On Gas and Gas Supply

The Law of the Republic of Kazakhstan dated 9 January 2012 No. 532-IV.

      Unofficial translation

      Footnote. Throughout the whole text the words “public-private partnership in the sphere of gas and gas supply” and “public-private partnerships in the sphere of gas and gas supply” are respectively substituted by the words “partnership in the sphere of gas and gas supply” and “partnerships in the sphere of gas and gas supply” by Law of the Republic of Kazakhstan No. 131-V dated 04.07.2013 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      This Law determines legal, economic and organisational regulatory frameworks of social relations in the sphere of gas and gas supply in the Republic of Kazakhstan and aimed at provision of conditions to meet the internal necessities of the Republic of Kazakhstan in gas, as well as for effective, reliable and safe operation of objects of gas supply systems.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions used in this Law

      The following basic definitions shall be used in this Law:

      1) a filling station – a technological complex intended for storage and retail trade of the liquefied petroleum gas to vehicle owners, using it as fuel;

      2) a gas-filling compressor station – a technological complex intended for compressing, storage and retail trade of commercial gas to vehicle owners, using it as fuel;

      3) excluded by Law of the RK № 173-VI of 04.07.2018 (shall take effect on 01.01.2022).

      4) a retail trade – entrepreneurial activity on the sale of commercial and (or) liquefied petroleum gas to customers in the territory of the Republic of Kazakhstan for own needs without the purposes of further sales;

      5) a single right of way – a hookup of main gas pipelines (or divisions) and gas pipelines systems (including with different pressure), ensuring the transporting of commercial gas in a single direction (transportation flow), laid in a parallel on one route;

      6) gas –raw, commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      7) gas supply – an activity in the sphere of production, transporting (transportation), storage and sales of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas;

      8) a protective zone of objects of gas supply systems – a territory with the special use conditions, that shall be established all-around the objects of gas supply systems in order to secure safe operation conditions and eliminate a risk of their damaging;

      9) a gas supply system – a set of technologically connected objects, intended for production, transporting (transportation), storage, sales and consumption of commercial or liquefied petroleum gas;

      10) gasification – a set of actions aimed at usage of the commercial and (or) liquefied petroleum gas as fuel on objects of municipal housing economy, industrial, agricultural and other objects;

      11) gas facilities – technical products of the full operational compatibility, used as component elements of gas pipelines (expansion joints, condensate gathering tanks, safety valve, stop valve), as well as gas-burning appliances (gas appliance, ovens and stoves);

      12) a partnership in the sphere of gas and gas supply – a form of interaction of the state and investor on the mutually beneficial conditions for solution of strategic and social objectives on securing advanced processing of associated gas belonged to the Republic of Kazakhstan and manufacturing of products with the high added value;

      13) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication);

      14) a gas pipeline –a construction that consists of pipes with the stop valves, connected together and designed for transporting of gas in gaseous or two phase state;

      15) a gas-distribution system – a set of technologically connected constructions that consists of gas pipelines (line pipes) and objects associated with them, designed for transporting of commercial gas from a main gas pipeline to gas-consuming systems;

      16) a gas-distribution organisation – a legal entity that carries out transporting of commercial gas on a gas-distribution system, technical operation of a gas-distribution system, as well as wholesale and retail trade of commercial gas on conditions, established by this Law;

      17) a gas transportation organisation – a legal entity that renders services on transporting of commercial gas in connecting, main gas pipelines and (or) storage of commercial gas in commercial gas storages on conditions, established by this Law;

      18) gas filling point- an engineering structure intended for storing, draining and filling liquefied petroleum gas into household cylinders, as well as repair and disposal of household cylinders;

      19) a gas-filling station – a set of technologically connected production and other objects, designed for storage, discharge and filling of the liquefied petroleum gas to railway tanks, liquefied gas carriers, domestic bottles, as well as repair and utilization of domestic bottles;

      20) a gas-consuming system – a set of gas pipelines (line pipe) and gas facilities, designed for intake of commercial gas from gas-distribution system or liquefied petroleum gas from grouped tank installation, as well as their usage in as fuel and (or) raw materials;

      21) metering instruments –measuring tools and other technical equipment, that fulfil the following functions: measuring, accumulation, storage, display of information on expenses, volume, temperature, pressure of the gas and operating hours of the instruments;

      22) a connecting gas pipeline – a gas pipeline designed for transporting of the raw gas from the contract area to a gas processing plant or business customer of the raw gas or for transporting of commercial gas from a gas processing plant to main gas pipeline;

      23) a flow gas pipeline – a gas pipeline designed for transporting of the gas within the contract area;

      24) a municipal consumer – an individual or legal entity that acquires commercial and (or) liquefied petroleum gas for public living needs during entrepreneurial, non-commercial or other activity without the purposes of its following sales;

      25) is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

      26) wholesale trade – an entrepreneurial activity on the sale of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas on the domestic market for the purposes of further sale or outside the territory of the Republic of Kazakhstan, as well as in cases of gas sale by a gas distribution organization for regulatory technical losses and to the consumers included into the list of power stations;

      27) internal necessities of the Republic of Kazakhstan – volumes of commercial and (or) liquefied petroleum gas, required for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      28) a main gas pipeline – an engineering construction that consists of one or several gas pipelines (line pipe) and objects, associated with them, securing increase and reduction of pressure of the transportable gas, remote operations, communication and other communication facilities, designed for transporting of commercial gas. Composition of objects of main gas pipeline shall be determined by design documentation and requirements of technical regulations;

      28-1) petrochemical products - products obtained from hydrocarbon raw materials through chemical processes and used as finished products or raw materials for subsequent chemical transformations;

      29) a producer – a legal entity that carries out manufacturing of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas;

      30) a business customer – a legal entity that acquires gas for using as fuel and (or) raw materials in industrial production;

      30-1) an industrial consumer-investor - a legal entity, purchasing commercial gas for the use as fuel and (or) raw materials in industrial production in order to implement investment projects for the production of petrochemical products and included in the list, approved by the authorized body, as well as a legal entity purchasing commercial gas for the production of compressed and (or) liquefied natural gas for further sale to the consumers;

      31) a liquefied petroleum gas – a mixture of light hydrocarbons (propane-butane fraction, propane, butane) transformed into liquid state for the purpose of transporting and storage, satisfying requirements of technical regulations and national standard on quality and quantitative content of components;

      Note!
      Article 1 shall be supplemented with subparagraph 31-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No.13-VIII (shall be enforced from 01.07.2024).

      32) a liquefied natural gas – a multicomponent mixture of hydrocarbons with predominant content of methane transformed into liquid state for the purpose of transporting and storage, that is a product of processing of the raw gas and satisfying requirements of technical regulations and national standard on quality and quantitative content of components;

      33) transporting – an operating procedure of transfer of the raw or commercial gas through pipelines;

      34) a commercial gas – a multicomponent mixture of hydrocarbons with predominant content of methane in the gaseous state, that is a product of processing of the raw gas and satisfying requirements of technical regulations and national standard on quality and quantitative content of components;

      34-1) production of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas - a set of works for the processing of hydrocarbon raw materials and (or) products of its processing, assuring the production of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas;

      35) a commercial gas storage – a set of technologically connected production and other objects, designed for commercial gas storage;

      36) group tank installation - an engineering structure consisting of a group of tanks, safety shut-off and control valves, gas pipelines and intended for storing and supplying liquefied petroleum gas to gas consuming systems;

      36-1) accounting system for household cylinders - a set of technical devices and software designed for automated collection, processing, storage and transmission of information on the turnover of household cylinders and volumes of liquefied petroleum gas sold in household cylinders;

      37) a domestic customer – an individual who acquires commercial and (or) liquefied petroleum gas for domestic needs with no intend to use in entrepreneurial activity and its following sales;

      38) a consumption rate – a rated quantity for domestic customers who do not have the metering instruments, reflecting average monthly amount of commercial or liquefied petroleum gas, used by them;

      39) consumer – household, utility, industrial consumer, industrial consumer-investor or consumer included in the list of power plants, major commercial consumer, a person engaged in digital mining;

      40) an authorized body - a central executive body, carrying out state regulation of production, transportation (movement), storage and wholesale of gas, as well as retail sale and consumption of commercial and liquefied petroleum gas;

      40-1) the information system of the authorized body - the “Unified State System of Subsoil Use Management of the Republic of Kazakhstan” integrated information system designed to collect, store, analyze and process information in the field of subsoil use;

      41) the national operator - a legal entity, whose controlling stake (interest) belongs to the state or a national managing holding, a national company or a company belonging to the National Welfare Fund group, assigned by the Government of the Republic of Kazakhstan and operating in the field of gas and gas supply to meet the domestic needs of the Republic of Kazakhstan for commercial gas;

      42) crude gas - any hydrocarbon, irrespective of its specific gravity, extracted from the subsoil in a gaseous state at normal atmospheric temperature and pressure, including raw natural gas, associated gas, shale gas, coal-bed methane, as well as non-hydrocarbon gases in their composition;

      42-1) major commercial consumer – a legal entity, with the exception of an industrial consumer-investor and a consumer included in the list of power plants, purchasing commercial gas for use in its activities, meeting the criteria set out in paragraph 4-1 of Article 8 of this Law;

      43) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication);

      44) a consumer, included in the list of power stations - a legal entity, included in the list of power stations in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan “On Electric Power Industry”, which uses or will use commercial gas as fuel for the production of electrical energy.

      Footnote. Article 1 as amended by Laws of the Republic of Kazakhstan No. 31-V dated 10.07.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 203-V dated 16.05.2014 (shall be enforced upon expiry of six months after the day of its first official publication); № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015); № 506-V dated 28.04.2016 (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); № 173-VI as of 04.07.2018 (see Art. 2 for the enactment procedure); № 241-VІ as of 02.04.2019 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No.297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); No. 399-VI of 02.01.2021 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on gas and gas supply

      1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on gas and gas supply shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

      2. If an international agreement, ratified by the Republic of Kazakhstan establishes the other rules, than those, containing in this Law, the rules of international agreement shall be applied.

Article 3. The scope of application of this Law

      1. This Law shall extend to relations in the sphere of gas and gas supply.

      2. The provisions of this Law shall not apply to the relations:

      1) arising from the sale of liquefied petroleum gas in cylinders with a capacity of less than one kilogram;

      2) in the production and turnover of gas produced and used by petroleum product producers for technological needs.

      Footnote. Article 3 as amended by Law No. 399-VI of the RK dated 02.01.2021 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 4. Main objectives, principles and goals of state regulation in the sphere of gas and gas supply

      1. The provision of energy and ecological security, improvement of social and economic conditions of population of the Republic of Kazakhstan is the objectives of state regulation in the sphere of gas and gas supply.

      2. The state regulation in the sphere of gas and gas supply shall be based on the following principles:

      1) security and reliability of gas supply;

      2) rational use of gas resources;

      3) priority of meeting the internal necessities of the Republic of Kazakhstan in commercial and liquefied petroleum gas, manufactured in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      4) priority in gasification of the objects, located in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      5) balance of a pricing policy in the sphere of gas and gas supply.

      3. The goals of state regulation in the sphere of gas and gas supply shall be:

      1) establishment of unified commercial gas supply system;

      2) arrangement of conditions for uninterrupted supply of internal necessities of the Republic of Kazakhstan in commercial and liquefied petroleum gas;

      3) increase of commercial and liquefied petroleum gas ratio in the common volume of consumed fuel and energy resources in the Republic of Kazakhstan;

      4) creation of conditions for development of petrochemical industry.

      Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.12.2021 No. 87-VII (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. COMPETENCE OF BODIES OF STATE ADMINISTRATION IN THE SPHERE OF GAS AND GAS SUPPLY

Article 5.Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

      The Government of the Republic of Kazakhstan shall:

      1) develops the main directions of state policy in the field of gas and gas supply, as well as the petrochemical industry;

      2) determine a national operator;

      3) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      5) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      6) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      7) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      8) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      9) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      10) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      11) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      12) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      13) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      14) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication);
      15) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      16) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

      17) regulate export of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      18) decide on construction of export and (or) transit gas pipelines;

      19) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      Footnote. Article 5 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 27.12.2021 No. 87-VII (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 6.Competence of authorised body

      An authorised body shall:

      1) form and implement the state policy in gas and gas supply, and also in petrochemical industry;

      2) develop and approve the regulatory legal acts, governing relations in the sphere of gas and gas supply within its competence;

      3) develop the procedure for preparation of the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      4) develop the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      5) control over implementation of the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      6) develops and approves the rules for determining the prices of raw and commercial gas purchased by the national operator within the framework of the pre-emptive right of the state;

      7) approve the maximum prices for the wholesale sale of commercial gas on the domestic market, wholesale and retail sales of liquefied petroleum gas within the plan for the liquefied petroleum gas supply to the domestic market of the Republic of Kazakhstan (hereinafter -supply plan) outside commodity exchanges, as well as the rules for their establishment;

      7-1) develop and approve the rules for formation of a list of investment projects on production of petrochemical products;

      7-2) develops and approves a list of investment projects for production of petrochemical products in agreement with the authorized body in the field of state stimulation of industry, the authorized body exercising leadership in the relevant areas of natural monopolies, and local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital;

      8) develop and approve the procedure and conditions for the transfer of associated gas to investors in the framework of partnership in the field of gas and gas supply;

      9) coordinate the alienation of objects of unified commercial gas supply system, that is a property of national operator or gas transportation and (or) gas-distribution organisations, where fifty and more percent of voting shares (partnership shares) belong to a national operator;

      10) organise the balancing of production, sales and consumption of commercial and liquefied petroleum gas;

      11) develop and approve the procedure for the centralized operational dispatch management of operating modes of objects of unified commercial gas supply system;

      12) develop and approve standard contracts for the retail sale of commercial and liquefied petroleum gas, as well as maintenance of gas consuming systems and gas equipment for municipal and domestic consumers;

      13) develop and approve the procedure for submitting information on the monitoring of production, transportation (carriage), storage, shipment and sale of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      14) develop and approve the procedure for retail sale and use of commercial and liquefied petroleum gas;

      15) develop technical regulations in the sphere of gas and gas supply;

      16) develop and approve regulatory and technical documents in the sphere of gas and gas supply;

      16-1) reviews draft documents on standardization within its competence, as well as prepares proposals for the development, modification, revision and cancellation of national, interstate standards, national classifiers of technical and economic information and recommendations on standardization for submission to the authorized body in the field of standardization;

      16-2) approve the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      17) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015);

      18) develop and approve the rules for the formation of a plan for the supply of liquefied petroleum gas to the domestic market of the Republic of Kazakhstan;

      18-1) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

      18-2) form a plan for the supply of liquefied petroleum gas to the domestic market of the Republic of Kazakhstan;

      18-3) develop and approve the regulation on the commission for the formation of a plan for the supply of liquefied petroleum gas to the domestic market of the Republic of Kazakhstan;

      18-4) develop and approve the rules for calculating and approving consumption standards for commercial and liquefied petroleum gas;

      18-5) develop and approve the standard regulation on the commission for the distribution of liquefied petroleum gas allocated as part of the supply plan outside commodity exchanges;

      18-6) develops and approves the rules for identifying household cylinders and functioning of accounting systems for household cylinders;

      18-7) develop and approve the methodology of calculating regional coefficients for converting volumetric indicators of liquefied petroleum gas metering devices into mass indicators and calculating losses during the operation of objects of liquefied petroleum gas supply systems;

      18-8) develop and approve the rules for the distribution of liquefied petroleum gas allocated as part of the supply plan outside commodity exchanges;

      19) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 159-V dated 13.01.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);
      20) excluded by Law of the RK No. 173-VI dated 04.07.2018 (shall take effect on 01.01.2022);
      21) excluded by Law of the RK No. 173-VI dated 04.07.2018 (shall take effect on 01.01.2022);

      22) carry out other powers, provided by the Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 6 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 36-V dated 10.07.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 159-V dated 13.01.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015); № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); № 184-VI as of 05.10.2018 (shall be enforced six months after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 173-VI 04.07.2018 (see Art. 2 for the enactment procedure); No. 347-VI of 25.06.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.12.2021 No. 87-VII (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. Competence of other authorised state bodies in the sphere of gas and gas supply

      1. Excluded by Law of the RK No. 297-VI of 30.12.2019 (shall be enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

      2. The authorized body in the field of industrial safety shall:

      1) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

      2) develop and approve requirements for the safety of gas supply system facilities;

      2-1) carry out state control in the sphere of gas and gas supply in terms of compliance with the requirements for the safe operation of household cylinders and objects of gas supply systems, with the exception of gas-consuming systems and gas equipment for household and municipal consumers;

      2-2) maintain and post on its Internet resource the register of owners of gas filling stations, gas filling points, autogas filling stations and industrial consumers - owners of pressure vessels, using them to store liquefied petroleum gas;

      3) carry out other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

      3. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

      4. The authorised body in charge of the relevant areas of natural monopolies shall:

      1) coordinate the maximum prices for the wholesale sale of commercial gas on the domestic market, wholesale and retail sales of liquefied petroleum gas within the supply plan, as well as the rules for their establishment;

      1-1) approve a list of investment projects for the production of petrochemicals;

      2) carry out other powers, provided by this Law, other Laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and Government of the Republic of Kazakhstan.

      4-1. Authorized body in the field of state stimulation of industry:

      1) approve a list of investment projects for the production of petrochemicals;

      2) exercise other powers stipulated by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

      4-2. The state revenue authority shall provide the authorized body with information on the liquefied petroleum gas circulation.

      5. Local executive bodies of regions, cities of republican significance and the capital city, districts (cities of regional significance) shall:

      1) carry out state control over compliance with the requirements for the safe operation of gas-consuming systems and gas equipment for household and municipal consumers;

      1-1) within their competence, monitor the turnover of liquefied petroleum gas sold as part of the plan for the supply of liquefied petroleum gas to the domestic market of the Republic of Kazakhstan;

      1-2) carry out, in the manner determined by the authorized body, the distribution of liquefied petroleum gas volumes allocated within the supply plan outside commodity exchanges;

      1-3) create commissions for the distribution of liquefied petroleum gas volumes;

      1-4) develop and approve regulations on the commission for the distribution of liquefied petroleum gas volumes;

      1-5) quarterly update the authorized body on the need of the corresponding region, city of republican status, the capital in liquefied petroleum gas for the upcoming quarter, broken down by month;

      1-6) maintain and post on the Internet resource the register of owners of group tank installations;

      2) participate in implementation of general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      3) submit the consumption forecast of liquefied petroleum gas to the authorised body in the territory of region, city of republican significance, capital;

      4) submit information on sales and consumption of liquefied petroleum gas to authorised body in the territory of region, city of republican significance, capital;

      5) reserve the land plots, on which the construction of objects of gas supply systems are provided by the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan in the manner, prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

      6) provide the land plots in the manner, prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan for construction of objects of gas supply systems;

      6-1) carry out state control over compliance with the requirements for the safe operation of household cylinders and objects of gas supply systems for household and municipal consumers within the boundaries of the settlement;

      6-2) approve the norms of consumption of commercial and liquefied petroleum gas;

      6-3) agree on a list of investment projects for the production of petrochemicals;

      6-4) approve the coefficients for converting volumetric indicators of liquefied petroleum gas metering devices into mass indicators;

      7) carry out other powers, assigned on the local executive bodies by the legislation of the Republic of Kazakhstan in behalf of the local state administration.

      Footnote. Article 7 as amended by Laws of the Republic of Kazakhstan № 159-V dated 13.01.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 189-V dated 11.04.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 34-VІ dated 28.12.2016 (shall be enforced from 01.01.2017); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); No. 347-VI of 25.06.2020 (shall come into force ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.12.2021 No. 87-VII (shall be enforced ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 3. FUNCTIONING AND DEVELOPMENT OF GAS SUPPLY SYSTEMS

Article 8. Unified commercial gas supply system

      1. Unified commercial gas supply system shall be established in the Republic of Kazakhstan for the purpose of uninterrupted securing of internal necessities in commercial gas, safety operation of objects of gas supply systems, organisations of continuous supervisory control of transporting, storage of commercial gas and establishment of its single accounting system in the Republic of Kazakhstan.

      2. Unified commercial gas supply system shall include connecting, main gas pipelines, storage structures of commercial gas, gas-distribution and gas-consuming systems, gas filling compressor stations and other technological facilities, designed for production, transporting, storage, sales and consumption of commercial gas.

      Unified commercial gas supply system shall not include flow gas pipelines, gas-consuming systems of domestic and municipal customers, technological facilities designed for production and re-gasification of liquefied natural gas, as well as for transporting, storage, sales and consumption of liquefied petroleum gas.

      3. Objects of unified commercial gas supply system may be in the state or private property.

      4. Subjects of unified commercial gas supply system shall be:

      1) a national operator;

      2) producers of commercial gas;

      3) subsoil users that are the owners of commercial gas, manufactured during processing of the raw gas produced by them;

      4) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      5) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas, produced in the Republic of Kazakhstan, on the basis of international treaties of the Republic of Kazakhstan;

      6) gas transportation and gas-distribution organisations;

      7) owners of gas filling compressor stations;

      8) business customers of commercial gas.

      9) industrial consumer-investors;

      10) consumers, included in the list of power stations;

      11) major commercial consumers;

      12) persons engaged in digital mining.

      4-1. Major commercial consumers are legal entities, regardless of the amount of gas-consuming equipment, purchasing commercial gas in the amount of 10 million cubic meters or more per year.

      5. An authorised body shall keep record and publish on the website a list of producers of commercial gas, subsoil users that are the owners of commercial gas manufactured during processing of the raw gas produced by them, owners of commercial gas manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan, owners of commercial gas manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas produced in the Republic of Kazakhstan on the basis of international treaties of the Republic of Kazakhstan, gas transportation and gas-distribution organisations.

      6. For the purpose of effective operation of unified commercial gas supply system, producers of commercial gas, gas transportation and gas-distribution organisations shall comply with established operating conditions regimes of objects of unified commercial gas supply system.

      Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 9. A national operator

      1. A national operator shall carry out the following functions:

      1) participate in implementation of a state policy in the sphere of gas and gas supply;

      2) participate in development and implementation of general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      3) carry out preferential right of the state on acquisition of raw and commercial gas in accordance with this Law;

      4) carry out priority right of the state on acquisition of objects of unified commercial gas supply system, shares in the right of common property on objects of unified commercial gas supply system and block of stocks (participation shares) of legal entities that are owners of objects of unified commercial gas supply system in accordance with this Law;

      5) secure uninterrupted transporting and storage of commercial gas, as well as by conclusion of agreements with gas transportation and gas-distribution organisations;

      6) carry out the wholesale trade of commercial gas;

      7) secure the centralized operational dispatch management by operating regimes of objects of unified commercial gas supply system;

      8) provide information to authorised body on transporting, storage and sales of commercial gas in the territory of the Republic of Kazakhstan, on acquisition of raw and commercial gas within the state preferential right, as well as the forecast of internal necessities in commercial gas of the Republic of Kazakhstan for a forthcoming calendar year;

      9) secure cooperation with gas transmission systems of neighbouring states on management and securing of the constancy of transporting regime of commercial gas;

      10) secure establishment and functioning of automated commercial gas fiscal metering system, that is in the unified commercial gas supply system;

      11) carry out exploration and production or production of hydrocarbons in gas and gas condensate fields.

      2. A national operator shall:

      1) provide customers, jointed to objects of unified commercial gas supply system with uninterrupted commercial gas supply, on conditions, established by this Law;

      2) secure construction, operation, modernization and (or) reconstruction of objects of unified commercial gas supply system in accordance with the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan;

      3) secure use of energy efficiency and clean technologies and equipment on objects of unified commercial gas supply system, that are in possession of national operator.

      3. Objects of unified commercial gas supply system, that are at the property of national operator or gas transportation and (or) gas-distribution organisations, where fifty and more percent of voting shares (partnership shares) belong to national operator, may be alienated as may be agreed with an authorised body.

      Footnote. Article 9 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 10. Liquefied petroleum gas supply systems

      1. Liquefied petroleum gas supply systems shall be presented as the set of gas-filling stations, gas filling items, grouped tank installations, gas-consuming systems, filling stations and other production facilities, intended for transportation, storage, sales and consumption of liquefied petroleum gas.

      2. Objects of liquefied petroleum gas supply systems may be in the state or private property.

      3. Subjects of liquefied petroleum gas supply systems shall be:

      1) producers of liquefied petroleum gas;

      2) owners of liquefied petroleum gas, manufactured during processing of raw hydrocarbons, belonged to them as property and on other reasonable grounds;

      3) owners of liquefied petroleum gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      4) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

      5) owners of gas filling stations, gas filling points, group tank installations and gas filling stations belonging to them by ownership right or on other legal grounds, operating such facilities;

      6) business customers of liquefied petroleum gas.

      The same person can simultaneously be the owner of a gas filling station, a gas filling point, a group tank installation and (or) a gas filling station.

      4. The authorized body shall keep records and post on its Internet resource the list of liquefied petroleum gas producers.

      5. The following shall be prohibited:

      1) operation of the same gas filling stations simultaneously by two or more individuals and (or) legal entities;

      2) for the owners of gas filling stations and gas filling points to transfer possession and use to third parties of technologically interconnected production and other facilities, engineering structures intended for storage, draining and loading of liquefied petroleum gas.

      Footnote. Article 10 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (enforcement, see Art.2).

Article 11. A general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan

      1. A gasification of the territory of the Republic of Kazakhstan shall be carried out in accordance with the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

      2. A general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan shall be developed in recognition with priority of meeting the internal necessities of the Republic of Kazakhstan in commercial and liquefied petroleum gas on the basis of budgeted balance sheet of production, sales and consumption of commercial and liquefied petroleum gas.

      3. A general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan shall include the allocation scheme of objects of gas supply systems, list and specifications of objects of gas supply systems planned for construction, modernization and (or) reconstruction, required financial resources and their sources, prospective resources of commercial and liquefied petroleum gas, as well as the gas shipment scheme on existent and planning for construction objects of gas supply systems.

      4. A general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan shall be developed in recognition with priority of using domestic and municipal customers of commercial gas, including the gas received during re-gasification of liquefied natural gas.

      5. The financing of implementation of general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan shall be carried out at the expense of national operator’s income, budget sources and other sources that are not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      6. Reservation of land plots for implementation of the general gasification scheme shall be carried out in the manner, prescribed by the Land Code of the Republic of Kazakhstan.

Article 12. Designing, construction, modernisation and (or) reconstruction of objects of gas supply systems

      1. Designs of construction, modernization and (or) reconstruction of main gas pipelines shall coordinate with authorised bodies and other state bodies in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on architectural, worn planning and building activity.

      2. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

      3. Decision on construction of export and (or) transit gas pipelines shall be adopted by the Government of the Republic of Kazakhstan.

      4. Specifications for connection to the main gas pipeline, gas distribution system or group tank installation are issued to the gas transmission or gas distribution organization operating such an object or the owner of the group tank installation. At the same time, the issued specifications are the basis for the design of newly built, modernized and (or) reconstructed objects of gas supply systems.

      5. Expenses, linked with connection of objects of gas supply systems to main pipeline, gas-distribution system or grouped tank installation shall be incurred at the expense of owners of connecting objects of gas supply systems.

      6. Reconnected and reconstructed gas facilities of consumers shall be exercised in accordance with technical regulations and standard technical documents, as well as shall be guaranteed by design documentation.

      Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 26.12.2019 No. 284-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 13. Regulation of land use during construction and operation of objects of gas supply systems

      1. The lands granted for construction and operation of objects of gas supply systems shall conform to the town planning and ecological requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. An owner or land user shall provide the right of restricted intended use of a land plot, on which he (she) owns the right of property or land use to interested individuals and legal entities, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, for access to objects of gas supply systems.

      3. The land plots shall be provided to the organisations operating the objects of gas supply systems for a temporary use in accordance with the Land Code of the Republic of Kazakhstan for performance of works on a capital repair, provision of services, modernization and (or) reconstruction of these objects.

Chapter 4. LEGAL BASIS OF GAS SUPPLY

Article 14. Priority right of the state in the sphere of gas and gas supply

      1. The Republic of Kazakhstan shall have a priority right over other persons to acquire an alienated objects of unified commercial gas supply system, shares in the right of common property on objects of unified commercial gas supply system and block of shares (partnership shares) of legal entities that are owners of objects of unified commercial gas supply system (hereinafter –priority right of the state) in order to ensure the energy security and meet the internal necessities in commercial gas.

      2. The realization of priority right of the state in respect of the objects, referred to strategic objects in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan, shall be carried out in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan On state-owned property.

      3. The realization of priority right of the state in respect of the objects, not referred to strategic objects in accordance with the civil legislation of the Republic of Kazakhstan, shall be carried out through a national operator in the manner prescribed by paragraphs 4-6 of this Article.

      4. A person, intended to alienate an object of unified commercial gas supply system, shares in the right of common property on object of unified commercial gas supply system and (or) block of shares (participation shares) of legal entity that is an owner of object of unified commercial gas supply system shall direct the commercial proposal with indication of price and other conditions of this allocation to a national operator.

      5. A national operator shall adopt decision on realization of priority right of the state or on its waiver and notify a person, directed commercial proposal on adopted decision in a written form within one month from the date of receipt of commercial proposal.

      6. In case if a national operator waived the realization of priority right of the state in a written form or has not directed the written notification on intension of its realization within one month, a person, mentioned in paragraph 4 of this Article shall have the right to carry out the allocation of object of unified commercial gas supply system, shares in the right of common property on object of unified commercial gas supply system and (or) block of shares (participation shares) of legal entity that is an owner of object of unified commercial gas supply system to other persons. The conditions of allocation shall be as much as favourable for a person, mentioned in paragraph 4 of this Article, than conditions, suggested to national operator by him (her).

      7. Provisions of this Article shall not extend to the cases of:

      1) alienation of autogas-filling compressor stations and gas-consuming systems of industrial consumers and industrial consumer-investors;

      2) allocation of stocks traded on a regulated market of securities;

      3) transfer of objects of unified commercial gas supply system, shares in the right of common property on objects of unified commercial gas supply system and (or) stocks of shares (participation shares) of legal entities that are owners of objects of unified commercial gas supply system:

      to subsidiary, in which not less than ninety nine percent of participation share (block of stocks) directly or indirectly belongs to owner of unified commercial gas supply system;

      between legal entities, in each of which not less than ninety nine percent of participation shares (blocks of stocks) directly and indirectly belong to the same person;

      4) transfer of stocks (participation shares) in a legal entity that is an owner of object of unified commercial gas supply system, if in the result of this transfer, a person acquires the right to directly or indirectly (through the third parties) disposition of less than 0.1 percent of participation share (block of stocks) in the charter capital of legal entity that is an owner of object of unified commercial gas supply system.

      Footnote. Article 14 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 15. Preferential right of the state in the sphere of gas and gas supply

      1. The Republic of Kazakhstan shall have a preferential right over other persons to acquire an alienated raw gas belonged to subsoil users in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on subsoil and subsoil use and subsoil use contracts, as well as a commercial gas manufactured by subsoil users during processing of the raw gas produced by them and belonged to them in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on subsoil and subsoil use and subsoil contracts (hereinafter – preferential right of the state) in order to ensure the energy security and meet the internal necessities in commercial gas.

      2. Realization of preferential right of the state shall be carried out through a national operator.

      3. The price of raw gas purchased by the national operator under the pre-emptive right of the state includes:

      1) expenses for the production of raw gas, determined on the basis of the production cost of extraction of a unit of volume of raw gas, calculated in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting;

      2) expenses for the transportation of raw gas to the place of its sale to the national operator;

      3) the level of profitability not exceeding ten percent.

      4. The price of commercial gas purchased by a national operator under the pre-emptive right of the state, with the exception of the cases specified in paragraph 4-1 of this Article, includes:

      1) expenses for the production of raw gas, determined on the basis of the production cost of extraction of a unit of volume of raw gas, calculated in accordance with international financial reporting standards and the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on accounting and financial reporting;

      2) expenses for the production of commercial gas from raw gas;

      3) expenses for the transportation of commercial gas to the place of its sale to the national operator;

      4) the level of profitability not exceeding ten percent.

      4-1. The price of commercial gas produced by subsoil users carrying out their activities under a subsurface use contract concluded after January 1, 2023, in respect of a subsurface area (s) on which raw gas production was not carried out under other subsurface use contracts (licenses) before the specified date, is determined taking into account the complexity of the exploration of the hydrocarbon deposits and raw gas processing, based on the arithmetic mean value of the marginal prices of wholesale sales of commercial gas and export prices of commercial gas, minus:

      1) expenses for transportation of commercial gas through the system of main gas pipelines from the intended place of sale of commercial gas to the national operator to the border of the Republic of Kazakhstan;

      2) expenses for transportation of commercial gas from the subsoil user to the intended place of sale of commercial gas to the national operator;

      3) the profitability rates of the national operator in the amount of up to ten percent.

      The procedure for determining the price of commercial gas provided for in this paragraph also applies to the volumes of commercial gas produced by subsoil users operating under a contract (license) for subsoil use concluded (issued) before January 1, 2023, exceeding the arithmetic mean value of the annual volume of sales of commercial gas by such a subsoil user to the national operator for five consecutive calendar years preceding 2023.

      5. The price of raw and commercial gas purchased by the national operator under the pre-emptive right of the state is determined by the subsoil user in accordance with the rules approved by the authorized body, and is subject to examination and approval by the authorized body.

      6. Subsoil users who intend to alienate raw and (or) commercial gas, send for examination to the authorized body the calculations of the price of raw and (or) commercial gas purchased by the national operator under the pre-emptive right of the state, documented, no later than January 1 of the upcoming year.

      7. Based on the results of the examination of the calculations of the price of raw and (or) commercial gas purchased by the national operator within the framework of the state's pre-emptive right, the authorized body, no later than thirty calendar days from the date of receipt of the materials, annually approves, with the entry into force from July 1, the price of raw and (or) commercial gas purchased by the national operator within the framework of the pre-emptive right of the state, and sends a notification to the subsoil user on the approval of the price of raw and (or) commercial gas or a reasoned conclusion on the need to change it.

      8. Subsoil users are obliged to comply with the pre-emptive right of the state.

      9. Subsoil users, intending to alienate raw and (or) commercial gas, at least five months before the start of the planned period, shall send a commercial proposal to the national operator, indicating:

      1) volumes of alienated raw and (or) commercial gas;

      2) the approved price of the alienated raw and (or) commercial gas;

      3) a delivery point of the raw and (or) commercial gas.

      10. A national operator shall adopt decision on realization of preferential right of the state or its waiver within one month from the date of receipt of commercial proposal and shall notify a person, directed the commercial proposal about adopted decision in a written form within the same period.

      11. In case if a national operator waived the realization of preferential right of the state in a written form or has not directed the written notification on intension of its realization within one month, an owner of commercial gas, subsoil user shall have the right to carry out alienation of the raw and (or) commercial gas to other persons in accordance with requirements of this Law.

      12. Contracts between subsoil users and national operator, concluded during realizing the preferential right of the state by a national operator, may be concluded for the period more than one calendar year.

      13. Upon the parties' agreement the mentioned contracts may be amended, providing increase of the volume of alienated raw and (or) commercial gas and (or) extension of contract duration without complying with the procedures, provided by paragraphs 5-7, 9 and 10 of this Article.

      13-1. If next year the price for raw and (or) commercial gas purchased by the national operator under the state’s preferential right does not change by agreement of the parties, the contracts can be concluded without observing the procedures provided for in paragraphs 5-7, 9 and 10 of this article.

      14. Provisions of this Article shall not extent to the cases of alienation of:

      1) the raw gas, produced on gas and (or) gas-condensate fields;

      2) the commercial gas, manufactured from the raw gas, produced on gas and (or) gas-condensate fields;

      3) the liquefied natural gas and commercial gas, received during its re-gasification;

      4) the raw gas, sold in accordance with international agreements of the Republic of Kazakhstan;

      5) the commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      6) the commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas, produced in the Republic of Kazakhstan, on the basis of international agreements of the Republic of Kazakhstan;

      7) the raw gas, manufactured on the basis of agreement, concluded within a partnership in the sphere of gas and gas supply;

      8) raw and (or) commercial gas produced (extracted) by a subsoil user under a production sharing agreement (contract), which is subject to the stable tax regime in accordance with Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), the provisions of which provide for the state’s preferential right to acquire alienated raw and (or) commercial gas.

      Footnote. Article 15 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 21-V dated 22.06.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 122-VI as of 25.12.2017 (shall be enforced from 01.01.2018); № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 16. Regulation of relations, linked with associated gas

      1. The state shall own the associated gas:

      1) produced by subsoil user and belonged to the Republic of Kazakhstan in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on subsoil and subsoil use;

      2) transferred by subsoil users into state property, according to previously concluded subsoil use contracts, in which the property of subsoil user on produced associated gas is provided.

      2. By the decision of the authorized body, associated gas specified in paragraph 1 of this article shall be transferred in the amounts determined by them in accordance with the procedure and on conditions established by the authorized body to the property of the investor on the basis of a contract concluded within the framework of a partnership in the field of gas and gas supply.

      3. Subsoil users, manufactured commercial and (or) liquefied petroleum gas from the associated gas, belonged to Republic of Kazakhstan in accordance with legislation of the Republic of Kazakhstan on subsoil and subsoil use by decision of an authorised body shall transfer the commercial gas to a national operator or commercial and (or) liquefied petroleum gas to engaged investor for the following use within partnership in the sphere of gas and gas supply at the price, coordinated by the parties.

      4. A contract concluded by investor with an authorised body within the partnership in the sphere of gas and gas supply, shall also contain the following conditions:

      1) processing of the associated gas into commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas;

      2) delivery of the certain volumes of manufactured commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas in order to meet a high priority internal necessities of the Republic of Kazakhstan subject to the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 16 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 17. General conditions of sales of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas

      1. For the purpose of environmental protection and protection of public health of the Republic of Kazakhstan, customers may be delivered only by commercial and (or) liquefied petroleum gas, with the exception of sales of the raw gas to business customers for using as raw materials.

      2. Sales of commercial gas subject to requirements of this Law shall be allowed exceptionally to:

      1) national operator;

      2) producers of commercial gas;

      3) subsoil users, that are the owners of commercial gas, manufactured during processing of the raw gas produced by them;

      4) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      5) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas, produced in the Republic of Kazakhstan, on the basis of international agreements of the Republic of Kazakhstan;

      6) gas-distribution organisations;

      7) owners of gas filling compressor stations.

      3. Sales of liquefied natural gas shall be carried out by individuals and legal entities subject to priority of meeting the internal necessities of the Republic of Kazakhstan within the general gasification scheme of the Republic of Kazakhstan.

      4. Sales of liquefied petroleum gas subject to requirements of this Law shall be allowed exceptionally to:

      1) producers of the liquefied petroleum gas;

      2) owners of the liquefied petroleum gas, manufactured during processing of the raw hydrocarbons belonged to them as property and on other reasonable grounds;

      3) owners of the liquefied petroleum gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      4) Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

      5) owners of gas filling stations, gas filling points, group tank installations and gas filling stations;

      6) owners of liquefied petroleum gas purchased directly from subsoil users who carried out its production under a production sharing agreement (contract) or subsoil use contract approved by the President of the Republic of Kazakhstan, who have a stable tax regime in accordance with paragraph 1 of Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

      5. Sales of commercial, liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas shall be carried out with mandatory reallocation through the control metering instruments, with the exception of cases, established by this Law.

      6. Contracts of wholesale trade of commercial and liquefied petroleum gas shall be concluded in accordance with the standard form contracts.

      Provision of this paragraph shall not extend to the cases of retail trade of:

      1) commercial and liquefied petroleum gas to household, industrial consumers, industrial consumers-investors and consumers included in the list of power plants, major commercial consumers, persons engaged in digital mining, persons engaged in the production of electric energy for digital mining, persons engaged in the supply of electric energy to persons engaged in digital mining;

      2) commercial gas by owners of gas filling compressor stations;

      3) liquefied petroleum gas by owners of filling stations;

      4) liquefied petroleum gas in domestic bottles.

      6-1. Contracts for the sale of commercial gas to consumers included in the list of power plants, major commercial consumers, persons engaged in digital mining, persons engaged in the production of electric energy for digital mining, persons engaged in the supply of electric energy to persons engaged in digital mining, provide for obligations:

      consumers included in the list of power plants for keeping separate records of the use of commercial gas for energy supply to the population, legal entities, persons engaged in digital mining;

      major commercial consumers to keep separate records of the use of commercial gas for the production of socially significant food products, as well as heat and (or) electric energy for the population and legal entities and other goods;

      persons engaged in digital mining, for keeping separate records of the use of commercial gas for digital mining and other activities;

      persons engaged in the production of electric energy, for keeping separate records of the use of commercial gas for the production of electric energy for persons engaged in digital mining, and other persons;

      persons engaged in the supply of electric energy to consumers, for keeping separate records of the volume of sales of electric energy to persons engaged in digital mining, and other persons.

      7. Domestic and municipal customers shall have the preferential right of use of commercial or liquefied petroleum gas.

      8. A gas transmission or gas distribution organization or the owner of group tank installations is obliged to ensure, on the conditions established by this Law, an uninterrupted supply of commercial or liquefied petroleum gas to consumers connected to the gas distribution system or group tank installation.

      9. The gas transmission or gas distribution organization or the owner of group tank installations has the right to unilaterally suspend the supply of commercial or liquefied petroleum gas to the consumer until the violations are eliminated in the following cases:

      1) violation by a customer of safety rules of the object of gas supply systems;

      2) technical failure of the objects of gas supply systems;

      3) unauthorised attachment to gas facilities by a customer;

      4) preventing representatives of a gas transmission or gas distribution organization or the owner of group tank installations from accessing gas pipelines, gas equipment and metering devices;

      5) existence of debtor indebtedness for supplied commercial and liquefied petroleum gas in accordance with contract on retail trade of commercial or liquefied petroleum gas;

      6) violations of the terms of the contract for keeping separate records of commercial gas provided for in paragraph 6-1 of this article.

      Footnote. Article 17 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 18. Accreditation of gas-network organisations

      Footnote. Article 18 is excluded by Law of the RK No. 173-VI of 04.07.2018 (shall be enacted on 01.01.2022).

Article 19. Operation of gas-consuming systems and gas facilities of customers

      1. Owners of gas-consuming systems and gas facilities shall ensure their proper technical condition and safety.

      2. Industrial consumers, industrial consumers-investors and consumers included in the list of power plants, major commercial consumers, persons engaged in digital mining, persons engaged in the production of electric energy for digital mining, are required to have qualified personnel for the maintenance of gas-consuming systems belonging to them, as well as a person responsible for the safe operation of gas-consuming systems, or to conclude a contract for the maintenance of gas-consuming systems belonging to them with a specialized organization, carrying out maintenance of gas-consuming systems, certified in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of industrial safety for the right to work in the field of industrial safety.

      3. Municipal and household consumers are obliged to conclude a contract for maintenance of their gas consuming systems with a gas distribution organization or the owner of group tank installations that supply commercial or liquefied petroleum gas, or with an independent specialized organization that performs maintenance of gas consuming systems, certified in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of industrial safety for the right to perform work in the field of industrial safety.

      4. Municipal and household consumers using liquefied petroleum gas in household cylinders are required to enter into an agreement for the maintenance of their gas equipment with the owner of the gas filling station, gas filling point, which retails liquefied petroleum gas in household cylinders.

      5. Operation of gas-consuming systems and gas facilities of municipal and domestic customers without conclusion of a contract on their technical service shall be prohibited.

      6. Organisation that carries out the technical service of gas-consuming systems, gas facilities of municipal and domestic customers shall ensure their proper technical condition.

      Footnote. Article 19 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 20. Article 20. Pricing of commercial and liquefied petroleum gas

      Footnote. The title of Article 20 is in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

      1. To assure economic security in cases and in the manner determined by the rules for establishing maximum prices for wholesale sales of commercial gas on the domestic market and maximum prices for wholesale and retail sales of liquefied petroleum gas within the supply plan, state regulation may be established in the Republic of Kazakhstan of the marginal prices of wholesale sales of commercial gas in the domestic market, and also of marginal prices of wholesale and retail sales of liquefied petroleum gas within the supply plan outside commodity exchanges.

