Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы

Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 18 желтоқсан N 1787-ХІІ Заңы.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Қазақстан Республикасының аталмыш Заңының күшi 1997 жылғы 1 сәуiрге дейiн тоқтатылды: төтенше, ең жоғары, жоғары, ең төмен радиациялық қауiптi аймақтарда және жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақта тұрған және тұратын азаматтарға бiр жолғы ақшалай өтемақылар төлеуге қатысты бөлiгi, сондай-ақ денсаулық сақтау мекемелерiн ұстауға арнап республикалық бюджеттен бөлiнетiн қаржыны 1,5 есе көбейтуге қатысты бөлiгi - ҚР Президентінің 1994.03.20. N 1612 Жарлығымен.
Ескерту. 12-баптың бір тармақшасының 1, 2, 3, 4, 5, 6 бөліктерінің күші қайта қалпына келтірілді - ҚР Заңының 1994.12.07. N 119.

Семей ядролық сынақ полигонында 40 жыл бойы жүргізілген ядролық қаруды сынау адамдардың денсаулығына және айналадағы табиғи ортаға орны толмас зиян келтірді, халықтың жалпы аурулары мен өлімін көбейтті. Бүкіл Семей аумағы мен Павлодар, Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарының полигонға жақын жатқан аудандары экологиялық апат аймағы деп танылды.

Ядролық сынақтардың апатты зардабының қатерлі әсері уақыт озған сайын күшейе түсіп, ұрпақтан-ұрпаққа, ауысып, барған сайын қатерлі әсер етуде.

Бұл зардаптарды жою халықты емдеу, сауықтыру, оңалту, әлеуметтік қорғау және аумақты әлеуметтік-экономикалық дамыту жөніндегі шаралар кешенін жүзеге асыруды талап етеді.

Ескерту. Кіріспеге өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1-тарау
Жалпы ережелер

1-бап. Заңның мақсаттары мен міндеттері

Бұл Заң Семей ядролық сынақ полигонындағы ұзақ уақыт ядролық сынақтар жүргізудің салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтiк қорғау iсiн қамтамасыз етуге арналған.

Заң көп жылдық ядролық жарылыстар әсерiнен зардап шеккен азаматтардың мәртебесi мен аумақтардың түр-түрiн белгiлейдi, өтемдер, жеңілдiктер түрлерiн және аумақты әлеуметтiк-экономикалық дамыту жөніндегi шараларды айқындайды.

2-бап. Азаматтардың өз денсаулығы мен мүлкiне келтiрiлген зиянның орнын толтыруға құқығы

Осы Заңның 10-бабында аталған азаматтар категориясының өз денсаулығы мен мүлкiне келтiрiлген зиянның орнын осы Заңның 12, 13, 14, 15-баптарымен айқындалған мөлшерде толтыртуға құқығы бар.

Бұл Заңның күшi Семей облысының аудандары мен қалаларында және Павлодар , Шығыс Қазақстан мен Қарағанды облыстарының ядролық қарулы сынау салдарынан радиоактивтi заттармен ластануға ұшыраған тиiстi аудандарында тұратын азаматтарға қолданылады.

Аталған аудандар мен қалалардан басқа жерге тұру үшiн кетiп қалған, осы Заң қолданылатын және Қазақстан Республикасының аумағында тұратын азаматтар осы Заңмен көзделген жеңiлдiктерді пайдаланады.

Аталған аудандар мен қалалардан басқа жерге тұру үшiн кетiп қалған, осы Заң қолданылатын және Қазақстан Республикасы аумағынан тыс жерде тұратын азаматтар халықаралық келiсiмдерге сәйкес осы Заңда көзделген жеңiлдiктердi пайдаланады.

3-бап. Мемлекеттің ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтар құқықтарын қамтамасыз ету жөнiндегi міндеттерi

Республикалық және жергiлiктi мемлекеттiк органдар ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтардың өз денсаулығы мен мүлкіне келтiрiлген зиянның орнын толтыртуға құқықтарын қамтамасыз етуге мiндеттi.

Осы Заңды iске асыру жөнiндегi қажеттi шараларды жүзеге асыру және азаматтарды құқықтық қорғау жөнiндегi мiндеттердi мемлекет өз мойнына алады.

2-тарау
Ядролық сынақтардың әсерiне ұшыраған аумақты түр-түрге бөлу

4-бап. Ядролық сынақ жүргiзген кезде радиоактивтi шөгiндiлердiң әсерiне ұшыраған аумақты түр-түрге бөлу

Сәулеленудiң әсерлi эквиваленттi мөлшерi бүкiл сынақ кезеңiнде халық үшiн 0,1 бірден асатын аумақ ластанған деп есептеледi.

Залалданған аумақтар әсерлi эквиваленттi мөлшерiнiң шамасына қарай:

- төтенше радиациялық қауiптi аймақ;

- ең жоғары радиациялық қауiптi аймақ;

- жоғары радиациялық қауiптi аймақ;

- ең төмен радиациялық қауiптi аймақ;

- жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақ деп бөлiнедi.

Аумақтағы шаруашылық қызмет түрлерiн және оны ұйымдастыру тәртiбiн, табиғат пайдалану көлемiн және экологиялық оңалтуды Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Экологиялық апат аймақтарының шекаралары және оларға кiретiн аудандардың тізбесі Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен осы Заңға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу арқылы өзгертіледі.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Төтенше радиациялық қауiптi аймақ

Төтенше радиациялық қауiптi аймақ - аумақтың бүкiл сынақ кезеңiнде халыққа 100 бэрден жоғары әсер ететiн мөлшерi бар радиациялық ластануға ұшыраған, ең жоғары сейсмикалық әсер белдеуiне кiретiн бөлiгi.

Төтенше радиациялық қауіпті аймаққа Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы, Сарыжал ауылдық округінің, Бесқарағай ауданы, Долон ауылдық округінің, таратылған Жаңасемей ауданының Сарыапан және Иса елдi мекендерiнiң аумақтары жатады.

Ескерту. 5-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

6-бап. Ең жоғары радиациялық қауiптi аймақ

Ең жоғары радиациялық қауiптi аймақ - аумақтың бүкiл сынақ кезеңiнде халыққа 35-тен 100 бэрге дейiн әсер ететiн мөлшерi бар радиациялық ластануға ұшыраған бөлiгi.

Ең жоғары радиациялық қауіпті аймаққа Шығыс Қазақстан облысының Абай, Бесқарағай және таратылған Жаңасемей аудандарының, Семей қаласы Ақбұлақ, Абыралы, Алғабас, Айнабұлақ, Қараөлең және Таңат ауылдық округтерінің, Павлодар облысы Май ауданы Ақжар және Малдар ауылдық округтерінің елдi мекендерi жатады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; 03.07.2013 № 121-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

7-бап. Жоғары радиациялық қауiптi аймақ

Жоғары радиациялық қауіпті аймақ - бүкiл сынақ кезеңiнде 7-ден 35 бэрге дейiн халыққа әсер ету мөлшерiндегі радиациялық ластануға ұшыраған аумақ бөлiгi.

Бұл аймаққа Шығыс Қазақстан облысының Бородулиха, Жарма, Аягөз, Глубокое, Шемонайха, Ұлан аудандарының елдi мекендерi, Семей, Курчатов, Өскемен және Риддер қалалары; таратылған Қазыбек би ауданының аумағы шегінде Қарағанды облысының Қарқаралы ауданы, Павлодар облысының Май ауданы жатады.

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Ең төмен радиациялық қауiптi аймақ

Ең төмен радиациялық қауiптi аймақ - аумақтың бүкiл сынақ кезеңiнде халыққа 0,1-ден 7 бэрге дейiн әсер ететiн мөлшерi бар радиациялық ластануға ұшыраған бөлiгi.

Ең төмен радиациялық қауіпті аймаққа Шығыс Қазақстан облысының Yржар, таратылған Таскескен, Көкпектi, Ақсуат, Зырян, Зайсан және Тарбағатай аудандарының; Қарағанды облысының таратылған Қазыбек би ауданының аумағын қоспағанда, Қарқаралы ауданының; Павлодар облысының Лебяжi ауданының елдi мекендерi жатады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақ

Жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақ - бүкiл сынақ кезеңiнде тиiмдi эквиваленттi сәулелену мөлшерi әртүрлi себептерден 0,1 бэрден төмен болған, бiрақ радиациялық қауiптi және сейсмикалық қауiптi аудандарға жақын тұруға байланысты елеулi психикалық-эмоциялық терiс әсерi бар ең төмен радиациялық қауiптi аймаққа таяу жатқан аумақ (әкiмшiлiк аудандардың шекарасы шегінде).

