Автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Жаңартылған

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2023 жылғы 14 наурыздағы № 151 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 16 наурызда № 32086 болып тіркелді.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз

      "Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-2-бабының 1-тармағына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

      1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Көлік комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі
М. Карабаев

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ішкі істер министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Ұлттық қауіпсіздік комитеті

  Қазақстан Республикасының
Индустрия және
инфрақұрылымдық даму
министрінің
2023 жылғы 14 наурыздағы
№ 151 бұйрығына
қосымша/
бұйрығымен бекітілген/
бірлескен қаулысы мен
шешіміне қосымша/
бірлескен қаулысы мен
шешімімен бекітілген

Автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-2-бабы 1-тармағына сәйкес әзірленді.

      2. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 сәуірдегі № 234 қаулысымен бекітілген Объектілерді террористік тұрғыдан осал объектілерге жатқызу қағидалары мен өлшемшарттарына сәйкес террористік тұрғыдан осал объектілерге жатқызылған автомобиль көлігі инфрақұрылымының объектілеріне (бұдан әрі – объект) қолданылады.

      3. Осы Нұсқаулық объектінің терроризмге қарсы қорғалуы жөніндегі іс-шараларды өткізуді қамтамасыз ететін объектінің басшысы мен персоналының жұмысында, олардың терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыру кезінде, сондай-ақ объектінің терроризмге қарсы қорғалуының жай-күйін зерделеу, тексеру және бағалау кезінде мемлекеттік және атқарушы органдар үшін пайдалануға арналған.

      Объект басшының бұйрығымен объекттің терроризмге қарсы қорғалуы жөніндегі іс-шараларды өткізуді қамтамасыз ететін тұлға айқындалады.

      Нұсқаулықта объектінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жалпы тәсілдері, оның ішінде қауіпсіздікті ұйымдастыру, кіру және объектішілік режимдерді енгізу, сондай-ақ тиісті құжаттаманы жүргізу егжей-тегжейлі баяндалған.

      4. Объектіні пайдалану кезінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 6 мамырдағы № 305 қаулысымен бекітілген Террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастыруға қойылатын талаптардың, сондай-ақ осы Нұсқаулықтың сақталуы қамтамасыз етіледі.

      5. Осы Нұсқаулықта мынадай ұғымдар пайдаланылады:

      1) автомобиль көлігі инфрақұрылымы – тасымалдау процесінің үздіксіздігін, сондай-ақ автокөлік құралдарын қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін құрылыстар (автовокзалдар, автостанциялар, жолаушыларға қызмет көрсету пункттері, жүк терминалдары, автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу станциялары (шеберханалары), автокөлік құралдарын сақтауға арналған құрылыстар) кешені;

      2) аса қауіпті аймақ – терроризм актісі салдарынан қирауы объектінің қалыпты жұмыс істеуінің айтарлықтай бұзылуына, оның елеулі зақымдануына немесе ондағы аварияға әкеп соғуы мүмкін үй-жай, учаскелер және құрылымдық элементтер;

      3) бейнебақылау жүйесі – өзара ақпарат алмасуды жүзеге асыратын, жұмыс істеп тұрған бейнеарналардың, бейнедеректерді жазу мен сақтаудың бағдарламалық және техникалық құралдарының, сондай-ақ бағдарламалық және (немесе) техникалық басқару құралдарының жиынтығы;

      4) хабардар ету жүйесі – террористік тұрғыдан осал объектідегі тұлғаларды төтенше жағдайлар (авария, өрт, дүлей апат, шабуыл, террористік акт) кезіндегі дабыл және қалыптасқан жағдайдағы іс-қимылдар туралы жедел хабардар етуге (жарықпен және (немесе) дыбыстық хабарлауға) арналған техникалық құралдар жиынтығы;

      5) күзет қызметінің субъектісі –Қазақстан Республикасы Ішкі істер органдарының мамандандырылған күзет бөлімшелері және күзет қызметiн жүзеге асыратын жеке күзет ұйымдары;

      6) бақылау-өткізу пункті – адамдарды және көлік құралдарын бақылауды, өткізуді, тексеріп қарауды қамтамасыз етуге арналған арнайы жабдықталған орын;

      7) объектінің периметрі – құқық белгілейтін құжаттарға сәйкес объектінің шекарасы;

      8) объектінің ықтимал қауіпті учаскелері – объектінің аумақтық бөлінген, жарылыс-өрт қаупі бар, қауіпті химиялық заттар, қару мен оқ-дәрілер, уытты заттар мен препараттар, технологиялық тізбектердің, жүйелердің, жабдықтардың немесе құрылғылардың элементтері қолданылатын, сақталатын немесе пайдаланылатын аймақтары (учаскелері), құрылымдық және технологиялық элементтері, объектінің қауіпті аймақтары, сондай-ақ объектідегі адамдар көп болуы, терроризм актісінің жасалуы өмір мен денсаулыққа залал келтіруі, аварияның, қауіпті әлеуметтік-экономикалық салдарға әкеп соғатын төтенше жағдай қаупінің туындауы, кейіннен терроризм актісін жасауда пайдалану мақсатында қауіпті заттар мен материалдардың ұрлануы ықтимал орындар;

      9) оқу (профилактикалық) іс-шаралары – персонал мен күзетті оқытудың алғашқы ден қою дағдыларын дарыту мақсатында нұсқамалар мен сабақтар түрінде жүзеге асырылатын алдын ала тәсілдері;

      10) өткізу режимі – адамдардың санкциясыз кіруі (шығуы), көлік құралдарының кіруі (шығуы), мүлікті кіргізу (шығару), әкелу (әкету) мүмкіндігін жоққа шығаратын, белгіленген тәртіпті регламенттейтін қағидалар жиынтығы;

      11) терроризмге қарсы қорғалу паспорты – объект туралы жалпы және инженерлік-техникалық мәліметтер қамтылатын, оның терроризмге қарсы қорғалуының жай-күйін көрсететін және террористік тұрғыдан осал объектідегі терроризм актілерінің алдын алу, жолын кесу, барынша азайту және (немесе) салдарын жою жөніндегі іс-шараларды жоспарлауға арналған ақпараттық-анықтамалық құжат;

      12) хабардар ету жүйесі – террористік тұрғыдан осал объектідегі тұлғаларды төтенше жағдайлар (авария, өрт, дүлей апат, шабуыл, террористік акт) кезіндегі дабыл және қалыптасқан жағдайдағы іс-қимылдар туралы жедел хабардар етуге (жарықпен және (немесе) дыбыстық хабарлауға) арналған техникалық құралдар жиынтығы.

      Осы нұсқаулықтарда пайдаланылатын өзге ұғымдар Қазақстан Республикасының терроризмге қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамасына сәйкес қолданылады.

      6. Террористік тұрғыдан осал объектінің терроризмге қарсы қорғалуын ұйымдастырудың мақсаты терроризм актісін жасауға кедергі келтіретін жағдайлар жасау (объект аумағында терроризм актісін жасау тәуекелін азайту) және ықтимал террористік қатерлердің салдарын барынша азайту және (немесе) жою болып табылады.

      7. Объектiде олар бойынша терроризм актiсiн жасауды болдырмайтын (терроризм актiсiнiң жасалу қаупiн төмендететiн) жағдайлар жасау мақсатында басшы, басқа да лауазымды адамдар iске асыруға бағытталған шараларды жүзеге асырады.

      1) объект үшін террористік сипатта болуы мүмкін қауіптерді нақтылау;

      2) объектінің ықтимал қауіпті аймақтарын анықтау;

      3) объектіде террористік актінің жасалуына және оларды жоюға ықпал ететін ықтимал себептер мен жағдайларды анықтау;

      4) объектіде инженерлік-техникалық құралдармен жарақтау;

      5) объектіде қауіпсіздікті аймақтарын анықтау және белгіленген өткізу режимін қамтамасыз ету;

      6) объект үшін ықтимал террористік қауіптерге әрекет ету алгоритмдерін әзірлеу;

      7) объектінің жеке құрамы арасында терроризмге қарсы сананы қалыптастыру;

      8) қызметкерлерді даярлауды (оқытуды) ұйымдастыру;

      9) объектінің басшысын, персоналын хабардар ету және жеке құрам мен объектіде келушілерді эвакуациялау схемаларын әзірлеу;

      10) объектінің терроризмге қарсы қауіпсіздік паспортын әзірлеу;

      11) терроризмге қарсы қорғалуын қамтамасыз ету бойынша талаптардың сақталуын бақылау арқылы қамтамасыз етіледі анықталған кемшіліктерді дер кезінде жою.