      2. The marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market are set every five years, broken down by year and, if necessary, adjusted annually on July 1 in the manner determined by the authorized body, separately for each region, city of republican significance, capital, industrial consumers-investors who purchase commercial gas for production of compressed and (or) liquefied natural gas for further sale to consumers, taking into account the economic and social conditions of gas supply to the regions of the Republic of Kazakhstan.

      Adjustments are made no more than once a year on the basis of a request from the national operator to the authorized body in connection with changes in the purchase prices of commercial gas, the structure and (or) sources of commercial gas, and (or) tariffs subject to state regulation for transportation of commercial gas through main gas pipelines, storage of commercial gas in underground gas storage facilities.

      2-1. Marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market for industrial consumers-investors who purchase commercial gas for use as fuel and (or) raw material in industrial production in order to implement investment projects for production of petrochemical products, are set every five years from the date of their commissioning, broken down by year and, if necessary, adjusted annually on July 1 in accordance with the procedure determined by the authorized body, separately for each region, city of republican significance, capital.

      Adjustments are made no more than once a year on the basis of a request from the national operator to the authorized body in connection with changes in the purchase prices of commercial gas, the structure and (or) sources of commercial gas, and (or) tariffs subject to the state regulation for transportation of commercial gas through main gas pipelines, storage of commercial gas in underground gas storage facilities..

      2-2. The marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market for consumers included in the list of power plants are set separately for each consumer included in the list of power plants every five years, broken down by year and, if necessary, adjusted annually on July 1 in accordance with the procedure determined by the authorized body.

      Adjustments are made no more than once a year on the basis of a request from the national operator to the authorized body in connection with changes in the purchase prices of commercial gas, the structure and (or) sources of commercial gas, and (or) tariffs subject to the state regulation for transportation of commercial gas through main gas pipelines, storage of commercial gas in underground gas storage facilities.

      2-3. The marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market intended for subsequent sale to major commercial consumers, persons engaged in digital mining, or persons producing electric energy for digital mining, are set annually on July 1 separately for each region, city of republican significance, capital in accordance with paragraph 3-3 of this article.

      2-4. The marginal prices set for major commercial consumers do not apply to the relations on the sale of commercial gas necessary for production of:

      socially significant food products;

      thermal and (or) electric energy for population and legal entities, except for persons engaged in digital mining.

      3. The authorized body, in agreement with the authorized body, carrying out leadership in the relevant spheres of natural monopolies, no later than May 15th, shall approve the marginal prices for wholesale trade of commercial gas in the domestic market for the coming year.

      3-1. The authorized body, in coordination with the authorized body exercising management in the relevant areas of natural monopolies, approves the marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market for an industrial consumer- investor purchasing commercial gas for use as fuel and (or) raw material in industrial production in order to implement an investment project for production of petrochemical products, no later than thirty working days before the date of its commissioning, followed by approval for a five-year period from July 1 and, if necessary, adjusts annually on July 1 in accordance with the procedure determined by the authorized body.

      Adjustments are made no more than once a year on the basis of a request from the national operator to the authorized body in connection with changes in the purchase prices of commercial gas, the structure and (or) sources of commercial gas, and (or) tariffs subject to the state regulation for transportation of commercial gas through main gas pipelines, storage of commercial gas in underground gas storage facilities.

      3-2. The authorized body, in agreement with the authorized body, carrying out leadership in the relevant spheres of natural monopolies, shall approve the marginal prices for wholesale trade of commercial gas in the domestic market for a consumer, included in the list of power stations no later than thirty working days before the date of commissioning of new electrical facilities.

      3-3. The authorized body, in coordination with the authorized body exercising management in the relevant areas of natural monopolies, annually, no later than May 15, approves the marginal prices of wholesale sales of commercial gas on the domestic market for the coming year, intended for subsequent sale to:

      major commercial consumers;

      persons engaged in digital mining, or persons producing electrical energy for digital mining.

      4. Is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).
      5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

      5-1. The level of maximum prices for wholesale and retail sales of liquefied petroleum gas can be determined depending on the region of supply and the category of subjects of liquefied petroleum gas supply systems that purchase it.

      6. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).
      7. Is excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.09.2014 № 239-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

      8. Persons selling commercial gas on the domestic market or liquefied petroleum gas within the supply plan may not exceed the established maximum prices.

      9. Limit prices of the wholesale trade of commercial gas on a local market, established by this Article shall not extend to relations on the sales of commercial gas:

      1) to national operator within the frame of preferential right of the state;

      2) to national operator by the owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas, produced in the Republic of Kazakhstan on the basis of international agreements of the Republic of Kazakhstan;

      3) received in a result of re-gasification of the liquefied natural gas;

      4) extracted (produced) by a subsoil user under a production sharing agreement (contract), which is subject to the stable tax regime in accordance with Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On Taxes and Other Obligatory Payments to the Budget” (Tax Code), the provisions of which provide for the state’s preferential right to acquire alienated raw and (or) commercial gas.

      10. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).
      Footnote. Article 20 as amended by Laws of the Republic of Kazakhstan No. 21-V dated 22.06.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015); № 34-VІ dated 28.12.2016 (shall be enforced from 01.01.2017); № 122-VI as of 25.12.2017 (shall be enforced from 01.01.2018); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 21. The monitoring of production, transportation (carriage), storage, shipment and sale of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas

      Footnote. The heading of Article 21 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

      1. The authorized body conducts the monitoring of production, transportation (carriage), storage, shipment and sale of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas, which includes:

      1) the monitoring of production volumes of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      2) the monitoring of volumes of transportation (carriage) and storage of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      3) the monitoring of sales volumes, including exportation outside the territory of the Republic of Kazakhstan and importation into the territory of the Republic of Kazakhstan of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      4) the monitoring of wholesale and retail prices for commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas sold in the Republic of Kazakhstan;

      5) the monitoring of volumes of shipment of liquefied petroleum and liquefied natural gas by region of the Republic of Kazakhstan and outside the territory of the Republic of Kazakhstan by country of destination;

      6) the monitoring of domestic needs of the Republic of Kazakhstan for commercial and liquefied petroleum gas.

      2. Persons who carry out wholesale and (or) retail trade of commercial gas shall monthly submit to an authorised body the information about the sales of commercial gas, including gas, imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan not later than the twentieth day of the month, next to the accounting month.

      3. Gas transportation, gas-distribution organisations shall monthly submit to a national operator the information about the volumes of transporting and storage of commercial gas, not later than the fifth day of the month, next to the accounting month.

      4. A national operator shall submit the following information to an authorised body:

      1) information about commercial gas transporting volumes through the main gas pipelines and its storage in the storage structures of commercial gas, on a monthly basis, not later than the twentieth day of the month, next to the accounting month;

      2) annually, no later than February 1st of the year following the reporting year, information on the volumes of purchased raw and commercial gas;

      3) forecast of internal necessities of the Republic of Kazakhstan in commercial gas for the forthcoming calendar year, annually, not later than three months before beginning of the planned period.

      5. Producers shall submit the following information to an authorised body:

      1) monthly, on or before the fifth day of a month following a reporting one, information on the production of commercial and liquefied natural gas;

      2) estimated production volume of commercial, liquefied petroleum and liquefied natural gas for the forthcoming five years, annually, not later than three months before beginning of the planned period.

      5-1. Liquefied petroleum gas producers, on a monthly basis, on or before the fifth day of a month following a reporting one, shall submit to the authorized body:

      1) information on volumes of production of own liquefied petroleum gas;

      2) information on the volumes of production of liquefied petroleum gas from hydrocarbon raw materials belonging to other persons on the basis of the right of ownership or other legal bases;

      3) information on the shipment and (or) sale of liquefied petroleum gas as part of the supply plan;

      4) information on the shipment and (or) sale of liquefied petroleum gas out of the supply plan.

      5-2. The owners of liquefied petroleum gas produced during the processing of hydrocarbon raw materials owned by them on the basis of the right of ownership or other legal bases, monthly, on or before the fifth day of a month following a reporting one, shall submit to the authorized body information on the shipment and (or) sale of liquefied petroleum gas under the supply plan.

      6. Persons who carry out the wholesale and (or) retail trade of the liquefied petroleum gas shall submit information on the sales of liquefied petroleum gas, including the gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan to local executive bodies of regions, cities of republican significance and capital, in the territory of which the sales are carried out, on a monthly basis, not later than the fifth day of the month, next to the accounting month.

      7. Local executive bodies of region, city of republican significance, capital shall submit the following information to an authorised body:

      1) monthly, on or before the fifteenth day of a month following a reporting one:

      information on the sale and consumption of liquefied petroleum gas in a region, city of republican significance, the capital;

      information on wholesale and retail prices for liquefied petroleum gas in a region, city of republican significance, the capital;

      2) consumption forecast of the liquefied petroleum gas for the forthcoming calendar year, in the territory of region, city of republican significance, capital, annually, not later than three months before beginning of the planned period.

      8. Persons who carry out the wholesale trade of the liquefied natural gas shall submit information about sales of the liquefied petroleum gas, including the gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan to an authorised body, on a monthly basis, not later than the fifth day of the month, next to the accounting month.

      9. The information, specified in paragraphs 2-5, 5-1, 5-2 and 6-8 of this article, shall be provided through the information system of the authorized body.

      10. The authorized body for customs affairs shall monthly, on or before the fifteenth day of a month following a reporting one, submit to the authorized body information on:

      1) transportation of commercial gas by pipeline out of the territory of the Republic of Kazakhstan and in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      2) the exportation out of the territory of the Republic of Kazakhstan and importation into the territory of the Republic of Kazakhstan of liquefied petroleum and liquefied natural gas by rail, road, pipeline, sea and inland water transport.

      11. An authorised body shall compose the budgeted balance sheet of manufacturing, sales and consumption of commercial and liquefied petroleum gas in the territory of the Republic of Kazakhstan for the forthcoming calendar year on the basis of monitoring data.

      Footnote. Article 21 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 5. STATE REGULATION OF TRANSPORTING, STORAGE, SALES AND ACCOUNTING OF COMMERCIAL GAS

Article 22. Transporting and storage of commercial gas

      1. Gas transportation organisations shall render the services of commercial gas transporting through the connecting, main gas pipelines, as well as the services on the storage of commercial gas.

      2. Operation of the same connecting, main gas pipelines and storages of commercial gas by two and more gas transportation organisations shall be prohibited.

      3. Gas transportation organisations shall have the right to render the transporting services of commercial gas through the main gas pipelines beyond the territory of the Republic of Kazakhstan, exceptionally to:

      1) a national operator;

      2) producers of commercial gas;

      3) subsoil users, that are the owners of commercial gas, manufactured during processing of the raw gas, produced by them;

      4) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan, intended to carry out its transporting through the territory of the Republic of Kazakhstan.

      4. Gas transportation, gas-distribution organisations shall:

      1) subject to the restrictions provided for in paragraph 3 of this article, provide owners of marketable gas on equal terms with access to the capacities of the main gas pipeline, storage of commodity gas or the gas distribution system in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on natural monopolies;

      2) provide information about existence of available main gas pipeline powers, commercial gas storage, gas-distribution system, as well as their use program upon request of an authorised body;

      3) inform owners of commercial gas and (or) customers about planning repair and maintenance works, that have an effect on execution of obligations on the transporting, storage and (or) retail trade of commercial gas.

      5. Gas transportation organisation shall deny transporting and (or) storage of commercial gas to owner of commercial gas, in cases of:

      1) non-compliance of commercial gas with requirements of technical regulations and national standards;

      2) failure to give the written refusal of a national operator by subsoil user from preferential right of the state to acquire the commercial gas volumes, planned for transporting, or the documents, confirming receipt by a national operator of commercial proposal on alienation of commercial gas volumes the month ahead of appeal by subsoil user to the gas transportation organisation.

      6. Gas transportation organisations shall bear a liability for unjustified refusal of transporting and storage of commercial gas in the manner, prescribed by the Laws of the Republic of Kazakhstan and agreement on provision of services on transporting and storage of commercial gas.

      Footnote. Article 22 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 31-V dated 10.07.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 34-VІ dated 28.12.2016 (shall be enforced from 01.01.2017).

Article 23.Wholesale trade of commercial gas

      1. Wholesale trade of commercial gas may be carried out by:

      1) a national operator;

      2) producers of commercial gas;

      3) subsoil users, that are the owners of commercial gas, produced during processing of the raw gas produced by them;

      4) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan;

      5) owners of commercial gas, manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan from the raw gas, produced in the Republic of Kazakhstan, on the basis of international agreements of the Republic of Kazakhstan, in the cases of sale of commercial gas to a national operator and (or) beyond the territory of the Republic of Kazakhstan;

      6) gas-distribution organisations in the cases of sales of commercial gas to a national operator and (or) owners of the gas filling compressor stations.

      Other persons shall have no right to carry out the wholesale trade of commercial gas.

      2. A person, acquiring commercial gas from persons, mentioned in paragraph 1 of this Article shall be prohibited to carry out its wholesale trade, with the exception of cases of its wholesale trade to national operator and (or) owners of gas filling compressor stations by gas-distribution organisations.

      Provision of this paragraph shall not extend to a national operator.

Article 24. Retail trade of commercial gas

      1. Retail trade of commercial gas shall be carried out by:

      1) gas-distribution organisations;

      2) owners of the gas filling compressor stations;

      3) is excluded by Law of the Republic of Kazakhstan № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015);

      4) producers of commercial gas, subsoil users that are the owners of commercial gas manufactured during processing of the raw gas produced by them, owners of commercial gas manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption in the territory of the Republic of Kazakhstan, in the case of retail trade of commercial gas to business customers, the gas-consuming systems of which are directly connected to the main or connecting gas pipelines.

      Other persons shall have no rights to carry out retail trade of commercial gas.

      2. Connection of gas facilities of individuals and legal entities to the gas-distribution system, the modernization and (or) reconstruction of the objects of gas supply systems, required for cover of additional loads of connected customers in the case of absence of free powers, as well as change of technical diagram of this connection shall be carried out by a gas-distribution organisation at the expense of these customers.

      3. Gas feeding to the gas-consuming system of customers shall be carried out by a gas transportation or gas-distribution organisation.

      Footnote. Article 24 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 269-V dated 29.12.2014 (shall be enforced from 01.01.2015).

Article 25. Accounting of commercial gas

      1. Transporting, storage and sales of commercial gas without accounting of its volume shall not be allowed.

      2. Accounting of commercial gas volume, transported through the main gas pipelines shall be carried out by a gas transportation organisation at the gas measuring stations on the gas metering instruments with a permanent data confirmation on commercial gas metering instruments, established on receiving (transfer) point of commercial gas. Gas transportation organisations shall ensure the data transfer on accounting of transportable commercial gas to a national operator.

      3. Accounting of commercial gas volume, transported through the gas-distribution systems shall be carried out by gas-distribution organisations on the metering instruments. Gas-distribution organisations shall ensure the data transfer on accounting of sold commercial gas to a national operator.

      4. Accounting of commercial gas volume, used by business and municipal customers shall be carried out:

      1) on the metering instruments, established on receiving (transfer) points of commercial gas;

      2) on the power of gas-consuming equipment – in the absence of metering instruments, their failure or non-compliance with gas facility conditions.

      4-1. Accounting of the volume of commercial gas used by industrial consumers-investors, consumers included in the list of power plants, major commercial consumers, persons engaged in digital mining, or persons producing electric energy for digital mining is carried out using metering devices installed at points of reception (transmission) of commercial gas.

      5. Accounting of commercial gas volume, used by domestic customers shall be carried out:

      1) on individual metering instruments;

      2) on collective metering instruments in apartment buildings;

      3) on collective metering instruments in individual residential houses, established on the cabinet of regulatory or gas regulating units;

      4) according to consumption norms approved by local executive bodies of oblasts, cities of republican significance and the capital - in the absence of individual or collective meters, their malfunction or non-compliance with the parameters of gas equipment.

      6. Metering instruments of commercial gas shall conform to requirements of technical regulations and national standards.

      Footnote. Article 25 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No. 31-V dated 10.07.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2019 No. 297-VІ (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Chapter 6. STATE REGULATION OF TRANSPORTATION, STORAGE, SALES AND ACCOUNTING OF THE LIQUEFIED PETROLEUM AND LIQUEFIED NATURAL GAS

Article 26. Transportation of the liquefied petroleum and liquefied natural gas by railway, highway, marine and inland water transport

      1. Transportation of the liquefied petroleum and liquefied natural gas by railway, highway, marine and inland water transport shall be allowed via specially equipped and eligible transport for transportation in accordance with requirements, imposed by the legislation of the Republic of Kazakhstan to the transportation of dangerous goods.

      2. Transportation of the liquefied petroleum and liquefied natural gas by railway, highway, marine and inland water transport beyond the territory of the Republic of Kazakhstan, independently or with engaging of persons, rendering services on transportation of the liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas, may be carried out by:

      1) producers of the liquefied petroleum and liquefied natural gas;

      2) owners of the liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas, manufactured during the processing of raw hydrocarbons, belonged to them as property and on other legal grounds;

      3) owners of the liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas manufactured beyond the territory of the Republic of Kazakhstan, intended to carry out its transportation through the territory of the Republic of Kazakhstan;

      4) owners of liquefied petroleum gas purchased directly from subsoil users who carried out its production under a production sharing agreement (contract) or a subsoil use contract approved by the President of the Republic of Kazakhstan, who have a stable tax regime in accordance with paragraph 1 of Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

      3. Persons, rendering services on transportation of the liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas beyond the territory of the Republic of Kazakhstan shall have the right to render this services only to persons, mentioned in paragraph 2 of this Article.

      4. Documents, linked with transportation of the liquefied petroleum and (or) liquefied natural gas by railway, highway, marine and inland water transport shall conform to requirements, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan for transportation of dangerous goods for each type of transport.

      5. Construction and operation conditions of the storage and transport means of the liquefied petroleum or liquefied natural gas by railway, highway, marine and inland water transport shall conform to requirements of the technical regulations.

      Footnote. Article 26 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan No 21-V dated 22.06.2012 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 506-V dated 28.04.2016 (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 27. Wholesale trade of liquefied petroleum gas

      1. Wholesale sales of liquefied petroleum gas may be carried out by:

      Note!
      Subparagraph 1) is valid until 30.06.2024 as amended by p.1-1 of Art. 34 of this Law.

      1) producers of liquefied petroleum gas - through their own loading racks at liquefied petroleum gas production facilities;

      2) owners of liquefied petroleum gas produced during the processing of hydrocarbon raw materials belonging to them on ownership right or other legal grounds - through loading racks of production facilities of liquefied petroleum gas producers;

      3) owners of liquefied petroleum gas produced outside the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption into the territory of the Republic of Kazakhstan;

      4) owners of gas filling stations through such gas filling stations - in the case of sale of liquefied petroleum gas to owners of group tank installations, gas filling points and (or) gas filling stations;

      5) owners of liquefied petroleum gas purchased directly from subsoil users who produced it under a production sharing agreement (contract) or a subsoil use contract approved by the President of the Republic of Kazakhstan, who have a stable tax regime in accordance with paragraph 1 of Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

      Other persons shall not have the right to carry out wholesale sales of liquefied petroleum gas.

      2. Valid until December 31, 2021 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 4, 2018 No. 173-VI.

      3. The right to sell liquefied petroleum gas outside the territory of the Republic of Kazakhstan is exclusively reserved for:

      1) producers of liquefied petroleum gas;

      2) owners of liquefied petroleum gas produced during the processing of hydrocarbon raw materials belonging to them on the basis of the right of ownership or other legal bases;

      3) owners of liquefied petroleum gas purchased directly from subsoil users who carried out its production under a production sharing agreement (contract) or a subsoil use contract approved by the President of the Republic of Kazakhstan, who have a stable tax regime in accordance with paragraph 1 of Article 722 of the Code of the Republic of Kazakhstan “On taxes and other obligatory payments to the budget" (Tax Code).

      Other persons have no right to sell liquefied petroleum gas outside the territory of the Republic of Kazakhstan.

      Note!
      Article 27 is to be supplemented with paragraph 3-1 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced from 01.07.2024).
      4. Valid until December 31, 2021 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated July 4, 2018 No. 173-VI.
      5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).
      Footnote. Article 27 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 173-VI as of 04.07.2018 (the order of enforcement see article 2); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced from 02.03.2022); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 27-1. Sale of liquefied petroleum gas on the domestic market of the Republic of Kazakhstan within the supply plan

      1. To meet the needs of the domestic market of the Republic of Kazakhstan for liquefied petroleum gas, the authorized body, in the manner determined by it, shall form a supply plan and post it on its Internet resource.

      Note!
      Part two of paragraph 1 takes effect from 01.07.2024 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (the text is excluded).

      2. The supply plan shall indicate:

      1) the name of the liquefied petroleum gas producers and their declared production volumes of liquefied petroleum gas;

      2) volumes of liquefied petroleum gas that each liquefied petroleum gas producer is obliged to supply to the relevant administrative-territorial unit (units) of the Republic of Kazakhstan in accordance with the distribution approved by the relevant local executive body of the oblast, city of republican status, the capital;

      3) Note!
      Subparagraph 3 of paragraph 2 takes effect from 01.01.2025 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (the text is excluded).

      3. Local executive bodies of oblasts, cities of republican status, the capital, in the manner determined by the authorized body, shall approve the distribution of liquefied petroleum gas volumes allocated within the supply plan, post it on their Internet resource and direct it to the authorized body and liquefied petroleum gas producers.

      4. Manufacturers, owners of liquefied petroleum gas produced during the processing of hydrocarbon raw materials belonging to them on the ownership right or other legal grounds, are obliged to comply with the supply plan and distribution of allocated volumes of liquefied petroleum gas.