Бұл аймаққа Павлодар облысының Баянауыл ауданы жатады.

3-тарау
Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар
салдарынан зардап шеккен азаматтардың мәртебесi

10-бап. Заңның күшi қолданылатын, ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтар категориясы

Ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарға мыналар жатады:

әуеде және жер үстiнде ядролық жарылыстар жасаған кезеңде (1949-1965 жж.) радиоактивтi заттармен ластануға ұшыраған аумақтарда тұрған, жұмыс iстеген немесе әскери қызмет (соның iшiнде мерзiмдi) атқарған азаматтар;

1966 жылдан 1990 жылғы 1 қаңтарға дейiнгi аралықта жерасты ядролық жарылыстарын жасау кезеңiнде осы аумақтарда тұрған, жұмыс iстеген немесе әскери қызмет (соның iшiнде мерзiмдi) атқарған азаматтар;

1949 жылдан 1990 жылға дейiнгi аралықта жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақта тұрған, жұмыс iстеген немесе әскери қызмет (соның iшiнде мерзiмдi) атқарған азаматтар;

осы баптың екiншi және үшінші абзацтарында аталған адамдардың мүгедектігі бар немесе иондаушы сәулеленудің әсерімен байланысты аурулар тізбесімен бекітілген аурулары бар балалары, олардың денсаулық жағдайы мен Заңда көрсетілген аймақтарда ата-анасының біреуінің болу фактісі арасындағы себепті байланыс анықталған кезде.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.06.2022 № 129-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтардың куәлiгi

10-бапта аталған адамдарға куәлiк берiледi, ол осы Заңда көзделген жеңiлдiктер мен өтемдерге құқықты растайтын құжаттар болып табылады.

Ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарды тiркеу және оларға куәлiктер беру Қазақстан Республикасының Үкіметі белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылды.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-тарау
Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар
салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтiк қорғау

12-бап. Ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарға берілетін жеңілдіктер мен өтемақылар

Осы Заңның 5, 6, 7, 8 және 9-баптарында көрсетілген аймақтарда тұрған және тұрып жатқан азаматтарға ядролық сынақтардан келтірілген залал үшін:

1) төтенше радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 1949 – 1965 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 5,23 айлық есептік көрсеткіш және 1966 – 1990 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 1,05 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде;

2) ең жоғары радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 1949 – 1965 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 2,62 айлық есептік көрсеткіш және 1966 – 1990 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 1,05 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде;

3) жоғары радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 1949 – 1965 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 1,57 айлық есептік көрсеткіш және 1966 – 1990 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 0,79 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде;

4) ең төмен радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 1949 – 1965 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 1,05 айлық есептік көрсеткіш және 1966 – 1990 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 0,52 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде;

5) жеңілдікті әлеуметтік-экономикалық мәртебесі бар аумақтағы аймақ бойынша – 1949 – 1990 жылдар кезеңінде тұрған әрбір жыл үшін 0,26 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде біржолғы ақшалай өтемақыға кепілдік беріледі.

Ядролық сынақтардан келтірілген залал үшін біржолғы ақшалай өтемақы алу құқығын бірінші кезекте зейнеткерлік жасқа толған азаматтар пайдаланады.

Айлық есептік көрсеткіш дегеніміз ядролық сынақтардан келтірілген залал үшін біржолғы ақшалай өтемақы берілген күні қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіш болып табылады.

Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - ҚР 31.03.2014 N 180-V Заңымен (01.04.2014 бастап қолданысқа енгізіледі).
Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 25.09.2023 № 30-НҚ нормативтік қаулысын қараңыз.

13-бап. Халықты әлеуметтiк жағынан қолдау

Осы Заңның 5 және 6-баптарында көрсетілген аумақтарда тұрып жатқан және 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін зейнеткерлікке шыққан азаматтардың зейнетақыға аймақтар бойынша мынадай мөлшерде үстемеақы алуға құқығы бар:

төтенше радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 2,09 айлық есептік көрсеткіш;

ең жоғары радиациялық қауіпті аймақ бойынша – 1,83 айлық есептік көрсеткіш.

5, 6, 7, 8, 9-баптарда аталған аумақтарда тұратын халық:

1) Мына аймақтар бойынша төмендегiдей қосымша еңбекақы алуға:

төтенше радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 2 айлық есептік көрсеткіш;

ең жоғары радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 1,75 айлық есептік көрсеткіш;

жоғары радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 1,5 айлық есептік көрсеткіш;

ең төмен радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 1,25 айлық есептік көрсеткіш;

жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақ бойынша - 1 айлық есептік көрсеткіш алуға құқылы.

2) Алынып тасталды

3) Мына аймақтар бойынша төмендегiдей жыл сайын ақысы төленетiн қосымша демалыс алуға:

төтенше радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 14 календарьлық күнi бар;

ең жоғары радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 12 календарьлық күнi бар;

жоғары радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 10 календарьлық күнi бар;

ең төмен радиациялық қауiптi аймақ бойынша - 7 календарьлық күнi бар;

жеңiлдiктi әлеуметтiк-экономикалық мәртебесi бар аумақ бойынша 5 календарьлық күнi бар демалыс алуға құқылы.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді, ол заңды күшіне 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап енеді - ҚР 1997.06.19 N 134; 1999.11.16. N 480; 31.03.2014 N 180-V (01.04.2014 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Әйелдерге, балаларға және жасөспірімдер мен олардың ата-аналарына берілетін қосымша жеңілдіктер мен өтемдер

Ядролық сынақтардың әсеріне ұшыраған аумақтарда тұратын әйелдердің жүктілікке және босануға байланысты ұзақтығы:

қалыпты босанған кезде – босануға дейін күнтізбелік тоқсан бір күн және босанғаннан кейін күнтізбелік жетпіс тоғыз күн (қиын босанған немесе екі және одан көп бала туған жағдайда – күнтізбелік тоқсан үш күн);

жүктіліктің жиырма екінші аптасынан жиырма тоғызыншы аптасына дейінгі мерзім кезінде босанған және дене салмағы бес жүз және одан артық грамм бала туып, ол жеті тәуліктен астам өмір сүрген жағдайда – босанғаннан кейін күнтізбелік тоқсан үш күн;

жүктіліктің жиырма екінші аптасынан жиырма тоғызыншы аптасына дейінгі мерзім кезінде босанған және өлі шарана туған немесе дене салмағы бес жүз және одан артық грамм бала туып, ол өмірінің жетінші тәулігіне дейін шетінеп кеткен жағдайда – босанғаннан кейін күнтізбелік жетпіс тоғыз күн демалысқа құқығы бар.

Ядролық сынақтар әсерінен зардап шеккен аумақтарда тұратын балалар мен 18 жасқа дейінгі жасөспірімдердің санаторий-сауықтыру мекемелерінде тегін сауығуға (медициналық көрсеткіштер бойынша) құқығы бар.

Сырқат баланы күту жөніндегі жұмысқа жарамсыздық парағына Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ата-ананың біреуіне немесе олардың орнындағы адамдарға, жұмыс стажына қарамастан, бүкіл сырқаттанған кезеңге ақы төленеді.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда және өзгерістер енгізілді - ҚР 1998.12.17 N 323 (1999.01.01 бастап күшіне енеді), 1999.07.04 N 374; 02.07.2018 № 165-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Әскери қызметшiлерге және арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлеріне берiлетiн жеңiлдiктер туралы

Ластанған аумақтарда әскери қызмет және арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерген кезде әскери қызметшілер және осы органдардың қызметкерлері осы Заңға және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актiлерiне сәйкес құқықтар мен жеңiлдiктердi пайдаланады.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.13 N 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау
Аумақты экологиялық жағынан сауықтыру және халыққа
медициналық көмек көрсету

16-бап. Ядролық жарылыстар әсерiне ұшыраған аумақты экологиялық жағынан сауықтыру

Семей полигонындағы ядролық жарылыстар әсерiне ұшыраған аумақтарда айналадағы табиғи ортаны сауықтыруға бағытталған мынадай кешендi шаралар жүзеге асырылады: айналадағы ортаны ғылыми тұрғыдан зерттеу, сыртқы орта объектiлерiн және жергiлiктi жерде өндiрiлетiн тамақ өнiмдерiн тұрақты бақылауды жүзеге асыру, шаруашылық және өзге қызметке мемлекеттiк және қоғамдық экологиялық сараптама жүргiзу, радиациялық ластанған аумақтарды шаруашылық айналысына қайтару жөнiнде шаралар жүргізу.

17-бап. Халыққа медициналық көмек ұйымдастыру

Осы Заңда аталған адамдар кешендi медициналық тексеруден өткiзуге жатады.

Оларды жеке есепке алу iсiн қамтамасыз ету үшiн Мемлекеттiк регистр құрылады.

Семей полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен адамдарға медициналық көмек көрсету және оларға кешендi медициналық тексеру жүргiзу iсiн солар тұратын немесе жұмыс iстейтiн жердегі денсаулық сақтау мекемелері жүзеге асырады. Бұл адамдарға кезектен тыс мамандандырылған медициналық қызмет көрсету iсiн Қазақстан Республикасы аумағындағы барлық мемлекеттiк денсаулық сақтау мекемелерi жүзеге асырады.

Республикалық бюджетте республикалық орташа деңгеймен салыстырғанда бiр тұрғынға 1,5 еседен келетiндей есеппен медициналық мекемелердi күтіп-ұстауға арналған қаражатты ұлғайтуды қамтамасыз ететiн қаржыландыру жыл сайын көзделедi. Қазақстан Республикасының Үкіметі ядролық сынақтар әсерiне ұшыраған аумақтардағы денсаулық сақтау мекемелерi үшiн медициналық техника мен дәрілік заттардың нысаналы бөлінуін жыл сайын қамтамасыз етеді.

Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.04.27 N 15-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан туындаған, иондаушы сәулеленудің әсеріменбайланысты аурулардың себепті байланысын анықтау

Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан туындаған, иондаушы сәулеленудің әсерімен байланысты аурулардың себепті байланысын анықтау Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда – ҚР 24.11.2021 № 75-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-тарау
Азаматтарды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етудің экономикалық негіздері және лауазымды адамдардың жауапкершілігі

19-бап. Азаматтарды әлеуметтік қорғау жөніндегі шараларды қаржыландыру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету

Азаматтарды осы Заңда көзделген әлеуметтік қорғау жөніндегі шаралар:

республикалық және жергілікті бюджеттердің;

кәсіпорындардың қаражаты;

қайырмалдықтардың, қайырымдылық көмектің, сондай-ақ халықаралық қорлардың қаражаты есебінен қаржыландырылады.

Халықты медициналық сауықтыру және аумақтарды әлеуметтік-экономикалық дамыту осы Заңның талаптары ескеріле отырып, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жоспарлау жүйесі құжаттарының негізінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - ҚР 1999.07.04 N 374 Заңымен; 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Осы Заңның бұзылғаны үшiн жауаптылық

Осы Заңның бұзылуына кiнәлi лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тәртіптік, материалдық, әкiмшiлiк, қылмыстық жауапқа тартылады.

7-тарау
Халықаралық шарттар

21-бап. Халықаралық шарттар

Бұл Заң шетел азаматтарына халықаралық келісімдерге сәйкес қолданылады.

Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының осы

Заңда жазылғаннан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

Қазақстан Республикасының Президенті

On social protection of citizens who suffered from nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site

Law of the Republic of Kazakhstan of December 18, 1992 N 1787-XII.

Unofficial translation

Footnote. Decree N 1612 of the President of the Republic of Kazakhstan as of March 20, 1994 has suspended, until April 1, 1997, this Law with regard to the payment of one-time monetary compensations to citizens, who lived and are still living in areas of extraordinary, maximum, increased, minimum radiation risk and in areas with preferential socioeconomic status, as well as with regard to the 1.5 times increase of allocations from the republican budget for the maintenance of health facilities.
The effect of paragraphs one, two, three, four, five, six of part one of Article 12 has been renewed by Law of the Republic of Kazakhstan N 119 as of July 12, 1994.

Nuclear weapon tests carried out at the Semipalatinsk nuclear test site for 40 years have caused irreparable damage to human health and the environment, have increased overall morbidity and mortality of the population. The whole territory of Semipalatinsk region and Pavlodar, East-Kazakhstan and Karaganda regions adjacent to the test site are recognized as the zone of ecological disaster.

The long-term effects of nuclear tests, which are passed down from generation to generation, are becoming increasingly detrimental.

The elimination of these consequences requires the implementation of a set of measures for the treatment, health improvement, rehabilitation, social protection of the population and socioeconomic development of the territory.

Footnote. The preamble as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 124-V as of 03.07.2013 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Chapter 1.
General provisions

Article 1. Goals and objectives of the Law

This Law is intended to provide social protection to citizens who suffered from lengthy nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site.

The law establishes the status of citizens and the classification of territories affected by long-term nuclear explosions, determines the types of compensations, benefits and measures for socioeconomic development of the territory.

Article 2. The citizens’ right to compensation for damage caused to their health and property

The categories of citizens listed in Article 10 of this Law are entitled to compensation for damage caused to their health and property in the amounts specified in Articles 12, 13, 14, 15 of this Law.

This Law applies to citizens residing in the districts and cities of Semipalatinsk region and relevant regions of Pavlodar, East-Kazakhstan and Karaganda regions contaminated by radioactive substances as a result of nuclear weapon testing.

Citizens, who have left for another place of residence from the specified districts and cities, falling within the scope of this Law and residing in the territory of the Republic of Kazakhstan, enjoy the privileges provided for by this Law.

Citizens, who have left for another place of residence from the specified districts and cities, falling within the scope of this Law and residing outside the territory of the Republic of Kazakhstan, enjoy the privileges provided for by this Law in accordance with interstate treaties.

Article 3. The state’s obligations to ensure the rights of citizens affected by nuclear tests

Republican and local state bodies are obliged to ensure the right of citizens affected by nuclear tests to compensation for damage to their health and property.

The state assumes responsibility for the performance of a set of necessary measures and legal protection of citizens for the implementation of this Law.

Chapter 2.
Classification of areas exposed to nuclear testing

Article 4. Classification of areas affected by radioactive fallout during nuclear testing

Contaminated areas are those in which the effective equivalent radiation dose for the population exceeds 0.1 rem over the entire testing period.

Depending on the size of the effective equivalent dose,

contaminated areas are divided into:

extraordinary radiation risk zone;

maximum radiation risk zone;

increased radiation risk zone;

minimum radiation risk zone;

territory with preferential socioeconomic status.

The types of economic activity and the procedure for its organization, the volume of environmental management and environmental rehabilitation of the territory are established by the Government of the Republic of Kazakhstan.

The boundaries of ecological disaster zones and the list of areas included in them are modified by altering and (or) amending this Law in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 4 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 5. The extraordinary radiation risk zone

The extraordinary radiation risk zone is a part of the territory affected by radiation pollution, the dose of the population’s exposure in which exceeded 100 rem over the entire testing period, which is part of the maximum seismic impact band.

The extraordinary radiation risk zone includes the territories of Sarzhaly rural county of Abay district, Dolon rural county of Beskaragai district, the populated localities of Sarapan and Isa of abolished Zhanasemey district of East-Kazakhstan region.

Footnote. Article 5 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication); Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan № 121-V as of 03.07.2013 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 6. The maximum radiation risk zone

The maximum radiation risk zone is a part of the territory affected by radiation pollution, the dose of the population’s exposure in which is from 35 to 100 rem over the entire testing period.

The maximum radiation risk zone includes the populated localities of Abai, Beskaragai and abolished Zhanasemey districts, Akbulak, Abraly, Algabas, Ainabulak, Karaolen and Tanat rural counties, the city of Semey of East-Kazakhstan region, Akzhar and Maldar rural counties of May district of Pavlodar region.

Footnote. Article 6 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication); Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan № 121-V as of 03.07.2013 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 7. The increased radiation risk zone

The increased radiation risk zone is a part of the territory affected by radiation pollution, the dose of the population’s exposure in which is from 7 to 35 rem over the entire testing period.

This zone includes the populated localities of Borodulikha, Zharma, Ayaguz, Glubokovo, Shemonaikha, Ulan districts, the cities of Semey, Kurchatov, Ust-Kamenogorsk and Ridder of East-Kazakhstan region; Karkaraly district of Karaganda region within the territory of abolished Kazybekbi district, May district of Pavlodar region.

Footnote. Article 7 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 8. The minimum radiation risk zone

The minimum radiation risk zone is a part of the territory affected by radiation pollution, the dose of the population’s exposure in which is from 0.1 to 7 rem over the entire testing period.

The minimum radiation risk zone includes the populated localities of Urjar, abolished Taskesken, Kokpekty, Aksuat, Zyryanovsk, Zaysan and Tarbagatai districts of East-Kazakhstan region; Karkaraly district of Karaganda region, not including the territory of abolished Kazybekbi district; Lebyazhinsk district of Pavlodar region.

Footnote. Article 8 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 9. The territory with preferential socioeconomic status

The territory with preferential socioeconomic status is a territory (within the boundaries of administrative districts) adjacent to the minimum radiation risk zone, where, for various reasons, the effective equivalent exposure dose is below 0.1 rem over the entire testing period, but with a significant negative impact from psycho-emotional stress associated with living near radiation and seismically hazardous areas.

This zone includes Bayanaul district of Pavlodar region.

Chapter 3. The status of citizens affected by nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site

Article 10. Categories of citizens, affected by nuclear tests, to which the Law applies

The victims of nuclear tests include:

citizens who lived, worked, or served in the army (including compulsory military service) in territories contaminated by radioactive substances during the period of aerial and ground-based nuclear explosions (in 1949-1965);

citizens who lived, worked or served in the army (including compulsory military service) in these territories during the period of underground nuclear explosions from 1966 to 1990;

citizens who lived, worked or served in the army (including compulsory military service) in the territory with preferential socioeconomic status from 1949 to 1990;

children of individuals referred to in the second and third paragraphs of this Article having disabilities or diseases approved by the list of diseases related to exposure to ionizing radiation, when establishing a causal relationship between their state of health and the fact of stay of one of the parents in the zones specified in the Law.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2021 No. 75-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.06.2022 No. 129-VII (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 11. Certificates of citizens affected by nuclear tests

The persons specified in Article 10 shall be given certificates, which are documents confirming their right to benefits and compensation provided for by this Law.

The registration of citizens affected by nuclear tests, and the issuance of certificates to them are carried out in the manner established by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Chapter 4.
Social protection of citizens affected by nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site

Article 12. Benefits and compensations for citizens affected by nuclear tests

Citizens, who lived and are still living in the zones specified in Articles 5, 6, 7, 8 and 9 of this Law, are guaranteed a one-time monetary compensation for the damage caused by nuclear tests, according to the zones of:

1) extraordinary radiation risk - in the amount of 5.23 monthly calculation indices for each year of residence within the period from 1949 to 1965 and 1.05 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1966 to 1990;

2) maximum radiation risk - in the amount of 2.62 monthly calculation indices for each year of residence within the period from 1949 to 1965 and 1.05 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1966 to 1990;

3) increased radiation risk - in the amount of 1.57 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1949 to 1965 and 0.79 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1966 to 1990;

4) minimum radiation risk - in the amount of 1.05 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1949 to 1965 and 0.52 monthly calculation index for each year of residence within the period from 1966 to 1990;

5) in the territory with preferential socioeconomic status - in the amount of 0.26 monthly calculation index for each year of residence from 1949 to 1990.

The priority right to receive a one-time monetary compensation for the damage caused by nuclear tests is enjoyed by citizens of the retirement age.

The monthly calculation index is the monthly calculation index effective as of the day of paying a one-time monetary compensation for the damage caused by nuclear tests.

Footnote. Article 12 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan № 180-V as of 31.03.2014 (to be enacted from 01.04.2014).

Article 13. Social support of the population

Citizens living in the territories specified in Articles 5 and 6 of this Law and who retired before January 1, 1998, are entitled to a pension supplement according to the zone in the amount of:

extraordinary radiation risk - 2.09 monthly calculation index;

maximum radiation risk - 1.83 monthly calculation index.

The population living in the territories specified in Articles 5, 6, 7, 8, 9 has the right to:

1) additional wage according to the zones in the amount of:

extraordinary radiation risk - two monthly calculation indices;

maximum radiation risk - 1.75 monthly calculation index;

increased radiation risk - 1.5 monthly calculation index;

minimum radiation risk - 1.25 monthly calculation index;

in the territory with preferential socioeconomic status - one monthly calculation index.

2) (excluded)

3) annual additional paid leave according to the zones:

extraordinary radiation risk - 14 calendar days;

maximum radiation risk - 12 calendar days;

increased radiation risk - 10 calendar days;

minimum radiation risk - 7 calendar days;

in the territory with preferential socioeconomic status - 5 calendar days.

Footnote. Article 13 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan N 134 as of 19.06.1997 (effective from 01.01.1998); N 480 as of 16.11.1999 (to be enacted from 01.01.2000); № 180-V as of 31.03.2014 (to be enacted from 01.04.2014).

Article 14. Additional benefits and compensations for women, children and adolescents and their parents

Women living in areas exposed to nuclear testing are eligible for a maternity leave for the duration of:

ninety-one calendar days before childbirth and seventy-nine calendar days after it in case of normal delivery (in case of complicated childbirth or the birth of two or more children - ninety-three calendar days);

ninety-three calendar days after childbirth - in case of childbirth with a period of twenty-two to twenty-nine weeks of pregnancy and the birth of a child weighing five hundred grams or more, who lived more than seven days;

seventy-nine calendar days after birth - in case of childbirth with a period of twenty-two to twenty-nine weeks of pregnancy and the birth of a dead fetus or a child weighing five hundred grams or more, who died before seven days of life.

Children and adolescents under the age of 18 years old living in areas affected by nuclear tests are entitled to free health care (for medical reasons) in sanatorium and health facilities.

The leave to take care of a sick child is paid for in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan to one of the parents or to persons replacing them, regardless of the length of service, for the entire period of the illness. <*>

Footnote. Article 14 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan № 323 as of 17.12.1998 (to be enacted from 01.01.1999); as amended by laws of the Republic of Kazakhstan № 374 as of 07.04.1999; № 165-VI as of 02.07.2018 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 15. On benefits for servicemen and employees of special state bodies

During military service and service in special state bodies in contaminated areas, military personnel and employees of these bodies enjoy rights and privileges in accordance with this Law and other legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 15 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan № 553-IV as of 13.02.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Chapter 5.
Ecological improvement of territories and medical care to the population

Article 16. Ecological improvement of territories exposed to nuclear testing

In the areas exposed to nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site, a set of such measures are being taken to improve the environment: scientific research of the environment, continuous monitoring of environmental objects and local food products, state and public environmental expertise of economic and other activities, measures for re-commercialization of areas polluted by radiation.

Article 17. Organization of public medical care

Persons specified in this Law are subject to comprehensive medical examination.

The State Register shall be drawn up for their personal record.

The provision of medical care to the victims of nuclear tests at the Semipalatinsk test site, and their comprehensive medical check-ups are carried out by health facilities at the place of their residence or work. Extraordinary specialized medical care of these persons is provided by all public health facilities in the Republic of Kazakhstan.

Annually, the republican budget provides for allocations to increase the funds for the maintenance of health facilities per resident compared with the national average by 1.5 times. The Government of the Republic of Kazakhstan annually provides targeted allocation of medical equipment and medicines for health facilities located in areas affected by nuclear tests.

Footnote. Article 17 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 15-V as of 27.04.2012 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 18. Establishment of a causal connection of diseases associated with exposure to ionizing radiation resulting from nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site

The establishment of a causal connection of diseases associated with exposure to ionizing radiation resulting from nuclear tests at the Semipalatinsk nuclear test site shall be carried out in accordance with the healthcare legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 18 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.11.2021 No. 75-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 6.
Economic bases for ensuring social protection of citizens and responsibility of officials

Article 19. Financing and material and technical support of measures for the social protection of citizens

Measures for the social protection of citizens provided for by this Law are financed by:

republican and local budgets;

funds of organizations;

donations, charitable assistance, and international funds.

Health improvement of the population and the socioeconomic development of areas are carried out on the basis of documents of the State Planning System of the Republic of Kazakhstan with account of the requirements of this Law.

Footnote. Article 19 is in the wording of Law of the Republic of Kazakhstan N 374 as of 07.04.1999; as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 124-V as of 03.07.2013 (to be enacted ten calendar days after its first official publication).

Article 20. Responsibility for the violation of this Law

Officials guilty of violating this Law shall be subject to disciplinary, material, administrative, criminal responsibility in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 7.
International treaties

Article 21. International treaties

This Law applies to foreign citizens in accordance with international treaties.

If international treaties of the Republic of Kazakhstan establish rules other than those contained in this Law, then the rules of an international treaty shall apply.

President of the Republic of Kazakhstan