      8. Объектiде оның ықтимал террористiк қатерлер салдарын барынша азайтуға және (немесе) жоюға дайындығын қамтамасыз ететiн жағдайлар жасау үшін объектінің басшысы және өзге де лауазымды адамдар:

      1) терроризмге қарсы дайындық бойынша оқу іс-шараларында объектінің персоналын қамтуды қамтамасыз етуге;

      2) объектінің персоналын террористік сипаттағы қатерлерге алғашқы әрекет ету дағдыларына оқытуға;

      3) объекті персоналының, объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің терроризм актісі немесе оны жасау қаупі туралы Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік және (немесе) ішкі істер органдарын уақтылы хабардар етуге әзірлігін қамтамасыз етуге;

      4) объектiде терроризм актiсi болған жағдайда объектiнің персоналы мен келушiлердi уақтылы хабарлауды және эвакуациялауды қамтамасыз етуге;

      5) объектiнiң терроризмге қарсы қауiпсiздiк паспортын жүргізуді және сақтауды қамтамасыз етуге;

      6) адамдардың өмірі мен денсаулығына тікелей қатер төндіретін жағдайларды қоспағанда, негізгі авариялық-құтқару, авариялық-құтқару және өзге де қызметтер келгенге дейін лаңкестік актінің зардаптарын жоюға және барынша азайтуға бағытталған алғашқы ден қою іс-шараларын ұйымдастыру үшін қажетті күштер мен құралдардың әзірлігін қамтамасыз етуге;

      7) өмірді қамтамасыз ету жүйелерінің қауіпсіздігін және объектінің, персоналдың және объектіге келушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша авариялық іс-шараларды дайындау және ұйымдастыруға бағытталған шараларды іске асырады.

      Қорғау шараларын ұйымдастыру уақтылылық, сараланған тәсіл, барабарлық және кешенділік қағидаттарында жасалады.

      9. Объектiнiң басшысы жалдамалы ғимаратта (үй-жайда) орналасқан кезде объектiнiң терроризмге қарсы қауiпсiздiгiнiң паспортын әзiрлейтiн, объектiнi күзететін, объектiнi қазiргi заманғы инженерлiк техникамен жарақтандыруды жүзеге асыратын тараптарды жалдау шартында белгiлеудi қамтамасыз етедi. және техникалық құралдар, олардың үзіліссіз жұмыс істеуін бақылау, қол жеткізуді бақылауды ұйымдастыру және осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес осы іс-шараларды қаржыландыру.

      10. Автомобиль көлігі саласында қызметті атқаратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуы саласындағы құжаттардың тізбесі осы Нұсқаулыққа 1-қосымшада келтірілген.

2-тарау. Өткізу режимін ұйымдастыруға қойылатын талаптар

      11. Осы тарау терроризмге қарсы қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсаттарына сәйкес келетін объектдегі өткізу режимін ұйымдастыруға қойылатын талаптарды анықтайды.

      Объектіде өткізу режимін объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі жүзеге асырады.

      Мемлекеттік күзетілетін объектіде өткізу режимін ішкі істер органдарының мамандандырылған күзет бөлімшелері жүзеге асырады.

      12. Объектті терроризмге қарсы қорғауды қамтамасыз ету, өткізу және объектiшiлiк режим тәртiбiн ұйымдастыру мақсатында:

      1) объектіде жеке құрам мен келушілердің кіруіне шектеусіз үй-жайлар (учаске, аймақ);

      2) әлеуетті қауiптi және сыни аймақтар болған кезде объектiнiң персоналы мен келушiлердiң қол жеткiзуi шектелген үй-жайлар (аудан, аймақ);

      3) объектіде және (немесе) оның бір бөлігінің объектіге немесе оның бір бөлігіне (аймағына) заңсыз ниетпен бөгде адамдардың кіруін, сондай-ақ көліктердің рұқсатсыз кіруін болдырмайтын, объекті персоналының және келушілерінің өткізу режимі;

      4) объектіге кедергісіз кіруге құқығы бар адамдардың тізбесі;

      5) тыйым салынған аймақтарға жіберілген адамдардың тізбесі (бар болса);

      6) осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес объектіге алып өтуге тыйым салынған негізгі заттардың тізбесі;

      7) объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің және объектінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін лауазымды адамдардың белгіленген талаптарды бұза отырып, оның аумағына кіруге, алып жүруге (контрабандаға) тыйым салынған заттарды алып жүруге және (немесе) жасауға әрекет жасаған адамдарды анықтау кезіндегі объектінің периметріне тікелей жақын жерде тоқтап тұрған белгісіз көліктерді анықтау кезіндегі іс-қимылдары белгіленеді.

      13. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт терроризмге осал объектілерде күзет қызметімен айналысу құқығына лицензиясы бар ұйымдармен жасалады.

      14. Күзет қызметi субъектiсiмен объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасу кезiнде объектті терроризмге қарсы қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды көздеу қажет:

      1) объектті қорғау, объектінің ықтимал қауіпті учаскелерін және сыни аймақтарды күзету (бақылау), оның ішінде оларда бөгде адамдардың бақылаусыз болуын болдырмау;

      2) объекттің персоналын және оған келушілерді, көлік құралдарын объектіге немесе оның бөлігіне (аймағына) рұқсат беруді ұйымдастыру;

      3) объекттің аумағында заңсыз ниеті бар адамдарды, сондай-ақ оларды жүзеге асыру үшін пайдаланылуы мүмкін мүліктер мен заттарды анықтау;

      4) күзет ұйымының қызметкерлерімен үй-жайларды тексеру әдістемесі, жарылғыш құрылғыларды орналастырудың ықтимал орындарын анықтау, жасалған терроризм актісі нәтижесінде туындайтын техногендік қауіптерді барынша азайтуға және жоюға бағытталған алғашқы ден қою іс-шараларын орындау бойынша оқыту іс-шараларын ұйымдастыру;

      5) күзет ұйымы қызметкерлерінің объектіде орнатылған инженерлік-техникалық қорғау құралдарын тиісінше пайдалануы және оларды пайдалану дағдыларын меңгеру және (немесе) жетілдіру үшін қосымша сабақтар өткізу.

3-тарау. Профилактикалық және оқу-жаттығу іс-шараларын ұйымдастыруға қойылатын талаптар

      15. Объектті терроризмге қарсы қорғау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыруды қамтамасыз ететiн тұлға (тұлғалар) терроризмге қарсы сана мен дағдыларды қалыптастыру мақсатында объектiнiң жеке құрамымен профилактикалық және оқыту iс-шараларын өткiзедi (жүзеге асырады) терроризм актiсiн жасау қаупi төнген кезде және ол жасалғаннан кейiн объектiнiң қызметкерлерiнiң сауатты тәртiбiн.

      Объектінiң орналасқан жерi бойынша терроризмге қарсы комиссияның келiсуiмен объектiнiң басшысын, басқа да лауазымды адамдарын, персоналын оқытуға уәкiлеттi органдардың өкiлдерi де тартылады.

      16. Объектті терроризмге қарсы қорғау жөнiндегi iс-шаралардың орындалуын қамтамасыз ететiн адам (тұлғалар) тиiстi бiлiмдi, дағды мен дағдыны алу мақсатында бiлiктiлiгiн арттыру курстарына оқуға жiберiледi (жiберiледi).

      17. Профилактикалық және тәрбиелік іс-шаралар нұсқама, практикалық және теориялық сабақтар, эксперименттер түрінде өткізіледі. Нұсқама, практикалық және теориялық сабақтар объектінің басшысы бекіткен кестеге сәйкес өткізіледі.

      Осы Нұсқаулықтың 15-тармағында көрсетілген мақсаттарға жету үшін бір реттік сабақ осы Нұсқаулықтың 3-қосымшасына сәйкес бірнеше тақырыпты қамтуы мүмкін.

      18. Нұсқама, практикалық және теориялық сабақтарды өткізу кезінде объектінің персоналына осы Нұсқаулыққа 4-қосымшаға сәйкес террористік сипаттағы ықтимал қауіптерге қарсы іс-қимыл алгоритмі жеткізіледі.

      19. Теориялық сабақтар терроризмнің қауіптілігін түсіндіру, террористердің террористік сипаттағы өзекті қатерлер туралы өз көзқарастары мен идеяларын насихаттауды жүзеге асыратын нысандарын, әдістері мен тәсілдерін әшкерелеу және терроризм актісін жасауға кедергі келтіретін жағдайлар жасау бойынша сабақтар өткізу арқылы тұрақты негізде ұйымдастырылады.

