Об утверждении санитарных правил и норм "Cанитарно-гигиенические требования к устройству, содержанию и эксплуатации продовольственных рынков"

Приказ Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 4 сентября 2002 года N 38. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 октября 2002 года N 2017. Утратил силу приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 июля 2010 года N 578

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения РК от 30.07.2010 N 578 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии со статьей 11 Закона Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", приказываю: см. K090193
1. Утвердить прилагаемые санитарные правила и нормы от 4 сентября 2002 года N 4.01.063.02 "Санитарно-гигиенические требования к устройству, содержанию и эксплуатации продовольственных рынков".

2. Настоящий приказ вводится в действие после государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан, по истечении десяти календарных дней со дня их первого официального опубликования.

Главный санитарный врач

Согласовано Согласовано
Министр Главным
индустрии и торговли государственным
Республики Казахстан ветеринарным инспектором
13 сентября 2002 года Республики Казахстан
16 сентября 2002 года

Утверждены
Приказом
Главного государственного
санитарного врача
Республики Казахстан
4 сентября 2002 года N 38

Санитарные правила и нормы
"Санитарно-гигиенические требования к устройству,
содержанию и эксплуатации продовольственных рынков"

1. Общие положения

1. Настоящие санитарные правила и нормы (далее - санитарные правила) определяют требования к территории продовольственных рынков, устройству и оснащению их помещений, транспортировке, приему, хранению и реализации пищевых продуктов, а также обязанности должностных лиц по соблюдению настоящих санитарных правил и обязательны для соблюдения на территории Республики Казахстан всеми хозяйствующими субъектами независимо от форм собственности.

2. Настоящие санитарные правила распространяются на строящиеся, реконструируемые и функционирующие рынки.

3. В настоящих санитарных правилах используются следующие термины и определения:
1) продовольственный рынок - имущественный комплекс по реализации продовольственных товаров, действующий на постоянной или временной основе, расположенный в местах, определенных местными исполнительными органами и предназначенный для осуществления торговой деятельности с соблюдением требований действующих нормативных правовых актов Республики Казахстан;
2) продовольственные товары - продовольственное сырье и пищевые продукты, предназначенные для реализации физическим и юридическим лицам, с целью употребления его в пищу;
3) продовольственное сырье - сырье растительного, животного, микробиологического, минерального, искусственного происхождения и вода, используемые для изготовления пищевых продуктов;
4) пищевые продукты - продукты в натуральном или переработанном виде, употребляемые человеком в пищу;
5) администрация рынка - аппарат управления, созданный владельцем рынка для непосредственного руководства его деятельностью;
6) товарное соседство - условия, исключающие совместное хранение и реализацию сырых и готовых продуктов, предотвращающие их загрязнение и проникновение посторонних запахов, отражающихся на качестве товара;
7) сырой продукт - продукт не прошедший технологическую обработку;
8) готовый продукт - продукт прошедший технологическую обработку;
9) продавец - юридическое и (или) физическое лицо, пользующееся услугами рынка для осуществления своей торговой деятельности, являющееся самостоятельным субъектом налогообложения в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан;
10) реализация - отгрузка товаров, выполнение работ и представление услуг с целью продажи, обмена, безвозмездной передачи, а также передачи заложенных товаров залогодержателю;
11) срок годности - период, по истечении которого пищевой продукт считается непригодным для использования по назначению;
12) стерилизация мяса - способ обеззараживания мяса от микроорганизмов путем воздействия физических или химических агентов;
13) конфискат - часть туши и органов, забракованных при ветеринарно-санитарной экспертизе;
14) торговое место - зона работы продавца, оборудованная прилавком и торговым инвентарем с учетом ассортимента реализуемых товаров, предназначенная для осуществления торговой деятельности, минимальный размер которой не должен быть менее размеров, установленных действующим законодательством.

2. Санитарно-гигиенические требования,
предъявляемые к продовольственным рынкам

4. Проектирование, строительство, реконструкция продовольственных рынков производится по проектам, согласованным в установленном порядке с органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан и соблюдением требований, предусмотренных настоящими санитарными правилами и действующими строительными нормами и правилами (далее - СНиП).

5. Торговля на рынке осуществляется физическими и юридическими лицами Республики Казахстан и других государств путем реализации продовольственных товаров на специально оборудованных торговых рядах и местах.

6. Специализация и зонирование территории рынка определяется администрацией рынка в соответствии с действующими нормативами.

7. Территория рынка должна иметь функциональные зоны: торговую, складскую и хозяйственную.
1) в торговой зоне отводятся следующие площади для торговли:
сельскохозяйственными продуктами;
продовольственными товарами (отдельно мясные, рыбные, молочные);
для предприятий общественного питания и бытового обслуживания и лабораторной службы;
2) в складской зоне располагаются помещения для хранения продовольственных товаров, холодильные устройства;
3) в хозяйственной зоне отводятся площадки с контейнерами для сбора мусора, стоянки для автотранспорта, туалеты.

8. Выбор участка для строительства рынка осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан. Проектные документации на строительство и реконструкцию, ввод в эксплуатацию согласовываются с территориальными органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора согласно Закону Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения". K090193

9. Запрещается размещение рынков:
1) ближе 50 метров от застройки (жилых зданий, больниц, детских дошкольных учреждений, школ);
2) в зонах отдыха, на территории, принадлежащей к паркам, скверам и других ценных историко-культурных градостроительных сооружений.

10. Рынок не должен выходить непосредственно на проезжую линию проспектов и основных улиц, он должен отстоять от городских магистралей проезжих дорог и улиц на расстоянии не менее 30 метров.

11. Земельный участок рынка должен располагаться на расстоянии не менее 1,5 километров от свалок, скотомогильников и не менее 500 метров от промышленных предприятий и складов, а также объектов, которые могут быть источниками загрязнения рынка вредными химическими, биологическими и радиоактивными веществами, влияющими на здоровье населения.

12. Площадь земельного участка должна соответствовать требованиям действующих СНиП.

13. Рынок должен иметь удобные въезды и выезды, подъездные пути и пешеходные развязки.

14. Территория рынка, в том числе подъездные пути, тротуары и разгрузочные площадки должны быть заасфальтированы или замощены (твердое покрытие) и иметь уклоны, обеспечивающие сток дождевых и талых вод в ливневую канализацию.

15. Для торговли с автомашин продовольственными товарами крупными партиями на территории продовольственного рынка необходимо предусмотреть отдельную площадку, оборудованную удобным въездом-выездом. Проезд автотранспорта через торговую зону в часы торговли запрещается.

16. Для сбора мусора устанавливаются мусоросборники на асфальтированной или бетонированной площадке, расположенные не ближе 25 метров от последнего торгового ряда и складской зоны. При определении числа мусоросборников емкостью до 10 кубических метров необходимо исходить из расчета не менее одного мусоросборника на 200 квадратных метров (далее - м²) площади рынка. Вдоль линии торговых рядов должны быть размещены урны емкостью 10-20 кубических дециметров на расстоянии не более 20 метров друг от друга, из расчета одна урна на 50 м² площади рынка.

17. Территория рынка должна содержаться в чистоте. Ежедневно по окончании рабочего дня должна проводиться основная уборка, в течение дня - текущая. В зимний период года территория, подъездные пути и площадки перед торговыми павильонами должны регулярно убираться от снега и льда. <*>
Сноска. Пункт 17 с изменениями - приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 20 июня 2003 года N 464.

18. Автостоянки индивидуального и служебного транспорта должны размещаться согласно требованиям действующих СНиП.

19. На территории продовольственных рынков должны быть оборудованы туалеты для персонала и посетителей с подключением к инженерным сетям водопровода и канализации, число расчетных мест должно быть не менее одного на каждые 50 торговых мест.
При отсутствии технической возможности подключения к централизованной канализации на рынках, по согласованию с органами архитектуры и градостроительства, органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора допускается устройство надворных уборных выгребного типа с водонепроницаемым выгребным колодцем на расстоянии не менее 25 метров от крайних мест торговли пищевыми продуктами. Удаление хозяйственно-бытовых сточных вод должно осуществляться специализированным транспортом по мере заполнения колодцев не более чем на 2/3 их объема. Уборные должны иметь удобно замощенные и свободные подходы, а также ясные указатели об их местонахождении.

20. Для посетителей и персонала на территории рынка должны быть оборудованы устройства для мытья рук, торгового инвентаря, фруктов и овощей, расчетное число кранов должно быть не менее одного на каждые 50 торговых мест.

21. Санитарные узлы и умывальники должны содержаться в исправности, чистоте и ежедневно дезинфицироваться. Персоналу, обслуживающему санитарные узлы, запрещается заниматься другими работами на рынке.

22. На территории продовольственного рынка запрещается реализация домашних животных, скота и птицы в живом виде.

3. Санитарные требования к водоснабжению,
канализации, отоплению, вентиляции и освещению

23. Водоснабжение и канализация рынков осуществляется в соответствии с требованиями действующих СНиП.

24. При отсутствии водопровода рынки должны быть обеспечены водой из местных источников водоснабжения, при их отсутствии вода должна подвозиться специальным автотранспортом. Продовольственные рынки должны обеспечиваться водой бесперебойно и в достаточном количестве.

25. Качество воды для хозяйственно-питьевых целей должно отвечать требованиям действующих стандартов.

26. Стационарные объекты на рынках должны быть подключены к городским тепловым сетям и оборудованы системой вентиляции и отопления в соответствии с требованиями действующих СНиП.
При отсутствии в населенных пунктах централизованных систем отопления при стационарных объектах должно предусматриваться местное отопление (котельные, печи).

27. Все предприятия и помещения рынка должны иметь освещение в соответствии с требованиями действующих СНиП.

4. Санитарные требования к устройству
и содержанию помещений

28. Объекты торговли скоропортящейся продукции должны быть оснащены холодильным оборудованием для раздельного хранения сырых и готовых продуктов. Запас скоропортящихся пищевых продуктов должен соответствовать нормам складирования с учетом емкости холодильного оборудования.

29. Стены торгового зала стационарного объекта, санитарных узлов, моечных облицовываются глазурованной плиткой на высоту 1,8 метров или должны быть окрашены устойчивыми красками и другими отделочными материалами. Полы должны быть водонепроницаемыми, с гладкой, без щелей и выбоин поверхностью, удобной для очистки и мытья. Канализационные трапы должны быть расположены в стороне от торговых рядов и переходов. Канализационные трапы и диаметр отводящих канализационных труб должен обеспечивать удаление стоков и промывных вод на любом участке пола. Уклон к трапам должен быть не менее 0,03%. Трапы должны иметь решетки и гидравлические запоры.
Все строительные и отделочные материалы, применяемые для внутренней отделки помещений, должны быть разрешены для их целей органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан.

30. Все помещения предприятий должны содержаться в чистоте, ежедневно должна проводиться тщательная уборка влажным способом, с мытьем и дезинфекцией раковин и унитазов.

31. Один раз в месяц рынок должен закрываться на санитарный день с проведением генеральной уборки, дезинфекции и при необходимости дезинсекции и дератизации помещений.

32. Запрещается использовать помещения рынка, независимо от их назначения, под жилье или ночлег. Вход посторонних лиц в помещения, предназначенные для приема, хранения и подготовки пищевых продуктов к продаже, допускается с разрешения администрации и при обязательном использовании санитарной одежды.

5. Санитарные требования к оборудованию и инвентарю

33. При расстановке оборудования обеспечить свободный доступ для проведения уборки и мытья помещений.

34. Торговый инвентарь должен быть изготовлен из нержавеющих, легко моющихся материалов, незапрещенных к применению органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан.

35. Решетки, стеллажи, поддоны для хранения продукции должны иметь гладкую поверхность, легко мыться и дезинфицироваться, высота их должна быть не менее 15 сантиметров от пола.

36. Для сбора мусора в торговых и складских помещениях должны быть педальные бачки или ведра с крышками. По мере заполнения их не более чем на 2/3 объема, должны очищаться и по окончании работы промываться 1%-ным горячим раствором (45-50⁰С) кальцинированной соды или другими моющими средствами, разрешенных органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан.

37. Инвентарь для уборки помещений и оборудования объектов торговли и общественного питания, административно-бытовых и складских помещений должен быть раздельным и промаркированным. Хранить инвентарь следует раздельно в специальных закрытых шкафах или нишах.

38. Уборочный инвентарь для туалетов должен иметь сигнальную окраску и храниться в специально отведенном месте.

6. Санитарные требования к условиям
хранения и реализации пищевых продуктов

39. Хранение и реализация пищевых продуктов должны осуществляться в соответствии с действующей нормативной документацией для каждого вида продукции.

40. Запрещается: прием, хранение и реализация скоропортящихся пищевых продуктов на продовольственных рынках, не обеспеченных холодильным оборудованием; реализация продуктов питания с истекшим сроком годности.

41. К реализации допускаются пищевые продукты, имеющие сертификаты соответствия или другие документы, подтверждающие его качество и безопасность, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О сертификации". см. Z040000603

42. Продукты, имеющие специфический запах (сельди, специи) должны храниться отдельно от продуктов, впитывающих запахи.

43. Тара и упаковка должны быть прочными, чистыми, сухими, без постороннего запаха и изготовлены из материалов, незапрещенных органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора Республики Казахстан.

44. Мясо и другие сырые продукты убойных животных, рыбы, птицы должны реализовываться в отдельных помещениях, на отдельных столах или прилавках и подвешиваются на металлических крючках.

45. Молоко и молочные продукты продаются в специально оборудованных помещениях на столах. Опробование молока и молочных продуктов на вкусовые качества покупателями разрешается одноразовыми ложками.

46. Мясо, мясные и другие продукты убоя животных, молоко и молочные продукты домашнего изготовления, рыба, яйца, мясо птицы, мед и иные продукты животного происхождения, сопровождаемые ветеринарными документами, подлежат в обязательном порядке ветеринарно-санитарной экспертизе, в соответствии с Законом Республики Казахстан "О ветеринарии".

47. Крупяные и сыпучие продукты должны храниться в чистых мешках или другой таре, размещаемой на подставках, стеллажах.

48. Продажа растениеводческой продукции разрешается только после проверки наличия остаточных количеств пестицидов и нитратов.

49. На рынках запрещается продажа: герметически упакованных консервированных продуктов (овощи, мясо, рыба) домашнего приготовления; мясных и рыбных, овощных, мучных, кондитерских, кулинарных изделий и полуфабрикатов, напитков домашнего приготовления; грибов свежих и переработанных домашнего приготовления; лекарственных растений и препаратов.

7. Санитарные требования к транспортировке
продовольственного сырья и пищевых продуктов

50. При перевозке продовольственного сырья и пищевых продуктов должны соблюдаться санитарные правила для каждого вида продуктов, с разграничением условий доставки сырых и готовых продуктов.

51. Для перевозки продовольственного сырья и пищевых продуктов должны использоваться транспортные средства, специально предназначенные или оборудованные для таких целей и имеющие оформленные в установленном порядке санитарные паспорта.

52. В теплое время года транспортировка производится при температуре не выше плюс 6^оС не более шести часов в специальном транспорте с охлаждаемыми кузовами и не более одного часа в изотермических кузовах без холода.

53. Живую рыбу перевозят в автомобилях-цистернах с термоизоляцией, имеющих емкости для льда и оборудование для насыщения воды воздухом.
Температура воды должна быть зимой плюс 2^оС, летом плюс 14^оС.

54. Запрещается использование транспорта, перевозящего продовольственное сырье и пищевые продукты для других целей.

55. Водитель специального транспорта по перевозке продовольственного сырья и пищевых продуктов обязан иметь чистую спецодежду, личную медицинскую книжку и соблюдать правила личной гигиены и правила транспортировки пищевых продуктов.

56. Производится ежедневная санитарная обработка и ежедекадная (один раз в 10 дней) дезинфекция специального транспорта по перевозке продовольственного сырья и пищевых продуктов.

57. Ответственность за соблюдение правил перевозки пищевых продуктов и состояние транспорта несут его владельцы.

58. Все лица, принимающие участие в транспортировке, хранении и реализации пищевых продуктов, при поступлении на работу и в дальнейшем должны проходить медицинские обследования и гигиеническое обучение.

8. Требования к лабораториям ветеринарно-санитарной
экспертизы на продовольственных рынках

59. Для проведения ветеринарно-санитарной экспертизы продуктов и сырья животного происхождения на рынках должны быть организованы лаборатории ветеринарно-санитарной экспертизы. Порядок проведения ветеринарно-санитарной экспертизы на рынках определяется уполномоченным государственным органом в области ветеринарии. Техническая компетентность лаборатории подтверждается в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области стандартизации, метрологии и сертификации.

60. Лаборатории ветеринарно-санитарной экспертизы должны иметь следующий набор помещений:
1) для экспертизы мясного сырья, яиц и рыбы;
2) для экспертизы молока и молочных продуктов, меда, растительного сырья;
3) для мойки инвентаря;
4) для стерилизации мяса с холодильным оборудованием для хранения конфиската;
5) для хранения дезинфицирующих и моющих средств, инвентаря;
6) санитарные и бытовые помещения для персонала.

61. Рабочие столы для экспертизы туш убойных животных, мясных продуктов, рыбы, мяса птицы должны покрываться мраморной крошкой, кафелем или обиваться оцинкованным железом. Столы, на которых производятся исследования молока, молочных и растительных продуктов, должны быть покрыты оцинкованным железом или пищевым пластиком.

62. Для лабораторий, осуществляющих до 50 экспертиз в день, допускается совмещение смотрового зала для экспертизы молочного и растительного сырья с лабораторией, помещение для стерилизации мяса со смотровым залом для экспертизы мясного сырья.

63. Помещения лабораторий, производственное оборудование и инвентарь должны содержаться в чистоте, уборка влажным способом и дезинфекция должна проводиться ежедневно. Один раз в месяц проводится санитарный день с генеральной уборкой и дезинфекцией всех помещений и при необходимости проводится дератизация и дезинсекция.

9. Требования к администрации продовольственного рынка

64. Согласно требованиям настоящих санитарных правил, администрация продовольственного рынка:
1) обеспечивает торгующих на продовольственном рынке торговыми местами, инвентарем и специальной одеждой в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
2) предоставляет для торгующих складские помещения и холодильные камеры для хранения продукции;
3) проводит мероприятия по благоустройству и реконструкции рынка, созданию благоприятных условий, повышающих культуру торговли;
4) содержит в надлежащем санитарном состоянии территорию рынка;
5) обеспечивает контроль за соблюдением торгующими санитарных правил и правил ветеринарно-санитарного надзора;
6) обеспечивает наличие достаточного количества уборочного инвентаря, моющих и дезинфицирующих средств, для работников рынка;
7) систематически проводит дезинфекционные, дезинсекционные и дератизационные мероприятия. <*>
Сноска. Пункт 64 с изменениями - приказом Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан от 24 сентября 2003 года N 61.

10. Требования к продавцам и руководителям организаций,
осуществляющим предпринимательскую деятельность
на территории продовольственного рынка

65. Согласно требованиям настоящих санитарных правил руководители организаций, осуществляющие предпринимательскую деятельность и продавцы:
1) обеспечивают реализацию качественных продуктов питания в соответствии с законодательством Республики Казахстан и несут ответственность за торговлю недоброкачественной продукцией;
2) содержат предприятие, торговое место в чистоте;
3) строго соблюдают условия, сроки хранения и правила отпуска продуктов и товарного соседства;
4) предохраняют продукты от загрязнения;
5) реализовывают товары только при наличии сопроводительной документации, удостоверяющей качество и безопасность продукции;
6) соблюдают правила личной гигиены, работают в чистой санитарной одежде, своевременно проходят медицинские осмотры;
7) соблюдают требования к транспортировке продовольственного сырья и пищевых продуктов.

11. Ответственность администрации рынка, продавцов
и руководителей организаций, осуществляющих
предпринимательскую деятельность на территории рынка

66. Ответственность за соблюдением настоящих санитарных правил на продовольственном рынке несут администрация рынка, продавцы и руководители организаций, осуществляющие предпринимательскую деятельность на территории рынка, в установленном законодательством порядке Республики Казахстан.

67. Все работники продовольственного рынка, продавцы и руководители организаций, ответственные за транспортировку, хранение и реализацию продовольственного сырья и пищевых продуктов, должны быть ознакомлены с настоящими санитарными правилами и выполнять их требования.

"Азық-түлік базарларының құрылымына, ұсталуына және оларды пайдалану барысында қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар" санитарлық ережелері мен нормаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының мемлекеттік санитарлық Бас дәрігерінің 2002 жылғы 4 қыркүйектегі N 38 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 2002 жылғы 18 қазанда тіркелді. Тіркеу N 2017. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 30 шілдедегі N 578 бұйрығымен.

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010.07.30 N 578 (ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 11 бабына сүйене отырып төмендегi көрсетілген тармақтарды орындауды, БҰЙЫРАМЫН: Қараңыз Z020361

1. Қосымша берiлген 2002 жылғы 4 қыркүйектегі N 4.01.063.02 "Азық-түлiк базарларының құрылымына, ұсталуына және оларды пайдалану барысында қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар" санитарлық ережелері мен нормалары бекiтiлсiн.
2. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуге қойылып, алғашқы ресми түрде баспадан шыққан күннен он күн өткеннен кейiн қолданысқа енгiзiледi.

Бас дәрігер

Келісілген
Қазақстан Республикасының
индустрия және сауда
Министрі
2002 жылғы 13 қыркүйек

Келісілген
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік мал дәрігерлік
Бас инспекторы
2002 жылғы 16 қыркүйек

Бекітілген
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік санитарлық
Бас дәрігерінің
N 38 бұйрығымен
2002 жылғы 4 қыркүйек

Санитарлық ережелер мен нормалар
"Азық-түлiк базарларының құрылымына,
ұсталуына және оларды пайдалану барысында
қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптар"

1. Жалпы ережелер

1. Нағыз санитарлық ережелер мен нормалар (әрi қарай - санитарлық ережелер) азық-түлiк базарларының аумағына, құрылымына, үй-жайларының жабдықтарына, азық-түлiктi тасымалдауға, қабылдауға, сақтауға және сауда-саттықты iс жүзiне асыруға қойылатын талаптарды, сонымен қоса осы ереженiң талаптарын орындайтын лауазымды адамдардың мiндеттерiн анықтап, меншiктiк қалпына қарамастан, Қазақстан Республикасындағы барлық шаруашылық субъектiлер үшiн нағыз санитарлық ережелердегi талаптар мiндеттi түрде орындалуға тиiс.

2. Осы ережелер мен нормалар қазiр жұмыс атқарып жатқан, сондай-ақ құрылысы салынып, өзгертiлiп немесе жұмыс iстеп жатқан базарларға таратылады.

3. Нағыз санитарлық ережелерде келесi терминдер мен анықтамалар қолданылады:
1) азық-түлiк базары - жергiлiктi атқарушы органдармен орны анықталып, тұрақты немесе уақытша әрекет ететiн және Қазақстан Республикасындағы қолданылатын нормативтiк құқықтық актiлердiң талаптарын орындау арқылы азық-түлiк заттарының саудалануын iс жүзiне асыруға арналған мүлiктiк заттар кешенi;
2) азық-түлiк заттары - жеке және заңды тұлғаларға сауданы iс жүзiне асыруға арналған, азық-түлiк шикiзаттары мен тамақ өнімдерi;
3) азық-түлiк шикiзаттары - өсiмдiктiк, жануарларлық, микробиологиялық, минералдық, жасанды жаратылыстардағы өнiмдердi дайындап шығаруға қолданылатын шикiзат және сулар;
4) тамақ өнiмдерi - табиғи және өңделген түрдегi адамның тамаққа қолданатын өнiмдерi;
5) базар әкiмшiлiгі - базар иесiмен, базардың iс-әрекетiне тiкелей жетекшiлiк eтy үшiн құрылған басқарушы құрал;
6) тамақ өнiмдерiнiң көршiлестiк тәртiбi - дайын және шикi тамақ өнiмдерiн бiрге сату, сақтау кездерiнде бiр-бiрiмен түйiсуiн жiбермеу;
7) пiспеген өнiм - технологиялық өңдеуден өтпеген өнiм;
8) дайын өнiм - технологиялық өңдеуден өткен өнiм;
9) сатушы - базардың қызметiн пайдаланып өзiнiң сауда-саттық iс әрекеттерiн iс жүзiне асырушы, Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес жеке-дара салық салу субъектiсi болып келетiн, заңды немесе жеке тұлға;
10) сауданы iс жүзiне асыру - сату айырбастық бiржолата қайтарусыз беру, және залогка қойылған заттарды залог ұстаушыға өткiзу мақсатында қызметтердi ұсыну және заттарды тиеп аттандыру жұмыстарын орындау;
11) пайдалануға жарамды мерзiм - белгiлi мерзiмнiң өтіп, тамақ өнiмдерiнiң арнайы мақсатта пайдалануға жарамсыз деп есептелетiн уақыттың туындауы;
12) еттi стерилизациялау - етті физикалық және химиялық әсер ету жолдарымен микроорганизмдерден зарарсыздандыру тәсiлдерi;
13) конфискат - малдәрігерлiк-санитарлық сараптамамен жарамсыз деп табылған органдар мен ет бөлiктерi;
14) сауда орны - сауда жүргізу сөрелермен құралдармен саудаланатын заттардың түрлерiн ескерiп, сауда саттық iс-әрекетті жүзеге асыруға арналған, көлемiнiң ең кемдігі заңнамаларда көрсетілген көлемнен кем болмайтын сатушының жұмыс істейтін аумағы.

2. Азық-түлiк базарларына қойылатын
санитарлық-гигиеналық талаптар

4. Азық-түлік базарларын жобалау, салу, құрылысын қайта өзгертiп жөндеу Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен белгiленген тәртiппен келiсiлген жобалар бойынша және осы санитарлық ережелерде қаралған талаптарды сақтай отырып, қолданыстағы құрылыс нормалары және ережелерi (әpi қарай - ҚНжЕ) талаптары негізiнде жүргізіледі.

5. Базарда сауда-саттық жасау Қазақстан Республикасының және басқа да мемлекеттердiң жеке және заңды тұлғалары арнайы жабдықталған сауда қатарлары мен жеке орындарда іске асырылады.

6. Базар аумағын арнайы мамандандырылған сату орындарына, зоналарға бөлудi қолданылып жүрген заңнамаларға сәйкес базар әкiмшiлiгi анықтайды.

7. Базар аумағында келесі функционалдық аумақтар болуы қажет: сауда жасайтын, қойма және шаруашылық.
1) сауда жасайтын аумақ сауда жасау үшiн келесі алаңдарға бөлінедi:
ауылшаруашылық өнiмдерiне, азық-түлiк тауарларына (жекеше етке, балыққа, сүтке);
азық-түлiкке жатпайтын тауарларға; қоғамдық тамақтандыру және тұрмыстық қызмет көрсететiн және лабораториялық қызмет атқаратын ұйымдарға арналған;
2) қойма аумағында азық-түлiк заттарын сақтайтын бөлмелер мен тоңазытқыш қондырғылар орналасады;
3) шаруашылық аумағында қоқыс салатын контейнерлерге, автокөлiктердi қоюға арналған аулалар, дәретханалар орналасады.

8. Базардың құрылысы салынатын учаскелердi таңдау Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгiленген тәртiпте жүзеге асырылады. Құрылыс және құрылысын өзгерту қолданысқа енгiзу жобалық құжаттамалар аумақтық мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары мен мекемелерiмен Қазақстан Республикасы "Қазақстан Республикасы халықтарының санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" Заңына сәйкес келiсiледi. K090193

9. Базарларды:
1) құрылыс орындарына (тұрғын үйлерге, ауруханаларға, мектеп жасына дейiнгі мекемелер мен мектептерге) 50 метрден жақын орналастыруға тыйым салынады;
2) демалыс орындарында, парктердiң, скверлердiң және басқа да құнды-тарихи-мәдениеттiк мағынасы бар құрылыс объектілерiне тиiстi жерлерде орналастыруға тыйым салынады.

10. Базар тiкелей даңғылдар мен негізгі көшелердегі көлiк жүретiн сызықтан шықпауға тиiс, ол негiзгі қалалық жолдар желiсiнен және көшелерден кем дегенде 30 метр қашықтықта орналасуы керек.

11. Базардың жер учаскесi қоқыс төгiлген жерден кем дегенде 1,5 километр, өнеркәсiптiк мекемелерден және қоймалардан, сол сияқты базарды ластайтын және жұқпалы аурулар таратуы мүмкiн химиялық, биологиялық және радиоактивтiк объектiлерден кем дегенде 500 метр қашықтықта орналасуға тиiс.

12. Жер учаскесiнiң көлемi қолданыстағы ҚНжЕ-де қаралған талаптарға сәйкес болуы тиiс.

13. Базардың кiретiн және шығатын ыңғайлы көлiк жолдары және жаяу адамдарға арналған жолы болуға тиiс.

14. Базардың аумағы, оның ішінде кіретін жолдары, жаяу жолдары және жүк түсiретiн алаңдардың үстi қатты болып, асфальттануы керек.

15. Азық-түлiк базарында автомашинадан топтап сатуды ұйымдастыру үшiн көлiктiң кiрiп-шығуына оңтайлы жолдары бар арнайы алаң бөлу керек. Сату жұмыстары жүрiп жатқан кезде автокөлiктердiң бұл аумақта жүруiне тыйым салынады.

16. Қоқыстарды жинайтын контейнерлер қою үшiн асфальтталған немесе бетондалған алаң бөлiнiп, сауда жасайтын соңғы қатардан және қоймалар аумағынан кем дегенде 25 метр қашықтықта орналасуы керек. Сыйымдылығы 10 текше метр қоқыс жинайтын контейнерлердің керектiгiн анықтағанда 200 квадрат метр базар аумағына кем дегенде бiр қоқыс жинайтын контейнердi орналастыру қажет. Сауда жасайтын қатардың әрбiр 20 метрден соң, базар аумағының әрбiр 50 квадрат метр есебiне, сыйымдылығы 10-20 кубтiк дециметр қоқыс жинағыштарды қою керек.

17. Базар аумағы тазалықта ұсталуы керек. Күн сайын жұмыс аяғында базар алаңында негізі тазалау жұмыстарын жүргізiп, жұмыс барысында тазалықты сақтау керек. Қыс мезгiлiнде базар аумағы және оған кіреберiстегі жол, үнемi қардан, мұздан тазартылып отырылуы керек. <*>
ЕСКЕРТУ. 17-тармақ өзгерді - ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 2003 жылғы 20 маусымдағы N 464 бұйрығымен.
18. Жеке және қызмет бабындағы көлiктерге арналған автотұрақтар қолданыстағы ҚНжЕ-ң талаптарына сай болуы керек.

19. Азық-түлiк базарларында сатып алушы мен сатушыларға арналған су және канализация жүйесiмен инженерлiк тұрғыдан дұрыс қосылған дәретханалар болуы керек, олар әрбiр 50 сату орнына бiр дәретхана есебiмен алынуы қажет.
Канализация жүйесiне қосылуға техникалық мүмкiншiлiгi жоқ базарларда аула сыртында дәрет қалдықтары сорылып алынатын, су кiрмейтiн шұңқыры бар дәретханаларды, архитектура және қала құрылысын салу органдарымен, қала құрылысын салу құжаттарында бекiтiлген тәртiп бойынша аумақтық мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келiсiп салуға жол бepiлeдi, олар тамақ өнiмдерiмен сауда жасайтын қатардан 25 метр ара қашықтықта орналасуы керек. Тұрмыстық-шаруашылық ағынды қалдық суларды әкету шұңқырдың 3/2 бөлiгi толғанда жүргiзiледi. Дәретханаға баратын жол қатты затпен жабылып, жүру ыңғайлы болуы керек, сондай-ақ оған баратын бағытты анық көрсететiн сiлтемелер болуы қажет.

20. Базар аумағында персоналдар мен базарға келушiлерге арналған, қол жуу, сауда керек-жарақтарын, жемiстер мен көкөнiстерді жуу үшiн құрылғы болуы қажет, олар 50 сауда орнына бiр кран деген есеппен орналастырылады.

21. Дәретханалар мен қол жуғыштар дұрыс жұмыс iстеп, таза болуы қажет және күн сайын зарарсыздандырылып тұруы керек. Санитарлық жүйелерде жұмыс атқаратын персоналдардың базарда басқа да жұмыстармен айналысуына тыйым салынады.

22. Базар аумағында үй жануарлары мен малдарды, құстарды тiрiдей сатуға болмайды.

3. Сумен жабдықтауға, канализацияға, жылуға, тазартып-сору және жарықтандыру жүйесiне қойылатын санитарлық талаптар

23. Базарларды сумен жабдықтау және канализация жүйесiне қосу қолданыстағы ҚНжЕ-ң талаптарына сәйкес iске асырылады.

24. Базарда сумен жабдықтау жүйесi болмаған жағдайда, жергілiктi сумен жабдықтау көздерi арқылы жабдықталуы тиiс, ол болмаған жағдайда су арнайы автокөлiкпен әкелiнуi тиiс. Азық-түлiкпен сауда жасайтын базарларда су үнемi және жеткiлiктi мөлшерде болуы қажет.

25. Шаруашылық-ауыз су үшiн қолданылатын судың сапасы қолданыстағы стандарт талаптарына сай болуы тиiс.

26. Базарлардағы стационарлық объектiлер қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес, қалалық жылу жүйелерiне қосылуы қажет және желдету мен жылу беру жүйелерiмен жабдықталуы тиіс.
Жергiлiктi мекендерде ортақтандырылған жылу жүйелерiнiң болмаған кездерiнде стационарлық объектілердi жылытатын орындар, ошақтар болуы керек.

27. Базардың барлық ұйымдары мен үй-жайлары қолданыстағы ҚНжЕ талаптарына сәйкес жарықтандырылуы қажет.

4. Базар аумағындағы үй-жайлардың құрылымына
және оны пайдалану барысында оларға қойылатын
санитарлық талаптар

28. Тез бұзылатын тағам өнiмдерiмен сауда жасайтын объектiлер(оның iшiнде аз мөлшерде сатылатындар) шикi және дайын өнiмдерді бөлек сақтау үшiн тоңазытқыштармен жабдықталуға тиіс. Тез бұзылатын тағам өнiмдерiнiң қоры тоңазытқыштардың сыйымдылығына және санына сай мөлшерде сақталуға тиіс.

29. Стационарлық объектiлердің сауда залдарындағы, санитарлық тораптың қабырғалары, жуу орындары еденнен 1,8 метр биiктiкке дейiн глазурленген тақтайшалармен қапталады, болмаса бұзылмайтын синтетикалық бояулар жағылады немесе басқа да қаптағыш материалдармен жабылады. Едендері тазалауға, жууға оңай, су сiңбейтiн, тегiс, саңлаусыз, ой-шұңқырсыз болуы керек. Канализациялық жүйе сауда жасайтын қатарлар мен жолдардан алыс жерлерде орналастырылуға тиiс. Канализация жүйесi және олардан шығатын құбырлар еденнiң барлық тұсында жуындының ағысына кедергi келтiрмейтiндей болуы керек. Жүйе саласындағы еңкiштік 0,03% кем болмауы керек. Жүйе тормен және гидравликалық жапқышпен жабдықталуы керек.
Ғимараттың ішiн әрлеуге қажеттi қолданылатын барлық құрылыс және әрлеу материалдарына, олардың мақсаты үшiн Қазақстан Республикасының мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының келiсiмi болуы керек.

30. Кәсiпорынның барлық үй-жайлары тазалықта ұсталынуы керек, күн сайын ылғалды әдiспен мұқият тазалау жұмыстары жасалып, қол жуатын раковина, унитаздар жуылып, зарарсыздандырылуы қажет.

31. Базар айына бiр рет үй-жайды жалпы тазарту, зарарсыздандыру және қажет болған жағдайда дератизациялау шаралар жүргiзу үшiн тазалық күнiне жабылуы керек.

32. Базардың үй-жайларын олардың қолданылатын мақсатына қарамастан тұрғын үй немесе қонақ үй ретiнде қолдануға қатаң тыйым салынады. Азық-түлiктi қабылдауға, сақтауға және сатуға, дайындауға арналған үй-жайларға бөгде адамдар әкiмшіліктiң рұқсатымен және мiндеттi түрде арнайы санитарлық киiммен ғана жiберiледi.

5. Жабдықтар мен керек-жарақтарға қойылатын
санитарлық талаптар

33. Жабдықтардың орналасуы үй-жайды тазарту мен жууға ыңғайлы болуы керек.

34. Сауда керек-жарақтары таттанбайтын, тез жуылатын, Қазақстан Республикасының мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары мен мекемелерiмен қолдануға тыйым салынбаған материалдардан дайындалуы тиiс.

35. Өнiмдi сақтауға арналған торлардың, өрелердiң, түптерiнiң бетi тегіс болып, оңай жуылып және зарарсыздандырылуы қажет, олардың еденнен биiктiгі 15 сантиметрден кем болмауы керек.

36. Сауда алаңдары мен қоймаларда қоқыс-қалдықтарды жинайтын арнайы қақпағы аяқпен басып ашылатын бактар немесе қақпағы бар шелектер болуы тиiс, олардың 3/2 көлемi қоқыс-қалдықпен толғанда тазаланып, жұмыстың аяғында 1% кальцилендірiлген соданың ыстық ерiтiндiсiмен (45-50'C) немесе Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық эпидемиологиялық қызмет органдарымен рұқсат етiлген басқа да жуғыш заттармен жуылуы тиiс.

37. Сауда және қоғамдық тамақтандыру кәсiпорындарын, әкiмшiлiк-тұрмыстық үй-жайларын және қойма жайларының топтарында тазалық жұмыстарын жүргiзуге арналған керек-жарақтар бөлек қойылып, белгi салынуы керек. Керек-жарақтар жеке-жеке арнайы жабық шкафтарда немесе арнайы орындарда сақталуы керек.

38. Әжетхананы тазалауға арналған керек-жарақ белгі беретiн ашық түске сырлануы және арнайы бөлінген орында сақталуы тиіс.

6. Азық-түлiк өнiмдерiн сақтау және сату жағдайларына
қойылатын санитарлық талаптар

39. Азық-түлiк өнiмдерiн сақтау және сату әр өнiмнiң түрiне арналған қолданыстағы нормативтiк құжаттарға сәйкес жүзеге асырылуы керек.

40. Сауда кәсiпорындары мұздататын жабдықтармен қамтамасыз етiлмеген жағдайда тез бұзылатын тағам өнiмдерiн қабылдауға, сақтауға және сатуға, сақтау мерзiмi өтiп кеткен тағам өнiмдерiн сатуға тыйым салынады.

41. Сатуға сәйкестiлiк сертификаты немесе тағам өнiмдерiнiң сапасы мен қауiпсiздiгiн растайтын, Қазақстан Республикасының "Сертификация туралы" Заңына сәйкес басқа да құжаттары бар тағам өнiмдерi жiберiледi. Қараңыз Z040603

42. Ерекше иici бар азық-түліктердi (майшабақ, дәмдеуiш) иiсті тез қабылдайтын азық-түлiк түрлерiнен бөлек сақтау керек.

43. Ыдысы мен қаптамасы мықты, таза, құрғақ және олар жағымсыз иiсi болмай, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық эпидемиологиялық қызмет органдары мен мекемелерiмен тыйым салынбаған тағам өнiмдерiн қаптауға керектi материалдардан жасалуы тиіс.

44. Базарда сатуға жiберiлген ет және еттен жасалған өнiмдер арнайы үстелдерде немесе сәкiлерде орналастырылып, темiр iлгектерге iлiнедi.

45. Сүт және сүт өнiмдерi арнайы жабдықталған үй-жайларда, үстелдерде сатылады. Сүт және сүт өнімдерiнiң сапасын бiлу үшiн дәмін көруге сатып алушыларға жеке қасықтар берiледi.

46. Ет және басқа да еттен жасалған шикiзаттар, сүт және сүт өнiмдерi, балық, жұмыртқа, құс етi, бал Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңына сәйкес, мiндеттi мал дәрiгерлiк-санитарлық сараптамадан өткiзiлуi қажет.

47. Жарма және сусымалы азық-түлiктер таза қапшықтарға немесе басқа ыдыстарға салынып тұғырықтар мен сөрелерге орналастырылуы керек.

48. Егін шаруашылығы өнiмдерiн сату үшiн олардың құрамында пестицидтер мен нитраттар қалдығының көлемiн тексергеннен кейiн рұқсат етіледi.

49. Базарда төмендегiлердi сатуға тыйым салынады: үй жағдайында дайындалған, тұмшаланып қапталған консервiлік өнiмдерді (көкөнiстер, ет, балық және басқалары); үй жағдайында дайындалған еттен және балықтан, көкөнiстен, ұннан жасалған өнiмдер; кондитерлiк, кулинарлық бұйымдар, жартылай фабрикаттар мен сусындарды; үй жағдайында дайындалған жаңадан терiлген және өңделген саңырауқұлақтарды; дәрi-дәрмекті шөптер және дәрi-дәрмектердi.

7. Азық-түлiк шикiзаттарын және тамақ өнiмдерін тасымалдауға қойылатын санитарлық талаптар

50. Азық-түлік шикiзаттары мен тағам өнiмдерiн тасымалдау кезінде, шикi және дайын өнiмдердi жеткiзу жағдайын ескере отырып, өнімнің әрбiр түрi үшiн санитарлық ережелер мен нормалар сақталуы қажет.

51. Тез бұзылатын тамақ өнiмдерiн тасымалдау үшiн, (изотермиялық кузовтары, салқындатылатын кузовтары, рефрижераторлары) бар арнайы белгiленген көлiк құралдарын мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен және мекемелерiмен келiсу арқылы пайдалану керек.

52. Тез бұзылатын азық-түлiктер жылы мезгілде арнайы көлiктермен қосу 60 C жоғары емес температурада салқындатқыш кузовы бар көлiктермен алты сағаттан ұзақ емес, немесе салқындатқышы жоқ температураны бiр қалыпты ұстап тұратын изотермиялық автокөліктермен бiр сағаттан ұзақ емес уақыт аралығында тасымалдануға тиiс.

53. Тiрi балықтарды сыртқа жылу шығармайтын жүйесi бар, төменгi температураны сақтау үшiн мұз салатын сыйымдылықтары және суды ауамен қанықтыратын жабдықтары бар цистерналы арнайы автокөлiктер тасымалдайды. Судың температурасы қыста қосу 2 С, жазда қосу 14 С болуы керек.

54. Азық-түлiк шикiзаттары мен тағам өнiмдерiн тасымалдайтын көлiктердi басқа мақсаттарға қолдануға тыйым салынады.

55. Тасымалдаушы көлiк-жүргiзушiсiнiң арнайы таза жұмыс киiмi, жеке медициналық кiтапшасы болып, ол гигиеналық тасымалдау ережелерiн сақтауға мiндеттi.

56. Азық түлiктi және тамақ өнiмдерiн тасымалдайтын арнайы көлiктi күн сайын санитарлық тазалықта ұстап, декада сайын (он күнде бiр рет) зарарсыздандырып тұру керек.

57. Тағам өнiмдерiн тасымалдау ережелерiн сақтау мен көлiктiң жағдайына жауапкершiлiк оның иесiне жүктеледi.

58. Тағам өнiмдерiн тасымалдауға, сақтауға және сатуға қатысатын барлық адамдар, жұмысқа кірісер алдында және болашақта медициналық тексеруден өтiп, белгiленген тәртiп бойынша гигиеналық сауаттылыққа үйретiлуi қажет және жұмыс орнында белгіленген үлгiдегi жеке медициналық кiтапшасы болуы керек.

8. Малдәрiгерлiк-санитарлық сараптама жүргiзетiн лабораторияларға қойылатын талаптар

59. Базарлардағы азық-түлiктерге және мал өнiмдерi шикiзаттарына малдәрiгерлiк-санитарлық сараптама жүргізу үшiн малдәрiгерлiк-санитарлық сараптама жүргізумен айналысатын лаборатория құрылуы тиiс. Базарларда малдәрігерлiк-санитарлық сараптама жүргiзiлуi тәртiбi ветеринария саласындағы өкілеттi мемлекеттік органмен анықталады. Лабораторияның жұмыс тәртiбі және ережесi Қазақстан Республикасының "Сертификаттау туралы" Заңына және малдәрiгерлiк саласындағы өкiлеттi органның тиiстi нормативтi актілерiмен белгіленедi.

60. Малдәрiгерлiк-санитарлық сараптама жүргiзетiн лабораторияда төмендегiдей үй-жайлардың жиынтығы болуы керек:
1) ет шикізаттарына, жұмыртқа және балыққа;
2) сүт және сүт өнiмдерiне, балға, өсiмдiк шикiзаттарына сараптама жүргізу үшін;
3) қолданатын құралдарды жуатын орын;
4) ерiксiз алынған етті стерилизациялау және сақтау үшiн мұздатқышпен жабдықталған бөлме;
5) зарарсыздандыратын және жуатын заттарды, құралдарды сақтайтын бөлме;
6) персоналға арналған санитарлық-тұрмыстық үй-жайлар.

61. Сойылған малдың ұшасына, ет өнiмдерiне, құс етiне сараптама жасауға қажеттi жұмысшы үстелдiң беті мрамор үгiндiсiмен, кафельмен немесе мырышталған темiрмен қапталуға тиiс. Сүт және сүт өнiмдерiмен өсiмдiк өнiмдерiн тексеретiн үстел мырышталған темiрмен немесе азық-түлiкке арналған пластиктермен қапталуы керек.

62. Күнiне елуге дейiн сараптама жүргiзетiн лабораторияларға, сүт өнiмдерi мен өсiмдiк шикiзаттарына сараптама жүргізу үшiн қарайтын зал мен лабораторияны, еттi стерилизациялау мен ет шикiзаттарына сараптама жүргiзу үшiн қарайтын залды бiрiктiрiп қолдануға рұқсат етіледi.

63. Лабораторияның үй-жайлары, өндiрiстiк жабдықтары мен құралдары таза ұсталынып, ылғалды тазарту жұмыстары және зарарсыздандыру күнде жүргiзiлуге тиіс. Айына бiр рет санитарлық күн өткізiлiп, барлық үй-жайларға толық тазарту, зарарсыздандыру жүргiзiлiп және қажет болған жағдайда дератизация және дезинсекция жүргізiледi.

9. Азық-түлiк базар әкімшiлiгіне қойылатын
талаптар

64. Осы санитарлық ережелердiң талаптарына сай азық-түлiк базарының әкімшілігі:
1) Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгiленген тәртiпте базарда сауда жасайтындарды сауда орындарымен, сауда құралдарымен, санитарлық киiмдермен қамтамасыз етедi;
2) өнiмдi сақтау үшiн қоймалармен және мұздатқыш камералармен қамтамасыз етедi;
3) сауда жасауға қолайлы жағдайлар тудыратын және сауда мәдениетiн көтеретiн базарларды көркейту мен қалпына келтiру шараларын өткiзедi;
4) базардың, базарға тиiстi аумақтардың санитарлық жағдайын қалпына келтiредi;
5) саудагерлердің базарларда сауда жасаудың ережелерiн, санитарлық және малдәрiгерлiк-санитарлық қадағалауды, өрт қауiпсiздігін, жеке тауарлармен сауда жасау ережелерiн сақтауға бақылау орнатуды қамтамасыз етедi;
6) сауда қызметкерлерi үшiн жинау құралдарының, жуатын және зарарсыздандыратын құралдардың, сабынның болуын қамтамасыз етедi;
7) зарарсыздандыратын, дезинсекциялық және дератизациялық шараларды жүйелi түрде жүргізіледі.
Ескерту. 64-тармаққа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік санитарлық бас дәрігерінің 2003.09.24 N 61 бұйрығымен.

10. Сауда жасайтын сатушыларға, азық-түлiк базар аумағында кәсiпкершiлiкпен айналысатын
ұйым басшыларына қойылатын талаптар

65. Осы санитарлық ережелердiң талаптарына сай кәсiпкершілiкпен айналысатын ұйым басшылары, сатушылар:
1) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдар жинағына сәйкес сапалы тамақ өнiмдерiн сатуды қамтамасыз етедi және сапасыз өнiмдермен сауда жасағаны үшiн жауап бередi;
2) кәсiпорынды, сату орнын осы санитарлық ережелердiң талаптарына сай таза ұстаулары керек;
3) өнiмдердiң, тауар көршiлестiгiнiң шартын, сақтау мерзiмiн және сату ережесiн қатаң сақтаулары керек;
4) өнiмдердi ластанудан қорғаулары тиiс;
5) тауарды тек қана өнiмнiң сапасы мен қауiпсіздігін растайтын iлеспе құжаттамасы болған жағдайда ғана сата алады;
6) жеке бастың гигиенасын сақтап, таза санитарлық киiммен жұмыс icтeyгe, уақтылы медициналық тексеруден өтуге тиіс;
7) өнiмнің дұрыс тасымалдануына қойылатын талаптарды орындауы керек.

11. Базар әкiмшiлiгi мен сауда жасаушылардың,
базар аумағында кәсiпкершiлiкпен айналысатын лауазымды қызметкерлердiң жауапкершiлігi

66. Базарда санитарлық ереженiң орындалуына базар директоры,
сатушылар, кәсiпорын басшылары заңнамаларда бекiтiлген тәртiпке сай жауап бередi.

67. Өндірiстік шикiзаттар мен тамақ өнiмдерінiң тасымалдануына және сатылуына жауапты, базардың барлық қызметкерлерi мен лауазымды тұлғалары осы санитарлық ережелермен танысып, оның талаптарын орындаулары қажет.