      5. The right to purchase liquefied petroleum gas sold within the supply plan outside commodity exchanges by the persons referred to in paragraph 4 of this article shall be granted to those included in the registers of the authorized body in industrial safety and local executive bodies of oblasts, cities of republican status, the capital:

      1) owners of gas filling stations - in the volumes necessary for subsequent wholesale sales to owners of group tank installations, gas filling points and gas filling stations, also retail sales to industrial consumers for the production of socially important food commodities, in household cylinders and (or) through group tank installations, gas filling points and autogas filling stations owned by them on the right of ownership and (or) other legal grounds;;

      2) owners of group tank installations who are subjects of socially significant markets - in the volumes necessary for subsequent retail sales to residential and municipal consumers through such group tank installations in accordance with their technological cycles;

      3) owners of gas filling points - in the volumes necessary for subsequent retail sale in household cylinders;

      4) owners of autogas filling stations - in the volumes necessary for subsequent retail sales through such autogas filling stations to consumers by refueling vehicles;

      5) industrial consumers using liquefied petroleum gas as a raw material for the production of petrochemical products - in the volumes necessary for use as a raw material in the production of petrochemical products.

      For the purposes of delivery to the persons referred to in subparagraph 5) of part one of this paragraph, propane-propylene and (or) butane-butylene fractions shall also be recognized as liquefied petroleum gas.

      The list of persons referred to in subparagraph 5) of part one of this paragraph shall be approved by the authorized body.

      6. The persons referred to in part one of paragraph 5 of this article, who have purchased liquefied petroleum gas within the supply plan for the purposes of its further realization, are obliged to sell the purchased liquefied petroleum gas exclusively within the territory of the oblast, the city of republican status, the capital for which it was allocated as part of the supply plan.

      7. When distributing the liquefied petroleum gas volumes between recipients of the oblast, the city of republican status, the capital, execution of applications for the supply of liquefied petroleum gas for subsequent retail sale shall be prioritized:

      1) through group tank installations;

      2) in household cylinders with unique codes assigned by household cylinder accounting systems;

      3) through gas filling stations.

      8. If an industrial consumer using liquefied petroleum gas as a raw material for the production of petrochemical products consumes only part of the fractions of liquefied petroleum gas, then the remaining fractions of liquefied petroleum gas are subject to distribution within the supply plan to the persons referred to in part one of paragraph 5 of this article, taking into account the shipment from the production facilities of such an industrial consumer and the time required for extraction of liquefied petroleum gas fractions by it.

      9. The provisions of this article do not apply to owners of liquefied petroleum gas:

      1) produced outside the territory of the Republic of Kazakhstan from raw gas produced in the Republic of Kazakhstan, on the basis of international treaties of the Republic of Kazakhstan;

      2) produced within the framework of a partnership in gas and gas supply throughout implementation of the investment project for the processing of raw gas in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan during the payback period of the project specified in the relevant investment contract.

      Footnote. Chapter 6 has been supplemented by Article 27-1 pursuant to the Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.07.2018 No. 173-VI (enforcement, see art. 2); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (enforcement, see art. 2).

Article 28. Retail sale of liquefied petroleum gas

      1. Retail sale of liquefied petroleum gas is carried out by:

      1) owners of gas filling stations in the case of retail sale through filling storage tanks of liquefied petroleum gas to domestic, municipal and industrial consumers, as well as in the case of retail sale of liquefied petroleum gas to household and communal consumers in household cylinders;

      2) owners of gas filling stations in case of retail sale of liquefied petroleum gas to household and municipal consumers in household cylinders;

      3) owners of group tank installations in case of retail sale of liquefied petroleum gas to household and municipal consumers through group tank installations;

      At the same time, fractions of liquefied petroleum gas (butanes), which settle in the containers of group tank installations during the winter, can be sold to other consumers of liquefied petroleum gas in accordance with the procedure for the retail sale and use of commercial and liquefied petroleum gas, determined by the authorized body;

      4) owners of gas filling stations in the case of retail sales by filling motor vehicles with liquefied petroleum gas;

      5) producers, owners of liquefied petroleum gas produced in the process of processing of hydrocarbon raw materials owned by them or on other legal grounds, owners of liquefied petroleum gas produced outside the territory of the Republic of Kazakhstan and imported for consumption into the territory of the Republic of Kazakhstan, in case of retail sale of liquefied petroleum gas to industrial consumers.

      2. Owners of group tank installations are obliged to ensure their safety and good technical condition.

      3. Connection of gas equipment of individuals and legal entities to the liquefied petroleum gas supply system, modernization and (or) reconstruction of the facilities of the liquefied petroleum gas supply system, as well as changes in the technological connection scheme are carried out by the owners of group tank installations at the expense of such persons.

      4. Retail sale of liquefied petroleum gas to consumers through group tank installations is carried out on the basis of an agreement for the retail sale of liquefied petroleum gas between the consumer and the owner of group tank installations.

      5. Retail sales of liquefied petroleum gas in household cylinders shall be carried out by the owners of gas filling stations and gas filling points, who are obliged to provide serviceable condition of household cylinders.

      Alongside this, filling of household cylinders with liquefied petroleum gas shall be allowed only at gas filling stations and gas filling points.

      6. Owners of gas filling stations and gas filling points are obliged to:

      1) carry out subscriber accounting of consumers purchasing liquefied petroleum gas in household cylinders;

      2) inspect filled household cylinders for technical serviceability;

      3) identify household cylinders with a unique code assigned by household cylinder accounting systems and (or) the trademark of the owner of the gas filling station and gas filling point;

      4) issue a quality guarantee certificate for each household cylinder sold to consumers;

      5) provide emergency and scheduled maintenance of gas-cylinder installations.

      7. It is forbidden:

      1) storage and (or) use of liquefied petroleum gas in household cylinders in residential multi-apartment buildings with more than two floors;

      2) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

      3) the use of gas filling points and gas filling stations for the sale of liquefied petroleum gas simultaneously by two or more individuals and (or) legal entities;

      4) refilling of household cylinders with liquefied petroleum gas at gas filling stations.

      8. Owners of group tank installations operating in-house gas equipment designed to supply liquefied petroleum gas to gas consuming systems of consumers are required to ensure its safety and good technical condition.

      The provision of part one of this paragraph does not apply to gas equipment located inside the housing.

      Footnote. Article 28 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced from 02.03.2022); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (enforcement, see art. 2).

Article 29. Accounting for liquefied petroleum gas

      1. The accounting of liquefied petroleum gas at filling stations, gas-filling stations, gas-filling items and group tank installations shall be carried out in accordance with the order for retail sales and use of commercial and liquefied petroleum gas, approved by the authorized body.

      2. Accounting of the liquefied petroleum gas, sold to customers shall be carried out on the metering instruments, with the exception of case, provided by subparagraph 2) of paragraph 3 of this Article.

      3. Accounting of the liquefied petroleum gas, sold to domestic customers through the grouped tank installations shall be carried out by volumetric method:

      1) on individual metering instruments;

      2) according to consumption norms approved by local executive bodies of oblasts, cities of republican significance and the capital - in the absence of individual meters, their malfunction or non-compliance with the parameters of gas equipment.

      4. Provisions of paragraphs 2 and 3 of this Article shall not extend to the liquefied petroleum gas, sold to customers in domestic bottles.

      5. Rules for identification of household cylinders and functioning of accounting systems for household cylinders establish:

      1) requirements for accounting systems for household cylinders and procedure for confirming their compliance with such requirements;

      2) the grounds and procedure for recognizing household cylinder accounting systems as not complying with the established requirements;

      3) the procedure for synchronizing the accounting systems for household cylinders with the information system of the authorized body;

      4) requirements for household cylinders and the procedure for their identification;

      5) the conditions under which household cylinders are registered in the household cylinder accounting system;

      6) the procedure for accounting of household cylinders in the accounting system for household cylinders.

      Footnote. Article 29 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 239-V dated 29.09.2014 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); № 173-VI as of 04.07.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 7. SAFETY PROVISION OF THE GAS SUPPLY SYSTEMS

Article 30. Safety provision of the gas supply systems

      1. Safety provision of the gas supply systems shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of industrial, fire security, emergencies of natural and man-induced character and environmental legislation of the Republic of Kazakhstan.

      2. Owners of the objects of gas supply systems shall secure their safety operation and proper condition, perform maintenance activities or conclude agreement on the technical services of the objects, belonged to them.

      3. Individuals and legal entities, carrying out maintenance activities of the objects of gas supply systems shall secure their quality and timely execution.

      4. Owners of the chimney and air flues, sealing engineering services of the buildings, premises shall secure their proper technical condition.

      5. Gas transportation, gas distribution organizations and owners of group tank installations are required to have an emergency dispatch service with a round-the-clock operation, including weekends and holidays.

      6. Gas transportation, gas distribution organizations and owners of group tank installations have the right, on a contractual basis, to involve the emergency dispatch service of other organizations to eliminate emergency situations.

      7. Objects of gas supply systems shall be the objects of uninterrupted power supply. Organisations of power supply shall be prohibited to carry out performance measures on restriction of established limits of power consumption on the objects of gas supply systems without securing approval of organisations, operating the objects of gas supply systems.

      8. Operation of single right of way by two and more organisations shall be prohibited.

      Footnote. Article 30 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 No. 96-VII (shall be enforced sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 31. State control in the field of gas and gas supply

      State control in the field of gas and gas supply is carried out in the form of an inspection and preventive control with a visit to the subject (object) of control in accordance with the Entrepreneurial Code of the Republic of Kazakhstan.

      Footnote. Article 31 as amended by Law of the Republic of Kazakhstan № 156-VI as of 24.05.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication).

Article 32. Protective zone of objects of gas supply system

      1. Protective zones shall be established for the purpose of public safety provision, prevention of environmental harm, as well as arrangement of conditions for the safe operation of the objects of gas supply systems in the territories, adjacent to them. One protective zone shall be established for the single right of way.

      2. The boundaries of protective zones’ of objects of gas supply systems shall be established in accordance with requirements of technical regulations.

      3. In the protective zone of objects of gas supply systems, the construction, erecting, ground, loading and unloading works, prospecting works, linked with installation of cased holes and surface holes, development of the sites, motor vehicle parks, locating a market, storage of materials, execution of obstacles and hoardings, discharge and draining of caustic corrosive and fuel and lubrication materials shall be prohibited without written permission, issued by an organisation, operating the objects of gas supply systems.

      4. Persons, carrying out economic activity without written permission of organisation, operating the objects of gas supply systems shall bear the liability for violations of safety requirements in the protective zone.

Chapter 8. FINAL AND TRANSITIONAL PROVISIONS

Article 33. Liability for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on gas and gas supply

      Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on gas and gas supply shall entail liability, established by the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 34. Transitional provisions

      1. This Law shall be applied to relations, arising after its enforcement, with the exception of cases, provided by paragraph 2 of this Article.

      2. In relation to the buy and sell agreement of the raw, commercial and (or) liquefied petroleum gas, as well as on the technical services of gas-consuming systems and gas facilities of municipal and domestic customers, concluded before enforcement of this Law for a period of more than one calendar year, a seller or performer shall carry out their renegotiation subject to provisions of this Law until 31 December 2012.

      Provision of this paragraph shall not extend to buy and sell agreements of the raw, commercial and (or) liquefied petroleum gas, concluded within the frame of implementation of international agreements of the Republic of Kazakhstan.

      3. Legal entities, carrying out operation of gas-filling station, grouped tank installations, as well as wholesale and retail trade of the liquefied petroleum gas in the territory of the Republic of Kazakhstan shall bring their activity into conformity with this Law and undergo the accreditation procedures for up to 1 July 2012 for continuation of mentioned activity as gas-network organisations.

      4. To establish that:

      1) paragraph 5 of Article 20 of this Law is valid from March 2, 2022 to July 1, 2022 in the following wording:

      "5. The marginal price of liquefied petroleum gas sold under the supply plan outside commodity exchanges is set quarterly and is valid throughout the territory of the Republic of Kazakhstan.";

      1-1) subparagraph 1) of paragraph 1 of Article 27 of this Law shall be valid until June 30, 2024 and shall read as follows:

      1) producers of liquefied petroleum gas - through loading racks of liquefied petroleum gas production facilities;

      2) paragraph 11 of Article 27-1 of this Law shall be valid from January 1, 2022 to September 1, 2023 and shall read as follows:

      "11. The right to purchase liquefied petroleum gas sold within the framework of the supply plan belongs to:

      1) owners of gas filling stations;

      2) owners of group tank installations;

      3) owners of LPG dispensers;

      4) owners of gas stations;

      5) industrial consumers using liquefied petroleum gas as a raw material for production of petrochemical products.

      The list of industrial consumers specified in subparagraph 5) of part one of this paragraph is approved by the authorized body in accordance with the rules for formation of a plan for supply of liquefied petroleum gas to the domestic market of the Republic of Kazakhstan.".

      5. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
      Footnote. Article 34 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 No. 177-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 29.06.2023 No. 13-VIII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 35. The order of enforcement of this Law

      This Law shall enter into force upon expiry of ten calendar days after its first official publication, with the exception of:

      1) subparagraphs 3) and 4) of paragraph 1 of Article 9, Articles 14, 15, paragraph 3, subparagraph 2) of paragraph 5 of Article 22, paragraphs 2 and 3 of Article 26 that shall be enforced from 1 April 2012;

      2) subparagraph 6) of Article 5, paragraphs 4 and 7 of Article 20 that shall be enforced from 1 June 2012;

      3) subparagraph 18) of Article 6, paragraph 2 and 4 of Article 17, paragraph 1 of Article 23, paragraph 1 of Article 24, paragraphs 1-3, 5-7 of Article 27, subparagraphs 2) and 3) of paragraph 7 of Article 28 that shall be enforced from 1 July 2012;

      4) subparagraph 1 of paragraph 7 of Article 28 that shall be enforced from 1 July 2013.

The President


of the Republic of Kazakhstan

N. Nazarbayev


Газ және газбен жабдықтау туралы

Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы.

      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 35-баптан қараңыз.
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiк", "Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiк" деген сөздер тиісінше "газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік", "Газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 04.07.2013 № 131-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      Осы Заң Қазақстан Республикасында газ және газбен жабдықтау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеудің құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық негіздерін айқындайды және Қазақстан Республикасының газға деген ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін тиімді, сенімді және қауіпсіз пайдалану үшін жағдай жасауға бағытталған.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

      1) автогаз құю станциясы – сұйытылған мұнай газын сақтауға және оны отын ретінде пайдаланатын көлік құралдары иелеріне бөлшек саудада өткізуге арналған технологиялық кешен;

      2) автогаз толтыру компрессорлық станциясы – тауарлық газды сұйытуға, сақтауға және оны отын ретінде пайдаланатын көлік құралдарының иелеріне бөлшек саудада өткізуге арналған технологиялық кешен;

      3) алып тасталды – ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4) бөлшек саудада өткізу – тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын одан әрі өткізу мақсатынсыз, өз мұқтаждықтары үшін Қазақстан Республикасының аумағында тұтынушыларға өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

      5) бірыңғай техникалық дәліз – бір трасса бойымен қатар салынған, бірыңғай бағытта (көліктік лекте) тауарлық газды тасымалдауды қамтамасыз ететін магистральдық газ құбырларының (немесе учаскелерінің) және магистральдық газ құбырлары жүйелерінің (оның ішінде әртүрлі қысымдағы жүйелерінің) жиынтығы;

      6) газ – шикі, тауарлық, сұйытылған мұнай газы және сұйытылған табиғи газ;

      7) газбен жабдықтау – тауарлық, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау және өткізу саласындағы қызмет;

      8) газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің күзет аймағы – пайдаланудың қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету және оларды зақымдау мүмкіндігін болдырмау мақсатында газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің айналасына орнатылатын айрықша пайдалану жағдайындағы аумақ;

      9) газбен жабдықтау жүйесі – тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын өндіруге, тасымалдауға (тасуға), сақтауға, өткізуге және тұтынуға арналған технологиялық өзара байланысты объектілер кешені;

      10) газдандыру – тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерінде, өнеркәсіптік, ауыл шаруашылығы және өзге де объектілерде тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын отын ретінде пайдалануға бағытталған іс-шаралар кешені;

      11) газ жабдығы – газ құбырларының құрамдас элементтері ретінде пайдаланылатын, толықтай зауытта дайындалатын техникалық бұйымдар (компенсаторлар, конденсат жинақтары, сақтандыру-ығыстыру арматурасы, құбыржолдық бекітпе арматура), сондай-ақ газ пайдаланушы қондырғылар (газ аспаптары, пештері мен плиталары);

      12) газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік – Қазақстан Республикасына тиесілі ілеспе газды тереңдетіп өңдеуді және өзара тиімді жағдайларда қосылған құны жоғары өнім өндіруді қамтамасыз ету жөніндегі стратегиялық және әлеуметтік міндеттерді шешу үшін мемлекет пен инвестордың өзара іс-қимыл жасау нысаны;

      13) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      14) газ құбыры – бекітпе арматурасы бар, бір-бірімен қосылған құбырлардан тұратын және газ тәріздес немесе екі фазалық күйдегі газды тасымалдауға арналған құрылыс;

      15) газ тарату жүйесі – газ құбырларынан (желілік бөліктен) және олармен ұштасып жатқан объектілерден тұратын, тауарлық газды магистральдық газ құбырынан газ тұтыну жүйелеріне дейін тасымалдауға арналған технологиялық өзара байланысты құрылыстар кешені;

      16) газ тарату ұйымы – тауарлық газды газ тарату жүйесі арқылы тасымалдауды, газ тарату жүйесін техникалық пайдалануды, сондай-ақ осы Заңда белгіленген шарттарда тауарлық газды көтерме және бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын заңды тұлға;

      17) газ тасымалдау ұйымы – осы Заңда белгіленген шарттарда тауарлық газды жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары арқылы тасымалдау және (немесе) тауарлық газды тауарлық газ қоймаларында сақтау жөніндегі қызметтерді көрсететін заңды тұлға;

      18) газ толтыру пункті – сұйытылған мұнай газын сақтауға, тұрмыстық баллондарға қотару мен құюға, сондай-ақ тұрмыстық баллондарды жөндеуге және кәдеге жаратуға арналған инженерлік құрылысжай;

      19) газ толтыру станциясы – сұйытылған мұнай газын сақтауға, теміржол цистерналарына, автогаз тасымалдағыштарға, тұрмыстық баллондарға қотаруға және құюға, сондай-ақ тұрмыстық баллондарды жөндеуге және кәдеге жаратуға арналған технологиялық өзара байланысты өндірістік және өзге де объектілер кешені;

      20) газ тұтыну жүйесі – газ тарату жүйесінен тауарлық газды немесе топтық резервуарлық қондырғыдан сұйытылған мұнай газын қабылдауға, сондай-ақ оларды отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалануға арналған газ құбырлары (желілік бөлік) мен газ жабдығы кешені;

      21) есепке алу аспаптары – мынадай функцияларды: газды өлшеуді, жинауды, сақтауды, оның шығысы, көлемі, температурасы, қысымы және аспаптардың жұмыс уақыты туралы ақпарат көрсетуді орындайтын өлшеу құралдары мен басқа да техникалық құралдар;

      22) жалғастырушы газ құбыры – шикі газды келісімшарттық аумақтан газ өңдеу зауытына немесе шикі газды өнеркәсіптік тұтынушыға дейін тасымалдауға не тауарлық газды газ өңдеу зауытынан магистральдық газ құбырына дейін тасымалдауға арналған газ құбыры;

      23) кәсіпшілік газ құбыры – газды келісімшарттық аумақ шегінде тасымалдауға арналған газ құбыры;

      24) коммуналдық-тұрмыстық тұтынушы – тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын одан әрі өткізу мақсатынсыз, кәсіпкерлік, коммерциялық емес немесе өзге қызметті жүзеге асыру кезінде коммуналдық-тұрмыстық мұқтаждар үшін сатып алатын жеке немесе заңды тұлға;

      25) алып тасталды – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      26) көтерме саудада өткізу – тауарлық, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды одан әрi өткiзу мақсатында iшкi нарықта не Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерде өткiзу жөнiндегi, сондай-ақ газ тарату ұйымының газын нормативтік техникалық ысыраптарға және электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушыларға өткізген жағдайлардағы кәсiпкерлiк қызмет;

      27) Қазақстан Республикасының ішкі қажеттіліктері – Қазақстан Республикасының аумағында тұтынуға қажетті тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газының көлемі;

      28) магистральдық газ құбыры – тасымалданатын газдың қысымын арттыруды және төмендетуді қамтамасыз ететін бір немесе бірнеше газ құбырынан (желілік бөліктен) және олармен ұштасып жатқан объектілерден, телебасқару, байланыс құралдарынан және өзге де коммуникациялардан тұратын, тауарлық газды тасымалдауға арналған инженерлік құрылыс. Магистральдық газ құбыры объектілерінің құрамы жобалық құжаттамада және техникалық регламенттер талаптарында айқындалады;

      28-1) мұнай-газ-химия өнімдері – химиялық процестерді жүзеге асыру арқылы көмірсутек шикізатынан алынатын және дайын өнім немесе кейіннен химиялық түрлендіру үшін шикізат ретінде пайдаланылатын өнім;

      29) өндіруші – тауарлық, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды өндіруді жүзеге асыратын заңды тұлға;

      30) өнеркәсіптік тұтынушы – өнеркәсіп өндірісінде отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалану үшін газ сатып алатын заңды тұлға;

      30-1) өнеркәсіптік тұтынушы-инвестор – мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобаларды іске асыру мақсатында өнеркәсіптік өндірісте отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалану үшін тауарлық газды сатып алатын және уәкілетті орган бекітетін тізбеге енгізілген заңды тұлға, сондай-ақ тұтынушыларға одан әрі өткізу мақсатында сығымдалған және (немесе) сұйытылған табиғи газ өндіру үшін тауарлық газды сатып алатын заңды тұлға;

      31) сұйытылған мұнай газы – жеңіл көмірсутегілердің (пропан-бутан фракциясының, пропанның, бутанның) тасымалдау және сақтау мақсатында сұйық күйге ауыстырылған, құрамдастарының сапалық және сандық құрамы бойынша техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай келетін қоспасы;

      31-1) сұйытылған мұнай газын өндірушінің өндірістік объектісі – көмірсутек шикізатын қабылдауға, Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес келетін сұйытылған мұнай газын өндіруге, сақтауға, қотаруға, құюға, айдауға, тасымалдауға, тиеп-жөнелтуге және өткізуге арналған технологиялық жабдықты, резервуарлық паркті, сұйытылған мұнай газын автомобиль, сондай-ақ теміржол (бар болған кезде) арқылы құю эстакадаларын, техникалық құрылғылар мен коммуникацияларды қамтитын ғимараттар мен құрылысжайлар кешені;

      32) сұйытылған табиғи газ – құрамында метаны басым көмірсутегілердің тасымалдау және сақтау мақсатында сұйық күйге ауыстырылған, шикі газды өңдеу өнімі болып табылатын және құрамдастарының сапалық және сандық құрамы бойынша техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай келетін көпқұрамдас қоспасы;

      33) тасымалдау – газ құбырлары арқылы шикі немесе тауарлық газды айдаудың технологиялық процесі;

      34) тауарлық газ – құрамында метаны басым көмірсутегілердің газ тәріздес күйде болатын, шикі газды өңдеу өнімі болып табылатын және құрамдастарының сапалық және сандық құрамы бойынша техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сай келетін көпқұрамдас қоспасы;

      34-1) тауарлық газды, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды өндіру – тауарлық газды, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды алуды қамтамасыз ететін, көмірсутек шикізатын және (немесе) оны қайта өңдеу өнімдерін қайта өңдеу жөніндегі жұмыстар кешені;

      35) тауарлық газ қоймасы – тауарлық газды сақтауға арналған, технологиялық өзара байланысты өндірістік және өзге де объектілер кешені;

      36) топтық резервуарлық қондырғы – ыдыстар тобынан, сақтандыру-бекіту және реттеу арматурасынан, газ құбыржолдарынан тұратын және сұйытылған мұнай газын сақтауға және газ тұтыну жүйелеріне беруге арналған инженерлік құрылысжай;

      36-1) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйесі – тұрмыстық баллондардың айналымы және тұрмыстық баллондарда өткізілетін сұйытылған мұнай газының көлемі туралы ақпаратты автоматты түрде жинауға, өңдеуге, сақтауға және беруге арналған техникалық құрылғылар мен бағдарламалық қамтылым кешені;

      37) тұрмыстық тұтынушы – тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын кәсіпкерлік қызметте пайдалану және оларды одан әрі өткізу мақсатынсыз, тұрмыстық мұқтаждар үшін сатып алатын жеке тұлға;

      38) тұтыну нормасы – есепке алу аспаптары жоқ тұрмыстық тұтынушылар үшін өздері тұтынған тауарлық немесе сұйытылған мұнай газының орташа айлық көлемін көрсететін есептік шама;

      39) тұтынушы – тұрмыстық, коммуналдық-тұрмыстық, өнеркәсіптік тұтынушы, өнеркәсіптік тұтынушы-инвестор немесе электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушы, ірі коммерциялық тұтынушы, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлға;

      40) уәкілетті орган – газды өндіруді, тасымалдауды (тасуды), сақтауды және көтерме саудада өткізуді, сондай-ақ тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді және тұтынуды мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

      40-1) уәкілетті органның ақпараттық жүйесі – жер қойнауын пайдалану саласындағы ақпаратты жинауға, сақтауға, талдауға және өңдеуге арналған "Қазақстан Республикасының жер қойнауын пайдалануды басқарудың бірыңғай мемлекеттік жүйесі" интеграцияланған ақпараттық жүйесі;

      41) ұлттық оператор – акцияларының (қатысу үлестерінің) бақылау пакетінің меншік иесі мемлекет не ұлттық басқарушы холдинг, ұлттық компания немесе Ұлттық әл-ауқат қорының тобына кіретін компания болып табылатын, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын және Қазақстан Республикасының тауарлық газға деген ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз ету мақсатында газ және газбен жабдықтау саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

      42) шикі газ – қалыпты атмосфералық температура мен қысым кезінде жер қойнауынан газ тәріздес күйде алынатын, үлес салмағына қарамастан кез келген көмірсутектер, оның ішінде тазартылмаған табиғи, ілеспе, қатпарлы газ, көмір қабаттарындағы метан, сондай-ақ олардың құрамындағы көмірсутекті емес газдар;

      42-1) ірі коммерциялық тұтынушы – өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторды және электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушыны қоспағанда, тауарлық газды өз қызметінде пайдалану үшін сатып алатын, осы Заңның 8-бабының 4-1-тармағында белгіленген өлшемшарттарға сай келетін заңды тұлға;

      43) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      44) электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушы – "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес электр станцияларының тізбесіне енгізілген, электр энергиясын өндіру үшін отын ретінде тауарлық газды пайдаланып жүрген немесе пайдаланатын заңды тұлға.

      Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.04.2016 № 506-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 173-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзге қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

      1. Осы Заң газ және газбен жабдықтау саласындағы қатынастарға қолданылады.

      2. Осы Заңның ережелері:

      1) сұйытылған мұнай газын сыйымдылығы бір килограмнан аз баллондарда өткізу кезінде туындайтын;

      2) мұнай өнімдерін өндірушілер технологиялық қажеттіліктерге өндіретін және пайдаланатын газды өндіру және оның айналымы саласындағы қатынастарға қолданылмайды.

      Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі мақсаттары, қағидаттары мен міндеттері

      1. Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік реттеудің мақсаттары Қазақстан Республикасының энергетикалық және экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсарту болып табылады.

      2. Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік реттеу:

      1) газбен жабдықтаудың қауіпсіздігі мен сенімділігі;

      2) газ ресурстарын пайдаланудың ұтымдылығы;

      3) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін тауарлық және сұйытылған мұнай газымен Қазақстан Республикасының ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз етудің басымдығы;

      4) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан объектілерді газдандыру басымдығы;

      5) газ және газбен жабдықтау саласындағы баға саясатының теңгерімділігі қағидаттарына негізделеді.

      3. Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік реттеудің міндеттері:

      1) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесін құру;

      2) Қазақстан Республикасының тауарлық және сұйытылған мұнай газына деген ішкі қажеттіліктерін іркіліссіз қамтамасыз ету үшін жағдай жасау;

      3) Қазақстан Республикасында тұтынылатын отын-энергетика ресурстарының жалпы көлеміндегі тауарлық және сұйытылған мұнай газының үлесін ұлғайту;

      4) мұнай-газ-химия өнеркәсібін дамыту бойынша жағдайлар жасау.

      Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. ГАЗ ЖӘНЕ ГАЗБЕН ЖАБДЫҚТАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚҰЗЫРЕТІ

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

      Қазақстан Республикасының Үкіметі:

      1) газ және газбен жабдықтау, сондай-ақ мұнай-газ-химия өнеркәсібі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

      2) ұлттық операторды айқындайды;

      3) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      4) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      5) - 13) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
      14) алып тасталды – ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      15) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);
      16) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

      17) тауарлық, сұйытылған мұнай газының және сұйытылған табиғи газдың экспортын реттейді;

      18) экспорттық және (немесе) транзиттік газ құбырларын салу туралы шешім қабылдайды;

      19) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

      Уәкілетті орган:

      1) газ және газбен жабдықтау, сондай-ақ мұнай-газ-химия өнеркәсібі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

      2) өз құзыретінің шегінде газ және газбен жабдықтау саласындағы қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

      3) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын дайындау тәртібін әзірлейді;

      4) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын әзірлейді;

      5) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасының іске асырылуын бақылауды жүзеге асырады;

      6) мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және тауарлық газдың бағаларын айқындау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      7) тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің, сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспары (бұдан әрі – өнім беру жоспары) шеңберінде тауар биржаларынан тыс көтерме және бөлшек саудада өткізудің шекті бағаларын, сондай-ақ оларды белгілеу қағидаларын бекітеді;

      7-1) мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобалардың тізбесін қалыптастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      7-2) өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті органмен, табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың жергілікті атқарушы органдарымен келісу бойынша мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобалардың тізбесін әзірлейді және бекітеді;

      8) газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде ілеспе газды инвесторларға берудің тәртібі мен шарттарын әзірлейді және бекітеді;

      9) ұлттық оператордың немесе дауыс беруші акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы ұлттық операторға тиесілі газ тасымалдау және (немесе) газ тарату ұйымдарының меншігіндегі тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілерін иеліктен шығаруды келіседі;

      10) тауарлық және сұйытылған мұнай газын өндіру, өткізу және тұтыну балансын жүргізуді ұйымдастырады;

      11) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің жұмыс режимдерін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыру тәртібін әзірлейді және бекітеді;

      12) тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізудің, сондай-ақ коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтынушы жүйелері мен газ жабдықтарына техникалық қызмет көрсетудің үлгілік шарттарын әзірлейді және бекітеді;

      13) тауарлық, сұйытылған мұнай және сұйытылған табиғи газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау, тиеп-жөнелту және өткізу мониторингі бойынша мәліметтер ұсынудың тәртібін әзірлейді және бекітеді;

      14) тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және пайдалану тәртібін әзірлейді және бекітеді;

      15) газ және газбен жабдықтау саласындағы техникалық регламенттерді әзірлейді;

      16) газ және газбен жабдықтау саласындағы нормативтік-техникалық құжаттарды әзірлейді және бекітеді;

      16-1) құзыреті шегінде стандарттау жөніндегі құжаттардың жобаларын қарауды, сондай-ақ стандарттау саласындағы уәкілетті органға енгізу үшін ұлттық, мемлекетаралық стандарттарды, ұлттық техникалық-экономикалық ақпарат сыныптауыштарын және стандарттау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу, өзгерістер енгізу, қайта қарау және күшін жою жөнінде ұсыныстар дайындауды жүзеге асырады;

      16-2) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын бекітеді;

      17) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      18) Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарын қалыптастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      18-1) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      18-2) Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарын қалыптастырады;

      18-3) Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарын қалыптастыру жөніндегі комиссия туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

      18-4) тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын есептеу мен бекіту қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      18-5) өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс бөлінген сұйытылған мұнай газын бөлу жөніндегі комиссия туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді;

      18-6) тұрмыстық баллондарды сәйкестендіру және тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелерінің жұмыс істеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      18-7) сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстырудың өңірлік коэффициенттерін есептеу және сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілерін пайдалану кезіндегі ысырапты есептеу әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

      18-8) өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс бөлінген сұйытылған мұнай газын бөлу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

      19) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);
      20) алып тасталды – ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      21) алып тасталды – ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      22) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 173-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.10.2018 № 184-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Газ және газбен жабдықтау саласындағы өзге де уәкілетті мемлекеттік органдардың құзыреті

      1. Алып тасталды – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      2. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті орган:

      1) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

      2) газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің қауіпсіздігі жөніндегі талаптарды әзірлейді және бекітеді;

      2-1) тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелері мен газ жабдығын қоспағанда, тұрмыстық баллондар мен газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін қауіпсіз пайдалану талаптарын сақтау бөлігінде газ және газбен жабдықтау саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

      2-2) газ толтыру станциялары, газ толтыру пункттері, автогаз құю станциялары иелерінің және өнеркәсіптік тұтынушылардың – қысыммен жұмыс істейтін түтіктерді сұйытылған мұнай газын сақтау үшін пайдаланатын олардың иелерінің тізілімін жүргізеді және өзінің интернет-ресурсында жариялайды;

      3) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      3. Алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      4. Табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган:

      1) тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің, сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде көтерме және бөлшек саудада өткізудің шекті бағаларын, сондай-ақ оларды белгілеу қағидаларын келіседі;

      1-1) мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобалардың тізбесін келіседі;

      2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      4-1. Өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті орган:

      1) мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобалардың тізбесін келіседі;

      2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      4-2. Мемлекеттік кіріс органы уәкілетті органға сұйытылған мұнай газының айналымы туралы ақпарат береді.

      5. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың, аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары:

      1) тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелерін және газ жабдығын қауіпсіз пайдалану талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

      1-1) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспары шеңберінде өткізілетін сұйытылған мұнай газы айналымына бақылауды жүзеге асырады;

      1-2) өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс бөлінген сұйытылған мұнай газының көлемдерін бөлуді уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүзеге асырады;

      1-3) сұйытылған мұнай газының көлемдерін бөлу жөніндегі комиссияларды құрады;

      1-4) сұйытылған мұнай газының көлемдерін бөлу жөніндегі комиссия туралы ережелерді әзірлейді және бекітеді;

      1-5) тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың алдағы тоқсанға сұйытылған мұнай газына деген қажеттілігін айларға бөле отырып, уәкілетті органға тоқсан сайын береді;

      1-6) топтық резервуарлық қондырғылар иелерінің тізілімін жүргізеді және интернет-ресурста жариялайды;

      2) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын іске асыруға қатысады;

      3) уәкілетті органға облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында сұйытылған мұнай газын тұтыну болжамын ұсынады;

      4) уәкілетті органға облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында сұйытылған мұнай газын өткізу және тұтыну жөніндегі мәліметтерді ұсынады;

      5) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасында газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін салу көзделген жер учаскелерін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен резервке қояды;

      6) газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін салу үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жер учаскелерін береді;

      6-1) елді мекен шекараларының шегінде тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың тұрмыстық баллондары мен газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін қауіпсіз пайдалану талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

      6-2) тауарлық және сұйытылған мұнай газын тұтыну нормаларын бекітеді;

      6-3) мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобалардың тізбесін келіседі;

      6-4) сұйытылған мұнай газын есепке алу аспаптарының көлемдік көрсеткіштерін массалық көрсеткіштерге ауыстыру коэффициенттерін бекітеді;

      7) Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелген өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асырады.

      Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.06.2020 № 347-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. ГАЗБЕН ЖАБДЫҚТАУ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІ ЖӘНЕ ДАМУЫ

8-бап. Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі

      1. Қазақстан Республикасының тауарлық газға деген ішкі қажеттіліктерін іркіліссіз қамтамасыз ету, газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін қауіпсіз пайдалану, тауарлық газдың тасымалдануын, сақталуын үздіксіз диспетчерлік бақылауды ұйымдастыру және оны есепке алудың бірыңғай жүйесін құру мақсатында Қазақстан Республикасында тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі қалыптастырылады.

      2. Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі жалғастырушы, магистральдық газ құбырларын, тауарлық газ қоймаларын, газ тарату және газ тұтыну жүйелерін, автогаз толтыру компрессорлық станцияларын және тауарлық газ өндіруге, тасымалдауға, сақтауға, өткізуге және тұтынуға арналған өзге де технологиялық объектілерді қамтиды.

      Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің құрамына кәсіпшілік газ құбырлары, тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелері, сұйытылған табиғи газды өндіруге және қайтадан газға айналдыруға, сондай-ақ сұйытылған мұнай газын тасуға, сақтауға, өткізуге және тұтынуға арналған технологиялық объектілер кірмейді.

      3. Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілері мемлекеттік немесе жеке меншікте болуы мүмкін.

      4. Мыналар:

      1) ұлттық оператор;

      2) тауарлық газды өндірушілер;

      3) өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушылар;

      4) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газдың меншік иелері;

      5) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері;

      6) газ тасымалдау және газ тарату ұйымдары;

      7) автогаз толтыру компрессорлық станцияларының иелері;

      8) тауарлық газдың өнеркәсіптік тұтынушылары;

      9) өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлар;

      10) электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушылар;

      11) ірі коммерциялық тұтынушылар;

      12) цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғалар тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің субъектілері болып табылады.

      4-1. Газ тұтыну жабдығының санына қарамастан, жылына 10 миллион текше метр және одан көп көлемде тауарлық газды сатып алатын заңды тұлғалар ірі коммерциялық тұтынушылар болып табылады.

      5. Уәкілетті орган тауарлық газды өндірушілердің, өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушылардың, Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газдың меншік иелерінің, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газдың меншік иелерінің, газ тасымалдау және газ тарату ұйымдарының есебін жүргізеді және тізбесін интернет-ресурста жариялайды.

      6. Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің тиімді жұмыс істеуі мақсатында тауарлық газды өндірушілер, газ тасымалдау және газ тарату ұйымдары тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерін пайдаланудың белгіленетін технологиялық режимдерін сақтауға міндетті.

      Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Ұлттық оператор

      1. Ұлттық оператор мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      1) газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысады;

      2) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын әзірлеуге және іске асыруға қатысады;

      3) осы Заңға сәйкес шикі және тауарлық газды сатып алуға мемлекеттің артықшылықты құқығын жүзеге асырады;

      4) осы Заңға сәйкес тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілерін, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілеріне ортақ меншік құқығындағы үлестерді және тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің меншік иелері-заңды тұлғалар акцияларының пакеттерін (қатысу үлестерін) сатып алуға мемлекеттің басым құқығын жүзеге асырады;

      5) тауарлық газдың іркіліссіз тасымалдануын және сақталуын, оның ішінде газ тасымалдау және газ тарату ұйымдарымен шарттар жасасу арқылы қамтамасыз етеді;

      6) тауарлық газды көтерме саудада өткізуді жүзеге асырады;

      7) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің технологиялық жұмыс режимін орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды қамтамасыз етеді;

      8) уәкілетті органға Қазақстан Республикасының аумағында тауарлық газды тасымалдау, сақтау және өткізу жөніндегі, мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде шикі және тауарлық газды сатып алу жөніндегі мәліметтерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тауарлық газға деген ішкі қажеттіліктерінің алдағы күнтізбелік жылға арналған болжамын ұсынады;

      9) тауарлық газды тасымалдау режимдерін басқару мен орнықтылығын қамтамасыз ету бойынша шектес мемлекеттердің газ тасымалдау жүйелерімен өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді;

      10) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесіндегі тауарлық газды коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесін құруды және оның жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;

      11) газ және газ конденсаты кен орындарында көмірсутектерді барлау мен өндіруді немесе өндіруді жүзеге асырады.

      2. Ұлттық оператор:

      1) осы Заңда белгіленген шарттармен тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілеріне қосылған тұтынушыларды тауарлық газбен іркіліссіз жабдықтауды қамтамасыз етуге;

      2) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасына сәйкес тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілерін салуды, пайдалануды, жаңғыртуды және (немесе) реконструкциялауды қамтамасыз етуге;

      3) энергия үнемдейтін және экологиялық таза технологиялар мен жабдықтарды тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің ұлттық оператор иелік ететін объектілерінде пайдалануды қамтамасыз етуге міндетті.

      3. Ұлттық оператордың немесе дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы ұлттық операторға тиесілі газ тасымалдау және (немесе) газ тарату ұйымдарының меншігіндегі тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектілері уәкілетті органмен келісім бойынша иеліктен шығарылуы мүмкін.

      Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелері

      1. Сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелері газ толтыру станцияларының, газ толтыру пункттерінің, топтық резервуарлық қондырғылардың, газ тұтыну жүйелерінің, автогаз құю станцияларының және сұйытылған мұнай газын тасуға, сақтауға, өткізуге және тұтынуға арналған өзге де технологиялық объектілердің жиынтығын білдіреді.

      2. Сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің объектілері мемлекеттік немесе жеке меншікте болуы мүмкін.

      3. Мыналар:

      1) сұйытылған мұнай газын өндірушілер;

      2) өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутегі шикізатын өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

      3) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

      4) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      5) өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі газ толтыру станцияларының, газ толтыру пункттерінің, топтық резервуарлық қондырғылардың және автогаз құю станцияларының осындай объектілерді пайдалануды жүзеге асыратын иелері;

      6) сұйытылған мұнай газын өнеркәсіптік тұтынушылар сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелерінің субъектілері болып табылады.

      Нақ сол тұлға бір мезгілде газ толтыру станциясының, газ толтыру пунктінің, топтық резервуарлық қондырғының және (немесе) автогаз құю станциясының иесі бола алады.

      4. Уәкілетті орган сұйытылған мұнай газын өндірушілерді есепке алуды жүргізеді және олардың тізбесін өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

      5. Мыналарға:

      1) екі және одан көп жеке және (немесе) заңды тұлғаның бір мезгілде нақ сол газ толтыру станцияларын пайдалануына;

      2) газ толтыру станциялары мен газ толтыру пункттері иелерінің сұйытылған мұнай газын сақтауға, қотару мен құюға арналған технологиялық өзара байланысты өндірістік және өзге де объектілерді, инженерлік құрылысжайларды үшінші тұлғаларға иеленуге және (немесе) пайдалануға беруіне тыйым салынады.

      Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

11-бап. Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы

      1. Қазақстан Республикасының аумағын газдандыру Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы Қазақстан Республикасының тауарлық және сұйытылған мұнай газына деген ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз етудің басымдығы ескеріле отырып, тауарлық және сұйытылған мұнай газын өндірудің, өткізудің және тұтынудың болжамды балансы негізінде әзірленеді.

      3. Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін орналастыру схемасын, салу, жаңғырту, және (немесе) реконструкциялау жоспарланған газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің тізбесі мен техникалық сипаттамасын, қажетті қаржы ресурстары мен олардың көздерін, тауарлық және сұйытылған мұнай газының перспективалы ресурстарын, сондай-ақ жұмыс істеп тұрған және салу жоспарланған газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері бойынша газ беру схемасын қамтиды.

      4. Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың тауарлық газды, оның ішінде сұйытылған табиғи газды қайтадан газға айналдыру процесінде алынған газды пайдалануының басымдығы ескеріле отырып әзірленеді.

      5. Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасының іске асырылуын қаржыландыру ұлттық оператордың табыстары, бюджет қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

      6. Газдандырудың бас схемасын іске асыру үшін жер учаскелерін резервке қою Қазақстан Республикасының Жер кодексінде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

12-бап. Газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін жобалау, салу, жаңғырту және (немесе) реконструкциялау

      1. Магистральдық газ құбырларын салу, жаңғырту және (немесе) реконструкциялау жобалары Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес уәкілетті органмен және өзге де мемлекеттік органдармен келісіледі.

      2. Алып тасталды – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Экспорттық және (немесе) транзиттік газ құбырларын салу туралы шешімді Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.

      4. Магистральдық газ құбырына, газ тарату жүйесіне немесе топтық резервуарлық қондырғыға қосылуға арналған техникалық шарттарды осындай объектіні пайдаланушы газ тасымалдау не газ тарату ұйымы немесе топтық резервуарлық қондырғының иесі береді. Бұл ретте берілген техникалық шарттар газбен жабдықтау жүйелерінің жаңадан салынып жатқан, жаңғыртылатын және (немесе) реконструкцияланатын объектілерін жобалау үшін негіз болып табылады.

      5. Газбен жабдықтау жүйелері объектілерін магистральдық газ құбырына, газ тарату жүйесіне немесе топтық резервуарлық қондырғыға қосуға байланысты шығыстар газбен жабдықтау жүйелерінің қосылатын объектілерінің иелері есебінен жүргізіледі.

      6. Тұтынушылардың жаңадан қосылатын және реконструкцияланатын газ жабдығы техникалық регламенттерге және нормативтік техникалық құжаттарға сәйкес орындалуға, сондай-ақ жобалық құжаттамамен қамтамасыз етілуге тиіс.

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 26.12.2019 № 284-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Газбен жабдықтау жүйелері объектілерін салу және пайдалану кезінде жер пайдалануды реттеу

      1. Газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін салу және пайдалану үшін берілетін жерлер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қала құрылысы және экологиялық талаптарға сәйкес келуге тиіс.

      2. Меншiк иесi немесе жер пайдаланушы газбен жабдықтау жүйелерінің объектілеріне кіру үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзiне меншiк немесе жер пайдалану құқығында тиесiлi жер учаскесiн шектеулi нысаналы пайдалану құқығын мүдделi жеке және заңды тұлғаларға беруге мiндеттi.

      3. Газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін күрделі жөндеу, оларға қызмет көрсету, оларды жаңғырту және (немесе) реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды орындау үшін осы объектілерді пайдаланатын ұйымға жер учаскелері Қазақстан Республикасының Жер кодексіне сәйкес уақытша жер пайдалануға беріледі.

4-тарау. ГАЗБЕН ЖАБДЫҚТАУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ

14-бап. Мемлекеттің газ және газбен жабдықтау саласындағы басым құқығы

      1. Энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және тауарлық газға ішкі қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында Қазақстан Республикасының басқа тұлғалардың алдында тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің иеліктен шығарылатын объектілерін, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілеріне ортақ меншік құқығындағы үлестерін және тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің меншік иелері – заңды тұлғалар акцияларының пакеттерін (қатысу үлестерін) сатып алуға басым құқығы (бұдан әрі – мемлекеттің басым құқығы) бар.

      2. Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес стратегиялық объектілерге жатқызылған объектілерге қатысты мемлекеттің басым құқығын іске асыру "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес стратегиялық объектілерге жатқызылмаған объектілерге қатысты мемлекеттің басым құқығын іске асыру осы баптың 4-6-тармақтарында көзделген тәртіппен ұлттық оператор арқылы жүзеге асырылады.

      4. Тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектісін, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісіне ортақ меншік құқығындағы үлесін және (немесе) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісінің меншік иесі-заңды тұлға акцияларының пакетін (қатысу үлесін) иеліктен шығаруды жүргізу ниеті бар тұлға ұлттық операторға осындай иеліктен шығарудың бағасын және өзге де шарттарын көрсете отырып, коммерциялық ұсыныс жібереді.

      5. Ұлттық оператор коммерциялық ұсыныс түскен күннен бастап бір ай мерзімде мемлекеттің басым құқығын іске асыру туралы немесе одан бас тарту туралы шешім қабылдайды және коммерциялық ұсыныс жіберген тұлғаны қабылданған шешім туралы жазбаша түрде хабардар етеді.

      6. Егер ұлттық оператор мемлекеттің басым құқығынан жазбаша түрде бас тартқан не бір ай мерзімде оны іске асыру ниеті туралы жазбаша хабарлама жібермеген жағдайда, онда осы баптың 4-тармағында көрсетілген тұлға тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесінің объектісін, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісіне ортақ меншік құқығындағы үлесін және (немесе) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісінің меншік иесі-заңды тұлға акцияларының пакетін (қатысу үлесін) өзге тұлғаларға иеліктен шығарып беруді жүзеге асыруға құқылы. Бұл ретте иеліктен шығару шартының осы баптың 4-тармағында көрсетілген тұлға үшін тиімділігі ол ұлттық операторға ұсынған шарттардан кем болмауға тиіс.

      7. Осы баптың ережелері мынадай жағдайларға:

      1) автогаз толтыру компрессорлық станцияларын және өнеркәсіптік тұтынушылардың және өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлардың газ тұтыну жүйелерін иеліктен шығаруға;

      2) бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында айналымға түсетін акцияларды иеліктен шығаруға;

      3) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерін, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілеріне ортақ меншік құқығындағы үлестерін және (немесе) тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектілерінің меншік иелері-заңды тұлғалар акцияларының пакеттерін (қатысу үлестерін):

      қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) кемінде тоқсан тоғыз пайызы тікелей немесе жанама түрде тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісінің меншік иесіне тиесілі болатын еншілес ұйымға;

      әрқайсысында қатысу үлестерінің (акциялар пакеттерінің) кемінде тоқсан тоғыз пайызы тікелей немесе жанама түрде белгілі бір тұлғаға тиесілі болатын заңды тұлғалар арасында беруге;

      4) егер осындай берудiң нәтижесiнде тұлға тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісінің меншік иесі – заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесiнiң (акциялар пакетiнiң) кемiнде 0,1 пайызына тiкелей немесе жанама түрде (үшiншi тұлғалар арқылы) билiк ету құқығын сатып алса, тауарлық газбен жабдықтаудың бірыңғай жүйесі объектісінің меншік иесі-заңды тұлғадағы акцияларды (қатысу үлестерiн) беруге қолданылмайды.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Мемлекеттің газ және газбен жабдықтау саласындағы артықшылықты құқығы

      1. Энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және тауарлық газға ішкі қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында Қазақстан Республикасының басқа тұлғалардың алдында Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына және жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға сәйкес жер қойнауын пайдаланушыларға тиесілі иеліктен шығарылатын шикі газды, сондай-ақ өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде жер қойнауын пайдаланушылар өндірген және өздеріне Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына және жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарға сәйкес тиесілі тауарлық газды сатып алуға артықшылықты құқығы (бұдан әрі – мемлекеттің артықшылықты құқығы) бар.

      2. Мемлекеттің артықшылықты құқығын іске асыру ұлттық оператор арқылы жүзеге асырылады.

      3. Мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі газдың бағасы:

      1) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес есептелетін шикі газ көлемінің бірлігін өндірудің өндірістік өзіндік құны негізінде айқындалатын шикі газ өндіруге арналған шығыстарды;

      2) шикі газды ұлттық операторға өткізетін жерге дейін тасымалдауға арналған шығыстарды;

      3) он пайыздан аспайтын мөлшердегі рентабельділік деңгейін қамтиды.

      4. Осы баптың 4-1-тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын тауарлық газдың бағасы:

      1) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес есептелетін шикі газ көлемінің бірлігін өндірудің өндірістік өзіндік құны негізінде айқындалатын шикі газ өндіруге арналған шығыстарды;

      2) шикі газдан тауарлық газды өндіруге арналған шығыстарды;

      3) тауарлық газды ұлттық операторға өткізетін жерге дейін тасымалдауға арналған шығыстарды;

      4) он пайыздан аспайтын мөлшердегі рентабельділік деңгейін қамтиды.

      4-1. 2023 жылғы 1 қаңтардан кейін жасалған жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт бойынша өз қызметін жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар өндіретін тауарлық газдың бағасы көрсетілген күнге дейін жер қойнауын пайдалануға арналған өзге келісімшарттар (лицензиялар) шеңберінде шикі газ өндіру жүзеге асырылмаған жер қойнауы учаскесіне (учаскелеріне) қатысты:

      1) ұлттық операторға тауарлық газды өткізудің болжамды орнынан Қазақстан Республикасының шекарасына дейін тауарлық газды магистральдық газ құбыржолдары жүйесі арқылы тасымалдауға арналған шығыстар;

      2) тауарлық газды жер қойнауын пайдаланушыдан ұлттық операторға тауарлық газды өткізудің болжамды орнына дейін тасымалдауға арналған шығыстар;

      3) ұлттық оператордың он пайызға дейінгі мөлшердегі рентабельділік нормалары шегеріле отырып, тауарлық газды көтерме саудада өткізудің шекті бағалары мен тауарлық газдың экспорттық бағаларының орташа арифметикалық мәні негізге алынып, көмірсутектер кен орнын әзірлеу мен шикі газды қайта өңдеудің күрделілігі ескеріле отырып айқындалады.

      Осы тармақта көзделген тауарлық газдың бағасын айқындау тәртібі өз қызметін 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін жасалған (берілген) жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт (лицензия) бойынша жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар өндіретін тауарлық газдың осындай жер қойнауын пайдаланушының ұлттық операторға жылдық тауарлық газды өткізу көлемінің 2023 жылдың алдындағы қатарынан күнтізбелік бес жылдағы орташа арифметикалық мәнінен асатын көлемдеріне де қолданылады.

      5. Мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және тауарлық газдың бағасын жер қойнауын пайдаланушы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес айқындайды және ол уәкілетті органның сараптауына және бекітуіне жатады.

      6. Шикі және (немесе) тауарлық газды иеліктен шығаруды жүргізуге ниеті бар жер қойнауын пайдаланушылар уәкілетті органға мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және (немесе) тауарлық газ бағасының құжатпен расталған есеп-қисаптарын алдағы жылдың 1 қаңтарынан кешіктірілмейтін мерзімде сараптамаға жібереді.

      7. Мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және (немесе) тауарлық газ бағасының есеп-қисаптарын сараптау нәтижелері бойынша уәкілетті орган материалдарды алған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмейтін мерзімде жыл сайын 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және (немесе) тауарлық газ бағасын бекітеді және жер қойнауын пайдаланушыға шикі және (немесе) тауарлық газ бағасын бекіту туралы хабарлама не оны өзгерту қажеттігі туралы дәлелді қорытынды жібереді.

      8. Жер қойнауын пайдаланушылар мемлекеттің артықшылықты құқығын сақтауға міндетті.

      9. Шикі және (немесе) тауарлық газды иеліктен шығаруды жүргізуге ниеті бар жер қойнауын пайдаланушылар жоспарланған кезең басталғанға дейін бес айдан кешіктірілмейтін мерзімде, ұлттық операторға:

      1) иеліктен шығарылатын шикі және (немесе) тауарлық газдың көлемін;

      2) иеліктен шығарылатын шикі және (немесе) тауарлық газдың бекітілген бағасын;

      3) шикі және (немесе) тауарлық газдың жеткізілу пунктін көрсете отырып, коммерциялық ұсыныс жібереді.

      10. Ұлттық оператор коммерциялық ұсыныс алынған күннен бастап бір ай мерзімде мемлекеттің артықшылықты құқығын іске асыру немесе одан бас тарту туралы шешім қабылдайды және осы мерзімде коммерциялық ұсыныс жіберген тұлғаны қабылданған шешім туралы жазбаша түрде хабардар етеді.

      11. Егер ұлттық оператор мемлекеттің артықшылықты құқығын іске асырудан жазбаша түрде бас тартқан не оны іске асыру ниеті туралы жазбаша хабарламаны бір ай мерзімде жібермеген жағдайда, тауарлық газдың меншік иесі, жер қойнауын пайдаланушы осы Заңның талаптарына сәйкес өзге тұлғаларға шикі және (немесе) тауарлық газды иеліктен шығаруды жүзеге асыруға құқылы.

      12. Ұлттық оператор мемлекеттің артықшылықты құқығын іске асырған кезде жер қойнауын пайдаланушылар мен ұлттық оператор арасында жасалатын шарттар күнтізбелік бір жылдан асатын мерзімге жасалуы мүмкін.

      13. Тараптардың келісімі бойынша көрсетілген шарттарға иеліктен шығарылатын шикі және (немесе) тауарлық газдың көлемін ұлғайтуды және (немесе) осы баптың 5–7, 9 және 10-тармақтарында көзделген рәсімдерді сақтамай, шарттардың қолданылу мерзімдерін ұзартуды көздейтін өзгерістер енгізілуі мүмкін.

      13-1. Егер келесі жылы мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық оператор сатып алатын шикі және (немесе) тауарлық газдың бағасы тараптардың келісімі бойынша өзгермесе, онда шарттар осы баптың 5 – 7, 9 және 10-тармақтарында көзделген рәсімдер сақталмай жасалуы мүмкін.

      14. Осы баптың ережелері мыналарды:

      1) газ және (немесе) газ конденсаты кен орындарында өндірілетін шикі газды;

      2) газ және (немесе) газ конденсаты кен орындарында өндірілетін шикі газдан өндірілген тауарлық газды;

      3) сұйытылған табиғи газды және оны қайтадан газға айналдыру процесінде алынған тауарлық газды;

      4) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес өткізілетін шикі газды;

      5) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газды;

      6) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газды;

      7) газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде жасалатын шарттың негізінде өндірілген тауарлық газды;

      8) ережелері иеліктен шығарылатын шикі және (немесе) тауарлық газды сатып алуға мемлекеттің артықшылықты құқығын көздейтін, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие болатын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) шеңберінде жер қойнауын пайдаланушы өндіріп алған (өндірген) шикі және (немесе) тауарлық газды иелiктен шығару жағдайларына қолданылмайды.

      Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.06.22 № 21-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 25.12.2017 № 122-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Ілеспе газбен байланысты қатынастарды реттеу

      1. Мыналар:

      1) Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жер қойнауын пайдаланушы өндірген және Қазақстан Республикасына тиесілі;

      2) өндірілген ілеспе газға жер қойнауын пайдаланушының меншігі көзделген, жер қойнауын пайдалануға бұрын жасалған келісімшарттар бойынша жер қойнауын пайдаланушылар мемлекет меншігіне берген ілеспе газ мемлекеттің меншігінде болады.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген ілеспе газ уәкілетті орган айқындаған көлемде оның шешімімен уәкілетті орган белгiлеген тәртiппен және талаптармен газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде жасалатын шарттың негізінде тартылатын инвестордың меншігіне беріледі.

      3. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасына тиесілі ілеспе газдан тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын өндіретін жер қойнауын пайдаланушылар уәкілетті органның шешімі бойынша тараптар келіскен бағамен газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде одан әрі пайдалану үшін тауарлық газды ұлттық операторға немесе тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын тартылатын инвесторға береді.

      4. Газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде инвестор уәкілетті органмен жасасқан шарт, оның ішінде мынадай талаптарды:

      1) ілеспе газды тауарлық, сұйытылған мұнай газы және (немесе) сұйытылған табиғи газ етіп өңдеуді;

      2) Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасын ескере отырып, өндірілген тауарлық, сұйытылған мұнай газының және (немесе) сұйытылған табиғи газдың белгілі бір көлемін бірінші кезекте Қазақстан Республикасының ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін беруді қамтуға тиіс.

      Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

17-бап. Тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өткізудің жалпы шарттары

      1. Қоршаған ортаны және Қазақстан Республикасы халқының денсаулығын қорғау мақсатында шикізат ретінде пайдалану үшін өнеркәсіптік тұтынушыларға шикі газды өткізуді қоспағанда, тұтынушыларға тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газы ғана беріледі.

      2. Осы Заңның талаптары ескеріле отырып, тауарлық газды тек қана:

      1) ұлттық оператордың;

      2) тауарлық газды өндірушілердің;

      3) өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушылардың;

      4) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газдың меншік иелерінің;

      5) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газдың меншік иелерінің;

      6) газ тарату ұйымдарының;

      7) автогаз толтыру компрессорлық станциялары иелерінің өткізуіне жол беріледі.

      3. Сұйытылған табиғи газды өткізуді жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасын газдандырудың бас схемасы шеңберінде Қазақстан Республикасының ішкі қажеттіліктерін қамтамасыз етудің басымдығын ескере отырып жүзеге асырады.

      4. Осы Заңның талаптары ескеріле отырып, сұйытылған мұнай газын тек қана:

      1) сұйытылған мұнай газын өндірушілердің;

      2) өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутегі шикізатын өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелерінің;

      3) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген сұйытылған мұнай газының меншік иелерінің;

      4) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      5) газ толтыру станциялары, газ толтыру пункттері, топтық резервуарлық қондырғылар мен автогаз құю станциялары иелерінің;

      6) сұйытылған мұнай газын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) не Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде өндіруді жүзеге асырған, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабының 1-тармағына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие жер қойнауын пайдаланушылардан тікелей сатып алынған сұйытылған мұнай газы меншік иелерінің өткізуіне жол беріледі.

      5. Тауарлық, сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды өткізу осы Заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, оларды есепке алудың бақылау аспаптары арқылы міндетті түрде өткізе отырып жүзеге асырылады.

      6. Тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу шарттары үлгілік шарттарға сәйкес жасалады.

      Осы тармақтың ережесі:

      1) тауарлық және сұйытылған мұнай газын коммуналдық-тұрмыстық, өнеркәсіптік тұтынушыларға, өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторларға және электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушыларға, ірі коммерциялық тұтынушыларға, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға, цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын тұлғаларға, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларды электр энергиясымен жабдықтауды жүзеге асыратын тұлғаларға;

      2) автогаз толтыру компрессорлық станциясы иелері тауарлық газды;

      3) автогаз толтыру станцияларының иелері сұйытылған мұнай газын;

      4) тұрмыстық баллондардағы сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу жағдайларына қолданылмайды.

      6-1. Электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушыларға, ірі коммерциялық тұтынушыларға, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға, цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын тұлғаларға, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларды электр энергиясымен жабдықтауды жүзеге асыратын тұлғаларға тауарлық газды өткізу шарттарында:

      электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушылардың халықты, заңды тұлғаларды, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларды энергиямен жабдықтау үшін тауарлық газдың пайдаланылуын бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі;

      ірі коммерциялық тұтынушылардың әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын, сондай-ақ халық пен заңды тұлғалар үшін жылу және (немесе) электр энергиясын және басқа да тауарларды өндіру үшін тауарлық газдың пайдаланылуын бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі;

      цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғалардың цифрлық майнингті және өзге де қызметті жүзеге асыруға тауарлық газдың пайдаланылуын бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі;

      электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын тұлғалардың цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға және өзге де тұлғаларға электр энергиясын өндіру үшін тауарлық газдың пайдаланылуын бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі;

      тұтынушыларды электр энергиясымен жабдықтауды жүзеге асыратын тұлғалардың цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға және өзге де тұлғаларға электр энергиясын өткізу көлемін бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі міндеттемелері көзделеді.

      7. Тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын пайдаланудың артықшылықты құқығына тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылар ие болады.

      8. Газ тасымалдау немесе газ тарату ұйымы немесе топтық резервуарлық қондырғылардың иесі газ тарату жүйесіне немесе топтық резервуарлық қондырғыға қосылған тұтынушыларды осы Заңда белгіленген шарттарда тауарлық немесе сұйытылған мұнай газымен іркіліссіз жабдықтауды қамтамасыз етуге міндетті.

      9. Мынадай:

      1) тұтынушы газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің қауіпсіздік қағидаларын бұзған;

      2) газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері техникалық жарамсыз болған;

      3) тұтынушы газ жабдығын өз бетінше қосқан;

      4) газ тасымалдау немесе газ тарату ұйымының өкілдері немесе топтық резервуарлық қондырғылардың иесі газ құбырларына, газ жабдығына және есепке алу аспаптарына жіберілмеген;

      5) тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу шартына сәйкес жеткізіліп берілген тауарлық немесе сұйытылған мұнай газы үшін дебиторлық берешек болған;

      6) осы баптың 6-1-тармағында көзделген, тауарлық газды бөлек есепке алуды жүргізу жөніндегі шарт талаптары бұзылған жағдайларда, газ тасымалдау немесе газ тарату ұйымы немесе топтық резервуарлық қондырғылардың иесі бұзушылықтар жойылғанға дейін тұтынушыға тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын беруді біржақты тәртіппен тоқтата тұруға құқылы.

      Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Газ желісі ұйымдарын аккредиттеу

      Ескерту. 18-бап алып тасталды – ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Тұтынушылардың газ тұтыну жүйелерін және газ жабдығын пайдалану

      1. Газ тұтыну жүйелерінің және газ жабдығының иелері олардың тиісті техникалық жай-күйін және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Өнеркәсіптік тұтынушылар, өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлар және электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушылар, ірі коммерциялық тұтынушылар, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғалар, цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіруді жүзеге асыратын тұлғалар өздеріне тиесілі газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсету үшін білікті персонал, сондай-ақ газ тұтыну жүйелерінің қауіпсіз жұмысына жауапты адам ұстауға не газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы заңнамасына сәйкес өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы жұмыстарды жүргізу құқығына аттестатталған мамандандырылған ұйыммен өздеріне тиесілі газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті.

      3. Коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылар тауарлық немесе сұйытылған мұнай газын беруді жүзеге асыратын газ тарату ұйымымен немесе топтық резервуарлық қондырғылардың иесімен не Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы заңнамасына сәйкес өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы жұмыстарды жүргізу құқығына аттестатталған, газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын мамандандырылған тәуелсіз ұйыммен өздеріне тиесілі газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті.

      4. Тұрмыстық баллондардағы сұйытылған мұнай газын пайдаланатын коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылар тұрмыстық баллондардағы сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын газ толтыру станциясының, газ толтыру пунктінің иесімен өздеріне тиесілі газ жабдығына техникалық қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті.

      5. Коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелеріне және газ жабдығына техникалық қызмет көрсетуге арналған шарт жасаспай, оларды пайдалануға тыйым салынады.

      6. Коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелеріне, газ жабдығына техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын ұйым олардың техникалық жарамды күйде болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      Ескерту. 19-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Тауарлық және сұйытылған мұнай газына баға белгілеу

      Ескерту. 20-баптың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағаларын және сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде көтерме және бөлшек саудада өткізудің шекті бағаларын белгілеу қағидаларында айқындалған жағдайларда және тәртіппен Қазақстан Республикасында тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағаларын, сондай-ақ сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс көтерме және бөлшек саудада өткізудің шекті бағаларын мемлекеттік реттеу белгіленуі мүмкін.

      2. Тауарлық газды iшкi нарықта көтерме саудада өткiзудiң шектi бағалары Қазақстан Республикасының өңiрлерiн газбен жабдықтаудың экономикалық және әлеуметтiк жағдайлары ескерiле отырып, жылдарға бөлу арқылы әрбір бес жыл сайын әрбiр облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, тұтынушыларға одан әрі өткізу мақсатында сығымдалған және (немесе) сұйытылған табиғи газ өндіру үшін тауарлық газды сатып алатын өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлар үшін жеке белгiленедi және қажет болған кезде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жыл сайын 1 шілдеде түзетіліп отырады.

      Түзету тауарлық газды сатып алу бағаларының, тауарлық газ құрылымының және (немесе) көздерінің және (немесе) тауарлық газды магистральдық газ құбыржолдары арқылы тасымалдауға, тауарлық газды жерасты газ қоймаларында сақтауға арналған мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің өзгеруіне байланысты ұлттық оператордың уәкілетті органға жүгінуі негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      2-1. Мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобаларды іске асыру мақсатында тауарлық газды өнеркәсіптік өндірісте отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалану үшін сатып алатын өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлар үшін тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағалары олар пайдалануға енгізілген күннен бастап жылдарға бөлу арқылы әрбір бес жыл сайын әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала, астана үшін жеке белгіленеді және қажет болған кезде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жыл сайын 1 шілдеде түзетіліп отырады.

      Түзету тауарлық газды сатып алу бағаларының, тауарлық газ құрылымының және (немесе) көздерінің және (немесе) тауарлық газды магистральдық газ құбыржолдары арқылы тасымалдауға, тауарлық газды жерасты газ қоймаларында сақтауға арналған, мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің өзгеруіне байланысты ұлттық оператордың уәкілетті органға жүгінуі негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      2-2. Электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушылар үшін тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағалары электр станцияларының тізбесіне енгізілген әрбір тұтынушы үшін жылдарға бөлу арқылы әрбір бес жыл сайын жеке белгіленеді және қажет болған кезде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жыл сайын 1 шілдеде түзетіліп отырады.

      Түзету тауарлық газды сатып алу бағаларының, тауарлық газ құрылымының және (немесе) көздерінің және (немесе) тауарлық газды магистральдық газ құбыржолдары арқылы тасымалдауға, тауарлық газды жерасты газ қоймаларында сақтауға арналған, мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің өзгеруіне байланысты ұлттық оператордың уәкілетті органға жүгінуі негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      2-3. Ірі коммерциялық тұтынушыларға, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға немесе цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіру жөніндегі тұлғаларға кейіннен өткізуге арналған тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағалары осы баптың 3-3-тармағына сәйкес жыл сайын 1 шілдеде әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала, астана үшін жеке белгіленеді.

      2-4. Ірі коммерциялық тұтынушылар үшін белгіленетін шекті бағалар:

      әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын;

      цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларды қоспағанда, халық және заңды тұлғалар үшін жылу және (немесе) электр энергиясын өндіруге қажетті тауарлық газды өткізу жөніндегі қатынастарға қолданылмайды.

      3. Уәкiлеттi орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкiлеттi органмен келiсу бойынша 15 мамырдан кешiктiрiлмейтiн мерзiмде тауарлық газды iшкi нарықта көтерме саудада өткiзудiң алдағы жылға арналған шектi бағаларын бекiтедi.

      3-1. Уәкiлеттi орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкiлеттi органмен келiсу бойынша мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру жөніндегі инвестициялық жобаны іске асыру мақсатында тауарлық газды өнеркәсіптік өндірісте отын және (немесе) шикізат ретінде пайдалану үшін сатып алатын өнеркәсіптік тұтынушы-инвестор үшін тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткiзудiң шектi бағаларын кейіннен 1 шілдеден бастап бесжылдық кезеңге бекіте отырып, жоба пайдалануға енгізілген күнге дейін отыз жұмыс күнінен кешiктiрмей бекiтедi және қажет болған кезде уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жыл сайын 1 шілдеде түзетіп отырады.

      Түзету тауарлық газды сатып алу бағасының, тауарлық газ құрылымының және (немесе) көздерінің және (немесе) тауарлық газды магистральдық газ құбыржолдары арқылы тасымалдауға, тауарлық газды жерасты газ қоймаларында сақтауға арналған мемлекеттік реттеуге жататын тарифтердің өзгеруіне байланысты ұлттық оператордың уәкілетті органға жүгінуі негізінде жылына бір реттен асырылмай жүргізіледі.

      3-2. Уәкiлеттi орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкiлеттi органмен келiсу бойынша электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушы үшін тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткiзудiң шектi бағаларын жаңа электр қуаттары пайдалануға берілген күнге дейін отыз жұмыс күнінен кешiктiрмей бекiтедi.

      3-3. Уәкілетті орган табиғи монополиялардың тиісті салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органмен келісу бойынша жыл сайын 15 мамырдан кешіктірілмейтін мерзімде:

      ірі коммерциялық тұтынушыларға;

      цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларға немесе цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіру жөніндегі тұлғаларға кейіннен өткізуге арналған тауарлық газды алдағы жылы ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің шекті бағаларын бекітеді.

      4. Алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
      5. Алып тасталды – ҚР 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      5-1. Сұйытылған мұнай газын көтерме және бөлшек саудада өткізудің шекті бағаларының деңгейі өнім беру өңіріне және оны сатып алуды жүзеге асыратын сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйелері субъектілерінің санатына қарай айқындалуы мүмкін.

      6. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      7. Алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      8. Тауарлық газды ішкі нарықта немесе сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде өткізуді жүзеге асыратын тұлғалар белгіленген шекті бағаларды асырып жібермеуге міндетті.

      9. Тауарлық газды ішкі нарықта көтерме саудада өткізудің осы бапта белгіленген шекті бағалары:

      1) мемлекеттің артықшылықты құқығы шеңберінде ұлттық операторға;

      2) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газдың меншік иелерінің ұлттық операторға;

      3) сұйытылған табиғи газды қайтадан газға айналдыру процесінде алынған;

      4) ережелері иеліктен шығарылатын шикі және (немесе) тауарлық газды сатып алуға мемлекеттің артықшылықты құқығын көздейтін, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие болатын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) шеңберінде жер қойнауын пайдаланушы өндіріп алған (өндірген) тауарлық газды өткiзу жөнiндегi қатынастарға қолданылмайды.

      10. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.06.22 № 21-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 25.12.2017 № 122-VI (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-бап. Тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау, тиеп-жөнелту және өткізу мониторингі

      Ескерту. 21-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Уәкілетті орган:

      1) тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өндіру көлемдерінің мониторингін;

      2) тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды тасымалдау (тасу) және сақтау көлемдерінің мониторингін;

      3) тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өткізу, оның ішінде Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге әкету және Қазақстан Республикасының аумағына әкелу көлемдерінің мониторингін;

      4) Қазақстан Республикасында өткізілетін тауарлық, сұйытылған мұнай газының және сұйытылған табиғи газдың көтерме және бөлшек сауда бағаларының мониторингін;

      5) сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды Қазақстан Республикасының өңірлеріне және межелі елдер бойынша Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге тиеп-жөнелту көлемдерінің мониторингін;

      6) Қазақстан Республикасының тауарлық газға және сұйытылған мұнай газына деген ішкі қажеттіліктерінің мониторингін қамтитын тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өндіру, тасымалдау (тасу), сақтау, тиеп-жөнелту және өткізу мониторингін жүзеге асырады.

      2. Тауарлық газды көтерме және (немесе) бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғалар уәкілетті органға тауарлық, оның ішінде тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген газды өткізу туралы мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың жиырмасынан кешіктірмей ұсынады.

      3. Газ тасымалдау, газ тарату ұйымдары ұлттық операторға тауарлық газды тасымалдау және сақтау көлемдері туралы мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың бесінен кешіктірмей ұсынады.

      4. Ұлттық оператор уәкілетті органға:

      1) тауарлық газды магистральдық газ құбырлары арқылы тасымалдау және оны тауарлық газ қоймаларында сақтау көлемдері туралы мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың жиырмасынан кешіктірмей;

      2) сатып алынған шикі және тауарлық газдың көлемдері туралы мәліметтерді жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың 1 ақпанынан кешіктірмей;

      3) Қазақстан Республикасының тауарлық газға деген ішкі қажеттіліктерінің алдағы күнтізбелік жылға арналған болжамын жыл сайын, жоспарланған кезең басталғанға дейін кемінде үш ай бұрын ұсынады.

      5. Өндірушілер уәкілетті органға:

      1) тауарлық және сұйытылған табиғи газды өндіру жөніндегі мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың бесінен кешіктірмей;

      2) тауарлық, сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өндірудің алдағы бес жылға арналған болжамды көлемін жыл сайын, жоспарланған кезең басталғанға дейін кемінде үш ай бұрын ұсынады.

      5-1. Сұйытылған мұнай газын өндірушілер уәкілетті органға:

      1) меншікті сұйытылған мұнай газын өндіру көлемдері туралы мәліметтерді;

      2) меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде басқа тұлғаларға тиесілі көмірсутек шикізатынан сұйытылған мұнай газын өндіру көлемдері туралы мәліметтерді;

      3) өнім беру жоспары шеңберінде сұйытылған мұнай газын тиеп-жөнелту және (немесе) өткізу жөніндегі мәліметтерді;

      4) өнім беру жоспарынан тыс сұйытылған мұнай газын тиеп-жөнелту және (немесе) өткізу жөніндегі мәліметтерді есепті айдан кейінгі айдың бесінші күнінен кешіктірмей ай сайын ұсынады.

      5-2. Өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын қайта өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері уәкілетті органға өнім беру жоспары шеңберінде сұйытылған мұнай газын тиеп-жөнелту және (немесе) өткізу жөніндегі мәліметтерді есепті айдан кейінгі айдың бесінші күнінен кешіктірмей ай сайын ұсынады.

      6. Сұйытылған мұнай газын көтерме және (немесе) бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғалар аумақтарында осындай өткізу жүзеге асырылатын облыстардың, республикалық маңызды қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарына сұйытылған мұнай газын, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген сұйытылған мұнай газын өткізу туралы мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың бесінен кешіктірмей ұсынады.

      7. Облыстың, республикалық маңызды қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары уәкілетті органға:

      1) мыналарды:

      облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында сұйытылған мұнай газын өткізу және тұтыну жөніндегі мәліметтерді;

      облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында сұйытылған мұнай газының көтерме және бөлшек сауда бағалары жөніндегі мәліметтерді есепті айдан кейінгі айдың он бесінші күнінен кешіктірмей ай сайын;

      2) облыстың, республикалық маңызды қаланың, астананың аумағында сұйытылған мұнай газын тұтынудың алдағы күнтізбелік жылға арналған болжамын жыл сайын, жоспарланған кезең басталғанға дейін кемінде үш ай бұрын ұсынады.

      8. Сұйытылған табиғи газды көтерме саудада өткізуді жүзеге асыратын тұлғалар уәкілетті органға сұйытылған табиғи, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген газды өткізу туралы мәліметтерді ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың бесінен кешіктірмей ұсынады.

      9. Осы баптың 2 – 5, 5-1, 5-2 және 6 – 8-тармақтарында көзделген мәліметтер уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы ұсынылады.

      10. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган уәкілетті органға:

      1) тауарлық газды құбыржол көлігімен Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге және Қазақстан Республикасының аумағына тасымалдау туралы;

      2) сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды теміржол, автомобиль, құбыржол, теңіз және ішкі су көлігімен Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге әкету және Қазақстан Республикасының аумағына әкелу туралы мәліметтерді есепті айдан кейінгі айдың он бесінші күнінен кешіктірмей ай сайын ұсынады.

      11. Уәкілетті орган мониторинг деректері негізінде Қазақстан Республикасының аумағында тауарлық және сұйытылған мұнай газын өндірудің, өткізудің және тұтынудың алдағы күнтізбелік жылға арналған болжамды балансын жасайды.

      Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-тарау. ТАУАРЛЫҚ ГАЗДЫ ТАСЫМАЛДАУДЫ, САҚТАУДЫ, ӨТКІЗУДІ
ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

22-бап. Тауарлық газды тасымалдау және сақтау

      1. Тауарлық газды жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары арқылы тасымалдау жөніндегі, сондай-ақ тауарлық газды тауарлық газ қоймаларында сақтау жөніндегі қызметтерді газ тасымалдау ұйымдары көрсетеді.

      2. Бір ғана жалғастырушы, магистральдық газ құбырлары мен тауарлық газ қоймаларын екі және одан көп газ тасымалдау ұйымының пайдалануына тыйым салынады.

      3. Газ тасымалдау ұйымдары тек қана:

      1) ұлттық операторға;

      2) тауарлық газды өндірушілерге;

      3) өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушыларға;

      4) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газды Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасымалдауды жүзеге асыруға ниет білдірген оның иелеріне тауарлық газды магистральдық газ құбырлары арқылы Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерге тасымалдау жөнінде қызметтер көрсетуге құқылы.

      4. Газ тасымалдау, газ тарату ұйымдары:

      1) осы баптың 3-тармағында көзделген шектеулерді ескере отырып, тауарлық газ иелеріне Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес магистральдық газ құбырының, тауарлық газ қоймасының немесе газ тарату жүйесінің қуаттарына тең жағдайларда қол жеткізуді ұсынуға;

      2) уәкілетті органның сұрауы бойынша магистральдық газ құбырында, тауарлық газ қоймасында, газ тарату жүйесінде бос тұрған қуаттардың бар екені туралы ақпаратты, сондай-ақ оларды пайдалану бағдарламасын ұсынуға;

      3) тауарлық газ иелерін және (немесе) тұтынушыларды тауарлық газды тасымалдау, сақтау және (немесе) бөлшек саудада өткізу жөніндегі міндеттемелерді орындауға әсер ететін жоспарланған жөндеу және профилактикалық жұмыстар туралы хабардар етуге міндетті.

      5. Газ тасымалдау ұйымы:

      1) тауарлық газ техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес келмеген;

      2) жер қойнауын пайдаланушы тасымалдануы жоспарланған тауарлық газ көлемдерін сатып алуға мемлекеттің артықшылықты құқығынан ұлттық оператордың жазбаша бас тартуын не жер қойнауын пайдаланушы газ тасымалдау ұйымына жүгінгенге дейін бір ай бұрын ұлттық оператордың тасымалдануы жоспарланған тауарлық газ көлемдерін иеліктен шығару туралы коммерциялық ұсынысты алғанын растайтын құжаттарды ұсынбаған жағдайларда, тауарлық газ иесінің тауарлық газын тасымалдаудан және (немесе) сақтаудан бас тартуға міндетті.

      6. Газ тасымалдау ұйымдары Қазақстан Республикасының заңдарында және тауарлық газды тасымалдау және сақтау жөніндегі қызметтерді ұсыну шартында көзделген тәртіппен тауарлық газды тасымалдаудан және сақтаудан негізсіз бас тартқаны үшін жауапты болады.

      Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 34-VI (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап. Тауарлық газды көтерме саудада өткізу

      1. Тауарлық газды көтерме саудада өткізуді:

      1) ұлттық оператор;

      2) тауарлық газды өндірушілер;

      3) өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушылар;

      4) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газдың меншік иелері;

      5) тауарлық газ ұлттық операторға және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерге өткізілген жағдайларда, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері;

      6) тауарлық газ ұлттық операторға және (немесе) автогаз толтыру компрессорлық станцияларының иелеріне өткізілген жағдайларда, газ тарату ұйымдары жүзеге асыруға құқылы.

      Өзге тұлғалар тауарлық газды көтерме саудада өткізуді жүзеге асыруға құқылы емес.

      2. Газ тарату ұйымдарының ұлттық операторға және (немесе) автогаз толтыру компрессорлық станцияларының иелеріне көтерме саудада өткізу жағдайларын қоспағанда, осы баптың 1-тармағында көрсетілген тұлғалардан тауарлық газды сатып алған тұлғаға оны көтерме саудада өткізуді жүзеге асыруына тыйым салынады.

      Осы тармақтың ережелері ұлттық операторға қолданылмайды.

24-бап. Тауарлық газды бөлшек саудада өткізу

      1. Тауарлық газды бөлшек саудада өткізуді:

      1) газ тарату ұйымдары;

      2) автогаз толтыру компрессорлық станцияларының иелері;

      3) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      4) газ тұтыну жүйелері магистральдық немесе жалғастырушы газ құбырына тікелей қосылған өнеркәсіптік тұтынушыларға тауарлық газ бөлшек саудада өткізілген жағдайда, тауарлық газды өндірушілер, өздері өндірген шикі газды өңдеу процесінде өндірілген тауарлық газдың меншік иелері болып табылатын жер қойнауын пайдаланушылар, Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлық газдың меншік иелері жүзеге асырады.

      Өзге тұлғалар тауарлық газды бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыруға құқылы емес.

      2. Жеке және заңды тұлғалардың газ жабдығын газ тарату жүйесіне қосуды, бос тұрған қуаттар болмаған жағдайда, қосылатын тұтынушылардың қосымша жүктемелерін жабуға қажетті газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін жаңғыртуды және (немесе) реконструкциялауды, сондай-ақ мұндай қосудың технологиялық схемасын өзгертуді газ тарату ұйымы осындай тұтынушылардың есебінен жүзеге асырады.

      3. Тұтынушылардың газ тұтыну жүйелеріне тауарлық газды беруді газ тасымалдау немесе газ тарату ұйымы жүзеге асырады.

      Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Тауарлық газды есепке алу

      1. Тауарлық газдың көлемі есепке алынбайынша, оны тасымалдауға, сақтауға және өткізуге жол берілмейді.

      2. Магистральдық газ құбырлары арқылы тасымалданатын тауарлық газ көлемін есепке алуды газ тасымалдау ұйымы газ өлшеу станцияларында тауарлық газды қабылдау (беру) пункттерінде орнатылған тауарлық газды есепке алу аспаптары бойынша деректерді ұдайы растай отырып, газды есепке алу аспаптары арқылы жүргізеді. Газ тасымалдау ұйымдары тасымалданатын тауарлық газдың көлемін есепке алу жөніндегі деректердің ұлттық операторға берілуін қамтамасыз етеді.

      3. Газ тарату жүйелері арқылы тасымалданатын тауарлық газдың көлемін есепке алуды газ тарату ұйымдары есепке алу аспаптары бойынша жүргізеді. Газ тарату ұйымдары өткізілетін тауарлық газдың көлемін есепке алу жөніндегі деректердің ұлттық операторға берілуін қамтамасыз етеді.

      4. Өнеркәсіптік және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылар пайдаланатын тауарлық газ көлемін есепке алу:

      1) тауарлық газды қабылдау (беру) пункттерінде орнатылған есепке алу аспаптары бойынша;

      2) есепке алу аспаптары болмаған, олар жарамсыз не газ жабдығының параметрлеріне сәйкес келмейтін жағдайда газ тұтыну жабдығының қуаты бойынша жүргізіледі.

      4-1. Өнеркәсіптік тұтынушы-инвесторлар, электр станцияларының тізбесіне енгізілген тұтынушылар, ірі коммерциялық тұтынушылар, цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғалар не цифрлық майнингті жүзеге асыру үшін электр энергиясын өндіру жөніндегі тұлғалар пайдаланатын тауарлық газдың көлемін есепке алу тауарлық газды қабылдау (беру) пункттерінде орнатылған есепке алу аспаптары бойынша жүргізіледі.

      5. Тұрмыстық тұтынушылар пайдаланатын тауарлық газ көлемін есепке алу:

      1) жеке есепке алу аспаптары бойынша;

      2) көп пәтерлі үйлердегі ұжымдық есепке алу аспаптары бойынша;

      3) жеке тұрғын үйлердегі реттегіш немесе газ реттейтін пункттердің шкафтарында орнатылған ұжымдық есепке алу аспаптары бойынша;

      4) жеке немесе ұжымдық есепке алу аспаптары болмаған, олар жарамсыз не газ жабдығының параметрлерiне сәйкес келмейтiн жағдайда облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары бекiтетiн тұтыну нормалары бойынша жүргiзiледi.

      6. Тауарлық газды есепке алу аспаптары техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес келуге тиіс.

      Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 31-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2019 № 297-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. СҰЙЫТЫЛҒАН МҰНАЙ ГАЗЫН ЖӘНЕ СҰЙЫТЫЛҒАН ТАБИҒИ ГАЗДЫ
ТАСУДЫ, САҚТАУДЫ, ӨТКІЗУДІ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

26-бап. Сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды теміржол, автомобиль, теңіз және ішкі су көлігімен тасу

      1. Сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды теміржол, автомобиль, теңіз және ішкі су көлігімен Қазақстан Республикасының заңнамасында қауіпті жүктерді тасуға қойылатын талаптарға сәйкес арнайы жабдықталған және тасуға рұқсат етілген көлікпен тасуға рұқсат етіледі.

      2. Сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды теміржол, автомобиль, теңіз және ішкі су көлігімен Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерге өз бетінше не сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды тасу жөнінде қызметтер көрсететін тұлғаларды тарта отырып тасуды:

      1) сұйытылған мұнай газын және сұйытылған табиғи газды өндірушілер;

      2) өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутегі шикізатын өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының және (немесе) сұйытылған табиғи газдың меншік иелері;

      3) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасуды жүзеге асыруға ниет білдірген оның иелері;

      4) сұйытылған мұнай газын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) не Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде өндіруді жүзеге асырған, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабының 1-тармағына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие жер қойнауын пайдаланушылардан тікелей сатып алынған сұйытылған мұнай газының меншік иелері жүзеге асыруға құқылы.

      3. Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерге сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды тасу жөніндегі қызметтер көрсететін тұлғалар мұндай қызметтерді осы баптың 2-тармағында көрсетілген тұлғаларға ғана көрсетуге құқылы.

      4. Сұйытылған мұнай газын және (немесе) сұйытылған табиғи газды теміржол, автомобиль, теңіз және ішкі су көлігімен тасуға байланысты құжаттар қауіпті жүктерді тасу үшін көліктің әрбір түріне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келуге тиіс.

