ИПС "Әділет"

Сноска. Утратил силу совместным приказом Министра юстиции РК от 06.05.2010 № 157, Министра здравоохранения РК от 18.05.2010 № 350 и Министра внутренних дел РК от 14.06.2010 № 272 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

"Согласовано"                 "Согласовано"
Генеральный Прокурор          Министр труда и социальной
Республики Казахстан          защиты населения
21 мая 2004 г.                Республики Казахстан
                              17 мая 2004 г.

В соответствии со статьей 97 Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан, статьей 23 Закона Республики Казахстан "О порядке и условиях содержания под стражей подозреваемых и обвиняемых в совершении преступлений", законодательством в сфере охраны здоровья и санитарного благополучия граждан Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЕМ:

      1. Утвердить прилагаемые:
      Правила лечебно-профилактического обеспечения лиц, содержащихся в исправительных учреждениях и следственных изоляторах органов юстиции Республики Казахстан (приложение 1);
      Правила обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия лиц, содержащихся в исправительных учреждениях и следственных изоляторах органов юстиции Республики Казахстан (приложение 2);
      Инструкцию по организации лечебно-профилактических мероприятий в отношении лиц, страдающих отдельными заболеваниями (приложение 3).

2. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-Министра юстиции Республики Казахстан Бекбосунова С.М., вице-Министра здравоохранения Республики Казахстан Диканбаеву С.А.

3. Настоящий приказ вступает в силу с момента его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан и распространяется на правоотношения с 1 января 2004 года.

Министр юстиции Министр здравоохранения
Республики Казахстан Республики Казахстан

Приложение 1
утверждено совместным приказом
Министра юстиции Республики Казахстан
от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405
"Об утверждении нормативных правовых актов,
регулирующих лечебно-профилактическое обеспечение и
санитарно-эпидемиологическое благополучие лиц,
содержащихся в исправительных учреждениях
и следственных изоляторах органов юстиции
Республики Казахстан"

Правила
лечебно-профилактического обеспечения
лиц, содержащихся в исправительных учреждениях
и следственных изоляторах органов юстиции
Республики Казахстан

1. Организация работы медицинской части, ее оборудование и оснащение

      1. Медицинская часть является структурным подразделением исправительного учреждения, следственного изолятора (далее - учреждения), которая организует и осуществляет медицинский контроль за выполнением санитарно-гигиенических норм и правил, противоэпидемическое обеспечение и гигиеническое воспитание, медицинскую помощь лицам, содержащимся в учреждениях (далее - спецконтингент).
      2. В медицинской части имеются должностные инструкции на каждого медицинского работника, а также планы работы медицинской части, график работы медицинского персонала, распорядок работы медицинской части, правила внутреннего распорядка для больных, находящихся в стационаре.
      3. В случаях, требующих оказания неотложной специализированной стационарной помощи, направление больных может осуществляться в больницы органов здравоохранения.
      4. Применение в учреждениях новых лекарственных средств с целью их клинических испытаний (экспериментов) запрещается.
      5. Питание больных организуется в соответствии с нормами,   утвержденными равительством Республики Казахстан, с учетом требований диетологии.
      6. В составе медицинской части организуются: амбулатория, стационар, палаты для изолированного содержания больных с заразными формами заболеваний и психическими расстройствами, аптека.
      В режимных корпусах учреждений оборудуются комнаты для проведения амбулаторного приема спецконтингента.
      Медицинская часть оснащается инструментарием, оборудованием и инвентарем.

2. Лечебно-профилактическое обеспечение в медицинской части

1. Медицинский контроль за состоянием лиц, содержащихся в учреждениях

      7. Медицинский контроль осуществляется путем:
      медицинского обследования при поступлении спецконтингента в учреждения с целью выявления инфекционных, паразитарных и других острых заболеваний;
      предварительного и периодического медицинского обследования при направлении на работу, с целью предотвращения инфекционных и паразитарных заболеваний;
      проведения медицинских осмотров: ежегодных профилактических, целевых, при убытии из учреждения, с целью своевременного активного выявления больных, лиц с патологическими и предпатологическими состояниями и разработки в отношении их лечебно-оздоровительных мероприятий;
      диспансерного наблюдения за лицами, имеющими заболевания;
      санитарного надзора за условиями труда, размещения и питания спецконтингента;
      систематической проверки выполнения рекомендаций врачебно-консультативных комиссий (далее - ВКК) по правильному трудоиспользованию инвалидов и лиц с ограниченной трудоспособностью, а также рекомендаций лечебных учреждений по проведению лечебно-профилактических мероприятий среди хронических больных.
      8. По прибытию в следственный изолятор всем поступившим (в том числе и следующим транзитом) проводится первичный медицинский осмотр с целью выявления лиц, представляющих эпидемическую опасность для окружающих, и больных, нуждающихся в неотложной помощи. Осмотр производит врач или фельдшер в специально оборудованном медицинском кабинете сборного отделения учреждений. Лица с заразными заболеваниями или с подозрением на них сразу после осмотра изолируются от здоровых. Первичная санитарная обработка этих лиц осуществляется в последнюю очередь с обязательной дезинфекцией одежды и личных вещей, после чего они направляются в специально выделенные камеры, где им проводится соответствующее обследование и лечение.
      9. В срок не более трех дней с момента прибытия в следственный изолятор все поступившие проходят врачебный осмотр (в фельдшерских здравпунктах - фельдшерский), а также рентгенфлюорографическое обследование. На каждого содержащегося в следственном изоляторе, заполняется медицинская амбулаторная карта.
      10. Всем убывающим из следственного изолятора (в том числе и транзитным) проводится заключительный (врачебный или фельдшерский) медицинский осмотр. К перевозке не допускаются больные в острой стадии заболевания, больные инфекционными (кроме туберкулеза) и венерическими заболеваниями, пораженные педикулезом, чесоткой, не прошедшие установленный курс лечения, нетранспортабельные больные.
      По завершению осмотра дается заключение с отметкой в медицинской амбулаторной карте о состоянии здоровья каждого убывающего, возможности его следования.
      Медицинский работник, проводивший осмотр, ставит свою подпись с указанием фамилии и инициалов под заключением.
      11. По прибытии в исправительное учреждение все осужденные проходят медицинский осмотр с целью выявления инфекционных и паразитарных заболеваний.
      12. В первые две недели по прибытии в исправительное учреждение осужденные проходят врачебный осмотр с целью выявления имеющихся заболеваний, оценки физического состояния, предварительного определения категории трудоспособности. В ходе его врачи производят сбор анамнестических данных о перенесенных заболеваниях, травмах, операциях, которые регистрируются в медицинской амбулаторной карте, при необходимости назначаются дополнительные обследования.
      Дальнейший медицинский контроль за состоянием здоровья осужденных осуществляется во время профилактических медицинских осмотров, а также амбулаторных обращений в медицинскую часть.
      13. В целях охраны здоровья осужденных, предотвращения инфекционных и паразитарных заболеваний необходимо проводить обязательные предварительные и периодические медицинские обследования лиц, направляемых для работы на объекты питания, водопровода, в медицинские части, больницы, родильные отделения, дома ребенка. Медицинские обследования проводятся врачами-специалистами.
      Обследования проводятся силами медицинских частей учреждений при необходимости с привлечением врачей-специалистов как лечебно-профилактических учреждений уголовно-исполнительной системы, так и учреждений органов здравоохранения на местах (по согласованию).
      Медицинские обследования включают в себя: осмотр терапевтом, дерматовенерологом, обследование на туберкулез, носительство возбудителей кишечных инфекций, гельминтозов, венерические и заразные кожные заболевания, в отдельных случаях стоматологом и отоларингологом в соответствии с кратностью и объемом проведения обязательных предварительных при поступлении на работу и периодических медицинских осмотров согласно приказу Министра здравоохранения Республики Казахстан от 20 октября 2003 года № 766 "Об утверждении Правил проведения обязательных медицинских осмотров декретированных групп населения". Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 ноября 2003 года № 2556.
      При проведении медицинских обследований:
      1) врач-терапевт должен:
      собрать анамнез, особенно в отношении перенесенных инфекционных заболеваний;
      провести обследование состояния внутренних органов;
      выдать направление на общеклинические лабораторные анализы и флюорографическое обследование. При наличии в анамнезе перенесенных кишечных заболеваний указать об этом в сопроводительном документе для проведения контрольного лабораторного исследования.
      2) врач-дерматовенеролог должен:
      тщательно осмотреть кожные, волосяные покровы, ногтевые пластинки, видимые слизистые, в том числе в области гениталий с помощью зеркал (у женщин);
      пропальпировать региональные лимфатические узлы;
      произвести забор материала из уретры (у мужчин соскобом), цервикального канала и заднего свода влагалища, а по показаниям - и из прямой кишки на наличие гонококка, трихомонады и других патогенных микроорганизмов;
      исследование крови на сифилис (микрореакции);
      по показаниям - исследование на наличие грибковых заболеваний гладкой кожи, волос, ногтевых пластин, а также чесотки.
      3) врач-стоматолог должен:
      тщательно осматривать состояние красной каймы губ, полости рта, пародонта на наличие кариеса, неудаленных корней, свищевых ходов, пародонтита и пародонтоза.
      4) врач-отоларинголог должен:
      провести риноскопию, фарингоскопию, ларингоскопию, обратив особое внимание на состояние слизистых оболочек и наличие воспалительных процессов.
      Лабораторные исследования на бактерионосительство проводятся в лабораториях санитарно-эпидемиологических станций, на наличие гельминтозов - в клинико-диагностических лабораториях лечебных профилактических учреждений. Лабораторные исследования на наличие сифилиса (экспресс-метод), гонореи, трихомониаза и заболеваний мочеполовых органов (мазки), на грибковые заболевания, чесотку (нативные препараты) проводятся в лабораториях поликлиник, больниц.
      По окончании всех необходимых видов медицинского обследования и при отсутствии противопоказаний врачи-специалисты дают заключение и ставят отметку в личной медицинской книжке о допуске к работе. В случае диагностирования перечисленных в нижеуказанном абзаце заболеваний и бактерионосительства, препятствующих работе на объектах учреждений, они должны сообщить об этом в подразделения государственного санитарно-эпидемиологического надзора Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции (далее - ПГСЭН) и направить больного для лечения в соответствующее лечебно-профилактическое учреждение.
      Не допускаются к работе лица при наличии у них следующих заболеваний и бактерионосительства:
      брюшного тифа, паратифов, сальмонеллеза, дизентерии;
      гименолепидоза, энтеробиоза;
      сифилиса (все формы);
      гонореи (все формы);
      лепры;
      заразных кожных заболеваний: чесотки, стригущего лишая (трихофитии и микроспории волосистой части головы, гладкой кожи и ногтей), парши, актиномикоза с изъязвлением или свищами на открытых частях тела;
      заразные и деструктивные формы туберкулеза легких, внелегочный туберкулез с наличием свищей, бактериоурии, туберкулезной волчанки лица и рук.
      Допуск к работе больных незаразными кожными заболеваниями (псориаз, экзема, аллергические дерматиты) решается врачами, проводящими медицинские осмотры, в зависимости от состояния здоровья и места работы больного.
      Лица, имеющие гнойничковые заболевания, не допускаются к работе в акушерские и хирургические стационары, отделения новорожденных, а также связанной с приготовлением и реализацией пищевых продуктов. К работе с новорожденными детьми, детьми раннего и дошкольного возраста не допускаются также лица с неактивными очаговыми изменениями в легких туберкулезного характера.
      Администрация учреждения должна:
      обеспечить своевременное прохождение работниками обязательных периодических медицинских обследований в соответствии с планом-графиком, который утверждается руководством учреждения по согласованию с ПГСЭН;
      снабдить каждого работника, подлежащего обследованию, личной медицинской книжкой.
      Личные медицинские книжки работников по прохождению осмотра хранятся в медицинской части учреждения.
      Лица, не прошедшие медицинские обследования в установленные сроки, к работе не допускаются.
      Ответственность за прием и пребывание на работе лиц, не прошедших медицинские обследования, а также нарушающих сроки, порядок их прохождения, возлагается на начальника учреждения.
      После проведения медицинских обследований медицинская часть учреждений направляет в ПГСЭН списки лиц, прошедших и не прошедших медицинское обследование в сроки, установленные планом-графиком.
      Контроль за проведением медицинских обследований возлагается на ПГСЭН.
      Осужденные, занятые на вредных производствах, подлежат предварительному и периодическим профосмотрам.
      Для серологических обследований на сифилис, брюшной тиф забор крови осуществляется из пальца рук, забор крови из вены запрещается. При обследовании на гонорею проводится бактериоскопия 2 мазков, взятых из мочеиспускательного канала (у мужчин по показаниям) и шейки матки, заднего свода влагалища и прямой кишки и окрашенных метиленовым синим или бриллиантовым зеленым и при необходимости по Грамму.
      Перечень профессий, кратность обследования при необходимости может быть дополнен медицинскими службами уголовно-исполнительной системы при наличии эпидемических показаний.
      14. Профилактический медицинский осмотр проводится один раз в год. Осужденные, содержащиеся в исправительных учреждениях особого или тюремного режима (при камерном содержании), и несовершеннолетние в воспитательных колониях подлежат осмотру два раза в год.
      График проведения медицинских осмотров утверждается начальником учреждений. В соответствии с графиком начальник медицинской части организует осмотр спецконтингента силами врачей медицинской части, в исправительных учреждениях при необходимости привлекаются врачи - специалисты больниц уголовно-исполнительной системы. В осмотре обязательно принимают участие терапевт, фтизиатр, психиатр, стоматолог (зубной врач), а также врачи местных органов здравоохранения по согласованию. Прибытие спецконтингента в медицинскую часть обеспечивает начальник отряда (старший по корпусу).
      В ходе медосмотров проводится:
      сбор анамнестических данных;
      антропометрическое исследование (рост, масса тела);
      гинекологический осмотр женщин с взятием мазка для цитологического исследования, у девушек - пальцевое исследование через прямую кишку (по показаниям);
      определение остроты зрения и слуха;
      анализ крови (определение скорости оседания эритроцитов (далее - СОЭ), гемоглобина, лейкоцитов, сахар крови по показаниям);
      исследование общего анализа мочи;
      электрокардиография (далее - ЭКГ) (с 15 лет - 1 раз в 3 года, с 30 лет - ежегодно);
      флюорография (рентгенография) органов грудной клетки - 2 раза в год;
      женщинам - пальпаторное исследование молочных желез;
      пальцевое исследование прямой кишки;
      пневмотахометрия;
      осмотр врачом-терапевтом, фтизиатром, психиатром, стоматологом (зубным врачом);
      осмотр врачами других специальностей (по показаниям).
      Результаты профилактического осмотра вносятся в медицинскую амбулаторную карту.
      15. Перед помещением спецконтингента в штрафной изолятор (далее - ШИЗО), помещение камерного типа (далее - ПКТ), дисциплинарный изолятор (далее - ДИЗО), одиночную камеру производится медицинский осмотр для определения возможности его содержания в перечисленных помещениях. Письменное заключение врача (фельдшера) о возможности или невозможности его водворения по состоянию здоровья фиксируется в постановлении о водворении осужденного, следственно-арестованного. При невозможности проведения осмотра спецконтингент, а также, если у него нет видимых признаков опасного заболевания, отравления, травмы, помещается в ШИЗО, ПКТ, ДИЗО, одиночную камеру с последующим в течение суток с момента водворения обязательным медицинским осмотром.
      16. При убытии из исправительных учреждений (перевод, освобождение, направление на лечение, убытие к основному месту отбывания наказания и прочее) осужденные проходят заключительный медицинский осмотр.

2. Организация амбулаторного приема

      17. Амбулаторная медицинская помощь спецконтингенту осуществляется лечебно-профилактическими учреждениями уголовно-исполнительной системы.
      18. Амбулаторный прием в медицинской части проводится в часы, установленные приказом по учреждению. В исправительных учреждениях для каждого отряда, смены или нескольких отрядов выделяется время амбулаторного приема. В следственных изоляторах, тюрьмах и исправительных учреждениях особого режима амбулаторный прием проводится врачами (фельдшерами) в режимных корпусах в специально оборудованных помещениях по предварительной записи, произведенной фельдшером (в исключительных случаях - старшим по корпусу).
      19. В каждом отряде исправительного учреждения должен быть журнал предварительной записи на амбулаторный прием (произвольная форма), который ведет начальник отряда. В следственном изоляторе журнал ведет фельдшер корпуса. Журнал предварительной записи перед началом амбулаторного приема передается в медицинскую часть. После приема журнал возвращается указанным лицам.
      Прием без записи в журнале проводится только в экстренных случаях.
      20. В следственных изоляторах, тюрьмах и исправительных учреждениях особого режима фельдшер совместно со старшим по корпусу ежедневно проверяет санитарное состояние камер путем обхода их после вывода спецконтингента на прогулку или санитарную обработку.
      Для оказания неотложной медицинской помощи лицо, нуждающееся в ней, выводится в корпусную амбулаторию. Фельдшер делает соответствующие назначения в установленном для него объеме или производит запись больных на прием к врачу. О больных, нуждающихся в неотложной помощи, медицинская часть извещается через дежурных контролеров.
      Лицам, содержащимся в ШИЗО, ДИЗО, ПКТ, а также в одиночных камерах следственных изоляторов, тюрем и исправительных учреждений особого режима медицинская помощь оказывается на месте медработниками при ежедневной проверке санитарного состояния этих помещений. В случаях, когда имеется угроза здоровью или жизни лиц, содержащихся в указанных помещениях, медицинский работник принимает меры к срочному переводу таких лиц в медицинскую часть.
      21. В помещениях медицинских подразделений, где происходит непосредственный контакт медицинских работников со спецконтингентом должна иметься кнопка тревожной сигнализации.
      22. Врачам, фельдшерам, медицинским сестрам запрещается находиться в камерах следственных изоляторов, тюрем, исправительных учреждений особого режима, ШИЗО, ДИЗО, ПКТ без сопровождения контролеров.
      23. В следственных изоляторах, тюрьмах и исправительных учреждениях особого режима больные выводятся на прием к врачу (фельдшеру) или выполнение процедур покамерно индивидуально или группами по 3-5 человек.
      Организованную явку на амбулаторный прием осужденных в исправительных учреждениях обеспечивают начальники отрядов.
      24. Фельдшер (медсестра) до начала амбулаторного приема подбирает медицинские амбулаторные карты на записанных в журнале предварительной записи на амбулаторный прием, кратко опрашивает больных для выяснения их жалоб, измеряет у больных температуру тела и определяет очередность их направления к врачу.
      25. После осмотра больного врач кратко и разборчиво заносит в медицинскую амбулаторную карту дату приема, жалобы, данные объективного обследования, диагноз, назначения, делает заключение о необходимости освобождения от работы и подписывается с указанием фамилии и инициалов.
      26. В журнале предварительной записи на амбулаторный прием врач или фельдшер записывает диагноз, заключение об освобождении от работы или нарядов, дату повторной явки к врачу. На каждый случай освобождения заполняется талон регистрации причин временной нетрудоспособности.
      27. Заключение на частичное или полное освобождение от нарядов и работы дается врачом, а в случае отсутствия врача - фельдшером не более чем на трое суток. В случае необходимости освобождение может быть продлено.
      28. Списки амбулаторно освобожденных спецконтингентов медицинская часть передает дежурному помощнику начальника учреждения.
      29. В амбулаторной карте делаются записи обо всех осмотрах медицинскими работниками, назначениях и манипуляциях.
      30. Медицинские амбулаторные карты, справки об освобождении от работы, рецепты, другие медицинские документы на руки спецконтингенту не выдаются. Хранятся в алфавитном порядке или по подразделениям в медицинской части, в шкафах под замком. Вместе с медицинскими амбулаторными картами хранятся журналы регистрации амбулаторных больных.
      31. Медикаменты спецконтингенту на руки не выдаются, прием лекарственных средств производится в присутствии медицинского работника.
      Исключение составляют заболевания, требующие постоянное наличие медицинских лекарственных средств: нитроглицерин для лиц с ишемической болезнью сердца, карманные ингаляторы для больных бронхиальной астмой, инсулин с инсулиновым шприцем для больных сахарным диабетом первого типа и другие. На данную категорию больных начальником медицинской части оформляется специальное разрешение, утверждаемое начальником учреждения.
      Лечебные процедуры амбулаторным больным проводятся медицинской частью в течение дня в установленные часы.
      32. При направлении больного на рентгенологическое, лабораторное и другое исследование, на прием к специалисту, а также на процедуры, которые не могут быть выполнены в медицинской части, медицинскую амбулаторную карту выдают лицу, сопровождающему больного.
      В медицинской карте должны быть указаны данные проведенных в медицинской части обследований, предполагаемый диагноз и причины направления.
      В сложных или неясных случаях, когда врач медицинской части не может самостоятельно поставить диагноз заболевания, больные должны направляться на консультацию к специалистам, которая осуществляется в медицинской части или в другом лечебном учреждении.
      В исправительных учреждениях для консультации привлекаются врачи-специалисты больниц уголовно-исполнительной системы, а также территориальных органов здравоохранения.

3. Организация неотложной медицинской помощи

      33. Неотложная медицинская помощь спецконтингенту оказывается в установленном порядке.
      Ответственность за своевременность вызова медработника или скорой медицинской помощи в часы, когда распорядком работы не предусмотрено нахождение в учреждении медицинского персонала, а также за обеспечение экстренной эвакуации больного транспортом и конвоем несет дежурный помощник начальника учреждения.
      34. Амбулатория должна быть готова для оказания неотложной медицинской помощи в любое время суток. Для этого в процедурной и перевязочной (операционной) следует иметь в постоянной готовности наборы (посиндромные укладки) для оказания неотложной помощи при острых состояниях, стерильный хирургический инструментарий, шприцы, инъекционные иглы, запас кислорода, стерильного перевязочного материала, таблицу с указанием основных симптомов соответствующих заболеваний, перечнем лекарственных средств для оказания неотложной помощи, согласно Типовому перечню посиндромных укладок и входящих в них лекарственных средств и инструментов для оказания неотложной медицинской помощи (приложение 1).
      В постоянной готовности должна быть портативная укладка (сумка, чемодан) с набором средств, для оказания неотложной помощи вне медицинской части.
      35. Все медикаменты, предназначенные для текущего расходования и имущество для оказания неотложной помощи должны храниться в специальных шкафах под замком.
      Хранить в амбулатории медикаменты и другое расходное имущество допускается в количестве, не превышающем пятидневную потребность. Перед выдачей лекарственных средств больному, каждый раз проверяют соответствие выдаваемого лекарственного средства назначенному и срок его годности.
      Наркотические лекарственные средства хранятся только в оборудованном охранной сигнализацией специальном помещении административного здания учреждения, в металлическом сейфе под замком, в соответствии с Постановлением Правительства Республики Казахстан от 10 ноября 2000 года № 1693 "Об утверждении правил осуществления государственного контроля над оборотом наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров Республики Казахстан". Отпуск их производится строго по медицинским показаниям с соответствующей записью. см. P070000735

4. Объем медицинской помощи в медицинской части

      36. При обследовании больных для установления диагноза заболевания врач медицинской части использует данные анамнеза, медицинские документы, результаты осмотра, данные лабораторных, рентгенологических и функциональных методов исследования. В необходимых случаях об имевшихся заболеваниях запрашиваются данные из лечебных учреждений органов здравоохранения по месту жительства до их ареста и осуждения.
      В области хирургии врач медицинской части должен:
      определять группу крови; производить местную новокаиновую инфильтрационную анестезию, новокаиновые блокады; первичную хирургическую обработку небольших ран мягких тканей; транспортную иммобилизацию; остановку наружного кровотечения тампонадой, перевязкой сосудов или наложением зажима на кровоточащий сосуд; катетеризацию и прокол мочевого пузыря; трахеостомию; пункцию плевральной полости или введение дренажа с клапаном при напряженном пневмотораксе;
      оказывать помощь при ожогах, отморожениях и электротравмах; лечить ограниченные ожоги и отморожения I и II степени.
      В области хирургии фельдшер должен:
      своевременно и правильно оказывать доврачебную помощь и немедленно направлять к врачу больных, нуждающихся во врачебной помощи;
      определять группу крови;
      производить временную остановку кровотечения;
      осуществлять транспортную иммобилизацию; вводить противостолбнячную сыворотку при всех ранениях, отморожениях, ожогах и электротравмах;
      производить искусственное дыхание различными способами, непрямой массаж сердца, ингаляцию кислорода;
      делать подкожные и внутримышечные инъекции, вводить лекарственные средства внутривенно, производить капельные и струйные вливания кровезамещающих и противошоковых жидкостей;
      знать симптоматику наиболее распространенных и особенно острых хирургических заболеваний, распознавать симулятивные действия следственно-арестованных и осужденных;
      стерилизовать инструментарий, посуду, белье и прочее.
      37. Показаниями для госпитализации, в том числе срочной, являются состояния, требующие лечения в условиях стационара.
      38. С учетом транспортабельности больной госпитализируется в ближайшую больницу соответствующего профиля.
      При необходимости проведения в пути следования мероприятий медицинского характера, а также при возможности возникновения такой необходимости больного (пострадавшего) должен сопровождать медицинский работник, имеющий при себе укладку с медикаментами и инструментарием. В направлении на экстренную госпитализацию должны быть кратко изложены сведения о состоянии эвакуируемого и оказанной помощи.
      39. Амбулаторному лечению продолжительностью не более 14-15 дней подлежат больные, не требующие по характеру заболевания (травмы) сложных методов диагностики и лечения (ушибы, дисторзии, абсцессы поверхностные и прочее). Объем диагностических мероприятий в отношении хирургических больных определяется возможностью обеспечить в условиях медицинской части лабораторное, рентгенологическое и другие специальные методы исследования.
      Врач медицинской части должен:
      оказывать неотложную медицинскую помощь при острых отравлениях, обморочном состоянии, тепловом ударе, утоплении, поражении электрическим током, легочных, желудочных и кишечных кровотечениях, приступах бронхиальной астмы, спонтанном пневмотораксе, острой сердечной и сосудистой недостаточности, почечной и печеночной коликах и прочих острых состояниях;
      осуществлять лечение лиц с острыми и вирусными инфекциями верхних дыхательных путей, острым и хроническим бронхитом, ангиной, функциональными расстройствами сердечно-сосудистой системы, малярией, гельминтозами, хроническим гастритом, неосложненными формами язвенной болезни желудка и двенадцатиперстной кишки, холециститом и гиповитаминозами;
      осуществлять контроль за больными, выписанными из больниц, состояние которых требует дальнейшего наблюдения;
      знать симптоматику острых поражений (в том числе ионизирующими излучениями, отравляющими веществами, бактериальными средствами) и оказывать первую врачебную помощь при этих поражениях;
      снимать ЭКГ и знать электрокардиографические признаки стенокардии, острого инфаркта миокарда, "угрожающих" нарушений ритма сердца.
      При заболеваниях внутренних органов фельдшер должен:
      распознавать и лечить наиболее часто встречающиеся заболевания внутренних органов, оказывать неотложную помощь при внезапно возникающих острых заболеваниях и отравлениях;
      организовывать и осуществлять уход за больными;
      промывать желудок, делать лекарственные и очистительные клизмы;
      снимать ЭКГ;
      производить простейшие лабораторные исследования (подсчет количества лейкоцитов, определение гемоглобина крови, СОЭ, удельного веса мочи, качественные реакции на сахар и белок в моче);
      ставить туберкулиновую пробу (Манту), правильно ее оценивать и владеть техникой ревакцинации против туберкулеза вакциной БЦЖ внутрикожным методом, при наличии соответствующего удостоверения.
      При заболеваниях и повреждениях глаз и их придатков врач медицинской части должен:
      определить остроту зрения по таблицам Сивцева и цветоощущение по таблицам Рабкина;
      удалить инородные тела с конъюнктивы век и с поверхностных слоев роговицы, пользуясь фокальным освещением;
      распознать механические повреждения, термические и химические ожоги глаз и их придатков;
      оказать первую врачебную помощь при этих видах травмы;
      распознать ячмени и мейбомиты век, неострое воспаление краев век и конъюнктивы, куриную слепоту; организовать лечение этой категории больных, а при других заболеваниях глаз своевременно решить вопрос о необходимости консультации или госпитализации больного в больницу.
      При заболеваниях и повреждениях глаз и их придатков фельдшер (медсестра) должен:
      выполнять врачебные назначения: закапывать глазные капли, закладывать за веки мазь, выворачивать верхнее веко, промывать конъюнктивальную полость, накладывать повязку на один или оба глаза;
      распознавать повреждения глаз и их придатков и оказывать доврачебную помощь;
      удалять инородные тела с конъюнктивы век и поверхностных слоев роговицы;
      распознавать воспалительные заболевания век и конъюнктивы и оказывать доврачебную помощь при них.
      40. Направлению в глазное отделение больницы подлежат:
      все пострадавшие с повреждениями глаз от механических, химических, лучевых воздействий, кроме лиц с инородными телами, поверхностно лежащими в роговице и на конъюнктиве (в случае успешного удаления этих инородных тел в медицинской части);
      больные с острыми и не поддающимися лечению хроническими заболеваниями придатков глаз;
      все больные с заболеваниями глазного яблока;
      лица с подозрением на глаукому; лица с постепенным прогрессирующим ухудшением зрения или с внезапной потерей его.
      41. При заболеваниях уха, горла и носа врач медицинской части должен:
      оказать неотложную помощь при травмах и заболеваниях ЛОР-органов, сопровождающихся осложнениями, угрожающими жизни (удушье на почве стеноза гортани, кровотечение из ЛОР-органов);
      распознать и лечить в медицинской части больных с наружными заболеваниями уха: дерматитом, фурункулезом, серной пробкой, инородным телом наружного слухового прохода, находящимся у входа, хорошо видимым и легко удаляемым осторожным промыванием ушным шприцем; носовыми кровотечениями, заболеваниями наружного носа (фолликулиты, дерматиты), острыми ринитами;
      лечить больных с хроническими фарингитами, ларингитами и тонзиллитами, не требующими хирургического вмешательства, хроническими гнойными и острыми катаральными средними отитами (по указанию специалиста - отоларинголога), отморожениями и ожогами I-II степени носа и уха, производить продувание ушей баллоном, тампонаду полости носа при кровотечениях.
      При заболеваниях уха, горла, носа фельдшер (медсестра) должен:
      распознавать острые заболевания уха, горла, носа, требующие срочной врачебной помощи;
      оказывать доврачебную помощь при заболеваниях и повреждениях уха, горла, носа, делать туалет слуховых проходов при заболеваниях ушей, удалять (промыванием) серные пробки;
      выполнять назначения врача-специалиста.
      42. При заболеваниях мочеполовой системы:
      врач медицинской части должен:
      оказывать неотложную медицинскую помощь при повреждениях органов мочеполовой системы, почечной колике, острой задержке мочи, парафимозе;
      диагностировать наиболее характерные заболевания (водянка яичка, крипторхизм, семенная киста, расширение вен семенного канатика, эпидидимит, фимоз).
      фельдшер (медсестра) должен:
      оказывать неотложную доврачебную помощь при повреждениях органов мочеполовой системы.
      43. При стоматологических заболеваниях помощь, при отсутствии в медицинской части врача-стоматолога (зубного врача), оказывает врач в основном по неотложным показаниям. При этом врач должен:
      распознавать острый пульпит, острый одонтогенный остеомиелит челюсти и флегмону, а также афтозный и язвенный стоматит и оказывать неотложную помощь при этих заболеваниях;
      диагностировать перелом нижней (верхней) челюсти, вывих нижней челюсти и оказывать первую помощь при ранениях и повреждениях челюстно-лицевой области.
      44. При психических заболеваниях и заболеваниях нервной системы врач должен:
      выявлять основные формы заболеваний нервной системы и оказывать неотложную помощь больным с острыми нарушениями мозгового кровообращения, менингитами, энцефалитами, с травмами головного и спинного мозга, эпилептическими и истерическими припадками;
      распознавать основные формы психических заболеваний, оказывать неотложную помощь больным с острыми психотическими реактивными состояниями, принимать меры по их изоляции, а также эвакуации в психиатрические стационары, владеть методикой фиксирования беспокойных больных;
      диагностировать и лечить в условиях медицинской части заболевания периферической нервной системы (острый пояснично-крестцовый радикулит, люмбаго, невралгии отдельных нервов), невротические и астенические состояния.
      Лечебно-профилактические мероприятия по поводу нервно-психических заболеваний врач должен проводить в тесном контакте со штатными и внештатными специалистами.
      фельдшер должен:
      распознавать острые нарушения мозгового кровообращения, травмы центральной нервной системы, нейроинфекции (менингиты и энцефалиты), оказывать больным неотложную помощь;
      знать симптомы основных психических заболеваний, а при выявлении такого рода больных своевременно докладывать о них врачу; принимать меры к их изоляции, купировать психомоторное возбуждение, участвовать в эвакуации больных в психиатрические учреждения (отделения), владеть методикой фиксирования беспокойных больных.
      45. При кожных и венерических болезнях врач медицинской части должен:
      распознавать основные кожные и венерические болезни, оказывать при этих заболеваниях лечебную помощь и проводить необходимые профилактические мероприятия;
      владеть техникой промывания уретры, аутогемотерапии, взятия и пересылки крови для серологического исследования; взятия мазка на наличие гонококков в выделяемом из уретры, секрета предстательной железы и мочевых путей; исследования чешуек и волос с очагов поражения кожи на грибки.
      фельдшер (медсестра) должен:
      самостоятельно распознавать наиболее часто встречающиеся кожные и венерические болезни;
      применять основные формы лекарственных средств и удалять их с поверхности кожи;
      проводить аутогемотерапию;
      вводить в уретру мягкий катетер, брать кровь на реакцию Вассермана, владеть методикой экспресс-диагностики сифилиса; брать и отправлять материал для лабораторного исследования на гонококки и грибковые заболевания; производить промывание уретры.
      46. За подготовку медицинского персонала для оказания лечебной помощи в указанном выше объеме несет ответственность начальник медицинской части (здравпункта) учреждения. Должностная инструкция начальника медицинской части разрабатывается и утверждается в соответствии с Типовой должностной инструкцией начальника медицинской части учреждения (приложение 2).

3. Организация стационарной помощи в медицинских частях учреждений

      47. Стационар медицинской части предназначен для:
      обследования и лечения больных, нуждающихся в постельном режиме, со сроком лечения до 14-15 дней;
      необходимого стационарного долечивания больных, выписанных из больниц;
      временной изоляции инфекционных или подозрительных на инфекционное заболевание больных до направления их в больницу;
      стационарного лечения нетранспортабельных больных до улучшения их состояния и направления в больницу;
      помещения лиц, подлежащих стационарному лечению по плану диспансерного наблюдения или отнесенных к оздоровительной группе;
      помещения больных, подлежащих освобождению от отбывания наказания в связи с болезнью, при невозможности нахождения их в общежитии и отсутствии показаний для направления в больницы уголовно-исполнительной системы.
      48. Начальник учреждения обеспечивает развертывание положенных по штату коек и их эффективное использование.
      49. Прием больных в стационар медицинской части осуществляется при наличии в медицинской амбулаторной карте заключения врача о необходимости проведения стационарного обследования и лечения.
      Данные о вновь поступивших в стационар заносятся в журнал учета приема, выписки больных и отказов в госпитализации.
      На каждого больного ведется медицинская карта стационарного больного.
      Обо всех случаях экстренной или плановой госпитализации в стационар, а также выписки из него медицинская часть извещает начальника отряда (старшего по корпусу).
      50. При наличии в стационаре нескольких палат больные, представляющие опасность для окружающих (инфекционные, заразные кожные, психические заболевания), содержатся отдельно.
      51. Все больные, поступающие в стационар, проходят обязательную санитарную обработку. В зависимости от состояния больного санитарная обработка может быть полной или частичной. При необходимости белье больного подвергается дезинфекции. Одежда и обувь хранятся в специально выделенном помещении стационара, нательное белье больного сдается в стирку, и при выписке возвращается ему.
      Во время пребывания в стационаре больной должен пройти обследование. При необходимости на консультацию привлекаются врачи-специалисты медицинских учреждений органов здравоохранения (по согласованию). Плановые консультации осуществляются по графику, а в неотложных случаях - в любое время суток.
      Обход больных врачи медицинской части производят ежедневно. Дневниковые записи больным производятся 1 раз в 3 дня в случаях легкого течения заболевания и ежедневно в среднетяжелых и тяжелых случаях. Начальник медицинской части осматривает больного не реже одного раза в неделю и в обязательном порядке - в первый день поступления больного и перед выпиской.
      Врачебные назначения, измерение температуры тела, антропометрические исследования производит дежурный фельдшер (медсестра); на него возлагается также наблюдение за выполнением правил внутреннего распорядка для больных.
      52. Объем медицинской помощи в стационаре определяется наличием работающих в медицинской части врачей-специалистов и оборудования согласно Типовому табелю оснащения медицинским инструментарием, оборудованием и инвентарем медицинских частей учреждений (приложение 3).
      53. В составе стационара оборудуется палата для изолированного содержания больных с заразными формами заболеваний и психическими расстройствами. Палата предназначается для временной изоляции (до направления в больницу) инфекционных больных (в том числе больных туберкулезом) и больных с заболеваниями, подозрительными на инфекционные, оказания им первой врачебной помощи, ухода и наблюдения за больными и взятия материалов, необходимых для диагностики заболевания. В палате своевременно должна проводится текущая и заключительная дезинфекция. Медицинский персонал в палате пользуется специально выделенными халатами и строго соблюдает все правила личной гигиены.
      54. В стационаре медицинской части круглосуточно должен находиться дежурный санитар. Количество дежурного персонала устанавливает начальник медицинской части.
      55. В больнице должны быть разработаны и утверждены должностные инструкции работников, планы работы, а также правила внутреннего распорядка стационаров медицинских частей и больниц уголовно-исполнительной системы (приложение 4).
      Должностная инструкция начальника больницы уголовно-исполнительной системы должна быть разработана и утверждена согласно Типовой должностной инструкции начальника больницы уголовно-исполнительной системы (приложение 5).
      56. Госпитализации в больницу подлежат осужденные, страдающие острыми заболеваниями или обострениями хронических заболеваний, нуждающиеся в квалифицированном обследовании и стационарном лечении, если лечение таких осужденных в условиях медицинской части невозможно или связано с угрозой для жизни, ухудшением состояния здоровья или недостаточно эффективно, а также в случаях, диагностически неясных и требующих углубленного клинического обследования.
      57. Прием осужденных в больницу из учреждений осуществляется при наличии в медицинской амбулаторной карте заключения врача (фельдшера) о необходимости проведения стационарного обследования и лечения больного.
      58. В исключительных случаях по экстренным показаниям больной может быть госпитализирован по письменному заключению медицинского работника медицинской части с последующим представлением медицинской амбулаторной карты.
      59. Больница обеспечивает готовность к приему больных, нуждающихся в неотложной медицинской помощи. Специальным планом, скоординированным с территориальными лечебно-профилактическими учреждениями органов уголовно-исполнительной системы и здравоохранения, предусматриваются мероприятия по оказанию медицинской помощи в случае группового и массового поступления больных.
      Больные с особо опасной инфекцией госпитализируются в инфекционные больницы органов здравоохранения с обеспечением их охраны.
      60. При приеме больного в больницу дежурный врач должен обеспечить своевременный осмотр поступающего больного, ознакомиться с медицинской документацией, записать необходимые сведения о нем в журнале учета приема, выписки больных и отказов в госпитализации, описывает в медицинской карте стационарного больного данные анамнеза, наружного осмотра, эпидемиологические данные, данные его объективного обследования, устанавливает предварительный диагноз болезни, делает необходимые лечебные назначения и направляет больного в соответствующее отделение. Дежурный врач в часы отсутствия врачей отделений организует наблюдение за состоянием тяжело и вновь поступивших больных и оказание им неотложной медицинской помощи.
      При приеме в больницу больной подвергается тщательному обыску (если позволяет его состояние), принадлежащая ему одежда и обувь дезинфицируется, приводятся в порядок и по описи, заверенной дежурным врачом, дежурной сестрой и сопровождающими лицами, передаются на хранение до убытия больного из больницы.
      Все больные, поступившие в больницу, подвергаются необходимой санитарной обработке со сменой белья.
      Больные, поступающие в часы работы врачей отделений, помимо врача приемного отделения или дежурного врача больницы осматриваются врачами соответствующих отделений, которые устанавливают диагноз, назначают необходимые лечебно-диагностические мероприятия, о чем делают соответствующую запись в истории болезни.
      О каждом больном, поступившем в больницу, в тот же день извещается начальник соответствующего отделения и начальник больницы.
      61. В случае отказа в приеме больного дежурный врач оказывает ему при необходимости лечебную помощь и делает запись в медицинской амбулаторной карте, а также в журнале учета приема, выписки больных и отказов в госпитализации и о принятых мерах (какая помощь оказана, рекомендации).
      О причинах отказа в госпитализации и о принятых мерах дежурный врач ставит в известность начальника больницы или его заместителя.
      62. Врачебная помощь больным в вечернее и ночное время производится штатными врачами больниц в пределах месячной нормы их рабочего времени.
      63. Поступивший в больницу больной проходит необходимое клинико-лабораторное, функциональное, рентгенологическое, бактериологическое обследование и в зависимости от диагноза заболевания ему назначается и проводится соответствующее лечение.
      64. Для выяснения сложных вопросов диагностики, лечения, прогноза организуются консультации врачей-специалистов больницы с участием специалистов клиник медицинских институтов или территориальных органов здравоохранения, а также консилиумы (по согласованию).
      65. Перевод больного из одного отделения в другое для проведения специализированного вида лечения производится по заключению врача-специалиста и по согласованию с начальниками соответствующих отделений.
      В экстренных случаях перевод осуществляется по распоряжению дежурного врача, о чем делается соответствующая запись в медицинской карте стационарного больного с указанием причин перевода.
      Про все случаи внутрибольничного перевода больных немедленно ставится в известность начальник больницы или его заместитель по медицинской части.
      66. В исключительных случаях, когда в больнице отсутствуют условия (оборудование, оснащение, кадры), необходимые для оказания срочной специализированной медицинской помощи, больные осужденные направляются с обеспечением их охраны в лечебные учреждения органов здравоохранения.
      67. Осужденных, отбывающих наказание в колониях-поселениях, при отсутствии возможности оказания квалифицированной медицинской помощи, в том числе скорой, в учреждениях органов здравоохранения в исключительных случаях разрешается помещать для стационарного лечения в больницы уголовно-исполнительной системы.
      68. В больницах, имеющих в своей структуре психиатрические и инфекционные отделения (палаты), устанавливается режим, обеспечивающий соответствующую изоляцию осужденных, а также постоянный надзор за поведением этих категорий больных.
      69. Осужденные, систематически злостно нарушающие больничный режим, выписываются из больницы и переводятся по месту содержания только в случаях, не представляющих опасность для жизни и здоровья больного и окружающих. Выписка больного производится с разрешения начальника больницы или его заместителя и по заключению врача-специалиста с соответствующей записью в медицинской карте стационарного больного и медицинской амбулаторной карте. Не подлежат выписке осужденные, больные туберкулезом.
      70. Закладка продуктов производится в присутствии врача-диетолога (диетсестры) или ответственного лица, выделенного начальником больницы.
      Раздача пищи допускается после снятия пробы с готовых блюд дежурным врачом, результаты снятия пробы фиксируются в журнале. Каждое блюдо приготавливается на кухне по меню-раскладке.
      71. Больные еженедельно должны мыться в бане (ванне) с последующей сменой нательного и постельного белья. Смена белья у больных средней и тяжелой степени тяжести проводится в зависимости от необходимости.
      Продолжительность ночного сна больных устанавливается не менее восьми часов, послеобеденного отдыха - не менее часа.
      Ежедневная прогулка больных проводится с учетом погоды, обязательность ее проведения определяется врачом.
      72. Все данные, полученные при обследовании больного, вносятся в медицинскую карту стационарного больного. Они должны быть изложены полно, последовательно и четко. Медицинская карта стационарного больного является основным документом, составляемым на больного в больнице.
      73. В лечебно-диагностических кабинетах, ординаторских, на рабочих местах дежурных медицинских сестер должна быть установлена тревожная сигнализация и аварийное освещение. Обязательным является подключение к аварийному питанию хирургических и реанимационных отделений больниц.
      74. Выписка больного производится лечащим врачом по согласованию с заведующим отделением стационара в случае:
      выздоровления больного;
      улучшения состояния здоровья, когда больной по своему состоянию здоровья может продолжать лечение в условиях медицинской части учреждения уголовно-исполнительной системы;
      отсутствия показаний к дальнейшему лечению в условиях стационара;
      необходимости перевода больного в другую больницу или учреждение социального обеспечения.
      По окончании стационарного лечения больной выписывается в учреждение, из которого он направлялся на лечение.
      Медицинская карта стационарного больного перед сдачей в архив полностью оформляется, в выписном эпикризе приводится краткая информация об анамнезе, развитии заболевания, обоснование диагноза, сведения о проведенном лечении и его эффективности, исход заболевания, рекомендации.
      Копия эпикриза приобщается к Медицинской амбулаторной карте.
      75. По окончании срока наказания в период нахождения больного в больнице и при необходимости дальнейшего лечения он направляется с выпиской из медицинской карты стационарного больного в лечебное учреждение по избранному месту жительства или в ближайшее лечебное учреждение органов здравоохранения.
      Если же немедленная отправка больного опасна для его жизни, то с его согласия по медицинскому заключению он может быть временно оставлен в отдельной больничной палате, о чем сообщается надзирающему прокурору и родственникам.
      76. Факт смерти больного в больнице удостоверяется лечащим врачом, а в его отсутствии - дежурным врачом.
      77. Больница о чрезвычайных происшествиях, несчастных случаях, внутрибольничной инфекции, про все случаи смерти больных сообщает в вышестоящие организации в следующем порядке: территориальное управление уголовно-исполнительной системы, Комитет уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции Республики Казахстан.
      В случае вспышки эпидемического заболевания в отделениях больницы вводятся режимно-ограничительные меры, и проводится комплекс противоэпидемических мероприятий по локализации очага и его ликвидации.
      Прием осужденных в больнице по личным вопросам, рассмотрение писем, жалоб и заявлений проводятся администрацией больницы в установленном законодательством порядке.
      78. В палатах интенсивной терапии для тяжелых и послеоперационных больных обеспечиваются условия для постоянного контроля за состоянием больного. В каждом операционном блоке оборудуется анестезиологическая комната, в которой имеются резервные наркозные, дыхательные, контрольно-измерительные и другие аппараты и принадлежности для анестезии, устанавливаются материальные и инструментальные шкафы, стерильный стол, стол для биксов и эксикатора, стерилизатор.
      79. В операционной имеются наркозные аппараты, респираторы, дефибриллятор, электроотсос, подвижной наркозный столик с соответствующими фармакологическими лекарственными средствами и принадлежностями для анестезии. Другие аппараты и приборы перемещаются в операционную только при необходимости.
      В целях безопасности баллоны со сжатым газом следует размещать вне операционной, оборудовав специальное помещение.
      80. В терапевтическом отделении имеется палата для оказания неотложной помощи при острых сердечно-сосудистых состояниях и для реанимационных мероприятий.
      В терапевтическом отделении оборудуется не менее двух процедурных кабинетов для выполнения стерильных и обычных манипуляций, отдельно кабинеты для эндоскопических исследований (гастроскопия, бронхоскопия), а также для желудочного и дуоденального зондирования.
      81. В туберкулезном отделении должны быть: комната с санитарным пропускником для приема больных, процедурный кабинет.
      В число специальных кабинетов туберкулезной больницы, отделения (исправительных учреждений на правах лечебных) входят:
      рентгеновский, флюорографический с фотолабораторией;
      кабинет для исследования функции внешнего дыхания;
      бронхологический и ларингологический с ингаляторием;
      стоматологический (зубоврачебный);
      физиотерапевтический;
      кабинет для наложения искусственного пневмоторакса;
      кабинет сбора мокроты;
      процедурный кабинет для внутривенных капельных вливаний и кровезаменителей;
      кабинет для приема противотуберкулезных лекарственных средств;
      помещение для обработки мокротосборников и обеззараживания мокроты.
      82. В кожно-венерологическом отделении должны иметься:
      перевязочная для больных кожными болезнями и отдельную процедурную для больных венерическими болезнями;
      урологический кабинет (при значительном числе больных гонореей);
      палаты для больных с заболеваниями кожи, для больных сифилисом, гонореей, изолированные палаты для больных с неуточненным диагнозом;
      подсобные помещения: столовая с отдельно выделенной посудой для больных сифилисом, раздаточная, моечная, в которой посуду больных сифилисом (отличающуюся по виду от остальной посуды) моют отдельно от прочей посуды;
      отдельную туалетную комнату для больных венерическими заболеваниями.
      83. В ЛОР отделении должны иметься: смотровая, процедурная, перевязочная, операционная, послеоперационная палата, эндоскопический, аудиометрический и вестибулометрический кабинеты, а в отделениях на 30 и более коек ингаляторий и физиотерапевтический кабинет.
      84. В глазном отделении должны иметься: смотровая с приспособлением для затемнения окон, кабинет для аппаратуры и для офтальмоскопии, отдельная операционная, глазная перевязочная, послеоперационная палата с затемнением окон. Лечение больных с вирусным эпидемическим кератоконьюктивитом осуществляется на базе инфекционного отделения.
      85. Психиатрическое отделение размещают в отдельном здании, а при невозможности изолированного размещения - в нижнем этаже общего лечебного корпуса. В отделении обеспечивается соответствующая изоляция осужденных, постоянный надзор за поведением всех категорий психических больных, а также безопасные условия труда медперсонала. Необходимо предусматривать палаты для обследования и лечения больных с острыми психическими заболеваниями, возбужденных больных и одну палату-изолятор на 2 человека.
      86. Неврологическое отделение размещается рядом с физиотерапевтическим кабинетом на первом этаже здания. При отсутствии в больнице психиатрического отделения в неврологическом отделении оборудуется специальная палата для временной изоляции психических больных.
      87. В инфекционном отделении должны иметься: приемные смотровые комнаты с санитарным пропускником, изолированные палаты для больных с неуточненным диагнозом и палаты для больных с различными инфекционными заболеваниями, не менее двух санузлов. Лабораторные исследования инфекционных больных проводятся бактериологической и другими лабораториями больницы.
      88. В гинекологическом отделении, кроме обычных помещений для операционной и перевязочной, следует предусмотреть специальную смотровую комнату и женскую туалетную (с теплой водой).
      89. В родильном отделении должны иметься:
      приемная для рожениц, смотровая и комната с душем (ванной) для санитарной обработки;
      родовой сектор включает: предродовую и родовую палаты, операционную, комнату для рожениц с эклампсией (изолированную от шума и с приспособлением для затемнения окон), изолятор;
      послеродовой сектор, состоящий из перевязочной, помещений для новорожденных, палат для родильниц, комнату для выписки родильниц.
      90. Размещение физиотерапевтического кабинета обеспечивает получение больными физиотерапевтической помощи, не выходя из здания лечебного корпуса больницы. Для обеспечения физиотерапевтической помощью лежачих больных в лечебных отделениях необходимо иметь переносную аппаратуру.
      91. Кабинет функциональной диагностики размещается вдали от зданий и отделений, в которых имеются электросиловые установки. Минимальное оборудование кабинета - аппараты электрокардиографии, фонокардиографии, реографии, основного обмена и функции внешнего дыхания, аудиометрии. Необходимо иметь фотолабораторию и хозяйственную комнату.
      92. Размещение рентген кабинета обеспечивает оптимальную связь со всеми обслуживаемыми отделениями, особенно с хирургическим, терапевтическим и туберкулезным. В крупных больницах целесообразно иметь филиалы стационарных рентгеновских кабинетов с фотолабораториями, прежде всего в хирургическом, туберкулезном, а если возможно, то и в приемном отделениях. Во всех случаях должны строго соблюдаться установленные правила лучевой, электрической и пожарной безопасности.
      Минимальное оборудование кабинета - рентгеновская диагностическая стационарная установка на два рабочих места (рентгеноскопия и рентгенография), томографическая приставка, защитные приспособления (ширмы, фартуки, перчатки), индивидуальные дозиметры, негатоскопы и фотолабораторное имущество. В крупных больницах в составе рентгенологического отделения (кабинета) может быть установлен аппарат для лучевой терапии с соответствующими мерами радиационной защиты.
      93. Лаборатория больницы должна иметь кабинеты: для общеклинических, биохимических, бактериологических исследований (с комнатами для варки питательных сред, стерилизационной, боксом), а при необходимости - и для серологических исследований; комнаты для приема проб и материалов, для взятия анализов и выдачи результатов исследований (регистратура); кладовую для хранения реактивов, посуды и оборудования. В помещениях для биохимических исследований и выполнения анализов кала, мокроты оборудуются вытяжные шкафы.
      94. Прозекторская размещается в отдельном здании, на расстоянии от лечебных отделений, жилых секций, пищеблока. В здании оборудуется гистологическая лаборатория с необходимым оснащением.
      95. После установления смерти больного лечащим или дежурным врачом труп доставляют в прозекторскую. К трупам необходимо прикреплять сопроводительные бирки с указанием даты смерти, отделения больницы, фамилии, имени, отчества и возраста умершего. Повязки, дренажи до вскрытия трупа не удаляются. Вместе с трупом в прозекторскую доставляют медицинскую карту стационарного больного. При вскрытии трупа присутствуют лечащий врач и начальник лечебного отделения. Патологоанатомический диагноз и эпикриз, а также данные о совпадении диагнозов заносят в соответствующие учетные формы.
      96. Все случаи смерти больного изучаются ВКК больницы, в работе которой участвует врач-патологоанатом. Комиссия анализирует особенности течения заболевания, правильность и своевременность диагностических и лечебных мероприятий, выявленные недостатки и их причины и выносит заключение, которое председатель комиссии докладывает начальнику больницы не позднее 15 суток после вскрытия.
      97. Больничные клинико-анатомические конференции проводятся со строгой периодичностью в целях повышения квалификации врачей, улучшения качества диагностики и лечения больных путем всестороннего разбора и обсуждения летальных исходов, а также случаев смерти от наиболее сложных и тяжелых заболеваний.
      В конференциях участвуют врачи медицинских частей учреждений. На конференции лечащий врач подробно характеризует особенности развития и течения заболевания с обоснованием диагностических и лечебных мероприятий. Главные внештатные специалисты производят всесторонний разбор проведенных лечебно-профилактических мероприятий и оценку их своевременности и эффективности. Врач-патологоанатом докладывает об основных изменениях, обнаруженных при вскрытии и гистологическом исследовании органов трупа, заключение о патогенезе найденных изменений и причине смерти, сопоставляет клинический и патологоанатомический диагнозы, отмечает дефекты лечебно-диагностических мероприятий и их причины.
      Протокол конференции ведет специально выделенный сотрудник больницы.
      98. Для осуществления организационно-методической работы в больницах создаются в установленном порядке организационно-методические кабинеты, которые обеспечивают соответствующую помощь медицинским частям учреждений.
      В организационно-методической работе кроме сотрудников кабинета принимают участие все начальники отделений и врачи-специалисты больницы. Руководит этой работой заместитель начальника больницы по медицинской части или один из наиболее квалифицированных начальников отделений.
      99. Организационно-методическая работа включает:
      изучение заболеваемости осужденных, анализ дефектов в работе медицинских частей;
      разработку предложений по улучшению качества медицинской помощи спецконтингенту;
      планирование выездов врачей-специалистов больницы в учреждения для проведения профилактических осмотров, врачебно-трудовой экспертизы, консультативной помощи и анализ эффективности выездов;
      методическое руководство статистической работой медицинских частей, контроль за ведением документации;
      систематическое изучение уровня профессиональной подготовки врачебного, среднего медицинского и фармацевтического персонала медицинских частей и больниц, организацию повышения его квалификации; изучение, обобщение и распространение передового опыта работы.
      100. Выезды специалистов осуществляются по плану больницы или по указанию старшего медицинского начальника. План выездов согласовывается с начальником медицинской службы, утверждается начальником территориального управления уголовно-исполнительной системы и доводится до сведения всех начальников медицинских частей.
      Выезды планируются с учетом данных о заболеваемости, а также материалов, характеризующих работу медицинских частей, дефектов в оказании медицинской помощи.
      В ходе выездов в медицинские части учреждений врачи больницы должны:
      оказывать помощь медицинским частям в организации работы (консультации по вопросам, связанным с рациональным использованием оборудования, коечного фонда стационаров) и обеспечении неотложной и других видов помощи;
      осуществлять отбор больных для плановой госпитализации в больницу, а также на обследование в целях врачебной экспертизы;
      устанавливать единство и преемственность в проведении лечебно-профилактических мероприятий в медицинских частях и больнице, проводить показательные и консультативные приемы, осматривать больных, находящихся в медицинской части, участвовать в медицинских обследованиях осужденных, проводить с врачами разборы дефектов в оказании медицинской помощи;
      проверять состояние здоровья выписанных из больницы и проведение рекомендованного им лечения;
      обучать врачей медицинских частей новым методам диагностики и лечения больных;
      о проделанной работе в медицинских частях и о предложениях по улучшению лечебно-профилактического обеспечения докладывать начальнику больницы.
      101. Пострадавшим и больным, доставленным в больничное учреждение, в зависимости от показаний, медицинскую помощь оказывают в приемном или лечебно-диагностических отделениях.
      В отделении должны быть:
      таблицы, инструкции и справочники по оказанию неотложной помощи;
      шкаф со всем необходимым для оказания неотложной помощи;
      все необходимые медикаменты, растворы, сыворотки, противошоковые и кровезаменяющие жидкости, хирургический инструментарий, перевязочный материал, кислород (в соответствии с инструкциями и указаниями по реанимации и неотложной помощи).
      102. На случай экстренного вызова врачей для оказания неотложной помощи вне больницы в приемном отделении (на посту медицинской сестры) хранится специальный медицинский комплект.
      103. Оснащение хирургического отделения обеспечивает оказание помощи больным с хирургическими патологиями и травмами.
      В операционной должен иметься инструментарий, перевязочный материал и белье не менее чем на две полостные операции, запас консервированной крови, кровезаменяющих жидкостей, стерильных растворов и соответствующие медикаментозные лекарственные средства для наркоза и операций.
      104. В терапевтическом отделении должны быть наготове все необходимые инструментальные и лекарственные средства для оказания неотложной помощи при острых заболеваниях и различных патологических состояниях: острой сердечной и сосудистой недостаточности (отек легких, шок, коллапс), инфаркте миокарда и стенокардии, гипертоническом кризе, пароксизмальной тахикардии, полной атриовентрикулярной блокаде, легочном и желудочном кровотечениях, спонтанном пневмотораксе, бронхиальной астме, коматозных состояниях различной этиологии, остром панкреатите, острой недостаточности надпочечников, анафилактическом шоке, острых инфекциях и отравлениях, терминальных состояниях различной этиологии.
      105. Все необходимое для квалифицированной неотложной помощи должно находится в определенном порядке, обеспечивающем быстрое применение нужного препарата лицом, оказывающим помощь больному. В специализированных отделениях неотложная помощь обеспечивается в зависимости от профиля отделения.
      106. В состав ВКК входят начальники отделений, которые проводят ежемесячную экспертную оценку качества обследования и лечения больных. При этом учитываются:
      обоснованность и своевременность госпитализации больных;
      объем обследования в медицинской части;
      качество сбора анамнеза, осмотра больного и наблюдения за ним в больнице;
      полнота использования основных и вспомогательных методов обследования, способствующих своевременной постановке клинического диагноза и назначению адекватного лечения;
      своевременность осмотра больного начальником отделения (врачами), консультантами, участие в осмотре больных смежных специалистов и выполнение их рекомендаций;
      своевременность постановки диагноза и логичность его обоснования;
      своевременность консилиумов и выполнение их назначений;
      полнота и своевременность лечения;
      ошибки в выполнении лечебных мероприятий (манипуляций, операций), повлекшие за собой серьезные последствия;
      возможная причина клинико-диагностической ошибки;
      значение ошибки в диагностике для лечения и исхода заболевания;
      причины отсутствия должного лечения или его несвоевременного проведения;
      качество ведения медицинской документации;
      длительность госпитализации и каждого его периода (анализируются причины крайне низких и крайне высоких сроков пребывания).

4. Медицинское обеспечение женщин и несовершеннолетних

1. Особенности лечебно-профилактической работы в воспитательных колониях

      107. В период пребывания в следственном изоляторе все несовершеннолетние подвергаются обследованию на дифтерийное носительство и гельминтоносительство. При положительных результатах бактериологического исследования в отношении бактериовыделителей проводится полный комплекс лечебно-профилактических и противоэпидемических мероприятий. Подросткам, у которых выявлены гельминты, проводится дегельминтизация, которая может быть прервана при этапировании и завершена в учреждении. По показаниям осуществляются прививки вакциной АДС-М.
      Профилактическое обследование органов грудной клетки у несовершеннолетних проводится только флюорографически.
      108. Начальник медицинской части, входящий в состав комиссии, принимающей вновь поступающих осужденных несовершеннолетних, дает рекомендации по рациональному трудоустройству, направлению на профессиональное и общеобразовательное обучение.
      Одновременно выявляются нуждающиеся в лечении и психопрофилактике у врача психиатра или воспитательно-психологическом воздействии со стороны психолога совместно с воспитателем.
      109. Два раза в год всем воспитанникам учреждений проводят углубленные врачебные осмотры с антропометрическими измерениями, взвешиванием и лабораторными исследованиями, а также флюорографическим обследованием. На основании данных о состоянии здоровья и физической подготовленности воспитанников распределяют для занятий физической культурой на группы: основную, подготовительную, специальную и инвалидов. По мере улучшения состояния здоровья их переводят из одной группы в другую.
      110. Медицинские работники учреждения проводят отбор подростков, нуждающихся по состоянию здоровья в оздоровительном режиме, медицинском наблюдении и усиленном питании, в оздоровительные группы, создаваемые при стационарах медицинских частей.
      В оздоровительные группы направляются подростки:
      физически ослабленные и имеющие вес ниже нормы;
      перенесшие различные тяжелые заболевания, травмы, хирургические операции;
      имеющие отклонения в состоянии здоровья стойкого характера, отнесенные к специальной группе учета и подлежащие постоянному диспансерному наблюдению.
      Начальник медицинской части составляет список лиц, зачисляемых в оздоровительную группу, и утверждает его у начальника учреждения. Срок пребывания в оздоровительной группе определяется врачом и составляет до 30 дней. При наличии медицинских показаний он может продлеваться. На этот период осужденные содержатся в стационаре медицинской части. Режим дня им определяет начальник медицинской части. Они могут посещать школу, а трудоиспользование их осуществляется по типу трудотерапии. Проводятся занятия по лечебной и физической культуре под контролем медработника.
      В медицинских картах этой категории лиц производятся соответствующие записи, отражающие контроль веса, режим дня, медикаментозную и витаминотерапию, лечебную физкультуру, трудоиспользование.
      111. Для оказания специализированной медико-санитарной помощи осужденным несовершеннолетним проводится:
      закрепление воспитательных колоний по месту их дислокации к областным, городским, центральным районным больницам для оказания квалифицированной консультативной и стационарной медицинской помощи осужденным подросткам;
      оказание территориальными органами здравоохранения практической помощи медицинским службам управлений уголовно-исполнительной системы в проведении двух раз в год профилактических медицинских осмотров несовершеннолетним осужденным врачами-специалистами: отоларингологом, окулистом, невропатологом, хирургом, стоматологом, психиатром с выполнением необходимых лабораторных и функциональных исследований, а также двукратного флюорографического обследования;
      обеспечение территориальными органами здравоохранения оказания консультативной и методической помощи медицинским службам управлений уголовно-исполнительной системы в организации и осуществлении диспансерного наблюдения за лицами, с выявленными заболеваниями. В проведении им лечебно-профилактических мероприятий в полном объеме, с участием врачей-специалистов: дерматовенеролога, фтизиатра, а также нарколога для проведения принудительного лечения подростков, больных хроническим алкоголизмом и наркоманией, в соответствии с существующим положением;
      оказание практической помощи главными государственными санитарными врачами областей, городов и районов в местах дислокации воспитательных колоний в организации и проведении противоэпидемических мероприятий;
      оказание территориальными органами здравоохранения помощи медицинским службам управлений уголовно-исполнительной системы в укомплектовании кадрами медицинских частей учреждений.
      112. При наличии в штатах медицинской части подросткового врача-терапевта лечение больных проводится только с такими заболеваниями, лечение которых может быть завершено в течение двухнедельного срока пребывания в условиях стационара. Лица с заболеваниями, требующими более длительного срока стационарного лечения, подлежат направлению в ближайшую больницу органов здравоохранения.
      При отсутствии в штатах врача-терапевта пребывание больного в условиях стационара медицинской части, как правило, ограничивается тремя сутками, затем больной подлежит направлению в больницу.
      113. Лечение несовершеннолетних осужденных, имеющих принудительную меру медицинского характера, должно осуществляться по месту основного содержания. Амбулаторное лечение осуществляется в условиях учреждения врачом-психиатром или начальником медицинской части.
      Все осужденные подростки подлежат консультации врачом психиатром во время пребывания в карантине.
      Лечение больных наркоманией в условиях воспитательных колоний в обязательном порядке должно сочетаться с трудовым процессом, обучением в общеобразовательной школе под руководством персонала, подготовленного к работе и общению с наркоманами.
      Вся работа с этой категорией осужденных подростков проводится врачом-психиатром подростковым в тесном взаимодействии и деловом общении с воспитателем и психологом. Ими организуются комплексные мероприятия по пропаганде среди подростков трезвого образа жизни, вредных последствий наркомании и путей ее профилактики.

2. Особенности медицинской помощи женщинам

      114. Задачами медицинской части учреждения по медицинскому обеспечению женщин являются:
      предупреждение осложнений беременности, родов и послеродового периода;
      антенатальная (внутриутробная) охрана плода;
      профилактика и лечение гинекологических заболеваний.
      115. Медицинская часть осуществляет:
      диспансерное наблюдение за беременными женщинами;
      психопрофилактическую подготовку к родам;
      работу "школы матерей".
      Медицинская часть контролирует:
      правильность трудового использования женщин (освобождение беременных и кормящих матерей от ночных и сверхурочных работ, работ на вредном производстве и в выходные дни на сроки, предусмотренные законодательством);
      наличие и санитарное состояние комнат гигиены, обеспечение их типовым оборудованием;
      питание беременных женщин и кормящих матерей.
      116. Родовспоможение беременным женщинам, содержащимся в следственных изоляторах, оказывается в родильных домах органов здравоохранения.
      Родильные отделения организуются при женских исправительных учреждениях, имеющих дома ребенка, и являются составной частью медицинских частей. Как правило, родовспоможение осуществляется в родильных домах органов здравоохранения. В случае рождения ребенка в исправительном учреждении категорически запрещается указывать место рождения - исправительное учреждение.
      117. В соответствии с действующим законодательством женщинам перечисляется единовременное пособие по уходу за ребенком на их лицевые счета.
      118. Все беременные подлежат диспансерному наблюдению. Беременные с акушерской патологией или экстрагенитальными заболеваниями выделяются в группы "риска".
      При первичном осмотре беременной:
      собирают анамнез, обращая внимание на характер секреторной, менструальной функции, течение и исход предыдущих беременностей и родов;
      производят общее и специальное акушерское обследование, включая ультразвуковое, измеряют вес и артериальное давление;
      проводят лабораторные исследования (общий анализ крови, мочи, реакцию Вассермана в первой и второй половине беременности, определение группы и резус-принадлежности крови, исследование влагалищных выделений);
      осматривают терапевтом и стоматологом.
      При отягощенном акушерском анамнезе беременная обследуется на токсоплазмоз, по показаниям осматривается врачами-специалистами.
      Посещения к врачу акушеру-гинекологу назначаются:
      I половина беременности - 1 раз в месяц;
      II половина беременности до 30 недель - 2 раза в месяц;
      после 30 недель беременности еженедельно;
      при отягощенном акушерском анамнезе, заболевании женщины или патологическом течении настоящей беременности (не требующей госпитализации) частота осмотров решается индивидуально, лабораторные исследования проводят по мере необходимости и в большем объеме.
      С момента установления беременности женщина переводится на более легкую работу, с ней проводится:
      санитарно-просветительная беседа о соблюдении правил личной гигиены, режима труда и отдыха;
      физическая подготовка групповым методом по специальному комплексу упражнений; занятия с больными беременными (при заболеваниях сердца, сосудов, при токсикозах беременности) проводятся в индивидуальном порядке;
      психопрофилактическая подготовка к родам - еженедельно (6 занятий);
      с 14-16 недель беременности обучение в "школе матерей".
      Госпитализации в учреждения органов здравоохранения для обследования и лечения подлежат женщины:
      при патологическом течении беременности (тяжелые формы токсикоза, угрожающий выкидыш, водянка беременных, нефропатия, преэклампсия, кровотечение из половых путей, резус-конфликтная беременность, угроза наступления преждевременных родов);
      при экстрагенитальных заболеваниях (пороки сердца, гипертоническая болезнь, гипертиреоз, диабет, анемия, лейкоз, цистит);
      практически здоровые женщины, у которых течение родов может быть осложненным (рубец на матке, поперечное или косое положение плода, многоплодная беременность, внутриутробная смерть плода, миома матки);
      при невозможности в амбулаторных условиях уточнить диагноз заболевания, осложнения.
      119. После выписки из акушерского стационара осмотры производятся:
      I - через 7-10 дней;
      II - через 1 месяц;
      III - через 2 месяца.
      При первом осмотре изучаются данные акушерского стационара, выявляются жалобы, влагалищное исследование производится по показаниям. Проводится беседа о соблюдении правил личной гигиены. Консультативные осмотры врачами-специалистами назначаются в случае необходимости.
      При втором - выявляются жалобы, назначаются лабораторные исследования по показаниям.
      При физиологическом течении послеродового периода после третьего осмотра женщину с диспансерного учета снимают.
      За состоянием здоровья родильницы наблюдает врач акушер-гинеколог, а за развитием новорожденного врач-педиатр.
      120. Задачи в организации гинекологической помощи:
      профилактика гинекологических заболеваний;
      раннее их выявление;
      оказание медицинской помощи гинекологическим больным.
      121. Выявление гинекологических заболеваний осуществляется при обращении к врачу акушеру-гинекологу с различными жалобами и при проведении ежегодных профилактических осмотров.
      Осмотру подлежат все женщины, находящиеся в учреждении, они осматриваются врачом акушером-гинекологом не менее 1 раза в год.
      При выявлении заболеваний (или подозрении на их наличие) врач проводит:
      сбор анамнеза;
      общий и гинекологический осмотр больных;
      взятие мазков для бактериологического и цитологического исследований.
      122. Больные, подлежащие плановой госпитализации, проходят предварительные обследования, им должны быть обеспечены места в стационаре.
      Женщины, имеющие заболевания, лечение которых невозможно в стационаре медицинской части, направляются на стационарное лечение в больницы территориальных органов здравоохранения.
      При направлении в стационар для искусственного прерывания беременности производят:
      анализ крови на реакцию Вассермана;
      исследование влагалищных мазков;
      первобеременным - определение резус-принадлежности крови.
      Другие исследования назначаются по показаниям.
      123. Противопоказаниями для искусственного прерывания беременности являются:
      острая и подострая гонорея;
      острые и подострые воспалительные процессы любой локализации;
      острые инфекционные заболевания.
      124. Гинекологические больные подлежат регулярному наблюдению и осмотру.
      Стационарному лечению подлежат женщины со злокачественными новообразованиями женских половых органов, с нарушением функции репродуктивной системы (нарушение овариально-менструального цикла, дисфункциональные маточные кровотечения, эндометриоз), а также с доброкачественными новообразованиями, требующих оперативного вмешательства, воспалительные заболевания женских половых органов в стадии обострения, патологический климакс.
      Частота и сроки посещений, длительность наблюдения определяются врачом индивидуально для каждой больной в зависимости от характера, клинической стадии заболевания и особенностей его течения.

3. Организация работы домов ребенка для детей осужденных женщин

      125. Дом ребенка является детским учреждением для содержания и воспитания детей осужденных женщин.
      Дома ребенка организуются при женских исправительных учреждениях.
      Дома ребенка размещаются за зоной или выгораживаются из жилой зоны. Занимаемые домами ребенка земельные участки отгораживаются, оборудуются изолированными друг от друга площадками (по количеству групп) для проведения прогулок и сна детей на свежем воздухе в течение круглого года.
      В домах ребенка воспитываются дети от рождения и до трехлетнего возраста. Дети старше трех лет передаются на содержание близким родственникам осужденных женщин, а в случае отсутствия таковых или отказа принять ребенка, подлежат передаче в детские дома. При согласии матери дети могут выписываться из дома ребенка и передаваться на воспитание родственникам и до достижения ими трехлетнего возраста.
      Все новорожденные дети подлежат своевременной регистрации в ЗАГСе с оформлением на каждого ребенка свидетельства о рождении. В трехдневный срок в ЗАГСе производится регистрация случаев мертворождения и смертей новорожденных, умерших на первой неделе жизни (0-7 суток или 0-168 часов после рождения). На каждого ребенка (плод) заполняется свидетельство о перинатальной смерти.
      Дом ребенка рассчитывается на размещение 50-150 детей с изоляцией групповых помещений.
      Дом ребенка возглавляет начальник дома ребенка - врач-педиатр, который осуществляет руководство медицинской, воспитательной и административно-хозяйственной деятельностью в соответствии с законодательством о здравоохранении.
      Начальник учреждения и начальник медицинской части, в ведении которого находится дом ребенка, несут непосредственную ответственность за организацию его работы.
      126. В целях правильной организации оздоровительной и воспитательной работы в доме ребенка организуются возрастные группы.
      Количество групп и возрастной состав детей в группах устанавливаются в соответствии с наличием детей, их возрастом и учетом психофизиологического развития.
      Распределение детей по возрастам в группах: первая группа - до 10 месяцев (с выделением подгруппы детей до 4 месяцев), вторая группа - от 10 месяцев до 1,5 лет; третья группа - от 1,5 лет до 2 лет. В первой и второй группах число детей не должно превышать 10, в третьей - не более 13.
      Если в какой либо из возрастных групп количество детей превышает эти нормы, то создаются параллельные группы.
      127. Для медицинского обеспечения детей проводится:
      организация правильного физического и нервно-психического развития здорового ребенка;
      профилактика и лечение инфекционных и соматических заболеваний.
      128. Медицинский персонал дома ребенка должен обеспечивать:
      рациональное вскармливание детей до 1 года и полноценное питание детей старше 1 года;
      проведение профилактических прививок детям в декретированные возрастные периоды;
      проведение закаливающих процедур, физкультурных занятий;
      проведение мероприятий, связанных с организацией работы карантина, изоляцию заболевших детей в доме ребенка;
      санитарно-просветительную работу с матерями и персоналом дома ребенка;
      учет и отчетность.
      129. Рациональное вскармливание детей до 1 года организуется в установленном порядке. При этом медицинские работники должны:
      максимально сохранять грудное вскармливание;
      своевременно переводить ребенка на смешанное и искусственное вскармливание в случае недостатка грудного молока;
      с учетом возраста и индивидуальных особенностей ребенка вводить в рацион соки, фруктовое пюре, витамины, различные виды прикорма;
      осуществлять строгий контроль за соответствием получаемого ребенком питания его физиологическим потребностям в основных пищевых ингредиентах;
      учитывать состояние здоровья и индивидуальные особенности ребенка, условия питания, окружающей среды.
      Для оценки эффективности питания проводится мониторинг равномерного нарастания массы тела и роста, соответствующего нормам.
      Особо выделяются дети группы "риска" - недоношенные, из многоплодной беременности, родившиеся с крупной массой тела, страдающие гипотрофией. Вопрос о режиме питания таких детей решается строго индивидуально.
      130. Профилактические прививки проводятся в соответствии с санитарными правилами и нормами. При этом выполняются следующие мероприятия:
      планирование прививочной работы на год, квартал, месяц;
      осмотр детей в день прививки с обязательной термометрией;
      соблюдение санитарно-гигиенических мероприятий правил асептики (отдельный кабинет, стерилизация прививочного инструментария);
      четкая регистрация проведенных профпрививок с определением продолжительности медицинского отвода.
      131. Закаливание проводится с соблюдением следующих условий:
      учет индивидуальных особенностей ребенка при выборе метода закаливания;
      комплексное использование всех природных факторов и закаливающих процедур;
      постепенность в увеличении силы воздействия природного фактора;
      систематичность закаливания - оно осуществляется круглый год, но виды его и методики меняются и зависимости от сезона и погоды;
      спокойное, радостное настроение ребенка во время закаливающей процедуры.
      Физическое воспитание детей первого года жизни проводится в форме индивидуальных занятий, включающих массаж и гимнастику.
      Детям старше года физкультурные занятия организуются в виде подвижных игр, а также комплекса гимнастических упражнений (хождение по буму, горке, переступание через скамеечку).
      Состояние здоровья детей оценивается по комплексной методике с привлечением врачей-специалистов. Конечным результатом этой работы является объединение детей в однородные по состоянию здоровья группы, что облегчит проведение оздоровительных мероприятий.
      132. Все вновь поступающие в дом ребенка дети подлежат немедленному и тщательному врачебному освидетельствованию.
      Врачебный осмотр детей производится в следующие сроки:
      1-го месяца жизни - ежедневно; от 1 до 6 месяцев - 1 раз в два дня; от 6 месяцев до года - 1 раз в пять дней; от 1 года до 2 лет - 2 раза в месяц.
      Данные осмотра и психофизического развития детей заносятся в истории развития ребенка.
      Для консультации ослабленных детей и детей, имеющих отклонения в состоянии здоровья, привлекаются врачи-специалисты из лечебных учреждений. При поступлении в дом ребенка всем детям производятся антропометрические измерения, в дальнейшем эти измерения детям в возрасте до 1 года делают один раз в месяц.
      Взвешивание здоровых детей производятся до 4 месяцев - через день, от 4 месяцев до 1 года - 2 раза в 5 дней, от 1 года до 1 года 6 месяцев - 1 раз в 10 дней, от 1 года 6 месяцев до 2 лет - 2 раза в месяц. Ослабленные дети взвешиваются перед каждым кормлением и после него с целью определения адекватности объема питания.
      133. В целях предупреждения заноса инфекционных заболеваний все вновь поступающие в дома ребенка дети старше двухмесячного возраста проходят карантин сроком в 21 день.
      Дети в возрасте до двух месяцев помещаются на 3-5 дней в полубокс карантинного помещения. Минуя карантин, направляются в больницы органов здравоохранения дети с острыми тяжелыми и инфекционными заболеваниями, причем последние до госпитализации содержатся в боксе изолятора.
      Для прохождения карантина организуется специальное помещение вне дома ребенка, количество коек в котором должно составлять не менее 15% от штатного числа мест в доме ребенка.
      Карантинное помещение должно иметь: приемную с 2-3 полубоксами, комнаты для содержания детей вместе с матерями (площадью не менее 4 кв. м. на 1 ребенка и 2 кв. м на мать), ванную, туалет со сливом, веранду и отдельную площадку для прогулок детей.
      В карантинном помещении режим дня строится для каждого ребенка отдельно, а воспитательная работа - в соответствии с возрастом и состоянием здоровья ребенка.
      В течение срока карантина производится обследование детей и матерей на бациллоносительство дифтерии, кишечной группы (брюшного тифа, паратифа, дизентерии), пораженность гельминтозами, на заболевание туберкулезом и сифилисом, с исследованием крови на реакцию Вассермана, девочек и матерей - на гонорею. Последующие дополнительные обследования производятся при наличии клинических и эпидемиологических показаний.
      Дети, рожденные от матерей, больных или болевших сифилисом, не имеющих активных проявлений заболевания, даже при отрицательной реакции Вассермана подвергаются обязательному профилактическому лечению по установленным схемам.
      134. Отделение для изоляции детей с заразными формами заболеваний, организуемое на количество коек в размере 15% от числа мест в доме ребенка, должно быть размещено в изолированном от групп помещении, и иметь отдельный вход. Оно состоит из приемной, 1-2 боксированных палат (площадью не менее 4 кв. м на 1 ребенка), санузла, ванны и бокса для временной изоляции ребенка. При отделении должна быть веранда, а также озелененный участок для прогулки детей.
      Карантинное отделение и отделение для изоляции детей с заразными формами заболеваний обеспечиваются всем необходимым оборудованием и предметами ухода.
      135. Режим дня в группах и подгруппах устанавливается в соответствии с возрастными и индивидуальными особенностями детей. В каждой группе проводятся оздоровительные и воспитательные мероприятия соответственно возрасту детей, обеспечивающие их нормальное развитие.
      136. При отсутствии грудного молока у матери применяются сухие адаптированные молочные смеси. При доме ребенка организуется молочная кухня.
      137. Для ослабленных детей в домах ребенка могут быть организованы санаторные группы с созданием условий и режима, способствующих оздоровлению детей.
      138. О каждом случае инфекционного заболевания начальник дома ребенка в тот же день сообщает начальнику медицинской части учреждения. В отношении детей, имевших контакт с инфекционными больными, проводятся все необходимые противоэпидемические мероприятия. Они выделяются в отдельную группу и размещаются в отдельном помещении.
      В группе, где был выявлен больной ребенок, проводится текущая дезинфекция, а после установления окончательного диагноза - заключительная. При выявлении острой кишечной инфекции дети, обслуживающий персонал данной группы и работники пищеблока обследуется на кишечную группу.
      139. Дети с хронической патологией берутся на динамическое наблюдение. В зависимости от характера заболевания им проводится противорецидивное лечение, специфическая и общеукрепляющая терапия. Периодически в соответствии с актами дети подлежат углубленному обследованию с привлечением детских врачей-специалистов.
      Санитарно-просветительная работа организуется начальником дома ребенка и проводится в форме вывешивания бюллетеней по вопросам санитарии и гигиены, сезонной профилактики заболеваний, проведения "школы матерей", лекций и бесед на медицинские темы.
      140. Администрация колонии обеспечивает условия, необходимые для нормального проживания и развития детей. Осужденные женщины могут помещать в дома ребенка исправительных учреждений своих детей в возрасте до трех лет, общаться с ними в свободное от работы время без ограничений. Им может быть разрешено совместное проживание с детьми.
      141. Начальник дома ребенка путем опроса осужденных женщин, а при необходимости в результате переписки с их близкими родственниками, выясняет согласие последних принять детей на воспитание. Если родственники согласны взять ребенка, но не могут за ним приехать из-за отсутствия средств, учреждение оплачивает им проезд по железной дороге в оба конца с отнесением затрат на статью "Расходы по освобождению".
      Родственнику, принявшему ребенка на воспитание, вручается копия акта о передаче ребенка, медицинское свидетельство о рождении, выписка из истории развития ребенка, в которой указывается состояние здоровья ребенка, произведенные профилактические прививки и перенесенные заболевания.
      В случаях, когда дети не могут быть взяты на воспитание родственниками осужденных, начальники домов ребенка за 2-3 месяца извещают органы здравоохранения о предстоящей передаче детей в их детские учреждения.
      По решению органов опеки и попечительства, при согласии матери дети могут передаваться на воспитание иным лицам.
      Дети, имеющие органическое поражение центральной нервной системы, врожденные уродства и другие заболевания, не подлежащие направлению в дома ребенка общего профиля, передаются в специальные дома ребенка или лечебные учреждения органов здравоохранения.
      Дети, передаваемые на содержание близким родственникам осужденных женщин, а также в детские учреждения органов здравоохранения, обеспечиваются полным комплектом белья, одежды и обуви по сезону, который подлежит безвозмездной передаче детскому учреждению или родственникам.
      142. При освобождении женщин, имеющих при себе детей, им на руки выдаются под расписку медицинское свидетельство о рождении ребенка и выписка из истории развития ребенка, в которой должна быть информация о состоянии здоровья ребенка, профилактических прививках и перенесенных заболеваниях.
      Если при освобождении женщины ребенок болен и нуждается в госпитализации, то с согласия матери он помещается с ней в ближайшую больницу органов здравоохранения.

5. Медицинское обеспечение лиц, содержащихся в колониях-поселениях

      143. Контроль за проведением противоэпидемических мероприятий, санитарно-эпидемиологический надзор за колонией-поселением (далее - КП) осуществляют ПГСЭН.
      144. В случае выявления инфекционных больных, экстренные извещения для осуществления учета и проведения противоэпидемических мероприятий медицинской частью (здравпунктом) передаются в ПГСЭН.
      145. Для оказания медицинской помощи осужденным в составе КП функционируют медицинские части (здравпункты). В состав медицинской части входит амбулатория и стационар. В стационаре помимо палат должен быть санпропускник (раздевальная, ванна) и изолятор на 1-2 койки с умывальником и туалетом, комната для приема пищи. Норма площади палат не менее 4 кв. м. на одну койку.
      146. Осужденные, содержащиеся в КП больные туберкулезом, обеспечиваются бесплатным лечением в туберкулезных диспансерах органов здравоохранения. Обследование осужденных и консультации специалистов могут проводиться на базе учреждений органов здравоохранения (по согласованию). В случае необходимости квалифицированного стационарного лечения они госпитализируются в учреждения территориальных органов здравоохранения, при этом им оказывается бесплатный гарантированный объем медицинской помощи.

6. Обеспечение протезно-ортопедическими изделиями и
организация зубопротезной помощи

147. Обеспечение протезно-ортопедическими изделиями и организация зубопротезной помощи осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

7. Медицинское обеспечение спецконтингента при перевозках
и освобождении из мест лишения свободы

      148. Перед отправкой из учреждения спецконтингент проходит обязательное медицинское освидетельствование для определения пригодности к условиям наряда.
      Нетранспортабельные больные переводу не подлежат (кроме больных туберкулезом).
      149. При перевозках осужденных в эшелонах для их сопровождения выделяются медицинские работники. При перевозках до 500 человек - фельдшер, от 500 до 1000 - врач и фельдшер, от 1000 и более - врач и 2 фельдшера. При наличии среди отправляемых осужденных больных, нуждающихся в квалифицированной медицинской помощи, для сопровождения может выделяться врач и при количестве осужденных менее 500.
      150. Медицинский персонал, выделенный для сопровождения осужденных, должен:
      участвовать в приеме караулом осужденных, контролировать полноту и качество проведения им комплексной санитарной обработки перед отправкой;
      за несколько часов до посадки осужденных в эшелон совместно с начальником эшелона и представителем медицинской службы железной дороги проверить санитарное состояние и оборудование вагонов (наличие нар, стремянок, фонарей, печей, посуды для приема пищи, бачков для воды), наличие и качество продуктов, тары, предназначенной для хранения продуктов;
      оказывать медицинскую помощь осужденным, обслуживающему персоналу и личному составу войскового караула в пути следования;
      при выявлении больных, заболевших в пути следования и нуждающихся в квалифицированной врачебной помощи, или возникновении острозаразных заболеваний, через начальника эшелона принять меры к их госпитализации в ближайшую больницу уголовно-исполнительной системы или органов здравоохранения и проведению необходимых противоэпидемических мероприятий силами учреждений государственного санитарно-эпидемиологического надзора органов здравоохранения, санитарно-эпидемиологических станций органов юстиции;
      в пути следования контролировать санитарное состояние эшелона, порядок и условия хранения продуктов и обеспечение питьевой водой;
      вести регистрацию всех обратившихся за медицинской помощью;
      по прибытии к месту назначения участвовать в сдаче осужденных, имущества и в оформлении документации.
      151. Оказание необходимой медицинской помощи в пути следования военнослужащим войсковых караулов, а также конвоируемым ими осужденным, при отсутствии сопровождающих медицинских работников, производится силами ближайших медицинских учреждений по телеграммам начальников войсковых караулов.
      152. Направление лица, отказывающегося от приема пищи, на судебный процесс, в следственные органы и места лишения свободы производится отдельно от основной массы спецконтингента (в отдельной камере специального вагона или специальной машины) в сопровождении медицинского работника.
      Если дальнейший отказ от приема пищи в пути следования будет угрожать здоровью и жизни лица, то по письменному заключению сопровождающего медицинского работника он должен быть сдан в одно из ближайших учреждений с обеспечением необходимой медицинской помощи.
      153. По фактам некачественного медицинского освидетельствования перед отправкой или необоснованного отказа в приеме больного в лечебные учреждения уголовно-исполнительной системы, проводится расследование, виновные в этом должностные лица привлекаются к ответственности.
      154. Перевозка женщин с беременностью свыше 6 месяцев или с детьми в возрасте от одного месяца до двух лет, душевнобольных и тяжелобольных производится в специальных вагонах, изолированно от остальных осужденных, в сопровождении медицинских работников, выделяемых органами-отправителями. При следовании медицинских работников в специальных вагонах им предоставляется для отдыха малая камера (место в купе проводника) и постельные принадлежности. При отсутствии необходимости в постоянном медицинском наблюдении за осужденным, о чем должна быть сделана отметка на справке по его личному делу, допускается следование медицинских работников в соседнем вагоне.
      Периодичность посещения ими сопровождаемых определяется органом-отправителем. Перевозка осужденных, больных лепрой, осуществляется в специально оборудованных товарных вагонах.
      155. При освобождении из учреждения лицо, нуждающееся в стационарном лечении, госпитализируется в больницы органов здравоохранения. Перед освобождением из мест лишения свободы, а также перед направлением в КП и условно-досрочным освобождением, в целях исключения инфекционного заболевания, а также для решения вопроса о возможности самостоятельного следования к месту жительства осужденный должен пройти медицинский осмотр с последующей санитарной обработкой. Результаты осмотра заносятся в медицинскую амбулаторную карту.
      156. При направлении осужденных в КП проводится освидетельствование их ВКК медицинского подразделения учреждения. Результаты фиксируются в амбулаторной карте осужденного, к личному делу приобщается медицинская справка. Не подлежат переводу в КП: инвалиды I, II, III группы, лица, которым не завершено принудительное лечение, находящиеся на диспансерном наблюдении по поводу заболеваний, препятствующими полному объему трудоиспользования, больные активным туберкулезом, наблюдающиеся по I группе диспансерного учета, больные СПИДом, больные инфекционными заболеваниями в острой стадии, системными заболеваниями, приводящими к инвалидности.
      157. В случае, когда подлежащий освобождению осужденный, в силу имеющихся у него заболеваний, психического состояния и физических недостатков к избранному месту жительства самостоятельно следовать не может, начальник медицинской части ставит об этом в известность начальника учреждения, которому необходимо в установленном порядке выделить необходимое количество сопровождающих.
      158. Труп умершего при этапировании осужденного и его вещи сдаются в ближайший орган внутренних дел на транспорте. Служебное расследование в данном случае проводится в обязательном порядке.
      159. При освобождении из мест лишения свободы лиц, нуждающихся в направлении в дома-интернаты для престарелых и инвалидов, администрация учреждения должна не позднее чем за 3 месяца до освобождения представить в местные органы социального обеспечения необходимые документы на указанных лиц для помещения их после освобождения в соответствующие дома-интернаты.

8. Режим содержания осужденных в лечебных учреждениях
уголовно-исполнительной системы

      160. К осужденным, нарушающим дисциплину в больницах, применяются все виды наказаний, регламентированные Правилами внутреннего распорядка исправительных учреждений, с учетом общего состояния кроме возврата к основному месту отбывания наказания.
      161. В случае тяжелой болезни осужденного, ставящей в опасность его жизнь, начальник учреждения предоставляет возможность близким родственникам осужденного посетить его.
      Осужденным, находящимся в больницах по поводу тяжелых заболеваний, может быть разрешена продажа продуктов питания, рекомендованных лечащим врачом в пределах сумм, установленных для соответствующих видов учреждений.
      Осужденным, находящимся в больницах, разрешается получение передач и посылок в количестве и весе, установленных для соответствующих видов режима. Прием и выдача посылок разрешается в соответствии с установленными нормами.
      162. Начальник медицинской части учреждения:
      систематически проводит санитарно-просветительную работу, добиваясь соблюдения осужденными личной гигиены и санитарных правил в общежитии и других коммунальных, культурно-просветительных и производственных объектах;
      осуществляет контроль за трудоиспользованием осужденных в соответствии с их физическим состоянием, а для несовершеннолетних - с учетом их возраста;
      руководит работой санитарно-бытовых секций советов отрядов, а также учреждений и использует их в целях улучшения санитарного состояния подразделений;
      обо всех недостатках в медико-санитарном обслуживании докладывает начальнику учреждения и вышестоящему медицинскому начальнику для принятия необходимых мер;
      поддерживает постоянный контакт в работе со всеми частями и службами учреждения, а также лечебно-профилактическими учреждениями органов здравоохранения, территориальными медико-социальными экспертными комиссиями (далее - МСЭК).
      163. В течение срока карантина осужденные содержатся в изолированных помещениях. В случае появления среди них инфекционного больного срок карантина исчисляется с момента изоляции последнего инфекционного больного.
      164. В случае временного запрещения свиданий в исправительном или лечебном учреждении по эпидемическим показаниям администрация данного учреждения извещает об этом прокурора, осуществляющего надзор за соблюдением законности в местах лишения свободы.
      165. С лицами, направляемыми на работу в хозяйственную обслугу, проводятся специальные занятия по санитарно-техническому минимуму со сдачей зачетов, о чем делается соответствующая запись в медицинской книжке.
      166. Лица, выделяемые на временную работу на пищеблок (суточный наряд), подвергаются обязательному телесному осмотру и могут выполнять работу, не связанную с приготовлением и раздачей пищи, мытьем столовой и кухонной посуды, инвентаря и оборудования.
      167. Контроль за качеством, вкусовыми свойствами готовой пищи осуществляется путем снятия проб с готовых блюд медицинским работником и дежурным помощником начальника учреждения. Контроль за выдачей и приемом пищи в ПКТ и ШИЗО осуществляется медицинским работником.
      168. При получении осужденным производственной травмы, профессионального заболевания или отравления начальник медицинской части в акте дает заключение о тяжести и исходе несчастного случая и принимает участие в работе комиссии по исследованию его. Акт о производственной травме, профессиональном заболевании или отравлении приобщается к личному делу осужденного в установленном порядке.
      169. Начальники медицинских частей обо всех бытовых и производственных травмах осужденных при обращении последних за медицинской помощью сообщают администрации исправительного учреждения в письменной форме.
      Медицинские работники учреждения систематически (не реже 2 раз в месяц) проверяют санитарно-гигиеническое состояние условий труда работающих осужденных, выполнение правил охраны труда и производственной санитарии, наличие и укомплектованность аптечек и санитарных сумок, состояние питьевого водоснабжения на производстве, наличие спецодежды, санитарное состояние территории, рабочих мест. Результаты оформляются актами обследований и предписаниями в адрес администрации цехов, участков и других объектов с указанием конкретных сроков устранения отмеченных недостатков. В случае выявления грубых нарушений санитарно-гигиенических правил на производстве результаты обследований докладываются непосредственно руководству учреждения для принятия немедленных мер к их устранению.
      170. Перед отправкой все осужденные проходят обязательное медицинское освидетельствование для определения пригодности к условиям наряда. При этом медицинские работники, производящие отбор осужденных, должны учитывать климатические особенности места нахождения учреждения, в которое переводятся осужденные, и характер производимых в них работ.

9. Противотуберкулезная помощь

      171. Медицинская служба в целях организации противотуберкулезной помощи проводит:
      своевременное выявление больных туберкулезом путем организации бактериоскопии мокроты, рентгенофлюорографических обследований и туберкулинодиагностики;
      изоляция в кратчайший срок выявленных больных активным туберкулезом, в первую очередь бактериовыделителей;
      противотуберкулезные мероприятия в исправительных учреждениях и следственных изоляторах органов юстиции Республики Казахстан проводятся в соответствии с приложением 6 к настоящим Правилам;
      профилактические мероприятия по предупреждению заболеваний среди спецконтингента;
      санитарно-гигиенические и противоэпидемические мероприятия;
      общеоздоровительные мероприятия, направленные на укрепление здоровья спецконтингента и повышение сопротивляемости к туберкулезной инфекции;
      санитарно-просветительная работа.
      172. Для своевременного выявления больных туберкулезом проводится флюорографическое обследование органов грудной клетки, бактериоскопия мокроты.
      В следственном изоляторе первичное флюорографическое обследование грудной клетки проводится не позднее 10 суток после поступления. В случае прибытия в исправительное учреждение лиц, не прошедших данного вида обследования, принимаются меры к его проведению в кратчайший срок на месте и в последующем через каждые 6 месяцев.
      Флюорографические обследования грудной клетки проводится 2 раза в год. Для этой цели используются флюорографические установки подразделений уголовно-исполнительной системы, а также местных органов здравоохранения, в последнем случае по договоренности. При невозможности выполнения флюорографического обследования допускается применение метода прямой рентгеноскопии в те же сроки. Несовершеннолетние подвергаются только флюорографическому обследованию, а в случае отсутствия флюорографа им проводится рентгенография грудной клетки.
      Результаты флюорографического или рентгенологического обследования обязательно регистрируются в Медицинской амбулаторной карте и к ней же приобщаются флюорограммы.
      173. Лица с изменениями в легких, подозрительными на активный туберкулез, немедленно изолируются от здорового контингента (в следственных изоляторах - в специально выделенные камеры, в исправительных учреждениях - в инфекционный изолятор медицинской части). После дополнительного обследования с привлечением врача-фтизиатра устанавливается предварительный или окончательный диагноз туберкулеза. О каждом случае выявления лиц, больных активной формой туберкулеза, информируются ПГСЭН по установленной форме. Запрещается содержать среди здорового контингента больных активным туберкулезом.
      В следственных изоляторах, исправительных колониях особого режима и тюрьмах больные активным туберкулезом содержатся в отдельных камерах (изолированно от здоровых). При этом, как и в туберкулезных учреждениях, должны проводится противоэпидемические мероприятия.
      Осужденные, нуждающиеся в стационарном лечении, в кратчайший срок направляются в противотуберкулезные учреждения уголовно-исполнительной системы. Лечение и диспансерное наблюдение больных туберкулезом должно осуществляться в строгом соответствии с системой поэтапной противотуберкулезной помощи в учреждениях уголовно-исполнительной системы.
      174. В туберкулезной больнице или исправительной колонии для содержания и лечения осужденных, больных активным туберкулезом, организованы следующие подразделения:
      1) приемно-диагностическое отделение; каждый поступивший больной осматривается специалистами ВКК, в случае когда больной не нуждается в дополнительном обследовании и диагноз не вызывает сомнения, больной сразу переводится в соответствующее отделение. При наличии показаний к дообследованию, больной содержится в отделении до установления окончательного диагноза.
      2) стационар, состоящий из следующих отделений:
      отделение для больных с новыми случаями с положительным мазком (далее - БК+);
      отделение для больных с новыми случаями с отрицательным мазком (далее - БК-);
      отделение для больных с рецидивами с БК+;
      отделение для больных с рецидивами с БК-;
      отделение для больных с хроническим туберкулезом 4 категории.
      Допускается содержание больных с новыми случаями с БК+ и рецидивами с БК+ в одном отделении при отсутствии помещений в противотуберкулезном учреждении. Также допускается содержание больных с новыми случаями с БК- и рецидивами с БК- в одном отделении.
      3) амбулаторный участок состоит из следующих отделений:
      отделение для больных, находящихся на поддерживающей фазе лечения с БК-;
      отделение для больных 3 категории;
      отделение для больных, завершивших лечение по ДОТС (русифицированная аббревиатура от английского словосочетания Directly Observed Treatment, Short-course - лечение коротким курсом под непосредственным наблюдением).
      175. Первым этапом лечения является интенсивная фаза антибактериальной терапии по методике ДОТС в условиях стационара туберкулезной больницы, либо в специализированных камерах следственных изоляторов или локальных участках исправительных учреждений. Стационарному лечению подлежат выявленные в учреждениях больные активным туберкулезом, относящиеся к I группе диспансерного учета (далее - ГДУ), а также с рецидивом процесса в период амбулаторного лечения и диспансерного наблюдения.
      После вступления приговора в законную силу, больные из следственных изоляторов направляются в специализированные противотуберкулезные учреждения.
      Сроки стационарного лечения зависят от формы, фазы, динамики туберкулезного процесса, определяющих режим лечебной категории.
      176. На втором этапе осуществляется поддерживающая фаза до завершения лечения по методике ДОТС. Больные с положительной динамикой и отрицательным анализом мокроты на микобактерии туберкулеза могут быть переведены из стационара в отделение для амбулаторных больных. В случае возникновения обострения туберкулеза и появления бацилловыделения в период амбулаторного лечения по первой и третьей категории, больной переводится в стационар для продолжения лечения по второй категории с неблагоприятным исходом. При установлении хронической мультирезистентной формы туберкулеза, больной переводится в отделение для хронических больных с индивидуальным наблюдением и лечением.
      177. На третьем этапе обеспечивается диспансерное наблюдение за лицами, завершившими лечение, до его перевода во II ГДУ. Перевод из противотуберкулезного учреждения в исправительное учреждение для дальнейшего отбывания срока наказания осуществляется при следующих результатах лечения: "вылечен", "лечение завершено", по заключению ВКК.
      178. На четвертом этапе обеспечивается диспансерное наблюдение за больными II ГДУ.
      179. На осужденных, содержащихся в противотуберкулезных учреждениях, распространяются в полном объеме требования Правил внутреннего распорядка исправительных учреждений.
      Совместное содержание лиц, наблюдающихся по I, II ГДУ, и здоровых осужденных в ШИЗО, ПКТ, одиночной камере запрещается. Текущая дезинфекция камер проводится в установленном порядке, заключительная - после освобождения камер от больных.
      180. Вопрос об изменении ГДУ и переводе больного на следующий этап лечения решается комиссионно с участием начальника медицинской части или больницы. По принятому решению составляется мотивированное заключение, которое фиксируется в медицинской амбулаторной карте.
      181. При выявлении в следственном изоляторе больного активным туберкулезом, в том числе с впервые в жизни установленным диагнозом, в противотуберкулезный диспансер по месту его жительства до ареста направляется извещение.
      При освобождении из мест лишения свободы на больных туберкулезом (ГДУ I, II) в противотуберкулезные диспансеры органов здравоохранения по избранному ими месту жительства направляются извещения с указанием развернутого диагноза, проведенных обследований, лечения (количество доз), краткого анамнеза заболевания.
      182. При проведении трудовой терапии в противотуберкулезных учреждениях учитывается общее состояние больного, активность туберкулезного процесса и наличие группы инвалидности.
      183. При выявлении в учреждении больного активным туберкулезом, лица, содержащиеся с ним в одной камере или жилой секции, должны быть взяты на учет по III ГДУ, как контактные, с проведением им необходимых мероприятий.
      184. Проведение профилактических мероприятий и взятие на учет по контакту с больным обязательно регистрируются в медицинской амбулаторной карте.
      185. Адекватность организации противотуберкулезной помощи оценивается:
      отсутствием больных туберкулезом и лиц, подлежащих диспансерному наблюдению по 1 группе диспансерного учета, среди здорового контингента;
      меньшим числом впервые выявленных больных туберкулезом в исправительных учреждениях по сравнению с пораженностью этой инфекцией поступающего в следственные изоляторы контингента, при этом показатель заболеваемости среди осужденных должен иметь стойкую тенденцию к снижению;
      освобождением из исправительных учреждений лиц, больных активным туберкулезом, в меньшем количестве, чем их поступило в следственные изоляторы;
      преобладанием менее тяжелых форм туберкулеза среди больных, освобождающихся из исправительных учреждений, по сравнению с лицами, поступающими в следственные изоляторы.

10. Экспертиза временной и стойкой утраты трудоспособности

      186. Экспертизу временной нетрудоспособности в учреждении осуществляет врач медицинской части, больницы. Задачей экспертизы временной нетрудоспособности в учреждениях является определение у осужденных временной утраты трудоспособности, при выявлении у лиц, не являющихся инвалидами, длительной или частичной утраты трудоспособности производится направление их на ВКК для рекомендации соответствующих условий труда.
      Ответственность за экспертизу временной нетрудоспособности возлагается на начальников медицинских частей, больниц, а по региону в целом - на руководителей медицинских служб территориальных управлений уголовно-исполнительной системы.
      187. При установлении факта временной нетрудоспособности и необходимости освобождения от работы по болезни для прохождения амбулаторного лечения делается запись в соответствующей медицинской документации, заполняется талон регистрации причин временной нетрудоспособности.
      Врач дает больному Листок нетрудоспособности на срок до 3 дней, а в общей сложности по данному заболеванию срок освобождения может быть врачом продлен до 6 дней. Продление свыше 6 дней возможно решением ВКК. Приобретение Листков нетрудоспособности администрацией учреждения проводится заблаговременно в территориальных органах здравоохранения в установленном порядке. Листок нетрудоспособности на руки осужденным не выдается, а передается заинтересованному подразделению учреждения.
      Запрещается давать освобождение от работы заочно, обязательным является также осмотр больного при продлении освобождения от работы и перед выходом на работу.
      В тех учреждениях, где работает один врач или фельдшер дается освобождение на все время заболевания с обязательным его обоснованием.
      188. При острых заболеваниях с благоприятным трудовым прогнозом освобождение выдается до восстановления трудоспособности. При острых заболеваниях с наклонностью к переходу в хроническое состояние освобождение от работы выдается до того времени, пока трудовой прогноз не станет благоприятным. При неблагоприятном или сомнительном прогнозе больного необходимо направить на ВКК для решения вопроса определения инвалидности. В случае, если нет оснований для установления инвалидности, но имеется частичное ограничение трудоспособности, больной по заключению врача переводится на другую работу.
      189. При постоянной или длительной утрате трудоспособности, а также значительном ее ограничении больным устанавливается инвалидность. Установление инвалидности осужденным и продление ее сроков производится территориальными органами Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан. В случае установления осужденному группы инвалидности, назначается государственное социальное пособие по инвалидности в соответствии с действующим законодательством.
      Социальное государственное пособие осужденным-инвалидам перечисляется на лицевые счета осужденных.

Приложение 1
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

                        Типовой перечень
      посиндромных укладок и входящих в них лекарственных
             средств и инструментов для оказания
                неотложной медицинской помощи

Гипертонический криз:

Пентамин 5% раствор             1 мл       10 амп.
Дибазол 1% раствор              5 мл       10 амп.
      0,5% раствор              5 мл       20 амп.
Клофелин 0,01% раствор          1 мл       10 амп.
Обзидан                         1 мл       10 амп.
      "                         5 мл        2 амп.
Лазикс                          2 мл        4 амп.
Аминазин 2,5% раствор           1 мл        3 амп.
Магния сульфат 25 % раствор    10 мл       10 амп.
Апрессин (гидролазин)           5 мл       10 амп.
Нитроглицерин 0,5 мг             таб.      50 шт.
Нифидипин 10 мг                  таб.      50 шт.

Отек легких:

Лазикс                         2 мл        10 амп.
Строфантин 0,05% раствор       1 мл         5 амп.
Коргликон 0,06% раствор        1 мл         5 амп.
Преднизолон                    1 мл         5 амп.
Пентамин 5% раствор            1 мл         3 амп.
Дроперидол 0,25% раствор      10 мл         2 амп.
Фентанил 0,005% раствор        2 мл         3 амп.
Глюкоза 5% раствор,
20% раствор                                4 фл.
Галоперидол 0,5% раствор       1 мл         3 амп.
Гидрокортизон                               2 фл.
Резиновый жгут                              2 шт.
Кислородная подушка                         1 шт.
Этиловый спирт 96%                          100 мл.
Нитроглицерин 0,5 мг           таб.          50 шт.
Добутамин 0,5% или 4%          5 мл          10 амп.

Болевой синдром
(в том числе кардиогенный):

Нитроглицерин                  0,5 мл         1 уп.
Фентанил 0,005 % раствор         2 мл         5 амп.
Дроперидол 0,25% раствор        10 мл         2 амп.
Промедол 2 % раствор             1 мл         1 амп.
Анальгин 50% раствор             2 мл         5 амп.
Новокаин 0,5% раствор            5 мл         4 амп.
Но-шпа                           2 мл         5 амп.
Баралгин                         5 мл         5 амп.
Папаверин 2%                     1 мл        10 амп.

Артериальная гипотензия:

Норадреналин 0,2% раствор        1 мл         3 амп.
Преднизолон 30 мг в амп                       5 амп.
Реополиглюкин 250 мл                          1 фл.
Гемодез 250 мл                                1 фл.
Мезатон 1% раствор               1 мл         3 амп.
Допамин 50 мг в амп.                          2 амп.
Глюкоза 5% раствор             250 мл         2 фл.

Анафилактический шок:

Адреналин 0,1% раствор           1 мл         3 амп.
Мезатон 1% раствор               1 мл         5 амп.
Преднизолон 30 мг в амп                       4 амп.
Гидрокортизон                                 2 фл.
Норадреналин 0,2%                1 мл         5 амп.
Эуфиллин 2,4% раствор          10 мл        2 амп.
Глюкоза 5% раствор              250 мл
Димедрол 1% раствор               1 мл        3 амп.
Супрастин 2,5% раствор            1 мл        3 амп.
Пенициллиназа 500000 ЕД                       2 фл.
              100000 ЕД                       1 фл.
при аллергии только к пенициллину!

Гемодез                         250 мл        1 фл.
Жгут резиновый                                1 шт.
Хлорид кальция 10% раствор       10 мл        3 амп.
Лазикс                            2 мл        5 амп.

Астматический статус:

Эуфиллин 2,4% раствор            10 мл        5 амп.
Эуфиллин 24% раствор             10 мл        2 амп.
Гидрокартизон                   125 мг        5 фл.
Атропина сульфат 0,1% раствор     1 мл        3 амп.
Адреналин 0,1% раствор            1 мл        3 амп.
Гепарин                           5 мл        2 фл.

Острые нарушения сердечного ритма:

Новокаинамид 10% раствор         10 мл        2 амп.
Обзидан                           1 мл        5 амп.
Изоптин                           1 мл       10 амп.
Лидокаин                          2 мл       10 амп.
Строфантин 0,05% раствор          1 мл        5 амп.
Дигоксин 0,025% раствор           1 мл        5 амп.
Коргликон 0,06% раствор           1 мл        5 амп.
Мезатон 1% раствор                1 мл        3 амп.
Панангин                          5 мл        5 амп.
Унитиол 5% раствор                5 мл        5 амп.
Изупрел                           5 мг       20 табл.
      "                           1 мл        5 амп.
Атропина сульфат 0,1% раствор   1 мл        3 амп.
Аймалин                        0,05 мл        5 амп.
Риттмилен                       0,1 мл        5 амп.
Дилтиазем                      0,25 мг.       5 амп.
Магния сульфат 25%               10 мл       10 амп.
Вода для инъекций по 10 мл в амп.             5 амп.

Антидоты и физиологические антагонисты при отравлениях:

Спирт этиловый 96% раствор                    200 г.
Унитиол 5% раствор                5 мл         20 амп.
Антарсин 1% раствор               1 мл          5 амп.
Тиосульфат натрия 30% раствор   5 мл          3 амп.
Амилнитрит                      0,5 мл          5 амп.
Цистамина гидрохлорид           0,4 г          10 табл.
Карболен 0,25                                  50 табл.
Налорфин 0,5% раствор             2 мл          5 амп.
Метиленовый синий 1% раствор   50,0 мл          4 амп.
Атропина сульфат 0,1% раствор     1 мл         20 амп.
Прозерин 0,05 раствор             1 мл         20 амп.
Галантамин 1 % раствор            1 мл         10 амп.
Холина хлорид 20% раствор        10 мл          5 амп.
(на 500-1000 мл 0,85% раствора NaCl
или 5% раствора глюкоза)
Апоморфин 1% раствор              5 мл          5 амп.
Сыворотка противоботулиническая
(А,Б,С,Д,)                                     1 доза.
Сыворотка противостолбнячная 3000 МЕ           10 амп.
Энтеродез                                      50 г.

Другие лекарственные средства, перевязочный
материал и медицинские инструменты,
необходимые для оказания неотложной помощи:

Нашатырный спирт                 10 мл во фл.   1
Перекись водорода 3%                           30,0
Инсулин 40 ЕД во флаконах                       1
Настойка йода 5% во флаконах                    1
Аэрозоль противоожоговая во
флаконах                                        1
Седуксен 0,5 20 мл в амп.                       2
Гемостатическая губка                           1 шт.
Бинты 5 м х 10 см                               1 уп.
5м х 7 см                                       1 уп.
Салфетки марлевые стерильные                    1 уп.
Вата гигроскопическая                           25
Лейкопластырь бактерицидный                     1
Пипетки глазные                                 2
Шприцы одноразового
использования                                   5
Газоотводная трубка                             1
Аппарат для измерения
давления                                        1
Термометр медицинский                           1
Аппарат дыхательный
ручной                                          1
Набор транспортных шин                          1
Раствор Рингера 400 мл                          1 фл.
Раствор Реополюгликина 400 мл                   1 фл.
Языкодержатель                                  1
Роторасширитель                                 1
_________________________________________________________

       Приложение 2
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

Типовая должностная инструкция
начальника медицинской части учреждения

      1. Начальник медицинской части подчиняется начальнику учреждения, а по вопросам лечебно-профилактической, санитарной и противоэпидемической работы - вышестоящему медицинскому начальнику. В отсутствие начальника медицинской части его обязанности выполняет врач-ординатор или фельдшер медицинской части.
      2. Начальник медицинской части руководит медицинской службой учреждения, отвечает за всю лечебно-профилактическую и санитарно-противоэпидемическую работу в учреждении и несет персональную ответственность за выполнение поставленных перед медицинской частью задач.
      3. На начальника медицинской части возлагается организация медицинской (амбулаторной и стационарной) помощи спецконтингенту, а также контроль за соблюдением надлежащего санитарно-противоэпидемического режима в учреждении. Он организует работу структурных подразделений медицинской части, а также оказание экстренной помощи круглосуточно, в выходные и праздничные дни.
      4. Начальник медицинской части должен:
      1) анализировать деятельность медицинской службы и совместно с другими службами учреждения разрабатывать мероприятия по улучшению медицинского обеспечения, укреплению состояния здоровья спецконтингента, а также по предупреждению и снижению заболеваемости, травматизма, нетрудоспособности и первичного выхода на инвалидность;
      2) руководить работой врачей, среднего и младшего медицинского персонала медицинской части, проводить среди них систематическую воспитательную работу;
      3) осуществлять планирование работы медицинской части;
      4) утверждать у начальника учреждения планы работы медицинской части, график работы медицинского персонала, распорядок работы медицинской части и Правила внутреннего распорядка для больных, находящихся в стационаре или медицинском изоляторе, а также утверждать должностные инструкции персонала;
      5) систематически доводить до сведения медицинского персонала приказы, указания вышестоящих служб и обеспечивать их своевременное исполнение;
      6) периодически проверять деятельность подчиненных с целью контроля за исполнением ими плана, а также выполнения персоналом медицинской части своих обязанностей;
      7) систематически контролировать качество обследования и лечения больных в медицинской части;
      8) организовать проведения всех видов медицинских осмотров спецконтингента;
      9) обеспечивать ежедневные посещения медицинским персоналом штрафных и дисциплинарных изоляторов, помещений камерного типа, одиночных камер (при наличие там спецконтингента). Лично контролировать санитарное состояние указанных помещений, а так же качество медицинской помощи содержащимся в них лицам;
      10) проводить своевременную и тщательную проверку всех чрезвычайных происшествий в медицинской части, а также случаев групповых и массовых инфекционных заболеваний, поздней госпитализации, внезапной смерти среди спецконтингента, несвоевременного или некачественного оказания им медицинской помощи. О результатах проверки и принятых мерах докладывать начальнику учреждения, а при необходимости в вышестоящие организации;
      11) решать вопросы преждевременной выписки больных из стационара медицинской части в связи с нарушением правил внутреннего распорядка или по другим причинам;
      12) совместно с оперативно-режимной службой учреждения организовать выявления лиц с психическими расстройствами, проводить санитарно-просветительную работу среди спецконтингента;
      13) участвовать в организации лечебного питания, в составлении меню-раскладки, а также обеспечивать контроль качества приготовления пищи. Производить выемку пищевых продуктов, изделий для бактериологического, лабораторного анализа и гигиенической экспертизы, а также снятие пробы готовой пищи;
      14) разрабатывать план медицинского обеспечения мероприятий гражданской обороны учреждения, обеспечивать надлежащую работу медицинской службы учреждения по периодам ведения гражданской обороны и при стихийных бедствиях;
      15) анализировать соответствие материально-технической базы медицинской части фактической потребности, принимать меры к ее укреплению;
      16) организовывать качественное и своевременное составление статистических отчетов и своевременно представлять их в вышестоящие органы. Осуществлять контроль за ведением учетной документации в медицинской части;
      17) обеспечивать взаимосвязь и преемственность в обслуживании больных между медицинской частью и больницами мест лишения свободы;
      18) немедленно информировать начальника учреждения о всех случаях обращения спецконтингента за медицинской помощью по поводу бытовых и производственных травм и отравлений;
      19) по поручению руководства учреждения внимательно и объективно рассматривать заявления, жалобы осужденных и их родственников по вопросам медико-санитарного обеспечения, систематически анализировать причины их возникновения и принимать по ним необходимые меры, использовать изложенные в письмах и жалобах предложения в целях совершенствования работы медицинской части учреждения;
      20) совместно с вышестоящими медицинскими подразделениями участвовать в повышении квалификации медицинского персонала через существующую систему специализации и усовершенствования. Изучать и внедрять в практику работы медицинской части новые методы профилактики, диагностики и лечения, новую медицинскую технику и лекарственные средства;
      21) начальник медицинской части следственного изолятора должен отвечать за подготовку медицинских документов на тяжелобольных следственно-арестованных для изменения меры пресечения;
      22) поддерживать постоянную связь с местными органами здравоохранения по вопросам лечебной, санитарно-противоэпидемической работы, работы с медицинскими кадрами.
      5. Начальник медицинской части имеет право:
      1) вносить в пределах своей компетенции предложения руководству учреждения по вопросам деятельности учреждения, его структурных подразделений и служб;
      2) вносить предложения руководству учреждения о поощрениях или наложении взыскания на персонал медицинской части, предложения о должностных перемещениях находящихся в его подчинении врачей и средних медицинских работников;
      3) участвовать в работе совещаний, на которых рассматриваются вопросы, относящиеся к деятельности медицинской части;
      4) посещать в установленном порядке все объекты учреждения с целью санитарно-гигиенического и противоэпидемического контроля, требовать от должностных лиц сведений и документов, необходимых для осуществления контроля за санитарным состоянием учреждения, давать указания об устранении выявленных нарушений санитарно-гигиенических норм и правил;
      5) запрещать использование для питания пищевых продуктов в случае признания их медицинским персоналом непригодными для употребления;
      6) отстранять от работы лиц, являющихся бактерионосителями, которые могут быть источниками распространения инфекционных заболеваний в связи с особенностями их трудовой деятельности;
      7) подвергать карантину лиц, имевших контакт с инфекционными больными.
      6. Начальник медицинской части в своей деятельности осуществляет взаимодействие по вопросам:
      1) режима содержания больных в стационаре медицинской части, водворения в штрафные и дисциплинарные изоляторы, помещения камерного типа, одиночные камеры, воспитательной работы среди спецконтингента, финансирования деятельности медицинской части, проведения в ней ремонтных работ со службами и подразделениями учреждения;
      2) организации медицинского обеспечения спецконтингента и поддержания санитарного порядка и сохранения эпидемиологического благополучия в учреждении с вышестоящими медицинскими подразделениями;
      3) медицинского снабжения - с учреждениями и предприятиями, обеспечивающими учреждения медикаментами, предметами медицинского назначения и медицинским оборудованием;
      4) изучения передового опыта, получения помощи специалистов в проведении консультаций, подготовки медицинских кадров на рабочих местах, выделения мест для госпитализации осужденных при соответствующих показаниях - с главными врачами учреждений органов здравоохранения;
      5) оперативного слежения за эпидемиологической обстановкой среди населения - с местными организациями и учреждениями санитарно-эпидемиологического надзора.
      7. Результаты деятельности начальника медицинской части оцениваются по следующим основным критериям:
      1) показатели состояния здоровья спецконтингента, и показатели деятельности медицинской части;
      2) отсутствие в медицинской части чрезвычайных происшествий, нарушения законности, обоснованных жалоб на качество лечебно-диагностической работы, фактов невнимательного и равнодушного отношения к больным;
      3) оптимальное распределение должностных обязанностей среди медицинского персонала, обеспечения контроля за выполнением персоналом медицинской части плановых и других заданий;
      4) компетентность в вопросах управления, знания нормативных документов, регламентирующих деятельность учреждений и их медицинской службы;
      5) использование в работе статистических методов анализа, культура руководства;
      6) совершенствование знаний и повышение профессиональной подготовки персонала медицинской части;
      7) знание деловых и моральных качеств сотрудников медицинской части, проявления заботы об улучшении условий их труда, сохранения здоровья;
      8) поддержание благоприятного психологического климата в коллективе медицинской части, отсутствие конфликтных ситуаций, обоснованных жалоб сотрудников на деятельность начальника медицинской части.

         Приложение 3
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

Типовой табель
оснащения медицинским инструментарием,
оборудованием и инвентарем медицинских частей учреждений

1. Комната ожидания.

стулья
вешалка для верхней одежды
санитарно-просветительные пособия (брошюры, плакаты, стенды)
ведро (урна) педальное для отходов

2. Кабинет врачебного приема

измерители артериального давления
фонендоскоп
таблица определения остроты зрения (Сивцева)
таблица контроля и знаки Поляка для выявления симуляции пониженного зрения
рефлектор лобный
молоточек неврологический
воронки ушные
носовые зеркала
бинокулярная лупа
шпатели
кушетка медицинская
стол
стулья
вешалка для одежды
ведро (урна) педальное для отходов

3. Кабинет фельдшера (медсестры)

измеритель артериального давления
фонендоскоп
динамометр ручной, становой
весы напольные медицинские
лента измерительная
ростомер
угломер
термометры медицинские
шпатели
шкаф одностворчатый медицинский
стол
кушетка медицинская
стулья
вешалка для одежды
ведро (урна) педальное для отходов
носилки

4. Лаборатория

вешалка для полотенец
кушетка
лампа настольная
стулья винтовые
стулья жесткие
тумбочки
шкаф
шкаф вытяжной
аппарат для определения СОЭ (Панченкова)
аппарат для подсчета лейкоцитарной формулы
термобаня
весы прецензионные
зажимы винтовые или пружинные
камера для счета форменных элементов крови (камера Горяева)
корзина проволочная для пробирок
контейнер для стекол
дозиметры
лупа с ручкой 4-6 кратного увеличения
микроскоп с бинокулярной насадкой
осветитель для микроскопов точечный (типа ОИ-19, 31)
пинцет эпиляционный
пипетка САЛЛИ-0,02
секундомер
спиртовка
урометр от 1000 до 1050 с цилиндром на 50 мл
центрифуга лабораторная электрическая
часы процедурные
шкаф сушильный электрический
штатив вертикальный лабораторный
штатив для бактериологических пробирок складной на 60 пробирок
штатив для химических пробирок
шпатель металлический
лабораторная посуда, материалы и принадлежности
пробирки центрифужные
пробирки химические
колбы на 1000,0, на 500,0, на 100,0, на 250,0, на 50,0 мл;
цилиндры на 1000,0, на 250,0, на 50,0 мл;
пипетки стеклянные на 1,0, на 2,0, на 5,0, на 10,0 мл
стекла предметные
стекла покровные
карандаши по стеклу
лотки почкообразные
шкаф вытяжной
фотокалориметр
ионометр
рефрактометр
дистиллятор
гемоглобинометр
облучатель кварцевый
холодильник
автоклав
суховоздушный стерилизатор
прибор для измерения уровня
биохимический анализатор по 60-90 параметрам 180-250 тестов
в час с годовым запасом реактивов
анализатор газов крови
набор микропипеток
набор лабораторных инструментов
аналитические весы
автоматический анализатор мочи
аппарат для глубоких заморозок -30^о С
центрифуга для пробирок (микроцентрифуга)
аппарат для очистки пипеток УЗ
счетчик колоний с инкубатором СО 2

5. Физиотерапевтический кабинет

аппарат для электрофореза "Поток-1"
"Амшгапульс-7" аппарат для СМТ-терапии
аппарат для индуктотермии ИКВ-4
аппарат для дарсонвализации "Искра-1"
аппарат для дарсонвализации портативный
аппарат ультразвуковой "Ультратон"
аппарат УВЧ терапии: УВЧ-80-ОД "Ундатерн"
аппарат для УВЧ терапии в импульсном режиме
аппарат для ДМВ терапии "Ромашка"
аппарат для магнитотерапии "Полюс-3"
аппарат для магнитотерапии "МАГ 30-3"
аппарат для магнитотерапии "АВИМП"
аппарат для ИКЛ и магнитотерапии "Магнолия"
аппарат для акупунктурной КВЧ-терапии
аппарат для УЗТ-терапии
аппарат для теплового лечения ректальный
аппарат для теплового лечения для ЛОР
аппарат лазерный портативный
аппарат для УФО терапии БОП-4
аппарат для дезинфекции воздуха ОБН-150
ингалятор ультразвуковой
стол массажный
велотренажер
стенка для коррекции позвоночника
аппарат для подводного вытяжения шейного и поясничного
отделов позвоночника
спортивная бегущая дорожка
кондиционеры
парафинонагреватель электрический на 6 литров
рефлектор медицинский (Минина)
часы настольные процедурные
часы песочные (на 1, 2 и 5 мин.)
вешалка
стол
стулья
кушетки медицинские
ведро (урна) педальное для отходов

6. Кабинет функциональной диагностики

электрокардиограф 3/6-канальный с принадлежностями
электрокардиограф 6/12-канальный с тележкой
монитор прикроватный на 8 больных
фонокардиограф
ЭХО кардиограф
кардиографический велоэргометрический комплекс
пневмотахометр
спирограф
реограф
электроэнцефалограф
аппарат УЗИ
УЗИ дуплерный с различными датчиками (абдоминальный,
кардиологический, гинекологический)
УЗИ для брюшной полости
пульсооксиметр
сфигмоманометр
рекордер давления 24 часовой
спирометр
прибор для измерения артериального давления
фонендоскоп
секундомер
ступеньки для выполнения пробы "степ-тест" или
велоэргометр с дефибриллятором и набором для оказания
неотложной помощи
кушетка медицинская, кресло-каталка
лампа настольная
стулья жесткие
стол письменный
тумбочки медицинские
вешалка

7. Процедурный кабинет

шкаф неотложной медицинской помощи
шкаф для хранения медикаментов
сейф
аппарат дыхательный ручной
аппарат для искусственного дыхания портативный
прибор для измерения артериального давления
фонендоскоп
ножницы для разрезания повязок с пуговкой
стерилизатор средний
шприцы (инсулиновый, на 2,0; 5,0; 10,0 и 20,0 мл)
шприцы одноразовые на 2,0; 5,0; 10,0 и 20,0 мл
вода дисцилированная очищенная 10л
дез.средства
перчатки хирургические
тазик почкообразный
термометр медицинский максимальный
таблица по оказанию неотложной медицинской помощи при
отравлениях, острых заболеваниях и травмах
кушетка медицинская
стулья, кресло-каталка, носилки
плитка электрическая
вешалка
лампа настольная
холодильник
набор подготовленных шин для иммобилизации конечностей
щит деревянный
набор медикаментов, используемых для лечения
амбулаторных и стационарных больных
ширма медицинская
стол инструментальный
облучатель бактерицидный
стерилизатор электрический
дистиллятор
шкаф сухожаровой (стерилизационный)
биксы (контейнеры)

8. Перевязочная
__________________________________________________________________________
                 Наименование               | Ед.изм. |    Перевязочные
                                            |         |-------------------
                                            |         |№ 1      | № 2
                                            |         |(чистая) |(гнойная)
____________________________________________|_________|_________|_________
                      1                     |    2    |    3    |    4
____________________________________________|_________|_________|_________
Стол перевязочный                                шт.       1         1
Столик инструментальный с подъемной панелью      "         1         1
Столик для инструментов с металлическими         "         1         1
полками
Облучатель бактерицидный                         "         1         1
Светильник бестеневой передвижной с лампой       "         1         1
накаливания и аварийным освещением
Светильник однорефлекторный передвижной        "         1         1
Шкаф для инструментов со стеклянными полками     "         1         1
двустворчатый
Аппарат для ингаляционного наркоза               "         1
прерывистого потока типа "НАПП-2"
Электроотсос                                     шт.       1
Набор стерильного перевязочного материала
и инструментов, содержащий:
простыню                                         "         1         1
шарики марлевые                                  "         2         2
салфетки марлевые разные                         "         10        10
палочки с ватой                                  "         5         5
турундочки марлевые по 5 см                      "         3         3
пинцет хирургический                             "         1         1
пинцет анатомический                             "         1         1
зажим кровоостанавливающий                       "         3         3
крючки для разведения краев раны                 "         2         2
иглодержатель                                    "         1         1
иглы хирургические                               набор     1         1
стаканчик для приема лекарственных               шт        2         2
средств
перчатки хирургические № 7-8                     пара      1         1
тазик почкообразный                              шт        1         1
Набор трахеостомический стерильный,
содержащий:
иглы общего назначения круглые, изогнутые
толстые № 3                                      "         5
катетер эластичный изогнутый № 18                "         2
крючок трахеостомический острый                  "         2
крючок для разведения раны двузубчатый           "         2
острый
расширитель трахеостомический                    "         1
трубки трахеостомические пластмассовые № 3       "         1
то же, №4                                                  1
полотенце                                        "         3
Набор для венесекции стерильный,
содержащий:
полотенце                                        "         1
зажим кровоостанавливающий                       "         2
зубчатый прямой
зажим кровоостанавливающий                       "         2
зубчатый изогнутый
иглы хирургические изогнутые кожаные
трехгранные №4 ТДР-4                             "         3
пинцет анатомический общего назначения           "         1
пинцет пластинчатый хирургический
общего назначения                                "         1
трубки хлорвиниловые диаметром
1,5-2 мм, длиной 15-20 см                        "         2
бинт                                             "         1
Набор для пункции плевральной полости
стерильный, содержащий:
полотенце                                        "         1
иглу с широким просветом, соединенную
с резиновой трубкой длиной 25-30 см;             "         1
на противоположном конце которой
закреплен "палец" от перчатки                    "         1
шарики марлевые                                  "         5
палочки с ватой                                  "         2
зажим кровоостанавливающий зубчатый              "         1
прямой
Набор для катетеризации мочевого пузыря
стерильный, содержащий:
полотенце                                        шт.       1
катетеры цилиндрические уретральные              "         3
резиновые
шарики марлевые                                  "         5
салфетки марлевые                                "         2
пинцет анатомический                             "         1
катетер уретральный мужской металлический        "         1
№ 18 или 20
глицерин в стеклянном флаконе, 25 г              "         1
Ларингоскоп с четырьмя клиньями                  "         1
Трубки интубационные, изогнутые под прямым       "         4
углом, с манжеткой № 28, 30, 37, 40.             "
Трубка дыхательная ТД-2                         "         1        1
Роторасширитель с кремальерой большой            "         1        1
Языкодержатель                                   "         1        1
Корнцанг прямой в банке с тройным                "         1        1
раствором
Ножницы общехирургические с одним острым                            1
концом, прямые стерильные в тройном              "         1        1
растворе.
Набор инструментов для накладывания и            "         1
снятия гипсовых повязок
Ножницы для разрезания повязок с                 "                  1
пуговкой
Скальпель остроконечный средний стерильный       "         1        1
в тройном растворе
Система переливания крови разового               "         2        2
применения
Жгут кровоостанавливающий резиновый              "         1
ленточный
Ванна металлическая для ног                      "
Ванна металлическая для рук                      "
Умывальник                                       "         1
Щетки для мытья рук                              "         2        1
Тазик эмалированный диаметром 40 см              "         2        1
Держатель двух тазиков                           "         1        1
Тазик для грязного перевязочного                 "         1
материала
Стойка унифицированная                           "         1
Цилиндр измерительный на 250 мл                  "         1
Бутыль с кипяченной водой (10 л)                 "         1        1
Шовный материал (шелк хирургический,             набор     1
кетгут в ампулах) в банке с тройным
раствором
Спирт этиловый
Раствор аммиака 25%                              "         100      1
Раствор йода спиртовой 5%                        "         50
Раствор перекиси водорода 3%                     "         100
в темной посуде
Раствор фурациллина или риванола                 "         100      100
Раствор новокаина 0,25% - 200 мл                 "
Клеол                                            флакон    2        100
Мазь Вишневского                                 мл.       50       100
Синтомицина линимент (эмульсия) 1%               "         50       500
Вата                                             "
Бинты                                                       +       50
Бинты гипсовые стандартные                                  +       50
Полиглюкин (хранится отдельно в                             +       100
холодильнике)
Антибиотики (хранятся отдельно                   флакон    2        +
в холодильнике)                                  "          +       +

                                                                    +
__________________________________________________________________________
      Примечание:
      1. Стерильный перевязочный материал и инструментарий содержится в биксе и готовятся для использования перед амбулаторным приемом или проведением оперативных вмешательств.
      2. Срок годности простерилизованных автоклавированием и запаянных в целлофановые пакеты 6 мес. После использования или истечения срока годности наборы укомплектовываются и стерилизуются вновь.
      3. В каждом пакете под оболочкой должна быть карточка с названием набора, описью находящихся в пакете предметов и датой стерилизации.
_________________________________________________

9. Стоматологический (зубоврачебный) кабинет

установка стоматологическая
кресло стоматологическое
аппарат для электроодонтодиагностики
аппарат для диатермокоагуляции
столик для приготовления пломбировочных материалов и инструментов
столик для инструментов с металлическими полками
шкаф для медикаментов
стул винтовой
стерилизатор средний
зеркала стоматологические с ручкой (8шт.)
инструмент для удаления зубных отложении № 1
инструмент для удаления зубных отложении № 2
инструмент для удаления зубных отложений (набор из 4 шт.)
инструмент для пломбирования зубов (набор из 7 шт.)
щипцы зубные
зонды зубные (6 шт.)
экскаватор дистальный (2 шт.)
элеватор зубной (6 шт.)
лапа стоматологическая для разогревания амальгамы
пинцет зубной изогнутый (2 шт.)
плевательница зубоврачебная
пустер
шпатели 4 шт.
шкаф вытяжной зубоврачебный
стол письменный
стул
шкаф сухожаровой
облучатель кварцевый
биксы (контейнеры) для ватных шариков, марлевых валиков
шприцы одноразовые на 2,0, 5,0, 10,0, 20,0 мл
дезсредства
перчатки хирургические

10. Гинекологический кабинет

кресло гинекологическое
акушерско-гинекологический инструментальный набор
набор инструментов для коагуляции с аппаратом электрическим высокочастотным
набор игл для биопсии шейки матки
кольпоскоп
комплекты влагалищных зеркал по Куско
аппарат криогенный гинекологический
кушетка медицинская
ширма медицинская
стол
стул
вешалка
ведро (урна) педальное для отходов
малый гинекологический набор
стол инструментальный
ростомер для взрослых
лента измерительная
аппарат искусственного прерывания беременности
шкаф сухожаровой
облучатель кварцевый
стол акушерский
кровать неонатальная
весы неонатальные
инкубатор
стол реанимации новорожденных
фетальный монитор
монитор новорожденного
кровать Рахманова
дыхательный набор для реанимации новорожденных
дозаторы
весы
дезсредства
перчатки хирургические

11. Рентгеновский (флюорографический кабинет)

аппарат рентгенодиагностический стационарный
аппарат флюорографический
ширма рентгенозащитная
негатоскопы
очки адаптационные
фартук и перчатки из просвинцованной резины
комплект фотолабораторного оборудования (фонари, резаки, рамки и др.)
проявительная (бачки для проявления, промывания, и закрепления пленки, бочки для хранения отработанных материалов)
сушильный шкаф
стул, стол, фонарь
архив для хранения рентгеновской пленки (металлические шкафы)
кушетка медицинская
ведро (урна) педальное для отходов
аптечка с набором медикаментов
аптечка с набором медикаментов для оказания помощи при анафилактическом шоке

12. Кабинет условно-рефлекторной терапии

наборы по оказанию неотложной медицинской помощи, применяемые при острых и шоковых состояниях, с таблицей описания клинических симптомов и перечнем лекарственных средств применяемых в каждом случае
магнитофон
раковины (ванна)
аппарат искусственного дыхания
шприцы
стерилизатор электрический
шкаф вытяжной
столик инструментальный для шприцев
стулья
кушетки медицинские
таз эмалированный
ведро (урна) педальное для отходов
Кабинет УРТ должен иметь приточно-вытяжную вентиляцию.

13. Гипнотарий

прибор электропунктуры (ПЭП-1) или аппарат "Элита-4" (один аппарат на 200 лечащихся)
магнитофон
аппарат "Электросон"
кушетки для рефлексотерапии
кушетки медицинские (кресла с подголовниками)
тазы эмалированные по числу кушеток
шкафы светозащитные
стол
стул
ведро (урна) педальное для отходов

14. Процедурная наркологического кабинета

наборы по оказанию неотложной медицинской помощи, применяемые при острых и шоковых состояниях, с таблицей описания клинических симптомов и перечнем лекарственных средств, применяемых в каждом случае
аппарат Боброва для оксигенотерапии
аппарат для измерения артериального давления
фонендоскоп
шкаф медицинский для наборов медикаментов для оказания медицинской помощи
электроотсос
сухожаровой шкаф
столик инструментальный для шприцев (2 шт.)
стерилизаторы
шприцы
пинцеты
кушетка медицинская
стул винтовой
тумбочка медицинская
ведро (урна) педальное для отходов

15. Лабораторное оборудование и реактивы
для диагностики алкогольного опьянения

Для исследования выдыхаемого воздуха:
индикаторные трубки Л.А. Мохова;
резиновые баллончики для продувания индикаторных трубок;
Для исследования мочи:
конусообразные колбы емк. 200 мл;
резиновые пробки к колбам со сквозным каналом для индикаторных и перегонных трубок;
коленчатая перегонная трубка с узким вытянутым концом;
водная баня;
водяной термометр до 120^о С;
электроплитка.
Для исследования воздуха по способу А.М.Раппопорта:
пробирки емкостью 10 мл;
длинные изогнутые микропипетки с узким вытянутым концом;
микропипетки для серной кислоты и раствора перманганата калия;
0,5% раствор перманганата калия;
концентрированная серная кислота;
дистиллированная вода;
гигроскопическая вата;
секундомер или песочные часы.

16. Аптека

стол на одно рабочее место (для приема и отпуска всех аптечных товаров);
сейф для хранения ядовитых и сильнодействующих медикаментов;
металлический шкаф для хранения спирта;
весы ручные ЦР- 1, ЦР-5, ЦР-20, ЦР-100;
весы технические 2-го класса до 1 кг с комплектом гирь;
весы до 150 кг;
холодильник;
кислородные баллоны;
дистиллятор СИ-40
бактерицидный облучатель
ведро (урна) педальное для отходов.
Основные помещения с медицинским оборудованием и инвентарем:
-основное помещение для хранения медикаментов: стеллажи, шкафы с закрывающимися дверцами, шкаф с выдвижными ящиками, поддоны, подтоварники, термометры бытовые, гигрометры, холодильник.
-дополнительные помещения для хранения наркотических, ядовитых, психотропных средств с сейфом.
- дополнительное помещение для хранения спирта, спиртосодержащих, легко воспламеняющихся веществ с приточно-вытяжной вентиляцией, огнетушителем.

Приложение 4
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

Типовые правила внутреннего распорядка
стационаров медицинских частей и больниц
уголовно-исполнительной системы

      1. Все больные, поступающие в стационар медицинской части или больницу (далее - больница) после врачебного осмотра и санитарной обработки, направляются в соответствующие отделения по распоряжению дежурного врача.
      2. Верхнюю одежду, нательное белье, обувь и другие личные вещи больные сдают при поступлении под расписку завхозу больницы или лицу, его заменяющему.
      3. В период пребывания в больнице больные должны:
      соблюдать правила внутреннего распорядка исправительных учреждений и установленный администрацией больницы режим;
      находиться в палатах при проведении проверок контролерским составом и обхода врачей, в часы измерения температуры, во время, отведенное для сна, быть на своих спальных местах после отбоя;
      во время прогулок находиться на территории больницы, которая отведена для прогулок больных, курить в специально отведенных местах;
      точно выполнять назначения и указания медицинского персонала больницы;
      поддерживать чистоту и порядок в палатах, во всех помещениях и на территории больницы;
      если позволяет состояние здоровья, самостоятельно убирать и содержать в чистоте и порядке свою койку и тумбочку;
      при выходе из палаты обязательно надевать халат (пижаму) и обувь;
      соблюдать тишину во всех помещениях больницы;
      бережно обращаться с оборудованием и инвентарем. За порчу мебели, оборудования и инвентаря больницы, происшедшую по вине больных, последние несут материальную ответственность в размере стоимости нанесенного ущерба.
      4. Во время пребывания в больнице больным запрещается:
      курить в палатах и коридорах, играть в азартные игры, хранить запрещенные предметы;
      самовольно посещать другие отделения больницы;
      лежать и сидеть на койках в верхней одежде;
      пользоваться бельем и подушками свободных коек в палатах, перемещаться на свободные койки и другие палаты без разрешения начальника отделения;
      сушить и хранить хлеб в палатах, а также скоропортящиеся продукты в прикроватных тумбочках;
      хранить какие-либо предметы под постельными принадлежностями.
      5. Краткосрочные и длительные свидания больным осужденным предоставляются в установленном порядке по заключению врача.
      6. В случае пожара или других стихийных бедствий эвакуация больных осужденных осуществляется строго по плану отделений дежурным персоналом больницы.
      7. Обо всех претензиях больные заявляют старшей медсестре отделения, лечащему или дежурному врачу, не вступая в какие-либо споры и пререкания с обслуживающим персоналом и между собой.
      8. За нарушение правил внутреннего распорядка больницы осужденные наказываются в соответствии с Правилами внутреннего распорядка исправительных учреждений.
      9. Прием осужденных по личным вопросам проводится администрацией больницы в установленном порядке.
      10. Правила внутреннего распорядка для больных после их утверждения вывешиваются во всех отделениях для ознакомления.

  Приложение 5
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

Типовые должностные инструкции
начальника больницы уголовно-исполнительной системы

      1. Начальник больницы для осужденных осуществляет руководство деятельностью больницы на основе единоначалия, несет ответственность за лечебно-профилактическую, организационно-методическую. Несет персональную ответственность за выполнение стоящих перед ней задач.
      Начальник больницы назначается из числа квалифицированных врачей, имеющих опыт лечебной и организационной работы, назначается и увольняется в установленном порядке.
      Начальник больницы оперативно подчиняется начальнику учреждения, а по вопросам организации лечебно-профилактической работы - руководству вышестоящего медицинского подразделения.
      В отсутствие начальника больницы его обязанности выполняет заместитель по медицинской части или один из начальников отделений.
      2. Начальник больницы должен:
      1) разрабатывать и осуществлять проведение мероприятий, направленных:
      на повышение качества и культуры работы больницы по медицинскому обслуживанию осужденных;
      на повышение уровня организационно-методического руководства лечебно-профилактическими учреждениями уголовно-исполнительной системы;
      2) распределять обязанности между своими заместителями, начальниками отделений, координировать работу всех структурных подразделений больницы;
      3) обеспечивать организацию высококвалифицированной стационарной помощи осужденным с применением комплексной терапии, лечебного питания, физиотерапевтических методов лечения, лечебной физкультуры, трудовой терапии и других методов восстановительного лечения в условиях больницы;
      4) принимать меры по совершенствованию лечебно-диагностического процесса в больнице, эффективному использованию коечного фонда, снижению летальности, совершенствовать формы и методы управления подразделениями больницы, внедрять в практику работы элементы научной организации труда;
      5) осуществлять планирование работы больницы и организовывать ее выполнение. Рассматривать и утверждать планы работы структурных подразделений больницы, графики работы врачей ординаторов, правила внутреннего распорядка больницы, а также должностные инструкции персонала. Периодически проводить проверку деятельности подчиненных работников с целью контроля за исполнением ими своих обязанностей и плановых мероприятий;
      6) систематически доводить до сведения персонала больницы приказы, указания и инструктивно-методические материалы вышестоящих органов, информацию о новых методах и средствах профилактики, диагностики и лечения, обеспечивать их своевременное исполнение и внедрение;
      7) проводить своевременную и тщательную проверку чрезвычайных происшествий в больнице, а также случаев поздней госпитализации, внезапной смерти, несвоевременного оказания медицинской помощи, внутрибольничной инфекции. О результатах проверки, принятых мерах начальник больницы докладывает старшему медицинскому начальнику;
      8) организовывать и регулярно проводить больничные советы, консилиумы, утренние врачебные конференции. Плановые и внеочередные (в том числе и ночные) обходы отделений, кабинетов и других подразделений больницы;
      9) обеспечивать работу по подбору, расстановке, воспитанию медицинских работников и другого персонала больницы;
      10) анализировать данные о соответствии имеющейся материально-технической базы больницы фактической потребности, принимать меры по ее модернизации, укреплению и сохранности;
      11) обеспечивать поддержание в больнице санитарно-гигиенического порядка и противоэпидемического режима, а также благоустройство и озеленение ее территории;
      12) обеспечивать соблюдение Правил внутреннего распорядка исправительных учреждений, дисциплины среди персонала больницы, режима содержания больных осужденных и хозяйственной обслуги. Решать вопросы, связанные с преждевременной выпиской больных и принятием других мер к осужденным в связи с нарушением режима содержания и Правил внутреннего распорядка для больных;
      13) руководство и контроль за постановкой и уровнем статистического учета и отчетности в больнице: обеспечивать качественное составления отчетности о деятельности больницы и своевременное представление ее в вышестоящие органы;
      14) организовывать качественное и своевременное рассмотрение предложений, жалоб и заявлений осужденных и их родственников с принятием по каждому из них конкретного решения и осуществлять контроль за выполнением;
      15) обеспечивать связь и преемственность в обслуживании больных между больницей и медицинскими частями. Совместно с организационно-методическим кабинетом в больнице разрабатывать и направлять в учреждения методические и информационные письма с анализом результатов обследования больных, направленных в больницу (расхождение диагнозов, серьезные и грубые ошибки, допущенные персоналом медицинских подразделений в обследовании и лечении больных до их направления в больницу);
      16) систематически анализировать и контролировать лечебно-профилактическую работу в медицинских частях учреждений;
      17) обеспечивать участие специалистов больницы в изучении общей заболеваемости и заболеваемости с временной утратой трудоспособности осужденных, в разработке и проведении оздоровительных и санитарно-гигиенических мероприятий, направленных на снижение заболеваемости с временной утратой трудоспособности, инвалидности и смертности;
      18) направлять врачей-специалистов больницы в исправительные учреждения для оказания практической помощи работникам медицинских частей в организации работы и освоении новых методов и средств профилактики, диагностики и лечения, проведения профилактических осмотров и участия в работе ВКК;
      19) вызывать по согласованию с вышестоящими медицинскими службами врачей медицинских частей исправительных учреждений для подготовки на рабочем месте, а также для участия в работе больничных клинико-анатомических конференций;
      20) обеспечивать готовность больницы для работы в чрезвычайных условиях, к эвакуации больных в случае пожара и других стихийных бедствий, контроль за выполнением противопожарных мероприятий;
      21) обеспечивать организацию хранения медицинской документации, наркотических, сильнодействующих и других медицинских лекарственных средств в структурных подразделениях больницы в соответствии с существующими правилами;
      22) разрабатывать и проводить мероприятия, направленные на снижение и постепенную ликвидацию наиболее распространенных заболеваний, повышать качество работы лечебно-профилактических учреждений уголовно-исполнительной системы;
      23) разрабатывать мероприятия по специализации и повышению квалификации врачей и среднего медицинского персонала больницы;
      24) изучать, обобщать и распространять новые организационные формы медицинского обслуживания и опыта работы передовых лечебно-профилактических учреждений органов здравоохранения;
      25) обеспечивать целесообразное и экономное расходование финансовых средств, материалов, медикаментов и других материальных ценностей, рациональное использование имеющихся сил и средств: основного фонда (здания, инвентарь, оборудование), медицинской техники и медицинских кадров.
      3. Начальник больницы имеет право:
      1) вносить предложения руководству территориальных управлений уголовно-исполнительной системы, администрации учреждения по вопросам больницы и ее персонала;
      2) участвовать в работе совещаний, на которых рассматриваются вопросы, относящиеся к деятельности больницы. Вносить на рассмотрение и обсуждение вышестоящих медицинских подразделений вопросы улучшения медицинского обеспечения и охраны здоровья подозреваемых, обвиняемых и осужденных.
      4. Начальник больницы в своей деятельности взаимодействует по вопросам:
      1) управления больницей - с местными учреждениями здравоохранения;
      2) медицинского снабжения - с учреждениями, обеспечивающими поставку медикаментов, медицинского инструментария и предметов медицинского назначения;
      3) изучения передового опыта, получения помощи специалистов в проведении консультации, конференций, подготовки медицинских кадров на рабочих местах, выделения мест для госпитализации осужденных при соответствующих показаниях - с главными врачами больниц органов здравоохранения;
      4) снабжения больницы донорской кровью и кровезаменителями - с директорами центров крови;
      5) внедрения в практику новых методов и средств диагностики и лечения - с научно-исследовательскими и медицинскими университетами (академиями) по месту дислокации больницы;
      6) оперативного слежения за эпидемиологической обстановкой среди населения - с территориальными органами и учреждениями государственного санитарно-эпидемиологического надзора;
      7) лечебно-профилактического обеспечения спецконтингента, поддержания санитарного порядка и сохранения эпидемиологического благополучия в больнице - с вышестоящими медицинскими подразделениями;
      8) режима содержания, воспитательной работы среди осужденных, финансирования деятельности больницы, развития коечного фонда, проведения ремонтных работ - с администрацией учреждения.
      5. Результаты работы начальника больницы оцениваются по следующим основным критериям:
      1) показатели деятельности больницы (эффективное использования коечного фонда, отсутствие необоснованных отказов в госпитализации, грубых ошибок в лечебно-диагностическом процессе, летальности, связанной с недостатками в организации работы отделений);
      2) отсутствие в больнице чрезвычайных происшествий, нарушений законности, обоснованных жалоб на качество лечебно-диагностического процесса, фактов невнимательного и равнодушного отношения к больным;
      3) оптимальное распределение должностных обязанностей среди подчиненных работников, обеспечения контроля за выполнением работниками плановых и других заданий;
      4) компетентность в вопросах управления, знания нормативных документов, регламентирующих деятельность больничных учреждений;
      5) использование в работе статистических методов анализа и оргтехники, культура управления;
      6) совершенствование знаний и повышение профессиональной подготовки персонала больницы;
      7) поддержание санитарного порядка и эпидемиологического благополучия в больнице, эстетики и интерьера учреждения;
      8) знание деловых и моральных качеств работников, проявление заботы об улучшения их труда, сохранении здоровья;
      9) поддержание благоприятного психологического климата в коллективе, отсутствие конфликтных ситуаций.

Приложение 6
к Правилам лечебно-профилактического
обеспечения лиц, содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан, утвержденным
совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц, содержащихся
в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан"

Организация противотуберкулезных мероприятий в
исправительных учреждениях и следственных изоляторах
органов юстиции Республики Казахстан 1. Клиническая классификация туберкулеза

Основные клинические формы
рубрики (шифры) по МКБ Х пересмотра:

      1) Туберкулез органов дыхания            А15 (БК+) и А 16 (БК-):
      Первичный туберкулезный комплекс;
      Туберкулез внутригрудных лимфатических узлов;
      Диссеминированный туберкулез легких;
      Очаговый туберкулез легких;
      Инфильтративный туберкулез легких;
      Казеозная пневмония;
      Туберкулема легких;
      Кавернозный туберкулез легких;
      Фиброзно-кавернозный туберкулез легких;
      Цирротический туберкулез легких;
      Туберкулезный плеврит (в том числе эмпиема);
      Туберкулез бронхов, трахеи, верхних дыхательных путей и другое (носа, полости рта, глотки);
      2) Туберкулез мозговых оболочек и центральной нервной системы А 17;
      3) Туберкулез других органов                                   А 18:
      Туберкулез кишечника, брюшины и брыжеечных лимфатических узлов;
      Туберкулез костей и суставов;
      Туберкулез мочевых и половых органов;
      Туберкулез периферических лимфатических узлов;
      Туберкулез прочих органов;
      4) Милиарный туберкулез                                        А 19.

Характеристика туберкулезного процесса:

      1) локализация и протяженность туберкулезного процесса определяются в легких по долям и сегментам с указанием их в диагнозе. В других органах и системах указывается локализация поражения (туберкулез верхнего сегмента правой почки, туберкулез маточных труб и прочее);
      2) фаза процесса:
      туберкулезный процесс с выделением микобактерий    БК+;
      туберкулезный процесс без выделения микобактерий   БК-.

      Осложнения:
      Кровохарканье и легочное кровотечение;
      Спонтанный пневмоторакс;
      Легочно-сердечная недостаточность;
      Ателектаз;
      Амилоидоз;
      Почечная недостаточность;
      Свищи.

      Остаточные изменения после излеченного туберкулеза:
      1) органов дыхания: фиброзные, фиброзно-очаговые, буллезно-дистрофические, кальцинаты в легких и лимфатических узлах, плевро-пневмосклероз, цирроз, состояние после хирургического вмешательства и другие;
      2) рубцовые и другие изменения в различных органах, состояние после хирургических вмешательств.
      В отношении больных, которым были произведены резекционные, коллапсохирургические или другие вмешательства по поводу туберкулеза рекомендуется:
      лицам, у которых после операции в легких не осталось никаких изменений туберкулезного характера, следует ставить диагноз: Состояние после оперативного вмешательства (указать характер и дату вмешательства) по поводу той или иной формы туберкулеза;
      если в оставшейся или колабированной легочной ткани, или в другом органе сохранились те или иные туберкулезные изменения, учитывается данная форма туберкулеза. В диагнозе, кроме того, отражается характер оперативного вмешательства по поводу туберкулеза.

      Примеры формулировки диагноза:
      1) Очаговый туберкулез верхней доли левого легкого в фазе инфильтрации и распада, БК-, III категория;
      2) Инфильтративный туберкулез верхней доли правого легкого в фазе распада, БК+, I категория;
      3) Фиброзно-кавернозный туберкулез правого легкого в фазе инфильтрации, БК+, легочное кровотечение, IV категория;
      4) Туберкулезный спондилит Д9-Д12, распространенно-деструктивная форма, активная фаза. Параплегия нижних конечностей, I категория.

Классификация
случаев туберкулеза в соответствии со стратегией DOTS

      Новый случай /Впервые выявленный/.
      Больной, который никогда не получал терапию по поводу туберкулеза или получал противотуберкулезные препараты не более 4 недель.
      Рецидив.
      Больной, с любой клинической формой туберкулеза, который по заключению врача, выздоровел после полного курса химиотерапии по ДОТС стратегии, и у которого снова появилось бактериовыделение.
      Переведен.
      Пациенты, переведенные в данное учреждение из другого учреждения.
      Неудача лечения (неблагоприятный исход).
      Больной туберкулезом, у которого во время лечения результаты бактериоскопии мокроты остались или вновь стали положительными через 5 месяцев или позже после начала терапии. В эту же группу входят больные, у которых до начала лечения результаты бактериоскопии мокроты были отрицательными, но после двух месяцев терапии стали положительными.
      Лечение после перерыва (после нарушения режима).
      Больной туберкулезом, который прервал лечение не менее чем на 2 месяца и затем обратился в медицинское учреждение, причем в мокроте у него вновь обнаруживаются БК (иногда бактериовыделения нет, но туберкулез протекает в активной форме, на что указывают результаты клинического и рентгенологического обследования).
      Другие случаи (редко).
      Тяжелобольные пациенты (например, с кровохарканьем), без исследования мокроты и/или рентгенографии грудной клетки, врач назначает химиотерапию, потому что не может исключить возможность активного туберкулеза.
      Хронический случай.
      Больной, который остался или вновь стал бактериовыделителем после окончания полного повторного курса терапии под контролем.
      Классификация случаев туберкулеза используется для трех целей:
      первичная регистрация больных;
      централизованная регистрация случаев (ежеквартальные отчеты);
      деление больных на категории лечения.
      Классификация случаев туберкулеза основана на четырех признаках:
      локализация очага туберкулеза,
      тяжесть заболевания,
      результаты бактериоскопии мазка мокроты,
      ранее проводившаяся противотуберкулезная терапия.

Локализация очага туберкулеза:
легочная или внелегочная

      Термин "легочный туберкулез" используют для обозначения заболеваний, при которых в патологический процесс вовлечены бронх, плевра и паренхима легких. Туберкулез внутригрудных лимфатических узлов также отнесен к легочному туберкулезу. Туберкулезный плеврит при отсутствии рентгенологических изменений в легких следует рассматривать как случай легочного туберкулеза.
      Случай с наличием легочных и внелегочных туберкулезных очагов следует интерпретировать как легочный туберкулез. Определение случая внелегочного туберкулеза с наличием очагов в нескольких органах или системах зависит от локализации самого тяжелого очага поражения.
      Тяжесть заболевания туберкулезом.
      Количество возбудителей, распространенность поражения и анатомическая локализация очагов туберкулеза определяют тяжесть течения заболевания и, следовательно, выбор соответствующего лечения. С анатомической локализацией очагов поражения связана классификация туберкулеза как тяжелого заболевания в случаях, когда имеется угроза жизни больного (например, туберкулезный перикардит) или риск тяжелых осложнений (например, туберкулез позвоночника), или оба этих опасных фактора (например, туберкулезный менингит).
      Тяжелыми считаются:
      легочный туберкулез с выделением и без выделения микобактерий туберкулеза, когда на рентгенограмме площадь поражения составляет более 10 кв.см.;
      внелегочный туберкулез: менингит, милиарный туберкулез, перикардит, перитонит, двухсторонний плеврит, односторонний плеврит при обильном выпоте, туберкулез позвоночника, кишечника или мочеполовой системы.
      Менее тяжелыми считаются следующие формы внелегочного туберкулеза: поражение лимфатических узлов, плеврит (односторонний), костный туберкулез (за исключением позвоночника), туберкулез суставов и кожи.

      Бактериологическое исследование
      (результаты бактериоскопии мазка мокроты)

      Важность результатов бактериоскопического исследования мокроты определяется следующим:
      идентификация больных с наличием МТ в мокроте (так как именно эти больные наиболее контагиозны и, кроме того, у них наиболее высокие показатели летальности);
      регистрация больных (больные с заразными формами туберкулеза легких - единственная группа больных, в отношении которых может быть использован бактериологический мониторинг излечения).
      Туберкулез легких с бактериовыделением - БК+ (больной с положительным мазком):
      больной с не менее двух кратным обнаружением кислотоустойчивых бактерий в мазке мокроты;
      больной с 1 положительной пробой мокроты на МТ и патологическими изменениями, выявленными рентгенологическим исследованием, которые врачом-специалистом отнесены к проявлению активного туберкулеза легких;
      больной с однократным обнаружением в мазке кислотоустойчивых микобактерий (БК) и с выделением культуры микобактерий туберкулеза;
      больной со свищевой формой туберкулеза периферических лимфоузлов;
      больной, имеющий БК+ в моче.
      Туберкулез легких без бактериовыделения (больной с отрицательным мазком):
      больной, у которого клинические и рентгенологические изменения соответствуют активному туберкулезу легких (или других органов), но при 3-х кратном исследовании мокроты или другого патологического материала (при полном соблюдении правил сбора и исследования), БК не были обнаружены. При этом показана противотуберкулезная химиотерапия;
      больной, у которого до и после операции микобактерии туберкулеза не обнаруживались, но при посеве резекционного материала был получен рост БК, не учитываются как бактериовыделители. Данное положение распространяется и на больных, у которых БК обнаруживаются только при посеве материала, полученного при пункции осумкованной эмпиемы, лимфоузлов и другое.

      Первичная регистрация больных
      После постановки диагноза каждый больной туберкулезом регистрируется в журнале в соответствии с делением всех случаев на следующие категории:
      новый случай (с бактериовыделением, без бактериовыделения) и внелегочный;
      рецидив;
      неэффективность лечения (неблагоприятный исход);
      лечение после перерыва;
      другие случаи;
      переведен;
      хронический случай.
      Очень важно при классификации случаев туберкулеза установить, получал ли данный больной ранее противотуберкулезную терапию, это необходимо для решения следующих задач:
      идентификация больных с повышенным риском развития лекарственной устойчивости и назначение правильной схемы лечения;
      эпидемиологический мониторинг.

2. Основные клинические формы

      Группа I - Туберкулезная интоксикация у детей и подростков.
      Туберкулезная интоксикация у детей и подростков возникает при заражении туберкулезом и развитии первичной туберкулезной инфекции без локальных проявлений, определяемых рентгенологическим и другими методами исследований. Туберкулезная интоксикация выявляется у детей (подростков) с впервые положительными, усиливающимися в процессе наблюдения и гиперергическими реакциями на туберкулин. Она характеризуется активностью туберкулезного процесса, сопровождается ухудшением общего состояния ребенка (подростка), выражающимся в периодическом повышении температуры тела до субфебрильных цифр, ухудшением аппетита, появлением нейровегетативных расстройств (повышенной нервной возбудимостью или ее угнетением, головной боли, тахикардии), небольшим увеличением периферических лимфатических узлов (микрополиадения) с явлениями периаденита, небольшим увеличением печени, реже селезенки, остановкой физиологической прибавки или дефицитом массы тела, наклонностью к интеркуррентным заболеваниям, изменением картины периферической крови (нерезко выраженным повышением СОЭ, сдвигом нейтрофилов влево, эозинофилией, лимфопенией), изменением иммунологического статуса (снижением числа Т-лимфоцитов и их функциональной активности).
      Специфичность описанных функциональных нарушений должна быть подтверждена тщательным обследованием ребенка (подростка) для исключения неспецифических заболеваний. При обследовании следует использовать современные методы диагностики, включая прямые и боковые рентгенограммы, томограммы средостения в различных проекциях, бронхоскопию, туберкулинопровакационные пробы (гемотуберкулиновые, протеиновые, иммунно-туберкулиновые и другое) до и после подкожного введения туберкулина - 10-20 ТЕ ППД-Л, а также серологические исследования. В сомнительных случаях рекомендуется применять пробное лечение противотуберкулезными лекарственными средствами длительностью до 3 месяцев.

      Группа II - Туберкулез органов дыхания.
      Первичный туберкулезный комплекс характеризуется развитием воспалительных изменений в легочной ткани, поражением регионарных внутригрудных лимфатических узлов и лимфангитом. Он чаще наблюдается в детском возрасте, значительно реже у лиц в возрасте 18-25 лет с "виражом" туберкулиновой реакции. Клинические проявления первичного комплекса зависят от фазы процесса, особенностей течения и реактивности организма. Он может протекать малосимптомно, но чаще имеют место признаки туберкулезной интоксикации, особенно при вовлечении в процесс серозных оболочек (плеврит, полисерозит) и бронхов.
      Различают неосложненное и осложненное течение первичного комплекса. При осложненном течении может наблюдаться обширный инфильтрат с поражением сегмента или доли легкого, распад с образованием первичной каверны, поражением бронхов, развитие ателектаза в других участках легкого, лимфогенная и гематогенная диссеминация, а также переход в хронически текущий первичный туберкулез. Могут быть параспецифические аллергические реакции, повышенная чувствительность к туберкулину.
      В современных условиях у большинства больных первичный комплекс, особенно под влиянием химиотерапии, протекает мало симптомно, подвергаясь рассасыванию, уплотнению и обызвествлению. Обызвествление первичного очага в легких и лимфатических узлах у взрослых бывает редко. За последнее десятилетие все реже наблюдается первичный туберкулезный комплекс с типичной биполярностью.
      Туберкулез внутригрудных лимфатических узлов развивается в результате первичного заражения туберкулезом у детей, подростков и взрослых молодого возраста. Реже возникает вследствие эндогенной реактивации имевшихся туберкулезных изменений во внутригрудных лимфатических узлах.
      Различают инфильтративный, опухолевидный и, так называемые, "малые" варианты туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов. Инфильтративный туберкулез внутригрудных лимфатических узлов характеризуется не только их увеличением, но и развитием инфильтративных изменений в легочной ткани, в прикорневых ее отделах. В клинической картине заболевания преобладают симптомы интоксикации. "Малые" варианты туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов проявляются их незначительным увеличением. Рентгенодиагностика "малых" вариантов туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов в фазе инфильтрации возможна только по косвенным признакам (снижение структуры тени корня, двойной контур срединной тени и обогащение легочного рисунка в прикорневой зоне на ограниченном участке). Клинически проявляется умеренными симптомами интоксикации. Опухолевидный (туморозный) туберкулез внутригрудных лимфатических узлов представляет собой вариант первичного туберкулеза, при котором преобладает казеозное поражение лимфатических узлов, проявляется увеличением размера отдельных лимфатических узлов или их групп, выраженной клинической симптоматикой и склонностью к осложненному течению (поражение бронхов, бронхолегочные поражения, очаги бронхогенной, лимфогенной и гематогенной диссеминации, плеврит).
      Контуры лимфатических узлов на рентгенограмме и томограмме четкие.
      В случаях позднего выявления и неэффективного лечения возможен переход в хронически текущий первичный туберкулез, характеризующийся длительным волнообразным течением и полиморфизмом морфологических изменений в лимфатических узлах (кальцинированные, фиброзные, свежие воспалительные). В таких случаях периодически возникают различные клинические проявления гиперсенсибилизации, описанные как "маски" хронического первичного туберкулеза (узловатая эритема, фликтены, полиартрит и другое).
      При всех вариантах туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов, а чаще всего при хроническом течении, возможны осложнения в виде воспалительной реакции плевры, специфического поражения бронхов с развитием сегментарных или долевых ателектазов, диссеминации в легких и различные органы (бронхолегочные формы процесса).
      Диссеминированный туберкулез легких характеризуется наличием множественных специфических очагов в легких: в начале заболевания возникает преимущественно экссудативно-некротическая реакция с последующим развитием продуктивного воспаления.
      Варианты диссеминированного туберкулеза различают по патогенезу и клинической картине. В зависимости от пути распространения микобактерий туберкулеза различают гематогенной и лимфобронхогенной диссеминированный туберкулез. Оба варианта могут иметь острое, подострое и хроническое течение болезни.
      Острый диссеминированный туберкулез гематогенного генеза чаще всего проявляется как милиарный. Милиарный туберкулез должен быть обозначен в диагнозе. Преимущественно он бывает генерализованным с образованием очагов в легких, печени, селезенке, мозговых оболочках. Реже милиарный туберкулез встречается как поражение только легких. По клиническому течению выделяют тифоидный вариант, характеризующийся лихорадкой и резко выраженной интоксикацией; легочный, при котором в клинической картине болезни преобладают симптомы дыхательной недостаточности на фоне интоксикации; менингеальный (менингит и менингоэцефалит), как проявление генерализованного туберкулеза. При рентгенологическом исследовании определяется густая, однотипная диссеминация в виде мелких очагов, расположенных чаще симметрично и видимых лучше на рентгенограмме.
      Подострый диссеминированный туберкулез развивается постепенно, но также характеризуется выраженными симптомами интоксикации. При гематогенном генезе подострого диссеминированного туберкулеза однотипная очаговая диссеминация локализуется в верхних и кортикальных отделах легких, при лимфогенном генезе очаги располагаются группами в прикорневых и нижних отделах легких на фоне выраженного лимфангита с вовлечением в процесс как глубокой, так и периферической лимфатической сети легкого. На фоне очагов при подостром диссеминированном туберкулезе могут определяться тонкостенные каверны со слабо выраженным перифокальным воспалением. Чаще они располагаются на симметричных участках легких, эти полости называют "штампованными" кавернами.
      Хронический диссеминированный туберкулез чаще всего гематогенного генеза. Для него характерно апикокаудальное расположение процесса. При хроническом диссеминированном туберкулезе могут последовательно поражаться различные органы и системы. Хронический диссеминированный туберкулез характеризуется волнообразным течением, при котором симптомы интоксикации в период ремиссии менее выражены, при вспышке процесса имеют место явления интоксикации, а также локальные проявления легочного и внелегочного туберкулезного процесса. Рентгенологически выявляются очаги различной величены и плотности, при этом более плотные очаги локализуются в вышележащих отделах. На любом этапе болезни могут образоваться каверны в одном или обоих легких. Очаговые и деструктивные изменения определяются на фоне деформированного легочного рисунка, признаков пневмосклероза, бронхоэктазов и эмфиземы. Несвоевременно распознанный хронический диссеминированный туберкулез, а также при неэффективном его лечении, может прогрессировать и через фазу инфильтрации перейти в дальнейшем в фиброзно-кавернозный туберкулез легких. Трудность определения генеза диссеминации обусловило необходимость определения их под общим названием диссеминированный туберкулез легких. Однако, по возможности, следует стремиться указать генез процесса в диагнозе (в скобках), что имеет значение для терапевтической тактики и прогноза. При наличии бронхогенного отсева из инфильтрата с распадом, при кавернозном или при фиброзно-кавернозном туберкулезе легких, при развитии аспирационной пневмонии после легочного кровотечения, при прорыве в бронхах казеозного лимфатического узла - такие обсеменения необходимо обозначать как фазу соответствующего процесса, а не включать их в диссеминированный туберкулез.
      Очаговый туберкулез легких характеризуется наличием немногочисленных очагов, преимущественно продуктивного характера, локализующихся в ограниченном участке одного или обоих легких и занимающих 1-2 сегмента и малосимптомным клиническим течением. К очаговым формам относятся как недавно возникшие, свежие (мягкоочаговые) процессы с размером очагов менее 10 мм, так и более давние (фиброзно-очаговые) образования с явно выраженными признаками активности процесса. Свежий очаговый туберкулез характеризуется наличием слабоконтурирующих (мелких) очаговых теней со слегка размытыми краями. При значительно выраженных перифокальных изменениях, развивавшихся по периферии очагов в виде бронхолобулярных сливающихся фокусов, следует определять их как инфильтративный туберкулез легких. Фиброзно-очаговый туберкулез проявляется наличием плотных очагов, иногда с включением извести, фиброзными изменениями в виде тяжей и участков гиперпневмотоза. В период обострения могут также выявляться свежие, мягкие очаги. При очаговом туберкулезе явления интоксикации и "грудные" симптомы, как правило, встречаются у больных в период обострения, в фазе инфильтрации или распада.
      При выявлении фиброзно-очаговых изменений методом рентгенофлюорографии, необходимо провести тщательное обследование больных для исключения активности процесса. При отсутствии выраженных признаков активности фиброзно-очаговые изменения должны быть расценены как излеченный туберкулез.
      Инфильтративный туберкулез легких характеризуется наличием в легких воспалительных изменений, преимущественно экссудативного характера с казеозным некрозом в центре и относительно быстрой динамикой процесса (рассасывание или распад). Клинические проявления инфильтративного туберкулеза зависят от распространенности и выраженности инфильтративно-воспалительных (перифокальных и казеозно-некротических) изменений в легких. Различают следующие клинико-рентгенологические варианты инфильтративного туберкулеза легких: лобулярный, круглый, облаковидный, перициссурит, лобит. Кроме того, к инфильтративному туберкулезу относится пневмония, которая характеризуется более выраженными казеозными изменениями в участке поражения. Для всех клинико-рентгенологических вариантов инфильтративного туберкулеза характерно не только наличие инфильтративной тени, часто с распадом, но возможно и бронхогенное обсеменение. Инфильтративный туберкулез легких может протекать инаперцептно и распознается только при рентгенологическом исследовании. Чаще процесс клинически протекает под маской других заболеваний (пневмонии, затянувшегося гриппа, бронхита, катара верхних дыхательных путей и другое), у большинства больных имеет место острое и подострое начало заболевания. Одним из симптомов инфильтративного туберкулеза может быть кровохарканье при общем удовлетворительном состоянии больного.
      Казеозная пневмония характеризуется тяжелым состоянием больного, выраженными симптомами интоксикации, обильными катаральными явлениями в легких, резким левым сдвигом в лейкоцитарной формуле, лейкоцитозом, массивным бактериовыделением. При быстром разжижении казеозных масс происходит формирование гигантской полости или множественных небольших каверн. Казеозная пневмония должна быть отражена в диагнозе инфильтративного туберкулеза легких (в скобках).
      Туберкулома легких объединяет разнообразные по генезу инкапсулированные казеозные фокусы величиной более 1см в диаметре. Различают туберкуломы инфильтративно-пневмонического типа, гомогенные, слоистые, конгломеративные и так называемые "псевдотуберкуломы" - заполненные каверны. На рентгенограмме туберкуломы выявляются в виде тени округлой формы с четкими контурами. В фокусе может определяться серповидное просветление за счет распада, иногда - перифокальное воспаление и небольшое количество бронхогенных очагов, а также участки обызвествления. Туберкуломы бывают одиночные и множественные. Различают мелкие туберкуломы (до 2 см в диаметре), средние (2-4 см) и крупные (более 4 см в диаметре). Выделены 3 клинических варианта течения туберкулом:
      прогрессирующее, характеризующиеся появлением на каком-то этапе болезни распада, перифокального воспаления вокруг туберкуломы, бронхогенного обсеменения в окружающей легочной ткани;
      стабильное - отсутствие рентгенологических изменений в процессе наблюдения за больными или редкие обострения без признаков прогрессирования туберкуломы;
      регрессирующее, характеризующееся медленным уменьшением туберкуломы с последующим образованием на ее месте очага или группы очагов, индурационного поля или сочетание этих изменений.
      Кавернозный туберкулез легких характеризуется наличием сформированной каверны, вокруг которой может быть зона небольшой перифокальной реакции, отсутствием выраженных фиброзных изменений в окружающей каверну легочной ткани и возможным наличием немногочисленных очаговых изменений как вокруг каверны, так и в противоположном легком. Развивается кавернозный туберкулез у больных инфильтративным, диссеминированным, очаговым туберкулезом, при распаде туберкулом, при позднем выявлении заболевания, когда фаза распада завершается формированием каверны, а признаки исходной формы исчезают. Рентгенологически каверна в легком определяется в виде кольцевидной тени с тонкими или более широкими стенками. Кавернозный туберкулез характеризуется наличием у больного эластической, ригидной, реже - фиброзной каверны.
      Клиническое течение обычно волнообразное, со сменой периода обострения и затихания процесса. В период вспышки отмечаются симптомы интоксикации, появляется кашель, выделение небольшого количества мокроты, может быть кровохарканье. Как правило, в мокроте обнаруживаются микобактерии туберкулеза.
      Под влиянием химиотерапии может иметь место закрытие каверны с образованием плотного очага, звездчатого или линейного рубца.
      Фиброзно-кавернозный туберкулез легких характеризуется наличием фиброзной каверны, развитием фиброзных изменений в окружающей каверну легочной ткани. Характерны очаги бронхогенного отсева различной давности как вокруг каверны, так и в противоположном легком. Как правило, поражаются дренирующие каверну бронхи. Развиваются и другие морфологические изменения в легких: пневмосклероз, эмфиземы, бронхоэктазы. Формируется фиброзно-кавернозный туберкулез из инфильтративного, кавернозного или диссеминированного процесса при прогрессирующем течении болезни. Протяженность изменений в легких может быть различной: процесс бывает односторонним и двусторонним с наличием одной или множественных каверн.
      Клинические проявления фиброзно-кавернозного туберкулеза многообразны, они обусловлены не только самим туберкулезом, но и изменениями легочной ткани вокруг каверны, а также развившимися осложнениями. Различают три клинических варианта течения фиброзно-кавернозного туберкулеза легких:
      ограниченный и относительно стабильный фиброзно-кавернозный туберкулез, когда благодаря химиотерапии наступает определенная стабилизация процесса, обострение может отсутствовать в течение нескольких лет;
      прогрессирующий фиброзно-кавернозный туберкулез, характеризующийся сменой обострений и ремиссий, причем периоды между ними могут быть разными - короткими и длинными, в период обострения появляются новые участки воспаления с образованием "дочерних" каверн, иногда легкое может разрушаться полностью, у некоторых больных при неэффективном лечении прогрессирующее течение процесса завершается развитием казеозной пневмонии;
      фиброзно-кавернозный туберкулез с наличием различных осложнений - чаще всего этот вариант также характеризуется прогрессирующим течением. Чаще всего у таких больных развиваются легочно-сердечная недостаточность, амилоидоз, частые повторные кровохарканья и легочные кровотечения, обостряется неспецифическая инфекция (бактериальная и грибковая).
      Цирротический туберкулез легких характеризуется разрастанием грубой соединительной ткани в легких и в плевре в результате инволюции фиброзно-кавернозного, хронического диссеминированного, массивного инфильтративного туберкулеза легких, поражений плевры, туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов, осложненного бронхолегочными поражениями. К цирротическому туберкулезу должны быть отнесены процессы, при которых сохраняются туберкулезные изменения в легких с клиническими признаками активности процесса, склонными к периодическим обострениям, периодически бывает скудное бактериовыделение. Цирротический туберкулез бывает сегментарный и лобарный, ограниченный и распространенный, односторонний и двусторонний, для него характерно развитие бронхоэктазов, эмфиземы легких, наблюдаются симптомы легочной и сердечно-сосудистой недостаточности.
       Цирротические изменения, при которых устанавливаются наличие фиброзной каверны с бронхогенным отсевом и повторным длительным бактериовыделением, следует относить к фиброзно-кавернозному туберкулезу. От цирротического туберкулеза следует отличать циррозы легких, которые представляют собой посттуберкулезные изменения без признаков активности. В классификации циррозы легких отнесены к остаточным изменениям после клинического излечения.
      Туберкулезный плеврит (в том числе эмпиема). Туберкулезный плеврит чаще сопутствует легочному и внелегочному туберкулезу. Он встречается главным образом при первичном туберкулезном комплексе, туберкулезе внутригрудных лимфатических узлов, диссеминированном туберкулезе легких. Туберкулезные плевриты бывают серозные, серозно-фиброзные, гнойные, реже - геморрагические. Диагноз плеврита устанавливается по совокупности клинических и рентгенологических признаков, а характер плеврита - при пункции плевральной полости или биопсии плевры. Пневмоплеврит (наличие в плевральной полости воздуха и жидкости) возникает при спонтанном пневмотораксе или как осложнение лечебного пневмоторакса.
      Туберкулез плевры, сопровождающийся накоплением гнойного экссудата, представляет собой особую форму экссудативного плеврита - эмпиему. Развивается при распространенном казеозном поражении плевры, а также в результате перфорации каверны или субплеврально расположенных очагов, может осложниться образованием бронхиального торакального свища и принять хроническое течение. Хроническая эмпиема характеризуется волнообразным течением. Морфологические изменения в плевре проявляются рубцовым перерождением, развитием специфической грануляционной ткани в толще утратившей свою функцию плевре. Эмпиема должна быть обозначена в диагнозе.
      Туберкулез бронхов, трахеи, верхних дыхательных путей и другое. Все эти локализации туберкулеза встречаются как осложнения в течении других форм первичного и вторичного туберкулеза легких и внутригрудных лимфатических узлов, лишь иногда эти поражения, особенно туберкулез бронхов, бывают изолированными. Различают три основные формы туберкулеза бронхов и трахеи: инфильтративную, язвенную и свищевую (лимфобронхиальные, бронхоплевральные свищи). Из осложнений следует отметить стенозы разной степени, грануляции, бронхолиты. Под влиянием лечения может наступить клиническое излечение - без остаточных изменений и с остаточными изменениями в виде рубцов, фиброзных утолщений, стенозов и другое.
      Туберкулез органов дыхания, комбинированный с пылевыми профессиональными заболеваниями легких (кониотуберкулез). В эту группу включаются все формы туберкулеза легких при одновременном наличии пылевых профессиональных заболеваний: силикозы, асбестоза и прочее. При формулировке диагноза следует писать "Кониотуберкулез", затем дать развернутую характеристику кониоза - "антракоз", "силикоз" и так далее и развернутую характеристику туберкулезного процесса.

      Группа III - Туберкулез других органов и систем.
      Туберкулез мозговых оболочек и центральной нервной системы. Туберкулезный менингит. Развитие процесса связывают с гематогенным туберкулезом или с прорывом казеозного очага мозга в субарахноидальное пространство, редко вследствии перехода процесса с других органов. Процесс развивается преимущественно на основании мозга, распространяясь по ходу сосудов и борозд больших полушарий. Характерны нарушения микроциркуляции крови и лимфы, повышенное внутричерепное давление, гидроцефалия, отек, инфаркты мозга.
      Клиническая картина складывается из общих явлений (раздражительность, утомляемость, угнетение активности, головные боли и другое) и неврологических признаков: ригидность затылочных мышц, ригидность мышц спины, менингеальные симптомы, а также локальные неврологические симптомы, вплоть до церебрационной ригидности. Распространение инфекции на оболочки спинного мозга приводит к развитию спинального арахноидита с характерными неврологическими нарушениями.
      Туберкулома мозга. Формирование осумкованного очага творожистого некроза - туберкуломы в субкортикальных отделах ткани головного мозга проявляется повышением внутричерепного давления и локальными неврологическими нарушениями.
      Туберкулезная энцефалопатия относится к группе туберкулезно-аллергических проявлений. Встречается у детей и подростков. В клинической картине ведущими симптомами являются нарушение сознания и кома.
      Туберкулез кишечника. Чаще локализуется в илеоцекальной области, характеризуется бугорковыми высыпаниями на слизистой кишки. Вначале клинически не проявляется. Инфильтративно-язвенный процесс характеризуется слиянием бугорков с образованием язв. Клинически проявляется диспепсией с преобладанием поноса. При стриктуре кишки развивается частичная кишечная непроходимость. Распространение процесса идет как по протяженности, так и в глубину с казеозно-некротическим и язвенным поражением всех слоев стенки кишечника. Характеризуется болями, локализующимся в области поражения кишки, диспепсией, формированием воспалительного конгломерата (ограниченного перитонита), кишечным кровотечением, непроходимостью кишки. Наиболее тяжелым осложнением является перфорация язвы кишки с развитием разлитого перитонита.
      Туберкулез брюшины. Заболевание выраженной гематогенной природы, реже - осложнение локальных форм лимфаденита, туберкулеза других органов брюшной полости и таза. В начальном периоде образуются бугорковые высыпания на брюшине. Клинические симптомы не выражены, отсутствует интоксикация. В дальнейшем при появлении экссудата - явления интоксикации, диспепсия, потеря массы тела. При слипчивой (адгезивной) форме - явления интоксикации, диспепсия, развитие частичной кишечной непроходимости. Узловато-опухолевая форма протекает с выраженной интоксикацией, формированием конгломератов в брюшной полости из спаянных петель, кишок, сальника, осумкованного экссудата с симптомами частичной кишечной непроходимости.
      Туберкулез брыжеечных лимфатических узлов. В инфильтративной фазе характеризуется воспалительной инфильтрацией в мезентериальных лимфатических узлах без выраженных перифокальных явлений и симптомов интоксикации, в казеозно-некротической фазе - увеличением лимфатических узлов, перифокальной реакцией, вовлечением в процесс брюшины.
      Туберкулез костей и суставов.
      Туберкулез костей и суставов позвоночного столба. "Первичный" остит - характеризуется поражением тела позвонка без распространения туберкулезного процесса за его пределы; проявляется неопределенными болезненными ощущениями, рентгенологически при томографическом исследовании выявляют очаг деструкции в теле позвонка. Прогрессирующий спондилит - характеризуется распространением туберкулезного процесса за пределы тела позвонков, проявляется постоянными болями в позвоночнике, ограничением подвижности, рентгенологически - сужением межпозвоночного пространства, деструкцией тел прилежащих позвонков, в разгар туберкулезного спондилита - выраженное распространение туберкулезного процесса за пределы пораженных позвонков, искривление позвоночного столба, появление абсцессов, спинномозговых расстройств, свищей. Хронический деструктивный спондилит - характеризуется длительным волнообразным течением с различной протяженностью поражения и прогрессирующим характером течения с последовательным распространением деструктивных изменений в позвоночнике после очередного обострения. Метатуберкулезная спондилопатия - характеризуется относительной стабилизацией специфического процесса на различные сроки, а также разной степенью анатомо-функциональных нарушений и дистрофических изменений всех элементов позвоночного столба.
      Туберкулез костей и суставов конечностей. "Первичный" околосуставной остит характеризуется формированием очага специфического воспаления в метафизе, реже - в эпифизе трубчатой кости с нарушением функции сустава и выпотом в нем (реактивный синовит). Рентгенологически - очаг деструкции в суставном конце кости, образующей сустав. При определенных метафизарных локализациях "первичного" остита возможно распространение процесса на внесуставную поверхность кости с поражением прилежащих мягких тканей, образованием натечных абсцессов и свищей, рентгенологически - наличие пристеночного очага деструкции, нередко с кортикальным секвестром или краевой деструкции с маловыраженной периостальной реакцией. Прогрессирующий артрит - распространение туберкулезного процесса за пределы суставных концов костей, на синовиальную оболочку, проявляется припухлостью, выпотом в полость сустава, рентгенологически - очаги деструкции (чаще одиночные), открытые в полость сустава, в разгар туберкулезного артрита - воспалительные и деструктивные явления в суставе, сильные боли, ограничение движений с образованием контрактур, возможно появление абсцессов и свищей, рентгенологически - выраженный остеопороз, сужение суставной щели, нечеткость, неровность контуров суставных поверхностей, более глубокая деструкция суставных концов костей. Хронический деструктивный артрит - тяжелое поражение суставов с субтотальным или тотальным разрушением суставных поверхностей, грубой деформацией, контрактурой, обуславливающими неполноценность конечности. Метатуберкулезный артроз - является заключительным этапом болезни, переход в неактивную фазу с преобладанием изменений дегенеративного характера.
      Туберкулез плоских костей и суставов таза и грудной клетки. При первичном поражении плоских костей таза и грудной клетки процесс возникает обычно в губчатом веществе кости и развивается по типу "первичного" туберкулезного остита с образованием секвестров и свищей. Туберкулез ребра и ключицы проявляется вначале характерным вздутием кости.
      Туберкулез костей и суставов черепа и лица. Чаще поражается лобная, теменная, скуловая кости и верхняя челюсть. При туберкулезном процессе костей черепа наблюдается ограниченная и разлитая форма деструкции с преимущественным поражением внутренней пластинки.
      Туберкулезно-аллергические синовиты и артриты являются результатом параспецифических аллергических поражений синовиальной оболочки сустава, проявляются выпотом в суставах, нарушением функции, характеризуются упорным волнообразным течением с ремиссиями и обострениями, часто сезонного характера. Заболевания связаны с отдельными нередко скрытыми очагами туберкулезной инфекции, являющимися источниками антигенной стимуляции и аллергизации организма.
      Туберкулез мочевых, половых органов.
      Туберкулез почек. Начальная стадия заболевания связана с гематогенным распространением инфекции из активных очагов туберкулеза первичного и вторичного характера в других органах. Развитие специфического процесса проходит все этапы морфологической эволюции - от гематогенных очагов, окруженных элементами туберкулезной гранулемы и казеозным некрозом в центре, сливающихся в ограниченные инфильтраты (казеомы) с преимущественной локализацией в корковом веществе, до неполного разрушения почки и мочевыводящих путей. Казеозный туберкулез почки характеризуется прорывом и опорожнением через почечную лоханку творожистого некроза с образованием полости, стенки которой имеют типичное строение туберкулезной каверны. Протекающие параллельно деструктивно и фиброзно-склеротические процессы способствуют распространению процесса с прогрессирующим разрушением паренхимы и полостной системы почек (поликаверноз, рубцовые стенозы и прочее) с переходом в фиброзно-кавернозный туберкулез. Заключительной стадией прогрессирующего туберкулеза почки является тотальное ее поражение с формированием пионефроза и ряда местных и общесистемных осложнений.
      Туберкулез мочевыводящих путей. Как правило, эта форма туберкулеза является сопутствующей или осложнением активного туберкулеза почки. Характер процесса определяется распространенностью глубиной и степенью поражения стенок мочевыводящих путей: от очагового воспаления на слизистой и в подслизистом слое на начальном этапе до глубокого язвенно-некротического деструктивного поражения с исходом в фиброз, рубцовые деформации и стриктуры.
      Туберкулез мужских половых органов. Заболевание имеет двойственную патогенетическую природу: как частая форма гематогенного туберкулеза и как вторичное осложнение туберкулеза почек и мочевыводящих путей.
      Туберкулез женских половых органов проявляется в виде туберкулеза маточных труб (сальпингит), прогрессирующего туберкулеза придатков матки (сальпингоофорит), распространенного туберкулеза внутренних половых органов с распространением процесса из придатков на тело матки, поражение мышечной стенки матки может происходить параллельно с поражением слизистой полости матки, туберкулеза наружных половых органов.
      Туберкулез кожи и подкожной клетчатки. К первичным формам относится "первичный аффект", возникающий в случае инфицирования через кожные покровы. К этой группе относится острый милиарный туберкулез кожи и первичная гематогенная скрофулодерма, а также вторичная скрофулодерма (при туберкулезе периферических лимфатических узлов). К вторичным формам туберкулеза кожи относят хронический прогрессирующий туберкулез (волчанка) в различных вариантах. Особую форму поражения подкожной клетчатки представляют специфические инъекционные абсцессы.
      Туберкулез периферических лимфатических узлов. В инфильтративной фазе характеризуется воспалительной инфильтрацией лимфатического узла (одного или нескольких), проявляется увеличением лимфоузлов без выраженных перифокальных явлений и симптомов интоксикации, в фазе казеозного некроза без размягчения или распада проявляется болями в увеличенных лимфатических узлах, при пальпации выявляется воспалительный конгломерат с флюктуацией, отмечается выраженная интоксикация. Процесс может заканчиваться развитием фиброза или обызвествлением лимфатических узлов.
      Туберкулез глаза. Наиболее распространенной формой туберкулеза глаз являются гематогенно-диссеминированные увеиты, которые подразделяются на передние увеиты (ириты, циклиты, иридоциклиты), периферические увеиты (задние циклиты), хориоидиты (хореоретиниты). Туберкулезные поражения придаточного аппарата глаза встречаются значительно реже, возникают в результате гематогенной диссеминации или распространения по протяжению с кожи лица, изредка - путем экзогенного инфицирования. Туберкулезно-аллергические заболевания глаз характеризуются рецидивирующим течением с острым началом каждого рецидива, бурным и относительно коротким течением. Различают следующие варианты: фликтенулезные кератиты, конъюнктивиты, кератоконъюнктивиты, скрофулезный паннус, эписклерит, иридоциклит, хориоретинит.
      Туберкулез прочих органов - все прочие, редко встречающиеся туберкулезные поражения, например, печени, селезенки, надпочечников, сердечной мышцы, перикарда, полисерозиты и других органов и систем.

3. Организация работы специалистов медицинских частей учреждений в рамках стратегии DOTS

      В условиях внедрения стратегии DOTS адаптированных к условиям Казахстана в борьбе с туберкулезом значительно возрастает роль специалистов медицинских частей учреждений, на которых возлагаются задачи:
      по раннему выявлению туберкулеза методом бактериоскопии;
      по раннему выявлению малых форм туберкулеза методом флюорографии;
      по своевременному этапированию выявленных туберкулезных больных в противотуберкулезные учреждения;
      по изоляции больных туберкулезом от здоровых осужденных до этапа;
      по проведению широкой разъяснительной работы среди спецконтингента о первых признаках туберкулеза и методах его профилактики.

      Мероприятия по выявлению туберкулеза
      В целях раннего и более полного выявления больных рекомендуется использовать метод бактериоскопии мокроты, как наиболее простой, доступный и эффективный.
      Внедрение данного метода требует повсеместной подготовки специалистов медицинских частей учреждений всех видов режима, а также их оснащения необходимым оборудованием - микроскопами и реактивами.
      Подготовка лаборантов, фельдшеров, врачей должна осуществляться на базе противотуберкулезных учреждений, НЦПТ и завершаться выдачей соответствующего сертификата. При этом обязательным условием является последующая, не менее одного раза в год, аттестация обученных медицинских работников на предмет освоения ими методов, предусмотренных стратегией DOTS.
      При обращении осужденных в медицинскую часть бактериоскопическому обследованию подлежат лица при наличии одного или нескольких клинических симптомов:
      1) наличие кашля, продолжающегося более трех недель (кашель является главным симптомом у больных открытой (заразной) формой туберкулеза);
      2) потеря веса;
      3) потливость;
      4) боли в грудной клетке;
      5) кровохарканье;
      6) длительное повышение температуры тела;
      7) наличие длительно незаживающих свищей.
      В этом случае медицинский работник обязан обеспечить сбор мокроты и ее бактериоскопию в соответствии с методикой и правилами безопасности.
      При обнаружении в мазке бацилл Коха больной направляется к врачу-фтизиатру, который назначает ему дополнительные лабораторные исследования для установления диагноза. При нарастании симптомов, подозрительных на туберкулез, и отрицательных результатах бактериоскопии, больной также в обязательном порядке направляется на консультацию к врачу-фтизиатру.
      В случае, если в данной медицинской части нет условий для бактериоскопии, осуществляется сбор мокроты и проводится фиксация мазка со своевременной доставкой ее в лабораторию противотуберкулезного учреждения.
      Успех работы по борьбе с туберкулезом в значительной степени зависит от качества проводимой санитарно-просветительской работы среди спецконтингента. При ее осуществлении следует использовать все доступные в конкретных условиях методы и средства, обращая особое внимание на ранние признаки туберкулеза, необходимость соответствующего обследования и лечения, на воспитание гигиенических навыков.
      При установлении диагноза туберкулеза врачом-фтизиатром, больной изолируется от здоровых осужденных в отдельную камеру или палату до этапирования в противотуберкулезное учреждение по закреплению.
      В случае лечения больного на месте, назначается курс контролируемого стационарного лечения.
      В каждом противотуберкулезном учреждении (при необходимости в учреждении) необходимо иметь достаточный запас противотуберкулезных лекарственных средств для проведения лечения на местах. В каждом учреждении должен вестись журнал учета больных по установленной форме ТБ 03, отчеты представляются в соответствующую медицинскую службу в установленные сроки.

4. Выявление и диагностика туберкулеза легких
бактериоскопическим и флюорографическим методами

      Выявление туберкулеза - основная часть борьбы с этой инфекцией. Методами диагностики туберкулеза остаются: флюорография, микробиологические исследования, а среди подростков - туберкулинодиагностика. Основным методом выявления больных туберкулезом легких в учреждениях остаются флюорографические осмотры, так как флюорография позволяет диагностировать все случаи туберкулеза легких от малых до деструктивных форм и другую патологию органов грудной клетки. Флюорографическое обследование органов грудной клетки проводится:
      следственно-арестованным в следственных изоляторах - при поступлении (в течение первых 7-10 дней) и через каждые полгода;
      осужденным в исправительных учреждениях - два раза в год.
      В сложившихся в настоящее время эпидемиологических условиях, туберкулез может развиваться в промежутках между очередными флюорографическими обследованиями, поэтому актуальным является выявление больных с заразными формами, являющихся наиболее опасными и для самого больного, и для окружающих его лиц. Одним из приоритетных направлений в системе противотуберкулезных мероприятий является выявление туберкулеза по бактериоскопии мазка мокроты среди обратившихся за медицинской помощью осужденных. У всех больных с клиническим подозрением на туберкулез, а также флюороположительных, должна быть проведена микроскопия мазка по Цилю-Нильсену, учитывая простоту и экономичность этого метода с целью своевременной изоляции бактериовыделителей от здоровых лиц.
      Бактериоскопическому обследованию на туберкулез подлежат лица:
      1) при наличии одного или нескольких клинических симптомов:
      кашель, продолжающийся более трех недель (кашель является главным симптомом у больных открытой формой туберкулеза);
      кровохарканье;
      боли в грудной клетке и одышка;
      потеря аппетита и веса;
      ночная потливость;
      длительное повышение температуры тела;
      слабость и быстрая утомляемость;
      длительно незаживающие свищи;
      2) контактировавшие с больными заключенными, являющимися бактериовыделителями;
      3) имеющие рентгенологические изменения в легких, подозрительные в отношении туберкулеза;
      4) нетранспортабельные больные с легочными заболеваниями, выделяющие мокроту.
      При отсутствии мокроты лица с наличием других подозрительных на туберкулез клинических симптомов, а также контактные, могут быть обследованы рентгено-флюорографическим методом, а дети и подростки - дополнительно туберкулиновой пробой Манту 2 ТЕ.
      При наличии клинических симптомов, подозрительных в отношении внелегочного туберкулеза, бактериоскопическому исследованию на микобактерии туберкулеза может быть подвергнут любой другой диагностический материал (моча, кровь, отделяемое из свищей, пунктаты, плевральная и спинномозговая жидкости и другое).
      При наличии соответствующего оснащения и подготовки персонала больной обследуется непосредственно в медицинской части, где, либо проводится бактериоскопия мазка, либо сбор мокроты с последующей ее доставкой в специализированную лабораторию.
      Все положительные мазки и 10% отрицательных мазков должны перепроверяться вышестоящей медицинской организацией.
      Особое внимание нужно обращать на лиц, часто и длительно болеющих простудными заболеваниями, часто пребывающих в штрафном изоляторе или помещении камерного типа, а также страдающих сексуальными перверзиями, которые в условиях исправительных учреждений нередко содержатся в значительно худших условиях по сравнению с другим контингентом.
      При наличии клинических симптомов, подозрительных в отношении внелегочного туберкулеза, бактериоскопическому исследованию на МТ может быть подвергнут любой диагностический материал (моча, кровь, отделяемое из свищей, пунктаты, плевральная и спинномозговая жидкости и другое).
      Диагностика туберкулеза заключается в выявлении активных случаев, то есть больных с клиническими проявлениями заболевания, обусловленного МТ. У всех пациентов с подозрением на туберкулез, даже при отсутствии патологических изменений на рентгенограмме, проводят сбор трех отдельных образцов мокроты для микроскопии на наличие кислотоустойчивых бактерий. Рентгенодиагностика при обследовании пациентов на туберкулез дает полезную информацию, однако лишь этот метод не является надежным, так как на рентгеновском снимке другие заболевания органов дыхания по своим признакам могут напоминать туберкулез, поэтому диагноз туберкулеза по мере возможности должен подтверждаться результатами бактериологических исследований (анализом мазка мокроты и культуральным методом). Если у пациента предполагается бактериальная пневмония, туберкулезные изменения в легких сомнительной активности он должен пройти курс лечения антибиотиками широкого спектра действия в течение 7-14 дней, при этом рифампицин, стрептомицин, офлоксацин назначать категорически запрещается. По окончании курса неспецифической антибактериальной терапии больной проходит повторное клиническое, рентгенологическое и бактериологическое обследование и после консультации фтизиатра устанавливается клинический диагноз, группа диспансерного учета и назначается соответствующее лечение. Содержание больных 1А, 1Б и 1В групп обеспечивается отдельно от здоровых. Лица, наблюдающиеся по II ГДУ, содержатся в локальных изолированных участках, по III группе могут содержаться на общих основаниях, по показаниям им проводятся необходимые профилактические мероприятия.

Схема стандартного плана обследования больных на туберкулез
(см. бумажный вариант)

5. Методика бактериоскопического обследования

      Мокрота для отправки в лабораторию собирается в специальные контейнеры (плевательницы) с герметически завинчивающимися крышками, которые используются многократно после соответствующего мытья и дезинфекции. Одноразовые плевательницы после использования подлежат уничтожению. На наружную стенку плевательницы приклеивается этикетка, в которой указывается фамилия, имя, год рождения, дата забора, идентификационный номер больного. Одна форма ТБ-05 заполняется на все 3 (с целью диагностики) или на 2 (контроль химиотерапии) пробы от каждого больного.
      От каждого подозреваемого больного на исследование направляется три пробы мокроты.
      Первая проба. Мокрота собирается при обращении пациента в медицинскую часть (утром) под наблюдением медицинского работника.
      Вторая проба. Мокрота собирается утром следующего дня в медицинской части под наблюдением медицинского работника.
      Третья проба. Мокрота собирается в этот же день под наблюдением медицинского работника.
      Забор мокроты проводится в отсутствии посторонних людей, под руководством и контролем за процедурой медицинским работником на открытом воздухе или, если условия этого не позволяют, в отдельной хорошо проветриваемой комнате с наличием вытяжной вентиляции и кварцевой лампы.
      Медицинский работник обязан быть в специальном халате, колпаке, маске, клеенчатом фартуке и резиновых перчатках. Перчатки после работы кипятят в 2 % содовом растворе в течение 15 минут с момента закипания.
      Медицинский работник должен:
      успокоить пациента, объяснить причину обследования, а также рассказать, что следует откашливать мокроту из более глубоких отделов легких;
      дать пациенту открытую плевательницу, на которой наклеена этикетка с указанием фамилии больного и наименование медицинской организации;
      стать за спиной больного и попросить его поднести плевательницу ко рту, сделать 3 глубоких вдоха, в конце 3-го вдоха сильно откашляться и сплюнуть в нее мокроту;
      убедиться, что получено достаточное количество мокроты (3-5 мл) и что она содержит плотные гнойные частицы, а не слюну, (если мокроты получить не удалось, плевательница считается использованной и подлежит обеззараживанию);
      при наличии мокроты медицинский работник сам плотно закрывает крышкой плевательницу и помещает ее в специальную коробку или металлический бикс для перевозки;
      медицинскому работнику необходимо вымыть руки в перчатках с мылом.
      Собранная мокрота доставляется в лабораторию на исследование в течение суток, в исключительных случаях допускается хранение в медицинском учреждении не более 2-х дней при отсутствии холодильника (в сухом, прохладном месте) и до 7 дней при хранении в холодильнике. Для хранения и перевозки мокроты используются специальные контейнеры, металлические биксы с хладоэлементами.
      Биксы, в которых находятся плевательницы с мокротой, до перевозки следует хранить в холодильнике. При отсутствии возможности доставить мокроту, в медицинском учреждении можно приготовить хорошо зафиксированные мазки и переправить их в лабораторию. При необходимости посева, мокрота собирается в стерильную плевательницу и сохраняется в холодильнике не более 1 дня.
      Каждый медицинский работник отвечает за собственную безопасность и за безопасность своих коллег по работе. Приготовление и фиксация мазков из мокроты должны производиться в настольном биологически безопасном вытяжном шкафу. Медицинские работники, причастные к обследованию больных на туберкулез, должны работать в медицинском халате, застегивающемся сзади, резиново-клеенчатом переднике, резиновых перчатках и медицинском колпачке и маске. Запрещается принимать пищу и курить на рабочем месте. Загрязненные заразным материалом предметы подлежат немедленной дезинфекции или уничтожению (погружаются или заливаются 5% хлорсодержащим раствором на 4 часа). Тщательной дезинфекции должны подвергаться плевательницы (контейнеры) перед их транспортировкой (протирание ветошью, смоченной в одном из дезрастворов, применяемых при туберкулезной инфекции).
      Отправка результатов исследования.
      По завершении серии микроскопических исследований в сопроводительный список вносится дата проведения исследования и результат его, после чего список отправляется в медицинское учреждение как можно быстрее. Транспортировочные коробочки очищаются ватными тампонами, пропитанными дезинфицирующим раствором и возвращаются в медицинское учреждение.
      Уничтожение исследованных мазков.
      Мазок с обнаруженными на нем БК помещают в специальный ящик и хранят в течение 6 месяцев в лаборатории. Затем мазки после предварительного обеззараживания (погружение в дезраствор, кипячение, автоклавирование) подлежат вывозу на свалку.
      Отрицательные мазки хранятся в лаборатории в течение недели, с тем, чтобы при необходимости провести проверку достоверности результатов.

6. Контролируемая краткосрочная химиотерапия больных туберкулезом

      Химиотерапия в режиме DOTS стратегии является основным методом лечения больных туберкулезом любой локализации и основывается на трех принципах:
      1) химиотерапия должна быть контролируемой.
      Противотуберкулезные лекарственные средства должны приниматься больным в стационаре в присутствии медицинского работника, в амбулаторных условиях прием лекарственных средств контролируется медицинским работником;
      2) строгое соблюдение количества, набора лекарственных средств и их доз в зависимости от категории больных;
      3) соблюдение схем лечения по длительности.
      Химиотерапия по стратегии DOTS состоит из двух этапов:
      Первый этап - проведение интенсивной фазы химиотерапии в стационаре. Возможность амбулаторного лечения некоторых больных III категории, неопасных в эпидемиологическом отношении для окружающих, решается в индивидуальном порядке фтизиатром.
      Второй этап - поддерживающая фаза, менее интенсивная химиотерапия, проводится стационарно или амбулаторно по решению врача-фтизиатра.

Категории больных туберкулезом

      Больные туберкулезом подразделяются на следующие категории:
      Категория I. К данной категории относятся впервые выявленные больные с легочными и внелегочными формами туберкулеза с бактериовыделением, а также больные легочным туберкулезом, имеющие поражение паренхимы более 10 квадратных сантиметров, с тяжелыми осложненными и сочетанными формами легочного и внелегочного туберкулеза без выделения БК.
      Категория II. К этой категории относятся больные: с рецидивом туберкулеза, при неэффективном лечении больных I и III категории с бактериовыделением; с перерывом в лечении более двух месяцев при БК+.
      Категория III. К этой категории относятся больные с впервые выявленным ограниченным (в пределах одного сегмента) туберкулезом легких без бактериовыделения, с туберкулезом внелегочной локализации (артриты, периферические лимфадениты, мезоадениты и другой локализации), больные детско-подросткового возраста с неосложненными ограниченными формами первичного и вторичного туберкулеза.
      Категория IV. К этой категории относятся больные с хронической формой туберкулеза, у которых остается или вновь появилось бактериовыделение после окончания контролируемого полного повторного курса антибактериальной терапии. Лечение этих больных проводится в специально выделенных отделениях для этой категории.

Лечение больных туберкулезом

      Лечение больных I категории:
      Интенсивная фаза химиотерапии больным проводится в стационаре сроком от двух до четырех месяцев, в зависимости от тяжести и распространенности туберкулезного процесса, до достижения клинико-рентгенологического улучшения (тенденция к закрытию полости распада, закрытия полости распада и стойкой конверсии мазка). Лечение в этой фазе проводится четырьмя лекарственными средствами: изониазид, рифампицин, пиразинамид, или этамбутол или стрептомицин в соответствующих весу и возрасту дозировках.
      Бактериологическое исследование мокроты проводится всем больным, у кого до начала лечения были обнаружены БК+ бактериоскопическим методом.
      По окончании двух-четырех месяцев переход к поддерживающей фазе химиотерапии в амбулаторных условиях возможен только в случае отрицательного результата двукратного исследования мокроты на БК. Если мазок остался положительным, то следует заподозрить лекарственную устойчивость к химиопрепаратам. К этому времени будут готовы результаты бактериологического исследования мокроты и чувствительность культуры к применяемым лекарственным средствам. Если к концу третьего месяца мазок остается положительным и при сохранении полостей деструкции в легочной ткани стационарное лечение продлить до четырех месяцев. Если на пятом месяце и позже лечения мазок остается положительным, то больной должен быть перерегистрирован как "неэффективность лечения" и начать его по режиму II категории.
      Поддерживающая фаза терапии проводится в контролируемом режиме амбулаторно или стационарно в течение четырех месяцев, преимущественно в интермиттирующем режиме двумя лекарственными средствами: изониазид, рифампицин (комбинированная таблетка) и изониазид (один), принимаемыми три раза в неделю. В случаях распространенного заболевания поддерживающая фаза проводится также двумя лекарственными средствами: изониазид и рифампицин ежедневно четыре месяца в такой же дозировке, как в интенсивной фазе. При милиарном туберкулезе, менингите, обширных поражениях возможно продление поддерживающей фазы до семи месяцев.

      Лечение больных II категории.
      Интенсивную фазу химиотерапии проводить с определением чувствительности к лекарственным средствам, сроком от трех до пяти месяцев, в зависимости от тяжести и распространенности туберкулезного процесса до достижения клинико-рентгенологического улучшения (тенденция к закрытию полости распада, закрытия полости распада и стойкой конверсии мазка).
      Лечение проводится первые два месяца - пятью лекарственными средствами: изониазид, рифампицин, пиразинамид, этамбутол, стрептомицин, третий-пятый месяцы - без стрептомицина. По истечении трех-пяти месяцев лечения производится двукратное исследование мокроты на БК, при отрицательном результате бактериоскопии и посева переходят к поддерживающей фазе лечения. Если к концу третьего месяца мазок остался положительным и при сохранении полостей деструкции в легочной ткани, стационарное лечение продлить до пяти-семи месяцев. Если устанавливается резистентность культуры к двум и более лекарственным средствам, используемых в интенсивной фазе и через семь месяцев лечения больной не абациллирован, его переводят в IV категорию и лечат индивидуально.
      Поддерживающая фаза проводится стационарно или амбулаторно по заключению врача-фтизиатра преимущественно в интермиттирующем режиме тремя лекарственными средствами (изониазидом, рифампицином, этамбутолом) с кратностью три раза в неделю на протяжении 4-5 месяцев. При распространенных процессах возможно проведение поддерживающей фазы лечения в ежедневном режиме теми же лекарственными средствами так же пять месяцев по индивидуальным показаниям.

      Лечение больных III категории.
      В течение двух месяцев интенсивной фазы лечения больным назначается прием трех лекарственных средств: изониазид, рифампицин и пиразинамид, преимущественно амбулаторно, редко в стационаре. При отрицательных двух анализах мокроты на БК больного переводят на поддерживающую фазу лечения.
      Поддерживающая фаза проводится в течение четырех месяцев двумя лекарственными средствами (изониазид, рифампицин) плюс изониазид (один) с кратностью три раза в неделю.
      Если у больного по истечению двух месяцев выявляется бацилловыделение, он переводится во II категорию и получает соответствующее лечение.

      Лечение детей и подростков.
      Лечение детей и подростков осуществляется на тех же принципах, что и взрослых.
      Детям с распространенными и осложненными формами туберкулеза легких и внутригрудных лимфатических узлов БК + и БК - (I и II категории) интенсивное лечение проводится в стационаре в течение двух-пяти месяцев.
      Поддерживающее лечение проводится в течение трех-четырех месяцев в условиях стационара или амбулаторно, затем три-четыре месяца - амбулаторно под контролем фтизиатров и работников общей медицинской сети.
      Детям с выраженными туберкулезными изменениями в легких и внутригрудных лимфатических узлах без осложнений БК- (III категория) проводится интенсивное лечение в течение двух месяцев и два месяца поддерживающее лечение в условиях стационара, последующие два-три месяца - амбулаторно под контролем фтизиатра.
      Детям с малыми формами туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов (III категория} интенсивная терапия в течение двух месяцев и два месяца поддерживающего лечения проводятся в условиях стационара, последующие два месяца лечение проводится амбулаторно.
      Дети с БЦЖ-итами лечатся, как больные, относящиеся к III категории.

      Лечение пациентов с ВИЧ и больных СПИДом, заболевших туберкулезом.
      Лечение данной категории больных проводится под контролем фтизиатров до окончания полного курса химиотерапии туберкулеза.

      Патогенетическая терапия.
      Патогенетические средства и методы должны использоваться только на фоне основного курса химиотерапии строго по показаниям.

      Коллапсотерапевтические методы лечения.
      Искусственный пневмоторакс - введение воздуха в плевральную полость для сдавливания больного легкого, показан в ряде случаев при отсутствии прекращения бактериовыделения через два-три месяца контролируемой стандартной химиотерапии при деструктивном туберкулезе, при наличии свежей, эластичной каверны без значительного фиброзного уплотнения легочной ткани. Дополнительным показанием к применению данного метода является кровохарканье, наличие лекарственной устойчивости возбудителя или непереносимости химиопрепаратов. Продолжительность искусственного пневмоторакса должна быть два-четыре месяца.
      Пневмоперитонеум - введение воздуха в брюшную полость для подъема и ограничения подвижности диафрагмы, применяется при лечении кавернозного и инфильтративного туберкулеза с распадом нижнедолевой локализации, диссеминированных и нижнедолевых процессах, а также в сочетании с резекцией легкого для уменьшения гемоторакса и быстрейшего заполнения пострезекционной полости. Кратковременный искусственный пневмоторакс и пневмоперитонеум необходимо проводить на фоне контролируемой стандартной химиотерапии, при наличии резистентных форм БК.

       Хирургическое лечение.
       Хирургическое лечение больных туберкулезом применяется по показаниям после консультации специалиста-хирурга. Вопрос о хирургическом вмешательстве должен решаться строго индивидуально при следующих обстоятельствах:
      1) при наличии жизненных показаний для хирургического лечения (неуклонное легочное кровотечение, напряженный спонтанный пневмоторакс, нарушение функций органов пораженных туберкулезом);
      2) при неэффективности (продолжающемся бактериовыделении) адекватных краткосрочных курсов противотуберкулезной химиотерапии, то есть после проведения основного (I категория) и повторного курса лечения (II категория);
      3) при неэффективности адекватного курса противотуберкулезной химиотерапии лекарственными средствами второго ряда (резервными) у больных полирезистентным туберкулезом (специальные методические рекомендации Всемирной организации здравоохранения).
      Тактика ведения больных по ДОТС, подвергшихся оперативному лечению должна быть следующая:
      у больных, имевших перед операцией БК+, после операции проводится полный курс лечения по II категории;
      если у больного перед операцией мазок отрицательный, то после операции лечение по схеме поддерживающей фазы II категории;
      если у больного до операции был определен мультирезистентный туберкулез, проводится полный курс индивидуальной терапии.

      Регистрация результатов стандартного лечения.
      В конце курса лечения фтизиатр регистрирует исход лечения каждого больного в специальном журнале в соответствии со стандартизованными формулировками исхода лечения.
      Регистрация результатов лечения больных туберкулезом с бактериовыделением:
      "вылечен" - получены отрицательные результаты бактериоскопии мокроты на 5 месяце и в конце лечения;
      "лечение завершено" - больной завершил полный курс лечения, однако провести бактериоскопию мазков не предоставляется возможным;
      "неэффективность лечения ("неблагоприятный исход" - бактериоскопия мокроты осталась или вновь стала положительной на пятом месяце и позже от начала лечения;
      "больной умер" - смерть больного наступила в результате любой причины во время курса лечения;
      "нарушение режима" - больной, по каким-либо причинам не принимающий лечение в течение более двух месяцев. При этом на момент прекращения лечения он стал (или оставался) больным с отрицательным мазком, возобновил терапию после перерыва на два и более месяца;
      "перевод" - больной продолжает лечение в другой медицинской организации и исход терапии неизвестен.

      Анализ исходов лечения.
      Фтизиатр должен проводить ежеквартально и в конце каждого года анализ исходов специфической терапии. Результаты лечения новых и ранее леченных больных анализируются раздельно.
      Ежеквартальные отчеты об исходах лечения из каждого учреждения направляются в соответствующую медицинскую службу, где данные обобщаются и направляются в вышестоящие медицинские подразделения. Результаты анализа используются для оценки эффективности лечения и разработки соответствующих рекомендаций.

      Лекарственная резистентность.
      Нередко неправильное или неадекватное лечение больных (использование нестандартных схем лечения, отсутствие контроля за приемом химиопрепаратов), находящихся в заключении, приводит к появлению лекарственно резистентных форм туберкулеза, повышает риск распространения инфекции и представляет угрозу не только для осужденных, персонала тюрем, но и для всего общества. Чрезвычайно важно предупредить развитие резистентности к рифампицину - наиболее эффективному противотуберкулезному лекарственному средству. Если резистентность к рифампицину получит широкое распространение, туберкулез превратится в неизлечимую болезнь.
      Особое клинико-эпидемиологическое значение приобретает лекарственная устойчивость микобактерий туберкулеза в исправительных учреждениях.
      Резистентная форма туберкулеза - это случай туберкулеза, когда возбудителем заболевания являются микобактерии, резистентные к одному или нескольким противотуберкулезным лекарственным средствам.
      Монорезистентность - устойчивость к одному лекарственному средству.
      Полирезистеность - резистентность к двум и более лекарственным средствам.
      Мультирезистеность - MDR (множественная резистентность) - устойчивость, по меньшей мере, к изониазиду (Н) и рифампицину (R), с или без резистентости к другим лекарственным средствам.
      Первичная лекарственная устойчивость - резистентность у больных, никогда в прошлом не принимавших противотуберкулезные лекарственные средства (или получал менее 1 месяца).
      Приобретенная резистентность - резистентность, возникшая у больных, получавших специфическую терапию (более 1 месяца).
      В клиническом аспекте основными причинами формирования полирезистентности являются:
      отсутствие принципа контролируемости химиотерапии и пропуски приема лекарственных средств на любых этапах лечения;
      назначение неправильных доз и схем лечения, монотерапии при "неудачах лечения";
      необоснованная отмена одного или нескольких лекарственных средств, мотивированная частичной непереносимостью;
      отказ от продолжения лечения, перерывы в обеспечении лекарственными средствами, поздняя диагностика;
      недостаточная санитарно-просветительная работа по туберкулезу, отсутствие должного контакта больного с врачом, недостаточная информированность больного об особенностях лечения противотуберкулезными лекарственными средствами.
      Приоритетной задачей является предупреждение возникновения случаев туберкулеза с множественной устойчивостью возбудителей, а не лечение больных с полирезистентными формами туберкулеза.
      Лечение больных с резистентными формами туберкулеза должно проводится только в специализированных стационарах при наличии резервных лекарственных средств, согласно разработанным схемам:

      Схема лечения мультирезистентных форм туберкулеза
__________________________________________________________________________
Резистентность |     Интенсивная фаза       |   Поддерживающая фаза
_________________|____________________________|___________________________
                 |лекарственное |миним.продол.|лекарственное|продолжитель-
                 |средство      |лечения      |средство     |ность лечения
_________________|______________|_____________|_____________|_____________
Изониазид         1.Аминогликозид¹      3      1. Этионамид       18
Рифампицин        2.Этионамид           3      2.Офлоксацин²      18
Стрептомицин      3.Пиразинамид         3      3.Этамбутол        18
                  4.Офлоксацин²         3
                  5.Этамбутол           3
__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________
Резистентность |     Интенсивная фаза       |   Поддерживающая фаза
_________________|____________________________|___________________________
                 |лекарственное |миним.продол.|лекарственное|продолжитель-
                 |средство      |лечения      |средство     |ность лечения
_________________|______________|_____________|_____________|_____________
Изониазид         1.Аминогликозид¹      3      1.Этионамид        18
Рифампицин        2.Этионамид           3      2.Офлоксацин²      18
Стрептомицин      3.Пиразинамид         3      3.Циклосерин       18
                  4.Офлоксацин²         3
                  5.Циклосерин           3

__________________________________________________________________________

      Примечание:
      ¹Канамицин или амикацин или капреомицин
      ²При плохой переносимости суточная доза 800 мг может быть уменьшена до 400 мг

Популяции МТ в организме

      Метаболически активные, интенсивно размножающиеся и распространяющиеся.
      Нефагоцитированные и в основном находящиеся в полостных образованиях.
      Микобактерии, фагоцитированные макрофагами.
      Неактивные, ("дремлющие", персистирующие, семидормантные) МТ, дающие спонтанные вспышки активности.
      Дормантные (постепенно умирающие) МТ.
      Эффективность действия противотуберкулезных лекарственных средств

Противотуберкулезные лекарственные средства характеризуются тремя основными свойствами: бактерицидной активностью, "стерилизующей" активностью и способностью предупреждать развитие резистентности. У разных противотуберкулезных лекарственных средств эти свойства выражены в различной степени.

      1. Бактерицидное действие -     ИЗОНИАЗИД (1)
                                        РИФАМПИЦИН (1, 2, 3)
                                        ПИРАЗИНАМИД (2)
                                        СТРЕПТОМИЦИН (1)

      2. Стерилизующее действие   -     РИФАМПИЦИН (1, 2, 3)

      3. Предотвращающее лекарственную устойчивость
                                        ИЗОНИАЗИД
                                        РИФАМПИЦИН
                                        ЭТАМБУТОЛ
                                        СТРЕПТОМИЦИН

      Пиразинамид активен в кислой среде против МТ, находящихся в макрофагах.
      Стрептомицин проявляет свою активность в отношении быстро размножающихся   внеклеточных бактерий туберкулеза.
      Этамбутол является бактериостатическим лекарственным средством, который применяют в комплексе с активными бактерицидными лекарствами, чтобы предупредить формирование лекарственной резистентности.

Прием противотуберкулезных лекарственных средств

      Лучше всего все лекарственные средства принять в один прием (утром натощак):
      наилучший эффект действия;
      самый удобный способ для больного;
      проще контролировать.
      Дозировка противотуберкулезных лекарственных средств

      Лекарственное средство        Доза лекарственного средства мг/кг
                                    Ежедневно    3 раза в неделю

      ИЗОНИАЗИД        H               5             10
     РИФАМПИЦИН       R               10            10
     ПИРАЗИНАМИД      Z               25            35
     ЭТАМБУТОЛ        E               15            30
     СТРЕПТОМИЦИН     S               15            15

      Изониазид - табл.100 мг, 300 мг; раствор для инъекций 25мг/мл в ампулах по 2 мл
      Изониазид - гидразид изоникотиновой кислоты - обладает высокой бактерицидной активностью против размножающихся микобактерий. Лекарственное средство быстро всасывается из кишечника и легко проникает во все биологические жидкости и ткани. Снижение концентрации препарата в плазме в 2 раза происходит через 30-180 минут. Выводится преимущественно через почки в течение 24 часов.
      Применение:
      Применяется как один из компонентов во всех схемах противотуберкулезной терапии, рекомендуемой Всемирной организацией здравоохранения. Иногда изониазид применяют самостоятельно для профилактики:
      контактным;
      инфицированным (вираж, гиперергическая реакция).
      Дозировка:
      обычно изониазид применяют перорально, однако больным, находящимся в критическом состоянии, лекарственное средство можно вводить внутримышечно.
      Лечение (комбинированная терапия):
      5 мг/кг (4-6 мг/кг) ежедневно, максимум 300 мг
      10 мг/кг 3 раза в неделю
      15 мг/кг два раза в неделю

      Противопоказания:
      гиперчувствительность к лекарственному средству; заболевания печени.
      Предосторожности:
      у больных с хроническими заболеваниями печени необходимо периодически проверять уровень печеночных трансаминаз в сыворотке крови. Больные с вероятностью развития невритов (гипотрофия, хронический алкоголизм или диабет) должны одновременно принимать пиридоксин в дозе 10 мг ежедневно;
      у больных с эпилепсией лечение следует проводить под тщательным наблюдением, так как прием изониазида может провоцировать развитие приступов.

      Побочные реакции:
      обычно больные хорошо переносят лечение в рекомендуемых дозах. Иногда в течение первой недели приема лекарственного средства наблюдаются системные или кожные проявления гиперчувствительности. Возможность развития невритов исключается, если больные с повышенным риском принимают ежедневно пиридоксин. У чувствительных больных (особенно на поздних стадиях лечения) могут развиться другие, более редкие формы неврологических расстройств, включая невриты зрительного нерва, токсические психозы или генерализованные судороги, что может потребовать отказа от приема изониазида. Гепатит наблюдается редко, но является серьезным осложнением, тяжелые последствия можно предупредить, если сразу же прекратить прием лекарственного средства. Однако чаще значительный подъем уровней печеночных трансаминаз в сыворотке крови в начале лечения не имеет;
      клинического значения, эти нарушения исчезают спонтанно во время второй фазы лечения.

      Рифампицин - капсулы или таблетки 150 мг и 300 мг.
      Является полусинтетическим производным рифампицина - сложного макролидного антибиотика, который угнетает синтез рибонуклеиновой кислоты у многочисленных патогенных микроорганизмов. Он обладает бактерицидной активностью и выраженным стерилизующим эффектом по отношению к туберкулезным микобактериям, располагающимся как внутри, так и внеклеточно.
      Рифампицин - жирорастворимое лекарственное средство. После перорального приема он быстро всасывается и проникает во все ткани и биологические жидкости; при воспалительных изменениях мозговых оболочек значительные количества лекарственного средства проникают в спинномозговую жидкость. При однократном приеме 600 мг концентрация рифампицина в сыворотке крови достигает максимального уровня (около 10 мг/мл) через 2-4 часа с последующим постепенным снижением до половины этой концентрации в течение 2-3 часов. Препарат интенсивно рециклируется в системе кишечник-печень, образующиеся в печени метаболиты выделяются с фекалиями. Так как резистентность к рифампицину развивается очень легко, это лекарственное средство всегда следует применять вместе с другими противотуберкулезными лекарственными средствами.
      Применение:
      рифампицин входит во все шести и восьмимесячные схемы лечения туберкулеза, рекомендуемые Всемирной организацией здравоохранения.
      Дозировка и способы введения:
      рифампицин рекомендуется принимать не менее чем за 30 минут до еды, так как при одновременном приеме с пищей всасывание лекарственного средства из кишечника ухудшается.
      10 мг/кг (8-12 мг/кг) ежедневно, максимум 600 мг в сутки два или три раза в неделю.
      Противопоказания:
      гиперчувствительность к рифампицину;
      нарушение функции печени.
      Предосторожности:
     у больных, которые возобновляют прием рифампицина после длительного перерыва в лечении, могут наблюдаться серьезные иммунологические расстройства, приводящие к нарушениям функции почек, гемолизу или тромбоцитопении. В таких редких случаях необходимо сразу же отказаться от приема рифампицина.
      Необходимо тщательно контролировать функции печени у пожилых людей, хронических алкоголиков и пациентов с заболеваниями печени.
      Следует предупредить больных о возможном окрашивании мочи, слезной жидкости, слюны и мокроты в красный цвет.
      Побочные реакции: большинство больных хорошо переносят лечение рифампицином в рекомендуемых дозах, хотя могут наблюдаться расстройства кишечника. При анорексии, тошноте, болях в животе можно принимать лекарственное средство перед сном. Другие побочные реакции (высыпания на коже, лихорадка, гриппоподобный синдром и тромбоцитопения) могут наблюдаться при лечении по "прерывистой схеме" (при приеме лекарства не ежедневно, а с перерывами).
      У больных, принимающих рифампицин 3 раза в неделю, отмечались также проходящая олигурия, одышка и гемолитическая анемия. Эти реакции обычно исчезали, если больной переходил на схему лечения с ежедневным приемом лекарственных средств.
      Умеренное повышение концентрации билирубина и трансаминаз в сыворотке крови, наблюдающееся нередко в начале лечения, обычно является транзиторным и не имеет клинического значения. Однако у некоторых больных может развиваться гепатит, который может привести к летальному исходу. Поэтому рекомендуется никогда не превышать рекомендуемую максимальную суточную дозу 10 мг/кг (600 мг в день). При наличии у больного желтухи, пурпуры, острой почечной недостаточности необходимо прекратить прием лекарственного средства. При появлении оранжевой (красной) окраски мочи - успокоить больного.

      Пиразинамид - таблетки 400 мг, 500 мг.
      Синтетический аналог никотиамида, обладающий слабой бактерицидной активностью против M. Tuberculosis, но проявляющий выраженный стерилизующий эффект, особенно в относительно кислой внутриклеточной среде, в макрофагах или в очагах острого воспаления. Лекарственное средство обладает выраженной эффективностью в течение первых двух месяцев лечения, когда имеются острые воспалительные изменения. Его применение способствует сокращению продолжительности лечения и снижению риска развития рецидивов.
      Пиразинамид легко всасывается из желудочно-кишечного тракта и быстро проникает во все ткани и биологические жидкости. Максимальный уровень в плазме достигается через 2 часа после приема препарата, а снижение концентрации в 2 раза отмечается через 10 часов. Пиразинамид метаболизируется преимущественно в печени, большая часть продуктов метаболизма выводится с мочой.
      Применение:
      пиразинамид входит во все шести- и восьмимесячные схемы лечения туберкулеза, рекомендуемые Всемирной организацией здравоохранения.
      Дозировка и способы введения:
      25 мг/кг ежедневно (20-30 мг/кг);
      35 мг/кг (300;) мг/кг) три раза в неделю;
      50 мг/кг (40-60 мг/кг) два раза в неделю.
      Противопоказания:
      гиперчувствительность к пиразинамиду;
      тяжелые поражения печени.
      Предосторожности:
      следует проводить тщательное наблюдение за больными диабетом, так как могут отмечаться значительные колебания концентрации глюкозы в крови.
      Побочные реакции:
      переносимость пиразинамида обычно хорошая. Реакция гиперчувствительности наблюдается редко, но некоторые больные жалуются на чувство жжения кожи. Нередко в начальных стадиях лечения отмечается умеренный подъем концентрации трансаминаз в сыворотке крови. Может повышаться уровень мочевины в крови (в результате угнетения секреции в почечных канальцах), что не сопровождается развитием каких-либо симптомов. Иногда развивается подагра, нередко отмечаются артралгии (особенно плечевых суставов), купирующиеся приемом аспирина, аналгетиков.
      Стрептомицин - порошок для инъекций, 1 г основания во флаконе.
      Аминогликозид, который используют при лечении туберкулеза и других инфекций, вызванных чувствительными грамотрицательными бактериями.
      Стрептомицин не всасывается из желудочно-кишечного тракта, но после внутримышечного введения легко проникает в межклеточные пространства большинства тканей, где быстро достигает бактерицидной концентрации, особенно в туберкулезных кавернах.
      Небольшие количества стрептомицина обычно проникают и в спинномозговую жидкость. Концентрация лекарственного средства в плазме снижается в 2 раза через 2-4 часа, а у новорожденных, пожилых людей и больных с тяжелыми нарушениями функции почек - значительно позже. Стрептомицин выводится из организма в неизмененном виде с мочой.
      Применение:
      стрептомицин используется в нескольких схемах лечения больных туберкулезом, рекомендуемых Всемирной организацией здравоохранения.
      Дозировка и способы лечения:
      стрептомицин необходимо вводить глубоко внутримышечно.
      5 мг/кг (12-18 мг/кг) ежедневно или 2-3 раза в неделю.
      Противопоказания:
      гиперчувствительность к стрептомицину;
      поражения слухового нерва;
      миастения.
      Предосторожности:
      реакции гиперчувствительности наблюдается редко. Но если они возникают (обычно в течение первой недели лечения), от стрептомицина следует немедленно отказаться. После нормализации температуры и исчезновения сыпи провести десенсибилизирующую терапию. У пожилых людей и больных с нарушениями функции почек в результате кумуляции стрептомицина может наблюдаться интоксикация. Стрептомицин нельзя вводить беременным. Он проникает через плаценту и может вызвать у плода повреждения слухового нерва и почек.
      Побочные реакции:
      инъекции стрептомицина болезненны, а в местах его введения могут формироваться стерильные абсцессы. Нередко наблюдаются выраженные реакции гиперчувствительности. При правильной дозировке нарушения вестибулярного аппарата наблюдаются редко. При головной боли, рвоте и нарушениях равновесия необходимо снизить дозу. При сравнении с другими аминогликозидами стрептомицин обладает меньшей нефротоксичностью. При уменьшении количества мочи, а также при выявлении альбуминурии или появлении цилиндров в моче доза лекарственного средства должна быть немедленно снижена наполовину. Редкими побочными реакциями являются гемолитическая анемия, апластическая анемия, агранулоцитоз и тромбоцитопения. Больным, получающим стрептомицин, не следует назначать другие ототоксические и нефротоксические лекарственные средства. При нарушении слуха следует прекратить прием стрептомицина и перейти на этамбутол.
      Этамбутол - таблетки 100 мг, 400 мг.
      Синтетический аналог 1,2-этандиамина, обладающий бактерицидной активностью против M. tuberculosis, M. bovis и некоторых нетуберкулезных микобактерий. Используется в комбинации с другими противотуберкулезными лекарственными средствами для предупреждения или замедления развития лекарственной резистентности. Легко всасывается из желудочно-кишечного тракта. Концентрация в плазме достигает максимума через 2 часа и снижается наполовину в течение 3-4 часов. Этамбутол выводится с мочой, как в неизмененном виде, так и в виде метаболитов.
      Применение:
      этамбутол входит в несколько схем противотуберкулезной терапии, рекомендуемых Всемирной организацией здравоохранения.
      Дозировка и способы введения:
      15 мг/кг (15-20 мг/кг) ежедневно
      30 мг/кг (25-35 мг/кг) три раза в неделю
      45 мг/кг (40-50 мг/кг) два раза в неделю. Больным с нарушением функции почек лекарственное средство назначают в уменьшенных дозах.
      Противопоказания:
      гиперчувствительность к этамбутолу;
      неврит зрительного нерва любой этиологии;
      неспособность сообщать о нарушениях зрения.
      Предосторожности:
      при ухудшении зрения и нарушениях цветоощущения прекратить лечение и обратиться к врачу. Детям младшего возраста или больным, которые не смогут сообщить о таких нарушениях, этамбутол назначать не следует.
      Если есть подозрение, что у больных имеется почечная недостаточность, до начала лечения рекомендуется проверить функцию почек.
      Побочные реакции:
      при лечении большими дозами может развиться неврит зрительного нерва, который быстро приводит к снижению остроты зрения и нарушению цветоощущения. Ранние нарушения обычно имеют обратимый характер, однако, если лечение этамбутолом не будет прекращено своевременно, может наступить слепота. Иногда развиваются невриты нижних конечностей.

Симптоматическое лечение побочных реакций
на противотуберкулезные лекарственные средства

__________________________________________________________________________
Побочные реакции      |Лекарственное (ые) средство|    Лечение
                      |(а) вызвавшее реакцию      |
______________________|___________________________|_______________________
Слабые реакции:                                   Продолжать лечение, про-
Анорексия, тошнота,    Рифампицин                 верить дозировку
боли в животе                                     лекарственных средств
Боли в суставах        Пиразинамид                Принимать лекарства
                                                  перед сном
Жжение в ногах         Изониазид                  Аспирин
Оранжевая/красная      Рифампицин                 Пиридоксин, 100 мг в сутки
моча
Выраженные реакции:                               Успокоить больного
Кожный зуд, сыпь на    Стрептомицин               Прекратить прием
коже                                              лекарственного средства
Нарушения слуха        Стрептомицин               Прекратить прием
                                                  лекарственного средства
Вертиго или нистагм    Стрептомицин               Прекратить прием
                                                  лекарственного средства
Желтуха (другие        Большинство лекарственных Прекратить прием
причины исключены)     средств (особенно          лекарственного средства
                       изониазид, пиразинамид     перейти на этамбутол
                       и рифампицин)

Рвота и нарушение      Большинство противотубер- Прекратить прием
сознания (подозрение   кулезных лекарственных     лекарственного средства
на острую печеночную   средств                    Срочно поставить
недостаточность)                                  печеночные пробы и
Нарушения зрения                                  определить протром-
                                                  биновое время
Шок, пурпура, острая   Этамбутол                  Прекратить прием
почечная недоста-                                 этамбутола
точность               Рифампицин                 Прекратить прием
                                                  рифампицин
__________________________________________________________________________

7. Схема диспансерного наблюдения за больными
туберкулезом в учреждениях

I группа - Активный туберкулез

      IА группа (ограниченные процессы), больные III категории
      Мероприятия - интенсивная фаза в стационаре или амбулаторно 2 месяца, поддерживающаяся фаза - 4 месяца.
      Сроки наблюдения - 1 год после окончания лечения.
      Критерии эффективности диспансерного наблюдения - перевод в режим 2 категории при неэффективности лечения, при эффективности лечения - перевод во 2 группу диспансерного учета.

      IБ группа (распространенные процессы, а также лица с ограниченными процессами при наличии отягощающих факторов, больные I и II категорий.
      Мероприятия - интенсивная фаза от 3 до 4 месяцев, поддерживающая фаза - до 4 месяцев - в стационарных условиях или амбулаторно в строго контролирующем режиме.
      Сроки наблюдения - 2 года после окончания лечения.
      Критерии эффективности диспансерного наблюдения - перевод из I категории в режим II категории при неэффективности лечения и перевод из II категории в I B группу, при эффективности лечения - перевод во II группу ДУ.
      IB (хронический туберкулез) - больные IV категории - лица, у которых вследствие неэффективного лечения по II категории в 1А и 1Б подгруппах сформировался хронический туберкулезный процесс, у которых установлена резистентность культуры к 2 и более лекарственным средствам.
      Контрольные сроки обследования - не реже 1 раза в квартал (скопия, посев мокроты, определение чувствительности к противотуберкулезным лекарственным средствам, клинико-рентгенологический контроль, общий анализ крови).
      Сроки наблюдения - постоянно при неэффективном лечении. При успешном лечении с конверсией мазка и посева - через год после прекращения бактериовыделения.
      Мероприятия - лечение по индивидуальному режиму с учетом чувствительности к противотуберкулезным лекарственным средствам. При наличии мультирезистентного туберкулеза - лечение 12-18 месяцев лекарственными средствами резервного ряда в специализированных отделениях. По показаниям - оперативное лечение.
      Критерии эффективности диспансерного наблюдения - перевод во II группу при успешном лечении.
      II группа - неактивный туберкулез - переводятся лица из I группы ДУ после успешного лечения.

      Контрольные сроки обследования - 2 раза в год: бактериоскопия, клинико-рентгенологический контроль, общий анализ крови.
      Сроки наблюдения - 1 год, после чего снимаются с учета.
      Критерии эффективности диспансерного наблюдения - отсутствие рецидивов туберкулеза.

      III группа - лица с повышенным риском заболевания туберкулезом
      Включает контактных лиц из очагов туберкулеза (БК+) и очагов смерти. Всем подросткам, имевшим контакт с больным туберкулезом, необходимо провести пробу Манту 2 ТЕ, неинфицированным - повторить пробу через 6 месяцев, а также клинический осмотр, бактериоскопию и ФГ, анализы крови и мочи.
      Химиопрофилактика - проводится всем подросткам, находившимся в контакте с больным активным туберкулезом (БК+, БК-) - изониазидом 10 мг/кг, инфицированным (папула 5 мм и более) - в течение 2-х месяцев, неинфицированным (проба Манту 2 ТЕ-отрицательная) - 3 месяца. Подросткам с гиперергической реакцией (папула 15 мм и более или везикуло-некротическая реакция при отсутствии клинико-рентгенологических данных) - химиопрофилактика проводится 2 лекарственными средствами - изониазид 10 мг/кг + этамбутол 15 мг/кг в течение 2-х месяцев. Химиопрофилактика проводится на фоне поливитаминов, с обязательным включением в комплекс - витамина В₆.
      Контрольные сроки обследования - клинический осмотр, бактериоскопия, рентгенологические исследования, анализ крови и мочи при взятии и снятии с учета.
      Сроки наблюдения - 1 год.

8. Учетно-отчетная документация бактериологической
диагностики и результатов лечения по критериям стратегии DОТS.

      1. Учетная документация:
      1) Медицинская карта лечения больного туберкулезом - форма ТБ 01-каз.(дисп).;
      При выявлении больного активным туберкулезом, подтверждение диагноза, определение стратегии лечения, наблюдения за больными проводится решением ВКК противотуберкулезного учреждения. На каждого вновь выявленного больного туберкулезом заполняется и ведется на период стационарного и амбулаторного лечения форма ТБ 01-каз. дисп. На всех этапах выявления, лечения, лабораторных исследований и диспансеризации больного должна соблюдаться преемственность.
      2) Журнал регистрации туберкулеза в учреждении - форма ТБ 03;
      Данный журнал ведется в каждом учреждении. Левая часть журнала заполняется до лечения, правая часть на основании медицинской карты лечения больного. Данные журнала ежемесячно сверяются с лабораторным регистрационным журналом (форма ТБ 04-каз.) и формой ТБ-2-дополнение к форме № 1 "Отчет об отдельных инфекционных и паразитарных заболеваниях".
      3) Лабораторный регистрационный журнал - форма ТБ 04;
      Лабораторный журнал регистрации исследований мокроты ведется в каждой лаборатории медицинской части, проводящей эти исследования. Лабораторный порядковый номер присваивается больному, а не образцу мокроты.
      4) Направление на проведение анализа мокроты - форма ТБ 05;
      5) Бланк направления результата исследования культуры БК на чувствительность к антибиотикам - форма ТБ 06.
      2. Отчетная документация:
      1) Квартальный отчет о новых случаях и рецидивах туберкулеза - форма ТБ-07.
      Данный отчет составляется на основании журнала регистрации или медицинской карты лечения больного. Квартальный отчет предоставляется "снизу-вверх" в вышестоящие медицинские подразделения уголовно-исполнительной системы;
      2) Квартальный отчет по результатам лечения больных туберкулезом, зарегистрированных 12-15 месяцев назад - форма ТБ 08. Данная форма заполняется ретроспективно на основании журнала регистрации туберкулеза, вернувшись назад на один год от квартала, который закончился на день отчета. Отчет предоставляется "снизу-вверх" в том же порядке, аналогично форме ТБ-07.

9. Применение туберкулиновой пробы

      1. Цель применения.
      Туберкулиновая проба (проба Манту с двумя туберкулиновыми единицами, далее - проба Манту 2 ТЕ) очищенного туберкулина применяется при обследовании детей, относящихся к группам "риска" заболевания туберкулезом, в клинической практике и перед проведением ревакцинации против туберкулеза 6-7 и 11-12 лет. Проба Манту 2 ТЕ ставится одноразовыми туберкулиновыми шприцами согласно наставлению приложенного к туберкулину.
      2. Оценка результатов пробы Манту.
      Результат пробы Манту оценивается через 72 часа путем измерения инфильтрата в миллиметрах (далее - мм). Прозрачной бесцветной миллиметровой линейкой (из пластмассы) измеряют и регистрируют поперечный (по отношению к оси руки) размер инфильтрата. Реакция считается:
      "отрицательной" - при полном отсутствии инфильтрата (гиперемия) или при наличии уколочной реакции (0-1 мм);
      "сомнительной" - при инфильтрате (папуле) размером 2-4 мм или только гиперемии любого размера без инфильтрата;
      "положительной" - при наличии выраженного инфильтрата (папулы) диаметром 5 мм и более;
      "гиперергической" - при наличии у детей инфильтрата с диаметром 15 мм и более, у подростков - 17 мм, у взрослых - 21 мм;
      "везикуло-некротической" - независимо от размера инфильтрата с лимфангоитом или без него, или в соответствии с наставлением к туберкулину. При измерении инфильтрата категорически запрещается пользоваться шкалой от термометра, миллиметровой бумагой, самодельными линейками из рентгеновской пленки и так далее.

      3. Контингенты детей, подлежащих обследованию пробой Манту 2 ТЕ:
      дети группы "риска";
      дети и подростки из очагов туберкулеза;
      дети старше двух месяцев перед вакцинацией и в возрасте 6-7, 11-12 лет перед ревакцинацией.
      4. К группам "риска" относятся следующие контингенты детей:
      дети из социально неблагополучных семей (родители - алкоголики, наркоманы, бомжи и другие);
      дети, находящиеся на амбулаторном и стационарном лечении, с длительным кашлем (более двух недель) с симптомами нарастающей интоксикации (субфебрилитет, потливость, снижение аппетита и массы тела, раздражительность, вялость и так далее);
      дети с увеличенными периферическими лимфатическими узлами (в четырех и более группах);
      перед проведением гормональной терапии;
      дети с неразвившимся поствакцинальным рубчиком.
      5. Противотуберкулезные диспансеры осуществляют подготовку и своевременную переподготовку медицинских сестер с выдачей справок-допусков к проведению туберкулиновых проб. Проверка уровня подготовки медицинских сестер по технике постановки и чтения результатов туберкулиновых проб должна проводиться ежегодно.
      6. В случаях, если по тем или иным причинам проба Манту производится не перед и не одновременно с плановыми прививками, а после проведения их, туберкулинодиагностика должна осуществляться не ранее, чем через 4 недели после проведенной прививки и через две недели после введения гаммаглобулина.
      Следует учитывать, что перенесенные заболевания и профилактические прививки могут усиливать или ослаблять чувствительность кожи ребенка к туберкулину. Это затрудняет оценку реакции и может привести к неправильной постановке диагноза "виража" или "гиперергии" и является основой при определении перечня противопоказаний.
      7. Противопоказания для постановки туберкулиновых проб:
      кожные заболевания;
      острые и хронические инфекционные заболевания в период обострения, включая реконвалесценцию (не менее двух месяцев после исчезновения всех клинических симптомов);
      аллергические состояния (ревматизм в острой и подострой фазах, бронхиальная астма, идиосинкразии с выраженными кожными проявлениями).
      8. Не допускается проведение пробы Манту в тех детских коллективах, где имеется карантин по детским инфекциям, так как начало заболевания может исказить чувствительность кожи к туберкулину.
      9. Здоровым, давно инфицированным микобактериями туберкулеза и с положительной послевакцинной туберкулиновой чувствительностью, детям другие профилактические прививки (кроме БЦЖ) можно проводить после оценки ее результатов фтизиопедиатром.
      10. Результаты пробы Манту фиксируются в учетной форме № 063/у, в медицинской карте ребенка (форма № 026/у), в истории развития ребенка (форма № 112/у). При этом в историях отмечается:
      учреждение, выпустившее стандартный туберкулин, серия, контрольный номер и срок его годности;
      дата проведения туберкулиновой пробы;
      использование правой или левой руки;
      результат пробы Манту в виде размера инфильтрата в миллиметрах.

      11. Учет результата пробы Манту с 2 ТЕ ППД-Л.
      В условиях внутрикожной вакцинации (ревакцинации) БЦЖ проба Манту с 2 ТЕ выявляет как инфекционную, так и послевакцинную аллергию. К врачу-фтизиатру для обследования и решения вопроса об этиологии аллергии (послевакцинная или инфекционная) следует направлять детей с документацией, в которой кроме анамнестических, клинических данных, необходимо указать точные даты вакцинации и ревакцинации БЦЖ, даты и результаты всех ранее сделанных туберкулиновых проб. Послевакцинная аллергия имеет меньшую интенсивность и тенденцию к ее ослаблению при наблюдении в динамике по сравнению с инфекционной аллергией. Средний размер инфильтрата при послевакцинной аллергии равен 7-9 мм, при инфекционной - 11-13 мм. Гиперергические реакции (15 мм и более) не характерны для послевакцинной аллергии. К инфицированным относятся лица, у которых при наблюдении в динамике:
      отмечается впервые положительная туберкулиновая реакция (папула 5 мм и более);
      стойко сохраняется в течение ряда лет реакция с инфильтратом 12 мм и более;
      отмечается усиление предыдущей сомнительной или положительной реакции на 6 мм и более в диаметре.
      С целью отбора детей для ревакцинации БЦЖ, проба Манту с 2 ТЕ ставится в школе детям в возрасте 6-7, 11-12 лет, в первом месяце учебного года. В этот период другие прививки не должны проводиться. В данной возрастной группе (период угасания поствакцинальной аллергии) туберкулинодиагностика одновременно является тестом отбора контингентов для ревакцинации, раннего выявления туберкулеза и определения инфицированности.

10. Применение вакцины БЦЖ с целью специфической иммунопрофилактики

      1. Назначение препарата.
      Вакцина БЦЖ предназначена для активной специфической профилактики туберкулеза. Препарат представляет собой живые микобактерии вакцинного штамма БЦЖ, лиофильно высушенные в 1,5% растворе глютамината натрия, имеет вид белой высушенной массы. Выпускается во флаконах или ампулах. К вакцине прилагается стандартный растворитель.
      2. Способ применения и дозировка.
      Первичную вакцинацию осуществляют здоровым доношенным новорожденным детям на 0-4 день жизни и недоношенным по достижении массы тела 1,5 килограммов. Прививки новорожденным проводят в прививочном кабинете, оснащенным холодильником, термоконтейнером, одноразовыми туберкулиновыми шприцами, прививочным материалом, лекарственными средствами противошоковой терапии. К вакцинации допускаются новорожденные после осмотра педиатром, с оформлением допуска к прививке в истории новорожденного. Вакцинацию новорожденных проводит   медицинская сестра прививочного кабинета, имеющая допуск к проведению прививок, на основании врачебного назначения, в присутствии мамы ребенка. Полученная прививка, данные о вакцине (производитель, серия, доза, срок годности, дата прививок) заносятся в историю новорожденного и обменную карту, которая после выписки ребенка из роддома передается в лечебное учреждение по месту жительства.
      В период пребывания матери в роддоме ее обучают срокам дальнейших прививок, которые ребенок будет получать после выписки из роддома и вручают Прививочный паспорт с внесенными в него прививками, полученными в роддоме.
      3. Вакцина БЦЖ вводится строго внутрикожно на границе верхней и средней трети наружной поверхности левого плеча в объеме 0,05 мл для детей до одного года и в объеме 0,1 мл для детей старше года, прививаемых вакцинами зарубежных стран. Российская вакцина вводится в объеме 0,1 мл независимо от возраста.
      4. Ревакцинации БЦЖ подлежат здоровые неинфицированные дети, с отрицательной и сомнительной пробой в возрасте 6-7, 11-12 лет, в течение года по достижении возраста с предварительной постановкой пробы Манту 2 ТЕ. Ревакцинация проводится одновременно по всей территории страны, организованно, в школе, среди учащихся первых и пятых классов, на что отводится один месяц - первый месяц начала учебного года. В период ревакцинации БЦЖ проведение других прививок в школе прекращается. Остаток БЦЖ вакцины в конце отработанного месяца сдается в подразделение ГСЭН. Постоянное хранение БЦЖ вакцины разрешается только в роддомах (родильных отделениях) в биксе, который закрывается на замок и хранится в холодильнике.
      5. Интервал между постановкой пробы Манту и ревакцинацией БЦЖ должен быть не менее трех дней и не более двух недель.
      6. Дети, которым не была проведена вакцинация БЦЖ в роддоме и родившиеся вне родильного дома, вакцинируются в детской поликлинике или другом лечебно-профилактическом учреждении в течение первых двух месяцев жизни без предварительной постановки пробы Манту, а старше двух месяцев вакцинация проводится при отрицательной пробе Манту. Вакцину БЦЖ для этих целей лечебно-профилактическое учреждение получает в подразделение ГСЭН, согласно списочному составу детей, подлежащих иммунизации с последующей сдачей отчета об использовании вакцины и возвращении остатков вакцин в подразделение ГСЭН.
      7. Дети, в возрасте до одного года, с неразвившимися знаками БЦЖ подлежат повторной вакцинации (проводится только один раз) через шесть месяцев без предварительной постановки пробы Манту.
      8. Дети, старше одного года, при отсутствии вакцинальных рубчиков прививаются после предварительной постановки пробы Манту.
      9. Для вакцинации и ревакцинации применяют одноразовые туберкулиновые шприцы.
      10. Сухую вакцину БЦЖ разводят непосредственно перед употреблением. Растворять вакцину разрешается только тем растворителем, который прилагается производителем данной вакцины (стандартный растворитель). Растворитель должен быть прозрачным, бесцветным и не иметь посторонних примесей. Для получения прививочной дозы, равной объему 0,05 мл, в флакон (ампулу) 20 дозной расфасовки вносят 1,0 мл стандартного растворителя, для разведения 40 дозной вакцины требуется 2,0 мл растворителя. Разведенная вакцина должна давать равномерную взвесь в течение одной минуты.
      11. В связи с высокой чувствительностью БЦЖ вакцины к дневному и солнечному свету, она должна храниться в темном месте, для чего используют цилиндр из черной бумаги. БЦЖ вакцина разведенная должна использоваться согласно прилагаемой инструкции, поэтому на этикетке проставляется время и дата вскрытия вакцины. Неиспользованная вакцина уничтожается кипячением в течение 30 минут или погружением в 5 % хлорсодержащий дезинфицирующий раствор на два часа или сжиганием в печи.
      12. Перед применением вакцины необходимо внимательно изучить наставление, приложенное к ней, проверить маркировку и целостность ампулы (флакона) соответствие препарата прилагаемой инструкции.
      13. Препарат не подлежит применению:
      при отсутствии или стертости этикетки на ампуле (флаконе);
      при истекшем сроке годности;
      при наличии трещин в ампуле (флаконе);
      при изменении физических свойств препарата (сморщивание таблетки, любое изменение цвета и формы);
      при наличии посторонних включений или неразбивающихся хлопьев в разведенном препарате.
      14. Для одной прививки стерильным шприцем набирают 1,5 дозы разведенной вакцины, затем выпускают через иглу часть вакцины в стерильный шарик, чтобы вытеснить воздух и подвести поршень шприца под нужную градуировку (0,05 или 0,1 мл согласно инструкции). Перед каждым набором в шприц вакцина должна обязательно тщательно перемешиваться той же иглой.
      15. Иглу вводят срезом вверх в поверхностный слой кожи. Сначала вводят незначительное количество вакцины, чтобы убедиться, что игла вошла точно внутрикожно, а затем всю дозу препарата. При правильной технике введения должна образоваться папула беловатого цвета, через 15-20 минут папула исчезает.
      Введение препарата под кожу недопустимо, так как при этом может образоваться холодный абсцесс. Запрещается наложение повязки на место введения вакцины и обработка ее йодом и другими дезинфицирующими растворами.
      16. Реакция на введение. Как правило, на месте внутрикожного введения вакцины БЦЖ развивается специфическая реакция в виде инфильтрата, размером 5-10 мм в диаметре с небольшим узелком в центре и с образованием корочки. В ряде случаев отмечается пустуляция. Иногда в центре инфильтрата появляется небольшой некроз с незначительным серозным отделяемым.
      17. У вакцинированных в период новорожденности прививочная реакция появляется через 4-6 недель, после ревакцинации местные прививочные реакции могут появиться уже на первой неделе после проведенной прививки. Такие реакции считаются нормальными и подвергаются обратному развитию без всякого лечения. Следует избегать механического раздражения измененного участка кожи на месте прививки во время водных процедур. Обратное развитие изменений на месте прививки обычно происходит в течение 2-4 месяцев, а у части детей в более длительные сроки, после чего на этом месте остается поверхностный рубчик (размером от 2 до 10 мм в диаметре). При хорошей технике прививок и правильном хранении вакцины рубчик на месте прививки образуется у 90-95% привитых.
      18. Наблюдение за вакцинированными и ревакцинированными детьми проводят врачи и медицинские сестры общей лечебной сети, которые через 1, 3, 6, 12 месяцев после вакцинации или ревакцинации должны проверить прививочную реакцию с регистрацией размера и характера местной реакции (папула, пустула с образованием корочки, с отделяемым или без него, рубчик, пигментация и так далее). Эти сведения должны быть зарегистрированы в учетных формах №№ 63/у, 112/у, 26/у.
      19. Осложнения:
      подкожные холодные абсцессы;
      поверхностная язва;
      поствакцинальные лимфадениты;
      келлойдные рубцы.
      Сведения о характере и размере осложнений фиксируются в учетных формах №№ 63/у; 26/у; 112/у. О случаях повышенной реактогенности или развития поствакцинальных осложнений следует сообщать в Министерство здравоохранения Республики Казахстан в течение 24 часов с момента регистрации. Лечебно-профилактические учреждения направляют детей с осложнениями в противотуберкулезный диспансер.
      20. Противопоказания к вакцинации новорожденных:
      родовые травмы, сопровождающиеся кровоизлиянием в мозг;
      врожденный лейкоз;
      среднетяжелые и тяжелые заболевания, сопровождающиеся фебрильной температурой или серьезными нарушениями общего состояния (вакцинация проводится после выздоровления);
      недоношенность (вес менее 1,500 граммов или гестационный возраст менее 33 недель);
      генерализованный БЦЖ-ит у ребенка в семье (возможность наследственного иммунодефицита).
      21. Противопоказания к ревакцинации:
      среднетяжелые и тяжелые заболевания, сопровождающиеся фебрильной температурой или серьезными нарушениями общего состояния (проводится после выздоровления);
      генерализованный БЦЖ-ит у ребенка в семье (возможность наследственного иммунодефицита);
      перенесенный туберкулез;
      осложнения вакцинации БЦЖ;
      ВИЧ-инфекции с клиническими проявлениями.
      22. Условия хранения и транспортировки.
      Препарат необходимо хранить при температуре 0 +8Ү C. Срок годности вакцины - по инструкции. Транспортировка возможна всеми при температуре не выше +8Ү С в термоконтейнере.

11. Режим работы и обеззараживания при туберкулезе

      Режим работы противотуберкулезного стационара
      Противотуберкулезный стационар должен соответствовать санитарным нормам и правилам, предъявляемым к инфекционным отделениям. Каждый медицинский работник противотуберкулезного стационара несет ответственность за собственную безопасность, безопасность своих коллег и обязан соблюдать меры профилактики внутрибольничного инфицирования пациентов.
      Перед приемом на работу в противотуберкулезные учреждения сотрудник должен пройти подготовку и аттестацию по режиму работы с больными туберкулезом, а также флюорографическое обследование. В дальнейшем флюорографическое обследование проводится ежегодно.
      В каждом противотуберкулезном стационаре должна быть создана комиссия по профилактике внутрибольничного и профессионального туберкулеза. В ее функции входит осуществление контроля за соблюдением режима работы противотуберкулезного стационара, за соблюдением сотрудниками мер безопасности, учет и расследование причин возникновения случаев профессионального заболевания туберкулезом и разработка профилактических мероприятий.
      Персонал, имеющий контакт с больными, должен работать в медицинском халате, колпаке. Маска одевается при посещении больных БК+ и диагностических палат. Персонал лаборатории, хирургических отделений, отделений бронхоскопии, младший медицинский персонал дополнительно пользуются масками, резиново-клеенчатыми передниками и резиновыми перчатками. При выходе из стационара, лаборатории персонал обязан снять спецодежду и вымыть руки с мылом.
      В противотуберкулезных учреждениях используются специальные респираторы, где фильтрующим материалом служит - полипропилен, прокладкой - полиуретан, задерживающий частицы размером до 0,5 микрона. Запрещается курить и принимать пищу в лаборатории.
      Все помещения противотуберкулезного учреждения, отделения должны иметь большие окна для хорошего проветривания и инсоляции, позволяющие солнечным лучам проникать в помещение и оказывать бактерицидное воздействие. Проветривание помещений должно осуществляться в холодное время года - каждый час по 5 минут при закрытых дверях, в теплое время года окна должны быть открыты максимально длительное время.
      Рентгенологические отделения, обслуживающие различные категории больных должны иметь расписание по их приему. Проведение снимков больным туберкулезом и при подозрении должно предусматриваться на вторую половину дня.
      Влажная уборка помещений с применением дезинфекционных средств проводится не менее 2-х раз в сутки.
      Бактерицидные лампы устанавливаются в помещениях, где высока вероятность распространения туберкулеза (отделение бронхоскопии, операционная, лаборатория, процедурные, перевязочные), проверка эффективности их работы осуществляется 2 раза в год, со своевременной заменой неисправных.
      Наиболее строгий режим устанавливается в помещениях для сбора и исследования мокроты. Сбор мокроты предпочтительнее делать вне помещения, в солнечном продуваемом месте, вдали от людей. Медперсонал во время этой процедуры должен стоять за спиной пациента, при этом ветер должен дуть ему в спину. Если мокрота больного попала на перчатки медработника их нужно немедленно поместить в дезинфицирующий раствор и одеть чистые.
      Если сбор мокроты проводится в специально выделенном помещении должна быть обеспечена хорошая его вентиляция. После каждого больного помещение тщательно проветривается. Запрещается использование этого помещения для других целей, кроме сбора мокроты.
      Персонал перед транспортировкой мокроты в лабораторию должен проверить плотно ли закрыты плевательницы крышками. Отправлять пробы мокроты в лабораторию необходимо в специальном биксе, которые можно подвергать дезинфекции. Плевательницы должны располагаться в биксе так, чтобы они не разбились во время транспортировки.
      Сопроводительное направление помещается снаружи бикса. Бикс должен плотно закрываться. Место, где содержались контейнеры с образцами мокроты после их отправки в лабораторию, должно быть продезинфицировано.
      Поверхность контейнеров с пробами мокроты перед их открытием предварительно обрабатывается дезинфицирующим раствором. Открытие контейнеров и подготовка мазков должны выполняться очень осторожно для предотвращения образования аэрозолей. Все процедуры по подготовке мазка должны быть полностью стандартизированы и расположение материала на столе должно всегда быть одинаково для обеспечения максимальной безопасности.
      Госпитализация вновь выявленных больных должна осуществляться раздельно, на срок не менее чем две недели, от больных уже получающих специфическое лечение.
      Больные с неясным диагнозом госпитализируются в диагностические палаты.
      Больные с резистентной формой туберкулеза госпитализируются в специальные отделения, организованные на базе противотуберкулезных учреждений.
      Больные с хронической формой туберкулеза госпитализируются в специально предусмотренные для них стационары.
      Больные с БК+, находящиеся на лечении в стационаре принимают пищу в палатах, не посещают общие помещения. Покидать палату больным разрешается по медицинской необходимости и только в масках, контроль за соблюдением масочного режима ведут медицинские работники стационара.
      Проводится постоянное обучение больных правилам поведения и важности соблюдения этикета при кашле и сборе мокроты в стационаре, на улице, дома, в общественных местах.
      Все больные обязаны пользоваться плевательницей, которая заменяется по мере заполнения, но не реже одного раза в день.
      Изоляция больных с БК+ продолжается, пока не будут получены 2 отрицательных анализа на микобактерии.
      Посещение больных БК+ должно быть максимально ограничено и в случае общения больной должен находится в маске.
      Дезинфекционный режим в очаге. В очаге проводится дезинфекция предварительно обученными медицинскими работниками учреждения. Одеяла, подушки, шерстяные вещи проветриваются, вывешивая на солнце. Помещение больного ежедневно проветривается, влажная уборка проводится с использованием дезинфицирующих средств. Посуда больного кипятится в 2% содовом растворе 30 минут. Больной должен иметь две карманные плевательницы (стеклянные баночки с плотно закрывающейся крышкой): одной он пользуется, а другая с мокротой должна дезинфицироваться согласно режиму, описанному ниже. Постельное белье больного, полотенца, носовые платки следует замочить в стиральном порошке и кипятить 30 минут. Бумажные носовые платки, салфетки, используемые газеты после употребления должны сжигаться.

      Методы, средства и режимы обеззараживания при туберкулезе
____________________________________________________________________
    Объекты    | Методы и средства    |Концентрация в   | Экспозиция
обеззараживания| обеззараживания     | процентах и     | в минутах
               |                      |   граммах       |
____________________________________________________________________
1.Мокрота        Выливают в емкости с Из расчета: 2
                 дезраствором:         объема дезраствора
                                       на 1 объем
                                       мокроты
                 -хлорамин             5,0%               240
                 -активирован.         2,5%               120
                 р-р хлорамина
                 Засыпают одним из
                 препаратов:
                 -хлорной известью,    200г/л             60
                 -активированным       100г/л             60
                 гипохлоритом кальция
                 - хлорамином          100г/л             60

2.Плевательница Погружение в хлор-
(освобожденная   содержащий раствор:
от мокроты)      -активир. р-р хлора- 2,5%               120
                 мина
                 -актив. р-р гипохло- 1,0%               120
                 рита кальция
                 -кипячение в          2,0%               30
                 содовом растворе

3.Плевательницы Автоклавирование без 0,5 атм.           30
с мокротой       снятия крышек.
                 Погружение в
                 дезраствор:
                 -хлорамина,           5,0%               240
                 -активирован.         2,5%               120
                 р-р хлорамина,
                 -активир. р-р         1,0                120
                 гипохлорита кальция

4. Посуда        Погружение в дез-
(столовая,       раствор:
освобожденная от -хлорамина,           5,0%               240
остатков пищи)   -активиров.           0,5%               60
                 р-р хлорамина,
                 -активиров.           1,0%               60
                 р-р гипохлорита
                 кальция
                 Кипячение в содовом   2,0                30
                 растворе.
                 В сухожаровом шкафу   120 градусов       30

5.Остатки пищи   Засыпка, заливка
                 дезсредством:
                 -сухой хлорной        200 г/кг           60
                 известью,
                 -хлорно-известковым   20%                60
                 молоком
                 Кипячение                                30

6. Белье         Замачивание:
(постельное,     - в р-ре хлорамина    5,0                240
нательное,чехлы, -активиров. р-ре      1,0                60
халаты,          хлорамина
полотенца)       Кипячение в
                 содовом р-ре,         2,0                30
                 затем стирают обычным
                 способом

7. Постель       Камерная дезинфекция Температура по
(после выписки   паровоздушным методом наружному
больного),                             термометру         30
мягкие игрушки                         80 - 90ҮС

8. Резиновые     Кипячение в содовом   2,0                30
изделия,наконеч- растворе. Замачивание:
ники для клизм   -в р-ре хлорамина     5,0                240
                 -активиров. р-ре      1,0                60
                 хлорамина

9. Предметы      Замачивание в р-ре
ухода (судна,    хлорамина
мочеприемники,   или активир.          5,0 - 1,0          240 - 60
подкладные       р-ре хлорамина
круги)

10.Унитазы,      Моют: активированными 2,5%
раковины, ванны, р-рами хлорамина, или
умывальники      гипохлорита кальция   1,0%

11.Помещения -   Моют с использованием
стены, полы,     дезсредств:
двери            -хлорамина            5,0 или 1,0
                 или активир.
                 р-ра хлорамина

12. Тапочки      Протирание тампоном,
больных          смоченным раствором   25                 180
                 формалина, или
                 уксусной кислоты      40                 180

13. Предметы     Замачивание в
уборки           дезрастворе:
                 хлорамина             5,0 или 1,0        240-60
                 или активир.
                 р-ра хлорамина

14.Транспорт     Протирают дез-
после госпи-     раствором:
тализации        -хлорамина            5,0 или 1,0
больного         или активированным
                 р-ром хлорамина
____________________________________________________________________

Примечание: После обеззараживания, мокроту сливают в канализацию, а плевательницы или посуду, в которой дезинфицировали мокроту, моют обычным способом. Разрешается применение дезинфицирующих средств только разрешенных к использованию Министерством здравоохранения Республики Казахстан в соответствии с утвержденными в установленном порядке методическими указаниями.

Схема лечения туберкулеза взрослых,
относящихся к категории I

33-50      3 табл.     3 табл.     2 табл.        750мг
           (100мг+     ежедневно   ежедневно      ежедневно
           150мг)

>50        2 табл.     4 табл.     3 табл.        1г.
           (150мг+     ежедневно   ежедневно      ежедневно
           300мг)
           ежедневно
___________________________________________________________________
Продолжение таблицы

33-50     3 табл.       3 табл.(100мг+150мг)
          (100мг+150мг) +Н 3 раза в неделю
          ежедневно

>50       2 табл.       2 табл.(150мг +300мг)
          (150мг+300мг) +Н 3 раза в неделю
          ежедневно
____________________________________________

Если изониазид плюс рифампицин назначаются для интермиттирующего приема в поддерживающей фазе лечения, то доза Н увеличивается из расчета 10 мг/кг массы тела.
Стрептомицин применяется не более двух месяцев (60 доз).

Схема
лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории II

33-50      3 табл.     3 табл.     2 табл.        750мг
           (100мг+     ежедневно   ежедневно      ежедневно
           150мг)

>50        2 табл.     4 табл.     3 табл.        750мг.
           (150мг+     ежедневно   ежедневно      ежедневно
           300мг)
           ежедневно
___________________________________________________________________

33-50     3 табл.         3 табл.      3 табл. HR        3 табл.
          (100мг+150мг)   ежедневно    (100+150)
          ежедневно                    +1 табл. Н

>50       4 табл.         4 табл.      2 табл. HR        4 табл.
          (100мг+150мг)   ежедневно    (150+300)+
          ежедневно                    1 табл. Н
___________________________________________________________________

Стрептомицин следует вводить в течение первых двух месяцев интенсивной фазы (60 доз).
Если изониазид плюс рифампицин и этамбутол назначаются для интермиттирующего приема в поддерживающей фазе, то доза Н повышается до 10 мг/кг массы тела.

Схема
лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории III

___________________________________________________________________
Масса тела|Интенсивная химиотерапия:| Поддерживающая химиотерапия:
до начала |           2 месяца      |            4 месяца
лечения   |-------------------------|------------------------------
(кг)    |Изониазид+ |Пиразинамид |Изониазид+ |Изониазид (Н),
          |рифампицин |(Z)a, табл. |Рифампицин |табл.300мг (доба-
          |(HR), табл.|   500мг     |(HR), табл.|вляется только при
          |100мг+150мг|             |100мг+150мг|интермиттирующем
          |150мг+300мг|             |           |     режиме)
___________________________________________________________________
<33        2 табл.     2 табл.       2 табл.      1 табл. 3 раза
           (100мг +    ежедневно     ежедневно    в неделю
           150мг)                    или 3 раза
           ежедневно                 в неделю

33-50      3 табл.     3 табл.       3 табл.      1 табл. 3 раза
           (100мг +    ежедневно     ежедневно    в неделю
           150мг)                    или 3 раза
           ежедневно                 в неделю

>50        2 табл.     4 табл.       4 табл.      1 табл. 3 раза
           (150мг +    ежедневно     ежедневно    в неделю
           300мг)                    или 3 раза
           ежедневно                 в неделю
___________________________________________________________________

Схема диспансерного наблюдения за больными туберкулезом

___________________________________________________________________
Группа |Характе-|Контроль-| Сроки   | Мероприятия   |Критерии эф-
риска |ристика |ные сроки|наблюдения|               |фективности
       |контин- |обследо- |          |               |диспансерно-
       |гентов | вания |          |               |го наблюдения
___________________________________________________________________
I       Больные Соответ- Соответ-   Соответственно Перевод в
группа I, II    ственно   ственно    категориям     режим II
Актив- III ка- катего-   подгруппам                категории при
ный     тегории риям                                неэффектив-
Тубер-                                               ности лечения
кулез                                                и в IV
                                                     категорию. При
                                                     эффективности
                                                     лечения -
                                                     перевод во II
                                                     группу
                                                     диспансерного
                                                     учета.
___________________________________________________________________

                 Соответ- Интенсив- Интенсивная    Перевод в
                 ственно   ная фаза - фаза           режим II
                 катего-   до 2       лечения в      категории при
                 риям      месяцев.   стационаре.    неэффектив-
IA                         Поддер-    Поддерживающая ности лечения.
(огра-                     живающая   фаза лечения   При эффектив-
ничен-                     фаза - до проводится в   ности лечения -
ные                        4 месяцев. амбулаторных   перевод во II
процес- Больные            Сроки      или санаторных группу
сы)     III                наблюде-   условиях в     диспансерного
        катего-            ния -      контролируемом учета.
        рии                1 год      режиме
                                      4 месяца.
                                      Санитарно-
                                      оздорови-
                                      тельные меро-
                                      приятия в
                                      очагах тубер-
                                      кулезной
                                      инфекции.
                                      Больным из
                                      северных и
                                      центральных
                                      областей
                                      республики
                                      проводится
                                      типирование
                                      БК
___________________________________________________________________

1Б      Больные Соответ- Интенсив- При наличии    Перевод из
(рас-   I и      ственно   ная        показаний -    I категории в
простра-II кате- катего-   фаза от 3 фирург.лечение режим II
ненные гории    риям      до 4 меся- или коллапсо-  категории при
процес-                    цев в      терапия.       неэффективности
сы, а                      стациона- Поддер-        лечения и в IV
также                      ре.        живающая       категорию. При
лица с                     Поддержива фаза лечения   эффективности
ограни-                    -ющая      проводится в   лечения -
ченными                    фаза -     амбулаторных   перевод во II
процес-                    4 месяца, или стацио-    группу диспан-
сами                       Сроки      нарных усло-   серного учета.
при нали-                  наблюде-   виях в кон-
чии                        ния-       тролирующем
отяго-                     2 года     режиме сро-
щающих                                ком 4
фак-                                  месяца.
торов,                                Санитарно-
лица                                  оздорови-
про-                                  тельные и
опери-                                профилакти-
рован-                                ческие ме-
ные по                                роприятия в
поводу                                очагах ту-
тубер-                                беркулеза.
кулеза.
Дли-
тельно
сохра-
няю-
щиеся
свищи у
больных
с внеле-
гочным
туберку-
лезом)
____________________________________________________________

I       Больные Не реже   Постоянно Лечение по
B(хро- IV кате- раза в    при неэф- индивидуально-
ничес- гории - квартал   фективном  му режиму с
кий     лица, у (скопия, лечении.   учетом
тубер- которых посев     При        чувстви-
кулез) вслед-   мокроты, успешном   тельности к
        ствие    определе- лечении с противотубер-
        неэффек- ние чув- конвер-    кулезным
        тивного стви-     сией мазка лекарственным
        лечения тельности и посева - средствам.
        по II    к         через год
        катего- противо- после
        рии      туберку- прекраще-
        (анти-   лезным    ния бак-
        бакте-   лекар-    терио-
        риально- ственным выделения.
        го и     сред-
        хирур-   ствам,
        гичес-   клинико-
        кого)при рентгено-
        наблюде- логи-
        нии в    ческий
        IA и 1Б контроль,
        под-     общий
        группах анализ
        сформи- крови)
        ровался
        хрони-
        ческий
        туберку-
        лезный
        процесс,
        у которых
        устано-
        влена
        рези-
        стент-
        ность
        культу-
        ры к 2
        и более
        лекар-
        ствен-
        ным сре-
        дствам.
____________________________________________________________

II      Перево- 2 раза в Наблюдение Отсутствие
группа дятся    год:      1 год.     рецидивов
Неакти- лица из бактерио- После чего туберкулеза.
вный    I А и Б скопия,   снимаются
Тубер- подгрупп клинико- с учета и
кулез   диспан- рентгено- передаются
        серного логи-     под наблю-
        Учета    ческий    дение
        после    контроль, специалис-
        успешно- общий     тов ПМСП.
        го изле- анализ
        чения.   крови.

III     Включает Клиничес- Детям,     Сроки наблюде- Химио-
группа Контакт- кий       подрост-   ния - 1 год.   профилактика
лица с ных лиц осмотр,   кам и                     Проводится
повы-   из оча- бактерио- лицам до                  при взятии
шенным гов      скопия,   18 лет при                на учет очага
риском тубер-   рентгено- взятии                    детям и
заболе- кулеза   логичес- очага на                  подросткам в
вания   (БК+) и кие       учет                      течении 3
тубер- очагов   исследо- дополни-                  месяцев
кулезом смерти. вания     тельно                    изониазидом.
        Впервые анализ    проводится                Неинфици-
        инфици- крови и   проба Ман-                рованным
        рован-   мочи при ту.                       -ревакцинация
        ных      взятии и Неинфици-                 БЦЖ.Проводятся
        детей    снятии с рованным                  мероприятия по
        (вираж   учета     детям                     оздоровлению
        тубер-             проба Манту               очага Туберку-
        кулиновых          ставится                  лезной
        проб) и            повторно                  инфекции. При
        детей              через                     инфильтрате
        гиперэр-           6 месяцев.                15 мм и более
        гической                                     химио-
        реакцией,                                    профилактика
        контакт-                                     2-мя лекар-
        ные                                          ственными
        туберку-                                     средствами Н и
        лезом                                        Е в течение 2
        живот-                                       месяцев. При
        ными.                                        нарастании
                                                     пробы Манту 2
                                                     ТЕ в динамике
                                                     на 6 мм
                                                     проводится
                                                     клинико-
                                                     эпидемио-
                                                     логическое
                                                     расследование
                                                     в целях
                                                     выявления
                                                     источника
                                                     дополни-
                                                     тельного
                                                     инфицирования
                                                     ребенка,
                                                     проверяется
                                                     достоверность
                                                     и правильность
                                                     проведения
                                                     химио-
                                                     профилактики.
____________________________________________________________________

       Приложение 2
утверждено совместным приказом
Министра юстиции Республики Казахстан
от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405
"Об утверждении нормативных правовых актов,
регулирующих лечебно-профилактическое обеспечение и
санитарно-эпидемиологическое благополучие лиц,
содержащихся в исправительных учреждениях
и следственных изоляторах органов юстиции
Республики Казахстан"

Правила
обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия лиц,
содержащихся в исправительных учреждениях и следственных
изоляторах органов юстиции Республики Казахстан

Сноска. Правила с изменениями, внесенными совместным приказом Министра юстиции РК от 12.12.2008 № 338 и Министра здравоохранения РК от 18.12.2008 № 651 (порядок введения в действие см. п. 3).

1. Общие положения организации
санитарно-эпидемиологического надзора

      1. Медицинские части исправительных учреждений и следственных изоляторов органов юстиции Республики Казахстан (далее - учреждения) осуществляют санитарно-эпидемиологический надзор на подведомственных объектах за соблюдением выполнения нормативных правовых актов Республики Казахстан в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения:
      по проведению мероприятий, направленных на улучшение санитарно-эпидемиологических условий всех объектов учреждений;
      по соблюдению на объектах учреждения требований действующих санитарно-эпидемиологических правил и норм Республики Казахстан.

2. Санитарно-эпидемиологический контроль
за объектами учреждений

      1. Ответственность за эксплуатацию, своевременный ремонт и учет канализационных сооружений в учреждениях возлагается на начальника службы интендантского и хозяйственного обеспечения.
      2. Санитарно-эпидемиологический надзор за очисткой территории учреждения, устройством и эксплуатацией канализационных сетей и сооружений организуется и проводится медицинской частью учреждения в форме предупредительного и текущего санитарного надзора.
      3. При решении вопросов предупредительного санитарно-эпидемиологического надзора медицинская часть руководствуется методическими указаниями Министерства здравоохранения (далее - МЗ), подразделений государственного санитарно-эпидемиологического надзора Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции Республики Казахстан (далее - ПГСЭН), получает от них и территориальных учреждений государственного санитарно-эпидемиологического надзора (далее - УГСЭН) МЗ консультативную и практическую помощь в выборе земельных участков под строительство канализационных сетей и сооружений, мест обеззараживания и утилизации отходов, а также при приеме их в эксплуатацию, при проведении мероприятий по предупреждению и ликвидации загрязнения поверхностных и подземных вод и почвы вредными промышленными и другими выбросами и хозяйственно-бытовыми отходами.
      4. При обеспечении учреждения системой канализации и устройствами по обеззараживанию и утилизации твердых отходов, принадлежащих предприятиям и организациям других органов, медицинская часть организует и проводит текущий санитарный надзор за эксплуатацией канализационных сетей и сооружений, расположенных только на территории учреждения.
      При обслуживании и эксплуатации канализационных сетей и сооружений силами и средствами самого учреждения, медицинская часть осуществляет текущий санитарный надзор за всеми сетями и сооружениями канализации, в том числе и за сооружениями по очистке сточных вод.
      5. Начальнику медицинской части учреждения необходимо:
      располагать сведениями о состоянии канализационных сетей и сооружений, эффективности очистки сточных вод, системы сбора, удаления и утилизации твердых отходов, выявлять недостатки и совместно с ответственными должностными лицами определять сроки их устранения;
      докладывать начальнику учреждения о санитарном состоянии территории и мерах по его улучшению, случаях возникновения угрозы загрязнения источника водоснабжения или других нарушений санитарных правил содержания территории.

3. Санитарно-гигиенический контроль за водоснабжением

      6. Санитарно-эпидемиологический надзор за устройством и эксплуатацией систем водоснабжения организуется и проводится медицинской частью учреждений.
      7. В обязанности медицинской части учреждения входят:
      участие в выборе источника водоснабжения и установлении зон санитарной охраны;
      контроль за качеством воды и санитарным состоянием объектов водоснабжения;
      медицинское освидетельствование лиц, работающих на объектах водоснабжения.
      Начальник медицинской части должен обеспечить своевременность и полноту прохождения предварительных и периодических медицинских осмотров лицами, работающими на объектах водоснабжения.
      8. Определение пригодности водоисточника (открытого, подземного) для хозяйственно-питьевого водоснабжения, качества воды производится в соответствии с действующими санитарными правилами и нормами, методическими указаниями, инструкциями.
      9. При необходимости доставки воды в места, где отсутствуют гарантированные источники водоснабжения, выделяются специальный транспорт, имеющий санитарный паспорт и постоянные люди, прошедшие предварительный, периодический медицинский осмотр, в соответствии с актами МЗ. Емкость для хранения и перевозки воды должна быть исправной, вымытой и продезинфицированной.
      10. Обеззараживание воды, дезинфекция сооружений водоснабжения проводится в соответствии с действующей "Инструкцией по контролю за обеззараживанием хозяйственно-питьевой воды и за дезинфекцией водопроводных сооружений хлором при централизованном и местном водоснабжении".

4. Организацией питания

      11. Лица, содержащиеся в учреждениях, обеспечиваются питанием по нормам, установленным Правительством Республики Казахстан.
      12. Организация питания осуществляется службой интендантского и хозяйственного обеспечения, на которую возлагаются:
      разработка режима питания для различных категорий довольствующихся с учетом характера и особенностей их работы;
      организация приготовления пищи по установленным нормам суточного довольствия и контроль за доведением этих норм до питающихся.
      13. Начальник медицинской части:
      обеспечивает санитарно-гигиенический контроль за организацией питания;
      участвует в разработке режима питания, составлении меню-раскладок, ежемесячно проводит теоретический расчет калорийности в меню-раскладках;
      представляет начальнику учреждения списки лиц, подлежащих переводу на питание по специальным нормам;
      организует проверку качества приготовленной пищи по всем нормам довольствия. Результаты проверки и разрешение на реализацию готовой пищи заносятся в Книгу учета контроля за качеством приготовленной пищи.
      14. Суточная норма довольствия при трехразовом питании по энергетической ценности (калорийности) распределяется: на завтрак - 30-35%, на обед - 40-45%, на ужин - 30-20% от общей калорийности суточной нормы довольствия. Указанное распределение продуктов по суточной энергетической ценности может изменяться в зависимости от напряжения работы, а именно (в процентах): для работающих в первой смене - завтрак - 35%, обед - 40%, ужин - 25%; для работающих во второй и третьей (ночной) смене - завтрак и ужин по 30%, обед - 40%.

5. Санитарно-гигиенический контроль
за банно-прачечным обеспечением

      15. Банно-прачечное обеспечение спецконтингента организуется и осуществляется силами и средствами службы интендантского и хозяйственного обеспечения учреждения.
      16. В обязанность медицинской части учреждения входит осуществление:
      предупредительного санитарного надзора за ходом строительства или реконструкции банно-прачечных блоков;
      текущего санитарного надзора согласно санитарным правилам устройства, оборудования и содержания бань, прачечных, контроля за качеством, своевременностью проведения дезинфекции, санитарной обработки, смены нательного белья, его стирки, бесперебойным снабжением холодной и горячей водой;
      медицинских осмотров лиц, непосредственно занятых в банно-прачечном обеспечении, со всеми необходимыми мероприятиями как в отношении лиц декретированных групп;
      контроля за выполнением предложений и предписаний ПГСЭН в части банно-прачечного обеспечения с последующим информированием ответственных лиц учреждения.
      17. В банях проводится санитарная обработка лиц, содержащихся в учреждениях.
      Кратность проведения санитарной обработки:
      плановое - 1 раз в месяц;
      внеплановое - по эпидемическим показаниям и при приеме вновь прибывших лиц.
      18. Санитарная обработка включает в себя мытье людей в бане с мылом и мочалкой с обязательной сменой постельного и нательного белья (при педикулезе - обработку волосистых покровов), дезинфекцию, дезинсекцию личной одежды и постельных принадлежностей (подушек, матрасов, одеял) в дезинфекционной камере.
      19. Бани во время проведения санитарной обработки должны работать по пропускной системе, то есть движение всех поступающих в нее происходит только в одном направлении.
      Бани, предназначенные для санитарной обработки, должны иметь отдельный вход и выход, раздевальную, где моющиеся передают одежду и белье в дезинфекционную камеру; одевальную, куда выходят после помывки и где через окно получают из чистого отделения камеры свои вещи, прошедшие дезинфекцию или дезинсекцию. Стационарную дезинфекционную камеру.
      Пропускная способность дезинфекционной камеры должна соответствовать пропускной способности бани.
      20. Мероприятия по камерной дезинфекции проводятся на основании требований соответствующих приказов и инструкций.
      21. При обследовании дезинфекционно-камерных помещений обращается внимание на следующее:
      санитарно-техническое состояние дезинфекционных камер;
      соблюдение установленных режимов обеззараживания;
      полноту камерного обеззараживания постельных принадлежностей и вещей;
      проверку температурного режима при помощи максимальных термометров;
      проверку знаний персонала по режимам обработки, соблюдения санитарных правил;
      проверку выполнения предыдущих предложений;
      использование физических и химических методов проверки качества дезинфекции.
      22. Лица, содержащиеся в учреждениях, моются в бане не реже одного раза в семь дней с одновременной сменой нательного и постельного белья. Повара и лица, выполняющие работы, связанные с сильным загрязнением кожи, кроме того, ежедневно принимают душ.
      Перед каждой сменой моющихся в бане дежурные проводят тщательную уборку помещений и дезинфекцию препаратами, разрешенными к употреблению.
      23. Мочалки после помывки каждой смены дезинфицируются кипячением в течение 15 минут в 2 %-ном мыльно-содовом растворе или замачиваются в дезинфицирующем растворе. Тазы, скамейки обрабатываются дезинфицирующим раствором.
      Инструменты парикмахерской (помазки, лезвия бритв) замачиваются в 0,6 %-ном растворе гипохлорита кальция в течение 30 минут или любом другом дезинфицирующем растворе, затем промываются проточной водой и высушиваются.
      24. Лица, пораженные гнойничковыми и грибковыми заболеваниями кожи, моются отдельно от остальных и в последнюю очередь, после чего в бане проводится дезинфекция 2%-ным мыльно-содовым раствором или любым раствором дезинфектанта, разрешенным к применению на территории Республики Казахстан.
      Осужденные, наблюдающиеся по туберкулезу, моются отдельно в специально отведенный для них день, после чего в бане проводится заключительная дезинфекция.
      25. Грязное белье из бани, а также постельное белье непосредственно из общежитий направляются в прачечную.
      26. Белье из стационаров медицинских частей, для содержания больных туберкулезом, перед стиркой обязательно подвергается бучению (кипячению в щелочном растворе в течение часа), или замачивается в дезрастворе и стирается в специально закрепленной машине.
      27. Помещения грязной половины прачечной после работы подлежат уборке и дезинфекции.
      28. Одеяла, наматрасники и тюфячные наволочки стираются 1 раз в квартал.
      29. Здания бань, прачечных обеспечиваются водопроводом, канализацией, отоплением, вентиляцией и горячим водоснабжением.
      30. Качество воды должно удовлетворять требованиям санитарных правил, предъявляемым к питьевой воде.
      31. В канализационном пункте с очистными сооружениями стоки спускаются непосредственно в канализационную сеть, их предварительная очистка (коагулирование раствором гашеной извести) проводится, когда сточные воды от банно-прачечных блоков превышают 25% от общего количества всех сточных вод, подаваемых на очистные сооружения. Для коагулирования следует применять известь в количестве 400 г/м кубический сточных вод, считая по активности СаО. Расчетное количество активной окиси кальция составляет 50% от веса извести.
      В неканализованном пункте для очистки сточных вод устраивают местные очистные канализационные сооружения.
      32. Метод очистки и место сброса сточных вод согласовывается с исполнительными органами, осуществляющими деятельность в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующих территориях.
      33. Запрещается сброс банно-прачечных сточных вод в водоемы, овраги без предварительной очистки по схеме: коагулирование и отстаивание (6-12 часов), хлорирование (доза 5-10 мг/л активного хлора).

6. Общие положения организации противоэпидемического обеспечения

      34. Организация комплекса противоэпидемических мероприятий в учреждении возлагается на начальника учреждения. К их проведению привлекаются режимная, оперативная, воспитательная, интендантского и хозяйственного обеспечения и другие службы.
      35. Противоэпидемические мероприятия направлены на предупреждение:
      заноса инфекционных заболеваний в учреждение;
      возникновения, распространения и на ликвидацию инфекционных заболеваний среди спецконтингента;
      распространения инфекционных заболеваний за пределы учреждения.
      36. Противоэпидемическое обеспечение включает:
      наблюдение за санитарно-гигиенической ситуацией в учреждении и районе его расположения;
      мероприятия, проводимые в учреждении при приеме спецконтингента;
      систематическое медицинское наблюдение за спецконтигентом;
      систематические медицинские осмотры и лабораторные обследования декретированных лиц (связанных с питанием, водоснабжением);
      санитарно-эпидемиологический контроль за содержанием территории, общежитий, организацией питания, водоснабжения и канализации, банно-прачечным обеспечением, соблюдением правил личной гигиены;
      проведение плановых и профилактических прививок;
      проведение профилактической дезинфекции, дезинсекции и дератизации;
      повышение санитарной культуры спецконтингента;
      систематическое усовершенствование и подготовку медицинского персонала учреждения по вопросам противоэпидемической защиты;
      подготовку сил и средств для проведения противоэпидемических мероприятий на случай возникновения инфекционных заболеваний (дополнительное развертывание коек в медицинских частях, оснащение необходимым оборудованием);
      оперативный и ретроспективный эпидемиологические анализы.
      37. Санитарно-эпидемиологическое наблюдение служит основой для организации и планирования мероприятий по противоэпидемическому обеспечению спецконтингента.
      38. Задачами эпидемиологического наблюдения являются:
      систематическое изучение санитарно-эпидемиологического состояния района расположения учреждения;
      непрерывный медицинский контроль за санитарным состоянием территории, источников воды и населенного пункта, в котором расположено учреждение;
      своевременное получение сведений о возникновении инфекционных заболеваний, эпизоотий и обнаружения бактериального загрязнения объектов внешней среды в районе расположения учреждения.
      39. Изучение и уточнение данных по санитарно-эпидемиологическому состоянию района расположения учреждения обеспечивается:
      ознакомлением со структурой и динамикой инфекционной заболеваемости населения;
      изучением возможных источников, путей распространения эпидемических заболеваний и восприимчивости к ним лиц, содержащихся в учреждениях;
      ознакомлением с объемом и качеством проводимых профилактических, противоэпидемических и противоэпизоотических мероприятий медицинскими и ветеринарными лечебно-профилактическими учреждениями.
      40. Систематическая информация об эпидемиологической обстановке в районе дислокации учреждения достигается:
      получением от местных органов здравоохранения сведений об инфекционной заболеваемости среди населения;
      получением от вышестоящих медицинских учреждений сведений о санитарно-эпидемиологическом состоянии области, республики;
      участием врачей в работе медицинских съездов, конференций, совещаний, семинаров и заседаний обществ, проводимых учреждениями органов здравоохранения.
      41. При проведении санитарно-эпидемиологического наблюдения начальники медицинских частей учреждений взаимодействуют с местными органами здравоохранения и ветеринарии:
      для систематического получения сведений об инфекционной заболеваемости среди населения и животных, о проводимых профилактических, противоэпидемических и противоэпизоотических мероприятиях в районе расположения учреждений;
      для координации проводимых профилактических и противоэпидемических мероприятий;
      для получения консультативной и других видов помощи по вопросам противоэпидемического обеспечения спецконтингента.
      42. В целях предупреждения заноса инфекционных заболеваний в учреждения все вновь прибывшие в суточный срок проходят полную санитарную обработку и медицинское освидетельствование, во время которого выявляются больные кожными, венерическими болезнями и другими инфекционными заболеваниями. У прибывших осужденных проверяется периодичность прохождения флюороосмотра: при необходимости проводится обследование. Все вновь прибывшие в исправительное учреждение подвергаются медицинскому наблюдению до 6 месяцев.
      В исправительном учреждении все вновь прибывшие осужденные, за исключением лиц с установленным диагнозом или направленных на лечение, расположенную на территории и в составе исправительного учреждения, размещаются в карантинном помещении, изолированном от остального контингента, где за ними устанавливается медицинское наблюдение в течение 15 суток, после чего они переводятся в жилую зону. В период пребывания в карантинном помещении запрещается привлечение осужденных к работам вне этого помещения и посещение их посторонними лицами.
      При выявлении в течение срока медицинского наблюдения инфекционных больных, из числа осужденных, проводится комплекс противоэпидемических мероприятий. Длительность медицинского наблюдения в этом случае устанавливается со дня изоляции последнего из заболевших.
     Сноска. Пункт 42 с изменениями, внесенными совместным приказом Министра юстиции РК от 12.12.2008 № 338 и Министра здравоохранения РК от 18.12.2008 № 651 (порядок введения в действие см. п. 3).
      43. Для своевременного осуществления профилактических и противоэпидемических мероприятий в учреждениях необходимо проводить эпидемиологический анализ за определенный календарный период - месяц, квартал, год (ретроспективный анализ). Кроме того, эпидемиологический анализ проводится в эпидемическом очаге (оперативный эпидемиологический анализ). Эпидемиологический анализ в учреждении проводят специалисты ПГСЭН.
      44. При проведении ретроспективного эпидемиологического анализа изучается структура, динамика, уровень заболеваемости среди обслуживаемых лиц. Источник инфекции, особенности путей передачи изучаются по каждой нозологической форме. Кроме того, проводится тщательный анализ причин возникновения эпидемических очагов заболеваний для последующего прогноза инфекционной заболеваемости.
      45. Эпидемиологический прогноз проводится для определения тенденции течения эпидемического процесса в конкретных условиях и дается с учетом результатов эпидемиологического наблюдения, эпидемиологического анализа за истекший период времени года и эпидемиологических особенностей конкретных инфекционных заболеваний. На основании эпидемиологического прогноза начальники медицинских частей разрабатывают предложения по организации профилактики инфекционной заболеваемости среди спецконтингента.

7. Противоэпидемическое обеспечение в учреждениях

1. Система противоэпидемических мероприятий при выявлении инфекционных больных

      46. При выявлении инфекционных заболеваний в учреждении начальник медицинской части организует проведение противоэпидемических мероприятий:
      выявление, изоляцию и госпитализацию больных, консультацию врача-инфекциониста и лечение;
      текущую и заключительную дезинфекцию;
      эпидемиологическое расследование с целью выявления и изоляции источника инфекционного заболевания и определения круга, контактных для проведения провизорных мероприятий;
      медицинское наблюдение, обсервацию или карантин;
      контроль за проведением санитарно-гигиенических мероприятий;
      проведение прививок.
      47. Своевременное (раннее) выявление инфекционных больных осуществляется медицинскими работниками на амбулаторных приемах, во время медицинских осмотров, а также во время обходов общежитий, камер совместно с администрацией учреждения.
      48. Выявленных больных и подозрительных на инфекционное заболевание немедленно помещают в изолированную палату, которая оборудуется при медицинской части учреждения заблаговременно. По эпидемическим показаниям (при массовом поступлении больных) количество их может увеличиваться (под изолированные палаты могут оборудоваться камеры, общежития, школы учреждений). В изолированных палатах врач собирает у больного эпидемиологический анамнез, обследует его, устанавливает диагноз и оказывает ему врачебную помощь. Больных и подозрительных на инфекционное заболевание помещают в изолированные палаты временно до госпитализации или для наблюдения, чтобы исключить возможность распространения инфекционного заболевания. В период нахождения их в изолированных палатах соблюдается противоэпидемический режим работы.
      49. Под противоэпидемическим режимом понимается такой порядок организации работы изолированных палат, который обеспечивает полную безопасность для медицинского персонала, исключает возможность заражения внутри палаты и рассеивания инфекции за его пределы, как самим больным, так и обслуживающим персоналом. Противоэпидемический режим определяется эпидемиологическими особенностями конкретной инфекции (механизмом передачи).
      Общими требованиями являются:
      раздельное размещение инфекционных больных с разными механизмами передачи инфекции;
      размещение изолированных палат (приспособленных помещений) в удалении на расстоянии не менее 30 метров от объектов питания и водоснабжения;
      обеспечение изолированных палат полным комплектом белья и постельных принадлежностей, посудой, предметами ухода за больными, емкостями для замачивания белья, посуды, мешками для хранения одежды, емкостью с крышкой или другими приемниками для дезинфекции выделения больных, а также дезинфекционными и дезинсекционными средствами;
      гигиеническая помывка, а при показаниях - санитарная обработка поступающих в изолированные палаты больных;
      соблюдение дезинфекционного режима.
      50. Инфекционный больной госпитализируется в больницу учреждения (инфекционное отделение, инфекционный бокс) или в отдельных случаях в инфекционную больницу (отделение) органов здравоохранения. Перевозка таких больных совместно с неинфекционными больными и со здоровыми не допускается на всех видах транспорта. Категорически запрещается использовать транспорт, перевозящий пищевые продукты.
      Для сопровождения инфекционных больных в инфекционную больницу в обязательном порядке выделяется медицинский работник, который должен иметь при себе медикаменты, необходимые для оказания неотложной помощи, а также предметы ухода за больными в соответствии с характером инфекционного заболевания (ведро для сбора и обеззараживания выделений больного и другое) и дезинфицирующие средства.
      Транспорт, на котором перевозился инфекционный больной, подвергается не позднее 2 часов после эвакуации заключительной дезинфекции силами госпитализировавшего учреждения.
      51. Противоэпидемические мероприятия при появлении заболеваний проводятся в пределах эпидемического очага. Границы эпидемического очага определяются той территорией (камера, отряд, бригада, учреждение), в пределах которой может действовать механизм передачи данной инфекционной болезни. Длительность действия эпидемиологического очага определяется максимальным сроком инкубационного периода болезни после устранения источника инфекции и проведения заключительной дезинфекции.
      52. Для уточнения и конкретизации перечня противоэпидемических мероприятий начальник медицинской части учреждения и эпидемиолог ПГСЭН проводят эпидемиологическое обследование.
      В процессе обследования выявляются предполагаемый источник инфекции, пути и факторы возможного распространения возбудителя в конкретных условиях, определяется круг лиц, подвергшихся опасности заражения.
      При эпидемиологическом обследовании по поводу единичных случаев заболеваний начальник медицинской части учреждения проводит:
      опрос и обследование больного;
      опрос и обследование контактировавших с ним в очаге;
      обследование внешней среды, в том числе и лабораторное.
      Опрос и обследование проводятся целенаправленно в соответствии с эпидемиологическими особенностями конкретной инфекции и с использованием лабораторных методов исследований в целях установления источника инфекции и путей передачи. Данные эпидемиологического обследования используются для коррекции мероприятий, проводимых в очаге.
      При эпидемиологическом обследовании по поводу групповых заболеваний (эпидемической вспышки) начальник медицинской части учреждения совместно с эпидемиологом ПГСЭН, кроме перечисленных выше мероприятий, проводит анализ распределения заболеваемости по отрядам, бригадам, камерам, срокам возникновения заболеваний, особенностям быта заболевших и другим признакам в соответствии с конкретными условиями. Задачей такого обследования является установление источника и путей передачи инфекции для каждого из заболевших и выяснение всего механизма развития группового заболевания.
      53. О каждом случае возникновения инфекционного заболевания начальник медицинской части докладывает начальнику учреждения с одновременным извещением вышестоящего медицинского начальника, а также не позднее 12 часов с момента установления диагноза отсылает в ПГСЭН экстренное извещение об инфекционном заболевании, пищевом отравлении, необычной реакции на прививку. Ответственность за своевременность извещения возлагается на начальника учреждения. Во время эпидобследования составляется карта эпидемиологического обследования очага инфекционного заболевания по установленной форме, которая в дальнейшем направляется в ПГСЭН.
      54. В эпидемическом очаге проводятся противоэпидемические режимно-ограничительные мероприятия, содержание которых зависит от характера инфекции, особенностей размещения спецконтингента в учреждениях.
      Выделяют три категории противоэпидемических режимно-ограничительных мероприятий:
      усиленное медицинское наблюдение;
      обсервация;
      карантин.
      55. Усиленное медицинское наблюдение направлено на активное выявление инфекционных больных с последующей их изоляцией и госпитализацией. Активное выявление инфекционных больных осуществляется путем опроса, осмотра, термометрии, лабораторных исследований.
      Усиленное медицинское наблюдение вводится по указанию начальника медицинской части учреждения.
      56. Обсервация вводится приказом начальника учреждения по представлению начальника медицинской части.
      Обсервация предусматривает:
      усиленное медицинское наблюдение;
      ограничение поступления осужденных в учреждение. В случае поступления этапа в учреждение, где введена обсервация, прибывшие осужденные размещаются отдельно, а вопрос об убытии из учреждения решается в каждом конкретном случае индивидуально;
      ограничение или прекращение свиданий с родственниками;
      проведение специальных лечебно-профилактических и санитарно-противоэпидемических мероприятий.
      57. Карантин предусматривает проведение следующих мероприятий:
      полную изоляцию спецконтингента, запрещение выезда из учреждения и въезда в него, перемещения осужденных внутри учреждения;
      усиленное медицинское наблюдение;
      специальные лечебно-профилактические и противоэпидемические мероприятия.
      Материально-техническое снабжение учреждения осуществляется через перегрузочные площадки. Внутри учреждения производится разобщение осужденных по отрядам с максимальной изоляцией их друг от друга и организацией питания через передаточные пункты.
      Для обеспечения выполнения условий карантина учреждения организуется по усиленному варианту несения службы. Карантин в учреждении устанавливается приказом руководства территориальных органов уголовно-исполнительной системы по представлению органов санитарно-эпидемиологического надзора.
      Временно запрещаются свидания и посещение учреждений, о чем извещается надзирающий прокурор.

2. Противоэпидемические мероприятия
при отдельных инфекционных заболеваниях

      58. Мероприятия по предупреждению кишечных инфекций проводятся комплексно и постоянно. Основными санитарно-профилактическими мероприятиями являются:
      обеспечение действенного медицинского контроля с применением лабораторных методов исследования за условиями размещения, организацией водоснабжения и питания спецконтингента;
      лабораторное обследование декретированного контингента в соответствии с действующими нормативными правовыми актами;
      проведение профилактической дезинфекции и дезинсекции (обеззараживание помещений, канализованных и неканализованных уборных, нечистот и сточных вод, мест сбора мусора и отходов, борьба с мухами, обеззараживание воды, используемой для питья и хозяйственно-бытовых нужд, дезинфекция автономных систем водоснабжения и емкостей для доставки и хранения воды, обеззараживание кухонного инвентаря и столовой посуды);
      медицинский контроль за соблюдением спецконтингентом основных требований личной гигиены и за созданием надлежащих условий для соблюдения гигиенических правил;
      раннее выявление (в первые сутки), изоляция и госпитализация больных дизентерией, а также больных другими острыми кишечными инфекционными заболеваниями;
      медицинское наблюдение (с бактериологическим обследованием) за лицами, находившимся в контакте с больными по показаниям, и профилактическое фагирование их;
      организация и проведение профилактических прививок подлежащего контингента против брюшного тифа;
      проведение санитарно-просветительной работы среди спецконтингента.
      59. Медицинскому контролю подлежит спецконтингент, задействованный на постоянной работе на объектах питания и водоснабжения, в число этих лиц входят повара, хлеборезы, кладовщики, постоянные кухонные работники, водители продовольственных фургонов и цистерн для воды, слесари и другой персонал, обслуживающий водозаборные сооружения и водопровод.
      Ответственность за нарушение сроков обследования работников объектов питания и водоснабжения несут начальники соответствующих служб.
      60. Медицинский осмотр спецконтингента, назначаемого на работу на кухню, проводится перед заступлением их в наряд медицинским работником, о чем делается отметка в журнале медосмотра работников пищеблока на гнойничковые заболевания кожи и подкожной клетчатки.
      Лица, состоящие под диспансерным наблюдением после заболеваний острыми кишечными инфекциями или страдающие хронической формой дизентерии, в наряд на кухню не назначаются.
      61. Больные с неустановленным диагнозом, лихорадящие в течение 3-х и более дней обследуются на брюшной тиф. У больного исследуют кровь на гемокультуру и кал на копрокультуру, применяют в динамике методы серологической диагностики (реакция Видаля, Vi - гемагглютинация, реакция пассивной гемагглютинации с цистеиновой пробой).
      62. Переболевшие сальмонеллезом, брюшным тифом подлежат учету и диспансерному наблюдению.
      Данные о состоянии здоровья переболевшего в период проведения диспансерного наблюдения, а также результаты лабораторных и клинических обследований заносятся в медицинскую амбулаторную карту обследуемого. Материал для лабораторного исследования в период диспансерного наблюдения забирается и доставляется в лаборатории медицинскими работниками учреждений.
      63. Противоэпидемические мероприятия направлены на ликвидацию очагов и проводятся на основе результатов эпидемиологического обследования единичных или групповых заболеваний острыми кишечными инфекциями.
      64. Эпидемиологическое обследование единичных заболеваний острыми кишечными инфекциями проводится врачом (начальником) медицинской части и преследует следующие цели:
      определить место заражения больного;
      определить возможные пути передачи возбудителя (пища - какая именно, когда и где употреблялась, вода - откуда, из какого источника и когда употреблялась);
      определить круг лиц, подвергавшихся риску заражения.
      Для решения этих задач проводится:
      опрос и обследование больного;
      опрос и обследование контактных в очаге;
      осмотр и обследование объектов внешней среды в пределах учреждения.
      При опросе больного собирается эпидемиологический анамнез. При этом выясняется:
      дата начала заболевания;
      болел ли ранее кишечными инфекциями (когда, где лечился);
      характер питания и водопользования;
      где пребывал заболевший в течение максимального срока инкубационного периода до начала болезни (для решения вопроса о месте заражения);
      клинические особенности данного заболевания.
      Проводится выявление лиц, которые могли заразиться вместе с больным (или от него). В случае установления факта заражения внутри учреждения проводится бактериологическое обследование работников питания и переболевших.
      В соответствии с данными, полученными при опросе больного и других лиц, обследуются элементы внешней среды (объекты питания и водоснабжения, места пребывания больного, уборные, территории) в целях выяснения условий, при которых могло произойти заражение больного.
      65. Эпидемиологическое обследование групповых заболеваний (вспышек) осуществляется врачом-эпидемиологом при участии начальника (врача) медицинской части. До прибытия врача-эпидемиолога начальник (врач) медицинской части обязан самостоятельно начать эпидемиологическое обследование и на его основе - проведение необходимых противоэпидемических мероприятий.
      Основной целью эпидемиологического обследования является установление типа и характера вспышки, а также условий, способствовавших ее развитию.
      Основным приемом эпидемиологического обследования групповых заболеваний является изучение динамики и структуры заболеваемости острыми кишечными инфекциями в период вспышки и предшествующий ей период с учетом условий работы, быта осужденных, особенностей их питания и водоснабжения.
      В ходе эпидемиологического обследования в целях уточнения предполагаемых причин, обусловивших вспышку, собираются данные о санитарном состоянии отдельных объектов очага (объектов питания и водоснабжения, очистки территории). Структура заболеваемости по отрядам сопоставляется с условиями труда и быта заболевших и другими факторами, которые могли способствовать развитию вспышки. Одновременно проводятся лабораторные исследования воды, подозреваемых пищевых продуктов и смывов с инвентаря пищеблока, а также бактериологическое обследование работников питания, переболевших.
      66. Завершающим этапом эпидемиологического обследования является анализ и обобщение всех собранных материалов. На основании сопоставления фактов и критической оценки всех данных формируются окончательные выводы об источниках инфекции, путях передачи и условиях, способствовавших возникновению острых кишечных инфекций. Эти выводы используются для определения объема и характера противоэпидемических мероприятий и их целенаправленного проведения, обеспечивающего в конкретных условиях наиболее быстрый эффект.
      67. При появлении в учреждении хотя бы единичных кишечных инфекционных заболеваний противоэпидемические мероприятия начинаются сразу после выявления больного.
      Начальник медицинской части должен:
      организовать немедленную изоляцию и госпитализацию больного;
      доложить об этом начальнику учреждения и вышестоящему медицинскому начальнику, направить в территориальный ПГСЭН, экстренное извещение об инфекционном заболевании, пищевом, остром профессиональном отравлении, необычной реакции на прививку;
      организовать проведение заключительной дезинфекции в очаге;
      установить медицинское наблюдение в течение 7 суток при дизентерии, 21 - при брюшном тифе, 35 - при вирусном гепатите А за лицами, контактировавшими с больными в эпидемических очагах, лабораторным обследованием по показаниям и запрещением включения их в течение этого времени в состав наряда по кухне;
      провести работу по исключению возможности симулятивных проявлений заболевания;
      усилить контроль за питанием и водоснабжением, очисткой территории.
      68. При возникновении эпидемической вспышки острых кишечных инфекций помимо мероприятий, предусмотренных выше, дополнительно проводятся:
      1) при вспышке пищевого характера:
      изъятие из употребления подозрительных продуктов, блюд или их остатков с последующим направлением проб на экспертизу в санитарно-эпидемиологическое учреждение;
      выявление и устранение причин, обусловливающих инфицирование пищи и размножение в ней возбудителей;
      тщательная уборка продовольственно-пищевых объектов с применением моющих, дезинфицирующих средств, кипячение посуды и инвентаря;
      усиление контроля за соблюдением правил личной гигиены работниками питания и лицами наряда на кухне;
      2) при вспышке водного характера:
      выявление и устранение причин загрязнения системы водоснабжения или отдельных ее элементов;
      дезинфекция водопроводных сооружений, емкостей для воды или источников воды;
      немедленное обеспечение спецконтингента доброкачественной водой.
      Очаг считается ликвидированным, если по истечении 7 суток при дизентерии (21 день при брюшном тифе, 35 - при вирусном гепатите А) после изоляции последнего больного и проведения заключительной дезинфекции в очаге не появились новые больные и не выявлены бактерионосители.
      69. При проведении противоэпидемических мероприятий должны учитываться следующие эпидемиологические особенности инфекций:
      1) при дизентерии:
      в связи с тем, что острая бактериальная дизентерия протекает стерто, по каждому случаю заболевания колитом, энтеритом и энтероколитом среди спецконтингента в учреждении необходимо проводить весь комплекс противоэпидемических мероприятий как при дизентерии;
      2) при брюшном тифе и паратифах:
      для облегчения эпидемиологического анализа в случае возникновения тифопаратифозных заболеваний, при которых данный носитель может быть заподозрен как источник инфекции, у каждого хронического носителя бактерий брюшного тифа и паратифов определяется фаготип выделяемых им бактерий и отражается в медицинской амбулаторной карте.
      При убытии носителя в другое учреждение или освобождении, данные о нем сообщаются в ПГСЭН;
      3) при холере проводится:
      постоянный эпидемиологический анализ заболеваемости острыми кишечными инфекциями;
      бактериологическое обследование на холеру лиц, с дисфункцией желудочно-кишечного тракта, лиц, без определенного места жительства (при поступлении в учреждение), больных с острыми кишечными инфекциями, декретированных групп;
      вскрытие с бактериологическим обследованием на холеру всех умерших от острых кишечных заболеваний в учреждениях, а также во всех случаях, когда на секции выявлены специфические изменения, характерные для холерной инфекции, или если другие причины смерти не установлены.
      70. При вирусном гепатите А (инфекционный гепатит) наибольшую эпидемиологическую опасность представляет заболевший в продромальном (преджелтушном периоде). У большинства больных выделение возбудителя прекращается после появления желтухи. Больных изолируют не менее чем на 3 недели с начала желтухи или на 28 дней с начала заболевания.
      За лицами, бывшими в контакте с заболевшими вирусным гепатитом А, а также всеми работниками пищевых и приравненных к ним объектов, устанавливается медицинское наблюдение (термометрия, контроль за цветом мочи и кожи, склер глаз, определение размеров печени и селезенки и т.д.) в течение 35 дней не реже 1 раза в неделю.
      Лабораторное обследование лиц, общавшихся с больными (определение аланинаминотрансферазы или фруктозо-1-фосфатальдолазы), проводятся по назначению терапевта и при наличии показаний (рост числа острых респираторных заболеваний, особенно сопровождающихся увеличением печени, наличие гепатолиенального синдрома неясной этиологии, немотивированного подъема температуры).
      71. Основные мероприятия по предупреждению воздушно-капельных инфекций:
      гигиеническое содержание (соблюдение температурного режима, режима проветривания, уборки) общежитий, камер, пищеблоков, клубов и других помещений;
      активное выявление и своевременная изоляция заболевших любым респираторным заболеванием;
      профилактические прививки.
      При нарастании заболеваемости проводятся изоляционно-ограничительные мероприятия.
      72. Наиболее эффективной мерой борьбы с гриппом является вакцинопрофилактика, которая проводится перед эпидемическим подъемом инфекции.
      73. При дифтерии источником инфекции являются больные и бактерионосители, причем опасность представляют только те носители, которые выделяют токсигенные штаммы дифтерийной палочки. Поэтому в очагах дифтерии лица, имевшие контакт с больными, подвергаются медицинскому наблюдению в течение 7 суток и одномоментному бактериологическому обследованию и вакцинации (если они не были привиты). При выявлении больных дифтерией или носителя возбудителя дифтерии, они подлежат госпитализации в инфекционный стационар. Контактным в очагах после бактериологического обследования проводится антибиотикопрофилактика.
      В целях раннего выявления дифтерии осуществляется активное наблюдение за больными ангинами с патологическими наложениями на миндалинах (включая паратонзиллярные абсцессы) в течение 3 дней с начала заболевания. Проводится однократное бактериологическое обследование на дифтерию при первом обращении за медицинской помощью.
      Появление заболеваний дифтерией на территории дислокации учреждения является основанием для госпитализации больных с тяжелыми формами ангин.
      Реконвалесценты и носители токсигенных коринебактерий могут находиться среди здоровых только после получения отрицательных результатов однократного бактериологического обследования.
      74. Заболевший менингитом подлежит немедленной госпитализации.
      Реконвалесценты допускаются в камеру (отряд) после одного отрицательного результата бактериологического обследования, проведенного не ранее 5 дней после выписки из стационара.
      Контактные лица подвергаются вакцинации и медицинскому наблюдению в течение 10 дней (осмотр зева и носоглотки, кожных покровов и термометрия 2 раза в сутки) и однократному бактериологическому обследованию. Особое внимание уделяется выявлению лиц с хроническими и острыми воспалительными явлениями в зеве и носоглотке и имеющих высыпания на коже неясной этиологии.
      При наличии патологических изменений в зеве и носоглотке больных изолируют в медицинскую часть учреждения и проводят лечение. Лица с неясными высыпаниями на коже госпитализируются с подозрением на менингококцемию.
      Бактериологическое обследование лиц, которые были в контакте с носителями, не проводится.
      Через 3 дня после окончания курса санации однократно проводится бактериологическое обследование.
      Носители после санации могут находиться среди здоровых при наличии одного отрицательного бактериологического анализа.
      При длительном носительстве (свыше 1 месяца) и отсутствии воспалительных изменений в носоглотке носитель может находиться среди здоровых.
      Заключительная дезинфекция в очагах не проводится. Не подлежит дезинфекции транспорт по перевозке больных менингококковой инфекцией.
      В помещении проводится ежедневная влажная уборка и частое проветривание, облучение ультрафиолетовыми и бактерицидными лампами, максимальное разуплотнение камер до закрытия очага.
      Вакцинация менингококковой вакциной по эпидпоказаниям проводится при подъеме заболеваемости и превышение его уровня более 20,0 на 100 тыс. населения по решению МЗ.
      75. При обращении за медицинской помощью и активном выявлении в очаге сыпного тифа температурящих больных активно наблюдают с проведением ежедневной термометрии. Все лихорадящие больные с симптомами сыпного тифа подлежат госпитализации в больницу, с не установленным до 5-го дня болезни диагнозом - провизорной госпитализации.
      Лихорадящие больные с диагнозом заболеваний, не исключающим сыпной тиф (грипп, пневмония, энцефалиты), в случае продолжения лихорадки более 5 дней подлежат обязательному серологическому обследованию с 6-го дня болезни с интервалом 3-5 дней в начале заболевания и с интервалом 7-10 дней в стадии реконвалесценции.
      Лица, общавшиеся с заболевшим сыпным тифом, подвергаются обследованию и наблюдению:
      в отношении имевших контакт с больными только во время инкубационного периода (исключая последний день инкубации) путем опроса, а по показаниям и при помощи реакции связывания комплемента в комбинации с реакцией гемагглютинации выясняется, не перенес ли кто-либо из них сыпной тиф за последние 3 месяца;
      общавшиеся с больным в период с последнего дня инкубации до госпитализации его в инфекционное отделение больницы подвергаются 25-ти дневному наблюдению, считая от момента проведения санитарной обработки, с ежедневной термометрией;
      в отношении лиц, общавшихся с больным как в период инкубации, так и во время его заболевания, проводится весь комплекс мероприятий, изложенных выше.
      Лица из числа контактных с выявленным повышением температуры, подлежат немедленной госпитализации для уточнения диагноза в условиях стационара медицинской части.
      Лабораторное обследование всех других лиц, бывших в контакте (при помощи реакции связывания комплемента (далее - РСК), реакции гемагглютинации (далее - РГА) или реакции агглютинации (далее -РА), проводится с целью выявления источника инфекции. Показанием к проведению такого исследования является при отсутствии педикулеза: перенесенные в течение последних 3 месяцев до выявления очага лихорадочные заболевания (независимо от их диагноза и длительности лихорадки), при наличии педикулеза обследуются все лица, находившиеся в контакте с больными сыпным тифом.
      Больные и все лица, бывшие в контакте с больным, подлежат обязательному осмотру на педикулез до санитарной обработки.
      После госпитализации больного под руководством медицинского работника проводят заключительную дезинфекцию в очаге с целью полного уничтожения возбудителей сыпного тифа и вшей.
      Контактные проходят санитарную обработку в санитарном пропускнике или приспособленной для этих целей бане с соблюдением правил поточности.
      Мероприятия по профилактике сыпного тифа направлены на выявление и полную ликвидацию завшивленности среди осужденных.
      76. В противопедикулезные мероприятия входят как комплекс общих мероприятий, направленных на соблюдение должного санитарно-гигиенического и противоэпидемического режимов в коллективах, так и специфические меры по санации людей, у которых обнаружен педикулез.
      Обеспечение условий, необходимых для соблюдения санитарно-гигиенического и противоэпидемического режимов в организованных коллективах (обеспеченность санпропускниками, банями, прачечными, душевыми, горячей водой, сменным бельем), возлагается на начальников учреждений.
      Начальник медицинской части должен организовывать и проведение плановых осмотров спецконтингента с целью выявления и санации лиц с педикулезом. Ответственность за проведение противопедикулезных мероприятий несет администрация учреждения.
      Учету подлежат (в журнале учета инфекционных заболеваний) лица, у которых при осмотре выявлены как жизнеспособные, так и нежизнеспособные вши в любой стадии развития (яйцо-гнида, личинка, взрослое насекомое).
      О каждом выявленном случае педикулеза медицинский работник должен сообщить в ПГСЭН.
      Срок наблюдения очага педикулеза - 1 месяц с проведением осмотров на педикулез в очаге 1 раз в 10 дней.
      Очаг педикулеза считается санированным при отрицательных результатах трехкратного обследования с интервалом между ними 10 дней. Контроль за санацией очагов ведут медицинские работники медицинских частей. Выборочный контроль осуществляют работники ПГСЭН.
      Медицинские части должны иметь специальные укладки, предназначенные для проведения противопедикулезных обработок.
      Спецконтингент подлежит осмотру на педикулез не реже 4 раз в год, а также при поступлении в учреждение и выбытии из него. Осмотр проводит медицинский персонал. Осмотр проводится также при обращении за медицинской помощью, при диспансеризации и при поступлении на стационарное лечение соответственно работниками медицинских частей и больниц. Лица, поступающие в стационар, осматриваются медицинской сестрой приемного отделения, а при длительном лечении - медицинской сестрой лечебных отделений не реже 1 раза в 10 дней. Запрещается отказывать в госпитализации по основному заболеванию из-за выявленного педикулеза.
      77. В целях обеспечения раннего выявления больных малярией и паразитоносителей организовывается обследование на малярию по клинико-эпидемиологическим показаниям путем опроса и взятия крови:
      у лиц, прибывших из неблагополучных по малярии стран при повышении температуры в течение трех дней независимо от диагноза, ознобе, недомогании, герпесе, гепатоспленомегалии и анемии неясной этиологии;
      у лиц при повышении температуры в течение двух месяцев после переливания крови;
      у доноров перед сдачей крови;
      у лиц переболевших малярией, при любом заболевании, сопровождающимся повышением температуры;
      у лиц при любом заболевании, сопровождающемся повышением температуры в течение трех дней;
      у лиц при заболеваниях с продолжающимися периодическими подъемами температуры, несмотря на проводимое в соответствии с установленным диагнозом лечение.
      78. Для профилактики туляремии в природных очагах проводится вакцинация спецконтингента.
      При развитии эпизоотии среди мышевидных грызунов, а также при появлении больных в результате этой эпизоотии активизируются дератизационные мероприятия.
      79. Профилактика бруцеллеза в учреждениях сводится к строгому медицинскому контролю за продуктами животного происхождения, предназначенными для питания осужденных. При наличии подсобного хозяйства начальник медицинской части обязан организовать профилактические мероприятия во взаимодействии с ветеринарной службой.
      80. При угрозе заноса сибирской язвы в учреждение усиливаются санитарно-гигиенические и ветеринарно-санитарные мероприятия (контроль за убоем животных, за поступающим мясом, его термической обработкой).
      Вскрывать погибших от сибирской язвы животных запрещается.
      81. Для предупреждения заболеваемости клещевым энцефалитом во время пребывания спецконтингента в природном очаге необходимо принимать меры по индивидуальной защите от нападения клещей:
      одежда должна препятствовать проникновению под нее клещей;
      периодически (через 2-4 часа) для обнаружения проникающих и присосавшихся клещей проводить само- и взаимоосмотры (присасывание клещей безболезненно);
      импрегнировать одежду отпугивающими средствами - репеллентами;
      обрабатывать инсектицидами (жидкие формы, аэрозоли) ограниченные участки местности, в которых спецконтингент пребывает особенно часто.
      Спецконтингент в эндемичных регионах подвергается прививкам.
      82. Профилактика геморрагической лихорадки с почечным синдромом (далее - ГЛПС) и борьба с ней осуществляются путем проведения дератизационных мероприятий, предотвращения проникновения грызунов в общежития, на пищевые объекты (склады, пищеблоки) и контакта их с продуктами.
      83. Профилактика мероприятий в очагах Ку-лихорадки сводится к термической обработке молока и молочных продуктов, ветеринарно-санитарному контролю за животными, периодической дезинфекции помещений, в которых содержится скот.
      84. Профилактика лептоспирозов обеспечивается дератизационными и ветеринарно-санитарными мероприятиями в отношении сельскохозяйственных животных, а также защитой мест забора воды и мест купания от возможного попадания выделений домашних животных. Кроме того, проводится обеззараживание воды, используемой для питья и хозяйственных нужд.
      85. Для предупреждения возникновения заболевания столбняком в случае травм необходимо проводить экстренную профилактику (хирургическая обработка и создание иммунологической защиты).
      86. При подозрении на ботулизм необходимо провести эпидемиологическое обследование.
      Лицам, употреблявшим одновременно с больным продукты, которые вызвали ботулинистическую токсикоинфекцию или при подозрении на нее, вводится противоботулинистическая сыворотка.
      87. Все заболевшие острой формой вирусного гепатита, а также больные хронической формой в период обострения подлежат обязательной госпитализации в инфекционные палаты.
      В стационарах для госпитализации больных вирусным гепатитом должен соблюдаться соответствующий противоэпидемический режим. Белье, посуда, медицинский инструментарий, предметы ухода за больными подлежат обеззараживанию.
      Больные вирусным гепатитом не допускаются в общие перевязочные, процедурные и специальные кабинеты (стоматологические, гинекологические, урологические, рентгенологические), для таких больных выделяются особые часы приема. В этих кабинетах обеспечивается соответствующий режим (смена и стерилизация инструментария, предметов ухода).
      88. Лица с положительным результатом иммуноблотинга на ВИЧ и клиническими проявлениями госпитализируются для дальнейшего обследования и симптоматического лечения в стационар. Лица с положительным результатом иммуноблотинга без клинических проявлений подлежат диспансерному наблюдению, а также расширенному иммунологическому обследованию. В случае положительного результата при иммунологическом обследовании они также подлежат госпитализации для развернутого клинического обследования и уточнения диагноза.
      Постановка клинического диагноза и диспансерное наблюдение за ВИЧ-инфицированными осуществляется в соответствии с классификацией Покровского.

3. Профилактические прививки

      89. Начальник учреждения должен обеспечить доставку, хранение и использование вакцин и других медицинских иммунобиологических препаратов в соответствии с требованиями нормативных актов.
      90. Планирование потребности и расчет бактерийных препаратов осуществляется на основе методических указаний с учетом эпидситуации территории, на которой расположено учреждение. Расчет препаратов для специфической иммунизации необходимо проводить в соответствии с численностью контингента, подлежащего проведению прививок в планируемом году. При расчете следует учитывать расход препарата на разлив в пределах до 10%. Определение заявляемого количества по каждой номенклатуре препаратов необходимо проводить при составлении заказа-заявки с учетом:
      количества израсходованного препарата за истекший период;
      остатка препарата предшествующего года;
      ожидаемого остатка препарата на конец текущего года;
      необходимости своевременного освежения неснижаемых запасов препаратов.
      Заказ-заявка должна подаваться в ПГСЭН в установленные ими сроки для включения ее в заявку, подаваемую ПГСЭН в УГСЭН.
      91. Перечень инфекционных заболеваний, против которых проводятся профилактические прививки, группы населения, подлежащие плановым профилактическим прививкам, правила проведения прививок утверждены постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 мая 2003 года N 488 "О мерах по улучшению вакцинации населения против инфекционных заболеваний".
      92. Общее руководство проведением прививок в учреждениях осуществляется медицинскими службами органов юстиции Республики Казахстан. Непосредственная организация прививок и контроль за их проведением возлагаются на начальника учреждения.
      93. К проведению профилактических прививок допускаются лица с высшим и средним медицинским образованием, имеющие допуск к проведению прививок. Допуск выдается специально созданной комиссией ежегодно.
      Ответственность за организацию прививок, подготовку специалистов, проводящих профилактические прививки, возлагается на руководителей медицинских организаций, осуществляющих прививки.
      Весь инструментарий, используемый при проведении профилактических прививок (шприцы, иглы, скарификаторы) должны быть одноразового использования.
      Перед проведением прививок медицинский работник тщательно проверяет качество вакцины, маркировку, целостность ампулы (флакона), соответствие вакцины растворителю и прилагаемой к препарату инструкции.
      Проводится осмотр прививаемого лица врачом, при его отсутствии - опытным фельдшером, с оформлением допуска к прививке в медицинской документации прививаемого. Проводит разъяснительную работу с прививаемыми о необходимости обращения за медицинской помощью, в случае возникновения необычной реакции на вакцинацию.
      Привитые лица в течение 30 минут должны находиться под наблюдением медицинского работника, проводившего прививку для принятия мер в случае возникновения необычных реакций на введение вакцины. В последующие 1-3 дня на введение анатоксинов, на 5-10 день после введения живых вакцин, привитые должны наблюдаться медицинскими работниками на случай регистрации поствакцинальных осложнений и оказания своевременной медицинской помощи.
      94. Перед введением чужеродной сыворотки (гамма-глобулина) ставят внутрикожную пробу для выявления чувствительности к чужеродному белку. Проба ставится со специально приготовленной и разведенной сывороткой для внутрикожной пробы (она обычно вкладывается в коробки с гетерологичными препаратами) или при ее отсутствии с сывороткой, которую собираются вводить, причем для этой цели ее специально разводят.
      95. Антибиотики (пенициллинового и тетрациклинового ряда, левомицетин) как средства экстренной профилактики назначаются лицам, бывшим в контакте с больными и которым угрожает опасность заражения чумой, сибирской язвой, туляремией, бруцеллезом, сыпным тифом.

4. Дезинфекция, дезинсекция и дератизация

      96. Дезинфекция включает в себя собственно дезинфекцию, дезинсекцию и дератизацию.
      Исходя из санитарного и эпидемиологического значения, дезинфекцию подразделяют на профилактическую и очаговую, последняя в свою очередь делится на текущую и заключительную.
      97. Профилактическая дезинфекция проводится систематически с целью предупреждения возникновения инфекционных заболеваний путем заблаговременного уничтожения патогенных микроорганизмов, членистоногих и грызунов в местах их возможного скопления: столовых, общежитиях, клубах, парикмахерских, прачечных, банях, умывальных комнатах, туалетах, других помещениях учреждений.
      98. Текущая дезинфекция проводится в стационарах медицинских частей учреждений, больницах, туберкулезных исправительных учреждениях, изолированных участках исправительных учреждений для диспансерного наблюдения за больными туберкулезом, а также в любых других помещениях, где временно или постоянно содержатся больные. Это необходимо для предупреждения распространения возбудителей инфекционных заболеваний за пределы очага.
      99. Заключительная дезинфекция проводится однократно в помещении, где находился инфекционный больной (после его госпитализации, изоляции, перевода, освобождения или смерти), с целью полного обеззараживания инфекционного очага от возбудителя инфекции. Обеззараживанию подлежит само помещение, мебель, постельные принадлежности, личные вещи больного.
      Заключительная дезинфекция проводится в первые часы после изоляции инфекционного больного.
      Качество дезинфекционных работ проверяется бактериологическим контролем на санитарно-показательную флору.
      100. Дезинфекционные мероприятия в учреждениях проводятся дезинфекторами под руководством врачей или фельдшеров медицинских частей.
      101. Потребности в дезинфекционных средствах и материалах определяются объемом и характером дезинфекционных работ, предусматриваемых на соответствующий период времени, применительно к плану противоэпидемических и профилактических мероприятий.
      При составлении заявок на дезинфекционные средства наряду с существующими нормами и учетом фактического расхода их за предыдущий год необходимо иметь в виду прогнозы эпидемиологической ситуации, а также возможность обеспечения проводимых мероприятий новыми дезинфекционными средствами.
      Потребность в дезинфекционных средствах для учреждения определяется начальником медицинской части в соответствии с существующими нормами расхода дезинфекционных средств.
      102. Дезинфекционные мероприятия при различных инфекционных заболеваниях проводятся в соответствии с актами. Режим дезинфекции отдельных объектов при кишечных инфекциях проводится в соответствии с нормативными правовыми актами МЗ.

  Приложение 3
утверждено совместным приказом
Министра юстиции Республики Казахстан
от 25 мая 2004 г. N 145 и
Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405
"Об утверждении нормативных правовых актов,
регулирующих лечебно-профилактическое обеспечение и
санитарно-эпидемиологическое благополучие лиц,
содержащихся в исправительных учреждениях
и следственных изоляторах органов юстиции
Республики Казахстан"

Инструкция
по организации лечебно-профилактических мероприятий
в отношении лиц, страдающих отдельными заболеваниями

1. Организация лечебно-профилактических мероприятий
в отношении лиц, страдающих психическими расстройствами

      1. Перед проведением медицинского обследования лиц, содержащихся в учреждениях, врач знакомится с материалами личного дела и медицинской документацией на предмет выявления лиц, состоящих до ареста на учете в психоневрологическом диспансере (далее - ПНД), направляемых на судебно-психиатрическую экспертизу или ее проходивших.
      В случае необходимости из ПНД запрашиваются выписки из медицинских карт амбулаторного больного и копии актов судебно-психиатрических экспертиз из учреждений, где данная экспертиза проводилась. Определение наличия или отсутствия психического расстройства у обследуемого лица является исключительной компетенцией врача-психиатра. В случае отсутствия в учреждении врача-психиатра для этих целей должны привлекаться врачи-психиатры лечебно-профилактических организаций органов здравоохранения (по согласованию).
      Подробному медицинскому обследованию врачом-психиатром должны подвергаться лица, которые совершают действия, дающие основания предполагать наличие у них психических расстройств, часто обращающиеся с жалобами невротического характера, или обнаруживающие отклонения в поведении (эмоционально возбудимые, часто совершающие внешне немотивированные поступки, нарушающие режим содержания, конфликтные лица и лица, склонные к совершению аутоагрессивных и суицидальных действий), а также ранее состоявшие на учете в ПНД, признанные судебно-психиатрической экспертизой вменяемыми, но имеющие психические расстройства.
      Диагноз психического заболевания устанавливаются только врачом-психиатром. Постановка на диспансерный учет и снятие с диспансерного учета осуществляется только комиссионным решением врачебно-консультативной комиссией (далее - ВКК) медицинской части учреждения.
      2. Лица, направляемые на обследование к врачу-психиатру делятся на две основные группы:
      1) группа консультативного учета:
      больные с невротическими расстройствами, требующими временного лечения, а не постоянного наблюдения;
      лица, страдающие психическими расстройствами при наличии глубоких стойких ремиссий, в состояниях компенсации;
      прочие, направленные на осмотр в порядке консультации, при условии, что они не обнаружили нарушений в психической сфере.
      Больные этой группы специальному учету не подлежат;
      2) группа диспансерного учета:
      больные со всеми формами психических заболеваний независимо от стадии процесса, в том числе и с резидуальными явлениями, лица с патологическим развитием личности (психопатии), олигофренией, эпилепсией, страдающие органическими поражениями центральной нервной системы с теми или иными психическими нарушениями;
      лица, страдающие тяжелыми формами неврозов, реактивными состояниями.
      3. Постановка на диспансерный учет и снятие с диспансерного учета осуществляется только решением ВКК медицинской части учреждения.
      4. На каждого больного, взятого на консультативный и диспансерный учет, а также на лиц, которым судом определено принудительное амбулаторное наблюдение и лечение по поводу психических расстройств, не исключающих вменяемости, заполняется Карта наблюдения за лицом с психическими (наркологическими) расстройствами и контрольная карта диспансерного наблюдения за психически больным. При переводе осужденного в другое учреждение Карта приобщается к материалам личного дела вместе с амбулаторной картой осужденного.
      5. Лечение психически больных в учреждении может осуществляться амбулаторно или в стационаре медицинской части. Лицам, которым назначена судебно-психиатрическая экспертиза, лечебные мероприятия по поводу психического расстройства осуществляются только при остром психотическом состоянии, наличии судорожных припадков и тяжелых декомпенсаций. Лицам, признанным невменяемыми, лечебные мероприятия осуществляются в стационаре медицинской части с обязательной их изоляцией от остального контингента. Больные, находящиеся в стационаре медицинской части учреждения с психическим заболеванием, осматриваются врачом-психиатром учреждения ежедневно. В случае отсутствия врача-психиатра лечебные мероприятия осуществляются начальником медицинской части или врачом-терапевтом по рекомендациям врача-психиатра лечебно-профилактических организаций территориальных органов здравоохранения. Результаты осмотра вносятся в Медицинскую карту стационарного больного. При выписке больного из стационара составляется подробный эпикриз, который переносится в Карту наблюдения за психическим (наркологическим больным).
      6. Стационарная помощь лицам с острыми психотическими состояниями и частыми декомпенсациями заболевания, длительно не купирующимися в условиях медицинской части, оказывается в психиатрической больнице (отделении) уголовно-исполнительной системы. До выхода больного из острого состояния записи на него ведутся ежедневно, в дальнейшем - не реже 1 раза в 3 дня. При длительном нахождении больного в стационаре каждые 3 месяца составляется этапный эпикриз. При выписке больного из больницы (отделения) составляется подробный заключительный эпикриз с обязательными медицинскими рекомендациями по вопросам его амбулаторного наблюдения, лечения и рационального трудоустройства.
      7. Углубленное и всестороннее обследование больных в стационаре является обязательным при решении вопроса об освобождении осужденного от отбывания наказания в связи с болезнью. Психиатрическое освидетельствование проводится врачебной комиссией, состоящей из врачей исправительных учреждений. В составе комиссии должно быть не менее 2 врачей-психиатров. Данные психиатрического освидетельствования и заключение о состоянии психического здоровья обследуемого фиксируются в медицинской документации. По результатам составляется акт психиатрического освидетельствования осужденного.
      Данная категория больных не возвращается по месту прежнего содержания, а находится в больнице (отделении) до окончательного решения судебных органов. В случае освобождения осужденного и применения к нему по решению суда принудительных мер медицинского характера в больнице со строгим или усиленным наблюдением, он этапируется в нее в установленном порядке.

2. Организация лечебно-профилактических мероприятий
в отношении лиц, страдающих алкоголизмом
и наркоманией (токсикоманией)

      8. Осужденные, подлежащие принудительному лечению по поводу алкоголизма или наркомании, содержатся в специализированных учреждениях. Принудительное лечение больных алкоголизмом (наркоманией, токсикоманией) проводится на основании решения суда в медицинской части специализированного учреждения врачом психиатром-наркологом, а при его отсутствии - врачом-терапевтом или начальником медицинские части.
      9. При поступлении в учреждение осужденные, которым определено принудительное лечение от алкоголизма или наркомании (токсикомании), должны быть в трехдневный срок осмотрены врачом психиатром-наркологом, который в первой же беседе знакомит больного с основными положениями организации и проведения принудительного лечения в учреждении. Данные осужденные ставятся на диспансерный учет. На каждого осужденного данной категории заводится контрольная карта диспансерного наблюдения за психически (наркологическим) больным и медицинская карта амбулаторного наркологического больного. Лечение должно быть непрерывным на протяжении всего этапа лечения по поводу алкоголизма и наркомании (токсикомании). После завершения курса активного лечения по поводу алкоголизма (наркомании, токсикомании) назначается поддерживающее лечение.
      Не рекомендуется проводить плановое специфическое лечение по поводу алкоголизма (наркомании, токсикомании) лицам, содержащимся в помещении камерного типа (далее - ПКТ).
      10. Отказ от лечения является нарушением режима содержания и после того, как исчерпаны все методы психотерапевтического воздействия, осужденный наказывается правами начальника учреждения по представлению начальника медицинской части.
      11. Осужденным, допустившим "срывы" лечения, проводится противорецидивная терапия. Под "срывом" лечения следует понимать употребление осужденными, находящимися на принудительном лечении, алкоголя, его суррогатов, наркотических и других веществ, вызывающих одурманивание.
      12. Перевод осужденных, не закончивших курс принудительного лечения, из специализированного учреждения в другое может быть осуществлен лишь в случае крайней необходимости. При этом должен быть составлен подробный эпикриз о состоянии больного и приведенном лечении по поводу алкоголизма (наркомании, токсикомании).
      13. При выявлении у осужденного, не подлежащего принудительному лечению, хронического алкоголизма (наркомании, токсикомании), ему предлагается пройти курс терапии по поводу алкоголизма (наркомании, токсикомании) в добровольном порядке. Добровольное лечение от алкоголизма (наркомании, токсикомании) проводится по месту отбывания наказания.
      При отказе от добровольного лечения медицинской комиссией, состоящей из начальника медицинской части учреждения, врача-психиатра (нарколога) и врача-терапевта, выносится заключение, на основании которого администрация учреждения ходатайствует перед судом о применении принудительных мер медицинского характера.
      14. Прекращение принудительного лечения производится судом по представлению администрации учреждения. Длительность принудительного лечения лиц, страдающих алкоголизмом и наркоманией (токсикоманией), определяется в соответствии со статьей 16 Уголовно-исполнительного кодекса и статьей 93 Уголовного кодекса Республики Казахстан. При отсутствии рецидивов заболевания и нарушения курса лечения медицинской комиссией готовятся материалы для решения вопроса о прекращении принудительного лечения.
      Основанием для решения вопроса о прекращении принудительного лечения является заключение медицинской комиссии.
      15. Во всех случаях освобождения от отбывания наказания осужденных, которые проходили принудительное лечение от алкоголизма (наркомании), медицинская часть за один месяц до освобождения направляет в органы здравоохранения по месту жительства освобождаемого выписку из амбулаторной карты наркологического больного о проведенном лечении по поводу алкоголизма (наркомании, токсикомании) и о его результатах.
      16. В случаях, когда ко времени освобождения из места лишения свободы лечение не завершено, медицинской комиссией составляется мотивированное заключение о необходимости его продолжения. На основании заключения администрация учреждения может выходить в суд с представлением о продлении принудительного лечения в медицинском учреждении со специальным и трудовым режимом органов здравоохранения.

3. Организация лечебно-профилактических
мероприятий в отношении лиц, страдающих
венерическими и кожными болезнями

      17. При поступлении в следственный изолятор каждое лицо осматривается на предмет выявления признаков венерических или заразных кожных заболеваний. Особое внимание уделяется волосистой части головы, слизистым оболочкам полости рта, половым органам, области ануса, пальпируются шейные, подчелюстные, над- и подключичные, подмышечные и паховые лимфоузлы. Для подтверждения заболевания или его исключения подозреваемое на сифилис или гонорею лицо должно быть обязательно осмотрено врачом-дерматовенерологом. Обоснование диагноза венерического заболевания записывается в Медицинской амбулаторной карте. Противопедикулезные мероприятия проводятся в соответствии с Методическими рекомендациями по противопедикулезным (профилактическим и истребительным) мероприятиям (приложение).
      18. Обязательному серологическому обследованию на сифилис подвергается весь поступивший в следственный изолятор контингент с контрольной вассерманизацией через 3 месяца. Клинико-лабораторному обследованию на гонорею подлежат лица, к которым применена статья 115, 116, 120, 121, 122, 123, 124 Уголовного кодекса Республики Казахстан, а также все женщины и подростки.
      19. Всем беременным женщинам проводится двукратное серологическое обследование в первой половине беременности (при первой явке беременной к акушеру-гинекологу для взятия на учет по беременности) и во второй половине (в 5-6 месяцев беременности, но не позднее 8 месяцев беременности). В случае выявления у беременной высыпаний, подозрительных на сифилис, или при обнаружении у нее положительной серореакции крови акушер-гинеколог обязан немедленно проконсультировать ее у врача-дерматовенеролога для решения вопроса о диагнозе и дальнейшей тактики ведения беременной.
      20. Серодиагностика сифилиса должна осуществляться комплексом, включающим обязательно реакцию Вассермана проводимую двумя антигенами (кардиолипидным и трепонемными), а также в комплексе выполняется постановка микрореакции. В случае отсутствия возможности серодиагностики сифилиса комплексом серологических реакций следует использовать экспресс-диагностику путем постановки микрореакции с плазмой или сывороткой крови и кардиолипидным антигеном.
      21. Если при сборе анамнеза у обследуемого лица имеется указание на то, что он до привлечения к уголовной ответственности проходил лечение по поводу венерического заболевания или состоял на учете (сероконтроле) в кожновенерологическом диспансере (далее - КВД), медицинская часть следственного изолятора в трехдневный срок делает запрос в указанное учреждение о диагнозе, проведенном лечении и сроках сероконтроля. Дальнейшее лечение или сероконтроль таких больных проводится в медицинской части следственного изолятора в соответствии с полученными ответами. Одновременно проводится обследование лица, утверждающего о наличии в прошлом венерического заболевания, с помощью комплекса серологических реакций. При положительных результатах проводится лечение по диагнозу скрытого сифилиса.
      22. После установления окончательного диагноза венерического заболевания и при отсутствии противопоказаний незамедлительно начинается лечение. Лица, страдающие венерическими болезнями, считаются больными с момента установления у них диагноза заболевания на протяжении всего периода лечения и контрольного наблюдения до снятия с учета.
      23. В случае, если диагноз венерического заболевания впервые устанавливается в следственном изоляторе, медицинская часть направляет в КВД по месту жительства больного до ареста поручение о привлечении к обследованию на венерическое заболевание половых и бытовых контактов больного.
      Если у больного сифилисом, получавшего специфическую терапию в КВД по месту жительства по хронически-перемежающемуся (курсовому) методу, лечение было прервано, а после очередного курса лечения перерыв составил более трех месяцев, то дальнейшее лечение такого больного в следственном изоляторе возобновляется с первого курса.
      24. Лица, уклоняющие от лечения венерического заболевания, подлежат обязательному лечению.
      25. С целью выявления гонореи у женщин материал для исследования берется из всех очагов возможного поражения (из уретры, шейки матки и прямой кишки). Особое внимание при обследовании на гонорею следует обращать на женщин с хроническими воспалительными заболеваниями мочеполовой сферы. В этих случаях обязательно проводится комбинированная провокация. Лучшими методами провокации являются: биологические (введение гоновакцины, пирогенала), термические (диатермия), у мужчин - механические (бужирование, массаж на буже) и алиментарные. У женщин также используется физиологическая провокация - менструация.
      Больные, у которых в выделениях гонококки не обнаружены, а анамнестические и клинические данные подозрительны в отношении гонорейной этиологии заболевания, учитываются как подозрительные на гонорею. Такие больные подлежат комплексному профилактическому лечению по схемам лечения хронической гонореи.
      Женщинам, больным гонореей, наряду с лечением гонореи дополнительно проводится противотрихомонадная терапия.
      Если бактериоскопические методы диагностики гонореи оказываются недостаточными, проводится культуральный метод (посев на питательную среду). Посев делается не ранее чем через неделю после приема антибактериальных лекарственных средств и местного применения антисептических лекарственных средств.
      26. После установления диагноза венерического заболевания с больным проводится беседа о характере заболевания, правилах поведения, сроках лечения и контрольного наблюдения, законодательстве о венерических болезнях. Одновременно заполняется бланк предупреждения лицу, заболевшему венерической болезнью, на котором ставятся подписи больного и врача, после чего предупреждение приобщается к медицинской амбулаторной карте или медицинской карте стационарного больного. Врач должен принять возможные меры, чтобы подписка больного оформлялась на бланке предупреждения и только в случае уважительных причин - в медицинской амбулаторной карте, медицинской карте стационарного больного или другом медицинском документе. Больным сифилисом запрещается сдача крови для переливания другим лицам, как во время лечения, так и после снятия с учета.
      27. После установления диагноза венерического заболевания медицинская часть учреждения в суточный срок направляет в подразделение государственного санитарно-эпидемиологического надзора Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции Республики Казахстан (далее - ПГСЭН) экстренное извещение о заболевании.
      28. Перед убытием больного c венерическим заболеванием из следственного изолятора в исправительное учреждение врач-дерматовенеролог или врач-терапевт делает запись в медицинской амбулаторной карте в виде этапного эпикриза с рекомендациями по дальнейшему лечению и контрольному наблюдению.
      29. Запрещается отправка в другие учреждения лиц, с заразными формами сифилиса и гонореи (до проведения им первого курса противосифилитического лечения или полного курса противогонорейного лечения), а также с заразными формами кожных болезней. Перевод больных сифилисом производится только в перерывах между курсами лечения с разрешения врача-дерматовенеролога.
      30. После прибытия в исправительное учреждение больные венерическими заболеваниями ставятся на диспансерный учет для дальнейшего прохождения лечения и серологического контроля. При отсутствии в штате медицинской части врача-дерматовенеролога ведение венерических больных возлагается на врача другой специальности (терапевта) или врача-гинеколога (в женских исправительных учреждениях).
      31. После окончания полноценной специфической терапии больные сифилисом и лица, получившие превентивное лечение, находятся на клинико-серологическом контроле.
      Лица, получившие превентивное лечение не позднее 14 дней после первого или тесного бытового контакта с больными заразным или ранним скрытым сифилисом, подлежат клинико-серологическому контролю в течение 6 месяцев. При этом явка к врачу и исследование комплекса серологических реакций (далее - КСР) назначается 1 раз в месяц.
      Лица, получившие превентивное лечение в период от 14 дней до 4 месяцев после полового или тесного бытового контакта с больным заразным или ранним скрытым сифилисом, подлежат клинико-серологическому контролю в течение одного года, в течение шести месяцев явка к врачу и исследование КСР назначается ежемесячно, а затем 1 раз в квартал.
      Больные первичным серонегативным сифилисом подлежат клинико-серологическому контролю в течение одного года, первые шесть месяцев явка к врачу и исследование КСР назначается ежемесячно, а затем 1 раз в квартал.
      Больные первичным серопозитивным и вторичным свежим сифилисом подлежат клинико-серологическому контролю в течение 3 лет. Явка к врачу и исследование КСР назначаются 1 раз в месяц до полной негативации КСР; затем до окончания второго года наблюдения - 1 раз в 6 месяцев.
      Для больных вторичным рецидивным и скрытым серопозитивным (ранним, поздним, неуточненным) сифилисом обязателен пятилетний срок диспансерного наблюдения. Явка к врачу и исследование КСР, затем до окончания второго года наблюдения - 1 раз в квартал, в течение третьего года - 1 раз в 6 месяцев и в течение последующих лет - 1 раз в год.
      Обследование на сифилис гомосексуалистов, состоящих на диспансерном учете, с исследованием крови на КСР проводится не реже одного раза в 6 месяцев.
      32. В медицинских частях исправительных учреждений обязательному серологическому обследованию на сифилис подвергаются осужденные, имевшие длительные свидания, возвращенные из колоний-поселений.
      33. При выявлении в исправительном учреждении больных с заразными формами сифилиса проводится немедленная их изоляция. Обязательной госпитализации в кратчайший срок после установления диагноза подлежат больные с заразной формой (сифилис первичный, вторичный свежий, рецидивный), больные ранним скрытым сифилисом (впервые установленным), а также больные осложненной и хронической гонореей.
      Госпитализация больных венерическими болезнями осуществляется в кожно-венерологические отделения больниц уголовно-исполнительной системы или в другие отделения (инфекционные, терапевтические), в которых для них выделяются отдельные койки, палаты. При невозможности направления в больницу венерические больные госпитализируются в стационары медицинских частей учреждений с выделением для них отдельных палат.
      Госпитализации подлежат также больные сифилисом для проведения повторных курсов лечения по медицинским показаниям; бывшие в половом контакте с больным заразной формой сифилиса для проведения превентивного лечения.
      Больные сифилисом с поражением внутренних органов и нервной системы после консультации врача-дерматовенеролога получают лечение в профильных отделениях больниц для осужденных, при сифилисе внутренних органов - в терапевтических, и при сифилисе нервной системы - в неврологических.
      34. Больные сифилисом, которым не завершено лечение, не подлежат направлению в колонии - поселения.
      35. Больным сифилисом, закончившим один или несколько курсов лечения или находящимся на сероконтроле, и больным гонореей, прошедшим полный курс лечения, но не снятым с учета, длительные свидания не предоставляются.
      36. При выявлении факта заражения осужденного венерическим заболеванием, которое могло произойти во время длительного свидания, медицинская часть учреждения направляет в КВД поручение о привлечении к обследованию на венерические заболевания предполагаемого источника заражения.
      37. Информацию о не снятых с диспансерного учета больных, у которых заканчивается срок отбывания наказания, медицинская часть учреждения за месяц до освобождения подает в КВД по избранному месту жительства освобождающегося. При этом указывается диагноз заболевания, характер проведенного лечения, сроки сероконтроля.
      38. При освобождении больные заразной формой сифилиса или не закончившие первый курс лечения, а также с нелеченной гонореей направляются в КВД.
      39. В случае возникновения групповых заболеваний венерическими болезнями в учреждении устанавливается усиленное медицинское наблюдение за осужденными на время проведения комплекса противоэпидемических мероприятий. Одновременно проводится изоляция заболевших и их половых партнеров. Весь контингент учреждений подвергается целевому профилактическому осмотру врачами-специалистами с обязательным проведением серологических реакций. По заключению врача-дерматовенеролога целевой осмотр повторяется через 3 месяца, а телесные осмотры проводятся еженедельно в течение 2 месяцев после регистрации группового заболевания.
      Проведение противоэпидемических мероприятий в очаге вспышки венерического заболевания (изоляция и госпитализация больных, выявление источника заражения и контактных лиц) возлагается на медицинские части учреждений, под контролем ПГСЭН.
      40. В целях организации борьбы с микозами стоп необходимо проводить: выявление, учет, лечение, диспансерное наблюдение, улучшение санитарно-гигиенических условий, санитарное просвещение.
      Выявленные больные привлекаются к лечению по месту содержания после консультации врача-дерматовенеролога. В медицинских частях учреждений на больных микозами стоп заводятся карты диспансерного наблюдения.
      41. Для ограничения распространения чесотки необходимо раннее выявление больных при всех видах медицинских осмотров, а также на амбулаторных приемах в медицинских частях учреждений.
      В случае обнаружения больного чесоткой медицинский работник должен немедленно изолировать больного и начать его лечение. Одновременно проводится камерная дезинфекция одежды больного, белья и постельных принадлежностей. При отсутствии камеры верхняя одежда должна быть тщательно проветрена, а белье - проглажено горячим утюгом. В день выявления больного чесоткой проводится медосмотр контактных лиц.

4. Телесные повреждения, травмы и отравления

      42. О каждом факте медицинского освидетельствования осужденных на наличие телесных повреждений (в результате преступных действий, применения спецсредств, производственных травм, несчастных случаев и т.д.) медицинский работник сообщает рапортом начальнику учреждения, который немедленно передается дежурному помощнику начальника учреждения.
      43. Мероприятия по предупреждению телесных повреждений, травм и отравлений среди спецконтингента проводятся всеми службами.
      44. Для предупреждения телесных повреждений, травм и отравлений необходим:
      постоянный контроль со стороны начальников учреждений, служб и медицинских работников за выполнением требований актов Республики Казахстан по обеспечению должного содержания осужденных, правильного их трудоиспользования, по предупреждению травм и отравлений, и несчастных случаев;
      систематическое проведение начальниками служб занятий с подчиненными по выполнению требований приказов и инструкций;
      трудоиспользование спецконтингента в соответствии с их квалификацией и состоянием здоровья;
      систематическое проведение со спецконтингентом занятий по изучению основных правил техники безопасности, ознакомлению с мерами личной профилактики травм и отравлений, изучению и практической отработке приемов оказания первой помощи (в порядке самопомощи и взаимопомощи) при травмах, отравлениях и несчастных случаях;
      технический инструктаж и оформление допуска к определенным видам работ;
      санитарно-просветительная работа;
      постоянное наблюдение за лицами, имеющими слабое физическое развитие и хронические заболевания, определение им трудовых рекомендаций и контроль за их трудоустройством;
      систематическое изучение обстоятельств и причин травм и отравлений с разработкой конкретных мероприятий по их предупреждению.
      45. По плану работы медицинской части учреждения осуществляется медицинский контроль за санитарно-гигиеническими условиями труда спецконтингента, выполнением правил охраны труда и производственной санитарии, наличием и укомплектованностью аптечек и санитарных сумок, состоянием питьевого водоснабжения на производстве, наличием спецодежды, санитарным состоянием территории, рабочих мест. Результаты проверок оформляются актами обследований и предписаниями в адрес администраций цехов, участков и объектов трудоиспользования спецконтингента с указанием конкретных сроков устранения выявленных недостатков. В случае выявления грубых нарушений санитарно-гигиенических правил на производстве результаты обследования докладываются непосредственно руководству учреждения для принятия немедленных мер к их устранению. При непринятии мер по устранению недостатков начальник медицинской части докладывает старшему медицинскому начальнику.
      46. Производственные объекты обеспечиваются медицинским обслуживанием в следующем порядке:
      1) на ряде объектов организуются здравпункты, обеспечение которых медицинским имуществом и медикаментами осуществляется за счет хозяйственного органа или производства учреждения;
      2) все цехи, самостоятельные участки, мастерские и объекты трудоиспользования спецконтингента оснащаются аптечками первой помощи. За сохранность и своевременное пополнение аптечек несут ответственность начальники цехов, участков, мастера. Пополнение аптечек осуществляют медицинские работники за счет производства;
      3) в каждой производственной бригаде, работающей на отдаленном участке, в цехе или группе бригад для оказания первой помощи выделяется один из осужденных, специально для этого подготовленный, которого медицинская часть учреждения обеспечивает санитарной сумкой с медикаментами и перевязочными материалами;
      4) если пострадавший на производстве осужденный нуждается в оказании срочной врачебной помощи, организуется доставка его в медицинскую часть или ближайшее лечебное учреждение.
      47. Каждый несчастный случай, связанный с производством, вызвавший у работника (работников) потерю трудоспособности не менее одного дня, в соответствии с медицинским заключением (рекомендацией) оформляется актом о несчастном случае или ином повреждении здоровья работника на производстве по форме Н-1 в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 3 марта 2001 года N 326 "Об утверждении Правил расследования и учета несчастных случаев и иных повреждений здоровья работников, связанных с трудовой деятельностью" (далее - Постановление). см. V090005614
      Акт по форме Н-1 о несчастном случае оформляется в соответствии с материалами расследования. Акт с материалами расследования о производственной травме, профессиональном заболевании или отравлении приобщается к личному делу осужденного в установленном порядке. Случай профессиональных отравлений и заболеваний расследуются в установленном порядке.
      Расследование несчастного случая с тяжелым или со смертельным исходом, группового несчастного случая острого профессионального заболевания (отравления) работников оформляется специальным актом расследования несчастного случая в соответствии с Постановлением.
      Если специальным расследованием установлено, что смерть осужденного или потеря им трудоспособности явились результатом действий (драка, членовредительство, убийство и прочее), связанных с нарушением пострадавшим режима содержания или отравлением от умышленного употребления в целях опьянения различных технических жидкостей (лаков, красок, растворителей и прочее), содержащих токсические вещества, и не связанных с производственным процессом, то акт не составляется.

Приложение к Инструкции по организации
лечебно-профилактических мероприятий
в отношении лиц, страдающих отдельными заболеваниями,
утвержденной совместным приказом Министра юстиции
Республики Казахстан от 25 мая 2004 г. N 145
и Министра здравоохранения Республики Казахстан
от 7 мая 2004 г. N 405 "Об утверждении
нормативных правовых актов, регулирующих лечебно-
профилактическое обеспечение и санитарно-
эпидемиологическое благополучие лиц,
содержащихся в исправительных
учреждениях и следственных изоляторах органов
юстиции Республики Казахстан"

Методическая рекомендация
по противопедикулезным (профилактическим и истребительным) мероприятиям

      1. Выявление педикулеза в плановом порядке проводится при медосмотре вновь поступивших в учреждения, перед отправкой в другое учреждение, а также не реже 1 раза в месяц во время проведения полной санитарной обработки.
      В целях предотвращения появления вшей и их распространения среди спецконтингента осуществляют профилактические (гигиенические) мероприятия, которые включают: регулярную помывку - не реже 1 раза в 7 дней, смену нательного и постельного белья в день помывки с последующей стиркой.
      2. При обнаружении вшей в любой стадии развития (яйцо-гниды, личинка, взрослое насекомое) дезинсекционные мероприятия проводят одновременно, уничтожая вшей непосредственно как на теле человека, так и на его белье, одежде.
      3. Дезинсекционные мероприятия по борьбе со вшами включают: механический, физический и химический способы уничтожения насекомых и их яиц-гнид.
      4. При незначительном поражении головными вшами (от 1 до 10 экземпляров, включая яйца-гниды) используется механический способ удаления насекомых и яиц путем вычесывания их частым гребнем, стрижки или сбривания волос. Для сбора волос подкладывают клеенку или бумагу, которые вместе с волосами и насекомыми сжигают.
      Перед вычесыванием гнид с волос голову моют, ополаскивают теплым столовым уксусом или теплым 5-10% раствором уксусной кислоты. Затем гнид счесывают частым гребнем, предварительно сквозь зубцы гребня пропускают ватный жгутик или нитку, которые обильно смачивают уксусом.
      5. При обнаружении на теле человека вшей проводят его санитарную обработку: мытье тела горячей водой с мылом и мочалкой, с одновременной сменой белья, в случае необходимости, по заключению медработников, сбривания волос.
      6. При незначительном поражении людей платяным педикулезом или отсутствии педикулоцидов используют кипячение белья, проглаживание горячим утюгом швов, складок, поясов белья и одежды, не подлежащих кипячению.
      7. При средней и большой пораженности (10 экземпляров и более, включая насекомых и яйца) используются инсектициды - педикулоциды. Обработка инсектицидами детей до 5 лет, кормящих и беременных женщин, лиц с поврежденной кожей (микротравмы, дерматиты, экземы) запрещается.
      Волосистые части тела обрабатываются следующими инсектицидами: 10% водная мыльно-керосиновая эмульсия (10-50 мг); лосьон "Нитифор" (50-80 мг); лосьон "Антибит" (50-80 мг); эктоцид 1:1 000 (100 мл); черемичная вода (100 мл); шампунь "Педилин" (10-30 гр.). Экспозиция при указанных средствах составляет 30-40 минут.
      После обработки волос головы и их мытья волосы прополаскивают теплым 5-10%-ным водным раствором уксусной кислоты.
      8. Вшей на белье, одежде и прочих вещах уничтожают по мере обнаружения насекомых. Завшивленное белье кипятят в 2% растворе кальцинированной соды в течение 15 минут, проглаживают утюгом с обеих сторон; подвергают камерной обработке согласно Инструкции по дезинфекции и дезинсекции одежды, постельных принадлежностей, обуви и других объектов в паровоздушно-формалиновых, паровых и комбинированных дезинфекционных камерах и дезинсекции этих объектов в воздушных дезинсекционных камерах.
      9. В качестве инсектицидов для обработки одежды применяют 10%-ную водную мыльно-керосиновую эмульсию.
      10. Нательное и постельное белье, другие изделия, подлежащие стирке, замачивают в водных эмульсиях в течение 5-10 минут в зависимости от зараженности яйцами. Норма расхода водных эмульсий составляет 2,5 л на комплект нательного белья; 4-4,5 л на комплект постельного белья или на 1 килограмм сухих вещей. Затем вещи хорошо прополаскивают, после чего стирают обычным способом с обязательным использованием мыла и соды.
      11. Верхнюю одежду, постельные принадлежности (матрацы, подушки) подвергают камерной обработке.
      12. При отсутствии дезкамеры, верхнюю одежду и постельные принадлежности (за исключением подушек) и прочие вещи орошают водной эмульсией. С особой тщательностью обрабатывают места обитания насекомых: воротники, пояса, швы, складки. Норма расхода: на комплект постельных принадлежностей - 400 мл, комплект одежды - 350 мл.
      13. Для нанесения жидких препаратов на одежду, постельные принадлежности (матрасы, одеяла), для обработки помещений используют ручные распылители: дезинфаль, гидропульт, автомакс, а также платяные щетки.
      14. Обработку лиц инсектицидами проводят в специально отведенном помещении (не более 4-х человек на 10 кв. м) с хорошей принудительной вентиляцией, а летом лучше на открытом воздухе.
      15. При необходимости обработку педикулоцидами повторяют через 7-10 дней.
      16. Импрегнированное инсектицидом белье нельзя носить лицам с заболеваниями кожи, а также беременным и кормящим женщинам.
      17. Содержимое укладки, предназначенной для проведения противопедикулезных обработок:
      1) клеенчатый или хлопчатобумажный мешок для сбора вещей пораженного педикулезом человека;
      2) оцинкованное ведро или лоток для сжигания или обеззараживания волос;
      3) клеенчатая пелерина;
      4) перчатки резиновые;
      5) ножницы;
      6) частый гребень (желательно металлический);
      7) машинка для стрижки волос;
      8) спиртовка;
      9) косынка (2-3 шт.);
      10) вата;
      11) столовый уксус или 5-10 %-ная уксусная кислота;
      12) препараты для уничтожения головных вшей:
      препараты, действующие губительно на все стадии вшей (овициды):
      10% -ная водная мыльно-керосиновая эмульсия,
      лосьон "Нитифор",
      лосьон "Антибит",
      эктоцид 1:1 000,
      черемичная вода,
      шампунь "Педилин".
      Препараты периодически обновляют в соответствии со сроками их хранения и по мере их использования.

Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Әділет министрінің 2010.05.06 N 157, ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2010.05.18 N 350 және ҚР Ішкі істер министрінің 2010.06.14 N 272 (ресми жарияланған бірінші күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Бірлескен бұйрығымен.

      "Келісілді"
Қазақстан Республикасының
Бас прокуроры
2 дәрежелі мемлекеттік
әділет кеңесшісі
________________________
2004 жылғы 21 мамыр

"Келісілді"
Қазақстан Республикасының
Еңбек және халықты әлеуметтік
қорғау Министрі
________________________
2004 жылғы 17 мамыр

      Қазақстан Республикасы Қылмыстық-атқару кодексінің 97-бабына, Қазақстан Республикасы "Қылмыстың жасалуына сезіктілер мен айыпталушыларды күзетте ұстаудың тәртібі мен шарттары туралы" Заңның 23-бабына, Қазақстан Республикасындағы халықтың денсаулығын қорғау және санитариялық саулығы саласындағы заңнамаларға сәйкес бұйырамыз:
      1. Қоса беріліп отырған:
      Қазақстан Республикасы әділет органдарының түзеу мекемелерінде және тергеу изоляторында ұсталатын адамдарды емдеу-алдын-алуды қамтамасыз етудің ережесі (1-қосымша);
      Қазақстан Республикасы әділет органдарының түзеу мекемелерінде және тергеу изоляторында ұсталатын адамдарды санитариялық-эпидемиялогиялық саулығын қамтамасыз етудің ережесі (2-қосымша);
      Жеке аурулармен зардап шегетін адамдарға емдеу-алдын-алу іс-шараларын ұйымдастыру нұсқаулығы (3-қосымша) бекітілсін.
      2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Әділет вице-Министрі С.М.Бекбосыновқа, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау вице-Министрі С.А.Диқанбаеваға жүктелсін.
      3. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күнінен бастап күшіне енеді және 2004 жылғы 1 қаңтардан бастап құқықтық қатынасқа таралады.

Қазақстан Республикасының
Әділет министрі

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрі

1-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді реттейтін
нормативтік құқықтық актілерді
бекіту туралы"

Қазақстан Республикасы әділет органдарының
түзеу мекемелерінде және тергеу изоляторларында
ұсталатын адамдарды емдеу-алдын-алумен қамтамасыз
етудің нұсқаулығы

1. Медициналық бөлімнің жұмысын ұйымдастыру,
оның жабдықталуы және жарақтандырылуы

1. Медициналық бөлім санитариялық-гигиеналық нормалар және ережелердің орындалуына бақылауды, эпидемияға қарсы қамтамасыз етуді және гигиеналық тәрбиені, мекемелерде ұсталатын адамдарға (бұдан әрі - арнайы контингент) медициналық көмекті ұйымдастыратын және жүзеге асыратын түзеу мекемесінің, тергеу изоляторының (бұдан әрі - мекеме) құрылымдық бөлімшесі болып табылады.

2. Медициналық бөлімде әр медициналық қызметкерге лауазымдық нұсқаулықтар, сондай-ақ медициналық бөлімнің жоспары, медициналық қызметкердің жұмыс кестесі, медициналық бөлімнің жұмыс тәртібі, стационардағы ауруларға арналған ішкі тәртіп ережелері болады.

3. Шұғыл мамандырылған стационариялық көмек қажет етілген жағдайларда аумақтық денсаулық сақтау органының ауруханаларына ауруларды жіберу жүзеге асырылады.

4. Мекемелерде жаңа емдеу дәрілік құралдарын оларды клиникалық сынау (эксперименттер) мақсатында қолдануға тыйым салынады.

5. Ауруларды тамақтандыру Қазақстан Республикасының Үкіметімен бекітілген нормаларға сәйкес диетология талаптарын сақтаумен ұйымдастырылады.

      6. Медициналық бөлімнің құрамында: амбулатория, стационар, аурудың жұқпалы нысандарымен және психикалық бұзушылықтармен ауруларды оқшаулап ұстауға арналған палаталар, дәріхана ұйымдастырылады.
      Мекемелердің режимдік корпустарында арнайы контингентті амбулаториялық қабылдау жүргізу үшін бөлмелер жабдықталады.
      Медициналық бөлім құралдармен, жабдықтармен және мүкәммалдармен жабдықталады.

2. Медициналық бөлімде емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету 1. Мекемеде ұсталатын адамдардың жағдайына
медициналық бақылау

      7. Медициналық бақылау:
      мекемеге келгенде инфекциялы, паразитарлы және басқа да жіті ауруларды айқындау мақсатында медициналық тексеріс;
      жұмысқа жіберер алдында инфекциялық және паразитарлық ауруларды болдырмау мақсатында алдын-алу және мерзімдік медициналық тексеріс жүргізу;
      медициналық тексерістер жүргізу: жыл сайынғы алдын-алу, мақсатты, мекемеден кетер алдында, ауруларды, патологиялық және патологиялық алдыңғы жағдайлары бар тұлғаларды белсенді уақытылы анықтау мақсатында және оларға қатысты емдеу-сауықтандыру шараларын жетілдіру үшін;
      аурулары бар адамдарды диспансерлік қадағалау;
      арнайы контингенттің еңбек, орналастыру және тамақтандыру жағдайына санитариялық қадағалау;
      мүгедектердің және еңбегі шектеуленген адамдардың еңбегін дұрыс пайдалану жөніндегі дәрігер-кеңес комиссиясы (одан әрі - ДКК) ұсынымдарының, сондай-ақ созылмалы аурулар арасында емдеу-алдын-алу іс-шараларын жүргізу жөніндегі емдеу мекемелерінің ұсынымдарының орындалуын жүйелі тексеру жолымен жүзеге асырылады.

8. Тергеу изоляторына түскеннен кейін келген адамдардың барлығы (соның ішінде транзитпен түсетіндер) қоршаған ортаға эпидемиялық қауіп әкелетін, шұғыл көмекті қажет ететін адамдарды айқындау мақсатында алғашқы медициналық тексерістен өтеді. Тексерісті дәрігер немесе фельдшер жинақтау бөлімінің арнайы жабдықталған медициналық кабинетінде жүргізеді. Жұқпалы аурулары бар немесе ауруға күмәнді адамдар тексерістен кейін бірден сау адамдардан оқшауланады. Сол адамдардың алғашқы санитариялық өңдеуінің соңғы кезегі киім-кешекті міндетті дезинфекциялап, тексеріс пен емделуге арнайы бөлінген камераларға жіберіледі.

9. Тергеу изоляторына келген сәттен бастап үш күн мерзімде барлық келгендер дәрігер (фельдшерлік сауықтыру пунктінде-фельдшер) тексерісінен өтеді, сондай-ақ рентгенофлюорографиялық тексеріс жасайды. Тергеу изоляторында ұсталатын әр адамға амбулаториялық карта толтырылады.

      10. Тергеу изоляторынан кететіндерге қорытынды (дәрігерлік немесе фельдшерлік) медициналық тексеріс жүргізіледі. Өткір ауруы бар адамдар, инфекциялы (туберкулезден басқа) және венерологиялық аурумен ауыратындар, педикулезбен, қышымамен зақымдалған, емдеудің белгіленген курсын өтпеген адамдарды, тасымалдауға жатпайтын ауруларды тасымалдауға рұқсат етілмейді.
      Тексеріс аяқталғаннан кейін әр кететін адамның денсаулығының жағдайы, оның жүру мүмкіндігі туралы, медициналық-амбулаториялық картасына белгі соғумен қорытынды жасалады.
      Тексерісті өткізген медициналық қызметкер қорытындының соңына аты-жөнін көрсетумен өз қолын қояды.

11. Түзеу мекемесіне келгеннен кейін барлық сотталғандар инфекциялы және паразитарлық ауруларды айқындау мақсатында медициналық тексерісті өтеді.

12. Түзеу мекемесіне келудің алғашқы екі аптасында барлық сотталғандар бар ауруларды айқындау үшін дене жағдайын бағалау, жұмысқа қабілеттік санатын алдын-ала белгілеу мақсатында дәрігерлік тексерісті өтеді. Оның барысында дәрігерлер аурумен ауырған, жарақаттар, операциялар туралы анамнестикалық деректерді жинайды, олар медициналық-амбулаториялық картасында тіркеледі, қажет болған жағдайда қосымша тексерістер тағайындалады.
Сотталғандардың денсаулығы жағдайына одан әрі медициналық бақылау алдын-алу медициналық тексерістер, сондай-ақ медициналық бөлімге амбулаторлық жұғыну кезінде жүзеге асырылады.

      13. Сотталғандардың денсаулығын қорғау, инфекциялық және паразитарлық ауруларды болдырмау мақсатында, тамақтандыру, су құбыры объектілеріне, медициналық бөлімдерге, ауруханаларға, туу бөлімшелеріне, балалар үйлеріне жұмысқа жіберілетін тұлғаларды міндетті алдын-ала және мерзімдік медициналық тексерістен өткізілуі қажет. Медициналық тексерістер дәрігер-мамандармен жүргізіледі.
      Тексерістер мекемелердің медициналық бөлімдері күшімен қажеттілігіне қылмыстық-атқару жүйесі емдеу алдын-алу мекемелерінің, сондай-ақ орындарда (келісім шарт бойынша) денсаулық сақтау органдары мекемелерінің дәрігер мамандарын тартумен жүргізіледі.
      Медициналық тексерістерге: терапевттің, дерматовенерологтың, туберкулезге тексеру, ішек инфекциялары, гельминтоз, жыныстық және жұқпалы тері аурулары қоздырғыштарының тасымалдауына, жеке жағдайларда стоматолог пен отоларингологтың қарауы, жұмысқа жібергенде міндетті алдын-ала және кезеңдік медициналық тексерістерді жүргізудің реттілігі мен көлеміне сәйкес Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2003 жылғы 20 қазандағы N 766 "Халықтың декреттелген тобына міндетті түрде медициналық тексерулерді жүргізу ережесін бекіту туралы" бұйрығына сәйкес жүргізіледі. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2003 жылғы 12 қарашада N 2556 тіркелген.
      Медициналық тексеріс өткізгенде:
      1) дәрігер-терапевт:
      анамнез, әсіресе инфекциялық аурумен ауырғандарға қатысты жинауға;
      ішкі органдары жағдайының тексерісін жүргізу;
      жалпы клиникалық зертханалық және флюорографиялық тексеріске жолдама беруге. Анамнезде ішек аурулары болғанда бақылау зертханалық тексеріс жүргізу үшін ілеспе құжатта бұл туралы көрсетуге міндетті.
      2) дәрігер-дерматовенеролог:
      тері, шаш жабындарын, тырнақтарын, соның ішінде айна арқылы гениталий аясында (әйелдерде) көрінетін сілемейлерін мұқият қарауға;
      аймақтық лимфа түйіндерін қарауға;
      уретрадан (ерлерден соскобпен), цервикалды каналдан және қынаптың артқы жағынан, ал көрсеткіштер бойынша - тік ішектен гонокок, трихомонада және басқа патогендік микроорганизмдер бар болуына материалдың алуын жүргізуге;
      мерезге (микрореакциялар) қан тексерісін жүргізуге;
      көрсеткіштер бойынша - жұмсақ теріні, шашты, тырнақты грибоктық аурулар, сондай-ақ қышыма ауруы болуына тексеріс жүргізуге міндетті.
      3) дәрігер-стоматолог:
      еріннің қызыл шеңберінің, ауыз қуысының, кариес, жойылмаған тамырлары, жылан көз тесіктері, пародонтит және пародонтоз болуына пародонттың жағдайын мұқият тексеруге міндетті.
      4) дәрігер-отоларинголог:
      сілемейлілері қабықтың жағдайына және қабыну процесі болуына айрықша көңіл бөліп, риноскопия, фарингоскопия, ларингоскопияны жүргізуге міндетті.
      Бактерия тасымалдаушылыққа зертханалық тексерістер санитариялық-эпидемиологиялық станция зертханаларында, гельминтоз болуына - емдеу-алдын-алу мекемелерінің клиника-диагностикалық зертханаларында жүргізіледі. Мерез (экспресс-тәсіл), гонорея, трихомониаз және зәр жыныс органдарының (жағындылар) аурулары бар болуына грибоктық ауруларға, қышымаға (натифті препараттар) зертханалық тексерістері емхана, аурухана, зертханаларында жүргізіледі.
      Медициналық тексерістің барлық қажетті түрлері аяқталғаннан кейін және қарсы көрсетімдер жоқ болғанда дәрігер мамандар қорытынды жасайды және жұмысқа рұқсат беру туралы жеке медициналық кітапшасына белгі соғады. Төменде көрсетілген абзацта тізбелген мекемелердің объектілерінде жұмыс істеуге кедергі жасайтын аурулармен бактерия тасымалдаушылар диагностикалаған жағдайда олар МСЭҚБ-не бұл туралы хабарландыру және тиісті емдеу-алдын-алу мекемесіне емделу үшін ауруды жіберуге тиіс.
      Мынадай аурулар бактерия тасымалдаушылары:
      іш сүзегі, паротиф, сальмонеллез, дезинтерея;
      гименолепидоз, энтеробиоз;
      мерез (барлық нысандары);
      гонорея (барлық нысандары);
      лепра;
      жұқпалы тері аурулары: қышыма, теміреткі (трихофития және бастың шашы бар бөлігінің, жұмсақ тері мен тырнақтардың микроспориясы), парша, дененің ашық мүшелерінде жыланкөздері бар актиномикоз;
      өкпе туберкулезінің жұқпалы және деструктивтік нысандары, жыланкөзі бар өкпеден тыс туберкулез, бактериоурия, беті мен қолының туберкулездік волчанкасы бар адамдар жұмысқа жіберілмейді.
      Жұқпалы емес тері ауруларымен ауыратын адамдарды (псориаз, экзема, аллергиялық дерматит) жұмысқа шығуға рұқсат беру аурудың денсаулық жағдайы мен жұмыс орнына байланысты медициналық тексеріс жүргізген дәрігер шешеді.
      Терінің іріңді аурулары бар адамдар акушерлік, хирургиялық стационарларға, жаңа туған нәрестелер бөлімшелеріне, сонымен бірге азық-түлікті дайындаумен және таратумен байланысты жұмыстарға жіберілмейді.
      Мекеме әкімшілігі:
      МСЭҚБ-нің келісімі бойынша мекеме әкімшілігі бекіткен жоспар-кестеге байланысты жұмыскерлерді уақытылы міндетті үздіксіз медициналық тексеріспен қамтамасыз етуге;
      тексерістен өтуге тиіс әрбір жұмыскерлерді жеке медицина кітапшасымен жарақтандыруға міндетті.
      Жұмыскерлердің тексерістен өтуі бойынша жеке медициналық кітапшасы мекеменің медициналық бөлімінде сақталады.
      Белгіленген мерзімде медициналық тексерістен өтпеген адамдар жұмысқа жіберілмейді.
      Белгіленген мерзімде медициналық тексерістен өтпеген, сондай-ақ өту тәртібінің мерзімін бұзған адамдардың жұмысқа қабылдау және келуіне жауапкершілік мекеме бастығына жүктеледі.
      Медициналық тексерістен кейін мекеменің медициналық бөлімі - жоспар-кестемен белгіленген мерзімде медициналық тексерістен өткен және өтпеген адамдар тізімін МСЭҚБ-не жібереді.
      Медициналық тексерістен өтуді бақылау МСЭҚБ-не жүктеледі.
      Зиянды өндірісте жұмыс атқаратын сотталғандар алдын-алу және кезеңдік тексерістен өтеді.
      Мерез, ішек сүзегіне серологиялық тексерістері үшін қан алуы қолдың саусақтарынан алынады, тамырдан қан алуға тыйым салынады. Гонореяға тексеріс кезінде дәрет шығару каналынан (ерлерде көрсетімдері бойынша) және жатыр мойнағынан, қынаптың артқы жағынан және тік ішегінен алынған және метил көк немесе бриллиантты жасылмен боялған және қажет болса Грамм бойынша алынған 2 жағындының бактериоскопиясы жүргізіледі.
      Эпидемиялық көрсетімдері бар болғанда қажетіне қарай кәсіптердің тізбесі тексерістің мәтелігі қылмыстық-атқару жүйесінің және ішкі істер органдарының медициналық қызметкерімен толықтырылуы мүмкін.

      14. Алдын-ала медициналық тексеріс жылына бір рет жүргізіледі. Айрықша немесе түрмелік режимдегі (камерада ұсталатындар) түзеу мекемелерінде ұсталатын сотталғандар және тәрбие колонияларындағы кәмелетке толмағандар жылына екі рет тексерістен өтеді.
      Медициналық тексерістің кестесін мекеме бастығы бекітеді. Кестеге сәйкес медициналық бөлімнің бастығы арнайы контингенттерді тексеріске медициналық бөлімнің дәрігерлерінің күшімен жүргізуге ұйымдастырады, түзеу мекемелерінде қажет болған жағдайларда қылмыстық-атқару жүйесі ауруханаларының дәрігер-мамандары шақырылады. Тексеріске міндетті түрде терапевт, фтизиатр, психиатр, стоматолог (тіс дәрігері), сондай-ақ жергілікті денсаулық сақтау органдарының дәрігерлері келісімі бойынша тартылады. Арнайы контингенттің медициналық бөлімге келуін жасақ бастығы (корпус бойынша жауапты) қамтамасыз етеді.
      Мед.тексеріс барысында:
      анамнездік деректерді жинау;
      антропометрлік зерттеу (бойы, дене салмағы);
      әйелдерді цитологиялық зерттеуге жағынды алу арқылы гинекологиялық тексеру, қыз балаларда - тік ішек арқылы саусақпен зерттеу (көрсетім бойынша);
      көз бен есту өткірлігін анықтау;
      қан анализі (эритроциттердің тұнбаға түсу жылдамдығын анықтау (бұдан әрі - ЭТЖ), гемоглобинді, лейкоциттерді, көрсетім бойынша қанды қантқа тексеру);
      зәрдің жалпы анализін зерттеу;
      электрокардиография (бұдан әрі - ЭКГ) (15 жастан бастап - 3 жылда 1 рет, 30 жастан бастап - жыл сайын);
      кеуде клеткасы органдарының флюорографиясы (рентгенография) - жылына 2 рет;
      әйелдерге - сүт бездерін пальпаторлық зерттеу;
      пневмотахометрия;
      терапевт, фтизиатр, психиатр, стоматолог (тіс дәрігері) тексерісі;
      өзге мамандар дәрігерлердің тексерісі (көрсетімдер бойынша) жүргізіледі.
      Алдын-ала тексерістің нәтижелері медициналық амбулаторлық картаға енгізіледі.

15. Айыптау изоляторға, камералық типті үлгідегі үй-жайға (бұдан әрі - КҮҮ), тәртіптік изоляторға, карцерге немесе жеке камераға отырғызу алдында тізбелген үй-жайларда оны ұстаудың мүмкіндігін белгілеу үшін медициналық тексеріс жүргізіледі. Денсаулық жағдайы бойынша оны қамаудың мүмкіндігі мен мүмкінсіздігі туралы дәрігердің (фельдшердің) жазбаша қорытындысы сотталғанды, тергеу-қамаудағыны қамау туралы қаулысында көрсетіледі. Мұндай тексерістің мүмкінсіздігінде сотталған, тергеу-қамаудағы, егер қауіпті аурудың, уланудың, жарақаттың көрнікті белгілері болмаса қамау сәтінен бастап одан әрі тәулік ішінде міндетті медициналық тексеріспен айыптау изоляторына, КҮҮ, тәртіптік изоляторға, карцерге немесе жеке камераға қамалады.

16. Мекемеден кеткенде (ауыстыру, емдеуге жіберу, жаза өтеудің негізгі орнына кету және т.б.) сотталғандар қорытынды медициналық тексерістен өтеді.

2. Амбулаториялық қабылдауды ұйымдастыру

17. Арнайы контингентке амбулаторлық медициналық көмек қылмыстық-атқару жүйесінің емдеу-алдын-алу мекемелерімен жүзеге асырылады.

18. Медициналық бөлімдерінде амбулаториялық қабылдау мекеме бойынша бұйрықпен белгіленген уақытта жүргізіледі. Түзеу мекемелерінде әр жасақ, ауысым немесе бірнеше жасақтары үшін амбулаториялық қабылдау уақыты бөлінеді. Тергеу изолятоларында, түрмелерде, айрықша режимді түзеу мекемелерінде амбулаториялық қабылдауды, фельдшер (ерекше жағдайларда - корпус бойынша жауапты) жасаған алдын-ала жазу бойынша арнайы жабдықталған режимдік корпустарда дәрігер (фельдшер) жүргізеді.

19. Түзеу мекемесінің әр жасағында жасақ бастығы жүргізетін амбулаториялық қабылдаудың алдын-ала жазу журналы (еркін түрі) болуы тиіс. Алдын-ала жазу журналы амбулаториялық қабылдау алдында медициналық бөлімге беріледі. Қабылдаудан кейін көрсетілген адамдарға қайтарылады.
Журналда жазусыз қабылдау жедел жағдайларда ғана жүргізіледі.

      20. Тергеу изолятоларында, түрмелерде, айрықша режимді түзеу мекемелерінде фельдшер корпус бойынша жауапты адаммен тергеу-қамаудағыларды және сотталғандарды серуенге немесе санитариялық өңдеуге шығарғанда аралау арқылы камералардың санитариялық үй-жайлары күн сайын жүргізіледі.
      Жедел медициналық көмек көрсету үшін, қажет ететін адам корпустық амбулаторияға шығарылады. Фельдшер оған белгіленген көлемде тиісті тағайындауларды жасайды немесе дәрігерге қабылдауға жазады. Жедел медициналық көмек көрсетуді қажет ететін аурулар туралы медициналық бөлім кезекші бақылаушы арқылы хабарланады.
      АОО-да, ТИЗО-да, КҮҮ-да, сондай-ақ тергеу изоляторының, түрме және айрықша режимдегі түзеу мекемелерінің жеке камераларында ұсталатын адамдарға медициналық көмекті медқызметкерлер орнында осы үй-жайлардың санитариялық жағдайын күнделікті тексерген кезде жүргізіледі. Көрсетілген үй-жайларда ұсталатын адамдардың денсаулығы немесе өміріне қауіп төндіретін жағдайларда медициналық қызметкерлер осындай адамдарды тез арада медициналық бөлімге ауыстыруға шара қолданады.

21. Медициналық бөлімшелердің медициналық қызметкерлердің сотталғандармен тікелей байланысы жүретін бөлмелерде дабылдатқыш сигнализациясының кнопкасы болуы керек.

22. Дәрігерлерге, фельдшерлерге, медициналық қызметкерлерге тергеу изоляторының камерасына, түрмеге, айрықша режимдегі түзеу мекемесіне, АОО-на, ТИЗО-ға, КҮҮ-на бақылаушысыз кіруге рұқсат етілмейді.

23. Тергеу изолятоларында, түрмелерде, айрықша режимді түзеу мекемелерінде ауру адамдар дәрігерге (фельдшерге) қабылдауға немесе процедураны орындауға жеке камера бойынша немесе 3-5 адамды топтар бойынша оқшаулаудың талаптарын орындаумен және берілген күзетпен жүргізіледі.
Түзеу мекемелерінде сотталғандарды амбулаториялық қабылдауға ұйымдастырылған келуді жасақтар бастығы қамтамасыз етеді.

24. Фельдшер (медбике) амбулаториялық қабылдаудың басталуына дейін амбулаториялық қабылдауға алдын-ала жазылу журналына жазылғандарға медициналық амбулаториялық карталарды іріктейді, шағымдарды анықтау үшін ауруларға қысқаша сұрау салады, аурулардың дене қызуын өлшейді және оларды дәрігерлерге жіберудің кезектілігін белгілейді.

25. Ауруды қарағаннан кейін дәрігер қысқаша және анық оның амбулаториялық картасына қабылдау уақытын шағымдарын объективтік тексерістің деректерін, диагнозын, тағайындауларды енгізеді, жұмыстан босату қажеттілігі туралы қорытынды жасайды, және тегі мен аты-жөнін көрсетумен қол қояды.

26. Амбулаториялық қабылдауға алдын-ала жазылу журналында дәрігер немесе фельдшер диагнозды, жұмыстан немесе нарядтардан босату туралы қорытындыны, дәрігерге қайта келудің уақытын анық жазады. Босатудың әр жағдайына уақытша еңбекке жарамсыздығының себептерін тіркеу талонын толтырады.

27. Жұмыс пен нарядтардан жартылай немесе толығымен босату туралы қорытындыны дәрігер, ал дәрігер болмағанда фельдшер бір сәттен үш тәуліктен аспайтын мерзімге береді. Қажет болғанда босату ұзартылуы мүмкін.

28. Амбулаториялық босатылған адамдардың тізімі медициналық бөлім мекеме бастығының кезекші көмекшісіне береді.

29. Медициналық қызметкерлердің барлық тексерісі, тағайындаулар және манипуляциялар туралы амбулаторлық картада жазбалар жасалады.

30. Медициналық амбулаторлық карталар, жұмыстан босату туралы анықтамалар, рецепттер, басқа медициналық құжаттар арнайы контингентке берілмейді. Алфавит тәртібінде немесе медициналық бөлімшелер бойынша құлыптанып, шкафтарда сақталады. Медициналық амбулаторлық карталармен бірге амбулаторлық ауруларды тіркеу журналы сақталады.

      31. Медикаменттер арнайы контингенттің қолдарына берілмейді, дәрілік құралдарды қабылдау дәрігердің қатысуымен жүргізіледі.
      Медициналық препараттардың бар болуын ұдайы талап ететін аурулар ғана ерекшелікке жатады: жүректің ишемиялық ауруы бар адамдарға нитроглицерин, бронхиалдық астмамен ауыратындарға қалталық ингаляторлар, бірінші түрдегі қант диабетімен ауыратындарға инсулин шприцімен инсулин және басқалар. Аурулардың аталмыш санаттарына медициналық бөлімнің бастығы мекеме бастығымен бекітілген арнайы рұқсатнаманы рәсімдейді.
      Амбулаторлық емдеулер тағайындалған ауруларға емдеу процедуралары медициналық бөлімдерде тәулік бойы белгіленген уақытта жүргізіледі.

      32. Рентгенттік, зертханалық және өзге зерттеулерге, маманның қабылдауына, сондай-ақ медициналық бөлімде жасауға мүмкіндік болмайтын процедураларға ауруды жібергенде медициналық амбулаторлық карта ертіп жүретін адамға беріледі.
      Медициналық картада медициналық бөлімдерде жүргізілген зерттеулердің мәліметтері, болжамды диагноз және жіберудің себептері көрсетілуі тиіс.
      Күрделі немесе анықсыз жағдайларда, медициналық бөлімнің дәрігері дербес диагнозды жасай алмаса, аурулар мамандарға кеңеске жіберілуге тиіс, ол медициналық бөлімде немесе басқа емдеу мекемесінде жүргізіледі.
      Түзеу мекемелерінде кеңес алу үшін қылмыстық-атқару жүйесі, сондай-ақ денсаулық сақтандыру аймақтық органдары ауруханаларының дәрігері-мамандары тартылады.

3. Шұғыл медициналық көмекті ұйымдастыру

33. Арнайы контингентке шұғыл медициналық көмек көрсету белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
Жұмыс тәртібінде медициналық персоналдың мекемеде болуы көзделмегенде медициналық қызметкерді және жедел медициналық көмекті шақырудың уақытылығына, сондай-ақ ауруды көлікпен немесе айдаумен жедел көшіруді қамтамасыз етуге мекеме бастығының кезекші көмекшісі жауапты.

34. Амбулатория тәуліктің кез келген уақытында шұғыл медициналық көмек көрсету үшін дайын болуы тиіс. Бұл үшін процедуралық және таңу салу (операциялық) бөлмелерде жіті жағдайларда шұғыл медициналық көмек көрсету үшін наборлар (синдромдық заттар), стерилденген хирургиялық инструментарий, шприцтар, инъекциялық инелер, кислород қоры, стерилдық таңу салу материалдары, тиісті аурулардың негізгі симптомдарын, шұғыл көмекті көрсету үшін дәрілік құралдар тізбесін көрсетумен Жедел көмек көрсетуге арналған синдромдық қалаудың және оның құрамына кіретін дәрілік құралдар мен инструменттердің типтік тізбесі бойынша ұдайы дайындықта болуы тиіс (1-қосымша).
Ұдайы дайындықта медициналық бөлімдерден тыс шұғыл көмек көрсету үшін құралдардың наборымен портативтік заттар (сөмке, чемодан) болуы тиіс.

      35. Ағымдағы шығындарға арналған барлық медикаменттер және шұғыл көмек көрсету үшін мүлік құлыптанып, арнайы шкафтарда сақталынуы тиіс.
      Амбулаторияда медикаменттер мен өзге мүліктерді бес күндік қажеттіліктен аспайтын санда сақтауға рұқсат етіледі. Ауруға дәріні берер алдында берілетін дәрілік құралдың тағайындағанға сай келетіні және оның жарамдық мерзімі тексеріледі.
      Есірткілік дәрілік құралдар күзет дабылдатқышпен жабдықталған мекеме әкімшілігінің ғимаратында металдан жасалған сейфте құлыптанып, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 10 қарашадағы N 1693 "Қазақстан Республикасында есiрткi құралдары, психотроптық заттар және прекурсорлар айналымын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру ережесін бекiту туралы" Қаулысына сәйкес, сақталады. Олардың берілуі медициналық көрсетімдер бойынша тиісті жазбамен қатаң жүргізіледі. Қараныз P070000735

4. Медициналық бөлімдегі медициналық көмектің көлемі

      36. Аурудың диагнозын белгілеу үшін ауруларды тексеру кезінде медициналық бөлімнің дәрігері анамнездің мәліметтерін, медициналық құжаттарды, тексеріс нәтижелерін, зерттеудің зертханалық, рентгендік және функционалдық әдістерінің мәліметтерін қолданады. Қажет болған жағдайларда тергеу-қамауындағылардың және сотталғандардың бұрын болған аурулары туралы денсаулық сақтандыру органдары емдеу мекемелерінен олардың қамауға алуына және сотталғанға дейінгі тұрғын орны бойынша сұрау салады.
      Хирургия саласында медициналық бөлімнің дәрігері:
      қан тобын анықтауды; жергілікті новокаинды инфильтрациялаған анестезия, новокаин блокадасын жасауды, жұмсақ ткандер кіші жараларының алғашқы хирургиялық өңдеуін жасауды; көлікпен жұмылдыруды; тампонмен, қан тамырларын тартумен немесе тамыр қанын қысумен қан ағатын сыртқы қан ағуын тоқтатуды; катетеризацияны және зәрі қуығын тесуді; трахеостомияны; плевральдық қуыстың пункциясын немесе қысылған пневмотаракс кезінде клапанмен дренажды кіргізуді;
      күю, үсу, және электрожарақат кезінде көмек көрсетуді, 1 және 2 деңгейдегі шектелген күюлерді емдеуі тиіс.
      Хирургия саласында фельдшер:
      дәрігерлікке дейінгі көмекті уақытылы және дұрыс көрсетуге және дәрігерлік көмекті қажет ететін ауруларды тез арада дәрігерге жіберуге;
      қан тобын белгілеуге;
      қан ағуды уақытша тоқтату;
      көлікпен жұмылдыруды жүзеге асыруға; барлық жарақаттар күю, үсу, және электрожарақат кезінде сіреспеге қарсы сарысуды енгізуді;
      түрлі тәсілдермен жасанды дем беруді, жүректің тікелей массажын жасауды, оттегі ингаляциясын жасауды;
      тері астына және бұлшықетке инъекцияларды жасауға, қан тамыр ішіне дәрілік құралдарды енгізуді, қанды алмастыратын және шошымаға қарсы сұйытқылардың тамшы және ағымды құюларын жасауға;
      аса таралған және әсіресе жіті хирургиялық аурулардың симптоматикасын білуге, тергеу-қамауындағылардың және сотталғандардың сылтаурату әрекеттерін тануға;
      инструментарийді, ыдыс-аяқты, іш-киімдерді стерилизациялауға тиіс.

37. Жедел госпиталдандыруға, сонымен бірге тез арада, стационар жағдайында медициналық кірісуді талап ететін жағдайлар көрсетім болып табылады.

38. Ауру көлікпен тасымалдауына қарай жақындағы тиісті салалы ауруханаға госпиталдандырылады.
Қажет болғанда жол жүру кезінде медициналық сипатты іс-шараларды жүргізу үшін, сондай-ақ мүмкіндік пайда болғанда аурумен (жәбірленушімен) медикаменттері мен инструментарийі бар медициналық қызметкер бірге болуы тиіс. Жедел госпиталдандыруға жасалған жолдамада эвакуацияға жататын адамның жай-күйі және көрсетілген көмек туралы мәліметтер қысқаша жазылу тиіс.

      39. Ұзақтылығы 14-15 күннен аспайтын амбулаторлық емдеуге диагностика мен емдеудің күрделі әдіс ретін аурудың сипатына қарай (жарақаттар) талап етпейтін аурулар (соғып алу, дисторзиялар, үстірт абсцесстер және өзгелер) жатады. Хирургиялық ауруларға қатысты диагностикалық іс-шаралардың көлемі медициналық бөлімнің жағдайларында лабораторлық, рентгендік және өзге арнайы тексеру әдістерін қамтамасыз ету мүмкіндігімен белгіленеді.
      Медициналық бөлімнің дәрігері:
      жіті улану, сіреспе жағдайларда, жылу соғуларында, суға кету жағдайларында, электр тоқпен зақымданғанда, өкпе, асқазан және ішек қан ағуларда, бронхиалдық астма қозуында, спонтандық пневмотаракс, жіті жүрек және тамыр функционалдық жеткіліксіздігінде, бауыр және бүйрек шаншуларда және өзге жіті жағдайларда көмек көрсетуге;
      жоғарғы тыныс алу жолдарының жіті және вирустік инфекцияларын емдеуді, жіті және созылмалы бронхит, ангина, жіті жүрек және тамыр функционалдық бұзушылықтарын, малярияны, гельминтозды, созылмалы гастритті, асқазанның жара түрінің күрделі емес нысандарын, холецеститпен гиповитаминозды емдеуді жүргізуге;
      ауруханадан шығарылғандарға, одан әрі жағдайлары бақылауды қажет ететін ауруларды қадағалауға міндетті;
      жіті жарақаттардың (соның ішінде ионизациялық сәулелеу, уландыру заттармен, бактериалдық заттармен) симптоматикасын білуге және сол жарақаттар кезінде алғашқы дәрігерлікке дейінгі көмекті көрсетуге;
      ЭКГ алуға және стенокардияның, миокардтың жіті инфаркті, жүрек соғудың "қауіп" бұзушылықтарының белгілерін білуге міндетті.
      Ішкі органдарының аурулар кезінде фельдшер:
      ішкі органдарының жиі кездесетін ауруларын тануға және емдеуге, кенет пайда болған жіті аурулар мен улану кездерінде жедел көмекті көрсетуге;
      ауруларға күтімді ұйымдастыруға және жасауға;
      асқазанды шаюға, емдеу және тазарту клизмаларды жасауға;
      ЭКГ түсіруге;
      қарапайым лабораторлық зерттеулерді жүргізуге (лейкоцит санын есептеу, қан гемоглобинін, СОЭ, зәрінің құрамы салмағын анықтау, зәрдегі қант пен белокты анықтау);
      туберкулиндік байқауды (Манту) қою, оны дұрыс бағалау, ішкі тері әдісімен БЦЖ вакцинасын туберкулезге қарсы ревакцинация техникасын білуі қажет, егер сәйкес куәлігі болған жағдайда.
      Көз ауру мен зақымдану және олардың придаткалары ауру кезінде медициналық бөлімнің дәрігері:
      Сивцев таблицасы бойынша көрудің жітісін және Рабкин таблицасы бойынша түсті тануды белгілеуге;
      фокалды жарықтандыруды қолданумен кірпік коньюктивтерінен және қасаң қабығының сыртқы жағынан бөтен еттерді алып тастауға;
      көздің және оның придаткаларының механикалық зақымдарын, термолық және химиялық күйіктерін танып білуге;
      жарақаттардың бұл түрлерінде алғашқы дәрігерлік көмекті көрсетуге;
      кірпіктердің теріскендері мен мейбомиттерін, кірпік шектерінің жіті емес және коньюктивтерді, куриная слепота ауруын танып білуге; аурулардың бұл санатын емдеуді ұйымдастыруға; ал көздің басқа аурулары кезінде уақытылы кеңес беру немесе ауруды ауруханаға госпиталдандыру мәселесін шешуге тиіс.
      Көздің және оның придаткаларының ауруында фельдшер (медбике):
      дәрігерлік тағайындауларды орындауға; көз тамшыларын тамызуға, майды кірпіктің астына салуға, үстіңгі кірпікті бұруға, коньюктивтік қуысты шаюға, бір немесе екі көзге таңу салуға;
      көздің және оның придаткаларының зақымдарын танып білуге және дәрігерлік көмекті көрсетуге;
      кірпік коньюктивтерінен және қасаң қабығының сыртқы жағынан бөтен еттерді алып тастауға;
      кірпіктің қабыну ауруларын және коньюктивтерді танып білуге, дәрігерге дейінгі көмекті көрсетуге міндетті.

      40. Аурухананың көз бөлімшесіне:
      көз қасаң қабығының сыртында және коньюктивте жатқан бөтен еттері бар адамдардан басқа (медициналық бөлімде сол бөтен еттерді табысты алып тасталғанда) механикалық, химиялық сәуле әсерлерінен көздері зақымданған барлық жәбірленушілер;
      көз придаткалардың емдеуге жатпайтын және жіті созылмалы аурулармен ауыратындар;
      көз алмасының барлық аурулары;
      глаукомаға күдікті адамдар, көз көрудің келе-келе нашарлау немесе оны кенеттен жоғалтқан адамдар жіберілуі тиіс.

      41. Құлақ, тамақ және мұрын ауруларында медициналық бөлімнің дәрігері:
      күрделенуіне байланысты, өмірге қауіп төндіретін жарақаттар және ЛОР-органдары аурулары кезінде (тамақ стеноздың негізінде тыныс ала алмау, ЛОР-органдарынан қан ағу) жедел көмекті көрсетуге;
      медициналық бөлімде құлақтың сыртқы аурулары бар: дерматит, шиқандау, құлық, кіру жанында, жақсы көрінетін және құлақ шприцімен шаюмен тез алынатын есту тесігінің сыртқы жағындағы бөтен етті алу; мұрыннан қан ағу ауруларды; сыртқы мұрын ауруларды (фолликулиттер, дерматиттер), жіті риниттерді танып білуге және емдеуге;
      хирургиялық кірісуді талап етпейтін созылмалы фарингиттері, ларингиттері және тонзилиттерімен, созылмалы іріңді және жіті катаралдық орта отиттерімен (маман-отоларингологтың нұсқауымен), мұрын мен құлақтың 1 және 2 деңгейлі үсу және күйіктермен ауыратындарды емдеуге, баллонмен құлақтың үрлеуін, қан ағуда мұрынның тампонадосын жасауға тиіс.
      Құлақ, тамақ және мұрын ауруларында фельдшер (медбике):
      жедел дәрігерлік көмекті қажет ететін құлақ, тамақ, мұрынның жіті ауруларын танып білуге;
      құлақ, тамақ және мұрын аурулары мен жарақаттарында дәрігерге дейінгі көмекті көрсетуге, құлақ ауруларында есту тесіктерінің шаюға, құлықтарды алып тастауға (шаюға);
      дәрігер-маманның тағайындауларын жасауға тиіс.

      42. Зәріжыныс аурулары кезінде:
      медициналық бөлімнің дәрігері:
      зәріжыныс органдары жүйесінің, бүйрек шаншу, зәрінің жіті тоқтау, парафимоз жарақаттарында шұғыл көмек көрсетуге;
      неғұрлым сипатты аурулардың (жұмыртқаның водянкасы, крипторхизм, ұрық кистасы, ұрық желістің тамырлары кеңейуі, эпидидимит, фимоз) диагностикасын жасауға міндетті.
      фельдшер (медбике):
      зәріжыныс жүйесі органдары жарақатанғанда шұғыл дәрігерге дейінгі көмекті көрсетуге тиіс.

      43. Стоматологиялық ауру кезінде медициналық бөлімде дәрігер-стоматолог (тіс дәрігері) болмағанда дәрігер жалпы шұғыл көрсетімдері бойынша көрсетеді. Сол кезде дәрігер:
      жіті пульпитті, жақтың жіті одонтогендік остеомиелитті және флегмонді, сондай-ақ афтозды және язвалық стоматитті танып білуге, сол ауруларда жедел көмекті көрсетуге;
      төменгі (жоғарғы) жақтардың сынығын, төменгі жақтың шығуын диагностикалауға, жақ пен бет жарақаттану және зақымдануда алғашқы көмекті көрсетуге міндетті.

      44. Психикалық ауруларда және жүйке жүйесі ауруларда дәрігер:
      жүйке жүйесі ауруының негізгі нысандарын айқындауға және ми қан айналымының жіті бұзушылықтарымен, менингиттермен, энцефалиттермен, бас және жұлын ми жарақаттармен, эпилептикалық және истериялық сіреспелерімен ауыратындарға алғашқы көмекті көрсетуге;
      психикалық аурулардың негізгі нысандарын танып білуге, жіті психотикалық реактивті жағдайлармен ауыратындарға жедел көмекті көрсетуге, оларды оқшаулау, сондай-ақ психиатриялық стационарларға көшіру жөніндегі іс-шараларды қабылдауға, мазасыз ауруларды тоқтату әдісін білуге;
      медициналық бөлімнің жағдайларында перифериялық жүйке жүйесінің ауруларын (жіті бел-сегізкөз радикулиті, люмбаго, жеке нервтердің невралгиясы), невротикалық және астеникалық жай-күйлерді диагностикалауға және емдеуге тиіс.
      Жүйке-психикалық аурулардың себептері жөніндегі емдеу-алдын-алу іс-шараларды дәрігер штат және штаттан тыс мамандармен байланыста жүргізуі тиіс.
      фельдшер:
      ми қан айналымының жіті бұзушылықтарын, орталық жүйке жүйесінің жарақаттарын, нейроинфекцияларды (менингиттерді, энцефалиттерді) танып білуге, ауруларға жедел көмекті көрсетуге;
      негізгі психикалық аурулардың симптомдарын танып білуге, ал сондай аурулар айқындалғанда олар туралы дәрігерге уақытылы баяндауға, оларды оқшаулауға іс-шараларды қабылдауға, психомоторлық қозуды тоқтатуды білуге, психиатриялық мекемелерге (бөлімшелерге) ауруларды көшіруге қатысуға; мазасыз ауруларды тоқтату әдісін білуге тиіс.

      45. Тері және соз ауруларда медициналық бөлімнің дәрігері:
      негізгі тері және соз ауруларды танып білуге, соз ауруларында емдеу көмегін көрсетуге және қажетті алдын-ала іс-шараларды жүргізуге;
      уретраны жуу, аутогемотерапия, серологиялық тексеріс үшін қанды алу және тонқару; уретра бөлінулерінде гонококтар болуына жағуларды алу; зәр жолы мен предстательдік бездің бөлінуін, грибоктарға тері зақымдану ошағынан қабықтар мен шаштарды зерттеу техникасын білуге тиіс.
      фельдшер (медбике):
      неғұрлым жиі кездесетін тері және соз ауруларды дербес танып білуге;
      дәрілік құралдардың негізгі нысандарын пайдалану және тері сыртынан оларды алып тастауға;
      аутогемотерапияны жүргізуге;
      уретраға жұмсақ катетер егізуге, Вассермен реакцияға қанды алуға, мерездің экспресс-диагностика әдісін білуге; гонокок пен грибок ауруларына лабораторлық зерттеулер үшін материалдарды алуға және жіберуге; уретраның шаюын жасауға тиіс.

46. Жоғарыда көрсетілген көлемде емдеу көмегін көрсетуге медициналық персоналды дайындау үшін мекеме медициналық бөлімінің (сауықтандыру пункттің) бастығы жауапты. Медициналық бөлімнің бастығының лауазымдық нұсқаулығы Мекеменің медициналық бөлімі бастығының типтік лауазымдық нұсқаулығы бойынша жетілдіріледі және бекітіледі (2-қосымша).

3. Мекемелердің медициналық бөліміндегі стационариялық
көмекті ұйымдастыру

      47. Медициналық бөлімнің стационарлары:
      14-15 күнге дейінгі емдеу мерзімімен төсек орын режимін талап ететін ауруларды тексеру және емдеу;
      ауруханалардан шығарған ауруларды қажетті стационарлық емдеу;
      инфекциялық немесе инфекциялық ауруға күдіктілерді ауруханаға жібергенге дейінгі уақытша оқшауландыру;
      тасымалдауға жатпайтын ауруларды олардың жағдайы жақсартылғанға дейін және ауруханаға жібергенге дейін стационарлық емдеу;
      диспансерлік қарау жоспары бойынша немесе сауықтандыру топқа жататын стационарлық емдеуге жататын адамдарды орналастыру;
      аурулардың жатақханада болуы мүмкіндіксіз және қылмыстық-атқару жүйесінің ауруханаларына жіберу үшін көрсетімдер болмаған жағдайда сырқатына байланысты жаза өтеуден босатылуға жататын ауруларды орналастыру үшін арналған.

48. Мекеменің бастығы кереует штаты бойынша тиесілігі болуын және осы мекеменің ауруларын емдеу үшін оларды тиімді пайдалануын қамтамасыз етеді.

      49. Медициналық бөлімдерінің стационарларына ауруларды қабылдау стационарлық тексеріс және емдеу жүргізудің қажеттілігі туралы дәрігердің қорытындысы медициналық амбулаторлық картада бар болған жағдайда жүзеге асырылады.
      Стационарға жаңадан түскендер туралы мәліметтер қабылдауды есепке алу, аурулардың көшірме үзінділері және госпиталдандырудан бас тарту журналына енгізіледі.
      Әр ауруға белгіленген нысанды стационарлық аурудың медициналық картасы жүргізіледі.
      Стационарға жедел немесе жоспарланған госпиталдандырудың барлық жағдайлары, сондай-ақ оның үзінділері туралы медициналық бөлім жасақ бастықтарына (корпус басшысына) хабарлайды.

50. Стационарда бірнеше палата болған жағдайларда айналадағыларға қауіп төндіретін аурулар (инфекциялы, жұқпалы тері, психикалық сырқаттар) бөлек ұсталады.

      51. Стационарға түсетін барлық аурулар міндетті түрде санитариялық өңдеуді өтеді. Аурудың жағдайына қарай санитариялық өңдеу толық немесе жартылай болады. Қажет болғанда аурудың іш-киімі дезинфекцияға жатады. Киім-кешек пен аяқ киім стационардың арнайы бөлінген үй-жайында сақталады, аурудың іш-киімі жууға тапсырылады және шығарылуы кезінде оған қайтарылады.
      Стационарда болу кезінде ауру тексерісті өтуі тиіс. Қажет болған жағдайларда кеңеске денсаулық сақтау органдары медициналық мекемелерінің дәрігерлер-мамандары тартылады (келісілуі бойынша). Жоспарланған кеңестер кесте бойынша, ал жедел жағдайларда тәуліктің кез-келген уақытында жүзеге асырылады.
      Медициналық бөлімдерінің дәрігерлері ауруларды аралауын күн сайын жүргізеді. Ауруларға күнделік жазбалар аурудың жеңіл жүру жағдайларында 3 күнде 1 рет, ал орташа ауыр және ауыр жағдайларда күн сайын жүргізіледі. Медициналық бөлімнің бастығы ауруды аптасына кемінде бір рет және аурудың алғашқы күні мен шығару алдында міндетті түрде қарайды.
      Дәрігерлік тағайындауларды, дене температурасын өлшеу, антропометрлік тексерістерді кезекші фельдшер (медбике) жүргізеді; оған сондай-ақ ауруларға арналған ішкі тәртіп ережелерінің орындалуына бақылау жүктеледі.

52. Стационарда медициналық көмектің көлемі медициналық бөлімдерде жұмыс істейтін дәрігерлер-мамандары мен жабдықтардың мекемелердің медициналық бөлімдерінің медициналық инструментермен, жабдықтармен және мүкәммалдармен жабдықтаудың үлгі табелі бойынша (3-қосымша) бар болуымен белгіленеді.

53. Стационардың құрамында аурудың жұқпалы түрімен ауыратын және психикалық аурумен зардап шегетіндерді оқшау ұстау үшін палата жабдықталады. Палата инфекциялы ауруларды (соның ішінде туберкулезбен ауыратындар) және инфекциялы ауруларға күдікті сырқаттары бар ауруларды уақытша оқшаулау үшін (ауруханаға жібергенге дейін), оларға алғашқы дәрігерлік көмек көрсету үшін, ауруларды күту және бақылау үшін, аурудың диагностикасы үшін қажетті материалдарды алу үшін арналады. Палатада ағымдағы және қорытынды дезинфекция уақытылы жүргізілуі тиіс. Палатадағы медициналық персонал арнайы бөлінген халаттарды пайдалана алады және жеке гигиенаның барлық ережелерін қатаң сақтайды.

54. Медициналық бөлімінің стационарында тәулік бойы кезекші санитары болуы тиіс. Кезекші персоналдың санын медициналық бөлімінің бастығы белгілейді.

55. Ауруханада: қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулықтары, қылмыстық-атқару жүйесінің ауруханалары мен медициналық бөлімдерінің стационарларының ішкі тәртіп ережелері, сондай-ақ жұмыс жоспарлары (4-қосымша) әзірленуі тиіс.
Қылмыстық-атқару жүйесі ауруханасы бастығының лауазымдық нұсқаулығы Қылмыстық-атқару жүйесі ауруханасы бастығының үлгі лауазымдық нұсқаулығы бойынша жетілдіріледі және бекітіледі (5-қосымша).

56. Ауруханаға госпиталдандыруға жедел аурулармен немесе созылмалы аурулардың қозуымен зардап шегетін, біліктілік тексерісті және стационариялық емдеуді қажет ететін сотталғандар жатады, егер медициналық бөлімдері жағдайларында мұндай сотталғандардың емделуі мүмкін болмаса немесе өмірлеріне қауіп бар, денсаулығы нашарлауына, не тиімділігі жеткіліксіз болса, сондай-ақ диагностикалық анықсыз және тереңдетілген клиникалық тексерісті талап ететін жағдайлар болса.

57. Ауруларды мекемелерден ауруханаларға қабылдау медициналық амбулаториялық картасында стационариялық тексерісті жүргізу және ауруды емдеу қажеттілігі туралы дәрігердің (фельдшердің) қорытындысы бар болғанда жүзеге асырылады.

58. Ерекше жағдайларда жедел көрсетімдер бойынша ауру медициналық бөлімі медициналық қызметкерінің жазбаша қорытындысы бойынша сонан соң медициналық амбулаториялық картасын әкелуімен госпиталдандырылуы мүмкін.

59. Аурухана жедел медициналық көмекті қажет ететін ауруларды қабылдауға дайындығын қамтамасыз етеді. Қылмыстық-атқару жүйесі және денсаулық сақтандыру органдарының аумақтық емдеу-алдын-алу мекемелерімен реттелген арнайы жоспар топтасқан және аурулардың жаппай түсу жағдайларында медициналық көмекті көрсету жөніндегі іс-шараларды көздейді.
Аса қауіпті инфекциялы аурулар денсаулық сақтау органдарының инфекциялық ауруханаларына, оларға күзетті қамтамасыз етілуі арқылы госпиталдандырылады.

      60. Ауруханаға ауруды қабылдау кезінде кезекші дәрігер түсетін аурудың уақытылы тексерісін қамтамасыз етуге, медициналық құжаттамамен танысуға, қабылдауды есепке алу журналына ол туралы қажетті мәліметтерді, аурулардың көшірмелерінің үзінділерін және госпиталдандырудан бас тартуды жазып алуға міндетті, стационариялық аурудың медициналық картасына аурудың анамнез, сыртқы қараудың мәліметтерін, эпидемиологиялық мәліметтерін, объективтік тексерісінің мәліметтерін сипаттайды, аурудың алдын-ала диагнозын белгілейді, емдеудің қажетті тағайындауларын жасайды және тиісті бөлімшеге ауруды жібереді. Кезекші дәрігер бөлімшенің дәрігері жоқ болғанда ауыр және жаңадан түскен аурулардың жағдайларына бақылауды және оларға жедел медициналық көмекті көрсетуін ұйымдастырады.
      Ауруханаға қабылдау кезінде ауру мұқият тінтуге жатады (егер оның жағдайы болса), оның киімі және аяқ киімі дезинфекцияланады, тізімдеме бойынша қалыпқа келтіріледі және кезекші дәрігер, кезекші медбике және ертіп келген адамдар куәландырылған тізімдеме бойынша ауру ауруханадан шыққанға дейін сақталуға тапсырылады.
      Ауруханаға түскен барлық аурулар қажетті санитариялық өңдеуге іш киімін ауыстыруымен жатуға тиіс.
      Бөлімшелері дәрігерлерінің жұмыс уақытында түсетін ауруларды қабылдау бөлімшесінің дәрігерінен немесе кезекші дәрігерден басқа тиісті бөлімшелерінің дәрігерлері қарайды, олар диагнозды белгілейді, қажетті емдеу-диагностикалық іс-шараларды тағайындайды, бұл туралы ауруды тарихына тиісті жазбаша жазады.
      Ауруханаға түскен әр ауру туралы тиісті бөлімшенің бастығына және аурухананың бастығына хабарланады.

61. Ауруды қабылдаудан бас тартқан жағдайларда кезекші дәрігер оған қажет болса емдеу көмегін көрсетеді және медициналық амбулаторлық картасына, ал қабылдауды есепке алу, аурулар көшірмелерінің үзінділері және госпиталдандырудан бас тарту журналына қабылданған шаралар туралы жазбаша жасайды (қандай көмек көрсетілді, ұсынымдар).
Госпиталдандырудан бас тарту себептері туралы және қабылданған шаралар туралы аурухананың бастығына немесе оның орынбасарына хабарлайды.

62. Кешкі және түнгі уақытта ауруларға дәрігерлік көмекті аурухананың штаттық дәрігерлері айлық норма шегіндегі олардың жұмыс уақытында жасалады.

63. Ауруханаға түскен ауру қажетті клинико-лабораторлық, функционалдық, рентгенологиялық, бактериологиялық зерттеулер және ауруының диагнозына байланысты оған сәйкес емдеу белгіленеді және жүргізіледі.

64. Диагностика, емдеудің, болжамның кейбір күрделі мәселелерін айқындауда аурухананың дәрігер-мамандарының кеңесі, медициналық институттың клиникасының мамандарының қатысуымен немесе аймақтық денсаулық сақтау органдарының, сонымен бірге консилиумдары (келісілуі бойынша) ұйымдастырылады.

      65. Ауруды бір бөлімшеден басқа бөлімшеге мамандандырылған түрдегі көмек көрсету үшін ауыстыру дәрігер-маманның қорытындысы және сәйкестілік бөлімшенің бастықтарының қорытындысы және сәйкестілік бөлімше бастықтарының келісілуі бойынша жүргізіледі.
      Шұғыл жағдайларда ауыстыру кезекші дәрігердің билігімен стационариялық аурудың медициналық картасына ауыстырудың себептерін көрсетіп тиісті жазба жасау арқылы жүргізіледі.
      Барлық аурухана ішіндегі ауыстыру жағдайлары туралы аурухана бастығына немесе оның медициналық бөлім бойынша орынбасарына тез арада хабарланады.

66. Ерекше жағдайларда, ауруханаларда жедел мамандандырылған медициналық көмек көрсетуге жай-күй (жабдықтар, жарақаттар, кадрлар) болмаған жағдайларда, сотталған аурулар оларға күзетті қамтамасыз ету арқылы денсаулық сақтау органдарының емдеу мекемелеріне жіберіледі.

67. Қоныс колониясында жазасын өтеп жатқан сотталғандарды оларға денсаулық сақтау органдарының мекемелерінде білікті медициналық көмек көрсету мүмкіндігі болмаған, сондай-ақ жедел, жағдайларда қылмыстық-атқару жүйесінің ауруханаларына стационариялық емдеуге жатқызуға рұқсат беріледі.

68. Өзінің құрамында психиатриялық және инфекциялық бөлімшелері (палаталары) бар ауруханаларға бұл санаттағы науқастарға ұдайы бақылауды және сәйкес оқшаулауды қамтамасыз ететін режим тағайындалады.

69. Аурухананың режимін жүйелі қасақана бұзатын сотталғандар тек айналасындағыларға және аурудың денсаулығы мен өміріне қауіп төнбейтін жағдайларда ауруханадан шығарылып ұсталып отырған жерлеріне ауыстырылады. Аурудың шығарылуы аурухана бастығының немесе оның орынбасарының рұқсатымен және дәрігер-маманның стационариялық аурудың медициналық картасына және медициналық амбулаторлық картада тиісті жазба жасау арқылы жүргізіледі. Туберкулезбен ауыратын сотталғандар шығарылмайды.

70. Азық-түліктерді салу дәрігер-диеотологтың (диетбикенің) немесе аурухана бастығымен бөлінген жауапты адамның қатысуымен жүргізіледі.
Тамақтарды таратуға кезекші дәрігермен дайын тамақтың дәмін татып, оның нәтижесін журналға тіркеген соң, рұқсат беріледі. Әр тамақ асханада меню-жайып-салу бойынша дайындалады.

      71. Аурулар апта сайын төсек және ішкі киімдерін ауыстыру арқылы моншада (ваннада) жуынулары тиіс. Орташа және ауыр дәрежелі аурудың киім-кешектерін ауыстыру қажеттілікке байланысты жүргізіледі.
      Аурулардың түнгі ұйқыларының ұзақтығы 8 сағаттан кем емес, түскі тамақтан кейінгі демалыс -1 сағаттан кем емес тағайындалады.
      Аурудың күнделікті серуенге шығуы ауа-райын ескере отыра жүргізіледі, оның міндетті түрде жүргізілуі дәрігермен анықталады.

72. Тексеріс кезінде алынған барлық мәліметтер стационариялық аурудың медициналық картасына енгізіледі. Олар толық, жүйелі және айқын мазмұндалуы керек. Стационариялық аурудың медициналық картасы ауруханадағы ауруға құрастырылатын негізгі құжат болып табылады.

73. Емдеу-диагностикалық, ординаторлық кабинеттерде, кезекші медбикелердің жұмыс орындарында дабылдатқыш және апаттық жарық орналастырылуы қажет. Міндетті түрде апаттық қорекке аурухананың хирургиялық және реанимациялық бөлімшелері қосылуы керек.

      74. Ауруды шығару емдейтін дәрігер мен стационарияның бөлімше меңгерушісінің келісімімен мына жағдайларда:
      аурудың жазылуы;
      денсаулық жағдайының жақсаруы, ауру өзінің денсаулық жағдайына қарай емді қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінің медициналық бөлімінің жағдайында жалғастыра алса;
      стационар жағдайында ары-қарай емдеуге көрсетімнің болмауы;
      ауруды басқа ауруханаға немесе әлеуметтік қамтамасыз ету мекемесіне ауыстыру қажеттілігі жағдайларында жүргізіледі.
      Стационариялық емдеудің соңында ауру емдеуге жіберілген мекемеге шығарылып жіберіледі.
      Стационариялық аурудың медициналық картасы архивке тапсырылуы алдында толық хатталады, шығарылу эпикризінде аурудың анамнезі, аурудың, қысқаша диагноздың дәйектемесі, жүргізілген емдеу және оның тиімділігі жөнінде қысқаша мағлұмат, ұсыныстар беріледі.
      Эпикриздің көшірмесі амбулаторлық медициналық картаға тіркеледі.

75. Жаза өтеу мерзімі аяқталған соң ауруханадағы ауру кезеңінде және ары-қарай емдеуді жалғастыру қажеттілігі болған кезде, ол стационариялық аурудың медициналық картасының көшірмесімен таңдалған тұратын жеріне байланысты емдеу мекемесіне немесе денсаулық сақтау органдарының жақын жердегі емдеу мекемесіне жіберіледі.
Егерде ауруды дереу жіберу оның өміріне қауіпті болса, онда оның келісімімен, ол медициналық қорытындысы бойынша уақытша жеке аурухана палатасына қалдырылады, ол туралы бақылаушы прокурор мен туған-туыстарына хабарланады.

76. Ауруханадағы аурудың өлім фактісі емдейтін дәрігермен, ал ол болмаған жағдайда-кезекші дәрігермен куәландырылады.

      77. Аурухана төтенше оқиға, бақытсыз жағдай, аурухана ішіндегі инфекциялар, аурулардың барлық өлім жағдайлары туралы келесі ретпен жоғары тұрған ұйымдарға: қылмыстық-атқару жүйесінің аумақтық басқармасы, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі қылмыстық-атқару жүйесінің комитетіне баяндалады.
      Эпидемиялық аурулар тұтанған жағдайда аурухана бөлімшелерінде режимдік шектеу шаралары енгізіледі және эпидемияға қарсы іс-шаралар жүйесі ошақ орналасуы көзін жоюға байланысты жүргізіледі.
      Ауруханада сотталғандарды жеке сұрақтары бойынша қабылдау, хаттарды, арыздарды, шағымдарды қарастыру заңнамамен белгіленген тәртіппен аурухана әкімшілігімен жүргізіледі.

78. Ауыр және операциядан кейінгі аурулар үшін интенсивтік терапия палаталарында аурудың жағдайына ұдайы бақылау жасау қамтамасыз етіледі. Әр операциялық блокта анестезиологиялық бөлме жабдықталады, онда анестезияға арналған резервтік наркозды, тыныс алу, бақылау өлшем және басқа аппараттар мен құралдар жинақталады, сондай-ақ материалдық және құрал шкафтары, стерильді үстел, бикстар мен эксикаторға арналған үстел, стерилизатор орналастырылады.

79. Операциялық бөлмеде операциялық үстелдерге сәйкес наркоздық аппараттар, респираторлар, дефибриллятор, электросорғыш, анестезияға арналған тиісті фармакологиялық дәрілік құралдары бар жылжымалы наркоздық үстел болады. Басқа аппараттар мен приборлар қажет болғанда операциялық бөлмеге апарылады.
Қауіпсіздік мақсатында қысылған газбен баллондар арнайы үй-жай жабдықталып, операциялық бөлмеден тыс орналастыруға жөн.

80. Терапевтикалық бөлімшеде жедел жүрек-тамыр жағдайларында тез арада көмек көрсетуге және реанимациялық іс-шараларға арналған палата болады.
Терапевтикалық бөлімшеде стерильдік және қалыпты манипуляциялар жасау үшін кемінде екі процедурлық кабинет жабдықталуы тиіс, эндоскопия зерттеулері (гастроскопия, бронхоскопия), сондай-ақ асқазан және дуоденалдық зондылауға арналған жеке кабинеттер болуы жөн.

      81. Туберкулез бөлімшесінде: ауруларды қабылдауға арналған санитариялық өткізгішпен бөлме, процедуралық кабинет болуы тиіс.
      Туберкулез ауруханасының, бөлімшенің (емдеу құқығында түзеу мекемелерінде) арнайы кабинет санына:
      рентген кабинеті, фотозертханасымен флюорография кабинеті;
      сыртқы демнің функцияларын зерттеуге арналған кабинет;
      ингаляторийі бар бронхологиялық және ларингологиялық кабинет;
      стоматологиялық (тіс емдеу) кабинет;
      физиотерапевтік кабинет;
      жасанды пневмоторакс салуға арналған кабинет;
      қақырық жинау кабинеті;
      қан алмастырушы және тамыр ішіне тамшылап құюға арналған кабинет;
      туберкулезге қарсы дәрілік құралдарды қабылдау кабинеті;
      қақырық жинақтарды өңдеуге және қақырықты залалсыздандыруға арналған үй-жай болуы тиіс.

      82. Тері-венерологиялық бөлімшелерде:
      тері ауруларымен ауыратындарға таңу салғыш бөлме және венерологиялық аурулармен ауыратындар үшін жеке процедуралық бөлме;
      урологиялық кабинет (гонореямен ауыратындардың едәуір саны болғанда);
      тері ауруларымен ауыратындарға, сифилис, гонореямен ауыратындарға жеке палаталар, диагноздары анықталмағандар ауруларға арналған оқшауланған палаталар;
      қосалқы үй-жайлар: сифилиспен ауыратындарға жеке бөлінген ыдыс-аяқпен асхана, мерезбен ауыратындардың ыдысын жуатын бөлме, мерезбен ауыратындардың ыдыс-аяғы (басқа ыдыс-аяқтан түрі бойынша айырмашылығы бар) өзге ыдыстан бөлек жуылады;
      венерологиялық аурулармен ауыратындарға бөлек дәретханасы бар.

83. ЛОР бөлімшесінде мүмкіндік болса: қарау, процедуралық, таңу салғыш бөлмесі, операциялық бөлмесі, операциядан кейінгі палата, эндоскопиялық, аудиометриялық және вестибулометрлік кабинетте, ал бөлімшелерде 30 және одан астам кереуетке ингаляторий және физиотерапевтік кабинет болады.

84. Көз бөлімшесінде терезелерді көлеңкелеуге арналған құралдармен қарау бөлмесі, аппаратураға және офтальмоскопияға арналған кабинет, бөлек операциялық бөлме, көзге таңу салғыш бөлмесі, терезелер көлеңкеленген операциядан кейінгі палата болуы тиіс. Вирустық эпидемиялық кератоконьюктивитпен ауыратындардың емделуі инфекциялық бөлімшесі негізінде жүзеге асырылады.

85. Психиатриялық бөлімше жеке ғимаратта, ал оқшауланған орналастырудың мүмкіндігі болмаса, жалпы емдеу корпустың төмен қабатында орналастырылады. Бөлімшеде сотталғандарды тиісті оқшаулауды, психикасының аурулары барлық санаттарының мінез-құлқына ұдайы қадағалауды, сондай-ақ медперсоналдың еңбегінің қауіпсіздік жағдайларын қамтамасыз ететін режим белгіленеді. Өткір психикасының ауруларымен ауыратындарды, қоздырылған ауыратындарды тексеру және емдеу үшін палаталарды және 2 адамға бір палата-изоляторды көздеу қажет.

86. Неврологиялық бөлімше физиотерапевтік кабинетпен көршілес ғимараттың бірінші қабатында орналастырылады. Ауруханада психиатриялық бөлімшесі болмағанда неврологиялық бөлімшеде психикасының ауруларын уақытша оқшаулау үшін арнайы палата жабдықталады.

87. Инфекциялық бөлімшеде: қабылдау тексеріс бөлмелері санитариялық өткізгіштермен, диагноздары анықталмаған ауруларға арналған оқшауланған палаталар және түрлі инфекциялы аурулармен ауыратындарға арналған палаталар, кемінде екі санторап бар. Инфекциялы аурулардың зертханалық зерттеулерін аурухананың бактериологиялық және басқа зертханалары жүргізеді.

88. Гинекологиялық бөлімшеде, операциялық және таңу салғыш бөлмелерге арналған қалыпты үй-жайлардан басқа, арнайы тексеріс бөлме және әйел дәретханасын (жылы су бар) көздеу қажет.

      89. Перзентхана бөлімшесінде:
      босанатын әйелдерге арналған қабылдау бөлме, қарау бөлмесі және санитариялық өңдеу үшін душ (ваннасы бар) бөлме;
      босанатын секторға: босану алдындағы және босанатын палаталар, операциялық бөлме, эклампсиясы бар босанатын әйелдерге арналған бөлме (шуылдан оқшауланған және терезелерді көлеңкелеуге арналған құралдармен), изоляторлар кіреді;
      таңу салғыш бөлмеден, нәрестелерге арналған үй-жайлардан, босанатын әйелдерге арналған палаталардан, босанған әйелдерді шығаруға арналған бөлмеден тұратын босанғаннан кейінгі сектор ашылуы тиіс.

90. Физиотерапевтік кабинет аурулар аурухананың емдеу корпусы ғимаратынан шықпай, физиотерапевтік көмекті алуға мүмкіндіктері болумен орналасады. Жататын ауруларға физиотерапевтік көмекті қамтамасыз ету үшін емдеу бөлімшелерінде тасымалдау аппаратура болуы тиіс.

91. Функционалдық диагностика кабинеті электрокүш қондырғылары бар ғимараттар мен бөлімшелерден алыс орналасады. Кабинеттің минималдық жабдықтары - электрокардиография, фонокардиография, реография, сыртқы тыныс алудың негізгі ауысымы және функциялары, аудиометрия аппараттары. Фотолаборатория және шаруашылық бөлме болу қажет.

92. Рентген кабинеті барлық қызмет көрсету бөлімшелерімен, әсіресе хирургиялық, туберкулездік бөлімшелерімен, жақсы байланысты қамтамасыз ету үшін қолайлы болып орналасады. Ірі ауруханаларда стационарлық рентген кабинеттері мен фотолабораториялары бар филиалдар, әсіресе хирургиялық, туберкулездік бөлімшелерде, егер мүмкіндік болса қабылдау бөлімшелерінде де болуы орынды. Барлық жағдайларда сәуле, электр және өрт сөндіру қауіпсіздігінің белгіленген ережелері қатаң сақталуы тиіс.
Кабинеттің минималдық жабдықтары - екі жұмыс орнына рентген диагностикалық стационарлық қондырғы (рентгеноскопия және рентгенография), томографиялық тұғырық, сақтандыру құралдары (перделер, алжапқыштар, биялайлар), жеке дозиметрлер, негатоскоптар және фотозертханалық мүлік. Ірі ауруханаларда рентген бөлімшелері (кабинеттері) құрамында радиациядан сақтанудың тиісті шараларымен сәуле терапиясы үшін аппарат қондырылуы мүмкін.

93. Аурухананың зертханаларында: жалпы клиникалық, биохимиялық, бактериологиялық зерттеулерге арналған кабинеттер (сіңімді ортаны дайындау үшін бөлмелері, стерилизациялау, бокс бөлмелері бар), ал қажет болғанда - серологиялық зерттеулер үшін; байқау мен материалдарды қабылдауға арналған, зерттеу нәтижелерінің анализдерін алу және беруге арналған бөлмелер (тіркеу орны); реактивтерді, ыдыстарды және жабдықтарды сақтауға арналған қоймалар болуы тиісті. Биохимиялық зерттеулерге және нәжі, қақырық анализдерін жасауға арналған үй-жайларда иіс сорғыш шкафтар жабдықталады.

94. Прозекторлы бөлме бөлек ғимаратта, емдеу бөлімшелерінен, тұрғын секцияларынан, тамақ блогынан алыс орналастырылады. Ғимаратта қажетті жарақтандырумен гистологиялық зертхана жабдықталады.

95. Аурудың өлімі айқындалғаннан кейін емдейтін немесе кезекші дәрігер мәйітті прозекторлық бөлімге жеткізеді. Мәйіттерге өлудің уақытын, аурухананың бөлімшесін, өлгеннің тегін, аты-жөнін және жасын көрсетумен ілеспе белгі ілу қажет. Таңулар, дренаждар мәйітті ашқанға дейін алынбайды. Мәйітпен бірге прозекторлық бөлімге стационарлық аурудың медициналық картасы жеткізіледі. Мәйітті ашу кезінде емдеген дәрігер және емдеу бөлімшесінің бастығы міндетті түрде қатысуы тиіс. Патологоанатомиялық диагноз және эпикриз, сондай-ақ диагноздардың сәйкес келуі туралы мәліметтер тиісті есепке алу нысандарына енгізіледі.

96. Өлімнің барлық жағдайларын аурухананың ДКК зерделейді, оның жұмысына дәрігер - патологоанатом қатысады. Комиссия аурудың жүру ерекшеліктерін, диагностикалық және емдеу шараларының дұрыстылығын және уақытылығын, анықталған кемшіліктер мен олардың себептерін мұқият талдайды және қорытынды шығарады, оны комиссияның төрағасы аурухана бастығына ашқаннан кейін 15 тәуліктен кешіктірмей баяндайды.

      97. Ауруханалық клиникалық-анатомиялық конференциялары дәрігерлердің біліктілігін арттыру, өлім жағдайларын, сондай-ақ неғұрлым күрделі және ауыр аурулардан өлім жағдайларын жан-жақты талдау және талқылау жолымен аурулардың диагностикасы мен емдеудің сапасын жақсарту мақсатында қатаң кезегімен жүргізіледі.
      Конференцияларға мекемелердің медициналық бөлімдерінің дәрігерлері қатысады. Конференцияларда емдейтін дәрігер диагностикалық және емдеу іс-шаралардың негіздемесімен аурудың дамуы мен жүрудің ерекшеліктерін толығымен сипаттайды. Бас штаттан тыс мамандар өткізілген емдеу-алдын-алу іс-шаралардың жан-жақты талдауын және олардың уақтылығы мен тиімділігін бағалауын жүргізеді. Дәрігер-патологоанатом мәйітті ашу және органдарын гистологиялық зерделеу кезінде айқындалған, негізгі өзгерістер туралы, табылған өзгерістердің патогенезі және өлім себептері туралы қорытындыны баяндайды, клиникалық және патологоанатомиялық диагноздарды салыстырады, емдеу-диагностикалық іс-шаралардың қателерін және олардың себептерін атап көрсетеді.
      Конференцияның хаттамасын арнайы бөлінген қызметкер жүргізеді.

98. Ұйымдастыру-әдістемелік жұмысты жүргізу үшін ауруханаларда белгіленген тәртіпте ұйымдастыру-әдістемелік кабинеттер құрылады, олар мекемелердің медициналық бөлімдеріне тиісті көмекті қамтамасыз етеді.
Ұйымдастыру-әдістемелік жұмысқа кабинеттегі қызметкерлерден басқа бөлімшелердің барлық бастықтары және аурухананың дәрігер-мамандары қатысады. Осы жұмысты медициналық бөлімі бойынша аурухана бастығының орынбасары немесе бөлімшенің неғұрлым білікті бастықтарының бірі басқарады.

      99. Ұйымдастыру-әдістемелік жұмысқа:
      сотталғандардың ауруларын зерделеу, медициналық бөлімдерінің жұмысындағы ақауларды талдау;
      арнайы контингентке медициналық көмектің сапасын жақсарту жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу;
      профилактикалық тексерістерді, дәрігер-еңбек сараптамасын, кеңес көмекті жүргізу үшін мекемелерге ауруханалардың дәрігер-мамандары баруын жоспарлау және барудың тиімділігін талдау;
      медициналық бөлімдерінің статистикалық жұмыстарын әдістемелік басшылық жасау, құжаттаманы жүргізуді бақылау;
      медициналық бөлімдері мен ауруханалардың дәрігерлік, орта медициналық және фармацевтикалық персоналдың кәсіби дайындығы деңгейін жүйелі зерделеу; жұмыстың озат тәжірибесін жинақтау және үйлестіру кіреді.

      100. Мамандардың барулары аурухананың жоспары немесе аға медициналық бастығының нұсқауы бойынша жүзеге асырылады. Барудың жоспары медициналық қызметтің бастығымен келісіледі, қылмыстық-атқару жүйесі аймақтық басқармасының бастығымен бекітіледі және медициналық бөлімдері бастықтарының барлығына жеткізіледі.
      Барулар аурулар, сондай-ақ медициналық бөлімдердің жұмысын сипаттайтын материалдар, медициналық көмек көрсетуге ақаулары туралы мәліметтерді ескертумен жоспарланады.
      Мекемелердің медициналық бөлімдеріне бару барысында дәрігерлер:
      медициналық бөлімдерге жұмысты ұйымдастыруда көмек көрсетуге және көмектің жедел және басқа түрлерін қамтамасыз етуге (стационарлардың жабдықтауларын керуеттік қорын тиімді пайдаланумен байланысты мәселелер бойынша кеңестер беру);
      ауруханаларға жоспарлы госпиталдандыру үшін, сондай-ақ дәрігерлік сараптама мақсатында тексеріске аурулардың іріктеуін жүзеге асыруға;
      медициналық бөлімдерде және ауруханаларда емдеу-іс-шараларын жүргізуде бірлікті және сабақтастықты белгілеуге, көрнекі және кеңес қабылдауларын жүргізуге, медициналық бөлімдердегі ауруларды қарауға, сотталғандардың медициналық тексерістеріне қатысуға:
      ауруханадан шығарылғандардың жағдайын тексеруге және оларға ұсынылған емді жүргізуге;
      медициналық бөлімдердің дәрігерлерін диагностика және ауруларды емдеудің жаңа тәсілдеріне үйретуге;
      медициналық бөлімдерінде атқарылған жұмыстар туралы және емдеу - алдын-алуымен қамтамасыз етуді жақсарту жөніндегі ұсыныстар туралы аурухана бастығына баяндауға міндетті.

      101. Аурухана мекемелеріне жеткізілген зардап шеккендерге және ауруларға көрсетімдеріне қарай медициналық көмек қабылдау немесе емдеу-диагностикалық бөлімшелерінде көрсетіледі.
      Бөлімшеде:
      шұғыл көмекті көрсету жөніндегі таблицалар, нұсқаулықтар және анықтамалар;
      шұғыл көмекті көрсету үшін барлық қажетті заттары бар шкаф;
      барлық қажетті медикаменттері, ерітінділер, сарысулар, шошымаға қарсы және қанды алмастыратын сұйықтықтар, хирургиялық құралдар, таңу материалдары, оттегі (реанимация және шұғыл көмек жөніндегі нұсқаулықтар мен нұсқауларға сәйкес).

102. Шұғыл көмек көрсету үшін дәрігерді тез арада шақыру жағдайында ауруханадан тыс қабылдау бөлімшесінде (медбике постында) арнайы медициналық комплект сақталады.

103. Хирургиялық бөлімшеде хирургиялық аурулары мен жарақаттары бар ауруларға көмек көрсетуге арналған барлық қажетті заттар болуға тиіс.
Операциялық бөлмеде құралдар, таңу материалдары және кемінде екі қуыс операциясына ішкиім, консервленген қанның, қанды алмастыратын сұйықтардың, стерильді ерітінділердің қоры және наркоз бен операцияларға арналған тиісті медикаментозды дәрілік құралдар ұдайы болуы тиіс.

104. Терапевтикалық бөлімшеде жіті аурулар мен түрлі патологиялық жай-күйде жіті жүрек және қантамыр функциясының жеткіліксіздігінде (өкпенің ісінуі, шошыма, коллапс), миокард инфаркті және стенокардия, гипертоникалық криз, пароксизмальдық тахикардия, атриовентрикулярлық блокада, өкпе және асқазаннан қан кетуі, спонтандық пневмоторакс, бронхиалдық демікпе, түрлі этиологияның коматозды жағдайларында, жіті панкриатит, бүйрекүсті безінің жіті жеткіліксіздігі, анафилактикалық шошыма, жіті инфекциялары және улану, түрлі этиологияның терминалдық жағдайы болғанда шұғыл көмек көрсету үшін барлық қажетті инструменттер және дәрілік құралдары дайын болуы тиіс.

105. Біліктілік шұғыл көмек көрсету үшін барлық қажетті заттар ауруға көмек көрсететін адамға керек препаратты тез арада қолдануды қамтамасыз ететін белгіленген тәртіпте болуы тиіс. Мамандандырылған бөлімшелерде шұғыл көмек бөлімшенің саласына қарай қамтамасыз етіледі.

      106. ДКК құрамына аурудың тексерісін және емделу сапасын ай сайын сараптама бағалауын жүргізетін бөлімшелердің бастықтары кіреді.
      Сонымен қатар:
      ауруларды госпиталдандырудың негіздемесі мен уақытылығы;
      медициналық бөлімдегі тексерістің көлемі;
      анамнезді жинаудың, ауруды тексерудің және ауруханада оны қадағалаудың сапасы;
      клиникалық диагнозды уақытылы қоюға және адекватты емдеуді тағайындауға әсер ететін тексерудің негізгі және қосалқы әдістерін пайдаланудың толықтығы;
      бөлімше бастығының (дәрігерінің), кеңесшілердің ауруды тексерудің уақытылығы, аралас мамандардың ауруды тексеруіне қатысу және олардың ұсынымдарын орындау;
      диагнозды қоюдың уақытылығы және оны негіздеудің жүйесі;
      консилиумдардың уақытылығы және олардың тағайындауын орындау;
      емдеудің толықтығы және уақытылығы;
      елеулі салдарға әкеп соқтырған емдеу іс-шараларын (манипуляциялар, операциялар) орындаудағы қателіктер;
      клиника-диагностикалық қателіктердің мүмкіндік себептері;
      ауруды емдеу және емдеу салдары үшін диагностикадағы қателіктердің маңызы;
      тиісті емдеудің жоқтығы немесе оны уақытылы жүргізілмеуі;
      медициналық құжаттаманы жүргізудің сапасы;
      госпиталдандырудың және оның әр кезеңінің ұзақтылығы (өтеу мерзімдерінің аса төмен және өте жоғары себептері талданады).

4. Әйелдер мен кәмелетке толмағандарды
медициналық қамтамасыз ету 1. Тәрбие колонияларындағы емдеу-алдын-алу жұмыстарының ерекшеліктері

107. Тергеу изоляторында болған уақытта барлық кәмелетке толмағандар дифтерия тасушы және гельминт тасушыға тексеріске тартылады. Бактериологиялық зерттеудің оң нәтижелерінде бактерия бөлушілерге қатысты емдеу-алдын-алу және эпидемияға қарсы іс-шаралардың толық кешені жүргізеді. Гельминт айқындалған жасөспірімдерге этаптау кезінде үзіліп, мекемеде аяқталуы мүмкін гельминтті жою жүргізіледі. Көрсеткіштер бойынша АДС-М вакцинасымен егу жүзеге асырылады.
Кәмелетке толмағандардың кеуде клеткаларының органын алдын-ала тексеру тек флюорографиялық әдіспен жүргізіледі.

108. Комиссия құрамына кіретін, жаңадан түскен сотталған кәмелетке толмағандарды қабылдайтын медициналық бөлімнің бастықтары рационалдық жұмысқа орналастыру жөніндегі нұсқауларды, кәсіптік және жалпы білім алуға жолдама береді.
Бір уақытта дәрігер-психиатрда емделуді және психопрофилактиканы немесе тәрбиешімен бірге психиатр тарапынан тәрбие-психологиялық әсер етуді қажет ететіндер айқындалады.

109. Жылына екі рет мекеменің барлық тәрбиеленушілеріне антропометриялық өлшеуішімен, салмақ өлшеуімен, зертханалық зерттеуімен, сондай-ақ флюорографиялық тексерісімен тереңдетілген дәрігерлік тексеріс жүргізеді. Тәрбиеленушілердің физикалық дайындығын және денсаулық жағдайы туралы мәліметтер негізінде дене тәрбиесі сабағы үшін: негізгі, дайындық, арнайы және мүгедектер тобына бөледі. Денсаулық жағдайын жақсарту шаралары бойынша оларды бір топтан басқа топқа ауыстырады.

      110. Мекеменің медициналық қызметкерлері денсаулық жағдайы бойынша сауықтыру режимін, медициналық бақылауды және күшейтілген тамақтануды, стационарлық медициналық бөлімде құрылатын сауықтыру тобын қажет ететін жасөспірімдерге таңдау жүргізеді.
      Сауықтыру топтарына:
      физикалық нашар және салмағы нормадан төмен;
      әр түрлі ауыр аурулармен ауырған, сынған, хирургиялық операциядан өткен;
      денсаулық жағдайында тұрақты сипатты олқылықтары бар, есепке алудың арнайы тобына және диспансерлік бақылауға жататын жасөспірімдер жіберіледі.
      Медициналық бөлім бастығы сауықтыру тобына жататын адамдар тізімін құрады, және оны мекеме бастығына бекіткізеді. Сауықтыру тобында болу мерзімін дәрігер белгілейді, ол 30 күнді құрайды. Медициналық көрсеткіш болған жағдайда ол ұзартылады. Сол кезеңде сотталғандар медициналық бөлімнің стационарында ұсталады. Оларға күн кестесін медициналық бөлім бастығы белгілейді. Олар мектепке барады, оларды еңбекте пайдалану еңбек терапиясының түрі бойынша жүзеге асырылады. Медициналық қызметкердің бақылауында емдеу және дене тәрбиесі бойынша сабақтар жүргізіледі.
      Медициналық карталарында осы санаттағы адамдарға сәйкестендірілген салмақ, күн кестесі, медикаментозды және витаминотерапия, емдеу дене шынықтыруы, еңбекке пайдалануын бақылауы көрсетілетін жазулар жүргізіледі.

      111. Тәрбие колонияларындағы кәмелетке толмаған сотталғандарға арнайы медико-санитариялық көмек көрсетуді жетілдіру мақсатында:
      кәмелетке толмаған сотталғандарға біліктілік кеңестік және стационариялық медициналық көмек көрсету үшін облыстық, аудандық, орталық аудандық ауруханаға оларды тұрғылықты орны бойынша орналастыру тәрбие колонияларын бекіту;
      денсаулық сақтаудың аумақтық органының қылмыстық-атқару жүйесі басқармасының медициналық қызметтеріне дәрігер-мамандардың сотталған кәмелетке толмағандарға жылына екі рет алдын-алу медициналық: отоларинголог, көз дәрігері, невропатолог, хирург, тіс дәрігері, қажетті зертханалық және функционалдық тексерістерді орындайтын психиатр, сондай-ақ екі флюорографиялық тексерісіне практикалық көмек көрсету;
      денсаулық сақтаудың аумақтық органының қылмыстық-атқару жүйесі басқармасының медициналық қызметтеріне ауруы айқындалған адамдарға диспансерлік бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыруда кеңестік және әдістемелік көмек көрсетумен қамтамасыз ету. Оларға емдеу-алдын-алу іс-шараларын, дәрігер-мамандардың: дерматовенеролог, фтизиатр, сондай-ақ жасөспірімдерді, созылмалы ішімдік және нашақорлықпен ауыратындарды мәжбүрлеп емдеуін жүргізу үшін наркологтың қатысуымен, қолданыстағы ережеге сәйкес толық көлемде жүргізу;
      облыстың, қалалар мен ауданның бас мемлекеттік санитариялық мамандарына орналастыру орындарында тәрбие колонияларында эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізу және ұйымдастыруға практикалық көмек көрсету;
      денсаулық сақтаудың аумақтық органдары қылмыстық-атқару жүйесі басқармасының медициналық қызметтеріне мекеменің медициналық бөлімін медициналық кадрлармен толықтыруда қажетті көмек көрсету көзделеді.

112. Медициналық бөлім штатында жасөспірім дәрігер-терапевтісі болған жағдайда ауруларды емдеу стационар жағдайында екі апта мерзімде аяқталуы мүмкін аурулары жүргізіледі. Стационариялық емделудің ұзақ мерзімін талап ететін аурулары бар адамдар денсаулық сақтау органының жақындағы ауруханасына жіберуге жатады.
Штатта дәрігер-терапевт болмаған жағдайда медициналық бөлімнің стационария жағдайларына аурудың келуі, тәртіпке сай үш тәулікпен шектеледі, кейін ауруханаға жіберіледі.

      113. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары бар кәмелетке толмаған сотталғандарды емдеу негізгі ұстау орны бойынша жүзеге асырылуы тиіс. Амбулаториялық емдеуді мекеме жағдайында дәрігер-психиатр немесе медициналық бөлім бастығы жүргізеді.
      Барлық сотталған жасөспірімдер карантинде болған уақытта дәрігер психиатр кеңесінде болады.
      Тәрбие колониялары жағдайындағы нашақорлықпен ауыратындар міндетті түрде еңбек үрдісімен, нашақорлармен жұмысқа және әңгімелесуге дайын қызметкердің басшылығымен жалпы білім беру мектептерінде оқумен сәйкес келуі тиіс.
      Осы санаттағы жасөспірім сотталғандармен жұмысты жасөспірімдер дәрігер-психиатры тәрбиеші және психологпен тығыз өзара іс-қимыл және іскерлік байланыста араласып жүргізеді. Олар жасөспірімдер арасында салауатты өмір, нашақорлықтың зиянды салдары және оның алдын-алу жолдарын насихаттау жөнінде іс-шаралар кешенін ұйымдастырады.

2. Әйелдерге жасалатын медициналық
көмектің ерекшеліктері

      114. Әйелдерді медицинамен қамтамасыз ету жөніндегі мекеменің медициналық бөлімінің міндеттері:
      жүктіліктің, туудың және туғаннан кейінгі кезеңнің қиындығын ескерту;
      ұрықты антенаталды (ішкі утробты) сақтау;
      гинекологиялық аурулардың алдын-алу және емдеу болып табылады.

      115. Медициналық бөлім:
      жүкті әйелдерге диспансерлік бақылауды;
      тууға психопрофилактикалық дайындықты;
      "аналар мектебі" жұмысын жүзеге асырады.
      Медициналық бөлім:
      әйелдерді еңбекке пайдаланудың дұрыстығын (жүкті және емізетін баласы бар әйелдерді заңнамамен көзделген түнгі және шектен тыс жұмыстардан, зиянды өндірістегі жұмыстардан және демалыс күндері мерзімінде босату);
      бөлме гигиенасының бар-жоғы және санитариялық жағдайын, олардың типтік жабдықтармен қамтамасыз етілуін;
      жүкті әйелдер мен емізетін аналардың тамақтануын бақылайды.

116. Тергеу изоляторында ұсталатын жүкті әйелдердің тууына көмек денсаулық сақтау органдарының туу үйлерінде көрсетіледі.
Туу бөлімшелері балалар үйі бар әйелдер түзеу мекемесінде ұйымдастырылады, және медициналық бөлімнің негізгі бөлігі болып табылады. Тууға көмек көрсету денсаулық сақтау органдарының туу үйлерінде жүзеге асырылады. Баланың түзеу мекемесінде туған жағдайында туған жерін-түзеу мекемесі деп көрсетуге тыйым салынады.

117. Қолданып жүрген заңдарға сәйкес бала күтімі бойынша бір уақыттылық жәрдемақы әйелдердің есеп шотына аударылады.

      118. Барлық жүктілер диспансерлік бақылауға жатады. Акушерлік патологиясы және экстрагениталды ауруы бар жүктілер "қауіп" тобына бөлінеді.
      Жүктіні алғашқы тексергенде:
      құпия, менструалды функцияның сипатына, алдағы жүктіліктің және туудың ағымы мен пайда болуына көңіл аудара отырып, анамнез жиналады;
      ультрадыбыстықпен бірге акушерлік жалпы және арнайы тексеріс жүргізеді, салмақ пен артериалды қан қысымын өлшейді;
      зертханалық зерттеу жүргізеді (жалпы қан, дәрет анализі, жүктіліктің алғашқы және екінші жартысында Вассерман реакциясы, қанға қажетті) топ пен резусты анықтау, жыныстық бөлінулерді зерттеу;
      терапевт және тіс дәрігері тексереді.
      Акушерлік анамнездің терістігінде жүкті әйел токсоплазмозға тексеріледі, көрсеткіштер бойынша дәрігер-мамандарға қаралады.
      Акушер-гинеколог дәрігерге:
      жүктіліктің 1-жартысында - айына 1 рет;
      жүктіліктің 2-жартысында 30 аптаға дейін - айына 2 рет;
      жүктіліктің 30 аптасынан кейін апта сайын қаралады;
      акушерлік анамнездің терістігінде, әйелдердің ауруы немесе жүктіліктің патологиялық ағымында (госпиталдандыруды талап етпейтін) тексерілудің жиілігі жеке шешіледі, зертханалық зерттеулер қажеттілік шаралары бойынша және толық көлемде жүргізіледі.
      Әйелдің жүктілігі анықталған сәттен бастап, неғұрлым жеңіл жұмысқа көшіріледі, онымен:
      жеке гигиена ережелерін, еңбек және демалыс режимін сақтау туралы санитариялық-арнау әңгімелері;
      жаттығудың арнайы кешендері бойынша топтық әдіспен физикалық дайындық; ауру жүктілермен сабақ (жүрек, қан тамырлары ауруы, жүктілік токсикозы кезінде) жеке тәртіпте;
      тууға психопрофилактикалық дайындық - апта сайын (6 сабақ);
      жүктіліктің 14-16 аптасында "аналар мектебінде" оқу жүргізіледі.
      Денсаулық сақтау органы мекемелерінде тексеріс пен емделу үшін госпиталдандыруға:
      жүктіліктің патологиялық ағымындағы (токсикоздың ауыр нысанында, түсік, нефропатия, преэклампасия, жыныс мүшелерінен қан жүруі, резус-конфликтілі жүктілік, уақытынан бұрын туу қаупінің басталуы);
      экстрагениталды аурулары бар (жүрек ауруы, гипертониялық ауру, гипертиреоз, диабет, анемия, лейкоз, цистит);
      туу ағымы нашарлауы мүмкін денсаулығы жақсы (жатырдағы тыртық, ұрықтың көлденең немесе қиғаш ахуалы, көпұрықтық жүктілік, ішкі утробты ұрықтың өлімі, жатыр миомасы);
      амбулаториялық жағдайларда ауру диагнозы мен нашарлауын анықтау мүмкінсіздігіндегі әйелдер жатады.

      119. Акушерлік стационардан шыққаннан кейін тексеріс:
      І - 7-10 күннен кейін;
      ІІ - 1 айдан кейін;
      ІІІ - 2 айдан кейін жүргізіледі.
      Бірінші тексерісте акушерлік тексерістің мәліметтері зерделенеді, арыздар айқындалады, жыныс мүшелерін тексеру көрсеткіш бойынша жүргізіледі. Жеке гигиена ережелерін сақтау туралы әңгіме жүргізіледі. Қажет жағдайда дәрігер-мамандар кеңестік қарауды белгілейді.
      Екіншіде - арыздар айқындалады, көрсеткіштер бойынша зертханалық зерттеулер белгіленеді.
      Туу кезеңінен кейінгі физиологиялық ағымы кезінде үшінші тексерістен кейін әйелді диспансерлік есептен шығарады.
      Туушының денсаулық жағдайын дәрігер акушер-гинеколог, ал жаңа туған нәрестенің дамуын дәрігер-педиатр бақылайды.

      120. Гинекологиялық көмекті ұйымдастыру міндеттері:
      гинекологиялық аурудың алдын-алу;
      оның бұрын пайда болуы;
      гинекологиялық ауруларға медициналық көмек көрсету болып табылады.

      121. Гинекологиялық ауруларды анықтау дәрігер акушер-гинекологқа әр түрлі арызданумен және жыл сайынғы алдын-алу тексерістерін жүргізген кезде жүзеге асырылады.
      Қаралуға мекемеде ұсталатын барлық әйелдер жатады, оларды дәрігер акушер-гинеколог жылына 1 рет қарайды.
      Ауруды айқындаған кезде (немесе оның бар-жоғына күмәнданған кезде) дәрігер:
      анамнез жинауды;
      ауруларға жалпы және гинекологиялық тексерісті;
      бактериологиялық және цитологиялық зерттеулер үшін жағынды алуды жүргізеді.

      122. Жоспарланған госпиталдандыруға жататын аурулар болжамды тексерістен өтеді, оларды стационарияда орынмен қамтамасыз ету керек.
      Медициналық бөлімнің стационариясында емдеу мүмкін емес аурулары бар әйелдер аумақтық денсаулық сақтау органдарының ауруханаларында стационариялық емделуге жіберіледі.
      Жүктілікті жасанды үзуі үшін стационарияға жіберілген кезде:
      Вассерман реакциясына қан анализін;
      жыныс мүшесі жағындарын зерттеу;
      алғаш жүктілерге - резус-қан қажеттілерін анықтау жүргізіледі.
      Басқа зерттеулер көрсетім бойынша белгіленеді.

      123. Жүктіліктің жасанды үзуі үшін қарсы көрсеткіштер:
      жіті және қатуланған гонорея;
      кез-келген локализацияның жіті және қатуланған қабыну процесі;
      жіті инфекциялы аурулар болып табылады.

      124. Гинекологиялық аурулар үнемі бақылауда және тексерістен өтеді.
      Стационарлық емдеуге әйел жыныс органдарының қатерлі ісіктері бар, репродуктивті жүйенің функциясының бұзушылықтары бар (овариалды-етеккір циклінің бұзылуы, дисфункционалды жатырдан қан ағу, эндометриоз), сонымен бірге оперативтік кірісуді қажет ететін қатерлі емес аурулары, әйел жыныс органдарының қабыну аурулары ушығу стадиясында және патологиялық климаксы аурулар жатады.
      Аурулардың келу жиілігі мен мерзімі, бақылаудың ұзақтығын жеке әр ауруға аурудың клиникалық стадиясы мен оның өту ерекшелігі, сипатына қатысты дәрігер белгілейді.

3. Сотталған әйелдердің балаларына арналған
балалар үйі жұмысын ұйымдастыру

      125. Балалар үйі сотталған әйелдердің балалары ұсталатын және тәрбиеленетін балалар мекемесі болып табылады.
      Балалар үйі әйелдер түзеу мекемесінде ұйымдастырылады.
      Балалар үйі аймақтан тыс орналастырылады немесе тұрғын аймағынан алшақтатылады. Балалар үйі орналастырылған жер учаскелері қоршалады, бір-бірлерінен жыл бойы таза ауада балаларды қыдырту және ұйықтату үшін (топ санына байланысты) оқшауланған кеңістіктермен жабдықталады.
      Балалар үйінде туудан үш жасқа дейінгі балалар тәрбиеленеді. Үш жастан асқан балалар сотталған әйелдердің жақын туыстарына ұстауға беріледі, ал олар болмаған жағдайда немесе баладан бас тартқан жағдайда балалар үйіне тапсырылады. Аналары келіскенде балалар балалар үйінен шығарылады және туыстарының тәрбиелеуіне үш жасқа жеткенше беріледі.
      Барлық жаңа туған балалар әр балаға тууы туралы куәлігі толтырылып, ЗАГС-те тіркеледі. Үш күндік мерзімде ЗАГС-те жаңа туған балалардың өлі тууы немесе өлуі, өмірінің бірінші аптасында (туғаннан кейін 0-7 тәулік немесе 0-168 сағат) өлгендер жағдайлары тіркеледі. Әр балаға (ұрық) перинатальды өлім туралы куәлік толтырылады.
      Әр балалар үйі үй-жайларды топтық оқшаулауымен 50-150 балалар сиятындай етіп есептеледі.
      Балалар үйін денсаулық сақтау туралы заңнамаға сәйкес медициналық, тәрбиелеу және әкімшілік-шаруашылық қызметіне басшылық ететін дәрігер-педиатр, балалар үйінің бастығы басқарады.
      Іс жүргізуінде балалар үйі бар мекеме бастығы және медициналық бөлім бастығы оның жұмысының ұйымдастырылуына жауапты болады.

      126. Балалар үйінде сауықтыру мен тәрбиелеу жұмыстарын дұрыс ұйымдастыру мақсатында жас ерекшелік топтары ұйымдастырылады.
      Топтар саны және топтағы балалардың жас ерекшелік құрамы балалардың бар жоғы, олардың жасына және психофизиологиялық дамуын есепке ала отырып белгіленеді.
      Балалар жасы бойынша топтарға бөлінеді: бірінші топ - 10 айға дейін (4 айға дейінгі балаларды топтарға бөлумен), екінші топ - 10 айдан 1,5 жасқа дейін; үшінші топ - 1,5 жастан 2-ге дейін. Бірінші және екінші топтарда балалар саны 10-нан аспауы, үшінші топта - 13-тен аспауы тиіс.
      Егер кез-келген жас ерекшелік топтарындағы балалар саны нормадан асып кетсе, қатарлас топтар құрылады.

      127. Балаларды медициналық қамтамасыз ету үшін:
      дені сау баланың физикалық және жүйке-психикалық дұрыс дамуын ұйымдастыру;
      инфекциялы және соматикалық аурулардың алдын-алу және емдеу жүргізіледі.

      128. Балалар үйінің медициналық қызметкері:
      1 жасқа дейінгі балаларды рационалды тамақтандыруды және 1 жастан асқан балалардың толық тамақтануын;
      декреттелген жас ерекшелігі кезеңінде балаларға алдын-ала егуді жүргізуді;
      дене бітімін қалыптастыру, дене шынықтыру сабақтарын жүргізуді;
      балалар үйінде ауырған балаларды оқшаулау, карантин жұмыстарын ұйымдастырумен байланысты іс-шараларды жүргізуді;
      балалар үйінде аналар мен қызметкерлермен санитариялық-ағарту жұмыстарын жүргізуді;
      есепке алу және есеп беруді қамтамасыз етеді.

      129. 1 жасқа дейінгі балаларды рационалды тамақтандыру белгіленген тәртіппен ұйымдастырылады. Осыған орай медициналық қызметкерлер:
      кеуде арқылы тамақтандыруды барынша сақтауға талаптануы;
      кеуде сүтінің жетіспеушілігі жағдайында араластырып және жасанды тамақтандыруға баланы уақытылы көшіруі;
      баланың жасы мен жеке ерекшеліктерін ескере отырып, рационға сусын, жеміс пюресі, витаминдер, азықтың әр түрлерін енгізуі;
      негізгі азық ингредиенттерінде физиологиялық қажеттілігіне баланың алатын тамақтарының сәйкестігіне қатаң бақылауды жүзеге асыруы;
      баланың денсаулық жағдайы мен жеке ерекшеліктерін, тамақтану жағдайын, қоршаған ортасын ескеріп отыруы тиіс.
      Тамақтану тиімділігінің құны нормаға сәйкес дене салмағы және бойының дұрыс өсуі бойынша мониторинг жүргізіледі.
      "Қауіп" топтарына - көп тұқымды жүктіліктен шала туғандар, күрделі дене салмағымен туғандар, гипотрофиямен ауыратындар бөлінеді. Осындай балалардың тамақтану режимі туралы мәселе қатаң түрде жеке шешіледі.

      130. Алдын-ала егулер санитариялық ережелер мен нормалармен сәйкес жүргізіледі. Осыған орай мынадай іс-шаралар:
      егу жұмыстарын жылға, тоқсанға, айға жоспарлау;
      балаларды міндетті термометриямен егетін күні тексеру;
      асептик ерекшеліктерінің (жеке кабинет, егу инструменттерін стерильдеу) санитариялық-гигиеналық іс-шараларын сақтау;
      медициналық бұрулардың ұзақтылығын анықтаумен жүргізілген алдын-ала егулерді нақты тіркеуі жүргізіледі.

      131. Шынықтыру мынадай жағдайларды:
      шынықтыру әдісін талдауда баланың жеке ерекшеліктерін есепке алуды;
      барлық табиғи факторлар мен шынықтыратын процедураларды кешенді пайдалануды;
      табиғи фактордың әсер ету күшінің сатылап көбеюін;
      шынығудың жүйелілігі - ол жыл бойы жүзеге асырылады, бірақ оның түрі мен әдісі ауыстырылады және ауысым мен ауа райына тәуелді;
      шынықтыру процедурасы уақытында баланың жақсы, байсалды көңіл-күйін сақтаумен жүргізіледі.
      Бала өмірінің алғашқы жылдарының физикалық тәрбиеленуі массаж бен гимнастикасы бар жеке сабақтар түрінде жүргізіледі.
      Бір жылдан асқан балалардың дене шынықтыру сабақтары қозғалмалы ойындар түрінде, сондай-ақ гимнастикалық жаттығулар кешені түрінде (бум, горка, орындық арқылы басу бойынша жүру) ұйымдастырылады.
      Балалардың денсаулық жағдайы дәрігер-мамандардың тартылуымен кешенді әдістемесі бойынша бағаланады. Бұл жұмыстың соңғы нәтижесі балаларды денсаулық жағдайы бойынша, сауықтыру іс-шараларын өткізуді жеңілдететін біркелкі топтарға біріктіру болып табылады.

      132. Балалар үйіне барлық жаңадан түсетіндер тез арадағы және мұқият тексерістен өтеді.
      Балалардың дәрігерлік тексерісі келесі мерзімдерде жүргізіледі:
      өмірдің 1-айында - күн сайын; 1 айдан 6 айға дейінгі мерзімде - екі күнде 1 рет; 6 айдан 1 жасқа дейінгілер - бес күнде 1 рет; 1 жастан 2 жасқа дейінгілер - айына 2 рет.
      Балалардың осы тексерісі мен психофизикалық дамуы бала дамуының тарихына енгізіледі.
      Нашарлаған балалар мен денсаулық жағдайында олқылықтары бар балаларға кеңес беру үшін емдеу мекемелерінен дәрігер-мамандар шақырылады. Балалар үйіне түсерде барлық балалар антропометриялық өлшеуден өткізіледі, одан әрі бұл өлшеулер 1 жасқа дейінгілерге айына бір рет жүргізіледі.
      Сау балаларды өлшеу 4 айлыққа дейін - күн ара, 4 айдан 1 жасқа дейін - бес күнде 2 рет, 1 жастан 1 жас 6 айға дейін - 10 күнде 1 рет, 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін - айына 2 рет жүргізіледі. Нашарлаған балаларды әр тамақтандыру алдында және одан кейін тамақтандыру көлемінің теңбе-теңдігін анықтау үшін жүргізіледі.

      133. Инфекциялы ауруларды енгізуді ескерту мақсатында балалар үйіне барлық жаңадан түскендерге екі айлық жастан асқан балалар 21 күн мерзімде карантинде болады.
      Екі айлыққа дейінгі жастағы балалар 3-5 күндей карантин үй-жайларының жартылай боксында орналастырылады. Соңғылар госпиталдандырылғанға дейін изолятор боксында ұсталады, карантинге қарамастан, ауыр және инфекциялы аурулары бар балалар денсаулық сақтау органдарының ауруханаларына жіберіледі.
      Карантинді өту үшін балалар үйінен тыс балалар үйі орнының штаттық санынан керует саны 15%-дай құрылуы тиіс арнайы үй-жай ұйымдастырылады.
      Карантиндегі үй-жайда: 2-3 жартылай боксы бар қабылдау бөлмесі, балаларды аналарымен ұстайтын бөлмесі (бір балаға алаңы 4 шаршы метрден кем емес және анасына 2 шаршы метр), жуынатын бөлме, дәрет бөлмесі, балаларды серуендететін жеке кеңістік болуы керек.
      Карантиндегі үй-жайларда әр балаға күн кестесі жеке құрылады, ал тәрбие жұмысы баланың денсаулық жағдайы мен жас ерекшелігіне сәйкес жүргізіледі.
      Карантин уақытында балалар мен аналарды бациллотаратушы дифтерияға, ішек топтарына (паратиф, дизентерия, іш сүзегі), гельминтозбен залалдануға, туберкулезбен және мерезбен ауырғандарға, Вассерман реакциясына, қыздар мен аналарды - гонореяға қанын зерттеумен тексеріс жүргізіледі. Келесі қосымша тексерістер клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштер болғанда жүргізіледі.
      Ауру және мерезбен ауырған, аурудың белсенді пайда болулары тіпті, Вассерман қайшылық реакциясында жоқ аналардан туған балалар белгіленген кесте бойынша міндетті алдын-ала емдеуге тартылады.

134. Балалар үйінде орын санынан 15% көлемінде керует санына ұйымдастырылған изолятор үй-жай топтарынан оқшауланып орналастырылып, жеке кіру есігі болуы керек. Онда: қабылдау, 1-2 боксталған бөлмелер (1 балаға алаңы 4 шаршы метрден кем емес), санитарлық торап, жуынатын орын, баланы уақытша оқшауландыратын бокс болуы керек. Бөлімшеде веранда, сондай-ақ балаларды серуендететін жасылданған учаске болуы тиіс.
Карантин бөлімшесі және жұқпалы аурумен балаларды оқшаулау бөлімшесі барлық керекті жабдықтармен, күту заттарымен қамтамасыз етіледі.

135. Топтар мен топшалардың күн кестесі балалардың жас және жеке ерекшеліктеріне сәйкес белгіленеді. Әр топта баланың дұрыс дамуын қамтамасыз ететін, олардың жасына сәйкес сауықтыру және тәрбиелеу іс-шаралары жүргізіледі.

136. Анада кеуде сүті болмаған жағдайда құрғақ сүт қоспасына икемделеді. Балалар үйі жанында сүт ас үйі ұйымдастырылады.

137. Балалар үйінде нашарлаған балаларға баланың сауығуына әсер ететін режим мен жағдай туғызатын санаторлық топтар ұйымдастырылады.

138. Инфекциялы аурудың әр жағдайы туралы балалар үйінің бастығы сол күні мекеменің медициналық бөліміне хабарлайды. Инфекциялы аурулармен қатынаста болған балаларға қатысты барлық эпидемиологияға қарсы іс-шаралар жүргізіледі. Олар жеке топқа бөлінеді және жеке үй-жайда орналастырылады.
Ауру бала айқындалған топта ағымдағы дезинфекция жүргізіледі, кейін соңғы диагнозы белгіленгеннен кейін - қорытынды дезинфекция жүргізіледі. Өткір ішек инфекциясы айқындалған балаларға қызмет көрсететін сол топтың персоналдары мен ас бөлмесінің қызметкерлері ішек тобына тексеріледі.

139. Созылмалы патологиясы бар балалар динамикалық бақылауға алынады. Аурудың сипатына байланысты оларға рецидивке қарсы емдеу, спецификалық және жалпы шынықтыру терапиясы жүргізіледі. Актілерге сәйкес балалар үзіліссіз балалардың дәрігер-мамандарының тартылуымен тереңдетілген тексерістен өтеді.
Санитариялық-ағарту жұмыстарын балалар үйінің бастығы санитария және гигиена мәселелері бойынша бюллетень, аурудың маусымдық алдын-алуы, "аналар мектебі", медициналық тақырыптағы лекциялар мен әңгімелесулер түрінде жүргізіледі.

140. Колония әкімшілігі балалардың қалыпты өмір сүруі мен дамуы мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Сотталған әйелдер өздерінің үш жасқа дейін балаларын балалар үйіне орналастыра алады және олармен жұмыстан бос уақытта шектеусіз байланыс жасай алады. Оларға балалармен бірге өмір сүруге рұқсат беріледі.

      141. Балалар үйінің бастығы сотталған әйелдерді сұрау жолдарымен, ал керек жағдайда жақын туыстарымен хат алмасу нәтижесінде балаларды тәрбиелеуге соңғы келісімін беру анықталады. Егер туыстары баланы алуға келісіп, бірақ алып кетуге қаражат болмайтын болса, онда мекеме "Босату бойынша шығындар" бабына сәйкес екі жаққа барып келу темір жол ақысын төлейді.
      Баланы тәрбиелеуге қабылдаған туыстарына баланы беру туралы актінің көшірмесі беріледі, тууы туралы куәлік, баланың денсаулық жағдайы, жүргізілген алдын-ала егулері және ауырған аурулары көрсетілетін баланың даму тарихы көшірмесінің үзіндісі беріледі.
      Баланы сотталғанның туыстары тәрбиелеуге ала алмайтын жағдайда, балалар үйінің бастығы 2-3 ай бұрын денсаулық сақтау органдарына баланы олардың балалар мекемесіне беру туралы хабардар етеді.
      Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының шешімі бойынша, анасының келісімімен балалар басқа адамдарға тәрбиеленуге беріледі.
      Орталық жүйке жүйесінің зақымдану шектеулері бар, кем болып туған және өзге де аурулары бар жалпы профильдегі балалар үйіне жіберуге келмейтін балалар арнайы балалар үйіне немесе денсаулық сақтау органының емдеу мекемесіне жіберіледі.
      Сотталған әйелдің туыстарына берілетін бала, сондай-ақ денсаулық сақтаудың балалар үйіне берілетін балалар балалар үйіне немесе туыстарына өтеусіз берілетін маусымдық киімнің, іш киімнің және аяқ киімнің толық комплектісімен қамтылады.

142. Балалары бар әйелдерді босатқан кезде, олардың қолына қолхат алу арқылы баланың тууы туралы куәлік, баланың денсаулық жағдайы, жүргізілген алдын-ала егулері және ауырған аурулары көрсетілетін баланың даму тарихы көшірмесінің үзіндісі беріледі.
Әйелді босату кезінде бала ауырған болса және госпиталдандыру қажет болса, онда анасының келісуімен ол денсаулық сақтау органының жақын жердегі ауруханасына орналастырылады.

5. Қоныс колониясында ұсталатын адамдарды
медициналық қамтамасыз ету

143. Қоныс колониясына (бұдан әрі - ҚК) эпидемияға қарсы іс-шараларға бақылауды, санитариялық эпидемиологиялық қадағалауды қылмыстық атқару жүйесінің мемлекеттік санитариялық-эпидемиялық қадағалау бөлімшесі (бұдан әрі - МСЭҚБ) жүзеге асырады.

144. Инфекциялы аурулар айқындалған жағдайда медициналық бөлім (сауықтандыру бөлімі) эпидемияға қарсы іс-шаралар есепке алу және жүргізуді жүзеге асыру үшін жедел хабарландыру МСЭҚБ-не жіберіледі.

145. ҚК құрамында сотталғандарға медициналық көмек көрсету үшін медициналық бөлімдер (сауықтандыру пункті) жүйелейді. Медициналық бөлімнің құрамына амбулатория және стационар кіреді. Стационарда палатадан басқа сан.өткізуші (шешінетін орын, ванна) және қол жуғышы мен дәретханасы, тамақ ішетін бөлмесі бар бір-екі керуетті изолятор болады. Палата кеңістігінің нормасы бір керуетке 4 шаршы метрден кем емес.

146. ҚК ұсталатын туберкулезбен ауыратын сотталғандар денсаулық сақтау органдарының туберкулез диспансерінде немесе қылмыстық атқару жүйесінің туберкулез мекемелерінде ақысыз емделумен қамтамасыз етіледі. Сотталғандардың тексерісі және мамандардың кеңесі денсаулық сақтау органдары мекемелерінің базасында жүргізіледі (келісілуі бойынша). Біліктілік станционарлық емдеу қажеттілігі жағдайында олар денсаулық сақтаудың аумақтық органдарының мекемелерінде госпиталдандырылады, сонымен бірге ақысыз кепілдік көлемдегі медициналық көмек көрсетіледі.

6. Протездік-ортопедиялық бұйымдармен қамтамасыз
ету және тіс протездік көмекті ұйымдастыру

147. Протездік-ортопедиялық бұйымдармен қамтамасыз ету және тіс протездік көмекті ұйымдастыру Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

7. Бас бостандығынан айыру орындарына көшіру
және босату кезінде арнайы контингентті
медициналық қамтамасыз ету

148. Мекемеден кетер алдында арнайы контингент наряд жағдайына жарамдығын анықтау үшін медициналық міндетті тексеріс өтеді.
Тасымалдауға жатпайтын аурулар көшіруге жатпайды (туберкулезбен ауыратын науқастардан басқа).

149. Сотталғандарды эшалонда тасыған кезде оларды шығарып салуға медициналық қызметкерлер бөлінеді. 500 адамға дейін көшіргенде - фельдшер, 500-ден 1000 дейін - дәрігер және фельдшер, 1000-нан жоғары - дәрігер және 2 фельдшер белгіленеді. Жіберілетін сотталғандардың арасында біліктілік медициналық көмекті қажет ететін адам болса, оны және 500 жуық сотталғанды апаруға дәрігер бөлінеді.

      150. Сотталғанды апаруға бөлінген медициналық персонал:
      сотталғандарды күзетпен қабылдауға қатысады, жіберу алдында санитариялық өңдеуді жүргізудің толығы мен сапалылығын бақылауға;
      сотталғандарды эшелонға кіргізуге бірнеше сағат бұрын эшелон бастығы және теміржол медициналық қызметінің өкілімен бірге вагондардың санитариялық жағдайы мен жабдықтарын (шам, нар, пеш, тамақ ішетін ыдыс, су құятын бөшке), тамақтардың бар болуы мен сапасы, тамақтарды сақтайтын ыдыстардың бар жоғын тексеруге;
      сотталғандарға, қызмет көрсететін персоналдарға және жолда әскери қарауыл жасайтын жеке құрамға медициналық көмек көрсетуге;
      жолда ауырып қалған аурулар айқындалған кезде және біліктілік дәрігер көмегін керек ететіндерге немесе жіті аурулар пайда болған кезде эшелон бастығы арқылы оларды қылмыстық-атқару жүйесінің немесе денсаулық сақтау органдарының жақын жердегі ауруханаға госпиталдандыруға шаралар қабылдауға және денсаулық сақтау, әділет органдарының мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүргізуге;
      жолда эшелонның санитариялық жағдайын, азық-түлік сақтаудың тәртібі мен жағдайын бақылауға және ішетін сумен қамтамасыз етуге;
      медициналық көмек сұрағандарға тіркеу жүргізу;
      белгіленген орынға келгенде сотталғандарды, киім-кешектерді тапсыруға және құжаттарды рәсімдеуге қатысуға міндетті.

151. Әскери қарауылдың әскери қызметкерлеріне, олар айдайтын сотталғандарға жолда медициналық қызметкер болмаған жағдайда әскери қарауыл бастықтарының телеграммасы бойынша жақын жердегі медициналық мекеме күшімен медициналық көмек көрсетіледі.

152. Тамақ ішуден бас тартқан адамдарды сот процесіне, тергеу органдарына және бас бостандығынан айыру орындарына жіберу арнайы контингенттің (арнайы вагонның немесе арнайы көліктің жеке камерасында) негізгі массасынан жеке медициналық қызметкердің шығарып салуымен жүргізіледі.
Тамақ ішуден бас тартқан адамдардың денсаулығына және өміріне зиян келетін болса, онда жазбаша қорытынды бойынша медициналық қызметкердің көмегімен қажетті медициналық көмекпен қамтамасыз ететін жақын жердегі мекемеге тапсырылуы тиіс.

153. Жіберудің алдында сапасыз медициналық тексеру немесе қылмыстық-атқару жүйесінің емдеу мекемесіне ауруды негізсіз қабылдамау фактісі бойынша тергеу жүргізіледі, осы лауазымды айыптылар жауапкершілікке тартылады.

154. Алты айдан жоғары жүкті немесе бір айдан екі жасқа дейінгі баласы бар әйелдерді, жан дүниесінің күйзелісімен ауыратындарды және ауыр халдегі адамдарды тасымалдау басқа сотталғандардан оқшауланған, жіберуші орган бөлген медициналық қызметкердің шығарып салуымен арнайы вагондарда жүргізіледі. Жолда арнайы вагондарда медициналық қызметкерлерге демалу үшін кішкене камера (жолбасшы купесінен орын) және төсек жабдықтары беріледі. Сотталғанға ұдайы медициналық бақылаудың қажеттілігі болмаған жағдайда оның жеке ісіндегі анықтамаға белгі қойылуы керек, медициналық қызметкер көрші вагонға жіберіледі.
Баратын адамдардың оларды үзіліссіз тексеруін жіберуші орган белгілейді. Лепрамен ауыратын сотталғандарды тасымалдау арнайы жабдықталған тауар вагондарында жүзеге асырылады.

155. Стационарлық емдеуді қажет ететін адамдарды мекемеден босатқан кезде денсаулық сақтау органдарының ауруханаларына госпиталдандырылады. Бас бостандығынан айыру органдарынан босату алдында және түзеу қоныс колониясына жіберу, шартты мерзімнен бұрын босату алдында, инфекциялы ауруды болдырмау мақсатында, сондай-ақ тұрғын жеріне өз бетімен бару мүмкіндігі туралы мәселені шешу үшін сотталған санитариялық өңдеу мен медициналық тексерістен өтуі қажет. Тексеріс нәтижесі медициналық амбулаториялық картаға енгізіледі.

156. Сотталғанды түзеу қоныс колониясына жіберу кезінде мекеменің медициналық бөлімшесінің ДКК комиссиясына тексеруге жіберіледі. Нәтижесі сотталғанның амбулаториялық картасына енгізіледі, жеке ісіне медициналық анықтама тіркеледі. Түзеу колониясына көшіруге: І, ІІ, ІІІ топтағы мүгедектер, мәжбүрлеп емдеуі бітпеген ауруы бойынша диспансерлік бақылауды керек ететіндер, еңбекті пайдаланудың толық көлеміне кедергі тигізетіндер, диспансерлік есептің І тобы бойынша қаралатын белсенді туберкулезбен ауыратындар, ЖҚТҚ-мен ауыратындар, инфекциялы аурудың жіті стадиясымен ауыратындар, мүгедектікке әкелетін системалық аурулар жатады.

157. Босатуға жататын сотталғандар өз бетімен белгіленген тұрғын жері бойынша психикалық жағдайы және физикалық жетіспеушілігімен бара алмаса, медициналық бөлімнің бастығы белгіленген тәртіпте шығарып салушылар санын бөлетін мекеме бастығын хабардар етеді.

158. Сотталғанды этаптау кезінде өлгеннің мүрдесі және оның мүліктері жақын жердегі көліктік ішкі істер органдарына тапсырылады. Бұндай жағдайда қызметтік тексеріс міндетті түрде жүргізіледі.

159. Қарттар және мүгедектер үшін интернаттарына жіберуді қажет ететін адамдарды бас бостандығынан айыру орындарынан босатқан кезде мекеме әкімшілігі әлеуметтік қамтамасыз етудің жергілікті органдарына босатылғанға дейін үш айдан кешіктірмей көрсетілген адамға босатылғаннан кейін сәйкестендірілген үй интернатқа орналастыру үшін қажетті құжаттарды ұсынады.

8. Қылмыстық-атқару жүйесінің емдеу
мекемелерінде сотталғандарды ұстау режимі

160. Ауруханаларда тәртіпті бұзатын сотталғандарға түзеу мекемелерінің ішкі тәртіп Ережелері реттейтін, жаза өтеудің негізгі орнына қайтарудан басқа, жалпы жағдайын есепке ала отырып, жазаның барлық түрлері қолданылады.

      161. Өміріне қаупі бар қатты ауруы бар сотталғанның туысқандарына оған келуге мекеме бастығы мүмкіндік береді.
      Ауыр халді ауруы бойынша ауруханада тұратын сотталғанға, мекеменің сәйкестендірілген түрі үшін белгіленген сомада емдейтін дәрігері нұсқау берген азық-түлікті сатуға рұқсат беріледі.
      Ауруханада ұсталатын сотталғандарға режимнің сәйкестендірілген түрі үшін белгіленген беру мен сәлем хаттар санында және салмағында алуға рұқсат етіледі. Сәлем хатты қабылдау және беру белгіленген нормаға сәйкес рұқсат етіледі.

      162. Мекеменің медициналық бөлімінің бастығы:
      жатақханада және басқа да коммуналдық, мәдени-ағарту және өндірістік объектілерде сотталғандардың жеке гигиеналық және санитариялық ережелерді сақтауына қол жеткізе отырып, жүйелі түрде санитариялық-ағарту жұмыстарын жүргізеді;
      сотталғандардың еңбегін олардың дене саулығына сәйкес, ал кәмелетке толмағандар үшін - олардың жас ерекшеліктерін есепке ала отырып бақылауды жүзеге асыруды;
      жасақтар, сондай-ақ мекеменің санитариялық-тұрмыстық секция кеңесінің жұмысына жетекшілік етеді және оларды бөлімшелердің санитариялық жағдайын жақсарту мақсатында пайдаланады;
      медико-санитариялық қызмет көрсетудегі барлық жетіспеушіліктер туралы қажетті шараларды қабылдау үшін мекеме бастығына және жоғарыда тұрған медициналық бастыққа хабарлайды;
      жұмыста мекеменің барлық бөлімі мен қызметтерімен, сондай-ақ денсаулық сақтау органдарының емдеу-алдын-алу мекемелерімен, аймақтық медициналық-әлеуметтік сараптау комиссиясымен (бұдан әрі - МӘСК) ұдайы қарым-қатынаста болады.

163. Карантин мерзімі кезінде сотталғандар оқшауланған үй-жайларда ұсталады. Олардың арасында инфекциямен ауыратындар пайда болған жағдайда карантин мерзімі соңғы инфекциялы ауруды оқшаулаған сәттен бастап созылады.

164. Түзеу немесе емдеу мекемесінде эпидемиялық көрсеткіштер бойынша кездесулерге рұқсат берілмеген жағдайда, сол мекеменің әкімшілігі бас бостандығынан айыру орындарындағы заңдылықтың сақталуына бақылау жасайтын прокурорды хабардар етеді.

165. Шаруашылық қызмет көрсетуге жұмысқа жіберілген адамдармен ол туралы медициналық кітапшада жазылатын, сынақ тапсырылатын санитариялық-техникалық минимум бойынша арнайы сабақтар жүргізіледі.

166. Ас блогына (тәуліктік наряд) уақытша жұмысқа бөлінген адамдар денені міндетті тексеруге тартылады және ас дайындаумен және таратумен, асхана мен ас үйді, мүкаммал мен жабдықтарды жуумен байланысты емес жұмыстарды орындай алады.

167. Дайын тағамның дәмдік қасиеттері мен сапасына бақылауды медициналық жұмыскер мен мекеме бастығының кезекші көмекшісі дайын тағамнан дәм татып көру жолдарымен жүзеге асырады. КҮҮ мен айыптау изоляторына тамақты тарату мен қабылдау медициналық қызметкердің бақылауымен жүзеге асырады.

168. Сотталған өндірістік жарақат алғанда, кәсіптік аурумен ауырғанда немесе уланған кезде медициналық бөлімнің бастығы актіде қайғылы оқиғаның ауырлығы мен болуы туралы көрсетеді және оны зерттеу жөніндегі комиссиясы жұмысына қатысады. Өндірістік жарақат, кәсіптік ауру және улану туралы акті белгіленген тәртіппен сотталғанның жеке ісіне тіркеледі.

169. Медициналық бөлімнің бастығы барлық тұрмыстық және өндірістік жарақаттар туралы жазбаша түрде түзеу мекемесінің әкімшілігіне хабарлайды.
Мекеменің медициналық қызметкерлері жүйелі түрде (айына 2 реттен кем емес) жұмыс істейтін сотталғандар еңбегінің санитариялық-гигиеналық жағдайын, еңбекті сақтаудың ережесін орындауын, өндірістік санитарияны, аптечка мен санитариялық сөмкенің бар болуы мен комплектісін, өндірісте ауыз сумен жабдықтау жағдайын, арнайы киімнің болуын, аумақ пен жұмыс орындарының санитариялық жағдайын тексереді. Нәтижелері тексеру және нұсқама актілерінде көрсетілген жетіспеушіліктерді жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып цехтардың, учаскелердің және басқа да объектілердің әкімшілігінің атына ресімделеді. Өндірісте санитариялық-гигиеналық өрескел бұзушылықтарды айқындаған жағдайда тексеріс нәтижелері мекеме әкімшілігі оларды жоюға шұғыл шаралар қабылдау үшін хабарланады.

170. Сотталғандарды жіберу алдында наряд жағдайына жарамдығын анықтау үшін міндетті медициналық тексерістен өтеді. Сотталғандарды іріктеумен айналысатын медициналық қызметкерлер сотталғандар ауысатын және онда жүргізетін жұмыстың сипаттамасын, мекеме орналасқан орынның климаттық ерекшеліктерін ескеруі қажет.

9. Туберкулезге қарсы көмек

      171. Туберкулезге қарсы көмекті ұйымдастыру мақсатында медициналық қызмет:
      туберкулинодиагностиканы ұйымдастыру жолымен туберкулезбен ауыратындарды уақытылы айқындау;
      айқындалған белсенді туберкулезбен ауырған ауруларды, бірінші кезекте бактерия бөлушілерді аз мерзімде оқшаулау;
      туберкулезге қарсы шаралар Қазақстан Республикасы әділет органдарының түзеу мекемелері мен тергеу изоляторында осы Ереженің 6-қосымшасына сәйкес жүргізіледі;
      арнайы контингент арасында ауруды ескерту бойынша алдын-алу іс-шараларын жүргізу;
      санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізу;
      арнайы контингенттің денсаулығын нығайтуға және туберкулездік инфекцияға қарсылығын жоғарылатуға бағытталған жалпы сауықтыру іс-шараларын;
      санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізу қажет.

      172. Туберкулезбен ауыратындарды уақытылы айқындау үшін кеуде клеткаларына флюорографиялық тексерісін, қақырықтың бактериоскопиясы жүргізіледі.
      Тергеу изоляторында алғашқы кеуде клеткаларының флюорографиялық тексерісі түскен күннен кешіктірілмей 10 күннен кейін жүргізіледі. Осы тексерістен өтпеген адамдар түзеу мекемесіне келгенде осы орында аз уақытта және келесі 6 айдан кейін өтеді.
      Кеуде клеткасын флюорографиялық тексеру жылына екі рет жүргізіледі. Осы мақсат үшін қылмыстық-атқару жүйесінің, сондай-ақ, жергілікті денсаулық сақтау органдары бөлімшелерінің флюорографиялық қондырғылары соңғы жағдайда келісім шарт бойынша қолданылады. Флюорографиялық тексеруді орындау мүмкіндігі болмаған жағдайда сол мерзімде тікелей рентгеноскопия әдісін қолдануға болады. Кәмелетке толмағандар тек флюорографиялық тексерістен өткізіледі, ал флюорограф болмаған жағдайда кеуде клеткасының рентгенографиясы жүргізіледі.
      Флюорографиялық немесе рентгенологиялық тексерісінің нәтижесін медициналық амбулаториялық картасына тіркеледі және оған флюорограммалар жазылады.

      173. Өкпесінде өзгеріс бар, белсенді туберкулезге күдікті адамдар тез арада дені сау арнайы контингенттен (тергеу изоляторында - арнайы бөлінген камераларда, түзеу мекемелерде - медициналық бөлімнің инфекциялық изоляторында) оқшауланады. Дәрігер-фтизиатрдың тартылумен қосымша тексерістен кейін туберкулездің алдын-ала немесе соңғы диагнозы белгіленеді. Туберкулездің белсенді формасымен ауыратын айқындалған адамдар туралы белгіленген нысанда МСЭҚБ-не хабарлайды. Дені сау арнайы контингент арасында белсенді туберкулезбен ауыратынды ұстауға тыйым салынады.
      Тергеу изоляторында, айрықша режимді түзеу колонияларында немесе түрмелерде ұсталатын белсенді туберкулезбен ауыратындар жеке камерада (дені сау адамдардан оқшау) ұсталады. Мұнда туберкулездік мекемелердегідей эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізіледі.
      Стационариялық емдеуді қажет ететін сотталғандар аз уақытта қылмыстық-атқару жүйесінің туберкулезге қарсы мекемесіне жіберіледі. Туберкулезбен ауыратындарды емдеу және диспансерлік қадағалау қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде кезеңдік туберкулезге қарсы жүйемен қатаң сәйкестікте жүзеге асырылады.

      174. Белсенді туберкулезбен ауыратын сотталғандарды ұстау және емдеу үшін туберкулездік ауруханада немесе түзеу колониясында келесі бөлімшелер құрылады:
      1) қабылдау-диагностикалық бөлімше; әр түсетін ауру ДКК мамандарымен тексеріледі, ауру қосымша тексерісті қажет етпеген жағдайда ауру сәйкестендірілген бөлімшеге ауыстырылады. Одан әрі тексеріске көрсетім бар болса, ауру соңғы диагнозды белгіленгенге дейін бөлімшеде ұсталады;
      2) келесі бөлімшеден тұратын стационар:
      оң жағындылы жаңа оқиғалары бар аурулар үшін бөлімше (бұдан әрі - БК+);
      теріс жағындылы жаңа оқиғалары бар аурулар үшін бөлімше (бұдан әрі - БК-);
      БК+-мен рецидиві бар аурулар үшін бөлімше;
      БК--мен рецидиві бар аурулар үшін бөлімше;
      4 санатты созылмалы туберкулезі бар аурулар үшін бөлімше.
      БК+-мен жаңа оқиғалары бар аурулар және БК+-мен рецидиві бар аурулар туберкулезге қарсы мекемеде үй-жай болмаған жағдайда оларды бір бөлімшеде ұстауға болады. Сондай-ақ БК--мен жаңа оқиғалары бар аурулар және БК--мен рецидиві бар аурулар бір бөлімшеде ұсталады;
      3) амбулаториялық учаске келесі бөлімшелерден тұрады:
      БК--мен емдеудің қолдайтын фазасында тұратын аурулар үшін бөлімше;
      3 санатты аурулар үшін бөлімше;
      ДОТС бойынша емдеуді аяқтаған аурулар үшін (русифицирлік аббревиатура ағылшын сөз тізбесінен - Directly Observed Treatment Shortcoүrse - тікелей бақылау арқылы қысқа емдеу курсы).

      175. Емдеудің бірінші кезеңінде туберкулезді аурухана стационариясы жағдайында немесе тергеу изоляторларының арнайы камераларында немесе түзеу мекемелерінің локалдық учаскелерінде ДОТС әдісі бойынша антибактериялды терапиясының интенсивті фаза жүргізіледі. Стационариялық емдеуге мекемеде айқындалған диспансерлік есепке алудың 1-тобына жататын (бұдан әрі - ДЕТ), ал сондай-ақ амбулаториялық емдеу және диспансерлік қадағалау кезеңінде рецидивті үрдіспен белсенді туберкулезбен ауыратындар жатады.
      Үкім заңды күшіне енгеннен кейін аурулар тергеу изоляторынан арнайы туберкулезге қарсы мекемелерге жіберіледі.
      Стационариялық емдеу мерзімі емдеу санатының режимін анықтайтын туберкулездік үрдістің нысаны, фазасы, динамикасына тәуелді.

176. Емдеудің екінші кезеңінде ДОТС әдісі бойынша емдеуді аяқтағанға дейін қолдайтын фаза жүзеге асырылады. Оң динамикалы және қақырығы теріс анализі бар аурулар стационариядан амбулаториялық ауруларға арналған бөлімшеге ауыстырылады. Бірінші және үшінші санат бойынша амбулаториялық емделу кезеңінде туберкулезбен ауру және бациллобөлу пайда болған жағдайда ауруды қолайсыздығы бар екінші санат бойынша емделуін жалғастыру үшін стационарияға ауыстырылады. Туберкулездің созылмалы мультирезистендік нысанын белгілеуде ауру жеке бақылау мен емдеуі бар созылмалы аурулар үшін бөлімшеге ауыстырылады.

177. Үшінші кезеңде ІІ ДЕТ-ке оны ауыстырғанға дейін, емдеуді аяқтаған адамдарға диспансерлік бақылау қамтамасыз етіледі. Ауруды ІІ ДЕТ-ке ауыстырғаннан кейін, ол жаза мерзімін одан әрі өтеу үшін туберкулезге қарсы мекемеден түзеу мекемесіне ауыстырылады.

178. Төртінші кезеңде ІІ ДЕТ ауруларына диспансерлік бақылау қамтамасыз етіледі.

179. Туберкулезге қарсы мекемеде ұсталатын сотталғандар түзеу мекемелерінің ішкі тәртіп Ережесі талабының толық көлемінде таратылады.
І, ІІ ДЕТ бойынша қаралатын адамдарды, айыптау изоляторында, КҮҮ-да дені сау сотталғандарды бір камерада біріктіріп ұстауға тыйым салынады. Камераның ағымдағы дезинфекциясы белгіленген тәртіпте, қорытындысы - ауруларды камерадан босатқаннан кейін жүргізіледі.

180. ДЕТ-ты өзгерту туралы және ауруды емдеудің келесі кезеңіне ауыстыру туралы мәселені медициналық бөлімнің немесе аурухананың бастығымен бірге комиссиялық шешеді. Қабылдаған шешім бойынша медициналық амбулаториялық картада жазылатын дәлелді қорытынды жасалады.

181. Тергеу изоляторында белсенді туберкулезбен ауыратын айқындалғанда оның қамауға дейін тұрғылықты жері бойынша туберкулезге қарсы диспансерге хабарлама жіберіледі.
Туберкулезбен ауырғанды (І, ІІ ДЕТ) бас бостандығынан айыру орындарынан босатқанда оның тұрғылықты жері бойынша денсаулық сақтау органдарының туберкулезге қарсы диспансерлеріне ашық диагнозын, жүргізілген тексеріс, емделу (дозалар саны), аурудың қысқа анамнезін көрсетумен бірге хабарлама жіберіледі.

182. Туберкулезге қарсы мекемелерде еңбектік терапия жүргізу үшін аурудың жалпы жағдайы, туберкулез үрдісінің белсенділігі және мүгедектік тобының бар болуы ескеріледі.

183. Мекемеде белсенді туберкулезбен ауырған адам айқындалса, онымен бір камерада немесе тұрмыс секциясында ұсталған адамдар өзара байланысты болғандықтан, оларға қажетті іс-шаралар жүргізумен ІІІ ДЕТ бойынша есепке алынуы керек.

184. Алдын-алу іс-шараларын өткізу және аурулармен байланыс бойынша есепке алу міндетті түрде медициналық амбулаториялық картаға тіркеледі.

      185. Туберкулезге қарсы көмекті ұйымдастырудың негізгі критерийі және оның соңғы нәтижелері:
      дені сау арнайы контингенттер арасында диспансерлік есепке алудың 1 тобы бойынша диспансерлік бақылауға жататын адамдар және туберкулезбен ауыратындар болмауы;
      контингенттің тергеу изоляторына осы инфекциямен залалданғанымен бірге салыстыру бойынша түзеу мекемелерінде айқындалған туберкулезбен ауыратындардың саны;
      түзеу мекемелерінен белсенді туберкулезбен ауырған адамдарды тергеу изоляторына қарағанда аз санымен босату;
      тергеу изоляторына түскендермен салыстырғанда түзеу мекемелерінен босатылған аурулар арасында туберкулездің ауыр түрімен ауруы болып табылады.

10. Уақытша және тұрақты еңбек
қабілеттілігінің жоғалту сараптамасы

186. Мекемедегі уақытша еңбек жарамсыздығы сараптамасын медициналық бөлім, аурухана дәрігері жүзеге асырады. Мекемелерде уақытша еңбек жарамсыздығы сараптамасының міндеттері сотталғандардың еңбек жарамдылығын уақытша жоғалуын, олардан ұзақ немесе ұдайы еңбек жарамдылығын жоғалтуды, ДКК мәліметтеу үшін жіберу, еңбектің адамдарға сәйкестендірілген жағдайын нұсқауды анықтау болып табылады.
Уақытша еңбек жарамсыздығы сараптамасына жауап медициналық бөлім, аурухана бастығына жүктеледі, ал аймақ бойынша бүтіндей қылмыстық атқару жүйесінің аумақтық басқармаларының медициналық қызметкерлерінің бастықтарына жүктеледі.

      187. Уақытша еңбек жарамсыздығы фактісі белгіленгенде және амбулаториялық емдеуді өту үшін ауруы бойынша жұмыстан босату қажеттілігінде сәйкес медициналық құжатта жазу жүргізіледі, уақытша еңбек жарамсыздығы себебін тіркейтін талон толтырылады.
      Дәрігер ауруға 3 күн мерзімге дейінгі еңбеккежарамсыздық парағын береді, ал күрделенсе босату мерзімін дәрігер 6 күнге дейін ұзарта алады. Алты күннен көп ұзартуды ДКК шешеді. Еңбеккежарамсыздық парағын мекеме әкімшілігі уақытында денсаулық сақтаудың аумақтық органдарында белгіленген тәртіпте алады. Еңбеккежарамсыздық парағы сотталғандардың қолына берілмейді, мекеменің бөлімшелеріне беріледі.
      Жұмыстан сырттай босатуға тиым салынады, сондай-ақ жұмыстан босатуды ұзартса және жұмысқа шығар алдында ауруды тексеру міндетті болып табылады.
      Бір дәрігер немесе фельдшер жұмыс істейтін мекемелерге ауырған уақытта оның міндетті негізінде босату құқығы берілген.

188. Жіті аурулар кезінде қолайлы еңбек болжамында босату еңбек жарамдығын қайтарғанға дейін беріледі. Жіті аурулары кезінде созылмалы жағдайға ауысуға жақын болса жұмыстан босату еңбек болжамы қолайлы болғанға дейін беріледі. Қолайсыз немесе күмәнді болжам кезінде ауруды мүгедектікті анықтау мәселесін шешу үшін ДКК-ға жіберу қажет. Мүгедектікті анықтау үшін негіздеме болмаған жағдайда, бірақ бөлшектеп шектеу еңбеккежарамсыздығы болса, ауру дәрігер қорытындысы бойынша басқа жұмысқа ауыстырылады.
Еңбеккежарамсыздық парағы созылмалы ауру кезінде берілмейді. Басқа жағдайларда аурудың өршуі, асқынуы кезінде босату өршудің жойылғанға дейінгі уақытқа беріледі.

189. Еңбеккежарамсыздығы ұдайы немесе ұзақ жоғалтуда, сондай-ақ аурулардың оны мағыналы шектеуінде мүгедектік белгіленеді. Сотталғандарға мүгедектікті белгілеу және оның мерзімін ұзарту Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің аймақтық органдарымен жүргізіледі. Сотталғанға мүгедектік тобын белгілеген жағдайда, оған әрекеттегі заңнамаға сәйкес мүгедектік бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы беріледі.
Сотталған-мүгедекке мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы сотталғанның есеп-шотына аударылады.

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 1-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Жедел көмек көрсетуге арналған
синдромдық қалаудың және оның құрамына
кіретін дәрілік құралдар мен инструменттердің
типтік тізбесі

Гипертониялық криз:

Пентамин 5% ерітінді                 1 мл       10 амп.
Дибазол 1% ерітінді                  5 мл       10 амп.
0,5% ерітінді                        5 мл       20 амп.
Клофелин 0,01% ерітінді              1 мл       10 амп.
Обзидан                              1 мл       10 амп.
      "                              5 мл        2 амп.
Лазикс                               2 мл        4 амп.
Аминазин 2,5% ерітінді               1 мл        3 амп.
Магний сульфаты 25 % ерітінді       10 мл       10 амп.
Апрессин (гидролазин)                5 мл       10 амп.
Нитроглицерин 0,5 мг                 таб.       50 дана
Нифидипин 10 мг                      таб.       50 дана

Өкпе ісінуі:

Лазикс                               2 мл       10 амп.
Строфантин 0,05% ерітінді            1 мл        5 амп
Коргликон 0,06% ерітінді             1 мл        5 амп
Преднизолон                          1 мл        5 амп.
Пентамин 5% ерітінді                 1 мл        3 амп.
Дроперидол 0,25% ерітінді           10 мл        2 амп.
Фентанил 0,005% ерітінді             2 мл        3 амп.
Глюкоза 5% ерітінді, 20% ерітінді                4 фл.
Галоперидол 0,5% ерітінді            1 мл        3 амп.
Гидрокортизон                                    2 фл.
Резеңкелік жгут                                  2 дана.
Оттегі көпшігі                                   1 дана.
Этил спирті 96%                                100 мл.
Нитроглицерин 0,5 мг                 таб.       50 дана
Добутамин 0,5% или 4%                5 мл       10 амп

Ауыру синдромы (сондай-ақ кардиогендік)

Нитроглицерин                      0,5 мл        1 қорабы
Фентанил 0,005 % ерітінді            2 мл        5 амп.
Дроперидол 0,25% ерітінді           10 мл        2 амп.
Промедол 2 % ерітінді                1 мл        1 амп.
Анальгин 50% ерітінді                2 мл        5 амп.
Новокаин 0,5% ерітінді               5 мл        4 амп.
Но-шпа                               2 мл        5 амп.
Баралгин                             5 мл        5 амп.
Папаверин 2%                         1 мл       10 амп.

Артериалдық гипотензия:

Норадреналин 0,2% ерітінді           1 мл        3 амп.
Преднизолон 30 мг ампулада                       5 амп.
Реополиглюкин 250 мл                             1 фл.
Гемодез 250 мл                                   1 фл.
Мезатон 1% ерітінді                  1 мл        3 амп.
Допамин 50 мг ампулада                           2 амп.
Глюкоза 5 % ерітінді               250 мл        2 фл.

Анафилактикалық шошыма:

Адреналин 0,1% ерітінді              1 мл        3 амп.
Мезатон 1% ерітінді                  1 мл        5 амп.
Преднизолон 30 мг ампулада                       4 амп.
Гидрокортизон                                    2 фл.
Норадреналин 0,2%                    1 мл        5 амп.
Эуфиллин 2,4 % ерітінді             10 мл        2 амп.
Глюкоза 5% ерітінді                250 мл
Димедрол 1% ерітінді                 1 мл        3 амп.
Супрастин 2,5% ерітінді              1 мл        3 амп.
Пенициллиназа 500000 ЕД                          2 фл.
              100000 ЕД                          1 фл.
тек пенициллинге аллергия кезінде!
Гемодез                            250 мл        1 фл.
Жгут резеңкелік                                  1 дана
Кальций хлориді 10% ерітінді        10 мл        3 амп.
Лазикс                               2 мл        5 амп.

Астмататикалық статус:

Эуфиллин 2,4% ерітінді              10 мл        5 амп.
Эуфиллин 24% ерітінді               10 мл        2 амп.
Гидрокортизон                      125 мг        5 фл.
Атропин сульфаты 0,1% ерітінді       1 мл        3 амп.
Адреналин 0,1% ерітінді              1 мл        3 амп.
Гепарин                              5 мл        2 фл.

Жүрек ритмінің жіті бұзылуы:

Новокаинамид 10% ерітінді           10 мл        2 амп.
Обзидан                              1 мл        5 амп.
Изоптин                              1 мл       10 амп.
Лидокаин                             2 мл       10 амп.
Строфантин 0,05% ерітінді            1 мл        5 амп.
Дигоксин 0,025% ерітінді             1 мл        5 амп.
Коргликон 0,06% ерітінді             1 мл        5 амп.
Мезатон 1 % ерітінді                 1 мл        3 амп.
Панангин                             5 мл        5 амп.
Унитиол 5% ерітінді                  5 мл        5 амп.
Изупрел                              5 мг       20 табл.
      "                              1 мл        5 амп.
Атропин сульфаты 0,1 % ерітінді      1 мл        3 амп.
Аймалин                           0,05 мл        5 амп.
Ритмилен                           0,1 мл        5 амп.
Дилтиазем                         0,25 мг.       5 амп.
Магний сульфаты 25%                 10 мл       10 амп.
Инъекцияға арналған су
10 мл ампулада                                   5 амп.

Улану кезіндегі антидоттар мен физиологиялық антагонисттар:

Этил спирті 96% ерітінді                       200 г.
Унитиол 5% ерітінді                  5 мл       20 амп.
Антарсин 1% ерітінді                 1 мл        5 амп.
Натрий тиосульфаты 30 % ерітінді     5 мл        3 амп.
Амилнитрит                         0,5 мл        5 амп.
Цистамин гидрохлориды              0,4 г        10 табл.
Карболен 0,25                                   50 табл.
Налорфин 0,5% ерітінді               2 мл        5 амп.
Метилендік көк 1% ерітінді        50,0 мл        4 амп.
Атропин сульфаты 0,1% ерітінді       1 мл       20 амп.
Прозерин 0,05 ерітінді               1 мл       20 амп.
Галантамин 1 % ерітінді              1 мл       10 амп.
Холин хлориды 20% ерітінді          10 мл        5 амп.
(500-1000 мл-ге 0,85% NaCI ерітіндісі)
немесе 5% глюкоза ерітіндісі)
Апоморфин 1% ерітінді                5 мл        5 амп.
Ботулинге қарсы сары су (А,Б,С,Д,)               1 доза.
Сіреспеге қарсы сары су 3000 МЕ                 10 амп.
Энтеродез                                       50 г.

Жедел көмек көрсетуге қажетті басқа дәрілік құралдар, таңу материалдары және медициналық құралдар:

Нашатыр спирті                      10 мл фл.    1
Сутегі тотығы 3 %                                30,0
Инсулин 40 ЕД флаконда                           1
Йод тұнбасы 5 % флаконда                         1
Күйуге қарсы аэрозоль флаконда                   1
Седуксен 0,5 20 мл амп.                          2
Гемостатикалық губка                             1 дана.
Бинттер 5 м х 10 см                              1 қорап
        5 м х 7 см                               1 қорап
Дәкелік стерильді майлықтар                      1 қорап
Гигроскопиялық мақта                            25
Бактерицидтік лейкопластырь                      1
Көз пипеткалары                                  2
Бір рет пайдаланылатын шприцтар                  5
Газшығаратын түтік                               1
Қан қысымын өлшейтін аппарат                     1
Медициналық термометр                            1
Қолдық тыныс алу аппараты                        1
Транспорттық шиналар терімі                      1
Рингер ерітіндісі 400 мл                         1 фл.
Реополюгликин ерітіндісі 400 мл                  1 фл.
Тілтұтқыш                                        1
Ауызкеңейткіш                                    1

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 2-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Мекеменің медициналық бөлімінің бастығының
типтік лауазымдық нұсқаулығы

1. Медициналық бөлімнің бастығы мекеменің бастығына бағынады, емдеу-алдын-алу, санитариялық және эпидемияға қарсы мәселелер бойынша - жоғарыда тұрған медициналық бастыққа бағынады. Медициналық бөлімнің бастығы болмаған жағдайда оның міндеттерін дәрігер-ординатор немесе медициналық бөлімнің фельдшері атқарады.

2. Медициналық бөлімнің бастығы мекемедегі барлық емдеу-алдын-алу және санитарлық-эпидемияға қарсы жұмыстарға жауапты және медициналық бөлімнің алдына қойылған мақсаттың орындалуына дербес жауапты.

3. Медициналық бөлімнің бастығына арнайы контингентке медициналық көмекті (амбулаториялық және стационариялық) ұйымдастыру жүктеледі, сонымен бірге мекемедегі тиісті санитарлық эпидемияға қарсы режимнің сақталуына бақылау жасайды. Ол медициналық бөлімнің құрылымдық бөлімшелерінің жұмысын және жедел көмектің тәуліктік, демалыс және мереке күндерде көрсетілуін ұйымдастырады.

      4. Медициналық бөлімнің бастығы:
      1) медициналық бөлімнің қызметін талдауға және мекеменің басқа қызметтерімен бірге медициналық қамтамасыз етуді жақсартуды, арнайы контингенттің денсаулық жағдайын күшейтуге, сонымен бірге ауру-сырқаулықты болдырмау және төмендету, жарақаттану, еңбекке жарамсыздық және мүгедектікке бірінші рет шығу жөнінде іс-шараларды жетілдіруге;
      2) медициналық бөлімнің дәрігерлерінің, орта және кіші медициналық персоналдардың жұмысын басқаруға, олардың арасында жүйелі тәрбие жұмысын жүргізуге;
      3) медициналық бөлімнің жұмысын жоспарлауды жүргізуге;
      4) мекеме бастығымен медициналық бөлімнің жұмыс жоспарын, медициналық изолятор немесе стационариядағы аурудың ішкі тәртіп Ережесін, сонымен бірге персоналдардың лауазымдық нұсқаулықтарын бекітуге;
      5) жүйелі түрде медициналық персоналдарға бұйрықтар, жоғарыда тұрған бөлімнің нұсқауларын жеткізу және олардың уақытылы орындалуын қамтамасыз етуге;
      6) жоспардың орындалуын тексеру мақсатында мерзімді бағынышты қызметтің жұмысын, сонымен бірге медициналық бөлімнің персоналдың өз міндеттерін орындауын тексеруге;
      7) медициналық бөлімдегі ауруды тексеру және емдеу сапасы жүйелі түрде бақылау;
      8) арнайы контингентке медициналық тексерудің барлық түрлерін жүргізуді ұйымдастыру;
      9) медициналық персоналдармен күнделікті айыптау және тәртіптік изоляторды, камералық типті үлгідегі үй-жайды, жеке камераларды (егер онда арнайы контингент болған жағдайда) баруын қамтамасыз ету. Аталған үй-жайлардың санитариялық жағдайын, онда ұсталып отырған адамдарға медициналық көмектің сапасын дербес бақылау;
      10) медициналық бөлімдегі барлық төтенше жағдайлар жөнінде уақытылы және мұқият тексеруді жүргізу, сонымен бірге топтық және жаппай инфекциялық аурулар жағдайын, кеш госпиталдандыру, арнайы контингент арасында кенеттен өлім, оларға уақытылы емес немесе сапасыз көмек көрсетілуі жағдайын тексеруді жүргізу. Тексерудің нәтижелері және қабылданған шаралар туралы мекеменің бастығына, керек болған жағдайда жоғарыда тұрған ұйымдарға баяндауға міндетті;
      11) ішкі тәртіп ережесін бұзуына немесе басқа да себептерін медициналық бөлімнің, стационариясынан ауруды ерте шығару жөніндегі мәселелерді шешуге;
      12) мекеменің жедел-режим қызметімен бірге психикасының бұзылушылықтары бар адамдарды анықтауды ұйымдастыруға, арнайы контингент арасында санитариялық-ағарту жұмыстарын жүргізуге;
      13) емдік тамақтандыруды ұйымдастыруға, меню-жайып салуды құрастыруға, сонымен бірге дайын тағамның сапасына бақылауды қамтамасыз етуге қатысуға тиіс. Гигиеналық сараптауға, зертханалық, бактериологиялық талғауға азық-түліктерді, бұйымдарды алуды жүргізуге, сонымен бірге дайын тағамның дәмін татуға;
      14) мекеменің азаматтық қорғаныс шараларының медициналық қамтамасыз ету жоспарын жетілдіруге, мекеменің медициналық бөлімінің азаматтық қорғанысы және апаттық жағдайдағы тиісті жұмысын ұйымдастыруға;
      15) медициналық бөлімнің материалдық-техникалық базасының нақты қажеттілігіне сәйкестігін талдауға, оны күшейтуге шараларды қабылдауға;
      16) статистикалық есепті сапалы және уақытылы құрастыруды ұйымдастыру және уақытылы жоғарыда тұрған органдарға уақытылы ұсынуға міндетті. Медициналық бөлімдегі есеп-қисаптық құжаттарды жүргізуге бақылауды жүзеге асыруға тиіс;
      17) медициналық бөлім және бас бостандығынан айыру ауруханаларымен өзара байланысын және жалғастырушылығын қамтамасыз етуге;
      18) мекеме бастығына арнайы контингенттің тұрмыстық және өндірістік жарақаттар және уланулар туралы медициналық көмекке қаралған барлық жағдайлар жөнінде тез арада баяндауға;
      19) мекеменің басшылығының тапсырысымен медициналық-санитариялық қамтамасыз ету мәселелері бойынша сотталғандар және олардың туыстарының арыздары және шағымдарын ықыласпен және объективті қарастыруды, жүйелі түрде олардың болуы себептерін талдауға, хаттардағы және шағымдағы ұсыныстарын мекеменің медициналық бөлімнің жұмысын жетілдіруге қолдануға;
      20) жетілдіру және мамандандыру жүйесі бойынша жоғарыда тұрған медициналық бөліммен бірге медициналық персоналдардың біліктілігін арттыруға қатысуға тиіс. Медициналық бөлімнің жұмысының практикасына алдын-алу, диагностикалау және емдеудің жаңа әдістерін, жаңа медициналық техникалар мен дәрілік заттарды зерделеп енгізуге;
      21) тергеу изоляторы медициналық бөлімінің бастығы тергеу-қамалған ауыр халдегі науқастарға қылмыстың жолын кесу өлшемін өзгертуге медициналық құжаттарды дайындауға жауапты;
      22) емдеу және санитариялық-эпидемияға қарсы мәселелер, медициналық кадрлар жөнінде жергілікті денсаулық сақтау органдарымен тұрақты байланысын қолдауға тиіс.

      5. Медициналық бөлімнің бастығы:
      1) өзінің құзыры шамасында мекеме басшылығына мекеменің, оның құрылымдық бөлімдері мен қызметінің жұмысы бойынша ұсыныстар енгізуге;
      2) мекеме басшылығына медициналық бөлімнің персоналдарын марапаттау немесе жазалау жөнінде, өзінің бағыныстағы орта медициналық қызметкерлер және дәрігерлердің лауазымдық ауыстырылу жөнінде ұсыныстар енгізуге;
      3) медициналық бөлімнің қызметіне қатысты мәселелер бойынша кеңестерге қатысуға;
      4) санитарлық-гигиеналық және эпидемияға қарсы бақылау мақсатымен белгіленген тәртіпте мекеменің барлық объектілеріне баруға, мекеменің санитариялық жағдайын бақылауды жүзеге асыруға қажетті құжаттарды лауазымдық адамдардан талап етуге, санитарлық-гигеналық нормалар мен нұсқаулардың бұзушылықтарын жоюда нұсқаулар беруге;
      5) медициналық персоналмен пайдалануға жарамсыз деп танылған жағдайда азық-түліктерді пайдалануға жібермеуге;
      6) еңбек қызметінің ерекшеліктеріне байланысты инфекциялық аурудың тарату көзі болып табылатын бактериятасымалдаушы адамдарды жұмыстан босатуға;
      7) инфекциялық аурумен байланыста болған адамдарды карантинге тартуға құқылы.

      6. Медициналық бөлімнің бастығы өзінің қызметтерінде мына мәселелер бойынша байланыс:
      1) медициналық бөлімнің стационариясындағы ауруларды ұстау режимі, жеке камералар, камера типті үлгідегі үй-жайлар, айыптау және тәртіптік изоляторға жабу, медициналық бөлімнің қаржыландырылуы, мекеменің басқа қызметтері мен құрылымдарымен жөндеу жұмыстарын жүргізуде;
      2) арнайы контингенттің медициналық қамтамасыз етілуін және санитарлық тәртіптің ұсталуы және жоғарыда тұрған медициналық бөлімдермен мекемедегі эпидемиологиялық аман-есендігін ұйымдастыруда;
      3) мекемені медикаменттермен, медициналық жабдықтармен және медициналық негіздегі құралдармен қамтамасыз ететін мекемелер және кәсіпорындармен медициналық жарақтандыруда;
      4) озат тәжірибелерді зерделеу, кеңестер жүргізуде мамандардың көмегін алуға, медициналық кадрларды жұмыс орындарында дайындауда, денсаулық сақтау органдары мекемелерінің бас дәрігерлерімен тиісті көрсетімдер болған жағдайда сотталғандарды госпиталдандыруға орын бөлуде;
      5) жергілікті санитарлық-эпидемиологиялық бақылау жасайтын ұйымдар мен мекемелермен - халықтар арасындағы эпидемиологиялық жағдайына оперативтік бақылауда байланыс жасай алады.

      7. Медициналық бөлімнің қызметінің нәтижелері келесі негізгі өлшемдер бойынша:
      1) арнайы контингенттердің денсаулығы жағдайы жөнінде көрсеткіштер және медициналық бөлімнің қызметінің көрсеткіштері;
      2) медициналық бөлімде төтенше жағдайлардың болмауы, заңдылықтың бұзылуының, емдеу-алдын-алу жұмыстарының сапасы жөнінде дәйекті арыздардың болмауы, ауруларға ықылассыз және селқос қарау фактісі болмауы;
      3) медициналық персоналдар арасында лауазымдық міндетін тиімді бөлу, медициналық бөлімдегі персоналдардың жоспарлық және басқа тапсырмаларын орындауына бақылауды қамтамасыз ету;
      4) мекеменің және оның медициналық бөлімнің қызметін белгілейтін құқықты құжаттарды білу, басқару мәселелері бойынша құзырлығы;
      5) басшылықтың мәдениеті, талдаудың статистикалық әдістерін жұмыста пайдалану;
      6) медициналық бөлімнің персоналдарының кәсіптік дайындығын жоғарылату және білімін жетілдіру;
      7) медициналық бөлімнің қызметінің іскерлік және моральдық қасиетін білу, олардың денсаулығын сақтау, еңбек жағдайларын жақсартуда қамқорлық жасау;
      8) медициналық бөлімнің ұжымдағы қолайлы психологиялық климатты қолдау, медициналық бөлімнің бастығының қызметіне қызметкерлер тарапынан дау-жанжал жағдайының, дәйекті арыздардың болмауы бойынша бағаланады.

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 3-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Мекеменің медициналық бөлімдерін медициналық
инструменттермен, жабдықтармен және мүкәммалмен
жабдықтаудың үлгі табелі

1. Күту бөлмесі

орындықтар
сырт киімді ілгіш
санитариялық-ағарту құралдары (брошюралар, плакаттар, қабырға газеттері)
қалдықтарды салуға арналған басқышы бар (урна) шелек

2. Дәрігер қабылдайтын кабинет

артериалды қан қысымын өлшеуіш
фонендоскоп
көз көруін анықтайтын таблица
төмендеген көз көрудің симуляциясын анықтауға арналған Поляк бақылауы мен белгісінің таблицасы
шеке рефлекторы
неврологиялық балғашық
құлақ воронкалары
мұрындық айналар
бинокулярлы лупа
шпателдер
медициналық керует
үстел
орындықтар
киім ілгіш
қалдықтарды салуға арналған басқышы бар (урна) шелек

3. Фельдшер (медбике) кабинеті

артериалды қан қысымын өлшеуіш
фонендоскоп
қолға ұстайтын, станды динамометр
еденге қоятын медициналық таразы
өлшеуіш лента
ростометр
угломер
медициналық термометр
шпателдер
медициналық бір есікті шкаф
үстел
киім ілгіш
қалдықтарды салуға арналған басқышы бар (урна) шелек
тасығыштар

4. Зертхана

орамал ілгіш
керует
үстел үстіндегі лампа
винттелген орындықтар
қатты орындықтар
тумбалар
шкаф
тартқыш шкаф
СОЭ анықтайтын аппарат
лейкоцитарлы формуланы есептегіш аппарат
термомонша
прецензионды таразылар
винтовкалы және пружиналы қысқыштар
қанның нысанды элементтерін есептегіш камера
приборларға арналған сым карзиналар
4-6 есе ұзын құлағы бар лупа
бинокулярлы насадкасы бар микроскоп
қайралған микроскоптарға арналған жарық бергіш
эпиляционды пинцет
секундомер
спирттік шам
50 мл-лік цилиндрі бар 1000-нан 1050-ге дейінгі урометр
зертханалық электрлік центрифуга
электрлі кептіргіш шкаф
көлденең зертханалық штатив
металды штатив
60 приборға бактериологиялық жиналмалы приборға арналған штатив
химиялық приборға арналған штатив
металды штатив
зертханалық ыдыстар, материалдар және тиесіліктер
созылмалы шкаф
фотокалориметр
ионометр
рефрактометр
дистиллятор
гемоглобинометр
кварцты жарықтандырғыш
тоңазытқыш
автоклав
құрғақ ауалы стерилизатор
деңгейді өлшеуіш прибор
реактивтер
қан газының анализаторы
микропипеттер жинағы
зертханалық құралдар жинағы
аналитикалық таразы
дәрет автоматикалық анализаторы
-30^o С терең қатыру аппараты
приборларға арналған центрифуга
УЗ пипеткаларын тазалайтын аппарат
СО 2 инкубаторы бар колония есептегіші

5. Физиотерапевтік кабинет

"Поток-1" электрфорезаға арналған аппарат
СМТ-терапияға арналған "Амшгапульс-7" аппараты
ИКВ-4 индуктотермияға арналған аппарат
"Искра-1" дарсонвализацияға арналған аппарат
портативті дарсонвализацияға арналған аппарат
"Ультратон" ультродыбысты аппарат
"Ундатрен" УВЧ-80-ОД УВЧ терапиясына арналған аппарат
импульсті режимдегі УВЧ терапиясына арналған аппарат
"Ромашка" ДМВ терапиясына арналған аппарат
"Полюс-3" магнитотерапияға арналған аппарат
МАГ 30-3 магнитерапиясына арналған аппарат
"АВИМП" магнитерапиясына арналған аппарат
ИКЛ мен "Магнолия" магнитерапиясына арналған аппарат
Акупунктурлы КВЧ терапиясына арналған аппарат
УЗТ терапиясына арналған аппарат
Жылы ректальды емделуге арналған аппарат
ЛОР үшін жылы емдеуге арналған аппарат
Лазерлі портативті аппарат
БОП-4 УФО терапиясына арналған аппарат
ОБН-150 ауасын дизенфекциялау аппараты
ультродыбысты ингалятор
массаж жасайтын үстел
велотренажер
омыртқа коррекциясына арналған стенка
спорттық жүгіру төсеніші
кондиционерлер
6 литрге арналған электрлі парафин жылытқыш
медициналық рефлектор
үстелге қоятын процедуралық сағат
құм сағат (1,2 және 5 мин)
киім ілгіш
үстел
орындық
медициналық керует
қалдықтарды салатын басқышы бар шелек

6. Функционалдық диагностика кабинеті

тиесілігі бар 3/6 каналды электрокардиограф
арбасы бар 6/12 каналды электрокадиограф
8 ауруға арналған керует жанындағы монитор
фонокардиограф
ЭХО кардиограф
кардиографиялық велоэргометриялық кешен
пневмотахометр
спирограф
реограф
электроэнцефалограф
УЗИ аппараты
түрлі таратуы бар дуплерлі УЗИ
пульсооксиметр
сфигмоманометр
24 сағаттық қан қысымы рекордері
спирометр
артериалды қан қысымын өлшеуіш прибор
фонендоскоп
секундомер
медициналық керует, кресло-каталка
үстел үстіне қоятын лампа
қатты орындықтар
жазба үстелі
медициналық тумбалар
киім ілгіш

7. Процедуралық кабинет

жедел медициналық жәрдем шкафы
медикаменттерді сақтауға арналған шкаф
сейф
дем жібергіш тұтқасы бар аппарат
жасанды дем беруге арналған портативті аппарат
артериалдық қан қысымын өлшеуіш прибор
фонендоскоп
түймесі бар бауды кесуге арналған прибор
орташа стерилизатор
шприцтер (инсулинді, 2,0; 5,0; 10,0 және 20,0 мл)
бүйрек үлгідегі леген
медициналық максималды термометр
улану, жіті аурулар және сынулар кезінде жедел жәрдем көрсету жөніндегі таблица
медициналық керует
орындықтар, кресло-каталка, тасығыш
электрлі плита
киім ілгіш
үстел үстіне қоятын лампа
тоңазытқыш
ағаш щит
амбулаториялық және стационариялық ауруларды емдеуге арналған медикаменттер жинағы
медициналық ширма
инструменталды үстел
бактерицидті жарықбергіш
электрлі стерилизатор
дистиллятор
құрғақ ыстық шкаф
бикстер (контейнерлер)

8. Таңу
___________________________________________________________________
                  Атауы                 | Өлшем |     Таңу
                                        | бірлігі |----------------
                                        |         | N 1 | N 2
                                        |         | таза | іріңді
___________________________________________________________________
                    1                         2        3     4
___________________________________________________________________
Таңу үстелі                              Дана         1      1
Көтеріңкі панелі бар инструментальды
үстел                                    "            1      1
Металл сөрелері бар инструменттерге
арналған үстел                           "            1      1
Бактерицидті жарықбергіш                 "            1      1
Қозғалмалы лампасы бар бестенелі
светильник                               "            1      1
Қозғалмалы бір рефлекторлы светильник    "            1      1
Шыны сөресі бар инструменттерге
арналған шкаф                            "            1      1
"НАПП-2" үлгідегі үзіліссіз
ингаляциондық наркоз аппараты            "            1      1
Электроотсос                             дана         1
Мәрлі шарлар                             "            2      2
Түрлі мәрлі сулық қағаздар               "            10     10
Мақтасы бар таяқшалар                    "            5      5
5 см-лі мәрлі туруніктер                 "            3      3
Хирургиялық пинцет                       "            1      1
Анатомиялық пинцет                       "            1      1
Қан тоқтататын                           "            3      3
Жарақат шеттерін тоқтататын ілгіштер     "            2      2
Ине ұстағыш                              "            1      1
Хирургиялық инелер                       жинақ        1      1
Дәрі қабылдайтын стақан                  дана         2      2
Хирургиялық бес саусақ N 7-8             сыңар        1      1
Бүйрек үлгідегі леген                    дана         1      1
Трахеостомикалық стерилді, жалпы
мақсаттағы дөңгелек, иілген толық
инелер жинағы                            "            5
N 18 әдемі иілген катетер                "            2
Трахеостоматикалық жіті ілгіш            "            2
Екі тісті жіті жарақатты таратуға
арналған ілгіш                           "            2
Трахеостоматикалық кеңейткіш             "            1
N 3 трахеостоматикалық пластмасса
тұрбалар                                 "            1
әрі сол, N 4                                          1
орамал                                   "            3
орамал                                   "            1
Қан тоқтататын тісті тік қысқыш          "            2
Қан тоқтататын тісті иілген қысқыш       "            2
хирургиялық иілген былғары үш бұрышты
N ГДР-4                                  "            3
жалпы мақсаттағы анатомиялық пинцет      "            1
пластикалы хирургиялық жалпы
мақсаттағы пинцет                        "            1
1,5-2 мм хлорвинилді диаметрлі,
ұзындығы 15-20 см тұрбалар               "            2
бинт                                     "            1
орамал                                   "            1
25-30 см ұзындығы бар резеңке
тұрбамен қосылған кең ине;
қарама-қарсы шетінде бес саусақтан
"бармақ" бекітілген                      "            1
мәрлі шарлар                             "            5
мақтасы бар таяқша                       "            2
тісті тік қан тоқтататын қысқыш          "            1
дәрет жолдарын катетеризацияға
арналған жинақ, стерилденген:
орамал                                   дана         1
уретарлы резеңке цилиндрлі катетерлер    "            3
мәрлі шарлар                             "            5
мәрлі сулықтар                           "            2
анатомиялық пинцет                       "            1
уретральды ерлер мателды катетер
N 18 немесе 20                           "            1
шыны флакондағы глицерин, 25 г.          "            1
төрт клиньясы бар ларингоскоп            "            1
интубационды, тік бұрышқа иілген,
N 28, 30, 37, 40 манжеттері бар
тұрбалар                                 "            4
дем алу тұрбасы ДТ-2                     "            1      1
үлкен кремальері бар ауыз кеңейткіш      "            1      1
тілге ұстағыш                            "            1      1
үш ерітіндісі бар банкідегі корнцанг     "            1      1
бір өткірі шеті бар, үш ерітіндіде
тік стерилденген жалпы хирургиялық
қайшылар                                 "            1      1
гипсті орамдарды салу мен алуға
арналған инструменттер жинағы            "            1
түймесі барорамды кесуге арналған
қайшылар                                 "            1
үш ерітіндіде орташа стерилденген
өткір скальпель                          "            1      1
бір жолғы қолдануда қан құю жүйесі       "            2      2
резеңке ленталы қан тоқтататын жгут      "            1
"Рекорд" шприці спирттегі 2 мл инеге     "            1
"Рекорд" шприці спирттегі 10 мл инеге    "            1
"Рекорд" шприці спирттегі 20 мл инеге    "            1
аяқ салатын металл ванна                 "                   1
қолға арналған металл                    "            1
қол жуғыш                                "            1      1
Қол жууға арналған щетка                 "            2
40 см диаметрлі эмальданған леген        "            2
Екі легенді ұстағыш                      "            1
Кір орам материалға арналған леген       "            1      1
Унифицирленген тұрақ                     "            1
250 мл-ге арналған өлшеу цилиндрі        "            1
Қайнаған суы бар бөтелке                 "            1
Тігіс материалы (хирургиялық жібек,
ампулдағы кетгут) үш ертінідісі
бар банкіде                              жинақ        1      1
Ж-70 жанар май (медициналық мақсатта)    мл           100    100
Этилді спирт                             "            100    100
Аммиак ерітіндісі 25 пайыз               "            50
Йод спирттік ерітінді 5 пайыз            "            100    100
Қараңғы ыдыстағы 3 пайызды су
қышқылының ерітіндісі                    "            100    100
Фурациллин немесе риванол ерітіндісі     "                   500
Новокаин ерітіндісі 0,25 пайыз-200 мл    флакон       2
Клеол                                    мл           50     50
Вишневский майы                          "            50     50
Синтомицин линименті (эмульсия) 1 пайыз "                   100
мақта                                                 +      +
бинт                                                  +      +
Гипсті стандартты бинттер                             +
Полиглюкин (тоңазытқышта жеке
сақталады)                               флакон       2
антибиотиктер                            "            +      +
___________________________________________________________________

      Ескерту:
      1. стерилденген таңу материалдары мен инструменттер биксте ұсталады және амбулаториялық қабылдау алдында немесе жедел араласуларды жүргізер алдында пайдалануға дайындалады.
      2. автоклариванмен стерилденген және су қалталарда салынғандар 6 ай мерзімге дейін сақталады. Пайдаланғаннан кейін немесе мерзімі өткеннен кейін жинақтар комплектіленеді және қайта стерилденеді.
      3. әр пакетте жинақтың атауы, заттың жазбасы, стерилденген датасы бар карточка болуы қажет.

9. Стоматологиялық (тіс дәрігерінің) кабинеті

стоматологиялық қондырғы
стоматологиялық кресло
электроодонтты диагностика
диатермокоагуляцияға арналған аппарат
пломбирленген материалдар мен инструменттерді дайындауға арналған үстел
медикаменттерге арналған шкафтар
винттеу үстелі
орташа стерилизатор
тұтқасы бар стоматологиялық айна
тіс тұздарын алуға арналған инструмент N 2
тіс тұздарын алуға арналған инструмент (4 дана жинақ)
тісті пломбылауға арналған инструмент
тіс қысқыштары
тіс зондылары
дистальды экскаватор
тіс элеваторы
ртуттқа арналған капельница
амальгамды жылытуға арналған стоматологиялық лапа
тісті иілген пинцет
тіс дәрігерінің еріткіші
пустер
амальгамы алмастыруға арналған пестикам ступка
шпателдер
созылмалы тіс дәрігерінің шкафы
жазба үстелі
орындық ыстық күйдіргіш шкаф
кварцты жарықтандырғыш

10. Гинекологиялық кабинет

гинекологиялық кресло
акушер-гинекологиялық инструментальды жинақ
электрлі аппараты бар коагуляцияға арналған инструменттер жинағы
жатыр басы биопсиясына арналған ине жинағы
кольпоскоп
криогендік гинекологиялық аппарат
медициналық керует
медициналық перде
үстел
орындық
киім ілгіш
қалдықтарды салуға арналған басқышы бар шелек
аз гинекологиялық жинақ
инструментальды үстел
үлкендерге арналған бой өлшегіш
өлшеуіш лента
жүктілікті жасанды тоқтату аппараты
ыстық күйдіргіш шкаф
кварцты сәулелендіргіш
акушерлік үстел
неонатальды керует
неонатальды таразы
инкубатор
жаңа туғандар реанимациясының мониторы
Рахманов керуеті
жаңа туғандарды реанимацияға арналған дем алу жинағы
дозаторлар
таразылар
дезқұралдар
хирургиялық қолғаптар

11. Рентген (флюорографиялық) кабинет

ренгенодиагностикалық стационариялық аппарат
флюорографиялық аппарат
ренген қорғау пердесі
негатоскоп
адаптациялық көзілдірік
просвинцалық резеңкеден жасалған бес саусақ және фартук
фотозертханалық жабдықтар комплектісі (фонарлар, кескіштер, рамкалар және басқалар)
айқындау кабинеті (айқындау, шаю және пленканы бекіту бөшкесі, қолданылған материалдарды сақтауға арналған бөшке)
кептіру шкафы
үстел, орындық, фонарь
рентгендік плекані сақтауға арналған архив (металдық шкаф)
медициналық керует
қалдықтарды салатын басқышы бар шелек
анафилактикалық шошымаға көмек көрсету үшін медикаменттер жинағы бар дәрі қобдишасы

12. Шартты-рефлекторлы терапия кабинеті

жіті және шошыма жағдайы кезінде қолданылатын жедел медициналық көмек көрсету бойынша, клиникалық белгілері мен әр жағдайда пайдаланылатын дәрілік құралдардың тізімі бейнеленген сызбасы бар жинағы
магнитофон
раковиналар (ванналар)
жасанды дем беру аппараты
шприцтер
электрлі стерилизатор
созылмалы шкаф
шприцтерге арналған инструментальды үстел
орындықтар
медициналық керуеттер
эмальданған леген
қалдықтар салатын басқышы бар шелек
УРТ кабинетінде созылмалы вентеляция болуы керек.

13. Гипнотарий

электропунктура приборы немесе "Элита-4" аппараты (200 емделушіге бір аппарат)
магнитофон
"Электорсон" аппараты
рефлексотерапияға арналған керует
медициналық керует (бас қоятыны бар кресло)
керует саны бойынша эмальданған леген
жарықтан қорғайтын шкафтар
үстел
орындық
қалдықтарды салуға арналған басқышы бар шелек

14. Наркологиялық процедуралық кабинет

жіті және шошыма жағдайы кезінде қолданылатын жедел медициналық көмек көрсету бойынша, клиникалық белгілері және әр жағжайда пайдаланылатын дәрілік құралдар тізімі бейнеленген сызбасы бар жинағы
оксигентерапияға арналған Бобров аппараты
артериалды қан қысымын өлшеуге арналған аппарат
фонендоскоп
медициналық көмек көрсетуге арналған медикаменттер жинағы үшін медициналық шкаф
электроотсос
құрғақ ыстық шкаф
шприцтерге арналған инструментальды үстел
стерилизаторлар
шприцтер
пинцеттер
медициналық керует
бұрандалы үстел
медициналық тумба
қалдықтар салатын басқышы бар шелек

15. Ішімдіктен мас болу диагностикасына арналған
зертханалық жабдықтар мен реактивтер

Дем алатын ауаны зерттеу үшін:
Л.А. Моховтың индикаторлы трубасы;
индикаторлы тұрбаны үрлеуге арналған резеңке баллондар;
Дәретті зерттеу үшін:
200 мл сыйымды конус үлгідегі колба;
индикаторлы және екі аралық тұрбаларға арналған каналдары бар резеңке пробкалар;
қысқа созылмалы шеті бар тұрба;
су моншасы;
120^o С дейінгі су термометрі;
электр плитасы;
А.М.Раппопорт әдісімен ауаны зерттеу үшін:
10 мл сыйымдылығы бар құралы;
қысқа созылған шеті бар ұзын иілген пипетка;
күкірт қышқылы мен калий пермаганат ерітіндісіне арналған шағын пипетка;
0,5 пайыз калий пермаганат ерітіндісі;
концентрірленген күкірт қышқылы;
дистиллирленген су;
гигроскопиялық мақта;
секундомер немесе құм сағат.

16. Дәріхана

жұмыс орнының үстелі (барлық дәріханалық заттарды қабылдау және жіберу үшін);
улы және тез әсер ететін медикаменттерді сақтауға арналған сейф;
спиртті сақтауға арналған металл шкаф;
ЦР-1, ЦР-5, ЦР-20, ЦР-100 тұтқалы таразылар;
1 кг-ға дейінгі гирмен комплектіленген 2-кластық техникалық таразы;
150 кг-ға дейінгі таразы;
тоңазытқыш;
оттегілі баллондар;
СИ-40 дистиллятор
бактерицидті сәулелендіргіш
қалдықтарды салуға арналған басқышы шелек
-медикаменттерді сақтауға арналған негізгі бөлмелер: сөрелер, жабылатын есігі бар шкафтар, көтермелі жәшігі бар шкафтар, поддондар, тауарастылар, тұрмыстық термометрлар, гигрометрлар, тоңазытқыш.
-сейфі бар наркотикалық, улы, псиохотропты құралдарды сақтауға арналған қосымша бөлмелер.
-келу-шығару желдеткіші бар тез тұтанатын, құрамында спирті бар заттарды, спиртті сақтауға арналған қосымша бөлмелер

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 4-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 154
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Қылмыстық-атқару жүйесі медициналық
бөлімдері стационарлары мен ауруханалары ішкі
тәртібінің үлгі ережесі

1. Медициналық бөлім стационариясы мен ауруханаларға (бұдан әрі-аурухана) түскен барлық аурулар дәрігерлік тексерістен және санитариялық өңдеуден кейін, кезекші дәрігердің өкімі бойынша тиісті бөлімшеге жіберіледі.

2. Сырт киім, іш киім, аяқ киім және өзге жеке мүліктерін аурулар түскен кезде жазбамен аурухана шаруашылық меңгерушісіне немесе оның орынбасарына тапсырады.

      3. Ауруханада болған кезеңде аурулар:
      түзеу мекемелерінің ішкі тәртібін және аурухана әкімшілігі белгілеген режимін сақтауға;
      бақылаушылар құрамымен тексеріс жүргізу және дәрігерлер аралауы кезінде, дене қызуын тексеру сағатында, ұйқыға берілген уақытта, ұйқыдан тұрғаннан кейін де палатада болуға;
      таза ауауға шығу уақытында шылым тартуға, ауа жұтуға арнайы белгіленген орында аурухана аумағында болуға;
      аурухана медициналық қызметкерінің тағайындауы мен нұсқауын орындауға;
      палаталарда, барлық үй-жайларда және аурухана аумағында тазалық пен тәртіпті қолдауға;
      егер денсаулық жағдайының мүмкіндігі болса, дербес жинауға және өзінің керуеті мен тумбасын тазалықта ұстауға;
      палатадан шығар алдында міндетті түрде халат (пижама) пен аяқ киім киюге;
      аурухананың барлық үй-жайында тыныштық сақтауға;
      жабдықтар мен мүкәммалдарға дұрыс қарауға міндетті. Жиһаз, аурухананың жабдығы мен мүкәммалын бұзғаны үшін тиген залал құны көлемінде материалдық жауапкершілікке тартылады.

      4. Ауруханада болған кезде ауруға:
      палатада және дәлізде шылым шегуге, құмарлық ойындар ойнауға, тыйым салынған заттарды сақтауға;
      аурухананың басқа бөлімшелерін өз бетімен аралауға;
      сырт киіммен керуетте жатуға және отыруға;
      палатадағы бос керуеттің төсек жабдығын және жастығын пайдалануға, бос керуетке және өзге палатаға бөлімше бастығының рұқсатынсыз орналасуға;
      палаталарда, сондай-ақ тез бүлінетін азық-түлікті керует жанындағы нан кептіруге және сақтауға;
      төсек тиесілігінің астында кейбір заттарды сақтауға тыйым салынады.

5. Аз мерзімді ұзақ кездесулер белгіленген тәртіпте дәрігердің қорытындысы бойынша беріледі.

6. Ауруларды өрт немесе өзге апаттарда ауруларды сотталған аурухананың кезекші қызметкерімен бөлімшелерінің жоспары бойынша қатаң жүзеге асырады.

7. Қандай да бір талқылауға түспей және қызмет көрсететін қызметкермен, өзара таласпай барлық аурулардың шағымдары бойынша бөлімшенің аға медбикесі, емдеу немесе кезекші дәрігеріне шағымын айтады.

8. Аурухананың ішкі тәртіп ережесін бұзғаны үшін сотталғандар түзеу мекемелерінің ішкі тәртіп ережелеріне сәйкес жазаланады.

9. Аурухана әкімшілігі сотталғандарды жеке мәселелері бойынша қабылдауды белгіленген тәртіпте жүргізеді.

10. Аурухананың ішкі тәртіп ережесі бекітілгеннен кейін барлық бөлімшелерде барлығының танысуы үшін ілінеді.

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 5-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 154
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Қылмыстық-атқару жүйесі аурухана бастығының
үлгі лауазымдық нұсқаулығы

      1. Сотталғандарға арналған аурухана бастығы бірлік бастау негізіне аурухана қызметіне басшылық етуді жүзеге асырады, емдеу-алдын-алу және ұйымдастыру-әдістемелікке жауапты. Алдында тұрған тапсырманың орындалуына жауапты болады.
      Аурухана бастығы емдеу және жұмысты ұйымдастыру тәжірибесі бар, білікті дәрігер санынан тағайындалады, белгіленген тәртіпте тағайындалады және жұмыстан босатылады.
      Аурухана бастығы жедел түрде мекеме бастығына, емдеу-алдын-алу жұмыстарын ұйымдастыру бойынша-жоғарыда тұрған медициналық бөлімше басшылығына бағынады.
      Аурухана бастығы болмаған жағдайда оның міндеттерін медициналық бөлім бойынша орынбасары немесе бөлімше бастықтарының бірі орындайды.

      2. Аурухана бастығы:
      1) сотталғандарға медициналық қызмет көрсету бойынша аурухана жұмысының сапасы мен мәдениетін арттыруға;
      қылмыстық-атқару жүйесі емдеу-алдын-алу мекемелерінің ұйымдастыру-әдістемелік басшылығының деңгейін арттыруға бағытталған іс-шараларды жүргізуді әзірлеуге және жүзеге асыруға;
      2) өзінің орынбасарлары, бөлімше бастықтары арасында міндеттерін таратуға, аурухана бөлімшелерінің барлық құрылымдары жұмысын үйлестіруге;
      3) кешенді терапия, емдеу тамақтары, емдеудің физиотерапиялық әдістерін, емдеу дене шынықтыруын, еңбек терапиясын және аурухана жағдайында алдын-ала емдеу әдісін қолданумен сотталғандарға жоғары білікті стационариялық көмекті ұйымдастыруды қамтамасыз етуге;
      4) ауруханада емдеу-диагностикалық процесті жетілдіру, төсек қорын тиімді пайдалануға, өлім-жітімді төмендету бойынша іс-шаралар қабылдауға, аурухана бөлімшелерін басқару нысандары мен әдістерін жетілдіру, тәжірибеге еңбекті ғылыми ұйымдастыру элементтерін енгізуге;
      5) аурухана жұмысын ұйымдастыруды жүзеге асыруға және оның орындалуын ұйымдастыруға, аурухананың құрылымдық бөлімшелерінің жұмыс жоспарын, дәрігер-ординаторлдардың жұмыс кестесін, аурухананың ішкі тәртібінің ережелерін, сондай-ақ персоналдық лауазымдық нұсқаулығын қарауға және бекітуге. Олардың өз міндеттерін және жоспарлы іс-шараларды орындауына бақылау мақсатында бағынысты жұмыскерлердің қызметін үзіліссіз тексеру жүргізуге;
      6) аурухана қызметкерлерінің назарына жоғарыда тұрғандардың бұйрықтарын, нұсқауларын және нұсқаулық-әдістемелік материалдарын, алдын-алудың, диагностика мен емдеудің жаңа әдістері мен құралдары туралы ақпаратты жүйелі жеткізуге, олардың уақытында орындалуын және енгізілуін қамтамасыз етуге;
      7) ауруханада төтенше жағдайларды, сондай-ақ кеш госпиталдандыру оқиғаларын, аяқ астынан қайтыс болу, медициналық көмекті уақытында көрсетпеу, ішкі аурухана инфекциясын уақытында және нақты тексеруді жүргізуге міндетті. Қабылданған шаралар тексерісінің нәтижесі туралы аға медициналық бастыққа баяндауға;
      8) аурухана кеңестерін, консилиумын, таңғы дәрігер конференциясын ұйымдастыруға және жиі жүргізуге міндетті. Бөлімшелер, кабинеттер мен аурухананың өзге бөлімшелеріне жоспарлы және кезектен тыс (сондай-ақ түнгі) тексерулер жүргізуге;
      9) аурухананың медициналық қызметкерлері мен өзге персоналдарын тәрбиелеу, таңдау, орналастыру бойынша жұмыстарды қамтамасыз етуге;
      10) нақты қажеттіліктегі аурухананың бар материалдық -техникалық базасын сәйкестендіру туралы мәліметтерді талдауға, оны модернизациялау, нығайту және сақтау бойынша шаралар қабылдауға;
      11) ауруханада санитариялық-гигиеналық тәртіпті және эпидемияға қарсы режимді, сондай-ақ оның аумағын көгалдандыруды қолдауды қамтамасыз етуге;
      12) түзеу мекемелерінің ішкі тәртіп ережелерін, аурухана персоналдары арасында тәртіпті, ауру сотталғандарды ұстау режимін және шаруашылық қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге міндетті. Мерзімінен бұрын босатылуына байланысты және ұстаудың режимін және ауруларға ішкі тәртіп ережелерін бұзуына орай сотталғандарға басқа шаралар қабылдаумен мәселені шешуге;
      13) ауруханада статистикалық есепке алу мен есеп беру орыны мен деңгейіне басшылық ету және бақылау: аурухана қызметі туралы есепті сапалы құруды және оны жоғарыдағы органға уақытылы ұсынуды қамтамасыз етуге;
      14) сотталғандардың, оның туысқандарының арыздары мен өтініштерін, ұсыныстарын қабылдаумен сапалы және уақытында қарауды олардың әр шешімі бойынша ұйымдастыруға және орындалуына бақылауды жүзеге асыруға;
      15) ауруханалар мен медициналық бөлімшелер арасында ауруларға қызмет көрсетуде байланыс пен біріктілікті қамтамасыз етуге. Ауруханада ұйымдастыру-әдістемелік кабинеттерге сәйкес мекемелерге ауруханаға жіберілген ауруларды тексеру анализімен бірге әдістемелік және ақпараттық хаттарды әзірлеуге және жіберуге;
      16) мекеменің медициналық бөлімдерінде емдеу-алдын-алу жұмыстарды жүйелі талдауға және бақылауға;
      17) аурухана мамандарының жалпы аурулар мен сотталғандардың уақытша еңбекке жарамсыздық ауруларын зерделеуге, сотталғандардың уақытша еңбекке жарамсыздық ауруларын, мүгедектікті және өлімді төмендетуге бағытталған сауықтыру және санитариялық-гигиеналық іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге қатысуын қамтамасыз етуге;
      18) аурухананың дәрігер-мамандарын медициналық бөлім қызметкерлеріне жұмысты ұйымдастыруда және алдын-алу, диагностика мен емдеудің жаңа әдістері мен құралдарын меңгеруіне практикалық көмек көрсету үшін, алдын-алу тексерістерін жүргізуге және ДКК жұмысына қатысу үшін түзеу мекемелеріне жіберуге;
      19) түзеу мекемелері медициналық бөлімінің қызметкерлерін жоғарыдағы медициналық қызметкерлер келісімі бойынша жұмыс орнында дайындау үшін, сондай-ақ ауруханалық клиника-анатомиялық конференциялар жұмысына қатысу үшін шақыруға;
      20) аурухананың төтенше жағдайлар жұмысына, өрт және өзге апат жағдайларында ауруларды көшіру дайындығын, өртке қарсы іс-шаралардың орындалуын бақылауды қамтамасыз етуге;
      21) қолданыстағы ережелерге сәйкес аурухананың құрылымдық бөлімшелерінде медициналық құжаттарды, есірткі, қатты әсер ететін және өзге медициналық дәрілік құралдарды сақтауды ұйымдастыруды қамтамасыз етуге;
      22) неғұрлым таралған ауруларды төмендетуге және біртіндеп жоюға бағытталған іс-шараларды әзірлеуге және жүргізуге, қылмыстық-атқару жүйесі емдеу-алдын-алу мекемелерінің жұмысының сапасын арттыруға;
      23) мамандандыру және аурухана дәрігерлері мен аға медициналық персоналдарының біліктілігін арттыру бойынша іс-шаралар әзірлеуге;
      24) медициналық қызмет көрсетудің және денсаулық сақтау органының алдағы емдеу-алдын-алу мекемелерінің жұмыс тәжірибесінің жаңа ұйымдастыру нысандарын зерделеу, талқылау және таратуға;
      25) қаржы қаражаттарын, материалдарын, медикаменттерін және өзге материалдық құндылықтарын мақсатты және үнемдеп шығындауды, медициналық техника мен медициналық кадрлардың негізгі қорын (ғимарат, мүкәммал, жарақтар) рационалды пайдалануға міндетті.

      3. Аурухана бастығының:
      1) қылмыстық-атқару жүйесінің аумақтық басқармаларының басшылығына, мекеме әкімшілігіне аурухана мәселесі және оның қызметкерлері жөнінде ұсыныс енгізуге;
      2) аурухана қызметіне қатысты мәселелер қаралатын кеңестер жұмысына қатысуға. Жоғарыда тұрған медициналық бөлімшелерінің қарауына және талқылауына күдіктілер, айыптылар мен сотталғандардың денсаулығын сақтау және медициналық қамтамасыз етуін жақсарту мәселелерін енгізуге құқығы бар.

      4. Аурухана бастығы өз қызметінде:
      1) аурухананы басқару мәселелері бойынша- жергілікті денсаулық сақтау органдарымен;
      2) медициналық жабдықтау мәселесі бойынша- медикаменттерді, медициналық құралдарды және медициналық мақсаттағы заттарды жеткізуді қамтамасыз ететін мекемелермен;
      3) алдағы тәжірибені зерделеу, кеңесті жүргізуде мамандардың көмегін алу, жұмыс орындарында медициналық кадрларды дайындау, тиісті көрсетімдерде сотталғанды госпиталдандыру үшін орын бөлу мәселесі бойынша- денсаулық сақтау органының аурухана бас дәрігерлерімен;
      4) донорлық қанмен және қан алмастырумен аурухананы жабдықтау мәселесі бойынша- қан орталығының директорымен;
      5) тәжірибеге диагностиканың және емдеудің жаңа әдісін, құралдарын енгізу мәселесі бойынша - аурухана орыны бойынша ғылыми-зерттеу және медициналық университеттермен;
      6) жұртшылық арасында эпидемиологиялық қондыруды жедел тексеру мәселесі бойынша - мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау аумақтық органдары мен мекемелерімен;
      7) арнайы контингентті емдеу-алдын-алумен қамтамасыз ету, ауруханада санитариялық тәртіпті қолдау және эпидемиологиялық жақсаруды сақтау мәселесі бойынша - жоғарыда тұрған медициналық бөлімшелермен;
      8) сотталғандар арасында ұстау режимі, тәрбие жұмысы, аурухана қызметін қаржыландыру, төсек қорын дамыту, жөндеу жұмыстарын жүргізу мәселесі бойынша- мекеме әкімшілігімен бірге өзара іс-әрекет етеді.

      5. Аурухана бастығы жұмысының нәтижесі мынадай:
      1) аурухана қызметінің көрсеткіші (төсек қорын тиімді пайдалану, гопиталдандырудан негізсіз бас тартудың жоқтығы, емдеу-диагностикалық процесінде дөрекі бұзушылық, бөлімшенің жұмысын ұйымдастырудағы кемшіліктермен байланысты өлім-жітім,);
      2) ауруханада төтенше жағдайлардың, заңдылықты бұзудың, емдеу-диагностикалық процесінде сапасына негізделген арыздың, ауруға назарсыз және жәй қараудың болмауы;
      3) бағынысты жұмыскерлер арасында лауазымдық міндеттерді тиімді бөлу, қызметкерлердің жоспарлы және өзге тапсырмаларды орындауына бақылауды қамтамасыз ету;
      4) басқару, ауруханалық мекемелердің қызметін реттейтін нормативтік құжаттарды білу мәселелерінде құзырлығы;
      5) жұмыста талдаудың статистикалық әдістерін және ұйымтехникасын, басқару мәдениетін пайдалану;
      6) аурухана қызметкерлерінің білімін жетілдіру және кәсіптік дайындығын арттыру;
      7) ауруханада санитариялық тәртіпті және эпидемиологиялық жақсаруды, мекеменің әсемдігі мен интерьерін қолдау;
      8) қызметкерлердің іскерлік және моральдық сапасын білу, олардың еңбегін жақсарту туралы қамқорлық көрсету, денсаулығын сақтау;
      9) ұжымда қолайлы психологиялық климатты қолдау, қайшылық оқиғаның жоқтығы - негізгі критерийлері бойынша бағаланады.

Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алумен
қамтамасыз ету Ережесіне 6-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 154
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Қазақстан Республикасы әділет органдарының түзеу мекемелері мен тергеу изоляторында туберкулезге қарсы іс-шараларды ұйымдастыру нұсқаулығы

      1. Туберкулезді клиникалық жіктеу
      Негізгі клиникалық нысандары
      МКБ Х-ны қайта қарау рубрикалары (шифр
      1) Тыныс алу ағзаларының туберкулезі А 15 (БК+) және А 16 (БК-):
      Бастапқы туберкулез кешені;
      Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі;
      Өкпенің шашыранды туберкулезі;
      Өкпенің ұялы туберкулезі;
      Өкпенің шоғырлы туберкулезі;
      Өкпенің іріп қабынуы;
      Өкпенің туберкулез ісігі;
      Қуысты туберкулез;
      Өкпенің талшықты дәнекер-қуысты туберкулезі;
      Өкпенің бүріспелі қабынуы туберкулезі;
      Туберкулезді көкірек сірі қабығы (соның ішінде іріңді қуысы);
      Кеңірдек тарамы, кеңірдек, жоғары тыныс жолдары және т.б. (мұрын, іш қуысы, ауыз, көмекей) туберкулезі.
      2) Ми қабықшалары мен орталық жүйке жүйесінің туберкулезі
                                                             А 17;
      3) Басқа ағзалардың туберкулезі                        А 18;
      Ішек, іш перде, шажырқайлы лимфа түйіндері туберкулезі;
      Сүйек және буын туберкулезі;
      Зәр және жыныс ағзаларының туберкулезі;
      Шеткі лимфа түйіндерінің туберкулезі;
      Басқа да ағзалардың туберкулезі;
      4) Көптеген ұсақ аурулар ұясының туберкулезі            А 19.

      Туберкулез үрдісінің сипаттамасы:
      1) өкпедегі туберкулез үрдісін таратпау, оның ұзаққа созылуын диагнозда көрсете отырып, өкпе бөлікшелері мен сегменттері бойынша анықталады. Басқа ағзалар мен жүйелерде зақымдануын (оң жақтағы бүйректің жоғарғы сегментінің туберкулезі, жатыр түтігінің туберкулезі және т.с.с) жайылтпау көрсетіледі.
      2) үрдістің сатысы:
      шоғырлануы мен ыдырауы, тұқым салуы (үрдістің толассыз дендеуін сипаттайды);
      сырқаттың қайтуы, қатаюы, тыртықтанып бітуі, әк байлануы (өршіген туберкулездің бәсеңдеуін белгілейді);
      3) бактерия бөлу:
      микобактериялар БК+ бактериясын бөлумен жүретін туберкулез үрдісі;
      микобактериялар БК- бактериясын бөлмей жүретін туберкулез үрдісі.
       Асқынулар:
      Қан түкіру және өкпеден қан кету;
      Ішкі әсерден болатын өкпе қуысына ауаның жиналуы;
      Өкпе-жүрек мүкістігі;
      Өкпенің ауадан босап солуы;
      Тіннің крахмалдық өсуі;
      Бүйрек мүкістігі;
      Жыланкөздер.

      Туберкулезден емделгеннен кейінгі қалған өзгерістер
      1) тыныс алу ағзалары: талшықты-дәнекерлік, талшықты-дәнекерлік ұялы, буллездік-организмнің жеткіліксіз қоректену өзгерістері, өкпе және лимфа түйіндеріндегі әктер, кеуде сірі қабығы-өкпе тінінің қатаюы, ағза жасушаларының бүрісуі, хирургиялық араласудан кейінгі жай-күйі және басқалары;
      2) әртүрлі ағзалардағы тыртықтың бітуі және басқа да өзгерістер, хирургиялық араласудан кейінгі жай-күйі.
      Кесу, сығу хирургиялық немесе басқа да туберкулезге байланысты араласулар жүргізілген ауруларға мынадай ұсынымдар:
      өкпеге операция жасағаннан соң туберкулез сипатындағы өзгерістері жоқ тұлғаларға, мынадай диагноз қойылуы тиіс: Туберкулездің осы немесе басқа нысаны бойынша операциядан кейінгі жай-күйі (араласудың сипаты мен күнін көрсету қажет);
      егер қалған немесе қысылған тканінде, немесе басқа органда туберкулездік сол немесе басқа өзгерістер сақталса, туберкулездің сол нысаны есепке алынады. Дигнозда, сондай-ақ, туберкулез бойынша оперативтік араласудың сипаты көрсетіледі.

      Диагноз тұжырымдамасының мысалдары
      1) Шоғырлану және ыдырау сатысында оң жақ өкпенің жоғарғы бөлікшесінің ұялы туберкулезі, БК- бактериясы, ІІІ санат;
      2) Ыдырау сатысында оң жақ өкпенің жоғарғы бөлікшесінің шоғырлы туберкулезі, БК+ бактериясы, І санат;
      3) Шоғырлану сатысында оң жақ өкпенің талшықты-дәнекерлі қуысты туберкулезі, БК+ бактериясы, өкпеден қан кету, ІV санат;
      4) Д9-Д12 туберкулезді омыртқа қабынуы, кеңінен тараған бұзылу нысаны, өршіген сатысы. Аяқтарының салдануы, І санат.

      DOTS стратегиясына сәйкес туберкулез жағдайларының жіктелуі
      Жаңа жағдай /Алғаш рет анықталған/.
      Туберкулезге байланысты ешқашан да ем алмаған немесе 4 апта бойы туберкулезге қарсы қолданылатын дәрі-дәрмектер алған науқас.
      Аурудың қайталануы.
      Дәрігердің қорытындысы бойынша химиялық дәрі-дәрмектермен емдеудің толық курсынан кейін сауыққан және бактерия бөле бастаған туберкулездің кез келген клиникалық түрі бар науқас.

Ауыстырылған.
Осы мекемеге басқа мекемеден ауыстырылған дәрігерге қаралушылар.

Емдеудің тиімсіздігі (қолайсыз нәтиже).
Емделу кезінде қақырық бактериясын микроскоппен тексеру нәтижелері сол күйінде қалған немесе 5 ай өткен соң немесе емдеуді бастағаннан кейін қайтадан оң нәтиже бере бастаған туберкулезбен ауырған науқас. Бұл топқа емдеу басталғанға дейін қақырық бактериясын микроскоппен тексеру нәтижелері теріс болған, бірақ емделудің екі айынан кейін оң бола бастаған науқастар да жатады.

Үзілістен кейінгі емделу (емделу режимін бұзғаннан кейін).
Емделуде кемінде 2 айға үзіліс жасап, содан соң медицина мекемесіне қайтадан көрінген туберкулезбен ауырған науқас, соның өзінде оның қақырығынан туберкулездің микобактериялары қайтадан анықталады (кейде бактерия бөлу болмайды, бірақ туберкулез пәрменді түрде өрши түседі, мұны клиникалық және ренгенологиялық тексеру нәтижелері көрсетеді).

      Басқа жағдайлар (сирек).
      Қақырығын тексертпеген және/немесе көкірек қуысын ренгенографияға салмаған ауыр сырқаттанған (мысалы қан түкіретін) дәрігерге көрінушілер, дәрігер химиялық жолмен емдеуді тағайындайды, өйткені пәрменді жүретін туберкулездің мүмкіндігін жоққа шығара алмайды.
      Аурудың созылмалы жағдайы.
      Бақылаумен емделудің қайтадан толық курсын аяқтағаннан кейін бактерия бөлуші болып қала берген немесе қайтадан бактерия бөле бастаған науқас.

      Туберкулез жағдайларын жіктеу үш мақсатта пайдаланылады:
      науқастарды алғашқы тіркеу;
      жағдайларды орталықтандырылған тіркеу (тоқсандық есептер);
      науқастарды емдеу санатына бөлу.

      Туберкулез жағдайларын жіктеу төрт белгіге негізделген:
      туберкулез ұясын жайылтпау,
      сырқаттың ауырлығы,
      қақырық жұғындысын бактериясын микроскоппен тексеру нәтижелері,
      бұрын жүргізілген туберкулезге қарсы терапия.

Туберкулез ұясын таратпау:
оны өкпеге, өкпеден тыс таратпау

"Өкпе туберкулезі" термині дерт үрдісі кеңірдек тарамын, көкірек сірі қабығын және өкпе тінін зақымдаған жағдайда ауруларды белгілеу үшін пайдаланады. Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі де сондай-ақ, өкпе туберкулезіне жатады. Туберкулезді көкірек сірі қабығы өкпеде ренгенологиялық өзгерістер болмаған жағдайда өкпе туберкулезі жағдайы деп қарастыру керек.
Өкпе және өкпеден тыс туберкулез ұялары бар жағдайларын өкпе туберкулезі деп қарау керек. Бірнеше органдарда немесе жүйелерде ұялары болуымен өкпеден тыс туберкулез жағдайлары ұялардың неғұрлым ауыр түрінің таратпауына байланысты.

      Туберкулезбен сырқаттанудың ауырлығы
      Қоздырғыштардың саны, зақымданудың кеңінен таралуы, туберкулез ұяларын анатомиялық тұрғыда таратпау сырқаттың ауыр өтуін, демек, тиісті емдеуді таңдауды анықтайды. Зақымданудың ұяларын анатомиялық тұрғыда таратпау науқастың өміріне қатер (мысалы туберкулезден үлпершек тінінің қабынуы) немесе ауыр асқынулар қатері (мысалы, омыртқа туберкулезі), немесе қауіпті осы екі фактор (мәселен, туберкулез делбесі) болған жағдайларда, туберкулезді ауыр сырқат ретінде жіктеуге байланысты болады.
      Мыналар ауыр сырқаттар деп есептеледі:
      ренгенограммада зақымдану аумағы 10 шаршы см-ден асқан кездегі микобактерияларын бөлетін немесе бөлмейтін өкпе туберкулезі;
      өкпеден тыс туберкулез: делбе, көптеген ұсақ аурулар ұясының туберкулезі, туберкулездің үлпершек тінінің қабынуы, іш пердесінің қабынуы, екі жақтық көкірек сірі қабығының қабынуы, бір жақтық көкірек сірі қабығының мол жиналуында, омыртқа, ішек немесе зәр-жыныс жүйесінің туберкулезі.
      Өкпеден тыс туберкулездің мына түрлерінің ауырлығы неғұрлым төмен емес деп есептеледі: лимфа түйіндерінің зақымдануы, көкірек сірі қабығының қабынуы (бір жақтық), сүйек туберкулезі (омыртқаны қоспағанда), буындар мен тері туберкулезі.

      Бактериологиялық зерттеу
      (қақырық жағындысы бактерископиясының нәтижелері)
      Қақырықты бактериоскопиялық зерттеу нәтижелерінің маңыздылығы келесі жағдайлармен анықталады:
      қақырығында ТМ бар науқастарды идентификациялау (өйткені осы науқастар ең көп контагиозды, және сонымен бірге оларда өлім-жітімнің ең көп көрсеткіші);
      науқастарды тіркеу (туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқастар- жазылып шығудың бактериологиялық мониторингі қолданылуға болатын жалғыз топ болып табылады).

      БК+ бактерия бөлумен жүретін өкпе туберкулезі (оң жағындысы бар науқас):
      қақырық жағындысында кем дегенде екі рет қышқылға төзімді бактериялардың байқалуы;
      МТ-ға қақырықтың бір оң сынамасы және туберкулез үрдісінің көріну пәрменділігін дәлелдейтін клиникалық-рентгенологиялық бар, дәрігер-маманмен өкпе туберкулезінің белсенділігінің көрінуіне жатқызылатын;
      жағындыда қышқылға төзімді микобактериялар (БК) бір рет байқалатын және туберкулез микобактерияларының дақылын бөлетін науқас;
      шеткі лимфа түйіндерінің жыланкөзі түрімен ауыратын науқастар;
      зәрінде БК+ бактериясы бар науқастар бактерия бөлушілер деп есептеледі.

      Бактерия бөлмейтін өкпе туберкулезі (теріс жағындылы науқас):
      дәрігерге қаралушы адамда клиникалық көрінісі мен рентгенологиялық өзгерістері өкпенің (немесе басқа ағзалардың) пәрменді түрде жүретін туберкулезіне сәйкес келеді, бірақ қақырықты немесе басқа дерттік материалды (жинау мен тексерудің ережелерін толық сақтаған жағдайда) үш мәрте тексерген кезде БК байқалмады. Бұл орайда туберкулезге қарсы химиялық дәрі-дәрмектермен емдеу көрсетіледі;
      туберкулезге операция жасағанға дейін және одан кейін дәрігерге қаралушыда микобактериялар байқалмады, бірақ мүшеден кесіп алынған материалды отырғызған кезде БК-ның өсімі алынды, ол бактерия бөлушілер ретінде есепке алынбайды. Бұл жағдай қалталанған іріңді, лимфа түйіндерін және басқаларын кескен кезде алынған материалды отырғызу жағдайында ғана БК байқалатын науқастарға қолданылады.

      Науқастарды алғашқы тіркеу
      Диагнозды қойғаннан кейін туберкулезбен ауыратын әрбір науқас барлық жағдайларды мына санаттарға бөлуге сәйкес журналға тіркеледі:
      жаңа жағдай (бактерия бөлумен, бактерия бөлмеумен) және өкпеден тыс жағдайлар;
      аурудың қайталануы;
      емдеудің тиімсіздігі (қолайсыз нәтиже);
      үзілістен кейін емделу;
      басқа да жағдайлар;
      ауыстырылған;
      аурудың созылмалы жағдайы;

      Туберкулез жағдайларын жіктегенде, осы науқас бұрын туберкулезге қарсы ем алуын анықтау өте маңызды болып табылады, ол келесі мәселелерді шешуге:
      дәрілік тұрақтылықтың дамуына жоғары қаупі бар науқастарды идентификациялау және дұрыс емдеу сызбасын тағайындауда;
      эпидемиологиялық мониторинг.

      2. Негізгі клиникалық нысандары
      І топ - Балалар мен жасөспірімдердегі туберкулездік улау.
      Балалар мен жасөспірімдердегі туберкулездік улау туберкулезбен зақымданғанда, рентгенологиялық және басқа әдістер арқылы анықталатын тарау көріністерінсіз алғашқы туберкулез инфекциясының дамуы кезінде пайда болады. Туберкулездік улау балаларда (жасөспірімдерде) алғашқы оң нәтижелі, бақылау барысында күшейетін және гиперергиялық туберкулинге реакциясымен анықталады. Ол туберкулез үрдісінің белсенділігімен сипатталады және баланың (жасөспірімнің) жалпы жағдайының нашарлауымен, дене қызуының субфебрильді сандарға дейін кезеңдік көтерілуімен, нейровегетативтік бұзылушылықтардың (жоғарғы жүйке қозуы немесе оның түсуі, бас ауруы, тахикардия), шеткі лимфа түйіндерінің (микрополиадения) периаденит құбылысымен кішкене үлкеуімен, кішкене бауырдың, сирек көкбауырдың үлкейуімен, физиологиялық қосымшаның тоқтауы немесе дене салмағының жетіспеушілігімен, интеркурренттік ауруларға бейімділігімен, шеткі қанның суретінің (СОЭ-ның өте жоғары көтерілмеуі, нейтрофилдердің солға жылжуы, эозинофилия, лимфопения) өзгеруімен, иммунологиялық статусының өзгеруімен (Т-лимфоциттердің санының және олардың функционалдық белсенділігінің төмендеуімен) бірге жүреді.
      Сипатталған функционалдық бұзушылықтардың өзіндігі өзіндіксіз ауруларды шығару үшін баланы (жасөспірімді) мұқият тексеру арқылы расталуы қажет. Тексеру барысында диагностиканың қазіргі заманғы әдістерін, соның ішінде тура және жанама ренгтгенограмманы, әртүрлі кескіндегі средостениенің томограммасы, бронхоскопияны, туберкулин өршіту сынауымен (гемотуберкулиндік, протеиндік, иммуно-туберкулиндік және басқа да) 10-20 ТЕ ППД-Л туберкулинді тері астына еккенге дейінгі және еккеннен соң, сондай-ақ серрологиялық зерттеуді пайдалану арқылы жүргізіледі. Күмәнді жағдайларда туберкулезге қарсы препараттармен 3 айға дейінгі ұзақтықта сынақ емдеуін пайдалану ұсынылады.

      ІІ топ - Тыныс алу ағзаларының туберкулезі.
      Бастапқы туберкулез кешені өкпе тканінде қабыну өзгерістерінің дамуымен, регионарлық кеудеішілік лимфа түйіндерінің зақымдануымен және лимфангитпен сипатталады. Ол көбінесе балалық жаста, сиректеу туберкулиндік реакцияның "виражы" бар 18-25 жас аралығындағы адамдарда байқалады. Бастапқы кешеннің клиникалық көрінісі үрдістің сатысына, жүру ерекшелігіне және организмнің реактивтігіне байланысты. Ол аз белгілі болып жүруі мүмкін, бірақ көбінесе үрдіске кеңірдек тарамы және сероздық қабықша (көкірек сірі қабығының қабынуы, полисерозит) қатыстырылғанда, туберкулездік улаудың белгілері орын алады.
      Бастапқы кешеннің асқынумен және асқынусыз жүруі болып ажыратылады. Асқынумен жүрінде өкпе бөлікшесінің немесе сегментінің зақымдануымен ұлғайған шоғырлану, бастапқы қуыстың жасалуымен ыдырау, көкірек тарамының зақымдануымен, өкпенің басқа жерлерінде ауадан босап солуының дамуымен, лимфогендік және гематогендік шашырау болуы мүмкін, сонымен бірге созылмалы ағатын бастапқы туберкулезге өтуі мүмкін. Параспецификалық аллергиялық реакциялар, туберкулинге жоғары сезімталдық болуы мүмкін.
      Қазіргі жағдайларда көптеген науқастарда бастапқы кешен, әсіресе химиотерапияның әсерінен, сырқаттың қайтуы, қатаюы және әк байлануына тартылу арқылы аз белгімен жүреді. Өкпедегі және лимфа түйіндеріндегі бастапқы ошақтың әк байлануы ересектерде сирек болады. Соңғы он жылдықта типтік биполярлықпен бастапқы туберкулез кешені сирегірек байқалады.
      Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі балаларда, жасөспірімдерде және жас ересектерде туберкулезбен бастапқы зақымдану нәтижесінде дамиды. Сирек кеудеішілік лимфа түйіндеріндегі бар туберкулездік өзгерістердің эндогендік реактивациясы нәтижесінде болуы мүмкін.
      Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезінің шоғырлы, ісік тәрізді және "кіші" сияқты түрін айырады. Кеудеішілік лимфа түйіндерінің шоғырлы туберкулезі тек олардың ұлғаюымен емес, сонымен бірге өкпе тканінде, оның түбір айналасындағы бөлімінде шоғырлы өзгерістердің дамуымен сипатталады. Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезінің "кіші" түрі олардың шағын ұлғаюымен көрінеді. Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезінің "кіші" түрлерінің рентгенодиагностикасы шоғырлану сатысында тек ғана жанама белгілер арқылы (түбір көлеңкесі құрылымының төмендеуі, орталық көлеңкенің қос контуры және шектеулі жерде түбір айналасы аймағында өкпе суретінің баюы). Клиникада улаудың орташа белгілерімен көрінеді. Кеудеішілік лимфа түйіндерінің ісік тәрізді (тумороздық) туберкулезі лимфа түйіндерінің іріп зақымдануы басым болатын бастапқы туберкулездің түрі болып табылады, ол жеке немесе лимфа түйіндерінің топтары мөлшерінің ұлғаюымен, өте клиникалық белгілермен және асқынып жүруге бейімділігімен (кеңірдек тарамының зақымдануы, кеңірдек тарам-өкпелік зақымданулар, бронхогендік, лимфогендік және гематогендік шашырандылар ошақтары, көкірек сірі қабығының қабынуы) көрінеді.
      Рентгенограммадағы және томограммадағы лимфа түйіндерінің контуры анық.
      Кеш анықталған және емдеудің тиімсіздігі жағдайында созылмалы жүретін бастапқы туберкулезге ауысуы мүмкін, ол ұзақ толқын тәрізді жүрумен және лимфа түйіндеріндегі морфологиялық өзгерістердің полиморфизмімен (кальцилену, талшықты дәнекерлік, жаңа қабыну) сипатталады. Бұндай жағдайларда гиперсенсибилизацияның созылмалы бастапқы туберкулездің (түйіндік эритема, фликтендер, полиартриттер және басқалар) "пердесі" деп сипатталған кезеңдік клиникалық көріністері пайда болады.
      Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезінің барлық түрлерінде, көбінесе созылмалы жүруінде, көкірек сірі қабығының қабыну реакциясы, көкірек тарамдарының сегменттік немесе бөлікшелерінің ауадан босап солуы дамуымен өзіндік зақымдануы, өкпеге және басқа ағзаларға шашырандылар (үрдістің көкірек тарам-өкпелік түрі) түрінде асқынулар болуы мүмкін.
      Өкпенің шашыранды туберкулезі өкпеде көптеген өзіндік ошақтардың болуымен сипатталады: аурудың басында әсіресе кейінгі өнімді қабынудың дамуымен экссудативті-некротикалық реакция пайда болады.
      Шашыранды туберкулездің түрлерін патогенез және клиникалық көрінісіне қарай айырады. Туберкулез микобактериясының таралу жолына байланысты гематогенді және лимфобронхогенді шашыранды туберкулезді айырады. Аурудың екі түрінде де жедел, қатал және созылмалы түрлері болуы мүмкін.
      Гематогенді генездегі жедел шашыранды туберкулез көбінесе көптеген ұсақ аурулар ұясы ретінде көрінеді. Көптеген ұсақ аурулар ұясының туберкулезі диагнозда белгіленуі керек. Көбінесе ол өкпеде, бауырда, көкбауырда, ми қабықшаларында ошақтардың пайда болуымен генерализацияланған болып келеді. Ол сирек тек өкпенің зақымдануымен кездеседі. Клиникалық жүруіне байланысты: тифтік түрі, қалтырау және улау аса әлпетімен сипатталатын; өкпелік, клиникалық көрінісінде улау фонында тыныс алу кемістігі белгілері басым болатын; менингеалдық (менингит және менингоэнцефалит) генерализацияланған туберкулез көрінуі ретінде бөлінеді. Рентгенологиялық тексеру кезінде ұсақ ошақтар түрінде, көбінесе симметриялы орналасатын және рентгенограммада жақсы көрінетін қалың біртиптік шашыраулар анықталады.
      Қатал шашыранды туберкулез біртіндеп дамиды, бірақ улау аса белгілерімен сипатталады. Қатал шашыранды туберкулездің гематогендік генезінде біртиптік ұялы шашыраулар өкпенің жоғарғы және кортикалды бөлімдерінде таралады, лимфогендік генезде ошақтар топпен өкпенің түбір айналасында және төменгі бөлімдерінде аса лимфангит фонында үрдіске өкпенің терең, сондай-ақ перифериялық лимфа торының қатысуымен орналасады. Қатал шашыранды туберкулез кезінде ошақтар фонында әлсіз перифокалдық қабынумен жұқа қабырғалы қуыстар анықталады. Көбінесе олар өкпенің симметриялық жерінде орналасады, бұл үңгірлерді "ескі үлгімен істелген" қуыстар деп атайды.
      Созылмалы шашыранды туберкулез көбінесе гематогендік генезді. Оған үрдістің апикокаудалдық орналасуы сипатты. Созылмалы шашыранды туберкулез кезінде бірінен соң бірі әртүрлі ағзалар мен жүйелер зақымдануы мүмкін. Созылмалы шашыранды туберкулез толқын тәрізді жүрумен сипатталады, ол кезде ремиссия кезеңінде улау белгілері аз айқындалған, үрдістің өршуінде улау белгілері, сондай-ақ туберкулез үрдісінің таратпау көрінісінің өкпедегі және өкпеден тыс көрінулері орын алады. Рентгенологиялық әртүрлі мөлшерлі және тығыздықтағы ошақтар анықталады, бұл кезде тығызырақ ошақтар жоғарыда жатқан бөлімдерде таралады. Аурудың кез-келген кезеңінде бір немесе екі өкпеде қуыстар пайда болуы мүмкін. Ошақты және деструктивті өзгерістер деформацияланған өкпе суретінің, пневмосклероз белгілері, эмфизема және бронхоэктаз фонында анықталады. Уақытылы анықталмаған созылмалы шашыранды туберкулез, сонымен бірге оның тиімсіз емделуінде, ол ұлғаюы және шоғырлану сатысы арқылы кейін өкпенің талшықты дәнекер-қуысты туберкулезіне өтуі мүмкін. Дегенмен, мүмкін болса, диагнозда (жақшада) үрдістің генезін көрсетуге ұмтылу керек, ол терапиялық тактика және болжам үшін маңызы бар. Шоғырланулы ыдыраудан бронхогенді себу болғанда, қуысты немесе талшықты дәнекер-қуысты өкпе туберкулезі кезінде, өкпеден қан кету кезінде дамыған аспирациялық өкпе қабынуы, казеозды лимфа түйінінің кеңірдек тарамына өтуі кезінде - бұндай тұқым салуларды шашыранды туберкулезге қоспай, сәйкес үрдістің сатысы деп белгілеу керек.
      Өкпенің ұялы туберкулезі көбінесе өнімді сипаттағы аздаған ошақтардың болуымен сипатталады, бір немесе екі өкпеде шектеулі жерде таралады және 1-2 сегментті алып, аз белгілі клиникалық жүрумен өтеді. Ұялы түрлерге жақында ғана пайда болған жаңа (жұмсақұялы) 10мм-ден кем мөлшерлі ошақты үрдістер, сондай-ақ бұрын (талшықты дәнекер-ұялы) үрдістің анық білінген белгілері бар құрылымдар жатады. Жаңа ұялы туберкулез шеті аздап жайылған әлсіз контурлы ұсақ ұялы көлеңкелердің болуымен сипатталады. Бронхолобулярлы қосылған фокустар түрінде ошақтардың шетінде пайда болған, аса байқалған перифокалды өзгерістер кезінде, оларды өкпенің шоғырлы туберкулезі деп анықтау керек. Талшықты дәнекер-ұялы туберкулез тығыз ошақтардың, кейде әктің кіруімен, ауырлық түріндегі талшықты өзгерістер және гиперпневмотоз жерлері болуымен айқындалады. Асқыну кезеңінде сонымен бірге жаңа, жұмсақ ошақтар анықталады. Ұялы туберкулез кезінде улау көріністері және "кеуде" белгілері, әдетте, науқастарда асқыну кезеңінде, шоғырлану немесе ыдырау сатысында кездеседі.
      Рентгенофлюорография әдістері арқылы талшықты дәнекер-ұялы өзгерістер анықталғанда, үрдістің белсенділі жүруін жоққа шығару үшін науқасты мұқият тексеру қажет. Аса байқалған талшықты дәнекер-ұялы өзгерістердің белгілері болмаған жағдайда оны емделген туберкулез деп бағалау керек.
      Өкпенің шоғырлы туберкулезі өкпеде қабыну белгілерінің болумен, көбінесе ортасында казеозды некрозы бар экссудативті сипаттағы және үрдістің тез динамикасымен (сырқаттың қайтуы немесе ыдырау) сипатталады. Шоғырлы туберкулездің клиникалық көрінісі өкпедегі шоғырлы-қабыну өзгерістерінің (перифокалдық және казеозды-некроздық) айқындығына және таралуына байланысты. Шоғырлы туберкулез келесі клиникалық-рентгенологиялық түрлерге бөлінеді: лобулярлы, дөңгелек, бұлт тәрізді, перициссурит, лобит. Сонымен бірге, шоғырлы туберкулезге зақымдану жерінде казеоздық өзгерістер айқын байқалатын өкпе қабынуы жатады. Шоғырлы туберкулездің клиникалық-рентгенологиялық барлық түрлеріне көбінесе ыдыраумен болатын шоғырлы көлеңке ғана емес, сондай-ақ бронхалық тұқымсалу да сипатты болып келеді. Өкпенің шоғырлы туберкулезі инаперцепті жүруі мүмкін және тек ғана рентгенологиялық тексеру кезінде анықталады. Көбінесе үрдіс басқа аурулар кейпінде (өкпе қабынуы, ұзаққа созылған тұмау, бронхит, жоғары тыныс жолдарының катары және басқалар) жүруі мүмкін, көптеген науқастарда аурудың жіті және қатал басталуы орын алады. Шоғырлы туберкулездің белгілерінің бірі науқастың жалпы жағдайының жақсылығында қан түкіру болуы мүмкін.
      Өкпенің іріп қабынуы науқастың ауыр халімен, улаудың аса белгілерімен, өкпеде мол катаралдық өзгерістердің, лейкоцит формуласының аса солға жылжуымен, лейкоцитозбен, массивті бактерия бөлумен сипатталады. Казеоздық массалардың тез сұйылуы кезінде алып қуыстар немесе көптеген кішкене қуыстар пайда болады. Өкпенің іріп қабынуы өкпенің шоғырлы туберкулезі диагнозында (жақшада) көрсетілуі керек.
      Өкпенің туберкулез ісігі генезі бойынша әртүрлі инкапсулаланған мөлшері диаметрі 1 см-ден көп казеоздық фокустарды біріктіреді. Туберкулез ісіктерін шоғырлы-пневмониялық типті, гомогенді, қабатты, конгломеративті және де "жалған туберкулез ісігі" деп аталатын - толтырылған қуыстар болып бөлінеді. Рентгенограммада туберкулез ісігі анық контурлы дөңгелек көлеңке түрінде анықталады. Фокуста ыдырау есебіне орақ тәрізді саңылау, кейде - перифокалдық қабыну және аз мөлшерлі бронхалық ошақтар, сондай-ақ әк байлану жерлері анықталады. Туберкулез ісіктері дара және көптік болады. Өкпе ісіктері ұсақ (диаметрі 2 см-ге дейін), орташа (2-4 см) және ірі (диаметрі 4 см-ден көп) болып бөлінеді. Өкпе ісігі жүруінің 3 клиникалық түрі айқындалады:
      үдемелі, аурудың қайсы-бір кезеңінде ыдыраудың, туберкулез ісігінің айналасында перифокалдық қабынудың, қоршаған өкпе тканінде бронхалық тұқым салудың пайда болуымен сипатталады;
      тиянақты - науқасты бақылау барысында рентгенологиялық өзгерістердің болмауы немесе туберкулез ісігінің үдеуі белгілерінсіз сирек асқынулар;
      кереғар, Туберкулез ісігінің орнында ошақтардың немесе ошақ топтарының, индурациялық алаңының немесе осы өзгерістердің тіркесімімен баяу азаюымен сипатталады.
      Өкпенің қуысты туберкулезі қалыптасқан қуыстың айналасында аздаған перифокалдық реакция зонасы болуымен, қуысты қоршаған өкпе тканінде аса талшықты дәнекер өзгерістерінің жоқтығымен және қуыс айналасында, сондай-ақ қарсы өкпеде аздаған ошақтық өзгерістердің болуымен сипатталады. Қуысты туберкулез шоғырлы, шашыранды, ұялы туберкулез, туберкулез ісігінің ыдырауында, ыдырау сатысы қуыстың пайда болуымен, ал бастапқы түрі жоғалғандағы ауруды кеш анықтаған науқастарда дамиды. Рентгенологиялық өкпедегі қуыстар жұқа немесе аса кең қабырғалы сақина тәрізді көлеңке түрінде анықталады. Қуысты туберкулез науқаста созылмалы, ригидті, сирек - талшықты дәнекер қуыстың болуымен сипатталады.
      Клиникалық жүруі асқыну кезеңінің және үрдістің тынышталуына ауысуы арқылы, әдетте толқын тәрізді жүреді. Тұтану кезеңінде улау белгілері анықталады, жөтел, аз мөлшерлі қақырықтың бөлінуі, сонымен бірге қан түкіру пайда болуы мүмкін.
      Химиотерапия әсерінен тығыз ошақтың, жұлдыз тәрізді немесе сызықты тыртықтың түзілуі арқылы қуыстың жабылуы орын алуы мүмкін.
      Өкпенің талшықты дәнекер-қуысты туберкулезі талшықты дәнекер қуысының, қуысты қоршаған өкпе тканінде талшықты дәнекер өзгерістерінің дамуымен сипатталады. Әдетте, қуысты дренаждайтын көкірек тарамдары зақымдалады. Өкпеде сондай-ақ басқа да морфологиялық өзгерістер: пневмосклероз, эмфизема, бронхоэктаздар дамиды. Талшықты дәнекер-қуысты туберкулез аурудың үдемелі жүруінде шоғырлы, қуысты немесе шашыранды туберкулездерден пайда болады. Өкпедегі өзгерістердің бойы әртүрлі болуы мүмкін: үрдіс біржақты және дара немесе көптеген қуыстардың болуымен екіжақты болады.
      Талшықты дәнекер-қуысты туберкулездің клиникалық көрінісі алуан түрлі, олар тек туберкулезбен ғана емес, сондай-ақ қуысты қоршаған өкпе тканінің өзгеруімен, сондай-ақ пайда болған асқынулардың нәтижесінен болады. Өкпенің талшықты дәнекер-қуысты туберкулезінің үш клиникалық жүру түрі анықталады:
      шектеулі және шартты тиянақты талшықты дәнекер-қуысты туберкулез, бұл кезде химиотерапия нәтижесінде үрдістің белгілі тұрақтылығы пайда болады, асқыну бірнеше жылдар бойы болмауы мүмкін;
      үдемелі талшықты дәнекер-қуысты туберкулез, асқыну және ауру бетінің қайтуының ауысуымен сипатталады, бұл кезде олардың арасындағы кезеңдер әртүрлі - қысқа және ұзақ болуы мүмкін, асқыну кезеңінде "балалық" қуыстардың түзілуімен қабыну жерлері пайда болады, кейде өкпе толығымен бұзылады, кейбір науқастарда тиімсіз емделу кезінде үрдістің үдемелі жүруі өкпенің іріңді қабынуымен аяқталады;
      әртүрлі асқынулары бар талшықты дәнекер-қуысты туберкулез - көбінесе бұл түр үдемелі жүруімен сипатталады. Көбінесе бұндай науқастарда өкпе-жүрек кемістігі, амилоидоз, жиі қайталанатын қан түкіру және өкпеден қан кету пайда болады, өзіндік емес инфекция (бактериалдық және грибоктық) асқынады.
      Өкпенің бүріспелі қабынуы туберкулезі өкпе мен плеврада талшықты дәнекер-қуысты, созылмалы шашыранды, өкпенің массивті шоғырлы туберкулезі, плевраның зақымдануы, көкірек тарамы өкпе зақымдануымен асқынған кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезінің инволюциясы нәтижесінде дөрекі дәнекер тканінің ұлғаюымен сипатталады. Өкпенің бүріспелі қабынуы туберкулезіне мынадай үрдістер, үрдістің белсенді клиникалық белгілері бар, бейім кезеңдік асқынулары, кезеңдік тапшы бактерия бөлуі болатын туберкулездік өзгерістер жатады. Өкпенің бүріспелі қабынуы туберкулезі сегменттік, лобарлық, шектеулі және таралған, біржақты және екіжақты болып бөлінеді, оған бронхоэктаздың, өкпе эмфиземасының дамуы сипатты, өкпенің және жүрек-тамыр кемістігі белгілері байқалады.
      Қайталанған ұзақ бактерия бөлумен және бронхалық себумен талшықты дәнекер қуыстары болатын өкпенің бүріспелі қабынуы өзгерістерін талшықты дәнекер-қуысты туберкулезге жатқызу керек. Өкпенің бүріспелі қабыну туберкулезінен белсенділік белгілері жоқ туберкулезден кейінгі өзгерістер түріндегі өкпе бүріспесін ажырата білу керек. Жіктеуде өкпенің бүріспесі клиникалық емделгеннен кейінгі өзгерістерге жатқызылады.
      Туберкулезді көкірек сірі қабығы (соның ішінде іріңді қуысы). Туберкулезді көкірек сірі қабығы жиі өкпе және өкпеден тыс туберкулезбен бірге жүреді. Ол негізінен бастапқы туберкулез кешенінде, кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі, өкпенің шашыранды туберкулезі кезінде кездеседі. Туберкулезді көкірек сірі қабығы серозды, серозды-талшықты дәнекерлі, іріңді, сирек - геморрагиялық болып келеді. Көкірек сірі қабығы қабынуы диагнозы клиникалық және рентгенологиялық белгілердің бірігуімен, көкірек сірі қабығы қабынуының түрі - көкірек сірі қабығы қуысының пункциясы немесе плевра биопсиясы арқылы қойылады. Пневмоплеврит (көкірек сірі қабығы қуысында ауаның және сұйықтың болуы) спонтанды пневмоторакс немесе емдеу пневмотораксының асқынуы нәтижесінде пайда болады.
      Іріңді экссудаттың жиналуымен жүретін көкірек сірі қабығы туберкулезі - экссудативтік плевриттің ерекше түрі - іріңді қуыс болып табылады. Ол плевраның таралған казеоздық зақымдануы кезінде, сондай-ақ, қуыстардың немесе субплевралды орналасқан ошақтардың перфорациясы кезінде пайда болады, бронхалықторакалдық жыланкөздің түзілуімен асқынады және созылмалы күйге түсуі мүмкін. Созылмалы іріңді қуыс толқын тәрізді жүрумен сипатталады. Плеврадағы морфологиялық өзгерістер тыртықты қайта туу, өзінің функциясын жоғалтқан қалыңырақ плеврада өзіндік грануляциялық тканнің дамуымен көрінеді. Іріңді қуыс диагнозда белгіленуі керек.
      Кеңірдек тарамы, кеңірдек, жоғары тыныс алу жолдары және б.т. Туберкулездің бұл таралулары біріншілік және екіншілік туберкулездің басқа түрлерінің және кнудеішілік лимфа түйіндері туберкулезінің асқынып жүруі түрінде, тек кейде бұл зақымданулар, әсіресе кеңірдек тарамы туберкулезі жеке болып кездеседі. Кеңірдек тарамы және кеңірдек туберкулезінің негізгі үш түрі кездеседі: шоғырлы, жаралық және жыланкөзді (лимфобронхиалдық, бронхоплевралық жыланкөздер). Асқынулардан әртүрлі дәрежелі стеноздар, грануляциялар, бронхолиттерді анықтауға болады. Емдеудің нәтижесінде қалған өзгерістерсіз және тыртық, талшықты дәнекерлі қалыңдаулар, стеноздар және басқалар түрінде болатын клиникалық жазылу түседі.
      Өкпенің шаңды кәсіптік ауруларымен (кониотуберкулез) біріктірілген тыныс алу ағзаларының туберкулез. Бұл топқа өкпе туберкулезінің барлық түрлері бірмезгілде шаңды кәсіптік аурулары: силикоздар, асбестоздар және басқалар бірге болуы кіреді. Диагноз тұжырымдамасында "Кониотуберкулез" деп жазу керек, содан соң кониоздың кең түрдегі сипаттамасын - "антракоз", "силикоз" және т.б., және туберкулез үрдісінің кең түрдегі сипаттамасын беру керек.
      ІІІ топ - Басқа ағзалар мен жүйелердің туберкулезі.
      Ми қабықшалары мен орталық жүйке жүйесінің туберкулезі. Туберкулезді менингит. Үрдістің дамуы гематогенді туберкулезбен немесе мидағы казеозды ошақтың субарахноидалды кеңістікке өтуіне, сирек үрдістің басқа ағзалардан өтуіне байланысты. Үрдіс көбінесе мидың негізінде, тамыр бойы мен үлкен жарты шарлардың бороздаларына тарала дамиды. Оған қанның және лимфаның микроциркуляциясының бұзылуы, бассүйек ішіндегі қысымның жоғарлауы, гидроцефалия, ісіну, ми инфарктісі сипатты.
      Клиникалық көрініс жалпы құбылыстардан (ашуланшақтық, шаршағыштық, белсенділіктің төмендеуі, бас ауыруы және басқалар) және неврологиялық белгілерден: желке бұлшықеттерінің және арқа бұлшықеттерінің ригидтілігі, менингеалдық белгілер, сонымен бірге локалды неврологиялық белгілер, церебрациондық ригидтікке дейін, құралады. Инфекцияның жұлын қабықшаларына таралуы сипатты неврологиялық өзгерістері бар спиналдық арахноидиттің дамуына әкеледі.
      Мидың туберкулез ісігі. Ірімшік тәрізді қалталанған некроз ошағының түзілуі - ми тканінің субкортикалдық бөліміндегі туберкулез ісігі бассүйек ішінің қысымының жоғарылауымен және таралмаған неврологиялық бұзушылықтармен жүреді.
      Туберкулезді энцефалопатия туберкулезді-аллергиялық көріністер тобына жатады. Балалар мен жасөспірімдерде кездеседі. Клиникалық көрінісінде жетекші белгілер естің бұзылуы және кома болып табылады.
      Ішек туберкулезі. Көбінесе илеоцекалдық аймағында таралады, ішектің шырышты қабығында төбешікті бөртпелердің болуымен сипатталады. Шоғырлы-жаралы үрдіс жаралардың түзілуімен бөртпелердің қосылуымен сипатталады. Клиникалық басымырақ іш өтумен жүретін диспепсиямен көрінеді. Үрдістің таралуы аралық казеозды-некроздық және жаралық зақымдану арқылы ішек қабырғаларының барлық қабатының ішіне қарай жүруі мүмкін. Оған ішек зақымдануы жерінде ауырудың, диспепсияның, қабыну конгломератының (шектеулі перитонит) түзілуімен, ішектен қан кетумен, ішек жүрмей қалуымен сипатталады. Ішек жарасы перфорациясы жайылған перитонит түзілуімен жүретін ауыр асқыну болып табылады.
      Іш пердесінің туберкулезі. Ауру анық гематогенді жаратылыстан, сирек - лимфадениттің таралмаған түрінің, іш қуысының және жамбастың басқа ағзаларының туберкулезінің асқынуы нәтижесінде болады. Бастапқы кезеңде іш пердесінде төмпешікті перделер пайда болады. Клиникалық белгілері аса байқалмайды, улау болмайды. Содан кейін экссудат пайда болған жағдайда - улау көріністері, диспепсия, дене салмағын жоғалту болады. Жабысқан (адгезивті) түрінде - улау көріністері, диспепсия, жартылай ішек жүрмей қалуының дамуы болады. Түйінді-ісік тәрізді түрі анық улаумен, іш қуысында жабысқан ілмектен, ішектен, іш майынан конгломераттардың түзілуімен, жартылай ішек жүрмей қалу белгісімен қалталанған экссудаттардың болуымен жүреді.
      Шажырқайлы лимфа түйіндері туберкулезі. Шоғырлану сатысы аса байқалмайтын перифокалдық көріністер мен улау белгілерімен мезентериалдық лимфа түйіндерінде қабыну шоғырлануымен, казеозды-некротикалық сатысы - лимфа түйіндерінің ұлғаюымен, перифокалдық реакциямен, үрдіске іш пердесінің қатысуымен сипатталады.
      Сүйек және буын туберкулезі.
      Сүйек және омыртқа жотасы буындарының туберкулезі. "Бастапқы" остит - туберкулездік үрдістің оның шегінен тарамай омыртқа денесінің зақымдануымен сипатталады; әлдеқандай ауыру түйсігімен көрінеді, рентгенологиялық, томографиялық тексеруде омыртқа денесінде деструкция ошағы анықталады. Үдемелі спондилит - туберкулез үрдісінің оның шегінен таралуымен, омыртқада үнемі ауырудың болуымен, шапшаңдықтың шектелуімен көрінеді, рентгенологиялық - омыртқааралық кеңістіктің тарылуы, жанасқан омыртқа денелерінің деструкциясы, туберкулезді спондилиттің өршуінде - туберкулез үрдісінің зақымданған омыртқалардың шегінен таралуы, омыртқа жотасының қисаюы, абцсесстердің пайда болуы, жұлын бұзылушылықтарының, жыланкөздердің болуымен сипатталады. Созылмалы деструктивті спондилит - әртүрлі аралық зақымданумен ұзақ толқынтәрізді жүрумен және кезекті асқынудан соң омыртқада деструктивті өзгерістердің жүйелі таралуымен үдемелі түрдегі жүрумен сипатталады. Метатуберкулезді спондилопатия - әтрүрлі мерзімге өзіндік үрдістің тұрақтылығымен, сондай-ақ әртүрлі дәрежелі анатомиялық-функционалдық бұзушылықтармен және омыртқа жотасының барлық элементтерінің дистрофиялық өзгерістерімен сипатталады.
      Аяқтың сүйектері мен буындарының туберкулезі. "Бастапқы" буынаралық остит метафизде өзіндік қабыну ошағының түзілуімен, сирек - буын функциясының бұзылуымен және онда сұйықтың (реактивті синовит) болуымен құбырлы сүйектердің эпифизінде болады. Рентгенологиялық - деструкция ошағы буынды құрайтын сүйектің буындық соңында болады. "Бастапқы" оститтің белгілі метафизарлық таралуында жанасқан жұмсақ ткандердің зақымдануы арқылы үрдіс сүйектің буыннан тыс бетіне таралуы мүмкін, ақпалы абсцесстер мен жыланкөздер пайда болады, рентгенологиялық - қабырғалық деструкция ошағы, кейде кортикалды секвестр немесе аз айқындалған периосталды реакциясы бар шеттік деструкция болады. Үдемелі артрит - туберкулез үрдісінің сүйектің буындықтық шеті шегінен, синовиалды қабықшаға таралуы, ісіну, буын қуысына сұйықтың жиналуымен көрінеді, рентгенологиялық - деструкция ошағы (көбінесе жеке) буын қуысына ашылған, туберкулезді атриттің өршуінде - буында қабыну және деструкциялық көріністер, қатты ауыру, контрактуралардың түзілуімен қозғалыстың шектелуі, сондай-ақ абсцесстер мен жыланкөздер болуы мүмкін, ретгенологиялық - аса айқын остеопороз, буын саңылауының тарылуы, анық еместік, буын беті контурының қыртыстығы, сүйектің буындық шетінің терең деструкциясы. Созылмалы деструктивті артрит - аяқтың олқылығына әкелетін, буындық бетінің субтоталдық немесе тоталдық бұзушылығымен буынның ауыр зақымдануы, дөрекі деформациялану, контрактурасы болып табылады. Метатуберкулездік артроз - аурудың соңғы кезеңі, дегенеративті сипаттағы өзгерістердің болуымен белсенді емес сатыға өтуі болып табылады.
      Жалпақ сүйектер және жамбас буындарының және кеуде қуысының туберкулезі.
      Жамбастың жалпақ сүйектері мен кеуде қуысының бастапқы зақымдануында үрдіс әдетте сүйектің губка тәрізді затында болады және секвестр мен жыланкөздердің пайда болуымен "бастапқы" туберкулездік остит түрінде дамиды. Қабырға мен бұғана туберкулезі алғашқыда сүйектің сипатты қомпаюымен көрінеді.
      Бас сүйегі мен бет сүйектері мен буындарының туберкулезі. Көбінесе маңдай, төбе, бет сүйектері және жоғарғы жақ зақымданады. Бас сүйегінің туберкулездік үрдісінде ішкі пластинкасының зақымдануымен шектеулі және жайылған түріндегі деструкция байқалады.
      Туберкулезді-аллергиялық синовиттер мен артриттер буынның синовиалды қабықшасының параспецификалық аллергиялық зақымдануының нәтижесі болып келеді, ол буындарда сұйықтың жиналуымен, функциясының бұзылуымен көрінеді, көбінесе маусымдық сипатта аурудың қайтуы және өршуімен толқын тәрізді жүрумен сипатталады. Ауру организмнің антигенді стимуляциясы және аллергизациясының көзі болып табылатын, жеке көбінесе туберкулезді инфекцияның жасырын ошағымен байланысты.
      Зәр және жыныс ағзалардың туберкулезі.
      Бүйрек туберкулезі. Аурудың бастапқы кезеңі басқа органдардан бірінші және екінші сипаттағы туберкулездің белсенді ошақтарынан инфекцияның гематогенді таралуымен байланысты. Өзіндік үрдіс морфологиялық эволюцияның - қабыршықты затта орналасатын шектеулі инфильтратқа (казеомалар) қосылатын, туберкулезді гранулемалар элементімен қоршалған және орталығында казеозды некроздан тұратын гематогенді ошақтардан бастап, бүйрек пен зәр шығару жолдарының толық емес бүлінуіне барлық этаптарын өтеді. Бүйректің казеозды туберкулезі бүйректің лоханкасы арқылы қуыс түзіп, ірімшік тәрізді некроздың өтуі және босауымен сипатталады, оның қабырғасы туберкулез қуысының типтік құрылысындай болып келеді. Қатарлас жүретін деструктивті және талшықты дәнекер-склероздық үрдістер талшықты дәнекер-қуысты туберкулезге өтетін үрдістің таралуына, паренхима мен бүйректің қуыстық жүйесінің (поликаверноз, тыртықтық стеноздар және басқалар) үдемелі бұзылуына әкеледі. Үдемелі бүйрек туберкулезінің ақырғы сатысы жергілікті және жалпы жүйелік асқынулардың және пионефроздың түзілуімен оның тоталдық зақымдануы болып келеді.
      Зәр шығару жолдарының туберкулезі. Әдетте, туберкулездің бұл нысаны белсенді бүйрек туберкулезімен бірге жүретін немесе оның асқынуы болып табылады. Үрдістің сипаты тереңге таралуымен және зәр шығару жолдары қабырғаларының зақымдану дәрежесімен: бастапқы кезеңінде шырышты және шырышты асты қабатының ошақтық қабынуынан терең фиброз, тыртықтық деформациялар және стриктуралармен бітетін жаралы-некроздық деструктивті зақымданумен анықталады.
      Еркек жыныс ағзаларының туберкулезі. Ауру екі түрлі патогенездік жаратылыстан болады: гематогенді туберкулездің жиі кездесетін түрі және бүйрек пен зәр шығару жолдары туберкулезінің екіншілік асқынуы болып келеді.
      Әйел жыныс ағзаларының туберкулезі жатыр трубаларының туберкулезі (сальпингоофорит), үрдістің қосымшалардан жатыр денесіне таралуы арқылы таралған ішкі жыныс ағзаларының туберкулезі түрінде, жатырдың бұлшықетті қабырғасының зақымдануы жатырдың шырышты қуысының зақымдануымен қатарлас, сыртқы жыныс ағзаларының туберкулезінен пайда болады.
      Тері және тері асты клетчаткасының туберкулезі. Бастапқы түрге тері қабаты арқылы инфекциялану жағдайында түзілетін "бастапқы аффект" жатады. Бұл топқа терінің жіті көптеген ұсақ аурулар ұясының туберкулезі және бастапқы гематогенді скрофулодерма, сондай-ақ екіншілік скрофулодерма (шеткі лимфа түйіндері туберкулезі кезінде) жатады. Тері туберкулезінің екіншілік түріне әртүрлі нұсқадағы созылмалы үдемелі туберкулезі (волчанкасы) жатады. Тері асты клетчаткасы зақымдануының ерекше нысанына өзіндік инъекциялық абсцесстер жатады.
      Шеткі лимфа түйіндерінің туберкулезі. Инфильтративті сатысында лимфа түйіндерінің (бір немесе бірнеше) қабыну инфильтрациясымен, аса айқындалмайтын перифокалдық құбылыстар мен улау белгілерімен лимфа түйіндерінің ұлғаюмен сипатталады, жібусіз немесе ыдыраусыз казеозды некроз фазасында ұлғайған лимфа түйіндерінде ауыру сезімімен, пальпация кезінде флюктуациямен қабыну конгломераты анықталады, айқын улау белгілері болады. Үрдіс фиброздың түзілуімен немесе лимфа түйіндеріне әк байланумен аяқталады.
      Көз туберкулезі. Көз туберкулезінің кең таралған түрі гематогенді-шашыранды увеиттер болып табылады, олар алдыңғы увеиттер (ириттер, циклиттер, иридоциклиттер), шеткі увеиттер (артқы увеиттер), хориоидиттер (хореоретиниттер) болып бөлінеді. Көздің бағыныңқы аппаратының туберкулезді зақымдануы сирегірек кездеседі, ол гематогенді шашырау немесе беттің терісі бойымен тарау нәтижесінде, анда-санда - экзогенді инфекциялану жолымен пайда болады. Көздің туберкулезді-аллергиялық аурулары аурудың әрбір қайталануының жіті басталуымен және екпінді мен қысқа жүру арқылы қайталанып жүрумен сипатталады. Келесі түрлерге бөлінеді: фликтенулезді кератиттер, конъюктивиттер, кератоконъюктивиттер, скрофулезді паннус, эписклерит, иридоциклит, хориоретинит.
      Басқа ағзалардың туберкулезі - барлық басқа, сирек кездесетін, мысалы, бауырдың, көкбауырдың, бүйрек үсті безінің, жүрек бұлшық етінің, перикардтың, полисерозиттің және басқа ағзалар мен жүйелердің туберкулезді зақымданулары.

      3. DOTS стратегиясы шеңберінде мекеменің медициналық
бөлімдері мамандарының жұмысын ұйымдастыру
      Қазақстандағы жағдайға икемделген туберкулезге қарсы күрес жөніндегі DOTS стратегиясын енгізу барысында мекеменің медициналық бөлімдері мамандарының ролі едәуір өседі, оларға келесі міндеттері:
      бактериоскопиялық әдіспен туберкулезді ерте анықтау;
      флюорографиялық әдіспен туберкулездің кіші түрлерін ерте анықтау;
      туберкулезге қарсы мекемелерге анықталған туберкулезді науқастарды уақытылы этаптау;
      туберкулезді науқастарды этапқа дейін дені сау сотталғандардан оқшаулау;
      арнайы контингенттер арасында туберкулездің алғашқы белгілері және оның алдын-алу әдістері жөнінде кең түсіндіру жұмыстарын жүргізу жүктеледі.

      Туберкулезді анықтау жөніндегі іс-шаралар
      Ауруларды ерте және аса толық анықтау мақсатында ең қарапайым, мүмкін және тиімді қақырықтың бактериоскопиялық әдісін қолдану ұсынылады.
      Бұл әдісті енгізу барлық режимдегі мекемелер медициналық бөлімдері мамандарын тегіс даярлау, сондай-ақ қажетті жабдықтармен - микроскоптар және реактивтермен жарақтауды қажет етеді.
      Лаборанттар, фельдшерлер, дәрігерлерді даярлау туберкулезге қарсы мекемелер, ТМҰО базасында жүргізіліп және тиісті сертификатты беру арқылы аяқталуы керек. Бұл кезде міндетті шарт кейіннен, кемінде жылына бір рет, DOTS стратегиясымен ескерілген әдістерді меңгеруіне медициналық қызметкерлерді аттестациялау болып табылады.
      Бактериоскопиялық тексеруге медициналық бөлімге қаралған сотталғандар бір немесе бірнеше клиникалық белгілері бар мынадай адамдар жатады:
      1) 3 аптадан астам жөтелудің болуы (жөтел туберкулездің ашық (жұқпалы) түрімен ауыратын науқастардың негізі белгісі болып табылады);
      2) дене салмағының азаюы;
      3) түнгі тер;
      4) кеуденің ауруы;
      5) қан қақыру;
      6) дене қызуының ұзақ уақыт бойы көтерілуі;
      7) ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жыланкөздердің болуы;
      Бұл жағдайда медициналық қызметкер қауіпсіздік ережесі мен нұсқауын сәйкес қақырықты жинау және оның бактериоскопиясын қамтамасыз етуге міндетті.
      Жағындыда Кох бацилласы анықталған жағдайда науқас дәрігер-фтизиатрға жіберіледі, ол диагноз қою үшін оған қосымша зертханалық тексерулерді тағайындайды. Туберкулезге күдікті белгілер үдей түскенде, және бактериоскопиядан теріс нәтиже анықталған кезде де, науқас міндетті түрде дәрігер-фтизиатрға кеңеске жіберіледі.
      Егер бұл медициналық бөлімде бактериоскопия жүргізуге жағдай болмаса, онда қақырықты жинап, жағындыны бекітіп, оны уақытылы туберкулезге қарсы мекеменің зертханасына жеткізу жүргізіледі.
      Туберкулезге қарсы күрес жөніндегі жұмыстың жетістігі көбінесе арнайы контингент арасында жүргізілетін санитарлық-ағарту жұмыстарының сапасына байланысты болады. Оны жүргізгенде нақты жағдайдағы мүмкін барлық әдістер мен құралдарды пайдалану қажет, ерекше көңілді туберкулездің ерте белгілеріне, сәйкес тексеру мен емдеудің қажеттілігіне, гигиеналық әдеттерді тәрбиелеуге көңіл аудару қажет.
      Дәрігер-фтизиатрмен туберкулез диагнозы қойылған кезде, науқас басқа дені сау сотталғандардан бекітілген туберкулезге қарсы мекемеге этаптауға дейін жеке камерада немесе палатада оқшауланады.
      Сол жерде науқасты емдеген жағдайда, бақыланатын стационарлық емдеу курсы тағайындалады.
      Әрбір туберкулезге қарсы мекемеде (қажет болған жағдайда мекемеде) сол орында емдеуге қажетті туберкулезге қарсы дәрілік құралдардың жеткілікті қоры болуы тиіс. Әрбір мекемеде ТБ 03 белгіленген түрінде науқастарды есепке алу журналы жүргізілуі тиіс, есеп беру сәкес медициналық қызметке белгіленген мерзімде ұсынылуы қажет.

      4. Өкпе туберкулезін бактериоскопиялық және
флюорографиялық әдіспен анықтау және диагностикалау
      Туберкулезді анықтау - осы инфекциямен күрестің негізгі бөлігі. Туберкулезді диагностикалаудың әдістері: флюорография, микробиологиялық тексеру, ал жасөспірімдер арасында - туберкулинодиагностика қалады. Мекемелерде өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарды анықтаудың негізгі әдісі болып флюорографиялық қарау болып қалады, өйткені флюорография өкпе туберкулезінің барлық жағдайларын кіші түрінен деструктивті түріне дейін және кеуде қуысының басқа патологияларын диагностикалауға мүмкіндік береді. Кеуде қуысының флюорографиялық тексеруі:
      тергеу изоляторында тергеу-қамауға алынғандарға - түскен кезде (алғашқа 7-10 күн ішінде) және әр алты ай сайын;
      түзеу мекемелерінде сотталғандарға - жылына екі рет жүргізіледі.
      Қазіргі түзілген эпидемиологиялық жағдайда, туберкулез кезекті флюорографиялық тексеру арасында дамуы мүмкін, сондықтан да аурудың өзіне де, оның қоршаған ортасына қауіпті болып келетін аурудың жұқпалы түрімен ауыратын науқастарды анықтау өзекті мәселе болып келеді. Туберкулезге қарсы іс-шаралар жүйесінде басымдылық бағыттардың бірі медициналық көмекке қаралған сотталғандар арасынан қақырықтың жағындысын бактериоскопия зерттеу әдісімен туберкулезді анықтау болып табылады. Барлық туберкулезге клиникалық күдік тудыратын, сонымен бірге флюорографияның оң нәтижелілерде, Циль-Нильсен әдісі арқылы жағындының микроскопиясы жүргізілуі тиіс, бактерия бөлушілерді дені сау адамдардан уақытылы оқшаулау мақсатымен бұл әдіс қарапайым және үнемді болып табылады.
      Туберкулезге бактериоскопиялық тексеруге жататын адамдар:
      1) бір немесе бірнеше клиникалық белгілер болғанда:
      3 аптадан астам созылған жөтел (жөтел туберкулездің ашық түріндегі науқастарда негізгі белгі болып табылады);
      қан қақыру;
      кеуденің ауыруы және ентігу;
      тәбеттің және дене салмағының жоғалуы;
      түнгі терлеу;
      ұзақ уақыт бойы дене қызуының көтерілуі;
      әлсіздік және тез шаршағыштық;
      ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жыланкөздер;
      2) бактерия бөлуші болып табылатын, науқас сотталғандармен қарым-қатынастағылар;
      3) өкпелерінде туберкулезге күдік туғызатын рентгенологиялық өзгерістері бар адамдар;
      4) қақырық бөліп шығаратын өкпе ауруларымен ауыратын тасымалдауға жатпайтын науқастар;
      Қақырық бөліп шығармайтын, бірақ туберкулездің басқа күмәнді клиникалық белгілері бар науқастар, сонымен қатар, қарым-қатынастағылар, рентгенологиялық-флюорографиялық тексеруден өтулері керек, ал балалар мен жасөспірімдерге - қосымша Манту 2ТЕ туберкулин сынамалары жүргізіледі.
      Өкпеден тыс ағзалар туберкулезіне күдік тудыратын клиникалық белгілер болған жағдайда, бактериоскопиялық тексеріс жүргізу үшін қандай да болмасын диагностикалық материал (зәр, қан, жыланкөздердің бөліндісі, пунктаттар, плевра және жұлын-ми сұйығы және т.б.).
      Қажетті деңгейде құрал-жабдықтар, дайындығы жақсы медицина қызметкерлері болған жағдайда, науқас қаралуға келген медицина мекемесінің өзінде тексерістен өтеді, жағындының бактериоскопиясы әйтеуір бір зертханада, әйтпесе қақырық жиналып, оны мамандандырылған зертханаға жеткізеді.
      Оң нәтиже анықталған барлық жағындылар және теріс нәтижелі жағындылардың 10% жоғары тұрған медицина мекемесінде қайта тексерістен өтуге жіберіледі.
      Жиі және ұзақ суық тию ауруларымен ауыратындарға, айыптау изоляторы немесе камера типті үлгідегі үй-жайларда жиі болатындарға, сонымен бірге түзеу мекемелері жағдайында басқа контингенттермен салыстырғанда көбінесе нашар жағдайларда ұсталатын, сексуалдық перверзиямен азап шегетіндерге ерекше көңіл бөлу керек.
      Өкпеден тыс ағзалар туберкулезіне күдік тудыратын клиникалық белгілер болған жағдайда, МТ-ға бактериоскопиялық тексеріс жүргізу үшін қандай да болмасын диагностикалық материал (зәр, қан, жыланкөздердің бөліндісі, пунктаттар, плевра және жұлын-ми сұйығы және т.б.) алынады.
      Туберкулездің диагностикасы аурудың белсенді жағдайларын, яғни МТ-мен сертті, аурудың клиникалық көрінуімен науқастарды анықтау болып табылады. Туберкулезге күдікті барлық қаралушыларды, ретгенограммада патологиялық өзгерістер болмаған жағдайда да, қышқылға төзімді бактериялардың болуына қақырықтың үш жеке үлгісін микроскопиялық тексеруге жинау жүргізіледі. Қаралушыларды туберкулезге тексеруде рентгенодиагностика пайдалы ақпарат береді, дегенмен тек қана бұл әдіс сенімді болмайды, өйткені тыныс алу ағзаларының басқа аурулары рентгенологиялық қағазда өздерінің белгілері бойынша туберкулезге ұқсауы мүмкін, сондықтан да туберкулез диагнозы мүмкіндік болса, бактериологиялық тексерістің нәтижесімен (қақырықтың жағындысы анализімен және себу әдісімен) расталуы қажет. Егер де қаралушыларда бактериалдық пневмония, күмәнді белсенділікті өкпеде туберкулездік өзгерістер болжамдалса, ол 7-14 күн бойы кең спектрлі әсер ететін антибиотиктермен емдеу курсын өтуі тиіс, бұл кезде рифампицин, стрептомицин, офлоксацин тағайындауға үзілді-кесілді рұқсат етілмейді. Неспецификалық антибактериалдық терапия курсын аяқтаған соң науқас қайтадан клиникалық, рентгенологиялық және бактериологиялық тексеруден өтеді және фтизиатрдың кеңесінен соң клиникалық диагноз, диспансерлік есептің тобы қойылады және сәйкес емдеу тағайындалады. 1А, 1Б, 1В топтағы науқастарды дені сау адамдардан ұстау қамтамасыз етіледі. ІІ ГДУ бойынша бақылаудағы адамдар, локалды оқшауланған жерлерде ұсталады, ІІІ топ бойынша жалпы негіздемелер бойынша ұсталуы мүмкін, көрсетімдер бойынша оларға қажетті алдын-алу шаралары жүргізіледі.

Науқастарды туберкулезге тексерудің стандартты
жоспарының схемасы

                         ______________________
                        | ТБК-ге күдік туғанда |
                         ______________________
                                   |
                         ______________________
                        |     Микроскопия      |
      _______________________________________________________
      |                                                     |
      |                                                     |
________________       ________________          ________________
| БК+++       |       |    БК+--     |         |       БК-      |
________________       ________________          ________________
      |                         |                           |
      |                         |                           |
      |             __________________          __________________
      |      _____ | Рентгенге түсіру |        | Кең спектрлі |
      |     |      |және дәрігердің    |        | антибиотиктер |
      |     |      |    қорытындысы    |        |_________________
      |     |      | __________________|        |                |
      |     |                |
      |     |                |   _____________    _____________
      |     |                |   | Жақсару жоқ| |   Жақсару |
      |     |                |   |_____________ | ТБК емес |
      |     |                |   |                _____________
      |     |                |   |
      |     |        __________________________
      |     |        | Микроскопияны қайталау |
      |     |        __________________________
      |     |                |   |
      |     |     __________________          ___________
      |     |     |           БК+++ |        |     БК- |
      |     |     |             ++- |         ___________
      |     |     |             +-- |                   |
      |     |      __________________                   |
      |     |     |                      ________________________
      |     |     |                      | Рентгенге түсіру және |
      |     |     |                      | дәрігердің қорытындысы|
      |     |     |                      ________________________
      |     |     |                            |         |
      |     |     |                   ___________   _____________
      |     |     |                   | Иә,ТБК | | ТБК емес |
      |     |     |                   ___________   _____________
      |     |     |                            |         |
      |     |     |                            |         |
      |     |     |                 _____________   _______________
      |     |     |                |ТБК-нің жабық| | Басқа диагноз|
      |     |     |                |түрін емдеу | | қою          |
      |     |     |                 _____________   _______________
___________________________
| ТБК-нің ашық түрін емдеу |
___________________________

      5. Бактериоскопиялық тексеріс жүргізудің әдістемесі
      Зертханаға жіберуге арналған қақырық аузы саңылаусыз жабылатын бұрандамалы қақпағы бар, контейнерлерге (түкіргіштерге) жиналады, олар қажетті шамада жуылып дезинфекцияланғаннан кейін бірнеше рет пайдаланылады. Бір рет қана пайдаланылғаннан кейін енді іске жаратылмайды, жойылады. Түкіргіштің сыртына науқастың аты-жөні, туған жылы, қақырық жиналған күн, идентификациялық реттік саны жазылған этикетка жапсырылады. ТБ-05 бір формасы барлық 3 (диагностика мақсатымен) немесе әрбір науқастың 2 (химиотерапияны бақылау) сынамасына толтырылады.
      Күдік туғызатын әрбір науқастан тексеруге қақырықтың үш сынамасы жіберіледі.
      Бірінші сынама. Науқас медициналық бөлімге келген күні (таңертең) медицина қызметкерінің бақылауымен жиналады.
      Екінші сынама. Науқас қақырықты келесі күні таңертең медициналық бөлімде медицина қызметкерінің бақылауымен жиналады.
      Үшінші сынама. Науқас қақырықты сол күні медицина қызметкерінің бақылауымен жинайды.
      Қақырық бөгде адамдар болмаған жағдайда таза ауада медицина қызметкерінің жетекшілігімен және бақылауымен, ал осындай жағдай болмағанда, жақсы желденетін ауаны, ауасы тысқа тартып әкететін желдеткіші, кварц шамы бар оңаша бөлмеде жиналады.
      Медицина қызметкері міндетті түрде арнайы халат, қалпақ, маска, клеенкалы алжапқыш, резеңке қолғап киіп жүрулері керек. Қолғапты жұмыстан кейін су қайнаған сәттен бастап 15 минут бойы 2 %-тік сода ерітіндісінде қайнатады.
      Медицина қызметкері мынаны істеуге тиіс:
      пациентті тыныштандыруға, басу айтуға, тексеру жүргізу себебін түсіндіруге, сонымен қатар, қақырықты өкпенің неғұрлым терең бөліктерінен жөтеліп шығару керек екендігін;
      пациентке аузы ашық, сыртында оның аты-жөні және медициналық мекеменің атауы жазылған этикетка жапсырылған түкіргіш беруге;
      науқастың арт жағында тұрып, оған түкіргішті аузына жақынырақ ұстауды ішке 3 рет дем тартып алып, 3-ші демді ішке тарту соңында қатты жөтеліп, қақырықты түкіргішке түкіруін өтінуге;
      қақырық жеткілікті мөлшерде (3-5 мл), жиналуына, оның құрамында сілекей емес қою іріңді бөлікшелердің болғанына көз жеткізуге (егер жинаудың сәті түспесе, түкіргіш пайдаланылған деп есептелінеді және ол зарарсыздандыруға жіберіледі);
      қақырық жиналған жағдайда медицина қызметкерінің өзі түкіргішті қақпағымен нығыздап жабады, оны арнайы қалбырға немесе тасымалдауға арналған металды бикске салады;
      медицина қызметкері қолғап киген қолын сабындап жууы керек.
      Жиналған қақырық бір тәулік ішінде зертханаға жеткізіледі, ерекше жағдайда тоңазытқыш жоқ болса оны медицина мекемесінде (құрғақ, салқын жерде) 2 күн ғана және тоңазытқышта 7 күн сақтауға болады. Қақырықты сақтау мен тасымалдау үшін тоңазытқыш элементтері бар, арнайы контейнерлер, металды бикстер қолданылады.
      Қақырық бар түкіргіш салынған бикстерді тасымалдауға дейін тоңазытқыштарда сақталуы керек. Қақырықты жеткізу мүмкіндігі болмаған жағдайда, медицина мекемесінде жақсы бекітілген жағындылар дайындауға және оларды зертханаға жіберуге болады. Себу қажеттілігі болса, қақырық зарарсыздандырылған түкіргішке жиналады және бір тәуліктен аспайтын мерзімде ғана тоңазытқышта сақталынады.
      Әрбір медицина қызметкері өзінің жеке қауіпсіздігі үшін және жұмыстас әріптестерінің қауіпсіздігі үшін жауап береді. Қақырық жағындысын дайындау және оны бекіту биологиялық жағынан қауіпсіз, ауасы сорылып тұратын шкаф ішіндегі столда жасалынады. Туберкулезбен ауыратын науқастарды тексеруге қатысты медицина қызметкерлері, артқы жағынан түймеленетін халат, резеңкелі-клеенкалы алжапқыш, резеңкелі қолғап, медициналық қалпақ, маска киіп жұмыс істеулері керек. Жұмыс орнында тамақ ішуге және шылым шегуге тиым салынады. Жұқпалы материалдармен ластанған заттар дереу зарарсыздандырылады (5 % хлоры бар ерітіндіде 4 сағат бойы) немесе жойылады. Түкіргіштер (контейнерлер) тасымалданар алдында (туберкулез инфекциясында қолданылатын дезинфекция жасайтын ерітіндіге малынған шүберекпен сүртіледі) мұқият зарарсыздандырылуы тиіс.
      Тексеру нәтижелерін жіберу.
      Микроскопиялық зерттеу сериясы аяқталғаннан кейін ілеспе тізімге зерттеуді жүргізу датасы және оның нәтижесі енгізіледі, кейін тез арада медициналық мекемеге жіберіледі. Көліктік корорбкалар мақта тампондармен, сіңген дезинфекцияланатын ерітіндімен тазартылады және медициналық мекемеге беріледі.
      Зерттелген жағындыларды жою.
      БК табылған жағындыны арнайы жәшікке салады және 6 ай ішінде зертханада сақтайды. Кейін мазоктар алдын-ала залалсыздандырғаннан кейін (дезерітінідіге салу, қайнату, автоклавтау) қоқысқа шығарылуға жатады.
      Теріс жағындылар апта ішінде зертханада сақталады, себебі нәтижелерді растайтын тексеріс жүргізу қажет болады.

      6. Туберкулезбен ауыратындарға бақыланатын аз мерзімді химиотерапиясы
      ДОТС режиміндегі химиотерапия кез-келген локализациядағы туберкулезбен ауыратындарды емдеудің негізгі әдісі болып табылады және үш принципте негізделеді:
      1) химиотерапия бақыланатын болуы керек.
      Туберкулезге қарсы дәрілік құралдар стационарияда медициналық қызметкердің болуымен ауруға қолданылады, ал амбулаториялық жағдайларда дәрілік құралдарды қабылдауды медициналық қызметкер бақылайды;
      2) дәрілік құралдың саны, жинағын және оның дозасын аурудың санатына қарай қатаң сақтайды;
      3) ұзақтылық бойынша емдеу схемасын сақтайды.
      ДОТС стратегиясы бойынша химиятерапия екі кезеңнен тұрады:
      Бірінші кезең - химиотерапияның интенсивті фазасын стационарияда жүргізу. Қоршаған ортаға қауіпсіз эпидемиологиялық қатысты кейбір 3-санаттағы аурулардың амбулаториялық емделу мүмкіндігін фтизиатр жеке тәртіпте шешеді.
      Екінші кезең - қолдаушы фаза, неғұрлым интенсивті химиотерапия, дәрігер-фтизиатрдың шешімі бойынша стацинариялық және амбулаториялық жүргізіледі.

      Туберкулезбен ауыратындар категориясы
      Туберкулезбен ауыратындар келесі категорияларға бөлінеді:
      1-категория. Бұл категорияға бактерия бөліп шығаратын өкпе және өкпеден тыс нысанды туберкулезі алғаш айқындалған, 10 шаршы сантиметрден паренхимасы залалданған, өкпе және өкпеден тыс туберкулездің нысанымен аурырғандарға қатысты.
      2-категория. Бұл категорияға туберкулездің рецидиві бар, бактерия шығаруы бар 1 және 3 категориялы ауруды тиімсіз емдеуі кезіндегі; БК+ кезінде екі айдан көп емдеудің үзілуі бар ауруларға қатысты.
      3 категория. Бұл категорияға бактерия шығаруы жоқ өкпенің алғаш айқындалған шектеуімен, өкпеден тыс жою туберкулезімен (артриттер, перифериялық лимфадениттер, мезоаденит және өзге жоюлар) ауыратындарға, бала-жасөспірім жасындағы алғашқы және қайталанған туберкулездің күрделі емес шектелген нысанымен ауыратындарға қатысты.
      4 категория. Бұл категорияға бактерияға қарсы терапияның қайталанған толық курсын өткеннен кейін бактерия бөлу қалып қойған немесе қайта шығатын туберкулездің созылмалы нысанымен ауыратындарға қатысты. Бұл ауруларды емдеу осы санаттағы арнайы бөлінген бөлімшелерде жүргізіледі.

      Туберкулезбен ауыратындарды емдеу
      1 категориялы ауруларды емдеу:
      Химиотерапияның интенсивті фазасы ауруларға стационарияда 2-ден төрт айға дейінгі мерзімде, туберкулездік процестің ауырлығы мен таратылуына қатысты, клинико-ренгенологиялық жақсаруына қол жеткізгенге дейін жүргізіледі. Осы фазада емдеу төрт дәрілік құралдармен: изониазид, рифампицин, пиразинамид, немесе этамбутол немесе салмақ пен жасына тиіс стрептомицин жүргізіледі.
      Қақырықтың бактериологиялық зерттеуі барлық емделуге дейін бактериоскопиялық әдіспен БК+ айқындалған ауруларға жүргізіледі.
      Екі-төрт айдан кейін химиотерапияның қолдаушы фазасына БК қақырықты екі рет зерттеудің теріс нәтижелерінде ғана амбулаториялық жағдайларда мүмкін болады. Егер қақырық оң болса, онда химиялық препараттардың дәрілік тұрақтылығын байқауға болады. Бұл уақытқа қақырықтың бактериологиялық зерттеуі нәтижелері және оның пайдаланылатын дәрілік құралдарға сезімталдылығы дайын болады. Үшінші айдың аяғына қақырық оң және өкпе клеткасында деструкция сақталған болса, онда стационариялық емдеуді төрт айға дейін созуға болады. Егер бесінші айда және емдеуден кешірек жағынды оң болып қалса, онда ауру "тиімсіз емделу" ретінде тіркеліп, оны 2 категория режимі бойынша бастау керек.
      Терапияның қолдаушы фазасы төрт ай ішінде амбулаториялық және стационариялық бақыланатын режимде жүргізіледі, екі дірілік құралдармен интермиттерленген режимде: изониазид және рифампицин жүргізіледі, осы дозамен төрт ай ішінде күн сайын интенсивті фазадағыдай жүргізіледі. Миллиарлық туберкулез, менингит, кең залалдануларда қолдаушы фазаны жеті айға дейін созу мүмкін болады.
      2 категориялы ауруларды емдеу.
      Химиотерапияның интенсивті фазасын дәрілік құралдарға сезімталдылықты анықтау арқылы, үш айдан бес айға дейінгі мерзіммен, туберкулездік процестің ауырлығы мен таратылуына қарай клиника-рентгенологиялық жақсаруға (құлдырау жолының жабылуына тенденция, құлдырау жолының жабылуы және жағындының тұрақты конверсиясы) қол жеткізгенге дейін жүргізіледі.
      Емделу алғашқы екі айда бес дәрілік құралдармен: изониазид, рифампицин, пиразинамид, этамбутол, стрептомицин, үшінші-бесінші айларда - стрептомицинсіз. Емдеудің үш-бес айларын өткеннен кейін БК-ға қақырықты екі рет зерттеу жүргізіледі, бактериоскопия мен посевтің теріс нәтижелерінде емделудің қолдаушы фазасына ауысады. Егер үшінші айдың соңына қақырық оң болса және өкпе клеткасында деструкция жолы сақталса, стационариялық емделу бес-жеті айға созылады. Егер интенсивті фазадағы екі және одан да көп дәрілік құралдарға резистентілік белгіленсе және жеті айдан кейін аурудың емделуі абациллерсенсе, оны 4 категорияға ауыстырады және жеке емдейді.
      Қолдаушы фаза дәрігер-фтизиатрдың қорытындысы бойынша стацинариялық және амбулаториялық жүргізіледі, яғни интермиттирленген режимде үш дәрілік құралдармен (изониазид, рифампицин, этамбутол) 4-5 ай ішінде аптасына үш рет қысқалығымен жүргізіледі. Таратылған процестерде қолдаушы фазаны сол дәрілік құралдармен бес ай ішінде жеке көрсеткіш бойынша күнделікті режимде емдеуді жүргізу мүмкін болады.
      Ауруларды 3 категориямен емдеу.
      Екі ай ішінде емдеудің интенсивті фазасындағы ауруларға үш дәрілік құралдар: изониазид, рифампицин және пиразинамид, яғни амбулаториялық, стационарияда жиі тағайындалады. БК-ға қақырықтың теріс екі анализінде ауру емдеудің қолдаушы фазасына ауыстырылады.
      Қолдаушы фаза төрт ай ішінде екі дәрілік құралдармен (изониазид, рифампицин), қосымша аптасына үш рет қысқасымен изониазид жүргізіледі.
      Егер ауруда екі айдан кейін бацилла бөліну айқындалса, ол 2 категорияға ауыстырылады және тиісті емдеуді алады.

      Балалар мен жас өспірімдерді емдеу
      Балалар мен жас өспірімдерді емдеу үлкендерді емдеу принциптерімен жүзеге асырылады.
      Өкпе туберкулезінің күрделіленген және таратылған нысанмен және ішкі кеуде БК+ және БК- лимфа түйіндерімен ауыратын балаларға стационарияда екі-бес ай интенсивті емдеу жүргізіледі.
      Қолдаушы емдеу стацинария немесе амбулаториялық жағдайларда үш-төрт айлар ішінде жүргізіледі, кейін үш-төрт ай жалпы медициналық тордағы фтизиатр мен қызметкердің бақылауымен амбулаториялық жүргізіледі.
      Өкпе және ішкі кеуде БК- күрделенуі жоқ лимфа түйіндеріндегі айқындалған туберкулездік өзгерістері бар балаларға екі ай ішінде интенсивті емделу және екі ай стационария жағдайында қолдаушы емдеу, қалған екі-үш айда - фтизиатрдың бақылауымен амбулаториялық жүргізіледі.
      Ішкі кеуде БК+ және БК- лимфа түйіндерінің аз нысанды туберкулезімен ауыратын балаларға интенсивті терапия екі ай ішінде жүргізіледі және екі ай қолдаушы емдеу стационария жағдайында жүргізіледі, келесі екі айда амбулаториялық жүргізіледі.
      БЦЖ-мен ауыратын балалар 3 категорияға жататындар ретінде емделеді.
      АҚТ және ЖҚТҚ-мен, туберкулезбен ауыратындарды емдеу.
      Осы санаттағы ауруларды емдеу туберкулездің химиотерапиясының толық курсын аяқтағанға дейін фтизиатрдың бақылауымен жүргізіледі.

Патогенетикалық терапия
Патогенетикалық құралдар мен әдістер қатаң көрсеткіштер бойынша химиотерапияның негізгі курсы фонында пайдаланылуы керек.

      Емдеудің коллапсотерапевтикалық әдісі
      Жасанды пневмоторакс - ауаны аурудың өкпесін қысу үшін плевральдық жолға жіберу, бірнеше оқиғалар қатарында бақыланатын стандартты химиотерапияның екі-үш айынан кейін, деструктивті туберкулез кезінде бактерия бөлу тоқтатылғаны жоқ болғанда көрсетілген. Осы әдісті қолданудың қосымша көрсеткіші қан түкіру, қоздырушының дәрілік тұрақтылығының бар болуы немесе химиялық препаратты көтере алмауында болып табылады. Жасанды пневмоторакстық ұзақтылығы екі-төрт ай болуы керек.
      Пневмоперитонеум - құрсақ жолына ауа енгізу диафрагма қозғалысын көтеру және шектеу үшін төменгі үлес құлдырауымен кавернозды және инфильтративті туберкулезді емдеуде, шашыранды және төменгі үлесті процестерде, сондай-ақ гемоторакстың кішіреюі мен пострезекциялы қуыстың тез толуы үшін өкпенің резекциясымен сәйкестігінде қолданылады.

      Хирургиялық емдеу
      Туберкулезбен ауырғандарды хирургиялық емдеу маман-хирургтың кеңесінен кейін көрсеткіші бойынша қолданылады. Хирургиялық араласу туралы мәселе мынадай жағдайларда қатаң түрде жеке шешілуі тиіс:
      1) хирургиялық емдеу үшін өмірлік көрсеткіші бар болғанда (өкпе қан ағуы, күші көп спонтанды пневмоторкс, туберкулезбен залалданған орган функциясының бұзылуы);
      2) туберкулезге қарсы химиотерапияның аз мерзімді адекватты курсының тиімсіздігінде, яғни емдеудің негізгі (1 санат) және қайталанған курсында (2 санат);
      3) полирезинстентті туберкулезі бар ауруларда екінші қатардағы дәрілік құралдармен туберкулезге қарсы химиотерапияның адекватты курсының тиімсіздігінде (Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымының арнайы әдістемелік нұсқаулығы);
      жедел емдеуге тартылған ауруларды ДОТС бойынша жүргізу тактикасы мынадай болуы тиіс:
      операция алдында БК+ бар ауруларға операциядан кейін 2 санат бойынша емдеудің толық курсы жүргізіледі;
      егер аурудың операция алдында жағындысы теріс болса, онда операциядан кейін емдеу 2 санаттың қолдаушы фазасы схемасы бойынша жүргізіледі.
      Егер ауруға оперцияға дейін мультирезистентті туберкулез белгіленсе, онда жеке терапияның толық курсы жүргізіледі.

      Стандарттық емдеудің нәтижелерін тіркеу
      Емдеу курсының аяғында фтизиатр арнайы журналда емделіп шығудың стандарты қалыпына сәйкес әр аурудың емделіп шығуын тіркейді.
       Бактерия бөлулері бар туберкулезбен ауырғандарды емдеу нәтижелерін тіркеу:
      "емделді" - 5 айда және емдеудің соңында қақырық бактероскопиясының теріс нәтижесі алынды;
      "емдеу аяқталды" - ауру емдеудің толық курсын аяқтады, бірақ жағынды бактерияскопиясын жүргізу қажет емес;
      "емдеудің тиімсіздігі (қолайсыз емделу)" - қақырық бактериоскопиясы қалған немесе бесінші айда және емдеудің басынан кешірек қайта оң болады;
      "ауру қайтыс болды" - аурудың өлімі емдеу курсы кезінде кез-келген себептер нәтижесінде болған;
      "режимнің бұзылуы" - екі ай ағымында емдеуді кейбір себептермен қабылдамайтын ауру. Емдеу аяқталғаннан кейін ол теріс жағындымен ауру болды, екі және одан көп айға үзілістен кейін терапияны жаңартты;
      "ауыстыру" - ауру емдеуді басқа медициналық ұйымда жалғастырады және терапияның бітуі белгіссіз.

      Емдеудің аяқталу анализі
      Фтизиатр тоқсан сайын және әр жылдың аяғында спецификалық терапияның шығу анализін жүргізуі тиіс. Жаңа және бұрын емделген аурулардың нәтижесі жеке талданады.
      Емдеудің шығуы туралы тоқсан сайынғы есеп берулер әр мекемеден деректер талқыланатын және жоғарыда тұрған бөлімшелерге жіберетін тиісті медициналық қызметке жібереді. Талдаудың нәтижесі емдеудің тиімділігін бағалау және тиісті нұсқаулықты өңдеу үшін талдау нәтижелері пайдаланылады.

      Дәрілік резистенттік
      Қорытындыға жататын аурудың дұрыс емес немесе адекватты емес емделуі туберкулездің дәрілік резистенттік нысанының пайда болуына әкеп соқтырады, инфекцияны тарату күдігін арттырады және қорқынышты тек сотталғанға ғана емес, түрме қызметкерлеріне де, және барлық қоғамға да ұсынады. Рифампицинге резистенттілікті дамытуды ескерту - неғұрлым тиімді туберкулезге қарсы дәрілік құралға, өте маңызды. Егер рифампицинге резистенттілік кең таратуды алса, туберкулез емделмейтін ауруға айналады.
      Аса клиникалық-эпидемиологиялық мәні түзеу мекемелерінде туберкулездің шағын бактерияларының дәрілік тұрақтылығын алады.
      Туберкулездің резистенттік нысаны - бұл бір немесе бірнеше туберкулезге қарсы дәрілік құралға резистентті шағын бактериялар аурудың қоздырғышы болып табылатын туберкулез жағдайы.
      Монорезистенттілік - бір дәрілік құралға тұрақтылық.
      Полирезистенттілік - екі және одан да көп дәрілік құралдарға резистенттілік.
      Мультирезистенттілік - MDR (көптеген резистенттілік) - кем дегенде изониазидке (Н), рифампицинге (R), басқа дәрілік құралдарға резистенттілік пен резистенттіліксіз тұрақтылық.
      Алғашқы дәрілік тұрақтылық - өткен өмірінде туберкулезге қарсы дәрілік құралдарды ешқашан қабылдамаған ауруларда резистенттілік (немесе 1 ай қабылдаған).
      Жүре біткен резистенттілік - спецификалық терапияны алған ауруларда пайда болған резистенттілік (бір айдан көп).
      Клиникалық тұрғыда полирезистенттілікті қалыптастырудың негізгі себептері:
      химиотерапияның бақылау приципі және емдеудің кез-келген кезеңінде дәрілік құралдарды қабылдауды жіберу;
      емдеудің дұрыс емес доза және кестесін тағайындау, "емдеудің қолайсыздығы" монотерапиясы;
      бөлшектік көтере алмаумен мотивирленген бір немесе бірнеше дәрілік құралдарды негізсіз алып тастау;
      емдеудің қабылдаудан бас тарту, дәрілік құралдармен қамтамасыз етуде үзілістер, кешірек диагностика;
      туберкулез бойынша санитариялық-ағарту жұмыстарының жеткіліксіздігі, аурудың дәрігермен міндетті байланысы болмауы, туберкулезге қарсы дәрілік құралдармен емдеудің ерекшеліктері туралы ауруды жеткіліксіз ақпараттандыру болып табылады.
      Басым тапсырма болып туберкулездің қоздырғыштың көптеген тұрақтылығы бар пайда болуын ескерту, туберкулездің полирезистентті нысанымен бірге аурудың емделуі табылады.
      Туберкулездің резистентті нысаны бар ауруды емдеу тек әзірленген кестеге сәйкес, резервті дәрілік препараттың бар болғанда, арнайы стационарияларда жүргізіледі:

      Туберкулездің мультирезистентті нысанын емдеу кестесі
____________________________________________________________________
Резистент. |    Интенсивті фаза       |     Қолдаушы фаза
тілік      |                          |
____________________________________________________________________
            |    дәрілік      |Емд. аз | дәрілік     | Емдеудің
            |    құралдар     |жалғ.   | құралдар    | жалғасуы
____________________________________________________________________
Изониазид     1. Аминоглюкозид   3      1. этионамид      18
Рифампицин    2. этионамид       3      2. офлоксацин     18
стрептомицин 3. пиразинамид     3      3. этамбутол      18
              4. Офлоксацин      3
              5. этамбутол       3
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
Резистент. |    Интенсивті фаза       |     Қолдаушы фаза
тілік      |                          |
____________________________________________________________________
Изониазид     1. Аминоглюкозид   3      1. этионамид      18
Рифампицин    2. этионамид       3      2. офлоксацин     18
стрептомицин 3. пиразинамид     3      3. циклосерин     18
этамбутол     4. Офлоксацин      3
              5. циклосерин      3
____________________________________________________________________

Ескерту:
¹ Канамицин немесе амиакцин немесе капреомицин
² Нашар көтере алмауда тәуліктік доза 800 г 400 г-ға дейін төмендетуге болады.

      Ағзадағы МТ популяциясы
      Метаболикалық белсенді, интенсивті көбейетін және таратылатын.
      Фагоцитирленбейтін және негізінен қуыс пайда болуларда болатын.
      Микобактериялар, фагоцитирленген макрофагтар
      Белсенді емес, МТ, белсенділіктік спонтанды пайда болуларын беретін.
      Дормантты (ақырын өлетін), МТ.

Туберкулезге қарсы дәрілік құралдар іс-әрекетінің тиімділігі
Туберкулезге қарсы дәрілік құралдар үш негізгі қасиеттермен сипатталады: бактерицидті белсенділік, "стерилдейтін" белсенділікпен және қабілеттілікпен резистенттілік дамитыны ескертіледі. Әртүрлі туберкулезге қарсы дәрілік құралдарда бұл қасиеттер әр деңгейде дамыйды.

      1. Бактерицидтік іс-әрекет-          ИЗОНИАЗИД (1)
                                           РИФМАПИЦИН (1,2,3)
                                           ПИРАЗИНАМИД (2)
                                           СТРЕПТОМИЦИН (1)

2. Стерилдейтін іс-әрекет- РИФМАПИЦИН (1,2,3)

      3. Дәрілік тұрақтылықты тоқтататын   ИЗОНИАЗИД
                                           РИФМАПИЦИН
                                           ЭТАМБУТОЛ
                                           СТРЕПТОМИЦИН

      Пиразинамид макрофагта болатын МТ қарсы қышқыл ортада белсенді.
      Стрептомицин өзінің белсенділігін туберкулездің клеткадан тыс бактериясында тез көбейетіндерге қатысты білдіреді.
      Этамбутол дәрілік резистенттілікті қалыптасуын ескертетін белсенді бактерицидті дәрілік құралдармен кешенді қабылданатын бактериоскопиялық дәрілік құрал болып табылады.

      Туберкулезге қарсы дәрілік құралдарды қабылдау
      Бәрінен бұрын барлық дәрілік құралдарды бір жолмен қабылдаған дұрыс (таңертең):
      әсер етудің жақсы тиімі
      ауруға ең ыңғайлы тәсіл;
      бақылауға оңай.

Туберкулезге қарсы дәрілік құралдардың дозировкасы

Дәрілік құрал                       Дәрілік құралдың дозасы мг/кг
                                    Күн сайын       аптасына 3 рет
ИЗОНИАЗИД           H                       5                 10
РИФАМПИЦИН          R                      10                 10
ПИРАЗИНАМИД         Z                      25                 35
ЭТАМБУТОЛ           E                      15                 30
СТРЕПТОМИЦИН        S                      15                 15

      Изониазид - 100 мг табл., 300 мг; иньекция ерітіндісі 25 пайыз, ампулада 20 мл-ден
      Изониазид - изоникотин қышқылының гиразиді - көбейетін микробактерияларға қарсы жоғары бактерицидті белсенділігі бар. Дәрілік құрал ішектен тез сорылады және барлық биологиялық сұйықтық пен тканьдерге жеңіл сіңеді. Дәрілік құралдардың концентрациясының төмендеуі плазмада 2 рет 30-180 минуттан кейін пайда болады. Бүйрек арқылы 24 сағат ішінде шығарылады.
      Қолдану:
      Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымы нұсқаған туберкулезге қарсы терапияның барлық схемаларында компоненттің бірі болып қолданылады. Кейде изониазид профилактика үшін дербес қолданылады:
      байланыстағыларға;
      инфицирленгендерге (вираж, гиперергиялық реакция).
      Дозировка:
      Кейде изониазид ішу арқылы қолданады, бірақ критикалық жағдайдағыларға дәрілік құралдарды бұлшық ет арқылы енгізеді.
      Емдеу (комбинирленген терапия):
      5 мг/кг (4-6 мг/кг) күн сайын, барынша 300 мг
      аптасына 3 рет 10 мг/кг
      аптасына екі рет 15 мг/кг
      Қарсы көрсеткіш:
      дәрілік құралға гиперсезгіштік
      бауыр ауруы.
      Алдын-ала сақтану:
      Бауырдың созылмалы ауруымен ауыратындарда міндетті түрде үзіліссіз қан айналымындағы бауырлық трансаминаза деңгейін тексеру қажет. Невриттер дамуы бар аурулар күн сайын 10 мг дозасында пиридоксин қабылдауы керек.
      Эпилепсиямен ауыратын ауруларға нақты бақылау жүргізу қажет, себебі изониазидті қабылдау қозу болуын тудыруы мүмкін.
      Жоғарғы реакциялар:
      Негізі аурулар берілген дозада емделуді жақсы көтереді. Кейде дәрілік құралдарды қабылдаудың бірінші аптасы ағымында гиперсезімділіктің жүйелі немесе тері пайда болулары байқалады. Егер жоғары қаупі бар ауру күн сайын пиридоксин қабылдаса, невриттердің даму мүмкіндігі болады. Сезімтал ауруларда неврологиялық ауытқулардың неғұрлым өзге нысандары, оған қоса көру нервісінің невриті, улану психозы немесе таралған тартырылулар дамуы мүмкін, бұл изониазидті қабылдаудан бас тартуды талап етеді. Гепатит сирек байқалады, бірақ күрделі асқыну болып табылады, ауыр салдардың алдын-алуға болады, егер дәрілік құралды қабылдауды бірден қысқартса. Бірақ қан айналымындағы бауырлық трансаминаза деңгейінің ең мәнді емделу алдында клиникалық мағынасы болмайды, бұл бұзушылықтар емдеудің екінші фазасында жоқ болады.

      Рифампицин - капсулалар немесе 150 және 300 мг таблеткалар.
      Макролидтік күрделі антибиотик - жарты синтетикалық өндірілетін рифампицин болып табылады, олар көптеген патогендік микроағзаларда рибонуклеиндік қышқыл синтезін жояды. Ол іштегі және клеткадан тыс орналасқан туберкулездік микобактерияларға қатысты стерилдейтін эффекті ретінде көрінуі және бактерицидті белсенділігі болады.
      Рифампицин - май еритін дәрілік құрал. Ішіп қабылдағаннан кейін ол тез сорылады және барлық тканьдерге және биологиялық сұйықтықтарға сіңеді; ми қабықтарындағы қабынған өзгерістерде дәрілік құралдың мәнді саны арқа миы сұйықтығына сіңеді. Бір рет ішкенде, қан айналымында 600 мг рифампицин концентрациясы 2-3 сағат ішінде осы концентрациясы жартысына дейін төмендеуі 2-4 сағаттан кейін барынша деңгейге жетті. Ішек-бауыр жүйесінде дәрілік құрал интенсивті рецикленеді, бауырда пайда болатын метаболиттер нәжіспен бөлінеді. Себебі, рифампицинге резистенттілік өте жеңіл дамиды, бұл дәрілік құралды туберкулезге қарсы өзге дәрілік құралдармен қолдану керек.
      Қолдану тәсілі:
      Рифампицин туберкулезді емдеудің Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымдары мәлімдеген барлық алты және сегіз айлық кестесіне кіреді.
      Енгізудің дозасы мен тәсілі:
      Рифампицин тамаққа дейін 30 минөт бұрын қабылдау керек, себебі бір уақытта қабылдау дәрілік құралдың ішектен сіңуі нашарлайды.
      Күн сайын 10 мг/кг, тәулігіне барынша 600 мг аптасына екі немесе үш рет.
      Кері көрсеткіштер:
      рифампицинге гиперсезімділік;
      бауыр функциясының бұзылуы.
      Алдын-ала сақтанулар:
      Емдеудің ұзақ үзілісінен кейін рифампицин қабылдау жаңартылатын ауруларда бүйрек, гемолиз немесе тромбоцитопен функциясының бұзылуына әкеп соқтыратын күрделі иммунологиялық ауытқулар байқалады. Осындай жағдайларда рифампицинді қабылдаудан бас тарту қажет.
      Үлкен адамдарда, созылмалы маскүнемдерде және бауыры ауыратын пациенттерде бауыр ауруын нақты тексеру қажет.
      Дәрет, сұйықтық, түкірігі мен қақырығы қызыл түсте болуы туралы ауруларды ескерту қажет.
      Қарсы реакциялар:
      Көптеген аурулар рифампицинмен мәлімделген дозада емделуді көтере алады, бірақ ішек ауытқуы болуы мүмкін. Анорексия, жүрек айну, іштегі ауруларда дәрілік құралды ұйқы алдында қабылдауға болады. Өзге қарсы реакцияларда "үзілді кестеде" бойынша емдеу кезінде байқалады.
      Рифампицинді аптасына үш рет қабылдайтын ауруларда олигурия, демікпе және гемолитикалық анемия байқалады. Бұл реакциялар егер ауру емдеудің күнделікті дәрілік құралды қабылдауына көшсе жоғалар еді.
      Қан айналымында билирубин және трансаминаз концентрациясының артуы транзитор болып табылады және клиникалық мағынасы болмайды. Бірақ кейбір ауруларда өлім-жітімге әкелетін гепатит көбейеді. Сондықтан мәлімденетін барынша тәуліктік дозаны көтеруге болмайды. Ауруда сары ауру, пурпура, жіті бауыр жеткіліксіздігінде дәрілік құралды қолдануды тоқтату қажет. Дәрет түсінде сары-қызғылт пайда болғанда ауруды тыныштандыру қажет.

      Пиразинамид - 400 мг, 500 мг таблеткалар.
      М.Т қарсы бактерицидті белсенділігі бар никотинамидтің синтетикалық аналогы, бірақ көрінген стерилдеуші эффектісі бар, әсіресе макрофактарда немесе жіті қабынудың ошағында ішкі клеткалық ортаға қатысты. Дәрілік құралда емдеудің алғашқы екі айында тиімділікпен көрінуі бар. Оны қабылдау емдеу ұзақтылығының қысқаруына және рецидивтер дамуының төмендеуіне әсер етеді.
      Пиразинамид асқазан-ішек құрылысынан сорылады және тез барлық тканьдерге және биологиялық сұйықтықтарға сіңеді. Плазмадағы барынша деңгей препаратты қабылдағаннан кейін 2 сағаттан соң қол жеткізіледі, ал концентраттың 2 рет төмендеуі 10 сағаттан кейін байқалады. Пиразинамид бауырда метаболизденеді, метаболизм азығының көп бөлігі дәретпен шығады.
      Қолдану тәсілі:
      Пиразинамид туберкулезді емдеудің Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымдары мәлімдеген барлық алты және сегіз айлық кестесіне кіреді.
      Енгізудің дозасы мен тәсілі:
      25 мг/кг күн сайын (20-30 мг/кг)
      35 мг/кг (300) мг/кг)
      аптасына үш рет;
      50 мг/кг (40-60 мг/кг) аптасына екі рет.
      Кері көрсеткіштер:
      Пиразинамидке гиперсезімділік;
      бауыр функциясының бұзылуы.
      Алдын-ала сақтанулар:
      Пиразинамидті көтере алу негізінен жақсы. Гиперсезімталдықтың реакциясы ара-тұра байқалады, бірақ кейбір аурулар терінің күю сезімін айтады. Емдеудің алғашқы деңгейінде қан айналымында трансаминаз концентрациясы көтерілуі байқалады. Қандағы дәрет сұйықтығының деңгейі көтерілуі мүмкін, бұл қандай-да бір симптомның дамуымен алынбайды. Кейде подагра дамиды, аспиринді, аналгетикті қабылдаумен купирленетін артралгия байқалады.
      Стрептомицин - иньекцияға арналған ұнтақ, флакондағы 1 г негізі.
      Аминогликозид, ол туберкулезді және өзге инфекцияларды емдеу кезінде сезімділік грамотеріс бактериялардан болған емдеуде қолданылады.
      Стрептомицин асқазан-ішек трактісінен сорылмайды, бірақ бұлшық етке енгізгеннен кейін көптеген тканьдерге сіңеді, онда бактерицидтік концентрацияға тез жетеді, әсіресе туберкулездік каверналарда.
      Стрептомициннің бірнеше салмағы және арқа ми сұйықтығына сіңеді. Плазмадағы дәрілік құрал концентрациясы 2-4 сағаттан кейін 2 рет төменделеді, ал жаңа туғандарда, бүйрек функциясының ауыр бұзылуымен ауыратындар мен үлкен адамдарда - бірқатар кешірек төменделеді. Стрептомицин ағзадан дәретпен өзгермеген түрде шығарылады.
      Қолдану тәсілі:
      стрептомицинді туберкулезбен ауыратынның Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымының мәлімдеуімен бірнеше кестесінде пайдаланады.
      Дозасы мен емдеу тәсілі:
      Стрептомицинді бұлшық етке терең жіберу қажет.
      5 мг/кг (12-18 мг/кг) күн сайын немесе аптасына 2-3 рет.
      Қарсы көрсеткіштер:
      Стрептомицинге гиперсезімділік.
      Есту нервісінің зақымдануы;
      миастения.
      Алдын-алу сақтанулар:
      Гипер сезімділікті реакцияны ара-тұра қадағалайды. Бірақ олар егер стрептомициннен интоксикация бақыланады. Стрептомицинді жүктілерге енгізуге болмайды. Ол плацента арқылы сіңеді және баланың есту нервісі мен бүйрек зақымдануын болдырады.
      Әсер ететін реакциялар:
      Стрептомицин инфекциясы ауыр болады, ал оның жүргізілу орындарында олар стерилді абцесстер қалыптасуы мүмкін. Гиперсезімділіктің айқындалған реакциясы байқалады. Вестибуляторлы аппараттың бұзылуы дұрыс дозада байқалады. Бас ауырған кезде, жүрек айнығанда және тепе-теңдігі бұзылғанда дозаны төмендету қажет. Өзге аминогликозидпен салыстырғанда аз нефротоксидті болады. Дәрет көлемінің азаюында, сондай-ақ альбуминурии айқындалғанда немесе дәреттегі цилиндрлердің пайда болуында дәрілік құрал дозасы тез арада жартылай азайту қажет. Ара-тұра қарсы әсер ететін реакциялар болып гемолитикалық анемия, апластикалық анемия, агранулоцитоз және тромбоцитопения табылады. Стрептомицин алатын ауруларға өзге ототоксикологиялық және нефотоксикологиялық дәрілік құралдар тағайындауға болмайды. Естуі бұзылғанда стрептомицин қабылдауды тоқтатып, этамбутолға көшуге қажет.
      Этамбутол - 100 мг, 400 мг таблеткалары.
      М. tuberculosis қарсы бактерицидті, М. bovis және өзге туберкулездік емес шағын бактериялардың белсенділігі бар 1,2-этандиаминның синтетикалық аналогы. Дәрілік резистенттіліктің ақырын даму немесе ескерту үшін өзге туберкулезге қарсы дәрілік құралдармен комбинацияда қолданады. Плазмадағы концентрация барынша 2 сағаттан кейін жеткізіледі және 3-4 сағат ішінде жартылай төмендетіледі. Этамбутол дәретпен шығады, өзгеріссіз түрде, солай метаболит түрінде.
      Қолдану тәсілі:
      Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау ұйымдарының мәлімдеген этамбутол туберкулезге қарсы терапияның бірнеше кестесінде енгізеді.
      Дозасы мен енгізу тәсілі:
      15 мг/кг (15-20 мг/кг) күн сайын
      30 мг/кг (25-35 мг/кг) аптасына үш рет
      45 мг/кг (40-50 мг/кг) аптасына екі рет
      Бүйрегі ауыратын ауруларға дәрілік құралды төменгі дозада береді.
      Қарсы көрсеткіштер:
      Этамбутолға гипер сезімділік;
      түрлі этиологиялық көру нервісінің невриті;
      көруінің бұзылуы туралы хабарлау қабілетсіздігі.
      Алдын-ала сақтанулар:
      Көру нашарлағанда және түсті сезуі бұзылғанда емдеуді тоқтату қажет және дәрігерге айту қажет. Осындай бұзушылықтар туралы хабарлай алмайтын кіші жастағы балаларға немесе ауруларға этамбутол беруге болмайды.
      Ауруларда бүйректік жетіспеушіліктер бар болатын егер күдік болса, онда емдеуге дейін бүйрек қызметін тексеру қажет.
      Қарсы әсер ететін реакциялар:
      Үлкен дозамен емдеу кезінде көру нервісінің невриті дамиды, ол тез арада көрудің төмендеуіне және түс айыру алмауға әкеледі. Бұрынғы бұзушылықтар қаратпа сипаты болады, бірақ, егер этамбутолмен емделу уақытында тоқтатылмаса, көз көрмей қалуы мүмкін. Кейде төменгі жақтың невриттері дамиды.

Туберкулезге қарсы дәрілік құралдарға қарсы
реакцияларды симптомикалық емдеуі

___________________________________________________________________
     Әсер ететін      |Реакцияны болдыратын|     Емдеу
     реакциялар       | дәрілік құралдар |
___________________________________________________________________
Нашар реакциялар:                           Емделуді жалғастыру,
Анорексия, жүрек айнуы, Рифампицин         дәрілік құралдың
іш ауруы                                    дозасын тексеру

Бұлшық ет аурулары       Пиразинамид        Дәрілік құралды ұйқы
Аяқ күюі                 Изониазид          алдында қабылдау
Сары-қызғылт/қызыл       Рифампицин         Аспирин
дәрет                                       Пиридоксин, тәулігіне
                                            100 мг
Айқындалған реакциялар:
Тері зуды, терідегі      Стрептомицин       Ауруды тыныштандыру
түтіршіктер                                 Дәрілік құралды
Естудің бұзылуы          Стрептомицин       пайдалануды тоқтату
                                            Дәрілік құралды
                                            пайдалануды тоқтату
Вертиго немесе           Стрептомицин       Дәрілік құралды
нистагм                                     пайдалануды тоқтатып,
                                            этамбутолға көшу
Сары ауру (басқа                            Дәрілік құралды
себептер болмағанда)     Көптеген дәрілік   пайдалануды тоқтатып,
                         құралдар (көбінесе этамбутолға көшу
                         изониазид,
                         пиразинамиз және
                         рифампицин)

Құсу және сананың        Көптеген           Дәрілік құралды
бұзылуы (жіті бауыр      туберкулезге       пайдалануды тоқтату
жетіспеушілігі қаупі)    қарсы дәрілік      Тез арада бауыр
                         құралдар           сынамасын қою және
                                            протромбиндік уақытты
                                            анықтау
Көрудің бұзылуы          Этамбутол          Этамбутолды пайдалануды
                                            тоқтату
Шошыма, пурпура,         Рифампицин         Рифампицинді пайдалануды
жіті бүйрек                                 тоқтату
жетіспеушілігі
____________________________________________________________________

7. Мекемеде туберкулезбен ауырғандарға диспансерлік қадағалаудың кестесі
1 тобы - Белсенді туберкулез

      1А тобы (шектелген процестер), III санаттағы аурулар
      Іс-шаралар - стационариядағы немесе амбулаториялық 2 рет интенсивтік фаза, 4 ай - қолдаушы фазасы.
      Қабылдаудың мерзімі - емдеу аяқталғаннан кейін 1 жыл.
      Диспансерлік қадағалаудың тиімділік критерийлері - емдеудің тиімсіздігінде 2 санаттағы режимдегі аудару, емдеу тиімділігінде диспансерлік есепке алудың 2-тобына аударылады.

      1 Б тобы (таралған процестер, сондай-ақ ауырлататын факторы бар, 1-2 санаттағы аурулар бар болуында шектелген процестері бар адамдар)
      Іс-шаралар - 3 айдан 4 айға дейінгі интенсивті фаза, қолдаушы фаза - қатаң бақыланатын режимде стационариялық немесе амбулаториялық жағдайларда 4 айға дейін.
      Бақылау мерзімі - емдеуді аяқтағаннан кейін 2 жыл.
      Диспансерлік қадағалаудың тиімділік критерийлері - емдеудің тиімсіздігінде 2 санаттағы режимге аудару, емдеу тиімділігінде диспансерлік есепке алудың ЕА 2-тобына аударады.

      1 В (созылмалы туберкулез) - IV санат бойынша, 1А және 2Б топтарында емдеудің тиімсіздігі салдарынан адамдар 4 санаттағы ауруларда созылмалы туберкулездік процесс, қақырық резистенттілігі 2 не одан да көп дәрілік құралдарға қалыптасқандар.
      Тексерудің бақылау мерзімдері - тоқсанда 1 реттен жиі емес (көшірме, қақырық тұнбасы, туберкулезге қарсы дәрілік құралдарға сезімталдылықты анықтау, клиника-рентгенологиялық бақылау, қанның жалпы анализі).
      Бақылау мерзімі - тиімсіз емдеуде үнемі. Жағынды мен тұнба конверсиясымен табысты емдеулерде - бактерия бөлулерді тоқтатқаннан кейін бір жылдан соң. Мультирезистенттілік туберкулез бар болғанда - арнайы бөлімшелерде резервтік қатардағы дәрілік құралдарды 12-18 айлар қабылдау. Көрсеткіші бойынша - жедел емдеу.
      Диспансерлік бақылаудың тиімділік критерийі - табысты емдеуде 2-топтарға ауыстыру.

      II-топ - белсенді емес туберкулез - ДЕ 1 тобынан табысты емделуден кейін ауыстырылады.
      Тексерудің бақылау мерзімі - жылына 2 рет: бактериоскопия, клиника-рентгенологиялық бақылау, қанның жалпы анализі.
      Бақылау мерзімі - 1 жыл, одан соң есептен шығарылады.
      Диспансерлік қадағалаудың тиімділік критерийлері - туберкулез рецидивтерінің жоқтығы.

      III топ - туберкулезбен ауырудың жоғары күдігі бар адамдар.
      Туберкулез ошағы мен өлім ошағымен байланыстағы адамдар кіреді. Туберкулезбен ауыратындармен байланыста болған барлық жасөспірімдерге ТЕ Мантуға егіп көру жүргізу қажет, инфекция жұқтармағандарға - сынаманы 6 айдан кейін, сондай-ақ клиникалық тексерісті, бактероскопия және ФГ, қан және дәрет анализін қайталау қажет.
      Химиопрофилактика - белсенді туберкулез ауруларымен (БК+, БК-) байланыста болған барлық жасөспірімдерге жүргізіледі - изониазид 10 мг/кг, инифицирлендерге (папула 5мм және одан да көп) - 2 ай ішінде, инифицирленбегендерге (2 ТЕ Манту сынамасы) - 3 ай. Гиперергиялық реакциясы бар жасөспірімдерге - химия профилактика 2 дәрілік құралдармен жүргізіледі - изониазид 10 мг/кг+этамбутол 15 мг/кг 2 ай ішінде. Химиопрофилактика поливитамин фонында, В6 витаминін міндетті қосумен жүргізіледі.
      Тексерудің бақылау мерзімдері - клиникалық тексеріс, бактериоскопия, рентгенологиялық зерттеу, қан және дәрет анализдері.
      Бақылау мерзімі - 1 жыл.

      8. Бактериологиялық диагностиканың және ДОТС стратегиясының критерийі бойынша емдеу нәтижелерін есепке алу-есеп беру құжаттамасы
      1. Есепке алу құжаттамасы:
      1) Туберкулезбен ауыратын ауруды емдеу медициналық картасы - ТБ 01-каз.(дисп.) нысаны;
      Белсенді туберкулезбен ауруды айқындағанда, диагнозды қолдау, емдеу стратегиясын анықтау, ауруды бақылау туберкулезге қарсы мекеменің ДӘК шешімі жүргізіледі. Туберкулез қайта пайда болған ауруларға стационариялық және амбулаториялық кезеңге ТБ 01-каз. нысаны толтырылады және жүргізіледі. Айқындалудың барлық кезеңінде ауруды емдеу, зертханалық зерттеу және диспансерлік зерттеулердің сыйымдылығы болуы керек.
      2) Мекемеде туберкулезді тіркеу журналы - ТБ 03 нысаны.
      Бұл журнал әр мекемеде жүргізіледі. Журналдың сол жақ бөлігі емдеуге дейін толтырылады, оң бөлігі емдеудің медициналық картасы негізінде толтырылады. Бұл журналдар ай сайын зертханалық тіркеу жураналымен (ТБ 04-каз. нысаны) және ТБ 02 нысанымен, "Инфекциялық және паразитарлық аурулар туралы есеп берулер" N 1 нысанына қосымшамен салыстырылады.
      3) Зертханалық тіркеу журналы - ТБ 04 нысаны;
      Қақырықты зерттеудің зертханалық тіркеу журналы медициналық бөлімнің осы зерттеулерді жүргізетін әр зертханада жүргізіледі. Зертханалық реттік нөмір қақырық үлгісі емес, ауруға беріледі.
      4) Қақырық анализін жүргізуге жіберу - ТБ 05 нысаны;
      5) Жіберу бланкісі мен антибиотиктерді зерттеу нәтижесінің антибиотикке қақырықтың сезімталдығын зерттеу нәтижелері - ТБ 06 нысаны.
      2. Есеп беру құжаттамасы:
      1) Жаңа жағдайлар мен туберкулездің рецидиві туралы тоқсандық есеп беру - ТБ 07.
      Бұл есеп беру тіркеу журналы немесе ауруды емдеудің медициналық картасы негізінде құрылады. Тоқсандық есеп беру жоғарыда тұрған қылмыстық-атқару жүйесінің медициналық бөлімшелеріне "төменнен-жоғары" ұсынылады;
      2) 12-15 ай бұрын тіркелген туберкулезбен ауыратындарды емдеу нәтижесі бойынша тоқсандық есеп беру - ТБ 08 нысаны. Бұл нысан тоқсаннан бір жыл кейін келген, есеп беру күнінде аяқталған туберкулезді тіркеу журналының негізінде толтырылады. Есеп беру сол тәртіпте "төменнен-жоғары", ТБ-07 нысанына ұқсас ұсынылады.

      9. Туберкулиндік сынамасын қолдану
      1. Қабылдау мақсаты.
      Тазартылған туберкулиннің туберкулиндік көруі туберкулезбен ауыратын "қауіп" тобына жататын балаларды зерттеу кезінде қолданылады. 2 ТЕ Манту егуі бір жолғы туберкулиндік шприцтермен туберкулинге қосымша талап етуге сәйкес қойылады.
      2. Манту сынамасының нәтижелері бағасы.
      Манту сынамасы нәтижелері инфильтратты миллиметрде (бұдан әрі - мм) өлшеу жолымен 72 сағаттан кейін бағаланады. Шыны түссіз миллиметрлік сызғышпен (пластмассадан) өлшенеді және инфильтраттың көлденең (қолдың осі негізіне) көлемі тіркеледі.
      Реакция:
      "теріс" - инфильтраттың толығымен болмауы немесе егу реакциясының болуында (0-1 мм);
      "күдікті" - 2-4 мм көлемдегі инфильтратта (папулада) немесе инфильтратсыз кез-келген көлемде тек гиперемияда;
      "оң" - берілген 5 диаметрлі инфилитрат (папула) бар болуында немесе егу реакциясының болуында;
      "гиперергиялық" балаларда - 15 мм диаметрі бар инфильтрат (папула), жасөспірімдерде - 17 мм, үлкендерде - 21 мм;
      "везикуло-некротикалық" - инфильтраттың лимфангоитпен инфильтраты көлеміне қарамастан, немесе туберкулинге талап етуге сәйкес. Инфильтратты өлшеуде термометрдің шкаласын, миллиметрлік қағазды, қолдан жасалған сызғышты және т.б. пайдалануға тыйым салынады.
      3. ТЕ Манту сынамасына тексеруге жататын балалар контингенті:
      "қауіп" тобының балалары;
      туберкулез ошағынан балалар мен жасөспірімдер;
      вакцинация алдында екі айдан жоғары және ревакцинация алдында 6-7, 11-12 жастағы балалар.
      4. "Қауіп" тобына келесі контингенттер жатады:
      әлеуметтік нашар отбасынан шыққан балалар (аналары - алкоголиктер, наркомандар, бомждар және басқалар);
      амбулаториялық және стационариялық емдеуде болған, ұзақ жөтелуі бар (екі аптадан көп), үдемелі интоксикация симптомы (субфебрилитет, терлегіштік, тәбеттің және дене салмағының төмендеуі, ашуланғыштық, әлсіздік және тағы басқа) бар балалар;
      перифериялық лимфа түйіндері үлкейген балалар (төрт және одан да көп);
      гормоналдық терапияны жүргізер алдында;
      поствакцинальді тыртығы дамымаған балалар.
      5. Туберкулезге қарсы диспансер медбикелердің туберкулиндік көруді жүргізуге анықтама-рұқсат қағазын берумен дайындау және қайта дайындауын жүзеге асырады. Туберкулиндік көру нәтижелері мен қою техникасы бойынша медбикелерді дайындау деңгейін тексеру жыл сайын жүргізіледі.
      6. Манту сынамасы себебі немесе оның жоспарлы егумен бір уақытта немесе одан бұрын емес жүргізіледі, оларды жүргізгеннен кейін туберкулиндік диагностика жүргізілгеннен егуден 4 аптадан немесе гаммаглобулин енгізгеннен кейін екі жұмадан кейін ерте емес жүзеге асырылады.
      Ауырған аурулар және профилактикалық егулер баланың тубиркулинге терісінің сезімділігін күшейтеді немесе нашарлатады. Бұл реакция бағасын қиындатады және "вираж" немесе "гиперергия" диагнозын дұрыс қоймауға әкеп соқтырады және қарсы көрсеткіштер тізбесін белгілеуде негіз болып табылады.
      7. Туберкулиндік көруді қоюға арналған қарсы көрсеткіштер:
      тері аурулары;
      реконвалесценцияны қоса алғанда қабынған кезеңдегі жіті және созылмалы инфекциялы аурулар (барлық клиникалық симптомдары жоғалғаннан кейін екі айдан көп емес);
      аллергиялық жағдайы (жіті және жітілеу фазасындағы ревматизм, бронхиалдық астма, айқындалған тері пайда болуларымен идиосинкразия);
      8. Мантуды балалар инфекциясы бойынша карантині бар балалар ұжымында жүргізуге болмайды, себебі аурудың басталуы туберкулинге терінің сезімталдылығы байқалады.
      9. Туберкулездің инфицирленген микобактериясымен бұрын сауыққан және туберкулиндік сезімділікпен вакцинадан кейінгі оң белгісі бар балаларға алдын-ала егулер (БЦЖ-дан басқа) оның нәтижесін фтизиопедиатр бағалағаннан кейін жүргізуге болады.
      10. Манту сынамасының нәтижесі N 063/у есеп беру нысанында, баланың медициналық картасында (N 026/у), баланың даму тарихында (N 112/у нысаны) жазылады. Сонымен бірге тарихында:
      стандартты туберкулин, сериясын, бақылау нөмірін және сақталу мерзімін шығаратын мекеме;
      туберкулиндік сынама жүргізетін датасы;
      оң және сол қолды пайдалану;
      инфильтраттың миллиметрдегі көлемі түрінде Манту сынамасының нәтижесі белгіленеді.
      11. 2 ТЕ ППД-Л бар Манту сынамасы нәтижесін есепке алу.
      2 ТЕ Манту сынамасын БЦЖ ішіне вакцинация жіберу жағдайында инфекциялы және вакциннен кейінгі аллергия айқындалады. Дәрігер-фтизиатрға аллергия этиологиясы туралы мәселесін тексеру және шешу үшін анамнездік, клиникалық мәліметтер құжаттамамен, балаларды жіберу, вакцинациядан кейін аз интенсивті және оның вакцинация кезіндегі барлық нәтижелерімен баланы жіберу керек. Вакцинациядан кейін аллергия аз интенсивтілігі бар және инфекциялық аурумен салыстырғанда динамикада бақылауда нашарлау тенденциясы байқалады. Вакцинациядан кейінгі аллергия кезінде инфильтраттың орташа көлемі 7-9 мм тең, инфекциялы кезінде 11-13 мм тең болады. Гиперергиялық реакция (15 мм және одан да көп) вакцинациядан кейінгі аллергияға сипатты емес. Инфицирленгенге динамикада қадағалауда:
      алғашқы туберкулиндік оң реакциясы белгіленген (папула 5 мм және одан да көп);
      бірнеше жылдар қатарында инфильтраты бар реакция тұрақты сақталатын;
      6 мм және одан да көп диаметрде күдікті және оң реакциясын күшейту белгіленетін адамдар жатқызылады.
      БЦЖ ревакцинациясын алу үшін балаларды таңдау мақсатында 2 ТЕ Манту сынамасы мектепте 6-7, 11-12 жастағы балаларға, оқу жылының алғашқы айында салынады. Бұл кезеңде басқа егулер болмауы тиіс. Осы жас тобында туберкулиндік диагностика біруақытта ревакцинация үшін контингенттерді таңдау тестісі болып табылады.

      10. Спецификалық иммунопрофлиактика мақсатында БЦЖ вакцинасын қолдану
      1. Препаратты тағайындау.
      БЦЖ вакцинасы туберкулездің белсенді спецификалық профилактикасы үшін тағайындалады. Препарат 1,5 пайыз натрий глютаминаты ерітіндісінде кептірілген, ақ кептірілген салмағы бар, БЦЖ вакциндік штамма тірі микробактериясы болып табылады. Флаконда немесе ампулада шығарылады. Вакцинаға стандартты ерітінді салынады.
      2. Қолдану тәсілі мен дозасы.
      Алғашқы вакцинацияны жаңа туған сау балаларға 0-4 күніне және шала туғандарға 1,5 кг дене салмағы жеткенге дейін жүзеге асырады. Жаңа туғандарды егуді тоңазытқышы, термоконтейнері, бір жолғы туберкулиндік шприці, егу материалдары, шокқа қарсы терапия препараттары бар егу кабинетінде жүргізеді. Вакцинацияға педиатр қарағаннан кейін, жаңа туған баланың тарихында рұқсат жазылғаннан кейін жіберіледі. Жаңа туғандардың вакцинациясын егу кабинетінің егуді жүргізуге рұқсаты бар, дәрігерлік тағайындау негізінде, баланың анасының болуымен медициналық бике жүргізеді. Алынған егу, вакцина туралы деректер жаңа туғанның тарихына және ауыстыру картасына енгізіледі, мұнда баланы шығарғаннан кейін балалар үйінен тұрғын жері бойынша емдеу мекемесіне беріледі.
      3. БЦЖ вакцинасы сол жақ иықтың сыртқы жоғарғысында 0,05 мл көлемінде тері ішіне енгізіледі. Ресей вакцинасы 0,1 мл көлемінде жасына қарамастан енгізіледі.
      4. БЦЖ ревакцинациясына сау инфицирленбеген балалар жатады, ал теріс және күдікті сынамамен 6-7, 11-12 жастағы балалар, жыл ішінде 2 ТЕ Манту сынамасын алдын-ала қоюмен жасына жетуі бойынша жатқызылады. Ревакцинация біруақытта елдің барлық аумағы бойынша жүргізіледі. БЦЖ ревакцинациясы аралығында басқада егу жүргізілгенде мектепте тоқтатылады. БЦЖ вакцинасының қалдығы қолданылып болғанда ай аяғында МСЭҚ бөліміне тапсырылады. БЦЖ вакцинасын ұдайы сақтау тек қана босанатын жерде рұхсат етіледі (босанатын бөлімдерде) биксте, сондай-ақ құлыпқа жабылып және мұздатқышта сақталады.
      5. Манту сынамасын және БЦЖ ревакцинациясын қоюдың аралық мерзімі үш тәуліктен кем болмауы және екі аптадан кейін болуы тиіс.
      6. БЦЖ вакцинациясы бала балалар үйінде және балалар үйінен тыс жүргізілген жоқ, балалар емханасында және емдеу-алдын-алу мекемелерінде алғашқы екі ай ішінде Манту сынамасын алдын-ала қоймай вакцинирленеді. БЦЖ вакцинасын осы мақсаттар үшін емдеу-алдын-алу мекемесі МСЭҚ бөлімшесіне алады, балалардың тізімдік құрамына сәйкес, иммунизацияға жататын вакцинаны пайдалану және МСЭҚ бөлімшесіне вакцина қалдығын беру туралы есеп беруді тапсырумен алады.
      7. Бір жасқа дейінгі, БЦЖ дамымаған белгісі бар балалар Манту сынамасына алдын-ала қоюсыз алты айдан кейін қайта вакциналациялауға (бір рет қана жүргізіледі) жатады.
      8. Бір жастан асқан балалар, вакцинальдік тыртықтары болмаған жағдайда алдын-ала Манту сынамасынан кейін егіледі.
      9. Вакцинация және ревакинация үшін бір жолғы туберкулиндік шприцтер қолданылады.
      10. БЦЖ-нің құрғақ вакцинасын тікелей пайдаланғаннан кейін таратады. Вакцинаны ерітуге тек ерітіндімен рұқсат етіледі, ол осы вакцинаны шығарушымен салынады. Ерітінді ашық, түссіз және бөгде қоспасыз болуы тиіс. Егу дозасын алу үшін, 0,05 мл көлеміне тең, 20 дозалық флаконға (ампулаға) 1,0 мл стандартты ерітінді енгізеді, вакцинаның 40 дозасын енгізу үшін 2,0 мл ерітінді қажет болады. Араластырылған вакцина бір минут ішінде тең салмақ беруі тиіс.
      11. БЦЖ вакцинасының күндізгі және күн жарығына жоғары сезімділігіне орай, ол қараңғы жерде сақталып, қара қағаздан цилиндр пайдаланылады. Ерітілген БЦЖ вакцинасы қоса берілген нұсқаулыққа сәйкес пайдаланылуы қажет, сондықтан этикетте вакцинаны ашу уақыты мен датасы қойылады. Пайдаланылмаған вакцина 30 минут ішінде қайнаған сумен немесе 5 пайыздық хлор ерітіндісінде ерітіндіде жойылады.
      12. Вакцинаны қолдану алдында үйретуді зерделеу қажет, беріліп отырған нұсқаулық препаратының сәйкестілігіне маркировканы және ампуланың (флаконның) бүтіндігін тексеру қажет.
      13. Препарат қолданылуға жатпайды:
      ампуладағы (флакондағы) этикеткасы немесе болмағанда;
      қолданылу мерзімі өткен кезде;
      ампулада (флаконда) жарықшақ болған кезде;
      препараттың құбылысы өзгерген кезде (таблетканың түсі бұзылуы, түсі мен түрінің кез-келген өзгеруі).
      14. Стерилденген шприцпен бір егу үшін 1,5 араластырылған вакцина дозасын алады, кейін стерилденген шарға вакцинаның бөлігін ине арқылы шығарады, себебі шприцке ауа жіберу және поршенін (0,05 немесе 0,1 мл нұсқаулыққа сәйкес) жіберу үшін қажет. Шприцке вакцинаны әр алуында міндетті түрде сол инеде араласуы тиіс.
      15. Инені терінің жоғарғы қабатына енгізеді. Бірінші вакцинаның аздаған мөлшерін, иненің тері астына нақты енгеніне көз жеткізу үшін, одан соң препараттың барлық дозасын енгізеді. Дұрыс техника кезінде ақ түсті папула пайда болады, 15-20 минуттан кейін папула жоғалады.
      Тері астына препаратты енгізу мүмкін емес, онда суық абцесс пайда болуы мүмкін. Вакцина енгізу орнына және оны йодпен және өзге дезинфицирлейтін ерітіндімен таңу салуға тыйым салынады.
      16. Енгізуге реакциясы. БЦЖ вакцинасын тері ішіне енгізу орнында 5-10 мм диаметрінде кішкене түйіні бар инфильтрат түрінде дамиды. Көп жағдайлар қатарында пустуляция белгіленеді. Инфильтрат орталығында кейде серозды бөлінуі бар кішкене некроз пайда болады.
      17. Вакцинирленгендерде жаңа туылған кезеңінде егу реакциясы 4-6 аптадан кейін пайда болады, ревакцинациядан кейін жергілікті егу реакциясы жүргізілген егуден кейін бірінші аптада пайда болады. Мұндай реакциялар қалыпты болып саналады және еш емдеусіз кері дамуға тартылады. Су процедурасы кезінде өзгерген учаскенің механикалық қозуын болдырмау керек. Егу орнында өзгерудің кері дамуы 2-4 ай ішінде, ал кейбір балаларда неғұрлым ұзақ мерзімде болады, кейін бұл орында жоғары рубчик пайда болады. Егудің жақсы техникасында және вакцинаны дұрыс сақтауда егу орнында 95-90 пайыз пайда болады.
      18. Вакцинирленгендер мен ревакцинирленген балаларды бақылауды жалпы емдеу торының дәрігерлері мен медициналық бикелері жүргізеді. Бұл мәліметтер NN 63/е, 112/е, 26/е есепке алу нысанында тіркеледі.
      19. Асқынулар:
      тері асты суық абцесстер;
      дене үсті жарасы;
      поствакцинальдық лимфадениттер;
      келлойдық тыртықтар.
      Нашарлаудың сипаты мен көлемі туралы мәліметтер NN 63/е, 112/е, 26/е есепке алу нысанында жазылады. Жоғары реактогендік немесе поствакцинальдық нашарлаудың дамуы оқиғалары туралы тіркеу сәтінен бастап 24 сағат ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігіне хабарлануы тиіс. Емдеу-алдын-алу мекемесі нашарлаған балаларды туберкулезге қарсы диспансерге жібереді.
      20. Жаңа туғандардың вакцинацияға кері көрсеткіші:
      миға қан құюлумен жүретін туу жарақаттары;
      туа пайда болған лейкоз;
      фебрильді температуамен немесе жалпы жағдайдың салмақты бұзушылықтары болумен жүретін орташа ауыр және ауыр түрдегі аурулар;
      шала туу (1,500 грамм немесе 33 аптадан кем емес гестационды
жас);
      отбасында генерализденген БЦЖ-ит бар балада (тұқымқуалаушылық иммунды жетіспеушіліктің болуы ).
      21. Ревакцинацияға кері көрсеткіштер:
      фебрильді қызу немесе жалпы жағдайдың күрделі бұзушылығы бар ауырлығы орташа және ауыр аурулар (вакцинация сауыққаннан кейін жүргізіледі);
      от басындағы баланың генерализденген БЦЖ-иті (тұқым қуалаушылық иммунды жетіспеушіліктің болуы);
      бұрын ауырған туберкулез;
      асқынған БЦЖ вакцинациясы;
      Клиникасымен білінген АҚТҚ - қоздырғыштары.
      22. Тасымалдау және сақтау шарттары.
      Препаратты 0 + 8 С. Температурада сақтау қажет. Егілетін дәрінің сақталу мерзімі - нұсқаулық бойынша. Термоконтейнерде барлық температураларда +8⁰С жоғары болмағанда тасымалдануы мүмкін.

      11. Туберкулез кезінде залалсыздандыру және жұмыс режимі
      Туберкулезге қарсы стационардың жұмыс режимі
      Туберкулезге қарсы стационарлық жұқпалы бөлімдерге ұсынылатын санитарлақ ережелер мен нормаларға сәйкес болуы тиіс. Туберкулезге қарсы әрбір медицина қызметкері өзінің жеке қауіпсіздігі, өзінің әріптестерінің қауіпсіздігі үшін жауап береді және жұқтырған аурулардың ішкі ауруханалық алдын алу шараларын сақтауға міндетті.
      Қызметкер туберкулезге қарсы мекемеге жұмысқа қабылдануының алдында туберкулез ауруларымен жұмыс режимі бойынша аттестациядан және дайындықтан, сондай-ақ флюорографиялық тексеріс жыл сайын жүргізіледі.
      Әр туберкулездік стационарияда ішкі ауруханалық және кәсіптік туберкулездің профилактикасы бойынша комиссия құрылуы тиіс. Оның функциясына туберкулезге қарсы стационарияның жұмыс режимінің сақталуына бақылауды жүзеге асыру, туберкулезбен аурудың жағдайлары пайда болуы себебін есепке алу және тергеу енгізіледі.
      Аурулармен байланыста болатын қызметкер медициналық халатта, бас киімде болуы тиіс. Масканы БК+ ауруларды және диагностикалық палатаға баруда киеді. Зертхананың, хирургиялық бөлімшенің, бронхоскопия бөлімшесінің қызметкері, кіші медициналық қызметкер қосымша масканы, резеңке-торлы алға жапқышты және резеңке бес саусақты пайдалануы тиіс. Стационариядан, зертханадан шығарда арнайы киімді шешуі және қолын сабынмен жууы қажет.
      Туберкулезге қарсы мекемелерде арнайы респираторлар пайдаланылады, онда фильтрлі материал болып полипропилен, жапқышы-полиуретан табылады, 0,5 микронға дейін көлемінің бөлігін ұстайды. Зертханада темекі шегуге және ас ішуге тыйым салынады.
      Туберкулезге қарсы мекеменің барлық үй-жайы, бөлімшелері жақсы ауа тазарту үшін және күн жарығымен үй-жайға еніп, бактерицидті ықпал етуді пайдаланатын инсоляция жасау үшін үлкен терезелері болуы тиіс. Үй-жайды желдету суық уақытта әрбіреуі 5 минуттан жабық есікте жүзеге асырылады, ал жылы уақыттарда терезелер барынша ұзақ ашық тұруы тиіс.
      Аурулардың әр түрлі санатына қызмет ететін рентгенологиялық бөлімшелер оның қабылдауы бойынша кестесі болуы тиіс. Туберкулезбен ауыратындарға снимок жүргізу күннің екінші жартысында қаралуы тиіс.
      Дезинфекциялық құралдарды пайдаланумен үй-жайдың ылғалды тазартылуы тәулігіне 2 рет жүргізіледі.
      Бактерицидті лампалар үй-жайларда қойылады, онда туберкулездің таратылуы мүмкін, (бронхоскопиялық бөлім, операциялық, зертханалық, процедуралық, жараларды таңу), түзу еместерді уақытымен алмастыру, олардың жұмыстардағы тиымдылығын тексеру жылына 2 рет жүзеге асырылады.
      Бөлімдерде қақырықтарды зерттеу және жинау үшін аса қатаң режим белгіленеді.
      Қақырықтарды жинау адамдардан алысырақ, күннің көзі желдендіретін жерде, бөлмеден тыс болғаны ыңғайлы. Медицина қызметкері ем жасау кезінде емделушінің сырт жағында тұрғаны тиіс, сондай-ақ жел оның сыртынан болғаны жөн. Егер ауру адамның қақырықғы медицина қызметкерінің қолбағына түссе оны жедел түрде дезинфекцияланған тұндырмаға бұқтырып және таза киімдер киеді.
      Егер қақырықтарды жинау арнайы бөлінген бөлмеде жүргізілсе ол жақсы желдеткішпен қамтамасыз етілуі тиіс. Әрбір аурудан соң бөлме мұқият желдетіледі. Осы бөлмені тек қана қақырық жинаудан басқа мақсаттарға үшін қолдануға тиым салынады.
      Қызметкер қақырықтарды зертханаға тасымалдаудың алдында түкірік жинағыштардың қақпағы дұрыс жабылғанын тексеруге тиіс. Қақырықтар сынамасын зертханаға дезинфекцияға тартуға болатын арнайы бикселерге салып жібереді. Түкіргіш биксте болуы тиіс, сонда олар тасыған кезде сынбайды.
      Жіберу қағазы биксенің ішіне салынады. Бикс қатты жабылуы тиіс. Қақырық салынған контейнер болған орынды оларды жібергеннен кейін дезинфекциялау керек.
      Қақырық сынамасы бар контейнердің қақпағы дезинфекциялау ерітіндісімен өңделуі қажет. Контейнерді ашу және жағындыларды дайындау аэрозолия пайда болуын болдармау үшін өте сақ орындалуы қажет. Жағындыны дайындау бойынша процедуралар толығымен стандартталып, материалдың үстелдің үстінде орналасуы барынша қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін біркелкі болуы қажет.
      Жаңадан пайда болған ауруларды госпиталдандыру жеке жүзеге асырылады, екі аптадан кем емес мерзімде, арнайы емделген аурулардан.
      Түсініксіз диагнозы бар аурулар диагностикалық палатада госпиталдандырады. Туберкулездің резистенттік нысаны бар аурулар туберкулезге қарсы мекеме базасында ұйымдастырылған арнайы бөлімшелерде госпиталдандырылады.
      Туберкулездің созылмалы нысаны бар аурулар үшін көзделген стационариясында госпиталдандырылады.
      Стационарияда емдеуде тұрған БК+ бар аурулар асты палатада қабылдайды, жалпы үй-жайға бармайды. Аурулардың палатадан шығуы медициналық қажеттіліктер бойынша рұқсат етіледі және маскада, маскалы режимді қадағалауды стационарияның медициналық қызметкерлері жүргізеді.
      Ауруларды тәртіп ережесімен үнемі оқыту және стационарияда, далада, үйде, қоғамдық орындарда жөтел және қақырықты жинау кезінде этикетті сақтау маңыздылығы жүргізіледі.
      Барлық аурулар толуына қарай күніне бір рет ауыстырылатын түкіргішті пайдалануы тиіс.
      БК+ бар ауруларды оқшаулау микробактерияға теріс анализ алғанға дейін жүргізіледі.
      БК+ бар аурулардың келуі барынша шектеулі болуы тиіс және араласу жағдайларында маскада болуы қажет.
      Ошақтағы зарарсыздандыру тәртібі. Ошақта мекеменің алдын-ала оқытылған медициналық қызметкерлерімен зарарсыздандыру жүргізіледі. Көрпе, жастық, жүннен жасалған заттар күнде жаю арқылы желдетіледі. Науқастың бөлмесі күн сайын желдетіледі, ылғал жинау зарарсыздандырғыш заттарды пайдалану арқылы жүргізіледі. Науқастың ыдысы 2% сода ерітіндісінде 30 минөт бойы қайнатылады. Науқаста екі қалталық түкіргіш (аузы тығыз жабылатын шыны ыдыс): біреуін ол пайдаланады, ал қақырықпен басқасы төменде сипатталған әдіс бойынша зарарсыздандырылады. Науқастың төсек орнын, сүлгіні, мұрын орамалын жуу ұнтағына салып қойып, 30 минөт бойы қайнату керек. Қағаздан жасалған мұрын орамалдары, майлықтар, пайдаланылған газеттер қолданылғаннан соң жағылуы керек.

          Туберкулез жағдайында зарарсыздандыру әдістері,
                      құралдары мен режимдері
___________________________________________________________________
Зарарсыздандыру|      Зарарсыздандыру        | Қойыртпа, | Қажетті
объектілері |   әдістері мен құралдары    | процент,   | уақыт
               |                             |   грамм    | минөт
               |                             | есебімен |есебімен
___________________________________________________________________
1. Қақырық     Зазарсыздандырғыш ерітіндімен Қақырықтың 1
               ыдысқа құяды:                  көлеміне
                                              зарарері.
                                              тіндінің 2
                                              көлемі
                                              есебімен
               -хлорамин                      5,0%            240
               -хлорамин тазартқыш
               ерітіндісі                     2,5%            120
               Мына дәрі-дәрмектердің
               бірін салады:
               -хлорлы әк,                    200г/л          60
               -тазартқыш кальций гипохлориді 100г/л          60
               -хлорамин                      100г/л          60

2. Түкіргіш    Құрамында хлоры бар
(қақырықтан    ерітіндіге салу:
босатылған)    -хлораминнің тазартқыш
               ерітіндісі                     2,5%            120
               -кальций гипохлоридінің
               тазартқыш ерітіндісі           1,0%            120
               -сода ерітіндісінде қайнату    2,0%            30

3. Қақырығы    Қақпақтарын ашпай жабық        0,5 атм.
бар түкіргіш   қазанда ысыту.
               Зарарсыздандырғыш ерітіндіге
               салу:                          5,0%            240
               -хлорамин,                     2,5%            120
               -хлораминнің тазартқыш
               ерітіндісі,                    1,0             120
               -кальций гипохлоридінің
               тазартқыш ерітіндісі

4. Ыдыс        Зарарсыздандырғыш ерітіндіге
(тамақ қал.    салу:                          5,0%            240
дықтарынан     -хлорамин,                     0,5%            60
босаған        -хлораминнің тазартқыш
асханалық)     ерітіндісі,                    1,0%            60
               -кальций гипохлоридінің        2,0             30
               тазартқыш ерітіндісі           120^o            30
               Сода ерітіндісінде қайнату.
               құрғақ күйдіру шкафында

5. Тамақ       Зарарсыздандырғыш ерітіндіге
қалдықтары     себу, құю:
               -құрғақ хлор әгімен,           200г/кг         60
               -хлор-әк сүті                  20%             60
               Қайнату                                        30

6. Кір         Суға салып қою:
бұйымдар       -хлорамин ерітіндісіне         5,0             240
төсек орын,    -хлораминнің тазартқыш         1,0             60
ішкиім қап.    ерітіндісіне
тамалар,       Сода ерітіндісінде             2,0             30
халаттар,      қайнату, содан соң
сүлгілер)      әдеттегі тәсілмен жуу

7. Төсек-орын Пар-ауа әдісімен камерада      Термометрдің    30
(науқас шық.   зарарсыздандыру жасау          сыртқы темпе.
қаннан кейін),                                ратурасы
жұмсақ ойын.                                  80-90^оС
шықтар

8. Резеңке     Сода ерітіндісінде қайнату:    2,0             30
бұйымдар,      -хлорамин ерітіндісіне         5,0             240
клизма жасауға салып қою
арналған ұштық -хлораминнің тазартқыш         1,0             60
               ерітіндісіне салып қою

9. Күтім       Хлораминнің ерітіндісіне
заттары (дәрет немесе хлораминнің тазартқыш   5,0-1,0       240-60
алатын ыдыс.   ерітіндісіне салып қою
тар, зәр ыдыс.
тары, жамбасқа
төсеніш шең.
берлері)

10. Унитаздар, Зарарсыздандырғыш ерітіндімен
раковиналар,   жуады
ванналар, қол -хлораминнің немесе кальций    2,5%
жуғыштар       гипохлоридінің тазартқыш       1,0%
               ерітіндісінде

11. Бөлме -    Заттарын қолдана отырып
қабырғалары,   жуады:
едені,         -хлораминнің немесе            5,0 немесе 1,0
есіктері       хлораминнің тазартқыш
               ерітіндісімен

12. Науқас.    Формалин ерітіндісіне
тардың шәркесі шыланған шүберекпен сүрту      25              180
               немесе сіркесу қышқылы         40              180

13. Бөлмені    Зарарсыздандырғыш ерітіндісіне
жинау заттары салып қою:
               хлораминнің немесе             5,0 немесе 1,0 240-60
               хлораминнің тазартқыш
               ерітіндісімен

14. Науқасты   Зарарсыздандырғыш ерітіндімен
ауруханаға     сүртеді:
жатқызғаннан   -хлораминнің немесе            5,0 немесе 1,0
кейінгі        хлораминнің тазартқыш
көлікті        ерітіндісімен
___________________________________________________________________

Ескерту: Зарарсыздандырғаннан кейін қақырықты канализацияға ағызып жібереді, ал қақырық зарарсыздандырылған түкіргішті немесе ыдысты әдеттегі әдіспен жуады. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау агенттігінің белгілеген тәртіпте бекітілген әдістемелік нұсқауларына сәйкес тіркеген зарарсыздандырғыш заттарды қолдануға рұқсат етіледі.

                І-категорияға жататын ересек адамдар
                  туберкулезін емдеу сызбасы
___________________________________________________________________
Емдеу |   Химиотерапиялық 2-4 айлық       |Химиотерапияны жал.
бастал.|         қарқынды кезең            |ғастыру кезеңі 4 ай
ғанға |                                   |-----------------------
дейінгі|                                   |1-вариант |2-вариант
салмағы|                                   |(күн сайын)|(үзіліспен)
(кг) |-----------------------------------|-----------------------
       |Изониа. |Пира. | Этам. |Стрепто. |Изониазид+ |Изониазид+
       |зид+ри   |зина. | бутол |мицин (S),|рифампицин |рифампицин
       |фампицин |мид   | не.   |1гр. фла. |(HR) таб. |(HR) таб.
       |(НR),    |(Z), | месе |кондағы   |летка      |летка
       |таблетка |таб. | (Е)   |негіз     |100мг+150мг|100мг+
       |100мг+   |летка | таб. |          |150мг+300мг|150мг,
       |150мг    |500мг | летка |          |           |150мг+
       |150мг+   |      | 400мг |          |           |300мг+
       |300мг    |      |       |          |           |Н 300мг
       |         |      |       |          |           |
___________________________________________________________________
<33    2 таб.   2 таб. 2 таб. 500мг күн 2 таблетка 2 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (100мг+     (100мг+
       (100мг+   күн     күн                150мг) күн 150мг)+Н
       150мг)    сайын   сайын              сайын       аптасына
       күн                                              3 рет
       сайын
33-50 3 таб.   3 таб. 2 таб. 750мг күн 3 таблетка 3 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (100мг+     (100мг+
       (100мг+   күн     күн                150мг) күн 150мг)+Н
       150мг)    сайын   сайын              сайын       аптасына
                                                        3 рет
>50    2 таб.   4 таб. 3 таб. 1г күн     2 таблетка 2 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (150мг+     (150мг+
       (150мг+   күн     күн                300мг)      300мг)+Н
       300мг)    сайын   сайын                          аптасына
       күн                                              3 рет
       сайын
__________________________________________________________________
      Егер изониазид+рифампицинді емдеуді жалғастыру кезеңінде үзіліспен қабылдаса, Н мөлшері дененің 10 мг/кг салмағы есебінен арттырылады.
      Стрептомицинді кемінде екі ай (60 инъекция) қабылдайды.

          ІІ категорияға жататын ересек адамдар
                туберкулезін емдеу сызбасы
___________________________________________________________________
Емдеу |      Қарқынды химиотерапия 3-5 ай |Жалғастыру химиотера.
бастал.|                                   |пиясы 5 ай (күн сайын)
ғанға |-----------------------------------|-----------------------
дейінгі|Изониа. |Пира. | Этам. |Стрепто. |Изониазид+ |Этамбутол
салмағы|зид+ри   |зина. | бутол |мицин (S),|рифампицин |(Е),
(кг) |фампицин |мид   | (Е)   |егуге ар. |(HR) таб. |таблетка
       |(НR),    |(Z), |таблет.|налған ұн.|летка      |400мг
       |таблетка |таб. |ка 400 |тақ 1гр   |100мг+150мг|
       |100мг+   |летка | мг   |флаконда |           |
       |150мг    |500мг |       |          |           |
       |150мг+   |      |       |          |           |
       |300мг    |      |       |          |           |
___________________________________________________________________
<33    2 таб.   2 таб. 2 таб. 500мг күн 2 таблетка 2 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (100мг+     күн
       (100мг+   күн     күн                150мг) күн сайын
       150мг)    сайын   сайын              сайын
       күн
       сайын
33-50 3 таб.   3 таб. 2 таб. 750мг күн 3 таблетка 3 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (100мг+     күн
       (100мг+   күн     күн                150мг) күн сайын
       150мг)    сайын   сайын              сайын
       күн
       сайын
>50    2 таб.   4 таб. 3 таб. 750мг күн 4 таблетка 4 таблетка
       летка     летка   летка   сайын      (100мг+     күн
       (150мг+   күн     күн                150мг)      сайын
       300мг)    сайын   сайын              күн
       күн                                  сайын
       сайын
__________________________________________________________________

      Кестенің жалғасы
_______________________________
Емдеу |Жалғастыру химиотера.
бастал.|пиясы 5 ай (үзіліспен)
ғанға |-----------------------
дейінгі|Изониазид+ |Этамбутол
салмағы|рифампицин |(Е),
(кг) |(HR) таб.   |таблетка
       |летка       |400мг
       |100мг+150мг |
       |150мг+300мг+|
       |изониазид   |
       |(Н) 300мг   |
_______________________________
<33    2НR (100+     2 таблетка
       150)+1
       таблетка Н
33-50 3 таблетка    3 таблетка
       НR (100+
       150)+1
       таблетка Н
>50    2 таблетка    4 таблетка
       НR (150+
       300)+
       1 таблетка Н
_______________________________
      Стрептомицинді қарқынды кезеңінің алғашқы 2 айында егу керек (60 инъекция).
      Егер изониазид+рифампицин және этамбутолды емдеудің жалғастыру кезеңінде үзіліспен қабылдаса, Н мөлшерінің дененің 10мг/кг дейін арттырылады.

             ІІІ категорияға жататын ересек адамдар
                   туберкулезін емдеу сызбасы
___________________________________________________________________
Емдеу |Қарқынды химиотерапия: 2 ай|Жалғастыру химиотерапиясы: 4 ай
бастал.|---------------------------|-------------------------------
ғанға |Изониазид+ |Пиразинамид (Z)|Изониазид+ |Изониазид (Н),
дейінгі|рифампицин |таблетка 500мг |рифампицин |таблетка 300мг
салмағы|(НR),      |               |(НR),      |(үзіліспен
(кг) |таблетка   |               |таблетка   |қабылдағанда
       |100мг+150мг|               |100мг+150мг|қосылады)
       |150мг+300мг|               |           |
___________________________________________________________________
<33    2 таблетка   2 таблетка      2 таблетка 1 таблетка аптасына
       (100мг+      күн сайын       күн сайын   3 рет
       150мг) күн                   немесе
       сайын                        аптасына
                                    3 рет
33-50 3 таблетка   3 таблетка      3 таблетка 1 таблетка аптасына
       (100мг+      күн сайын       күн сайын   3 рет
       150мг) күн                   немесе
       сайын                        аптасына
                                    3 рет
>50    2 таблетка   4 таблетка      4 таблетка 1 таблетка аптасына
       (150мг+      күн сайын       күн сайын   3 рет
       300мг) күн                   немесе
       сайын                        аптасына
                                    3 рет
___________________________________________________________________

                 Туберкулезбен ауыратын науқастарды
                    диспансерлік бақылау сызбасы
___________________________________________________________________
Қауіп |Контингент.|Кезекті |Бақылау| Жүргізі.   |Диспансерлік
тобы | тердің   |тексеріс|жүргізу| летін      |бақылау тиім.
      |сипаттамасы|жүргізу |мерзімі| шаралар    |ділігінің
      |           |мерзімі |       |             | өлшемі
___________________________________________________________________
І топ І,ІІ,ІІІ    Катего. Шағын   Категориясы. Емдеу нәтижесіз
Бел.   категорияға риясына топта. на сәйкес     болған жағдайда
сенді жататын     сәйкес   рына                  ІІ категорияға
тубер. науқастар            сәйкес                және ІV кате.
кулез                                             горияға ауыс
                                                  тырылады. Емдеу
                                                  нәтижелі болған.
                                                  да-диспансерлік
                                                  есептің ІІ тобына
                                                  ауыстырылады.

І А    ІІІ кате.   Катего. Қарқын. Емнің қарқын. Емдеу нәтижесіз
(шек. гориядағы   риясына ды ке. ды фазасы     болған жағдайда
телген науқастар   сәйкес   зең-    ауруханада    ІІ категорияның
про.                        2 айға өткізіледі.   режиміне ауыс.
цес.                        дейін. Жалғастыру    тырылады. Емдеу
тер)                        Жалғас. кезеңі амбу. нәтижелі болғанда
                            тыру    латориялық    - диспансерлік
                            кезеңі- немесе сана. есептің ІІ тобына
                            4 айға ториялық      ауыстырылады.
                            дейін. жағдайда
                            Бақылау бақылау
                            мер.    тәртібінде
                            зімі-   4 ай жүргі.
                            1 жыл   зіледі.

І Б    І және ІІ   Катего. Қар.    Көрсеткіштері Емдеу нәтижесіз
(кең   катего.     риясына қынды   болған жағ.   болған жағдайда І
тарал. рияға       сәйкес   кезең   дайда-хирур. категориядан ІІ
ған    жататын              3 айдан гиялық ем     категорияның
про.   науқастар            4 айға немесе кол.   тәртібіне және ІV
цес.                        дейін   лапсотера.    категориясына
тер,                        стацио. пия. Емнің    ауыстырылады.
соны.                       нарда. жалғастыру    Емдеу нәтижелі
мен                         Жалғас. кезеңі 4 ай   болғанда-диспан.
қатар                       тыру    бойы бақылау серлік есептің ІІ
ауырт.                      кезеңі- тәртібінде    тобына
палық.                      4 ай,   амбулатория   ауыстырылады.
ты                          бақылау немесе сана.
фак.                        мер.    тория жағ.
торлар                      зімі-   дайында жүр.
болған                      2 жыл   гізіледі.
кезде                               Туберкулез
шектеулі                            инфекциясы
процесі                             ошағында
бар                                 санитарлық-
науқас.                             сауықтыру
тар,                                алдын алу
тубер.                              шаралары.
кулезге
операция
жасат.
қан
адамдар.
Өкпеден
тыс ағ.
зала.
рының
тубер.
куле.
зімен
ауыра.
тын
науқас.
тарда
ұзақ
уақыт
бойы
бітіп
жазыл.
майтын
жылан.
көздер)

І В    ІV катего. Тоқса.   Нәтиже. Туберкулезге
(со.   рияға жата. нында 1 сіз ем қарсы қолда.
зыл.   тын науқас. реттен   байқал. нылатын дәрі.
малы   тар ІІ ка. кем емес ғанда, лік құралдарға
тубер. тегория     (қақы.   үнемі   сезімталдығын
кулез) бойынша     рыққа    бақы.   ескере отырып,
       (антибак.   бакте.   лауда   жеке дара
       териалдық   риоско. болады. емдеу тәртібі
       және хирур. пия жа. Нәтиже. қолданылады.
       гиялық)     сау,     лі ем
       және нәти. себу     қоры.
       жесіз ем.   әдісі,   тындысы
       делу сал.   тубер.   анық.
       дарынан ІА кулезге тал.
       және ІБ ша. қарсы    ғанда
       ғын топта. қолда.   қақы.
       рында бақы. нылатын рықтың
       лауда бол. дәрілік тазаруы
       ған кезде   құрал.   бакте.
       созылмалы   дарға    риоско.
       туберкулез сезім.   пиялық,
       түрі қалып. талдығын себу
       тасқан, се. анықтау, әдісте.
       біндінің 2 клиника. рімен-
       немесе бір. лық-рен. бакте.
       неше препа. тгеноло. рия бөлу
       раттарына   гиялық   тоқта.
       төзімділігі бақылау, тылған.
       анықталған қанның   нан кейін
       науқастар   жалпы    1 жылдан
                   анализі) соң.

ІІ топ ІА және Б   Жылына 2 Бақылау Туберкулез
Бел.   шағын топ. рет: қа. 1 жыл   ауруының
сенді. тарынан     қырық    бойы.   қайталануы
лігі   нәтижелі    бакте.   Содан   жоқ.
жоқ    ем қорытын. риоско. кейін
тубер. дысы анық. пиясы,   есептен
кулез талған соң, клиника. шығары.
       диспанкер. лық-рен. лады,
       лік бақылау тгеноло. АМСКБ
       мерзімі     гиялық   маман.
       анықталған. тексе.   дарының
       нан соң     ріс,     бақыла.
       ауыстыры.   қанның   уына
       лады.       жалпы    жібе.
                   анализі. ріледі.

ІІІ    Туберкулез Клиника. Тубер. Бақылау       Туберкулез ошағы
топ    инфекциясы лық тек. кулез   мерзімі-      есебін еске ал.
тубер. ошағында    серу,    ошағын 1 жыл         ғанда, балалар
кулез (БК+) және бакте.   есепке                мен жасөспірім.
ауруы. өлім оша.   риоско. алған.                дерге 3 ай бойы
на     ғында қа.   пия,     да, ба.               изониазидпен хи.
қаупі рым-қаты.   рентге. лалар                 миопрофилактика
зор    настағы     нология. мен жа.               жүргізіледі.
адам. адамдар     лық тек. сөспі.                Инфекция жұқпа.
дар    жатады.     серіс.   рімдер.               ғандарға - БЦЖ-ның
       Инфекция    тер,     ге, 18                ревакцинациясы.
       алғаш жұқ. диспан. жасқа                 Туберкулез
       қан бала.   серлік   толма.                инфекциясы
       лар (тубер. есепке   ған                   ошағында сауық.
       кулин сына. алу және адам.                 тыруға бағыттал.
       масының     есептен дарға                 ған шаралар
       виражы)     шығаруда қосымша               жүргізіледі.
       және гипе. қанның   Манту                 Инфильтраттың
       рергиялық   және     сынамасы              көлемі 15 мм және
       реакция     зәрдің   жүргі.                одан жоғары
       анықталған анализі зіледі.               болса, химиопро.
       балалар,             Инфекция              филактика 2
       туберку.             жұқпаған              дәрілік құрал.
       лезбен               балаларға             дармен Н, Е 2 ай
       ауыратын             Манту                 бойы жүргізіледі.
       жануарлар.           сынамасы              Манту 2ТЕ сына.
       мен қарым-           6 ай өткен            масының нәтижесі
       қатынаста.           соң қайта             кезекті тексе.
       ғылар                жасалынады.           рісте 6мм-ге
                                                  ұлғайған жағ.
                                                  дайда, балаға
                                                  қосымша инфекция
                                                  жұғу көзін
                                                  анықтау
                                                  мақсатында
                                                  клиникалық-
                                                  эпидемиологиялық
                                                  тексеріс
                                                  жүргізеді,
                                                  химиопрофилак.
                                                  тиканың дұрыс,
                                                  сенімді
                                                  жүргізілгеніне
                                                  тексеріс жасайды.
___________________________________________________________________

Қазақстан Республикасы Әділет
министрінің 2004 жылғы
25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау министрінің 2004 жылғы
7 мамырдағы N 405 бірлескен
бұйрығымен бекітілген 2-қосымша
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді реттейтін
нормативтік құқықтық актілерді
бекіту туралы"

Қазақстан Республикасы Әділет органдарының
түзеу мекемелері мен тергеу изоляторларында
ұсталатын адамдарды санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз ету ережесі

1. Санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды
ұйымдастырудың жалпы қағидалары

      1. Қазақстан Республикасы әділет органдарының түзеу мекемелерінің және тергеу изоляторларының медициналық бөлімдері (бұдан әрі - мекеме) ведомствоға қарасты объектілерде Қазақстан Республикасы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саулығы саласындағы нормативтік құқықтық актілерін орындауды сақтау бойынша санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жасайды:
      мекеменің барлық объектілерінде санитариялық-эпидемиологиялық жағдайдың жақсаруына бағытталған іс-шаралар жүргізу бойынша;
      мекеменің барлық объектілерінде Қазақстан Республикасының қолданыстағы санитариялық-эпидемиологиялық ережелері мен нормаларын сақтау бойынша.

2. Мекеме объектілеріне
санитариялық-эпидемиологиялық бақылау

1. Мекемелердегі пайдалануға, уақытылы жөндеу және канал жүргізу құрылысын есепке алуға жауапкершілік интенданттық және шаруашылық қамтамасыз ету қызметінің бастығына жүктеледі.

2. Аумақ және мекеме тазалығына, канал жүргізу торының және құрылысының жабдықтау және пайдалануына санитариялық қадағалауды - санитариялық қадағалаудың ескерту және ағымдағы нысанында медициналық бөлім ұйымдастырады және жүргізеді.

3. Медициналық бөлім ескертетін санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың мәселелерін шешуде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау бөлімшелерінің (бұдан әрі - МСЭҚБ) әдістемелік нұсқауларын басшылыққа алады, олардан және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің (бұдан әрі - ДСМ) мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың аймақтық мемлекеттік мекемелерінен (бұдан әрі - МСЭҚБ) канал жүргізу торлары мен құрылуының құрылысына жер учаскісін, қалдықтарды пайдалану және залалсыздандыру орындарын таңдауда, сондай-ақ жер бетіндегі және жер үстіндегі суды залалдандыру және зиянды өндіріс және басқа да шаруашылық-тұрмыстық қалдықтарды ескерту және тарату бойынша іс-шараларды жүргізу кезінде оларды пайдалануға қабылдау кезінде кеңес және практикалық көмек алады.

4. Мекемені қатты қалдықтарды пайдалану және залалсыздандыру бойынша қондыру мен канал жүргізу жүйесімен қамтамасыз ету кезінде, медициналық бөлім тек мекеме аумағында орналасқан канал жүргізу жүйесі мен құрылысын пайдалануына ағымдағы санитариялық қадағалауды ұйымдастырады және жүргізеді.
Мекеменің өзінің күшімен және қаражатымен канал жүргізу жүйесі мен құрылысын пайдалану және қызмет көрсету кезінде, медициналық бөлім канал жүргізудің торлары мен құрылысына, соның ішінде суды тазалау бойынша құрылысына ағымдағы санитариялық қадағалауды жүзеге асырады.

      5. Мекеменің медициналық бөлімінің бастығы:
      канал жүргізу торы мен құрылысының жағдайы, суды тазалаудың тиімділігі, қатты қалдықтарды жинау, алып тастау және пайдалану жүйесі туралы мәліметтерді таратуға, кемшіліктерді анықтауға және жауапты лауазымды адамдармен бірге оларды жою мерзімін белгілеуге;
      мекеме бастығына аумақтың санитариялық жағдайы туралы және оны жақсарту бойынша іс-шаралар туралы, су арнасы көздерінің ластануы немесе аумақты ұстаудың санитариялық ережелері бұзылғаны пайда болатын жағдайда баяндауға міндетті.

3. Сумен жабдықтауға санитариялық-гигиеналық бақылау

6. Сумен жабдықтау жүйесінің қондырғылары мен пайдалануына санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды мекеменің медициналық бөлімі ұйымдастырады және жүргізеді.

      7. Мекеменің медициналық бөлімінің міндетіне:
      сумен жабдықтау көздерін таңдауға және санитариялық күзет аймағын белгілеуге қатысу;
      сумен жабдықтау объектілерінің су сапасына және санитариялық жағдайына бақылау;
      сумен жабдықтау объектілерінде жұмыс істейтін адамдарды медициналық мәлімдеу енеді.
      Медициналық бөлімнің бастығы сумен жабдықтау объектілерінде жұмыс істейтін адамдардың болжамды және кезеңдік медициналық тексерістен уақытылы және толық өтуін қамтамасыз етеді.

8. Су көзінің (ашық, жер асты) шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, судың сапасының жарамдығы туралы мәселені шешуде қолданыстағы санитариялық ережелер мен нормалар, әдістемелік нұсқаулықтар, нұсқауларды басшылыққа алуы керек.

9. Кепілді сумен жабдықтау көздері жоқ орындарға су жеткізу қажет болған жағдайда санитарлық көлігі және ДСМ актілеріне сәйкес алдын-ала, кезеңдік медициналық тексеруден өткен тұрақты адамдары бар арнайы көлік бөлінеді. Су сақтауға және тасуға арналған ыдыс жарамды, жуылған және дезинфекцияланған болуы керек.

10. Суды зарарсыздандыру, су көздерін дезинфекциялау қолданыстағы "Шаруашылық-ауыз суын зарарсыздандыру және орталықтандырылған және жергілікті сумен жабдықтаудағы су құбырларының құрылыстарын дезинфекциялауға бақылау жөніндегі нұсқаулыққа" сәйкес жүргізіледі.

4. Тамақтандыруды ұйымдастыру

11. Мекемеде ұсталатын адамдар Қазақстан Республикасы Үкіметі белгілеген нормалар бойынша тамақтандырумен қамтамасыз етіледі.

      12. Тамақтандыруды ұйымдастыруды интенданттық және шаруашылық қамтамасыз ету қызметі жүзеге асырады, оған мынадай міндеттер жүктеледі:
      тамақтанушылардың жұмысының мінезі мен ерекшеліктерін есепке алумен түрлі санаттары үшін тамақтандырудың режимін әзірлеу;
      тәуліктік тамақтанудың белгіленген нормасы бойынша ас дайындауды ұйымдастыру және тамақтанушыға осы норманы жеткізуге бақылау.

      13. Медицина бөлімінің бастығы:
      тамақтандыруды ұйымдастыруға санитариялық-гигиеналық бақылауды қамтамасыз етеді;
      тамақтану режимін әзірлеуге, меню-жайып салуды құруға қатысады, меню-жайып салудың калориясының теоретикалық есебін жүргізеді (1-қосымша);
      мекеме бастығына арнайы норма бойынша тамақтандыруға ауыстыруға жататын адамдар тізбесін ұсынады;
      сапасын күнделікті тексеруді, арнайы контингентте жеке пайдалануда тұратын тамақтандыру азық-түліктерін іске асыру мерзімінің, сақтауы және ережесінің жағдайын сақтауды ұйымдастырады.

14. Энергетикалық құндылықтар (калориялығы) бойынша үш мезгілдік тамақтанудың тәуліктік нормасы: тамақтанудың тәуліктік нормасының жалпы калориясынан таңертеңгі асқа - 30-35 %, түскі асқа - 40-45 %, кешкі асқа - 30-20 % таратылады. Энергетикалық құндылықтар бойынша көрсетілген азық-түліктерді тарату жұмыс кернеуіне, айтқанда (пайызбен): бірінші ауысымда жұмыс істейтіндерге - таңертеңгі ас - 35 %, түскі ас - 40 %, кешкі ас- 25 %; екінші және үшінші ауысымда (түнде) жұмыс істейтіндер үшін - таңертеңгі ас және кешкі ас 30 % бойынша, түскі ас - 40 % қатысты ауыстырылады.

5. Кір жуумен қамтамасыз етуге
санитариялық-гигиеналық бақылау

15. Арнайы контингенттің кір жуумен қамтамасыз етуді интендантты және шаруашылық қамтамасыз ету қызметінің күшімен және қаражатымен ұйымдастырылады және жүзеге асырылады.

      16. Мекеменің медициналық бөлімінің міндетіне:
      кір жуу блоктарының құрылысы немесе қайта жөндеуінің жүргізілуіне алдын алу санитариялық қадағалауды;
      санитариялық ережеге сәйкес қондырғыларға, моншаның жабдығы мен ұсталуына, кір жууға, дезинфекция жасаудың сапасына, уақытылы жүргізілуіне бақылауға, санитариялық өңдеуге, киім ауыстыруына, оны жууына, үздіксіз ыстық және суық сумен жабдықтауға ағымдағы санитариялық қадағалауды;
      кір жуумен қамтамасыз ету жұмысын істейтін адамдарға, оның декреттелген топтағы адамдарға қатысты барлық іс-шараларымен медициналық тексерісті;
      кір жуумен қамтамасыз ету бөлігіне МСЭҚБ-нің ұсынысы мен тапсырмасын мекеменің басшылығына хабарлаумен бірге орындауына бақылауды жүзеге асыру енеді.

      17. Моншада мекемеде ұсталатын тұлғаларға санитариялық өңдеу жүргізіледі.
      Оны жүргізудің жиілігі:
      жоспарлы іс-шаралар ретінде - айына 1 рет;
      жоспардан тыс - эпидемиялық көрсеткіш бойынша және жаңадан келген адамдарды қабылдау кезінде туындайды.

18. Санитариялық өңдеу - моншада адамның сабын мен сүрткішпен жуынуы (педикулез кезінде шашты өңдеу), төсек орыны мен киімдерді міндетті ауыстыруы, дезинфекцияланған камерада жеке киімдер мен төсек орындарды (көпшіктерді, матрацтарды, көпшіктерді) дизенсекциялау, дезинфекциялау болып табылады.

      19. Санитариялық өңдеу жүргізу кезінде моншалар өткізу режимі бойынша, яғни оған түсетіндердің қозғалысы бір бағытта ғана болады.
      Санитариялық өңдеуге белгіленген моншалардың жеке кіру және шығу есігі, жуатын киімдері мен іш киімдерін дезинфекциялау камерасына беретін шешінетін орыны; жуынған соң шығып, дезинфекция мен дезинфекциядан өткен киімдерін жеке камераның таза бөлімшесінен терезе арқылы алатын киінетін орны болады. Стационарлық дезинфекция камерасы болады.
      Дезинфекция камерасының өткізу тәртібі моншаның өткізу тәртібіне сәйкес болуы керек.

20. Камералық дезинфекция бойынша іс-шаралар сәйкестендірілген бұйрықтары мен нұсқаулықтарының талаптары негізінде жүргізіледі.

      21. Дезинфекциялық-камералық үй-жайды тексеру кезінде мыналарға:
      дезинфекция камерасының санитариялық-техникалық жағдайына;
      залалсыздандырудың белгіленген режимін сақтауына;
      төсек орындары мен киімдерді залалсыздандыру камерасының толықтығына;
      барынша термометрдің көмегі кезінде температуралық режимді тексеруге;
      санитариялық ережені сақтау, өңдеу режимі бойынша қызметкердің білімін тексеруге;
      алдындағы ұсынысты орындауды тексеруге;
      дезинфекция сапасын тексерудің физикалық және химиялық пайдалануына көңіл аудару керек.

22. Мекемеде ұсталатын адамдар моншада ішкі киім мен төсек орынын бір уақытта ауыстырумен жеті күнде бір реттен көп жуынады. Терінің тез кірленуімен байланысты жұмыстарды орындаушы адамдар мен аспазшылар, одан басқа, күнделікті душ қабылдайды.
Моншада жуынатындардың әр ауысымы алдында кезекшілер үй-жайды тазалап жуады және аумақта пайдалануға рұқсат етілген препараттармен дезинфекция жасайды.

23. Жуынғаннан кейін дене жуғышты әр ауысым алдында 2 %-тік сабын-сода ерітіндісінде 15 минөттай қайнатумен дезинфекцияланады немесе дезинфекциялайтын ерітіндіде ұсталады. Легендер, орындықтар дезинфекциялайтын ерітіндімен өңделеді.
Шаштараз құралдары (май, ұстара) 0,6 %-тік кальций гипохлориді ерітіндісінде 30 минөттай немесе кез-келген басқа дезинфекциялайтын ерітіндіде ұсталады, сосын тұндырылған суда шайылады және кептіріледі.

24. Терінің іріңді және грибок ауруларымен зақымданған адамдар басқа адамдардан кейін және соңғы кезекте жеке жуынады, сосын моншада 2 %-тік сабын-сода ерітіндісінде Қазақстан Республикасы аумағында қолдануға рұқсат етілген басқа да дезинфектант ерітіндісінде дезинфекция жүргізіледі.
Туберкулез бойынша бақылаудағы сотталғандар арнайы оларға белгіленген күні жеке жуынады, кейін моншада соңғы дезинфекция жасалады.

25. Моншадан кір киімдер, сондай-ақ тікелей жатақханадан төсек орын жабдықтары кір жуу бөлімдеріне жіберіледі.

26. Медицина бөлімінің стационарынан туберкулезбен ауыратындарды ұстауға алынған киімдер жуу алдында міндетті түрде сілтілі ерітіндіде 1 сағат бойы қайнатылады немесе дезерітіндіде ұсталады және арнайы бекітілген машинада жуылады.

27. Кір бөліктің үй-жайы жұмыстан соң тазалап жуылады және дезинфекцияланады.

28. Көрпе, матрас қапшығы және төсек орын жабдықтары тоқсанда 1 рет жуылады.

29. Монша, кір жуу бөлмелері су жүргізумен, су жүргізу каналымен, жылытумен, желдеткішпен және ыстық су жабдықтаумен қамтамасыз етіледі.

30. Судың сапасы ауызсуға қойылатын санитариялық ережелер талаптарын қанағаттандыруы керек.

31. Тазалау құбырлары бар су жүргізу каналдары пунктінде тұрып қалған сулар су жүргізу каналдарының торынан өткізіледі, оны алдын-ала тазалау (өшірілген әк ерітіндісімен коагулициялау) кір жуу блогынан тұрып қалған сулар тазалау құбырына жіберілетін тұрып қалған сулар санынан 25 %-ға жоғарыласа жүргізіледі. Ұйыту үшін СаО белсенділігі бойынша тұрып қалған судың 400 г/м көлемінде әк қолданылады. Белсенді калций қышқылының есептеулі көлемі әктен 50%-ын құрайды.
Тұрып қалған суды тазалауға арналған су жүргізу каналы емес пунктте жергілікті тазалау су жүргізу каналының құбырын орналастырады.

32. Тұрып қалған суды тазалау орны мен түсіру орнын сәйкес аумақтардағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саулығы саласында қызмет ететін атқарушы органдармен келісілуі қажет.

33. Кір жуу блогының тұрып қалған суын су қоймасына, аңғарға ұйыту және тұндыру схемасы бойынша алдан-ала тазалаусыз түсіруге тыйым салынады (белсенді хлордың 5-10 мг/л дозасы).

5. Эпидемияға қарсы қамтамасыз етуді
ұйымдастырудың жалпы ережелері

34. Мекемеде эпидемияға қарсы іс-шаралар кешенін ұйымдастыру мекеме бастығына жүктеледі. Оны өткізуге режимді, жедел, тәрбие, инденданттық және шаруашылықпен қамтамасыз ету және басқа да қызметтер тартылады.

      35. Эпидемияға қарсы іс-шаралар:
      мекемеде инфекциялық ауруларды асқындыруды;
      арнайы контингент арасында инфекциялық ауруларды болдыруды, таратуды және жоюды;
      мекеме шегінен инфекциялық ауруларды таратуды ескертуге бағытталады.

      36. Эпидемияға қарсы қамтамасыз ету:
      мекемеде және оның орналасқан ауданында санитариялық-гигиеналық жағдайын қадағалауды;
      арнайы контингентті қабылдауда мекемеде өткізілетін іс-шараларды;
      арнайы контингентті медициналық жүйелі қадағалауды;
      декретирленген адамдарды (тамақтандырумен, сумен жабдықтаумен байланысты) жүйелі медициналық тексеріс және зертханалық зерттеуді;
      аумақты, жатақхананы ұстауға, тамақтандыру, сумен жабдықтау және су жүргізу каналын ұйымдастыруға, кір жуумен қамтамасыз етуге, жеке гигиенаны сақтауға санитариялық-эпидемиологиялық бақылауды;
      жоспарлы және алдын-ала егуді жүргізуді;
      алдын-ала дезинфекциялауды, дезинсекциялауды және дератизациялауды жүргізуді;
      арнайы контингенттің санитариялық мәдениетін көтеруді;
      мекеменің медициналық қызметкерінің эпидемиологияға қарсы қорғау мәселелері бойынша жүйелі жетілдіруді және дайындауды;
      инфекциялы аурулардың (медициналық бөлімдерге қосымша керуеттер әкелу, қажетті жабдықтармен жарақтандыру) пайда болуы жағдайында эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізу үшін күш және қаражат дайындауды;
      жедел және ретроспективті талдауын енгізеді.

37. Санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау - арнайы контингентті эпидемияға қарсы қамтамасыз етуі бойынша іс-шараларды ұйымдастыру және жоспарлау үшін негізі болып табылады.

      38. Санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың тапсырмалары:
      мекеменің орналасу ауданының санитариялық-эпидемиологиялық жағдайын жүйелі зерттеу;
      мекеме орналасқан аумақтың, су көздерінің және жергілікті пункттің санитариялық жағдайына үздіксіз бақылау жасау;
      мекеменің орналасу ауданындағы сыртқы орта объектілерінің бактериалы ластануын табу, эпизотия және инфекциялы аурулардың қозуы туралы мәліметтерді уақытылы алу болып табылады.

      39. Мекеменің орналасу ауданының санитариялық-эпидемиологиялық жағдайы бойынша мәліметтерді зерттеу және нақтылау:
      жергілікті жердің инфекциялы аурулармен ауру құрылымымен және өсуімен танысумен;
      эпидемиялық ауруларды тарату жолдарының мүмкін көздерін және мекемеде ұсталатын адамдардың тез қабылдауын зерттеумен;
      медицина және ветеринарлық емдеу-алдын-алу мекемелер жүргізетін алдын-алу, эпидемияға қарсы және эпизоотикалық іс-шаралардың көлемі және сапасымен танысумен қамтамасыз етіледі.

      40. Мекеменің орналасқан ауданындағы эпидемиологиялық жабдықталуы туралы жүйелі ақпарат:
      жергілікті денсаулық сақтау органынан жұртшылық арасында инфекциялы аурумен ауыратындар туралы ақпаратты алумен;
      жоғарыдағы медицина мекемелерінен республиканың, облыстың санитариялық-эпидемиологиялық жағдайы туралы мәліметті алумен;
      денсаулық сақтау органдарының мекемелері өткізетін медициналық съездер, конференциялар, кеңестер, семинарлар және қоғам отырыстары жұмыстарына дәрігерлердің қатысуымен жеткізіледі.

      41. Мекеменің медицина бөлімінің бастықтары санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүргізуде:
      жұртшылық пен жануарлар арасында инфекциялы аурумен ауыратындар туралы, мекеме орналасқан аудандарда жүргізілетін алдын-алу, эпидемияға қарсы және эпизоотикалық іс-шаралар туралы мәліметтерді жүйелі алу үшін;
      жүргізілетін алдын-алу, эпидемияға қарсы іс-шараларды реттеу үшін;
      арнайы контингентті эпидемияға қарсы қамтамасыз ету мәселелері бойынша кеңес және басқа көмек түрлерін алу үшін денсаулық сақтаудың жергілікті органдарымен және ветеринариямен тығыз байланыста болуы керек.

      42. Мекемеге инфекциялы ауруларды әкелудің алдын-алу мақсатында тәуліктік мерзімге келгендердің барлығы тері, венерологиялық аурулары немесе басқа да инфекциялы аурулары табылуы мүмкін толық санитариялық өңдеуден және медициналық мәлімдемеден өтеді. Келген сотталғандардың үзіліссіз флюоротексерістен өтеді: қажет жағдайда қаралады. Түзеу мекемесіне келгендердің барлығы 6 айға дейін медициналық қарауға жатады.
      Түзеу мекемелерінде, аумақта орналасқан ауруханаға емделуге жіберілген және белгіленген диагнозы бар адамдардан тыс барлық жаңадан келген сотталғандар түзеу мекемесі құрамында оларға 15 тәулік ішінде медициналық қадағалау белгіленген, басқа контингенттен оқшауланған карантин үй-жайына орналастырылады, кейін олар тұрғын аймақтарға ауыстырылады.
      Медициналық қадағалау кезінде сотталғандар санынан инфекциялы аурумен ауыратындарды айқындағанда эпидемияға қарсы іс-шаралар кешені өткізіледі. Медициналық қадағалаудың ұзақтылығы соңғы ауырған адамды оқшаулаған күннен бастап белгіленеді.
     Ескерту. 42-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Әділет министрінің 2008.12.12 N 338, ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2008.12.18 N 651 бірлескен бұйрығымен.

43. Мекемелерде алдын-алу, эпидемияға қарсы іс-шараларды уақытылы жүзеге асыруды арнайы белгіленген күнтізбе-ай, тоқсан, жыл кезеңінде эпидемиологиялық талдау (ретроспективалық талдау) жүргізу қажет. Одан басқа, эпидемиологиялық талдау (жедел эпидемиологиялық талдау) эпидемия ошағында жүргізіледі. Мекемеде эпидемиологиялық талдауды МСЭҚБ-нің мамандары жүргізеді.

44. Ретроспективті эпидемиологиялық талдауды жүргізуде қызмет көрсететін адамдар арасында аурудың құрылымы, динамикасы, деңгейі зерттеледі. Инфекция көзі, жұқтыру жолының ерекшелігі әр нозологиялық нысан бойынша зерттеледі. Одан басқа, инфекциялы аурудың келесі жорамалы үшін эпидемиялық ошақтың пайда болу себебінің нақты талдауы жүргізіледі.

45. Эпидемиологиялық болжамдар нақты жағдайлардағы эпидемиялық үрдісі ағымының тенденциясын белгілеу үшін жүргізіледі және жыл мерзімінің өткен кезеңіне және нақты инфекциялы аурудың эпидемиологиялық ерекшеліктеріне эпидемиологиялық қадағалау, эпидемиологиялық талдау нәтижелерін есепке ала отырып беріледі. Эпидемиологиялық болжам негізінде медицина бөлімінің бастықтары арнайы контингент арасында инфекциялы аурудың алдын-алуын ұйымдастыру бойынша ұсыныстарды әзірлейді.

6. Мекемелерде эпидемияға қарсы қамтамасыз ету 1. Инфекциялы ауруларды айқындаған кездегі
эпидемияға қарсы іс-шаралар жүйесі

      46. Мекемелерде инфекциялық аурулар анықталғанда медициналық бөлімдерінің бастықтары эпидемияға қарсы мынадай іс-шаралар өткізуді ұйымдастырады:
      ауруларды анықтау, оқшаулау және госпиталдандыру, дәрігер-инфекционисттің кеңесі мен емдеуі;
      ағымды және қорытынды дезинфекциясы;
      инфекциялы аурулардың көздерін айқындау және оқшаулау провизорлық іс-шараларды өткізу үшін байланыстық аяны белгілеу мақсатында медициналық қарау, обсервация және карантин;
      санитариялық-гигиеналық іс-шараларды өткізуге бақылау;
      егулерді өткізу.

47. Инфекциялы аурулардың уақытылы (ерте) айқындау амбулаторлық қабылдауда, медициналық тексерістер кезінде, сондай-ақ жатақханаларды, мекеменің әкімшілігімен бірлесіп, айналып өту кезінде медициналық қызметкерлер жүзеге асырады.

48. Инфекциялы ауруға айқындалған аурулар мен күдіктілер алдын-ала мекеменің медициналық бөлімі жанында жабдықталған медициналық изоляторларға тез арада барады. Эпидемимиялық көрсеткіштері бойынша (науқастар жаппай түскенде) ол кеңейтілуі және жабдықталуы мүмкін (медициналық изолятор ретінде камера, жатақхана, мекеменің мектебі жабдықталуы мүмкін). Медициналық изоляторларда дәрігер аурудан эпидемиологиялық анамнез жинайды, оны тексереді, диагнозын анықтайды, және оған дәрігерлік жәрдем көрсетеді. Инфекциялы ауруға аурулар мен күдіктілерді медициналық изоляторға инфекциялы ауруы таратылуының мүмкіндігін болдырмау үшін уақытша госпиталдандыруға дейін немесе бақылау үшін орналастырады. Олар медициналық изоляторда болған кезде жұмыстың эпидемияға қарсы режимі сақталады.

      49. Эпидемияға қарсы режим ретінде медициналық персонал үшін толық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін медициналық изолятор жұмысының ұйымдастыру тәртібі, ол аурулар, сондай-ақ қызмет көрсету персоналымен палата ішінде жұқтыру және оның шектеріне инфекцияның тарау мүмкіндігін болдырмайды. Эпидемияға қарсы режим нақты инфекцияның эпидемиологиялық ерешелектерімен анықталады (беру механизмі).
      Жалпы талаптар:
      инфекцияны берудің түрлі механизмдері бар инфекциялы аурулар бөлек орналастыру;
      оқшауланған палаталарды (палата ретінде жабдықталған үй-жайларды) тамақтандыру мен сумен жабдықтау объектілерінен 30 метрден кем емес қашықта орналастыру;
      оқшауланған палаталарды киім-кешек, толық комплекті мен төсек орын керек-жарақтары, ауруды күту заттары, кірді суға салуға арналған ыдыстар, ыдыс аяқ, киім сақтауға арналған қаптар, аурулардан бөлінетін заттарды дезинфекциялауға арналған қабылдағыштармен, сондай-ақ дезинфекциялық және дезинсекциялық заттармен қамтамасыз ету;
      оқшауланған палатаға түскен ауруларды гигиеналық шаю, ал көрсету кезінде - санитарлық өңдеу;
      дезинфекциялық режимді сақтау болып табылады.

      50. Денсаулық сақтау органдарының инфекциялық ауруханасына (бөліміне) немесе мекеме ауруханасының (инфекциялық бөліміне, инфекциялық боксіне) жекеленген жағдайларда инфекциямен ауырған жеткізіледі. Көліктің барлық түрлерінде сау және инфекциялық аурумен ауырған адамдарды бірге алып жүруге жол берілмейді. Азық-түлік тағамдарды тасымалдайтын көлікті үзілді-кесілді пайдалануға тыйым салынады.
      Инфекциямен ауырған инфекциялық ауруханаға жеткізу үшін міндетті түрде медициналық қызметкер бөлінеді оның өзінде жедел көмек көрсету үшін кажетті медикаменттері, сондай-ақ инфекциялық ауру сипатына сәйкес ауруды күту заттары (аурудың шығындыларын жинау мен залалсыздандыру үшін шелек және т.б.) мен дезинфекциялайтын құралдар болуы тиіс.
      Инфекциямен ауырғанды тасымалдаған көлік госпиталдандырған мекеменің күшімен көшірілгеннен кейін 2 сағаттан кешіктірілмей қорытынды дезинфекцияға жатады.

51. Эпидемияға қарсы іс-шаралар ауру пайда болғанда эпидемиялық ошақ шегінде өткізіледі. Эпидемиялық ошақ шектері осы инфекция аурудың жұғу механизмі жүруі мүмкін шегіндегі аумақпен (камера, жасақ, бригада, мекеме) белгіленеді. Эпидемиологиялық ошақ әсерінің ұзақтығы инфекция көзі жойылғаннан және қорытынды дезинфекциялау өткізілгеннен кейін аурудың инкубациялық кезеңінің барынша мерзімімен белгіленеді.

      52. Эпидемияға қарсы іс-шараларының тізбесін анықтау мен нақтылау үшін мекеме медициналық бөлімінің бастығы және МСЭҚБ эпидемиологы эпидемиологиялық тексеруін.
      Тексеру үрдісінде инфекцияның болжамды көзі, нақты жағдайларда қоздырғыштың таратылуы мүмкін жолдары мен факторлары айқындалады, жұғу қауіпсіздігін төндіретін адамдар аясы белгіленеді.
      Аурудың жете жағдайларының себебі бойынша эпидемиологиялық тексеріс кезінде медициналық бөлімнің бастығы:
      аурудан жауап алу мен тексеруін;
      ошақта онымен байланысқандардан жауап алу мен тексеруін;
      сыртқы аяны тексеру, соның ішінде лабораторлық тексерісті өткізеді.
      Жауап алу мен тексеріс нақты инфекцияның эпидемиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес және инфекция көздерін және жұғу жолдарын анықтау мақсатында зерттеудің зертханалық әдістерін пайдаланумен мақсатты жүргізіледі. Эпидемиологиялық тексерістің мәліметтері ошақта өткізілетін іс-шараларды реттеу үшін қолданылады.
      Топтасқан аурулардың (эпидемиологиялық тұтану) себебі бойынша эпидемиологиялық тексеріс кезінде медициналық бөлімінің бастығы МСЭҚБ эпидемиологымен бірлесіп, жоғарыда көрсетілген іс-шаралардан басқа, жасақтар, бригадалар, камералар бойынша аурудың пайда болған мерзімдері бойынша, нақты жағдайларға сәйкес ауырғанның тұрмысының ерекшеліктері мен басқа белгілер бойынша тараудың талдауын жүргізеді. Осындай тексерістің мақсаты әр ауырған үшін инфекцияның көзі мен жұғу жолдарын және топтасқан аурудың дамуының барлық механизмін анықтау болып табылады.

53. Медициналық бөлімінің бастығы инфекциялық аурудың пайда болған жағдайы туралы жоғарыдағы медициналық бастығын хабарландырумен мекеменің бастығына баяндайды, сондай-ақ диагноз белгіленген сәттен бастап 12 сағаттан кешіктірілмей инфекциялық ауру, аспен улану, егуге бұрыс реакция туралы жедел хабарламаны МСЭҚБ-не жібереді. Хабарландырудың уақтылығына жауапкершілік мекеменің бастығына жүктеледі. Эпидтексеріс кезінде белгіленген нысан бойынша инфекциялық ауру ошағының эпидемиологиялық тексерісінің картасы жасалады, ол одан әрі МСЭҚБ жіберіледі.

      54. Эпидемиологиялық ошақта эпидемияға қарсы режимдік-шектеу іс-шаралары өткізіледі, олардың мәні инфекцияның сипатына, мекемелердегі арнайы контингентінің орналастыру ерекшеліктеріне байланысты.
      Эпидемияға қарсы режимдік-шектеу іс-шараларының үш санаты бар:
      күшейтілген медициналық қарау;
      обсервация;
      карантин.

55. Күшейтілген медициналық қарау инфекциямен ауырғандарды оларды сонан соң оқшаулау және госпиталдандырумен белсенді анықтауға бағытталған. Инфекциямен ауыратындарды белсенді анықтау сұрау салу, тексеріс, термометрия, зертханалық зерттеу жолдарымен жүзеге асырылады.
Күшейтілген медициналық қарау мекеменің медициналық бөлімі бастығының нұсқауы бойынша енгізіледі.

      56. Обсервация медициналық бөлімі бастығының ұсынымы бойынша мекеме бастығы бұйрығымен енгізіледі.
      Обсервация:
      күшейтілген медициналық қарауды;
      мекемелерге сотталғандардың түсуін шектеуді. Обсервация кіргізілген мекемеге этаптың келуі жағдайында келген сотталғандар бөлек орналастырылады, ал мекемеден кету туралы мәселе әр жағдайда жеке шешіледі;
      туысқандармен кездесулерді шектеу және тоқтатуды;
      арнайы емдеу-алдын-алу және санитариялық эпидемияға қарсы іс-шараларды өткізуді көздейді.

      57. Карантин мынадай іс-шараларды өткізуді:
      арнайы контингентті толық оқшаулау, мекемеден шығуға және одан шығуға тыйым салу, мекеме ішінде сотталғандардың жүруін;
      күшейтілген медициналық қарауды;
      арнайы емдеу-алдын-алу және санитариялық эпидемияға қарсы іс-шараларды өткізуді көздейді;
      Мекеменің материалдық-техникалық жабдықталуы жүк алаңдары арқылы жүзеге асырылады. Мекеменің ішінде жасақтар бойынша сотталғандардың бөлінуі бір бірінен барынша оқшаулау және жеткізу пункттері арқылы тамақтандыруын ұйымдастырумен жүзеге асырылады.
      Карантин шарттарын орындауын қамтамасыз ету үшін мекеменің жұмысы қызметті атқарудың күшейтілген нысаны бойынша ұйымдастырылады. Мекемеде карантин қылмыстық-атқару жүйесінің аумақтық органдарының басшылығының бұйрығымен санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының ұсынымен белгіленеді.
      Уақытша кездесулерге және мекемеге келуге тыйым салынады, бұл туралы қадағалайтын прокурорға хабардар етіледі.

2. Жеке инфекциялық аурулар кезінде
эпидемияға қарсы іс-шаралар

      58. Ішек инфекциясының алдын-алу жөніндегі іс-шаралар кешенді ұдайы жүргізіледі. Негізгі санитариялық-алдын-алу шаралары:
      арнайы контингентті орналастыру, су және тамақпен жабдықтау жағдайларына лабораториялық зерттеу әдістерін қолдана отырып, пәрменді медициналық бақылауды қамтамасыз ету;
      декретирленген контингентті қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес лабораториялық зерттеу;
      алдын-ала дезинфекция мен дезинсекцияны жүргізу (үй-жайларды, қоқыс және қалдықтар жиналған орындарды, шыбындармен күрес, ауыз су және шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктері үшін пайдаланатын суды заласыздандыру, сумен жабдықтау автономдық жүйелерін және суды жеткізу мен сақтауға арналған ыдыстарды дезинфекциялау, ас-үйдің керек-жарақтары мен ыдыстарын залалсыздандыру);
      жеке гигиенаның негізгі талаптарын арнайы контингентпен сақтауға және гигиеналық ережелерді сақталуы үшін тиісті жағдайларды жасауға медициналық бақылау;
      дизентерия мен өткір ішек аурулармен соңғы 6 ай ішінде барлық ауырғандарды, іш сүзегімен және паратифтермен - мерзіміне қарамастан айқындау және есепке алу; медициналық тексерістерді өткізу одан әрі олардың диспансерлік бақылауымен;
      дизентериямен ауыратындарды, сондай-ақ өткір ішек инфекциялық ауырулармен ауратындарды ерте айқындау (бірінші тәулікте), оқшаулау және госпиталдандыру;
      аурулармен байланыста болған адамдарды көрсетімдер бойынша медициналық тексеру (бактериологикалық тексеріспен) және оларды профилактикалық фагировалау;
      іш сүзегіне қарсы тиісті контингенттерге профилактикалық егулерді ұйымдастыру және жүргізу;
      арнайы контингент арасында санитариялық - ағарту жұмыстарын жүргізу болып табылады.

59. Медициналық бақылауға тамақтандыру және сумен жабдықтау объектілерінде тұрақты жұмыс істейтін, соның ішінде аспазшылар, нан кесушілер, қоймашылар, тұрақты асхананың қызметкерлері, азық-түлік фургондары мен суға арналған цистерналарының жүргізушілері, слесарлар және су алатын құрылыстар мен су құбырларына қызмет көрсететін өзге персонал жатады.
Тамақтандыру және сумен жабдықтау объектілері қызметкерлерінің тексеріс мерзімдері бұзылғаны үшін тиісті қызметтің бастықтары жауапты.

60. Асханаға жұмысқа шығатын арнайы контингенттің медициналық қарауы олардың нарядқа шығу алдында медициналық қызметкерімен жүргізіледі, бұл туралы тері мен тері клетчаткасының іріңді ауруларына тамақ блокының қызметкерлерін медициналық қарау журналында белгі соғылады.
Өткір ішек инфекцияларымен немесе дизентерияның созылмалы нысанымен зардап шегетін аурулардан кейін диспансерлік бақылауда тұратын адамдар ас үйіне нарядқа қойылмайды.

61. Диагнозы анықталмаған науқастар, 3 күн және одан да көп қызуы көтерілгендер іш сүзегіне тексеріледі. Науқастың қанын гемокультураға және нәжісін копрокультураға тексереді, динамикада серологиялық диагностикалау әдістері (Видаль реакциясы, Vi - гемагглютинациясы, цистеин сынамасымен пассивтік гемагглютинация реакциясы) пайдаланылады.

62. Сальмонеллез, іш сүзегімен ауырғандар есепке алу мен диспансерлік бақылауға жатады.
Диспансерлік бақылау кезінде ауырғанның денсаулық күйі туралы мәліметтер, сондай-ақ лабораториялық және клиникалық тексерістердің нәтижелері тексерілетін адамның медициналық амбулаторлық картасына енгізіледі. Мекеменің медициналық қызметкерлері диспансерлік бақылау кезіндегі лабораторлық зерттеулері үшін материалды алып, лабораторияларға жеткізеді.

63. Эпидемияға қарсы іс-шаралар ошақтарды жоюға бағытталады және жедел ішек инфекцияларымен жеке немесе топтасқан аурулардың эпидемиологиялық тексерістер нәтижесі негізінде жүргізіледі.

      64. Жедел ішек инфекцияларымен жеке аурулардың эпидемиологиялық тексерістерін медициналық бөлімдері дәрігерлері (бастықтары) жүргізеді және мынадай мақсаттарды көздейді:
      аурудың жұқтырған орнын анықтау;
      қоздырғыштың жұқтыру мүмкіндік жолдарын анықтау (тамақ - қандай, қашан және қайда қолданылған, су - қашан, қай көзден және қашан қолданылған);
      жұқтыру қатарыне жататын адамдардың аясын анықтау.
      Бұл мақсаттарды шешу үшін:
      ауруларға сұрау салу және тексеру;
      ошақтардағы байланысқандарға сұрау салу және тексеру;
      мекеменің шегінде сыртқы қоршау объектілерін қарау және тексеру;
      Ауруға сұрау салғанда эпидемиологиялық анамнез жиналады. Сонымен қатар:
      аурудың басталу уақыты;
      бұрын ішек инфекцияларымен ауырды ма (қашан, қайда емделді);
      тамақтанудың және су пайдаланудың сипаты;
      аурудың басына дейін инкубациондық кезеңде барынша мерзімі ішінде ауырған адам қайда болғаны (жұқтыру орны туралы мәселесін шешу үшін);
      осы аурудың клиникалық ерешеліктері анықталады.
      Аурумен бірге мүмкін жұқтырған (немесе одан) адамдарды айқындау жүргізіледі. Мекеме ішінде жұқтыру фактісі айқындалғанда тамақтандыру қызметкерлері мен ауырғандардың бактериологиялық тексерісі жүргізіледі.
      Аурудың жұқтыру пайда болған жағдайларды анықтау мақсатында ауруға және өзге адамдарға сұрау салғанда алынған мәліметтерге сәйкес сыртқы қоршаудың (тамақтандыру және сумен жабдықтау объектілері, ауру болған орындар, дәретханалар, аумақтар) элементтері зерттеледі.

      65. Топтасқан аурулардың (өршудің) эпидемиологиялық тексерісін, әдеттегідей, эпидемиолог-дәрігері медициналық бөлімінің бастығы (дәрігері) қатысуымен жүзеге асырады. Эпидемиолог-дәрігері келгенге дейін медициналық бөлімінің бастығы (дәрігері) дербес эпидемиологикалық тексерісін бастау тиіс және оның негізінде - қажетті эпидемияға қарсы іс-шараларды өткізу міндетті.
      Эпидемиологикалық тексерістің негізгі мақсаты тұтанудың түрі мен сипатын, сондай-ақ оның дамуына әсер ететін жағдайларын белгілеу болып табылады.
      Эпидемиологикалық тексерістің барысында тұтануға әсер еткен болжамды себептерді анықтау мақсатында ошақтың бөлек объектілерінің (тамақтандыру және сумен жабдықтау объектілері, аумақтың тазалануы) санитариялық күйі туралы мәліметтер жиналады. Жасақтар бойынша аурудың құрылымы тұтанудың дамуына әсер ететін факторларымен және ауырғандардың еңбек пен тұрмыс жағдайларымен салыстырылады. Сонымен қатар судың, күдікті ас тағамдардың және тамақтандыру блоктары шайындарының лабораториялық зерттеулері, сондай-ақ тамақтандыру қызметкерлерінің, ауырғандардың бактериологиялық тексерістері жүргізіледі.

66. Эпидемиологикалық тексерістің қорытынды кезеңі барлық материалдарды талдау мен жинақтау болып табылады. Фактілерді салыстыру және барлық мәліметтерді критикалық бағалау негізінде инфекция көздері, жұғу жолдары мен жедел ішек инфекциясы пайда болуына әсер ететін жағдайлары туралы соңғы қорытындылар қалыптасады. Бұл қорытындылар эпидемияға қарсы іс-шараларының көлемі мен сипатын анықтау және оларды неғұрлым жедел тиімділігін нақты жағдайларда қамтамасыз етіп мақсатты жүргізу үшін қолданылады.

      67. Мекемеде ішек инфекциялық аурудың бірі пайда болғанда эпидемияға қарсы іс-шаралар бірден ауру айқындалған кейін басталады.
      Медициналық бөлімінің бастығы:
      ауруды тез арада оқшаулау мен госпиталдандыруын ұйымдастыру;
      бұл туралы мекеме бастығы мен жоғарыда тұрған медициналық бастығына хабарлауға, инфекциялық ауру, жедел кәсіби улану, егудің ерекше реакциясы туралы жедел хабарлама аумақтық МСЭҚБ-не жіберуге;
      ошақтағы қорытынды дезинфекциялауын өткізуін ұйымдастыруға;
      эпидемиялық ошақтарда аурулармен байланысқан адамдарға, міндетті түрде лабораториялық тексеріспен және оларды сол уақыт аралығында наряд құрамына қосуға тыйым салумен дизентерияда - 7, іш сүзегінде - 21, вирустық гепатитте - 35 тәулік ішінде медициналық бақылау белгілеуге, көрсетім бойынша зертханалық тексерумен және оларды осы мерзім бойы асхана бойынша наряд құрамына қосуға тыйым салуға;
      аурудың сылтаурату көріністерінің мүмкіндігін болдырмау жөніндегі жұмыстарын жүргізуге;
      тамақтандыру және сумен жабдықтауға, аумақты тазалауға бақылауды күшейтуге міндетті.

      68. Жедел ішек инфекцияларының эпидемиялық тұтануы пайда болғанда жоғарыда көрсетілген іс-шаралардан басқа, қосымша:
      1) тағам сипаты тұтануда:
      санитариялық-эпидемиологиялық мекемесіне сараптамаға байқауына кейін жіберумен күдікті азық-түліктерді, тағамдарды немесе олардың қалдықтарын пайдаланудан шығару;
      тамақтың инфекциялануына және онда қоздырғыштардың көбеюіне әсер ететін себептерін айқындау және жою;
      жуу, дезинфекциялау құралдарды пайдаланумен азық-түлік тағамды объектілерін жете тазалау, ыдыс-аяқ пен керек-жарақты қайнату;
      тамақтандыру қызметкерлерінің және ас үйде нарядтағы адамдардың жеке гигиена ережелерін сақтауына бақылауды күшейту;
      2) су сипатты тұтануда:
      сумен жабдықтау жүйесінің немесе оның жеке элементтері ластану себептерін айқындау және жою;
      су жеткізу құрылымдарын, су немесе судың көздеріне арналған ыдыстарды дезинфекциялау;
      пайдалануға жарамды сумен арнайы контингентті тез арада қамтамасыз ету.
      Дизентерия кезінде - 7, (іш сүзегі кезінде - 21, А вирустық гепатиті кезінде - 35) тәулік өткенннен кейін соңғы ауру оқшауланғаннан кейін және қорытынды дезинфекциялау өткізілгеннен кейін ошақта жаңа аурулар мен бактерия тасымалдаушылар пайда болмаса ошақ жойылды деп есептеледі.

      69. Эпидемияға қарсы іс-шаралары өткізгенде инфекцияның мынадай эпидемиологиялық ерекшеліктері есепке алынуы тиіс:
      1) дизентерия кезінде:
      жедел бактериялық дизентерия жасырын өтуіне байланысты, арнайы контингент арасында колит, энтерит және энтероколит аурудың әр жағдайы бойынша мекемелерде дизентерия кезіндегідей эпидемияға қарсы іс-шараларының барлық кешенін өткізу қажет;
      2) іш сүзегі мен паратиф кезінде:
      эпидемиологиялық талдауды жеңілдету үшін тифопаратифозтық аурулар пайда болған жағдайларда, инфекция көзі ретінде осы тасымалдаушы күдікті болғанда іш сүзегі мен паратиф бактериясының созылмалы тасымалдаушысында ол шығаратын бактериялар фаготипі белгіленеді және медициналық амбулаториялық картасында көрсетіледі.
      Тасымалдаушы басқа мекемеге кеткенде немесе босағанда, ол туралы мәліметтер МСЭҚБ-не хабарланады.
      3) холера кезінде:
      жедел ішек ауруларымен аурудың тұрақты эпидемиологиялық талдауы;
      тұрғын орны анықсыз жедел ішек инфекциялары бар ауруларды, декретирланған топтарды асқазан-ішек трактінің дисфункциясымен адамдарды холераға бактериологиялық тексерісі (мекемеге түскен кезде);
      мекемелерде жедел ішек ауруларынан барлық өлгендерді холераға, сондай-ақ холералық инфекцияға қарсы сипатты ерекшелікті немесе өлудің басқа себептері айқындалмағанда бактериологиялық тексерісімен ашып көру.

      70. А вирусты гепатиті (инфекциялық гепатит) кезінде ең эпидемиологиялық қаупін продромальді (сарыауру алдындағы) кезеңде ауырған адам төндіреді. Аурулардың көбінде қоздырғыштың бөлінуі сарыауру пайда болғаннан кейін тоқтатылады. Ауруларды сарыаурудың басталуынан кемінде үш аптаға дейін немесе аурудың басталуынан бастап 28 күнге дейін оқшаулайды.
      А вирусты гепатитімен ауырып қалғандармен байланыста болған адамдарға, сондай-ақ тамақтандыру және оған тең объектілердің барлық қызметкерлеріне 35 күн ішінде аптасына 1 реттен кем емес медициналық бақылау (термометрия, дәрет пен тері түсіне, көздің қасаң қабығына бақылау, бүйрек пен көкбауыр көлемін анықтау және т.б.) белгіленеді.
      Аурулармен қатынасқан адамдардың лабораториялық тексерісі (аланинаминотрансфераза немесе фруктоза-1-фосфатальдолазаны анықтау) терапевтің бақылауы және көрсеткіштер бойынша (жедел респираторлық аурулар санының өсуі бар болуы, әсіресе бүйректің өсуімен анықсыз этиологияның гепатолиеналық себебі болуымен) байланысты жүргізіледі. Мекемеде соңғы (отряд) ауруды оқшаулау күнінен бастап екі ай ішінде жоспарланған егулер, диагностикалық реакциялар, сондай-ақ стоматологиялық тексерістері жүргізілмейді.

      71. Ауа-тамшылық инфекцияларының алдын алудың негізгі іс-шаралары:
      жатақханаларды, камераларды, тамақ блоктарын, клубтарды және басқа үй-жайларды гигиеналық ұстау (температуралық режимді, желдету режимін, тазалау режимін сақтау);
      кез-келген респираторлық аурумен ауырғандарды белсенді айқындау және уақытылы оқшаулау;
      алдын-алу егулері.
      Аурудың өсуіне қарай оқшаулау-шектеу іс-шаралары жүргізіледі.

72. Тұмаумен күрестің ең тиімді шарасы вакцинопрофилактика болып табылады, ол инфекцияның эпидемиялық өрлеу кезінде жүргізіледі.

      73. Дифтерия кезінде инфекция көздері аурулар мен бактерия тасымалдаушылар болып табылады, және дифтерия палочкаларының токсигендік штаммдарын шығаратын тасымалдаушылар ғана қауіпті төндіреді. Сондықтан дифтерия ошақтарында аурулармен байланысқан адамдар 7 тәулік ішінде медициналық қарауға және бір сәттік бактериологикалық тексеріс пен вакцинацияға жатады (егер олар егілмесе). Дифтериямен науқас немесе дифтерия қоздырғышының тасымалданушысы айқындалғанда олар инфекциялық стационарға госпиталдандыруға жатады. Ошақтардағы байланыстағыларға бактериологиялық тексерістен кейін антибиотикопрофилактика жүргізіледі.
      Дифтерияны ерте айқындау мақсатында бадамшаларда патологиялық белгілері бар баспамен ауыратындарға аурудың басталуынан 3 күн аралығында белсенді бақылау жүзеге асырылады. Медициналық көмекке бірінші рет жолыққанда дифтерияға бір мәртелік бактериологиялық тексерісі жүргізіледі.
      Мекеме орналасқан аймақта дифтерия ауруының пайда болуы баспаның ауыр нысандарымен ауруларды госпиталдандыру үшін негізі болып табылады.
      Реконвалесценттер және токсигендік коринебактерий тасымалдаушылары бактериологикалық тексерістің бір мәртелік теріс нәтижелері алынғаннан кейін ғана саулардың арасында болуы мүмкін.

      74. Менингитпен ауыратын адам тез арада госпиталдандыруға жатады.
      Реконвалесценттер стационардан шыққаннан соң 5 күннен бұрын емес өкізілген бактериологиялық тексерістің бір теріс нәтижесінен кейін камераға (жасаққа) кіргізіледі.
      Байланыстағы адамдар 10 күн ішінде вакцинация мен медициналық қарауға және бір мәртелік бактериологиялық тексерісіне (мұрын-жұтқыншақтың, тері қабатын қарау және тәулікте екі рет термометрия) жатады. Терілерінде анықсыз этиологиялы бөртпелері бар адамдардың ауыз, мұрын-жұтқыншақтарында созылмалы және жедел қабыну көріністерін айқындауға ерекше назар аударылады.
      Ауыз бен мұрын-жұтқыншақтарда патологиялық өзгерістер болғанда аурулар мекеменің медициналық бөлімдеріне оқшауланады және емделеді. Терілерінде анықсыз бөртпелері бар адамдар менинггококцемияға күдіктелініп, госпиталандырылады.
      Тасымалдаушылармен контактта болған адамдарға бактериологиялық тексеріс жүргізілмейді.
      Санация курсы аяқталғаннан кейін 3 күннен соң бактериологиялық тексеріс бір рет жүргізіледі.
      Санациядан кейін тасымалдаушылар бір теріс бактериологиялық анализі болғанда сау адамдардың арасында болуы мүмкін.
      Ұзақ тасымалдауда (1 айдан жоғары) және мұрын-жұтқыншақта қабыну өзгерістері болмағанда тасымалдаушы сау адамдардың арасында болуы мүмкін.
      Қорытынды дезинфекциялау ошақтарда жүргізілмейді. Менингок инфекциясы бар ауруды тасымалдаған көлік дезинфекцияландыруға жатпайды.
      Үй-жайда күн сайын ылғалды тазалау және жиі желдету, ультрафиолет және бактерцидтық сәулендіру, камераларды барынша ошақты жабқанша нығыздау жүргізіледі.
      Менингококтық вакцинамен вакцинациялау эпидкөрсетімдер бойынша ДСМ шешімі бойынша ауырудың өрлеуі және оның деңгейінің 100 мың халыққа 20,0 көп артуы кезінде жүргізіледі.

      75. Медициналық көмекке жолыққанда және бөртпе сүзектің ошағы айқындалғанда күн сайын термометрия өткізумен қызуы бар ауруларды белсенді бақылайды. Бөртпе сүзегі болуы мүмкін (тұмау, пневмония, энцефалиттер) аурудың диагнозымен қызбалы аурулар 5 күннен астам қызбасы созылған жағдайда аурудың 6-күнінен бастап 3-5 күн аралығымен аурудың басталуында және реконвалесценция кезеңінде 7-10 күн аралығында міндетті серологиялық тексеріске жатады.
      Бөртпе сүзегімен ауыратындарға қатысқан адамдар тексеріс пен қаралуға тартылады:
      инкубациялық кезеңде аурулармен байланысқандар (инкубацияның соңғы күнінен басқа) сұрау салу арқылы, ал көрсеткіштері бойынша және реакция гемагглютинациясымен комбинациядағы комплементі байланыстыру реакциясы арқылы, соңғы 3 ай ішінде олардың біреуі бөртпе сүзегімен ауырды ма екені анықталады.
      инкубацияның соңғы күн кезеңінде аурумен қатынас жасағандар аурухананың инфекциялық бөліміне түскеніне дейін санитариялық өңдеу өткізу сәтінен санай бастап, күнделік термометриямен 25 күндік қарауға тартылады.
      инкубация кезінде аурулармен қатынасқандарға, сондай-ақ оның ауру кезінде қатысқандарға да жоғарыда көрсетілген шаралардың барлық кешені жүргізіледі.
      Байланыста болғандардың қатарынан температурасы көтерілгендер айқындалғанда олар медициналық бөлімінің стационар жағдайларында диагнозды анықтау үшін тез арада госпиталдандыруға жатады.
      Байланыста болған барлық басқа адамдардың лабораторлық тексерісі (комплементті байланыстыру реакциясы (бұдан әрі - КБР), гемагглютаниция реакциясы (бұдан әрі - ГАР) немесе агглютинация реакциясы (бұдан әрі - АР) арқылы) инфекцияның көзін анықтау үшін жүргізіледі. Педикулез болмағанда осындай тексерісті өткізудің көрсеткіштері болса: ошақ айқындалғанға дейін соңғы 3 ай ішінде қызба аурулармен аурғандар (олардың диагнозы мен ұзақтылығына қарамастан), педикулез болғанда бөртпе сүзегімен байланыста болған барлық адамдар тексеріледі.
      Аурулар мен барлық байланыста болған адамдар санитариялық өңдеуге дейін педикулезге міндетті түрде тексеріске тартылады.
      Ауру госпиталдандырылғаннан кейін медициналық қызметкер басшылығымен ошақта бөртпе сүзегінің және биттердің қоздырғыштарын толық жою мақсатында қорытынды дезинфекциясы өткізіледі.
      Байланыстағылар санитариялық өткізу пунктінде немесе нақтылық ережелерін сақтаумен сол мақсаттарға жабдықталған моншаларда санитариялық өндеуді өтеді.
      Бөртпе сүзегін алдын-алу жөніндегі іс-шаралары сотталғандар арасында биттеуді айқындауға және толық жоюға бағытталған.

      76. Педикулезге қарсы іс-шараларына ұжымдарда тиісті санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы режимді сақтауға бағытталған жалпы іс-шараларының кешені және педикулез табылған адамдарды санациялау жөніндегі спецификалық шаралар кіреді.
      Ұйымдастырылған ұжымдарда санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы режимді сақтауға қажетті жағдайларын қамтамасыз ету (санитариялық өткізу пункттермен, моншалармен, кір жуу бөлмелерімен, душ, ыстық сумен, ауыспалы іш-киіммен қамтамасыз ету).
      Медициналық бөлімінің бастығы арнайы контингенттің жоспарланған тексерістерін педикулезді адамдарды айқындау мен санациялау мақсатында өткізеді. Педикулезге қарсы іс-шараларды өткізуге мекеме әкімшілігі жауапты.
      Өмірге қабілетті, сондай-ақ өмірге қабілетті емес биттер дамудың кез келген тексеріс өткізу кезінде айқындалған адамдар есепке жатады (сірке-жұмыртқасы, ұясы, ересек жәндік).
      Медициналық қызметкер педикулездің әр айқындалған жағдай туралы МСЭҚБ-не хабарлауға тиіс.
      Педикулез ошағын бақылау мерзімі - 1 ай 10 күнде 1 рет ошақта педикулезге тексерісті жүргізумен.
      Педикулез ошағы аралығында 10 күн интервалы бар үш мәрте тексерілгеннің теріс нәтижелері болғанда санацияланды деп есептеледі. Ошақтардың санациясына бақылауын медициналық бөлімдерінің қызметкерлері жүргізеді. МСЭҚБ қызметкерлері іріктеп бақылау жүргізеді.
      Медициналық бөлімдерінде педикулезге қарсы өңдеулерді өткізуге арналған арнайы қондырғылары болуы тиіс.
      Арнайы контингент кемінде жылына 4 рет, сондай-ақ мекемеге түсу және одан шығу кезінде тексеріске жатады. Тексерісті медициналық персонал жүргізеді. Медициналық бөлімдері мен ауруханалардың тиісті қызметкерлері тексеріс медициналық көмекке жүгінгенде, диспансеризациялануға және станционарлық емделуге түсу кезінде жүргізіледі. Стационарға түсетін адамдарды қабылдау бөлімінің медбикесі, ал ұзақ емделуде - емдеу бөлімінің медициналық бикесі кемінде 10 күн ішінде 1 рет тексереді. Айқындалған педикулез себебінен негізгі ауруы бойынша госпиталдандыруға жол бермеуге тыйым салынады.

      77. Маляриямен ауыратындарды және паразиттасымалдаушыларды ерте айқындау үшін адамдардан малярияға клиникалық-эпидемиологиялық көрсетімдер бойынша сұрастыру және қанды жинауын:
      малярия бойынша қолайсыз елдерден келген тұлғалардан диагнозына қарамастан үш күн ішінде дене қызуы көтерілгендер, қалтырау, сырқаттану, ұшық, гепатоспленомегалия және белгісіз этиологиялық анемия кезінде;
      қан құйғаннан соң екі ай бойы дене қызуы көтерілген тұлғалардан;
      донорлардан қан тапсыру алдында;
      маляриямен ауырып жазылған тұлғалардан, дене қызуының көтерілуімен жүретін кез келген ауруларда;
      дене қызуының көтерілуімен жүретін тұлғалардан, кез келген аурулар кезінде;
      белгіленген диагнозына сәйкес жүргізілген тұлғаларда емдеуге қарамастан, созылмалы кезеңдік дене қызуының көтерілуімен жүретін аурулар кезінде ұйымдастырылады.

78. Туляремияны алдын-алу үшін табиғи ошақтарда арнайы контингенттің вакцинациясы жүргізіледі.
Тышқан түрлі кеміргіштер арасында эпизоотия дамығанда, сол эпизоотия нәтижесінде аурулары пайда болғанда дератизациялық іс-шаралар белсендіріледі.

79. Бруцеллездің алдын-алуы мекемелерде сотталғандарды тамақтандыруға арналған жануарлардан жасалған азық-түліктеріне қатаң медициналық бақылауға жатады. Қосалқы шаруашылық болған кезде медициналық бөлімінің бастығы ветеринариялық қызметпен өзара іс-қимыл жасап, алдын-алу шараларын ұйымдастыруға міндетті.

      80. Мекемеге сібір ойық жарасының енгізу кауіпі болғанда санитариялық-гигиеналық және ветеринария-санитариялық іс-шаралары (малды союға, түсетін етке, оның термиялық өңделуіне бақылау) күшейеді.
      Жануарларға күтіммен байланысты тұлғалар вакцинацияға тартылады.
      Сібір ойық жарасынан өлген адамдар мен жануарларды ашып көруге тыйым салынады.

      81. Кене энцефалиті ауруын алдын-алу үшін табиғи ошақта арнайы контингент болғанда кене шабуындарынан жеке қорғану жөніндегі шараларды қолдану қажет:
      кене денеге кіруіне кедергі жасайтын киім болуы тиіс;
      үздіксіз (2-4 сағат аралығында) кіретін және соратын кенелерді табу үшін өз және өзара тексерістерді жүргізу (кенелердің қадалуын ауыртпай);
      арнайы контингент жиі болатын аймақтың шектелген учаскелерін интексектицидтармен (сұйық нысандары, аэрозолдер) өңдеу;
      Эндемиялық аймақтарда арнайы контингент егулерге тартылады.

82. Бүйрек синдромды геморрагиялық қызбасының (бұдан әрі - БСГҚ) алдын-алу және онымен күрес дератизациялық іс-шаралар жүргізу, жатақханаларға, тамақ блоктарына кеміргіштердің кіруін болдырмау және олардың тамақтарға тиуін болдырмау жолдарымен жүзеге асырылады.

83. Ку-қызбалары ошақтарындағы іс-шаралардың алдын-алу сүт және сүт тағамдарын термиялық өңдеуге, жануарларға ветеринариялық-санитариялық бақылауға, мал ұсталынатын үй-жайларды үзіліссіз дезинфекциялауға жатады.

84. Лептоспирозды алдын-алу ауыл шаруашылық жануарларға қатысты дератизацияландыру және ветеринариялық-санитариялық іс-шараларымен, сондай-ақ үй жануарлардың бөлуілері мүмкіндік түсуінен су алу және шомылу орындарын қорғаумен қамтамасыз етіледі.

85. Сіреспе ауруы пайда болуын алдын алу үшін жарақат жағдайларында жедел профилактиканы өткізу қажет (хирургиялық өңдеу және иммунологиялық қорғауды жасау).

86. Ботулизм күдікті болғанда мұқият эпидемиологиялық тексерісті жүргізу қажет.
Аурулармен бірге ботулинистік токсикоинфекцияны туғызған немесе оған күдікті тамақты пайдаланған адамдарға ботулинистікке қарсы сыворотка егіледі.

      87. Вирустық гепатиттермен жіті түрімен ауырған барлық аурулар, сондай-ақ созылмалы түрімен ауыратын аурулар күшею кезеңінде міндетті түрде инфекциялық палаталарға госпиталдандырылады.
      Стационарларда вирустық гепатитпен ауыратындарға сәйкес эпидемияға қарсы режим сақталуы тиіс.
      Вирус гепатитімен ауыратындар жалпы таңылу процедуралық және арнайы кабинеттерге (стоматологиялық, гинекологиялық, урологиялық, рентген) кіруге рұқсат етілмейді, оларға қабылдаудың бөлек сағаттары бөлінеді, бұл кабинеттерде тиісті режим қамтамасыз етіледі (инструменттерді, ауруларды күту заттарды ауыстыру мен тазалау).

88. Иммуноблотингтің оң нәтижесі және клиникалық белгілері бар адамдар одан әрі тексерілуі және симптоматикалық емделуі үшін стационарларға госпиталдандырылады. Иммуноблотинг оң нәтижесі және клиникалық белгілері жоқ адамдар диспансерлік қаралуға, сондай-ақ кеңейтілген иммунологиялық тексеріске жатады. Иммунологиялық тексеріс кезінде оң нәтижесі болған жағдайда олар кеңейтілген клиникалық тексеріске және диагнозды анықтау үшін госпиталдандырылуға жатады.
Клиникалық диагнозды қою және АҚТҚ жұқтырғандарға диспансерлік бақылау Покровский классификациясына сәйкес жүзеге асырылады.

3. Алдын-алу егулері

89. Мекеменің бастығы нормативтік актілердің талаптарына сәйкес вакциналарды және басқа да медициналық иммунобиологиялық препараттарды пайдалануын, сақтауын, жеткізуін қамтамасыз етуге міндетті.

      90. Бактериялық препараттардың қажеттілігін жоспарлануы және есептелуі ДСМ әдістемелік нұсқаулары негізінде, мекеме орналасқан аймақтың эпид жағдайын ескере отырып жүзеге асырылады. Спецификалық иммунизацияға арналған препараттардың есеп-қисабы жоспарланған жылы егулерді жүргізуге жататын арнайы контингенттің санына сәйкес жүргізу қажет. Есеп-қисапта 10 пайызға дейін шекте құюға препараттың шығынын есепке алу қажет. Препараттардың әр номенклатурасы бойынша көрсетілетін санды анықтау заказ-тапсырма құрастыру кезінде: өткен кезеңде жұмсалған препараттың санын;
      алдыңғы жылғы препараттың қалдықтарын;
      ағымдағы жылдың соңына препараттың күтілетін қалдығын;
      препараттың азаймайтын қорын уақытылы жандандырудың қажеттілігін көрсетумен құрастыру қажет.
      Заказ-тапсырма аумақтық МСЭҚББ-не МСЭҚБ тапсыратын заявкаға оны енгізу үшін белгіленген мерзімде МСЭҚБ-не жіберілуі тиісті.

91. Алдын-ала егу жүргізілетін инфекциялық аурулардың тізбесі, жоспарлы алдын-ала егуге жататын халық топтары, егуді жүргізу ережесі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 23 мамырдағы N 488 "Инфекциялық ауруларға қарсы халықтарды вакцинациялауды жақсарту бойынша шаралар туралы" қаулысымен бекітілген.

92. Мекемелерде егулерді жүргізуге жалпы басшылық Қазақстан Республикасы әділет органдарының медициналық қызметтерімен жүргізіледі. Егулерді ұйымдастыру және оларды жүргізуге бақылау тікелей мекеме бастығына жүктеледі.

      93. Алдын-ала егулерді жүргізуге егулерді жүргізуге рұқсаты бар, жоғары және орта медициналық білімі бар тұлғаларға рұқсат етіледі. Рұқсат арнайы құрылған комиссиямен жыл сайын беріледі.
      Егулерді ұйымдастыруға, алдын-ала егулерді жүргізетін мамандарды дайындауға жауапкершілік егуді жүргізетін медициналық ұйымдардың басшыларына жүктеледі.
      Алдын-ала егу кезінде пайдаланылатын барлық инструментарийлер (шприцтер, инелер, скарификаторлар) бір реттік пайдаланылатын болуы қажет.
      Егуді жүргізу алдында медициналық қызметкер мұқият вакцинаның сапасын, маркировкасын, ампуланың (флаконның) тұтастылығын, вакцинаның еріткішке және препаратқа ұсынылған нұсқауға сәйкестігін тексеруі қажет.
      Егілетін тұлғаны дәрігер қарайды, ол болмағанда - тәжірибелі фельдшер, егілетін тұлғаның медициналық құжаттарына рұқсатты ресімдеу арқылы жүргізеді. Егілетін тұлғамен вакцинацияға әдеттен тыс реакция болған жағдайда медициналық көмек сұраудың қажеттілігі туралы түсініктемелік жұмыстар жүргізеді.
      Егілген тұлғалар 30 минөт бойы егуді жүргізген медициналық қызметкердің вакцинаны егуге әдеттен тыс реакция пайда болған жағдайда шаралар жүргізу үшін бақылауында болуы қажет. Кейінгі 1-3 күн бойы анатоксин, 5-10 күн бойы тірі вакциналар егілгендер, вакцинадан кейінгі асқынулар жағдайларының тіркелуіне және де уақытылы медициналық көмек үшін медициналық қызметкерлердің бақылауында болуы қажет.

94. Жат сыворотканы (гамма-глобулин) енгізу алдында жат белокка сезімдікті айқындау үшін тері ішінде байқау қойылады. Байқау тері ішіндегі байқау үшін (ол әдетте гетерологиялық препараттармен бірге қорапқа салынады) арнайы дайындалған және ерітілген сывороткамен немесе ол жоқ болғанда сол мақсатқа арнайы ерітілген сывороткамен қояды.

95. Антибиотиктер (пенициллин және тетракциклин қатарындағы, левомицетин) жедел профилактика тәсілдері ретінде аурулармен байланыста болған және оба, сібір ойық жарасы, туляремия, бруцеллез, бөртпе сүзегін жұқтыру қаупі бар адамдарға тағайындалады.

4. Дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау

96. Дезинфекциялауға дербес дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау жатады.
Санитариялық және эпидемиологиялық мәніне қарай профилактикалық және ошақтыққа бөледі, соңғысы өз қатарында ағымдағы және қорытынды болады.

97. Профилактикалық дезинфекциялау патогенді микроорганизмдерді, мүшелі аяқты және кеміргіштерді, олардың мүмкін жиналуы орындарында: мекеменің асханаларында, шаштаразтарында, жатақханаларында, моншаларында, кір жуу орындарында, жуыну бөлмелерінде, дәріханаларында және басқа үй-жайларында жою жолдарымен инфекциялық аурулардың пайда болуының алдын алу мақсатында жүйелі түрде жүргізіледі.

98. Ағымдағы дезинфекция мекемелері медициналық бөлімдерінің стационарларында, түзеу мекемелерінің туберкулез ауруханаларында, туберкулезбен ауыратындарды диспансерлік бақылау үшін түзеу мекемелерінің оқшауланған учаскелерінде, сондай-ақ уақытша немесе тұрақты ұсталатын кез келген басқа үй-жайларда жүргізіледі. Бұл ошақтардың шектеріне инфекциялық аурулардың қоздырғыштары таратылуын алдын алу үшін қажет.

      99. Қорытынды дезинфекциялау инфекцияланған ауру болған үй-жайда бір рет инфекция қоздырғыштан инфекцияланған ошақты толық залалсыздандыру мақсатында жүргізіледі (оны госпиталдандырғаннан, оқшауланғаннан, ауыстырған, босатқаннан немесе өлуінен кейін). Үй-жай, төсек орындары, жиһаз, аурудың жеке заттары залалсыздандыруға жатады.
      Қорытынды дезинфекциялау инфекцияланған ауру оқшауланғаннан кейін алғашқы сағаттарда жүргізіледі.
      Дезинфекцияландыру жұмыстарының сапасы санитариялық-көрсеткіш флораға бактериялық бақылаумен жүргізіледі.

100. Дезинфекцияландыру іс-шараларын мекемелерде медициналық бөлімдерінің дәрігерлері немесе фельдшері басшылығымен дезинфекторлар жүргізеді.

      101. Дезинфекциялау құралдары мен материалдарының қажеттіліктері уақыттың тиісті кезеңіне көзделген дезинфекцияландыру жұмыстарының көлемі мен сапасымен, эпидемияға қарсы және профилактикалық іс-шараларының жоспарына қатысты, белгіленеді.
       Дезинфекциялау құралдарына тапсырыс жасалғанда бар нормалармен қатар және кейінгі жылдың нақты шығындалуын есептеумен эпидемиологиялық жағдайдың болжамдарын, сондай-ақ өткізілетін іс-шараларды жаңа дезинфекциялау құралдарымен қамтамасыз етудің мүмкіндігін ескеру қажет.
      Мекемелерге дезинфекциялау құралдарының қажеттіліктері дезинфекциялау құралдары шығындарының бар нормаларына сәйкес медициналық бөлімінің бастығы белгілейді.

102. Дезинфекцияландыру іс-шаралары түрлі инфекциялық аурулары кезінде актілерге сәйкес жүргізіледі. Ішек инфекциялары кезінде жеке объектілерді дезинфекциялау режимі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жүргізіледі.

3-қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді реттейтін
нормативтік құқықтық актілерді
бекіту туралы"

Жеке ауруларға қатысты емдеу-алдын-алу
іс-шараларын ұйымдастыру жөніндегі
Нұсқаулық 1. Психиканың бұзылуымен зардап шегетін адамдарға емдеу-алдын-алу шараларын ұйымдастыру

      1. Мекемелерде ұсталатын адамдардың медициналық тексеруін жүргізу алдында дәрігер міндетті түрде психоневрологиялық диспансерде (бұдан әрі - ПНД) есепте қамауға дейін тұрған, сот-психиатриялық сараптамаға немесе оны өткен адамдарды анықтау затына жеке істің материалдары мен медициналық құжаттамамен міндетті түрде танысады. Қажет болғанда амбулаторлық аурудың медициналық карталарынан көшірме үзінділері және осы сараптаманы өткізген мекемелерден сот-психиатриялық сараптама актілерінің көшірмелері сұрана алынады. Тексерілетін адамның психикасының бұзылудың бар немесе жоқтығын анықтау дәрігер психиатрдың ғана құзыры болып табылады. Дәрігер психиатр мекемеде болмағанда бұл мақсаттар үшін денсаулық сақтандыру органдары емдеу-алдын-алу ұйымдарының дәрігер-психиатрлары тартылуы тиіс (келісілуі бойынша).
      Дәрігер-психиатрдың мұқият медициналық тексерісіне психикасының бұзылуы бар болуына негіздеме беретін әрекеттерді жасайтын, невротикалық сипатты немесе мінез-құлқында (эмоционалдық қоздырылатын, жиі себепсіз қылықтарды жасайтын, ұстау режимді бұзатын, жан-жал жасайтын адамдар және аутоагрессивтік және суицид әрекеттерін жасауға бейім адамдар) олқылықтар көрсететін шағымдармен жиі жолығатын адамдар, сондай-ақ сот-психиатриялық сараптамамен ақыл есі дұрыс болып табылған, бірақ психикасының бұзылулары бар ПНД-да есепте бұрын тұрғандар жатады.
      Психикасының аурудың диагнозын дәрігер-психиатр ғана белгілейді. Диспансерлік есепке алу және диспансерлік есептен шығарылуы мекеменің медициналық бөлімі дәрігерлік-кеңестік комиссияның (бұдан әрі - ДКК) комиссиялық шешімімен ғана жүзеге асырылады.

      2. Дәрігер-психиатрға тексеруге жіберілген адамдар екі негізгі топқа бөлінеді:
      1) кеңестік есепке алудың тобы:
      ұдайы қадағалауды емес, уақытша емдеуді талап ететін невротикалық бұзылулары бар аурулар;
      терең тұрақты ремиссиялары бар болғанда компенсация жағдайларында психикасының бұзылумен зардап шеккен адамдар;
      психикасының саласында бұзушылық табылмаған жағдайда кеңес тәртібінде тексеріске жіберілгендер.
      Бұл топтың аурулары арнайы есепке алынуға жатпайды.
      2) диспансерлік есепке алудың тобы:
      үрдістің кезеңіне қарамастан психикалық аурудың барлық нысандарымен ауыратындар, соның ішінде резидуальдық белгілері бар жеке басының патологиялық дамуымен (психопатиялар), олигрофрениямен, эпилепсиямен орталық жүйке жүйесінің органикалық зақымдарымен өзге психикасының бұзушылықтарымен зардап шегетіндер;
      невроздың ауыр нысандарымен, реактивтік жәй-күймен зардап шегетін адамдар.

3. Диспансерлік есепке тұрғызу және диспансерлік есептен шығару мекеменің медициналық бөлімінің ДКК шешімі бойынша жүзеге асырылады.

4. Кеңестік және диспансерлік есепте тұрған әр ауруға, сондай-ақ сот психикасының бұзылу себебіне байланысты мәжбүрлеп амбулаториялық емдеу белгілеген адамдарға соның ішінде есі дұрыстық ескертілсе, психикасының бұзушылығы бар адамға бақылау картасы және психикалық аурудың диспансерлік бақылау картасы толтырылады. Сотталған бір мекемеден басқа мекемеге көшірілген кезде Карта жеке істің материалдарына сотталғандардың амбулаторлық картасымен бірге тіркеледі.

5. Психикалық аурулардың емделуі мекемелерде амбулаторлы немесе медициналық бөлімдердің стационарында жүргізіледі. Сот-психиатриялық сараптамасы, психикасының бұзылу себептері бойынша тағайындаған адамдарға, жіті психотикалық жағдайда селкілдек ұстамалар және ауыр декомпенсациялар болғанда ғана жүзеге асырылады. Есі дұрыс емес деп танылған адамдарға емдеу шаралары медициналық бөлімнің стационарында қалған контингенттен міндетті түрде оқшаулау арқылы жүргізіледі. Мекеме медициналық бөлімі стационарындағы психикалық аурумен ауыратын ауруларды мекеменің дәрігер-психиатры күн сайын қарайды. Дәрігер-психиатр болмаған жағдайда медициналық бөлімнің бастығы немесе дәрігер-терапевт денсаулық сақтандыру аймақтық органдарының емдеу-алдын-алу ұйымдарының дәрігер-психиатрларының ұсынымдары бойынша емдеу іс-шараларын жүзеге асырады. Тексеру нәтижелері стационарлық аурудың медициналық картасына енгізіледі. Стационардан ауруды шығарғанда толық эпикриз жасалады, ол психикалық (наркологиялық) ауруды қадағалау картасына жазылады.

6. Жіті психотикалық жай-күйімен және аурудың жиі декомпенсациялары бар, медициналық бөлім жағдайларында ұзақ болмаған адамдарға стационарлық көмек қылмыстық-атқару жүйесінің психиатриялық ауруханасында (бөлімшесінде) көрсетіледі. Ауру жіті жағдайдан шыққанға дейін жазбалар күн сайын, одан әрі кемінде үш күнде бір рет жүргізіледі. Ауру стационарда ұзақ болған кезде әрбір үш айда кезеңдік эпикриз құрастырылады. Ауруханадан (бөлімшеден) ауру шығарылғанда оны амбулаторлық қарау, емдеу және тиімді еңбекке орналастыру мәселелері бойынша міндетті медициналық ұсынымдар толық қорытынды эпикриз жасалады.

7. Стационарда ауруханалардың тереңдетілген және жан-жақты тексеру ауруына байланысты сотталғанды жаза өтеуден босату мәселесін шешуде міндетті болып табылады. Психиатриялық куәландыруды түзеу мекемелерінің дәрігерлерінен тұратын дәрігерлік комиссия жүргізеді. Комиссия құрамында кемінде екі дәрігер - психиатр болуы тиіс. Психиатриялық куәландырудың мәліметтері және тексерілетіннің психикалық саулығының жай-күйі туралы қорытынды медициналық құжаттамада жазылады. Нәтижелер бойынша сотталғандарды психиатриялық куәландыру актісі құрастырылады.
Аурулардың осы санаты бұрын ұсталған орны бойынша қайтарылмайды, сот органдарының соңғы шешіміне дейін ауруханада (бөлімшеде) болады. Сотталғандар босатылғанда немесе оған сот шешімі бойынша қатаң не күшейтілген бақылаумен медициналық сипатты мәжбүрлеу шаралар қолданғанда ол белгіленген тәртіпте сонда жіберіледі.

2. Алкоголизм және нашақорлықпен (токсикоманиямен)
зардап шегетін адмдарға емдеу шараларын ұйымдастыру

8. Алкоголизм немесе нашақорлық себептері бойынша мәжбүрлеп емдеулеріне жататын сотталғандар мамандырылған мекемелерде ұсталады. Алкоголизммен ауыратындарды мәжбүрлеп емдеуді (нашақорлық, токсикомания) сот шешімі негізінде мамандандырылған мекеме медициналық бөлімінің дәрігер психиатр-наркологы, ал ол болмағанда дәрігер-терапевт немесе медициналық бөлімнің бастығы жүргізеді.

9. Мекемеге түскен алкоголизм немесе нашақорлықтан (токсикоманиядан) мәжбүрлеп емдеу белгіленген сотталғандар үш күндік мерзімде психиатр-нарколог қарау тиіс, ол алғашқы әңгімелесуде ұйымның және мекемеде мәжбүрлеп емдеуді жүргізудің негізгі ережелерімен таныстырады. Бұл сотталғандар диспансерлік есепке алынады. Осы санаттың әр сотталғанға психикалық (наркологиялық) ауруды диспансерлік қадағалаудың бақылау картасы және амбулаторлық нашақор аурудың медициналық картасы жүргізіледі. Алкоголизм және нашақорлық (токсикомания) себептері бойынша белсенді емделудің барлық кезең бойы емделу үзіліссіз болуы тиіс. Алкоголизм (нашақорлық, токсикомания) себептері бойынша белсенді емделу курсы аяқталғанға дейін сақталатын ем тағайындалады.
Алкоголизм және (нашақорлық, токсикомания) себептері бойынша камералық типті үлгідегі үй-жайда (бұдан әрі - КҮҮ) ұсталатындарға жоспарланған спецификалық емдеу жүргізуге болмайды.

10. Емделуден бас тарту ұстау режимнің елеулі бұзылуы болып табылады және психотерапевтикалық барлық әдістері қолданылғаннан кейін сотталған мекеме бастығының құқықтарымен медициналық бөлімнің ұсынымы бойынша жазаланады.

11. Емдеудің "бұзылуына" әкеп соқтырған адамдарға рецедивтерге қарсы терапия жүргізіледі. Емдеудің "бұзылуы" ретінде мәжбүрлеп емдеуде алкогольдан, оның сурогаттарынан, есінен тануды тудыратын наркотикалық заттарды қабылдау болып танылады.

12. Мәжбүрлеп емдеудің курсын аяқтамаған сотталғандардың бір мекемеден басқа мекемеге ауыстыруы аса қажетті жағдайда ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл ретте аурудың жағдайы, алкоголизм (нашақорлық, токсикомания) себептері бойынша жүргізілген емдеу туралы толық эпикриз жасалуы тиіс.

13. Мәжбүрлеп емдеуге жататын сотталғанда созылмалы алкоголизм (нашақорлық, токсикомания) айқындалғанда оған еркін түрде алкоголизм (нашақорлық, токсикомания) себептері бойынша терапия курсын өту ұсынылады. Алкоголизмнен (нашақорлықтан, токсикоманиядан) еркін түрде емдеу жаза өтеу орны бойынша жүргізіледі.
Еркін түрде емдеуден бас тартқан жағдайда, дәрігер-терапевттен, дәрігер-психиатрдан (наркологтан) және мекеменің медициналық бөлімінің бастығынан тұратын медициналық комиссия қорытынды шығарады, оның негізінде мекеменің әкімшілігі медициналық сипатты мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот алдында өтінішті жасайды.

14. Мәжбүрлеп емдеудің тоқтатылуын мекеменің әкімшілігі ұсынымы бойынша сот жүргізеді. Алкоголизммен және нашақорлықпен, (токсикоманиямен) зардап шегетін адамдарды мәжбүрлеп емдеудің ұзақтылығы Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінің 16-бабына және Қылмыстық кодексінің 93-бабына сәйкес белгіленеді. Аурудың рецидиві және емдеу курсының бұзылуы болмағанда мәжбүрлеп емдеуді тоқтату туралы мәселені шешу үшін медициналық комиссиясы материалдар дайындайды.
Мәжбүрлеп емдеуді тоқтату туралы мәселені шешу үшін негіздеме медициналық комиссияның қорытындысы болып табылады.

15. Алкоголизмнен (нашақорлықтан) мәжбүрлеп емдеуден өткен сотталғандарды бас бостандығынан айыру орындарынан босату кезінде медициналық бөлім босатылғанға бір ай бұрын босатылғанның тұрғын жері бойынша денсаулық сақтау органдарына нашақор адамның амбулаториялық картасынан алкоголизм (нашақорлық, токсикомания) жағдайы бойынша жүргізілген мәжбүрлеп емдеу және оның нәтижесі туралы көшірмесін жібереді.

16. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған мерзімге емдеу аяқталмаған жағдайда медициналық комиссия оны жалғастыру қажеттілігі туралы дәлелденген қорытынды жасайды. Қорытындының негізінде мекеме әкімшілігі сотқа мәжбүрлеп емдеуді денсаулық сақтау органдарының арнайы және еңбектік режимімен бірге медициналық мекемеде жалғастыруы туралы ұсыныспен шығады.

3. Соз және тері ауруларымен зардап шегетін адамдарға емдеу-алдын-алу шараларын ұйымдастыру

17. Тергеу изоляторына түскен кезде әр адам соз және жұқпалы тері ауруларының айқындалуына тексерістен өтеді. Айрықша көңіл бастың шашына, ауыз қуыстарына, жыныс органдарына, артқы тесік жерлеріне аударылады, мойын, жақ, қолтық асты лимфоузелдері қаралады. Ауруды растау немесе мерез және гонореяға күдікті адамдарды болдырмау үшін міндетті түрде дәрігер-дерматовенеролог қарайды. Соз ауруының диагнозының қорытындысы Медициналық амбулаториялық картаға жазылады. Педикулезге қарсы іс-шаралар Педикулезге қарсы (алдын-алу және жою) іс-шаралары әдістемелік ұсынысына сәйкес жүргізіледі (қосымша).

18. Мерезге міндетті серологиялық тексеріске тергеу изоляторына түскен 3 айдан кейінгі бақылау вассерманизациясын жүргізу арқылы барлық контингент тартылады. Гонореяға клиникалық-зертханалық тексеріске Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 115, 116, 120, 121, 122, 123, 124-баптары қолданған адамдар, сондай-ақ барлық әйелдер мен жасөспірімдер тартылады.

19. Мекемеде барлық жүкті әйелдерге жүктіліктің бірінші жартысында (жүктілік бойынша есепке алу үшін жүкті әйелдердің акушер-гинекологқа бірінші келуі) және екінші жартысында (жүктіліктің 5-6 айында, бірақ 8 айдан кеш емес) екі рет міндетті серологиялық тексерісі жүргізіледі. Жүкті әйелден мерезге күдіктенетін шығуларды айқындағанда немесе қан серореакциясында табылатын болса, акушер-гинеколог шұғыл дәрігер-дерматовенерологпен оның диагнозы және жүктілікті жүргізудің одан әрі тактикасы туралы кеңесуі керек.

20. Мерездің серодиагностикасы міндетті түрде екі антигенмен жүргізілетін (кардиолипидтік және трепонемдік) Вассерман реакциясы, сонымен бірге микрореакцияны қою арқылы жүргізілетін кешенмен жүзеге асырылады. Мерез серодиагностикасы мүмкіндігі болмаған жағдайда серологиялық реакция кешенімен плазма немесе қан сары суымен және кардиолипиндік антигенмен микрореакцияны жеткізу жолымен экспресс-диагностиканы пайдалану керек.

21. Тексерілетін адамнан анамнезге жинаған кезде қылмыстық іске тартылғанға дейін соз ауруымен емделгені немесе тері соз диспансерінде (бұдан әрі - ТСД) есепте (серобақылау) тұрғаны көрсетілсе, онда тергеу изоляторының медициналық бөлімі үш күндік мерзімде көрсетілген мекемеге диагнозы, жүргізілген емделуі және серобақылау мерзімдері туралы сұраныс жасайды. Аурудың одан әрі емделуі және серобақылауы тергеу изоляторының медициналық бөлімінде алынған жауаппен жүргізіледі. Бір уақытта өткенде соз ауруы бар болуы расталған адам серологиялық реакцияның кешені көмегімен тексерістен өтеді. Жақсы нәтижеде жабық мерездің диагнозы бойынша емдеу жүргізіледі.

22. Соз ауруының соңғы диагнозын белгілегеннен кейін және қарсы көрсеткіштер болмаған жағдайда емдеу басталады. Соз ауруымен ауыратын адамдар олардың ауру диагнозын белгілегеннен бастап емделудің барлық кезеңінде және есептен шыққанға дейінгі бақылауда ауру болып есептеледі.

23. Соз ауруының диагнозы тергеу изоляторында бірінші рет айқындалып отырса, медициналық бөлім аурудың тұрғын жері бойынша қамауға дейін ТСД-ға байланыстағы аурудың жыныстық және тұрмыстық соз ауруына тексеруге тартылуы туралы тапсырыспен жіберіледі.
Егер тұрғылықты жері бойынша ТСД-да спецификалық терапияны алған, сифилиспен ауырған аурудың созылмалы емдеу әдісі бойынша емдеу тоқтатылып, ал емдеудің кезекті курсынан кейін үзіліс үш айдан кем еместі құраса, онда осындай ауруды тергеу изоляторында одан әрі емдеу алғашқы курстан бастап жаңартылады.

24. Соз ауруынан емделуден бас тартқан адам міндетті емделуге жатады.

      25. Әйел адамнан гонореяны айқындау мақсатында зерттеу үшін материал мүмкін болатын залалдың барлық орындарынан (уретра, жатыр мойны, тік ішек т.б.) алынады. Гонореяға зеттеу жүргізгенде зәріжыныс саласының қабынған созылмалы ауруымен ауырған әйелдерге айрықша көңіл бөлінеді. Осы жағдайларда міндетті түрде комбинирленген үгіттеу жүргізіледі. Үгіттеудің ең жақсы әдісі: биологиялық (гоновакцина, пирогенал енгізу), термикалық (диатермия), ер адамдарда - механикалық (бужирлеу, бужеге массаж жасау) және алиментарлық болып табылады. Әйелдерде физиологиялық үгіттеу - етеккір пайдаланылады.
      Бөлінулерде гонококк табылмаған, ал анамнестикалық және клиникалық мәліметтері аурудың гонореялық этиологиясына қатысты күдікті аурулар гонореяға күдікті болып есептеледі. Мұндай аурулар созылмалы гонореяны емдеу кестесі бойынша кешенді алдын-алу емдеуге жатады.
      Гонореямен ауыратын әйелдерге емдеумен қатар қосымша трихомонадаға қарсы терапия жүргізіледі.
      Егер гонорея диагностикасының бактериоскопиялық әдісі жеткіліксіз болса, онда культуралдық әдіс (сіңімді ортаға егіс) жүргізіледі. Егіс бактерияға қарсы дәрілік құралдарды және антисептикалық құралдарды қабылдағаннан кейін бір аптадан кешіктірілмей жүргізіледі.

26. Соз ауруы диагнозын белгілегеннен кейін аурулармен аурудың сипаттамасы туралы, тәртіп ережесі, емдеу және қадағалау мерзімі, соз ауруы туралы заңнамаға әңгіме жүргізіледі. Бір уақытта соз ауруымен ауырған адамға ескерту бланкісі толтырылады, онда аурудың және дәрігердің қолы қойылады, бір жағдайларда ескерту стационариялық аурудың медициналық амбулаториялық картасына немесе медициналық картасына салынады. Дәрігер - аурудың көшірмесін ескерту бланкісінде ресімдеу және тек себепті болса, стационарлық аурудың медициналық амбулаториялық картасында немесе медициналық картасында және басқа да медициналық құжатқа жазылады. Мерезбен ауыратындарға емдеу кезінде және есептен алынып тасталғаннан кейін басқа адамға құю үшін қан тапсыруға тыйым салынады.

27. Соз ауруының диагнозын белгілегеннен кейін мекеменің медициналық бөлімі тәуліктік уақытта Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау бөлімшесіне (бұдан әрі - МСЭҚБ) ауру туралы жедел хабар жібереді.

28. Тергеу изоляторынан соз ауруы бар адамды түзеу мекемесіне жіберу алдында дәрігер-дерматовенеролог немесе дәрігер-терапевт медициналық амбулаториялық картасын одан әрі емдеу және бақылау қадағалау жөніндегі ұсынымдар мен этаптік эпикриз түрінде жазба жасайды.

29. Мерез және гонореяның нысанды түрлерімен (мерезге қарсы емдеудің І курсының жүргізілуіне дейін немесе гонореяға қарсы толық курстың жүргізілуі), сондай-ақ тері аурулардың жұқпалы нысандарымен ауыратын адамдарды басқа мекемелерге жіберуге тыйым салынады. Мерезбен ауыратындарды дәрігер-дерматовенеролог рұқсаты бойынша емдеу курстары арасындағы үзілістерде ғана ауыстыруға болады.

30. Соз ауруларымен ауыратындар түзеу мекемесіне келгеннен кейін емдеуді және серологиялық бақылауды одан әрі жүргізу үшін диспансерлік есепке алынады. Медициналық бөлімнің штатында дәрігер-дерматовенеролог болмағанда соз ауруларды жүргізу басқа маман-дәрігерлеріне (терапевт) немесе дәрігер-гинекологқа (әйел түзеу мекемелерінде) жүктеледі.

      31. Толыққанды спецификалық терапия аяқталғаннан кейін мерезбен ауыратындар және превентивтік емдеу алған адамдар клиникалық-серологиялық бақылауда болады.
      Жұқпалы немесе ерте жасырын мерезбен ауыратын аурумен алғашқы немесе тығыз тұрмыстық байланыстан кейін 14 күннен кешіктірілмей превентивтік емдеу алған адамдар 6 ай ішінде клиникалық серологиялық бақылауға жатады. Бұл ретте дәрігерге бару және серологиялық реакция кешенін (СРК) зерттеу айына бір рет тағайындалады.
      Жұқпалы немесе ерте жасырын мерезбен ауыратын аурумен алғашқы немесе тығыз тұрмыстық байланыстан кейін 14 күннен кешіктірілмей превентивтік емдеу алған адамдар бір жыл ішінде клиникалық-серологиялық бақылауға, алты ай ішінде дәрігерге бару және СРК зерттеу ай сайын, содан кейін тоқсанында бір рет белгіленеді.
      Алғашқы серонегативті мерезбен ауыратындар бір жыл ішінде клиникалық-серологиялық бақылауға, алғашқы алты айда дәрігерге бару және СРК зерттеуіне ай сайын, кейін тоқсанына бір рет белгіленеді.
      Алғашқы серопозитивті және екінші жаңа мерезбен ауырғандар клиникалық-серологиялық бақылауға 3 жыл ішінде жатады. Дәрігерге бару және СРК зерттеу айына бір рет СРК толық негативациялаумен; сосын бақылаудың екінші жылы аяғында - 6 айда 1 рет белгіленеді.
      Екінші рецидивті және жасырын серопозитивті (ерте, кеш, белгіленбеген) мерезбен ауырғандар үшін диспансерлік бақылаудың бесжылғы мерзімі қажет. Дәрігерге бару және СРК зерттеу, содан кейін бақылаудың екінші жылының аяғында - тоқсанында бір рет, үшінші жылдың ағымында - 6 айда бір рет және алдағы жылдың ағымында - жылына бір рет.
      Диспансерлік есепте тұратын гомосексуалистерді СРК-де қан тапсырумен мерезге тексеру алты айда бір жүргізіледі.

32. Түзеу мекемелерінің медициналық бөлімдерінде мерезге міндетті серологиялық зерттеуге ұзақ кездесуде болған, қоныс колониясынан келген сотталғандар тартылады.

      33. Түзеу мекемелерінде мерездің жұқпалы нысанымен ауыратындарды айқындағанда оларды шұғыл оқшаулау жүргізіледі. Диагнозды белгілегеннен кейін аз уақыт ішінде міндетті госпиталдандыруға жұқпалы ауруы бар аурулар (1-ші реттік мерез, 2-ші реттік жаңа, рецидивті), ерте жасырын мерезбен ауыратындар (бірінші рет анықталған), сондай-ақ күрделенген және созылмалы гонореясы бар адамдар жатады.
      Соз ауруы бар ауруларды госпиталдандыру қылмыстық-атқару жүйесі ауруханаларының тері-соз бөлімшелерінде немесе оларға жеке керует, палата берілетін басқа бөлімшелерде жүзеге асырылады. Ауруханаға жіберу мүмкін болмаса, соз аурулар мекеме медициналық бөлімдерінің стационарларына оларға бөлек палаталар бөлінумен госпиталдандырылады.
      Госпиталдандыруға, сондай-ақ медициналық көрсетімдер бойынша емдеудің қайта курсын жүргізу үшін мерезбен ауыратындар жатады; превентивтік емдеуді жүргізу үшін мерездің жұқпалы нысанымен ауыратындармен жыныс байланыста болғандар.
      Ішкі органдары мен жүйке жүйесі зақымданумен мерезбен ауыратындар дәрігер-дерматовенерологтың кеңесінен кейін сотталғандарға арналған салалық бөлімшелерде мамандырылған: ішкі органдарының мерезінде - терапевтикалық, жүйке жүйесі мерезінде - неврологиялық бөлімшелерде емдеу алады.

34. Емделуі аяқталмаған мерезбен ауыратындар қоныс-колонияларына жіберілмейді.

35. Бір немесе бірнеше емдеу курсын аяқтаған серобақылаудағы мерезбен ауыратындарға және емдеудің толық курсын өткен, бірақ есептен алынбаған гонореямен ауыратындарға ұзақ кездесулер берілмейді.

36. Ұзақ кездесу мерзімінде сотталған соз ауруын жұқтыру фактісі айқындалғанда мекеменің медициналық бөлімі жұқтырудың болжамды көзін соз ауруға тексеріске тарту туралы ТСД-не тапсырма жібереді.

37. Жаза өтеу мерзімі аяқталатын ауруларды диспансерлік есепке алудан шығарылмағандар туралы ақпаратты мекеменің медициналық бөлімі босатылуына бір айға дейін босатылатынның қалаған тұрғын жері бойынша ТСД-не жібереді. Бұл ретте аурудың диагнозы, жүргізілген емдеудің сипаты, серобақылаудың нәтижелері көрсетіледі.

38. Мерездің жұқпалы нысаны бар ауррулар немесе емдеудің бірінші курсын аяқтамағандар, сондай-ақ емделмеген гонореямен аурулар босатылуында ТСД-не жіберіледі.

39. Соз аурулардың топтасқан аурулары пайда болған жағдайларда мекемеде эпидемияға қарсы іс-шаралардың кешеннің жүргізу мерзімге сотталғандарға күшейтілген медициналық қадағалау жасалады. Сонымен бірге ауырып қалған және олардың жыныс партнерлерін оқшаулау жүргізіледі. Мекеменің барлық контингенті дәрігер-мамандардың серологиялық реакцияларды міндетті түрде жүргізумен мақсатты алдын-алу тексерісіне жатады. Дәрігер-дерматовенерологтың қорытындысы бойынша мақсатты тексеріс 3 айдан кейін қайталанады, ал дене мүшелерін қарау апта сайын топтасқан ауру тіркелгеннен кейін 2 ай ішінде жүргізіледі.
Соз ауру қозу ошағында эпидемияға қарсы іс-шаралардың (ауруларды оқшаулау және госпиталдандыру, жұқтыру көздерін және байланыстағы адамдарды анықтау) жүргізілуі МСЭҚБ бақылауымен мекеменің медициналық бөлімдеріне жүктеледі.

40. Бунақ микоздарымен күресті ұйымдастырудың негізгі нысандары: айқындау, есепке алу, емдеу, диспансерлік бақылау, санитариялық-гигиеналық жағдайларды жақсарту, санитариялық ағарту болып табылады.
Барлық айқындалған аурулар дәрігер-дерматовенерологтың кеңесінен кейін ұстау орны бойынша емделуге тартылады. Мекеменің медициналық бөлімдерінде бунақ микоздарымен ауыратындарға диспансерлік бақылау карталары жүргізіледі.

41. Қышыма таралуының негізгі алдын алу шарасы медициналық тексерістің барлық түрлерінде, сондай-ақ мекеменің медициналық бөлімдерінде амбулаториялық қабылдауда ауруларды ерте айқындау қажет.
Қышыма ауруы табылғанда медициналық қызметкер оны тез арада оны оқшаулау және оны емдеуді бастау тиіс. Сонымен бірге аурудың киімін, іш-киімін және төсек орнын камералық дезинфекциялау қажет. Камера болмағанда сыртқы киім мұқият желдетіліп, ал іш киім ыстық үтікпен үтіктелуі тиіс. Қышымамен ауыратын айқындалған күні байланысты адамдардың мұқият медициналық қарауы өткізіледі.

4. Дене зақымдары, жарақаттар мен уланулар

42. Дене зақымдарының бар болуына (қылмыстық әрекеттер, арнайы заттарды пайдалану, өндірістік жарақаттар, бақытсыз оқиғалар нәтижесінде және т.б.) медициналық куәландырудың әр фактісі бойынша медициналық қызметкер мекеменің бастығына рапортпен хабарлайды, мекеменің кезекші көмекшісіне тез арада айтылады.

43. Арнайы контингент арасында дене зақымдары, жарақаттар мен улануларды алдын-алу жөніндегі іс-шараларын барлық қызметтер жүргізеді.

      44. Дене зақымдары, жарақаттар мен улануларды алдын-алудың негізгі шаралары:
      сотталғанды тиісінше ұстауды қамтамасыз ету, оларды дұрыс еңбекте пайдалану, жарақаттар мен улануларды және апат жағдайларды алдын-алу жөніндегі Қазақстан Республикасы актілерінің талаптарын орындалуына мекеме, қызметтер бастықтары және медициналық қызметкерлері тарапынан ұдайы бақылау;
      қызмет бастықтары бұйрықтар мен нұсқаулықтардың талаптарын орындау бойынша бағыныстағылармен жүйелі түрде сабақтарды жүргізу;
      арнайы контингенттің біліктілігі мен денсаулық жағдайына сәйкес оларды еңбекте пайдалану;
      техника қауіпсіздігінің негізгі ережелерін зерделеу, жарақаттар мен улануларды жеке алдын-алу шараларымен таныстыру, жарақаттар, уланулар және апат жағдайларында (өз-өзіне көмек көрсету және өзара көмек көрсету ретімен) алғашқы көмекті көрсету тәсілдерін зерделеу және практикалық өңдеу бойынша сабақтарды арнайы контингентпен жүйелі түрде жүргізу;
      техникалық нұсқаулау және жұмыстың белгіленген түрлеріне рұқсатнама ресімдеу;
      нашар дене дамуы және созылмалы аурулары бар адамдарды ұдайы бақылау, оларға еңбек ұсынымдарын белгілеу және оларды жұмысқа орналастыруына бақылау;
      жарақаттар мен уланулардың мән-жайларын және себептерін оларды алдын-алу бойынша нақты іс-шараларын әзірлеумен жүйелі түрде зерделеу болып табылады.

45. Мекеменің медициналық бөлімі жұмысының жоспары бойынша арнайы контингенттің еңбегінің санитариялық-гигиеналық жағдайларына, еңбекті сақтандыру және өндіріс санитариясы ережелері орындалуына, дәрі дәрмек қобдишалары және санитариялық сөмкелері бар болуы мен жабдықталғанына, өндірісте ауыз су жабдықтаудың жағдайына, арнайы киім бар болуына, аймақтың, жұмыс орындарының санитариялық жағдайларына медициналық бақылау жүзеге асырылады. Тексеріс нәтижелері цехтің, учаскелердің және арнайы контингентті еңбекте пайдалану объектілерінің әкімшілігі атына айқындалған кемшіліктерді жоюдың нақты мерзімдері көрсетіліп, тексеру актілерімен және ұйғарымдармен ресімделеді. Өндірісте санитариялық-гигиеналық өрескел бұзушылықтары айқындалғанда тексеріс нәтижелері тікелей мекеме басшылығына оларды жою үшін дереу шараларды қабылдауға баяндалады. Кемшіліктерді жою жөніндегі шаралар қабылданбағанда медициналық бөлімнің бастығы аға медициналық бастыққа баяндайды.

      46. Өндіріс объектілері медициналық қызмет көрсетумен мынадай тәртіпте қамтамасыз етіледі:
      1) бір қатар объектілерде сауықтандыру пункттері ұйымдастырылады, олардың қамтамасыз етілуі шаруашылық орган немесе мекеменің өндіріс есебінен медициналық мүлікпен және медикаменттермен жүзеге асырылады.
      2) барлық цехтер, дербес учаскелер және арнайы контингентті еңбекте пайдалану шеберханалары және объектілері алғашқы көмек көтсетудің дәрі-дәрмек қобдишаларымен жабдықталады. Дәрі-дәрмек қобдишаларының сақталуына және уақтылы толтырылуына цехтың, учаскелердің бастықтары, мастерлері жауапты. Қобдишалардың толтырылуын өндіріс есебінен медициналық қызметкерлері жүргізеді.
      3) бөлек учаскеде, цехте, жұмыс істейтін әр өндіріс бригадада немесе бригада тобында алғашқы көмекті көрсету үшін арнайы дайындалған бір сотталған бөлінеді, оны мекеменің медициналық бөлімі медикаменттері және таңу материалдары бар санитариялық сөмкемен қамтамасыз етеді.
      4) егер өндірісте зардап шеккен сотталған жедел дәрігерлік көмек көрсетуін қажет етсе, оны медициналық бөлімге немесе жақындағы емдеу мекемесіне апару ұйымдастырылады.

      47. Өндіріске байланысты жұмысшыда (жұмысшыларда) әр бақытсыз оқиға кемінде бір күн мерзімде жұмысқа жарамсыздығын жоғалту бойынша медициналық қорытындымен (ұсынымдармен) бақытсыз оқиға туралы немесе Н-1 түріндегі жұмысшының өндірісте басқа денсаулығының зақымдануы 2001 жылғы 3 наурыз айындағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің N 326 "Жұмыс қызметіне байланысты жұмысшылардың денсаулығының бақытсыз оқиғалары мен басқа жарақаттарын тіркеу және тергеу ережелерін бекіту туралы" қаулысына (бұдан әрі - Қаулы) сәйкес акті хатталады. Қараныз V090005614
      Н-1 түріндегі бақытсыз оқиға туралы акті тергеу материалдарына сәйкес хатталады. Өндірістік жарақат, кәсіптік ауру немесе улану туралы тергеу материалдарының актісі белгіленген тәртіпте сотталғанның жеке ісіне тіркеледі.
      Ауыр немесе өліммен біткен бақытсыз оқиға, топтық бақытсыз оқиғалар, жұмысшылардың жіті кәсіптік аурулары (уланулар) жөніндегі тергеу тергеудің арнайы актісімен Қаулыға сәйкес хатталады.
      Егер тергеу кезінде сотталғанның өлімі немесе ол жұмысқа жарамсыздығын жоғалту ұстау режимін бұзумен (төбелес, денеге зақым келтіру, өлтіру және өзелер) немесе улы заттар құрамында бар түрлі техникалық сұйықтықтарды (лактар, сырлар, еріткілер және өзгелер) мас болу мақсатында қасақана пайдаланудан уланумен байланысты әрекеттердің нәтижесі болып табылуы және өндіріс үрдісімен байланысты емес болуы айқындалса, акт жасалмайды.

Жеке ауруларға қатысты
емдеу-алдын-алу іс-шараларын
ұйымдастыру жөніндегі
нұсқаулыққа қосымша
Қазақстан Республикасы
Әділет министрінің
2004 жылғы 25 мамырдағы N 145
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2004 жылғы 7 мамырдағы N 405
бірлескен бұйрығымен бекітілген
"Қазақстан Республикасы әділет
органдарының түзеу мекемелерінде
және тергеу изоляторында ұсталатын
адамдарды емдеу-алдын-алу және
санитариялық-эпидемиялогиялық
саулығын қамтамасыз етуді
реттейтін нормативтік құқықтық
актілерді бекіту туралы"

Педикулезға қарсы (алдын-алу және жою)
іс-шаралары әдістемелік ұсыныс

1. Педикулезді айқындау жоспарланған тәртіпте мекемеге жаңадан түскендерді медициналық тексеру кезінде, басқа мекемеге жіберу алдында, сондай-ақ айында бір реттен кем емес толық санитариялық өңдеу жүргізген кезде жүргізіледі.
Биттердің пайда болуын болдырмау және арнайы контингент арасында оның таратылуын болдырмау мақсатында алдын-алу (гигиеналық) іс-шаралары жүргізіледі, оған: ұдайы жуу - 7 күнде кемінде бір рет, жуыну күні дене және төсек кірін сонан соң жуумен ауыстыру кіреді.

2. Биттер таралғанда дамуының кез-келген деңгейінде (сірке-жұмыртқалары, құрт, ересек жәндік) дезинсекциялық іс-шаралар бірге жүргізіледі, тікелей адамның денесінде, сондай-ақ оның іш киімінде, киімінде жою арқылы жүргізіледі.

3. Биттерге қарсы күрес жөніндегі дезинсекциялық іс-шаралар: жәндіктер мен олардың сіркелері-жұмыртқаларын жоюдың механикалық, физикалық және химиялық тәсілдері кіреді.

4. Бас биттері аз көлемде жұқтырылғанда (1-ден 10 данаға дейін, соның ішінде сірке-жұмыртқасы) жәндіктер мен олардың жұмыртқаларын жоюдың, оларды жиі тарақпен тарау, шаштарын қию немесе алып тастау арқылы механикалық тәсілін қолдану орынды. Шаштарды жинау үшін клеенка немесе қағаз салынады, олар сонан соң шаш және жәндіктермен өртенеді.
Шаштан сіркені тарап тастау алдында бас жуылады, жылы асханалық сірке суымен немесе сірке қышқылдың 5-10 %-дық ерітіндісімен шайылады. Сонан соң сіркелер жиі тарақпен тарап тасталынады, алдын-ала тарақтың тістері арасына сірке суымен суланған мақталы немесе жіп тартылады.

5. Адамның денесінде бит табылғанда оның санитариялық емдеуін жүргізеді: денесінің ыстық сумен, сабынмен және дене жуғышпен, іш киімін ауыстырумен, қажеттілігене қарай медқызметкерлердің қорытындысы бойынша шашын алу.

6. Адамның көйлек педикулезімен аз көлемде залалданғанда немесе педикулоцит болмағанда киім-кешекті қайнатады, қайнатуға жатпайтын іш киімнің және киімнің тігіндерін, қапсырмаларын, белбеулерін ыстық үтікпен үтіктейді.

      7. Орташа және көп залалданағанда (10 дана және одан жоғары, соның ішінде жәндіктер мен жұмыртқалар), инсектицидтар-педикулоцидтар қолдануға ұсынылады. 5 жасқа дейінгі балаларды, емізетін және жүкті әйелдерді, терісі зақымданған (шағын жарақаттары, дерматидтар, экземалар) адамдарды өңдеу жасауға тыйым салынады.
      Дененің шашты мүшелерін өңдеу үшін мынадай инсектицидтер қолданылады: 10 %-ды су сабын керосинді (10-50 мг.); "Нитифор" лосьоні (50-80 мг.); "Антибит" лосьоні (50-80 мг.); эктоцид 1:1000 (100 мл); ақсырқақ суы (100 мл); "Педилин" шампуні (10-30гр.). Көрсетілген тәсілдерде экспозиция 30-40 минутты құрайды.
      Бастың шашы өңделгеннен кейін және оны жуғаннан кейін сірке қышқылдың 5-10% су ерітіндісімен шаш шайылады.

8. Іш киімдегі, киімдегі және өзге заттардағы биттерді тез арада жәндіктерді тапқанына қарай жояды. Биттелген іш киім 15 минут ішінде кальцтенген соданың 2%-тік ерітіндісінде қайнатады, екі жағынан үтіктейді; киім кешекті, төсек орындарды, аяқ киімді және басқа объектілерді бу-ауа формалиндік, бу және біріктірілген дезинфекциялық камераларда және бұл объектілерді ауа дезинсекциялық камераларда дезинфекциялау және дезинсекциялау жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес камералық өңдеуге жатады.

9. Инсектицид ретінде киімді өңдеу үшін 10 %-дық су-сабын - керосиндік эмульсия қолданылады.

10. Жууға жататын іш киім және төсек орын, басқа бұйымдар жұмыртқалармен залалсыздандырғанына қарай 5-10 минут ішінде су эмульсияларда ұсталынады, су эмульсия шығындарының нормасы іш киім комплектісіне 2,5 литрді құрайды; төсек орынның немесе құрғақ киімдердің 1 кг. комплектісіне 4-4,5 литр құрайды. Сонан соң киімдер жақсы шайылады, киім міндетті түрде сабын және сода қолданылумен қалыпты тәсілде жуылады.

11. Сыртқы киім, төсек орындар (матрацтар, жастықтар) нұсқаулыққа сәйкес камерлық өңдеуге жатады.

12. Дезкамералар жоқ болғанда сырт киім және төсек орындар (жастықтардан басқа) және өзге заттар су эмульсиямен суланады. Аса мұқият жәндіктердің болған орындары өңделеді; жағалар, белбеулер, тігістер, қыртыстары. Шығын нормасы: төсек орын комплетісіне - 400 мл., киім кешек комплектісіне - 350 мл.

13. Киім-кешекке, төсек орындарға (матрацтар, көрпелер) сұйық препараттарды жағу үшін, үй-жайларды өңдеу үшін, қол шышқыштар: дезинфаль, гидропульт, автомакс, сондай-ақ көйлек шөткелері қолданылады.

14. Инсектицидтер мен адамдарды өңдеу жақсы мәжбүрленген желдетумен арнайы бөлінген үй-жайларда (10 шаршы метрге 4 адамнан астам емес), жазда ашық ауада жүргізіледі.

15. Қажеттілігіне қарай педикулоцидтермен өңдеу 7-10 күн аралығында қайталанады.

16. Инсектицидпен импрегнирланған іш киімді тері аурулары бар, сондай-ақ жүкті және емізетін әйелдерге киюге болмайды.

      17. Педикулезге қарсы өңдеуді жүргізуге арналған қалаудың құрамы:
      1) педикулезді жұқтырған адамдардың киімдерін жинауға арналған клеенкалық немесе мақталы қап;
      2) мырышталған шелек немесе шашты жағу немесе залалсыздандыруға арналған лоток;
      3) клеенкалық пелерина;
      4) рәзеңке биялай;
      5) қайшы;
      6) жиі тарақ (металды болсын);
      7) шашты алуға арналған машинка;
      8) спирттік шам;
      9) орамал (2-3 дана);
      10) мақта;
      11) асханалық сірке суы немесе 5-10 %-дық сірке қышқылдығы;
      12) бастағы биттерді жоюға арналған препараттар:
      биттің (овицидтер) барлық стадиясында жою әсерін тигізетін препараттар:
      10 %-дық су-сабын керосиндік эмульсия,
      "Нитифор" лосьоні,
      "Антибит" лосьоні,
      1:1000 эктоциді,
      черемич суы,
      "Педилин" шампуні.
      Препараттар ұдайы оларды сақтау мерзімдеріне сәйкес және олардың қолданылу қажеттілігіне қарай жаңартылады.

Правила лечебно-профилактического обеспечения лиц, содержащихся в исправительных учреждениях и следственных изоляторах органов юстиции Республики Казахстан

Типовая должностная инструкция начальника медицинской части учреждения

Типовой табель оснащения медицинским инструментарием, оборудованием и инвентарем медицинских частей учреждений

Типовые правила внутреннего распорядка стационаров медицинских частей и больниц уголовно-исполнительной системы

Типовые должностные инструкции начальника больницы уголовно-исполнительной системы

Классификация случаев туберкулеза в соответствии со стратегией DOTS

2. Основные клинические формы

3. Организация работы специалистов медицинских частей учреждений в рамках стратегии DOTS

4. Выявление и диагностика туберкулеза легких бактериоскопическим и флюорографическим методами

Схема стандартного плана обследования больных на туберкулез (см. бумажный вариант)

5. Методика бактериоскопического обследования

6. Контролируемая краткосрочная химиотерапия больных туберкулезом

Категории больных туберкулезом

Лечение больных туберкулезом

Симптоматическое лечение побочных реакций на противотуберкулезные лекарственные средства

7. Схема диспансерного наблюдения за больными туберкулезом в учреждениях

8. Учетно-отчетная документация бактериологической диагностики и результатов лечения по критериям стратегии DОТS.

9. Применение туберкулиновой пробы

10. Применение вакцины БЦЖ с целью специфической иммунопрофилактики

11. Режим работы и обеззараживания при туберкулезе

Схема лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории I

Схема лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории II

Схема лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории III

Схема диспансерного наблюдения за больными туберкулезом

1. Общие положения организации санитарно-эпидемиологического надзора

2. Санитарно-эпидемиологический контроль за объектами учреждений

3. Санитарно-гигиенический контроль за водоснабжением

4. Организацией питания

5. Санитарно-гигиенический контроль за банно-прачечным обеспечением

6. Общие положения организации противоэпидемического обеспечения

7. Противоэпидемическое обеспечение в учреждениях

1. Система противоэпидемических мероприятий при выявлении инфекционных больных

2. Противоэпидемические мероприятия при отдельных инфекционных заболеваниях

3. Профилактические прививки

4. Дезинфекция, дезинсекция и дератизация

Инструкция по организации лечебно-профилактических мероприятий в отношении лиц, страдающих отдельными заболеваниями

1. Организация лечебно-профилактических мероприятий в отношении лиц, страдающих психическими расстройствами

2. Организация лечебно-профилактических мероприятий в отношении лиц, страдающих алкоголизмом и наркоманией (токсикоманией)

3. Организация лечебно-профилактических мероприятий в отношении лиц, страдающих венерическими и кожными болезнями