Күші жойылды - ІV сайланған Алматы қаласы мәслихатының VI сессиясының 2007 жылғы 12 желтоқсандағы N 56 шешімімен
"Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы"
Z010148_
2001 жылғы 23 қаңтардағы N 148-II-ҚРЗ Қазақстан Республикасы заңының 6 бабы 1 тармағының 2 тармақшасына, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң "Қазақстан Республикасындағы бағдарламаларды әзiрлеу тәртiбiн бекiту туралы"
P000789_
2000 жылғы 25 мамырдағы N№789, "Аймақтық қаржы орталығы ретiнде Алматы қаласын дамыту тұжырымдамасы туралы"
P011014_
2001 жылғы 27 шiлдедегi қаулыларына, II-шi сайланған Алматы қалалық Мәслихатының 2001 жылғы 26 қыркүйектегi "1999-2015 жылдарға арналған "Таза ауа - Жанға дауа" Алматы қаласының экологиялық ахуалын сауықтырудың кешендi бағдарламасының орындалу барысы туралы" шешiмiне сәйкес II-шi сайланған Алматы қалалық Мәслихаты шешім қабылдады:
1. "1999-2015 жылдарға арналған "Таза ауа - Жанға дауа" Алматы қаласының экологиялық ахуалын сауықтырудың кешендi бағдарламасын бекiту туралы"
V99R057_
II-шi сайланған Алматы қалалық Мәслихатының 1999 жылғы 14 мамырдағы ХХV-шi сессиясының шешiмiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлсiн.
2. Қала, аудандар әкiмдерi, Алматы қалалық аумақтық қоршаған ортаны
қорғау басқармасы бағдарламаның орындалуын қамтамасыз ететiн шаралар
қабылдасын, межеленген шаралардың жүзеге асыру барысын бұқаралық ақпарат
құралдарында насихаттайтын болсын.
3. Осы шешiмнiң орындалуын қадағалау экология және төтенше жағдайлар
мәселелерi жөнiндегi тұрақты депутаттық комиссияға (В.Е.Бөлекбаев) және
Алматы қаласы Әкiмiнiң орынбасары А.Қ.Бижановқа жүктелсiн.
II-шi сайланған
Алматы қалалық Мәслихаты
ХV-шi сессиясының төрағасы
II-шi сайланған
Алматы қалалық Мәслихаты
хатшысы
экологиялық ахуалын сауықтырудың кешендi бағдарламасы
(өзгерiстермен және толықтырулармен)
Алматы қаласы, 2002 жыл
1. "Таза ауа - жанға дауа"
1999-2015 жылдарға арналған Алматы қаласының
экологиялық ахуалын сауықтырудың кешендi бағдарламасының
ПАСПОРТЫ
--------------------------------------------------------------------------
1. Бағдарламаның атауы !"Таза ауа - жанға дауа" 1999-2015 жылдарға
!арналған Алматы қаласының экологиялық ахуалын
!сауықтырудың кешендi бағдарламасы
--------------------------------------------------------------------------
2. Бағдарламаның мәртебесi !Аймақтық, ұзақ мерзiмдi, экологиялық
--------------------------------------------------------------------------
3. Бағдарламаның бекiтiлген!I-сайланған Алматы қалалық Мәслихатының
күнi !14.05.1999 ж. ХХV-сессиясының шешiмi
--------------------------------------------------------------------------
4. Мемлекеттiк тапсырысшы !Алматы қаласының әкiмi
--------------------------------------------------------------------------
5. Бағдарламаның негiзгi !Алматы қалалық аумақтық қоршаған ортаны
әзiрлеушiлерi !қорғау басқармасы, "Алматы экоқұрылыс" МҚК
!қалалық мекемелермен, кәсiпорындармен және
!ұйымдармен бiрге
--------------------------------------------------------------------------
6. Бағдарламаның басты !Алматы қаласының қоршаған ортасы мен
мақсаты !экологиясын жақсарту, табиғи кешендердiң
!тозуын болдырмау және қалпына келтiру;
!халықтың денсаулығын нығайту, қаланың
!экологиялық және әлеуметтiк-экономикалық
!мұқтажын үйлесiмдi қамсыздандыру
--------------------------------------------------------------------------
7. Бағдарламаның мiндеттерi!Алматының әуе кеңестiгiне шығатын зиянды
!қалдықты қысқарту; экологиялық шиеленiстi
!бәсеңдетуге, жер ресурстарын тиiмдi
!пайдалануға бағытталған Алматы қаласының
!инфрақұрылымы мен көрiктендiрiлуiн жетiлдiру;
!су ресурстарын, су көздерiн ластанудан
!қорғау мен сақтау, ауыз суының сапасын
!көтеру; табиғаттың жағдайын жақсарту, жасыл
!желектi жандандыру; халықтың денсаулығын
!жан-жақты қорғау, өмiрiнiң жайлылығын арттыру
--------------------------------------------------------------------------
8. Бағдарламаны iске асыру !1999-2015 ж.ж.
мерзiмi !
--------------------------------------------------------------------------
9. Бағдарламаны iске !әрбiр 2 жылда
асырудың аралық !
кезеңдерi (орындалуын !
бақылау, түзету енгiзу) !
--------------------------------------------------------------------------
10. Алғашқы түзету енгiзу !1999 ж. қорытындысы бойынша - 2001 ж.
мерзiмi Бағдарламаға !бiрiншi жарты жылдығы
түзету енгiзу туралы !II-сайланған Алматы қалалық Мәслихаты
шешiм қабылданған күн !26.09.2001 ж. ХII-сессиясының шешiмi
Бағдарламаға түзету !
енгiзу туралы шешiм !
қабылданған күн !
--------------------------------------------------------------------------
11. Бағдарлама шаралары !Бағдарлама шаралары мына негiзгi бағыттарды
жоспарының негiзгi !қамтиды:
бөлiмдерiнiң тiзбесi !
(түзетумен қоса) !
--------------------------------------------------------------------------
!I. Атмосфералық ауаны қорғау (автокөлiк, жылу
!энергетикасы, өнеркәсiп кәсiпорындары
!II. Қалдықтарды ұқсату
!III. Ауыз суы қорлары мен су көздерiн қорғау
!IV. Қала құрылысы (қала құрылысы, көгалдандыру,
!ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (ЕҚТА)
!V. Экологиялық кәсiпкерлiктi дамытуды
!экономикалық ынталандыру
!VI. Мониторинг, кадастрлар
!VII. Экологиялық ағарту мен бiлiм
--------------------------------------------------------------------------
12. Бағдарлама шараларын !Алматының кәсiпорындары мен ұйымдары,
орындаушылар !Алматының мемлекеттiк басқару органдары,
!АҚАҚОҚБ (шаралар жоспарына сәйкес)
--------------------------------------------------------------------------
13. Бағдарламаның !Алматы әкiмияты, АҚАҚОҚБ, Бағдарламаның
үйлестiрушiлерi !үйлестiру кеңесi
--------------------------------------------------------------------------
14. Қаржыландыру көздерi мен!Республикалық бюджет - 1309,3;
2002-2003 жылдардағы !Қалалық бюджет - 5837,8;
қаржыландырудың !Инвестициялық қаражат - 40769,2;
болжамдық көлемi (млн. !Кәсiпорындардың жеке қаражаты мен бюджеттен
теңге) !тыс қаражат - 1347,7.
!Жиыны: - 49264,0
--------------------------------------------------------------------------
15. Бағдарламадан күтiлетiн !Ауа кеңiстiгiн сауықтыру;
түпкi нәтижелер !Ауыз суы сапасын жақсарту;
!Өндiрiс қалдықтарын жинау, ұқсату, көму және
!тұтыну жүйесiн жетiлдiру;
!Қала жасыл желігiн сақтау, қалпына келтiру
!және көбейту;
!ЕҚТА құру;
!Қоршаған ортаның күйi мен оның халық
!денсаулығына ықпалының деңгейiн бақылаудың
!ақпараттық-өлшеу жүйесiн жаңарту;
!Табиғатты пайдаланудың экологиялық тегершiгiн
!дамыту;
!Халықтың экологиялық сауатын арттыру.
---------------------------------------------------------------------------
16. Бағдарламаны iске !Бағдарламаның iске асыру барысына тұрақты
асыруды бақылау жүйесi !бақылауды Алматы әкiмияты мен АҚАҚОҚБ, ал
!әрбiр нақты шараны бақылауды шаралар
!жоспарында белгiленген мемлекеттiк басқару
!органдары мен ұйымдар жүргiзедi.
!Бағдарламаның ортақ басқарушысы және
!бақылаушысы ретiнде Алматы әкiмияты жанынан
!Бағдарламаның үйлестiру кеңесi құрылады.
!Бақылау тегершiгi мынаны қамтиды:
!1. Үйлестiрушiлер алдында Бағдарлама шараларын
!атқарушылардың белгiленген тәртiппен тоқсан
!сайынғы есебi.
!2. Есеп мәлiметтерiн тоқсан сайын талдау және
!үйлестiру кеңесiнiң мәжiлiсiнде Бағдарламаны
!iске асыру мәселелерiн қарау.
!3. Алматы қаласының әкiмi мен қалалық
!мәслихатқа әрбiр жарты жыл қорытындысы
!бойынша Бағдарламаның орындалуы туралы
!ақпарат тапсыру.
!4. Шаралардың орындалу тиiмдiлiгiнiң
!экологиялық-экономикалық бағалануын жыл сайын
!жүргiзу
!5. Бағдарламаға түзету енгiзу - әрбiр екi
!жыл сайын.
--------------------------------------------------------------------------
17. Бағдарламаның құрылымы !1. Бағдарлама паспорты
!2. Кiрiспе
!3. Мәселенiң қазiргi кейiн талдау
!4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндетi
!5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары мен iске
! асыру механизмi
!6. Қажеттi ресурстар мен қаржыландыру
! көздерi
!7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн
! нәтиже
!8. Бағдарламаны iске асыру бойынша
! шаралардың жоспары, қосымшаларымен бiрге.
--------------------------------------------------------------------------
2. Кiрiспе
Халқы бiр жарым миллионнан астам Алматы қаласы Қазақстанның ең iрi шаhарлы орталығы болып табылады. Алайда қаланы жеткiлiктi физика- географиялық және табиғи-климаттық ерекшелiктерi мен экологиялық талаптарын жеткiлiктi ескермей дамыту мен индустрияландыру мегаполис аумағында экологиялық теңдiктiң бұзылуына алып келдi.
Ауа кеңiстiгiнiң төмен аэродинамикалық сипаттамасы, күрделi жер бедерi, пәрмендi, алайда құрылысты бей-берекет салу және басқа да жағдайлар оның ауа кеңiстiгiнiң экологиялық сиымдылығын төмендетедi. Қаланың желдетiлмейтiн тау бөктерiндегi шұңқырға орналасуы жағымсыз рөл атқарады. Желдiң барлық бағыттарында қала "аэродинамикалық көлеңке" дейтiнге тап болады. Жыл бойында толық штильдi күндердiң 80% асуы байқалады, штиль жазда 45% қыста 77% қайталанады. Қысқы кезеңде қала аумағында қуатты және жалғасымды температура инверсиясы пайда болады. Тұманның пайда болуы атмосферадағы ауа қуатының тiктей ауысуына кедергi келтiредi. Климаттық ерекшелiктер қалдықтың төменгi көздерiнен қоспалардың таралуы үшiн қолайсыз жағдай жасайды. Зиянды заттар атмосфераның жер үстi қабатына жинақталады және халықтың денсаулығы мен өсiмдiк жамылғысына терiс ықпал ететiн құбылыстардың пайда болуына қатысады. Қала әуе кеңестiгiнiң жағдайымен қатар бiраз күрделi экологиялық мәселелер топырақ пен жер асты суының ластануына, қаланың сапалы ауыз суымен және су көзiмен қамсыздандыруына, жасыл желектiң сақталуы мен қалпына келтiрiлуiне, қала аумағының көрiктендiрiлуi мен санитарлық күтiлуiне байланысты.
Сондықтан экологияны жан-жақты жақсарту мiндетi қала билiгiнiң тұрақ назарында және соңғы жылдары ерекше маңыз бен нақты мәнге ие болды. Нақ осы тұрғыдан қала әкiмi 1999-2015 жылдарға арналған Алматының экологиялық ахуалын сауықтырудың кешендi бағдарламасын әзiрлеу туралы шешiм қабылдады. Бұл бағдарлама "Таза ауа - Жанға дауа" (бұдан әрi ТАЖД) деп аталады. Бағдарлама I-сайланған Алматы қалалық Мәслихатының 1999 жылғы 14 мамырдағы ХII-сессиясының шешiмiмен бекiтiлдi.
1999 жылы ТАЖТ бағдарламасын қабылдауға мұрындық болған Алматының экологиялық ахуалын талдау Алматы қаласы атмосферасының кейiнгi ластануының формальдегидтiң, фенолдың және азот қостотығының үлкен мөлшерде жиналғандығын анықтады. 1990-1997 жылдары ауада формальдегидтiң өсу деңгейiнiң 1999 жылы ШЖК-дан 2,7 пайыздан 6,3 пайызға дейiн, 1996 жылы 6,3 пайызға және 1997 жылы 5 пайызға өскендiгi байқалды. Фенолдың орта жылдық жинақталуы iс жүзiнде өзгерген жоқ, 1,7 -2,0 ШЖК деңгейiнде қалды. Азот қостотығының орта жылдық жиналымы 1991-1997 жылдары ШЖК-дан 1,5-2,0 есеге асты.
Осының барлығы халықтың денсаулығына, қаладағы демографиялық ахуалдың нашарлауы мен өлiм-жiтiмнiң көбеюiне әсер еттi. Бала туудың (1988 жылы 1000 адамға шаққанда 17,5 пайыздан 1997 жылы 10,6 пайызға дейiн) және өлiмнiң жалпы артуы (1000 адамға шаққанда 8 пайыздан 11,5 пайызға дейiн) төмендеуi халықтың жалпы табиғи өсiмiнiң 1998 жылғы 9,5 пайыздан 0,9 пайызға дейiн төмендеуiне алып келдi. Алматы қаласы халқының табиғи өсiмiнiң коэффициентi республика облыстарының арасында 1995 жылдан бастап жағымсыз сипатта, яғни халық азайып келедi.
Халық өлiмi себепкерiнiң құрылымында алғашқы орынды қан айналымы жүйесiнiң аурулары алып отыр, ал екiншi орынды асқынған сипаттағы және оң сападағы жаңа сырқаттар, үшiншi орынды жарақаттар мен уланулар емденуде. Қан айналымы жүйесiнiң сырқатынан өлiмге ұшырау 1988 жылдан бастап 1,6 есеге, жаңа жұққан сырқаттардан 1,2 есеге, жарақаттар мен уланудан 2,1 есеге артты.
Алматы қаласының орташа ауруға шалдығуы 1988 жылдан бастап 1,3 есеге
(1000 адамға шаққанда 1153,0 адамнан 1468,0 адамға дейiн) өстi. Алғашқы
сырқаттану 1,1 есеге өстi (725,0-ден 813,0-ке дейiн).
Балалардағы тыныс алу органдарының бастапқы сырқаты 725,3-тен
810,3-ке (11,7%) дейiн ересектерде 206,8-ден 229,1-ге (10,9%) дейiн өстi.
Алматы қаласы тыныс органдарының бастапқы сырқаттану деңгейi бойынша ел
аймақтарының арасында алғашқы орындардың бiрiнде.
1998 жылдың алғашқы жарты жылдығында, 1997 жылдың осы мерзiмiмен
салыстырғанда қаладағы халықтың бастапқы сырқаттануының өсуi 1000 адамға
шаққанда 400,5-тен 445,2-ге дейiн өстi.
1 таблица
1992-1997 жылдардағы Алматы қаласы ауасы
ластануы индексi (АЛИ) өзгерiсiнiң динамикасы
--------------------------------------------------------------------------
Көрсеткiштер !1992 !1993 !1994 !1995 !1996 !1997
--------------------------------------------------------------------------
АЛИ5 15,0 16,8 16,7 12,3 15,9 12,5
АЛИ5 факт 3,0 3,7 3,3 2,7 3,2 2,5
АЛИ5 норма
Республика қалаларының арасындағы
дәрежелiк орын 2 2 2 2 2 4
--------------------------------------------------------------------------
Мәлiметтердiң ақпараттық базасының жетiлмеуi, атмосфералық ауаның құрамы мен сапасына бақылау әдiстерi мен құралдарының ескiруi, атмосфералық ауаның ластануына мемлекеттiк және ведомстволық нүктелердiң қысқаруы, бақылау жүйесi мен мобильдi жылжымалы мониторинг құралдарының жоқтығы 1998 жылғы наурыздан бастап қаладағы атмосфералық ауа ластануының бақылау жүйесiнiң тоқырауына алып келдi. Осы уақыттан бастап "Қазгидромет" РМКК құрылымдарының атмосфералық ауаның ластануын бақылауының тоқтауына әкеп соқтырды.
Халқы 1 млн. астам және жер сiлкiнiсi және сел қаупi жоғары ауданда орналасқан Алматы сияқты iрi қала үшiн келiсiлген экономикалық және экологиялық саясатты жүргiзу табиғи ортаның күйi туралы жеткiлiктi жедел ақпаратсыз мүмкiн емес. Сондықтан қала қоршаған ортасының мониторингiнiң қазiргi жүйесiн жетiлдiрудiң объективтi қажеттiлiгi туындап отыр.
Алматы қаласы әуе бассейнiн негiзгi ластаушысы автокөлiк болып табылады, оның ластағыш заты жыл сайын өсуде. Егер 1991 жылы стационарлық ластану көздерiнен (өнеркәсiптiк) атмосфераға ортақ шығарылуы жылжымалы (автокөлiк) көздерiнен 37,2 мың тоннадан 144,2 мың тоннаны құраса, 1997 жылы қалдықтар тиiсiнше 16,3 мың тонна және 168,2 мың тоннаны құрады. Бұл жағдай көлiктен зиянды қалдықтар шығуының есептемелiк мәлiметi, автомотор отынын пайдалану туралы нақты мәлiметтiң жоқтығынан төмендетiлген болып табылады, сондықтан нақты мәлiметтi анықтау мүмкiн емес.
Соңғы жылдары автокөлiк құралдарының нысаны екi еседен аса өстi және 210 мың бiрлiктен асып отыр, оның үстiне қалада жүретiн автокөлiк құралдарының үлкен бөлiгi ескiрген болып табылады. Сонымен қатар ЖПБ мәлiметтерi бойынша қалаға күн сайын зиянды қалдықтар ескерiлмейтiн 50 мың басқа қала көлiктерi кiредi.
Автокөлiк тек шыққан газбен ғана емес, атмосфераға, сондай-ақ жану кезiнде оттегiнi жоюымен де зиян келтiредi.
Автомобильдердiң улы газдарында 200-ге жуық химиялық қосынды, оның iшiнде iшiнара әсер ететiн көмiртотығы бар. Қала әуе бассейнiнiң негiзгi ластануының себебi двигательдегi отынның толық жанбауына байланысты болып отыр. Жағылған газдың құрамы тек отын түрiмен двигатель жүйесiне емес, сондай-ақ көп жағдайда жылжымалы автомобильдiң техникалық күйiне байланысты.
Бейтараптандырғыш қондырғылармен және катализаторлармен жабдықталмаған, ескiрген үлгiдегi автомобильдерде каталиктiк жану қондырғысын қатар енгiзумен улы газдардағы зиянды қоспалар көлемiн едәуiр азайтуға мүмкiн болып отыр.
Автомобильдiң экологиялық қауiпсiздiгi көлiк ағынындағы автомобиль қозғалысының режимiне де байланысты. Алматы қаласында оның орталық бөлiгiнде тығыздық мөлшерi өте үлкен, ол 4 км/км2 құрайды, бұның өзi көлiк қиылысындағы үлкен әбiгершiлiкке алып келедi.
Жанар-жағар май (ЖЖМ) тиiмдi орналастыру мәселесi шешiлмей қалып отыр. Қабылданған шешiмдерге және ЖЖМ сапалы отындарын тасымалдау шараларына қарамастан, Алматы қаласының аумағында этиль бензинiн жасырын тасымалдау әрекеттерi орын алып отыр.
Автокөлiктiң зиянды қалдығын шығарудың сапалық өзгерiсiне отынның
мейлiнше экологиялық қауiпсiз түрлерiне, атап айтқанда, газ тәрiздес
түрiне көшу қажет. Жылу көздерiнен шығатын қалдықтар мәселесi өткiр тұр.
Соңғы жылдары сапасы төмен қондырғылар және тиiстi қалдықтарды шығаруға
бақылау әлсiредi.
1991-1997 жж. стационарлық көздерден зиянды қалдықтардың шығуының
төмендеуi 1997 жылдан 16,3 мың тоннадан (2,3 есеге) төмендеуi байқалды.
1998 жылдың бiрiншi жарты-жылдығында стационарлық көздер 8,2 мың тонна
ластағыш заттарды шығарды, бұл өткен жылдың осы мерзiмiндегi зиянды
қалдықтардың шығуынан 0,8 мың тоннаға артық.
2 таблица
1991-1997 жылдардағы Алматы қаласы атмосферасы зиянды
қалдықтары шығуының қарқыны
--------------------------------------------------------------------------
Көздер ! 1991 ! 1992 ! 1993 ! 1994 ! 1995 ! 1996 ! 1997 ! 1п/г
! ! ! ! ! ! ! ! 1998
--------------------------------------------------------------------------
Барлығы
Алматы қ. үшiн 181,4 181,2 180,5 175,2 172,8 177,0 184,5
Стационарлық
көздерден 37,2 32,2 31,5 26,8 19,2 18,0 16,3 8,2
Жылжымалы
көздерден
(автомобиль) 144,2 149,2 149,0 148,4 153,6 159,0 168,2 н/д
Жылжымалы
көздердiң үлесi
(автокөлiк) 79,5 82,3 82,5 84,7 88,9 89,8 91,2
--------------------------------------------------------------------------
Стационарлық көздердiң, қала атмосферасын ластайтындардың арасында
"ТЭЦ-1" АПК, 200-ге жуық қазандық өнеркәсiптiк және коммуналдық маңыздағы
мекемелер, "Алматыжылукоммунэнерго" АҚ, АПК, ҚЖЖ және басқалар ерекше
көзге түсуде. 1997 жылы қаланың барлық стационарлық көздерiнен зиянды
қалдықтардың шығуы олардың 46,5 пайызын және жалпы қалалық үлестi" 4,5
пайызын құрады.
негiзгi стационарлық көздердiң өлшемi
--------------------------------------------------------------------------
! Кәсiпорынның аталуы !1993 !1994 !1995 !1996 !1997 !Қалдықтардағы
! ! ! ! ! ! !үлес % (1997)
! ! ! ! ! ! !-----------------
! ! ! ! ! ! !Стацио-!ортақ
! ! ! ! ! ! !нарлық !көлемде
! ! ! ! ! ! !көздер !
--------------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9
--------------------------------------------------------------------------
1 "ТЭЦ-1" АПК 14,871 10,175 7,588 4,1
14,361 9,863 46,5
2 АПК ҚЖС 3,502 1,551 1,489 0,8
3,262 1,288 9,1
3 "Алматыжылукоммун- 1,065 1,343 1,407 0,8
энерго" АҚ 1,176 1,287 8,6
4 Локомотив депосы 0,779 0,905 0,571 0,3
1,039 0,711 3,5
5 "Құрылыс материалы" АҚ 0,924 0,500 0,408 0,2
0,737 0,418 2,5
6 "Алматы әуежайы" АҚ 0,486 0,301 0,334 0,2
0,305 0,318 2,0
7 ВЧД 7 депо жолаушылар 0,207 0,250 0,162 0,1
вагоны 0,201 0,326 1,0
Барлығы 21,836 15,026 11,959 6,6
21,083 14,215 73,4
--------------------------------------------------------------------------
Қаланың көптеген iрi кәсiпорындарында өндiрiс тоқтады немесе iркiлiспен жұмыс iстейдi. Сонымен қатар өнеркәсiп аймағында ғана емес, қаланың бүкiл аумағында көптеген сан-салалы шағын кәсiпорындар пайда болды, олардың зиянды қалдықтар шығару деңгейi үлкен кәсiпорындардан кем емес, сөйтiп атмосфералық ауаның ластану деңгейiн төмендетуде.
Алматының ерекше табиғи-климаттық жағдайы қала электр көлiгiн, әсiресе, қаланың негiзгi жолдары мен табиғи маңызы бар нысандарына баратындарын дамыту қажет.
Метроны пайдалану беру және қала көлiгiнде трамвай мен троллейбустың үлесiн көбейту, отынмен жүретiн көлiктi пайдалануды және тиiсiнше зиянды қалдықтың шығуын азайтуға тиiс.
Электр көлiгiнiң энергия тұтынуын және аймақтағы энергия тапшылығын ескере отырып, энергия үнемдейтiн және энергия орналасатын технологияны енгiзу қажет.
Атмосфералық ауаның ластануы су мен топырақты айтарлықтай нашарлататын бiрден-бiр факторлар. Ағынды канализацияның жоқтығынан, өзендер тазартылмаған сумен ластануда.
Әуе бассейнiнiң жағдайына қала аумағын маңызды рөлi болып табылатын және санитарлық-гигиеналық, ауа қорғау мiндетiн атқаратын жасыл желек үлкен ықпал етедi (ауаның оттегiмен толығуы, оның зиянды қалдықтардан тазаруы, температура режимi мен ауа ылғалдылығының ықпалдығы және т.б.).
Қазiргi уақытта Алматы қаласы көгалдандыру бойынша барлық нормативтiк көрсеткiштердiң орындалмауымен көзге түсiп отыр. Жалпы пайдаланылатын жасыл желек қала аумағының 3 пайызын құрайды, бiр тұрғынға 6,9 ш.м. келедi (бiрiншi кезекте нормативтiң 57 пайызы және есептi мерзiмде нормативтiң 28 пайызы).
Көптеген бақтар, саябақтар, көше бойындағы ағаштар нашар күйде және көгалдандырудың бiрыңғай жүйесiмен үйлестiрiлмеген. Жапырақты ағаштардың негiзгi бөлiгi ескiрген және қолайсыз ауа-райында адамдардың денсаулығы мен өмiрiне елеулi қауiп төндiредi. Соңғы жылдары көгалдандыру барысы ағашты кесу деңгейiнен едәуiр қалып отыр, бұл әсiресе, ағаштар 20-30-шы жылдарда отырғызылған көшелерге қатысты. Созымдылығы 980 км арық жүйесi, 680 км төсемдi арықтарды қоса алғанда жаңартуды қажет етедi.
Жинақталған тәжiрибе қала экологиялық мәселесiнiң "Қазақстан-2030" даму Стратегиясында қойылған тиiстi мiндеттегi жаңа экономикалық қатынастарға құрылуға және өнiмдiлiгi жоғары, экологиялық қауiпсiз технологияны, өндiрiстi, қондырғы мен тауар өндiрiсiн енгiзудi ынталандыруға бағытталған нормативтiк-құқықтық базаны қайта қарау арқылы қол жеткiзiлуге тиiс. ТАЖД бағдарламасының негiзгi принциптерi - экономикалық ынталандыруды дамытуға тиiс.
Алматы озық инженерлiк-техникалық қызметкерлерi, экологтары, маркетологтары, экономистерi, ғылыми лабораториялары, сертификаттық орталығы, озық конверсиялық қондырғысы, республика бойынша дамыған инвестициялық, инновациялық, ақпараттық және бiлiм инфрақұрылымы бола отыра, елде қаланы көгалдандыру жүйесiн алғашқы болып шешуге қабiлеттi.
Қаланың еркiн кәсiпкерлiк мәртебесi ынталандырушы салықпен, энергия өнемдегiш тауарларды, технологияны енгiзумен, Қазақстан бекiткен энергия тиiмдiлiгi Еуропа Хартиясы мен энергия өнемдеу туралы заңда қарастырылған энергия көздерiн пайдалану мен нығайтуға тиiс.
Сонымен қатар Бағдарлама қала аумағын экологиялық аудандастыру мен экологиялық жол берiлген жүктеме көлемiн ескере отырып, нақты қала құрылысы саясатын жүргiзудi қарастырады. Сол үшiн Алматыға құрылыс салу мен жоспарлаудың тиiстi тәртiптерiн әзiрлеу қарастырылуда.
Бағдарламаны iске асыру экологиялық мәселелердi шешу басымдығын анықтайтын тұрақты даму үшiн қоршаған ортаны қорғау бойынша iс-әрекеттiң ұлттық жоспары жобаларымен бiрге жүргiзiлуге тиiс.
Бағдарлама 1999-2015 жылдарға арналған. 1999-2001 жылдың I-тоқсаны қорытындысы бойынша ТАЖД шараларының тиiмдiлiгiне кешендi талдау жүргiзiлдi.
Әрине, осы кезеңде қаланың экологиялық ахуалы түбегейлi жақсарған жоқ. Алайда, кейбiр көрсеткiштер бойынша оң үрдiс байқалды. 2000 жылы 1999 жылмен салыстырғанда қаланың бiр тұрғынына шаққандағы зиянды қалдық 0,194 т/адамнан 0,152 т/адамға, жалпы өнiмнiң бiрлiгiнде 0,864-тен 0,959 кг/теңгеге азайды. Табиғи су көздерiндегi су қоршауының жалпы көлемi 36,33 млн. текше метрге, суды пайдалану 42,23 млн. текше метрге, ал су өткiзу 21,7 млн. текше метрге азайды. Қала полигонында орналасатын қатты тұрмыстық қалдық саны азайды.
Бағдарламаның кейбiр басқа бағыттары бойынша да iлгерiлеушiлiк бар. Алайда, жалпы межеленген шараларды жүзеге асыру жеткiлiксiз iлгерiледi, ал көптеген шаралар бойынша ешбiр алға басушылық болған жоқ. Талдау көрсеткенiндей, Бағдарламаның қолданылу мерзiмiнде жоспарланған 62 шараның 35-i, яғни 56 пайызы орындалды.
Мұндай жағдай бiрнеше себеппен, оның iшiнде ТАЖД бағдарламасы кейбiр ережелерiнiң өзгерген шаруашылық-экологиялық ахуалға, сондай-ақ жаңа нормативтiк-құқықтық актiлерге сәйкес келмеуiмен түсiндiрiледi. Атап айтқанда, көрсетiлген мерзiмде төмендегi заңдар мен Үкiмет қаулылары қабылданды.
1. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 9 маусымдағы "Қоршаған орта гигиенасы жөнiндегi iс-әрекеттiң Ұлттық жоспарын бекiту туралы" Қаулысы;
2. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 25 маусымдағы "Қазақстан Республикасында бағдарламалар әзiрлеу Тәртiбiн бекiту туралы" Қаулысы;
3. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 7 наурыздағы "2000-2002 жылдарға арналған Үкiметтiң iс-әрекет Бағдарламасын iске асыру жөнiндегi шаралар Жоспарын бекiту туралы" N 367 Қаулысы;
4. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы" Заңы (Мәслихаттар мен әкiмияттардың құзыретi);
5. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 27 шiлдедегi "Аймақтық қаржы орталығы ретiндегi Алматы қаласын дамыту тұжырымдамасы туралы" N 1014 Қаулысы.
Осы құжат талаптарын және өзгерген ахуалды ескере отыра, Алматы қалалық Мәслихаты 2001 жылғы 26 қыркүйектегi шешiмiмен Алматы қаласының әкiмияты мен Алматы қалалық аумақтық қоршаған ортаны қорғау басқармасына Бағдарламаға түзету енгiзу жөнiнде ұсыныс жасады. Осы нұсқа енгiзiлген түзетудiң нәтижесi болып табылады.
ТАЖД бағдарламасының құрылымы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2000 жылғы 25 маусымдағы "Қазақстан Республикасында бағдарламалар әзiрлеу Тәртiбiн бекiту туралы" Қаулысының талаптарына сәйкестiкке келтiрiлдi. Бағдарламадан бұрын орындалған шаралар шығарылды, сонымен қатар олар ағымдық сәттегi жаңа өзектi талаптармен толықтырылды. Атап айтқанда 2002-2003 жылдардағы iс-әрекет жоспары жан-жақты пысықталды.
ТАЖД бағдарламасының басты мақсаты - Алматының қоршаған ортасы мен экологиясының тазаруын жақсарту, табиғи кешендердiң тозуына жол бермеу және қалпына келтiру, халықтың денсаулығын нығайту, үйлестiрiлген экологиялық және әлеуметтiк-экономикалық қажеттiлiктi қамсыздандыру.
Елеулi ықпал ететiн факторларды жүйелi талдау негiзiнде қойылған
мақсатқа жету үшiн мына мiндеттер анықталды:
- қала әуе бассейнiне зиянды қалдықтың шығуын қысқарту;
- су ресурстарын сақтау мен ластанудан қорғау, су өнемдеу, ауыз
суының сапасын жақсарту, шағын өзендердi сақтау бойынша шараларды күшейту;
- экологиялық шиеленiстi әлсiретуге бағытталған Алматының
инфрақұрылымы мен көгалдандырылуын жетiлдiру және жер ресурстарын тиiмдi
пайдалану;
- табиғат ахуалын жақсарту, жасыл желек көлемiн өсiру;
- денсаулықты жан-жақты қорғау және халық өмiрiнiң жайлылығын көтеру.
5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары және жүзеге
асыру механизмi (түзетулердi ескере отырып)
2002-2015 жж. арналған ТАЖД бағдарламасын iске асыру шараларының
түзетiлген жоспары ХХI ғасырдың ауқымды талаптарына сай келетiн 7 бөлiмнен
тұрады. Негiзiнен бұл шаралар алғашқы кезектегi маңызы бар және жедел
сипатта.
I. АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫ ҚОРҒАУ
Бұл бөлiмге автокөлiк, жылу энергетикасы, өнеркәсiп кәсiпорындары
бойынша шаралар енгiзiлдi.
Автокөлiк
Автокөлiк құралдарының қала табиғи ортасына зиянды қалдықты шығаруды төмендетудiң ұсынылған шаралары халық арасында экологиялық бiлiмдi насихаттауға, автокөлiкке қызмет көрсету саласын дамытуға, жол қозғалысы жағдайын жақсартуға, экологиялық таза көлiк санын арттыруға, сертификацияланған автомотор отынын пайдалануға негiзделген.
Шаралар:
- Алматының әуе бассейнiн көлiктiң ластау себептерiн талдауды жүргiзудi және қоршаған ортаға автокөлiктiң жағымсыз ықпалын төмендету шараларын әзiрлеудi;
- сертификацияланған арнайы техникалық қызмет станциялары желiсiн құру және бақылау-реттеу нүктелерiнiң желiсiн кеңейту есебiнен көлiк құралдарының техникалық күйiн жақсарту үшiн жағдай жасауды;
- сапасы жоғары автомотор отынын пайдалануды;
- автокөлiк құралдарын кезеңмен улы газдардағы зиянды қалдықтар көлемiн төмендететiн тиiмдi құралдармен жабдықтауды;
- газ тәрiздес отынды пайдалануға көлiктi көшiру үшiн жағдай жасауды;
- көлiк қозғалысын басқаруды оңтайландыруды қарастырады, атап айтқанда:
- "Қала" АСБ, көлiк түйiстерi құрылысын жетiлдiру, көлiк-мiнiп-түсiру тораптары желiсiн жетiлдiру;
- автомобильдердi сақтау мен қою үшiн ғимараттар желiсiн дамыту (паркингтер салу);
- жолаушылар көлiгiнде электр көлiгiнiң үлесiн көбейту.
Алматы әуе бассейнiнiң ластануына байланысты қаланың негiзгi экологиялық мәселелерiнiң бiрi жылу көздерiнен шығатын қалдықтар болып табылады. Олардың көпшiлiгiнiң тозығы жеткен.
Қаланың жылу энергетика кешенiндегi экологиялық шиеленiстi төмендету табиғи газ сияқты экологиялық таза отынды пайдаланғанда ғана мүмкiн. Осыған байланысты II-сайланған Алматы қалалық Мәслихаты ХV-сессиясының шешiмiмен ТАЖД бағдарламасының 2.4 және 2.5 тармақтарын орындау 2005 жылға дейiн шегерiлдi, таяу уақыттағы Бағдарламаның негiзгi мiндетi қазандық агрегаттарын қайта жабдықтау болып табылады. ТАЖД бағдарламасы мынадай бiрiншi кезектегi шараларды қарастырады:
- ТЭЦ-1 қазандық агрегаттарына жаңа эмульгаторлар қоюды;
- ТЭЦ-1-дегi ескiрген қазандық агрегаттарын ауыстыруды;
- әртүрлi бағыныстағы қазандықтарды экологиялық талаптарға сай жаңа қондырғылармен жабдықтауды;
- тау бөктерi аймағы қазандықтарын электрмен жылытуға көшiрудi.
Сонымен қатар отынның әр түрiмен жұмыс iстейтiн қазандық агрегаттары мен қазандықтарды қалдықтардан нормативтi тазалануын қамтамасыз ететiн тазалау қондырғыларын қолдануға баса назар аударылды.
ТАЖД бағдарламасында кәсiпорындар мен ұйымдардың табиғат қорғау заңнамасын сақтауы жөнiнде шаралар қарастырылды.
Ерекше қауiптi заттарды пайдалану кезiнде экологиялық шиеленiстi төмендету мәселесiне баса назар аударылды. Халықаралық стандарттарға сәйкес ISO 14000 EMAS 9000 сериялы қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесiн енгiзу - меншiктiң әртүрлi нысанындағы өнеркәсiп кәсiпорындарының
алдында тұрған маңызды мiндеттердi бiрi.
II. ҚАЛДЫҚТАРДЫ ҰҚСАТУ
Қазiргi уақытта қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) тасылымын
ұйымдастырудағы жағдай ұшыға түстi. ҚТҚ басқару саласындағы негiзгi
мәселелер мыналар:
- қатты қалдықтармен жұмыс iстеу бойынша заң мен өзге нормативтiк-
құқықтық актiлердiң жоқтығы. ҚТҚ-ның пайда болу және дәрежелiк нормасы
белгiленбеген;
- қайталама шикiзат компоненттерi бойынша ҚТҚ-ны жеке жинау жүйесiнiң
жоқтығы;
- қалдықтарды ұқсату бойынша инфрақұрылым мен өндiрiстiк қуаттың
әлсiз дамуы;
- қауiптi, улы өндiрiс қалдықтарын ұқсату мен көму жөнiндегi
полигонның жоқтығы;
- Қарасай ауданында бұрыннан бар ҚТҚ полигонын жаңалау қажеттiгi;
- бұрынғы ретсiз ҚТҚ үйiндiлерi бұзған жердi тыңайту қажеттiгi.
ТАЖД бағдарламасы мына шараларды қарастырады:
- қажеттi нормативтi құжаттаманы әзiрлеу;
- қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың жаңа жүйесiн енгiзу;
- өнеркәсiптiк улы қалдықтарды ұқсату мен көму жөнiндегi полигон салу мәселесiн шешу арқылы улы қалдықты басқару жүйесiн ұйымдастыру;
- тозған жердi тыңайту;
- қайталама шикiзатты ұқсату жөнiндегi өндiрiстi кеңейту.
"Алматыдағы су пайдалануды экологияландыру" жобасы шегiнде химиялық, биологиялық, микробиологиялық көрсеткiш бойынша қала су нысандарын экологиялық ахуалына тексерiс жүргiзiлдi. Оның қоршаған ықпалы шекарасында Алматы су ресурстарының сапасына кешендi баға берiлдi, қар-мұз суы сапасының нашарлағандығы атап көрсетiлдi.
Шағын өзендер суының ластануы өнеркәсiп кәсiпорындары, ұйымдар мен
мекемелер, өзендердiң су қорғау аймақтарында орналасқан елдi-мекендерден
жiберiлетiн ағынды су ықпалынан болады. Қаланың санитарлық тазалау
нысандары жер асты және жер үстi суын ластау көзi болып отыр.
Бұл бөлiм мынадай қосалқы бөлiмшеден тұрады:
- жер үстi суын қорғау;
- жер асты суын қорғау;
- су үнемдеу.
Бағдарламада қала су ресурстарының экологиялық ахуалын тұрақтандыруға
мүмкiндiк беретiн шаралар қарастырылған. Осыған байланысты Алматының шағын
өзендерiн қорғау қалпына келтiру және сауықтыру бойынша шаралар күшейту
қажет.
Негiзгi бағыттары мыналар:
- Алматыда шаруашылық-тұрмыстық ағынды суларын каналдандыруды жүргiзу;
- бұрыннан сумен жабдықтау және су өткiзу желiлерiн жаңарту;
- шағын өзендердiң су қорғау аймағын құру (табиғат қорғау аумағынан
кәсiпорындарды, ұйымдар мен мекемелердi әкету, арналарды тазалау және
қалпына келтiру және т.б.);
- сел мен сырғымадан қорғауды күшейту.
IV. ҚАЛА ҚҰРЫЛЫСЫ
ҚАЛА ҚҰРЫЛЫСЫ
Экологиялық қала құрылысының теңдiгiн сақтау қаланы дамытудың өзектi
мәселесi болып отыр. Бұл мәселенi қала құрылысы саясатын белсендi
"экологияландыру" арқылы ғана шешуге болады.
Осыған байланысты мына шаралар қарастырылды:
- Алматы қаласы қоршаған ортасының аумақтық кешендi схемасын әзiрлеу;
- қаланың орталығын экологиялық әдiстердi пайдалана отырып қалыптастыру бағдарламасын әзiрлеу (аула, орам, көше және т.б.);
- Алматы қаласының аумағындағы жүйелi арық желiсi мен жасыл желектi суару жүйесiн құру;
- экологиялық туризмдi дамыту үшiн жағдай жасау.
Алматыда қалалықтардың өмiр жағдайының жайлылығы көп жағдайда қаланың жасыл желегiне антропогендiк жүктеменiң түсуiне байланысты.
ТАЖД бағдарламасы жасыл желектердi қалпына келтiрудiң, жаңалау мен сақтаудың, қала келбетiн бақ-қала ретiнде қалыптастырудың жүйелi ұстанымын әзiрлеудi қарастырады.
хайуанаттар әлемi нысандарын қорғау мен қалпына келтiру бойынша табиғи-
ғылыми негiздеменi жүргiзудi қарастырады.
Ал осы шараларды жүзеге асыру мына мiндеттердi шешуге мүмкiндiк
бередi:
- аймақтың флорасы мен фаунасының биологиялық әртектiлiгiн сақтауды
қамсыздандыру;
- рекреациялық аймақтардың инфрақұрылымын дамытуды қамсыздандыру.
V. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ КӘСIПКЕРЛIКТI ДАМЫТУДЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЫНТАЛАНДЫРУ
Экономикалық ынталандыру жүйесi табиғатты пайдалануға экологиялық-
экономикалық көзқарастарды жетiлдiруге бағытталған.
Осы бөлiмнiң басым шаралары мыналар:
- бүгiнгi технологияның ақпараттық базасын дамыта отыра, экологиялық
таза технология орталығын құру;
- экологиялық кәсiпкерлiктi экономикалық қолдау жөнiнде ұсыныстар
әзiрлеу.
VI. МОНИТОРИНГТЕР, КАДАСТРЛАР
Адам мен қоршаған ортаның өзара байланыс мәселесiн шешу үшiн қала
қоршаған ортасы мониторингiнiң жүйесiн жетiлдiруге негiзгi шаралар
бағытталған.
Бағдарлама мыналарды қарастырады:
- Алматының қоршаған ортасының жағдайын зерттеу мен бағалау бойынша
ғылыми-практикалық шараларды жүргiзу;
- қоршаған ортаның орта сапасын бақылауды техникалық қамсыздандыру;
- Алматы қаласында экологиялық мониторингтiң бiрыңғай жүйесiн (ЭМБЖ)
жүзеге асыру.
Осы ЭМБЖ екi деңгейде құрылады (нысандық және жергiлiктi) және мынаны
қамтиды:
- Қоршаған орта жағдайы туралы бастапқы ақпарат жинау.
- Талдау зертханалары.
- Барлық деңгейде ЭМБЖ ақпаратын автоматты өңдеудiң ақпараттық-талдау
орталығы.
- Экологиялық ақпаратты қорыту.
- Экологиялық ахуалды дамытуды болжау.
- Шешiм қабылдау үшiн ұсыныс әзiрлеу.
VII. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АҒАРТУ МЕН БIЛIМ
Осы салада ТАЖД бағдарламасында қарастырылған шаралар мектепке дейiнгi жастан бастап халықтың барлық жiктерiне үздiксiз экологиялық бiлiмдi қамтамасыз етедi. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы эколог-мамандардың кәсiби бiлiктiлiгiн көтеру мен мамандарды қайта даярлау бiрiншi кезектегi мiндет болып табылады.
Экологиялық бiлiмдi әдiстемелiк және ақпараттық-талдаулық қамсыздандыру, қала халқының экологиялық дүниетанымын қалыптастыру үшiн ақпарат желiсiн кеңейту маңызды мiндет болып табылады.
Бағдарламаны жүзеге асыруға тұрақты бақылауды Алматы әкiмияты мен АҚАҚОҚБ жүргiзедi. Олар белгiленген тәртiппен тиiстi мерзiмде бағдарлама шараларын орындалуы туралы есеп бередi. Есеп беру және талдау материалдарын Алматы қаласы әкiмi орынбасарларының бiрi басқаратын Бағдарламаның үйлестiрушi кеңесi қорытады. Кеңес отырысы қажеттiлiк бойынша тоқсанынан кемiнде бiр рет өткiзiледi. Үйлестiру кеңесi Бағдарлама шараларының орындалуына тiкелей жауап беретiн кәсiпорын, ұйым және мекеме басшыларының есебiн тыңдай алады; мақсаттық нұсқаулар, ұсыныстар әзiрленедi.
Әрбiр жарты жылдың қорытындысы бойынша Бағдарлама үйлестiрушiлерi Алматы қаласының әкiмияты мен Алматы қаласының Мәслихатына шаралар жоспарының iске асу барысы туралы хабарлайды. Жыл сайын орындалған шаралар тиiмдiлiгiнiң экологиялық-экономикалық бағалануы жүргiзiледi.
Әрбiр екi жылдан кейiн Бағдарламаны iске асыру барысына кешендi талдау жүргiзiледi, қалалық Мәслихаттың бекiтуiне түзету жөнiнде ұсыныстар әзiрленiп енгiзiледi.
Бағдарламалық шараларды жүргiзу республикалық, қалалық бюджеттердi, экологиялық қорларды, кредиттердi, шет елдiк және отандық инвестицияларды, кәсiпорындар қаражатын қоса алғанда әртүрлi қаржыландыру көздерiнiң едәуiр қаражатын талап етедi.
Бағдарламада қойылған мiндеттердi шешу қаржы, адам және техника ресурстарын үйлестiргенде ғана ықтимал. Алматы қаласы бiлiктi инженерлiк- техникалық қызметшiлерге, экологтарға, экономистерге, ғылыми зертханаларға, сертификациялық орталықтарға дамыған инновациялық,
инвестициялық, ақпараттық және бiлiм құрылымына, озық конверсия
қондырғыларына ие бола отыра, Қазақстан Республикасында бiрiншi болып
үлкен қала жүйесiнiң экологиялық ахуалын сауықтыру мiндетiн шешуге
қабiлеттi.
ТАЖД бағдарламасын қаржыландырудың жалпы көлемi 2002-2003 жылдың
мерзiмiнде шамамен 49270,4 теңгенi құрайды, оның iшiнде көздер бойынша:
республикалық бюджет - 1309,3
қалалық бюджет - 5844,2
инвестициялық қаражат - 40769,2
кәсiпорындардың жеке
қаражаты мен өзге бюджеттен
тыс қаражат - 1347,7
7. Бағдарламаны жүзеге асырудан күтiлетiн нәтиже
ТАЖД бағдарламасында қарастырылған шаралар кешенiн жүзеге асыру Алматы қаласының қоршаған ортасын сауықтыру мен оның халқының денсаулығын сақтауды алға жылжытуда жаңа серпiн бередi.
Экологиялық шиеленiстi азайтуға негiзгi мұрындық болатын шара ең алдымен, автомобиль көлiгiнен шығатын зиянды қалдықты азайту есебiнен атмосфералық ауаның қорғау жөнiндегi шараларды бiрiншi кезекте жүзеге асыру маңызды болмақ. Бұл - қала экологиясының басты мәселесi, Бағдарламада автокөлiк жөнiндегi шаралардың ең iргелi тарауы болуы да сондықтан.
"Алматы қаласының қалалық әуе бассейнiн көлiктiң ластауы" ТАСИС бағдарламасы бойынша жүзеге асырылатын жоба ерекше құнды. Жоба нәтижесi ахуалды бағалаумен қатар қаланың ауасына автокөлiктiң жағымсыз ықпалын төмендету жөнiндегi алдағы практикалық жұмыстың ұсынылған бағыттарымен де ұтымды болып отыр.
Автомобильдердiң техникалық күйiн жақсарту жөнiндегi бағдарламалық шараны iске асыру қолданымдағы экологиялық стандарттардың сақталуына бақылауды күшейту улы заттың жалпы көлемiн азайтуға мүмкiндiк бередi. Автомобиль отынының сапасын жақсартуға, автомобильдердi газға көшiруге, электр көлiгiн дамытуға, тазартқышты, катализаторды енгiзуге және улы газдар мен заттарды төмендетудiң өзге шараларына бағытталған шаралар қызмет етедi. Осы жұмыстың бәрiне ғылыми және жүйелi сипат беру Бағдарламада құру көзделген көлiктегi қоршаған ортаны қорғау, технологиялық құралдарды сынау әдiстерi жөнiндегi зерттеу орталығына үлкен демеу болар едi.
Көлiк ағындарын басқаруды оңтайландыру, жаңа көлiк түйiстерiн салу және жол жамылғыларын жаңарту жөнiндегi шаралардың да экологиялық маңызы зор. Көрсетiлген шаралардың практикалық нәтижесiнен қала жолдарындағы автомобиль тығындарын жоюға және зиянды қалдықтарды азайтуға мүмкiндiк бередi.
Жылу энергетикасында қаланың негiзгi энергия көздерiн газға көшiру әуе бассейнiн тазартудағы басты қадам болмақ. Алайда бұл мәселенi шешу объективтi себептер бойынша 2005 жылдарға шегерiлдi. Сондықтан жақын жылдары энергетикадағы экологиялық мәселелердi бiрiншi кезекте АПК жылу электр станцияларын техникалық жабдықтау, тау бөктерi аймағындағы қазандықтарды электр қазандықтарына бiртiндеп көшiру, ескiрген қазандық қондырғысын айырбастау, жылу көздерiн отынның экологиялық таза түрлерiне көшiру арқылы алуға болады.
"Өнеркәсiп кәсiпорындары" кiшi бөлiмшесiнде қаланған шараларды орындау бiрқатар өндiрiс технологиясында қолданылатын әртүрлi улы заттарды сақтау мен пайдаланудың сенiмдiлiгiн көтерудi, төтенше жағдайда ауыр экологиялық салдарды ауыздықтауды қарастырады. Шектi жол берiлетiн нормативтiк қалдықтарға қол жеткiзу қала кәсiпорындарының зиянды қалдықтар шығаруын төмендету жөнiндегi шараларында көрсетiлген.
Алматы қаласы үшiн қалдықтарды ұқсату мәселесi өткiр болып отыр. Бұл бөлiмнiң шаралары ең алдымен қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, әкету мен ұқсатудың барынша жетiлген жүйесiн ұйымдастыруға бағытталған, олар қала аумағындағы санитарлық тазалықты жақсартуға мүмкiндiк бередi. Улы өнеркәсiп қалдықтарын ұқсату мен көму мәселесiн шешу топырақтың ластануын азайтады және жер асты суының ластануын төмендетедi. Қайталама шикiзатты ұқсату саласындағы экологиялық кәсiпкерлiктi, табиғи ресурстарды тиiмдi пайдалануға мүмкiндiк бередi, ҚТҚ полигондарындағы жүктеменi азайтады. Ең салмақты нақты нәтижелер өндiрiс қалдықтарын жинау мен әкету және өндiрiсiнiң кешендi бағдарламасын ("Алматы қаласының қатты қалдықтарын басқару" жобасы) жүзеге асырудан алынуға тиiс.
ТАЖД бағдарламасының Алматының шағын өзендерiн қорғау жөнiндегi шараларын жүзеге асыру жер үстi суының сапасын сақтау, сел және сырғыма құбылыстарының қауiптi салдарын төмендетуге мүмкiндiк бередi.
Қала ағынды су арналарын өткiзу жүйесiн тазалау, ғимараттарын ауыстыру жер асты суының ластануын қысқартады. Су өнемдеу технологиясын енгiзу және шаруашылық-тұрмыстық және өнеркәсiп ағындарын толық тазалау су нысандарындағы экологиялық ахуалды тұрақтандырады. Қала су құбыры жүйесiнiң сенiмдiлiгiн дамыту мен көтеру жөнiндегi межеленген шаралар шағын қабатты құрылыстың бiрқатар аудандары мен жаңа қала құрылысын игеруге, су сапасына оң ықпал етедi.
"Қала құрылысы" бөлiмiндегi шаралар топтамасы ең алдымен, халық өмiрiнiң жайлылығын көтеруге, экологиялық таза демалыс аймағын кеңейтуге және жасыл желек егу көлемiн арттыруға бағытталған. Алматының бақ-қала ретiнде келбетiн қалпына келтiру басты мiндет. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру мен дамыту қаланың ландшафтық және биологиялық әр тектiлiгiн дамытуға мүмкiндiк бередi. Ағынды канализацияның әзiрленген схемасын жүзеге асыру селитебтiк аумақтан, өнеркәсiп аймағы мен автожолдардан жер үстi ағындарын жиналуын қамтамасыз етедi.
Алматы қаласының тиiмдi мониторинг жүйесiн құру басқару органдарына
қоршаған ортаның күйiн бақылау саласында бiрыңғай қала саясатын жүргiзуге,
материалдарды талдауға және қала табиғи ортасының сапасын болжауға
мүмкiндiк бередi.
Тұрақты экологиялық бiлiм берудi жүргiзу Алматы қаласының экологиялық
қауiпсiздiгiн қамсыздандыру жөнiндегi шаралар тиiмдiлiгiн көтередi.
1999-2015 жылдарға арналған "Таза ауа - жанға дауа"
Алматы қаласының экологиялық ахуалын сауықтырудың
кешендi бағдарламасы шараларының жоспары
--------------------------------------------------------------------------
! Шаралардың !Орындаушы!Орын-!Меже-!Қаржылан-! Күтiлетiн !Бақылаушы
р/с! аталуы ! !дау !лен- !дыру көзi! нәтиже !орган
! ! !мерзi!ген ! ! !
! ! !мi !баға ! ! !
! ! ! !млн. ! ! !
! ! ! !теңге! ! !
--------------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8
--------------------------------------------------------------------------
I. Атмосфералық ауаны қорғау
АВТОКӨЛIК
1.1."Автокөлiк Мүдделi 2002- 16,6 Инвести- Автокөлiктен Алматы
құралдарының қызметтер, 2015 млн.$ циялар, шығатын әкiматы,
қоршаған ұйымдар, қала зиянды АҚАҚОҚБ
орта мен кәсiп- бюджетi, қалдықтарды
Алматы орындар, кәсiпо- төмендету
қаласы шетел рындар бойынша
халқының компани- қаражаты шаралар
денсаулығына ялары жүргiзу
жағымсыз
ықпалын
төмендету"
жоспарын
iске асыру,
оның iшiнде*
1.1.1."Алматының DHV 2001- 1,0 ТАСИС Әуе АҚАҚОҚБ
әуе Consul- 2002 млн. Инвести- бассейнiн
бассейнiн tants ЕВРО циялар ластауға
көлiктiң (Нидер- оның бағдар- автокөлiк
ластауы" ланды) iшiнде: ламасы ықпалын
ТАСИС бойынша бағалау;
бағдарламасы Еуропалық қалыптасқан
бойынша Одағтың ахуалды
жоба әзiрлеу "Қазги- инвести- қалыптастыру
- Алматы дромет" 2002 115 циялары бойынша
атмосфера- РМК* мың ұсыныс
сында ғарыш ЕВРО даярлау
мониторинг зерттеу
жүргiзу институты
- Көлiк "НИИТ" 2001- 30
құралдарының ЖАҚ * 2002 мың
күйiн ЕВРО
зерттеу
- Көлiк "НИИТ" 2001 5
ағынының ЖАҚ * мың
тығыздығын ЕВРО
зерттеу
- Отын сапасын "НИИТ" 2002 40 мың
зерттеу ЖАҚ * ЕВРО
- Халықтың "Рахат" 2001- 15 мың
хабардар ТВ * 2002 ЕВРО
болуын
көтеру
- Қоғамдық BILE- 2001 4,5
пiкiрдi SIM- мың
зерттеу INTER- ЕВРО
NATIO-
NAL*
1.2 Мемлекеттiк
экологиялық
стандарттарға
сәйкес
көрсеткiштерге
дейiн бар
автокөлiктiң
техникалық
күйiн
жақсарту
1.2.1.Автокөлiк "Ұлттық 2002- 0,8 Қала Табиғатты АҚАҚОҚБ
** құралдарына ЦЭжС" 2003 бюджетi қорғау
техникалық ЖАҚ бойынша
қызмет Алматы мемлекеттiк
көрсету мен филиалы, стандарттар
жөндеу, "НИИТ" және
диагностика ЖАҚ пайдалану
бойынша бойынша
қызметтердi ТБ-ға
сертификаци- сәйкестiке
ялау автокөлiктiң
механизмiн отын
әзiрлеу аппаратурасының
күйiн
келтiру
(атмосфераға
қалдық
шығару
нормасы)
Атмосфералық ҚIIБ ЖПБ
1.2.2.ГОСТ-қа ауаға АҚАҚОҚБ
** сәйкес автокөлiктен
автокөлiктен шығатын
шыққан газдың қалдыққа
улылық бақылауды
нормасына күшейту
бақылауды
күшейту,
сол үшiн:*
- жылжымалы Конкурс 2003- 20,0 Қала
лабораторияны 2004 бюджетi
жабдықтау
- мына "Алматы- 2002- 3,0 Қала
бағыттардағы экоқұры- 2003 бюджетi
магистральдар- лыс" МКК
ды БРН-мен ҚIIБ
бұрынғы ЖПБ
балаларға
қосымша
экологиялық
"сүзгiлердi"
ұйымдастыру:
- Қаскелең-Алматы,
Яссауи;
- Талғар-Алматы
(Құлжа тас
жолы мен ҮАҚ
қиылысы);
- Қарағанды-Алматы
(Бiрiншi Мамыр
мұнай базасы)
1.2.3.Автокөлiк Автокәсiп- "БРН 180,0 Кәсiп- Улылық Көлiк
кәсiпорындар орын және туралы орын нормасына және
мен тұрақ тәртiп" қаражаты ықтимал коммуни-
стационарлық иелерi бекiтiлг. бақылауды кация
автотұрақтарда кейiн көбейту департа-
БРН ментi
ұйымдастыру
("БРН туралы
тәртiпке"
сәйкес)*
1.2.4.Бағытқа Қалалық Тұрақты - Кәсiп- Қала автобус
шығарда жолаушы- орын паркiнiң
жолаушы лар қаражаты техникалық
автокөлiгiнiң бағытына күйi мен
техникалық қызмет экологиялық
күйiне көрсете- сипаттамасын
өндiрiстiк тiн заңды жақсарту
бақылауды және жеке
күшейту тұлғалар
1.3.Сапалы отынды
пайдалану:
"Ұлттық Автомобиль Көлiк
1.3.1."Мұнай ЦЭжС" ЖАҚ 2002- отынының және
** өнiмдерiн Алматы 2003 сапасын коммуни-
әкелуге, филиалы жақсарту кация
сақтау мен Конкурс департа-
өткiзуге ментi
бақылауды АҚАҚОҚБ,
ұйымдастыру Қал.СЭБ
туралы"
Ережеге
сәйкес отын
сапасына
бақылау
жүйесiн
жетiлдiру
1.3.2.Газ Конкурс 2002- 1,6 Қала Газ тәрiздес -"-
** тәрiздес отынды 2003 бюджетi отынды
автокөлiкте о.i. автокөлiкте
пайдалануға 2002 0,6 қолдану үшiн
даярлық жағдай жасау
мақсатында
газ құю
станцияларын
орналастыру
схемасын
әзiрлеу *
1.4.Улы газдағы Автокә- 2002- 20,0 Кәсiп- Атмосфераға Көлiк
зиянды сiпорын 2005 орын зиянды және
заттардың қаражаты қалдықтың коммуни-
көлемiн шығуын кация
төмендететiн төмендету департа-
қондырғы мен ментi
автокөлiктi
жабдықтау
бойынша
жұмысты
жалғастыру *
1.5.Көлiкте Конкурс 2003 1,0 Қала Орталық Алматы қ.
** қоршаған бюджетi құру шартын әкiматы,
ортаны анықтау АҚАҚОҚБ
технологиялық
қорғаудың,
сынақ өткiзу
құралдары,
әдiстерi
бойынша
қалалық
зерттеу
орталығын
ұйымдастыруға
ТЕН әзiрлеу
1.6.Көлiкте сынақ Конкурс 2004- 15,0 Қала Жаңа Алматы қ.
** құралдарының, 2005 бюджетi технологияны әкiматы,
әдiстерiнiң енгiзу АҚАҚОҚБ
және қоршаған
ортаны
технологиялық
қорғаудың
қалалық зерттеу
орталығын құру
1.7.Көлiк қозғалысын
басқаруды
оңтайландыру
1.7.1.Көлiк- "Қалақұ- 2002- 4,0 Қала Көлiк- Көлiк
отырғызу рылысын 2003 бюджетi отырғызу және
тораптарында жобалау тораптары коммуни-
қалыптасқан орталығы" желiлерiн кация
желiлерiне ЖАҚ дамыту департа-
талдау жүргiзу"НИИТ" ЖАҚ жоспары ментi
(ТЖ станциясы, ҚIIБ ЖПБ
метрополитен, АҚАҚОҚБ
автостанциялар,
базалар, Көлiк
қоғамдық және
орталықтар, коммуни-
тұрғын үй кация
құрылысы), департа-
көлiк-отырғызу ментi
тораптары
желiлерiн және Алматы қ.
транзиттiк әкiматы
көлiктiң
айналма
магистральдарын
дамыту
бағдарламасын
әзiрлеу *
- Бағдарламаны Конкурс 2004- Бағдар- Қала Көлiк-
жүзеге асыру 2015 ламаға бюджетi отырғызу
сәйкес тораптары
желiлерiн
дамыту
жоспары
1.7.2.Автомобиль- "Қала- 2004- 4,0 Қала Автокөлiктi
дердi құрылы- 2005 бюджетi сақтау мен
сақтау мен сын қоюға арналған
қоюға жобалау тұрақжайды
арналған орталы- орналастыру
тұрақжайды ғы" ЖАҚ схемасы
орналастыру
схемасын
әзiрлеу және
түгендеудi
жүргiзу
1.7.3.Аудандарда Алматы 2002 300,0 Инвести- Паркингтер Құрылыс
паркингтер монтаж циялар желiсiн департа-
құрылысын фирмасы құру менті
жүргiзу: * "Имсталь-
- әуежай ком-1"
- "Заңғар" СҮ * "Паркинг" 2002- 330,0 Кәсiп-
- Алматы-II ЖШС 2003 орын
вокзалы * қаражаты
- Алматы-I Құрылыс 2004 Смета Кәсiп-
вокзалы * салушы бойынша орын
- Көк базар * кәсiпорын қаражаты
- Солтүстiк -"- 2005 Смета Қала
шеңбер * бойынша бюджетi
1.7.4."Қала" Конкурс 2002- 90,0 Қала Автомобиль Көлiк
автоматты 2005 бюджетi магистраль- және
басқару Кәсiп- дары мен коммуни-
жүйесiн орын түйiспелер- кация
жаңарту қаражаты дiң өткiзу департа-
мен қабiлетiн ментi
жетiлдiрудi арттыру; ҚIIБ ЖПБ
жүргiзу * автомобиль Көрiктен-
тығынын жою; дiру
1.7.5.Көлiк "Көрiк- 2002- Қала зиянды департа-
түйiспеле- тендiру" 2015 бюджетi қалдықтарды ментi
рiнiң АҚ азайту АҚАҚОҚБ
құрылысын Конкурс
жүргiзу,
оның iшiнде:*
- Фурманов к.- 2005 2000,0
Әл-Фараби д. * д.
- Сейфуллин д.- 2005 16000,0
Рысқұлов д. * д.
- Саин к.- 2003 4000,0
Райымбек д. * д.
- Саин к.- 2006 2300,0
Төле би к. д.
- Төле би к.-
Сейфуллин д.
- Әуезов- 2005- Смета
Райымбек- 2015 бойынша
Рысқұлов
және басқалар
эстакадасы
1.7.6.Қала Конкурс 2002- 2,2 Қала Көлiк Көрiк-
магистраль- 2003 бюджетi қозғалысын тендiру
дарының жол оңтайландыру департа-
жамылғысын ментi
жаңарту мен ҚIIБ ЖПБ
жетiлдiрудi
жалғастыру *
1.7.7.Қаланың "Қалақұры- 2003- Смета Қала Велосипед АҚАҚОҚБ
кешендi лысын 2004 бойынша бюджетi қозғалысын
көлiк жобалау дамыту үшiн
схемасын орталығы" жағдай жасау
әзiрлеу ЖАҚ
кезiнде
велосипед
жолын
жасауды
қарастыру *
1.8.Қоғамдық
электр көлiгiн
дамыту. *
1.8.1.Алматы "Алматы- 2001- 536 Респуб. Автокөлiк Құрылыс
метропо- метро- 2006, млн.$ бюджет, жүктемесiн департа-
литенi құрылыс" оның қала азайту ментi
I-шi АҚ iшiнде: бюджетi, Эконо-
кезегiнiң 2001 3,5 инвести- мика
құрылысын млн.$ циялар комитетi
аяқтау *
1.8.2.Қала электр "Алматы- 2002- 100,2 Қала Троллейбус Көлiк
көлiгi электро- 2005 млн.$ бюджетi және және
жүйесiн транссер- Инвести- трамвайдың коммуни-
көлiк ағыны вис" КМК 2002- 157,9 циялар жаңа кация
тығыздығын 2003 165,0 бағыттарын депар-
ескере отырып, пайдалануға таментi
бас жоспарға беру
сәйкес дамытуды
жалғастыру
(троллейбус,
трамвай) *
ЖЫЛУЭНЕРГЕТИКАСЫ
1.9.Қоршаған Конкурс 2002- 3,0 Қала Нормативтiк- Энергия
** ортаны қорғау 2003 бюджетi құқықтық үнемдеу
саласындағы о.i. құжаттаманы департа-
нормативтiк- 2002 1,0 бүгiнгi ментi
әдiстемелiк экологиялық АҚАҚОҚБ
құжатына талаптарға
түзету * сәйкестiкке
келтiру
1.10.Алматы бас "Энергия" 2002- 20,0 Кәсiп- Алматы Алматы
жоспарының институты, 2003 орын қаласын қ.
негiзiнде ҚазНИПИ- қаражаты жылу және әкiматы
электр энергопром, электрмен
көздерiн Конкурс жабдықтаудың
дамыту және кешендi
мыналарды схемасын
қарастыра әзiрлеу
отыра, энерго
көздерiн
ескере отырып,
қаланы жылумен
жабдықтауды
дамытудың
кешендi схемасын
әзiрлеу: *
- газ тәрiздес
немесе отынның
басқа да шартты
экологиялық
"таза" түрлерiн
пайдалануға
қазандық
агрегаттарын
көшiру;
- моральдық және
физикалық тұрғыдан
ескерген қазандық
агрегаттарын
ауыстыра отыра,
аудандық және
ведомстволық
қазандықтарды
техникалық
қайта жабдықтау;
- тау бөктерiн
аймақтарындағы
қазандықтарды
электрмен
жылытуға көшiру;
- дәстүрлi емес
энергетиканы
дамыту;
- коммуналдық
секторға
термореттегiш
қондырғыны
енгiзу.
1.11. ТЭН негiзiнде
жылу және
электрмен
жабдықтаудың
кешендi схемасы
мен техникалық
қайта жабдықтау
жоспарларын
кезеңмен iске
асыру *
1.11.1.Жылу АПК, 2002- Смета Кәсiп- Зиянды Энерго
энергетикасы "АЖКЭ" 2005 бойынша орын қалдықтардың кешен
нысандарын АҚ,БЖК, қаражаты шығынын бөлiмi,
табиғи газға қазандық азайту АҚАҚОҚБ
көшiру * иелерi
- Бар газ "Алматы- -"- Смета Кәсiп- -"-
құбырлары интергаз" бойынша орын
жаңалауды қаражаты
жүргiзу. *
- Газға "Алматы- 2004- -"- Қала -"-
көшiрiлген интергаз" 2005 бюджетi
қазандықтар ЖАҚ
аймағында
орта қысымдағы
газ құбырларын
салу және
жаңарту. *
- қазандықтарды "АЖКЭ" 2005 -"- Қала -"-
табиғи газға ЖАҚ б. бюджетi
көшiру. * Бағыныс- Кәсiп-
тылығы орын
бойынша қаражаты
кәсiп-
орындар
мен ведом-
стволар
- АПК: ТЭЦ-1, АПК 2005 160,0 АПК ШЖК көтеру,
БЖК газға б. қаражаты техникалық-
көшiру. * экономикалық
- ТЭЦ-2 газға АПК 2005 1000,0 АПК көрсеткiштердi
көшiру. б. қаражаты жақсарту
1.11.2. Энергия Энерго
көздерiн кешен
техникалық бөлiмi
қайта жабдықтау,
жаңа технология
енгiзу. *
- ТЭЦ-1 N 10 АПК, 2001 25,0 АПК Күл -"-
қазандық ТЭЦ-1 оның қаражаты, ұстағыш
агрегатына жаңа iшiнде Қала тиiмдiлiктi
эмульгатор 10,0 бюджетi 99,4%-ға
орнату. дейiн көтеру
- ТЭЦ-1 N 11 АПК, 2003 32,0 АПК -"-
қазандық ТЭЦ-1 қаражаты
агрегатына жаңа
эмульгатор
орнату.
- ТЭЦ-1 АПК, 2006- 4000,0 АПК Энергия
моральдық ТЭЦ-1 2015 қаражаты қондырғысын
және физикалық жаңарту
тұрғыдан ескiрген
қазандық
агрегаттарын
ауыстыру. *
- Сынақ ретiнде АПК 2002- - АПК Жылу -"-
АТЭЦ-2 2003 қаражаты пайдалануды
коллекторынан азайту
берiлетiн жылу есебiнен
бергiш қалдықты
температурасын төмендету
көтеру режимiне
көшу, бұл үшiн
БЖК жүктемесiн
төмендету және
пайдаланудан
1 су жылыту
қазандығын
шығару.
- Мектеп, Қазандық 2002- 100,0 Қала Атмосфералық АҚАҚОҚБ
аурухана, иелерi 2005 бюджетi ауаға аудан
поселке Иелер қалдықтарды әкiмат-
қазандықтарын қаражаты төмендету тары
және басқа
ведомстволық
қазандықтарды
барынша
экологиялық
таза отынға АҚАҚОҚБ
көшiрудi ескере
отырып,
экологиялық
талапқа сай жаңа
қондырғылармен
жабдықтауды
жүргiзу *
1.11.3. Отынның АПК 2001- Смета АПК Нормативтiк АҚАҚОҚБ
сан алуан 2002 бойынша қаражаты көрсеткiшке
түрiмен жұмыс қол жеткiзу
кезiнде қалдықты
нормативтiк
тазалауды
қамтамасыз
ететiн тазалау
қондырғысының
жобасын әзiрлеу
1.11.4. ТЭН Қазандық 2002- Смета Иелер Қазандық-
әзiрлеу және иелерi 2005 бойынша қаражаты тардағы
тазалау зиянды
катализаторларын қалдықтарды
немесе сұйық азайту
отында жұмыс
iстейтiн
қазандықтар
зиянды қалдығын
төмендететiн өзге
қондырғыларды
енгiзудi
қамсыздандыру
1.11.5 Тау Қазандық 2005 Смета Иелер Энерго
бөктерiндегi иелерi д. бойынша қаражаты кешен
қазандықтарды бөлiмi
электрмен
жылытуға
көшiру *
1.11.6 Тұтынушы Кәсiп- 2002- Смета Тұтынушы- Энергия
жағына жылу орындар, 2015 бойынша лар үнемдеу
энергиясын ұйымдар, қаражаты департа-
босатудың ПИК ментi
(тұтынудың)
автоматтық
реттегiшiн
енгiзу *
1.11.7. Дәстүрлi Энергия
емес үнемдеу
энергетиканы департа-
дамыту * ментi
- Балама энергия Конкурс 2004- 1,5 Қала
көзiн пайдалану 2005 бюджетi
бағдарламасын
әзiрлеу *
- "Медеу" "ГЭСэнер- 2001 3,0 Қала Энерго
шатқалындағы го Алматы" бюджетi кешен
Кiшi Алматы ЖШС бөлiмi
өзенiнде шағын
ГЭС салу үшiн
ТЭН әзiрлеу
- Жобаны iске Конкурс 2002- 625,0 Инвести- -"-
асыру 2005 мың$ циялар
1.11.8. Жеке "Алматы- Жыл 15,0/ Тұтыну- Атмосфе- Энерго
секторды интергаз" сайын жыл шылар ралық кешен
газдандыру АҚ қаражаты ауаға бөлiмi
жұмысын қалдық-
жалғастыру * тарды
төмендету
1.12. ПРООН/ГЭФ Энергия 2001- 10,0 Алматы Алматы қ.
жобасын және үнемдеу 2004 млн.$ қаласында әкiматы
ҚР Үкiметiнiң департа- (әзiр- энергия
Қазақстанда ментi, леме) көзiн
ыстық сумен АҚАҚОҚБ, тиiмдi
және жылумен ҚазНИПИ- пайдалану
жабдықтауда энергопром,
энергияны АПК,
барынша тиiмдi "Қазтранс-
пайдалану газ" ЖАҚ,
ықтималдығын "АЖКЭ" ААҚ,
дамыту "ҚазНИИ-
бағдарламасын энергетика"
(Алматыда АҚ
көрсетiлiм
аймағын құру)
әзiрлеуге iке
асыруға
жәрдемдесу
ӨНЕРКӘСIПТIК КӘСIПОРЫНДАР
1.13. Техногендiк 2002- Смета Кәсiп- Қоршаған ТЖ
және табиғи 2010 бойынша орын ортаға жөнiнд.
сипаттағы қаражаты зиянды АҚБ,
төтенше жағдай әсердi АҚАҚОҚБ,
кезiнде төмендету қал.СЭБ
экологиялық
шиеленiстi
азайту мақсатында
қала кәсiпорында-
рында зиянды
заттарды қауiпсiз
пайдалану
бойынша шаралар
әзiрлеу және
жүзеге асыру
1.14. Кәсiпорын- "Экологи- 2002- Смета Кәсiп- Кәсiпорын- ТЖ
дардағы ялық 2005 бойынша орын дардағы жөнiнд.
қауiптердi қауiптi қаражаты қауiптердi АҚБ,
басқарудың нысандар басқаруды АҚАҚОҚБ,
автоматты тiзбесiне" қамсыздан- қал.СЭБ
жүйесiн сәйкес дыру
әзiрлеу және кәсiпор-
енгiзу ындар
1.15. ИСО 14000 Қала 2002- Смета Кәсiп- Қоршаған АҚАҚОҚБ
және EMAS 9000 кәсiп- 2015 бойынша орын ортаны "Ұлттық
сериясының орындары қаражаты қорғау ЦЭжС"
халықаралық бойынша Алматы
стандарттарына мiндеттердi филиалы"
сәйкес Алматы шешуге ЖАҚ
қаласы жүйелi
кәсiпорындарында көзқарас
қоршаған ортаны
қорғауды
басқарудың
жүйесiн енгiзудi
қамсыздандыру
1.16. Әзiрленген Қала 2002- Смета Кәсiп- Атмосфералық АҚАҚОҚБ
жобаларға кәсiп- 2015 бойынша орын ауаның
сәйкес орындары қаражаты ластануын
экологиялық төмендету
нормативтерге
қол жеткiзу -"-
бойынша жұмыс
жүргiзу, оның
iшiнде:
1.16.1.АЗТМ ЖАҚ "АЗТМ" 2002 0,145 -"- Қалдықты -"-
N 12 цехында ААҚ жылына
шаңнан тазарту 1,71 т.
қондырғысын төмендету
жаңартуды
жүргiзу
1.16.2."Бахус" АҚ "Бахус" АҚ 2001- 3,2 -"- ШЖК-ге
компрессорлық 2002 қол
цехында суару жеткiзу
конденсатын
жөндеу
1.16.3 "Эйр "Эйр 2004 1,106 -"- Қалдықтарды -"-
Қазақстан" ЖАҚ Қазақ- д. жылына
бояу камерасына стан" 7,88 т.
қалдықтар үшiн ЖАҚ төмендету
мата сүзгiшiн
орнату
1.16.4 "Маргарин" "Алматы 2003 Смета -"- Шаң -"-
зауытының екi марга- д. бойынша қалдықтарын
көзiне шаңды рин төмендету
тоқтататын зауыты"
агрегат орнату АҚ
1.16.5. Газ "Алматы 2001- 0,2 -"- Қалдықты АҚАҚОҚБ
қайтару қ. 2002 жылына
жүйесiне ЖЖМ Халықа- 7,8 т.
ыдыстарының ралық төмендету
газдық әуежайы"
түйiспесiн ААҚ
орнату
1.16.6. Цехтарды "Поршень" 2005 Смета -"- Қалдықтарды АҚАҚОҚБ
(ЧЛЦ-1 және АҚ д. бойынша төмендету
ЧЛЦ-2)
индукциялық
пештерiн құйма
өндiрiсiне
ауыстырып,
жаңалауды
жүргiзу
II. ҚАЛДЫҚТАРДЫ ҰҚСАТУ
2.1. Нормативтiк-
құқықтық базаға
қосымша:
2.1.1."Қатты АҚАҚОҚБ 2002 Алматы қ. Алматы қ.
тұрмыстық қатты тұрм. әкiматы
қалдықтармен қалдықтарды
жұмыс iстеудiң басқару
уақытша жүйесiндегi
тәртiбiн" тәртiптердi
бекiту және жетiлдiру
енгiзу *
2.1.2. "Өндiрiстiк "Тәртiп" 2003 Кәсiп- -"- АҚАҚОҚБ,
қалдықтармен КМК орын қал.СЭБ
жұмыс iстеудiң қаражаты
уақытша
тәртiбiн"
бекiту және
енгiзу *
2.1.3. Қатты "Тәртiп" 2003 -"- Алматы қ.
тұрмыстық КМК әкiматы
қалдықтардың Кәсiп-
құралу, орын
жинақталу және
ұқсату
нормасын
енгiзу *
2.1.4. Алматы қ. АҚАҚОҚБ 2002 0,5 Қала Алматыда Алматы қ.
** үшiн жарамсыз қал.СЭБ бюджетi сынабы бар әкiматы
болған сынабы приборлармен
бар приборларды жұмыс iстеудi
жинаудың, реттеу
сақтау мен
ұқсатудың
уақытша тәртiбiн
әзiрлеу, бекiту
мен енгiзу
2.2. Алматыда "Тәртiп" 2003- 2971,0 Инвести- Қатты Алматы қ.
тұрмыстық және КМК, 2010 оның циялар тұрмыстық әкiматы
өндiрiстiк басқа iшiнде:ЕБРР қалдықтарды
қалдықтарды кәсiп- (20 млн. жүйелi
жинау мен орындар, $) басқаруды
әкету бойынша Конкурс құру
кешендi
бағдарламаны
жүзеге асыру
("Алматыда
қатты
қалдықтарды
басқару" жобасы),
оның iшiнде: *
2.2.1. Қатты 2003- 1280,0 -"- АҚАҚОҚБ,
тұрмыстық 2005 қал.СЭБ
қалдықтарды
жинаудың жаңа
жүйесiн енгiзу *
2.2.2. Алматыда 2003- 300,0 -"- АҚАҚОҚБ,
артық түсiру 2010 қал.СЭБ
станцияларының
құрылысын салу *
2.2.3. Қатты 2006- 1100,0 -"- АҚАҚОҚБ,
тұрмыстық 2010 қал.СЭБ
қалдықтарды
көметiн Қарасай
полигонын
жаңалау
2.3. Улы 2002- Қоршаған
** қалдықтарды 2010 ортаның улы
басқару жүйесiн қалдықтары мен
ұйымдастыру ластануын жою
2.3.1. Қауiптi Конкурс 2002 2,0 Қала Улы қалдықтың АҚАҚОҚБ,
** өндiрiстiк бюджетi сапалық, қал.СЭБ,
және улы сандық құрамын ТЖ жөнiнд.
қалдықтарға анықтау АҚБ
түгендеу
жүргiзу *
2.3.2. Өнеркәсiптiк Конкурс 2004 2,0 Қала Улы қалдықтарды Алматы қ.
** улы қалдықтарды бюджетi көметiн полигон әкiматы
көметiн туралы
полигонның мәселелердi
ТЭН-iн әзiрлеу * шешу
2.3.3. Жарамсыз "Сынап 2002- 5,0 Кәсiп- Сынабы бар АҚАҚОҚБ
болған сынабы плюс" 2003 орын приборларды қал.СЭБ
бар приборлар ЖШС қаражаты қазiргi
мен бұйымдарды және деңгейде
ұқсату басқа ұқсату
жөнiндегi ұйымдар
өндiрiстi
кеңейту *
2.3.4. Радиоактив- Конкурс 2002- 1,5 Қала Радиоактивтiк АҚАҚОҚБ,
** тiк қалдықтардың 2003 бюджетi қалдықтар мен қал.СЭБ,
сақталуы мен қоршаған ТЖ жөнiнд.
ұқсатылуына ортаның АҚБ
бақылау және ластану
түгендеу жүргiзу * қаупiн
төмендету
2.4. Бұрынғы Конкурс 2002- 10,0 Қала Бүлiнген АҚАҚОҚБ,
** рұқсатсыз 2003 бюджетi жердiң қал.СЭБ,
үйiндiлерден ластануын Жер инспек-
бөлiнген болдырмау циясы,
жерлердi аудан
тыңайтуды әкiматтары
жүргiзу *
- Қарасай "Тәртiп" 2002- 15,0 Қала
ауданында ҚМҚ 2003 бюджетi
ҚТҚ көму
полигонының
жерiн
тыңайтуды
бастау
2.5.Санитарлық АПК, 2001- 376,0 АПК Қазiргi АҚАҚОҚБ,
қорғау аймағын ТЭЦ-1 2003 қаражаты экологиялық қал.СЭБ,
ұйымдастыра талаптарды Жер
отыра ТЭЦ-1 ескере отырып, инспек-
жаңа күл түсiру күлдi жинау циясы
нүктесiн салу мәселесiн шешу
2.6. Қайталама Экономика 2002-Бизнес- Қала Қазiргi Алматы қ.
шикiзатты комитетi, 2015 жоспар бюджетi,экологиялық әкiматы
ұқсату бойынша Шағын кредит- талаптарды
тиiмдi өндiрiс бизнес тер ескере отырып,
жобасын департа- күлдi жинау
инвестициялау* ментi мәселесiн шешу
III. АУЫЗ СУЫ МЕН СУ КӨЗДЕРI РЕСУРСТАРЫН САҚТАУ
3.1. Нормативтiк-
құқықтық
базаға қосымша: Алматы қ.
3.1.1. "Алматы қ. АҚАҚОҚБ 2002 -"- Қала Қажеттi әкiматы
үшiн су бюджетi нормативтiк
пайдалану және құжатты
су өткiзу жасау
тәртiбiн"
бекiтiп, артынша
енгiзу *
3.1.2. Алматы Алматы қ. 2002- 0,5 Қала -"- Алматы қ.
** қаласының су Салық 2003 бюджетi әкiматы
қорғау комитетi,
аймақтары қала-
мен шағын жерком,
өзендерiнiң Сәулет
жағалаудағы су департа-
қорғау ментi,
жиектерiнiң "Суканал"
желiлерi үшiн МКК
жер салығы мен
тарифтi өзгерту
туралы ұсыныс
әзiрлеу және
енгiзу
3.1.3. "Алматы Конкурс 2003 0,5 Қала -"- Алматы қ.
** қаласының су бюджетi әкiматы
қорғау жиектерi Қалажер-
мен шағын ком
өзендерi БАБВУ
аймақтары
туралы" Ереженi
әзiрлеу және
бекiту
Жер үстi суларын қорғау
3.2."Алматы АҚАҚОҚБ 2002 Қала Бағдарламаны Алматы қ.
қаласының бюджетi жүзеге асыру әкiматы
шағын бойынша шешiм
өзендерi"
бағдарламасын
бекiту *
3.3. Барлық Конкурс 2002- 4,0 Қала Алматының АҚАҚОҚБ,
** қалдықтарға 2003 бюджетi шағын қал.СЭБ
жүргiзiлген өзендерiнiң
түгендеу мен ластануын
талдау нәтижесi төмендету
бойынша бойынша
экологиялық жағдай жасау
қауiптi
нысандардан
шағын өзендердiң
табиғат қорғау
жиектерiн шығару
бойынша бiрiншi
кезектегi
жоспарды
құрастыру *
3.4. "Алматының Кәсiп- 2004- 163,2 Қала Шағын өзендер Алматы қ.
кiшi өзендерi" орындар, 2010 бюджетi, суының әкiматы,
және ұйымдар, Кәсiп- сапасын АҚАҚОҚБ,
нысандарды Конкурс орын сақтау қал.СЭБ
шығару қаражаты
жөнiндегi
бiрiншi кезектегi
шаралар жоспарын
жүзеге асыру
3.5. Жағалаудағы 2003- 34,0 Қала Алматыда Алматы қ.
су қорғау 2004 бюджетi шағын әкiматы,
жиектерi мен өзендер АҚАҚОҚБ
арналарын күту бойынша
және Алматы бағдарламаны
қаласындағы орындайтын
шағын өзендерде құрылым құру
су қорғау
шараларын iске
асыру үшiн
шаруашылық
құрылым құру
3.5.1. Шағын Конкурс 2002- 10,0 -"-
** өзен арналарын 2003
тазалауды о.i.
қамсыздандыру * 2002 5,0
3.6. Алматы "Суканал" 2002- 1,5 Кәсiп- Канал Алматы қ.
қаласының бас МКК 2003 орындар желiлерiн әкiматы
жоспары мен жаңалауға
схемасына ұйымдар әзiрлеу
сәйкес тау қаражаты
бөктерi
аймағындағы
канализация
желiлерiн
жаңалау үшiн
ТЭН әзiрлеу
3.7. Табиғи және
техногендiк
сипаттағы төтенше
жағдай кезiнде
экологиялық
ушығуды төмендету
3.7.1. Алматы ТЖ жөн.ҚР 2002- 5,0 Респуб. Су ТРҚОҚМ,
қаласы мен Агенттiгi, 2003 бюджет тасқындарынан Алматы қ.
Алматы ҚР ҰҒА қорғайтын әкiматы
облысында сел Конкурс шараларды
тасқындарынан әзiрлеу
қорғайтын
стратегия мен
бас жоспарды
әзiрлеу
3.7.2. Тау аймағы ҚазГИИЗ 2004- 50,0 Қала Сырғыма ТЖ
жартастарындағы Конкурс 2005 бюджетi процестерiнен жөнiнд.
сырғыма қорғау АҚБ
процестерiн
болдырмау
жөнiндегi
жұмыстарды
ұйымдастыру
(қала әкiмiнiң
"ТЖ және
техногендiк
сипаттағы
апатты ескерту
жөнiндегi
қосымша шаралар
туралы"
21.11.98 ж.
N 1158 шешiмiне
сәйкес) *
3.7.3. Медеу "Қазсел- 2002- 30,15 Респ. Тоған Алматы қ.
тоғанына жөндеу денқор- 2003 бюджет сенiмдiлiгiн әкiматы
жүргiзу * ғау" МБ көтеру
3.7.4. Белебай "Қазсел- 2002- 360,0 Респ. Сел ұстау -"-
және Батарейка денқор- 2003 бюджет жөнiндегi
өз. тiке сел ғау" МБ шаралар
ұстайтын 6
гидротехникалық
ғимарат салу
3.7.5. Өзендердiң "Қазсел- 2002- Респ. Арналардың ТЖ
бүкiл денқор- 2015 бюджет өткiзу жөнiнд.
созымдылығы ғау" МБ Қала қабiлетiн АҚБ,
бойында "Көрiк- бюджетi көтеру, АҚАҚОҚБ,
арналары тендiру" тығындалу аудан
бойынша АҚ мен су әкiматтары
қалпына келтiру басуды
жұмыстарын ескерту
жүргiзу, оның
iшiнде: *
- К. Алматы: -"- 2002- 100,0 -"-
- "Просвещенецтен" 2005 /жыл
д.ү. бастап
"Балхаш" д.ү.
дейiн;
- Оқушылар 2003- 265,442 Көрiк-
сарайы ауданы; * 2006 тендiру
- Мақатаев к. департа-
бастап ментi
Рысқұлов д. "Медеу"
дейiн; * МӨК
- Рысқұлов д.
бастап қаланың
солтүстiк
шекарасына
дейiн.
- Ү. Алматы: -"- 2002- 137,0 -"- -"- ТЖ
- Әл-Фараби д. 2003 жөнiнд.
бастап АҚБ,
Сәтпаев к. АҚАҚОҚБ,
дейiн; * аудан
- Сәтпаев к. әкiматтары
бастап Абай
д. дейiн; *
- Төле би к.
бастап
Рысқұлов д.
дейiн. *
- Есентай 2004- 137,0 -"- -"- -"-
- қала 2010
аудандарында
су айдау
жолдарын
жөндеу; *
- Сәтпаев к. 2003- 250,0
бастап 2005
Бөкейханов к.
дейiн қалпына
келтiру
(ҮАК-пен
қиылысы); *
- Сұлтан, 2005 50,0
Мойка, Қарасу, д.
Казачка,
Прямуха *
3.7.6. Созымдылығы Барто- 2002- 50,0 Респ. ҮАК-тың Алматы қ.
11,5 км ҮАК ғай су 2003 бюджет бұзылған әкiматы,
қала аймағын қоймасы учаскелерiн АҚАҚОҚБ,
қалпына келтiру мен ҮАК-ты қалпына қал.СЭБ
бойынша пайдалану келтiруге
шараларды бойынша даярлық
анықтау басқару
Жер асты суларын қорғау
3.8. Су өткiзу "Суканал" 2002- 261,0 Инвес- Жер асты АҚАҚОҚБ,
жүйесiн (25 км) МҚК 2005 тиция суларының қал.СЭБ
қала (1,8 ластануын
канализациясы млн.$) азайту
жүйесiне
каналданбаған
құрылысты
қосуды қоса
алған-да
жаңалауды
жүргiзу *
3.9. Қалалық Кәсiпорын 2002- Смета Кәсiп- Қала АҚАҚОҚБ,
канализацияға 2015 бойынша орын канализация-"Суканал"
жiберудiң қаражаты сына МҚК
алдында жiберiлетiн
бастапқы сулардың
тазалауды ластануын
жүргiзе отыра, төмендету
Алматының барлық
кәсiпорындарында
өнеркәсiптiк
ағын суларын
технологиялық
тазалауды
енгiзу *
3.9.1. ТЭЦ-1 суын АПК 2002- 190,0 АПК Нормативтiк АҚАҚОҚБ
нормативтiк 2004 қаражаты көрсеткiштерге
тазалуды қол жеткiзу
қамтамасыз
ететiн тазалау
ғимараттарының
жобасын жүзеге
асыру
3.10. Өндiру "Дауыс-2к" 2002- 0,8 Респ. Алматы жер "Южказ-
көлемiне АҚ 2003 бюджет асты суы недра" АҚ
байланысты жер Конкурс орнының
асты суы математикалық
деңгейiнiң үлгiсiн түзету
ауытқу болжамын
ескере отырып,
жер асты суының
Алматыдағы
орнының
математикалық
үлгiсiн
анықтау *
3.11. Гидрологиялық,"Алматы- 2003 5,0 Респ. Қаланың "Южказ-
инженерлiк- гидро- бюджет төменгi недра"
геологиялық, геология" аудандарын АҚ,
сәулеттiк, АҚ, су басу қал.СЭБ,
сейсмикалық және "Суканал" себебiн АҚАҚОҚБ
санитарлық МҚК, анықтау
сипаттамаларды "Виведи
ескере отырып, Уотер
Алматы қ. Қазақстан"
аумағындағы жер өкiлдiгi,
асты суының Сейсмо-
жиналу аймағына логия
кешендi зерттеу институты,
жүргiзу Конкурс
СУДЫ ҮНЕМДЕУ
3.12. Сумен "Суканал" 2002- 1840,0 Инвести- Ауыс су Энерго
жабдықтау МҚК 2005 циялар ысырабын кешен
желiлерiн азайту бөлiмi
жаңалау *
3.13. Жеке есеп Суды 2002- 693,0 Суды Суды "Суканал"
приборларын қолдану- 2005 қолда- жұмсауды МҚК
орнату шылар нушылар үнемдеу
жұмыстарын қаражаты
жалғастыру *
3.14. Алматыда "Суканал" 2002- Инвес- Халықты Алматы қ.
ауыз сумен МҚК 2005 тициялар ауыз сумен әкiматы,
жабдықтау қамтамасыз қал.СЭБ
жүйесiнiң ету
сенiмдiлiк
деңгейiн
көтеру *
3.14.1. Аудандарда -"- -"- Смета -"-
сумен тұрақты бойынша
жабдықтауды
ұйымдастыру: *
- шағын қабатты
қала құрылысы
("Шаңырақ 1-6",
"Дубок", "Таугүл-3",
"Әйгерiм", "Ұлжан",
"Школьник-1,2",
"Дархан",
"Қалқаман-2,3",
"Думан-1,2";
- жаңа құрылыс "Суканал" 2002- Смета Инвес- -"- Энерго
алаңын игеру МҚК 2005 бойынша тициялар кешен
("Мамыр" тұрғын бөлiмi
ауданы, "Алғабас"п.
шығыс жағы,
"Первомайка" п.
батыс жағы);
- қала шегiне -"- -"- 464,940 -"- -"- -"-
кiретiн
поселкалар
("Киров",
"Көкқайнар",
"Үжет",
"Дружба") су
құбырының
қалалық
желiлерiне
қосу *
3.14.2. N 19, 31, "Суканал" 2002- 135,8 Инвес- Су Энерго
32, 34, 36, 41 МҚК 2005 тициялар ресурстарын кешен
скважиналарының тиiмдi бөлiмi
су өткiзгiш пайдалану
тегершiгiн
тоқтата тұру
3.15. Қала Кәсiп- 2004- Смета Кәсiп- Су АҚАҚОҚБ,
кәсiпорындарын- орындар, 2006 бойынша орын ресурстарын "Суканал"
да айналмалы ұйымдар қаражаты тиiмдi МҚК
сумен жабдықтау пайдалану
жүесiн енгiзудi
қамсыздандыру
IV. ҚАЛА ҚҰРЫЛЫСЫ
ҚАЛА ҚҰРЫЛЫСЫ
4.1. Алматы "Қалақұры-2001- 20,0 Қала Тер КСООС Алматы қ.
** қаласының лысын 2002 бюджетi әкiматы,
қоршаған ортасын жобалау АҚАҚОҚБ
қорғаудың орталығы"
аумақтық кешендi ЖАҚ
схемасын әзiрлеу
4.2. Экологиялық -"- 2004- 4,0 Қала Қала -"-
көзқарастарды 2005 бюджетi құрылысын
пайдалана отыра ұйымдастыру
Алматы қаласының шараларының
қалалық ортасын жоспарына
қалыптастырудың сәйкес
тұжырымдамасын, тұжырымдама
бағдарламасын мен
зерттеу және бағдарлама
әзiрлеу (аула,
орам, көше, тұрғын
алаңы, аймақ) *
4.3. Жасалсын: -"- 2005- 18,0 Қала Өнеркәсiптiк- -"-
- Алматы 2008 бюджетi экологиялық
қаласының паспорттарды
экологиялық жасау
қала құрылысы
атласының
құрамында
талдамалық
өнеркәсiп-
экологиялық
карталар
сериясы; *
- Алматы
қаласының
экологиялық
қала құрылысы
атласының
құрамында
электронды
картасы бар
өнеркәсiп
экологиялық
паспорты *
4.4. Әзiрленсiн: "Қала- 2003- 15,0 Қала Қаланың Көрiктен-
- Алматы құрылы- 2004 бюджетi суару желiсi дiру
қаласының сын мен ағынды су департа-
аумағындағы жобалау канализациясы- ментi
жасыл орта- ның құжаттарын
желектердi лығы" әзiрлеу және
суару схемасы;*ЖАҚ, құру
- ағынды су Конкурс 2004- 15,0 Қала
канализациясы- 2005 бюджетi
ның схемасы.
4.4.1. Әзiрленген "Көрiк- 2006- Смета Қала
схемаларды тендiру" 2010 бойынша бюджетi -"-
жүзеге асыру * АҚ,
Конкурс
4.4.2. Арық "Көрiк- Жыл 15,0 Қала Бұрыннан -"-
жүйесiн жөндеу тендiру" сайын бюджетi бар арық
жұмыстарын АҚ жүйесiн
жалғастыру * қалпына
келтiру
4.5. Орталық-Iле ҚР МОН 2002- 4,5 Респ. Туристiк АҚАҚОҚБ
ауданының геогра- 2003 бюджет рекреациялық
рекреациялық фия қызметтiң
және туристiк инсти- аумақтық
ресурстарының туты ұйымдасты-
тиiмдi игеруiне рылуының
бағалау жүргiзу аймақтық
және оларды үлгiсi
пайдалану
бойынша ұсыныс
әзiрлеу
4.6. Алматы Конкурс 2002 1,0 Қала Шаралар Жастар,
қаласы мен бюджетi жоспарын туризм
Алматы әзiрлеу және
облысында спорт
туризмдi депар-
ұйымдастыру таментi
бағдарламасын
әзiрлеу *
4.6.1. Туристiк "Медеу" 2002- 27,0 -"- Бағдарламаны "Медеу"
экскурсиялық МКК 2006 жүзеге асыру МКК
және -"-
рекреациялық
жұмыстарды
дамыту *
КӨГАЛДАНДЫРУ
4.7. Алматы Конкурс 2001- 8,0 Қала Көгалданған Көрiк-
қаласын 2002 бюджетi аумақты жүйелi тендiру
көгалдандыру 2003- Смета дамыту департа-
схемасын, 2015 бойынша жөнiндегi ментi
бағдарламасын шаралар жоспары АҚАҚОҚБ
әзiрлеп, Жасыл желек
жүзеге асыру * аясын кеңейту,
БАҚ-қала
ретiндегi
Алматы келбетiн
қалпына келтiру
4.8. Қорық "Желек- 2002- 1,5 Кәсiп- Көшеттердiң Көрiк-
шаруашылығын құрылыс" 2010 жыл орын қажеттi тендiру
қалпына келтiру АҚ, Бас сайын қаражаты тұқымының, департа-
және сапалы ботани- сыныбы мен ментi
отырғызылған калық бейiмдiлерiнiң АҚАҚОҚБ
материалдық бақ, Ғ ж жеткiлiктi
тұрақты шығуын ЖОМ санын алу
қамсыздандыру* Тәжiри-
белiк-
көрсетi-
лiмдiк
орман
қорығы,
"Центрис"
ЖШС
4.9. "Алматы Конкурс 2002 0,5 Қала АҚАҚОҚБ
қаласындағы бюджетi
ағаштарды
амалсыздан
кесу, күзеу
және санитарлық
кесу үшiн
төлемдердi
анықтау
жөнiндегi уақытша
ереженiң әзiрлеу
және бекiту
ЕРЕКШЕ ҚОРҒАЛАТЫН ТАБИҒИ АУМАҚ
4.10. Табиғи- Конкурс 2001- 1553,2 Респ. ЕҚТА құру АҚАҚОҚБ,
ғылыми және 2005 оның бюджет туралы шешiм қал.СЭБ
техникалық- о.i. iшiнде:қала құруға даярлық
экономикалық 2002- 483,2 бюджетi
негiздеме 2003
әзiрлеу және
ерекше
қорғалатын
табиғи аумақтың
дамуын
қамсыздандыру *
4.11. "Баум "Алматы- 2001- 50,0 Респ. Ландшафтық АҚАҚОҚБ,
** тоғайы" ЕҚТА экоқұры- 2005 бюджет және қал.СЭБ
қорғау, күту лыс" МҚК, қала биологиялық
және қалпына Конкурс бюджетi әртүрлiлiктi
келтiру сақтау,
жұмыстарын өсiмдiк және
қалпына келтiру * хайуанаттар
әлемiн
қалпына
келтiру
4.12. "Нұрсұлтан- "Көрiк- 2002- 138,0/ Қала -"- Көрiк-
парк" тендiру" 2010 жыл бюджетi тендiру
дендропаркiн АҚ, депар-
салу Конкурс таментi
4.13. "Медеу" "Медеу" 2010 244,0 Қала АҚАҚОҚБ,
мемлекеттiк МТП д. бюджеті қал,СЭБ
табиғи паркiн 2011- 300,0
дамыту мен 2015
күтудi
қамсыздандыру
(Медеу, Шымбұлақ,
Бутаковка
шатқалдары) *
4.14. Тiзбеге Конкурс 2002- 2,64 Қала -"- АҚАҚОҚБ,
** сәйкес 2005 бюджетi қал.СЭБ
дендрологиялық
нысандарды
қорғау мен
сақтау (N 2
қосымша)
V. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ КӘСIПКЕРЛIКТI ДАМЫТУДЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЫНТАЛАНДЫРУ
5.1. Экологиялық Эконо- 2002- 0,5 Қала Табиғат Экономика
** саясаттың микалық 2005 бюджетi қорғау жөнiндегi
экономикалық зерттеулер шараларын комитет,
құралдарын институты, қаржыландыру АҚАҚОҚБ
енгiзу жөнiнде Конкурс көзiн толтыру
ұсыныс даярлау: мақсатындағы
- маркетабельдiк ұсыныс
рұқсаттар;
- депозиттi
қайтарым жүйесi *
5.2. Экологиялық Эконо- 2002 -- Қала Муниципальдық АҚАҚОҚБ
муниципальдық микалық бюджетi банктiң
банктi құру зерттеулер қажеттiлiгi
жөнiнде ұсыныс институты туралы
даярлау * негiздеме
5.3. "Қоршаған Конкурс 2002 1,0 Қала Экологиялық АҚАҚОҚБ
** ортаны қорғау бюджетi сақтандыруды
туралы" ҚР дамыту
заңына сәйкес
экологиялық
сақтандыруды
енгiзу механизмiн
әзiрлеу *
5.4. Бүгiнгi Конкурс 2002 0,5 Қала Қазiргi Алматы қ.
** технологияның бюджетi технологияны әкiмшiлiгi
ақпараттық енгiзу
базасын дамыта мүмкiндiгi
отыра, экологиялық
таза технология
орталығын құру *
5.5. Шағын Шағын 2002- 0,5 Қала Экологиялық Алматы қ.
экологиялық бизнес 2003 бюджетi бизнестi әкiмшiлiгi
кәсiпкерлiк департа- экономикалық
субъектiсiн ментi жағдай жасау
экономикалық үшiн ынталандыру
қолдау бойынша
ұсыныс әзiрлеу *
5.6. ТАЖД Конкурс 2003 1,5 Қала Бағдарлама Алматы қ.
** бағдарламасын бюджетi нәтижесiн әкiмшiлiгi,
iске асыруға талдау және АҚАҚОҚБ
талдау жүргiзу түзету
және оған түзету
енгiзу бойынша
ұсыныс әзiрлеу
5.7. Табиғатты Конкурс Жыл 1,0 Қала Шаралардың Алматы қ.
** қорғау сайын бюджетi тиiмдiлiгiн әкiмшiлiгi,
шараларына анықтау АҚАҚОҚБ
экологиялық
экономиканы
бағалауды
жүргiзу *
VI. МОНИТОРИНГ, КАДАСТРЛАР
6.1. Алматы
** қаласының
қоршаған
ортасының
жағдайын
зерттеу мен
бағалау бойынша
ғылыми-
практикалық
шараларды
жүзеге асыру *
6.1.1. Алматы қал.СЭБ, 2002- 6,0 Қала 1:10000 Алматы қ.
** қаласының Конкурс 2005 бюджетi көлемiндегi әкiмшiлiгi
аумақтарын о.i. радиологиялық
радиациялық- 2002 1,5 карта жасау
экологиялық
зерттеу бойынша
жұмыстарды
жалғастыру *
6.1.2.Атмосфералық Конкурс 2002 2,0 Қала Экологиялық АҚАҚОҚБ,
** ауаны,топырақты, б. жыл бюджетi кадастрдың қал.СЭБ
суды ластау тұрақты сайын автоматты
көздерiнiң, ГИС жүйесiн
технологиясын енгiзу
қолдана отыра
(ПЭВА-мен)
Алматы қаласының
антропогендiк
және табиғи
ластау
қалдықтарының,
учаскелерiнiң
кадастарларын
енгiзу *
6.1.3. Қала Конкурс 2002- 6,0 Қала Қоршаған АҚАҚОҚБ,
** қоршаған 2006 бюджетi ортаның қал.СЭБ
ортасының қауiптi
тiршiлiк үшiн химиялық
қауiптi ластағыштарын
техногендiк анықтау
химиялық
ластағыштармен
ластануын зерттеу *
6.1.4. Экологиялық Конкурс 2002- 5,0 Қала Экологиялық Денсаулық
** факторлардан 2005 бюджетi факторларға сақтау
Алматы қаласы о.i. халықтың департа-
халқының 2002 1,0 сырқаттануының ментi
соматикалық себептiк АҚАҚОҚБ,
сырқаттануының байланыстарын қал.СЭБ
сапалық және анықтау
сандық
сипаттамасының
байланыстылығын
зерттеудi
жалғастыру *
6.2. Алматы
қаласы
қоршаған
ортасының
мониторингiнiң
тиiмдi жүйесiн
ұйымдастыру *
6.2.1. Қоршаған АҚАҚОҚБ, 2002- 5,0 Қала Экологиялық Алматы қ.
** орта қал.СЭБ, 2004 жыл бюджетi мониторингтiң әкiмшiлiгi
мониторингiнiң ТЖ жөн. сайын тиiмдi жүйесiн
Алматы АҚБ, құру
орталығын құру Қалажерком,
(ҚОМАО): * ҚалжерҒӨО,
"Қазгидромет"
РМК,"Суканал"
МКК,"Қазнедра"
ТУ және басқа
ұйымдар
6.2.2. Қоршаған АҚАҚОҚБ, 2002- 3,0 Қала Қоршаған Алматы қ.
** ортаны қал.СЭБ, 2015 жыл бюджетi, ортаны әкiмшiлiгi
басқарудың "Алматы қ. о.i. сайын Инвес- басқару
автоматты Су пайда- 2002 3,0 тиция, жүйесiн
жүйесiн (БАЖ) лануды Кәсiп- қазiргi
жетiлдiру * экология- орын деңгейде
ландыру" қаражаты қамсыздандыру
жобасы,
кәсiпорын-
дар мен
ұйымдар
6.2.3. Бақылау- Ұйымдар 2002- Респ. Қоршаған Алматы қ.
** өлшеу мен 2015 бюджет, ортаның әкiмшiлiгi
жабдықтауын кәсiпо- қала жағдайын
жетiлдiру рындар бюджетi, бақылау,
кезiнде Инвес- бағалау
Алматының тиция, мен болжау
табиғи ортасын Кәсiп-
ластау орын
мониторингi қаражаты
бойынша жұмысты
қамсыздандыру *
- Атмосфералық "Қазгид- Тұрақты 4,0 Респ. Атмосфералық АҚАҚОҚБ
ауа: ромет" жыл бюджет, ауа жағдайын
- мониторингтi РМК сайын қала тұрақты
жүргiзу; * бюджетi бақылау
- атмосфералық -"- 2002- 6,0 Қала Стационарлық -"-
ауаның ластану 2003 бюджетi бақылау
жағдайын нүктелерiн
бақылайтын 2 5 бiрлiкке
стационарлық көбейту
нүктенi қалпына
келтiру; *
- маршруттық -"- 2002- 5,0 Қала 6 маршрут -"-
бақылау АҚАҚОҚБ 2005 бюджетi бойынша
нүктелерiн Конкурс о.i. мониторинг
ұйымдастыру; * 2002 3,0 енгiзу
- кезең бойынша Респ. АҚАҚОҚБ
атмосфералық бюджет, Қондырғы:
ауаны ластау қала 3 - автоматты
мониторингiнiң бюджетi, стационарлы
автоматты Инвес- және
жүйесiн енгiзу; * тиция 1 - мобильдi
1 кезең "Қазгид- 2004 2,5 Респ. станция;
ромет" млн.$ бюджет,
РМК қала
бюджетi,
Инвес-
тиция
2 кезең -"- 2010 5,0 -"- 10 -
Кәсiпорын д. млн.$ Кәсiп- автоматты
орын стационарлы
қаражаты станция;
3 кезең -"- 2015 7,5 -"- 15-автоматты
д. млн.$ стационарлы
станция
- Жер асты Респ. Бұрын "Южказ-
сулары: бюджет, тоқтатылған недро"АБ,
- су айдау "Алматы- 2002- 20,0 Инвес- 25 скважинаны АҚАҚОҚБ,
жиектерiнде гидроге- 2006 тиция, iске қосу қал.СЭБ
бақылаудың ология" Суды және қазiргi
аймақтық АҚ пайд. деңгейде
желiсiн қаражаты жабдықтауды
қалпына қамсыздандыру
келтiру және
жергiлiктi
желiсiн
ұйымдастыру; *
- "Суканал" РМК "Суканал" тұрақты 3,0 Инвес-
су қоршауындағы МКК, жыл тиция
бақылау "Вивенди сайын
желiсiн Уотер
жетiлдiру; * Қазақстан" Жер асты "Южказ-
- жер асты өкiлдiгi тұрақты 1,5 Респ. сулары недро"АБ,
суларының жыл бюджет сапасының АҚАҚОҚБ,
автоматты, "Дауыс-2к" сайын жедел және қал.СЭБ
гидродинамика- ЖШС ұзақ мерзiмдi
лық және болжамы
гидрохимиялық
үлгiсiн енгiзу. *
- Жер үстi сулары: Шағын өзендер БАБВУ,
- Алматы "Қазгид- тұрақты 1,6 Респ. суының сапасын АҚАҚОҚБ
қаласының шағын ромет" жыл бюджет бақылау
өзендерi бойынша РМК сайын
мониторингi
өткiзу;
- Алматы ҚР ҒжБ 2002- 11,0 Респ. Аймақтың БАБВУ,
қаласының география 2003 бюджет жандандырылған АҚАҚОҚБ
табиғи аймағы институты су ресурстарын
таулы аумағының қалыптастырудың
табиғи ресурстарын негiзгi көзi
тұрақты пайдалануды ретiнде қар-мұз
қамсыздандырудың ресурстары
негiзi ретiнде өзгерiстерiнiң
гляциосфера болжамдық
динамикасының бағалануы
мониторингiн
жүргiзу;
- Кiшi Алматы -"- 2002- 15,0 Респ. БАБВУ,
өзенiнiң алабында 2003 бюджет АҚАҚОҚБ
су ресурстарын
қалыптастыру
көздерiн бүгiнгi
ластануына
бағалау жүргiзу;
- сел бұзған "Қазгид- 2002- 10,0 Респ. 3 нүктенi БАБВУ,
гидрологиялық ромет" 2005 бюджет қалпына келтiру АҚАҚОҚБ
нүктелердi РМК Қала және жаңаларын
қалпына келтiру бюджетi ашу: N 1 және
және жаңа Инвес- 3 Морен Тұйықсу
бақылау тиция, көлi, Тұйықсу
нүктелерiн ашу суды пайд.альпбазасы,
қаражаты Сарысай,
Батарейка өз.
сағасы, өз.
("Просвещенец"
д.ү.), Казачка-
саға
- атмосфералық "Қазгид- Тұрақты 0,5 Респ. АҚАҚОҚБ
жауын-шашын ромет" жыл бюджет
мониторингiн РМК сайын
жүргiзу; Топырақ
- топырақ -"- Тұрақты 2,0 Респ. сапасын Қалажер-
мониторингiн Қалажер о.i. жыл бюджет бақылау, ком,
жүргiзу; ҒӨО 2002 сайын бағалау, АҚАҚОҚБ
- Төтенше болжау
жағдайларды
ескерту:
- Алматы қаласы ҚР ҒжБ 2002- 5,9 Респ. Тау аумағын ТЖ жөн.
төңiрегiнiң география 2003 бюджет игеру кезiнде АҚБ,
тау институты тосын АҚАҚОҚБ
бассейндерiн- құбылыстың
дегi экзогендi қауiптiлiгiн
зiлзала құбылыс ескеру шарасы
қаупiн бағалау; бойынша ұсыныс
- аса қауiптi Қаз 2002- 40,0 Респ. Халық -"-
сырғыма және ГИИЗ 2005 бюджет қауiпсiздiгi
сел қаупi бар үшiн шаралар
учаскелерге белгiлеу
мониторингi
жүргiзу; *
- жер қыртысының Сейсмо- 2002- 44,1 Респ. Қондырғы: -"-
күштi қозғалысын логия 2003 бюджет 5-кең жиектi
бақылайтын институты сейсмикалық
нүктелер санын станция;
көбейте отыра, 30 - жер
сейсмикалық қыртысы
мониторинг қозғалысын
жүргiзу. бақылайтын
нүкте
6.2.4. Өндiрiстiк Табиғатты 2002- Смета Кәсiп- Белгiленген АҚАҚОҚБ
мониторинг пайдалану 2004 бойынша орын мерзiмде
бағдарламасын кәсiпорны қаражаты меморгандарға
әзiрлеу және нәтижелерiн
оны қала тапсыра отыра,
кәсiпорындарында өндiрiстiк
жүзеге асыру мониторинг
өткiзу
6.2.5. Энергетика АПК 2002 б. 1,5 АПК АҚАҚОҚБ
кәсiпорындарында қаражаты 2003 б. 1,5 қаражаты
толық көлемде 2004 б. 1,5
экологиялық
мониторинг
жүргiзу: ТЭЦ-2
ТЭЦ-1
БЖК
6.3 Алматы ҚазҒЗИМОСК 2002- 3,0 Респ. Болжау және АҚАҚОҚБ
қаласының 2003 бюджет халыққа
жағымсыз экологиялық
экологиялық ақпаратты
ахуалды туралы жеткiзу
жедел болжау
мен хабарлау
технологиясын
құру
6.4. Өнеркәсiп "Тәртiп" 2002- 1,0 Респ. Қалдықтың пайда АҚАҚОҚБ,
және тұрмыстық МКК 2003 бюджет болуы туралы қал.СЭБ
қалдықтарының о.i. дұрыс ақпарат
пайда болуы, 002 0,5 алу
орналасуы,
ұқсатылуы
бойынша
мониторингтi
жетiлдiру және
өткiзу
6.5. Қоршаған АҚАҚОҚБ, 2001- 20,0 Қала Экологиялық Алматы қ.
** ортаны қорғау "Қазгид- 2005 бюджетi көрсеткiштердiң әкiмшiлiгi
саласында ромет" о.i. сапалы және
мемлекеттiк РМК, 2002 5,0 шынайы өлшенуiн
бақылау қал.СЭБ, жүргiзу
лабораториясын Конкурс
қазiргi бақылау,
талдау
құралдарымен
және
автокөлiкпен
қамтамасыз ету *
VII. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АҒАРТУ ЖӘНЕ БIЛIМ
7.1. Алматы қ. Конкурс, 2003 3,0 Қала Алматының Алматы қ.
халқына Оқу әзiрлеу, бюджетi, ерекшелiгiн әкiмшiлiгi
экологиялық орындары 2004- Оқу ескере отырып,
бiлiм беру 2015 орындары экологиялық
мен тәрбиелеу жүзеге қаражаты бiлiм беру
бағдарламасын асыру мен тәрбиелеудi
әзiрлеу және жүргiзу
жүзеге асыру *
- мектепке
дейiнгi бiлiм; *
- мектеп және
орта-техникалық
бiлiм; *
- жоғары бiлiм *
7.2. Өнеркәсiп Конкурс Тұрақты 3,0 Қала Қазiргi АҚАҚОҚБ
** кәсiпорындары о.i. жыл бюджетi талаптарды
мен 2002 сайын ескере отырып,
ұйымдарының 3,0 экологиялық
эколог бiлiм беру
мамандарының,
табиғат қорғау
қызметтерi
мамандарының
бiлiктiлiгiн
көтеру бойынша
жүйелi жұмыс
жүргiзу
7.3. Алматы АҚАҚОҚБ Тұрақты 5,0 Қала Алматы қ.
** қаласы о.i. жыл бюджетi әкiмшiлiгi
экологиялық 2002 сайын
қызметтерiн 5,0
ғылыми-техникалық
деңгейiн көтеру
7.4. Бұқаралық АҚАҚОҚБ Тұрақты Қала Қоршаған АҚАҚОҚБ
** ақпарат бюджетi ортаны қорғау
құралдарының саласында
көмегiмен халықтың
Алматы қаласының тұрақты бiлiм
халқын тұрақты алуын жүргiзу
экологиялық
ағарту мен
қамсыздандыру *
- мерзiмдi - "- 1,0 -"-
баспасөзде о.i. жыл
мақала шығару; * 2002 сайын
1,0
- теледидар мен Тендер - "- 2,0 -"-
радиода бойынша о.i. жыл
"Экология және телевиде- 2002 сайын
адам" хабарын ние және 2,0
жүргiзу; * радио
каналдары
- бұқаралық АҚАҚОҚБ - "- 1,5 -"-
экологиялық о.i. жыл
шараларды өткiзу 2002 сайын
(конференциялар, 1,5
"дөңгелек үстелдер",
көрме-шоу,
конкурстар, театрлық
көрсетiлiмдер,
жүртшылықпен
кездесу); *
- қоршаған АҚАҚОҚБ Жыл 1,0 -"-
ортаны қорғаудың сайын
Бүкiләлемдiк о.i.
күнiн өткiзу * 2002
7.5. Экологиялық Конкурс Жыл 1,0 Қала Халыққа ағарту Алматы қ.
** бiлiм бойынша сайын бюджетi мен бiлiм беру әкiмшiлiгi
түрлi-түстi үшiн экология
материалдарды жөнiндегi
шығаруды көрнекi
ұйымдастыру материалды
кеңейту
--------------------------------------------------------------------------
Ескерту: * - 1999-2015 жж. бағдарлама шаралары
** - Алматы қаласының табиғат қорғау қорынан
қаржыландырылатын шаралар
II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихаты ХV-сессиясының
төрағасы
II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының хатшысы
Бағдарламаға қосымша
Алматы қаласы бойынша техногендiк сипаттағы
экологиялық қауiптi нысандардың
ТIЗБЕСI
--------------------------------------------------------------------------
N ! Аса қауiптi зат ! Кәсiпорын ! Кәсiпорын
са-! ! ! Басшысы
ны ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
1. Радиоактивтi зат "Атом энергиясы
институты" ЕМК
Алматы филиалы
Ядролық физика Қадыржанов Қайрат Камалұлы
институты (т. 54-64-67)
Әл-Фараби ат. Қожамқұлов Төлеген
ҚазМҰУ Әбдiсағиұлы (т. 47-06-45)
2. Органикалық емес "ТЭЦ-1" АПК Мамырбеков Хамит
қышқыл, сiлтiлер, Рақымұлы (т. 39-35-45)
сынап
АПК Жылу Пирогов Игорь
энергиясын Арсентьевич (т. 43-33-87)
тарату
компаниясы
Локомотив депосы Жасыбай Бөлгенбай
(Алматы-I ст. Жымбайұлы (т. 36-32-53)
ТБ-28)
"ЫРЫСТЫ" ААҚ Қангереев Тойкен
Алматы электр Мұсаұлы (т. 42-24-63)
вагонын жөндеу
зауыты (Алматы
вагон жөндеу
зауыты)
АЗТМ" АҚ Сульменев Виталий
Сергеевич (т. 42-09-77)
"Поршень" АҚ Акчурин Исмаил
Юсупович (т. 56-19-42)
"Алматы темекi Бернар Демулен
компаниясы" АҚ (т. 58-88-88)
("Филипп Морис"
АҚ)
"Сынап" ЖШС Сажен Евгений
Николаевич (38-04-49)
"Амальгама" ЖШС
3. Аммиак, хлор "ГМЗ-2" ЖШС Тасеменов Жақанбай
(СХО-1) Төлебайұлы (24-65-90)
"АЗТМ" АҚ Сульменев Виталий
Сергеевич (т. 42-09-77)
"Суканал" Халықов Ғазиз
(СХО-1) Су Халықұлы (т. 21-95-16)
көздерi
станциясы
кәсiпорны МӨК
"Жiгер" АҚ Юн Владимир
"ГМЗ-1" ЕЖШС Степанович (т. 32-45-50)
(СХО-1)
"Рахат" АҚ Попелюшко Анатолий
(СХО-1) Висханович (30-68-24)
"Комета" Балабатыров Нұрлан
кәсiпорны Айтжанұлы (т. 35-75-26)
(СХО-1)
"Көмек" ЖШС Қадырәлиев Максим
(СХО-1) Жақанұлы (т. 35-62-07)
"N 1 Қаласүт- Бижанов Камитщан
зауыт" ЕЖШС Кiсенбайұлы (т. 33-43-92)
(СХО-1)
4. "Сусындар" ААҚ Ахметов Сағындық
(СХО-2) Ахметұлы (т. 42-18-06)
"Бахус" ААҚ Карапетян Артуш
(СХО-2) Месропович (т. 42-37-18)
"Маргарин Бибиков Евгений
зауыты" АҚ Павлович (т. 68-04-49)
(СХО-2)
"Алматы-Ет" АҚ Айтбаев Сапарғали
(СХО-2) Ергенұлы (т. 39-96-51)
"1-Сыразауыты" Алғазиев Ақылбек
АҚ (СХО-2) Майкетұлы (т. 64-38-93)
"Әсем" ЖШС Ахмедов Абамуслим
(СХО-2) Абахалисович (т. 50-11-41)
"Облжемiсжидек- Горгопко Анатолий
өнеркәсiбi" АҚ Александрович
Фин тоңазытқышы (т. 30-15-51)
(СХО-2)
"Жан" ЖШС Жексекова Ғалия
(СХО-3) Тұрсынбекқызы (39-93-35)
"Алматы" ЖШС Саттаров Рафаэль
(СХО-3) Нұрисұлы (62-87-00)
"Племзауыт- Мададов Исванди
Алматы" АШӨК Еипович (т. 34-62-90)
(СХО-3)
"Ашытқы зауыты" Егуткин Юрий
АҚ Владимирович (т. 42-24-09)
"Кока-Кола" БК Семибратов Евгений
АҚ (СХО-4) Александрович (т.53-06-88)
Обаға қарсы Атшабар Бақыт
институт Бақияұлы (т. 35-88-29)
(СХО-4)
Биокомбинат Айтжанов Батырбек
(СХО-4) Досқожаұлы (т. 42-03-21)
5. Вирустар, бактериялар Обаға қарсы Атшабар Бақыт
институт Бақияұлы (т. 35-88-29)
(СХО-4)
Биокомбинат Айтжанов Батырбек
(СХО-4) Досқожаұлы (т. 42-03-21)
"Парасат" ААҚ Лома Карим
қоқыс арту Санбарович (т. 92-24-90)
станциясы
6. Улы химикаттар Қалалық
сақтандыру
дезинфекциялық
станция
7. Органикалық ерiткiштер "Киiм тазалау Асубаева Мәдина
және бояу Оспанқызы (т. 38-24-34)
фабрикасы" АҚ
"Алматы темекi Бернар Демулен
компаниясы" АҚ (т. 58-88-88)
("Филипп Морис"
АҚ)
"Алматы әуежайы" Ыдырысов Тайыр
АҚ Әлiмұлы (т. 57-13-12)
8. Мұнай өнiмдерi "Алматыжылуком- Айрих Юрий
мунэнерго" АҮАҚ Эдуардович (т. 92-43-18)
Чокин ат. Әлияров Бiрлесбек
Энергетика Қаниұлы (т. 92-08-60)
ҚазҒЗИ
"Алматы Oil Тiлеуов Мұхтар
Base" ШК ЖШС Сәрсенбекұлы (т. 90-73-14)
"Асфальтбетон" Исламов Герц
АҚ Абубакирович (т. 39-49-26)
--------------------------------------------------------------------------
II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихаты ХV-сессиясының
төрағасы
II-сайланған Алматы қалалық
Мәслихатының хатшысы
