Байзақ аудандық мәслихатының 2020 жылғы 23 желтоқсандағы №77-3 "2021-2023 жылдарға арналған аудандық бюджет туралы" шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Жамбыл облысы Байзақ аудандық мәслихатының 2021 жылғы 6 желтоқсандағы № 17-2 шешімі. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 9 желтоқсанда № 25699 болып тіркелді

      ШЕШТІ:

      1. "2021 – 2023 жылдарға арналған аудандық бюджет туралы" Байзақ аудандық мәслихатының 2020 жылғы 23 желтоқсандағы №77-3 шешіміне (Нормативтік құқықтық актілерде мемлекеттік тіркеу тізілімінде №4869 болып тіркелген) келесідей өзгерістер енгізілсін:

      1 тармақ жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2021– 2023 жылдарға арналған аудандық бюджет тиісінше осы шешімнің 1, 2, 3 қосымшаларға сәйкес, оның ішінде 2021 жылға келесідей көлемде бекітілсін:

      1) кірістер – 21360853 мың теңге, оның ішінде:

      салықтық түсімдер – 1811022 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер – 18212 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер – 96194 мың теңге;

      трансферттер түсімі – 19435425 мың теңге;

      2) шығындар – 21461520 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредиттеу – 66717 мың теңге, оның ішінде:

      бюджеттік кредиттер – 87510 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу – 20793 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – 0 мың теңге, оның ішінде:

      қаржы активтерін сатып алу – 0 мың теңге;

      мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер – 0 мың теңге;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) – -167384 мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) – 167384 мың теңге, оның ішінде:

      қарыздар түсімі – 153653 мың теңге;

      қарыздарды өтеу – 20793 мың теңге;

      бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары - 34524 мың теңге.";

      көрсетілген шешімнің 1 қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Байзақ аудандық мәслихат
      хатшысы Б. Акбаев

  Байзақ аудандық мәслихатының
2021 жылғы 6 желтоқсандағы
№ 17-2 шешіміне қосымша
  Байзақ аудандық мәслихатының
2020 жылғы 23 желтоқсандағы
№77-3 шешіміне 1 қосымша

2021 жылға арналған аудандық бюджет

Санаты

Сомасы, мың теңге


Сыныбы



Кіші сыныбы





Атауы





1.Кірістер

21360853

1



Салықтық түсімдер

1811022


01


Табыс салығы

628396



1

Корпоративтік табыс салығы

49200



2

Жеке табыс салығы

579196


03


Әлеуметтiк салық

452689



1

Әлеуметтік салық

452689


04


Меншiкке салынатын салықтар

684147



1

Мүлiкке салынатын салықтар

657750



3

Жер салығы

4081



4

Көлiк құралдарына салынатын салық 

21891



5

Бірыңғай жер салығы

425


05


Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар

34890



2

Акциздер

23600



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер

2422



4

Кәсiпкерлiк және кәсiби қызметтi жүргiзгенi үшiн алынатын алымдар

8856



5

Ойын бизнесіне салық

12


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

10900



1

Мемлекеттік баж

10900

2



Салықтық емес түсiмдер

18212


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

967



1

Мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісі бөлігінің түсімдері

17



4

Мемлекет меншігінде тұрған, заңды тұлғалардағы қатысу үлесіне кірістер

90



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

811



7

Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар

19



9

Мемлекет меншігінен түсетін басқа да кірістер 

30


003


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері 

46



1

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері 

46

2



Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

2164



1

Мұнай секторы ұйымдарынан және Жәбірленушілерге өтемақы қорына түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) қамтылатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

2164


06


Басқа да салықтық емес түсiмдер

15035



1

Басқа да салықтық емес түсiмдер

15035

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

96194


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

29769



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

29769


03


Жердi және материалдық емес активтердi сату

66425



1

Жерді сату

65000



2

Материалдық емес активтерді сату

1425

4



Трансферттердің түсімдері

19435425


01


Төмен тұрған мемлекеттiк басқару органдарынан трансферттер 

6264



3

Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, аулдық округтардың бюджеттерінен трансферттер

6264

4

02


Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер

19429161



2

Облыстық бюджеттен түсетiн трансферттер

19429161


Функционалдық топ

Сомасы, мың теңге


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі



Бағдарлама





Атауы





2. Шығыстар

21461520

01 



Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

1216287


112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

36839



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

36077



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

762


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

172465



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

169137



003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

2564



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

764


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

237360



001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетін орындау және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

42584



003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

1980



010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

204



018

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

93



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

192499


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

30354



001

Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру және дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

30042



004

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

312


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

655205



001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

31617



013

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

616



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

466346



114

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы даму трансферттері

156626


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

66343



040

Мемлекеттік органдардың объектілерін дамыту

66343


493


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік, өнеркәсіп және туризм бөлімі

17721



001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті және өнеркәсіпті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

17721

02 



Қорғаныс

21114


122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

21114



005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

4721



007

Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар

16393

03



Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі

64887


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

54994



066

Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздік объектілерін салу

54994


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

9893



021

Елдi мекендерде жол қозғалысы қауiпсiздiгін қамтамасыз ету

9893

06 



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

1930467


451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

1930467



005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

298578



002

Жұмыспен қамту бағдарламасы

1179537



004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

37529



006

Тұрғын үйге көмек көрсету

202



007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

47649



010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедек балаларды материалдық қамтамасыз ету

