; |
125. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында жылу бағытының температурасын өлшеу | минус 30-дан 80 0C-қа дейін | ± 0,2 0C |
ГОСТ 8.558; |
126. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында ауыспалы токтың кедергісін өлшеу | (2 – 200) МОм | ± 1,5 % | ГОСТ 13109; |
127. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында ауыспалы токтың күшін өлшеу | (2 – 400) А | ± 2 % | ГОСТ 13109 |
128. | Энергия үнемдеу мен энергия тиімділігін арттыру саласында ауыспалы токтың кернеуін өлшеу | (2 – 600) В | ± 2 % | ГОСТ 13109 |
129. | Газ және ауаның қозғалыс жылдамдығын өлшеу | (0,80 - 30,00) м/с | ± 2 % | ГОСТ 12.1.005 |
130. | Ауаның ылғалдылығын өлшеу | (0 - 90) % | ± 3 % | ГОСТ 12.1.005 |
131. | Жарықтықты өлшеу | (1 - 200 000) лк | ± 10 % | |
132. | Ара қашықтықты өлшеу | (0,05 - 100) м | ± 1,5 % | ГОСТ 21830; ГОСТ 8.051; |
133. | Электроэнергия сапасының көрсеткіштерін өлшеу | (2 - 200) МОм | ± 10 % | ГОСТ 13109 |
134. | Сұйықтық пен газдың қысымын өлшеу |
(0-200) |
± (0,08-0,98) | |
135. | Араласқан газдардың саны мен сапасын өлшеу |
(О) 0 - 25 % |
(O-оттегі) |
ГОСТ 8.207; |
Өндірістік қауіпсіздік саласында | ||||
Қысымда жұмыс істейтін, ыдыстардың жұмыс аумағының температурасын өлшеу (қазан барабаны, резервуар, сыйымдылық) | ||||
136. | -ауаның | (0 – 100) 0С | Дәлдік тобы 2,5 | |
137. | -судың | (0 – 115) 0С | ||
138. | -будың | (115 – 650) 0С | ||
139. | -газдың | (минус 200 – 0) 0С | ||
Қысымда жұмыс істейтін, ыдыстардың жұмыс аумағының температурасын өлшеу (құбыр) | ||||
140. | -судың | (0 – 115) 0С | Дәлдік тобы 2,5 | |
141. | -будың | (115 – 650) 0С | ||
Қысымда жұмыс істейтін, ыдыстардың жұмыс аумағының қысымын өлшеу (қазан барабаны, резервуар, сыйымдылық) | ||||
142. | -ауаның | 0 МПа (кгс/см2) – 2,5МПа (25 кгс/см2) | Дәлдік тобы 2,5 төмен емес | |
143. | -судың | 2,5-нана жоғары 14 МПа дейін (25 жоғары 140 кгс/см2) | Дәлдік тобы 1,5 төмен емес | |
144. | -будың | более 14 МПа (140 кгс/см2) | Дәлдік тобы 1,0 төмен емес | |
145. | -газдың | 0 - 120 МПа |
Дәлдік тобы төмен емес | |
146. | Құбырдың жұмыс ортаның қысымын өлшеу (су,бу) | 0 Мпа (кгс/см2) – 2,5Мпа (25 кгс/см2) | Дәлдік тобы 2,5 төмен емес | |
2,5-нан жоғары 14 Мпа дейін (25-тен жоғары 140 кгс/см2 дейін) | Дәлдік тобы 1,5 төмен емес | |||
14 МПа жоғары (140 кгс/см2) | Дәлдік тобы 1,0 төмен емес | |||
147. | Қара, түсті, бағалы металдарды және осы металдар негізіндегі қорытпаларды балқыту кезіндегі температураны өлшеу | (0 – 2500) 0С | ± 2 0С | |
Құрылыс саласында | ||||
