On protection of plants

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 3 July, 2002 № 331.

      Unofficial translation
      Footnote. Throughout the text the words "(of chemicals)", "(chemicals)" и "(of a chemical)" excluded by the Law of the RK dated 28.10.2019 № 268-VI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

      This Law determines legal, economic and organizational basis of carrying out of activity in the field of plants protection from pests, weeds and plant diseases and is directed at preserving the harvest, its quality and prevention of negative effect on health of people and environment within implementation of phytosanitary measures in the territory of the Republic of Kazakhstan.

Chapter 1. General provisions Article 1. Basic definitions used in this Law

      The following basic definitions are used in this Law:

      1) special storages (burial grounds) - storages designed for the safe storage with subsequent utilization or destruction of prohibited or decayed pesticides, as well as containers from them;

      2) special machinery - a device and (or) equipment designed for the use of pesticides;

      3) objects of agricultural nature - agricultural and other lands, granaries, greenhouses, warehouses, open spaces, production and other premises designed for production, storage and processing of crop products;

      4) especially dangerous harmful organisms - pests and plants diseases, capable of periodic mass reproduction and distribution, causing economic, environmental damage and included in the list of especially dangerous harmful organisms, approved by the authorized body;

      4-1) bioagents - organisms that reproduce in natural conditions, destroying and (or) suppressing the vital activity of harmful, especially dangerous harmful organisms, as well as quarantine objects, used for plants protection;

      5) harmful organisms - pests, weeds and plant diseases that have a negative effect on the soil, vegetation and agricultural products;

      6) economic threshold of harmfulness - the number of harmful and especially dangerous harmful organisms, causing losses of crop products, which requires conducting of phytosanitary measures;

      7) state control in the field of plant protection (hereinafter referred to as the state phytosanitary control) - activity of the department of the authorized body and its territorial subdivisions on inspection and observation for compliance of activity of physical and legal entities, as well as officials with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plant protection;

      8) plants protection – a sphere of activity, aimed at development and practical application of methods of phytosanitary monitoring, phytosanitary measures in order to prevent losses of plant products from harmful and especially dangerous harmful organisms;

      8-1) plants protection agents - pesticides, bioagents, as well as technical and other means used to protect plants;

      9) crop products - products intended to meet the needs of the population in food, livestock – in feed and industry – in raw materials;

      10) pesticides - chemical and (or) biological substances (insecticides, rodenticides, fungicides, herbicides, anti-emergence agents and plants growth regulators, defoliants, desiccants) used to combat harmful and especially dangerous harmful organisms, quarantine objects and alien species, pests of stored agricultural products, as well as for seed dressing, pre-harvest drying, leaf removal and plants growth regulation;

      11) detoxication of pesticides - measures aimed at utilization, destruction of prohibited or decayed pesticides and containers from them, as well as containers from the used pesticides in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      12) state registration of a pesticide - a procedure, according to the results of which a registration certificate for a pesticide shall be issued to the registrant (applicant) in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      13) initial components of pesticides - chemical and other substances intended for the production of pesticides;

      14) residual amount of pesticides - a quantitative indicator of the content of pesticides in crop products and environmental objects, with the help of which their safety for humans and animals shall be assessed;

      15) production (formulation) of pesticides - a technological process for the manufacture of pesticides based on initial components;

      15-1) temporary registration of pesticides - temporary state registration of pesticides;

      16) list of pesticides - a list of registered pesticides allowed for production (formulation), import, storage, transportation, sale and use in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      16-1) registration (small-plot and production) tests of pesticides - a procedure for confirming the effectiveness and safety of the use of pesticides, carried out on small-plot experiments and in production conditions, including biological, economic, toxicological, hygienic and environmental assessments of pesticides, in accordance with the rules for conducting registration ( small-plot and production) tests and state registration of pesticides;

      17) the authorized body in the field of plants protection (hereinafter-the authorized body) – a central executive body, carrying out leadership in the field of plants protection, as well as, cross-sectoral coordination within its powers;

      17-1) registrant (applicant) - an individual or legal entity who has submitted an application for registration (small-plot and production) tests of pesticides, as well as state registration of pesticides for obtaining a registration certificate;

      18) phytosanitary situation - the current state of agricultural objects, determined by the number and harmfulness of harmful and especially dangerous harmful organisms;

      19) phytosanitary forecast - a preliminary determination of the possible spread and degree of development of harmful and especially dangerous harmful organisms in order to plan the terms and scope of conducting phytosanitary measures;

      20) phytosanitary monitoring - a system of measures, including examination, observation, registration of development and spread of harmful and especially dangerous harmful organisms, as well as elaboration of a phytosanitary forecast on their basis;

      21) phytosanitary standards - established parameters of values ​​used to determine the volume of phytosanitary measures;

      22) phytosanitary measures - a set of measures to ensure the destruction and (or) reduction in the number and harmfulness of harmful and especially dangerous harmful organisms below the economic threshold of harmfulness.

      Footnote. Article 1 in wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2006 № 209 (order of enforcement see Article 2); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 188-IV (order of enforcement see Article 2); dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 10.01.2011 № 383-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.07.2011 № 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 15.06.2017 № 73-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection

      1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

      2. If an international treaty, ratified by the Republic of Kazakhstan, establishes other rules than those appear in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Article 3. Basic objectives of the state policy in the field of plants protection

      Basic objectives of the state policy in the field of plants protection are:

      1) ensuring the food security of the state;

      2) provision of favourable phytosanitary situation;

      3) caution and prevention of the harmful effects of pesticides on humans health, pollution of agricultural products, the environment upon conducting phytosanitary measures.

      Footnote. Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2).

Chapter 2. State regulation in the field of plants protection Article 4. State system of plants protection of the Republic of Kazakhstan

      State system of plants protection of the Republic of Kazakhstan includes:

      1) the Government of the Republic of Kazakhstan;

      2) the authorized body, department of the authorized body and its territorial divisions;

      3) local executive bodies of regions (cities of republican significance, the capital);

      4) state organizations carrying out the plants protection activities;

      5) individuals and legal entities using the objects subject to the state phytosanitary control.

      Footnote. Article 4 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2004 № 13 (shall be enforced from 1 January, 2005); dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 28.12.2018 № 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 5. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan in the field of plants protection

      Footnote. Article 5 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04/19/2023 № 223-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 6. Competence of the authorized body

      Competence of the authorized body shall include:

      1) formation and implementation of the state policy in the field of plant protection;

      2) elaboration and approval within its competence of the regulatory legal acts in the field of plants protection;

      3) carrying out the coordination and methodological supervision of local executive bodies in the field of plants protection;

      4) elaboration and approval of the list of highly dangerous harmful organisms;

      5) elaboration and approval of technical regulations on the safety of plants protection agents (pesticides);

      5-1) issuance of a conclusion (permit) for the import of samples of unregistered plants protection agents (pesticides) for conducting registration (small-plot and production) tests and (or) scientific researches in accordance with the decisions of the Board of the Eurasian Economic Commission;

      5-2) issuance of a license for the import of plants protection agents (pesticides);

      5-3) developing and approving procedures for conducting plant protection investigations;

      6) elaboration and approval of qualification requirements for the following subspecies of activities on:

      production (formulation) of pesticides;

      the sale of pesticides;

      the use of pesticides by aerosol and fumigation methods;

      7) elaboration and approval of the rules for registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides in agreement with the authorized body in the field of environmental protection and the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population;

      8) state registration of pesticides and issuance of registration certificates for pesticides;

      9) elaboration, approval and maintenance of the list of pesticides;

      10) elaboration and approval of the rules for conducting phytosanitary measures;

      11) elaboration and approval of forms of protocols and prescriptions, as well as order of their compilation and adoption in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      12) organization of phytosanitary measures;

      13) coordination of activity of the state bodies, individuals and legal entities in performance of phytosanitary events;

      14) organization and conduct of public procurement of pesticides, works and services for their storage, transportation, use, as well as the creation of a stock of pesticides in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      15) elaboration and approval of phytosanitary regulations, forms of phytosanitary record, as well as manner of their submission;

      16) organization of phytosanitary monitoring of harmful and highly dangerous harmful organisms;

      17) organization of registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides;

      18) organization and coordination, carrying out the orders of applied scientific research in the field of plants protection;

      19) distribution of pesticides, purchased at the expense of budgetary funds across the territory of the Republic of Kazakhstan, depending on the data of phytosanitary monitoring and the current phytosanitary situation;

      20) carrying out cooperation with international organizations and state bodies and participation in the realization of international programmes in the field of plants protection;

      21) establishment of the stock standard for the types of pesticides and the procedure for its use;

      22) organization and execution of state phytosanitary control;

      22-1) consideration of draft standardization documents within the competence, as well as preparation of proposals for development, amendment, revision and cancellation of national, interstate standards, national classifiers of technical and economic information and standardization recommendations for submission to the authorized body in the field of standardization;

      23) monitoring the compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on protection of plants by local executive bodies;

      24) determination of the procedure for detoxication of pesticides, as well as the conditions for keeping special storages (burial grounds) in proper state, in agreement with the authorized body in the field of environmental protection and the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population;

      25) approval of methods, methodology, recommendations, regulating the order, ways of implementing the phytosanitary measures, organization, coordination and control over conduct of applied scientific research in the field of plants protection as well as approval of programmes of education (educational programmes) of training and improvement of skills for specialists in plants protection;

      26) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015);
      Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 29.12.2014 № 269-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 29.03.2016 № 479-V (shall be enforced upon expiry of twenty one calendar days after the day its first official publication); dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.10.2018 № 184-VI (shall be enforced upon expiry of six months after the day of its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 19.04.2023 № 223-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. Competence of state inspectors for plants protection

      1. The head of the department of the authorized body shall be the Chief state inspector for plants protection of the Republic of Kazakhstan.

      Leaders of relevant territorial subdivisions of the agency are chief state inspectors for plants protection of relevant administrative and territorial units of the Republic of Kazakhstan.

      Other officials of the agency who directly perform the state phytosanitary control are the state inspectors for plants protection.