5352



014

Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтiк көмек көрсету

76100



017

Оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектердi мiндеттi гигиеналық құралдармен қамтамасыз ету, қозғалуға қиындығы бар бірінші топтағы мүгедектерге жеке көмекшінің және есту бойынша мүгедектерге қолмен көрсететiн тіл маманының қызметтерін ұсыну

828



023

Жұмыспен қамту орталықтарының қызметін қамтамасыз ету

88903



001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

49268



021

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

720



050

Қазақстан Республикасында мүгедектердің құқықтарын қамтамасыз етуге және өмір сүру сапасын жақсарту

38473



054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

95450



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

11878

07 



Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

4614474


463


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары бөлімі

8543



016

Мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін алу

8543


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

614084



003

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйін жобалау және (немесе) салу, реконструкциялау

34600



004

Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту және (немесе) жайластыру

579484


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

3991847



058

Елді мекендердегі сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

3986771



016

Елдi мекендердiң санитариясын қамтамасыз ету

500



018

Елдi мекендердi абаттандыру және көгалдандыру

4576

08 



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

675558


455


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі

294246



003

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

261946



009

Тарихи-мәдени мұра ескерткіштерін сақтауды және оларға қол жетімділікті қамтамасыз ету

32300


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

13004



011

Мәдениет объектілерін дамыту

13004


465


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) дене шынықтыру және спорт бөлімі

143006



001

Жергілікті деңгейде дене шынықтыру және спорт саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

17362



005

Ұлттық және бұқаралық спорт түрлерін дамыту

73415



006

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорттық жарыстар өткiзу

5991



007

Әртүрлi спорт түрлерi бойынша аудан (облыстық маңызы бар қала) құрама командаларының мүшелерiн дайындау және олардың облыстық спорт жарыстарына қатысуы

16449



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары

240



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

29549


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

8345



008

Cпорт объектілерін дамыту

8345


455


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі

94553



006

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

94064



007

Мемлекеттiк тiлдi және Қазақстан халқының басқа да тiлдерін дамыту

489


456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

24361



002

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

24361


455


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі

17321



001

Жергілікті деңгейде тілдерді және мәдениетті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

16593



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары

728


456


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат бөлімі

80722



001

Жергілікті деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік сенімділігін қалыптастыру саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

26521



003

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

52193



032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары

2008

09



Отын-энергетика кешенi және жер қойнауын пайдалану

75902


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

75902



036

Газ тасымалдау жүйесін дамыту

75902

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

97735


462


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ауыл шаруашылығы бөлімі

35554



001

Жергілікте деңгейде ауыл шаруашылығы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

35554


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

7139



010

Ауыл шаруашылығы объектілерін дамыту

7139


463


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары бөлімі

38648



001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) аумағында жер қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

25406



006

Аудандардың, облыстық маңызы бар, аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердiң, ауылдардың, ауылдық округтердiң шекарасын белгiлеу кезiнде жүргiзiлетiн жерге орналастыру

3054



007

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

69



113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

10119


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

16394



099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

16394

11 



Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

126626


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

126626



001

Құрылыс, облыс қалаларының, аудандарының және елді мекендерінің сәулеттік бейнесін жақсарту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру және ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) аумағын оңтайла және тиімді қала құрылыстық игеруді қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

109188



013

Аудан аумағында қала құрылысын дамытудың кешенді схемаларын, аудандық (облыстық) маңызы бар қалалардың, кенттердің және өзге де ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеу

17438

12 



Көлiк және коммуникация

133079


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

133079



023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

30618



045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

102461

13 



Басқалар

512899


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

6768



012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

6768


458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

190825



055

"Бизнестің жол картасы-2025" бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту

190825


466


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі

315306



079

"Ауыл-Ел бесігі" жобасы шеңберінде ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымдарды дамыту

315306

14



Борышқа қызмет көрсету

32


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

32



013

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

32

15 



Трансферттер

11992460


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

11992460



006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

580



024

Заңнаманы өзгертуге байланысты жоғары тұрған бюджеттің шығындарын өтеуге төменгі тұрған бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер

11560214



038

Субвенциялар

431666




3. Таза бюджеттік кредит беру

66717




Бюджеттік кредиттер

87510

10



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

87510


453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

87510



006

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін бюджеттік кредиттер

87510

Санаты


Сыныбы 



Кіші сыныбы 



Атауы 



Бюджеттік кредиттерді өтеу

20793


01


Бюджеттік кредиттерді өтеу

20793



1

Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

20793

Функционалдық топ



Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі




Бағдарлама





Атауы 




4. Қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо

0

13 



Басқалар

0


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

0



014

Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

0

Санаты



Сыныбы




Кіші сыныбы 



Атауы




Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер

0


01


Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер

0



1

Қаржы активтерін ел ішінде сатудан түсетін түсімдер

0

Функционалдық топ 


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі 



Бағдарлама



Атауы





5. Бюджет тапшылығы (профициті)

-167384




6. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

167384

Санаты



Сыныбы




Кіші сыныбы 



Атауы 



Қарыздар түсімі

153653


01


Мемлекеттік ішкі қарыздар

153653



2

Қарыз алу келісім шарттары

153653

8



Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары

34524


01


Бюджет қаражаты қалдықтары

34524



1

Бюджет қаражатының бос қалдықтары

34524



Есепті кезең соңындағы бюджет қаражатының қалдықтары

0

Функционалдық топ 


Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі 



Бағдарлама 



Атауы 

16 



Қарыздарды өтеу

20793


452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

20793



008

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

20793

     

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады