"Қазаэронавигация" республикалық мемлекеттік кәсіпорнын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған жоспарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 27 желтоқсан N 1731

"Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2001 жылға арналған Индикативтік жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 15 қыркүйектегі N 1398 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған "Қазаэронавигация" республикалық мемлекеттік кәсіпорнын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған жоспары бекітілсін.

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

"Қазаэронавигация" республикалық мемлекеттік кәсіпорнын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған жоспары

Астана, 2001 ж.

Пайдаланылатын қысқарған сөздердің тізімі

РМК Республикалық мемлекеттік кәсіпорын
ҚР Қазақстан Республикасы
ӘК Әуе кеңістігі
ИКАО Халықаралық авиатасымалдаушылар қоғамдастығы
ИАТА Халықаралық авиатасымалдаушылар қоғамдастығы
ӘҚБ Әуе қозғалысын басқару
АНҚ Аэронавигациялық қызмет көрсету
ӘҚБ АЖ Әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесі
АЖО Диспетчердің автоматтандырылған жұмыс орны
ӘҚҰ Әуе қозғалысын ұйымдастыру
ЖӘЖ Жергілікті әуе желілері
ӘҚҰА Әуе қозғалысын ұйымдастыру ауданы
СNS/АТМ "Әуе қозғалысын ұйымдастыру мүддесі үшін
Байланыс, Навигация, Бақылау" тұжырымдамасы
GPS Ғарыштық орналасу жүйесі
FANS Болашақтағы навигациялық жүйелердің тұжырымдамасы
ATN Аэронавигациялық телекоммуникациялық желі
ЕР Екінші радиолокатор
GNSS Ғаламдық навигациялық спутниктік жүйе
ЕШРЛ Екінші шолу радиолокаторы
РТЖБПҚ Радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарын
пайдалану қызметі
ӘҚҰҚ Әуе қозғалысын ұйымдастыру қызметі

1-тарау. Ұлттық компанияның сипаттамасы

Кәсiпорынның атауы: Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлiгінің Әуе қозғалысын басқару және ұшуларды радиотехникалық қамтамасыз ету мен электр байланысының жерүстi құралдарын техникалық пайдалану жөнiндегi республикалық мемлекеттік кәсіпорны - "Қазаэронавигация" РМК.
Кәсіпорынның маңызды мiндетi: Қазақстан әуе кеңiстiгiнде ұшуларды барынша қауiпсiздiк және тиiмдiлiкпен қамтамасыз ету үшiн, әлемдiк авиациялық қоғамдастықтың талаптарына сәйкес республика аумағында әуе қозғалысын басқару, елiмiздің әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардың мұқтаждықтарын мейлінше толығырақ қанағаттандыру, сонымен қатар пайдаланушыларды дер кезiнде толық, дұрыс аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету арқылы Қазақстан Республикасының аэронавигациялық жүйесiн дамыту болып табылады.
Әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардың барлығының мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшiн, республикамыздың әуе қозғалысын басқарудың бiрыңғай технологиялық жүйесiнің қызмет етуiн қамтамасыз ету мақсатымен, 1994 жылғы мамырдың 10-дағы Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнің N 489 қаулысымен және 1995 жылғы маусымның 22-дегi 133 бұйрығымен "Қазаэронавигация" РМК құрылды.
Заңдық мәртебесi: Республикалық мемлекеттiк "Қазаэронавигация" РМК заңды тұлға болып табылады, шаруашылық жүргiзу құқығында оқшауланған мүлкi бар және өз қызметiнде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасын, ИКАО-ның құжаттарын және халықаралық шарттардың, Қазақстан Республикасы Президентiнің, Парламентінің және Үкiметiнің, Қазақстан Республикасының Көлiк және коммуникациялар министрлiгінің актiлерi мен кәсiпорынның Жарғысын басшылыққа алады.
Жедел қызметiнің негiзгi элементтерi:
әуе қозғалысын басқару;
ҚР әуе кеңiстiгiнде (ӘК) ұшуларды орындаудың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету;
ҚР ӘК пайдаланылу тәртiбiн үйлестiру;
ҚР-да әуе қозғалысын жоспарлау;
радиотехникалық жабдықтарды және байланыс құралдарын пайдалану, техникалық қызмет көрсету, жөндеу, тапсырыспен қамтамасыз ету және пайдалануға беру;
ҚР ӘК-де аэронавигациялық қызмет көрсету үшiн ақы алу;
ұшуларды аэронавигациялық ақпаратпен қамтамасыз ету;
ҚР ӘК пайдаланудағы жанжалдар мен тәртiп бұзушылықты есепке алу және тексеруге қатысу;
ӘК қауiпсiздiкпен пайдалануды реттейтін ережелер, тәлiмдер, нұсқаулықтар және басқа да нормативтiк кесiмдердi әзiрлеуге қатысу;
ӘК құрылымын жетiлдiру және аудандарды iрiлендiру;
ӘҚБ автоматтандырылған орталықтарын құру;
ӘК екiншi радиолокациялық жазықпен жабу;
СNS/АТМ спутниктiк навигациялық жүйенi пайдалану.
Куәлiгi: ҚР заңнамасы шеңберiндегi құрылтайшылық құжаттарына сәйкес жұмыс атқаруға құқық беретiн 2000 ж. наурыздың 28-дегі N 8360-1919-МК заңды тұлғаның мемлекеттiк қайта тiркеуден өткендiгi туралы куәлiк.
Мәртебесi: Аэронавигациялық қызмет көрсетудiң мемлекеттiк провайдерi.
Айрықша құқықтары: Қазақстан Республикасының аэронавигациялық жүйесiн құру, оның құрылысымен айналысу, жинақтау, иелену, пайдалану және оған техникалық қызмет көрсету. Аэронавигациялық қызмет көрсету бөлiгiндегi провайдерлiк жұмыстары.
Жарғылық қоры: 2,1 млрд. теңге
Активтерi: 12,7 млрд. теңге
Жылдық айналымы: 6,8 млрд. теңге
"Қазаэронавигация" РМК "Табиғи монополиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Табиғи монополиялар субъектiлерiнің Мемлекеттiк тiзiлiмiне енгiзiлген. Қазақстан Республикасының табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi агенттiгi кәсiпорынның аэронавигациялық қызмет көрсетуге және шығынның пайда болуына бақылау жүргiзедi.
Кәсiпорынның мемлекеттiк басқару элементi ретiндегi құрылымы
1995 жылы Әуе қозғалысын ұйымдастыру және радиотехникалық жабдықтары мен байланыс құралдарын пайдалану жөнiнде бiрыңғай мемлекеттiк кәсiпорын құрғандағы Қазақстанның негiзгi ұтқан жерлерiнiң бiрi - әуе қозғалысын басқару, аэронавигациялық қызмет көрсетуге ақы алу және алынған қаржылық қаражаттар негiзiнде аэронавигациялық жүйенi жетiлдiрудi жүргiзу функцияларын бiр ғана шаруашылық субъект шеңберiнде топтастыру болды.
Көптеген өндiрушi фирмалардың жабдықтары қолданылатындықтарына қарамай, кәсiпорын оларды ӘҚБ бiрыңғай автоматтандырылған жүйесiне интеграциялауды табысты түрде шешiп келедi. Қазiргi кезде құрылысы жүрiп жатқан телекоммуникация желiсi - шағын жүйелердi құрастыратын Қазақстанның ықпалдастырылған аэронавигациялық жүйесiне бiрiгуiнiң негiзi болып табылады. Желiнiң құрылуына қарай ИКАО-ның "СNS/АТМ" тұжырымдамасына сәйкес барлық шағын жүйелер бiрiгедi, бұл келешекте өзiнiң бiрде-бiр бөлiгiнің оқшау жұмыс iстеуiне жол бермейтiн бiрыңғай құрылымға әкеледi.
Әуе қозғалысын басқару - iшiне әуе қозғалысына тiкелей басшылық ететiн диспетчерлiк құрам және сондай-ақ инженерлiк-техникалық, жағынан қамтамасыз етудi жүзеге асыратын басқа да бөлiмшелер кiретiн, көптеген негiзгi және қосалқы қызметтердiң бiр-бiрiмен ұдайы және шұғыл қарым-қатынас жасап отыруын талап ететiн үзіліссiз технологиялық процесс болып табылады.
Жалпы аэронавигациялық кешеннен оның кез келген бiр бөлшегiн бөлiп әкету - тұрақты қалыптасқан технологиялық байланыстың бұзылуына әкеп соғады, бұл оның жұмысында тоқырау қаупiн туғызады, нәтижесiнде, Ұлттық қауiпсiздiк комитетi және ҚР Қорғаныс министрлiгiмен келiсiлуi талап етiлетiн ұшулардың қауіпсiздiк және ұлттық қауiпсiздiкпен қамтамасыз етуi жағдайы нашарлайды.
Қазақстан Республикасында қазiрдің өзiнде дүниежүзілік авиациялық қоғамдастықтың талабын қанағаттандыратын, ӘҚБ-ның қазiргi заман құрал-жабдықтарымен, навигациясы және байланыстарымен жарақталған халықаралық әуе жолдарының кең желiсi құрылған. Трассаларды жоспарлау және оны iске қосу - әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар жағынан келiп түскен сұраныстар бойынша жүргiзiледi.
Осылайша, қазiргi кезде "Қазаэронавигация" РМК аэронавигациялық қызмет көрсетуде қажеттi сапамен жауап беретiн, бiрыңғай жақсы баланстанған құрылым болып табылады.
Бұл жүйенiң кез келген, тiптi, бiр қарағанда ең мәнсiз болып көрiнетiн құрылымдық қайта құрылысы - оның құрамдас бөлiктерінің айқын орныққан өзара қатынастарына кедергi келтiредi, қалыптасқан технологиялық қарым-қатынастарын бұзады және дәл қазiр бұл қолданбалы болып табылмайды.
"Қазаэронавигация" РМК бас директорының 2000 ж. 12.06-дағы N 907 бұйрығымен кәсіпорынның ұйымдық құрылымы бекiтiлдi (Қосымша А).

2-тарау. Ұлттық компанияның 1998-2000 жылдардағы өндiрiс-қаржылық дамуын талдау

1. Тауарлар, жұмыстар, қызметтер көрсету өндiрiсi (экономикалық қызмет түрлерi бойынша)

Өзiнiң атқаратын негiзгi функциясына сәйкес "Қазаэронавигация" РМК негiзгi жұмыстары бойынша мынандай қызметтер көрсетедi:
Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде әуе кемелерінің ұшу бағыттарында аэронавигациялық қызмет көрсету;
Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнің аэродром ауданында әуе кемелерiне аэронавигациялық қызмет көрсету;
телекоммуникация көрсету;
радиобайланыс;
авиациялық белгiленген телеграфтық байланыс;
аэронавигациялық ақпаратты жеткiзу.
Әуежайлық қалашықтарда орналасу тарихи себептерiнiң күшiне орай, "Қазаэронавигация" РМК басқа да қызметтер көрсетедi, олар - негiзгi өндiрiстiк қорларды жалға беру, электр энергиясы және жылумен қамтамасыз ету, коммуналды қызмет көрсету.
Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiндегi маршруттар мен аэродром ауданындағы әуе кемелерiне аэронавигациялық қызмет көрсетудің өндiрiстiк көрсеткіштерi: ұшақ-километр, ұшақ-ұшып шығу және әуе кемелерiнiң барынша ұшу массасының тоннажы әуе кемелерiнiң ұшу бағыты мен аэродром аудандарында аэронавигациялық қызметке алым жинау үшiн параметр болып табылады. Бұл параметрлерді Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО)-ның құжаттары ұсынған.
Dос 9161/2 1986 жылғы "Маршрутты аэронавигациялық қамтамасыз етудің экономикалық аспектілері жөнiнде басшылық";
Dос 9562 1991 жылғы "Әуежайлар экономикасы жөнiнде басшылық";
Dос 9161/3 1997 жылғы "Аэронавигациялық қызмет көрсетудiң экономикалық аспектiлерiне басшылық";
Dос 9082/6 2001 жылғы "Аэронавигациялық қызмет көрсетудегi әуежайлық алымдарға қатысты ИКАО-ның саясаты".
1998-2000 жылдары "Қазаэронавигация" РМК-ның барлық өндiрiстiк көрсеткiштерi төмендегiдей болды:
276,3 млн. ұшақ-километрлер, оның iшiнде 2000 жылы - 94,2 млн. ұшақ-километр, 1999 жылға қарай өсiмi 6,6 пайыз немесе 5,8 млн. километр;
86,7 мың ұшақ-ұшып шығу, оның ішінде 2000 жылы - 28 мың ұшақ-ұшып шығу, 1999 жылға қарай өсуi 6,5 пайыз немесе 1,7 мың ұшып шығу;
Ұшақ-ұшып шығудан 661,2 мың тонна барынша ұшу массасы, оның iшiнде 2000 жылы - 1226 мың ұшақ-ұшып шығу, 1999 жылға қарай төмендеуi 1,8 пайыз немесе 23 мың ұшып кету;
1998-1999 жылдары Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнде әуе кемелерiнің ұшу саны 20%-ға төмендедi. "Қазаэронавигация" РМК республика аумағы бойынша үлкен қашықтыққа созылатын жаңадан ашылған маршруттарға маркетингілік жұмыстар жүргiзудің нәтижесiнде бiрқатар авиакомпанияларды тартуы - кәсiпорынның аэронавигациялық қызмет көрсетудегi табыстарын жоғалтпауға мүмкiндiк бердi, ал 2000 жылдан бастап жыл сайынғы 2-3% өсу беталысы қалпына келтiрiлдi.
Мемлекеттiк меншiктiктерiне, ведомстволық бағыныштылықтары мен меншiк түрлерiне қарамай, Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардан аэронавигациялық қызмет көрсетiлгенi үшiн (әрi қарай АНҚ) аэронавигациялық алым түрiнде ақы алынады.
АНҚ-дан түскен табыс кәсiпорынның барлық табыстарының негiзгi үлесiн құрайды. АНҚ табысының 80%-дайы шетел авиакомпанияларының транзиттi рейстерiнің есебiнен қалыптасады, ал 20%-ы қазақстандық авиакомпаниялар және қызмет көрсетiлетiн әуежайларындағы ұшу-қонуды қамтамасыз ету жұмыстарынан түседi.
Басқадай табыстар тауарларды, жұмыстар мен қызметтер көрсетудi iске асырудан, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес нарықтық босатылған бағалар мен тарифтердің негiзiнде қалыптасады.

2. Қызметтiң қаржылық нәтижелерi

1998-2000 жылдары "Қазаэронавигация" РМК-ның табысы 18042 млн. теңге болды, оның iшiнде АНҚ-дан түскен кiрiстің жалпы көлемi бойынша 16007 млн. теңге немесе 88,3%-ды құрады. 2000 ж. кәсiпорын 7343 млн. теңге сомасына қызмет көрсеттi, яғни 1999 ж. қарағанда бұл 590 млн. теңгеге немесе 8,7% артық. Аэронавигациялық қызмет көрсету 2000 жылы кәсiпорынға 6755 млн. теңге табыс әкелдi, бұл оның жалпы көлемiнің 92%-ы. 1999 жылға қарай өсiм 23%-ды құрады. 2000 жылға қарай табыстың өсуiне ұшу санының 6,5%-ға, авиакомпаниялар пайдаланатын әуе трассалары ұзындығының 3%-ға және АҚШ долларының 1999 жылмен салыстырғанда орташа жылдық бағамының 13,5%-ға артқаны әсер еттi.
1998-2000 жылдары кәсiпорынның шығыны 10898 млн. теңгенi құрады, оның iшiнде 2000 жылғы шығын 4370 млн. теңге болды. 2000 жылы шығындар 1998 жылмен салыстырғанда теңгемен 46%-ға өстi, ал долларға шаққанда 19,7%-ға кемідi немесе 1998 жылғы 38,2 млн. АҚШ долларынан 2000 жылғы 30,7 АҚШ долларына сәйкес болды. Шығыстарды қысқартуға құрылымды өзгерту және кәсiпорын қызметкерлерiнің санын оңтайландыру жөнінде ұйымдастыру-техникалық шараларын өткiзудiң нәтижесiнде қол жеттi.
Осындай өткiзiлген шараларға байланысты 1998-2000 жылдары кәсiпорынның жалақы қоры бойынша шығысының құрылымы бiршама өзгердi, 1998 жылғы жалпы шығысының 32,5%-нан 2000 жылы 23,1%-ға дейiн қысқартылды.
2000 жылы жалақы қоры 1002 млн. теңгенi құрады, бұл 1999 жылға қарағанда 10,5%-ға немесе 96 млн. теңге көп деген сөз. Орташа тiзiмдiк сан бұл кезде 10,5%-ға немесе 304 адамға кемiдi.
"Қазаэронавигация" РМК бойынша орташа жалақы 1999 жылғы 26047 млн. теңгеге қарсы 2000 жылы 32351 теңге немесе 24%-ға артты.
Жалақы қоры мен орташа айлық жалақының өсуi жоғары білiктi өндiрiстiк қызметшiлер атқарған жұмыс көлемiнiң кеңеюiне байланысты болды. Диспетчерлер құрамы мен инженерлік-техникалық қызметшілердің орташа жалақылары 2000 жылы 1999 жылмен салыстырғанда 27,2%-ға артты, яғни айына 34 985 мың теңгенi құрады. Кәсіпорында өндiрiстiк қызметшінің сыбағалы салмағы 76%. "Қазаэронавигация" РМК қызметшілерiнің еңбек өнiмділiктерi (бiр адамның шығыны бойынша) 2000 жылы 1999 жылмен салыстырғанда 21,5%-ға артты. Жалпы шығын бойынша жалақы қорының сыбағалы салмағы 1999 ж. 27%-дан 2000 ж. 23%-ға дейiн төмендедi.
1999 жылға қарағанда 2000 жылғы әлеуметтік салықтың 48 млн. теңгеге өсуi жалақы қорының өсуiне және тиiстi салықтың заңнамалық тәртiп бойынша саналуына байланысты болды.
Амортизациялық аудару 22,7%-ға немесе 129 млн. теңгеге өсті. Ұшуларды радиотехникалық қамтамасыз ету құралдарын жетiлдiру бағдарламасы бойынша жаңа негiзгi құралдар алып, оны iске енгiзудiң және ескiрген жабдықтарды ауыстырудың есебiнен амортизациялық есептеудiң сыбағалы салмағы 1999 жылғы 16% деңгейiнде сақталып қалды. "Өндiрiсте және табиғи монополия субъектілерi көрсететiн қызметтерге (тауар, жұмыс) баға (тарифi) айырысу кезiнде ескеретiн шығындар қалыптасуының ерекше тәртіптерi туралы" нұсқауға сәйкес, кәсiпорында бiрыңғай (тура жолды) құнды есептен шығару әдiсi қолданылады, онда нысанның (объектiнің) амортизацияланатын бағасы ай сайын тең сомада есептен шығарылады. Негiзгi құралдардың амортизациясы 2001 ж. 01.01-де 3294 млн. теңгенi құрады, бұл толығымен инвестициялық бағдарламаға жұмсалды.
"Қазавиамет" РМК көрсетiлген қызмет есебiнен жұмсалған шығынның мөлшерi 37,5%-ға немесе 11 млн. теңгеге өстi.
2000 ж. 12.05-дегi "Қазақстан Халық Банкi" ААҚ-мен жасалған келiсiм бойынша несиенi жабу кестесiне сәйкес ағымдық пайызды төлеумен байланысты, алынған несиелер үшiн пайыз бойынша шығынның өсуi 94,3%-ға немесе 90 млн. теңге болды. Кәсiпорынның жалпы шығындарында бұл шығынның сыбағалы салмағы 1999 жылғы 2,7%-ға қарсы 2000 ж. 4,3% болды.
Көрсетілген қызметтер, қосалқы бөлшектер және жанар-жағармай материалдары бағасының өсуiне байланысты көлік шығыны 14,2%-ға, коммуналдық қызмет - 25,7%-ға, техникалық жабдықтаудың қосалқы бөлшектерiне шығын 37,4%-ға артты. Бұл шығындардың сыбағалы салмағы 1999 жылғы 21,4%-ға қарсы 2000 ж. 21,8%-ды құрады.
Қазақстан Республикасының салықтық заңнамасына сәйкес кәсіпорын шығындарына жататын қосылған құн салығы 468 млн. теңгеге немесе 4,8 есе өстi. Шығынның өсуiне халықаралық iстерге байланысты қызметтер көлемiнiң өсуi әсер еттi.
2000 ж. кәсіпорынның үстеме шығындары 416 млн. теңгеге немесе 3,5 есе өстi, соның ішінде "Тhаlеs АТМ" фирмасымен келісiм жасауды қамтамасыз етуге бөлiнген ұзақ мерзімдік несиенi сақтандыру есебi - 203 млн. теңге және дебиторлық үмiтсiз қарыз қорының - 213 млн. теңгенiң пайда болуы бар.
Байланыс каналдарын пайдалану шығыны 1999 жылы 192 млн. теңгеден 2000 ж. 124 млн. теңгеге дейiн азайды. "Қазаэронавигация" РМК спутниктiк байланыс каналдарын жалдаудың сыбағалы салмағы 2%-ға төмендеді.
Тұтастай алғанда кәсiпорынның шығыны 1999 жылға қарағанда 2000 жылы 22%-ға артты. Қызметтi реттеуге қатысты шығындар 79%-ын құрады, соның iшiнде өзiндiк құны 2205 млн. теңге және жұмсалу мерзiмiнде 1237 млн. теңге болды.
Кәсiпорынның өндiрiстiк-қаржылық жұмыстарының нәтижесiнде 1998-2000 жылдары түсiм теңгемен 2,1 есе, АҚШ долларына шаққанда 73%-ға өстi, демек 1998 жылғы 12,1 млн. АҚШ долларынан 2000 ж. 20,9 млн. АҚШ долларына өскен. 2000 ж. түсiм 2973 теңге болды.
Кәсiпорынның қаржы-шаруашылық қызметiне, әсiресе, үмiтсiз және мерзiмi созылып кеткен "Қазақстан әуе жолы" ҰААК-ның 7,9 млн. АҚШ доллары мен "Эйр Қазақстан" ЖАҚ-тың 10 млн. астам АҚШ долларындағы дебиторлық қарыздар да маңызды әсер қалдыруда. Бұл жөнiнде ҰААК қарызы 1996-1997 жылдары кәсіпорын шығынына жазылды. Қарыздың жалпы сомасында Отандық басқа авиакомпаниялардың үлестерi 4%-дан аспайды.
2000 жылғы дебиторлық қарыз 3990 теңгенi құрады, бұл 1999 жылға қарағанда 40,9% жоғары. Сыбағалы салмақтың басымын - мерзiмдiк қаржылық көмек көрсету қызметi мен Көлiк және коммуникациялар министрлiгiнiң шешiмi бойынша "Қазаэронавигация" РМК "Эйр Қазақстан" үшiн төлеген - 1539 млн. теңге немесе 39% құрады. АНҚ қызметi бойынша дебиторлық қарыз 1377 млн. теңге немесе қарыздың 35%-ы. Болашақта жеткiзiп тұрудың есебiнен жеткiзiп тұрушыларға берiлген қарызақы және iшiнде ұзақ мерзiмдiлерiмен қоса басқа да дебиторлық қарыздар, қарыздың 26%-ы болды.
"Қазаэронавигация" РМК-ның несиелiк қарыздары 4135 млн. теңге болды, бұл 1999 жылға қарағанда 93,5% артық. "Эйр Қазақстан" ЖАҚ-тың алған мiндеттемесiн төлеуге ақшалай қаражат бөлу - 1999 және 2000 жылдары жеткiзушiлер мен мердiгерлер алдында, әсiресе, навигациялық жабдықтармен қамтамасыз етуге 6,8 млн. АҚШ долларына келiсiм жасалған "АТМ" фирмасының алдында несиелiк қарыздың өсуiне тiкелей әсер еттi, және сондай-ақ радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарын, оның ішінде аэродром өңiрi де бар, модернизациялау динамикасына да керi әсерiн тигiздi. Осындай жағдайларға байланысты дефолттан аулақ болу үшiн, кәсiпорын 6 млн. АҚШ доллары мөлшерiнде банктiк несие алуға мәжбүр болды.
2000 жылдың аяғында "Тhаlеs АТМ" фирмасына берешек несиелiк қарыз барлық қарыздың 277 млн. теңгесiн немесе 7%-ын құрады.
Француздың "Societe Generale" банкiсiне несиелiк қарыз 2042 млн. теңге немесе барлық қарыздың 49%-ын құрады. 2000 жылы кәсiпорын төлемдi қайтарудың бекiтiлген кестесiне сәйкес АҚШ-тың 600 мың доллары сомасындағы коммерциялық несиенi жапты. Сатып алу несиесiн жабу 2001 жылдың қарашасында басталады. "Қазақстан Халық Банкi" ААҚ алдындағы несиелiк қарыз 867 млн. теңге немесе барлық қарыздың 22%-ын құрады. Бұл несиенi төлеу кесте бойынша 2001 жылдың маусымында басталды.
Басқадай несиелiк қарыздар 949 млн. теңге немесе барлық қарыздың 22%-ын құрады.

3. Өнiмдер, жұмыстар және көрсетiлетiн қызметтердiң тарифтерi мен баға динамикасы

"Қазаэронавигация" РМК-ның аэронавигациялық қызмет көрсетудегi тарифi 1998 жылдан берi өзгерiссiз болып келедi. Аэронавигациялық қызмет көрсетудегi алым мөлшерi Қазақстан Республикасының стратегиялық жоспарлау және реформалар жөнiндегi агенттiгінің Баға және монополияға қарсы саясат жөнiндегi комитетiнің (әрi қарай Комитет) 98 ж. 03.16-дағы қаулысымен бекiтiлген. Алым жинаудың қазiргi жүйесi әуе кемесiнiң барынша ұшу массасына, авиакомпаниялардың мемлекеттiк меншiктiктерi мен атқарылған ұшулардың түрлерiне қарай дараланып отырады. Қазақстан авиакомпаниялары үшiн алым мөлшерлерi шетелдiк авиакомпанияларға қолданылатын мөлшерден 1,5-2 есе төмен. Комитеттің жоғарыда аталған Қаулысында Қазақстан Республикасының авиакомпаниялары орындайтын үзіліссiз iшкi рейстердi атқаруда қазақстандық авиатасымалдаушыларына алым мөлшерiн төмендететін 0,5 коэффициент қолданылу салдарынан түспеген кiрiс 211 млн. теңге болды. Қазақстан Республикасы Табиғи монополияны реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi Комитетінің 98.08.21-дегi N 3/6 қосымша Қаулысы бойынша iшкi үзiлiссiз рейстер үшiн, егер олар бiр айдың ішінде 100% алдын-ала төлеген жағдайда 10%-дық жеңiлдiк беру бекiтілдi. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Табиғи монополияны реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi Комитетінің 1999 ж. қыркүйектің 15-дегi 68/2-ОД бұйрығымен Қазақстан Республикасының iшкi жүйелi рейстердi орындайтын әуе кемелерi-резиденттерiн пайдаланушыларынан аэронавигациялық қызмет көрсетуге алынатын ақы 1999 ж. сәуiрдің 01-де Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi белгiленген 1 АҚШ доллары үшiн 87,5 теңге бағамы бойынша тағайындалды. Осы бұйрықпен, халық шаруашылығында қолданылатын ұшулар, аэронавигацияның радиотехникалық құралдарын ұшуда сынау және жаттығу ұшулары iшкi жүйелi ұшуларға теңеледi, яғни бұл ұшулардың бәрiне тасымалдаудың осы түрiне қолданылатын барлық жеңiлдiктер жүредi. Тұтастай алғанда 2000 жылы, жоғарыда аталған төмендетiлген коэффициенттi қолданудың салдары мен белгiленген АҚШ доллары бағамының нәтижесiнде кәсiпорын 473 млн. теңге сомасының кiрiсiн ала алмады, ал егер қазақстандық және шетелдiк авиакомпанияларға бекiтiлген тарифтердiң айырмашылығын ескерсек, алынбаған пайда 1800 млн. теңгенi құрайды. Төмендетушi коэффициенттермен қатар, Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау агенттiгiнің баға және монополияға қарсы саясат жөнiндегi комитетiнiң 98.06.16-дағы N 17 қаулысымен қазақстандық және шетелдiк 1,1 және 1,2 тапсырыс рейстегi әуе кемелерiн пайдаланушыларға аэронавигациялық қызмет көрсеткені үшін қолданыстағы мөлшерге қосымша жоғары коэффициенттер белгiлендi, осыған сәйкес қосымша табыс 136 млн. теңгенi құрады.
Жоғарыда келтiрiлген тарифтердің даралануы қазақстандық авиатасымалдаушыларға демеуқаржы бөлудi көздейдi, бұл ұлттық болсын немесе шетелдiк болсын пайдаланушылардың бәрiне бiркелкi алым ставкасын қарастырған, 1994 жылғы Қазақстан Республикасы бекiткен Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияның 15-бабына қайшы келедi.
"Қазаэронавигация" РМК-ның шетелдiк пайдаланушылар үшiн тарифтердің деңгейi iргелес мемлекеттермен салыстырғанда нағыз бәсекелес болып табылады, мысалы, Қазақстан Республикасында Боинг-747 әуе кемесiнiң ортодромдық шалғайлықтағы 100 км.-ның мөлшерi АҚШ-тың 62 долларын құрайды, ал шекаралас мемлекеттерде:
Қытай - 100 АҚШ долларын
Ресей - 70 АҚШ долларын
Өзбекстан - 91 АҚШ долларын
Түркменстан - 70 АҚШ долларын
Қырғызстан - 68 АҚШ долларын
Әзербайжан - 70 АҚШ долларын құрайды.

Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардан алым жинауды "Қазаэронавигация" РМК тiкелей жасалған келiсiмдердiң негiзiнде және Халықаралық авиатасымалдаушылар қоғамдастығының клиринголық палатасы арқылы жүргiзедi.
Қорыта келе, Қазақстан Республикасында аэронавигациялық қызмет көрсетуге жинайтын алым 1998-2000 жылдар мерзiмiнде өзгерiссiз болды деуге болады. Көршiлес мемлекеттер және дүние жүзiнің бiрқатар басқа елдерiмен салыстырғанда тарифтің көлемi нағыз бәсекелес болып табылады. Алым алу әдiсi әуе кеңiстiгiн пайдаланушыларды да, қызмет көрсету провайдерiн де қанағаттандырады.

4. Компанияның қаржы салымы қызметi

90-жылдардың басында Қазақстан радиотехникалық кешенiнің аэронавигациялық қызмет көрсетуде тиiстi деңгейге жетуге мүмкiндiк бермейтiн, Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) талаптары мен стандарттарына сай емес бiрқатар кемшіліктерi болды:
радиотехника құралдарының КСРО кезiнде қабылданған, халықаралық ұйымдардың талабынан алшақ тәртiпте жұмыс iстеуi;
әуе кемелерiнiң қозғалысын сапалы түрде бақылауға қажеттi қазiргi кезеңнің радиолокация, радионавигация және электр байланысының болмауы;
қазiргi кезең технологиясын қолдануға мүмкiндiк бере алмайтын әуе жағдайын бейнелеушi ескiрген құралдар;
әуе қозғалысын басқару процесiнiң автоматтандырылған құралдарының болмауы;
радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарының әбден тозуы (70%);
телеграф байланысы авиация желiсінің табиғи және рухани тозығы жеткен жабдықтары (АТББ);
коммутациялық жүйе ресурстарын жасайтын жедел жерүстi байланыс құралдары санының жетiспеуi, "Әуежай-қала" байланыс жүйесiнiң апаттық жағдайы;
Навигациялық жабдықты ауыстыру үшiн, Қазақ азаматтық авиация басқармасы 1992 ж. маусымның 02-де (нөмерсiз) "Аlсаtеl-SЕL" фирмасымен 16 VОR\DМЕ техникалық пайдалану орталығы;
Алматы қаласында орнатылған сандық АТС базасындағы телекоммуникацияның сандық жабдығы.
Автоматтандырылған кешендердi енгiзуге негiзделген, компьютерлiк технология базасында құрылған әуе қозғалысын басқарудың қазiргi әдiстерiне көшу бағдарламасын әзiрлеу мақсатымен 1992 жылы Бүкiлресейлiк радиоаппараты ФЗИ мен "Аіrsуs АТМ GmbH" фирмасымен бiрлесе отырып, Қазақстан Республикасындағы әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесiн жетiлдiрудiң "Шебер-жоспар" (әрi қарай Шебер-жоспар) бағдарламасын әзiрледi.
Жоспарда ӘҚБ АЖ-нiң 3 орталығынан (Алматы, Ақтөбе, Астана), екiншi радиолокаторлар және әр позициясында 2 топтамасы бар қазiр қолданылып жүрген бiрiншi радиолокатормен жабдықталған 18 радиолокаторлық позициядан тұратын саны 36 топтама болатын Әуе қозғалысын Басқарудың Автоматтандырылған Жүйесiн құру қарастырылған болатын.
Бұл жағдайда, сол кездегi әуе қозғалысына қызмет көрсетудiң 18 ауданы осы құрылған ӘҚБ АЖ-нің үш орталығына (Алматы, Ақтөбе, Астана) бiрiгуге тиiс едi.
1993 жылғы наурызда "Шебер-жоспардың" негiзiнде "Қазаэронавигация" РМК мен "Аіrsуs АТМ GmbH" арасында Алматыдағы, Ақтөбедегi, Астанадағы ӘҚБ АЖ орталықтарына жабдықтар және 18 екiншi моноимпульстi радиолокатор жеткiзуге 1993 жылғы наурыздың 16-да N 408563-210-0001 келiсiм-шарт жасалды.
"Аіrsуs АТМ GmbH" Келiсiм-шарттың iске асуы 1993 жылы басталды. Қаржыландыру Келiсiм-шартқа сәйкес, 1997 жылы маусымның 11-де қол қойылған "Мiндеттердi қамтамасыз ету, кепіл және құқықты табыс ету туралы келiсiмге" сәйкес Халықаралық тасымалдаушылар Қауымдастығы (ИАТА) арқылы авиакомпаниялардан келіп түскен аэронавигациялық алымдар кепiлдігі болып табылатын фирмалық несиесiнің есебiнен жүргiзiлдi.
"Мастер-жоспардың" негiзгi ережелерiнің бiрi - сол кездегi қолда бар радиолокациялық жабдықтарды, оның iшiнде 1РЛ139-2 тұрпатты алғашқы радиолокацияны барынша сақтау болды.
Алғашқы радиолокаторлардың пайдалану мерзiмдерi ұзаққа созылуларына байланысты, қатты денелi қабылдау тетiгi мен жұмысқа сенiмдiлiгi жөнiнде жақсы сипаттамасы бар 1Л118 тұрпатты жетiлдiрiлген радиолокатордың деңгейiне жеткiзу арқылы алғашқы трассалық 36 топтаманың барлығын жетiлдiруден өткiзуге шешiм қабылданды. Бұл мәселенi орындауда осы жабдықты шығарушы Лианозовск электромеханика зауытымен (Мәскеу) 1995 жылғы сәуiрдiң 11-де N 2/95049 келiсiм-шарты жасалды.
Әрi қарай қазақстан-француз комиссиясының бiрлесе еңбек ету шешiмiне және одан кейiнгi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1996 жылғы ақпанның 02-дегi "1996 жылы Қазақстан Республикасына кепiлдеме бойынша берілетін шетелдiк несиелер және халықаралық қаржы ұйымдары қарызының есебiнен қаржыландырылатын инвестициялық жобалар туралы" N 141 қаулысына сәйкес, Франция қаржы салымының бағдарламасына аэродромдық радиолокаторлар жеткiзу енгiзiлдi. Осыған сәйкес 1996 жылдың наурызында "Қазаэронавигация" РМК мен "Тhомsоn-СSҒ Аirsуs" фирмасының арасында жалпы сомасы 30 млн. АҚШ долларын құрайтын 4 аэродромдық локатор жеткiзуге келiсiм-шарт жасалды. Осы келiсiм-шартты iске асыру барысында 1996 жылдың желтоқсанында АҚШ-тың 15 млн. долларына кепiлдеме берiлдi және ол келiсiм-шарт 1997 жылдың басында күшiне ендi.
Келiсiм-шарттарды iс жүзiне асыру процесiнде төмендегідей себептермен аэронавигация жүйелерi жабдықтарын қайта қарау қажеттiгi айқындалды: әуе кемелерінің негiзгi тасқыны ҚР батыс жағындағы "солтүстiк-оңтүстiк" бағыты бойынша және орташа жиілікпен Қытай Халық Республикасының "батыс-шығыс" бағытындағы әуе дәлiзiне қарай бiрнеше негiзгi трассаларға жинақталған.
Екiншi радиолокатордың жоғары дәрежеде пайдаланушылық сипаттамасы, соның iшiнде: қызметтің үлкен радиусы, тапқыштық зор мүмкiндiгi, рұқсаттық жоғары қабiлеттілігi, ӘҚБ АЖ орталықтарының функционалды жақсы мүмкiндiктерi, ретiнде екiншi радиолокаторды қолдануға сүйенетiн ИКАО-ның пайдалану талаптарын радиолокациялық қадағалаудың негiзгi құралы ретiнде қолданумен қиюласа отырып, радиолокациялық позициялардың сәттi орналасулары - АӘҚҚ шекараларын икемдi түрде нақты белгiлеуге мүмкiндiк бередi, аэронавигациялық қызмет көрсетудің сапасы және жақсартылуы сақталған жағдайда, олардың санын азайтады (әрi қарай - АНҚ);
Төменгi жиiлiк жағдайында талдау негiзiнде аэронавигациялық жүйелердi жетiлдiру жоспарларына жаңа техникалық талаптар қойылды, олар келiсiм-шартты жаңа кескiн үйлесiмiне және аэронавигациялық жабдық құрамының нақты мұқтаждықтарына лайықтап, жаңа нұсқауға сәйкестендiрiп азайту жағын көздеген түзету енгiзудің негiзi болды.
Қабылданған шешiмдерде қарастырылды:
Қазақстан Республикасы әуе кеңiстiгiнiң құрылымын өзгерту және әуе қозғалысын ұйымдастыру аудандарының санын 18-ден 12-ге дейiн азайту;
Тек қана Алматы мен Астана үшiн екi аэродромдық радиолокатор және екi аэродромдық жүйе жеткiзу жабдық құнын екi есе, 30-дан 15 млн. АҚШ долларына төмендету арқылы Тhомsоn-СSF Аirsуs-пен жасалған келiсiм-шарттың құрамын өзгерту; қажеттi радиолокациялық позициялар санын төмендетуге байланысты және екiншi радиолокаторларды орнату арқылы жетiлдiрiлген бiрiншi радиолокатордың санын 36-дан 15-ке дейiн азайту;
Аlкаtеl - SEL келiсiмi бойынша радиомаяктар санын 7 топтамаға дейiн азайту (несие желiсiндегi соманың шегiне қарай).
Жабдықтардың құрамына қойылатын жаңа талаптарға сәйкес жоғарыда аталған келiсiмдер бойынша тиiстi өзгерiстер қабылданды.
Аэронавигациялық жүйенi жетiлдiруден өткiзу - бүгiнгi күнi құрамына Алматы мен Ақтөбедегi қазiргi кезеңнің екi трассалық орталығы, 13 екiншi радиолокатор, Шымкент қаласындағы "Синтез" автоматтандыру жүйесiнің кешенi және "Радуга" радиолокаторы, диспетчерлердiң автоматтандырылған жұмыс орындары (АЖО) кiретiн, барлық радиолокациялық позицияларда ескiргендердi ауыстыра отырып, ӘҚБ жүйесiн жарақтауға мүмкiндiк бердi. Алматы мен Астана қалаларында аэродромдық радиолокаторлар мен аэродромдық жабдықтар жүйесiн монтаждау аяқталды.
Осылайша, жоғарғы әуе кеңiстiгiн жабдықтау жетiлдiрiлдi. Қазiргi кезеңде аэродром аудандары жағдайларын мұқият талдау мен жабдықтарын ауыстыру қажеттігi аяқталып келедi:
қону жүйесiнің жабдығы;
келтiрiлген радиостанциялар мен маркерлi маяктар;
радиобайланыстарының ӨЖҚ мен ЖҚ жабдықтары;
"Әуежай-қала" (радиорелейлi және талшықты оптикалық байланыс желiлерi);
1998-2000 жылдары "Қазаэронавигация" РМК-ның негiзгi қаражаттарының қаржы салымы 6418 млн. теңгенi құрады, оның iшiнде жеке қаражат есебiнен - 5551 млн. теңге және "Қазақстан Халық Банкi" ААҚ несиесiнен - 867 млн. 50% жуық немесе 3048 млн. теңге қаржы салымын кәсiпорын несие бойынша мiндеттемелердi жабуға жұмсады, соның iшiнде 2471 млн. теңге "Аіrsуs АТМ GmbH" фирмасына, 493 млн. теңге "Аlкаtеl - SEL" фирмасына, 84 млн. теңге "Тhомsоn - СSҒ Аirsуs" фирмасына берiлдi. ЛЭМЗ-бен жасалған келiсiм бойынша 435 млн. теңге, Санкт-Петербург қаласының РАБҒЗИ ФҚ-на 487 млн. теңге төлендi. 850 млн. теңге жобалау-iзденiс, құрылыс-монтаждық жұмыстар мен көліктiк және жабдықтар жеткiзу бойынша көрсетiлген кедендiк қызметтерге төлендi. Кәсiпорын инфрақұрылымының басқа да негiзгi құралдарын (көлiк, оргтехника, дербес компьютерлер т.б.) алуға 700 млн. астам теңге жұмсалды.

5. Бюджетпен өзара қарым-қатынас

1998-2000 жылдары "Қазаэронавигация" РМК-ның бюджетке төлем бойынша ұзаққа созылған қарызы болған жоқ. Қазiргi мерзiмде Қазақстан Республикасының бюджетiне салық және басқа да төлемдер бойынша 4864 млн. теңге жұмсалды, соның iшiнде 1998 жылы - 1030 млн. теңге, 1999 жылы - 1594 млн. теңге, 2000 жылы - 2240 млн. теңге, немесе орташа есеппен жыл сайынғы өсуi - 40-50%. 2000 жылы республикалық және жергiлiктi бюджеттер кесiмiндегi төлемдер тиiстi 1739 млн. теңге құрады. Бюджеттен тыс төлемдер 27 млн. теңге болды.
Сонымен бiрге, Көлiк және коммуникациялар министрлігі кәсiпорнының жекеменшік иесiнің өкiмi бойынша 1998-2000 жылдары 1860 млн. теңге аударылды, оның iшiнде:
"Эйр Қазақстан" ЖАҚ - 1755 млн. теңге;
Шымкент әуежайына - 63 млн. теңге;
Көлiк және коммуникациялар
Министрлiгiне жұмсалған
шығын - 42 млн. теңге;

1997 жылы Қазақстан Республикасы Президентiнің "Мемлекеттiк кәсіпорын туралы" заң күшi бар Жарлығына сәйкес Көлiк және коммуникациялар министрлiгi Қаржы министрлiгiмен келiсе отырып жеке меншiк иесiне аударатын кiрiс үлесiн 3% мөлшерiнде белгiледi.
Осы мәселе бойынша "Қазаэронавигация" РМК Көлiк және коммуникациялар министрлiгi арқылы Қазақстан Республикасы Үкiметiне 1997 жылдан 2001 жылғы кезеңде мемлекеттiк бюджетке таза пайданың 3%-ын аудару мөлшерiн тағайындау және оны 2001 жыл ішінде өтеу туралы өтiнiш жасады. 1997-2000 жылдардағы төлем сомасы 179 млн. теңгенi құрады, ал 2001 жылдың есебiмен ол 234 млн. теңге болады, оның ішiнде Көлiк және коммуникациялар министрлiгi үшiн пәтер алуға 15 млн. теңге төлендi.

6. Нарықтың маркетингтiк зерттелуi

Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi батыстан шығысқа қарай 3000 км. ұзақтыққа, ал солтүстiктен оңтүстiкке қарай 1700 км. созылып жатыр. Әуе трассасының ұзындығы 54 мың километрге дейiн жетедi, оның iшінде 49 мың километрi халықаралық болып табылады.
Қазiргi әуе кеңiстiгiн ұйымдастырудағы бағыттардың жеткiлiктi кең желiлерi және олардың техникалық жарақтандырулары Еуропадан Гонконгқа аптасына 900 рейс және Еуропа - Бангкок/Сингапур маршруттары бойынша аптасына 1500 рейстi ешбiр шектеусiз атқаруға мүмкiндiк бередi. ҚР ӘҚҰ жүйесiнiң өткiзiп жiберу қабiлеттілігi - әуе қозғалысының қазiргi қажеттiлiктерiнен 5-6 есе жоғары.
Географиялық жайлы орналасуы, әуе жолдарының ұзаққа созылуы, техникалық жарақтануы Қазақстанның әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардың көпшiлiгi үшiн тартымды болып, авиациялық тасымалдаулардың барлық түрлерiн ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi:
авиакомпаниялардың Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi арқылы транзиттi ұшулары;
шетелдiк авиакомпаниялардың Қазақстан Республикасына қону арқылы ұшулары (шетелдiк авиакомпаниялар);
Қазақстан Республикасы әуежайлары мен көршiлес елдер арасындағы тасымалдар, соның iшiнде ЕЭС;
iшкi тасымалдар (қазақстандық авиакомпаниялар);
iшкi тасымалдар (Қазақстан Республикасы әуежайлары арасында) 80-жылдардың аяғы, 90-жылдардың бас кезеңiмен салыстырғанда 5-6 және одан да көп рет қысқарды, ал кейбiр аймақтарда мүлдем тоқтатылды (Арқалық, ЖӘЖ). Бұған тасымалдау жағынан аздап өсiп отырған Каспий аймағындағы мұнай өндiру аудандары жатпайды.
Бiздің көзқарасымыз бойынша, iшкi авиатасымалдардың құлдырауына себеп болған:
Iшкi тасымалға төлемқабілеттілігi бар тұрғындар сұранысының төмендеуi;
өндiрiстің жалпы құлдырауына және соған байланысты жүк, жолаушы, пошта авиатасымалдауларына сұраныстың азаюына байланысты Қазақстанның басым көп аймағында iс белсенділігiнің шұғыл төмендеуi;
осындай жағдайларда қазақстандық авиакомпанияларда пайдалылық пен тиiмділік жағын қамтамасыз етуге қабiлеттi әуе кемелердің санының жоқтығы, ал қолда бар Ту-154, Як-40, Ан-24 және т.б. тиiмдi жұмыс iстеуге мүмкiндiк бермейдi;
"Қазаэронавигация" РМК iшкi тасымалдарды ынталандыру мақсатымен қазақстандық авиакомпанияларына аэронавигациялық қызмет көрсеткенi үшiн ақы алуда салмақты жеңiлдiктер жасады, бiрақ бұл шаралар iшкi тасымалдардың өсуi мен жолаушылар тарифiнің төмендеуiне немесе бiр салаға түсуiне әсер еткен жоқ.
Келтiрiлген дәлелдер Қазақстан Республикасының әуежайлары мен ТМД-ның басқа да елдерi және жақын шетелдер арасында тасымалдаудың белгiлi бiр деңгейде шын мәнiнде төмендегенiн айқындайды. Жоғарыда келтiрiлген себептерге авиация әкiмшiлiктерінің өздерінің жеке авиакомпанияларына қатысты жақтау, қолдау саясатын қосуға болады, сондай-ақ икемдiлiк пен өзара тиiмдi есептің болмауы да, географиялық ұшулардың тарылуы мен авиарейстер жиiлiгiнің азаюына әкеп соғады.
Қазақстан Республикасы тәуелсiздiк алғаннан кейiн алыс шетелдермен байланыстарының өскенiне қарамастан, Қазақстан әуежайлары мен шетелдiк әуежайлар арасындағы ұшулар жалпы көлемнің мардымсыз бөлшегiн ғана құрайды. Бүгiнгi күнi тасымалдаудың бұл түрiнің құны салыстырмалы түрде жоғары және оның өсуi туризмнің баяу дамуымен шектелуде.
Сонымен, шетелдiк авиакомпаниялардың Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi арқылы халықаралық транзиттi ұшулары - трафиктің негiзгi түрi болып есептеледi.
Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi Ресей Федерациясының, Өзбекстан, Қырғызстан, Әзербайжан, Түркменстан, Қытай әуе кеңiстiктерiмен шектеседi. ҚХР-нан басқа барлық мемлекеттердiң аэронавигациялық қызметтерi осы Қазақстандағы сияқты қиыншылықтарды бастан өткiзіп отыр. Және бұл жағдайда табыстың негiзгi көзi болып, Қазақстандағы сияқты, яғни, халықаралық транзиттен түсетiн аэронавигациялық алымдар болып отыр. Бұл Қазақстан Республикасы әуе кеңiстiгiнiң үлесiне жататын транзит үлесiнiң өсуi үшiн қатiгез, ымырасыз күрестi айқындайды.
Қазiргi кезде Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi мынандай параметрлермен сипатталады:
ыңғайлы географиялық жағдайы;
әуе жолдарының ұзақтығы және жан-жаққа тарамдалу желiлерi;
техникалық жағынан жақсы жарақтануы;
маршруттар мен аэродром өңiрлерiнде әуе қозғалысының төменгi жиілілігi;
негiзгi пайдаланушылары - халықаралық шетелдiк авиакомпаниялар;
трафиктiң негiзгi түрi - халықаралық транзит;
аэронавигациялық қызметтi мемлекет уәкiлеттi еткен жалғыз провайдер "Қазаэронавигация" РМК атқарады;
шетелдiк авиакомпаниялардан алым жинау - авиацияның халықаралық тасымалдау ұйымы ИАТА арқылы жүргiзiледi.
1995-2000 жылдары әуе трассаларын дамыту бойынша жұмыстар жүргiзiлдi, оның ұзындығы бүгiнгi күнi 50000 км.-ден астам, халықаралық әуе дәлiздерiнің саны 72-ге дейiн өстi.
1998-1999 жылдары Оңтүстiк-Шығыс Азиядағы дағдарыс пен Ресей Федерациясындағы дефолтқа байланысты ұшудың жалпы көлемiнің төмендеуi кезiнде, аэронавигациялық қызмет көрсетуден түскен кiрiстердi сақтау мақсатымен, әуе қозғалысының қосымша тасқынын тарту шаралары қабылданды - халықаралық әуе жолдарының жаңа дәлiздерi мен учаскелерi ашылды. Қазақстан Республикасы аумағын пайдаланушы авиакомпаниялар үшiн маршрут ұзақтығы артты.
1998 жылдың шiлдесiнде Қытаймен шекарада Еуропа елдерiнен Гонконгқа, Манилаға, Пекинге, Үрiмшiге, Сеулге, т.б. тәулiгiне 40 әуе кемелерiне дейiн ұшатын жаңа әуе дәлiзi ашылды. Ташкенттен Қытайға және Кореяға қарай бағытталған ұшулар да осы дәлізге ауыстырылды.
1998 ж. аяғында Әзербайжан шекарасында қосымша дәлiз ашылды және осы дәлiздi Қытай шекарасында ұзақтығы 2642 км. созылған дәлiзбен жалғастыратын маршрут жарияланды. Соның нәтижесiнде, қысқа ұзындықтағы маршрутты ұшулар осы бағытқа ауыстырылды, аэронавигациялық қызмет көрсетудегi төлемнiң айырмашылығы да соған сәйкес өстi. Осы маршрут бойынша Каспий және Қара теңiз аймақтарындағы мемлекеттерден Қытайға, Кореяға, Жапонияға ұшулар атқарылды. Тек қана Әзербайжанның жүк авиакомпаниясы осы жол арқылы табысы 1 млн. астам АҚШ долларын құрайтын 700-ден артық рейс орындады, бұл бұрын пайдаланып жүрген маршруттағы табысын 2 есе арттырды.
Түркиядан Алматы және Бiшкек қалаларына Қазақстан аумағы бойынша ұшатын маршруттардың барынша ұзақ бағыты жарияланды, ол маршруттарды Бiшкекке 391 км. орнына 2156 км. және Алматыға 672 км. орнына 2437 км. дейiн өсiрдi.
Қазақстан аумағын айналып өтiп, қара теңiз арқылы Батыс Еуропадан Оңтүстiк-Шығыс Азияға ұшулардың басталуымен бiрге ұзақтығы 413 км. созылатын Ақтауды басып ұшатын бағыт енгiзiлдi, ол бойынша 1998 ж. тәулiгiне халықаралық 25 рейстің үзілiссiз ұшулары басталды. Бұл трасса бойынша қосымша пайда 2000 ж. АҚШ-тың 2 миллион долларынан астам болды.
КСРО кезеңiнен белгiленген әуе қозғалысына қызмет көрсету ұйымдарының жауапты өңiрлерiмен Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк шекарасын сәйкестендiру жұмыстары жүргiзiлдi:
1996 ж. бұрын басқару iсi Қырғыз Республикасы арқылы жүзеге асырылатын Тараз қаласы ауданындағы әуе кеңiстiгi Қазақстан Республикасына берілдi;
1999 ж. бұрын әуе қозғалысын басқару iсi Өзбекстан Республикасы арқылы жүзеге асырылатын Шымкент ауданы әуе кеңiстiгiн басқару құрылды.
Шымкент АӘҚҚ ашылуы - мемлекеттiң оңтүстiгiнде әуе кеңістiгiн пайдалану толығымен бақылауға көшуiне және кәсiпорынның құрылған кезiнен бастап 3,3 млн. доллар қосымша табыс алуына мүмкiндiк бердi.
Ташкент, Бiшкек, Ор аэродромдары аудандарына, мемлекеттiк шекараға жақын орналасуларына байланысты, сол аэродромдарда ұшу мен қону кезіндегi маневрлар үшiн Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi бөлiндi. Бұл жағдайда маршруттық алымдарды Қазақстан толығымен мемлекеттiк шекараның нүктелерi бойынша жинайды.
Осымен бiр мезгілде, Ташкент аэродромы ауданына бөлiнген әуе кеңiстiгiнің айырбасы ретiнде, Қазақстан Республикасы әуе қозғалысын басқаруды Өзбекстан Республикасы аумағының үстiн басып өтетiн әуе жолының 2 учаскесi арқылы (113 және 128 км.) жүзеге асырады. Оның iшiнде тиiмдiрек болып табылатын 128 учаске, аэронавигациялық қызмет көрсеткенi үшiн алатын жылдық алым 0,5 млн. АҚШ долларын құрайды.
1998-2000 жылдары қатыгез бәсекелестiк күрес жағдайында сауатты маркетингтiк саясат жүргiзу арқылы "Қазаэронавигация" РМК аэронавигациялық қызмет көрсетудегi табысты сақтап қана алмай, оны жыл сайын 3-5% өсу беталысына қарай бұрды.

3-тарау. Ұлттық компанияны дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған даму жоспары

1. Өнiмдер, тауарлар, қызметтер көрсету өндiрiсi

2001-2005 жылдары "Қазаэронавигация" РМК қызмет өндiрiсi түбегейлi өзгерiстерге ұшырамауға тиiс. Кәсiпорын жұмысының негiзгi түрi Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардың әуе кемелерiне аэронавигациялық қызмет көрсету болып қалады.
Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар актісiнде, ТМД елдерiмен қоса алғанда, шетелдiк авиакомпаниялардың әуе кемелерiнiң жыл сайынғы ұшу қарқындары 1,5-2%-ке өсуi болжалданып отыр, бiрақ бұл деректер "Қазақстан Республикасы Азаматтық авиациясының даму тұжырымдамасының" бекітiлмеуiне байланысты ақырғы болып есептелмейдi.
2001-2005 жылдары "Қазаэронавигация" РМК өндiрiстiк көрсеткiштерi мына көлемде жоспарланып отыр:
Ұшақ-километр - 490,3 млн. км., жыл сайынғы 1,3 млн. км. немесе 1,3 өсуiмен;
Қазақстан Республикасының аэродромдарынан ұшақ-ұшып шығу - 142,9 мың ұшып шығу, жыл сайынғы өсуi 230 ұшып шығу немесе 0,8%;
Ұшақ-ұшып шығу тоннажы - 6,2 млн. тонна, жыл сайынғы өсуi 8,8 мың тонна немесе 0,8%.
"Қазаэронавигация" РМК негiзгi қызметiнiң қызмет көрсетудегi сыбағалы салмағы 2001-2005 жылдары қызмет көрсетулердің жалпы көлемiнде құндылық көрсеткiш бойынша 93% құрауға тиiс, 7%-ы басқадай көрсетiлетiн қызметтердің үлесiне тиедi.

