Мәскеуде 1997 жылғы 28 наурызда жасалған Инвестордың құқығын қорғау туралы Конвенция бекітілсін.
Қазақстан Республикасының
Президенті
Инвестордың құқығын қорғау туралы
Конвенция
Ресми куәландырылған мәтін
Қол қойғандар:
Әзірбайжан Республикасы, Армения Республикасы, Беларусь Республикасы, Грузия, Қазақстан Республикасы, Қырғыз Республикасы, Молдова Республикасы, Ресей Федерациясы, Тәжікстан Республикасы
Хабарлама берді:
Молдова Республикасы - 2002 жылғы 3 қыркүйекте депонирленген;
Ратификациялық грамоталарды тапсырды:
Беларусь Республикасы - 1997 жылғы 18 желтоқсанда депонирленген;
Тәжікстан Республикасы - 1998 жылғы 13 қаңтарда депонирленген;
Армения Республикасы - 1998 жылғы 23 желтоқсанда депонирленген;
Қазақстан Республикасы - 2000 жылғы 17 сәуірде депонирленген;
Қырғыз Республикасы - 2000 жылғы 12 маусымда депонирленген.
Конвенция 1999 жылғы 21 қаңтарда күшіне енді
Келесі мемлекеттер үшін күшіне енді:
Беларусь Республикасы - 1999 жылғы 21 қаңтарда;
Тәжікстан Республикасы - 1999 жылғы 21 қаңтарда;
Армения Республикасы - 1999 жылғы 21 қаңтарда;
Қазақстан Республикасы - 2000 жылғы 16 мамырда;
Қырғыз Республикасы - 2000 жылғы 11 шілдеде;
Молдова Республикасы - 2002 жылғы 2 қазанда.
Бұдан әрi Тараптар деп аталатын осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттер, инвестордың құқығын қорғауды Тараптардың экономикасын дамытудың қажеттi шарты деп санап,
Тараптардың ұлттық экономикасына инвестицияларды тартуға жәрдемдесе,
1993 жылғы 24 қыркүйектегi Экономикалық одақ құру туралы шартты басшылыққа ала отырып,
1993 жылғы 24 желтоқсандағы Инвестициялық қызмет саласындағы ынтымақтастық туралы келiсiмдi дамыту үшiн,
ортақ инвестициялық кеңiстiк құруға және инвестицияларды тартуға байланысты мәселелерде келiсiлген көзқарасқа ұмтыла отырып,
төмендегі туралы уағдаласты:
Осы Конвенцияның мақсаты үшiн мынадай терминдер қолданылады:
Инвестор - өзiнiң, заемдық немесе тартылған қаражатын инвестициялар нысанында салуды жүзеге асыратын мемлекет, заңды немесе жеке тұлға;
Инвестициялар - инвестордың пайда (кiрiс) алу немесе әлеуметтiк тиiмдiлiкке қол жеткiзу мақсатында, егер олар Тараптардың ұлттық заңдарына сәйкес айналымнан алынып қойылмаған немесе айналымда шектелмеген болса, қызметтiң түрлi объектiлерiне салған қаржы және материалдық қаражаты, сондай-ақ мүлiктiк және интеллектуалдық меншiкке берген құқықтары;
Инвестициялардың шыққан елi - аумағында инвестор - заңды тұлға немесе инвестор - жеке тұлға болып табылатын азамат тiркелген мемлекет;
Реципиент ел - аумағында инвестициялау объектiсi бар мемлекет;
Заттық құқық - мүлiктi иелену, пайдалану және билiк ету құқығы.
2- бап. Конвенцияның қолданылу аясы
Осы Конвенция Тараптардың аумағында тiркелген инвестициялардың алуан түрiн жүзеге асырудың құқықтық негiздерiн және инвесторлардың инвестицияларды жүзеге асыруға арналған құқықтарының және олардан алатын кiрiстерiнiң кепілдiктерiн айқындайды.
Осы Конвенциямен айқындалған нормалар мен ережелер инвестициялау процесiне екi және одан да көп мемлекеттiк құқықтық қатынастар субъектiлерi қатысқан жағдайда қолданылады.
Инвестордың қызметi мен оның құқықтарын қорғауға байланысты мәселелердi реципиент елдiң уәкiлеттi мемлекеттiк органдары жүзеге асырады.
Осы Конвенцияның қолданылуына байланысты мәселелердi үйлестiру функциясын Тәуелсiз мемлекеттер Достастығы органдарының тарапынан Экономикалық одақтың Мемлекетаралық экономикалық комитетi (бұдан әрi - МЭК) жүзеге асырады.
Тараптардың да, сондай-ақ егер Тараптардың ұлттық заңдарында өзгеше көзделмесе, үшiншi елдердiң де мемлекеттерi, заңды және жеке тұлғалары инвесторлар бола алады.
4-бап. Инвестицияларды жүзеге асырудың нысандары
Инвестордың инвестицияларды реципиент елдiң заңдарымен тыйым салынбаған кез келген әдiстермен жүзеге асыруға құқығы бар.
Реципиент ретiндегi Тараптың инвестициялық жобаларға экологиялық, монополияға қарсы және басқа да талаптардың сақталуына сараптама жүргiзуге құқығы бар.
5-бап. Инвестицияларды жүзеге асырудың құқықтық
режимiмен заңдардың өзгеруi кезiндегi кепiлдiктер
Инвестицияларды жүзеге асырудың жағдайлары, сондай-ақ жүзеге асырылған инвестицияларға байланысты инвесторлар қызметiнiң құқықтық режимi реципиент елдiң заңдары белгiлей алатын алып қоюларды қоспағанда, реципиент елдiң заңды және жеке тұлғалары үшiн, инвестицияларды жүзеге асырудың жағдайлары мен оларға байланысты қызметтiң режимiнен кем қолайлылықта бола алмайды.
Тараптар алып қоюлардың тiзбесiн қайта қарауға қақылы. Мұндай жағдайларда олар осы өзгерiстер туралы МЭК-ке хабарлайды.
Тараптар инвестицияларды тартудың мейлiнше жеңiлдiктi жағдайлары енгiзiлетiн салаларға, қызмет түрлерiне және аймақтарға қатысты басымдықтардың тiзбесiн айқындауға қақылы.
Егер осы Конвенция күшiне енген соң Тараптар инвестицияларға қатысты заң нормаларын өзгертетiн болса, олар бiр немесе бiрнеше мүдделi Тараптың пiкiрi бойынша инвестициялық қызметтiң жағдайлары мен режимiн нашарлататын болса, бұл мәселе Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық Сотының және немесе өзге де халықаралық соттардың немесе халықаралық төрелiк соттарының қарауына енгiзiлуi мүмкiн.
Аталған соттар инвестициялық қызметтiң жағдайлары мен режимiн нашарлататын фактiнi растаған шешiмдердi енгiзуi кезiнде аталған заң нормаларының күшi олар қабылданған сәтiнен бастан тоқтатыла тұрады (яғни егер бұл нормалар қабылданбағандағы осындай жағдайлар мен режим сақталады) және осы Конвенцияға қайшы келмеуi бөлiгiнде және шартында шешiмдердi енгiзу күнiнен бес жыл өткен сәттен бастап қайта басталады. Бұл ереже қорғанысқа, ұлттық қауiпсiздiкке, қоғамдық тәртiптi сақтауға, табиғи ортаға, халықтың адамгершiлiк және денсаулығына, салық салуға, сондай-ақ алып қоюлардың тiзбесiне қатысты заңдарды өзгертуге қолданылмайды.
6-бап. Реципиент елдiң алып қоюлары мен
басымдықтарының тiзбесi
Алып қоюлардың тiзбесiнде Тараптардың ұлттық заңдарына сәйкес жекешелендiруге, акционерлендiруге немесе меншiктi мемлекет иелiгiнен алудың өзге де нысандарына жатпайтын салалардың, кәсiпорындардың, ұйымдардың атаулары болады.
Басымдықтар тiзбесi инвестицияларды тартудың жеңiлдiктi жағдайлары енгiзiлетiн салаларды, кәсiпорындарды, ұйымдарды, қызметтiң түрлерi мен аймақтарды белгiлейдi.
Басымдықтар мен алып қоюлардың тiзбелерi Тараптар мен МЭК-тiң ресми басылымдарында жариялауға жатады.
7-бап. Инвестициялық қызметтi құқықтық реттеу
Инвестицияларды жүзеге асыруға және оларға орайласты инвесторлардың қызметiне байланысты қатынастар осы Конвенциямен, Тараптардың ұлттық заңдарымен, сондай-ақ өздерi қатысушылары болып табылатын халықаралық шарттармен реттеледi.
8-бап. Инвестицияларды құқықтық қорғау
Тараптардың аумағында инвестицияларға осы Конвенциямен, Тараптардың ұлттық заңдарымен, сондай-ақ өздерi қатысушылары болып табылатын халықаралық шарттармен қамтамасыз етiлетiн сөзсiз құқықтық қорғау жасалады.
9-бап. Инвестицияларды инвестордың құқықтарына нұқсан
келтiретiн национализациялаудан, реквизициядан,
мемлекеттiк органдар мен лауазымды тұлғалардың
шешiмдерi мен әрекеттерiнен (әрекетсiздiктерiнен)
қорғаудың кепiлдiктерi
Инвестициялар бұл шаралар реципиент елдiң Негiзгi заңында (Конституциясында) көзделген қоғамдық мүдделерде қолданылатын Тараптардың ұлттық заңдарында көзделген ерекше жағдайларды (табиғи зiлзалалар, авариялар, эпидемиялар, эпизоотиялар мен төтенше сипаттағы өзге де жағдайлар) қоспағанда, национализациялауға жатпайды және реквизицияға ұшырамайды. Национализациялау мен реквизиция инвесторға баламды өтем төлеусiз жүргiзiлмейдi.
Инвестицияларды национализациялау немесе реквизиция туралы шешiмдер реципиент елдiң ұлттық заңдарында белгiленген тәртiппен қабылданады.
Мемлекеттiк органдардың национализациялау немесе реквизиция туралы шешiмдерiне реципиент елдiң ұлттық заңдарында белгiленген тәртiппен шағым жасалуы мүмкiн.
Инвестор өзiне мемлекеттiк органдардың не лауазымды тұлғалардың реципиент елдiң заңдарына және халықаралық құқық нормаларына қайшы келетiн шешiмдерiмен және әрекеттерiмен (әрекетсiздiгiмен) өзiне келген залалдың өтелуiне құқығы бар.
10-бап. Инвесторға келтiрiлген залал үшін өтем
Инвесторға келтiрiлген залал үшiн өтем инвестиция жүзеге асырылған валютада төленедi. Өтем мөлшерiн және оны төлеудi айқындаудың тәртiбi реципиент елдiң ұлттық заңдарымен белгiленедi.
Осы Конвенцияның 9-бабының төртiншi бөлiгiндегi көрсетiлген жағдайда залалды өтеу реципиент елдiң ұлттық заңдарының нормаларына сәйкес жүзеге асырылады.
11-бап. Инвестицияларды жүзеге асыруға байланысты
туындайтын дауларды шешудiң тәртiбi
Осы Конвенцияның шеңберiндегi инвестицияларды жүзеге асыру жөнiндегi дауларды қатысушы мемлекеттердің соттары немесе төрелік соттары, Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық Соты және немесе өзге де халықаралық соттар немесе халықаралық төрелiк соттар қарайды.
12-бап. Кiрiстердi пайдаланудың кепiлдіктерi
Бұрын жүзеге асырылған инвестициялардан ақшалай нысанда алынған кiрiстерден салықтар мен алымдарды төлеген соң Конвенцияның қатысушы рецепиент елiнiң ұлттық заңдарына сәйкес инвесторға:
инвестициялардың шыққан елiнiң валютасындағы немесе реципиент елдiң валютасындағы кiрiстердi инвестициялау және қайта инвестициялау мақсатына, сондай-ақ реципиент елдiң аумағында тауарлар сатып алуға пайдалануға;
реципиент елдiң валютасындағы кiрiстердi реципиент елдiң iшкi валюта рыногында Тараптардың өзге де валютасын сатып алуға пайдалануға;
кiрiстердi инвестордың қалауы бойынша кез келген елге кедергiсiз аударуға кепiлдiктер берiледi.
Бұрын жүзеге асырылған инвестициялардан заттай нысанда алынған кiрiстерден салықтар мен алымдарды төлеген соң Конвенцияның қатысушы реципиент елiнiң ұлттық заңдарына сәйкес инвесторға:
аталған кiрiстердi реципиент елдiң аумағында инвестициялау және қайта инвестициялау мақсаттарына пайдалануға;
тауарларды осы Конвенцияның және реципиент елдiң халықаралық шарттарының ережелерiн ескере отырып реципиент елдiң заңдарында белгiленген тәртiппен реципиент елдiң кеден аумағының шегiнен тысқары әкетуге кепiлдiк берiледi.
Осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес қаражатты аудару реципиент елдегi валютаның аудару күнiндегi қолданылатын ресми айырбастау бағамы бойынша жүзеге асырылады.
Реципиент ел жүзеге асырылатын инвестициялардан түсетiн кiрiстердi банкроттыққа, төлем жасау қабiлетсiздiгiне, сондай-ақ кредитордың құқықтарын қорғауға қатысты жағдайларда осы инвестициялардың шыққан елiне немесе басқа да елдерге аудару жөнiндегi заңдардың қолданылуын шектей алады.
13-бап. Мүлiктер мен тәуекелдердi сақтандыру
Тараптардың инвестицияларымен кәсiпорындардың мүлiктерi мен тәуекелдерiн сақтандыру реципиент елдiң заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
III бөлiм. Инвесторлардың акциялар мен өзге де
бағалы қағаздарды сатып алуы. Инвестордың
жекешелендiруге қатысуы
14-бап. Инвесторлардың акциялар мен өзге де бағалы
қағаздарды сатып алуы
Инвестор реципиент елдiң заңдарына сәйкес шаруашылық жүргiзу субъектiлерi мен басқа да элементтердiң акциялары мен өзге де бағалы қағаздарын, оның iшiнде мемлекеттiк бағалы қағаздарды сатып алуға қақылы.
Реципиент елдiң қор рыногында айналыста болатын акциялар мен бағалы қағаздарды инвестор реципиент елдiң валютасында немесе егер реципиент елдiң заңдарымен өзгеше көзделмеген жағдайда өзге валютада сатып ала алады.
15-бап. Инвестордың жекешелендiруге қатысуы және
оның құқықтарының қорғалуы
Инвестор мемлекеттiк және муниципалдық меншiктегi объектiлердi жекешелендiруге реципиент елдiң заңдарымен айқындалатын жағдайлар мен тәртiпте қатыса алады.
Егер объектiнi инвестициялауға инвестор қатысқан жағдайда объектiнi жекешелендiру туралы шешiмнiң күшiн жою, сондай-ақ жекешелендiрудiң тәртiбi мен тәсiлiн өзгерту, сондай-ақ жекешелендiру жөнiндегi мәмiлелердi бұзу сот тәртiбiмен жүзеге асырылуы мүмкiн.
16-бап. Жекешелендiру процесiн ақпараттық
қамтамасыз ету
Тараптар жекешелендiру жүргiзу кезiнде мына мәселелер бойынша бiр-бiрiне:
жекешелендiрудiң мәнi туралы;
жекешелендiру барысы туралы, оның iшiнде аукциондар, конкурстар, оларды өткiзу орны мен уақыты туралы, жекешелендiрiлетiн кәсiпорындар туралы;
аукциондарды, конкурстарды өткiзудiң жоспар-кестелерi туралы;
жекешелендірілетін кәсiпорындардың акцияларын сатып алудың тәртiбi туралы;
жекешелендiру объектiлерiн сатудың барысы туралы;
сатуға енгiзiлетiн мейлiнше маңызды объектiлер туралы;
жекешелендiру объектiлерiн алдағы сатулар туралы ақпарат беруге мiндеттеме алады.
17-бап. Жекешелендiрiлетiн мүлiкке меншiк
құқығын ресiмдеу
Жекешелендiру процесiнде мемлекеттiк және муниципалдық мүлiктердi сатып алу инвестор мен жекешелендiрiлетiн мүлiктi сатушы функциясын жүзеге асыратын тұлғаның арасында жасалатын сатып алу-сату шарттарының негiзiнде жүзеге асырылады.
Жекешелендiрiлетiн кәсiпорындардың акцияларын сатып алу-сату шарттары реципиент елдiң заңдарымен айқындалатын тәртiппен тiркелуге жатады.
Жекешелендiру процесiнде мемлекеттiк және муниципалдық мүлiктердi сатып алудың өзге тәртiбiне жол берiлмейдi.
IY бөлiм. Инвестордың жерге, өзге де табиғат
ресурстарына заттық құқықтарды және басқа
да мүлiктiк құқықтарды сатып алуы
18-бап. Жерге және өзге де табиғат ресурстарына
заттық құқықтар
Инвестордың жер учаскелерiне, өзге де табиғат ресурстарына және жылжымайтын мүлiкке заттық құқықтарды сатып алуы реципиент елдiң заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
19-бап. Шетел инвесторымен жасалатын концессиялық
шарттар, өнiмдi бөлу туралы келiсiмдер
Инвесторға реципиент елдiң мемлекеттiк монополиясына жататын табиғат ресурстарын пайдалануға және қызмет түрлерiн жүзеге асыруға арналған құқықтарды, сондай-ақ реципиент елдiң мемлекеттiк меншiгiндегi объектiлердi пайдалануға байланысты кәсiпкерлiк құқықтарын беру реципиент елдің заңдарында белгіленген тәртiппен жасалатын концессиялық шарттарға, өнiмдi бөлу туралы келiсiмдерге сәйкес жүзеге асырылады.
Инвесторға реципиент елдiң азаматтары мен заңды тұлғаларының мүлiктерiн, реципиент елдiң мемлекеттiк меншiктегi объектiлерiн жалға беруi және инвестордың реципиент елдегi өзiнiң мүлкiн жалға өткiзуi, сондай-ақ осындай шарттық қатынастарды бұзу реципиент елдiң заңдарында белгiленген тәртiп пен жағдайларда жүзеге асырылады.
21-бап. Конвенцияның халықаралық шарттармен
арақатынасы
Осы Конвенцияның ережелерi Тараптар қатысушылары болып табылатын басқа халықаралық шарттардың ережелерiн қозғамайды.
Осы Конвенция Тараптардың инвестордың құқықтарын қорғайтын екiтарапты келiсiмдер жасасуы үшiн негiз бола алады.
Қажет болғанда Конвенцияның жекелеген ережелерi екiтарапты келiсiмдерде нақтылануы мүмкiн.
23-бап. Конвенцияның күшiне енуiнiң тәртiбi
Осы Конвенция оған қол қойған Тараптардың өздерiнiң мемлекетiшiлiк рәсiмдерiне сәйкес бекiтуiне жатады және үшiншi бекiту грамотасын депозитарийге сақтауға өткiзген күннен бастап 30-ыншы күнi күшiне енедi. Оны кейiнiрек бекiткен Тараптар үшiн Конвенция олар өздерiнiң бекiту грамоталарын депозитарийге сақтауға өткiзген соң 30-ыншы күнi күшiне енедi.
24-бап. Конвенцияның қолданылу мерзiмi
Осы Конвенция өзi күшi енген күннен бастап 10 жыл бойы қолданылады. Осы мерзiм өтуі бойынша Конвенция, егер Тараптар өзге шешiм қабылдамаса, өзiнен-өзi әрбiр ретте жаңа 10 жылдық кезеңге ұзартылады.
Мүмкiн болатын даулар мен талаптарды, оның iшiнде материалдық сипаттағыларын шешу мақсаты үшiн осы Конвенцияның ережелерi шыққан Тарапқа қатысты барлық даулы мәселелердi толық реттегенге дейiн қолданылуын жалғастырады.
25-бап. Конвенцияға қосылудың тәртiбi
Осы Конвенцияға ол күшiне енген соң барлық Тараптардың келiсiмiмен басқа мемлекеттер осындай қосылуы туралы құжаттарын депозитарийге беру жолымен қосыла алады. Қосылу депозитарий Тараптардың осындай қосылуға келiсуi туралы соңғы құлақтандыруын алған күннен бастап 30 күн өтуi бойынша күшiне енген болып есептеледi.
26-бап. Конвенциядан шығудың тәртiбi
Әрбiр Тарап осы Конвенциядан шығуына дейiн 12 айдан кешiктiрмей бұл туралы депозитарийге жазбаша құлақтандыру жолдай отырып шыға алады.
27-бап. Конвенцияға өзгерiстер мен толықтырулар
енгiзудiң тәртiбi
Тараптардың өзара уағдаластығы бойынша осы Конвенцияға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлуi мүмкiн.
28-бап. Конвенцияны түсiндiруге байланысты
дауларды шешу
Осы Конвенцияны түсiндiруге байланысты даулы мәселелер Тараптардың консультациялар алысуы немесе Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық Сотына жүгiнуi жолымен шешіледi.
1997 жылы 28 наурызда Мәскеу қаласында орыс тілінде бір түпнұсқа данада жасалды. Түпнұсқа дана Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Атқарушы Хатшылығында сақталады, ол осы Конвенцияға қол қойған әрбір мемлекетке оның куәландырылған көшірмесін жібереді.
Әзірбайжан Республикасы Молдова Республикасы
үшін үшін
Армения Республикасы Ресей Федерациясы
үшін үшін
Беларусь Республикасы Тәжікстан Республикасы
үшін үшін
Грузия үшін Түркменстан үшін
Қазақстан Республикасы Өзбекстан Республикасы
үшін үшін
Қырғыз Республикасы Украина үшін
үшін
Армения Республикасының
Инвестордан құқықтарын қорғау туралы конвенцияға
Ерекше пікірі
1. 10-баптағы бірінші сөйлемнің соңы: "Тараптардың келісімі болуы кезінде басқа немесе валютада" деген сөздермен толықтырылсын.
2. 11-бап мынадай редакцияда жазылсын: "Инвестициялардың шыққан елі мен реципиент елдің арасындағы осы Конвенцияның шеңберінде туындаған даулар, егер инвестицияларды қорғау туралы екітарапты келісім бойынша өзгеше тәртіп көзделмесе, реципиент елдің заңдары бойынша шешіледі".
3. 16-баптың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын: "Тараптар жекешелендіру жүргізуі кезінде мынадай ақпаратпен алмасады", бұдан әрі мәтін бойынша.
Осымен беріліп отырған мәтіннің 1997 жылы 28 наурызда Мәскеу қаласында болған Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің Кеңесінде қабылданған Инвестордың құқығын қорғау туралы конвенцияның бірдей көшірмесі болып табылатындығын куәландырамын. Жоғарыда аталған Конвенцияның түпнұсқа данасы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Атқарушы Кеңесінде сақталады.
Тәуелсіз Мемлекеттер
Достастығы Атқарушы
Хатшысының орынбасары