      5. Сұйытылған мұнай газын немесе сұйытылған табиғи газды сақтау және теміржол, автомобиль, теңіз және ішкі су көлігімен тасу құралдарының конструкциясы мен пайдалану шарттары техникалық регламенттердің талаптарына сәйкес келуге тиіс.

      Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.06.22 № 21-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.04.2016 № 506-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-бап. Сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізу

      1. Сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізуді:

      1) сұйытылған мұнай газының өндірістік объектілерінің меншікті құю эстакадалары арқылы – сұйытылған мұнай газын өндірушілер;

      2) сұйытылған мұнай газын өндірушілердің өндірістік объектілерінің құю эстакадалары арқылы – өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын қайта өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

      3) Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және Қазақстан Республикасының аумағына тұтыну үшін әкелінген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

      4) сұйытылған мұнай газы топтық резервуарлық қондырғылардың, газ толтыру пункттерінің және (немесе) автогаз құю станцияларының иелеріне өткізілген жағдайда – газ толтыру станциялары арқылы осындай газ толтыру станцияларының иелері;

      5) сұйытылған мұнай газын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) не Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде өндіруді жүзеге асырған, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабының 1-тармағына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие жер қойнауын пайдаланушылардан тікелей сатып алынған сұйытылған мұнай газының меншік иелері жүзеге асыруға құқылы.

      Өзге тұлғалар сұйытылған мұнай газын көтерме саудада өткізуді жүзеге асыруға құқылы емес.

      2. 31.12.2021 дейін қолданыста болды - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ Заңымен.

      3. Сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге өткізу құқығына тек қана:

      1) сұйытылған мұнай газын өндірушілер;

      2) өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын қайта өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелері;

      3) сұйытылған мұнай газын өнімді бөлу туралы келісім (келісімшарт) не Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде өндіруді жүзеге асырған, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 722-бабының 1-тармағына сәйкес салық режимінің тұрақтылығына ие жер қойнауын пайдаланушылардан тікелей сатып алынған сұйытылған мұнай газының меншік иелері ие болады.

      Өзге тұлғалар сұйытылған мұнай газын Қазақстан Республикасы аумағының шегінен тыс жерлерге өткізуді жүзеге асыруға құқылы емес.

      3-1. Сұйытылған мұнай газын өндірушілердің өндірістік объектілері сұйытылған мұнай газын автомобиль арқылы құю эстакадаларымен жарақтандырылуға тиіс.

      4. 31.12.2021 дейін қолданыста болды - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ Заңымен.
      5. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (02.03.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңдарымен.

27-1-бап. Сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде Қазақстан Республикасының ішкі нарығында өткізу

      1. Қазақстан Республикасы ішкі нарығының сұйытылған мұнай газына деген қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында уәкілетті орган өзі айқындайтын тәртіппен өнім беру жоспарын қалыптастырады және оны өзінің интернет-ресурсында жариялайды.

      Өнім беру жоспары уәкілетті органның ақпараттық жүйесі арқылы қалыптастырылады.

      2. Өнім беру жоспарында мыналар көрсетіледі:

      1) сұйытылған мұнай газын өндірушілердің атауы және олар мәлімдеген сұйытылған мұнай газын өндіру көлемдері;

      2) сұйытылған мұнай газын әрбір өндіруші облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті атқарушы органы бекіткен бөлуге сәйкес Қазақстан Республикасының тиісті әкімшілік-аумақтық бірлігіне (бірліктеріне) беруге міндетті болатын сұйытылған мұнай газының көлемдері;

      3) ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-тармақтың 3) тармақшасы 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – ҚР 29.06.2023 № 13-VIII Заңымен (мәтін алып тасталды).

      3. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен өнім беру жоспары шеңберінде бөлінген сұйытылған мұнай газының көлемдерін бөлуді бекітеді, оны өзінің интернет-ресурсында жариялайды және уәкілетті орган мен сұйытылған мұнай газын өндірушілерге жібереді.

      4. Өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутек шикізатын қайта өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газын өндірушілер, оның меншік иелері өнім беру жоспарын және сұйытылған мұнай газының бөлінген көлемдерін бөлуді орындауға міндетті.

      5. Осы баптың 4-тармағында аталған тұлғалар өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс өткізетін сұйытылған мұнай газын сатып алу құқығына өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының тізілімдеріне енгізілген:

      1) газ толтыру станцияларының иелері – топтық резервуарлық қондырғылардың, газ толтыру пункттерінің және автогаз құю станцияларының иелеріне кейіннен көтерме саудада өткізу, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын өндіру үшін өнеркәсіптік тұтынушыларға тұрмыстық баллондарда бөлшек саудада өткізу және (немесе) өздеріне меншік құқығында және (немесе) өзге де заңды негіздерде тиесілі топтық резервуарлық қондырғылар, газ толтыру пункттері және автогаз құю станциялары арқылы бөлшек саудада өткізу үшін қажетті көлемдерде;

      2) қоғамдық маңызы бар нарықтардың субъектілері болып табылатын топтық резервуарлық қондырғылардың иелері – өздерінің технологиялық циклдарына сәйкес осындай топтық резервуарлық қондырғылар арқылы тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушыларға кейіннен бөлшек саудада өткізу үшін қажетті көлемдерде;

      3) газ толтыру пункттерінің иелері – тұрмыстық баллондарда кейіннен бөлшек саудада өткізу үшін қажетті көлемдерде;

      4) автогаз құю станцияларының иелері – көлік құралдарына құю арқылы тұтынушыларға осындай автогаз құю станциялары арқылы кейіннен бөлшек саудада өткізу үшін қажетті көлемдерде;

      5) сұйытылған мұнай газын мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланатын өнеркәсіптік тұтынушылар мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру кезінде шикізат ретінде пайдалану үшін қажетті көлемдерде ие болады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында аталған тұлғаларға беру мақсаттары үшін пропан-пропилен және (немесе) бутан-бутилен фракциялары да сұйытылған мұнай газы деп танылады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында аталған тұлғалардың тізбесін уәкілетті орган бекітеді.

      6. Осы баптың 5-тармағының бірінші бөлігінде аталған, сұйытылған мұнай газын одан әрі өткізу мақсаттары үшін өнім беру жоспары шеңберінде сатып алуды жүзеге асырған тұлғалар сатып алынған сұйытылған мұнай газын өнім беру жоспары шеңберінде бөлінген облыс, республикалық маңызы бар қала, астана аумағы шегінде ғана өткізуге міндетті.

      7. Сұйытылған мұнай газының көлемдерін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың алушылары арасында бөлу кезінде сұйытылған мұнай газын:

      1) топтық резервуарлық қондырғылар арқылы;

      2) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелері берген бірегей кодтары бар тұрмыстық баллондарда;

      3) автогаз құю станциялары арқылы кейіннен бөлшек саудада өткізу мақсаттары үшін беруге арналған өтінімдердің орындалуына басымдық беріледі.

      8. Егер сұйытылған мұнай газын мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланатын өнеркәсіптік тұтынушы сұйытылған мұнай газы фракцияларының бір бөлігін ғана тұтынса, онда сұйытылған мұнай газының қалған фракциялары осындай өнеркәсіптік тұтынушының өндірістік объектілерінен тиеп-жөнелту және оның сұйытылған мұнай газы фракцияларын алуы үшін қажетті мерзімдер ескеріле отырып, осы баптың 5-тармағының бірінші бөлігінде аталған тұлғаларға өнім беру жоспары шеңберінде бөлінуге жатады.

      9. Осы баптың ережелері:

      1) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде, Қазақстан Республикасында өндірілетін шикі газдан Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген;

      2) тиісті инвестициялық келісімшартта көрсетілген шикі газды қайта өңдеу жөніндегі инвестициялық жобаның өзін-өзі ақтау кезеңі ішінде, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жобаны іске асыру кезінде газ және газбен жабдықтау саласындағы әріптестік шеңберінде өндірілген сұйытылған мұнай газының меншік иелеріне қолданылмайды.

      Ескерту. 6-тарау 27-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.07.2018 № 173-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР 29.06.2023 № 13-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

28-бап. Сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу

      1. Мыналар сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізуді жүзеге асырады:

      1) тұрмыстық, коммуналдық-тұрмыстық және өнеркәсіптік тұтынушылардың сұйытылған мұнай газын сақтау ыдыстарына құю арқылы бөлшек саудада өткізген жағдайда, сондай-ақ сұйытылған мұнай газын тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушыларға тұрмыстық баллондарда бөлшек саудада өткізген жағдайда, газ толтыру станцияларының иелері;

      2) сұйытылған мұнай газын тұрмыстық баллондарда тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушыларға бөлшек саудада өткізген жағдайда, газ толтыру пункттерінің иелері;

      3) топтық резервуарлық қондырғылар арқылы тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушыларға сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізген жағдайда, топтық резервуарлық қондырғылардың иелері;

      Бұл ретте қыс мезгілінде топтық резервуарлық қондырғылардың ыдыстарында шөгетін сұйытылған мұнай газының фракциялары (бутандар) уәкілетті орган айқындайтын тауарлық газды және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және пайдалану тәртібіне сәйкес сұйытылған мұнай газын өзге де тұтынушыларға өткізілуі мүмкін;

      4) автомобиль көлігі құралдарына сұйытылған мұнай газын құю арқылы бөлшек саудада өткізген жағдайда, автогаз құю станцияларының иелері;

      5) сұйытылған мұнай газы өнеркәсіптік тұтынушыларға бөлшек саудада өткізілген жағдайда, өздеріне меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде тиесілі көмірсутегі шикізатын өңдеу процесінде өндірілген сұйытылған мұнай газын өндірушілер, оның меншік иелері, Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде өндірілген және тұтыну үшін Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген сұйытылған мұнай газының меншік иелері.

      2. Топтық резервуарлық қондырғылардың иелері олардың сақталуын және жарамды техникалық жай-күйде болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      3. Жеке және заңды тұлғалардың газ жабдығын сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйесіне қосуды, сұйытылған мұнай газымен жабдықтау жүйесінің объектілерін жаңғыртуды және (немесе) реконструкциялауды, сондай-ақ қосудың технологиялық сызбасын өзгертуді топтық резервуарлық қондырғылардың иелері осы тұлғалар есебінен жүзеге асырады.

      4. Сұйытылған мұнай газын тұтынушыларға топтық резервуарлық қондырғылар арқылы бөлшек саудада өткізу тұтынушы мен топтық резервуарлық қондырғылардың иесі арасындағы сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу шарты негізінде жүзеге асырылады.

      5. Сұйытылған мұнай газын тұрмыстық баллондарда бөлшек саудада өткізуді тұрмыстық баллондардың жарамды техникалық жай-күйін қамтамасыз етуге міндетті газ толтыру станциялары мен газ толтыру пункттерінің иелері жүзеге асырады.

      Бұл ретте сұйытылған мұнай газын тұрмыстық баллондарға құюға газ толтыру станциялары мен газ толтыру пункттерінде ғана жол беріледі.

      6. Газ толтыру станциялары мен газ толтыру пункттерінің иелері:

      1) тұрмыстық баллондардағы сұйытылған мұнай газын сатып алатын тұтынушыларды абоненттік есепке алуды жүзеге асыруға;

      2) толтырылатын тұрмыстық баллондарды техникалық жарамдылық тұрғысынан зерттеп-қарауға;

      3) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелері беретін бірегей кодпен және (немесе) газ толтыру станциясы мен газ толтыру пункті иесінің тауар белгісімен тұрмыстық баллондарды сәйкестендіруді жүзеге асыруға;

      4) тұтынушыларға сатылатын әрбір тұрмыстық баллонның сапасына кепілдік талонын беруге;

      5) газ баллондары қондырғыларына авариялық және жоспарлы қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге міндетті.

      7. Мыналарға:

      1) қабаты екі қабаттан асатын көп пәтерлі тұрғын үйлерде тұрмыстық баллондардағы сұйытылған мұнай газын сақтауға және (немесе) пайдалануға;

      2) алып тасталды – ҚР 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      3) сұйытылған мұнай газын өткізуге арналған газ толтыру пункттері мен автогаз құю станцияларын екі және одан да көп жеке және (немесе) заңды тұлғалардың бір мезгілде пайдалануына;

      4) автогаз құю станцияларында сұйытылған мұнай газын тұрмыстық баллондарға құюға тыйым салынады.

      8. Сұйытылған мұнай газын тұтынушылардың газ тұтыну жүйелеріне беруге арналған үй ішіндегі газ жабдығын пайдаланатын топтық резервуарлық қондырғылардың иелері оның сақталуын және жарамды техникалық жай-күйде болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің ережесі тұрғынжай ішіндегі газ жабдығына қолданылмайды.

      Ескерту. 28-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (02.03.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

29-бап. Сұйытылған мұнай газын есепке алу

      1. Автогаз құю станцияларындағы, газ толтыру станцияларындағы, газ толтыру пункттеріндегі және топтық резервуарлық қондырғылардағы сұйылтылған мұнай газын есепке алу уәкілетті орган бекітетін тауарлық және сұйытылған мұнай газын бөлшек саудада өткізу және пайдалану тәртібіне сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Тұтынушыларға өткізілетін сұйытылған мұнай газын есепке алу осы баптың 3-тармағының 2) тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, есепке алу аспаптары бойынша жүзеге асырылады.

      3. Тұрмыстық тұтынушыларға топтық резервуарлық қондырғылар арқылы өткізілетін сұйытылған мұнай газын есепке алу:

      1) жеке есепке алу аспаптары бойынша;

      2) жеке есепке алу аспаптары болмаған, олар жарамсыз не газ жабдығының параметрлерiне сәйкес келмеген жағдайда – облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары бекiтетiн тұтыну нормалары бойынша көлемдiк әдiспен жүргiзiледi.

      4. Осы баптың 2 және 3-тармақтарының ережелері тұтынушыларға тұрмыстық баллондарда өткізілетін сұйытылған мұнай газына қолданылмайды.

      5. Тұрмыстық баллондарды сәйкестендіру және тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелерінің жұмыс істеу қағидалары мыналарды:

      1) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелеріне қойылатын талаптар және олардың осындай талаптарға сәйкестігін растау тәртібін;

      2) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелерін белгіленген талаптарға сәйкес келмейді деп танудың негіздері мен тәртібін;

      3) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйелерін уәкілетті органның ақпараттық жүйесімен үйлестіру тәртібін;

      4) тұрмыстық баллондарға қойылатын талаптарды және оларды сәйкестендіру тәртібін;

      5) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйесінде тұрмыстық баллондар есепке алынатын шарттарды;

      6) тұрмыстық баллондарды есепке алу жүйесінде тұрмыстық баллондарды есепке алу тәртібін белгілейді.

      Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.07.2018 № 173-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-тарау. ГАЗБЕН ЖАБДЫҚТАУ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

30-бап. Газбен жабдықтау жүйелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету

      1. Газбен жабдықтау жүйелерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік, өрт қауіпсіздігі, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар саласындағы заңнамасына және Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің иелері олардың қауіпсіз пайдаланылуын және жарамды күйде болуын қамтамасыз етуге, өздеріне тиесілі объектілерге техникалық қызмет көрсету жөніндегі жұмыстарды жүргізуге немесе техникалық қызмет көрсетуге арналған шарт жасасуға міндетті.

      3. Газбен жабдықтау жүйелерінің объектілеріне техникалық қызмет көрсету жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар олардың сапасын және уақтылы орындалуын қамтамасыз етуге міндетті.

      4. Ғимараттардың, үй-жайлардың түтіндік және желдеткіш арналарының, инженерлік коммуникацияларды қосу нығыздамаларының иелері олардың жарамды техникалық күйде болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      5. Газ тасымалдау, газ тарату ұйымдары және топтық резервуарлық қондырғылардың иелері өзінің құрамында, демалыс және мереке күндерін қоса алғанда, тәулік бойы жұмыс режиміндегі авариялық-диспетчерлік қызмет ұстауға міндетті.

      6. Газ тасымалдау, газ тарату ұйымдары және топтық резервуарлық қондырғылардың иелері шарт негізінде авариялық жағдайларды жою үшін өзге де ұйымдардың авариялық-диспетчерлік қызметін тартуға құқылы.

      7. Газбен жабдықтау жүйелерінің объектілері үздіксіз энергиямен жабдықтау объектілері болып табылады. Энергиямен жабдықтау ұйымдарына газбен жабдықтау жүйелері объектілерін пайдаланатын ұйымдармен келіспей, газбен жабдықтау жүйелері объектілерінде энергия тұтынудың белгіленген лимиттерін шектеу жөніндегі режимдік іс-шараларды жүргізуге тыйым салынады.

      8. Бірыңғай техникалық дәлізді екі және одан да көп ұйымдардың пайдалануына тыйым салынады.

      Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік бақылау

      Газ және газбен жабдықтау саласындағы мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.

      Ескерту. 31-бап жаңа редакцияда - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

32-бап. Газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің күзет аймағы

      1. Тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаға зиян келтіруді болғызбау, сондай-ақ газбен жабдықтау жүйелері объектілерін қауіпсіз пайдалану үшін жағдай жасау мақсатында оларға іргелес жатқан аумақтарда күзет аймақтары белгіленеді. Бірыңғай техникалық дәліз үшін бір күзет аймағы белгіленеді.

      2. Газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің күзет аймақтарының шекаралары техникалық регламенттердің талаптарына сәйкес белгіленеді.

      3. Газбен жабдықтау жүйелері объектісінің күзет аймағында газбен жабдықтау жүйелерінің объектісін пайдаланатын ұйым беретін жазбаша рұқсатсыз құрылыс, монтаждау, жер қазу, тиеу-түсiру жұмыстарын, ұңғымалар мен шурфтарды орнатуға байланысты iздестiру жұмыстарын жүргiзуге, алаңдарды, автомобиль көлiгi тұрақтарын жайластыруға, базарларды орналастыруға, материалдарды қоймаға жинауға, қоршаулар мен дуалдар соғуға, күйдiргiш коррозиялы заттар мен жанар-жағармай материалдарын шығарып тастауға және төгуге тыйым салынады.

      4. Газбен жабдықтау жүйелері объектісін пайдаланатын ұйымның жазбаша рұқсатынсыз шаруашылық қызметті жүргізетін тұлғалар күзет аймағындағы қауіпсіздік талаптарын бұзғаны үшін жауаптылықта болады.

8-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

33-бап. Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

      Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

34-бап. Өтпелі ережелер

      1. Осы Заң осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, қолданысқа енгізілгенінен кейін туындайтын қатынастарға қолданылады.

      2. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін күнтізбелік бір жылдан асатын мерзімге жасалған шикі, тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын сатып алу-сату, сондай-ақ коммуналдық-тұрмыстық және тұрмыстық тұтынушылардың газ тұтыну жүйелеріне және газ жабдығына техникалық қызмет көрсету шарттары бойынша сатушы немесе орындаушы осы Заңның ережелерін ескере отырып, 2012 жылғы 31 желтоқсанға дейінгі мерзімде оларды қайта жасасуды жүзеге асыруға міндетті.

      Осы тармақтың ережесі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын орындау шеңберінде жасалған шикі, тауарлық және (немесе) сұйытылған мұнай газын сатып алу-сату шарттарына қолданылмайды.

      3. Газ толтыру станциясын, топтық резервуарлық қондырғыларды пайдалануды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында сұйытылған мұнай газын көтерме және бөлшек саудада өткізуді жүзеге асыратын заңды тұлғалар аталған қызметті газ желісі ұйымдары ретінде жүзеге асыруды жалғастыру үшін өз қызметін осы Заңға сәйкес келтіруге және 2012 жылғы 1 шілдеге дейінгі мерзімде аккредиттеу рәсімінен өтуге міндетті.

      4. Мыналар:

      1) осы Заңның 20-бабының 5-тармағы 2022 жылғы 2 наурыздан бастап 2022 жылғы 1 шілдеге дейін мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

      "5. Өнім беру жоспары шеңберінде тауар биржаларынан тыс өткізілетін сұйытылған мұнай газының шекті бағасы тоқсан сайын белгіленеді және Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданылады.";

      1-1) осы Заңның 27-бабы 1-тармағының 1) тармақшасы 2024 жылғы 30 маусымға дейін мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

      "1) сұйытылған мұнай газының өндірістік объектілерінің құю эстакадалары арқылы – сұйытылған мұнай газын өндірушілер;

      2) осы Заңның 27-1-бабының 11-тармағы 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап 2023 жылғы 1 қыркүйекке дейін мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленсін:

      "11. Өнім беру жоспары шеңберінде өткізілетін сұйытылған мұнай газын сатып алу құқығына:

      1) газ толтыру станцияларының иелері;

      2) топтық резервуарлық қондырғылардың иелері;

      3) газ толтыру пункттерінің иелері;

      4) автогаз құю станцияларының иелері;

      5) сұйытылған мұнай газын мұнай-газ-химия өнімдерін өндіру үшін шикізат ретінде пайдаланатын өнеркәсіптік тұтынушылар ие болады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасында аталған өнеркәсіптік тұтынушылардың тізбесін уәкілетті орган Қазақстан Республикасының ішкі нарығына сұйытылған мұнай газын беру жоспарын қалыптастыру қағидаларына сәйкес бекітеді.".

      5. Алып тасталды – ҚР 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 34-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2023 № 13-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

35-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

      Осы Заң:

      1) 2012 жылғы 1 сәуірден бастап қолданысқа енгізілетін 9-баптың 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларын, 14, 15-баптарды, 22-баптың 3-тармағын, 5-тармағының 2) тармақшасын, 26-баптың 2 және 3-тармақтарын;

      2) 2012 жылғы 1 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетін 5-баптың 6) тармақшасын, 20-баптың 4 және 7-тармақтарын;

      3) 2012 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 6-баптың 18) тармақшасын, 17-баптың 2 және 4-тармақтарын, 23-баптың 1-тармағын, 24-баптың 1-тармағын, 27-баптың 1–3, 5–7-тармақтарын, 28-баптың 7-тармағының 2) және 3) тармақшаларын;

      4) 2013 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 28-баптың 7-тармағының 1) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Президенті Н. НАЗАРБАЕВ