Ескерту. Күші жойылды – ҚР Қорғаныс министрінің 23.09.2022 № 821 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 16 тамыздағы № 1074 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі туралы ереже 21-тармағының 19-76) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызметін ұйымдастыру қағидалары бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери полициясы бас басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;
3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бастығына жүктелсін.
4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.
5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік онкүн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
|
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі |
Н. Ермекбаев |
| Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2021 жылғы 12 қаңтардағы № 11 бұйрығымен бекітілген |
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызметін ұйымдастыру қағидалары
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызметін ұйымдастыру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар), Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызмет жұмысын ұйымдастыруының тәртібін айқындайды.
2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері (бұдан әрі – ҚР ҚК) әскери полиция органдары кинологиялық қызметінің негізгі бағыты қызметтік иттерді (бұдан әрі – иттер) дайындау және ҚР ҚК әскери полиция органдарының қызметтік ісінде іс жүзінде пайдалану болып табылады.
3. Осы қағиларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) апортировка – жаттықтыру элементі, иттің қандай да бір затты алып келуі;
2) арнайы жаттықтыру курсы – иттің белгілі бір қызмет түрі үшін қажетті арнайы дағдыларын қалыптастыру;
3) жалпы жаттықтыру курсы – айтқанға көндіру және ептілік жаттығуларының жиыны. Иттерді жаттықтырудың арнайы спорттық және қызметтік түрлерінің алдындағы "жалпы", алдын ала, негізгі курс болып табылады;
4) жаттықтыру – бұл жаттықтыру процесінде итте қалыптасқан шартты рефлекстерді (дағдыларды) бекіту, оларды қызметтің нақты шарттарына қатысты дамыту және жетілдіру мақсатындағы жүйелі жаттығулар;
5) жоғары нерв қызметінің түрі – организмнің қоршаған ортамен өзара әрекеті сипаттамасын айқындайтын және организмнің барлық функциясында өз көрінісін табатын нерв жүйесінің туа біткен және жүре пайда болған қасиеттерінің жиынтығы;
6) кинолог – итті тәрбиелеу, жаттықтыру және дайындау жөніндегі маман;
7) қызметтік иттерді дайындау – бұл жүйелі, қызмет атқару үшін қажет белгілі бір жағдайларда иттерді әртүрлі күрделі әрекеттерді жасауға бағытталған үйрету. Бұл әрекеттерді ит кинологтың сигналдары (ауызша командалары, қол қимылдары) бойынша жүзеге асырады. Иттерді дайындау процесі оларда қажетті қозғалу және тежелу дағдыларын қалыптастыруды қамтиды;
8) рефлекс – тірі организмнің рецепторлардың қатысуымен және нерв жүйесінің басқаруымен өтетін қандай да бір ықпалға стереотиптік реакциясы;
9) фигурант – кинологтың көмекшісі кинологтың басқаруымен иттермен жұмысты ұйымдастырады, жануардың нақты немесе өзге де қабілетін (мінез-құлқы, темпераментін, адаммен қүресу қабілетін және иттің жалпы дайындығын) айқындауға көмектеседі;
10) экстерьер – жануарлардың сыртқы келбеті және дене бітімі.
2-тарау. Қызметтік иттерді қолдану және дайындау тәртібі
4. Әскери полиция органдарының қызметтік иттері қызметтік қолдану түрлері бойынша іздестіру, патрульдік және қарауылдық санаттарына бөлінеді.