      20. Практикалық сабақтар:

      1) объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің іс-қимылдарының барынша үйлесімділігін және нақтылығын қамтамасыз етуге;

      2) персоналды, объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің адамдарды эвакуациялауға дайындығын тексеруге, жасалған терроризм актісі нәтижесінде туындаған техногендік сипаттағы қатерлерді барынша азайтуға және жоюға бағытталған бастапқы ден қою іс-шараларын орындау бойынша жұмыстар жүргізуге;

      3) объект персоналының терроризм актісімен байланысты бұзушылықтарды жою жөніндегі сауатты іс-қимылды жүзеге асыру үшін қажетті кәсіптік және психофизиологиялық даярлығын жеткілікті деңгейде ұстап тұруға бағытталған.

      21. Терроризм актісін жасау немесе жасау қаупі төнген кездегі іс-қимылдар бойынша практикалық сабақтар объектінің барлық ұжымын қамти отырып, жылына бір рет өткізіледі, бұл ретте оларды өткізу туралы ақпарат 5 (бес) жұмыс күнінен кешіктірілмей ішкі істер және Ұлттық қауіпсіздік органдарының аумақтық бөлімшелеріне жіберіледі.

      22. Нұсқамалар жоспарлы және жоспардан тыс болып бөлінеді.

      23. Жоспарлы нұсқама жылына бір рет өткізіледі және осы Нұсқаулықтың 4-қосымшасына сәйкес қалыптасқан жағдайды сәйкестендіруге және террористік сипаттағы ықтимал қауіп-қатерлерге іс-қимыл алгоритмдеріне сәйкес дұрыс әрекет етуге қызметкерлерді оқытуға бағытталған.

      24. Күзет қызметі субъектілерінің қызметкерлерімен нұсқамаларды, сабақтарды (практикалық және теориялық) объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметі субъектісінің басшысы ұйымдастырады және олар объектіде пайдаланылатын терроризмге қарсы қорғаудың инженерлік-техникалық құралдарын пайдалану дағдыларын сатып алуға және жетілдіруге, сондай-ақ үй-жайларды тексеру техникасына, жарылыс құрылғыларын салудың ықтимал орындарын анықтауға бағытталған.

      25. Объектіде эксперименттерді ұйымдастыруды және жүргізуді терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штаб жүзеге асырады және ол объектінің терроризм актісін жасауға кедергі келтіруге дайындығын, режимін бағалауды, салдарын барынша азайтуды және жоюды қамтамасыз етуді қамтиды.

      26. Нұсқамалар мен сабақтарды өткізу туралы осы Нұсқаулықтағы 5-қосымшасына сәйкес нысан бойынша терроризмге қарсы қорғау жөніндегі оқу іс-шараларын есепке алу журналында жазба жүргізіледі.

      27. Объектіде эксперимент жүргізу фактісі эксперимент жүргізу нәтижелері туралы актімен расталады, ол объектінің басшысында сақталады.

      28. Объектіде эксперимент нәтижелері туралы акт келіп түскеннен кейін оның басшысы, өзге лауазымды адам тиісті ден қою шараларын, оның ішінде оқытудың мазмұнына өзгерістер енгізуді де қабылдайды.

4-тарау. Террористік көріністерге ден қою, сондай-ақ жасалған терроризм актісінің нәтижесінде туындаған техногендік сипаттағы қатерлерді жою мәселелері бойынша өзара іс-қимылды ұйымдастыруға қойылатын талаптар

      29. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан объектінің және күзет қызметі субъектілерінің басшылары терроризм актісін іске асыру немесе жасау қатерлеріне ден қоюға әзірлікті қамтамасыз ету, терроризмге қарсы әртүрлі деңгейдегі оқу-жаттығуларды, машықтандыруларды, терроризмге қарсы операцияларды дайындау және өткізу шеңберінде аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарымен және терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штабтармен өзара іс-қимыл жасайды.

      30. Аумақтық ішкі істер және Ұлттық қауіпсіздік органдары келесі жағдайларда дереу хабардар етіледі:

      1) объектіге шабуыл жасаған немесе дайындалып жатқан шабуыл туралы мәліметтер алған жағдайларда;

      2) объектінің аумағына заңсыз кіру әрекеттері;

      3) объектіде өрттер және басқа да дүлей зілзалалар туындаған жағдайларда;

      4) ғимараттарда, қоймаларда немесе объектінің аумағында күдікті заттар табылғанда;

      5) объектінің қызметіне және қорғалу жағдайына бөгде адамдар тарапынан негізсіз қызығушылық байқалған жағдайларда.

      31. Ақпаратты беру кезінде терроризм актісін жасау немесе оны жасау қаупі туралы алынған мәліметтер, объектінің атауы мен мекенжайы, оқиғаның болған уақыты, зардап шеккендердің болуы, олардың орналасқан жері мен жағдайы, тегі , хабарламаны жіберген адамның аты мен әкесінің аты (бар болса) және олардың атқаратын лауазымы.

      32. Террористік қауіптілік деңгейін анықтау кезінде объекттің басшысы келесі қауіпсіздік шараларын қабылдайды:

      1) террористік қауіптіліктің "сары" деңгейінде:

      объектіде өткізу режимін күшейту;

      қауіпсіздік, құлақтандыру, бейнебақылау және күзет сигнализациясы жүйелерінің жұмыс қабілеттілігін тексеру және қамтамасыз ету;

      келушілерді, персоналды және көлік құралдарын, қажет болған жағдайда арнайы техникалық құралдарды пайдалана отырып тексеру;

      алынған ақпаратқа қарай тиісті саладағы мамандарды тарта отырып, объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметі субъектісінің қызметкерлеріне, дағдарысты жағдайларды оқшаулау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын объектінің персоналына нұсқама беру;

      терроризм актісін (актілерін) жасау немесе жасау қатері төнген кезде персоналмен іс-қимыл бойынша оқу іс-шараларын өткізу;

      эвакуациялау орындарын анықтай отырып, адамдарды, материалдық құндылықтарды және құжаттаманы шұғыл эвакуациялау мәселелерін пысықтау;

      объектіде сақталатын қауіпті заттарға қол жеткізуге жол бермеу бойынша шаралар қабылдау;

      2) террористік қауіптіліктің "қызғылт сары" деңгейі кезінде (террористік қауіптіліктің "сары" деңгейі белгіленген кезде қабылданатын шаралармен қатар):

      терроризмге қарсы күрес жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдармен және ұйымдармен, жедел штабтармен бірлескен іс-қимылдарды пысықтау, терроризм актілеріне ден қою, сондай-ақ жасалған терроризм актісінің нәтижесінде туындаған техногендік сипаттағы қатерлерді жою мәселелері бойынша;

      қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша қызметкерлерді жоғары дайындық режиміне келтіру;

      3) террористік қауіптіліктің "қызыл" деңгейі белгіленген кезде (террористік қауіптіліктің "сары" және "қызғылт сары" деңгейлері енгізілген кезде қолданылатын шаралармен қатар):

      адамдарды құтқару жөнінде шұғыл шаралар қабылдау, құтқару қызметтері мен құралымдарының үздіксіз жұмыс істеуіне жәрдемдесу.

5-тарау. Террористік тұрғыдан осал объектінің терроризмге қарсы қорғалу паспортын әзірлеуге және оның қолданылуына қойылатын талаптар

      33. Объектінің терроризмге қарсы қорғалуы жөніндегі іс–шараларды өткізуді қамтамасыз ететін адам (адамдар) объектінің терроризмге қарсы қорғалуы паспортын (бұдан әрі - паспорт) әзірлейді.

      Паспорт Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2023 жылғы 14 маусымдағы № 481 және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының 2023 жылғы 26 маусымдағы № 51/қе бірлескен бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 32950 болып тіркелген) бекітілген террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуының үлгілік паспортына (бұдан әрі – үлгілік паспорт) сәйкес бір мезгілде электрондық нұсқаны әзірлей отырып, екі данада жасалады.

      Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 21.08.2023 № 591 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      34. Паспорттың жобасы объектінің басшысы объектті террористік тұрғыдан осал объектілердің, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тізбесіне (бұдан әрі – аумақтық тізбе) енгізу туралы тиісті хабарламаны алған кезден бастап 45 (қырық бес) жұмыс күні ішінде әзірленеді.

      Осы Нұсқаулықтың 44-тармағында көрсетілген объектінің сипаттамаларының өзгеруімен байланысты паспортты әзірлеу мерзімдерін ұлғайту қажет болған кезде, объект басшысы ұзарту себептері мен мерзімдерін көрсете отырып, объект орналасқан жердегі терроризмге қарсы комиссияға тиісті өтініш жасауға бастамашылық жасайды.

      Паспортты әзірлеудің ұзарту мерзімі 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.

      35. Аумақтық тізбеге енгізілген объект паспортының жобасы жасалғаннан кейін 10 (он) күнтізбелік күн ішінде объектінің орналасқан жері бойынша аумақтық ішкі істер органының басшысымен келісуге жіберіледі.

      Паспорттың жобасын ішкі істер органдарында келісу мерзімі оның адресатқа келіп түскен күнінен бастап 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.

      36. Ішкі істер органының аумақтық бөлімшесінен паспорттың жобасына ескертулер болған кезде оны пысықтау мерзімі қайтарылған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.

      37. Келісілгеннен кейін 10 (он) жұмыс күні ішінде паспортты объектінің басшысы бекітеді (оның ішінде оны жаңарту кезінде).

      38. Үй, ғимарат (ғимараттар мен құрылыстар кешені) бірнеше құқық иеленушіге тиесілі объектті орналастыру үшін пайдаланылған кезде, паспорт жасау объекттің барлық құқық иеленушілері немесе олардың біреуі арасындағы жазбаша келісім бойынша жүзеге асырылады.

      39. Бірлесіп жасаған кезде паспортты террористік тұрғыдан осал объекттің барлық құқық иеленушілері бекітуі тиіс.

      40. Бір құқық иеленуші жасаған кезде паспортты объектінің басқа құқық иеленушілерінің келісімі бойынша объектінің басшысы бекітеді.

      41. Паспорттың көшірмелерінің (электрондық көшірмелерінің) саны және оларды объектінің басқа құқық иеленушілеріне жіберу олардың құқық иеленушілері арасындағы жазбаша келісіммен айқындалады.

      42. Паспорттың бірінші данасы (түпнұсқасы) қолжетімділік шектеулі ақпаратпен жұмысты ұйымдастыруға қойылатын талаптарға сәйкес объектінің құқық иеленушісі болып табылатын ұйым басшысының бұйрығымен айқындалған жауапты адамда немесе объектінің бөлімшесінде, ал шет елдердегі мекемеде – оның басшысы белгілеген тұлғада сақталады.

      43. Паспорттың екінші данасы және паспорттың электрондық нұсқасы (PDF форматында электрондық ақпарат жеткізгіште) ол бекітілген немесе түзетілген күннен бастап 10 (он) күнтізбелік күннен кешіктірілмейтін мерзімде сақтау үшін Қазақстан Республикасы Ішкі органының аумақтық бөлімшесіне жіберіледі.

      44. Паспорт:

      1) меншік құқығы,

      2) объект басшысы;

      3) объектінің атауы;

      4) объектінің негізгі мақсаты;

      5) Егер конструкциясына өзгерістер жүргізілген болса, объектінің, іргелес аумақта құрылыс салудың жалпы алаңы мен периметріне немесе үйлерді (құрылыстар мен ғимараттарды) және инженерлік жүйелерді күрделі жөндеу, реконструкциялау аяқталғаннан кейін;

      6) объектінің ықтимал қауіпті учаскелері;

      7) объектінің терроризмге қарсы қорғалуын қамтамасыз ету үшін тартылатын техникалық құралдар өзгерген кезде түзетіледі.

      45. Паспортқа түзетулер енгізу оның өзгеру себебі туындаған кезден бастап 20 (жиырма) жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

      Осы Нұсқаулықтың 44-тармағында көрсетілген объектінің сипаттамаларының өзгеруімен байланысты паспортқа түзетулер енгізу мерзімдерін ұлғайту қажет болған кезде, объект басшысы ұзарту себептері мен мерзімдерін көрсете отырып, объект орналасқан жердегі терроризмге қарсы комиссияға тиісті өтініш жасауға бастамашылық жасайды.

      Паспортқа түзетулер енгізу мерзімі 10 (он) жұмыс күнінен аспайды.

      46. Паспортқа объект басшысының қолымен расталған өзгерістер енгізіледі. Өзгерістер болған паспорттың элементтері ғана ауыстырылуға жатады. Бір мезгілде объект басшысының қолы қойылған тиісті өзгерістер туралы ақпарат паспорттың екінші данасына қоса тіркеу үшін Қазақстан Республикасының Ішкі істер органдарына жіберіледі.

      47. Паспорт толық ауыстыруға жатады:

      1) кемінде бес жылда бір рет;

      2) паспорт мәтіні тармақтарының жартысынан астамына түзетулер енгізген кезде.

      Күші жойылған паспорт тиісті акт жасала отырып, комиссиялық тәртіппен жойылуға жатады. Паспортты жою жөніндегі комиссия кемінде 3 (үш) адамнан тұрады, оның құрамын объект басшысы белгілейді. Акт объектіде қалады.

      Актінің көшірмесі паспорттың екінші данасын сақтау орны бойынша жіберіледі.

      48. Паспорттың мәліметтері шектеулі сипатта болады, олармен жұмыс істеу тәртібі шектеулі ақпаратқа қойылатын заңнама талаптарымен айқындалады.

      Объекттің басшысы оны әзірлеуге тартылмаған адамдардың паспортқа қол жеткізуін шектеу, объекттің терроризмге қарсы қорғалуын қамтамасыз ету, объекттің терроризмге қарсы қорғалуының жай-күйін бақылау, терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штаб қызметінде шаралар қабылдайды.

      49. Паспорт терроризмге қарсы операция, оқу-жаттығулар, жаттығулар мен эксперименттер жүргізілген кезде пайдаланылады және оның өкілінің сұрау салуы бойынша терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штабқа 1 (бір) жұмыс күні ішінде беріледі.

6-тарау. Террористік тұрғыдан осал объектілерді инженерлік-техникалық жабдықпен жарақтандыруға қойылатын талаптар

      50. Объект жабдықталады:

      1) теледидарлық күзет жүйесімен;

      2) хабардар ету жүйесімен;

      3) күзет және дабыл сигнализациясы жүйелерімен және құралдарымен қамтамасыз етіледі;

      4) жарықтандыру жүйесімен;

      5) байланыс жүйесімен;

      6) кіруді шектеу құралдарымен;

      7) техникалық тексеріп қарау құралдарымен қамтамасыз етіледі;

      8) резервтік электрмен жабдықтау жүйелерімен және құралдарымен жабдықталады.

      Террористік тұрғыдан осал объектілерді осы тармақта тікелей көрсетілмеген, бірақ дәл сол міндеттер мен функцияларды орындайтын немесе дәл сол мақсаттарға сай келетін өзге инженерлік-техникалық жабдықтармен жарақтандыруға жол беріледі.

      51. Әрбір объектіде оны инженерлік-техникалық жабдықпен сапалы жарақтандыру мақсатында ықтимал қауіпті учаскелер айқындалады.

      52. Объект объектіде және (немесе) оның ықтимал қауіпті учаскелеріндегі жағдайға бақылау жүргізу, сондай-ақ жағдайды бағалау және құқық бұзушылардың іс-әрекеттерін тіркеу үшін санкцияланбаған кіру фактісін көзбен шолып растау мақсатында телевизиялық күзет жүйелерімен жарақталады.

      Теледидарлық күзет жүйесімен жабдықталады:

      1) аумақтың периметрі;

      2) бақылау-өткізу пункттері (бар болса);

      3) күзет (өткізу)бекеттері (пункттері);

      4) бас және қосалқы кіру есіктері;

      5) ықтимал қауіпті учаскелері бар аумақ пен үй-жайлар, оларға апаратын үй-жайлар (орындар), дәліздер;

      6) объект басшысының (меншік иесінің) қалауы бойынша басқа да үй-жайлар жатады.

      53. Теледидарлық күзет жүйесі мыналарды қамтамасыз етеді:

      1) көрнекі ақпаратты автоматтандырылған режимде күзет бөлімшесінің арнайы бөлінген үй-жайындағы жергілікті бақылау пунктінің не орталықтандырылған күзет пунктінің мониторларына беруді қамтамасыз етеді;

      2) оқиғаларды кейіннен талдау үшін бейнеақпаратты сақтау (ақпаратты сақтау мерзімі кемінде 30 тәулікті құрайды);

      3) бейнежазбаға жедел қол жеткізу.

      54. Объектінің телевизиялық күзет жүйесіне кіретін бейнебақылау жүйелеріне қойылатын техникалық талаптар Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының 2020 жылғы 27 қазандағы № 69-қе бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21693 болып тіркелген) бекітілген бейнемониторингтің ұлттық жүйесінің жұмыс істеу қағидаларында көзделген бейнебақылау жүйелерінің ең төменгі техникалық шарттарына сәйкес келуі тиіс.

      Бейнебақылау камералары объект аумағының барлық кіру (шығу), дәліздері мен периметрін қамтитындай және бұрмалаусыз жұмыс істейтіндей етіп орнатылады.

      55. Объект хабардар ету жүйесімен жарақтандырылады.

      Объектінің персоналы мен келушілерін хабардар ету қамтамасыз ететін техникалық құралдардың көмегімен жүзеге асырылады:

      1) ғимараттарға, үй-жайларға, адамдар тұрақты немесе уақытша болатын объект аумағының учаскелеріне дыбыстық және (немесе) жарықтық сигналдар беруді қамтамасыз етеді;

      2) сөйлеу ақпаратын автоматты режимде де (бұрын жазылған мәтінді оқу), сондай-ақ қауіптілік сипаты, объектіде үй-жайларда эвакуациялауды немесе бұғаттауды жүзеге асыру қажеттілігі мен тәртібі, объектінің персоналы мен келушілерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған басқа да іс-қимылдар туралы микрофон көмегімен трансляциялауды қамтиды.

      Объектіде эвакуациялау туралы хабарлау жүйесінің сигналдары үй-жайларды бұғаттаудан бөлек орнатылады. Хабарлағыштардың саны және олардың қуаты адамдар тұрақты немесе уақытша болатын барлық жерлерде қажетті естуді қамтамасыз етеді.

      56. Объект объектіге және (немесе) объектінің күзетілетін аймағына санкцияланбаған кіру немесе кіруге әрекет жасау туралы хабарламаларды анықтау және беру үшін күзет және дабыл сигнализациясы жүйелерімен және құралдарымен жарақталады.

      Дабыл беру құралы (мобильді немесе стационарлық) (дабыл түймесі) объектіде терроризм актісінің жасалу қаупі туралы уәкілетті органдарды уақтылы хабардар ету мақсатында күзет (өткізу) бекетінде (пунктінде) орнатылады.

      Дабыл беру құралы қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызметкерлердің сигналды жасырын беру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

      Күзет сигнализациясы жүйесінің құрылымы мыналарға сүйене отырып айқындалады:

      1) объектінің жұмыс режимін;

      2) үй-жайлардың ғимарат ішінде орналасу ерекшеліктері;

      3) күзетілетін аймақтар саны.

      57. Объект жарықтандыру жүйесімен жабдықталады.

      Жарықтандыру жүйесі ені 3-4 метр тұтас жолақ құра отырып, тәуліктің қараңғы уақытында периметрдің кез келген нүктесінде объектінің жарықтандырылуын қамтамасыз етеді.

      58. Байланыс жүйесі күзет (өткізу) бекетіндегі (пунктіндегі) кезекші мен қызмет көрсету аумағында қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі нарядтар арасында, сондай-ақ Қызмет көрсету аумағы шегінде олардың арасында екі жақты радиобайланысты қамтамасыз етеді.

      59. Объектіге және (немесе) оның бөлігіне (аймағына) рұқсатсыз кіруді болдырмау мақсатында оның кіреберістері кіруді шектеу құралдарымен жабдықталады.

      Кіруді шектеу құралдары (турникеттер) өткізу және объектішілік режимдерді ұйымдастыру тәртібіне сәйкес объектіге және (немесе) оның бөлігіне (аймағына) персоналдың, объектіге келушілердің кіруін қамтамасыз етеді.

      60. Объектіге санкцияланбаған кіргізуге барлық кіреберістердегі күзет (өткізу) бекеттері (пункттері) техникалық тексеру құралдарымен жарақтандырылады.

      Тексерудің техникалық құралдарына стационарлық және (немесе) қол металл детекторлары жатады.

      61. Объект күзет және дабыл сигнализациясы, жарықтандыру, бейнебақылау, кіруді бақылау және басқару жүйелерінің (бар болғанда) кемінде 24 (жиырма төрт) сағат үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін резервтік электрмен жабдықтау жүйелерімен және құралдарымен жарақталады.

      62. Басшының шешімі бойынша объектіде объектінің терроризмге қарсы қорғалу деңгейін арттыруға ықпал ететін қосымша инженерлік-техникалық жабдық орнатылады.

      Объектінің инженерлік-техникалық жабдығы жұмыс жағдайында ұсталады.

      63. Объектті террористік тұрғыдан осал объектілердің тізбесіне енгізілгеннен кейін 6 ай ішінде инженерлік-техникалық жабдықпен жарақтандыру мүмкін болмаған кезде, объектінің басшысы объектті жарақтандыруға арналған қаражатын жоспарлау үшін шаралар қабылдайды, ал объект орналасқан жердегі терроризмге қарсы комиссияға объектті инженерлік-техникалық жарақтандыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының (бұдан әрі - Жоспар) жобасы келісуге ұсынылады.

      Жоспар жобасын келісу мерзімі мекенжайға түскен күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.

      64. Жоспар жобасына ескертулер болған кезде оны пысықтау мерзімі қайтарылған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.

      Инженерлік-техникалық жабдықтың жоқ екенін білдірмейтін инженерлік-техникалық шешімдер және (немесе) қауіпсіздік шараларының жоқ болуы Жоспар жобасын келісуден бас тарту негізі болып табылады.

      65. Келісілгеннен кейін 10 (он) жұмыс күні ішінде Жоспарды объектінің басшысы бекітеді.

  Автомобиль көлігі саласындағы
қызметті жүзеге асыратын
террористік тұрғыдан осал
объектілердің терроризмге
қарсы қорғалуын ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
1-қосымша

Автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуы саласындағы құжаттардың тізбесі

      1. Объектінің терроризмге қарсы қорғалуы жөніндегі іс-шараларды өткізуді қамтамасыз ететін жауапты адамды және ол болмаған уақытта оны алмастыратын адамды тағайындау туралы бұйрық (функционалдық міндеттерін көрсете отырып).

      2. Объектінің өткізу және объектішілік режимдерін ұйымдастыру туралы ереже (болған жағдайда) және объект басшысының оларды бекіту туралы бұйрығы.

      3. Терроризмге қарсы қорғанысты нығайту жөніндегі ұйымдастырушылық және практикалық іс-шаралар жоспары.

      4. Терроризмге қарсы дайындық бойынша оқу іс-шараларын есепке алу журналы.

      5. Террористік сипаттағы ықтимал қауіп-қатерлерге объект тұлғаларының әртүрлі топтарының іс-қимылдары жөніндегі нұсқаулық (жадынама).

      6. Кезекшілікті қабылдау, тапсыру, объектінің аумағын аралау журналы.

      7. Объекттің аумағына кіруге құқығы бар автокөлік құралдарының тізімі (қажет болған жағдайда).

      8. Объекттің терроризмге қарсы қорғалуының паспорты.

      9. Өрт кезінде, терроризм актісінің қатері және өзге де төтенше жағдайлар туралы ақпарат алған кезде мекеме қызметкерлері мен келушілерін эвакуациялау жоспарлары мен тәртібі.

      10. Практикалық және теориялық сабақтарды өткізу кестесімен объекттің қызметкерлері мен объектіге келушілерді ғимараттардан қауіпсіз және уақтылы эвакуациялау бойынша практикалық сабақтар өткізу туралы бұйрық.

      11. Террористік акт жасау қаупі төнген немесе ол жасалған кезде қорғау тәсілдері мен іс-қимылдарға объекттің персоналын оқыту бағдарламалары, хаттамалары.

      12. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт (күзет қызметін жүзеге асыратын ұйым лицензияларының көшірмелері), күзет сигнализациясы, бейнебақылау жүйелеріне қызмет көрсету.

      13. Террористік қауіптілік деңгейін белгілеу кезіндегі объект персоналының іс-қимылы жөніндегі нұсқаулық, ұсынымдар.

      14. Террористік қауіптілік деңгейін белгілеу кезінде объекттің персоналы мен келушілерін хабардар ету схемасы.