148. | Құрылыстағы созуға, қысуға бетонның беріктігін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | 0-ден 1500-ға дейін кН | ± 2 % | ГОСТ 10180 |
149. | Құрылыстағы тас қалаудың ілінісу беріктігін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | от 0 до 160 МПа | Осьтік созылу кезіндегі беріктік шегі 0,01 Мпа-ға дейінгі қателікпен есептеледі | ГОСТ 24992 |
150. | Құрылыстағы конструкциялардың иілуін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | ± 2 % | ГОСТ 8829 |
151. | Бетонның қорғаныш қабатын анықтау кезінде қолданылатын өлшеу және арматураның құрылыста т/б конструкцияларында орналасуы | 5-тен 130-ға дейін мм |
±(0,05tpr + 0,5) мм | ГОСТ 22904 |
152. | Құрылыстағы геометриялық өлшемдерді өлшеу |
0-ден 5000 дейін мм |
± 0,06 мм |
ГОСТ 26433.0 |
153. | Құрылыстағы температура мен ылғалдылықты өлшеу | минус 0-ден 100-ға дейін % | ± 5 % |
СП РК EN 1991-1-5:2003/2017 |
минус 10-нан 60 –ға дйін 0С | ± 0,50С | |||
154. | Құрылыстағы акустикалық бақылау жүйелерін өлшеу |
Өлшенетін қалыңдық ауқымы |
± (0,1+0,02ˑН) мм | |
155. | Құрылыстағы массаны өлшеу | шектеусіз | ± 2 % | - |
156. | Құрылыстағы қысымды өлшеу | 0,6-дан 1600-ға дейін кгс/см2 | ± 2,5 % | - |
157. | Құрылыстағы материалдардың беріктік сипаттамаларын анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | Ең үлкен шекті жүктеме 2000 Н кем емес, жылжымалы қысқышты жылжытудың тұрақты жылдамдығы (100 ± 10) мм/мин | ± 2 % | ГОСТ 31899-1 |
158. | Құрылыстағы геодезиялық жұмыстар кезінде көлденең және тік бұрыштарды өлшеу | Ең аз визалау қашықтығы - 1,2 м | ± 3 мм | - |
159. | Құрылыстағы топырақты далалық сынау кезінде қолданылатын өлшеу | (0 – 80) мм | ± 0,1 % | ГОСТ 5686 |
160. | Құрылыс кезінде қадалардың салмақ көтеру қабілетін өлшеу | (0,3 – 1200) тс | ± 5 % | ГОСТ 5686 |
161. | Құрылыстағы топырақты штампылау сынағында қолданылатын өлшеу | (0 – 200) мм | ± 0,1 % | ГОСТ 20276 |
162. | Құрылыстағы бұйымдардың геометриялық өлшемдерін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | ± 2 мм | ГОСТ 530 |
163. | Құрылыс кезінде созылу, сығылу, майысу, жаншылу, кесу, қию, конструкциялардың нормативтік және есептік кедергілерін өлшеу | (0 – 50) тс | ± 1∙ 10-2 тс |
ГОСТ 10180 |
164. | Құрылыстағы созылу, қысу, иілу, майысу, жаншылу, кесу кернеуін өлшеу | (0 – 50) тс | ± 1∙ 10-2 тс | ГОСТ 10180 |
165. | Құрылыс кезінде серпімді негіз төсегінің коэффициентін өлшеу | (0,1 – 5) т/м3 | ± 5 % |
ГОСТ 10922 |
166. | Құрылыс кезінде көлденең қима ауданын өлшеу | (0,1 – 6000) мм | ± 1 % | ГОСТ 10180 |
167. | Құрылыс кезінде ағымдылық, серпімділік шегін, арматуралық бұйымдарды өлшеу | (0 – 350) мм | ± 2 % | ГОСТ 12004 |
168. | Құрылыстағы цемент арқалықтарының иілу беріктігін өлшеу | (0-10) кН | ± 1 % | ГОСТ 310.4 |
169. | Құрылыстағы қабырға материалдарының майысуының беріктігін өлшеу | (20-1000) кН | ± 1 % | ГОСТ 8462 |
170. | Құрылыстағы бұйымдарды қысуға беріктігін өлшеу | (0 – 250) мм | ± 1 мм |
ГОСТ 8462; |
171. | Құрылыстағы бұйымдардың ілінісу беріктігін өлшеу | шектеусіз | Салыстырмалы қателік ± 2 % | ГОСТ 24992 |
172. | Құрылыстағы бетон қоспасының қозғалысын өлшеу | (0 – 1000) мм | ± 2 % | ГОСТ 7473 |
173. | Құрылыстағы бетон қоспасының қаттылығын өлшеу | (0 – 10000) мПа·с | ± 1 % | ГОСТ 28013 |
174. | Құрылыстағы бетон қоспасының ерігіштігін өлшеу | шектеусіз | ± 2 % | ГОСТ 28013 |
175. | Құрылыстағы бетон қоспасының үйінді тығыздығын өлшеу | шектеусіз | ± 2 % |
ГОСТ 28013; |
176. | Құрылыстағы бетонның тығыздығын анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | ± 1 % | ГОСТ 12730.1 |
177. | Құрылыстағы шынайы тығыздықты өлшеу | шектеусіз | ± 1000 г/см3 дейін | ГОСТ 12730.1 |
178. | Құрылыс кезінде бетондардың кеуектілігін, су өткізбеушілігін, ауа өткізбеушілігін, ылғалдылығын және су сіңуін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | Салыстырмалы қателік ± 0,1 % |
ГОСТ 12730.0 |
179. | Құрылыстағы бетондардың аязға төзімділігін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | ± 1 % |
ГОСТ 10060-2 |
180. | Құрылыста су өткізбейтін өлшеу | (0 - 2,0) МПа | ± 1 % | ГОСТ 12730.0 ГОСТ 12730.5 |
181. | Құрылыстағы ауа өткізгіштікті өлшеу | (0 – 1) кПа | ± 1 % | ГОСТ 12730.0 ГОСТ 12730.2 |
182. | Құрылыс кезінде бетонда цементтің үлестік жылу бөлінуін анықтау кезінде қолданылатын өлшеу | шектеусіз | ± 0,1 ккал/кг артық емес | ГОСТ 24316 |
183. | Құрылыстағы жылу өткізгіштігін өлшеу | (0 – 100) 0С | ± 0,25 % | ГОСТ 24316 |
184. | Құрылыстағы су сіңіруді өлшеу | (0 – 100) % | ± 0,1 % | ГОСТ 12730.3 |
185. |
Коэффициентті өлшеу | шектеусіз | ± 1 % | ГОСТ 12852.5 |
186. | Құрылыстағы шу көздерінің дыбыстық қуаттылығын анықтауда қолданылатын өлшеулер | шектеусіз | ± 1 % | ГОСТ EN 29053; ГОСТ ISO 3745 |
187. | Құрылыстағы меншікті акустикалық кедергіні өлшеу | (100 – 10000) Гц | ± 5 % |
ГОСТ EN 29053 |
188. | Құрылыстағы механикалық кедергінің өлшеу | (10 – 1000) Гц |
Амплитуда үшін ± 5 % | |
189. | Құрылыстағы ерікті тербелістердің параметрлерін анықтауда қолданылатын өлшеулер | шектеусіз | ± 1 % | СП РК 2.03-30 |
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында | ||||
190. |
Су шығынын өлшеу, м3/сағ |
D 15 мм |
