О воинской обязанности и воинской службе

Закон Республики Казахстан от 8 июля 2005 года № 74. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 16 февраля 2012 года № 561-IV

      Сноска. Утратил силу Законом РК от 16.02.2012 № 561-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Вниманию пользователей!
      Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ

      Настоящий Закон регулирует общественные отношения, касающиеся воинской обязанности и воинской службы граждан Республики Казахстан

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

     Статья 1. Основные понятия, используемые в
               настоящем Законе
 

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

     1) воинская служба - особый вид государственной службы военнослужащих в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях;

     2) военнослужащие - граждане Республики Казахстан, состоящие на воинской службе в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях;

     3) военнообязанные - граждане Республики Казахстан, состоящие на воинском учете и пребывающие в запасе до предельного возраста состояния на воинском учете;

     4) воинское звание - знак воинского различия, присваиваемый военнослужащему и военнообязанному;

     5) воинская обязанность - конституционная обязанность граждан Республики Казахстан по защите Республики Казахстан;

     6) военная форма одежды - установленная законодательством Республики Казахстан форменная одежда с погонами (обмундирование) и снаряжение, определяющие принадлежность военнослужащих к Вооруженным Силам, другим войскам и воинским формированиям;

     7) военнослужащие, проходящие воинскую службу по призыву, - граждане Республики Казахстан, призванные на срочную воинскую службу, а также на должности офицерского состава;

     8) военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, - граждане Республики Казахстан, добровольно поступившие на воинскую службу в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования;

     9) воинская должность - структурная единица государственного учреждения Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, на которую возложены установленные законодательством Республики Казахстан должностные полномочия и обязанности с соответствующим ей воинским званием;

     10) воинские сборы - мероприятия, проводимые в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях по военной подготовке, совершенствованию военных знаний военнослужащих, а также военнообязанных с призывом их в воинские части в целях повышения боевой и мобилизационной готовности;

     11) воинский учет - система учета и анализа военнослужащих, призывных и мобилизационных ресурсов;

     12) войсковая стажировка - приобретение и совершенствование практических навыков, углубление и закрепление знаний, полученных по программе подготовки офицеров;

     13) воспитанники - граждане Республики Казахстан, обучающиеся в организациях общего среднего, технического и профессионального, послесреднего образования с дополнительными образовательными программами по военной подготовке;

     14) всеобщее военное обучение - обязательное обучение граждан Республики Казахстан начальной военной подготовке в период введения военного положения;

     15) допризывники - граждане мужского пола, проходящие подготовку к воинской службе до принятия на воинский учет;

     16) запас военнообязанных (запас) - военнообязанные, состоящие на воинском учете в местных органах военного управления районов (городов областного значения), используемые в целях доукомплектования, развертывания и восполнения потерь Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

     17) контракт о прохождении воинской службы (далее - контракт) - договор, устанавливающий обязательства и ответственность сторон в интересах обеспечения и несения воинской службы;

     18) курсанты - военнослужащие составов солдат (матросов), сержантов (старшин), обучающиеся в учебных частях (центрах), средних или высших военных учебных заведениях;

     19) мобилизация - комплекс общегосударственных мероприятий, связанных с переводом государственных органов, организаций, Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, населения, территории и экономики Республики Казахстан на режим военного положения (общая мобилизация) или какой-либо их части (частичная мобилизация);

     20) начальная военная подготовка - обязательный предмет обучения (учебная дисциплина) по основам военного дела и обеспечению безопасности и жизнедеятельности человека;

     21) организационно-штатные мероприятия - мероприятия, проводимые в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях по созданию, ликвидации, передислокации, переформированию, переподчинению, увеличению и сокращению штатов;

     22) отсрочка - перенос призыва граждан на воинскую службу по основаниям, предусмотренным настоящим Законом;

     23) отставка - увольнение военнослужащих с воинской службы или исключение с воинского учета военнообязанных, достигших предельного возраста пребывания в запасе, либо лиц, признанных не годными к воинской службе с исключением с воинского учета;

     24) офицеры - военнослужащие, которым присвоены соответствующие воинские звания офицерского состава;

     25) поверочные сборы - вид воинских сборов, проводимых в целях проверки готовности воинских частей, предназначенных к выполнению задач в организационно-штатной структуре военного времени;

     26) призывники - граждане мужского пола, приписанные к призывным участкам местных органов военного управления районов (городов областного значения) и подлежащие призыву в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования для прохождения срочной воинской службы;

     27) призывной участок - участок, образуемый местными исполнительными органами районов (городов областного значения) на период призыва и приписки граждан к призывным участкам;

     28) призывной пункт - пункт проведения медицинского освидетельствования граждан при приписке к призывным участкам и призыве их на воинскую службу, а также военно-патриотической и спортивно-массовой работы;

     29) пребывание в запасе - исполнение военнообязанными обязанностей, связанных с воинским учетом и прохождением службы на воинских сборах в период пребывания на воинском учете;

     30) сборный пункт - пункт проведения контрольного медицинского освидетельствования призывников, медицинской помощи, военно-патриотической, спортивно-массовой работы, формирования и отправки команд призывников в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования;

     31) сержанты (старшины) - военнослужащие, которым присвоены воинские звания состава сержантов (старшин);

     32) солдаты (матросы) - военнослужащие, которым присвоены воинские звания состава солдат (матросов);

     33) слушатели - военнослужащие офицерского состава, обучающиеся в высших военных учебных заведениях, на курсах усовершенствования (переподготовки) офицерского состава;

     34) специальные сборы - вид воинских сборов, проводимых в целях выполнения мероприятий по ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций и в иных случаях, определяемых Президентом Республики Казахстан;

     35) срочная воинская служба - воинская служба граждан мужского пола, основанная на их призыве в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования в порядке, определенном настоящим Законом;

     36) учебные сборы - вид воинских сборов, проводимых в целях подготовки и переподготовки военнообязанных.
      Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст.2); от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      Статья 2. Законодательство Республики Казахстан
                о воинской обязанности и воинской службе  

     1. Законодательство Республики Казахстан о воинской обязанности и воинской службе основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона, иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

     2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

     Статья 3. Содержание воинской обязанности  

     1. Воинская обязанность устанавливается Конституцией Республики Казахстан в целях подготовки граждан по воинским специальностям и обеспечения комплектования Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований в мирное и военное время.

     2. Воинская обязанность включает:

     1) подготовку граждан к воинской службе;

     2) воинский учет и приписку граждан к призывным участкам;

     3) призыв на воинскую службу;

     4) прохождение воинской службыP060777

     5) пребывание в запасе;  

     6) прохождение воинских сборов в период пребывания в запасе;

     7) всеобщее военное обучение граждан в период введения военного положения.

     3. Выполнение воинской обязанности не зависит от происхождения, социального, должностного и имущественного положения, расы, национальности, языка, отношения к религии, политических и иных убеждений, принадлежности к общественным объединениям, места жительства.

     4. От воинской обязанности освобождаются граждане по основаниям, предусмотренным настоящим Законом.

     5. По отношению к воинской обязанности граждане подразделяются на категории - допризывники, призывники, военнослужащие, военнообязанные и невоеннообязанные.

     Статья 4. Содержание воинской службы  

     1. Воинская служба устанавливается для граждан Республики Казахстан в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях.

     2. Воинская служба включает в себя:

     1) воинскую службу по призыву;

     2) воинскую службу по контракту.

     К воинской службе по призыву относятся:

     1) срочная воинская служба составов солдат (матросов), сержантов (старшин);

     2) воинская служба офицеров, призванных в соответствии со статьей 24 настоящего Закона;

     3) воинская служба при мобилизации, военном положении, в военное время и при прохождении воинских сборов.

     К воинской службе по контракту относятся:

     1) воинская служба военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту на должностях составов солдат (матросов), сержантов (старшин) и офицеров;

     2) воинская служба и обучение курсантов и слушателей военных учебных заведений.

     3. Военнообязанные, призванные на воинские сборы, исполняют обязанности воинской службы.

     4. К прохождению срочной воинской службы приравнивается время обучения граждан на очных отделениях учебных заведений органов внутренних дел, финансовой полиции, уголовно-исполнительной системы, специальных государственных органов и пожарно-технических учебных заведений органов государственной противопожарной службы.

     5. Военнослужащие принимают военную присягу на верность народу Республики Казахстан.

     Военнообязанные ранее не принимавшие военной присяги, принимают ее при призыве на воинские сборы и мобилизации.

     6. Гражданам может быть предоставлена отсрочка или освобождение от воинской службы в порядке, определяемом настоящим Законом.
      Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 26.05.2008 N 34-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 13.02.2012 № 553-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 5. Комплектование Вооруженных Сил,
               других войск и воинских формирований  

     1. Личный состав Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований состоит из военнослужащих и лиц гражданского персонала.

     2. Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования комплектуются военнослужащими на основе воинской обязанности по призыву при сочетании экстерриториального и территориального принципов и путем поступления на воинскую службу (по контракту) в порядке, установленном настоящим Законом.

     Гражданский персонал принимается в соответствии с трудовым законодательством и о государственной службе Республики Казахстан.

     3. Комплектование Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований при введении военного положения, в военное время осуществляется на основе призыва на воинскую службу.

     Для доукомплектования и развертывания Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований до состава и численности военного времени в мирное время создается военнообученный резерв из числа военнообязанных.
      Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 15.05.2007 N 253; от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 6. Состав военнослужащих и военнообязанных

     Военнослужащие и военнообязанные подразделяются на составы:

     1) солдат (матросов);

     2) сержантов (старшин);

     3) офицеров.

     Статья 7. Воинские звания

     1. В Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях устанавливаются следующие воинские звания:
ВОЙСКОВЫЕ                                  КОРАБЕЛЬНЫЕ
                СОСТАВ СОЛДАТ (МАТРОСОВ)
рядовой                                        матрос
ефрейтор                                       старший матрос

                СОСТАВ СЕРЖАНТОВ (СТАРШИН)

младший сержант                        старшина второй статьи
сержант                                старшина первой статьи
старший сержант                        главный старшина
сержант третьего класса                старшина третьего класса
сержант второго класса                 старшина второго класса
сержант первого класса                 старшина первого класса
штаб-сержант                           штаб-старшина
мастер-сержант                         мастер-старшина

                   ОФИЦЕРСКИЙ СОСТАВ
                МЛАДШИЙ ОФИЦЕРСКИЙ СОСТАВ

лейтенант                              лейтенант
старший лейтенант                      старший лейтенант
капитан                                капитан-лейтенант

                СТАРШИЙ ОФИЦЕРСКИЙ СОСТАВ

майор                                  капитан третьего ранга
подполковник                           капитан второго ранга
полковник                              капитан первого ранга

                ВЫСШИЙ ОФИЦЕРСКИЙ СОСТАВ

генерал-майор                          контр-адмирал
генерал-лейтенант                      вице-адмирал
генерал-полковник                      адмирал
генерал армии

     2. Для офицеров, имеющих медицинскую или юридическую военно-учетные специальности, к воинским званиям добавляются слова "медицинской службы", "юстиции" соответственно.

     Для высшего офицерского состава авиации (летного, инженерного, имеющего инженерно-авиационную подготовку) к воинским званиям добавляется слово "авиации".

     К воинским званиям граждан, пребывающих в запасе, добавляются слова "запаса", а находящихся в отставке - "в отставке".

     3. Присвоение, включая досрочное, снижение, лишение воинских званий военнослужащим и военнообязанным осуществляются в соответствии с Правилами прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях (далее - Правила прохождения воинской службы).        

     Гражданину, лишенному воинского звания, а также военнослужащему, сниженному в воинском звании, может быть присвоено или восстановлено воинское звание в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

     Примечание РЦПИ!
     Пункт 4 вводится в действие с 01.01.2006.
     4. Сроки выслуги в воинских званиях устанавливаются:
составу солдат (матросов)                - не устанавливаются
составу сержантов (старшин)              - не устанавливаются
офицерскому составу:
лейтенантам                              - два года
старшим лейтенантам                      - три года
капитанам (капитан-лейтенантам)          - четыре года
майорам (капитанам третьего ранга)       - пять лет
подполковникам (капитанам второго ранга) - семь лет
полковникам (капитанам первого ранга)
и выше                                   - не устанавливаются.

      5. При поступлении на воинскую службу гражданину, проходившему службу в специальных государственных органах, присваивается воинское звание в порядке переаттестации не ниже имеющегося специального звания.
      Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 09.11.2011 № 490-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.02.2012 № 553-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 8. Воинские должности

     1. Военнослужащий назначается на воинскую должность, которой должно соответствовать воинское звание. При этом воинская должность определяется исходя из основных задач и функций, поставленных перед Вооруженными Силами, другими войсками и воинскими формированиями.

     2. Перечень воинских должностей и соответствующих им воинских званий в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях утверждается Президентом Республики Казахстан.

     3. Воинские должности подразделяются на должности:

     1) солдат (матросов);

     2) сержантов (старшин);

     3) офицеров;

     4) курсантов и слушателей.

     4. Назначение на должности, перемещение, освобождение и увольнение военнослужащих производятся в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

     5. Военнослужащий может проходить воинскую службу не на воинских должностях в случаях:

     1) нахождения в распоряжении командира (начальника) при назначении его на другую должность - не более двух месяцев;

     2) нахождения в распоряжении командира (начальника) в связи с проведением организационно-штатных мероприятий - не более трех месяцев;

     3) нахождения в распоряжении командира (начальника) в связи с возбуждением в отношении военнослужащего уголовного дела - до вынесения решения по уголовному делу;

     4) прикомандирования к государственным органам и организациям в целях выполнения работ в интересах обороны и безопасности государства в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

     Статья 9. Военная форма одежды и знаки
                различия военнослужащих

     1. Для военнослужащих и граждан, пребывающих в запасе, во время прохождения ими воинских сборов устанавливается военная форма одежды со знаками различия по воинским званиям, видам и родам войск.

     Военная форма одежды и знаки различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований утверждаются Президентом Республики Казахстан.     

     Нормы снабжения военной формой одежды определяются Правительством Республики Казахстан.

     Правила ношения военной формы одежды устанавливаются Министром обороны Республики Казахстан, а особенности ношения отдельных предметов военной формы одежды и знаков различия устанавливаются первыми руководителями других войск и воинских формирований.

     2. Ношение военной формы одежды гражданами, не имеющими на то права, запрещается.

Глава 2. ПОДГОТОВКА ГРАЖДАН К ВОИНСКОЙ СЛУЖБЕ

     Статья 10. Подготовка граждан к воинской службе

     1. Подготовка граждан к воинской службе - комплекс обязательных мероприятий, проводимых с гражданами допризывных и призывных возрастов в целях их обучения основам воинской службы.

     2. Подготовка граждан к воинской службе включает в себя:

     1) начальную военную подготовку

     2) подготовку по военно-техническим специальностям;  

     3) военную подготовку по дополнительным образовательным программам в организациях общего среднего образования;

     4) военную подготовку по программе офицеров запаса в организациях высшего
образования;

     5) физическую подготовку, медицинскую помощь, военно-патриотическое воспитание.

     3. Подготовка граждан к воинской службе организуется и обеспечивается государственными органами в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

     4. Руководители организаций обязаны обеспечить прохождение допризывниками и призывниками подготовки к воинской службе.

     5. Контроль за организацией и проведением подготовки граждан к воинской службе осуществляется Министерством обороны Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года N 320 (порядок введения в действие см. ст.2).

        Статья 11. Начальная военная подготовка
 
      1. Начальная военная подготовка проводится с гражданами в организациях образования, реализующих общеобразовательные учебные программы общего среднего образования и профессиональные учебные программы технического и профессионального, послесреднего образования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

     2. Граждане, подлежащие призыву и не прошедшие начальную военную подготовку, по решению соответствующих местных исполнительных органов проходят ее перед призывом на срочную воинскую службу.

     3. Контроль за проведением начальной военной подготовки осуществляется уполномоченным органом Республики Казахстан в области образования совместно с Министерством обороны и другими заинтересованными государственными органами Республики Казахстан.

     4. Уполномоченный орган в области чрезвычайных ситуаций, Министерство обороны, уполномоченный орган в области здравоохранения Республики Казахстан оказывают помощь в организации практических занятий, создании учебно-материальной базы начальной военной подготовки.

     5. Порядок организации и проведения начальной военной подготовки  определяется Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года N 320 (порядок введения в действие см. ст.2); от 26.05.2008 N 34-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

           Статья 12. Подготовка граждан по
                 военно-техническим специальностям
 
      1. К подготовке по военно-техническим специальностям привлекаются граждане, годные по состоянию здоровья к воинской службе, в возрасте от семнадцати лет шести месяцев до двадцати шести лет.

     По окончании обучения призывники подлежат призыву на срочную воинскую службу.

     2. За призывниками, проходящими подготовку по военно-техническим специальностям с отрывом от производства, на период обучения сохраняются место работы, занимаемая должность.

     Статья 13. Военная подготовка граждан по
                 дополнительным образовательным программам
                 в организациях образования

     1. Организациями образования с дополнительными образовательными программами являются республиканские военные школы-интернаты (лицеи) и иные организации образования, реализующие программы общего среднего, технического и профессионального, послесреднего образования.

     2. Порядок прохождения военной подготовки и обеспечения воспитанников всеми видами довольствия определяется Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года N 320 (порядок введения в действие см. ст.2).

      Статья 14. Военная подготовка граждан по программе
                 офицеров запаса в организациях высшего
                 образования

     1. Военная подготовка граждан по программе офицеров запаса проводится на основе получаемого высшего образования в соответствии с государственным заказом на военных кафедрах.   

     2. Гражданам, окончившим полный курс военной подготовки по программе офицеров запаса и прошедшим после окончания высшего учебного заведения войсковую стажировку, присваивается воинское звание лейтенант в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.   

     3. Гражданам, окончившим полный курс военной подготовки по программе офицеров запаса и не прошедшим после окончания высшего учебного заведения войсковую стажировку, присваивается воинское звание сержант.

     4. Министерство обороны Республики Казахстан определяет перечень военно-учетных специальностей, программы обучения, по которым осуществляется подготовка граждан на военных кафедрах, требования к состоянию здоровья граждан, желающих пройти военную подготовку по программе офицеров запаса, а также обеспечивает военные кафедры военно-техническим имуществом и вооружением.

     5. Порядок прохождения военной подготовки граждан по программе офицеров запаса утверждается Правительством Республики Казахстан.
      Сноска. Заголовок и статья 14 с изменениями, внесенными Законом РК от 27 июля 2007 года  N 320 (порядок введения в действие см. ст.2 ).
 

        Статья 15. Физическая подготовка. Медицинская помощь.
                   Военно-патриотическое воспитание

     Физическая подготовка, медицинская помощь, военно-патриотическое воспитание допризывников и призывников организуются местными исполнительными органами и осуществляются в физкультурно-спортивных организациях, организациях здравоохранения и образования.

Глава 3. ВОИНСКИЙ УЧЕТ.
ПРИПИСКА ГРАЖДАН К ПРИЗЫВНЫМ УЧАСТКАМ

     Статья 16. Общие правила воинского учета

     1. Граждане Республики Казахстан подлежат воинскому учету, за исключением: 

     1) женщин, не имеющих военно-учетной специальности;

     2) освобожденных от исполнения воинской обязанности в соответствии с настоящим Законом;

     3) отбывающих наказание в виде лишения свободы;

     4) постоянно проживающих за пределами Республики Казахстан.

     2. Воинский учет военнообязанных и призывников осуществляется по месту их жительства местными органами военного управления районов (городов областного значения), а в населенных пунктах, где их нет, воинский учет обеспечивают акимы поселков, аулов (сел), аульного (сельского) округа.

     3. Порядок воинского учета определяется Правилами о порядке ведения воинского учета военнообязанных и призывников, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан (далее - Правила воинского учета).  

     4. Военнообязанные и призывники, назначенные на должности рядового или начальствующего состава либо зачисленные в кадры органов прокуратуры, органов внутренних дел, финансовой полиции, таможенных органов, органов (учреждений) уголовно-исполнительной системы, государственной противопожарной службы, включая курсантов и слушателей специальных учебных заведений, снимаются с воинского учета и состоят на специальном учете указанных органов в порядке, установленном Правилами воинского учета.        

     5. Военнослужащие, проходящие воинскую службу в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях, подлежат учету в соответствующих воинских частях и учреждениях. Порядок их учета устанавливается Министром обороны Республики Казахстан, а также первыми руководителями других войск и воинских формирований.

     6. Должностные лица государственных органов и организаций обеспечивают воинский учет граждан в соответствии с настоящим Законом и Правилами воинского учета.
      Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 26.05.2008 N 34-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 29.12.2010 № 374-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 17. Приписка граждан к призывным участкам

     1. Приписка граждан к призывным участкам - мероприятия воинского учета, проводимые соответствующими местными исполнительными органами через местные органы военного управления для постановки на воинский учет допризывников.

     2. Приписке к призывным участкам подлежат граждане мужского пола, которым в год приписки исполняется семнадцать лет.

     Приписка к призывным участкам проводится ежегодно в январе-марте в целях:

     1) принятия граждан на воинский учет;

     2) определения их количества;

     3) определения годности к воинской службе и состояния здоровья;

     4) установления общеобразовательного уровня и специальности;

     5) определения уровня физической подготовки;

     6) предварительного предназначения призывников;

     7) отбора кандидатов для подготовки по военно-техническим специальностям и поступления в военные учебные заведения.

     3. Приписка граждан к призывным участкам организуется и обеспечивается акимами районов (городов областного значения), города республиканского значения и столицы через соответствующие местные органы военного управления.

     4. Акимы поселков, аулов (сел), аульных (сельских) округов и руководители организаций ежегодно в сроки, установленные Министерством обороны Республики Казахстан, предоставляют в соответствующие местные органы военного управления списки допризывников, подлежащих приписке к призывным участкам.

     5. Для проведения приписки граждан к призывным участкам в районах, городах областного значения, в районах города республиканского значения и столицы образуются призывные участки и комиссии по приписке в составе:

     председателя комиссии - начальника соответствующего местного органа военного управления;

     заместителя председателя комиссии - уполномоченного представителя местного исполнительного органа;

     членов комиссии:

     заместителя начальника соответствующего департамента (отдела) внутренних дел;

     врача, руководящего работой медицинского персонала, - председателя медицинской комиссии;

     секретаря.

     Персональный состав комиссии по приписке и порядок ее работы ежегодно утверждаются соответствующим местным исполнительным органом.

     6. Граждане при приписке к призывным участкам для установления степени годности к воинской службе проходят медицинскую комиссию в порядке, определяемом Правилами проведения военно-врачебной экспертизы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан (далее - Правила военно-врачебной экспертизы).

     Граждане, прошедшие медицинскую комиссию, решением комиссии по приписке принимаются на воинский учет призывников, а граждане, признанные военно-врачебной комиссией не годными к воинской службе с исключением с воинского учета, на воинский учет не принимаются.

     7. Допризывники, не вставшие на воинский учет без уважительных причин до 1 апреля года, в котором им исполняется семнадцать лет, считаются уклонившимися от постановки на воинский учет.

     8. Граждане освобождаются от работы (учебы) на время, необходимое для выполнения обязанностей, связанных с постановкой допризывников на воинский учет, с сохранением за ними места работы и занимаемой должности.

     9. Порядок проведения приписки определяется Правилами воинского учета.

     Статья 18. Обязанности государственных органов,
                организаций, должностных лиц и военнообязанных
                по выполнению Правил воинского учета
 
      1. Акимы поселка, аула (села), аульного (сельского) округа и руководители организаций обязаны оповещать военнообязанных и призывников о вызове их в местные органы военного управления районов (городов областного значения) и обеспечивать своевременное их прибытие.

     2. Акимы поселка, аула (села), аульного (сельского) округа и руководители организаций в пределах своей компетенции обязаны:

     1) осуществлять регистрацию (снятие с регистрации) военнослужащих, военнообязанных и призывников по месту жительства при наличии в военно-учетных документах отметок местных органов военного управления о принятии на воинский учет (снятии с воинского учета);

     2) предоставлять в соответствующие местные органы военного управления районов (городов областного значения) документы, подтверждающие количественный состав военнообязанных, призывников и допризывников;

     3) оказывать местным органам военного управления районов (городов областного значения) помощь в принятии допризывников на воинский учет, проведении призыва граждан на воинскую службу (воинские сборы);

     4) осуществлять контроль за соблюдением Правил воинского учета военнослужащими, военнообязанными и призывниками.

     3. Органы внутренних дел в пределах своей компетенции обязаны осуществлять розыск и задержание лиц, уклоняющихся от выполнения воинской обязанности.

     4. Органы записи актов гражданского состояния обязаны в семидневный срок сообщать местным органам военного управления районов (городов областного значения) об изменении военнообязанными и призывниками фамилии, имени и отчества, даты и места рождения, а также о случаях регистрации смерти военнообязанного или призывника.

     5. Органы дознания и предварительного следствия обязаны в семидневный срок сообщать местным органам военного управления районов (городов областного значения) о призывниках и  военнообязанных, в отношении которых ведется дознание или предварительное следствие, а суды - о призывниках и военнообязанных, уголовные дела в отношении которых рассматриваются судом, о вступивших в законную силу в их отношении приговорах.

     6. Органы социальной защиты населения обязаны в семидневный срок сообщать в местные органы военного управления районов (городов областного значения) обо всех военнообязанных и призывниках, которые признаны инвалидами.

     7. Организации здравоохранения по запросам местных органов военного управления перед началом проведения призыва обязаны сообщать сведения о военнообязанных и призывниках, находящихся на стационарном лечении и диспансерном учете.

     8. Органы юстиции обязаны осуществлять регистрацию (снятие с регистрации) граждан Республики Казахстан по месту жительства по предоставлении ими сведений о постановке или снятии с воинского учета из местного органа военного управления района (города областного значения).

     9. Военнообязанные и призывники в случае изменения фамилии, имени, отчества, семейного положения, состояния здоровья (признания инвалидом первой или второй группы), места проживания, образования, места работы и должности обязаны в семидневный срок известить местный орган военного управления района (города областного значения), в котором они состоят на воинском учете.

Глава 4. ПРИЗЫВ ГРАЖДАН НА ВОИНСКУЮ СЛУЖБУ

      Статья 19. Призыв граждан на воинскую службу

     1. Призыв граждан на воинскую службу - комплекс мероприятий, направленных на обеспечение комплектования личным составом Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований на обязательной основе.

     2. Призыв граждан на воинскую службу включает в себя:

     1) призыв граждан на срочную воинскую службу;  

     2) призыв на воинскую службу офицеров запаса;     

     3) призыв на воинские сборы;

     4) призыв по мобилизации и в военное время.   

     3. Проведение призыва граждан на воинскую службу организуют и обеспечивают местные исполнительные органы через соответствующие местные органы военного управления. Для проведения призыва граждан на воинскую службу образуются призывные комиссии в порядке, установленном настоящим Законом.

     Порядок организации и проведения призыва граждан на воинскую службу определяется Правительством Республики Казахстан.   

     4. Руководители организаций обязаны отозвать граждан, подлежащих призыву, из командировок (отпусков), организовать их оповещение и своевременное прибытие на призывной участок.

     5. Призыв на воинскую службу граждан Республики Казахстан, временно проживающих за границей, осуществляется в порядке, установленном настоящим Законом, по прибытии их на постоянное место жительства в Республику Казахстан при отсутствии права на отсрочку или освобождение.

     6. Гражданин считается призванным на воинскую службу с момента издания приказа начальника местного органа военного управления области (города республиканского значения и столицы) о его призыве на воинскую службу.

     Статья 20. Призывные комиссии

     1. Призывные комиссии образуются на период проведения призыва по решению местных исполнительных органов в составе, определенном пунктом 5 статьи 17 настоящего Закона. В них могут также входить представители государственных органов и общественных объединений. Численный состав призывной комиссии должен быть нечетным.

     График проведения призыва граждан на воинскую службу утверждается местным исполнительным органом.

     2. Областная (города республиканского значения и столицы) призывная комиссия:

     1) осуществляет руководство и контроль за деятельностью районных (городов областного значения) призывных комиссий;

     2) проверяет правильность предоставления гражданам отсрочки и освобождения от призыва на воинскую службу;

     3) организует медицинский осмотр граждан, призванных на воинскую службу, перед направлением их к месту прохождения службы и граждан, поступающих в военные учебные заведения;

     4) проводит повторное медицинское освидетельствование граждан, заявивших о несогласии с заключением об их годности (негодности) к воинской службе;

     5) рассматривает жалобы и обращения граждан на решения районных (городов областного значения) призывных комиссий;

     6) отменяет решения районных (городов областного значения) призывных комиссий.

     3. Районная (города областного значения) призывная комиссия проводит медицинское освидетельствование призывников и граждан, поступающих в военные учебные заведения.    

     По результатам медицинского освидетельствования районная (города областного значения) призывная комиссия в отношении призывника принимает одно из следующих решений:

     1) подлежит призыву на воинскую службу;

     2) предоставить отсрочку от призыва на воинскую службу;

     3) освободить от призыва на воинскую службу;

     4) освободить от исполнения воинской обязанности.

     В отношении гражданина, поступающего в военное учебное заведение, районная (города областного значения) призывная комиссия принимает решение о направлении его для сдачи конкурсных вступительных экзаменов в военное учебное заведение или об отказе в направлении.

     Решение призывной комиссии объявляется гражданину, подлежащему призыву на воинскую службу, копия которого по его желанию выдается на руки.

     Решение призывной комиссии может быть обжаловано гражданином в судебном порядке или в областной (города республиканского значения и столицы) призывной комиссии. Предварительное обращение в областную (города республиканского значения и столицы) призывную комиссию не является обязательным условием для обращения в суд.

     При одновременном рассмотрении заявлений в областной (города республиканского значения и столицы) призывной комиссии и суде областная (города республиканского значения и столицы) призывная комиссия приостанавливает рассмотрение заявления до вступления в силу решения суда.

     Решение суда обязательно для исполнения соответствующими призывными комиссиями.

     4. Министр обороны и первые руководители других войск и воинских формирований вправе отменить решение призывной комиссии о призыве в отношении лиц, не годных к воинской службе по состоянию здоровья, и до принятия ими военной присяги возвращать их в призывные комиссии.

     Статья 21. Медицинские комиссии

     1. Для проведения медицинского освидетельствования призывников и граждан, поступающих в военные учебные заведения, в составе призывных комиссий создаются медицинские комиссии.

     2. Медицинские комиссии по результатам медицинского освидетельствования призывников и граждан, поступающих в военные учебные заведения, дают заключения о степени их годности к воинской службе.

     3. Порядок медицинского освидетельствования и состав медицинских комиссий определяются Правилами военно-врачебной экспертизы.

     Статья 22. Обязанности граждан, подлежащих призыву
                 на воинскую службу

     Граждане, подлежащие призыву на воинскую службу, обязаны явиться по повестке местного органа военного управления в призывную комиссию. Повестка вручается гражданину лично должностными лицами местных органов военного управления или по месту работы (учебы) руководителем организации под роспись.

     В случае невозможности вручить повестку гражданину лично обеспечение его прибытия возлагается на соответствующий орган внутренних дел.

     Статья 23. Призыв граждан на срочную воинскую службу

     1. Призыв граждан на срочную воинскую службу проводится два раза в год на основании Указа Президента Республики Казахстан и постановления Правительства Республики Казахстан.

     Призыву на срочную воинскую службу подлежат граждане в возрасте от восемнадцати до двадцати семи лет, не имеющие права на отсрочку или освобождение от призыва, в количестве, необходимом для комплектования Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований.

     2. Граждане, отчисленные из учебных заведений, а также указанные в пункте 4 статьи 16 настоящего Закона, не достигшие двадцати семи лет и не выслужившие установленные сроки воинской службы по призыву, подлежат призыву на срочную воинскую службу в соответствии с настоящим Законом.

     Статья 24. Призыв на воинскую службу офицеров запаса

     Офицеры запаса в возрасте до двадцати девяти лет, годные к воинской службе, призываются в мирное время на основании постановления Правительства Республики Казахстан для прохождения воинской службы на должностях офицерского состава по заявкам уполномоченных органов.

     Статья 25. Призыв военнообязанных на воинские сборы

     Военнообязанные призываются на воинские сборы на основании постановления Правительства Республики Казахстан.

     Статья 26. Призыв граждан по мобилизации
                и в военное время

     1. Призыв граждан на воинскую службу по мобилизации и в военное время проводится на основании Указа Президента Республики Казахстан и в порядке, установленном настоящим Законом.

     2. С военнообязанными и призывниками, призванными на воинскую службу по мобилизации и в военное время, проводится полный расчет по месту работы, службы, выплачиваются заработная плата за фактически проработанное время, выходное пособие и компенсационные выплаты за неиспользованный отпуск. За гражданами, призванными по мобилизации и в военное время, сохраняется занимаемая ими жилая площадь. Государственное обеспечение (пособия, пенсии) семей граждан, призванных на воинскую службу по мобилизации и в военное время, производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан.     

     3. Местные исполнительные органы, организации при проведении мобилизации и в военное время обязаны обеспечить своевременное оповещение и доставку военнообязанных и призывников на сборные пункты или в воинские части.
      Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными Законом РК от 15 мая 2007 г. N 253.

     Статья 27. Отсрочка от призыва на воинскую службу
 
      1. Отсрочка от призыва на воинскую службу предоставляется гражданам по решению районной (города областного значения) призывной комиссии.    

     Отсрочка может быть предоставлена по следующим основаниям:

     1) по семейным обстоятельствам;

     2) для продолжения образования;

     3) по состоянию здоровья;

     4) по другим причинам.

     2. Отсрочка от призыва на воинскую службу по семейным обстоятельствам предоставляется:

     1) гражданам, занятым уходом за членами семьи, нуждающимися в посторонней помощи и не находящимися на полном государственном обеспечении, при отсутствии близких родственников или других лиц, проживающих на территории Республики Казахстан вместе с ними или отдельно, обязанных по закону содержать указанных членов семьи.

     Членами семьи, нуждающимися в посторонней помощи и уходе, являются:

     отец, мать, жена, а также дедушка и бабушка при отсутствии родителей призывника, если они находятся на его иждивении, достигшие пенсионного возраста или являющиеся инвалидами первой или второй группы;

     братья, сестры, являющиеся инвалидами первой или второй группы или не достигшие восемнадцатилетнего возраста, при отсутствии родителей;

     мать (отец), которая (который), кроме призывника, имеет одного и более детей, являющихся инвалидами первой или второй группы или не достигших восемнадцатилетнего возраста, и воспитывает их без мужа (жены);

     мать (отец), которая (который) имеет на своем иждивении одного и более одиноких родственников (отца, мать, брата, сестру), являющихся нетрудоспособными по возрасту или инвалидами первой или второй группы, и содержит их без мужа (жены);

     один из родителей, который содержит на своем иждивении второго, являющегося инвалидом первой или второй группы, и воспитывает, кроме призывника, одного и более детей до восемнадцати лет;

     2) гражданам, которые имеют на своем иждивении:

     ребенка, воспитываемого без матери;

     лиц, у которых они находились на воспитании и содержании не менее двух лет в связи со смертью своих родителей или лишением их родительских прав, или осуждением судом к лишению свободы;

     3) гражданам, состоящим в браке и имеющим одного и более детей.

     3. Отсрочка от призыва на воинскую службу для продолжения образования предоставляется:

     1) гражданам, получающим общее среднее образование в организациях образования, на период обучения;

     2) гражданам, получающим техническое и профессиональное, послесреднее или высшее образование по очной форме обучения в соответствующих организациях образования, очное образование в духовных (религиозных) организациях образования, а также в высших учебных заведениях других государств, до окончания одного высшего учебного заведения при представлении подтверждающих документов об обучении;

     3) гражданам, получающим послевузовское профессиональное образование, на период обучения.

     4. Отсрочка от призыва на воинскую службу по состоянию здоровья предоставляется гражданам решением призывной комиссии на срок до одного года.

     5. Отсрочка от призыва на воинскую службу по другим причинам предоставляется:

     1) преподавателям организаций образования, расположенных в аульной (сельской) местности, имеющим послесреднее или высшее педагогическое образование и работающим по специальности, на весь период работы;

     2) врачам, имеющим соответствующее образование, постоянно работающим по специальности в аульной (сельской) местности, на весь период работы в организациях здравоохранения;

     3) депутатам Парламента Республики Казахстан или местных представительных органов на срок их депутатских полномочий;

     4) лицам, в отношении которых ведется дознание, предварительное следствие или уголовные дела рассматриваются судами, соответственно до окончания дознания, следствия или вступления в силу приговора суда;

     5) призывникам, имеющим духовный сан, на период религиозной деятельности;

     6) гражданам, поступившим на работу по специальности в организации, перечень которых определяется Правительством Республики Казахстан, на весь период работы.

     6. Гражданам, зачисленным в запас с присвоением воинского звания офицерского состава, предоставляется отсрочка от призыва на воинскую службу по основаниям, предусмотренным подпунктами 1), 3) и 4) пункта 1, подпунктом 3) пункта 3 настоящей статьи.

     7. Отсрочка от призыва на воинские сборы не предоставляется.

     8. Отсрочка граждан при призыве на воинскую службу по мобилизации и в военное время приостанавливается, за исключением отсрочки по основаниям, предусмотренным подпунктом 3) пункта 1 и подпунктом 6) пункта 5 настоящей статьи.

     9. Граждане имеют право отказаться от отсрочки и могут быть призваны на воинскую службу при предоставлении личного заявления и соответствующего нотариально засвидетельствованного документа от заинтересованных лиц и органов социальной защиты населения, кроме лиц, указанных в подпункте 3) пункта 1 и пункте 4 настоящей статьи.

     10. Граждане, утратившие основания для отсрочки, предусмотренные настоящей статьей, подлежат призыву в порядке, установленном настоящим Законом.
      Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными законами РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 11.10.2011 № 484-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 28. Освобождение от призыва на воинскую службу

     1. От призыва на воинскую службу по призыву в мирное время освобождаются граждане:  

     1) прошедшие воинскую службу;

     2) признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья;

     3) не призванные на законных основаниях на срочную воинскую службу по достижении двадцати семи лет;

     4) у которых один из родственников (отец, мать, брат или сестра) погиб, умер или стал инвалидом первой или второй группы при исполнении служебных обязанностей в период прохождения воинской службы;

     5) прошедшие воинскую (альтернативную) службу в другом государстве;

     6) имеющие ученую степень.

     2. Граждане, зачисленные в запас с присвоением воинского звания офицерского состава, освобождаются от призыва на воинскую службу по достижении двадцати девяти лет, а также по основаниям, предусмотренным подпунктами 1), 2), 5) и 6) пункта 1 настоящей статьи.

     3. От призыва на воинские сборы освобождаются:

     1) военнообязанные, поступившие на работу по специальностям в организации, перечень которых определяется Правительством Республики Казахстан, на весь период работы;

     2) лица, работающие в государственных органах Республики Казахстан на должностях, связанных с обеспечением обороны, безопасности и правопорядка;

     3) авиационный персонал государственной, гражданской и экспериментальной авиации;

     4) лица, работающие в сельском хозяйстве и в организациях по ремонту сельскохозяйственной техники, на период посевных и уборочных работ;

     5) педагогические работники организаций образования очной формы обучения на период учебного года;

     6) обучающиеся в организациях образования очной формы обучения;

     7) военнообязанные - женщины;

     8) военнообязанные в течение двух лет после увольнения в запас;

     9) лица, имеющие трех и более детей в возрасте до восемнадцати лет;

     10) лица, в отношении которых ведется дознание, предварительное следствие или уголовное дело рассматривается судом;

     11) военнообязанные, избранные депутатами Парламента Республики Казахстан или местных представительных органов.

     4. Военнообязанные, указанные в подпунктах 1) и 8) пункта 3 настоящей статьи, от прохождения специальных сборов не освобождаются.

     5. От призыва на воинскую службу по мобилизации и в военное время освобождаются граждане, признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья.

     6. Граждане, имеющие право на освобождение от призыва на воинскую службу, могут быть призваны на воинскую службу по их желанию при предоставлении соответствующих нотариально засвидетельствованных документов от заинтересованных лиц и заявления, кроме граждан, указанных в подпункте 2) пункта 1 настоящей статьи.     

     7. Призыву на воинскую службу в мирное время не подлежат граждане, имеющие не погашенную и не снятую в установленном законом порядке судимость.

     8. Граждане, утратившие основания для освобождения от призыва, предусмотренные подпунктом 2) пункта 1 настоящей статьи, подлежат призыву в порядке, установленном настоящим Законом.
     Сноска. Статья 28 с изменением, внесенным Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 5. ВОИНСКАЯ СЛУЖБА ПО КОНТРАКТУ

     Статья 29. Контракт о прохождении воинской службы

     1. Контракт о прохождении воинской службы заключается гражданином Республики Казахстан с уполномоченным должностным лицом Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований. 

     2. Контракт в добровольном порядке заключается письменно между двумя сторонами в соответствии с законодательством Республики Казахстан и прекращает свое действие:    

     1) по истечении срока;

     2) в связи с досрочным увольнением военнослужащего;

     3) со дня заключения военнослужащим другого контракта о прохождении воинской службы;

     4) в иных случаях, установленных законодательством Республики Казахстан.

     3. В контракте о прохождении воинской службы закрепляются добровольность поступления гражданина на воинскую службу, срок, в течение которого гражданин обязуется проходить воинскую службу, и другие условия контракта.

     4. Условия контракта о прохождении воинской службы включают в себя обязанность гражданина проходить воинскую службу в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях в течение установленного контрактом срока. В условиях контракта содержится право гражданина на соблюдение его прав и прав членов его семьи, включая получение льгот, гарантий и компенсаций, установленных законодательством Республики Казахстан.

     5. Военнослужащие, назначенные на должность Президентом Республики Казахстан, проходят воинскую службу в соответствующей должности без заключения контракта о прохождении воинской службы.

     После освобождения указанных военнослужащих от должности они заключают новый контракт о прохождении воинской службы или увольняются с воинской службы в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы.  

     6. Военнослужащие срочной службы, имеющие высшее образование и прослужившие шесть месяцев, вправе поступить на воинскую службу по контракту в порядке, определяемом Правилами прохождения воинской службы.   

     Статья 30. Требования, предъявляемые к лицам,
                 поступающим на воинскую службу по контракту

     1. Лица, поступающие на воинскую службу по контракту, должны отвечать следующим требованиям:

     1) иметь гражданство Республики Казахстан;

     2) быть не моложе девятнадцати лет, за исключением курсантов, и не старше предельного возраста состояния на воинской службе в зависимости от воинского звания, установленного настоящим Законом.

     2. На воинскую службу по контракту не может быть принято лицо:

     1) признанное судом недееспособным или ограниченно дееспособным;

     2) имеющее заболевание, препятствующее исполнению обязанностей воинской службы в соответствии с заключением врачебной комиссии;

     3) отказавшееся принять на себя ограничения, установленные законодательством Республики Казахстан;

     4) имеющее судимость, которая ко времени поступления на воинскую службу не погашена или не снята в установленном законом порядке, либо в отношении которого возбуждено уголовное дело;

     5) которое в течение двух лет перед поступлением на воинскую службу привлекалось к дисциплинарной ответственности за совершение коррупционного правонарушения;

     6) на которое в течение одного года перед поступлением на воинскую службу налагалось в судебном порядке административное взыскание за умышленное правонарушение;

     7) на которое в течение трех лет до поступления на воинскую службу налагалось в судебном порядке административное взыскание за совершение коррупционного правонарушения;

     8) уволенное с государственной службы по отрицательным мотивам, если со дня увольнения не прошло одного года.

     3. В отношении лица, поступающего на воинскую службу по контракту, проводится специальная проверка.

     4. Для определения соответствия лица установленным требованиям проводится медицинское освидетельствование в соответствии с Правилами военно-врачебной экспертизы. На воинскую службу по контракту может быть принято лицо, признанное годным к воинской службе с незначительными ограничениями.

     5. Основаниями для отказа лицу, поступающему на воинскую службу по контракту, также являются:

     1) искажение сведений, указанных в пункте 2 настоящей статьи;

     2) отсутствие вакантных должностей по военно-учетной специальности кандидата.

     Статья 31. Поступление граждан в военные учебные
                заведения. Заключение контрактов
                о прохождении воинской службы с гражданами,
                обучающимися в военных учебных заведениях

     1. В военные учебные заведения имеют право поступать:

     1) граждане, не проходившие воинской службы, достигшие в год поступления возраста семнадцати лет, но не старше двадцати одного года;

     2) граждане, прошедшие воинскую службу, и военнослужащие, проходящие срочную воинскую службу, до достижения ими в год поступления возраста двадцати четырех лет;

     3) военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту.

     Воспитанники организаций образования с дополнительными программами по военной подготовке имеют преимущественное право поступления в военные учебные заведения.

     2. Началом исполнения служебных обязанностей курсанта (слушателя) считается дата зачисления его в военное учебное заведение.

     3. Граждане, зачисленные в военные учебные заведения, назначаются на воинские должности в соответствии с Правилами прохождения воинской службы.

     4. Граждане, не проходившие воинской службы, при зачислении в военные учебные заведения приобретают статус военнослужащих и заключают контракт о прохождении воинской службы по достижении ими возраста восемнадцати лет, но не ранее окончания первого курса обучения в военном учебном заведении.

     Военнослужащие, проходящие воинскую службу по контракту, при зачислении в военные учебные заведения заключают новый контракт о прохождении воинской службы.

     Граждане, прошедшие воинскую службу по контракту, а также проходящие или прошедшие воинскую службу по призыву, при зачислении в военные учебные заведения заключают контракт о прохождении воинской службы со дня издания приказа о зачислении.

     Военнослужащие, отказавшиеся заключить контракт о прохождении воинской службы в порядке, установленном настоящим Законом, подлежат отчислению из военных учебных заведений.

     5. Военнослужащие, не зачисленные в военные учебные заведения, направляются для дальнейшего прохождения воинской службы в порядке, установленном Правилами прохождения воинской службы.     

     6. Военнослужащие, отчисленные из военных учебных заведений, а также отказавшиеся заключить контракт о прохождении воинской службы, если они не выслужили установленного срока воинской службы по призыву, направляются для постановки на воинский учет по месту жительства и в дальнейшем призываются на воинскую службу на общих основаниях. При этом военнослужащие, отчисленные из военных учебных заведений за неуспеваемость, недисциплинированность, а также по другим отрицательным мотивам или по своей инициативе, обязаны возместить государству бюджетные средства, затраченные на их обучение.

     7. В случае отказа военнослужащего проходить воинскую службу по окончании военного учебного заведения или расторжения контракта по своей инициативе или по отрицательным мотивам он обязан возместить государству бюджетные средства, затраченные на его обучение. Сумма, подлежащая удержанию, рассчитывается пропорционально за каждый полный недослуженный месяц до окончания срока контракта.

     8. Военнослужащим по окончании высших военных учебных заведений присваивается воинское звание лейтенант.
      Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 32. Срок контракта и порядок его заключения

     1. Контракт о прохождении воинской службы может быть заключен на три года, пять лет, десять лет либо до достижения предельного возраста состояния на воинской службе или на срок обучения в военном учебном заведении и десять лет воинской службы после его окончания.

     2. Порядок отбора кандидатов и их поступления на воинскую службу по контракту определяется Правилами прохождения воинской службы.
      Сноска. Статья 32 с изменением, внесенным Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 6. ПРОХОЖДЕНИЕ ВОИНСКОЙ СЛУЖБЫ

      Статья 33. Исполнение обязанностей воинской службы

     1. Военнослужащий, а также гражданин, пребывающий в запасе, во время прохождения воинских сборов считаются исполняющими обязанности воинской службы в случаях:

     1) исполнения должностных обязанностей;

     2) участия в боевых действиях, выполнения задач в условиях чрезвычайного или военного положения, а также в условиях вооруженных конфликтов;

     3) участия в миротворческих операциях по поддержанию мира и безопасности;

     4) участия в ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера;

     5) участия в учениях или походах кораблей;

     6) нахождения на территории воинской части в течение установленного распорядком дня служебного времени или в другое время, если это вызвано служебной необходимостью;

     7) нахождения в служебной командировке;

     8) нахождения на службе, следования к месту службы и обратно;

     9) нахождения на лечении, следования к месту лечения и обратно;

     10) нахождения в отпуске, следования к месту проведения отпуска и обратно;

     11) прохождения воинских сборов;

     12) нахождения в плену, в положении заложника или интернированного;

     13) защиты жизни, здоровья, чести и достоинства личности;

     14) оказания помощи правоохранительным органам по защите прав и свобод человека и гражданина, охране правопорядка и обеспечению общественной безопасности;

     15) совершения иных действий, признанных судом совершенными в интересах личности, общества и государства.

     2. Командирам (начальникам) запрещается отдавать приказы (приказания) и распоряжения, не имеющие отношения к исполнению обязанностей воинской службы или направленные на нарушение законодательства Республики Казахстан.

     Статья 34. Назначение на должности и перемещение
                военнослужащих
 
      Порядок прохождения воинской службы по призыву и контракту, требования к военнослужащим при назначении на должности, а также их перемещение устанавливаются Правилами прохождения воинской службы.

     Примечание РЦПИ!
     Статья 35 вводится в действие с 01.01.2006.
     Статья 35. Сроки воинской службы

     Сроки воинской службы в календарном исчислении устанавливаются:

     1) для военнослужащих срочной воинской службы - двенадцать месяцев;

     2) для офицеров, проходящих воинскую службу по призыву, - двадцать четыре месяца;

     3) для военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, - на сроки, указанные в контракте о прохождении воинской службы.

     Статья 36. Предельные возрасты военнослужащих
                на воинской службе

     1. Предельные возрасты военнослужащих на воинской службе, за исключением указанных в пункте 3 статьи 45 настоящего Закона, устанавливаются:

     1) до подполковника (капитана второго ранга) - сорок пять лет;

     1-1) подполковникам (капитанам второго ранга) - сорок семь лет;

     2) полковникам (капитанам первого ранга) - пятьдесят три года;

     3) генерал-майорам (контр-адмиралам) и генерал-лейтенантам (вице-адмиралам) - пятьдесят восемь лет;

     4) генерал-полковникам (адмиралам) и выше - шестьдесят три года.

     2. Военнослужащие, достигшие предельного возраста, подлежат увольнению в запас или отставку в порядке, установленном Правилами прохождения воинской службы.

     Военнослужащим, имеющим высокую профессиональную подготовку, опыт работы на занимаемой должности и годным по состоянию здоровья для прохождения воинской службы, первыми руководителями Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований может быть продлен срок воинской службы путем заключения с ними нового контракта, но не более чем на пять лет.
      Сноска. Статья 36 с изменениями, внесенными Законом РК от 09.11.2011 № 490-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

     Статья 37. Увольнение с воинской службы

     1. Увольнение военнослужащих производится в соответствии с Правилами прохождения воинской службы по следующим основаниям:    

     1) по возрасту - при достижении предельного возраста состояния на воинской службе;

     2) по истечении срока воинской службы по призыву или контракта;

     3) по состоянию здоровья в связи с заключением военно-врачебной комиссии о признании не годным или ограниченно годным к воинской службе;

     4) лишения воинского звания в установленном законодательством Республики Казахстан порядке;

     5) вступления в законную силу приговора суда о назначении военнослужащему наказания в виде лишения свободы;   

     6) отчисления из военного учебного заведения;

     7) утраты гражданства Республики Казахстан.

     2. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по контракту, может быть досрочно уволен:

     1) при организационно-штатных мероприятиях;

     2) в связи с переходом на службу в государственные органы (учреждения), избранием в представительные органы или назначением на должность судьи;

     3) в связи с невыполнением им условий контракта, а также невыходом на службу без уважительных причин;

     4) при отказе в специальной проверке;

     5) в связи с вступлением в законную силу приговора суда о назначении военнослужащему наказания в виде лишения свободы условно;

     6) по отрицательным мотивам.

     3. Военнослужащий, проходящий воинскую службу по контракту, имеет право на досрочное увольнение с воинской службы:

     1) в случае существенного и (или) систематического нарушения в отношении его условий контракта;

     2) по семейным обстоятельствам вследствие:

     невозможности проживания члена семьи военнослужащего по медицинским показаниям в местности, в которой военнослужащий проходит воинскую службу, и при отсутствии возможности перевода военнослужащего к новому месту воинской службы;

     изменения места воинской службы мужа - военнослужащего (жены - военнослужащей), связанного с необходимостью переезда семьи в другую местность;

     необходимости постоянного ухода за отцом, матерью, женой, мужем, братом, сестрой, дедушкой, бабушкой или усыновителем, нуждающимися по состоянию здоровья в соответствии с заключением органа социальной защиты населения по месту их жительства в постоянном уходе (помощи, надзоре) либо являющимися инвалидами первой или второй группы, или лицами, достигшими пенсионного возраста по старости, или не достигшими возраста восемнадцати лет, при отсутствии других лиц, обязанных по закону содержать указанных граждан;

     необходимости ухода за ребенком, не достигшим возраста восемнадцати лет, которого военнослужащий воспитывает без матери (отца);

     3) в случае избрания в представительные органы Республики Казахстан;

     4) в случае избрания или назначения на должность судьи.

     4. Военнослужащий, не имеющий воинского звания офицера и проходящий воинскую службу по призыву, имеет право на досрочное увольнение по обстоятельствам:

     1) возникновения права на отсрочку вследствие изменения семейного положения, за исключением лиц, подавших заявление об отказе от отсрочки в соответствии с пунктом 9 статьи 27 и пунктом 5 статьи 28 настоящего Закона, или на освобождение от призыва;

     2) выезда на постоянное местожительства в составе семьи за границу или для воссоединения с семьей, постоянно проживающей за пределами Республики Казахстан, при наличии подтверждающих документов, дающих право на выезд в соответствии с законами Республики Казахстан. 

     5. Военнослужащий офицерского состава, проходящий воинскую службу по призыву, имеет право на досрочное увольнение с воинской службы при наличии обстоятельств, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 2 статьи 27.

     6. Умерший (погибший) военнослужащий исключается из списков личного состава воинской части со следующего дня после дня смерти (гибели), а военнослужащий, признанный судом безвестно отсутствующим или объявленный умершим, со дня вступления в законную силу решения суда.

     7. Увольнение с воинской службы лиц, выслуживших установленные сроки, приостанавливается в случае введения чрезвычайного или военного положения на период его действия.

     8. Военнослужащие по контракту солдатского и сержантского состава, не достигшие двадцатисемилетнего возраста, прослужившие менее одного года и уволенные с воинской службы на основании подпунктов 3), 6) пункта 2 и подпункта 1) пункта 3 настоящей статьи, после увольнения направляются для прохождения срочной воинской службы в воинские части.
     Сноска. Статья 37 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 7. ПРЕБЫВАНИЕ В ЗАПАСЕ

     Статья 38. Зачисление в запас

     1. Лицами, зачисленными в запас, считаются:

     1) уволенные с воинской службы с зачислением в запас;

     2) не прошедшие воинской службы в связи с освобождением от призыва на воинскую службу;

     3) не прошедшие воинской службы в связи с предоставлением отсрочек от призыва по достижении возраста двадцати семи лет;

     4) женщины, имеющие военно-учетную специальность;     

     5) лица, прошедшие подготовку по программе офицеров запаса на военных кафедрах высших учебных заведений.

     2. Лица, пребывающие в запасе, проходят медицинское освидетельствование для определения годности к воинской службе в соответствии с Правилами военно-врачебной экспертизы.

     3. Лица, освобожденные от призыва на срочную воинскую службу, а также лишенные воинского звания офицерского состава по приговору суда, зачисляются в запас местными органами военного управления района (города областного значения) с присвоением воинского звания запаса рядовой (матрос).

     4. Лицам, прошедшим воинскую службу, при зачислении в запас военно-учетная специальность устанавливается местными органами военного управления района (города областного значения).

     5. Запас военнообязанных для органов национальной безопасности и уполномоченного органа в сфере внешней разведки создается в соответствии с законодательством Республики Казахстан. 

     6. Пребывание в запасе заключается в прохождении воинских сборов, выполнении правил призыва на воинскую службу и в соблюдении обязанностей по воинскому учету.
      Сноска. Статья 38 с изменением, внесенным Законом РК от 27.05.2010 № 279-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

     Статья 39. Предельный возраст пребывания в запасе.
                 Разряды запаса

     1. Запас военнообязанных по возрасту делится на два разряда. Разряды устанавливаются в зависимости от продолжительности сроков пребывания в запасе.

     2. Предельный возраст пребывания в запасе военнообязанных состава солдат (матросов), сержантов (старшин) составляет:

     1) первого разряда - до тридцати пяти лет включительно;

     2) второго разряда - от тридцати шести до сорока пяти лет включительно.

     3. Предельный возраст пребывания в запасе военнообязанных офицерского состава составляет:

     1) первого разряда - до сорока пяти лет включительно;

     2) второго разряда - от сорока шести до пятидесяти пяти лет включительно.

     4. Военнообязанные - женщины независимо от присвоенных им воинских званий зачисляются в запас второго разряда. Предельный возраст пребывания их в запасе устанавливается:

     1) для составов солдат (матросов), сержантов (старшин) - до тридцати пяти лет включительно;

     2) для лиц офицерского состава - до сорока пяти лет включительно.

     5. Военнослужащие и военнообязанные, достигшие предельного возраста пребывания в запасе, или лица, признанные не годными к воинской службе по состоянию здоровья с исключением с воинского учета, переводятся в отставку.

     6. В военное время Президентом Республики Казахстан может быть повышен предельный возраст пребывания в запасе.

     Статья 40. Прохождение воинских сборов

     1. Военнообязанные, предназначенные для укомплектования Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, призываются на учебные, поверочные и специальные воинские сборы.

     2. На учебные сборы продолжительностью один месяц призываются военнообязанные один раз в пять лет.

     3. Военнообязанные в период между учебными сборами могут привлекаться на поверочные сборы сроком до пятнадцати дней.

     4. Общий срок сборов за время пребывания в запасе не может превышать для военнообязанных восемнадцать месяцев. При этом в общий срок пребывания на учебных сборах засчитывается и время пребывания на поверочных сборах.

     5. Специальные сборы проводятся продолжительностью до четырех месяцев.

     6. За военнообязанными на период воинских сборов сохраняются место работы и занимаемая должность, им выплачивается средняя заработная плата за счет республиканского бюджета.

     Время нахождения военнообязанного вне расположения места сборов без уважительных причин в срок прохождения воинских сборов не засчитывается.

     Статья 41. Всеобщее военное обучение граждан

     1. В целях привлечения населения к мероприятиям гражданской обороны и подготовки необходимого контингента для комплектования Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований в военное время проводится всеобщее военное обучение:

     1) мужчин - в возрасте от шестнадцати до пятидесяти пяти лет включительно;

     2) женщин, не имеющих детей или имеющих детей старше десяти лет, - в возрасте от восемнадцати до сорока пяти лет включительно.

     Всеобщее военное обучение граждан осуществляется местными органами военного управления по месту работы, учебы и жительства граждан.

     2. Программа всеобщего военного обучения утверждается Правительством Республики Казахстан.

     3. Министерство обороны Республики Казахстан разрабатывает программу и осуществляет контроль за мероприятиями по всеобщему военному обучению граждан.

Глава 8. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА НАРУШЕНИЕ
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О ВОИНСКОЙ
ОБЯЗАННОСТИ И ВОИНСКОЙ СЛУЖБЕ

     Статья 42. Ответственность граждан и должностных лиц
                 за нарушение законодательства Республики
                 Казахстан о воинской обязанности
                 и воинской службе

     1. Граждане, не явившиеся по вызову местного органа военного управления, в том числе по мобилизации и в военное время, в пункты сбора в указанный срок без уважительных причин, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

     2. Военнообязанные за уклонение от воинских сборов, а также совершение ими правонарушений против установленного порядка несения воинской службы во время прохождения воинских сборов несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

     3. Члены призывных комиссий, врачи, участвующие в медицинском обследовании граждан, подлежащих призыву на воинскую службу, а также другие лица, допустившие нарушение законодательства Республики Казахстан о воинской обязанности и воинской службе, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

     4. Лица, способствующие гражданам в уклонении от исполнения воинской обязанности или препятствующие прохождению ими воинской службы, несут ответственность в соответствии с законами Республики   Казахстан.  

     5. Должностные лица местных исполнительных органов и руководители организаций за несоблюдение требований, установленных настоящим Законом, препятствующие своевременной явке граждан, призываемых по мобилизации и в военное время, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.      

     Статья 43. Ответственность военнослужащих за нарушение
                 законодательства Республики Казахстан
                 о воинской обязанности и воинской службе

     1. Военнослужащие независимо от воинского звания и должности равны перед законом.

     2. Военнослужащие за совершение преступлений и иных правонарушений несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.     

     Порядок привлечения военнослужащих к ответственности за нарушения воинской дисциплины устанавливается воинскими уставами.  

Глава 9. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ И ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

     Статья 44. Материально-техническое обеспечение
                 мероприятий, связанных с выполнением
                 настоящего Закона

     1. Местные исполнительные органы обеспечивают:

     1) проведение медицинского освидетельствования граждан при приписке и призыве их на воинскую службу;

     2) доставку граждан, проживающих в отдаленной местности, для прохождения медицинской и призывной комиссий и отправку их для прохождения воинской службы;

     3) оборудование призывных (сборных) пунктов, снабжение медикаментами, инструментарием, медицинским и хозяйственным имуществом, автомобильным транспортом, а также средствами связи;

     4) необходимое количество лиц обслуживающего персонала, медицинских и технических работников;

     5) места в организациях здравоохранения.

     2. Органы внутренних дел обеспечивают доставку лиц, уклоняющихся от призыва на воинскую службу, а также охрану общественного порядка при отправке и убытии призывников в воинские части.

     3. Для выполнения планов проведения мобилизации в условиях военного времени решениями местных исполнительных органов создаются штабы или участки оповещения, пункты сбора военнообязанных и техники.

     4. За членами комиссий по приписке граждан к призывным участкам, призывных комиссий, медицинскими, техническими работниками, а также лицами обслуживающего персонала, командируемыми для работы на призывных участках и сборных пунктах, на время исполнения этих обязанностей сохраняются место работы, занимаемая должность и заработная плата.

     Если исполнение указанными лицами своих обязанностей связано с командировками, местные исполнительные органы возмещают им расходы на проезд от места жительства к месту работы и обратно, наем жилья, а также командировочные расходы.

     Статья 45. Переходные положения

     1. Контракты о прохождении воинской службы, заключенные военнослужащими до введения в действие настоящего Закона, действуют в течение сроков, на которые они были заключены.

     2. Военнослужащие, проходящие воинскую службу, не заключившие контрактов, заключают их в порядке, предусмотренном настоящим Законом.

     3. Военнослужащие, которым настоящим Законом изменены предельные возрасты состояния на воинской службе, вправе уволиться или уйти в отставку по достижении следующих предельных возрастов:

     1) полковники (капитаны первого ранга) - пятидесяти лет;

     2) генерал-майоры (контр-адмиралы) и генерал-лейтенанты (вице-адмиралы) - пятидесяти пяти лет;

     3) генерал-полковники (адмиралы) и выше - шестидесяти лет.

     4. Граждане, которые были освобождены от призыва на воинскую службу или которым была предоставлена отсрочка от призыва на воинскую службу до введения в действие настоящего Закона, пользуются предоставленными освобождениями и отсрочками до истечения срока их действия.

     5. Военнослужащим и гражданам, пребывающим в запасе или находящимся в отставке, сохраняются воинские звания, присвоенные им до введения в действие настоящего Закона.

     Статья 46. Порядок введения в действие
                 настоящего Закона

     1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования, за исключением пункта 4 статьи 7 и статьи 35, которые вводятся в действие с 1 января 2006 года.

     2. Признать утратившими силу:

     1) Закон Республики Казахстан от 19 января 1993 г. "О всеобщей воинской обязанности и военной службе" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1993 г., N 2, ст. 28; 1995 г., N 8, ст. 56; N 22, ст. 135; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., N 12, ст. 184; 2001 г., N 8, ст. 56; N 13-14, ст. 173; N 17-18, ст. 245; 2002 г., N 3, ст. 22; N 6, ст. 71);

     2) Закон Республики Казахстан от 20 марта 2001 г. "О военной службе по контракту" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2001 г., N 8, ст. 57).

     Президент
     Республики Казахстан

Әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы

Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі N 74 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпандағы № 561-IV Заңымен

МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР 2012.02.16 № 561-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      Осы Заң Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери мiндеттiлiгiне және әскери қызметiне қатысты қоғамдық қатынастарды реттейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

      1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негiзгі ұғымдар пайдаланылады:
      1) әскери қызмет - Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардағы әскери қызметшiлердiң мемлекеттік қызметiнiң ерекше түрі;
      2) әскери қызметшілер - Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызметте тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары;
      3) әскери мiндеттілер - әскери есепте тұратын және әскери есепте тұрудың шектi жасына дейiн запаста болатын Қазақстан Республикасының азаматтары;
      4) әскери атақ - әскери қызметшi мен әскери мiндеттіге берiлетін әскери айырым белгiсi;
      5) әскери мiндеттілiк - Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасын қорғау жөнiндегi конституциялық мiндеттілігі;
      6) әскери киiм нысаны - әскери қызметшiлердiң Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиiстiлiгiн айқындайтын, Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген погоны бар нысанды киiм (киiм-кешек) мен жабдықтар;
      7) шақыру бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшiлер - мерзiмдi әскери қызметке шақырылған, сондай-ақ офицерлер құрамы лауазымдарындағы Қазақстан Республикасының азаматтары;
      8) келiсiм-шарт бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшiлер - Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға әскери қызметке ерiктi түрде кiрген Қазақстан Республикасының азаматтары;
      9) әскери лауазым - Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың мемлекеттiк мекемесiнiң әскери атағына сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген лауазымдық өкiлеттіктер мен мiндеттер жүктелген құрылымдық бiрлiгі;
      10) әскери жиындар - әскери қызметшілердің әскери даярлығы, әскери бiлiмiн жетiлдiру жөнiнде, сондай-ақ әскери мiндеттілердiң жауынгерлiк және жұмылдыру дайындығын арттыру мақсатында оларды әскери бөлiмдерге шақыра отырып, Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда жүргізiлетін iс-шаралар;
      11) әскери есеп - әскери қызметшiлердiң, әскерге шақырылатын және жұмылдырылатын, ресурстардың есебiн жүргізу және оларды талдау жүйесi;
      12) әскери тағылымдама - практикалық дағдыларды меңгеру және жетілдiру, офицерлердiң даярлау бағдарламасы бойынша алған білiмдерiн тереңдету және орнықтыру;
      13) тәрбиеленушiлер - әскери даярлық бойынша қосымша бiлiм беру бағдарламалары бар жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімінен кейінгі білім беру ұйымдарында оқитын Қазақстан Республикасының азаматтары;
      14) жалпыға бiрдей әскери оқыту - соғыс жағдайы енгiзiлген кезеңде Қазақстан Республикасының азаматтарын бастапқы әскери даярлыққа мiндеттi оқыту;
      15) әскер жасына дейiнгiлер - әскери есепке алынғанға дейiн әскери қызметке даярлықтан өтетiн еркек жынысты азаматтар;
      16) әскери міндеттілерінің запасы (запас) - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi әскери басқару органдарында әскери есепте тұратын, Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды толықтыра жасақтау, өрiстету және шығынының орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын әскери мiндеттiлер;
      17) әскери қызметі өткеру туралы келісім-шарт (бұдан әрі - келісім-шарт) - әскери қызметтi қамтамасыз ету және өткеру мүддесi үшiн тараптардың мiндеттемелерi мен жауапкершiлігін белгілейтiн шарт;
      18) курсанттар - оқу-жаттығу бөлiмдерiнде (орталықтарында), орта немесе жоғары әскери оқу орындарында оқитын сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамының әскери қызметшiлерi;
      19) жұмылдыру - Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарын, ұйымдарын, Қарулы Күштерiн, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарын, халқын, аумағы мен экономикасын (жалпы жұмылдыру) немесе олардың қайсыбiр бөлiгiн (iшiнара жұмылдыру) соғыс жағдайы режимiне көшірумен байланысты жалпымемлекеттiк iс-шаралар кешенi;
      20) бастапқы әскери даярлық - әскери iс және адамның қауіпсіздігі мен тұрмыс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету негіздерi бойынша мiндеттi оқыту пәнi (оқу пәнi);
      21) ұйымдық-штаттық iс-шаралар - Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда өткiзілетiн штаттарды құру, тарату, орын ауыстыру, қайта жасақтау, бағыныстылығын өзгерту, ұлғайту мен қысқарту жөнiндегi iс-шаралар;
      22) кейiнге қалдыру - азаматтарды әскери қызметке шақыруды осы Заңда көзделген негіздер бойынша кейiнге қалдыру;
      23) отставка - әскери қызметшілердi әскери қызметтен босату немесе запаста болудың шектi жасына жеткен әскери мiндеттiлердi әскери есептен шығару не әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдарды әскери есептен шығара отырып әскери қызметтен босату;
      24) офицерлер - офицерлер құрамының тиiстi әскери атағы берiлген әскери қызметшiлер;
      25) тексеру жиындары - соғыс уақытының ұйымдық-штаттық құрылымындағы мiндеттердi орындауға арналған әскери бөлімдердiң даярлығын тексеру мақсатында өткiзілетiн әскери жиындар түрі;
      26) әскерге шақырылушылар - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергіліктi әскери басқару органдарының шақыру учаскелеріне тiркелген және мерзiмдi әскери қызметтен өту үшiн Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға шақыруға жататын еркек жынысты азаматтар;
      27) шақыру учаскесi - аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілiктi атқарушы органдары азаматтарды әскерге шақыру және шақыру учаскелерiне тiркеу кезеңiнде құратын учаске;
      28) шақыру пунктi - азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеу және әскери қызметке шақыру кезiнде оларды медициналық куәландырудан өткiзетiн, сондай-ақ әскери-патриоттық және спорттық-көпшілік жұмысты жүргiзетiн пункт;
      29) запаста болу - әскери мiндеттілердiң әскери есепке және әскери есепте болған кезеңiнде әскери жиындарда қызмет өткеруге байланысты мiндеттердi атқаруы;
      30) жиын пунктi - әскерге шақырылушыларды бақылау медициналық куәландырудан өткiзу, медициналық көмек көрсету, әскери-патриоттық, спорттық-көпшiлiк жұмысты жүргiзу, Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға әскерге шақырылушылардың командаларын құру және жөнелту пункті;
      31) сержанттар (старшиналар) - сержанттар (старшиналар) құрамының әскери атақтары берiлген әскери қызметшiлер;
      32) сарбаздар (матростар) - сарбаздар (матростар) құрамының әскери атақтары берiлген әскери қызметшiлер;
      33) тыңдаушылар - жоғары әскери оқу орындарында, офицерлер құрамының бiлiмiн жетiлдiру (қайта даярлау) курстарында оқитын офицерлер құрамының әскери қызметшілерi;
      34) арнайы жиындар - төтенше жағдайлардың салдарын жою жөнiндегi iс-шараларды орындау мақсатында және Қазақстан Республикасының Президентi айқындайтын өзге де жағдайларда өткізілетiн әскери жиындар түрi;
      35) мерзiмдi әскери қызмет - еркек жынысты азаматтарды осы Заңда айқындалған тәртiппен Қарулы Күштерге, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға шақыруға негiзделген әскери қызмет;
      36) оқу-жаттығу жиындары - әскери міндеттiлердi даярлау мен қайта даярлау мақсатында өткiзiлетiн әскери жиындар түрi.
      Ескерту. 1-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      2-бап. Қазақстан Республикасының әскери мiндеттiлiк
              және әскери қызмет туралы заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының әскери мiндеттілік және әскери қызмет туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заңнан, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
      2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

      3-бап. Әскери мiндеттілiк мазмұны

      1. Әскери мiндеттілік азаматтарды әскери мамандықтар бойынша даярлау және бейбiт кезде және соғыс уақытында Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтауды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Конституциясымен белгіленедi.
      2. Әскери мiндеттілік:
      1) азаматтарды әскери қызметке даярлауды;
      2) азаматтарды әскери есепке алу мен шақыру учаскелеріне тiркеудi;
      3) әскери қызметке шақыруды;
      4) әскери қызметті өткерудiP060777
      5) запаста болуды;
      6) запаста болған кезеңiнде әскери жиындардан өтудi;
      7) соғыс жағдайын енгiзу кезеңiнде азаматтарды жалпы әскери оқытуды қамтиды.
      3. Әскери мiндеттiлiктi атқару тегiне, әлеуметтiк, қызметтік және мүлiктік жағдайына, нәсiлiне, ұлтына, тіліне, дiнге көзқарасына, саяси және өзге де сенiм-нанымына, қоғамдық бiрлестiктерге тиiстiлігіне, тұрғылықты жеріне байланысты болмайды.
      4. Азаматтар осы Заңда көзделген негiздер бойынша әскери міндеттіліктен босатылады.
      5. Әскери мiндеттілiкке қатысы бойынша азаматтар әскер жасына дейiнгілер, әскерге шақырылушылар, әскери қызметшілер, әскери міндеттiлер және әскери мiндеттi еместер санаттарына бөлінедi.

      4-бап. Әскери қызмет мазмұны

      1. Әскери қызмет Қазақстан Республикасының азаматтары үшiн Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда белгiленедi.
      2. Әскери қызмет:
      1) шақыру бойынша әскери қызметтi;
      2) келiсiм-шарт бойынша әскери қызметтi қамтиды.
      Шақыру бойынша әскери қызметке:
      1) сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамының мерзiмдi әскери қызметi;
      2) осы Заңның 24-бабына сәйкес шақырылған офицерлердің әскери қызметi;
      3) жұмылдыру, соғыс жағдайы, соғыс уақыты және әскери жиындардан өту кезiндегi әскери қызмет жатады.
      Келiсiм-шарт бойынша әскери қызметке:
      1) сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) және офицерлер құрамының лауазымдарында келiсiм-шарт бойынша әскери қызметiн өткеретiн әскери қызметшілердің әскери қызметi;
      2) әскери оқу орындары курсанттарының және тыңдаушыларының әскери қызметi мен оқуы жатады.
      3. Әскери жиындарға шақырылған әскери мiндеттілер әскери қызмет мiндеттерiн атқарады.
      4. Азаматтардың iшкi iстер, қаржы полициясы органдарының, қылмыстық-атқару жүйесi, арнаулы мемлекеттік органдардың оқу орындарының және мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарының өрт-техникалық оқу орындарының күндiзгi оқу бөлiмдерiнде оқыған уақыты мерзiмдi әскери қызметті өткеруге теңестiріледi.
      5. Әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының халқына адалдығы туралы әскери ант қабылдайды.
      Бұрын әскери ант қабылдамаған әскери мiндеттiлер оны әскери жиындарға және жұмылдыруға шақырылған кезде қабылдайды.
      6. Осы Заңмен айқындалған тәртiппен азаматтар әскери қызметтен кейiнге қалдырылуы немесе әскери қызметтен босатылуы мүмкiн.
      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.05.26 N 34-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.13 N 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      5-бап. Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен
              әскери құралымдарды жасақтау

      1. Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың жеке құрамы әскери қызметшілер мен азаматтық персонал адамдарынан тұрады.
      2. Қарулы Күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар шақыру бойынша әскери мiндеттілік негiзiнде аумақтан тыс және аумақтық принциптердi ұштастыра отырып және осы Заңда белгіленген тәртіппен әскери қызметке (келiсiм-шарт бойынша) кiру жолымен әскери қызметшiлерден жасақталады.
      Азаматтық персонал Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына және мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес қабылданады.
      3. Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды соғыс жағдайы енгiзілген кезде, соғыс уақытында жасақтау әскери қызметке шақыру негiзiнде жүзеге асырылады.
      Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды соғыс уақытындағы құрамы мен санына дейiн толықтыра жасақтау және өрiстету үшiн бейбiт уақытта әскери мiндеттілер қатарынан әскери үйретілген резерв құрылады.
      Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.05.15 N 253, 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      6-бап. Әскери қызметшiлер мен әскери мiндеттiлер құрамы

      Әскери қызметшiлер мен әскери мiндеттiлер:
      1) сарбаздар (матростар)
      2) сержанттар (старшиналар);
      3) офицерлер құрамдарына бөлiнедi.

      7-бап. Әскери атақтар

      1. Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда мынадай әскери атақтар белгiленедi:

ӘСКЕРИ КЕМЕЛIК
САРБАЗДАР (МАТРОСТАР) ҚҰРАМЫ

қатардағы жауынгер                       матрос
ефрейтор                                 аға матрос

          СЕРЖАНТТАР (СТАРШИНАЛАР) ҚҰРАМЫ

кiшi сержант                             екiншi сатылы старшина
сержант                                  бiрiншi сатылы старшина
аға сержант                              бас старшина
үшiншi сыныпты                           үшiншi сыныпты
сержант                                  старшина
екiншi сыныпты                           екiнші сыныпты
сержант                                  старшина
бiрiншi сыныпты                          бiрiншi сыныпты
сержант                                  старшина
штаб-сержант                             штаб-старшина
шебер-сержант                            шебер-старшина

                   ОФИЦЕРЛЕР ҚҰРАМЫ
                 КIШI ОФИЦЕРЛЕР ҚҰРАМЫ

лейтенант                                лейтенант
аға лейтенант                            аға лейтенант
капитан                                  капитан-лейтенант

                  АҒА ОФИЦЕРЛЕР ҚҰРАМЫ

майор                                    үшiншi дәрежелi капитан
подполковник                             екiншi дәрежелi капитан
полковник                                бiрiншi дәрежелi капитан

                 ЖОҒАРЫ ОФИЦЕРЛЕР ҚҰРАМЫ

генерал-майор                            контр-адмирал
генерал-лейтенант                        вице-адмирал
генерал-полковник                        адмирал
армия генералы

      2. Медициналық немесе заңгерлiк әскери-есептiк мамандығы бар офицерлер үшiн әскери атақтарына тиiсiнше "медицина қызметiнiң", "әдiлет" деген сөздер қосылады, Авиацияның (инженерлiк-авиациялық даярлығы бар ұшу, инженерлiк) жоғары офицерлер құрамы үшiн әскери атақтарына "авиация" деген сөз қосылады.
      Запастағы азаматтардың әскери атақтарына "запастағы" деген сөз, ал отставкадағыларға "отставкадағы" деген сөз қосылады.
      3. Әскери қызметшiлер мен әскери мiндеттілерге әскери атақтар беру, мерзiмiнен бұрын берудi қоса алғанда, әскери атағын төмендету, әскери атағынан айыру Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Әскери қызмет өткеру ережелерiне (бұдан әрi - Әскери қызмет өткеру ережелерi) сәйкес жүзеге асырылады.
     Әскери атағынан айырылған азаматқа, сондай-ақ әскери атағы төмендетілген әскери қызметшiге Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес әскери атақ берiлуi немесе қалпына келтiрiлуi мүмкін.
      РҚАО-ның ескертпесі!
      4-тармақ 2006.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі.
      4. Әскери атақтарда еңбек сiңiрген мерзiмi былай белгіленедi:
сарбаздар (матростар) құрамына                 - белгіленбейдi;

сержанттар (старшиналар) құрамына              - белгiленбейдi;

офицерлер құрамына:

лейтенанттарға                                 - екi жыл;

аға лейтенанттарға                             - үш жыл;

капитандарға (капитан-
лейтенанттарға)                                - төрт жыл;

майорларға (үшiншi дәрежелi                    - бес жыл;
капитандарға)

подполковниктерге (екiншi                      – жеті жыл
дәрежелi капитандарға)

полковниктерге (бiрiншi дәрежелі капитандарға)
және одан жоғарыларға                          - белгiленбейдi.
      5. Арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерген азаматқа әскери қызметке кірген кезде қайта аттестаттау тәртібімен қазіргі бар арнайы атағынан төмен емес әскери атақ беріледі.
      Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.11.09 N 490-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi), 2012.02.13 N 553-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      8-бап. Әскери лауазымдар

      1. Әскери қызметшi әскери атағы сәйкес келуге тиiс әскери лауазымға тағайындалады. Бұл ретте әскери лауазым Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың алдына қойылған негізгі мiндеттер мен функцияларға орай айқындалады.
      2. Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардағы әскери лауазымдар мен оларға сәйкес келетiн әскери атақтар тiзбесiн Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
      3. Әскери лауазымдар:
      1) сарбаздар (матростар);
      2) сержанттар (старшиналар);
      3) офицерлер;
      4) курсанттар мен тыңдаушылар лауазымдарына бөлiнеді.
      4. Әскери қызметшiлердi қызметке тағайындау, ауыстыру, қызметінен босату және шығару Әскери қызмет өткеру ережелеріне сәйкес жүргiзіледi.
      5. Әскери қызметшi:
      1) оны басқа қызметке тағайындаған кезде командирдiң (бастықтың) билігінде болса - екi айдан аспайтын уақыт;
      2) ұйымдық-штаттық iс-шаралардың өткізілуiне байланысты командирдiң (бастықтың) билігінде болса - үш айдан аспайтын уақыт;
      3) әскери қызметшіге қатысты қылмыстық iс қозғалуға байланысты командирдің (бастықтың) билiгiнде болса - қылмыстық iс бойынша шешiм шыққанға дейін;
      4) Әскери қызмет өткеру ережелеріне сәйкес мемлекеттің қорғанысы мен қауіпсiздігі мүддесіндегi жұмыстарды орындау мақсатында мемлекеттік органдар мен ұйымдарға iссапарға жiберiлген жағдайларда, әскери емес лауазымдарда әскери қызмет өткеруi мүмкін.

      9-бап. Әскери қызметшілердiң әскери киiм нысаны
              мен айырым белгiлерi

      1. Әскери қызметшiлерге және запастағы азаматтарға олар әскери жиындардан өткен кезде әскери атақтары, әскер түрлерi мен тектерi бойынша айырым белгiлерi бар әскери киiм нысаны белгiленедi.
     Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери киiм нысаны мен айырым белгiлерiн Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
      Әскери нысанды киiммен жабдықтау нормаларын Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
      Әскери нысанды киiм киіп жүру ережелерін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрi белгілейдi, ал әскери нысанды киiмнiң жекелеген заттары мен айырым белгiлерiн тағып жүру ерекшелiктерiн басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бiріншi басшылары белгілейдi.
      2. Әскери нысанды киiм киіп жүруге құқығы жоқ азаматтардың оны киiп жүруiне тыйым салынады.

2-тарау. АЗАМАТТАРДЫ ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕ ДАЯРЛАУ

      10-бап. Азаматтарды әскери қызметке даярлау

      1. Азаматтарды әскери қызметке даярлау - әскер жасына дейiнгi және әскер жасындағы, азаматтарды әскери қызметтің негіздерiне үйрету мақсатында олармен міндеттi түрде жүргізілетiн iс-шаралар кешенi.
      2. Азаматтарды әскери қызметке даярлау:
      1) бастапқы әскери даярлықты;
      2) әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлауды;
      3) жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында қосымша бiлiм беру бағдарламалары бойынша әскери даярлауды;
      4) жоғары бiлiм беру ұйымдарында запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлауды;
      5) дене шынықтыруды, медициналық көмекті, әскери-патриоттық тәрбиенi қамтиды.
      3. Азаматтарды әскери қызметке даярлауды Қазақстан Республикасының Үкiметi белгілеген тәртiппен мемлекеттiк ұйымдар ұйымдастырады және қамтамасыз етедi.
      4. Ұйымдардың басшылары әскер жасына дейiнгiлер мен әскерге шақырылушылардың әскери қызметке даярлықтан өтуiн қамтамасыз етуге мiндеттi.
      5. Азаматтарды әскери қызметке даярлау iсiнiң ұйымдастырылуы мен өткiзілуiн бақылауды Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi жүзеге асырады.
      Ескерту. 10-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

      11-бап. Бастапқы әскери даярлық

      1. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында азаматтармен бастапқы әскери даярлық жүргізiледі.
      2. Әскерге шақыруға жататын және бастапқы әскери даярлықтан өтпеген азаматтар тиiстi жергіліктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша одан мерзiмдi әскери қызметке шақырылар алдында өтедi.
      3. Бастапқы әскери даярлықтың өткiзiлуiне бақылауды Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігімен және басқа да мүдделi мемлекеттiк органдарымен бiрлесіп жүзеге асырады.
      4. Төтенше жағдайлар саласындағы уәкілетті орган, Қорғаныс министрлiгi, Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi органы бастапқы әскери даярлықтың практикалық сабақтарын ұйымдастыруға, оқу-материалдық базасын құруға көмек көрсетедi.
      5. Бастапқы әскери даярлықты ұйымдастыру мен өткiзу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
      Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2008.05.26 N 34-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

      12-бап. Азаматтарды әскери-техникалық мамандықтар
               бойынша даярлау

      1. Әскери-техникалық мамандық бойынша даярлыққа денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды, он жетi жарым жастан жиырма алты жасқа дейiнгі азаматтар тартылады.
     Әскерге шақырылушылар оқуын бiтiргеннен кейiн мерзiмдi әскери қызметке шақырылуға жатады.
      2. Өндiрiстен қол үзе отырып әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлықтан өтiп жатқан әскерге шақырылушылардың оқу кезеңінде жұмыс орны, атқаратын қызметi сақталады.

      13-бап. Бiлiм беру ұйымдарында азаматтарды қосымша
               бiлiм беру бағдарламалары бойынша әскери даярлау

      1. Республикалық әскери мектеп-интернаттар (лицейлер) және жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің бағдарламаларын iске асыратын өзге де білiм беру ұйымдары қосымша білім беру бағдарламалары бар білiм беру ұйымдары болып табылады.
      2. Әскери даярлықтан өту және тәрбиеленушiлердi ризықтың барлық түрлерiмен қамтамасыз ету тәртібін Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
      Ескерту. 13-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

      14-бап. Жоғары бiлiм беру ұйымдарында азаматтарды
               запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша
               әскери даярлау

      1. Азаматтарды запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлау мемлекеттiк тапсырысқа сәйкес әскери кафедраларда алған жоғары білімi негiзiнде жүргiзіледi.
      2. Запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықтың толық курсын бiтiрген және жоғары оқу орнын бiтiргеннен кейін әскери тағылымдамадан өткен азаматтарға Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес лейтенант әскери атағы берiледi.
      3. Запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықтың толық курсын бiтiрген және жоғары оқу орнын бiтiргеннен кейiн әскери тағылымдамадан өтпеген азаматтарға сержант әскери атағы берiледi.
      4. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi әскери-есептiк мамандықтардың тiзбесiн, азаматтарды әскери кафедраларда даярлау жүзеге асырылатын оқу бағдарламаларын, запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлықтан өткiсi келетiн азаматтардың денсаулық жағдайына қойылатын талаптарды айқындайды, сондай-ақ әскери кафедраларды әскери-техникалық мүлiкпен және қару-жарақпен қамтамасыз етедi.
      5. Запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша азаматтардың әскери даярлықтан өту тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
      Ескерту. 14-баптың тақырыбы мен мәтінге өзгерту енгізілді - ҚР 2007.07.27 N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

     15-бап. Дене шынықтыру. Медициналық көмек.
              Әскери-патриоттық тәрбие

     Әскер жасына дейінгілер мен әскерге шақырылушылардың дене шынықтыруын, оларға көрсетілетін медициналық көмектi, әскери-патриоттық тәрбиенi жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырады және олар дене шынықтыру-спорт ұйымдарында, денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады.

3-тарау. ӘСКЕРИ ЕСЕП.
АЗАМАТТАРДЫ ШАҚЫРУ УЧАСКЕЛЕРIНЕ ТIРКЕУ

     16-бап. Әскери есептiң жалпы ережелерi

     1. Мыналарды:

     1) әскери-есептік мамандығы жоқ әйелдердi;

     2) осы Заңға сәйкес әскери мiндетті атқарудан босатылған адамдарды;

     3) бас бостандығынан айыру түрiнде жазасын өтеп жатқан адамдарды;

     4) Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерлерде тұрақты тұратын адамдарды қоспағанда, Қазақстан Республикасының азаматтары әскери есепке тұруға жатады.

     2. Әскери мiндеттілер мен әскерге шақырылушылардың әскери есебін олардың тұрғылықты жерi бойынша аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілiктi әскери басқару органдары жүзеге асырады, ал олар жоқ елдi мекендерде әскери есептi кенттердің, ауылдардың (селолардың), ауылдық (селолық) округтiң әкiмдерi қамтамасыз етеді.

     3. Әскери есеп тәртiбi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылардың әскери есебін жүргізу ережелерiмен (бұдан әрi - Әскери есеп ережелерi) айқындалады.

     4. Арнаулы оқу орындарының курсанттары мен тыңдаушыларын қоса алғанда, қатардағы немесе басшылық құрамның лауазымдарына тағайындалған не прокуратура органдары, ішкi iстер, қаржы полициясы органдары, кеден органдары, қылмыстық-атқару жүйесi, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарының (мекемелерiнiң) кадрларына есепке алынған әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар әскери есептен шығарылады және Әскери есеп ережелерінде белгіленген тәртіппен аталған органдарда арнайы есепте тұрады.

     5. Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшілер тиiсті әскери бөлiмдер мен мекемелерде есепке алынуға тиiс. Оларды есепке алу тәртiбiн Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрi, сондай-ақ басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бiрiншi басшылары белгiлейдi.

     6. Мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың лауазымды адамдары осы Заңға және Әскери есеп ережелерiне сәйкес азаматтардың әскери есебін қамтамасыз етедi.
      Ескерту. 16-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2008.05.26 N 34-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 N 374-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

     17-бап. Азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеу

     1. Азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеу - тиісті жергілiктi атқарушы органдар әскер жасына дейiнгілердi әскери есепке қою үшiн жергіліктi әскери басқару органдары арқылы жүргiзетiн әскери есеп iс-шаралары.

     2. Тiркелетiн жылы он жетi жасқа толатын еркек жынысты азаматтар шақыру учаскелерiне тiркелуге жатады.
     Шақыру учаскелерiне тiркеу жыл сайын қаңтар-наурызда:

     1) азаматтарды әскери есепке алу;

     2) олардың санын анықтау;

     3) әскери қызметке жарамдылығын және денсаулық жағдайын анықтау;

     4) жалпы білiм деңгейін және мамандығын белгілеу;

     5) дене даярлығы деңгейін анықтау;

     6) әскерге шақырылушыларды алдын ала белгілеу;

     7) әскери-техникалық мамандықтар бойынша даярлау және әскери оқу орындарына түсу үшін кандидаттарды iрiктеу мақсатында жүргiзiледi.

     3. Азаматтарды шақыру учаскелеріне тіркеуді тиісті жергілікті әскери басқару органдары арқылы аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың), республикалық маңызы бар қаланың және астананың әкiмдерi ұйымдастырады және қамтамасыз етедi.

     4. Кенттердiң, ауылдардың (селолардың), ауылдық (селолық) округтердiң әкiмдерi және ұйымдардың басшылары жыл сайын Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі белгiлеген мерзiмде тиiстi жергiлiктi әскери басқару органдарына шақыру учаскелерiне тiркелуге жататын әскер жасына дейiнгiлердiң тiзiмiн бередi.

     5. Азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеудi жүргiзу үшiн аудандарда, облыстық маңызы бар қалаларда, республикалық маңызы бар қаланың және астананың аудандарында шақыру учаскелерi және құрамында:
     комиссия төрағасы - тиiстi жергіліктi әскери басқару органының бастығы;
     комиссия төрағасының орынбасары - жергiлiктi атқарушы органның уәкілетті өкілi;
     комиссия мүшелерi:
     тиiстi ішкi iстер департаментi (бөлiмi) бастығының орынбасары;
     медицина қызметкерлерiнiң жұмысына басшылық жасайтын дәрiгер - медициналық комиссияның төрағасы;
     хатшысы бар тiркеу жөнiндегi комиссия құрылады.
     Тiркеу жөнiндегi комиссияның дербес құрамын және оның жұмыс тәртiбiн жыл сайын тиiстi жергілікті атқарушы орган бекiтедi.

     6. Шақыру учаскелерiне тiркелу кезiнде азаматтар әскери қызметке жарамдылық деңгейiн анықтау үшін Қазақстан Республикасының Үкіметi бекітетiн Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Әскери-дәрігерлiк сараптама жүргiзу ережелерiнде (бұдан әрi - Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерi) айқындалған тәртiппен медициналық комиссиядан өтедi.
     Медициналық комиссиядан өткен азаматтар тiркеу жөнiндегi комиссияның шешімімен әскерге шақырылушылардың әскери есебіне алынады, ал әскери-медициналық комиссияның шешiмiмен әскери есептен шығарыла отырып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтар әскери есепке алынбайды.

     7. Он жетi жасқа толатын жылының 1 сәуiріне дейін дәлелдi себептерсiз әскери есепке тұрмаған әскерге шақыру жасына дейiнгілер әскери есепке қоюдан жалтарғандар деп есептеледi.

     8. Азаматтар әскерге шақыру жасына дейiнгілердi әскери есепке қоюға байланысты мiндеттердi орындау үшiн қажеттi уақытқа жұмыс орны мен атқаратын қызметi сақтала отырып, жұмыстан (оқудан) босатылады.

     9. Тiркеудi жүргiзу тәртiбi Әскери есеп ережелерiмен айқындалады.

     18-бап. Мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды
              адамдардың және әскери мiндеттiлердің Әскери
              есеп ережелерiн орындау жөнiндегi мiндеттерi

     1. Кенттiң, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтiң әкiмдерi және ұйымдардың басшылары әскери мiндеттiлер мен әскерге шақырылушыларды олардың аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi әскери басқару органдарына шақырылғаны туралы хабардар етуге және олардың дер кезiнде келуiн қамтамасыз етуге мiндеттi.

     2. Кенттiң, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтiң әкiмдерi және ұйымдардың басшылары өз құзыретi шегiнде:

     1) әскери-есептiк құжаттарында жергілiктi әскери басқару органдарының әскери есепке алғаны (әскери есептен шығарғаны) туралы белгiлерi болған кезде әскери қызметшiлердi, әскери мiндеттiлер мен әскерге шақырылушыларды тұрғылықты жерi бойынша тiркеудi (тiркеуден шығаруды) жүзеге асыруға;

     2) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) тиiстi жергілiктi әскери басқару органдарына әскери мiндеттiлердің, әскерге шақырылушылар мен әскер жасына дейінгілердің сандық құрамын растайтын құжаттар беруге;

     3) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілiктi әскери басқару органдарына әскер жасына дейiнгiлердi әскери есепке алуда, азаматтарды әскери қызметке (әскери жиындарға) шақыруды жүргізуде көмек көрсетуге;

     4) әскери қызметшілердің, әскери мiндеттiлер мен әскерге шақырылушылардың Әскери есеп ережелерiн сақтауын бақылауды жүзеге асыруға мiндеттi.

     3. Iшкi iстер органдары әскери мiндеттерiн орындаудан жалтарған адамдарды iздестiрудi және ұстауды өз құзыретi шегiнде жүзеге асыруға міндетті.

     4. Азаматтық хал актiлерiн жазу органдары аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілiктi әскери басқару органдарына әскери мiндеттілер мен әскерге шақырылушылардың тегiн, атын және әкесiнің атын, туған күнi мен туған жерiн өзгерткені туралы, сондай-ақ әскери мiндеттiнiң немесе әскерге шақырылушының қайтыс болғаны тiркелген жағдайлар туралы жетi күн мерзiм ішінде хабарлауға міндетті.

     5. Анықтау және алдын ала тергеу органдары жетi күн мерзiм iшiнде аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергіліктi әскери басқару органдарына оларға қатысты анықтау немесе алдын ала тергеу жүргізіліп жатқан әскерге шақырылушылар мен әскери міндеттілер туралы, ал соттар оларға қатысты қылмыстық істерді сот қарап жатқан әскерге шақырылушылар мен әскери міндеттілер туралы, оларға қатысты заңды күшiне енген үкімдер туралы хабарлауға мiндетті.

     6. Халықты әлеуметтiк қорғау органдары жетi күн мерзiм ішінде аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi әскери басқару органдарына мүгедек деп танылған барлық әскери мiндеттілер мен әскерге шақырылушылар туралы хабарлауға міндетті.

     7. Денсаулық сақтау ұйымдары шақыру өткiзудi бастар алдында жергілiкті әскери басқару органдарының сұрау салуы бойынша стационарлық емдеудегі және диспансерлік есепте тұрған әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар туралы мәліметтердi хабарлауға міндетті.

     8. Әдiлет органдары Қазақстан Республикасының азаматтары ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi әскери басқару органына әскери есепке қою немесе әскери есептен шығару туралы мәлiметтер берген жағдайда, оларды тұрғылықты жерi бойынша тiркеудi (тiркеуден шығаруды) жүзеге асыруға міндетті.

     9. Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылар тегін, атын, әкесiнің атын, отбасы жағдайын, денсаулық жағдайын (бiрiншi немесе екінші топтағы мүгедектер деп танылған), тұрған жерiн, бiлiмiн, жұмыс орны мен қызметiн өзгерткен жағдайда, өздерi әскери есепте тұрған ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi әскери басқару органын жетi күн мерзімде хабардар етуге мiндетті.

4-тарау. АЗАМАТТАРДЫ ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕ ШАҚЫРУ

     19-бап. Азаматтарды әскери қызметке шақыру

     1. Азаматтарды әскери қызметке шақыру - Қарулы Күштерді, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды мiндеттi негізде құраммен жасақтауды қамтамасыз етуге бағытталған iс-шаралар кешенi.

     2. Азаматтарды әскери қызметке шақыру:

     1) азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыруды;

     2) запастағы офицерлердi әскери қызметке шақыруды;

     3) әскери жиындарға шақыруды;

     4) жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында шақыруды қамтиды.

     3. Азаматтардың әскери қызметке шақырылуын жүргізудi тиiстi жергіліктi әскери басқару органдары арқылы жергiлікті атқарушы органдар ұйымдастырады және қамтамасыз етеді. Азаматтарды әскери қызметке шақыруды жүргізу үшiн осы Заңда белгіленген тәртіппен шақыру комиссиялары құрылады.
     Азаматтарды әскери қызметке шақыруды ұйымдастыру мен жүргiзу  тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметi айқындайды.

     4. Ұйымдардың басшылары шақырылуға жататын азаматтарды iссапарлардан (демалыстардан) шақырып алуға, олардың хабардар етілуін және шақыру учаскесiне уақтылы келiп жетуiн ұйымдастыруға міндетті.

     5. Уақытша шетелде тұрып жатқан Қазақстан Республикасының азаматтарын әскери қызметке шақыру олар Қазақстан Республикасына тұрақты тұрғылықты жеріне қайтып келген соң, кейінге қалдырылу немесе босатылу құқығы болмаса, осы Заңда белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

     6. Азамат облыстың (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) жергiлiктi әскери басқару органы бастығының оны әскери қызметке шақыру туралы бұйрығы шығарылған кезден бастап әскери қызметке шақырылған болып есептеледi.

     20-бап. Шақыру комиссиялары

     1. Шақыру комиссиялары әскерге шақыруды өткізу кезеңiне жергіліктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша осы Заңның 17-бабының 5-тармағында айқындалған құрамда құрылады. Оларға мемлекеттiк органдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi де кiруi мүмкiн. Шақыру комиссиясының сандық құрамы тақ болуға тиiс.
     Азаматтарды әскери қызметке шақыруды өткiзу кестесін жергiлiктi атқарушы орган бекiтедi.

     2. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясы:

     1) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының қызметiне басшылық жасау мен бақылауды жүзеге асырады;

     2) азаматтардың әскери қызметке шақырылуын кейiнге қалдырудың және одан босатылуының дұрыстығын тексереді;

     3) қызмет өткеретiн жерге жiберілер алдында әскери қызметке шақырылған азаматтардың және әскери оқу орнына түсетiн азаматтардың медициналық тексеруден өтуiн ұйымдастырады;

     4) әскери қызметке жарамдылығы (жарамсыздығы) жөнiндегi қорытындымен келiспейтiнi туралы арыз берген азаматтарды қайтадан медициналық куәландырудан өткізеді;

     5) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссияларының шешiмдерiне азаматтар берген шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;

     6) аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) шақыру комиссиялары шешiмдерiнің күшiн жояды.

     3. Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудан өткiзеді.
     Медициналық куәландыру нәтижелерi бойынша аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскерге шақырылушыға қатысты:

     1) әскери қызметке шақыруға жатқызады;

     2) әскери қызметке шақыруды кейінге қалдырылсын;

     3) әскери қызметке шақырудан босатылсын;

     4) әскери міндеттiлiгін атқарудан босатылсын деген шешiмдердің бiрiн қабылдайды.
     Аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясы әскери оқу орындарына түсетiн азаматқа қатысты оны конкурстық оқуға түсу емтихандарын тапсыру үшiн әскери оқу орнына жiберу туралы немесе оған жiберуден бас тарту туралы шешiм қабылдайды.
     Шақыру комиссиясының шешiмi әскери қызметке шақыруға жатқызылған азаматқа хабарланады, шешiмнiң көшiрмесi оның қалауы бойынша қолына берiледi.
     Азамат шақыру комиссиясының шешiмiне сот тәртiбiмен немесе облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясына шағымдана алады. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясына алдын ала жүгіну сотқа жүгiну үшін мiндеттi шарт болып табылмайды.
     Арыздар облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясында және сотта бiр мезгiлде қаралған кезде облыстық (республикалық маңызы бар қаланың және астананың) шақыру комиссиясы арызды қарауды соттың шешiмi күшiне енгенге дейiн тоқтата тұрады.
     Соттың шешімін тиiстi шақыру комиссиялары міндеттi түрде орындауға тиiс.

     4. Қорғаныс министрi және басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бiрiншi басшылары денсаулық жағдайына байланысты әскери қызметке жарамсыз адамдарға қатысты әскерге шақыру туралы шақыру комиссиясы шешiмiнiң күшiн жоюға және оларды әскери ант қабылдағанға дейiн шақыру комиссияларына қайтаруға құқылы.

     21-бап. Медициналық комиссиялар

     1. Әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудан өткiзу үшiн шақыру комиссияларының құрамында медициналық комиссиялар құрылады.

     2. Медициналық комиссиялар әскерге шақырылушыларды және әскери оқу орындарына түсетiн азаматтарды медициналық куәландырудың нәтижелерi бойынша олардың әскери қызметке жарамдылық деңгейi туралы қорытынды бередi.

     3. Медициналық куәландырудың тәртiбi және медициналық комиссиялардың құрамы Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiмен айқындалады.

     22-бап. Әскери қызметке шақыруға жататын
              азаматтардың мiндеттiлiгі

     Әскери қызметке шақыруға жататын азаматтар жергiлiктi әскери басқару органының шақыру қағазы бойынша шақыру комиссиясына келуге міндетті. Шақыру қағазын азаматтың жеке өзіне жергілiкті әскери басқару органдарының лауазымды адамдары немесе жұмыс (оқу) орны бойынша ұйымның басшысы қол қойғызып тапсырады.
     Шақыру қағазын азаматтың жеке өзiне тапсыру мүмкін болмаған жағдайда, оның келуін қамтамасыз ету тиiстi iшкi iстер органына жүктеледі.

     23-бап. Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру

     1. Азаматтарды мерзiмдi әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы негiзiнде жылына екi рет жүргiзіледi.
     Он сегiзден жиырма жетi жасқа дейiнгi, шақыруды кейінге қалдыруға немесе шақырудан босатылуға құқығы жоқ азаматтар Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтау үшін қажетті мөлшерде мерзiмдi әскери қызметке шақыруға жатады.

     2. Оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ осы Заңның 16-бабының 4-тармағында көрсетілген, жиырма жетi жасқа толмаған және әскерге шақыру бойынша әскери қызметтің белгiленген мерзімін өткермеген азаматтар осы Заңға сәйкес мерзiмді әскери қызметке шақыруға жатады.

     24-бап. Запастағы офицерлерді әскери қызметке шақыру

     Жиырма тоғыз жасқа дейінгi, әскери қызметке жарамды запастағы офицерлер уәкілеттi органдардың өтiнiмдерi бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметінің қаулысы негiзінде бейбiт уақытта офицерлер құрамының лауазымдарында әскери қызмет өткеру үшін шақырылады.

     25-бап. Әскери мiндеттілердi әскери жиындарға шақыру

     Әскери мiндеттiлер әскери жиындарға Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы негізiнде шақырылады.

     26-бап. Азаматтарды жұмылдыру бойынша және соғыс
              уақытында шақыру

     1. Азаматтарды жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру Қазақстан Республикасы Президентi Жарлығының негiзiнде және осы Заңда белгiленген тәртіппен жүргiзiледi.

     2. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған әскери міндеттiлер мен әскерге шақырылушыларға жұмыс, қызмет орны бойынша толық есеп айырысу жүргізiледі, нақты жұмыс iстеген уақыты үшін жалақы, шығу жәрдемақысы және пайдаланылмаған демалысы үшін өтемақы төлемдері төленеді. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында шақырылған азаматтарға өздерi тұрған тұрғын алаң сақталады. Жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырылған азаматтардың отбасыларын мемлекеттік қамсыздандыру (жәрдемақылар, зейнетақылар) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiледi.

     3. Жергіліктi атқарушы органдар, ұйымдар жұмылдыруды өткiзу кезiнде және соғыс уақытында әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушылардың уақтылы хабардар етiлуін және жиын пункттеріне немесе әскери бөлiмдерге жеткiзiлуін қамтамасыз етуге міндеттi.
      Ескерту. 26-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.05.15. N 253 Заңымен.

     27-бап. Әскери қызметке шақыруды кейiнге қалдыру

     1. Азаматтарды әскери қызметке шақыру аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) шақыру комиссиясының шешiмi бойынша кейiнге қалдырылады.
     Мынадай негіздер бойынша:

     1) отбасы жағдайы бойынша;

     2) білімін жалғастыру үшін;

     3) денсаулық жағдайы бойынша;

     4) басқа да себептер бойынша кейiнге қалдырылуы мүмкін.

     2. Отбасы жағдайына байланысты:

     1) басқа адамның көмегiне мұқтаж және толық мемлекеттiк күтiмге алынбаған отбасы мүшелерiн күтумен айналысатын, онымен бiрге немесе бөлек тұратын жақын туыстары немесе Қазақстан Республикасының аумағында тұратын басқа да адамдар болмаған жағдайда, заң бойынша аталған отбасы мүшелерін асырауға мiндетті азаматтарды;
     мыналар:
     әкесi, анасы, әйелi, сондай-ақ әскерге шақырылушының ата-анасы болмаған жағдайда, егер олар оның асырауында болса, зейнеткер жасына жеткен немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын атасы мен әжесi;
     ата-анасы болмаған жағдайда, бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын немесе он сегіз жасқа толмаған аға-інілерi, апа-қарындастары;
     асырауында әскерге шақырылушыдан басқа бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын немесе он сегiз жасқа толмаған бiр және одан да көп балалары бар және оларды күйеусiз (әйелсiз) тәрбиелеп отырған анасы (әкесi);
     өзiнiң асырауында жасы бойынша еңбекке қабiлетсiз немесе бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын бiр және одан да көп жалғызiлiктi туыстары (әкесi, анасы, аға-інісi, апа-қарындасы) бар және оларды күйеусiз (әйелсiз) асырап отырған анасы (әкесi);
     бiріншi немесе екiншi топтағы мүгедек болып табылатын екіншiсiн өзi асырайтын және әскерге шақырылушыдан басқа он сегiз жасқа дейінгі бiр және одан да көп бала тәрбиелеп отырған ата-анасының бiрi басқа адамның көмегiне және күтіміне мұқтаж отбасы мүшелерi болып табылады;

     2) өзiнiң асырауында:
     анасыз тәрбиелеп отырған баласы;
     ата-анасының қайтыс болуына, сондай-ақ олардың ата-ана құқығынан айырылуына немесе соттың бас бостандығынан айыруға соттауына байланысты кемiнде екi жыл тәрбиесiнде және асырауында болған адамдар бар азаматтарды;

     3) некеде тұрған және бiр және одан да көп баласы бар азаматтарды әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылады.

     3. Білімін жалғастыру үшін әскери қызметке шақыру:

     1) білім беру ұйымдарында жалпы орта білiм алып жүрген азаматтарға, оқу кезеңіне;

     2) тиiстi білім беру ұйымдарында күндiзгі оқу нысаны бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім алатын, діни білім беру ұйымдарында, сондай-ақ басқа мемлекеттердің жоғары оқу орындарында күндізгі білім алатын азаматтарға оқитынын растайтын құжаттарды ұсынған кезде бiр жоғары оқу орнын бiтiргенге дейiн;

     3) жоғары оқу орнынан кейiнгі кәсiби білім алатын азаматтарға оқу кезеңіне кейінге қалдырылады.

     4. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру азаматтарға шақыру комиссиясының шешiмiмен бiр жылға дейінгi мерзiмге беріледi.

     5. Басқа себептер бойынша әскери қызметке шақыру:

     1) ауылдық (селолық) жерлерде орналасқан білiм беру ұйымдарының орта білімнен кейінгі немесе жоғары педагогикалық білiмi бар және мамандығы бойынша жұмыс iстейтiн оқытушыларына, жұмыс iстеп жүрген бүкiл кезеңiне;

     2) тиiстi бiлiмi бар, мамандығы бойынша ауылдық (селолық) жерлерде тұрақты жұмыс iстейтiн дәрiгерлерге денсаулық сақтау ұйымдарында жұмыс iстеп жүрген бүкіл кезеңiне;

     3) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергiлiктi өкiлдi органдардың депутаттарына, олардың депутаттық өкілеттігi мерзiміне;

     4) анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiліп жатқан немесе соттар қылмыстық iстерiн қарап жатқан адамдарға, тиiсiнше оларға қатысты анықтау, тергеу аяқталғанға немесе сот үкiмi күшіне енгенге дейiн;

     5) дiни дәрежесі бар әскерге шақырылушыларға дiни қызметi кезеңiне;

     6) тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын ұйымдарда мамандығы бойынша жұмысқа кiрген азаматтарға, бүкiл жұмыс кезеңiне кейiнге қалдырылады.

     6. Офицерлер құрамының әскери атағы беріле отырып запасқа қойылған азаматтарды осы баптың 1-тармағының 1), 3) және 4) тармақшаларында, 3-тармағының 3) тармақшасында көзделген негіздер бойынша әскери қызметке шақыру кейiнге қалдырылады.

     7. Әскери жиындарға шақыру кейiнге қалдырылмайды.

     8. Осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында және 5-тармағының 6) тармақшасында көзделген негiздер бойынша кейiнге қалдыруды қоспағанда, жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақыру кезiнде азаматтарды шақыруды кейінге қалдыру тоқтатыла тұрады.

     9. Жеке өтiнішін және мүдделi адамдар мен халықты әлеуметтiк қорғау органдарынан нотариаттық куәландырылған тиiстi құжатты ұсынған кезде, осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында және 4-тармағында аталған адамдардан басқа, азаматтар әскерге шақыруды кейiнге қалдырудан бас тартуға құқылы және әскери қызметке шақырылуы мүмкін.

     10. Осы бапта көзделген шақыруды кейiнге қалдырудың негiздерi жойылған азаматтар осы Заңда белгіленген тәртiппен әскерге шақыруға жатады.
      Ескерту. 27-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.07.27. N 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін  2-баптан қараңыз), ҚР 2011.10.11 № 484-ІV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

     28-бап. Әскери қызметке шақырудан босату

     1. Бейбiт уақытта шақыру бойынша әскери қызметке шақырудан:

     1) әскери қызметті өткерген;

     2) денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп
     танылған;

     3) жиырма жетi жасқа толғаннан кейiн мерзiмдi әскери қызметке
     заңды негiзде шақырылмаған;

     4) әскери қызметтi өткеру кезеңiнде қызметтік мiндеттерiн атқару кезiнде туыстарының бiрi (әкесi, анасы, аға-інісi немесе апа-қарындасы) қаза тапқан, қайтыс болған немесе бiрiншi немесе екінші топтағы мүгедек болып қалған;

     5) басқа мемлекетте әскери (баламалы) қызмет өткерген;

     6) ғылыми дәрежесi бар азаматтар босатылады.

     2. Офицерлер құрамының әскери атағы беріле отырып, запасқа қойылған азаматтар жиырма тоғыз жасқа толғаннан кейін, сондай-ақ осы баптың 1-тармағының 1), 2), 5) және 6) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша әскери қызметке шақырудан босатылады.

     3. Әскери жиындарға шақырудан:

     1) тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын ұйымдарда мамандықтары бойынша жұмысқа кiрген әскери мiндеттілер, жұмыс iстеп жүрген бүкiл кезеңіне;

     2) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк органдарында қорғанысты, қауiпсiздiктi және құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге байланысты лауазымдарда жұмыс iстейтiн адамдар;

     3) мемлекеттiк, азаматтық және эксперименттік авиацияның авиациялық персоналы;

     4) ауыл шаруашылығында және ауыл шаруашылығы техникасын жөндеу ұйымдарында жұмыс iстейтiн адамдар, егіс және егiн жинау жұмыстары кезеңiне;

     5) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарының педагог қызметкерлерi оқу жылы кезеңiне;

     6) күндiзгi нысанда оқытатын бiлiм беру ұйымдарында оқитындар;

     7) әскери мiндеттi әйелдер;

     8) әскери мiндеттілер запасқа шығарылғаннан кейiнгі екi жыл ішінде;

     9) он сегiз жасқа дейiнгі үш және одан да көп баласы бар адамдар;

     10) өздерiне қатысты анықтау, алдын ала тергеу жүргiзiлiп жатқан немесе сот қылмыстық iс қарап жатқан адамдар;

     11) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң немесе жергіліктi өкілді органдардың депутаттары болып сайланған әскери міндеттілер босатылады.

     4. Осы баптың 3-тармағының 1) және 8) тармақшаларында аталған әскери міндеттілер арнаулы жиындардан өтуден босатылмайды.

     5. Денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған азаматтар жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында әскери қызметке шақырудан босатылады.

     6. Мүдделі адамдардан нотариаттық куәландырылған тиісті құжаттарды және өтінішін ұсынған кезде, осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында аталған азаматтардан басқа, әскери қызметке шақырудан босатылуға құқығы бар азаматтар олардың қалауы бойынша әскери қызметке шақырылуы мүмкiн.

     7. Сотталғандығы заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген және алып тасталмаған азаматтар бейбiт уақытта әскери қызметке шақыруға жатпайды.

     8. Осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген шақырудан босатудың негiздерi жойылған азаматтар осы Заңда белгiленген тәртіппен әскерге шақыруға жатады.
      Ескерту. 28-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-тарау. КЕЛIСIМШАРТ БОЙЫНША ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ

     29-бап. Әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт

     1. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартты Қазақстан Республикасының азаматы Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың уәкілеттi лауазымды адамымен жасасады.

     2. Келiсiмшарт ерiктi түрде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тараптың арасында жазбаша жасалады және өз қолданысын:

     1) мерзiмнің өтуi бойынша;

     2) әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын босатылуына байланысты;

     3) әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы басқа келiсiмшартты жасасқан күнінен бастап;

     4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады.

     3. Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi, азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi мен келiсiмшарттың басқа да талаптары бекiтіледi.

     4. Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды. Келiсiмшарттың талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда, азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу құқығы көрсетіледi.

     5. Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға тағайындаған әскери қызметшілер тиiстi лауазымдағы әскери қызметтi әскери қызмет өткеру туралы келісiмшарт жасаспастан өткередi.
     Аталған әскери қызметшiлер қызметiнен босатылғаннан кейiн Әскери қызмет өткеру ережелерiмен айқындалған тәртiппен әскери қызмет өткеру туралы жаңа келісiмшарт жасасады немесе әскери қызметтен босатылады.

     6. Жоғары білімі бар және алты ай қызмет өткерген мерзiмдi қызметтің әскери қызметшілерi Әскери қызмет өткеру ережелерiнде айқындалған тәртіппен келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiруге құқылы.

     30-бап. Келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiретiн
              адамдарға қойылатын талаптар

     1. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамдар мынадай талаптарға сай келуге:

     1) Қазақстан Республикасының азаматтығы болуға;

     2) курсанттарды қоспағанда, он тоғыз жастан кiшi және әскери атағына байланысты әскери қызметте болудың осы Заңмен белгіленген шектi жасынан үлкен болмауға тиiс.

     2. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке:

     1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;

     2) дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызмет міндеттерін атқаруға кедергі келтiретін науқасы бар;

     3) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шектеулердi өзiне қабылдаудан бас тартқан;

     4) әскери қызметке кiрер уақытта заңда белгіленген тәртiппен өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығы бар не өзiне қатысты қылмыстық iс қозғалған;

     5) әскери қызметке кiрер алдындағы екi жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін тәртіптiк жауаптылыққа тартылған;

     6) әскери қызметке кiрер алдындағы бiр жыл iшiнде қасақана құқық бұзушылығы үшiн сот тәртiбiмен әкiмшілік жаза қолданылған;

     7) әскери қызметке кiруге дейiнгi үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

     8) егер босатылғанына бiр жыл толмаса, мемлекеттік қызметтен терiс себептермен босатылған адамдар қабылданбайды.

     3. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi.

     4. Адамның белгiленген талаптарға сәйкестігін айқындау үшiн Әскери-дәрiгерлiк сараптама ережелерiне сәйкес медициналық куәландыру жүргiзiледi. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке болмашы шектеулермен әскери қызметке жарамды деп танылған адам қабылдануы мүмкін.

     5. Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін:

     1) осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтердi бұрмалау;

     2) кандидаттың әскери-есептiк мамандығы бойынша бос қызмет орындарының жоқтығы да негiздер болып табылады.

     31-бап.  Азаматтардың әскери оқу орындарына түсуi.
               Әскери оқу орындарында оқитын азаматтармен
               әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттар
               жасасу

     1. Әскери оқу орындарына:

     1) әскери қызмет өткермеген, оқуға түсетін жылы он жетi жасқа толған, бiрақ жиырма бiр жастан аспаған азаматтардың;

     2) қабылданар жылы жиырма төрт жасқа толмаған әскери қызмет өткерген азаматтардың және мерзiмдi әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшілердің;

     3) келісiмшарт бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген әскери қызметшiлердiң түсуге құқығы бар.
     Әскери даярлық бойынша қосымша бағдарламалары бар бiлiм беру ұйымдарының тәрбиеленушілері әскери оқу орындарына түсуде артықшылығы бар құқыққа ие болады.

     2. Курсанттың (тыңдаушының) әскери оқу орнына қабылданған күнi оның қызметтiк міндеттерін атқара бастаған күнi болып есептеледi.

     3. Әскери оқу орындарына қабылданған азаматтар әскери лауазымдарға Әскери қызмет өткеру ережелеріне сәйкес тағайындалады.

     4. Әскери қызметті өткермеген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызметшi мәртебесiне ие болады және олар он сегіз жасқа толғаннан кейiн, бiрақ әскери оқу орнында кемiнде бiрiншi курсты аяқтаған соң әскери қызмет өткеру туралы келiсімшарт жасасады.
     Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер әскери оқу орындарына қабылданған кезде әскери қызмет өткеру туралы жаңа келiсімшарт жасасады.
     Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткерген, сондай-ақ шақыру бойынша әскери қызмет өткерiп жүрген немесе өткерген азаматтар әскери оқу орындарына қабылданған кезде қабылданғаны туралы бұйрық шығарылған күннен бастап әскери қызметте өткеру туралы келiсімшарт жасасады.
     Осы Заңмен белгiленген тәртiпте әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер әскери оқу орындарынан шығарылуға жатады.

     5. Әскери оқу орындарына қабылданбаған әскери қызметшілер Әскери қызмет өткеру ережелерiмен белгіленген тәртiпте әскери қызметті одан әрi өткеру үшін жiберіледi.

     6. Әскери оқу орындарынан шығарылған, сондай-ақ әскери қызметтi өткеру туралы келісiмшарт жасасудан бас тартқан әскери қызметшілер, егер олар шақыру бойынша белгіленген әскери қызмет мерзiм өткермесе, тұрғылықты жерi бойынша әскери есепке қою үшiн жiберіледi және кейiн жалпы негіздерде әскери қызметке шақырылады. Бұл ретте үлгермеуi, тәртiпсiздiгi, сондай-ақ басқа да теріс себептер бойынша немесе өз бастамасы бойынша әскери оқу орнынан шығарылған әскери қызметшілер өздерінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi.

     7. Әскери қызметшi әскери оқу орнын бiтіргеннен кейiн әскери қызмет өткеруден бас тартса немесе келiсiмшартты өз бастамасы бойынша немесе теріс себептер бойынша бұзса, өзінің оқуына жұмсалған бюджет қаражатын мемлекетке өтеуге міндеттi. Ұстауға жататын сома келiсiмшарт мерзiмi аяқталғанға дейiн әрбiр толық өткерiлмеген айға барабар есептеледі.

     8. Жоғары әскери оқу орындарын бiтiргеннен кейiн әскери қызметшiлерге лейтенант әскери атағы беріледi.
      Ескерту. 31-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

     32-бап. Келiсiмшарт мерзімі және оны жасасу тәртiбi

     1. Әскери қызметті өткеру туралы келiсiмшарт үш жылға, бес жылға, он жылға не әскери қызметте болудың шекті жасына жеткенге дейін немесе әскери оқу орнындағы оқу мерзіміне және оны бiтiргеннен кейiн он жыл әскери қызметке жасалуы мүмкін.

     2. Кандидаттарды iрiктеу және олардың келiсімшарт бойынша әскери қызметке кiру тәртiбi Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес айқындалады.
      Ескерту. 32-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-тарау. ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТТІ ӨТКЕРУ

     33-бап. Әскери қызмет мiндеттерiн атқару

     1. Запастағы әскери қызметшi, сондай-ақ азамат әскери жиындардан өту кезiнде:

     1) лауазымдық мiндеттер атқарған;

     2) жауынгерлік iс-қимылдарға қатысқан, төтенше немесе соғыс жағдайларында, сондай-ақ қарулы қақтығыстар жағдайларында мiндеттер атқарған;

     3) бейбiтшiлiк пен қауiпсiздiктi сақтау жөнiндегі бiтiмгершілік операцияларына қатысқан;

     4) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарларын жоюға қатысқан;

     5) кемелердегi оқу-жаттығуларға немесе жорықтарға қатысқан;

     6) егер бұл қызметтік қажеттiлiктен туындаса, күн тәртiбiне белгіленген қызмет уақыты iшiнде немесе басқа да уақытта әскери бөлiмнiң аумағында болған;

     7) қызметтiк iссапарда болған;

     8) қызметте, қызмет орнына бару және керi қайту жолында болған;

     9) емдеуде, емдеу орнына бару және керi қайту жолында болған;

     10) демалыста, демалысын өткiзу орнына бару және кері қайту жолында болған;

     11) әскери жиындардан өткен;

     12) тұтқында, кепiлдiкте немесе еркiнен айрылу жағдайында болған;

     13) жеке адамның өмiрiн, денсаулығын, ар-намысы мен қадiр-қасиетін қорғаған;

     14) адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, құқық тәртібiн сақтау мен қоғамдық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiнде құқық қорғау органдарына көмек көрсеткен;

     15) сот жеке адам, қоғам, мемлекет мүдделерiнде жасалған деп таныған өзге де iс-қимылдар жасаған жағдайларда, әскери қызмет мiндеттерiн атқарушы болып есептеледі.

     2. Командирлерге (бастықтарға) әскери қызмет мiндеттерiн атқаруға қатысы жоқ немесе Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзуға бағытталған бұйрықтар (бұйыруға) мен өкiмдер беруге тыйым салынады.

     34-бап. Әскери қызметшiлердi лауазымға тағайындау
             және ауыстыру

     Шақыру және келiсiмшарт бойынша әскери қызмет өткеру тәртiбi, лауазымға тағайындау кезiнде әскери қызметшiлерге қойылатын талаптар, сондай-ақ оларды ауыстыру Әскери қызмет өткеру ережелерiмен белгiленедi.

      РҚАО-ның ескертпесі!
      35-бап 2006.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі.

     35-бап. Әскери қызмет мерзiмi

     Әскери қызмет мерзiмдерi күнтiзбелік мерзiммен есептегенде былайша белгiленедi:

     1) мерзiмдi әскери қызметi әскери қызметшiлерi үшiн - он екi ай;

     2) әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін - жиырма төрт ай;

     3) келiсiмшарт бойынша әскери қызмет өткеретiн әскери қызметшiлер үшiн - әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшартта көрсетілген мерзiм.

     36-бап. Әскери қызметшiлердiң әскери қызметте
              болуының шектi жасы

     1. Осы Заңның 45-бабының 3-тармағында көрсетiлгендердi қоспағанда, әскери қызметшiлердiң әскери қызметте болуының шектi жасы былайша белгiленедi:

     1) подполковникке (екiншi дәрежелi капитанға) дейiн - қырық бес жас;

     1-1) подполковниктерге (екiншi дәрежелi капитандарға) – қырық жеті жас;

     2) полковниктерге (бiрiншi дәрежелi капитандарға) - елу үш жас;

     3) генерал-майорларға (контр-адмиралдарға) және генерал-лейтенанттарға (вице-адмиралдарға) - елу сегіз жас;

     4) генерал-полковниктерге (адмиралдарға) және одан жоғарыларға - алпыс үш жас.

     2. Шектi жасқа жеткен әскери қызметшiлер Әскери қызмет өткеру ережелерiнде белгiленген тәртiппен запасқа немесе отставкаға шығаруға жатады.
     Жоғары кәсiби даярлығы, атқарып отырған лауазымында жұмыс тәжiрибесi бар және денсаулық жағдайы бойынша әскери қызмет өткеруге жарамды әскери қызметшiлерге Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың бiрiншi басшылары жаңа келiсiмшарт жасасу жолымен әскери қызмет мерзiмiн ұзартуы мүмкін, бiрақ ол бес жылдан аспауға тиiс.
      Ескерту. 36-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.11.09 N 490-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

     37-бап. Әскери қызметтен босату

     1. Әскери қызметшiлердi босату Әскери қызмет өткеру ережелерiне сәйкес мынадай негіздер:

     1) әскери қызметте болудың шектi жасына жеткенде жасы бойынша;

     2) шақыру немесе келiсiмшарт бойынша әскери қызмет мерзiмінің аяқталуы бойынша;

     3) әскери-дәрiгерлiк комиссияның әскери қызметке жарамсыз немесе шектеумен жарамды деп танығаны туралы қорытындысына байланысты денсаулық жағдайы бойынша;

     4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен әскери атағынан айырылуы;

     5) әскери қызметшiге бас бостандығынан айыру түрiнде жаза тағайындау туралы сот үкiмiнiң заңды күшіне енуi;

     6) әскери оқу орнынан шығарылуы;

     7) Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылуы бойынша жүргiзіледi.

     2. Әскери қызметтi келiсiмшарт бойынша өткеріп жүрген әскери қызметшi:

     1) ұйымдық-штаттық iс-шаралар кезiнде;

     2) мемлекеттiк органдарға (мекемелерге) қызметке ауысуына, уәкілетті органға сайлануына немесе судья лауазымына тағайындалуына байланысты;

     3) оның келiсiмшарт талаптарын орындамауына, сондай-ақ дәлелсiз себептермен қызметке шықпауына байланысты;

     4) арнайы тексерiстен бас тартқанда;

     5) әскери қызметшiге шартты түрде бас бостандығынан айыру түрiнде жаза тағайындау туралы сот үкімiнiң заңды күшiне енуiне байланысты;

     6) терiс себептер бойынша мерзiмiнен бұрын босатылуы мүмкiн.

     3. Келiсiмшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшi:

     1) келісiмшарт талаптары өзіне қатысты елеулi және (немесе) жүйелi түрде бұзылған жағдайда;

     2) мыналардың:
     әскери қызметшiнiң отбасы мүшесiнiң медициналық көрсетулер бойынша әскери қызметші әскери қызметін өткеретін жерде тұруына мүмкін болмауы және әскери қызметшiні жаңа әскер қызмет орнына ауыстыру мүмкіндiгінің болмауы;
     отбасын басқа жерге көшiру қажеттiгiне байланысты әскери қызметшi күйеуiнiң (әскер қызметшi әйелiнiң) әскери қызмет орнының өзгеруi;
     тұрғылықты жерi бойынша халықты әлеуметтік қорғау органының қорытындысына сәйкес, денсаулық жағдайы бойынша тұрақты күтiмдi (көмекті, қадағалауды) қажет ететін, не бiрiншi немесе екiншi топтағы мүгедектер болып табылатын әкесiне, анасына, әйелiне, күйеуiне, аға-iнiсiне, апа-қарындасына, атасына, әжесiне немесе асырап алған адамына немесе қартайғандығына байланысты зейнетақы жасына жеткен немесе он сегiз жасқа толмаған, заң бойынша аталған азаматтар асырауға мiндеттi басқа адамдар болмаған кезде тұрақты күтім жасау қажеттігі;
     әскери қызметшi анасыз (әкесiз) тәрбиелеп отырған, он сегiз жасқа толмаған балаға күтім жасау қажеттiгi салдарынан отбасы жағдайы бойынша;

     3) Қазақстан Республикасының өкілді органдарына сайланған жағдайда;

     4) судья лауазымына сайланған немесе тағайындалған жағдайда әскери қызметтен мерзiмiнен бұрын босатылуға құқылы.

     4. Офицер әскери атағы жоқ және шақыру бойынша әскери қызметті өткеріп жүрген әскери қызметшi мынадай мән-жайлар бойынша:

     1) осы Заңның 27-бабының 9-тармағына және 28-бабының 5-тармағына сәйкес кейiнге қалдырудан бас тарту туралы өтінiш берген адамдарды қоспағанда, отбасы жағдайының өзгеруi салдарынан кейінге қалдыру немесе шақырылудан босатылу құқығы туындаса;

     2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шет елге шығуға құқық беретінін растайтын құжаттары болған кезде отбасы құрамында немесе Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерге тұрақты тұратын отбасына қосылу үшiн шетелде тұрақты тұруға кетсе, мерзімінен бұрын босатылуға құқылы.

     5. Шақыру бойынша әскери қызметтi өткеріп жүрген офицерлер құрамының әскери қызметшісі 27-баптың 2-тармағының 1), 2) тармақшаларында көзделген мән-жайлар болған кезде әскери қызметтен мерзiмiнен бұрын босатылуға құқылы.

     6. Қайтыс болған (қаза тапқан) әскери қызметшi - қайтыс болған (қаза тапқан) күннен кейiнгі келесi күннен бастап, ал сот хабарсыз кетті деп танылған немесе қайтыс болды деп жарияланған әскери қызметші сот шешімі заңды күшіне енген күнінен бастап әскери бөлімнің жеке құрамының тiзiмдерінен шығарылады.

     7. Белгіленген мерзiмдi өткерген адамдарды әскери қызметтен босату, төтенше немесе соғыс жағдайы енгiзілген жағдайда, оның қолданылу кезеңiне тоқтатыла тұрады.

     8. Бір жылдан аз қызмет өткерген және әскери қызметтен осы баптың 2-тармағының 3), 6) тармақшалары және 3-тармағының 1) тармақшасы негізінде әскери қызметтен босатылған, жиырма жеті жасқа толмаған сарбаздар және сержанттар құрамындағы келiсiмшарт бойынша әскери қызметшiлер босағаннан кейін мерзімді әскери қызмет өткеру үшін әскери бөлімдерге жіберіледі.
      Ескерту. 37-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.10 N 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-тарау. ЗАПАСТА БОЛУ

     38-бап. Запасқа қою

     1. Мыналар:

     1) запасқа қойыла отырып, әскери қызметтен босатылған;

     2) әскери қызметке шақырудан босатылуына байланысты әскери қызметтен өтпеген;

     3) жиырма жетi жасқа толғанда шақыру кейiнге қалдырылуына байланысты әскери қызметтен өтпеген;

     4) әскери-есептік мамандығы бар әйелдер;

     5) жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша даярлықтан өткен адамдар запасқа қойылған адамдар болып есептеледi.

     2. Запаста болатын адамдар әскери қызметке жарамдылығын айқындау үшін Әскери-дәрігерлік сараптама ережелерiне сәйкес медициналық куәландырудан өтедi.

     3. Мерзiмдi әскери қызметке шақырудан босатылған, сондай-ақ соттың үкімімен офицерлер құрамының әскери атағынан айырылған адамдарды ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi әскери басқару органдары запастың қатардағы жауынгерi (матросы) әскери атағын бере отырып, запасқа қояды.

     4. Әскери қызмет өткерген адамдар запасқа қойылған кезде оларға әскери-есептiк мамандықты ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті әскери басқару органдары белгілейдi.

     5. Ұлттық қауіпсiздiк органдары және сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган үшін әскери міндеттілердiң запасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылады.

     6. Запаста болу әскери жиындардан өтудi, әскери қызметке шақыру ережелерiн орындауды және әскери есеп бойынша мiндеттердi сақтауды білдiредi.
      Ескерту. 38-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.05.27 № 279-IV Заңымен.

     39-бап. Запаста болудың шектi жасы. Запас топтары

     1. Әскери міндеттілердiң жасы бойынша запаста болуы екi топқа бөлiнедi. Топтар запаста болу мерзiмінің ұзақтығына байланысты белгiленедi.

     2. Сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамындағы әскери міндеттілердiң запаста болуының шектi жасы мынадай болады:

     1) бiрiншi топта - отыз бес жасқа дейiн (отыз бес жасты қоса алғанда);

     2) екiншi топта - отыз алты жастан қырық бес жасқа дейін (қырық бес жасты қоса алғанда).

     3. Офицерлер құрамы әскери мiндеттілерінің запаста болуының шекті жасы:

     1) бiрiншi топта - қырық бес жасқа дейiн (қырық бес жасты қоса алғанда);

     2) екiншi топта - қырық алты жастан елу бес жасқа дейiн (елу бес жасты қоса алғанда).

     4. Әскери мiндетті әйелдер өздерiне берiлген әскери атақтарына қарамастан екiншi топтағы запасқа енгiзіледi. Олардың запаста болуының шектi жасы былай белгіленедi:

     1) сарбаздар (матростар), сержанттар (старшиналар) құрамы үшiн - отыз бес жасқа дейiн (отыз бес жасты қоса алғанда);

     2) офицерлер құрамының адамдары үшiн - қырық бес жасқа дейiн (қырық бес жасты қоса алғанда).

     5. Запаста болудың шектi жасына жеткен әскери қызметшілер мен әскери мiндеттілер немесе денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдар әскери есептен шығарыла отырып, отставкаға ауыстырылады.

     6. Соғыс уақытында Қазақстан Республикасының Президентi запаста болудың шекті жасын ұзартуы мүмкін.

     40-бап. Әскери жиындардан өту

     1. Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтауға арналған әскери мiндеттiлер оқу-жаттығу, тексеру және арнаулы әскери жиындарына шақырылады.

     2. Ұзақтығы бiр ай оқу-жаттығу жиындарына әскери міндеттілер бес жылда бiр рет шақырылады.

     3. Әскери мiндеттілер оқу-жаттығу жиындары арасындағы кезеңде он бес күнге дейiнгі мерзiмге тексеру жиындарына тартылуы мүмкін.

     4. Запаста болу кезiндегi жиындардың жалпы мерзiмi әскери мiндеттілер үшiн он сегіз айдан аспауы керек. Бұл ретте оқу-жаттығу жиындарында болудың жалпы мерзiмiне тексеру жиындарында болған уақыт та есептеледi.

     5. Арнаулы жиындар төрт айға дейiнгi ұзақтықпен өткiзiледi.

     6. Әскери жиындар кезеңiнде әскери мiндеттiлердің жұмыс орны мен атқаратын қызметi сақталады, оларға республикалық бюджет есебiнен орташа жалақы төленедi.
     Әскери мiндеттiнiң дәлелсiз себептермен жиындар орны орналасқан жерден тыс болған уақыты әскери жиындардан өту мерзiмiне есептелмейдi.

     41-бап. Азаматтарды жалпыға бiрдей әскери оқыту

     1. Халықты азаматтық қорғаныс iс-шараларына тарту және соғыс кезiнде Қарулы Күштердi, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды жасақтау үшiн қажеттi контингент даярлау мақсатында:

     1) он алты жастан елу бес жасқа дейiнгі (елу бес жасты қоса алғанда) ерлер;

     2) балалары жоқ немесе он жастан асқан балалары бар, он сегіз жастан қырық бес жасқа дейiн (қырық бес жасты қоса алғанда) әйелдер жалпыға бiрдей әскери оқытудан өткiзiледi.
     Азаматтарды жалпыға бiрдей әскери оқытуды азаматтардың жұмыс, оқу орны және тұрғылықты жерi бойынша жергiлiктi әскери басқару органдары жүзеге асырады.

     2. Жалпыға бiрдей әскери оқыту бағдарламасын Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.

     3. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi азаматтарды жалпыға бiрдей әскери оқыту жөнiндегi бағдарламаны әзiрлейдi және iс-шараларға бақылауды жүзеге асырады.

8-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘСКЕРИ
МIНДЕТТIЛIК ЖӘНЕ ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫН
БҰЗҒАНЫ ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ

     42-бап. Азаматтар мен лауазымды адамдардың
              Қазақстан Республикасының әскери мiндеттiлiк
              және әскери қызмет туралы заңнамасын бұзғаны
              үшiн жауаптылығы

     1. Жергiлiктi әскери басқару органының шақыруы бойынша, соның iшiнде жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында, көрсетiлген мерзiмде жиын пункттерiне дәлелсiз себептермен келмеген азаматтар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

     2. Әскери жиындардан жалтарғаны үшiн, сондай-ақ әскери жиындардан өту кезiнде әскери қызметте болудың белгiленген тәртiбiне қарсы құқық бұзушылық жасағаны үшiн әскери мiндеттілер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

     3. Қазақстан Республикасының әскери мiндеттілік және әскери қызмет туралы заңнамасын бұзуға жол берген шақыру комиссияларының мүшелерi, әскери қызметке шақыруға жататын азаматтарды медициналық тексеруге қатысатын дәрiгерлер, сондай-ақ басқа да адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

     4. Азаматтардың әскери мiндеттi атқарудан жалтаруына жәрдемдесетiн немесе олардың әскери қызметтi өткеруiне кедергi келтiретiн адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

     5. Жергiлiктi атқарушы органдардың лауазымды адамдары мен ұйымдардың басшылары осы Заңда белгiленген талаптарды сақтамағаны, жұмылдыру бойынша және соғыс уақытында шақырылған азаматтардың уақытылы келуiне кедергi келтiргенi үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

      43-бап. Әскери қызметшiлердiң Қазақстан Республикасының
              әскери мiндеттiлiк және әскери қызмет туралы
              заңнамасын бұзғаны үшiн жауаптылығы

     1. Әскери қызметшiлер, әскери атағы мен лауазымына қарамастан, заң алдында бiрдей.

     2. Әскери қызметшiлер қылмыстар және өзге де құқық бұзушылықтар жасағаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.
     Әскери қызметшiлердi әскери тәртіптi бұзғаны үшiн жауаптылыққа тарту тәртiбi әскери жарғылармен белгіленеді.

9-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛI ЕРЕЖЕЛЕР

     44-бап. Осы Заңды орындауға байланысты іс-шараларды
              материалдық-техникалық қамтамасыз ету

     1. Жергiлiктi атқарушы органдар:

     1) азаматтарды тiркеу және оларды әскери қызметке шақыру кезiнде медициналық куәландырудан өткiзудi;

     2) шалғай жерлерде тұратын азаматтарды медициналық және шақыру комиссияларынан өту үшін жеткiзудi және оларды әскери қызмет өткеру үшiн жөнелтудi;

     3) шақыру (жиын) пункттерiн жабдықтауды, дәрi-дәрмекпен, құрал-сайманмен, медицина және шаруашылық мүлкiмен, автомобиль көлiгiмен, сондай-ақ байланыс құралдарымен жабдықтауды;

     4) қызмет көрсететiн персоналдың, медициналық және техникалық қызметкерлердiң қажеттi санын;

     5) денсаулық сақтау ұйымдарында орындарды қамтамасыз етеді.

     2. Iшкi iстер органдары әскери қызметке шақырудан жалтарған адамдарды жеткiзудi, сондай-ақ әскерге шақырылушылардың әскери бөлiмдерге жөнелтiлуi және кетуi кезiнде қоғамдық тәртiптiң сақталуын қамтамасыз етедi.

     3. Соғыс уақыты жағдайларында жұмылдыруды жүргізу жоспарларын орындау үшiн жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмдерiмен әскери мiндеттілердi хабардар ету штабтары немесе учаскелерi, оларды және техниканы жинау пункттерi құрылады.

     4. Шақыру учаскелерi мен жиын пункттерiнде жұмыс iстеу үшiн iссапарларға жiберiлген, азаматтарды шақыру учаскелерiне тiркеу жөнiндегi комиссиялардың, шақыру комиссияларының мүшелерiне, медициналық, техникалық қызметкерлерге, сондай-ақ қызмет көрсету персоналы адамдарына осы мiндеттердi атқару уақытына жұмыс орны, атқаратын қызметi және жалақысы сақталады.
     Егер аталған адамдардың өз міндеттерін атқаруы іссапарлармен байланысты болса, жергілiктi атқарушы органдар олардың тұрғылықты жерінен жұмыс орнына баруға және қайтуға, тұрғын үй жалдауына жұмсаған шығыстарын, сондай-ақ iссапар шығыстарын өтейдi.

     45-бап. Өтпелi ережелер

     1. Осы Заң қолданысқа енгiзілгенге дейiн әскери қызметшiлермен әскери қызмет өткеру туралы жасалған келiсiмшарттар, олар жасалған мерзімдер iшiнде қолданыста болады.

     2. Әскери қызметтi өткерiп жүрген, келiсiм-шарттар жасаспаған әскери қызметшiлер оларды осы Заңда көзделген тәртiппен жасасады.

     3. Осы Заңмен әскери қызметте болуының шектi жасы өзгертiлген әскери қызметшiлер мынадай шектi жастарға:

     1) полковниктер (бiрiншi дәрежелi капитандар) - елу жасқа;

     2) генерал-майорлар (контр-адмиралдар), генерал-лейтенанттар (вице-адмиралдар) - елу бес жасқа;

     3) генерал-полковниктер (адмиралдар) және одан жоғарғылар - алпыс жасқа жеткенде әскери қызметтен босатылуға немесе отставкаға кетуге құқылы.

     4. Осы Заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн әскери қызметке шақырудан босатылған немесе әскери қызметке шақырылуы кейiнге қалдырылған азаматтар берілген босатулар мен кейiнге қалдыруларды олардың қолданыс мерзiмi өткенге дейiн пайдаланады.

     5. Запастағы немесе отставкадағы әскери қызметшiлер мен азаматтардың осы Заң қолданысқа енгізiлгенге дейiн берiлген әскери атақтары сақталады.

     46-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

     1. Осы Заң 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiлетiн 7-баптың 4-тармағын және 35-бапты қоспағанда, ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

     2. Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:

     1) "Жалпыға бiрдей әскери мiндеттілік және әскери қызмет туралы" 1993 жылғы 19 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1993 ж., N 2, 28-құжат; 1995 ж., N 8, 56-құжат; N 22, 135-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 12, 184-құжат; 2001 ж., N 8, 56-құжат; N 13-14, 173-құжат; N 17-18, 245-құжат; 2002 ж., N 3, 22-құжат; N 6, 71-құжат);

     2) "Келiсiм-шарт бойынша әскери қызмет туралы" 2001 жылғы 20 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңы (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2001 ж., N 8, 57-құжат).

     Қазақстан Республикасының
     Президенті