2. Қызметтiң қаржылық нәтижелерi

"Қазаэронавигация" РМК-ның 2001-2005 жылдарға арналған қаржы көрсеткiштерi 2001-2005 жылдардың орташа мерзiмдiк индикативтiк даму жоспарының қосымшасында келтiрiлген.
Табыстың зор қарқынмен өсуiне себеп болған өндiрiстiк көрсеткiштердiң (ұшулар санының өсуi) орта есеппен жыл сайын 1,5-2% артуы және АҚШ доллары бағамының Қазақстан Республикасының макроэкономикалық бағасына сәйкес өсуi - болды (Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 01.06.09-дағы "2001 жылғы наурыздың 19-дағы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң N 368 қаулысына өзгерiстер енгiзу туралы" N 784 қаулысы ).
2001-2005 жылдары аэронавигациялық қызмет көрсетуден (әрі қарай - АНҚ) түсетiн табыстар Еуропа мен Оңтүстiк-Шығыс Азия арасындағы әуе трафиктерiнiң өсуi, сонымен қатар, әуе қозғалысының жиiлiгiн арттыру жөнінде белсендi маркетингтiк жұмыс жүргiзудiң нәтижесiне қарай болмақшы деген ИКАО мен ИАТА-ның болжамды деректерінің негiзiнде жоспарланды (2, 3 қосымшалар).
Табыстарды қалыптастыру барысында негiзгi акцент транзиттiк авиатасымалдауды жүзеге асыратын шетел компаниясына ауып отыр, сондай-ақ, қаржылық жоспардың қалыптасуында басқа қызметтер (байланыстық қызмет көрсету, АТББ, радиобайланыс, коммуналдық қызметтер, негiзгi құралдарды жалға беру) ескерiледi.
2001-2005 жылдары "Қазаэронавигация" РМК 44 310 млн. теңге, жыл сайынғы өсуi 6,96% болатын табыс алуды көздеп отыр. 2001 жылы кәсiпорынның кiрiсi 7760 млн. теңге, ал 2005 ж. - 9920 млн. теңге болмақ.
2001-2005 жылдары қызметтің табиғи монополия субъектiсi түрiнде реттелетін аэронавигациялық қызметтен түскен пайда жыл сайын 7,41% өсуiмен 41160 млн. теңгенi құрады. 2001 жылы кәсiпорын АНҚ-дан 7150 млн. теңге, 2005 жылы - 9270 млн. теңге табыс алады. АНҚ-дан түсетiн кірiстiң сыбағалы салмағы кәсiпорынның жалпы кiрiсiнiң 93% құрайды.
Басқа жұмыс түрлерi бойынша кәсiпорын 2001-2005 жылдары жалпы сомасы 3150 млн. теңге, немесе барлық табыстың 7%-ын алуды жоспарлады. 2001 жылы табыстар 610 млн. теңге және 2005 жылы 650 млн. теңгені құрайтын болады, жыл сайынғы өсуi 1,64%.
2001-2005 жылдардың шығысы Yкiметтің жоғарыда аталған қаулысына және валютамен, не болмаса АҚШ долларының бағамымен төленетiн қызмет көрсету мен тауарлы-материалды бағалы заттарға АҚШ долларының теңгеге шаққандағы бағамының өсуiне, сондай-ақ үнемдiрек, энергия аз жұмсалатын жабдықты енгiзу нәтижесiнде шығынды оңтайландыру және кәсiпорын қызметтерінің құрылымын өзгертуге сәйкес тұтынушылық бағаның өзгеруi негiзiне жоспарланып отыр (2, 4 қосымшалар).
"Қазаэронавигация" РМК 2001-2005 жылдары өндiрiс, әкiмшiлiк және жалпы шаруашылық қажеттiлiктерiне жалпы сомасы 29804 млн. теңге жұмсауды жоспарлады. 2001 жылға 5054 млн. теңге, кейінірек шығын 2005 жылы 6930 млн. теңгеге, орта есеппен жыл сайын 9,3%-ке өсуi жоспарланып отыр, соның iшiнде:
еңбекақы 1172 млн. теңге және 2005 жылы 1490 млн. теңге жыл сайын өсуi орта есеппен 6,7%;
әлеуметтік салық 2001 жылы 248 млн. теңге, жыл сайынғы өсуi 3,2%;
радиотехника құралдары мен телекоммуникация жүйелерiн жетiлдiру, ескірген жабдықтарды ауыстыру есебiнен негiзгi құралдарды 2001 жылы 8882 млн. теңге, 2005 жылы 1540 млн. теңгеге жыл сайынғы орташа өсiмi 18,7%, амортизациялау, нәтижесiнде 2001-2005 жылдары кәсіпорынның негізгі құралдарының құны өседі.
Шикiзатқа, материалға, қосалқы бөлшектер, электр қуаты, жанар-жағармай өндiрiстiк сипаттағы қызметтерге ақы төлеу және негiзгi құралдарды ағымдағы жөндеудi өткiзуге 2001 жылы 917 млн. теңге, ал 2005 жылы 1500 млн. теңге, жыл сайынғы өсуi 15,9%; Шығынның жоғары қарқынмен өсуi - тұтыну өнiмдерi, жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтер көлемінің өсуi және оның қымбаттауымен түсiндiрiледi. Радиотехникалық жабдықтар мен байланыс құралдарына қосалқы бөлшектердi кәсiпорын жабдықты дайындап шығаратын елдерден (Ресей, Германия, Франциядан) валютаға алады.
Басқа шығындар (жалпышаруашылық және әкiмшiлiк шығындары, оның iшiнде алынған несие төлемдерінің пайызы бар) 2001 жылы 1835 млн. теңге, 2005 жылы 2120 млн. теңгеге дейiн, жыл сайынғы өсуi 3,9%;
2001 ж. "Қазаэронавигация" РМК шығындары табиғи монополистердің реттеушi қызметтерi бойынша 4104 млн. теңге, немесе жалпы шығынның 81,2%-ы. 2005 жылы бұл шығындар 5900 млн. теңгенi құрайды, немесе жалпы шығынның 81,1%-ы. Тұтынатын өнiмдер, жұмыс пен көрсетiлетiн қызметтер көлемiнің және олардың бағаларының өсулерiне байланысты, жыл сайынғы реттеу шығындары орта есеппен 10,9%-ке өседi. Кәсiпорынның қаржылық нәтижесi (салық салынатын табыс) 2001 жылы 2706 теңге, жыл сайынғы өсуi 2,7% деңгейiнде жоспарланып отыр. Қаржылық нәтиже 2005 жылы 2990 млн. теңгенi құрайды.
Салық салынғаннан кейiнгi кәсiпорынның таза табысы 2001 жылы 1724 млн. теңгенi құрайды, кейiнгi жыл сайынғы өсуi 3-3,5%, ал 2005 жылы кәсiпорын 1994 млн. теңге таза табыс алады.
Келiсiм-шарт бойынша орындалып қойған халықаралық мiндеттемелер мен алда тұрған төлемдерге байланысты "Қазаэронавигация" РМК Көлiк және коммуникациялар министрлiгiне 2001 жылдың аяғында, 1997 жылғы 14,9 млн. теңге өндiрiстiк аударуды бiрге есептеп, мемлекеттiк бюджетке 1997-2001 жылдар үшiн таза табыстың 3%-ын, барлығы 219 млн. теңге сомасын аудару туралы ұсыныс жасады. Кейiнгi кезде пайыздың өсуi мүмкiн, 2002 жылы соған сәйкес 6%-ке дейiн, яғни 2002 жылы 112 млн. теңге аударылады, 2003 жылы 153 млн. теңге аударумен 8%-ке, 2004-2005 жылдары тиесілі 233 млн. теңге аударумен 12%-ке өседi.
2000 жылғы дебиторлық қарыздың 4 млрд. теңге құрағанын ескерсек, соның iшiнде ЖАҚ "Эйр Қазақстан" қарызы:
АНҚ қызмет көрсетiлгенi үшiн 200 млн. теңге, уақытша қаржылық көмек бойынша қызмет және "Қазаэронавигация" РМК Көлiк және коммуникациялар министрлiгiнiң шешiмiмен "Эйр Қазақстан" ЖАҚ мiндеттемелерi үшiн төлеген 1,5 млрд. теңге.
"Қазаэронавигация" РМК қазiргi дебиторлық қарыздарын азайту мақсатымен авиакомпаниялармен өзiнің қарсы талап жұмыстарын жандандыруды көздеп отыр.
Қажеттiлiгiне қарай жыл сайын ИКСАНО халықаралық ұйымымен бiрлескен жұмыстар өткiзiледi және қарсы талап жұмыстың тиiмдiлiгiн өткізу үшiн, iске заң компаниялары тартылады.
Қазақстан Республикасы Yкiметiнің 2000 жылғы қарашаның 21-дегi "Әуе кемелерiн иелiкке алу жобасын iске қосу мәселесi туралы" N 1741 қаулысына сәйкес, 2001 жылы "Эйр Қазақстан" ЖАҚ-тың, "Қазаэронавигация" РМК алдындағы қарызын реструктуризациялау жүргiзiледi. Сонымен бiр мезгілде, ҚР Yкiметiнің қарауына бюджетке болашақтағы төлем ретiнде "Эйр Қазақстан" ЖАҚ-тың қарызын есепке алу мәселесiн алу жоспарланып отыр.

3. Өнiмдер, жұмыстар және көрсетiлетiн жұмыстарға тарифтер мен бағаны жоспарлау және олардың негіздемесi

1998 жылдан бастап 2001 жылдың бiрiншi жартысы кезеңiнде Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылардың әуе кемелерiне қызмет көрсетудің Қазақстан Республикасында қолданылып келген тарифтерi өзгерген жоқ және ол көршілес мемлекеттермен салыстырғанда бәсекеге қабілеттілiгiн сақтап келедi.
____________________________________________________________________
100 км. !Қазақ.!Қазақ.! Ресей! Ресей !Қыр.!Өз. !Грузия!Әзер.!Қы
ставкасы !стан !стан ! !01 ж. !ғыз.!бекс.! !бай. !тай
!ШАК !ҚР ! !08.01. !стан!тан ! !жан !
! ! ! ! ! ! ! ! !
__________!______!______!______!________!____!_____!______!_____!___
50 т. дейін 35 23 39 47 38 32 30 35 30
51-100 т. 48 31 53 64 52 40 41 45 37
101-200 т. 59 38 66 79 64 56 51 55 53
201-300 т. 61 40 68 82 67 72 53 60 68
301-400 т. 62 41 70 84 68 85 54 70 81
>400 т. 65 43 72 86 70 91 56 75 86
___________________________________________________________________

Қазiргi уақытта АНҚ үшiн тарифтер әуе кемесiнің барынша ұшу салмағына, пайдаланушының мемлекеттік меншiктілiгiне, рейстiң тұрпатына қарай бөлшектенедi. Мысалы, шетелдiк авиакомпанияларға қолданылатын тарифтерден қазақстандық авиакомпаниялардың АНҚ үшiн бекітiлген 1,5-2 есе төмен. Қазақстандық авиакомпаниялардың iшкi жүйелi рейстерiне төмендетiлген 0,5 коэффициентi қолданылады. Шетелдiк және қазақстандық авиакомпаниялардың жүйелi емес (чартерлi) рейстерiне тиiстi 1,2 және 1,1 жоғарылатылған коэффициенттер қолданылады.
2001 жылдың тамызында Ресей Федерациясы аэронавигациялық қызмет көрсетуде қолданылып жүрген тарифтi 18-20%-ға көтеруді көздейтiн жаңа тариф енгiзедi.
Кәсіпорынның 2000 жылғы қаржы-шаруашылық қызметін талдаудың негiзiнде, 20%-ға көтеру жағына қарай АНҚ үшiн қолданылып жүрген тарифтердi қайта қарау және оны ИКАО талаптарына сәйкестендiру қажеттiлiгiнiң пiсiп жетілгенi айқындалды.
Қазақстан Республикасы әуе жолдарының пайдаланылуына жүргiзiлген талдау, сондай-ақ, тұтастай алғанда, Еуропадан Оңтүстiк-Шығыс Азияға және керi қарай ұшуларды орындау динамикалары жаңа (ұлғайтылған) тарифтердi енгiзудің iс жүзiнде Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану жиiлiгi мен сипатына әсер етпейтiндiгiн көрсеттi.
Әрi қарай, "Қазаэронавигация" РМК Қазақстанның "ашық аспан саясатын" өткiзуге, яғни, Көлiк және коммуникациялар министрлiгi мен Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қарауына бесiншi және одан жоғары ауаны пайдалану тыйымын алып тастауды енгiзудi ұсынуды жоспарлап отыр.
Бұл әлемге әйгiлi және әуе техникасының қазiргi кезеңге лайық жарақталған тұрағы бар iрi шетелдiк авиакомпанияларды Қазақстан Республикасы үшiн ұтымды, iшкi авиатасымал нарқына тартуға мүмкiндiк берген болар едi.
"Қазаэронавигация" РМК аэронавигациялық қызмет көрсетумен қатар, басқа да iс-әрекеттермен айналысады, соның ішінде байланыс қызметiн жеткiзу бар. Осыған орай, 2001-2005 жылдары байланыс қызметiн көрсеткенi үшiн алым алудың өзiндiк жүйесi мен тетiгiн құру жоспарланды.
Көрсетiлген қызметтер үшiн тарифтердегi кез келген өзгерiстер Қазақстан Республикасының Табиғи монополияны реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi агенттiгiнiң нормативтiк-құқықтық актiлерiнiң талаптарына сәйкес жүргiзiледi.

4. Қаржы салымының бағдарламасы

1) аэронавигациялық жүйенi дамыту саласындағы ИКАО-ның стандарттары мен ұсынатын iс-тәжiрибесi.
80-жылдардың аяғында дүниежүзілiк авиациялық қоғамдастық авиатасымалдың ғаламдық масштабта тез қарқынмен өсуiмен түйiстi, осыған орай, қазiргi аэронавигациялық жүйе 50 жыл өмiр сүрiп жатқанына қарамастан, бұдан әрi ұшулар қауіпсiздiгiнің деңгейiн ұдайы сақтап отыруға, өткiзiп жiберу қабiлеттiлiктерi мен ұшу өндiрiсiнiң тиiмділігiн арттыруға қойылатын күннен-күнге өсіп келе жатқан мұқтаждықтарды қанағаттандыруға қабілетсiз болды. Сондықтан, ИКАО саясатындағы аэронавигация жүйесiнің екi тұрпатын ерекшелеуге болады:
аэронавигацияның дәстүрлi құралдары;
болашақтағы аэронавигациялық жүйелер.
Трафиктің өсу қарқынына ие болу үшiн, ИКАО 1993 жылдан бастап СNS/АТМ тұжырымдамасын жасауға толығымен кiрiстi (байланыс, навигация, әуе қозғалысын ұйымдастыру мүддесiндегi бақылау) және қазiргi уақытта осы стандарт төңiрегіндегi өзіндiк ерекшелiкпен келiсiлу кезеңiне жақындап қалды.
Азия аймағы болашақтағы навигация жүйесінің (ҒАNS) жасаған тұжырымдамасын iске енгiзудi бастайтын алғашқы аймақтардың бiрi болып табылады. Өндiрiстілігi молырақ, ең бастысы, әуе қозғалысын ұйымдастыру технологиясының үнемдiрек түрде құру шешiмiн iздестiру арқылы СNS/АТМ тұжырымдамасы қабылданды.
Пайдаланушыларға төмендегiдей қызметтер көрсету үшiн, тұжырымдама навигациялық спутниктердің көмегiн қолдануды көздеп отыр:
Навигация,
Автоматты кiрiптарлық бақылау.
Бүгiнгi күнi ғарыштық негiздеудiң екi навигациялық - АҚШ-та өндiрiлiп, қолдау тапқан GPS (Global Position System) және Ресейлiк ГЛОНАСС жүйесi бар.
GPS жүйесi пайдаланушыға, iс жүзiнде, өзiнің тұрған жерiн жер шарының кез келген нүктесiнен кез келген уақытта тез анықтауға мүмкiндік бередi. Алғашқыда ол соғыс жағдайында пайдаланылуға көзделгенмен, қазiр жарым-жартылай азаматтық пайдаланушыларға да ашылды, сонымен, ИКАО бұны болашақ навигациялық жүйенiң негiзi ретінде ұшудың барлық кезеңдерiнде пайдалануға шешiм қабылдады. Сол сияқты, ИКАО ГЛОНАСС-ты да жалпы аэронавигация жүйесiне кiргiзудi шештi.
СNS/АТМ дамуы және оның iске енгiзiлуiнің келесi кезеңдерiнде, iшiнде құру станциялары мен жекеленген түзету хабарламалары бар, жүйенің қосымша бөлшектерi енгiзiледi. Бұл, бастапқыда нақты емес қонуға таянған кезде, әрi қарай, 2005 жылдан бастап ИКАО-ның 1,2 және әрi қарай 3 санаттары бойынша талап етiлген нақтылықты қамтамасыз ететiн болады.
2005 жылдарға қарай спутниктiк навигация жүйесiн әуе кемелерiнiң барлық ұшу кезеңiне пайдалану жоспарланды, ал 2010 жылдан бастап ол бірден-бiр қолданылмалы жүйе болатыны болжанданып отыр.
Аэронавигациялық, телекоммуникациялық желінің негiзiнде хабардың ықпалдасқан түрiн құру - жаңа аэронавигациялық СNS/АТМ жүйесiн құрудың және iске енгiзудiң кiлтi болып табылатынын ескере отырып, Қазаэронавигация, бiр жағынан, әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесiн жетілдiру мәселесiн, екiншi жағынан, аэронавигациялық телекоммуникациялық желi құру үшiн негiз болып табылатын байланыстың ықпалдасқан сандық желiсiн құруға кiрiстi.
ИКАО-ның Кеңесi бойынша, болашақ аэронавигациялық жүйеге көшудiң ғаламдық жоспарын бекiтiлдi. Дамудың екi фазасынан тұратын: 1990 жылдың 2005 жылдар, әрi қарай - 2010 жылға дейiнгi мезгiл жатады. Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгi ұшулар қарқыны бойынша ИКАО-ның сұрыптауына сәйкес әуе қозғалысының төмен тығыздығымен айқындалатын континентальды әуе кеңiстiгiне жатады.
Осыған байланысты ұшуларды радиотехникалық қамтамасыз ету жүйесiнің даму бағдарламасы мынандай негiзгi қағидаларға негiзделедi:
Болашақ аэронавигациялық жүйелер мiндеттi түрде Қазақстан Республикасына енгiзiледi;
Ақыр соңында, жүйенiң кескiн үйлесiмi - ҚР әуе қозғалысының төмен қарқынды континентальды кеңiстiгi деген әуе кеңiстiгiнiң тұрпатына жауап беруге тиiс;
Болашақ жүйелердi енгiзу ИКАО-ның ғаламдық көшу жоспарының негiзгi фазаларына қарай бiрте-бiрте жүргiзiледi:
"А" кезеңi 1990-2005 жылдар;
"В" кезеңi 2005-2010 жылдар;
әрi қарай 2015 жылға дейiн.
Iске осылайша келу - болашақ және дәстүрлi жүйелердiң ұзақ уақыт бiр мезгiлде жұмыс iстеуiн топшылайды.
Iс жүзiндегi жоспарды бұл мына мәселелердi шешудi талап етедi:
Алматы және Астана қалаларындағы әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйе орталықтарына алыстатылған позицияларды ықпалдастыру жалғастырылады;
Бiр жағынан, әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесiн жетiлдiру мәселесiмен қамтамасыз ететiн, екiншi жағынан, аэронавигациялық телекоммуникациялық желiлердi құру үшiн база болып табылатын байланыстың ықпалдастырылған сандық желiсiн құру, соның ішінде ӨЖҚ және "жер-ауа" ЖҚ радиобайланысымен, "әуе-қала" учаскелерiндегi байланыс құралдарын (байланыстың радиожелілік талшықты-оптикалық желiлерi) ауыстыру, спутниктік серiктiк байланысқа көшу, т.б.
Мезгiлi өткен ресурстар, рухани тозығы жеткен және қазiргi стандартқа сай келмейтiн аэродромдық радиолокаторлар, қондыру жүйелерiн, келтiрiлген радиостансалар мен маркерлiк маяктарды бiрте-бiрте қазiргi жабдықтарға ауыстыру т.б.
Жер үстінің инфрақұрылымын ғарыштық орналасу жүйесiне ауыстыруды болжайтын СNS/АТМ енгiзу дамудың негiзгi бағыты болып табылады. Бiрақ бұл процесс спутниктiң көмегiмен навигацияны қамтамасыз ететiн қажеттi құралдармен жабдықталмаған әуе кемелерiнiң көптiгiнен кiдiре тұрады.
Сондықтан "Қазаэронавигация" РМК шолудағы болашақта (навигацияның) Қазақстан кеңiстiгiндегi ұшуларды орындайтын әуе кемелерi толығымен жаңа, қазiргi кезеңге сай жабдықтармен жабдықталып болғанша, қолда бар дәстүрлi құралдарын сақтап, күтiп ұстайды. Сонымен, навигацияның дәстүрлi құралдарын сақтап, күтiп ұстайды. Сонымен, навигацияның дәстүрлi құралдары: қондыру жүйесiн жабдықтау, автоматтық радиопеленгаторлар, қондырудың инструменталды жүйелерi, радиомаяктар, таяу навигацияның радиотехникалық жүйесi, көбiнесе өзi сақталып немесе өзiне ұқсас кейінірек шыққан үлгiсiне ауыстырылуы тиiс.
Сонымен қатар, әуе қозғалысын басқару сипатын жақсартумен қамтамасыз ететiн жабдықтарды: бақылау-реттеу станциялары және жүйелердің нақтылығын, қажеттiлiгiн, тұтастылығын арттыратын кең өңiрлi локальды толықтыру жүйелерiн орнатуды бастау қажет.
Жоғарыда айтылғандардан АНҚ барлық iшкi жүйелерiнiң мынадай даму кезеңдерi жоспарлануда:
трассалық ұшулар - жоғарғы әуе кеңiстiгi,
терминалдық оңтайландыру өңiрi - төменгi әуе кеңiстiгi.
2) әуе қозғалысын басқару автоматтандырылған жүйесiнің орталықтары
ӘҚБ АЖ орталықтары аэронавигациялық жүйелердiң барлық инфрақұрылымының базалық элементi болып табылатындықтан, оның дамуына осы қаралып отырған мезгілде ерекше көңiл бөлiнедi. Ақтөбе мен Алматыдағы әуе қозғалысын басқарудың автоматтандырылған қазiр қолда бар 2 жүйесi (ӘҚБ АЖ), сонымен қатар, Алматы мен Астанадағы аэродромдық ұшулардың автоматтандырылған екi жүйесi шектес жүйелер мен аэродром аудандарында резерв ретiнде пайдалану жолымен барлық радиолокаторлардың қарамын пайдалануды қамтамасыз етуге тиiс.
Бұл үшiн мына шаралардың атқарылуы қажет:
аэродром өңiрлерiнде ӘҚБ автоматтандыру құралдарын (диспетчердiң АЖО) енгiзу;
Алматы мен Ақтөбедегi қазiргi трассалық орталықтарды және сондай-ақ, Алматы мен Астанадағы аэродром орталықтарын да автоматтандырудың, оларға осы орталыққа қатысты радиолокаторларды ғана емес, аралас радиолокациялық позицияларды да ықпалдастыру арқылы автоматтандырудың тиiмдi түрде автономдық жүйесiн құру жолымен толық ықпалдастық және функционалды резервпен қамтамасыз ету;
Жоспарланған шаралар әуе қозғалысын басқарудың техникалық ғана емес, басқа да зақымдануға душар болмайтын, зор бас тарту-орнықтылық жүйесiн құруға мүмкiндiк бередi.
3) телекоммуникацияның шағын жүйесi
ИКАО халықаралық ұйымы Болашақ жүйеге (ҒАNS - II кезең) көшудi бақылау және әзiрлемелердi үйлестiру мен жоспарлау жөнiндегi арнайы комитеттiң кеңесiнде өзінің ДОС 9626 ҒАNS (II/4), құжатында, "жер-ауа" және "жер-жер" байланыс жүйелерi ИКАО СNS/АТМ жүйесiнiң шешушi элементтерi болып табылатынын мойындады.
Сондықтан да, болашақ технологияны ендiру мәселесi телекоммуникациялар шағын жүйелерінің даму деңгейiне тiкелей байланысты және ол болашақтағы аэронавигациялық жүйенің ғаламдық сипатына қарай, Аэронавигациялық Телекоммуникация желiсi осы ықпалдастық жағдайын жасаудың тұғырнамасы болады (АТN).
Ғаламдық АТN дегенiмiз - iшiне шлюздердiң көмегi арқылы кiретiн шағын желiлердiң ықпалдастылығы. Бұдан АТN бағытына ықпалдасатын жеке шағын желiлердiң даму мәселесiн алға қою қажеттiгi туады, демек, оларды реформалау ИКАО-ның тиiстi Стандарттары мен ұсынған Тәжiрибелерiне сәйкес болу керек. Сондықтан коммуникациялардың шағын жүйелерінің даму бағдарламасы - әрқайсысы өзiне жүктелген мiндеттi өсу деңгейiмен қамтамасыз ететiн және ИКАО нұсқауларына толық сәйкес келетiн шағын желiлер даму бағдарламасының қосындысы болып табылады.
ӘҚҰ-ның жетiлдiруге жататын жүйесiнiң авиациялық электр байланысына қояр талабы.
Қазақстан Республикасының ӘҚҰ-сын жетілдiруге және әуе қозғалысын басқарудың (ӘҚБ АЖ) автоматтандырылған жүйесiн құруға байланысты мiндеттi түрде қамтамасыз етiлуі керек:
шеттелген радиолокациялық позициялардан сандық радиолокациялық ақпаратты ӘҚБ АЖ орталығына жеткiзу;
шеттегi радиолокацияның позициялардан орналасқан ӨЖҚ радиостанцияларын басқару;
ӘҚБ АЖ орталықтары және шеттелген позициялар аралығындағы үндiк байланыс;
Сандық ақпараттың ӘҚБ АЖ орталықтары араларында берiлуі;
Жоғарыда аталған байланыстың барлық түрiн сенiмдi және тоқтаусыз жұмыспен қамтамасыз ету үшiн географиялық екі тарамды трасса талап етiледi.
Қазақстан Республикасы әуе қозғалысына қызмет көрсетудiң жетiлдiрiлетiн жүйелерiнiң талаптарына және ИКАО-ның нұсқауларына сәйкес Қазақстан Республикасында алдыңғы кезекте мынадай шаралар анықталды:
спутниктiк және жер үстiндегi сегменттердi пайдалана отырып, шеттелген радиолокациялық позициялары, шеттелген ретрансляторлары, ҚР әуежайлары арқылы ӘҚБ АЖ орталықтарының арасында сандық жүйе құру;
телефон желiсiн жетiлдiру;
хабар беру және радиолокациялық ақпаратпен алмасу желiсiн, және iшiне басқа мемлекеттердiң ӘҚБ АЖ аралас орталықтары кiретiн ӘҚБ АЖ орталықтары арасында сандық ақпаратпен алмасу желiсiн құру;
Аэронавигациялық, телекоммуникациялық желiсiн құру;
ЖҚ және ӨЖҚ радиобайланысының жабдықтарын ауыстыру, ӨЖҚ шеттелген ретрансляторын басқару желiсiн құру;
АТББ желiсiн жетiлдiру.
Жоспарланатын қызметтер
"Жер-жер" байланыс жүйесiн жетілдiру
2000-2001 жылдары спутниктiк және жер үстiндегi сегменттердi пайдалана отырып шеттелген радиолокациялық позициялары, шеттелген ретрансляторлар және ҚР әуежайлары арқылы ӘҚБ АЖ орталықтарының арасында сандық жүйе құру;
Атырау, Ақтау, Арал, Жезқазған, Астана, Қостанай пункттарында серiктiк станцияларды жинақтау жөнiндегi жобалау-iздестiру жұмыстары аяқталды, 2001 жылы ол жалғасын табады.
Ретрансляторларды орнату пунктарына байланыс каналдарын ұйымдастыру үшiн цифрлық жабдықтар орнатылуда.
Желiнi басқару, қызметшілер дайындау орталығын құру жөнiндегi жұмыстар басталды.
Байланыстың әуежай-қала (соңғы миль) бағыттарын барлық филиалдарда резервпен қамтамасыз ету. Магистральдi желi байланыстылығы мен каналдарының өткiзгiш қабiлеттiлiктерiнің коэффициентiн ұлғайту, жерүстi сегментiн пайдалана отырып, резервтiк сандық каналдар ұйымдастыру.
2002-2003 ж. Желi толығымен қанатын жаяды.
"Жер-жер" диспетчерлiк үндік байланыс желiсiн құру
2000-2001 жылдары Алматы, Астана, Ақтөбе пунктарында үндiк байланыс жүйесiн жөндеу жұмыстары аяқталды. Байланыс каналдарының жұмысын сенiмдiлiк және тұрақтылықпен қамтамасыз ету үшiн, кәсiпорынның жетi филиалында талшықты-оптикалық байланыс желiсi құрылысын салуды қарастырған "әуежай-қала" учаскелерiндегi байланыс жүйелерiн және 26 санды радиорелейлi желiнi орнатуды қайта жаңарту жүргiзiлуде.
2002-2005 жылдары - әуежайларды шағын үндiк байланыс жүйелерiмен жарақтау.
Спутниктiк және жерлiк сегменттер базасында салынып жатқан Қазаэронавигацияның кооперативтік сандық желісi бiрыңғай кооперативтi желi құруға тұғыр болады.
Тораптық АТС 57 (АLСАТЕL 1000S12), коммутацияның элементi, сонымен қатар, көпшiлiк пайдаланатын телекоммуникацияның халықаралық, қалааралық және қалаға шығатын шлюз бен сандық желiнi байланыстыру желiлерiн ұйымдастыру көлiгi ретiнде, телефон желiсiнің бiрте-бiрте ауысуына негiз болады.
Телефон желiсiн жетiлдiру
2000-2002 жылдары қолда бар желiлерге талдау. "Қазаэронавигация" РМК жүйесiнiң жүйелi жобасы әзiрлендi. "Қазақтелеком" ААҚ-ға бөтен ұйымдар абоненттерi мен "Қазаэронавигация" РМК филиалдарының пәтер секторларын беру.
Арнайы функциялармен қамтамасыз ету мақсатымен, АТС 57 (АLСАТЕL 1000S12) жабдықтауды аяғына жеткiзу. "Қазаэронавигация" РМК телефон желiлерінің жұмыс жобасын әзiрлеу. АТС 57-ге дейiн сандық желi бойынша жалғастырушы желiлер ұйымдастыру.
2002-2005 жылдары филиалдардағы ескiргендерiн ауыстыру үшiн сандық АТС-тi жинақтау. "Қазаэронавигация" РМК телефон желiсiн жетiлдiру - төменде айтылатындарға негiзделген маңызды, сапалы және үнемдi әсер алуға мүмкiндiк бередi:
Жалғастырушы сандық желiлерге
Сандық АТС
Желiдегi бiрыңғай нөмiрлерге
қызмет көрсетудің жаңа қосымша түрлерiне
қалааралық трафиктердi қысқарту
балама желi қызметтерiн жалға алу жөнiндегi шығыстарды қысқарту
кабелдiк желi құрылысы мен пайдалануға кететiн шығыстарды қысқарту
бiрыңғай қосымша жабдық топтарымен бiркелкi техникалық қызмет көрсету орталықтарын құру және бағдарламамен қамтамасыз етуге.
ӘҚБ АЖ орталықтарының радиолокациялық ақпаратпен алмасу және өзара қарым-қатынас жасайтын желiлерiн құру.
2000-2002 жылдары - Балқаш, Тараз, Ақтөбе, Алматы пунктарында RUI/ААSТЕRIХ ВРЛ хаттамаларын конверторларымен жарақтау. Резервтеумен қамтамасыз ету. Бағыттаушылық хаттамаларды өңдеу, желiнi тәжiрибелi пайдалану. Желiнi пайдалануға енгiзу.
OLDI хаттамаларын жеткiзу үшiн көлiктiк желi құрылды. ҚР ӘҚБ АЖ орталықтарының бағдарламалық қамтамасыз етiлуi мен iргелес мемлекеттердің ӘҚБ АЖ дайындығына қарай, ақпарат жеткiзумен қамтамасыз етiлетiн болады.
Аэронавигациялық телекоммуникациялық желiлердiң құрылысы
2001-2004 жылдары орындалған жүйелi жоба негiзiнде ҚР аэронавигациялық желiсi (АТN) құрылысының жұмыс жобасын әзiрлеу.
Қазақстандық АТN желiсiн басқару орталығы мен техникалық пайдалануға енгiзу. Сегмент желiлерiн тәжiрибелi пайдалану. Қызметшiлердi оқыту. Желiлердi Қазақстан Республикасы аумағына тарату.
Аралас мемлекеттермен сынақтық байланыс ұйымдастыру.
Тест сынағынан өткiзу және нақты пайдалануға көшу.
ЖҚ және ӨЖҚ радиобайланыстарының жабдықтарын ауыстыру. ӨЖҚ шеттелген ретрансляторларды басқару желiсiн құру.
2001-2004 жылдары әзiрленген "ҚР аэронавигациялық телекоммуникациялық желісi" жобасы мен АҚШ мемлекетiнің грантының есебiнен DORS фирмасы орындаған жобаның негiзiнде - ӨЖҚ радиобайланысын да, радиожелiлердiң ЖҚ жабдықтарын да ескере отырып, радиобайланыс жабдықтарын ауыстыру жоспарын жасау. Бұл жағдайда, Қазақстан Республикасының ӘҚҰ-ның жетiлдiрiлген жүйесiне бiрте-бiрте көшу есебiмен, радиожелiлердi оңтайландыруды жүргiзу керек және осы ЖҚ пен ӨЖҚ диапозондардың берген деректерiн қазiргi сандық желiмен ықпалдастыра отырып ӘҚБ АЖ орталықтары арасында кең тарату қажет.
Аэронавигациялық телекоммуникациялық желi каналдарын пайдалана отырып, ӨЖҚ шеттелген ретрансляторларын басқару желiсiн құру. Осы желiнiң деректерiн беру каналының базасында ӨЖҚ желiсiнiң ара қашықтағы бақылау мен мониторинг желiсiн - орталықтандырылған басқарудағы ӘҚБ АЖ радиобайланыс орталықтарын құру.
АТББ желісiн жетiлдiру
2000-2001 ж. ӘҚҰ (АМНS) хабарларын өңдеу қызметi бөлiгiне ерекше көңiл бөле отырып, Қазақстан Республикасының аэронавигациялық, телекоммуникациялық желiсінің (АТН) жасалған жобасымен жете танысуды жүргiзу.
Қазақстан Республикасында және басқа да аймақтарда АТББ ӘҚҰ-ға ақпарат беру желiсi бойынша қамтамасыз етудiң маңыздылығын ескере отырып, АFТN/АМНS өтпелi кезеңдегi желiсiн жасау.
2002-2003 жылдары ӘҚҰ (АМНS) қатынастарды өңдеу қызметi жүйесiн тәжiрибелiк пайдалануға көшу. Алматы қаласындағы КББО базасында АМНS жабдығын тәжiрибелік пайдалану. Бұл үшiн Алматыда АТSМНS желiсi ұйымдастырылады және өткiзiледi:
қызметшiлердi оқыту;
АҒТN/АТN шлюздерiн тәжiрибелік пайдалану.
2004-2005 жылдары "Поток" жүйесiнiң ОКЖ және АРМ Алматы және Астана қалаларына АМНS жүйесiн қолданушы АРМ-ға көшiру.
Қазақстан Республикасының АҒТN жүйесінің АТN жүйесiне көшуiн аяқтау.
4) навигацияның шағын жүйелерi
Навигацияның шағын жүйелерінің дамуы екi түрлi жолмен қарастырылады. Бұл шағын жүйеде жерүстi инфрақұрылымы жүйесiн ғарыштық орналасу жүйесiне ауыстыру көкейтестi жай. Бiрақ бұл процесс навигацияны ғаламдық спутниктік жүйенің көмегімен қамтамасыз ететiн (GNSS) қажеттi құралдармен жабдықталмаған әуе кемелерi санының көптiгiмен кiдiрiледi. Сондықтан навигацияның шағын жүйелерінің даму сипаттамасы екi фактормен айқындалады.
Қажеттi Стандарттар және Ұсынылатын тәжiрибелер қабылданып, тиiстi жабдықтар сериялы түрде шығарылып, әуе кемелерi толығымен жарақталғанша, шолудағы болашақта қазiргi қолда бар дәстүрлi құралдарды сақтап, күтіп ұстау қажет;
Жерүстi инфрақұрылымын бiртiндеп енгiзу қажеттілігi.
Осылайша навигацияның дәстүрлi құралдары: қондыру жүйесінің жабдығы (NDВ), автоматтандырылған радиопеленгаторлар (АDҒ), қонудың инструменталды жүйелерi (ILS), радиомаяктар (VОR/DМЕ), таяумаңдағы навигацияның радиотехникалық жүйелерi көп жағдайда өз қалпын сақтайды және соңғы шыққан үлгiлермен ауыстырылды.
Жағдайдың тағы бiр қиын жерi, ескi парктiң әуе кемелерi қазiргi жаңа жабдықпен жарақтауға келмейдi, сондықтан да оларды Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiндегi ұшуларды орындап жүрген кездерiнде дәстүрлi навигациялық жабдықтармен жарақтау қажет болады. Дәл осы фактор жоғарыда аталған жабдықтарды ауыстыру кестесiн анықтайды.
Дәстүрлi жүйенi қолдаудың басқа бiр себебi, олардың пайдалану мезгiлiнiң өткендiгi болып табылады. Жабдықтың көп түрi әбден тозуға жақындауда.
Жақсы сипаттамамен қамтамасыз ететiн жабдықтарды орнатуды бастау қажет: бақылау-реттеу станциялары, жүйелердің нақтылығын, тұтастығын және қажеттiлiгiн арттыратын, кең өңiрлi және локальды толықтыру жүйелерiн.
Жоғарыда айтылғандардан навигацияның шағын жүйелерiнiң мынадай даму кезеңдерi анықталды.
2001-2007 жылдары дәстүрлi жүйелер жабдығын қолдау және соған ұқсас кейiнiрек шыққан жекелей үлгiлерiне ауыстыру;
2005-2007 жылдары навигацияның қосымша құралдары ретiнде пайдалануға мүмкiндiк беретiн жаңа жүйенiң элементтерiн пайдалануға мүмкiндiк беретiн жаңа жүйенiң элементтерiн пайдалануға енгiзу;
2010 жылдан кейiн навигацияның дәстүрлi жабдықтары бiрте-бiрте қосымша категорияға өтедi;
Жабдықтар ресурсының жасалау деңгейiне қарай және қажеттiлiктiң төмендеуiне байланысты 2015 жылы навигацияның дәстүрлi құралдарында бiрте-бiрте бөлшектенедi.
5) Бақылаудың iшкi жүйелерi
Бақылау iшкi жүйелерінің дамуын аэродромдық құрамдылыққа қатысты өткiзу қажет.
2001-2002 жылдары пайдаланудан алынуы және уақыты өткен бiрiншi трассалық IРЛI 39-2 радиолокаторлардың 10 топтамасын бөлшектеу жоспарланып отыр. Бұл радиотехникалық жабдықтың осы түрiн пайдалану шығынын азайтады.
Аэродром аудандарындағы әуе қозғалысының қарқынына қатысты аэродромдық радиолокаторлардың ресурстық күйiне жасаған талдау - тиiстi жұмыспен қамтамасыз ету үшiн өткiзiлетiн шаралар көлемiнің мәселесiне қатаң даралықпен экономикалық үнемділiк жағына қатаң сәйкестiгiн ескеру қажеттiгiн көрсетедi:
Ұшып-қонудың саны салыстырмалы түрде жоғары болған әуежайларда (Астана-Алматы) бiрiншi аэродромдық радиолокаторларды қазiргi кезеңнiң STAR2000 радиолокаторларына ауыстыру жүргiзiлдi;
Қарқыны жағынан төменiрек топтағы әуежайлардың iшiнде (тәулiгiне 10-20 әуе кемесi) Қарағанды әуежайында ВОРЛ (ӘҚБ, RBS) қиюластырылған және жеткiлiктi қосымша ресурстарымен "Экран-85" радиолокациялық кешен жабдығы жарақталуда. Бiрақ әуе жағдайын бейнелеудің қазiргi құралдарына көшу үшiн, осы кешендi диспетчерлердiң автоматтандырылған жұмыс орындарымен қамту қажеттігi туады. Орындалу мерзiмi 2001 жыл;
Жоғарыда айтылған себептермен, әуежайларда келесi топтағы аэродромдық радиолокаторларды ауыстырудың қажеттiлiгi шамалы. Өз ресурстарын өтеген, РЛК бар осы топтағы әуежайларды ӘҚБ және RBS тәртiбiндегi жұмыспен қамтамасыз ету үшiн, екiншi каналды жетiлдiру бойынша күрделi жөндеуден өткiзу қажет, сондай-ақ диспетчердiң ПОИ және АРМ аппаратурасы локаторының құрамына төмендегi кесте бойынша кiргiзу:
2001-2002 жылдары - Шымкент, Жезқазған, Қызылорда, Ақтөбе, Ақтау, Атырау қалаларын;
2002-2003 жылдары - Павлодар, Орал, Қостанай, Петропавл қалаларын;
2004 жылы - Өскемен, Семей, Көкшетау, Тараз қалаларын.
Бұл жағдайда РЛК Жетiлдiрумен бiр мезгiлде диспетчердiң автоматтандырылған жұмыс орындарын бейнелейтiн аппаратура ауыстырылады.
Жоғарыда көрсетiлген әуежайлардағы аэродромдық радиолокаторды жетiлдiрудiң құны жаңа бiр аэродромдық радиолокатордың құнынан аспайтынын атап көрсету қажет, оның үстiне осы әуежайлардағы қазiргi қарқындылық жағдайында мәселенi шешудің бiрден-бiр қолданбалы түрi болып табылады.
Болашақтағы бақылаудың аэронавигациялық жүйелерi автоматты кiрiптарлық бақылауды қолдануды көздеп отыр. ӘҚБ АЖ трассалық орталықтарындағы диспетчерлердің автоматты кiрiптарлық жұмыс орындары (АЗН) 2005 жылдан бастап енгiзiлетiн болады.
6) қаржы салымдары (инвестициялар)
2001-2005 жылдары кәсiпорын негiзгi құралдарға 15341 млн. теңге сомасына қаржы салымын өткiзудi жоспарлап отыр. Қаржы салымы радиотехникалық құралдар мен электр байланыстарын ауыстыруға және оларды дамытуға, өндiрiстiк қажеттi негiзгi құралдар мен "Қазақстан Республикасында Нотам офисiн құру" бағдарламасын алуға, құрылыс-жинақтау жұмыстары, соның ішінде "Транспорт Тауэр" ғимаратына жұмсалады.
2001 жылы қаржы салымы - 2596 млн. теңге, 2002 жылы - 3029 млн. теңге, 2003 жылы - 3197 млн. теңге, 2004 жылы - 3274 млн. теңге, 2005 жылы - 3245 млн. теңгенi құрайды.
Бұрын жасалған келiсiм-шарттардың мiндеттемелерi бойынша "Қазаэронавигация" РМК "Thomson-CSF" "Airsys ATM GmbH" фирмаларына 10,3 млн. АҚШ долларын төлеуге тиiс, бұл 2001-2005 жылдарға арналған қаржы салымы бағдарламасының 10%-ын құрайды.
2001-2005 жылдардың индикативтi жоспарында бұрынғы ӘҚҰ жүйесiн жетiлдiруге, навигациялық және локациялық жабдықтар, байланыс құралдарын жабдықтауға, құрылыс-жинақтау жұмыстарына, басқадай негiзгi құралдар алу мен "Транспорт Тауэр" ғимаратын салуға қатысуға жасалған келiсiмдер бойынша мiндеттi төлемдер есебiмен, кәсiпорын негiзгi қаражаттың 16916 млн. теңге сомасына қаржы салымын өткiзудi жоспарлап отыр (5-қосымша).
Бағдарлама бұрынғы жасалған келiсiмдер бойынша төменде айтылатын iрi нысаналарды ауыстыру, алу, енгiзумен бiрге, мiндеттi төлемдердi төлеудi көздейдi:
ӘҚҰ жүйелерiн жетiлдiру мен ауыспалы ("Thomson - CSF Airsys" және "Airsys ATM GмbН", "Қазақстан Халық Банкi" ААҚ, РАБҒЗИ-ӘҚҰ, "Қазақтелеком", т.б.) - 17,2 млн. АҚШ доллары сомасы көлемiндегi бұрынғы жасалған келiсiмдер бойынша мiндеттi төлемдер;
қону жүйесiнің жабдығы - 4,6 млн. АҚШ доллары;
келтiрiлген радиостанциялар - 3,4 млн. АҚШ доллары;
аэродромдық радиолокаторлық кешендердi ауыстыру, күрделi жөндеуден өткiзу және модернизациялау - 16,8 млн. АҚШ доллары;
(ВОР/ДМЕ) навигация жүйелерi - 4 млн. АҚШ доллары;
трассалық екiншi РЛС - 4,7 млн. АҚШ доллары;
радиолокациялық ақпаратты бейнелейтiн (АРМ-Т) аппаратурасы - 6,5 млн. АҚШ доллары;
ӨЖҚ және ЖҚ радиобайланысының жабдығы - АҚШ-тың 14,5 млн. доллары;
радиорелейлік станциялар - 1,5 млн. АҚШ доллары;
дауыстап сөйлеу байланысының жабдығы - 1,9 млн. АҚШ доллары;
"әуежай-қала" учаскелерiндегi радиорелейлi және талшықты-оптикалық байланыс желiлерi - 1,9 млн. АҚШ доллары;
есептеу техникасының жабдығы - 2,8 млн. АҚШ доллары;
"Транспорт-Тауэр"-дi қоса ЖРБ - 8 млн. АҚШ доллары.

5. Маркетинг жоспары

Маркетинг қызметiнің орташа мерзiмдi жоспарлаудағы негiзгi мiндетi - Еуропа - Оңтүстiк, Шығыс, Оңтүстiк-Шығыс Азия Таяу Шығыс елдерi бағыттарына транзиттiк қозғалыстың қосымша тасқынын тарту үшiн Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiнен өтетiн бағыттардың артықшылығын пайдалану болып табылады.
Осы мәселенi шешу және осыған сәйкес Қазақстан Республикасының аумағына қосымша тасқындар тарту төңiрегiндегi жұмыс шеңберiнде, әр түрлi мемлекеттiк органдардың - Азаматтық авиация комитетiнiң, Қорғаныс министрлiгiнiң Қазақстан Республикасының Табиғи монополияны реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi агенттiгiнiң бiрлескен күштерiн қолдануды талап ететiн шаралар кешенiн өткiзу қажет. Бұл шаралар кешенi төмендегiдей:
1) әуе тасқындарын ұйымдастыру және жоспарлау, жаңа халықаралық әуе трассасын ашу жөнiнде iргелес мемлекеттердiң уәкілеттi органдарымен (үкiметтiк деңгейдi қоса алғанда) өзара қарым-қатынас;
Қазақстан Республикасының елшілiгi арқылы тиiстi мемлекеттердің үкiметтiк мекемелерiмен байланыс;
елшілiктер мен "Эйр Қазақстан" авиакомпаниясының өкiлеттілігi арқылы мемлекеттердiң авиациялық әкiмшiлiктерiмен өзара әрекеттестікте болу;
Қорғаныс министрлігінің тиiстi құрылымдарын мүдделi мемлекеттердiң әскери ведомстволарымен мәселелердi шешу үшiн пайдалану;
2) Қазақстан Республикасының аумағына әуе қозғалысы тасқындарын тарту жөнiнде азаматтық авиация субъектiлерi арасында бiрыңғай үйлестiрiлген саясат жұмыстарын әзiрлеу;
3) транзиттiк рейстерге қызмет көрсету сапасын көтеру үшiн Қазақстан Республикасы әуежайларының сервистік инфрақұрылымын дамыту;
транзиттiк өңiрлер құру;
тұтынушылар мен пайдаланушылардың талабын қанағаттандыратын әуежайлық алымдарды қалыптастыру;
авиациялық жанармайдың баға саясатын ретке келтiру;
4) iргелес мемлекеттердiң аэронавигациялық қызметтерімен Қазақстан Республикасының әуе трассалары қарымын барынша пайдалану мәселесi жөнiнде келiссөздер ұйымдастыру және жүргiзу;
5) транзиттік ұшулар мен қону арқылы ұшатын рейстерді орындауда Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану мәселесi жөнiнде авиакомпаниялармен тiкелей келiссөздер ұйымдастыру және жүргiзу;
6) Қазақстан мен Қытайдың шекарасындағы жаңа дәлiз арқылы ұшуды Қытай авиакомпаниялары (Аir Сhinа, Сhinа Sоuthем, Сhinа Еааstеn) орындауы жөнiндегi мәселелердi шешу үшiн, Қазақстан Республикасының елшiлiгi мен "Эйр Қазақстан" компаниясының Қытайдағы өкiлдiгiн iске тарту;
7) Қазақстан Республикасының Германиядағы, Италиядағы, Франциядағы, Нидерландтағы, Швейцариядағы, Түркиядағы, Израильдегi, Ресейдегi, Украинадағы, Белоруссиядағы, Балтық жағалауы мемлекеттерiндегi елшiлiктерiн, олардың авиакомпанияларының (Lufthаnsа, Аlitаliа, Air Frаnсе, КLМ, Swissаir, Turkish Аrlinеs, EL AL Isrаеl, т.б.) ұшу бағыттарын Еуропадан Оңтүстiк-Шығыс Азия елдерiне баратын рейстердi орындау кезеңiнде Қазақстан Республикасының аумағы арқылы өтетiн трансазиялық маршруттарға ауыстыру қажет;
8) ИКАО-ның СNS/АТМ тұжырымдамасын енгiзу арқылы халықаралық аэронавигация саласында бiрыңғай технология мен стандарттар жасау жолымен осы аймақта ұшулардың қауіпсiздiгiн және әуе трассаларын пайдалану тиiмділігiн арттыру бойынша ТАСИС-пен "Оңтүстiк Шеңбердiң әуе трассалары, ІІ фаза" бiрлесiп iске асыратын жобаны әрi қарай тарату;
9) Қазақстан Республикасының Көлiк және коммуникациялар министрлiгi, Сыртқы iстер министрлiгi және Қорғаныс министрлiгiнiң бiрлескен шараларын өткiзудi әзiрлеу жолымен Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалануға рұқсат алу рәсiмiн жеңiлдету;
10) халықаралық азаматтық ИКАО, ИАТА ұйымдарымен өзара әрекеттестiк;
11) авиакөлік секторы, атап айтқанда, аэронавигация саласындағы халықаралық кеңестер мен көрмелерге қатысу, шаралар және осындай шараларды Қазақстан Республикасында ұйымдастырып өткiзу;
12) Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi агенттiгімен нарық жағдайындағы өзгерiстерге тез бейiмделуге мүмкiндiк беретiн аэронавигациялық АНҚ үшiн алымдар ставкасын қолдану жөніндегi нормативтiк-құқықтық базаны әзiрлеу және енгiзу.
Жоғарыда аталған маркетинг жоспарын iске асыру нәтижесiнде кәсiпорын 2001-2005 жылдары тұрақты өндiрiстiк көрсеткiштердi сақтап қалуды жоспарлап отыр.

6. Бюджетпен өзара қарым-қатынас және РМК үшін пайдадан жасалатын аударым нормативi

2001 жылдан бастап 2005 жылғы кезеңде "Қазаэронавигация" РМК бюджетке 10890 млн. теңге сомасына төлем жасауды жоспарлап отыр, соның iшiнде: республикалық бюджетке - 7754 млн. теңге және жергiлiктi бюджетке 3136 млн. теңге. Әр жылға шаққанда төлемдердiң құрайтыны (млн. теңге):
2001 жылы - 2251
2002 жылы - 2006
2003 жылы - 2110
2004 жылы - 2243
2005 жылы - 2280

Жоғарыда келтiрiлген бюджетке аударатын төлемдер 1995 ж. маусымның 19-дағы "Мемлекеттiк кәсiпорындар туралы" N 2335 заң күшi бар Жарлыққа сәйкес, жеке меншiк иесiне аудару нормативiнің есебiнсiз көрсетiлдi.
2001-2005 жылдар кезеңiнде ұшуларды қамтамасыз ететiн жабдықтарды жетiлдiруге жоспарланған кiрiстер, шығыстар мен шығындарға сәйкес де "Қазаэронавигация" РМК Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қарауына жеке меншiк иесiне бөлу нормативiн 2001 жылы - 4%, 2002 жылы - 6%, 2003 жылы - 8% және 2004-2005 жылдары - 12% түрiнде қалыптастыру туралы ұсыныс енгiздi. Нақты алғанда, таза пайдадан жасалатын аударудың сомасы 927 млн. теңгенi құрауға тиiс.

7. Компанияның әлеуметтiк бағдарламасы

Кәсiпорынның орташа тiзiмдiк саны 2001-2005 жылдары 2674 адамды құрайды (1 қосымша).
Қызметшiлер санының құрылымы мынандай тәртiппен қалыптасады:
әкiмшiлiк-басшылық қызметшiлерi - 374 адам немесе жалпы санның 14%-ы.
өндiрiс қызметшiлерi - 2300 адам немесе жалпы санның 86%-ы, оның ішінде:
радиотехника жабдығы мен байланысты техникалық пайдалану қызметi (РТЖБПҚ) - 1284 адам немесе жалпы санының 48%-ы;
әуе қозғалысын ұйымдастыру қызметi (ӘҚҰҚ) - 749 адам немесе жалпы санының 28%-ы;
басқа қызметшiлер 267 адам немесе жалпы санның 10%-ы;
мамандардың орта жасы 35-40 жас;

2000 жылы айлық жалақының орташа деңгейi 32351 теңгеге жеттi. Жоғарғы бiлiктi кадрлардың жұмыстан кетуi үстiмiздегi жылы: РТЖБПҚ мамандары - 107 адам, ӘҚҰҚ - 15 адамды құрады.
Осыған байланысты кәсiпорын 2001-2005 жылдары айлықтың мөлшерiн 2001 жылы 14%-ке, ал кейiнгі жылдары жыл сайын орта есеппен 5%-ке арттыруды жоспарлап отыр. Бұл негiзiнен, тұтынушылық баға индексінің өсуiне байланысты болады.
Жаңа жабдықтарды енгiзуге, Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдаланушылар құрамының өзгеруiне байланысты, "Қазаэронавигация" РМК-ның авиадиспетчерлерi мен инженерлiк-техникалық қызметшiлерiнiң кәсiби дайындықтарына талап күшеюде.
Қазiргi кезде Қазақстан Республикасында ӘҚҰҚ және РТЖБПҚ мамандарын кәсiби және тiлдiк дайындықтан өткізуге лайықты тиiстi оқу орындары жоқ. Сондықтан, қызметшiлердi шетелдiк оқу орындарына дайындауға баса назар аударылады.
Кәсiпорын ӘҚҰҚ мен РТЖБПҚ бiлiктiлiгiн арттыру курсына жыл сайын 420 маманды төменде көрсетiлген оқу орындарына жiбередi:
Бейлбрук авиация колледжi (Англия, Алматы) - ӘҚҰҚ мамандарының кәсiби және тiлдiк дайындығы, жылына 200 адам;
Санкт-Петербург мемлекеттiк аэроғарыштық құрал-аспап университетiне (Ресей) - РТЖБПҚ мамандары - 50 адамнан;
РТЖБПҚ мамандарын жаңа жабдықтарды дайындау зауыттарында оқыту жыл сайын - 70 адам;
Қазақстандық жоғары оқу орындарына РТЖБПҚ мамандары - 100 адамнан.
Кәсіпорын бұл мақсатқа жыл сайын 800 мың АҚШ долларынан кем бөлмейді.
Кадрларды кәсiби ауыстыру мақсатымен, Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарынан ӘҚҰҚ мен РТЖБПҚ үшiн конкурс негiзiнде жыл сайын 20 жас маман шақырылады. Бұл мақсатқа кәсiпорын жыл сайын 20 мың АҚШ долларын бөледi.

Қосымша А

"Қазаэронавигация" РМК ұйымдық құрылымы
(қағаз мәтіннен қараңыз)

1-қосымша

"Қазаэронавигация" РМК дамытудың 2001-2005 жылдарға
арналған жоспары
___________________________________________________________________
N ! Көрсеткіштің атауы ! Өлшем ! 2000 ж. !2001 ж.!2002 ж.
! !бірлігі !есеп беру! баға !болжам
! ! ! ! !
__!______________________________!________!_________!_______!_______
1 Активтері
Негізгі қаражаттар млн. теңге 8831 12258 14840
Негізгі қаражаттар мен млн. теңге 700 882 1040
материалдық емес активтерді
амортизациялау
Жарғы капиталы млн. теңге 2100 2100 2100
2 Өндірілген қызмет көрсету
көлемі, табиғи бейнеленуінде,
барлығы:
ұшақ-ұшып шыу ұшып шығу 28086 28200 28300
ұшақ-ұшып шығу тоннажы мың тонна 1226 1231 1240
ұшақ-километрлер мың км. 94194 95800 97000
өнім бірлігінің орташа тарифі:
ұшақ-ұшып шығу тоннажы теңге/тонн 363 377 402
ұшақ-километрлер теңге/100км 6682 6957 7537
3 Қаржыландырудың барлық
дереккөздерінің есебінен
негізгі капиталға қаржы
салымы, барлығы: млн. теңге 4626 2596 3029
сон. ішінде - мемлекеттік
бюджет қаражаты
- сыртқы қарыздар есебінен
(банк несиелері) 2780 0 0
- жекеменшік қаражаты 1846 2596 3029
4 Табыс, барлығы млн. теңге 7343 7760 8350
Қызмет көрсетуден түскен 6919 7315 7900
табыс, барлығы
соның ішінде: АНҚ - табиғи
монополия субъектісінің
қызметін реттеу 6756 7150 7730
басқа табыстар 163 165 170
Негізгі емес қызметтен түскен 424 445 450
пайда
5 Шығыстар, барлығы: млн. теңге 4370 5054 5490
оның ішінде: - еңбекақы
шығысы 1008 1172 1250
- шикізат, материалдар,
қызметтер көрсетуге 497 917 1100
кеткен шығыстар
- амортизациялық аударуды
қоса, басқа шығ.
5.1. Істелген қызметтің өзіндік
құны, барлығы 2341 3019 3410
Негізгі қызмет көрс.-дің
өзіндік құны, АНҚ 2205 2884 3254
соның ішінде: шикізаттар,
материалдар, көрсетілген 425 843 1011
қызметтер еңбекақысы
еңбектің еңбекақысы 835 992 1053
еңбектің еңбекақысынан аудару 209 211 199
НҚ мен МА амортизациялау 675 838 991
басқа шығындар 61 0 0
5.2. Кезең шығындары 1818 1875 1915
Сол. есепте: жалпы және
әкімшілік 1586 1558 1645
оның ішінде еңбек еңбекақысы 130 144 156
шығыны
- несие үшін пайыздар 186 263 215
- әлеуметтік саланың шығыстары 46 54 55
5.3. Негізгі емес қызмет шығыстары 211 160 165
6 Салық салуға дейінгі табыс млн. теңге 2973 2706 2860
7 Табыс салығы млн. теңге 1054 982 1001
8 Таза табыс (шығын) млн. теңге 1919 1724 1859
9 Бюджетке аудару нормативі % 3% 4% 6%
10 Таза табыстар бөлініс млн. теңге 1919 1759 1859
Сол есепте: - бюджетке ақша 0 233* 112
аудару
- қаржы салымының бағдарламасына 1146 1491 1747
- ТТ шығындаудың басқа
бағыттары 773 0 0
11 Ұзақ мерзімді дебиторлық
қарыз млн. теңге 0 0 0
сол есепте: сатып алушылар 0 0 0
мен тапс. бер.-р
12 Ұзақ мерзімді дебиторлық
қарыз млн. теңге 3189 2670 1940
соның ішінде: банк несиелері 3189 2670 1940
13 Қызметшілер саны адам 2596 2645 2660
14 Жалақы қоры млн. теңге 1002 1165 1240
15 Орташа айлық жалақы теңге 32351 36918 39250
____________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
____________________________________________________________________
N ! Көрсеткіштің атауы !2003 ж.! 2004 ж.! 2005 ж.!2001 ж.!2005ж.
! ! болжам!болжам !болжам ! 2000ж.!2000-ға
! ! ! ! !-ға % ! %
__!_______________________!_______!________!________!_______!_______
1 Активтері
Негізгі қаражаттар 16540 18240 20840 139% 236%
Негізгі қаражаттар мен
материалдық емес 1210 1380 1540 126% 220%
активтерді
амортизациялау
Жарғы капиталы 2100 2100 2100 100% 100%

2 Өндірілген қызмет көрсету
көлемі, табиғи бейнеленуінде,
барлығы:
ұшақ-ұшып шығу 28500 28800 29100 100% 104%
ұшақ-ұшып шығу тоннажы 1250 1260 1270 100% 104%
ұшақ-километрлер 98000 98900 100600 102% 107%
өнім бірлігінің орташа тарифі:
ұшақ-ұшып шығу тоннажы 425 451 461 104% 127%
ұшақ-километрлер 7879 8202 8369 104% 125%

3 Қаржыландырудың барлық
дереккөздерінің есебінен
негізгі капиталға қаржы
салымы, барлығы: 3197 3274 3245 56% 70%
сон. ішінде - мемлекеттік
бюджет қаражаты 0% 0%
- сыртқы қарыздар есебінен
(банк несиелері) 0 0 0 0% 0%
- жекеменшік қаражаты 3197 3274 3245 141% 176%

4 Табыс, барлығы 8880 9400 9920 106% 135%
Қызмет көрсетуден түскен
табыс, барлығы 8420 8935 9450 106% 137%
соның ішінде: АНҚ - табиғи
монополия субъектісінің
қызметін реттеу 8250 8760 9270 106% 137%
басқа табыстар 170 175 180 101% 110%
Негізгі емес қызметтен
түскен пайда 460 465 470 105% 111%

5 Шығыстар, барлығы: 5940 6390 6930 116% 159%
оның ішінде: - еңбекақы
шығысы 1330 1410 1490 116% 148%
- шикізат, материалдар,
қызметтер көрсетуге кеткен 1200 1300 1500 185% 302%
шығыстар
- амортизациялық аударуды
қоса, басқа шығ.
5.1. Істелген қызмет.-ң өзіндік
құны, барлығы 3745 4096 4533 129% 194%
Негізгі қызмет көрс.-дің
өзіндік құны, АНҚ 3578 3924 4366 131% 198,%
соның ішінде: шикізаттар,
материалдар, көрсетілген
қызметтер еңбекақысы 1074 1165 1366 198% 321%
еңбектің еңбекақысы 1119 1192 1262 118,8% 151,14%
еңбектің еңбекақысынан 212 226 239 100,96% 114,35%
аудару
НҚ мен МА амортизациялау 1173 1341 1499 124,15% 222,07%
басқа шығындар 0 0 0 0,00% 0,00%
5.2. Кезең шығындары 2025 2119 2217 103,14% 121,95%
Сол. есепте: жалпы және
әкімшілік 1812 1920 2034 98,23% 128,25%
оның ішінде еңбек еңбекақысы
шығыны 163 171 180 110,77% 138,46%
- несие үшін пайыздар 155 138 119 141,40% 63,98%
- әлеуметтік саланың 58 61 64 117,39% 139,13%
шығыстары
5.3. Негізгі емес қызмет 170 175 180 75,83% 85,31%
шығыстары

6 Салық салуға дейінгі табыс 2940 3010 2990 91,02% 100,57%

7 Табыс салығы 1029 1054 1047 93,17% 99,29%

8 Таза табыс (шығын) 1911 1957 1944 89,84% 101,28%

9 Бюджетке аудару нормативі 8% 10% 12% х х

10 Таза табыстар бөлінісі 1911 1957 1944 91,66% 101,31%
сол есепте: - бюджетке ақша
аудару 153 196 233 0,00% 0,00%
- қаржы салымының бағдарла 1758 1761 1711 130,10% 149,30%
масына
- ТТ шығындаудың басқа
бағыттары 0 0 0 0,00% 0,00%

11 Ұзақ мерзімді дебиторлық
қарыз 0 0 0 0,00% 0,00%
сол есепте: сатып алушылар 0 0 0 0,00% 0,00%
мен тапс. бер.-р

12 Ұзақ мерзімді кредиторлық
қарыз 1770 1560 1300 83,73% 40,77%
соның ішінде: банк несиелер 1770 1560 1300 83,73% 40,77%
12 Қызметшілер саны 2675 2690 2700 101,89% 104,01%
13 Жалақы қоры 1320 1400 1480 116,27% 147,70%
14 Орташа айлық жалақы 41500 43700 45900 114,12% 141,88%
____________________________________________________________________

2-Қосымша

"Қазаэронавигация" РМК көрсетілген қызметтерден түсетін
табыстарының 2001-2005 жылдарға арналған жоспары
____________________________________________________________________
Көрсеткіштер ! жылдар
!____________________________________________
! 2000 дерек ! 2001 баға
!___________________________________________
! саны ! теңге ! $ ! саны ! теңге ! $
_______________________!_______!________!_____!_______!_______!_____
Өндірістік көрсеткіштер:
- Ұшақ-километрлер, 94194 95800
мың км.
- Ұшақ-ұшып шығу тоннажы, 1226 1231
мың тон.
Тарифтік ставкалар:
- АНҚ ІӘҰ, 100 км үшін
теңге 6681,52 47,01 6957,48 47,01
- АНҚ АА, тонна үшін
теңге 362,78 2,55 377,40 2,55
Табыстар, мың: 7343471 51667 7760000 52432
- Аэронавигациялық
қызмет көрсету 6755799 47533 7148320 48299
оның ішінде
- ІӘҰ 6293591 44281 6665390 45036
- РА 444766 3129 464580 3139
- АНШҰ 17442 123 18350 124
- Басқа табыстар 587672 4135 611680 4133
АНҚ Тарифінің өсуі, %%
- АНҚ ІӘҰ, 100 км
үшін 0,00
теңге
- АНҚ АА, тонна
үшін 0,00
теңге
____________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
____________________________________________________________________
Көрсеткіштер ! жылдар
!____________________________________________
! 2002 болжам ! 2003 болжам
!________________________!___________________
! саны ! теңге ! $ ! саны ! теңге ! $
_______________________!_________!_______!______!______!_______!____
Өндірістік көрсеткіштер:
- Ұшақ-километрлер,
мың км. 97000 98000
- Ұшақ-ұшып шығу тоннажы,
мың тон. 1240 1250

Тарифтік ставкалар:
- АНҚ ІӘҰ, 100 км үшін
теңге 7537 48,91 7879,40 48,91

- АНҚ АА, тонна үшін
теңге 402 2,61 425,30 2,64
Табыстар, мың: 8350000 54832 8880000 55255
- Аэронавигациялық қызмет
көрсету, оның ішінде: 7729017 50802 8251914 51356
- ІӘҰ 7091592 47443 7567377 47932
- РА 618424 3236 664538 3300
- АНШҰ 19000 123 20000 124
- Басқа табыстар 620983 4030 628086 3899
АНҚ Тарифінің өсуі, %%
- АНҚ ІӘҰ, 100 км үшін 4,04 0,00
теңге
- АНҚ АА, тонна үшін 2,35 1,15
теңге
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
Көрсеткіштер ! жылдар
!_____________________________________________
! 2004 болжам ! 2005 болжам
!________________________!____________________
! саны ! теңге ! $ ! саны ! теңге ! $
_____________________!________!_______!_______!_______!_______!____
Өндірістік көрсеткіштер:
- Ұшақ-километрлер,
мың км. 98900 100600
- Ұшақ-ұшып шығу тоннажы,
мың тон. 1260 1270
Тарифтік ставкалар:
- АНҚ ІӘҰ, 100 км үшін
теңге 8201,72 49,23 8369,10 49,23
- АНҚ АА, тонна үшін
теңге 451,49 2,71 460,70 2,71
Табыстар, мың: 9400000 56070 9920001 56880
- Аэронавигациялық
қызмет көрсету оның ішінде 8760052 52229 9270001 53092
- ІӘҰ 8022273 48688 8498444 49525
- РА 716779 3415 750057 3442
- АНШҰ 21000 126 21500 125
- Басқа табыстар 639948 3841 650000 3788
АНҚ Тарифінің өсуі, %%
- АНҚ ІӘҰ, 100 км үшін 0,65 0,00
теңге
- АНҚ АА, тонна үшін 2,65 0,00
теңге
____________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
____________________________________________________________________
Көрсеткіштер ! Жиынтығы ! 2005 ж. Пайызы, К
! 2001-2005 жж. !_______________________________
! ! 2000 ж. ! 2001 ж.
!__________________!________________!_____________
! саны !теңге ! $ ! саны!теңге! $ ! саны!теңге! $
_________________!______!______!____!_____!_____!___!_____!_____!__
Өндірістік
көрсеткіштер

- Ұшақ-километрлер
мың км. 490300 106,80% 105,01%
- Ұшақ-ұшып шығу
тоннажы,
мың тон. 6251 103,59% 103,17%
Тарифтік ставкалар:
- АНҚ ІӘҰ, 100 км
үшін теңге 7788,95 49 125,26 104,72 120,29 104,72
- АНҚ АА, тонна
үшін теңге 423,42 3 126,99 106,17 122,07 106,27
Табыстар, мың: 44310000 275469 135,09 110,09 127,84 108,48
- Аэронавигациялық
қызмет көрсету,
оның ішінде: 41159303 255778 137,22 111,70 129,68 109,93
- ІӘҰ 37845076 238624 135,03 111,84 127,50 109,97
- РА 3214377 16532 168,64 109,98 161,45 109,64
- АНШҰ 99850 623 123,27 102,10 117,17 101,05
- Басқа табыстар 3150697 19691 110,61 91,61 106,26 91,65
АНҚ Тарифінің өсуі, %%
- АНҚ ІӘҰ, 100 км 5 104,72 104,72
үшін теңге
- АНҚ АА, тонна 6 106,17 106,27
үшін теңге
___________________________________________________________________

3-қосымша

"Қазаэронавигация" РМК 2001-2005 жылдарға арналған
өнімінің жоспары
___________________________________________________________________
Көрсеткіштің атауы !бет.! 2000 жыл, дерек ! 2001 жыл, баға
!тің !_____________________!____________________
! N !Бар. !Жұмыстың!Жұмыс.!Бар. !Жұмыстың!Жұмыс.
! !лығы !реттеле.!тың ре.!лығы !реттеле.!тың
! ! !тін тү. !ттел. ! !тін тү.!ретте.
! ! !ріне !мейтін ! !ріне !лмейт.
! ! !қызмет !түріне ! !қызмет !түріне
! ! !көлемі !қызмет ! !көлемі !қызмет
! ! ! !көлемі ! ! !көлемі
___________________!____!_____!________!_______!_____!_______!______
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8
___________________!____!_____!________!_______!_____!_______!______
Деректі өзіндік құн
бойынша өндірілген
өнімдердің көлемі
(тауар, көрсетілетін
қызметтер) 100 4370 3442 928 5054 4104 950
Табиғи көрсеткіштері 102
- ұшақ-ұшып шығу, саны 28086 28086 28200 28200
- ұшақ-километрлер,
мың тонна 94194 94194 95800 95800
- ұшақ-ұшып шығулар
тоннажы, мың тонна 1226 1226 1231 1231
Ағымдағы бағамен
өндірілген өнімнің
(тауар көрсетілетін
қызмет) көлемі, табыстар,
барлығы, млн. теңге 103 7343 6755 588 7760 7150 610
Табиғи көрсеткіштері 105
Жасалған келісім-
шарттардың саны,
барлығы дана, көлемі 118
Заңды тұлғалармен 119
халықпен 120
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
Көрсеткіштердің атауы! 2002 жыл, болжам ! 2003 жыл, болжам
!_______________________!_____________________
!Барлығы!Жұмыстың!Жұмыс.!Барлы.!Жұмыстың!Жұмыс.
! !ретте. !тың !ғы !ретте. ! тың
! !летін !реттел.! !летін !реттел.
! !түріне !мейтін ! !мейтін !мейтін
! !қызмет !түріне ! !түріне !түріне
! !көлемі !қызмет ! !қызмет !қызмет
! ! !көлемі ! !көлемі !көлемі
! ! !көлемі ! ! !
_____________________!_______!________!_______!_____!_______!_______
1 ! 9 ! 10 ! 11 ! 12 ! 13 ! 14
_____________________!_______!________!_______!_____!_______!_______
Деректі өзіндік құн
бойынша өндірілген
өнімдердің көлемі
(тауар, көрсетілетін
қызметтер) 5490 4520 970 5940 4950 990
Табиғи көрсеткіштері
- ұшақ-ұшып шығу, саны 28300 28300 28500 28500
- ұшақ-километрлер, мың
тонна 97000 97000 98000 98000
- ұшақ-ұшып шығулар
тоннажы, мың тонна 1240 1240 1250 1250
Ағымдағы бағамен
өндірілген өнімнің
(тауар көрсетілетін
қызмет) көлемі, табыстар,
барлығы млн. теңге 8350 7730 620 8880 8250 630
Табиғи көрсеткіштері
Жасалған келісім-
шарттардың саны, барлығы
дана, көлемі
Заңды тұлғалармен
халықпен
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
Көрсеткіштердің атауы! 2004 жыл, болжам ! 2005 жыл, болжам
!_______________________!_____________________
!Барлығы!Жұмыстың!Жұмыс.!Барлы.!Жұмыстың!Жұмыс.
! !ретте. !тың !ғы !ретте. ! тың
! !летін !реттел.! !летін !реттел.
! !түріне !мейтін ! !мейтін !мейтін
! !қызмет !түріне ! !түріне !түріне
! !көлемі !қызмет ! !қызмет !қызмет
! ! !көлемі ! !көлемі !көлемі
! ! !көлемі ! ! !
_____________________!_______!________!_______!_____!_______!______
1 ! 15 ! 16 ! 17 ! 18 ! 19 ! 20
_____________________!_______!________!_______!_____!_______!______
Деректі өзіндік құн
бойынша өндірілген
өнімдердің көлемі
(тауар, көрсетілетін
қызметтер) 6390 5380 1010 6930 5900 1030
Табиғи көрсеткіштері
- ұшақ-ұшып шығу, саны 28800 28800 29100 29100
- ұшақ-километрлер,
мың тонна 98900 98900 100600 100600
- ұшақ-ұшып шығулар
тоннажы, мың тонна 1260 1260 1270 1270
Ағымдағы бағамен
өндірілген өнімнің
(тауар көрсетілетін
қызмет) көлемі, табыстар,
барлығы, млн. теңге 9400 8760 640 9920 9270 650
Табиғи көрсеткіштері
Жасалған келісім-
шарттардың саны,
барлығы дана, көлемі
Заңды тұлғалармен
халықпен
___________________________________________________________________

4-қосымша

"Қазаэронавигация" РМК-ның шығыстары бойынша
2001-2005 жылдарға арналған жоспары
___________________________________________________________________
Көрсеткіштер. !Бет.! 2000 жыл, дерек ! 2001 ж. баға
дің атауы !тің !_______________________!_______________________
!N !Бар.!соның !ретте.!соның!Бар.!соның!ретте.!соның
! !лық !ішінде!летін !ішінде!лық!ішінде!летін!ішін.
! !шы. !кезең !қызмет!кезең !шы.!кезең!қызмет!де
! !ғыс !шығысы!бойын.!шығысы!ғыс !шығысы!бойын.ке.
! ! ! !ша ! ! ! !ша !зең
! ! ! ! ! ! ! ! !шы.
! ! ! ! ! ! ! ! !ғысы ______________!____!____!______!______!______!____!______!____!_____
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10
______________!____!____!______!______!______!____!______!____!_____
Материалдық
шығындар - барлығы
(қосындысы 201,
202, 203, 204,
205, 206, 207
беттерде),
млн. теңге 200 497 54 478 53 917 57 897 54

шикізат, қосалқы
бөлшектер,
материалдар,
барлығы, оның 201 29 2 28 2 150 3 145 2
ішінде:

бағам айырбасы
бойынша алынған. 2011
дары

Сатып алынатын
бұйымдар мен
жартылай шикі
заттар, қосымша
материалдар -
барлығы,
оның ішінде: 202 0 0 0 0 0 0 0 0

бағам айырбасы
бойынша 2021
алынғандары

Жанармай -
барлығы,
оның ішінде 203 43 5 42 5 77 6 75 5

бағам айырбасы
бойынша 2031
алынғандары

электроэнергия -
барлығы, оның 204 77 2 68 2 92 2 90 2
ішінде

бағам айырбасы
бойынша 2041
алынғандары
тысқары ұйымдар
арқылы орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы барлығы,
оның ішінде: 206 336 45 329 44 553 46 542 45

ғимараттар мен
ғимараттарды
жөндеуге 2061 43 4 43 4 140 4 136 4

машиналар мен
жабдықтар 2062 5 1 5 1 10 2 9 2

басқа да
материалдық
шығындар 207 12 0 11 0 45 0 45 0

негізгі
құралдардың
тозуы 210 697 14 687 14 879 16 852 16

материалды емес
активтердің
амортизац. 220 3 1 3 1 3 1 3 1

жылдар бойынша
капиталдық салым
шығынын қаржы.
ландыру - барлығы,
оның ішінде: 280 2713 2704 2596 2375

басқа шығыстар
(қосындысы 231,
232, 233, 238,
239, 240 беттерде),
оның ішінде: 230 1939 1387 1124 854 1773 1340 956 745

Қызметтік іссапар
кезіндегі тәулік
ақысы 231 9 2 9 2 12 3 11 3

жалдық төлем 232 8 6 8 6 2 0 2 0

салықтық төлемдер,
алымдар - барлығы,
оның ішінде: 233 404 195 305 153 441 224 333 189

- әлеуметтік
салық 234 240 31 233 24 248 31 241 30

акциздер 236 0 0 0 0 0 0 0

тысқары ұйымдар
арқылы
орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы
барлығы,
оның ішінде: 238 247 222 244 219 472 427 263 255
басқа шығындар 239 1271 962 558 474 846 686 347 298

пайыздар
бойынша шығыс 240 186 186 186 186 263 263 263 263

жалақы қоры 245 902 118 878 117 1049 130 1020 127

табиғи түрдегі
төлемі 246 0 0 0 0 0

өндірістік
қызметші 2451 726 705 858 833

Қосымша
қызметші 2452 58 56 61 60
әкімшілік
қызметші - барлығы,
оның ішінде: 2453 118 118 117 117 130 130 127 127

Басты кеңсе 2454 66 66 65 65 73 73 72 72
жинақтау
қорларына
аударулар 250 100 12 86 12 116 14 113 14
кәсіпорын
қаражатының
есебінен
қызметшілерге
әлеуметтік
жәрдемақы 260 46 46 0 0 54 54 0 0
шығындар
жиынтығы
(қосынды
жолдары
200, 210, 220,
230, 245, 250,
260) 270 4370 1818 3442 1237 5054 1875 4104 1220
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
Көрсеткіштер. !Бет.! 2002 ж. болжам ! 2003 ж. болжам
дің атауы !тің !_______________________!_______________________
!N !Бар.!соның !ретте.!соның!Бар.!соның!ретте.!соның
! !лық !ішінде!летін !ішінде!лық!ішінде!летін!ішін.
! !шы. !кезең !қызмет!кезең !шы.!кезең!қызмет!де
! !ғыс !шығысы!бойын.!шығысы!ғыс !шығысы!бойын.ке.
! ! ! !ша ! ! ! !ша !зең
! ! ! ! ! ! ! ! !шы.
! ! ! ! ! ! ! ! !ғысы
______________!____!____!______!______!______!____!______!____!_____
11 12 13 14 15 16 17 18
____________________________________________________________________
Материалдық
шығындар - барлығы
(қосындысы 201,
202,203,204,205,
206,207 беттерде),
млн. теңге 1100 74 1078 67 1200 87 1155 81

шикізат, қосалқы
бөлшектер,
материалдар,
барлығы, оның 180 4 176 3 190 5 183 4
ішінде:

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

Сатып алынатын
бұйымдар мен
жартылай шикі
заттар, қосымша
материалдар -
барлығы,
оның ішінде: 0 0 0 0 0 0 0 0

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

Жанармай - барлығы,
оның ішінде: 100 7 95 6 120 8 117 8

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

электроэнергия -
барлығы,
оның ішінде: 100 3 97 3 105 4 100 4

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

тысқары ұйымдар
арқылы орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы барлығы,
оның ішінде: 670 60 660 55 705 70 680 65

ғимараттар мен
ғимараттарды
жөндеуге 165 4 160 4 165 4 160 4

машиналар мен
жабдықтар 10 2 9 2 10 2 9 2

басқа да
материалдық
шығындар 50 0 50 0 80 0 75 0
негізгі
құралдардың
тозуы 1037 17 1006 17 1207 18 1189 18

материалды емес
активтердің
амортизациялау 3 1 3 1 3 1 3 1

жылдар бойынша
капиталдық салым
шығының қаржы.
ландыру - барлығы,
оның ішінде: 3029 2826 3197 2997

басқа шығыстар
(қосындысы 231,
232,233,238,
239,240 беттерде),
оның ішінде: 1840 1397 1013 814 1997 1543 1170 916

Қызметтік іссапар
кезіндегі тәулік
ақысы 15 4 14 3 16 5 15 5
жалдық төлем 2 0 2 0 2 0 2 0
салықтық төлемдер,
алымдар - барлығы,
оның ішінде: 440 223 332 188 502 284 453 241
- әлеуметтік
салық 234 29 228 29 249 31 242 30
акциздер 0 0 0 0 0 0 0 0
тысқары ұйымдар
арқылы орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы барлығы,
оның ішінде: 500 452 280 272 550 497 300 291
басқа шығындар 883 718 385 351 927 757 400 379
пайыздар бойынша
шығыс 215 215 215 215 155 155 155 155

жалақы қоры 1116 140 1085 137 1188 147 1150 143

табиғи түрдегі
төлемі

өндірістік
қызметші 911 884 971 942

қосымша
қызметші 65 64 70 65

әкімшілік
қызметші - барлығы,
оның ішінде: 140 140 137 137 147 147 143 143
басты кеңсе 77 77 75 75 81 81 80 80

жинақтау
қорларына
аударулар 124 16 120 15 132 16 128 16
кәсіпорын
қаражатының
есебінен
қызметшілерге
әлеуметтік
жәрдемақы 55 55 0 0 58 58 0
шығындар
жиынтығы
(қосынды
жолдары
200, 210, 220,
230, 245,
250, 260) 5490 1915 4520 1266 5940 2025 4950 1330
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
Көрсеткіштер. !Бет.! 2004 ж. болжам ! 2005 ж. болжам
дің атауы !тің !_______________________!_______________________
!N !Бар.!соның !ретте.!соның!Бар.!соның!ретте.!соның
! !лық !ішінде!летін !ішінде!лық!ішінде!летін!ішін.
! !шы. !кезең !қызмет!кезең !шы.!кезең!қызмет!де
! !ғыс !шығысы!бойын.!шығысы!ғыс !шығысы!бойын.ке.
! ! ! !ша ! ! ! !ша !зең
! ! ! ! ! ! ! ! !шы.
! ! ! ! ! ! ! ! !ғысы
______________!____!____!______!______!______!____!______!____!_____
1 ! 19! 20 ! 21 ! 22 ! 23 ! 24 ! 25 ! 26
______________!____!____!______!______!______!____!______!____!_____
Материалдық
шығындар - барлығы
(қосындысы 201,
202,203,204,205,
206,207 беттерде),
млн. теңге 1300 97 1259 94 1500 105 1465 99

шикізат, қосалқы
бөлшектер,
материалдар,
барлығы, оның 200 5 195 4 325 10 315 9
ішінде

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

Сатып алынатын
бұйымдар мен
жартылай шикі
заттар, қосымша
материалдар -
барлығы,
оның ішінде: 0 0 0 0 0 0 0 0

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары

Жанармай - барлығы,
оның ішінде: 150 10 145 10 180 10 170 10

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары
электроэнергия -
барлығы, оның 110 5 105 5 115 5 110 5
ішінде:

бағам айырбасы
бойынша
алынғандары
тысқары ұйымдар
арқылы орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы барлығы,
оның ішінде: 750 77 729 75 785 80 780 75

ғимараттар мен
ғимараттарды
жөндеуге 170 5 165 5 170 5 165 5

машиналар мен
жабдықтар 10 2 9 2 10 2 9 2

басқа да
материалдық
шығындар 90 0 85 0 95 0 90 0

негізгі
құралдардың
тозуы 1377 19 1358 19 1537 20 1517 20

материалды емес
активтердің
амортизац. 3 1 3 1 3 1 3 1

жылдар бойынша
капиталдық салым
шығының қаржы.
ландыру - барлығы,
оның ішінде: 3274 3212 3245 3245

басқа шығыстар
(қосындысы 231,
232,233,238,
239,240 беттерде),
оның ішінде: 2111 1632 1263 995 2227 1728 1358 1075

Қызметтік іссапар
кезіндегі тәулік
ақысы 17 6 16 6 18 7 17 7

жалдық төлем 2 0 2 0 2 0 2 0

салықтық төлемдер,
алымдар - барлығы,
оның ішінде: 542 309 526 300 602 356 584 345

- әлеуметтік
салық 265 32 257 31 280 34 272 33

акциздер 0 0 0 0 0 0 0 0

тысқары ұйымдар
арқылы орындалатын
жұмыстар мен
қызмет
көрсетулерге
еңбекақы барлығы,
оның ішінде: 577 519 309 300 605 545 335 325

басқа шығындар 973 798 410 389 1000 820 420 398

пайыздар бойынша
шығыс 138 138 138 138 119 119 119 119

жалақы қоры 1260 154 1223 150 1332 162 1294 158

табиғи түрдегі
төлемі
өндірістік
қызметші 1033 1002 1094 1061

қосымша
қызметші 73 71 76 75

әкімшілік
қызметші - барлығы,
оның ішінде: 154 154 150 150 162 162 158 158

басты кеңсе 85 85 84 84 89 89 87 87

жинақтау
қорларына
аударулар 140 17 136 17 148 18 144 18

кәсіпорын
қаражатының
есебінен
қызметшілерге
әлеуметтік
жәрдемақы 61 61 0 0 64 64 0 0

шығындар
жиынтығы
(қосынды
жолдары
200,210,220,230,
245,250,260) 6390 2119 5380 1414 6930 2217 5900 1490
____________________________________________________________________

5-қосымша

РТЖ мен электр байланысы құралдарын ауыстыру және дамытудың
2001-2005 жылдарға арналған қаржы салымының жоспары
____________________________________________________________________
N ! Ауыстыруға жататын ! Ауыстыруға арналған ! Құны
п/п ! жабдықтар ! жабдықтар !
!________________________!_____________________________!
! Тұрпаты ! Саны ! Тұрпаты ! Саны !
____!_________________!______!______________________!______!________
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6
____!_________________!______!______________________!______!________
1 Магниттік дыбысжазу 102 көп каналды, санды 36 520000
құралдары магнитофондар
а) 128 каналдан тұратын 200000
4 кешен (Алматы, Астана)
ә) 32 каналдан тұратын
4 кешен (барлық
филиалдар) 320000

2 Радиоқұралдарының 786 ӨЖҚ радиоқұралдары 8,33
ӨЖҚ КГц адымымен 160 9345870
а) радиотаратушы а) радиожеткізуші
құрылғы 247 құрылғы 60
ә) радиоқабылдағыш ә) радиоқабылдағыш
құрылғы 205 құрылғы 60
б) радиостанциялар 334 в) радиостанция 40

3 "Ива-14" аппараты 31 Сайлаулық шақыру
аппараты 18 140000

4 ТРБ жабдығы 24 Дистанциялық
радиоқұралдарын басқару
аппараты 20 140000
1. Көкшетау 1
2. Жезқазған 2
3. Қостанай 2
4. Қызылорда 2
5. Бейнеу 1
6. Арал 2
7. Ақтау 2
8. Атырау 2
9. Орал 1
10. Семей 2
11. Тараз 1
12. Шымкент 2

5 "Горн" хабар беру АҚҚ және АА үшін хабардар
аппараты 6 ету аппараты 18 136000
6 Спутниктік байланыстың
жерүсті станц. 6 540000
Астана
Атырау
Ақтау
Арал
Қостанай
Жезқазған
7 АТББ АТББ
жетілдіру 290000

8 Радиобайланысының 427 ЖҚ қабылдау-жеткізу
ЖҚ құралдары 52 5187860
а) радиотаратушы а) радиожеткізуші
құрылғы 292 құрылғылары
ә) радиоқабылдағыш ә) радиоқабылдағыш
құрылғы 135 құрылғы

9 Ішкіпорттық р-байл. 179 Ішкіпортты р-байл.
станциялары станциялары 135 -
а) стационарлық 52 а) стационарлық 23
ә) мобильдік 58 ә) мобильдік 45
б) қалталық 69 б) қалталық 67

10 Радиорелейлі 61 Радиорелейлі станциялар 28 1500000
станциялар (радиомодемдар)
1. Әуежай-қала Қарағанды
2. Әуежай-қала Қостанай
3. Әуежай-қала Көкшетау
4. Әуежай-қала Арал
5. Әуежай-қала Ақтау
6. Әуежай-қала Өскемен
7. Әуежай-қала Балқаш
8. Әуежай-қала Орал
9. Әуежай-қала Жезқазған
10. Әуежай-қала Ақтөбе
11. Әуежай-қала Қызылорда
12. Әуежай-қала Павлодар
13. ӘДО-ЖРО Астана
14. ӘДО-ЖРО Қарағанды
15. ӘДО-ЖРО Көкшетау
16. ӘДО-ЖРО Қостанай
17. ӘДО-ЖРО Жезқазған
18. ӘДО-ЖРО Қызылорда
19. ӘДО-ЖРО Ақтау
20. ӘДО-ЖРО Атырау
21. ӘДО-ЖРО Өскемен
22. ӘДО-ЖРО Өскемен
23. ӘДО-ЖРО Шымкент
24. ӘДО-ЖРО Тараз
25. ӘДО-ЖРО Ақтөбе
26. ӘДО-ЖРО Семей
27. ӘДО-ЖРО Жезқазған
28. ӘДО-ЖРО Тараз

11 ПРБ-5 пульті 50 Радиобюроның балама 18 130000
пульттері

12 ДПУ жабдығы 233 Технологиялық
жабдықталуы
дауыстап сөйлеу
байланысы 15 1946270
1. Қарағанды
2. Ақтау
3. Атырау
4. Балқаш
5. Тараз
6. Жезқазған
7. Қызылорда
8. Көкшетау
9. Қостанай
10. Павлодар
11. Петропавл
12. Семей
13. Орал
14. Өскемен
15. Шымкент

13 Қызмет үшін жабдық
дәл уақыты (GPS) 18 -

14 Мультиплексорлар, ИКМ 22 390000
15 Басқару орталығы
желісімен жабдықтау
және бағдарламамен 1 -
қамтамасыз ету

16 АТС 7 120-150 портқа АТС 17 415000
Балқаш
Жезқазған
Петропавл
Семей
Өскемен
Астана
Басқа филиалдар

17 Кабельді желілер 148 км ТОБЖ 148 км 2273500
Астана 19 км
Алматы 10 км
Ақтөбе 8 км
Тараз 8 км
Шымкент 14 км
Атырау 14 км
Семей 7,5 км
Басқа филиалдар 67,5 км

18 "Чинара" АББ 12 Желкендік АФУ
(алыстылықтың ұлғаюы) 18 190000
Атырау
Ақтөбе
Астана
Қызылорда
Басқа филиалдар

19 Өлшегіш жабдықтар 390000

Жиынтығы 23534500

20 Радиолокациялық ақпаратты
бейнелейтін аппарат
(диспетчердің АЖО) 6485000
22 Диспетчерлік тренажерлар
(АЖО-Т) 824000
21 Трассалық РЛБ 4686000

22 Аэродромдық радиолокаторлар
(ШРЛ-А) 12654000
23 Келтірілген радиостанциялар
ЖРМ-мен 3400000
24 Қонудың радиомаяктік
жүйелері (РМЖ) 4552500
25 Навигация жүйелері (ВОР/ДМЕ) 3964500
26 Автоматтық радиопеленгаторлар (АРП) 1120000
27 ШРЛ-А ДРЛ-7СМ жетілдіру, 4102000
жөндеу
28 Дизель-генераторлар алу 244465
29 Жүйелерді жетілдіру жөнінде
келісім-шарттар 10345000
Қазақстан Республикасының ӘҚҰ:
- Сименс 2440000
- Томсон 7905000
30 ҚР банкісінің несиесі 6000000
31 Кедендік салықтар 550000
32 Келісім-шарттар бойынша
ауысатын сом.-р 913500

Жиынтығы 59840965

33 Есептегіш техника 2834850
жабдығы
34 "Создание НОФ в РК"
бағдарламасы 0

35 "Транспорт Тауер" ғимаратының 3019700
36 құрылыс-жинақтау жұмысы 5000000
37 Жиһаз алу 535000
38 Көліктік қаражаттар 356000
39 Инфрақұрылым жабдықтары 483420
Жиынтығы 12228970
Барлығы 95604435
с. іш.-де мың теңгемен 15341146
$ бағамы
___________________________________________________________________

таблицаның жалғасы:
___________________________________________________________________
N !Жабдықтарды ауыстыруды жылдарға шаққанда (АҚШ долларының құнымен)
п/!________________________________________________________________
п ! 2001 жыл ! 2002 жыл ! 2003 жыл ! 2004 жыл ! 2005 жыл
!_____________!_____________!_____________!_____________!________
!Саны! Құны !Саны! Құны !Саны! Құны !Саны! Құны !Саны!Құны
__!____!________!____!________!____!________!____!________!____!___
1! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 ! 12 ! 13 ! 14 ! 15 ! 16
__!____!________!____!________!____!________!____!________!____!___
1 520000

200000

320000

2 2365870 1160000 2820000 3000000
3 20000 50000 70000
4 20000 50000 70000
5 22000 42000 72000
6 540000
7 30000 60000 100000 100000
8 657860 1030000 1700000 1800000
9
10 1500000
11 20000 50000 60000
12 166270 240000 740000 800000
13
14 390000
15
16 100000 140000 175000
17 1260000 190000 280000 266000 277500
18 30000 30000 60000 70000
19 60000 60000 120000 150000
Жиынтығы 4240000 3470000 3042000 6138000 6644500
20 119 1105000 1090000 1690000 1300000 1300000
22 4 168000 656000
21 3 90000 1656000 1380000 780000 780000
22 2 1200000 1800000 4874000 2340000 2440000
23 1000000 560000 1040000 800000
24 1 313500 627000 1250000 1181000 1181000
25 1 321500 643000 1125000 1125000 750000
26 560000 140000 420000
27 6 250000 1000000 1000000 1000000 852000
28 18 244465
29 2290200 3011200 1681200 1681200 1681200
1410000 1030000
880200 1981200 1681200 1681200 1681200
30 3500000 2500000
31 90000 100000 110000 120000 130000
32 913500
Жиынтығы 10486165 13427200 14230200 11363200 10334200
33 240000 351730 487250 763420 992450
34
35 629700 510000 560000 660000 660000
36 1760000 1630000 1240000 370000
37 25000 150000 130000 120000 110000
38 70000 28000 63000 136000 59000
39 88420 90000 95000 100000 110000

Жиынтығы 2813120 2759730 2575250 2149420 1931450
Барлығы 17539285 19656930 19847450 19650620 18910150
с. іш.-де
мың
теңгемен 2595814 3029133 3197424 3273793 3244982
$ бағамы 148 154,1 161,1 166,6 171,6
____________________________________________________________________