Салқын су үшін: Q2 ден Q4 дейін d = ± 2% Ыстық су үшін: Q1 ден Q2 дейін d = ± 5% Q2 ден Q4 дейін d = ± 3% |
Коммерциялық есепке алу үшін (монтажға байланысты, V - тік немесе H - көлденең) 30 С дейін суды есепке алу үшін ГОСТ Р 50193.1-92 бойынша Q - жылумен қамту жүйесінің тікелей және кері ағынының жылу өткізгіштің температуралар айырмашылығы; Q1 – ең аз шығын; Q2 – номиналды шығын; Q4 – ең көп шығын; - абсолюттік қателік; – салыстырмалы қателік |
191. | Су шығынын өлшеу (ультрадыбыстық) |
D 10 мм |
Салқын су үшін: Q2 ден Q4 дейін = ± 2% Ыстық су үшін: Q1 ден Q2 дейін = ± 5% Q2 ден Q4 дейін = ± 3% | |
192. | Су шығынын өлшеу (электромагниттік) |
D 15 мм |
Салқын су үшін: Q2 ден Q4 дейін = ± 2% Ыстық су үшін: Q1 ден Q2 дейін = ± 5% Q2 ден Q4 дейін = ± 3% | |
193. | Жылу (жылу энергиясы) мөлшерін өлшеу | шектеусіз | = ±(0,5 + Qmin ⁄Q) % | |
194. | Жылу (жылу энергиясы) мөлшерін өлшеуде сұйықтықтың шығынын өлшеу (электроманиттік шығын өлшеуіштер) |
D 15 мм | = ±5 % | |
195. | Жылу (жылу энергиясы) мөлшерін өлшеуде сұйықтықтың шығынын өлшеу (ультрадыбыстық шығын өлшеуіштер) |
D 10 мм | = ±5 % | |
196. | Жылу (жылу энергиясы) мөлшерін өлшеуде сұйықтықтың температурасын өлшеу | 0,1-ден 150-ге дейін 0С | = ± 2,1 0 С | |
197. | Жылу (жылу энергиясы) мөлшерін өлшеуде сұйықтықтың қысымын (қысым түрлендіргіш) өлшеу | 0 –ден 2500-ға дейін кПа | = ± 0,5% | |
198. | Сұйықтықтардың температурасын өлшеу | минус 50 ден 300 0С дейін | ± 0,05% | |
199. | Судың массасын өлшеу | 0 ден 6000 кг дейін | ± 1,0 % | |
200. | Атмосфералық қысымды өлшеу | 80 ден 106 кПа дейін | ± 0,5 % | |
201. | Уақытты өлшеу |
0 ден 60 с дейін, | ± 2,0 % | |
202. | Қысымды өлшеу |
0 ден 1,0 дейін кгс/см2 |
0,015 % | |
203. | Артық қысымды өлшеу | 0 ден 2500 дейін |
жіберілетін негізгі қателіктің шегі | |
204. | Массаны өлшеу |
0,02 ден 260 г дейін | ± 0,1 % | |
205. | Оптикалық тығыздығын өлшеу |
250 ден 900 Нм дейін | ± 0,5 % | |
206. | Сутектік көрсеткішін өлшеу |
0 ден 14 ед. рН дейін | ± 0,05 ед. рН | |
207. | Меншікті электр өткізгішті өлшеу | 10-4 ден 10 дейін см/м | ± 1 % | |
208. | Ылғалдылықты өлшеу |
0 ден 110 % дейін | ± 0,02 % | |
209. |
Температураны өлшеу |
16 ден 40 0С дейін | ± 0,2 % | |
210. | Ерітілген оттегіні өлшеу, мг/л | 0,1 ден 20,0 дейін мг О2/дм3 | - | |
211. | Гранулометриялық құрамын өлшеу, мм | 0,25 ден 1 мм дейін | - | |
212. | Судағы галогенорганикалық және бейорганикалық қоспаларды өлшеу, мг/дм3 | Линдан бойынша 4х10-14 г/с детекторлау шектері | ± 2,8 % | |
213. | Судағы ауыр металдардың жаппай концентрациясын өлшеу, мг/дм3 |
185 ден 900 нм дейін |
± 3,0 % | |
214. | Судағы аниондардың және катиондардың бұқаралық концентрациясын өлшеу, мг/дм3 |
0 ден 15000 мкСм/см дейін |
± 0,5 % | |
Геология және жер қойнауын пайдалану саласы | ||||
215. | Серпімді толқындардың берілу жылдамдығын өлшеу | 2-ден 100-ке Гц дейін |
Салыстырмалы қателік | |
216. | Геологиялық барлау учаскесінде гравитация жылдамдығын өлшеу | 0-ден 50 м/с2-ке дейін |
Салыстырмалы қателік | |
217. | Геологиялық барлау саласындағы магнит өрісінің сипаттамаларын өлшеу | 1-100 мТл |
Салыстырмалы қателік | |
218. | Геологиялық барлау саласындағы электромагниттік өрісті өлшеу | 1-ден 1000-ға дейін |
Салыстырмалы қателік | |
219. | Ұңғыма бойындағы тау жыныстарының табиғи радиоактивтілігін өлшеу | 0-ден 250 мкР/сағ дейін |
Салыстырмалы қателік | |
220. | Ұңғыманың ауытқу бұрышын тігінен, азимуттан өлшеу |
1) Зенитті бұрыштан (0-180)0 | ± 7 % | |
221. | Бұрғылау ұңғыманың диаметрінің тереңдікке өзгерісін өлшеу | (100 – 600) мм | ± 0,5 | |
222. | Ұңғымадағы сұйықтықтың ағынын немесе жұтылуын өлшеу | (10 – 150) м/с2 | ± 1 % | |
223. | Ұңғымадағы судың температурасын өлшеу | (0 – 150) 0С | 0,1-ден 0,5 0С-қа дейін |
Ескертпе:
мм – миллиметр;
см – сантиметр;
км – километр;
м – метр;
г – грамм;
мг – миллиграмм;
мл – миллилитр;
с – секунда;
м/с2 – метр квадратный на секунду;
мс – миллисекунд;
мкс – микросекунд;
мин – минут;
сағ - сағат;
гПа – гектопаскаль;
МПа – мегапаскаль;
кд/м2 – квадрат метрге кандела;
лк – люкс;
Гц – герц;
кГц – килогерц;
МГц – мегагерц;
ГГц – гигогерц;
дБ – децибел;
МТР – қаттылық шамасы;
HRC - Роквелл бойынша қаттылық саны;
НВ –Бринелль бойынша қаттылық саны;
HV – Виккерс бойынша қаттылық саны;
HSD - Шора шкала D бойынша қаттылық саны;
А – ампер;
мА – микромпер;
В – вольт;
мВ – милливольт;
МОм – мегаом;
ГОм – гигоом;
кОм – килоом;
АЛСН – автоматты локомотивті сигнализация;
СОБ - (сигнализация, орталықтандыру, блоктау);
Н – ньютон;
Н м – ньютон – метр;
кН – килоньютон;
мкВб – микровебер;
нФ – нанофарад;
мкФ – микрофарад;
НПВi (НПВ) – ең үлкен өлшеу шегі;
НмПВi - ең кіші өлшеу шегі;
е – салыстырып тексеру бөлудің бағасы;
кг – килограмм;
т – тонна;
тс – тонна күш;
т/м3 – кубтық метрге тонна;
айн/мин – минутына айналым;
мм рт.ст. – миллиметр сынап бағанасы;
мм вод.ст. – миллиметр су бағанасы;
Вт – ватт;
Вт/м2 - квадрат метрге ватт;
кгс/см2 - квадрат сантиметрге килограмм-күш;
мПа·с – секундына миллипаскаль;
ккал/кг – килограммға килокалорий;
ед. рН – сутектік көрсеткіштің бірлігі;
мТл – миллитесла;
мкР/сағ – сағатына микрорентген;
мкСм – микросименс;
0С – градус.