5. Қызметтік иттер мынадай жағдайларда қолданылады:
1) әскери қызметшiлердi қорғау, олардың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн қаскүнемдердің шабуылынан өзiн-өзi қорғау;
2) ішкі істер органдарымен бірлесіп қоғамдық тәртiптi күзетуді жүзеге асыру, жаппай тәртiпсiздiктердiң жолын кесу, қоғамдық қауіпсіздік пен төтенше және соғыс жағдайы құқықтық режимдерін қамтамасыз ету, сондай-ақ табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарын жою жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру;
3) әскери бөлiмдердегi жаппай тәртiпсiздiктiң, сондай-ақ әскери қызметшiлердiң қоғамдық тәртiптi және әскери тәртiптi топтасып бұзуының жолын кесу;
4) әскери қалашықтарға, объектiлерге, құрылыстарға, үй-жайларға, ғимараттарға және әскери көлiк құралдарына жасалған шабуылды тойтару немесе оларды басып алған жағдайда босату;
5) егер құқық бұзушылар әскери тәртiптi сақтау және қоғамдық тәртiптi қорғау жөнiндегі өздерiне жүктелген мiндеттердi орындайтын әскери полиция қызметкерлерiне бағынбааса немесе қарсылық көрсетсе, оларды әскери бөлiмдерге және гауптвахтаға жеткiзу, ұсталған, күзетпен қамауға алынған адамдарды айдауылмен алып жүру және күзету үшiн ұстау;
6) бөлімді немесе қызмет орнын өз еркімен тастап кеткен, анықтау органдарынан жасырынып жүрген әскери қызметшілерді іздестіру;
7) есірткі, психотроптық заттар мен прекурсорларды заңсыз сақтау, қаруды, оқ-дəріні, жарылғыш заттарды ұрлау жəне жоғалту, сондай-ақ əскери қызметшілерді іздестіру фактілерінің алдын алуға жəне оларды анықтауға бағытталған алдын алу іс-шараларын жүргізу;
8) Қазақстан Республикасының құқық қорғау және (немесе) мемлекеттік арнайы органдары өткізетін іс-шараларға әскери полиция органдарының әскери қызметшілері тартылған жағдайларда.
6. Иттерді дайындау жалпы және арнайы үйретуден, сондай-ақ жаттықтырудан тұрады.
7. Жаттықтыруға кірісе отырып, кинолог иттердің ерекшеліктерін (жасын, денсаулығының жай-күйін, оған дейін тәрбиеленген жағдайларын, нерв жүйесінің ерекшеліктерін, мінез-құлқының басым реакцияларын және әр түрлі тітіркендіргіштерге қатысын) зерделейді:
1) иттерді дайындау жүйесі үш кезеңде өтеді;
2) иттерді дайындау жүйесінің бірінші кезеңі – дайындық, мүмкіндіктерін және табиғи қабілеттілігін анықтау мақсатында, белгіленген қызметтік қолдану түрлеріне (іздестіру, қарауылдық) дайындау үшін иттерді тестілеу (басымдылық реакциясы, жоғары жүйке жұмысының типін, олардың физикалық жай-күйін, иіс сезуінің өткірлігін және басқа да қасиеттерін анықтау);
3) иттерді дайындау жүйесінің екінші кезеңі – жалпы тәртіптік, иттердің жалпы айтқанға көндіру тәсілдерін қалыптастыру және алдағы уақытта оны бекітуге арналған. Бұл ретте, тәсілдердің түрлері мен олардың саны иттің қызметке арналуынан және оларды даярлаудың барлық курсына бөлінген уақытқа негізделе отырып айқындалады. Иттер үшін жалпы жаттықтыру тәсілдерінің саны, әсіресе бастапқы даярлық кезеңінде мақсатқа сәйкестілік пен қажеттілік қағидатына қарай, барынша азайтылады, жалпы жаттықтыру курсына:
1) итті кинологқа үйрету;
2) итті лақап атқа үйрету;
3) итті қарғыбауға үйрету;
4) итті тізгінге үйрету;
5) итті тұмылдырыққа үйрету;
6) итті жиынтық жағдайды қабылдауға үйрету;
7) итті кинологқа жақындауға және одан кетуге үйрету;
8) итті кинологтың жанында жүруге үйрету;
9) итті отыруға үйрету;
10) итті жатуға үйрету;
11) итті орнында тұруға үйрету;
12) итті заттарды алып келуге үйрету;
13) итті дауыс беруге үйрету;
14) итті жағымсыз әрекеттерді тоқтатуға үйрету;
15) итті кедергілерден өтуге үйрету;
16) итті қозғалу қарқынын бәсеңдетуге үйрету;
17) итті жорғалауға үйрету;
18) итті жүзуге үйрету;
19) итті атыстарға үйрету;
20) итті тауып алған немесе бөгде адам берген тағамнан бас тартуға үйрету кіреді.