      15. Объектті инженерлік-техникалық жарақтандыру жөніндегі іс-шаралар жоспары (ол бар болған кезде).

  Автомобиль көлігі саласындағы
қызметті жүзеге асыратын
террористік тұрғыдан осал
объектілердің терроризмге
қарсы қорғалуын ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
2-қосымша

Объектіге алып өтуге тыйым салынған негізгі заттардың тізбесі

      1. Қару:

      1) атыс қаруы;

      2) зақымдаушы, газды және жарық-дыбыстық әсер ететін патрондары бар оқпансыз қару;

      3) суық қару, сондай-ақ суық қаруға жатпайтын әртүрлі пышақтар;

      4) лақтыратын қару;

      5) пневматикалық;

      6) газды;

      7) электрлік;

      8) сигналдық;

      9) зақымдаушы әсері радиоактивті сәулелену мен биологиялық әсерді пайдалануға негізделген қару;

      10) зақымдайтын әсері электромагниттік, жарық, жылу, инфрадыбыстық немесе ультрадыбыстық сәулеленуді пайдалануға негізделген қару;

      2. Механикалық және аэрозольдік тозаңдатқыштар және адам ағзасына жас ағызатын, тітіркендіретін және теріс әсер ететін құралдармен жарақталған құрылғылар.

      3. Заттар:

      1) жарылғыш;

      2) улы;

      3) уландырғыш;

      4) радиоактивті;

      5) күйдіргіш;

      6) пиротехникалық;

      7) тез тұтанғыш.

  Автомобиль көлігі саласындағы
қызметті жүзеге асыратын
террористік тұрғыдан осал
объектілердің терроризмге
қарсы қорғалуын ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
3-қосымша

Объекттің терроризмге қарсы қауіпсіздігі мәселелері бойынша профилактикалық және оқу іс-шаралары тақырыптарының нұсқалары

      1. Қазақстан Республикасының Терроризмге қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамасының талаптары. Объектіде терроризм актісі жасалған кезде жауаптылық.

      2. Терроризмнің мәні мен қоғамдық қауіптілігі, террористік сипаттағы әрекеттерді жасағаны үшін жауапкершілік.

      3. Террористік тұрғыдан осал объектінің ерекшеліктері, оған терроризм актісі жасалған кезде ықтимал салдарлар.

      4. Өткізу пунктінде көлік құралдары мен адамдарды тексеруді жүргізу тәртібі. Үй-жайларды тексеру, жарылғыш құрылғыларды қою орындарын анықтау.

      5. Террористік сипаттағы ықтимал қатерлерге ден қою жөніндегі іс-қимылдардың мазмұны мен кезектілігі.

      6. Терроризм актісін өткізу қаупі туралы анонимдік телефон қоңырауын алған кездегі объект персоналының іс-қимыл тәртібі.

      7. Иесіз заттар, күдікті заттар немесе күдікті адамдар табылған кездегі объект персоналының іс-қимыл тәртібі.

      8. Объектіге қарулы шабуыл жасау кезіндегі объект персоналының іс-қимыл тәртібі.

      9. Адамдарды кепілге алу кезіндегі объект персоналының іс-қимыл тәртібі.

      10. Терроризмге қарсы қорғаудың инженерлік-техникалық құралдарын пайдалану ережесі.

      11. Терроризм актісі қатері төнген немесе жасалған кезде объекттің персоналын, оған келушілерді хабардар ету тәртібі.

      12. Объекттің персоналын, оған келушілерді эвакуациялауды ұйымдастыру.

  Автомобиль көлігі саласындағы
қызметті жүзеге асыратын
террористік тұрғыдан осал
объектілердің терроризмге
қарсы қорғалуын ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
4-қосымша

Террористік сипаттағы ықтимал қауіп-қатерлерге объект тұлғаларының әртүрлі топтарының іс-қимыл алгоритмі

      1. Қарулы шабуыл қаупі туындаған кездегі келушілердің іс-қимылы:

      1) қорғану, ғимараттан ақырын шығу немесе бөлмеде жасырыну, есікті бұғаттау, аумақтық ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік органдары қызметкерлерінің келуін күту;

      2) құқық қорғау және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдарды, күзетті, персоналды, объект басшылығын қарулы шабуыл жасау фактісі мен мән-жайлары туралы кез келген тәсілмен хабардар ету.

      2. Қарулы шабуыл қаупі туындаған кездегі персоналдың іс-қимылы:

      1) аумақтық ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік органдарын, күзетті, персоналды, объект басшылығын қарулы шабуыл жасау фактісі мен мән-жайлары туралы кез келген тәсілмен хабардар ету;

      2) қорғануға, ғимараттан білінбей кетуге немесе үй-жайға тығылуға, есікті бұғаттауға, аумақтық ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік органдары қызметкерлерінің келуін күту.

      3. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің қарулы шабуыл жасау қаупі туындаған кездегі іс-қимылы:

      1) қарулы қаскүнемді анықтау;

      2) объектіде адамдар жаппай болатын орындарға оның жылжуын бұғаттау;

      3) қарулы шабуыл жасау фактісі туралы объект басшылығына, аумақтық ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік органдарына хабарлау;

      4) объектідегі адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шаралар қолдану;

      5) өз қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ету.

      4. Объект басшылығының қарулы шабуыл жасау қаупі туындаған кездегі іс-қимылы:

      1) қарулы шабуыл жасау фактісі мен мән-жайлары туралы аумақтық ішкі істер, ұлттық қауіпсіздік органдарын дереу хабардар ету;

      2) объектіде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараны ұйымдастыру (эвакуациялау, ішкі кедергілерді оқшаулау, объектідегі тосын жағдай туралы хабарлау);

      3) объект персоналының терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штабпен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету.

      5. Адамдарды кепілге алу қаупі туындаған кездегі келушілердің іс-қимылы:

      1) өзін қорғауға, кепілге алынбауға, ғимараттан білінбей кетуге немесе үй-жайға тығылуға, есікті бұғаттауға, құқықтық тәртіп қызметкерлері келгенге дейін немесе қауіпсіздік мүмкіндігі болғанға дейін ғимараттан шығуға тыйым салынады;

      2) кез келген қолжетімді тәсілмен және өз қауіпсіздігін кепілдік берілген қамтамасыз ету шартымен ғана құқық қорғау және(немесе) аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарын кепілге алудың мән-жайлары мен қаскүнемдер (саны, қару-жарағы, жарақтануы, жасы, лақап аты, ұлты) туралы хабардар ету.

      6. Адамдарды кепілге алу қаупі туындаған кездегі объект персоналының іс-қимылы:

      1) қорғануға, кепілге алынбауға, ғимараттан байқаусыз кетуге немесе үй-жайға тығылуға, есікті бұғаттауға, аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарының қызметкерлері келгенге дейін ұстау;

      2) аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарын кепілге алудың мән-жайлары мен қаскүнемдер (саны, қару-жарағы, жарақтандырылуы, жасы, лақап аты, ұлты) туралы кез келген қолжетімді тәсілмен және өз қауіпсіздігін кепілдік берілген қамтамасыз ету шартымен ғана хабардар ету.

      7. Адамдарды кепілге алу қаупі туындаған кездегі объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің іс-қимылы:

      1) Қарулы қаскүнемдерді анықтау;

      2) оны/олардың объектіде адамдар жаппай болатын орындарға жылжуын бұғаттау;

      3) кепілге алуға оқталу фактісі мен мән-жайлары туралы объект басшылығына, аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарына кез келген тәсілмен хабарлау;

      4) объектідегі адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шаралар қабылдау (эвакуациялау, зиянкестер жолындағы ішкі кедергілерді бұғаттау);

      5) өз қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ету (кепілге алынбау).

      8. Адамдарды кепілге алу қаупі туындаған кездегі объект басшылығының іс-қимылы:

      1) адамдарды кепілге алуға әрекет жасау фактісі мен мән-жайлары туралы қолжетімді тәсілмен аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарын дереу хабардар ету;

      2) объектіде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын қабылдауды ұйымдастыру (эвакуациялау, ішкі кедергілерді оқшаулау, объектідегі тосын жағдай туралы хабарлау);

      3) объект персоналының терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штабпен өзара іс-қимылын ұйымдастыру.