      2. The competence of the Chief state inspector for plants protection of the Republic of Kazakhstan includes:

      1) organization and implementation of state phytosanitary control over compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      2) issuance of instructions to individuals and legal entities on elimination of the identified violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection and control over their implementation;

      3) organization of phytosanitary accounting and reporting;

      4) selection of samples during the implementation of state phytosanitary control;

      5) drawing up protocols on administrative offences, considering cases of administrative offences and imposing administrative penalties;

      6) carrying out other powers provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      3. The competence of the Chief state inspector for plants protection of the corresponding administrative-territorial unit includes:

      1) organization and implementation of state phytosanitary control over compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection in the relevant territory;

      2) issuance of instructions to individuals and legal entities on elimination of the identified violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection and control over their implementation;

      3) organization, maintenance of phytosanitary accounting and reporting in the relevant territory and submission of a report in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      4) selection of samples during the implementation of state phytosanitary control;

      5) drawing up protocols on administrative offences, considering cases of administrative offences and imposing administrative penalties.

      4. The competence of the state inspector for plants protection includes:

      1) organization and implementation of state phytosanitary control over compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection in the relevant territory;

      2) keeping phytosanitary accounting and reporting in the established form and submitting them to the department of the authorized body;

      3) selection of samples during the implementation of state phytosanitary control;

      4) drawing up protocols on administrative offences, considering cases of administrative offences and imposing administrative penalties;

      5) issuance of instructions to individuals and legal entities on elimination of the identified violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection and control over their implementation.

      Footnote. Article 7 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20 December, 2004 № 13(shall be enforced from 1 January, 2005); by the Law of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31 January, 2006 № 125; dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 8. Rights of state inspectors for plants protection

      1. State inspectors for plants protection have the right:

      Customer attention!
      As regards amendments in the subparagraph 1) see the Law of the RK dated 17.07.2009 № 188-IV (the order of entry into force see Article.2) and dated 17.07.2009 № 189-IV (the order of entry into force see Article.2).

      1) to visit objects of the state phytosanitary control with purpose of state phytosanitary control;

      2) to issue prescriptions to the individuals and legal entities on elimination of detected violations of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection;

      3) suspend or prohibit the activity or its individual types without a court decision in the cases provided for by Article 48 of the Code of the Republic of Kazakhstan on administrative offenses, with compulsory presentation of materials on administrative violation case to the court within three days. In this case, the act on prohibition or suspension of activities is valid until a court decision is made;

      4) bring to administrative responsibility the individuals and legal entities in case of violation of legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

      2. Actions of state inspectors for plants protection may be challenged in a manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 8 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 188-IV (order of enforcement see Article 2); dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 05.07.2014 № 236-V (shall be enforced from 01.01.2015).

Article 9. Competence of local executive bodies of regions (cities of republican significance, the capital) in the field of protection of plants

      Footnote. The title of Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.12.2018 № 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

      The competence of local executive bodies of regions (cities of republican significance, the capital) in the field of protection of plants shall include:

      1) organization of work on the detoxication of pesticides in agreement with the authorized body in the field of environmental protection and the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population;

      1-1) realization of the state policy in the field of plants protection;

      2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
      3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.06.2013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      4) construction, maintenance and keeping in proper condition of special storages (repositories);

      4-1) organization and implementation of phytosanitary measures to combat non-gregarious locusts with numbers above the economic threshold of harmfulness;

      5) licensing of activities for:

      production (formulation) of pesticides;

      the sale of pesticides;

      the use of pesticides by aerosol and fumigation methods;

      6) carrying out other powers imposed on local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the interests of local public administration.

      Footnote. Article 9 in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.01.2006 № 116 (order of enforcement see Article 2 of the Law №116); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 05.07.2011 № 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 13.06.1013 № 102-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2018 № 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. State organizations carrying out activity in the field of plants protection

      Footnote. Title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2)

      1. State organizations, carrying out activity in the field of plants protection shall be created by the Government of the Republic of Kazakhstan in order to perform the following types of activity:

      1) conducting phytosanitary monitoring on identifying the places of settlement by harmful and especially dangerous harmful organisms;

      2) preparation and submission of a phytosanitary forecast of the spread of harmful and especially dangerous harmful organisms to the department of the authorized body;

      3) conducting registration (production) tests of pesticides recommended for registration for their approbation in production conditions;

      4) analysis and expertise of agricultural products for the content of pesticide residues;

      5) carrying out other powers provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 10.07.2012 № 34-V (shall be enforced from the date of its first official publication).

      3. State organizations carrying out the activity in the field of plants protection shall keep phitosanitary records and submit reports to the authorized body in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 10 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 09.07.2004 № 584; dated 17.07.2009 № 188-IV (order of enforcement see Article 2); dated 10.07.2012 № 34-V (shall be enforced from the date of its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 3. Requirements of plants protection

      Footnote. Chapter 3 in new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31 January, 2006 № 125.

Article 11.Phytosanitary monitoring and phytosanitary measures

      For the purpose of ensuring a favourable phytosanitary situation individuals and legal entities whose activity is related to objects of state phytosanitary control shall carry out the phytosanitary monitoring in their territories and carry out phytosanitary measures in case of detection of harmful and highly dangerous harmful organisms with the amount higher than the economic threshold of harmfulness.

Article 12. Storage, sale and use of pesticides

      Footnote. Title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      1. Storage, sale and use of pesticides should be carried out under the conditions, ensuring prevention of harmful effects of pesticides on human health and the environment.

      2. Mandatory requirements for the conditions of storage, sale and use of pesticides shall be established by technical regulations in the field of pesticides turnover.

      3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
      Footnote. Article 12 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 29 December, 2006 № 209 (order of enforcement see Article 2); dated 12 January, 2007 № 222 (shall be enforced upon expiry of 6 months from the date of its first official publication); dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 13. Phytosanitary record and reports

      1. Individuals and legal entities whose activities are related to the objects of state phytosanitary control shall keep phytosanitary registration and submit phytosanitary reports to the department of the authorized body.

      2. Types of phytosanitary reports, forms and terms of their submission shall be determined by the authorized body.

      Footnote. Article 13 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dared 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 14. Licensing of activities in the field of plants protection

      Licensing of activities in the field of plants protection shall be carried out in accordance with the legislation of the Eurasian Economic Union in the field of non-tariff regulation, as well as in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications in the sphere of rendering state services.

      The activities of individuals and legal entities for the production (formulation) of pesticides, the sale of pesticides, the use of pesticides by aerosol and fumigation methods, as well as for the import of plants protection agents (pesticides) shall be prohibited without an appropriate license obtained in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 14-1. Detoxication of pesticides

      1. Prohibited, decayed pesticides, containers from them, as well as containers from the used pesticides shall be subject to detoxication in accordance with the procedure for detoxication of pesticides.

      2. Special storage facilities (burial grounds) shall be used for pesticide neutralization, as well as special technical facilities for their utilization and destruction.

      3. A permit for construction of special storage facilities (burial grounds), as well as for detoxication of pesticides shall be issued by the authorized body in the field of environmental protection.

      4. The expediency of placing special storages facilities (burial grounds) in the regions and their number shall be determined by the local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital city in agreement with the authorized body in the field of environmental protection and the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population.

      Footnote. Article 14-1 in the new wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 16.05.2014 № 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the day its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 14-2. Stock of pesticides

      1. A stock of pesticides is a certain volume of regularly renewed pesticides and is a state property under the jurisdiction (disposal) of the department of the authorized body.

      2. A stock of pesticides is intended for liquidation of the unforeseen mass spread of especially dangerous pests and is formed from the volume of pesticides purchased at the expense of budgetary funds, on the basis of phytosanitary monitoring, taking into account the current phytosanitary situation.

      3. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).
      Footnote. Article 14-2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 14-3. Phytosanitary normative standards

      1. Phytosanitary standards shall determine the permissible quantitative and (or) qualitative values of indicators characterizing the phytosanitary situation in terms of its safety for crop products, agricultural facilities, and ensuring an acceptable level of biological risks.

      2. Phytosanitary standards shall be established on the basis of studies conducted in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, as well as taking into account the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of biological safety.

      3. Phytosanitary regulations are the basis for carrying out an objective and reasonable planning of volume of phytosanitary measures as well as forecasting the possibility of mass multiplication, expansion and liquidation of harmful and highly dangerous harmful organisms.

      4. Phytosanitary regulations are the basis for the execution of state phytosanitary control by state inspectors for plants protection.

      Footnote. Article 14-3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.05.2022 № 123-VII (shall enter into force upon expiry of six months after the day of its first official publication).

Article 14-4. Coordination of scientific research in field of plants protection and activity on training and skills improvement of specialists in plants protection

      1. The authorized body shall organize, coordinate and control the performance of applied scientific research in the field of plants protection, approves the methods elaborated in the result of research, methodologies, recommendations regulating the order and ways of implementing the phytosanitary measures.

      2. Educational programmes of training and skills improvement of specialists in plants protection are subject to approval by the authorized body.

      Footnote. Article 14-4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2).

Article 14-5. Obligations of individuals and legal entities whose activity is related to the objects of state phytosanitary control

      Individuals and legal entities whose activity is related to the objects of state phytosanitary control shall:

      1) carry out phytosanitary monitoring and phytosanitary measures and prevent the development and spread of harmful and especially dangerous harmful organisms with numbers above the economic threshold of harmfulness;

      2) comply with the safety requirements in the sphere of pesticide turnover, established by technical regulations;

      3) keep phytosanitary accounting and submit the reports to the department of the authorized body;

      4) conduct registration (small-plot and production) tests of pesticides in accordance with the rules for registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides;

      5) detoxicate pesticides and keep special storage facilities (burial grounds) in proper state;

      6) comply with the requirements for licensed types of activities;

      7) fulfill the instructions of state inspectors for plants protection in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection;

      7-1) ensure access of state inspectors for plants protection to the objects of state phytosanitary control;

      8) assist the state inspectors for plants protection in their performance of legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection.

      Footnote. Article 14-5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29 December, 2006 № 209 (order of enforcement see Article 2); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 14-6. State registration of pesticides

      1. State registration of pesticides shall be conducted based on the results of registration (small-plot and production) tests in accordance with the rules for registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides.

      The grounds for a reasoned refusal in state registration of pesticides shall be:

      1) non-compliance of the chemical composition, formulation and production technology (formulation) of pesticides, declared for registration (small-plot and production) tests with the chemical composition, formulation and production technology (formulation) of pesticides submitted for state registration of pesticides;

      2) violation of the rights of patent holders for inventions related to pesticides;

      3) other grounds provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan "On Public Services", "On Permits and Notifications".

      Pesticides that have passed state registration shall be allowed for production (formulation), import, storage, transportation, sale, use and shall be entered in the list of pesticides by the authorized body.

      Temporary registration of pesticides for a period not exceeding two years shall be allowed in accordance with the rules for registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides, for:

      1) the fight against certain harmful and especially dangerous harmful organisms, as well as quarantine objects detected for the first time on the territory of the Republic of Kazakhstan, the spread of which can lead to significant harm to plants and plant products, deterioration of the phytosanitary situation, if pesticides of the required purpose are not available;

      2) biological products with low risk.

      During the period of temporary registration of a biological product, registration (small-plot and production) tests must be conducted with further submission of the documents required for its state registration by the registrant (applicant).

      2. Deprivation (revocation) of a registration certificate for a pesticide shall be carried out in the following cases:

      1) obtaining previously unknown information about the danger of a pesticide for human health or the environment, confirmed by the authorized body in the field of environmental protection and the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population;

      2) inclusion of the pesticide in the list of plants protection agents prohibited for import into the customs territory of the Eurasian Economic Union, subject to Annexes A and B of the Stockholm Convention on persistent organic pollutants dated May 22, 2001;

      3) confirmation the fact of absence of biological effectiveness of the applied registered pesticide based on the results obtained as a result of conducting phytosanitary measures.

      3. Suspension of the registration certificate validity for a pesticide shall be carried out based on the results of conducting state phytosanitary control, in which the fact of non-compliance of the chemical composition and amount of the active substance of the applied registered pesticide with the chemical composition and amount of the active substance declared in the registration dossier during its state registration was revealed.

      When establishing the fact of non-compliance of the chemical composition and amount of the active substance of the applied registered pesticide with the chemical composition and amount of the active substance declared in the registration dossier during its state registration, the department of the authorized body shall make a decision to suspend the registration certificate validity for a pesticide for a period of twelve months.

      The renewal of the registration certificate validity shall be carried out in the manner established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

      4. Production (formulation), import, storage, transportation, sale and use of pesticides that have not passed state registration, as well as initial components for the production (formulation) of unregistered pesticides shall be prohibited, with the exception of prototypes, imported for registration (small-plot and production) tests and (or) scientific researches on the basis of a conclusion (permit document) for the import of samples of unregistered plants protection agents (pesticides) for registration (small-plot and production) tests and (or) scientific researches in accordance with the decisions of the Board of the Eurasian economic commission. The number of pesticides imported for registration (small-plot and production) tests and (or) scientific researches shall be determined by the authorized body.

      The grounds for a reasoned refusal to import unregistered samples of pesticides intended for registration (small-plot and production) tests and (or) scientific researches shall be the absence of unregistered pesticides in the plans for conducting registration (small-plot and production) tests of pesticides, the absence of a contract for conducting scientific researches, as well as other grounds provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 14-6 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (the order of enforcement see Art. 2).

Chapter 4. State phytosanitary control

      Footnote. Chapter 4 in new wording by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 31 January, 2006 № 125.

Article 15. Objects subject to state phytosanitary control

      Objects subject to the state phytosanitary control are:

      1) objects of agricultural application, right of way and protective zones of automobile roads, railways and other territories inhabited by harmful and highly dangerous harmful organisms,as well as crop production;

      2) harmful and highly dangerous harmful organisms;

      3) pesticides and containers from under them, as well as containers from under used pesticides, special equipment, which shall be used for phytosanitary measures;

      4) special storages (repositories).

      Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 15-1. State phytosanitary control

      Footnote. The title of Article 15-1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      1. State phytosanitary control shall be carried out in the form of inspection, preventive control with visiting of control subject (facility), preventive control without visiting of control subject (facilityt) and investigation.

      Inspection and preventive control with visiting the subject (facility) of control shall be carried out in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

      1-1. State phytosanitary control and supervision in relation to potentially hazardous biological facilities where pathogenic biological agents shall be handled carried out taking into account the features provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of biological safety.

      2. Preventive control without visiting the subject (facility) of control and investigation shall be carried out in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan and this Law.

      3. Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out by the department of the authorized body and (or) its territorial units by analyzing, comparing data and information:

      1) from information systems;

      2) from phytosanitary accounting and reporting;

      3) coming from organizations included in the state system of protection of plants of the Republic of Kazakhstan;

      4) from open sources, the media.

      The objectives of preventive control without visiting the subject (object) of control shall be the timely suppression and prevention of violations, providing the subjects of control with the right to independently eliminate violations revealed by the department of the authorized body and (or) its territorial units based on the results of preventive control without visiting the subject (object) of control, and reducing administrative burden on them.

      Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out by analyzing, comparing data and information available in the authorized body, and (or) information received from organizations, subjects of control, state bodies, authorized bodies of other states.

      Preventive control without visiting the subject (object) of control shall be carried out quarterly no later than the 25th day of the month following the reporting period.

      In case of revelation of violations in the actions (inaction) of the subject of control according to the results of preventive control without a visit to the subject (object) of control, a recommendation shall be drawn up and sent no later than five working days from the date of revelation of violations.

      The recommendation should be handed over to the subject of control personally under signature or in any other way, confirming the facts of sending and receiving.

      A recommendation sent by one of the following methods shall be considered to be delivered in the following cases:

      1) personal delivery - from the date of making a note in the recommendation on receipt;

      2) by mail - by registered letter;

      3) by electronic means - from the date of sending to the electronic address of the subject of control indicated in the letter upon request.

      The recommendation to eliminate violations revealed following the results of preventive control without visiting the subject (object) of control should be executed within ten working days from the day following the day it was delivered.

      In case of disagreement with the violations specified in the recommendation, the subject of control shall have the right to send to the department of the authorized body and (or) its territorial units that have sent the recommendation, an objection within five working days from the day following the day the recommendation was delivered.

      Failure to comply with the recommendations on elimination of violations revealed following the results of preventive control without visiting the subject (object) of control within the established time period shall entail the appointment of preventive control with a visit to the subject (object) of control by inclusion in the semi-annual list of preventive control with a visit to the subject (object) of control.

      4. The decision on conducting preventive control with a visit to the subject (object) of control in order to conduct an examination of the territory and objects for identification and establishing the causes of occurrence and spread of harmful and (or) especially dangerous harmful organisms, as well as identification of the facts of sale, storage, use and ( or) the import of pesticides that have not passed state registration, falsified pesticides shall be accepted by the head of the regional (city of republican significance, the capital city) territorial subdivision of the department of the authorized body in the presence and (or) receipt of information:

      1) on the spread of a harmful and (or) especially dangerous harmful organism that was previously unregistered in the territory of the region (city of republican significance, the capital city);

      2) on deterioration of the phytosanitary situation in border territories with the countries bordering the Republic of Kazakhstan and regions (facts of migration of especially dangerous harmful organisms);

      3) on the conduct of operational phytosanitary measures against especially dangerous harmful organisms in the relevant territory;

      4) on the facts of sale, storage, use and (or) import of pesticides that have not passed state registration, counterfeit pesticides in order to prevent their spread;

      5) on the revealed facts of presence of a residual amount of pesticides in crop products exported from the relevant territory.

      Footnote. The Law is supplemented by Article 15-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2011 № 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 21.05.2022 № 123-VII (shall enter into force upon expiry of six months after the day of its first official publication); dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 16. Civil servants carrying out the state phytosanitary control

      Footnote. Article 16 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2).

Article 17. Objectives of state phytosanitary control

      State phytosanitary control shall include the control over:

      1) performance of phytosanitary monitoring and phytosanitary measures;

      2) compliance with the requirements of technical regulation on the safety of plants protection agents (pesticides) in the production (formulation), storage, sale and use of pesticides, as well as the regulations for the use of pesticides specified in the list of pesticides;

      3) keeping and submission of phytosanitary records and reports;

      4) conducting registration (small-plot and production) tests of pesticides;

      5) detoxication of pesticides and maintenance of special storage facilities (burial grounds) in proper state;

      6) compliance with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

      Footnote. Article 17 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 15.07.2011 № 461-IV (shall be enforced from 30.01.2012); dated 16.05.2014 № 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the day its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 18. Control over performance of phytosanitary monitoring and phytosanitary measures

      1. Control over performance of phytosanitary monitoring and phytosanitary measures shall be carried out to detect the existence of harmful and highly dangerous harmful organisms at the objects of agricultural assignment, right of ways and protective zones of automobile roads, railways and other territories inhabitated by harmful and highly dangerous harmful organisms, as well as crop production.

      2. Control over performance of phytosanitary monitoring and phytosanitary measures shall be performed in period of occurrence of optimal terms of development and expansion of harmful and highly dangerous harmful organisms in time periods not exceeding three times a year and not longer than two days.

Article 19. Control over the storage, sale and use of pesticides

      1. Control over the storage, sale and use of pesticides shall be carried out for compliance with the conditions of storage, sale and use of pesticides with the mandatory requirements of technical regulation on the safety of plants protection agents (pesticides), as well as the regulations for the use of pesticides specified in the list of pesticides. To determine the compliance with the mandatory requirements of technical regulation on the safety of plants protection agents (pesticides), samples shall be taken.

      2. Control over the storage, sale and use of pesticides shall be carried out at a frequency of no more than two times a year and a duration of no more than five working days, and with an extension of up to five working days.

      Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 19-1. Control over keeping and submission of phytosanitary records and reports

      1. Control for keeping and submission of phytosanitary records and reports shall be carried out on a permanent basis to determine completeness and timeliness of submission of phytosanitary reports.

      2. Control over keeping and submission of phytosanitary records and reports shall be carried out in established terms of submission of reports in time periods not exceeding three times a year and not longer than two days.

Article 19-2. Control over conducting the registration (small-plot and production) tests of pesticides

      1. Control over conducting the registration (small-plot and production) tests of pesticides shall be carried out for methodological consistency, as well as compliance with the rules for conducting the registration (small-plot and production) tests and state registration of pesticides.

      2. Control over conducting the registration (small-plot and production) tests of pesticides shall be carried out during the period of their conducting with a frequency of no more than two times a year and a duration of no more than five working days, and with an extension of up to five working days.

      Footnote. Article 19-2 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 19-3. Control over the detoxication of pesticides and the state of special storage facilities (burial grounds)

      1. Control over the detoxication of pesticides shall be carried out at the facilities subject to state phytosanitary control, in order to identify prohibited, decayed pesticides and containers from pesticides to be detoxicated, as well as to assess the state of special storage facilities (burial grounds).

      2. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      3. Control over the detoxication of pesticides shall be carried out after completion of field works, with a frequency of no more than two times a year and a duration of no more than two days.

      Footnote. Article 19-3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2); dated 16.05.2014 № 203-V (shall be enforced upon expiry of six months after the day its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 19-4. Control for observance of license rules

      Footnote. Article 19-4 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.07.2011 № 461-IV (shall be enforced from 30.01.2012).

Article 19-5. Form of completion of state phytosanitary control

      Footnote. Article 19-5 shall be excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 № 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 4-1. General requirements to safety of trade in pesticides (chemical pesticides)

      Footnote. Chapter 4-1 is supplemented by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29 December, 2006 № 209 (order of enforcement see Article 2)

Article 19-6. Requirements for safety of pesticides

      Mandatory safety requirements for pesticides during their storage, sale, application, neutralization and package labeling shall be established by the technical regulations on the safety of plant protection products (pesticides).

      Footnote. Article 19-6 in the wording of the Law of RK dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 19-7. Safety requirements for the use of pesticides

      Footnote. Article 19-7 as excluded by the Law of the RK dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 19-8. Requirements to marking the packing of pesticides

      Footnote. Article 19-8 as excluded by the Law of the RK dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 19-9. Safety requirements for the storage of pesticides

      Footnote. Article 19-9 as excluded by the Law of the RK dated 06.04.2024 № 71-VIII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 19-10. Safety requirements for transportation of pesticides

      Footnote. Article 19-10 is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 5. Sources of financing of measures of plants protection and responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection

      Footnote. Title as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dared 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2).

Article 20. Sources of financing of measures of plants protection

      1. Measures carried out on the account of budget funds shall include:

      1) performance of phytosanitary monitoring for detection of places of contamination by harmful and highly dangerous harmful organisms;

      2) purchase of pesticides for conducting chemical treatments against gregarious locusts (Asian, Moroccan and Italian locusts) with numbers above the economic threshold of harmfulness, as well as the formation, storage and renewal of pesticide stock;

      3) customs declaration, procurement of services for the storage and transportation of pesticides against gregarious locusts (Asian, Moroccan and Italian locust) with numbers above the economic threshold of harmfulness;

      4) procurement of services for chemical treatment of places colonized by gregarious locusts (Asian, Moroccan and Italian locust) with numbers above the economic threshold of harmfulness;

      5) conducting the detoxication of pesticides purchased at the expense of budgetary funds;

      6) conduct of applied scientific research in the field of plants protection;

      7) maintenance, building construction and repair of special storages (repositories);

      8) purchase of pesticides, services for their storage, transportation, chemical treatment of places colonized by non-gregarious locusts with numbers above the economic threshold of harmfulness.

      2. (excluded)

      3. The measures carried out at the expense of individuals and legal entities whose activities are related to the objects of state phytosanitary control shall include:

      1) detoxication of pesticides purchased at their own expense, on the basis of an instruction of state inspectors for plants protection;

      2) carrying out phytosanitary measures against harmful, especially dangerous harmful organisms, with the exception of the measures specified in subparagraphs 2), 3), 4) and 8) of paragraph 1 of this Article;

      3) analysis and expertise of agricultural products for the content of residual pesticides.

      4. Registration (small-plot and production) tests of pesticides shall be carried out at the expense of the registrants (applicants) of pesticides.

      Footnote. Article 20 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 09.07.2004 № 584; dated 20.12.2004 № 13 (shall be enforced from 1 January, 2005); dated 17.07.2009 № 188-IV (order of enforcement see Article 2); dated 30.06.2012 № 297-IV (shall be enforced from 01.07.2010); dated 05.07.2011 № 452-IV (shall be enforced from 13.10.2011); dated 29.09.2014 № 239-V(shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 28.10.2019 № 268-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 21. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on plants protection

      Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan entails responsibility established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 21 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.07.2009 № 189-IV (order of enforcement see Article 2).

      President
of the Republic of Kazakhstan

Өсімдіктерді қорғау туралы

Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 шілдедегі N 331 Заңы.

      МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "(улы химикаттарды)", "(улы химикаттар)", "(улы химикаттардың)" және "(улы химикаттың)" деген сөздер алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Осы Заң өсiмдiктердi зиянкестерден, арамшөптерден және өсiмдiктер ауруларынан қорғау саласындағы қызметтi жүзеге асырудың құқықтық, экономикалық, ұйымдастырушылық негiздерiн айқындайды және егiн өнiмiн, оның сапасын сақтау мен Қазақстан Республикасының аумағында фитосанитариялық iс-шараларды жүзеге асыру кезiнде адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаға зиянды әсердi болғызбауға бағытталған.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

      1) арнаулы сақтау орындары (көмiндiлер) - тыйым салынған немесе жарамсыз болып қалған пестицидтердi, сондай-ақ олардың ыдыстарын кейіннен кәдеге жарату немесе жою арқылы қауіпсіз сақтауға арналған сақтау орындары;

      2) арнаулы техника - пестицидтердi қолдануға арналған құрылғы және (немесе) жабдық;

      3) ауыл шаруашылық мақсатындағы объектiлер - ауыл шаруашылық және өзге де жерлер, өсiмдiк шаруашылығы өнiмiн өндiруге, сақтауға және қайта өңдеуге арналған астық сақтау орындары, көкөнiс сақтау орындары, қоймалар, ашық алаңдар, өндiрiстiк және өзге де үй-жайлар;

      4) аса қауiптi зиянды организмдер – оқтын-оқтын жаппай көбеюге және таралуға бейiм, экономикалық, экологиялық залал келтiретiн және уәкілетті орган бекiтетiн аса қауiптi зиянды организмдер тiзбесiне енгiзiлген зиянкестер мен өсiмдiктер аурулары;

      4-1) биоагенттер – табиғи жағдайларда көбейетін, зиянды, аса қауіпті зиянды организмдердің, сондай-ақ карантинді объектілердің тіршілік әрекетін жоятын және (немесе) басатын, өсімдіктерді қорғау мақсатында қолданылатын организмдер;

      5) зиянды организмдер - топыраққа, өсiмдiкке және ауыл шаруашылық өнiмiне терiс әсер ететiн зиянкестер, арамшөптер және өсiмдiктердiң аурулары;

      6) зиян тигiзудiң экономикалық шегi - зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң өсiмдiк шаруашылығы өнiмiнiң ысырабын туғызатын, фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзудi қажет ететiн саны;

      7) өсімдіктерді қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау (бұдан әрі – мемлекеттік фитосанитариялық бақылау) – уәкілетті орган ведомствосының және оның аумақтық бөлімшелерінің жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ лауазымды адамдар қызметін Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасының талаптарына сәйкестігі тұрғысынан тексеру және байқау жөніндегі қызметі;

      8) өсiмдiктердi қорғау - өсiмдiк шаруашылығы өнiмiнiң зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдерден ысырабын болғызбау мақсатымен фитосанитариялық мониторинг әдiстерiн, фитосанитариялық iс-шараларды әзiрлеуге және практикада қолдануға бағытталған қызмет саласы;

      8-1) өсімдіктерді қорғау құралдары – өсімдіктерді қорғау мақсатында қолданылатын пестицидтер, биоагенттер, сондай-ақ техникалық және басқа да құралдар;

      9) өсiмдiк шаруашылығы өнiмi - халықтың - тамақ өнiмдерiне, мал шаруашылығының - жемшөпке және өнеркәсiптiң шикiзатқа деген қажеттерiн қанағаттандыруға арналған өнiм;

      10) пестицидтер – зиянды және аса қауіпті зиянды организмдерге, карантинді объектілер мен бөтен текті түрлерге, сақталатын ауыл шаруашылығы өнімінің зиянкестеріне қарсы күрес үшін, сондай-ақ тұқымдарды дәрілеу, егінді жинау алдында құрғатып алу, жапырақтарды түсіру және өсімдіктердің өсуін реттеу үшін пайдаланылатын химиялық және (немесе) биологиялық препараттар (инсектицидтер, родентицидтер, фунгицидтер, гербицидтер, өнуге қарсы құралдар және өсімдіктердің өсуін реттеушілер, дефиолианттар, десиканттар);

      11) пестицидтердi залалсыздандыру - тыйым салынған немесе жарамсыз болып қалған пестицидтердi және олардың ыдыстарын, сондай-ақ пайдаланылған пестицидтердің ыдыстарын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кәдеге жаратуға, жоюға бағытталған iс-шаралар;

      12) пестицидті мемлекеттік тіркеу – нәтижесі бойынша тіркелушіге (өтініш берушіге) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес пестицидке арналған тіркеу куәлігі берілетін рәсім;

      13) пестицидтердiң бастапқы компоненттерi - пестицидтердi өндiруге арналған химиялық және басқа да заттар;

      14) пестицидтердiң қалдық мөлшерi - өсiмдiк шаруашылығы өнiмi мен қоршаған орта объектiлерiндегi пестицидтер құрамының мөлшерлiк көрсеткiшi, олардың адам мен жануарларға қауiпсiздiгi осы көрсеткiш арқылы бағаланады;

      15) пестицидтердi өндiру (формуляциялау) - бастапқы компоненттердiң негiзiнде пестицидтер дайындаудың технологиялық процесi;

      15-1) пестицидтерді уақытша тіркеу – пестицидтерді уақытша мемлекеттік тіркеу;

      16) пестицидтер тізімі – Қазақстан Республикасының аумағында өндіруге (формуляциялауға), әкелуге, сақтауға, тасымалдауға, өткізуге және қолдануға рұқсат етілген тіркелген пестицидтер тізбесі;

      16-1) пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтары – ұсақмөлдекті тәжірибелерде және өндірістік жағдайларда жүзеге асырылатын, пестицидтерді биологиялық, шаруашылық, уыттылық, гигиеналық және экологиялық бағалауды қамтитын, пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес пестицидтерді пайдалану тиімділігі мен қауіпсіздігін растау рәсімі;

      17) өсімдіктерді қорғау саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) - өсімдіктерді қорғау саласындағы басшылықты, сондай-ақ өз өкілеттігі шегінде салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      17-1) тіркелуші (өтініш беруші) – пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізуге, сондай-ақ тіркеу куәлігін алу үшін пестицидтерді мемлекеттік тіркеуге өтініш берген жеке немесе заңды тұлға;

      18) фитосанитариялық ахуал - ауылшаруашылық мақсатындағы объектiлердiң зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң санымен және зиян тигiзуiмен анықталатын қалыптасқан жай-күйi;

      19) фитосанитариялық болжам - фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзудiң мерзiмдерi мен көлемдерiн жоспарлау мақсатында зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң ықтимал таралуы мен дамуы дәрежесiн алдын ала айқындау;

      20) фитосанитариялық мониторинг - зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердi зерттеудi, байқауды, олардың дамуы мен таралуын есепке алуды, сондай-ақ осылардың негiзiнде фитосанитариялық болжам әзiрлеудi қамтитын iс-шаралар жүйесi;

      21) фитосанитариялық нормативтер - фитосанитариялық iс-шаралар көлемiн анықтау үшiн пайдаланылатын белгiленген шамалар параметрлерi;

      22) фитосанитариялық іс-шаралар – зиянды және аса қауіпті зиянды организмдерді жоюды және (немесе) олардың саны мен зиян тигізуін зиян тигізудің экономикалық шегінен төмен етіп азайтуды қамтамасыз ететін шаралар кешені.

      Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.06 № 209 Заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.01.10 № 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2017 № 73-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңдары

      1. Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актерлерiнен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Өсiмдiктердi қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi мiндеттерi

      Өсiмдiктердi қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi мiндеттерi:

      1) мемлекеттің азық-түлiк қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету;

      2) қолайлы фитосанитариялық ахуалды қамтамасыз ету;

      3) фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзу кезiнде пестицидтердiң адамдардың денсаулығына зиянды әсерiнiң, ауыл шаруашылық өнiмi, қоршаған орта ластануының алдын алу және оларды болдырмау болып табылады.

      Ескерту. 3-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.07.17. № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

2-тарау. ӨСIМДIКТЕРДI ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК РЕТТЕУ

4-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк өсiмдiктер қорғау жүйесi

      Қазақстан Республикасының мемлекеттiк өсiмдiктер қорғау жүйесiне:

      1) Қазақстан Республикасының Yкiметi;

      2) уәкілетті орган, уәкілетті органның ведомствосы және оның аумақтық бөлімшелері;

      3) облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергілікті атқарушы органдары;

      4) өсiмдiктердi қорғау саласындағы қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк ұйымдар;

      5) мемлекеттiк фитосанитариялық бақылауға жататын объектiлердi пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар енедi.

      Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң өсiмдiктердi қорғау саласындағы құзыретi

      Ескерту. 5-бап алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Уәкiлеттi органның құзыретi

      Уәкiлеттi органның құзыретiне:

      1) өсімдіктерді қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру;

      2) өз құзыретi шегiнде өсiмдiктердi қорғау саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу және бекіту;

      3) өсімдіктерді қорғау саласында жергілікті атқарушы органдарды үйлестіруді және оларға әдістемелік басшылық жасауды жүзеге асыру;

      4) аса қауiптi зиянды организмдер тiзбесiн әзiрлеу және бекіту;

      5) өсімдіктерді қорғау құралдарының (пестицидтердің) қауіпсіздігі туралы техникалық регламентті әзірлеу және бекіту;

      5-1) Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының шешімдеріне сәйкес тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және (немесе) ғылыми зерттеулерді жүргізу үшін өсімдіктерді қорғаудың тіркелмеген құралдарының (пестицидтердің) үлгілерін әкелуге қорытынды (рұқсат беру құжатын) беру;

      5-2) өсімдіктерді қорғау құралдарын (пестицидтерді) импорттауға лицензия беру;

      5-3) өсімдіктерді қорғау саласындағы тергеп-тексеру жүргізу тәртібін әзірлеу және бекіту;

      6) мынадай:

      пестицидтерді өндіру (формуляциялау);

      пестицидтерді өткізу;

      пестицидтерді аэрозольдық және фумигациялық тәсілдермен қолдану жөніндегі қызметтің кіші түрлеріне қойылатын біліктілік талаптарын әзірлеу және бекіту;

      7) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларын әзірлеу және бекіту;

      8) пестицидтерді мемлекеттік тіркеу және пестицидтерге арналған тiркеу куәлiктерiн беру;

      9) пестицидтер тiзiмiн әзiрлеу, бекiту және жүргiзу;

      10) фитосанитариялық іс-шараларды жүргізу қағидаларын әзірлеу және бекіту;

      11) хаттамалар мен нұсқамалар нысандарын, сондай-ақ оларды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасау мен шығару тәртiбiн әзірлеу және бекiту;

      12) фитосанитариялық iс-шараларды ұйымдастыру;

      13) мемлекеттiк органдардың, жеке және заңды тұлғалардың фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзудегi қызметiн үйлестiру;

      14) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен пестицидтердi, оларды сақтау, тасымалдау, қолдану жөнiндегi жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтердi мемлекеттiк сатып алуды ұйымдастыру мен өткiзу, сондай-ақ пестицидтердiң қорын жасау;

      15) фитосанитариялық нормативтерді, фитосанитариялық есепке алу нысандарын, сондай-ақ оларды ұсыну тәртібін әзірлеу және бекiту;

      16) зиянды және аса қауiптi зиянды организмдер бойынша фитосанитариялық мониторинг ұйымдастыру;

      17) пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарын және мемлекеттік тіркеуді ұйымдастыру;

      18) өсiмдiктердi қорғау саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулерге тапсырыс берудi ұйымдастыру мен үйлестiру, жүзеге асыру;

      19) бюджет қаражаты есебiнен сатып алынған пестицидтердi фитосанитариялық мониторинг деректерiне және қалыптасатын фитосанитариялық ахуалға қарай Қазақстан Республикасының аумағы бойынша бөлу;

      20) халықаралық ұйымдармен және мемлекеттiк органдармен ынтымақтастықты жүзеге асыру және өсiмдiктердi қорғау саласындағы халықаралық бағдарламаларды iске асыруға қатысу;

      21) пестицидтердің түрлері бойынша қор нормативін және оны пайдалану тәртібін белгілеу;

      22) мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

      22-1) құзыреті шегінде стандарттау жөніндегі құжаттардың жобаларын қарау, сондай-ақ стандарттау саласындағы уәкілетті органға енгізу үшін ұлттық, мемлекетаралық стандарттарды, ұлттық техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштарын және стандарттау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу, өзгерістер енгізу, қайта қарау және күшін жою жөнінде ұсыныстар дайындау;

      23) жергілікті атқарушы органдардың Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын сақтауына бақылауды жүзеге асыру;

      24) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша пестицидтерді залалсыздандыру тәртібін, сондай-ақ арнаулы сақтау орындарын (көмінділерді) тиісті жағдайда күтіп-ұстау шаттарын айқындау;

      25) фитосанитариялық іс-шараларды жүзеге асырудың тәртібін, тәсілдерін регламенттейтін әдістерді, әдістемелерді, ұсынымдарды бекіту, өсімдіктерді қорғау саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізуді ұйымдастыру, үйлестіру және бақылау, сондай-ақ өсімдіктерді қорғау бойынша мамандар даярлау және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі оқыту бағдарламаларын (оқу бағдарламаларын) келісу;

      26) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      27) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.

      Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгерістер енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.03.2016 № 479-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың құзыретi

      1. Уәкілетті орган ведомствосының басшысы Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi Бас мемлекеттiк инспекторы болып табылады.

      Уәкілетті орган ведомствосының аумақтық бөлiмшелерiнiң басшылары Қазақстан Республикасының тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бірліктерінің өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспекторлары болып табылады.

      Уәкілетті орган ведомствосының мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды тікелей орындайтын өзге де лауазымды адамдары өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар болып табылады.

      2. Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау жөніндегі Бас мемлекеттік инспекторының құзыретіне:

      1) Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасы талаптарының сақталуына мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

      2) жеке және заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамалар шығару және олардың орындалуын бақылау;

      3) фитосанитариялық есепке алу мен есептілікті жүргізуді ұйымдастыру;

      4) мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды жүзеге асыру кезінде үлгілерді іріктеп алу;

      5) әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалар толтыру, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау және әкімшілік жазалар қолдану;

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру кіреді.

      3. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің өсімдіктерді қорғау жөніндегі бас мемлекеттік инспекторының құзыретіне:

      1) тиісті аумақта Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасы талаптарының сақталуына мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

      2) жеке және заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамалар шығару және олардың орындалуын бақылау;

      3) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тиісті аумақта фитосанитариялық есепке алу мен есептілікті ұйымдастыру, жүргізу және есепті ұсыну;

      4) мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды жүзеге асыру кезінде үлгілерді іріктеп алу;

      5) әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалар толтыру, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау және әкімшілік жазалар қолдану кіреді.

      4. Өсімдіктерді қорғау жөніндегі мемлекеттік инспектордың құзыретіне:

      1) тиісті аумақта Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасы талаптарының сақталуына мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

      2) белгіленген нысан бойынша фитосанитариялық есепке алу мен есептілікті жүргізу және оларды уәкілетті органның ведомствосына ұсыну;

      3) мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды жүзеге асыру кезінде үлгілерді іріктеп алу;

      4) әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалар толтыру, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау және әкімшілік жазалар қолдану;

      5) жеке және заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамалар шығару және олардың орындалуын бақылау кіреді.

      Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.01.31 № 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың құқықтары

      1. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың:

      РҚАО-ның ескертпесі!
      1) тармақшаға қатысты өзгерісті қараңыз - ҚР 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

      1) мемлекеттік фитосанитариялық бақылау мақсатында мемлекеттік фитосанитариялық бақылау объектілеріне баруға;

      2) жеке және заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңдарының анықталған бұзушылықтарын жою туралы нұсқамалар шығаруға;

      3) Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 48-бабында көзделген жағдайларда, сотқа әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша материалдарды үш тәулік ішінде міндетті түрде бере отырып, қызметті немесе оның жекелеген түрлерін сот шешімінсіз тоқтата тұруға немесе оған тыйым салуға құқығы бар. Бұл ретте, қызметке тыйым салу немесе оны тоқтата тұру туралы акт сот шешімі шығарылғанға дейін қолданыста болады;

      4) жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңдарын бұзған жағдайда, оларды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әкiмшiлiк жауапқа тартуға құқығы бар.

      2. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың iс-әрекеттерiне Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шағым жасауға болады.

      Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 05.07.2014 № 236-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының өсiмдiктердi қорғау саласындағы құзыретi

      Ескерту. 9-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      Облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергілікті атқарушы органдарының өсімдіктерді қорғау саласындағы құзыретіне:

      қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша пестицидтерді залалсыздандыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;

      1-1) өсімдіктерді қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;

      2) алып тасталды - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3) алып тасталды - ҚР 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      4) арнайы сақтау орындарын (көмінділерді) салу, тиісті жағдайда күтіп-ұстау және қолдау;

      4-1) саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары саяқ көк қасқа шегірткелерге қарсы күрес жөніндегі фитосанитариялық іс-шараларды ұйымдастыру және жүргізу;

      5) мыналар:

      пестицидтерді өндіру (формуляциялау);

      пестицидтерді өткізу;

      пестицидтерді аэрозольдық және фумигациялық тәсілдермен қолдану жөніндегі қызметті лицензиялау;

      6) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру кіреді.

      Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.01.10 № 116 (01.01.2006 бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Өсiмдiктердi қорғау саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттiк ұйымдар

      1. Өсімдіктерді қорғау саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік ұйымдарды Қазақстан Республикасының Үкіметі мынадай қызмет түрлерін орындау мақсатында құрады:

      1) зиянды және аса қауіпті зиянды организмдер қоныстанған орындарды анықтау бойынша фитосанитариялық мониторинг жүргізу;

      2) зиянды және аса қауіпті зиянды организмдер таралуының фитосанитариялық болжамын жасау және уәкілетті органның ведомствосына беру;

      3) тіркеуге ұсынылатын пестицидтерді өндірістік жағдайларда байқаудан өткізу үшін оларды тіркеу (өндірістік) сынақтарынан өткізу;

      4) ауыл шаруашылығы өнімін пестицидтердің қалдық мөлшерінің бар-жоғы тұрғысынан талдау және сараптама жасау;

      5) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.

      2. Алып тасталды - ҚР 2012.07.10 № 34-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      3. Өсiмдiктердi қорғау саласындағы қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк ұйымдар фитосанитариялық есепке алуды жүргiзедi және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен уәкілетті органның ведомствосына есептiлiктi табыс етедi.

      Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.07.09 № 584, 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.07.10 № 34-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. ӨСІМДІКТЕРДІ ҚОРҒАУ ЖӨНІНДЕГІ ТАЛАПТАР

      Ескерту. 3-тарау жаңа редакцияда - ҚР 2006.01.31 № 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

11-бап. Фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шаралар

      Қолайлы фитосанитариялық ахуалды қамтамасыз ету мақсатында қызметi мемлекеттiк фитосанитариялық бақылау объектiлерiмен байланысты жеке және заңды тұлғалар өз аумақтарында фитосанитариялық мониторингтi жүзеге асыруға және зиян тигiзудiң экономикалық шегiнен көп зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдер анықталған жағдайда фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзуге мiндеттi.

12-бап. Пестицидтердi сақтау, өткізу және қолдану

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      1. Пестицидтердi сақтау, өткізу және қолдану пестицидтердiң адам денсаулығына және қоршаған ортаға зиянды әсерiнiң болмауын қамтамасыз ететiн жағдайларда жүзеге асырылуға тиiс.

      2. Пестицидтерді сақтау, өткізу және қолдану шарттарына қойылатын міндетті талаптар пестицидтер айналымы саласындағы техникалық регламенттерде белгіленеді.

      3. Алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.06 № 209, 2007.01.12 № 222 (ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі), 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Фитосанитариялық есепке алу және есептiлiк

      1. Қызметi мемлекеттiк фитосанитариялық бақылау объектiлерiмен байланысты жеке және заңды тұлғалар фитосанитариялық есепке алуды жүргiзедi және уәкілетті органның ведомствосына фитосанитариялық есептiлiктi табыс етедi.

      2. Фитосанитариялық есептiлiктiң түрлерiн, нысандарын және оларды табыс ету мерзiмдерiн уәкiлеттi орган айқындайды.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-бап. Өсімдіктерді қорғау саласындағы қызметті лицензиялау

      Өсімдіктерді қорғау саласындағы қызметті лицензиялау Еуразиялық экономикалық одақтың тарифтік емес реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес, сондай-ақ Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы, мемлекеттік қызметтер көрсету саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес алынатын тиісті лицензиясы болмаса, жеке және заңды тұлғалардың пестицидтерді өндіру (формуляциялау), пестицидтерді өткізу, пестицидтерді аэрозольдік және фумигациялық тәсілдермен қолдану жөніндегі, сондай-ақ өсімдіктерді қорғау құралдарын (пестицидтерді) импорттау жөніндегі қызметіне тыйым салынады.

      Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-1-бап. Пестицидтерді зиянсыздандыру

      1. Тыйым салынған, жарамсыз болып қалған пестицидтер, олардың ыдыстары, сондай-ақ пайдаланылған пестицидтердің ыдыстары пестицидтерді залалсыздандыру тәртібіне сәйкес залалсыздандыруға жатады.

      2. Пестицидтердi зиянсыздандыру үшiн арнаулы сақтау орындары (көмiндiлер) , сондай-ақ оларды кәдеге жаратуға және жоюға арналған арнаулы техникалық ғимараттар пайдаланылады.

      3. Арнаулы сақтау орындарын (көмiндiлердi) салуға, сондай-ақ пестицидтердi залалсыздандыруға рұқсатты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бередi.

      4. Өңірлерде арнаулы сақтау орындарын (көмiндiлердi) орналастырудың орындылығын және олардың санын облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келiсу бойынша айқындайды.

      Ескерту. 14-1-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-2-бап. Пестицидтердiң запасы

      1. Пестицидтердiң запасы дегенiмiз пестицидтердiң ұдайы жаңартылып отыратын белгiлi бiр көлемi және ол уәкілетті орган ведомствосының қарауындағы (билiгiндегi) мемлекеттiк меншiк болып табылады.

      2. Пестицидтердiң запасы ерекше қауiптi зиянды организмдердiң тосыннан жаппай таралуын жоюға арналған және қалыптасқан фитосанитариялық ахуалды ескере отырып, фитосанитариялық мониторинг негiзiнде бюджет қаражаты есебiнен сатып алынған пестицидтер көлемiнен қалыптастырылады.

      3. Алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. 14-2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-3-бап. Фитосанитариялық нормативтер

      1. Фитосанитариялық нормативтер фитосанитариялық ахуалды өсiмдiк шаруашылығы өнiмiне, ауыл шаруашылығы мақсатындағы объектiлерге қауiпсiздiгi, биологиялық тәуекелдердің қолайлы деңгейін қамтамасыз ету тұрғысынан сипаттайтын көрсеткiштердiң жол берiлетiн сандық және (немесе) сапалық мәнiн айқындайды.

      2. Фитосанитариялық нормативтер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргiзiлетiн зерттеулер негiзiнде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздік саласындағы заңнамасының талаптары ескеріле отырып белгiленедi.

      3. Фитосанитариялық нормативтер фитосанитариялық iс-шаралар көлемiн объективтi және негiздеп жоспарлауды жүргiзу, сондай-ақ зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң жаппай көбею, таралу және оларды жою мүмкiндiгiн болжау үшiн негiз болып табылады.

      4. Фитосанитариялық нормативтер өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың мемлекеттiк фитосанитариялық бақылауды жүргiзуi үшiн негiз болып табылады.

      Ескерту. 14-3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.05.2022 № 123-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-4-бап. Өсiмдiктердi қорғау саласындағы ғылыми зерттеулердi және өсiмдiктердi қорғау жөнiндегі мамандарды даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн арттыру жөнiндегi қызметтi үйлестiру

      1. Уәкiлеттi орган өсiмдiктердi қорғау саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргiзудi ұйымдастырады, үйлестiредi және бақылайды, фитосанитариялық iс-шараларды жүзеге асырудың тәртiбi мен тәсiлдерiн регламенттейтiн зерттеулер нәтижесiнде әзiрленген әдiстердi, әдiстемелердi, ұсыныстарды бекiтедi.

      2. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мамандарды даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн арттыру жөнiндегi оқу бағдарламалары уәкiлеттi органмен келiсiлуге жатады.

      Ескерту. 14-4-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

14-5-бап. Қызметi мемлекеттiк фитосанитариялық бақылау объектiлерiне байланысты жеке және заңды тұлғалардың мiндеттерi

      Қызметi мемлекеттiк фитосанитариялық бақылау объектiлерiне байланысты жеке және заңды тұлғалар:

      1) фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шараларды жүргiзуге және саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары зиянды және аса қауіпті зиянды организмдердің дамуы мен таралуына жол бермеуге;

      2) пестицидтер айналымы саласындағы техникалық регламенттерде белгiленген қауiпсiздiк талаптарын сақтауға;

      3) фитосанитариялық есепке алуды жүргiзуге және уәкілетті органның ведомствосына есептiлiктi табыс етуге;

      4) пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізуге;

      5) пестицидтердi залалсыздандыруға және арнаулы сақтау орындарын (көмiндiлердi) тиiстi жағдайда ұстауға;

      6) қызметтiң лицензияланатын түрлерiне қойылатын талаптарды сақтауға;

      7) Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңнамасына сәйкес өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың ұйғарымдарын орындауға;

      7-1) өсімдіктерді қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлардың мемлекеттік фитосанитариялық бақылау объектілеріне қолжетімділігін қамтамасыз етуге;

      8) өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi инспекторларға олардың Қазақстан Республикасының өсiмдiктердi қорғау туралы заңнамасын орындауына жәрдемдесуге мiндеттi.

      Ескерту. 14-5-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.06 № 209; 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-6-бап. Пестицидтерді мемлекеттік тіркеу

      1. Пестицидтерді мемлекеттік тіркеу пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарының қорытындысы бойынша жүргізіледі.

      Пестицидтерді мемлекеттік тіркеуден уәжді бас тарту үшін мыналар негіз болып табылады:

      1) тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу үшін мәлімделген пестицидтердің химиялық құрамының, рецептурасы мен өндіру технологиясының (формуляциясының) пестицидтерді мемлекеттік тіркеуге ұсынылған пестицидтердің химиялық құрамына, рецептурасы мен өндіру технологиясына (формуляциясына) сәйкес келмеуі;

      2) пестицидтерге жататын өнертабыстарға патент иеленушілер құқықтарының бұзылуы;

      3) "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы", "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де негіздер.

      Мемлекеттік тіркеуден өткен пестицидтерді өндіруге (формуляциялауға), әкелуге, сақтауға, тасымалдауға, өткізуге, қолдануға рұқсат етіледі және уәкілетті орган пестицидтер тізіміне енгізеді.

      Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларына сәйкес:

      1) егер қажетті мақсаттағы пестицидтер болмаса, таралуы өсімдіктер мен өсімдік өніміне айтарлықтай зиян келтіруге, фитосанитариялық ахуалдың нашарлауына алып келуі мүмкін жекелеген зиянды және аса қауіпті зиянды организмдерге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында алғаш рет анықталған карантинді объектілерге қарсы күрес;

      2) тәуекелі төмен биологиялық препараттар үшін екі жылдан аспайтын мерзімге пестицидтерді уақытша тіркеуге жол беріледі.

      Биологиялық препаратты уақытша тіркеу кезеңінде тіркелуші (өтініш беруші) оны мемлекеттік тіркеу үшін қажетті құжаттарды алдағы уақытта ұсына отырып, тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтары өткізілуге тиіс.

      2. Пестицидке арналған тіркеу куәлігінен айыру (оны кері қайтарып алу):

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган растаған, адамдардың денсаулығы немесе қоршаған орта үшін пестицидтің қауіптілігі туралы бұрын белгісіз болған мәліметтер алынған;

      2) пестицид Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелуге тыйым салынған, 2001 жылғы 22 мамырдағы Орнықты органикалық ластағыштар туралы Стокгольм конвенциясының А және В қосымшаларының күші қолданылатын өсімдіктерді қорғау құралдарының тізбесіне енгізілген;

      3) фитосанитариялық іс-шаралар жүргізу қорытындысы бойынша алынған нәтижелер негізінде қолданылатын тіркелген пестицидтің биологиялық тиімділігінің болмау фактісі расталған жағдайларда жүзеге асырылады.

      3. Пестицидке арналған тіркеу куәлігінің қолданылуын тоқтата тұру мемлекеттік фитосанитариялық бақылауды жүргізу нәтижелері бойынша қолданылатын тіркелген пестицидтің әрекет етуші заты химиялық құрамы мен мөлшерінің пестицидті мемлекеттік тіркеу кезінде тіркеу дерекнамасында мәлімделген әрекет етуші заттың химиялық құрамы мен мөлшеріне сәйкес келмеу фактісі анықталған кезде жүзеге асырылады.

      Қолданылатын тіркелген пестицидтің әрекет етуші затының химиялық құрамы мен мөлшері пестицидті мемлекеттік тіркеу кезінде тіркеу дерекнамасында мәлімделген әрекет етуші заттың химиялық құрамы мен мөлшеріне сәйкес келмеу фактісі анықталған кезде уәкілетті органның ведомствосы пестицидке арналған тіркеу куәлігінің қолданылуын он екі ай мерзімге тоқтата тұру туралы шешім қабылдайды.

      Тіркеу куәлігінің қолданылуын қайта бастау Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

      4. Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының шешімдеріне сәйкес тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және (немесе) ғылыми зерттеулер жүргізу үшін тіркелмеген өсімдіктерді қорғау құралдарының (пестицидтердің) үлгілерін әкелуге арналған қорытынды (рұқсат беру құжаты) негізінде тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және (немесе) ғылыми зерттеулер жүргізу үшін әкелінетін тәжірибелік үлгілерді қоспағанда, мемлекеттік тіркеуден өтпеген пестицидтерді, сондай-ақ тіркелмеген пестицидтерді өндіруге (формуляциялауға) арналған бастапқы құрамдастарды өндіруге (формуляциялауға), әкелуге, сақтауға, тасымалдауға, өткізуге және қолдануға тыйым салынады. Тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтары және (немесе) ғылыми зерттеулер үшін әкелінетін пестицидтердің мөлшерін уәкілетті орган айқындайды.

      Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу жоспарларында тіркелмеген пестицидтердің болмауы, ғылыми зерттеулер жүргізуге шарттың болмауы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де негіздер тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және (немесе) ғылыми зерттеулер жүргізуге арналған пестицидтердің тіркелмеген үлгілерін әкелуден уәжді бас тартуға негіз болып табылады.

      Ескерту. Заң 14-6-баппен толықтырылды - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен; жаңа редакцияда - ҚР 28.10.2019 № 268-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

4-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ФИТОСАНИТАРИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

      Ескерту. 4-тарау жаңа редакцияда - ҚР 2006.01.31 № 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

15-бап. Мемлекеттiк фитосанитарлық бақылауға жататын объектiлер

      Мемлекеттiк фитосанитариялық бақылауға жататын объектiлер:

      1) зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң тiршiлiк ететiн орындары болып табылатын ауыл шаруашылығына арналған объектiлер, автомобиль жолдарының, темiр жолдардың бөлiнген белдеулерi мен күзет аймақтары және өзге де аумақтар, сондай-ақ өсiмдiктен алынатын өнiм;

      2) зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдер;

      3) пестицидтер мен олардың ыдыстары, сондай-ақ пайдаланылған пестицидтердің ыдыстары, фитосанитариялық іс-шараларды жүргізу үшін пайдаланылатын арнайы техника;

      4) арнаулы сақтау орындары (көмiндiлер) болып табылады.

      Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Мемлекеттік фитосанитариялық бақылау

      Ескерту. 15-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      1. Мемлекеттік фитосанитариялық бақылау тексеру, бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау және тергеп-тексеру нысанында жүзеге асырылады.

      Тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

      1-1. Патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеу жүзеге асырылатын ықтимал қауіпті биологиялық объектілерге қатысты мемлекеттік фитосанитариялық бақылау мен қадағалау Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздік саласындағы заңнамасында көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып жүзеге асырылады.

      2. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау және тергеп-тексеру Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылауды уәкілетті органның ведомствосы және (немесе) оның аумақтық бөлімшелері:

      1) ақпараттық жүйелерден;

      2) фитосанитариялық есепке алу мен есептіліктен;

      3) Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау мемлекеттік жүйесіне кіретін ұйымдардан келіп түсетін;

      4) ашық дереккөздерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан алынатын деректер мен ақпаратты талдау, салыстыру арқылы жүргізеді.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың мақсаттары бұзушылықтардың дер кезінде жолын кесу және оларға жол бермеу, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша уәкілетті органның ведомствосы және (немесе) оның аумақтық бөлімшелері анықтаған бұзушылықтарды өз бетінше жою құқығын бақылау субъектілеріне беру және оларға әкімшілік жүктемені азайту болып табылады.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау уәкілетті органда бар деректер мен ақпаратты және (немесе) ұйымдардан, бақылау субъектілерінен, мемлекеттік органдардан, басқа да мемлекеттердің уәкілетті органдарынан келіп түсетін мәліметтерді талдау, салыстыру жолымен жүргізіледі.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірілмей жүзеге асырылады.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша бақылау субъектісінің әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) бұзушылықтар анықталған жағдайда, бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде ұсыным ресімделеді және жіберіледі.

      Ұсыным бақылау субъектісіне қол қойғызып, жеке өзіне немесе жөнелту және алу фактілерін растайтын өзге де тәсілмен табыс етілуге тиіс.

      Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген ұсыным мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – ұсынымға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) поштамен – тапсырысты хатпен;

      3) электрондық тәсілмен – сұрау салынған кезде хатта көрсетілген бақылау субъектісінің электрондық мекенжайына жөнелтілген күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күнінен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде орындалуға тиіс.

      Бақылау субъектісі ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, ұсынымды жіберген уәкілетті орган ведомствосына және (немесе) оның аумақтық бөлімшелеріне ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

      Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды тағайындауға алып келеді.

      4. Зиянды және (немесе) аса қауіпті зиянды организмдердің пайда болуы мен таралуының себептерін анықтау және белгілеу, сондай-ақ мемлекеттік тіркеуден өтпеген пестицидтерді, жалған пестицидтерді өткізу, сақтау, қолдану және (немесе) әкелу фактілерін анықтау үшін аумақ пен объектілерге зерттеп-қарау жүргізу мақсатында бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізу туралы шешімді уәкілетті орган ведомствосының облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумақтық бөлімшесінің басшысы:

      1) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумағында бұрын тіркелмеген зиянды және (немесе) аса қауіпті зиянды организмнің таралуы туралы;

      2) Қазақстан Республикасымен шекаралас елдермен шекара маңындағы аумақтардың және облыстардың фитосанитариялық ахуалының нашарлауы туралы (аса қауіпті зиянды организмдердің қоныстану фактілері);

      3) тиісті аумақта аса қауіпті зиянды организмдерге қарсы жедел фитосанитариялық іс-шараларды жүргізу туралы;

      4) мемлекеттік тіркеуден өтпеген пестицидтердің, жалған пестицидтердің таралуын болғызбау мақсатында оларды өткізу, сақтау, қолдану және (немесе) әкелу фактілері туралы;

      5) тиісті аумақтан әкетілген өсімдік шаруашылығы өніміндегі пестицидтердің қалдық мөлшері болуының анықталған фактілері туралы ақпарат болған және (немесе) келіп түскен кезде қабылдайды.

      Ескерту. Заң 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2022 № 123-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Мемлекеттiк фитосанитариялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар

      Ескерту. 16-бап алынып тасталды - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

17-бап. Мемлекеттiк фитосанитариялық бақылаудың мiндеттерi

      Мемлекеттiк фитосанитариялық бақылау:

      1) фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шаралардың жүргiзiлуiне;

      2) пестицидтерді өндіру (формуляциялау), сақтау, өткізу және қолдану кезінде өсімдіктерді қорғау құралдарының (пестицидтердің) қауіпсіздігі туралы техникалық регламент, сондай-ақ пестицидтер тізімінде көрсетілген пестицидтерді қолдану регламенттері талаптарының сақталуына;

      3) фитосанитарлық есепке алу мен есептiлiктiң жүргiзiлуiне және табыс етiлуiне;

      4) пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізіуге;

      5) пестицидтерді залалсыздандыруға және арнаулы сақтау орындарының (көмінділердің) тиісті жай-күйде күтіп-ұсталуына;

      6) Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген талаптардың сақталуына бақылаудан тұрады.

      Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2011.07.15 № 461-IV (2012.01.30 бастап қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шаралардың жүргiзiлуiн бақылау

      1. Фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шаралардың жүргiзiлуiн бақылау зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң тiршiлiк ететiн орындары болып табылатын ауыл шаруашылығына арналған объектiлерде, автомобиль жолдарының, темiр жолдардың бөлiнген белдеулерi мен күзет аймақтарында және өзге де аумақтарда, сондай-ақ өсiмдiктен алынатын өнiмдерде зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң болуын анықтау мақсатында жүзеге асырылады.

      2. Фитосанитариялық мониторинг пен фитосанитариялық iс-шаралардың жүргiзiлуiн бақылау жылына үш реттен аспайтын кезеңдiлiкпен және ұзақтығы екi күннен асырылмай, зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдердiң дамуы мен таралуының оңтайлы мерзiмдерi басталған кезеңде жүргiзiледi.

19-бап. Пестицидтердің сақталуын, өткізілуін және қолданылуын бақылау

      1. Пестицидтердің сақталуын, өткізілуін және қолданылуын бақылау пестицидтерді сақтау, өткізу және қолдану жағдайларының өсімдіктерді қорғау құралдарының (пестицидтердің) қауіпсіздігі туралы техникалық регламенттің, сондай-ақ пестицидтер тізімінде көрсетілген пестицидтерді қолдану регламенттерінің міндетті талаптарына сәйкестігі тұрғысынан жүзеге асырылады. Өсімдіктерді қорғау құралдарының (пестицидтердің) қауіпсіздігі туралы техникалық регламенттің міндетті талаптарына сәйкестікті айқындау үшін үлгілер іріктеп алынады.

      2. Пестицидтердің сақталуын, өткізілуін және қолданылуын бақылау жылына екі реттен аспайтын мерзімділікпен және ұзақтығы бес жұмыс күнінен асырылмай және бес жұмыс күніне дейін ұзартылып жүзеге асырылады.

      Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

19-1-бап. Фитосанитариялық есепке алу мен есептiлiктiң жүргiзiлуiн және табыс етiлуiн бақылау

      1. Фитосанитариялық есептiлiктi табыс етудiң толықтылығы мен уақтылылығы тұрғысында фитосанитариялық есепке алу мен есептiлiктiң жүргiзiлуiн және табыс етiлуiн бақылау ұдайы жүзеге асырылады.

      2. Фитосанитариялық есепке алу мен есептiлiктiң жүргiзiлуiн және табыс етiлуiн бақылау есептiлiктi табыс етудiң белгiленген мерзiмдерiнде үш реттен аспайтын кезеңдiлiкпен және ұзақтығы екi күннен асырылмай жүзеге асырылады.

19-2-бап. Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізуді бақылау

      1. Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізуді бақылау әдістемелік орындылық, сондай-ақ пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізу және мемлекеттік тіркеу қағидаларының сақталуы тұрғысынан жүзеге асырылады.

      2. Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтарынан өткізуді бақылау олар өткізілген кезеңде жылына екі реттен аспайтын мерзімділікпен және ұзақтығы бес жұмыс күнінен асырылмай және бес жұмыс күніне дейін ұзартылып жүзеге асырылады.

      Ескерту. 19-2-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен; жаңа редакцияда - ҚР 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-3-бап. Пестицидтердi залалсыздандыруды және арнаулы сақтау орындарының (көмiндiлердiң) жай-күйiн бақылау

      1. Пестицидтердi залалсыздандыруды бақылау мемлекеттік фитосанитариялық бақылауға жататын объектiлерде тыйым салынған, жарамсыз жағдайға келген пестицидтер мен пестицидтердiң залалсыздандыруға жататын ыдыстарын, сондай-ақ арнаулы сақтау орындарының (көмiндiлердiң) жай-күйiн анықтау үшiн жүзеге асырылады.

      2. Алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      3. Пестицидтердi залалсыздандыруды бақылау жылына екi реттен көп емес кезеңдiлiкпен және екi күннен көп емес ұзақтылықпен дала жұмыстары аяқталғаннан соң жүзеге асырылады.

      Ескерту. 19-3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-4-бап. Лицензиялық ережелердің сақталуын бақылау

      Ескерту. 19-4-бап алып тасталды - ҚР 2011.07.15 № 461-IV (2012.01.30 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-5-бап. Мемлекеттiк фитосанитариялық бақылауды аяқтау нысаны

      Ескерту. 19-5-бап алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-1-тарау. Пестицидтер айналымы саласындағы қауiпсiздiктiң жалпы талаптары

      Ескерту. Заң 4-1-тараумен толықтырылды - ҚР 2006.12.06 № 209 Заңымен.

19-6-бап. Пестицидтердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

      Пестицидтерді сақтау, өткізу, қолдану, залалсыздандыру және орамасын таңбалау кезінде олардың қауіпсіздігіне қойылатын міндетті талаптар өсімдіктерді (пестицидтерді) қорғау құралдарының қауіпсіздігі туралы техникалық регламентте белгіленеді.

      Ескерту. 19-6-бап жаңа редакцияда – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-7-бап. Пестицидтердi қолдану кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

      Ескерту. 19-7-бап алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-8-бап. Пестицидтердің буып-түйілуін таңбалау жөнiндегi талаптар

      Ескерту. 19-8-бап алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-9-бап. Пестицидтердi сақтау кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

      Ескерту. 19-9-бап алып тасталды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-10-бап. Пестицидтердi тасымалдау кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

      Ескерту. 19-10-бап алып тасталды - ҚР 28.10.2019 № 268-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. ӨСIМДIКТЕРДI ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ІС-ШАРАЛАРДЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРI ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӨСІМДІКТЕРДІ ҚОРҒАУ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАСЫН БҰЗҒАНЫ ҮШIН ЖАУАПТЫЛЫҚ

      Ескерту. 5-тараудың тақырыбына өзгерту енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

20-бап. Өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi iс-шараларды қаржыландыру көздерi

      1. Бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылатын iс-шаралар:

      1) зиянды және ерекше қауiптi зиянды организмдер мекендейтiн орындарды анықтау жөнiндегi фитосанитариялық мониторинг жүргiзудi;

      2) саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары үйірлі көк қасқа шегірткелерге (азиялық, марокколық және итальяндық прус) қарсы химиялық өңдеу жүргізу үшін пестицидтер сатып алуды, сондай-ақ пестицидтер қорын қалыптастыруды, сақтау мен жаңартып отыруды;

      3) саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары үйірлі көк қасқа шегірткелерге (азиялық, марокколық және итальяндық прус) қарсы пестицидтерді кедендік декларациялауды, сақтау мен тасымалдау жөніндегі көрсетілетін қызметтерді сатып алуды;

      4) саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары үйірлі көк қасқа шегірткелерге (азиялық, марокколық және итальяндық прус) қоныстанған орындарға химиялық өңдеу жүргізу жөніндегі көрсетілетін қызметтерді сатып алуды;

      5) бюджет қаражаты есебiнен сатып алынған пестицидтердi залалсыздандыруды жүргiзудi;

      6) өсiмдiктердi қорғау саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргiзудi;

      7) арнаулы сақтау орындарын (көмiндiлердi) ұстауды, салу мен жөндеуді;

      8) пестицидтерді, оларды сақтау, тасымалдау, саны зиян тигізудің экономикалық шегінен жоғары саяқ көк қасқа шегірткелерге қарсы қоныстанған орындарды химиялық өңдеу жөніндегі көрсетілетін қызметтерді сатып алуды қамтиды.

      2. Алынып тасталды

      3. Қызметі мемлекеттік фитосанитариялық бақылау объектілерімен байланысты жеке және заңды тұлғалардың қаражаты есебінен жүзеге асырылатын іс-шаралар мыналарды қамтиды:

      1) өз қаражаты есебiнен сатып алынған пестицидтердi өсiмдiктердi қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлардың нұсқамасы бойынша залалсыздандыру;

      2) осы баптың 1-тармағының 2), 3), 4) және 8) тармақшаларында көрсетілген іс-шараларды қоспағанда, зиянды, аса қауіпті зиянды организмдерге қарсы фитосанитариялық іс-шаралар жүргізу;

      3) ауыл шаруашылық өнімін пестицидтердің қалдық мөлшерінің бар-жоғы тұрғысынан талдау және оған сараптама жасау.

      4. Пестицидтерді тіркеу (ұсақмөлдекті және өндірістік) сынақтары пестицидтерді тіркеушілердің (өтініш берушілердің) қаражаты есебінен жүргізіледі.

      Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.07.09 № 584, 2004.12.20 № 13, (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.06.30 № 297-IV (2010.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2019 № 268-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

      Қазақстан Республикасының өсімдіктерді қорғау туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

      Ескерту. 21-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.17 № 189-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

      Қазақстан Республикасының
Президенті