4) иттерді дайындау жүйесінің үшінші кезеңі – арнайы жаттықтыру, оның негізгі міндеті оқу жағдайлары шарттарында иттердің нақты санаты үшін қажетті арнайы жаттықтыру тәсілдерін иттердің айқын орындауы болып табылады. Іздестіру итін дайындау кезінде түпкілікті мақсат итті оқу-жаттығу объектісі болып табылатын аумақта (ғимараттарда, үй-жайларда) жарылғыш заттарды іздеуді сенімді жүзеге асыруға үйрету болып табылады, арнайы жаттықтыру курсына:
1) итті қозғалмайтын және қозғалатын көлікте жұмыс істеуге үйрету;
2) багажды тінту;
3) жүктерді тінту;
4) жеңіл және жүк автокөлігін тінту;
5) адамды іріктеу;
6) үй-жайлардың жергілікті жерін тінту кіреді.
3-тарау. Қызметтік иттерді жоспарлау және жаттықтыру
8. Бөлімшелерде иттерді жаттықтыру жартыжылдыққа әзірленетін иттерді дайындауға арналған жаттықтыру тапсырмаларына (бөлімшеде иттерді жаттықтыру жоспар-кестесіне) сәйкес ұйымдастырылады және жүргізіледі.
9. Жаттықтыру:
1) іздестіру иттері үшін 2 сабақ – таңертең, 4 – күндіз, 1 – кешке, 2 – түнде есебінен айына 9 сабақ (күніне үш сағаттан) (олардың ішінде 1 бақылау-тексеру). Сабақтар объектіге іргелес жерлерде (тапсырмаларды орындау ауданында) және оқу-жаттығу қалашығында өткізіледі.
2) қарауылдық иттер үшін 1 сабақ – таңертең, 3 – күндіз, 1 – кешке,1 – түнде есебінен айына 6 сабақ (олардың ішінде 1 бақылау-тексеру). Сабақтар: 2 – қызметте пайдалану орындарында, 4 – оқу-жаттығу бекеттерінде өткізілсін.
10. Кинологиялық қызметтің мамандары ай сайын 30-ына дейін иттерді жаттықтыру жөніндегі сабақ кестесін жасайды және оны тікелей бастық бекітеді. Сабақтар кестесіне иттерді жаттықтыру жөніндегі тақырыптар, сондай-ақ қиындықтарды енгізу мен пысықтаудың нақты міндеттері қосылады.
11. Иттерді жаттықтыру жөніндегі сабақтар иттерді жаттықтыруды (үйретуді) есепке алу күнделіктерінде Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша есепке алынады.
12. Жергілікті жерлерді, үй-жайларды тінту үшін иттерді жаттықтыру кезінде өсімдіктер өскен учаскелер, тұрғын емес үй-жайлар, жертөлелер пайдаланылады.
13.Көлік құралдарын тінту қарап-тексеру жөніндегі сабақтар оқу-жаттығу алаңында, сондай-ақ бақылау-өткізу пункттерінде өткізіледі.
14. Қарауылдық иттерді жаттықтыру бойынша сабақтар бұзушылардың күзетілетін объектіге кіру үшін қолданатын әдістерін ескере отырып, оқу-жаттығу бекеттерінде немесе оларды қызметте пайдалану орындарында өткізіледі.
Қарауылдық иттердің оқу-жаттығу бекеттерінде иттерді жаттықтыру кезінде фигуранттың іс-қимылдары үшін техникалық күзет құралдарының жұмыс істеуін еліктететін аспаптар, қазбалар, шұңқырлар, қоршаудағы ойық жерлер жабдықталады.
Карауылдық иттерді тамақ жемеуге, бұзушыны ұстауға, атыстарға, жарылыстарға, қатты дыбыстық және сәулелік тітіркендіргіштерге байыпты қарауға жаттықтыру, оқу-жаттығу бекеттерінде қызметті қырағы атқару дағдыларын пысықтаумен жиынтықта өткізіледі.
15. Иттерде жалпы жаттықтыру дағдыларын жетілдіру арнайы жаттықтыру дағдыларын пысықтаумен қатар жүргізіледі. Жалпы жаттықтыру тәсілдері бойынша сабақтар өткізу кезінде иттер айқындылыққа, шапшаңдыққа және оларды кідіріссіз орындауға қол жеткізуі қажет.
16. Иттердің барлық санатын жаттықтыру кезінде оқу-материалдық базаның жылжымалы және тұрақты элементтері пайдаланылады. Иттерді жаттықтыру бойынша сабақтар тапсырмаларды орындаудың нақты шарттарына барынша жақындатылған болады.
17. Команда бұйрықты дауыс ырғағымен беріледі. Еркелету дауыс ырғағы итті мадақтау үшін қолданылады ("Жақсы" лепті дауыс). Қорқытатын дауыс ырғағы ит өзінен талап етілген іс-әрекетті орындамаған жағдайларда немесе оның қандай да бір орынсыз іс-қимылын тоқтату қажет болғанда қолданылады.
18. Итті басқару үшін дауыс командалары және қол қимылдары (жаттықтырудың әрбір тәсіліне белгіленген жаттықтырушы қолының белгілі қимылдары) қолданылады.
19. Жаттықтыру итті кинологқа бекітіп бергеннен 5-7 күннен кейін басталады. Осы күндер ішінде кинолог иттің мінез-құлқының өзіндік ерекшеліктерін айқындайды және оны өзіне үйретеді.
20. Итті жаттықтыру түрлі әдістермен жүргізіледі. Мынадай төрт әдісті ажырата білу қажет:
1) дәммен мадақтау;
2) механикалық;
3) ойын;
4) еліктеушілік.
Дәммен мадақтау әдісі кезінде жаттықтырудың жеке тәсілдерін пысықтау үшін азық-түлік тітіркендіргіштері пайдаланылады.
Механикалық әдіс кезінде жаттықтырудың жеке тәсілдерін пысықтау үшін шартты тітіркендіргіш иттің қорғаныштық рефлексін тудыратын физикалық немесе ауыртып ықпал етумен бекітіледі.
Ойын әдісі иттің белгілі, қажетті иісі бар "ойыншықпен" "ойнауы" процесінде онда пайда болатын қажетті машықтарды тудыруға негізделген.
Ойын әдісі иттерді жарылғыш заттарды, есірткі заттарын және қаруды іздеуге жаттықтыру кезіндегі негізгісі болып табылады.
21. Даярлық кезінде кинолог жаттықтырылатын иттің жалпы жай-күйін (оның денсаулығын, мінез-құлқы ерекшеліктерін), сондай-ақ даярлық өткізілетін сыртқы шарттарды ескеруі тиіс.
22. Иттің қызығушылығын сақтау үшін жаттықтырудың барлық кезеңінде әрбір сабақта қолданылатын тәсілдерді кезектестіру және "қарапайымнан күрделіге" қағидаты бойынша иттерді жаттықтыру қажет.
23. Иттерге оларды бастапқы жаттықтыру кезінде сыртқы тітіркендіргіштер қатты ықпал етеді, олар итті талап етілетін іс-қимылдарды орындаудан алаңдатуы мүмкін. Оған жол бермеу үшін :
1) бастапқы жаттықтыруды қатты әсер ететін сыртқы тітіркендіргіштер болмаған кезде жүргізу;
2) жаттықтыру шарттарын ұдайы қиындата отырып, итті сыртқы тітіркендіргіштер болған кезде дағдыларды мүлтіксіз орындауға үйрету.
24. Қызметтік иттердің дайындық деңгейін тексеру үшін бағалау көрсеткіштері Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес тексеріледі. Әскери полиция органдарының бастықтары қорытынды тексерулер кезінде, кинология бөлімшелерінің бастықтары барлық иттерді қамтумен тоқсанына бір рет тексереді.
| Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызметін ұйымдастыру қағидаларына 1-қосымша |
|
| Нысан |
Қызметтік итті жаттықтыруды (үйретуді) есепке алу күнделігі
____________________________________________________ (маманның лауазымы, әскери
атағы, ___________________________________________бекітіліп берілген тегі мен
инициалдары) ______________________________________________ (иттің лақап аты,
санаты, бөлімшенің, ______________________________________________ әскери бөлімнің
атауы)
Басталды 20__ жылғы "___"__________.
Аяқталды 20__ жылғы "___"__________.
Сабақтың күні, нұсқасы және уақыты | Сабақтың қысқаша мазмұны | Сабақтың нәтижелері | Сабақ жетекшісінің (тексерушінің) ескертулері мен нұсқаулары |
Ескертпе:
1) күнделік бөлімшенің әрбір итіне жүргізіледі;
2) сабақтың мазмұнын маман оны өткізу алдында жазады;
3) итке бекітіліп берілген маманның лауазымы, әскери атағы, тегі мен инициалдары титул парағына қарындашпен жазылады.
| Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери полиция органдарының кинологиялық қызметін ұйымдастыру қағидаларына 2-қосымша |
Қызметтік иттердің дайындық деңгейін тексеруге арналған бағалау көрсеткіштері
Ең жоғары балл жиынтығы:
Қызметтік иттер санаты | Жалпытәртіптік курс үшін | Арнайы курс үшін | Барлығы |
іздестіру | 65 | 480 | 545 |
қарауылдық | 5 | 300 | 305 |
Ескертпе:
1) "Отырғызу", "Жатқызу", "Тұрғызу" және "Дауыстап шақыру" нормативтерін орындау кезінде іздестіру иттері маманнан 40 метр қашықтықта болады;
2) "Отырғызу", "Жатқызу", "Тұрғызу" нормативтерін орындау кезінде болатын қалыпты ұстау уақыты: іздестіру иттері үшін – 30 секунд;
3) тәсілдерді орындау реттілігі, "Дауыстап шақыру" нормативін орындау кезіндегі иттің қалпы, "Апортировка" нормативін орындау кезінде заттың түрін тексеруші адам айқындайды.
4) № 12 нормативтен басқа, қарауылдық иттер жалпы тәртіптік цикл бойынша тексерілмейді, балдарды есептеусіз кинологпен қысқа тізгінмен және тұмылдырықта қозғалуы кезінде олардың басқарылуы тексеріледі.
Жалпы тәртіптік және арнайы цикл бойынша қызметтік иттердің дайындығы төмендегідей бағаланады:
"өте жақсы" – тексерілетін нормативтер бойынша барынша көп балл сомасының жиынтығы 70%-тен кем емес;
"жақсы" – тексерілетін нормативтер бойынша барынша көп балл сомасының жиынтығы 60%-тен кем емес;
"қанағаттанарлық" – тексерілетін нормативтер бойынша барынша көп балл сомасының жиынтығы 50%-тен кем емес;
"қанағаттанарлықсыз" – тексерілетін нормативтер бойынша барынша көп балл сомасының жиынтығы 50%-тен кем.