      9. Объектіге келушілердің және (немесе) персоналдың кепілге алу кезіндегі іс-қимылы:

      1) "өзіңізді қолға алыңыз", тыныштаныңыз, үрейленбеңіз, бәсең дауыспен сөйлеңіз;

      2) террористердің айырылуы мен қорлауын тұрақты және ұстамды түрде алып жүру, қылмыскерлердің көзіне қарамау, өзін қиқарлық ұстамау қажет. Қылмыскерлерді физикалық күш немесе қару қолдануға итермелейтін әрекеттерге жол бермеңіз;

      3) қылмыскерлердің талаптарын орындауға, оларға қайшы келмеуге, қобалжулар мен үрейге жол бермеу;

      4) ықтимал қатаң сынаққа жеке және моральдық тұрғыдан дайындалыңыз;

      5) ұрлаушыларға сыртқы жеккөрушілік пен немқұрайдылықты білдірмеңіз;

      6) басынан бастап (әсіресе бірінші сағатта) бандиттердің барлық нұсқауларын орындаңыз. Басқыншылардан кез-келген әрекетті жасауға рұқсат сұраңыз: отырыңыз, тұрыңыз, ішіңіз, дәретханаға барыңыз;

      7) өз мінез-құлқыңызбен террористердің назарын аудармаңыз, белсенді қарсылық көрсетпеңіз. Бұл сіздің жағдайыңызды нашарлатуы мүмкін;

      8) егер қашудың сәттілігіне толық сенім болмаса, жүгіруге тырыспаңыз;

      9) террористер туралы мүмкіндігінше көп ақпаратты есте сақтаңыз (олардың саны, қару-жарағы, сыртқы келбеті, дене бітімі, екпіні, әңгіме тақырыбы, темпераменті, мінез-құлық мәнері);

      10) өзіңіздің орналасқан (қамалған) жеріңізді анықтауға тырысыңыз;

      11) мүмкіндік болған жағдайда, кез келген қолжетімді байланыс тәсілін пайдалана отырып, өмірге қауіп төндірмей, сақтық таныта отырып, болған жағдай туралы аумақтық ішкі істер, Ұлттық қауіпсіздік органдарына немесе объектінің күзет қызметіне хабарлауға тырысу;

      12) қандай тағам болса да, оны елемеңіз. Бұл күш пен денсаулықты сақтауға көмектеседі;

      13) жарақат алған жағдайда, өзіңізге алғашқы көмек көрсетуге тырысыңыз;

      14) ең бастысы-бандиттер бақылауды тоқтатса да, үрейленбеу;

      15) терезелерден, есіктерден және террористердің өздерінен алыс тұрыңыз. Бұл үй-жайға шабуыл жасау, қылмыскерлерді жою үшін мергендер атқан кезінде сіздің қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ету үшін қажет.

      10. Арнайы бөлімшелердің қызметкерлері кепілге алынған адамдарды босату жөніндегі операцияларды жүргізген кезде объектіге келушілердің және (немесе) персоналдың іс-қимылы:

      1) еденге төмен қарап жату, мүмкіндігінше қабырғаға басып, басыңызды қолыңызбен жабыңыз және қозғалмаңыз;

      2) Құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне қарсы немесе олардан қашуға болмайды, өйткені олар жүгірушіні қылмыскер ретінде қабылдай алады;

      3) есіктер мен терезелердің ойықтарынан алыс болу;

      4) егер шабуыл жасау және басып алу кезінде зардап шеккен адаммен алдымен (жеке басын анықтағанға дейін) ықтимал қылмыскер сияқты біршама дұрыс әрекет етпесе, ашуланбаңыз. Босатылған барымтаға алынған адамды тінтуге, қолдарына кісен салуға, байлауға, эмоциялық немесе физикалық жарақат келтіруге, жауап алуға болады. Бұған түсіністікпен қарау керек, өйткені мұндай жағдайларда шабуылдаушылардың мұндай әрекеттері (барлық адамдарды түпкілікті сәйкестендіруге және шынайы қылмыскерлерді анықтауға дейін) негізделген.

      11. Келушілердің күдікті затты тапқан кездегі іс-қимылы:

      1) оған қол тигізбеңіз, оған жақындамаңыз, қозғалмаңыз;

      2) иесіз заттың ықтимал иесін анықтау үшін айналасындағылардан сұрастыру;

      3) радиобайланыс құралдарын, оның ішінде ұтқыр байланыс құралдарын осы затқа жақын пайдаланудан бас тарту;

      4) анықтау уақыты мен орнын белгілеу;

      5) күзетке және объект персоналына не құқық қорғау органдарына күдікті заттың табылғаны туралы дереу хабарлау;

      6) жарылғыш құрылғыға ұқсас заттың сыртқы түрін және оны табудың маңызды мән-жайларын сипаттауға дайын болу;

      7) дүрбелең туғызбау үшін болған оқиға туралы білуге тиіс адамдардан басқа ешкімге жарылыс қаупі туралы хабарламау;

      8) өмірге қауіп төнген кезде қорғауды қамтамасыз ететін заттардың артына тығылу (ғимараттың бұрышы, колонна, қалың ағаш, автомашина);

      9) күдікті тұлға/тұлғалар (саны, қаруы, жарақтандырылуы, жасы, лақап аты, ұлты) туралы объект күзетін, құқық қорғау және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдарды хабардар ету;

      10) объектіден шығуға және (немесе) күрделі құрылыстың артында және қажетті қашықтықта жасырыну.

      12. Күдікті зат табылған кездегі персоналдың іс-қимылы:

      1) қол тигізбеңіз, жақындамаңыз, қозғалмаңыз;

      2) иесіз заттың ықтимал иесін анықтау үшін айналасындағылардан сұрастыру;

      3) радиобайланыс құралдарын, оның ішінде ұтқыр байланыс құралдарын осы затқа жақын пайдаланудан бас тарту;

      4) анықтау уақыты мен орнын белгілеу;

      5) күзетке және объект персоналына не Ұлттық қауіпсіздік және ішкі істер аумақтық органдарының кезекші бөлімдеріне күдікті заттың табылғаны туралы дереу хабарлау;

      6) жарылғыш құрылғыға ұқсас заттың сыртқы түрін және оны анықтаудың елеулі мән-жайларын сипаттауға дайын болу;

      7) дүрбелең туғызбау үшін болған оқиға туралы білуге тиіс адамдардан басқа ешкімге жарылыс қаупі туралы хабарламау;

      8) бөгде адамдардың күдікті зат пен қауіпті аймаққа кіруін күзетпен шектеуді ұйымдастыру;

      9) қауіпті аймаққа іргелес аумақтан адамдарды ұйымдасқан түрде эвакуациялауды қамтамасыз етуге көмектесу;

      10) өмірге қауіп төнген кезде қорғауды қамтамасыз ететін заттарға (ғимараттың бұрышы, колонна, қалың ағаш, автомашина) жасырыну, бақылау жүргізу;

      11) күдікті адам немесе өзімен бірге жарылғыш құрылғылары немесе жарылғыш заттары (саны, қаруы, жарақтандырылуы, жасы, лақап аты, ұлты) болуы мүмкін адамдар тобы анықталған кезде, объектіні күзетуді, құқық қорғау органдарын және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдарды хабардар ету;

      12) келушілерді эвакуациялауды ұйымдастыруда басшылыққа және күзетуге жәрдем көрсету;

      13) объектіден шығуға, мүмкін болмаған кезде - күрделі құрылыстың артына және қажетті қашықтықта жасырыну.

      13. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің күдікті зат тапқан кездегі іс-қимылы:

      1) қол тигізбеңіз, жақындамаңыз, қозғалмаңыз;

      2) иесіз заттың ықтимал иесін анықтау үшін айналасындағылардан сұрастыру;

      3) радиобайланыс құралдарын, оның ішінде ұтқыр байланыс құралдарын осы затқа жақын пайдаланудан бас тарту;

      4) анықтау уақыты мен орнын белгілеу; күзетте күдікті заттың табылғаны туралы объект персоналына не құқық қорғау органдарына дереу хабарлау;

      5) жарылғыш құрылғыға ұқсас заттың сыртқы түрін және оны табудың маңызды мән-жайларын сипаттауға дайын болу;

      6) дүрбелең туғызбау үшін болған оқиға туралы білуге тиіс адамдардан басқа ешкімге жарылыс қаупі туралы хабарламау;

      7) қажетті қашықтықта күдікті зат пен қауіпті аймаққа бөгде адамдардың кіруін шектеуді қамтамасыз ету;

      қауіпті аймаққа іргелес аумақтан адамдарды ұйымдасқан түрде эвакуациялауды қамтамасыз ету;

      8) өмірге қауіп төнген кезде қорғауды қамтамасыз ететін заттарға (ғимараттың бұрышы, колонна, қалың ағаш, автомашина) тығылу, бақылау жүргізу;

      9) күдікті адам немесе өзімен бірге жарылғыш құрылғылары немесе жарылғыш заттары (саны, қаруы, жарақтандырылуы, жасы, лақап аты, ұлты) болуы мүмкін адамдар тобы анықталған кезде құқық қорғау және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдар күзетуді хабардар ету.

      14. Күдікті зат табылған кездегі басшылықтың іс-қимылы:

      1) күдікті адамның анықталғаны немесе иесіз заттың табылғаны туралы құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдарды дереу хабардар ету;

      2) иесіз күдікті зат табылған орынды қажетті қашықтықта қоршауды ұйымдастыру;

      3) адамдарды объектіден эвакуациялауды ұйымдастыру, объектідегі тосын жағдай туралы хабарлау;

      4) күдікті заттарды табу мақсатында үй-жайларды аралауды және аумақтарды қарап-тексеруді қамтамасыз ету;

      5) объект персоналының терроризмге қарсы күрес жөніндегі жедел штабпен өзара іс-қимылын ұйымдастыру, қажетті ақпарат беру болып табылады.

      15. Жарылғыш құрылғыны көрсететін белгілер:

      1) табылған затта сымдардың, арқандардың, изолентаның болуы;

      2) зат шығаратын күдікті дыбыстар, шертулер, сағаттардың тықылдауы;

      3) заттан бадамға тән иіс немесе ерекше иіс шығады;

      4) табылған заттың ерекше орналасуы;

      5) табылған затқа орнатылған түрлі қоректендіру көздері, сыртқы белгілері бойынша антеннаға ұқсас сым.

      16. Жарылғыш құрылғы (ЖҚ) немесе ЖҚ ұқсас зат табылған кезде алып тастауға және (немесе) қоршауға арналған қашықтық:

      1) РГД гранатасы-5 - 50 метр;

      2) Ф-1 гранатасы - 200 метр;

      3) салмағы 200 грамм тротил шашкасы – 45 метр;

      4) салмағы 400 грамм тротил шашкасы - 55 метр;

      5) сыра банкасы 0,33 литр – 60 метр;

      6) дипломат (кейс) - 230 метр;

      7) жол чемоданы - 350 метр;

      8) "Жигули" класты автокөлік - 460 метр;

      9) "Волга" сыныпты автокөлік - 580 метр;

      10) шағын автобус - 920 метр;

      11) жүк көлігі (фургон) – 1240 метр.

      17. "Өзін-өзі өлтіруші террористерді" қолдана отырып жасалған шабуыл кезінде персонал мен келушілердің іс-қимылы:

      1) қорғану, ғимараттан білінбей кетуге немесе үй-жайға тығылу, есікті бұғаттау, құқық тәртібі қызметкерлерінің келуін күту;

      2) құқық қорғау және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдарды, күзетті, персоналды, объект басшылығын қарулы шабуыл жасау фактісі мен мән-жайлары туралы кез келген тәсілмен хабардар ету.

      18. Объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметінің субъектісі қызметкерлерінің "өзін-өзі өлтіруші террористерді" қолдана отырып жасалған шабуыл кезіндегі іс-қимылы:

      1) оны/олардың объектіде адамдар жаппай болатын орындарға жылжуын бұғаттау;

      2) күдікті адамның немесе адамдар тобының анықталғаны туралы объект басшылығына, құқық қорғау және/немесе арнайы мемлекеттік органдарға кез келген тәсілмен хабарлау;

      3) объектідегі адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге шаралар қабылдау (эвакуациялау, ішкі тосқауылдарды бұғаттау);

      4) қажет болған жағдайда объект бойынша (жеке өзі не бейнебақылау жүйесі арқылы) күдікті адамның немесе адамдар тобының жүріп-тұруын байқауды ұйымдастыру;

      5) өз қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ету.

      19. Басшылықтың "өзін-өзі өлтіруші террористерді" қолдана отырып шабуыл жасау кезіндегі іс-қимылы:

      1) объектіде күдікті адамның немесе адамдар тобының анықталғаны туралы құқық қорғау және (немесе) арнаулы мемлекеттік органдарға дереу ақпарат беру;

      2) Құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне қаскүнемді анықтау және ұстау уақытын қысқартатын күдікті адам туралы барынша толық ақпарат беру;

      3) адамдарды ұйымдасқан эвакуациялауды қамтамасыз ету;

      4) өз қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

      20. Телефон арқылы қауіп-қатер алушының іс-қимылы (объектінің басшысы, персоналы, объектіге күзет қызметін көрсету туралы шарт жасасқан күзет қызметі субъектісінің қызметкері):

      1) әңгіме барысында қоңырау шалушының жынысын, жасын және оның сөйлеу ерекшеліктерін белгілеңіз:

      2) дауыс (қатты немесе тыныш, төмен немесе жоғары);

      3) сөйлеу қарқыны (жылдам немесе баяу);

      4) айтылу (айқын, бұрмаланған, кекіру, сыбырлап, екпінмен немесе диалектімен);

      5) сөйлеу тәсілі (күлкілі, мазақ, әдепсіз сөздермен);

      6) дыбыстық фонға (автомобиль немесе теміржол көлігінің шуы, теле - немесе радиоаппаратураның дыбысы, дауыстар, басқалар), қоңырау сипатына (қалалық, қалааралық) назар аударыңыз;

      7) сөйлесудің нақты басталу уақытын және оның ұзақтығын белгілеңіз;

      8) әңгімелесу барысында мынадай сұрақтарға жауап алуға тырысыңыз:

      - бұл адам қайда, кімге, қандай телефон арқылы қоңырау шалады?

      - ол қандай нақты талаптар қояды?

      - жеке талап қояды немесе делдал ретінде әрекет етеді және қандай да бір адамдар тобын білдіреді ме?

      - ол қандай шарттарда немесе олар ойдан бас тартуға келіседі?

      - онымен қалай және қашан байланысуға болады?

      - сіз бұл қоңырау туралы кімге хабарлай аласыз немесе хабарлауыңыз керек?

      9) Сіз және мектеп басшылығы шешім қабылдау немесе қандай да бір іс-әрекет жасау үшін қоңырау шалушыдан барынша көп уақыт аралығына қол жеткізуге тырысыңыз;

      10) сөйлесу барысында немесе сөйлесу аяқталғаннан кейін дереу ішкі істер органдарының "102" арнасына немесе "112" бірыңғай кезекші-диспетчерлік қызметіне және объекттің басшылығына телефон қатері туралы хабарлау.

  Автомобиль көлігі саласындағы
қызметті жүзеге асыратын
террористік тұрғыдан осал
объектілердің терроризмге
қарсы қорғалуын ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
5-қосымша

Терроризмге қарсы дайындық бойынша оқу іс-шараларын есепке алу журналы (титул парағы)

      ___________________

      (ұйымның атауы)

      Терроризмге қарсы даярлық бойынша оқу іс-шараларын өткізуді есепке алу журналының № ___.

      Журналды жүргізудің басталған күні 20__ ж. "___" _____, аяқталған күні 20__ ж. "___" _____.

1-бөлім. Нұсқамалар

Р/с

Нұсқаманы өткізу күні

Нұсқау алушының Т.А.Ә. (әкесінің аты болған жағдайда) және лауазымы

Нұсқау түрі

Нұсқаманы жүргізген адамның Т.А.Ә. (әкесінің аты болған жағдайда) және лауазымы

Нұсқау алушының қолы

Нұсқама өткізген адамның қолы

1

2

3

4

5

6

7

2-бөлім. Сабақ

      1. Сабақты өткізу күні.

      2. Сабақтың тақырыбы.

      3. Оқу сұрақтары.

      4. Қатысқан қызметкерлер саны.

      5. Сабақ өткізген адамның қолы.

      Сабақтарды өткізу туралы негізгі есептік құжаттар:

      1. Терроризмге қарсы дайындық бойынша іс-шараларды өткізуді есепке алу журналы;

      2. Терроризмге қарсы бағыттағы нұсқамаларды өткізу кестесі;

      3. Практикалық сабақтарды өткізу кестесі;

      4. Практикалық сабақтарды дайындау және өткізу жоспары;

      5. Терроризмге қарсы дайындық бойынша іс-шараларды өткізу нәтижелері туралы есеп;

      6. Теориялық сабақтардың тақырыптары бойынша дәріс материалдары.

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады