Тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 352 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 13 ақпанда № 10247 тіркелді.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы № 701 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 94-12) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

      Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

      1. Қоса беріліп отырған Тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті (А.Қ. Ержанов):

      1) осы бұйрықтың заңнамамен белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

      2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспа басылымдарында және "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

      3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруды;

      4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларымен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалудың бақылау Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму вице-министрі А.П. Рауға жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Инвестициялар және даму министрі 		Ә. Исекешев

  Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2014 жылғы 30 желтоқсандағы
№ 352 бұйрығымен бекітілген

Тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидалары
1-бөлім. Жалпы қағидалар

      1. Осы Тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы № 701 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 94-12) тармақшасына сәйкес әзірленді және тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндірістік объектілерді жобалау, салу, пайдалану, кеңейту, реконструкциялау, жаңғырту, жабу және жою барысында өнеркәсіп қауіпсіздігін қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

      Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

      2. Барлық тау-кен және геологиялық барлау жұмыстары "Тау-кен жұмыстарының жоспарын жасау бойынша нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 18 мамырдағы № 351 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16978 тіркелген) сәйкес әзірленген қауіпті өндірістік объектілерін салуға, кеңейтуге, реконструкциялауға, жаңғыртуға, консервациялауға және жоюға арналған жобалық құжаттаманың (бұдан әрі – жоба) және тау-кен жұмыстары жоспарының негізінде жүргізіледі.

      Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      3. Тау-кен, геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін объектілерде ұйымның техникалық басшысымен жасалып, басшысымен:

      1) өндірістік бақылау туралы ереже;

      2) технологиялық регламенттер;

      3) аварияларды жою жоспары (бұдан әрі – АЖЖ) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес белгіленген, Аварияларды жою жоспарын әзірлеу талаптарына сәйкес бекітіледі.

      АЖЖ жұмысты қауіпсіз жүргізуге жауапты лауазымды тұлғалардың зерделеуі (бұдан әрі – бақылаушы адам), объектінің техникалық басшысының басшылығымен жүргізіледі.

      Аварияны жою жоспары жылына 1 рет кәсіби авариялық-құтқару қызметтерімен және (немесе) құралымдарымен қайта қаралады және келісіледі.

      Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      3-1. Тау-кен жұмыстарына техникалық басшылық етуге "Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 30 желтоқсандағы № 553 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22003 болып тіркелген) бекітілген Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығында көзделген тұлғаларға рұқсат етіледі.

      Ескерту. 1-бөлім 3-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      4. АЖЖ өндірістік объектінің техникалық басшысының басшылығымен жасалады, осы қауіпті өндірістік объектіге қызмет көрсететін өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіптік авариялық-құтқару қызметінің (бұдан әрі – ӨҚС КАҚҚ) басшысымен келісіледі және қауіпті өндірістік объектіні пайдаланатын ұйымның басшысымен бекітіледі.

      АЖЖ жедел бөлімді, аварияларды жоюға қатысатын персонал арасындағы міндеттерді бөлуді және оның әрекет ету тәртібін, сондай-ақ авария туралы дереу хабарландырылатын лауазымды тұлғалар мен мекемелердің тізімін қамтиды.

      АЖЖ-да:

      1) адамдарды құтқару жөніндегі іс-шаралар;

      2) шахтадағы аварияларға тап болған адамдарды қауіпті әсер ету аймағынан шығару жолдары;

      3) аварияларды жою және олардың дамуының алдын алу бойынша іс-шаралар;

      4) авариялар туындаған жағдайда мамандардың және жұмысшылардың іс-әрекеті;

      5) авария туындауының бастапқы кезеңінде ӨҚС КАҚҚ бөлімшесінің және шахта, кеніш персоналының іс-әрекеті көзделеді.

      Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      4-1. Барлық жұмыстар Нарядтар кітабында жазбаша түрде немесе электрондық наряд-тапсырмаларды тіркеу журналында ресімделген наряд-тапсырма бойынша жүзеге асырылады.

      Наряд-тапсырма – наряд-тапсырма кітабында (журналында) немесе электрондық наряд-тапсырмаларды тіркеу журналында ресімделген және жұмыстың мазмұнын, орнын, оның басталу және аяқталу уақытын, оның қауіпсіз орындалу шарттарын, қажетті қауіпсіздік шараларын, жұмыстың қауіпсіз орындалуына жауапты бригадалар мен жұмыскерлердің құрамын айқындайтын жұмыстың қауіпсіз өндірісіне арналған тапсырма және наряд-тапсырманың орындалуы немесе орындалмауы туралы белгі.

      Нарядтар кітабында жазбаша түрде ресімделген наряд-тапсырманы ұйымның құрылымдық бөлімшесінің техникалық басшысы жауапты жетекшіге және жұмыстардың жауапты өндірушісіне қол қойғызу арқылы береді.

      Электрондық наряд-тапсырмаларды тіркеу журналында ресімделген наряд-тапсырманы ұйымның құрылымдық бөлімшесінің техникалық басшысы жауапты жетекшіге және жұмыстардың жауапты өндірушісіне "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 қаңтардағы Заңына сәйкес тараптарға жеке электрондық цифрлық қолтаңбаларды қойғызу арқылы береді.

      Наряд-тапсырма жұмыстарды орындау уақытын, мазмұнын, орнын, жұмыстың нақты көлемін, қауіпсіз орындау тәртібін және жұмыстарды орындау тапсырылған нақты тұлғаларды анықтайды.

      Наряд-тапсырма беретін адам:

      1) жұмыс орнының тәуекелдеріне бағалау және әлеуетті қауіптеріне талдау жүргізеді;

      2) жұмыстарды қауіпсіз жүргізу үшін анықталған тәуекелдерді болдырмауды немесе азайтуды қамтамасыз ететін іс-шараларды айқындайды;

      3) қауіпсіз жұмыс өндірісінің тәртібі бойынша ағымдағы нұсқаулықты өткізеді.

      Ескерту. 1-бөлім 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      4-2. Барлық аса қауіпті жұмыстар Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 28 тамыздағы № 344 "Қауіпі жоғары жағдайларда жұмыс жүргізу кезінде наряд-рұқсаттарды ресімдеу және оларды қолдану қағидаларын бекіту туралы" бұйрығына (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 1 қыркүйекте № 21151 болып тіркелген) сәйкес әзірленген наряд-рұқсат бойынша орындалады.

      Ескерту. 1-бөлім 4-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      4-3. Тау-кен жұмыстарын жүргізетін объектілерде бекітілген жоспарға сәйкес оқу дабылдары және аварияларға қарсы жаттығулар жүргізіледі.

      Оқу дабылдарды және аварияларға қарсы жаттығуларды кәсіпорын, өндіріс, технологиялық процесс шеңберінде әртүрлі процесстерді басқаруға арналған автоматтандырылған (цифрлық) персоналды басқару жүйесі режимінде жүргізуге жол беріледі.

      Ескерту. 1-бөлім 4-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      4-4. Персоналды объектідегі қауіпсіз жұмыс өндірісінің шарттарымен таныстыру үшін объекті иесі "Қызметкерлерді еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту, оларға нұсқама беру және білімдерін тексеру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы № 1019 бұйрығымен бекітілген Қызметкерлерді еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту, оларға нұсқама беру және білімдерін тексеру қағидалары мен мерзімдерінде (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12665 болып тіркелген) көзделген нұсқаулықтан өткізуді ұйымдастырады.

      Персоналды автоматтандырылған (цифрлық) басқару жүйесін қолдану арқылы нұсқаулық өткізуге рұқсат етіледі.

      Ескерту. 1-бөлім 4-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      5. Жару жұмыстарын жүргізу, жарылғыш заттарды және олардың негізінде жасалған бұйымдарды сақтау, тасымалдау және есепке алу "Қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 343 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10244 тіркелген) талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

      Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      6. Тау-кен және геологиялық барлау жұмыстарының жұмысшылары мен мамандары, олардың кәсібі мен жұмыс жағдайларына сәйкес жеке қорғану құралдарымен: арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен, қорғану каскаларымен, көзілдіріктермен қамтамасыз етіледі.

      7. Адамдарға қауіп төнуді көрген әрбір жұмысшы қауіпті жою жөніндегі барлық шараларды қабылдау және ол туралы бақылау тұлғасына хабарлауы тиіс.

      8. Бақылау тұлғасы қауіпті жою жөнінде шаралар қабылдауы тиіс: қауіпті жою мүмкін болмаған жағдайда жұмысты тоқтатады, жұмысшыларды қауіпсіз жерге шығарады және лауазымы бойынша жоғары тұлғаға хабар береді.

      9. Объектінің штатында емес бөгде тұлғалар объектіге кіру кезінде қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқаулықтан өтеді және жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      10. Қауіптілікті жою, мүмкін болатын авариялардың, өрттің алдын алу және адамдарды құтқару жағдайларынан басқа, қауіпті орындарда персоналдың болуына жол берілмейді.

      11. Объектіні пайдаланушы ұйымның басшысы, еңбек жағдайының қауіпсіздігін, әрбір жұмыс орнындағы және жалпы объектідегі қауіптілікті бағалау негізінде қорғаныс іс-шараларын әзірлеуді қамтамасыз етеді, адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін қауіптілікті, оқиғалардың, авариялардың пайда болу мүмкіндігін анықтаған жағдайда жұмысшылар мен лауазымды тұлғалардың іс-қимыл жасау тәртібін анықтайды.

      12. Персоналдың тікелей кенжарларда, тетіктер жұмыс істеп тұрған қауіпті аймақтарда, көлік жолдарында тынығуына тыйым салынады.

      13. Ойық жерлер, зумпфтар, шұңқырлар, пайдаланылмайтын шыңыраулар, дренаждық ұңғымалар, тік қазбалар жабылып қоршалады.

      Жабдықтың жұмыс орны мен оларға баратын жолды тау-кен қазындысымен немесе адамдардың, машиналар мен тетіктердің қозғалысына кедергі келтіретін қандай да бір заттармен үймелеуге болмайды.

      14. Аумақ бойынша адамдардың жүргінші жолы немесе автокөлік қозғалысы бағытына қарама-қарсы автожолдардың жағасымен жүруіне болады. Қозғалыс маршрутымен барлық жұмысшылар қол қойып таныстырылады. Қозғалыс маршрутын ұйымның техникалық басшысы бекітеді.

      Қараңғы тәулік уақытында жаяу жүргінші жолдары және теміржол мен автожол арқылы өту жолдары жарықтандырылады.

      15. Кез келген кернеуліктегі электр беру әуе желілерінің астынан машиналар мен механизмдердің, қондырғылар, конструкциялар және басқа да жүктерді тасымалдауға олардың көлемдері жол немесе трасса белгісінен 4,5 метрден артық емес биіктікте болса рұқсат етіледі.

      Электр желісінің төменгі қашықтығынан тасымалданатын қондырғыға дейінгі арақашықтыққа қарамастан көрсетілген көлемдерден асқан жағдайда осы электр желісінне ие ұйымның жазбаша рұқсаты алынады, тасымалдау рұқсатта көрсетілген қауіпсіздік шараларын сақтай отырып іске асырылады.

      16. Кен орындарын бір мезгілде ашық және жерасты тәсілдерімен қатар қазу кезінде, жерасты дренаждық қазбаларын өткізу және пайдалану кезінде, ашық және жер асты таукен учаскелерінде жұмыс істейтіндердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша бірлескен іс-шаралар жүзеге асырылуы тиіс, соның ішінде:

      1) тау-кен және жару жұмыстарын жүргізу жоспарлары мен кестелерін келісу;

      2) жерасты қазбаларын желдетудің үрлеу әдісін қолдану;

      3) ӨҚС КАҚҚ өкілдерінің ашық тау-кен жұмыстары объектісінде жаппай жару жұмысынан кейін жерасты қазбаларындағы атмосфераның жай-күйін тексеруді;

      4) ашық тау-кен жұмыстары объектісінен жерасты тау-кен қазбаларына судың өту қаупін болдырмауды;

      5) атмосферада улы жарылыс өнімінің болуын ауысым сайын бақылауды қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 16-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      17. Кен орындарын аралас тәсілмен қазу кезінде тау-кен жұмыстары өзара келісілген ашық және жер асты таукен жұмыстарын жүргізу жобалары бойынша жүргізілуі тиіс.

      18. Кен орындарын аралас қазу кезінде мыналар қамтамасыз етілуі тиіс:

      1) жыныстар мен жер бетінің сырғу және өзгеру ерекшеліктерін зерттеу, тау-кен қазбаларының әсер ету саласын болжау;

      2) карьер мен жерасты тау-кен жұмыстары арасындағы сақтандырғыш (табиғи немесе жасанды) кентіректің өлшемдерін анықтау;

      3) қазылған кеңістіктің кейбір учаскелері (камералар) үстіндегі төбенің қалыңдығын анықтау;

      4) тірек кентіректердің параметрлерін есептеу;

      5) тазартылатын кеңістіктің төбесінің ашылған шектік ауданын анықтау;

      6) карьер ернеуіне қорларды шығару кезінде оның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін төсем беріктігін есептеу;

      7) қазылған кеңістікті толтыру толықтығын қамтамасыз ету.

      19. Карьерден күрделі және дайындық қазбаларын жүргізу кезінде ауа құрамын бақылау қамтамасыз етілген жағдайда карьер кеңістігінен желдету ағысын алуға болады.

      20. Кен орындарын аралас қазу кезінде тау-кен жұмыстарын жүргізу фронты:

      1) ашық жұмыстарда – жерасты тазарту жұмыстарын дамыту фронтына қарсы;

      2) жерасты тазарту жұмыстарында – қазындыдан карьерге;

      3) сілтілеу кезінде – қазындыдан карьерге қарай немесе жерасты тазарту жұмыстарын дамыту фронтына қарсы бағытта орналасуы тиіс.

      21. Кен орындарын ашық және жерасты тәсілдерімен аралас қазу жұмыстарын жүргізуші ұйымдар ӨҚС КАҚҚ бірге газдың өтуі, судың жаруы, тау-кен қазындысының өзгеруі ықтимал, қауіпті аймақтар шегіндегі тау-кен жұмыстарының учаскелерін анықтайды және көрсетілген учаскелердегі жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын әзірлейді.

      Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) көзделген.

      22. Жерасты қазбаларының немесе карсттардың болуы салдарынан ықтимал құлау немесе қирау аймақтарында жұмыс істеген кезде карьердің ернеулері мен топырағының жай-күйін аспаппен маркшейдерлік бақылау жүргізіледі. Жыныстардың сырғу белгілері байқалған кезде жұмыс тоқтатылады.

      23. Тау-кен жұмыстарын карьерде және жерасты кенішінде бір тік жазықтықта бір мезгілде жүргізген кезде мынадай шарттар сақталады:

      1) қазынды мен карьер ернеуінің тұрақтылығын қамтамасыз ететін сақтандырғыш кентіректі қалдыру;

      2) сақтандырғыш кентіректегі қазындының сырғуын (бұзылуын) болдырмайтын қазу жүйесін пайдалану;

      3) жаппай жарылыстардың қуаты мен олардың кентірекке сейсмикалық әсерін шектеу, төбелер мен ернеулердің кемерлері;

      4) жару жұмыстарынан болатын газдардың жерасты қазбаларына өтуін немесе оны желдету жүйесінің тартуын болдырмау, осы газдарды карьерге жіберу;

      5) алып тасталды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      6) карьерден жерасты қазбаларына нөсер және жер бетіндегі сулардың өтуін болдырмау.

      Ескерту. 23-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      24. Карьерде жаппай жару жұмысын жүргізу алдында адамдар жерасты қазбаларынан жер бетіне шығарылады.

      Жұмыскерлерді жерасты қазбаларына жіберу ӨҚС КАҚҚ тарапынан қазба жағдайын тексергеннен және қалыпты кеніш атмосферасы қалпына келтірілгеннен кейін жүзеге асырылады.

      Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      25. Ашық тау-кен жұмыстарын бұрын жерасты жұмыстары жүргізілген және бос кеңістігі бар аймақтарда, құлау аймақтарында жоба бойынша жүргізіледі.

      26. Карьер ернеулерінде кен қорын жерасты тәсілмен қазып шығару ашық жұмыстар аяқталғаннан және ернеулер шекті орынға қойылғаннан кейін жүзеге асырылады.

      27. Ашық және жерасты тау-кен жұмыстары арасында сақтандырғыш кентіректерді қазу кентірек пен карьердің ернеулерінің бұзылуын болдырмайтын және жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды орындаған кезде жоба бойынша жүзеге асырылады.

      28. Ескі су басқан қазбалар мен беткі су айдындары тау-кен жұмыстарының жоспарларында көрсетіледі.

      Су басқан қазбаларға немесе су айдындарына жақын тау-кен жұмыстары судың жарылуын болдырмас үшін кентіректерді қалдыруды көздейтін жоба бойынша жүргізіледі.

      Жұмыс істеп жатқан адамдар мен жабдыққа қауіп келтіретін орындарда ескерту белгілері орнатылады.

      29. Ерітінділерді пайдалана отырып, қатты тау-кен қазындыларын экскавациялауға дайындаудың аралас технологиясы бойынша тау-кен жұмыстарын жүргізу еріткіштерді қолдану және дайындау кезіндегі қауіпсіздік, бұрғылау, жару, құю және тау-кен жұмыстарының параметрлері бойынша іс-шараларды қарастыратын техникалық регламент бойынша жүргізіледі.

      30. Қондырғылар, аппаратуралар және құралдарды пайдалану дайындаушының нормативтік-техникалық құжаттамасына сәйкес пайдаланылады.

      31. Бұрғылау станоктарын, көтеру механизмдерін, тау-кен үңгілеу жабдықтарын, геофизикалық және зертханалық аппаратураларды басқаруды, қозғалтқыштарға, компрессорларға, электр қондырғыларына, дәнекерлеу жабдықтарына қызмет көрсетуді сәйкес біліктілігі бар, өнеркәсіптік қауіпсіздік мәселелері бойынша даярлықтан, қайта даярлықтан өткен жұмыскерлер атқарады.

      Ескерту. 31-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      32. Қондырғыларды, механизмдерді, аппаратураларды және бақылау-өлшеу құралдарын пайдаланушы ұйымдардың оларды пайдалану және жөндеу туралы мәліметтері енгізілетін құжаттары болады.

      33. Жабдықта орнатылған БӨҚ салыстырып тексеру таңбалары болуы тиіс.

      Өлшем құралдарына салыстырып тексеру жүргізу және салыстырып тексерудің мерзімділігін белгілеу "Өлшем құралдарына салыстырып тексеру жүргізу, өлшем құралдарын салыстырып тексерудің мерзімділігін белгілеу қағидаларын және өлшем құралдарын салыстырып тексеру туралы сертификатының нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 934 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18094 тіркелген) сәйкес жүзеге асырылады.

      Манометрлер, салмақ индикаторлары және БӨҚ олардың көрсеткіштері қызмет көрсетуші персоналға анық көрінетіндей болып орнатылады.

      Манометр шкаласында максималды жұмыс қысымына сәйкес келетін белгі қойылады.

      Қызыл сызықтың орнына манометр корпусына қызыл түске боялған және манометр шынысына тығыз жанасатын металл пластинаны бекітуге болады.

      Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      34. Қондырғы жағдайына тұрақты бақылау, бақылау мерзімділігі және өндірістік бақылауды жүзеге асыратын тұлға орнатылады, ұйым жетекшісінің бұйрығымен бекітілген, өндіріс қауіпсіздігі саласындағы өндірістік бақылау жөніндегі нормативтік актімен белгіленеді.

      Нәтижелері осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Қарау журналына жазылады.

      35. Мерзімді қарау мерзімін және жұмыс істемейтін құралды істен шығару тәртібін ұйымның техникалық жетекшісі бекітеді.

      Істен шығарылған құрал қолданыстан алынады.

      36. Механизмдерді іске қосу, аппаратураларды, құралдарды қосу алдында олардың дұрыс жұмыс істеуіне, қауіпті аймақта адамдардың болмауына көзі жетіп, ескерту белгісін береді. Барлық жұмыскерлер белгіленген белгілердің мағынасын білуі тиіс.

      37. Механизмдерді қарау және ағымдағы жөндеу кезінде олардың сымдары сөндірілген болуы, олардың қате қосылуына немесе өздігінен қосылуына жол бермейтін шаралар қабылдануы, іске қосу құрылғыларында: "Қосуға болмайды – адамдар жұмыс істеуде" ескерту плакаттары ілінуі қажет.

      38. Қызметкерлерге:

      1) құжат бойынша рұқсат етілген артық жүктемелер (қысым, ток күші, кернеулік, жән тағы басқа) кезінде қондырғылар, аппаратуралар және құралдарды пайдалануға;

      2) мақсатсыз пайдалану, дұрыс жұмыс істемейтін қондырғылар, аппаратуралар және құралдарды, құрал-жабдықтар мен қорғаныс құралдарын пайдалануға;

      3) пайдалану кезінде қызмет көрсетуші персоналдың тұрақты болуын талап ететін жұмыс істеп тұрған қондырғылар, аппаратуралар және құралдарды қараусыз қалдыруға;

      4) қорғаныс қоршауларының болмауы және дұрыс жұмыс істемеуі кезінде жұмыс істеуге;

      5) қондырғылар мен аппаратураларды түймесі салынбаған арнайы киімде қызмет көрсетуге жол берілмейді.

      39. Механизмдер жұмыс істеп тұрған кезде жол берілмейді:

      1) жұмыс ісеп тұрған механизмдерге шығуға немесе жұмыс істеп тұрған механизмдерде тұрып қандай-да бір жұмыс істеуге;

      2) оларды жөндеуге, олардың бөліктерін бекітуге, қозғалатын бөліктерін қолмен немесе осыған арналған құралдар арқылы тазартуға, майлауға;

      3) механизмдердің қозғалмалы бөліктерін тоқтатуға, кигізуге, тастауға, тартуға немесе белдеулік, клинобелдеулік және тізбекті берулерді босатуға, арқан немесе шығыр барабанындағы кабельдерді лом (ваг) арқылы немесе тікелей қолмен бағыттауға;

      4) қоршауларда қандайда бір заттарды тастауға;

      5) қоршауларды немесе олардың элементтерін қозғалатын бөліктер толық тоқтағанға дейін алуға;

      6) қоршаулар бойынша немесе олардың астында жүруге;

      7) қоршаулар артына кіруге, қозғалмалы қоршалмаған арқандар арқылы өтуге немесе оларға тиісуге.

      40. Кесетін шеттері немесе лезвиесі бар құралдарды қорғаныс тыстарында немесе сөмкелерде алып жүреді.

      41. Геологиялық барлау қондырғылары мен аппаратураларының конструкциясына өзгерістер енгізуге ұйым-әзірлеуші, зауыт-дайындаушы келісімі бойынша жол беріледі.

      Модернизацияланған техниканы, геологиялық ұйымдар әзірленген іске қосу оны сынақтан өткізгеннен кейін және акті бойынша қолдануға рұқсат етілгеннен кейін жүргізіледі.

      42. Шахтаның тау-кен қазбаларында өздігінен жүретін көлік құралдарында (тиеу-жеткізу көлігі, автосамосвалдар, жұмыскерлерді жұмыс орындарына дейін жеткізетін жерасты автобустары, жарылғыш материалдарды жеткізетін көлік, бұрғылау қондырғылары, геофизикалық станциялар, шурф-үңгілеу агрегаттары) дайындаушы дәрі-дәрмек қорапшасы бар кассеталарды, ауыз су термосын және өрт сөндіру құралдарын орналастыратын орындар көздейді. Кассеталар және өрт сөндіру құралдары қолжетімді жерге орналастырылады және жылдам алынатын бекітпесі болады.

      Көлік құралдары жеке медициналық дәрі-дәрмек қорапшаларымен және өрт сөндіргіштермен қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 42-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      43. Геологиялық барлау қондырғыларын пайдаланатын ұйымдар техникалық куәландыру, монтаждау процесінде немесе пайдалану кезінде өнеркәсіп қауіпсіздігінің осы Қағидаларға сәйкес келмеуді, конструкциялардың немесе дайындаудың кемшіліктерін анықтаған жағдайда пайдалануды тоқтатады және зауыт-дайындаушыға акт-рекламация жібереді.

2-бөлім. Жұмысты жерасты тәсілімен жүргізу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі
1-кіші бөлім. Жалпы ережелер

      44. Шахталарда тау жыныстарының жерасты соққыларына бейімділігін, жанғыш және жарылғыш газдардың суфлярлық бөліну қауіптілігін, шаңдардың жарылғыштығын, пайдалы қазбалардың өздігінен жанғыштығын анықтау бойынша жұмыстар жүргізілуі тиіс.

      45. Тау-кен соққылары, көмірдің, жыныстың және газдың кенеттен лақтырындысы, жанғыш және жарылуға қауіпті газдардың суфлярлы бөліну қаупі бар тазалау және дайындау кенжарларында жұмыс істеуге аталмыш жұмыстар бойынша қауіпті шахталарда кемінде бір жыл жұмыс өтілі бар, тау-кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізу бойынша оқудан өткен жұмысшылар жіберіледі.

      Ескерту. 45-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      46. Осы Қағидалардың талаптарынан және жобадан ауытқыған жаңа, қайта жөнделген шахталар, деңгейжиектер, объектілер пайдалануға қабылданбайды.

      47. Салу, пайдалану және жою кезеңінде барлық шахталарға ӨҚС КАҚҚ қызмет көрсетеді.

      ӨҚС КАҚҚ бөлімшелерінің қызмет көрсету тәртібі, орналасуы, құрылымы және олардың саны ұйым, ӨҚС КАҚҚ басшылығының бірлескен шешімімен айқындалады.

      Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      48. Жерасты тау-кен жұмыстарын жүргізудің нақты жағдайларында пайдалануға және қолдануға міндетті арнайы киімсіз, арнайы аяқкиімсіз, жеке қорғаныс құралдарынсыз және қорғаныш құралдарынсыз тұлғалардың шахтада болуына жол берілмейді.

      49. Шахталарда, шахта жетекшісінің бекіткен тәртібіне сәйкес шахтаға түскен немесе көтерілген (шыққан) тұлғаларды есепке алу жұмыстары ұйымдастырылады және жүзеге асырылады.

      Есепке алуды ұйымдастыруды және бақылауды шахтаның жетекшісі жүргізеді.

      50. Шахта басшыларының жазбаша (немесе электрондық нысанда) наряды немесе рұқсатынсыз адамдардың шахтаға түсуіне және жерасты қазбаларында болуына жол берілмейді.

      Нарядтарды беру және ауысымдық тапсырмаларды орындауды бақылауды жүзеге асыру кезінде автоматтандырылған персоналды басқару жүйесін қолдануға жол беріледі.

      Ескерту. 50-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      51. Адамдарға, құрылғыларға және қоршаған ортаға қауіп төндіретін, құрылыстың техникалық жағдайындағы ақауды, құрылғылар мен сақтау құралдарының жарамсыздығын байқаған әрбір жұмысшы қауіп төну туралы бақылау тұлғасына хабарлайды және технологиялық регламентке, АЖЖ сәйкес бұзушылықты жою жөніндегі шараларды қабылдайды.

      52. Жерасты жұмыстарына жұмылдырылған және жерасты жұмыстарына қатынайтын барлық тұлғаларға шахталарға түсер алдында жарамды, жеке оқшаулағыш өзіқұтқарғыштар беріледі.

      Оларды жұмыс орындарындағы аусымдағы адамдардың ең көп санынан 10 пайыздан көп мөлшерде топтап сақтауға болады. Топтап сақталатын өзіқұтқарғыштар, жұмыс орындарындағы олардың жарамды түрде және сақталуын қамтамасыз ететін жәшіктерде сақталады. Өзіқұтқарғыштар сақтау орны белгіленеді, ажырату жарығымен жарықтандырылады, жерасты жұмыстарына жұмылдырылған барлық тұлғаларға көрсетіледі.

      Шахтадағы өзіқұтқарғыштардың жалпы саны жерасты жұмыстарына жұмылдырылған тұлғалардың санынан 10 %-ға көп болады.

      Барлық жерасты жұмысшылары және бақылаушы тұлғалар өзіқұтқарғышты пайдалануға оқытылады. Жұмысшылардың өзіқұтқарғыштарды пайдалану ережелерін білуі жарты жылдық нұсқаулық кезінде тексеріледі.

      Өзі құтқарғыштарды топтап сақтау кезіндегі жарамдылығын учаске бастығы немесе орынбасары дәрежесіндегі бақылау тұлғасы, жабдықталуын шахта жетекшісі қамтамасыз етеді.

      Өзі құтқарғыштардың жарамдылығын тексеру тоқсан сайын шахтаның шаң-желдету қызметінің бастығымен (учаске бастығы) ӨҚС КАҚҚ өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Нәтижесі бойынша өзі құтқарғыштардың жарамдылығын тексеру актісі ресімделеді.

      Ескерту. 52-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      53. Жерасты жұмыстарына жаңадан түскен барлық жұмысшылар бақылау тұлғасының алып жүруімен жұмыс орнынан қазбалар арқылы шахтадан үстіге қосымша шығыстарға шығатын негізгі және қосымша шығыстарымен танысады.

      200 метр және одан да тереңде жұмыс жасайтын тұлғаларды таныстыру, тікелей жұмыс орындарынан қосымша шығыс арқылы шахта оқпандарына шығу, осы оқпан сөрелерінің бірнешеуіне көтерілу арқылы жүргізіледі.

      Барлық жұмысшыларды қосымша шығыстармен қайталай таныстыру бақылау тұлғаларымен әр 6 ай сайын өткізіледі, ал қосымша шығыстар өзгерген жағдайда – дереу жүргізіледі. Үстіге шығатын негізгі және қосымша шығыстармен жаңадан түскендерді әрбір таныстыру, барлық жұмысшыларды қайтадан таныстыру ұйымның техникалық басшысымен белгіленген нысан бойынша Нұсқаулық журналына енгізіледі.

      54. Жерасты тау-кен жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндіріс объектілері бақылау, авариялар туралы хабарлау, персоналды позициялау және іздеу жүйелерімен, объектіге қызмет көрсететін ӨҚС КАҚҚ тікелей телефондық және оған қосымша балама байланыспен жабдықталады.

      Бақылау, авариялар туралы хабарлау, персоналды позициялау және іздеу жүйесі:

      1) кен диспетчерінің кодтық, мәтіндік немесе дауыстық хабарламалардың бірін жерасты қазбаларындағы әрбір жұмыскерге шахтаның қай жерінде жүрмесін, апатқа дейін, апат кезінде және апаттан кейін тікелей жеткізуді;

      2) шахтада жүрген персонал мен техниканы позициялауды;

      3) құтқару жұмыстарын жүргізу кезінде тау-кен массасы үйіндісінің астындағы адамды 2 метрден аспайтын дәлдікпен 2 тәулік ішінде тауып алуды және анықтауды қамтамасыз етуі тиіс.

      Хабарландыру кезінде берілетін ақпараттың көлемі персоналдың апаттың сипаты мен эвакуацияның мүмкін жолдарын түсінуіне жеткілікті болуы тиіс.

      Бақылау, авариялар, персоналдың орналасуы және іздестіру туралы хабарлау жүйесі тау-кен қазбаларының барлық аймағын қамтуы тиіс.

      Бақылау, авариялар, персоналдың орналасуы және іздестіру туралы хабарлау жүйесі апатқа дейін, апат кезінде және апатты жойғаннан кейін де жерасты тау-кен жұмыстарын автоматтандырылған диспетчерлеу арқылы үздіксіз жүргізіледі және жұмысқа жарамды болып қала береді.

      Хабарлау уақыты 4-5 минуттан артық емес.

      Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

      55. Келесі қазбаларда (кенжарларда) жұмыс жүргізуге наряд беруге болмайды:

      1) негізгі жұмыс орнынан оқшау жерде екі жұмысшыдан кем болса, сонымен қоса біреуі басшы болып тағайындалады;

      2) анықталған бұзушылықтарды жоюға жіберілген нарядтан басқа, өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарының бұзылғандығы орын алса.

      Негізгі жұмыс орнынан оқшау орналасқан қазба (кенжар) орындарының тізбесі шахтаның техникалық жетекшісімен әрбір алты айға бекітіледі.

      56. Шахтаның басшылық қызметкерлері мен мамандары қауіпсіздік жағдайларын және тау жұмыстарының дұрыс жүргізілуін бақылауды қамтамасыз ету үшін жүйелі түрде жерасты жұмыстарына қатынайды.

      57. Әрбір жұмыс орны желдетумен, жарықпен, апат туралы хабарлау құралдарымен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік жағдайында болады және жұмыс алдында анықталған бұзушылықтарды жою шараларын қабылдайтын бақылау тұлғасымен тексеріледі.

      Әрбір жұмыс орнына қауіпсіз өту жолы жасалады. Жұмыс орындарын және оларға баратын жерлерді, адамдар мен жүктердің қозғалыс жолын бөгеуге жол берілмейді.

      Адамдарға немесе объектіге қауіп туғызатын қауіпті көрген әрбір қызметкер техникалық бақылау тұлғасына хабарлайды, және мүмкіндігінше қауіпсіздікті жою жөніндегі барлық шараларды қабылдайды.

      Тау-кен қазбаларының барлық жолайрықтары жер бетіне шығатын бағытты көрсететін, жарық түсірілген нұсқаулармен жабдықталады.

      Адам өміріне қауіп тудыратын қазбаларда қосымша қорғаныс құралдарын қолдана отырып осы қауіпті жою бойынша жұмыстарды орындауды қоспағанда, аталған таукен қазбаларында болуға жол берілмейді.

      58. Кенжарды әрбір жару және желдету жұмыстарынан кейін өндірістік бақылау адамы немесе буындағы аға жұмыскер кенжардың, төбенің, қазба бүйірінің және бекітпенің қауіпсіз жағдайына, сақтандыру құрылғыларының, желдеткіш қызметінің жарамдылығына көз жеткізеді, жұмысқа қажетті құрал-жабдықтардың, механизмдердің және құрылғылардың ақаусыздығын тексереді. Жұмыстарды бастар алдында кенжардағы жұмыстың қауіпсіздігі жағдайларын жасау бойынша технологиялық регламентті ескеріп, шаралар қабылдайды.

      Егер анықталған кемшіліктерді жою мүмкін болмаған жағдайда, бақылау тұлғасы немесе буындағы аға жұмыскер жұмыс жүргізуге жол бермейді және ол туралы өзінің тікелей бастығына немесе шахта диспетчеріне хабарлайды.

      Ескерту. 58-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      59. Адамдарға қауіп төндіруі мүмкін немесе жұмыстар уақытша тоқтатылған тау-кен қазбалары, шурф сағалары, опырылу аймақтары жер бетінен қоршалады. Қоршау тәртібі мен түрін шахтаның техникалық басшысы айқындайды.

      Барлық тоқтап тұрған тік және көлбеу қазбалар үстінен және астынан жабылады. Бұл ретте қоршау адамдардың қоршалған қазбаларға кіруін болдырмайды.

      Уақытша тоқтатылған тау-кен қазбаларында жұмыстарды қайта бастау шахтаның (кеніштің) техникалық басшысы басқаратын комиссия жасаған Актіге сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 59-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      60. Адамдар көтерілетін және түсетін барлық шахта оқпандарында, және де адамдарды жеткізу үші көтеру қондырғыларымен жабдықталған көлбеу қазбалардың төменгі қабылдау алаңдарында күту камералары орналастырылады. Камера көлемі және оның жабдықталуы жобамен анықталады.

      Күту камераларынан шығу жерлері шахта оқпанына жақын жерге орналасады.

      61. Механизмдердің жұмысы кезінде оларды майлауға және тазалауға жол берілмейді, тек осы жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін құрылғылар болған жағдайда ғана жол беріледі.

      Қайтадан жөнделген тазалау және үңгілеу кешендерін, энергиямен қамтамасыз ету объектілерін, желдету мен су айдау қондырғыларын, жабдықтарды пайдалануға қабылдау шахтаның техникалық басшысының төрағалығымен комиссиялы түрде, дайындық актілерін жасай отырып жүргізіледі.

      Ескерту. 61-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      62. Машиналарды, жабдықты, аспаптарды және аппаратураларды пайдалану және қызмет көрсету, оларды монтаждау, бөлшектеу және сақтау технологиялық регламентке және дайындаушы зауыттың нормативтік құжаттарына сәйкес жүргізіледі.

      63. Машиналарды, жабдықтың, басқару және қорғаныс сызбаларының зауыттық құрылымын өзгерту жасап шығарушының жобалық құрастыру құжаттамасы бойынша жүргізіледі.

      64. Құрылғылардың қозғалып тұратын бөліктері қауіптің көзі болып табылса, өзінің функционалды мақсаты бойынша қоршалуы мүмкін емес бөліктерді (кенжар машиналарының жұмыс органдары, науа таспалары, шығырлар, тарту шынжырлары және т.б.) есепке алмағанда, қоршалады.

      Егер машиналар немесе олардың орындаушы органдарын (қозғалыстағы машиналар, науалар, арқанды және монорельсті жолдар, итергіштер, ысырмалар) қоршауға мүмкіндік болмаса машинаны іске қосу туралы ескерту белгісі, тоқтату және энергия көзінен өшіру құралдары қарастырылады.

      Іске қосар алдындағы дауыс белгісі адамдарға қауіпті аймақтың барлық түкпіріне естілуі тиіс.

      65. Машиналар мен механизмдерді іске қосар алдында машинист олардың жұмыс аймағында бөгде адамдардың орналаспағанына көз жеткізеді және ескерту белгісін береді. Белгілер кестесі машиналар мен механизмдерге жақын, көрінетін жерлерге ілінеді, белгінің анықтамалары оларға қызмет көрсететін тұлғаларға жеткізіледі.

      66. Тау жұмыстарына пайдаланатын машиналарды жөндеу ұйымның техникалық басшысымен бекітілетін, жоспарлы-алдын алу жөндеу (ЖАЖ) жүргізу кестесіне сәйкес мерзімдерде жүргізіледі. Негізгі қондырғыларын жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер жасалады.

      67. Өздігінен жүретін көліктердің кенқұдыққа құлауын болдырмау үшін кенқұдықтарда автотүсіргіш доңғалағының диаметрінен биіктігі 1/3 кем емес және ені 1/2 кем емес сақтандыру тосқауылдары (доңғалақ тіректері) бар, торкөздерінің өлшемі 400х400 миллиметрден аспайтын рельстен немесе құбырлардан жасалған мықты торлар орнатылады.

      Ескерту. 67-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      68. Газы немесе шаңға қауіпті шахтаның жерасты қазбаларына, шахта үстіндегі ғимараттарда және шахта үстінде желдеткіштер сорғысынан 30 м аз ара қашықтықта темекі және темекі тұтандырғыштар алып өтуге, шегуге, ашық от жағуға жол берілмейді.

      69. Бір мезгілде бір тік жазықтықта бір мезетте екі және одан да көп сөрелерде, жұмыс істеп тұрған қондырғылар үстінде кез келген биіктікте аралық тұтас қорғаныс бөліктері болмаған жағдайда жұмыс жүргізуге жол берілмейді.

      Қорғау бөліктерінде адам өтуге және жүк жеткізуге арналған қақпағы бар люк жасауға болады. Жерасты қазбаларында қарау, өлшеу, шұғыл (апаттық) жұмыстарды жүргізуді қоспағанда, тірелген сатыда жұмыс жүргізуге жол берілмейді.

      Әртүрлі биіктік деңгейлерде бірлескен жұмыстар жүргізу кезінде оларды бір мезетте жүргізгенге дейін оларды жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жұмысты ұйымдастыру жобасы (бұдан әрі - ЖҰЖ) әзірленеді.

      70. Қоршауды орналастыру мүмкін емес, 1,5 метрден биік жерде жұмыс жүргізу кезінде жұмысшылар тіреулерге бекітілген сақтандырғыш белдіктерді пайдаланады. Сақтандырғыш белдіктің шынжыры (арқаны) бекітілетін орындар жұмысшыларға алдын-ала көрсетіледі.

      71. Жұмыс кезіндегі үзілістерде және демалу кезінде тікелей кенжар жанында, жұмыс істеп тұрған механизмдер жанында болуға болмайды.

      72. Жұмыстарда қолданылатын қондырғылар, машиналар және механизмдер, көпірлер, ағаштар, едендер, тіреуіштер, сатылар, қосымша құралдар жарамды күйінде ұсталады.

      Машиналар, механизмдер және қосымша құралдар, инвентарлық ағаштар мен люлькалардың техникалық жағдайын есепке алу журналдарына жазылатын жеке нөмірлері болады.

      73. Ағаштардың және тіреуіштері негіздері, олардың элементтері өтіп жатқан көлік құралдарының немесе тасымалданатын жүктердің соққысынан қоршалады. Сатыларға, ағаштарға тіреуіштер және өтпелі көпірлерге барар жолдар қоршалынбайды. Жылжымалы ағаш тіреуіштер орнатылған жерге қатайтылады.

      74. Төсемелер, тіреуіштер, сатылар және сөрелер тазалықта ұсталады және артық тиелмейді.

      75. Екі және одан көп жұмысшылар жұмылдырылған механизмнің жұмыс режимдерін кез келген өзгерту (қосу, тоқтау) арнайы белгілер бойынша жүргізіледі. Белгілердің анықтамаларымен барлық жұмысшылар таныстырылады. Әр жұмыс орындарында немесе қондырғыда белгі беру арнайы тұлғаға тапсырылады. Машинаны немесе механизмдерді іске қосу туралы белгі олардың жұмысы басталғанға дейін беріледі. Тоқтату туралы белгісін орындау дереу орындалады. Кез келген түсініксіз белгі тоқтау туралы белгісі болып саналады.

      76. Жылжымалы машиналары олардың өздігінен қозғалу мүмкіндігін болдырмайтын жағдайда орнатылады.

      Жұмыстан тыс кезде барлық машиналар мен механизмдер өздігінен іске қосылып кетуін болдырмайтын жағдайға келтіріледі, іске қосу құрылғылары өшіріледі.

      77. Электрлік қуат кенеттен ажыратылған жағдайда, механизмдерге қызмет көрсетуші персонал механизмдерге қозғалыс беретін электрлік қозғалтқыштарды ажыратады.

      78. Оқшауланған камераларда немесе кеңістіктерде орналастырылған, қашықтықтан автоматты түрде басқарылатын машиналар мен механизмдерден басқа машиналар мен механизмдерді олардың жұмысы кезінде қараусыз қалдырып кетуге болмайды.

      79. Машиналар мен механизмдерді жөндеу кезінде олар тоқтатылады, қозғалтқыш бөліктерінің өздігінен қозғалып кетуіне қарсы шаралар қабылданады.

      80. Құбырларды, арматураларды, қазғыштарды, жабдықтарды, материалдарды және құрал-жабдықтарды тасымалдау кезінде олардың электрлік өткізгіштерге, байланыс сымдарға және кабельдерге тию мүмкіндігі жоққа шығарылады.

2- кіші бөлім. Тау-кен қазбаларында өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
1. Кіре берістің және оқпан маңы алаңдары

      81. Тоннелге (штольняға) немесе шахта оқпанына кіре берістегі алаңдарда автокөліктің қозғалысына, адамдарға қауіпсіз өту жолдары бар. Көшкінге қауіпті аудандарда және құйылу болуы мүмкін учаскелерде жұмыс жүргізу кезінде қар көшкінінен және тастардың құлауынан сақтау бойынша шаралар жүзеге асырылады.

      Қозғалысқа қауіпті аймақтар (көшкінді еңістерде, құйылу болуы мүмкін таудың баурайында, жұмыс істеп тұрған машина, механизмдер, бункерлер маңында) қауіпті аймақтардың шекарасы бойынша қоршалады, күндіз және түнде де көрінетін ескерту белгілері қойылады.

      82. Алаңда судың тоннельдерге, оқпандарға, кен қазбаларына ағуына жол бермейтін, жерасты және атмосфералық суды бұру үшін суаққыштар жобаланады және қамтамасыз етіледі.

      83. Құрылыс алаңының аумағын қоршау жобамен анықталады. Тұрғылықты орындарда және жалпы қолданыстағы жол бойы маңында орналасқан, салынып жатқан объектілер биіктігі 2 метрден кем емес қоршаумен қоршалынады.

      84. Құрылыс алаңдарындағы жолдар және өтпелерді топырақпен, жабдықтармен және құрылыс материалдарымен бөгеуге болмайды; оларды тұрақты түрде ластанудан, қоқыстардан, қардан, мұздан тазалайды. Қысқы мезгілде өтпелі жолдарды мұзданумен күресу үшін құммен, күлмен немесе химиялық реагенттермен төсейді. Дымқыл немесе созылмалы топырақта орналасқан өтпелі жолдар ені 1 метр тұтас төсеніштермен төселеді. Еңісі 20 градустан көп еңістер мен төбешіктерде оналасқан өтпелі жолдар таяныш биіктігі 1 метр болатын сатылармен жабдықталады.

      85. Тау-кен қазбаларындағы кіре беріс еңісі (баурай) үңгілеу алдында тазаланады және жобаға сәйкес бекітіледі, пайдалану кезінде қиябеттердің қауіпсіз жағдайын қамтамасыз ететін адамдардың бақылауында болады.

      Ескерту. 85-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      86. Алаң аумағындағы құдықтар мен шурфтар қоршаланады немесе жабылады, орлар және шұңқырлар биіктігі 1 метр таянышпен қоршаланады. Түнгі уақытта қоршаудан басқа жарық белгілерімен белгіленеді.

      87. Ордан, тасымалдағыштардан, темір жолдардан өтетін жерлерде биіктігі 1 метр таянышы бар және биіктігі 0,14 метрден кем емес бүйірлік ағашпен жабдықталған, ені 0,8 метрден кем емес көпірлер салынады.

      88. Жер үстіндегі уақытша орналастырылған желілердің және коммуникациялардың құбыр жолдары жолдармен, жүрістермен және өтпелермен түйіскен жерлерінде көміледі. Өткізгіш құбырлардың үстінен мықты жабындылармен жабылған жағдайда жер бетімен жүргізуге жол беріледі.

      89. Құрылыс машиналары техникалық төлқұжатымен рұқсат етілген көлемнен аспайтын, көлбеу тұрақты түзетілген негізде орнатылады. Құрылыс машиналарының айналасынан ені 1 метрден кем емес еркін өту кеңістігі қалдырылады.

      90. Кіре берістік немесе оқпан маңындағы алаңдарда тиеп-түсіру жұмыстарын, материалдарды және құрылғыларды қоймалауды жүзеге асыратын орындар қарастырылады.

      Қауіпті аймақ шекараларын күндіз және түнде жақсы көрінетін ескерту белгілерімен және дабылдарымен белгілейді.

      91. Шахталық копердің жағдайын тексеру шахтаның техникалық жетекшісінің басшылығымен комиссиямен акті рәсімдей отырып жүргізіледі: тұрақты – жылына бір рет, өтпелі – жылына екі рет жүргізіледі.

2. Тау-кен қазбаларының параметрлері

      92. Қазбалардың көлденең қимасы, таукен-геологиялық, таукен техникалық жағдайларды және қолданылатын қондырғыларды ескере отырып анықталады.

      Қазбалардың жарықтағы ең аз көлденең қимасы:

      1) желдеткіш және аралық штректер және көлбеулер, дренаждық шахта қазбалары үшін 3,0 шаршы метрден кем емес;

      2) желдетілетін көтерілгіштер, сбойкалар үшін 1,5 шаршы метрден кем емес;

      3) тасымалдау қазбалары, адам жүретін жерлер үшін 4,0 шаршы метрден кем емес;

      4) жыныс түсіргіштер ретінде қызмет ететін көтерілгіш қазбалар үшін 2,2 шаршы метрден кем емес болып анықталады.

      Қазбаның барлық ұзындығында адам еркін жүретін өтпелілер бір жағынан жасалады және биіктігі 1,8 метрден кем болмайды.

      93. Жүк тасымалданатын барлық көлденең қазбалардың тіксызықты учаскелерінде тіреуіш (опалубка) немесе қазбада орналастырылған қондырғылар, құбырлар, сымдар және жылжымалы рельстік тасымалдау құралдарының шығып тұрған жері ара қашықтығы (адамдардың еркін өту жолу) 0,7 метрден кем емес, екінші жағынан темір бетон және бетон бекітпенің ағаш, темір және рамалық құрылымы кезінде 0,25 метрден кем емес және де тұтас бетоннан немесе темір бетоннан салынса 0,2 метрден кем емес болады.

      93-1. Жерасты қазындыларында жабдықтардың жұмыс орындары мен оларға баратын өтпе жолдар адамдардың, машиналар мен механизмдердің қозғалысына кедергі келтіретін тау жыныстарымен немесе бөгде заттармен үйілмейді.

      Ескерту. 2-тарауды 93-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      94. Конвейермен жабдықталған қазбалардағы өтпелердің ені бір жағынан 0,7 метр, екінші жағынан 0,4 метрден кем болмайды.

      Екі қатарлық көлденең орналасқан конвейрлерді қолдану кезінде конвецердің жақтаулары арасындағы қашықтық 0,7 метрден кем емес.

      95. Өтпелі көпірлердің тасымалдау лентасының қазба төбесінен, қазба беткейіне дейінгі құрылғыларға (ілмелі роликтер, жоғарғы сатыны жабу жабындылары) дейінгі ара қашықтығы 1 метрден кем болмайды.

      Бұл персоналды түсіруге арналған алаңдар орналасқан жердегі қащықтық 1,5 м кем болмайды және конвейер ұзындығы бойына 10 метр болады.

      96. Рельстік тасымалдау кезінде жолдардың ара қашықтығы қарама - қарсы электрлік тасығыштардың арасында 0,5 метрден кем емес саңылауды қамтамасыз етеді, қауіпсіз қозғалыспен қамтамасыз еткен жағдайда 0,5 метр болатындай саңылау рұқсат етіледі. Рельстік көлік кезінде жолдардың ара қашықтығы қарама-қарсы электр тасығыштар, вагоншалар арасында 0,2 метрден кем емес жүгімен саңылауды қамтамасыз етеді.

      97. Рельстік емес тасымалдау кезінде қарама – қарсы жүретін транспорттық бірліктерінің шығып тұрған шеттерінің ара қашықтығы 0,5 метрден кем болмауы тиіс.

      98. Жылжымалы көлік құралының айналуы кезіндегі және сыртындағы қатаймасы, жол арасы шамалары арасындағы ара қашықтығы, қисық радиусында, жылжымалы көлік құралы ұзындығында керекті ара қашықтықтардың, тік сызықты учаскеде қойылған ара қашықтықтан кем болмайтындай қылып есептеледі.

      99. Жерасты камераларынан өту кезінде екіден кем емес шығыстармен қамтамасыз етіледі. Тұйықталған кенжарлы көлденең қазбалардың ең ұзақ ұзындығы көлденең қимасы 16 шаршы метрден кем болғанда 1500 метрден артық емес және қима 16 шаршы метр жоғары болғанда 2000 метрден ұзақ болмайды.

      100. Желдету және өртке қарсы есіктердің ені, желдеткіштер мен өртке қарсы ажыратқыштар және ойықтары екі жағынан есіктің жиектері мен ойықтары ара қашықтықтары мен жылжымалы құралдар, өздігінен жүретін іштен жану қозғалтқыштарымен жабдықталған құралдардың өту ара қашықтықтары 0,5 метрден кем болмайды.

      Адамдар өтуге арналған өртке қарсы және желдету есіктері, есіктер ойықтары ені 0,7 метрден кем емес болғанда, аталған көлік құралдарының шығып тұрған жерлері мен есіктер жиектері, есік ойықтары мен маңдайшалары ара қашықтығын адам өтетін өтпелі енін 0,2 метрге дейін азайтуға болады.

      101. Екі жолдық қазба орындарында, вагондарды жалғап, ажырату жүргізетін жерлер, тиеп – түсіру пункттерінде (бункерлер, түскіштер, жыныс түсіргіштер), оқпан маңындағы бір жолдық қазба оқпандарында (жүктік және бос жолдар) қабырғадан (қатаймадан) немесе қазбада орналастырылған қондырғылар және өткізгіш құбырлардың қозғалмалы көліктерден ара қашықтығы қазбаның екі жағынан 1,0 метрден кем болмайды.

      Екі жолдық қазбалардағы жолдар арасында адамдар жүру құрылғыларын орнатуға болмайды.

      102. Барлық қазбалардағы адамдар түсетін жерлердегі ара қашықтығы адам тасымалдау поездарының ұзындығы бойынша 1,0 метрден кем болмайды.

      103. Конвейрлермен тасымалданатын құлауы мүмкін тау сілемдері мен қазбаның төбесі немесе қатаймасымен ара қашықтығы 0,3 метрден кем болмайды.

      104. УЖҚ көлік құралының шығып тұрған шетімен және қазба қабырғасы (қатаймасы) немесе қазбада орнатылған қондырғылардың ара қашықтығы қазбаның міндеті және машиналар қозғалысы жылдамдығына қарай анықталады:

      1) кен тасымалдауға және тазалау кенжармен байланыстыруға арналған қазбалардағы ара қашықтық, адамдар өтетін жағынан 1,2 метрден кем емес және қарсы жағынан 0,5 метрден кем емес болады. Жүргіншілер жүретін биіктігі 0,3 метр және ені 08 метр жол салғанда немесе текше құрылысында 25 метрден кейін адамдар еркін жүретін жағын 1 метрге дейін азайтуға болады. Текшелер биіктігі 1,8 метр, ені 1,2 метр, тереңдігі 0,7 метр болады;

      2) кенді тиеуге және оны тасымалдау қазбасына жеткізуге арналған тиеп – түсіру қазбаларындағы тазалау блоктарын, қазу жүріп жатқан және қазу машинасы жылдамдығы сағатына 10 километрден аспайтын қазбаларда, және бұндай қазбаларда машина жүргізуге қатысты адамдардан басқа тұлғалар болмаса ара қашықтықтар 500 миллиметрден кем емес болады;

      3) тазалау блоктарына қондырғы, материалдар және адамдар жеткізуге арналған (машинамен). Қозғалу жылдамдығы сағатына 10 километрден артық болмайтын жеткізу қазбаларында (қиғаш түсулер):

      адамдар жаяу жүруі болмайтын кезде әрбір жағынан 600 мм;

      адамдар жүретін болса, адамдар өтетін жағы 1200 миллиметр және басқа жағы 500 миллиметр болады.

      105. Өздігінен жүретін көлік құралдары қозғаласы кезінде адамдар жүруі көзделмейтін қазба басталар алдына, жарықтандырылған тыйым салу белгілері ілінеді.

      106. Машиналардың ең биік шығып тұрған жері мен қазба төбесіне дейінгі ара қашықтық 0,5 метрден кем болмайды.

      107. Екі көтеру ыдыстары арасындағы саңылау, қиғаш қазбалардағы қиғаш бұрыштарда 200 миллиметрден кем болмайды. Қазба қатаймасы және көтеру ыдысының шығып тұрған жерін саңылауы, қатайма ағаштан, темірден және темірбетон тіреуіштерден жасалса 250 миллиметрден кем болмайды және қатайма бетон және тастан жасалса саңылау 200 миллиметрден кем болмайды.

      108. Пайдаланып жатқан шахтаның оқпандарын тереңдету кезіндегі қозғалушы қауға және оқпан қатаймасы немесе оқпанда орналасқан қондырғылардың шығып тұрған бөліктерінің саңылауы 240 миллиметрден аз болмайды.

      109. Қиғаш қазбалардың алаңы, камералар және қазбалар, оларда орналасатын шығыршықтар, кергіш құрылғылар, механизмдер өту жері жөндеу және қызмет ету жағынан 1 метрден аз емес, ал екінші орнату жағынан 0,6 метрден кем емес болады.

      110. Эксковатордың жоғарғы ролигі және қазба контуры арасындағы саңылауы эксковатор қорабының артқы жағынан және қазба контурынан 0,4 метрден кем болмайды.

      111. Қатайтылған қазбалардағы экскаватордың шығып тұрған бөлігі және қатайма арасындағы саңылау 0,4 метрден кем болмайды.

      112. Тік шахталар оқпандарында көтеру сауыттары, бекітпе және атулар арасындағы рұқсат етілген саңылаулар осы Қағидалардың 3-қосымшасының кестесінде келтірілген мөлшерлерге сай болуы тиіс.

      113. Қазу кезіндегі көтеру шамасын шығып тұрған ыдыстар саңылауы 300 миллиметрден кем болмайды. Оқпан тереңдігі 400 метрге терең болғанда, ыдыстардың бір – біріне соқтығу қауіпін болдырмайтын, темір арқандары ажырату құрылғылары орнату қарастырылады. Бұл құрылғыларды орнатпауға болады, егер ыдыстар (бағыттауыш роликтері бар қауғалар) арасындағы саңылау 0,25 + Н / 0,003 метр (Н – оқпанның тереңдігі, метр) көп немесе тең болғанда. Қозғалмалы ыдыстар және өткізгіш құбырлар қысқыштарының шығып тұрған бөліктері арасындағы саңылаулар 400 миллиметрден кем болмайды. Өткізу сөрелері қоныштарының қабырғасы және қозғалмалы ыдыстардың шығып тұрған бөліктері арасындағы саңылау 100 метрден кем болмайды.

      114. Жаңадан ілінген немесе жөнделген ыдысты қосар алдында саңылауларды тексеру жүргізіледі. Екі көтеру ыдыстары арасындағы, саңылау қиғаш қазбалардағы барлық қиғаш бұрыштар 200 миллиметрден кем болмайды. Қазбаның қатаймасы және көтеру ыдысындағы шығып тұрған бөлігінің, қатаймасы ағаштан, темірден болса саңылау 200 миллиметрден кем болмайды және бетон немесе тастан болса саңылау 200 миллиметрден кем болмайды.

3. Тау-кен қазбаларынан шығу жерін орнату

      115. Әрбір жұмыс істеп тұрған шахтада әрбір деңгейжиектен адамдардың тікелей жер бетіне шығуын (баруын) қамтамасыз ететін және ауа ағынының әр түрлі бағытына ие екіден кем емес жеке шығу есіктері көзделеді. Шахтаның әрбір деңгейжиегі жоғарыда (төменде) орналасқан деңгейжиекке немесе үстіге шығатын, адамдарды тасымалдауға (қозғалысына) арналған екіден кем емес бөлек шығыстармен жабдықталады.

      Қосымша есік ретінде қызмет ететін тік және көлбеу оқпандар механикалық көтергілермен және жүргілермен (сатылық бөлімшелермен) жабдықталады.

      Ескерту. 115-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      116. Шахталардағы шығыстардың өзара ара қашықтығы 30 метрден кем емес, егер де шахта үстіндегі ғимараттар және коперлар жанбайтын материалдан салынған болса 20 метрден кем емес.

      117. Егер қазылатын тау-кен қазбаларының кенжары шурфтан 50 метр ұзақ болмаса және жер асты жұмыстарына жұмылдырылған жұмысшылар саны ауысымда 5 адамнан көп болмаса жер асты қазбаларын шурфтар арқылы пайдаланған жағдайда жоғарыға шығатын екінші шығысты салмауға болады.

      118. Шахтадағы ортада орналасқан оқпандардан өткен соң немесе оларды жаңа горизонтқа дейін тереңдеткенде, алдымен (көлденең ашылу қазбаларын бастамас бұрын) оқпандарды бір біріне қосу жұмыстары және су аққыштарды қосу іске асырылады және оқпандарды бекітеді және парашютты құрылғылы тұрақты немесе уақытша көтермелі қондырғыларды орнатады. Қапталдап орналастырылған оқпандарда алдымен (екінші шығыспен қамтамасыз ететін қазбалар жүргізер алдында) оқпандарды бекіту және парашютпен қамтамасыз етілген тұрақты немесе уақытша көтеру құрылғыларды су аққыштарды қосу жүзеге асырылады.

      119. Алып тасталды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      120. Көлбеу еңістермен және тұйық оқпандармен ашу тек екі горизонттың тереңдігінен артық болмауы керек және біруақытта күрделі оқпанды тереңдету жүргізілуі керек.

      121. Сатылы ашу кезінде оқпан арасы екі параллель қазбалары жүргізу арқылы жасалады және олардың сбойкасы ара қашықтығы 300 метрден көп болмайды.

      122. Апатты жағдайларда жоғары орналасқан деңгейжиектерге және тікелей жоғарыға шығу үшін қосымша есік ретінде автокөліктік еңістерді келесі шарттарды сақтағанда пайдалануға рұқсат етіледі:

      1) адамдардың шығуы тау-кен жұмыстары жүргізіліп жатқан аймақта орналасқан жабдықталған автокөліктермен жүргізіледі;

      2) төмен орналасқан деңгейжиектердегі еңістерге жақын жерлер жобаға сәйкес апаттық ауамен қамтамасыз ету камераларымен жабдықталады, мұнда ауысымдағы адамдардың санынан 10 пайызға артық өздік құтқарғыштардың қоры сақталады. Жобамен негізделген кезде – қорғаныш-камералармен жабдықталады.

      Ескерту. 122-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      123. Егер шахтадағы екі шығыстан басқа тұрақты қызмет етілмейтін шығыстар болған жағдайда олар күзетіледі және жабылады, сонымен қоса бұл шығыстардың есігі ішінен еркін ашылып, сыртынан кілтпен ашылатын болуы тиіс.

      124. Деңгейдиектер арасынан қосымша шығыстар, жеке учаскелерден, шахта алаңдарынан жоғарыға шығыстар ретінде қолданылатын қазбалар жарамды күйде сақталады және осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Бекітпені және қазба жағдайын қарау журналына жазыла отырып, айына кемінде бір рет тексеріледі.

      125. Барлық қазбаларда және олардың қиылысында жоғарыға шығатын шығыстардың бағытын және оларға дейінгі ара қашықтықты көрсететін белгілер қойылады. Белгілер өзі жанатын сырмен сырланады немесе жарықтандырылады.

      126. 126. Егер жерасты қазбаларынан жер бетіне шығатын екі шығыс ретінде тік шахталық оқпандар қолданылатын болса, олар механикалық көтермеден (оның біреуі торлы) басқа сатылық бөлімшелермен жабдықталады. Екі оқпан (қосымша шығыстар) адамдардың әрбір деңгейжиектен жоғарыға тікелей шығуын қамтамасыз ететін кірістермен (шығыстармен) жабдықталады. Егер оқпанда тәуелсіз электр қуаттарымен қамтамасыз етілген екі механикалық көтермемен жабдықталса, осы оқпанда сатылық бөлімше болмауы мүмкін. Егер екі оқпан да тәуелсіз электрлік қуаттармен қамтамасыз етілген екі – екіден механикалық көтергішпен жабдықталса, тереңдігі 500 метрден асатын оқпандарда сатылық бөлімше болмауына рұқсат етіледі.

      Тереңдігі 70 метрге дейінгі тік оқпандарда екі оқпанда да сатылар болғанда, бір оқпанда механикалық көтергіш болмауына рұқсат етіледі.

      Осы тармақтың талаптары шахта құрылысы немесе реконструкциялау кезеңінде таралмайды.

      Ескерту. 126-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      127. Егер жерасты қазбаларынан шығатын екі шығыстардың қиғаш жолдарының бұрыштары 45 градустан кем болса, олардың біреуіндегі қиғаштық бөлігі 40 метрден көп болса, олар адамдарды механикалық жеткізу құралдарымен жабдықталады, егер бөліктері екі оқпан 70 метрден көп болса, олар екіден механикалық көтергішпен жабдықталады және біреуі адам тасымалдауға жабдықталады. Егер механикалық көтергіш шығыстары істен шыққан жағдайда адамдарды оқпанмен сыртқа шығару көзделеді. Бұл жағдайларда оқпандардағы қатаймаға қатайтылған қиғаштығы 7-ден 15 градусқа дейін таяныштар, қиғаштығы 15-тен 30 градусқа дейін таянышы бар баспалдақтар, 30-дан 45 градусқа дейін сатылар жасалынады.

      Егер оқпан қиғаштығы 45 градустан жоғары болғанда, сатылар тік қазбалардағыдай қылып орналастырылады, ал жоғарыға шығатын екі шығыс осы Қағидалардың 126 тармағына сәйкес жабдықталады.

      Жер асты қазбаларынан жоғарыға шығатын екі шығыс ретінде механикалық көтергіші бар оқпан және автокөліктік қиғаш жол қызмет еткенде, соңғысын осы Қағидалардың 122-тармағында бекітілген қауіпсіздік шараларын сақтаған жағдайда механикаландырылған шығыс ретінде қолдануға болады.

      128. Тік қазбалардағы сатылар орналастырылғанда бұрышы 80 градустан көп болмайды. Қазба аузының үстінен және қазбадағы сөрелерден сатылар 1 метрге шығып тұруы тиіс. Қазба қатаймаларына темір қапсырма шегелер орнатылады, қапсырма шегенің ішкі жағы қатаймадан 0,04 метр болмайды, қапсырма шегелер ара қашықтығы бір – бірінен 0,4 метрден көп болмайды, қапсырма шеге ені 0,4 метрден кем болмайды.

      Ауа тазалағыш киген құтқарушылардың еркін қозғалуына мүмкіндік беретін сатыларды орнатуы келесі талаптарға сәйкес болуы тиіс:

      1) сатымен жабдықталған, алаңы есептелмегендегі өтпелердің бос кеңістігі сатылар ұзындығы бойынша 0,7 метрден кем болмайды, ал ені 0,6 метрден кем болмайды;

      2) саты негізінен қазба қатаймасына дейінгі ара қашықтық 0,6 метрден кем болмайды;

      3) сөрелердің өзара ара қашықтығы 8 метрден артық болмайды;

      4) сатылар мықты және нығыздап қатайтылады және саты сөрелер тесігінің үстіне орналастырмауы тиіс.

      Саты ені 0,4 метрден кем, баспалдақтары арасы 0,4 метрден үлкен болмайды, кермесінің ара қашықтығы 0,28 метрден кем болмайды. Бірінші саты үстіндегі тесігі ағашпен жабылады.

      Сатылар мен сөрелер жұмыс жағдайында ұсталуы және кір мен мұздан тазалануы тиіс.

      129. Сатымен жабдықталған қалпына келтірілген қазбадан тікелей тасымалдау қазбасына шығыстар жасауға болмайды. Бұл үшін тереңдігі 1,2 метрден кем емес және биіктігі 2,0 метр болатын өтпелер жасалады.

      130. Тазалау қазбасы жүргізіліп жатқан әрбір жұмысшы блоктарының (камера, лава) бір-біріне тәуелсіз, жоғарыға немесе жұмыс істейтін деңгейжиектерге шығыстары бөгде заттармен бөгелмеген, кем дегенде екі шығысы болуы қажет.

      Осы тармақтың талаптары қысқа қазу арқылы жүргізілетін тазалау және қабаттап өндіру қазбаларына таралмайды.

4. Тау-кен қазбаларын жүргізу және бекіту
1-параграф. Жалпы ережелер

      131. Барлық тау-кен қазбаларын бекіту, олардың бекітілген бекіту және төбені басқаруына паспортына (бұдан әрі - төлқұжат) сәйкес жүргізіледі. Паспортта әрбір қазылатын қазбадағы нақты жағдайлар көрсетіледі.

      Жер асты қазбаларының бекіту және төбені басқару паспорттарын әзірлеу бойынша талаптар осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес анықталған.

      Тау – геологиялық және өндірістік жағдайлар нашарласа қазбаны жүргізу паспортты қайта қарағанша тоқтатылады.

      Паспорт әр қазба, оларға қосымшалар жәнетазалау кеңістігі үшін бекіту амалдарын, жұмыстар жүргізу реттілігін анықтайды.

      132. Паспорттар әр қазбаға екі данадан жасалады және шахтаның техникалық жетекшісімен бекітіледі. Тау – техникалық жағдайлар өзгергенде паспорттар қайта қаралады және тәулік шамасында бекітіледі.

      133. Паспорттар ұйымның техникалық бөлімінде шахтаның техникалық басшысында және учаске бастығында болады.

      134. Бекіту тұрғызу жұмыстарына жұмылдырылған қызметкерлер, бақылау тұлғалары, жұмыстарға басшылық жасаушылар паспорттармен қол қою арқылы танысады.

      135. Бекітпе артындағы бос кеңістіктер толтырылып бітеледі.

      136. Жанбайтын материалдармен бекіту қажет болған кеңістіктерді ағашпен толтыруға болмайды.

      Ескерту. 136-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      137. Мықты қатпарларда қазбаны паспортта бекіткен қима көлеміне сәйкес бекітпесіз қазуға және бекітпесіз қалдыруға болады.

      138. Еңіс және тік қазбалардың барлық түйісімдері өзара және көлденең қазбалармен қиылысқанда, көлденең қазбалардың түйісімдері, жер бетіне шығатын қазбалардың сағалары жыныстардың беріктігіне қарамастан бекітілуі тиіс.

      Ескерту. 138-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      139. Тұрғылып жатқан және қазылып жатқан қазбалардың жүру бөлімшелері, кен немесе материалдық бөлімдерден қабырғалар арқылы бөлінеді және жарамды сөрелер мен сатылардан тұрады.

      Осы талаптар, тұрғызылып жатқан қазбаларды қазуға кешенді қондырғылар, ілінген көтерме және секциялық жару амалдарын қолданған жағдайда таралмайды. Тұрғызылып жатқан қазбаларда ілінген көтермелер пайдаланғанда, көтерме ішінде орналасқан қазғыштар және шығыршық машинисті арасында сенімді екі жақты байланыс орнатылады.

      140. Қазбаларда қазу комплекстерін пайдалану технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

      141. Түзетілген қазбадан тау сілемдерін, олардың ілініп қалуын болдырмау үшін әрдайым шығарып тұрады.

      142. Шахта оқпанын қазу кезінде жыныс тиеу машиналары қолданылса, машинаның төменгі қабаттағы сөре – кареткасындағы беткейі кеңістігінен өту кезінде қауғамен және жүктермен соғысып қалуын болдырмау керек.

      143. Тік қазбаларды қазу кезінде, жыныстарды грейферлік тиегішпен жинау кезінде болмайды:

      1) жарылмаған шпурлық қуаттар қалған орындарында жыныс жинауға;

      2) қысылып қалған шпурлық қазғыштарды жұлқылау және оқпан кенжарында қауғаны қозғалту үшін грейфер қолдануға.

      144. Жыныстарды оқпан кенжарынан жинауға, сөрелерден немесе жоғарыдан басқарылатын грейферлер қолданғанда, осы кенжарда адамдар болмауы тиіс.

      145. Бункердің дозаторлық камерасынан оқпан маңылық аулалармен қатынас, шахта оқпанының сатылық бөлімі арқылы немесе сатымен жабдықталған жолмен жүзеге асырылады.

      146. Оқпан қазу кезінде жыныстарды алдыңғы қазбаға лақтыру арқылы жүргізілсе, соңғысы адамдар құлап кетпеуін қамтамасыз ететін мықты қоршаумен қоршаланады. Егер қоршалану жарылыстан кейін қойылатын болса, жұмысшылар бекітілген сақтандырғыш белдіктер пайдаланады.

2-параграф. Көлденең және қиғаш қазбаларды жүргізу және бекіту

      147. Жасанды тіреуді талап ететін жыныстарда көлденең және қиғаш қазбалар жүргізгенде, тұрақты бекітпе орнатқанға дейін уақытша бекітпелер қойылады.

      Уақытша бекітпені пайдалану бекіту төлқұжатымен анықталады.

      148. Тұрақты және уақытша бекітпенің кенжардан қалып қою шамасы бекіту төлқұжатымен белгіленеді. Әлсіз және тұрақсыз жыныстарда уақытша бекітпенің қалып қоюына жол берілмейді.

      149. Өте әлсіз және тұрақсыз (төгілмелі, жұмсақ және көшпелі) жыныстарда қазбалар алдын ала бекітпелерді, қалқандарды қолдары арқылы немесе арнайы тәсілдермен жүргізіледі.

      150. Егер де бекітілуі тиіс қазбаларды жүргізу ұзақ уақытқа тоқтатылса, қазылған учаскедегі тұрақты бекітпе кенжарға тақалып жүргізіледі.

      151. Көлбеу қазбаларды жүргізу, тереңдету немесе жөндеу кезінде кенжарда жұмыс жасаушылар жоғарыдан вагоншалардың, заттардың құлауынан кем дегенде екі бекітілген жабындымен қорғалады, олардың құрылымы шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі. Қоршаулардың біреуі 18 градустан көп емес көлбеу бұрышымен қазба сағасында, ал басқасы - жұмыс орнынан 20 метрден жоғар емес етіп орнатылады.

      Көлбеу қазбаларда бір мезгілде әр түрлі биіктіктерде жұмыс жүргізуге жол берілмейді.

      152. Төбені, қазба бүйірін және кенжарды қолмен тазалау бойынша жұмыстар бақылаушы тұлғаның немесе осы ауысымға аға тұлға болып тағайындалған жұмыскердің қатысуымен жүргізіледі.

      Ескерту. 152-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      153. Биіктігі 4 метрден жоғары қазбаларда жынысты жабдықтау және кенжарды қарау үшін жылжымалы көпірлер немесе жабдықтау бойынша қауіпсіз жұмыс жүргізуді қамтамасыз ететін өзі жүретін агрегаттар қолданылады.

      154. Төбені бүрмелеуші жұмысшылар құлауы мүмкін аймақтан тыс қазбаның бекітілген немесе тазаланған учаскелерінің астында орналасады. Төбені "бесіктен" немесе алаңнан бүрмелеу кезінде оларды "бүрмелеу орнынан" 2 метрге жақын ара-қашықтыққа ысыруға болмайды. Бүрмелеумен тікелей айналыспайтын тұлғаларға, қауіпті аймаққа 10 метрден жақын жерге келуге жол берілмейді.

      155. Төбені қарауға және тазалауға қолданылатын, өздігінен жүретін агрегаттардың "бесіктерін" және алаңдарын артық заттармен жүктеуге жол берілмейді.

      156. Анкерлік бекітпені орнату кезінде:

      1) жыныстанып бөлінуге және құлауға бейім жыныстар бойынша өтетін қазбаларда төбе жағынан немесе анкерлер (анкерлерге ілінетін сақтандырғыш тор сым, жоғарыны шашырамайтын бетонмен жапқанда) арасынан қазба бүйірінен жыныс бөліктерінің құлауының алдын алу бойынша шаралар қабылданады. Анкерлерге ілінген торсымдар оларда жиналған жыныстардан жүйелі түрде тазаланады. Торсымның салбырауы 5 см көп емес болуы тиіс;

      2) биіктігі 4 метрден жоғары қазбаларда жұмыстар алаңдардан жүргізіледі, оларда жәшіктерде анкерлі бекітпенің жинағы бар. Анкерлі бекітпені орнату бойынша жұмыстар төлқұжатқа сәйкес жүргізіледі.

      Тексерместен және жыныстың бөлініп түскен кесектерін алмастан шпурларды бұрғылау бойынша жұмысты бастауға жол берілмейді. Бұрғылау кезінде шаңды басатын құралдар қолдану немесе шаңға қарсы респираторлармен жұмыс істеу керек.

      157. Орнына орнатылған қатайма (арықтық, полигондық, рамалық) алынады. Бекітпенің түрлерін сынау технологиялық регламентке сай жүргізіледі.

      158. Үлкен көлемді камера қимасы және тоннельдер шегінде жүргізілетін көлік тасымалдауы жобаға сай қатайтылады.

3-параграф. Тік қазбаларды ұңғылау, бекіту және әрлеу

      159. Шахта оқпаның ұңғылауға, тереңдетуге, әрлеуге және бекітуге ЖҰЖ жасалынады.

      160. Жоғарыдан жүргізілетін барлық қазбалардың сағасын бекіту міндетті. Бекітпе учаскесінің ұзындығы жобамен көзделеді. Қазбалардың барлық жанамалары, жыныстардың мықтылығына қарамастан бекітіледі.

      161. Уақытша бекітпелердің барлық түрлерін орнату бақылау тұлғасының қадағалауымен жүргізіледі.

      162. Оқпан сағасын ұңғылау кезінде оның айналасына ені 0,5 метрден кем емес жең қалдырылады.

      163. Шахта оқпанының бекітпесі тегістелген жер беті деңгейінен 0,5 метрден кем емес биіктікке шығып тұрады.

      164. Ұңғылау копрасын орнатуға дейін оқпан сағасы жабылады және биіктігі 2,5 метр тормен қоршалынады, онда адамдардың өтуі үшін тор есікпен жабдықталады.

      165. Уақытша немесе тұрақты бекітпенің немесе қорғаныш қалқаны - қабықшаның төменгі шетінің кенжардан түсуі жобамен көзделеді. Әлсіз және тұрақсыз жыныстарда бекітпенің түсуіне жол берілмейді.

      166. Тұрақты жабдық тұрғызылғанда барлық бос жерлер және жыныс пен бекітпе арасындағы саңылаулар мұқият тығындалады. Тығындалмаған кеңістік көлемі тюнингті бекітпе кезінде жобамен анықталады.

      Тұрақты бекітпені тұрғызу кезінде уақытша бекітпені жобада қаралған көлемнен артық мөлшерге шешуге жол берілмейді.

      167. Оқпанды ұңғылау кезінде апат бола қалған жағдайда ұзындығы саны бойынша неғұрлым көп ауысымның барлық жұмысшыларының бір мезетте орналасуын қамтамасыз ететін, ілінбелі апаттық-құтқару сатысы қарастырылады.

      168. Көтерілуші қазбаларды ұңғылау үшін ЖҰЖ жасалынады.

      ЖҰЖ-на бекіту төлқұжаттары, жарылыс жұмыстарының төлқұжаты, жергілікті желдететін желдеткіштерді орналастыру сызбас және есебі кіреді.

      169. Жыныс түсіру орындары оларға адамдардың құлауының алдын алу мақсатында қоршаланады немесе жабылады.

      Жыныс түсіруді толтырып жатқан жыныста жұмысшылардың болуына жол берілмейді. Ашық немесе жыныспен толтырылған жыныс түсіру сағасының жанында қорғаныс белдіктерін қолдана отырып жұмыс жасауға жол беріледі.

      170. "Тіреліп қалуды" (жыныстың ілінуі) жою бойынша жұмыстар бақылау тұлғасының басшылығымен жүргізіледі.

      171. Шахтаның тік оқпанының тереңдетілетін бөлігі жобаға сәйкес сөрелермен немесе оқпан зумпфының астында қалған кеңтірекпен жұмыс деңгейжиегінен оқшауланады.

      Кеңтірек түбінен тұтас кермелі бекітпемен бекітіледі.

      172. Оқпанды (шурфты) ұңғылау кезінде кенжарда орналасқан жұмысшылар, жоғарыдан құлауы мүмкін заттардан кенжарға жақын орналасқан қорғаныс сөрелері арқылы қорғалады.

      173. Ағаштан жасалған тұрақты бекітпе пайдалану арқылы тұрақты емес жыныстардан тұратын тік оқпандарды қазу кезінде тік белағаштарды (вандруттарды) және тұрақты тірегіш орнату, ұзындығы тік белағаш ұзындығына тең жаңа бекітпе тұрғызған бойда жүргізіледі. Тік белағаштармен байланбаған төменгі бөренелер уақытша тіреуіштермен бекітіледі.

      174. Бекітпе артында су болған жағдайда, оқпанның сужинаушы құрылғыларына судың еркін ағып келуін қамтамасыз ету дренаждары жасалынады.

      175. Жарылыстан және кенжарды желдетіп болғаннан соң, оқпан жыныстарын тазалау алдында, осында орналасқан қондырғыларды, бақылау тұлғасы, бригадир және жарғыш бірігіп мұқият тексереді. Кенжарды қауіпсіз қалыпқа келтіретін шаралар қолданылады, осыдан соң ғана жұмысшыларды кенжарға түсіру бақылау тұлғасы арқылы жүргізіледі.

      176. Бір мезгілде шахтаның оқпанын әрлеу және копер орнату немесе оған қондырғыларды орнату, оқпан аузын бекітуді қарастыратын ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      177. Шахта оқпанын әрлеу және жылжымалы ілінбелі сөрелерді жылжыту жұмыстарын сақтандырғыш белдіксіз жүргізуге, көтерілгіш ыдыстар орнына ілінбелі "бесік" пайдалануға жол берілмейді.

      178. Сақтандырғыш қабырғаны қазуға немесе тереңдетілген оқпандағы сақтандырғыш сөрелерді бөлшектеу, тереңдету жұмыстары толық аяқталған соң және оқпан маңындағы ауланы тазалаған соң жүргізіледі.

      Сақтандырғыш сөрелерді немесе сақтандырғыш қабырғаны бөлшектеу, ұйымның ЖҰЖ-на сәйкес, уақытша бекітпені пайдалану арқылы жүргізіледі. Қазғыштар мықты негіздерге бекітілген сақтандырғыш белдіктермен жұмыс жасайды.

      179. Бұрғылық, қатырғыш және тампонаждық ертінділерді айдау үшін, қысыммен жұмыс жасайтын ыдыстардың, және аммиакты мұздатқыш қондырғыларын қауіпсіз пайдалану қағидаларының талаптарына сай келетін қондырғылар пайдаланылады.

      180. Адамдарды және жүктерді көтеріп – түсіруге арналған, шахталардағы тік оқпандардың бекітпелері және арматуралауды тәулік сайын, тағайындалған жұмыскерлермен тексеріледі.

      Оқпан бекітпелерін және әрлеуіштерді шахтаның техникалық жетекшісі немесе орынбасары жүйелі түрде тексереді, бірақ тексеру айына бір реттен сирек болмауы тиіс.

      181. Көтеру қондырғылармен жабдықталған, қазылып жатқан тік оқпандар аузы, жұмыс жүргізілмейтін бетінен қабырғалармен немесе биіктігі 2,5 метрден кем болмайтын тор сымдармен қоршаланады. Артпалы бекеттері және өтпелі горизонттары бар оқпандарды ашық торларда немесе есіктерде көтеріліп – түсуін болдырмайтын блокадалық есіктермен жабдықталады.

4-параграф. Шахта оқпандарын тюбингілеп бекіту

      182. Шахта оқпанын тюбингтік шеңберлермен бекіткенде:

      1) тюбингтерді орнату жұмыстық ілінбелі сөрелерден немесе тікелей кенжардан жүргізіледі;

      2) негізгі бөренелерді орнатқанда тексеру және пикотаж мықтылығы актілері толтырылады;

      3) тюбингтер сегменттері түсірілуі сағатына 1 метр жылдамдықтан артық болмауы тиіс;

      4) шахтаға сегменттер түсіретін жалғамалы құрылғылар төрт шынжырмен тұрады, олардың екеуі бұрандалармен бекітіледі және екеуі сегментті іліп алуға арналған ілгешектерден тұрады. Қолданылатын шынжыр, болат арқандарда сынама куәліктері болады, болат арқандардың мықтылығы көтеру арқандары мықтылығынан кем болмайды;

      5) тюбингтті қысқыштан босату, оны орнатып болған соң және жобада көрсетілген жеріне тігінен екіден кем емес бұрандалармен және көлденеңінен де екіден аз емес бұрандалармен бекіткен соң жүргізіледі;

      6) тампонаждық ертіндіні тюбинг артындағы кеңістікке қысыммен берілген уақытта, осы жұмыстарға жұмылдырылған жұмысшылар қорғау көзілдірігін және резиналық қолғаптарын қолданып жұмыс жасайды;

      7) сегментті орнату бір рет көтеру арқылы жүргізілсе, жоғарыға орнатылған немесе оқпан бөлігіне орнатылған мықты сөреге, болмасы шахта оқпанына қатайтылған блоктарға бекітілген қосымша шығыршық пайдаланылады;

      8) бақылау тұлғасының рұқсатынсыз тюбингтін бекітпедегі цементтеу қақпағын ашуға болмайды;

      9) бекітілмеген қатайту кеңістігінің үлкендігі тюбингтік бекіту кезінде бір кірмеден артық болмайды.

      183. Тюбинг сыртындағы кеңістікті, тампонажды материалдарды қысыммен толтыру кезіндегі рұқсат етілген жоғарғы қысым жобамен орнатылады.

5. Диаметрі 500 м асатын шахта оқпандарын және ұңғыманы
бұрғылау тәсілімен қазу
1-параграф. Ұңғыманы жер бетінен бұрғылау

      184. Оқпандар мен ұңғыманы салу орындары, жергілікті жерде жабдықтың және коммуникациялардың орналасуы жобамен анықталады. Бұл ретте бұрғылау қондырғыларынан тұрғылықты және өндірістік ғимараттарға, электрлік жүйелерді қорғау аймағына, мұнай, газ өнімдері өткізгіштеріне, темір және автокөлік жолдарына дейінгі жазықтық бойынша ара қашықтығы мұнара биіктігіне 10 метр қосқан ара қашықтықтан кем болмауы тиіс.

      ЖҰЖ-да ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіз жұмысы мен сақталуын қамтамасыз ететін іс-шаралар әзірленген жағдайда, стационарлы бұрғылау қондырғыларын тұрғылықты мекендерде жақынырақ, ал жылжымалы бұрғылау қондырғыларын құрылыстар және ғимараттарға жақын жерге орналастыруға жол беріледі.

      185. Бұрғылау қондырғысын тік беткейлерге (ойықтарға) жақын орналастырғанда, оның негізгі беткейінен жиегіне дейінгі қашықтық 3 метрден кем емес жерге орналастырылады. Барлық жағдайларда бұрғылау қондырғыларын опырылуы мүмкін жерлердің аумағынан тыс жерлерге орналастырады.

      186. Мұнараның (копра) аяқтарына орнатылған іргетас топырақтың қату тереңдігінен төмен орнатылады және оқпан аузының бекітпесіне байланысты емес.

      187. Әрбір стационарлы мұнара дыбыстық дабылдармен және бұрғылау құбырларын көтеру биіктігін немесе жүк көтеру құрылғыларының шектегіштерімен жабдықталады.

      188. Мұнараларды жерде жинауды көтерме немесе тіремелер арқылы жүргізеді, арнайы көтеру механизмдері болмаса, қондырғылардағы мұнараны және діңгекті көтеру және түсіруді шығыршық, крандар, тракторлар арқылы жүргізеді.

      Діңгекті және жерде жиналған мұнараны көтеруге қолданылатын шығыршықтардың шекті мүмкін болатын статтық жүктемеге қарағанда арқанның үш еселік беріктігі және жұмыс істеп тұрған тежегіш құрылғысы болады.

      Бұрғылау мұнараларын (діңгектерін) орнатуға қолданылатын көтеру механизмдері, ұңғы осінен қашықтықта, мұнара биіктігінен кем емес ара қашықтыққа орналастырылады.

      189. Стационарлы қондырғылар үшін мұнараларды көтеріп-түсіру, бұрғылау қондырғыларын монтаждау және жинау ЖҰЖ сәйкес бақылау тұлғасының басшылығымен жүргізіледі.

      190. Желдің жылдамдығы сакундына 15 метр, жауын-шашын, мұздақ, найзағай кезінде және түнгі мезгілдерде стационарлы бұрғылау мұнараларын құрауға, шашып-жинауға және орнын ауыстыруға болмайды.

      191. Стационарлы бұрғылау қондырғыларын орнынан қозғауды, оларды тұрғызу және жинауды бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүргізеді. Қондырғылардың қозғалу жолы (жоларна) ұйымның техникалық жетекшісімен бекітіледі. Жол жобасында қауіптілігі жоғары учаскелер және қауіпсіздік шаралары көрсетіледі.

      192. Бұрғылау қондырғыларының, мұнаралардың (діңгектердің), агрегаттарының және қондырғыларының техникалық жағдайы:

      1) бригадирмен аптасына екі реттен кем емес;

      2) ұйымның бақылау тұлғасымен - айына бір реттен кем емес;

      3) бұрғылаушымен – ауысымды қабылдау кезінде немесе жұмыс аяқталғаннан кейін тексеріледі.

      193. Мұнараның (діңгектің) техникалық жағдайы:

      1) қозғалғанға дейін және кейін;

      2) бекіту құбырларының тізбектерін отырғызу алдында;

      3) жылдамдығы секундына 9 метрден артық желден соң;

      4) жөндеу жұмыстарынан кейін тексеріледі.

      Тексеру нәтижелері осы Қағидалардың 5-қосымшасына сәйкес нысан бойынша "Бұрғылау журналына" енгізіледі. Анықталған кемшіліктер жұмыс басталар алдында жойылады.

      194. Ұңғымаларды ұңғылау бойынша жұмыстары техникалық құжаттар болған жағдайда басталады:

      1) ЖҰЖ;

      2) бұрғылау қондырғысын пайдалануға қабылдау актісі;

      3) жермен жанасулардың кедергісін және электрлік қондырғыларды және электірлік жүйелерді оқшаулау өлшемдерінің хаттамалары;

      5) сорғыларды тығыздау актілері.

      195. Бұрғылау сораптары, өткізгіш құбырлары, жеңдер және тығындар, бұрғылау қондырғыларын пайдалану алдында сумен қысым беру арқылы жарым есе жоғары қысымға сыналады және сақтандырғыш клапанның әсер етуі тексеріледі.

      Нәтижелері бұрғылау қондырғысының бұрғылау сорғыларын, құбырларын, құбыршектерін және тығыздамаларын нығыздау актісімен рәсімделеді.

      196. Көтеріп – түсіру операциялары кезінде шығыршық барабанында болат арқанның үштен кем емес оралымы қалуы керек; қозғалмайтын шеті, үш бұрандалы қысқаштар арқылы іргетасқа немесе бұрғылау мұнарасы (бағанасы) негізінің рамасына орнатылған бөлек құрылғыға бекітіледі; болат арқан иілу радиусы арқанның 9 диаметірінен кем болмауы тиіс.

      197. Бұрғылау жұмыстарын қорғау аймағы объектілерінде (электрлік әуе және кабельдік жүйелер, газқұбырлары және тағы басқалары.) жұмыс жасаушыларға, қауіпсіз жұмыс жүргізу жағдайларын анықтаушы наряд – рұқсат беріледі.

      198. Бұрғылау жұмыстарын жүргізуші мекемелер бұрғыланғын ұңғыманы жою кезінде, топографикалық жоспарлпрда ұңғылар орналасуы және олардың тереңдігін белгілейді.

      Бұрғыланған ұңғыларды, олар арқылы жерасты суларының қазбаларға ағуын және сулы горизонттардың бір біріне араласып кетуін болдырмау үшін тампонаждық цементтермен толтырады.

      199. Бұрғылау қондырғысына бақылау - өлшеу қондырғылары комплексті болады; салмақ индикаторы, салмақ шектегіші, монометрлер, сақтандырғыш клапандары және зауыттық мембраналар. Монометрлер, әрбір сығуымдау сатысынан кейін және компрессордан кейінгі қысымдық жүйеге, ауа жинағыштарға қойылады.

      200. Бұрғылау қондырғылары, тальдік блок рұқсат етілген биіктіктен асып кеткенде шығыршықтың жұмысын автоматты тоқтау құрылғыларымен жабдықталады.

      201. Мұнараны, шкифтерді және бұрғылау қондырғылардың болат арқандарын апаттық – жөндеу және апаттық – құтқару кезінде көтеруге жабдықтауға болады, егер шкив диаметрі болат арқан диаметірінің қатынасына 40 еседен кем болмағанда және көтеру жылдамдығы секундына 0,35 метрден артық болмағанда.

      202. Бұрғылау қондырғысының мұнарасының жүк көтергіштігі, есептелген жоғары салмақтан 1,5 есеге артық болуы тиіс.

      203. Қысымдық жүйедегі сұйықтық айналым ыстырмаларында ашып жабу белгілері көрсетіледі. Ашуға "А", жабуға "Ж" белгілері қойылады.

      204. Бұрғылау сорабы орнатылған жердегі еденге сұйықтық ағып кету жыралары жасалады. Олар аққан бұрғылау ерітінділерін ыдыстарға ағуын, тамған майлардың іргетасқа тимеуіне қызмет етеді.

      205. Сұйықтықтарды қысыммен айдау жеңдері арматуралануы керек – немесе зауыттық орамалы болуы тиіс.

      206. Компрессорлық қондырғыны машинист жұмысшы орны бұрғылау қондырғысымен екі жақты байланыс құралдары арқылы байланысады. Компрессорлық қондырғыны автоматтандырылған болса керекті приборлары, бұрғылау қондырғысындағы бұрғышының басқару пультіне шығарылады.

      207. Бұрғылау процессі кезінде оқпан аузы жылжымалы платформалармен немесе екі жақты есіктермен толықтай жабылады.

      208. Жердегі сазды ерітінділер сақтау орындары және сулар барлық периметрлері бойынша 1,2 метр қоршаумен қоршаланады немесе жабылады.

      209. Саз араластырғыш люгі темір торымен жабылады және қозғалтқыштың темір тор болмағанда қосылуын болдырмайтын блоктық құрылысы болады. Темір тордың торлары 0,15 Ч 0,15 метрден артық болмайды.

      210. Саз араластырғыштарға келетін траптар ені 1,5 метрден кем болмайды.

      211. Батырылған бекітпе және оқпан аузындағы форшахта қабырғалары арасындағы саңылау тұтас жабқыштармен жабылады.

      212. Қатайтылатын кеңістіктерді тампондау қондырғысы сақтандырғыш клапандарымен және екі монометрлермен жабдықталады, олардың бірі агрегатқа, екіншісі тампонаждық ерітінді берілетін цементтеу құрылғысына орнатылады.

2-параграф. Бұрғылау мұнарасын және бұрғылық қондырғыларды
монтаждау-бөлшектеу

      213. Мұнараны тұрғызу операциялары тәуліктің жарық мезгілдерінде, жұмыс жетекшілері қатысуымен жүргізіледі.

      214. Мұнараны жинау арнайы стеллаждарда жүргізіледі. Сатыларды, балконды, сақтандырғыш роликтер, тальдік блок биіктігін тежегіш роликтер мұнараны көтерер алдында орнатылады.

      Мұнараның тіреуші негізі ретінде бір бірімен байланыспаған, бөлек негіздері пайдалануға болмайды.

      215. Жерде жиналған мұнараны көтеруге пайдаланылатын механизмдер мен құрылғылардың жүк көтеру запасы (шығыршықтар, стеллаждар, болат арқандар, роликтер және тағы басқалар.) күтілетін салмақ қатынасына үш еседен кем болмауы тиіс. Мұнараны көтерер алдында көтеру механизмдері, қосымша құрылғылар, болат арқандар, шынжырлар жұмыс жетекшісімен жарамдылығына тексеріледі.

      216. Мұнараны көтеру, іргетасқа түсіру төменгі жылдамдықта, сілкілеусіз жүргізіледі. Сонымен қоса болат арқанның, көтеру шығыршығы барабанына оралу дұрыстығы бақыланады.

      217. Көтерілетін мұнараны, құлап қалудан немесе түсіру кезінде іргетасқа соққы болмауы үшін ұстап тұратын сақтандырғыш кергішпен жабдықталады.

      218. Жиналған мұнараны немесе оның бөліктерін көтеру (түсіру) көтергіш шығыршықтар, кран немесе тракторлармен жүргізіледі. Осы уақытта осы көтеру механизмдері және жұмысшылар мұнара биіктігіне 10 метр қосқандағыдай ара қашықтықта орналасады. Мұнара тіреуіштері негіздері нығыздап қатайтылады.

      219. Мұнараларды бөлшектеу ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      220. Жыныс бұзушы органның негізгі құрастырмалы бөліктерін монтаждау және бөлшектеу операцияларын жүргізу мекеменің жыныс бұзушы органның жасаушының пайдалану құжаттары талаптарына сай жүргізіледі.

      221. Стационарлық және оқпан қазуға қолданылатын жылжымалы көтеру машиналары қондырғылары, крандық жұмыстары өндірісі кезіндегі қауіпсіздік талаптарына сәйкес жасалынады.

      222. Қазғыш айналмаларын орнату, шешу және тексеру, оларды жалғанған жерлерінен ажыратқан соң, мұнара астынан алып кетіліп және жұмысшы бөлігі (ұршығы) жоғары қаратылған кезінде жүргізіледі.

      223. Жыныс қазушы органның монтаждау-бөлшектеу жұмыстарын оқпан үстінде және ілініп тұрған жүк астында жүргізуге болмайды.

3-параграф. Бұрғылау қондырғыларын және құрал – саймандарын
пайдалану

      224. Улы, жанғыш газдың сыртқа шығу қаупі бар шахта оқпандарын үңгілеу және бұрғылау кезінде жуу сұйықтықтарын тазалау ғимаратында (ғимарат болған жағдайда), бұрғылау сорғылары ғимаратында және ұңғыма кенжарларының әрбір қиылысатын қатпарға дейін 10 метр сайын, қатпарларды қайта бұрғылап өткен соң қатпардан 5 метрден төмен қашықтықтарда улы, жанғыш газдар концентрациясын бақылау жүзеге асырылады.

      Өлшеу портативтік газ анықтағыштар арқылы ауысымда кемінде үш рет жүргізіледі, ауа температурасы 10 градус Цельсийден төмен болғанда резеңке ыдыстар қолдана отырып, қыздырудан кейін сынамадағы газдың құрамын анықтау қажет. Өлшеу нәтижелері осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Бұрғылау журналына жазылып, өлшеу жүргізген адамның қолы қойылады.

      Жанғыш газ құрамы 1 пайыздан асқанда бұрғылау қондырғысының жұмысы тоқтатылады, бұрғылау ерітіндісін тазалау ғимаратының ішіндегі электрлік қондырғылар ажыратылады. Әрі қарай жұмысты газдалған орындардағы газ концентрациясын 1 пайыздан төмендетуді қамтамасыз ететін мәжбүрлеп тиімді желдету шартымен жүзеге асыру керек.

      Ескерту. 224-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      225. Оқпанды (ұңғыны) қазу кезінде жуу сұйықтығымен тұрақты түрде толтырып тұрады. Жуу сұйықтығымен ұңғыны толтыру деңгейі ұңғы қазуға арналған жобада көрсетіледі.

      226. Бұрғылау шығыршығындағы салмақ көрсеткіштеріндегі салмақ, мұнара шыдамдылығынан асып кеткен жағдайда бұрғылау шығыршығы жұмыстары тоқтатылады.

      227. Ұңғы аузындағы платформаларды, жыныс бұзғыш органды түсіру және бекіту тізбегін түсіру кезіндегі уақыттардан басқа уақытта ашық қалдыруға болмайды.

      228. Машиналық кілттері ауа қысымы арқылы ашқышының білегіне баратын болат арқаннан басқа мұнараға бекітілген құрылғыларға екіден кем емес бұрандалы қысқышпен қатайтылған сақтандырғыш болат арқандармен жабдықталады.

      229. Қызмет етуші тұлғалар, машиналық кілттің қозғалысы радиусында және кілттің кергіш болат арқанына жақын жерде, бұрғылау құбырларын шешіп – қатайту кезінде орналасуына болмайды.

      230. Бұрғылау құбырларын қатайту және босату, бұрғылау құрал – жабдықтарын қозғалту операциялары автоматтық катушка, машиналық кілттер, құрылғылар көмегімен жүргізіледі.

      231. Машиналық кілттердің размерлеріне сәйкес келмесе, кілттердің ұстайтын жерлері сынса, тістері желінсе және ұстайтын жерлеріндебекітрілетін айналма бұрандалар болмаған жағдайда машиналық кілттерден жұмыс жасауға болмайды.

      232. Сазараластырғыш жұмыс істеп тұрғанда оған сазды заттармен тығындауға, люктен торды алып тастауға және люк арқылы ерітінді үлгісін алуға болмайды.

      233. Сазараластырғышты жөндеуге тоқтатқан кезде саз араластырғыштың тегершігінен қозғалтқыш белдіктері шешіледі, ал қозғалтқыштық қосқыш құрылғыларына "Қосуға болмайды – адамдар жұмыс жүргізуде!" деген плакаттар ілінеді.

      234. Ашық оқпанмен (ұңғымен) жұмыс істеу кезінде, оқпандағы тюбингтік тығындаманы шешу жұмыстарына жұмылдырылған жұмысшылар сенімді негіздерге бекітілген сақтандырғыш белдіктер пайдаланады.

      235. Оқпандағы жарықтарды жамайтын барлық жұмыстар, элементтер араластыру және бекітпені суастындағы амалдар арқылы көтерудегі жұмыстар бекітпеге бекітілмеген ілінбелі сөре арқылы жүргізіледі.

      236. Мұнараның тальдік жүйенің ілгешегімен бекітпе бөлігін, егер бекітпе бөлігінің, жалғамалық құрылғымен қосқандағы салмағы мұнара және тальдік жүйенің жүккөтергішінің 3/4 бөлігінен асып кетсе көтеруге болмайды.

      237. Шегендеу құрылғылары сақтандырғыш клапанмен және екі монометрлермен жабдықталады, монометрдің біреуі агрегатта, екіншісі тампонаждық құбыр басында болады.

      238. Бұрғылау қондырғысының машинисті қазу кезіндегі барлық жарамсыздықтардарды осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Бұрғылау журналына жазады және қабылдаушы ауысымға осы туралы хабарлайды.

4-параграф. Оқпанды (ұңғыманы) бекіту

      239. Қазылған ұңғымалар жабылады немесе қоршаланады.

      240. Бекітпені түсірер алдында, шахта оқпанын бекіту жұмыстарының жетекшісі, мұнараның, қондырғылардың, тальдік жүйенің, бақылау - өлшеу приборларының жарамдылығын және іргетас жағдайын өзі тексереді. Анықталған кемшіліктер бекітпені түсірер алдында жойылады. Бекітпе тізбегін түсіру ЖҰЖ сәйкес бақылау тұлғасы басшылығымен жүргізіледі.

      241. Бекітпенің бөліктерін орнату кезіндегі дәнекерлеу жұмыстарын оқпан аузында жүргізілгенде, ұңғымада жуу сұйықтықтары толтырылуы қажет.

      242. Бұрғылау жұмыстарын жүргізу кезіндегі оқпандағы барлық өлшемелер, ұңғыма қазуға арналған маркшейдерлік құжаттамаларда көрсетіледі.

      243. Бұрғылау жұмыстары және оқпанды (ұңғыманы) бекіту жұмыстары аяқталған соң оның айналасы биіктігі 2,5 метр қоршаумен қоршаланады.

      244. Қазылған оқпанның көлденең (қиғаш) тау қазбаларымен, оқпан толық кепкенше және бекітпені жобалық шамаларға жеткенше қосуға болмайды.

6. Жыныстарды алдын ала қатыру арқылы шахта оқпандарын қазу
1-параграф. Қатыру жүйелерін жобалау, монтаждау және пайдалану

      245. Шахта оқпандарын жынысты алдын ала қатыру арқылы қазу кезіндегі қатыру амалдары және қатыру бекеттері түрлері, оқпан қазу жобаларында анықталады.

      246. Оқпан қазу жобаларында қатыру тереңдіктері, ұңғы орналасуының аумағы диаметрі, тау қазбаларының типтік остеріне ұңғыны жалғау, қатырылатын және бақылау ұңғылар саны, қатырылатын тізбектік құбырлар диаметрлері, ұңғы құрылымы, геологтық – техникалық наряд көрсетіледі.

      247. Аммиактік қатыру бекетін жобалауға, орнатуға және пайдалануға, аммиакты салқындату құрылғылары құрылымы және талаптары басшылыққа алынады.

      248. Машиналық бөлімшелері немесе бір қабаттық компрессорлық бөлмелері, төбелері қиын жанатын материалдардан салынады.

      249. Қатыру бекіттері ғимараттары өндірістік ғимараттардан 10 метрге жақын емес және тұрмыстық ғимараттардан 40 метрге жақын емес қашықтықтарға әкетылуі тиіс.

      Қатыру бекеттерін орнату және пайдалану кезінде, қолданыстағы аммиакты мұздатқыштық қондырғыларды қауіпсіз пайдалану кезінде, қолданыстағы аммиакты мұздатқаштық қондырғыларды қауіпсіз пайдалану нормалары басшылыққа алынуы керек.

2-параграф. Мұздатқыштық қондырғылар

      250. Мұздату қондырғыларына техникалық қызмет көрсетуге жіберілген қызметкерлер төмендегілерді білуі керек:

      1) мұздату қондырғыларын қауіпсіз пайдалану қағидаларын және құрылымы, жұмыс істеу принципін;

      2) мұздату процестеріне байланысты қарапайым физикалық ақпараттарды;

      3) мұздатқыш агенттер қасиеттерін;

      4) мұздатқыш құрылғылардың жұмыс режимдерін;

      5) құрылғыларға қуат беру және жөндеу қағидаларын;

      6) мұздатқыш құрылғылардың жұмысын есептеу құжаттарын жүргізу тәртібін.

      251. Қатыру бекеттерін қауіпсіз пайдалануын бақылау тұлғасы қамтамасыз етеді.

      252. Қатыру бекеттері ғимараттарында ашық алау пайдаланылмайды.

      253. Қатыру бекеттері ғимараттарында жанар – жағармай материалдарын және материалдарды сақтауға болмайды.

      254. Әрбір мұздатқыш қондырғыларда от сөндіргіштер болуы тиіс.

      255. Барлық өрт сөндіру құралдары, өртке қарсы қондырғылар және жабдықтар, еркін баруға мүмкіндік беретін көрінетін жерлерге орналастырылады.

      256. Сақтандырғыш клапандар оларға арналған қысымға сыналады және пломбаланады. Сақтандырғыш клапандардың жарамдылығы жылына кем дегенде бір рет, олардың дұрыстығы туралы акт толтыра отырып тексеріледі.

      257. Жарамсыз сақтандырғыш клапандары жұмыс істейтінмен ауыстырылады. Сақтандырғыш клапандарының орнына бұқтырмаларды орнатуға жол берілмейді.

      258. Компрессорлар мен аппараттарда орналастырылған монометрлер және мановакуумметрлер 2,5 метрден жоғары класты болады.

      259. Салыстырып тексеру таңбалары қойылмаған, тексеру уақыты өтіп кеткен, көрсеткіштердің дұрыстығына әсер ететін, жарылған немесе бүлінген шынысымен монометрлерді қолдануға болмайды.

      Ескерту. 259-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      260. Машиналарды, аппараттарды және өткізгіш құбырларды орнату кезінде ашып-жабу арматуралары салқындату агенті қозғалысы бағытына орнатылады және оны клапанға бұрады. Ашып-жабу құрылғылардың бұрамасын төмен қаратып орнатуға болмайды.

      261. Өткізгіш құбырлар жүйесі және мұздату агенті толтырылуы керек аппараттар, орнатқаннан (бояу және оқшаулау) соң, зауыт-жасаушының аталған қондырғыларға орнатқан қысымына сәйкес акт толтыру арқылы қысыммен сыналады.

      262. Мұздатқыш агенттігін толтырар алдында барлық компрессорлар, өткізгіш құбырлар және аппараттар қоқымдардан мұқият тазаланады, кептіріледі және 40 миллиметр сынап бағанасынан жоғары емес қалдық қысымына дейін вакуумдалады.

      263. Салқындату жүйесін салқындату агентімен толтырар алдында, баллондарда керекті салқындату агенті бар екеніне көз жеткізіледі. Тексеру, баллон температурасы, қоршаған орта температурасына тең болған кездегі қысымда жүргізіледі. Тексеру алдында баллон осы ғимаратта 6 сағаттан кем емес уақыт тұруы қажет. Салқындату агенті қысымының температураға байланысы бу толтырылу кестесіне сай тексеріледі.

      264. Баллон бұрамасы ниппеліндегі қалпақтық бұранданы ашу қорғаныш көзілдірігі арқылы жүргізіледі. Сонымен қоса, баллон бұрамасы шығыс тесігі жұмысшыдан қарсы бағытқа бағытталады.

      265. Жүйені толтыру (толықтыру) кезінде мұздату агенті төменгі қысым бағытына беріледі. Баллондарды жүйеге жалғау үшін күйдірілген мыс құбырлар немесе мықтылығы және қаттылығына сыналған май бензинге шыдамды шлангалар қолданылады.

      266. Салқындату жүйесін толтыру немесе одан салқындату агенті алу жұмыстарынан басқа кезде, салқындату агенті бар баллондарды салқындату қондырғысына жалған, тастап кетуге болмайды.

      267. Жүйені салқындату агентімен толтыру кезінде баллонды қыздыруға болмайды.

      268. Салқындату агенттерімен баллондарды күн көзінен қорғайтын арнайы қорғанышсыз сақтауға немесе тасымалдауға болмайды. Машиналық бөлмеде, қоймадан бөлек ғимараттарда салқындату агентінің екіден көп емес баллонды сақтауға жол беріледі.

      269. Салқындату қондырғыларын жоспарлы тексеру және қарау жасаушының ұсыныстары және әрбір қондырғыны пайдалану жағдайы ескеріле отырып әзірленген, ұйымның техникалық басшысымен бекітілген кестеге сай жүргізіледі.

      270. Кезекшілік кезінде машинистке, салқындату қондырғысына қызмет жасаумен байланысты емес жұмыстарды тапсыруға болмайды.

      271. Кезекші машинистер ғимаратында қондырғылар сызбалары ілінеді.

      272. Машинист бөлмесінде екі данадан кем емес резеңке қолғап, қолжең, екі газға қарсы құрал болуы тиіс. Газға қарсы құрал жылына бір реттен сирек емес уақытта, сондай-ақ жасаушының нұсқаулылығына сәйкес әрбір қолданылғаннан кейін тексеріледі.

      273. Компрессордан шығатын қысымдық бұранданы жабу үшін, компрессордың автоматты түрде қосылу мүмкіндігін болдырмау керек. Бұранда бұрағышына "Бұранда жабық" деген плакат ілінеді.

      274. Компрессордың пайдасыз кеңістігі жүйесін өлшеу тек белдікті қолмен айналдырып жүргізіледі.

      275. Машиналық ғимарат ішінде темекі шегуге жол берілмейді.

      276. Кәсіпорынға келіп түсетін компрессорлық майдың әрбір партиясына зауыттың төлқұжат-сертификаты болады.

      277. Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстардың, баллондардың және аппараттардың ашылуына және жабылуына қиындық туғызатын, бұрамалары, клапандары, тығыздамалары істен шыққан, жарамсыз бітемелі арматураны пайдалануға болмайды.

      278. Тығыздамалары шығарылған, кері нығыздағыш болмаған жағдайда, бұрандалардың жабысуын болдырмау үшін, оларды түбіне дейін ашып, ұстауға болмайды.

      Егер пайдалану жағдайына байланысты бітемелі бұрама толық ашылатын болса, оны толықтай ашып, сосын жабу бағытына қарай бұраманы 1/8 айналымға бұралады.

      279. Машина және аппараттар жанындағы өту жерлері бос, өту едендері жарамды болуы тиіс.

      280. Жарамсыз автоматты приборлармен жұмыс жүргізуге болмайды. Компрессордың автоматты түрдегі қорғау приборларын тексеру жылына бір реттен кем емес уақытта, оларды тексеру актісі рәсімделе отырып жасалады.

      281. Қондырғылардан қоршамаларын шешуге, компрессорлардың өздігінен қосылу мүмкіндігінен ажыратылған соң болады.

      282. Машиналар және аппараттардың қозғалып тұрған бөліктеріне, жұмыс істеп тұрғанда және тоқтаған уақытта қол тигізуге, олардың автоматты қосылуы ажыратылған соң ғана болады.

      283. Бір уақытта аппараттардағы кіріс – шығыс бұрамаларын, сұйық салқындату агентімен 80 пайызға көп көлемге толтырылғанда жабуын тастауға болмайды.

      284. Салқындату агенттері шығып тұрған орындарды анықтау үшін ағуды іздегішті, галоидті шамды, сабынды көбікті пайдалануға болады.

      285. Салқындату агентінің ағып тұрған жері анықталған бойы бітеледі. Флянецті жалғамалардың бұрандаларын қатайтуға, бітемелі арматуралардың тығыздамаларын толықтай немесе бөлшектеп ауыстыруға, бүлінген учаскедегі салқындату агенті қысымы атмосфералық қысымға дейін төмендегенде және осы учаскені басқа жүйеден ажыратылған соң ғана болады. Салқындату агенті көптеп ағуын байқалса, компрессор тоқтатылып, желдеткіштер қосылады, есік, терезелер ашылады және ағып тұрған жер бекітіледі.

      286. Компрессорларды, аппараттарды және өткізгіш – құбырларды, егер салқындату агенті қысымы атмосферлік қысымға дейін төмендегенде және 20 минуттан кем емес уақытқа тұрақты қалғанда ашуға болады.

      Аварияларды, қабырғалары температурасы (ашу кезінде) – 35 градус Цельсия төмен болғанда ашуға болмайды.

      287. Компрессорлар және аппараттардың ішкі бөліктерін тексеру кезінде, қуаты 12 Вольттан көп емес тасымалы шамдары немесе қалталық электрлік және аккумуляторлық шамдарды пайдалануға болады.

      288. Құбырлардың ішінен өтетін бұға айналдырғыштардың тұздық құрамы, тұздық қату температурасы, жұмыс кезіндегі салқындату агентінің қайнату температурасынан 8 градус Цельсия төмен болған жағдайдағыдай болады.

      289. Қаптамалы құбырлық аппараттардың құбырларын механикалық тазалау, оларды салқындату агентінен босатылған соң жүргізіледі.

      290. Қысқы уақытта кондырғылардың жұмыстары тоқтатылатын болса, сумен салқындатылатын барлық апараттардан және машиналардан, су магистралдарынан сулар ағызылады, төгіледі.

      291. Компрессорлар ұзақ уақытқа тоқтатылғаннан кейін, оны қайта қосу, қатыру бекеттерін қауіпсіз пайдалануын қамтамасыз етуші бақылау тұлғасы рұқсатымен жүргізіледі.

      292. Аппараттарды немесе өткізгіш құбырларды дәнекерлеу немесе жамау алдында, олардан салқындату агенті ауамен үрлеу арқылы шығарылады.

      293. Дәнекерлеу немесе жамау жұмыстары өртке қарсы шараларды сақтап, ашық терезеде және есіктерде немесе тазалау желдеткіштерінің тоқтаусыз жұмысы кезінде жұмысы кезінде жүргізіледі.

      294. Электрлік аппаратураларды, электрлік қозғалтқыштарды, электрлік қондырғыларды бұзу және жөндеу, электрлік арматуралардағы шамдарды ауыстыру жұмыстарын жүргізу қуаттар ажыратылған соң жүргізіледі.

      295. Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу осы Қағидалардың 7-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу журналында рәсімделері. Салқындатқыш қондырғыларына қызмет ету кезінде, машинист қондырғыларды сыртынан тексеру жүргізеді, олардың тығыздығын қарайды, қондырғылардың үстін шаңнан және балшықтан тазалайды. Барлық анықталған ақаулар олардың түзетілгені жөніндегі белгілер қойыла отырып, осы Қағидалардың 7-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу журналында жазылады.

3-параграф. Топырақты қатыру

      296. Топырақты жасанды түрде қатыру жұмыстарын орындау, қондырғыларды және құбыр жолдарын жасау, орнату, бөлшектеу, жөндеу және пайдалану кезінде ЖҰЖ басшылыққа алынады.

      297. Қатыру бекетін және тұздық жүйені, сынама жұмыстарынан кейін және оларды құрамында өкілетті органның аумақтық бөлімшелері өкілдері бар комиссиямен қабылданған соң пайдалануға болады. Бекеттерді пайдалану, қондырғыны жасаушы зауыттың нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.

      Қатыру бекеттерінде осы Қағидалардың 7-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу журналында белгі қоя отырып, оның жұмысының барлық көрсеткіштерін есепке алу ұйымдастырылады.

      Кезекші машинисті барлық көрсеткіштерді және қатыру бекеті жұмысында орын алған инцинденттерді журналға тіркейді.

      298. Машиналық бөлімдердегі қабырғалар бойынша еркін өту жерлерінің, және машиналар арасындағы өтпелілер ені 1,5 метрден кем болмайды, ал машиналық және апараттық ғимараттардың биіктігі 4 метрден кем болмайды.

      Көрсетілген талаптар толықтай зауытта дайындалған жылжымалы салқындату қондырғыларына таралмайды.

      Жылжымалы салқындату қондырғыларының өзара ара қашықтықтары, олардың алаңда орналасуы ЖҰЖ-мен анықталады.

      299. Салқындату агенті айналдыратын өткізгіш құбырлар ретінде тігізсіз тік тартылған құбырлар пайдаланылады. Бұл мақсаттарға газдық және шойын құбырлар пайдаланылмайды.

      Салқындату агенті немесе тұздықпен толтырған өткізгіш құбырлар және аппараттарға дәнекерлеу, от қолданылатын жұмыстар жасауға болмайды.

      300. Тура және кері қарай бағыттарда орнатылған тұздық өткізгіштерден тұратын тұздықты жүйелер, таратушылар, коллекторлар форшахталарда орналастырады, осы жүйелерді жылу оқшаулағыш құрылғымен қамтамасыз еткен жағдайларда жоғарыға орналастыруға болмайды.

      301. Тұздықты жүйеде орналастырады:

      1) монометрлер – бір-бірден тура және кері бағыттағы тұздық өткізгіштерде;

      2) термометрлер – тура және кері бағыттағы тұздық өткізгіштерде қорғаныс жиектемелерінде;

      3) тұздық деңгейін көрсеткіш – белгісін аппаратты бөлімшеге беретін, тұздық деңгейінің төмендегеніне белгі беретін айналдыру ыдысында орналастырылады.

      302. Қатыру бекетінің машиналық және аппараттық бөлімшелері бөлек орналасқан ғимараттарда орналастырылады және телефон байланысымен қамтамасыз етіледі.

      Жылжымалы қатыру бекеттерін телефон байланысынсыз пайдалануға болады, егер қатыру бекетінен 300 метрден алыс емес қашықтықта орналасқан құрылыс алаңы аумағында осындай байланыс болғанда.

      303. Қатыру бекетінің машиналық бөлімшесінде қамтамасыз етіледі:

      1) күштеп желдететін сағатына екі еселік ауа айналымы және ауа айналымы үш есептік шығыс желдеткіші және сағатына жеті еселік ауа айналымын қамтамасыз ететін апаттық желдеткіш; температурасы 16 градус Цельсиядан төмен емес;

      2) шығысы екіден кем емес, есік – терезелері сыртқа ашылатын;

      3) салқындату агентімен толтырылған екіден артық емес баллон сақтайтын жабдықталған орындар. Салқындатқыш агенті бар баллондарды, жүйені толтыру ғана керекті уақытқа ғана жүйеге жалғауға болады;

      4) телефон байланысы, жұмыс орнымен байланысқан жарықтық және дыбыстық дабылдар;

      5) ауа құрамындағы зиянды заттарды бақылау приборлары;

      6) қатыру бекетінде жұмыс жасаушылардың әрқайсысына дәрі салғыш және жеке қорғаныш құралдары, екіден кем емес газдан қорғаныш құралдары немесе оқшаулағыш өзі қорғағыштар.

      304. Қатыру бекетінің машиналық залына ілінеді:

      1) салқындату агенті және тұздықтардың айналу жүйесі схемасы;

      2) су айналымы схемасы;

      3) салқындатқыш машиналарын пайдалану белгілері.

      305. Машиналық бөлімдердегі тұрмыстық бөлмелер бөлек желдету жүйелерімен қамтамасыз етіледі.

      Апаттық желдеткіштердің электрлік тұтынуы негізгі және қосымша қуат көздерінен алынады.

      306. Барлық салқындату аппараттары, өткізгішқұбырлар, тамшы ұстағыштар, булатқыштар, май суажыратқыштар мықтап қатырылады. Құбыр өткізгіштердің тік бағыттағы ұзындығы 100 метрден көп болса компенсаторлар орнатылады.

      307. Қатыру бекетіндегі салқындату агенті және тұздықтар айналымы жүйелері (компрессор, конденсат жинағыш, буландырғыш, өткізгішқұбырлар) орнатылып болған соң ЖҰЖ қарастырылған қысымға сыналады.

      308. Әрбір сақтандырғыш клапандардан шығатын салқындату агенті ЖҰЖ сәйкес құбырлармен бұрылып шығарылады. Бұрылып шығару құбыры диаметрі сақтандырғыш клапанның өту диаметрінен кем болмайды.

      Сақтандырғыш клапаннан бұрып шығару құбырларын ортақ шығару құбырына қосуға болады. Ортақ шығару құбырының көлденең қима ауданы, сақтандырғыш клапандардан келіп қосылған бөлек құбырлардың қимасы ауданынан кем болмауы керек. Егер осылай қосылған құбырлар төрттен көп болса – олардың ауданының 50 пайызынан кем болмауы керек.

      309. Қатырылған жынысты жасанды түрде еріту, жер асты құрылымдары толық салынған соң жобалық шешімге сай жүргізіледі.

      Ерітілген соң құбырлар шығарылады, ұңғыларды арнайы ерітіндімен толтырады. Ұңғыларда қатырылған құбырлар қалдырылған кезде олар тампондалады.

      310. Құбырөткізгіштер зақымдануы мүмкін орындарға қорғаныш қоршаулар жасалынады.

      Қысымдық салқындатқыш агенті өткізгіш құбырларының жануы мүмкін қабырғалардан және төбелерден өтетін орындары жанбайтын материалдармен оқшауланады.

      311. Салқындатқыш машиналарды және компрессорларды салқындату агенттерімен толтыру және пайдалану, қатыру бекеттеріне арналған технологиялық регламентке және қондырғыларға арналған зауыт – жасаушы нұсқауларына сай жүргізіледі.

      312. Манометрлер жыл сайын тексеріледі және аккредиттелген заңды тұлғалардың аттестатталған салыстырып тексерушілерінің салыстырып тексеру таңбасы қойылады. Жұмысшы монометрлерді алты айдан кем емес уақытта, қосымша, бақылау монометрлер арқылы тексереді.

      Барлық орнатылған термометрлер және монометрлердің жарамдылығы, қатыру бекетінің қызметкерлерімен сырттай, күнделікті осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу журналына жазу арқылы тексеріледі.

      Ескерту. 312-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      313. Салқындатқыш машиналарды пайдалану кезіндегі салқындатқыш агентінің ағуын тексеру химиялық индикатормен немесе осы мақсатқа арналған приборлармен жүргізіледі.

      Салқындатқыш машиналарды пайдалану кезінде бір айдан ұзақ емес уақытта конденсатор суы және тұздық құрамына салқындатқыш агенті болуына тексеріс жүргізіледі.

      314. Цилиндр және компрессор картерін ашуға, аппараттарды, өткізгіш құбырларды және бекіту арматураларын бұзуға, олардың ішінен салқындату агентін және майларды толық шығарып болмай жүргізуге болмайды.

      315. Салқындатқыш агенті бар баллондар бар көлденең жағдайда отқа шыдамды (терезесіз және жылусыз) қоймаларда, қойма ішінің температурасы 25 градус Цельсиядан жоғары емес және жылдық пайдалану көлемінің 25 пайыздан аспайтын мөлшерде сақталады.

      316. Салқындатқыш агенті сақтау қоймасын, ғимараттардан және жанғыш, оңай тұтанғыш заттарды сақтау қоймасынан 50 метр қашық жерлерге, және жайдан қорғағыштар аумағынан тыс жерлерге орналастырылады. Баллондар күн сәулесінен қорғалады.

      317. Әртүрлі салқындатқыш агенттерден тұратын баллондарды немесе оларды сығымдалған газдармен, жанғыш материалдармен бірге сақтауға болмайды.

      318. Тізбектерді түсірген бойда әрбір дәнекерлеу жұмыстарынан соң және толықтай жиналып болған соң тұздық жүйесінің қатырушы тізбектері сұйықтықтар қысымы арқылы 2,5 мегаПаскальдан кем емес қысымға салынады. Тұздықты жүйені толықтай жинап және жуып болған соң гидравликалық қысым арқылы тұздық сорабының жобалық жартылай қысымына сыналыды, бірақ 0,5 мегаПаскаль қысымнан кем болмауы тиіс. Тұздықтық өткізгіш құбырлар және арматуралар пайдалану процесстерінде саңлаусыз қылып жүргізіледі.

      319. Қатыру тізбегіне жаңадан жалғанған құбырлардың әрбір дәнекерленген жері және орнатылған және жуылған тұздық жүйелері, тұздықтық сораптың жобалық жарты қысымына сай гидравликалық қысыммен сыналады (0,5 мегаПаскальдан кем болмайды).

      Әрбір құбырдың және тұздық жүйенің қысымымен сынау уақыты 10 мин.

      Нәтижелері құбырдың саңылаусыздығына гидравликалық сынаулар актісімен рәсімделеді.

      320. Тұздықты жүйенің өткізгіш құбырларында қысым болған уақытта жөндеу жұмыстарын жүргізуге, сынамадан кейін қатыру жүйесінің бекітпелерін шешуге болмайды.

      321. Тұздықтық бөлгіштер және коллекторлар орналастырған галерея биіктігі 1,8 метрден кем болмайды. Тізбек төбесінің галерея қабырғасына немесе оқпанға дейінгі қашықтығы 0,8 метрден кем болмайды.

      322. Галерея 30 люкстан кем емес жасанды жарықтандырумен, бірақ жарықтандыру жүйесі қуаты 42 Вольтқа көп болмайды және тәуелсіз қуат көздерінен қуат алатын апаттық жарықтандырумен қамтамасыз етіледі. Апаттық жарықтандыру ретінде және аккумуляторлық шамдарды қолдануға болады.

      323. Галереяны дыбыстық және жарықтық дабыл белгілері арқылы қатыру бекітімен жалғайды. Белгілер мағынасымен қызмет етуші тұлғалар таныстырылады.

      324. Шахталардың тік оқпандарын қазу кезінде, қатыру бекетінде және галереяда жарылысқа қауіпсіз электірлік қондырғылар пайдаланылады.

      Галерея ішінде құбырлардан тұздық ағып кетуін жоюға арналған бұрамалардың, крандардың, тығыздамалардың және арнайы қысқыштардың апаттық запастары сақталады.

      325. Тұздықты жүйені пайдалануға енгізгенде тұздық температурасы ақырындап (тәулігіне 2 – 3 градус Цельсия) жобалыққа дейін жеткізіледі.

      326. Қатыру тізбегі зақымданғаны анықталғанда тұздық айналымы, тізбектік зақымдануы анықталғанша және ажыратылғанша тоқтатылады. Қатыру тізбегін ағып тұрған жерлер толықтай бітелгенге дейін қосуға жол берілмейді.

      Қатыру тізбектерін жөндеу тұздықтың оқпанға түсуін немесе мұзды қоршаулардың зақымдануын болдырмайтын, жұмыс жүргізуші ұйым жетекшісімен бекітілген шараларға сай жүргізіледі. Зақымданған тізбекті ажыратқан соң тұздық айналымдары жарамды тізбектер арқылы жалғастырылады. Сонымен қоса жүйедегі тұздық деңгейіне бақылау күшейтіледі.

      327. Өткізгіш құбырларды жөндеуге және тұздықты және азотты жүйедегі флянецті жалғамаларды бекітуге, оларда қысым болған кезде жүргізуге болмайды, сонымен қоса қатыру тізбектерін сынау жұмыстарынан кейін қысым атмосфералық қысымға дейін төмендегенше олардағы бітемелерді алуға болмайды.

      328. Шахта оқпанын қазып болған соң және қатырылған жыныстар ерітілген соң ұңғы тампондалады.

      329. Қатыру бекеттерін, қатыру аймағындағы оқпанның тұрақты бекітпелерін толықтай орнатпай көшіріп алып кетуге жол берілмейді.

4-параграф. Төменгі температуралық (азоттық) қатыру

      330. Азоттық қатыру алдында қатыру жүргізетін ұйым және жерасты қазба жұмыстарын жүргізуші мекемелер арасында бірігіп жұмыс жүргізу туралы ЖҰЖ әзірленеді.

      Азоттық қатыру жұмыстарын бастар алдында қатыру аймағына жататын қазбалардағы барлық жұмыстар тоқтатылады, ал жұмысшылар жоғарыға шығарылады.

      Осы жұмыстарды жүргізу рұқсат – нарядтар арқылы жүргізіледі.

      331. Азаттық қатыру технологиясы жұмыстары аттестацияланған ұйымның жасаған жобасына сай жүргізіледі.

      Пайдаланылатын салқындатқыш агентіндегі сұйықтық азот құрамы бүкіл көлемнен 99 пайызға кем болмайды.

      332. Жылжымалы және тұрақты ыдыстарда, сонымен қоса басқа да азоттық қатыру жүйесіндегі барлық элементтердегі шектік жоғары жұмысшы қысым 0,25 мегаПаскальдан аспайды.

      333. Сұйық азотпен жұмыс жасайтын тұлғалар үсіп кетуден сақтайтын қорғаныш құралдарымен жабдықталады: шұғадан тігілген киімдермен және қолқаппен, көзілдірікпен.

      334. Азоттық қатыру жүйесіні құрайтын элементтер және бөліктері саңылаусыздыққа акт рәсімдеу арқылы сыналады.

      335. Сауыттарды, өткізгіш құбырларды және бекіту арматураларын пайдаланар алдында іштерінде мұнай өнімдерінің жоқтығына тексеріледі және бұдан былай мұнай өнімдерінің осыларға қайта түсуінен қорғалады.

      336. Азоттық қатыру жүйесіндегі барлық бұрамалар технологиялық схемаға сәйкес ретіне қарай сандармен белгіленеді. Осы схема жуылып кетпейтін бояумен жүйені басқару аймағында орнатылған қалқандарға жазылады. Бұрамалардың ашылып – жабылуының жұмыс кезіндегі реттілігі ЖҰЖ көрсетіледі және сұйық азоттың схемасына қоса қалқанға жазылады.

      Барлық бұрамалар жазылған реттік саны бар трафареттермен және апаттық жағдайлар кезінде маховикті айналдыру бағыты көрсетілетін жазулармен және бағыттағыштармен жабдықталады.

      Жүйені апаттық ажыратуға арналған бұрамалар қызыл түске боялады.

      Оқпанда немесе көлденең қазбада азоттық қатыру жүргізілгенде, азоттық бөліну схемасы және бұрамалардың қосылу реттілігі қатыру тізбектері бетінде орналастырылған қалқанда жазылады.

      337. Азоттық ағызудың басқару аумағы мынаны қамтуы тиіс:

      1) апаттық тоқтату белгісінен;

      2) ауысымдағы жоғары санында жұмыс жасаушылардан 10 пайыздан көп мөлшердегі оқшаулағыш өзі құтқарғыштардан;

      3) бригада мүшелерінің біреуі кенеттен есінен танып қалған жағдайда арналған портативті оттегі ингаляторларынан;

      4) медициналық дәріқаптан;

      5) электірлік жарықтан (50 люкстан аз емес) тұрады.

      Сұйықтық азотты пайдаланатын жұмыстардағы жұмыскерлер нұсқама кезінде газанықтағыш, өзі құтқарғыш және ингаляторларды пайдалану қағидалары жөнінде оқытылады және ұйымның техникалық басшысымен бекітілген нысан бойынша Нұсқаулық журналына жазылады.

      338. Қатыру жүйесіне азотты құю уақытындағы жұмыс жүргізу аумағында оттегі құрамын бақылаудың экспрестік тәсілі қолданылады, және тәулігіне бір рет тауқұтқарғыш бөлімшелердегі зертханалық анализге ауа үлгісі алынады.

      Экспресс тәсілмен ауаны бақылау орындары ЖҰЖ қаралады. Оттегі құрамының бүкіл ауа көлемінің 20 пайыздан кем болса азот қүю тоқтатылады және қазбаны газсыздандыру шаралары қабылданады және апаттық жағдайдың себебі анықталып, жойылады.

      Ауа сапасын бақылауды, ауысымдағы жұмыстардың қауіпсіздігін бақылау жүктелген бақылау тұлғасы жүргізеді.

      339. Жер асты қазбаларындағы жыныстарды азоттық қатыру жұмыстары жүргізілгенде енгізу және шығару желдеткіштері қарастырылады.

      340. Криогендік автокөліктік ыдыстарда "Сұйықтық азоттың бұрамасын жабу кезінде дренажды аш! Ескерту! Уақытқа қара, дренаж ашық!" деген белгілер жасалады. Азотты төгу кезінде криогендік ыдыста жұмыс жасайтын оператор, азотты тарату аймақтарына жұмылдырылған басқа тұлғалар көретін аймақта орналасады немесе екі жақты байланыспен жабдықталады.

      341. Азоттық қатыру жұмыстарын, қазбалау жұмыстарымен біріктіріп жүргізуге болмайды. Сұйық азотты құю, азотты қатыру жұмыстары аймағындағы барлық тұлғаларды шығарған соң жүргізіледі. Азоттық қатыру процесстеріне жұмылдырылған тұлғалардан басқалар осы жұмыс орындарына 30 метрге жақын орналасуына болмайды.

      Бақылау міндеттері бар тұлғалардың қатыру аймағындағы, жер асты қазбаларындағы азотты құю жұмыстарында, газ анықтағыштары және әрқайсысына жеке қорғаныш құралдары (оқшаулағыш өзіқұтқарғыштар, ингалятор) бар екіден кем емес болғанда қатысуына болады.

      342. Азоттық қатыру технологиясы бойынша жұмыстар орындағанда болмайды:

      1) бір тұйық айналым жүйесі шамасындағы екі бірдей бұраманы сұйық азот толық ұшып кетпей және осы учаскеде сақтандырғыш құралдар (сақтандырғыш клапан, жарылғыш мембрана) болмағанда, бір мезгілде жабуға;

      2) азот айналып тұрғанда азоттық қатыру жүйесіне жөндеу жүргізуге және қатырылатын орындарды бекітуге;

      3) азоттық қатыру процестерін бақылау аймағында, осы аймақта жөндеу жұмыстарын жүргізгенде темекі шегуге болмайды және осы туралы плакаттар ілінеді.

      343. Сұйық азотпен тікелей байланысты қатыру жүйесінің элементтерін жинау үшін резбалық және фланецтік байланыс қолданылады. Сұйық азоты кептірілген өткізгіш құбырларда ғана дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге болады.

      Майысқақ темірден жасалмаған өткізгіш құбыр элементтері үш циклдан артық пайдаланылмайды.

      Азоттық қатыру жүйесінің майысқақ элементтеріне жылу оқшаулағыш ретінде қатты жылу оқшаулағыш материалдарды пайдалануға болмайды.

      344. Жер бетінде және жер асты қазбаларындағы криогендік ыдыстардың орналасуы және тасымалдау жолдары ЖҰЖ анықталады.

      345. Өткізгіш құбырларды және арматураларды олар қатып қалғанда жылыту, тек сыртынан ыстық су мен немесе бумен жүргізіледі.

      346. Жаппай ғимараттарға жақын жерлердегі жыныстарды қатырғанда, осы ғимараттарға кері әсері тиуі мүмкіндігіне құралдармен маркшейдерлік бақылау жүргізіледі.

      347. Криогендік қондырғыларды (сұйық азотты тасымалдау ыдыстары, арматуралар, темір жеңдер, құбыршектер) және азот айналымы жүйесіндегі өткізгіш құбырларды майсыздандыру жұмыстарын жүргізуге технологиялық регламенттер жасалынады.

      348. Құбырларда және резбалық жалғамаларда майлы қабықша болуына болмайды. Бұрандалы байланыстарды майлауға фторланған полиэфирлер негізіндегі сұйықтықтар пайдаланылады.

      349. Ыдыстарда және азот айналымы жүйесінде артық қысым болғанда оларды қызмет етуші тұлғасыз қалдырып кетуге болады.

      350. Резервуарларды азот айналымы жүйесінен ажыратып – қосқанда, резервуарды газ шығарғыштың немесе таратушылардың бұрамаларын қосқанда, резервуардағы сақтандырғыш клапаны қосылғанда, сақтандырғыш мембраналар үзілгенде, қабықшалар немесе құбыршектер шешілгенде, қондырғыларға қызмет етуші тұлғалардан басқа барлық адамдар 15 метрге жақын емес қашықтыққа алыстатылады.

      351. Криогендік кондырғыларды және азот айналымы жүйесінде жұмыс жасағанда арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен, жұмысшылар қолына сақтандырғыш құралдармен және май ізі жоқ құралдар – жабдықтармен қамтамасыз етіледі.

      352. Сұйық азотты тасымалдауға арналған цистернаны және қосымша қондырғыларды пайдалануға және тасымалдау жұмыстарын орындауға, резервуарға қызмет етуге және сұйық азот айналымы жүйесіне технологиялық регламент жасалады.

      353. Айналым жүйесімен сұйық азот қашу белгісі пайда болған бойда салқындатқыш агент беру тоқтатылады, газдың шығуын жоюшы және айналым жүйесі элементтерін жөндеу жұмыстарымен айналысушылардан басқа барлық тұлғалар қауіпті аймақтан шығарылады.

      354. Резервуарды және азотты айналдыру жүйесінде азотты толық шығармай және қысымды атмосфералыққа теңестірілмей дәнекерлеу және жамау жұмыстары жүргізілмейді.

      Сонымен қоса ауа (азот) температурасы 2 сағат бойына кірісте 60 – 80 градус Цельсия, шығыста 30-35 градус цельсияға теңестіріледі.

      355. Технологиялық жүйеден ажыратылмаған және шығу температурасы 15 – 20 градус Цельсия болатын жылы ауамен (азотпен) үрленіп тазаланбаған азот айналымы жүйесіндегі элементтерді дәнекерлеу жұмыстарына ашық алаумен жүргізілетін от жұмыстарға жол берілмейді.

      Дәнекерлеу жұмыстарын жүргізгенде азот айналымы жүйесіндегі өткізгіш құбырлардың жылу оқшаулағыштары от әсерінен қорғалады.

      356. Қатыру тізбегіне жаңадан орнатылған құбырдың орнатылу кезіндегі әрбір қосылған жері, оларды орнатып болған соң және азот айналымы жүйесі үрленген соің, құрғақ сығымдалған ауамен немесе газ тәрізді азотпен саңылаусыздығына сыналады. Сынау қысымы, азоттық ыдыстағы салқындату агентінің және айналу жүйесіндегі сұйық азоттың гидростатистикалық қысымның 1,5 есе қысымына тең болады, бірақ 0,25 мегаПаскальдан кем болмайды. Қысыммен тексеру уақыты 10 минуттан тұрады.

      Сынақ нәтижелері ұйым басшысымен бекітілетін актімен рәсімделеді.

      357. Азот айналымы жүйесіндегі тарату құбыры жүйені сынағаннан кейін және жалғамалар тығыздығын тексерген соң жылу сақтағышпен оқшауланады.

      358. Бақылау тұлғасымен:

      1) сұйық азоты бар резервуарлар, салқындату агентін тарату магистралы және жүйе элементтері сұйық азотты сығымдау режімінде болған кезде ай сайын сырттай бақылау жүргізіледі;

      2) сақтандырғыш клапандар жарамдылығына, цистернаның қажетті жабдықтары (тығыздамалары, темір жеңдері) және өрт сөндіру құралдары болуына тексеріледі;

      3) ЖҰЖ сай азот айналымы жүйесіндегі салқындатқыш агенттің шамалары (температурасы, қысымы, шығыны) бақыланады. Салқын агентті ауысым сайын қарау және көрсеткіштерін бақылау нәтижелері осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Қатыру бекетінің жұмысын есепке алу журналына енгізіледі;

      4) ай сайын оқпан кенжарындағы ауадағы оттегі құрамына бақыланады (ол жерлерде адамдар болғанда, және сұйық азотты айдағанда).

      359. Салқындатқыш агентінің шамаларын галереяда немесе о0пан кенжарында бақылаулық өлшеуді, таратушының газ жібергіш бұрамасы ашық тұрғанда жүргізуге болмайды.

      360. Сұйық азотпен жұмыс жасайтын операторлар жұмыс орындары, күйікке қарсы құралдармен жабдықталған медициналық дәріқаптармен қамтамасыз етіледі.

5-параграф. Қатырылған жыныстарда оқпан жасау

      361. Қатырылған аумақта оқпан жасау, мұзжыныстық қоршаудың есептік қалыңдығына жеткен соң және тұтастығына тексерілгеннен кейін (ультрадыбыстық бақылау) жүргізіледі.

      Қатырылған аумақта оқпан жасау кезінде оқпан жасау жобасына сәйкес мұзжынысты қоршаудың көлденең жоспарлары жасалынады.

      362. Егер оқпан кенжары жер асты суларының статистикалық деңгейінен төмен болса, бақылау – барлау ұңғыларын тұтастық сақтандырғышқа жатқызылған бетондық жастық арқылы бұрғылайды. Тұтастық және бетондық жастық мөлшері оқпан жасау жобасымен анықталады.

      363. Бетондық жастықты орналастыру және бағыттағыш (кондуктор) құбырларды бекіту осы Қағидалардың 362, 385-тармақтарының талаптары сақталып жүргізіледі.

      364. Бақылау – барлау, қатыру және тампонаждық ұңғыларды бұрғылау теңестіру тізбектерін немесе бұрқаққа қарсы құрылғылар пайдаланып жүргізіледі.

      365. Қатыру аймағындағы жыныстарды қазуды бастауға, қатырудың жобалық уақыты аяқталған соң және гидробақылау ұңғыларынан суды шығарғаннан кейін болады.

      366. Жарылыс жұмыстарын жүргізу құралдары және технологиялары мұзжынысты қоршау және қатыру тізбектерінің тұтастығын қамтамасыз етуі керек.

      367. Теспелер жүргізіліп жатқан оқпан қабырғасынан 300 миллиметрден алыс қашықтыққа бұрғыланады. Оқпан айналасында жарылмай қалған жыныс бөліктері шойбалғамен бұзылады.

      Қатырылған тұрақты емес жыныстар аумағында жарылыс жұмыстары жүргізілмейді.

      368. Жарылыс жұмыстарын аммиакты – селитралы негіздегі жарылғыш заттармен жүргізуге болады. Жарылыс жұмыстары паспорттары жасалғанда мұзжынысты целиндр тұтастығы сақталады.

      369. Бекітпенің су өткізбейтін қатыры аумағында оқпан жасау кезінде және 3 м ара қашықтықтан 3 метрден жоғары және төменде оны жүргізгенде қазу – жару жұмыстары осы аймақтарда жарылыс жұмыстарын жүргізу паспортына сай жүргізіледі. Сонымен бірге оқпан қабырғаларының жыныстары сілемдері тұтастығы қамтамасыз етіледі.

      370. Әлсіз, тұрақсыз және қатырылған жыныстарды қазу кезінде оқпандарда су пайда болғанда, оқпандағы жөндеу жұмыстарынан басқа жұмыстар тоқтатылады. Осы жұмыстар қосымша қатырылғаннан кейін және қатыру нәтижесін тексерген соң қайта жалғастырылады. Жөндеу жұмыстары ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      Осылай қатырылған жыныстарда су ағызып қазу жұмыстарын жүргізуге болмайды.

      371. Қатырылған жыныстарды еріту бойынша сулардың бекітпе арқылы тесіп өтуін тюбинг (егер тюбингтік қатайту жүргізілген болса) жалғамаларын қатайту арқылы тоқтатылады немесе бетонды бекітпе кезінде бекітпе арты кеңістігін тампонаждау арқылы тоқтатылады.

      372. Қатырылған жыныстардың жылжуы мүмкін оқпан учаскелерінде тереңдету азғантай қазу арқылы жүргізіледі. Олардың шамалары жобамен анықталады және кенжар соңынан тұрақты бекітпе тұрғызылады. Оқпанның тюбингті бекітпемен бекіткенде, бекітпе арты кеңістіктері тампонаждық ерітіндімен толтырылады.

      373. Қазылып жатқан оқпан контурында қатырылмаған тұрақты емес жыныстар болғанда, олардың жылжуын болдырмайтын шаралар жасалынады.

      374. Қатыру тізбектеріне оқпан кенжарын қазу кезінде зақым тигенде қазу жұмыстары тоқтатылмады, қатыру тізбектерін қауіпсіз қалыпқа келтіруге қатысатын адамдардан басқа адамдар кенжардан шығарылады.

      Аталған тізбектерден сұйық азоттар толықтай шығарылып болғанша, оларды жинауға болмайды.

      375. Оқпан кенжарынан тұрақты бекітпенің кешігіп жүруіне және жұмсақ, ісінуі мүмкін жыныстардағы қаз мөлшерлері оқпан қазуға арналған жобамен анықталады. Тұрақты бекітпенің кенжардан қалып қоюы 1,0 - 1,5 метрден артық болмауы тиіс, ал ЖҰЖ-да жыныстардың құлауын алдын алуға бағытталған қауіпсіздік шаралары қарастырылады.

      Қатырылған тұрақсыз жыныстарда, егер таулық және гидростатистикалық қысым шаршы сантиметрге 10 килограмм-күштен артық болмаса, бұл қашықтық 25 метрден артық болмайды.

      Қазылған бөлік тұрақты бекітпемен тездетіп қатайтылады.

      Уақытша бекітпенің кергіші қатырылған жыныс жағдайын анықтауға мүмкіндік беретіндей қылып жасалынады.

      376. Уақытша бекітпенің құрылымы оқпан қазу жобасымен анықталады.

      377. Аса жоғары таулық қысым жағдайында, мұнайгаз пайда болғанда уақытша бекітпе пайдалануға жол берілмейді. Бұндай жағдайда оқпан қазу алдыңғы қатарлы бетондық бекітпе жасау арқылы жүргізіледі.

      378. Қондырғыларды қазылған ұңғыларға және теспелерге қатайтуға немесе ілуге арналған анкерлік бұрамаларды қатырылған аймаққа, ұңғылардағы, теспелердегі бос кеңістіктерді цементтемей орнатуға болмайды.

      379. Қатырылған жыныстарды еріту технологиялары және оқпан бекітпенің судан оқшалануы оқпан қазу жобасымен анықталады.

      Шахта оқпанын қазып болған соң, қатырылған жынысты ерітіп және қатыру құбырлары шығарылған соң ұңғы цементтік – құмдық ерітіндімен толтырылады. Ұңғыларда қатыру құбырлары қалдырылғанда олар да тампондалады.

      380. Жұмыстарға басшылық жасаушы бақылау тұлғаларымен:

      1) тұздықтың тізбек арқылы жынысқа енуін көрсетуші қара дақтарды анықтау үшін оқпанның жалаңаш қабырғалары және кенжарларына ауысым сайын тексеріс жүргізеді. Тексеру нәтижелері осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Оқпанды тексеру журналына жазылады;

      2) тұрақсыз жыныстарда қазу кезінде ЖҰЖ қарастырылған оқпан контурындағы жыныс температурасы;

      3) су шығын кетуі қауіпі болғанда немесе қауіп туғанда апаттың алдын алу шараларын қабылдайды, адамдарды кенжардан шығарады.

      381. Желдету ағынын қыздыру, таужыныстарды қатыру аумағындағы оқпан қазудағы жобамен анықталады.

      Қатыру аймағында жұмыс жүргізушілер арнайы жылы киіммен қамтамасыз етіледі.

      382. Бақылау тұлғасы тәулік сайын оқпан жағдайын тексереді және бекітпені мұздан тазартуды қамтамасыз етеді.

7. Алдын ала тау жыныстарын тампонаждау арқылы шахта оқпандарын
қазу

      383. Тампонаждау жұмыстары технологиялары және тампонаждық қондырғылар орналасуы оқпан қазу жобасымен анықталады.

      384. Тампонаждық ерітінді дайындау бөлмелері оқпан қазуға арналған жобаға сәйкес еріксіз желдеткіштермен жабдықталады.

      385. Тампонаждық ұңғылардағы бағыттаушы құбырлар (кондукторлар) резиналық манжеттермен, цементтік ерітінділермен немесе ұңғымаға қысым арқылы ерітінді айдағандағы қысымға шыдайтын тәсілдер арқылы қатайтылады.

      386. Жалғағыш және бітемелі арматуралар, қысымдық құбыршектер шеттері, сорап жұмысы кезінде олардың жұлынып кетуін болдырмайтын тәсілдер арқылы қатайтылады.

      387. Тампонаждық қондырғыларға оқпан қазу жобасына сай реттелген сақтандырғыш клапан орнатылады.

      Қазылған ұңғылардағы су көтерілуін басуға арналған тампонаждық ерітінді айдағандағы есептік қысымы, бекітпенің шыдамдылығына сәйкестеп алынады.

      388. Қазу кезінде және пайдалану шахта оқпандарында қолданылатын барлық тампонаждау жұмыстары түріне ЖҰЖ жасалады.

      389. Оқпанда қолданылатын тампонаждық қондырғылар – сораптар, ерітінді, су және химиялық реагенттер ыдыстары – қазу сөрелерінде, люлкаларда немесе қондырғыларда, соңғыларры қисайып кетуін болдырмайтындай қылып тегістеп жайғастырылады.

      390. Тампонаждық ұңғыны қазу кезіндегі оқпанның су күшімен тесіп шығуының алдын алу үшін сақтандырғыш тығыздама немесе осыған арналған қорғаныш құралдарын қолдану міндетті.

      391. Құбыр өткізгіш крандарын жылдам жабуға (крандар жайлап жабылады) және ісініп кеткен құбыршектер қолдануға жол берілмейді.

      392. Оқпан су тесіп шығуын алдын алу үшін кенжардың жобалық сақтандырғыш тұтастықтың жоғарғы нүктесіне жеткенде, алдын – ала сулы горизонт төбесінен 1 метр тереңге екі – үш барлау ұңғылары қазылады.

      Қазу кезінде ұңғы үсті тығыздамалармен жабдықталады.

      Егер жобалық белгіде сулы горизонт кездеспесе, одан әрі қазу одан толықтай өтіп кеткенше алдын – алушы барлау ұңғылары арқылы және жобалық сақтандырғыш тұтастықты сақтап жүргізіледі.

      Егер жоба бойынша тампонаждық төсеніш орнату көзделсе, су горизонты төбесімен оның су кедергісі қалыңдығы 1 метрден кем болмайды.

      393. Ерітіндіні құю жұмыстары алдында, барлық тампонаждық қондырғылар құюдың жоғарғы қысымынан 1,5 есеге артық қысымға сыналады.

      394. Ерітінді құюға қондырғылар жағдайы, бекітілмелі арматура орнатылуы дұрыстығы, бақылау - өлшеу приборлары тексерілген соң және құю жүйесін сумен сынаған соң, жұмыстарға жетекшілік етуші тұлғамен рұқсат етіледі. Тексеру және сынау нәтижелері журналға жазылады.

      395. Ерітіндіні құю жұмыстары бақылау тұлғасының тікелей басшылығымен жүргізіледі.

      396. Тампонаждық ерітіндіні құю кезінде құю жүйесі маңында, тампонаждық жұмыстарға байланысты емес адамдар болуына Жол берілмейді.

      397. Тампонаждық қондырғылардың және өткізгіш құбыр жүйелерінің қысымдары толықтай түсірілгенге дейін оларды бұзуға және жөндеуге Жол берілмейді.

      398. Тампондалған су құрамды жыныстарда оқпан қазу осы Қағидаларды сақтау арқылы қарапайым тәсілдермен жүргізіледі.

      399. Жарылыс жұмыстарын жүргізу кезінде жыныстарда жаңа су өткізгіш ойықтар пайда болуын болдырмау үшін майдатеспелік жару амалдары қолданылады.

      400. Бір мезгілде жарылатын жарылғыш заттар көлемі 15 килограммнан аспауы керек.

      401. Қанағаттанарлықсыз тампонаждау жұмыстары жүргізген соң оқпан қазу тоқтатылады, тұрақты бекітпе тұрғызылады және жыныстар қайтара тампондалады.

8. Химиялық компоненттер негізіндегі ерітінділермен жұмыс
1-параграф. Топырақты инъекциялық бекіту

      402. Топырақты жасанды бекіту бойынша инъекциялық жұмыстар ЖҰЖ бойынша жүргізіледі, онда: айдаудың рұқсат етілетін қысымы, инъекциялық ерітінділер шығынының мөлшері, пайдаланылатын химиялық реагенттер айналымы кезіндегі қауіпсіздік шаралары, қоршаған ортаның жағдайын бақылау және жұмыстарды біріктіріп жүргізіу мүмкіндігі қарастырылады.

      403. Қабаттарды химиялық жолмен қатайтуға байланысты жұмыстар, осы жұмыстарды жүргізуге тәжірибесі бар тұлғалар басшылығымен жүргізіледі.

      404. Жұмыс басталар алдында инъекциялық қондырғылар және коммуникациялар ең жоғарғы құю қысымынан 1,5 есеге артық қысымға сыналады, бірақ 0,5 мегаПаскальдан кем болмауы керек, және жұмыс жүргізуші ұйымның техникалық жетекшісі жетекшілігімен комиссия арқылы, акт рәсімдеу арқылы қабылданады.

      405. Инъекциялық ерітінділерге арналған өткізгіш құбырларға есептік қысымға реттелген, лақтырылуы жиналғыш құрылғысы бар сақтандырғыш клапандар орнатылады.

      406. Инъекциялық жұмыстар жүргізгенде:

      1) саңылауы бар сорушы және айдаушы инъекциялық жүйелерін, сораптарды, ыдыстар және дозаторларды пайдалануға болмайды;

      2) шайыр, сұйық шыны, қышқылдар және химиялық реагенттер тасымалдау және сақтау нығыз жабылатын қақпағы бар саңылаусыз темір ыдыстар арқылы жүргізіледі. Барлық қолданылатын ыдыстарға химиялық реагенттер атауы жазылған белгілер соғылады;

      3) инъекциялық ерітінді дайындайтын тау қазбаларындағы орындарда бір реттік жынысты химиялық бекітуге арналған химреагенттер мөлшерінен артық емес запасы сақталады;

      4) инъекциялық ерітіндіні дайындауға пайдаланылатын агрегаттар тығыз жабылатын люкпен жабдықталады. Қақпағы ашық ыдыстарда ерітіндіні дайындауға болмайды;

      5) ерітіндіні құюға арналған қондырғылар (сораптар, құбыршектер, инъекторлар) жұмыс кезінде және ол аяқталғанда жуылып тұрады. Жуылған өнімдер және гелдік ерітінді қалдықтары тығыз жабылатын ыдысқа жиналады және залалсыздандыру үшін жоғарыға шығарылады;

      6) ерітінді дайындау орындарында (араластыру жүйесі) механизмдерді басқару реттілігі, қосылып – ажырауы көрсетілген плакаттар ілінеді.

      407. Топырақты инъекциялық бекіту жұмыстарын орындау кезіндегі жерасты қазбаларындағы басқа жұмыстар ЖҰЖ көрсетілгендей қауіпті аймақтан тыс жерлерде жүргізіледі.

      408. Химиялық реагенттермен жұмыс жасау кезінде жұмыс орындарда улы заттар құрамының рұқсат етілген мөлшерден артып кетуіне жол берілмейді. Жұмыс орындарында ЖҰЖ сай таза су, 10 пайыздық ас тұзды ерітіндісі және жұмысшыларға қорғаныш құралдары, материалдарға жасаушы – зауыттар нұсқаулары болуы тиіс.

      409. Топырақты бекіту орындары және араластыру жүйесі өзара телефон байланысымен және екі жақты дабыл белгілермен (жарықтық және дыбыстық) қамтамасыз етіледі және пайдаланылатын дыбыстар мағынасы бекітіледі.

      410. Сұйық шыныны дайындауға және химиялық ерітінділерді қайнатуға және қыздыруға арналған қондырғылар жиі тексеріледі және гидравликалық сынамаларға тартылады.

      411. Жер бетінде жұмыс жүргізгендегі улы ерітінділердің сыртқа шығуы мүмкіндігінің алдын алу үшін жер бетінде 1 – 1,5 метр қалыңдықта жыныс қалдырады немесе инъектор салуға арналған диаметрі 5 сантиметр болатын тексіктері бар қалыңдығы 10 сантиметрден кем емес бетон қабаты құйылады.

      Инъекциялық жұмыстарды орындау үшін жасаушы материалдар мен қондырғыларды жасаушылардың ұсыныстары ескеріле отырып ЖҰЖ жасалады.

      412. Тампонаждық ерітінділерін дайындауға арналған химиялық реагенттерді оқпан қазу жобасына сай пайдаланылады және химиялық реагент аты жазылған құлыпқа жабылатын жәшіктерде сақталады.

      413. Химиялық компонеттер негізіндегі ерітінділірмен жұмысты керекті жеке қорғану құралдарын қолданатын екіден кем емес жұмысшылармен жүргізіледі. Су ағу кранына немесе суы бар ыдысқа жақын жерлердегі жұмыс орындарында ас тұзды және борлық қышқылдық (5 – 10 пайыздық) ерітінділер дайындалады, бинттер және дәрі дәрмек қораптары орналастырылады. Дәрі – дәрмектер пайдаланылған сайын және пайдалану мерзімі өтіп кеткен сайын ауыстырылып тұрады.

      414. Тампонаждауға арналған шайырлар, қышқылдар және химиялық материалдар жұмыс орындарына саңылаусыз жабық ыдыстармен жеткізіледі.

      415. Ыдыста саңылаулар пайда болғанда химиялық материалдар зақымданбаған ыдысқа құйылады және нығыздап жабылады.

      416. Химиялық тампонаждық ерітінді дайындалатын жұмыс бөлмелерінде немесе қазбаларда жұмысқа керекті химиялық материалдардың тәуліктік запасы ғана сақталады. Химиялық реагенттерді сақтайтын, тиелетін және түсіретін орындарда төгілген немесе шашылған химиялық реагенттерді залалсыздандыруға керекті заттардың қажетті мөлшері болуын ұсынады.

      417. Шайырлар сақтау ыдыстарынан ерітінді араластырғыштарға сорап көмегімен құйылады. Шайырлар 200-250 литр ыдыстармен әкелінгенде оларды сақтау ыдыстарына жүк көтергіш құралдар (шығыршықтар, талдік құралдар) көмегімен құйылады.

      418. Концентрациялық қышқыл негізіндегі химиялық ерітінділер дайындау үшін дененің ашық орындарын қорғау шаралары қолданылады (арнайы киім және аяқ киім, қолды және демалу органдарын қорғаудың құралдары).

      419. Жұмысшы концентрациялық тампонаждық ерітінді дайындау, араластыру кезінде ерітіндінің шашырауын болдырмайтын жабық түрлі ерітінді араластырғыштарда жүргізіледі.

      420. Ерітінді қоспалары сақталатын немесе ерітінді дайындайтын орындарға жақын жерлерде ас қабылдауға жол берілмейді.

2-параграф. Тампондалған жыныстарда оқпан қазу

      421. Тампондалған жыныстарды игеру амалдары оқпан қазу жобасымен анықталады.

      422. Оқпан су тесіп шығуын алдын алу үшін кенжардың жобалық сақтандырғыш тұтастықтың жоғарғы нүктесіне жеткенде, алдын – ала сулы горизонт төбесінен 1 метр тереңге екі – үш барлау ұңғымалары қазылады.

      Қазу кезінде ұңғыма үсті тығыздамалармен жабдықталады.

      423. Егер жобалық белгіде сулы горизонт кездеспесе, одан әрі қазу одан толықтай өтіп кеткенше алдын – алушы барлау ұңғымалары арқылы және жобалық сақтандырғыш тұтастықты сақтап жүргізіледі.

      424. Егер жоба бойынша тампонаждық төсеніш орнату көзделсе, су горизонты төбесімен оның су кедергісі қалыңдығы 1 метрден кем болмайды.

9. Қоршау бекітпелерін және қалқандарын қолданып оқпан қазу
1-параграф. Қоршалатын жіберу және толтыру бекітпесі

      425. Шаблондарды, көтергіштерді, солқылдатқыштарды немесе солқылдатқыш балғаларды жинау және құру жұмыстары, толтыру және жіберу бекітпелерін жинау және түсіру жұмыстары бақылау тұлғасы басшылығымен жүргізіледі.

      426. Оқпан үстіндегі солқылдатқыштың электрлік кабелін жинау, оқпанға құрал – жабдықтар, материалдар және қондырғылар түсіру жұмыстары, қоршау жөндеу және сатыларды жылжыту жұмыстары мықты негізге бекітілген (оқпан үстіндегі қоршау конструкциясына немесе өту сөрелеріне) сақтандыр белдіктер пайдаланып жүргізіледі.

      427. Оқпан кенжарын сулы жыныстармен толуының алдын алу үшін, олардың қоршалану бекітпесі астынан өтіп кетуін болдырмау үшін оқпан үстінде және оқпанның сақтандырғыш сөрелерінде топырақ немесе саздық қаптардың апаттық запасы және АЖЖ көрсетілгендей қатыру материалдарының апаттық запасы сақталады.

      428. Ағынды судың оқпан кенжарына өтіп кетуінің алдын алу мақсатында шпунт қағу, жіберу бекітпесін батыру ағынды су деңгейінен 0,5 метрден жоғары шамадан биік белгіден басталады.

      Толтыру және түсірудің қоршалану бекітпесінің жоғарғы деңгейі ағынды су деңгейінен 0,5 метр жоғары болады.

      429. Шпунттарды қағу мықты және ұстамды көпірлерде, ал түсіру бекітпесін жинау (құрастыру) ілінбелі сөреден жүргізіледі.

      430. Қағу және түсіру бекімелерінің элементтері оқпанға түсіру кезінде олардың шайқалуын және айналып кетуін болдырмайтын жұмсақ кергіштермен керіледі.

      431. Толтыру бекітпесін батыру кезінде солқылдатқыштар шпунтқа мықтап қатайтылады. Солқылдатқышпен және солқылдатқыш балғамен жұмыс жасаушы жұмысшылар оқпан кенжарының қарама – қарсы бетінде орналасады.

      Толтыру бекімесінің бағыттауыш рамасы болмаған кездегі шпун батырылғанда солқылдатқышпен жұмыс жасауға болмайды, сонымен қоса солқылдатқыш немесе солқылдатқаш балға жұмысы кезінде шпунт төбесіндегі қиманы және бұрандаларды қатайтуға болмайды.

      432. Жіберу бекітпесін түсіру кезінде жұмысшылар оқпан ортасында немесе оқпанның басқа да қауіпсіз бөлігінде орналасады.

      Адамдардың түсіру бекімесінің башмагы пышағы астында орналасуына болмайды.

      433. Түсіру бекімесінің табаны пышағының астынан тикстропты ерітіндінің кенжарға тесіп шығуының алдын – алу үшін биіктігі 0,6 метрден кем емес тығыздама орнатылады және түсіру бекітпесінің сыртқы қабырғасы мен тығыздама арасындағы кеңістік сазбен толтырылады.

      434. Сулы горизонттан төмен жатқан сутепкіш жыныстарда қазу тереңдігі ағаш шпунттарға 0,3 метр, ал түсіру бекімесі шпунты темір болғанда 0,5 метрден кем болмайды.

      Ығысуы мүмкін тұрақсыз жыныстарда қазу жұмыстарын су тепкішке дейін қоршалану бекітпелері тереңдетілгенше жүргізуге болмайды.

      435. Шпунттық қоршау арасындағы "терезелер" екінші қатары шпунттар арқылы бітеледі.

      436. Темір шпунтты, оқпанда тұрақты бекітпе орнатылған соң шығарып алуға болмайды.

      437. Ағаш шпунттардың төменгі ұштары кенжардың төменгі нүктесінен 0,3 метрден кем емес қылып тереңдетіліп, темір шпунттар, түсіру бекітпесінің табан пышақтары 0,5 метрден кем емес тереңдікке енгізіледі.

      438. Су тепкіш жынысты қазған кезде ағаш шпунттар шетінде ені 0,25 метрден кем емес кеңістік қалдырылады, ал темір шпунттар және түсіру бекітпесінің табаны пышағы үшін ол 0,75 метрден кем болмайды.

      Оқпанға керекті кеңейту оқпанды қазу жобасымен қарастырылады.

      439. Оқпан үсті айналасы опырылғанда немесе бекітпе бұзылғанда, апатты жағдай жойылғанға дейін оқпанның әрі қарай қазуға болмайды.

2-параграф. Қалқанды тәсіл

      440. Тік қалқандағы машинистің жұмыс орны қалқанды кешенінің барлық механизмдерімен дыбысты – жарықты дабылдармен байланысады.

      441. Қалқанды жылжыту кезінде демократты басқаруға арнайы оқу оқымаған тұлғаны жіберуге болмайды.

      442. Тік қалқандарды жылжыту кабелі, әуе және су өткізгіш құбыршектер, бетонөткізгіштердің үзілуінің алдын алу, сонымен қоса қалқанды сөре қуыстырына шахтаның ілінбелі қондырғыларының қысылып қалуының алдын алу шаралары орындалған соң жүргізіледі.

      443. Алдын ала тексеру және жөндеу жұмыстары жүргізілмеген қалқанды кешенді пайдалануға жол берілмейді.

      444. Қалқанды кешенді механизмдерін немесе кенжарлық механизмдерді жөндеу және тексеру, сонымен қоса кескіштерді ауыстырғанда электрлік қозғалтқыштар қуаттан ажыратылады. Қосқыштарға "Қоспа – адамдар жұмыс жасауда!" деген белгілер ілінеді.

      Тексеру және жөндеу операциялары аяқталған соң қалқанды механизмдерді қосу бақылау тұлғасы өкімімен жүргізіледі.

      445. Оқпан кенжарының сулы жыныстарымен толуының алдын алу үшін, қалқанды кешеннің пышағы астынан су тесіп шығуының алдын алу үшін оқпан бетінде және сақтандырғыш сөрелерде құм және саз салынған қаптардың апаттық көлемі және АЖЖ сай қатайту материалдарының апаттық запасы қамтамасыз етіледі.

      446. Оқпан кенжарына су ағыны өтіп кетуінің алдын алу үшін қалқанның пышағы тереңдеу нүктесі ағып су деңгейінен 0,5 метрден кем емес жоғары орнатылады.

      447. Қалқанды кешенді орнату ілінбелі сөрелер арқылы жүргізіледі.

      448. Қалқанды кешен элементтері оқпанға түсіру кезінде шайқалып және айналып кетпеуі үшін жұмсақ кергіштермен керіледі.

      449. Сулы горизонттан төмен жатқан су тепкіш жыныстарға қалқанды кешеннің енуі 0,5 метрден кем болмайды.

      450. Жынысты қазу, қалқанды кешеннің төменгі шеті кенжардың төменгі нүктесінен 0,5 метрден кем емес тереңдікте орналасатындай қылып жүргізіледі.

10. Жасанды түрде суды төмендету

      451. Суды төмендетуге арналған бұрғылау жұмыстары ЖҰЖ сәйкес жүргізіледі.

      452. Суды төмендеткіш қондырғылар сорап күшін және вакуум өлшемін анықтайтын жарамды приборлармен жабдықталады.

      453. Эжектрлік инефильтрлермен жұмыс кезінде әрбір инефильтірлер ағындық және төгілу жақтарынан тығыздық крандармен жабдықталады.

      Коллектрлерге және инефильтрлерге құбыршектер қысқыштар арқылы бекітіледі.

      454. Ағындық және төгілу құбырөткізгіштеріне олардың арналуы жөнінде белгілер соғылады.

      455. Инефильтрлерді түсіріп – шығару кезінде, бұл жұмысқа қатысты жоқ адамдар құбыр тізбегінің бір жарым ұзындығына тең қашықтықтан кем емес жерге алыстатылады. Инефильтрлер инефильтржұлғыш арқылы шығарылады.

      456. Инефильтрлер осі (жеңіл және эжекторлық) жер қазу шетіне 0,5 метрге жақын емес және жұмыстар жабық тәсілдермен жүргізілгенде жасанды контіры шетіне 1 метрден жақын емес жерде болады.

      457. Суды төмендеткіш қондырғыларды жер астында орналасқан су жинағыштарға жақын жерде жоба бойынша пайдаланылады.

      458. Гидравликалық тереңдету, инефильтрлерді қағуға болмайды, егер осы жұмыстар пайдаланылып жатқан ғимараттар және коммуникацияларға зиян тигізетін болса.

      459. Инвентарлық коллекторларды биіктікте бұзу кезінде шешілетін бөлік маңында орналасуға және флянецтері шешіліп жатқан құбырларға қарсы тұруға болмайды.

      460. Суды төмендету құрылғыларының жұмыс уақыттары ЖҰЖ көрсетіледі. Бұл уақыттарда жыныстық су деңгейін бақылау жүргізіледі, бақылаулар нәтижесі осы Қағидалардың 9-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Су төмендеген жағдайда топырақ сулары деңгейінің өзгеруін бақылау журналына жазылады және маркшейдермен келісілген, ЖҰЖ сай су төмендетудің әсер ету аймағында орналасқан ғимараттар және құрылыстарды құрал – жабдықтар арқылы маркшейдерлік бақылау жүргізіледі.

11. Оқшаулау жұмыстары және коррозияға қарсы өңдеу

      461. От шығуы мүмкін және зиянды заттар бөлініп шығуы мүмкін материалдар пайдаланылып жүргізілетін оқшаулау жұмыстары жұмыстарды ұйымдастыру жоспарына сәйкес орындалады.

      462. Битум қайнатқыш ғимараттар тұрғылықты, әкімшілік – тұрмыстық және қоймалық ғимараттардан 50 метрге жақын емес, ал оқпан және апан шеттерінен 15 метрге жақын емес жерлерге орналастырылады.

      Битумды 300 градус Цельсия жоғарыға қыздыруға болмайды, қазандықтар термометрмен жабдықталады.

      Жандыру отындарын, битум қайнату қазандықтарынан 10 метрге жақын емес жерлерге жинайды. Жинау орындары өртке қарсы құралдармен жабдықталады.

      463. Битум құрамынан ылғал шығармай, қазандық іші кептірілмей, оған битумды салуға болмайды.

      464. Қазандықтарға битум салып қыздырғанда қазандықтың жоғарғы шетіне 8 сантиметрге жетпейтіндей қылып битум салынады.

      Қыздыру кезінде қазандық қақпақпен жабылады.

      465. Битумды қыздыру жүргізілетін орындарда, қажетті өртке қарсы құралдар орналастырылады.

      466. Оңай тұтанатын материалдарды қазандыққа 10 метрге жақын жерге сақтауға болмайды.

      467. Ұңғыға битум құю, қондырғылар орналастырылу сапасын және бақылау - өлшеу приборларын тексерген соң және мүмкін болатын жарамсыздықтар жойылған соң жүргізіледі.

      468. Битумды ұңғыға құю кезіндегі битум өткізгіш беті қабықшалар арқылы жабылады.

      469. Оқпанға немесе апандарға ыстық битум жабық, саңылаусыз ыдыстармен түсіріледі.

      470. Қабырғаларды тегістеу үшін оңай тұтанатын заттар пайдаланылғанда жұмыс аумағында ашық оттың, ұшқынның пайда болуының алдын алудың шаралары сақталады. Жұмыстар ұйымның бақылау тұлғасының бақылауымен орындалады.

      471. Жер асты жағдайларында полимерлік материалдарды пайдаланып жұмыс жасаушы ұйымдар бас мердігерге жұмыс басталар алдында зиянды немесе оңай тұтанғыш заттармен жұмыс жүргізетіні жөнінде жазбаша түрде хабарлайды.

      Осындай жұмыстарға және битум немесе полимерлік материалдар қолданылатын жұмыстарға, ұйымның техникалық жетекшісімен бекітілетін ЖҰЖ жасалынады.

      472. Битумды немесе полимерлік материалдар дайындалатын жұмыс орындары кіріс – шығыс желдеткіштермен жабдықталады. Ауа құрамын бақылау тәртібі, полимерлік материал қолданушы ұйымның техникалық жетекшісімен бекітілген ЖҰЖ анықталады.

      Жұмыс орындарында битум қыздыру тығыз жабылатын қақпағы бар электрлік битумқыздырғыштар арқылы жүргізіледі. Ашық алауы приборлар пайдалануға болмайды.

      473. Полимерлік материалдар дайындау және пайдалану жұмыстары, бекітілген бақылау тұлғасының басшылығымен жүргізіледі.

      474. Сүрту материалдары пайдаланылған соң жиналып ыдысқа салынады, жоғарыға шығарылып, залалсыздандырылады. Пайдаланылған сүрту материалдарын өртеуге Жол берілмейді.

      475. Полимерлік материалдарын және ыдыстарын сақтауға арналған жер үсті қойма аталған материалдарға арналған талаптарға сай келеді.

      476. Полимерлік қаптамалар жағылып болған соң оқпанда (апанда) жұмыстарды жалғастыруға және адамдарды жіберуге, жұмыс аймақтарынан зиянды немесе жарылыс – жану қаупі бар заттар толық шығарылып, ауа ортасы керекті жағдайға келтіріліп, анализдермен бекітілген соң ғана болады.

12. Теспелерді және ұңғыларды бұрғылау

      477. Теспе қазар алдында қазба кенжары бақылау тұлғасымен тексеріледі және қауіпсіз жағдайға келтіріледі.

      478. Теспелерді бұрғылау жұмыстары бұрғылау-жару жұмыстарының паспортына сай жүргізіледі. Паспорттарға кенжардағы геологиялық жағдайлардың өзгеруіне байланысты түзетулер енгізу ұйымның техникалық басшысының рұқсатымен жүргізіледі.

      Бұрғылау-жару жұмыстарының бекітілген паспорттары қол қою арқылы учаске бастығына, бұрғылау-жару жұмыстарының басшысына, ауысымдық инженерлерге және тау-кен шеберлеріне беріледі, паспорттың бір данасы аталған адамдардың қолы қойылып, ұйымның техникалық бөлімінде сақталады.

      Бұрғылау-жару жұмыстарының паспортымен аталған кенжарда тікелей жұмыс істейтін барлық үңгілеушілер және жарушылар қол қою арқылы таныстырылады.

      Бұрғылау-жару жұмыстары паспортының көшірмесі бұрғылау қондырғысында сақталады. Қол перфораторымен бұрғылаушылар үшін бұрғылау-жару жұмыстарының паспорты жұмыс жүргізу орнынан қолжетімді қашықтықта сақталады.

      Ескерту. 478-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      479. Кенжар табанынан 1,5 метр биіктікте арнайы қолдағыш құрылғыларсыз теспе және ұңғы бұрғылауға болмайды. Бұрғылау басталатын сөрелер және төсемелер тақтайлары бір – бірімен байланыстырылып және мықты негізге жатқызылады. Қазу кезінде қолдама ретінде ағаштан және темірден жасалған бөліктер қолдануға жол берілмейді.

      480. Жарылған жыныстарда теспе қазуға, тегіс алаң қойылған жағдайда және қосымша қауіпсіздік шаралары қолданылғанда рұқсат етіледі.

      481. Қолдық перфораторлар мен қазғандағы қазғыштар ұзындығы 0,5-0,8 метрден ұзын емес, ал электрлік бұрғылар арқылы қазғанда ұзындығы 0,8-1 метрге ұзын болмайды.

      482. Теспелердегі қыстырылып қалған бұрғыларды шығарып алу бұрғылау кілтімен немесе құрылғы көмегімен жүргізіледі.

      483. Пневматикалық құбыршектер өзара екі жақты ниппельдер арқылы жалғанады, ал құбыршек пен перфоратор конустік ниппельмен, бұранда және штуцерлер арқылы жалғанады.

      Құбыршектер ниппелге бұрандалармен қатырылатын темір қысқыштар немесе құрылғылар көмегімен қатырылады.

      484. Жұмыс басталар алдында бұрғылау немесе жылжымалы қондырғы бұрғышысы мен машинисі машинаның негізгі бөліктерінің жарамдылығына көз жеткізеді: жүру бөліктері, бұрғылау қондырғылары, қозғалтқыштар, басқару жүйесі, гидрожүйе, міну бекітпелері, мұналары (манипуляторлардың) ауа және су келу жүйе құбыршектері.

      Құрылғыда қауіпсіз жұмыс жүргізуге әсер ететін жарамсыздықтар анықталса бұрғышы оны жұмыс басталар алдында дұрыстайды.

      Бұрғышының өзі дұрыстай алмайтын бұрғылау қондырғысы кемшіліктері жөнінде, ол бақылау тұлғасына хабарлайды.

      485. Қондырғы жағдайы келесі уақыттарда тексеріледі:

      1) машинистпен – бұрғышымен – ауысым сайын, жұмыс басталар алдында;

      2) механикпен – апта сайын;

      3) бас механикпен – ай сайын.

      486. Бұрғылау қондырғысын бір кенжардан келесіне көшіру тек қондырғы транспорттық қүйде болғанда ғана жүргізіледі.

      487. Жылжымалы бұрғылау қондырғысымен қазу кезінде көтеріліп тұрған жебе астында орналасуға болмайды.

13. Тау сілемдерін тазалау

      488. Тиеу машиналарын, экскаваторларды және тиеу құралдарын пайдалану өндірушінің нұсқаулығына сай жүргізіледі. Тиеу құралдарының кенжарда жұмыс жасау кезінде оның қозғалу радиусында бөгде тұлғалардың болуына жол берілмейді.

      Тиеу машиналарын вагонеткасы бар тіркеме құрылғысында пайдалану зауытта жасалған қатты тіркеме болған кезде ғана жүзеге асырылады.

      Ескерту. 488-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      489. Құрылымында қарастырылған машинистің қауіпсіз қозғалуын қамтамасыз ететін құрылғылармен пайдалануға жол берілмейді.

      490. Екі жыныс тиегіш қатар жұмыс жүргізіп жатқанда, оларды жол арасында орналасқан алаңдардан басқаруға болмайды.

      491. Тиеу машинасы кабелдері зауыттық нұсқауларында көрсетілген жерлерге қысқыштар арқылы қатайтылады, кабелдің машинаға үйкелуінен сақтайтын ұзындығы 1,0-1,5 метр болатын резиналық қосымша қабықшасы болады. Кабель тау сілемдері басып қалғанда тазартылады.

      492. Тасымалдау құралдарын тиеу (вагоншалар, автосамосвалдар және басқалар), олардың қозғаласы кезінде жыныс түйірлерінің түсіп қалуын болдырмайтындай қылып жүргізіледі.

      493. Тоннелдерді және камераларды көлденең баспалдақтар арқылы эксковаторлар арқылы игергенде жыныс үймесі биіктігі эксковатор қармауы биіктігінен аспауы тиіс. Үзіліссіз қимылды тиеу машинасының және қалақшалы түрлі машиналардың жұмыс жағдайын және тәртібі жобамен анықталады.

      Құлама биіктігі 4 метрге дейін болғанда үзіліссіз қимылды машинамен жыныс тиеуді, жыныстарды қосымша түсірусіз жүргізуге болады.

      Құлама биіктігі 4 метрден көп болғанда жыныстарды қосымша жіберу жүргізіледі.

      494. Машинамен тиелетін жыныс кесектері өлшемдері жағынан жобада көзделген шамалардан аспайды.

      Жұмыс аяқталған соң тиеу машинасының (экскаватордың) машинисті машинаны қауіпсіз орынға қояды, машинаның өздігінен жылжуына жол бермейтін шараларды қабылдайды, тиеу органдарын жерге тигенше төменге түсіреді, автоматтарды сөндіреді және қоректендіргіш кабельді ажыратады.

      Тиеу машинасының конвейері немесе конвейер – тиегіш тоқтаған кезде оның түсіру бөлігі ілініп қалған жыныс кесектерінен тазартылады.

      Вагоншалардың жыныс тиегіш машиналарға тіркемеленуіне және ажыратылуына тиеу машиналарының жұмысы және қозғалысы кезінде жол берілмейді.

      Олардың әрекет ету радиусында бөгде тұлғалардың болуына рұқсат етілмейді.

      Ескерту. 494-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      495. Эксковатор жұмысы кезінде (тиеу басталып, аяқталқан соң) дыбыстық белгілер беріледі.

      496. Әрбір эксковатор жабдықталады: медициналық дәрі қорап, екі қөмірқышқылды өрт сөндіргіш, тексерілген екі пар электрлік қолқап, сүрту материалдарының тәуліктік запасы сақталатын темір жәшік.

14. Тоннелдерді қалқан, тюбинг немесе блок орнатқыштар
көмегімен қазу. Жиналмалы құрастырмалар монтаждау

      497. Қалқан, тюбинг орнатқыш немесе блок орнатқыш, олардың механизмдері және қажетті құрамалар монтаждалған соң комиссиямен қабылданады, қалқанды, тюбинг орнатқышты немесе блог орнатқышты қабылдау актісі рәсімделеді.

      498. Қазу тереңдігі жыныс қаттылығына және ұстамдылығына қарай, ЖҰЖ анықталады.

      499. Тоннель кенжары биіктігіндегі барлық жұмыстар қалқан немесе орналастырғыштардың жылжымалы платформалары арқылы жүргізіледі.

      Уақытша көпірлермен жұмыс жасауға болмайды.

      500. Орталық және төменгі ярустар ұяшықтарында жұмыс жүргізушілер жылжымалы платформалар және фартуктер арқылы қорғалады.

      501. Қалқан ұяшығында жыныстарды және материалдарды жинауға болмайды.

      502. Қалқанда және орнатқыштағы алаңдар төменінде 14 сантиметр қалқаны бар биіктігі 1 метрден кем емес темір қоршаумен қоршаланады.

      503. Қалқандарды, орнатқыштарды және технологиялық платформаларды қозғалтқанда, осы жұмыстарға қатысы жоқ адамдар машина аумағынан шығарылады.

      Қиғаш тоннелдегі орнатқыш, ұстап тұратын болат арқандар үзілгенде төменгі кенжарғы сырғанап кетуін болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады.

      504. Қалқан кіруін үлкейту үшін домкраттарға мықтап бекітілген инвентарлық темір кіргіштер пайдалануға болады.

      505. Тюбингтер және блоктарды жатқызған кезде оларды қалқан домкраттарымен қысуға болмайды.

      506. Орнатқыш жылжуы кезінде оның рамасының астында орналасуға болмайды.

      507. Механикаландырылған қалқанды кесу механизмдерін қосар алдында кенжарда адам жоқтығына көз жеткізіледі.

      Кесу механизмін немесе көмекші механизмдеді қосар алдында қалқан машинисті жұмыс басталуын ескертетін дыбыстық және жарықтық белгілер береді.

      Кесу механизмі жұмысы кезінде адамдардың кенжарға түсуіне жол берілмейді.

      Кесуші органмен жұмысқа адамдар жіберу бақылау тұлғасының тікелей басшылығымен жүргізіледі.

      508. Қалқан машинисті жұмыс орны технологиялық кешеннің барлық механизмдерімен жарық – дыбыстық белгілер арқылы жалғанады.

      509. Механикаландырылған қалқан жұмысы кезінде кенжардан және кенжар айналасы кеңістіктерінен шаң тазалау қамтамасыз етіледі.

      510. Қалқан тоқтатылған жағдайда (бір ауысымнан артық) кенжардың ашық қалған беттері мықтап қатайтылады.

      511. Технологиялық платформа табандарындағы барлық тесіктер аударылатын немесе жылжымалы қорғаумен жабдықталады.

      512. Тюбингті немесе блоктық жасауларды тоннелдерде орнату үшін механикалық орнатпалар қолданылады.

      Тюбингтік немесе блоктық жасаулардың шеңберін жинауға егер тоннель және камералар ұстамды жыныста сенімді төбеде қазылғанда ұзындығы 25 метрден артық болса, шығыршық пайдаланылады. Бұл қашықтық ұйымның техникалық жетекшісі рұқсатымен үлкейтіледі, бірақ 50 метрден ұзақ болмайды.

      513. Құралмалы жасауышты қорғаныш қабықшасы қорғанышымен монтаждауға болады, ал ашық төбеде және бүйірінде монтаждауға жұмысшы аймағына жыныс түйірлерінің құлауынан қорғайтын қоршаулар пайдалану арқылы жасалады. Қоршаулар жобаларға сәйкес орнатылады.

      514. Тоннель кенжарында жұмыс жүргізген кезде биіктіктегі жұмысшылар жылжымалы қалқан платформасында немесе орнатқышта орналасады.

      515. Орнатқышта орнатылған гидравликалық, пневматикалық және электрлік қондырғылар өлшегіш приборлармен немесе артық тиеп жіберуді болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады.

      516. Тоннель жасауышы шеңберін жинау екі жағынан төменнен жоғары қарай жүргізіледі. Орнатқыш тұтқасын босатуға (шығыршық темір арқанын) және құрастырмалы жасауыштың элементтерін жайғастыруға, ерте жатқызылған элементтер арқылы жүргізіледі (тюбингті бекіткенде жанынан екіден кем емес бұрандамен және бір бұрандамен тюбинг қапталынады).

      517. Тонелдік құрастырмалы бекітпесінің қалқандары және орнатпалары, бақылау тұлғасының бақылауымен және кезекші слесарь қатысуымен жылжытылады.

      518. Қалқандық, платформалық және кенжарлық домкрат білектерін жұмыс жасау кезінде қолмен тазалап, майлауға болмайды.

      519. Орнатқыш тұтқасына тюбингті немесе блокты бекіту қысқыштар және бұрандалы жалғамалар арқылы жүргізіледі.

      Бекітпені орнату аймағында, осы жұмыстарға қатысы жоқ тұлғалардың орналасуына болмайды.

      520. Орнатқыш немесе шығыршық машинистіне белгіні бақылау тұлғасы бекіткен жұмысшы ғана береді.

      Механизмдерді қосу осы жұмысшы белгісінен соң ғана жүргізіледі. Механизм қосылар алдында машинист жауап белгісін береді.

      521. Тоннелдік құрамалары бекітпесін орнату алдында орнатқыш учаскелік механикпен (ауысымдық механик) қаралады. Қарау нәтижелері ауысым қабылдау өткізу журналдарына енгізеді.

      522. Орнатқыш тұтқасының айналу аумағында ол жұмыс жасап тұрғанда орналасуға болмайды. Болтты бекітпелерді орнатқанға дейін әр тюбинг қондыру үшін алынады. Төселген және салынатын тюбингтердің болтты саңылауларын басқа құралдармен біріктіруге Жол берілмейді.

      523. Болтты бекітпелерді орнатқанға дейін әр тюбинг қондыру үшін алынады. Төселген және салынатын тюбингтердің болтты саңылауларын құралдармен біріктіруге Жол берілмейді.

      524. Бұрандаларды шегіне жеткізіп бұрауға, бұрандалық қатайтпаларды ауыстыруға және ерітінді құю тесігіне тығыздама орнатуға жылжымалы көпірлер, жалғамалар пайдаланылады. Бұл жұмыстарды сатылар арқылы жүргізуге болмайды.

      525. Тюбингтерді көтеру және жылжыту немесе блок шығыршықтары жұмыс орындары, тюбинг құрастыру орындары жарықтандыруы 50 люкстен кем болмауы керек.

      526. Жұмыс аяқталған бойда немесе үзіліс уақытында тюбингтерді (блоктарды) ілінген күйде қалдыруға болмайды.

      527. Екі жарамды тежегіш құралдарымен жабдықталмаған шығыршықтар мен тюбинг монтаждауға болмайды.

      528. Тюбингті шығыршық темір арқанына қатыру, жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін арнайы құрылғылар арқылы жүргізіледі.

      529. Тюбингті бір темір арқаннан ілініп тұрған жерінен басқа арқанға қайта ілуге болмайды.

      Тюбингті ілуге арналған темір арқандар қауіпсіз құрылғыларға қатайтылады.

      530. Құрамалы бекітпенің элементтері көтеріліп – түскенде шығыршықта жұмыс жүргізетін тұлғалар бақылауында болады. Бекітпенің жырықты шеңберлері немесе камерадағы бірінші шеңберлер орнатылғанда шығыршықтан жұмыс жүргізу жерлері көрінеді, сонымен қоса шығыршық екі жақты жарық – дыбыс белгілерімен жабдықталады.

      531. Түзетпелерді, тығыздамаларды, бұрандаларды, кілттерді, жыныс түйірлерін және тағы басқаларды тоннель бекітпесіндегі тюбинг қабырғаларына және борттарында қалдыруға болмайды.

15. Қоршау құрылғылары қорғаныс астында жұмыс

      532. Жабық ысырмалар астында жұмыс жүргізу ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      Жабық ысырмалар астындағы жұмыстар, су ағуы мөлшерін тұрақты бақылауы міндетіне кіретін бақылау тұлғасы қатысуымен жүргізіледі.

      Су ағысы күшейген жағдайларда жұмыстар тоқтатылады, барлық жұмысшылар су ағыны себептері анықталғанша және олар тоқтатылғанша қауіпті аймақтан шығарылады.

      533. Жабық ысырмалар астында жұмыстар жүргізілетін аумақтан апаттық шығыстар жасалынады. Шығу жерлер жақсылап жарықтандырылады және материалдармен және қондырғылармен бөгелмейді. Апаттық шығыс жағдайлары ауысым қабылдап, өткізу кезінде тексеріледі. Барлық жұмысшылар апаттық шығыспен шығу тәртібімен таныстырылады.

      534. Су тесіп өтуі мүмкін болғанда ысырма арқылы дыбыстық және жарықтық белгілер беріледі, осы арқылы қауіп төнген қазбадағы адамдар тездетіп жұмыс орындарынан кетеді және алдын ала орнатылған қауіпсіз орынға көшеді. Бақылау тұлғасы рұқсатынсыз қауіпті аймақта жұмыс жалғастырылмайды.

      535. Жабық ысырмаға өте жақын жерлерде жарылыс жұмыстары жүргізілмейді. Ең аз қауіпсіз ара қашықтық, қуаттармен ысырма арасындағы, әр нақты жағдайда жобалаушы ұйым құрастырған және мекеменің техникалық жетекшісімен бекітілген есептермен анықталады.

      536. Ысырмаларды басқару пульті құлыпқа жабылады, электрлік қозғалтқыштар қуат алу көздері ажыратылады. Ысырманы басқару пульті кілті жұмыс орындарында тікелей орналасатын бақылау тұлғасында болады.

      537. Қазылып жатқан қазбалардың бірінде су тесіп өтуі мүмкін болғада жұмысшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қалған қазбаларды апаттық қазбадан бөліп тастайтын су өтпейтін қабырғалар салынады.

16. Бетондық және темірбетонды бекітпе тұрғызу.
Бекітпе сыртына ерітінді құю. Жоғарыны тазалау

      538. Бетондық (опалубтық, арматуралық) жұмыстар жүргізу аймағындағы адамдар және транспорт құралдары қозғалысын да транспорт және адамдар өтуі үшін еркін өтпелер қамтамасыз етіледі. Өту жолдары үстінде жұмыстар аймағына 40 метр қашықтықта жарықтандылыған "Назар аударыңыз! Жай жүру!" белгілері ілінеді.

      539. Орнатылған арматуралық какастар, опалубкалар мықтап қатайтылады. Опалубканың дұрыс орнатылуы және мықтылығы бақылау тұлғасымен тексеріледі.

      540. Экскаватор, кран және көтеру – тасымалдау механизмдер жебелері арматуралық каркас және құрастырмалы опалубка ілуге және орнатуға арналған арнайы қондырғылары жоқ жебелермен жұмыс жасауға болмайды.

      541. Опалубкаларды жылжытуға қозғалыс жайлылығын және болат арқан керілуі теңдігін қамтамасыз ететін шығыршықтар қолданылады. Жылжымалы опалубкаларды қатты жетек арқылы трактормен, бульдозермен және автокөлікпен жылжытуға болады. Жылжымалы опалубкалардың барлық түрлеріне айдап кетуге қарсы құрылғылар орнатылады. Опалубканы жылжыту кезінде оларда, үстінде және қозғалу аймағында адамдар орналасуына болмайды.

      542. Жылжымалы ағаштан жасалған қалыпты монтаждау және бөлшектеу жұмыстары ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      543. Ағаштан жасалған қалып сыртындағы кеңістік көлемі 0,45 метрден кем болса, екі жақты жинау және кеңістіктерді толтыру адамсыз тәсілдермен жүргізіледі.

      Адамдардың опалубка сыртындағы кеңістікте опалубка орнату және бетонда опалубка шетінен 10 метрден алыс емес ара қашықтыққа орналасуын болады.

      544. Жылжымалы көпірлер арқылы уақытша бекітпе орнатылғанда олар тоқтаған орындарында тежегіштер және арнайы құрылғылар арқылы бекітіледі.

      Транспорттық құралдарының алаңдарына бекіту элементтері мықтап бекітіліп тасылады, көтерілетін жүк салмағы орнатылған мөлшерден артпауы керек. 1 метрден жоғары көтерілген жүкті тасымалдауға Жол берілмейді.

      Адамдарды транспорттық құралдардың жүк тасымалдау алаңдарында тасымалдауға, көтеріліп жатқан жүкке отыруға болмайды.

      545. Бетондық құрамдарды құяр алдында опалубка бекітпесін, тіреуіш ағаштарын және жұмысшы төсеніштердің сенімділігі тексеріледі.

      546. 1,5 метрден жоғары биіктікте бетон құрамын құйып жатқанда жұмысшы төсеніштері немесе бетоншылардың жұмыс орындары таянышпен қоршаланады.

      547. Бұзылған опалубканың қалқандары, тақтайлары және материалдарды көпірге жинауға Жол берілмейді.

      548. Бетондық құрамдарды бетон сорабымен немесе пневмобетон жатқызғышпен берген кезде:

      1) бетон бергішті монтаждаған сайын жұмыс алдында олар жұмысшы қысымнан 1,5 есеге артық қысымға сыналады;

      2) бетондық құрамдарды жатқызуды жұмыстарын жүргізу орындарын екі жақты дабыл белгілерімен қамтамасыз етіледі;

      3) бетон жібергіштің кіре берісіне жылдамдық тежегіш орнатылады;

      4) бетон ағызғыш бөліктері бетон сорабы немесе пневмобетон жатқызғыш тоқтатылған соң және қысымы шығарылған соң шешіледі;

      5) бетон ағызғышты сығымдалған ауамен тазартқан кезде оның кіріс тесігіне жылдамдық шектегіштен басқа бетон ағызғышқа аздап еңкейтілген ағаш қалқан қойылады;

      6) бетон ағызғышты тазалаған кезде барлық адамдар оның кіріс тесігінен 10 метрден кем емес қашықтыққа алыстатылады;

      7) Бетон ағызғыштық қабылдау бункері үстіндегі сақтандырғыш темір тор құлыпқа құлыптанады, оны бетон ағызғыштың жұмысы кезінде шешуге болмайды.

      549. Бетон – ине – машинасы жұмысы кезінде сақтандырғыш клапан шыдамды қысымға реттеледі. Бетон – ине – машиналарды, материалдық өткізгіш – құбырларды, жарамсыздықтарды жөндеу жұмыстары, қысымдық ауа ажыратылғаннан соң және қысымы шыққаннан кейін жүргізіледі. Бетон ағызғыштағы жұмысшы қорғаныш көзілдірікпен жұмыс жасайды. Бұл жұмысшы және бетон – ине – машинасы машинисті арасында тікелей көру мүмкіндігі болмаса, олар дабыл белгілерімен қамтамасыз етіледі.

      550. Бекітпе сыртына ерітінді құю арнайы конструкциялық ерітінді құйғыш арқылы жүргізіледі. Ауа қысымы арқылы жұмыс жасайтын ерітінді құйғыштардың барлық жүйелері, қысыммен жұмыс жасайтын ыдыстардың құрылымы және қауіпсіз пайдалану талаптарына сәйкес сыналады және паспорты болуы керек.

      Ерітіндіні құйғыштың қақпақтары астына қойылатын резиналық тығыздамалары кесілмеген, тесілмеген, тұтас резинадан жасалады.

      551. Ерітіндіні құйғыштармен жұмыс жасайтын жұмысшылар сынбайтын шынылы сақтандырғыш көзілдірікпен, резиналық қолқаппен және қажетті арнайы киіммен қамтамасыз етіледі. Сақтандырғыш көзілдіріксіз және қолқапсыз жұмыс істеуге болмайды.

      552. Ерітінді құйғыш аузы бекітпеге мықтап бекітіледі.

      553. Ерітінді құйғыш жұмысы кезінде және ерітіндіні құбыршек арқылы құйған кезде құбыршектердің тік және өткір бұрышпен майысуына болмайды. Құбыршек ұзына бойына мықты конструкцияларға үштен кем емес жерден қатайтылады.

      554. Ерітінді құйғыштар қысым өлшеуге арналған приборлармен (монометрмен) жабдықталады. Ерітінді құйғыштағы қысым паспортта көрсетілген қысымнан артпауы керек.

      555. Бұранданы түрлі ерітінді құйғыштар тазаланар алдында қозғалтқыштар ажыратылып, қалақшалары толық тоқтатылады. Ерітінді құйғыштың қосу құрылғылары аппаратқа жақын жерлерге орнатылады.

      556. Ерітіндіні тоннелді бекітпенің сыртына немесе шахта оқпанына құю аяқталған соң тюбинг және бекітпе тесіктері арнайы тығыздамалармен мықтап жабылады.

      557. Ерітіндіні бекітпе сыртына құю кезіндегі биіктікте жүргізілетін барлық жұмыстар ілінбелі немесе жылжымалы көпірлер арқылы жүргізіледі.

      Сатыларды қолдануға болмайды.

      558. Егегіш шеңберлер машинаға орнатар алдында арнайы стендте, жұмыс жылдамдығынан 1,5 есе артық жылдамдықта сыналады.

      559. Машинаға орнатылған егеу шеңберлері сақтандырғыш қаптамамен қапталады. Егеу шеңберінің айналым жылдамдығы паспорттағы жылдамдықтан көп болмайды.

      560. Бетон үстін тазарту жұмыстары кезінде жұмысшы беті қорғалуы тиіс. Тазалау жұмыстары "люлька" арқылы жүргізілсе жұмысшылар сақтандырғыш белдікпен жұмыс жасайды. Жұмыс кезінде "люлька" астында орналасуға болмайды.

      561. Бетонды тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде шаң және шаң басу жұмыстары қоса жүргізіледі.

      562. Бекітпені бетон шашқышпен тұрғызғанда:

      1) жұмыс жүргізуге қатысты жоқ адамдардың жұмыс орнына 5 метрден жақын жерлерде болмауы;

      2) бұрғыштың және бетон – ине – машинасы машинисті өзара көру мүмкіндіктері болмаса жұмыс орындары дыбыстық немесе жарықтық белгілермен қамтамасыз етіледі;

      3) бетон – ине – машинасын тексеру және жөндеу олардағы артық қысым шыққаннан кейін және ауа беру құбыршегі крандары жабылған соң жүргізіледі;

      4) бетоншашқышқа улық қасиеттері бар қатыруды тездеткіш қосылса, улық құрамның көзге, теріге тиуін болдырмайтын шаралар қабылданады. Улы қоспаларды пайдалану санитарлық қадағалау органдары рұқсатымен пайдаланылады;

      5) ерітінді құю құбыршегі жұмыс басталар алдында бұрғыштың 5 метрден артық емес жерінен көпірлерге қатайтылады;

      6) бетоншашқыш қабығында жыралар және қабықтары ашылу анықталса осы учаскеде бекітпені күшейту шаралары қабылданады.

17. Тазалау қазбаларын пайдалану және жөндеу

      563. Барлық жұмыс істеп тұрған қазбалар, бекітпе, құрылғылар және қазба қондырғыларының жағдайын бақылаушы тұлға бақылауына бекітіледі. Жүру жолдары жағдайы, жаңа жолдар төсемесі және жөндеу сапасы, пайдаланушы қазбалардың желдету жүйелері бақылау тұлғасымен жүйелі түрде тексеріледі. Тексеру тәртібі және уақыты ұйым жетекшілігі бұйрығымен бекітілген, өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы өндірістік бақылау жөніндегі нормативтік актімен анықталады.

      Бекітпе, құрылғы және тау қазбалары қондырғылары жағдайын тексеру нәтижесі осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Бекітпе және қазба жағдайын тексеру журналына жазылады.

      564. Адамдарды және жүктерді көтеріп түсіруге арналған шахталардың қиғаш және тік оқпандарының бекітпесі және арматуралануы бекітілген тұлғалар арқылы күнделікті тексеріледі.

      Жүйелі түрде, бірақ айына бір реттен кем емес уақытта оқпан бекітпесі және арматуралануы шахта бастықтарымен немесе техникалық жетекшілермен немесе олардың орынбасарларымен тексеріледі.

      Жыныс түйірлерінің құлауы қауіпін болдырмайтын уақытша күшейтілген бекітпе, жөнделетін учаскелерге де қойылады.

      Көтерілу ыдысы шатырынан тік оқпанның қараған адамдар қорғаныш шатыр және сақтандырғыш белдіктер қолданады.

      Көтерудің қалыпты жұмысы бұзылғанда (көтерменің оқпан қыстырылуы, көтергіштің қозғалысы бұзылуы), оқпан бекітпесін және арматуралануын тексеруді шахта бастығы, техникалық жетекші немесе олардың орынбасарлары жүргізеді.

      Бекітпенің немесе арматураланудың бұзылуының қауіпті екені анықталса бұл оқпандармен көтерілу тоқтатылады, ал бекітпе және арматура қауіпсіз жағдайға келтіріледі. Қарау нәтижелері осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Оқпан қарау журналына енгізіледі.

      Кейль – кранец, тюбингтік бұрандалық жалғама және пикотаждық тігістер орналасу арақашықтықтарын сырттай тексеру тоқсанда бір реттен сирек жүргізілмейді.

      Тюбингтік бекітпе және тюбинг сыртындағы кеңістік жағдайын тексеру екі жылда бір реттен кем емес уақытта шахтаның техникалық жетекшісімен бекітілген комиссия арқылы жүргізіледі. Қарау нәтижелері осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Оқпан қарау журналына енгізіледі.

      565. Желдетуге ғана пайдаланылатын және АЖЖ жұмылдырылатын оқпандар жылына кем дегенде бір рет сәйкес құрылғылардың көмегімен тексеріледі.

      Қосалқы шығу жолы болып табылмайтын желдету шахталарының күйін бақылау үшін бейне бақылауды қолдануға болады.

      566. Үймеден жынысты тазалау және бекітпе жасау ЖҰЖ бойынша жүргізіледі. Аталған жұмыстарды орындаған кезде бақылау тұлғасының қатысады.

      567. Тау қазбаларының сынған және бүлінген бекітпелері тез ауыстырылады.

      568. Қазбалардағы бекітпе жөндеу кезінде қатарынан біреуден артық рама немесе доғаны алып тастауға болмайды. Алды немесе арты алынып тасталатын рамалар және доғалар тіреуіштер және кергіштер арқылы уақытша күшейтіледі.

      569. Шығарылатын қиғаш қазбаларды жөндеу шексіз арқанмен шығару жүргізілгенде, вагоншалардан босаған темір арқанмен жүргізіледі; жыныс тасуға қолданылатын қапсырмамен бекітіледі немесе темір арқаннан ажыратылмай тіреуіштермен тіреледі.

      570. Қиғаш қазбаларда жөндеу жұмыстарын жүргізгенде, жөндеуге жұмылдырылған тұлғалардан басқалардың қазбамен көтерілуіне және қозғалуына болмайды. Бұрышы 18 градустан көп болатын қиғаш қазбалар ұзына бойына екі немесе одан да көп пункттерде бір мезгілде жөндеу жұмыстарын жүргізуге болмайды.

      Жөндеу жұмыстарын жүргізетін жерлер жоғарыға немесе жақын параллель орналасқан басқа қазбаларға шығып кететін сенімді шығыстармен қамтамасыз етіледі.

      571. Қиғаш қазбаларды қайта бекіту жұмыстары бөлек үзбелермен жүргізіледі, ал осы қазбалардың жөнделетін учаскелерінен жоғары және төмен орналасқан тұрақты бекітпелер алдын ала уақытша бекітпемен күшейтіледі. Бекітпені күшейту тәсілдері, жұмыс бағыттары ЖҰЖ-да қарастырылады.

      Жыныс кесектерінің құлау қауіптілігін болдырмайтын уақытша бекітілген тіреуіш жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқан учаскеге де қойылады.

      572. Күрделі таулы техникалық жағдайларда (тұрақсыз жыныстарда) шахта оқпанын, қиғаш және қазбаларды күрделі жөндеу жұмыстары, сонымен қоса оқпандарды қайта бекіту, қазбалардағы құлауларды жою және жөндеу, өрттер және авариялар ұйымның техникалық жетекшілерімен бекітілген ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      573. Шахта оқпанын қайта бекіту жұмыстары қозғалмайтын ілінбелі қатайған сөрелерден жүргізіледі. Осы сөрелерден өтпелі горизонттарға немесе сатылы бөлімнің сөрелеріне дейін ілінбелі саты қойылады.

      Жөндеу жұмыстарынан төмендегі оқпан, оған жыныс түйірлері, бекітпе элементтері және құрал – жабдықтар құлап кету қауіпін жоятын мықты сақтандыру сөрелерімен жабылады.

      Оқпан жөндеуге жұмылдырылған жұмысшылар сақтандырғыш белдік және баскиіммен жабдықталады. Үстінен көлденең заттар құлауынан жұмысшыларды қорғау үшін жұмыс орнынан 5 метрден жоғары емес жер жабқышпен жабылады.

      Қиғаштығы 12 градустан көп оқпан ұзындығы бойынша, екі және одан да көп пункттерде, жөндеу жұмыстарын қатар жүргізуге болмайды.

      574. Оқпандарды және көлбеулерді жөндеуге арналған жүктерді көтеріп – түсіргенде, жүк қабылдағыш пен оқпаншы арасы белгілермен қамтамасыз етіледі. Жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатқан орыннан жақын орналасқан жұмысшы горизонтқа, жоғарыға немесе параллель қазбаға шығатын сенімді шығу жолдарымен қамтамасыз етіледі.

      575. Көне шахталар оқпанын, шурфтарды, көтерілуші қазбаларды қалпына келтіру кезінде адамдардың түсуіне, осы қазбаларды желдеткеннен кейін және ауа құрамының талаптарға сай келуіне тексерілгеннен кейін рұқсат етіледі.

      576. Шахта оқпанын қайта қатайту кезінде тік вандруттарды шешу бекітпенің мықтылығын қамтамасыз етіп бір бөлік шамасында жүргізіледі.

      577. Шахтаға оқпанның бекітпесін немесе арматуралануын жөндеу жұмыстары аяқталған соң олар шахта жетекшілері бекіткен тұлғамен мұқият қаралады, көтеру ыдысын алғашқы қосып – ажырату жүргізіледі, нәтижелері осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Оқпан қарау журналына жазылады.

      578. Барлық қазбалар таза және жарамды күйде ұсталады, ал көлденең қимасы паспортқа сай ұсталады.

      Тексеру нәтижелері осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Бекітпе және қазба жағдайын қарау журналына және осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Оқпанды қарау журналына жазылады.

18. Тау-кен қазбаларын консервациялау, жою

      579. Шахта консервациясы болып (толық немесе бөлшектеп) – таулық және осымен байланысты жұмыстардың уақытша тоқтатылуы, міндетті түрде негізгі тау қазбаларын және құрылғыларын сақтау мүмкіндігі болуы, пайдалануға немесе басқа қажеттіліктерге қолдануға жарамды болуы табылады.

      Құрғақ консервация деп, егер қолданылған су ағызғыш құралдар жұмысын жалғастыра берсе,тау қазбаларының жағдайын пайдалануға жарамды қылып сақталса.

      Ылғалды консервация деп, егер су ағызғыштар жұмысы тоқтатылса және қазбалар суға батырылса.

      Ылғалды консервация туралы сұрақты шешу кезінде тау қазбаларын жоғалтпай сақтаудың мерзімі, бекітпе жөндеуі, көтерілу жұмысының жалғастырылуы, желдеткіштер қарастырылады.

      Шахталардың консервацияда болатын мерзім ұзақтығы жобамен орнатылады.

      580. Құрғақ консервация кезіндегі барлық негізгі қазбалар – шахта оқпаны, квершлагтар, негізгі тасымалдау қазбалары және сақтандырғыш қабырғадан қазылған қазбалар консервациялауға арналған жобаға сай уақыттарда, бірақ жылына бір реттен кем емес мезгілде қаралады және керек болғанда қайта бекітіледі; қазбаларды қарау және жөндеу желдеткіштердің және қазба бойынша қозғалыс (тасымалдау) қалыпты жағдайда болғанда жүргізіледі.

      Ылғалды консервация кезінде немесе шахта жойылғанда механизмдер, қондырғылар, құбырлар, рельстер, күштік және жарықтық кабельдер жоғарыға шығарылады.

      581. Газды қауіпті шахталарды консервациялауға немесе жөндеуге арналған жобаларда газ бөлінуін бақылауды қамтамасыз ететін ғимаратқа, құрылыстарға және жер бетіндегі тұрғы үйлерге газ кіруінен қорғайтын шаралар қарастырылады.

      582. Газы қауіпті шахталады құрғақтай консервацияланғанда тау қазбаларын желдету бүкіл шахталық депрессия есебінен жүргізіледі және қазбалардағы газ құрамын бақылау орнатылады.

      583. Өзі тұтанғыш пайдалы қазбалар өндіруші шахталардың тау қазбаларын консервациялау өртке қарсы шараларды сақтау арқылы жүргізіледі.

      584. Ылғалды консервацияда орналасқан тау қазбаларын пайдаланғанда немесе пайдалы қазбалар өндіру жұмыстары қайта жанданғанда суды шығарған соң қалған судың тау қазбаларына тесіп шығуын алдын алушы, жыныс құлауы және бөлінуінің алдын алу шаралары қабылданады.

      585. Консервацияланатын немесе жойылатын шахталармен аралас шахталарда тау жұмыстары қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, пайдаланушы тау қазбаларына су, газ тесіп өтуінің немесе жер асты өрттері таралуын алдын алушы оқшаулағыш тосқауыл орнату шаралары қолданылады.

      586. Жоғарыға шығыс есігі бар (шахтаның тік оқпандары, шурфтар, диаметрі 200 миллимерден жоғары ұңғылар) жойылатын тау қазбалары көміледі, сосын темірбетонды сөрелермен жабылады. Бірінші сөре оқпан, шурф аузынан 10 метрден кем емес тереңдікте негізгі жыныстарға орнатылады, екінші сөре олардың ауыздарын толықтай жабады. Аталған қазбаларды жою кезінде, олардың ауыздары қоршаланады. Тік оқпандарды, шурфтарды, үлкен диаметрлі ұңғымаларды жою және оларды әрекеттегі қазбалардан оқшаулау ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      Жер бетіне шығысы бар, жойылған қиғаш және көлденең қазбалар ауыздары кірпішті, тасты немесе бетонды жабындылармен жабылады. Қиғаш және көлденең қазбалар ЖҰЖ бойынша жойылады.

      Жойылған қазбалар ауыздары су ағызу жыраларымен қоршаланады және жұмыс жасаушы басқа қазбаларды су басып кетуін болдырмайтын қосымша шаралар қолданылады.

      Жойылған тау қазбалары тау жұмыстары жоспарында көрсетіледі.

      Жоғарыға шығыс жолдары бар жойылған қазбалар ауыздары жылына бір реттен кем емес уақытта шахтаның техникалық жетекшісімен бекітілген комиссиямен қаралады.

      Жер асты қазбаларының тау жыныстары құлауы есебінен жер бетінде пайда болған ойықтар қоршалынады немесе жыныстармен толтырылады, ойылуы мүмкін болатын орындар қоршалынады; ойық жерлерге жақын жерлерге су ағызу жыралары орнатылады.

      Ескерту. 586-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      587. Шахта оқпандарынан, қиғаш және көлденең қазбалардан олар жойылған жағдайда, ЖҰЖ әзірнелетін ерекше жағдайларды есепке алмағанда, бекітпелерді шығаруға жол берілмейді.

19. Тау-кен қазбаларына адамдардың және заттардың құлауын алдын
алу

      588. Көтеру құралдарымен жабдықталған, пайдаланылатын және қазылып жатқан қиғаш және көлденең қазбалар ауыздары жұмысшы емес жағынан қабырғалар немесе биіктігі 2,5 метрден кем емес тор сымдармен қоршалады. Аталған тік және қиғаш қазбалар ауыздары жұмыс жағынан, сонымен қоса барлық негізгі және аралас горизонттарда, көтеру ыдыстарының қабылдау алаңдарына келуіне дейін ашылу мүмкіндігін болдырмайтын ажыратқыштармен жабдықталған және ашық есіктер және торларда машинист маңындағы "Тоқта" белгісі қосылатын сақтандырғыш торлары немесе есіктері болады.

      Оқпан маңындағы алаңдардағы көтермелердің рельстік жолдары және жер үстіндегіәрбір көтерме бөлімдерінің қабылдау алаңдарында қалыпты жабылған кедергілік стопорлар орнатылады.

      Учаскелік және майда шурфтар ауыздары шеген арқылы жер бетінен 0,5 метрден кем емес биіктікке қатайтылады және қауғалармен немесе торлармен жабылады.

      Оқпан зумпфтарында оларға абайсызда көтерме немесе қауға түсіп кетуінің алдын алушы құрылғылар (отырғызылған діңгектер, ағаштар) болады. Шахта оқпанын көлденең қазба кесіп өткенде адамдардың оқпанның бір жағынан екінші жағына кесіп өтуіне айналма қазбалар жасалынады.

      Оқпанның сатылық бөлімшелері астынан өту құрылғыларын жасауға болады.

      589. Оқпан ауыздары алдында, төменгі және жоғарғы қабылдау алаңдарына қауғалар көтерілетін болса қауғашыларға мықты қабырғалар орнатылады. Қауғаны ашуға арналған механикалық қозғағыштар болмағанда қауғашылар осы жұмыстарды сақтандырғыш белдік қолданып орындайды.

      590. Адамдарды және жүктерді көтеріп – түсіруге қызмет ететін шахта оқпандары тазалықта ұсталады, қыста жүйелі түрде мұздан тазартылады. Шахта оқпанындағы сатылы бөлімшесі, оған оқпан маңы аулысынан кіру мүмкіндігі қиындатылматындай қылып орнатылады. Шахта оқпаны және шурфтарының сатылы бөлімшелері бөлімшелерден ағаш немесе темір қабырғалармен қазба ұзындығы бойынша оқшауланады.

      591. Желдеткіш шахта оқпандары, шурфтар және ұңғылар ауыздары биіктігі 2,5 метрден кем емес тұтас қабырғамен қоршаланады.

      Шахта оқпаны және шурф ауыздарының есіктері құлыпқа жабылатын болуы керек. Көлденең қазбалардың желдеткіш шахтасымен және шурфымен қиылысатын оқпан маңы аулаларына орнатылатын тор есіктер де құлыпқа жабылады.

      Шахтаның желдеткіш оқпаны және шурфы қосымша шығыс қызметін атқарса көлденең қазбалардың қиылысында орнатылатын тор есіктер құлыпсыз жабылады, ал шахта оқпаны немесе шурфтар ауыздарындағы оқпаны немесе шурфтар ауыздарындағы есіктер ішінен кілтсіз ашылатын болады.

      Тор есіктер адамдар өткен соң автоматты түрде жабылады.

20. Тазалау оймалары
1-параграф. Жалпы ережелер

      592. Тазалау оймалары жобаға сай жүргізілуі тиіс. Кен орындарына немесе шахта алаңына арналған өндіру жүйесінің өзгерістері (негізгі элементтері), жаңа өндіру жүйесін тәжірибелік өндірістік тексеруге және қолданыстағы өндіру жүйесін және олардың көрсеткіштерін жетілдіруге жоба бойынша рұқсат етіледі.

      Ескерту. 592-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      593. Жобамен қаралған дайындау және кезу қазбаларын желдету шараларын, жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын жүргізбей тұрып тазалау оймасын қазуды бастауға болмайды.

      594. Тазалау кенжары параметрлері, тұтастықтар мөлшері және қалпы және төбе көлемдері тұтастық және төбе мықтылығын қамтамасыз ету және олардың пайдалану жағдайына сәйкес есептеледі.

      595. Кентіректерде және төбелерде олардың беріктігін төмендететін кемшіліктер анықталған жағдайда геотехникалық қызмет тарапынан кентіректер мен төбелердің беріктігін қамтамасыз ететін ұсынымдар әзірленіп және ұйымның іс-шараларды орындауына дейін тазалау жұмыстары тоқтатылады.

      Ескерту. 595-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      596. Тазалау кенжарын уақытша тоқтатқан жағдайда (тәуліктен жоғары) кенжарлық кеңістікте төбе құлауын, кенжар газдалуын және басқа, болуының алдын алу шаралары қабылданады.

      Тазалау кенжарларындағы жұмыстары кенжар қауіпсіз жағдайға келтірілген соң, бақылаушы тұлғаның рұқсатымен қайта жалғастырылады.

      Тазалау кенжарындағы авариялар салдарын жойғаннан кейінгі жұмыстарды жалғастыру шахта техникалық жетекшісі рұқсатымен жүргізіледі.

      597. Бір бірінің үстінде екі аралас қабаттарда орналастырылған блоктарды қатар пайдалануға болмайды.

      Аралас қабаттарда бір мезгілде тазалау жұмыстарын жүргізуге болады егер жоғарғы қабаттың тазалау кенжары төменгі қабат тазалау кенжарынан жобада көрсетілген және жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қашықтыққа озып кетсе.

      598. Қиғаш және тік қазбалардың жүру алаңдары, ысырма сөрелерінің тиеу ойықтары, сондай-ақ желдеткіш кеніш түсіргіштер мен кенқұдықтар адамдардың қазбаларға құлауынан сақтайтын қақпақтармен немесе металл торлармен жабылады.

      Ескерту. 598-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      599. Тербелістік немесе қырғыштық қазбалар горизонтына шығатын дучектер орналасуы жобамен анықталады.

      Қырғыш қуақаздардағы дучкаларда тау сілемдері ілініп қалғаны анықталғанда, сонымен қоса тау сілемдерімен толтырылмаған дучкалардағы шығыс тесіктері дұрыстап жабылмағанда қыру немесе жұмыстарды жүргізуге болмайды.

      Шығару дучкаларын немесе люктарын қазба төбесіне сонымен қоса тау сілемдерін төмен жатқан горизонттарға жіберуге қызмет ететін қарама – қарсы қазбаларға орналастыруға болмайды.

      Бұзылған тау сілемдерінің құақаздарға түсу кезінде және тау сілемдерінің үстін қырғанда қазба биіктігінің 2/3 кем емес биіктігі сақталады.

      600. Тазалау кеңістігі шамалары (ені, биіктігі) блок пайдалану (панель) жобасымен анықталады.

      601. Камераларда, қырғыш қуақаздарда, тербеліс камераларында және шығару горизонты үстінде орналасқан қазбаларда оқпан аузынан 3 метрден артық емес шығару қазбасынан шығатын шығыс қазбалары таусілемдеріне толтырар алдында жару жұмыстарын жүргізуге болмайды.

      602. Беткейлерде жұмыс жүргізу кезінде және көтеру қазбасын үстінен төменге қарай кеңейткенде жұмысшылар сақтандырғыш белдіктер қолданады.

      Беткей биіктігі 4 метрден көп болғанда қиғаш беті бұрышы горизонтқа 80 градустан көп болмайды.

      Беткейлер арасындағы байланыс үшін бұрышы 70 градустан жоғары емес, екі жақты таянышы бар мықты сатылар орнатылады.

      603. Жоғары жатқан камера түбінің тазалау камераларында төбе ретінде қалдыруға, егер дучектер орнатылса (кеніш түсіргіштер) және төбе мықтылығын қамтамасыз етілген жағдайда болады.

      604. Пайдаланғыш тазалау камерасына кіруге болмайды. Бұл камераларға келу қазбалары жабылады. Бұл камераларда арнайы жұмыстар жүргізу үшін кіруге болады. Бұл жағдайларда кіру тәртібі және қауіпсіздік шаралары шахтаның техникалық жетекшісімен орнатылады.

      605. Ауысым басталарда және жұмыс процесстерінде кенжар төбесін және жұмыс процесстерінде кенжар төбесін және қазба қабырғаларын мықтылығына қарау және соққылау арқылы тексеріледі. Жыныс қабаттары ашылуы белгілері анықталған кезде олар бекітіледі, және қосымша бекітпе орнатылады.

      Өзі құлау белгілері анықталса тазалау кенжарындағы жұмыстар тоқтатылады, адамдар қауіпсіз орындарға шығарылады.

      Жұмысты қайта жалғастыру шахтаның техникалық жетекшісі рұқсатымен жүргізіледі.

      606. Қырғыш жұмысы кезінде жұмысшылар қыру жолдарынан және қыру болат арқаны қозғалысы аймағынан тыс жерлерде орналасады.

      Қырғыш шығыршықтар, бір жағынан ені 0,7 метрден кем емес шығыршық қызмет қылуға арналған өтпе қалдырылып, екінші жағында монтаждық жұмыстар жүргізуге арналған ені 0,6 метрден кем емес кеңістік қалдырып орналастырылады.

      607. Тербегіштер мықтап орнатылады және адамдар жүретін жағынан қоршалады.

      Тербегіштер мықтылығы жобамен берілген темір конструкциялық торлармен қоршалады.

      Тербеліс камерасы биіктігі төменнен алғанда 2 метрден кем емес, ал тербегіштен еркін өту кеңістігі 0,5 метрден кем болмайды.

      608. Дучкаларда, кеніш жібергіштерде және люктерде тау сілемдері қыстырып қалғанда жұмысшылар ұзартылған құралдарды қолданады.

      Шабынған тау сілемдерінен пайда болған ілініп, қыстырып қалуларды жою детонациялық сым арқылы қауіпсіз жерден жару арқылы немесе қауіпсіз тәсілдермен жүргізіледі.

      Осы жұмыстарды орындау алдында жақын жатқан қазбалар мен дучкалардан, кен жібергіштер және люктерден шығу жолдары көлденең заттардан және тау сілемдері үймелерінен тазартылады.

2-параграф. Төніп тұрған және бүйірлік жыныстарды құлату арқылы
тазалау жұмыстарын жүргізу

      609. Бүйірлік жыныстар және төбелерді құлату арқылы жүргізілетін жұмыстар кезінде:

      1) төбені құлатуы кешігуі паспортта орнатылған қадамнан артып кеткенде күштеп құлату қолданылады, бұл жағдайларда жабын құлатылуына дейін тазалау жұмыстарын жүргізуге болмайды;

      2) күштеп құлату жұмыстары шахтаның техникалық жетекшісімен бекітілген шаралар бойынша жүргізіледі;

      3) құлату жұмыстарын жүргізу кезінде адамдардың аралас кірістерде орналасуына болмайды, ал жарылыс жұмыстары көмегімен отырғызғанда төмен орналасқан қабаттарда орналасуына болмайды;

      4) шашылмалы кен орындарындағы тазалау кеңістігінде уақытша сақтандырғыш тіреуіштер орнатпай бекітпені кесуге болмайды, төбе мықты тау жыныстардан тұрғанда дыбыстық тіреуіштер орнатылады.

      610. Құлату учаскесі шығыстары құлату жұмыстары басталар алдында материалдар және қондырғылардан босатылады, керек болған да қосымша қатайтылады.

      611. Кенді және аралас жыныстарды өндіру жүйесін, жатқан жыныстарда жүргіштер, кептірілмеген құмдар, құмдақтар болғанда, сумен немесе газбен толтырылғанда қолдануға болмайды.

      612. Төбені отырғызу учаске бастығының көмекшісінен төмен емес бақылау тұлғасының тікелей басшылығымен ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      613. Құламалы жынысты және жұмсақ төсенішті (матаны) қабықтық құлату жүйесін қолданып отырғызғанда:

      1) кірістер және лаваларды сендіру кезіндегі бекітпені жару электродетонатор немесе детонациялық сым қолданылып жүргізіледі;

      2) көтеруші қазба үстері мықтап жабылады;

      3) оймадағы тазалау жұмыстарын, жұмсақ төсеніш құлатқанда ілініп немесе қыстырылып қалғанда, олар жойылғанша, сонымен қоса жабқыш жыныстардың құлауы және қозғалуы мезгілінде жүргізуге болмайды;

      4) өндіріліп жатқан кендердің бірінші қабатын ою кезінде жұмсақ төсеніш құратын күшейтілген төсеніштер төселеді, алты метрлік жыныстық жастықты жасау үшін шаралар қабылданады. Қазба төбесінде қазылған ұңғыларда қуаттармен жару арқылы жасанды жолмен жасалады;

      5) құлатылған кеңістік және пайдаланушы кірістермен лавалар арасында біреуден көп емес және үштен көп қазылған кірістер немесе мұқият қатырылатын тілмелер қалдырылады;

      6) аралас қазбадағы жарылыс жұмыстарынан соң кенжарды бұзуға болмайды.

3-параграф. Тазалау оймасы кезіндегі тау сілемдерін бұрғылау,
соғу және құлату

      614. Қабат астылық қуақаздармен өндіру жүйесінде ашық тылындағы тау сілемдерін құлату жұмыстары сақтандыру белдіктерін қолданылып жүргізіледі.

      Жарылған және тұрақсыз сілемдерде ашық тылдан тау сілемдерін құлатуға болмайды.

      615. Тау сілемдерін жинау арқылы өндіру жүйесінде:

      1) магазин камерасында жұмысшылардың орналасуына тау сілемдерін шығару кезінде, бұрғылау жүргізу және тау сілемдерін төбе және бүйір шетіне дейін майдалау;

      2) төбе мен ойылған бөлінген тау сілемдері арасындағы ара қашықтық 2,5 метрден көп болмайды;

      3) әлсіз тау-кен жыныстармен жиналған камера бүйірлері және төбе учаскелері бекіту паспортына сай немесе шахта техникалық жетекшісі мен бекітілген жобаға сай бекітіледі;

      4) тау сілемдерін магазин биіктігіне дейін ойғанда, магазинге кірістер жабылады;

      5) тұтастық қалдырмай аралас блоктар өндіргенде бір жүйе сызығы екіншісінен озады, ал озу шамасы жобамен анықталады;

      6) жұқа және аз қазбалы жыныстарды өндіру кезінде төсеніш құралдарынсыз магазинде тазалау жұмыстарын жүргізуге болмайды. Төсеніштерді орнату тәртібі паспортпен анықталады.

      616. Өздігінен жанғыш пайдалы қазбаларды игергенде, жер асты өрттерінің шығуын болдырмайтын шаралар жобамен қарастырылады.

      617. Қабаттық құлату арқылы игеру жүйесінде:

      1) әрбір келесі кіріс алдындағы кірістегі төбені толық отырғызған соң игеріледі;

      2) қуақаз үстінде тұтастықтар болғанда бірмезгілде бірнеше кірістер пайдаланғанда.

      618. Қабаттық құлату жүйесінде:

      1) толықтай құлатуға дайындалған қазба блоктарында адамдар орналасуы болмайды;

      2) блокты пайдалану кезінде контурлық қазбалармен байланысқан қазбалардан құлату процессін, қарау сбойкасын немесе терең бақылау ұңғылары арқылы бақылау;

      3) тау сілемдері құлауы кешіккенде оны шығару тоқтатылады.

      619. Тау сілемдерін терең ұңғылармен ою жүргізу:

      1) қуаттар жару кезінде жарық пайда болғанда терең ұңғыларға адамдардың құлауының алдын – алатын қорғаушылар салынады;

      2) бұрғылау қуақазын және терең ұңғыларды қазғанда құлау жүйесінен бір қуақаз алда болады.

      620. Жарылған кенжардың жиегі маңының төменгі кемеріндегі теспелерді немесе ұңғымаларды жоғарыдан төменге қарай бұрғылау алдында еңіс жиегінен кемінде 0,5 метрде орналасқан берік қоршау қойылады.

4-параграф. Қалау жұмыстары

      621. Қалау жұмыстарының қажеттілігі, қалау амалдарын таңдау, қалау қоспасын және материалдарын тасымалдау технологиялары жобамен негізделеді.

      622. Қалау материалдарын дайындау, қалау кешендеріндегі қондырғыларды пайдалану, қатты пайдалы қазбаларды өңдеумен айналысатын, өндірістік объектілері үшін бекітілген өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарына сәйкес орындалуы керек.

      Қалау жұмыстары, қалау жұмыстарын жүргізуге арналған, ұйымның техникалық жетекшісімен бекітілген. Технологиялық регламентке сай жүргізіледі.

      623. Қалау материалдары ретінде құрамында өзі жануы мүмкін, улы газ және заттар бөлінетін қоспаларды қолдануға болмайды.

      624. Қалаулар шахтаның техникалық жетекшісімен бекітілген, қазылған кеңістіктерді толтыру қамтылған жобаларға (паспортқа) сәйкес жүргізіледі.

      625. Толтырым жұмыстарының өндірісіне қазылынды кеңістікті шахтаның техникалық басшысының бекітуінсіз комиссияның оның толтырымға дайындығы туралы келісімінсіз қабылдауға жол берілмейді.

      626. Магистральды құбырларды төсеу және оны жабдықтау жобаға сәйкес орындалады, ал телімдік – шахтаның техникалық басшысы бекіткен үлгі мен төлқұжаттарға сәйкес.

      Магистральды құбырлар қысым бақылау құралымен, толтырым қоспалары мен суды апаттық жағдайда лақтыру құрылғысымен жабдықталады. Толтырымдағы магистральды құбырлар жолы толтырым комплексінің (қондырғының) операторымен және шахтаның диспетчерімен телефонды байланыспен жабдықталады.

      627. Қазып алынған телімдерді негізін қаламай және бітпеген толтырыммен жобадағы уақыттан көп қалдыруға жол берілмейді.

      Әр телім бойынша толтырым жұмыстарының бітуі шахтаның техникалық басшысы бекіткен келісім бойынша хатталады.

      628. Қатып бара жатқан толтырымы бар көлденең қабаттар жүйесінде:

      1) үдемелі қабаттап алу кезінде қатып бара жатқан толтырымның тазартылыс қазбасының табанында қалыптама беріктілігі оның үстінен пайдаланатын өздігінен жүретін жабдықтың қауіпсіз жүруіне жол береді;

      2) құлдырамалы қабаттап алу кезінде толтырымның көтерем қабаты төменгі қабатты қазымдау басында, оның астында тазартылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік қамтамасыз ететін қалыптама беріктілігі бар.

      Қатып бара жатқан толтырымы бар қазу жүйесінде жол берілмейді:

      1) қопарылған кен массасының үстіне толтырым салуға;

      2) камераларды (блоктарды) толтырудың кезегі бойынша жобадан ауытқуға;

      3) толтырымның шөгуінен болатын бос қуыс қалдыруға.

      629. Толтырым массивінің тұрақтылығын бағалау қатып бара жатқан толтырымның қалыптама беріктілігінің сұрауларына сәйкес өтеді: тазартылыс қазбасының беткейі жалаңаштанған кезде – жалаңаштанған жердің биіктігіне байланысты, тазартылыс қазбасының төбесінің жалаңаштанған кезінде – қазба аралығының еніне байланысты.

5-параграф. Тазартылған қазбаларды бекіту

      630. Нашар, тұрақсыз жанас жынысында кергі бекітпе бойынша кішкентай шоғырларда (қаттарда) қауіпсіз жұмыс қамтамасыз ету үшін тазартылыс кенжарының төбесіне тартпа жүргізіледі, ал құламалыда – төнбе және сұлама бүйірлерінде жобаға сәйкес.

      631. Құламалы және қиғаш кен денелерін қазу кезінде кергі бекітпе жүйесімен алу кеңістігінің ені 3 метрден аспайды.

      632. Қабаттың, аралық этаждың, қуақаз алуының (қияқаздың) енбелермен қиылысқан жерлері енбелердің алуының басына дейін мықтап бекітіледі (тұрақты толтырымдар астында тұрған қазбалардан басқасы).

6-параграф. Тазарту қазбаларында жұмысшылардың жүруі

      633. Тазарту кенжарларымен хабарласу қазіргі Қағидаларға сәйкес жауап беріп жабдықталған, кендерден тазартылған және пайдалануға лайықты жағдайдағы жүру бөлімдерімен өткізіледі.

      634. Құламалы және қиғаш кен денелерін кергі бекітпемен қазу жүйесінде адамдар тазарту кенжарына бекітілген адам жүрістігімен кіреді және кертпештен кертпешке баспалдақ арқылы қозғалады.

      635. Аралық этаждық құлатып қазу жүйесінде құлатылып жатқан кеңістікке кіруге жол берілмейді.

      636. Аралық этаждық қуақазбен қазу жүйесінде адамдардың ашық камерада тұруларына жол берілмейді.

      637. Этаждық еріксіз құлатып қазу жүйесінде адамдардың қазбадан қуыстыққа, қималау және массивті құлату кезінде пайда болған, қималау қазбасының сыртына шығуға жол берілмейді.

      638. Этажды және аралық этажды қазбалардың камераға шығатын жерлері қоршалады.

7-параграф. Тазарту жұмыстары

      639. Камералы, камера - діңгекті қазу жүйесінде кентіректердің және өрлеме бойынша камераның теңдігі сақталады. Кентіректердің және камералардаң теңдігі сақтала алмайтын жағдайда олардың арасында ені жоба бойынша анықталатын таспалы кентірек қалдырылады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      640-тармақ жаңа редакцияда көзделген –

      640. Камералық-бағандық өндіру жүйесімен қалыңдығы 18 метрге дейінгі көлденең және жайпақ (шоғырлардың құлау бұрышы 20 градусқа дейін) кен шоғырларын қазымдау үшін кен денелерін ойымдау екі кезеңмен жүргізіледі:

      камералық қорларды ойымдау, одан кейін кентіректерді ойымдау (қайта қазымдау).

      Жұмыс басталғанға дейін технологиялық регламент әзірленеді.

      1) Қалыңдығы 18 метрден астам шоғырларды қазымдау екі кесу қазбасымен – төбе астында және қабат астындағы қалған орта бөліктегі табан бойынша жүргізіледі;

      2) көлбеу (20-50 градус) және тік құлама (50 градустан артық) кен денелері қазылған кеңістікті толтырымдау арқылы өндіру немесе толық құлату жүйелерімен қазымдалады. Әрбір өндіру жүйесінің қауіпсіз қазымдау шекаралары жобамен анықталады;

      3) тазаланған кеңістікте адамдар жүрген жағдайда камералық-бағандық жүйемен шоғырларды қазымдау қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін кентіректерді қайтадан ойымдаған кезде қазылған кеңістіктің геомеханикалық жай-күйіне, тау-кен массивінің үздіксіз геомониторингінің негізінде жыныстардың жанасу қалыңдығының сырғуына және опырылуына геомеханикалық қызмет тарапынан бақылау жүргізіледі;

      4) кентіректердің жаппай бұзылған, тау-кен жыныстарының жанасу қалыңдығы опырылған аймақтарға түйісетін учаскелерді қазымдау және опырылу процесінің одан әрі таралуына жол бермеу, төбелерді және қазылған қабаттарды басқару үшін опырылу шекараларында өлшемдері в/һ>1,0 (мұндағы в – кентіректің ені, һ – оның биіктігі) қатты бөлу сызықтарын қалдыра отырып, таспалы кентіректермен жүргізіледі;

      5) тау-кен жұмыстары жүргізілетін кен бөлу шегіндегі жер бетінің сырғу аймағында адамдар кіруіне, инженерлік желілер мен коммуникациялардың, ғимараттардың, құрылыстардың болуына жол берілмейді, аумақ қоршалады.

      Ескерту. 640-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      641. Аралық этаждық қуақазбен қазу жүйесінде:

      1) аралық этаждың енбесінің ені тұрақты кен болғанда 2 метрден кем болмайды, биіктігі – 2,5 метр. Енбе табанасты көлденең. "Жабық" енбелердің биіктігі 3 метрге дейін жол беріледі;

      2) аралық этаждың кертпеш төбелі болып орналасуы тұрақты кендерді қазу кезінде рұқсат етіледі; кертпештердің шығуының барынша көлемі 6 метрден артық болмайды;

      3) аралық этаждардан (қуақаздардан, қияқаздардан) келген кендерді уату кезінде осы қазбалардан жарылыс ұңғымасының тарамын камераға алдын ала үштен кем емес ұңғыма тарамы бұрғыланбаған болса жаруға жол берілмейді;

      4) кен уату жоғарыда жатқан аралық этаждың төменде жатқандағыға қарағанда жоба бойынша бекітілген арақашықтықпен озып уатумен жүргізіледі.

      642. Қабаттап құлатып қазу жүйесінде:

      1) енбе ені және қабат биіктігі 3 метрден артық болмайды;

      2) блокты қазымдау бір уақытта бірнеше қабатта жүргізу қажет, егерде бір қабаттағы жұмыстың қалуы басқасынан иілгіш төсенішті және жынысты қалыпты отырғызуға жол беретін арақашықтықта болса ғана, бірақ 10 метрден кем емес.

      643. Бірнеше аралық этажды аралық этаждық құлату жүйесімен біруақытта қазымдау кезінде жоғарға аралақ этаж төменгіні жобамен бекітілген арақашықтыққа озады, бірақ ұзындығы бір аралық этаждың биіктігінен кем болмайды.

      644. Блокты (этажды) құлатып қазу жүйесінде:

      1) бақылау өрлемесі, құлату процесін бақылау үшін арналған, блоктың (камераның) контурының сыртынан бұзушылық болдырмайтын арақашықтықта жүргізіледі;

      2) бұрғылау қазбасы тасымалдық горизонтпен қосылады немесе екінші ұсатыс горизонт (ысырмалау) өрлемесімен, желдеткіш қазбасымен түйіскен.

      645. Суланған кен массасын кенқұдықтан шығару ЖҰЖ сәйкес жүргізіледі, егер кенқұдықтың тықпа қақпағы алыстан басқарылатын люкпен немесе ысырма шығырығымен жабдықталып қолданған болса, адамдарды кенқұдықтың астында болдырмау үшін құралдармен жәнеәрекетпен жабдықталады.

8-параграф. Жерасты қазбаларындағы тау-кен массасын уату

      646. Жерасты уату комплекстері және уату блоктары, сыннан өткен ұйымдармен және қалыптасқан тәртіп бойынша бекітілген жобаға сәйкес жабдықталады.

      647. Ұсатқыштардан материал бөлшектерінің лақтырындысы-ның алдын алу мақсатындағы тиегіш тесіктері:

      1) конусты ұсатқыш үшін – бітеу шешілетін қоршаумен жабылады;

      2) жақты ұсатқыш үшін – биіктігі 1 метрден кем емес ұсатқыштың жұмыс аймағынан материалдар бөлшектерінің лақтырындысына жол бермеу үшін қабағы бар бітеу бүйірлі қоршаулармен қоршалады.

      648. Камерадан желдеткіштер мен аспирациялық қондырғылармен кетірілетін ауа, бүкілшахталық шығатын ағыншаға немесе шаңның шоғырлануына дейін, берілген мөлшерден аспайтындай болып тазартылады.

      649. Ұсатқыштың жұмыс кеңістігіне адамдар түскен кезде сақтандыру белдіктері мен ұсатқыштың тиегіш тесіктерінің үстінен төсеніш құрылғысымен пайдалану міндетті түрде. Сонымен қатар ұсатқышты өз бетімен жұмысқа қосуға жол берілмейді. Ұсатқышқа түскен металлды кесу осы Қағидалардың 1433, 1564-тармақтарына сәйкес өтеді.

      650. Ұсатқыштың апатты жағдай кезінде "опырылым" астында тоқтаған кезінде оны ашу және іске қосу технологиялық регламентке сәйкес өткізіледі.

      651. Ұсақтаған кезде жарылысқауіпті шаң пайда болатын материалдарды ұсату, оның жарылуына жол бермейтін шараларды орындап өткізіледі.

      652. Ұсатқышқа материалдарды жіберіп оның жұмысын бақылайтын оператордың жұмыс алаңы торкөз (торлы) көзінің көлемі 30 x 30 миллиметрден көп емес, алаңға ұсатқыштан кен массасы бөлшектерінің лақтырылуына жол бермеу үшін, металлдан жасалған қорғауы бар.

      Жұмыс алаңының 1,5 метр биіктікте орналасқан кезінде одан адамдар мен заттардың құлауына жол бермейтін қорғауы бар.

      653. Ұсақтағыштың жұмыс кеңістігінде материалдардың үлкен бөлшектері тұрып қалған жағдайында олар ұсатқыштан жүккөтергіш құралдармен алынады. Тұрып қалған бөлшектерді қолмен алуға, сонымен қатар оларды жұмыс кеңістігінде қол саймандармен сындыруға жол берілмейді.

9-параграф. Кентіректі ою

      654. Кентіректі ою ЖҰЖ сәйкес жүргізіледі. Камерааралық, штрекүстілік және төбелік кентіректерін алу кезінде:

      1) төбелік және камерааралық кентіректерін құлату алдында горизонттың тасылымдылық қазбасының бекітпесі тексеріледі және егерде оның сенімсіз жағдайында жақсылап бекіту жүргізіледі;

      2) камерааралық кентіректерді шектес камераларының кенмен (жыныспен) салынбаған және толтырылмаған жағдайында кен қазбасын өткізілуін талап ететін жүйелерімен алуға жол берілмейді;

      3) кентіректі оюға дайындау немесе олармен шектес камераларды алу үшін кентіректерде олардың орнықтылығын бұзатын және жобамен қаралмаған қазбаларды өтуге жол берілмейді;

      4) төбелері, түбі және камерааралық кентіректер камера толмаған кезде толық құлатудың бір амалымен алынады;

      5) төбелерді және камерааралық кентіректерді құлату бойынша барлық дайындық жұмыстары камералық алу біткенге дейін өткізіледі; қандай да болса жұмыс жүргізуге және салынбаған камера төбесінің қазбасында, миналық камера мен ұңғыманы оқтау жұмыстарынан басқа, адамдар болуға жол берілмейді;

      6) қазбаланған және төгілген камера үстінен төбенің құлаған кезінде терең ұңғымамен оларды бұрғылау құлаған қазбаға қатысты қауіпсіз төбе контурының сыртында тұрған жерден өткізіледі;

      7) қуақазүстілік кентіректі ою кезінде кентіректе шпур бұрғылау, кенді шығару қуақаз немесе қияқаз бекітпесінің астынан өткізіледі; жалпы бекіту кезінде бекітпенің кейбір рамаларын алып тастауға болады, арасын ашып бекіту кезінде – тартпаны шамалап алуға болады;

      8) кентіректерді кен қазбаларын елеу деңгейжиегінің үстінен өткізуді талап ететін жүйемен алуға толтырымдаудан кейін немесе қазбаланған камера құлатылғаннан кейін жол беріледі;

      9) кентіректерді салынбаған камераларда бір этаждан көп емес биіктікке және салынған камераларда екі этаждан көп емес биіктікке қалдыруға жол берілмейді;

      10) кентіректердің жалпы құлатылуы кезінде ауа соққысының қауіпті салдарын болдырмайтын шаралар қолданады. Барлық жағдайда жаруға екі тәуліктен кем емес уақыт қалғанда ӨҚС КАҚҚ хабарланады;

      11) жынысты отырғызу кідірген кезде, кентіректер құлату кезінде немесе оларды толық емес қылып құлату кезінде берілген телімде кептелуді жоюға немесе толық отырғызуға дейін жұмыстар жүргізуге жол берілмейді.

      Ескерту. 654-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10-параграф. Жерасты сілтісіздендіру тәсілімен тазартылған ойық

      655. Кен орындарды (телімдерді) жерасты сілтісіздендіру тәсілімен қазбалау жобаларында жұмыс және өнім ерітіндісінің көлік қазбасына және адамдар жүретін қазбаға бармауына жол беретін шаралар қаралады.

      Ерітіндінің оларды ұстау аймағының сыртына ағып кететін жағдайларын бақылау жүргізу үшін бақылау ұңғыма жүйесін бұрғылау қаралады.

      656. Тазартып алу аймағын сілтісіздендіруге дайындау кезінде оның нақты нұсқасын бақылау аймақтың айналасы бойынша бақылау ұңғымасымен өткізіледі. Табылған қуыстылық жарылумен жойылады.

      Блокты ерітінділеуге дайындау кезінде ұйымның маркшейдерлік қызметімен жыныстардың жылжуы мен деформациясын бақылау өткізіледі.

      657. Сілтісіздендіру бойынша жұмыстардың басына дейін блокта барлық алдында бұрғыланған ұңғымалар тығындалады (геологиялық - бағдарлау, гидрогеологиялық), бақылау ұңғымаларынан басқасы, даярлау және тілгі қазбалары жүргізіледі, өнім ерітіндісін ұстау және жинау үшін дренажды горизонттың құрылысы бітеді.

      Блокқа жұмыс ерітінділерін жіберудің алдында су жіберіліп кен массасының сүзгі сипаттамасы және ерітіндінің ағу мүмкіндігі тексеріледі.

      658. Дренажды және сусепкіш горизонттары шығыстары екіден кем емес, олардың бірі адамдарға жоғары жатқан горизонтқа шығуға жол береді.

      659. Дренажды және сусепкіш горизонттарды желдету шығу ағымының тікелей жоғарыға оқшау лақтырымы бар үдету сұлбасы бойынша жүргізіледі. Бүкілшахталық желдетудің кері бағытқа жіберілгенде ерітінділеу телімінде ауа ағыншасын өзгертуге жол берілмейді.

      660. Қышқыл ерітінділерді беру және сорып алу үшін арналған құбыршектер қышқылтұрақтылық материалдардан (болаттың арнайы маркасынан, полиэтиленнен) жасалады. Қышқылшектердің фланец қосылымдары қорғаныш бүркенішімен, астары жарылған кезде ерітіндінің жан жаққа шашырауына жол бермейтін, жабылады.

      661. Полиэтилен құбыршектерін пайдалану кезінде жобада қауіпсіздік шаралары қаралады, өрт қауіпсіздігі және статикалық электрден қорғау. Құбыршектерді кен қазбаларында салу күштік кабелінен 500 миллиметрден кем емес арақашықтығында жүргізіледі. Шахталарда полиэтилен құбыршектерін пйдалануға, газға немесе шаңға қауіпті, кеннің өздігінен жануына немесе жыныс сыйдыратын, полиэтилен құбыршектерін жерасты кен қазбаларында сақтауға жол берілмейді.

      662. Ыдыстар мен резервуарлар реагенттермен, қышқыл және өнім ерітінділерімен жоғарғы жиегінен 150 миллиметрден кем емес қашықтықта толтырылады және толу деңгейін автоматты бақылаумен және шамды дабылдатқышымен жабдықталады. Ерітінділері бар ыдыстар мен резервуарлардың люктері, 200 миллиметрден артық өлшемі жабылуы тиіс, оларды ашуға ерітінділерден толық босатылғанда рұқсат етіледі. Ерітінділері бар ыдыстарды күту алаңында биіктігі 1,2 метрден кем емес қоршауы бар.

      663. Құбыршектер мен жабдықтарды техникалық күту, жөндеу ерітінділердің құбыршек бойынша және жабдықтарға берілуі толық жоқ болған шаралар қолданбай жүргізуге жол берілмейді.

3-кіші бөлім. Тау соққысына бейім және қауіпті шахталарда
тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
21. Жалпы ережелер

      664. Кен орындары немесе олардың бөліктері, тау соққысына бейім және қауіпті болып бөлінеді.

      Ескерту. 664-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      665. Тау соққысына бейім немесе қауіпті әрбір шахтада аттестацияланған ұйымдармен тау соққысын болжау және болдырмау бойынша әдістерді жаңарту бойынша зерттеулер өткізіледі.

      666. Тау соққысына бейім қазбалардың қатарына, жүктеменің астында морттылық бұзылуға қабілетті, көрші жатқан шахтада сол кен денесінің маңайында соған ұқсас геологиялық жағдайларда жыныстың атылуы, іліктастардың қарқынды түрде пайда болуы, сілкініс немесе тау соққысы орын алған тау-кен жыныстарының кен орындары мен массивтері немесе олардың шегінде жыныстары бар бөліктері жатады.

      Ескерту. 666-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      667. Кен орнын немесе оның бір бөлігін тау соққысына бейім деген қорытындыны осы объектте тау соққысы мәселесі бойынша жұмыс орындайтын аттестацияланған ғылыми - зерттеу ұйымы береді. Қорытындының негізінде ұйымның техникалық басшысы кен орнын немесе оның бір бөлігін осы санатқа жатқызады.

      Ескерту. 667-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      668. Тау соққысына бейім және қауіпті шахталарда тау соққысын болжау және болдырмау қызметі ұйымдастырылады.

      669. Тау соққысына бейім және қауіпті шахталарда тау соққысын болжау және болдырмау қызметінің жұмысын бақылау шахтаның техникалық директорымен жүзеге асырылады.

      670. Қазбалардың айналасындағы кен массивінің телімдері дәрежесі бойынша екі дәрежеге бөлінеді: "Қауіпті" және "Қауіпсіз".

      671. "Қауіпті" дәрежесі қазбаның шет жағы бөлігіндегі массивтің тау соққысы болуы мүмкін қуатты жағдайына сәйкес келеді. Қазбаның мұндай телімі соққықауіпсіз жағдайға келтіріледі. Соққықауіпсіз жағдайға келтіру ЖҰЖ бойынша жүзеге асырылады. Қазбаны соққықауіпсіз жағдайға келтіруге дейін кен жұмыстарын жүргізуге және адамдардың жылжуына, алдын алу шараларына байланыстысынан басқаға жол берілмейді.

      672. "Қауіпсіз" дәрежесі соққықауіптілігі жоқ жағдайға сәйкес және соққыға қарсы шаралар жүргізуді талап етпейді. Сонымен қатар соққының қауіптілігіне болжаулар жүргізіледі.

      673. Тау соққыларын болдырмау бойынша шараларды қолдану олардың тиімділігін жергілікті әдіспен бағалау арқылы қоса жүреді.

      674. Тау қысымының динамикалық көрінетін жерлері осы Қағидалардың 10-қосымшасында келтірілген Шартты белгілерге сәйкес таукен жұмыстары жоспарларында көрсетілуі тиіс.

      Ескерту. 674-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      675. Төмендегілер негізінде, тау соққысына бейім және қауіпті әрбір объектіде барлық болған кен соққы, микросоққы және толқындардың, атылулар, қарқынды іліктас пайда болу және түлеу оқиғаларының, қазбалардың соққыға қауіптілік санатын анықтау нәтижелерінің, тиімділігіне баға беріле отырып таукен соққыларының алдын алу бойынша қабылданған шаралар есепке алынады:

      1) осы Қағидалардың 11-қосымшасына сәйкес нысан бойынша тау соққыларының, микросоққылардың, толқындардың, атылулардың, іліктас пайда болуының және түлеу қарқындылығының есеп журналы;

      2) осы Қағидалардың 12-қосымшасына сәйкес нысан бойынша кен жұмыстарын жүргізу барысындағы зиянды факторларды тіркеу журналы;

      3) осы Қағидалардың 13-қосымшасына сәйкес нысан бойынша алдын алу шараларының тиімділігін болжау және бақылау журналы.

      676. Шахтаның бастығы әрбір тау соққысы және микросоққы оқиғасы туралы уәкілетті ұйымның аумақтық бөліміне дереу хабар береді.

      677. Соққықауіптілігінің сырттай белгісі табылған жағдайда ол жайында диспетчерге немесе кен шеберіне хабар беріледі.

      678. Соққықауіптілік қазбаларының кенжарлары телефон байланысымен қамтамасыз етіледі.

      679. Тау соққылары апатқа жатады және талапқа сай тергеу жүргізіледі.

      680. Микросоққылардың, толқындардың, атылулардың, іліктас пайда болуының және түлеу қарқындылығының ай сайын, ал олардың тәулік бойында бірінші пайда болуында шахтаның техникалық жетекшісі инженерлік қызметімен және уәкілетті ұйымның мемлекеттік инспекторының қатысуымен себептерін табу және онымен күресу шараларын зерттеу мақсатында қарастырады.

      681. Тау соққысының салдарын жою бойынша жұмыстары комиссия төрағасымен, берілген оқиғаны тергеген, тау соққысының ықпалына түскен қазбалардағы соққы қауіптілігінің дәрежесін болжау нәтижесі негізінде беріледі.

      682. Тау соққысының салдарын жою бойынша ЖҰЖ құрылады.

      683. Тау соққысы кезінде жыныстардың (кендердің) лақтырылуы нәтижесінде пайда болған қуыстар жанбайтын және уыттылықсыз материалдармен бекітіледі, бітемеленеді немесе тығындалады. Тау соққысы нәтижесінде пайда болған қуыстарды толтыруға, кен қазбаларын жүргізу процессінде жасырын жұмыстар орындау үшін кесім жасалады.

      684. Тау-тектоникалық соққылардың, тау соққыларының және микросоққылардың барлық жағдайларына осы Қағидалардың 14-қосымшасына сәйкес нысан бойынша кен соққысының карточкалары жасалады, олар шахтада тау соққысы бойынша зерттеу жүргізетін аттестацияланған ұйымға жіберіледі.

      685. Жылдық қорытынды бойынша, шахтада тау соққысы бойынша зерттеу жүргізетін мекеме өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне тау-тектоникалық соққылардың, тау соққыларының және микросоққылардың шолу (аналитикалық) мәліметін береді.

      Ескерту. 685-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      686. Шахта персоналы тау соққысының көріну белгісімен таныстырылады және қауіпсіздік шараларына нұсқау алады.

      687. Жаңа горизонтты жобалау және ашу, жұмыс істейтін шахталардың бар деңгейжиегін қалыпқа келтіру кезінде, оларды тау соққысы бойынша бейім немесе қауіпті қатарына кіргізу кезінде, жобалық және технологиялық құжаттамаға тау соққысын болдырмау бөлімі кіргізіледі.

      688. Жобада тау соққысын жобалауға және алдын алуға арналған аспаптар мен жабдықтар қаралады.

      689. Құрылыс ЖҰЖ-да тау соққысына бейім және қауіпті жыныс (кен) бойынша кен қазбаларын жүргізу кезінде, қазбаның қимасының түрін, уақытша және тұрақты бекітудің түрі мен құрылымы шахтада жүретін бекіту бойынша кепілдемеге сәйкес, сонымен қатар уақытша бекітуі бар қазба телімінің ұзындығына дәйектемелеу жүргізіледі.

      690. Бекіту түрі, тұрақты бекітудің кенжардан қалуы және бекітуді талап ететін қазба ұзындығы, берілген шахтада зерттеу жүргізетін ғылыми – зерттеу, аттестатталған ұйым жасаған технологиялық регламентпен анықталады.

      691. Шахтаны пайдалану және құрылыс кезінде тау соққысының алдын алу шараларының жиыны кен мен жыныстардың барлық түрлерінің физико - механикалық қасиеттерін есепке алып отырып анықталады.

      692. Жұмыс істеп тұрған шахталарда кен жұмыстарын жүргізу кезіндегі жобалық шешімді өзгерту уәкілетті ұйымның аумақтық бөлімшесімен жобалық ұйыммен үйлестіріледі.

      693. Қазымдау жүйесінің тәжірибелі - өнеркәсіптік сынақтары, қазбаны үңгілеу амалдары, тау соққыларын болжау және болдырмау бойынша кен-тәжірибелі жұмыстары жоба бойынша өтеді.

      694. Тау соққыларына бейім және қауіпті шахталарда әр айға кен жұмыстарын жоспарлау кезінде осы Қағидалардың 15-қосымшасына сәйкес болжау карталарын салу негізінде тау соққыларын болжау және болдырмау бойынша жұмыстар қарастырылады.

      "Қауіпті" дәрежелі кен массивті учаскесі анықталған жағдайда кен жұмыстары тау соққыларын болдырмау бойынша алдын алу шаралар өткізгеннен кейін жүргізіледі.

      695. Тау соққысына бейім шахталарда, соққы қауіптілігіне уақтылы жатқызу мақсатында ағымдық болжауы ең жүктемесі көп (ең қызу) телімдерде жобаға сәйкес өткізіледі.

      696. Соққыға қарсы шаралардың өлшемшартын өзгерту және соққы қауіптілігінің жоба бойынша қаралған дәрежесінің ағымдық болжауын зерттеу.

      Ескерту. 696-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      697. Қиын кен - геологиялық жағдайларда (қазбаның үлкен тектоникалық бұзушылығы және тереңдігі, қазіргі тектоникалық қозғалыс және аудандардың үлкен сейсмалық белсенділігі, жер бетінің таулы бедері және тау - тектоникалық соққылардың пайда болуы мүмкіндігінің алғы шарты) тау соққылары бойынша қауіпті аймақтарды үздіксіз табу үшін сесмостанциялар құру қаралады.

22. Тау-кен орнын ашу, дайындау және қазу тәртібі

      698. Тау соққысына бейім және қауіпті шахталарда қазу жүйесін ашу, дайындау және анықтауды жобалау кезінде сақталады:

      1) кен орнын шахта алаңдарына бөлу және оны қазу тәртібі кен массасын қолдан келгенше кентіректер құрамай, сүйір бұрышсыз, тазартылыс жұмыс шебінің шығуысыз жоспарлап алуды қамтамасыз етеді;

      2) ашық тазартылыс алаңы бар камералық қазу жүйесін пайдалануды қысқарту;

      3) тазартылыс жұмыс шебінің қасында жүргізіліп жатқан, оның ішінде тіректік қысым аймағында, кен қазбалар санын азайту;

      4) кездесулік және жетулік тазартылыс жұмыс шебінің шектелуі;

      5) тау-кен қазбаларын кен жыныстары массивіндегі ең көп күш - қуат бағыты бойынша артықшылықпен өткізу;

      6) шахта оқпанын, горизонттарын және оқпан маңайындағы жиын қазбаларын орналастыратын орын таңдау соққықауіпсіздігі жоқ немесе қауіпсіздігі төмен жыныстарда жүзеге асырылуы;

      7) тау-кен жұмыстарын қатты кентіректерді қалдырмай артықшылықпен айырылып тазартылу шебімен немесе бір шебті қазумен жүргізу;

      8) массивті түсіріп алу шаралары жоғары концентрациялы күш-қуаттан, массивтің басып озатын жұмыс жасау немесе жұмысты толықтыруды, жергілікті түсіру әдістерін пайдалану арқылы, құрылымның жасанды тиімділігіне жол беріп, толтырым берілген компрессиялық қасиетімен қалыптасады.

      699. Бір - біріне жақын массивті қазу кезінде бірінші қатарда қауіпсіз немесе қауіпі аз массивті алу өткізіледі.

      700. Тау соққысы бойынша қауіпті шахталарда жұмыстар қорғауы бар аймақта жүргізіледі. Қорғалатын аймақтардың шекараларын салу әдістемесі осы Қағидаларға 16-қосымшада келтірілген.

      701. Қорғауы бар аймақтарда кен жұмыстарын соққы қауіпсіздігі жоқ жағдайдағыдай жүргізуге жол беріледі.

      702. Тау соққысына бейім және қауіпті күшті массивті құламалы, көлденең, тік қабатпен (блокпен, таспамен) қазу кезінде бірінші жұмыс істеп тұрған қабат (блок, таспа) соңғыларына қарағанда қорғаныш болып келеді.

      703. Массивтерді қазған кезде, көрші массивтердің қазуына кедергі келтіретін кентіректер қалдырылмайды. Егерде бұл талапты орындау мүмкін болмаса, онда салынған қазбалар орны кентіректердің қазбаларға соққықауіптілігіне әсерін есептей отырып алынады. Салыну орындары жобамен анықталады.

23. Тау жыныстары мен кен массивтер учаскелерінің соққыға
қауіптілігін болжау

      704. Массив учаскесінің соққыға қауіптілігін болжау аймақтық және жергілікті болып бөлінеді. Аймақтық болжау көмегімен шахта алаңындағы соққыға қауіпті аймақтарды айырады.

      Аймақтық болжау көрсеткіштері жобалау, жоспарлау, кен жұмысын жүргізу кезеңінде есептеледі және кен қазбасында жергілікті әдіспен нақтыланады.

      Соққыға қауіптілікті аймақтық болжаудың әдістері осы Қағидаларға 17-қосымшада келтірілген.

      Аймақтық болжау геодинамикалық аймақтау көрсеткіштерінің келесі әдістерін есептей отырып жасалады:

      1) жыныстар мен кендердің барлық түрлерінің мықтылық және деформациялық сипаттама көрсеткіштері бойынша;

      2) геологиялық бағдарлау жұмыстарын жүргізу кезінде жынысөзек материалын талдау негізінде жынысөзекті табақшалау қарқындылығы бойынша;

      3) бақылау көрсеткіштері бойынша кен жыныстар массивтерінің қуатты жағдайын және соққықауіптілігін үздіксіз автоматтандырылған бақылау жүйесін қолдану бойынша;

      4) деформация мен ығысу көлемінің (жылдамдық) өзгеруі бойынша;

      5) аспаппен анықталатын массивтегі қуаттың өзгеруі бойынша;

      6) кен жыныстар массивінің қуатты жағдайын және соққыға қауіптілігін оның блоктық құрылысын болжау картасымен құрылуын ескеріп аналитикалық есеп бойынша;

      7) геодинамикалық полигон мәліметтері бойынша.

      Аймақтық болжау сейсмостанциямен, шахтаның кен соққысын болжау және болдырмау қызметімен жүргізіледі.

      Тау соққысының пайда болуы мүмкін қауіпті кен жынысты массивінің телімдері, әр шахта үшін жоба бойынша анықталады.

      705. Кен жыныстар массиві учаскесінің соққыға қауіптілігін жергілікті болжау, тау соққысын болдырмау шараларының тиімділігін бағалау осы Қағидаларға 18-қосымшаға сәйкес кен жыныстары массиві учаскелерінің соққыға қауіптілігін болжау әдістері негізінде жүргізіледі.

      Соққыға қауіптілігін бағалау әдістермен, шахтаның нақты жағдайларына қолданып әзірленетін әдістермен жүзеге асырылады. Жергілікті болжаудың әдістері мен санаттарын қолдануды ұйым шешеді.

      Соққыға қауіптілігін болжау әдістері және оның кезеңділігі жобамен анықталады.

      706. Тау соққысына бейім шахталарда соққыға қауіптілігін бағалау ең көп артылған телімдерде өткізіледі, оларға жататындар:

      1) аймақтық болжау кезінде табылған қауіпті аймақ;

      2) тазартылу жұмыстарынан тіректік қысым аймағындағы массив учаскелері;

      3) геологиялық бұзылым және жыныстардың қабаттасып жату учаскелері;

      4) кенді және кенсіз кентіректер және массивтің шыққан бөліктері;

      5) жыныстардың литологиялық түрлерінің үйлесіп жатқан аймақтары;

      6) қазбалардың тоғысуы және алдыңғы қазбалар.

      707. Кен - геологиялық және кентехникалық жағдайы өзгеруі кезінде, тау-кен жұмыстарын жүргізу ертеректе "Қауіпті" дәрежесі қойылған жерде немесе соққыға қауіптіліктің сыртқы белгісі пайда болған қазбаларда соққыға қауіптілігін бақылау ағымды өткізіледі. Қазбалардағы бақылаудың ағымдылығы, оның ішінде соққықауіптілігі жоқ жобамен анықталады.

24. Тау-кен қазбаларын соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру

      708. Соққыға қауіпті жыныстарда қазбалар өткізу кезінде соққыға қауіптілікті болжау және тау соққысының алдын алу бойынша шаралар тікелей үңгілеу технологиясына кіреді.

      Кен қазбаларын, әр мақсаттағы камераларды және "Қауіпті" санатындағы кен жыныстар массивінің учаскелерін соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру жарықшақтық жарылыстың, шығару ұңғымасының, шығару саңылауының, қуысының көмегімен қорғаныш аймағын құру жолымен және келтірілген амалдардың біріктіре отырып жүзеге асырылады.

      Басқа да нақты геологиялық және кентехникалық жағдайларға жасалған амалдарды қолдануға жол беріледі. Амалдарды және олардың көрсеткіштерін таңдау жобамен анықталады.

      709. "Қауіпті" санатты қазбалар учаскелерін соққыға қауіпсіз жағдайға жыныс массивінің шет жақ бөлігінен ені "n", бірақ 2 метрден кем емес қорғау аймағын жасау арқылы келтіреді.

      Тазарту кенжарынларында қорғау аймағының енін нақты геологиялық және кентехникалық жағдайларды ескере отырып, тәжірибелі түрде орнатуға және жобамен регламенттеуге жол беріледі.

      Қорғаныс аймағы, массивтің шеткі (кенжаржанылық) бөліктерінде бұзылған жыныс жолдарын (қабатын) немесе біркелкі саңылауды жасау арқылы, келесі шарттар сақталған жағдайда құралады:

      1) бұзылған жыныстардың жазықтығы (шығару саңылауы) массивтегі көп қуат әрекетінің бағытына перпендикулярлы;

      2) қазбаның ұзындығы (созылуы) бойынша қорғаныс аймағының мөлшері дайындық қазбасында әр жағынан соққыға қауіпті учаскенің ұзындығын кем дегенде 2 метрге және тазартым қазбасында кем дегенде 3 метрге асады.

      710. Кен қазбаларын соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру ЖҰЖ бойынша орындалады.

      711. Жарықшақтық жарылыс кезінде келесі талаптар орындалады:

      1) бірнеше шпурларды (ұңғыманы) бір уақытта жарған кезде миллисекундты бәсеңдетумен электр детонаторлары қолданылады;

      2) адамдарды жарылыс жеріне жіберуге жарылыстан кейін 30 минуттан соң жүзеге асырылады;

      3) бір уақытта жарылатын шпурлардың (ұңғымалардың) саны және жарықшақтық көрсеткіштері тәжірибелі жарылыс жолымен және жобаға сәйкес оның тиімділігін бағалау арқылы нақтыланады.

      712. Тау соққысын қоздыруға арналған сілкілемелік жарылыс төлқұжатпен анықталатын қауіпті аймақта адамдар жоқ кезде жасалады. Сілкілемелік жарылыстардың түрлерінің бірі жалпы жарылыс болып табылады.

25. Күрделі және дайындық қазбаларын өткізу және сақтау

      713. Тау соққысына бейім және қауіпті шахталарды жобалау, құру және пайдалану кезінде келесі талаптар сақталады:

      1) оқпандар ірі геологиялық бұзушылықтың әсер ету аймағынан тыс оқпан қабырғаларының арасында 50 метрден кем емес қашықтықпен орналастырылады. Оқпандарды өткізу кезінде, бақылау геологиялық ұңғыма кен жыныстарының және кендердің тау соққысына бейімділігін арнайы анықтаумен оқпанның қимасы маңайында бұрғыланады;

      2) отырмалы, сүйемелі, кергі немесе қорғау типті, құранды, қарнақ бекітпелерді икемді элементтерімен қолданады;

      3) қазбаға полигонды (тұрақты) көлденең қимасының қалыпы беріледі;

      4) шығару саңылауы мен ұңғыманы бұрғылау, саңылауды жарықшақтық немесе жобалық жарылысымен құру;

      5) "Қауіпті" санатының кен қазбаларын тоқтату немесе уақытша пайдаланудан шығару;

      6) технологиялық процесстерді және тау соққысын болдырмау амалдарын кеңістікте және уақыт бойынша регламенттеу;

      7) тазарту жұмыстарынан тіректік қысым аймағында қазба жүргізуге шек қою;

      8) қазба трассасы бойынша соққықауіптілігі болжауын жүргізу және соққыға қарсы шаралардың тиімділігін бақылау.

      714. Камераларды қоса алғанда, негізгі жазық және ылдималы қазбалар оқпан маңайындағы аулаларда түртілмеген массивтің ең көп жазық қуаты бағытында көрсетіледі.

      715. Таукен-тектоникалық соққылары болған шахталарда қазбаларды өткізу және сақтау, келесі шаралар орындалған жағдайда жүзеге асырылады:

      1) төбе жыныстырының және беткейлердің құлауына жол бермейтін қазбаны бекіту, тұрақты жоба құру, шығару саңылауы мен ұңғыманы бұрғылау, айналма жарылыс (осының қасында бекітудің отырмалы типіне басымдылық беріледі);

      2) "Қауіпті" санатының қазбаларын соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру;

      3) геологиялық бұзылу ықпал ететін аймақтарда қазбаны бекіту (бекіту отырмалы элементі бар ұдайы бекітпемен жасалады);

      4) бекітпе типі, тұрақты бекітпенің кенжардан қалуы және бекітуді талап ететін қазба учаскесінің ұзындығы жобамен анықталады.

      716. Кен денесінде дайындық қазбасы тіректік қысымның тазартым жұмыстарынан тыс аймақта жүргізіледі. Тазартым жұмыс аймағынан рұқсат етілген қашықтық жобамен анықталады. Жобалау кезінде бұл қашықтық, соның ішінде жатқан беткейінде де, 40 метрден кем емес шамада қабылданады.

      717. Қазбаның полигоналды (шатырлы) пішіні кезінде бұрыштың (шатырдың) ұшы қазбаның бұзылуына (атылуы, қабыршықтануы) тән жеріне орналастырылады.

      718. Оқпанды тереңдету мен үңгілеу кезінде күнделікті бекітудің кенжардан оқпанның бір диаметрінен көп емес қалуына жол беріледі. Дәл оқпаннан қазбаны үңгілеу оқпанда уақытша немесе күнделікті бекітпе құрғаннан кейін өткізіледі.

      719. Тау соққысына бейім және қауіпті учаскелерде кенжарлар арасындағы қашықтығы 15 метр аралықпен екі қазбаның түйісімі бір кенжармен жүргізіледі, басқа кенжар тоқтатылады. Түйісім кезінде пайда болған кентірек "Қауіпті" санаты кезінде барлық алаң бойынша қауіпсіз жағдайға келтіріледі.

      720. Қазбаның көлденең қиысуы тік немесе өзіне жақын бұрыштан өтеді. Қазбаның өту кезектігі жоба бойынша анықталады.

      721. "Қауіпті" санатты учаскелерде оқпанды тереңдету мен үңгілеу кезінде алдыңғы қатардағы шығару саңылауларын саңылау жазықтары ең көп горизонтты қуаттың бағытына көлденең орналасатын есеппен қолданылады.

      Оқпандар тау соққысына қауіпті жыныстарда орналасқан кезде, жобамен орнатылған тереңдіктен оқпан қабырғасындағы қуаттың концентрациясы қауіпсіз жағдайға төмендетілуін қамтамасыз ететін шаралар жобаланады және орындалады. Тау соққыларын болдырмайтын шаралар оқпанда тұрақты бекітулер құрғанға дейін өткізіледі.

      Тау соққысын болдырмайтын шаралар ұйымның ұйымның техникалық басшысымен бекітіледі.

      722. "Қауіпті" санатты учаскелерде камералар мен үлкен қиысу қазбаларын өткізу кезінде алдыңғы шығару саңылауымен қазбаның кенжар қасындағы кеңістігінің төбесі мен беткейлеріне икемді элементтерімен ұзартылған қарнақ бекітпесі қолданылады.

      Бекітпе элементтерінің көрсеткіштері жобамен анықталады.

      723. "Қауіпті" санатты үлкен қимасының көлденең қазбасын үңгілеуді жоғарға қабатты алдын ала соққықауіпсіз жағдайға келтіріліп бірінші кезекпен алып кезеңмен өткізу ұсынылады.

26. Тазарту жұмыстары

      724. Тау соққысына бейім және қауіпті учаскелердің блогында (панелінде) тазарту жұмыстары жоба бойынша жүргізіледі.

      725. Тау соққысына бейім және қауіпті телімдердің тазарту жұмыстары бойынша жобасында мына талаптар сақталады:

      1) қорғаныс кен шоғырларын немесе қабаттарын бірінші кезекті қазу;

      2) тазарту жұмысы аймағының жалпы дамуы қазылынды кеңістіктен алдыңғы қатардағы қазбалар мен кентіректердің саны ең аз массивке қарай бағытталып өткізіледі. Кентіректерді қолдану керек кезде олардың қауіпсіздігі жасанды икемділік құру, қуаттылықтың деңгейін азайту, саңылаулар жасау және алдын алу шаралар жасау арқылы қамтамасыз етіледі.

      3) тазартылым кенжары алдыңғы қатардағы қазбаға немесе қазылынды кеңістікке L қашықтығынан бастап (тіректік қысым аймағының өлшемі) тақалған кезде, соққыға қауіптілігі дәрежесінің болжауын алдыңғы қатардағы қазбада қалай өткізілсе, жылжып келе жатқан кенжар жағынан да солай өткізіледі;

      4) алдыңғы қатардағы қазбалар "Қауіпті" санаты кезінде соққыға қауіпсіз жағдайға n көлеміне келтіріледі, ал тазартылым кенжар жағынан n+b көлеміне;

      5) тазартылым кенжар мен алдыңғы қатардағы қазба (қазылынды кеңістік) арасындағы кентіректердің ені, соған байланысты барлық аймақ бойынша оларды соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру керектігі жобамен анықталады;

      6) блоктарда эллипс жобасында кесілген саңылаулар қолданылады, эллипстің ұзын осі ең көп көлденең қуаттылық әрекет бағытында басымдырақ болып орналасқан.

      726. Қазбалардағы тау-кен жұмыстары атқылау және іліктастардың пайда болуының қарқындылығы басылғаннан кейін өткізіледі.

      Тазартым кенжарында кен массасын жинау қашықтықтан басқарылатын тиеу машиналарымен немесе шөміштің алдыңғы шеткі жағынан немесе тиеуіш органынан 4 метрге жақын емес қылып қорғаныс қоршауымен жабдықталған машинистің кабинасымен жүргізіледі.

      Ескерту. 726-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      727. Тау соққысына бейім және қауіпті кенорнын қазбалау кезінде, тазартылым жұмыс аймағының шахта алаңында (телімде), сондай-ақ жалпы кен орны бойынша жоспарлап жылжыту қараыстырылады.

      728. Үлкен кен денелерін (шоғырларда) қазу кезінде еріксіз қабатты құлату жүйесімен блоктардың астын қорғау үшін кенді алдын ала уатқаннан кейін жеткізу және шығару қазбасын үңгілеу қолданылады.

      729. Жақындатылған соққыға қауіпті кен денелерін қазу кезінде, қорғау ретінде ең созылған және жазылымы бойынша құлауы бойынша тексерілген кен денесін пайдаланып, бірінші кезектегі қазу қазылынды кеңістікте кентіректер қалдырмай өткізіледі. Егер кенорнындағы барлық кен шоғырлары қазбаланып жатқан этаж аймағында шамалы созылса, онда озып қорғаныс алуы кейбір жақын орналасқан шоғыр немесе қорғау аймағы жабық қабатын кезекпен қазбалау қамтамасыз етіледі.

      730. Қорғау шоғырын қазбалау кезінде кенсіз аймақтар ұңғымалардың қатарын, қорғаныс кен шоғырымен қатар бір жазықтықта үңгіленген, жарықшақтық жарылыс көмегімен бұзылады.

      731. Үлкен кен денелерін қазылынды кеңістік толтырымымен қабаттап қазбалау жүйесі кезінде кен шоғырының төбесі (табаны) бойынша қорғаныс қабатын алдын ала қазымдау немесе массивті үлкен диаметрлі 15 метрден көп емес ұңғымалармен тиімділігін арнайы бағалаумен шығару жүзеге асырылады.

      732. Қорғаныс кен денесін (қабатын) озып қазымдаудың тазарту қазбаларын қорғау үшін созылуы бойынша одан қорғалатын кен денесіне (қабатына) дейінгі норма бойынша қашықтықтан кем емес.

      733. Күрт құлама үлкен кен денелерін қазбалау үшін бірқалыпты этажды немесе этажастылық еріксіз құлатудың кенді уатумен қысылған ортада өткізу ұсынылады.

      734. Қорғаныссыз аймақтарды кен денелерін қазбалау кезінде тазарту жұмыстар аймағының қазылынды кеңістікке, сонымен қатар өрлеме бойынша жылжуын қолдануға жол берілмейді.

      735. Күрт құлайтын орташа кен денелерін қазбалау кезінде этажастылық құлату жүйесін немесе этажастылық қуақаздардың (қияқаздардың) этажастылық қазбалармен төмендеу тәртібімен, қататын қоспалары бар қазылынды кеңістіктің толтырымымен, кенді шеттетіп шығару қолданылады.

      Қабатты құлату жүйесін қолданған кезінде тазарт жұмыстарын шоғыр ортасынан шеттеріне немесе жалпы аймақпен бір шетінен екінші шетіне жүргізуге жол беретін аула дайындалады.

      736. Төмен және бейімді кен денелерін қазбалау басымды түрде шоғырлау жүйесімен немесе қазылынды кеңістіктің соққыға қауіпті кентіректерді қалдырмай құлатуымен жүзеге асырылуы тиіс.

      737. Кен денелерін қазбалау кезінде тазарту жұмыс аймағының жылжуы басымдық түрде соққөықауіптілігі, сынуы, тектоникалық бұзылулар, қуаттылықтың шоғырлануы жоғары аймақтардан жүзеге асырылады. Бұл аймақтар алдын ала соққықауіпсіз жағдайға келтіріледі және бірінші кезекте қазбаланады.

27. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметі

      738. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметінің жұмысы ұйымның техникалық басшысы бекіткен жоспарға сәйкес жүзеге асырылады.

      739. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметінің бастығы болып тау соққыларына бейім және қауіпті шахталарда кем дегенде үш жыл жерасты жұмыс тәжірибесі бар, тау-кен ісінің маманы тағайындалады.

      Ескерту. 739-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      740. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметі бастығының жазбаша өкімі жерасты кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз ететін барлық учаскелер мен қызмет басшылары үшін міндетті.

      741. Кен жыныстары массивінің қуатты жағдайын үздіксіз болжау және бақылаудың сейсмостанция жүйесін құру кезінде осы станцияларға қызмет көрсететін персонал таукен соққысын болжау және алдын алу қызметінің штатына кіреді.

      742. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметінің міндеті қазба учаскелерінің соққыға қауіптілігін болжау және тау соққысының алдын алу, тау соққыларының алдын алу бойынша орындалған шаралардың тиімділігін бағалау, тау соққыларының пайда болу себептерін анықтау, олардың алдын алу бойынша іс-шараларды әзірлеу болып табылады.

      Тау соққысын болжау және болдырмау қызметімен келесілер жүзеге асырылады:

      1) соққыға қауіпті учаскелерді анықтау мақсатында шахта алаңдарының соққыға қауіптілігіне аймақтық болжау жүргізу және кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізу бойынша шаралар әзірлеу;

      2) осы Қағидалардың және жоба талаптарының сақталуын бақылауды жүргізу;

      3) тау соққысын болдырмау бойынша жобалар әзірлеу, кен-тәжірибе жұмыстарын жүргізу, тау соққыларын болжау және алдын алудың жаңа әдістерін сынау және енгізу;

      4) жиналған тәжірибені қорыту;

      5) тау соққысын болжау және алдын алу мәселесі бойынша зерттеулерге қатысу, технологиялық регламентке сәйкес ғылыми ұйымдармен, соның ішінде сесмостанциямен қарым-қатынастарды жүзеге асыру;

      6) тау соққысы мәселесі бойынша құжаттама жүргізу;

      7) кен жұмыстары мен ашу жобаларына, кенорнын дайындау мен қазбалауға күнтізбелі және перспективтік жоспар әзірлеуге қатысу;

      8) блоктар (панелдер) қазбалауға жоба және тау соққысына бейім және қауіпті телімдерде қазбалар жүргізуге төлқұжаттар құруға қатысу;

      9) тау соққысының алдын алу бойынша шаралардың орындалуын бақылауды жүргізу;

      10) үлгілер мен массивтерде тау жынысы мен кендердің, олардың әлеуетті энергия жинауына бейімділігін және морт бұзылуын сипаттайтын механикалық, физикалық, құрылымдық және сипаттамаларын анықтау бойынша жұмыстар орындау;

      11) шиленіп-деформацияланған жағдайы, соққықауіптілігі белгісі және тау соққысы, кен жынысының механикалық және физикалық қасиеті, тау қысымы жоғары аймақтарда кен жынысының тәртіп ерекшелігі, тау соққысының алдын алу бойынша пайдаланған шараларының тиімділігі, соққықауіпті телімдерде кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізу бойынша шараларды уақтылы әзірлеу және енгізу туралы ақпарат жинау және талдау;

      12) өлшеу станция жобаларын құруға, оларды жабдықтауға және бақылау жүргізуге қатысу;

      13) соққықауіпті кенорнын қауіпсіз қазбалау мәселесі бойынша ұсынысты зерделеу. Талдау нәтижесін пайдалану бойынша шаралар әзірлеу;

      14) аспаптардың түзулігін, пайдаланудың дұрыстығын және ағымдағы жөнделуін тексеру, бақылау.

      743. Тау соққысын болжау және болдырмау қызметі шахтаның маркшейдерлік және геологиялық қызметімен қарым-қатынаста жұмыс істейді. Шахтаның техникалық басшысының өкімі бойынша жұмыстың бөлек түрлерін, тау соққыларын болдау және болдырмау қызметінің мақсаты мен міндетін орындау үшін көрсетілген учаскелер мен бөлімдер өткізеді.

28. Тау соққысына бейім және қауіпті кенорнында кен жұмыстарын
қауіпсіз жүргізу бойынша жоба бөліміне қойылатын өнеркәсіп
қауіпсіздігі талаптары

      744. Тау соққысына бейім және қауіпті кенорнында кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізу бойынша жоба бөлімі аңдатпаны, кіріспені, жалпы ережелерді, кен жынысы және кен қазбаларының массивінің учаскелерінің соққыға қауіптілігін болжау әдістерін, оларды соққыға қауіпсіз жағдайға келтіруді қамтуы тиіс.

      745. "Кіріспе" бөлімі кенорнының қысқаша геологиялық және кентехникалық сипаттамасын, оның ерекшеліктерін, жетіп зерттелген тереңдіктерін, ашылулар мен қазбаларын, кен жұмыстарының дамуының келешегін, тектоникалық сипаттамасын, геодинамикалық аудандандыру нәтижесін, блоктық құрылу мен жарылуды, қозғалмаған массивтің қуатты жағдайын, тіректік қысым аймағының мөлшері туралы мәліметтерді құрауы тиіс.

      746. "Кіріспе" бөлімінде жыныстың соққыға қауіптілігі, кен орны тау соққысы бойынша бейімді және қауіпті санатына жатқызылған кен жұмыстарының тереңдігі туралы мәліметтер келтіріледі.

      747. "Жалпы ережелер" бөлімінде соққыға қауіптілігін болжау және бақылау бойынша адамдардың міндеттері көрсетіле отырып, тау соққысының алдын алу шараларын жүзеге асыру және олардың тиімділігін бақылау бойынша жұмыс ұйымдастыру көрсетіледі.

      Тау соққысының, геодинамикалық құбылыстардың, шахтаның геологиялық шарт және қазба технологиясының ерекшелігін көрсететін сипаттамасы.

      748. "Ашу тәртібі, қазбалардың алу учаскелері мен блоктарын алуға дайындау" бөлімінде кен жұмыстарын, алаңдық қазбаларының бағыты мен орналасуын, алу телімдері мен блоктарын реттеп қазбалау бойынша, басып озу қорғаныс алуын пайдалану және кен жынысы массивінің соққыға қауіптілігін азайту бойынша аймақтық және жергілікті шараларды перспективтік жоспарлау бойынша ұсыныстар беріледі.

      749. "Тау жынысы мен кен массиві учаскелерінің соққыға қауіптілігін болжау" бөлімінде мыналар көрсетіледі:

      1) жұмыс орындайтын адамдар мен құрылымдылық бөлімшелер, жұмыс ұйымдастыру, есеп беру, функциялар;

      2) тау жынысы массиві мен кен учаскелерін соққықауіптілігі бойынша жіктеу;

      3) болжау жүргізу орындары мен ағымдылығы;

      4) соққыға қауіптілікті болжаудың әдістері мен техникалық құралы (соққыға қауіптілік дәрежесін номограммамен анықтау);

      5) кен жынысы массивінің учаскелері мен кен қазбаларының соққыға қауіптілігін алдын алу бойынша шаралардың тиімділігін бақылау және болжау бойынша жұмысты іске асыру бойынша негізгі ұсыныстар;

      6) құжаттама жүргізу және болжау нәтижесі туралы хабарлау тәртібі;

      7) соққыға қауіптілігін болжау бойынша жұмыс жүргізген кезде қауіпсіздік шаралары.

      750. "Кен қазбаларын соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру" бөлімінде келтіру әдісі мен олардың параметрі көрсетіледі. Жұмыс ұйымдастыру мен орындаушылар, құжаттама жүргізу тәртібі, тиімділік өлшемі және оны бағалау әдісі, технологиялық ерекшеліктер және кен қазбалары мен кен жыныс массиві учаскелерін соққыға қауіпсіз жағдайға келтіру бойынша жұмыстарды жүзеге асыру үшін техникалық құралдар, осы жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік шаралары көрсетіледі.

      751. "Кен жүргізу және сақтау бөлімінде" мыналар көрсетіледі:

      1) қазбаларды соққыға қауіпті жағдайда өткізу және сақтау кезіндегі тау соққысының алдын алу шаралар тізімі;

      2) қауіпсіздік шаралары, тау соққысының алдын алу шараларын жүзеге асыру бойынша жұмыс ұйымдастыру және ерекшеліктері.

      752. Жоба нұсқауы түзетіледі және ғылыми зерттеу арқылы алынған нәтижесі және тау жұмыстарын жүргізу тәжірибесін қорыту негізінде толықтырылады.

4-кіші бөлім. Газ режимінде жұмыс істейтін шахталарда
өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету
29. Жалпы ережелер

      753. Газ режимі жағдайындағы жерасты жұмыстарымен байланысты персонал ұйымның техникалық басшысы бекіткен бағдарлама бойынша шахталық газ анықтағыштардың көмегімен газ өлшемін жүргізуге оқытылады.

      Газ бойынша қауіпті шахталарға жанғыш және улы газдар табылған шахталар жатады.

      Қазбалар мен құрылыстардың жанғыш және улы газдардың енуі бойынша қауіптілігінің аймағы мен дәрежесін бағалауды, құрамына техникалық басшы, бас маркшейдер, бас геолог, шахтаның шаң-желдету қызметінің басшысы және өнеркәсіп қауіпсіздігі саласында жұмыс жүргізу құқығына аттестацияланған ұйымның мамандары кіретін комиссия, геолого-маркшейдерлік құжаттама негізінде жыл сайын жүргізеді.

      Қазбалар мен құрылыстардың газ қауіптілігін бағалаудың қорытындысы 10 (он) күнтізбелік күннің ішінде жобалау және техникалық қызметтердің мәліметіне жеткізіледі.

      Ескерту. 753-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      754. Газ шахталарында тоқсанына бір рет телімдердің жанғыш және улы газ жиналуы бойынша қауіпті кен қазбаларының тізбегі құрастырылады және шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі.

      Геологиялық және кентехнологиялық жағдайлары өзгерген жағдайда көрсетілген қазбалар телімдерінің тізіміне бір тәулік ішінде түзетулер мен толықтырулар енгізіледі.

      755. Кен жұмыстары жоспарына (берілген горизонттағы жағдай көрсетілумен) жанғыш және улы газ шығару бойынша қауіпті тектоникалық бұзылу аймақтары геологозерттеу, құрғатым, газсыздандыру ұңғымалар, жанғыш және улы газ (сүйір бұрыштанған, шайырлы жыныстар, органикалық қалдықтар қосылған жыныстар, ертеректе қазылған телімдер мен қазбалар кеңістігі) жиналуы немесе шығуы мүмкін орындар салынады.

      Аймақтар ұйымның техникалық басшысының шешімімен белгіленеді.

      Газ бойынша қауіпті қазба аймағына 30 метрге жақындаған кезде шахтаның геологиялық-маркшейдерлік қызметтері шахтаның техникалық басшысын және шаңжелдеткіш қызметінің бастығын ескертеді.

      Бұл жағдайларда 30 метр қашықтықтан жұмыстар ЖҰЖ бойынша жүргізіледі, онда тереңдігі 5 метрден кем емес кем дегенде үш озыңқы ұңғыманы бұрғылау қарастырылады.

30. Шахталарда газ тәртібін орнату

      756. Шахтада газ тәртібі орнатылады:

      1) кенорнын қазу жобасымен –геологиялық көрсеткіштер болған кезде;

      2) кен жұмыстарын жүргізу процесінде жанғыш және улы газдар табылған кезде немесе объектті пайдалануда – шахта әкімшілігі уәкілетті ұйым мен мекемеге хабарлау бойынша, шахтаның жобасын қайта қарау (түзету) уақыты газ тәртібі орналасуына байланысты қарастырылады.

      757. Кен орнының ерекшелік жағдайын есепке ала отырып, қазбалардың газдануының алдын алу, жерасты және жер бетіндегі имараттарға бекітілмеген ұңғымалардан, отыру саңылауларынан, кен жыныс массиві жазығының тектоникалық және техногендік бұзылуынан жанғыш газдары кіруі бойынша шаралар әзірленеді, әр шахта үшін ұйымның техникалық басшысының уәкілетті ұйыммен келісе отырып бекітіледі.

31. Желдету ұйымы және қазбаның газдануының алдын алу бойынша
шаралар

      758. Бас желдету желдеткіші тоқтаған жағдайда, желдеткіш бұзылғанда телімдерде жұмыс тоқтатылады, адамдар таза ауаға шығарылады, электржабдықтардан күш - қуат алынады және өздігінен жүретін жабдықтардың қозғалтқыштары сөндіріледі.

      Желдетудің дұрыс тәртібі жөнге келгеннен кейін және газ өлшемін өткізіп шахтаның техникалық басшысы рұқсаты бойынша жұмысты қайтадан бастауға жол беріледі.

      759. Тұйық қазбаларды желдету былай жүзеге асырылады, олардан шыққан ауа тазартылым және тұйық қазбаларға бармайды.

      Жанғыш және улы газ шығуы жоқ кезінде тұйық қазбалардың екіден көп емесін кезектетіп желдетуге жол беріледі.

      Құрылып жатқан шахталарда және шахталардың жаңа деңгейжиегін дайындау кезінде ұйымның техникалық басшысының рұқсатымен уәкілетті ұйыммен келісу бойынша қазбаға шығатын ауаны жұмыс істеп тұрған горизонттың таза ауасымен қосып шығаруға, шығатын ауада жанғыш және улы газдары жоқ болғанда ғана жол беріледі.

      760. Ауа толқынын жүйеге келтіруді шаңжелдету қызметінің бастығының нұсқауы бойынша ғана өткізуге жол беріледі.

      761. Шахта газанықтағышымен кен қазбасының атмосферасында 0,5 пайыз және одан да көп жанғыш газдары (метан + сутегі) немесе улы газдың шектік рұқсатты шоғырламасынан көп болып табылған кезде, өлшем өткізуші дереу бұл қазбада жұмысты тоқтатады, одан адамдарды шығарады, электрэнергияны сөндіреді, іштен жану қозғалтқыштарын сөндіреді және диспетчерге немесе кен шеберіне хабар береді.

      Қазбадағы жұмыстар шахтаның техникалық басшысының рұқсатымен ғана жаңадан басталады.

      762. Газдардың табылуы туралы әр оқиғаны шахтаның техникалық жетекшісі ұйым басшылығына хабар береді.

      Жанғыш және улы газдардың табылуы осы Қағидалардың 19-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Газ құрамын өлшеу және газдануды есепке алу журналына тіркеледі, оны шаң желдету қызметі жүргізеді.

      763. Қазбаларды газдан тазарту бойынша шаралар мынаны қарастырады:

      1) электржабдықтары мен электр тармақтарынан күш- қуаттың алынуы және қазбаларда шығатын ауа толқыны жүретін жерлерден жану көздерін жою;

      2) газдан тазарту кезіндегі ауа толқыны шығып жылжитын қазбаларға адамдардың тақалуы мүмкін орындарда (таза ауада) посттар мен тыйым салатын белгілерді қою;

      3) газдан тазарту әдісі мен тәртібін таңдау;

      4) қазбаны газдан тазартылуын және ауаның таза толқынын бақылау. Шығатын және таза ауа қосылатын жердің газ шоғырлануы: жанғыш газы - 1 пайыздан көп емес, улы газдар – шектік рұқсатты шоғырламадан;

      5) қазбаларды газдан тазартқаннан кейін онда адамдарды түсіруден бұрын тексеру.

      764. Қазбаны газсыздандыру ӨҚС КАҚҚ қатысуымен лауазымы бойынша учаске бастығының оынбасары қызметінен төмен емес бақылау тұлғасының басшылық етуімен жүргізіледі.

      Ескерту. 764-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      765. Жұмыс істемейтін тұйық қазбалар жергілікті желдету желдеткіші көмегімен желдетіледі немесе тегіс немесе торлы далдамен, онда адамдардың кіруіне жол бермей, бөлінеді.

      Далдаланған қазбаларда оларды желдетіп ауа құрамын белгіленген шамаға келтірілгенде ғана жұмысты жаңадан бастауға жол беріледі.

      766. Далдаларды ашу және жабылған қазбаларды газдан тазарту ӨҚС КАҚҚ өткізіледі. Бұл қазбалардың атмосферасында жанғыш газдары 2 пайыздан көп және улы газдарының шектік рұқсатты шоғырламадан көп болған жағдайда, оларды газдан тазарту шахтаның техникалық басшысы бекіткен шараларға сәйкес өткізіледі.

      Далдаланған қазбаларда оларды желдетіп ауа құрамын белгіленген шамаға келтірілгеннен кейін жұмысты жаңадан бастауға жол беріледі.

      Ескерту. 766-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      767. Газдың орын ауыстыруы нәтижесінде газдануы бойынша қауіпті қатарына жататын қазбалар мен имараттардағы жанғыш газдар (метан, сутегі) құрамын бақылау әр тоқсан сайын шахтаның техникалық басшысымен бекітілетін кестеге сәйкес жүзеге асырылады. Кестелер ӨҚС КАҚҚ-ға жіберіледі.

      Ескерту. 767-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

32. Кеніш атмосферасының жағдайын бақылау

      768. Газ шахтасында шаң-желдетіс қызметін басқаруды газ бойынша қауіпті шахтада жер астында жұмыс істеген өтілі 3 жылдан кем емес адам жүзеге асырады.

      Ескерту. 768-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      769. Жанғыш және улы газдар шоғырын өлшеу, сонымен қатар, жару жұмыстары барысында, телім бақылау адамдарымен немесе газөлшеушілермен, ауысымда екі реттен кем болмай өткізіледі.

      770. Кеніш атмосферасында жанғыш немесе улы газдар құрамын өлшеу ағымдылығы:

      1) аталған ауысымда әрекет ететін тұйық қазбаларда, осы қазбалардың алдыңғы ұңғымасының сағасында - ауысымына екі реттен кем емес, соның ауысымдағы жұмыс басталар алдында бір өлшем;

      2) бүкілшахталық жабығу есебімен горизонттағы желдетумен қамтамасыз еткенге дейін және өрлеме қазбаларын комбайнмен өткізу кезінде - ауысымда үш реттен кем емес, соның ішінде ауысым басында және аяғында;

      3) желдетілмейтін қазбаларды бөлетін далдалар алдында – тәулігіне бір реттен кем емес.

      Жанғыш немесе улы газ шығып немесе шоғырланатын басқа орындарға да бақылау, соның ішінде газдаң қабаттап шоғырлануы мүмкіндігіне және олардың алдын алу мен жою шаралары қарастырылады.

      771. Алдағы және геологиялық зерттеу ұңғымаларын бұрғылау кезінде газ құрамын өлшеу ұңғыманың қасында оның аузынан 10 сантиметрден көп емес арақашықтықтан өткізіледі.

      772. Өлшеу қорытындысы тақтаға кіргізіледі. Сол күні олар осы Қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Газ құрамын өлшеу және газдануды есепке алу журналына енгізіледі және шахтаның шаң-желдету қызметі бастығымен және сәйкес телімнің бастығымен қол қойылады.

      773. Жанғыш және улы газдар құрамын өлшеу орны және ағымдылығы, сонымен қатар бұл өлшеулердің нәтижесін жазатын тақта орнату орны ай сайын шахтаның шаң-желдету қызметі бастығымен анықталады және шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі.

      774. Кен қазбаларында судың пайда болып немесе аяқ астынан көбейген кезінде осы қазбалардың атмосферасында жанғыш немесе улы газдардың құрамы өлшенеді.

      775. Кеніштің ауасының сапалы құрамын лабораториялық талдау арқылы (оның ішінде жанғыш және улы газдарға), оның горизонттар, қанаттар, блоктар және қазбалар бойынша дұрыс таралғанын айына бір реттен кем емес тексеру өткізіледі.

33. Іштен жану қозғалтқышы бар машина мен электр жабдықтарды
пайдалану

      776. Газ шахталарында тұйық қазбаларда және ауаның шығу толқыны бар қазбаларда электр жабдығы жарылысқа қауіпсіздік жағдайда қолданылады.

      777. Жарылысқа қауіпсіз электр жабдығы шахтаға түсіру алдында тексеріледі.

      778. Электржабдықтарды қазбаларда ашуға оны сөндіргеннен кейін және қазба атмосферасында жанғыш газдың жоқтығына алдын ала өлшеу жүргізгеннен кейін жол беріледі.

      779. Жарылысқа қауіпсыз электржабдықты жөндеу рұқсаты бар персоналмен жүзеге асырылады.

      780. Шахтада қолданатын жеке жарықтанудың барлық шамдары жарылыс қорғауының деңгейі реттеу пунктінен төмен емес жарылыстан қорғау деңгейіне ие және беру алдында пломбаланады.

      Оларды шахтада ашуға жол берілмейді.

      781. Лақтырыстар мен суфляр бойынша қауіпсіз шахталардың тұйық қазбаларында түйіспе тоқарбаларын қолдануға:

      1) желдеткіш тоқтаған кезде оның тоқтауын қамтамасыз ететін, жергілікті желдету желдеткіші бар тұйық қазбаның байланыс желісін блоктауды;

      2) байланыс сымының кенжар төсінен 15 метрден артық жақындатпай ілінуін;

      3) тоқарбаның қазбаға әрбір рет кіруі алдында кенжар атмосферасында жанғыш газдың құрамын өлшеуді қамтамасыз еткенде рұқсат етіледі.

      782. Бүкіл шахталық торығу есебімен желдетілетін қазбаларда, сонымен қатар шахтаның лақтыру мен суфляр бойынша қауіпсіз тұйық қазбаларында, уәкілетті ұйымның келісімімен жарылысқауіпсіз орындауда іштен жану қозғалтқышы бар машиналарды пайдалануға жол беріледі, келесі талаптарды сақтаған жағдайда:

      1) қазба атмосферасындағы жанғыш және улы газ құрмын өлшеу ауысымда үш реттен кем емес аусымды бақылайтын адаммен немеесе газ өлшеушілермен және әр 2 сағат сайын звеньевойлармен, аға жұмыскерлермен немеме өздігінен жүретін машина машинистерімен өткізіледі;

      2) АКВ - 2П, "Азот" тағы басқа да ұқсас аппаратура көмегімен бұл қазбаларға берілетін ауа мөлшерін бақылау үнемі өткізіледі. Егерде желдеткіш құбыршегінде ауа жылдамдығы бұл аппаратурамен өлшеуге рұқсат етілгеннен асып тұрса, онда ауа мөлшері шаң-желдету қызметі жұмыскерлерімен аспаптық өлшеу арқылы он күнде екі реттен кем емес анықталады. Өлшеулер қазба кесіндісінде тік телімде кенжар төсінен 20 - 25 метрде желдеткіш бағытының жолы бойынша өткізіледі.

      783. Тұйық қазбаларда жарылысқа қауіпсіз орындаудағы электржабдықты және дизельді жабдықты жанғыш газдың құрамын автоматты бақылауды қолдану кезінде пайдалануға жол беріледі.

      784. Тұйық қазбада, егер онда жарылысқауіпсіз жағдайда орындалған электровоздар немесе дизельді машиналар (дизелі сөндірулі бұрғыларынан басқа) тұрса, сонымен қатар байланыс сымынан күш - қуатты алғанға дейін шпурларды, ұңғымаларды бұрғылауға және жарылыс жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.

      785. Шахталарда газ пайда болуын зерделеу бойынша, оларды болжалау және жанғыш, улы газдардың шоғырлануы мүмкін орындарын аттестацияланған ұйымдарды тартып анықтау жұмыстары жүргізіледі.

      786. Әрекеттегі газ жағдайы өзгергенде шахтаның іс-шаралары қайта қарастырылады.

34. Үңгілеу және тазарту жұмыстары

      787. Өрлемені үңгілеу кезінде ортасы бойынша жоғарыда жатқан горизонт қазбасына оның эжектер аузына орналастыру бойынша ұңғыма үңгіленеді. Бөлек жағдайда бұндай қазбаның жоқ уәкілетті ұйыммен келісіп жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар әзірленеді.

      Шахтаның техникалық басшысының рұқсатымен алдыңғы ұңғыманы алдын ала бұрғылаусыз блоктарды тазартылып алуға дайындау кезінде биіктігі (ұзындығы) 10 метрден көп емес қазба үңгілеуге жол беріледі, егер бұл қазбаларда немесе олардың қасында жанғыш және улы газдар шыққан оқиға орын алмаған жағдайда.

      788. Өрлеме қазбаларын өткізу кезінде кенжардағы атмосфераның құрамында жанғыш және улы газдың бар - жоғын алыстан бақылау жүргізіледі. Бақылау адамдарды кенжарға түсірмей тұрып өткізіледі.

      789. Өрлемеде жұмыс атқаратын адамдардың газанықтағыштары болады және атмосферада жанғыш және улы газдың барлығын ауысымда төрт реттен кем емес бақылау жүргізеді, соның ішінде бұрғылау жұмыстарының басында және соңында.

      790. Ұзындығы 10 метрден асатын тұйық қазбалар үздіксіз айдамалы режимде жергілікті желдету желдеткішімен желдетіледі. Комбайнмен үңгілеу кезінде ұйымның техникалық басшысының рұқсатымен, егерде қазба атмосферасына жанғыш және улы газ шығуы жоқ болса, айдамалы - сору (құрамалау) әдісі бойынша және соруы автоматты түрде айдамалы режимге ауысуымен оларды желдетуге жол беріледі.

      791. Әрбір жергілікті желдету желдеткіштерінде тақта орнатылады, оған қазбаның желдеткіш орнатылған жерінде ауаның нақты жұмсалуы, желдеткіштің нақты өндірістілігі, кенжардың тұйық қазбасында берілген желдеткіш жабдығымен өткізілетін ауаның есеп бойынша және нақты жұмсалуы, жарылыс жұмысынан кейін қазбаны желдету уақыты, толтырылған күні және тақтаны толтырған адамның қолы қойылып жазылады.

      792. Жергілікті желдету желдеткіштері тоқтаған кезде олармен желдетіліп жатқан тұйық қазбаларда орналасқан электржабдығынан күш - қуаттың сөнуін қамтамасыз ететін, блокировкалары болады.

35. Жарылыс жұмыстары

      793. Жарылыс жұмыстарын қорғаныссыз жарылыс заттармен (көмір пласттары мен пропласттары және лақтыру қауіпті пласттарда жарылыс жұмыстарынан басқа) өткізуге электрдетонатор көмегімен жүргізуге жол беріледі. Сонымен қатар шахтада пайдалану үшін уәкілетті ұйыммен рұқсат етілген, газ бойынша қауіпті жарылыс құралдары пайдаланады.

      Шпурлар мен ұңғымаларды әр оқтау, оларды жару алдында және жарылыстан кейін кенжарды қарау кезінде, бақылаушы адам жанғыш және улы газдардың шоғырлануына өлшеу жүргізеді.

      Жарылыс жұмыстарын құрамында тең немесе асатын: кенжарларда олардан 20 м қашықтықтағы жанындағы қазбаларда, сонымен қатар шебер - жарушының тығылған жерінде улы газдардың шектік рұқсатты шоғырлама, жанғыш газдардың (метан + сутегі) – 0,5 % газ болған кезде орындауға жол берілмейді.

      Шебер - жарушы тығылған орындағы көрсетілген газ шоғырлануын өлшеу электржару жүйесін жарылыс құралына әрбір қосу алдында өткізіледі.

      794. Тұйық қазбаларда жарылыс жұмыстары ауысым аралық үзілісте өткізіледі.

      Мекеменің техникалық басшысының жазбаша рұқсаты бойынша жарылыс жұмыстарын ауысым уақытында қазбаны жылдам үңгілеу кезінде, сонымен қатар кенжардың циклдың арғы жағына 1 м көп емес жылжуына жол бермейтін тұрақсыз жыныстарда қазбаларды үңгілеуге, қосымша қауіпсіздік шараларын орындау бойынша өткізуге жол беріледі.

      795. Кеннің кептелуін жою бойынша жарылыс жұмыстарын бекітілген циклограммаға сәйкес, қазбаларда ауысым бойы жарылғыш зат сыртқы оқтауымен екінші мәрте уату арқылы, бүкілшахталық торығу есебімен желдетілетін жанғыш және улы газдардың шығуы жоқ кезде өткізуге жол беріледі.

36. Отты жұмыстар

      796. Бүкілшахталық торығу есебімен желдетілетін қазбаларда пісіру және газжалынды жұмыстарды жүргізуге жанғыш немесе улы газ шығуының жоқ кезінде ғана жол беріледі. Бұл жұмыстар жұмысқа рұқсат бойынша, пісіру және газжалынды жұмыстарын өндіру бойынша талаптарға сәйкес өткізіледі.

      Пісіру және газжалынды жұмыс өндіру орнында әр сағат сайын кеніш атмосферасында жанғыш және улы газдардың бар - жоғын анықталады.

      797. Апатты жағдайларда учаске механигінің тікелей басшылық етуімен және ӨҚС КАҚҚ респираторшысының қатысуымен шахтаның техникалық басшысының жазбаша рұқсаты бойынша пісіру және газжалынды жұмыстарды жергілікті желдету желдеткішімен желдетілетін қазбаларда өткізуге жол жүргізіледі.

      Ескерту. 797-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      798. Қазба атмосферасында жанғыш және улы газдары табылған немесе жергілікті желдету желдеткіші тоқтаған жағдайда онда пісіру және газжалынды жұмыстар дереу тоқтатылады.

      799. Тұйық кен қазбасында пісіру және газжалынды жұмыстарын жүргізу кезінде онда қалған жұмыстарды өндіруге жол берілмейді.

      Пісіру және газжалынды жұмыстарын аяқтаған соң жұмыс жасалған орын бақылаушы адамның немесе арнайы жіберілген инструкциядан өткен адамның назарында 2 сағат бойы болуы керек.

      Жерасты қазбаларда және оқпандарда (шурфтарда) отты жұмыстарын электропісіргішпен жасау қажет.

      Ацетилен, пропанбутан және жанғыш газдарды қолданатын газ пісіргішпен жұмыс істеуге жол берілмейді.

      Керосинмен кескішпен жұмыс істеуге әркезде техникалық жетекші рұқсат береді. Керосинмен кескішті қолданып отты жұмыс жүргізгенде келесі талаптар орындалуы қажет:

      1) керосинмен кескіштер:

      құбыршек үзілген жағдайда шығатын тесікті бітеуге арналған жабылып қалатын қақпақпен;

      оттегі құбыршегіне қайтара соққыны болдырмайтын қақпақпен;

      ішкі диаметрлері керосин үшін 6,3 миллиметр, оттегі үшін 9 миллиметр және ұзындығы 10-12 метр газбен дәнекерлеуге және металлды кесуге арналған резеңке құбыршектермен жабдықталады. Құбыршек бүтін, жалғасулары және суртқы бетінде жарықтары жоқ. Жеңдердің бөшке мен кескіге қосылатын жерінде екі еселік бекітпе болуы қажет;

      2) бөшкелерді толтыру тек жер бетінде, және отты жұмыстарды жүргізудің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жауапты адамның қатысуымен жүзеге асырылуы керек;

      3) керосинмен кескіш бөшкенің монометрі оны механикалық ақаулардан сақтайтын қосымша темір қақпақпен қорғалады;

      4) бөшке мен керосин келетін құбыршек 1,0 мегаПаскаль (10 шаршы сантиметрге килограмм-күш) гидравликалық қысыммен беріктікке сыналды, нәтижелері журналға жазылады.

      Қайтадан сынау әрбір 6 айдан кейін жасалады. Кері қақпақтың техникалық жағдайын тексеру оны әрбір жұмысқа қосқан кезде жүргізіледі;

      5) жұмыс кезінде бөшке от көзінен 5 м жерде болуы шарт. Бұл шартты орындау мүмкін болмаған жағдайда, бөшкенің алдына жанбайтын заттан жасалған экран қойылады.

      Отты жұмыстарды келесі жағдайда жүргізуге болмайды:

      отты жұмыстар кезінде пайда болатын жанудың қалдықтары түсетін қазбаларда адамдар болған жағдайда;

      ағаш бекіткісі бар және жер бетіне шығатын тік және еңкіш қазбаларда.

      Келесі жұмыстарды жүргізуге жол берілмейді:

      аккумуляторлы электр тасымалдағыштары бар электр гараждарында батарейлерді зарядтаған кезде және зарядтағаннан кейін 30 минут ішінде отты жұмыстарды жүргізуге;

      электр тасымалдағышты әкетудің түйісу сымынан электр дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге.

37. Геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылау

      800. Геологиялық барлау, пайдалану және қосымша ұңғымаларды жер бетінен және кен қазбаларынан бұрғылау, газ лақтыруларының (атқымалардың) алдын алу бойынша, ашық от болдырмайтын және ауа құрамын бақылайтын шаралары қарастырылған жобаға сәйкес өткізіледі.

      801. Геологиялық зерттеу және пайдалану және қосалқы ұңғымаларды бұрғылау алыстан басқарылып жүзеге асырылады. Бұрғыланып жатқан ұңғыма оқпанында адамдардың болуына жол берілмейді.

      802. Ұңғыма қасында жанғыш және улы газдар құрамын өлшеу жұмыс ауысымының әрбір 2 сағатынан кем емес бұрғылау жұмысшысымен бұрғылау кезінде, бақылаушы адамымен – бұрғылаудың алдында нәтижесін журналға жазып жүзеге асырылады.

      803. Ұңғымадан газ шыққан кезде бұрғылау тоқтатылады, электроэнергия сөндіріледі, қазбада бұрғылау станогының қасында газ құрамын өлшеу өткізіледі. Кейінгі шаралар осы Қағидалардың 763 – 766 тармақтарына сәйкес қазбаларды газдан тазарту туралы шараларына сәйкес орындалады.

      804. Бұрғылау біткеннен кейін ұңғымалар геологиялық картаға, тілігіне және кен жұмысының жоспарына енгізіледі және сапалы бітеледі. Газдың ауысуы бойынша қауіпті және қатерлі аймақтарда орналасқан ұңғымаларға осы Қағидалардың талаптарына сәйкес бақылау ұйымдастырылады.

5-кіші бөлім. Радиациялы қауіпті өндіріс қатарына енгізілген
шахталарда өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      805. Радиациялы - қауіпті факторы бар екендігі анықталған шахталар радиациялы - қауіпті өндірістерге жатады. Шахталарды радиациялы - қауіпті өндіріске жатқызу ұйым әкімшілігімен уәкілетті ұйымның санитарлық қадағалауымен бірге кеніш атмосферасының радиоактивті ластануы жағдайын тексеру нәтижесі және радиациялық жағдайды бағалау негізінде жүзеге асырылады.

      806. Радиациялы қауіпті өндіріс қатарына енгізілген шахталарда өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес әкімшілікпен әзірленген және бекітілген ұйымдастыру - техникалық шараларының кешені жүзеге асырылады.

      807. Шахтаның кеніш атмосферасының радиоактивті ластану дәрежесін табу мақсатында радиациялық жағдайды тексеру уәкілетті ұйыммен және санитарлы қадағалау ұйымымен келісіп үш жылда бір реттен кем емес уақытында өткізіледі.

      808. Шахта әкімшілігі жыл сайын радиациялық қауіпсіздік бойынша шаралар құрады, олар мынаны қамтамасыз етеді:

      1) персоналды сыртқы және ішкі сәулелеуден қорғайды;

      2) негізгі радиациялы-қауіпті іштен сәулелену факторын араластыру үшін шахтаға жеткілікті мөлшердегі ауаны жіберу – кеніш атмосферасында (жасырын энергия бойынша) екінші кезектегі радон өнімдерін әр жұмыс орнында;

      3) желдететін қазбаларда және тегіс шахтада құрамында радон бар ауаның болу уақытын көпке қысқарту;

      4) шахтаның жұмыс аймағында радонның желдету жағына шығуын қысқарту;

      5) ауаның және жабдық үстінің, жұмыс орындарының дұрыс пайдалану кезінде ластануына жол бермеу және жөндеу жұмысын жүргізу.

      809. Шахтаның жұмыс орындарында және адам болатын аймақтарында, санитарлық қадағалау ұйымымен келістіріліп, нәтиже журналында тіркелумен радиациялық қадағалау жүргізіледі. Радиациялық қадағалау орнатады:

      1) жұмыс орындарында және жұмыс жүргізетін шектес аймақтарында радиациялық - қауіпті дәрежелерін;

      2) радиациялық жағдайдың шектік шамаға сәйкестігі;

      3) жоғары радиациялық қауіптіліктің негізгі көздерін табу және бағалау;

      4) жер бетінде және жерастында жұмыс істейтін адамдарға радиациялық қауіпті фактор жиынының әсерінің дәрежесі;

      5) қоршаған ортаны радиоактивті заттармен ластану дәрежесі және шахта орналасқан ауданда тұратын адамдарға радиациялық фактор әсерінің дәрежесін бағалау.

      810. Радиациялық қауіпті өндіріске жататын шахтаға жұмысқа түсетін персонал бекітілген бағдарлама бойынша қосымша оқытылады және білімі тексеріледі.

      811. Радиациялық қауіптілігі жоғары шахталарды құру және пайдалану бойынша жобалар, жұмыс жүргізу кезінде ауа ауыстырудың ең тиімділігін мынадай жолмен қарастырады:

      1) кенорнын кен денелерін тазартып алуға аулалық дайындықпен пайдалануға ашу және дайындау әрекетінің оңтайлығы. Кен дайындығын пайдалану жобамен негізделеді;

      2) шахта ауласын кері тәртіппен қазбалау – ауа шығаратын оқпаннан ауа беретінге қарай;

      3) қазу жүйесін пайдаланудың артықшылығы, радонның және оның көмекші өнімдерінің кен атмосферасына ең төмен шығуын қамтамасыз етеді және кен қазбаларын желдетудің ең қолайлы жағдайлары.

      812. Радиациялық қауіптілігі жоғары шахталарды желдету желдетудің айдама әдісімен жүргізіледі. Желдетудің құранды және сорма әдістері уәкілетті ұйымның келісуімен жүргізіледі. Шахталарда жұмыс орындарын (телімдерді, блоктарды, камераларды, кенжарларды) тізбектік желдетуге жол берілмейді.

      813. Үнемі жұмыс орындарын шахтаның, горизонттың, үңгілеу кенжарының, блоктың (камераның) ауасының шығу ағымына ұйымдастыруға жол берілмейді. Астамшылық жағдайда ғана ауаның шығу ағымына үнемі жұмыс орындары ұйымдастырылуы мүмкін, адамдардың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар қолданған жағдайда ғана.

      814. Шахталарда горизонттарды, телімдерді, блоктарды (камераларды) олардың қазбалануы бойынша оқшаулау жүргізіледі. Шахтадан шығатын ауа ағымы атмосфераға тек қана диффузор арқылы жоғарыға бағытталған ағыммен беріледі.

      815. Радиациялық аясы жоғары шахталарда демалу мүшелерін шаңнан және радиоактивтік аэрозольден қорғау үшін барлық жерасты персоналы респираторлармен қамтамасыз етіледі, ал кен ауасының температурасының 26 градус Цельсиядан жоғары болған кезде және адамға ауыр жүктеме түскен кезде клапанды респираторымен қамтамасыз етіледі.

      816. Жерасты қазбаларында шахта сулары кеніш сужиғыштарына жабық жыралары немеесе арнайы құбыршек бойынша жіберіледі және кенді қайта өңдеу бойынша технологиялық процесінде молынан пайдаланады.

      Шахта суларын жер бетіне санитарлық қадағалау ұйымымен келіспей тастауға жол берілмейді.

      817. Кен жабдықтары жөндеуге жіберілуден бұрын дозиметриялық бақылаудан өтеді және радиоактивті ластану табылған кезде оған дезактивация жүргізіледі. Жабдық темір - терсекке өткізілуден бұрын дезактивациялауға жатады. Жөнедеуге жіберілетін және темір - терсекке өткізілетін жабдықтың үстіндегі гамма - сәулеленуінің экспозициялық дозасының қуаттылығы сағатына 50 микрорентгеннен көп болмайды. Шахта жабдығының дезактивациясын арнайы қатты жабуы бар алаңда және суы ыдысқа ағатын жерде өткізу керек. Жуатын суды жер бетіне ағызуға жол берілмейді.

      818. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      819. Радиациялық қауіпті өндіріске жататын шахта персоналы денесінің тазалығы радиометриялық бақылаудан өтеді. Персоналдың арнайы киімдерін жуу жетісіне бір реттен кем емес өткізіледі.

      820. Жердің радиоактивтік аясы жоғары шахтаны жою, өндірістік қызметі нәтижесі бұзылғанда рекультивацияға жатады. Санитарлық-гигиеналық рекультивация жобаға сәйкес өткізіледі, жобалау ұйымымен әзірленіп, санқадағалау, уәкілетті ұйымдарымен келістірілген.

6-кіші бөлім. Қазба тереңдігі 60 метрге, өндірістік қуаттылығы
жылына 30 мың тонна кен массасына және пайдалану мерзімі 2
жылға дейінгі шахталарда өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      821. Қазба тереңдігі 60 метрге дейінгі, өндірістік қуаттылығы жылына 30 мың тонна кен массаға дейін және пайдалану мерзімі 2 жылға дейінгі шахталар үшін осы Қағидалардың төмендегілерден басқа барлық талаптары қолданылады:

      1) 101, 130, 390, 888, 1085, 1128, 1129 (2), 3) және 17) тармақшалары), 1136 (1) тармақшасы), 1434 тармақтарының талаптары;

      2) 848-тармақтың ауаны қазбалардан опырылым мен құлату арқылы шығару бөлігіндегі талаптары;

      3) 881-тармақтың бас желдету қондырғысында қосалқы қозғалтқыштың бар болуы бөлігіндегі талаптары;

      4) 882-тармақтың бас және көмекші желдеткіш қондырғыларды шығын өлшеумен жабдықтау бөлігіндегі талаптары;

      5) 1495-тармақтың шамханалардың ағаш құрылымдары сылақпен қапталып немесе отқорғау бояуымен жабылған жағдайда шамханаларды жанбайтын бөлмелерде орнату туралы талаптары.

      822. Ұйымның басшысымен бекітілген өртке қарсы іс-шараларды өткізген жағдайда (өрт өтпейтін жабу, өрт сөндірудің қосымша құралдары) 1534, 1536, 1565-тармақтарының (жерасты қоймаларын ұйымдастыру бөлігінде), 1569, 1570, 1571, 1579, 1590, 1591-тармақтарының талаптарынан ауытқуларға жол беріледі.

      823. 1678-тармақтарының талаптарынан ауытқуға жол беріледі.

7-кіші бөлім. Жерасты қазбаларын желдету кезінде өнеркәсіптік
қауіпсіздікті қамтамасыз ету
38. Кеніш ауасы

      824. Шахталар газсыз және газды болып бөлінеді, олардан метан, сутегі, күкіртсутегі, жарылыс бойынша қауіпті сульфид шаңы бөлінеді.

      825. Адам бар немесе адам болатын қазбалардың ауасында оттектің құрамы 20 пайыздан кем емес (мөлшері бойынша). Кеніш ауасында жұмыс орындарында көмірқышқыл газдың құрамы 0,5 пайыздан көп болмауы керек; шахтаның шығу ағыны жалпы қазбаларда – 0,75 пайыз және опырылым бойынша қазбаларды өткізу және жөнге келтіру кезінде – 1 пайыз.

      826. Жұмыс істейтін жерасты қазбаларында улы газ (бу) құрамы осы Қағидаларға 20-қосымшада көрсетілген шекті рұқсат етілген шоғырланудан аспайды.

      827. Жарылыстың улы өнімдерінің сұйылуын тексерген кезде 1 литр азот қышқылын 6,5 литр көміртек тотығуына, 1 литр күкірт газын – 4,5 литр көміртек тотығуына және 1 литр күкірт сутегін – 2,4 литр көміртегіне тең деп қабылдау керек.

      828. Қазбаларды желдетуге керек ауа мөлшері жобада:

      1) бір уақытта жерастында жұмыс істеп жатқан адам санының көптігімен есептеледі;

      2) көмірқышқыл газ, улы және жанғыш газдары, шаңдар, жарылыс жұмыстарын өндіргенде пайда болатын улы газдар бойынша;

      3) іштен жану қозғалтқышы бар жабдықтар пайдаланған кезде шығатын газдардың зиянды жиыны бойынша;

      4) ауа қозғалуының жылдамдығының аз болғаны бойынша, соған байланысты жоғарыда көсетілген шартты есептеген кезде пайда болатын ауаның көп мөлшері есепке алынады.

      Өңдеуді желдету үшін қажет ауа мөлшері жоғарыда аталған факторларды есептеу кезінде алынған ең жоғары мәнге алынады.

      Ескерту. 828-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      829. Ауа мөлшері бір ауысымда бір уақытта жұмыс істейтін адамдардың көпшілігімен есептеледі, бір адамға минутына кемінде 6 м3 құрайды.

      Ескерту. 829-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      830. Жарылыс жұмыстарын өндірген кезде телімдерге керек ауа мөлшері, сонымен қатар шахтаға керек ауа мөлшері жарылыстың улы өнімдерінің мөлшеріне байланысты анықталады, бір мезгілде жарылған жарылыс заттарының мөлшерімен анықталады, 1 килограмм жарылыс заттарын жарған кезде орташа мөлшермен 40 литр көміртек тотығуы пайда болады, соның ішінде азот тотығуы.

      Есеп үшін бір уақытта жарылатын жарылғыш заттың ең көп мөлшері алынады:

      1) ауысым аралық 2 сағаттық үзілісте және жарылыс жұмыстарын үзілістің басында 30 минут ішінде өткізгенде ауысым аралық үзілісте пайдаланатын ЖЗ барлық мөлшері. Ауысым бойы пайдаланатын жарылғыш заттың мөлшері (екінші уату, бөлек қазбаларды үңгілеу), берілген шығынға қосылмайды, егерде бұл мөлшер жоғарыда көрсетілген есеп үшін аз болса және бұл есеп бойынша осы параграфтың 2 тармақшасына сәйкес есеп жүргізілмесе;

      2) жарылғыш заттың ең көп мөлшері ауысым бойы екінші уату (жалпы уату қазбалау жүйесі) және қазбаны үңгілеу үшін жұмсалатын жағдайда, есеп үшін 6-7 сағаттық ауысымда ауысым бойы пайдаланатын жарылыс заттарының 1/3 мөлшері, егерде жарылғыш заттың бұл бөлшегі ауысым аралық үзілісте пайдаланатыннан көп болса.

      831. Ауаның пайдалану мөлшерін қолданатын жарылғыш заттардың газдану шамасын есепке ала отырып анықтауға жол беріледі, оның кейбір кенжарларға және қазбаларға есептеу жолымен кейін оны қосып телімдерге, қанаттарға, горизонттарға және шахтаға тағайындаумен ағып кетуін, дұрыс таратылмауын есепке ала отырып, егерде бұл жобамен қаралған болса. Берілген есептер жарылу жұмыстарын жүргізген кезде ауа - депрессиялық сурет нәтижесімен және жарылғыш заттың газдануы бойынша түзетіледі.

      832. Жарылыс жұмыстары жүргізілетін әрбір кенжарға берілетін ауа мөлшері былай қабылданады, берілген кенжарға жұмыскерлердің түсу кезінде жарылыстан пайда болған улы өнімдер 0,008 пайыздан кем емес мөлшермен сұйылтылуы керек көміртек тотығуының мөлшерлеу есебіне келген кезде бұл сұйылту 30 минуттан көп емес уақытта жетеді; кенжарды улы газдан босатуға керек уақыт пен ауа мөлшері талдаумен тексеріледі. Жұмыскерлер түскеннен кейін 2 сағаттан кем емес уақытта ауа жарылыс орнына жіберіледі жарылыстан кейін жұмыскерлерді кенжарға жібермей тұрып жіберген мөлшерде.

      833. Шахталарда тазартылым жұмыстары тәулігіне бір немесе екі ауысым бойынша жүргізілетін жағдайларда, тазартылым кенжарын жарылыс жұмыстарынан кейін желдетудің тәртібі мен ұзақтығы, желдетудің жалпы үлгісін және шахтада жұмыс ұйымдастыруды есепке ала отырып, улы газдардың құрамын санитарлық нормаға жеткізіп жобамен анықталады.

      834. Тау-кен қазбаларын жалпы жарылысқа дайындау және өткізгеннен кейін желдету жарылыс жұмыстары кезіндегі қолданыстағы қауіпсіздік нормаларының талаптарын қадағалау арқылы жалпы жарылыс жобасына сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 834-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      835. Радиациялық қауіпті өндіріске жататын шахтаның кен қазбаларын желдетуге керек ауа мөлшері радиоактивтік заттардың жасырын энергиясын есепке ала отырып есептеледі.

      836. Ауа келетін ағымы бар оқпан мен штольняларда калориферлі жабдық орнатылады, ауа температурасын калорифер каналының оқпанмен (штольнямен) тоғысуынан 5 метр жерде + 2 градус Цельсиядан кем емес қылып ұстап тұратын.

      Шахтаға берілетін ауа температурасының жылуы жобамен анықталады. Шашылу кенорнын қазбалау кезінде және жынысты жасанды қатыру оқпанын өткізгенде ауаны жылыту керектігі және шамасы геологиялық және кентехнологиялық жағдайға байланысты орнатылады.

      837. 20 градус Цельсияға дейінгі температурадағы тазартылым кенжарындағы ауа жылжуының жылдамдығы секундына 0,5 метр, дайындау және тілім қазбаларында - секундына 0,25 метрден кем емес, оқпан жүргізу кезінде - секундына 0,15 метрден кем емес.

      Ауа жылжуының жылдамдығының келесі шамадан көп болуына жол берілмейді:

      1) тазартылым және дайындау қазбаларында - секундына 4 метр;

      2) квершлагтарда, желдету және бас тасымалдық қуақаздарында, күрделі еңістерде - секундына 8 метр;

      3) басқа қазбаларда - секундына 6 метр;

      4) ауа көпірлерінде (кроссингтерде) және бас желдеткіш қуақаздарда - секундына 10 метр;

      5) адам және жүк түсіріп-көтеретін оқпандарда - секундына 8 метр;

      6) тек қана жүк көтеріп түсіретін оқпандарда - секундына 12 метр;

      7) апат жағдайларда адамдарды көтеруге арналған көтергіш жабдықтармен жабдықталған оқпандарда және оқпандарды тексеруге арналған желдеткіш камераларында - секундына 15 метр;

      8) желдеткіш ұңғымаларда және баспалдақтары жоқ өрлемелерде ауа ағымының жылдамдығы шектелмейді.

      838. Дайындау, тазарту және жұмыс істейтін қазбалардағы ауаның температурасы 26 градус Цельсиядан көп емес. 26 градус Цельсиядан көп температура кезінде оны төмендетуге арнайы шаралар қолданылады.

      839. Оқпандарда жөндеу жұмыстарын жүргізу және адамдардың баспалдақ бөлімімен жүруге ауаның жылдамдығы секундына 8 метрден көп емес болған жағдайда ғана жол беріледі.

      840. Камералық-стобтық жүйемен қазбалау кезінде және ауа жылдамдығы секундына 0,15 метрден кем емес болып қамтамасыз етілетін ені 5 метрден көп кенжарға ең төмен ауа жылдамдығы секундына 0,5 метр тазартылым кенжарына жатпайды.

      841. 20 градус Цельсиядан көп температурадаға ауа жылдамдығы жобамен анықталады.

39. Жалпы талаптар

      842. Барлық шахталар тұрақты желдетумен жабдықталады. Қазбаларды жергілікті желдету желдеткішімен 10 метрге дейін қысымды әдіспен желдету кезінде, желдету құбырларының кенжардан қалуына жол беріледі.

      Жергілікті желдету желдеткішін автоматты бақылау құралы болмаған жағдайда, оқытылған адамдар қызмет көрсетеді.

      Жобалау кезінде кен қазбаларын, блоктарды, шоғырларды, панельдерді тиімді желдетуге жағдай жасайтын кенорнын ашу схемасы қарастырылады.

      843. Қазбаларда жұмыс кезінде осы Қағидалармен орнатылған улы газ табылған кезде немесе ауа спасының шамаға қарсы төмендеген кезінде, сонымен қатар желдету бұзылған кезде осы қазбалардағы адамдар таза ауаға шығарылады.

      Желдетілмейтін қазбалар торлы қалқамен жабылады. Жабылған қазбалардағы жұмысты қайта бастауға ауаның құрамын орнатылған шамаға жеткізгеннен кейін ғана жол беріледі.

      Жарылыс жұмыстарынан кейін желдетілетін қазбалар "Кіріс жабық, кенжар желдетіліп жатыр" деген жазуы бар алдын алу дабылымен қоршалады.

      844. Тәуелсіз желдетілетін шақталарды бір желдету жүйесіне біріктіру аттестацияланған кәсіпорынның жобасы бойынша жүзеге асырылады. Бір желдету жүйесіне біріктірілген шақталарға біріктірілген шаң - желдету қызметінен қызмет көрсетіледі және бір ғана АЖЖ болады.

      Тәуелсіз желдетілетін және бір желдету жүйесіне біріктірілмеген екі шақтаны біріктіретін қазбаларда жарылысқа төзімді отқа төзгіш далдалар орналастырылады. Қатпарлардың орналасу орны мен конструкциясы жобамен анықталады.

      845. Аккумулятор батареясын зарядтау камералары мен жарылғыш заттар қоймалары таза ауаның бөлек ағынымен желдетіледі. Олардан шыққан ауа ағынын таза ауа ағыны бар қазбаларға жіберуге жол берілмейді.

      Зарядтау камераларын бөлек желдетусіз тағайындау келесі шарттарда кәсіпорынның техникалық басшысының рұқсатымен жүзеге асырылады:

      1) ілектіру салмағы 5 тоннаға дейінгі электровоздың үштен аспайтын аккумуляторлық батареяларын немесе қалыпты типтегі бір батареяны бір мезгілде зарядтау;

      2) осындай камералардан басқа қазбаларға келетін ауа ағынында сутегінің мөлшері, батарея зарядынан сутегінің ең жоғары мөлшердегі шығуы кезінде 0,5 пайыздан аспайтын болғанда;

      3) құрамында сутегінің болуын анықтау үшін ауаны жүйелі түрде сараптаудан өткізуде.

      Барлық машиналық және трансформаторлық камералар таза ауа ағынымен желдетіледі; ұзындығы 6 метрге дейінгі камераларды, олардың торлы есікпен жабдықталған кірісінің ені 1,5 метрден кем емес болғанда диффузия есебінен желдетуге болады.

      846. Тік немесе көлденең бір ғана шақта оқпанын бір мезгілде ауа ағынының шығысы мен кірісі үшін пайдалануға болмайды.

      Рұқсат етілу жағдайлары тек оқпан мен қазбаны басқа оқпанмен немесе желдетудің біріктірілу жеріне дейін жүргізілуі үшін қарастырылады. Бұл жағдайларда оқпанда сәйкесінше диаметрлі желдету құбырлары орналастырылады.

      847. Ауаның қозғалысы кезінде оның кездейсоқ ағысын болдырмау үшін мынадай шаралар қолданылады:

      1) желдету және кен қазбаларының технологиясы мақсаттары үшін пайдаланылмайтын ауа өткізбейтін қатпарлармен оқшаулау;

      2) пайдалы қазбаларды төсем кентірегін қалдырмай қазымдау кезінде ауа өткізбеуге кепілдік беретін, бос жыныс немесе кенмен жабумен әкету қазбалары үстіндегі құрылғы;

      3) шығыс және кіріс ағысы бар қазбалар арасында желдету жалғастырғыштарын тұрғызу.

      Осындай шаралар ескірген қазбаларда да ауаның кездейсоқ ағысын болдырмау үшін де қолданылады.

      848. Таза ауаны жұмыс барысындағы дайындау және тазарту кенжарларына жіберуге, олардан ауаны үйінділер мен опырылу арқылы шығаруға жол берілмейді.

      Бұл талап апатты жою бойынша уақытша жұмыстар кезінде қарастырылмайды.

      849. Шақтаның желдетілуі жеке блоктар мен камералар жалпышахталық депрессия есебінен бір - біріне тәуелсіз желдетіліп, кейбір блоктар мен камералар жалпы схемадан қалған блоктар, камералар мен телімдер желдетілуін бұзбай ажыратылады.

      Екіден аспайтын тазарту камераларды (блоктарды, лаваларды) бірінен соң бірін желдетуге рұқсат етіледі, бұл кезде екінші камерада ауа құрамының сапалы болуы қамтамасыз етіледі (қосымша таза ауа ағысы, су себу, су тұманын жасау).

      Кен өндіру жерлерін камералық, камера - столб жүйесі бойынша, қабатпен опырылу, тығыздалатын толтырым төменгі қабаттық қазып алумен өндірген кезде тазарту кенжарларды жергілікті желдету желдеткіштерімен желдетуге болады.

      850. Газсыз шақталарда жұмыс барысындағы қазбалардың 10 метрге дейінгі түптерін диффузия есебінен желдетуге рұқсат етіледі.

40. Газ немесе шаң бойынша қауіпті шахталарды желдету

      851. Атмосферасында жанатын газдар (метан + сутегі) 0,5 пайыз және одан жоғары болатын, немесе улы газдардың мөлшері шекті рұқсат етілу шамасынан жоғары болатын қазбаларда барлық жұмыстар тоқтатылады, адамдар таза ауа ағысына шығарылып, электр энергиясы берілмейді, іштен жану двигательдері тоқтатылады және газдан босату шаралары жасалынады. Мұндай қазбаларды желдету үшін қажетті ауа мөлшерін анықтау кезінде 1 метр куб сутегіні 2 метр куб метанға эквивалентті етіп қабылдау қажет.

      Қазбадағы жұмыстар техникалық жетекшінің рұқсатымен қайта жалғасады.

      852. Газ шығару және суфлярлар бөлу қауіптілігі бар қабаттар немесе учаскелерді өндіретін шахталарға берілетін ауа мөлшері жалпы шығыстық ағындағы жанатын газдардың (метан + сутегі) 0,5 пайыздан аспайтын, бірақ, тау - кен массасының орташа тәуліктік өндірісінің 1 метр кубына минутына 2,1 метр кубтан кем болмауын қамтамасыз етуі тиіс.

      853. Күкірт кеніштерінің шахталары газ (күкіртті сутегі) бен шаңның құрамына қарай қалыпты жұмыс режимімен улы газ және шаң бойынша қауіпсіз, улы газдар бойынша қауіпті және шаңныің жарылуы бойынша қауіпті болып бөлінеді.

      Улы газдар мен шаң бойынша қауіпті емес күкіртті шахталарға құрамында күкірттің орташа өңделуі 12 пайыздан кем болатын шахталар жатады.

      Улы газдар бойынша қауіпті болатын күкіртті шахталар үшін негізгі және дайындау қазбаларын ұңғылау кезінде алға кететін (5-10 метрге дейін) бұрғылауды қолдану, құрамында ерітілген күкірт сутегі болған жағдайда, жабық науалар немесе құбырларда шахталық суларды шығару, шахтаға түсіру кезінде барлық адамдарды оқшауланған өздігінен қорғау құралдарымен қамтамасыз ету бойынша талаптар міндетті болып табылады.

      Шаң жарылысы бойынша қауіпті күкіртті шахталар кендегі күкірттің орташа құрамына байланысты екі топқа бөлінеді, I топ – 12-ден 18 пайызға дейін, II топ – 18 пайыздан жоғары.

      Шаң жарылысы бойынша қауіпті шахталар үшін

      1) I топтағы шахталар үшін - қазбалардың қабырғаларынан күкіртті шаңды шаю және жарылыс жұмыстары алдында кенжарды сумен бүрку;

      2) II топтағы шахталар үшін - кенжарды сумен бүрку, қазба қабырғаларынан жүйелі түрде күкірт шаңын шаю және жарылыс бойынша қауіпсіз болатын электр қондырғыларын пайдалану талаптары міндетті болып табылады.

      Күкірттік шаң бойынша қауіпті болатын шахталарда кеніш жолдары үшін балласт инертті жыныстан ғана қолданылады.

      Күкіртті шахтаның әрбір кенжары үшін шахтаның техникалық басшысы шпурлардың орналасу сызбасын және жарылыс заттары зарядының шекті шамасын бекітеді.

      Жарылғыш заттарды бос кеңістіктер мен жарықтарға оқтауға жол берілмейді.

1-параграф. Сульфидті шаңның жарылысын ескерту

      854. Талаптар кеннің құрамында пириттің мөлшері 65 пайыздан асатын шахталарға тиісті.

      Сульфид кендерінің жарылысқа қауіптілік деңгейі жекелеген қазбаларға белгіленеді.

      855. Сульфид шаңының жарылысына қауіпті қазбалар екі топқа бөлінеді:

      1-ші топқа кендегі пириттің мөлшері 35 пайыздан асатын, М.М. Протодьяконов шәкілі бойынша қаттылық коэффициенті 16-дан аспайтын таужыныстар бойынша өтілген қазбалар жатады;

      2-ші топқа кендегі пириттің мөлшері 35 пайыздан асатын, М.М. Протодьяконов шәкілі бойынша қаттылық коэффициенті 16-дан асатын таужыныстар бойынша өтілген қазбалар жатады;

      856. Жарылысқа қауіпті қазбалардың тізімін (қай топ екені көрсетіледі) ай сайын техникалық жетеші бекітеді.

      857. Екінші топқа сонымен қатар шаңның жарылысы орын алған қазбалар жатқызылады.

      858. Істеп тұрған және жоспардағы кенжарлардың (қазбалардың) қауіптілігін бағалау мен оларды жарылысқа қауіптілік санатына жатқызу, шахтаның геологиялық қызметінің геологиялық сынмалауының негізінде жүзеге асырылады.

      859. Қауіпті қазбалардың тізімін (қауіптіліктің қай тобы екені көрсетіледі) ай сайын геологиялық қызмет анықтап, және техникалық жетекші бекітеді.

      860. Сульфидті шаңның жарылысқа қауіптілігін озық бақылауды кен орынның ашылатын бөліктерінде, терең деңгейлерде және жаңа кен деңгейліктерінде жүргізіледі.

      861. Жарылысқа қауіптіліктің бақылау жататын негізгі белгілері ретінде кендегі пиритті күкірттің құрамы, М.М. Протодьяконовтың шәкілі бойынша кеннің қаттылық коэффициенті, фракциялық құрамы және пиритті шаңның ылғалдылығы жатады.

      862. Жарылысқа қауіптіліктің сандық мәндерін анықтау, кеннің үлгісін және сульфид шаңының сынамасын физика механикалық сынау бойынша жасалады.

      863. Сынау мен геологиялық сынамалаудың нәтижелері негізінде пиритті күкірттің құрамы 35 пайыз және одан жоғары болатын кенді аймақтардың бөліктері М.М. Протодьяконовтың шәкілі бойынша кеннің қаттылық коэффициентінің көрсетілуімен бірге контурланады.

      864. Қазуға жоспарланған кенжарларға (тазалау және өту) қауіптілік тобы тағайындалады.

      865. Жаппай жарылысты жүргізу жобасында жаппай жарылыспен уатылатын кеннің көлемдік беріктігі мен пириттік күкірттің құрамы көрсетілген кен денесі учаскесінің геологиялық сипаттамасы келтіріледі.

      Жаппай жарылыс жобасында сульфидті шаң жарылысының алдын алу бойынша шаралар тізімі және қолданылатын техникалық құралдар келтіріледі.

      Ескерту. 865-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      866. Өту кенжарларындағы жарылыс жұмыстарының паспортында жарылысқа қауіптіліктің I және II тобына жатқызылатын қазбаның қауіпті бөліктері жөнінде мәлімет келтіріліп, және сульфидті шаңның жарылысын ескерту бойынша техникалық құралдар мен шараларда келтіріледі.

      867. Кенді екінші қайтара ұсату және кенқұдықтардағы іліністі жою кезінде сульфидті шаңның жарылысын болдырмайтын қажетті қауіпсіздік шаралары, сол жұмыстарды жүргізудің ЖҰЖ-да анықталады.

      868. Жарылыс жұмыстары аяқталғаннан кейін, сульфид шаңының жарылысына қауіпті кенжарға адамдарды кеніштің атмосферасының күйін тексергеннен кейін ғана жіберуге рұқсат.

      869. Жарылыс жұмыстары, жарылыс жұмыстары жүріп жатқан бөліктен шығатын ауа ағынына адамдардың түсіп қалмауын қамтамасыз ететін жарылыс жұмыстарының кестесіне сәйкес жүргізіледі.

      870. Жарылыс жұмыстарының алдында барлық жанғыш заттар жарылыс болатын жерден шпурлық немесе сырттан жару кезінде кем дегенде 50 метр жерге және ұңғымамен оқтағанда 150 метрге алыстатылады.

      871. Жарылыс жұмыстарына қатысы бар жұмысшылар және техникалық бақылау тұлғалар оқшаулайтын құтқарғыштармен жасақталады

      872. Шахтаның шаңжелдету қызметі сульфидті шаңның жарылысын журналда есептеп тіркеп отырады.

41. Желдету құрылғылары

      873. Желдету есіктері, қазбаның периметрі бойынша герметикалылығын қамтамасыз ететін, қазбаның бүйір жағы мен төбесінің созылымы бойынша орналасатын тосқауылдарға орналастырылады. Үңгіменің тереңдігі кемінде 0,5 метр.

      Есігі бар желдету тосқауылының құрылысы қозғалатын құрамның (жол көлігінің) ең шығып тұрған бөлшегінен ойықтың маңдайшасына дейін кемінде 0,5 метр және бүйір саңылауы кем дегенде 0,25 метр болатын тесігі болуы шарт.

      Тасымалдау қазбаларында бір аспалы есікті орнатқанда тосқауылдарда адам өтуге арналған ені 0,7 метрден кем емес есік қарастырылады.

      Екі ашпалы есігі бар желдету тосқауылдарының адам өтуіне есігі жоқ ойықтарында ойықтың әйтеуір бір жағының саңылауының шамасы 0,7 метрден кем болмауы керек. Бұл талаптар автоматты түрде ашылатын есіктерге тиісті емес.

      Интенсивті тасылымды басты тасылым жолдарында желдету есіктері автоматты түрде ашылып жабылады, немесе кезекші қызметшілермен қызмет етіледі.

      50 декаПаскаль және одан да көп шлюздерді қысу кезінде желдету шлюздері олардың ашылуын жеңілдететін құрылғылармен жабдықталады.

      Әрбір желдету тосқауылда негізгі (тура) және қарама қарсы жаққа ашылатын реверсивті есіктері бар.

      Қажеттілігі жоғалғаннан кейін желдету есіктері мен тосқауылдарды алып тастайды.

      874. Егер есіктің ашылуы нәтижесінде шахтаның қалыпты желдетілуі бұзылатын болса, екі немесе бірнеше есік, біреуінен көлік өткен кезде екіншісінің жабылуын қамтамасыз ететін қашықтықта орнатылады.

      875. Ағындарды бөлетін есіктерді орналастыру кезінде желдету ағынының қысқа тұйықталуын болдырмау үшін, келесі талаптар сақталуы тиіс:

      1) есіктердің саны екіден кем болмай, есіктердің арасындағы қашықтық вагонеткалар составының ең үлкен ұзындығынан артық болады;

      2) есіктер ауа өткізбейтін болып, металдан, темір листімен қапталған ағаштан, немесе жанбайтын материалдан жасалады;

      3) қазбада темір жол болған жағдайда есіктің табалдырығынан ауаның кездейсоқ шығуын болдырмайтын шаралар жасалады.

      Оқпандарды (ауа жіберетін және шығаратын) біріктіретін қазбаларда екі тас немесе бетон тосқауылдар орналасады, олардың әрқайсысында әртүрлі жаққа қарай ашылатын екі есіктен болады.

      876. Ауа ағындарын жалпышақталық қазбалар бойынша реттеу тек қана шаң-желдету қызметі басшысының нұсқауымен, ал блоктар ішіндегі қазбаларда – шаң-желдету қызметімен келісілген жағдайда, телім бастығының нұсқауымен жүзеге асырылады.

      877. Кроссингтердің құрылысын жүргізу кезінде жанғыш материалдардың қолданылуына жол берілмейді.

42. Желдету қондырғылары

      878. Жерасты қазбалары үздіксіз жұмыс істейтін бас желдету желдеткіштерінің көмегімен желдетілуі керек. Жұмыстағы шахталарда уәкілетті органдардың рұқсатымен жерасты қосалқы бас желдету желдеткіштері орналастырылады.

      879. Оқпанды жүргізу кезінде желдету үшін желдету қондырғысы жер бетінде оқпаннан 15 метрден кем емес қашықтықта орналастырылады.

      Оқпанды жүргізу кезінде желдету құбырларының кенжардан қалыс қалуы ЖҰЖ-мен анықталады, бірақ ол 15 метрден аспайды, грейфермен тиеу кезінде бұл қашықтық 20 метрге дейін арттырылады.

      Құбырлар жанбайтын материалдан жасалынып, арқандарға ілінеді немесе бекітпеге тығыз бекітіледі.

      880. Бас желдету қондырғылары жердің бетінде орналастырылады. Герметикалы жабық шақта, штольнялардың ауызында жыныстардан қауіпті газдардың тектоникалық бұзылған, жарылған жерлер мен скважиналардан түсуіне жол бермеу шаралары жасалады. Желдету әдісі сорылатын, үрленетін немесе соратын - үрлейтін болады.

      Бас және қосалқы желдету қондырғыларының желдету арналары айына бір реттен кем емес тексерістен өтіп, кезеңмен тазаланып отырылады.

      Бас желдету қондырғысының арналарында, оны тексеруге, тазалауға, сондай - ақ, ауа, депрессия шамасын өлшеуге мүмкіндік беретін жоғарғы жағынан өтетін жолы болады.

      Арналардың оқпанмен тоғысу жерлерінде қоршау торлары орналасады.

      881. Бас желдету қондырғылары екі жеке желдету агрегатынан тұруы керек, олардың біреуі резервті. Желдеткіштер бір түрде және мөлшерде орнатылады.

      882. Бас желдету желдеткіштерінде және бас желдетудің қосалқы желдеткіштерінде депрессиометрлер және шығысты өлшегіштер, ал қайыс жетекті болғанда тахометрлер орнатылады.

      883. Газды емес шақталарда бас немесе қосалқы желдету қондырғылары 30 минуттан асатын уақытқа тоқтатылған кезде, адамдар барлық осы желдеткіштермен желдету схемасына қосылған және таза ауа ағысындағы кен қазбаларынан шығарылады.

      Жұмыстарды қайта бастау тазарту және тұйықталған қазбаларды желдетіп, кеніштік атмосфера жағдайын бақылау қызметкерлері тексергеннен кейін жүзеге асырылады. Бас желдету қондырғысы 2 сағаттан артық уақытқа тоқтатылған кезде персонал шақтадан жер бетіне шығарылады. Шақтадағы жұмыстарды қайта бастау техникалық басшы немесе оның міндетін атқарушының рұқсатмен жүзеге асырылады.

      884. Бас желдету қондырғылары қазбаларға жіберілетін желдету ағынының реверстенуін қамтамасыз етуі керек.

      Қосалқы желдету қондырғылары АЖЖ қарастырылған жағдайларда желдету ағынының реверстенуін қамтамасыз етуі керек.

      Желдету қондырғыларын реверстену режиміне ауыстыру 10 минуттан аспайтын уақытта жүзеге асырылады.

      Бас қазбалар бойынша реверсивті желдету режимі кезінде өтетін ауа шығыны, олар бойынша қалыпты режимде өтетін ауа шығынының 60 пайыздан кем болмауы керек.

      885. Желдету қондырғысының реверсивті құрылғысының жұмыс қабілеттілігін ағынды ауыстырмай тексеруді айына кемінде бір рет, механик (энергетик) және шаң - желдету қызметінің басшысы жүзеге асырады.

      Реверсивті құрылғыларды ағынды ауыстыра отырып тексеруді алты айда бір рет, жұмыс істелінбейтін кезде, шақтаның техникалық басшысының басқаруымен шаң - желдету қызметінің бастығы, шахтаның механигі мен энергетигі уәкілетті органның, ӨҚС КАҚҚ өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі және актімен рәсімделеді, ол АЖЖ-ға қоса тігіледі. Реверсивті құрылғылардың жағдайы, реверстеуді тексеру нәтижелері мен желдеткішті реверсивтілікке ауыстыруға жұмсалатын нақты уақыт шамасы осы Қағидалардың 21-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Желдеткіш қондырғыларын қарау және реверсия тексерулері журналына жазылады.

      Ескерту. 885-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      886. Ауа ағынын реверстеу кезінде желдеткіш электр қозғалтқышының, оның шамадан артық тиелуіне жол бермей бақылау жүргізілуі керек.

      887. Ауа ағынын реверстеу кезінде тағайындалып, реверстеу актісіне келесі мәліметтер жазылады:

      1) желдеткіштің реверсияға дейін және реверсия кезінде түзетін депрессиясы;

      2) желдеткіштің реверсияға дейінгі және реверсия кезіндегі өндіру қабілеттілігі (секундына метр куб шамасында);

      3) ағын бағытын өзгертуге жұмсалған уақыт және қалыпты бағытқа кері қайту;

      4) ауыспалы ағын кезіндегі желдеткіш жұмысының ұзақтығы;

      5) желдету қондырғысы мен реверстеу құрылғыларында байқалған барлық ақаулар;

      6) АЖЖ реверсивті позицияларына енген қазбалар бойынша өтетін ауаның құрамы мен мөлшерін қалыпты және реверсивті желдету кезіндегі өлшегендегі нәтижелері.

      888. Бас желдету қондырғылары мен бас желдетудің қосалқы желдеткіштерін тәулігіне кемінде бір рет шахтаның бас (аға) механигі тағайындайтын қызметкерлер тексереді. Аптасына кемінде бір рет желдету қондырғыларын шахтаның бас (аға) механигі мен шаң - желдету қызметінің бастығы немесе оның көмекшілері тексереді. Тексеру нәтижелері журналға жазылады.

      Желдету қондырғыларының жеклей сипаттамасын түсіе отырып екі жылда бір реттен кем емес ревизия мен жөндеу жұмыстары жасалады.

      Желдету қондырғысының машинистсіз жұмыс істеуіне келесі шарттар орындалған жағдайда рұқсат етіледі:

      1) желдету қондырғылары желдеткіштің өндіру қабілеті мен ол түзетін депрессияны қалыпты түрде тіркейтін өздігінен жазу приборымен, желдеткіштің берілген параметрлерден (өндіру қабілеті, депрессия, электр двигательдерінің подшипниктері мен желдеткіштердің температурасы) ауытқуы туралы дистанциялы басқару пультіне сигнал беретін құрылғылармен жабдықталған;

      2) желдеткіштің электр двигателінің дистанциялы қосылуы мен тоқтауы және желдету ағынының дистанциялы реверстелуі қамтамасыз етілген;

      3) дистанциялы басқару мен желдету қондырғысының жұмысын бақылау пульті диспетчерлік пунктте, немесе – шақта бетіндегі үнемі қызмет етілетін стационар құрылғы орналасқан, телефондық байланысы бар мекенжайда орналасып, ол жерде сигнал беруші аппаратуралардың көрсеткіштеріне үнемі бақылау жасау және келіп түскен сигналдардың барлығын журналға тіркеу қамтамасыз етілген.

      Бас желдету қондырғыларынан басқа автоматтандырылған желдету қондырғыларын өздігінен жазатын приборларсыз қолдану (1 тармақша) басқару пультінде желдету қондырғысындағы барлық өзгерістерге дистанциялы бақылау жүргізу қамтамасыз етілген жағдайда рұқсат етіледі.

      889. Желдету қондырғысының ғимаратында тұрақты және резервті (тасымалданатын шамшырақтар) жарықтандыру болады, онда тазалық пен тәртіп сақталуы тиіс.

      Дистанциялы басқару кезінде желдету қондырғысының ғимараты жабылады. Ғимаратта ішінде артық дыбыс өткізбейтін, шығарылған шақыру құрылғысы бар кабинада, жер бетіндегі шақта диспетчерімен тікелей байланыста болатын телефон орнатылады. Ғимаратта желдеткіштің реверстеу схемасы, желдеткіштің жеке сипаттамасы, желдету қондырғысына қызмет көрсетудің технологиялық регламенті ілінеді.

      Желдету қондырғысының машинисті немесе желдеткішті қашықтықтан басқару кезіндегі басқару тетігінің кезекшісі желдеткішті қашықтықтан басқару кезінде желдеткіштің жұмысын осы Қағидалардың 22-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Желдеткіш жұмысын есепке алу журналына есепке алуды жүзеге асырады.

      890. Бас желдету желдеткіштерінің жөндеу жұмыстарына тоқтатылуы немесе олардың жұмыс режимінің өзгертілуі шахтаның техникалық басшысының жазбаша түрдегі нұсқауымен жүзеге асырылады.

      Жұмыстан шығу немесе энергия берілудің тоқтатылуы салдарынан желдеткіштердің кенеттен тоқтауы туралы диспетчерге, техникалық басшыға, бас (аға) механик пен энергетикке, шаң-желдету қызметінің бастығына және шақта бойынша кезекшіге хабарланады. Тоқтатылудың ұзақтығы мен уақыты осы Қағидаларға 22-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Желдеткіштің жұмысын есепке алу журналына жазылады.

      Жұмыс істеп тұрған желдеткіштің тоқтап, резервті желдеткішті қосуға мүмкіндік болмаған жағдайда, оқпан үстіндегі шлюзді ғимараттың есіктері ашылуы тиіс.

      891. Барлық шақталардың бас желдету қондырғыларында электр подстанциялары мен электр станцияларынан тәуелсіз екі кірісі болуы тиіс, олардың біреуі резервті.

      892. Желдеткіш қондырғылар үшін газ бен шаң бойынша қауіпті шақта үстінде қалыпты жағдайда орындалған электр жабдықтарын қолдануға рұқсат етіледі, ол үшін диффузор мен оған бекітілетін арна электр машиналық бөлімшесінде орналасқан жағдайда герметикаланады.

      893. Подстанция, электр станцияларының кезекшілері техникалық басшыны немесе шақта бойынша кезекшіні (диспетчерді) мүмкін болатын электр энергиясының тоқтатылуы жөнінде, желдеткіштің тоқтауына байланысты дер кезінде шаралар қолдануы үшін хабарландыруы тиіс.

43. Тұйықталған қазбаларды желдету

      894. Әрекеттегі тұйықталған қазбалардың кенжарлары үздіксіз түрде жергілікті желдету желдеткіштерімен үрленетін, сорылатын немесе құрастырылған әдістермен желдетілуі тиіс.

      Тік қазбаларды автоматты кешендармен жүргізген кезде, сондай - ақ, қазбаларды ұзындығы 7 метрге дейін етіп өткізгенде кенжарларды ауа-су араласқан қоспамен желдетуге болады.

      Тұйықталған қазбаларды міндетті түрде эжекторлар қолдана отырып, сығылған газбен желдетуге болады.

      Тұйықталған қазбаларда шақта оқпанының түйісіміне дейін желдету жақтауы ретінде жанбайтын материалдардан жасалған құбырлар қолданылуы тиіс.

      Тік және 15 градусқа дейін көлденең қазбалардың кенжарын эжектор-тұмантүзушілерін қолдана отырып жергілікті желдету желдеткіштерімен желдету кезінде желдету құбырларының қалыс қалуы 20 метрден аспауы тиіс.

      Қазбаларды комбайнмен жүргізген кезде желдету құбырларының комбайнды басқару пультінен қалыс қалуы 10 метрден аспауы тиіс.

      895. Тік оқпанды қазбаларды жүргізу үшін шахтаның техникалық басшысы бекітетін ЖҰЖ құрастырылады. ЖҰЖ-на бекіту және бұрғылау-жару жұмыстарының төлқұжаттары, жергілікті желдету желдеткіштерін орнатудың есептеулері мен сызбалары енгізіледі. Ауаның сапалы құрамын қашықтықтан бақылау құралдарымен жабдықталмаған тік оқпандарды жүргізуге, жоғарғы желдету деңгейжиегімен қосылмаған, ұзындығы 5 метрден асатын қазбаларды ұңғылауға жол берілмейді.

      Тік оқпандарды жүргізуге қатысатын барлық жұмысшылар газды анықтаушымен жабдықталып, оны пайдалануға үйретіледі.

      Қазбаларды жоғарғы желдету горизонтымен жапсарланбаған тік оқпандардан жүргізу тек уәкілетті органмен келісілген жоба бойынша жүзеге асырылады.

      896. Жергілікті желдету желдеткіштерін тұйықталған қазбаларда орналастыру шахтаның техникалық басшысы бекіткен ЖҰЖ бойынша жүзеге асырылады. Бұл жағдайда жергілікті желдету желдеткіштерінің өндіру қабілеті жалпышақталық депрессия есебінен оның сорғышына берілген ауа мөлшерінің 70 пайыздан аспайды, жергілікті желдету желдеткіштері таза ауа ағынында шығыс ағыннан 10 метрден кем емес қашықтықта, шығыс ағындағы ауа желдеткішке сорылмайтындай болатындай есеппен орналастырылады.

      Үлкен қашықтықтағы тұйықталған қазбаларды желдету үшін турбо ауа үрлегіштер пайдаланылады.

      Газ бойынша қауіпті емес шахталарда, ұзындығы 200 метрден асатын тұйықталған қазбаларды аралас әдіспен желдету кезінде, уәкілетті органның келісімімен, жергілікті желдету желдеткіштерін қазбаның тұйықталу бөлімінде орналастыруға болады және қажетті жағдайда, оларды сорғыш құбыр бойымен әр жерге орналастырады. Бұл жағдайда ауа құбырларының орналасуы ауаның рециркуляциясына жол бермейдіс.

      Желдетудің аралас әдісі барлық желдеткіштердің бірдей жұмыс жасауына қажетті бақылау жүргізу қамтамасыз етілген жағдайда қолданылады.

44. Кеніштік атмосфераның жағдайын бақылау

      897. Ауаның горизонттар, қанаттар, шоғырлар мен блоктар (камералар) бойынша дұрыс таралуын тексеру үшін оның мөлшерінен айына кемінде бір рет, сондай - ақ, желдету режимінің барлық елеулі өзгеруі кезінде өлшемдер жасалынады.

      Кенжардың жарылыс жұмыстарынан кейінгі газдануы мен желдетілуін бақылау кенжарға адамдарды жіберуге дейін экспресс - құралдар арқылы жүзеге асырылады.

      Оқпан жүргізу кезінде ауаның сапалық құрамын бақылау ретіндегі тексеру газды емес режимдегі шахталардың оқпанында айына кемінде бір рет жасалынады. Ауадан сынақ екі жерден алынады: кенжарда және жұмыс сөресінде.

      898. Температурасы 20 градус Цельсиядан асатын шахталарда ауаның мөлшеріне сынақ алумен қатар, сол мерзімдерде ауа температурасының өлшемдері алынады.

      Температура өлшемдерінің, ауаға жасалған талдаудың нәтижелері осы Қағидаларға 23-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Желдету журналына жазылады.

      899. Әрбір шақтада өлшеу станциялары болуы тиіс. Шахтаның ауаның өлшемдері алынатын горизонттарының, қанаттарының бас кіріс және шығыс ағыстарында ұзындығы 4 метрден кем болмайтын стандартты конструкциялы өлшеу станциялар орналасады. Өлшеу станцияларын жабдықтау үшін қазбаның бетонмен бекітілген немесе комбайнмен жүргізілген және тегіс бетті телімдерін пайдалануға рұқсат етіледі.

      Қалған қазбаларда ауаның өлшемдерін алу қазбаның қабырғасына тығыз орнатылған бекітпесі бар тікбұрышты телімдерде, немесе, қабырғалары мен төбесі тегістелген телімдерде 30 метрден кем емес қашықтықта жүзеге асырылады.

      Ауаның өлшемдері алынатын барлық жерлерде тақтайша орнатылып, онда келесі мәліметтер жазылады: өлшем алынған күн, қазбаның (өлшеу станциясының) көлденең кескендегі ауданы, ауа мөлшерінің есептік және нақты шамасы, ауа ағының жылдамдығы.

      900. Барлық шахталарда кемінде үш жылда бір рет ауа - депрессиялық съемка жасалынады. Эквивалентті саңылауы 1 метрден кем болатын қиын желдетілетін шахталарда ауа - депрессиялық съемка кемінде жылына бір рет жасалынады.

      Ауа - депрессиялық съемка нәтижесінде кәсіпорынның техникалық басшысы орын алған кемшіліктерді жою бойынша іс - шаралар мен олардың орындалу мерзімдерін бекітеді.

      901. Ауаның мөлшері мен құрамын анықтау үшін келесі құралдар қарастырылады: газды емес шақталарда – анемометрлер, секундомерлер, пылемерлер және ауадағы көміртегі газының, күкірттік қоспалардың, көміртегі қышқылының және азот қышқылының құрамын анықтауға арналған экспресс-құралдар. Барлық құралдар жұмысқа жарамды жағдайда болуы, аттестацияланған зертханаларда тұрақты тексерілуі және оқытылған персоналмен жөнделуі керек.

45. Желдету жоспарларын құрастыру

      902. Әрбір шахтада желдету жоспарлары құрастырылады.

      Желдету жоспарлары негізгі деңгейжиектердің таукен жұмыстары жоспарларының көшірмелеріне барлық желдету құрылғылары мен жабдықтарын түсіру арқылы құрастырылады.

      903. Кендерді өндіретін шахталарда, жұмыстарды бірнеше горизонттарда жүргізген кезде, негізгі горизонттарды желдету жоспарлары мен желдетудің аксонометриялық схемалары құрастырылады.

      Бір кен залежін өндірген кезде және жұмыстар бір горизонтта жүргізілген кезде тек қана желдету жоспары құрастырылады.

      Горизонтта бірнеше залежь біріккен желдету жүйесінде болатын ортақ қазбамен ашылған кезде, жалпы горизонттық желдету жоспары жасалынады.

      Желдету жоспары мен схемасын шахтаның техникалық басшысы бекітеді, ал өзара жапсарлаған шахталар үшін – кәсіпорынның техникалық басшысы бекітеді.

      904. Желдету жоспарына осы Қағидалардың 24-қосымшасында көрсетілген шартты белгілер түсіріледі:

      1) ауаның желдету ағының қозғалысы: тазасы – қызыл және жұмыстан кейінгісі – көк түсті бағыттауышпен;

      2) желдету құрылғылары: көлденең қиындысы көрсетілген өлшеу станциялары, ағындағы ауа мөлшері мен оның жылдамдығы, тосқауылдар, кроссингтер, желдету есіктері;

      3) аварияны жоюға қажетті коммуникациялар мен өрт сөндіру құралдары: өрт сөндіру гайкалары мен желдеткіштері бар жерасты су құбырлары мен ауа құбырларының тораптары; ауа құбырларының су берілуге ауыстырылатын орындары, көлемі көрсетіле отырып насостар мен су жинағыштардың орналасу орны, авариялық сумен жабдықтау камераларының орналасу орындары, өртке қарсы материалдар сақтау қоймалары, өртке қарсы есіктер.

      Коммуникациялар мен өрт сөндіру құралдары туралы барлық мәліметтердің орналасуын қолайлы ету үшін оларды қосалқы жоспарлардың жеке парақтарына түсіруге болады.

      905. Шахтаның желдеткішінің аксонометриялық сызбасында:

      1) ауаның желдету ағынының қозғалысы: тазасы – қызыл және жұмыстан кейінгісі - көк түсті бағыттауышпен;

      2) секундына метр куб шамасында нақты және номиналды өнімділігі және су бағанының миллиметрінде қысымы көрсетіле отырып, бас желдетудің негізгі және қосымша желдеткіштері;

      3) калориферлік қондырғылар;

      4) өртке қарсы су бүрку құрылғылары;

      5) телефондардың орналасу орындары;

      6) өрт сөндіру құралдарының орналасу орындары;

      7) өздігінен қорғау құралдарының топталып сақталу орындары;

      8) жергілікті желдету желдеткіштерінің орналасу орындары, олардың өндіру қабілеті мен оған берілетін ауаның мөлшері;

      9) шахтаға, горизонтқа, қанаттарға, телімдерге және блоктарға (камераларға) берілетін ауа мөлшері;

      10) шахтадан, горизонттан, қанаттардан, телімдерден шығатын ауа мөлшері;

      11) шахталық және блоктық қосалқы шығу орындары түсіріледі.

      Шахтада бір горизонт болған жағдайда 2), 3), 5)-тармақшалардың талаптары желдету жоспарына қойылады.

      906. Желдетудің аксонометриялық схемасының кестесінде немесе желдету жоспарында келесі мәліметтер көрсетіледі:

      1) жіберілетін ағындағы, шығыс ағынындағы өлшеу станцияларының саны және станциялардың жалпы саны;

      2) шахтаға берілетін ауаның жалпы мөлшері;

      3) сыртық және шахта ішіндегі кездейсоқ ағыстар: желдету оқпанының аузынан, герметикалық ғимараттар, тосқауылдар, ағынды ауыстыруға арналған ауыспалы клапандар, оқпан жанындағы мекенжай, телімдік штректерге дейінгі ауаның қозғалысы кезіндегі желдету құралдары арқылы және телімдердегі өндіріліген кеңістіктер бойынша;

      4) жеке желдеткішпен, сондай - ақ, жалпы шахта бойынша қызмет көрсетілетін шахтаның әрбір қанаты (телім) бойынша эквивалент саңылау.

      907. Желдету жоспарына келесі мәліметтер көрсетілетін түсіндірме жазба беріледі:

      1) бас желдетудің жұмыстағы және резервті желдеткіштерінің типтері, реверсивті құрылғылар мен телефон байланысының болуы, шақта коммутаторын телефонмен шақыру тәртібі;

      2) жергілікті желдету желдеткіштерінің саны, типтері мен өндіру қабілеті;

      3) дайындау қазбаларын жалпышақталық депрессия есебінен және жергілікті желдету желдеткіштерімен желдету (кенжарлар саны);

      4) бірінен кейін бірі желдетілетін тазарту кенжарлар (камералар, блоктар, лавалар) саны. Бұл жағдайда бірінен кейін бірі желдетілетін екі камераның екіншісі ғана есепке алынады;

      5) қолдануға дайын өлшеу құралдарының тізімі және олардың қажеттілігі.

      908. Желдету жоспарларын құрастырған кезде шақтадағы желдетудің жағдайын жақсартатын іс-шаралар қарастырылып, оларды орындау мерзімдері мен қажетті жабдықтар көрсетіледі. Шақтаның желдету шаруашылығын жақсарту бойынша іс - шараларды құрастырған кезде төмендегілер қарастырылады:

      1) желдету қазбаларын осы Қағидалардың талаптарына сәйкестендіру;

      2) жекеленген телімдер мен блоктарды желдету таза ауа ағынын жеке параллельді ағындарға бөлу;

      3) жаңадан желдету сбойкаларын, желдету шурфын, скважиналарды жүргізу арқылы желдету қазбаларының ұзындығын қысқарту, әсіресе, кездейсоқ ағыс едәуір көп кездесетін шахталарда;

      4) желдету құрылғыларын салу: ауаның ішкі шығарылуын азайту үшін тосқауылдар, жыралар, есіктер, кроссингтер;

      5) аз қуатты желдеткіштерді едәуір жоғары қуаттылармен немесе жоғары депрессиялылармен ауыстыру, резервті желдеткіштер орнату бас желдету қондырғыларын ауа ағынын реверстеу құрылғыларымен жабдықтау.

      909. Желдету жоспарлары:

      1) жарты жылда бір рет үш данада құрастырылып, ай сайын толықтырылады, онымен қатар, желдету құрылғыларының (есіктер, далдалар, желдету терезелері), жергілікті желдету желдеткіштерінің, желдету ағыншаларының бағыттарының барлық өзгерістері екінші күннен қалдырмай желдету жоспарына енгізіледі және оны шаң - желдету қызметінің бастығы мен шахтаның техникалық басшысы бекітеді де, жоспарда өзгеріс енгізу күні қойылады;

      2) бір данасы шахтаның шаң - желдету қызметінің бастығында, екіншісі – ӨҚС КАҚҚ-да және үшіншісі шахтаның техникалық басшысында АЖЖ жиынтығымен бірге сақталады.

      Ескерту. 909-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

46. Желдетуді бақылау

      910. Әрбір шахтада шаң - желдету қызметі қалыптастырылады.

      911. Газды өлшеушілер ретінде жерасты жағдайында бір жылдан кем емес еңбек өтілі бар, оқытудан, өлшеуге жіберу үшін тексерістен өткен жұмысшылар тағайындалады.

8-кіші бөлім. Кеніштік көлік пен көтерілудегі өнеркәсіптік
қауіпсіздікті қамтамасыз ету
47. Көлденең қазбалар бойынша адамдар мен жүктерді тасымалдау
1-параграф. Жалпы ережелер

      912. Көлденең кен қазбаларында жұмыс орнына дейінгі қашықтық 1 км және одан жоғары болған жағдайда адамдарды тасымалдау міндетті.

      Қазбалардағы өздігінен жүретін көліктің қозғалатын жолдарының конструкциясы жобамен анықталады.

      Қазбалардағы өздігінен жүретін көліктің қозғалатын жолдарының төсемесі тегіс, машинаның итеру және сілкусіз қозғалысын қамтамасыз етіледі. Қазба табаны машинаның қозғалысы кезінде тегіс емес жерлер түзетін, тұрақты емес жыныстардан болған кезде, жолдарды тығыз төсемемен қаптайды.

      913. Адамдардың өтуіне арналған жерлердегі қазбаның табасты жерлері тегістеліп, немесе төсеме жабылады. Бос өту орнындағы сутөкпе арналары алынып-салынатын қалқандармен жабылады.

      Рельсті емес көлікті пайдаланған кезде адамдардың өту жолы мен көлік жүру жолы шектеледі.

      914. Адамдарды тасымалдау үшін вагонеткалар, автобустар, адамдық көліктік арбашалар мен жабдықталып, уәкілетті органның келісімімен пайдалануға жіберілген автокөліктер қолданылады.

      Адамдарды тасымалдауға арналған автокөліктерге (тракторларға) арналған тиегіштер тежеуіштермен жабдықталады.

      915. Адамдарды көліктерге отырғызу және одан түсіру орындары жарықтандырылады.

      916. Адамдарды тасымалдауға арналған көліктерде салмағы 20 килограммнан аспайтын, көлемі көліктен тыс шығып тұратын саймандар мен қосалқы бөліктерді ғана тасымалдауға жол беріледі.

      Бұл ретте:

      1) адамдарды тасымалдауға арналған көлік құралдарында жарылғыш, тез жанатын және улы материалдарды тасымалдауға;

      2) адамдар отырғызылған құрамдарға жүк вагоншаларын тиестіруге, саймандарды тасымалдауға арналған бір-екі жүк вагоншаларын есепке алмағанда жол берілмейді.

      917. Тәулік бойы адамдардарды тасымалдау шахтаның техникалық басшысы бекіткен кестеге сәйкес жүзеге асырылады.

      Адамдарды уақытша жолдар бойынша тасымалдауға жол берілмейді.

      918. Тасылым қазбасының бойынан қазбаның атауын, пикеттердің нөмірін, жолдардың қиылысуын, тиеу және айырбастау пункттеріне жақындауын, адамдарды отырғызу орындарын, жылдамдықты шектеудің қажеттілігі мен шамасын, тежеудің басталуы мен жөндеу жұмыстарын орындау орындарын көрсететін типтік белгілік таңбалар орнатылады.

      Өздігінен жүретін машиналар қозғалатын қазбаларда қозғалысты реттейтін типтік жол таңбалары орнатылады.

      Әрбір шахтада өздігінен жүретін жабдықпен адамдарды өткізу бойынша дабыл (дыбыстық және жарықтық) жүйесі орнатылады.

      Тасылымдық қазбаларда адамдарға арналған бос өту орындары мен көлік жүру жерлері анықтап шектеледі (түрлі-түсті жолақпен, рейкамен). Тазарту блоктарының (камераларының) қазбаларында адамдардың өту жолдары бағыттаушылармен көрсетіледі. Машинаның қозғалыс жылдамдығы сағатына 20 километрден асатын қазбаларда және көлденең көліктік қазбаларда, адамдардың жүру жолдарын орналастырған кезде, оларды машина басып кетуден сақтандыру мақсатында міндетті түрде уатылымдық білеулер орнату, адамдардың өту жолын көтеру және тағы сол сияқты қарастырылады. Жол таңбаларының орналасу орындарын шахтаның техникалық басшысы анықтайды.

      Ескерту. 918-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      919. Адамдарды локомотивтерде, жабдықталмаған жүк вагоншаларында, платформада тасымалдауға жол берілмейді.

      Поезға қызмет көрсететін адамдарды тасымалдау локомотивтің конструкциясында қарастырылған арнайы жабдықталған орындарда, немесе осыған арнап жабдықталған вагонша арқылы жүзеге асырылады.

      920. Адамдарды рельсті емес көлікпен тасымалдаған кезде қозғалыс жылдамдығы сағатына 20 километрден аспайды. Жолайрықтарда жылдамдық сағатына 10 километрден аспайды.

      Ұзындығы 500 метрден асатын көлденең қазбаның тікбұрышты телімдерінде адамдарды тасымалдауға арналған тиелген немесе бос машинаның ең үлкен жылдамдығын шахтаның техникалық басшысының рұқсатымен сағатына 40 километрге дейін ұлғайтуға болады.

      921. Көлденең қазбаларда тасылым мен адамдарды тасымалдау кезінде келесі максимальді жылдамдықтар рұқсат етіледі:

      1) қолмен тасылым кезінде сағатына 4 километрден аспайтын;

      2) шексіз арқанмен тасылым кезінде сағатына 3,6 километрден аспайтын;

      3) электровозды тасылым кезінде сағатына 10 километрден аспайтын;

      4) жабдықталған жүк вагоншаларында адамдарды тасымалдау кезінде сағатына 12 километрден аспайтын;

      5) адамдарды тасымалдау жабдықталған вагоншасымен сағатына 20 километрден аспайтын.

      922. Қолмен жүргізіп жіберу кезінде тасылымшы вагоншаны тек өзінің алдынан ғана итереді. Вагоншаны өзіне қарай немесе бүйірінен итеруге жол берілмейді.

      923. Қолмен жіберу кезінде жолдың еңістігі 0,005 дейін болғанда вагоншалардың ара қашықтығы 10 метрден кем болмайды, ал үлкен еңісті жолдарда 30 метрден кем болмайды. Вагоншаларды 100 метр қашықтыққа және еңіс 0,01 асатын кезде қолмен жіберуге болмайды.

      924. Составтармен тасылым жасаған кезде, вагоншалардың өздігінен жүрісін болдырмайтын зауытта жасалған іліністер мен прицептік құрылымдар қолданылады.

      Составта ілініспеген вагоншалардың тасылымға жіберілуіне жол берілмейді.

      Тюбингтер мен темірбетонды блоктарды, ұзындықтары осы тюбингтер мен блоктардың екі жағының ұштары буфердің шетіне 10 сантиметрге жетпейтіндей болатын платформалармен тасымалдауға болады.

      Сұйық және жанғыш жөктерді тасымалдау үшін жабдықталған вагоншалар қолданылады.

      925. Локомотив немесе жеке вагонша осы жолда тұрған локомотив, вагонша, тиеу машиналарына және тағы сол сияқты 5 метр жетпей тоқтайды.

      Рельсті жолдарда клеттің оқпан жанындағы ауласында жүктік тармағы жағынан және қабылдау орындарынан бос тармағы жағынан ұстап қалушы стопорлар орналастырылуы тиіс.

      926. Еңістердің төменгі қабылдау орындарында буферлік ұстап қалу орындары орналастырылады. Еңістері бар аралық штректердің қиылысуы кезінде штректерде барьерлер орналастырылады.

      927. Арқандық тасылымды қазбаларда міндетті түрде қазбаның кез келген жерінен машинистке сигнал беретін сигналдық құрылғы орналастырылуы тиіс. Шексіз арқандық тасылым кезінде максималь жылдамдық секундына 1,0 метрден аспайтын, шекті арқандық тасылым кезінде – секундына 1,5 метр болады.

      928. Шығыр немесе электровозды дистанциялы басқаруы бар тиеу және түсіру пункттерінде арқандық және электровоздық тасылым жүргізуге болады.

      Составтың қозғалысы алдында сақтандырушы сигнал беріледі.

2-параграф. Локомотивті тасылым

      929. Локомотивті тасылым жасалатын шахталарда, әрбір жұмыс горизонтында локомотивтер мен вагондарды қарап, жөндеуге арналған локомотивті және вагондық депо жабдықталады, ал локомотивтердің саны үштен асқан жағдайда оларға арналған гараж болады.

      930. Контактілі электровоздармен тасылым жасауға келесі жағдайларда рұқсат етіледі:

      1) газ бен шаң бойынша қауіпті емес шақтаның барлық горизонттарының барлық қазбаларында;

      2) газ немесе шаң бойынша қауіпті шақталарда – ауаның таза ағынымен тазартылатын бас тасылым қазбалары бойынша, кәсіпорынның техникалық басшысының рұқсатымен. Бұл шақталардың барлық басқа қазбаларында газды шахталарда рұқсат етілетін аккумуляторлық электровоздар қолданылады.

      931. Пайдалы қазбалардың, газдың және суфлярлық бөліністердің кенеттен шығып ету қаупі бар шоғырларды қазған кезде, аккумуляторлық электровоздар тек ауаның таза ағыны өтетін қазбаларда қолданылады, бұл жағдайда электровоз тазарту кенжарына 50 метрден аспайтын қашықтыққа жақындамауы шарт.

      Шығыс ауа ағыншасындағы қазбаларда және дайындау қазбаларында РП ретінде жасалған аккумуляторлық электровоздарды пайдалануға жол берілмейді.

      932. Локомотивті тасылым жүргізілетін көлденең қазбалардың барлық бойында оқпан жанындағы аулаға қарай немее штольня сағасына қарай 0,005 аспайтын еңіс болады. Адамдар қозғалысы болатын қазбалардағы еңістің шамасы жобамен анықталады. Қат тәрізді шоғырларды қазу кезінде көлденең кен қазбаларында, жобада қарастырылатын, учаскелік насос станциясына қарай еңіс болуына рұқсат етіледі.

      932-1. Локомотивтермен тасымалдау өндірісі кезінде адамдардың қозғалысы жүзеге асырылмайды. Тасылым мүмкін болатын жұмыс аймағының (алаңның) радиусында "Тоқта, өтуге тыйым салынады" деген қосымша ескерту хабарламалары орнатылады.

      Ескерту. 47-тарау 932-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      933. Басым еңістегі составтың тежелу жолы жүк тасымалдау кезінде 40 метрден аспайтын, ал адамдарды тасымалдау кезінде 20 метрден аспайтын болуы керек.

      Адамдардың жүруіне рұқсат етілмейтін ұстамды көлденең профильді тік бұрышты қазбаларда жүктерді тасымалдау кезінде тежелу жолын ұлғайтуға болады.

      934. Газ бен шаң бойынша қауіпті шахталарда электр жабдықтарының ашылуымен байланысты болатын аккумуляторлық электровоздарды жөндеуді, кіріспелердің балқымаларын есепке алмағанда, тек қана электровоз депосында жүргізуге рұқсат етіледі.

      935. Жолдың бір учаскесінде тасылымның түрімен бірге жүргізуге болмайды, сондай-ақ, аккумуляторлық және контактілі электровоздармен бір мезгілде тасылым жасауға Жол берілмейді. Электровоздың эстакадаға (отвалға) кіруі тек составтың соңынан рұқсат етіледі.

      936. Келесі жағдайларда ақауы бар локомотивтерді пайдалануға жол берілмейді:

      1) буферлердің болмауы немесе олардың ақауы болған кезде;

      2) ілініс құралдарының ақауы болған кезде;

      3) тежегіштің істен шығуы немесе дұрыс реттелмеуі;

      4) шырақтардың жанбауы немесе істен шығуы;

      5) сигнал беретін құрылғылардың істен шығуы;

      6) жабдықтардың жарылыс қауіпсіздігінің бұзылуы;

      7) колодкалар енінің 2/3 астамы тозуы және құрсаудың 10 миллиметрден аса иленуі;

      8) аккумулятор локомотивінің батареялық жәшігінің қақпағы ашық болуы немесе оның тежеуіш құрылғысының істен шығуы;

      9) электр жабдықтарының, тежеуіш құрылғылардың және қорғаныс жабдықтарының істен шығуы;

      937. Тасылым кезінде локомотив составтық бас жағында орналасуы керек. Составтың соңында орналасқан локомотивпен тасылым жасау тек 300 метрден аспайтын маневр кезінде, 0,005 аспайтын еңісте, қозғалыс жылдамдығы сағатына 4 километрден аспағанда ғана рұқсат етіледі. Бұл жағдайда сигналдық шамшырағы мен дыбыстағышы бар сигнал беруші анық көрінеді.

      938. Поезбен қоса жүретін адамның бағыттауыштарды ауыстыруына составтың тоқтаған кезінде рұқсат етіледі.

      939. Рельстен шыққан вагоншалар мен локомотивтерді орнына қайта орнату үшін әрбір локомотивте немесе оқпан жанындағы аулада домкрат немесе самостав болады.

      940. Локомотивте материалдар мен жабдықтарды тасымалдауға болмайды.

      941. Локомотивті тасып шығаруда:

      1) жұмыс жүргізу орындарын жарықтандырылған сигналдармен қоршағанда дейін, контактілі желі мен оның жерлестіруін ажыратқанға дейін жөндеу жұмыстарын бастауға;

      2) жолдардың жөнделу жұмыстары жүргізілетін жерлерінде жұмыстардың толықтай аяқталып, жолдардың тексерістен өтуіне дейін сигналдарды алып тастауға;

      3) ілініспеген составтармен тасылым жасауға, жүк тиелген платформаларды, сондай-ақ, кузовтың жоғарғы өлшемдерінен шығып тұратын ағаш материалдары мен жабдықтары тиелген вагоншаларды тікелей локомотивке тіркестіруге. Ұзын өлшемді ағаш материалдарын және жабдықтарын тасымалдау кезінде составтарда тығыз іліністер және осыған арналған вагоншалар мен платформалар қолданылады;

      4) составтың қозғалысы кезінде вагоншаларды ілінісі мен ажыратылуын қолмен жасауға;

      5) тақтайша және заттар арқылы локомотивтермен составтарды итеруге;

      6) ұзын өлшемді материалдары бар платформаны локомотивтің алдынан итеруге;

      7) вагоншалардың ілінісі мен ажыратылуын төңкергіштерден, клеттен, желдету есіктерінен және бөгеттерден 5 метрге дейінгі қашықтықта жасауға;

      8) локомотивтердің маневрлік жұмыстарын электровоздың токтан ажыратушысының контактілі желіге тікелей түйісуінсіз жасаудан;

      9) маневрлік жұмыстар кезінде электровоздың электр схемасына тікелей қосылатын контактілі желінің кабельдік ұзартқыштарын қолдануға. Ерекше жағдайларда (авариялық) электр техникалық бақылау жасайтын адамның қадағалауымен стандартты кабельдік ұзартқыштар пайдалануға болады;

      10) адамдарды тасымалдау кезінде қазбалар ішінде үлкен өлшемді және үзын заттарды тасуға жол берілмейді.

3-параграф. Вагоншалар

      942. Рельсті көлікпен адамдарды тасымалдау үшін орындықтары бар, төбесі мен бүйіріндегі қабырғалары вагоншаның ұзындығымен бірдей металдан жасалған вагоншалар пайдаланылады. Адамдарды отырғызуға арналған аралықтарының ені 0,7 метрден кем болмайды және қорғаныс құрылғыларымен жабдықталады. Вагоншалар локомотив машинистіне сигнал беретін құрылғылармен жабдықталады. Контактілі электровоздармен адамдарды тасымалдау кезінде вагоншалардың төбелері рельске корпусы мен рамасы арқылы жерлестіріледі.

      943. Автоматты ілініспен жабдықталмаған вагоншалар, платформалар мен орынжайлардың екі жағында да ұзындығы 150 миллиметрден аспайтын буферлері болады. Бұл талап рельспен жүретін технологиялық, тау – кен үңгілеу жабдықтарына таралады.

      944. Составтармен тасылым кезінде вагоншалардың өздігінен жүрісіне жол бермейтін іліністер мен тіркеу құрылғылары қолданылады.

      945. Вагоншалардың төңкергіш кузовы вагоншаның қозғалысы кезінде жабық болатын жабу құлыптарымен жабдықталады.

      946. Келесі жағдайларда вагоншаларды пайдалануға Жол берілмейді:

      1) май жағусыз, май жағуға арналған жері ашық және жартылай скаттары істен шыққан жағдайда (дөңгелектерінің босауы, осьтерінде жарықтың болуы, дөңгелектерінде терең жарықтар болуы);

      2) іліністерінің, сырғаларының және трату бөлшектерінің істен шығуы;

      3) буферлері мен тежегіштерінің істен шығуы;

      4) арнайы вагоншалардағы запорлық механизмдердің түбі мен шарнирінің істен шығуы;

      5) вагоншалар кузовтары қабырғаларының 50 миллиметрден аса сыртқа қарай шығуы.

      947. Вагоншаларға кезеңмен жоспарлы түрде ревизия жасалып, май жағылады және жөндеу жұмыстары жүргізіледі, бұл туралы мәліметтер вагоншаның нөмірі, күні мен жөндеу жүргізген адамның тегі көрсетіле отырып, шахтаның техникалық басшысы тағайындаған объект бойынша кітапшаға жазылады.

      Жүк вагоншаларына ревизия әр тоқсанда кеміне бір рет жүргізіледі.

      948. Адамдарды тасымалдауға арналған составтың вагоншалары өзара екі еселенген ілініспен немесе бір ілініс және қорғаныс шынжырымен тіркестіріледі.

      Ұзындығы едәуір материалдар мен жабдықтарды жеткізгенде, составта бірімен-бірі қатаң бекітілген, осы мақстақа арналған вагоншалар мен платформалар қолданылады. Қатаң бекіткінің ұзындығының шамасын екі осындай ұзындығы едәуір материал мен жабдықты таситын платформаның арақашықтығы 300 миллиметр сақталатындай етіп алу керек. Ол өз кезегінде рельс долының бұрылыстары мен айналмаларында жақсы өтіп кетуіне жағдай жасайды.

      949. Іліністің центрлік стержені, адамдарды тасымалдауға арналған вагонша мен клеттің ілгіштері және қорғаныс шынжырларында, максимальді статикалық жүктемеге қарағанда, 13 еселенген беріктілік қоры болуы және олар ілінгенінен 5 жылдан аспайтын мерзімде жаңасымен ауыстырылуы керек.

4-параграф. Жол шаруашылығы

      950. Сыйымдылығы 2,2 метрге дейінгі вагоншалар мен ілініс салмағы 7 тоннаға дейінгі электровоздар пайдаланылатын оқпан жанындағы аулада, негізгі тасылым қазбаларында, еңіс оқпандар мен еңістерде Р-24 типті рельстерді қолдануға болады. Вагоншалардың сыйымдылығы одан артық болғанда Р-33 және Р-38 типті рельстері пайдаланылады.

      Аралық және желдету қуақаздарында сыйымдылығы 1 метрге дейінгі вагоншалар мен ілініс салмағы 4 тоннаға дейінгі электровоздарды пайдалану кезінде Р-18 типті рельсті қолдануға болады.

      951. Локомотивті тасылым кезінде шақталық рельсті жолдар (2 жылға дейін қызметте болатын және табаны қабарған қазбалардан басқа) бері жыныстардан тұратын щебень немесе гравий балластынан салынады. Шпалдың астындағы балласттың қалыңдығы 90 миллиметрден кем болмайды.

      Жоба бойынша қарастырылған жағдайда рельстік жолды бетон төсемеге балластсыз төсеуге болады.

      Рельстік жолды төсегенде және жөндеу жұмыстарын жүргізгенде рельсті жолды оның номинальді енінен 4 миллиметрден аспайтын етіп ұлайтуға және 2 миллиметрден аспайтын етіп кішірейтуге болады.

      Жөндеу жұмыстарын жүргізу орындары олардан 80 метрден кем болмайтын қашықтықта типтік белгілермен қоршалады.

      952. Тасылым жолдарының бағыт ауыстырушыларының механикалық және қолмен реттегіштері адамдардың өту жолының бос жағынан, реттегіштен қозғалыс составының жиегіне дейін 0,7 метрден кем болмайтын қашықтықта орналастырылады.

      Реттегіштен бекітпеге дейінгі қашықтық монтаждауға, қарауға және жөндеуге ыңғайлы болуын қамтамасыз ететін болады.

      Қазбаның ені жеткіліксіз болған жағдайда бағыт ауыстырушылардың реттегіштері оймаларда орналастырылады.

      Оқпан жанындағы тасылым жолдарының және горизонттардағы жүк тасымалының негізгі бағыттарындағы бағыт ауыстырушыларда дистанциялы басқару мен жарықтық белгі беру болады.

      953. Тасылым қазбаларында рельстер щебень және гравий балластында орналастырылады және өзара болттармен біріктіріледі. Рельстің бірігу жерлерін дәнекерлеуге болады. Шпалдардың осьтерінің ара қашықтығы 700 миллиметрден аспайды.

      Рельстің бірігу жерлерінде 5 миллиметрден аспайтын бірігу саңылаулары қалдырылады. Біріктіру шпалының осінен рельстің бірігу жеріне дейінгі қашықтық 200 миллиметр болады. Шпалдың астындағы балласттың қалыңдығы 90 миллиметрден кем болмайды.

      954. Жолдың түзу сызықты бөліктерінде рельстердің бастары бір деңгейде салынады. Ауытқу 4 миллимтерден аспайтын шамада ғана рұқсат етіледі. Жолдың түзу сызықты емес бөліктерінде сыртқы рельс ішкісінен жобамен қарастырылған шамада жоғары орналасады, бірақ ол жолдың 900 миллиметр ені үшін 15 миллиметр және 600 миллиметр ені үшін 10 миллиметрден аспайды.

      955. Рельсті жолдың дөңгелену радиусының қозғалыс составының неғұрлым тығыз базасына қатынасы келесі түрде болады:

      1) қозғалыс жылдамдығы секундына 1,5 метрге дейін болғанда 7 кем емес,

      2) қозғалыс жылдамдығы секундына 1,5 метрден асатын жағдайда, сондай-ақ, қозғалыс жылдамдығына тәуелсіз, айналу бұрышы 90 градус болатын барлық қисық сызықтарда 10 кем емес.

      956. Жолдың дөңгелену радиусы 20 метрден кем болмайтын қисық сызықты бөліктерінде екі рельс жолағының аралығында металл тартылыстар орнатылады. Тартылыстардың арасындағы қашықтық 3 метрден кем болмайды.

      957. Р-18 рельстері үшін рельстің басы вертикаль бойынша 8 миллиметрден аса тозған кезде, Р-24 рельстері үшін 12 миллиметрден асқанда, Р-33 рельстері үшін 16 миллиметрден асқанда, Р-38 үшін 20 миллиметрден асқанда және Р-50 рельстері үшін 24 миллиметрден асқанда, дөңгелек ребордасы болттың басына түйіскенде, рельстерде көлденең және бойымен түзілген жарықтар болғанда, рельстің бас жағы ұсақталғанда, рельстің табанының бөлігі түскенде және қозғалысқа қауіп төндіретін ақаулар болған кезде оларды пайдалануға Жол берілмейді.

      958. Бағыт ауыстырғыштарды мен крестовинаның элементтері қозғалыс составының берік базасына сәйкес болады.

      959. Бағыт ауыстырғыштарды келесі жағдайларда пайдалануға Жол берілмейді:

      1) көлденең және бойы бойынша ұрылған, ұсақталған және майысқан немесе бағыттағыш қанаттар рамалық рельс пен башмактарға тығыз байланыспайтын кезде;

      2) бағыттағыштардың тартушылары ажыратылған кезде;

      3) басылып қалған қанаттың өткір жиегі мен рамалық рельс аралығындағы 4 миллиметрден асатын саңылауда бағыттағыштардың тұйықталуы кезінде;

      4) бағыт ауыстырғыштардың қалпын сақтап қалатын фиксаторлар мен құрылғылардың болмауы кезінде;

      5) бағыт ауыстырғыштардың арналарының ашық кезінде.

5-параграф. Контактілі тармақ

      960. Контактілі электровоздармен тасылым жасау кезінде 600 Вольттан аспайтын тұрақты ток кернеуі пайдаланылады. Жерасты қазбаларындағы тұрақты токтың контактілі тармағы оң, ал рельстілері – теріс полярлы болады.

      961. Мыс контактілі желінің қимасы 65 миллиметрден кем болмауы керек.

      Қимасы 100 миллиметр желі үшін 30 пайыздан аса тозған, қимасы 65 және 85 миллиметр желі үшін 20 пайыздан аса тозған контактілі желілерді қолдануға жол берілмейді.

      Желілердің қимасы нақты жағдайларда пайдалануға мүмкіндік беретін, стандартты қимадағы мыс желісінің (65, 85, 100 шаршы миллиметр) кедергісіне эквивалент болатын электр кедергісін қамтамасыз етуі керек.

      962. Контактілі желі рельстің басынан кемінде 1,8 метр биіктікте ілінеді. Адамдарды отырғызу және түсіру орынжайларында, адамдар жүретін қазбалардың контактілі желілер орналасқан қазбалармен қиылысу жерлерінде, іліну биіктігі 2 метрден кем болмайды.

      Контактілі желіден кен жиылысына немесе вагондағы жынысқа дейінгі қашықтық 200 миллиметрден кем болмайды.

      Оқпан жанындағы аулада адамдардың вагонеткаға отырғызу жерлеріне дейін жүретін учаскелерінде контактілі желі 2,2 метрден кем болмайтын биіктікке ілінеді, ал оқпан жанындағы ауланың басқа қазбаларында – рельс басынан 2 метрден кем болмайтын биіктікте.

      Жұмысшылар ауысымын көтеру және түсіру уақыттарында, оқпаннан оқпан жанындағы аулада орналасқан отырғызу пунктіне дейін контактілі желі ажыратылады.

      963. Шахта немесе штольняның өнеркәсіптік орынжайында контактілі желіні рельс басынан 2,2 метрден аспайтын биіктікке ілуге рұқсат етіледі, бұл жағдайда тасылым жолдары адамдардың жүру жолымен қиылыспауы шарт. Жолдардың қиылысу жерлеріндегі желілердің іліну биіктігі жердегі электрленген теміржолдарды орналастыру қағидаларына сәйкес болады.

      964. Жерасты қазбаларында контактілі желілер майысатын болып орнатылады. Контактілі желілердің орналасу нүктелерінің ара қашықтығы жолдың түзу сызықты бөлігінде 5 метрден аспайтын және қисық сызықты бөліктерінде 3 метрден аспайтын болады.

      Контактілі желінің ілінген жерлеріндегі оның бекітпенің жоғарғы жағына дейінгі қашықтығы 0,2 метрден кем болмауы керек. Электровоз ток қабылдағышы мен қазба бекітпесіне дейінгі қашықтық 0,2 метрден кем есем.

      965. Іліну биіктігі сақталу қажет болған жағдайда контактілі желі тығыз бекітіледі.

      966. Байланыс желінің екі жақ басы троллея ұстағышынан оқшауланады; бұл кезде әр оқшаулағыштың троллея ұстағышына дейінгі қашықтығы 0,3 метрден кем болмайды.

      Троллея ұстағышы оқшаулайтын болтпен бірге қолданылады.

      967. Контактілі тармақ ажыратқыштармен секцияланады, олардың ара қашықтығы 500 метрден аспайды. Секциялы ажыратқыштар контактілі желінің барлық тармақшаларында орнатылады.

      Екі және бірнеше жолақты бөліктердің контактілі тармақтарында контактілі желілерді ажыратқыштар арқылы параллель етіп қосуға болады.

      Секциялық ажыратқыштар мен автоматты түрде сөндіргіштерді қолдануға рұқсат етіледі.

      Контактілі тармақ бірнеше подстанциялардан қоректендірілетін кезде тармақтың әрқайсысы бірінен бірі оқшауланады.

      968. Контакілі тармақ адамдарды электр тогынан жарақат алуынан қорғайтын құрылғылармен жабдықталады.

      Контактілі электровоздар токты қабылдауыштарда жарқынның түзілуін төмендететін құрылғылармен жабдықталады. Токпен жарақат алу қауіпі бар жерлерде контактілі желі қоршауға алынады.

      969. Материалдарды тиеу мен түсіру орындарында контактілі желі вагондармен, платформамен жабдықталып, түсіру (тиеу), сондай-ақ, тией сөресіне көтеру кезеңіне адамдардың оған таянуына жол бермейтіндей етіп жабдықталады.

      Қазбаларда жөндеу жұмыстарын жүргізу жерлерінде немесе оның жанында жұмыстарды жүргізу кезінде контактілі желі оған адамдардың таянуынан қоршалады немесе ажыратылады.

      970. Механикалық төңкергіштерді пайдаланған кезде контаклілі тармаққа төңкергіш двигателінен тежеуіш орнатылады, ол контактілі желіде кернеу болған кезде вагоншаның төңкерілуіне жол бермеу үшін жасалады. Рельс жолдарында жабық тежеуіш тоқтатқыштар орнатылады.

      Ескерту. 970-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      971. Контактілі электровозбен тасылым жасау кезінде жұмыстың ауысымнан асатын мерзімге тоқтатылған кезеңдерінде, осы учаскелерегі контактілі желілер ажыратылады.

      972. Контактілі тармақты жөндеу өкім бойынша, кернеуді ажыратып, тармақтың сол бөлігін жерлестіре отырып жүзеге асырылады.

6-параграф. Рельсті тармақ

      973. Контактілі тасылым кезінде рельсті тармақтың кедергісін азайту үшін электр қосқыштары орнатылады:

      1) біріктіруші – рельстердің әрбір бірігу жерлерінде;

      2) айналып өту – стрелка, крестовина және тағы сол сияқты.;

      3) рельсаралық – бір жолдағы рельс жолақтарының арасында 50 метрден жиі болмайтын етіліп, сондай-ақ рельсті жолдың соңында;

      4) жоларалық – екі немесе одан көп көршілес линияялардың рельстері аралығында 100 метрден жиі болмайтындай етіліп, рельсті жолдың басы мен соңында.

      Электрлік қосылулар кедергісі қимасы 50 шаршы миллиметрден кем болмайтын мыс желінің кедергісіне эквивалетті болатын желіден жасалынады.

      Әрбір біріктірудің электр кедергісі бір рельстің құрылыстық ұзындығының кедергісінен кем болмайды.

      974. Контактілі электровоздармен тасылым жасауға арналмаған рельстік жолдар, тогы бар рельстермен тоғысу жерлерінде, соңғысынан екі жерден электрден оқшауланады, олардың ара қашықтығы составтың максимальді мүмкін болатын ұзындығынан тең.

7-параграф. Аккумуляторларды зарядтау

      975. Электролит ерітіндісін дайындап оны аккумуляторларға құю үшін электролиттің шашырауы мен төгілуінен қорғайтын арнайы құрылғылар қолданылады. Бұл кезде жұмысшылар қорғаныс көзілдіріктерін, резеңке қолғаптарды және алжашқыштарды пайдаланады. Зарядтау камерасында терінің кездейсоқ электролитпен күю жағдайы үшін бейтараптаушы ерітінді мен ұнтақ болады.

      976. Зарядтау камералары электровоздардың батареялық жәшіктерін механикалық түрде түсіріп, көтеретін құрылғылармен жабдықталады.

      Аккумулятор батареясын тікелей электровоздың үстінде зарядтауға Жол берілмейді.

      Электровоздар саны екіден аспайтын жаңадан салынатын шақталарда, горизонттарда аккумуляторлық батареяларды тікелей электровоздың үстінде зарядтау камерасында зарядтауға болады.

      977. Аккумуляторлық батареяларды зарядтау кезінде батареялық жәшіктің қақпағы шешіледі, аккумулятор аузының қақпақтары ашылады. Аккумулятор мен батареялық жәшікті жабуға тек қана аккумулятордан газ шығару тоқтағаннан кейін ғана рұқсат етіледі, бірақ ол зарядтаудан кейін кемінде 1 сағаттан кейін жүзеге асырылады.

      Зарядтаушыдан аккумулятор батареясын шығару алдында оның корпусының батарея жәшігінен оқшаулануы тексеріледі. Бір батареяның оқшаулану кедергісі кемінде 10000 Ом болуы керек. Зарядтауға істен шыққан немесе ластанған аккумулятор батареясын қоюға болмайды. Батарея жәшігі зарядтау кезінде жерлестіріледі. Жарылысқа қауіпсіз электр тасымалдағыш желіге шығар алдында батарея жәшігіндегі сутегі құрамы өлшенеді, ол 1,5 пайыздан аспайды.

      978. Аккумуляторлық батареяларды зарядтау кезінде зарядтау камерасында ашық отты пайдалануға жол берілмейді.

      979. Зарядтау орны жанбайтын материалдардан дайындалады. Зарядтау камерасында темекі тартуға жол берілмейді.

      980. Зарядтау камерасындағы электр жабдықтары жарылыс бойынша қауіпсіз немесе беріктігі жоғары деңгейде болады.

      Қалыпты жағдайда жасалған аккумулятор сынақтарын да қолдануға болады, бірақ олармен кернеуді өлшеу батарея жәшігінің қақпағын ашқаннан кейін кемінде 10 минут өткеннен кейін жүзеге асырылады.

8-параграф. Поездық дабыл

      981. Келе жатқан поездың бастапқы және соңғы бөліктерінде жарықтық юадыл белгілері орналастырылады: на локомотивте - фаралар, ал соңғы вагоншада – қызыл түсті шамшырақ. Локомотив вагоншаларсыз қозғалған кезде қызыл түсі бар шамшырақ локомотивтің қозғалыс бойынша соңында орналастырылады.

      982. Деңгейжиекте бір мезгілде екі немесе одан да көп локомотив жұмыс істегенде екіжарықты дабыл қолданылады.

      Электр тасымалдағыштардың деңгейжиекте қиылысусыз жұмысын ұйымдастырған жағдайда, уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің келісімімен екіжарықты дабылды жабдықтамауға болады.

      Жабдықтың орналасу сызбасы және екі түсті дабылдың көлемі ұйымның техникалық басшысымен бекітілген жобамен анықталады.

      Интенсивті электр тасымалдағышпен тасып щығаратын магистральдік қазбаларда пайдалану деңгейжиектерінде орталық одақтасу жүйесі қолданылады.

      983. Контактілі желі ілінген қазбаларда, әрбір 200 метр сайын және олардың қалған қазбалармен қиылысу жерлерінде "Желіден қорған" жарықтандырылған жазбалары орналастырылады. Мұндай жазбалар өртке қарсы қоймалар, инструменттік, электр подстанциялары және машиналық камералар аймағында ілінеді.

      Қазбалардың дөңгелену жерлерінде "Локомотивтен қорған" жазбасы түрінде болатын локомотивтің автоматты түрде алдынан шығатын дабы белгілері орналастырылады.

      Автоматты желдету есіктері орнатылған тасылым қазбаларында тежеліс жолының ұзындығына сәйкес келетін, есіктердің толықтай ашылуы кезінде іске қосылатын, локомотив машинистіне берілетін дабыл белгісі орналастырылады.

      984. Адамдарды тасымалдауға арналған әрбір состав немесе вагонша составтың қозғалысы бойынша бірінші вагоншаға орналастырылатын жарық сигналымен жабдықталады.

      Қолмен жасалатын тасылымда вагоншаның алдыңғы сырт жағындағы қабырғасында жарықтандыратын шамшырақ орналастырылады.

9-параграф. Өндірістік бақылау

      985. Әрбір шахтада жыл сайын шахтаның техникалық басшысы бекітетін тасылым жолдарының, әрбір горизонт бойынша өздігінен жүретін (рельсті емес) жабдықтардың қозғалысының схемасы құрастырылады да, онда келесі мәліметтер көрсетіледі: оқпан жанындағы аула мен тиеу пункттерінің жанында маневрлеу тәртібі, көліктердің қозғалысының рұқсат етілетін жылдамдықтары, составтардың шамалары, сигнал беру құрылғыларының, белгілерінің орналасуы мен олардың мағыналары. Схемалар және жұмыстың ұйымдастырылуымен барлық персонал түгелдей таныстырылады.

      986. Әрбір ауысым сайын жерасты көлігіне бақылау жасаушы немесе арнайы тағайындалған адам адамдарды тасымалдау алдында көліктерді тексереді, басты назар ілініс құрылғыларына, жартылау жүріске, тежегіш пен сигнал берушіге аударылады.

      Локомотивтер оларды бақылау тексергеннен кейін ғана жолға жіберіледі.

      Пайдаланылудағы әрбір локомотив келесі мерзімдерде тексеріледі:

      1) әрбір ауысым сайын локомотивті қабылдаған кезде машинстпен;

      2) әр тәулік сайын кезекші электр слесарі;

      3) әр апта сайын телім механигімен;

      4) әр тоқсан сайын шахталық көліктің телім бастығымен.

      Тексерістің нәтижелері тексеру журналына жазылады. Оның объектісін шахтаның техникалық басшысы бекітеді.

      Жыл сайын локомотивтер комиссиялы түрде тексеріледі. Тексеру нәтижелері кәсіпорынның техникалық басшысы бекітетін актімен ресімделеді.

      987. Жол, жолдың құрылғылары, сутөкпе арналары, бағыт ауыстырғыштар, жол сигналдары, горизонталь тасылым қазбалары мен еңістердегі өту орындары, контактілі тармақты телім бастығы немесе оның орынбасары кемінде айына бір рет тексереді, жол шебері немесе бақылау үшін тағайындалған шахтаның бақылаушы тұлғасы айына кемінде екі рет тексереді.

      988. Жылына кемінде бір рет рельстер мен контактілі желінің тозуы тексеріледі.

      989. Барлық жұмыстағы қазбаларда жыл сайын тасылым жолдарын нивелирлеу жасалып, саңылаулардың осы Қағидаларға сәйкестігі тексеріледі. Тексеріс нәтижелері осы Қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша "Бекітпе мен қазбалардың жағдайын қарау журналына" жазылады.

48. Адамдарды конвейерлік көлікпен тасымалдау
1-параграф. Жалпы ережелер

      990. Шахтада адамдарды горизонталь және аз еңісті қазбаларда (7 градусқа дейін) 500 метрден асатын қашықтыққа, ал еңісті қазбалармен 200 метрден асатын қашықтыққа тоқтаусыз жеткізу мүмкін болатын жағдайда адамдарды ленталық конвейермен тасымалдауға болады.

      991. Адамдарды тасымалдау осы мақсатта арнайы конструкцияланған, адамдарды екі жаққа да тасымалдауға мүмкіншілік беретін, адамдық және жүктік - адамдық конвейерлермен жүзеге асырылады.

      Адамдардың екі жақтылық тасымалын қамтамасыз ету үшін реверсивті конвейерлер мен екі тіреуіш тармағы бар конвейер қолданылады.

      Конвейерлердің ең тиімдісі ретінде адамдарды екі жаққа да бір мезгілде тасымалдауға мүмкіндігі болатын конструкциялысы болады. Бұл жағдайда лентаның тармақтары параллель түрде, сондай-ақ, бірінің үстіне бірі орналаса алады.

      992. Конвейерлерде адамдар тасымалы кезінде жүктерді адамдар отырғызылған тармаққа берілуінен сақтайтын тежегіш болуы тиіс.

      993. Ленталық конвейерлер лентаның басқа жаққа ауытқуын болдырмайтын центрлеуші құрылғылары бар секциялармен, лентаның бүйірге қарай ауытқуын көрсететін, лентаның горизонталь бойынша оның енінен 10 пайыздан асатын шамаға ауытқуы кезінде конвейерді кернеуден ажырататын датчиктермен, лента мен барабанды тазалау құрылғыларымен жабдықталады. Конвейерлерді қарап, роликтердің жұмысын тексеру ауысымда бір рет жүзеге асырылады.

      994. Еңістік бұрышы 7 градустан асатын қазбаларда жұмыс істеуге арналған конвейерлер берік автоматты ұстағыштар немесе лентаның жағдайын бақылау құрылғыларымен жабдықталады.

      Ұстағыштардың құрылғысы қозғалыста болатын лентадағы адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және лентаның пайдалы қимасын азайтпайды. Ұстағыштардың жұмысқа қосылуы кезінде лента жиектеріндегі жабындының ені лентаның әрбір жағынан енінің 10 пайыздан аспайды.

      995. Тармақтары бірінің үстіне бірі орналастырылған конвейердің барық ұзындығында қатпарланған листілер орнатылады.

      996. Орынжайлар мен соңындағы барабандардан 8-10 метр қашықтықта, сондай-ақ, әрбір 50 - 100 метр сайын конвейердің ортаңғы бөлігінде, лентаның осьтен басқа жаққа қарай оның енінен 10 пайыздан асатын шамаға ауытқуы кезінде немесе конвейердің қозғалмайтын элементтеріне (ұстағыштар, кронштейндер, орынжайлар) тиіп кету кезінде автоматты тоқтауын қамтамасыз ететін бақылау құрылғылары орнатылады.

      997. Адамдарды тасымалдауға арналған конвейердің максимальді еңістік бұрышы 18 градустан аспауы керек. Конвейерлер қолданылатын қазбалар жарықтандырылады.

      998. Адамдарды түсіру мен тиеуге арналған орынжайлары қозғалмайтын конвейерлермен тасымалдау кезінде лентаның қозғалыс жылдамдығы секундына 1,6 метрден аспауы керек.

      999. Автоматты және дистанциялы басқарылатын конвейерлер мен конвейер жолақтарын пайдаланған кезде келесі жағдайдар қамтамасыз етіледі:

      1) конвейерлік жолақтың барлық ұзындығы бойынша анық естілетін, жолақтағы соңғы конвейердің жіберілуіне дейін істейтін автоматты түрде берілетін сигналдың болуы. Бұл жағдайда жіберіліп болған конвейере сигналды тоқтатуға болады. Сигналдың берілуі бірінші конвейердің жіберілуіне 5 сек қалғанда басталады;

      2) автоматтандырылған конвейерлерді линиядағы соңғы конвейерден бастап жіберу (тиеуден бастап санағанда); ажыратылуы – кері бағытта. Линиядағы әрбір келесі конвейердің қосылуы оған дейінгі конвейердің тарту органы жұмыстық жылдамдыққа жеткеннен кейін жүзеге асырылады;

      3) тоқтап тұрған конвейерге жүк беретін барлық конвейерлердің бір мезгілде автоматты түрде тоқтап тұруы (конвейерлердің біреуі тоқтағанда);

      4) конвейер қосқышының келесі жағдайларда автоматты түрде апаттық ажыратылуы:

      электр двигателінің істен шығуы (сәйкесінше электр қорғаныстарының әсерінен);

      конвейердің механикалық бөлігінің істен шығуы (біршынжырлы немесе екішынжырлы ысырушы конвейердің бір шынжырының үзілуі, лентаның үзілуі немесе тоқтауы);

      конвейерді іске қосудың ұзаққа созылуы;

      басқарудың жоқтығына әкеліп соқтыратын, басқару шынжырының істен шығуы;

      жерлестіргіш желінің үзілуі, ол басқару шынжырында қолданылған кезде;

      қайта тиегіш құрылғының опырылымы кезінде (стационар және жартылай стационар конвейер линиялары үшін);

      лента жылдамдығының қалыпты күйіндегіден 75 пайызға дейін төмендеуі (тежелуі);

      5) қорғаныстың іске қосылуы кезінде істен шыққан конвейерді дистанциялы түрде қайта қосуға мүмкіндіктің болмауы;

      6) тиеу және түсіру пункттері аралығында, конвейердің қосқыш құрылғысы мен басқару пульті операторының арасында екі жақты телефондық және дыбыстық байланыстың болуы;

      7) белгілі бір конвейердің басқару пультінен қосылуын болдырмайтын жергілікті тежегіштің болуы;

      8) лентаның жүктік тармағын оның үзілуі кезінде ұстап қалу немесе еңістік бұрышы 10 градустан асатын қазбаларда арқандардың тұтастығына бақылаудың болуы;

      9) қайта тиеу жерлерінде шаңды басу, егер ол жерлердегі ауаның шаңдануы рұқсат етілетін шоғырлану шамасынан асатын болса.

      10) өрткеқарсы ставта судың қысымы болмаған жағдайда конвейерді іске қосуды блокировкалау.

      1000. Еңістік бұрышы 6 градустан асатын қазбаларда барлық конвейерлер қосқышында тежегіштермен жабдықталады. Тежегіштің реттеуіші арқылы лентаның қозғалыс жылдамдығы секундына 0,2-0,3 метрге дейін төмендетілгеннен кейін тежелу күшейтіледі.

      Еңістік бұрышы 10 градустан асатын қазбаларда ленталық конвейерлер лентаның үзілуі кезінде оларды ұстап қалатын, ал пластиналық конвейерлер – конвейердің ұзындығы бойынша орналасатын, шынжырдың үзілуі кезінде оны ұстап қалатын арнайы ұстағыштармен жабдықталады.

      Тарту және жүктасушы функциялары бөлінетін конвейерлік қондырғылар, тарту органының үзілуі кезінде двигательді тоқтататын құрылғылармен жабдықталады.

      1001. Ленталық конвейердің қосқыш, тарту және соңғы станцияларында, сондай-ақ, тиеу және түсіру құрылғыларында, конвейердің жұмысы кезінде барабан жанында төгілген материалдарды қолмен жинақтауға жол бермейтін қоршаулары болады. Қоршаулар конвейер қосқышымен біріктіріледі.

      Конвейерлердің жүктік тарту құрылғылары, тарту арбасының шекті жағдайға етуі кезінде конвейер қосқышын ажырататын шеттік ажыратқыштармен жабдықталады.

2-параграф. Таспаның қозғалыс жылдамдығы секундына 1,6 метрге
дейін болатын конвейерлерді тоқтатуға арналған алаңдары

      1002. Конвейерлерде адамдарды түсіруге және отырғызуға арналған алаңдар болуы тиіс.

      Алаңдар тіреуіш каркастан, настилден, периладан тұрады және адамдардың қазбаның табанына түсетін сатымен (траптармен) жабдықталады.

      1003. Алаң каркасы қазбаның табанында орналасады немесе қазбаның төбесіне ілінеді және конвейер ставына бекітіледі.

      1004. Биіктігі 1,0 - 1,2 метр болатын перилалар қазбаның адамдар өтетін жерлерінде орналастырылады.

      1005. Алаң настилінің беті саңылаусыз және шығып тұраған артық жерлерсіз болады.

      Алаң настилінің жарықталынуы 1 люкстан кем болмайды. Шамшырақтардың ілінуі олардың көз тұндырарлық әсерін болдырмайды.

      1006. Түсу алаңының настилі төменде, ал отырғызу алаңының настилі лентадан жоғарырақ немесе бір деңгейде орналасады. Алаңдардың жоғарылауы немесе төмендеуі 50 миллиметрден аспайды.

      1007. Алаңдардың орналасу орындары конвейер роликтері адамдардың оларға тиіп кетуінен сақтандыру үшін қоршауға алынады. Алаң настилі мен конвейерлік лента арасындағы саңылау жабылады.

      1008. Алаңның конструкциясы конвейерді жөндеуге ыңғайлы, алаңның орналасу орнында қазбаны төгілген тау-кен массасынан тазалауға мүмкіндік беретіндей болады.

      1009. Барабандардың қосқыш немесе ажыратқыш құрылғыларынан отырғызу алаңдары 5 метрге дейінгі қашықтықта, ал түсіру орындары-15 метрден асатын қашықтықта орналасады.

      1010. Алаңдардың жанында конвейерлік линия операторымен немесе конвейерлік линияны басқаратын адаммен тікелей байланысты (немесе шахта коммутаторы арқылы) қамтамасыз ететін телефондар орналастырылады.

      1011. Түсіру және отырғызу алаңдарының ені 0,7 метр болады. Алаң мен қазбаның бекітпесі аралығында немесе қазбада орналасқан жабдықтарың алға шығып тұрған бөліктері аралығында, ені 0,7 метрден кем емес, биіктігі 1,8 метр болатын бос өтетін жер болады.

      1012. Отырғызу және түсіру алаңдарының ұзындықтары сәйкесінше 1,5 және 8,0 метрден кем болмауы тиіс.

3-параграф. Адамдардың түсу орындарынан өтіп кетуі
жағдайларында конвейер қосқышын ажырату құрылғылары

      1013. Түсу алаңдарынан 2 метрден аспайтын қашықтықта адамдардың түсу орындарынан өтіп кетуі жағдайларында конвейер қосқышын ажырататын автоматты құрылғылар орналастырылады.

      1014. Екі тірек тармағы бар конвейерлерде, ажырату барабандарынан 6-8 метр қашықтықта, адамдардың барабанға өтіп кетуіне жол бермейтін қосалқы құрылғылар орналастырылады.

      1015. Таспа жолағынан датчиктің төменгі жиегіне дейінгі саңылау 0,3 метрден аспайды. Датчик лентаның үстінен, адамдар конвейер тоқтамай тұрып оның астымен өте алмайтындай етіп орналастырылады.

4-параграф. Конвейердің кез келген жерінен қосқышты жедел түрде
тоқтату құрылғылары

      1016. Конвейерді оның кез келген нүктесінен жедел түрде тоқтату үшін, қазбаның жүруге арналмаған жағынан конвейердің лентадан тоқтатылуына арналған құрылғы қарастырылады.

      1017. Таспаның екі салмақ түсіруші тармақтарымен конвейерлерді қолдану кезінде құрылғы кез келген тармақтан оңай қол жетерліктей және таспа жолағынан 200-400 миллиметр биіктікте орналасуы тиіс.

      1018. Ажырату құрылғысы атқарушы органына 5 килограмм-күштен аспайтын күшпен әсер еткенде іске қосылуі тиіс.

5-параграф. Адамдардың түсу алаңдарында таянғандығы туралы
белгі беретін құрылғылар

      1019. Адамдарды тасымалдауға арналған барлық таспалық конвейерлер, іргетабанды арқандардан, жолақ түрінде жасалған конвейер таспасынан немесе материалдан жасалатын, түсу уақыты туралы белгі беретін құрылғылармен жабдықталады.

      1020. Адамдардың түсу орнына таянуы туралы белгі беретін құрылғылар конвейер ставына бекітілетін арнайы рамаға немесе түсу орнына дейінгі 8-10 метр қашықтықтағы қазбаның төбесіне ілінеді, бұл кезде құрылғының төменгі жиегінен таспа жолағына дейінгі саңылау 300 миллиметрден аспайды.

      1021. Адамдардың түсу орнында түсу орнының басынан 15 метр қашықтықта сары түсті дабыл белгісі және түсу орнының үстінен қызыл түсті дабыл белгісі орналасады.

6-параграф. Автоматтандыру құралдары

      1022. Адамдарды тасымалдауға арналған таспалық конвейерлерді автоматтандыру құрылғыларында:

      1) адамдардың түсу орындарынан өтіп кетуіне жол бермейтін құрылғылар;

      2) конвейерді оның ұзындығы бойымен кез келген жерінен жедел тоқтату құрылғылары;

      3) таспаның бүйірлік ауытқу тетіктері;

      4) таспаның жылдамдығы 8 пайызға асқанда конвейерді тоқтататын құрылғылар болуы тиіс.

      Бұл құрылғылар конвейер қосқышының ажыратылуына тікелей әсер етеді және олардың бастапқы қалыпқа оралуы кезінде конвейердің өздігінен тоқтауын болдырмайды.

      1023. Конвейер линияларын автоматтандыру аппаратураларында басқару блоктары конвейердің екі режимде жұмыс істеуін қамтамасыз етеді – "жүк көлігі" және "адамдар тасымалы".

7-параграф. Конвейер таспалары

      1024. Адамдарды тасымалдауға арналған конвейерлерде ені 800 миллиметрден аспайтын таспалар қолданылады.

      1025. Конвейерге таспа таңдау, жүктерді тасымалдмау мен адамдарды тасу шарттарынан анықталатын ең үлкен жүктеме бойынша жүзеге асырылады. Бұл кезде адам салмағы 100 килограмм, ал таспадағы адамдардың ара қашықтығы 5 метр етіп алынады.

      1026. Резеңке арқанды таспалардың шеттерін біріктіру тек қана ыстық вулканизациялау арқылы жасалынады. Резеңке маталы таспалардырды ыстық және суық вулканизация арқылы, немесе, лентаның тұтас жеріндегі беріктіктің 70 пайыздан кем болмайтындай үзілуге беріктікті қамтамасыз ететін берік және қауіпсіз әдістермен біріктіруге болады.

8-параграф. Адамдарды тасымалдау

      1027. Адамдарды тасымалдауға арналған конвейерлерді қолдануға жіберуге кәсіпорынның техникалық басшысы тағайындайтын комиссия оны қабылдап алғаннан кейін ғана рұқсат етіледі.

      1028. Конвейерлердің техникалық жағдайының дұрыс болуын шақтаның бас механигі қамтамасыз етеді. Конвейердің қорғаныс құрылғыларының дұрыс жұмыс істеуін және таспаның жағдайын айына кемінде бір рет шақтаның бас механигі немесе оның орынбасары тексереді.

      Конвейерді, басқару аппаратурасын, шығырларды, тарту және босату құрылғыларын, таспаны және олардың жалғанған жерлерін, сонымен қатар конвейерді қауіпсіз тұтынуды қамтамасыз ететін құрылғыларды, ауысымдық инженер техникалық қызметкер немесе осыған тағайындалған адам әр ауысым сайын тексеру керек.

      Басқару және сақтандыру аппаратурасының (таспаның шығып кету және айналып кету датчигі, тиеу деңгейінің, шұғыл тоқтатудың датчиктері) жұмысын, конвейерді қауіпсіз тұтынуды қамтамасыз ететін құрылғыларды (тежегіштер, таспаны ұстап алушылар, қоршаудың блокировкалары), өртке қарсы құралдар мен өрткеқарсы ставтағы судың болуын тексеруді және қарап шығуды бөлімшенің механигі немесе арнайы тағайындалған тұлға атқарады.

      Тексеріс нәтижелері "Конвейердің жағдайы туралы жазбалар журналына" кәсіпорынның техникалық басшысы бекіткен объект бойынша жазылады. Кітапта міндетті түрде тексеріліп, қаралатын объектілер көрсетіледі.

      1029. Бақылаушы адам тәулігіне кемінде бір рет қазбаның бекітпесін, адамдар өтуге арналған жерлердің болуын және жүктік - адамдық конвейердің қауіпсіздік құралдарымен жабдықталуын тексереді.

      1030. Адамдарды тасымалдау кестесінің және қауіпсіздік шараларының орындалуын бақылаушы адам (осы конвейер линиясын бақылайтын), ал ауысым уақытында – адамдарды тасу алдында конвейер құрылғыларының жұмысқа жарамдылығын тексеретін тау - кен шебері қамтамасыз етеді.

      1031. Әрбір отырғызу пункттерінде тасымалдау тәртібі, адамдардың өздерін ұстау қағидалары ілініп, онда дабыл белгілерінің мағынасы көрсетіледі.

      Жарықтық және дыбыстық дабыл:

      1) төрт дабыл белгісі – конвейер "адамдар тасымалы" режиміне ауысады;

      2) екі дабыл белгісі - конвейердің іске қосылуы;

      3) бір дабыл белгісі – конвейердің тоқтауы.

      1032. Конвейер маңында жөндеу жұмыстары жүргізілген кезде бұл учаскеде таспалық конвейермен адам тасымалдауға жол берілмейді. Бұл конвейердің отырғызу орнында алдын ала белгі беру белгісі ілінеді.

      1033. Таспалық конвейерге бір адамнан отырғызылып, олардың араларында 5 метрден кем болмайтын аралық болады.

      1034. Таспалық конвейерде адамдарды тасу кезінде олар "білекте жату" жағдайында болады.

      1035. Конвейерде келе жатқан адамдар олардың арнайы киімі мен инструменттері қозғалыстағы таспа өлшемдерінен шықпауын қадағалайды.

      1036. Түсу орынжайына таянған кезде алдын ала дайындалып, конвейерлік таспадан түсіп, келесі жұмысшыға орын босатылады.

      1037. Өзімен бірге алып жүретін инструменттің қорғаныс қабы болып, салмағы 20 килограммнан көп емес. Инструменттері бар адамдарды тасымалдаған кезде олардың ара қашықтығы 10 метрден кем болмауы керек. Конвейер таспасының бойымен сырғанап, төменірек орналасқан жұмысшыға жарақаттандыратындай құрал-саймандар мен жабдықтары тасымалдауға жол берілмейді.

      1038. Таспаның қалыпты емес қозғалысы кезінде (оның басқа жаққа қарай ауытқуы, "тебіренуі") конвейерді апаттық тоқтату құрылғыларымен тоқтату, одан түсу керек. Таспа үзілген кезде барлық жұмысшылар конвейерден түсіріледі.

      Конвейерді жаңадан іске қосу конвейер линиясындағы қателіктерді жойғаннан кейін жүзеге асырылады.

      1039. Жол берілмейді:

      1) арнайы орындардан басқа жерлерде немесе олар істен шығып тұрған кезде түсу және отыру;

      2) жүкке толтырылған конвейер таспасында жол жүруге;

      3) жеке шамшырақтарды сөндіріп жол жүруге;

      4) өздерімен бірге жарылыс материалдарын алып келе жатқан тау - кен жұмысшыларын тасымалдауға;

      5) 15 градустан асатын еңістерде таспасы дымқыл конвейерлермен адамдарды тасымалдауға.

      1040. Магистральді конвейерлер мен конвейерлік линиялар отқа төзімді етіп жасалған таспамен, автоматты өрт сөндіру құрылғыларымен және дабылмен жабдықталады. Қосқыш, тарту бастарында, тарату құрылғыларында және әрбір 100 метр сайын конвейердің ұзындығы бойымен екі қолмен өрт сөндіру құралы және құм немесе сиымдылығы 0,2 метр инертті шаң салынған жәшік орнатылады. Қазбалар жанбайтын материалдармен бекітіледі.

      Конвейерден өту үшін қазбалардың қиылысу жерлерінде, тиеу мен түсіру құрылғыларында, әрбір 200 метр сайын конвейердің ұзындығы бойымен өту көпіршелері орналастырылады.

      Таспалық конвейерлер орнатылған қазбалар ауысым сайын төгілген кен мен жыныстардан тазартылады.

      1041. Конвейерді оның қозғалыста болатын бөлшектерінің жұмысы кезінде тазартуға және май жағуға, лентасында адамдарды, материалдар мен жабдықтарды тасуға жол берілмейді.

49. Өздігінен жүру көліктері
1-параграф. Жалпы ережелер

      1042. Іштен жану двигательдері бар машиналарды пайдалану мен оларға қызмет көрсету тәртібі, оның ішінде гараждарды, жанар - жағармай қоймаларын, шеберханаларды, бөлшектерді қыздырылған сұйықпен жуу пункттерін, машиналарға жанармай құю пункттері мен олардың уақытша тұрақтарын орналастыру жобаларда анықталады.

      Бензинді қозғалтқыштарды қолдануға жол берілмейді.

      1043. Өздігінен жүретін машиналар қозғалатын қазбаларда оларды үлкен жылдамдықпен басып өтуге жол берілмейді.

      Тоқтап тұрған көлік пен жабдықтарды айналып өту кезінде жүргізуші маневрдің қауіпсіздігіне көз жеткізіледі.

      Айналып өтуді талап ететін стационар жабдықтар "Назар аудар" сигналымен қоршалады.

      1044. Көліктік тоннельдердің қиылысу жерлерінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары қарастырылады.

      1045. Көлік өтетін жерлердің габариті шамасында жүргізілетін жұмыс орындары, көліктің таянуы кезінде 50 метрден кем емес қашықтықта көрінетін жарықтық белгілермен қоршалады. Егер мұндай қашықтықтан қоршаудың белгісін көрінетіндей етіп орнатуға мүмкіндік болмаса, жұмыс орнынан 50 метр қашықтықта қосымша белгі беруші сигнал қойылады ("Назар аудару!" белгісі).

      1046. Жолдың бойында орналасқан, бекітпе, ағаш, әртүрлі конструкциядағы және қолданыстағы көпірастылары, бетонмен жұмыс жасау учаскелеріндегі опалубкалардың элементтері, жүктерді вертикаль бағытта тасымалдаған кезде автомобильдер немесе өздігінен жүретін және тоқтап тұратын жабдықтардың өтуі кезінде кездейсоқ ұрынуынан қоршалуы тиіс. Көлік өтуінің қауіпсіз жері дөңгелекті бруспен қоршалады.

      1047. Ені көліктердің айналуына бөгет жасайтындай болатын тоннельдерде, олардың айналуын қамтамасыз ету үшін бір - бірінен 200 метрден аспайтын қашықтықта болатын айналым камералары немесе машиналардың айналуы үшін жабдықталған арнайы құрылғылар орнатылады.

      Көліктің артқы жүрісі кезінде автоматты түрде дыбыстық белгі беру сигналы беріледі.

      1048. Автомобильдерді, өздігінен жүретін вагондарды бункерден тиеуге немесе экскаватордан тиеуге берген кезде, жүргізушінің кабинасы бункер немесе экскаватор шөмішінің астынан өтуіне жол берілмейді.

      1049. Жыныстарды экскаватормен тиегенде немесе жүктерді кранмен тиегенде, жүргізуші мен адамдарға арнайы қорғаныс күнқағармен жабдықталмаған кабинаға кіруіне болмайды. Жүргізушінің бұл уақытта болатын жері плакатпен көрсетіледі.

      1050. Қазба ішінде екі жақты көлік жүрісі тағайындалған кезде машинистті алда келе жатқан көліктің фара жарығымен көзталдыруға (жақын жарықты, габариттік шамдарды қосу арқылы) болмайды.

      1051. Өздігінен жүретін машиналар пайдаланылатын қазбаларды жарықтандыру кәсіпорынның техникалық басшысы уәкілетті органның келісуімен, жергілікті шарттарды ескере отырып анықтайды.

      1052. Жерасты қазбаларында жұмыс істейтін барлық машиналарда нөмір болуы және ұйымның белгілі бір адамдардың қарауына бекітілуі керек.

      1053. Машиналарда машинистті төбеден түсетін тау-кен жыныстарынан қорғайтын, бірақ қажетті көрініс бере алатын кабиналар мен күнқағарлар орнатылады.

      Тау - кен жыныстарын тиеу - түсіру жабдықтарын төбесі бекітілген немесе төбесі берік жыныстардан тұратын қазбаларда пайдаланған кезде кабина немесе күнқағар орнату міндетті емес. Бұл жағдайда машинисттің отыратын орнынан төбенің ең шығыңқы бөлігіне дейінгі қашықтық 1,3 метрден кем болмауы керек.

      1054. Істен шыққан машиналарды жерасты қазбаларында буксирлеу тек қана ұзындығы 1 метрден аспайтын қатқыл ілестіру арқылы жасалады.

      Өздігінен жүретін машиналарды олардың өздігінен жүріп кетуінен сақтайтын шаралар қарастырмай қойып кетуге болмайды. Өздігінен жүретін машиналардың жол бойындағы барлық уақытша тоқтау жағдайларында фараларын сөндіруге болмайды.

      1055. Гараждар кеніштік электр жарығымен жарықтандырылады.

      1056. Гараждағы машиналар, олардың арасынан адамдардың өтуі үшін бос орын қалатындай және қазбаның қабырғасына дейін 1 метр қашықтықта орналасады. Көрсетілген өту орындары әрқашан бос.

      1057. Әрбір машина стационар автономды өрт сөндіру құрылғысымен жабдықталады.

      1058. Әр машина үшін машинаны қарау, жұмсалған бейтараптандырудың пайдаланылуын тексеру журналы жүргізіледі. Журналдың объектісі мен оны толтыру тәртібін шахтаның техникалық басшысы тағайындайды.

      1059. Іштен жану қозғалтқышы орнатылған машинаны пайдалану кезінде оның техникалық жай-күйіне өндірістік бақылау жүзеге асырылады:

      1) ауысым сайын машинаның жұмысы алдында машинист машинаның техникалық жай-күйін тексереді.

      Тексеру нәтижесі журналға жазылады. Егер жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қандай да бір құрылғылар істен шықса, машинаны пайдалануға жол берілмейді;

      2) аптасына кемінде бір рет механик учаскеде жұмыс істейтін әрбір машинаның техникалық жағдайына бақылау жүргізеді. Машиналарды жөндеуді және техникалық жай-күйін бақылауды мердігер ұйымның күшімен жүргізуге болады.

      Апта сайынғы техникалық қараудан өтпеген машинаны пайдалануға жол берілмейді.

      Ескерту. 1059-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1060. Жерастында қолданылатын ІЖД бар әр машинаның түріне келесі мәліметтер болуы қажет:

      1) газды тазалаудың алдында және содан кейінгі двигательдің жұмыс режимінің барлық облыстарындағы игерілген газдың көлемі мен температурасының, ондағы көміртек тотығының, азот тотығының, альдегиттер мен қатты фильтраттардың шоғырламасы мен мөлшерінің өзгеруі;

      2) двигательді жерастында қолдану кезінде рұқсат етілген сериялық отандық жағармайдың маркалары;

      3) пайдаланылған газдың зияндылығының төменгі көрсеткішін қамтамасыз ететін двигательді бақылау және реттеу әдістемесі;

      4) машинаны тұтынудың реті, оның ішінде жасалған мотосағаттың және километрмен жүрісінің шамасына байланысты күнделікті және күрделі профилактикалық қарау мен жөндеу кіреді;

      5) бейтараптандырғыштарды тұтыну бойынша нұсқаулық.

2-параграф. Іштен жанатын қозғалтқышымен машиналарды пайдалану

      1061. Өздігінен жүру машинасы:

      1) машинистің көру аясында болатын және машинаның қозғалыс жылдамдығын көрсететін аспаппен;

      2) дыбыстық сигнализациямен;

      3) мотосағат немесе жүріп өткен километр есебін көрсету есепшісімен;

      4) жарықтандыру құралдарымен: шамдар, ені бойынша габариттік сигналдармен, тоқтаған кезде қосылатын артқы тоқтау белгілерімен жабдықталады. Қажетті жағдайларда машинада артқы жарықтандыру шамы орнатылады.

      Тұрақты жылдамдықпен қозғалатын тау-кен тиеу-түсіру, жеткізу машиналары мен тракторларында әрбір берілісте, бұрғылау күймешелері мен баяу қозғалатын машиналарда жылдамдық көрсеткіштері мен тоқтау сигналын орнату талап емес.

      Іштен жану қозғалтқышы бар машинаны басқаруға, оқудан өткен және жерасты жағдайында машинаны жүргізуге құқық беретін куәлігі бар тұлға жіберіледі.

      1062. Алып тасталды – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1063. Жер асты жағдайларында, іштен жанатын қозғалтқыштардың өңделген газдарындағы зиянды қоспалардың рұқсат етілген шоғырлануы осы Қағидаларға 25-қосымшаның кестесінде көрсетілген шамалардан аспауы керек.

      Пайдалану процесі кезінде газдан тазалауға дейінгі көрсеткіштер тексерілмейді және тек дайындаушылар үшін ғана келтірілген.

      Іштен жанатын қозғалтқышы жұмыс істейтін жерасты қазбаларына берілетін ауаның мөлшері, осы Қағидаларға 25-1-қосымшаның Кен атмосферасында пайдаланылған газдардағы зиянды компоненттерді шекті рұқсат етілген концентрацияға дейін сұйылту үшін іштен жанатын қозғалтқышы бар машинаның қуат бірлігіне ауаның берілу нормасын есептеумен анықталады.

      Көміртегі қышқылы каталитикалық бейтараптандырғыштан кейін жұмыстан кейінгі газдардың температурасы 250 градус Цельсиядан кем болмаған жағдайда анықталады.

      Ескерту. 1063-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1064. Дизельдік іштен жану двигателі орнатылған барлық машиналар екі сатылы газдан тазалау жүйесімен жабдықталуы тиіс.

      Ескерту. 1064-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1065. Пайдалану кезінде, әрбір дизельдік двигательдің жұмыстан шыққан араластырылмаған газдарының құрамы газдан тазалаудан кейін, бос жүріс кезінде, құрамында көміртегі қышқылы мен азот қышқылының болуына, айына кемінде бір рет тексеріледі.

      Шығу газдарының құрамындағы зиянды газдар мөлшері шекті рұқсат етілген шоғырланудан асатын машиналарды пайдалануға болмайды.

      Шыққан газдарға талдау жасау қозғалтқышты жерасты жағдайында пайдалануға дейін, әрбір жөндеуден өткен сайын, двигательді реттегеннен кейін немесе ұзақ уақыт (екі аптадан асатын) жұмысы тоқтағанда және жаңа маркасын жанармаймен толтырғанда жасалады.

      1066. Іштен жану двигателі бар машиналары пайдаланылатын негізгі жұмыс орындарында кеніштік атмосфера құрамы айына кемінде бір рет машинист кабинасы жанынан көміртегі қышқылы мен азот қышқылының болуына анықталады.

      1067. Гараждар, жерасты жанар - жағармай қоймалары, іштен жану двигателі сынақтау мен реттеу орынжайларында жұмыстан шыққан ауаны шығыс ағыншаға беретін оқшауланған желдетіс болады.

      1068. Газ бойынша қауіпті шахталарда, іштен жану двигателі орнатылған жабдықтар тұйықталған қазбаларға кірусіз пайдаланылады.

      1069. Қолданыстағы машиналардың қозғалтқышын реттеу қазбалардың бұл үшін арнайы тағайындалған орындарында жүзеге асырылады. Реттеу кезінде, пайдаланылған газдар тікелей шығыс ағыншасына беріледі.

      1070. Отындық аппаратураны реттеу құрылғыларында, циклдық отын берудің тағайындалған максимальді шамасын сақтайтын пломбалар орнатылады. Пломбаны машинаны қолданысқа беретін адам орнатады.

      Қозғалтқыштың жоспарлық жөндеуі мен тексерілуі аяқталғаннан кейін, отындық аппаратураның пломбасы мен маркировкасы орнына келтіріледі.

3-параграф. Ұңғылау - қазып алу комбайндарымен кешенді түрде
бірге қолданылатын электр жетекті өздігінен жүру вагондары

      1071. Жерасты жағдайындағы жұмыстарға арналған электрлі өздігінен жүру вагондарының әрбір типі үшін, дайындаушы - зауыттар жобалау-конструкторлық ұйымдармен бірлесе отырып, келесі мәліметтерді көрсетеді:

      1) машинаның техникалық пайдаланылу қағидалары, оның ішінде жүріс жолы мен жұмыс уақытына байланысты профилактикалық қарауларды, ағымдағы және толықтай жөндеулерді жүргізу тәртібі мен уақыттары;

      2) жұмыстың ең жоғарғы дәрежедегі сенімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жетектерді бақылау мен реттеу қағидалары;

      3) двигательге берілетін максимальді жүктеме шамасы.

      Аптасына кемінде бір рет учаске механигі немесе оның жазбаша түрдегі тапсыруы бойынша тұлға (біліктілігі жеткілікті) учаскеде жұмыс істейтін әрбір вагонның техникалық жағдайын тексереді, оның нәтижесі ұйыммен белгіленген нысан бойынша қарау журналына енгізіледі.

      Қарау нәтижелері журналға жазылады.

      1072. Вагонды техникалық қараудан өткізуге, оның ақауларын жою мен тазалауға, жұмысқа дайындауға байланысты жұмыстарды орындау тек қана электр тогынан ажыратылған күйде рұқсат етіледі.

      1073. Өздігінен жүру вагондарын қолдану, вагонның габариттік шамаларынан ені бойынша 400 миллиметрден кем болмайтын шамаға асатын (әрбір жағынан 200 миллиметр) қазбаларда ғана рұқсат етіледі. Мұндай қазбаларда вагонның жұмысына қатысты емес жұмысшылардың болуы мен жүруіне жол берілмейді. Қазбаның төбесі мен вагонның (жүктің) ең шығыңқы тұстары арасындағы қашықтық 300 миллиметрден кем болмайды.

      1074. Жүк тиелген вагонның, төменгі жағынан ені 3 - тен 3,8 метрге дейін болатын қазба ішінде қозғалыс жылдамдығы сағатына 7 километрден, бос вагон үшін – сағатына 8 километрден аспайды.

      Төменгі жағынан ені 3,8 метрден асатын қазбаларда жүк тиелген немесе бос вагонның қозғалыс жылдамдығы төлқұжаттық шамаларға сәйкес келеді. Қозғалыс жылдамдығына бақылау жүргізу үшін вагондарда жылдамдық өлшеу құрылғылары орнатылады.

      Жолдың айналымды жерлерінен өту кезінде вагонның қозғалыс жылдамдығы сағатына 3 километрден аспайды.

      1075. Өздігінен жүріс вагондарының қозғалысы болатын қазбаларда адамдардың жүруіне рұқсат етілуі үшін, вагон габариті мен қазбаның қабығасы (төбесі) арасындағы адамдардың өтуі үшін қалатын кеңістік 1,2 метрден кем болмайды және бос орынға қарама - қарсы орналасқан жағынан 0,5 метр болады. Бұл кезде қазбаның адамдардың өтуіне арналған бөлігі анықталып шектеледі.

      1076. Өздігінен жүріс вагондарының, төменгі жағынан ені 3,8 метрден кем болатын қазбалардағы жұмысы кезінде, вагонның қозғалыс маршруты аясында адамдардың жүруіне жол берілмейді.

      Бұл жағдайда вагонның қозғалыс жолына әкелетін барлық мүмкін болатын кіру орындары "Кіруге жол берілмейді" деген жарықтандырылған табломен немесе жарықтандырылған тыйым салу белгісімен жабдықталады. Жарықтандырылған таблоны немесе белгіні тек қана вагонның машинисті сөндіреді.

      1077. Өздігінен жүріс вагонының қозғалыс маршруты аясында жүрген адамдардың, ені 3,8 метрден кем болатын қазбаларға кіруіне (шығуына), тек қана маршруттың ең соңғы пунктінен рұқсат етіледі, бұл кезде өздігінен жүріс вагоны осы пунктте болуы керек және вагон машинистімен келісіледі. Бұл жағдайда вагон тоқтап, вагон қозғалатын жолда адамдардың болмауы туралы белгі берілгеннен кейін ғана қозғалыс қайта басталады.

      1078. Өздігінен жүріс вагонының машинистіне қозғалатын жолда адамдардың болмауы туралы белгі беру үшін жолдың ең соңғы пункттері екі жақты жарықтық сигнализациямен жабдықталады.

      1079. Қазбалардың адамдар өтетін бос орындарында өздігінен жүру вагондарын қалдыруға болмайды.

      1080. Сигнал беру түймешелері жолдың ең соңғы пункттерінен 5 метрден аспайтын қашықтықта орнатылады.

      1081. Өздігінен жүріс вагондарының тасымалданатын немесе стационар тиеуші - бункерлермен кешенді түрде жұмысы кезінде қайта тиеу орындарына жақындау кезінде вагонның қозғалыс жылдамдығы сағатына 5 километрден аспайды.

      1082. Электрлі өздігінен жүріс вагондарын пайдалану кезінде жұмыстың басталуы алдында келесі тексерістер жүргізіледі:

      1) кернеу беру кабелінің ақаусыз болуын тексеру (жерлестіру мен кабельдің вагонға бекітілуі). Өздігінен жүріс вагонының жұмыс кабелі қазбаның бортына немесе биіктігі 1,5 метр арнайы бағанға сенімді бекітіледі;

      2) өздігінен жүріс вагонының ақаусыз болуын сырттай қарап тексеру;

      3) электр двигательдерінің ажыратқыштарының нөльдік қалыпта болуын, ал вагонның қол тежегішінің "Тежелді" қалпында болуын тексеру, кернеу беру, өздігінен жүріс вагонының жарығын қосу, өздігінен жүріс вагонын жүксіз қалыпта сынақтан өткізу (алға және артқа жүруі, тежегіштердің, конвейердің жұмысы).

      Вагонның жүрісін қосу алдында тежелу жүйесі қазбаның көлденең телімінде тербеледі.

      1083. Өздігінен жүріс вагонының тиеу, қозғалыс және түсіруі кезінде машинист вагонның жүрісі жағына қарай бетімен отыруы тиіс және жұмыс кабелінің керілмеуін немесе жыныспен жабылып қалмауын үнемі бақылайды.

50. Көлбеу қазбалары бойынша адамдар мен жүктердің қозғалысы,тасымалдау

      1084. Жыныстар мен жүктер тасымалданатын барлық көлбеу қазбаларда адамдардың қауіпсіз өтуіне арналған орындар болады. Сонымен қатар олар жыджымалы составтың ең шығып тұратын бөлігінен жоғары орналасады.

      Сол биіктікте орналастыруға мүмкін болмаған жағдайда, жоба бойынша жүк тасымал бөлігінен бөліп тұратын қосымша қоршаумен бөлінеді.

      1085. Жоғарыға шығатын жол ретіндегі еңіс және тік кеніштердің қабаттары арасынан адамдарды тасымалдау жузеге асырылады. Ерекшелік тек соңғы пунктерінің белгілері арасындағы айырмашылық 40 метрден аспайтын еңіс және тік кеніштер үшін ғана жасалады.

      1086. Кеніштерде адамдарға арналған бос жолдарды құрал - жабдықтармен және заттармен үйіп тастауға жол берілмейді. Кеніштер таза және түзу қалпында болады.

      1087. Адамдарды тасымалдау көлбеу бұрышы 10 градустан асатын, рельстік жолдармен жабдықталған еңіс қазбалары бойынша, адам таситын вагоншалар, осы мақсаттарға арналған өзі жүретін машиналармен, конвейрлермен 15 градусқа дейінгі еңіс бұрышымен рельстік емес тау қазбаларымен, егер еңіс бұрышы 30 градусқа дейін болса - көпарқанды аспалы жолдармен жүзеге асырылады. Адамдар үшін көліктің басқа түрлерін қолдану жобамен негізделеді.

      Адамдарды тасымалдау үшін әр поезд арқан немесе тіркеу үзілген жағдайда поезды күрт соққысыз тоқтататын, автоматтық құралмен (парашюттармен) жабдықталады. Парашюттердің құрылымы оларды қолмен іске қосуға мүмкіндік береді.

      Көрсетілген құралдар (парашютермен) әр кіші вагонда қойылады және қосқан кезде олардың бір уақытта жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін ортақ тартқышпен байланыстырылған.

      1088. 50 градустан асатын ылдыйы бар еңіс кеніштермен адамдарды тасуға арналған кіші вагондар мен клеттерде кондуктормен жүргізілетін парашюттерді қолдан іске қосу құралдары қажет етілмейді.

      1089. Еңіс кеніштермен адамдарды тасуға арналған кіші вагондарды іске қосар алдында осы кеніште адамдарды тасу үшін қабылданған максималды артпа мен максималды жылдамдықта ылдыймен төмен кіші вагонның (немесе поездің) қозғалысы кезінде бас канаттан босатып жіберу арқылы парашюбттарды зерттеу жүргізіледі. Қайталау зерттеу жұмыстары 6 айда бір рет жүргізілуден кем болмайды.

      1090. Еңіс кеніштерімен адамдарды түсіру мен көтеруге арналған кіші вагондар адамдарды тасымалдаудың алдында шахта басқарушысымен қойылған бақылау тұлғасымен тексеріледі, парашют құралдары қолмен қосылатын іске қосылуы, кеніштер мен жолдар тексерілуі, кіші вагондардың рельстен шығып кетпеуі үшін бос кіші вагондар өткізіп жібереді. Қарау нәтижелері шахтаның техникалық басшысымен бекітілген форма бойынша бау байланған кітапқа жазылады.

      1091. Адамдарды тасымалдау кезінде кондуктор қозғалысты бағыты бойынша кіші вагонның алдыңғы бөлігінде болады. Дәл сол жерде парашюттік не тормоздық құрал да бар.

      Арнайы вагоншалармен адам тасу жүргізілетін еңіс кен қазбалардағы рельстердің типі және рельстік жолдарды жаю әдісі парашюттік құрылғыларға және қолданылатын вагоншалардың жүру бөлігіне сәйкес келеді. Адам тасуға арналған вагоншаларда екі жол қазбасы бойынша жол аралығы жағынан алынып - салынатын сым торлы жақтаумен жабылады.

      1092. Жұмыс сигнал жабдығы машинистке белгі қай қабаттан берілгенін көрсетеді. Белгілер көрсетілген тақта белгі берілетін және қабылданатын барлық жерлерге қойылады. Машинист пен адамдар отыратын алаңда телефон байланысы орнатылады.

      1093. Жер асты жұмыстарындағы барлық жұмысшылар белгілерді біледі және оларды бере алады.

      Белгі беру үшін және кен бөлімінде және сөрелерде бадтарды қабылдау, түсіріп алу және жөнелтуді бақылау үшін үйретілген жұмысшы тағайындалады.

      1094. Еңіс кен қазбаның көтерме бөлімінен адамдардың жүруіне жол берілмейді.

      Еңіс кен қазбаның көтерме бөлімінен жүру және олардан өту көтермені тоқтатқан кезде және тек жабық барьерлерде ғана рұқсат етіледі.

      Көлбеу қазбалармен (оқпандармен) адамдарды шығыс ауа ағынында шығаруға жол берілмейді.

      1095. Вагоншаларды тіркеу мен тіркеуден босату жүргізілетін еңіс қазбаларда көтерме құрылғылардың жұмыс істеп тұрған кезінде бұл жұмысқа қатысы жоқ тұлғаларға кіруге жол берілмейді және ол жайлы ескерту қабырға газеттері ілінеді.

      1096. Еңіс қазбалардан кері сырғу кезінде вагоншалардың канат не шынжырдың үзіліп кеткен жағдайында төменге сырғып кетуіне кедергі жасайтын құралдар орналастыру қарастырылады.

      Соңы бар кері сырғу кезінде алынып - салынатын ұстағыштар қолданылады, олар сауытталған арқан бойынша соңғы түрған вагоншада орналыстырылады. Вагонша партиясы жоғарыға да төменге де қозғалған кезде ұстағышпен жабдықталады.

      Ұстағыштар тиелген вагоншаның қозғалысы кезінде туатын артпаға есептеледі, ал олардың конструкциясы уәкілетті органның территориялық бөлімшесімен келісілген.

      Соңы бар және жоқ арқандармен қайта сырғуға арналған тіркеме құрылғылар мүмкін болатын арпа, зауыт номері мен шығарылған жылы көрсетілген таңбасы болады.

      Сауыттар мен тіркеме құрылғылар соңы арқанмен сырғыған кезде арқанды әр кез сауыттау кезінде максималды жүкті көтеру және сауыт пен тіркелген құрылғыға тиянақты түрде қарап шығу арқылы сыналып отырылады.

      Қарау нәтижелері осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтеру қондырғысын қарау журналына жазылады.

      1097. Еңіс қазбалардың вагоншалар мен құрамдарды тіркеу мен жіберу жүзеге асырылатын жоғарғы және төменгі алаңдары көлденең етіп орналастырылады және олардың белгілі бір мөлшердегі вагоншалар сиятындай көлемі болады.

      1098. Ұшы бар арқанмен шыққан кезде:

      1) Көлденең кіруге болатын еңіс қазбалардың жоғарғы қабылдау алаңдарында ұстап қалатын стопорлар орнатылады;

      2) Төменгі қабылдау алаңдарынан жоғарырақ сақтап қалатын барьерлер орнатылады, олар "еңіс қазбаларға арналған амортизациялатын арқанды барьерлерді қолдану" туралы нұсқаулыққа және техникалық сипаттамаға сәйкес орындалған автоматтандырылған немесе алшақ қашықтықтан басқарылатын амортизацияланатын құрылғылармен жабдықталады;

      10 градусқа дейінгі көлбеу бұрышты және 1,5 жыл мерзімде жұмыс істеуге болатын еңістерде вагоншалардың аз көлемі кезінде (1-2 вагонша) құрама бөлікте қатты типтегі вагоншалардың болуына рұқсат етіледі;

      3) жоғары қабылдау алаңынан төменірек, сонымен қатар аралық қазбалардың кіретін жерлерінде қатты типтегі барьерлер орнатылады, олардың беріктігі есептеу арқылы анықталады. Бұндай барьерлерді алшақтан басқарады. Қосымша материалдар мен құралдарды тасуға арналған 30 метр ұзындығы бар қазбаларда қолмен басқарылатын барьерлерді қолдану рұқсат етіледі.

      1099. Тек ленталы конвейерлермен ғана жабдықталған еңіс қазбалар өту жолы болған кезде тек хабарласу жолдары ретінде ғана болуы мүмкін.

      1100. 3 градустан жоғары болатын жолдармен және секундына 1 метр жылдамдықтан жоғары жүретін вагоншалармен бірге жүруге жол берілмейді.

      1101. Ұшы бар арқандармен жүктерді сырғыту кезінде вагоншаларды бір-біріне тіркеу үшін, сонымен қатар оларды арқанға тіркеу үшін өздігінен ағытылып кетуге жол бермейтін тіркеме немесе тіркеу құрылғылары қолданылады. 18 градус еңісі бар қазбаларда ұшы бар арқандармен сырғыту кезінде контршынжырлар қолданылады.

      Вагоншалардың тіркеу құрылғылары 6 еседен кем емес беріктікті, ал ұшы бар арқандармен сырғыту кезіндегі тіркеме құрылғылар максималды статистикалық ауыртпалықпен салыстырылған 10 еседен кем емес беріктікті қамтамасыз етеді. Максималды статистикалық нагрузканы есептеген кезде вагоншалардың қозғаласына келетін қарсылық күші ескеріледі.

      1102. Еңіс қазбалардың жоғарғы қабылдау алаңдарында ұшы бар өшіру құралынан кейін тым жоғары көтеріп кетпес үшін жылдамдықты өшіргіштер орнатылады.

      1103. Рельстен шығып кеткен вагоншаларды, платформалар немесе салмаққа карсы тұрғыштарды орнату олардың сырғып кетуін алдын алу шараларын қолданғаннан кейін рұқсат етіледі.

      1104. Жұмыстарды өндіру үшін еңіс жолда қалдырылатын вагоншалар немесе платформалар созылмалы арқанға жақсылап бекітіліп, тіркеледі.

      1105. Еңіс қазбалардағы арқанмен сырғудың максималды жылдамдығы осы Қағидалардың 1126-тармағымен қарастырылған көлемнен жоғары болмауы керек.

      1106. Еңіс қазбаларда жүкті көтеру мен түсіруді жүзеге асыратын шығырлар жұмыс және сақтандыру тежегіштер жабдықталады.

      1107. Транспорттық құрылғыларға адамдардың отыруы үшін жасалған барлық орындар және оған баратын жолдар жарықтандырылады.

51. Адамдар мен жүктерді тік кен қазбаларымен тасу
1-параграф. Жалпы ережелер

      1108. Тік қазбаларда адамдарға түсіру мен көтеру клеттерде жүргізіледі. Тік қазбаларда әрі - бері жүруді талап ететін жұмыстарды жүргізгенде түсіру мен көтеруді қауға шелектер арқылы жүзеге асыру рұқсат етіледі.

      Соңғы пунктерінің белгілерінің айырмашылығы 40 метрден асатын тік қазбаларда адамдарды тасымалдау үшін, механикаландырылған көтерумен қамтамасыз ету керек.

      1109. Адамдарды және жүктерді көлбеу және тік қазбалар бойынша түсіріп көтеретін, қарсы салмағы жоқ бір клеттік көтермелер мен адам көтергіш құрылғылар келесі талаптарды қанағаттандырады:

      1) электрондық тежеу схемасының бұзылу жағдайында сақтандыру тежегішінің іске қосылуы қарастырылған;

      2) еңіс қазбаларда вагоншалар мен клеттерде адамдарды түсіріп - шығару үшін қолданылатын шығырлар көтеру машиналарына қойылатын барлық талаптарды қанағаттандырады.

      1110. Тік және жаңадан жөнделіп жатқан құрылғылар үшін ауытқу бұрышы (қазбаның еңіс бұрышына тәуелсіз) бағыттаушы шкифтер мен бірарқанды көтеру машиналарының барабандарында 1 градус 30 минуттан аспайды; бицилиндроконустық барабандарда ауытқу бұрышының кіші барабан жағынан оның үсті науалы болған жағдайда 2 градусқа дейін үлкеюіне рұқсат етіледі; жүру жолы бар бағыттаушы шкифтерде және барабандарда қазбаның еңісі 30 градустан аспаған кезде істегі еңіс құрылғылардың шкифтері мен барабандарының 2 градус 30 минуттан артық емес градуста рұқсат етіледі.

      Қайта жөнделіп жатқан құрылғыларда бағыттаушы шкифтің айналу жазықтығы арқанның дивиациясы толық бұрышының ішінде болады.

      Қажалу шкифі бар бір арқанды көтеру құрылғыларында копрдағы бағыттаушы шкифтер қажалу шкифімен бір вертикалды жазықтықта орналастырылады.

      Тік оқпандардың көтергіш құрылғылары үшін алаңға деген арқанның еңіс бұрышы ұзындығы 45 метрден жоғары болған кезде 30 градустан аспайды. Егер дәлелдеме болып жатса, жоба бойынша еңіс бұрышын төмендетуге болады.

      Арқанның ұзындығы ұстап тұрушы роликтерсіз 65 метрден аспайды; егер арқанның еңіс бұрышы алаңға қатысты 45 градустан кем болса, оның ұзындығын 75 метрге дейін ұзартуға болады.

      1111. Адамдарды скиптерде көтеруге жол бермейді, оль тек төтенше жағдай туған кезде оқпанды қарау мен жөндеу кезінде ғана рұқсат етіледі.

      1112. Адамдар мен жүкті бір клетте – бір клеттік көтеру кезінде, не әртүрлі клетте – екі клетті көтеру кезінде бір кезде жол берілмейді.

      Адамдар мен жүктерді тасуға арналған бір немесе бірнеше құрылғылармен жабдықталған стволдарда көтеру - түсіру сағаттарында жүк көтергіштерін жұмыс істетуге жол берілмейді.

      Әр шахтада техникалық басқарушы қауіпсіздіктік шаралары мен технологиялық операциялардың кезегін көрсете отырып, ұзын және кіші көлемдегі жүктерді түсіру мен көтеру бойынша технологиялық регламент жасалып, бекітіледі.

      1113. Оқпанда ремонт жасау бос клеттік не скиптің шатырында тұрып жасауға рұқсат етіледі. Бұл кезде адамдар арқанға бекітілген сақтандыру белдіктерін тағуы керек, сонымен қатар бекітілген шатырлар арқылы заттардың басқа құлауынан сақтанған. Егер бұл жерлерде тұрақты шатырларды қолдану мүмкін болмаған жағдайда, алынбалы шатырларды қолдану қарастырылған.

      Оқпандардың армировкаларына және тіреулерге қағылған ілмектерге сақтандыру белдіктерін бекітуге жол берілмейді.

      Оқпанды қарау кезінде көтерілу құрылғысының жылдамдығы секундына 0,3 метрден аспайды.

      1114. Аралық кеңістіктерде жобаға сәйкес жасалған ілмелі алаңшалар қолданылады.

      1115. Адамдардың көтерілуі - түсуіне рұқсат етілмейтін шахта стволдарында осы стволдарды жөндеумен айналысатын тұлғаларға ғана көтерме құрылғысын қолдану рұқсат етіледі.

      1116. Барлық орналасу пункттерінде және машина бөлімшесінде келесідегідей нұсқалығы бар хабарландыру ілінеді:

      1) адамды тасуға жауап беретін тұлғаның фамилиясы;

      2) адамдарды тасу кестесі;

      3) қолданылатын сигналдар;

      4) клеттің әр қабатында көтеріліп - түсірілетін адам саны.

      Көтерме құрылғыны пайдалану бойынша барлық шектеулер мен тыйым салулар әр түсірме пунктерінде хабарлама түрінде көрсетіледі.

      Әр түсініксіз белгі оқпандікі деп, ал машинистке "стоп" деген сигнал деп түсініледі. Көтерілуді қайта жаңғырту машинистің телефон арқылы белгісіз белгінің неден болғанын анықтағаннан кейін ғана жүзеге асырылады.

      Тұтқашы және оқпаншы адамдар көтерменің ішіне кіретін және одан шығатын жағында болуы керек.

      1118. Тік және еңіс қазбалардың (еңіс бұрышы 30 градустан артық) бір арқанды көтергіш құрылғылары үшін қайта көтеру биіктігі осы Қағидалардың 1128-тармағымен қарастырылған қорғаныстың болуы жағдайында:

      1) көтеру жылдамдығы секундына 3 метрден асатын көтерме және скип-көтермелерде - 6 метрден кем емес;

      2) көтеру жылдамдығы секундына 3 метрге дейінгі көтерме көтергіш құрылғыларында - 4 метрден кем емес;

      3) скип және аударма көтермелері бар жүк көтергіш қондырғыларында - 2,5 метрден кем емес;

      4) қауғалы (ұңғымалы) көтергіште адамдарды түсіру және көтеру кезінде - 4 метрден кем емес болуы керек.

      Жаңадан жобаланып жатқан скиптік құрылғыларда – 3 метр, ал клеттік және скиптік-көтермелі құрылғыларға – 6 метрден кем емес болады (біркелкі жүріс жылдамдығына қарамастан).

      1118. Қайта көтерудің биіктігі ретінде:

      1) аударылмайтын көтермелер үшін –жоғарғы қабылдау алаңында тусіру кезіндегі қалыпты жағдайдан бағыттаушы тегершіктің шеңберімен арқанның жоғарғы сығымына жанасуға немесе сопра элементтерімен көтерменің жеке бөлшектерінің жанасуына дейінгі көтерменің еркін көтерілетін биіктігі;

      2) адамдарды көтеру және түсіру кезінде аудармалы көтермелер үшін – адамдарды көтеру кезінде әрі апаратын бағыттамалары болмаса, көтерменің платформасының басына дейін адамдарды түсіру кезінде көтерменің қалыпты жағдайдан көтерілетін биіктігі. Жүк түсіру бағыттағышта бүру болған кезде асыра көтеру биіктігін 1)-тармақшаның нұсқауына сәйкес адамдарды отырғызу кезінде жоғарғы жерден бастап есептейді;

      3) скиптер мен аударма клеттерде жүктерді тасымалдау үшін – коптр элементтері бар белгілі бір бөліктері үшін немесе бағыттаушы скипі немесе аудармалы клетпен арқан қысқышының үйкесу жеріне дейін клеттің не скиптің қалыпты жағдайынан көтерілуі кезінде биіктік;

      4) нөлдік деңгейден арқанның жоғарғы ауырлықты сығымдап көтеретін деңгейімен шектесуге немесе бағыттағыш жақтаудың бағыттауыш шкивті шеңберінің немесе шкивті алаңның металл конструкциясының шығыңқы бөліктерінің жоғарғы жиегіне дейін қауға еркін көтерілетін биіктікке адамдарды жоғарыға көтеру немесе төменге түсіру кезінде қауғамен көтеру қолданылады. Мұндай жағдайда жүкті түсіру кезінде жоғарғы қабылдау алаңынан бағыттағыш жақтаудың бағыттауыш шкивті шеңберінің немесе шкивті алаңның металл конструкциясының шығыңқы бөліктерінің жоғарғы жиегіне дейін кемінде 2,5 метр биіктікті құрайды.

      Адамдарды тасымалдау кезіндегі бадьялық көтерме үшін – нольдік алаңнан бадьяның көтерілетін биіктігі. Бұл кезде бадьяның көтерілу биіктігі 7 метрден кем болмайды және сақтандыру құрылғылыраның орналастыру үшін биіктік 3 метрден кем болмайды.

      Еркін асыра көтеру – жүкті жоғарғы қабылдау алаңында түсіру кезінде ыдыстың қалыпты орнынан ыдыстың ұстағыш органдарының жоғарғы сақтандырғыш құрылғыларының амортизаторына кіретін жерге дейін еркін көтерілетін биіктігі.

      Сақтандырғыш құрылғыларды орналастыруға қажетті биіктікті есептеу кезінде сақтандырғыш құрылғы амортизаторының жұмыстық жүрісінің көлемін және амортизатордың қосымша (қосалқы) жүрісін ескереді. Қосалқы жүрістің көлемі амортизатордың жұмыстық жүрісі ұзындығының жартысынан кем болмайды.

      1119. 30 градусқа дейінгі еңісті қазбаның еңіс көтерме құрылғылар үшін қайта көтеру жолы:

      1) екілік көтерме құрылғыларда – 6 метрден кем емес;

      2) бірлік жүктасығыш құрылғыларда – 2,5 метрден; жобадағыда – 4 метрден кем емес;

      3) бірлік жүк және адам таситын құрылғыларда – 4 метрден кем емес.

      Жүк және адам таситын вагонеткамен тасымалдау кезінде қайта көтеру жолы болып жоғарғы қабылдау алаңынан вагонетканың қалыпты жүрісі бұзылуы мүмкін болатын жерге дейін жұмыс процесімен келісілген (партияны жалғау, адамдарды отырғызу, партияны еңістік жеріне кіруі үшін вагонеткалардың тоқтауы) вагонеткалардың қалыпты қозғалыс режимінің бұзылуы (арқанның жоғарғы ауырлықты сығымдап көтеретін деңгейімен немесе барабанмен, алдыңғы вагонетканың бекітпе элементтерімен немесе желдеткіш есікпен шектесуі, рельстік жолдан жолшыбай тік соғу кезіндегі трассаның бұрылуы, вагонеткалардың рельстен шығуы мүмкін мәндік көрсеткішке дейін арқанның ауытқу бұрышының артуы) мүмкін болатын жерге дейін жүріп өту қашықтығы есептеледі.

      1120. Жұмысшыларды түсіру мен көтеру үшін арналған қолмен басқарылатын вороткаларды қолданған кезде келесі шарттар орындалуы керек:

      1) қолдан басқарылатын вороткалар храптық құрылғылармен және автоматты түрде істейтін тежегіштермен жабдықталады;

      2) қолдан басқаралатын вороткалар екі болаттан құйылған саппен жабдықталған, жүктер мен адамдарды тасымалдау екіден кем емес адаммен басқарылады;

      3) адамдарды тасымалдау секундына 1 метр жылдамдықтан артық емес жылдамдықта жүргізіледі;

      4) бекітпе және тағы материалдар арқанға байланады;

      5) терең емес шахталар мен шурфтар үстіндегі вороток құрылғысы көтерме жәшіктердің жұмыс істеп жатқан адамдарға зиян тигізбей жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;

      6) көтерме құрылғылар белгі беретін құралдармен жабдықталады;

      7) қауғаның шығырын қолдана отырып, шурфтарды тереңдету кезінде арқанның ұшы шығырдың білігіне берік бекітілген кезде тасымалдау барысында арқанның үш орамасы қалып отыруы керек. Бекітпе ілмек сындырғыш қақпақпен жабдықталған;

      8) адамдарды қолдан басқарылатын воротокпен тасымалдаған кезде тек 0,6 миллиметр диаметрлі болат арқанды ғана қолдану рұқсат етіледі.

      Орам бөлігі диаметрінің сым диаметріне қатысты көрсеткіші кемінде 459 және арқан диаметріне – кемінде 30 құрайды.

      1121. Жүк адам таситын көтерме машиналар мен шығырлар динамикалық тежегішжүйесі бар электрлік қозғалысқа келтірілетін құрылғылармен жабдықталады. Динамиалық тежегіш жүйесі оның жұмысының бұзылуы кезінде сақтандыру тежегішіне әсер етеді және қайталама электродинамикалық байланысы болады. Бұндай көтергіш машиналар резервтік электродвигателі бар екен.

      Әр көтергіш машиналар бір - біріне тәуелсіз екі сақтандыру және механикалық тежегіштермен жабдықталған. Көрсетілген тежегіш қозғалысқа келтіретін құрылғылармен жүзеге асырылады. Бұл тежегіш арқанның жиналу органына әсер етеді.

      Тежегіштер машинист жұмыс орнынан тұрмай - ақ онымен оңай басқара алатындай етіп орналастырылады.

      1122. Ең аз орама диаметрінің ең төменгі мөлшерінің қатынасы:

      1) үйкеу шкифі бар біржолға көтерме машиналар үшін - 120;

      2) қарсы тұру шкифі бар көпжолғы көтерме машиналар үшін - 100;

      3) жоғарыдағы бір арқанды көтеру құрылғыларының бағыттаушы шкифтері мен барбандары, қарсы тұру шкифі жоқ көпарқанды қондырғылар үшін - 78;

      4) жер асты көтергіш машиналары мен шығырлардың бағыттаушы шкифтері мен барабандары үшін, қазбаларды ұңғылау кезінде қолданылатын машиналар мен шығырлар үшін - 60;

      5) қозғалмалы көтеру машиналар үшін, тау жыныстарына қолданылатын бағыттаушы шкифтер мен барабандар, кері қайтару шығырлары үшін - 50;

      6) сөрелерді, аспалы сорғыларды, құбырларды, құтқару сатыларын және қорама қалыптарды ілуге арналған ұңғылау жүк шығырларының бағыттаушы шкифтері мен барабандары үшін 20 кем болмауы керек.

      Қозғалмалы, қосымша және орағыту шығырлары, арқан шкифін қамту бұрышы 15 градусқа дейінгі көлбеу көтергіш қондырғыларының бағыттаушы шкифтері үшін жоғарыда көрсетілген қатынастар шектелмейді.

      1123. Тік және еңіс (60 градустан көп емес) пайдалану оқпандарындағы барабандағы арқанның орамы бір қабат болуы керек, сондай-ақ:

      1) беткей бойынша жүк таситын тік көтергіш қондырғылары үшін және еңіс бұрышы 30-60 градус болатын қазбалар бойынша адамдарды көтеру және түсіру кезінде - барабанға екі қабатты арқанды орауға;

      2) еңіс бұрышы 30 градусқа дейін көлбеу қазбалары бойынша адамдарды түсіру және көтеру, тік және көлбеу қазбаларды өткізу, жүк таситын жер асты тік және көлбеу көтергіш қондырғылары және беткейдегі жүк таситын көлбеу сүйреу қондырғылары үшін үш қабатты орамаға;

      3) апаттық-жөндеу және қосымша жүк көтергіш қондырғыларында (жыныстық үйінділер, жүктерді эстакадаларға көтеру, учаскелік тік және көлбеу қазбалары бойынша, ауысымына 10 циклдан аспайтын жұмыс орындалатын қалған қазбалар бойынша жүктерді және қосымша материалдарды түсіру және көтеру), ұңғылау шығырларында (жылдамдығы секундына 0,4 метрден көп емес) және құтқару сатыларына арналған шығырларда (жылдамдығы секундына 0,35 метрге дейін) көп қабатты орамаға жол беріледі.

      1124. Жаңадан жөндеп жатқан машиналардың барабандары арқанның 1,5 диаметр биіктікте екі жағында ребордтар болады. Барабандардың орама бөлігі кесілген спираль тәріздес арқандары болады.

      Барабанға бірден көп қабатты арқанды ораған кезде келесідегідей шарттар сақталады:

      1) барабан ребордасы арқанның 2,5 диаметріне сыртқы қабаттан шығып тұрады;

      2) ораманың соңғы ширегі қиын алаң болып табылады және оны 2 ай сайын тексеріп отырады.

      1125. Барабанға арқанды ол барабан цилиндіріндегі тесіктен өткен кезде ол тесіктің өткір шеттеріне тиіп деформацияланбайтын етіп орындалады. Арқанның ұшын барабан білікке бекітуге болмайды. Арқанның ұштарын барабанға байлау барабанда осы жағдайға арналған құрылғыларға бекіту арқылы жүргізеді, ол арқылы арқан ұштары барабанға үште кем емес жерге бекітуге мүмкіндік береді.

      Арқанды тартуды босату үшін оны барабанға бекіту орынында ең соңғысының үстінен ағашпен футерленген барабанында кемінде үш үйкелеу орамы немесе массасы фрикциялық материалдармен футерленбеген барабанында кемінде бес үйкелеу орамдық пресс қамтамасыз етіледі. Үйкелеу орамынан басқа арқанды мерзімді сынау үшін қосалқы орамдар қарастырылады. Қосалқы орамдар барабанның ішіне де оның сыртына да орналастырылады. Арқанның қосалқы орамдарын орналастыруға арналған тығырықтардың машинаның барабанына қатысты оларды бекітуге мүмкіндік беретін арнайы құрылғысы болады.

      1126. Тік қазбаларда адамдарды тасымалдаудың ең жоғары жылдамдығы жобамен анықталады, бірақ ол секундына 12 метрден көп емес, ал көлбеу қазбалары бойынша секундына 5 метрден аспайды. Ал қауғаларда адамдарды көтеру және түсіру кезінде бағыт бойынша ең жоғары жылдамдық секундына 8 метрден, ал бағыттаушылар жоқ жерде секундына 1 метрден көп емес.

      Жүктерді тік қазбалар бойынша көтеру және түсіру кезіндегі ең жоғарғы жылдамдық көтеру құрылғыларының техникалық сипаттамаларын есепке алумен жоба бойынша, алайда секундына 18 метрден көп емес, ал көлбеу қазбалар бойынша скиптердегі жүктерді көтеру кезінде секундына 7 метрден аспайтын және вагонеткалардағы жүктерді көтеру кезінде секундына 5 метрден аспайтын болып анықталады.

      Скиптік көп арқанды өту құрылғысымен жүкті түсіру (бос скип кезінде қайшы салмақ) "ревизия" режимінде жүргізіледі.

      Көтеру құрылғыларының жүктерді түсіру не көтеру кезіндегі жылдамдығы секундына 12 метрден көп емес, ал көтеру құрылғылары жоқ жерде - секундына 2 метрден көп емес.

      Көтергіш ыдыстардың олардың үстінен асылған жүктерді көтеру - түсіру кезіндегі жылдамдығы осы көтергіш үшін көрсетілген жылдамдықтан 1/3 аспауы керек. Құтқару арқандарынан басқа бекеттерді, сорғыларды, су құю құбырлары мен өтімдік жабдықты орналастыру жылдамдығы секундына 0,2 метрден аспайды, құтқару арқандарын орналастыру жылдамдығы секундына 0,35 метрден аспайды.

      Ескерту. 1126-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1127. Көтеру қондырғысының қорғаны, және де жұмыс (шұғыл жағдайларда) тежеуі кезіндегі орташа баяулауының мөлшерінің ең үлкен мәні осы Қағидаларға 27-қосымшаның кестесінде көрсетілген.

      Тежелу кезінде көтеру құрылғысының орташа тежелу өлшемі қазба бұрышының еңісі 30 градусқа дейін болғанда секундына 0,75 метрден кем емес және қазба бұрышының еңісі 30 градустан артық болғанда секундына 1,5 метрден кем емес.

      Егер көтерілетін ыдыстың қайта көтеру жолын аясында, ал түсірілетін ыдыстың отырғызу алаңынан төмен орналасқан, жолдың бос учаскесінде тоқтатылуы қамтамасыз етілсе, онда еңіс бұрышы 30 градусқа дейінгі көтеру қондырғыларында секундына 0,75 метрден төмен баяулауға рұқсат беріледі.

      Орташа баяулау деп көтерме машинаның тежелуінен толық тоқтағанға дейінгі уақытты максималды жылдамдықпен қатынасы деп түсіндіріледі. Үйкелу тегершігі бар көтергіш қондырғылардағы орташа бәсеңдету шамасы орнатылған тежеуіш процесінің учаскесінде анықталады.

      Ауыспалы бұрышы бар еңіс қазбаларда жолдың әр учаскесі үшін көтеру қондырғысының баяулау өлшемі осы Қағидалардың 27-қосымшасының кестесінде көрсетілген сәйкес көрсеткіштерден көп болмауы керек.

      Осы Қағидаларға 27-қосымшаның кестесінде көрсетілмеген, қазбалардың еңістерінің аралық бұрыштары үшін баяулау өлшемдері сызықтық интерполяция жолымен анықталады.

      Үйкелу тегершігі бар қондырғыларда бәсеңдеу жұмыс күйінде де тегершік бойынша жылыстау мүмкіндігі ескерілген сақтандыру тежеу ішінде шамадан аспайды.

      Үйкеліс шкифтері бар құрылғыларда жұмыс және көпарқанды скиптік көтерме құрылғыларында арқанның сырғып кетуін болдырмас үшін, егер бұл құрылғыларды жүк түсуінің жылдамдығын секундына 1 метрден астам болуын шектейтін блокировкамен жабдықтаса, баяулаудың төменгі шегін секундына 1,2 метрге дейін шектеуге болады.

      Тек тежеу жүйесімен реттеу арқылы ғана үйкеліс шкифтері бар көтеру құрылғыларында талап етілетін баяулауды жүзеге асыру мүмкін емес болғанда, олар таңдамалы немесе автоматты түрде реттелетін сақтық тежелу жүйесімен жабдықталады.

      Бұл параграфтың талаптары ұңғылау шығырларына және құтқару сатыларының шығырларына қолданылмайды (соңғы жүктің қозғалыс жылдамдығы сәйкесінше секундына 0,2 және 0,35 метрден көп емес кезде).

      1128. Тым жоғары көтеру немесе жылдамдықты үдетуден сақтау үшін шахталық көтеру машинасы сақтандыру құрылғысымен жабдықталады:

      1) әр көтеру сауаты оның үшін қабылдау алаңы денгейінен (жүк түсіру кезіндегі оның қалыпты жағдайы) 0,5 метр биікке көтерілген кезінде көтеру машинасын өшіріп,сақтандыру тежегішін қосуға арналған копрда орнатылған ұшы бар өшіргішпен, және копрда орнатылған ұшы бар өшіргіш жұмысын қайталауға арналған жүріс реттеуішінде немесе тереңдікті көрсететін құрылғыда орнатылған екі ұшты өшіргішпен жабдықталады. Еңіс қазбаларда соңғы ажыратқыштар тоқтау орнынан 0,5 метр қашықтықта орнатылады:

      адам таситын вагоншаларда - адамдарды жоғарғы түсіру алаңына түсіру кезінде;

      жүк партиясында - оның еңіс кіретін орынға түсіру кезінде.

      Аудармалы көтермелері бар көтергіш құрылғыларында адамдарды көтермелерге ауыстыруға арналған, алаң деңгейінен 0,5 метрге жоғары копрада орналасқан қосымша кейінгі өшіру құралдары бар. Бұл кейінгі өшіру құралдарының жұмысы тереңдікті көрсететін құралдарда орнатылған кейінгі өшіру құралдарымен қайталанады.

      Копрда бір - бірін қайталайтын екі өшіру құралын орнатуға егер олар жеке сымдар арқылы тартылса және екеуіне екі бөлек кнопка жасалса рұқсат беріледі. Аудармалы клеттері бар құрылғылардағы қосымша өшіру құралдары (негізгі және көшірмесі) берілген режімге байланысты ("адам" және "жүк" сақтау тізбесіне қосылады;

      2) сақтандыру тежегішін қосатын жылдамдықты тежегішпен мынадай жағдайларда жабдықтау:

      сақтандыру техбағдарламасын жылдамдығын баяулату кезеңінде үдету, оның әр баяулау нүктесіндегі өлшемі скиптердің авариялық шектен тыс көтерілуін тоқтату мен клеттің күр тоқтауын бодырмау шарттарына байланысты болады (жылдамдығы секундына 1 метрден артық);

      бірқалыпты жүру жылдамдығын 15 пайызға көтеру;

      сауыттың төменгі және жоғарғы қабылдау алаңдарына, оқпан арқанмен жабдықталуды кезінде қатты бағыттаушыларға адамдарды тасымалдау кезінде - 1 м/с жылдамдықтан аспайтын, жүк тасымалдау кезінде - секундына 1,5 метр жылдамдықтан аспайтын жылдамдықпен жақындау.

      Осы тармақтың 2)-тармақшасының талаптары секундына 3 метрден асатын жылдамдықпен жүретін істегі көтеру қондырғыларына және секундына 2 метрден асатын жылдамдықпен жүретін қайта обаланып жатқан көтеру қондырғыларына да қолданылады. Қалған көтеру қондырғылары 15 пайызға асқан жағдайда қондырғыны өшіріп тастайтын аппараттармен жабдықталады.

      1129. Шахталақ көтеру құрылғылары келесідей сақтық және блокировкаланған құрылғылармен жабдықталады:

      1) электродвигательдің шамадан шығатын кетуі мен кернеудің болмауы кезінде істейтін максималды және нольдік сақтық;

      2) оқпанда арқанды жіберу мен шектің ілініп қалуынан қорғау;

      3) қабылдау алаңында клеттің болмаған кезінде торды ашуға болмайтын кезде машинисте торы ашылып қалған жағдайда "стоп" деген сигналды қосатын оқпандардың сақтандыру торларынын блокадалау;

      4) шектен тыс көтеріліп кетудің жою бағытына сауыттың тым жоғарылап кетуінен кейін двигательді қосатын блокировка;

      5) резерв контакторлары арасындағы доғалық блоктау, сонымен қатар динамикалық тежеуді блоктау;

      6) егер жұмыс тежегішінің тұтқасы "тоқтатылды" деген жағдайда тұрмаса, ал басқару аппаратының тұтқасы нолдік жағдайда тұрса, сақтандыру тежегішін өшіруді болғызбайтын блоктау;

      7) крепті тұрғызу кезінде және оқпанның бөлімшесіне жақындаған кезде жұмыс полкіне 5 метр қалғанда бадьяны тоқтатуды қамтамасыз ету керек;

      8) жүкті түсіру кезінде сауыттардың тоқтап қалуынан сақтау керек;

      9) арқандардың сырғуын блоктау;

      10) бадьяны жабық лядаға жақындаған кезде оның 10 метр алшақтықта тоқтауы қамтамасыз етіледі, яғни блокталады;

      11) зумфтағы орнатылған тежегіш арқандарды жұлып алу кезінде машинистке белгі беретін құрал;

      12) теңестіретін арқанның рұқсат етілмейтін ілгегін көтерген кезде машиниске белгі беретін құрал;

      13) негізгі шектегіш өзін - өзі басқара алмаған жағдайда жылдамдықты шектейтін қосымша құрал. Бұл талаптар тек адам және адам жүк таситын көтеру құрылғыларына ғана қатысты;

      14) тежегіш қалыптардың шектен тыс тозуынан барабан жиектері мен тежегіш қалыптардың арасындағы саңылаудың 2 миллиметрден артық артуы кезінде іске қосылатын бұғаттағыш. Бұл талап жүк таситын жер асты және ұңғымалық шығырға қатысты қолданылмайды;

      15) бадьялық көтерменің бағыттаушы шектеулерінің тұрып қалуы туралы белгі беретін құрал;

      16) теңселмелі алаңдар туралы машинестке белгі беретін құралдар;

      17) баяулау кезеңінің басталғаны туралы белгі беретін автоматтандырылған қоңырау.

      1130. Әр көтерме машина мен шығырға қозғалысқа келтіретін құрылғыны қосу бойынша бір - біріне тәуелсіз жұмыс және сақтық механикалық тежегіш орнатылады.

      1131. Көтеру машинасының сақтық тежегішінің бос жүрісінің ұзақтығы 0,5 секундтан аспайды. Сақтық тежегішінің іске қосылу уақыты 0,8 секундтан аспайды.

      Жүк шығырларының сақтық тежегіші бос жүрісінің ұзақтығы 1,5 секундтан аспайды.

      1132. Сақтық тежегішті қосу автоматты түрде энергияның қосылуына әкеледі, ол көтеру машинасының двигателін жүргізеді. Сақтық тежегіш көтеру машинистінің авариялық кнопкасын басу арқылы сақтауды қосу арқылы іске қосылады.

      1133. Барабандардың орналасуын реттеу кезінде немесе тежегіш құрылғыны жөндеу кезінде тежегіштен басқа әр көтеру машинасында арнайы стопордық құрал қарастырылған.

      Ұңғымалық шығырларда және құтқару сатыларына арналған шығырларда мыналар қарастырылады: двигательдің білігінде немесе аралық валда маневрлік тежегіш, сақтандыру тежегіші, барабандағы стопорлық храповичный құрылғы және блоктау, ол сақтық тежегіш пен стопорлық құрылғы қосылып тұрған кезде жүкті түсіру бағытында электродвигательдің түсуін болдырмайды.

      1134. Бірнеше көтеру құрылғылары орнатылған шахталар оқпанының әрқайсында басқару пультімен басқарылатын барлық көтеру машиналарын бір уақытта өшіретін авариялық кнопка болады.

      1135. Адамдарды тасымалдаған кезде екі көтеру құрылғылардың бір кезде жұмыс істеуін болдырайтын блоктау қарастырылған.

      1136. Әр көтеру машинасы мыналардан тұрады:

      1) өздігінен жазатын жылдамық өлшеуіш (секундына 3 метр жылдамдықтан асатын машиналар үшін);

      2) негізгі ток сымындағы амперметрлер мен вольтметрлер және электординамикалық тежеулер;

      3) тежегіш жүйедегі қысылған ауа мен қысымы көрсететін манометрлер.

      1137. Көтермелі машиналардың машинисті ретінде шахтада жалпы жұмыс істеу мерзімі 1 жылдан кем емес және арнайы оқу оқып, сәйкестірілген куәлігі бар, сонымен қатар 2 айлық сынақ мерзімінен өткен, сол азаматқа шығарылған мекеменің жалпы бұйрығы бар тұлға тағайындалады. Адам және жүк таситын машиналардың машинисті ретінде көтермелі ауыр машиналарда кем дегенде 1 жыл жұмыс атқарған тұлға тағайындалады. Сынақ мерзімін шахтаның бас механигі анықтайды.

      1138. Жұмыс басталардан бұрын ауысымды қабылдаушы машинист машинаның дұрыстығын тексереді. Адамдарды түсіру мен көтеру алдын-ала жеделсатының (қораптың) бос тексерілуінен кейін жүргізіледі. Көтермелі машинаны тексеру нәтижелерін машинисті осы Қағидалардың 28-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтермелі машиналардың машинистерінің ауысымды қабылдау және беру журналына енгізеді.

      Көтермелі машинаның машинисті барлық түзетілмеген жағдай жайында шахтаның бас механигіне немесе механигіне жеткізеді. Бұзылу себептері мен жөндеу тәсілдері арнайы журналға көтерілу механигімен жазылады.

      1139. Көтермелі машинаның ғимаратында жұмыс кезіндегі жарықтан басқа жалпы шахталық жарықтандыру желісіне тәуелсіз, апаттық жарықтандыру қарастырылады.

      Машина залының бөлмесінде жұмыс және қоректендіру көзінен тәуелсіз резервті жарықтандыру болуы қажет. Жарықтандыру нормасы еденнің жазықтығына қатысты 50 люкс-тен кем емес.

      Апат жағдайында жеке жарықтарды қолдануға жол берілмейді.(аккумуляторлы және тағы басқа).

      1140. Әр көтермелі машинанада төмендегідей құжаттар болады:

      1) көтермелі машинаның, редуктордың, парашют жабдықтарының паспорты;

      2) тежегіш құралының бөлшектік сызбасы негізгі өлшемдерінің көрсетуімен;

      3) электрлік сызбаның орындалуы;

      4) парашют құралдарының сызбасы бақылайтын мөлшерімен;

      5) эксплуатацияға берудегі технологиялық регламент;

      6) осы Қағидалардың 26, 28, 30-қосымшаларына сәйкес нысандар бойынша баумен байланған журналдар;

      7) шахтаның техникалық басшысы бекіткен, уақыты көрсетілген жұмыс кестесінің, көтермелі құрылғының өндіріске қажетті тәуліктік тексеру тізімі;

      8) Көтергіш құралдарды жөндеу және тексеру регламенті.

      Тежеуіш құрылғының сызбанұсқасы, негізді жасалған электрлік сызбанұсқа, парашютті құрылғылардың сызба нұсқасы машиналық жайда ілінеді.

      1141. Барлық жаңадан құрылған қорғау және алдын алу заттары (тежегішті, парашютті, ілінгіш құралдар), қорғау және алдын алу аппаратуралары (жылдамдық шектегіштер, қысым реттегіштер), жүк көтеру қондырғыларын басқару тәсілдері Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етілген болуы керек.

      Ілінгіш құралдарда шығарылған мерзімі мен зауыт номерінің маркировкасы болады.

      1142. Ілінгіш құралдары бар көтеру - түсіру операцияларының дұрыс және қауіпсіз атқарылуы кезінде технологиялық регламент жасалынылады:

      1) көтеріп - түсіру операцияларын орындардан бұрын оқпан учаскесінің мөлшерімен жұмыс тәртібін тексеру;

      2) ілінгіш құралдары тексеру тәртібі;

      3) көтеріп - түсіру құралдарының тәртібімен канаттарды керу операциялары;

      4) Жұмысшылар мен техникалық бақылаушыларға ара жік жасау.

      1143. ЖҰЖ ескерілмеген жұмыстармен байланысты бір ретті іс-шаралар учаске бастығымен әзірленеді және шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі.

      Оқпандағы монтаждаумен ілінгіш құралдарының жұмыстарын шахта бойынша арнайы бұйрықпен бекітілген комиссия қабылдайды.

      1144. Көтеріп - тусіру жұмыстарын атқаруда жалпы басшылық бақылаушы тұлғаларға жүктеледі.

      Көтеріп - түсіру жұмыстарын атқаруда жалпы басшылық бақылаушы тұлғаларға жүктеледі.

      1145. Күрделі көтеріп - түсіру операцияларын орындау (терең оқпандардағы сөре арқандарын ұзарту, ілінгіш жабдықтың қозғалмайтын арқандарының тармақтарын басқа да горизонттарға көшіру), осы жұмыстарға арнайы әзірленген шараларға сәйкес, бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүзеге асырылады.

      1146. Түсіру - көтеру шараларына қатысатын адамдарды, осы жұмыстарды орындау үшін ұйымдардың қамтамасыз еткен арнайы сақтандарғыш белбеулері болады. Сақтандыру белдіктерін ілгектерге байланыстыруға болмайды.

      Бекітпеге бекітілген сақтандырғыш белбеулерді қолдануға болмайды. Түсіру - көтеру шараларын орындаған кезде барлық жұмыскерлер өздерінің сақтандырғыш белбеулерін түсіру станоктарының сайларына немесе арнайы арқанға бекітеді. Ол арқылы олар емін - еркін қозғала алады.

      Сақтандырғыш белбеулердің паспорты, сынау туралы куәлігі болады және кезең сайын (әрбір 6 ай сайын) 2250 Ньютон статтық жүктемеге 5 минут көлемінде сынақтан өтеді.

      1147. Ілмекті құрал – жабдықтарды тасымалдау жұмыстары тек қана оқпанды ұңғылау жұмыстарды 1 жылдан кем емес жұмыс істеген ұңғымашы атқарады.

      1148. Оқпанды ұңғылаумен түсіру - көтерілу шараларды оқпанда немесе беткейінде жұмыс істейтін адамдар әрдайым немесе бір ретті шаралармен және оларды орындау қорғаныс жоспарларымен танысады.

      1149. Ілмекті құрал - жабдықтармен көтеріп - түсіру жұмыстары алдында, жұмыстарды атқаратын минималды адам санынан басқалары жер бетіне шығарылады.

      Ілмелі қозғалыс құрал - жабдықтармен көтеріп - түсіру жұмыстары кезінде және оның толақ аяқталуына дейін жұмыстармен айналысуға болмайды.

      1150. Түсіру - көтерілу жұмыстары кезінде тек қана шығырмен және шахтада жұмыс істей алатын куәлігі бар жұмыскерлер қатыса алады.

      1151. Бір немесе одан да көп бір уақытта қозғалатын арқандағы қозғалғыш құрал - жабдықтан біркелкі қозғалуын қамтамасыз ету үшін бірдей мөлшерлі шығырлар мен бірдей мөлшерлі құрылымдар, бірдей диаметрі мен қалындығы бар арқандар қолданылады.

      1152. Құрал - жабдықтарды ілу мақсатта қолданылмайтын оқпандағы арқандар қолданылмайды.

      1153. Бірнеше арқанға ілінген құрал - жабдықтарды түсіру кезінде олардың бір текті қозғалуын қамтамасыз етіледі. Егер арқандар бір текті қозғалмаса, олардың жүруі тоқтатылады.

      1154. Түсіру - көтерілу жұмыстары аяқталғаннан кейін шығыр тоқтатылып, қорғаныш тежегіш арқылы стопорлы жабдықтар қолданылып, кернеу түсіріліп, шығыр бөлмелері құлыпқа жабылады.

      1155. Ілгіш сөрелер, насостар және құрал - жабдықтар, олардың әрбір қозғалысынан кейін мықты тұрақты немесе уақытша бекітпе бекітіледі. Сораптық агрегаттар мен іске қосу аппаратурасы өз кезегінде осы қабаттар мен люлькаларға берік бекітіледі.

      Аспалы шынжырлардың, ілгектердің, қабаттардың, сораптардың, құбырларды, созылмалы құрылғылар мен жабдықтардың көтергіш арқанмен қосылуы олардың өздігінен ажырау мүмкіндігін жоққа шығарады.

2-параграф. Клет көтерме құралы

      1156. Шахта үстіндегі алаңда клеть көтеру жұмысы кезінде тұтқагер болады, ал оқпаңға жақын жерлерде оқпаңгерлер болады. Екіжақты тоқтаулар кезінде клеттен адамдар шыққаннан кейін оқпаңгер мен тұтқагердің көмекшілері болады. Олар қарама - қарсы жерлерде тұрады.

      Жүктерді қабылдау немесе өткізу жұмыстары жүргізілінбеген жағдайда машинисте және тұтқагерде жұмыс белгібергіші болады. Оқпаңгер болмаған жағдайда адамдарды көтеру (түсіру) болады, егер:

      1) клетте лифтер бар жағдайда;

      2) клетте тұтқагерге және машинистке белгібергіш құралы және телефон бар жағдайда;

      Лифтер көтергіш құралда жұмыс істеген жағдайда, клетте лифтермен бірге тұтқагер мен оқпаңгердің болуы міндетті емес.

      Тұтқагер мен оқпаңгер ретінде 6 ай жұмыс істеген жұмыскерлер жұмыс атқара алады. Сонымен бірге осы кәсіпке байланысты арнайы оқулардан өтіп, емтихан тапсырады.

      1157. Оқпаңның көтерілу жерінде адамдардың өтуіне жол берілмейді. Шахтаның барлық жерінде бір бөлімнен екінші бөлімге өткен кезде арнайы торлар болады. Торлар ашық болғанда машинисте "тоқта" белгісі жанады.

      Барлық қабылдау алаңдарында жүктерді айырбастау құрылымы адамдарды жоғарыға көтеру және төмен түсіру, сондай - ақ "бақылау" режимінде көтергіштің жұмыс істеу кезінде қосылуына жол бермейтін бұғаттағыш құрылысына ие болады.

      Жоғарғы қабылдау алаңында шектеулері бар көтермелердің толық тоқтағанына дейін және ол іске қосылып тұрған кезде адамдардың оқпанға кіру мүмкіндігіне жол бермейтін гильоттинді типті есіктерді қолданыла алады.

      "Тоқта" белгісі көтерілу жабдықтарда қолданылмайды, егер олар гильоттинді есіктермен жабдықталмаған болса.

      1158. Фурнель арқылы вагондарда бетон немесе материалдарды көтеру, гильоттинді есіктермен жабдықталмаған көтермелі іске қосуға болмайды.

      1159. Барлық қабылдау алаңдарда клеттерде жүк қандай мөлшерде қабылдана алатыны туралы мәліметі бар кесте қолданады.

      Аударғыш клеттерде адамдарды тасымалдауға болады, егер арнайы құралдар болса. Ол құралдар адамдардың құламауын қамтамасыз етеді.

3-параграф. Қауға көтерме құралы

      1160. Өзі аударыла алатын қауғаларда адамдарды түсіріп - көтеруге қауғаны төменгі қабылдау алаңынан жоғары емес көтеруді қамтамасыз ететін, блоктау болған жағдайда рұқсат етіледі

      Қауғаны қабаттар мен тартылған жақтаулар арқылы өткізу арнайы бөлінген полктық – жұмысшымен бақыланады.

      1161. Адамдарды және жүктерді көтеру және түсіру кезінде қауғалар бағыттаушылар бойынша қозғалады. Бағыттаушыларсыз қауғаларды кенжардан 20 метрден көп емес қашықтықта қозғауға жол беріледі. Тік қазбаларды ұңғылау кезінде ұңғылау агрегаттарын пайдалану кезінде осы қашықтықты 40 метрге дейін үлкейтуге жол беріледі.

      Бағыттаушы рамкалар болмаған жағдайда және кенеттен құлайтын заттардан адамдардың зақымдануынан қорғайтын шатырмен жабдықталмаған қауғаларда адамдарды көтеруге және түсіруге жол берілмейді.

      Бір жұмыскердің сақтандырғыш және (немесе) ұңғылау сөресінің кең қонышы арқылы қауғаларды және жүктерді өткізу бойынша операцияларды және ұңғылау сөресінде жүгі бар қауғаларды қабылдау бойынша операцияларды бір уақытта орындауына жол берілмейді.

      Кейбір жағдайларды апат және жөңдеу жұмыстарын орындау кезінде оқпанда адамдарды бағыттаушы рамкаларсыз қауғада түсіруге және көтеруше жол беріледі. Бұл ретте:

      1) оқпан бойынша қауғаның жүру жылдамдығы секундына 0,3 метрден көп емес;

      2) қауғаның жиегіндегі мен оқпанның шығып тұрған құрылыс элементтері арасындағы саңылау 400 миллиметрден кем емес;

      3) қауғаның үстіне сақтандыру шатыры орнатылады;

      4) бағыттаушы рамка түсіру алаңына нық орнатылған, ал түсіру қақпақтары жабық;

      5) төменгі қауғаларға жұмысшыларды отырғызу мен түсіру қабылдау алаңдарында баспалдақтар арқылы немесе тек қақпақтары жабық және тоқтап тұрған қауғаларда немесе қауғалар басқыштарында жүргізіледі;

      6) аралық көкжиектер мне камераларда жұмысшыларды қауғаларға отырғызу мен түсіру серіппелі алаңдарда, ал сөрелермен керілген рамаларда, тек қауғалар тоқтап тұрған жағдайда жүргізіледі;

      7) қауғалардың жиегінде тұрып болмаса жүкші қауғаларда көтеріліп - түсуге жол берілмейді;

      8) түбі арқылы жүк түсіретін қауғаларда жүмысшыларды көшіріп түсіруге жол берілмейді;

      9) көтерме қондырғылары сақтандыру құралымен жабдықталады;

      10) көтерме қондырғылары белгі бергіш құралдарымен жабдықталады.

      Жүктер мен адамдарды жоғарыға көтеру және төменге түсіру кезінде қауғаларда қауғаның төменгі дүркілдің астында тиеу құрылғысы тұрған кезде қабаттағы дүркіл арқылы қауғаның өтуіне жол бермейтін бұғаттағыш құрылғылармен жабдықталған ұңғымалық көтергіш қондырғылар қолданылады.

      1162. Ұңғымалардағы оқпандардың тереңдігі 15 метр болған жағдайда қауғаларда жұмысшыларды көтеріп - түсіру төмендегі шарттар орындалған жағдайда іске асырылады:

      1) көтерме қондырғыларында тұрақты ұңғыма діңі бар;

      2) көтерме машиналарында жұмыс және сақтандыру тежеуіштері бар;

      3) арқандар, тіркеме құрылғылар мен сигнал беру белгілері барлық талапқа сай болады;

      4) тақтайшамен жаппай қапталған оқпандардың бөлімшелерінде қауғалар кенжардың биіктігі 20 метрге дейін жіберілді, егер оқпанды ұңғылауда ұңғыма агрегаты қолданылса осы ара қашықтық 40 метрге дейін көбейді;

      5) қауғаның қимылдау жылдамдығы жол - жоба бойынша секундына 6 метр, жол - жобасы секундына 1 метр;

      6) сырқатты қауғамен жер үстіне тек сүйемелдеуішімен айырықша белгі арқылы шығарады. Жүру жылдамдығы қалыпты нормадан екі есе азаяды;

      7) қауғаларға жұмысшыларды отырғызып – түсіру арқылы горизонттарында лақтырмалы алаңдардан жүзеге асады;

      8) түсіретін қауғалармен бағыттаушы рамалар арқылы жүргізуші қақпақтарын қосатып сақтандыру құрылғылары бар көтергіш құралдар;

      9) қауғаларға сөрелер арқылы және керілген рамалармен рұқсат беру тағайындалған адаммен қадағаланады;

      10) өздігінен аударғыш қауғаларда жұмысшыларды көтеріп – түсіру төменгі қабылдау алаңында кедергі болатын блок тұрған жағдайда жасалады.

      1163. Қосақталған қауға көтерілісінде биіктігі орташа бағыттаушы арқаның аралығымен 300 миллиметрден кем емес.

      Оқпанның тереңдігі 400 миллиметрден аса қауғалардың соқтығысуын болдырмайтын, уақытша арқаңдар немесе құрылғылар орналастырылады. Бұл қоңдырғылар керек емес, егер орташа бағыттаушы арқандар аралығындағы сақталу 250+Н/З, миллиметрден кем емес, мұңда Н - оқпанның тереңдігі, метр.

      Жылжымалы қауғамен құбырлардың бөлшектері, коммуникация және бекітпе оқпаңдардың аралығындағы сақтау 400 миллиметрден кем болмауы керек.

      Ұңғымадағы ағаш сөрелер мен бағыттаушы рамалар мен қауғалар аралығындағы саңғылау 100 миллиметрден кем емес, соның ішінде нольдік және түсіру алаңдарында.

      1164. Қауғалар жағдауының 100 миллиметрге дейін жүк тиелмейді. Жағдауында сақтандыру ұршықтары жоқ қауғаларды – ернеуден кемінде 40 миллиметр биіктікте төмен түскен имекті ұстап тұру үшін әр жағынан екі құрылғыны пайдалануға болмайды.

      Жыныстарды қауғалармен шығару кезінде оқпан қауғаларды өткізу үшін ашылады, бұл ретте жыралар қауғаның өтуі үшін ғана ашылады. Жыралардың құрылымы қауғаны босату кезінде оқпанға жыныстардың, заттардың түсуін болдырмайды.

      1165. Қақпақтар ашық тұрған кезде қауғаларға құрал - жабдықтарды түсіруге, арқанға құрал – саймандарды және материалдарды ілуге жол берілмейді. Қауғасыз тюбингтерді және материалдарды түсіру және көтеру қауіпсіз құрылысымен тіргелген құрылғыда (шығыршықта) жол беріледі.

      Қауға беткейінен асатын материалдар мен құралдар оларды оқпан бойынша түсіру және көтеру кезінде көтергіш арқанына байланады.

      1166. Қауғаларды жөнелтуден бұрын, оларды шайқалуын болдырмайтын шаралар қабылданады.

      Қауғаларды түсіру және көтеру кезінде қауға астындағы бөлімшелерде адамдардың болуына жол берілмейді.

      Қауғада оқпанды жөңдеу және тексеру тұрып жүргізіледі. Бұл ретте адамдар арқанға немесе тіркеме жабдығына сақтандыру белдігімен бекітіледі. Адамдар кенеттен құлайтын заттардан шатырмен (бағыттаушы рамамен) қорғалады.

      Қауғаларды қабылдауға, түсіру және жіберуге белгі беру және бақылау үшін кенжарда және сөреде бақылаушы тұлғалар тағайындалады.

      Төменгі қабаттағы сөре - арбалары кең қойып, ойығымен өту кезінде қауғалармен жүк, машиналар соқтықпау үшін жүк тиейтін машиналар оқпаннан өткен жағдайда шаралар қолданады.

      1167. Оқпан арқылы жүктерді сауытсыз көтеріп - түсіру жұмыстарында жұмысшылар қауіпсіз жерге шығарылады, ал жүкті түсіру жұмыстары арнайы бақылаушы тұлға арқылы асырылады.

      Қауғалардың тұтқалары олардың тетіктері немесе тетіктегі ауысты тығыны шүлдік диаметрінен 5 пайыздан астам тозған кезде ауыстыруға немесе жөндеуге жатады.

      Қауғаның тіркеме жабдығы олардың қозғалыс кезінде ілмектері нық жобаның және өздігінен ашылмайтын құралмен жабдықталған.

      Егер қауға мен кең жол арасындағы белгіленген саңылауды бұзатын эллипсті болса, онда қауға ауыстырылады.

      1168. Оқпанның құйысында қауғаның қақпағын, олар арқылы қауғалар өтетін және адамдар мен жүктерді көтеруді және түсіруді ұйымдастыруды қамтамасыз ететін тұлғаның нұсқауы бойынша орындалатын жағдайлардан басқа кезде ашуға болмайды. Жыралардың құрылымы оқпанға тау - кен массасы кесектерінің немесе заттардың түсуін болдырмайды.

4-параграф. Көтермелер

      1169. Жұмысшыларды көтеріп - түсіру көтермелерінде біріңғай металдан жасалған ашылатын шатыр немесе жылуы бар шатыр және бірыңғай мықты еден болады. Еденде нық бекітілген алмалы - салмалы бөлшектерден аудармалы қақпақтар болуы мүмкін. Көтермелердің қабырғалары металлмен қапталып, арнайы сақтаулар жасалады.

      Көтерменің қысқа жағында (қабырғасында) есіктер орнатылады, олар жұмысшылардың қауіпсіздігі үшін орнатылады. Есіктердің құрылымы көтермелердің қозғалуы кезінде адамдардың шайқақтамауы алдын - ала қарастырған. Көтермелердің есігі ішке ашылып, құлыппен жабылады. Құрылғыларды (лифтермен) сүйемелдейтін көтермелерге қызмет көрсету кезінде есіктерді көтермелердің ішінен орнатуға болады.

      Көтерме есігінің жоғары жиегінен еденге дейінгі ұзындығы 1200 миллиметрден, ал төменгі жиегі – 150 миллиметрден кем болмауы тиіс. Көтермелерде оқпан бойынша көтерме қозғалған кезде вагоншаларды ұстап тұратын стопорлар орнатылады.

      Ұзын өлшімді материалдармен ірі габаритты құрал – жабдықтарды көтеріп-түсеретін аспалы жабдықтар, жүк және жүкпен адам таситын клеттердің клет астында болады, ал есік пен тосқауыл қоятын жабдықтар шешілмейді.

      1170. Жоғарғы қабаттағы көтерме мен еденнің арасы негізгі өзекше серіппесіз 1,9 метрден кем болмауы керек. Өзек серіппемен сақтандырғыш стақан арқылы қоршалады. Көтермелердің қалған қабаттарының биіктігі 1,8 метрден кем емес.

      Әрбір этажда бір мезгілде клеттердегі адамдардың саны еденнің 1 шаршы метр пайдалы алаңы 5 адамға есебінен, ал ұңғыма қауғаларында 1 шаршы метр қауға түбіне шаққанда 4 адамға есебінен анықталады және шахта үстіндегі ғимаратта және оқпан жанындағы алаңға ілінген хабарламаған енгізіледі.

      Еден мен орындықтармен жабдықталған көтерме ылдиының шатыры арасы 1,6 метрден кем болмауы керек.

      Орындықтармен жабдықталған ылдидағы көтермелерде бір мезгілдегі орналасқан адамдар саны оларға арналған орындықтар санымен белгіленеді.

      Көтерменің қызмет жасау шекті мерзімі шығарушымен белгіленеді.

      Бос көтермелердің тоқтауы кезіндегі бәсеңдеуі шаршы секундта 50 метрден көп болмауы керек, адамдар толған көтермелерді тоқтату кезінде шаршы секундта 6 метрден аспауы керек.

      1171. Адам және жүк таситын көтермелі қондырғысы бар көтермелердің қосқабатты: жұмыс жасайтын және сақтандырғыш тәуелсізаспасы болуы керек.

      Көп арқанды көтермелерде олардың мақсатына қарамастан, сауыттар мен арқанға қарсы салмағы кем дегенде екі жерде бекіткен жағдайда сақтандырғыш аспаларының болмауына жол беріледі. Бір арқанды көтергіштердің қарсы салмағы қорғаныс ілмегімен жабдықталмайды.

      Домалақ салмақтылық арқандары сауыттарға ұршықты құрылғылар арқылы бекітіледі.

5-параграф. Ұңғымалық шығырлар

      1172. Оқпан ұңғымасын (үңгілеуді) жабдықтау кезінде шығырға есепті статтық жүктеме шығырдың техникалық сипаттамасы бойынша арқанның статтық керілуінен артық болмайды.

      Шығырларды техникалық куәландыру кезіндегі статтық сынау, олардың жұмыс істейін (жобалық) жүккөтерімділігінен 2 есе артық күшпен жасалады, динамикалық – жүк көтерімділігі 10 пайыздан асатын жүктемемен.

      1173. Жобадан ерекшеленетін, пайдаланудағы шығырларды ауыстыру жобалау ұйымымен келісіледі.

      1174. Оқпанды үңгілеуге немесе тереңдетуге қызмет көрсететін шығырлар олардың әрбіреуінің белгіленуі көрсетіле отырып нөмірленеді. Егер ғимаратта бірнеше шығырлар орналасқан болса, белгілер әрбір шығырға және бөлменің есіктерінде жазылады. Реттік нөмірі мен мақсаты көрсетілген, оқпандағы үңгілеу шығырларын орналастыру сызбасы тереңдетілген деңгейжиектің копрасында немесе кеніш алаңында ілінеді.

      1175. Ұңғымалық шығырлар үшін даңғырағы көп қатарлы орама арқаны қолданылады, бұл ретте арқанның беткі қабатынан шығып тұратын ребордының биіктігі қолданылатын арқанның диаметрінен 1,5 кем емес. Құтқарушы баспалдақтардың шығырлары үшін ребордының биіктігі арқанның диаметрінен 2,5 кем болмайды.

      1176. Ұңғымалық шығырларды орнату алдында бөлшектейді, негізі түйіндер (рама, даңғыра, редуктор, теңеу жүйесі) шығарушы зауытының пайдалану ережесіне сәйкес сыртқы тексеріске түседі. Тасымалдау кезінде пайда болған, шығырдың бөлшектерінің анықталған бүлінушіліктері, дайындаушының ақаулары жойылуға жатады.

      1177. Монтаждау жұмыстарынан кейін шығырлар қалпына келтіріледі және сыналады. Сынақтар шығырларды пайдалдану бойынша шығарушы зауыттың нұсқаулық талаптары көлемінде жүргізіледі.

      1178. Шығырларды пайдалануға қабылдау шахтаның бас механигінің басшылығымен комиссиямен жүзеге асырылады, қабылдау актісі шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі.

      1179. Ұңғымалық шығырлардың жұмыс істеу мерзімі оның төлқұжатында көрсетіледі.

      1180. Шығырлардың редукторына құйылатын майдың сұрыптары және электрогидравликалық итергіштер, үйкеленетін беткейлерді майлау жасаушының пайдалану бойынша нұсқаулығына сай келеді.

      Редуктордағы және гидравликалық итергіштегі май мөлшері көтеріп-түсіру операцияларының алдында және шығырларды тексеру кезінде тексеріледі.

      1181. Шығырлардың үздіксіз жұмысының ұзақтығы жасаушының пайдалану бойынша нұсқаулығында қарастырылған уақыттан көп емес.

      1182. Шығырлардың барлық айналатын бөлшіктері сақтандырғыш тосқауылдармен немесе қаптармен қапталады.

      1183. Шығырдың даңғарасында арқанды шығару және бекіту үшін жабдықтар қарастырылады.

      1184. Шығырларды басқару бөлшектері қолайлы және қауіпсіз басқаруды қамтамасыз ететін қашықтықта орналастырылады.

      1185. Шығырдың даңғарасына жаңа арқанды асқанда келесі талаптар сақталады:

      1) оның белағаш айналымына жол берілмейді;

      2) даңғараның белағашы копралы білік арқылы өтетін тік жазықтық оны екіге бөлетіндей етіп, арқанға көлденең және шығыр даңғарасының осіне параллель қойылады, шығырдың дағырасына қатар қойылады;

      3) шығырдың даңғарасына арқанды орау даңғараны баяулату және арқанды әрбір қабатта саңылаусыз төсеумен жүзеге асырылады;

      4) арқанның бұзылуының алдын алу мақсатында, қысу және құралдар арқылы арқанды үзуге және майыстыруға болмайды;

      5) арқанның ұшында жұмсақ сымнан көлемі 5 дм – ден кем емес бандаж жапсырылады. Көтерме арқаның екі жағы электр дәнекермен дәнекерленеді;

      6) арқанның сымдары сынбауы үшін, тіркеме құрылғыларымен дағыраға тіркелген кезде, шығырдың үшкір жиегі доғаланады. Арқанның доғалану радиусы 1,5 дм – ден кем емес;

      7) арқандарды ұңғымалық шығырларға көмекші шкивтер арқылы асқанда арқандардың диаметрі шкивтер диаметріне қарағанда 20-дан кем болмайды.

      1186. Дағыраға барабанды байлағанда, шығырдағы арқандардың арасына төсем салынады.

      Болаттан жасалған төсемдердің қалыңдығы шығырдың жүккөтерімділігі мен арқанның диаметріне байланысты 1-ден 3 миллиметрге дейін қабылданады. Төсемдердің беттері бір-біріне 80-100 миллиметр саңылаумен немесе бір-біріне бетпе-бет қойылады. Төсемдердің ұзыңдығы шығырдың дағырасының еніне сай болуы керек.

      Егер дағыра шығырына арқан орамасын кергенде оның есептік статикалық күшіне 85 пайыздан кем емес болса, онда төсемдерді орнатпауға болады.

      Дағыра шығырына арқанды бекіткенде, тесіктен немесе реборды арқылы өткізгенде арқанның бүтіндігі қамтамасыз етіледі.

      Дағыраның білігіне арқанды бекітуге жол берілмейді. Арнайы қарастырылған құрылғыға арқан кем дегенде 3 қысқышпен бекітіледі.

      Даңғараға бекітілген жерінде арқанның созылуын бәсеңдету үшін алғашқының беткейінде бірінші қабатта кем дегенде 5 үйкелу орамы бар ілгіштер қарастырылады, оларды ағытуға болмайды.

      1187. Ұңғымалық шығырларды тексеруді:

      1) кезекші электослесарь тәулік сайын және әрбір көтеріп-түсіру операциясынан кейін;

      2) аптасына бір рет көтерме жұмыстарының механигі;

      3) айына бір рет шахтаның бас механигі жүргізеді.

      1188. Дағыра мен шкивтердегі арқанның ауытқу бұрышы (девиация) 20-30 градустан аспайтындай етіп ұңғымалық шығырларға орнатылады. Шығырлардың еркін түсіруін арқанның жантайма бұрышының ішегі қамтамасыз етеді. Ұңғымалық шығырлар арқандарының ұзындығы шексіз болады. Арқандар өтетін ойықтар әр түрлі атмосфералық тұнбалардан бөлмеде қорғалады.

      1189. Жер үсті ұңғымалық шығырлар жылжымалы қызмет атқарады. Жылжымалы күйдегі шығыр рамаларына контейнер орналастыруға болады. Жинау-тарату түріндегі инвертарлы ғимараттарда өрт қауіпсіздігі, отқа төзімділігі, жылу оқшаулары талаптарын сақтай отырып шығырларды орнатуға жол беріледі.

      1190. Ұңғымалық шығырлардың бөлмелері оларды орнатудың ауа райы жағдайларына сай келеді және шығырлардың белгіленген температуралық режімін қамтамасыз етеді.

      1191. Контейнер үлгісіндегі бөлмелерде өткелдердің және есіктердің көлемі биіктігі бойынша 2 метрден кем емес, есіктер үшін ені бойынша 0,8 метрден кем емес және өткелдер үшін 1 метрден кем емес. Жалғыз адамды жұмыс орнына өту енін 0,7 метрге дейін азайтуға, жергілікті қысылған жабдықтар және құрылыс конструкциясы арасында 0,6 метрге дейін азайтуға жол беріледі. Өтетін жер болмаған жағдайда жабдық пен қабырғаның арасындағы ең кіші ара қашықтық 0,4 метр болуы керек.

      1192. Шығырлардың тұратын жеріндегі еден шамасындағы жарықтың 25 люкстен кем болмауы керек.

      1193. Шығырдың тұратын жерлерін басқа жабық заттармен толтыруға болмайды. Онда жанатын және майлайтын материалдарды сақтауға жол берілмейді.

      Шығыр сақталатын әр бөлмеде өрт қауіпсіздігіне қарсы пайдаланатын заттар және жобаға сай құрал - саймандар болуы керек.

      1194. Шығырлар тұрған бөлме құлыпқа жабылады. Онда шығырларға қызмет көрсететін тұлғаларға кіруге болады.

      1195. Көлденең тереңдетпе арқылы жасалатын оқпанды тереңдетуге шығырлар стационарлық сөрелерде, жұмыс, желдететін немесе көлдеңнен тереңдететін, оймаларды, кең үңгірлерде орналасырады. Шығырларды орналастыратын жерге жұмысшаларға еркін кіріп - шығуға болады. Стационарлық сөрелерде шығырлар жабудың астында орналастырылады (сөренің төменгі қабатында).

      1196. Жұмысшылардың әрдайым болатын стационарлық сөрелерінде адамдар мен транспорт жүретін, кен қазбаларында, биіктігі 1,6 метрден кем емес металдан жасалған тормен шығырлар қоршалады.

      1197. Шығыр арасы өтуін қамтамасыз ету шартымен кең үңгірлер көммі анықталады. Шығыр бөлшектері мен түйіндерін тасымалдау, бірақ 800 миллиметрден кем болмайды. Кен үгір қабырғасы жағынан 500 миллиметрден кем емес монтажды өту қалдырылады. Монтаждауға, тексеру, жөндеу жұмыстары үшін еркін кеңістікті қажет етпейтін жағынан шығырдың іргетасын тығыз орналастыруға болады.

      1198. Сөрелерде, оймаларда, кең үңгірлерде немесе кен қазбаларында орналастырылған ұңғымалық шығыр жарықпен қамтамасыз етіледі. Орналастырылған жерлердегі жарық беру нормасы еденнің шамасымен 25 люкстен кем болмауы керек.

      1199. Ұңғымалық шығырлар ашып-жинау немесе монолитті фундаменттерде орналастырылады. Шығырларды кен қабаттарында (жыныстардың беріктігіне байланысты) орналастырғанда қарнақтардың көмегімен шығырларды фундаментсіз орналастыруға болады. Бұл ретте шығыр даңғырасы астынан жер асты шахта суларын иелеу бойынша іс-шаралар жүргізіледі. Ұңғымалық шығырлар инвентарлы темірбетонды блоктарда жылжымалы қалпында орналастырылады.

      1200. Жергілікті жағдайларға байланысты грунт мінездемесінде сай моналитті бетоннан жасалған фундаменттің жұмыс сызбалары құрылыс тапсырмалары негізінде, шығырлар шығаратын заводтардың фундаменттерінде жасалады. Ашып - жинау конструкциясының фундаменті жоба бойынша жасалады.

      1201. Фундаменттің жоғары белгісі мен кен бөлігінің инвнторы еденнің жоспарлы белгісінен немесе қазбаның топырағынан 200 метрден кем болмайтын биіктікте болуы керек.

      1202. Іргетастар олардың оқпанға қатысты дұрыс орналасуына, бағыттайтын копралы шкивтердің білігінің даңғаралардың білігіне теңдігі және даңғаралардың көлденең білігіне перпендикулярлығы тексеріледі.

      Іргетастарды салу кезінде бетонның сапасы туралы аттестацияланған зертхананың қорытындысымен жабық жұмыстарға акті жасалады.

      1203. Шығырларды пайдалану кезінде іргетастар жүйелі түрде тексеріледі, соның ішінде, оларды алғашқы жүктеу, экстремалды динамикалық жүктемеден кейін.

      Іргетастарды тексеру жұмыстары жалақамтанған барлық жерде жүргізіледі. Іргетастағы кез келген бағыттағы және ұзындықтағы жарықтарға ерекше назар аударылады. Іргетастың кез келген жерінде кез келген жарық болған жағдайда белгі қойылады және ауысым сайын шығырдың жүктемемін жұмыс кезінде бірнеше тәулік бойы тексеріледі. Жарық алышған жағдайда іргетасты бекіту бойынша шаралар атқарылады.

      1204. Ұңғымалық шығырларды маневрлық және тәуелсіз жүргізушісі бар сақтандырғыш тежегіштері және бекітетін жабдықтар бар. Жүк немесе серіппелі жетекті құдық түріндегі сақтандырғыш және маневрлік тежеуіштердің атқарушы органы.

      1205. Ұңғымалық шығырларды сақтандырғыш тежегіш, қал тежегіші және стонорлық жабдықтарды қолмен басқару арқылы қолдануға жол беріледі.

      1206. Маневрлық және сақтандырғыш тежегіштер әрбіреуі жеке-жеке даңғарада болатын жүктемеде қалыптасатын шекті статтық жағдайға қатысты екі еселенген мезетті қамтамасыз етеді.

      1207. Электрлік жүргізушісі бар шығырларды сақтандырғыш тежегімен тежеу кезінде екі тежегіш те іске қосылады, қозғалтқыш желіден өшіріледі.

      1208. Сақтандырғыш тежегіштерінің жүктерінде оларға бөтен заттардың түсуін және қызмет көрсетуші персоналдың зақымдануын болдырмайтын қоршаулар болады. Толық тоқтау кезінде сақтандырғыш тежегішінің жүгінен еденге дейінгі қашықтық 150 миллиметрден кем болмауы керек. Жүк пен жақын орналасқан бөлшектер немесе іргетас арасындағы саңылау 100 миллиметрден кем болмауы керек.

      1209. Ұңғымалық шығырдың бекіту жабдығында механикалық тартпа, ал құтқарушы баспалдақтың шығырларында – қолмен басқарылатын тартпа жабдығы болады.

      1210. Шығырға ілінген жүк екі тежегішпен ұсталады, бұл ретте стопорлық құрылғы қосылып тұрады (салынған). Стопор құрылғысын қосу (салу) орғыту операциялары аяқталған соң және даңғыраның қозғалыссыз қалпында жүкті көтерер алдында жүргізіледі. Жүкті түсіру стопорлық құрылғы қосылмаған (лақтырылуы) кезде іске асырылады.

      1211. Ұңғымалық шығырларда механикалық жүргізуші бар (электрлік немесе қысымдық), құтқарушы сатыларды ілу үшін шығырларда - құрама жетек (механикалық және қолмен жасалатын) бар.

      Көмекші операцияларды орындау кезінде шығырлардың қол жүргізуін қолдану және құтқарушы баспалдақтар аспасы үшін тереңдігі 70 метр оқпанды ұңғылау қолданылады. Сонымен қатар құтқарушы баспалдақтар аспасы үшін шығырлар тежегішпен жабдықталады.

      1212. Ұңғымалық шығырдың механикалық жетегі орамның соңғы (жоғары) қабатында арқанның қозғалу жылдамдығын, бірақ секундына 0,15 метрден көп емес, ал құтқару сатыларының шығырларын – секундына 0,35 метрден көп емес қамтамасыз ету қажет.

      1213. Шығырлардың іске қосу аппараттарына кернеу көтеріп-түсіру операциялары басталғанға дейін беріледі және олар аяқталған соң шешіледі.

      1214. Шығырлармен жүктерді өз салмағының әсерімен түсіруге жол берілмейді.

      1215. Электрожүргізушісі бар ұңғымалық шығырларды:

      1) шкаласына қызыл сызық жүргізілген апмерметр, жүктеменің соңғы көрсеткішін белгілейді;

      2) токтың кернеуін бақылайтын вольтметр;

      3) сақтандырғын тежегішті қысыммен тежейтін шығырлар үшін манометр;

      4) нольдік және максималды қорғау.

      1216. Қысымды жетегі бар ұңғымалық шығырларда:

      1) манометр;

      2) қысылған ауаның қысымы рұқсат етілген мөлшерден төмендеген жағдайда пневмоқозғалтқышты өшіруге және тежеу қоюға әкелетін блоктау болады.

      1217. сөрелерді, қорама қалыпты, бағыттаушы арқандарды, технологиялық құбырларды ұзартуға арналған шығырларды, пайдалануға даярлау кезінде әрлеу элементтерін орнату кезінде қолданылатын, электр жетегі бар ұңғылау шығырлары рұқсат етілмейтін созылу немесе арқан әлсіреген жағдайда автоматты түрде өшірілетін, арқанның созылуын бақылайтын құрылғылармен жабдықталады.

      1218. Арқандардың керілуін бақылау құрылғысы:

      1) қозғалыс кезінде арқанның керілуіне үздіксіз бақылауды қамтамасыз етуі;

      2) арқанның керілуі немесе арқанның әлсіреуі 10 пайыздан асқан жағдайда шығырды автоматты түрде ажырату қажет.

      1219. Шығырлардың басқару схемасында, арқанның есептік керілуінен қорғаныс іске қосылғаннан кейін көтеру бағытында және оның босаңсыған кезінде түсу бағытында қосылуын бодырмайтын блокировкасы болуы тиіс.

      1220. Ұңғымалық шығырлардың:

      1) сақтандырғыш тежегішін салғанда қозғалтқыштың қосылуын;

      2) түзетілген стопорлық құрылғы кезінде түсу бағытында қозғалтқыштың қосылуын;

      3) артқа тасталған стопорлық құрылғы кезінде көтерме бағытында қозғалтқыштың қосылуын;

      4) жүк көтерімділігі 10 тоннадан асатын шығырлар үшін қалыптары шектен тыс тозған жағдайда сақтандырғыш тежегішін тоқтатуды болдырмайтын блоктауы болуы қажет.

      1221. Егер қалыптаманың арқаны бір мезгілде бағытталса, қалыптаманы түсіруде қорғаныс жұмыстары қарастырылады.

      1222. Арқанның статтық керілісі 10 тонна күш артық және электрлік жүргізушісі бар шығырларды пайдалануға дайындау кезінде жылдамдығын асырмау аппаратымен сақтандырылады.

      1223. Жұмыскерден алынған белгі бойынша ұңғымалық шығырлар басқарылады.

      Орталықтан немесе басқармасы топтық пульттық дистанциялық басқаруды операторлар орындайды. Шығырлардың сөрелерінде тұрып олардың дұрыс жұмыс атқаруын оқу бітірген көмекші жұмыскерлер атқарады.

      Стопорлық жабдықпен сақтандырғыш тежегішті қолмен басқарғанда жұмысшылар әр шығырда жұмыс жасайды.

      1224. Арқандардағы керуді тегістеу үшін топ шығырларды басқаруда сызба басқаруы шығырларда бірге және бөлек қосылуын қарастырады.

      1225. Оқпаннан және жұмыскердің орнынан ұңғыманың шығырларды электрлік сызбамен басқару олардың апат жағдайында сөндіруін қарастырады (cақтандырғыш тежегішін салу).

      1226. Тежегіш жүйесінің қысым жүргізушісі бар электрлік шығырлар мен қысым двигательді ұңғымалық шығырлардың ауа жүргізушісіне су ажыратқыштар орналастырылады.

      1227. Ауа жүргізушінің су жиналатын учаскелері болмайды. Ауа жүргізушісінде егерде прокладканың шарты бойынша мұндай учаскелер қарастырылса, онда төменгі жақта су жиналатын құдықтар болады, олардың суды мезгілімен ағызатын бұрандамасы бар.

      1228. Ауа жүргізушісінде топ шығырлардың біріңғай магистральды бұранда орнатылады. Жұмысты қамтамасыз ету үшін жүкті көтеріп - түсіру жұмыстарын топтағы әр шығырды пультпен басқару жұмыстарын дайындауды және шығырларды тексеретін өткізгіштен кейін магистральді крандарды қосу жүргізіледі.

      1229. Шығырдың қысым двигателі құбыр мен шлангі құжатнамасының талабына сай болып келеді.

      1230. Аптасына бір рет сөндіргіштердің, педальді клапанның, серіппенің жұмыс істеу тәсілі тексеріледі.

      Басқару пультінің золотник қорабында ауа қысымы болған жағдайда сыналау золотнигін бөлшектеуге болмайды.

      1231. Клет двигательді шығырдың басқаруындағы сәл ауытқулық табылса сақтандырғыш тежегішпен апат жағдайында қосылатын педальды клапан жұмыс жасайды.

6-параграф. Арқандар

      1232. Құбырлардың арқандарына жүкті тиеу анықтамасы жанында (су төкпені немесе ерітінді тампонажды) толық толтырылған жалғамамен есептейді, ал бетонды қоспалардың түсіруі жанында жүкті тиеу екі еселенген бір жолғы берулерге сай болады.

      1233. Көтерме - транспорттық құруларға арналған болат арқандардың қалауымен талаптары арқандардың контрукцияларына сәйкес таңдалады.

      1234. Диаметрі 2 миллиметрден кем емес көтеретін сыртқы көтергіш ыдыстарға арналған арқан жол бастаушылар крест өрмелері тарқатылушысыз бір қабатты арқандары жабық және жартылай жабық конструкция арқандары немесе жұмырлы арқандар қолданылады. Көтеру қауға жол бастаушылар ретінде жабық көтергіш арқандардың қолданылуына жол берілмейді.

      Адам және жүк-адам таситын көтеру-транспорттық қондырғылардың көтергіш және тартылу арқандарына, "Болат арқандар. Арқандарға техникалық жағдайлар" МСТ 3241-91 сәйкес, жүк-адамға арналған "В" маркалары арқандар, қалғандары – "1" маркадан төмен болмайтындай қабылданады.

      Жабдықтау қауғасы салпыншағына арналған тік діңдердің шапшан ұңғыламасы жанында тарқатылушысыз арқандар қолданылады.

      1235. Сауыттарға арқандар және аспа жанында шахталық көтергіш құрулардың қарсы алысатындарының беріктік қоры төмен емес болуы керек:

      1) 9 - еселіні - адам және апаттық - жөндейтін көтергіш құралдары үшін, адам және жүк - адамдардың (адамдармен есеп - қисап жанында) парашюттармен жабдықталмаған көтергіш құрулардың екіарқанды қажалу доңғалақпен;

      2) 8 - еселі - көтергіш құрулардың бірарқанды қажалуы доңғалармен (адам, жүк - адам және жүк таситындардың) және адам және жүк - адам көтергіш құрулардың көпарқанды үшін;

      3) 7,5 - еселі - жүк - адам көтергіш құрулардың, механикалы жүкшілердің салпыншағына арналған (бүріпалмалардың) діңде, өткізетін бесіктері үшін;

      4) 7 - еселіні - көпарқанды жүк таситын көтергіш құралдары үшін;

      5) 6,5 - еселі - жүк таситын көтергіш құралдары үшін;

      6) 6-еселі – тереңдігі 600 метрге дейінгі оқпандарды ұңғылау кезіндегі сөрелерді, сорғыларды, су ағызу құбырларын, ұңғылау агрегаттарын ілуге арналған арқандар, арқанды өткізу шахталары, құтқару сатылары, қозғалмалы авариялық көтергіш құрылғылары үшін;

      7) 5,5-еселі - теңгеретін арқандардың резинотросты, тереңдігі от 600 метрден 1500 метрге дейін сөрелердің салпыншағына арналған арқандардың діңдердің проходкасы жанына үшін;

      8) 5-еселі - шой балға арқандардың, арқан жол бастаушылардың көтергіш құрулардың, салпыншақтар жабдықтауға арналған, тереңдікпен діңдерде комбайндардың оқпанда өтетін соның ішінде көбірек 900 метр, шығарумен көрсетілгенді 3) және 6) баптардан басқасы, сөрелердің салпыншағына арналған тереңдікпен діңдердің өткізгіші жанында 1500 метрден 2000 метрге дейін, жаңа көтергіш арқандардың артынан бір жолға түсіру жанында көтергішпен ыдыспен - жүктердің және аспа жанында (ауыстыруға) көпарқанды көтергіш ыдыстардың көтергіш құруларында;

      9) 3 - еселі - парашюттардің тежеу және тозықтық арқандарына арналған динамикалық жүкті тиеуі үшін;

      10) 10 - еселі – қайта - қайта қолдану строптарын түсіруде және жүктердің ұзындықөлшемі көтергіш ыдыс астында, жүк - адам және адам көтергіш құрулардың белгілік арқан сымдарына арналған үшін.

      Теңгеретін арқандардың резинотросты тоғысу қосулары талаптарымен сәйкестікте "Нұсқаудың аспамен және резинотросты өртенбейтін теңгеретін арқандардың қауіпсіз қанауының шахталардың - көтерулерінде және кен орындарының" беріктік қорлары болады.

      1236. Тіктеуіштің шекті ұзындығы 600 метрден көп болмаған жағдайда тік оқпандары үшін көтергіш арқандары арқанның барлық сымдарының бірлескен үзілу күшінің қатынасы (көтергіш арқанның салмағын есепке алмағанда) соңғы күшке:

      1) адамдар көтергіш қондырғылары үшін 13-еселі;

      2) жүк - адам көтергіш қондырғылары үшін 10-еселі;

      3) жүк таситын көтергіш қондырғылары үшін 8,5-еселі;

      4) үйкелу шкифтерімен көтергіш қондырғылары, бір арқанды (адам, жүк-адам және жүк таситын) және көп арқанды адам және жүк-адам таситын, парашютпен жабдықталмаған, екі арқанды көтергіштерден басқа, кқондырғылар үшін 11,5-еселі;

      5) көп арқанды жүк таситын көтергіш қондырғылары үшін 9,5-еселі болса ілінуі мүмкін.

      Беріктік қоры арқан көпшілігі есепке ала төмен емес 4,5 - еселі жүк таситын көтерулердің артынан және 5 - еселі - адам және жүк - адам көтергіш қондырғылары үшін.

      1237. Бір текті көтергіш құралдарда көтергіш ыдыстардың екеулеріне арналған арқан жол бастаушылармен бір диаметр бас арқандары конструкциялар және өрме бағыттары ілінеді.

      1238. Әрбір көпарқанды көтеруде, оның тағайындауынан қарамастан, екінің теңгеретіндердің арқандары орналастырылады.

      1239. Беріктік қоры аспа жанында қосалқы көлік жолдарының ауыр арқандары төмен емес болады:

      1) 6-еселі - жер асты жолаушы арқан жолдардың және рельсті жолдардың адамдармен есеп - қисап жасау үшін;

      2) 5-еселі - рельсті жолдардың жүкпен есеп - қисап жанында, қосалқы жүк арбалардың жантайғандарды өңдірулерде үшін;

      3) 4-еселі - сырмалы, маневрлік және қосалқылардың (горизонтальдық өңдірулермен) жүк арбалары үшін.

      Жер асты жолаушы аспалы арқан жолдардың беріктігі - арқандардың қоры 6 - еселі төмен болмауы керек.

      1240. Кенжар жабдығын тасымалдауға арналған жұмыс (тарту) арқандарында жұмыс даңғыраларындағы номиналды тарту күшіне қатынасы 3 еселік беріктік қоры болуы тиіс.

      Кенжарлы машиналардың сақтандыратын арқандары қабаттың құлау бұрышы ескеріле отырып қазу машинасының салмағына қатынасы кем дегенде 6 еселік беріктік қорына ие.

      1241. Оқпанда жүкшілердің салпыншағына арналған арқанның кем дегенде 7,5 еселік беріктік қоры болуы керек. Арқанға жүкші салпыншағы топсалы. Жүкшілердің арқандары ауыстырылуы арқылы әрбір 2 ай сайын, бары жанында 5 пайыз жар өрлері адымында сүйрейді немесе арқан диаметрі азаюы жанында 10 пайыға номиналды болады.

      Арқанның беріктік қоры арқанның барлық сымдарының бірге үзілу күшінің арқанға келетін есептік статтық жүктеменің қатынасы ретінде анықталады.

      1242. Барлық тік және жантайған шахталық көтерулердің көтергіш арқандары (арқандардың шығаруының ар жағында жүк таситын жантайғандарды көтерулерде ылди бұрышымен сөрелердің салпыншағына арналған 30 градустан кем), арқан және cақтандырғыш бесіктердің сатылары ілгіш алдында тексеріледі.

      Резервтегі сыналған арқан алды аспамен екінші қайтара сыналмайды, егер сақтау мезгілі оны шамадан 12 ай асырмаса.

      Тіркемелі құрылғылармен көтергіш арқан есеп айыратын статикалық жүкті тиеуі көтергіш ыдыс көпшілігінен салынады, барынша көп жүк көпшіліктері және түсу нүктесінің арқан көпшіліктері доңғалақтан нүктелер көтергіш ыдысқа, орнында болғанға көтеру төменгі белгісінен есептеледі.

      1243. Арқан, сыналғандар аспаның алдында, (құралдарда арқандардың шығаруының ар жағында бірарқанды және көпарқанды қажалу доңғалақтармен; сөрелердің салпыншағына арналған арқандардың және төменгі теңгеретін арқандардан басқа) келесі уақытта қайтадан тексеріледі:

      1) әрбір 6 ай сайын - адам және жүк - адам көтергіш құруларда, өткізгіш бесіктерде;

      2) аспадан кейін 12 ай, кейін әрбір 6 ай сайын - жүк таситын, апаттық жөндейтін және суырмалы көтергіш құруларда, құтқаратын сатылардың артынан;

      3) аспадан кейін 6 ай, ал содан соң әрбір 3 сай сайын - көпарқандымен - көтергіш аз айналатын мырышпен қаптамаған арқандар (жүк таситын және жүк - адамдар).

      Арқандарды қайта сынау мерзімдері оларды ілгеннен уақыттан бастап есептелінеді.

      Құтқару сатыларын және өткізетін бесіктерді ілу үшін қолданылатын арқандарды егер де олар құралмен бақылау аспаптарымен тексерілген болса, қайтадан сынамауға жол беріледі.

      Құтқару сатыларын және өткізетін бесіктерді ілу кезінде қолданылатын арқандарды құралмен басқылау аспаптарымен тексеруге қойылатын талаптар осы Қағидалардың 29-қосымшаның кестесінде келтірілген.

      Қатты отырғызу құрылғыларымен, даңғыралы адам және жүк-адам көтеретін қондырғылардың алты жіпті көтеру арқандары 6 айда кемінде бір рет жалғаспалы құрылғыларда қайтадан қапталуға жатады.

      Арқандардың қызмет ету мерзімі ортаның басқыншылдығы ескеріле отырып, шахтаның бас механигінің басшылығымен комиссиямен ұзартылады. Комиссия актісі ұйымның техникалық басшысымен бекітіледі.

      1244. Арқанды сынау үшін оның ұзындығы 1,5 метрден кеме емес ұшы кесіледі. Арқанды қайтадан сынақтан өткізу үшін қаптаманың соңғы сығымдалған жерінен осындай ұзындықтағы тілім кесіп алынады.

      1245. Арқанның әрбір үлгісі, бағытталатын байқауға, көшірмемен төлқұжаттарда жабдықталады, куәландырылған шахтамен және тақтайшамен немесе металл белгімен, арқанға сыммен бекітіледі. Белгіде анық көрсетіледі: ұйым, шахта, нөмір және көтеру тағайындау, арқан оң немесе сол, зауыттық нөмірі, МСТ, арқан диаметр, арқан контрукция, аспа даталары, кесінді және байқауға арқан жіберуі. Арқанның екі шеті сыммен байланады.

      1246. Арқандар шекті пайдалану мерзімі бойынша осы Қағидалардың 29-қосымшасының кестесіне сәйкес ауыстырылуға жатады.

      1247. Арқан алып тасталады және ауыстырылады, егер қайта байқаудан өткізілсе:

      1) адам және апаттық - жөндейтін көтерулері үшін беріктіктің қоры 7 - реттен төмен болады; 6 есе - бесіктердің және жүк - адам көтерулерінің үшін; 5 есе - жүк таситын, суырмалы көтергіш құрулардың және құтқаратын сатылардың үшін;

      2) жарылуға және майыстыруға шыдамаған, жиынтық аудан сымдар, 25 пайыз барлықтардың көлденең қима жалпы аудандары арқанды сымдарына жетеді.

      Беріктің ауыспалы қоры бойынша есептелген тік оқпандардағы тіктеуіштің ең жоғарғы ұзындығы 600 метрден астам арқандарға тек осы тармақтың 2)-тармақшаның талаптары ғана қолданылады.

      1248. Жер асты жолаушы арқан жолдарға арналған ауыр және тартылатын арқандар және жолдардың ауыр арқандары аспаның алдында тексеріледі.

      Сынақ аспаның алдында тексерілген ауыр арқандар монорельсті және жер үстінгі жолдардың, әрбір 6 ай сайын тексерістен өтеді. Егер қайта байқау жанында жиынтық аудан сымдар жарылуға және майыстыруға шыдамайтын болса, 25 пайыз барлықтардың көлденең қима жалпы аудандары арқанды, арқан түсіріліп, басқа арқанға айырбасталады.

      1249. Жыртылған, бадырайған немесе тұтатқан бұрымдармен, түйіндермен болат арқандармен, "кішкентай қоңыздармен", зақым келулермен, 10 пайыз номинал диаметрдің азаюымен жұмысты іліп тастау немесе жалғастыруға Жол берілмейді.

      Горизонтальдық өңдірулері үшін жүктер тек қана счаленді қолдануы рұқсат етіледі, жантайған өңдірулерге ылди бұрышымен 30 градус, сонымен қатар жер асты жолаушы аспалы арқандарды және жолдарда.

      1250. Арқанды белгіленген беттермен байқауға болады, келесі уақытта:

      1) ыдыстардың әр күн сайын - көтергіш арқандары, тік және жантайған көтергіш құрулардың қарсы алысатындарының, көтергіш құрулардың теңгеретін арқандары қажалу доғаларымен, механикалы жүкшілердің салпыншағына арналған арқандар (грейферлердің) діңдердің проходкасы жанында.

      Көп арқанды көтергіш қондырғыларда арқандардағы үзілген сымдардың саны құндақ баудың бір адымдық ұзындығы үшін сымдардың жалпы санынан 2 пайыздан аспаған кезде төрт басты немесе теңгерілетін қанаттарды бақылау үшін бір адам бір мезгілде жүргізеді. Бір тіркеме құрылғыға екі резеңке тростық теңгерілген арқан ілінген кезде оларды бір адам бақылайды;

      2) апта сайынғы - теңгеретін арқандары дабылдық үлгі машиналарымен, тежеу және өткізгіш арқандар, сөрелердің салпыншағына арналған арқандар, және жабдықтау кабелінің, көтеру механикасы қатысумен арқандар көтергіш және резинотросовые теңгеретін үшін;

      3) ай сайынғы - тозықтық және шой балға арқандар, көтергіш және теңгеретін арқандар, діңдерде тұрақты орнында болған арқандар, механика негізгі немесе үлкен қатысумен запанцировкеде арқандардың учаскелерін қоса.

      1251. Арқан барлық ұзындыққа қозғалысы секундына 0,3 метрден артық емес жылдамдығымен қарастырылады.

      Арқандардың зақымдалған учаскелері, арқандардың резинотросты тоғысу қосулары арқанда қаралады.

      Көтергіштерді құруларда арқандардың тәулік сайын байқауы, қайсылардың саны жалпы саннан еспелер 2 пайыз бір адымы ұзындығында арқанды сымдарда жалба-жұлбалардың сүйреуге шамадан асырмайды, көбірек 1 метрден емес қозғалыс жылдамдығы жанында өндіруге рұқсат етіледі. Көпарқанды көтергіш құруларда бір уақытта бір адам екі арқанды тексеріп, қарайды. Әр апта сайын жылдамдығы 0,3 метрден аспайтын арқандар қаралынады.

      1252. Бары жанында шахталық көтергіш құрулардың тоқымалы болат арқандардың қанауы Жол берілмейді, қандай болмасын жарлардың аландарында сымдарды, сан қайсылардың өрмелері адымында жалпының оларды арқанда сандар жетеді:

      1) 5 пайыз - ыдыстардың көтергіш арқандарына арналған және қарсы алысатындардың, сөрелердің салпыншағына арналған арқандардың және механикалы жүкшілердің (грейферлердің);

      2) 10 пайыз - тасымамен жүк таситын соңғы арқандарға арналған жантайған, тозықтықтардың, шой балға арқандардың.

      Егер тіркемелі құрылғыға арқан бекітулері зақымдалған жер болса, сынабекітпе арқанды бекітуге болады.

      Осы Қағидалардың 30-қосымшасына сәйкес "Көтергіш арқандарды байқау және олардың шығыны журналында" жұлынған сымдардың мөлшері сымдардың жалпы шамасынан 2 пайыздан асқан, неғұрлым зақымдалған учаске (адым) белгіленеді.

      1253. Жабық конструкция көтергіш арқандарының қанауы Жол берілмейді:

      1) жартыдан көп биіктер сыртқы қабатты сымдар тозылса;

      2) сыртқылардың модельі профильді сымдардың құлыптың бұзылса (қабаттану сүйрейді);

      3) арқан бетіне қорғаннан сым шығуы жанында;

      4) үш жыртылған сымдар бар болғанда (қоса және дәнекерленгендер) сыртқы қабат моделі профилінің учаске ұзындығында, бірдей бес адымның олардың өрмесі немесе он екінің барлық арқан жұмысшы ұзындығына тен болғанда.

      Арқандардың қанау, толқын тәрізді учаскелерде рұқсат етіледі қорған бұзулары сыртқылардың тегіс бет сымдарды және сақтаушылардың қорған айқын бұзулары (қабаттану) сыртқылардың сымдарды немесе қорғаннан біреу сым шығуының көрсетілген учаскеде.

      1254. Арқандар ауыстыра алады, егер:

      1) номинал диаметрі 15 пайызға тозса, бірақ жарты диаметрдің сыртқылардың сымдардан көп емес;

      2) егер сыртқы жабық конструкция арқанның 100 метр ұзындығына екі жерде жыртылса.

      Егер жабық конструкция арқанында сыртқы сым құлыптан шықса, оларды дәнекерлеу қажет.

      1255. Көпарқанды көтергіш құралдарда 6 айдан сирек емес, арнайы арқандардың жүкті тиеу біркелкілік аспап арқылы тексеріледі. Егер арқандардың салыстырмалы шамадан артық жүк тиеуі 15 пайыз көтергіш ыдыстардың төменгі жайы шамадан асырса немесе жоғарғы жай жанында 25 пайыз, онда арқандарға жүкті тиеу таратулары көтергіш құрылғы жөнге салумен жұмыстардың өткізуі үшін тоқтатылады.

      1256. Қосалқы көліктің арқандары келесі мезгілдерде байқауға жатады:

      1) күнделікті тағайындалған адаммен – аспалы арқанды және жүк пен адам таситын монорельстік арқандармен табан үсті жолдар, еңіс қазбаларындағы қосалқы шығырладың арқаны;

      2) апта сайын учаске механигімен - арқан жолдарындағы жолаушы аспалы арқандар, шексіз тасыма, монорельстік және табан үсті жолдар, сырма, маневрлік және қосалқы шығырлар арқаны;

      3) жарты жылда бір рет бас механиктің қатысуымен - арқан жолдарындағы жолаушы аспалы арқандар, монорельстік және табан үсті жолдар.

      Көлденең және еңіс қазбаларында шығырлар мен арқан жолдары қозғалыс жылдамдығы секундына 0,3 метрден кем емес болғанда бар ұзындығына тексеріледі.

      Ұзындығы 500 метрден ұзын жолдар үшін арқанды тексеруден өткізу анықталған мерзім шамасынан аспай, бірнеше ауысым ішінде сатылап жүргізіледі.

      Жұмыс істейтін жолдарда арқандардың байқау, жылдамдығы секундына 0,3 метрден аспайтын, жүк арбалардың арқандарының аралап шығу жолымен кідіртілген арқан жанында жылдамдықпен өндіруге рұқсат етіледі.

      1257. Жарлардың барысы жанында сымдардың қосалқы көлік тоқымалы болат арқандарының үзілуіне Жол берілмейді, өрмелер адымында жалпы олардың арқанда санның:

      1) жер асты жолаушы, монорельсті және топырақ үсті жолдардың аспалы арқандары үшін 5 пайыз;

      2) көлбеу қазбаларындағы жүк таситын шығырлардың арқандары үшін 15 пайыз;

      3) көлбеу қазбалары, арқандар, ысырмалы, маневрлі және қосымша (көлденең қазбалар бойынша) ысырмалар бойынша шексіз әкету арқандары үшін - 25 пайыз.

      1258. Ауыспалылыққа арналған арқан және сүмбіні жабдықтау тексеру әр сменада жұмыс басынын алдында тексеріледі.

      Учаскенің инженер - техникалық қызметкерімен арқандар апта сайын тексеріледі. Сонымен қатар өрмелер адымында жарлардың барынша көп саны анықталады.

      Арқандар ауыстырылады, егер 10 пайыз өрмелер адымында жарлардың саны үзілу сымдары олардың жалпы санын құраса.

      1259. Тоқымалы көтергіш арқандар, тіктерді діңдерде және адам және жүк-адамдарды көтерулерде жантайғандарды өңдірулерде, және комбайндардың ствол өткізетін салпыншағына арналған, ілінетін беріктік қорымен кемірек 6-есе, анықтама мақсаттарында барлық оларды жоғалту ұзындығына метал қималары аспаптық бақылауға душар болуға сымдарды, аттестацияланған ұйымдардың қызметшімен жүзеге асады. Аспаптық бақылаудан өтетін арқандарды ілу, осы Қағидалардың 29-қосымшасының кестесінде келтірілген шарттар бойынша олардың қызмет ету мерзімін ұзарту кезінде олардан бақылау кесектері кесіледі және қызмет етуінің барлық мерзімі бағымында көтеру ғимаратында сақталады.

      Отан және импорттық өндіріс шахталық арқандарының құралдары бақылауының уәкіл етілген органмен қолдануға рұқсат етіледі.

      Аспаптық бақылауды өткізу мерзімдері (кезектілігі) осы Қағидаларға 31-қосымшаның кестесінде келтірілген.

      Өңдірулерде ылди бұрышымен кемірек 60 градус, арқандардың қызмет мезгілімен көп дегенде 6 ай бақылау мерзімділігі шахта бас механигімен орнатылады.

      1260. Металл қималары жоғалтылса, жаңа арқан алып тасталады және ауыстырылады, келесіге жеткізсе:

      1) 10 пайыз көтергіш арқандардың артынан тіктерді діңдерде тіктеуіш ұзындығымен көбірек 900 метр, қазіргі қағидалардың сәйкестікте ілінетін 1236-тармағының талаптарына сай көрсетілген, барлықтардың жиынтық жарылатын жігер көңіл болуы есепке ала соңғы жүкке сымдарды, екіарқанды адам және жүк - адам құрулардың көтергіш арқандарына арналған, парашюттармен жабдықталмаған, сөре арқандардың, ілінетін сөрелердің беріктік қоры 6 есе кем болмайтын салпыншақ схемасына полиспастты жанында, парашюттардың тежеу арқандарына арналған;

      2) 15 пайыз көтергіш арқандардың артынан металл өзекшемен, үштоқымалы, дөңгелек әсем қысылған бұрымдармен, ілінетін сәйкестікте беріктік қорлары 1236-тармағының талаптарына, барлық конструкциялардың арқандарына арналған тіктерді діңдерде тіктеуіш ұзындығымен 900 метр, қазіргі қағидалардың сәйкестікте ілінетін 1236-тармақ талаптарына сай, сонымен қатар арқандардың комбайндардың оқпанда өтетін салпыншақтары, ілінетін беріктік қоры 6 есе кем болмайтын;

      3) дөңгелек тоқымалы арқандарына арналған органикалық өзекшемен тік және жантайған адам және жүк - адамдарды көтерулерде, сонымен қатар кемірек жүк таситындарды көтерулерде, ілінетін беріктік қорларымен, көрсетілген 1236-тармағының талаптарына сай, арқандардың құрылыс жанында және шахталардың қанауының және салпыншақтар жабдықтауға арналған арқандар үшін 18 пайыз;

      4) дөңгелек тоқымалы арқандардың арналған диаметрмен органикалық өзекшемен тік жүк таситындарды көтерулерде, ілінетін беріктік қоры 6,5 есе кем емес, шой балға арқандардың артынан және сөрелердің салпыншағына арналған арқандардың, көрсетілген 1)-тармақша басқа осы параграфтың 20 пайыз;

      5) теңгеретін арқандарына арналған 24 пайыз.

      1261. Резеңке арқанды теңгеретін арқандар арқансымдардың бүтіндік анықтамасына арналған аспаптық бақылауға душар болады және сәйкес жарамсызға шығарылу "Аспамен және резинотросты өртенбейтін теңгеретін арқандардың қауіпсіз қанауының (РТК) шахталардың көтерулерінде және кен орндарының нұсқасына" сәйкес келеді.

      1262. Арқандарды байқау және бақылау нәтижесі сол күні осы Қағидалардың 30-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтергіш арқандардың байқау және олардың шығынының журналына енгізіледі. Осы журналға арқанның зақымдануы және олардың қайта қабаттауының барлық жағдайлары жазылады.

      1263. Егер қанау барысында арқандар шұғыл жүкті тиеулерге душар болса, онда тап осы құру жұмысы арқандардың тексерілуі үшін тоқталады. Байқау нәтижелері арқандардың тексеру кітабына жазылады. Егер арқан көрсетілген талаптарға сай болмаса ауыстырылады.

      1264. Сөрелердің салпыншағына арналған ұңғымалық шығырлар, сақтандыратын қалқан - қабықтар, шегендеп бекітулер, құбырлар, арқандарды керілмейтінін қамтамасыз ететін қорғау құралдарымен жабдықталады.

      1265. Шахта оқпандарындағы барлық арқандар (шығарудың ар жағында бас көтергіштердің қажалу шкивымен және парашюттардың тежеу арқандары) қанау барысында арнайы тотыққа қарсы арқан майлауымен жүйелі май жағылады. Майлау мерзімділігі арқан беттеріне майлайтын қабат бүтіндік сүйемелдеуін қамсыздандырады, бірақ айына бір реттен сирек емес.

      1266. Арқандарды ұзақ сақтау кезінде жылына бір рет, сыртқы қатар орамдарының бетімен байқап қарайды және май жағады. Арқандар құрғақ, жабық, ағаш еденді немесе төсемі бар бөлмелерде сақталады, сонымен қатар дабыл шүлдігі осы еденге параллель болады.

      1267. Адамдарды көтеріп - түсіруге арналған әрбір көтергіш қондырғыға сынақтан өткен және жарамды аспаға арналған қордағы арқан резервирвтеледі. (көпарқанды көтергіштерге бас арқандарының толық жинағы).

      Оқпанда не бары бір көтермесі бар көтергіш қондырғыларға бұл талап міндетті емес.

      Өзара алмастыратын аспада арқандары бар көтергіш құрулардың тобы үшін резервтегі бас арқанның біреу болуына рұқсат береді.

7-параграф. Парашюттер

      1268. Адамдарды көтеріп - түсіруге арналған клеттері жатық тежеуге арналған және арқандардың жар оқиғасында кезінде үзілетін құралдармен жабдықталады (парашюттермен). Қолдану парашюттердің құрылғыларының бас арқандары саны 4 немесе одан көп болған жағдайда көпарқанды көтергіш құрылғыларда парашютті жабдықтар қолданылуы міндетті түрде емес.

      Барлық парашюттардың топсалы қосуларына май жағылады және еркін бұрылады. Парашюттердің тап осы үлгісіне арналған нұсқауға сәйкес 6 айда бір рет парашюттардың байқаулары жасалуы керек.

      Парашютті құрылғылардың тежеу арқандардың бекіту орындары және оқпан зумпфахінде арқандар жүйелі тазартылады және жөндеу тексеру жұмыстары үшін қолайлы.

      Клеттерді ауыстырғанда парашют жабдықтары сонымен бірге ауыстырылады, бірақ тежеу арқандары бар парашюттердің жабдықтары 5 жылда бір рет ауыстырылады.

      Тежеу арқанды парашюттердің қызмет ету мерзімін 2 жылға ұзартуға рұқсат етіледі. Қызмет ету мезгілін ұзарту туралы шешімді комиссия мүшелері шахтаның бас механигі басшылығымен қабылдап, эксплуатацияға парашютті беру басшылғында көрсетілген мүмкін мөлшерлерден аспайтын топсалы қосулардың тозығында, дефектоскопия нәтижелерінің дұрыс болуында, және парашюттердің сынақтан өткізуде орташа нәтижеге жеткен кезінде жасалады.

      Осы комиссия арқылы өнеркәсіп қауіпсіздігі саласында жұмыс жүргізу ұқығына аттестацияланған ұйымның сараптамалық қортындысы негізінде парашюттардың қызмет ету мезгілін, 7 жылдан асса 1 - 3 жылға дейін ұзартылады.

      1269. Оқпанды тереңдетуде, тік және жантайған өңдірулердің күрделі жөндеуінде уақытша көтергіш ыдыстармен адамдарды көтеріп - түсіру жұмыстарын парашютті құрылғыларсыз жүргізуге рұқсат етіледі.

      Оқпандардағы көрсетілген қазба жұмыстары аяқталғаннан кейін адамдарды көтеріп - түсіру үшін клеттер немесе парашюттермен жабдықталған арнайы вагонеткалар қолданылады.

      Клеттерді парашютпен жабдықтамағанда, апаттық жағдайда адамдарды жер бетіне шығару және тексеріс кезінде желдетпелі оқпандарда көтергіш қондырғыларды эксплуатацияға беру рұқсат етіледі.

8-параграф. Доңғалақтар

      1270. Футеровка буындары көтергіш қондырғыларының шквитерінің үйкелу шкивтерімен және копра шкивтерімен жүретін жері науа футеровкасының ернеуінде ешқандай құрама бөліктер болмайтындай етіп бекітіледі, әйтпесе бекітпе бұзылған жағдайда арқан астына науаға түсуі мүмкін еді. Футеровканы бекітетін бұрандалар апта сайын тексерілуге жатады. Бұл ретте табылған керексіз бұрандалар жаңасымен ауыстырылады. Бағыттаушы шкивтердің және үйкелу шкивтерінің ребордтары арқанның жоғары бөлігінен диаметрінен кем дегенде 1,5-ға шығып тұруы керек.

      Футеровка буындары тереңге бір диаметрге (алғашқы үңгілеуді есепке алмағанда), жағына қарай – арқанның диаметрінің жартысына тозған жағдайда жаңасымен ауыстырылады.

      Футеровка буындары егер тозу нәтижесінде қалған биіктігі арқанның 0,75 диаметріне тең болса, жаңасымен ауыстырылады. Дің доңғалақтарында құрылысы жобамен анықталатын мұзды оятын құрылғы бар.

      1271. Футеровканы қолдануды көздемейтін, құйылған немесе штампталған доңғалақ тоғын жуандықтары, егер тоғын немесе реборд жуандықтарының қалыңдығы бастапқы қалыңдықтан 50 пайызға дейін тозған, және шабақтардың сырты ашылған барлық жағдайларда жаңасына ауыстырылуға жатады.

      Шкив науаларының доңғалақтарына рұқсат етіледі, оның тозық жанында тереңдікке емес көбірек 50 пайыз бастапқы жуандықтың зауытты - әзірлеуші технологиялық картасымен.

      1272. Ұңғыма жабдықтарының аспалары үшін доңғалақтар (соның ішінде полиспасты жүйесімен) әзірлеуші зауыттан төлқұжат беріліп, доңғалақтың зауыт соққан нөмірі бар белгісімен белгіленеді.

      1273. Арқан осьімен өлшенген арнада орналасқан беттейтін доңғалақтардың диаметрі аспалы арқанның 20 диаметрінен кем болмайды.

      Сөрелерге бекітілген қалыптама арқанның ауытқыған доңғалақтарының диаметрі арқанның 15 диаметрінен кем болмайды.

      1274. Бағыттаушы тегершіктердің мойынтіректері балкаларда тіректер құруымен бұрандалы біріктірулердің көмегімен сенімді бекітіледі. Бұранда біріктірулері кідіртпе сомынмен бекітілген.

      1275. Орнатылған тегершіктердің науаларының орташа жазықтығы тік, ал білігі – көлденең.

      Тегершіктер шеңбер немесе реборд қалыңдығы алғашқы қалыңдығынан 50 пайыздан аса тозған жағдайда жаңасымен ауыстырылады.

      Тегершік мойынтіректерін майлау әзірлеуші зауыттың нұсқаулығына сәйкес жүргізіледі.

9-параграф. Өткізгіштер

      1276. Көтергіш ыдыс сырғанауларының бағыттаушы кебістері және негізгі белгіде орнату кезінде олардың өткізгіштері арасындағы жалпы саңылау (кері салмақ) - (түсіру кезіндегі қалыпты жағдайдағы қабылдау алаңының жоғары деңгейінен 0,5 метрге жоғарыға сауыттарды көтеру кезінде қорғаныс тежегішін өшіруге арналған, өткізгіш учаскесінде көтергіш ыдыс жүк түсіру орнынан діңнің соңғы ажыратқышын құру орнына дейін) рельсті бағыттауыштар үшін - 10 миллиметр, ағаштан жасалғандар үшін - 20 миллиметр, оқпан тереңдігі бойынша рельсті бағыттауыштар үшін - 10 ± 8 миллиметр, ағаштан жасалғандар үшін - 20 ± 10 миллиметр жол мөлшері сақталады.

      Көтергіш сауыттарында серпінді жұмысшы беттететін құрылғыларын пайдалану кезінде тікелей көтергіш сауытының қозғалмалы құрылысында орнатылатын және құрылымы жағынан жұмыс бағыттаушы құрылғыларымен байланысты емес, сақтандыру кебістерінің болуы міндетті.

      Сырғанаудың сақтандыратын кебістерінің түйіскен беттері және өткізгіштер арасындағы жалпы саңылау оларды бастапқы белгідеорналастыру кезінде рельсті бағыттауыштар үшін - 20 миллиметр, тік бұрышты қима бағыттауыштары үшін -30 миллиметр болады.

      Түйіскен беттердің сырт жағына 8 миллиметрден көп тозса, сырғанау кебістері немесе ауысымды қосымша беттер ауыстыруға жатады.

      1277. Бағыттауыштардың және кебістердің рельстік өткізгіштер кезіндегі жаққа жалпы тозуы - 10 миллиметрден көп емес, ағаштан жасалғандар үшін - 18 миллиметрден көп болмауы керек.

      Бұл ретте, кебіс пен рельстік өткізгіштердің екі жағында орналасқан жақ беттерінің 20 миллиметрге дейін тозуына жол беріледі.

      1278. Жұмыс кебістерінің ашық үлгіде сырғанау тереңдігін орнатқан кезде рельсті бағыттауыштар үшін - 60 миллиметр, ағаштан жасалғандар үшін - 80 миллиметр болуы тиіс.

      Сақтандырғыш кебістерінің ашық үлгіде сырғанау тереңдігін орнатқан кезде рельсті бағыттауыштар үшін - 65 миллиметр, тік бұрышты қима бағыттауыштары үшін - 110 миллиметр болуы тиіс.

      Арқан өткізгіштер үшін сырғанаудың жұмыс істейтін бағыттаушы құрылғыларының жаңа астарларының ішкі диаметрі оларды орнатқан жағдайда өткізетін арқанның диаметрінен 10 миллиметрге көп болуы керек. Бағыттаушы айналма тіректерді қолдану кезінде айналма жырашықтардың тереңдігі өткізуші арқанның диаметрінен 1,3 кем болмауы керек. Сақтандырғыш бағыттаушы құрылғылары үшін арқанды өткізгіштерді қолдану кезінде жаңа астардың және өткізгіш арқанының диаметрінің айырмашылығы 20 миллиметрді құрайды, ал бағыттаушылардың астарларының шекті тозуы рұқсат етілген тозуы диаметрі бойынша 15 миллиметрді құрайды.

      1279. Бағыттауыштар сырт жағына тозса, олар ауыстыруға жатады:

      1) рельстілер - 8 миллиметрден жоғары;

      2) ағаштан жасалған - 15 миллиметрден жоғары;

      3) қорап тәріздес - қабырға жуандықтары жартыдан жоғары.

      Ыдыстарға 16 миллиметрге дейін қатысты екі бетті орналастыруда рельсті бағыттауыштардың жиынтық жақ тозығы рұқсат етіледі.

      Сөренің тозығы, ұлтанмен рельсті бағыттауыштардың басын қосатын оның номиналды жуандығынан 25 пайыздан кем емес болса рұқсат етіледі.

      1280. Арқанның номиналды диаметрінен 15 пайызға тозып, бірақ биіктердің немесе сыртқы сым диаметрінің жартысынан аспағанда арқанның бағыттауыштары ауыстыруға жатады.

      Бағыттауыш арқандар үшін муфталардың жаңа төлкелерінің ішкі диаметрі оларды орнатқанда бағыттауыш арқанның лайықты диаметрінен 5 миллиметрден көп. Диаметрмен беттететін муфталардың төлкелердің тозығы 15 миллиметрге жол берілмейді.

      Оқпандағы ағаш бағыттауыштарды кесу парашюттары тозық жиынтығы 20 миллиметрден жоғары болғанда ауыстыруға жатады.

      Шахтаның бас механигі қызметімен әрбір қабатта бағыттауыштардың тозығын толық аспаптық тексеруден өткізеді:

      1) металдан жасалғандар үшін – 1 жыл сайын;

      2) ағаштан жасалғандар үшін – 6 ай сайын;

10-параграф. Тіркемелі құрылғы

      1281. Жантайған немесе тік қазбалар бойынша адамдар мен жүктерді көтеріп - түсіру жұмыстарында:

      1) тіркемелі құрылғылар аспа алдында екі еселенген жүкті тиеуге сыналып, оқтын - оқтын байқаулар жарты жылдықта бір рет жүргізіледі;

      2) тағайындаусыз тіркемелі құрылғыларды қолдануға Жол берілмейді;

      3) тіркемелі құрылғылардың бейімдегіш заттары болады, олар өздігінен ағытылмайды және ілмектің аузын нық жауып тұрады;

      4) тіркемелі құрылғылар 2 жылда бір рет жаңаға ауыстырылады.

      Аспаптық тексеру нәтижелерімен бұзбайтын бақылау әдісін қолданып, шахтаның бас механигі басшылығымен тіркемелі құрылғылар мен ұңғыма қауғаларының имектерінің қызмет мезгілін комиссия шешімімен 1 жылға ұзартуға рұқсат етіледі. Комиссия актісі мекеменің техникалық жетекшісімен бекітіледі.

      Көтергіш арқанның аспалы шынжырлармен, ілмектермен, сөрелермен, насостармен, құбырлармен, керу жабдықтарымен, құрылғылармен қосылуы, өз бетімен айыруға мүмкіншілік бермейді.

      Арқанға пневматикалық жүк салпыншағы топсамен атқарылады.

      1282. Аспаға беріктік қорлары (есеп айыратын статикаға байланысты) кемірек қамтамасыз етіледі:

      1) 13 есе - аспалы және адам көтергіш құрылғылары тіркемелі құрылғылар мен тіркемелі құрылғылардың ұңғыма қауғаларының имектері үшін;

      2) 10 есе - тік көтерулердің ыдыстарының аспалы және тіркемелі құрылғыларының және соңғы арқандармен, олардың тағайындауынан, соңғы арқандары бар қазба көтерулері мен жантайған көтерулердің тіркемелі құрылғылар ыдыстары және аспалар үшін, олардың тағайындауына қарамастан, монорельстік жер үсті жолдар мен тіркемелі құрылғылар, ұңғымалық жабдықтар (сөрелер, шегендеп бекітулердің және тағы басқалардың) көтергіш құрулардың теңгеретін арқандары. Теңгеретін арқандарға арналған тіркемелі құрылғылардың беріктік қорлары олардың салмағына қарай анықталады. Адамдардың барынша көп түсірілген сан көпшілігіне көңіл болумен беріктік қоры 15 еселі - жүк - адам көтергіш құрулардың аспалы және тіркемелі құрылғылары қамсыздандырады;

      3) өткізгіштік және шойынды арқандарының тіркеме құрылғылары, вагонеткалардың тіркейтін құрылғылары үшін - 6 еселік.

      1283. Өткізгіш жабдықтың тіркемелі құрылғы ұйымның стандарттары мен чертеждарына сай болып дайындалады.

      Ілмелі жабдықтардың арқанмен байлану конструкциясы олардың жұлынып кетуіне жол бермейді.

      Пневматикалық жүк тасығыштың ілмесі арқанға шарнирлі орындалады.

      1284. Сөрелердің, қалыптаманың, насостардың, өткізгіш түтігі, өткізгіш жабдықтардың өткізгіш жабдықтары 10 ретті, ал беттететін арқандардың ілмелі құрылғылары 6 ретті беріктік қорымен орындалады.

      1285. Тіркемелі құрылғыларда симметриялы емес сынабекітпені қолданғанда, арқан ең кіші шұғыл ие сына бекітпенің жақтарын өтеді. Арқанның бос шеті алты болат жимка арқылы жүк салаға бекітіледі. Олардың ішінен 5 жұмыс істейтін, ал біреуі бақылаушы болып табылады. Ал сығымдап көтеру арасындағы ара қашықтық 200-250 миллиметрді құрайды.

      Соңғы жұмыс істейтін және бақылау сығымдап көтеру арасындағы арқанның бос ұшында пайдалану кезінде созылуы арқанды қайта бекіту өндірісін көрсететін ілгіш болады.

      1286. Тоқымалы арқандар үшін екі болат немесе фигуралы планкалардан тұратын сығымдап көтеруді қолдану керек, ал жабық арқандар үшін үш тегіс планкалардан тұратын сығымдап көтеру қолданылады.

      Домалақ болаттан жасалған сығымдап көтеру диаметрі 22 миллиметр болатын тоқымалы арқандар үшін қолданылады.

      1287. Симметриялы емес тіркемелі құрылғыларда арқанның бос шеті жүк салаға бір жұмыс пен бір бақылау сығымдап көтеру бекітіледі. Соңғы жұмыс істейтін және бақылау сығымдап көтеру арасындағы ара қашықтық бос арқанда ілгіш болады.

      1288. Тіркемелі жабдықтың жылжымайтын саласы тіркемелі жабдыққа көпсипатты жүйе арқылы бекітіледі.

      1289. Әр тіркемелі жабдық заводттан берілген паспорты, зауыт номері және дайындаған күні болады.

      1290. Ұңғылау жабдығын ілу үшін зауытта жасалмаған өткізгіш жабдығын қолдануға жол берілмейді.

      Сақтандырғыш аспалар, ұсталық дәнекерлеу мен қолмен электрлік дәнекерлеу ретінде қолданылатын шынжырларды дайындауға жол берілмейді.

      1291. Тіркемелі жабдықтың әр типі оған бекіткен арған жаңа арқанға қарағанда 85 пайыз беріктікке ие болады.

11-параграф. Қарсы салмақтар

      1292. Қарсы салмақтарды көтеру, көтеру және адамдардың түсіруінің және жүктердің жантайған және тік өңдірулермен арналған, келесі талаптарды қанағаттандырады:

      1) қарсы салмақты көтергіш арқаны қабылданатын диаметрді, ыдыс көтергіш арқанның диаметріне тең болады, қарсы алысатын арқанына және ыдыс арқанына бірдей талаптар қойылады;

      2) құруларға арналған қарсы салмақ, тек қана көтеруге және адамдардың түсіруіне арналған, ыдыста орналасқан адамдардың максималды санының жартысына және салмақ ыдыс салмағына тең, ал жүк - адамдардың барынша көп есеп айыратын жүк салмақ жарты көтерме салмағына құрулардың бірдей, тап осы көтермеде көтерілетін.

      Адамдардың жүк - адам көтергіштер құрылғыларда тасымалдауы рұқсат етіледі, тек қана бөлектерді қарсы салмақтар салмағының азаюы бірдейді көтерме салмағына бос вагонеткаларға тең болса;

      3) қарсы салмақтар арнайы құрастырылған мақсатқа арналған беттететінмен жылжиды, ал адам және жүк - адам көтерулеріне арналған арқандардың жар оқиғасында қарсы алысатындардың ұстап алуына арналған құрылғылармен жабдықталады.

      Жантайғандарды берік қалқалармен өңдірулерде қарсы салмақтар айырылулардың клеттерімен бөлінеді.

      Парашюттерсіз жұмыс істейтін жантайған көтергіш құрулардың қарсы салмақтардың пайдалануға берілуіне рұқсат етіледі.

      Қиналған шарттармен тік діңдердің жұмыс істейтін көтергіш құрылғыларының қарсы алысатындарында парашюттердің жоқ болуы рұқсат етіледі, егер көтерме және қарсы алысатынды рельстерден қалқамен бір - біріне бөлімше немесе арқандардан бөлінсе. Қалқа жоқ болуы рұқсат етіледі, егер екі қарсы алысатын рама биігі шамадан асырса адымды - жол бастаушылардың бір өңді орналастырылса. қарсы салмақты сақтандыратын кебістермен 400 миллиметрден кем емес ұзындықпен жабдықталады.

      Қиналғандармен шарттар есептеледі, егер ұзындығы 1,5 метр және ені 0,4 метр алаңды қарсы салмақ орналасса.

12-параграф. Сөрелер

      1293. Бір қабатты аспалы сөрелер арқанға кем дегенде төрт жерден ілінеді.

      Екі немесе көп қабатты сөрелер және олардың көтергіш арқанға бекітудің, салпыншақ жанында айырылу немесе ауыспалылықсыз діңмен горизонтальдық тұрақтылық бұзылмауы үшін және мүмкіншілік сөрелерді орнатады.

      1294. Өткізгіш бірлескен схемасына сақтандыратын сөрелер аралық саңылау және дің тіреуішімен көбірек 400 миллиметрден кем емес орналастырады. Барлық қабаттарда сөре 1400 миллиметрден кем қоршалу төменгі бөлім оның периметрімен биікпен тор тесік қорғау қоршалу орналастырады биікпен металл көмкеріспен жаппай 300 миллиметрден кем емес орындалады.

      Қабаттар аралық кең қоныштарға арналған ойықтар сақтандыратынды тігіледі сөресі торлы қорғау қоршалумен ұйымдардың мөлшерімен көбірек 40x40 миллиметр емес сөреге торлы қорғау қоршалу жанасуы орындарында кең қоныш төменгі бөлімдері қоршалу түрінде жаппай металл көмкерістің биікпен 300 миллиметрден кем емес орындалады.

      1295. Өткізгіш құламалы заттың кенжарында жұмыс істеуші сөрелер қорғанышқа арналған жаппай жабумен әзірленеді және кең қоныштармен биікпен кіргізуге арналған 1600 миллиметрден кем емес жасалады.

      1296. Сөрелерді байқау саңылаулармен, кең қоныштар арқылы ағаш шелек және жүктердің кіргізудің артынан өткізгішке, арнайы белгіленген бетке мүмкіндік беретіндермен кенжарда жай және жабдықтау көру, сөре төмен орналасқан.

      1297. Аспалы сөрелер төрт нүктелерде сондай есеп - қисаппен, тіркемелі құрылғылардан бірдің жар жанында олардың аударуы шығарылуы үшін асылады.

      Екі және үш қабатты сөрелер аспалыларды арқандарда асылады, түсіру жанында және көтеруде олардың тұрақтылығы бұзылмайды және ықтималдық шығарып тасталғандықтай орналастырылады.

      1298. Оқпанды ұңғылау және тұрақты бекітпені тұрғызу кезінде ілінетін сөре берік болуы керек және ағаш шелектерді өткізу үшін аралық, жұмыс кезінде оны оқпанда нығайтуға арналған құралдар болуы керек. Қауға шелектік кең қоныштардың биігі кем дегенде 2000 миллиметр болуы керек. Ұңғылау сөрелері аралықтар арқылы ағаш шелектерді және жүктерді өткізуге жауапты ұңғылаушыға кенжарда сөреден төмен орналасқан жабдықтың орналасуын көруге мүмкіндік беретін байқау саңылауларымен жабдықталады.

      Оқпанды бір уақытта өтіп және тұрақты бекіткіні орнатқанда сөре аралық саңылау бекіт және дің салынатын тіреуішімен немесе шегенлеп бекітумен, кружал сөйлеуші қабырғаларынан есептей, көп дегенде 120 миллиметрден кем болмауы керек және жұмыс уақытына тығыз жабылған. Сөре аспалы кең қоныш жоғарырақ 0,5 метр беттететін рамкалар тоқтатылады.

      Өткізгіш бірлескен сызбада сөре мен бекітпе арасындағы саңылау 400 миллиметрден көп емес, сөренің барлық қабаттарынла периметрі бойынша биіктігі 1400 миллиметрден кем емес торлы қоршау орнатылады. Қоршаудың төменгі бөлігінде биіктігі 300 миллиметрден кем емес тұтас металл көмкеріс бар.

      Сөре қабаттары арасындағы кең қоныштарға арналған ойықтар 40х40 миллиметрден көп емес ұяларымен металл тормен тігіледі. Кен қоныштың төменгі бөлігінде тордың сөреге жанасу жерлерінде тігістер биіктігі 300 миллиметрден кем емес қоршаумен орындалады.

      Сорелердің ауыспалылығы жанында және құбырлардың буындардың өсіруінде дің кенжарында жұмыс Жол берілмейді. Барлық жұмысшылар, беттердің, бірге жүруші сөрелер басқа және құбырларды өсіруін өндіретін, бетке көтеріледі. Сөрелерді ауыстыру, аспалы жабдықтау, аспалы металл шегендеп бекітудің және бақылау беттері құбырлардың өсіруіне қатысатын адамдармен орындалады. Аспалы ауыспалы сөре белгілермен шығарылады.

      Аспалы сөре ауысқаннан кейін оны сөре кенжарда жаңа жайға ортаға дәл келтіруден кейін жұмыс қайта басталады және тартымалы раманың қауғаларын бекітумен олардың және жаңа таңбалардың түсіруімен көрсеткіште көтергіш машина тереңдіктерде жалғасады.

      Аспалы сөрелерді қорғанышқа арналған берік және сенімді үстіңгі жағынан құламалы заттың сөреде жұмыс істеушілерді қорғайды. Жол бастаушылардың өсіруі жанында тіркемелі құрылғы ажыратуға Жол берілмейді, жол бастаушы түсетін құрылғыда, жол бастаушының ерте орнатылғанға.

      1299. ЖҰЖ сәйкес бақылау белгіленген адам бар басшылығымен тәжірибелі жұмысшы сөрелерді ауыстыру жұмыстары жүргізіледі.

      Сөрелерді ауыстыру шараларын жүргізетін жүк арбалар, арқандардың қозғалыс бірдей жылдамдығын қамсыздандырады, ал схема олардың электр коректенудің - бір уақытта қосуы, не ең аз қисаюлармен ауыспалылық сөре қамсыздандырады. Қисаюлар сигналдардың жүк арбалардың алма - кезек қосуымен жойылады.

      Аспалы сөрелердің ауысуы сигналдардың арнайы кодымен шығарылады.

      Ұңғылау жабдығын орнынан ауыстыру (аспа сөрелері, сораптар) үшін оқпандарды ұңғылау кезінде құрылымында жетекті өздігінен қосатын жұмыс және қорғаныш тежеуі, храповик құрылғысы қарастырылған редукторлы шығырлары қолданылады. Арқанның түсіп-көтерілу жылдамдығы секундына 0,35 метрден аспауы керек. Сақтаушы тежегішті қосқанда автоматты түрде бұлтарыс тежегіші де қосылады. Әрбір тежеудің қор коэффициенті (тежеуден пайда болған моменттің күштің статикалық моментінің ең жоғарғы шамасына қатынасы) 2-ден кем емес. Электрлік іске қосқышты шығырларда қозғалтқышты өшірген жағдайда тежеуішті автоматты түрде іске қосатын блоктау болуы керек.

      Конструкциясында түсіру және көтеру тұтқаны айналдыру арқылы жүзеге асырылатын, арқанның ұшындағы салмақ 2 тоннаға дейін болатын қолшығырларды қолдануға болады. Қолшығырларда тежегіш, стопорлы тірескіш құрылғы және қосақталған тісті беріліс болады. Қолшығырды айналдыратын тұтқаны қолданғаннан кейін шешіп алып, көтергіш машинаның жүргізушісіне тапсырады және техникалық бақылау тұлғасының рұқсатымен беріледі.

      Сораптары мен жабдықтары бар аспа сөрелер мен люлькалар әрбір орын ауыстырғаннан кейін оқпанның тұрақты немесе уақытша бекіткісіне бекітіледі. Сорап агрегаттары мен іске қосу аппаратурасы өз кезегінде осы сөрелер мен люлькаларға бекітіледі.

      Аспа шынжырлардың, күршектердің, сөрелердің, сораптардың, құбыр өткізгіштердің, керу құрылғылардың, жабдықтардың көтеру арқанымен қосылуы олардың өздігінен ажырап кетпеуін қамтамасыз етеді.

      1300. Сөрелердің ауысуы кезінде жол берілмейді:

      1) көтергіш машинаға және жүк арбаларға сигналдарды бір уақытта әперу;

      2) кенжарда және сөрелерде қалған жұмыстармен айналысуға;

      3) сөрелерді ауыстыру жұмыстармен айналыспайтын адамдардың оқпанда болу.

      1301. Сөрелерді ауыстырғаннан кейін онда және кенжарда жұмыс суырма тіректерге сөре құрудан кейін тек қана кенжарда қайта басталады (үшеуден кем емес) немесе дің қабырғаларына домкраттардың распор, ортаға дәл келтірудің сөре және тартырмалы рамалар, жаңа таңбалардың көрсеткіште көтергіш машина тереңдіктерінде түсіруі.

      1302. Саңылау және сөре арасындағы кенжар жұмысшы жайға алжапқыштармен жабылады.

      1303. Сөреде оның тиеуінің схемасы ілінеді, адамдардың сөресінде бір уақытта орнында болған барынша көп жіберілетін сан және материалдардың тізімі немесе жабдықтаудың нұсқаумен олардың көпшіліктер және санның көрсетіледі.

      1304. Шпурлардың жарылу алдында өткізгіш сөрелерді ЖҰЖ қарастырылған қауіпсіз биіктікке кенжардың үстіне көтеріледі.

      Сөрелердің қолданулар кешендерінің (кезек түсіру жанында)

      Зақым келуден құтылу үшін кенжардың қауіпсіз мүмкін арақашықтығында толқынмен жаратын және таужыныс кесектерімен орналастырады. Пневмотиеушілер шпурларының жарылуын алдында сөрелердің астына көтеріледі және нақталып бекітіледі.

      1305. Сөрелерді ауыстыру алдында:

      1) сақтандыратын қамыттармен грейферлердің қалақтарын бекітіп қою;

      2) грейферлерді тельферлермен көтеріп және сақтандыратын құрылғыларға асып қою, оның арқанын сәл босатып;

      3) сөрелердің кең қоныштары арқылы еркін өту үшін, тельферлерді сондай жағдайға келтіру;

      4) бұрылу арбашасымен және тельферлермен басқару саптарын қатты фиксаторлармен бекітіп қою;

      5) материал, аспап және бекітілмеген заттарды оқпаннан шығару;

      6) лядамен жабдықталған ойықтарды жабу;

      7) пневмолебедок қоректену шлангісі, жабдықтаудың қысылған ауа құбырларының буынынан ажырату;

      Оқпан кенжарында жұмыстар тоқталады, ал қатар сөрелерді ауыстыруға қатыспайтын барлық адамдар оқпаннан шығарылады.

      Отпускаются и убираются домкраты или пальцы, фиксирующие положение полка, откидываются предохранительные щитки – фартуки.

      Домкраттар мен саусақтар жіберіліп және алынып тасталынады, сақтандыратын қалқандар-фартуктар шегеріледі.

      Қисаюды ескерту үшін сөре және құбырлардың еркін кіргізуінің және кабельдердің бақылау беті өткізгіштердің қажетті санын орын - орнына қояды (сөредердің орнын ауыстырудың бекітілген шараларына сәйкес).

      1306. Сөрені ауыстырғанда қауға соңғысына қарағанда жоғарырақ болады. Екішетті көтеру кезінде осы мақсаттарда қауға қолданылады, көтергіш машина дабылында қолданылады.

      1307. Ауысу кезінде сөренің тірелемес үшін ол горизонтальдық орынға ие болады. Қисаю кезінде сөре оның ауыспалылығы тоқтатылып және горизонтальдық жай бұрынғы қалпына келеді.

      1308. Таңдау және жарықтандыру кабельдерінің түсу және сигнал берудің көтер және түсіруде сөре белгіленген адам өндіреді.

      1309. Шпурлардың жарылуынан кейін және кенжарды желдеткеннен кейін, сөре тексеріледі және онда орналасқан жабдық тексеріледі. Сөрелер қауіпсіз күй - жағдайға келтіріледі және кейін сөрелерді кенжардан керек ара қашықтықка тексеріледі.

      1310. Сөрелерді бекіту құрылғылармен жүзеге асады, жобамен алдын ала ескерілген, ортаға дәл келтіру дұрыстығының оның көтергіш ыдыстармен тексерілгеннен кейін. Талаптарға сәйкес беттететін арқандардың керуі содан соң орналастырады және үшін дің тап осы тереңдіктері жөнге салынады.

      1311. Сөренің жаңа күйін, оның бекітуін, ортаға діл келтіру және беттететін арқандардың керілуін бақылаушы тұлға тексереді. Бақылаушы тұлға нұсқауымен көтеру машинисі жаңа жай сөре көтергіш машина тереңдіктері діңнен сигналдармен көрсеткіштерін белгілеп қояды.

      1312. Сөреде қоршалған тексеру тесіктері бар тор болады, сөрешіге мүмкіндік болса төменгі қабаттарда орналасқан сөре және кенжар жабдықтау орналастыруы көруге мүкіндік береді.

13-параграф. Өткізгіш люлькалар

      1313. Өткізгіш люлькалар жобамен әзірленеді және бірнеше қабаттар ара қашықтықпен олардың арасында болады, қабаттарың аралық ара қашықтығы бірдей болуы тиіс. Барлық жақтардан кемірек 1 метрден кем емес қабатты алаңның биік қоршалулары болуы керек.

      1314. Тіркемелі толық тиеу өткізгіш люлькалар әзірлеуші зауыттың төлқұжатына ие болады.

      1315. Люлька "шаңғылармен" жабдықталады, атулардан және олардың астына кетпеуінің қамтамасыз етуін қорғайды.

      1316. Өткізгіш люльканы түсіру немесе көтеру алдында және дің учаскесін, ол қайда өтетінің адам жіне өткізгіштердің бригадирын қарастырады (тексеру мақсатымен бөгетсіз қозғалыс мүмкіншіліктері оның діңі арқылы).

      1317. Ауыспалылыққа өткізгіш люлькаларға дабыл белгісін немесе аялдаманы люлькадан немесе қауғадан береді, орнында одан болғанның таяу жерінде тұрған.

      1318. Тежеуіштермен сақтандыратын және жұмысшы люлька жеткізіп салуынан кейін жұмыс орындалу орындысын жүк арбаны тоқтау және стопорлы құрылғы салу. Люлькаға қауғадан көшет жанында өткізгіштер имекке сақтандыратын белдіктермен немесе қауға тіркемелі құрылғысына бекітіледі.

      Бесікке адамдардың отырғызылуы оның ауысу кезінде жол берілмейді.

      1319. Ауыспалылы люлькаларды қолдану діңмен жұмысшылармен жол бастаушының ұзындығынан артық емес тек қана ара қашықтыққа технологиялық операциялардың орындалуы жанында рұқсат етіледі.

      Люльканы көтергіш ыдыс ретінде қолдануға жол берілмейді.

      1320. Өткізгіш люлька арқылы істеленетін жұмыс нақты жағдайларда ЖҰЖ анықталады.

14-параграф. Маркшейдерлік тіктеуіштер

      1321. Өткізгішке, тереңдеуіш және үстелдердің қызметпен тік шахта арналған қаптауының дің қимасында орналастырулар тіктеуіштердің схема және қолданылатын ілгілер нобайлары құрастырылады.

      Орналасқан тіктеуіштердің схемасы және ілгілердің нобайлары шахта негізгі маркшейдерімен ақылдасып және шахта техникалық бастығымен бекітіледі.

      1322. Жүк арбалар тіктеуіш доңғалақтардан көкжиек беттерге немесе тереңдікте орналастырады ноль рамаға және бақылау қабатта орнатылады.

      1323. Барлық тіктеуіштерге және олардың аспасына арналған жүк арбаларға нөмірлер беріледі. Оқпанда тіктеуіштер жүктердің сырғаны болады айқын көрінетін нөмірі болады, ал олардың жүк арбаларында, белгілі орында, ақ бояумен нөмірлерді жазылған.

      1324. Жүктердің түрі тіктеуішпен үстіңгі жағынан және төмен жағынан қоршалынады. Жүк көпшілік және аспа арқан диаметрі дің тереңдігінің тәуелділікте есеп - қисабымен және тағайындаулар маркшейдерлік тіктеуішпен анықталады. Жүкдік құрылғылар даярлау арқанға тіктеуіш жүгі аспа көмегімен орындайды. Барлық жүкте нұсқаумен әзірлеуші зауыттың төлқұжат және металл таңбасы болады.

      1325. Маркшейдірлік жүк арбалар - тіктеуіш механикалы келтіруі болады (электрлік немесе пневматикалық). Тереңдігі 300 метрге дейін оқпандарда қолмен қозғалтылатын жүк арбаларды қолдануға жол беріледі.

      1326. Жүк және тіктеуіштердің арқандары аспалы жабдықтау бөлшектерімен, заттармен жанаспауы керек және олардан 250 миллиметрден кем емес ара қашықтықта орналасуы керек. Екпінді механикалық белгі беру арқаны тіктеуіштердің арқандарынан 1,5 метр қашықтыққа алшақтатылады.

      1327. Бір уақытта азат тіктеуіштердің жүгі, олармен пайдаланбағанда, берік бекітілген корзиналарға орналастырылады. Құру орындары және тіктеуіштердің корзиналардың бекіту тәсілдері маркшейдерлік жұмыстардың жобасымен ескереді. Тіктеуіштердің арқандары тартылған күй - жағдайда болады.

      1328. Құбырлардың бекіту орындарының белгісімен жұмыстардың өндірісі жанында тіктеуіш арқасында діңді бекіткенде, барлық кенжарда жұмыстар және адамдардың қатысуы құбырлардың бекіту деңгейінен төмен жол берілмейді.

      1329. Дің қаптауы басқаруы бақылауына арналған қолданылатын тіктеуіш, жұмыстардың өндірісі жанында 1 метр биіктен көп емес сөре жоғарғы қабаттың үстінде тұрақты орнында болады, бірақ бесіктердің деңгейінен төмен.

      1330. Оқпанда жұмыстардың орындалуы, жүктердің маркшейдерлік тіктеуіштердің ауыспалылығына байланысты, алмастыру нарядпен ескереді. Нарядпен алдын ала ескерілмеген жұмыстардың алмастыруымен жауапты бақылаушы адам діңде жұмыстардың басқаруының артынан, барлық адамдарға хабарлайды, діңде жұмыс істеушілердің айқын нұсқаулар береді, қандай тіктеуіштермен жұмыстарды шығарылады және қандай ара қашықтықтарға жүк орналасу керек туралы ақпарат береді.

      1331. Қауіпті аймақта адамдардың болмауы кезінде түсіру және орындалулар өлшеулерге арналған тіктеуіштердің жүктердің көтеру, ортаға діл келтірулер жабдықтау, шпурлардың белгісінің, қалған жұмыстарды шығару сияқты жұмыстар орындалады.

      1332. Адамдардың хабарлауына арналған жүкті маркшейдерлік тіктеуіш ауыспалылығы туралы сөре немесе адамға, бақылаушы тұлғамен белгіленген шартты сигнал береді (сиренамен), ол арқылы адамдар дің қауіпті аймағына болғандар (тіктеуіш жүгі астында), жұмысты тоқтатады, қауіпсіз аймаққа барып және шартты сигнал бергенге дейін орнында болады.

      1333. Тіктеуіштердің жұмысын қызмет етуші жүк арбалары, бақылау адамды жеке нұсқау алуына дейін тіктеуіштердің жүктерінің ауыспалылығымен операцияларды бастамайды.

15-параграф. Қорам қалыптар және қалқандар-қабықтар

      1334. Қорам қалыптар және қалқандар-қабықтар, егер олар аспалы сөрелерге бекімесе, жеке шығырлардың кем дегенде 3 арқанына ілінеді.

      1335. Кемерлерді үзу үшін оны ұстап тұрған арқандар кем дегенде 0,5 метрге түсіріледі, ол үшін оларға нөлдік шектен белгілі бір биіктікте үлгі бойынша белгі қойылады. Егер бұл ретте кемер бетоннан ажырамаса арқанды түсіру таңдалады, кемердің тұрып қалу себебі анықталады, одан кейін қайта іске қосылады.

      Арқандардың керу жолымен жүк арбалардың көмегі жанында бетоннан оның - шегендеп бекітулер жұлып алуды өндіруге жол берілмейді.

      1336. Бетоннан шегендеп бекітіні айырылғаннан кейін оны тұқым кесектерінен тазалайды және екі жапсарында бетон қаспақтары алыстатылады.

      1337. Шегендеп бекіту жұлып алуы кезінде және кезекті түсіруде жұмысшылар жоғарғы сақина деңгейі жоғарырақ қауғада немесе төменгі қабатта болады.

      Диаметрі 7 метрден көп оқпандарда орталық қауіпсіз аймақтары шегендеп бекіту түсіруінің ар жағында және оның аспасы арқандарының ауыспалылығын байқауға жол беріледі. Адамдардың қорам қалыптарында бетіне кету арқандар жанында, оның ауыспалылығы жанында болуға жол берілмейді.

      1338. Барлық жұмыстар 2 метрден кем емес биіктікте орындалса, екі өткізгіштермен орындалады. 1,5 метрден аса биікте жұмыс жасаған кезде жанында сақтандыратын белдіктер арқасында өткізгіштер арқандарға қорам қалыптар бөлшектеріне немесе строповочты арқандарға бекітіледі.

      Жұмыстың қорам қалыптары жоғарғы бөлімдері сатылардан өндіруге рұқсат етіледі, егер олар шегендеп бекітуге бекітілсе, ал өткізгіштер сақтандыратын белдіктермен қауіпсіздендірілген.

      1339. Тек қана бақылаушы тұлға дің кенжарында тұқым жинауына, кейінқорам қалыптар мұқият тазалаулары және арқандардың жеткілікті керуі жанында рұқсат етеді.

16-параграф. Құтқару сатылары

      1340. Тік оқпанды шахталарды ұңғылау және қазу кезінде олардың әрбіреуі көтеру немесе электр энергиясының өшірілуімен авария кезінде ұзындығы саны ең көп ауысымдағы адамдардың барлығының орналасуын қамтамасыз ететін авариялық-құтқару сатысымен жабдықталады.

      Бір оқпанда тәуелсіз қоректену көздері бар адамдардың түсіп-көтерілуіне арналған екі ұңғылау көтергіш қауға болған жағдайда, авариялық-құтқару сатысының оқпанында ілгішті қарастыруға жол беріледі.

      1341. Құтқаратын сатылар жоба-құрылымдық құжаттамаға сәйкес әзірленеді.

      1342. Құтқаратын саты жеңіл және бір - біріне берік қосылған бөлек секциялардан тұрады. Әрбір секция каркастан түзіледі, әрбір секцияға 400 миллиметрден аспайтын адымды баспалдақтар, отырғыштар мен жартылай шеңберлі сақтандырғыштар дәнекерленеді.

      Сөрелер арқылы сақтандырғыш сатылардың жеңіл өту мақсатымен тартымды және нольді рамалар үстіңгі және төменгі секцияларға ие болады. Сонымен қатар үстіңгі секция сатыда отырған адамдарды құлаған заттардан қорғайтын затқа ие болады.

      1343. Тіркемелі немесе басқа құрылғылардың көмегі арқылы құтқаратын сатыларды арқанға іліп тастайды, есептелгендердің он үш рет беріктік қоры барынша көп статикалық жүкті тиеуге бағытталған.

      1344. Құтқаратын сатылар және олардың тіркемелі құрылғыларының зауытты - әзірлеуші төлқұжаттары болады.

      1345. Қорғаныш сатының бесігі бақылаушы адамға бекітіліп, осы адамға құқықтық және техникалық құрылымы беріледі.

      1346. Қорғаныш саты әр уақытта оқпанның кенжарының қасында болады, ал механикалық өткізгіш комплекс сөре астында тұрады.

      1347. Сақтандырғыш сатыға өту үшін сөре және рамалардың жай ашылатын саңылаулары болады.

      Ілінгіш сатының бесігінің (механикалық немесе қолымен жасалынатын) құрама жетегі болуы керек және тежегіштермен жабдықталады. Тереңдігі 70 метрге дейінгі оқпандарды ұңғылау кезінде авариялық-құтқару сатыларын ілу үшін қол жетегіне жол беріледі және тежегіштермен жабдықталады.

      1348. Адамдары бар құтқарғыш сатыларды қолмен көтеру кезінде шығырдың әрбір сабында екі адамнан, бір адам – шығырдың басқару тұтқасында тұрады.

      1349. Сақтандырғыш саты мен оның бесігін тапсырыс бойынша қолдануға болмайды.

17-параграф. Дабыл құрылғылары

      1350. Адамдарды түсіру - көтеруге арналған қазбалар, көтеру сауытындағы (кілет, қауға, вагонша) адамдардың жеңіл қолы жететін, көтеру машинистіне берілетін апаттық және жұмыстық дабыл белгілерімен жабдықталады.

      1351. Оқпандарды ұңғылау және тереңдету кезінде әрбір көтеру қондырғысында кемінде екі тәуелсіз дабыл құрылғысы болады. Егер жұмыстар бір мезгілде кенжар мен ілінбелі сөреде жүргізілсе, сөре мен кенжардағы дабыл белгісі ажыратылады.

      Ілінбелі сөре мен кенжар арасында екі жақты дабыл белгісі жабдықталады.

      Оқпанды ұңғылау мен бекітуге қатысатын барлық жұмысшылар дабылды танып, оларды беру әдістерін біледі.

      Тұтқасапшыға бермей бірден көтеру машинасының машинистіне кенжардан тікелей сигнал беруге жол берілмейді. Атқарушы дабыл белгісін әрбір көтеру қондырғысында бір тұтқасапшы береді.

      1352. Тереңдігі 300 метрге дейінгі оқпандар көтеру сауытының төбесінен қол жетерліктей, оқпанды қарау мен оған ревизия жасау кезінде қолданылатын жоғарғы қабылдау орынжайына сигнал берілуді қамтамасыз ететін дабыл белгісімен жабдықталады.

      Тереңдігі 300 метрден асатын оқпандар көтеру машинисті мен кілетте немесе оның төбесіндегі адамдармен екіжақты жоғары жиілікті байланыспен және сигнализациямен жабдықталады.

      1353. Әрбір көтеру қондырғысы оқпаншыдан тұтқасапшыға және тұтқасапшыдан машинистке сигнал беруге арналған құрылғымен, тек қана оқпанды қарау мен жөндеу жұмыстарын жүргізуде қолданылатын жөндеу сигнализациясымен жабдықталады.

      Шахталардың оқпанын қарау мен жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде көтеру машинасының машинисті мен көтеру сауытының арасында желісіз байланысты пайдалануға рұқсат етіледі. Бұл кезде, кілеттен берілетін сигнализациямен жабдықталған бір арқанды жүк-адам көтеру қондырғысында, онымен қатар, қабылдау орынжайларынан берілетін сигнализация, бір мезгілде кілет пен қабылдау орынжайларынан сигнализация берілуге жол бермейтін құрылғы қарастырылады. Мұндай көтеру қондырғыларында жөндеу жұмыстарының сигнализациясын орнатпауға болады.

      Адамдық және жүк - адамдық тік және көлбеу (қазбаның көлбеулік бұрышы 50 градустан аспайтын) көтеру қондырғыларында, жұмыстық және жөндеу жұмыстарының дабылынан басқа, өзімен - өзі жеке кабель арқылы қоректенетін резервті сигнализация қарастырылады. Функционалдық мүмкіншіліктері бойынша резервті дабыл жұмыстықтан ажыратылмайды.

      Бір оқпанда әрқайсысы барлық горизонттардан адамдарды түсіру мен көтеруді қамтамасыз ететін екі көтеру қондырғысы болған кезде, резервті сигнализацияның болмауына рұқсат етіледі. Егер қондырғы бірнеше горизонттарға қызмет ететін болса, сол мезетте қай горизонттан белгі берілгендігін көрсететін құрылғы, қалған пункттерден жұмыстық сигналдардың келіп түсуіне жол бермейтін құрылғы орнатылады.

      Дабыл сызбасында "тоқтау" белгісінің тікелей машинистке кез келген горизонттан берілуі қарастырылады.

      Оқпандық дабылдың принципиалды электр схемасы көтеру машинасының ғимаратында ілінеді.

      Ұңғылау шығырлары сигналдар бойынша басқарылады. Ұңғылау шығырларына арналған дабыл механикаландырылған және дыбыстық сигнал қолданылатын электрлі болады. Ұңғылау шығырларына арналған сигналдар кестесі орталық басқару пульті мен шығыр маңында орнатылады.

      Оқпанды ұңғылау кезінде қолданылатын көтеру қондырғысында кемінде екі тәуелсіз белгі беру құрылғысы болады, олардың біреуі жұмыстық сигнализацияның функциясын, екіншісі – резервті және жөндеу жұмыстарында қолданылады. Жұмыстық дабылдың құрылымы кенжар мен ілінбелі сөреден шахтаның бетіндегі оқпаншыға және, шахтаның бетіндегі оқпаншыдан машинистке сигнал беруді, ал жөндеу жұмыстары мен резервті дабылдың құрылымы – оқпанның кез келген нүктесінен шахтаның бетіндегі оқпаншыға сигнал беруді қамтамасыз етеді.

      Көтеру машинасының машинисті мен шахта бетіндегі оқпаншы арасында, шахта бетіндегі оқпаншы мен оқпаншы арасында телефондық байланыс пен байланысу құрылғылары болады.

      1354. Әрбір көтеру машинасының сигналдық құрылғысында жекеленген желісі болуы және ол жеке энергия көзінен (трансформатордан, аккумулятор батареясынан) қоректененуі керек.

      1355. АЖЖ қарастырылған апаттық жағдайларда адамдарды шахтадан скиптар арқылы көтерген кезде, сигналдарды отырғызу орынжайларынан жоғарғы қабылдау орнына және жоғары қабылдау орнынан көтеру машинистіне беру мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

      1356. Тұтқасапшыға жібермей, сигналдарды оқпанжанындағы ауладан бірден машинистке беруге жол берілмейді. Бұл талап келесі жағдайлар үшін қолданылмайды:

      1) тұтқасапшының рұқсат беру белгісін алғанға дейін машинаның іске қосылуын тежейтін блоктаушысы бар сигналдық құрылғыларда;

      2) сигналы клеттен берілетін бірклетті көтеру құрылғыларында;

      3) скипті көтеру құрылғыларында;

      4) тек қана жүктерді көтеру жағдайларында аударылмалы клеті бар қондырғыларда.

      Көтеру машинасының машинисті мен тұтқасапшы арасында, сондай - ақ, тұтқасапшы мен оқпаншы арасында тікелей телефон байланысы орнатылады. Қосымша түрде өндірістік дауысзорайтқыш байланыс орнатылады.

      Оқпан мен көтеру сауыттарын қарау және жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде тек қана жөндеу дабылын қолдануға болады.

      Оқпанды ұңғылау мен тереңдету кезінде сигналдарды машинистке оқпаншылар тұтқасапшы арқылы жеткізеді.

      Ілінбелі сөре мен кенжар арасында екі жақты дабыл орнатылады.

      1357. Сигналдар кестесі нөлдік орынжайда немесе тереңдету горизонтында, орталықтандырылған немесе топталған басқару пульттерінде, сөрелік шығырларда, ал қолмен басқару кезінде - әрбір шығырда ілінеді. Көрсетілген басқару пункттері мен сөрелік шығырларда дыбыстық және жарықтық сигналдарды қабылдау құрылғылары орнатылады. Сигналдық құрылғылардың типі жобада анықталады.

      1358. Оқпандарды қоса атқарылатын немесе тізбекті әдіспен ұңғылау кезінде ұңғылау шығырларына сигнал беру көтеру қондырғыларының оқпандық сигнализациясы арқылы жүзеге асырылады. Оқпандарды параллельдік әдіспен ұңғылау кезінде ұңғылау шығырлары үшін жекешеленген электр сигнализациясы қолданылады.

      1359. Әрбір оқпан жер бетінің (горизонт) кенжармен немесе жұмыстық сөремен екіжақты байланысын қамтамасыз ететін телефондық немесе дауысзорайтқыш байланыспен жабдықталады.

      Тікелей кенжардың жанында орналасқан жыныстарды тиеу кешендерін пайдаланған кезде телефондық (немесе дауысзорайтқыш) байланыс сөреде орнатылады.

      1360. Тұтқасапшы мен ұңғылау шығырларын орталық немесе топтық басқару пульттері арасында екіжақты дауысзорайтқыш байланыс орнатылады.

      1361. Ілінбелі ұңғылау жабдықтарының орнын ауыстыру кезінде сигнализация арналары бойынша командалар мен байланыс линиялары бойынша нұсқаулар тұтқасапшыға нөлді орынжайға немесе тереңдету горизонтына түседі де, ол жерден басқару пультіне беріледі.

      1362. Ұңғылау шығырларын басқару бекітілген сигналдар кестесі бойынша тұтқасапшыдан түсетін сигналдар арқылы жүзеге асырырлады. Әрбір түсінікте емес сигнал "тоқта" сигналы ретінде қабылданады.

      1363. Ілінбелі ұңғымалық жабдықтармен түсіру-көтеру операцияларындағы сигналдардың кестесі әрбір оқпан үшін оның ұңғымасы мен тереңдетілуін ескере отырып дайындалады және шахтаның техникалық басшысымен бекітіледі.

      1364. Сигнал беріп, ілінбелі ұңғымалық жабдықтың оқпан бойынша қозғалысын бақылау үшін арнайы адамдар тағайындалып, тапсырма беру кітабында жұмыс көлемі мен әрбір адамның орналасу орны көрсетіледі.

18-параграф. Құбыр жолдары

      1365. Түтік бөгетін оқпанның бекінісіне немесе әрлеу бөлшектеріне бекітуге (қозғалмайтын ілініс), немесе арқандармен ұстап тұруға (қозғалмалы ілініс) жол беріледі.

      1366. Түтік бекінісін оқпанның бекінісі немесе әрлеу бөлшектеріне бекітудің жобамен қарастырылған конструкциялық шешімі (бекініс тораптары арасындағы интервал 8 метрден аспайтын) болады.

      1367. Түтіктер арқандарға қамыт арқылы бекітіледі. Қамыттардың тұтқасының өлшемдері түтіктер мен арқандардың диаметріне, бағыттаушы шегершіктердің арасындағы қашықтыққа сәйкес келеді. Тұтқалар өзара, саны жобада анықталатын болттармен біріктіріледі. Тұтқалар, түтіктер мен арқандар арасында төсем салуға жол берілмейді.

      Қозғалатын бөгеттің әрбір түтігіне бекітілу орнынан 500 миллиметрден аспайтын қашықтықта екі қамыт орнатылады. Бөгет басталатын якорлы түтікке кемінде 6 қамыт орнатылады, бұл кезде әрбір қамыттың бір бөгеті түтікке оның барлық периметрі бойынан дәнекерленеді.

      1368. Түтіктердің қозғалмалы бөгетін полиспасттық схемамен ілген кезде әрбір түтік екі қамытпен бекітіледі, олар фланецтерден кемінде 300 миллиметр жерде орнатылады. Бұл кезде қамыттар түтікті тығыз ұстап, арқандардың тармақтары мен қамыт арасында арқанның еркін өтуі үшін диаметрі 10-15 миллиметр болатын саңылау қалдырылады.

      1369. Түтіктердің біріктірілуі фланецті, фланецтердің арасындағы жапсарлар тығыздалған.

      Бетонөткізгіштер үшін тез ажырайтын бірігулер қолданып, ал сығылған ауа бөгеті үшін – түтіктерді муфтамен біріктіруге рұқсат етіледі.

      Жалғау бөлшектері сызбаларға, техникалық шарттарға, жобалық құжаттарға сәйкес келуі тиіс.

      Фланецтерді түтікке дәнекерлеу кезінде олардың кесілген бетін түтіктің ұзына бойына перпендикуляр етіп кемінде 30 минут бағыттайды (арнайы шаблонды пайдалана отырып).

      1370. Қондырғы құбырларын ұзарту ЖҰЖ бойынша жүргізіледі.

      Құбыр жолдарының қозғалмалы ілінісі кезінде (арқандарда) түтіктерді өсіру бетінде, ал қозғалмайтын ілінісі кезінде – қауға немесе ұңғылау аспа бесіктері арқылы оқпанда жүзеге асырылады.

      1371. Желдетіс бөгетінің түтіктері қатты материалдан дайындалады. Өртенбейтін арнайы маталардан жасалған майыспалы түтіктерді де қолдануға болады.

      Бетонөткізгіштер үшін қабырғаларының қалыңдығы 8-ден 14 миллиметрге дейінгі көміртекті және қоспаланған болат түтіктер, ал сутөкпе құбырлары үшін – ыстықтай жұқартылған тігіссіз болат түтіктер қолданылады. Сығылған ауа құбырлары үшін дәнекерленген болат түтіктер және прогрессивті жеңіл материалдардан жасалған түтіктерді қолдануға рұқсат етіледі.

      Ойылған жерлері, жарықшақтары бар, ақаулары бар түтіктерді орнатуға жол берілмейді.

      1372. Желдетіс бөгетінің шығысындағы соңы кенжардан 15 метрден аспайтын қашықтықта және сөреден төмен жерде орналасады. Бөгет сөреден кенжарға дейін майыспалы түтіктен дайындалады.

      1373. Шпурлардың жарылысының алдында ілінбелі насос құбырмен бірге қауіпсіз ортаға көтеріледі.

      1374. Бетонөткізгіштердің бөгеттері тіктеуіштермен немесе өздігінен центрленетін бірігулер арқылы ұзартылады.

      Бөгеттің төменгі бөлігінде немесе опалубкада бетон қоспасының қозғалыс жылдамдығын тежейтін құрал орнатылады.

      1375. Түтіктің төменгі бөгетінің орнын ауыстыру және өсіру алдында келесі іс - шаралар орындалады:

      1) түтіктердің бөгеттерінің оқпан бойымен, әсіресе оқпан бекінісінің жанында, кабелдердің, сужинағыш сақиналардың орналасу орындарында және бөгеттердің сөрелермен қиылысу орындарында бөгетсіз қозғалысын қамтамасыз ету;

      2) түтіктердің бөгеті жыныс пен қатып қалған бетонның бөліктерінен тазартылады;

      3) нөлдік орынжай мен барлық сөрелерде ойылған тесіктер ашылады;

      4) түтіктердің бөгетінің орын ауыстыруы және оның сөрелердің ойықтарынан өтуі бақыланады, ол үшін әр қабатта берілген тапсырма бойынша тағайындалған ұңғылаушылар орналастырылады;

      5) оқпанның кенжарында жұмыстар тоқтатылады, түтіктің орын ауыстыруына қатысы жоқ жұмысшылар оқпаннан шығарылады.

      1376. Бөгеттердің түтіктерінің өсірілуі жобалау ұйымы дайындаған техникалық құжаттар бойынша арнайы жүк асып қоятын арқан немесе құрал арқылы жасалады. Барлық жүк асып қоятын арқандар мен құралдарға тағайындалуы, жүк көтергіштігі мен сынақтан өткізілу мерзімі көрсетілген биркалар тіркеледі.

      Түтіктердің бөгеттерін ұзартатын жұмысшылар сақтандырғыш белдікпен сақтандырылады.

      1377. Түтіктердің бөгеттерінің орнын ауыстыру бойынша операциялар аяқталғаннан кейін нөлдік орынжай мен сөрелердегі барлық ойылған тесіктер тығыз жабылады.

      Адамдарды оқпанға түсіру алдында ауысымдағы бақылау қызметкері қауғаның оқпан бойымен еркін қозғалысына көз жеткізеді.

      1378. Полиспастмалық жүйе бойынша ілінген, сутөкпе түтігінің бөгеті бар ілінбелі насостың орнын ауыстыруы алдында, алдын ала, қатты бекінісі бар түтік бөгетінің арқанға қарай орын ауыстыруы кезіндегі іс-шаралар орындалады.

      Насостың түтік бөгетінің ауытқуы кезінде оның орын ауыстырылуы тоқтатылады және ауытқудың пайда болу себептері жойылғаннан кейін қайта іске қосылады.

19-параграф. Шоғырсымдар

      1379. Оқпандарды ұңғылау кезінде қозғалмалы шоғырсым ілінбесі қолданылады. Шоғырсымдарды арқанға бекіту үшін әрбір 6 метр сайын орнатылған металл қысқыштар орнатылады. Қысқыштар арқанды қыспаққа алады және сыртқы қабатын бұзбай шоғырсымды тығыз қысады.

      Әрбір нақты жағдайда қысқыштардың конструкциясы оқпанды жабдықтау жобасымен анықталады.

      1380. Оқпан қимасында шоғырсымдардың орналасуы оларды қарау мен қауғадан немесе ұңғылау аспалы бесігінен жөндеу жұмыстарын жүргізуге мүмкіншілік береді.

      1381. Шоғырсымда ілме мен қысқыштар арасында салпыншағы болмайды. Салпыншақты болдырмау үшін әрбір орын ауыстырудан кейін кабель арқанға нөлдік орынжайдан жоғары қысқышпен бекітіледі. Шоғырсымнан арқанға статикалық жүктемені беру үшін және оның ілінісінің сенімділігін бақылау үшін, бекіністер арасындағы телімдердегі шоғырсым керілуден босатылады.

      1382. 200 метрге дейінгі оқпандарды ұңғылау кезінде сымдарды жүк көтергіштігі 50 килоНьютон (5тонна-күш) шығырларға ілу, өздігінен тежелетін механикалық жетекпен жасалады.

      1383. Шоғырсымдарды байланыстыру технологиялық регламенттерге сәйкес жасалады.

      1384. Шоғырсымдарды түсіру-көтеру бойынша жұмыстарды бастау алдында кернеу ажыратылып (дабыл шоғырсымынан басқа), қосқышта: "Қосылмасын – адамдар жұмыс істеп жатыр" плакаты ілінеді. Осыдан кейін қысқыштары бар шоғырсымның өтуі үшін нөлдік орынжай мен сөрелерде ойылған тесіктер ашылады, шоғырсымның оқпанның барлық бойымен еркін жүргізілуі тексеріледі, бұл үшін тәжірибелі ұңғылаушылар жіберіледі.

      1385. Нөлдік орынжайдағы шоғырсымды өткізу тесігі қысқыштарды орнату мен шоғырсымның орын ауыстырылуы тоқтатылғаннан кейін жабылады.

      1386. Шоғырсымды оқпанға түсіру мен оны арқанға бекіту кезекші жерасты темір ұстасына, шоғырсымды түсіру мен көтеру жұмыстарын басқару – ауысым бақылаушысына, бекіту сапасы мен шоғырсымның жағдайын бақылау – шахта механигіне жүктеледі.

20-параграф. Өндірістік бақылау

      1387. Шахталарда адамдардың, жүктердің көтерілуі мен түсірілуін, арқандардың, көтеру машиналарының, шығырлардың, тіркеме, сақтандыру және құрылғылардың іске жарамды жағдайы мен тексерілуін қамтамасыз ететін жауапты адамдар тағайындалады.

      1388. Арқанды және шығырлы пневматикалық жүкшілерді тәулік сайын ұйымның жауапты адамдары тексереді.

      Айына кемінде бір рет арқандар жимка және сынабекітпеден тексеріледі. Тексеріс нәтижелері ұйымның техникалық басшысы бекіткен объектімен жасалған кітапқа жазылады.

      Көтерме сауыттары, парашюттар, стопорлар, ілініс құралдары, бағыттаушы кебістер, отырғызу, тиеу мен түсіру құрылғылары, бағыттаушы мен ауытқушы шкивтер, олардың футеровкасы мен подшипниктері, тежелу жүйесі мен көтеру машинасының элементтері, сақтандыру аппаратурасы мен басқару жүйесін көтергіш механигі немесе шахта бойынша бұйрықпен бекітілген жауапты адам тәулік сайын тексереді. Бұл адам сауыттардың қозғалыс жылдамдығы секундына 1 метрге дейін болғанда арматурлауды тәулік сайын және жылдамдық секундына 0,3 метр болғанда – аптасына кемінде бір рет тексереді. Оқпанның жөндеуде болатын учаскелері, жылдамдық секундына 0,3 метр болғанда тәулік сайын тексеріледі.

      Оқпанның шектес бөлімшелерінде арматурлауды бір мезгілде қарауға, қарау жүргізілетін көтерме сауыттарының арасындағы биіктігі бойынша белгілердің айырмасы 5 метр аспайтын болғанда рұқсат етіледі.

      Жаңа арқанды ілу алдында және одан әрі қарай тоқсанына кемінде бір рет шкивтерді шахтаның бас механигі немесе аға механик тексереді. Бұл кезде науаның қимасы мен бақылау саңылауы бойынша оның денесінің қалыңдығы өлшенеді, науа қимасының ең көп шамада тозған жерлерінің суреттемесі салынады. Тексеріс нәтижелері осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес нысан бойынша "Көтерме қондырғысын қарау журналына" жазылады.

      1389. Діңдерді тексеру шахтаның техникалық басшысының басқаруымен комиссиялы түрде жүзеге асырылады. Металл және темірбетонды діңдерді тексеру жылына бір рет, ағаш және ұңғылау діңдерін тексеру – жылына 2 рет жүзеге асырылып, актімен ресімделеді.

      Діңді тексеру алдында діңнің тіктігі, бағыттаушы шкивтердің оқпан осіне және көтергіш осіне қатысты дұрыс орнатылуы, олардың науаларының орташа жазықтығының тіктігі мен айналу осьтерінің көлденеңдігі инструменталды түрде тексеріледі. Тексеріс шахтаның бас маркшейдерінің басқаруымен жүргізіледі. Инструменталды тексерістің нәтижелері осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес "Көтерме қондырғысын қарау журналына" жазылады.

      Пайдаланушылық көтергіш-транспорттық қондырғыларда аспалы және тіркеме құрылғыларының қызмет ету мерзімі 5 жылдан аспайды (апаттық-жөндеу, апаттық жағдайларда адамдарды тасымалдауға арналған флангілі және желдетісті оқпандардың көтергіш қондырғыларында – 7 жылдан аспайды), қауғалар мен қауға имектерінің тіркеме құрылғыларында – 2 жылдан аспайды. Шахтаның бас механигі басқаратын комиссияның шешімімен бұзбайтын әдіспен бақылау жасау арқылы инструменталды тексеру нәтижелерінде аспалы және тіркеме құрылғыларының қызмет ету мерзімі пайдаланушылық құрылғылары үшін 2 жылға ұзартылады. Комиссияның актісін ұйымның бас механигі бекітеді.

      Жаңадан ілінген немесе жөндеуден өткізілген көтергіш сауытты іске қосу алдында саңылауларды тексерістен өткізеді.

      Жаңа арқанды ілгенде және одан әрі қарай тоқсанына кемінде бір рет шкивтерді шахтаның бас механигі немесе оның көмекшісі тексереді; бұл кезде жырашықтың қимасы өлшенеді.

      Тексеру нәтижелері осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтерме қондырғысын қарау журналына жазылады.

      1390. Шахтаның бас механигі немесе аға механик 15 күнде кемінде бір рет сақтандыратын тежегіштің жұмысының дұрыстығын және қорғау құрылғыларын тексереді, айына кемінде бір рет көтерме қондырғысының басқа барлық элементтерінің іске жарамдылығын бақылауға алады. Тексеріс нәтижелері осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтерме қондырғысын қарау журналына жазылады.

      1391. Пайдалануға берілер алдында және одан әрі қарай жылына бір рет аттестатталған ұйым бригадасы шахтаның энергомеханикалық қызметінің өкілдерінің қатысуымен "Шахталық көтеру қондырғыларына ревизия жасау, жөндеу және сынақтан өткізу бойынша басқаруға" сәйкес көлемде көтеру қондырғысын ревизия мен жөндеуден өткізеді. Бұл талаптар жабдықтар мен материалдарды түсіріп - көтеруге арналған жүк көтеру шығырларына таралмайды.

      Автоматтандырылған көтеру қондырғыларының электрлі бөлігі мен аппаратурасы 6 айдан кейін ревизия мен жөндеуден өткізіледі.

      Жаңадан пайдалануға берілген тежегіш құрылғылар мен валдарды ревизиядан өткізген кезде олардың дефектоскопиясы жасалынады.

      Әрі қарай дефектоскопия жүйелі түрде кемінде 3 жылда бір рет жасалынады.

      Ревизия және жөндеу жасаумен бір мезгілде, осы Қағидалардың 1389-тармағының талаптарына сәйкес орындалатын діңнің шкивтері мен діңді маркшейдерлік тексерістен өткізуден басқа, шахта персоналы көтеру машинасы мен жетектердің тозуына толық маркшейдерлік тексеріс жүргізеді де, ол туралы акт ресімделеді.

      Көтеру қондырғысына ревизия мен жөндеу жасағаннан кейін шахтаның бас механигі, жөндеу жасау ұйымының өкілдері оның бақылау сынағын өткізеді.

      Бақылау сынағын өткізу туралы хаттама құрастырылып, оны ұйымның бас механигі бекітеді.

      Ревизия мен жөндеуден 6 ай өткеннен кейін әрбір пайдаланудағы және ұңғылаудағы көтеру қондырғысына шахтаның бас механигі мен ұйымның өкілі қатысатын комиссиямен техникалық қарау мен сынақтан өткізілу жүргізіледі.

      Техникалық қарау мен сынаудың көлемі пайдаланудағы және ұңғылаудағы көтеру қондырғыларын техникалық қарау мен сынау бойынша технологиялық регламентпен анықталады.

      Жүргізілген қарау мен сынау туралы акт құрастылырып, оны ұйымның бас механигі бекітеді.

      1392. Тәулік сайын және әрбір түсіру-көтеру операциясының алдында белгі беру құрылғылары мен байланыс құралдарын мыналар қарап, тексереді:

      ауысым электр слесарі, аптасына бір рет – көтергіш механигі және айын бір рет – көтергіштің бас механигі немесе шахтаның бас энергетигі.

      Жүйелі түрдегі сигнализация мен байланыс жабдықтарының тексерілу нәтижелері осы Қағидалардың 32-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Көтерме үңгілеу жабдығын қарау журналына жазылады.

      1393. Тіркеме құрылғылары мен бекіністің барлық түйіндерін апта сайын кезекші слесарь, айына екі рет – телім механигі және айына бір рет – шахтаның бас механигі қарайды.

      Егер пайдалану процесінде тіркеме құрылғысына экстремальді жүктемелердің әсері тисе, тіркеме құрылғысы тексерілгенге дейін жұмыс тоқтатылады.

      Тексеріс нәтижелері мен істен шығуды жоюға бағытталған іс - шаралар осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1394. Шығырларды монтаждау аяқталып, пайдалануға берілгеннен кейін, жылына бір рет діңгектің бағыттаушы шкивтерінің геометриялық элементтерінің оқпан осьтеріне қатысты инструменталды суреті жасалады және девиация бұрыштары тексеріледі. Тексеріс нәтижелері бойынша діңгектік шкивтердің нақты орналасуының атқарушы схемасы құрастырылады.

      Тексеріс шахтаның бас маркшейдерінің басқаруымен өткізіледі.

      1395. Бағыттаушы шкивтерді апта сайын слесарь, айына екі рет – телім механигі және айына бір рет – бас механик қарайды.

      Егер пайдалану процесінде бағыттаушы шкивтерге экстремальді жүктемелердің әсері тисе, оны тексергенге дейін жұмыс тоқтатылады.

      Діңгектік бағыттаушы шкивтерді тексеру нәтижелері осы Қағидаларға 26-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Көтеру қондырғыларын тексеру журналына, ал сөрелік және қалғандары үшін осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1396. Құтқару басқышы мен оның тіркеме құрылғысын апта сайын оқпанды тексеру бойынша жауапты адам қарайды, айына екі рет – телім механигі, айына бір рет – шахтаның бас механигі. Тексерістің нәтижелері осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1397. Бесіктер мен оның тіркеме құрылғыларын апта сайын тіркеме құрылғыларын тексеру бойынша жауапты адам қарайды, аптасына бір рет телім механигі және айына бір рет – шахтаның бас механигі. Тексерістің нәтижелері осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1398. Тіктеуіштердің шығырларын, бағыттаушы блоктарды, жүктерді, арқандар мен бекініс бөлшектерін апта сайын аспалы ұңғымалық жабдықтарды қарауға жауапты адам қарайды, айына екі рет – телім механигі және айын бір рет – шахтаның бас механигі. Тексерістің нәтижелері осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1399. Айына бір рет барлық тіктеуіштерді шахтаның бас маркшейдері тексереді.

      1400. Құбырларды, кабельдерді, ілініс арқандары, қамыттарды, болттық бірігулерді, оқпанның тұрақты бекінісі мен арматурлауының бөлшектеріне түтіктердің іліну түйіндерін апта сайын арнайы тағайындалған адам, екі аптада бір рет – телім механигі және айына бір рет – шахтаның бас механигі қарайды. Тексерістің нәтижелері осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады.

      1401. Сөрелер мен оның ілінісінің барлық түйіндерін апта сайын тіркеме жабдықтарын қарауға жауапты адам, айына екі рет – телім механигі және айына бір рет – шахтаның бас механигі қарайды. Тексерістің нәтижелері осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру журналына жазылады. Анықталған ақаулар жойылады.

      1402. Телім механигінде ұңғылау шығырларының мынадай құжаттары сақталады:

      1) дайындаушы - зауыттың төлқұжаты (формуляр) (әрбір шығыр үшін);

      2) монтаждау мен пайдалану бойынша үлгі нұсқау (шығырдың әрбір типі үшін біреу бола алады);

      3) ілінген арқанның зауыттан алынған акт – сертификаты және беріктік қорының есебі;

      4) арқандар, шығырлар, сөрелер, құтқару басқыштары мен ұңғылау бесіктері үшін арқанды сынау станциясының куәлігі;

      5) әрбір шығырдың діңгекке байланысты орналасуын тексеру хаттамасы, девиацияның нақты бұрыштары көрсетіле отырып;

      6) тежегіш жүйені сынау хаттамасы (әрбір шығыр үшін);

      7) шығырлар, сөрелер, құтқару басқыштары мен ұңғылау бесіктері үшін редуктор мен ашық тісті берілулерді тексеру хаттамасы;

      8) максимальді ток қорғанысын қалпына келтіру хаттамасы (әрбір шығыр үшін);

      9) арқандардың керілуін тексеру приборларын қалпына келтіру хаттамасы;

      10) әрбір шығырдың электрлік бөлігін жөндеу актісі;

      11) жерлестіру контуры бойынша тұйықтау жұмыстарының актісі;

      12) іргетас қалыптастыру бойынша тұйықтау жұмыстарының актісі (әрбір шығыр үшін).

      1403. Ұңғылау сөрелері мен шығырларын мыналар тексереді:

      1) электр слесарі – ауысым сайын әрбір түсіру-көтеру операциясының алдында;

      2) телім механигі – аптасына бір рет;

      3) ұйымның техникалық басшысы – айына бір рет.

      Тексеріс нәтижелері осы Қағидалардың 8-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Оқпанды қарау журналына жазылады. Істен шығулар анықталған кезде ақаулар жойылғанға дейін шығырларды пайдалануға болмайды.

      1404. Шығырларды техникалық куәландырудан өткізген кезде статикалық сынақтау әдістемемен тағайындалған, олардың жұмыстық жүк көтеру қабілетінен екі есеге артатын жүктемеге сәйкес, ал динамикалық – сол жүк көтеру қабілетінен 10 пайыздан асатын жүктемеге сәйкес жүргізіледі.

      1405. Шығырлардың, құтқару басқыштары мен ұңғылау бесіктерінің, жүк көтергіштігі 45 тонна-күш шығырлардың кезеңмен өткізілетін (жылына бір рет) ревизиясын, жөндеуі мен сынақталуын аттестатталған жөндеу ұйымдары жүргізеді.

52. Жерасты лифтілік қондырғылары

      1406. Жерасты лифтілік қондырғылары жоба бойынша құрастырылуы, лифттердің құрылғылары мен қауіпсіз тұтынуына қойылатын, осы Қағидалардың талаптарына жауап беруі керек.

      1407. Жерасты қазбаларында жолаушылық және жүк тасу лифтілік қондырғыларын пайдалануға болады. Қолданылатын лифтілер ортаның пайдалану шарттарына сәйкес келеді (ылғалдылық, жарылыс қауіптілігі, агрессивтілік). Лифтінің кабинасында шахта диспетчері мен машиналық бөліммен байланыс телефоны немесе екі жақты байланыс, ал жүк тасу қондырғыларында – қабылдау орынжайлары бар байланыс орнатылады.

      Лифтінің электр жабдықтары пайдалану шарттарына сәйкес болатындай болады.

      1408. Құрылыс және монтаждау жұмыстары аяқталғаннан кейін жөндеу жұмыстары, лифтіні статикалық және динамикалық сынақтау жүргізіледі. Сынақтаудың оң нәтижелері кезінде лифтінің техникалық дайындығы туралы акт рәсімделеді. Актіге қосымша ретінде қорғаушы мен блокировканы тексеру хаттамасы, жерлестіруді тексеру хаттамасы, күш беретін жабдықтардың оқшаулануын тексеру хаттамасы, электр жабдықталуы мен лифт жетегін басқарудың принципиалды сызбасы, лифтінің техникалық және пайдалану құжаттамалары, тұйықталған жұмыстар актілері қоса беріледі.

      Лифтінің иесі лифтіні пайдалануға қабылдау бойынша комиссия ұйымдастырады.

      Комиссия құрамына:

      1) өкіл – лифтінің иесі – комиссия төрағасы;

      2) құрылыс, монтаждау және жөндеу ұйымының өкілдері;

      3) лифтілерге техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін тұлға кіреді.

      Лифт иесі лифтіні пайдалануға қабылдау комиссиясына қосымшаларымен бірге сынақтау актісін, лифтінің пайдалану-техникалық құжаттамаларын, лифтілердің жұмыс жағдайын, техникалық қызмет көрсету және жөндеу, лифтіні қауіпсіз пайдалану бойынша жұмыстың ұйымдастырылуын қамтамасыз ететін тұлғаларды тағайындау туралы бұйрықты ұсынады.

      Лифтіні пайдалануға қабылдау комиссиясы оны қарап, техникалық куәландырады және лифтіні қабылдау актісін әзірлейді. Лифтінің қалыпты жұмысына кедергі келтіретін ақаулар анықталған жағдайда, комиссия олардың себептерін көрсете отырып акт әзірлейді және оны лифт иесіне береді.

      Лифтінің техникалық дайындығы мен қабылдау туралы актінің негізінде лифтіні пайдалануды қамтамасыз ететін тұлға оны пайдалануға енгізуге рұқсат береді, ол туралы лифтінің төлқұжатында жазылады.

      1409. Лифтілік қондырғылардың кабиналарында бір мезгілде адамдар мен жүктерді тасымалдау жол берілмейді. Рельсті жолдармен жабдықталмаған лифтінің кабиналарында дөңгелек сырғымалы вагоншаларды (платформаларды) түсіруге және көтеруге жол берілмейді. Рельсті жолдары бар кабиналарда вагоншаларға арналған бекітіп ұстау құрылғылары болады. Бекітіп ұстау құрылғыларының құрылысы мен олардың орнатылуы лифтіні дайындаушы зауытпен қарастырылады.

      1410. Рельсті жолдармен жабдықталған кабинаның орнатылуы дәлдігі, отырғызу құрылғылары болмаған жағдайында 15 миллиметр шамасында, ал рельсті жолдармен жабдықталмағандары 50 миллиметр шамасында ұсталады.

      1411. Дөңгелек сырғымалы вагоншаларды (платформаларды) тасымалдауға арналған лифтілердің алдындағы горизонттарда тежелу стопорлары орнатылады. Стопорларды орнату кезінде, горизонтта кабина болмаған кезде олардың ашылып кетуінен сақтайтын блоктау болады.

      1412. Жолаушылық, жүк тасу лифті қондырғыларын электрмен жабдықтау екі кабельдік желімен жасалады, олардың біреуі орталық жерасты немесе телімдік шағын станцияның әртүрлі секцияларынан, резервте тұрады.

      Лифтілік қондырғының машиналық бөлімшесінде тікелей кіреберістің жанында барлық қондырғыдан кернеуді тоқтататын ажыратқыш аппарат орнатылады.

      1413. Оқпанда (шахтада) сатылық бөлімше болуы керек. Оқпанда электр энергиясының тәуелсіз кірісімен кем дегенде екі лифт орнатылған жағдайда сатылық бөлімшенің болмауына жол беріледі.

      1414. Лифтінің кабинасы отқа төзімді материалдардан дайындалады. Кабинаның төбесінде, кабинаның оқпанда тіреліп қалу жағдайында адамдардың шығуы үшін қарастырылған шығу тесігі мен басқыш орнатылуы керек.

      1415. Барлық горизонттарда лифтілі көтергіштің оқпанында қазбаның бойымен металл қоршау болуы керек.

      Қоршауды ұяшықтары 20х20 миллиметрден аспайтын және диаметрі 1,2 миллиметрден кем емес металл сым тордан немесе қалыңдығы 1,2 миллиметрден кем емес болат қаңылтырдан дайындауға жол беріледі.

      1416. Кабина, қарсы салмақ пен шахты элементтерінің арасындағы саңылаулар лифтілердің құрылғысы мен қауіпсіз қолданылу талаптарына сәйкес болады.

      1417. Деңгейжиекке қарай тік және көлбеу жүріс жолдары, машиналық бөлімше жабдықты көтеру үшін сатылық бөлімшемен және монтаждау тесігімен жабдықталады.

      Машиналық орынжай камерасының биіктігі 2200 миллиметрден кем емес, жабдықтарды монтаждау және қызмет көрсетуге арналған өту орындары 0,8 метрден кем емес, камераның қабырғасы жағынан монтаждау өту жолдары – 0,5 метрден кем емес.

      Лифтінің машиналық бөлімшесінде жүк көтеру құралын асып қоюға арналған құрылғы қарастырылады.

      418. Кабинаның қайта көтерілуінің (қарсы салмағының) биіктігі кабинаның қозғалыс жылдамдығына және кабинаның төбесіндегі (қарсы салмақ) қызмет көрсету персоналының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты жобамен анықталады.

      Лифті шахтасының биіктігі бос кабинасы (қарсы салмағы) тоқтатылғаннан кейін шахтаның жоғарғы жағында соңғы ажыратқыштардың іске қосылуынан кабинаның (қарсы салмақ) жоғары қарай, шахта мен арматурлау элементтерін қарау кезінде персоналды құлап түсетін заттардан қорғау үшін, кабина үстінде орналасқан зонттан бастап есептегенде, 200 миллиметрден кем емес қашықтыққа еркін жүре алатындай болып қабылданады.

      1419. Жылына бір рет дайындаушы-зауыттың пайдалану нұсқаулығында қарастырылған көлемде лифтілік қондырғыға тексеру және жөндеу жүргізіледі. Тексеру және жөндеуден кейін шахта механигі, жөндеу бригадасы ұйымының өкілдері бақылау сынақтарын өткізеді.

      Сынақтау нәтижелерін қондырғының қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін адам лифтінің төлқұжатына жазады.

      Лифті қондырғысын тексеру мен жөндеуден өткізу кезінде маркшейдерлік қызметі оқпан қабырғасының, бағыттаушы жолсеріктер мен тоқ келтіруші шкивтердің кескіндеулерін жүргізеді.

      Тексеру нәтижелері осы Қағидалардың 33-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Лифт қондырғысын қарау журналына жазылады.

      Тексеру мен жөндеуден, элементтерді (арқандар, кабиналар, қарсы салмақ, электр двигателі, шығырлар, тежегіштер мен қауіпсіздік элементтері) ауыстырғаннан соң 6 ай өткеннен кейін, лифтілік қондырғы шахтаның бас механигі мен ұйымның өкілдерінің қатысуымен техникалық қараудан және сынақтан өткізуге жатады.

      Техникалық қарау мен сынақтау көлемі технологиялық регламентпен анықталады.

      Өткізілген қарау мен сынақтау туралы ұйымның бас механигімен бекітілетін акт әзірленеді.

      1420. Жылдамдығы секундына 0,3 метрден асатын лифтіні басқару үшін оқпанды тесеру кезінде кабинаның төбесінде арнайы тетік орнатылады.

      1421. Тәулігіне бір рет, тағайындалған адамдар:

      1) кабинаның, шахтаның және шахта есігінің алдындағы орынжайлардың жарықтандырылуы мен оның жеткіліктілігінің;

      2) шахта мен кабинаның қоршалу жағдайын;

      3) шахта есіктері құлыптарының ақаусыз болуын;

      4) шахта есігі мен кабина контактісінің ақаусыз болуын;

      5) жылжымалы еденнің ақаусыз болуын;

      6) кабинаның қабаттарда дәл тоқтауын;

      7) "Тоқта" түймешесінің, "Бос емес" жарықтық белгісінің, дыбыстық сигнализацияның, екі жақты байланыстың, байланыс сигналдарының және диспетчер тетігіндегі сигналдардың ақаусыз болуын қарайды және тексереді.

      Тексеру мен сыннан өткізу нәтижелері "Лифтілік қондырғыны қарау журналына" жазылады.

      Адамдарды электр тоғымен зақымданудан қорғау үшін қорғаушы жерлестіру және қозғалыс циклі аяқталғаннан кейін тізбектің ақауы бар учаскесін автоматты түрде ажырататын, ток кетуден қорғау аппараттары қарастырылады.

      1422. Лифтілік қондырғы, кабинаның төменге қарай қалыпты жылдамдықтан 15 пайыздан асатын жылдамдықпен қозғалысы кезінде лифт кабинасының (көтерменің) баяу тоқтауына арналған ұстағыштармен жабдықталады.

      Жарты жылда бір реттен сирек емес зауыттық үлгі нұсқауына сәйкес ұстағышға динамикалық сынақтау жүргізіледі.

      1423. Лифтілік қондырғылардың профилактикалық қызметінің қауіпсіз жүргізілуі үшін шығарушының пайдалану бойынша нұсқаулығына сәйкес:

      1) лифтілік қондырғының қорғаушысы мен блокталуын тексеру бойынша;

      2) лифтілік қондырғыға профилактикалық қызмет көрсетудің тәртібі мен көлемі туралы технологиялық регламент дайындалады.

      1424. Лифтілік қондырғылардың іске жарамды жағдайы мен қауіпсіз қолданылуын қамтамасыз ету таукентехникалық білімі бар және лифтілік қондырғылардың құрылғысы мен қауіпсіз қолданылуы бойынша білімін тексеруден өткен инженер-техникалық қызметкерге жүктеледі.

      Лифтілердің іске жарамдылығын тексеретін, техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жүргізу жұмыстарын ұйымдастыратын, қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін адам демалыста, іссапарда болғанда, ауырған кезеңінде, орнында болмаған жағдайларда, оның міндетін атқару басқа қызметкерге жүктеледі.

      1425. Лифтілік қондырғыларға профилактикалық қараулар мен жөндеулер осы Қағидалардағы лифтілердің орнатылуы мен қауіпсіз пайдаланылуына қойылатын талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 1425-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9-кіші бөлім. Электр қондырғыларында өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
53. Жалпы ережелер

      1426. Газ бойынша қауіпті шахталарда, электр қондырғыларының құрылысы мен пайдаланылуы оларды қауіпсіз пайдалану бойынша іс-шараларының талаптарына сәйкес жүргізіледі. Шахталарда қолданылатын электр жабдығы, шоғырсымдар және электрмен жабдықтау жүйелері жұмыс істеушілердің электр қауіпсіздігін, объектілердің жарылыс өртену қауіпсіздігін қамтамасыз етуі керек.

      1427. Шахталарда, электровоздық тасымалдың контактілі торлары үшін түрлендіргіш құрылғыларды қоректендіруге арналған арнайы трансформаторларды есепке алмағанда, бейтараптаушысы тұйық жерлестірілген трансформаторларды пайдалануға болмайды. Мұндай трансформаторлар мен олардан тұтынатын тармақтарға қалған тұтынушылар мен құрылғыларды қосуға, осы Қағидалардың талаптарымен қарастырылған жағдайлардан басқа жағдайда, жол берілмейді.

      1428. Адамдарды электр тоғы әсерінен жарақат алудан сақтау үшін қорғаушы жерлестіру, ал жерасты электр қондырғыларында кернеуі 1140 Вольтқа дейін болатын, ақауы бар торларды автоматты түрде ажырататын, токтың кетуінен сақтайтын қорғаушы аппарат қолданылады. Ақауы бар торды ажыратудың жалпы уақыты 0,2 секунд, ал 1140 Вольт кернеу бар кезде – 0,12 секундтан аспайды.

      1429. Әрбір шахтада жерасты электр қондырғыларының сызбасы, таукен қазбаларының жоспарына түсірілген контактілі желі сызбасы әзірленеді. Сызбада электр қондырғыларының орналасу орындары, оның типтері, шоғырсымдардың ұзындығы мен қимасы, әрбір қондырғының кернеуі мен қуаты, негізгі жерлестірушілердің орналасу орны, максимальді тоқтың релесінің орналасуы және күш және жарық беретін тармақтардың аппараттарындағы сақтандырғыштардың балқымалы қосымшаларындағы қалыпты токтың шамалары, қорғалатын магистраль немесе тармақтың ең алыс орналасқан нүктелеріндегі қысқа тұйықталу токтарының шамалары көрсетіледі.

      Таукен қазбалары тармақталған және электр жабдықтары көп болатын шахталарда кернеуі 1000 Вольттан асатын шоғырсымды желіні және кернеуі 1140 Вольтқа дейінгі және одан жоғары болатын стационар қондырғыларды, учаскелік трансформатор шағын станцияларын қоса алғанда, көрсете отырып, принципиалды сызбаны, кернеуі 1140 Вольтқа дейінгі шоғымсымды желі мен әрбір учаскенің (деңгейжиектің, блоктың) электр қондырғыларын түсіре отырып, учаскелік трансформаторлық шағын станцияларды қоса алғанда, жекеленген сызбаларды құрауға жол беріледі.

      Электр қондырғыларында болатын барлық өзгерістер шахтаның бас энергетигімен келесі күннен қалдырмай сызбаға түсіріледі. Шахтаның бас энергетигінің рұқсатынсыз, жерасты электр қондырғыларының электрмен жабдықталуы бойынша техникалық құжаттамаларға өзгерістер енгізуге жол берілмейді.

      Мердігерлік ұйымдардың құзырындағы жерасты электр қондырғыларының электрмен жабдықталу сызбалары қолданыстағы шахталар үшін қарастырылған тәртіп бойынша келісіледі және бекітіледі.

      1430. Әрбір іске қосу аппаратына, оның іске қосатын қондырғысы немесе учаскесі туралы, максималды тоқтың немесе балқымалы сақтандырғыштағы қалыпты тоқ релесінің іске қосылу шамасын көрсететін нақты жазба түсіріледі.

      Аппарат бөліктерінің, электрлік қорғаныстардың, блоктау және реттеу қондырғыларының қақпақтары өз атауы бар пломбылармен пломбаланады.

      1431. Газ бойынша қауіпті шахталардың тұйықталған қазбаларында электр жабдықтарын монтаждау мен жөндеуін жүргізу кезінде, жұмыс орнындағы кеніштік атмосферада жанғыш газдардың құрамына жүйелі түрде бақылау жасалады. Тұйықталған қазбаларда жанғыш газдардың шамасы рұқсат етілетін ең көп шамаға тең немесе одан асқанда, электр жабдықтарын монтаждау және жөндеу бойынша жұмыстар тоқтатылады.

      1432. Өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін электр қондырғыларында:

      1) қорғаныс құралдарынсыз (диэлектрлі қолғап, аяқ киім немесе оқшаулаушы төсеме), кернеуі 1140 Вольттан асатын электр қондырғыларына жедел түрде қызмет көрсетуге;

      2) диэлектрлік қолғапсыз (кернеуі 42 Вольт және одан төмен электр жабдықтарын есепке алмағанда), ұшқындау қаупі бар тізбекті электр жабдықтары мен телефон байланысының аппаратураларына, тоқ кетуден қорғаныс аппараттарымен қорғалмаған, кернеуі 1140 Вольтқа дейінгі электр қондырғыларын шұғыл түрде қызмет көрсету және басқаруға;

      3) кернеуі бар электр жабдықтары мен шоғырсымдардың бөліктерін жөндеуге, газ бен шаңға қауіпсіз шахталарда ұшқынға қауіпті электр жабдықтары мен кернеуі бар электрлі өлшеу аспаптарын (кернеуі 42 Вольт және одан төмен электр жабдықтарын есепке алмағанда), газ бен шаңға қауіпті шахталарда – ұшқынға қауіпті тармағы бар құрылғыларды қосуға және ажыратуға;

      4) электр жабдықтарын жарылыстан қорғаушының, блоктаудың, жерлестірудің, қорғау аппараттарының құралдары істен шыққан кезінде, басқару мен қорғаушының сызбасының бұзылуы, шоғырсымда ақаулардың болуы кезінде пайдалануға;

      5) қолданылмайтын электр тораптарын кернеуде ұстауға, резервтегіні есепке алмағанда;

      6) газды шахталарда алдын ала қабықша бөлімшесінен кернеуді ажыратпай және метан шоғырлануын өлшемей жарылысқа қауіпті электр жабдықтарының қабықшасының қақпағын ашуға;

      7) шахтада электр жабдықтарының зауыттық құрылысы мен сызбасын, басқару аппаратурасының, қорғаушы мен бақылаудың сызбасын өзгертуге, қорғаушы құрылғылардың градуирлеуге, егер бұл дайындаушы-зауытпен келісілген болмаса;

      8) аппараттардан белгілерді, жазуларды, пломбаларды оларды алып тастауға құқылы емес адамдардың алуына;

      9) қорғанысы жоқ патрондар мен калибрленбеген балқығыш ендірмелерді қолдануға;

      10) газ шахталарында электр қондырғыларды тосқауылмен бекітілген тұйық қазбалардан 10 метрден жақын орналастыруға жол берілмейді.

      1433. Жерасты қазбалары мен шахта үстіндегі имараттарда электр доғалы дәнекерлеу рұқсат - тапсырма бойынша жүргізіледі. Бұл кезде айнымалы тоқтың дәнекерлеу қондырғысында, бос жүрісті кернеуді автоматты түрде ажырататын немесе 0,5 секунд уақыт аралығында оның кернеуін 12 Вольтқа дейін шектейтін құрылғысы болады.

      Тұрақты тоқтың дәнекерлеу қондырғылары қолданылған кезде электр доғалы дәнекерлеуді көрсетілген құрылғыларсыз жүргізуге болады.

      1434. Орталық жерасты шағын станциялары, адамдық және жүк-адамдық шахталық көтеру құрылғылары, бас желдету желдеткіштері, қазандықтардың желілік және қоректендіру сорғылары жер бетіндегі шағын станциялардың біріндегі әртүрлі секциялардан екі шоғырсымдық желімен, ал негізгі сутөкпе қондырғылары – орталық жерасты шағын станцияларымен қамтамасыз етіледі.

54. Электр желілері
1-параграф. Жалпы ережелер

      1435. Жерасты қазбаларында электр энергиясын беру және тарату үшін жануды таратпайтын, қабықшасы немесе қорғаушы қабығы бар шоғырсымдар қолданылады:

      1) көлденең немесе көлбеу (45 градусқа дейін) қазбалар бойынша стационар төсем үшін - қорғасын, поливинилхлоридті немесе алюминий қабықшасы бар брондалған шоғырсымдар.

      Жобамен негізделген жағдайда алюминий қабықшада, бірегей поливинилхлоридті құбырда, қағазбен оқшауланған брондалмаған шоғырсымдарды қолдануға жол беріледі.

      Тік және көлбеу (45 градустан асатын) қазбалар бойымен жаңадан төсеу үшін желілік броны қорғасыннан, алюминийден немесе поливинилхлорид қабықшадан жасалған, поливинилхлоридті, резеңке немесе қағазбен оқшауланған (өткізбейтін сіңіруі бар) күш беретін және бақылау шоғырсымдары қолданылады.

      Шоғырсымды жаңадан төсеген кезде құрылыс ұзындығының жоғарғы және төменгі жақтары арасындағы биіктіктерінің ауысуы нормативтік техникалық құжатқа сәйкес болуы керек. Қазбаларда алюминийге қатысты химиялық белсенді ортаның болуы кезінде алюминий қабықшалы шоғырсымдарда зауытта дайындалатын күшейтілген тот басуға қарсы жабындысы болады.

      Стационарлы түрде орнатылған, кіріспе құрылғылары бар және тек қана жұмсақ шоғырсымның енуіне арналған электр қозғалтқыштарын іске қосу аппараттарына жұмсақ резеңке немесе жанбайтын пластмасса шоғырсымын қосуға болады;

      2) тазарту блоктарында қозғалмалы машиналар мен механизмдерді, электр қондырғыларын қоректендіру үшін, кернеуі 380 - 660 Вольт желілерде – жұмсақ экрандалған шоғырсымдар.

      Экрандалған шоғырсымдардың сериялық өндірісін игергенге дейін, уақытша, кернеуі 380 Вольттан аспайтын қозғалмалы машиналар мен механизмдер, электр қондырғылары үшін жұмсақ экрандалмаған кабельдерді қолдануға жол беріледі;

      3) қозғалмалы участелік шағын станцияларды біріктіру үшін – желілік немесе таспалы броны бар брондалған шоғырсымдар;

      4) газды емес шахталарда жарықтандыру желілері үшін – брондалған,, поливинилхлоридті, тұтастай поливинилхлоридті құбыршекте алюминий қабықшасында брондалмаған, икемді резеңке шоғырсымдар қолданылады.

      Газ және шаң бойынша қауіпті емес шахталардың тазарту кенжарларын жарықтандыру үшін сызықтық кернеу 24 Вольттан аспайтын жағдайда оқшауланған тіректерде ашық сымдарды және сызықтық кернеу 36 Вольттан аспайтын кезде қазбалар мен кенжарларды жарықтандыру үшін – поливинилхлоридті қабықшасы бар желілерді қолдануға жол беріледі. Трансформатордан кернеуі 24 Вольт жағынан шығысы жұмсақ резеңке шоғырсыммен орындалады және жарықтандыру трансформаторларының орамдары бірі екіншісінен жекеленген, электр байланысы жоқ.

      1436. Күш беретін кабельдерді таза ауа беретін, рельсті көлікпен жабыдқталған, көлбеу оқпандар мен еңістер арқылы, бекінісі ағаштан жасалатын тік оқпан арқылы жүргізуге болмайды.

      1437. Бақылау тізбектері мен басқару тізбектері үшін тік немесе көлбеулігі 45 градус болатын қазбаларда төсем салу кезінде бақылау брондалған шоғырсымдар, көлденең қазбаларда – таспалы броны бар бақылау шоғырсымдары, икемді бақылау және күш беру шоғырсымдары қолданылады. Жылжымалы машиналар үшін жұмсақ шоғырсымдар немесе күш беретін жұмсақ шоғырсымдардың қосымша желілері қолданылады.

      1438. Газ немесе шаң бойынша қауіпті шахталарда алюминий желісі бар немесе алюминийден жасалған қабыршағы бар шоғырсымдарды қолдануға жол берілмейді.

      1439. Бақылау тізбектерін брондалған шоғырсымдарымен бірге төсеу кезінде, көлбеу бұрышы 45 градусқа дейінгі қазбаларда нормативтік техникалық құжаттарда қарастырылған икемді резеңке шоғырсымдарды, бронсыз поливинилхлоридті қабықшасы бар шоғырсымдарды, бірыңғай поливинилхлоридті құбіршектегі алюминий қабықшасы бар шоғырсымдарды қолдануға жол беріледі.

      1440. Өндірістік автоматты, диспетчерлік және авариялық телефон байланысының, көтергіш қондырғылардың тікелей телефондық байланыс желілері үшін қолданыстағы нормативтік техникалық құжаттарға бойынша пайдаланылатын саласына сәйкес, төсем салудың нақты шарттары (тік, көлбеу, көлденең қазбалар) және қолдану мақсаты негізінде (магистральді, таратушы, абоненттік) шахталық телефон шоғырсымдары қолданылады.

      Газ немесе шаң бойынша қауіпті емес шахталарда 24 Вольттан аспайтын кернеумен қоректенетін дабыл мен байланыс құрылғылары үшін, дабыл мен байланыс желілерін ашық немесе далалық өткізгіштермен орындауға жол беріледі.

      Жергілікті байланыс желілері үшін кенжарда икемді бақылау шоғырсымдарын, қосымша желілерді және жұмсақ экрандалған шоғырсымдарды қолдануға жол беріледі.

      1441. Кернеуі 1140 Вольтқа дейін болатын, тұтынушылар жүктемесінің қосынды тоғы өтетін, қоректендіруші шоғырсым желілері үшін, бір қималы шоғырсымдар қолданылады. Бұл желілер үшін желінің барлық учаскелерінің қысқа тұйықталу тоғынан қорғалуы қамтамасыз етілген жағдайда әртүрлі қимадағы шоғырсымдарды пайдалануға жол беріледі.

      Шоғырсым желісінің қимасы азаятын магистральді қоректендіру линиясының тармақталу жерінде тармақталуды қысқа тұйықталу тоғынан қорғаушы аппарат орнатылады. Магистральді желі аппаратымен қысқа тұйықталу тоғынан қорғаныс қамтамасыз етілетін болса, қоректендіру желісінен 20 метрге дейінгі ұзындықта тармақтар жіберуге болады.

      Қорғаушы аппараттың электр қозғалтқышының тармақтарына орнатпастан таратушы қораптарды пайдалану егер әрбір тармақтың шоғырсымы топтық қорғау аппаратымен қысқа тұйықталу тоғынан қорғалған жағдайда тек көп двигательді жетектер үшін жол беріледі.

      1442. Қолданыстағы шахталар мен деңгейжиектерде олардың сыртқы джутты (жанатын) жабындылы брондалған шоғырсымдардан ауыстырғанға дейін соңғысы камераларға енгізілген шоғырсым учаскелерінен шешіледі, ал брон оны тот басудан қорғайтын арнайы лакпен жабылады.

2-параграф. Көлденең қазбаларда немесе көлбеулік бұрышы 45
градусқа дейінгі қазбаларда шоғырсымдарды төсеу

      1443. Шоғырсымдар шоғырсымдық құрылыстар бойынша төселеді және көлік құралдарымен бүлінуден сақталатын биіктікке орнатылады, бұл кезде құрылыстан шоғырсымды үзіп түсіру мүмкіндігі жоққа шығарылады.

      Жекеленген шоғырсымдарды төсеу кезінде оларды қапсырмаларға, ағаш шанышқыларға, брезент ленталарға, бекіністің металл элементтеріне ілуге жол беріледі.

      Шоғырсымдардың іліну нүктелерінің арасы 3 метрден аспайтын, ал шоғырлардың ара қашықтығы 5 сантиметрден кем болмайды.

      1444. Қазбалардың жекеленген учаскелерінде, кабельді топырақ арқылы төсеу қажет болған жағдайда шоғырсым механикалық бүлінуден жанбайтын материалдардан жасалған берік қоршаулармен қорғалады. Шоғырсымды желдетіс бөгеттері мен өртке қарсы есіктер арқылы төсеу, шоғырсымдарды электрлі машина камералары мен шағын станцияларға кірістері және олардың шығарылуы түтік (металл, бетон және тағы басқалар) арқылы жүзеге асырылады. Ішінде шоғырсымы бар түтіктердің саңылаулары сазбалшықпен тығыздалады.

      Бір тұтқаға екі немесе одан да көп шоғырсымды төсеуге болмайды.

      1445. Шахталарда байланыс пен дабыл шоғырсымдарын, ашық сымдарды төсеу, қазбаның күш беретін шоғырсымдардан бос жағында жасалады, ал бұл талапты орындауға мүмкіндік болмаған жағдайда күш беретін шоғырсымдардан 0,2 метр қашықтықта жүзеге асырылады.

      Ашық сымдар оқшауландырғыштарда төселеді.

3-параграф. Көлбеу бұрышы 45 градустан көп қазбаларда шоғырсым
төсеу

      1446. Шоғырсымдарды ілу шоғырсымдардың өзінің салмағынан түсіретін құрылғылардың көмегімен жүргізіледі. Көлбеу қазбаларда шоғырсымдарды бекіту орындарының ара қашықтығы 5 метрден артық болмауы, ал тікелей қазбаларда – 7 метр болуы керек. Шоғырсымдар арасындағы ара қашықтық 5 сантиметрден кем емес.

      Бекітуге арналған құрал құрылысы шоғырсымның және оның бронының зақымдану қауіптілігін жояды.

      1447. Шоғырсымды ұңғымада төсеу кезінде ол болат арқанда мықты бекітіледі. Тұрақты емес жыныста бұрғыланған ұңғыма жағалай орналасқан құбырлармен бекітіледі.

      1448. Таспалы бронды шоғырсымдарды монтаждау кезінде оны тұрақты бекіткенге дейін ол шоғырсымның өз салмағынан созылмауы үшін болат арқанға бекітіледі.

4-параграф. Иілгіш резеңке шоғырсымдарды төсеу

      1449. Иілгіш шоғырсымдар осы Қағидалардың 1443-тармағында көрсетілген талаптар сақтала отырып, қатты емес ілінеді.

      1450. Кернеуліктегі иілгіш шоғырсымдар созылған және ілінген.

      Иілгіш шоғырсымдарды "орам" және "сегізше" түріндегі кернеулікте ұстауға жол берілмейді.

      Бұл талаптар тау жұмыстарын жүргізу және машина құрылысын жүргізу шарттарымен кернеуліктегі барабан немесе арбадағы иілгіш шоғырсым қоры көзделетін жағдайға қолданылмайды.

      Шоғырсымдарды төсеу және желдеткіш резеңке құбырларды бірге салуға жол берілмейді. Соңғысы қазбаның қарсы жағында орналасады.

      1451. Жылжымалы механизмдерін қоректендіретін иілгіш шоғырсымның машинаға жақын орналасқан бөлігі топырақта 30 метрден артық емес қашықтықта жер арқылы төселеді, бұл кезде шоғырсым оны қозғалған машинаның зақымдануы қауіптілігін болдыомау есебімен төселеді.

      Иілгіш шоғырсымды егер машина құрылысы және тау жұмыстарының шарты бойынша шоғырсымның жақын орналасқан бөлігін машинаға ілу қажеттілігі болмаса, өзі жүретін қондырғыны қоректендіретін 30 метрден артық емес қашықтықта қазба жері бойынша төсеуге болады.

      Арнайы шоғырсымды барабандары бар (шоғырсым салушы) кішкене қайықты сызбасы бойынша жұмыс істейтін өздігінен жүретін машиналар үшін, иілгіш шоғырсымдарды топырақ бойынша жүргізуге болады.

      1452. Жылжымалы механизмдердің жұмысы аяқталғаннан кейін иілгіш шоғырсым жақын орналасқан тарату пунктінде сөндіріледі.

5-параграф. Шоғырсымдарды қосу

      1453. Шоғырсымдарды машиналармен және аппараттармен қосу тек арматуралар (жалғастырғыш) арқылы ғана жүргізіледі. Жалғастырғыштардағы шоғырсымды енгізулер сенімді тығыздалады. Пайдаланылмаған шоғырсымда енгізулердің бұқтырмалары болады.

      1454. Арнайы қанатты шайбаларды немесе шоғырсым түтікшелерінің сымдарын тарамдаудың алдын алатын оған тең саймандарды, ұштарды қолданбастан, шоғырсым түтікшелерін трансформатор қысқыштарына, электр қозғалтқыштары мен аппараттарға қосуға жол берілмейді.

      1455. Егер қысқыштың құрылысы бойынша осындай қосу қарастырылмаған болса, шоғырсымның бірнеше түтікшесін бір қысқышқа қосуға жол берілмейді,.

      1456. Брондалған шоғырсымдарды қосу немесе біріктіру технологиялық регламентке сәйкес орындалады.

      1457. Иілгіш шоғырсымдарды жөндеу, енгізу және электрқондырғыларға қосу Технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

      Жылжымалы механизмдерге арналған иілгіш резеңке шоғырсымдарда шоғырсымның ұзындығының әрбір 100 метріне төрттен көп емес ысытылған тарқалу болуға жол беріледі.

      1458. Жұмыс процессінде ажыратуды талап ететін иілгіш шоғырсымдарды өзара ашалы жалғастырғыштармен қосуға болады.

      Ашалы жалғастырғыштардың кернеуліктегі шоғырсымдарды қосу және ажыратуды болдырмайтын электр блоктаулары болуы керек.

      1459. Ашалы жалғастырғыштың байланыс саусақтары тізбектердің тарқалуы кезінде кернеуліксіз қалады, ол үшін олар шоғырсымда тоқ қабылдаушы жағынан (электр қозғалтқыш) орнатылады.

      1460. Брондалған шоғырсымды иілгіш шоғырсыммен күштік тізбекте қосу аппараттың (іске қосушы, автомат) қысқышы қысқыш арқылы жүргізіледі. Заводта дайындалған шиналық қораптар немесе қосушы жалғастырғыштар арқылы қосуға жол беріледі.

      1461. Жарықтандырушы, сигналды және бақылау сымдар үшін таратушы жәшіктер, қосушы және үштік муфталарды қолдануға болады.

      1462. Шоғырсым созушы күштер тоқ алып жүретін желілерге емес, тек шоғырсымның сыртқы қабыршағына ғана берілетіндей етіп, зауытта жасалған муфталармен қосылады.

55. Электр машиналары және аппараттар

      1463. Жер асты қазбаларда кеніште қолданылатын аппараттар, электр машиналары, трансформаторлар мен аспаптар қолданылуы керек.

      Шахталардың газ және шаң бойынша қауіпсіз күрделі құрғақ қазбаларында кен емес (жабық, қорғалған) орындалған электр жабдығын қолдануға жол беріледі.

      1464. Қолмен жұмыс істейтін электр машиналары мен құралдарды (бұрғы, шой балға, дәнекерлеуші, электр ара) қоректендіру үшін 220 Вольттан жоғары емес кернеу қолданылады.

      1465. Оқпандарды бұрғылау кезінде электр энергиясының стационарлық қабылдауыштарын, жылжымалы шағын станцияларын қоректендіру үшін 6000 Вольттан артық емес кернеулікті қолдануға жол беріледі.

      Стационарлық жер асты шағын станциялар үшін 10000 Вольтқа дейінгі кернеулікті қолдануға жол беріледі. Электр энергиясының жылжымалы қабылдауыштарын қоректендіру үшін (жылжымалы шағын станциядан басқа) 1140 Вольттан артық емес кернеулікті қолдануға жол беріледі.

      1466. Басқару тізбегін қоректендіру үшін: станционарлық механизмдер үшін егер аппараттардың құрылысымен көрсетілген кернеулік қарастырылған болса, 60 Вольтқа дейінгі кернеулік, жылжымалы механизмдер үшін шоғырсымды төсеу кезінде - 42 Вольттан артық емес кернеу рұқсат етіледі.

      1467. Жер асты қазбаларда 1140 Вольтқа дейінгі кернеулікте май немесе жанатын сұйық құйылған коммутациялық және іске қосу аппараттарын қолдануға жол берілмейді.

      Бұл талап реактивті энергия жинақтауға арналған бақылаушыларға, трансформаторларға, конденсаторларға және жанбайтын камераларда орналасқан реостаттарға қолданылмайды.

      1468. Кеніштің жер асты желісіндегі айқас тұйықталу қуаттылығы орнатылған ажыратушы аппаратурасының сипаттамасына және шоғырсымдардың қимасына сәйкес шектеледі және де кез - келген ажыратушы аппараттардың шектік ажыратушы қабілетінің жартысынан артық болмайды.

56. Электр машиналары мен шағын станцияларына арналған
камералар

      1469. Маймен толтырылған электр қондырғылар орнатылған электр машиналық камералар мен шағын станциялар камералары, электр машиналық камералары жанбайтын материалдармен (бетон, кірпіш, бүркігіш-бетон) бекітіледі.

      Маймен толтырылған электрқондырғылар орнатылмаған электр машиналық камераларды жанбайтын тартпасымен металл тіреуішпен бекітуге, ал бір жылға дейінгі пайдалану мерзімімен - металл торға қалыңдығы 10 миллиметрден кем емес цемент қоспасының қабатымен қорғалған, ағаш тіреуішпен бекітуге жол беріледі.

      Барлық желдеткіш ұшырулары және камераға кірістер, оларға жанасып жатқан камерадан екі жаққа бірдей 5 метрден кем емес қашықтықтағы және сол камераның қарсысындағы таукен қазбалары камера бекітілген материалмен бекітіледі.

      Егер камераға апаратын қазбалардың (кіріс қазбалары) немесе камерадан шығатын желдеткіш ұшыруларының ұзындығы 5 метрден көп болса, онда аталған материалдармен камерадан бастап 5 метрден кем емес ұзындықтағы қазбаның бөлігі бекітіледі. Орталық жер асты шағын станциясы камерасы және негізгі су төккіш еденінің деңгейі су төккіш құбырлар орналасқан оқпанмен қиылысу орнында оқпан маңындағы аула рельстерінің бастарының белгісінен 0,5 метрден кем емес.

      Жекелеген жағдайларда жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды әзірлеу мен орындау жағдайында тереңдетілген типтегі (оқпан маңындағы аула деңгейінен төмен) сутөккіш камерасын орнатуға жол беріледі.

      Негізгі сутөккіштің сорғы станциясын қоректендіретін, орталық жер асты кіші станциясы сорғы станциясынан шығатын және оқпан жанындағы ауланың топырақ деңгейінен 7 метрден кем емес биіктікте оқпанға жанасатын жүріс жолмен қосылады, ал оқпан жанындағы ауламен 0,1 мегаПаскаль қысымға есептелген, герметикалық есікпен жүріс жолмен қосылған.

      1470. Электрқондырғылары орнатылған барлық камераларда, тұтас өрт есіктерінен басқа ілмекті құрылғысы бар тор есіктер орнатылады. Тұрақты қызмет көрсететін тұлғалар отырмайтын есіктер жабық болады. Камераға кіре берісте "Бөгде адамдарға кіруге болмайды" белгісі ілінеді, камерада көрінетін жерде ескерту белгілері бекітіледі.

      Маймен толтырылмаған электр қондырғылары орнатылған камераларда, тұтас өрт есіктерін орнатпауға жол беріледі.

      1471. Жаңадан жобаланатын орталық сорғы камералары және орталық жер асты шағын станциялары үшін электр аппаратураларын орнату аппараттардағы тоқ жеткізетін бөліктеге су өтуі мүмкін орындары оқпан маңындағы аула (оқпан жанында) рельстері бастарынан 1метрден кем емес биіктікте болатындай етіп қарастырылады.

      Осы параграфтың талаптары автоматтандырылған су төккіші бар тереңдетілген камераларға қолданылмайды.

      1472. Ұзындығы 10 метрден артық шағын станция камераларында камераның бір-бірінен барынша алыс орналасқан бөліктерінде екі шығыс орнатылады.

      1473. Машиналар мен аппараттар арасында камераларда машиналар мен аппараттарды жөндеу немесе ауыстыру кезінде оларды тасымалдау үшін жеткілікті 0,8 метрден кем емес өтетін жер қалдырылады. Камера қабырғалары жағынан ені 0,5 метрден кем емес монтажды өтетін жолы қалдырылады.

      Егер машиналар мен аппараттарға қызмет көрсету, монтаждау және жөндеу кезінде оларға сырт жағынан келу қажеттілігі болмаса, оларды бір-біріне жақын және қабырғаға жақын орналастыруға болады.

      1474. Камераларда өтетін жерлерді қандай да бір заттармен немесе қондырғылармен жабуға болмайды.

      Жылжымалы трансформаторлы шағын станциялар, кешенді тарату құрылғылар қызмет көрсетуге жақсы бекітілген және ыңғайлы жерге орналастырылады, тамшылар мен механикалық зақымданулардан қорғалады, адамдар мен көліктердің жұмысына кедергі келтірмейді. Электр қондырғылардан қозғалмалы құрамға немесе конвейерге дейінгі ара қашықтық 0,8 метрден кем емес. Электр қондырғыларды кіретін жерге қойған жағдайда қозғалмалы құрамның ол орнатылған учаскеге кіруіне кедергі болатын бөгеу қойылады.

      1475. Жер асты камераларында маймен толтырылған аппараттармен және трансформаторлармен жабдықталған май жинаушы шұңқырларды орнатуға жол берілмейді.

      Камерадан шығу алдында камера едені деңгейі үстінен 100 миллиметрден кем емес білік көлбеулігі еңістеу жасалады.

      1476. Машина және трансформатор камералараның қабырғалары мен төбесі әктелген. Камерада тамшыларға жол берілмейді.

      1477. Камерадағы қондырғыларға аппараттар мен трансформаторлардың қызметін көрсететін нақты жазбалар жазылады.

57. Шоғырсымдарды, электр қозғалтқыштарды жәнетрансформаторларды қорғау

      1478. Кернеулігі 1140 Вольттан артық жер асты желілерінде желілер, трансформаторлар мен электр қозғалтқыштарды қысқа тұйықталу тоғынан және жерге (тұйықталу) таралудан қорғау іске асырылады.

      Шахталарда жерге тұйықталу мен кемуден қорғауды орнату орталық жераты шағын станциясынан қоректенетін желілерде көзделеді.

      Орталық жерасты шағын станциясы және кенішті жер асты шағын станциялардың шығатын желілерінде айқас тұйықталу және кему тоқтарынан қорғау тез әсер ететін (уақытта ұстамайтын) жерге кемуден (тұйықталу).

      Орталық жер асты шағын станциясы қоректенетін желілерде әсер ету аймағы орталық жер асты шағын станцияларының жиынтық шиналарын да қамтитын шектеулі тәуелді уақыты және тез әсер ету қимасы бар максималды тоқты қорғауды, уақытты ұстау 0,7 секундқа дейінгі жерге тұйықталудан қорғауды қолдануға болады.

      Электр қозғалтқыштар үшін тоқтардан артық жүктеме және нөлдік қорғаныс көзделеді.

      Желіні қорғаныстармен өшірудің барлық жағдайларында бір реттік әсер ететін автоматты қайтадан қосуды қолдануға, жерге және қысқа тұйықталуға қатысты оқшаулау кезінде зақымданған желілер мен электр қондырғыларына кернеуді беруге қарсы блоктаулары бар аппаратураны қолданған жағдайда қорды автоамтты түрде қосатын құрылғыны қолдануға жол беріледі.

      1479. 1140 Вольтқа дейінгі кернеулік кезінде:

      1) трансформаторларды және олардан кететін әрбір қосылуларды қысқа тұйықталу тоқтарынан максималды тоқ қорғанысы бар автоматты сөндіргіштермен;

      2) электр қозғалтқыштарды және оларды қоректендіретін шоғырсымдарды:

      қысқа тұйықталу тоқтарынан дереу немесе 0,2 секундқа дейінгі шектегі селективті;

      шамадан артық жүктеме немесе қатты қызу тоқтарынан;

      нөлдік;

      3) жерге қатысты оқшаулаудың төмендетілген кедергісі кезінде кернеулікті қосудан;

      4) электр желілерін - қауіпті тоқтың жерге қарай кемуінен электрмен байланысқан барлық желілерге (бір немесе параллель жұмыс істейтін трансформаторлар тобына қосылған) бір қорғаныс аппараты кешенімен автоматты ажыратқышпен қорғаныс іске асырылады; тоқтың кемуінен қорғау аппараты жұмыс істеген кезде жалпы желілік автоматты ажыратқышпен қосатын ұзындығы 10 метрден артық емес шоғырсымның бөлігінен басқа көрсетілген трансформаторға қосылған барлық желі ажыратылады.

      Бір немесе параллель жұмыс істейтін трансформаторларға шоғырсымдарды жалпы ұзындығы жерге қатысты бір фазаға 1 микрофарададан артық емес сыйымдылықпен шектеледі.

      Жер асты электр қабылдаушыларды ұңғымалар арқылы қоректендіру кезінде тоқтың кемуінен қорғау аппараты бар автоматты ажыратуды құрылғысын ұңғыма астында одан 10 метрден артық емес қашықтықта орнатуға болады. Бұл жағдайда егер жер үстінде қорғау аппаратының жұмысына кедергі жасамайтын желілерді оқшаулауды бақылау құрылғылары болса, ал электр қабылдаушылар шахта жұмысына тікелей қатысты болып, шоғырсымдар арқылы қосылатын болса, тоқтың кемуінен қорғау аппараты өз бетінше іске қосылуы кезінде жер үстіндегі электр қабылдаушылар мен ұңғымадағы шоғырсымдар ажыратыла алмайды.

      Тоқтың кемуінен қорғау кернеулігі 42 Вольтқа дейінгі тізбектер, қашықтықтан бақылау және жиынтық таратушы құрылғыларды блоктау тізбегі, сонымен қатар қатты немесе иілгіш сыртқы қосылудың шағын станция корпусімен қосылуы, жарықтандыру тізбегіндегі ажыратқыштың болу және жарықтандырушыда (желіден ажыратып, ашу керек) жазуы шартында қоса салынған жарықтандырғыш транформаторлардан қоректенетін жылжымалы кіші станцияларды жергілікті жарықтандыру тізбектері үшін қолданылмаға жол беріледі.

      Ток кемуінен қорғау талаптары ұшқынға қауіпсіз жүйелерге қолданылмайды.

      Қорғаныс ажыратылудың барлық жағдайында желіге кернеулік беруге қарсы блоктаулары бар аппараттарды қолдану жағдайында жерге қатысты оқшаулаудың төмендетілген кедергісі бар электр құрылғыларында және максималды тоқтан қорғанысы қосылғаннан кейін автоматты қайта қосуды бір мәрте қолдануға жол беріледі.

      1480. Автоматты ажыратқыштардың максималды тоқ релесінің іске қосылуының, магнитті іске қосушылар мен басқару станциясының тоқ орнатпаның шамасы, балқыту қоспасы сақтандырғышының номиналды тоғы 1140 Вольтқа дейінгі кернеуліктегі желілердегі максималды тоқ шарты бойынша таңдалады.

      Патрондар мен калибрлі емес балқыту қоспаларынсыз сақтандырғыштарды қолдануға болмайды.

58. Машиналар мен механизмдерді басқару

      1481. Барлық кенжардағы машиналар желіге магниттік іске қосушылар немесе магниттік станциялар (басқару станциялар) арқылы қосылады.

      Іске қосушылармен және магниттік станцияларды басқару машиналарда немесе оларға жақын орналасқан тетіктер арқылы қашықтықтан іске асырылады.

      Жекелеген электр қозғалтқыштарды басқару үшін магнитті станциялар немесе қолмен ажыратушылар орнатылған көп қозғалтқышты көтермелермен машиналары желіге қашықтықтан басқаруы бар іске қосушылар арқылы қосылады.

      1482. Кенжар машиналары мен механизмдерінің басқару сызбасы:

      1) нөлдік қорғанысты;

      2) машина корпусын жерге қосуды үздіксіз бақылауды;

      3) басқарудың сыртқы тізбектерінде тұйықталу кезіндегі аппараттың өз бетінше қосылуын қорғауды қамтамасыз етуі тиіс.

      Магниттік іске қосушылармен басқару үшін бір батырмалы постарды бұл посттар ажырату үшін қолданылатын жағдайды қоспағанда, қолдануға жол берілмейді.

      Батырмалы посттарды басқару тізбегіндегі кернеу қауіпсіз болуы тиіс, кернеу 42 Вольттан аспауы тиіс.

      Ескерту. 1482-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1483. Машиналарды немесе оларға кернеулікті бір мезетте екі және одан көп басқару тетігінен кернеулік беретін сызбаларды қолдануға жол берілмейді.

      Бұл талап жергілікті желдету желдеткіштерін басқару сызбасына таратылмайды.

      1484. Машиналардың жылжымалы бөліктеріне жөндеу және қосалқы жұмыстар жүргізген кезде кернеулік алынады және машинаның кенеттен қосылуына мүмкіндік бермейтін шаралар қабылданады.

59. Электр желісінен қоректенетін шамдармен жарықтандыру

      1485. Шахтаның өндірістік алаңында барлық жұмыс орындары, оқпан маңындағы қабылау аумағы, сатылар, адамдар жүретін жерлер, электромеханикалық қондырғылар, автокөліктер, теміржол жарықтандыруға жатады.

      1486. Көтергіш машина, бас желжеткіш қондырғы, компрессорлық ғимараттар, оқпандардың шахта үстіндегі ғимарттары, қазандықтар ғимарттарында, әкімшілік-тұрмыстық ғимараттарда тәуелсіз қоректену көзінен авариялық жарықтандыру көзделеді.

      Көрсетілген барлық ғимараттарда, көтергіш машина ғимаратынан басқа авариялық жарықтандыру үшін жеке аккумуляторлық шырақтарды пайдалануға болады.

      1487. Электр желісінен қоректендірілетін шырақтармен жер асты қазбалары:

      1) оқпан маңындағы қазбалар;

      2) дайындау және тазарту кенжарлары;

      3) электромашина, шығыр және диспечерлік камералар, орталық жерасты шағын станциялар, локомотивті гараждар, денсаулық пункттері, жарылыс материалдары қоймалары, жерасты жөндеу шеберханалары;

      4) еңістердің қабылдау алаңдары, оқпан маңындағы және учаскелік тасылымдық қазбалардағы шығулар, қазба учаскелері және тиеу-түсіру жүргізілетін орындар, адамдарды көліктерге отырғызу пункттері және оларға апаратын жолдар;

      5) оқпандардың кенжар маңындағы кеңістігі, үңгілеу кезіндегі қиылыстар мен камералар, үңгілемік аспалы сөрелер;

      6) тұрақты қызмет көрсететін электр машина қондырғылары, жылжымалы шағын станциялар мен камера сыртындағы тарату пунктері;

      7) адамдарды тасымалдауға арналған таспалы конвейермен жабдықталған қазбалар;

      8) жүк тасымалдауға және адамдардың қозғалуына арналған көлденең қазбалар.

      9) адамдардың қозғалуына арналған сатылары бар көтерілу қазбалары жарықтандырылады. Тазарту кенжарлары кернеулігі 36 Вольтқа дейінгі жылжымалы шамдармен жарықтандырылады, камера биіктігі 4 метр болатын төбені қарау және камераны жарықтандыру үшін кернеулігі 127 Вольттан артық емес прожекторлық жарықтандыру қолданылады.

      Үңгілеу кешендерін немесе комбайндарын қолдана отырып, жүргізілетін дайындау және тазартушы қазбалардың кенжар маңындағы кеңістігі кешенге немесе комбайнға орнатылған шырақтармен жарықтандырылады.

      Ескерту. 1487-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1488. Шахталарда кен орындарында жасалған шырақтар пайдаланылады. Жарықтандыру үшін, арматурасыз 24 Вольттан артық лампаларды қолдануға болады.

      1489. Жер асты жарықтандыру құрылғыларын қоректендіру үшін 220 Вольттан артық емес желілі кернеулік қолданылады.

      Стационарлық люминесценттік жарықтандыру үшін 220 Вольт желілік кернеулік қолданылады.

      1490. Ескерту плакаттарын жарықтандыру үшін контактілік сымнан 275 Вольтқа дейінгі кернеулікті қолдануға жол беріледі.

      Шоғырсымды байланыс сымға қысқыштар, ал рельске – шайбасы бар болт арқылы қосу қажет. Шоғырсымның бір бөлігі релсьтен өндірудің бүйір жағына дейін жерге 300 миллиметр тереңдікке салынады, бүйір жағынан бүйір жағындағы оқпанға немесе құбырға бекітіледі.

      1491. Электр желісінен қоректенетін лампалармен жарықтандырылатын қазбалар үшін минималды жарықтандыру нормалары осы Қағидалардың 34-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      1492. Жер асты қазбаларында шырақтарды қоректендіру үшін кеніштік емес орындалған трансформаторларды қолдануға жол берілмейді.

1-параграф. Жеке қолдану аккумуляторлық шырақтармен
жарықтандыру

      1493. Аккумуляторлық шырақтарсыз адамдардың шахтаға түсуіне, олардың өндіру бойынша қозғалуына, қосылмаған жеке шырақсыз жұмыс жасауға болмайды.

      1494. Әрбір шахтадағы дұрыс жұмыс істейтін шырақтардың саны жер асты жұмыстарындағы тұлғалардың тізімдік санынан 10 пайыздан артық қамтамасыз етіледі.

      Шахтадаға барлық шырақтар нөмірлермен жабдықталады және әрбір жұмыскерге бекітіледі.

      Жұмыскерлерге берілетін аккумуляторлық шырақтар 10 сағаттан кем емес үздіксіз қалыпты жану ұзақтығын қамтамасыз етеді. Шырақтар таза және жұмыс істейтін қалыпта беріледі.

      Бас механик немесе ол тағайындаған тұлға айына бір реттен кем емес шырақтар мен оларды зарядтау станцияларын тексереді.

      Тексеріс нәтижесі актімен рәсімделеді, жұмыс істемейтін шырақтар пайдаланудан алынады.

      1495. Әрбір шахада немесе кіші шахта топтарында жанбайтын материалдардан жасалған ғимаратта орналасатын лампалық бөлме болады. Лампалық бөлмелер әкімшілік - тұрмыстық комбинаттар ішінде ғимараттың басқа бөлігінен металл есік қоюға болатын жанбайтын материалдан жасалған қабырғамен бөлінеді. Барлық лампалық бөлмелер таза ұсталады және оларда жалпы және жергілікті желдеткіштер болады.

      Шаң тастарды өндіру шахталарында аккумуляторлық шырақтарға арналған лампа бөлмесін жер асты қазбаларында штольня аузына жақын орналастыруға болады.

      1496. Аккумуляторлық шырақтарға арналған лампа сақтаушы, шырақ беруші және алушы жұмыскерлерге арналған ғимарттарынан басқа келесі ғимараттары болады:

      1) шырақтарды қабылдау, бөлшектеу, тазарту, электролиттер дайындау және аккумуляторларды толтыруға арналған;

      2) аккумуляторлық шырақтарды сақтау және беру;

      3) аккумуляторларды зарядтау үшін;

      4) түзету агрегаттары үшін:

      5) қосымша ғимарттар (шеберханалар, қоймалар және сол сияқты). Лампа бөлмелері өзіне - өзі қызмет көрсету мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей болып жабдықталады.

      Автоматты зарядтау столымен жабдықталған және өзіне - өзі қызмет көрсетуге көшірілген лампа бөлмелері шырақтарды өткізуші және алушы жұмысшыларға, аккумуляторлар мен түзетушілерді зарядтауға арналған біріккен ғимаратта болуы керек.

      Аккумуляторлық шырақтарға арналған зарядтау столы өлшеу приборларымен жабдықталады.

      1497. Электролит қоспасын дайындау және оларды аккумуляторларға құю үшін электролиттерді құю кезінде шашырау және төгілуден сақтайтын құрылғылар қолданылады. Жұмыскерлер қорғаныс көзәйнектерімен, резина қолқаптармен және алжапқыштармен жабдықталады. Ғимаратта дененің электролитпен күйіп қалу жағдайына арналған нейтраль қоспалар немесе ұнтақтар болады.

      1498. Аккумуляторлық шырақты алған жұмыскер оның дұрыс жұмыс істеуін жеке тексереді. Дұрыс істемеген жағдайда шырақ лампа бөлмесіне қайта өткізіледі және орнынына дұрысы беріледі.

      1499. Лампа бөлмелерінде өзіндік құтқару құралдарын, ал силикоз қауіпті шахталарда респираторларды сақтау, тексеру және беру орындары көзделеді.

      Лампа бөлмесінде жеке аккумуляторлық шырақтарды қауіпсіз қолдану жөніндегі нұсқаулық ілінеді.

60. Телефон байланысы және дабыл

      1500. Шахта телефон байланысымен жарақталады. Телефон аппараттары барлық пайдалану және дайындау учаскелері мен деңгейжиектерінде, жүктерді тасып шығарудың және тасымалдаудың негізгі пункттерінде, барлық электромашина камераларында, орталық кіші станцияларда, адамдарды көлік құралдарына отырғызу пункттерінде, оқпан маңында, жарылыс материалдары қоймасында, медициналық пункте, ал диспечерлік телефондық байланыспен жабдықталған кезде – шахтаны диспетчерлендіру жобасы сәйкес, АЖЖ көзделген жерлерде орнатылады.

      Бас су төккіштің сорғыш камерасында, медициналық пункте жер асты және жер асты орталық кіші станцияларда, желдеткіш ғимараттарында жер үстіндегі жалпы шахталық телефон станциясымен тікелей байланысы бар телефон орналастырылады.

      Байланыстық аралас сызбасын (радио, радиотелефонды, қатты сөйлейтін) пайдалануға болады.

      1501. Жалпы шахта коммутатор және диспечер тетігі жағынан қосылатын телфон желісі мен транзиттік абоненттер желісі максимальді тоқ қорғанысымен жабдықталады.

      Шахталардағы барлық жер асты телефон желілері екі сымды.

      1502. Жер асты телефон байланысы және сигнализация аппараттарын қоректендіру, көліктік байланыстан басқа, жарықтандыру желісінен, аккумуляторлық батареядан немесе түзету құрылғыларынан 127 Вольттан артық емес желілік кернеулік кезінде жүргізіледі.

      Дабыл аппартурасын қоректендіру үшін тоқтын кемуінен қорғанысы болған жағдайда 220 Вольттан артық емес кернеулікті қолдануға болады.

      Сигналдық құрылғылар көрсетілген кернеулікке есептелген, оларды контактілік сымға кабель немесе қосатын құрылғылармен жүргізілген және балқу сақтандырғыштарымен қорғау іске асырылған жағдайда көліктік сигналдық құрылғыларды 275 Вольттан артық емес кернеулікте контактілік желіден қоректендіруге болады.

      Контактілік желіге байланыс аппараты желіні қорғау құрылғысының жұмыс істеуіне әсер етпесе, және оның учаскелері арасындағы оқшаулау арақашықтығын бұзбайтын жағдай да жоғары жиіліктегі байланыс үшін қолдануға болады.

      Қатты сөйлейтін жер асты байланысы тізбегін ескерту дабылын қоректендіру 60 Вольттан жоғары емес кернеулік көзінен іске асырылады.

61. Жерге қосу
1-параграф. Жалпы ережелер

      1503. Электр құрылғылары мен сымдары бар қазбалардағы электр техникалық құрылғылар мен қондырғылардың кернеулігі дұрыс берілмейтін, бірақ оқшаулау зақымданған кезде кернеулікте болатын (трубалар, сигналды тростар, металл скреперлік полкілер және тағы басқалар) металл бөлігі жерге қосуға жатады.

      Осы параграфтың талаптары металл тіреуіштерге, ток жүрмейтін рельстерге, электровозды контактілі тасып шығарудың сорушы кабельдерінің қабықшасына, кабелді ілуге арналған металл құрылғыларға қолданылмайды.

      1504. Шахталардың жер асты қазбаларында барлық жерге қосуға жататын объектілер, бас және жергілікті жерге қосушылар қосылатын жерге қосудың жалпы желісі орнатылады.

      Жоғары жеке кедергімен шахталардың жер асты қазбаларында жерге қосу құрылғыларын өкілеттік органның аумақтық бөлімшесінің келісімі бойынша техникалық жетекшімен бекітілген шараларға сәйкес орындауға болады.

      1505. Жерге қосудың жалпы желісі барлық металл қабықшалар мен кернеулік шамасына қарамастан жерге қосушы түбекшелерді, оларды бас және жергілікті жерге қосушыларды қоса отырып, үздіксіз электр қосулар арқылы іске асырылады.

      Электровозды контактілі тасып шығарудың тартқыш кіші станциясында жерге қосушылардың жалпы желісіне контактілі желінің кері сымы ретінде пайдаланылатын ток жүргізетін рельстері қосылады.

      1506. Шахтада бірнеше горизонт болған жағдайда әрбір горизонттың жерге қосу құрылғысы жерге қосушымен зумпта және су жинағышта қосылады.

      1507. Шахталарда бас жерге қосу құрылғылары үшін зумплар мен су жинағыштарда жасанды жерге қосушылар жасалынады. Жергілікті жерге қосу құрылғысы үшін штректі сутартқыш арналары мен осы мақсатта пайдалануға болатын орындарда жасанды жерге қосушылар жасалынады.

      Кен орындарын штольнялармен ашу және кен орындарын су ағынынсыз өңдеу кезінде, оқпандар қою кезінде салынып жатқан шахталар үшін осы Қағидалардың 1511-тармағының талаптары сақталған жағдайда жер үстінде жасанды жерге қосуларды салуға жол беріледі.

      1508. Кабельдерді ұңғымаларға салу кезінде негізгі жерге қосулар жер үстінде немесе шахтаның су жинағыштарының бірінде орнатылады.

      Ұңғымалар бекітілген жағалық құбырларды негізгі жерге қосу ретінде орнатылып пайдалануға болады.

      1509. Шахтада жөндеу, біреуін тазартқан кезде бір - бірін алмастыратын екіден кем емес жерге қосу (зумпфада және су жинағышта) орнатылады.

      1510. Кенжар маңындағы кеңістікте орналасқан жылжымалы машиналар, кенжарлық конвейерлер корпустарын, аппараттарды және иілгіш шоғырсымдармен желіге қосылған шырақтарды, рельс бойынша қозғалатын (жылжымалы кіші станциялардан басқа) платформаларда орнатылған электр қондырғыларды жерге қосу, оларды қоректендіруші шоғырсымдардың жерге қосатын түтікшелері арқылы жалпы желіге қосу арқылы іске асырылады.

      Жерге қосатын түтікше екі жағынан кабельді муфта мен енгізу құрылғыларына ішкі жерге қосу қысқыштарымен қосылады.

      1511. Зумпфадан алыс орналасқан жерге қосушылардан өлшеніп алынған, жерге қосылатын құрылғының жалпы ауыспалы кедергісі қалған жерге қосушылардағы сияқты 2 Омнан аспайды.

      1512. Күштік брондалған шоғырсымдар үшін әрбір шоғырсымды муфтаның жергілікті жерге қосуы және шахтаның жерге қосуының жалпы желісімен қосылуы болады.

      Стационарлық жарықтандыру желісі үшін әрбір муфтаға емес, ал шоғырсымды желінің әрбір 100 метр сайын жергілікті жерге қосуының құрылғысына жол беріледі.

      1513. Бронсыз шоғырсымдармен орындалған телефон желісі учаскесіндегі телефон байланысының аппаратуралары мен шоғырсымды муфталары үшін жалпы жерге қосуға қосылмаған жергілікті жерге қосуды пайдалануға болады.

      1514. Құрылғының бірнеше жерге қосылатын бөлігін жерге қосу өткізгіштеріне тізбектей қосуға болмайды.

      1515. Рельстерден тікелей жақын орналасқан тұрақты тоқ электр қондырғыларды жерге қосу электр тасымалдағыштармен байланысып тасып шығару кезінде кері өткізгіш ретінде пайдаланылатын рельстерге жерге қосылатын құрылымдарды мықты қосу арқылы іске асырылады.

2-параграф. Қорғаныс жерге қосу кедергісін қарау және өлшеу

      1516. Әрбір ауысымның басында қызмет көрсететін персонал барлық жерге қосу құрылығыларын сырттай қарап шығады. Бұл кезде жерге қосу тізбектері мен өткізгіштердің тұтастылығы, контактілердің жағдайы және тағы басқалары тексеріледі.

      Электр қондырғыларын олардың жерге қосу құрылғысы тексерілгеннен кейін ғана қосуға болады. Электр қондырғыларды әрбір жөндеуден кейін олардың жерге қосуы дұрыстығы тексеріледі.

      1517. 3 айда бір реттен кем емес шахтаның барлық жерге қосу желісін сырттай тексеру жүргізіледі. Сонымен қатар осы уақытта әрбір жерге қосушының жалпы жерге қосу кедергісі өлшенеді.

      Жерге қосу кедергісі жаңа жөнделген немесе ауыстырылған құрылғаны қосу алдында өлшенеді.

      Қарау және өлшеу нәтижелері осы Қағидалардың 35-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Жерге қосылуды қарау және өлшеу журналына жазылады.

      1518. Жерге қосу кезінде жерге қосу тізбегінің үздіксіздігіне және контактілердің жағдайына ерекше көңіл бөлінеді. Контактілердің әлсізденуі және қышқылдануы кезінде контактілі бетті жарқырағанға дейін тазартып, болтпен қосуларды тартып, контактілердің механикалық мықтылығы тексеріледі.

      Контактілердің механикалық мықтылығы жерге қосу кедергісін өлшегенге дейін тексеріледі.

      1519. Зумпфа мен су жинағышта орналасқан негізгі жерге қосулар 6 айда бір реттен сирек емес тексеру мен жөндеуге жатады.

62. Өндірісітік бақылау

      1520. Электр қондырғыларды ашу және жөндеуге тиісті біліктілігі және осындай жұмыстарға құқығы бар тұлғалар жіберіледі.

      1521. Барлық электр машиналары, аппараттар, трансформаторлар мен электр қондырғылар, олардың жарылғыш қауіпсіз қабықшалары, шоғырсымдар, жерге қосулары:

      1) машиналар мен механизмдерде жұмыс істейтін тұлғалар, сонымен қатар учаске электрпісірушілер - ауысым сайын;

      2) учаске механиктері немесе оларды алмастырушы адамдар - апта сайын;

      3) шахтаның бас энергетигі (бас механигі) немесе тағайындалған адамдар - 3 айда бір реттен кем емес мерзімді тексеріліп отырады.

      1522. Тоқ кемуінен қорғау аппаратын бақылау учаскесінің адамы немесе оның тапсырмасы бойынша электр қауіпсіздігі бойынша сәйкес тобы бар электрмен дәнекерлеуші әрбір ауысым алдында жұмыс істеуін тексереді. Ақаулықты өздігінен бақылау құрылғысы бар қорғаныс аппаратын тәулігіне бір рет жөндеу ауысымында тексеруге рұқсат етіледі

      Тексеріс нәтижесі қорғау аппараты орнатылған орындарда тақтаға және кему релесінің жұмыс қабілеттілігін тексеру журналына (электронды журналдар) жазылады.

      Тоқ кемуінен қорғау аппаратының әсерінен желінің ажыратылуының жалпы уақыты кем дегенде 6 айда бір рет тексеріледі. Аппаратты тексеру нәтижесі хаттамамен рәсімделеді немесе журналға жазылады.

      Ескерту. 1522-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1523. Жекелеген электр қондырғылары мен шоғырсымдардың оқшаулану кедергісін өлшеу, монтаждау және ауыстырудан кейін, қорғаныстың авариялық ажыратылуынан кейін, көп уақыт жұмыс істемегеннен кейін, қосу алдында, бірақ 3 айда бір реттен сирек емес жүргізіледі.

      Нормаларға сәйкес келмейтін оқшаулау кедергісі зақымданған электр қондырғылары мен шоғырсымдар, оқшаулау кедергісін арттыру жөнінде шаралар қабылдау немесе жөндеу үшін желіден ажыратылады.

      Номинальді кернеулігі 1000 Вольтқа дейінгі электр қондырғылары мен кабельдердің оқшаулау кедергісін өлшеу 500-1000 Вольт кернеулікке арналған мегометр, ал 1000 Вольттан жоғары электрқондырғылар кернеулігі 2500 Вольтқа арналған мегометр арқылы өлшенеді.

      Шахтада жұмыс істейтін ауыспалы тоқтың 127-1140 Вольт номиналды кернеуіне арналған электр қондырғылары мен шоғырсымдардың жерге қатысты оқшаулау кедергісі келесі нормалардан төмен емес қамтамасыз етіледі:

      1) қазу және бұрғылау машиналарының электр қозғалтқыштары – 0,5 мегаОм;

      2) қалған шахталық машиналардың электр қозғалтқыштары, жарықтандырушы трансформаторлар, іске қосу агрегаттары және қолмен жұмыс істейтін электр бұрғылау - 1 мегаОм;

      3) іске қосушы жән таратушы аппаратуралар, кез - келген ұзындықтағы брондалған және иілгіш шоғырсымдар – бір фазаға 1 мегаOм.

      1524. Аппараттарды шахтаға түсіру алдында барлық аппараттардың автоматты қорғаулары (жаңа, жөндеуден шыққан) тексеріледі. Келесі тексерісі жылына 1 реттен сирек емес жүргізіледі.

      1525. Зақымдалған кшоғырсым ажыратылады. Электр құрылғыларына қызмет көрсетуші адамдар ауысым бойында күштік және жарықтандырушы иілгіш шоғырсымдарды тексереді. Толқулары вулкандалмаған иілгіш шоғырсымдарды қолдануға болмайды. Шоғырсымдарға лампалар, саймандар, заттарды ілуге жол берілмейді.

      1526. Тау қазбаларын жөндеу кезінде шахтаның электр слесарьлары немесе оқытылған жұмыскерлері шоғырсымдарды алады және іледі.

      1527. Электрқондырғыларда жұмыс істейтін жұмысшы ауысым сайын сыртқы қорғаныс жерге қосуларды тексереді. Жерге қосу дұрыс болмаған жағдайда құрылғы жерге қосу дұрыс қалыпқа келтірілгенге дейін сөндіріледі.

      1528. Жер асты қазбаларында орнатылған электр қондырғыларының трансформаторлық майларын диэлектрлі беріктікке сынау және оның физикалық-химиялық қасиетін тексеру мерзімдері осы Қағидаларға 36-қосымшаның кестесінде келтірілген.

      Майды аппаратқа құйар алдында, оның диэлектрикалық мықтылығы сынақтан өткізіледі және оның физико - химиялық қасиетіне талдау жүргізіледі.

      Зертханалар жүргізген сынақтар хаттамалары шахтаның бас механигінде (энергетика) сақталады.

      Егер талдау арқылы майдың жарамсыздығы анықталса, онда ол ауыстырылады.

10-кіші бөлім. Кен орындарындағы өрттердің алдын алу жәнесөндіру кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету
63. Жалпы ережелер

      1529. Барлық шахталардың (жаңа, жаңғыртылған, әрекеттегі) жобаларында "Өртке қарсы қорғаныс" бөлімдері болуы керек.

      Шахталардың "Өртке қарсы қорғаныс" бөлімдері мүмкін болатын өрттің алдын алу, барлық технологиялық процесстер барысында, тау - кен шахталары қондырғыларын пайдалану, жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде және авариялық жағдайда оның пайда болу сатысының басында өртті оқшаулау және сөндіру жөніндегі ұйымдастыру және техникалық шараларды көздейді.

      1530. Барлық жұмыскерлер мен инженерлі - техникалық қызметкерлер өрт туралы хабар беру, тау - кен құтқару қызметтерін шақыру әдістерімен танысады, және өрт кезінде іс-қимыл, өзін -өзі құтқару және өртке қарсы қолда бар құралдармен (өрт сөндіруші, құм, су және басқа да қолда бар құралдар) өртті сөндіру қағидаларына оқытылады.

      1531. Өрттің пайда болғанын немесе оның белгілерін, өрт пайда болуы мүмкін қауіпсіздік қағидаларының бұзылуын байқаған шахтадағы жұмыс істейтін адамдар ол туралы жақын орналасқан бақылау тұлғасына, телефоншыға, немесе өрт қауіпсіздігіне жауапты тұлғаға жер асты қазбаларында жұмысшылардың жұмыс істеуіне қауіпті екені туралы хабарлайды, қауіп төнген орындардан адамдарды шығару және қолда бар барлық құралдармен өртті жою жөнінде шаралар қабылдайды.

      1532. Жер үстіндегі ғимараттар құрылысын бастау алдында аузынан бастап тоннельге дейінгі 50 метр радиустағы барлық аумақ ағаштан, тал шыбықтары, торф, өсімдіктерден, жанатын материалдардан тазартылады.

      1533. Шахталық көтергіш құрылғылардың мұнаралық копрлары сыртқы жағынан копрдың әрбір белгісінен шахтаның бетіне адамдардың қауіпсіз шығуын қамтамасыз ететін металл сатылармен жабдықталады.

      1534. Оқпан, штольня, шурф маңындағы копрлар мен шахта үстіндегі ғимараттар, таза ауа өтетін көтергіш машинаның камерасы бар тұйық оқпанның копрлы бөлігі жанбайтын материалдардан жасалынады.

      Жанбайтын материалдар:

      1) барлық тіке және еңкіш ауызы, штольня және шурфтар жер бетінен 10 метрден кем емес қашықтықта;

      2) көлденең және еңкіш қазбалармен қиылысатын жанасушы қабарғалардан әр жаққа 10 метрден кем емес қашықтықта тіке және еңкіш оқпандар қиылысы, штольня және шурфтар горизонттар мен оқпан маңындағы ауламен және шахта оқпандары бойынша – оқпан маңындағы ауланың бөлігімен;

      3) негізгі ауыздың, арбалар мен еңкіштер түйіскен жерлері қиылысатын қазбалардың жанасушы қабарғаларынан әр жаққа 10 метрден кем емес қашықтықта тасып шығару және желдеткіш штректермен бекітіледі.

      1535. Шахта оқпандарының таза ауа беретін ауыздары мен шурфтарының металл науалары, ал штольня ауызында металл есіктер болады. Бұл құрылғылар қазбалар қимасын жеңіл және тығыз жабады және дұрыс жағдайда болады.

      Металл науаларды басқару екі жерден іске асырылады: копрдан тікелей және шахта үстіндегі ғимараттың сыртынан.

      1536. Бас желдеткіш құрылғылары мен ұлғайтуға жұмыс істейтін қосымша желдеткіш құрылғылардың барлық ғимараттары мен желдеткіш арналары, барлық калориферлі арналар мен олардың 10 метр қашықтықтағы қазбалармен түйскен жері жанбайтын материалдардан жасалады. Желдеткіш арналарда шахтаға сырттан ауа келуін жабу кезінде кедергі келтіретін өзіндік сымдары бар екі металл қақпақ орнатылады.

      Шахталардың таза ауа беруге арналған көтергіш оқпандары, терезесіне тор орнатылған және ішіне қарай оңай ашылатын, металл есіктері бар жанбайтын материалдан жасалған аузы жеке ғимаратқа шығатын желдеткіш арнамен жабдықталады. Шахта оқпандарында саты бөлігі болған жағдайда желдеткіш жолы сонымен қосылады. Бұл ғимарат қалған ғимараттар мен имараттардан жобада көрсетілген қашықтықта орналастырылады.

      Шахта оқпанының саты бөлігі бар желдеткіш арнасының (жол) түйіскен жері шахта аузынан желдеткіш арнасының төбесіне дейін 4 метрден кем емес тереңдікте болады.

      Желдеткіш жол қосымша жол болып табылады және мөлшері биіктігі бойынша 1,8 метрден кем емес, ені 1,4 метрден кем емес болуы керек.

      1537. Майлау және сүрту материалдары бар шахта үстіндегі ғимараттар мен имараттарда, электрмашина камераларында, электр кіші станциялары мен оларды тіреуіш түріне қарамастан электровоз деполарында темекі шегуге және ашық от қолдануға болмайды және ол туралы көрінетін орында плакат ілінеді.

      1538. Жол берілмейді:

      1) шахта үстіндегі ғимараттар мен имараттардан 100 метрге жақын жерге орман, көмір қоймаларын, ЖЖМ қоймаларын, жанатын және өзінше жанатын жыныстар мен рудалар қалдықтарын қазандық күл қалдықтарын орналастыруға, олар шахтаға сорылуы мүмкін жану өнімдерін болдырмау үшін мүмкіндік беретін желдерді ескере отырып, орналастырылады;

      2) жер асты қазбаларында орман және жанатын материалдарды жинауға, оларды ластауға және өтетін жерлерге орман қалдықтарымен бөгет жасауға. Тау қазбаларында жұмыс орнына тікелей жақын орындарда шахтаның техникалық жетекшісі бекіткен мөлшерде тек орман материалдарының қорын жинауға болады;

      3) жер асты қазбаларында көміртегі, ацетилені және жанатын газдары бар баллондар, сақтауға. Қазбаларға әкелінетін көміртегі, ацетилені және жанатын газдары бар баллондар саны бір жұмыс ауысымына жететін қажеттілік санынан артық болмауы керек.

      1539. Жанатын сұйықтарды сақтау және тасымалдауға арналған барлық ыдыс металдан жасалады және металл резбалы тығыны және тығыз қақпағы болады. Резервуарлардағы жанатын сұйықтың деңгейін өлшеуге арналған люктер қақпағының оларды жабу кезінде ұшқын шығармайтынына кепілдік беретін төсемі болады. Резервуарлар қабырғаларына өлшеуіш әйнектер мен сынақты крандар орнатуға болмайды. Жанатын сұйық толтырылған және бос ыдысы тұрақты түрде жабық сақталады.

      1540. Ұшқын шығуды болдырмау үшін жанатын сұйықтардың ыдыстарын тасымалдау және ашу кезінде темір сүймен лом және қандай да бір ұратын құралдар қолдануға болмайды. Бұл мақсатта қоймада ұшқын шығармайтын материалдардан арнайы құралдар жиынтығымен қамтамасыз етіледі.

      Жанатын сұйықтарды тасымалдау, қайта тарту және сақтау кезінде статикалық электрден (цистерналарды, құбыржолдарын және тағы басқа жерге қосу), өрт шығу мүмкіндігін болдырмайтын шаралар сақталады.

      1541. Шахтаның жер асты қоймасында сақталатын отын мөлшері алты тәулікті, ал майлаушы материалдар екі апталық қордан аспайды.

      Шахта құрылысы кезінде (немесе жұмыс істейтін шахтада жаңа деңгейжиекті ашуда) жанар-жағар май қоймасын жабдықтағанға дейін жанатын сұйықтарды қазбаларға (деңгейжиекке) жұмыс істейтін машиналарды бір рет толтыруға қажетті мөлшерден аспайтындай мөлшерде жеткізуге жол беріледі. Бұл ретте жанатын сұйықтар толықтыруға жедел қолданылады.

      1542. Жанатын сұйықтарды сақтауға арналған резервуарларға және тасымалдауға арналған ыдыстарға оның ішіндегі жанатын сұйықтардың маркасы көрсетілген жазулар жазылады.

      1543. Жанатын сұйықтар төгілген орындарда және одан 10 метр қашықтықта оны толық жинап алғанға және жойғанға дейін барлық жұмыс тоқтатылады.

      1544. Жер асты тау қазбаларда, көзделген орыннан басқа, жанатын сұйықтарды сақтау және тасымалдау ыдыстарын (оның ішінде бостарын), отынмен толтырылған іштен жану қозғалтқыштарымен қондырғыларын, жанатын сұйықтарды қаныққан сүрту материалдарды қалдыруға жол берілмейді.

      Кенжардағы аз қозғалатын машиналар (экскаваторлар, төбе бүрмелеріне арналған кареткалар), олар кенжарда пайдаланылмаған уақытта қауіпсіз орында болады.

      1545. Жанатын сұйықтарды шахтаға түсіру және оларды қоймаға дейін тасымалдау белгіленген уақытта жүргізіледі және "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес оқытылған және аттестацияланған тұлғалармен жүзеге асырылады.

      Ескерту. 1545-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

      1546. Жанатын сұйықтарды электровоздармен тасымалдау кезінде жанатын сұйықтары бар электровоз және вагондар арасында 3м-ден кем емес ара қашықтық сақталады.

      1547. Жанатын сұйықтарды рельсті емес жолдармен тасымалдау кезінде арнайы жабдықталған машиналарға (автоцистерна) орнатылған цистерналармен немесе төңкерілмейтін кузовта орнатылған бөшкелер мен канистраларды автоприцеп арқылы тасымалдауға болады.

      Екінші жағында үшкірленген металл өңешпен (өндіру түбіне түсірілген) жабдықталған, цистерна корпусына металл жерге қосу тізбегі мықты бекітіледі. Жанатын сұйықтарды төгу және онымен іштен жану қозғалтқышын толтыру кезінде цистерна корпусы жерге қосылады.

      Пайдаланылған газды шығаратын құбырдан оттың түсуінен өрт пайда болу мүмкіндігін жою үшін жанатын сұйықтарды тасымалдайтын машиналардың шығарған газдары, осылайша шығарылады.

      1548. Дизельді отын және майлаушы материалдарды жер үстінен қоймаға құбыржолдары арқылы беру өртке қарсы шараларды орындаған жағдайда, шахтаға қызмет көрсететін ӨҚС КАҚҚ және өрт күзетімен келісілген жағдайда жүзеге асырылады.

      Жерастындағы қазбаларда салынған құбыржолдары арқылы дизельді отын мен майлаушы материалдарды айдау ӨҚС КАҚҚ келісілген жоба бойынша жүргізіледі.

      Ескерту. 1548-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1549. Жанатын сұйық орналасқан орындарда және одан 20 метр қашықотықта темекі шегуге және ашық отты пайдалануға болмайды.

      Көрсетілген орындарда "Темекі шегуге және ашық отты пайдалануға жол берілмейді" деген жазуы бар плакат ілінеді.

      1550. Жанар-жағар май материалдар қоймасынан және гараждан шахта оқпанына, оқпан маңындағы қазбаларға, камераларға (электр кіші станциялары, жарылғыш материалдар қоймасы және тағы басқа.) дейінгі, жарылыстардан шахтаға таза ауа ағынын немесе оның едәуір бөлігін тоқтатуы мүмкін, желдеткіш есіктерге дейінгі арақашықтық 100 метрден кем емес. Дизельді машиналарға қызмет көрсететін басқа да пункттер көрсетілген қазбалар мен құрылғылардан 50 метрден кем емес қашықтықта орналасады.

      1551. Жанатын сұйық бөлшектерін жуу пункттерін оны ерекше желдету жағдайында, олардың арасында жыныстық тұтастықтың болуы немесе 1 метрден кем емес жанбайтын бекітушінің және бір-бірінен 10 метрден кем емес қашықтықта болатын тәуелсіз шығыстардың болу шартында гараж маңында орнатуға болады.

      1552. Гараждар, жанар-жағар май материалдар қоймалары, бөлшектерді жуу пунктері, оларға бару жолдары тіреуіштері мен қабырғалары ұзындығы 25 метр жабатын материалдардан жасалады.

      1553. Машиналарға қызмет көрсету пункттері өрт сөндіру құралдарымен, материалдарымен және бұйымдармен келесі мөлшерде жинақталады: бес көмірқышқыл (ұнтақ) өрт сөндіруші; 0,4 метр құм; екі күрек; екі шелек және лом; жанбайтын құраммен қаныққан мөлшері 2х2 метр брезент; өртке қарсы гайкасы бар өртке қарсы су магистраль және ұзындығы 20 метр брондспойты бар өрт құбіршегі. Өрт сөндіру құралдары қуыстағы таза ағын жағынан пунктке кіре берістен 10-15 метр қашықтықта орналасады.

      Жанар-жағар май материалдар қоймаларында өрт сөндіретін автоматты қондырғы, АЖЖ анықталған орындарға сигнал бере отырып, өрттің пайда болғаны туралы хабарлайтын автоматты дабыл белгісі орнатылады.

      1554. Жанар-жағар май материалдар қоймалары мен гараждардың жанасқан қазбаларға екі шығу жолы болады. Әрбір шығу жолында екі металл есігі бар өртке қарсы белдікпен жабдықталады.

      Шығу жолдары өндірудің бір-бірінен барынша алыс орналасқан бөліктерінде орналасады.

      1555. Жанар-жағар май материалдар қоймалары мен жанатын сұйықтармен бөлшектерді жуу пункттерінде жерді тереңдету немесе жанатын сұйықтардың сыртқа ағу мүмкіндігін болдырмайтын құрылғы білігі көзделеді.

      1556. Жанар-жағар май материалдар қоймалары мен гараждар телефонмен жабдықталады. Қоймада телефон жанатын сұйықтары бар резервуарлар тұратын камерадан тыс орнатылады, бірақ қоймадан 20 метрден алыс емес.

      1557. Жанар-жағар май материалдар қоймаларына және жанатын сұйықтар бөлшектерін жуу пункттеріне қызмет көрсететін персоналдың өздерімен бірге жеке оқшаулаушы өзіндік құтқарушы болу керек.

      1558. Жанар-жағар майларды машиналардың құю ыдыстарындағыдан (бөлімше) басқа, гараждарда сақтауға болмайды.

      1559. Жанар-жағар май материалдар қоймасында және осыған апаратын қазбалардан 5 метр қашықтықта қандай да бір электр техникалық (шоғырсымдар, троллей) жарықтандырушы және телефон желісінен, сонымен қатар қоймада жанатын сұйықтарды құюға қызмет көрсеттін сорғыға электр қуатын беретін шоғырсымнан (брондалған немесе бензинге берік оқшауланған) басқа қондырғылар орнатуға болмайды.

      1560. Жанар-жағар май материалдар қоймаларын және оларға баратын жолдарды 20 метр қашықтықта жарылуға қауіпсіз электрмен жарықтандыруға болады. Ажыратқыштар мен қалқан сақтандырғыштары жанатын сұйықтарды сақтайтын камералардан тыс және одан 10 метрден жақын емес (камераға кіретін ауа ағыны) қашықтықта орналастырылады.

      1561. Жанатын сұйықтары бар камерадағы резервуарлар, құбырлар және аппаратуралар жерге қосылады.

      1562. Жанар-жағар май материалдар қоймасынан 30 метр қашықтықта аттыру жұмыстарын жүргізуге болмайды. 100 метрден кем қашықтықта бір уақытта аттырылатын зарядтардың максимальды салмағы 20 килограммнан аспауы керек.

      1563. Жанатын сұйықтармен машиналарды толтыру (май құю машиналары болмаған жағдайда машина бөлімшелеріндегі майларды ауыстыру) құю бағаналары мен машиналар, сорғылар, құбіршектер мен жабық құю ыдыстары (канистр) арқылы осы мақсатқа арналған орындарда жүргізіледі.

      Тікелей жанар-жағар май материалдар қоймасынан жанатын сұйықтарды құю тек құю бағанасы арқылы ғана іске асырылады.

      Жер асты қазбаларында бұрғылау балғаларын жуу және тазарту жанбайтын материалдардан жасалған тіреуішпен бекітілген, металл есіктермен жабдықталған және өртке қарсы құралдармен қамтамасыз етілген камераларда жүргізіледі.

      Майлау, сүрту материалдары және керосин жабылатын металл ыдыстарда (бөшке, бидон, жәшік) әр материалдың тәулікте қолданатын мөлшерінен артық емес мөлшерде сақталады.

      Майлау жұмыстары жүргізілетін ғимарттар едені жанбайтын материалдан жасалады және ластануына қарай жиналатын және ауыстырылатын құммен себеленеді.

      Қолданылған сүргі материалдары жабылатын металл жәшіктерге немесе шелектерге салынады және сонымен шахтадан шығарылады.

      1564. Жер асты қазбаларында газды емес шахталар және шахта үстіндегі ғимараттарда дәнекерлеу және газ жанатын жұмыстарды өндіру, дәнекерлеуші лампаларды қолдану наряд-рұқсат арқылы іске асырылады. Қатып қалған құбыржолдарын жылыту үшін шүберектер мен сүргі материалдарын жағуға болмайды, қазбаларды, люктер мен бункерлерді, оларға жандырылған жанатын материалдарды тастап, қарауға болмайды.

      1565. Өртке қарсы материалдарды, қондырғылар мен құралдарды сақтау үшін шахта үстіндегі ғимараттан, штольня және автокөлік еңкіштері ауыздарынан 100 метр қашықтықта орналасқан және соңғы рельстік жолмен немесе автожолмен байланысты шахталардың өндірістік аумақтарында қоймалар ұйымдастырылады.

      Өртке қарсы материалдар, қондырғылар мен құралдар қоймасынан шығатын рельстік жолдар қоймада сақталатын материалдарды тасымалдауға арналмаған жылжымалы құрамнан үнемі бос болады.

      Өртке қарсы қондырғылар мен материалдар қоймасын жинақталған темірбетоннан жасалған шахта үстіндегі оқшауланған ғимаратқа орналастыруға болады.

      1566. Жер асты және жер үстіндегі өртке қарсы қоймалардағы материалдардың болуын және оның сапасын шахта бастығы қамтамасыз етеді.

      1567. Өртке қарсы қоймадағы материалдарды аварияны жоюмен байланысты емес қажеттілікке пайдалануға болмайды. Өртті және апатты жою кезінде шығындалған материалдар тәулік бойында толықтырылады.

      1568. Өртке қарсы барлық қоймалар құлыппен жабылады және пломбаланады. Өртке қарсы материалдар қоймасының (жер асты, жер үсті) кілттері техникалық басшы мен шахта диспечерінде болады.

      1569. Сыртқы өрт су ағыны жоқ шахталар үстінде жылытылған өртке қарсы су айдындары ыдыстары жасалынады және толтырылады, оның сыйымдылығы жобаның "Өртке қарсы қорғаныс" бөлімшесімен анықталады.

      Су айдындары шахталармен диаметрі 100 миллиметрден кем емес құбырлармен жасақталған өртке қарсы су құбырымен қосылады. Су айдыны маңында өнімділігі мен қысымы жобаның "Өртке қарсы қорғаныс" бөлімімен анықталатын сорғылар (жұмысшы және резервті) орнатылады. Сорғыларға арналған ғимарттар қыс уақытында жылытылады.

      1570. Ұңғыма аузындағы кіріс ағыны бар қазбаларда және оқпан маңындағы аулаға жақын деңгейжиектердің барлығында жанбайтын материалдан жасалған ауа ағынына қарай жеңіл жабылатын екі қабат есік орнатылады. Есіктерді орнату орны жобамен анықталады, есіктер арасындағы арақашықтық 10 метрден кем емес.

      1571. АЖЖ көзделген орындарда алдын-ала осы Қағидалармен талап етілетін алшақтық және бос тесіктер шамаларын қамтамасыз ететін тас және бетонды тесігі бар ұстағыштар орнатылады.

      Ұстауыштарды орнату орыны мен мерзімі және олардың саны техникалық басшысымен бекітіледі және ӨҚС КАҚҚ-мен келісіледі.

      Әрбір ұстағыштың тұсында сырт жағынан учаскеге қатысты оқшаулау қажет болғанда кірпіш, құм, саз және қажетті мөлшердегі ағаш сақталатын тиісті мөлшердегі қуыстар (апаттық камера) орнатылады.

      Ескерту. 1571-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1572. Өзіндік жануға бейім кенді қазу кезінде эндогенді жер асты өрттерінің пайда болу қауіптілігін жоятын шаралар жобамен көзделеді.

      Өздігінен жануға бейім кендерді қазу кезінде кенді құлатып қазу жүйесін қолдануға жол берілмейді.

      Өздігінен жануға бейім кен орындары кені алынған кеңістікті қатып қалатын толтырмамен біртұтас толтырып қазу жүйесімен алынады. Сонымен қатар, бөлінген кеннің кенжарда (камерада) болу уақыты кеннің өздігінен жанудың инкубациялық кезеңіне байланысты болады. Өздігінен жанудың инкубациялық кезеңін арнайы аттестатталған ғылыми-зерттеу ұйымы анықтайды.

      1573. Өзіндік жануға бейім кендері немесе сыйымды жыныстары бар кен орындарын өңдейтін шахталарда барлық жұмысшылар өзінше жанатын кендер мен сыйымды жыныстарын анықтау әдістерімен, өздігінен тұтану өрттерімен күресу және өрт кезінде өзін құтқару әдістерімен таныстырылады.

      1574. Кенжарлардағы мүмкін өрттердің алдын алу мақсатында күкірт кен орындарында аттыру жұмыстарынан кейін және желдетілгеннен кейін аттырылған рудаларын бақылау тұлғалары тексереді.

      1575. Желдеткіштер тоқтатылған немесе желдеткіштің орнатылған режим бұзылған кезде өрт ошақтары болатын шахталарда тау қазбаларында жұмыс істейтін адамдар жедел үстіне шығарылады. Желдеткішті іске қосқаннан немесе желдеткіш режимі қалпына келтірілгеннен кейін шахта желдетіледі, бақылаушы тұлғалармен қаралады, ауаның құрамы талдаумен тексеріледі. Жұмысшылар ауаның талдауының оң нәтижесі алынған жағдайда тау-кен қазбаларына жіберіледі.

64. Шахтаның және шахталық оқпандардың өнеркәсіптік алаңдарын
өрттен қорғау

      1576. Жер асты өрттерін сөндіру үшін судың өрт қоры ретінде деңгейжиектердің су төгетін қондырғыларының су жинағыштары пайдаланылады. Бұл сужинағыштарда шахтаның техникалық жетекшісі анықтайтын мөлшерде бақыланып отыратын, су қоры болады. Егер жобада өрт сөндіру суару желісіне су беру үшін су төгуші қондырғыларын пайдалану көзделсе, олардың сипаттамалары желі сипаттамасына сәйкес келеді.

      1577. Бұрғылау оқпандарының аяқталу мерзімінде салынып жатқан шахталарда жер үстіндегі өрт су айдындары іске қосылады.

      1578. Шахта үстіндегі оқпандарды өртке қарсы сақтау үшін шахта үстіндегі ғимаратта диаметрі 70 миллиметр үштен кем емес өрт бұрандалары орнатылады.

      1579. Барлық тіке және еңкіш оқпандар мен шурфтар сағаларында суарғыштары бар айналмалы құбыр жолдары орнатылады. Тік оқпандар аузындағы айналмалы құбыр жолдары жер үстіндегі өрт су құбырларымен тікелей қосылады. Айналмалы құбыр жолдарына су беру бұрандалары оқпандағы немесе шахты үстіндегі өрт кезінде жанатын өнімдер таратылатын, ғимараттың сыртанда орналасады. Айналмалы құбыр жолдары мынадай су шығынын қамтамасыз етеді:

      1) оқпанның жанбайтын тіреуіші кезінде көлденең қиманың 1 шаршы метрге сағатына 2 метр кубтан кем емес;

      2) оқпанның жанатын тіреуіші кезінде көлденең қиманың 1 шаршы метріне сағатына 6 метр кубтан кем емес.

      Айналмалы құрғақ құбырлы құбыр жолдарының шурфтардың аузымен қосатын басымен аяқталатын, жер бетіне шығатын жолы болады.

      1580. Шахталық копрлар өрт кезінде шкифтар мен шкиф маңындағы алаңдарды суару үшін су беруге арналған құбыр жолдары жабдықталады.

      1581. Мұнаралы копрлардың барынша өрт қауіпті ғимараттары (кіші станциялар, трансформаторлық кіші станциялар, май толтырылған қондырғылар болған жағдайда және соған ұқсас қондырғылар болған жағдайда таратушы құрылғылар) автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен жабдықталады.

65. Жер асты өрт - суару құбыр жолдары

      1582. Жер асты қазбаларында өрт және шаңмен күресу үшін бірлескен өрт - суару құбыр жолдары көзделеді. Өрт - суару құбыржолдарының желісі су ағының астында болады. Желі көрсеткіштері гидравликалық және техникалық - экономикалық есептермен негізделеді.

      1583. Өртке қарсы қорғау жобаларында өрт сөндіру үшін резерв ретінде барлық су төккіш магистральдарды, ауақұбырлары мен шаң құбырларын пайдалану көзделеді, ол үшін тұрақты ауыстырып қосу құрылғысы көзделеді.

      Қазбаларда ішкі жану қозғалтқышы жоқ өзі жүретін қондырғы, электр кабелі, ағаш тіреуіші болмаған жағдайда, газ немесе шаң бойынша қауіпті емес, және өзі жанатын кен шахталарда өрт қауіпсіздігі құбыржолдарының қажеттілігі ӨҚС КАҚҚ келісімі бойынша шахтаның техникалық басшысымен анықталады.

      Ескерту. 1583-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1584. Жер астындағы қазбаларда өрт-суару құбыр жолдары желісі магистральді және учаскелік желілерден тұрады, магистральді желілер диаметрі өткізу мүмкіншілігінің есебіне байланыссыз 100 миллиметрден кем емес, ал учаскелік 50 миллиметрден кем емес.

      1585. Магистарльды желілер тік және еңкіш оқпандар, штольняларда, оқпан маңындағы аулаларда, бас және топтық тасып шығару штректерінде, квершлагтар мен еңкіштерде салынады.

      1586. Өрт-суару құбыр желілері ұштары дайындау қазбалардың кенжарынан 50 метрден кем емес орналасады және өрт сөндірудің екі жеңі мен өрт оқпаны салынған өрт бұрандаларымен жабдықталады. Өрт бұрандаларынан шығатын су қысымы 0,5-1,0 мегаПаскаль (сантиметр кубке 5-10 килограмм-күш), жер астындағы өртті сөндірумен нормаланатын шығынмен, ал құбыр жолдары олардың мықтылығымен қамтамасыз етіледі. Қысымы 1,0 мегаПаскаль (сантиметр кубке 10 килограмм-күш) артық құбыр жолдары учаскелерінде өрт бұрандасының алдында кемітуші құрылғы орнатылады.

      1587. Өрт-суару құбыр жолдары нөмірленіп, орналастырылатын бір типтегі өрт бұрандаларымен жабдықталады:

      1) таспалық конвейерлерімен қазбаларда - әрбір 50 метр сайын; бұл жағдайда конвейердің көтерме ұшының екі жағынан қосымша одан 10 метр қашықтықта екі өрт бұрандасы орнатылады. Өрт бұрандаларының жанында екі шетінен қосылатын ұшымен қамтмасыз етілген диаметрі 19 миллиметр шашыратқышы бар оқпан және диаметрі 66 метр, ұзындығы 20 метр жең сақталатын жәшік орнатылады;

      2) барлық камераларда ауа кіретін жақтан өрт бұрандаларының жанынан 10 метр қашықтықта. Өрт бұрандасының жанында ұзындығы 20 метр жең және өрт оқпаны орналастырылады;

      3) әрбір жүрістің жанында жарылғыш материадар қоймасына 10 метр қашықтықта. Өрт бұрандасының жанында ұзындығы 20 метр жең болатын және өрт оқпаны орнатылады;

      4) жер асты қазбалардың қиылысы мен ажыратылуында;

      5) қиылысулары мен ажыратылушылары жоқ көлденең қазбаларда, еңкіш оқпандар мен штольняларда - 200 метр сайын (тік орналасқан оқпандардың құлайтын трубақұбырларында өрт бұрандаларын орнатуға болмайды);

      6) қиылысулары мен тарамдары жоқ еңкіш қазбаларда әрбір 100 метр сайын;

      7) камералары жоқ оқпан маңындағы аулаларды - әрбір 100 метр сайын;

      8) оқпандарның оқпан маңындағы алаңмен қиылысатын жерінде оның екі жағынан. Өрт бұрандасымен қатар ұзындығы 20 метр бір жең болатын және өрт оқпаны орнатылады;

      9) ұзындығы 50 метрден артық тұйық қазбаларда әрбір 50 метр сайын. Өрт бұрандасының жанында сағада және кенжарда ұзындығы 20 метр екі жең болатын және өрт оқпаны орнатылады.

      Өрт жеңдері сақтауға арналған жәшіктер мен оқпандарға: "Өрт жеңі, оқпан" жазуы жазылады.

      Шахтада сақталуға тиіс өрт жеңдері, шіруге берілмейтін материалдардан жасалады немесе антисептикалық құрамдармен өңделеді.

      1588. Өрт-сөндіру құбыр жолдарын сөндіру үшін немесе бір өрт учаскесіне су беру үшін құбыр жолдарында бұрандалар келесі орындарда орнатылады:

      1) суқұбыры желісінің барлық тарамдарында;

      2) тарамдары жоқ су құбыры желілерде - әрбір 400 метр сайын.

      1589. Өрт-сөндіру құбыр жолдары бірізді нөмірленетін және оларды қолдану тәртібі көрсетіле отырып, сызбаға салынатын қысымды таратушы және реттеуші құрылғылармен жабдықталады.

      1590. Барлық құбыр жолдары жер үстінде қатып қалудан сақталады.

      1591. Жер асты құбыр жолдары үшін тот басу мен адасқан тоқтардан сақтайтын қорғаныс көзделеді.

      1592. Шахтаның тұтастай өрт - сөндіру құбыр жолдары танушы қызыл түске боялады.

      Бояуды құбыр жолдары ұзындығы бойынша ені 50 миллиметр жолақ ретінде немесе әрбір 150-200 миллиметр сайын салынатын ені 50 миллиметр дөңгелек түрінде орындауға болады.

      1593. Өрт-сөндіру құбыр жолдары жекелеген учаскелерін сөндіру шахтаның техникалық жетекшісінің жазбаша рұқсатымен жүргізіледі. Әрбір сөндіру туралы шахта диспетчеріне хабар беріледі.

66. Өрт сөндірудің бастапқы және автоматты құралдарын
орналастыру.
Өрт сөндіру есіктері

      1594. Өрт сөндіру құралдарының орналасу орындары осы Қағидалардың 37-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      1595. Автоматты өрт сөндіру құрылғысына, тұрақты қызмет көрсететін адам болмайтын камералар үшін қорғалатын қондырғының қасында камераға енетін орыннан 10 метрден кем емес таза ауа кіретін жақтан камераның сыртынан өрт сөндіруші, құм орналастырылады. Тұрақты кезекшілігі бар камералар үшін кезекші персоналдың жұмыс орнында.

      Теріс температуралы қазбаларда тек ұнтақты өрт сөндірушілер қолданылады.

      Өрт сөндіру құралдарын арнайы жәшіктерде (ыдыстарда) сақтау кезінде, оларға "Өрт сөндіруші", "Құм", және тағы басқа жазулар жазылады.

      Өрт сөндірушілер, құм салынған жәшік, өрт құралдарының жеңдері қызыл түске толық боялған; бояудың ені 50 миллиметрден кем емес жолақ түрінде орындауға болады.

      1596. Тау қазбаларда өртті оқшаулау үшін жанбайтын материалдардан жасалған өрт сөндіру есіктері (лядалар) орнатылады. Олардың екі жағынан 5 метрден кем емес ұзындықта жанбайтын тіреуіш салынады. Өрт сөндіру есіктері (лядалар) бір адамның көмегімен, қазбалардың қималарын тығыз жабады және оны екі жақтан ашатын тұтқасы болады. Едәуір депрессиясы бар қазбаларда еңкіш бұрышы 35 градустан артық қазбаларда орналасқан өрт сөндіру есіктерін (лядалар) ашу (жабу) үшін арнайы құрылғылар (терезе, рычагтар, лебедкалар) қарастырылады.

      Еңіс және тіке қазбаларда орналасқан, өрт сөндіру жыралары және есіктерді ашуға арналған құрылғылары, АЖЖ осы позициясы үшін желдетудің қабылданған бағытын ескере отырып, таза ауа ағыны жағына қарай деңгейжиек қазбаларына шығарылады. Шахта үстіндегі ғимараттарда бұл құрылғылар түтіндеу және өрт таралуы мүмкін аумақтардан тыс шығарылады.

      1597. Таза ауа берілетін тіке оқпандар мен шурфтар сағалары, желдеткіш және калорифер арналары өрт сөндіру науаларымен, ал еңкіш оқпандар мен штольнялардың сағалары - өрт сөндіру есіктерімен жабдықталады.

      Конвейерлермен жабдықталған еңкіш қазбаларда өрт сөндіру есіктері конвейерді жергілікті бөлшектеусіз жармалардың жабылуы үшін фигуралы ойындылармен жасалады. Қазбалар қимасының бөлігін жабылмаған есікпен герметизациялау үшін есік маңында арнайы қуыста материалдың (саз және құм) қажетті қоры сақталады.

      1598. Таза ауа беретін оқпан маңындағы аулалар мен штольня жанындағы барлық деңгейжиектерде таза желдеткіш ағын қозғалысының бағытында жабылатын екі қабат есік орнатылады. Оларды орнату орындары әрбір жеке жағдайда жобамен анықталады. Есіктер арасындағы қашықтық 10 метрден көп емес.

      1599. Таза ауа беретін тұтқасы бар барлық жер асты камераларының әрбір шығатын жерінде өрт сөндіру есіктері және желдеткіш терезелерде металл науалар болады. Өрт сөндіру есіктері жүріс камерасының іргелес орналасқан қазбалармен қиылысуында 3 метрден артық емес қашықтықта орналастырылады немесе авариялық жабылуға арналған автоматты құрылғылармен жабдықталады. Есіктер сыртқа ашылады және ашық түрде қазбаларға кедергі жасамайды.

      Конвейер көтермесі, шығырлар, төгу және итергіш камераларында, сонымен қатар тез тұтанатын материалдар (күту залы, диспечер пункті және тағы басқалар) болмайтын камераларда өрт сөндіру есіктері орнатылмайды.

      1600. Майлау материалдарын сақтау және құю жүргізілетін конвейер көтермесі мен камераларында маймен толтырылған қондырғылар орнатылады, едендерінің бүршіктері болады, олар ластанған жағдайда ауыстырылатын, жанбайтын материалдардан жасалады, және құм себіліп, ластанғанда ауыстырылып отырады.

      1601. Майлау материалдары тұратын конвейер желісінің көтермелері камералары автоматты өрт сөндіру құралдармен жабдықталады.

67. Өрт сөндіру қоймаларындағы қондырғылар, құрал - жабдықтар
мен материалдар номенклатурасы

      1602. Өрт сөндіру қоймаларының жабдығы, құралдары және материалдары осы Қағидалардың 38-қосымшасының кестесінде келтірілген.

68. Жер асты өрттерін сөндіру

      1603. Өрт немесе оның қандай да бір белгілерін байқаған бақылау тұлғалары, бригадирлер және жұмыскерлер, техникалық жетекшіге немесе шахта бастығына, шахта диспетчеріне ол туралы жедел хабарлайды және АЖЖ сәйкес адамдарды қауіп төнген қазбалардан шығару және қолда бар барлық құралдармен өртті сөндіру жөніндегі шаралар қабылдайды.

      1604. Өрт жайында хабарды алған кезде шахтаның техникалық жетекшісі немесе оны ауыстыратын тұлға жетіп келген ӨҚС КАҚҚ бөлімшесінің командирімен бірге АЖЖ-да қарастырылған шараларды қабылдайды, адамдарды құтқару және аварияны жою жөнінде жоспарды нақтылайды, ӨҚС КАҚҚ командиріне төмендегі шараларды қарастыратын, жазбаша тапсырмалар береді:

      а) өрттің құрсауында қалған және қауіп төніп тұрған адамдарды құтқару бойынша шаралар;

      б) жанып жатқан заттарды жерлерге тарап кетуін ескерту бойынша шаралар;

      в) өртті сөндіру мен оқшаулау бойынша ең алғашқы шаралар.

      Ары қарай өртті сөндіру тәсілі, қажетті материалдар мен жабдықтардың көлемі, сондай-ақ оларды жұмыс орнына жеткізу амалдары қарастырылған өртті жоюдың толық жоспары жасалады.

      Өрт орын алған кезде, АЖЖ сәйкес, бекітілген желдету сызбасы бойынша таза ауа жүретін қазбаларда ауа ағынының бағытының өзгеруін және жанғыш заттардың өтіп кетуін ескертетін шаралар қабылданады.

      Ескерту. 1604-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1605. Тұрақты ұстатқыштар жасау орнату немесе уақытша ұстатқыштарды күшейту кезінде келесі шарттар сақталады:

      1) ұстатқыштар жанбайтын материалдардан жасалады, ауа өткізілмеуін қамтамасыз етеді.

      2) әрбір тұрғызылған ұстатқышқа осы Қағидаларға 39-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Өрт сөндіру учаскелерін бақылау журналына атқарушы нұсқа енгізіледі. Ұстатқыштар жүйелі түрде тексеріліп отырылады.

      1606. Ауа сынамасын алу, температурасын өлшеу және суды жіберу үшін ұстатқыштың төменгі, орта және жоғары жағынан диаметрі 35-100 миллиметр газды нақышты тығыны бар үш құбыр салынады.

      Желдеткіш қуақазындағы ұстатқышта жерден 1,0-1,2 метр биіктікте бір құбыр салынады. Ұстатқыштар, барлық учаскелерді оқшаулау жұмыстарынан кейін жабылатын лазамен жабдықталады. Лаза мөлшері 0,7х0,7 метрден кем емес.

      1607. Өрт сөндіру учаскесінен СО2, СО, SO2, О2 талдау үшін ауа сынамалары, жанғыш көмірсутектер және күкірт қышқылының құрамын талдау үшін су сынамалары үнемі алынады. Ұстағыштардан ауа сынамасын жинау кезінде сырттан ауа соруға жол берілмейді. Ауаның сынамасын алуды ӨҚС КАҚҚ респираторшылары жүргізеді. Жинау орындарын ӨҚС КАҚҚ-ның келісімі бойынша шахтаның техникалық жетекшісі анықтайды.

      Талдау мен өлшеулер нәтижелері осы Қағидалардың 39-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Өртке қарсы учаскелерді бақылау журналына жазылады.

      Ескерту. 1607-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1608. Таза ауа ағынында өрт сөндіру жұмыстарын шахта жұмысшыларымен жүргізуге жол беріледі. Бұл жағдайда келесі қауіпсіздік шаралары қабылданады:

      1) өрттерді сөндіру бойынша жұмыстар таза ауа ағыны жағынан жүргізіледі;

      2) барлық жұмысшылардың оқшаулаушы өзін-өзі құтқару құралдары болуы керек;

      3) жұмыстар бақылау тұлғасының тікелей қадағалауымен жүргізіледі.

      1609. Газдалған атмосферадағы жұмыстарды тек тау-кен құтқарушылары ғана атқарады.

      1610. Өрт ошақтары және өрт учаскесін бөліп тұратын барлық ұстатқыштар, өңделген учаскені бөліп тұратын ұстатқыштардың реттік нөмірі болады және тау-кен жұмыстарының жоспарына енгізіледі.

      Өрт учаскесін пайдалану қазбаларынан бөліп тұратын ұстатқыштарды қарау тәулік сайын, газдың құрамы тез өзгерген жағдайда - ауысымына бір реттен кем емес жүргізіледі.

      Тосқаулдарды қарап тексеру кезінде:

      1) тосқауылдардың дұрыстығын;

      2) тосқауылдың алдындағы қазбалардағы бекіткілердің жағдайын;

      3) тосқауылдың ішіне салынған құбырлардың герметикалығын;

      4) тосқауылдарға апаратын жолдардың жағдайын;

      5) тосқауылдардың температурасын байқау керек.

69. Өрт сөндірілген учаскелерді ашу

      1611. Өрт сөндіру учаскелерінде қалпына келтіру немесе пайдалану жұмыстарына өрт сөндірілгеннен және оны шығынға жазғаннан кейін кірісуге болады.

      Ұстатқыштармен оқшауланған сөндірілген (шығынға жазылған) өрт учаскелерін ашу үшін шахтаның техникалық жетекшісімен:

      1) учаскені ашқанған дейін оны тексеру тәртібін;

      2) учаскені аршу тәртібін;

      3) ұстатқыштарды ашу кезіндегі қауіпсіздік шараларын: ұстатқыштарды қайта жабу жағдайына қажетті материалдар мен құрал - жабдықтардың қажетті қорын жасау, ауа құрамын тексеру үшін газ анықтағыштардың болуын, алғашқы көмек көрсету құралдарының болуын, учаскені желдетудің қажетті режимін қарастыратын жоспар әзірленеді және ұйымның техникалық басшысымен бекітіледі.

      Учаскені аршу және оны алғаш рет желдету ӨҚС КАҚҚ қызметкерлерімен жүргізіледі.

      Ескерту. 1611-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1612. Ашылатын өрт сөндіру учаскесінен шығатын ағын шахтаның жалпы шығатын ағынынан тікелей бағытталады.

      Мұндай ауа ағынының жолындағы қазбаларда адамдардың болуына жол берілмейді және олардың мұндай қазбаларға кіріп кетпеуін қамтамасыз ететін шаралар қарастырылады.

      Шығыс ағында жану өнімдерін (СО, SO2) байқаған кезде учаскені желдету тоқтатылып, ұстатқыштар жабылады.

      1613. Үздіксіз 5 тәулік бойы бақылау кезінде теріс көрсеткіштер болмаған жағдайда өрт сөндіру учаскелерін қалыпты жұмыс жағдайына ауыстыруға болады.

      Жұмыс басталғаннан кейін кем дегенде 3 тәулік бойы:

      1) әрбір кенжарда әрбір 30 минут сайын газ анықтағыштармен ауаның құрамын тексеретін тау - кен құтқарушылар кезекшілік жасайды;

      2) учаскедегі барлық жұмыскерлердің оқшаулаушы өзін - өзі құтқару құралы болады;

      3) ауысымда бір реттен кем емес кенжардағы ауаның температурасы өлшенеді.

      1614. Белсенді өртпен қамтылған учаскелер астынан кен барлау кезінде кедергі діңгектер қалдырылады және өңделген кеңістікті инертті жыныстармен мұқият толтыруды қолдана отырып, қазып алу жүргізіледі. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде газ температуралық бақылау жүйелі жүргізіледі.

1 - кіші бөлім. Су және газ жарып өту қауіпсіздігінің алдын алукезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету
70. Жалпы ережелер

      1615. Су басып қалған шахталарда, сонымен қатар улы және жанатын газдар жиналып қалуы мүмкін қазбаларда су және газ жарып өтуі бойынша қауіпті аумақтардың шекаралары анықталады.

      Су немесе сұйық саз анықталған лайланған қазбаларда су басып қалған қазбаларға теңестіріледі.

      1616. Қауіпті аумақтардың шекараларын уақытында анықтайтын, ескерілетін және маркшейдерлік құжаттамаға енгізілетін қауіпті аумақтың шекарасын белгілеу жобаларын шахтаның маркшейдерлік және геологиялық қызметтері жасайды.

      1617. Ұйымның бас маркшейдері шахта маркшейдерінің маркшейдерлік құжаттамаға улы және жанғыш газдардың жиналуы мүмкін су басып қалған қазбалар (су айдындары) мен өнімділіктердің, қауіпті аумақтардың контурлары салынуының дұрыстығы мен толықтығын тексереді; кедергілі діңгектердің дұрыс салынуын, егер олар жобада болса, тексереді.

      1618. Су басып қалған өнімділіктерден су жіберу үшін қауіпті аумақта тау - кен, бұрғылау және өнімділікті газсыздандыру жөніндегі жұмыстар ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен жоба бойынша орындалады.

      1619. Жобаларда өнімділікті су және газ басып қалу жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік және олардан қорғау шаралары, тау-кен өнімділігін, дренажды және алдын-ала ұңғымаларын бұрғылау кезектілігі және олардың көрсеткіштері көзделеді; көзделген кен өнімділігінің, ұңғымалар мен ұстатқыштардың орналасу орны анықталады, тау-кен өнімділігіне газ түсу мүмкіндігі бар газ режимін сақтай отырып, су басып қалған өнімділіктерден су жіберуді және су төгу құралдарының ахуалына бақылау ұйымдастыру көзделеді.

      1620. Өнімділікті су басып қалу, қорыстар мен газдарға қатысты қауіпті тау-кен учаскелеріндегі жұмыс кезінде алдын - ала барлау ұңғымаларын бұрғылау 10 метрден кем емес тұрақты оза отырып, жүргізіледі.

      Ұңғымаларды озық бұрғылау бақылау тұлғасының тікелей бақылауымен жүргізіледі.

      1621. Қазбаларда суайдындарына (кенжардың терлеуі, тамшылардың едәуір ұлғаюы) жақындау белгілері анықталған жағдайда, қазбаға қорыстар мен газ басып қалу, жер асты жыныстарының құлау қауіптілігі байқалған кезде жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар жүргізілгенге дейін жұмыстар тоқтатылады.

      1622. Су асты үңгіртауларын ұңғылау бойынша ЖҰЖ-да осындай ғимараттардың құрылысының нақты ерекшеліктерін ескеретін қауіпсіздік шаралары әзірленеді.

      Тоннельдің дайын бөлігін су басып қалу немесе топырақпен бітеліп қалуына қарсы авариялық құрылғылар, адамдарды авариялық кенжардан жылдам шығару құрылғысы (құтқару мостары мен экрандар) тонельдерді өзен және су айдыны ернеуінде жүргізуге болады.

      1623. Су және газ басып қалудың алдын алуға қауіпті ай мақта тау - кен жұмыстарын жүргізу жөніндегі шаралармен бірге жобаларда келесі талаптар көзделеді:

      Бақылау тұлғасы бекітілген жобамен барлығын қол қою арқылы таныстырады:

      1) қауіпті аумақта жұмыс істейтін адамдардың барлығында өзін-өзі құтқару құралдары болуы және ұйымның жетекшісі тағайындаған нысан бойынша "Нұсқаулық беру журналына" қол қою арқылы су және газ басып қалу кезіндегі қауіпсіздік шараларымен танысуы керек;

      2) су және газ басып қалу жағдайында адамдар жүретін орындар барлық ұзындығы бойынша жарықтандырылған, қолайлы және қауіпсіз, байланыс және сигнализация құралдарымен жабдықталған;

      3) су басып қалу кезінде электрқондырғылары қоршалған немесе көтеріліп қойылған.

      1624. Бекітілген жобада қарастырылған қауіпсіздік жұмыстары мен шараларын орындауды шахтаның техникалық жетекшісі қамтамасыз етеді.

      1625. Су жіберу және улы және жанатын газдарды жою жөніндегі жұмыстар шахтаның техникалық жетекшісі тағайындаған жауапты басшының міндетті түрде қатысуымен жүргізіледі.

      Озық ұңғымаларды бұрғылау кезінде ұңғыманың орналасуын және бағытын, өнімділіктегі газ құрамын бақылап отыратын желдеткіш бақылау қызметкері тұрақты қатысады және ұйымның техникалық жетекшісімен белгіленген нысан бойынша Озық бұрғылау өндірісінің журналын жүргізеді. Журналда ұңғыманың көрсеткіштері мен ұңғыманы бұрғылау кезіндегі тау-кен массивінің әрекеті көрсетіледі.

      1626. Су сақтағыш және су басып (қорқас, су әкелетін карстар) кеткен кен орындары белгіленген тәртіппен бекітілген жоба бойынша жүргізіледі.

      1627. Су айдыны астында кедергілік немесе сақтандырушы діңгек шегінде тау-кен жұмыстары жер асты өнімділігіне тарап кетпеу үшін жер үстінде орналасқан кен орнынан тыс жерге су басып қалған өнімділіктен немесе су айдындарындағы суды жібергеннен кейін ғана жүргізіледі.

      Ұйымның техникалық басшысы бекіткен жоба бойынша су айдындарынан суды жіберместен кедергілік және сақтандырғыш діңгектерді белгілері бар жүйемен өңдеуге болады.

      Ескерту. 1627-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1628. Қазба кенжарында жанғыш және улы газдарды анықтаған кезде оларды өлшеу газохиманализатор көмегімен ауысымда 3 реттен кем емес экспресс-әдіспен және ӨҚС КАҚҚ зертхана қызметкерлерінің химиялық талдау үшін айына екі реттен кем емес сынама алуы арқылы жүргізіледі.

      Ескерту. 1628-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1629. Бақылаушы бұрғылау ұңғымасынан басқа, барлық бұрғылау ұңғымалар және қиылысатын су сақтағыш деңгейжиектер тампондалады.

      Бұрғылау жұмыстарын жүргізуші ұйымдар барлық бұрғылау ұңғымаларының сағаларын, кенжарлар және өнімдіктер мен кендер қиылысының орналасуын топографиялық жоспарлар мен координаталар катологтарында геологиялық есеп жасайды. Геологиялық есептің бір данасы шахталарға оларға қатысты геологобарлау мәліметтерді хабарлауға міндетті ұйымда сақталады.

      1630. Қолданыстағы тау-кен өнімділігін су, лай немесе пульпа басып қалу қауіптілігінде шахта құрылысы және оларды пайдалану кезінде оқпан маңындағы аулалар мен бас су құю құрылғылары судың, лай және пульпаның барынша жоғары қысымына есептелген ұстағыштармен қоршалады.

      1631. Су өткізбейтін ұстағыштарды салу кезінде келесі шарттар орындалуы керек:

      1) жұмыстар ЖҰЖ бойынша жүргізіледі;

      2) ұстағыштар орнатылатын өнімділік учаскелерінде орнату пунктінен екі жаққа қарай 15 метрден кем емес ұзындықта жарылыс жұмыстарын жүргізуге болмайды. Мықты жыныстарда жарылыс жұмыстарын жүргізуге болады;

      3) ұстағыштарды қойғаннан кейін судың күтілетін барынша жоғары қысымынан 10 пайыздан кем емес артық қысыммен байланысты аумақтың тампонажы жасалады;

      4) ұстағыш су өткізбейтін және тот баспайтын материалдан жасалады.

      Әрбір су өткізбейтін ұстағышта өнімділік қимасының жоғары жартысында орналасқан диаметрі 600 миллиметрден кем емес өтетін тесік орнатылады.

      1632. Бір кен орнында орналасқан бір шахта немесе шахталар тобы қалған шахталар үшін су басып қалу және газдануы мүмкін қаупін туғызса, шахталық өріс шекарасында мөлшері ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен жобамен анықталатын кедергілік діңгектер қойылады.

      1633. Тіке және еңкіш оқпандар, шурфтар, штольнялар ауыздары олар бойынша тау-кен орындарына жер үстіндегі сулар кірмейтіндей болып орнатылады. Қолданыстағы тау-кен орындарымен байланысы бар өшірілген тау-кен орындарының ауыздары жер үстіндегі сулармен басып қалу мүмкіндігі болғанда өшірілген кен орындары арқылы қолданыстағы кен орындарына су бару мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қабылданады.

      1634. Тау-кен барлауларының әсерінен пайда болған бұзылулар, жер бетінің түсіп кетуі және жарықтар жауын-шашын сулары мен тасқын сулардың бармауын қамтамасыз ететін және олардың кен орындарына бармауының алдын алатын суды бұратын арналарымен қоршалады.

      1635. Өзендер мен су айдындарын дайындау осы бассейн немесе кен орны бойынша кен орындарының зиянды әсерінен ғимараттарды қорғау жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес жүргізіледі.

      1636. Су басып қалған тіке және еңкіш кен орындарынан суды шығару кезінде осы кен орындарындағы желдетілмейтін бөлігіндегі су айнасынан жоғары атмосфераның жай-күйі тексеріледі. ӨҚС КАҚҚ қызметкерлері алған ауа сынамасында СО2, СО, СН4, H2S, O2 және Н2 болуы тексеріледі.

      Ескерту. 1636-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1637. Жанатын және улы газдар жылдам шығатын шахталарда ұйымның техникалық жетекшісі тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ететін шаралар әзірлейді және бекітеді.

      Бұл шахталарда шахтаның техникалық жетекшісі бекіткен үлгі бойынша журнал жүргізіледі, оған жазылады:

      1) газ бөлінуіне себеп болған белгілері көрсете отырып, газ бөлінудің барлық жағдайлары туралы толық техникалық мәліметтер;

      2) қаттар мен кен шоғырларының шоғырлану элементтерінің барлық бұзылулары;

      3) пайдалы қабалар мен жыныстардың құрылымы мен тіреуіштерінің жылдам бұзылуы.

      Журналға жүйелі түрде толтырылып отыратын кен орындарының геологиялық тілігі мен жоспары және 1:2000 масштабта жасалған кен жұмыстарының жоспарлары қоса тіркеледі. Жоспарда барлық геологиялық бұзушылықтар, көршілес қабаттарды алу контуры, газ бөлінетін орындар, құрылымы бұзылған және тіреуіші әлсіз қабаттар аумағы белгіленді.

71. Су төкпе

      1638. Жер асты ғимараттарының әрбір объектісі үшін жобада су төккіш құралдар мен тәсілдер қарастырылады.

      Жер асты қазбаларынан суды механикалық шығару кезінде негізгі және учаскелік су төккіш құрылғылар қарастырылады.

      1639. Сорғы станцияларының агрегаттары үңгіртауларда немесе мөлшері мен орналасуы жобамен анықталатын арнайы қазбаларда орнатылады. Сорғы камераларының едені су төккіш жолдардың деңгейінен 0,5 метрден кем емес биіктікте жоғары орнатылады.

      1640. Сорғы қондырғысын сағатына 100 метр кубқа дейін берген кезде және камерада үш насос болған жағдайда сорғыларды едендері су төккіш жолдар деңгейінде орната отырып, биіктігі 0,5 метрден кем емес биік іргетастарда орнатуға болады.

      1641. Жекелеген жағдайларда тереңдетілген (оқпан маңындағы аула деңгейінен төмен) типтегі су төккіш камералар құрылысын камераларды су басып қалуды болдырмайтын шараларды әзірлеген жағдайда жүргізуге болады.

      Агрегаттар үңгіртауларда орналасқан жағдайда су жинағыштар мен сорғы қондырғылары қоршалады.

      1642. Негізгі және учаскелік су төккіш қондырғыларында екі немесе одан көп қазбалардан тұратын су жинағыштар болады.

      1643. Негізгі су төккіштің су жинағыштар сыйымдылығы 4 сағаттан кем емес қалыпты су ағынына, ал учаскелік 2 сағаттық су ағынына есептеледі.

      Дренажды шахтаның су төккіш су жинағыш қондырғылары 2 сағаттық су ағынына есептеледі.

      1644. Негізгі су төккіштің сорғы камерасы сорғы камерасының еденінен оқпанға 7 метрден төмен емес биіктікке шығарылатын шахта оқпанының жүргіштерімен және герметикалық жабылатын оқпан маңындағы ауламен–жүргішпен қосылады.

      1645. Су жинағыштар жиі - жиі тазартылып тұрады. Су жинағыштардың оның көлемінен 30 пайызға артық ластануына жол берілмейді.

      1646. Су ағыны сағатына 50 метрден артық болатын шахталардың бас су төккіш қондырғылары үштен кем емес сорғы агрегаттарымен жабдықталады. Су ағыны бір сорғы агрегатының өнімділігінен артық болатын шахталар үшін резервті және жөндеу агрегаттарының саны осы Қағидалардың 40-қосымшасының кестесінде көрсетілген.

      1647. Жұмыс істейтін су төккіш қондырғылар өнімділігі 20 сағаттан артық тәуліктік қалыпты ағынды айдап шығаруды қамтамасыз етеді. Оқпандарды бұрғылау кезінде сорғылар мен олардың өнімділігі жобада анықталады.

      1648. Бас су төккіш қондырғылар екіден кем емес су төккіш қондырғылар құбыр жолдарымен жабдықталады, олардың біреуі резервте болады.

      1649. Жұмыс істейтін құбыр жолдары сорғы құрылғысының толық өнімділігіне есептеледі.

      1650. Бас су төккіш қондырғылар судың деңгейін көрсететін, белгісі кезекші қызметкердің тұрақты болу пунктіне шығатын апатты дабылмен жабдықталады. Автоматтандырылмаған су төккіш қондырғыларды тұтыну кезінде қызмет көрсететін қызметкер тәулік бойы кезекшілік етеді.

      1651. Негізгі су төккіш камерасында жұмысшы және апатты жарық көзі, өрт сөндіру құралдары қарастырылып, вентильдер, жапқыштар және электрмен қамтамасыз ету нобайы көрсетілген сызбасы ілінуі қажет,

      1652. Сорғы камерасындағы айдамалы құбыржолдары сақиналанады және сорғы агрегаттарды кез-келген құбыржолдарына ауыстыруға мүмкіндік беретін бұрандалармен қамтамасыз етіледі.

      1653. Су төккіш қондырғыларды тағайындалған тұлғалар тәулігіне бір реттен кем емес қарайды. Негізгі су төккіш қондырғыларды шахтаның немесе учаскенің бас механигі аптасына бір рет қарайды. Тексеру нәтижелері осы Қағидалардың 41-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Су төккіш қондырғыларды қарау журналына жазылады.

      1654. Әрбір шахтада 6 айдан сирек емес жүйелі түрде шахтаға су ағынының келу және оның толық химиялық талдауы жүргізіледі. Көрсетілегн өлшеулердің біреуі күшейтілген ағын кезінде алынады, ал екіншісі қалыпты ағын кезінде алынады.

      1655. Кен жұмыстарын депрессиялық түтікшеден төмен жүргізуге жол берілмейді. Жекелеген жағдайларда жұмыстарды қауіпсіздік шаралары қарастырылған арнайы жобалар бойынша жүргізуге жол беріледі.

      1656. Қазбалардың кенжарларынан су қосымша сорғы қондырғыларының су жинағыштарына арналар, су ағызатын науалар немесе құбырлар арқылы өткізіледі.

      1657. Сорғы станциясының ғимаратында бұрандалар мен электрмен қамтамасыз ету сызбасы көрсетілген құбыр жолдарының сызбасы ілінеді.

      1658. Су ағынына қарамастан оқпандарды ұңғылау кезінде оқпанға жақын жер бетінде резервті сорғының міндетті түрде болу шартында бір ілмелі сорғыны пайдалануға болады. Бұл су төккіш қондырғылар үшін бір ағынды құбыр жолдарының болуы жеткілікті.

      1659. Шахта оқпанының зумпфаларын тазарту немесе онда жұмыстар жүргізу кезінде оқпан бойынша көтеруші ыдыстардың қозғалысы толық тоқтатылады, ал зумпфадағы жұмыс істеушілер жоғарыдан заттардың түсуінен қорғалады.

      Қазбаның табанын су басып қалуға жол берілмейді.

12-кіші бөлім. Өндірістік санитарияны қамтамасыз ету
72. Жалпы ережелер

      1660. Пайдалы қазбалардың кен орындарын барлаудың, қолданыстағы шахталарды немесе деңгейжиектерді қайта құрудың әрбір жобасында, адамдарға зиянды факторлардың әсер етуінің алдын алу жөніндегі шаралар кешенін көздейтін тарауы болуы керек.

      1661. Блоктарды, лаваларды және тазарту кенжарларын жобалау кезінде жобада сумен қамтамасыз ету сызбалары, шаңмен күресу қондырғыларын орналастыру, шаңды басу құралдарының міндетті тізімі және олардың жұмыс істеу режимі қарастырылады.

      1662. Құрылысқа арналған учаскелерде жерді, жер асты сулары мен ауада зиянды химиялық және биологиялық заттардың болуына, зерттеу жұмыстары жүргізіледі, иондалған және иондалмаған шағылыстар (электромагнитті өрістер) деңгейі анықталады.

      1663. Құрылыс алаңдарындағы және жер асты қазбаларындағы жұмыс аумағындағы ауадағы зиянды заттар шектік рұқсат етілген концентрациясынан аспайды.

      1664. Зиянды факторлардан қорғау шаралар кешенімен қамтамасыз етілмеген жаңа және реконструкцияланатын шахталарды, деңгейжиектерді, лавалар мен блоктарды (камералар) пайдалануға жіберуге жол берілмейді.

      1665. Барлық қолданыстағы және салынып жатқан шахталардың шаң желдеткіш қызметтері мен адамдарды денсаулыққа зиянды факторлардан қорғау жөніндегі шаралар жосрпары болады.

      1666. Қолданыстағы және салынып жатқан шахталарда барлық шаң жиналу орындарында шаңның болуы шектік рұқсат етілген концентрациядан жоғары болуына жол берілмейді.

      1667. Шахта оқпаны мен оқпан маңындағы аулады қазбаларға берілетін ауаға шаңның түсу мүмкіндігіне жол берілмейді. Шахтаға және жұмыс орындарына шектік рұқсат етілген концентрациядан белгіленген 30 пайыздан артық шаңы бары ауаны беруге болмайды. Шахтаға және жұмыс орнынан берілетін ауадағы шаңның шектік мөлшері көп болған жағдайда ол алдын - ала тазартылады.

      1668. Жаңадан жобаланатын кеніштерде скипті көтерумен, аударылмалы клеттермен және конвейерлері бар еңкіш оқпандармен жабдықталған оқпандар бойынша ауа беруді қарастыруға болмайды.

      1669. Тазарту қазбаларына кенді түсіргіштер және кенді түсіру түтікшелері бойынша ауаны беруге болмайды. Ауаны беру желдеткіш көтермелері немесе айналмалы желдету немесе жүріс бөліктері бар қазбалар бойынша жүргізіледі.

      1670. Жұмыс барысында шаң шығаратын, шу және діріл шығаратын тау-кен машиналары мен механизмдерін санитарлық нормалармен белгіленген шектік рұқсат етілген концентрация мен деңгейге дейін шаңдану, шу және дірілдің төмендеуін қамтамасыз ететін шараларды іске асырғанға дейін пайдалануға жіберуге болмайды.

      1671. Әрбір шахтада шаңмен күресуге арналған сумен қамтамасыз етуші су құбыржолдары салынады. Шаңмен күресу үшін шахта суларын алдын - ала механикалық қоспалардан тазарту, бактериологиялық ластануды жою және нейтралдау үшін хлорлау шартында шаңмен күресу үшін пайдалануға болады.

      Негізгі тасып шығарушы қазбаларының қабырғалары мен төбелерін мерзімді әктеліп отырылады.

      1672. Шпурлар мен ұңғымаларды жумай немесе шектік рұқсат етілген концентрацияға дейінгі ауаның шаңдануын төмендеуін қамтамасз ететін шаңды басу және аулауға арналған сенімді құралдарды қолданбай бұрғылау жүргізуге болмайды.

73. Кәсіптік аурулардың алдын алу

      1673. Қауіпті және зиянды өнеркәсіптік факторларға душар болатын шахта жұмысшылары, бекітілген нормалар бойынша арнайы киімдермен, аяқ киімдермен, каскалармен, шаңғы қарсы мұрындықтармен, оқшаулаушы өзін-өзі құтқарушы, құлақшындар мен құлақ тығындармен, қолғаптармен, көзелдіріктермен, өзін-өзі қороғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      1674. Ұйымдарда өзін-өзі қорғау құралдары сақталатын бөлмелер жасақталып, және оларды жүйелі түрде күту (тазалау, жөндеу, тексеру) ұйымдастырылады.

      1675. Жұмыс өндірісі кезінде шаң шығатын барлық жерлерден келесі мерзімдерде шаңдануын тексеруге арналған ауа сынамасы алынады: силикозаға қауіпті кенжарларда – тоқсанына екі реттен сирек емес, қалған кенжарлар мен шаңдану орындарында тоқсанына бір рет.

      Барлық шахталарды Ауаның шаңдануға сынамасын алу, талдау нәтижелерін есепке алу журналы жүргізілуі тиіс.

      Силикозға қауіпті тазарту кенжарларында шаңдануды талдау үшін сынамасы айына бір рет алынады.

      1676. Шаңдануын талдауға ауа сынамасын алу орындарды шаң желдету қызметіні бастығымен белгіленеді және шахтаның техникалық жетекшісімен бекітіледі.

      1677. Ашық ауада, қатып қалған топырақта және жылытылмайтын ғимараттарда жұмыс істейтіндер үшін жарылыс жұмыстары кезінде қауіпті аумақтан тыс жұмыс учаскесінен 75 метрден артық емес орналасқан, ауа температурасы 22-24 градус Цельсия, ауа-райының қолайсыздығынан жылыну және тығылу арналған жасақталған демалыс пунктері жабдықталады.

      1678. Радиациялық қауіпсіздік қолданыстағы нормативтік техникалық құжаттарға сәйкес радиациялық-экологиялық жұмыстар жүргізу арқылы қамтамасыз етіледі.

      1679. Иондалған шағылысу мен радонның рұқсат етілген деңгейлері осы Қағидалардың 42-қосымшасының кестесінде берілген.

      1680. Техникалық құрылғыларды орнату алдында радиологиялық бақылаудан өтеді.

      Техникалық құрылғының кез-келген қол жетімді жерінен 0,1 метр қашықтықта сағатына 1,0 микрозиверттен артық сыртқы гамма - шағылысудың эквивалентті қуаттылығы кезінде немесе 5 килоэлектронВольттан артық максимальды шағылысу кезінде қолданыстағы санитарлық қағидалардың талаптарына сәйкес оларды пайдалану мүмкіндігі туралы мәселе қаралады.

74. Шахта сулары, ауыз сумен қамсыздандыру

      1681. Жер асты қазбаларында тамшылардан қорғау жөніндегі шаралар қабылданады.

      Тамшылардың алдын алу үшін шахта оқпандарының оқпан маңындағы аулаларында және адамдарды көтеруге және түсіруге арналған көтермелерде құрылғы орнатылады.

      1682. Адамдардың қозғалуына арналған қазбалар қоқыстардан тазартылуы және шахта суларын ағызатын арналары болуы керек.

75. Әкімшілік - тұрмыстық ғимараттар

      1683. Әрбір шахтада әкімшілік-тұрмыстық комбинат орналасады. Тұрмыстық комбинаттар шахта үстіндегі ғимарттарға жақын орналасуы тиіс және олармен жылытылған жабық өтулермен қосылады.

      1684. Шахта жұмыскерлерін жабдықталған көлікпен тасымалдау шартында жақын орналасқан кішкентай шахта топтарына бір тұрмыстық комбинаттан қызмет көрсетуге болады.

      1685. Арнайы жұмыс киімдерін сақтауға арналған бөлімшелердегі орын жер асты және кір жұмыстардағы барлық жұмыскерлердің тізімдік құрамына сәйкес келуі тиіс.

76. Медициналық көмек

      1686. Жұмыс орындары алғашқы медициналық көмек көрсететін дәрі құтылармен жинақталады, немесе жер асты жұмыстарындағы жұмысшыларда өзімен бірге берік, су өткізбейтін қабықшамен жеке байлайтын пакеттері болуы тиіс. Бақылау тұлғалары, бригадирлер (топ жетекшілері) жұмыс уақытында өзімен бірге екіден кем емес жеке байлау пакеттерін алып жүруі тиіс.

      Жер астындағы жұмыстармен айналысатын жұмыскерлер мен бақылау тұлғалары дәрігер келгенге дейінгі алғашқы көмек көрсетуге оқытылады.

      1687. Барлық шахталарда алғашқы көмек көрсету дәріқұтылары жұмыс жүргізілетін орындарға жақын орналасқан жер бетінде цехтарда, шахта үстіндегі ғимараттарда, оқпан маңындағы аулада (жер асты медициналық пункт болмаған жағдайда) және камераларда болады.

      1688. Жер асты медициналық пункті жоқ оқпан маңындағы аулаларда жедел жәрдем машинасына орналастыруға болатын тасығыштар болады.

      1689. Жер бетінде шахта оқпанына жақын жерде алғашқы медициналық көмек көрсету пункті ұйымдастырылады.

      Алғашқы медициналық көмек көрсету пунктері жалпы байланыс құралдарымен жабдықталады.

      1690. Әрбір шахтада Зардап шеккендер мен жұмыста ауырып қалғандарды алғашқы медициналық көмек көрсету пунктінен емдеу мекемесіне апарудан басқа мақсатта пайдалануға болмайтын санитарлық автомобиль болады.

      Зардап шеккендерді қысқа мерзімде тасымалдау үшін автомобиль жылы киіммен және жылы көрпемен жабдықталады.

      1691. Шахтадағы жұмыскерлер саны 1000 адамға дейін болған жағдайда бір санитарлық автомобиль, ал 2000 дейін екі машина және әрбір қосымша 2000 жұмыскерге бір машина қарастырылады.

13-кіші бөлім. Жерасты тау-кен қазбаларында маркшейдерлік және геомеханикалық (геотехникалық) жұмыстарды жүргізу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      Ескерту. 13-кіші бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1692. Шахталарды салу, реконструкциялау және пайдалану кезінде жерасты жұмыстарын маркшейдерлік құжаттардың барлық түрімен қамтамасыз ету және тау-кен жұмыстарының сапалы және қауіпсіз жұмысына бақылау жасау үшін барлық шахталарда маркшейдерлік және геомеханикалық (геотехникалық) қызмет ұйымдастырылады.

      Ескерту. 1692-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1693. Әрбір шахтада маркшейдерлік құжаттаманың (алғашқы, есептеу, және графикалық) жиынтығы жүргізіледі. Маркшейдерлік құжаттаманы жасау, толтыру мерзімі, мазмұны, есепке алу, сақтау және негізгі жиынтығын стандарттау маркшейдерлік жұмыстарды өндіру жөніндегі өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарына сәйкес реттеледі.

      1694. Өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында маркшейдерлік қызмет мынадай жұмыстарды іске асырады:

      1) шахталар, жерасты объектілерінің құрылысы кезінде жобаларды табиғилыққа көшіреді, тау-кен қазбаларына бағыт береді және жобаға сәйкес олардың үңгіленуін маркшейдерлік қамтамасыз етеді, шахталық көтеру құралдарының геометриялық элементтерін, олардың дұрыс орнатылуын және шахта оқпандарының нығайтылуын тексереді, тау-кен кәсіпорындары үшін маркшейдерлік құжаттаманы әзірлейді;

      2) кен орындарын пайдалану кезінде жер бетінің және тау-кен қазбаларының суретін түсіреді, шахталарға қажетті жоспарлы-графикалық материалды жасайды, тау-кен қазбаларына бағыт береді және оларды жүргізу кезінде жобалық бағыттардың, көлденең қималар мен еңістердің қадағалануын бақылайды, геологиялық қызметпен бірлесе отырып, су басып қалу, улы және жанғыш газдардың қауіпті аумақтарының шекараларын белгілеу жобаларын жасайды, осыған сәйкес қауіпті аумақтарды ескереді және графикалық маркшейдерлік құжаттамаға түсіреді, қауіпті аумақтарда тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде су және газ басып қалудың алдын алу жөніндегі шараларды әзірлеуге қатысады және олардың орындалуын бақылайды.

      Ескерту. 1694-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1694-1. Өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін геомеханикалық қызмет мынадай жұмыстарды орындайды:

      1) кен орындарын пайдалану кезінде тау-кен қазбаларының геомеханикалық жай-күйіне және өндірілетін кен орнының жер бетіне мониторинг жүргізеді, тау жыныстарының сырғуына және тау жыныстары қысымының көріністеріне қадағалау жүргізеді, геологиялық қызметпен бірге судың, улы және жанғыш газдардың шығуы бойынша қауіпті аймақтардың шекараларын белгілеу жобаларын жасайды, қауіпті аймақтарды анықтайды және ескереді, қауіпті аймақтардағы тау-кен жұмыстарында су мен газдардың шығуының алдын-алу шараларын әзірлеуге қатысады және олардың іске асырылуын бақылайды, тау-кен жұмыстарының зиянды әсерінен құрылғыларды, табиғи объектілерді және тау-кен қазбаларын қорғау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге қатысады және олардың орындалуын бақылайды, тау-кен жұмыстарын жоспарлауға және кен орындарын өндірудің негізгі мәселелерін шешуге қатысады;

      2) осы Қағидаларға 43-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Жер бетінің сырғуын, ғимараттар мен жерасты құрылыстарының деформацияларын қадағалауды есепке алу журналын жүргізеді және аспаптық қадағалау жазбаларын жасайды;

      3) тау-кен жұмыстарын жүргізу учаскесіндегі геомеханикалық жағдайды бағалап, тау-кен жұмыстарын жүргізудің қауіпсіз әдістеріне қатысты ұсыныстар береді және олардың іске асырылуын бақылайды;

      4) тау-кен жұмыстарын қауіпсіз жүргізудің қауіпті аймақтары мен шекараларын (судың шығуы, газ лақтырысы, техногенді өрттердің мүмкіндігі, тау-кен қазбаларында мүмкін болатын опырылу мен сырғулар бойынша), адамдар мен техниканың қауіпсіз қозғалыс жолдарын, тау-кен қазбаларындағы және жер бетіндегі қауіпті аймақтарды қоршау және оқшаулау орындарын көрсететін графикалық құжаттар жиынтығын жүргізеді;

      5) геомеханикалық сырғулардың дамуын болжауды, оның ішінде ғылыми мамандандырылған ұйымдарды тартуды жүзеге асырады;

      6) тау массивiн зерттейді;

      7) таулы массивтер мен тау-кен жұмыстарына мониторинг жүргізеді;

      8) қауіпті геомеханикалық учаскелерді анықтайды;

      9) қауіпті геомеханикалық жағдайларды болжайды;

      10) қауіпті учаскелердің қауіпсіз қазымдалуын ескере отырып, тау-кен жұмыстарын жоспарлайды.

      Өндірілетін кен орнының геомеханикалық жай-күйінің мониторингі үздіксіз режимде көрнекі (егер мүмкін болса), аспаптық және құралдық әдістермен жүргізіледі.

      Тау-кен жұмыстарын геотехникалық қамтамасыз етудің негізгі міндеті кен орнының қауіпсіз қазымдалуын қамтамасыз ету болып табылады.

      Қауіпсіздікке қол жеткізу:

      1) көрнекі бақылау;

      2) аспаптық бақылау;

      3) құралдық бақылау арқылы қамтамасыз етіледі.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1694-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1695. Арнайы әдістерді, саймандар мен техникалық құралдарды пайдалануды талап ететін маркшейдерлік жұмыстарды білікті жұмыскерлер орындайды.

      Ескерту. 1695-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1696. Тау-кен кәсіпорнының құрылысы, пайдалану және жою бойынша жұмыстарды жүргізетін ұйым Маркшейдерлік, геомеханикалық және геологиялық қызмет нұсқамалары журналын (электронды журналдар) жүргізеді, бұл журналға маркшейдерлік, геомеханикалық және геологиялық қызметтің лауазымды тұлғалары жоба бойынша анықталған ауытқуларды, қауіпті аумақтардың болуын, олардың құзыретіне енетін басқа ескертпелерді жазады.

      Ескерту. 1696-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1697. Жобада көрсетілген кен орынын бұрғылау кезінде анықталған геологиялық бұзушылықтар, сондай - ақ жыныстардың көп құлаған орындары, аққыш массаларды шығару және жер асты суларының ағыны орындары маркшейдерлік жоспарға (разрездер) саны мен күні көрсетіле отырып, салынады.

      Бас және учаскелік маркшейдерлер техникалық жетекші мен учаске бастығына (жұмыс өндірушіге) қауіпті аумаққа оған дейін 20 метрден алшақ келу, сонымен қатар белгіленген шекараларды қиып өту және олардан шығу туралы жазбаша хабарлама береді.

      Қауіпті аумаққа дейін 7 метр қалғанда діңгектің мөлшері туралы өлшемдер мен хабарлауларды учаскелік маркшейдер әрбір кірістен кейін жасап отыру керек.

      1698. Маркшейдерлік жұмыстары геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстар өндірісінің жобасына сәйкес жасалады.

      Жұмыс басталар алдында орындаушы жұмыс аумағын мұқият қарайды, оны өндіруге қауіп жоқ екеніне көз жеткізеді, олардың қауіпсіз орындалуы бойынша шаралар қабылдайды.

      Геодезиялық маркшейдерлік жұмыстарды екі адамнан кем емес бригада атқарады. Жер асты полигонометрия салу кезінде маркшейдерлік жұмыстар тау-кен орындары бойынша технологиялық көлік қозғалысы тоқтатылғаннан кейін жүргізіледі.

      1699. Жер асты қазбаларындағы кенжарларға жақын орналасқан барлық бөлу және маркшейдерлік жұмыстар осы жұмыстарды орындауға қауіпсіз жағдайды қамтамасыз ететін тау-кен шеберінің рұқсаты арқылы жүргізіледі.

      1700. Жерасты қазбаларында лазерлі аспаптармен жұмыс істеу мынадай талаптар сақталған жағдайда орындалады:

      1) жерасты тау-кен қазбаларын үңгілеген кезде бұзу жұмыстары және бағыттау тапсырмасы үшін қауіптілігі бірінші, екінші және үшінші класты лазерлер қолданылады;

      2) жұмыс орындарындағы қауіпті және зиянды факторлар деңгейі гигиеналық нормалармен белгіленген шамалардан аспайды;

      3) лазерлік шағылысудың әсер ету аймағында лазерлік қауіптілік белгісі орнатылады. Көзбен шолып бағыттаудың оптикалық аспаптарымен жұмыс істеу осы аумақта персонал болмағанда жүргізіледі.

      Ескерту. 1700-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701. Жер бетінде қауіпті аумақ шегінде және көліктің тынымсыз қозғалысы орындарында, тиеу-түсіру жұмыстары жүргізілетін орындарда, материалдар, конструкциялар қоймаланатын орындарда, электр берілісінің жоғары вольтты желілерінің аумағында геодезиялық желінің тіреуіш пунктін салуға болмайды.

      Қауіпті аймақ шегінде, тау-кен жынысының сырғу орындарында, көліктің тынымсыз қозғалысы орындарында маркшейдерлік тіреуіш желілерін салуға жол берілмейді. Салынған тірек желілерінің тірек пункттері күзетілуі тиіс.

      Ескерту. 1701-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701-1. Маркшейдерлік және геомеханикалық жұмыстарды жүргізген кезде қолданылатын өлшеу және өңдеу құралдары тексерілуі тиіс.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1701-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701-2. Қауіпті сырғу аймақтарында жаңа объектілердің құрылысын салуға жол берілмейді.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1701-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701-3. Қауiптi аймақтардың шекаралары осы Қағидаларға және (немесе) мамандандырылған және ғылыми ұйымдардың қатысуымен анықталады.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1701-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701-4. Тау-кен кәсіпорнында тау-кен қазбаларының автоматтандырылған (цифрлық) диспетчерлік жүйені пайдалану арқылы өндірілетін кен орнының тау-кен бөлігінде орналасқан ғимараттарға, құрылыстар мен коммуникацияларға зиянды әсерінің алдын алу шаралары әзірленеді.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1701-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1701-5. Ғимараттар мен құрылыстарды қорғау шаралары әрбір кен орнының геологиялық және тау-кен техникалық сипаттамаларын ескере отырып, мамандандырылған және ғылыми ұйымдардың қатысуымен (қажет болған жағдайда) қорғалатын объектілердің ерекшеліктерін және автоматтандырылған (цифрлық) жүйені қолдану арқылы қауіпсіздік шараларының жобасын әзірлеуді ескере отырып әзірленеді. Қауіпсіздік шаралары қорғалатын объектілердің иелерімен міндетті түрде келісілуі керек.

      Ескерту. 13-кіші бөлім 1701-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1702. Шоғырсымдар, газқұбырлары және жер асты коммуникациясына жақын жерде геодезиялық белгілерді орнату коммуникация иесінің - ұйымның келісімі бойынша жүргізіледі.

      1703. Ғимараттар қабырғасында орнатылған дефорамациялық реперлер қалдығына өлшеу жүргізуді бастауға дейін төбеден және қабырғалардан оларға жиналған қарлардың, мұздың, заттардың түсуінен қорғау жөніндегі шаралар қабылданады.

      1704. Шахта оқпандарындағы тіктеуіштерді қолдана отырып, жұмыс жасау жоғары және төмен деңгейжиектерде жұмыс істеу үшін құрылған екі бригадалардың осы оқпандарда қалған жұмыстарын тоқтатқаннан кейін жүргізіледі. Бұл жағдайда жоғары деңгейжиектегі бригадасының жетекшісі басшы болып табылады. Бригадалар арасында сенімді байланыс болады.

      1705. Тарақтар мен фурнельдерде маркшейдерлік жұмыстарын жүргізу кезінде осы қазбадағы барлық қалған жұмыстар тоқтатылады.

      1706. Шахта оқпандарының көтеру кешенін тексеру кезінде көтеру машинасының машинисті мен түсіру жүргізушілер арасында тұрақты телефон немесе радио байланысы қамтамасыз етіледі.

      1707. Шахта оқпанының қабырғалары мен оның ішіндегі өткізгіштерінің орналасуын кәсіпорындардың немесе аттестатталған ұйымның маркшейдерлік қызметі тексереді (белгілі бір қалыпқа келтіреді). Қалыпқа келтіру мерзімі мен әдістері әрбір оқпан үшін ұйымның техникалық жетекшісімен анықталады, бірақ үш жылда бір реттен сирек емес. Қалыпқа келтіру нәтижесі маркшейдерлік құжаттамада көрсетіледі.

      1708. Шахта оқпанының қабырғалары мен оның ішіндегі өткізгіштерінің орналасуы шахтаның бас маркшейдері немесе мамандандырылған бригадамен тексерілуге (қалпына келтіруге) жатады. Қалпына келтіру мерзімі мен әдістері әрбір оқпан үшін ұйымның техникалық жетекшісімен анықталады, бірақ үш жылда бір реттен сирек емес. Қалпына келтіру нәтижесі маркшейдерлік құжаттамада тіке тіліктерде және шахта оқпаны қимасының жоспарында көрсетіледі және анықталған жобадан ауытқуларды жою жөніндегі қажетті шаралар қабылдау туралы өз нұсқауларын тіке тіліктерде жазатын ұйымның техникалық басшысына баяндалады.

3 - бөлім. Жұмысты ашық тәсілмен жүргізу кезінде өнеркәсіптік
қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі
1-кіші бөлім. Жалпы ережелер

      1709. Ашық тау-кен жұмыстары жобаның негізінде жүргізіледі.

      Қағидалардың осы бөлімі ашық тәсілмен таукен жұмыстарын жүргізетін: беткейлер мен дражды полигондар қауіпті өндіріс объектілеріне қолданылады.

      Осы Қағидалар уранды, радийді, торийді, табиғи радионуклидтерді өндіру бойынша ашық тау-кен жұмыстарын жүргізу объектілеріне қолданылмайды.

      1710. Қазудың жаңа жүйесін тексеру және оның көрсеткіштерін тексеру және қолданыстағысыларды жетілдіру үшін пайдалы қазбалардың кен орындарын немесе оның жоба негізінде жүзеге асырылатын бөлігін тәжірибелі-өнеркәсіптік қазуға жол беріледі.

      1711. Ашық таукен жұмыстарын пайдалануға қабылдау барысында объектінің жобалық құжаттамаға сәйкестігі, ұйымның оны пайдалануға және авария салдарын оқшаулау мен жою бойынша іс-қимылдарға дайындығы тексеріледі.

      Ашық тау-кен жұмыстары объектілерін салу, пайдалану, жабу және тарату барысында жобалық құжаттамадан ауытқуға жол берілмейді.

      Қопарылған тау-кен қазындысы бойымен кемерден кемерге адамдардың жүріп-тұруына тек аса өндірістік қажеттілік кезінде және әрбір нақты жағдайда бақылау тұлғасының рұқсатымен ғана жол беріледі.

      1711-1. Қатты пайдалы қазбаларды өндіру үшін ашық тау-кен жұмыстарының объектілері позициялық және автоматтандырылған диспетчерлеу жүйесімен, карьерлік экскаваторлардың жұмыс қапталын мониторингілеу және есепке алу, спутниктік навигацияны, радиоэлектрондық құралдарды және жоғары жиілікті құрылғыларды пайдалану арқылы бұрғылау қондырғыларын басқару жүйесімен жабдықталған.

      Ескерту. 3-бөлім 1711-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1712. Ашық тау-кен жұмыстарының объектілерінде жұмыс орнына дейін жолдың ұзындығы 2,5 километрден асқан кезде және (немесе) жұмыстың тереңдігі 100 метрден асқан кезде жұмысшыларды жұмыс орнына жабдықталған көлікпен жеткізу ұйымдастырылады. Адамдарды тасымалдау маршруттары мен жылдамдығы ұйымның техникалық басшысымен (көлік мердігер ұйымға тиесілі болған жағдайда мердігер ұйымның басшысымен қосымша келісіледі) келісіледі. Адамдарды отырғызу алаңдары көлденең орналасады. Отырғызу алаңдарын жолдың өтетін бөлігіне орнатуға жол берілмейді.

      Ескерту. 1712-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1713. Өздігінен түсіретін вагондарда, шанақты автосамосвалдарда, аспалы жолдар мен осы мақсатқа арналмаған көлік құралдарының жүк вагоншаларында адамдарды тасымалдауға жол берілмейді.

      1714. Кемерлер арасындағы тау-кен жұмыстарын байланыстыру үшін екі жағында тұтқасы бар және көлбеуі 60 градустан аспайтын берік сатылар немесе көлбеуі 20 градустан аспайтын құламалар орнатылады. Биіктігі 10 метрден аспайтын, ені кемінде 0,8 метр көлденең алаңдары бар саты белдіктері биіктігі бойынша бір-бірінен 15 метрден аспайтын қашықтықта орналасады. Кемердің ұзындығы бойымен сатыларды орнату қашықтығы мен орны тау-кен жұмыстарын дамыту жоспарымен анықталады. Кемердің ұзындығы бойымен сатылар арасындағы қашықтық 500 метрден аспауы керек.

      Сатылардың баспалдақтары мен алаңдарын жүйелі түрде қардан, мұздан, қоқыстан тазарту және құм себу қажет.

      Адамдарды кемерден кемерге тасымалдау үшін Қазақстан Республикасы аумағында қолдануға рұқсат берілген механикаландырылған құралдарды пайдалануға жол беріледі.

      1715. Мыналарға:

      1) адамдардың жұмыс істеп тұрған тетіктердің қауіпті аймағында, кемерлердегі бұзылуы мүмкін призманың айналасында және кемер еңісінің төменгі сағасына өте жақын болуына;

      2) қалқаншалар, бөгде заттар, ірі жұмыр тастар кесегі, қатқан қар мен мұз салбырап асылып тұрған жағдайда кемерлерде жұмыс істеуге тыйым салынады. Мүмкін болмаған жағдайда ілікпе тастарды жою немесе бортты шабақтау қажет, қауіпті аймақтағы барлық жұмыстар тоқтатылып, адамдар сыртқа шығарылады, ал қауіпті аймақ ескерту белгілерімен орнатып қоршалады.

      Ескерту. 1715-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-кіші бөлім. Ашық тәсілмен таукен жұмыстарын жүргізетін
объектілерді салу барысында өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
77. Тау-кен жұмыстары

      1716. Орлар қазу, кемерлер, драже полигондарын қазымдау, үйінділерді салу бойынша тау-кен жұмыстары ұйымның техникалық басшысымен бекітілген жергілікті жобаларына (бұдан әрі - паспорттарына) сәйкес жүргізілуі керек.

      Паспортта әрбір кенжар үшін жұмыс аудандарының, бермалардың, еңістердің бұрыштарының, кемерлердің биіктігінің, бұзылу призмаларының шекті өлшемдері, тау-кен көлігі жабдығы құрылғысынан бастап кемер сағасына және қосымша құрылыстарға (электрмен және байланыспен жабдықтау, теміржолдары, автожолдары, байланыс желілері және т.б.).

      Паспорттың қолданылу мерзімі тау-кен жұмыстарын жүргізу шарттарына байланысты анықталады. Тау-кен геологиялық жағдайлар өзгерген жағдайда тау-кен жұмыстарын жүргізу паспортты қайта қарағанға дейін тоқтатылады.

      Паспортпен техникалық бақылау тұлғалары, паспортың талаптары міндетті болып табылатын паспортта белгіленген жұмыстарды жүргізетін персонал қол қойып таныстырылады.

      Паспорттар барлық тау-кен машиналарында болады.

      Тау-кен жұмыстарын бекітілген паспортсыз, одан ауытқушылықпен жүргізуге жол берілмейді.

      1716-1. Ашық тау-кен жұмыстары жазбаша (немесе электронды нысанда) нарядқа сәйкес жүргізіледі.

      Қатты пайдалы қазбалардың кен орындарын өндіру кезінде нарядтардың берілуін бақылау және ауысымдық тапсырмаларды орындау автоматтандырылған жүйені пайдалана отырып, нақты уақыт режимінде жүзеге асырылады.

      Ескерту. 2-кіші бөлім 1716-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.
      1717. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1718. Кемердің биіктігі тау-кен жыныстары мен пайдалы қазбалардың физикалық-механикалық қасиеттері, олардың қабаттарының тау-кен техникалық шарттары ескеріле отырып, жобамен анықталады.

      Биіктігі 30 метрге дейінгі кемерлерді қабат сайын қазуға жол беріледі, бұл ретте кенжардың биіктігі экскаватордың ең жоғарғы көсіп алу биіктігінен аспауы тиіс.

      Кемерлерді қабат бойынша қазу кезінде кемер еңісінен (көлбеу бұрғылау, контурлық жарылу, еңістердің шығуы) жыныс кесектерінің қирауы мен құлауын болдырмайтын қауіпсіздік шаралары жүзеге асырылады.

      Кемер биіктігі:

      1) жару жұмыстарын қолданбай механикалық күрек түріндегі бір шөмішті экскаваторлармен қазу кезінде - экскаватордың көсіп алу биіктігінен;

      2) драглайн, көп шөмішті және роторлық экскаваторлармен қазу кезінде – экскаватордың көсіп алу биіктігі мен тереңдігінен;

      3) борпылдақ және сусымалы жыныстарды қазу кезінде 3 метр, жұмсақ, бірақ тұрақты, қатты монолиттік жыныстарды қазу кезінде 6 метрден аспауы керек.

      Жыныстарды бұрғылап ату жұмыстарын пайдалана отырып қазу кезінде кемердің биіктігін кемершелердің биіктігімен ыдырауын бөлген немесе қалқаншалар мен салбыраңқыларды қауіпсіз бұзу бойынша іс-шаралар әзірлеген жағдайда экскаватордың бір жарым еселік көсіп алу биіктігіне дейін арттыруға болады.

      Көмір қабаттарын механикалық күректермен биіктігі 30 метрге дейінгі бір кемермен, ал кейбір жағдайларда кемерлерді бұрышы 65 градустық бұрғыланған ұңғымалармен атқан және кемерлерді қалқаншалар мен салбыраңқылардан жүйелі түрде шабақтаған жағдайда қазуға болады.

      1719. Жұмыс істейтін кемер сағаларының бұрыштары тау-кен жыныстарының физикалық-механикалық қасиеттерін ескере отырып жобамен анықталады және олар мынадай:

      1) механикалық күрек, драгалайн, роторлық экскаваторлар түріндегі экскаваторлармен жұмыс істеген және тастақ жыныстарды қолмен қазған кезде -80 градустан;

      2) көп шөмішті шынжырлы экскаваторлармен төмен көсіп алып жұмыс істеген және борпылдақ және сусымалы жыныстарды қолмен қазу кезінде осы жыныстардың табиғи еңісінің бұрышынан;

      3) қолмен игеру кезінде: жұмсақ, бірақ тұрақты жыныстарды қазу кезінде 50 градустан, тастақ жыныстарды қазу кезінде 80 градустан аспауы тиіс.

      1720. Ашық тау-кен жұмыстары объектісінің (карьері) ернеуі сағасының, ернеудің уақытша консервацияланатын учаскелері мен тұтастай ернеудің шекті бұрышы (тұрақтылық бұрышы) жобамен белгіленеді.

      1721. Тау-кен және көлік жабдығы, көлік коммуникациялары, электр қуатымен және байланыспен қамтамасыз ету желілері құлауы мүмкін призмалардың шегінен тыс жерде орналасады.

      Ашық тау-кен жұмыстары объектісінің жұмыс алаңының ені, олардың мақсатын, тау-кен және көлік жабдығының оларға орналасуын, көлік коммуникацияларын, электрмен жабдықтау желілері мен байланысты ескере отырып, жобамен анықталады.

      Кемердің төменгі сағасынан (тау-кен қазындысы құламасынан) жақын орналасқан теміржол шүлдігіне дейінгі қашықтық 2,5 метрден кем болмауы тиіс.

      Кемерлерді жоғарғы жағынан тиеу арқылы экскаваторлармен қазу кезінде кемер сағасынан теміржол немесе автожол шүлдігіне қашықтық жобамен анықталады, бірақ 2,5 метрден кем болмауы тиіс.

      Кемердің (кемершенің) биіктігі экскаватор машинисінің кабинасынан көлік құралдарының көрінуін қамтамасыз етеді.

      Ескерту. 1721-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1722. Ашық тау-кен жұмыстары объектісінің уақытша жұмыс істемейтін ернеулерін қалыптастыру және оларда тау-кен жұмыстарын қайта жаңғырту қауіпсіздік шараларын көздейтін жобамен анықталады.

      1723. Көліксіз жүйе бойынша қазуды жүзеге асыратын аршу жұмыстарын жүргізу кезінде карьер кемерінің төменгі сағасы мен жыныс үйіндісі арасындағы қашықтық жобамен немесе тау-кен жұмыстарының жоспарымен анықталады. Теміржолдар немесе конвейерлер болған жағдайда үйіндінің төменгі сағасынан бастап теміржол шүлдігіне немесе конвейер шүлдігіне дейінгі қашықтық 4 метрден кем болмауы тиіс.

      1724. Кемерлерді қазып алу және оларды шекті қалыпқа қою кезінде аралас бермалар арасындағы қашықтық, сақтандыру бермаларының ені, құрылымы мен қызмет көрсету тәртібі жобамен анықталады.

      Барлық басқа жағдайларда берманың ені оның механикалық тазартылуын қамтамасыз етуі тиіс.

      Пайдалану барысында кемерлер мен сақтандыру бермаларының көрсеткіштері тау-кен жыныстарының физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу нәтижелері бойынша жобада анықталады.

      Кемерлерді қазып алу, оларды шекті қалыпқа қою кезінде жобада белгіленген карьер ернеуі сағасының жалпы бұрышы сақталады.

      1725. Сақтандыру бермаларының кесе-көлденең кескіні көлденеңінен немесе карьер ернеуіне қарай көлбей орнатылады. Жұмысшылар жүйелі түрде жүріп-тұратын бермалардың қоршауы болады және жүйелі түрде жыныс қалдықтары мен кесектерінен тазартылады.

      Жобаға сәйкес бойлық көлбеуі бар, оның ішінде көліктермен жүргізілетін көлбеу бермаларды қолдануға жол беріледі.

      1726. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде беткейлердің, орлардың кертпештердің, қиябеттер мен үйінділердің жай-күйін бақылау жүзеге асырылады.

      Қатты пайдалы қазбаларды өндіру кезінде қауіпті сырғуларды шұғыл мониторингілеу және ертерек хабарлау функциясын орындайтын заманауи радиоэлектрондық құралдарды және жоғары жиілікті құрылғыларды қолдану арқылы және (немесе) жоғары дәлдікті геодезиялық құралдарды пайдалана отырып, аспаптық бақылаулар арқылы үздіксіз автоматтандырылған қадағалау жолымен бақылау іске асырылады.

      Ашық тау-кен жұмыстары объектілері беткейлерінің, қиябеттерінің, кертпештері мен үйінділерінің өзгеруін қадағалау бойынша қарау және аспаптық бақылау мерзімділігі технологиялық регламентте белгіленеді.

      Жыныстардың сырғу (қазынды деформациясы) белгілері анықталған жағдайда бұзылуы ықтимал қауіпті аймағындағы барлық жұмыстар тоқтатылады. Маркшейдерлік және геомеханикалық қызметтері ескерту белгілерімен қоршалған қауіпті аймақты белгілейді. Жұмысты оқиғалар жойылып және оқиғаның пайда болуы себебі анықталғаннан кейін, ұйымның техникалық басшысының рұқсатымен қайта жаңғыртуға болады.

      Ескерту. 1726-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1727. Кемерлерде жұмыс істеген кезде оларды салбыраңқылар мен қалқаншалардан шабақтау, ілікпетастарды жою жүргізіледі.

      Кемер сағаларын шабақтау жұмыстары механикаландырылған тәсілмен жүргізіледі. Бақылау тұлғасының тікелей бақылауымен рұқсат наряды бойынша қолмен шабақтауға жол беріледі.

      Шабақтаумен айналыспайтын жұмысшылар қауіпсіз жерге шығарылады.

      1728. Бұрышы 35 градустан астам кемер сағаларында жұмыс берік тірекке бекітілген арқандары бар сақтандыру жұмыс белбеулерін пайдалана отырып, бақылау тұлғасының қатысуымен жұмысты ұйымдастырудың жеке жобасымен жүргізіледі.

      Сақтандыру белбеулері мен сақтандырғыш арқандардың соңғы сынақтан өткен күні туралы белгісі болады.

      1729. Көлденеңінен жұмыс орындары немесе тігінен екі аралас кемерлерде орналасқан тетіктер арасындағы қашықтық қолмен қазу кезінде 10 метрден кем емес және экскаватормен қазу кезінде ең үлкен көсіп алу радиусының бір жарым сомасынан кем болмауы тиіс.

      Экскаваторлар бір деңгейде қатар жұмыс істеген кезде, олардың арасындағы қашықтық олардың ең үлкен жұмыс істеу радиусының сомасынан (драглайн үшін шөмішті салу шамасын ескере отырып) кем болмауы тиіс.

      Жұмыста өзара байланысты тетіктерді пайдалану кезінде, олардың арасындағы көлденең және тік қашықтық жобамен анықталады.

      1730. Жерасты қазбаларының немесе карстарының болуы салдарынан құлауы немесе бұзылуы ықтимал аймақтарда жұмыс істеген кезде қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары қабылданады. Бұл ретте беткейлер мен алаңдардың жай-күйіне маркшейдерлік және геотехникалық бақылау жүргізіледі.

      Ескерту. 1730-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1731. Жыныстар орналасқан, шөгуге бейім кен орындарын қазу жобаларында жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары қарастырылады.

      Егер шөгуге бейімділік тау-кен жұмыстарын жүргізу барысында анықталса, жобаға түзетулер енгізіледі және онда қарастырылған қауіпсіздік шаралары жүзеге асырылады.

      1732. Өздігінен тұтануға бейім пайдалы қазбалардың кен орындарын қазу кезінде аршу және дайындау, аршу жыныстарының сыртқы және ішкі үйінділерге қоймалау жұмыстары жобада қарастырылған қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын ескере отырып жүргізіледі.

      Жыныс үйінділерін оларға өздігінен тұтануға бейім жыныстарды орналастырып жасау ұйымның техникалық басшысы бекіткен өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін алдын алу іс-шараларын жүзеге асыра отырып жүргізіледі.

      Ескерту. 1732-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1733. Көшкінге қаупі және сел қаупі бар аймақтарда жұмыс жүргізу кезінде жергілікті жағдайларды ескере отырып, ұйымның техникалық басшысы бекітетін көшкінге қарсы және селге қарсы қорғау бойынша іс-шаралар жоспары әзірленеді.

78. Бұрғылау жұмыстары

      1734. Бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған жұмыс орны:

      1) дайындалған жұмыс фронтымен (тазартылған және жоспарланған алаңымен);

      2) ақауы жоқ бұрғылау аспабы жинағымен;

      3) бұрғылау паспортымен қамтамасыз етіледі.

      1735. Бұрғылау станогы есеппен немесе жобамен анықталатын, кемердің жоғарғы сағасынан қауіпсіз қашықтықта жоспарланған алаңда, бірақ сағадан бастап станоктың жақын орналасқан тірек нүктесіне дейін 2 метрден кем емес орнатылады, ал ұңғыманың бірінші қатарын бұрғылау кезінде оның бойлық шүлдігі кемер сағасына перпендикуляр болады.

      Айналдыра бұрғылайтын бұрғылау станоктарын орнату кезінде еңістен ұңғыманың бірінші қатарына станоктарды басқару қашықтықтан жүзеге асырылады.

      1736. Кемер бойымен діңгегі көтерілген бұрғылау станогының орнын жоспарлаған көлденең алаңда ауыстыруға болады. Бұрғылау станогын кемерден кемерге немесе жоғарғы вольтты желімен көшіру кезінде діңгек көлік қалпына төселеді, бұрғылау аспабы ажыратылады немесе бекітіледі.

      1737. Ұңғымаларды бұрғылау паспортына және әрбір бұрғылау тәсілі үшін технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

      Бұрғылау басталғанға дейін учаскеде жарылғыш материалдары мен оларды жару құралдарының атылмаған зарядтарын анықтау үшін бұрғылау орнын тексеру жүргізіледі.

      1738. Ұңғымаларды тұтануға және улы газдарды бөлуге бейім тау-кен жыныстарында отпен (термиялық) бұрғылау станоктарымен бұрғылауға жол берілмейді.

      1739. Диаметрі 250 миллиметрден астам әрбір ұңғыма бұрғылау аяқталғаннан кейін жабылады. Бұрғыланған ұңғымалардың учаскелері ескерту белгілерімен қоршалады. Бұрғыланған ұңғымалардың аймақтарын қоршау және оларды жабу тәртібі технологиялық регламентте анықталады.

      Пайдалануға жарамсыз барлап бұрғылау ұңғымалары жойылады.

      1740. Бұрғылау қондырғысының механикаландырылмаған жинағыш-бөлшектегіші мен ұңғыма сағасын тазалағышы бар айналдыра бұрғылау станоктары иірліктерінің айналдырғыш қозғалтқышына электр қорегін берумен бұғатталған қоршаулары болады.

      1741. Шығыршық тежегіші мен тозаң басу жүйесінің ақауы болған жағдайда ақаулы бұрғылау жарағын көтеруді шектегіші бар бұрғылау станоктарында жұмыс істеуге жол берілмейді.

      1742. Бұрғылау станогының көтеру арқаны ең жоғарғы жүктеме бойынша есептеледі және бес еселік төзімділік қоры болады. Арқан таңдау кезінде зауыттың акт-сертификаты басшылыққа алынады. Аптасына кемінде бір бақылау тұлғасы арқанды сыртынан тексереді және тексеру нәтижелері туралы журналға жазба түсіреді.

      Сымдардың шығыңқы ұштары кесіледі. Көтеру арқанындағы есілген адымының ұзындығында 10 пайыздан артық үзілген сымдар болған жағдайда оны ауыстыру қажет.

      1743. Өздігінен айналатын арқан құлыптарды пайдалану кезінде арқан бауларын есу бағыты мен бұрғылау аспабының бұранда қосқыштарының ойықтары қарама-қарсы болады.

      1744. Бұрғылау станогының діңгегінде жұмыс істеуші діңгекке бекітілген сақтандыру белбеуін пайдаланады. Станок діңгегі жұмыс істеп тұрған кезде онда адамдардың болуына және жүріп-тұруына жол берілмейді.

      1745. Перфораторлармен және электрлік бұрғылармен бұрғылау кезінде жұмыс бермасының ені 4 метрден кем болмауы тиіс. Бұрғылау үшін дайындалған шойтас кесектер кемердің бұзылуы мүмкін аймағынан тыс бір қабатқа берік жайғастырылады.

79. Үйінді түзу

      1746. Аршу жыныстарының ішкі және сыртқы үйінділерінің, сілтілеу үймелерінің орналасу орны, мөлшері, оларды қалыптастыру және пайдалану тәртібі, көрсеткіштері жобамен анықталады.

      Үйінділерді орналастыру жобаға сәйкес жүргізіледі.

      Үйінділерді орналастыруға арналған учаскелерді таңдау алдында инженерлік-геологиялық және гидрогеологиялық тексерулер жүргізіледі. Жобада үйінділерді орналастыруға арналған учаскелердегі топырақтың сипаты жазылады.

      Қолданыстағы жерасты қазбалары үстінен орналасқан үйінділерді түзу және пайдалану, ашық тау-кен жұмыстарының опырылған және қазылған учаскелерін толтыру тәртібі жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін іс-шараларды қамтитын жобамен анықталады.

      Аралық үйінділермен (қоймалармен) тау-кен жұмыстарын жүргізу ұйымның техникалық басшысы бекіткен жоба бойынша жүргізіледі.

      Үйінділерді ашық тәсілмен қазуға жататын кен орындары алаңдарына орналастыруға болмайды.

      1747. Үйінділерді жасау тау-кен жыныстарының фрикциялық қауіптілік дәрежесін ескере отырып жүзеге асырылады. Үйінділерді беткейлерде орналастыру кезінде үйінділердің сырғуын болдырмайтын шаралар қарастырылады.

      1748. Жыныс үйінділерінде қардың жиналуына жол берілмейді.

      Қар түріндегі жауын-шашын мөлшері неғұрлым көп аймақтарда үйіндіге жыныстарды жинау жылдың кез келген мезгілінде жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін іс-шаралар қарастырылған жоба бойынша жүзеге асырылады.

      Жобада балшық, тасқын және жаңбыр суларын бұру қарастырылады.

      Жыныс үйіндісіне жер бетіндегі және карьердегі суды жіберуге (ағызуға), кемер мен карьер жолдарынан тазалаған қарды шығаруға жол берілмейді.

      1749. Шөгу құбылыстарының белгілері байқалған жағдайда үйінді түзу жұмыстары қазғанға және қауіпсіздік шараларын қолданғанға дейін тоқтатылады. Үйінді түзу бойынша технологиялық регламентпен реттелген үйінділердің өзгеру жылдамдығы артық болған жағдайда жұмыс тоқтатылады. Үйіндідегі жұмыстар үйінділердің өзгеру жылдамдығының оң бақылау өлшемдерінен кейін карьердің техникалық басшысыныңжазбаша рұқсатымен қайта жаңғыртылады.

      1750. Үйінділерді батпақты және дренаж қойылмаған аумақтарда салу мүмкіндігі үйінді жұмыстарын жүргізу қауіпсіздігі шараларын көздейтін жобамен анықталады.

      1751. Жыныс үйінділері мен үйінді қабаттарының биіктігі, еңіс пен бұзылу призмаларының бұрыштары, үйінді жұмыстары фронтының жылыстау жылдамдығы үйінді жыныстарының физикалық-механикалық қасиеттері мен оның негіздемесіне, үйінді түзу тәсілдері мен жергілікті бедеріне байланысты жобамен анықталады.

      1752. Теміржол шүлдігінен бастап түрен үйіндісінің сағасына дейінгі қашықтық әрбір жол қозғалысынан кейін үйінді сағасының тұрақтылығына байланысты белгіленеді және думпкардың жүк көтергіші 60 тоннаға дейін болғанда кемінде 1600 миллиметр және жүк көтергіші 60 тоннадан астам болғанда 1800 миллиметрді құрайды.

      1753. Бір шөмішті экскаваторлармен жабдықталған үйінділерде, думпкарларды түсіру орындарында теміржол шүлдігінен бастап жоғарғы сағаға дейінгі қашықтық қалыпты соқпақ үшін кемінде 1600 миллиметр және 900 миллиметр соқпақтар үшін кемінде 1300 миллиметрді құрайды.

      1754. Түсіру жолының сыртқы рельсінің ішкісіне қатысты айырмасынан 100-150 миллиметрге артықшылығы болуы тиіс. Ерекшелік ретінде, жыныстарды қисық теміржолдың ішкі жағына түсіру кезінде думпкарларды түсіру орнындағы экскаватор үйінділерінде түсіру тұйығының екі рельсін бір деңгейде орналастыруға болады. Осы жағдайларда жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ұйымның техникалық басшысы жұмысты ұйымдастыру тәртібін бекітеді.

      1755. Карьердің жұмыс аймағындағы тиеу бекеттерін орналастыру орны тау-кен жұмыстарын дамыту жоспарларына сәйкес анықталады.

      Тиеу бекеттері ұйымның техникалық басшысы бекіткен жоспар бойынша жасалады. Тиеу бекетінің жобасы оны құру және пайдалану тәртібін, секторлардың саны мен өлшемдерін, экскаватор мен кен бақылау станциясын жарықтандыру және электрмен қамтамасыз ету сызбасын, тиеу бекетінің жүк түсіру алаңындағы маневрлер сызбасын, адамдардың жүріп-тұратын жолы мен дыбыстық дабыл беруді және басқаларын анықтайды.

      1756. Тиеу бекетінде сақтандыру білігін салу тиеу бекетінің паспортына сәйкес жүргізіледі, бұл ретте бульдозердің қозғалысы алдына қарай жүргізіледі.

      1757. Экскаватор пайдаланылатын тиеу бекеті қабатының биіктігі тау-кен қазындысының физикалық-механикалық қасиетіне байланысты, бірақ экскаватордың көсіп алу биіктігінен аспайтындай етіп белгіленеді.

      Теміржолдың тиеу жолдарының экскаватордың немесе паспортпен анықталатын тетіктердің жай-күйінің деңгейінен артықшылығы болуы тиіс.

      1758. Жүк түсіретін тұйықтар соңында жоба бойынша орындалатын, жол бөгеттерінің ақаусыз көрсеткіштері бар, түнгі тәулік мезгілінде жарықтандырылатын немесе жарық беруші материалдармен төселген тіреулер орнатылады. Жүк түсіру жолдарының ұзындығы құрамның бір жарым ұзындығынан кем болған жағдайда үйінді учаскесін негізгі нүктеден тұйыққа дейін толтырған кезде технологиялық регламентпен анықталған қауіпсіздік шаралары жүзеге асырылады.

      Жол бөгеттерін көрсеткіштер локомотив машинисі жағынан орналастырылады және жолдың шүлдігінен кемінде 2,5 метр қашықтықта және 1,5 метр биіктікке шығарылады.

      Жүк түсіру тұйығында түсіру орнынан құрамның ең үлкен ұзындығы қашықтығында "Локомотив аялдамасы" деген сигналдық белгі қойылады.

      1759. Үйінді жолының әрбір қозғалысынан кейін үйіндіге жыныстарды түсіру үшін тиелген пойыздарды ауысымның техникалық басшысының рұқсатымен қабылдауға болады.

      1760. Тиелген пойыздарды үйінділердің жүк түсіру тұйықтарына беру, оларды өздігінен жүретін көп шөмішті агрегаттардың (абзетцерлердің) үйінді жолына беруін қоспағанда, алдына қарай вагондармен жүргізіледі. Тиелген пойыздарды алдына қарай локомотивтермен технологиялық регламентте көзделген қауіпсіздік шараларын сақтаған жағдайда беруге болады.

      1761. Думпкарларды босатқан кезде адамдар тау-кен қазындысының құлау аймағынан тыс болады. Теміржол бойымен, негізгі нүктеге қарама-қарсы жақтан құрамдағы жүк түсіру орнында құрамға қызмет көрсетуші тұлғаға арналған шағын алаң жоспарланады.

      Думпкарларды тазарту механикаландырылған. Думпкарларды технологиялық регламент талаптарын сақтаған жағдайда қолмен тазартуға болады. Думпкарларды негізгі нүктеде қолмен тазартуға болмайды.

      Қатқан, жабысқақ жыныстар мен ірі көлемді кесектер тиелген думпкарлардан қауіпсіз түсіру үшін технологиялық регламентте көзделген қауіпсіздік шаралары орындалады.

      1762. Думпкарлардың шанақтарын аудару және түсіргеннен кейін, олардың көлік орнына қайтып келуі бөрене тіреуіштерінің, рельстердің көмегінсіз жүргізіледі.

      1763. Теміржолдар қозғалысы және оларды жөндеу кезінде осы жұмыстар жүргізілетін жол учаскесі сигналдармен қоршалады.

      1764. Өту жолдары жыныс кесектерінің үйінді еңісінен сырғу шегінен тыс орналасады.

      Үйінділерде адамдардың еңістерде, олардың негіздерінің жанында және көлік құралдарын босату орындарында болу қауіптілігі туралы ескерту жазбалары орнатылады.

      1765. Автомобильдер мен көлік құралдары үйіндіде паспортта қарастырылған орындарда, жыныстардың құлау (сырғу) призмасынан тыс босатылады. Бұл призманың өлшемдерін ұйымның маркшейдерлік қызметі белгілейді және үйіндіде жұмыс істейтін тұлғаларға жүйелі түрде жеткізіледі.

      Үйінділерде автомобильдер мен көлік құралдарының қозғалыс кестесі орнатылады. Түсіру аймағы екі жағынан түсіру бағытының көрсеткіштері бар, шанағы көтерілген автосамосвалдың бейнесі түріндегі белгілермен белгіленеді.

      1766. Бульдозердің үйінділері мен тиеу бекеттері алаңдарының жұмыс істеп тұрған жүкті өзі түсіргіштердің негізінің ұзындығына беткей жиегінен үйінді тереңдігіне бағытталған, барлық түсіру фронты бойынша 3 градустан кем емес кесе-көлденең көлбеуі және автомобильдердің, автопойыздардың, бульдозерлер мен көлік құралдарының маневрлік операцияларына арналған фронты болуы тиіс.

      Түсіру аймағы екі жағынан белгілермен шектеледі. Машиналардың артқы қозғалысын шектеу үшін түсіру алаңдарының жүк көтергіштігі 10 тоннаға дейін автомобильдер үшін биіктігі кемінде 0,7 метр және жүк көтергіші 10 тоннадан астам автомобильдер үшін кемінде 1 метр сақтандыру қабырғасы (білігі) болуы тиіс. Сақтандыру қабырғасы болмаған жағдайда жүк көтергіші 10 тоннаға дейін машиналарға 3 метр жақын және жүк көтергіші 10 тоннадан астам машиналарға 5 метр жақын түсіру алаңының сағасына өтуіне болмайды. Сақтандыру білігі жүргізушіге бағыт көрсетуші қызметін атқарады.

      Түсіру кезінде сақтандыру білігінен өтуге болмайды. Үйінді мен түсіру бекетіндегі барлық жұмыскерлер паспортпен қол қойып таныстырылады.

      Қабылдау бункерінің тиеу орнын қоршау биіктігі автомобиль дөңгелегінің 0,5 диаметрінен кем болмауы тиіс. Жүк көтергіштігі әр түрлі автомобильдерді пайдалану кезінде қабылдау бункеріне кіреберіс жол жүк көтергіші тиісті автомобильдер үшін тиеу орнын қоршау биіктігінен секторларға бөлінеді.

      1767. Жүк түсіру үшін автосамосвалды беру артқы қозғалыспен келу арқылы жүзеге асырылады, ал бульдозердің жұмысы алаң еңісінің жоғарғы сағасынан перпендикуляр жүргізіледі. Бұл ретте бульдозер қозғалысы тиеу бекетінің паспортына сәйкес үйінді алдында сақтандыру білігін бір мезгілде орнату арқылы жүргізіледі.

      Автосамосвалдарды қабат еңісі экскаватормен қазылған кезде құлау призмасы шегінде босатуға болмайды.

      1768. Сектордағы жұмыс жұмыс жүргізу паспортына сәйкес жүргізіледі және белгілермен және аншлагтармен реттеледі.

      Бір секторда бульдозер мен экскаваторы бар автосамосвалдардың бір мезгілде жұмыс істеуіне жол берілмейді.

      Жүк түсіруге тұрған және өтіп бара жатқан көлік құралдары арасындағы қашықтық кемінде 5 метрден кем болмауы тиіс.

      Байланыс желісін жүк түсіру алаңының эстакадасында орнатуға болмайды.

      1769. Тау-кен қазындысын (жыныстарын) жинау аумақтарында, түсіру алаңдарында, тиеу бекеттерінде (қоймаларында) бөгде тұлғалардың, тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу технологиясымен байланысты емес автокөлік пен өзге техниканың болуына жол берілмейді. Барлық жағдайда адамдар жұмыс істеп тұрған тетіктен кемінде 5 метр қашықтықта орналасуы тиіс.

      1770. Ұйым үйіндідегі жыныстардың тұрақтылығы мониторингін және үйіндінің барлық алаңының өзгеруін аспап арқылы бақылауды жүзеге асырады. Тексеру жиілігі, кескіндік желілердің саны мен олардың ұзындығы, орналасуы, топырақ қадабелгілерінің түрі және кескіндік желілердегі олардың арасындағы қашықтық бақылау станциясының жобасымен анықталады.

      1771. Ұйымның геологиялық-маркшейдерлік қызметі үйіндідегі жыныстардың тұрақтылығын бақылауды, ал үйінділерді беткейлерде орналастырған жағдайда үйіндінің барлық алаңының өзгеруін аспап арқылы бақылауды жүзеге асырады.

      1772. Ашық тау-кен жұмыстары объектілерінің гирдоүйінділерін салу мен пайдалануды тау-кен геологиялық ізденістер мен жыныстардың физикалық-механикалық қасиеттерінің анықтамасы негізінде құрылған жобалық құжаттама болған жағдайда жүргізуге болады.

3-кіші бөлім. Тау-кен жұмыстарын механикаландыру кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі
80. Жалпы ережелер

      1773. Пайдаланудағы тау-кен, көлік және құрылыс-жол машиналары сигнал құрылғыларымен, тежеуіштермен, тетіктер мен жұмыс алаңдарының қол жетімді қозғалмалы бөлшегінің қоршауларымен, өртке қарсы құралдармен жабдықталады, жарықтандырғышы, ақаусыз аспаптар жинағы, құрал-саймандары, электр тогымен зақымданудан қорғау құралдары және бақылау-өлшеу аппаратурасы, шамадан тыс жүктеме мен асыра көтеруден ақаусыз қорғағышы болады.

      1774. Монтаждау мен күрделі жөндеуден кейін тау-кен, көлік, құрылыс-жол машиналарын пайдалануға қабылдауды комиссия акт құра отырып жүргізеді.

      Экскаваторлардың, бұрғылау станоктары мен пайдаланылатын тетіктердің кабиналары жылытылады және қауіпсіз жылу беру аспаптарымен және ауа баптағыштармен жабдықталады.

      Ескерту. 1774-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1775. Тау-кен жабдығының әрбір бірлігіне ауысымды қабылдау-тапсыру журналы жүргізілуі тиіс. Журналдың толтырылуын бақылау тұлғасы тексереді.

      1776. Технологиялық жабдықты, техникалық құрылғыларды пайдалану, қызмет көрсету, оларды монтаждау және бөлшектеу дайындаушы зауыттың қолдану бойынша нұсқауына сәйкес жүргізіледі.

      Дайындаушы зауыттың нормалаған техникалық сипаттамасы жабдықты пайдаланған бүкіл мерзім бойы сақталады.

      1777. Жұмыс басталар немесе машина (тетік) қозғалар алдында машинист бригада мүшелері мен жақын маңдағы тұлғалардың қауіпсіз екеніне көз жеткізеді.

      Тетіктерді іске қосу және машиналар, теміржол құрамдары, автокөліктер, тиеу техникасы қозғалар алдында технологиялық регламентпен белгіленген, оның мақсатымен барлық жұмысшылар қол қою арқылы таныстырылған дыбыс немесе жарық белгілері берілуі тиіс. Бұл ретте сигналдар машиналар (тетіктер) жұмыс істеп тұрған аймақтағы барлық жұмысшыларға естіліп (көрініп) тұруы тиіс.

      Сигналдар кестесі жұмыс істеп тұрған тетікке немесе оның жанында ілінеді. Әрбір дұрыс берілмеген немесе түсініксіз сигнал "Тоқта" деген белгі ретінде қабылданады.

      Ескерту. 1777-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1778. Электр қондырғыларын жедел қосумен және ажыратумен байланысты басқарылатын тау-кен және көлік машиналары машинистері мен машинист көмекшілерін оқыту, аттестаттау және жұмыс істеуге рұқсат беру электр қауіпсіздігі бойынша біліктілік топтарын беру арқылы жүзеге асырылады. Біліктілік топтарының болуы машинистер мен машинистердің көмекшілеріне наряд (өкім) бойынша жедел журналда жазба жазу арқылы оларға бекітілген тау-кен жабдығы мен қосу бекетінің шегінде шоғырсым желілерін жедел алмастыруға құқық береді.

      Машинистер мен машинистердің көмекшілерін уақытша басқа тау-кен жабдығына ауыстырған кезде алмастыруды орындау пайдаланылатын жабдықтың электрмен қамтамасыз ету жүйесімен таныстырғаннан кейін жүргізіледі.

      1779. Жұмыстан тыс уақытта тау-кен, көлік және жол-құрылыс машиналары кенжардан қауіпсіз жерге шығарылып, жұмыс органы жерге түсіріледі, кабина жабылады, қоректендіруші шоғырсымнан кернеу алынады.

      1780. Көп орынды автокөлік кабиналарында, теміржол құрамдары мен локомотив кабиналарында құрамдарға ілесіп жүретін адамдарға, ұйымның техникалық басшысының жазбаша рұқсаты болған жағдайда тұлғаларға жүруге болады.

      Тасымалданатын адамдардың саны көлік құралының техникалық сипаттамасымен белгіленеді.

      Ескерту. 1780-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1781. Ашық тау-кен жұмыстары объектісіндегі теміржол арқылы бульдозермен, автомашинамен, дөңгелекті, шынжыр табанды немесе адымдаушы машиналармен жабдықталған және көрсеткіштер орнатылған орындардан өтуге болады.

      1782. Тау-кен, көлік және құрылыс-жол машиналарының өткізу және оларды көлік құралдарымен тасымалдау технологиялық регламентке сәйкес жүргізілуі тиіс.

      Өздігінен жүретін тау-кен машиналары мен қосалқы жабдықты ашық тау-кен жұмысы аумағында тасымалдау (буксирлеу) қатты тіркемені пайдалана отырып және қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын жүзеге асыру кезінде технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

      Машиналар мен жабдықты қалған тіркеме түрлерін қолдана отырып, екі және одан астам сүйреме арбаларды пайдаланып тасымалдау рұқсат нарядын ресімдеу арқылы ұйымның техникалық басшысы бекіткен жоба бойынша жүзеге асырылады.

      1783. Электр энергиясын беру кенет тоқтаған жағдайда тетіктерге қызмет көрсетуші тұлға электр қозғалтқыштарының іске қосу құрылғылары мен басқару тұтқышы "Тоқта" деген (нөлдік) қалыпқа ауыстырылады.

      1784. Экскаватор мен бұрғылау станогының кабинасы мен сыртқы алаңдарында, олар жұмыс істеп тұрған кезде өзінің тікелей міндеттерін атқаратын мамандардан, іске қосу персоналынан, ауысымның техникалық басшысынан және ұйымның техникалық басшысының рұқсаты бар тұлғалардан басқа, бөгде тұлғалардың болуына жол берілмейді.

      1785. Машиналар мен жабдықты майлау дайындаушының техникалық құжаттамасына сәйкес жүргізіледі.

      Майлау жүйесінің майдың шашырауын және ағып кетуін болдырмайтын құрылғысы болады.

      Майлау жүйесіне кіретін барлық құрылғылар ақаусыз, таза және қызмет көрсетуде қауіпсіз күйде болады.

      Жапсарлас майлау жүйесі жоқ жабдық пен тетіктердің жетектерін жұмыс уақытында майлауға болмайды.

      Май мен суды жылыту үшін ашық от пен дәнекерлеу лампасын пайдалануға болмайды.

      1786. Майлау және сүрту материалдары жабық металл жәшікте сақталады. Тау-кен және көлік машиналарында бензин мен тез тұтанғыш заттарды сақтауға болмайды.

      1787. Көлік-үйінді көпірлерінің, үйінді түзгіштер мен экскаваторлардың құрылымдық элементтері, олардың басқыштары, тұтқалары мен алаңдары тау-кен массасынан, кірден, қардан және мұздан тазартылады.

      Ескерту. 1787-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1788. Автоматика, телемеханика және машиналар мен тетіктерді басқару жүйелерін осы жүйелердің ақауы болған жағдайда энергия беруді болдырмайтын бұғаттағыш болған жағдайда қолдануға болады.

81. Бір шөмішті экскаваторлар

      1789. Шынжыр табан экскаватор көлденең жолмен немесе жоғары қарай қозғалған кезде оның жетекші шүлдігі артында, еңістен төмен қарай түскен кезде алдында болады. Шөміш сүйеніп, жерден 1 метрден биік емес орналастырылады, ал жебе экскаватордың қозғалыс бағыты бойынша орнатылады.

      Адымдаушы экскаватордың қозғалысы кезінде жебе экскаватор қозғалысының келесі жағына орнатылады.

      Экскаватор жоғары қарай қозғалған немесе төмен қарай түскен кезде өздігінен сырғанауын болдырмайтын шаралар қарастырылады.

      1790. Экскаваторды өткізу құлама призмадан тыс орналасқан, еңісі экскаватордың техникалық паспортында рұқсат берілген шамадан аспайтын, маневрге жеткілікті ені бар трассада жүзеге асырылады. Экскаваторды өткізу машинист көмекшісінің немесе тағайындалған тұлғаның сигналымен жүргізіледі, бұл ретте олармен экскаватор машинисі арасында тұрақты көріну қамтамасыз етіледі. Адымдаушы экскаваторлар үшін сигналдарды машинист көмекшісінен машинистке бригаданың үшінші тұлғасы арқылы беруге болады.

      1791. Экскаватор оның техникалық паспортында рұқсат берілгеннен аспайтын еңісі бар тегістелген негіздегі кемерде немесе үйіндіде орналасады. Кемер еңісі, үйінді немесе көлік құралы мен экскаватордың контржүгі арасындағы қашықтық тау-кен геологиялық жағдайлар мен жабдықтың түріне байланысты, бірақ қандай да жағдайда кемінде 1 метр кенжар паспортында анықталады.

      Сыйымдылығы 5 метр кубтан кем шөмішті экскаватор жұмыс істеген кезде оның кабинасы кемер еңісіне қарама-қарсы жақта болуы тиіс.

      1792. Тау-кен қазындысын теміржол вагондарына экскаваторлармен тиеу және оларды экскаватор үйінділерінен түсіру кезінде пойыз бригадасы белгіленген теміржол көлігін пайдалану кезіндегі сигналдарға сәйкес берілетін экскаватор машинисінің сигналына бағынады.

      Автокөлікке тиеу кезінде автокөлік құралдарының жүргізушілері экскаватор машинисінің сигналдарына бағынады, оның мәнін ұйымның техникалық басшысы белгілейді.

      Сигналдар кестесі экскаватордың шанағында көрнекті жерде ілінеді, онымен экскаватор машинистері мен көлік құралдарының жүргізушілері таныстырылады.

      1793. Экскаватор жұмыс істеп тұрған кезде шөміштің жұмыс аймағында адамдардың (қызмет көрсетуші персоналды қоса алғанда) болуына жол берілмейді.

      1794. Экскаваторларда пайдаланылатын арқандар паспортқа сәйкес болады және дайындаушының сертификаты болады. Жебе аспасының арқандары кем дегенде аптасына бір рет тексерілуі тиіс. Есу қадамының ұзындығында арқандағы жалпы санынан 15 пайыздан аспайтын үзілген сымдардың болуына жол беріледі. Үзілген сымдардың салбыраңқы ұштары кесіп алынады.

      Көтергіш, тартқыш және тегеурін арқандар ұйымның техникалық басшысы бекіткен мерзімде тексерілуі тиіс.

      Арқандарды тексеру нәтижелері ұйымның техникалық басшысы белгілеген нысан бойынша Ауысымды қабылдау-тапсыру журналына (электронды журналдар) жазылады, оларды ауыстыру туралы жазбалар орнатылған күні мен жаңадан орнатылған арқанның түрін көрсете отырып, экскаваторда сақталатын арқандарды қарау журналына жазылады.

      Ескерту. 1794-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1795. Экскаватор жұмыс істеп тұрған уақытта кемердің бұзылу немесе шөгу қаупі болған жағдайда немесе жарылғыш материалдардың (бұдан әрі - ЖМ) зарядтарының ақауы анықталған кезде экскаватор машинисі жұмысты тоқтатып, экскаваторды қауіпсіз жерге шығарады да бақылау тұлғасына хабарлайды.

      Экскаваторды кенжардан шығару үшін еркін өтетін жол қамтамасыз етіледі.

      1796. Экскаватор шынжыр табандардың қысымына шыдамайтын топырақта жұмыс істеген кезде кенжар паспортында жазылған, оның тұрақты қалпын қамтамасыз ететін шаралар жүзеге асырылады.

      1797. Электрлендірілген көліктің байланыс желілері бар кенжарда тау-кен қазындысын шөмішпен байланыс жетегіне жанасудан қорғануды қоса алғанда, жұмыстың қауіпсіз әдістері бойынша іс-шараларды жүзеге асырған жағдайда экскаватормен тиеуге болады. Іс-шараларды ұйымның техникалық басшысы бекітеді.

      1798. Егер аршу жұмыстары көліксіз жүйеде жүргізілсе, драглайн қалған экскаваторлармен қатар немесе жер қазатын машиналардың кешенінде жұмыс істейді, олардың арасындағы ең қысқа қашықтық драглайн шөмішін салу шамасын ескере отырып, олардың ең үлкен жұмыс радиусының сомасынан кем болмауы тиіс.

82. Көп шөмішті экскаваторлар

      1799. Рельс жолдары мен рельстік, адымдаушы-рельстік және шынжыр табанды көп шөмішті экскаваторлар жолдарының еңістері мен радиустары экскаватордың техникалық паспортында рұқсат берілген шектерде белгіленеді.

      Рельс жолдары мен олардың еңістері енінің өзгеруін бақылау құрылғылары айынан бір реттен сирек емес, нәтижелерін журналға жазып тексеріледі.

      Көрсетілген құрылғылар болмаған немесе ақауы болған жағдайда экскаватордың жұмыс істеуіне жол берілмейді.

      Экскаватор өтетін жолдардың ақауы болған жағдайда рельс жолында экскаваторларды пайдалануға болмайды.

      Су бөлу құрылғылары болмаған жағдайда су басқан кемерлерде экскаватор өтетін жолдарды пайдалануға болмайды.

      1800. Жебелері жылжымайтын роторлы экскаваторлардың тиісті қозғалыс жылдамдығы мен роторлы жебенің айналыс бұрышын қамтамасыз ететін автоматты құрылғылары болады.

      1801. Көп шөмішті экскаваторлардың қарпығыш рамасын сақтандыратын құралы, роторлы жебесі мен көтеру, түсіру немесе экскаватордың құрылымында қарастырылғаннан артық бұрышына айналыс конвейері болады.

      Экскаватор машинисінің кабинасында авариялық дабылдағыш қалқаны және мынадай:

      1) роторлы жебенің айналысы жылдамдығы мен бұрышын;

      2) экскаватордың қозғалыс жылдамдығын;

      3) экскаваторды пайдаланудағы кернеу мен жүктемені бақылау аспаптары болады.

      1802. Көп шөмішті экскаваторлар жұмыс істеп тұрған уақытта тиеліп жатқан вагондардың жанында және олардың арасында, тиелетін және түсірілетін люктердің, конвейерлердің, шамадан тыс тиелген құрылғылар мен экскаватордың жүріс құрылғысы рамасының астында адамдардың жүруіне жол берілмейді.

      1803. Жаңа жүрісті көп шөмішті экскаваторлармен қазуды бастамас бұрын бақылау тұлғасы кенжарды тексереді және құлау призмасын ескере отырып, экскаватордың жұмыс фронтымен жүріс енінен бөгде заттардан (ірі тамырлар, ағаштар, металл заттар) тазарту шараларын қабылдайды.

      1804. Төменгі жағынан көсіп алатын көп шөмішті экскаваторлардың, егер қазылатын қабатта шөгуге бейім жыныс болмаған жағдайда жұмыс істеуіне жол беріледі және еңіс пен экскаватордың жұмыс алаңының тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.

      1805. Роторлы экскаваторлар конвейерлер мен үйінді түзу кешенінде жұмыс істеген кезде, конвейерге тиейтін көп шөмішті экскаваторлар жұмыс істеген кезде басқару бұғатталады.

      Жөндеу және дайындау жұмыстары кезінде әрбір тетікті жеке-жеке қолмен басқару қарастырылады.

      1806. Көп шөмішті экскаваторлардың немесе олардың кешендерінің, көлік-үйінді көпірлері мен үйінді түзгіштердің барлық конвейерлік желілері осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жабдықталуы тиіс.

      1807. Экскаватордың кабинасы машинистке экскаваторға жанасқан кенжар учаскесін шолуды қамтамасыз етеді.

83. Көлік-үйінді көпірлері мен үйінді түзгіштер

      1808. Көлік-үйінді көпірлері мен консольді үйінді түзгіштер желдің жылдамдығы мен бағытын үздіксіз автоматты өлшеу аспаптарымен жабдықталады, авариялық сигналмен және жүріс тетіктерімен басқару жүйесімен, бақылау-өлшеу аспаптарымен, соңғы ажыратқыштармен, сигналдық және сөйлесу құрылғыларымен бұғатталады. Автоматты әсер ететін тежеуіш құрылғыларынан басқа көпірдің жүріс арбаларының ақауы жоқ қолмен басқарылатын тежегіші болуы тиіс.

      1809. Көлік-үйінді көпірін жөндеу кезінде қолмен басқарылатын және автоматты тежегіш құрылғыларын бір мезгілде бөлшектеуге болмайды.

      1810. Жолдар мен өткелдерге жақын орналасқан барлық контржүктер адамдарға әсер ететін аймаққа өтуін болдырмас үшін қоршалады.

      1811. Көлік-үйінді көпірлері мен үйінді түзгіштердің барлық конвейерлік желілерінің конвейерлерге қызмет көрсету үшін екі жағынан қоршалған алаңдары болады.

      Конвейерлер бойымен өту жолының ені 700 миллиметрден кем болмауы тиіс.

      1812. Найзағай, тұман және қарлы боран кезінде 25 метрге дейінгі көрініс кезінде, нөсер жауын болғанда, дымқыл және қою қар жауған кезде көлік-үйінді көпірінде жұмыс істеуге жол берілмейді.

      1813. Көлік-үйінді көпірінің құрылысқа немесе тау-кен көлік жабдығына, оның ішінде минасыздандыру кезінде 1 метрден кем қашықтықта жақын орналасуына жол берілмейді.

      Көлік-үйінді көпірінің жұмыс істеп тұрған тау-кен көлік жабдығынан жоғары жұмыс істеуіне жол берілмейді.

      1814. Карьердің су басқан кемерлеріндегі көпір жолдарын пайдалануға жол берілмейді.

      1815. Үйінді түзгіштер адымдаушы және адымдаушы-рельстік жүріспен қозғалу кезінде көліктің, машина мен тетіктердің өтуіне, консоль астынан адамдардың өтуіне жол берілмейді.

      1816. Көлік-үйінді көпірінің үйінді консолінің соңы мен үйінді жотасының арасындағы қашықтық кемінде 3 метр, ал консолді таспалық үйінді түзгіштерде мерзімді ауыстыру арқылы бұл шама кемінде 1,5 метр болуы тиіс.

      1817. Үйіндінің жылжу белгілері байқалған кезде көлік-үйінді көпірі қауіпті аймақтан шығарылады.

      1818. Көлік-үйінді көпірінің үйінді тірегінің дренаждық штрек арқылы өткізу паспортқа сәйкес жүргізілуі тиіс.

84. Сырмалар, бульдозерлер, жүк тиегіштер

      1819. Арқанды ысырма қондырғыларды пайдалану кезінде кемер еңісінің бұрышы 35 градустан аспайтындай орнатылады.

      1820. Ысырма арқан қондырғысын ескерту сигналысыз қосуға, ол жұмыс істеп тұрған уақытта қандай да бір жөндеу жұмыстарын жүргізуге, арқанның жұмыс аумағында болуға және арқанды қолмен бағыттауға болмайды.

      Ысырма шығыршық аймағы ескерту белгілерімен қоршалады және түнгі тәулік уақытында жарықтандырылады.

      1821. Барлық өздігінен жүретін техниканың, олардың негізгі техникалық және пайдалану сипаттамаларын қамтитын техникалық паспорты болуы тиіс, өрт сөндіру құралдарымен, авариялық тоқтату белгілерімен, медициналық сөмкелермен, дөңгелектің астына төсеу үшін (дөңгелек техника үшін) тіреуіштермен (башмактармен), артқа қарай қозғалған кезде үзік дыбыс сигналымен, кабинаның үстіне орналасқан сары түсті жалтылдайтын шамдармен, артқы жақты көрсетіп тұратын екі айнамен, дайындаушы зауыт қарастырған жөндеу аспабымен жинақталады.

      Көлік құралдары, егер олардың қозғалыс қауіпсіздігін, қолдану технологиясында қарастырылған жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін барлық агрегаттары мен тораптары техникалық жарамды күйде болған жағдайда желіге шығарылады.

      Көлік құралының артқа қарай қозғалысы кезінде барлық жағдайда дыбыс сигналы беріледі.

      1822. Өздігінен жүретін техниканың кемердің құлауы мүмкін призмасымен қозғалуына жол берілмейді.

      1823. Трактормен тартып, дөңгелекті ысырмаларды пайдалану кезінде жүк бағытындағы құламалардың еңісі 15 градустан, бос вагон өткен кезде 25 градустан аспайтындай орнатылады.

      1824. Өздігінен жүретін техниканы қозғалтқышы жұмыс істеп тұрған және табаны немесе шөміші көтеріліп тұрған кезде қалдырып кетуге, ал жұмыс істеген кезде арқан салуға, аспалы рамаға, табанына немесе шөміште тұруға, дайындаушының техникалық құжаттамада қарастырмаған бұрыштарында техниканың жұмысы тік көлбеулерге кесе-көлденең болғанда жол берілмейді.

      Бульдозерді (тракторды) қозғалтқышты кабинадан іске қосу үшін беріліс немесе құрылғысының қорабы іске қосылып тұрған кезде қозғалтқыштың жұмыс істеуін болдырмайтын бұғаттағыш болмаған немесе ақау алған жағдайда пайдалануға болмайды.

      1825. Бульдозерді, ысырманы немесе жүк тиегішті жөндеу, майлау және реттеу үшін оларды жазық алаңда орнатылады, қозғалтқыш ажыратылады да, табан немесе шөміш жерге немесе тіреуішке түсіріледі.

      Өздігінен жүретін техникалық көлбеу жазықтықта авариялық тоқтаған жағдайда оның өздігінен көлбей қозғалуын болдырмау шаралары қолданылады.

      1826. Өздігінен жүретін техниканың көтеріліп тұрған табанының немесе шөмішінің астында жүруге болмайды.

      Табанды немесе шөмішті тексеру үшін оның астынан төсем төселеді, ал қозғалтқыш ажыратылады.

      1827. Бульдозер жұмыс істеп тұрған кезде кенжар еңісінің ең үлкен бұрышы дайындаушының техникалық құжаттамасында белгілеген шегінен аспайды.

      1828. Бульдозердің шынжыр табанынан немесе жүк тиегіштің (дөңгелек бульдозерінің) алдынғы шүлдігінен бастап еңіс сағасына дейінгі қашықтық тау-кен геологиялық жағдайларды ескере отырып анықталады және кенжарда (үйіндіде) немесе жүк тиеу бекетінде жұмыс істеу паспортына жазылады.

85. Гидромеханикаландыру

      1829. Ашық кен жұмыстарын жүргізудің гидромеханикаландырылған тәсілі тау-кен геологиялық ізденістер мен жыныстардың физикалық-механикалық қасиеттерінің анықтамалары негізінде дайындалған жоба бойынша салуға болады.

      1830. Сорғыларды, гидромониторлар мен гидравликалық желілерді қауіпсіз пайдалану және қызмет көрсету тәртібі технологиялық жобамен анықталады.

      1831. Гидромониторлық жуу кезінде кемер биіктігін жыныстардың физикалық-механикалық қасиеттеріне, гидромониторлардың құрылымы мен ұйымның қабылдаған жууына байланысты, бірақ 30 метрден аспайтындай қабылдау қажет. Борлы жыныстары бар кемерлерді қазу кезінде, олардың биіктігін 50 метрге дейін ұлғайтуға болады.

      1832. Гидромониторлардың оқпанның кездейсоқ бұрылыстарынан шектегіші болады. Гидромониторлар, құмды өнеркәсіптік аспаптарда жуудан басқа жағдайда, қашықтықтан басқарылады.

      1833. Ашық тау-кен жұмыстарын гидромеханикаландырылған тәсілмен жүргізу кезінде гидромеханикаландырылған қондырғыдан бастап кенжарға дейінгі қашықтық кемер биіктігінен кемінде 0,8 құрайды. Үйінділермен құлауға бейім сазды, тығыз және орман тәрізді жыныстар үшін бұл қашықтық кемер биіктігінен 1,2 метрден кем емес. Бүйір кенжармен су жыру кезінде монитордың кенжарға дейінгі қашықтығы кемер биіктігінен кемінде 0,4 болуы тиіс.

      Қашықтықтан басқарылатын гидромониторды қолдану және бүйір кенжармен су жыру кезінде монитор орналасқан аймақтан тыс бұзылу байқалған жағдайда осы қашықтықтарды азайтуға болады.

      1834. Орнатқанға дейін гидромеханикаландыру жұмыс қысымынан артық қысымға тексеріледі: сорғылар мен топырақ сорғыштар үшін – 50 пайыз, құбырлар үшін – 30 пайыз.

      1835. Гидромонитордың жұмысы алдында оның ағысы әсері аймағынан барлық адамдар, гидромонитордың жұмыс орнынан оның жұмысына қатысы жоқ тұлғалар шығарылады.

      Учаскенің аумағы гидромонитор ағысының әсері аймағынан кемінде бір жарым еселік ұзақтық қашықтығында осы аумаққа адамдардың келуінің қауіптілігі туралы ескертетін белгілермен қоршалады.

      Жұмыс істеп тұрған гидромониторды қадағалаусыз қалдыруға болмайды.

      1836. Іске қосу кезінде гидромонитордың шығатын тесігі қоршаған орта үшін әрқашан қауіпсіз орынға бағытталады.

      Гидромонитор түнгі тәулік мезгілінде жұмыс істеп тұрған кезде ағыс әсері аймағындағы кенжар, жұмыс алаңдары, жауып тұратын ысырмаға барар жол, ысырма жарықтандырылады.

      1837. Әрбір гидромонитордың қоректендірілетін құбырды ажыратуға арналған ысырмасы болады. Қашықтықтан басқарылатын гидромонитор мен электр жетегі бар ысырмаларды қолданған жағдайда гидромонитор мен ысырмаларды басқару бір басқару тетігінен жүзеге асырылады.

      1838. Кенжарды тексергеннен, қалқаншалар мен салбыраңқыларды жойғаннан кейін кенжарда қосалқы жұмыстарды жүргізуге болады.

      Найзағай кезінде гидромонитордың жұмыс істеуіне болмайды.

      1839. Топырақ сорғыштар мен гидроэлеваторлардың зумпфтары зумпфқа адамдардың құлап қалу мүмкіндігін болдырмас үшін үстіңгі жағынан торлармен жабылады.

      Зумпфты үш жағынан биіктігі кемінде 1 метр омыратын қалқандармен қоршауға болады. Бұл жағдайда зумпф жабылады.

      1840. Зумпфтан тамырларды, бөгде заттарды жинау гидромонитор мен топырақ сорғыш станцияның жұмысы тоқтатылғаннан кейін құрылғылардың көмегімен жүргізіледі.

      1841. Қазылған кемерлер еңісінің бұрыштары жыныстардың табиғи еңісінің бұрыштарынан аспайтындай етіп орнатылады.

      1842. Гидромониторлар жұмыс істеп тұрған кезде едәуір қуатты гидромонитордың ең үлкен ағысынан 1,5 есе ұзақтық қашықтығында жақындаған кезде бір-біріне қарама-қарсы, олардың біреуі жұмысын тоқтатады.

      Бір мезгілде жұмыс істеп тұрған екі гидромонитор арасындағы қашықтық, олардың кез келген ағысының ең үлкен ұзақтығынан артық болады.

      1843. Гидромонитор электр берілісінің жоғары вольтты желісінен кемінде ағыс жолының екі еселік ұзақтығы қашықтығында орналасады. Кейбір жағдайларда жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды жүзеге асырған кезде жоғарғы вольтты желіден жақын қашықтықтан аспайтын қашықтықта жұмыс істеуге болады.

      1844. Ұлпа өткізгіштер мен су тартқыштарды электр берілісінің әуе желілері мен байланыс желісінен 25 метрге жақын төсеуге болмайды. Осы қашықтықты коммуникациялар мен олардың қауіпсіз пайдаланылуын бақылауды жүзеге асыратын ұйымдардың иелерінің келісімі бойынша азайтуға болады.

      1845. Құбырлар мен эстакадаларда төселген су өткізгіш астауларына қызмет көрсету үшін соңғысының бойымен ені 0,5 метр, биіктігі 1,2 метр қанаттармен қоршалған және астынан жоғары қарай кемінде 200 миллиметр тақтайлармен қапталған көпіршелер орналастырылады.

      1846. Құбырлар төсемдердегі тегістелген негіздерге салынады. Кемер еңісі немесе карьердің ернеуі бойымен төсеу кезінде құбыр биіктігі бойынша 20-30 метр сайын сирек болмайтындай етіп анкерлермен бекітіледі. Ұлпа өткізгіштерді эстакадаларға орналастыру кезінде анкерлер 500 метр сайын қойылады. Құбырдың әрбір тік сызықты учаскесінде 500 метр сайын сирек болмайтындай етіп компенсатор орнатылады. Құбырларды орлар мен жыраларға салып төсеген жағдайда соңғысының қабырғалары бекітіледі.

      1847. Сорғы және топырақ сорғыш құрылғылары бөлмелерінің телефон немесе гидромониторларды орнату орнымен радио байланысы болады және апаттық дабылмен жабдықталады.

      1848. Бөлмелерде сорғылар мен топырақ сорғыш агрегаттар арасында, олар мен бөлме қабырғалары арасында ені кемінде 1 метр өту жолдары қарастырылады. Сорғы және топырақ сорғыш станциялары бөлмелерінде ысырмалар мен вентильдердің орнатылған орны көрсетілген құбырлардың сызбалары ілінеді, ал құбырлар арқылы өту үшін көпіршелер жабдықталады.

      1849. Жақтаулары бар басқыштармен жабдықталмаған құбырлардың бойымен жүруге болмайды.

      1850. Топырақ сорғыш қондырғыларда ұлпа өткізгіштер мен су тартқыштар кері клапанмен жабдықталады.

      1851. Гидроүйінділердің барлық су жіберу және жинау құрылыстары ең үлкен ықтимал ағысқа есептеледі. Жұмыс аяқталғаннан кейін Гидромеханикаландыру құралдарын пайдалана отырып, барлық су жинау құрылыстары тексеріліп, олардың жай-күйі туралы акт құрылады.

      1852. Су жинау және су алу құдықтарына бару үшін қанат бар көпіршелер төселеді. Гидроүйіндінің су жинау құдығы сағасының құдыққа адамның құлап кетуін болдырмайтын қоршауы болады.

      1853. Жаңадан жуылған жыныстардың үйінділері үйіндімен жүруге тыйым салатын белгілермен белгіленеді.

      1854. Гидроүйінділерде ұлпа жарылған жағдайда пайдаланылатын авариялық материалдар мен аспаптар қоры болады, олардың орналасу орнын, атауы мен санын ұйымның техникалық басшысы белгілейді.

86. Жөндеу жұмыстары

      1855. Технологиялық жабдықты жөндеу бекітілген жоспарлы алдын ала жөндеу кестелеріне сәйкес жүргізіледі. Жылдық және айлық жөндеу кестелерін ұйымның техникалық басшысы бекітеді.

      1856. Заңның 70-бабымен белгіленген белгілері бар бөлімшелерде (объектілерде, учаскелерде) жүргізілетін жөндеу жұмыстары жыл сайын түзетілетін және ұйымның құрылымдық бөлімшесінің техникалық басшысымен бекітілетін аса қауіпті жұмыстардың тізіміне сәйкес наряд-рұқсат бойынша жүзеге асырылады.

      Ескерту. 1856-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1857. Карьер жабдығын, экскаваторлар мен бұрғылау станоктарын жөндеуді, олардың опырылуы ықтимал және жарылыс жұмыстарының әсер ету аймағынан тыс орналасқан жағдайда кертпештердің жұмыс алаңдарында жүргізуге болады. Алаңдар жоспарланады және кіреберіс жолдары болады.

      Ескерту. 1857-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1858. Негізгі технологиялық жабдықты жөндеудің барлық түрлеріне технологиялық регламенттер әзірленеді, онда қажетті құрал-саймандар мен аспаптар көрсетіледі, жұмыс жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жұмыстың тәртібі мен реті анықталады. Бұл ретте жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу тәртібі оны қолданудың жергілікті жағдайларын ескере отырып, дайындаушының техникалық құжаттамасы негізінде белгіленеді.

      1859. Тетіктердің бөлшектерін жөндеуді және ауыстыруды машина әбден тоқтағаннан, гидравликалық және пневматикалық жүйелердегі қысым алынғаннан, жөндеу жүргізілетін тетіктердің қозғалуына әкелетін іске қосу аппараттарын бұғаттағаннан кейін жүргізуге болады. Жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде электр энергиясын жұмысты ұйымдастыру жобасында қарастырған жағдайда рұқсат наряды бойынша беруге болады.

      1860. Жөндеу жұмыстарын ашық қозғалып тұрған механикалық қондырғылардың бөлшектеріне тікелей жақын, электр жетектері мен кернеумен жұмыс істейтін ток өткізу бөлшектерінің жанында тиісті түрде қоршалмаған жағдайда жүргізуге болмайды.

      1861. Негізгі технологиялық жабдықтың көтергіш металл құрылымдарын қайта қалпына келтірумен немесе өзгертумен байланысты жөндеулер дайындаушы зауыттың келісімімен, атқарылған жұмыс актісін құрып, жоба бойынша жүргізіледі.

      1862. Машиналарды, жетек қозғалтқыштары мен жетек агрегаттарындағы немесе электровоздардағы аппаратураларды деподан тыс тексеру және жөндеу мынадай талаптарды сақтай отырып жүргізіледі:

      1) жетек агрегаты немесе электровоз тоқтатылып, қолмен басқарылатын тежегішпен тежеледі және тежегіш башмактар орнатылады;

      2) қосалқы машиналар мен аппаратура ажыратылады;

      3) жетек агрегатындағы қосымша секциядағы дизель тоқтатылады;

      4) ток түсіргіштер төмен түсіріліп жерге қосылады, ток түсіру жетектеріне ауа беретін крандар жабылады;

      5) реверсивті тұтқа мен басқару қалқанының кілті алынады;

      6) қосалқы машиналар мен ток түсіргіштердің қалқаншалары бұғатталады;

      7) тез әсер ететін ажыратқыштар ажыратылады.

      1863. Жөндеу жұмыстары кезінде жүктерді асуды орындайтын жұмысшылардың жүк асқыш жұмысы құқығын беретін куәлігі болады.

      1864. Механикаландырылған аспап пайдаланылатын жұмыстар дайындаушылардың техникалық құжаттамасына сәйкес жүргізіледі.

4-кіші бөлім. Пайдалы қазбалардың кен орындарын драгалармен
және жүзетін балшық сорғыштармен қазу кезінде өнеркәсіптік
қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      1865. Драгалар мен балшық сорғыштарды монтаждау және қайта жаңғырту, ашық тау-кен жұмыстарының объектілерінің құрылыстарын салу, жуу картасын ұйымдастыру, тау-кен дайындық жұмыстары жоба бойынша жүргізіледі.

      Драга мен балшық сорғышта жобада қарастырылмаған жабдық пен материалдарды орналастыруға болмайды.

      1866. Әрбір драга (балшық сорғыш) бойынша жұмыс маусымы басталғанға дейін 15 күнтізбелік күннен кешіктірілмей АЖЖ бекітіледі.

      1867. Қысқы маусымда драгалар мен балшық сорғыштарды қою үшін барлық құрылыстар алдын ала дайындалады. Көктемгі маусымда драгалар мен балшық сорғыштар тұратын орындарда тасқын суын ағызу науалары қамтамасыз етіледі.

      Көрсетілген жұмыстар ұйымның техникалық басшысы бекіткен паспорт бойынша орындалады.

      Драгалар мен балшық сорғыш жұмысының әрбір полигонында (драже тілігінде) ұйымның техникалық басшысы бекітетін тізбе бойынша қажетті аварияға қарсы жабдықтың, материалдардың, керек-жарақ пен құрал-саймандардың қоры құрылады.

      1868. Өнеркәсіптік бөлімнің контурлары шегінде қазылатын полигон ағаштан, бұтадан, томарлардан алдын ала тазартылады.

      Драга (балшық сорғыш) жұмысының жазғы маусымы басталар алдында драже тілігі мұздан тазартылады.

      Драга (балшық сорғыш) жұмыс істеп тұрған кезде жұмыс арқандарының қауіпті аймақтарында полигонды тазартуға және ол жерде адамдардың болуына жол берілмейді. Қауіпті аймақтың өлшемдерін драга (балшық сорғыш) бастығы белгілейді.

      1869. Пайдалы қазбаларды драгамен (балшық сорғышпен) қазу кенжар паспортына сәйкес жүргізіледі.

      Понтон түбі мен тілік негізіндегі қашықтығы жобамен анықталған драже тілігінің су үстіндегі ернеудің шекті рұқсат етілген биіктігінен ауытқушылығы бар драганы немесе балшық сорғышты пайдалануға болмайды.

      1870. Понтонның жоғарғы палубасының барлық люктерінің герметикалық жабылатын қақпақтары бар биіктігі кемінде 400 миллиметр судан қорғағыш ернеулері болады.

      Ашық люктері немесе тесілген жерлері, понтонда сызаттары бар драгалардың (балшық сорғыштардың) понтонды мұздатып қатырған жағдайдан басқа, жұмыс істеуіне жол берілмейді.

      1871. Палуба, басқыштар, көпіршелер, өту жолдары мен драганың (балшық сорғыштың) сатылары риф темірінен немесе балқытылған жолақты темірден орнатылып, қоршаулары болады және таза күйде ұсталады.

      1872. Драгалардағы (балшық сорғыштардағы) бу өткізгіштердің қол жетімді орындары оқшауланады және қоршалады.

      1873. Драгада (балшық сорғышта) қолданылатын арқандар драганың (балшық сорғыштың) паспортына сәйкес болады. Шөмішті раманың ажыратылған арқанын, ширатылған жіптері үзілген арқанды пайдалануға болмайды.

      1874. Драганың (балшық сорғыштың) палубадан жоғары бөлігінің жұмыс орындарын жарықтандыру үшін 220 Вольттан аспайтын, понтонды (ішінен) жарықтандыру үшін 12 Вольттан аспайтын кернеу пайдаланылады. Понтонның барлық бөліктерінің электрлік жарықтандырғышы болуы қажет. Шамдар понтон түбінен кемінде 2,5 метр биіктікте ілінген жағдайда 127 Вольт кернеуді пайдалануға болады.

      Тасымал шамдар мен электрлік қол аспапты қоректендіру үшін кернеу 36 Волттан аспауы тиіс. Драгаларда (балшық сорғыштарда) авариялық жарықтандырғыш (электрлік шамдар, аккумуляторлар және басқалары) қарастырылады. Жарық болмаған жағдайда понтонға түсуге болмайды.

      1875. Әрбір драга мен балшық сорғышта бөліктер, су өткізбейтін қалқалар көрсетілген, палубадағы люктер орналасқан понтонның сызбасы болады.

      1876. Драгалар мен балшық сорғыштар драгер үй-жайы (бөлмесі) мен тетік арасындағы екі жақты дабылмен жабдықталады. Драгердің (багермейстердің) тетіктерге (шағын көлемді драгалардан басқа) қызмет көрсететін жұмысшылармен байланыстыру үшін дыбыс дабылынан басқа дауыс зорайтқыш байланыс қарастырылады.

      1877. Шөмішті шынжыр тоқтағаннан және қарпығыштың жоғарғы қарпу барабанындағы қалпын алдын ала тексергеннен кейін адамдардың үйінді люгіне түсіне болады. Сақтандыру белбеуісіз адамдардың үйінді люгіне түсіне болмайды. Үйінді люгінде жұмыс технологиялық регламентке сәйкес жүзеге асырылады.

      1878. Жұмыс істеп тұрған драгалар мен балшық сорғыштардың полигондарындағы жолдар мен сүрлемдер жабылады, ал жұмыс арқандарының қауіпті аймағындағы сұлба бойымен ескерту белгілері қойылады.

      Жұмыс арқаны арқылы жаяу немесе көлікпен ауысым драгерінің рұқсатымен өтуге болады.

      1879. Драгердің рұқсатынсыз маневр арқаны мен кабеліне қарай жүзуге немесе жүзу құралдарымен жақындауға болмайды.

      1880. Понтон ернеуі бойымен және палуба үстіндегі құрылыс сыртынан драганың (балшық сорғыштың) көрінетін және қол жетімді орындарында палуба ұзындығымен әрбір 20 метр сайын кемінде екі құтқару бұйымдарының (шеңберлер, шарлар, құтқару жилеттері) кешені орналастырылады. Құтқару шеңберлері ұзындығы кемінде 30 метр желілермен жабдықталады. Құтқару құралдарына шығу жолдары белгіленеді.

      Ықтимал мұз басумен байланысты қолайсыз метеожағдайлар кезінде құтқару құралдарын драганың (балшық сорғыштың) ішінде сақтауға болады.

      1881. Әрбір драганың (балшық сорғыштың) понтон жанында судың үстіңгі бөлігімен тартылған ернеудің арғы бетіне құлаған адам ұстай алатындай биіктікте бекітлген арқаны болады. Суда ескектері бар кемінде екі қайық қамтамасыз етіледі, оның ішінде біреуі понтон жанында болады. Понтонда адамдар қайыққа өтетін жерде қанаты бар қайырмалы көпіршелер мен шынжыр қоршауы бар ойықтар қамтамасыз етіледі.

      1882. Қайықтың жүк көтергіштігі мен бір мезгілде тасымалданатын адамдардың шекті саны қайық корпусында нақты көрсетіледі. Әрбір қайықта құтқару бұйымдары (шеңберлер, шарлар, ұштар), кемінде екі қармақ, бір қосалқы ескек, шөміш, екі шам болады. Қайыққа шамадан тыс жүк салуға болмайды.

      1883. Драгаға (балшық сорғышқа) электр энергиясы жағадағы бөлгіш құрылғысынан ескерту белгілерімен қоршалған жерде төселген, "айырдағы" немесе арқанға ілінген шоғырсыммен беріледі.

      Су бойымен шоғырсым салдарға (қалтқыларға) төселеді.

      Драгаға қапталған шоғырсымдарды енгізу артқы діңгекке бекітілген жебенің көмегімен жүзеге асырылады. Кернеумен жұмыс істейтін жағадағы кабелдің орнын ауыстыруға, өту құрылғысыз оның бойымен өтуге, кабелдің үстін үймелеуге, оның бетіне мұзбен топырақтың қатуына жол беруге болмайды.

      1884. Құм мен эфелдерді тілік ернеуіне тасымалдау үшін ұлпа өткізгішпен жабдықталған драга (балшық сорғыш) жұмыс істеген кезде түнгі тәулік уақытында қалқыма ұлпа өткізгіш жарықтандырылады, ал оның бойымен биіктігі кемінде 1 метр қанаттармен қоршалған көпіршелер орнатылады.

      1885. Драгалардағы (балшық сорғыштардағы) рама көтергіш шығыршықтар екі тежегішпен (жұмыс және сақтандырғыш), шөмішті рамасын қата көтеруді бастау туралы ескертетін дыбыс сигналын қайталайтын раманың асыра көтерілуінен қорғағышпен жабдықталады.

      Малтатас конвейерінің конвейерді оның жалпы ұзындығы бойымен шұғыл тоқтату арқаншалары мен конвейердің негізгі және соңғы бөліктерінде орнатылған "Тоқта" деген түймесі, ал оқпандарда асыра көтергіштен соңынан ажыратқышы болады.

      Көлбеу бұрышы 75 градустан артық және биіктігі 3 метрден астам сатылар туннель түріндегі қоршаулармен жабдықталады, көлбеу бұрышы 75 градустан кем сатылардың қанаты мен сырғанауды болдырмайтын риф қабатты жазық басқыштары болады.

      1886. Драгада (балшық сорғышта) су алу үшін авариялық автоматты қосылатын сорғылар орнатылады.

      1887. Понтонда сигналы басқару пультіне шығарылған судың бар екені жөнінде белгі беретін дабыл орнатылады. Судың ағуы туралы дабыл іске қосылған кезде ағысты анықтау және жою шаралары қабылданып, қазу жұмысы тоқтатылады. Қолдағы құралдармен зақымды қалпына келтіру мүмкін болмаған және драганың (балшық сорғыштың) жүзе алмау қаупі туындаған жағдайда бригада авариялық объектіден шығарылады.

      1888. Драгалар мен балшық сорғыштар жобаға сәйкес автоматты өрт сөндіру құралдарымен жарықтандырылады.

      Өртке қарсы құбыр сорғыдан драганың (балшық сорғыштың) бойымен өтеді және өрт сөндіру жеңдерін қосу үшін өрт сөндіру крандарының жеткілікті саны болады.

      Өртке қарсы қорғағыштардың, драгалардың (балшық сорғыштардың) жобаларында өрт сөндіру үшін қор ретінде барлық қолданыстағы су өткізгіш магистралдары мен ұлпа өткізгіштерді пайдалануды қарастыруға болады. Бұл ретте тұрақты ауыстыру орындарының құрылғысы қарастырылады.

      Өрт сөндіру крандарынан шығатын судың қысым нормаланатын су шығынында 0,5-1,0 мегаПаскаль (шаршы сантиметрге 5-10 килограмм-күш), ал құбырларда олардың төзімділігі шектеледі.

      Өрт сөндіру жеңдерінің ұзындығы тіпті алыс орналасқан драгалардан (балшық сорғыштан) өрт ошағына су беруді қамтамасыз етеді.

      Қысымы 1,0 мегаПаскаль (шаршы сантиметрге 10 килограмм-күш) артық құбыр учаскелерінде өрт сөндіру кранының алдынан жеңілдету құрылғысы орнатылады.

      Жылу берілмейтін үй-жайларда қысқы уақытта өрт сөндіру құбырлары құрғақ құбыр режимінде жарамды күйде ұсталады.

      1889. Майлау материалдары, көмір, қосалқы бөлшектер, өртке қарсы және құтқару құрал-сайманы драгалардың (балшық сорғыштардың) палубаларындағы жеке орындарында сақталады.

      Майлау және жанғыш материалдарды сақтау орындары жобаға сәйкес автоматты өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      Сақтау орындарына еркін өту жолы қамтамасыз етіледі.

      1890. Шөмішті рамаға қызмет көрсету және шөміштен сынама алу берік қоршалған алаңда қауіпсіз жерде жүргізіледі.

      Шөмішті рамадағы жұмыстарды сақтандыру белбеулерін пайдалан отырып, драга тоқтаған кезде жүргізуге болады. Сақтандыру белбеулерін шөмішті рама бойымен бекіту үшін арқан тартылады.

      Драгамен жұмыс істеген кезде шөмішті рамада болуға, понтондағы ашық жер арқылы өтуге, қарпығыш шығыршықтардың мойынтіректерін жүріп тұрғанда майлауға, шөміштен томарларды, бұталар, заттарды алуға, понтон ернеуі мен шөмішті рама арасындағы ойық жерге бөгде заттар түскен кезде шөмішті раманы көтеруге немесе түсіруге болмайды.

      Драгалардың (балшық сорғыштардың) жұмысы күзгі-қысқы уақытта ұйымның техникалық басшысы бекіткен және жұмыс өндірісінің күрделі жағдайларын ескере отырып, қауіпсіздік шараларын көздейтін іс-шараларға сәйкес жүзеге асырылады.

      1891. Мұзда жұмыс істеген кезде мынадай талаптар сақталуы тиіс:

      1) мұзды жинау бақылау тұлғасының қатысуымен ЖҰЖ бойынша жүргізіледі;

      2) машиналар мен тетіктердің жұмысын мұздың қалыңдығы мен оның төзімділік есебі мұқият тексерілгеннен кейін рұқсат наряды бойынша жүргізуге болады.

      3) адамдар мен көліктің мұзбен жүруіне рұқсат берілген жерлер көрсеткіш белгілерімен белгіленеді;

      4) мұзды жинау кезінде жұмыс орнында қайық, ұзындығы кемінде 30 метр желілері бар құтқару шеңберлері болады;

      5) мұз жинау жұмыстарына тартылған тұлғалар құтқару желеткелерді киюі және зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсету ережесін білуі тиіс.

      1892. Драгаларда (балшық сорғыштарда) құрылыс-монтаждау, жөндеу, такелаж жұмыстарын жүргізу кезінде жүктерді көтеру және түсіру бойынша қауіпсіз жұмысты қамтамасыз ететін тетіктер, құрылғылар мен бұйымдар қолданылады.

      1893. Балшық сорғыш зәкірінің ұзындығы су айдынының шекті тереңдігіне тең, оған қалтқы белгімен бекітілген, қызыл түске боялған арқаны болады.

      Драганы (балшық сорғышты) өрістеу кезінде тұрақты немесе папильонаж якорының қозғалу, тұрақты және папильонаж арқандарын бекіту дұрыстығы тексеріледі.

      1894. Адамдарға жүзу құралдарымен балшық сорғышқа ол жұмыс істеп тұрған кезде соратын топырақ өткізгіш жағынан жүзуге болмайды.

      1895. Драгада (балшық сорғышта) жұмыс істейтін телефон, селекторлық немесе драга (балшық сорғыш) мен поселке (кен көзі) арасында радио байланыс қамтамасыз етіледі.

      1896. Драгаға (балшық сорғышқа) кіру және шығу үшін қанаты (басқышы) бар қайырмалы көпіршелер орнатылады.

      Басқышты жағаға салбыраңқы "қалқаншалары" жоқ кенжар ернеуіне жоспарланған орындарда түсіруге болады. Басқыштың жағадағы ұшы түсірілген күйде кемінде 2 метр кенжар желісін жауып тұрады. Адамдары басқышты түсіруге және көтеруге болмайды.

      1897. Балшық сорғыш жұмыс істеп уақытта қопсытқышты жөндеуге және қайықтарды оның жебесінің астына қоюға болмайды.

5-кіші бөлім. Табиғи тастар мен ас тұзы кен орындарын қазу
кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету
87. Дара тас пен ірі блоктарды қазу

      1898. Дара тас пен ірі блоктарды қазу әрбір кемерді жоғарыдан төменге қарай рет-ретімен қаза отырып кемерлерде жүргізіледі. Кемерлерді шағын кемершелерге бөлуге болады.

      1899. Кемердің биіктігі тау-кен геологиялық жағдайларға, кесілген блоктың биіктігіне еселігіне (кесу қалыңдығын ескере отырып) жобамен анықталады және кесілген блоктың (кесу қалыңдығы ескеріле отырып) биіктігіне еселі болуы тиіс, алайда:

      1) тастарды механикаландырып жинайтын тас кесу машиналары жұмыс істеген кезінде - 3 метрден;

      2) қолмен жинау кезінде - 2,35 метрден;

      3) гранит түріндегі қатты жыныстарды қолмен қазу және шағын механикалау құралдарын пайдалану кезінде - 6 метрден аспауы керек.

      Ең биік кемерлермен қазу тиісті жабдықты, тетіктерді пайдалануды және қауіпсіз жұмыс жүргізу шараларын қарастыратын жоба бойынша жүргізіледі.

      Көлденең енбемен жұмыс істеу кезінде кемер биіктігін есептік биіктікке қарсы, бірақ кесілетін бір блоктың биіктігінен асайтындай етіп арттыруға болады. Бұл ретте ең жоғарғы блокты немесе қабатты кемер жабынындағы жұмысшылар жинайды.

      1900. Монометрлер мен блоктардың, оларды қазындыдан алу кезіндегі өлшемдері қолданылатын технологиялық жабдық пен қауіпсіз жұмыс істеу шарттарын ескере отырып, жобаға негізделеді.

      Блоктар мен монолиттерді бөлуді жобаға сәйкес кесу, тұтас сілтілік бұрғылау немесе оларды ретімен алып, сұлбасы бойынша бұрғылау арқылы жүзеге асыруға болады.

      1901. Тасты клин жұмысын пайдалана отырып қазу кезінде:

      1) кемердің (кемершенің) биіктігі 1,5 метрден аспайды;

      2) кемерде тасты қағып кіргізу жоғарыдан төменге қарай жүргізіледі;

      3) әрбір кенжар жұмысшысы үшін жұмыс фронты кемінде 10 метр, ал тас жарғыштар арасындағы қашықтық кемінде 4 метр болады;

      4) блок үгіндіден жасалған жұмсақ негізге салынады.

      1902. Блокты (монолитті) қазындыдан алу немесе кесу реті оның өздігінен аударылуын болдырмайды. Кесе-көлденең тігінен кесу немесе алу соңынан жүргізіледі.

      1903. Кемердің (кемершенің) жұмыс алаңының ені есеппен анықталады және оларда бөлінген блоктардың жабдығының, материалдар қорының орналасуы мен ені кемінде 1 метр еркін өту жолының болуын қамтамасыз етеді, бұл ретте жұмыс алаңының ең қысқа ені кемінде 3 метр болады.

      1904. Кемерлерді қазу кезінде ені кемінде 0,2 сақтандыру бермалары, әрбір 15 метр сайын кемер биіктігі, тігінен жұмсақ жыныстарда 30 метрге дейін, қатты және қаттылығы орташа жыныстарда жобада белгіленген карьер ернеуін қазудың жалпы бұрышын сақтай отырып қалдырылады.

      1905. Кемерлердің (кемершелердің) еңістерінің бұрышын 90 градус алуға болады.

      1906. Кен орындарын орсыз аршу кезінде сатымен жабдықталған жұмыс жүргізу объектісінен шығатын кемінде екі жол қарастырылады. Бұл ретте сатылардың біреуінің көлбеу бұрышы 40 градустан аспайды.

      1907. Машина бірінші рет кірген кезде түзілетін сына тәріздес тастарды қолмен шабу кезінде жұмысшы жұмыс істеп тұрған машинадан кемінде 4 метр қашықтықта тұрады.

      1908. Кемер еңісінде қолмен жұмыс істеу кезінде төсем ені кемінде 1 метр көпіршелер орнатылады немесе жұмыс жебе мен жұмысшыларға арналған кабинасы бар көтергішті пайдалана отырып жүргізіледі.

      1909. Қолданылатын тас кесу машиналарының түрі мен үлгісі кен орындарының тау-кен техникалық жағдайларына сәйкес болады және жұмыстың қауіпсіз жүргізілуін қамтамасыз етеді.

      1910. Мыналарға:

      1) адамдарды машина органымен кесілетін ықтимал тас сынығы лақтырындысынан қорғау үшін сақтандырғыш құрылғыларымен жабдықталмаған тас кесу машиналарын пайдалануға;

      2) электрмен қоректендіргіш автоматын ажыратпай және "Қоспаңыз, адамдар жұмыс істеп жатыр" деген жазуы бар тақтайшаны ілмей, тас кесу машиналарының араларын алуға және орнатуға;

      3) ақауы бар тозаң ұстағыш немесе тозаң басу құрылғыларымен жұмыс істеуге;

      4) бекіткіш бұрандаларды босатуға немесе оларды бекітуге, тас кесу машиналары жұмыс істеп тұрған уақытта кесетін бастиекті бұруға;

      5) басқару пультінің есіктері ашық тұрған кезде тас кесу машиналарын іске қосуға болмайды.

      1911. Адамдардың жұмыс істеп тас кесу машиналарының қозғалыс бағытының алдында кемінде 10 метр қашықтықта болуына жол берілмейді. Тас кесу машиналарының немесе арқанның жүк тасы блоктарының орнын ауыстырған кезде адамдар керілген арқандардан тыс болады.

      1912. Арқанды кесетін органы бар әрбір тас кесу машинасы:

      1) іске қосу алдында берілетін дыбыс дабылымен;

      2) кесу арқанының қозғалысын іске қосатын автоматты жүйемен;

      3) арқан іркілген немесе үзілген жағдайда машинаны тоқтататын арқанды тарту шамасын автоматты бақылау және реттеу жүйесімен;

      4) арқан үзілген кезде ықтимал лақтырындыны болдырмау үшін қорғағыш сабымен жабдықталады.

      Арқан тартудың электр механикалық жүйелері реттеледі және тұрақты тарту күшін қамтамасыз етеді. Олардың ақауы болған жағдайда арқанды тас кесу машиналарының жұмысы тоқтатылады.

      1913. Арқанды тас кесу машиналарын пайдалану кезінде:

      1) арқанды бір мезгілде қолмен басқарылатын кермені пайдалана және арқанның қозғалыс жетегін қоса отырып, тербеліс әдісімен іске қосуға, жұмыс арқанын іске қосуға қарсы әдіспен тоқтатуға;

      2) жетек немесе бағыттағыш тегершіктерді мұз басқан кезде жұмыс істеуге;

      3) кесу арқаны үшін ауытқыған шығыршықтардың орнына бөгде заттарды пайдалануға;

      4) жетек тегершігін толығымен тоқтатып, арқанды ауыстыруға және арқаннан кермені алуға жол берілмейді.

      1914. Жұмыс арқанын үздіксіз жіпке қосу тұтас немесе алмалы-салмалы металл қосқыш тығындарды пайдалана отырып, сығымдау әдісімен жүргізіледі. Геликоид арқанын қосу дәнекермен немесе тарамдары 3-6 метр ұзындықта өріліп жүргізіледі. Жұмыс істеп тұрған кезде арқан тарту шамасы 250 килограммнан аспайды.

      1915. Тас кесу машиналарында қолданылатын арқандардың сертификаттары болады және жұмыс жағдайларына сәйкес болады. Жетек арқандары аптасына бір реттен кешіктірілмей тексеріледі, бұл ретте есу адымының ұзындығындағы үзілген сымдардың саны арқанды сымнан жалпы санының 10 пайыздан аспайды.

      1916. Тас кесу машинасын іске қосу кезінде машинист кесу арқанының аймағында бөгде адамдардың, машина мен тетіктердің жоқ екеніне көз жеткізуі қажет. Арқанды ауыстыру органы бар жұмыс істеп тұрған арқанды тас кесу машинасы арқанынан 10 метрден кем радиуста қызмет көрсетуші персоналдың, тұлғаның болуына жол берілмейді.

      Тас кесу машинасының тасымалданатын басқару тетігі арқанды ауыстыру органы бар жұмыс істеп тұрған арқанды немесе тас кесу машинасы арқанынан 10 метр радиуста аймақтың шегінде орнатылады.

      1917. Тас өңдеу машиналары, тетіктер мен тартушы көлік құрылғылары жарамды күйде болады, сигнал құрылғыларымен, тежегіштермен, қол жетімді қозғалатын бөлшектер мен жұмыс алаңдарының қоршауларымен жабдықталады, ақауы жоқ аспаптармен, бақылау-өлшеу аппаратурасымен, қорғайтын бұғаттағыштар кешенімен, ақауы жоқ тозаң ұстау құрылғыларымен жарақталады.

      Барлық тас кесу және тас өңдеу станоктарының машинаның құрылымында қарастырылған аспапты суыту болмаған жағдайда олардың жұмыстан қорғағышы болады.

      1918. Тас кесу машинасынан қалатын кесілмеген салбыраңқы тастар немесе олардың кесектері жойылады (шығарылады).

      1919. Тас кесу машиналарының қозғалысына арналған рельс жолдары сақтандырғыш тіректерімен аяқталады.

      1920. Бір мезгілде екі немесе одан көп тас кесу машиналары бір рельс жолында жұмыс істеген кезде, олардың арасындағы қашықтық кемінде 15 метр болатындай орнатылады. Бұл ретте тас кесу машиналары буферлермен жабдықталады.

      1921. Блоктардың, кенжар мен шикізат қоймасында кондицияланбаған тау-кен қазындысының орнын ауыстыру жұмыстары механикаландыру тәсілімен жүзеге асырылады.

      Ұсақ дара жүктерді көтеру және орнын ауыстыру осы үшін арналған ыдыста жүргізіледі, бұл ретте жүктердің кейбір бөлшектерінің құлау мүмкіндігі болмайды.

      1922. Тас қатарының биіктігі 1,8 метрден аспайды, ал ірі блоктардан - 2,5 метр. Қатарларды салу тәсілі оның тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

      1923. Тас кесу машинасымен кенжарда кесілген қабырға тасын түсіру (алу) жоғарғы қатарлардан жүргізіледі.

      Кемер биіктігі 1,5 метрден аспаған жағдайда массасы 40 килограммға дейін тастарды қолмен жинауға болады. Кемер биіктігі 1,5 метрден артық болғанда тас жинау механикаландырылған тәсілмен жүргізіледі.

      Кенжардан ірі қабырға блоктарын қазу жүк қарпу бұйымдары мен тетіктерінің көмегімен жүргізіледі.

      1924. Ірі блокты кесу немесе өңдеу кезінде оның жұмысшы жағына қарай аударылуына қарсы шаралар қолданылады. Блоктарды өзіне қарай қолмен үймелеуге болмайды.

      1925. Ірі блоктарды тасымалдау кезінде соңғысы олардың машинадан аударылуын немесе құлауын болдырмайтындай етіп бекітіледі.

      1926. Тас кесу машиналарын тасымалдау технологиялық регламентке сәйкес жылжыма бөлшектерде немесе трейлерде жүргізіледі.

      1927. Тас кесу машиналарын тасымалдау кезінде мынадай талаптар сақталады:

      1) жазық учаскелерде машинасы бар жылжыма бөлшектерді тасымалдау жылдамдығы сағатына 5 километрден аспайды, ал көлбеу учаскелерде – сағатына 0,5-тен 1 километрге дейін;

      2) кесетін органдары ең төменге түсіріліп бекітіледі;

      3) аралық жолмен өту бақылау тұлғасының басшылығымен жүзеге асырылады.

      1928. Төменгі кермелі машиналардың кемерден кемерге өздігінен өтуін технологиялық регламентке сәйкес жүргізуге болады.

      1929. Вагондарды тас кесу машинасының негізгі конвейерінен қолмен іске қосу кезінде дабыл мен таспаның қозғалыс жылдамдығы минутына 1,5 метрден аспайтын болған жағдайда жылжытуға болады.

      Тас түсірушінің жұмыс орнында барлық машинаның қоректендіргішін толығымен өшіретін "Тоқта" деген авариялық түймесі болады.

      1930. Қабырға тасын конвейерлік қорап пен тас кесу машинасы арасындағы кенжар бойымен жеткізу үшін жылжыма таспа конвейерін пайдалану кезінде кемінде 1 метр саңылау қамтамасыз етіледі.

      1931. Сыналанған тастарды босатуды бұйымдардың көмегімен жүргізуге болады. Бұл операцияны қолмен істеуге болмайды.

      1932. Жүктерді механикалық тиеу және түсіру кезінде жүргізуші мен қызмет көрсетуші тұлғаларға автомобильдің кабинасында немесе табанында тұруға, оны тексеруге немесе жөндеуге болмайды.

      Көтеру тетігінің әрбір ажыратқышы электрқозғалтқыштарымен жабдықталған машиналарға арналған тіректен 50 миллиметр және ерте қыздырылған қозғалтқышы бар машиналар үшін 200 миллиметр қашықтықта жүгі жоқ жүк қарпитын органын тоқтатады.

      Аса қауіпті тиеу-түсіру жұмыстарын істеген кезде (қос тартылыс күшімен көтеру кезінде) бақылау тұлғасы қатысады.

      1933. Үстіңгі кемердің жабыны оның сағасынан кемінде 2 метр қашықтықта тас қалдықтарынан тазартылады.

      1934.Тас кесу машиналарын бағыттаушы жолдар көлденең немесе ағаш астарларды немесе тіреуіштерді пайдалана отырып, жоспарланған негізге тиісті көлбеу бұрышымен орнатылады. Тіреуіш ретінде кесілген тасты пайдалануға жол берілмейді.

      Тас кесу машиналарының рельс жолдары бір тектес рельстерден тұрады, жергілікті жерге бекіткіштерге қосылады және рельс жіктерінде электрлік қосқыштары болады.

      1935. Тасты өңдеудің технологиялық сызбалары жекелеген технологиялық үдерістерді орындау қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және шикізаттың, жартылай дайын өнім мен дайын өнімдердің қарсы жүк тасқынын болдырмайды.

      1936. Өлшемдік қысым сатысымен және арқанмен тас кесу машиналарын қолдануды қарастыратын шығыр тасты өндірудің құрамды сызбаларында мынадай реттілік сақталады: тік технологиялық ұңғыманы бұрғылау, өлшемдік қысым сатысымен машинамен көлденең тіліп өту, арқанды тас кесу машинасымен кесе-көлденең және одан соң бойлай тік тілу.

      1937. Малтатас арқанды тас кесу машиналарын пайдалану кезінде арқанның жұмыс істемейтін бөлігі электр беру желілерінің күзетілетін аймағынан тыс, жұмыс істемейтін кемерлерде және жүк көтеру тетіктерінің әсер ету аймағынан тыс орналастырылады.

      1938. Термо газ ағысымен кесу және шығыр тасты өңдеу бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде жанғыш сұйықтықтарға арналған ыдыстар жұмыс орнына 3 метр қашықтықта және оттегі баллондарынан 5 метр қашықтықта орналасады. Жанғыш сұйықтықтарға арналған ыдыстар көлемнің төрттен үш бөлігіне толтырылады.

88. Шөгінді бассейндер мен тұзды көлдерде ас тұзын өндіру

      1939. Қазу жүйесінің көрсеткіштері жобамен анықталады. Кез келген жағдайда көлдегі тұз қабатын қазу кезіндегі кемердің биіктігі 8 метрден аспайды, қазылатын кемер еңісінің бұрышы 75 градустан аспайтындай орнатылады.

      Тұзды қабатты биіктігі 3 метрге дейін кемермен қазу кезінде кемер еңісінің бұрышын 90 градус етіп алуға болады.

      1940. Қазу жүйесінің көрсеткіштері ғылыми-зерттеу жұмыстары мен геологиялық орта мониторингінің нәтижелерін ескере отырып нақтыланады.

      1941. Төселетін теміржолдарды, тұз комбайндары үшін жұмыс және тиеу жолдарын салу жобаға сәйкес болуы тиіс.

      Кемердің шетінен бастап тұз комбайны орналасатын теміржол шүлдігіне дейінгі қашықтық кемінде 2,3 метр болатындай орнатылады.

      1942. Көлдегі тұзды қабатты қарсы кенжармен қазу және трактордың көмегімен маневрлік жұмыс істеу кезінде кенжарлардың (сынықтар) арасындағы кентіректің ені кемінде 17 метр болуы тиіс, маневрлік жұмыстарды локомотивтермен жүргізу кезінде - кемінде 14 метр.

      1943. Тұзды көл аумағындағы барлық әсер етпейтін қазбалар (сынықтар), жұмыстары уақытша тоқтатылған қазбалар қоршалады және ескерту белгілерімен жарақталады.

      1944. Бассейннен және көлден ас тұзын өндіру кезінде байыту қалдықтарын жұмыс аймағының қазылған кеңістігіне лақтыруға болмайды.

      1945. Дизель-генераторлық қондырғысы басқа жабдықпен бірге бір вагонда жөнделген тұз комбайндарының жасанды желдеткіші болуы тиіс.

      1946. Тұзды 3 метрден астам тереңдікте қазатын тұз комбайндары креномерлермен және көлбеудің ауыспалы бұрышына жету туралы хабарлайтын автоматты дабылы болады.

      1947. Тұз комбайны белгіленген шектен жоғары сынық жағына қарай қисайған кезде машинист тұз өндіру жұмысын тоқтатады, тұз комбайнын қауіпті аймақтан шығарады және ол жөнінде бақылау тұлғасына хабарлайды.

      1948. Бір жұмыс жолында екі тұз комбайны жұмыс істеген кезде жұмыс және тиеу жолдары арасында орнатылатын диаметрі 200 миллиметр қызыл түсті дисктің көмегімен әрбір тұз комбайнының жұмыс шегі көрсетіледі.

      1949. Тұзды көлде тұз комбайны мен тұз өндіруші машиналардың рельс жолдарымен жүру механикалық тәсілмен жүргізіледі.

      1950. Көлік құралдары жүретін жолдың бойындағы тұзды көлдерде бір-бірінен жүргізушіге кез келген тәулік уақытында және кез келген ауа райында көрінетін қашықтықта баған белгілері орнатылады.

      Көлден тұз шығару үшін қызмет көрсететін теміржол бойына баған белгілерін орнату қажет емес.

      1951. Тұз шығыр өндіру агрегаттарының араларын ауыстыру және орнату жұмысы технологиялық үдеріске сәйкес жүргізіледі.

      1952. Экскаваторлар тұзды көлде жұмыс істеген кезде шұңқырлар мен лайлы қабаттардың үлкен қосқыштары жоқ тегіс қабат учаскесінде орнатылады.

      1953. Тұз қатарының үстіңгі алаңы көлденең немесе 10 градустан аспайтын көтергіштері мен көлбеулері болады.

      1954. Бассейндердің бас қоректендіру орлары әрбір 20 метр сайын ұзындық бойымен ені кемінде 0,8 метр, қанаттары бар ауыспалы көпіршелермен жабдықталады.

      Бассейндердің банкеттерімен (біліктерімен) жүруге болмайды.

      1955. Бассейннің тұз кәсіпшілігінде жиналатын адырының биіктігі мынадан аспайтындай орнатылады:

      1) жару жұмыстарын пайдаланбай механикалық күрек түріндегі бір шөмішті экскаваторлармен қазу кезінде - экскаватордың көсіп алу биіктігінен;

      2) жару жұмыстарын пайдаланып механикалық күрек түріндегі бір шөмішті экскаваторлармен қазу кезінде - экскаваторлардың бір еселік көсіп алу биіктігінен;

      3) қолмен қазу кезінде - 3 метрден аспайды.

      1956. Тұз төбесін қолмен қазу кезінде табиғи еңістің бұрышын сақтай отырып, "жерасты жолы" тәсілін пайдаланбай жұмысты жоғарыдан төменге қарай жүргізуге болады.

      1957. Тұз жинау комбайны жұмыс істеп тұрған кезде:

      1) табанның алдыңғы жиегінен 10 метрге жақын комбайнның алдында жүруге;

      2) комбайнда бөгде тұлғалардың болуына жол берілмейді.

      1958. Тұз жинау комбайндары астында оның шөгуін болдырмайтын шараларды жүзеге асырмай реттеу жұмыстарды жүргізуге болмайды.

      1959. Тұз жинау комбайнның барлық электр сымдары металл құбырларға төселеді немесе тоттанбайтын жабынды шоғырсымнан жасалады.

      1960. Сорғы қондырғыларының сору құдықтары жабылады немесе барлық жағынан кемінде 1,2 метр биіктікте қанаттармен қоршалады.

      1961. Ауырлық күші және жарықтандырғыш электр желілері тікелей бассейннің аумағында шоғырсымдардан жасалады.

      1962. Шоғырсымдарды тікелей бассейннің түбіне немесе тұзды көлдегі тұз қабатына төсеуге болмайды. Шоғырсымдар тіректерге немесе "айыр" тіректерге төселеді.

      1963. Тиеу эстакадасы барлық жағынан биіктігі кемінде 1,2 метр жақтаулармен қоршалады.

      Тиеу эстакадасына бөгде адамдардың өтуіне болмайды.

      1964. Тиеу эстакадасы бойымен орнатылған конвейер арқылы өту үшін әрбір 30 метр сайын жақтаулары бар көпіршелермен жабдықталады.

      Өту көпіршелерінің ені кемінде 0,8 метр болуы тиіс.

      1965. Тиеу эстакадасының құрылымын тексеру айына бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі. Тексеру нәтижелері тиеу эстакадаларын тексеру журналына жазылады.

      1966. Тұзды шығарумен және өндірумен байланысты тұлғалар тоқсан сайын бір реттен кешіктірілмей қайта медициналық тексерістен өтеді.

      1967. Тұзды өндіру, тиеу, түсіру, тасымалдау және қайта өңдеу орындарында қорғағыш арматурасы жоқ электр шамдарын пайдалануға болмайды.

      1968. Тұз өндіру машиналарында іштен жанатын қозғалтқыштарға арналған орынжай отқа төзімді және өрт сөндіру құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      1969. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-кіші бөлім. Технологиялық көлікте өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
89. Теміржол көлігі

      1970. Ашық тау-кен жұмыстары объектілерінің жолы кең (1524 миллиметр) технологиялық теміржол көлігінің жұмысы ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен технологиялық регламентпен реттеледі.

      1971. Теміржолдарды салу, ұстау және жөндеу өнеркәсіптік кәсіпорындардың жолдары 1524 миллиметр болатын теміржолдарды ағымдық ұстау және жөндеу бойынша нормативтік техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      1972. Барлық құрылыс, құрылғылар, жылжымалы құрам және жабдық жобалық құжаттамаға сәйкес болады, техникалық және пайдалану сипаттамалары бар паспорттары болады.

      1973. Жаңадан салынған және қайта жаңартылған теміржол құрылыстары мен құрылғылары техникалық құжаттама (техникалық-өкімші актілер, технологиялық регламенттер) бекітілгеннен және осы құрылыстар мен құрылғыларға қызмет көрсететін жұмысшылардың көрсетілген құжаттаманы білуі тексерілгеннен кейін тұрақты пайдалануға беріледі.

      1974. Локомотивті (электровозды, тепловозды) басқару құқығы осы ұйымда локомотив машинисінің көмекшісі ретінде кемінде 6 ай жұмыс өтілі бар тұлғаларға беріледі.

      Мотовозды басқару құқығы емтихандарды тапсырған және кемінде бір ай тағылымдамадан өткен жағдайда автомобиль немесе трактор жүргізуші куәлігі бар, оқудан өткен тұлғаларға беріледі.

      1975. Жолдың үстіңгі құрылысы қолданыстағы құрылыс нормалары мен талаптарына сәйкес болады. Балластсыз теміржолдарды пайдалануға болмайды. Жылжымалы жолдар үшін балласт ретінде балшық, өсімдік топырағы, жергілікті материалдары қолдануға болады.

      Жылжымалы жолдардың жіктерін қосатын бұрандалар саны кемінде төртеу болатындай орнатылады.

      1976. Карьерлердегі жылжымалы теміржолдар шашырандылар мен қардан тазартылады, мерзім сайын олардың жобаға сәйкестігі аспаппен тексеріледі. Тазалау және тексеру тәртібін, мерзімдерін ұйымның техникалық басшысы белгілейді.

      Карьерлердегі теміржолдар мен автожолдарды пайдалануға беруді, пайдалану мен жоюды бақылау үшін тау-кен жұмыстарының жоспарына енгізілген, ай сайын толтырылатын көлік коммуникацияларының кестесі әзірленеді.

      1977. Тиелген немесе тиеуге дайындаған жүктер жолдың жанына орналастырылады және құрылыстардың жақындау габариті бұзылмайтындай етіп орнатылады.

      Жүктер (жол жұмыстары үшін тиелетін балласттардан басқа) биіктігі 1200 миллиметрге дейін болғанда соңғы рельс бастиегінің сыртқы шегінен кемінде 2 метр қашықтықта, ал биіктігі жоғары болғанда кемінде 2,5 метр болады.

      1978. Жылжымалы құрамның қозғалыс қауіпсіздігіне қауіп келтіретін бағыт көрсеткіштерді пайдалануға болмайды:

      1) бағыттаушы ұштардың ажырауы;

      2) ұштың алғашқы тартылыс күшіне қарсы өлшенетін рамалық рельстен 4 мм және одан артық кем болуы;

      3) ұзындығы 200 миллиметрден астам ұштың-басын, 300 миллиметрден астам-қабылдау-жөнелту және 400 миллиметр – тұрақты станция жолдарында сырлау;

      4) ұштың немесе жылжымалы өзекше басының ені 50 миллиметрден жоғары немесе одан көп болса, көлденең қимада өлшенетін, ұштың рамалық рельске және жылжымалы өзекшеге қатысты 2 миллиметр және одан астам төмендеуі;

      5) мынадай:

      Р-50 түріндегі және жеңіл басты жолда 8 миллиметр және одан аста, қабылдау-жөнелту жолдарында 10 миллиметр және одан астам, қалған тұрақты станция жолдарында 14 миллиметр және одан астам құрайтын;

      Р-65 түріндегі және ауыр – басты жолда 10 миллиметр және одан астам, қабылдау-жөнелту жолдарында 12 миллиметр және одан астам, қалған тұрақты станция жолдарында 14 миллиметр және одан астам құрайтын рамалық рельстердің тігінен тозуы;

      6) өзекшенің ені 40 миллиметр, басты жолдарда 6 миллиметрден астам, қабылдау-жөнелту жолдарында 8 миллиметрм және қалған тұрақты станция жолдарында 10 миллиметр қимадағы айқастырма өзекшелердің тігінен тозуы;

      7) айқастырма өзекшесінің жұмыс канты мен контр рельс бастиегінің жұмыс шегі арасындағы қашықтық 1474 миллиметрден кем;

      9) ұштың, рамалық рельстің, айқастырманың (өзекшенің, сағаның) немесе контр рельстің сынуы;

      10) контр рельс бұрандасының қирауы, ұштардың түбіндегі бекіткіш бұрандалардың босауы.

      Ескерту. 1978-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      1979. Электрлік орталықтандырғышпен жабдықталған станциялар мен бекеттерде көрсеткіштер мен жолдарды қардан, жыныстан тазарту механикаландырылған тәсілмен автоматты түрде жүргізіледі. Қолмен тазартуды кемінде тұлға жүргізуі қажет, олардың біреуі сигнал берушінің міндеттерін орындайды және өзімен бірге қолмен сигнал беру жалаушалары, ал түнгі тәулік уақытында тұман және бұрқасын кезінде жағылған сигнал шамы болады.

      1980. Орталықтан бұғаттағыш жүйесі мен байланыс құрылыстары мен құрылғылары тартылыс тогының, электр берілісінің әуе желілері мен найзағай оғының кедергі келтіретін және қауіпті әсерінен қорғалады. Орталықтан бұғаттағыш жүйесі, автобұғаттағыш және байланыс құрылғыларын бақылау ұйымның техникалық басшысы бекіткен кесте бойынша жүзеге асырылады.

      1981. Қолмен қызмет көрсететін бағыт ауыстырғыштар жарықтандырылатын немесе жарықтандырылмайтын көрсеткіштермен жабдықталады. Бағыттарды жарықтандырылатын және жарықтандырылмайтын деп бөлу станцияның техникалық-өкімші актісінде белгіленеді.

      1982. Пойыздар қарқынды қозғалатын теміржол арқылы адамдар тұрақты жүретін орындарда түнгі тәулік мезгілінде жарықтандырылатын өту туннелдері, көпіршелер немесе жолдар орналасады.

      Жолмен белгіленбеген орындардан өтуге болмайды.

      1983. Өту жолдарын салу қолданыстағы құрылыс нормалары мен қағидаларын ескере отырып жүргізіледі. Карьердің тұрақты теміржолдарында үлгі жолдар орналасады. Уақытша теміржолдардағы өту жолдары көліктің қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз етуі тиісі және мыналар:

      1) жолдың өту бөлігінің ені:

      бір жолақты қозғалыс кезінде жүк көтергіштігі 10 тоннаға дейін автосамосвалдар үшін – кемінде 7,5 метр, екі жолақты – кемінде 10 метр;

      жүк көтергіштігі 10 тоннадан астам автоөзі тиегіштер үшін – 10-нан 22 метрге дейін;

      2) жазық алаңы немесе 10 пайызға дейін көлбеу;

      3) кескін өзгерісі соңғы рельстен 5 метр қашықтықта орналасады;

      4) өту жолына жақын бойлық көлбеулер 50 пайыздан аспауы қажет;

      5) тұтас төсем;

      6) қиылысу бұрышы кемінде 45 градус;

      7) үлгілік ескерту белгілері;

      8) биіктігі байланыс жетегінің аспа биіктігінен 0,5 метрден кем емес электрлендірілген жолдар үшін габариттік қақпа болады;

      9) өту жолының екі жағынан тежегіш жолының ұзындығынан кем болмайтындай қашықтықта локомотив машинисіне ысқырық беру туралы "С" деген сигналдық белгі орнатылады.

      Барлық өту жолдарының электрлік жарықтандырғышы болуы тиіс.

      Өту жолдарын жіктеуді және оларды күзету тәртібін ұйымның техникалық басшысы белгілейді.

      Автобұғаттышы бар учаскелердегі күзетілмейтін өту жолдары автоматты өту дабылмен жабдықталуы тиіс.

      1984. Шлагбаумдардың қалыпты орны:

      1) автоматтандырылған өту жолы – ашық;

      2) автоматтандырылмаған – жабық.

      Барлық күзетілетін өту жолдары жарықтандырылады және жақын орналасқан станцияның кезекшісімен немесе диспетчерімен тікелей телефон байланысы болуы тиіс.

      Тежегіш жолдың қашықтығында өту жолының екі жағынан локомотив машинисіне арналған ескерту белгілері орнатылады.

      1985. Өту жолдары арқылы ірі габаритті технологиялық жабдық пен габариттік емес жүктерді өткізу және жөнелту бақылау тұлғасының тексеруімен технологиялық регламент бойынша жүргізіледі.

      1986. Теміржолдарды электр желілерімен, байланыспен, мұнай құбырымен, су жолымен жер бетіндегі және жер астындағы құрылғылармен қиылыстыруға байланысты барлық жұмыстар ЖҰЖ сәйкес жүргізіледі.

      1987. Жол бөгетінің құрылғылары (түсірілетін башмактар немесе тілшелер, бұрылыс бөренелері) олардың орны бөгелген жағдайда жылжымалы құрамның олар орналасқан жолдан шығуына жол берілмейді.

      1988. Құрылыстар мен құрылғыларды жөндеу қозғалыс қауіпсіздігі қамтамасыз етілген жағдайда жүргізіледі.

      Мыналарға:

      1) жылжымалы құрамың жүруі үшін қауіпті жұмыс істеу орындарын сигналдармен қоршағанға дейін жұмысты бастауға;

      2) жұмыс орнын қоршап тұрған сигналдарды олар әбден аяқталғанша, жолдың жағдайын, байланыс желісі мен габариттің сақталуын тексергенге дейін сигналдарды алуға болмайды.

      Жылжымалы құрамның жүруі үшін қауіпті жолдардың учаскелеріндегі жұмыс орындары пойыздың келу-келмеуіне қарамастан, екі жағынан сигналдармен қоршалады.

      Жол жөндеу жұмыстарын бастамас бұрын ауысымның техникалық басшысы жұмысшыларға осы жұмыстарды қауіпсіз жүргізу шарттары туралы нұсқау береді және пойыздар өткен кезде жұмысшылардың қайда баратын орындарын көрсетеді, станция кезекшісін ескертеді және онымен жұмыс жағдайын келіседі.

      1989. Станция жолдарында станция кезекшісінің келісімінсіз және жұмыс басшысының жолдарды, бағыт көрсеткіштерді, орталықтанған блоктау жүйесінің құрылғыларын, байланыс пен байланыс тораптарын тексеру журналына алдын ала жазба жүргізбей, тоқтату сигналымен қоршауды немесе жылдамдықты азайтуды қажет ететін жұмыстарды жүргізуге болмайды.

      Кернеуді алуды және тоқтату сигналдарымен қоршауды немесе жылдамдықты азайтуды қажет ететін, бірақ жолдың тұтастығы мен жасанды құрылыстарды бұзбай, станцияның байланыс желілерінде жұмыс жүргізу кезінде жұмыстың басталуы және аяқталуы туралы жазбаны сол журналда жұмыс басшысының станция кезекшісіне беретін тіркелген телефонограммасымен ауыстыруға болады.

      Жұмыс аяқталғаннан кейін құрылғыларды қолданысқа беруді жолдарды, бағыт көрсеткіштерді, орталықтанған блоктау жүйесінің құрылғыларын, байланыс пен байланыс тораптарын тексеру журналындағы жұмыс басшысының жазбасы немесе сол журналдағы жұмыс басшысының станция кезекшісіне беріп, тіркелген жұмыс басшысы тәулік ішінде қолын қойған телефонограмманың негізінде станция кезекшісі жүргізеді.

      1990. Жылжымалы құрам оның үздіксіз жұмыс істеуі мен қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз ететін жарамды күйде ұсталуы керек.

      1991. Барлық локомотивтер автоматты және қолмен тежегіштермен жабдықталады.

      Вагон моторы, жылжымалы құрам және думпкарлар автоматты тежегішпен жабдықталады.

      Жылжымалы құрамның автоматты тежегіші белгіленген тежегіш жолынан аспайтын қашықтықта шұғыл тежеген жағдайда пойыздың тоқтауына мүмкіндік беретін тежегіштің басылуын, тежегіштің жатықтығын, тежегіш магистралы ажыраған немесе үзілген жағдайда пойыздың тоқтауын қамтамасыз етеді.

      Автоматты тежегіштер вагондардың тиелуіне және жолдың кескініне байланысты әр түрлі тежеу режимін қолдану мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

      1992. Мыналар:

      1) дыбыстық белгі беруге арналған құрылғыларының;

      2) өртке қарсы жабдықтың;

      3) тежегіштер мен компрессорлардың;

      4) локомотивтегі немесе машинистегі радио байланыс құралдарының;

      5) локомотивке бір машинист қызмет көрсеткен жағдайда қырағылықты бұғаттағыш құрылғысының;

      6) авто шынжыр құрылғыларының;

      7) құм беру жүйесінің;

      8) прожекторлар, буфер шамы, жарықтандырғыштар, бақылау-өлшеу аспаптарының;

      9) жоғары вольты камераның қорғау бұғаттағышының;

      10) қысқа тұйықталу тоғынан, шамадан тыс жүктемеден және шамадан тыс кернеуден, дизелдің авариялық тоқтауынан қорғау құрылғысының;

      11) бөлшектердің жолға құлауынан алдын ала сақтандыру құрылымдарының;

      12) электр жабдығының қорғағыш қабатының;

      13) дизелдің немесе дизелде бөтен дыбыс пайда болған кезде;

      14) автотоқтау, жалпы пайдаланылатын жолға шығу құқығы бар локомотив үшін автоматты локомотив дабылының ақауы болған жағдайда теміржолда локомотивтерді, өздігінен жүретін машиналарды пайдалануға болмайды.

      Локомотивте екі компрессор болған жағдайда оны бір жарамды компрессормен пайдалануға болады.

      1993. Жылжымалы құрамды өздігінен жүруден (қозғалыстан) бекітпей жұмыс күйінде қалдыруға болмайды. Тежегіш құралдарын бекіту тәртібі мен саны теміржол станциясының техникалық-өкімші актімен реттеледі.

      1994. Төмендегі:

      1) дөңгелек жұбының кез келген бөлігінде сызат;

      2) арба белбеуінде немесе құйма арбасының бүйірінде сызат;

      3) орнатылған арқалықтардың немесе көлденең байланыстың үзілуі;

      4) баған немесе тайғанақ бұрандаманың үзілуі;

      5) қабылдау аппараты авто шынжырының немесе авто шынжыр құрылғысының тартылыс қамытының үзілуі немесе сызат түсуі;

      6) жота, бүйір, шүберін арқалықтарының немесе буфер бөренесінің қирауы немесе сызат алуы (көлденеңнен тік қабатқа шығатын);

      7) тасымалданатын жүктердің сақталуы мен қозғалыс қауіпсіздігіне қауіп келтіретін жарты вагондар мен хопперлердегі шанақтар, ілмек тетіктерінің ақауы;

      8) ауыстыруды қажет жетектер, балқыған немесе сынған жетек мойынтіректері, жетек қақпағының болмауы;

      9) арбаның екі жағынан сырғанақтар арасында 20 миллиметрден астам және жүк вагондарында 2 миллиметрден кем жиынтық саңылау сияқты ақаулықтардың біреуі болған жағдайда вагондарды пайдалануға болмайды.

      1995. Мынадай:

      1) аударылмалы цилиндрінің (сызат, бекіткіштің босауы, ауаның шығуы);

      2) аударылмалы және бойлық ернеуді ашатын тұтқа режимінің;

      3) басқару крандарының;

      4) белгіленген нормадан тыс ауасы шыққан, бірақ кез келген жағдайда минутына 50 килоПаскаль (0,5 атмосфера) астам жүк түсіру магистралінің;

      5) табан мен ернеу арасында 70 миллиметрден астам саңылау пайда болған кезде көтерілетін ернеулері бар думпкаларда иілген шанақ рамасының ақаулары бар думпкарларды пайдалануға жол берілмейді.

      1996. Локомотив бригадасының құрамы мен олардың локомотивтерге қызмет көрсету тәртібін ұйымның техникалық басшысы локомотивтердің түрі мен жергілікті жұмыс жағдайына байланысты анықтайды.

      Бір локомотив бригадасы электрлік және тепловозбен тартқан кезде бір кабинадан басқарылатын бірнеше локомотивтерге қызмет көрсетуіне болады.

      Локомотивке машинистің пойызды жүргізу қабілетінен кенет айрылған жағдайда автоматты тоқтату құрылғылары болған кезде бір машинистің қызмет көрсетуіне болады.

      1997. Ашық тау-кен жұмысы объектісінің теміржолында пойыздардың қозғалу жылдамдығы қолданылатын жылжымалы құрамға, жоғарғы қабатқа және жолдың кескініне, жергілікті жағдайларға байланысты ұйымның теміржол көлігін пайдалану жөніндегі технологиялық регламентімен белгіленеді.

      1998. Аралықтар (станция аралық, бекет аралық) мен блок-учаскелерде бір пойыздың болуына жол беріледі.

      1999. Электрлендірілген жолдарда наряд бойынша кранмен жұмыс істеу мен байланыс желісінің құрылғылары ажыратылған жағдайлардан басқа жағдайларда тілшелері көтерілген крандардың қозғалуына жол берілмейді.

      2000. Теміржолдарды аталған жүкті көтеруге арналған құрылғылармен жабдықталмаған машиналармен және тетіктермен бөлшектеуге және төсеуге болмайды.

      2001. Рельс буындарын тиісті бекіткішсіз орнатылған алмалы-салмалы бірыңғай жабдығы бар теміржол платформасында тіректермен және шектеу шынжырларымен тасымалдауға жол берілмейді.

      2002. Кенжар және үйінді теміржолдары түнгі тәулік мезгілінде жарықтандырылатын немесе жарық түсіретін бояулармен сырланған, рельс соңынан кемінде 10 метр қашықтықта бекітілген сақтандыру тіректерімен, қоршау сигналдарымен аяқталады.

      2003. Кенжар және үйінді жолдарының (тұйықтарының) жұмыс істемейтін бөлігінде крандарды, жол көрсеткіштер, тетіктерді оларға жылжымалы құрамның өтуін немесе олардың жолдың жұмыс бөлігіне өтуін болдырмайтын құрылғылармен қоршамай қалдыруға болмайды.

      Жылжымалы құрамның ұстап қалатын және сақтандырғыш тұйықтарына тұруына болмайды.

      2004. Вагондары бар пойыздың алдынан тежегіш алаңы немесе пойыздың құраушысы немесе осы мақсаттар үшін арнайы оқытылған, дұрыс жұмыс істейтін радиобайланыспен жарақталған тепловоз машинисінің көмекшісі отыратын жағынан ақауы жоқ табаны бар алдыңғы вагон болған жағдайда жүруіне болады.

      Алдыңғы вагонда (думпкарда) тиісті дыбыс, ал қараңғы тәулік уақытында жарық сигналдары болған жағдайда пойыз құраушысынсыз алдынан жіберілетін мамандандырылған технологиялық пойыздардың вагондарына (думпкарларларына) жүруге жол беріледі. Бұл жағдайда тұрақтардағы маневрлік жұмыс кезінде құраушының (поездарды құраушы) міндеті осы мақсаттар үшін оқытылған машинист көмекшісіне жүктеуге рұқсат етіледі.

      Аралыққа жүктерді тиеу және түсіру тұйығына пойыз құраушысынсыз және дыбыс пен жарық белгісінсіз вагондарымен алдынан жіберілетін шаруашылық пойызын өзек саны 12-ден аспайтын вагондардан (думпкарлардан) құрастыруға болады.

      Ескерту. 2004-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2005. Вагондарды тиеу тиеудің паспортына сәйкес жүргізіледі. Бір жақты габариттен жоғары тиеуге, вагондардың жүк көтергішінен артық тиеуге болмайды.

      2006. Вагондардың құрам көлбеуде тоқтаған кезде пневматикалық қолмен тежегіш қолданылады және дөңгелектің астынан тежеу башмактары төселеді.

      Тіркеуден ажыратылған вагондар олардың көлбеуге өздігінен жылжуынан сақтау үшін тежеледі.

      2007. Адамдарды тасымалдау үшін жүк пойыздарының құрамына вагондарды тіркеуге болмайды. Жол жұмыстарымен айналысатын жұмысшыларды технологиялық регламентке сәйкес осы мақсатқа арналған жөндеу пойызына тіркелген вагонда, жолда жүру машиналарында тасымалдауға болады.

      2008. Тиеу (түсіру) кезінде теміржол құрамдарын беру және қозғау экскаватор машинисінің немесе тиеу құрылғысы операторының рұқсат беретін сигналы бойынша жүргізіледі.

      2009. 60 пайыз жетекші көлбеулерде жұмыс істеу кезінде жылжымалы құрам тез әсер ететін тежегіштермен жабдықталады. Көлбеуі 40-таң 60 пайызға дейінгі жолдардың учаскелеріндегі жылжымалы құрамның тартылыс және тежегіш есептерімен анықталатын жеткілікті тарту және оларды тежеу қамтамасыз етілген кезде жұмыс істеуіне болады.

      2010. 40-тан 60 пайызға дейінгі көлбеулерде тез әсер ететін тежегіштермен жабдықталмаған шаруашылық пойыздарының технологиялық регламенттің талаптарын сақтай отырып, қосымша локомотивті пайдалана отырып жұмыс істеуіне жол беріледі.

      2011. Кейбір жағдайларда тартылыс агрегаттарын пайдалану кезінде 60 пайызға дейінгі көлбеулерде қоса алғанда тиеуге, технологиялық регламентте белгіленген қауіпсіздік шараларын әзірлеу кезінде 40 пайызға дейінгі көлбеулерде қоса алғанда түсіруге болады.

      2012. Станция жолдарында маневрлер станция кезекшісінің немесе маневр диспетчерінің, ал диспетчерлік орталықпен жабдықталған учаскелерде пойыз диспетчерінің нұсқауы бойынша жүргізіледі.

      Жылжымалы құрамды жөндеу жолдарындағы маневрлер депо кезекшісінің немесе осы жолдарда маневрлеуді басқару тапсырылған тұлғаның жеке нұсқауы бойынша жүргізіледі.

      Маневрлік жұмысты басқару аймағын шектеу, маневрлерді орындайтын жұмыскерлер арасында міндеттерді бөлу станцияның техникалық-өкімші актісімен белгіленеді.

90. Автомобиль көлігі

      2013. Жолдарға арналған жер төсемі қатты топырақтан салынады. Төсеу үшін шымдар мен өсімдік қалдықтарын пайдалануға болмайды.

      2014. Карьер ішіндегі жолдардың өтетін жерінің ені мен бойлық көлбеулері автомобильдер мен автопойыздардың техникалық сипаттамаларының негізінде жобада белгіленеді.

      Орға баратын уақытша жолдар олардың бойымен көлік жүрген кезде екі жағынан ені кемінде 1,5 метр бос жол қалатындай етіп орнатылады.

      Ескерту. 2014-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2015. Жолдың көлбеу еңістері созылған жағдайда (60 промильден астам) көлбеуі 20 промилльге дейін, ұзындығы кемінде 50 метр және ұзын көлбеу ұзындығынан әрбір 600 метр сайын алаңдар орнатылады.

      Жабдықты қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету үшін іс-шаралар жобасында болған жағдайда алаңдар құрылғысы жоқ көлбеу еңістерін пайдалануға болады.

      Ескерту. 2015-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2016. Автожолдардың жоспардағы радиусы қисық және көлденең көлбеулер қолданыстағы құрылыс нормалары мен талаптарын ескере отырып қарастырылады.

      Карьер ішіндегі және үйінді жолдарындағы ерекше ығыстырылған жағдайларда жоспардағы қисық радиустар шамасын бір автокөлік есебіне алдыңғы сыртқы дөңгелек бойынша көлік құралдары бұрылыстарының кемінде екі құрылымдық радиустары мен жартылай тіркемелері бар жетектерге кемінде құрылымдық радиустары өлшемінде қабылдауға болады.

      2017. Карьердің контуры ішіндегі автомобиль жолының өтетін бөлігі (кенжар жолынан басқа) ықтимал құлау призмасынан жыныстық білігімен немесе қорғағыш қабырғаларымен қоршалады. Жыныс білігінің биіктігі карьерде пайдаланылатын автокөлікте жүк көтергіштігі бойынша ең үлкен дөңгелектің диаметрінің жартысынан кем емес қабылданады. Жыныс білігінің басы арқылы өткізілген тік шүлдік құлау призмасынан тыс орналасады.

      Жыныс білігінің ішкі сағасынан (қорғаныш қабырғасынан) бастап өту бөлігіне дейінгі қашықтық карьерде пайдаланылатын жүк көтергіштігі ең үлкен автомобильдің дөңгелегінің диаметрінен кемінде 0,5 болуы тиіс.

      2018. Қысқы уақытта автожолдар қар мен мұздан тазартылады және құм, шлак, ұсақ тас төселеді немесе арнайы құраммен өңделеді.

      2019. Әрбір автомобильдің оның техникалық және пайдалану сипаттамаларын қамтитын техникалық паспорты болуы тиіс. Пайдаланылатын карьер автомобильдері жабдықталады:

      1) өрт сөндіру құралдарымен;

      2) авариялық тоқтатудың екі белгісімен;

      3) медициналық сөмкемен;

      4) дөңгелектің астынан төсеу үшін тіректермен (башмактармен);

      5) артқа қарай қозғалған кезде дыбыстық үзік сигналымен;

      6) жоғары вольтты желілер астынан шанақ көтергішті бұғаттау (дабылымен) құрылғысымен (жүк көтергіштігі 30 тонна және одан астам автосамосвалдар үшін);

      7) артқы жағын көрсететін екі айнамен;

      8) байланыс құралдарымен жинақталады.

      Егер автомобильдердің қозғалыс қауіпсіздігін, автокөлікті пайдалану технологиясында қарастырылған жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін барлық агрегаттары мен тораптары техникалық жарамды күйде болып, жанармай қоры мен дайындаушы зауыт қарастырған аспаптар жинағы болған жағдайда оларды желіге жіберуге болады.

      Май мен суды қыздыру үшін ашық отты пайдалануға болмайды.

      Осы мақсаттағы ашық тау-кен жұмыстары машина тұрағы орындарында тұрақты бу жылыту бекеттерімен қамтамасыз етіледі.

      Жүргізушілердің өздерімен бірге автомобиль жүргізу құқығын беретін құжаты болуы тиіс.

      Дизель-электр трансмиссиясы бар автокөліктерді басқаратын жүргізушілердің электр қауіпсіздігі бойынша II төмен емес біліктілік тобы болуы тиіс.

      Ескерту. 2019-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2020. Күрделі жөндеу жүргізу кезінде және дайындаушы зауыттың (тізбе бойынша) көрсеткен мерзімінде кезекті пайдалану барысында қозғалыс қауіпсіздігіне әсер ететін үлкен көлемді автосамосвалдардың тораптарының, бөлшектері мен агрегаттарының ақауына дефектоскопиялау жүргізіледі.

      2021. Карьер жолындағы автомобильдердің, автомобиль мен трактор пойыздарының жылдамдығы мен тәртібін ұйымның техникалық басшысы белгілейді.

      Жүк көтергіштігі 27 тонна және одан астам ақауы бар автосамосвалдарды буксирлеу тягачтармен жүзеге асырылады. Ақауы бар автосамосвалдарды жолдың жиегінде қалдыруға болмайды.

      Автосамосвалды авариялық қатардан шыққан жағдайда автомобилді екі жағынан ескерту белгілерімен қоршаған кезде ғана жолдың жиегінде қысқа мерзімге қалдыруға болады.

      2022. Технологиялық жолдардағы қозғалыс жол белгілерімен реттеледі.

      Басқа ұйымдардың автомобильдерінің, тракторларының, тягачтарының, жүк тиегіштерінің, жүк көтеру машиналары мен басқаларының тау-кен үйіндісі аймағына бір рет өтуі (машинист) жүргізушісі журналға жазып нұсқаулықтан өткеннен кейін объектіні пайдаланушы ұйым әкімшілігінің рұқсатымен жүргізіледі.

      2023. Автосамосвалдардың техникалық жай-күйін, жолда жүру ережесінің сақталуын бақылауды ұйымның бақылау тұлғасы, ал автокөлікті мердігер ұйым пайдаланған кезде мердігер ұйымның бақылау тұлғасы қамтамасыз етеді.

      2024. Желіге шығару және гаражға оралу кезінде жүргізушілер мен бақылау тұлғалары техникалық регламентте белгіленген тәртіпте және көлемде автокөлік құралдарының техникалық жай-күйін рейс алдында және рейстен кейін бақылауды қамтамасыз етеді.

      2025. Технологиялық жолдарда автомобильдердің бір-бірін қуып озып жүрулеріне болмайды.

      Техникалық қозғалыс жылдамдығы әр түрлі автомобильдерді пайдалану кезінде қауіпсіз қозғалыс жағдайлары қамтамасыз етілген кезде озып жүруге болады.

      2026. Тау-кен қазындысын автомобильге (автопойызға) экскаваторларға тиеу кезінде төмендегі шарттар орындалады:

      1) тиеу үшін кезекте тұрған автомобиль (автопойыз) экскаватордың шөміші жұмыс істеп радиустан тыс орналасады және экскаватордың машинисі рұқсат беру сигналын бергеннен кейін ғана тиеуге қойылады;

      2) тиеу үшін келген автомобиль экскаватордың машинисі көретін шекте орналасады;

      3) тиеу үшін келген автомобиль тежеледі;

      4) автомобиль шанағына тиеу артынан немесе жанынан жүргізіледі, экскаватор шөмішін автомобильдің немесе трактордың кабинасы үстімен қозғалтуға болмайды;

      5) жүкті түсіру биіктігі мүмкін болатын шегінен аз болады және барлық жағдайда 3 метрден аспайды;

      6) жүк тиелген автомобиль (автопойыз) жүк түсіру бекетіне экскаватор машинисінің рұқсат беру сигналынан кейін жіберіледі.

      Автомобильді бір жақты, габариттен жоғары, белгіленген жүк көтергіштен асырып тиеуге болмайды.

      2027. Ашық тау-кен жұмыстарында пайдалануға арналған автосамосвал кабинасы жүк тиеу кезіндегі жүргізушінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қорғағыш қалқаншамен жабылады.

      Қорғағыш қалғанша болмаған жағдайда автомобиль жүргізушісі жүк тиеу кезінде кабинадан шығады және экскаватор (жүк тиегіш) шөмішінің ең үлкен жұмыс істеу радиусынан тыс болады.

      2028. Желіде жұмыс істеген кезде:

      1) автомобильдің шанағын көтеріп жүруіне;

      2) экскаватор машинисінің сигналсыз экскаватордың астында кез келген маневрлеу жұмысын жүргізуге;

      3) электр беру желілерінің астынан тоқтауға, жөндеуге және жүк түсіруге;

      4) тиеу бекетіне 30 метрден астам қашықтықта артқы жағымен жүруге (ор қазу жұмыстарынан басқа);

      5) тиеу паспорты бұзылған жағдайда қозғалуға (бір жақты тиеу, 10 пайыз артық тиеу);

      6) сақтандырғыш жабындарсыз жерге төселген кабельдер арқылы өтуге;

      7) кабинада бөгде адамдарды тасымалдауға;

      8) шанақ әбден көтерілгенше немесе түсірілгенше автомобиль кабинасынан шығуға;

      9) автомобильдің еңісте немесе дөңде тоқтауына болмайды. Автомобиль техникалық ақаулық салдарынан дөңде немесе еңісте тоқтаған жағдайда жүргізуші автомобильдің өздігінен қозғалуын болдырмау шараларын қолданады;

      10) жақын орналасқан рельстен кемінде 5 метр қашықтықта теміржол бойымен жүруге;

      11) қозғалтқышты іске қосу құрылғысының ақауы бар автомобильді пайдалануға жол берілмейді.

      Барлық жағдайда автомобиль артымен жүрген кезде үздіксіз дыбыс сигналы беріледі.

      2029. Шанақты жабысқан және қатып қалған тау-кен қазындысынан тазарту механикалық құралдарды пайдалана отырып, арнайы бөлінген орында жүргізіледі.

      2030. Дөңгелек жөндеу жұмыстары тетіктермен және қоршаулармен жарықтандырылған орынжайларда немесе учаскелерде жүзеге асырылады. Дөңгелек жөндеу жұмыстарын орындайтын тұлғалар оқудан және нұсқаулықтан өтеді.

      2031. Тиеу-түсіру бекеттерінің тиеу құралдарын, автомобильдерді, автопойыздарды, бульдозерлерді және технологияға жұмылдырылған техника мен жабдықты маневрлеуге арналған фронты болады.

      2032. Алып тасталды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

91. Үздіксіз технологиялық көлік пен циклді-ағымдық технология
объектілері

      2033. Ұйымның әкімшілігі конвейерлер мен үздіксіз технологиялық көліктің қалған түрлерінің жай-күйі мен қауіпсіз пайдалануды бақылауды жүзеге асыратын тұлғалар тобын анықтайды.

      2034. Конвейер галереялары мен жанбайтын материалдарды салқын күйінде тасымалдауға арналған жер бетінде орналасқан эстакадаларда отқа төзімді емес таспасы бар таспалы конвейерлерді орнатуға болады.

      Таспалардың жануын болдырмас үшін конвейерлердің жетек станциялары жылу құлыптарымен жабдықталады.

      2035. Үздіксіз технологиялық көлік қондырғыларының мыналары болуы керек:

      1) авариялық тоқтауына әкелетін жабдықты тоқтататын бұғаттағыш құрылғылары;

      2) конвейерді оның ұзындығы бойымен кез келген жерінде авариялық тоқтату құрылғысы;

      3) іске қосылатын жабдықтың атауын және технологиялық нөмірленуін көрсете отырып, жабдықтың іске қосылуы туралы хабарлайтын дабыл және дауысзорайтқыш байланыс. Жабдықтың іске қосылуы туралы хабарлайтын жарықтық дабылдың қосымша шуылының жоғары деңгейі бар орындарда;

      4) конвейерді қорғағыш іске қосылғаннан кейін қашықтықтан іске қосу мүмкіндігін болдырмайтын бұғаттағыш құрылғысы;

      5) жетек қосылып тұрған кезде таспа тоқтаған жағдайда (бір орында тұрып қалған жағдайда) конвейерді ажырататын құрылғысы;

      6) таспаның бүйірінен жылжуын болдырмайтын құрылғылары мен таспалар барабан мен тірек шығырының шегінен тыс шыққан кезде конвейер жетегін ажырататын таспаның бүйірінен шығуынан датчиктері;

      7) жабдықтың орталықтандырылған басқару пультінен қосылуын болдырмайтын жергілікті бұғаттағышы;

      8) қозғалтқыш ажыратылған кезде қосылатын және конвейерлер бұрышы 6 градустан артық орналасқан кезде кері бағытта таспаның тиелген бөлігінің алмасуын болдырмайтын автоматты іске қосылатын тежегіш құрылғысы;

      9) таспаны керу құрылғысы;

      10) конвейер жүгі көлбеуінің бұрышы 10 градустан артық болған кезде жүк бөлігі үзілген жағдайда оны ұстап қалатын құрылғысы;

      11) таспа мен барабанды жабысқақ материалдардан механикалық тазарту құрылғысы;

      12) жүк түсіру шүмектері мен науалар бітеліп қалған кезде жетекті ажырату құрылғысы болады.

      Ескерту. 2035-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2036. Жылжымалы (кішкене қайық тәрізді) конвейерлердегі жүк түсіру арбалары үшін соңынан ажыратқыштар, ал рельс жолдарында тіректер орнатылады.

      Қоректі автоматты түсіретін арбалар мен жылжымалы (кішкене қайық тәрізді) конвейерлердің электр қозғалтқыштарына қосу аспалы шлангтік кабельдерден жасалады. Автоматты түсіретін арбалар мен жылжымалы (кішкене қайық тәрізді) конвейерлердің электр қозғалтқыштарын еденнен немесе қызмет көрсету алаңынан кемінде 3,5 метр биіктікте орналасқан байланыс жетегімен қоректендіруге болады. Троллей сымы аспасының биіктігі кішкентай болған кезде (3,5-нан 2,2 метрге дейін) қоршау орнатылады.

      Жүк түсіру арбалары олардың өздігінен қозғалуын болдырмайтын құрылғылармен жабдықталады.

      2037. Жүкті өзі түсіретін арбалар мен өздігінен қозғалатын конвейерлердің дөңгелектері қоршалады. Қоршау мен рельстің бастиегі арасындағы саңылау 10 миллиметрден аспайтындай орнатылады.

      2038. Таспа конвейерлері астынан төселген материалдарды жинау механикаландырылады. Материалды басындағы, соңғы және ауытқу барабанынан конвейер тоқтаған, жетектің электр сызбасы бөлшектенеді, ал іске қосу құрылғыларында "Іске қоспаңыз! Адамдар жұмыс істеп жатыр!" деген сақтандыру плакаттары ілінеді.

      Таспа конвейерлерінің жетек, керме, ауытқу және соңғы станцияларының конвейерлер жұмыс істеп тұрған кезде барабандардың айналасына төселген материалдарды қолмен жинау мүмкіндігін болдырмайтын қоршауы болады. Қоршаулар конвейердің жетек қозғалтқышымен қоршаулар түсіріліп тұрған кезде оның жұмыс істеу немесе іске қосылу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп бұғатталады.

      Конвейер таспасының жұмыс және бос тармақтары шығырларының негізгі өту жолы жағынан конвейер жетегімен бұғатталған қоршаулары болады. Негізгі емес (монтаждалатын) өту жолы жағынан жұмыс және бос тармағының шығырларын осы аймаққа кіру жолдарын конвейер жұмыс істеп тұрған кезде осы аймаққа кіруге жол бермейтін конвейер қозғалтқышымен бұғатталған кішкене қақпалармен жабдықталған жағдайда қоршамауға болады.

      Ескерту. 2038-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2039. Конвейерлерде таспаны тазалауға арналған құрылғы орнатылады. Үйінді салынған конвейерлерде жұмыс істеуге болмайды.

      2040. Конвейер жұмыс істеп тұрған кезде таспаның қозғалысын қолмен бағыттауға, ернеу тығыздағышын түзетуге болмайды.

      2041. Конвейер таспасының тіркемесін барабандар мен таспаны тазалағаннан және таспаны керме құрылғыларымен тиісті түрде керіп тартқаннан кейін қалпына келтіріледі. Қозғалатын және айналатын бөліктері (таспа, барабан, шығыр) тасымалданатын материалдармен төселген конвейерлерді іске қосуға және пайдалануға болмайды.

      2042. Конвейерлердің жетек, керме және ауытқу барабандарының, жетек станцияларының шүлдігі жетектерге қызмет көрсету үшін еден деңгейінен 1,5 метрден астам биіктікте орналасқан жағдайда сатылармен және төсем деңгейінен кемінде 0,15 метр мен конвейермен тасымалданатын материалға дейінгі алаңның едәуір шығыңқы бөлігінен кемінде 0,3 метр тұтас қаптамасы бар биіктігі кемінде 1,0 метр қанаттармен жабдықталған қызмет көрсету алаңдары орнатылады.

      Алаңның еденінен бастап құрылыс құрылымдарының (коммуникация жүйелерінің) төменгі едәуір шығыңқы бөлігіне дейінгі қашықтық кемінде 1,8 метр болатындай орнатылады.

      Алаңдардың торлы немесе тұтас, сырғанамайтын төсемі болады.

      2043. Еден деңгейінен бастап құрылымның түбіне дейінгі галереялар мен эстакадалардың биіктігі кемінде 2 метр болатындай орнатылады. Галереялар мен эстакадалардың ені төмендегідей өту жолын қамтамасыз ету шарттарына сәйкес болуы тиіс:

      1) конвейердің бір жағынан адамдардың өтуі үшін кемінде 800 миллиметр, келесі жағынан – таспаның ені 1400 миллиметрге дейін болған кезде кемінде 700 миллиметр және конвейердің екі жағынан - таспаның ені 1400 миллиметрден астам болған кезде кемінде 800 миллиметр;

      2) екі және одан да көп параллель конвейерлер арасында – кемінде 1000 миллиметр, ал галерея мен конвейер станинасы арасында – таспа ені 1400 миллиметрге дейін болған кезде кемінде 700 миллиметр және таспаның ені 1400 миллиметрден артық болған кезде кемінде 800 миллиметр.

      2044. Галереялар мен эстакадаларда рельс бойымен жүретін жылжымалы таспа конвейерлерін орнату кезінде дайындаушының талаптары сақталуы тиіс:

      1) конвейерлер (шығыңқы габариттер) мен ғимарат қабырғасы немесе басқа жабдық арасындағы өту жолдары кемінде 1 метр;

      2) конвейерлерді орнату орындарының (олардың әсер ету аймағының) барлық периметрі бойымен биіктігі еден деңгейінен кемінде 1 метр қоршаулары болуы;

      3) қоршалған учаскеге өту жолдары таспа жетегімен бұғатталған кішкене қақпалармен және әр кезде кішкене қақпалар ашылғанда жетектердің сөнуін қамтамасыз ететін конвейерлерді жүргізу тетіктерімен жабдықталады;

      4) конвейер трассасының бойымен қоршаулар алдынан авариялық арқандар немесе әрбір 30 метр сайын "Тоқта!" деген түймелер орнатылады.

      2045. Пластиналық конвейерлер мен қоректендіргіштерді орнату оларға екі жағынан қызмет көрсету мүмкіндігін қарастырады. Конвейерлер арасындағы еркін өту жолының ені кемінде 1,2 метр, ал ғимарат қабырғасы мен конвейерлер арасындағы ені кемінде 1 метр қабылданады.

      2046. Жерасты камераларындағы, тиеу бекеттері мен ашық тау-кен жұмыстары объектісі ғимараттарындағы аралас жабдық габариттері арасындағы және қабырғадан бастап жабдыққа дейінгі ең кішкентай қашықтық машиналар мен тораптарды тасымалдауды қамтамасыз ету есебінен, оларды жөндеу және ауыстыру кезінде анықталады, бірақ төмендегі мәннен кем болмауы тиіс:

      1) негізгі өту жолдарында - 1,5 метр;

      2) машиналар арасындағы жұмыс алаңдарында - 1 метр;

      3) қабырға мен машина арасындағы жұмыс істеу кезінде жүретін өту жолдарында - 0,7 метр.

      2047. Конвейер желілері ашық күйінде орналасқан кезде конвейер желілерінің негізгі тораптары мен аралас жабдыққа өтетін жол қамтамасыз етіледі.

      2048. Көлбеу күйінде орнатылған пластиналық және қырғыш конвейерлер төсем үзілген жағдайда оның жылжуын болдырмайтын көлік буындарының ұстағыштарымен жабдықталады.

      2049. Шнектер мен қырғыш конвейерлерді орнату кезінде ені кемінде 0,8 метр еркін өту жолы бар бір жақты қызмет көрсетуге болады.

      Шнектер мен қырғыш конвейерлер қабатының қақпақтары (арнайы қарау терезелері мен люктардан басқа) шнектер мен қырғыш конвейерлер жұмыс істеп тұрған кезде олардың айналып тұрған және қозғалып тұрған бөліктеріне қол жеткізбейтін бұғаттағышпен жабдықталады.

      2050. Таспа конвейерінде барабанмен аударатын арбаны немесе жылжымалы қоректі орнату кезінде осы Қағидалардың 2034-тармағына сәйкес конвейердің екі жағынан өту жолдары қарастырылады.

      2051. Жерасты-жер үсті конвейерлік галереяларының бетіне шыққа кезде, оларда сыртынан кіретін жолдар қарастырылады және конвейер арқылы өту жолдары орнатылады.

      2052. Галереялар мен эстакадалардан шығу жолдары мен конвейер үстіндегі өтетін көпіршелер кем дегенде 100 метр сайын орналастырылады.

      2053. Көлбеуі 7 градустан астам конвейер галереяларындағы өту жолдарында баспалдақтар немесе ағаш басқыштар мен тұтқа орналасады.

      2054. Жынысты қолмен іріктеген кезде конвейер таспасының қозғалыс жылдамдығы секундына 0,5 метрден аспайды. Жыныстарды іріктеу орындарындағы таспа қоршалады.

      2055. Конвейерлер өту жолдары мен жабдықтың үстінен орналасқан кезде төменгі тармағын төселетін материалдың түсуін болдырмайтын тұтас қаптамамен қоршалады.

      2056. Құрғақ және тозаңданатын материалдарды, жоғары температуралы және бу шығаратын материалдарды таспа конвейерімен тасымалдау кезінде тиеу және түсіру орындарын жабу, осындай бөліністермен күресетін іс-шаралар: ауада зиянды қоспалардың шектік рұқсат етілген шоғырлануын қамтамасыз ететін басқалары қарастырылады.

      Құрғақ ұнтақ тәріздес тозаңдайтын материалдарды тасымалдау кезінде оларды орналастыру аймағы герметизацияланады.

      Конвейер галереяларында олардың ғимараттарға жанасу орындарында өздігінен жабылатын есіктері бар қалқалар орнатылады.

      2057. Құрғақ және тозаңдайтын материалдарды тасымалдайтын элеваторлар, қырғыш конвейерлер мен шнектер тұтас ұзындығы бойымен тығыз жабынмен жабылады. Жабындардағы тетіктердің жұмыс органдарын мерзімді бақылау үшін есіктері тығыз жабылатын байқайтын терезелер (люктер) орнатылады.

      2058. Бірнеше кезекті материалдарды тасымалдайтын конвейерлер технологиялық секцияның (шынжырдың) қалған жабдығымен бір мезгілде жұмыс істеген кезде кейбір аппараттар мен машиналардың электр жетектері бұғатталады. Бұл ретте:

      1) агрегаттардың шынжыры мен технологиясының кестесіне сәйкес ретімен іске қосу және тоқтату;

      2) конвейерлер мен қондырғылардың кестесі бойынша жүретін қандай да бір жабдық пен конвейер кенет тоқтаған жағдайда автоматты ажырату;

      3) конвейердің қашықтықтан немесе машинаның басқару пультінен қосылуын болдырмайтын жергілікті бұғаттағыш орнату қарастырылады.

      2059. Барлық элеваторлар дөңгелек шынжырдың кері жүруін болдырмайтын тежегіш құрылғыларымен және ол жарылған кезде аулағыштармен жабдықталады.

      2060. Конвейерлерде, материалдың жұмыс орнынан домалауы мүмкін орындарда (ернеуді) сақтандыру тығыздағыштары орнатылады.

      2061. Өздігінен жүк түсіретін арбалар мен өздігінен жүретін конвейерлердің дөңгелектері қоршалады. Қоршау мен рельстің бастиегі арасындағы саңылау 10 миллиметрден аспайтындай орнатылады.

      2062. Конвейерлер мен арқан жолдардың керме құрылғыларының жүктері, керме барабандар қоршалады және таспа немесе арқан үзілген жағдайда жүктің немесе барабанның адамдарға немесе жабдыққа құлау мүмкіндігін болдырмайтындай етіп орналасады және қоршалады.

      Жүк орындары кемінде 2 метр биіктікте қоршалады, ал жүктердің құдықтары төсемдермен жабылады.

      Жүк керу станциялары жүк үзілген жағдай үшін конвейер жетегімен бұғатталады.

      2063. Конвейерлер ұзақ мерзімге тоқтаған кезде (әсіресе қыста) таспалар толығымен тасымалданатын материалдардан босатылады және олардың кермесі бос қойылады. Конвейерді іске қосу кезінде таспаға 2-3 минут материал тиелмейді.

      2064. Адамдардың бункерге тиеу және түсіру конвейерлері мен қоректендіргіштер тоқтағаннан кейін сатымен түсуіне болады. Бункерге түсу және оның ішінде жұмыс істеу тиеу және түсіру конвейерлері мен қоректендіргіштерінің электр жетектерінің кестесін бөлшектегеннен кейін бақылау тұлғасының бақылауымен рұқсат наряды бойынша жүргізіледі.

      Тиеу конвейерлерінің ажыратылған іске қосу аппаратурасының тұтқаларында "Қоспаңыз! Адамдар жұмыс істеп жатыр" деген плакаттар ілінеді.

      Бункерге түсетін адамдар нұсқаулықтан өтеді және бункердің жоғарғы бөлігіне бекітілген сақтандыру белбеулерімен және арқандармен жарақталады.

      Бункерлерде материалдардың тығылып тұрып қалуын болдырмас үшін соңғысы арнайы құрылғылармен жабдықталады.

      Бункерге жарық беру үшін жарылыс қаупі жоқ шамдар пайдаланылады.

      2065. Бункерлер толтыру деңгейін бақылаудың автоматты жүйесімен жарақталады.

      2066. Бункерлердің ойықтары жұмыс істемейтін жағынан 0,15 метр биіктіктегі жолақ табанымен тұтас қаптамасы бар биіктігі кемінде 1 метр қанаттармен қоршалады.

      Теміржол көлігі мен автосамосвалдарға арналған жүк түсіру алаңдары адамдардың өтуі мүмкін орындарда кемінде 1 метр биіктікте қанаттармен қоршалады.

      2067. Қабылдау және жүк түсіру құрылғылары мен бункерлерінің жұмыс алаңдары міндетті түрде қызмет көрсетуші тұлғаға теміржол құрамының келуі туралы хабарлауға арналған дыбыс дабылымен жабдықталады. Сигнал көлік құралының келуіне 1,5-2 минут қалғанда беріледі.

      Қабылдау бункерлерінде жүк түсіру үшін бункер алаңына теміржол құрамының немесе автомобилінің өтуіне рұқсат беретін немесе тыйым салатын бағдаршам орнатылады.

      2068. Адамдар мен қызмет көрсетуші персоналдың конвейер арқылы өтуіне арналған көпіршелер бір-бірінен ғимараттар мен жер асты камераларында 50 метрден аспайтын, ал қалған жағдайларда 100 метрден аспайтын қашықтықта орналасады.

      Көпіршелер төсемнен бастап біршама шығыңқы құрылыс құрылымдарының табанына (коммуникация жүйелеріне) дейінгі қашықтық тігінен кемінде 1,8 метр, ал біршама шығыңқы құрылыс құрылымдарының табанынан бастап конвейермен тасымалданатын материалға дейінгі қашықтық – кемінде 0,3 метр етіп орнатылады және биіктігі кемінде 1,0 метр тұтқалармен қоршалады және биіктігі төсем деңгейінен кемінде 0,15 метр тұтас қаптамасы болады. Төсем тұтас және сырғанамайтын немесе торлы, ені кемінде 0,8 метр болады.

      2069. Жерасты жағдайларында орналасқан немесе жерасты тау-кен жұмыстары объектілерімен жанасатын үздіксіз көлік объектілерін орнату және пайдалану осы Қағидалардың 2-бөлімінің талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

7-кіші бөлім. Ашық тау-кен жұмыстарындағы электр жабдығы мен
электр желілерін пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету
92. Электр шаруашылығын қауіпсіз пайдалануды ұйымдастырудың
жалпы ережелері

      2070. Ашық тау-кен жұмыстарындағы электр жабдығы мен электр желілерін пайдалану осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

      Карьердің электр жабдығы мен электр желілерін қауіпсіз пайдалануды және жөндеуді қамтамасыз ету карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғағамен іске асырылады.

      2071. Карьердің жаңа объектілерінің электрмен қамтамасыз етудің және үйіндінің сызбасын жобалау кезінде мыналар:

      1) карьер ішіндегі тұтынушылардың электрмен қамтамасыз етудің жобаланатын сызбасының беріктілігі;

      2) карьер мен үйіндінің барлық аумағындағы карьердің бөлу желілерінің жай-күйін көзбен бақылау қажеттілігі;

      3) карьерлік бөлу желілерін салу және жөндеу бойынша жұмыстарды механикаландыру мүмкіндігі;

      4) карьерлік бөлу желілері жабдығының бір түрлілігі;

      5) тау-кен жұмыстарын оларды электр желілері аймағында салу және пайдалануды ескере отырып жүргізу.

      2072. Карьерлерді электрмен қамтамасыз ету үшін электр беру желілерін жобалау кезінде терең іске қосқыштар қолданылады.

      Тұтынушылардың – дренаж шахталарының, теміржол көлігін электрлік орталықтандыру бекеттерінің, ірі көлемді жүк автокөлігін басқару бекеттері мен карьердің диспетчерлік бекеттерінің Электр қондырғыларын орнату ережесінің талаптарына сәйкес 2 іске қосқышы мен резервті автоматты қосқышы болады.

      Кернеуі 1000 Вольттан астам электр беретін бір әуе желісіне:

      1) 5 аспайтын жиынтық жылжымалы трансформаторлық шағын станцияларды және өнімділігі сағатына 300 метр куб бір су құю қондырғысын қоса алғанда;

      2) шөміш сыйымдылығы 5 метр кубқа дейінгі төртеуден аспайтын бір шөмішті экскаваторларды қоса алғанда, екі жиынтық трансформаторлық шағын станциялар мен өнімділігі сағатына 300 метр кубқа дейінгі бір су құю қондырғысын қоса алғанда;

      3) шөміш сыйымдылығы 13 метр кубқа дейінгі екеуден аспайтын бір шөмішті экскаваторларды, екі жиынтық трансформаторлық шағын станциялар және өнімділігі сағатына 300 метр кубқа дейінгі бір су құю қондырғысын қоса алғанда;

      4) шөміш сыйымдылығы 13 метр кубтан астам біреуден аспайтын бір шөмішті экскаваторларды, екі жиынтық трансформаторлық шағын станциялар және өнімділігі сағатына 300 метр кубқа дейінгі бір су құю қондырғысын қоса алғанда;

      5) теориялық өнімділігі 1300 метр кубқа дейінгі екеуден аспайтын көп шөмішті экскаваторларды, екі жиынтық трансформаторлық шағын станциялар және өнімділігі сағатына 300 метр кубқа дейінгі бір су құю қондырғысын қоса алғанда;

      6) теориялық өнімділігі 1300 метр кубтан астам біреуден аспайтын көп шөмішті экскаваторларды, екі жиынтық трансформаторлық шағын станциялар және өнімділігі сағатына 300 метр кубқа дейінгі бір су құю қондырғысын қоса алғанда қосуға болады.

      2073. Электр қондырғыларында жұмыс рұқсат наряды, өкім бойынша немесе ағымдық пайдалану тәртібімен жүргізіледі.

      2074. Жұмысты наряд немесе өкім бойынша жүргізу кезінде өткізу рөлін: экскаваторда – экскаватор машинисі немесе тағайындалған тұлға; ауыстырып қосқыш бекетінде, бөлгіш құрылғыда, жылжымалы жиынтық трансформаторлық шағын станциялар – жедел және жедел-жөндеу персоналы тұлғасы немесе біліктілік тобы IV төмен емес осыған уәкілетті тұлға орындайды. Жедел ауыстырып қосуды жүргізуге жіберілген тұлғалардың тізімдерін электр шаруашылығына жауапты тұлға бекітеді.

      2075. Рұқсат наряды бойынша мынадай жұмыстар:

      1) кернеуі 1000 Вольттан астам, тірекке, ауыстырғыш-қосқыш бекеті, жиынтық трансформаторлық шағын станциялар олардың орнатылған бетінен 3 метрден жоғары көтерумен байланысты қолданыстағы жоғары вольтты желілерде;

      2) кернеуі 1000 Вольттан астам электр қондырғыларында орындалатын жөндеу жұмыстары;

      3) сауыт қапталған кабельдерден жасалған қолданыстағы кабель желілерінде (жөндеу, қайта төсеу);

      4) иілгіш жоғары вольтты кабельдерден жасалған желілерді оларды төсеу орындарында жөндеу жүргізіледі.

      2076. Кернеуі 1000 Вольттан астам электр қондырғыларында электр техникалық персоналдың өкімі бойынша жедел журналда жазып, жерге қосу арқылы кернеуді ал атын жұмыстар жүргізіледі. Мұндай жұмыстарға мыналар жатады:

      1) жеке тұрған немесе (майды ауыстыру және құю, майды ажыратқыш жетегін жөндеу, ажыратқаннан кейін дөңгелектердегі актілердің ілмектерін тарту және тазалау) электр беру желілерін ажыратумен байланысты емес тау-кен көлік машиналарында орнатылған ауыстырғыш қосқыш бекеті ұсақ жөндеу;

      2) ауыстырғыш ұсақ бекеті кабельдерді іске қосу және ажырату, жиынтық трансформаторлық шағын станциялар жұмыстар (сақтандырғыштарды жоғары және төмен кернеу жағына ауыстыру, ажыратқыштан кейін дөңгелек салу орнындағы және трансформатор оқшаулағышындағы түйістіргіштерді керу және тазалау, шығып қалған кабельді қосу және ажырату).

      Бұл тізбені ұйымның электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға кеңейтуі мүмкін.

      Көрсетілген жұмыстарды кемінде адам жүргізеді, біреуінің біліктілік тобы IV төмен емес, ал екіншісі ІІІ төмен емес. Рұқсат беру кезінде осы жұмыстар үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ететін техникалық іс-шаралар орындалады.

      2077. Кернеуді алу жұмыстары жылжымалы жерге қосқыштарды төсеу арқылы орындалады. Мұндай жұмыстарға экскаваторлардағы жұмыстар жатады:

      1) қоректендіргіш кабелдер мен кабель бөгеттерін ауыстыру және бітеу, қосу және ажырату;

      2) қосу қораптары мен шығыршық ток қабылдағыштардағы оқшаулағыштарды ауыстыру;

      3) ток қабылдағыштардың ақауларын жою;

      4) майды ажыратқыштарды ауыстыру, құю және ағып кетуін болдырмау;

      5) сөндіргіштер мен ажыратқыштарды жөндеу;

      6) сақтандырғыштарды, ток трансформаторлары мен кернеуді ауыстыру.

      Бұл жұмыстарды кабельді ауыстырғыш қосқыш бекеті ажыратқаннан кейін кемінде екі жұмысшы жүргізеді, олардың біреуінің IV төмен емес, ал екіншісінің ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады.

      2078. Жерге қосқыштарды орнатуды қажет етпейтін, кернеуді алмай істейтін жұмыстар жақын маңайда және тоқ өткізу бөліктерінде жүргізіледі. Мұндай тұрақты және жартылай тұрақты, жеке тұрған және тау-кен көлік машиналарында орнатылған электр қондырғыларындағы, бөлгіш құрылғылардағы жұмыстарға мыналар жатады:

      1) жабдықтың қаптамасын тексеру;

      2) қаптама арматурасын, кернеусіз ажыратқыштардың бактарындағы май көрсету шыныларын және трансформаторлардың ұлғайтқыш бактарын тазарту және ұсақ жөндеу;

      3) майды кептіру және тазалау үшін қаптама арматурасын қосу;

      4) ток өлшегіш тістеуіктермен өлшеу;

      5) түйістіргіштерді штангамен қыздыруды тексеру;

      6) штангамен дөңгелектердің дірілін анықтау;

      7) сақтандырғыштарды фазалау, ауыстыру, оқшаулағыштар мен қосқыш қысқыштарды штангамен бақылаудың бірыңғай операциясы;

      8) кернеуі 1000 Вольт әуе желілерінде жабдықталған жоғары жиілікті арналарды қосу сүзгілерін тексеру кезінде өлшеу, май құю және сынамасын алу.

      Бұл жұмыстарды кемінде екі жұмысшы жүргізеді, олардың біреуінің IV төмен емес біліктілік тобы болады. Көрсетілген жұмыстар кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін барлық қажетті іс-шаралар орындалады.

      Ескерту. 2078-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2079. Трассаны шойтастан тазалау, плакаттар, нөмірлер ілу және тіректердің шіруіне тексеріс жүргізу, мұқият тексеріп салыстыру, тіректерді орнату және тиеу, желілерді тірекке көтермей тексеру бойынша электр беру желілеріндегі жұмыстарды біліктілік тобы ІІІ төмен емес бір адамның жүргізуіне болады.

      2080. Тоқ өткізу бөліктерінің жанында кернеуді алмай-ақ кернеуі 1000 Вольттан жоғары электр қондырғыларында ағымдық пайдалану түрінде мынадай жұмыстар орындалады:

      1) бақылау пунктінде қоршаудан өтпей-ақ құрылымдар мен жабдықты сыртынан байқау, жерге қосатын желілерді қарау, есіктер мен құлыптардың механикалық бұғаттау құрылғыларын тексеру және техникалық қызмет көрсету көлеміндегі жұмыстар;

      2) жиынтық жылжымалы трансформаторлық кіші станцияларда қоршаудан өтпей-ақ құрылымдар мен жабдықты сыртынан байқау, жерге қосатын желілерді қарау, құлыптардың механикалық бұғаттау құрылғыларының ақаусыздығын тексеру және ауысым сайын тексеру көлеміндегі жұмыстар;

      3) экскаваторларда (кешендерде) және электрлендірілген қондырғыларда реттеу құрылғыларын қоса алғанда, қоректендіргіш кабелді, электр машиналарын, түзгіш агрегаттар мен қуаттық трансформаторды сыртынан байқау, трансформатордағы майдың деңгейін тексеру (май көрсеткіштері бойынша көзбен қарап), панелдерді, блоктарды және басқару станцияларын қарау;

      4) стационарлық және жартылай стационарлық таратушы құрылғыларда аумақтар мен үй-жайларды жинау, жарықтандыру аппаратураларын жөндеу және ұяшық камераларынан тыс орналасқан шамдарды ауыстыру, телефон байланысының аппаратурасын жөндеу.

      Көрсетілген жұмысты кемінде екі жұмыскер жүргізеді, олардың біреуінің біліктілік тобы IV төмен емес, қалғандарында – ІІІ төмен емес.

      Ескерту. 2080-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2081. Кернеуі 1000 Вольт электр қондырғыларында жедел, жедел-жөндеу және жөндеу персоналына рұқсат наряды бойынша:

      1) жоғары вольтты желілері, жарықтандыру желілерінде және діңгектерде және тірекке (діңгекке) қарай көтеріп;

      2) таратушы құрылғыларында, қалқандарда, жинақтарда;

      3) кабель желілерінде жөндеу жұмыстарын жүргізуге болады.

      2082. Кернеуі 1000 Вольтқа дейінгі электр қондырғыларында персоналдың өкімі бойынша мынадай жұмыстарды жүргізуіне болады:

      1) кернеу алынған кезде:

      магниттік қосқыштарды, іске қосу түймелерін, автоматты сөндіргіштерді, ажыратқыштарды, реостаттарды, түйістіргіштерді және ұқсас іске қосатын коммутациялық аппаратураны оларды қалқандар мен жинақтардан тыс орнату шартымен жөндеу;

      жекелеген электр қабылдағыштарды (электр қозғалтқыштарын, тежегіш орамдарын және сол сияқтыларды), бөлек орналасқан магнит станциялары мен басқару блоктарын жөндеу, балқыма ендірмелерді ауыстыру, магнит станцияларын сығылған ауамен үрлеу, шамдар мен лампаларды ауыстырып, жарықтандыру сымдарын жөндеу;

      2) кернеуді алмай:

      реленің жұмысын тексеру;

      қоректендіргіш кабелді, кабель муфтасын сыртынан тексеру;

      станция аппаратурасын, басқару блогын қарау, электрлік өлшегіш құралдардың жұмысын тексеру:

      үй-жайды жинау, қаптама мен корпусты тазарту және сүрту. Тармақта көрсетілген жұмыстарды ағымдық пайдалану тәртібінде тау-кен және көлік машиналарының (кешендерінің) және электрлендірілген қондырғылардың машинистері мен машинист көмекшілері, бірақ кемінде екі адам орындайды.

      Бұл ретте алып жүретін жерге қосқыштарды орнату міндетті. Бұл тізбені ұйымның электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғасы кеңейтеді.

      Ескерту. 2082-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2083. Кернеуі 1000 Вольтқа дейінгі электр қондырғыларында ағымдық пайдалану барысында персоналға:

      1) кернеу алынған кезде:

      байланыстырғыштарды тарту және тазалауға;

      оқшаулағыштарды тазартуға;

      төмен вольтты шығыршық ток қабылдағыштағы және тұрақты ток электр машиналарындағы щеткалар мен щетка ұстағыштарды ауыстыруға;

      электр машиналары мен олардың мойынтіректерін қыздыруды бақылауға;

      электр машиналарының мойынтіректеріне май жағуға (толтыру);

      магнит станциясында орнатылған аппаратураның және басқару блогының жай-күйін тексеруге;

      оларды басуды реттеу, байланыстырғыштардың магнит жүйесін және іске қосқыштарды реттеуге;

      аппаратураны тозаңнан тазартуға;

      жарықтандыруды тексеру және лампаларды ауыстыруға;

      жарықтандыру электр желілерін жөндеуге;

      қосатын муфталардың ауысымдық элементтерін (саусақтар, төрткілшелер және басқалары) ауыстыруға;

      басты және қосалқы жетектерді, басқару тізбектерін оқшаулаудың жай-күйін тексеруге;

      түзеткіштердің бактарындағы, кедергі этажеркасындағы, жарық беру трансформаторындағы, магнит өрістерін трансформаторлық қоректендіргіштердегі байланыстырғыштарды тарту және тазалауға;

      жылу беру электр аспаптарын жөндеуге;

      2) кернеуді алмай:

      үй-жайды қоршағанға дейін тазалауға;

      кернеумен жұмыс істейтін электр жабдығының қаптамасы мен корпустарын тозаң мен қоқыстан тазалауға;

      сынама алу сақтандырғыштарын ауыстыру жұмыстарын жүргізуіне болады.

      Электр шаруашылығы үшін жауапты адам бекіткен жұмыстар тізбесі персоналдың қызмет көрсету аймағы бойынша нақтыланады.

      Ескерту. 2083-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2084. Кернеуі 1000 Вольтқа дейін және одан астам электр жабдығында, әуе, кабель желілерінде аварияға әкелетін және адамдардың өмірі үшін қауіп төндіретін ақаулықтар анықталған жағдайда оны анықтаған тұлға:

      1) авариялар мен адамдардың өмірі үшін қауіптің алдын алу шараларын қолдануы;

      2) болған оқиға жөнінде учаскенің кез келген лауазымды тұлғасына немесе электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғаға хабарлауы тиіс.

      Авариялар немесе авариялық жағдайлар карьердің электр шаруашылығы персоналының басшылығымен қысқа мерзімде жойылады.

      Ақаулықтардың, олардың салдарының алдын алу және жою жұмыстарын жедел немесе жедел-жөндеу персоналы рұқсат наряды немесе өкім бойынша орындайды.

      2085. Сорғыдағы әуе қоректендіру желілерінде жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру жоғары қуатты желілерді қауіпсіз пайдалану бойынша қолданыстағы талаптарға сәйкес орындалады.

      Ескерту. 2085-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2086. Қорек және сору желілерінің байланыс желілеріне қызмет көрсетуді және жөндеуді жедел, жедел-жөндеу және жөндеу персоналымен жүргізіледі.

      2087. Қорек және сору желілерінің байланыс желілерінде жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде өткізу рөлін кезекші электромонтер, байланыс желісінің бақылау тұлғасы (шебер - учаскенің бастығы) орындайды.

      2088. Қорек және сору желілерінің байланыс желілерінде наряд бойынша мынадай жұмыстар орындалады:

      1) жаңа байланыс желілерінің учаскелерін салумен байланысты, электр беру және байланыс желілерінен күзету аймағынан кем емес қашықтықтағы жұмыстардан басқа, жөндеу персоналы жүргізетін жұмыстар;

      2) қолданыстағы желі учаскелеріндегі, кернеуді алып, қорек және сору желілеріндегі және 2 метрден астам биіктікке көтерумен байланысты жедел-жөндеу тұлғасы жүргізетін жұмыстар;

      3) ұзақтығы 1 сағаттан аспайтын авариялардың алдын алу және олардың салдарын жою бойынша жұмыстар.

      2089. Байланыс желілерінде, қорек және сору желілерінде ауызша өкім бойынша мынадай:

      1) жедел-жөндеу тұлғасы байланыс желісінің желі құрылғыларында кернеуді алып және биіктікке көтермей;

      2) жөндеу тұлғасы ұзақтығы 1 сағаттан аспайтын авариялардың алдын алу және олардың салдарын жою бойынша жұмыстарды жүргізеді.

      2090. Байланыс желілерінде, қорек және сору желілерінде наряд, ауызша өкім және ағымдық пайдалану тәртібінде орындалатын жұмыстар тізбесін ұйымның электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекітеді.

      2091. Тау-кен жабдығын (экскаваторларды, кешендерді, бұрғылау станоктарын) жеткізу, оны көлік құралдарында тасымалдау жұмыстарын карьер жетекшісінің жазбаша өкімі бойынша жүргізуге болады. Егер жеткізу трассасында қандай да бір кедергі болатын болса, онда өкімде бұл кедергілерді өткеру жоспары көрсетіледі.

      Қашықтықтан тәуелсіз тау-кен жабдығын жеткізу деп:

      1) ауыстырып қосу арқылы жүру;

      2) электр беру желілерінің кез келген қиылысымен жүру, теміржол және технологиялық жол арқылы өту;

      3) деңгей жиектен деңгей жиекке өту айтылады.

      2092. Жеткізу трассасындағы электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету жұмыстары жеткізу үшін жауапты тұлғаның наряды немесе өкімі бойынша жүргізіледі.

      2093. Экскаваторларды және тірекке көтерумен байланысты тау-кен машиналарын түнгі уақытта жедел ауыстырып қосуға болмайды. Ерекшелік ретінде мұндай жұмыстар карьердің техникалық басшысының нұсқауы бойынша жұмыс орнында жеткілікті жарықтандыру болған жағдайда энерго қызмет және тау-кен бақылау тұлғасының бақылауымен жүргізіледі.

      2094. Экскаваторлардың, бұрғылау станоктарының (кешендерінің) орнын ауыстырумен байланысты операциялар, олардың механикалық бөлігін жөндеу кезінде жұмыстың жетекшісі тарапынан жұмысты жүргізетін тұлғаның, экскаваторды басқарушы машинистің іс-қимылын көзбен бақылау болған жағдайда жүргізіледі.

      Жүріс техникасын тегістеу, орталық цапфаны, бұрылу шеңберінің катогын ауыстыру бойынша операцияларды жүргізу кезінде және экскаватордың бұрылу платформасын кез келген тәсілмен көтеру кезінде кабель ажыратылады және оның ұшына ауыстырып қосқыш бекетінде жылжымалы жерге қосқыш төселеді немесе уақытша сызба бойынша қажетті қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ете отырып, электрмен жабдықтау орындалады.

      Қорек кабелін кеніш бойынша жазбаша өкім шыққаннан және экскаватор экипажының тартылыс күші сызбасының өзгерістерімен қол қойып танысқаннан кейін кірме ұяшықтың желілік бөлгішінің жылжымайтын байланысына тікелей қосу жолымен тартылыс күшінің сызбасын өзгертуге болады.

      Экскаватордың бұрылыс шеңберінің катоктарын кернеуді алмай ауыстыруға болады.

      Көрсетілген жұмыстарды орында басқаруды механикалық қызметтің бақылау тұлғасы жүзеге асырады.

      2095. Реле қорғағышын іске қосу және шағын станцияның, тарату құрылғыларын, қосу пунктерін, жиынды қозғалмалы трансформаторлық шағын станцияларын жоғары кернеумен сынау наряд бойынша жүргізіледі.

      2096. Электрлендірілген машиналардың (кешендердің) электр жетегін іске қосу, тартылыс күші шынжырларындағы және басқару шынжырларындағы ақаулықтарды анықтау және қалпына келтіру өкім бойынша немесе жедел журналда жазып, пайдалану тәртібінде жүргізіледі. Бұл ретте мынадай шарттар сақталады:

      1) жұмысты кемінде екі адам жүргізеді, олардың біреуінің IV төмен емес, қалғандарында ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады;

      2) тау-кен машиналарының тартылыс күші шұғыл шынжырларында жұмыс тартылыс күші қондырғыларын ажыратқаннан кейін жүргізіледі;

      3) желі қозғалтқышы мен электрлік агрегаттарын, команданы бақылаушыларды іске қосу кезінде жұмыс жүргізу өтінімі бойынша экскаватор машинисі қосады және ажыратады.

      2097. Жөндеу жұмыстарына кірісу тәртібі мен бригада құрамын наряд беретін тұлға анықтайды.

      2098. Нөсер кезінде адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін келесі жұмыстарды жүргізуге болмайды:

      1) электр берілісінің әуе және кабель желілерінде;

      2) байланыс және телемеханика желілерінде;

      3) электрлендірілген және электрлендірілмеген теміржол көлігінің байланыс желілері мен рельс шынжырларында;

      4) әуе желілеріне тікелей жалғанған жабық таратушы құрылғыларында кірмелері мен коммуникациялық аппаратурасында;

      5) жерге қосу құрылғыларында және оларға 100 метрге жақын қашықтықта.

      2099. Электрлендірілген машиналардың (кешендердің) экипаждарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жұмысты кемінде екі адам жүргізеді. Екі агрегатқа (экскаваторларға және бұрғылау станоктарына) бір көмекшінің қызмет көрсетуіне жол берілмейді.

      Экскаваторлар мен бұрғылау станоктарына бір машинистің қызмет көрсетуіне жол беріледі. Бұл ретте құрамында слесарлар мен электр слесарлары, қамтамасыз етілген арнайы машина және диспетчермен байланыс үшін радио қондырғылары бар бригада ұйымдастырылады.

      2100. Тау-кен көлік машиналары (кешендері) мен электр қондырғыларының қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін кәсіпорын осы Қағидалардың 44-қосымшасына сәйкес Жабдық бірлігіне қорғағыш құралдардың қажетті ең аз санының тізімін белгілейді.

      2101. Қорғағыш құралдарды мерзімді сынауға дер кезінде тапсыруды тағайындалған лауазымды тұлға жүзеге асырады. Тау-кен машиналарындағы (тетіктеріндегі) қорғағыш құралдар мен электрлендірілген қондырғылардың сақталуын осы машиналар мен қондырғылардың аға машинистері (бригадирлері) қамтамасыз етеді. Машинистер қорғағыш құралдардың жарамсыздығы туралы ауысымдағы жұмысты техникалық басқаруды жүзеге асыратын бақылау тұлғасына хабарлайды.

      2102. Электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға қорғағыш құралдардың дер кезінде сыналуын және оларды ауыстыруды қамтамасыз етеді.

      2103. Әрбір карьер мен әрбір тау-кен учаскесінде қорғағыш құралдардың таусылмайтын қоры болады:

      1) учаскеде - әрбір 10 машинаға кемінде екі толық жинақ (нормативтер бойынша);

      2) карьерде - тау-кен учаскесінде және карьердің электр шаруашылығындағы нормаланған тізбенің кемінде 20 пайыз.

      2104. Электр техникалық объектілерді пайдаланумен байланысты персоналға арналған қорғағыш құралдар өндірістік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жинақталады.

93. Қызмет көрсететін персонал мен техникалық құжаттамаға
қойылатын талаптар

      2105. Электр қондырғыларына қызмет көрсететін персонал:

      1) қауіпсіз жұмыс істеу әдістерін оқуды, білімін тексеруді өтеді және тиісті біліктілік тобын алады;

      2) өзімен бірге жұмыс орнында білімін тексеру куәлігі болады.

      2106. Электр-технологиялық персонал үшін электр қондырғыларындағы бұрынғы топтағы ең аз жұмыс өтілі 3 ай.

      Ескерту. 2106-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2107. Тау-кен жұмыстарын басқаруды жүзеге асыратын бақылау тұлғаларының электр қауіпсіздігі бойынша IV төмен емес біліктілік тобы болады.

      2108. Электр қондырғыларына қызмет көрсететін және электрлендірілген тау-кен машиналарын пайдалана отырып, тау-кен жұмыстарын жүргізуді жүзеге асыратын тұлғаны оқыту бекітілген бағдарлама бойынша жүзеге асырылады.

      2109. Электр қондырғыларында жұмыс істеуді электр қауіпсіздігі бойынша тиісті біліктілігі бар тұлғалар жүзеге асырады.

      2110. Жұмыс істеуге (кернеумен жұмыс істеген кезде жоғарыға шығу, жоғары кернеулі жабдықты сынау) жіберілген тұлғалардың ол жөнінде куәлікте жазылған жазбасы болады.

      2111. Жедел ауыстырып қосуды, карьердің электр қондырғыларына техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді жедел, жедел жөндеу, жөндеу және электр технологиялық персонал жүргізеді.

      2112. Жедел персоналға шағын станциялар мен бөлгіш құрылғыларының кезекшілері жатады. Жедел кезекші тікелей ауысымда карьерді электрмен жабдықтауды жүзеге асыратын бақылау тұлғасына бағынады.

      2113. Жедел-жөндеу персоналына мыналар жатады:

      1) учаскедегі электр қондырғылары мен желілерін пайдалануды және жөндеуді жүзеге асыратын, қызмет көрсету шегінде жедел ауыстырып қосуды жүргізуге жіберілген тау-кен учаскелерінің жұмысшылары;

      2) кезекші электриктер мен ауысымның энергетиктері (энерго диспетчерлері);

      3) карьерді электрмен жабдықтау үшін жауапты лауазымды тұлғаға тікелей бағынатын тұлға.

      2114. Электр технологиялық персоналға электрлендірілген тау-кен көлік машиналары мен кешендері экипаждарының құрамына кіретін машинистер (тиісті біліктілік топтары бар машинистер, машинист көмекшілері, тау-кен шеберлері мен тау-кен учаскелерінің ауысым бастықтары) жатады. Тау-кен машиналары (кешендері) машинистерінің, машинист көмекшілерінің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекіткен тізбе бойынша ағымдық пайдалану тәртібінде жұмыс істеуге құқығы болады, мынадай біліктілік тобы болады:

      1) кернеу 1000 Вольтқа дейін болғанда: машинистер – ІІІ топтан төмен емес; машинистердің көмекшілері – ІІ топтан төмен емес;

      2) 1000 Вольттан жоғары болған кезде: машинистер – ІV топтан төмен емес; машинистердің көмекшілері – ІII топтан төмен емеc.

      Көрсетілген біліктілік топтарының болуы машинистер мен олардың көмекшілеріне оларға бекітілген тау-кен және көлік машинасы мен оның ауыстырып қосу бекеті шегінде жедел ауыстырып қосу және техникалық қызмет көрсету құқығын береді.

      Машинистер мен олардың көмекшілеріне ауыстырып қосу бекетіндегі кабелдерді наряд немесе өкім бойынша ауыстырып қосуларына болады.

      Машинистер мен оларды көмекшілері басқа экскаваторларға (бұрғылау станоктарына) уақытша ауысқан кезде көрсетілген жұмыстарды, оларды осы тау-кен машиналарын электрмен жабдықтау жүйесімен таныстырғаннан кейін орындауға болады.

      2115. Жөндеу персоналына тау-кен машиналарының электр жабдығын, тетіктер мен электр желілерін жөндеуді (монтаждауды, баптауды және сынауды) орындайтын учаске карьерінің (кенішінің) электр техникалық тұлғасы, баптау ұйымдары мен қызмет көрсету топтарының тұлғалары жатады.

      2116. Авариялардың алдын алу және олардың салдарын жою жөніндегі жұмыс жүргізушінің біліктілік тобы IV төмен емес, ал көрсетілген жұмыстарға қатысатын қалған электр монтерлерінде ІІІ төмен емес болып белгіленеді. Жұмысты өздігінен орындау құқығы жоқ бригадаға саны бір адамнан аспайтын ІІ біліктілік тобы бар тұлға кіреді.

      2117. Электрлендірілген теміржолдарды немесе оларға жақын орналасқан жолдарды жөндеу жұмыстарын электр қауіпсіздігі ІІ біліктілік тобы бар тұлға жүргізеді.

      2118. Электровоз машинистерінің IV, көмекшілерінде ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады.

      2119. Тепловоз машинистері мен олардың көмекшілерінің ІІІ біліктілік тобы болады.

      2120. Карьерде мынадай техникалық құжаттама жүргізілуі тиіс:

      1) карьердің тұтастай электрмен жабдықтауы мен байланысының бір сызықты сызбасы. Сызбаға атаулы кернеулерді, маркаларды, ұзындықтар мен кабелдерді көрсете отырып, карьердің электр желісі, бөлу және қорғау аппаратурасы, барлық ток қабылдағыштар жазылады. Сызбада желінің қорғалатын учаскесіндегі едәуір қашық нүктесінде тұйықталған жағдайда екі фазалы қысқа тұйықталу тоғының мәндері көрсетіледі;

      2) карьердің электр беру желілері көрсетілген тау-кен жұмыстарының жоспары;

      3) тартылыс күші желісінің сызбасы;

      4) тау-кен жұмыстарының жоспарына немесе тау-кен жұмыстары мен қазбалардың сызбалық жоспарына енгізілген жерасты шоғырсым желілерінің сызбалары;

      5) электр жабдығының, қондырғылар мен құрылыстардың, қосалқы бөлшектердің сызбалары;

      6) экскаваторлармен, бұрғылау станоктарымен, жабдықпен басқарудың атқару сызбаларының жинағы;

      7) электр қондырғыларын жөндеу және пайдалану бойынша технологиялық регламенттердің толық жинағы;

      8) электр жабдығы мен қорғағыш құралдары тізімделген, техникалық сипаттамалары мен берілген түгендеу нөмірлерін көрсете отырып, паспорттар немесе журналдар (паспорттық карталарға немесе журналдарға жабдықты сынау, жөндеу, жүйелеу хаттамалары мен актілері қоса беріледі);

      9) электр беру желілері, карьердің орталық (көсем) жерге қосу контурлары мен тұрақты объектілерінің паспорттары;

      10) мынадай:

      экскаваторларды, бұрғылау станоктары, жабдықты жөндеу және техникалық қызмет көрсету;

      карьерлік бөлу бекетін, ауыстырғыш қосқыш бекеті, жиынтық жылжымалы трансформаторлық шағын станцияларды мен секцияға бөлінетін бекеттерді жөндеу және техникалық қызмет көрсету;

      электр машиналарын күрделі жөндеу;

      реле қорғағышын, қорғағыш ажыратқыштар мен электр жетектерін маусымдық баптауды жоспарлы тексеру кестелері;

      11) жұмыс орындарын, карьердің аумағы мен үйінділерді жарықтандыру өлшемдерінің хаттамалары;

      12) электр шаруашылығын қауіпсіз пайдалану жөніндегі білімдерді тексеру журналы;

      13) электр қондырғыларында жұмыс істеуге нарядтар (өкімдер) беру құқығы бар тұлғалардың тізімі;

      14) жауапты жетекшілермен, нарядтар мен ұйғарымдар бойынша жұмыс өндірушілермен және бақылаушылармен тағайындалған тұлғалардың тізімі;

      15) ұйғарымдар мен ағымдағы тұтыну тәртібі бойынша электрқондырғыларда жүргізілетін жұмыстар тізімі;

      16) электр қондырғыларын бір жақты қарау құқығы бар тұлғалардың тізімдері;

      17) электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғалардың электр қондырғыларына қызмет көрсету және пайдалану шектерін шектеу актілері (учаске, цех, карьер бойынша);

      18) электр қауіпсіздігі бойынша біліктілік тобы көрсетілген карьердегі электр технологиялық тұлға кәсібінің тізбесі;

      19) электр қауіпсіздігі бойынша карьердегі аса қауіпті және қауіпті орындар мен жұмыстардың тізбесі.

      Ескерту. 2120-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2121. Талдау үшін қажетті деректерді беруді көздейтін бағдарламалар болған жағдайда техникалық құжаттаманы компьютерде жүргізуге болады.

      2122. Карьер ауысымының энергетигінің (энерго диспетчер, ауысым электригі) мынадай техникалық құжаттамасы болуы тиіс:

      1) тартылыс және электрлік ауырлық күші желілері, электр қондырғыларының орналасу орны көрсетілетін тау-кен жұмыстарының бірлескен жоспарына жазылатын карьер мен үйінділерді электрмен жабдықтау сызбасы. Ауыспалы және тұрақты токты бөлек түсіруге болады.

      2) электрмен жабдықтаудың негізді бір сызықты сызбасы. Кестедегі өзгерістер келесі күннен кешіктірілмей енгізіледі. Электрмен жабдықтау кестесіне енгізілген барлық өзгерістер туралы тұлғаны енгізілген өзгерістермен таныстыру журналына жазба жазылады;

      3) карьердің өнеркәсіптік алаңдары объектілерін электрмен жабдықтау, тұрақты объектілердің бір сызықты сызбасы;

      4) ұйымның техникалық басшысы бекіткен ауысым энергетигінің (энерго диспетчер) тікелей және жедел басшылығындағы тұлғаға арналған нормативтік-техникалық құжаттардың толық жинағы;

      5) электр қондырғыларында жұмыс істеуге нарядтар (өкімдер) беру үшін электр шаруашылығы, электр қондырғыларын бір жақты тексеру үшін жауапты тұлға, жауапты басшылар, электр қондырғыларында жұмыс жүргізушілер, бақылаушылар мен рұқсат берушілер тағайындайтын тұлғалардың тізімдері;

      6) жедел журнал;

      7) телефонограммалардың, өтінімдер мен сызбалардың өзгерістерінің журналы;

      8) басшы персоналдың өкімдерінің журналы;

      9) ауысым энергетигіне тікелей бағынатын тұлғаға арналған қорғағыш құралдарын есепке алу және ұстау журналы;

      10) реле қорғағыштарды орнату карталары;

      11) ауысым энергетигіне (энерго диспетчерге) тікелей бағынатын тұлғаның қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулық журналы;

      12) электр қондырғыларында жұмыс істеуге рұқсат нарядтары;

      13) рұқсат нарядтар мен өкімдерді тіркеу журналдары.

      14) персоналды электрмен жабдықтау сызбаларына енгізілген өзгерістермен таныстыру журналы.

      2123. Карьердің тау-кен электр жабдығын жөндеу учаскесінде мынадай техникалық құжаттама болуы тиіс:

      1) учаскеге бекітілген электр жабдығы тізімделген журнал;

      2) экскаваторлардың, бұрғылау станоктары, жабдықты жетектермен басқару сызбаларының жинағы;

      3) осы Қағидалардың 2231 тармағының 1) тармақшасына және 2233тармағының 5), 6), 10), 11), 12), 13) тармақшаларына сәйкес құжаттама;

      4) трансформатор майын есепке алу журналы мен оны сынау хаттамалары;

      5) тұрақты және жартылай тұрақты электр қондырғыларының жерге қосқыштарын тексеру журналы (электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекіткен тізбе бойынша);

      6) иілгіш резина кабелдерді жөндеу және сынау журналы;

      7) электр жабдығы мен аппаратураларын жөндеуден кейін сынау нәтижелерінің журналы;

      8) осы Қағидалардың 2132 тармағының 10) тармақшасында қарастырылған кестелер;

      9) қауіпсіздік техникасы жөніндегі персоналдың нұсқаулықтан өту журналы.

      2124. Уучаскелер энергетигінің (электр механигінің) мынадай техникалық құжаттамасы болуы тиіс:

      1) осы Қағидалардың 2131 тармағының 14) тармақшасына, 2133 тармағының 6) 13) 14) тармақшаларына, 2134 тармағының 1), 2), 4), 6), 9) тармақшаларына сәйкес құжаттамасы;

      2) осы Қағидалардың 2131 тармағының 10 тармақшасында көзделген кестелер;

      3) электр жабдығы мен кабелдерін жөндеу және техникалық қызмет журналы;

      4) учаске тұтынушыларды электрмен жабдықтау сызбасы;

      5) атқарушылық, негізгі, монтаждау сызбалары мен қорғағышты басқаруды сырттан қосу және учаскеде пайдаланылатын тау-кен машиналары мен кешендерінің дабыл сызбалары;

      6) экскаваторлардың, бұрғылау станоктары, машиналардың экипаждарына, электр қондырғыларына қызмет көрсететін тұлғаға бекітілген қорғағыш құралдарын есепке алу және ұстау журналы;

      7) электр қауіпсіздігі (І-ІV) бойынша біліктілік тобына учаске тұлғаның білімін тексеру журналы;

      8) осы Қағидалардың 45-қосымшасына сәйкес нысан бойынша қорғайтын жерге қосқыштың ауыспалы кедергісін тексеру және өлшеу журналы.

94. Реттеу құрылғылар мен трансформаторлық шағын станциялар

      2125. Осы тараудың талаптары жиынтық трансформаторлық шағын станциялар мен реттеу құрылғылар қолданылады.

      2126. Ашық тау-кен жұмыстары жағдайларында пайдалануға арналған жиынтық трансформаторлық шағын станция мен реттеу құрылғылар үшін мынадай талаптар орындалуы тиіс:

      1) қысыммен қалыпты жұмысты істейтін ток өткізу бөліктерін қоршау;

      2) ажыратқыштары мен сөндіргіштері бар оқыс операцияларға, ажыратқыш қосылып тұрған кезде персоналдың ток өткізу бөліктеріне өтуіне жол бермейтін механикалық бұғаттау құрылғыларының болуы, жартылай ашық есіктердің ажыратқыштарын қосу;

      3) ажыратқыштар мен сөндіргіштердің жетектерін қосылып және ажыратылып тұрған кезде бекіту (өздігінен іс қосылу және сөну мүмкіндігінің болмауы);

      4) кернеуі 1000 Вольттан астам ажыратқыштар ("Қосылған", "Ажыратылған") жетегінің орнын көрсететін жазбалардың тұлғаға жақсы көрінетін механикалық көрсеткіштердің болуы;

      5) тұрақты жерге қосу табандары жоқ реттеу құрылғысы үшін тасымал жерге қосқыштардың орнын көрсететін ток өткізетін бөліктерінде белгілердің болуы;

      6) кез келген түрдегі дара ауыстырып қосу бекеті және жиынтық трансформаторлық шағын станциясы қозғалтқыш орын ауыстыруға арналған жылжыма бөлшектермен және электр беру желілерінің жетектеріне қосу үшін құрылымдармен жабдықталады;

      Оқшаулағыштың жоғарғы жиегінен бастап жердің бетіне дейін 2,9 метрден кем қашықтықтағы ауыстырып қосу бекеті әуе кірмелері торлы қоршаулармен жабдықталады. Ауыстырып қосу бекеті мен жиынтық трансформаторлық шағын станциясы 6-10 килоВольт кернеуіндегі қоршалмаған желінің сыртқа шығарылған өткізгіштерінен бастап жерге дейінгі қашықтық көлік үшін сыртқа шығатын өткізгіштермен өту жолы болмаған жағдайда кемінде 4,5 метр, кернеуі 0,4 килоВольт әуе кірмесінен (сыртқы өткізгішінен) 3,5 метрден кем емес қамтамасыз етіледі;

      7) Реттеу құрылғы мен жиынтық трансформаторлық шағын станцияы барлық есіктері жабылатын құрылғыларымен жабдықталады.

      Ауыстырып қосу бекетінің бекіту құрылғыларының кілттері жиынтық трансформаторлық шағын станция мен секцияға бөлу құрылғыларының бекіту құрылғыларына келмейді.

      Бекіту құрылғыларының кілттері жоғары кернеулі жиынтық трансформаторлық шағын станция жағынан төменгі кернеулі бекіту құрылғыларына келмейді.

      Ауыстырып қосу бекетінің бекіту құрылғыларының кілттері электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға белгілеген орында сақталады;

      8) жоғары кернеулі жиынтық трансформаторлық шағын станциясы трансформаторларды қорғауға арналған сақтандырғыштармен жабдықталады, ал төменгі кернеу жағында автоматты ажыратқыштармен токтың ағып кетуінен қорғау аппараттарымен жабдықталады. Токтың ағып кетуінен қорғау аппараты іске қосылған кезде, егер жалпы ажырату уақыты 0,2 секундтан аспайтын болса, аралық реле арқылы автоматты ажыратқышты өшіруге болады;

      9) кернеуі 1000 В астам жиынтық трансформаторлық шағын станция тұйықталудан қорғағышы мен қысқа тұйықталу тогына термиялық және динамикалық төзімділікті қамтамасыз ететін ең жоғарғы токтан қорғағышы бар сыртқы қондырғы ұяшықтарынан жинақталады.

      2127. Корпустардың сыртқы жағында, реттеу құрылғысы мен жиынтық трансформаторлық шағын станция есіктерінде электр қосқыштың атауы мен электр қосқыштардың сызбалары көрсетілген электр тогымен зақымдану қаупі туралы ескертетін нақты жазбалар жазылады. Барлық коммутациялық аппараттар іске қосылған объектіні көрсететін жазбалармен жабдықталады.

      2128. Карьерлердің жылжымалы электр қондырғыларының корпустары әуе желісінің жерге қосу жетегімен, қапталмаған жетектен (шина, жолақ, шыбық) тұратын өткізгішпен қосылады. Ұяшық корпустарын әуе желісінің жерге қосу сымына, жергілікті жерге қосқышқа қосу орындары "Жерге қосу" деген белгімен белгіленеді.

      2129. Жиынтық трансформаторлық шағын станциясы мен реттеу құрылғысын жарықтандыру аппаратурасы оған қызмет көрсету қауіпсіздігі қамтамасыз етілетін етіп орнатылады (лампаларды ауыстыру).

      Жиынтық трансформаторлық шағын станция мен реттеу құрылғысын жарықтандыруды орнату міндетті емес. Ол болмаған жағдайда түнгі тәулік мезгілінде тексеру (жөндеу) кезінде жарықтандыру тәсілдері қарастырылады.

      2130. Жиынтық трансформаторлық шағын станция мен реттеу құрылғы әуе кірмесі орнатылған тіректен 10 метрден аспайтын қашықтықтағы тау-кен машиналары бар бір деңгейде орнатылады.

      Кейбір жағдайларда тиеу бекеттерінде құламалар салу және жұмыс істеу кезінде кабелдерді тексеру үшін қауіпсіз жағдай жасалған кезде экскаваторлармен жұмыс істейтіндермен әр түрлі деңгейлерде (кемерлерде) ауыстырып қосу бекеттерін орналастыруға болады.

      Бір аралық немесе бұрыш тірегіне екі жиынтық трансформаторлық шағын станциясын немесе екі ауыстырып қосу бекетін қосуға болмайды. Бір соңғы тірекке бекітілген паспорт бойынша нөмірлері айқын көрінетін екеуден аспайтын ауыстырып қосу бекетін немесе үшеуден аспайтын жиынтық трансформаторлық шағын станциясын қосуға болады.

      Бір жеке ауыстырып қосу бекетіне екі экскаваторды қосуға болмайды.

      Әуе желісіне ауыстырып қосу бекетінің кабельдердін тікелей қосуға болмайды.

      Әуе желілерінде жылжымалы жиынтық трансформаторлық шағын станциясын (кабель үстемесісіз) орнату кезінде ауыстырып қосу бекетін қолдануға болмайды.

      2131. Жиынтық трансформаторлық шағын станциясы мен реттеу құрылғысын пайдалану карьердің (кеніштің) техникалық басшысы бекіткен техникалық қызмет көрсету және жөндеу кестесінің негізінде жүзеге асырылады.

      Ауыстырып қосу бекетіне техникалық қызмет көрсету және жөндеу:

      1) экскаватор машинисі жүзеге асыратын ауыстырып қосу бекетін ауысым сайын сыртынан тексеруді (оларды желіден ажыратпай);

      2) электр шаруашылығы үшін жауапты учаске тұлғасының басшылығымен электр техникалық персоналының өкімі бойынша жүзеге асырылатын ауыстырып қосу бекеті ай сайын тексеруді;

      3) үш айда бір рет жүзеге асырылатын ауыстырып қосу бекетін ағымдық жөндеуді;

      4) май ажыратқышы бар ауыстырып қосу бекеті үшін үш жылда бір рет жүзеге асырылатын ауыстырып қосу бекетін күрделі жөндеу; үш жылда бір рет – май ажыратқышы жоқ ауыстырып қосу бекеті үшін және бес жылда бір рет – вакуум ажыратқышы бар ауыстырып қосу бекеті үшін күрделі жөндеуді қамтиды.

      2132. Дара ауыстырып қосу бекеті ауысым сайын сыртынан қарау кезінде:

      1) корпус құрылымының тұтастығы мен оның жылжыма бөлшектерге берік бекітілуі;

      2) әуе ендірмесі құрылымы қоршауының ақаусыздығы мен беріктігі;

      3) есіктің бекіту құрылғыларының ақаусыздығы;

      4) ендірме құрылғысына кабелді нығыздау және бекіту беріктігі;

      5) корпусты орнату беріктігі мен тік қалпынан ауытқушылығы;

      6) корпусты жерге қосу түйістіргіштерінің тығыздығы мен жерге қосатын сымдарда ақаулардың жоқтығы тексеріледі.

      Егер ауыстырып қосу бекеті жарылыс аумағында орналасса, дәл сондай көлемде ауыстырып қосу бекетін әр жылжытқаннан және жару жұмыстарын жүргізгеннен кейін экскаватор машинисті тексереді. Бұл жағдайда электр-техникалық объектілерге қызмет көрсететін учаске персоналы жерге қосқыш кедергісін өлшейді.

      Ақаулар анықталған жағдайда экскаваторды жұмысқа қосуға болмайды.

      Барлық анықталған ақаулықтар туралы экскаватор машинисті ауысымдағы тау-кен жұмыстарын техникалық басқаруды жүзеге асыратын лауазымды тұлғаға хабарлайды.

      Тексеріс нәтижелері экскаватор ауысымын қабылдау-тапсыру журналына (электронды журналдар) жазылады.

      Экскаваторлар машинистері ауысым энергетигіне (энергодиспетчерге) ауыстырып қосу бекетінің май ажыратқыштарының авариялық ажыратылғандығы туралы хабарлайды.

      Ескерту. 2132-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2133. Электр техникалық объектілерге қызмет көрсететін учаске персоналы жүзеге асыратын, ауыстырып қосу бекетін ай сайын тексеру көлеміне мыналар жатады:

      1) ауысым сайынғы тексеріспен көзделетін жұмыстар;

      2) электр шынжырларының байланыс қосқыштарын тексеру;

      3) аппаратураның, ток трансформаторларының және кернеудің бекіткішін тексеру;

      4) тірек және өтетін оқшаулағыштардың жай-күйін сыртынан бақылау және бекіту;

      5) ажыратқыш пен кернеу трансформаторын тексеру;

      6) жерге қосқыш кедергісінің ауыспалы кедергісін өлшеу және қарау журналына жазып, аспаптың түрін, зауыт нөмірін көрсете отырып, жерге қосқыштың ауыспалы кедергісінің шамасын тексеру.

      Ескерту. 2133-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2134. Ағымдық жөндеу көлеміне мыналар кіреді:

      1) ай сайынғы тексеріспен қарастырылатын жұмыстар;

      2) ажыратқыштардың, сөндіргіштердің, тоқ трансформаторларының және барлық кернеу тораптарын, ауыстырып қосу бекеті оқшаулағыш элементтерін сыртынан тексеру және тозаң мен қоқыстан тазарту;

      3) ажыратқыштардың табандарын қосқыштарды реттеу және оларды күйік пен тотығудан тазарту;

      4) ток өткізетін бөліктерде, түйістіргіштерде және трансформатор темірінде қызу белгілерінің болмауын тексеру, ток трансформаторларында оқшаулағыш массасының шығуы;

      5) сөндіргіш пен ажыратқыштың жетек тетіктерінің жай-күйін тексеру және реттеу, ажыратқыш жетегінің ысылған бөліктері мен ажыратқыш жетегінің топса қосқыштарын майлау;

      6) ажыратқыштың қосылуын және өшірілуін тексеру;

      7) жарық дабылын тексеру;

      8) механикалық бұғаттағышты тексеру және реттеу;

      9) ауыстырып қосу бекетінің барлық құрылымдық тораптарының механикалық беріктілігін тексеру;

      10) кабелдің қапталуын сыртынан тексеру, кабель сымдары арасындағы оқшаулағыш кедергілерін өлшеу;

      11) кернеу трансформаторы мен трансформатор тогын орау оқшаулағышын сынау;

      12) ажыратқыштың жылжымалы бөлігінің жүрісін өзгерту және реттеу;

      13) ең жоғарғы токтан қорғағыш және бір фазалы тұйықтаудан қорғағыштың жұмыс қабілетін тексеру.

      2135. Күрделі жөндеу көлеміне мыналар кіреді:

      1) ағымдық жөндеумен қарастырылатын жұмыстар;

      2) тозған бөлшектерді ауыстырып, ажыратқыштың техникалық жай-күйін тексеру;

      3) түйістіргіштерді тазалап, дөңгелектерді тексеру;

      4) сигнал аппаратурасын, қосалқы коммутация шынжырларын, аспаптарды, ток трансформаторларын және кернеуді жөндеу және ауыстыру;

      5) қорғағыштың жұмысын, бұғаттау құрылғылары дабылын баптау;

      6) ауыстырып қосу бекетінің корпусын, қоршау мен әуе кірмесі тірегін жөндеу;

      7) ток өткізетін жерге қосатын дөңгелектерді, жоғарғы вольтты ажыратқыш құрылымдар мен ауыстырып қосу бекетінің корпусын сырлау.

      2136. Ауыстырып қосу бекетінің реле қорғағышы мен автоматиканың жұмысын тексеру 3 айда бір рет, шағын станциялардың бөлетін фидерлерінің, реттеу құрылғысы 6 айда бір рет жүргізіледі. Шағын станциялардың бөлетін фидерлерінің реле құрғағышы мен автоматикасын, реттеу құрылғысы, ауыстырып қосу бекетін баптау 3 айда бір рет жүргізіледі.

      2137. Карьердің электр шаруашылығына жауапты тұлға таңдаулы түрде ауыстырып қосу бекетін айына бір реттен кем емес тексеруі қажет.

      2138. Электр беретін әуе желілерінің секцияға бөлу құрылғыларын учаскенің электр шаруашлығы үшін жауапты тұлға әрбір қозғалыстан кейін екі айда бір рет тексереді. Әрбір қозғалыстан кейін жерге қосқыштың ауыспалы кернеуі өлшенеді.

      Секцияға бөлу құрылғыларды жоспарлы жөндеу жылына бір рет жүргізіледі.

      Карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекітілген кесте бойынша секцияға бөлу құрылғыларын алты айда бір рет таңдаулы түрде тексереді.

      2139. Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын кернеуі 1000 Вольттан астам желіден ажыратпай ауысым сайын тексеруді қосылған тұтынушылардың машинистері немесе арнайы оқытылған тұлға жүргізеді. Жиынтық трансформаторлық шағын станция бірнеше тұтынушыларды қоректендірген кезде жиынтық трансформаторлық шағын станцияны бақылайтын лауазымды тұлға тағайындаған жұмысшылар, ал жиынтық трансформаторлық шағын станцияны қоректендіруші тұтынушылар мен жұмысшылар қызмет көрсету персоналысыз (автоматты режимде) аптасына бір рет тексеру жүргізеді. Мұндай жиынтық трансформаторлық шағын станция тізбесін электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекітеді.

      Байқау кезінде корпус құрылымының тұтастығы мен оны жылжыма бөлшектерге берік бекітілуі, ендірме құрылымдары қоршауының ақаусыздығы мен тірек және өту оқшаулағыштарының (көзбен) тұтастығы, механикалық бұғаттағыш және жабу құрылғыларының ақаусыздығы, реле қорғағышында ағып кетуді болдырмас үшін пломбаның болуы, ағып кетуді болдырмайтын қорғағышты тексеру кезінде төмен кернеу жағындағы ендірме автоматтың іске қосылуы. (Қорғағышты тексеру журналы осы жиынтық трансформаторлық шағын станциясына қызмет көрсететін энергетикте болады), төмен кернеу жағындағы автоматты ажыратқыштарды қосу тетіктерінің беріктігі, жерге қосатын түйістіргіштердің беріктігі және жерге қосатын сымдардың үзілуінің болмауы, шығып кеткен кабелдердің бекіткішінің беріктігі тексеріледі.

      Жиынтық трансформаторлық шағын станцияда ақаулықтар болған жағдайда осы жиынтық трансформаторлық шағын станциядан қоректендірілетін бұрғылау станоктары мен тетіктерді қосуға болмайды. Барлық анықталған ақаулықтар туралы машинист ауысымдағы тау-кен жұмыстарын жүзеге асыратын лауазымды тұлғаға, энерго диспетчерге баяндайды;

      Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын әр кезде орнын ауыстырған сайын сондай көлемде тексеру жүргізіледі.

      Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын айына бір кешіктірмей тексеруді учаскенің электр шаруашылығы үшін жауапты лауазымды тұлғаның басшылығымен персонал жүзеге асырады. Жұмыстар жедел журналда жазылып, өкім бойынша жүргізіледі. Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын желіден толықтай ажыратып ай сайын тексеру көлеміне ай сайынғы тексеріспен қарастырылатын жұмыстар, майдың ағып кетуің қалпына келтіру, трансформатор майын құю және ауыстыру, сынақ үшін сынама алу, оқшаулағыштар мен трансформатор корпусын тозаңнан немесе қоқыстар тазарту, ажыратқыш пен механикалық бұғаттау құрылғыларын реттеу, жерге қосатын магистралдың электр қосқыштарын тарту, әуе ендірмесінің тірек және өту оқшаулағыштарын егжей-тегжейлі тексеру және қажет болған жағдайда оларды ауыстыру кіруі қажет.

      Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын, жылжымалы жиынтық трансформаторлық шағын станциясын ағымдық жөндеу жылына бір реттен кешіктірілмей жүргізілуі керек. Жиынтық трансформаторлық шағын станциясын күрделі жөндеу алты жылда бір реттен кешіктірілмей, ал жылжымалы жиынтық трансформаторлық шағын станциясын жөндеу үш жылда бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі.

      Тоқтың ағуынан қорғағыш аппаратурасын паспорт деректері мен жылжымалы желіні автоматты ажырататын жалпы жұмыс істеу уақытына (0,2 секундтан аспайтын) сәйкестігіне тексеруді аттестатталған ұйым алты айда бір рет жүргізіледі.

      Карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға жиынтық трансформаторлық шағын станциясын жарты жылда бір реттен кешіктірмей таңдаулы түрде тексереді.

      Тұрақты кезекшіліксіз карьерлік бөлу бекетін тексеруді электр техникалық қондырғыларына қызмет көрсететін персонал (кемінде екі адам, олардың біреуінің IV төмен емес, ал қалғандарында ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады) айына бір реттен кешіктірмей жедел журналда жазып, өкім бойынша жүргізіледі.

      1) карьерлік бөлу бекетін тексеру кезінде: тірек және өту оқшаулағыштарының жай-күйі;

      май ажыратқыштардағы майдың деңгейі мен оның ағып кетуінің болмауы;

      механикалық бұғаттау құрылғыларының ақаулығы (көзбен көру арқылы);

      ұяшық жинағына кіретін өлшеу аспаптары мен аппаратурасының болуы;

      судың ұяшық ішіне өтуінің болмауы;

      жерге қосатын өткізгіштерді қосу орнындағы байланыстың беріктігі тексеріледі;

      2) карьерлік бөлу бекетін ағымдық жөндеу жылына бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі және мыналарды:

      ай сайынғы тексеріспен қарастырылатын жұмыстарды;

      майды сөндіргіштер мен ажыратқыштардың жетектерін реттеуді;

      майды сөндіргіштердің техникалық жай-күйін тексеруді;

      электр шынжырларының байланыс қосқыштарын тексеруді;

      реле қорғағышын тексеруді;

      оқшаулағыштарды тозаңнан және қоқыстан тазартуды қамтиды;

      3) Карьерлік бөлу бекетінің жабдығын күрделі жөндеу екі жылда бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі;

      4) Карьерлік бөлу бекетін дер кезінде тексеруді, жөндеуді және жөндеу сапасын карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға қамтамасыз етеді;

      5) Карьерлік бөлу бекетіне техникалық қызмет көрсету кестесі бойынша жөндеуге дер кезінде шығуын карьердегі тау-кен жұмыстарын техникалық басқаруды жүзеге асыратын лауазымды тұлға немесе карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға жүргізеді;

      6) Ауыстырып қосу бекеті, электр беру желілерінің секцияға бөлу құрылғыларын және жиынтық трансформаторлық шағын станциясын дер кезінде тексеру мен жөндеуді учаскелердің, карьердің (цехтардың) басшылары жүзеге асырады;

      7) техникалық қызмет көрсету және жөндеу нәтижелерінің материалдары паспорт карталарында немесе журналдарда тіркеу үшін карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты лауазымды тұлғаға беріледі. Осы құжаттарда карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғалар өткізген тексерістердің деректері тіркеледі.

95. Электр беретін карьерлік әуе желілері

      2140. Осы тараудың талаптары карьерде немесе үйінділерде салынатын әуе электр беру желілері қолданылады.

      2141. Орнын ауыстыруға ұзартуға немесе қысқартуға жататын, тіректерде темір бетон, ағаш немесе металл негіздермен салынатын карьерішілік әуе ЭБЖ жылжымалы деп аталады.

      Жылжымалы әуе электр беру желілерін салу (қайта жаңарту) осы Қағидалардың, кен орындарын ашық қазу кезіндегі қолданыстағы қауіпсіздік талаптарына және карьердегі жұмыстың техникалық басшысы бекіткен жоба бойынша жүргізіледі.

      2142. Орнын ауыстыруға, ұзартуға немесе қысқартуға жатпайтын, тұрақты тіректерде салынатын карьерішілік әуе электр беру желілерін тұрақты карьерішілік деп аталады.

      Тұрақты карьерішілік электр беру желілерін жобалау, салу және пайдалануға енгізу осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2143. Жобамен негізделген жағдайда карьерішілік электр беру желілерін секцияға бөлу қарастырылады. Секцияға бөлу құрылғыларын орнату орындарын карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға таңдайды.

      2144. Кемердегі әуе электр беру желілерінің төменгі фазалық өткізгішінен бастап өткізгіштердің ең үлкен жебесі кезіндегі жер бетіне дейінгі қашықтық келесі шамалардан кем емес қамтамасыз етіледі:

      1) карьерлер мен жыныс үйінділерінің аумағының ауданында электр беру желілерінің өтуі кезінде - 35 килоВольтқа дейінгі кернеу кезіндегі қашықтық 6 метр;

      2) адамдардың өтуі үшін күрделі және жер бетінде көліктің жүруі мүмкін емес орындарда электр беру желілерінің өтуі кезінде - 35 килоВольтқа дейінгі кернеу кезіндегі қашықтық 5 метр;

      3) кемерлердің еңістері ауданында электр беру желілерінің өтуі кезінде - 35 килоВольтқа дейінгі кернеу кезіндегі қашықтық 3 метр.

      Жоғары вольтты желілердің автожолдармен, темір жолдармен және ғимараттардың жақын тұрған бөліктерімен қиылысқанда немесе жақындасқандағы қашықтығының осы Қағидалардың 46-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      2145. Электр беретін жылжымалы карьерішілік жоғары вольтты желілерүшін алюминий өткізгіштері қолданылады.

      Қабырға қалыңдығы 10 миллиметр және одан астам тайғанақ кезінде желдің жылдамдығы секундына 20 метрден астам аймақтарда орналасқан карьерлер үшін болат-алюминий өткізгіштер қолданылады.

      Кернеуі 1000 Вольтқа дейін және одан астам жылжымалы желілерге арналған өткізгіштердің қимасы есеп бойынша қабылданады, бірақ алюминий өткізгіші үшін - 120 шаршы миллиметрден астам және болат-алюминий өткізгіші үшін - 95 шаршы миллиметрден астам.

      Электр берудің карьерлік желілерінің сымдарының ең кішкентай қиылысы осы Қағидалардың 47-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      2146. Жылжымалы тіректер арасындағы қашықтық есеппен анықталады, бірақ 50 метрден аспауы тиіс. Көлденең желілерді орнату кезінде (кемерден кемерге түсіру) тіректер арасындағы қашықтық 40 метрден аспайтын көлденең жазықтықтағы желі проекциясы бойынша анықталады.

      2147. Электр беретін карьерішілік жоғары вольтты желілерін салу кезінде үлгі құрылымдардың тіректері қолданылады.

      2148. Жылжымалы тіректердің бағандарын дайындау үшін сапасы бойынша ІІІ сұрыптан төмен емес ағаш пайдаланылады. Тірек негізі элементтеріне арналған жоғарғы ағаш бөлігіндегі бөрененің диаметрі кемінде 16 сантиметр қабылданады. Жылжымалы тірек "шамдарын" бір бөренеден артық дайындауға болмайды. Жылжымалы тіректердің төзімділігін арттыру қажет болған жағдайда оларды металдан дайындауға болады.

      2149. Бұрыштық (соңғы) тіректер мен кемерден кемерге түсіру жолын шектейтін тіректер, карьерлік әуе электр беру желілері кергіштер жобаға сәйкес орындалады.

      Бұрыштық (соңғы) тіректер мен кемерден кемерге түсіру жолын шектейтін тіректердің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін оларды жоспарлы алаңға орнату кезінде массасы 1000 килограмнан кем емес инвентарлы теміржол жүгі қарастырылады; аралық тіректер үшін инвентарлы жүктің жиынтық массасы 550 килограмнан кем емес болады.

      Жылжымалы тіректердің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін инвентарлы жүктерді қолдану мүмкін болмаған жағдайда анкерлік, бұрыштық, аралық және соңғы тіректердің тұрақтылығы арқанды кермелері орнатумен немесе жыныс негізін тиегішпен қамтамасыз етілуі мүмкін.

      2150. Жоғары вольтты желілер тұрақты желілерінде:

      1) ЖЖ-6 (35) және магистралды жерге қосу өткізгіштерін;

      2) ЖЖ-6 (10) өткізгіштерін, жарықтандыру желілері мен магистралды жерге қосу өткізгіштерін бірге ілуге болады.

      Бұл ретте мынадай талаптар орындалуы керек: біршама жоғары кернеулі жоғары вольтты желілер өткізгіші төменгі кернеулі жоғары вольтты желілер желілерінен жоғары орналастырылады; кернеулері әр түрлі жоғары вольтты желілер өткізгіштері арасындағы қашықтық біршама жоғары кернеулі жоғары вольтты желілерге арналған талаптарға сәйкес белгіленеді; қадалық оқшаулағыштардағы жоғары кернеулі жоғары вольтты желілер өткізгіштері екі рет бекітіледі.

      Жылжымалы тіректерде кернеуі 1000 Вольтқа дейінгі электр желілерін бірге ілуге болмайды.

      2151. Қадалық оқшаулығы бар жоғары вольтты желілері арасындағы ең қысқа қашықтық жоғары вольтты желілер қауіпсіз пайдаланудың қолданыстағы талаптарына сәйкес алынады.

      2152. Фазалық және жерге қосу жетектерінің арасындағы қашықтық фазалық өткізгіштерге арналған талаптарға сәйкес белгіленеді.

      Жерге қосу өткізгішін монтаждау кемінде 0,8 метр қашықтықта электр беру желілері өткізгіштерінен төмен тіректе жүргізіледі.

      2153. Жаңадан салынып жатқан (қайта жаңартылатын) жылжымалы электр беру желілері трассасын жобаға сәйкес маркшейдер бөледі, ал жұмысты орындаушы трассаның жоспары беріледі. Егер трассаның биіктіктердің құлдырауы болса, онда маркшейдерлік жұмыстың осы орындарына трассаның кескіні беріледі.

      2154. Жылжымалы тіректерді монтаждау, бөлшектеу, тасымалдау бульдозерлердің, жүк көтеру крандарының немесе автосамосвалдардың негізінде жабдықталған тетіктердің (тірек тасығыштардың) көмегімен жүзеге асырылады.

      Электр беру желілері соңғы өткізгіштерінен бастап, олар ажыратылмаған күйде жақын орналасқан ғимараттар мен құрылыстарға (күзету аймағы) дейінгі көлденеңінен қашықтық 20 килоВольтқа дейінгі электр беру желілері үшін кемінде 10 метр, 35 килоВольтқа электр беру желілері үшін 15 метр, 110 килоВольтқа электр беру желілері үшін 20 метр белгіленеді.

      2155. Жылжымалы электр беру желілерін тіректерін монтаждау (бөлшектеу) жұмысы механизациясының құралдары объектілердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғаға бекітіледі.

      Тіректерді қолмен тиеуге (түсіруге) болмайды.

      2156. Тіректерді бекіткеннен кейін, оларды тірек тасымалдағыштың көмегімен көлікте тасымалдау ерір жүретін тұлғаның басшылығымен жүзеге асырылады. Жүк түсіру орын аймағындағы тірек тасымалдағыш еріп жүретін тұлғадан кемінде 10 метр қашықтықта болуы тиіс. Тірек тасығыш жүргізушісінің еріп жүруші тұлғамен көзбен көру арқылы байланысы болады.

      2157. Тіректі орнына орнат еріп жүретін тұлғаның командасы бойынша жүзеге асырылады. Жылжымалы электр беру желілерінің тіректері жоспарланған алаңдарға орнатылады, бұл ретте тіректің негізі толығымен топыраққа жанасуы тиіс.

      2158. Тірек тасығыштың күзетілетін теміржол арқылы қозғалысы өтетін жердің кезекшісінің рұқсатымен жүргізіледі, ал күзетілмейтін жолмен өту – локомотив машинисіне сигнал беру тәсілін үйренген еріп жүретін тұлғаның рұқсат беру сигналы бойынша жүргізіледі.

      2159. Күндізгі уақытта тіректерді тік қалпында сақтандыру құрылғысымен жабдықталған трактормен (бульдозермен) жоспарлы кеңейтілген жазық қабат арқылы тасымалдауға болады. Тіректерді тік қалпында төсем қабы арқылы ұйымның техникалық басшысы бекіткен ЖҰЖ бойынша тасымалдауға болады.

      Тіректерді бульдозермен тік қалпында тасымалдау кезінде тіркеме арқанның ұзындығын тірек табаны мен тіркеме құрылғы арасында 3 метрден аспайтын етіп алуға болады.

      Тіректерді тік қалпында мынадай жағдайларда:

      1) тірек табанында және тірекке 15 метрге жақын жерде адамдар жүрген кезде;

      2) тіректе салбыраңқы өткізгіштер болған кезде;

      3) желілердің астында және жұмыс істеп тұрған электр беру желілері 10 метрге жақын жерде;

      4) тіректің табандарының ақауы, бекіткіш элементтерінің ақауы және ағаштар шіріген кезде тасымалдауға болмайды.

      2160. Тіректі орнына орнатқаннан кейін және оның тұрақтылығын қамтамасыз еткеннен кейін өткізгіштерді монтаждауға және тірекке көтеруге болады.

      2161. Өткізгішті тарту қолмен жүзеге асырылады. Тетіктердің көмегімен жылжымалы тіректерде өткізгіштерді тартуға болмайды.

      2162. Аралықтардағы өткізгіштерді қосқыштар сенімділік пен жеткілікті төзімділікті қамтамасыз ететін тәсіл, бекітілген паспорт бойынша орындалады. Басқа да қолданыстағы ЭБЖ қиылысатын жерлерде байланыс желісі, автомобиль және теміржол жолдары, фазалық өткізгіштер және жерге оқшаулағыш сымдар қосылымдарға ие емес және сымдарды екі рет бекіту арқылы орындалады.

      Ескерту. 2162-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2163. Карьерде жаппай жару жүргізуге дайындық кезінде жарылыстың карьер ішіндегі жылжымалы ЭБЖ құрылысы мен электр қондырғыларына әсер ету аймағы анықталады. Көрсетілген аймақ карьер учаскесінің тау-кен жұмыстарының бірлескен жоспарына енгізіледі және оны жаруға дейін үш күн бұрын карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты лауазымды тұлғаға және жару жұмыстары жүргізілетін тау-кен учаскелерінің бастығына береді.

      2164. Осы құжаттың негізінде учаскелердегі тау-кен жұмыстарының басшылары карьердің электрмен жабдықтау жұмысшыларымен бірге жаруға дайындық пен олардың салдарын жоюдың жоспар-кестесін құрастырады. Жоспар-кестені карьердегі жұмыстың техникалық басшысы бекітеді және жару басталғанға дейін бір тәулік бұрын жұмысқа қатысушы барлық лауазымды тұлғаларға хабарлайды.

      2165. Жоспар-кестеде:

      1) желілерді бөлшектеу бойынша жұмыс көлемі;

      2) желі бригадасы мен желілік-монтаждау машиналарын орналастыру;

      3) жұмысты қауіпсіз жүргізу үшін жауапты тұлғалар мен желілік-монтаждау машиналарының ақаусыздығы;

      4) дайындық жұмыстарын бастау және аяқтау уақыты;

      5) жару кезінде желілік-монтаждау машиналарын жабу орындары;

      6) персоналды қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге жіберу тәртібі;

      7) қалпына келтіру жұмыстарының ең аз қажетті көлемі мен оларды аяқтау уақыты қарастырылады.

      2166. Карьердегі жұмыстың техникалық жұмыс басшысының өкімі бойынша жару алдында ток пен кернеудің түріне қарамастан, жару аймағындағы барлық карьерішілік желілер ажыратылады. Жару жұмыстары жарық тәулік мезгілінде қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу қажеттілігін ескере отырып жүргізіледі.

      2167. Желілік-монтаждау машиналарының (жүк көтеру крандарының) көмегімен жылжымалы карьерішілік ЖЖ тіректерін монтаждау (бөлшектеу), тасымалдау және бекіту жедел журналда жазып, өкім бойынша жүргізіледі.

      Өкім бригаданың құрамы үшін қауіпсіздік техникасы шараларының тізбесін анықтайды.

      2168. Тіректерді монтаждаумен (бөлшектеумен) және тасымалдаумен айналысатын желілік-монтаждау машиналарының (жүк көтеру крандарының) жүргізушілеріне, оларды басқаратын лауазымды тұлға нұсқаулық береді.

      2169. Теміржол немесе байланыс желісі арқылы өткізгіштерді монтаждау (бөлшектеу) кезінде пойыздардың қозғалысы тоқтатылады, тартылыс күші, жатық беру, байланыс желісі ажыратылады. Бөгетер жабылып, теміржол станциясының немесе бекет кезекшісінде бөгетердің жабылғаны туралы тиісті жазба жазылады, ал теміржолдарда сигнал берушілер тұрады.

      Жұмыс байланыс желісіне қызмет көрсететін лауазымды тұлғамен келісілген наряд бойынша жүргізіледі. Жұмыс жүргізу орнында жерге қосу штангісінің көмегімен нарядқа жазып, жерге қосады.

      2170. Автомобиль жолдары арқылы өткізгіштерді монтаждау кезінде жұмыс жүргізу нарядында автомобильдер үшін жолды жабу туралы дабыл бойынша іс-шаралар қолданылады. Карьер басшылығы авто тасымалды жүзеге асыратын лауазымды тұлғаларды жұмыс жүргізу орнындағы өту жолын жабу туралы оны бастағанға дейін хабарлайды.

      2171. Электр беретін желілердің трассасында пайдалы қазбалардың қатарын, жыныс үйінділерін, бөренелер мен рельстерді орналастыруға, материалдарды жинауға болмайды.

      2172. Жылжымалы карьерішілік ЭБЖ жай-күйін тексеруді:

      1) учаскелердегі тау-кен жұмыстарын ауысымда басқаруды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар – ауысым сайын;

      2) учаскенің энергиямен қамтамасыз ететін және осы учаскелер шегінде тау-кен жұмыстарын басқаруды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар – апта сайын;

      3) карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты лауазымды тұлғалар және карьердегі жұмыстың техникалық басшысы мен тау-кен жұмыстары жөніндегі орынбасары – ай сайын (таңдаулы түрде) жүргізеді.

      2173. Электр беру желілерін ауысым сайын тексеру нәтижелері жұмыс жүргізуге нарядтар беру журналына (технологиялық персоналға) жазылады, ал авариялық жағдайда карьердің ауысымдағы электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғаға телефонограмма түрінде хабарлаушының тегін, лауазымын көрсетіп хабарланады.

      Электр беру желілерін апта сайын тексеру нәтижелері нарядтар журналына жазылады.

      Егер тексеріс кезінде желінің жай-күйі персоналға қауіп төндірсе немесе электрмен жабдықтаудың үздіксіздігі бұзылуына әкелетін болса, мұны анықтаған жұмысшы оны ажыратып, ақаулықтарды жою бойынша қажетті шараларды қабылдайды және карьердің электр шаруашылығынга жауапты тұлғаға ол жөнінде хабарлайды.

      2174. Электр беретін жылжымалы карьерішілік желілерді тексеру көлеміне мынадай тексерістер жатады:

      1) желілердің қауіпсіз габариттік өлшемдері (көзбен көру арқылы);

      2) оқшаулағыштарда сынықтың, күйіктің, сызаттардың болмауы, оқшаулағыштардағы өткізгіштердің бекітілу жай-күйі (көзбен көру арқылы);

      3) сымдардың үзілуінің, өткізгіштерде балқыма іздерінің, фазалық және жерге қосатын өткізгіштерде артық заттардың болмауы (көзбен көру арқылы);

      4) тіректердің жай-күйі, жүк негіздерінің бекіту элементтерінің және тірекке көтермей керудің тұтастығы;

      5) жел кезінде өткізгіштердің салбырауының болмауы;

      6) тіректерде сақтандыру плакаттары мен белгілердің болуы және жай-күйі.

      2175. Кезектен тыс тексерулер көк тайғақ, қатты жел (секундына 15 метрден астам) болған жағдайда карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғаның нұсқауі бойынша желілерді қорғағыш әсерінен ажыратқаннан кейін, жару жұмыстарын жүргізгеннен кейін және нөсерден соң жүргізіледі.

      2176. Электр беру желілерін қорғағыш әсерінен ажыратқаннан кейін жел мен көк тайған болған кезде, оларды тексеру тәртібін карьердегі электр шаруашылығы үшін жауапты белгілейді.

      2177. Карьерде жылжымалы желілерді ұзындығы бойынша 10 пайыз авариялық ауыстыру есебінен жалаңаш өткізгіштің, оқшаулағыштар мен тіректердің авариялық таусылмайтын қоры болуы тиіс.

      2178. Әрбір карьер бекітілген нормативтерге сәйкес желі жұмыстарын жүргізу үшін материалдармен қамтамасыз етіледі.

      2179. Жылжымалы желілерді жөндеуді (қайта орнатуды) жүргізетін бригадалар төмендегідей аспаптармен, қорғау құралдарымен және механикаландыру құралдары:

      1) авто мұнарадан жұмыс істеу мүмкіндігі болмаған жағдайда монтер ілмектермен немесе бригадаға кемінде екі жұп өту жолымен;

      2) бригадаға кемінде екі карабині бар сақтандыру белбеулерімен;

      3) диэлектрлік қолғаппен – бригаданың әрбір мүшесі үшін 1 жұптан (әрбір 10 жұп үшін 2 жұптан ауыстыру киюге);

      4) кернеу көрсеткіштерімен – бригадаға кемінде біреуден (әрбір кернеу үшін);

      5) жедел штангалармен - бригадаға кемінде біреуден (әрбір кернеу үшін);

      6) жерге қосқышы бар жинағындағы жылжымалы жерге қосқыштарын салуға арналған штангалармен - бригадаға кемінде 2 жұп немесе жұмыс қауіпсіздігі үшін қажетті саны бойынша;

      7) 2500 В кернеулі мегомметрмен – бригадаға кемінде біреуден (біреуі авариялық резерв ретінде міндетті түрде болуы қажет);

      8) 5-еселік дүрбімен – бригадаға кемінде біреуден, дүрбілермен желілерді тексеретін жұмысшылар қамтамасыз етіледі;

      9) монтерлік аспаптары бар сөмкелермен – бригаданы әр мүшесіне біреуден;

      10) теміржол, металл және екі шынжырлы электр беру жүйесі 6-дан 35 килоВольтқа дейін жұмыс істеген кезде бір авто мұнарамен және жылжымалы тіректерді электр беру желілерінің 30 километрге тасымалдау үшін үш тірек тасығышпен қамтамасыз етіледі.

      2180. Жөндеу бригадасы мен оның керек-жарақ аспабы осы мақсатта жабдықталған желілік-монтаждау машиналарының көмегімен тасымалданады.

      2181. Электр беру жүйелері дер кезінде тексерілуін және кемшіліктердің қалпына келтірілуін бақылауды учаскелердегі тау-кен жұмыстарына басшылықты, учаскені энергиямен жабдықтауды жүзеге асыратын жұмысшылар, карьердегі жұмыстың техникалық басшысы жүргізеді. Карьерді энергиямен жабдықтауды жүзеге асыратын жұмысшылар жылжымалы карьерішілік желілеріндегі жөндеу, монтаждау (бөлшектеу) жұмыстарының сапасын бақылайды.

96. Иілгіш резеңке шоғырсымдар

      2182. Карьерлердің жылжымалы электр қабылдағыштарын (экскаваторларын, тау-кен кешендерін, бұрғылау станоктары, тау-кен машиналарын) қоректендіру үшін иілгіш резина кабельдерді қолдануға болады.

      2183. Тұрақты қондырғыларды қоректендіру үшін шоғырсымдар мен оқшауланған өткізгіштер қолданылады.

      2184. Шоғырсымдарды тасымалдау және сақтау дайындаушылардың нұсқаулары бойынша жүргізіледі.

      2185. Жылжымалы карьерлік электр қондырғыларын қоректендіретін иілгіш шоғырсым оның қатуын, соғылуын және тау-кен қазындысы кесектерінің астында қалуын, онымен көлік құралдарының жүруін болдырмайтындай етіп төселеді.

      Сақтандыру белесі және үшкір тастар бойынша кабельді салуға болмайды.

      Ескерту. 2185-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2186. Теміржолдармен және авто жолдармен қиылысу орындарында кабель оны құбырларда, қораптарда, науаларда, қорғау құрылғыларында төсеп зақымданудан қорғалады. Қорғағыш құрылғылардың өлшемдері теміржолдардың немесе жолдардың енінен әр жағынан кемінде 2 метрден артық болады.

      2187. Жару жұмыстары аймағындағы кабельдер жару кезінде қауіпсіз орынға алынады немесе тау-кен қазындысын жару кезінде зақымданудан қорғалады.

      2188. Су басқа учаскелерде кабельді "айырмен" көтереді, олардың арасындағы қашықтық 10 метрден аспайды және судың бетінен кемінде 0,3 метр биіктікте орналасады.

      2189. Кабель қабылдау барабанымен немесе кабель жылжытқышымен жабдықталмаған тетіктерде артық кабель тетіктің жұмыс аймағынан тыс тегістелген алаңда көршілес бұтақтар арасындағы ілмек диаметрінен кем емес қашықтықта ілмектермен орналастырылады.

      2190. Электр тұтынушылардың ендірме құрылғысынан жылжытуын болдырмас үшін кабелдің бес-алты диаметрінен кем емес шығу жолындағы иілу радиусын қамтамасыз ететін бұйыммен бекітіледі.

      2191. Соңғы бітеулер бойынша жұмысты, карьерде кабелді жөндеуді және қосуды қосу орнындағы ұйымдастырушылық-техникалық іс-шараларды орындағаннан және оны қосу орнынан және тұтынушыдан ажыратқаннан, қалдық зарядтар мен синхронды электр қозғалтқыштарымен генерацияланатын электрлік жылжу күштерін тасымал жерге қосқышты төсеу жолымен разрядтағаннан кейін жүргізуге болады.

      2192. Кернеудегі кабельдің орнын диэлектрлік қолғаптарды немесе оқшауландырылған тұтқалары бар құрылғыларды және диэлектрлік боттарды пайдалана отырып, қолмен ауыстыруға болады.

      Кабельді механикалық тәсілмен жылжытқанда, диэлектрлік сынақтан өткен диэлектрлік материалдардан жасалған құрылғылар қолданылады. Бұл туралы аспапқа аспаптың нөмірін және келесі сынақтың күнін қамтитын таңба салынады.

      Кабельді механикалық тәсілмен жылжытқан кезде, ұйымда кабельдің механикалық тәсілмен қауіпсіз қозғалысы үшін технологиялық регламент әзірленеді.

      Ескерту. 2192-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2193. Тау-кен қазындысын "кабель арқылы" экскаватормен тиеуге болмайды. Өндірістік қажеттілік болған жағдайда карьер басшылығы экскаватордың жұмыс аймағындағы кабель қорғалған жағдайда бір тәуліктен аспайтын мерзімде "кабель арқылы" тиеуге болады.

      2194. Карьерлердің жылжымалы электр тұтынушыларын қоректендіретін кабельдерді тексеруді:

      1) экскаваторлардың (тау-кен көлік кешендерінің), бұрғылау станоктарының, машиналардың машинистері (машинист көмекшілері) – ауысым сайын;

      2) тағайындалған лауазымды адамның басшылығымен электр техникалық объектілерін пайдаланушы жұмыскерлер ай сайын жүргізеді.

      Ескерту. 2194-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2195. Кабельдерді ауысым сайын тексеру кезінде оның трасса бойымен дұрыс төселуі, тереңдік бойында бұзылудың, сызаттардың, маневрлік учаскелерде тесіктер мен тіліктердің (ендірме құрылғысынан 20 метр), көлік құралдарының жүруінен майысудың немесе жыныстар мен сыртқы шланг қаптамасының механикалық зақымдануының болмауы тексеріледі.

      Ауысым сайынғы тексеру нәтижелері агрегат журналына (жедел журналға) жазылады. Кабельдің ақаулары туралы карьердегі ауысымда электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғаға хабарланады.

      2196. Ай сайынғы жұмыс көлеміне ауысым сайынғы тексеріспен көзделген жұмыстар мен кабельдің ұшындағы бітеулерді тексеру жұмыстары жатады, бұл кезде ток өткізу сымдарын оқшаулау қабатында озон сызаттарының болуы, шығыр бітеулердің оқшауланған аралықтарының ластану дәрежесі тексеріледі. Ай сайынғы тексеріс нәтижелері карьерді электрмен жабдықтауды жүзеге асыратын персоналдың жедел журналында жазылады.

      Ескерту. 2196-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2197. Соңғы кабелдерді пайдалану алдында шлангіні бітеуді, негізгі сымдардың оқшаулағышын бітеуді, соңғы ұштарды тығыздауды (дәнекерлеуді) немесе сымдардың ұштарын арнайы қысқышпен дайындауды қамтитын соңында орындалатын жұмыстар жүргізіледі.

      2198. Кабельдің соңғы бітеулерін оқшау резинаның, электрлік оқшаулау қауыздарының немесе кремний-органикалық резинаның көмегімен орындауға болады.

      2199. Негізгі сымдарды бітеу:

      1) кемінде номинал желілік кернеу кезіндегі, ықтимал ішкі шамадан тыс кернеу кезінде жабындарды;

      2) әрбір сымдағы және кемінде номинал желілік кернеу кезінде сымдар арасындағы басты разрядтарды;

      3) оқшаулағыш деңгейінің едәуір төмендеуінен;

      4) кабель ішіне ылғал мен тозғаның өту мүмкіндігін болдырмайды.

      2200. Соңғы бітеу жолындағы сымдардың ұзындығы электр жабдығының құрылымдарымен және кірме құрылғыларымен және оларға қосатын кемінде 350 метр шпильдерді орналастырумен анықталады.

      Кірме құрылғыларындағы оқшауланған сымдардың иілгіш радиусы мүмкіндігінше әсіресе, оқшаулағышы бар электр өткізу экранының шегінде ең үлкен болуы тиіс.

      Кабельді кірме құрылғысына бекіту ток өткізу сымдарының оқшауланған бөліктерінің бір-біріне, ток өткізу және жерге қосу бөліктеріне жанасуын болдырмайды.

      2201. Соңғы бітеулерді орындау және кабелді жөндеу оны пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

      2202. Пайдалануға беру алдында жаңа және жөнделген соңғы ұштары бітелген кабель диэлектрлік төзімділікке жоғары кернеумен сыналады. Тікелей токты сынау кернеуінің шамасының 2Uн кем болмауы тиіс. Сынау ұзақтығы 5 минут. Сынау нәтижелерін осы Қағидалардың 48-қосымшасына сәйкес нысан бойынша 0,4 килоВольт және 6 килоВольт кабелдерді оқшаулағыштың жай-күйін тексеру журналына жазылады.

      2203. Ұштары бітелген 1 килоВольт артық кернеуге жаңа кабелді, пайдаланудағы, жөнделген кабельді оқшаулау 5 минут ішінде тікелей токтың 2Uн. төмен емес кернеуімен сыналады.

      2204. Кабельдерді мерзімді сынау жылына бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі. Кабельді мерзімді тексеру кезінде сымдар мен экрандаушы жабыстырмалардың тұтастығы тексеріледі. Үзілген жері болған кезде кабельді пайдалануға болмайды.

      2205. Ұшы бітелген жаңа жөнделген кабельді 1000 Вольтқа дейінгі кернеуге оқшаулау 1 минут ішінде 2500 Вольттан төмен емес кернеумен тексеріледі.

      2206. Оқшаулағышты сынау нәтижелері мен кабелдің құрылымдық элементтерінің жай-күйі осы Қағидаларға 48-қосымшаға сәйкес нысан бойынша 0,4 килоВольт және 6 килоВольт кабелдерді оқшаулағыштың жай-күйін тексеру журналына жазылады. Пайдаланылатын әрбір кабельдің бөлетін ұштардың бірінде нөмірі бар бекітілген биркасы болады. Журналға жаңа кабелдің жай-күйі туралы деректер мен оның кезекті жөндеу және сынау нәтижелері жазылады. Осы журналда кабелді пайдаланудан шығару туралы белгі жазылады.

      Кабельді журнал осы Қағидалардың 49-қосымшасына сәйкес нысан бойынша рәсімделеді.

      2207. Экскаватор кабелін сынауға дайындау кезінде:

      1) кабель желіден ажыратылады, кабель ауыстырып қосу бекеті мен экскаватордан алынады да, осы Қағидалардың талаптарына сәйкес разрядталады;

      2) "Тоқта!", "Кернеу!", "Сынақ өмірге қауіпті!" деген ескерту плакаттары ілінеді және кабель трассасының бойымен бақылау бекеттері қойылады;

      3) сыртқы ақаулар мен кезекті жөндеу жүргізу үшін шланг қабықшасы тексеріледі;

      4) тартылыс күші сымдарының таза болуын тексеру үшін ақырғы бітеулер тексеріледі, сызаттар анықталған жағдайда қайта бөлінеді;

      5) тартылыс күші және жерге қосылатын сымдардың, экрандаушы ораулардың тұтастығы тексеріледі, одан кейін жерге қосатын желі кабельдің екі ұшынан экрандаушы ораулармен қосылады;

      6) тартылыс күші желілерінің оқшаулағыш кедергісі 2500 Вольт кернеуіне мегомметрмен өлшенеді, әрбір өлшеу жұмысынан кейін желілер "жерге" разрядталады.

      2208. Сынау кедергісі кабельдің әр желісіне ретімен салынады. Екі желі, экрандар мен жерге қосу желісі сынау кезінде бір-бірімен қосылып жерлендіріледі. Тікелей кернеуді арттыру секундына 0,5 килоВольттан аспайтын жылдамдықпен қалыпты жүргізіледі. Сынақ кернеуіне жеткен кезде токтың ағыс шамасы тұрақты бақыланады. Ток ағысы көбейген немесе импульстік белгілер пайда болған кезде оқшаулағыштың ақау учаскесін өткізу мақсатында сынақ кернеуін секундына 0,5-2,0 килоВольттан арттыруға болады.

      2209. Егер кабельді сынаған кезде оқшаулағыш бұзылмаса, онда сынақ кабелі пайдалануға жарамды деп саналады. Микроамперметрдің көрсеткіштерін есептеу соңғы сынақ минутында жүргізіледі.

      Ескерту. 2209-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2210. Сынақ кернеуін алу жоспарлы түрде жүргізіледі. Сынақ аппаратын желіден ажыратқаннан кейін жерге қосқыш штангінің көмегімен сынақ желісін разрядтау жүргізіледі.

      2211. Иілгіш жоғары вольты кабелдерді жоғары кернеумен 6, 10, 35 килоВольт номинал кернеуге сынауды кемінде екі арнайы оқытылған жұмысшы наряд бойынша жүргізеді. Жұмыс өндірушінің IV, ал қалғандарында ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады. Сынақты ток өткізу бөліктері тұтас немесе торлы қоршаулармен жабылған, ал есіктері бұғаттағышпен жабдықталған стенділерді пайдалана отырып жүргізуге болады. 2500 Вольт мегомметрмен өлшеуді жедел журналда жазып, IV және III біліктілік тобы бар 2 адам өкім бойынша жүргізеді, ал 1000 Вольт мегомметрмен ІІІ және ІІ біліктілік тобы бар екі адам жүргізеді.

      2212. Карьердегі кабель ақауын әдістердің (индукциялық, акустикалық, сыйымдылықтағы немесе ілмек әдісімен) бірімен анықтауды қорек желісінен кабельді ажыратқаннан және қалдық электр зарядтарын жерге разрядтағаннан кейін өткізуге болады.

      2213. 1000 метрден астам немесе 2000 метрден астам иілгіш резеңке кабелдерін 1000 Вольтқа дейін және одан артық кернеуге тұрақты пайдаланатын әрбір ұйымда кабелдерді жөндейтін шеберханалар ұйымдастырылады.

97. Электр машиналары мен аппараттары

      2214. Электр машиналары мен аппараттары дайындаушылардың нұсқауларына сәйкес пайдаланылады.

      2215. Электр машиналарын (ұзақ уақыт бойы тоқтап тұрғаннан кейін) іске қосу алдында: сыртқы тексеру, іске қосу бұйымдарын тексеру, мойынтіректердің жай-күйі мен олардың майлануын тексеру, қозғалтқыш орамдары оқшаулағышының кедергісін өлшеу жүргізіледі.

      2216. Қозғалтқыш орамдары оқшаулағышы мен іске қосуды реттеу құрылғыларының кедергісін өлшеу вольтметрмен және амперметрмен немесе қозғалтқыш тоқтап тұрған кезде өлшеу көпіршелерінің көмегімен жүзеге асырылады. Өлшеу кезінде пайдаланылатын аспаптардың 0,5 төмен емес дәлдік класы болуы тиіс.

      Тұрақты ток машиналарының оқшаулағыш және кернеуі 660 Вольтқа дейінгі синхронды қозғалтқыштарының кернеуін өлшеу 1000 Вольт кернеуіне мегомметрмен, ал 660 Вольттан астам болса, 2500 Вольт кернеуге мегомметрмен жүргізіледі.

      10+30 градус Цельсия температура кезінде машиналардың оқшаулағыш кернеуі шамасының ең аз мәні төмендегідей (мегаОм):

      1) т ұрақты ток қозғалтқыштары - 0,5;

      2) т ұрақты ток генераторлары - 0,5;

      3) кернеуі 1000 Вольттан астам ауыспалы токты ң электр қозғалтқыштарының статорлары - 6;

      4) кернеуі 1000 Вольттан астам ауыспалы токты ң электр қозғалтқыштарының роторлары - 0,5;

      5) кернеуі 1000 Вольтқа дейін синхронды қозғалтқыштар - 0,5.

      2217. Машинаны жөндегеннен кейін оның оқшаулағышы жоғары кернеумен сыналады.

      2218. Электр машиналары оқшаулағышының ылғалдылығын бағалау қолданыстағы электр қондырғыларын қауіпсіз пайдалану талаптарына сәйкес анықталады.

      Оқшаулағыш кернеуі 0,1 мегаОм төмен болған жағдайда ішкі қыздыру немесе құрғақ ыстық ауа (+70

80 градус Цельсия) үрлеу арқылы кептіруге болады. Қыздырғыштар ретінде қыздыру лампалары, электрлік қыздыру элементтері, калориферлік қондырғыларды қолдануға болады.

      Оқшаулағыш кернеуі 0,1 мегаОм болған жағдайда якорь орамын қосымша плюс катушкаларымен номиналдың 3-5 пайызды құрайтын кернеуді төмендетуге қосып, электр тогымен кептіруге болады. Бұл ретте құрғату тоғы бастапқының 50-60 пайызына тең. Машинаны көтеретін кезекті орамы міндетті түрде ажыратылады.

      2219. Электр машиналарының мойынтіректерінің жай-күйі мерзімді тексеру және жөндеу кезінде пайдалану барысында тексеріледі. Мойынтіректер дайындаушының нұсқауларымен анықталған температурадан артық қыздырылмайды.

      2220. Электр машиналарының мойынтіректерін майлау үшін дайындаушы зауыт ұсынған майлау құралдары қолданылады.

      2221. Тұрақты токтың электр машиналарын тексеру тәулік сайын жүргізіледі. Тексеру кезінде коллектор қабатының тазалығы, онда ұшқындаудың, балқымалардың, күйіктердің, пластиналардың әлсіреуінің жоқ екені, щетка ұстағыштардың, щеткалар мен оларды қоректендіргіштердің жай-күйі тексеріледі.

      2222. Әрбір экскаватордың (кешеннің) тозған щеткаларды мерзімді ауыстыру үшін қосымша щеткалардың резерв қоры болады.

      2223. Щеткаларды коллекторға салу шамасы олардың паспортына сәйкес болады.

      2224. Щетка мен щетка ұстағыштың сауыты арасындағы саңылау, якорь шүлдігі бойындағы саңылау – 0,1х0,4 миллиметрден көп емес.

      . Коллектор мен щетка ұстағыш сауытының төменгі жиегі арасындағы саңылау 2

4 миллиметр шегінде болуы тиіс.

      2226. Басқару станциясын, экскаваторлар мен бұрғылау станоктарының пульттері мен шкафтарын кернеуді алмастан сыртынан тексеруді машинист немесе электрик ауысымда бір реттен кешіктірмей жүргізеді. Осы тексеріс кезінде байланыстар мен реленің жай-күйіне, өткізгіштердің жай-күйіне, жиынтық байланыс дөңгелектері мен автоматтарына көңіл аударылады.

      2227. ЖАЖ жүргізу кезінде өткізгіштердің бекітілуі тексеріледі, бұрандалар, магнит станциялары мен басқару қалғандарындағы контр гайкалар жақсылап бекітіледі.

      2228. Басты байланыстырғыштардың түйістіргіштері ені бойынша жанастырылады және ауытқушылығы болмайды, жылжымалы байланыстырғыш ұшқын басу камерасы қозғалған кезде жанаспайды.

      2229. Байланыстырғыштың жұмыс қабатын олардың бетінде пайда болған тотықтардан, балқыма металл түйіршіктерінен және ластанудан тазарту шығарушының техникалық құжатына сәйкес жүргізіледі.

      2230. Тұрақты ток байланыстырғыштары жұмыс істеген кезде магнит жүйесінің аздап шуылдауына болады. Қатты шуыл оны жөндеуді қажет ететін ақаудың бар екенін білдіреді. Іске қосу аппаратурасы (жәшіктер, реостаттар, магниттік іске қосқыштар) бекітіледі. Басқару шкафтарының есіктері ашық болған кезде электрлендірілген машиналарды қосуға болмайды.

      2231. Электр машиналары мен аппараттардың таусылмайтын қоры жұмыста барынан 25 пайыздан кем емес қарастырылады.

      2232. Тау-кен машиналары, қондырғыларда орнатылған электр машиналары мен аппаратуралары қоршаған орта мен жұмыс режимінің талаптарына сай етіп орындалады. Электр жабдығының жұмыс қабілетін ұстау ЖАЖ жүргізу арқылы қамтамасыз етіледі.

      2233. ЖАЖ жүйесінің жұмысын, осы жүйемен байланысты барлық техникалық құжаттама мен есептліктің жүргізілуін бақылау төмендегідей:

      1) электр жабдығын жөндеудің айлық және жылдық кестелерін орындауды жүзеге асыратын;

      2) электр жабдығының, қосалқы бөлшектердің және материалдардың таусылмайтын қорының жай-күйін бақылайтын карьердің тиісті лауазымды тұлғаларына жүктеледі.

      2234. Сақтандырғыштардың балқыма ендірмелері оның номинал тогының белгісінде көрсетіліп калибрленеді. Белгі дайындаушының немесе аттестатталған электр техникалық зертхананың нұсқауларымен қойылады. Калибрлендірілмеген ендірмелерді қоюға болмайды.

      2235. Коммутациялық аппараттар қызмет көрсету үшін ыңғайлы орындарда электр қозғалтқышына жақын орналасады.

      2236. Резервтегі электр қозғалтқыштары мерзім сайын тексеріледі және цехтің, учаскенің, карьердің электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекіткен кесте бойынша сыналады.

      2237. Технологиялық үдерісті реттеу токтың мәні бойынша жүргізілетін тетіктердің электр қозғалтқыштарының іске қосылуын және жұмысын бақылау үшін іске қосу қалқанында немесе панелде электрқозғалтқышының статорының шынжырындағы токты өлшейтін амперметр орналастырылады. Амперметр синхронды электр қозғалтқыштарын өткізу шынжырларына орнатылады. Амперметр шкаласында қызыл сызықпен шекті токтың мәні (электр қозғалтқышының номинал тогынан 5 пайыздан артық) белгіленеді.

      2238. Электрқозғалтқыштарының топтық қалқандары мен жинақтарындағы кернеудің болуын бақылау үшін вольтметрлер немесе сигнал лампалары орналастырылады.

      . Электр қозғалтқыштарының қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін дөңгелектердегі кернеу номинал 100

105 пайыз шегінде болады. Кернеу номиналы –5-тен +10 дейін ауытқыған жағдайда электр қозғалтқышының жұмыс істеуіне болады.

      2240. Әрбір мойынтіректе өлшенген электрқозғалтқыштарының дірілі, ротордың шүлдігінің екпіні, әуе саңылауының өлшемі қолданыстағы электр қондырғылары мен электр желілерін қауіпсіз пайдалану талаптарының шамасынан аспайды.

      2241. Электрқозғалтқышының жүктемесін, мойынтіректердің температурасын, тұйық желдету жүйесі бар электрқозғалтқышындағы кіретін және шығарылатын ауаны тұрақты бақылауды, мойынтіректерді баптауды, іске қосу, реттеу және орнату операцияларын электр техникалық немесе электр технологиялық персонал жүргізеді.

      2242. Электр жетегі (авариялық) желіден мынадай:

      1) электрқозғалтқышта немесе оның іске қосуды реттеу аппаратурасында түтін немесе жалын;

      2) электрқозғалтқышын тоқтатуды қажет ететін жазатайым оқиға;

      3) электрқозғалтқышының тұтастығына қауіп төндіретін шекті нормадан тыс діріл пайда болған;

      4) жетек тетігі сынған;

      5) электрқозғалтқыштың жылдам қызуына әсер ететін айналым саны күрт төмендеген жағдайларда ажыратылады.

      Техникалық басшы электрқозғалтқыштың авариялық сөнетін кезіндегі жағдайларды анықтайды, авариялық жай-күйді жою және электр қозғалтқышын іске қосу тәртібі көрсетіледі.

      2243. Статор орамының сыртқа шығарылған өткізгіштері мен электр машиналарының кабель құйғыштары бекітіліп, қоршаулармен қорғалады, оларды машиналар жұмыс істеп тұрған кезде алуға болмайды. Біліктердің айналмалы бөлігі қоршалады.

      Электр машиналарының сыртқа шығарылатын өткізгіштері мен іске қосуды реттеу қорапшалары тығыздалады және бұйымсыз ашылмайтын қақпақпен жабылады.

      2244. Статор орамының, якорь мен полюстердің сыртқа шығатын өткізгіштері таңбаланады. Іске қосуды реттеу құрылғыларында "іске қосу" және "тоқтату" қалпы белгіленеді.

      Топтық қалқандарда жөнделген сөндіргіштерде, байланыстырғыштарда, магниттік іске қосқыштарда, ажыратқыштарда, сақтандырғыштарда олардың қандай қозғалтқышта тиесілі екенін көрсететін жазбалар жазылады.

      2245. Электр қозғалтқышы қалқандағы қорек кабелінен жөндеуге немесе жинақтауға тоқтаған кезде кернеу алынады, ал ажыратқыштың жетегінде "Іске қоспаңыз! Адамдар жұмыс істеп жатыр" деген плакат ілінеді.

      "Іске қоспаңыз! Адамдар жұмыс істеп жатыр" деген плакатты алу және машинаны қосу жұмыс істеген тұлға жұмыстың аяқталғаны жөнінде журналға жазып, ал жұмысты қабылдаған тұлға электр қозғалтқышын қосуға рұқсат бергені туралы белгі қойылғаннан кейін жүргізіледі.

      2246. Қолмен басқарғышы бар электрқозғалтқыштарындағы іске қосу құрылғыларымен операциялар диэлектрлік қолғаптармен жүргізіледі. Ылғал орындарда орналасқан бұл құрылғылардың алдында оқшаулағыш тіреуіштер орнатылады.

      2247. Егер жұмыс кезінде персонал электрқозғалтқышының немесе тетіктердің айналатын бөліктерімен жанасатын болса, онда сөндіргіштен басқа ажыратқыш та өшіріледі, оның жетегінде "Іске қоспаңыз! Адамдар жұмыс істеп жатыр" деген плакат ілінеді.

      2248. Электр қозғалтқышта жұмыс бастау кезінде өшірілген сөндіргіштер мен ажыратқыштардың (жетегі бар тұтқаларды алу, оларды құлыппен жабу және басқалары) жаңылысып қосылуына жол бермейтін шаралар қолданылады.

98. Реле қорғағыш және атмосфералық шамадан тыс кернеуден
қорғау

      . Кернеуі 6

35 килоВо

      льт ашық тау-кен жұмыстары желілерінде жерге тұйықталудан, сөндіруге әсер ететін реле қорғағыш құрылғысы болады.

      2250. Бір фазалық тұйықталудан қорғау селективті қорғағыш (ақауы бар қосқыш пен бағытты белгілейтін) және селективті емес резервтік қорғағыш түрінде орындалады.

      Селективті қорғағыш кернеуі 6ч35 килоВольт желілерінің барлық қорек элементтерінде қарастырылады.

      Селективті қорғағыш ретінде нөлдік тізбектің ток бағын қорғағышы қолданылады.

      Селективті емес резервтік қорғағыш ретінде нөлдік тізбектің кернеулерін қорғағыш қолданылады.

      2251. Селективті қорғағыш сатыларының саны электрлік байланысқан желілердің жобалық кестесімен анықталады және оны кәсіпорынның электр шаруашылығы үшін жауапты тұлға бекітеді. Селективті қорғағыш екі немесе үш сатылы болып орындалады. Бірінші қорғағыш сатысы зақымданған учаскені уақытқа ұстамай ажыратады, екінші саты 0,5 секундтан аспайтын уақытқа ұстап, үшіншісінде 0,7 секундтан аспайтын уақытқа ұсталады. Резервтік ретінде барлық электрлік байланысқан желілерді ажыратуға әсер ететін 1 секундтан аспайтын уақытқа ұсталатын қорғағыш – дөңгелектердің немесе қорек трансформаторының секциялары қарастырылады.

      2252. Егер ашық тау-кен жұмыстары тұтынушылары қоректендіретін шағын станциялар бір фазалық тұйықталу кезінде қауіпсіздік талаптары бойынша ажыратылуы қажет етілмейтін тұтынушылары болса, онда резервтік қорғағыш екі сатылы болып орындалады және мынадай:

      1) 0,5 секунд уақытқа ұстап – барлық карьер тұтынушыларын;

      2) 1 секунд уақытқа ұстап – барлық электрлік байланысқан желілерге немесе қорек трансформаторын ажыратуға әсер етеді.

      2253. Сигналға әсер етіп, жерде бір фазалық тұйықталудан қорғауды конвейерлік көтергіштер мен тұрақты ұсатқыштарды қоректендіретін желілерде мынадай талаптарды сақтаған жағдайда:

      1) егер осы тұтынушылардың электр қондырғыларына арналған қорғағыш жерге қосқыштың жеке контуры болса;

      2) егер осы тұтынушыларды қоректендіретін жүйеден жылжымалы карьер қондырғыларын қоректендіру жүзеге асырылмаса;

      3) егер көрсетілген жүйенің желі тек кабелден болса, орындауға болады.

      2254. Көрсетілген желілердің реле қорғағышының әсерінен ажыратылатын электр қондырғыларын қоректендіруді автоматты қайта қосу құрылғысының көмегімен:

      1) желілерді оқшаулағышты бақылаудан бұрын болатын құрылғылармен жабдықтаған жағдайда жерге бір фазалық тұйықталудан қорғау іске қосылған кезде;

      2) Автоматты қайта қосу құрылғысын бір рет орындаған жағдайда ең жоғарғы ток қорғағышы іске қосылған кезде қалпына келтіруге болады.

      2255. Жерге тұйықталудан селективті қорғау әсерінің сенімділігін артыру және желі оқшаулағышындағы шамадан тыс кернеу жиілігін төмендету үшін 2 Амперге дейін жерге тұйықтау тогының белсенді құрамын арттыруға болады.

      2256. Кернеуі 60 Вольт 1 килоВольтқа дейін оқшауланған бейтарап карьер желілерін, оның ішінде тау-кен жабдығын өткізуге арналған қондырғылар ең жоғарғы ток қорғағыш құрылғыларымен және ажыратуға әсер ететін жерге (токтың жерге ағуы) тұйықталудан қорғағыштармен жабдықталады. Токтың ағуынан қорғағыш, іске қосылған кезде жалпы ажырату уақыты 0,2 секундтан аспайды, ал тоқ адамның денесі арқылы өткенде – 100 миллиАмпер.

      Жалпы өнеркәсіптік мақсаттағы дайындаушы зауыттың КРУ 6-10 килоВольт маркалы шкафтарынан жинақталатын жылжымалы шағын станциялар мен бөлу бекеттері трансформаторларының 220 Вольт жағындағы токтың ағуынан қорғағыш, егер көрсетілген трансформаторлардан басқару, қорғағыш және дабыл шынжырлары қоректендірілетін болса, орнатылмауы мүмкін.

      2257. 35-6-10 килоВольт жылжымалы шағын станцияларын, шағын станцияларды атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғау ықшамдалған сызбалар бойынша жүзеге асырылады. Бұл ретте 35 килоВольт жоғары вольтты желілерді арқанды найзағай бөлгіштерді шағын станцияға орнату талап етілмейді.

      2258. 6-10/0,23-0,4 килоВольт жылжымалы шағын станциялар атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғағышы шағын станцияның жоғарғы жағынан орнатылатын бәсеңдеткішпен орындалады. Егер 0,23-0,4 килоВольт шығарылған жоғары вольтты желінің ұзындығы 500 метрден артық болса, бәсеңдеткіштерді шағын станцияның төменгі жағынан орнатуға болады.

      2259. 5-10 килоВольт жоғары вольтты желілер күндізгі қабатта орналасқан трансформатор оқшаулағышының төменгі импульс төзімділікті шағын станцияларына жақындаған кезде түтікті бәсеңдеткіштер жинағы орнатылады.

      2260. Кернеуі 35 килоВольтқа дейінгі беткейлі жылжымалы жоғары вольтты желілер тікелей найзағайдың түсуінен қорғау қажет емес.

      2261. Жылжымалы карьерлік желілерде қорғағыш бөгеттерді орнатуға болмайды.

      2262. Ашық таукен жұмыстарындағы тұрақты жоғары вольтты желілер атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғау әлсіз оқшауланған мынадай орындарда қарастырылады:

      1) найзағай белсенділігі (найзағай уақытының саны жылына 60 болғанда) әлсіз және орташа аймақтарда – жоғары вольтты желілер ауысуы - кабель; өзге жоғары вольтты желілер немесе байланыс және дабыл желілерімен қиылысу;

      2) әлсіз оқшаулағышы бар жоғарыда аталған орындардан басқа, найзағай белсенділігі (найзағай уақытының саны жылына 60 болғанда) жоғары аймақтарда – желілік ажыратқыштар; бір түрдегі тіректен (ағаш) келесі тірек түріне (металл, темір бетон) ауысу.

      2263. Кернеуі 10 килоВольтқа дейін жылжымалы жоғары вольтты желілер өзара қиылысқан кезде қиылысу жолдарын шектейтін ағаш тіректерге түтікшелі бәсеңдеткіштерді жоғары вольтты желілер арасында кемінде 2 метр тік қашықтықта орнату қажет емес.

      2264. Найзағай кезінде тоқтатылатын және желіден ажыратылатын электрлендірілген машиналарды (экскаваторларды, бұрғылау станоктарын, үйінді түзгіштерді, тиегіштерді, конвейерлерді, сорғы құрылғыларын) атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғау қажет емес.

      Найзағай кезінде ажыратылмайтын электрлендірілген машиналарды:

      1) шөміш сыйымдылығы 10 метр куб және одан астам бір шөмішті экскаваторларды, ротор кешендерін, көп шөмішті экскаваторларды, үйінді түзгіштер мен көліктік үйінді көпіршелерін вентильді бәсеңдеткіштердің екі жинағымен және машинаның таратушы құрылғысының жиынтығымен;

      2) шөміш сыйымдылығы 10 метр кубтан төмен бір шөмішті экскаваторларды ауыстырып қосу бекетінде орнатылған вентильді бәсеңдеткіштер кешенімен қорғау орындалады.

      2265. Қуаты 3000 килоВаттқа дейін тұрақты электр қозғалтқыштарының атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғау, жоғары вольтты желілер 6-10килоВольт тікелей немесе қысқы кабель ендірмелері (50 метрге дейін) арқылы қосылған бөлу құрылғылары жүзеге асырылады.

      Бұл ретте найзағай белсенділігі әлсіз және орташа аймақтарда қорғағыш қорғау ыдыстарын орнатпай-ақ орындалады.

      2266. Шағын станциялардың 6-10 килоВольт таратушы құрылғыларында вакуумды ажыратқыштары бар беткейлі таратушы орындарында коммутациялық шамадан тыс кернеуден шектегіштерді орнату қарастырылады.

99. Жерге қосу

      2267. Оқшаулағыштардың арматураларын, кермелерді, кронштейндер мен жарықтандыру арматураларын, оларды ЖЖ ағаш тіректеріне орнату кезінде оларға оқшауланбаған жерге қосатын өткізгіш төселген болса, жерге қосу қажет етілмейді.

      Электр қауіпсіздігі бойынша мынадай қорғау: қорғап бөлу, қорғап оқшаулау, қолданыстағы нормативтер бойынша қауіпсіз кернеу шаралары қолданылатын жабдықтың ток өткізбейтін бөліктерін жерге қосуға болмайды.

      2268. Кернеуі 35 килоВольтқа дейін электр қондырғыларының жерге қосу құрылғысы:

      1) жалпы барлық деңгейдегі кернеуі бар электр қондырғылары үшін жасанды жерге қосқыштарды пайдаланып;

      2) жалпы немесе жеке қолданыстағы электр қондырғыларын қауіпсіз орнату және пайдалану талаптарына сәйкес орындалған жоба бойынша табиғи жерге қосқыштарды пайдалана отырып орындалады.

      2269. Ашық тау-кен жұмыстарындағы жалпы жерге қосу құрылғысының кедергісі желінің кез келген нүктесінде 4 Омнан аспайды, жерге қосу магистралы мен оның тармақтары арқылы орталық жерге қосу желісіне біріктірілген бір немесе бірнеше басты (орталық) және жергілікті жерге қосқыштардан тұрады.

      Пайдаланудағы әрбір жерге қосу құрылғысына жерге қосу кестесін, негізгі техникалық деректерді, жерге қосу құрылғысының жай-күйін тексеру нәтижелері туралы, осы құрылғыға енгізілген өзгерістер мен жөндеу сипаты туралы деректерді қамтитын паспорт болады.

      Жергілікті жерге қосу құрылғылары карьердің жылжымалы электр қондырғыларында құрылатын жергілікті жерге қосқыштар және жылжымалы электр қондырғыларын жергілікті жерге қосқыштармен қосатын жерге қосу өткізгіштері түрінде орындалады. Жергілікті жерге қосу құрылғысының кедергісі нормаланбайды. Басты жерге қосқыштар ретінде 35/5-10 килоВольт шағын станцияларының немесе 6-10 килоВольт таратушы пункт жерге қосқыштарын пайдалануға болады.

      2270. Кернеуі 110 килоВольт және одан астам шағын станциялардың жерге қосқыштарын, біріктірілген және тартылыс тартым шағын стациясы (олардың кернеуіне қарамастан) оқшауланған бейтарап жүйеден қоректендірілетін алдын алу жоспарлы жөндеу электр қондырғыларының басты жерге қосқышы ретінде пайдалануға болмайды. Басты жерге қосқыш бұл жағдайда көтерілген және оқшау (басты бәсеңдеткіш шағын станцияның контурымен байланыспайтын) етіп орындалады.

      Әр түрлі жерге қосу желілерінің токтарына қосылған бірнеше көтерілетін жерге қосқыштарды орнатуға болады.

      2271. Оқшауланған бейтарап және тұйық жерге қосатын бейтарап электр қондырғылары үшін циклдік-ағыс технологиясының жерге қосу құрылғылары, корпустар, металл құрылымдары, инженерлік желілері және кабель қабықшалары бойынша электрлік байланысы бар электр жабдығы қолданыстағы Электр қондырғыларын қауіпсіз орнату және пайдалану ережесінің талаптарына сәйкес бөлек-бөлек орындалады.

      2272. Топырақтың үлестік кедергісі көп аймақтарда жермен қосуды орналастыру үшін электр энергетикасы саласындағы талаптарға қоса электр шаруашылығына жауапты тұлғамен бекітілген, төлқұжат бойынша жерне қосуды орындауға жол беріледі.

      2273. Ашық тау-кен жұмыстарында жергілікті жерге қосу құрылғысынсыз төмендегі талаптардың бірін орындаған жағдайда жылжымалы электр қондырғыларының жұмыс істеуіне болады:

      1) басты жерге қосқышты тармаққа немесе жерге қосу магистралына басты жерге қосқыштың қандай да бір элементі немесе кез келген электр қондырғысының жерге қосу магистралы қатардан шыққан жағдайда 4 Ом аспайтындай етіп резевтеу, бұл ретте басты (орталық) жерге қосқышты алуды нормалауға болмайды;

      2) электр қондырғыларын орналастыру орындарында жердің үлестік электр кедергісі метрге 200 Омнан артық болса;

      3) электр қондырғыларын ажыратуға әсер ете отырып, жылжымалы жұмы машинасынан жылжымалы электр қондырғысына дейінгі жерге қосатын шынжырдың тұтастығын автоматты бақылау жүйесі болады;

      4) экскаватордың немесе бұрғылау станогының өздігінен жерге қосқышы жерге тұйықталудан қорғаудың тұрақты жұмысын қамтамасыз етеді. Осы шарттардың сақталуы ұйымның электр шаруашылығы үшін жауапты тұлғасы бекіткен реле қорғағышын тексеру хаттамасымен рәсімделеді;

      5) тұтынушылардың жерге қосу кедергісінің шарттарын қамтамасыз еткен жағдайда 4 Омнан аспайды.

      2274. Жылжымалы электр қондырғыларында жергілікті жерге қосқыштарды орнатқан кезде көрсетілген қондырғылардан қоректендірілетін жылжымалы машиналардың, аппараттардың қосымша жергілікті жерге қосқыштарын салуға болмайды.

      2275. Жоғары вольтты желілер тіректері бойынша төселетін магистралды жерге қосу өткізгіштері ретінде болат арқандар, қимасы кемінде 35 шаршы метр алюминий және болат-алюминий өткізгіштері қолданылады.

      2276. Иілгіш кабелдерден жасалған 35 килоВольтқа дейінгі бөлу желілерінде магистралды жерге қосу өткізгіші ретінде кабелдің жерге қосу желісін пайдалануға болады. Бұл ретте кабелдің жерге қосу желісінің тұтастығын автоматты бақылау қарастырылады.

      2277. Теміржол және автомобиль жолдармен қиылысатын жерлерде қозғалатын көліктің оны үзуін болдырмайтындай етіп жерге қосу өткізгіші ілінеді. Жер асты өту жолын жүзеге асыруға болады.

      Магистралды жерге қосу өткізгіші (дөңгелек, жолақты болат, болат қанат) қорғағыш құбырында (электрлендірілген теміржол көлігінде – металл емес), қорапта және басқаларында төселеді.

      1,8 метрге дейін биіктіктегі тірек бойынша өткізгішті түсіру механикалық зақымданудан қорғалады. Жолдың қиылысу жерінде қиылысатын жолдың әр жағынан құбыр кемінде 3 метрге шығып тұрады. Жылжымалы электр қондырғыларын атмосфералық шамадан тыс кернеуден қорғау құралдары карьердің жерге қосу құрылғыларына қосылады.

      2278. Жылжымалы желілерді тұрақтыға ауыстыру орындарында жоғары вольтты желілердің шамадан тыс кернеуден қорғау үшін кедергілердің көрсеткіштері осы Қағидалардың 50-қосымшасының кестесінде келтірілген.

100. Карьерлер мен үйінділерді жарықтандыру

      2279. Карьерлер мен үйінділердегі электрлік жарықтандыру осы Қағидалардың 51-қосымшасының кестесіне сәйкес Ашық тау-кен жұмыстарының жарықтануының нормасына сәйкес жұмыс орындарын жарықтандыруды қамтамасыз етуі тиіс.

      2280. Карьердің жарықтандыру желілері үшін, жылжымалы машиналарды жарықтандыру жүйелері үшін желі кернеуі 220 Вольттан аспаған жағдайда оқшауланған бейтарап электрлік жүйе қолданылады. Басқа жарықтандыру түрлерін пайдалану кезінде 220 Вольттан жоғары кернеуді пайдалануға болады.

      Жылжымалы қол шамдарын қоректендіру үшін ауыспалы токтың 42 Вольттан аспайтын және тұрақты токтың 48 Вольттан аспайтын желі кернеуі қолданылады. Тепловоз тіркемесін пайдалану кезінде жылжымалы қол шамдарын қоректендіру үшін кернеуі 75 Вольтқа дейінгі тұрақты токты қолдануға болады.

      Ескерту. 2280-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2281. Үйінділерді, автомобиль жолдарын карьер ішінде және одан тыс жарықтандыру үшін, карьердің жұмыс алаңдарын жарықтандыру үшін дербес трансформаторлы шағын станция түріндегі және тұрақты тіректерде орнатылатын соған ұқсас жарық беру қондырғылары үшін жерге қосатын бейтарап жеке трансформаторлық шағын станциядан қоректендірілетін 220 Вольт фазалық кернеуді қолдануға болады.

      Іске қосу құрылғылары бар жарық беру қондырғыларына қызмет көрсету наряд бойынша кемінде екі адам жүргізеді, олардың біреуінің IV төмен, ал екіншісінде ІІІ төмен емес біліктілік тобы болады.

      Жарық беру қондырғыларын сынау және жұмысқа қосу кезінде қызмет көрсету персоналына монтаждау мұнарасында болуға болмайды. Іске қосу барысы жерде бақыланады.

      Жарық беру қондырғыларының іске қосу жүйелерінің есіктері ашық тұрған кезде, олардың қосылуын болдырмайтын бұғаттағыш құрылғылары болады. Есіктің алдыңғы жағында жоғары кернеу белгісі, ал есіктің ішкі жағында іске қосу құрылғысының негізгі сызбасы көрсетіледі.

      Іске қосу құрылғылары бар жарықтандыру қондырғылары жерге қосылады.

      2282. Карьерлер мен оның үстіндегі объектілердің аумағы машиналардың құрылымына жапсарлас салынған немесе жылжымалы немесе тұрақты тіректерге (діңгекке) орнатылған шамдармен және прожекторлармен жарықтандырылады.

      2283. Байланыс желісінің тұрақты (металл, темірбетон, ағаш) тіректерінде электрлік жарық беру өткізгіштері мен шамдарды ілуге болады. Бұл ретте:

      1) жарық беру желілерінің сымдары тіректің келесі жағынан түйістіргіш сымнан жоғары ілінеді;

      2) түйістіргіш сымынан бастап жарық беру сымдарына дейінгі қашықтық кемінде 1,5 метр болады;

      3) жарық беру желілерінің оқшаулағыштары түйістіру желісінің кернеуі бойынша алынады.

      Электрлік жарық беру өткізгіштері мен шамдарды түйістіру желісінің аспалы тіректерінде ілуге болмайды.

      2284. Үйінділердегі жарық беру желісі үйінді түзгішке қарама-қарсы жақтағы теміржол бойымен төселеді.

      2285. Карьерлер мен үйінділерді жарықтандыру үшін ксенон және сынаптық-кварц лампаларын қолдану ұсынылады.

      2286. Кернеуі 42 Вольтқа дейін қоса алғандағы шамдардан басқа, жарық беру арматурасынсыз жарық көздерін пайдалануға жол берілмейді.

      2287. Люксметрдің көмегімен карьердегі жұмыс орындарына жарық беруді бақылау алты айда бір реттен кешіктірілмей жүзеге асырылады.

101. Байланыс және дабыл

      2288. Карьер технологиялық үдерістерді бақылауды және басқаруды, жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін байланыс және дабыл түрлерімен:

      1) диспетчерлік байланыспен;

      2) диспетчерлік өкімші-іздестіру дауыс зорайтқыш байланыспен және хабарландыру жүйесімен;

      3) карьерішілік теміржол көлігіндегі байланыс түрлерімен;

      4) ішкі телефон байланысымен жабдықталады.

      2289. Кен өндіру кәсіпорнының құрылымына байланысты карьердегі жұмысты басқарудың техникалық құралдары дербес болады немесе карьердің, байыту фабрикаларының, энерго жүйе мен көлік топтары үшін жалпы басқару жүйесінің бөлігін құрайды.

      2290. Диспетчерлік байланыстың өзінің құрамында мынадай түрлері болады:

      1) тұрақты объектілерге арналған желілік байланыс құралдарын пайдалана отырып, диспетчерлік байланыс;

      2) жылжымалы (тау-кен және көлік жабдығы) жартылай тұрақты объектілеріне арналған радио байланыс құралдарын пайдалана отырып, диспетчерлік байланыс.

      2291.Диспетчерлік желілік телефон байланысынан басқа, энерго жүйесі мен сорғы станциялары қашық тұрақты объектілер үшін электр желілері және радио байланыс бойынша жоғары жиіліктегі байланыс құралдары пайдаланылады.

      2292. Карьер диспетчерлерінің карьердің ведомстволық объектілерімен тікелей байланысынан басқа, бір-бірімен байланысы, карьердің басшыларымен және әкімшілік-шаруашылық байланыстың орталық телефон станциясымен байланысы болады.

      2293. Өкімдер, хабарламалар беру, карьердің аумағындағы қажетті тұлғаларды іздеу үшін диспетчерлік өкімші-іздестіру байланыстың техникалық құралдары қолданылады.

      2294. Карьер аумағындағы тұлғаны жару жұмысының басталуы және аяқталғаны туралы ескерту үшін карьердің барлық учаскесінде естілетін хабарлау жүйесі қолданылады.

      2295. Карьерлер мен үйінділердегі электр желілерінде жедел ауыстырып қосу кезіндегі байланыс үшін жеке жиілікте жұмыс істейтін радио байланысты пайдалануға болады.

      2296. Жоғарғы жиіліктегі байланыс арналары ретінде осы түрдегі желілер үшін қолданыстағы қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, электр беру желілері немесе карьердің электрлік байланыс желілері қолданылады.

      2297. Өткізілген телефон байланысының құралдары желілік-кабель құрылысы нормативтік-техникалық құжатқа сәйкес орындалады.

      2298. Қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін орталық бұғаттау жүйесінің желілері, теміржол көлігіндегі байланыс желілері дербес желілерге бөлінеді және ауыспалы токтың электр теміржолы желілерінің әсерінен қорғау талаптарына сәйкес кедергі келтіретін және қауіпті жоғары кернеулі желілердің, байланыс желісінің, найзағай разрядтарының және кезбе токтың әсерінен қорғалады.

      2299. Байланыс желісінің тұрақты ток өткізгіштерінің әуе байланыс желілерімен станциялар арасындағы бөгеттерде байланыс желісінің тіректері арасындағы жолдарда қиылысуына болады. "Әуе байланыс желілерінің ауыспалы ток байланыс желілерімен қиылысуына болмайды, жерге төселген кабель арқылы өтуге болады".

      Тартылған арқаннан бастап байланыстырушы өткізгішке дейінгі қашықтық кемінде 2 метр қашықтықта орналасады (ең нашар метеорогиялық жағдайларды: көк тайғақ, қырау, ең жоғары температураны ескере отырып).

      2300. Байланыс желісі тау-кен жұмыстары қарастырылмаған карьер аумағында жерасты төсеуге болады.

      2301. Карьердің барлық аумағында қозғалыс бағыттары мен телефон аппараттарын, байланыс құралдары (жоғары жиілікті байланыс, радио) орналасқан жақын орналасқан бекетіне дейінгі қашықтықтың нақты көрсеткіштері орнатылады, олар шұғыл хабарлама арқылы беріледі.

      2302. Ашық ауада немесе жылу берілмейтін үй-жайларда орнатылатын байланыс аппаратурасы, оның орналасуы осындай жағдайлардағы қалыпты жұмысты қамтамасыз етеді.

      2303. Көлік құралдарынан басқа, байланыс және дабыл құрылғыларын қоректендіру аккумуляторлық батареялардан немесе тікелей қондырғылардан 220 В аспайтын желілік кернеумен жүргізіледі. 24 В аспайтын ОБЖ басқа сигнал құрылғылары үшін жалаң сымдарды пайдалануға болады.

      Байланыс құраларын қоректендіруге арналған барлық жылжымалы электрлендірілген машиналар автономды қоректендіру көздерімен жабдықталады.

      2304. Әуе, жерасты коммуникацияларын қоса алғанда, барлық өндірісті басқарудың техникалық құралдарына толық техникалық құжаттама құрастырылады, оған он күннен кешіктірілмей жүзеге асырылғаннан кейін барлық өзгерістер енгізіледі.

      2305. Барлық байланыс, дабыл құралдарын мерзімді тексеру және жөндеу бақылау айына бір реттен кешіктірілмей, орташа және күрделі жөндеу ұйымның техникалық басшысы бекіткен кесте бойынша жүргізіледі.

      2306. Кернеуі 240 В астам әуелік радиоландырылған желілерде жұмыс істеген кезде сымдарда кернеудің жоқ екеніне көз жеткізу қажет, содан кейін қысқартып, екі жағынан жерге қосу қажет.

      2307. Кернеуі 240 В астам кабелді радиоландырылған желілерде барлық жұмысты кезде сымдарда кернеудің жоқ екеніне көз жеткізіп, қорек көзі көлемінен кабелді алдын ала ажыратып, кернеу беру орнында оны жерге қосу қажет.

      2308. Кернеуі 65 В астам радио ізденіс байланысы тораптарының жалаң ток өткізу бөліктері адамның байқаусызда жанасуынан қоршаулармен жабылады.

      2309. Найзағай кезінде әуелік және кабелдік байланыс желілеріндегі ендірмелерде электрді өлшеуге болмайды.

      2310. Күшейткіш қоршауларының, тікелей аппаратура мен жерге қатысты 240 В астам кернеуі бар трансформаторлардың есіктері мен жабылатын қабықшалары қоршалған қондырғыларды қоректендіру кернеуін ажырататын, түзеткіштер сүзгілерінің конденсаттарын разрядтайтын және шығатын күшейткіш трансформаторынан шығатын желілерді ажырататын бұғаттау құрылғыларымен жабдықталады.

      2311. Оқшаулағыш тұтқасы бар разрядтағыштың көмегімен күшейткіш аппаратурасын тексеру, тазалау және жөндеу алдында сүзгі конденсаторы разрядталады.

      2312. Орталықтандырылған бұғаттау жүйесі және байланыстың жедел-жөндеу персоналына ағымдық пайдалану тәртібінде жедел журналда жазып, мынадай жұмыстарды жүргізуге болады:

      1) кернеуді алмай – реле стативтері мен жол қораптарындағы сақтандырғыштарды, бағдаршамдардағы шамдарды ауыстыру, радио аппаратураны реттеу;

      2) кернеуді алып – жол және сигнал трансформаторлары мен тілше қозғалтқыштарын ауыстыру; сигнал және тілше кабелі желілерін ауыстырып қосу; стативтер мен шкафтардағы түзеткіштерді және қорек қондырғысындағы сақтандырғыштарды ауыстыру.

      2313. Орталықтандырылған бұғаттау жүйесі және байланыстың жедел-жөндеу персоналына өкім бойынша мынадай жұмыстарды жүргізуге болады:

      1) кернеуді алмай – станциялар мен бекеттердің алғашқы панелдеріндегі фидерлерді фазалау жұмыстары;

      2) кернеуді алып – алғашқы панелдердегі түйістіргіштер мен түйістіру орамдарын, түзеткіштер мен 24 және 220 Вольт панелдердегі дросселдерді, трансформаторларды ауыстыру, оларды жөндеу және реле панеліне кабелдерді қосу. Жұмысты кемінде екі адамнан тұратын персонал жүргізуі тиіс.

102. Тартылыс күші шағын станциялары және электрлендірілген
көлік желілері

      2314. Теміржол көлігін электрлендіру кезінде ашық тау-кен жұмыстарында мыналар қолданылады:

      1) кернеуі 3 және 1,5 килоВольт (3,3 және 1,65 килоВольт тартылыс шағын станцияларының дөңгелектерінде) тұрақты тоқ;

      2) кернеуі 10 килоВольт (тартылыс шағын станциясы дөңгелектерінде 10,5 килоВольт) ауыспалы бір фазалы тоқ 50 Герц қолданылады.

      2315. Ауыспалы және тұрақты токтың тартылыс шағын станциясының трансформаторлар мен тартылыс кернеуінің дөңгелектеріне тікелей агрегаттардың параллель жұмыс қарастырылады.

      2316. Алынған электр жабдығы мен тартылыс шағын станциялары сызбалары (оның ішінде тұрақты токтың тартылыс шағын станциясының тікелей кернеуі жағынан) тартылыс желісінің берік қорғағышы мен жабдық және ең жоғарғы режимдегі қысқа тұйықталу тогынан шағын станциялар, сондай-ақ тартылыс күшімен қатар өлшенетін (сымның жерге құлауы, жерге қосылмаған жабдық бөлшектерінің рельске жанасуы) шамаға дейін токты шектейтін ауыспалы кедергі арқылы тұйықтауды қоса алғанда, барлық қысқа тұйықталу түрлері кезіндегі зақымданған учаскелерді селективті ажырату қамтамасыз етіледі.

      2317. Тартатын шағын станцияларда тез әсер ететін тиристорлы реактивтік қуат компенсаторы негізінде дайындалған, желідегі жоғары үйлесімділікті басуға арналған сүзгілік құрылғы етіндегі қорек трансформаларының жүктемесін симметрлеуге арналған құрылғы қолданылады.

      2318. Түзеткіш агрегаттары: "плюс" дөңгелегіне тез әсер ететін автоматты ажыратқыш арқылы, ал "минус" дөңгелегіне ажыратқыш арқылы қосылады.

      2319. Тұрақты токтың тарту шағын станциялары тұрақты ток реттеу құрылғыларында тұйықталу болған кезде шағын станцияның барлық түзеткіш агрегаттарын ажыратуға әсер ететін "жерге қосылған" қорғау жүйесімен жабдықталады.

      2320. Ауыспалы және тұрақты ток шағын станцияларындағы еңіс желілері әуелік және жерден тартылыс желісі кернеуіне оқшауланған болады. Сорғы желілерінің шағын станцияға шығатын жолдары оның белгіленген жиынтық қуатына есептеледі. Шағын станцияға еңіс желісінің ең аз саны - кемінде екеу болады.

      2321. Еңіс желілерін шағын станцияның орналасу контурына қосуға болмайды.

      Еңіс желілері сорғы бекеттеріндегі оқшау шығарылған контурға қосылады. Сорғы желілерінің сымдары рельстерге көп нүктеден қосылады. Сорғы бекеттерін жерге қосуға арналған контур шағын станциялар үшін қарастырылған нормативтер бойынша орындалады және коммуникациялар мен құрылыстардан қашық кемінде 100 метр қашықтықтағы орындарда төселеді. Контурды жерде төсеу тереңдігі мүмкіндігінше ең үлкен, бірақ кемінде 0,4ч0,6 метр етіп қамтамасыз етіледі.

      2322. Тартатын шағын станциялардың жеке қажеттігін қоректендіру үшін аумақ шегінен тыс қалған тұтынушылардың қосылуына жол берілмейтін екі төмендеткіш трансформаторлары қолданылады.

      2323. Бөлу бекеттері, әдетте, сырттан орнатылатын жиынтық бөлу бекеттері негізінде орындалады. Жеңіл құрылымды ғимарат салынған жабық түрдегі бөлу бекеттерін пайдалануға болады.

      2324. Бөлу бекеттері кемінде төрт қорек желісіне жобаланады және тартатын шағын станциядан екі ендірмесі болады.

      2325. Бөлу бекеттерінің электр жабдығы жақын орналасқан теміржолдардың рельстеріне оқшау өткізгішпен, бөлу бекетін жерге қосу магистралына қосатын арнайы шығарылған контурға "жерден" қорғайтын ток релесі арқылы жерге қосылады.

      2326. Бөлу бекетінің жеке қажеттілігін қоректендіру үшін сырттан орнатылған 6-10/0,4 килоВольт жинақ шағын станциясын қолданады. Жеке қажеттілікті басқа көздерден қоректендіруге және шеткі тұтынушыларды көрсетілген жылжымалы трансформаторлық шағын станциясын қоректендіруге болмайды.

      2327. Желілердің бөлу бекеттерін қоректендіретін соңғы тіректер 7 километрден аспайтын қашықтықта камераның фронт бойымен орналасады. Желілерді қоректендіретін соңғы тіректері орнатылған бөлу бекетінің аумағы биіктігі кемінде 2,4 метр дуалмен қоршалады. Қоршау желілерді қоректендіретін соңғы тіректердің іргетастарынан 1 метрден жақын емес орналастырылады. Бөлу бекетінің камерасының айналасына ені кемінде 1 метр қатты жабынды төсем қарастырылады.

      Ескерту. 2327-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 19.06.2020 № 364 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2328. Тартылыс желісі құрылыстарының құрылыс бөлігі осы Қағидаларда келтірілген қосымша талаптарды ескеру кезінде қолданыстағы құрылыс нормаларына сәйкес орындалады.

      2329. Байланыс желісіндегі кернеудің бар екендігі туралы ескертетін сигнал шамдардан басқа, тұрақты жұмыс істейтін машиналарды және түрлі тетіктерді, тұрақты жарықтандыру мен басқаларын электр энергиясымен қоректендіру үшін тартылыс желілерін пайдалануға болмайды.

      2330. Тұрақты электрлендірілген теміржолдарды салу кезінде жерасты құрылыстары үшін қолданыстағы нормативтер бойынша мүжілуден қорғау талаптары орындалады.

      2331. Электрлендірілген теміржолдар үстінен орналасқан жүргінші көпірлері мен тепловоздарда екі жағынан биіктігі 2 метрге дейін және ені кемінде 1 метр байланыстырушы өткізгіштен екі жаққа тұтас сақтандыру қалқандары орнатылады.

      2332. Байланыс желісі секциялық оқшаулағыштардың, бейтарап ендірмелердің немесе оқшаулағыш жанастырмалардың көмегімен бір-бірінен бөлек жеке учаскелерге (секцияларға) бөлінеді.

      2333. Жылжымалы байланыс желілері шағын станцияның жеке желілерінен немесе бөлу бекетінен қоректендіріледі. Желіден карьердегі немесе үйіндідегі екеуден аспайтын тиеу немесе түсіру фронттар қоректендіріледі.

      2334. Орталық ток ажырату желісінен бүйірлік ток ажырату (және керісінше) желісіне байланыс желісі ауыспалы учаскесінің жұмыс бөлігінің ұзындығы кемінде 40 метр.

      2335. Күшейткіш желілер көлденең созылған арқандар мен көлденең аспалардың қатты ригельдерінде жолдың қарама-қарсы жағынан байланыс желісінің тіректерінде орнатылады. Күшейткіш және байланыс желілері арасындағы қосқыштар 150-200 метр сайын орналасады.

      2336. Байланыс сымдардың тозуы қиманың биіктігіне байланысты осы Қағидалардың 52-қосымшасының кестесіне сәйкес анықталады. Байланыс өткізгіштерінің шекті тозуы мен өткізгіштердің қалған бөліктеріндегі қиманың биіктігі осы Қағидалардың 53-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      Жолдың шүлдігінен бастап тіректің ішкі бетіне дейінгі қашықтық осы Қағидалардың 54-қосымшасының кестесінде көрсетілген.

      2337. Байланыстырушы өткізгіш ретінде нақты қиманың пішіндік мыс өткізгіштері қолданылады. Қалыпты қималы пішіндік мыс өткізгіштерінің рұқсат етілген керілісі осы Қағидалардың 55-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      2338. Байланыстырушы желілерді жасанды құрылыстардың ішінен қабатталып оқшауланады, жолдың тікелей учаскелердегі аспалардың арасындағы қашықтық 20 метрден аспауы тиіс.

      2339. Құбырлар, объектілердегі байланыстырушы өткізгіштер аспасының (кемінде 7 метр) жеткіліксіз габаритінде электрлендірілген жолдармен қиылысқан кезде электровоздың пантографына жанасу мүмкіндігін болдырмайтын оқшауланған шой балға қондырғысы қарастырылады.

      2340. Қоректендіру және байланыстырушы желілерді секциялау бекеттеріндегі ажыратқыштар рельстер бастарының деңгейінен (немесе жердің бетінен) кемінде 6 метр биіктікте орналасады, ал оларды желіге қосу өткізгіштерін таңдау қорек желісінің номинал тогы бойынша жүзеге асырылады.

      2341. Тұрақты және уақытша тұрақты жолдардың рельс шынжырлары қимасы тұрақты ток үшін 70 шаршы миллиметрден және ауыспалы ток үшін 50 шаршы миллиметрден кем емес иілгіш дәнекерленген мыс жік қосқыштарымен жабдықталады. Дәнекерленген жіктің ауданы кемінде 250 шаршы миллиметр.

      Ескерту. 2341-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2342. Орталықтандырылған бұғаттау жүйесімен жабдықталмаған электрлендірілген темір жолдарда рельс аралық электрлік қосқыштар әрбір 300 метр сайын және бекет аралық 600 метр сайын орындалады.

      2343. Электровоздардың қозғалысы үшін пайдаланылмайтын барлық рельс жолдары оқшаулағыш жіктердің құрылғысымен электрлендірілген жолдардан оқшауланады.

      2344. Тез тұтанатын сұйықтықтарды ағызу және құю үшін электрлендірілген жолдар мен тұйықтар әрбір рельс шынжырында бір-бірінен жылжымалы құрамды ағызу-құю үшін өткізу кезінде олардың бір мезгілде жабылуын болдырмайтындай қашықтықта екі оқшаулағыш жігін орнату арқылы оқшауланады.

      2345. Тартылыс желісінің негізгі тораптарын оқшаулау табақша (аспалы) немесе стержень оқшаулағышпен қамтамасыз етіледі: тұрақ ток кернеуі 1,5 килоВвольт болған кезде – бір оқшаулағыш; тұрақты ток кернеуі 3 килоВольт – металл тіректерде екі оқшаулағыш, бір оқшаулағыш ағаш тіректерде орналасады. Тұрақты ток желілерінде: кернеу 10 килоВольт болған кезде – екі оқшаулағыш; кернеу 25 килоВольт болған кезде – үш оқшаулағыш. Бойлық аспаның анкерлік гирлянділерінде гирляндідегі оқшаулағыш саны біреуге артық болады.

      2346. Тұрақты және жылжымалы байланыстырушы желілердің құрылғыларындағы атмосфералық шамадан тыс кернеу әсерін шектеу үшін мынадай разрядтағыштар орнатылады:

      1) тұрақты ток кезінде: екі параллель әуе аралықтарының әрқайсысы 5+1миллиметр орақ;

      2) ауыспалы ток кезінде: 10,5 килоВольт (35 килоВольт) номинал кернеуге шүмекті немесе тұрақты токта екі аралықтың әрқайсысы 45+6 миллиметр орақ.

      2347. Тұрақты токтың ауырлық желілерінде орақты разрядтағыштар орнатылады:

      1) данкерлік тіректе немесе анкерлерден, соңғы тіректерден үш өту жолынан ұзақ емес және анкер аралық жанасу бекеттерінде орналасқан тіректердегі тұрақты тартылыс желілерінде;

      2) шектеулі-жылжымалы байланыстырушы желілерде – данкерлік немесе оларға жақын орналасқан тіректерде.

      2348. Желіні бүйір және орталық байланыстырушы желілердің анкерлік учаскелерінің бір орақты разрядтағышымен;

      1) қорек бекеттерінде, соңғы немесе соңғы тіректерге жақын орналасқан қорек желілерінің шыққан бөліктерінде және бөлу бекеттерінде;

      2) байланыстырушы желі мен қорек желілерінің анкерлері үшін пайдаланылатын жасанды құрылыстарда;

      3) газ өткізгіштері бар қиылыстарда – қиылысу бекеттеріндегі байланыстырушы желілердің жақын орналасқан тіректерінде қорғауға болмайды.

      2349. Ауыспалы токтың байланыстырушы желілерінде вентильді разрядтағыштары орнатылады:

      1) станциялардың қылталарында – бөгет жағындағы әуе аралықтары мен желі ажыратқыштарынан бір өткіннен аспайтын;

      2) байланыстырушы желі секцияланған және құрылыстың екі жағынан, әсіресе, өткін жағынан, бір жақты қоректендіргіші бар жасанды құрылыстарға өту жолдарында – құрылыс желісін бөгет желісінен бөлетін бейтарап ендірмелерден бір өткіннен алыс емес;

      3) тұрақты және жылжымалы байланыс желілерінің консоль учаскелерінің соңында;

      4) қоректендіргіш желілерде: байланыстырушы желілерге қосу орындарында (егер байланыстырушы желіде разрядтаушылар қосу орнынан бір өткіннен алыс емес орналасса), желінің ұзындығы 300 метрден аспайтын тартылыс қашықтығынан 180-200 метр.

      2350. Кермесі бар тіректерде орақты және түтікшелі разрядтағыштарды орнатуға болмайды.

      2351. Орақты және түтікшелі разрядтағыштар рельс жолдарының тартатын арқандарына, жол дроссель-трансформаторларының орта нүктелеріне қос тұйық жерге қосу өткізгіштерімен қосуға болмайды.

      2352. Ауырлық күші, сигнал, телефон, жарық беру кабелдердің қабықшалары рельске немесе тіркеме шағын станцияларының контурына, олардың жерге қосу сызбаларына қарамастан, барлық металл құрылымдары мен құрылғыларынан оқшауланады. Тіркеме шағын станция аумағында осы кабелдерді төсеу:

      1) жердегі және оның бетіндегі оқшауланған құбырларда;

      2) ғимараттарда – металл емес негіз бойынша төсеу кезіндегі қосымша оқшаулағышсыз жүзеге асырылады.

      2353. Тұрақты токтың байланыстырушы желісінің бөліктерінен 5 метрден кем және қысыммен жұмыс істейтін ауыспалы токтың байланыс желілерінің бөліктерінен 10 метр қашықтықта орналастырылған металл құрылымдар (көпірлер, жол өткізгіштер, бағдаршамдар, тиеу-түсіру құрылыстары және басқалары), байланыстырушы желінің металл тіректері мен оқшаулағыштарды бекіту, теміржол тіректеріндегі байланыс желілерінің бөлшектері, секциялық ажыратқыштардың жетектері, ағаш тіректерге орнатылған жұмыс істемейтін анкерлік тармақтар мен компенсаторлардың жүктері жерге қосылуы тиіс.

      2354. Ағаш тіректерге орнатылған өзге де арматура ағаш бойымен тірек арматурасы мен керме бөліктері арасындағы қашықтық 400 миллиметрден кем болса, жерге қосылады. Бұл ретте жерге қосу өткізгіші кермелер мен және оларды тірекке бекіту бөлшектерімен жанаспайтындай етіп тірек бойынша төселеді.

      2355. Жерге қосу құрылымды екі тіркеме рельсіне немесе дроссель-трансформатордың нөлдік нүктесіне қосу арқылы орындалады.

      2356. Жерге қосу өткізгіштері мен оларды рельске қосу орындары бақылау үшін қол жетімді болады.

      2357. Байланыстырушы желілердің тіректері мен жақын орналасқан құрылыстары жерге қосу жеке және топтық жерге қосу өткізгіштерімен орындалады.

      2358. Топтық жерге қосу жерге қосқыштарды төсеу қиындық келтіретін немесе олардың зақымдануы мүмкін орындарда орнатылатын байланыстырушы желілердің тіректері үшін қолданылады.

      2359. Тіректің топтық арқанға ұшынан қосу үшін рельске немесе жолдың дроссель-трансформаторының ортаңғы нүктесіне қос өткізгішпен қосу орнынан бастап қашықтық тұрақты ток кезінде 300 метр және ауыспалы ток кезінде 200 метрден аспайды.

      2360. Жеке жерге қосу және топтық жерге қосу өткізгішінен жерге түсіру электрлендірілген тұрақты ток желілерінде диаметрі кемінде 10 миллиметр, тұрақты ток желілерінде 12 миллиметр болат шыбықтан жасалады.

      2361. Тартылыс желісіне қосып, қос өткізгішпен мынадай:

      1) адамдар үшін жалпы қол жетімді орындарда, яғни думпкаларды тиеу және түсіру орындарында, жолдан жерлерде, фабрика аумағында орналасқан байланыс желісінің тіректерін;

      2) разрядтағыштар, секциялық ажыратқыштар мен оларға келетін жетектер (ағаш және темірбетон тіректерінде) орнатылған тіректерді;

      3) құбыр құрылымдарының тірек металл бағандарын, электрлендірілген жолдардың аймағындағы жүргінші және сигнал көпіршелерін жеке жерге қосу орындалады.

      2362. Ұзындығы 50 метрден астам металл көпіршелер мен жол өткізгіштері дроссель-трансформатор арқылы немесе рельске тікелей жерге қосылады.

      Тұрақты ток желілеріндегі теміржол өткін құрылымдары арматурасының теміржолдардың тіркеме рельстерімен немесе тіркеме рельстермен қосылған металл құрылыстармен қосқыштары болады.

      2363. Желілерді қоректендіретін, дербес трассалар бойымен жүретін барлық металл тіректер, темір бетон тіректеріндегі аспалар мен анкерлердің металл құрылымдары жерге қосылуы тиіс. Желілерді қоректендіретін ағаш тіректерде темір бетон тіректеріндегі аспалар мен анкерлердің металл құрылымдары жерге қосылады. Желілерді қоректендіретін ағаш тіректерде металл консолдар, разрядтағыштар, секциялық ажыратқыштар мен олардың жетектері жерге қосылады. Барлық жағдайларда тіректердің аталған элементтерін жерге қосу қысқа тұйықталу кезінде тіркеме шағын станцияларында қорғағыштың берік іске қосылуы, жанасу адымының қауіпсіз кернеуі қамтамасыз етілетіндей етіп орындалады.

      2364. Тұрақты және ауыспалы қорек желілерінің трассасынан өту кезінде 5 және 10 метр тіректен кем қашықтықта электрлендірілген теміржол бойымен рельске жерге қосылады.

      2365. Тұрақты және ауыспалы қорек желілерінің трассасынан өту кезінде олардың тіректерінің рельстерінен алыс сорғы желілерінің өткізгіштеріне, ал олар болмаған жағдайда топтық жерге қосқыштың аспалы өткізгішіне жерге қосылады, оның ұзындығы мен қимасы тартылыс желісінің тіректеріне қысқа тұйықталудан қорғаудың сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

      2366. Электрлендірілген теміржолдардан қашық орналасқан қоректендіретін ауыспалы ток желілері тіректерінің айналасында 0,2-0,5 метр тереңдікте төселген тегістейтін жерге қосқыштар қарастырылады. Тірек шегінен бастап тегістейтін контурға дейінгі қашықтық кемінде 0,8 метр.

      2367. Тіркеме шағын станциясы аумағында орналасқан қорек желілерінің тіректерін жерге қосу тіркеме шағын станциясының жерге қосу контурына және бір мезгілде ұшқынды аралық арқылы сорғы желісіне тұйық қосумен орындалады. Қоректендіретін ауыспалы токтың тіректері тіркеме шағын станциясының контурымен байланысы жоқ сыртқы контурға жерге қосылады немесе сорғы желісіне тұйықтай қосылады. Осы желілердің тіректерінің іргетастары айналасына 0,5 – 0,7 метр тереңдікте және тірек шегінен 0,8-1 метр қашықтықта тегістейтін жерге қосқыштар төселеді.

      2368. Жерге қосу өткізгіштері мен оларды рельстерге жерге қосылған құрылғымен қосу орындары бақылау үшін қол жетімді болады.

      2369. Басқа электрмен жабдықтау жүйелерінен қоректендірілетін және байланыстырушы өткізгіштен оның корпусында қысқа тұйықталудың болуы мүмкін аймақтардағы тартылысы жоқ жабдық рельстерге қосылады.

      2370. Байланыстырушы өткізгіш аспасының биіктігі өткізгіш орталықта орналасқан жағдайда рельс басының үстінде кез келген өткін нүктесіндегі бөгеттерде 5750 миллиметр және станцияларда 6250 миллиметр.

      Электровоздар мен тартылыс агрегаттарына арналған аспа нүктелеріндегі байланыстырушы өткізгіштің ең үлкен биіктігі орталық ток ажырату биіктігінің жұмыс тербелісінің шектерімен 5500

700 миллиметр - 6800 миллиметр, 5100

6500 миллиметр - 6500 миллиметрден аспайды.

      Қолданыстағы жасанды құрылыстардан төмен және кәсіпорындар цехтарының ғимараттарында байланыстырушы өткізгіштер аспасының ең төменгі биіктігі – 5500 метр, орталық ток ажыратқыш биіктігінің жұмыс тербелісінің шектерімен 5100-6500 миллиметр, техникалық негіздеме кезінде 5200 миллиметрге дейін төмендетілуі мүмкін.

      2371. Рельс басының деңгейінен жоғары бүйірлік байланыстырушы өткізгіштің аспа биіктігі кемінде 4400 миллиметр және 6300 миллиметрден аспайды. Жолдың шүлдігінен бастап бүйірлік байланыстырушы өткізгішке дейінгі қашықтық шөміш сыйымдылығы 5 метр кубтан астам экскаваторлармен тиеу кезінде 3700-4200 миллиметр шегінде және сыйымдылығы аз шөмішті экскаваторлармен тиеу кезінде 2700-3200 миллиметр болады.

      2372. Байланыстырушы өткізгіштен бастап көлденең аспаның оқшауланған бекіту арқанына дейінгі қашықтық кемінде 300 миллиметр болуы тиіс. Оқшауланған көтергіш және бекіткіш арқандар арасындағы қашықтық кемінде 300 миллиметр.

      2373. Байланыстырушы өткізгіштен бастап олардың үстінен орнатылған жасанды құрылыстар мен тірек құрылғыларының (көпірлердің, жол өткізгіштерінің, жүргінші көпіршелерінің, ригелдердің, сигналдық көпіршелердің, әуе- және бу өткізгіштердің) жерге қосу бөлшектеріне дейінгі қашықтық едәуір қолайсыз метеорологиялық жағдайларда тұрақты ток кезінде кемінде 500 миллиметр және ауыспалы ток кезінде 650 миллиметрден кем болмауы керек. Ең қысқа қашықтық олардың жасанды құрылыстардың жерге қосу бөлшектеріне жанасуын болдырмайтын байланыстырушы өткізгіштің оқшауланған құралдарын орнату кезінде ғана болады.

      2374. Кәсіпорынның электрлендірілген жолдарында басқа түрлі электровоз түрлерін пайдалану кезінде, осы жолдармен габариттік емес жүктерді тасымалдау кезінде байланыстырушы өткізгіштің ең төменгі биіктігі әрбір жағдайда байланыстырушы өткізгіштен бастап жүктің немесе жылжымалы құрамның тұруы қарастырылмайтын станциялардағы бөгеттер мен жолдар үшін локомотивтің ең жоғарғы нүктесіне дейінгі ең аз қашықтықтың негізінде 450 миллиметр анықталады, станциядағы қалған жолдар үшін - 950 миллиметр.

      2375. Бекіткіштердің, анкерлердің, иілгіш бөгеттердің бекіткіш және көтергіш арқандарының, күшейткіш, қорек және тұрақты байланыс желілерінің тіректеріне ілінген сорғы желілерінің оқшаулағыштары қысыммен жұмыс істейтін тартылыс желілерінің бөлшектері тіректің жақын орналасқан шегінен байланыстырушы тұрақты ток желісінде кемінде 800 миллиметр және байланыстырушы ауыспалы ток желісінде 1000 миллиметр қашықтықта алысырақ орналасады.

      2376. Цехтардағы және жасанды құрылыс астындағы бүйірлік байланыстырушы өткізгіштердің аспаларының биіктігі шамамен 4,5ч5,0 метр қабылданады. Бүйірлік байланыстырушы өткізгіш ғимарат (немесе қабырғаларынан) бағандары шегінен кемінде 0,5 метр қашықтықта орналастырылады.

      2377. Жасанды құрылыстар шегінде ток қабылдағыш пен қысыммен жұмыс істейтін байланыстырушы желілердің бөліктерінен бастап құрылыстардың жерге қосылған бөлшектеріне дейінгі қашықтық мынадай мәндерден кем емес қабылданады: 1 килоВольтқа дейін номинал кернеу кезінде – 150 миллиметр; 4 килоВольтқа дейін – 200 миллиметрм; 10 килоВольтқа дейін – 250 миллиметр; 10 килоВольттан астам – 350 миллиметрм. Қысылған орындарда (қолданыстағы жасанды құрылыстардың астынан, құрылғылар, бүйірлік байланыс желілері ұстап тұратын) осы қашықтықтар 10, 150, 200 және 250 миллиметргем дейін қысқаруы мүмкін.

      Люк арқылы вагондарды тиеу кезінде (мысалы, бункер арқылы) байланыстырушы өткізгіштен бастап люктің шетіне дейінгі қашықтық кемінде 300 миллиметрді құрауы тиіс.

      Тартылыс желілерінің әуе жолақтарының желілерінен жерден олардың құрылғыларға жақындау және қиылысуы кезіндегі қашықтығы осы Қағидалардың 56-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      Желілерді қоректендіретін және күшейтетін сымдардың жермен тұйықталған құрылыстардан арақашықтығының шектік шамасы осы Қағидалардың 57-қосымшасының кестесінде келтірілген.

      2378. Тұрақты және шектеулі жылжымалы жолдардың тікелей учаскелерінде байланыстырушы өткізгіштер зигзаг тәріздес, яғни жолдың шүлдігінен немесе бекіту нүктелерінде 300 миллиметр басқа жағына рет-ретімен ажыратып орналастырылады. Жолдың қисық учаскелерінде тіректердегі байланыстырушы өткізгіштерден ауытқу өткіннің ұзындығына және 150-400 миллиметрге дейін өткіндердегі қисықтық радиусына байланысты орнатылады және өткін ортасында, әдетте, ток қабылдағыш табанының шүлдігі бойымен байланыстырушы өткізгіштің орналастырылуына байланысты анықталады.

      Қатты бүйірлік аспа кезінде тікелей өткізгіштегі зигзаг шамасы мен бекіту нүктелеріндегі қисық өткізгіштердегі ығыстыру пайдаланылатын электровоздардың бүйірлік ток қабылдағыштары табанының ұзындығына байланысты белгіленеді.

      2379. Байланыстырушы өткізгіштің пантограф шүлдігінен ең үлкен көлденең ауытқушылығы (табанның жұмыс бөлігінің ұзындығы 1,3 метрден кем емес) тікелей тіректердің бүгілуін ескере отырып – 500 миллиметр және жолдың қисық учаскелерінде – 450 миллиметр.

      2380. Қос байланыстырушы өткізгіштер бір-бірінен 100 метрден аспайтын қашықтықта орналасады, тікелей өткізгіштердегі зигзаг пен қисық өткізгіштердегі байланыстырушы желінің шығарылған шамасы өткізгіш жолының шүлдігіне қатысты ең алыс өткізгіш үшін анықталады.

      2381. Жерге қосылған өткізгіштерден бастап жердің бетіне дейінгі ең қысқа қашықтық тетіктер мен монтаждау бұйымдарының жұмыс жағдайына байланысты, ал өткелдерде кернеуі 1000 Вольтқа дейін өткізгіштер үшін қабылданады.

      2382. Кәсіпорындардың электрлендірілген теміржолы арқылы автомобиль жолдарының өткелдерінің екі жағынан биіктігі 4,5 метрден аспайтын габаритті қақпа орнатылады. Барлық жағдайларда габариті қақпалардың биіктігі байланыстырушы өткізгіштің аспасынан кемінде 0,5 метрден кем болмауы тиіс.

8-кіші бөлім. Құрғату және су төкпелерде өнеркәсіптік
қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2383. Су басқан (суға қаныққан) кен орындарын, қабаттарды, учаскелерді қазу кезінде дренаждық ұңғымалар, жерасты тау-кен қазбалары арқылы карьерді (дренажды) алдын ала құрғату бойынша шаралар қолданылады.

      2384. Кен орындарын құрғату жоба бойынша жүргізіледі.

      Жер астындағы құрғатылатын қазбаларды салу және пайдалану Нағыз Қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      Дренаждық шахталардың, штольнялардың, бұрғылау ұңғымаларының, қазбалардың оқпандарының сағалары, олар арқылы тау-кен қазбаларына жер бетіндегі судың өтуінен қорғалады.

      Кен орындарын құрғату барысында пайда болатын опырылулар мен сызаттар, жер бетіндегі ықтимал опырылу орындары осы аймақтарға адамдардың, көлік пен малдың кенет өтуінен қоршалады.

      2385. Жер бетіндегі және топырақ суының табиғи ағысы жоқ әрбір карьер су төкпемен қамтамасыз етіледі.

      Тау-кен жұмыстарын жүргізу аумағына түсетін су оның ең төменгі белгісінде орналасқан су жинағышқа түсіріледі.

      Су төкпенің ашық тұрған кезіндегі су жинағыштың сыйымдылығы кемінде үш сағаттық ағысқа, ал дренаждық шахталардың су төкпе қондырғыларының су жинағыштары екі сағаттық ағысқа есептеледі және кемінде екі бөлімшесі болады.

      2386. Ашық тау-кен жұмыстары объектілерінің аумағында шөгінділер болған жағдайда шөгінді алабының қабаты алапты оған жер бетіндегі және еріген сулардың, қардың лай ағыстың өтуінен қорғайтын тау жақтан орлармен немесе сақтандыру біліктерімен қоршалады. Осы мақсатта жыл сайын ұйымның техникалық басшысы жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін іс-шаралар әзірлеп бекітеді.

      2387. Ескі су басқан қазбаларға немесе су айдындарына жақын тау-кен жұмыстары судың өтуінен қорғайтын және қауіпсіз жұмыс жүргізу шектерін белгілейтін кентіректерді қалдыруды көздейтін жоба бойынша жүргізіледі.

      2388. Ашық тау-кен жұмыстарының әрбір объектілерінде жыл сайын ұйымның техникалық басшысы көктемгі және күзгі уақытта, қар еру және нөсер жаңбыр жауу маусымында жұмысты қауіпсіз жүргізу іс-шараларын әзірлеп бекітеді.

      2389. Дренаждық шахталардың шағын станцияларын қоректендіру екі тәуелсіз электр беру желілері бойынша жүргізіледі, олардың әрқайсысы шахтаның ең жоғарғы жүктемесін қамтамасыз етуге қабілетті болады.

      2390. Карьерлер мен дренаждық шахталардағы су төгу қондырғыларын автоматтандыру резервті сорғылардың қатардан шыққандарының орына автоматты қосылуын, сорғыларды қашықтықтан басқаруды мүмкіндігін және басқару пультіне сигналдар беруді жұмысын бақылауды қамтамасыз етеді.

      2391. Дренаждық шахталарды салу кезінде су жарылған жағдайда адамдардың шығаруды және жабдықты сақтауды қамтамасыз ететін құрылғылар қарастырылады.

      2392. Жерасты дренаждық қазбаларды жүргізу кезінде жоғары орналасқан су іріккіш горизонттарының астындағы төзімділігі әр түрлі жыныстарда жыныстардың құрылымы мен қаттылығына байланысты, бірақ барлық жағдайда кемінде 5 метр болатын, ұзындығы бекіту паспортында немесе қазуды жүргізуге паспортта қарастырылған алдыңғы ұңғымалар бұрғыланады.

      2393. Дренаждық қазбаларда құрылыс үшін уақытша сүзгіш бөгеттерде материалдар қоры болады.

      2394. Карьермен қазылатын ұңғыманың шеген құбырлары кесіліп алынады да, қайта жабылады.

      2395. Дренаждық шахталардың басты су төгу камераларының едені оқпан жанындағы қазбалардағы тасу жолдары рельстері басының деңгейінен 0,5 метр жоғары орналасуы тиіс. Су төкпе жұмысының үздіксіздігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қондырғыларды әзірлеп, іс-шараларды жүзеге асырған жағдайда терең орнату түріндегі (оқпан жанындағы алаңның деңгейінен төмен) басты су төкпе камерасын орнатуға болады.

      2396. Басты су төкпе қондырғысына су жинағыш орнатылады. Дренаждық шахталарда су жинағыштың екі бөлімшесі болады. Су төкпе ашық тұрған кездегі су жинағыштың сыйымдылығы кемінде үш сағаттық ағысқа, ал дренаждық шахталардың су төкпе қондырғыларының су жинағыштары екі сағаттық қалыпты ағысқа есептеледі.

      2397. Басты су төгу қондырғысының жиынтық жұмыс сорғыларын беру 20 сағаттан аспайтын уақыт ішінде ең көбірек күтілетін тәуліктік су ағысын ағызуды қамтамасыз етуі тиіс. Қондырғының жұмыс сорғысының 20-25 пайыз жиынтық су беретін резервті сорғылары болады. Басты су төгу сорғыларының қысымы бірдей болады.

      2398. Басты су төкпе сорғы камерасы оқпанға сорғы станциясының еден деңгейінен кемінде 7 метр шығарылатын көлбеу жүрісті шахта оқпанымен, герметикалық жабылатын кемінде бір жүрісті оқпан жанындағы алаңмен қосылуы тиіс.

      2399. Ауа температурасы қолайсыз аудандардағы су төгу қондырғылары мен құбырлар қысқы маусым алдында жылытылады және жару жұмыстарын жүргізу кезінде ықтимал зақымданудан жабылады.

      2400. Карьерден шығарған су оның қайтадан сызаттар, опырылулар немесе қолданыстағы қазбаға су өткізбейтін жыныстар арқылы өту мүмкіндігін және жанасатын аумақтарда батпақтануды болдырмайтын орынға ағызылады.

      Кен орындарын құрғату нәтижесінде алынған суды төгу, оларды зиянды қоспалардан тазартқаннан кейін жүргізіледі. Осы суларды төгу орындары жобада белгіленеді.

      2401. Жер бетінде төселген құбырлардың, оларды судан толығымен босатуды қамтамасыз ететін бұйымдары болады.

      2402. Дренаждық шахталардың ұңғыма сағасына жақын алау жағуға, сағаны ашық отпен ерітуге, іштен жану қозғалтқышы істеп тұрған автомашиналардың тұруына болмайды.

      2403. Дренаждық-желдету ұңғымаларының сағаларына 1 метр биіктікке кемер табанынан шығарылған, ашық түспен боялып, оларда ұңғыма нөмірлері көрсетілген перфорлы құбырлар орнатылады. Құбыр сағалары дәнекерленген металл тормен жабылады.

9-кіші бөлім. Қызметкерлерді қорғауға бағытталған, жалпы
өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптары
103. Персоналды тозаң мен улы газдардың әсерінен қорғау,
радиациялық қауіпсіздік

      2404. Ашық тау-кен жұмыстары объектілері атмосферасының құрамы ауа мен улы қоспалардың (тозаң, газдар) құрамдас бөліктерін ұстау жөніндегі белгіленген нормативтерге сәйкес болуы тиіс.

      2405. Улы газдарды бөлу көздері бар ашық тау-кен жұмыстарының жұмыс орындарында тоқсан сайын бір реттен кешіктірілмей және әр жұмыс технологиясы өзгергеннен кейін улы газдардың болуына ауаны талдау үшін сынама алынады.

      Жаппай жару жұмыстарынан кейін жұмысшылар мен техникалық персоналды карьерге жіберу бақылау тұлғасы жарудан, тозаң қабаты басылғаннан және көзге көріну толық қалпына келтірілгеннен, жару орнын (орындарын) тексергеннен кейін 30 минуттан кешіктірмей тексергеннен және атмосферадағы улы газдардың құрамын санитарлық нормалармен бекітілген шекке дейін төмендеткеннен кейін (жаппай жару тәртібіне сәйкес) жүргізіледі.

      2406. Ашық тау-кен жұмыстарында ауада улы газдардың болуы немесе ауаның тозаңдануы белгіленген нормадан артық болса, барлық жағдайларда қауіпсіз және таза еңбек жағдайларын қамтамасыз ету шаралары қолданылады.

      2407. Карьердің нашар желдетілетін және тұнба аймақтарындағы табиғи ауа алмасуды қарқындату үшін ұйымның техникалық басшысы бекіткен іс-шараларға сәйкес желдету қондырғыларының көмегімен жасанды желдету ұйымдастырылады.

      2408. Тозаңды газ режимі өте ауыр карьерлерде тозаң желдету қызметі ұйымдастырылады. Объектілерге ӨҚС КАҚҚ қызмет көрсетеді.

      Ескерту. 2408-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2409. Газ бен тозаң бөліну орындарында тозаңмен және газбен күресу іс-шаралары қарастырылады. Қолданылатын құралдар улы қоспалар қосылымын азайтуды қамтамасыз етпеген жағдайда экскаваторлардың, бұрғылау станоктарының, автомобилдер, жабдықтың кабиналарын оларға таза ауа беріп және артық қысым қалыптастырып герметизациялау жүзеге асырылады. Тозаң қосылымы белгіленген шекті рұқсат қосылымынан артық жұмыс орындарында қызмет көрсетуші персонал тыныс алу органдарын жеке қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      2410. Жылдың жылы маусымында тау-кен қазындысын экскавациялау кезінде тозаңның түзілуін азайту үшін алынған тау-кен қазындысын суландыру жүргізіледі.

      Ауа температурасы ойдағыдай болған кезде автомобиль жолдарындағы тозаңның түзілуін азайту үшін байланыстырушы қоспаларды пайдалана отырып, жолға су себелеу жүргізіледі.

      Ашық тау-кен жұмыстары аумағынан тозаңды қарқынды үрлеу кезінде тозаңның түзілуін болдырмайтын шаралар (байланыстырушы еріткіштер, көгалдандыру) жүзеге асырылады.

      2411. Ұнтақтау-сұрыптау қондырғыларында, тау-кен қазындысын конвейерден конвейерге тиеу учаскелерінде тозаң түзілу орындары қабықшалардың және олардың бетіндегі тозаңданған ауаны сорып, оны тазартатын сорғысы бар жабынның көмегімен қоршаған ортадан оқшауланады.

      2412. Тас кесу машиналарының, бұрғылау станоктарының, перфораторлардың және электрлік бұрғылардың ыңғайлы тозаң аулау немесе тозаң басу құралдарынсыз жұмыс істеулеріне болмайды.

      2413. Тозаң түзілетін немесе бөлінетін ашық тау-кен жұмыстарын жүргізу объектілеріндегі барлық өндірістік процестер кезінде алдын ала сақтандыру қызметтері немесе зертханалар атмосфераның тозаңдануын бақылауды ұйымдастырды.

      Ауа сынамасын алу орны мен мерзімділігі ұйымның техникалық басшысы бекіткен кестеде анықталады, бірақ тоқсан сайын бір реттен кешіктірілмей және әрбір жұмыс технологиясы өзгерісінен кейін жүргізіледі.

      2414. Жұмыс аймағында пайдаланған газдан шыққан улы қоспа қосылымдары түзілген, шекті қосылымнан артық болатын іштен жану қозғалтқыштары бар автомобилдер, бульдозерлер, тракторлар, машиналар пайдаланылған газдарды каталитті бейтараптағыштармен жабдықталады.

      Ұйым пайдаланылған газдардағы улы қоспалардың құрамын бақылайды.

      2415. Көмір, күкірт және құрамында күкірті бар сильвинит, кариолит, кендерді өндіретін ұйымдарда кен орындарының ерекшеліктері мен жыныстардағы газдардың молдығына байланысты бөлінген сутегімен, күкіртпен және газдармен күресу бойынша іс-шаралар жүргізіледі. Жұмыс аймағындағы ауада улы газдардың құрамын бақылау жүргізіледі, қышқыл және сілті сулардың жұмысшыларға әсер ету деңгейін төмендету бойынша техникалық іс-шаралар жүзеге асырылады.

      2416. Үйіндіде жиналған жанғыш пайдалы қазбалар мен тау-кен қазындысы жанған кезде атмосфераның газдармен ластану жағдайының алдын алу үшін ұйымның техникалық басшысы бекіткен өртке қарсы алдын алу іс-шаралары өткізіледі, ал өрт болған кезде оларды жою бойынша шаралар қолданылады.

      Өрт болған жағдайда өртті жоюмен байланысты жұмыстардан басқа, атмосферасы жану өнімдерімен ластанған тау-кен жұмыстары объектісі учаскелеріндегі барлық жұмыстар тоқтатылады.

      2417. Құрғатылатын сулардан ашық тау-кен жұмыстары объектісі аумағына улы газдарды бөлу кезінде объект кемерінің еңістері арқылы суды азайтатын немесе сүзгіні толығымен қалпына келтіретін іс-шаралар жүзеге асырылады.

      2418. Өндірістік ағынды суларды ағызу бойынша байқау құдықтары мен сорғы станцияларының ұңғымалары жабылады.

      2419. Жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін құдыққа адамдарды түсіруді бақылау тұлғасының қатысуымен суды шығарғаннан, желдеткеннен және улы газдар құрамын алдын ала өлшегеннен кейін жүргізуге болады.

      Құдықтар мен ұңғымаларда улы газдар анықталған жағдайда немесе оттегі жеткіліксіз болған жағдайда осы құдықтар мен ұңғымалардың ішіндегі барлық жұмыстар шлангілі газқағарлармен орындалады.

      2420. Жұмыс орындарында қосылымдары рұқсат етілген шамадан астам улы газдар анықталған жағдайда жұмыс тоқтатылып, адамдар қауіпті аймақтан шығарылады.

      2421. Ашық тау-кен жұмыстарында радиоактивті қауіптілік дәрежесін анықтау үшін радиациялық жағдайды тексеру жүргізіледі.

      2422. Радиациялық фоны артық пайдалы қазбаларды қазғанда жұмыс орындары мен тау-кен жұмысы аймақтарында радиациялық бақылауды жүзеге асырады.

      2423. Радиациялық бақылау:

      1) жұмыс істейтін жұмыс және аралас аймақтардағы радиациялық қауіпті факторлардың деңгейін;

      2) радиациялық жағдайдың шекті нормаларға сәйкестігін;

      3) радиациялық қауіптіліктің негізгі көздерін анықтауды және бағалауды;

      4) радиациялық қауіпті факторлар кешенінің жұмысшыларға әсер ету дәрежесін;

      5) сыртқы ортаның радиоактивті заттармен ластану деңгейін және радиациялық факторлардың персоналға және ашық тау-кен жұмыстары орналасқан аумақта тұратын халыққа әсер етуін бағалауды белгілейді.

      2424. Жұмысшылардың сәулелену мөлшері жылына 2 миллиЗиверт артық болған жағдайда анықтап, радиациялық жағдайды тұрақты бақылауды қамтамасыз етеді және оларды төмендету бойынша іс-шаралар жүргізеді.

      Егер ұйымда тексеріс нәтижесінде жұмысшылардың сәулелену мөлшерінің жылына 1 миллиЗиверт артуы анықталмаған жағдайда тұрақты бақылау міндетті болып табылмайды. Мөлшер шамасы жылына 1 миллиЗиверттен 2 миллиЗиверттен дейін болған кезде жұмысшылардың сәулелену деңгейі ең көбірек жұмыс орындарын таңдаулы радиациялық бақылау жүргізіледі.

      Радиациялық фонды тексеру жұмыс орындарында және аймақтарда ұйымның техникалық басшысы бекіткен тізбе бойынша бақылау нәтижелерін журналға тіркеп жүргізіледі. Жеке сәулелену мөлшері жұмысшының жеке карточкасына енгізіледі.

      2425. Персонал мен халықтың сәулелену мөлшерін тіркеу сәулелену мөлшерін бірыңғай мемлекеттік бақылау және есепке алу жүйесіне сәйкес жүргізіледі.

      2426. Радиациялық қауіпсіздікті өндірістік бақылау тәртібі жобада белгіленеді.

      2427. Технологиялық тау-кен жабдығы радиоактивті ластанған жағдайда оны зарарсыздандыру жүргізіледі.

      2428. Тау-кен жыныстары мен радиациялық фоны жоғары қатты пайдалы қазбаларды тасымалдау басқа мақсатта қолданылмайтын көлікпен жүзеге асырылады.

      Ашық тау-кен жұмыстары аумағындағы барлық осындай қазынды операциялары тозаң басу құралдарын пайдалана отырып жүргізіледі.

      2429. Жоғары радиоактивті ластанған кендер сұрыпталатын және жиналатын өндірістік аймақтар барлық периметрі бойынша қоршалады. Оларға кіретін жолдар мен өту жолдары тыйым салу белгілерін (радиациялық қауіптілік белгісі мен "Кіруге (өтуге) болмайды!" деген жазулар) орнату арқылы күзетіледі.

      2430. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2431. Тозаңның ықтимал түзілуіне және жуылған еңіс бетінен радиобелсенді аэрозольдардың таралуына жол бермес үшін, гидроүйіндіні және тау-кен үйіндісін пайдалану кезінде аса жоғары радиобелсенді фондағы жыныстарды қоймалау үшін жуу мөлшері бойынша жобалық белгіге дейін қабат қалыңдығы кемінде 0,5 метр таза топырақ себеді.

      Ескерту. 2431-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2432. Радиоактивті топырақ суының деңгейін бақылау үшін гидроүйіндінің периметрі мен топырақ суы ағысының бағыты бойынша сынама алу (бақылау) ұңғымалары қарастырылады. Ұңғымалардың орны мен саны ұңғымалардың арасындағы қашықтық 300 метрден аспайтындай есеппен гидрогеологиялық жағдайларға байланысты анықталады. Бұл ретте бір-екі ұңғыма санитарлық-қорғау аймағына тыс болады.

      2433. Радиоактивті фоны жоғары кен орындарын қазу аяқталғаннан кейін ашық тау-кен жұмыстары нәтижесінде бүлінген жерлер қалпына келтіріледі. Қалпына келтіру жобаға сәйкес жүзеге асырылады.

      2434. Тау-кен жыныстарының үйінділері мен құрамындағы қалдық уран 0,005 пайыз құрайтын әлсіз радиоактивті қатты қалдықтарды пайдалану жобамен анықталады.

      2435. Ашық тау-кен жұмыстарындағы атмосфера құрамын бойынша белгіленген нормаларды, радиациялық қауіпсіздікті сақтай отырып, тозаңмен күрес жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруды бақылау ұйымның техникалық басшысына жүктеледі.

      2436. Кен атмосферасында радиоактивті қауіптілік жай-күйін тексеру және радиациялық жағдайды бағалау нәтижелері негізінде радиациялық факторлар нормативтік көрсеткіштерден жоғары екендігі анықталған ашық тау-кен жұмыстары радиациялық қауіпті өндіріске жатады.

104. Медициналық көмек

      2437. Ашық тау-кен жұмыстарында алғашқы медициналық көмек бекеті ұйымдастырылады. Бекетті ұйымдастыру және оның жабдығы жобада анықталады.

      Жұмысшылар саны 300 кем ұйымдарда жұмысшыларға медициналық көмекті жақын орналасқан емдеу мекемелерінде жүргізуге болады. Әрбір учаскеде, драгада, цехтарда, шеберханаларда, негізгі тау-кен және көлік агрегаттарында және санитарлық-тұрмыстық үй-жайларда алғашқы көмек көрсету сөмкесі болады.

      2438. Барлық учаскелерде, драгаларда және цехтарда зардап шеккендерді медициналық бекетке жеткізуге арналған зембілдер болады.

      2439. Зардап шеккендерді немесе жұмыста кенет ауырғандарды медициналық көмек көрсету бекетінен емдеу мекемесіне жеткізу үшін басқа мақсатта қолданылмайтын санитарлық машиналар болады.

      Санитарлық машинада адамдарды қысқы уақытта жеткізу үшін жылы киім және көрпе болады.

      Кәсіпорында жұмысшылар саны 1000 жуық адам болған кезде бір санитарлық машина, 1000 астам адам болған кезде екі санитарлық машина қамтамасыз етіледі.

      2440. Алғашқы көмек көрсету бекеті телефон байланысымен жабдықталады.

105. Әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар

      2441. Ашық тау-кен жұмыстары кезінде әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар жабдықталады. Тұрмыстық үй-жайлардың ерлер мен әйелдерге арналған бөлімшелері болады және жобалық қуатты толық игеру уақытына жоспарланған жұмысшылардың санынан есептеледі.

      Әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар, асханалар, медициналық бекеттер жел жақтан өндірілген пайдалы қазбалардың ашық қоймаларынан, ұнтақтау-сұрыптау фабрикаларынан, эстакадалардан және тозаңды учаскелерден кемінде 50 метр, бірақ негізгі өндірістік ғимараттардан 500 метрден алыс емес қашықтықта орналасады. Барлық осы ғимараттар ағаш отырғызылған жолмен қоршалады.

      Әкімшілік-тұрмыстық үй-жайларды жұмысшылар карьерге жолаушылар көлігімен жеткізілетін жағдайда карьер ернеуінен біршама алыс орналастыруға болады.

10-кіші бөлім. Ашық тау-кен жұмыстарын консервациялау және
тарату кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2442. Ашық тәсілмен кен жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндіріс объектісін консервациялау және жою жоба бойынша жүргізіледі.

      2443. Объектілерді консервациялау өндіру немесе дайындық жұмыстары аяқталғаннан кейін өндіруді қалпына келтірген жағдайда пайдалану үшін жарамды аршылатын және дайындалатын тау-кен қазбаларын, техникалық бұрғылау ұңғымаларын, жер бетіндегі құрылыстарды сәйкестендіру мүмкіндігін қамтамасыз ету шараларын сақтай отырып жүзеге асырылады.

      2444. Объектілерді тарату мынадай:

      1) жер астындағы және жер бетіндегі сулардың, топырақтың, ағаштардың, объектілердің гидрогеологиялық режимінің бұзылуын;

      2) қауіпті геомеханикалық үдерістердің (шөгінділердің, опырылулардың) белсенділігін;

      3) геодезиялық және маркшейдерлік тірек желісінің бузылуы;

      4) ауыз су мақсатындағы жерасты сулар қорының ластануын және таусылуын болдырмайтын шараларды қолдана отырып жүзеге асырылады.

      2445. Объектілерді консервациялау немесе тарату қазбаға адамдар мен малдардың құлауын болдырмау жөніндегі қабылданып, жоғарғы кемердің опырылуы мүмкін призмасынан немесе адамдар мен малдардың жазатайым оқиғаларын болдырмайтын кемер ернеуінен 5 метр қашықтықта кемінде 2,5 метр биіктіктегі қоршаумен немесе қорғанмен қамтамасыз етіледі. Ернеулердің тұрақтылығын бағалау қазбаларды ықтимал су басуды ескере отырып жүргізіледі. Тасындыларда кемерлердің ернеулері салынады.

      2446. Қолданыстағы жерасты тау-кен қазбасындағы пайдалы қазбалардың кен орындарын ашық тәсілмен қазумен байланысты объектілерді консервациялау және тарату судың жаруын, жыныстардың опырылуын болдырмауды ескере отырып жүргізіледі.

      2447. Пайдалы қазбалардың кен орындарын ашық тәсілмен қазумен байланысты объектілерді тарату бұзылған жерлерді қалпына келтіру бойынша жұмыстар жүргізумен аяқталады.

10-1-кіші бөлім. Ашық тау-кен жұмыстарын маркшейдерлік қамтамасыз ету

      Ескерту. 3-бөлім 10-1-кіші бөліммен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
     

      2447-1. Тау-кен жұмыстарын ашық әдіспен маркшейдерлік құжаттаманың барлық түрлерімен қамтамасыз ету үшін және тау-кен жұмыстарының сапалы және қауіпсіз жүргізілуін өндірістік бақылауды маркшейдерлік және геомеханикалық қызмет ұйымдастырады.

      2447-2. Ашық тау-кен жұмыстарының әрбір кәсіпорнында маркшейдерлік құжаттама жиынтығы (бастапқы, есептік және графикалық) жүргізіледі. Маркшейдерлік құжаттаманың негізгі жиынтығын құрастыру, толықтыру, оның құрамы, есепке алу, сақтау мерзімдері маркшейдерлік жұмыстарды жүргізуге қойылатын өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарымен реттеледі.

      2447-3. Маркшейдерлік қызмет:

      1) кен орнын ашық тау-кен жұмыстарымен қазымдаған кезде жер бетін және тау-кен жұмыстарына, ұңғымаларға түсірілім жүргізеді; ашық тау-кен жұмыстарына қажетті жоспарлау графикалық құжаттамасын жасайды; тау-кен қазбаларының бағыттарын анықтайды және оларды орындау кезінде жобалау бағыттарының қадағалануын бақылайды; көлденең қималар мен беткейлердің жобалау көрсеткіштерін бақылайды; қауіпті аймақтар шекарасын графикалық-маркшейдерлік құжаттамаға түсіреді.

      2) геометриялық көрсеткіштерді өлшейді (көлбеу бұрышы және тереңдігі) және ұңғыма ауыздарының орналасуын анықтайды;

      3) аршылған жыныстар мен тау-кен массасының көлемін анықтайды;

      4) кен қоймаларындағы пайдалы қазбалардың көлемін анықтайды;

      5) жобадан ауытқумен, келісімсіз бұрғыланған және уатылған ұңғымаларды, тау-кен массасының орындалған көлемдерін ақауға жатқызады.

      Тау-кен жұмыстарының жүргізілуін өндірістік бақылайды, тау-кен жұмыстарын жоспарлауға және кен орнын өндірудің негізгі мәселелерін шешуге қатысады.

      2447-4. Автокөліктер мен басқа да көлік құралдары паспортта көзделген орындардағы үйінділерге, жыныстардың опырылу (көшу) призмасынан тысқары түсіріледі. Призманың өлшемдерін ұйымның маркшейдерлік қызметінің жұмыскерлері белгілейді және үйіндіде жұмыс істейтін адамдардың назарына үнемі жеткізеді.

      2447-5. Бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін жұмыс орнын дайындаған кезде маркшейдерлік қызмет бұрғылау паспорттарын құрастыру үшін тазартылған және жоспарланған жұмыс орнына түсірілім жасайды.

      2447-6. Маркшейдерлік қызмет автомобиль жолдары мен жол пойыздарының өлшемдеріне негізделген, жобамен белгіленген карьерішілік жолдар мен жобаның бойлық беткейлерінің жүру бөлігінің енін өндірістік бақылайды.

      2447-7. Маркшейдерлік қызмет тау жынысы білігіне бақылау жасайды. Автокөлік жолының жүру бөлігіндегі, карьер контурының ішіндегі съездер (ойық жолдарды қоспағанда) жыныс білігінің ықтимал опырылу призмасынан немесе қорғаныс қабырғасынан қоршалған. Жыныс білігінің биіктігі карьерде пайдаланылатын жүккөтергіштігі ең көп автокөлік доңғалағының диаметрінің жартысынан кем емес болып қабылданады.

      2447-8. Жаңадан салынған (қайта құрылған) жылжымалы ЭБЖ трассасы жобаға сәйкес маркшейдермен бөлінеді, ал жұмыстарды орындаушыға трасса жоспары беріледі.

      2447-9. Маркшейдерлік бөлім (қызмет) маркшейдерлік бөлімнің (қызметтің) лауазымды тұлғаларының құзыретіне кіретін ескертулерді, қауіпті аумақтардың болуын, жобадан анықталған ауытқуларды жазатын Нұсқамалар журналын жүргізеді.

      Маркшейдерлік бөлім (қызмет) қауіпті аймаққа 20 метрден кешіктірмей белгіленген шекараларды кесіп өтіп, одан шығу туралы техникалық басшыға және учаскенің бастығына (жұмыс жүргізушіге) жазбаша хабарлама жібереді.";

      2447-10. Ашық тау-кен жұмыстарын жүргізу кенжарларына жақын барлық бөлу және негізгі маркшейдерлік жұмыстарды осы жұмыстардың орындалуы үшін қауіпсіз жағдайларды қамтамасыз ететін тау-кен шеберінің рұқсатымен жүзеге асырылуға тиіс.

      2447-11. Маркшейдерлік қызмет жұмыскерлердің санын айқындауды карьердегі геомеханикалық жағдайды немесе кәсіпорында геомеханикалық қызметтің жоқтығын ескере отырып, Маркшейдерлік жұмыстарды жүргізу нұсқаулығына сәйкес тау-кен геологиялық жағдайлардың күрделілігіне байланысты жүргізсін.

10-2-кіші бөлім. Ашық тау-кен жұмыстарын геомеханикалық қамсыздандыру

      Ескерту. 3-бөлім 10-2-кіші бөліммен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2447-12. Ашық тау-кен жұмыстарында геомеханикалық қызметтің негізгі жұмыстары:

      1) беткейлердің деформацияларын, кертпештер мен үйінділер қиябеттерін мониторингтеу және бақылау, олардың орнықтылығын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды әзірлеу;

      2) тау-кен жұмыстары учаскелерінің тиімді қиябет көрсеткіштерін белгілеу;

      3) ашық тау-кен жұмыстарында көшкіндердің және беткейлердің опырылуының алдын-алу, адам өміріне қауіпті деформациялар құбылысына жол бермейтін іс-шараларды әзірлеу және қолдану.

      Ескерту. 2447-12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      2447-13. Карьер беткейлерінің және үйінді қиябеттерінің деформацияларына аспаптық бақылауды жүргізу үшін мерзімді түрде аспаптық бақылаулар жүргізілетін арнайы бақылау станциялары салынады.

      2447-14. Геомеханикалық қызмет беріктіктің бұзылуының әртүрлі түрлерінің сипаты мен себептері туралы мәліметтерді жинақтау және жүйелеу мақсатында ашық тау-кен жұмыстарында (опырылым көшкіндері, батпақтар, сүзгілеу деформацияларының көшкіндері) қиябеттердің беріктігінің бұзылуының (деформацияларының) паспорттарын құрастырады. Бұл деректер жалпылама талдау мен талдаудан кейін деформацияларды болжау үшін және көшкінге қарсы шараларды әзірлеу үшін пайдаланылады.

      Ашық тау-кен жұмыстарында қиябет беріктігінің әрбір бұзылуы үшін паспорт жасалады.

      2447-15. Жер асты қазбаларының немесе карстың болуы салдарынан ықтимал опырылым немесе ойылу аудандарында жұмыс істеген кезде жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар (алдын ала барлау бұрғылау, ықтимал опырылу аймағына жақын жерлердегі кенжарлардан жару кезінде тау-кен машиналарын әкету және т.б.) қабылданады. Геомеханикалық қызмет карьер беткейінің және кертпештерінің жағдайын құралдық бақылау жүргізеді.

      Қатты пайдалы қазбаларды өндіру кезінде бақылау үздіксіз автоматтандырылған қадағалау арқылы жүзеге асырылады.

4-бөлім. Геологиялық барлау жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілерде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз
ету тәртібі
106. Жалпы ережелер

      2448. Қауіпті өндірістік объектілердегі геологиялық барлау жұмыстары бекітілген жобалар бойынша жүргізіледі.

      2449. Басқа ұйымдар қызметінің аумағындағы барлық түрдегі геологиялық барлау жұмыстары және геологиялық зерттеулер осы ұйым басшыларының келісімі бойынша жүргізіледі.

      2450. Егер бір жұмыс орнынан екінші жұмыс орнына ауыстырған кезде қондырғыны (күштемелі желілер, жүккөтергіш құрылғыларды ауыстыру, жұмыс өтпелерін өзгерту) қайта монтаждау талап етілмесе, онда көлік құралдарында, тіркемелерде, шана негіздерінде (базаларда) монтаждалған өзі жүретін және жылжымалы (қалқымалы) геологиялық барлау (бұрғылау, геофизикалық, тау-кен үңгілеу, гидрогеологиялық) құрылғыларының технологиялық жағдайын тексеру төлқұжатқа жазу арқылы іске асырылады.

      2451. Геологиялық барлау жұмыстарының объектілері (бұрғылау, тау-кен барлау және геофизикалық жұмыс учаскелері, геологиялық түсірілім және іздестіру партиялары, жасақтары) партия немесе экспедиция базасымен тәулік бойы байланыс қамтамасыз етіледі.

      2452. Технологиялық процестерді орындау кезінде:

      1) өндірістік жайлардың микроклиматы;

      2) жұмыс орындарындағы шекті шу деңгейі;

      3) жұмыс орындарындағы шекті діріл деңгейлері қамтамасыз етіледі.

      2453. Геологиялық ұйымдарда дала жұмыстарында зардап шеккен және сырқаттанған адамдарды жақын орналасқан емдеу мекемелеріне жеткізу тәртібі белгіленеді.

      2454. Геологиялық барлау жұмыстары кезінде қоршаған ортаға қолайсыз әсер ету салдары осы жұмыстарды жүргізетін ұйымдардың тарапынан жойылады.

      Жұмыс объектілерінде жұмыс істеу кезінде қолданылатын химиялық реагенттерге адамдар мен қоршаған ортаны қорғау шараларын көрсете отырып, оларды қолданудың технологиялық регламенті әзірленеді.

      2455. Дала жұмыстарының жұмысшылары осы аудандағы дала жұмыстарының ерекшелігіне байланысты іс-әрекеттерге, жазатайым оқиғалар және сырқаттанған кезде алғашқы көмек көрсету әдістеріне, улы өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесінен қорғану шараларына, жергілікті жерді бағдарлау және қауіпсіздік дабылдарын беру әдістеріне оқытылады.

107. Аса қауіпті шарттардағы геологиялық барлау жұмыстары

      2456. Жұмыс объектілері ықтимал көшкін, су басу, опырылу, тас түсу, қар көшкіні, сел тасқыны қаупі бар аумақтардан тыс орналасады.

      Аса қауіпті объектілердің күзетілетін аумақтарындағы (электр берілісінің әуе желілері, кабельді желілер, мұнай және газ құбырлары, темір жолдар) жұмыстар тиісті объектілерді пайдаланатын ұйымдармен келісіледі және наряд-рұқсат бойынша жүргізіледі.

      2457. Геологиялық барлау қазбаларының (ұңғыма, шахта, шурф) бағытын бөлу және жергілікті орынға шығару кезінде жұмысшылардың өмірі мен денсаулығыныа қауіп тудыратын жұмыс учаскелері мен өндірістік объектілер (жоғары қуатты желілер, кабельдік желілер, қия жарлар, батпақты учаскелер) жұмыс жоспарына (топонегіз) салынады.

      Жергілікті орындарда бұл объектілер анық көрінетін ескерту белгілерімен (таңбалар, плакаттар, тақтайшалар) белгіленеді.

108. Дала жағдайындағы геологиялық барлау жұмыстары
1-параграф. Жалпы ережелер

      2458. Дала жағдайында жүргізілетін геологиялық барлау жұмыстары (геологиялық түсірілім, іздестіру, геофизикалық, гидрогеологиялық инженерлік-геологиялық, топографиялық, тақырыптық, бұрғылау), соның ішінде маусымдық жұмыстар табиғи-климаттық жағдайларды және жұмыс ауданының ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі.

      2459. Дала бөлімшелері:

      1) ұйымның техникалық басшысы жұмыс құрамын және шарттарын ескере отырып, бекітетін тізімге сәйкес дала жабдықтарымен, байланыс және дабыл құралдарымен, ұжымдық және жеке қорғаныс құралдарымен, құтқару құралдарымен және дәрі-дәрмектермен;

      2) топографиялық карталармен және жергілікті жерді бағдарлау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      2460. Бағдарлар мен геологиялық барлау жұмыстарын жалғыз жүргізуге, халық аз орналасқан (таулы және шөл) аудандарда дала бөлімшесінің лагерінде жалғыз жұмыскерді қалдыруға болмайды.

      2461. Қан сорғыш жәндіктер бар аудандарда жұмыс жүргізу кезінде дала бөлімшелерінің жұмысшылары тиісті қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      2462. Дала жұмыстары басталғанға дейін барлық дала маусымы кезінде:

      1) база құрылысы, дала бөлімшелерін көлік құралдарымен, материалдармен, жабдықтармен және азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселелері шешіледі;

      2) күнтізбелік жоспар жасалады және жұмыс ауданының табиғи-климаттық жағдайы ескеріле отырып, барлық жолдарды, сүрлеу жолдарды, қауіпті орындарды (өзен арқылы өтпелер, қиын өтпелі учаскелер) көрсете отырып, алаңдарды, учаскелер мен маршруттарды өңдеу сызбасы жасалады;

      3) өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі шаралар жоспары, технологиялық регламент әзірленеді;

      4) дала жұмыстарының жалғасу мерзімі, дала жұмыстарынан жұмысшылардың қайту тәртібі мен мерзімі белгіленеді.

      2463. Ерекше жағдайларда дала жұмыстарының мерзімін ұзарту ұйым басшылығының рұқсаты бойынша және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде қосымша шаралар жүргізу шартымен рұқсат етіледі.

      2464. Алыс орналасқан және халқы аз аудандарда жұмыс жүргізетін ұйым дала бөлімшелерін:

      1) жедел метеомәліметтермен және метеоболжамдармен;

      2) жұмыс ауданында жабайы және улы жануарлардың болуы туралы ақпараттармен қамтамасыз етеді.

      2465. Дала бөлімшесінің дала жұмыстарын орындауға шығуына оның осы жұмыстарға даярлығы тексерілгеннен кейін ғана рұқсат етіледі.

      Бұл ретте осы Қағидалардың 58-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Дала жұмыстарына шығуға дайындық актісі рәсімделеді.

      Барлық анықталған кемшіліктер дала жұмыстарына шыққанға дейін жойылады.

      2466. Дала бөлімшесінің дала жұмыстары аяқталғаннан кейін базаға қайтуы қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін бақылау тұлғасын тағайындай отырып, ұйымдастырылған түрде жүргізіледі.

      2467. Әрбір дала бөлімшесінің құрамына медициналық жұмысшы кіреді.

      Медициналық жұмысшыларды тағайындау және дайындау тәртібін, олардың құқықтарын және іс-әрекеттерін геологиялық барлау ұйымы белгілейді.

2-параграф. Вахталық кенттерді орналастыру және лагерлерді
ұйымдастыру

      2468. Дала бөлімшелері жұмысшыларының тұруы үшін дала жағдайында жұмыс жүргізетін ұйым жұмыстар басталғанға дейін вахталық кенттерді, уақытша базаларды немесе лагерьлерді орналастырады.

      2469. Лагерьді орналастыруға арналған орын партия басшылығының нұсқауы бойынша жүргізіледі.

      2470. Лагерьді қия орналасқан және жарқабақты беткейлерде, аңғарлар мен құрғақ өзен арналарының түбінде, аласа әрі су басатын және жарқабақты тез шайылатын жағалауларда, өзен арналарында, аралдарда, үлкен ағаштары бар түрен тимеген және құзды беткейлер астында, су келетін-қайтатын аумақтағы теңіз жағалауларында, мал жайылымдары мен егістіктерде, мүжілмелі және көшкінге қауіпті аумақтарда, ағаштардың құлауы ықтимал алаңдарда орналастыруға жол берілмейді.

      2471. Палаткалар берік бекітіледі және суды ағызуға арналған арықтармен қоршалады. Лагерьдегі палаткалардың арасындағы қашықтық 3 метрден кем емес. Палаткаларға жылу және жылыту құралдарын орнату кезінде палаткалардың арасындағы қашықтық 10 метрге дейін ұлғаяды.

      Палаткаға ену есігін жергілікті жердегі желдің басым бағытын ескере отырып орналастыру қажет.

      Жол берілмейді:

      1) орманды аумақты, шөптесін даланы, қамысты өртеу арқылы тазартуға;

      2) палаткаларды жеке өскен биік ағаштардың астында орналастыруға.

      2472. Партияның жұмыста жоқ жұмысшыларын және жоғары тұрған ұйымның басшылығын жаңа лагерьдің нақты орналасқан жері туралы алдын ала толық хабардар етпей, лагерьді жаңа орынға көшіруге жол берілмейді.

3-параграф. Орын ауыстыру және бағдарларды жүргізу

      2473. Зерттеу бағдарлары, жұмысшылардың объектілер, уақытша тұру орындарының және дала бөлімшелері базаларының арасында орын ауыстыруы жердің топонегіздеріне (картада, жоспарда, сызбада) алдын ала салынған бағдарлар бойынша жүргізіледі.

      Картаға (жоспарға, сызбаға) базалық бағдарлар, құдықтар мен су қоймаларының, су бекеттері арқылы бродтардың және басқалардың орналасқан жерлері салынады.

      2474. Дала бөлімшелері жұмысшыларының жұмыс объектілеріне, бағдарларға, аң аулауға (балық аулау және тағы басқа) шығуы жұмыс жетекшісінің келісімі бойынша жүргізіледі және осы Қағидалардың 59-қосымшасына сәйкес нысан бойынша Бағдарларды (өтпелерді, шығыстарды) тіркеу журналына тіркеледі.

      Жұмысшыларды өз бетінше кетуіне жол берілмейді.

      2475. Жергілікті жағдайларды білетін, лауазымы жоғары маман бағдарлау тобының (ауысу тобы) қауіпсіздігіне тағайындалған бақылау тұлғасы болып табылады.

      Көп күндік бағдарларды жүргізу кезінде студент-практиканттарды және мамандығы бойынша бір жылдан кем жұмыс өтілі бар мамандарды топ жетекшісі етіп тағайындауға жол берілмейді.

      2476. Партияның барлық жұмысшыларын жергілікті жағдайға қатысты бағдарларда қозғалу қағидалары туралы нұсқаулық беріледі.

      2477. Топтың бағдарға шығуы алдында бөлімше басшысы оның топонегізбен, жабдықтармен, азық-түлікпен, дабыл, қорғаныс және құтқару құралдарымен, байланыс құралдарымен қамтамасыз етілуін тікелей өзі тексереді, топ басшысына бағдарды жүргізу тәртібі туралы қажетті нұсқау береді, қайтудың жұмыс және бақылау мерзімін анықтайды, өз картасына (өңдеу сызбасына) белгіленген бағдар сызығын, оның учаскелерін өңдеу күнін және топтың түнеу орнын салады.

      Топтың бағдардан қайтуының бақылау мерзімі нақты жағдайларға байланысты тағайындалады, бірақ қайтудың жұмыс мерзімінен кейін бір тәуліктен аспайды.

      Көп күндік жаяу бағдарлардың саны ең аз мөлшерге дейін азайтылады. Оларды жүргізу бір күндік бағдарларды жүргізу мүмкіндігі болмаған жағдайда жүргізіледі және негізделеді.

      2478. Ауа-райының қолайсыз жағдайында немесе штормдық ескертулер болғанда осы аудан (жерлер) және жұмыс шарттары үшін қарастырылған жабдықтарсыз бағдарға шығуға және жергілікті жерлердегі ауысуларға жол берілмейді.

      2479. Бағдардағы жұмыстар тәуліктің күндізгі уақытында жүргізіледі және жұмысшылар қараңғы түскенге дейін лагерьге қайтуға үлгеретіндей есеппен аяқталады.

      Бағдардың бағыты өзгерген жағдайда жақсы көрінетін орында белгі қойылады және бағдардың өзгеру себебі мен уақыты, одан әрі жүру бағыты көрсетілген жазба қалдырылады.

      2480. Маршрутта бағдарын жоғалтқан жұмысшылар бағдар бойынша әрі қарай қозғалысты тоқтатып, жақын орналасқан ашық жерге немесе биік жерге шығады, осыдан кейін сол орында қалады. Қар көшкініне және өрт шығуыне жол бермейтін шараларды сақтай отырып, биік немесе ашық орындарда түтінді дабыл алаулары жағылып, белгілер (ату, ракеталар, дыбыстау) беріледі.

      2481. Байланыс жоқ маршруттық топ белгіленген мерзімде келмесе, бөлімше жетекшісі бұл туралы экспедиция (партия) басшысына хабарлап, іздестіру жоспарын нақтылайды және іздеуге кіріседі.

      2482. Адасқан жұмысшыларды бағдарлау үшін түнгі уақыттың белгілі сағаттарында партия лагерінен ракеталармен дабылдар беріледі.

      Лагерьге жақын биіктікте (биіктік болмаған жағдайда – сырғауылда немесе радиобағанада) ашық дала және шөл аудандарда фонарлар ілінеді.

      Күндіз лагерде белгілі сағаттарда түтінді дабылдар беріледі.

      Дабыл беру уақытын партияның барлық жұмысшылары біледі.

      2483. Бір күндік маршруттан оралмаған топты іздестіру қайтудың бақылау мерзімі өткеннен кейін 12 сағаттан кешіктірілмей, көп күндіктен – 24 сағаттан кешіктірілмей жүргізіледі.

109. Әртүрлі табиғи жағдайларда қозғалу және жұмыс істеу
кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету
1-параграф. Таулы аймақтарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2484. Тауда қозғалу және жұмыс істеу кезінде тастарды және бос қойтастарды лақтыруға жол берілмейді.

      2485. Жарқабақты және қиялы (30 градустан артық) беткейлерде жұмыс істеген кезде сақтандыру белдіктерімен, мықты тіреуге бекітілетін канаттармен сақтандырылады.

      Тіреу болмаған жағдайда жұмысшылардың өзара сақтануы ұйымдастырылады.

      2486. Қия беткейлер бойынша көтерілу және түсу өзара көмек арқылы, ал аса қиын жағдайда - сақтандыру арқаны арқылы жүргізіледі.

      2487. Жарлы және қарлы қабақтары бар учаскелер, қабырғасының беріктігі нашар тар жыралар арқылы қозғалу кезінде айқайлауға жол берілмейді.

      2488. Қия беткейлермен және бос жерлермен көтерілу және түсу ирелеңдеген ұзын соқпақтармен жүргізіледі. Бұл кезде жүріп келе жатқандар беткейде бір-бірінің жанына орналаспайды.

      Тікелей жоғары көтерілуге болмайды. Осылайша қозғалуға мәжбүр болған жағдайда бір-бірінен өте аз арақашықтықта болу қажет.

      2489. Таулы мұздар арқылы қозғалған кезде қарлы немесе мұзды қабықпен бүркемеленген мұз жарықшақтары, гроттар және каверндер болғанда, оларды ағып жатқан су шуы арқылы анықтап, абайлау қажет.

      Бұл жағдайларда белдік тағылып, альпинистік жіп арқылы бір-бірінен 15-20 метр қашықтықта қосақталып байланып, альпенштоктар немесе сырғауылдар арқылы қозғалады.

      2490. Фирналық және мұзды беткейлер мен қиябеттер арқылы қозғалу мұз жарғыштар мен альпинистік жіптерді қолдану арқылы бәтеңкелермен жүргізіледі. Мұз жарғыштар белдік арқылы қолға бекітіледі.

      Мұз беттері және фирналық алаңдардың еңкіш беттерінде сырғанау әдісі бойынша түсуге жол берілмейді.

2-параграф. Өзен алқаптарында, жыраларда, тақырларда, батпақты
жерлерде қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2491. Қия жарлары бар өзен алқаптарында және жыраларда жұмыс істеген кезде қозғалу және тақырларды қарау (опырылу, шайылу, тас пен ағаштың құлау қаупінен сақтану) абайлап жүргізіледі.

      2492. Құлама жағалаудың шетіне жақын жүруге болмайды.

      2493. Өзен алқаптарымен және ағысы жайлы өзен сағасының аузымен және олар арқылы жалдап өткенде ұйықты түптен, иірімнен және тартатын ұйықтан сақтану қажет.

      2494. Су бекеттері арқылы жалдап өткен кезде қауіпсіздіктің келесі талаптары орындалады:

      1) су бекеттері арқылы өтуі үшін экспедициялар, партиялар, жасақтар жалдап өту және құтқару құралдарымен қамтамасыз етіледі;

      2) бөгде жерлерде барлық жағдайда әртүрлі көшу құралдарымен жалдап өту, уақытша өту көшу орнын таңдау және зерделеу, көшу жоспарын әзірлеу, өту, күзету және құтқару құралдарын тексеру арқылы мұқият дайындықтан кейін жүргізіледі;

      3) көшудің барлық қатысушылары көшу жоспарымен және оны жүргізу кезіндегі қауіпсіздік шараларымен танысады;

      4) бір жолғы және қысқа уақытты көшулер тәуліктің күндізгі уақытында жүргізіледі;

      5) автомобильдер мен тракторлар үшін өткелдің шектік тереңдігі осы көлік құралының техникалық төлқұжатында белгіленген мөлшерден аспайды;

      6) тау өзендері арқылы уақытша өтпелерді салу кезінде өтпешілер бөренелер немесе құлаған ағаштар бойынша арқанды жақтау тартып, сақтану үшін оларға карабиндері, дөңгелектері немесе жылжымалы ілмектері бар қосымша жіппен байланады.

3-параграф. Орман аумақтарында қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2495. Орманда маршруттар жүргізген кезінде көру және дыбыстық байланыс қағидалары сақталады.

      2496. Қозғалыс кезінде орман үйінділерінен айналып өту қажет. Орман үйінділерінен өтуге мәжбүр болған жағдайда шіріген ағаштардың ойылып кетпеуі үшін барынша абайлап өту қажет.

      2497. Орман өртінің аздаған белгісі байқалған жағдайда (жану иісі, аңдардың қашуы немесе құстардың бір бағытта ұшуы) топ жақын орналасқан өзен алқабына немесе алаңға шығуы қажет.

      2498. Жол берілмейді:

      1) кеуіп қалған ағаштардың құлауы ықтимал аумақта жұмыс істеуге;

      2) кеуіп қалған ағаштары бар орман учаскесінде күшті жел кезінде қозғалуға;

      3) кеуіп қалған ағаштарды құралдармен, тасымалданатын жүктермен, қолмен соққылауға;

      4) күн күркіреген кезде биік және жеке тұрған ағаштардың астында тығылуға.

4-параграф. Қолданыстағы тау-кен ұйымдарында және бұрындары
өндірілген кен орындарының алаңдарында қауіпсіздікті қамтамасыз ету

      2499. Қолданыстағы тау-кен қазбаларында және бұрындары өндірілген кен орындарының алаңдарында жұмыс істеген кезде (қазбаларға түсу, оларды қарау, олар арқылы қозғалу, үйінділерді тазарту, бекіту, сынамалау) осы Қағидалардың 4-бөлімінің 18 және 19-тарауларында мазмұндалған қауіпсіздік талаптары орындалады.

110. Геофизикалық жұмыстар

      2500. Жұмыстар объектілеріндегі геофизикалық қондырғылар мен аппаратуралар жобалық құжаттамаларда қарастырылған сызбаларға (жоспарларға) сәйкес орналастырылады. Сызбаларда көрсетіледі:

      1) қондырғы бірліктерінің өзара орналасуы және олардың қозғалыс жолдары;

      2) қондырғылар бірліктері арасындағы коммуникация және байланыс желілерінің орналасуы;

      3) қауіпті алаңдардың, қызмет көрсету алаңдарының және персоналдың өту жолдарының орналасуы.

      Жобалық құжаттарда алаңдарды дайындау талаптары қарастырылады.

      2501. Жергілікті жерлерде сымдарды төсеу кезінде олардың жол қиылыстарының учаскелерінде бүлінбеуі қарастырылады:

      1) 4,5 метрден кем емес биіктікте сырғауылдарға іліп қою немесе жерге көму (топырақты жолдарда). Әуеде ілінетін сымдар ескерту белгілерімен (жалауша) таңбаланады;

      2) темір жол желілері рельстерінің астына төселеді.

      2502. Желілерді қысқа уақытта пайдаланған жағдайда (электрлік барлау кезінде профилирлеу әдісімен және осыған ұқсас) сымдарды қатты жабындылы және топырақты жол бетіне салуға рұқсат етіледі. Бұл кезде:

      1) қиылысу учаскесіне күзет қойылады; тәуліктің қараңғы мезгілінде жұмыс істегенде күзетші дабыл құралдарымен қамтамасыз етіледі;

      2) сымдар бойынша дөңгелекті көліктер құралдарына сағатына 10 километрден аспайтын жылдамдықпен қозғалуына рұқсат етіледі;

      3) сымдарда қауіпті кернеу болған жағдайда көлік құралдары мен жаяу жүргіншілерге өтуге жол берілмейді;

      4) оқшаулағышының беріктігі жеткіліксіз сымдар резеңке шлангілермен қапталады.

      2503. Алқаптардағы әуе желісінің астына, балкаларда, жыраларда және сымдарды тартқан кезде олардың көтерілуі ықтимал орындарда сымдар жерге немесе оның бетіне бекітіледі. Бұл жағдайда сымдарды тарту арқылы ауыстыруға жол берілмейді.

      2504. Электр тізбектері мен құрылғыларды монтаждауға арналған ашалар, фишкалар, электрлік ажыратқыштар маркаланған және олардың тағайындамасына сәйкес келеді.

      2505. Геофизикалық аппаратуралар мен қондырғыларға қызмет көрсету бойынша ашық далада жүргізілетін жұмыстар күн күркіреу, қатты жауын, борасын және осы сияқты басқа да қауіпті табиғи құбылыстар кезінде тоқтатылады. Сымдарға (антеннаға, электрлік барлау желілеріне, сейсмо қисықтарға, байланыс желілеріне) қосылатын, жайлардан тыс орналасқан және найзағайдан қорғау құрылғысы жоқ аппаратуралар күн күркіреген кезде ажыратылады, антенналардың төмендеуі жерге оқшауландыру арқылы қосылады, ал электр желілерінің жерге оқшауландырылмаған ұштары адамдар бар жайлардан шығарылады.

      2506. Аппаратуралар мен қондырғыларға бірнеше жұмысшылар қызмет көрсеткен жағдайда олардың арасында байланыс (дабыл) орнатылады.

      2507. Байланыс құралдарын пайдаланған кезде оператор нақты өкім береді және орындаушылардан оларды қайталауды талап етеді.

      2508. Байланыс пен дабылдың барлық түрлерін пайдаланған кезде бөлімшелерде барлық жұмысшылар танысатын командалар мен дабылдар жүйесі әзірленеді.

      2509. Геофизикалық аппаратуралар жиынтығына енгізілген электротехникалық құрылғыларды пайдалану оның пайдалану және жөндеу құжаттарына сәйкес жүргізіледі.

111. Жер бетілік әдістер
1-параграф. Сейсмобарлау жұмыстары

      2510. Сейсмикалық барлау жұмыстары кезіндегі негізгі талаптар:

      1) жарылыс жұмыстары жүргізілетін партияларда нұсқаулық жүргізу кезінде жұмысшылар өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарымен танысады;

      2) сейсмобарлау жасақтарының персоналы (бұдан әрі - бригада) жарылыс жұмыстары кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын орындау мақсатында жарушының және бақылау тұлғасының – жарылыс жұмыстары жетекшісінің нұсқаулығын орындайды;

      3) жарылыс жұмыстары кезінде сейсмостанция қауіпті аумақтан тысқары орналастырылады. Қызмет көрсететін персонал жарылыс кезеңінде қауіпті аумақтан тысқары шығарылады. Бұрғылау және жарылыс бригадаларының (немесе бұрғылау-жару бригадаларының жұмыстары) бірлескен жұмыстары кезінде жарушыдан (жарушылардан) басқалары жарақтарды дайындау кезінде қауіпті аумақтан шығарылады;

      4) жарушының рұқсатынсыз қауіпті аумақтың шегінде сейсмоқабылдаушылармен және сейсмоқисықтармен жұмыс жүргізуге жол берілмейді;

      5) жарылыс жұмыстарының салдары жойылуға тиіс.

      2511. Сейсмокаротаж кезінде ұңғымалау аппаратурасын ұңғымаға түсіру жөніндегі операциялар осы Қағидалардың 8-тарауының талаптарын сақтай отырып орындалады.

      2512. Сейсмикалық тербелістердің жарылмайтын көздерімен жұмыс істеу талаптары:

      1) сейсмикалық тербелістердің жарылмайтын көздерімен жұмыс істеуге басшылық жасауды осы құрылғыларда жұмыс істеуге басшылық жасау құқығын беретін, тиісті оқудан өткен бақылау тұлғасы іске асырады;

      2) объектілерде құрылғылармен жұмыс істеу жұмыс жетекшісінің қатысуымен орындалады;

      3) жұмыс учаскесінің абрисі жұмыс жетекшісіне және профильде жұмыс істейтін орнату тобының әрбір операторына қол қойғызу арқылы беріледі. Абристе қозғалыс және жұмыс істеу кезінде персонал үшін қауіп тудыратын учаскелер немесе жергілікті объектілер, соның ішінде жарылмайтын көздері қолайсыз (жер асты және жер бетілік коммуникациялар, тұрғын және өндірістік құрылыстар) әсер туғызатын қорғаныс аумақтары бар объектілер, сонымен қатар пайдалану құжаттамаларында белгіленген жарылмайтын көздердің сипаттамаларын ескере отырып, қауіпсіз өтпелер және орнатылуы мүмкін учаскелер көрсетіледі;

      4) әсер ету өндірісі кезінде қызмет көрсетуші персонал пайдалану құжаттарында анықталған орындарда болады. Барлық типтегі жұмыс істеп тұрған құрылғыларға бөтен адамдардың 20 метрден кем қашықтықта, баруына ал діңгектерге мачтаның екі еселенген биіктігі қашықтықта баруына жол берілмейді;

      5) барлық типтегі жарылмайтын көздермен жарылыстар бойынша қауіпті қатып қалған су айдындары мен батпақтарда, ықтимал опырылым, қопарылым, құрғақ және шіріген ағаштар (олардың екі еселенген биіктігінен кем) маңындағы учаскелерде, объекті иесінің келісімінсіз қорғаныс аумағы шегінде жұмыс істеу жүргізілмейді;

      6) жарылмайтын қозу көздері әсері болатын аумақтар тастардан, металл бөліктерінен, құрғақ ағаштардан және бұрғылаудан (орманда) тазартылады;

      7) діңгектері бар құрылғыларды ауыстыру кезінде, жұмыс үзілісі кезінде жүктер діңгектің төменгі жағында болады және бекітіледі;

      8) профиль бойынша қозғалу және мачталары көтерілген құрылғылар жолдары бойынша көшу, жұмыс жобасында көзделген жағдайдан басқа;

      9) жұмыс және үзіліс кезінде көтерілген сейсмикалық антенналар-камералармен, тіреу плиталарымен, шағылысушылар астында жұмыс істеуге жол берілмейді;

      10) тәуліктің қараңғы кезінде жарылмайтын көздері орналастырудың қауіпті аумақтары жарықтандырылады.

2-параграф. Электрлік барлау жұмыстары

      2513. Қауіпті кернеу көздерімен жұмыс істеу кезінде персоналдың электр қауіпсіздігі жөніндегі біліктілік топтары болуы тиіс.

      2514. Диэлектрикалық қорғаныс құралдарының, блокировкалардың, тыстары мен қоршаулардың, операторлар және желілердегі жұмыскерлер арасындағы байланыс құралдарының болуы, дұрыс жұмыс істеуі және жинақтылығы объектілердегі жұмыс жетекшілері күн сайын жұмыс басталуы алдында бақыланады.

      2515. Қауіпті кернеулік көздерімен жұмыс істеу (оларды қосу және токты қоректендіруші желілер мен тізбектерге беру) желілердегі операторлар мен жұмыскерлер арасындағы сенімді байланысты қамтамасыз ету кезінде жүргізіледі. Қоректендіруші және қабылдаушы желілерде орындалатын барлық технологиялық операциялар жұмысшылар таныстырылған алдын ала белгіленген және бекітілген дабылдар және байланыс командалары жүйесі бойынша жүргізіледі.

      2516. Сымдарды керу арқылы дабыл беруге жол берілмейді.

      2517. Жүйенің жұмыс барысында негізделген өзгертулер жағдайында (сызба, режимдер) жұмыс жетекшісі объектіде барлық орындаушыларды өзгертулермен таныстырады.

      2518. Геологиялық барлау жұмыстары кезінде пайдаланылатын электр қондырғыларын, желілер құрылғыларын, жерге оқшауландыруды орнату және пайдалану өндірушінің нормативтік-техникалық құжаттарына сәйкес іске асырылады.

      2519. Елді мекендердегі қауіпті кернеулік көздері қорғалады: елді мекендер жоқ жерлерде – оларды күзетсіз қалдыруға болады, бірақ олар бұл кезде қоршалады және ескерту плакаттарымен белгіленеді.

      2520. Қауіпті орындарда төселген және электрлік кернеу көздеріне қосылған желілер трассасы бойында "Кернеу астында, өмірге қауіпті!" ескерту плакаттары ілінеді.

      2521. Электр кернеулігі көздерін қосуды желілердегі барлық дайындау жұмыстары аяқталған соң оператор жүргізеді. Оператор электр кернеулігі көздерін өлшеу және сөндіру жұмыстары аяқталғанға дейін басқару пультінде болады.

3-параграф. Қиыршық барлау, магнит барлау және радиометриялық жұмыстары

      2522. Профиль (маршрут) бойынша автомобиль көліктерінің қозғалысы үшін бақылау бекеттерінде геофизикалық приборлар көлік құралдарының оң жағынан жолдың жүру бөлігі шегінен тыс орнатылады.

      2523. Иондалған шағылысу көздерімен жұмыс істеу кезінде персоналдың радиошағылысудан сақтануын қамтамасыз етіледі.

      Ашық тау-кен орындарындағы жұмыстар (радиометриялық сынақтар, жыныс үлгілерін таңдау және тағы басқа) осы Қағидалардың 4-бөлімінің 122 және 123 тарауларында баяндалған талаптарға сәйкес орындалады.

112. Ұңғымалардағы геофизикалық жұмыстар
1-параграф. Жалпы ережелер

      2524. Геологиялық-технологиялық зерттеулерден басқа бұрғылау процесіндегі ұңғымалардағы геофизикалық жұмыстар геофизикалық ұйымның бақылау тұлғасы маманының жетекшілігімен жүргізіледі.

      Аварияларды жою АЖЖ сәйкес жүргізіледі.

      2525. Дайындалған ұңғымаларда геофизикалық жұмыстарды жүргізуге жол беріледі. Жұмыс объектілерінің дайындығы технологиялық регламентке сәйкес актімен расталады.

      2526. Геофизикалық қондырғыларды орналастыруға арналған алаңдар:

      1) ЖҰЖ сәйкес қондырғының қауіпсіз орналасуын қамтамасыз етеді;

      2) қабылдау көпірі және ұңғыма аузындағы машинистің бақылау шартымен каротажды көтергіштің көлденең орналасуын қамтамасыз етеді;

      3) авариялық жағдайда кедергісіз эвакуациялануын қамтамасыз ететін кіре-беріс жолдары бар;

      4) ЖҰЖ сәйкес қондырғының қауіпсіз орнатылуын қамтамасыз етеді;

      5) тәуліктің қараңғы кезінде жарықтандырылады.

      2527. Геофизикалық қондырғыларды жасанды ғимараттарда (эстакадаларда, теңіз бұрғылау құрылғыларында) орналастыру жобаға сәйкес жүргізіледі.

      2528. Бұрғылау құрылғыларының электрқондырғылары геофизикалық жұмыстар жүргізу алдында оның жұмысқа дайындығы тексеріледі:

      1) геофизикалық қондырғылар мен аппаратураларды күштік немесе жарықтандыру желілеріне қосу үшін қондырғыны орналастыруға арналған алаңдардың шеттерінде (немесе одан 40 метрден артық емес) жерге қосу контактілі сөндіретін құрылығысы бар және 380 Вольт кернеуліктегі жүйеленген төрт полюсті және 220 В үш полюсті ажыратқышы бар қалқан орнатылған;

      2) геофизикалық қондырғының жекелеген жерге қосылатын сымдарының бұрғылау құрылғысының жерге қосу контурына қосуға арналған орны белгіленген; олардың қосылуы болттармен немесе струбциналармен орындалады.

      2529. Ұңғыма аузын орналастыру ұңғыма приборларының қауіпсіз түсірілуі мен көтерілуін қамтамасыз етеді.

      2530. Бағыттаушы блок (тартпалы ролик) немесе жердің блок балансы ұңғыма аузына қатты (болттармен, хомуттармен) бекітіледі. Оларды арқанды бұрандалармен бекітуге, ауыр заттармен қысуға жол берілмейді.

      2531. Ілмелі блок (ролик) ұршықтасқа штроптар немесе таль блок ілмегіне артпалы сақина арқылы тікелей ілінеді. Ілмелі блоктарды қорғаныс тыстарынсыз (қапсырмалар) қолдануға болмайды.

      2532. Ілмелі және жер үстіндегі блоктарды бекіту бөлшектерінің мықтылығы көтергіштерді іске қосу кезінде блоктардың әрбір жөндеуінен кейін және жылына 1 ретттен жиі емес кез келген жағдайда тексеріледі.

      Таль блок тартпасының дұрыс жұмыс істеуі геофизикалық жұмыстарды жүргізу алдында тексеріледі.

      2533. Ұңғыманың бұрғылау қондырғысы барлық геофизикалық жұмыстар жүргізу кезінде оны пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Бұрғылау кезінде оларды орындау процесінде бұрғылау бригадасының вахтасы болады.

      2534. Геофизикалық жұмыстар кезінде (бұрғылау кезіндегі геологиялық-технологиялық зерттеулерден басқа) бұрғылау бригадасының қалған жұмыстарды орындауы объектідегі геофизикалық жұмыстар жетекшісінің келісімі бойынша жүргізіледі.

      Бұл жағдайда геофизикалық жұмыстар жетекшісі бұрғылау бригадасының жұмыскерлеріне қауіпсіздік шаралары туралы нұсқаулық жүргізеді және адамдардың қауіпті аумаққа баруына рұқсатты қамтамасыз етеді.

      2535. Геофизикалық жұмыстар (ұңғыманы қосымша өңдеу, ұңғымада қалдырылған приборларды бұрғылау трубалары арқылы көтеру) жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі бұрғылау агрегаттарының жұмысы кезінде геофизикалық бөлімшелердің персоналы бұрғылау жұмыстары жетекшісінің келісімі бойынша бұрғылау құрылғысында болады.

      2536. Бұрғылау трубалары арқылы жүргізілетін геофизикалық жұмыстар бұрғылау және геофизикалық ұйымдармен бірлесіп бекітілген жоспар бойынша жүргізіледі.

      2537. Геофизикалық жұмыстар жүргізу алдында бұрғылау құралдары және инвентарьлар геофизикалық партияның жұмыс істеуіне кедергі жасамайтындай етіп орналастырылады және бекітіледі. Геофизикалық станциялар мен ауыздар арасында кабельдің және адамдардың қозғалуына кедергі келтіретін, каротажды көтергіш шығыры машинистінің ұңғыма аузындағы көруді шектейтін заттарды қоюға жол берілмейді. Ұңғыма аузындағы алаңдар және қабыдаушы көпірлер дұрыс жұмыс істейді және бұрғылау қоспасынан, мұнайдан, майлау материалдарынан, қардан мұздан тазартылған. Өтетін жерлерге кедергі жасайтын жерлерді жинау және заттардың ұңғыма приборларына тасымалдау мүмкіндігі болмаған жағдайда олардың үстінен өтетін жерлер (траптар, көпірлер) орнатылады.

      2538. Геофизикалық қондырғыларды электр желісімен қосатын кабельдер жерден 0,5 метрден кем емес биіктікте ілінеді.

      Геофизикалық қондырғыларды қоректендіру көздеріне қосу станцияның электр сызбасын жинауды аяқтағаннан және тексергеннен кейін жүргізіледі.

      2539. Салмағы 40 килограммнан артық ұңғыма құралдарын арнайы құралдар (тасушы, белдіктер, шеңгелді қапсырғыштар) арқылы тасымалдауға жол беріледі. Осындай және ұзын өлшемді құралдарды (салмағына қарамастан 2 метрден артық) ұңғымаға түсіру және көтеру механикаландырылған әдіспен жүргізіледі.

      2540. Ұңғыма құралдарын, аппараттар мен жүктерді шоғырсымдарға бекіту мықтылығы шоғырсымның шектік үзілу күшінен артық емес.

      2541. Кабел ұзындығы ұңғыма снарядын максимальды тереңдікке түсіру кезінде шығыр барабанында кабельдің соңғы орамы қатарында жартысынан кем емес қалатындай етіп қамтамасыз етіледі.

      2542. Ұңғыма снарядтарының түсуін (көтерілуін) бақылау кабельдің жылдамдығын, тереңдігін және керілуін өлшеу көрсеткіштері бойынша орындайды.

      2543. Блокқа ұңғыма аспаптарын тоздырмау үшін кабельге үш бақылау белгісі орнатылады.

      Қоршау бағанының башмағына ұңғыма аспаптары жақындаған кезде және соңғы ескерту белгісі пайда болғаннан кейін кабельдің көтеру жылдамдығы төмендейді.

      2544. Каротажды көтергіш тұрақты тежеуішпен орнату орнында тіреуіш башмакпен (қадақтармен, якорьмен) кабельді керу кезінде шығырдың максималды жүк көтеруіне тең ауысуы болмайтындай етіп белгіленеді.

      2545. Ұңғымадан жұмысты бастау аладында тежеуіш басқару жүйесінің дұрыс жұмыс істеуі, кабель салушының, көтергіштің қорғаныс қоршауы, шығырдың автомобиль рамасына бекітілу мықтылығы, геофизикалық қондырғының жерге қосылу сымдарының толықтығы тексеріледі.

      2546. Ескерту сигналы берілгеннен кейін жұмысты орындау процесінде адамдардың қауіпті зоналар аумағында болуына жол берілмейді:

      1) ату-жарылысы және радиациялы қауіпті жұмыстар кезінде;

      2) ілініп кеткен жерден босатылған кабельдер трассасынан көтергіштен ұңғыма аузына дейінгі арақашықтық кем емес;

      3) ұңғыма аузынан және қозғалатын кабельден екі метрден кем емес.

      2547. Ұстаудан босату мақсатымен кабельдің тарту күші айыру күшінен 50 пайыздан жоғары емес. Кабельді үзу қажет болғанда сақтандыру шаралары қабылданады.

      2548. Жарылғыш және радиобелсенді заттары бар ұңғыма аспаптарын түсіру алдында бақылау шаблондау жүргізіледі: шаблон диаметрі ұңғыма жабдықтарының тиісті мөлшері мен салмағынан кем емес, ал ұзындығы мен салмағы – артық емес.

      2549. Геофизикалық жұмыстарды жүргізу:

      1) бұрғылау ерітіндісін жұтқан кезде;

      2) кабелдердің керілуі туындағанда, ұңғыма снарядтарының бірнеше мәрте тоқтауы кезінде (снарядтардың белгілі кертпештерде немесе каверналарда тоқтауынан басқа жағдайда);

      3) метеожағдайлардың төмендеуі кезінде, көрінудің 20 метр төмендеуі, желдің штромдық деңгейге дейін (секундына 20 метрден артық) күшеюі, қатты мұз қатқанда тоқтатылады.

      2550. Ұңғымадан адамдар өмірі мен денсаулығына қауіпті және авариялық жағдайлар пайда болғанда геофизикалық бөлімшелерінің қызметкерлері қауіпсіз орындарға жедел эвакуацияланады.

2-параграф. Ұңғымаларды геофизикалық зерттеудің электрлік
әдістері

      2551. Өлшеуіш сызбасының қоректендіруші тізбегіне кернеулік ұңғыма приборын және зондты ұңғымаға түсіргеннен кейін беріледі.

      Жер бетінде приборлардың дұрыс жұмыс істеуін тексеру (градуирлеу, эталонирлеу) үшін токты қоректендіруші тізбекке қосу жасақ (партия) персоналына ол туралы ескертеді.

      2552. Өлшеулерді аяқтағаннан кейін және кабельдерді көтеруді мәжбүрлі тоқтату кезінде кабельдік желідегі кернеулік сөндіріледі. Зертхана мен көтергіштің ток көзінен ажыратқанннан кейін қорғаныс жерге қосуды алуға жол беріледі.

      2553. Ұңғыма приборларын, қосылатын бөлшектерді, токтардың электр зақымдануы бойынша қауіпті немесе оларды қоректендіруге арналған генерирлеушілерді жөндеу және тексеру кернеулік алынған кезінде орындалады. Кернеулік алынбай жұмыс істеуді талап ететін жөндеулер (өлшеу, жинастыру, тексеру) қауіпсіздік шаралары қолданыла отырып, шеберханаларда жүргізіледі.

3-параграф. Ұңғымалық геофизика әдістері

      2554. Ұңғыма аспаптары мен сүңгілер тізбегінде қауіпті кернеулер мен токтарды пайдалану кезінде жер үсті аппаратуралары мен қондырғыларды қоректендіру үшін осы Қағидалардың 4-бөлігі 8-тарауы 2-параграфының талаптары басшылыққа алынады.

      2555. Жер үсті желілерді төсеу кезінде, жерге оқшауландыру және онда жұмыс істеу кезінде ұңғымалық электрлік барлау әдістерінде осы Қағидалардың 4-бөлігі 17 тарауы 2-параграфының талаптары орындалады.

4-параграф. Ұңғымалардағы атқылау-жарылыс жұмыстары

      2556. Бұрғылау ерітіндісіне (перфорациялық сұйық) әрбір ұңғымаға арналған қабаттар үшін тиісті ашу шарттарына сәйкес келетін көрсеткіштерге геологтың және бұрғылау шеберінің қолы қойылған акт жасалады.

      2557. Қауіпсіздік шараларын қабылдаған жағдайда кернеулігі 36 Вольт артық электр құрылғыларын жансыздандыру аумағында пайдалануға (блоктау құрылғысын қолдану, электрлік қорғаныс класының артуы, сезімталдығы төмендеген жарылыс құралдарын қолдану) жол беріледі.

      2558. Ұңғымадан электр қондырғыларын жансыздандырудан бастап аппаратты 50 метр тереңдікке дейін түсіруге дейін 400 метр радиуста электрмен дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді. Осы Қағидаларды орындауға мүмкіндік болмаған жағдайда (ұңғыма шахталық аумақта, елді-мекенде болғанда) электр жарылыс желісін блокировкалау құрылғысын пайдалану талап етіледі.

      2559. Геофизикалық жұмыстар жетекшісі аттыру-жарылыс аппаратурасының іліп кетуін жоюға тартылатын бұрғылау бригадасының персоналына қауіпсіздік шаралары бойынша нұсқаулық жүргізеді. Іліп кетуді жою жөніндегі жұмыстар бақылау тұлғасының тікелей қатысуымен тікелей жетекшілік жасауымен және геофизикалық жұмыстар жетекшісінің бақылауымен жүргізіледі.

      2560. Ұңғымада іліп кеткен зарядталған аппаратты басқа аппаратпен аттыру арқылы жою объект иесі ұйым басшыларының және жұмыстарды орындаушылардың келісілген шешімі бойынша жол беріледі.

5-параграф. Бұрғылау процесінде ұңғымаларды
геологиялық-технологиялық зерттеу

      2561. Геологиялық-технологиялық зерттеу станцияларын орнатуға арналған алаңдар және оларға коммуникациялар жеткізу келесі талаптарға сәйкес келеді:

      1) олардың орналасуы бұрғылауға қалған көлік құралдарының еркін келуін қамтамасыз етеді;

      2) станцияларды датчиктермен және шығару қондырғыларымен байланыстыратын қосу кабельдері тіреулерге ілінеді немесе кез келген көлік құралдарымен және жылжымалы механизмдермен зақымдану мүмкіндігін болдырмайтын қорғаныс құралдарында болады. Датчиктер кабельдері бұрғылау бригадасының жұмысына кедергі келтірмейді;

      3) алаңға бұрғылау қондырғысының күштік жинау қондырғысының жеке сөндіруші құрылғысынан өткізгішті бұрғылау және су контурынан жерге қосатын 380 Вольт кернеу беріледі;

      4) станцияға баратын жолдар жарықтандырылған, ал қолайсыз метеорологиялық жағдайларда олардың бойында леер (жіптер) жүргізіледі.

      2562. Геологиялық-технологиялық зерттеу зертханалары және бұрғылау станциялары сөйлесу құрылғыларымен байланыстырылған.

      2563. Салмақ датчигін монтаждау (демонтаждау) жүктемесі азайтылған талий жүйесінде жүргізіледі. Салмақтың тетігі талий арқаны ұшының бекітілуінің дұрыс жұмыс істейтін механизміне немесе бұрғылау еденінен 2 метрден артық емес биіктіктегі талий арқанға орнатылады.

      2564. Жүктеме желісінде қысым датчигін алу және орнату қысымды атмосфералыққа дейін төмендетуден және насостың қосылуына қарсы шаралар қабылдағаннан кейін жүргізіледі.

      2565. Отқа қауіпті материалдарды сақтау және пайдалану өрт қауіпсіздігі шараларын сақтай отырып жүргізіледі.

      2566. Геологиялық-технологиялық зерттеу бөлімшелері қызметкерлерінің бұрғылау бригадасының жұмыс процесі кезінде онда орналасқан геофизикалық қондырғыларға қызмет көрсету бұрғылауға кіруі бақылау тұлғасының рұқсатымен жүргізіледі.

6-параграф. Ұңғымаларды және гидродинамикалық зерттеулерді
сынау

      2567. Сыналатын қаттарды кабельге түсіруге дайындау көпірлерде, төселімдерде техникалық пайдалану нұсқаулығына, технологиялық регламентке сәйкес келеді.

      2568. Ұңғымада сынама алу құралдарын герметизациялау арнайы құралдар арқылы жүргізіледі.

113. Аэрогеофизикалық жұмыстар

      2569. Әуе көліктерін (ұшақтар, тікұшақтар) пайдалану кезінде бортоператорлар және фотооператорлар ретінде оқулардан өткен, медициналық куәландыруы бар және жұмыстарды қауіпсіз орындау нұсқаулығынан өткен тұлғаларға жол беріледі.

      2570. Партия бастығының тапсырмасы ретіндегі ұшудың әзірленген жоспары экипаж командиріне белгіленген үлгіде рәсімделеді.

      2571. Рұқсат беру құжаттарын әзірлеу (ұшуға тапсырыс беру, ұшу тапсырмалары), ұшу аппараттарында геофизикалық аппараттарды орнату, геофизикалық қызметтер және әуе компаниясы қызметтері қызметкерлерінің авиациялық көлік пайдаланудың барлық сатыларындағы өзара қатынасы, ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі олардың арасындағы міндеттерді бөлісуі түсіру ұшуларын реттейтін технологиялық регламентпен анықталады.

      2572. Ұшу аэродромында двигательдерді іске қосудан олардың қону аэродромында бұрандалары толық тоқтағанға дейін, қонудың аралық орындарды болу уақытын қоса алғанда ұшуға қатысатын барлық қатысушылар кеме командиріне бағынады және оның барлық нұсқауын орындайды.

      2573. Ұшу және қону уақытында:

      1) ұшуға қатысатын барлық адамдар әуе кемесі командирінің нұсқаулығынсыз жұмыс орындарын тастамайды;

      2) түсіру аппаратурасын тексеруге, әуе кемесі командирін ұшуға (қонуға) қатысы жоқ және ұшу қауіпсіздігіне қауіп төнуіне байланыссыз сұрақтармен көңілін аударуға жол берілмейді.

      2574. Ұшу кезінде түсіру аппаратурасын қосу (сөндіру) фюзеляжды жиналатын құрылғылардан тыс шығару және жинау әуе кемесі командирінің рұқсатымен жүргізіледі.

      2575. Тікұшаққа тросты немесе кабель тросты ілгіште ілінетін шығу гондолында геофизикалық аппартураларды (гравиметрлер мәліметтерін қолданған кезде) орналастыру кезінде арнайы трос кесушілер қолданылады.

      2576. Қоректендірудің аэродромдық көздерін қолдана отырып, жерде түсіру аппаратурасын қыздыру және сынау үшін қосу бортмеханиктің қатысуымен жүргізіледі. Жұмыс істемейтін каналдардың жекелеген блоктарының электрқоректендіру көздері сөндіріледі.

      2577. Аппаратураны жерден қоректендіру агрегаттарының двигательдері ұшақ (тікұшақ) тұрағынан 50 м жақын орналастырылмайды.

      2578. Түсіру аппаратурасының электр қоректендіруін әуе кемесін жанар маймен толтыру кезінде қосуға жол берілмейді.

      2579. Оператор-геофизик ұшу орындау кезінде ұшу аппараты экипажымен және жердегі топтарымен байланыс қамтамасыз етіледі.

      2580. Тікұшаққа ілінетін табан гравиметрлерінің тросты ілгіштің ұзындығы 40 метрден кем емес.

      2581. Табан гравиметрлерінің қабаттары түсіру (көтеру) жүргізілетін тікұшақ люктерінің қоршаулары мүмкін, ал қабат құрылғысын бақылайтын бортоператор сақтандыру белдігімен және қорғаныс көзілдірігімен жұмыс істейді.

      2582. Тросты ілгіште тікұшаққа ілінетін немесе кабель-троспен түсірілетін табан гравиметрлерінің жұмысында жол берілмейді:

      1) қолайсыз ауа-райы жағдайында (бұлттылық биіктігі 150 метрден кем, көрінуі 3 километрлден кем, жел жылдамдығы секундына 20 метр);

      2) тростардың ағаштармен шатысуы мүмкін тұтас орманда;

      3) жазғы және күзгі-көктемгі маусымда учаскенің бұлттанған жерлерінде;

      4) әуе желілері өтетін профиль учаскелерінде.

      2583. Әуекөліктері құралдары (десантты-түсіру жұмыстары, ауа алаңдарынан таңдалған қону орындары) жанындағы жұмыстар жүргізу кезінде:

      1) ашық от көздерін соның ішінде темекі шегу орындарын да ұшақтан (тікұшақтан) қауіпсіз қашықтықта пайдаланылады;

      2) қондырғылар жұмыс істеп тұрған бұрандалардан 25 метрден кем емес қашықтықта орналастырылады және жұмыс істелінеді;

      3) әуе көлігі құралдарының ұшу (қону) бағытынан ұшу (қону) орнына қарай 50 метрден кем емес қашықтыққа алыстатылады.

      2584. Мәжбүрлі қону, таңдап алынған алаңдарға (уақытша аэродромдар) қону кезінде:

      1) әуе кемесі командирінің рұқсатымен және қызметтік істер бойынша (авариялық жағдайдан басқа) әуе кемесін тастау;

      2) әуе кемесінен тікелей көріну шегінде жалғыз шығу;

      3) алдын ала белгіленген дабыл бойынша әуе кемесінің тұрағына жедел қайту.

      2585. Аэрогеофизиклық жұмыстар орындайтын барлық қызметкерлерді сигнализация құралдары, борт тағамдары, дәрі қорапшасы, суға арналған ыдыстар, құтқару кеудешелермен (су үстінде жұмыс істеу кезінде) қамтамасыз ету.

114. Жер асты тау-кен қазбаларындағы геофизикалық жұмыстар

      2586. Жер асты кен қазбаларында геофизикалық жұмыстар орындайтын жеке құрам осы Қағидалардың 4-бөлімінің 119, 122 және 123 тарауларының талаптарын орындауы қажет.

      2587. Қолданыстағы кен кәсіпорындарында геофизикалық жұмыстар жүргізу кезінде осы ұйымның жеке құрамы басшылыққа алатын қауіпсіздік талаптары орындалады.

      2588. Жұмыстар жүргізуге арналған учаскелер ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен ЖҰЖ сәйкес анықталады.

      2589. Кен орнында жұмыс басталу алдында жер асты жағдайында жұмыс істеуге жіберілген барлық қызметкерлер кен қазбаларында орналасқан АЖЖ, негізгі және көмекші шығу орындарымен таныстырылады.

      2590. Жұмыс орындарында қауіпті және зиянды өндірістік факторлар анықталған жағдайда жұмысты тоқтатып, адамдарды қауіпсіз жерге шығарып, бақылау тұлғасына хабар беріледі.

      2591. Геофизикалық аппаратураны орындау геофизикалық жұмыстар орындалатын кен орынның, қазбалардың газ шаң режимі талаптарына сәйкес келуі қажет.

      2592. Қазбалардағы тасылымдарды бақылау кезінде қауіпсіз қашықтықта аппаратураның орналасу орнының екі жағынан ескерту белгілері қойылады.

      2593. Бақылау тұлғасының рұқсатынсыз қазбалар қабырғалары мен төбелерін жалаңаштауға арналған бекітпелерді алуға жол берілмейді.

      2594. Өрлеме ұңғымаларда ұңғымалардан жыныстар бөліктерінің құлау жағдайында қауіпсіздік қамтамасыз ететін қондырғыларсыз геофизикалық зерттеулер жүргізуге жол берілмейді.

115. Гидрогеологиялық және инженерлік-геологиялық жұмыстар

      2595. Ұңғымаларды бұрғылау, монтаждау, демонтаждау және бұрғылау құрылғыларын, қондырғыларды (соның ішінде су көтеру) жылжыту, көпірлер орнатумен (жасанды кенжар), колонналар құю, ұңғымаларды жөндеу және жою байланысты ұңғымалардағы цементтеу жұмыстары технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

      2596. Қаттардың үзілуі, ұңғымаларды тұзды қышқылды өңдеу, технологиялық регламентке және осы Қағидалардың 6-тарауының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2597. Тәуліктің қараңғы кезінде жұмыс істеу кезінде жұмыс орындары жарықтандыру нормаларына сәйкес жарықтандырылады.

      2598. Жұмыс алаңы жоспарланады, тазартылған және ыңғайлы кіре-берісі мен кіру жолдары болады.

      Қазаншұңқырларда, карьерлерде жерлерде орналасқан бақылау бекеттеріне баратын жолдар мен троптар жергілікті жерде қауіпсіз жүруге орналастырылады; түсу үшін (30 градустан артық еңіс кезінде) қоршаулары бар сатылар орнатылады.

      2599. Бақылау-өлшеу құралдарына ыңғайлы бару қамтамасыз етіледі. Өлшеулерді алу үшін алаңдар жабдықталған: алаңдардың 1 метр артық биіктікте орналасқан кезінде оның 1,25 метр қоршауы болады және қоршауы бар сатылармен жабдықталған.

      2600. Кен қазбаларында гидрогеологиялық және инженерлік-геологиялық жұмыстар бақылау тұлғасының рұқсатымен жүргізіледі.

      Кен қазбалары сенімді желдетіспен қамтамасыз етіледі, ал бақылау-өлшеу құралдары, механизмдер мен құрылғылар жарылыс жұмыстарынан кейін мұқият тексеріледі.

      2601. Жол берілмейді:

      1) кен қазбалары мен бұрғылау ұңғымаларында, оларды тікелей жұмыстар жүргізілу кезінде жұмыстар жүргізуге;

      2) ақаулы түсіру-көтеру қондырғыларымен гидрогеологиялық құралдарды түсіруге және көтеруге;

      3) сорғы құрылғылары мен объектінің учаскелерінде объектідегі жұмыстарды орындаумен айналыспайтын адамдардың болуына.

      2602. Жүктеме немесе қысым жағдайындағы құрылғыларды, өлшеу аппаратураларын, арындық құбырларды, ауа құбырларын, сорғыларды, гидравликалық құрылғыларды бөлшектеуге және жөндеуге жол берілмейді.

116. Гидрогеологиялық жұмыстар
1-параграф. Тәжірибелік су тарту, жүктемелер, құюлар

      2603. Компрессорлық құрылғылар мен ауа құбырларын пайдалану компрессорлы станцияларға қойылатын өнеркәсіп талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      Эрлифті және жүктеме су тартуы кезінде қолданылатын ұңғымалар арматуралары, қондырғылары, бір жарым жұмыс қысымына престелген. Опрессовка жасау нәтижесі актімен рәсімделеді.

      2604. Ұңғыма бекітілген колонналардың орама трубаларының жоғарғы жағы жоба талаптарына сәйкес болуы қажет.

      2605. Ұңғымадағы су труба құбыры немесе шлангі арқылы жұмыс алаңынан тыс шығарылады. Бұл жағдайда тұрғын үй және өндірістік ғимараттарды су алу, жолдарды жуып кетуге жол берілмейді.

      Су ағызылатын трубақұбыры немесе шланг су төгу орнына қарау еңіс орнатылады және жобаға сәйкес сенімді бекітіледі.

      2606. Жол берілмейді:

      1) атқыма тәрізді ұңғымаларда олардың ауыздарын жабдықтағанға дейін байқауға;

      2) ұңғымадан су шығаратын құбыр астында болуға;

      3) су ағызылатын трубаға қарсы тұруға.

      2607. Бекітпесі ескірген құдықтардан, ұңғымалардан, ауыздары бекітілмеген шурфтар мен шахталардан тәжірибелік су тартуға жол берілмейді. Шурфтармен, басталатын шурф, шахта немесе ұңғымадан су тарту кезінде қазбалар ауыздары мықты қалқандармен жабылады.

      2608. Өлшеу бактары арқылы дебиттерді өлшеу кезінде:

      1) бактар олардың мықтылығын қамтамасыз ететін арнайы алаңға орнатылады;

      2) бак сыйымдылығы 200 литрден артық болған кезде ол төгу қондырғысымен жабдықталады.

      2609. Жанатын газдар бөлінетін ұңғымаларда жол берілмейді:

      1) өлшеулерді контактілі деңгей өлшеуіштермен және жарылыс қауіпті құралдармен жүргізу;

      2) шеген құбырларды күтуге және оларды болат заттармен соққылауға;

      3) ұңғыма жанында темекі шегуге немесе ашық от ұстауға.

      2610. Су тарту жүргізетін байқаушыға немесе шеберге жазғы уақытта жаңбыр мен желден тасаланатын орынмен, ал қыста жылытылатын жаймен жабдықталады.

      2611. Ұңғымадан суды науашықтар арқылы су тарту кезінде оларды ұңғыма аузынан алу және су төгу үшін бұрылатын науашық көзделеді.

      2612. Ұңғымаға жобаға сәйкес келмейтін фильтрлер секциясын, бұрғылау және орама трубаларды түсіруге жол берілмейді.

      2613. Ұңғыма тереңдігі 5 метр, сүзгі диаметрі 75 миллиметрден артық болғанда сүзгілерді орнату, түсіру және көтеру жүккөтергіш механизмдер арқылы іске асырылады.

      2614. Электр сымдары бар жүктемелі насоспен су тарту кезінде жол берілмейді:

      1) сорғының су көтеру колоннасын құбырларға арналған тиісті құрылғылар мен қамыттарсыз орналастыруға;

      2) зарарсыздандырылмаған кабель кезінде сорғыны түсіруге және көтеруге;

      3) электродвигательдерге жұмыс істейтін бригада немесе шығыр жағынан кабельдер қосуға, қоректендіруші кабель су көтеру колонналарына бір-бірінен 1,5 метрден артық емес қашықтықта қапсырмалар арқылы бекітіледі; электрмен жүктелген сорғыларды іске қосу механизмдері құлыпқа жабылатын үйшіктерде немесе жайларда орналастырылады.

      2615. Сорғы агрегаттарына қоректендіру желісінде (тәжірибелік ққрылғының жұмыс алаңымен қатар) қажет болған жағдайда электр қондырғылардан кернеулік алынатын ортақ ажыратқыш орнатылады.

      2616. Қолданыстағы және тасталған қазбаларда гидрогеолоогиялық байқаулар осы Қағидалардың 4 бөлімінің 122-тарауының талаптары қадағаланған жағдайда жүргізіледі.

      2617. Шурфтар немесе шахталарда орналастырылған сорғылармен су тарту кезінде олар қоршалады.

      2618. Жүктемеге арналған сорғылық құрылғының екі манометрі болады: сорғы немесе құятын тампондаушы жасайтын құрылғының басында.

      2619. Тампондарды ұңғымаларға орнату алдында:

      1) ұңғыманың оқпанын әзірлеп, оны шаблондар бойынша тексеру;

      2) бір-екі бағаналы тампондарда қосылулардың дұрыстығына көз жеткізу, пневматикалық және гидравликалық тампондардың қорғаныш қалқаншаларының дұрыс жұмыс істеуін, ауа магистральдары мен оқшаулаушы құрылғыларды тексеру.

      2620. Бір-екі бағаналар тампондарды ұңғымаға орнату кезінде жобаға сәйкес түтікшелер кілттерін өсіруге жол беріледі.

      2621. Ұңғымаға 0,5 мегаПаскальдан жоғары қысымда су беруге арналған құбыр жолдары және табиғи тіреулер тіреулерге салынады.

      2622. Құбыр жолдарында пайда болған тығындарды сорғының көмегімен итеруге жол берілмейді. Сынамаларды тоқтатып және тығындардың жойғаннан кейін қайта жаңғыртылады.

      2623. Зерттелетін ұңғыма интервалына су жиналғаннан және бұранданы жапқаннан кейін ұңғымадан су шашырауы мүмкін ауа бұрандасы жанындағы су өлшеуішінің жанында тұруға болмайды.

      2624. Тереңдігі 1 метр және одан артық уақытша су қоймасын (қазаншұңқыр) тәжірибелер жүргізу үшін биіктігі 1,25 метр қоршаулармен қоршалады немесе тақтайлардан жасалған төсеулермен жабылады.

      2625. Кен жыныстарының сүзгілену коэффициенттерін шурфтарға немесе ұңғымаларға құю әдісімен анықтау кезінде келесі шарттар сақталады:

      1) тұрақсыз жыныстарда шурфтар қабырғалары қазбаның барлық тереңдігі бойына бекітіледі;

      2) су беруге арналған өлшеуіш бактар шурф аузынан 1 метрден кем емес қашықтықта орналастырылады және сенімді бекітіледі;

      3) ұңғыманың ауыздары жабдықталады, ал шурфтар су деңгейін өлшеуге арналған саңылаулармен жабылады.

2-параграф. Режимдік байқаулар

      2626. Режимдік байқаулар кезінде:

      1) режимдік байқаулар объектілері тексеріледі және қозғалыстың қауіпсіз бағыты таңдап алынады; қауіпті орындарды (карстілі түтікшелер, ойықтар және мибатпақтар) жергілікті жерде белгіленеді; оларды айналып өту болмаған жағдайда өтетін жерлер жабдықталады;

      2) қия жағалаулы жарларда су өлшеу бекеттеріне бару жолдарында сатылар, түсетін орындар, сатылық жүретін орындар, биіктігі 1,25 метрден кем емес қоршаулармен жабдықталған өтетін көпірлер салынады, оларды саздан, қардан мұздан тазартып, құм немесе күл себеді;

      3) байқау жүргізу сызбасы, жоспары және кестесі жасалады;

      4) әрбір топқа қозғалудың нақты бағытын көрсете отырып, учаскелер бекітіледі;

      5) топтар алыс орналасқан учаскелерге жіберілген кезде аралық түнеу орындары және топтың қайтуының бақылау уақыты анықталады.

      2627. Көпірлер тұрағына, жағалық, ғимараттарға су өлшеу таяқшаларын орнатумен айналысатын қызметкерлер жеке қорғаныс құралдарын пайдалана отырып, су түсіп кетуден сақтандырылады.

      2628. Режимдік байқау кезінде жол берілмейді:

      1) 2 адамнан кем топты өлшеуге жіберуге (қала және елді-мекен бекеттеріндегі гидрорежимдік байқауларды бір адам жүргізуге жол беріледі);

      2) бұрқасын, боран және тәуліктің қараңғы кезінде байқау жүргізу;

      3) су өлшеу таяқшасының жанында жүзіп жүрген мұз немесе су айдынынан мұздың жылжуы байқалған жағдайда су өлшеу үшін таяқшаға баруға және суға түсуге;

      4) төменгі жақтағы, шурфтағы және газдың жиналуы мүмкіндігі бар орындарда газдалған ұңғымалардың ауыздары жабдықталады; газдалатын ұңғымаларда қауіпсіздіктің ескерту белгілері қойылады;

      5) байқау желілеріне жобаға және қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін құдықтар енгізіледі.

3-параграф. Гидрометриялық жұмыстар

      2629. Жүзу құралдарын пайдалана отырып, гидрометриялық жұмыстар жасау кезінде су көлігіндегі қауіпсіздік талаптары орындалады.

      2630. Гидрометриялық жұмыстарды катер немесе понтоннан жүргізу кезінде құтқару құралдары бар қайықтар болуы тиіс.

      2631. Қайықта және понтонда мұзжарғышта, тұманда, тәуліктің қараңғы уақытында желдің жылдамдығы 4 балдан жоғары болғанда, ар өзен катерлерінде-желдің жылдамдығы 5 балдан жоғары (Бофорт шкаласы бойынша) болғанда өзен және су айдындарында жұмыс істеуге және жылжуға жол берілмейді.

      2632. Якорь беру кезінде қайық тұмсығымен ағынға қарсы бағытталады және оның тепе-теңдігі сақталады.

      2633. Су айдынының тереңдігі 6 метрге дейін болғанда өлшеу жұмыстары өлшеу құрылғылары арқылы жүргізіледі. Бұл жұмыстарды жүргізетін қызметкер құтқару белдігімен жұмыс істейді және суға түсіп кетуден сақтандырылады. Өлшеу құрылғысы ағынның бағытына қарай ұсталады.

      2634. Көлденең профильдер бойынша тереңдікті өлшеуге жол беріледі:

      1) еспелі қайықтар мен катерлерден ағын жылдамдығы секундына 1,5 метрге дейінгі өзендерде;

      2) тиісті қуаттылықтардағы моторлы қайықтар мен катерлерден ағын жылдамдығы секундына 1,5 метрден артық өзендерде;

      3) өлшеу кемесінің түрі мен двигатель қуаттылығының ағыны қатты өзендерде (секундына 2 метрден артық) жергілікті жағдайларға байланысты анықталады.

      2635. Тереңдікті өлшеу құрылғысымен немесе өзендік кемелерден лотпен өлшеу ақырын жүру арқылы (секундына 1 метрге дейін) жүргізіледі.

      2636. Жол берілмейді:

      1) жұмыстар жүргізу кезінде бортта және орындықтарда тұруға. Өлшеу құрылғысы салмағының 10 килограммнан артық болғанда оны көтеру және түсіру арқылы қолдануға;

      2) лот-кеме арқанды қолға орауға.

      2637. Жүзу, қисық галстар немесе ағынды көлденең өлшеу кезінде өлшеу құрылғысы және лот ағынға қарай қайықтың немесе катердің жоғарғы бортынан тасталады.

      Өлшеу кемесінің корпусына өлшеу құрылғысы түскен немесе ілініп қалған жағдайда ол жедел жіберіледі.

      2638. Кішкене кемеден өлшеу кезінде жұмыс орны леер немесе биіктігі 1,1 метрден кем емес фальшбортпен қоршалады.

      Қайықтан өлшеу кезінде қызметкер қайықтың мұрындық бөлігінің табанында ағынға қарай борттың жоғарғы жағына бетімен тұруға.

      Өлшеу кемесі қатып қалғанда тереңдікті белгілеу және лот арқылы өлшеуге жол берілмейді.

      2639. Эхолотпен жұмыс істеу кезінде:

      1) су тарту дірілдегіштерін орнату оларды трос немесе жіппен кемеге ілгеннен кейін жүргізіледі;

      2) эхолоттың қақпағы жұмыс кезінде жабылады;

      3) кішкене кемеге (кішкене қайық) орнатылатын эхолоттың бөліктері тепе-тең орналастырылады.

      2640. Шығыр және кран-балка қолданбай борттан тыс қандай да бір құралдарды тастауға және ұстауға жол берілмейді.

      2641. Жол берілмейді:

      1) барлық құралдар судан көтерілмей және көлік жағдайында бекітілмегенге дейін якорьды көтеруге;

      2) ауада шығырларда бос бекітілген гидрометриялық құралдары бар қайықтарда ауысулар орындауға;

      3) шешілмеген тұтқалар кезінде шығыр тежеуішінде гидрометриялық құралдардың түсірілуіне;

      4) храпты механизмі жоқ гидрометриялық құралдарды түсіру үшін шығыр пайдалануға.

      2642. Гидрометриялық жұмыстар жүргізуге арналған понтондар, көпірлер биіктігі 1,25 метр қоршаулармен жабдықталған.

      2643. Кептелу аумағында жұмыс істеуге жол берілмейді.

      2644. Уақытша даладан төмен гидрометриялық жұмыстар жүргізу кезінде су тасу жағдайында қауіпсіздікті қамтамасыз ететін шаралар қарастырылады.

      2645. Су тасқыны, орман балқуы және қиындатылған жағдайларда жұмыс істеу кезінде барлық құтқару құралдары бар кезекші қайық болады.

      2646. Ағын жылдамдығы секундына 1,5 метр өзендерде жұмыс істеу кезінде зәкір жүзетін құралға қажетті жағдайда шабылып тасталатын арқанмен бекітіледі.

      2647. Гидрометриялық жұмыстар жүргізу кезінде арқан арқылы тұстамалар белгілеу өзен ағынының секундына 2,5 метрге дейінгі жылдамдығында жол беріледі.

      Арқанның мықтылығы жобамен анықталады. Арқан күндіз жалаушалармен, түнде фонарьлармен белгіленеді. Арқан тартушы құрылғылар дұрыс жұмыс істеуі қажет, және қажет болғанда жылдам батыруды қамтамасыз етуі керек.

      Тіреулер бекітуінің мықтылығы арқанның және механизмдердің дұрыс жұмыс істеуі жұмыс басталар алдында тексеріледі.

      2648. Арқан жұмыс істемеген уақытта өзен түбіне, ал механизмдер, тартушы арқандар өшірілген және оларды бөтен адамдар қосу мүмкіндігі болмайтындай шаралар қабылданады.

      2649. Арқан бойынша қозғалу үшін құралдар (ілмектер, тізбектер) қолданылады. Арқаннан қолмен ұстауға жол берілмейді.

      2650. Жол берілмейді:

      1) арқанмен мұз бұрғылау кезінде бұрғылауды жылдамдату мақсатында мұз бұрғылау құралының жоғары жағына денемен құлауға;

      2) тұманда, қар боранында, қатты қар жауған кезде мұзда жүруге.

      2651. Диаметрі 20 сантиметр оймалар қадалармен қоршалады. Мұз жанындағы жолдарда және елді мекендерде диаметрі 20 сантиметр оймалар оюға жол берілмейді, олар диаметріне қарамастан қоршалады.

      Барлық оймалар мерзімді қардан тазартылып, олардың маңындағы мұздарға құм себіледі.

      2652. Мұзда тұрақты және ұзақ уақыт жұмыс істеу кезінде жұмыскерлерді жылытуға арналған орындар орнатылады.

      2653. Жүзу құралдары бар гидрометриялық жұмыстар кезінде өтетін кемелерге жақындауға жол берілмейді.

      2654. Гидрометриялық тұстамаларды гидрогеологтар (гидрологтар) таңдайды. Өзеннің ауыз жағында, өзен қайраңында, шоңғалдарда және қауіпті орындарда тұстамаларды орнатуға жол берілмейді.

117. Инженерлік-геологиялық жұмыстар

      2655. Тау жыныстарының компрессиондық және жылжымалы қасиеттерін анықтау кезінде дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

      1) құралдарды орнату кезінде арқандар, хомуттар, ілмектер және рычагтардың жарамдылығын, ал жүктемелік қабаттарда бекіту құрылғысының мықтылығын, тіреулер мен домкраттар орнату кезінде ауыр салмақтағы ілмелі рычагтардың орналасуын, олардың құлауына қарсы шаралар қабылдай отырып тексеріледі;

      2) рычагтарды бір жаққа қарай жылжытқан жағдайда жылжыту параметрлерін анықтау үшін құралдарды қосу үлгілер арқылы жүргізіледі;

      3) тәжірибелер жүргізілетін қазбалар қабырғалары мен төбелері бекітіледі, қазбаларды жер үсті және жер асты суларымен толтырылуының алдын-алу шаралары қабылданады. Қазбаларда тәжірибе жүргізуге тікелей қатысушы адамдар болады;

      4) авария кезінде адамдардың жедел шығуын қамтамасыз ететін қазбалардан еркін шығу орындары болады;

      5) құрылғылар мен қондырғылар түрлері дала сынамалары үшін шектік есептік жүктемелерге байланысты таңдалады; жер астына анкерлік бағандарды тереңдету кезінде тіреу балкасының мүмкіндігі есептік мүмкіндігінен 25 пайыздан артық.

      2656. Тау жыныстарының компрессиялық және жылжу қасиеттерін анықтау үшін дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

      1) қазбаларда қабаттардың алыну кезінде адамдардың болуына;

      2) жүк платфоомасы мен рычагтары астында адамдардың болуына жол берілмейді.

      2657. Егер тәжірибе уақытында жарамсыздық анықталған жағдайда тәжірибені тоқтатып, барлық жарамсыздықтар жойылғаннан кейін қайтадан басталады.

      2658. Шурфтарға жаңбыр және қар суларының түсуін болдырмау үшін соңғылары щиттермен және палаткалармен жабдықталады және шурф шетінен 1,0-1,5 метрден кем емес қашықтықта жер астынан валмен қоршалады.

      2659. Жер асты қазбаларында тәжірибелік жұмыстар жүргізу кезінде тәжірибелік камераның төбесіндегі тіреу бетон жастықтар 0,4 метрден кем емес тереңдікте салынатын анкерлік якорьлармен бекітіледі.

      Бетон жастықтарды дайындау сапасы олардың статикалық жүктемелер кезінде бұзылу мүмкіндігін болдырмайды.

      2660. Тәжірибелер жүргізуге арналған жұмыс жүктемесінде орнатылған гидравликалық домкраттар жұмыс жүктемесі 25 пайыздан артық болатын жүктеме кезінде сыналады. Домкраттарды сынау оларды жөндеуден кейін жүргізіледі, бірақ жылына 1 реттен жиі болмайды.

      2661. Гидравликалық домкраттарды пайдалану кезінде жол берілмейді:

      1) жарамсыз домкраттармен, гидравликалық жастықтармен, насосты агрегаттармен, май жүргіштермен және манометрлермен жұмыс істеуге;

      2) домкраттың поршень штогының, оның ұзындығынан ң бөлігінен артық шығуына;

      3) шығатын тығынды жылдам бұрандау арқылы қысымды күрт төмендетуге.

      2662. Гидроқұрылғының екі жарамды манометрі болады: біреуі насоста, ал екіншісі-жастықта немесе домкратта.

      2663. Жол берілмейді:

      1) насосты жабық бұрандалармен қосуға;

      2) максимальды жұмыс қысымынан жоғары қысымды жоғарылатуға жол беруге.

      2664. Гидроқұрылғыны іске қосу кезінде тәжірибе жүргізумен айналысатын барлық қызметкерлер олардың қауіпсіздігі толық қамтамасыз етілетін орындарда болады.

      2665. Электр қуатының кенеттен тоқтатылуы кезінде насос агрегатына қызмет көрсетуші тұлға насосты жұмыс істеуге қосатын электрдвигательді сөндіреді.

      2666. Байқау бекеті және гидравликалық құрылғының авариялық жарықтандыруы болады.

      2667. Тау қазбаларындағы жыныстардың қозғалу параметрлерін анықтау жөніндегі тәжірибелер жүргізу кезінде құрылғы кемінде екі бұранды домкратпен бекітіледі.

      2668. Гидравликалық жастықтармен бұрандалы домкраттарды қолдана отырып, тәжірибелік құрылғыны пайдалану кезінде оның сақтандыру металл (алынатын) тысы болады, ал бұрандалы домкраттардың сақтандыру металл белдігі болады.

      2669. Әрбір жүргізілген тәжірибеден кейін камера технологиялық регламентке сәйкес тексеріледі және қауіпсіз жағдайға келтіріледі.

      2670. Прессиометрлер арқылы жыныстардың сығылғыштығына және кедергісіне, ұңғымада жылжуына тәжірибе жүргізу кезінде келесі шарттар орындалады:

      1) анықтау алдында шлангілер, газ редукторы, бұранда, баллондар жарамдылығын тексеру;

      2) анықтауды қысқы мезгілде жүргізу кезінде ұңғыма аузының үстінен жылытатын ғимарат салу;

      3) манометрлер көрсеткіштерін бақылау және қысымның шектен жоғары болуына жол бермеу.

      2671. Жол берілмейді:

      1) сынау жүргізу кезінде ұңғыма аузының үстінде болуға;

      2) приборлар, өлшеу аппаратураларының жарамсыздығы, ауа шығуы, редуктор қалқаншасының тежелуі, деформация мегзегішінің аномальды көрсеткіші кезінде тәжірибе жүргізуге.

      Жарамсыздық анықталған жағдайда сынақ жүргізу тоқтатылады, жоғары қысым көздері сөндіріледі, ал прессиометр жүйелеріндегі қысымдар түсіріледі.

      2672. Пенетрационды-каротажды станциялармен жұмыс істеу кезінде радиоактивті заттармен және пайдалы қазбаларды іздестіру және барлау кезінде иондалған шағылысулардың көздерімен жұмыс істеу қауіпсіздігі, осы Қағидалардың 4-бөлігінің 6 және 15 тарауларының талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі.

      2673. Жер астарын динамикалық сүңгілеу арқылы дала сынауларын жүргізу кезінде:

      1) жұмыс алдында және жұмыстың әрбір сағатында соққы элементтерінің, оның қосалқы құрылғыларының жарамдылығы, бағыттау жағындағы оның бекітілу мықтылығы тексеріледі, құрылғының соққы механизмінде жарықтардың болмауына көз жеткізіледі;

      2) өлшеулер толық сөндірілген және механизмнің тежеуіш құрылғысына қойылғанда жүргізіледі;

      3) штангілердің бұрандалық қосылуларының бекітілу мықтылығы тексеріледі.

      2674. Статикалық зондирдеу әдісі бойынша дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

      1) жұмыс басталу алдына пенетрационды құрылғы бекітуінің мықтылығы, оның ұңғымамен бір осьте болуы және ортақ болуы, алаңның көлбеулігі тексеріледі;

      2) құрылғының гидравликалық жүйесінің жарамдылығы тексеріледі.

      2675. Жол берілмейді:

      1) пенетрационды құрылғылардың соққы элементтері әсер ету аумағында, гидравликалық домкраттармен жүктемелік алаңдарға жақын жерде адамдардың болуына;

      2) бұрандалы домкраттарды қолдана отырып, компрессионды, жылжымалы жер асты қасиеттерін анықтауға статикалық зондирлеуге.

      2676. Динамикалық зондпен тексеру үшін құрылғыларды пайдалану кезінде компрессорлық құрылғыларға орнатылған өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарын және осы Қағидалардың 15-тарауының талаптарын сақтау қажет.

118. Бұрғылау жұмыстары

      2677. Кіре-беріс жолдарын салу, бұрғылау құрылғыларын салу, қондырғыларды, жылыту, жарықтандыру құрылғыларын орнату жоба бойынша жүргізіледі.

      Жобалар қондырғыларды пайдаланудың техникалық шарттарына және осы Қағидаларға сәйкес әзірленеді.

      2678. Бұрғылау құрылғысы өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жұмыс қауіпсіздігін арттыратын механизмдермен және қосалқы құрылғылармен қамтамасыз етіледі.

      2679. Бұрғылау құрылғыларында жұмыс істейтін барлық жұмысшылар мен мамандар жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын пайдаланады.

      Бұрғылау құрылғыларында қорғаныс бас киімдерінсіз болуға жол берілмейді.

119. Құрылыс-монтаждау жұмыстары
1-параграф. Жалпы ережелер

      2680. Бұрғылау құрылғысынан тұрғын үй және өндірістік ғимараттарға, темір және шоссе жолдарының күзет аумақтарына, инженерлік коммуникацияларға, ӘЖ дейінгі қашықтығы мұнара биіктігінен кем емес және оған 10 м қосылады, ал магистральды мұнай және газ құбырларына дейін қауіпсіз аумақ қашықтығынан кем болмайды.

      2681. Елді мекендерде және өнеркәсіп ұйымдары аумағында бұрғылау құрылғыларын монтаждау жобада көрсетілген жұмыс қауіпсіздігін, өрт қауіпсіздігі шараларын қамтамасыз ететін және тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралары жүргізу шартында аз қашықтықта жүргізуге жол беріледі.

2-параграф. Бұрғылау қондырғыларының құрылысы

      2682. Бұрғылау мұнаралары болат арқандарды тартпалармен бекітіледі. Тартпалар бекітулерінің саны, диаметрі және орны дайындаушының техникалық құжатына сәйкес келеді.

      Тартпалар диагональды жазықтықта жолдармен, әуе электр желілерімен, маршты сатылармен және өтпелі алаңдармен қиылыспайтындай болып орнатылады.

      Тартпалардың төменгі жақтары тарпа муфталар арқылы якорьға бекітіледі. Тартпалар бекітулері кемінде үш қысқышпен орындалады.

      Жол берілмейді:

      1) екі тартпаның бір зәкірге бекітілуіне;

      2) жалғасқан арқаннан тартпаларды орнатуға.

      2683. Саусақтар, білте орналастыру және білте қабылдау доғасы олар сынаған жағдайда құлаудан сақтандырылған және ерітінді сулар блогы мен элеватор қозғалысына кедергі жасамайды.

      2684. Мұнара немесе діңгек биіктігімен өлшенетін ұшақтар (тікұшақтар) биіктікте ұшу мүмкіндігі бар аудандарда бұрғылау құрылғысының мұнарасы мен діңгектерде сигналды оттар болады.

      2685. Стационарлық және жылжымалы бұрғылау қондырғыларында жұмысшы (негізгі) шығу жағынан қалыңдығы 70 миллиметрден кем емес, көпірдің ені 2 метрден кем емес тақтайдан, 1:25 еңіс орналасқан қабылдау көпірі орнатылады. Қабылдау көпірінің төсеу бойынша ұзындығы 14 метрден кем болмайды.

      Бұрғылау және орама трубаларды қабылдау көпірі маңында орналастыру үшін трубалардың сырғанаудан қорғайтын қосалқы құрылғысы бар сатылармен жабдықталады.

      Өздігінен жүретін және жылжымалы бұрғылау құрылғыларын бұрғылау, колонкалы және орама трубалармен жұмыс істеуге арналған сатылармен жабдықтауға жол беріледі. Бұл жағдайда бұрғылау құрылғысынан негізгі шығатын орын траптармен немесе екі жақты қоршауы бар сатылармен жабдықталады.

      2686. Бұрғылау насостарының сақтандырғыш құрылғылары сақтандыру қалқаншасы кенеттен іске қосылған кезде қабылдау ыдысына жуу сұйығы тасталатын төгу желісімен жабдықталады.

      2687. Төгу желісінің күрт бүгілуі болмайды және қатты бекітіледі.

      2688. Бұрғылау насостарын және оның байлауларын опрессовкалау салалық стандарттарға сәйкес дайындаушы жүргізіледі. Монтаждау кезінде опрессовка дайындаушының пайдалану құжаттарына, жобаға және технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі. Опрессовка нәтижесі актімен рәсімделеді және техникалық құжаттарында тіркеледі.

      2689. Бұрғылау насостары сақтандыру қалқаншасы дайындаушының техникалық паспортына сәйкес жинақталады.

3-параграф. Бұрғылау мұнараларын монтаждау, бөлшектеу

      2690. Мұнаралар мен жүктерді (шығыр, тіреу, жебе, арқан, блок, домкраттар) көтеру механизмдері мен құралдарының максималды мүмкін жүктемеге қатысты дайындаушының салалық стандарттарына сәйкес мықтылық қоры болады.

      Көтеру басталғанға дейін көтеру механизмдері, құралдар, арқандар, тізбектер, құрылғылардың техникалық жағдайлары техникалық құжаттарды тіркей отырып, жұмыс жетекшісі жүргізеді.

      2691. Мұнараны көтеру алдында жетекші:

      1) мұнараның дұрыс жиналуын;

      2) мұнара элементтерінде қалып қойған құралдар, заттардың болмауын;

      3) көтеру жүйесінің жабдықталуын және арқанмен бекітілуін;

      4) тіреу тақталарының бекітілу мықтылығын тексереді.

      2692. Жинақталған бұрғылау мұнарасын көтеру және түсіру мұнарадан оның биіктігінен 10 метр қоса алғанда қашықтықта орналасқан көтеру шығыры, крандар немесе тракторлар арқылы жүргізіледі. Жұмыскерлер де осы қашықтықта болады. Мұнараның тіреу аяқтарының негізі оларды көтеру кезінде жылжуын болдырмау үшін мықты бекітіледі.

      Көтеру шығырларының фрикциалық және храпты тежеуіштері болады.

      2693. Көтерілетін мұнара мұнараның құлап кетуіне кепілдік беретін сақтандыру трапымен жабдықталады.

      2694. Бұрғылау мұнарасын жинау, бөлшектеу және жөндеу жүргізілетін белдеуде қалыңдығы 70 миллиметрден кем емес тақтайшадан тұтас жабулар орнатылады.

      2695. Монтаждау және бөлшектеу кезінде мұнара белдіктеріне адамдарды көтеру үшін ілмелі баспалдақтар, маршты сатылар немесе тонельді түрдегі сатылар орналастырылады. Көтеру биіктігі 5 метр артық болғанда сатылар мұнара құрылымына бекітіледі, бұл жағдайда марштық сатылар және үңгіртау түрдегі сатыларды қолдануға жол беріледі.

4-параграф. Жылжымалы және өздігінен жүретін құрылғыларды
монтаждау, демонтаждау

      2696. Талий жүйесін жабдықтау және крон локты алаңы жоқ мачтаның кронблоктарын жөндеу саты-баспалдақ қолдана отырып, мачта түсірілген жағдайда немесес осы Қағидалардың 4-бөлігінің 2-тарауының талаптарын сақтай отырып арнайы алаңдарда жүргізіледі.

      2697. Өздігінен жүретін және жылжымалы бұрғылау құрылғыларының мачталары жұмыс жағдайында бекітіледі: бұрғылау процесінде оның дөңгелектерінің жылжуын болдырмау үшін мықты бекітіледі.

5-параграф. Бұрғылау қондырғыларын монтаждау, демонтаждау

      2698. Жүк көтеру крандарын қолдана отырып, бұрғылау құрылғыларын монтаждау, бөлшектеу, өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес іске асырылады.

      2699. Қозғалатын заттарды қондырғы механизмдері, тартпалар арқылы қолдап және бағыттау қажет.

      Көтерілтін жүктерде және оларды қозғалту жолында тұруға жол берілмейді.

6-параграф. Бұрғылау құрылғыларын қозғалту

      2700. Стационарлы және жылжымалы бұрғылау құрылғыларын қозғалту бақылау тұлғасының жетекшілігімен жүргізіледі. Бақылау тұлғасына (жұмыс жетекшісі) қауіптілігі жоғары учаскелері (ӘЖ, газмұнай құбырлары) көрсетіле отырып, бұрғылау құрылғысын жылжытудың бекітілген жоспары және трасса бағыты беріледі.

      Мұнараларды және бұрғылау құрылғыларын жылжыту трассалары алдын ала таңдалады және дайындалады. Трассаның түсуден көтерілуге күрт ауысуы және керісінше ауысулары болмауы керек. Мұнаралар мен бұрғылау құрылғыларының қозғалуына рұқсат етілген бір жақты еңістер құрылғының (мұнараның) техникалық паспортымен және пайдалану құжатымен рұқсат етілгеннен артық болмайды.

      Трасса жақтардың бағыты бойынша сол жақта белгіленетін қадалармен белгіленеді. Қадалар бір-бірінен 100 метрден артық емес қашықтықта орналастырылады, ал трасса бұрылыстарында және жабық жерлерде-олардың көрінуін қамтамасыз ете отырып орнатылады.

      Көрінуі жақсы учаскелерде қадалар орналастыру міндетті болмайды.

      2701. Бұрғылау құрылғыларының мұнараларын қатты тұман, жаңбыр, қару жауу, көк тайғақ, желдің күші 5 баллдан жоғары болғанда (немесе мұнаралары жоқ блоктарда 7 балл), ал күрт қиылысатын орындарды қатты 4 баллдан жоғары желде (Бофорт шкаласы бойынша) қозғалтуға жол берілмейді.

      Бұрғылау құрылғыларын тәуліктің қараңғы уақытында жылжыту кезінде жылжитын бұрғылау құрылғысы мен тягач арасындағы трасса қозғалу бағытына қарай жарықтандырылады.

      2702. Тіке жағдайда қозғалатын мұнарадан тракторларға дейінгі қашықтық мұнара биіктігі және 10 метр қосқандағы қашықтықтан кем емес. Жергілікті жердің қолайсыз жағдайларында бұл қашықтық қысқаруы мүмкін, бірақта бұл жағдайда мұнараның құлауына қарсы сақтандыру тартпасының қолдану міндетті.

      Мұнараны еңіс қозғалту жағдайында оның сырғанауын болдырмау үшін мұнара негізіне бекітілетін сақтандыру тартпасы қолданылады.

      Мұнаралар қозғалу кезінде осы жұмыспен айналыспайтын адамдардың мұнараның бір жарым биіктіктегі қашықтықтан кем қашықтықта болуына жол берілмейді.

      2703. Бұрғылау құрылғыларының немесе мұнаралардың қозғалысы кезінде оларда қалған барлық заттар және қозғалатын заттар бекітіледі. Қозғалыстағы бұрғылау құрылғыларында адамдардың болуына жол берілмейді.

120. Ұңғымаларды бұрғылау
1-параграф. Жалпы талаптар

      2704. Ұңғымаларды бұрғылау жөніндегі жұмыстар жоба, геологиялық-техникалық наряд болған кезде бұрғылау құрылғысын монтаждау аяқталған және осы Қағидалардың 60-қосымшасына сәйкес нысан бойынша бұрғылау құрылғысын пайдалануға қабылдау туралы актіні рәсімдеуден кейін басталады.

2-параграф. Бұрғылау қондырғысын және құралдарын пайдалану

      2705. Талий жүйесінде бұрғылау станогының (құрылғысының) паспортына сәйкес келетін арқандар қолданылады.

      Талий жүйесін жабдықтағаннан кейін бақылау тұлғасы талий жүйесінің конструкциясын, арқан ұзындығын және диаметрін, сертификат номерін, дайындалу күнін және арқанның іліну күнін қарау Журналына жазады.

      2706. Талий арқаны шығыр барабанынан барабан конструкциясымен көзделген құрылғы арқылы бекітіледі.Түсіру және көтеру операцияларының барлық жағдайында шығыр барабанында арқанның үштен кем емес тармағы қалдырылады.

      Бұрғылау құрылғысының машинисті барлық жұмыс істеуші арқандарды ауысым алдында қарап шығады.

      2707. Талий арқанының қозғалмайтын ұшы құрылғылармен бекітіледі, мұнараның элементтеріне жанаспайды.

      2708. Арқанды көтеру құралдарымен қосу сынабекітпе арқылы және кемінде үш бұранда қысқыштар немесе арқанды құлып арқылы жүргізіледі.

      2709. Болат арқандарды кесу және отау құралдар арқылы іске асырылады.

      2710. Арқандарды түсіру көтеру операцияларында келесі жағдайларда қолдануға жол берілмейді:

      1) арқанның бір тармағы үзілгенде;

      2) диаметрі 20 миллиметрге дейінгі арқанның қосылу қадам ұзындығында үзілген сымдар саны 5 пайыз, ал диаметрі 20 миллиметрден артық арқанда 10 пайыз құрағанда;

      3) арқан тартылған немесе шатысқан және оның ең кіші диаметрі 90 пайыз құрайды және бастапқысынан кем;

      4) өзекшенің жыртылуынан бір тармағы қысылған;

      5) арқан оралып қалғанда.

      2711. Түсіру-көтеру операцияларын жүргізу үшін завод дайындаушылардың салалық стандарттарын қанағаттандыратын заводтарда сериялық шығарылатын жүк көтеру құрылғылары мен құралдар (элеваторлар, фарштулдар, жартылай автоматты элеваторлар, ұршықтас-тығындар, құрылғылар мен құралдар) қолданылады.

      2712. Бұрғылау сорғылары және олардың байламдары (компенсаторлар, трубақұбырлары, құбыршектер және тығыздамалар) пайдалануға енгізу алдында сорғының техникалық паспортында көрсетілген есептік максимальды қысымға тығыздалады.

      Сорғының сақтандырғыш қалқаншасы жұмыстарды ұйымдастыру жобасында көрсетілген тығыздама қысымы төмен болғанда іске қосылады.

      2713. Сорғылар байламдарын тығыздау кезінде қауіпті аумақта болуға жол берілмейді.

      2714. Тығыздауға арналған құралдарды бөлшектеу жүйедегі қысым алынғаннан кейін жүргізіледі.

      2715. Тығыздау нәтижесі актімен рәсімделеді.

      2716. Жол берілмейді:

      1) жетекші құбыр маңындағы жүктемелі құбыршектің байлануын және оның құлауын болдырмауды ескертетін құралдарсыз жұмыс істеуге;

      2) сорғылардың қысқы уақытта ұзақ тоқтап тұрғаннан кейін жүктемелі құбыр жолдарыың өтімділігін және төгу желісін тексермей іске қосуға;

      3) құбыржолдарында пайда болған тығындарды сорғымен айдауға;

      4) құбыржолдарын, құбыршектерді, тығыздамаларды оларға жуу сұйықтарын беру кезінде жөндеуге;

      5) құбыршектерді сорғымен, тығыздамамен және өзара сымдар, істіктер және қапсырмалар арқылы қосуға;

      6) жүктемелік құбыршектерді тербелуден және жетекші құбырдан оның айналасында оралып қалуынан қолмен ұстауға;

      7) айналып тұрған жетекші құбырды өлшеуге.

3-параграф. Механикалық бағаналы бұрғылау

      2717. Жол берілмейді:

      1) мұнара саусақтарына орнатылмаған білтелерді қалдыруға;

      2) қабылдау көпірінен бұрғылау, бағаналы және орама құбырларды көтеруге және оларды секундына 1,5 метрден артық болатын элеватор қозғалысының жылдамдығында түсіруге.

      2718. Көлденең ұңғымаларды бұрғылау кезінде жетекші құбыр барлық ұзындығы бойынша қоршалады.

      2719. Бұрғылау құбырларын сазды ерітінділерден тазарту құралдармен көтеру кезінде жүргізіледі.

      2720. Бұрғылау құбырларының білтелері ұзындығындағы айырмашылық 0,5 метрден артық емес жол беріледі, бұл жағдайда білтелердің минимальды ұзындығы жұмыс алаңының едені деңгейінен 1,2 метрге кем емес, ал білтелердің максимальды ұзындығы-1,7 метрден артық болмайды.

      2721. Шпиндельдің механикалық бытыраларын бекіту шпиндельді толық тоқтатып, айналдырушының қосу және сөндіру тұтқасының бейтарап жағдайға қайта қосқаннан кейін жүргізіледі.

      2722. Тығыздамалы, бұрғылау құбырларын, бұрау және қайта бұрау жөніндегі операциялар алаңда жасалады. Биіктікте жұмыс істеу осы 2-тарауының талаптарын сақтай отырып орындалады.

      2723. Бұрғылау құбырларын ұңғыма аузынан білте орналасатын орыннан және кері қарай орын ауыстырған кезде, құбырларды мұнаралар саусақтарына орнату үшін ілмектер қолданылады. Жоғарғы алаңда орналасқан ілмектер байланады.

      2724. Жыныстарды бұзатын құралдарды бұрау және қайта бұрау және кернді ілінген бағаналы құбырлардан алып шығу келесі шарттарды орындай отырып жасалады:

      1) құбыр ілінген жағдайда тежегішпен ұсталады, құбырларды ұршықтас-тығында, оралмалы элеваторда немесе жабық және ілмекпен бекітілген жартылай автоматты элеварторда ілуге жол беріледі;

      2) құбырдың төменгі жағынан еденге дейінгі қашықтық 0,2 метрден артық емес.

      2725. Жартылай автоматты элеваторларды пайдалану кезінде:

      1) элеваторды ұршықтас-амортизаторға ілу;

      2) периметрі бойынша металл борттары бар биіктігі 350 миллиметрден кем емес білте қоятын тұғырларды қолдану;

      3) элеваторды білте бойынша көтеру кезінде машинист білті тұғырынан 1 метрден кем емес қашықтықта болады.

      2726. Бағаналы құбырдан жынысөзекті алу кезінде жол берілмейді:

      1) ілмелі жағдайда тұрған бағаналы құбырды төменгі жағынан қолмен ұстап тұруға;

      2) ілінген бағаналы құбырдағы жынысөзек жағдайын қолмен тексеруге;

      3) жынысөзекті колонкалы құбыр шырақ арқылы сілкілеп, бағаналы құбырды қыздыру арқылы алуға.

      2727. Жол берілмейді:

      1) түсіру көтеру операция процесінде элеваторларды түсіру кезінде бастарын бекітуге;

      2) бұрғылау снарядының кенеттен тоқтаған жағдайда снарядты салынбалы айырға немесе топсалы қамытқа орнатқанға дейін ұңғымада элеваторды және бастарын түзетуге, түсіруге және енгізуге.

      2728. Бұрғылау құбырларын құбыр бұрғыш арқылы бұрау немесе қайта бұрау кезінде оларды басқаруға машинистің көмекшісіне рұқсат етіледі.

      Құбыр бұруды басқару батырмасы айырмен басқару батырмасының бір уақытта жұмыс істеу мүмкіндігі болмайтындай етіп орнатылады.

      2729. Құбыр бұру жұмыстары кезінде:

      1) айналмалы білтені қолмен ұстауға;

      2) бұрғылау құбырының құлып саңылауына айырды салуға немесе оларды толық тоқтағанға дейін алуға;

      3) құлыпты және бұрандалы түтікті қосулардағы 2,5 метрден артық саңылаулар мөлшерінен артық болатын ұзартылған тұтқалы және барланған жетекші айырларды қолдануға;

      4) қатты тартылған бұрандалы қосуларды босату үшін қосымшы құбыр кілттерін қолдануға;

      5) бұрандалы қосуларды босатудың бастапқы сәтінде жүргізушінің айналу бағытында тұруға;

      6) құбыр бұруды қосуды жүргізу, егер салынатын айыр орталықта еңіс орналасса, ал вилканың соңғы жағы қақпақтар арасындағы шығынқы жердегі тереңдетілген орынға кірмесе жол берілмейді.

      2730. Алынбалы керн қабылдаушымен бұрғылауға арналған труба ұстаушымен жұмыс істеу кезінде:

      1) бұрғылау трубаларын қысу үшін құбыр диаметріне тең желкендер қолданылады;

      2) құбыр бағаналарын қысу ол толық тоқтағаннан кейін іске асырылады;

      3) бұрғылау бағанасының қозғалысы ашық құбыр ұстаушы кезінде іске асырылады;

      4) бағаналы бытырасын ұңғымадан көтеру алдында және бұрғылау алдында желкендер қалқаншасы алынады.

      Құбыр ұстау тепкішегін аяқпен ұстауға болмайды және бұрғылау бағанасы қозғалу кезінде ұңғыма аузынан тікелей жақын жерде тұруға болмайды.

4-параграф. Сығылған ауамен үрлеу және газ сұйықты қоспалармен
бұрғылау

      2731. Ұңғыма аузының қондырғылары бұрғылау құрылғысының жұмыс алаңына тозаңдалған ауаның, аэрирленген сұйықтың және газ сұйықты қоспаның (көбік) өту мүмкіндігін болдырмайды.

      2732. Ұңғымаларды көпірік қолданумен бұрғылау кезінде циркуляциялық жүйе тұйықталған. Ұңғымадан шығатын көбік көбікбұзғышта бұзылады.

      2733. Компрессорлық құрылғылар мен ауақұбырларын монтаждау және пайдалану қысыммен жұмыс істейтін компрессорлық құрылғылар мен ыдыстарды қауіпсіз пайдалану талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2734. Компрессорлы сығымды құрылғылар пайдалануға беру алдында және жөндеуден кейін қысымдалады. Қысымдау компрессорлы сығымды құрылғылар орнатылған бұрғылау сорғысы тығыздалатын қысымға техникалық сумен қысымдалып жүргізіледі. Қысымдау нәтижелері актімен рәсімделеді.

      2735. Ауа құбырларында бұрғылау құрылғысының шегінде ауа қысымын көрсететін манометр, ұңғымаға ауа берілуін реттейтін бұранда және қауіпсіз аумаққа ауа жіберетін сақтандырғыш қалқанша орнатылады.

      Манометр байқауға ыңғайлы орынға орнатылады.

      2736. Ұңғымаларды көбік қолдану арқылы бұрғылау кезінде бұрғылау трубаларының колонналары сыртқы жағына қарағанда муфты мен құлыпты қосулардан оңай ажыратылатын кері қалқаншалармен жабдықталады.

      2737. Кері қалқаншалар құралдар арқылы бұрап алуға дейін түсіру көтеру операцияларын жүргізу уақытында колоннадағы қысым төмендетіледі.

      2738. Қоқыстар мен аэрирленген сұйықтарды шығаруға арналған трубалар желдетілген жағынан орналастырылады және ұзындығы 15 метрден кем болмайды.

      Қоқысталған ауаны атмосфераға тікелей шығаруға жол берілмейді. Оны тазарту үшін қоқыс аулаушы орнатылады.

      2739. Саңылаусыздандырылған құрылғылар мен тозаңнан жеке қорғаныс құралдары болғанда құрғақ жыныстарды ауамен үрлеу арқылы ұңғымаларды бұрғылауға (кондуктордың астынан бұрғылау) жол беріледі.

      2740. Ауа құбыры 10 минут ұстала отырып, бір жарым қысымда тығыздалады. Тығыздау жүргізілгеннен кейін қалдық қысым қалдырылады.

      2741. Жүктеме желіде ауаның (көбік) артық қысымы болғанда жол берілмейді:

      1) тығындамадағы тығындарды бұрап алу немесе ажыратқыштағы саңылауды сынақ аралық материалдарды салу үшін ашуға;

      2) бұрғылау бытырасын арттыруға;

      3) ауақұбырын, арматураны, сальникті жөндеуге.

      2742. Жол берілмейді:

      1) құбыршекті бүктеу арқылы ауа жіберуді тоқтатуға;

      2) қатып қалған құбршекті ашық отпен жылытуға.

5-параграф. Соққы-арқанды бұрғылау

      2743. Станок жанындағы жұмыс алаңы таза ұсталады және шығарылатын жыныстар жүйелі тазартылады, ал қысқы уақытта мұзбен қардан тазартылады.

      Кеңейту кескіштерін толтыру кезінде оны шеген құбырларға түсіру кезінде кескіштердің қолды кесіп кету мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қабылданады.

      2744. Құрал-жабдықтар және науашық арқандардың максималды мүмкін жүктемеге қатысты 2,5 кем емес мықтылық қоры болады.

      2745. Науашық пен бұрғылау снарядын ұңғымаға түсу кезінде бағыттау үшін, тербелістен ұстау үшін және басқа жаққа қарай тасымалдау үшін тасталатын тастама ілмектер қолданылады.

      2746. Жол берілмейді:

      1) бұрғылау снаряды үшін бағыттайтын құрылғысы жоқ ұңғымаларды бұрғылауға;

      2) бұрғылау снарядын көтеруге және түсіруге, соққы механизмі іске қосылған жағдайда ұратын басын бекітуге;

      3) қашауды ілінген жағдайда ауыстыруға;

      4) бұрау механизмінің жұмыс істеу кезінде кілттік әсер ету радиусында болуға және тартылған арқан бағытында болуға;

      5) науашық қалқаншасын тікелей қолмен ашуға;

      6) бұрғылау снарядын және науашықтарды олар ұңғымаға түсу кезінде қолмен бағыттауға, тербелуден ұстауға және көтеру кезінде оларды бір жағына қарай алып кетуге;

      7) бұрғылау снарядын және науашықтарды олардың мачтаға мықты бекітпей ілінген жағдайда тастауға;

      8) бұрандалары әлсізденген бұрғылау снарядын қолдануға;

      9) ұңғымалар ауыздарын жұмыс шарттары талап етілмей ашық тастауға;

      10) диаметрі 500 миллиметрден артық ұңғыма ауыздарын қоршамай тастауға;

      11) шеген құбырлар, ауыр салмақты заттарды станок мачтасы арқылы 10 метрден артық қашықтыққа бағыттаушы роликтер болмаған жағдайда тартуға;

      12) бағана құбырларының төменгі жақтарын қамыттармен бекітпей шеген құбырларды бұрау және бұрап алуға, бағана құбырларын ұстауға топсалы және тізбекті кілттер құбырларын пайдалануға;

      13) жұмыс арқанының ролигі жарамсыз амортизаторында бұрғылау жүргізуге.

6-параграф. Жынысөзектің гидротасымалдау арқылы ұңғымаларды
бұрғылау

      2747. Түсіріп-көтеру операцияларында элеватормен құбырларды қосып алуы айналдырушы толық тоқтағаннан кейін жүргізіледі. Айналдырушының өздігінен іске қосылуына жол бермеу мақсатында, басқару тетігінің тұтқасы айналдырушымен реттелген бейтарап жағдайға қойылады, ал айналым санын реттеу бұрандасы толық ашық болады.

      2748. Жол берілмейді:

      1) шаю жүйесін, механикалық ақаулары бар жеңдерді пайдалануға немесе оқ тізерлерге қатысты жеңдердің жасалу учаскелерінің қозғалуына;

      2) шаю жүйесінің бұранда тұтқасын жүктемелік магистралда қысымын нөлге дейін төмендетпей, сұйық ағынының бағытын өзгертуге ауыстыруға.

7-параграф. Шнекті бұрғылау

      2749. Станоктарды ауыстыру кезінде, мачталарды көтеру және түсіру кезінде айналдырғыш төменгі соңғы жағдайда бекітіледі.

      2750. Ұңғымаларды бұрғылау жүргізіледі:

      1) бағыттаушы құрылғыларды пайдалана отырып;

      2) шнек пен шпиндельдің осі бойынша тексерілуінен кейін.

      2751. Бұрғылау снарядын құрастырушы шнектер ұңғыма аузынан жоғары, пайдалану алдында қоқыстан тазартылады.

      2752. Көтеру кезінде немесе бұрғылау процесінде өсіру кезінде шнектерді ажырату оларды вилкаға немесе кілт-қапсырмаға отырғызғаннан кейін жүргізіледі.

      2753. Жол берілмейді:

      1) трубада немесе шнек спиралінде ақаулары бар шнектермен бұрғылауға;

      2) қосу элементтері тозған шнектерді (дүмдер, муфталар, саусақтар) колонналардың жеткілікті қаттылығын қамтамасыз етпейтін саусақтардың жарамсыз фиксаторларын қолдануға;

      3) айналдырушыны ілінген қалыпта көтеру шығыр арқылы бағыттаушыға қосымша бекітусіз ұстауға, көтерілген айналдырушы астында тұруға;

      4) айналу уақытында шнектердегі қоқыстарды қолмен немесе басқа заттармен тазартуға;

      5) бұрғылауды қоршалмаған шнекпен жүргізуге.

8-параграф. Дірілді бұрғылау

      2754. Дірілдеткішті қосу бөліктерінің мықтылығы және техникалық ахуалы оны іске қосу алдында және пайдалану кезінде дайындаушының техникалық құжаттарына және технологиялық регламентке сәйкес тексеріледі.

      Корпустарында және детальдарында қандай да бір зақымданулары бар дірілдеткіштерді қолдануға жол берілмейді.

      2755. Дірілдеткіш детальдарының бұрандалы қоспалары контргайкалармен тартылады және беттелінеді.

      2756. Дірілдеткіш электрдвигателі жеке рубильник арқылы қосылады.

      2757. Дірілдеткішті ілмекпен және көтеру жүйесінің элеваторымен қосылуының мықты жабылатын құрылғысы болады.

      2758. Дірілді құрылғы бағыттаушы құрылғымен жабдықталған. Бұрғылау кезінде трубаларды қолмен бағыттауға және ұстауға болмайды.

      2759. Дірілді құрылғыны қарау және майлау, ауыстыру кезінде дірілдеткіш соңғы төменгі жағдайда болады.

      2760. Дірілдеткіш жұмыс кезінде оның эксцентриктері айналатын жазықтықта тұрмайды.

      2761. Дірілдеткіш электрдвигателіне баратын кабельдің зақымдануын болдырмау және қысқа зақымдану болуына жол бермеу үшін кабель дірілдеуші бөлшектермен қатыспайды.

      2762. Дірілдеткіштің және станок шығырының бірлескен жұмысы алдында, орама трубаларды алу кезінде және аварияларды жоюда:

      1) талий жүйесін және шығырдың станок рамасына және рама фундаментіне мықты бекітілуі тексеріледі; анықталған жарамсыздықтар жойылады;

      2) мұнаралар қаралады, жарамсыз элементтер жаңаларымен ауыстырылады, әлсіз резбалық қосулар тартылады;

      3) бұрғылау құрылғыларынан станок шығыры басқарушы тұлғадан басқа адамдар шығарылады.

      Дірілдеткіштің және станок шығырының бірлескен жұмыстары кезінде бір уақытта трубаларды домкратпен тартуға жол берілмейді.

9-параграф. Үлкен диаметрлі ұңғымаларды, шурфтарды бұрғылау

      2763. Қызметкерлердің бұрғылау кезінде шурф аузына жақын жерде болуына жол берілмейді.

      2764. Бұрғылау ұштарын көтергеннен кейін оны жыныстардан тазарту үшін шурф ауызы мықты щитпен жабылады. Бұрғылау ұштарын шурф ауызы ашық кезде тазартуға немесе ауыстыруға жол берілмейді. Бұрғылаушыны жыныс бөлшектерінің соққысынан ұштарды механикалық тазарту уақытында жыныстар бөлшектерінің соққысынан қорғау үшін жұмыс орны щитпен қоршалады.

      2765. Жобалық диаметр бойынша шурфты алғашқы рет тереңдеткеннен кейін ауыздардың құлауынан сақтау үшін тіреу плитасы орнатылады.

      2766. Бұрғылау жұмыстары аяқталғаннан кейін жұмыстағы үзілістер кезінде шурф ауыздары тіреу плитасына бекітілген щитпен жабылады. Щит тіреуі оның ауыздан шығып кету мүмкіндігін болдырмайды.

      2767. Шурф алаңы таза ұсталады және рифленген қатты жабуы болады.

      2768. Күтілетін газды жатып қалу немесе су тартқы қысымды қаттағы күтілетін орындарда шурфтарды бұрғылау осы жағдайда жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік шараларын көздейтін жоба болғанда жүргізіледі.

      2769. Кенжардағы газды қаттарға жақындаған кезінде шурф аузындағы ауа ортасының жағдайына жүйелі байқау ұйымдастырылады.

10-параграф. Жер асты тау-кен қазбаларын бұрғылау

      2770. Жер асты тау-кен қазбаларын бұрғылау кезінде осы Қағидалардың 2 бөлімінің талаптарын басшылыққа алу қажет.

      2771. Камералар (қуыстар) мөлшері қазбалар қабырғалары мен қондырғылар арасындағы өтетін орындардың қауіпсіз енін жобаға сәйкес қамтамасыз етуі тиіс және мыналардан кем емес құрайды:

      1) қозғалмайтын детальдар жағынан 0,7 метрден;

      2) қозғалатын детальдар жағынан 1 метрден;

      3) бұрғылау бригадасының орналасу жағынан 1,8 метрден.

      2772. Егер оларға қызмет көрсетуге кедергі болмаған жағдайда, камералар қабырғаларына қондырғылар мен механизмдерді тығыз орнатуға жол беріледі.

      2773. Бұрғылау механизмдері және қондырғылар олар камерадан және қуыстан шықпайтындай етіп қолданыстағы тау-кен қазбаларына орнатылады.

      2774. Камерадан (қуыстан) шығатын жерден екі жағынан бірдей 40 метр қашықтықта бұрғылау агрегаты орнатылған орында механикалық көлігі қазбаларға жолда адамдардың болуы туралы ескерту белгілері орнатылады. Камерадан (қуыс) шығу жолдары жарықтандырылады.

      2775. Мұнаралардағы сатылар 80 градустан артық емес еңіспен орнатылады және сөрелерде саңылаулар үстінен орнатылмайды; сатылар ұштары сөрелерге мықты бекітіледі. Бұл жағдайда:

      1) люктердің еркін мөлшерлері 0,6х0,7 метр;

      2) сатылар негізінен тіке қазбалар біреуіне дейінгі ең кіші қашықтық 0,6 метрді құрайды.

      Сатылық сөрелер арасындағы қашықтық 6 м артық, сатылар ені 0,6 метрден кем және баспалдақтар арасындағы қашықтық 0,3 метрден артық болмайды.

      2776. Бұрғылау жүргізілетін камералар мен қуыстарды, олардың қосымша қазбаларын үңгілеу, желдету және бекіту осы Қағидалардың 4-бөлімінің 122-тарауының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2777. Бұрғылау жүргізілетін қазбалардан бұрғылау агрегатының электрқондырғыларын және аппаратураларын орындау кен орнының газ тозаң режимінің талаптарына сәйкес келеді.

      2778. Жоғарыға бағытталған ұңғымаларды, су ағыны едәуір келетін ұңғымаларды бұрғылау кезінде ұңғыма ауыздары су ағынын су төгу арналарына бағыттайтын герметизацияланған құрылғымен жабдықталады. Газ пайда болған кезде газды каптациялау жөнінде шаралар қабылданады.

      Сөрелерді, ғимараттарды бұрғылау кезінде олардың мықтылығы жүйелі тексеріледі.

      2779. Ұңғымаларды бұрғылау үшін камераның жұмыс алаңдарын бөгде заттармен толтыруға жол берілмейді.

      2780. Санитарлық нормалармен бекітілген шегінде ауа тазалығын қамтамасыз ететін ауамен бұрғылау кезінде бұрғылау құрылғысы тозаң аулау және тозаң салудың қажетті құралдарымен жабдықталады.

11-параграф. Су бетінен бұрғылау

      2781. Жалпы ережелер:

      1) кеме қатынасы өзендерінде жұмыс істеу кезінде құрылғыларда кеме мен сал қозғалысын бақылайтын және сигналды белгілерді білетін кезекші болады.

      Өзендерде шоғырлар, сарқырамалар мен иірімдер болған кезде оларға дейін 100 метр қауіпті аумаққа кіруге тыйым салынатын қауіпсіздік белгілері қойылады;

      2) жұмыстар жүргізуге жол берілмейді:

      5 баллдан жоғары жел болғанда;

      мұзжарғыштармен нольдік балқуда;

      қатты тұман кезінде судоход трассаларында;

      түнгі уақытта оттардың 50 метрден кем емес қашықтықта оттар көрінетін есеппен қойылатын жарықтанбайтын сигналды оттарсыз;

      3) траптарға, трюмдарға, люктерге, шығатын орындарға және өртке қарсы және құтқару құралдарына бару жолы үнемі ашық;

      4) құрылғылардың биіктігі 1,25 метр және еден деңгейінде биіктігі 0,20 метрден кем емес борт тақтайшасымен бекітілген қоршауы болады. Еден мен қоршаулар арасында екі аралық параллель рейкалармен бекітіледі.

      Құрылғылар және жұмыс алаңдарының едендері қалыңдығы 70 миллиметрден кем емес тақтайшалардан жасалған;

      5) құрылғының барлық қызметкерлері дабыл соғылу жағдайында өз орындары мен міндеттерін, батушыларды құтқару қағидаларын біледі;

      6) әрбір құрылғының тұрақты радиобайланысы және құтқару құралдары (екі шеңбері немесе екі жұп шарлары, бригаданың әрбір қызметкерінің құтқару белдіктері немесе кеудешелері), ұзындығы 28 метрден кем емес көбік арқандары болады. Құрылғыларда кезекші құтқару қайықтары болады, оларды басқа мақсаттарға пайдалануға жол берілмейді.

      2782. Жүзбелі құрылғыларды ұңғымаларды бұрғылау кезінде:

      1) жағалауға шығуға арналған арқандардың 6 еселіктен кем емес мықтылық қоры болады;

      2) жүзбелі құрылғыларда авария жағдайында немесе ауа райы қолайсыз жағдайда үш тәуліктен кем емес тиісілмейтін азық-түлік қоры және ауыз су қоры болады, ал суық уақытта вахта қызметкерлеріне арналған киім кешек комплектілері болады (тиісілмейтін азық-түлік және ауыз су қоры тағайындалған қызметкермен жүйелі жаңартылып отырылады);

      3) құрылғы корпусы жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайда ұсталады;

      4) жүзу құрылғыларын қозғалту кеме қатынасы және теңізде жүзу қауіпсіздігінің қолданыстағы талаптарын сақтай отырып жүргізіледі;

      5) құрылғыларды шығыр арқылы жылжыту кезінде тартылғын тізбектер және арқандар оқпанында шығыр барабанынан 1 метр жақын жерде болуға жол берілмейді;

      6) құрылғылар жағаға шығарылады, тізбектерде құрылғының тиісті жүк көтеру зәкірлері болады. Жағаға шығару зәкірінің жүк салу орнында қалтқылар орнатылады;

      7) жүзу негіздерінің жүк көтергіштігі қондырғыларға қолданылатын жұмыстар шарттарына жауап береді;

      8) қалқымалы орындардан және қосылған вельботтардан бұрғылау кезінде мұнара (діңгек) биіктігі мен жұмыс алаңдарының мөлшері тұрақтылық есебімен анықталады;

      9) жүзу құралдарынан бұрғылау кезінде жем немесе мұрынында мөлшері 2,5х2,5 метрден кем емес жұмыс алаңы орнатылады;

      10) барж және шаландыдан бұрғылау кезінде құрылғыға үлкен тұрақтылық беру үшін соңғылары есептеулерге сәйкес жүктермен жүктелген. Жүк ретінде құйылған сұйықтарды қолдануға жол берілмейді.

      2783. Табан жанындағы қозғалмайтын құрылғылардан ұңғымаларды бұрғылау кезінде:

      1) құрылғының жұмыс алаңы мүмкін толқынның биіктігінен 0,5 метрден кем емес биіктікте артық биіктікте су үстінде орнатылады;

      2) тіреу құрылғысынан бұрғылау кезінде негіздің биіктігі мен ені (ұзындығы) арасындағы арақатынас 1:1 кем болмайды.

      2 метр артық тереңдікте олардың негіздеріне жүктеме беріле отырып, тіреулер орнатылады.

      Ағын жылдамдығы секундына 2,5 метр артық өзендерде, теңіздермен үлкен көлдерде тіреулер якорлармен, ал жағалауға жақын жерде жағалаудағы арқандармен тербеледі.

      Тіреулердің жұмсақ жер астына батып кетуінің алдын алу үшін жастықтарды немесе тіреуіш айқыш-ұйқыш бекітіледі;

      3) тіреуіш гидротехникалық ғимараттарды су деңгейі күрт өзгеретін (су ағып келуі немесе штормдық ауа райы салдары) су айдындарында тіреуіш құрылғыларын орнату кезінде олар якорларды тартпалармен бекітіледі;

      4) бағандардан бұрғылау кезінде соңғылары су айдынының табанына толық кусталармен салады және оларды өзара мықты бекітеді.

12-параграф. Қыздырылған сулар мен буларда бұрғылау

      2784. Қыздырылған сулар мен буларда ұңғымаларды бұрғылау бу қыздыру қондырғылары жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, жүргізіледі.

13-параграф. Белсенді жуу сұйықтарымен бұрғылау

      2785. Белсенді жуу сұйықтарын қолдана отырып, бұрғылау кезінде жұмыскерлер тиісті арнайы киім-кешекпен, арнайы аяқ-киіммен және жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      2786. Белсенді жуу сұйықтарын қолдану кезінде ластану деңгейіне байланысты арнайы киімдерді тиімді жуу құралдарын қолдана отырып, механикалық әдіспен, айына бір реттен жиі емес жуылады.

      2887. Белсенді жуу сұйықтарының көзге түсуінің алдын алу үшін қызметкерлер түсіру көтеру операциялары кезеңінде қорғаныс көзілдіріктерін немесе мөлдір экраны бар (көзілдірігі бар маскалар) щиткаларды қолданады.

      2788. Белсенді жуу сұйықтарынан терінің кенеттен ластануы мүмкін жұмыстарды орындау кезінде қызметкерлер гидрофильді мазьдарды және пасталарды қолданады.

      2789. Науалар жүйесі жердің белсенді жуу сұйықтары түсуінен қорғалуын қамтамасыз етеді. Саңылауы жоқ ағаш немесе металл науалар: оларды саздану немесе жергілікті жағдайларға байланысты оқшаулаудың тәсілдері пайдаланылады.

      2790. Белсенді жуу сұйықтары жер асты және жер үсті су айдындарына түсу мүмкіндігін бақылау геологиялық кәсіпорындар технологиялық регламентпен белгіленген мерзімдерде жүргізеді.

14-параграф. Дірілдетуге қарсы майларды қолдану арқылы бұрғылау

      2791. Дірілдетуге қарсы майлау жұмыстары процесінде ластанған түсіру көтеру құралдары тазартылуға және жууға жатады.

      2792. Бұрғылау трубаларына дірілдетуге қарсы майлап дайындаумен және жағумен байланысты жұмыстарды орындау үшін жұмыс орындаушыларды көрсетілген жұмыстар кезінде пайдаланатын қосымша қорғану көзілдіріктерімен, алжапқыштармен, қолқаптармен және арнайы аяқ-киімдермен қамтамасыз етіледі; жұмыстар аяқталған кезде қорғаныс құралдары арнайы бөлінген орындарда сақталады.

      2793. Дірілдетуге қарсы маймен ластанған арнайы киімдер, өндірістік жағдайларды ескере отырып, белгіленген мерзімдерде әрі қарай содамен нейтрализациялау арқылы және сумен мұқият шаю арқылы жүйелі жуылады.

      2794. Дірілдетуге қарсы майды дайындау сулы моншаларда бұрғылау құрылғысынан тыс арнайы бөлінген орындарда жүргізіледі.

      2795. Майлауды дайындауға арналған ыдыстар жартысынан артық емес толтырылады.

      2796. Дірілдетуге қарсы майлау және майлау құрамына енгізілетін жанар-жағар материалдар бұрғылау құрылғысынан 50 метрден кем емес қашықтықта және дайындау орындарында және майларды қыздыру орындарында сақталады.

      2797. Дірілдетуге қарсы майларды бұрғылау құбырларына бұрғылау құрылғысының ғимаратына орналасатын сериялық дайындалатын құрылғылар арқылы салынады.

      2798. Дірілдетуге қарсы майлауды бұрғылау құбырларына күректер немесе ұзындығы 0,5 метрден кем емес тұтқалары бар кистілер арқылы салуға жол беріледі.

      Дірілдетуге қарсы майлауды пайдалану кезінде жол берілмейді:

      1) бұрғылау снарядын оны қолмен қозғалту уақытында майлауға;

      2) қолқапсыз жұмыстарды орындауға.

15-параграф. Жуу ерітінділерін дайындау

      2799. Жуу ерітіндісін дайындауға арналған алаң өз көлемі жағынан қондырғыларға ыңғайлы қызмет көрсетуді (гидротүтікшелер, саз араластырғыш, транспортерлер) қамтамасыз етеді, қалыңдығы 40 миллиметр тақтайдан жасалған еңіс орналасқан, сұйық ағынын дренажды арналарға қарай ағуын қамтамасыз ететін мықты төселімі болады.

      2800. Саз араластырғыштың 1,0 метр биіктікте орналасқан люк маңында ені 1 метрден кем емес қоршауы және оларға баратын траптары бар көпіршелер орнатылады. Траптардың ені 1,5 метрден кем емес болады, көлденең планкалар бір-бірінен 0,25 метр қашықтықта және еңіс орналасуы 30 градустан артық емес сырғанауға қарсы орналасады.

      2801. Саз араластырғыштың люктері тіреуішті торлармен жабылады. Торлар ұяшықтарының көлемдері 0,15х0,15 метрден артық болмайды.

      2802. Сыйымдылығы 2 метр куб және одан да жоғары саз араластырғыштарды пайдалану, өнімділігі тәулігіне 25 метр кубтан артық жуу ерітінділерін дайындауға арналған құрылғыларды пайдалану кезінде бастапқы материалдарды тиеу механизацияланған.

      Саз араластырғыштың жұмыс істеуі кезінде сазды, материалдарды люкке ломдармен, күректермен, заттармен итеруге, люктен торларды алуға және люк арқылы ерітінді сынамасын алуға жол берілмейді.

      2803. Саз араластырғышты жөндеуге тоқтату кезінде саз араластырғыш шкифінен беру белдіктерін шешіп, ал іске қосу құрылғыларында: "Қоспа-адамдар жұмыс істеуде" плакаты ілінеді.

      2804. Саз ерітіндісі мен судың жер қоймалары (амбарлар) барлық периметр бойынша биіктігі 1 метрден кем емес қоршалады немесе төсеулермен жабылады.

      2805. Сілтілер мен қышқылда қосу арқылы ерітінділер дайындау кезінде жұмыскерлер көзілдіріктермен немесе маска көзілдіріктермен, респираторлармен, резина қолқаптармен, алжапқыштармен және етіктермен жабдықталады.

16-параграф. Ұңғымаларды бекіту

      2806. Шеген құбырлардың колонналарын түсіру немесе көтеру алдында бұрғылау шебері мұнараның, қондырғының, талий жүйесінің, құрал-жабдықтардың, бақылау-өлшеу аспаптарының жарамдылығын және іргетастардың ахуалы тексеріледі. Анықталған ақаулар құбырларды түсіру немесе көтеру басталғанға дейін жойылады.

      2807. Шеген құбырлар колонналар секциялары оларды көпірлерден көтеру кезінде бұрғылау мұнарасына еркін өтеді.

      2808. Шеген құбырларды түсіру және көтеру процесінде жол берілмейді:

      1) Шеген құбырлардың колонналар секцияларының еркін тербелуіне жол беруге;

      2) құбырлардың тербелуін тікелей қолмен ұстауға;

      3) құбырларды арқанмен орап алып, көтеруге, тастауға және тасымалдауға;

      4) салмағы 50 килограммнан артық шеген құбырларды құбырлы арбаларды пайдаланбай тасымалдауға және шығаруға.

      2809. Шеген трубаларды калибрлеу кезінде ұңғыма аузының үстінен көтеру алдында калибрдің құлауы мүмкін бағытта тұруға жол берілмейді.

      2810. Ұсталған колонна құбырларын қолмен, кілтпен және құралдармен айналдыру алдында машинист алдымен көтеру арқанының әлсіз жерін таңдайды, ал құбырларды дайын айналдыру кезінде олардың өз еркімен түсуін кез келген уақытта тоқтатады.

      2811. Құбырларды алу кезінде шығыр және гидравликалық станоктың бір уақытта жұмыс істеуіне жол берілмейді.

      2812. Цементтеу жөніндегі жұмыстарды бастауға дейін цементтеу агрегаттарын, құю бастарын, манифольды опрессовкалау максимальды қысымда жобаға және ЖҰЖ сәйкес жүргізіледі. Сақтандыру қалқаншалары мен манометрлер жарамдылығы тексеріледі.

      Құю бастары бұрандамен және манометрмен жабдықталады.

      2813. Цемент қоспасын дайындау кезінде қызметкерлер респираторлар мен қорғану көзілдіріктерін пайдаланады.

17-параграф. Аварияларды жою

      2814. Аварияларды жою жөніндегі жұмыстар, АЖЖ сәйкес жүргізіледі.

      2815. Аварияларды жою жөніндегі жұмыстар басталғанға дейін бұрғылау шебері және машинист мұнараның, қондырғының, талий жүйесінің, түсіру көтеру құрал-жабдықтарының және бақылау-өлшегіш аспаптардың жарамдылығын тексереді.

      2816. Ұңғымадағы құбырларды қоса алумен байланысты аварияларды жою кезінде шығырмен және гидравликалық станокпен бір уақытта жүктеме салуға жол берілмейді.

      2817. Құбырларды кесу кезінде домкрат сынамаларының жан жаққа таралуын болдырмау үшін сынамалар өзара қосылып, домкратқа немесе станокқа болат арқанмен бекітіледі.

      2818. Құбырлар оларды домкрат арқылы алу кезінде домкраттан жоғары жағынан шарнирлі қамыттармен сақтандырылады.

      2819. Домкраттарды қолдану кезінде жол берілмейді:

      1) домкрат және станок шығыры арқылы бір уақытта құбырлардың тартылуын жүргізуге;

      2) талий жүйесінің тартылған трубаларын орын ауыстыру және домкраттарды түзету кезінде ұстауға;

      3) жүктеме астындағы домкраттың қисайған орындарын түзетуге;

      4) домкрат басы мен лафет немесе қамыт арасындағы төселімдерді пайдалануға;

      5) домкратқа қандай да бір заттарды қоюға;

      6) домкрат поршені штогының шығуы оның ұзындығынан 3/4 артық болғанда;

      7) шығу тығынын жедел бұрап алу арқылы қысымды күрт төмендетуге.

      2820. Бұрандалы домкраттарды ұңғымадағы бұрғылау снарядын алумен байланысты аварияларды жою үшін пайдалануға болмайды.

      2821. Соққы құрал-жабдықтарын пайдалану кезінде бұрғылау құбырларының бұралып қалмауы бақыланады.

      Соқққы құрал-жабдықтары арқылы құбырларды соққылау кезінде шарнирлі қамыт қойылады.

      2822. Аулау трубаларын қою кезінде авариялық трубалармен қосу үшін оларды бұрап алу кезінде аулау құбырларының құлауына қарсы шаралар қабылданады.

      2823. Аулау құбырлары арқылы авариялық құбырларды бұрап алу бұрғылау станогы арқылы жүргізіледі.

      Авариялық құбырларды қолмен бұрап алуға жол берілмейді.

18-параграф. Гидрогеологиялық жұмыстар кезінде ұңғымаларды
жөндеу

      2824. Бұрғылау құрылғысы немесе көтергіш ұңғыма өзегі бойынша ортаға бағытталады.

      2825. Кептіру ғимаратының үстінде орналасқан ұңғымада жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде машинистің ғимарат ішінде жұмыс істейтін адамдармен байланысы қамтамасыз етіледі.

      2826. Құмды тығындарды тазарту кезінде жол берілмейді:

      1) науашықты жұмыс алаңының еденіне тікелей төгуге;

      2) науашықты арқан әлсіздігі пайда болғанда түсіруге; соңғысы жедел шығыр барабанына шығарылады;

      3) науашықты көтеру және түсіру кезінде ұңғыманың аузында тұруға;

      4) фонтанды ұңғымалардағы жұмыстарды жүргізу кезінде.

      2827. Тартальда арқанның тартпалы роликтен немесе кронблокты шкифтен ыршып түсуі кезінде түсіру көтеру операциялары, заводқа дейінгі арқан тоқтатылады, ұңғыма ауыздары бекітіледі.

      2828. Құмды тығынды сумен жуу кезінде жуу сұйығы оның ұңғымаға түсу мүмкіндігін болдырмау үшін алыстатылады.

19-параграф. Ұңғымаларды жою

      2829. Бұрғылау аяқталған соң және әрі қарай пайдалануға көзделмеген ұңғыманы зерттегеннен кейін олар жойылады.

      2830. Ұңғымаларды жою кезінде:

      1) бұрғылау құрылғысының іргетасын алып тастау;

      2) бұрғылау құрылғысын демонтаждаудан кейін қалған барлық шұңқырлар мен шурфтар жабылады;

      3) Жанар-жағармай материалдарымен ластанған жерлер жойылады, алаңдар тегістеледі және қалпына келтіріледі;

      4) су айдындарының ластануының алдын алу және кеме жүзу мен балық аулауға кедергі жасау жөнінде шаралар қабылдау;

      5) су айдыны түбінен шығатын шеген құбырлар жойылады.

121. Тау-кен барлау жұмыстары
1-параграф. Тау-кен қазбаларын жер үстінен үңгілеу және бекіту

      2831. Бекітуі жоқ ілмелі беткейлері бар қазбаларды жүргізу тереңдігі 2 метр тұрақты жыныстарда рұқсат етіледі.

      Ілмелі беткейлерде баспалдақты қазбаларды 6 метр тереңдікке, әрбір кертпеш биіктігі 2 метр артық емес және берма ені 0,5 метрден кем емес жағдайда тұрақты жыныстарда бекітусіз өткізуге жол беріледі. Бұл шектеулер табиғи қиябет бұрышты беткейде тұрақты жыныстардың қазбаларын үңгілеуге таратылмайды.

      Тұрақты емес жыныстарда қазбалар жүргізу кезінде беткейлер немесе беткейлі табиғи қиябет бұрышына дейін тегістеледі.

      Бекіту түрі, бекіту қажеттілігі немесе бекітусіз үңгілеу мүмкіндігі геологиялық-маркшейдерлік ескертулер журналында белгіленеді және бекіту паспортына енгізіледі.

      2832. Қиябет бұрышы 30 градустан артық беткейлерде борт бекітуі беткей шыңына қарық (ор) деңгейінен 0,5 метрден кем емес шығарылады.

      2833. Жыныстары ауысатын қазбаларды тереңдігі 2,5 метр артық үңгілеу кезінде ені 0,5 метр кем емес берма қалады.

      2834. Жыныстары ауысатын қазбаларды үңгілеу кезінде сөрелер орнату орындарындағы бекіту күшейтіліп, сөрелердің өзі биіктігі 0,15 метрден кем емес тақтайлардан жасалған борттармен қоршалады.

      2835. Адамдарды тереңдігі 1,5 метрден артық тау-кен қазбарларына сатылар, қоршаулары траптар немесе сусымалы түсірім арқылы түсіруге жол беріледі.

      2836. Бұрышы 35 градустан артық беткейлерде тау-кен қазбаларын жүргізу кезінде және жартасты жарлар болғанда жұмыскерлер сақтандыру құралдарын (қорғау белдіктері, сақтандыру арқандары) қолдана отырып жұмыс істейді.

      2837. Үлкен жарларда, ормандарда, жыраларда, шатқалдарда жұмыс алаңдары тексеріледі және сырғып түсетін жыныс бөліктерінен, ілініп қалған сучьелер мен тастардан, мүмкін опырылымдардан, көшкіндерден және су басулардың қауіпсіздік шаралары қабылданады.

      Жыныстар маңдайшалары, беткейлер жағынан қауіп төндіруші жылжымалар, құламалар немесе опырылымдар астында жұмыс істеуге жол берілмейді.

      2838. Тау-кен жұмыстарының жетекшісі кенжарлар, борттар, қарықтар мен орлар, кертпештер мен беткейлердің жағдайын қарайды. Құлау қаупі болғанда жұмысты тоқтатады, адамдар мен механизмдерді қауіпсіз жерге шығарады.

      2839. Тау-кен үңгілеу, бұрғылау және жер қазу-көлік қондырғылары жұмыстары кезінде жұмыс органдары мен олардың элементтерінің (арқан, тізбек, штоктар) қауіпті әсер ету аумағында болуға жол берілмейді. Қауіпті аумақ технологиялық регламентпен, жобамен анықталады және қажет болған жағдайда жұмыс жүргізу орындарында жалаушалармен, плакаттармен белгіленеді.

      2840. Өзінше жүретін тау-кен үңгілеу, бұрғылау және жер қазу-көлік қондырғыларын пайдалану, қызмет көрсету, жөндеу кезінде жол берілмейді:

      1) пайдалану жөніндегі нұсқаулықта көрсетілген мәліметтерден артық бұрышты беткейлерде қолдануға;

      2) жұмыс істеп тұрған двигательдермен қараусыз қалдыруға және жұмысшы орган жерге түсірілмеген жағдайда;

      3) двигатель сөндірілмеген жағдайда жөндеу, реттеу және майлау жұмыстарын жүргізуге, қондырғыларды көлденең емес жазықтықта орнатпаған жағдайда, жерге түсірілмеген және орнықсыз орындарға қойылған жұмыс органы кезінде, дөңгелектердің (шынжыр) астына тіреулер қойылмаған жағдайда жұмыс істеуге.

      2841. Қиябет шетінен тау-кен үңгілеу, бұрғылау және жер қазу-көлік қондырғыларының дөңгелегіне дейінгі қашықтық ұйымның ЖҰЖ және технологиялық регламентпен анықталады.

      2842. Тау-кен үңгілеу, бұрғылау және жер қазу-көлік қондырғылары жұмыс істемеген жағдайда қауіпсіз көлік жағдайында болады және бөтен адамдардың қондырғыларды қосуын болдырмайтын шаралар қабылданады.

      2843. Жер асты қазбаларын үңгілеу және бекіту жерасты тәсілімен жұмыстар жүргізгендегі өнеркәсіптік қауіпсіздігі талабына сәйкес іске асырылады.

2-параграф. Тау-кен құтқару қызметі, аварияларды жою жоспары

      2844. Жерасты тау-кен барлау қазбарларына (шахта, штольня және ұзындығы 100 метрден артық тарақтары бар шурфтар) кәсіптік ӨҚС КАҚҚ қызмет көрсетеді.

      Барлық барлау штольнялары, шахталар мен жалпы ұзындығы 100 метрден артық тарақтары бар шурфтарда АЖЖ жасалады.

      Ескерту. 2844-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

122. Сынамалық жұмыстар
1-параграф. Жалпы ережелер

      2845. Тау-кен қазбаларында сынамалар алу жөніндегі жұмыстар осы Қағидаларда көзделген өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып орындалады.

      2846. Пайдалану, барлау және тасталған тау-кен қазбаларында, байыту фабрикаларының үйінділерінде сынама жөніндегі жұмыстар сыналатын участокта, бақылау тұлғасының рұқсатымен жүргізіледі.

2-параграф. Сынамаларды таңдау

      2847. Орта және жоғары қуаттылықтағы жыныстар мен кендер сынамаларын таңдау және қолмен өңдеу кезінде қорғаныш көзілдіріктері қолданылады.

      2848. Қазбаларда сынамаларды тікелей таңдау орындарынан өтетін күштік және жарықтандыру кабельдері токтан алынады, ал қажет болғанда қайтадан монтаждалады.

      2849. Сынамаларды 2 метрден артық биіктікте таңдау сатылармен және қоршаулармен жабдықталған көпірлерден жүргізіледі, ал 3 метрден артық биіктікте бұдан басқа сақтандыру белдіктері қолданылады.

      Сынамаларды таңдау сонымен қатар, қозғалмайтын немесе қоршаулары бар ілмелі сөрелерден (люлка) жүргізіледі. Ілмелі люлкалар тежеуіш құрылғысымен жабдықталған шығыр арқанына бекітіледі. Арқан, шығырдың жүк көтергіштігі және шығырдың бекіту бөліктерінің (якорьлеу) 7,5 еселік кем емес жүк көтеру және оны толық жүктеген кезде ілмелі сөре салмағына бекіту мықтылығының қоры болады.

      2850. Шпурлы стакандары болатын кенжарда сынамалар алу кезінде жұмыс жүргізуге рұқсатты бақылау тұлғасы береді.

3-параграф. Ашық тау-кен қазбаларын және табиғи жалаңаштануды
сынамалау

      2851. Үлкен жарлардан өткен қазбаларда сынамалар алу кезінде қазбалардың беткейлері мен борттарынан жыныстар бөліктерінің түсуінен қорғану жөніндегі шаралар (қорғаныс барьерлер, қорғау щиттері) қабылданады.

      2852. Бір немесе бірнеші сынама алушылар бір уақытта жұмыс істеу кезінде олардың жұмыс учаскелерінің қашықтығы 1,5 метрден кем болмайды.

      2853. Сынамалы кертпештер үстінде орналасқан бермалар шеттері, жыныстардан бос болады. Алынған жыныстар қазбаның жоғары контурынан 0,5 метрден кем емес қашықтықта орналастырылады. Өңделген сынамаларды қазбалардың бермалары мен кертпештеріне салуға жол берілмейді.

      2854. Тас құлау, жар және қар кәрніздері, жар үйінділерімен, қабырғалары әлсіз тұрақты тар шатқалдар мен ілініп қалған шойтастармен зақымданған учаскелерден сынама алуға жол берілмейді.

      2855. Өзен және көлдердің жағалық жалаңаштануын судан сынамалауға жұмыс істеуге кедергі келтірмейтін якорланған қайық немесе сал тербелісі кезінде жүргізуге рұқсат етіледі.

      Су кемерінен төмен сынама алу дистанциялық сынамалау және сынама жинауды қамтамасыз ететін құрал-жабдықтар, инструменттер немесе механизмдерді қолдана отырып жүргізіледі.

4-параграф. Жер асты тау-кен қазбаларын сынамалау

      2856. Тіке қазбалардан сынамалар алу кезінде жол берілмейді:

      1) қабырғалар мен кенжарларды бір уақытта сынамалауға;

      2) қауғаларды түсіру және көтеруге;

      3) сынама алу орнынынан төмен орында адамдардың болуына.

      2857. Кен түсіру люктері немесе оқпан маңынан сынама алу кезінде соңғысы щиттермен немесе тақтайлармен жабылады.

      2858. Көлденең қазбалардан сынама алу кезінде:

      1) қолмен сынама алу кезінде жұмыс істеушілер бір-бірінен 1,5 метрден кем емес қашықтықта болады, ал механизацияланған жағдайда-жұмыс істеушілер арасындағы қашықтық қолданылатын техникалық құралдарды пайдалану жөніндегі басшылықпен анықталады;

      2) тасылым қазбаларында сынамалар алу рельстік жолмен қозғалыс болмағанда немесе жұмыс қауіпсіздігі жөніндегі шаралар қабылдай отырып жүргізіледі.

      2859. Жол берілмейді:

      1) төбеде сынама алу кезінде сынама алушыдан 2 метрге жақындықта болуға;

      2) үңгілеу циклінің (бұрғылау және шпурларды зарядтау, жыныстарды жинау), негізгі операцияларымен бірге қазбалар кенжарларында сынама алуға.

5-параграф. Үйінділерді сынамалау

      2860. Үйінділерді сынамалау орындарында мүмкін опырылымдардан шаралар қабылданады.

      2861. Улы газдар бөлетін байыту фабрикалары мен үйінділердің эфельді өрістерін сынамалау жоба бойынша жүргізіледі.

      Улы газ бөлу жағдайында сынама алумен айналысатын барлық қызметкерлер жеке қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.

      2862. Құлау қаупі бар үйінділер беткейлерінде сынама алу жөнінде жұмыс істеушілер үстінен ілініп қалған жыныстар бөлшектері мен шойтастары алынып тасталады.

      2863. Үйінділердің әлсіз немесе жылжымалы учаскелері (сынама алу орындарынан жоғары жерлерде, сонымен қатар сынама алушыларлардың үйінділер бойынша қозғалу орындары бойынша) бекітіледі немесе альпинистік сақтандыру жасалады.

      Үйінділер үстінен шашылатын материалдан сынама алу кезінде тақтайлардан төселім салынады.

      2864. Сумен толтырылған үйінділерден сынама алу жоба бойынша жүргізіледі.

      2865. Керн (қоқыс) сынамасын өңдеу алаңдарда (ғимараттарда) жүргізіледі.

      2866. Керні бар жәшіктер штабельдерінің биіктігі оның құлаудан тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

      2867. Егер үздіксіз алу қолданылатын қондырғының конструкциясы бойынша көзделмеген жағдайда, станоктың жұмыс істеу кезінде колонкалы бұрғылауда сынама алушыны орнату және алуға жол берілмейді.

6-параграф. Шурфтарды (дудка) сынамалау

      2868. Сынама алушының сатылардан жұмыс істеу кезінде олар сақтандыру белдігімен бекітіледі.

      2869. Тұрақсыз немесе жеткіліксіз тұрақсыз жерлерде монолиттер алу кезінде кенжарлық секциялар терезелері арқылы соңғыларының тіреуіш құрылғылары бар тұстамалары болады.

7-параграф. Сынамаларды өңдеу

      2870. Жұмыстардың стационарлық сипаты кезінде сынамаларды өңдеу ғимараттарда жүргізіледі.

      Маусымдық немесе уақытша жұмыс сипатында сынамаларды өңдеу жоспарлау және өңдеудің технологиялық процестері еңбек жағдайының санитарлық қағидалары мен жұмыстардың қауіпсіздігіне сәйкес жабдықталған ашық алаңдарда, маңдайшалар, палаткалар немесе ғимараттарда (соның ішінде жылжымалы) жүргізіледі

      2871. Сынамаларды механикалық өңдеуге арналған ғимараттар қиылысқан тартпалы желдеткіштермен қамтамасыз етіледі.

      2872. Сынамаларды кептіру желдеткішпен жабдықталған жекелеген ғимараттарда жүргізіледі.

      2873. Тозаң пайда болу ошақтарының нақ үстінде жеке тартпа немесе тозаң жұтатын құрылғылар орнатылады.

      2874. Сынамаларды өңдеуге арналған орындар жергілікті бүйірлі тозаң сорғыштармен жабдықталады.

      2875. Токсикалық заттары бар сынамалармен жұмыс істеу және токсикалық заттар сынамаларын өңдеу кезінде тартпа желдеткішімен жабдықталған мөлдір бокстар пайдаланылады.

      2876. Сынамаларды өңдеуге арналған жұмыс ғимараты қоқыстардан жүйелі тазартылады. Бұл жағдайда:

      1) еден жуу күн сайын жүргізіледі;

      2) қабырғалар, төбелер, терезелер және жарықтандыру арматуралары аптасына бір реттен жиі емес ылғалды шүберекпен сүртіледі, ал айына бір реттен жиі емес жуылады.

      Тозаңдарды құрғақ жинауға жол берілмейді.

      2877. Сынамаларды өңдеуге арналған ғимараттарда құрамында зиянды заттары бар сынамаларды сақтауға жол берілмейді.

      2878. Сынамаларды өңдеуге арналған қондырғылар арасындағы және құрылғылар мен ғимарат қабырғалары арасындағы өтетін орындарының ені 1 метрден кем болмайды.

      2879. Сынамаларды механикалық өңдеуге арналған қондырғылар мықты діріл сөндіру негіздерде пайдаланылады.

      2880. Сынамаларды өңдеуге арналған ғимараттардағы электр құбырлары ылғалды ғимараттағы электрқұбырларына қойылатын талаптарға жауап береді.

      2881. Ұсату-үгіту қондырғыларында жұмыс бөлшектерін тазарту, түсіру саңылауларының енін реттеу және алынған тозаң аулаушы құрылғылар кезінде қосылу мүмкіндігін болдырмайтын блокировкалаушы құрылғы көзделеді.

      2882. Тас кесуші (керн кесуші) станоктар қызмет көрсетуші құрамды өңделетін жыныстардың су пульпасынан және ұшындыларынан қорғайтын мөлдір экранмен жабдықталады.

      2883. Жер асты кен қазбаларында сынамаларды механикалық өңдеуге жол берілмейді.

      Қолданыстағы карьерлерде сынамаларды өңдеу осы мақсатқа арналған орындарда жүргізіледі.

      2884. Салмағы бірнеше тонна болатын сынамаларды ірі бөлшектермен бірге өңдеу қорғаныс борттарымен қоршалған алаңдарда жүргізіледі.

      2885. Сынамаларды қолмен ұсату және сүрту жабық орындарда жүргізіледі.

      2886. Ұсатылған сынамаларды қолмен себелеу қақпақтармен тығыз жабылатын илеуіштермен жүргізіледі.

      2887. Жұмыскерлер сынамаларды қолмен өңдеу кезінде олар бір-бірінен 0,5 метр қашықтықта орналасады.

8-параграф. Сынамаларды жуу

      2888. Тәуліктің жарық уақытында дала жағдайында жұмыс істеу кезінде немесе жұмыс орнында станционарлық жарықтандыруы болады.

      2889. Табиғи су тартқыларында және су айдындарында опырылымдар мен тас құлауы мүмкін орындарда, қауіпті шоңғалдар, құлаулар, ілді және бату жағалауларында сынамаларды жууға жол берілмейді.

      Метеорологиялық жағдайдың (күн күркіреу, қатты жаңбырлар) өзгеруі кезінде сынамаларды су басу және сел қауіпті су тартқыларында жуу тоқтатылады, барлық қызметкерлер қауіпсіз орынға ауыстырылады.

      2890. Жыл бойғы жұмыс режимі кезінде байыту құрылғысы жабдықталған жылыту (жылжымалы немесе стационарлық) ғимаратта орнатылады. Қондырғыларды ғимараттарға орналастыру типтік сызбаға сәйкес іске асырылады.

      2891. Жылжымалы байыту құрылғыларын мұзда, су айдындарында орнату кезінде алдын ала барлық қолданылатын қондырғылар мен көліктердің мұзға түсетін жалпы жүктеменің салмағын, жылы сулар құйылған кезде мұздың еру мүмкіндігін ескере отырып, мұздың мықтылығы анықталады.

      2892. Ауаның теріс температурасындағы суды төгу, құрылғының жұмыс алаңының мұздалу мүмкіндігін болдырмайтын етіп жабдықталады.

      2893. Құрамында минералдар бар, қыздыру кезінде зиянды заттар және сынапты амальгамдар (арсенопирит, галенит, пирит) бөлетін сынамаларды өңдеу концентраттары мен өнімдерін кептіру жеке ғимаратта кептіру жәшіктерінде, пештерде және тартпа желдеткіштермен жабдықталған құрылғылармен жүргізіледі.

123. Зертханалық жұмыстар
1-параграф. Жалпы ережелер

      2894. Зертханалар ғимараттары мен имараттары өндіріс зияндылығы ескеріле отырып жабдықталады.

      2895. Желдеткіш жүйесінің жарамсыздығы кезінде зиянды заттар, газдар мен булар шығаратын тартпа жәшіктерде жұмыстар тоқтатылады.

      2896. Ауамен жарылыс қауіпті қосындылар құрайтын жанатын сұйықтармен, жанатын тозаңдар және газдармен жұмыс істеу кезінде зертхана ғимараттарында электр қондырғылары жарылыс қауіпті орындауда қолданылады.

      2897. Зиянды заттары бар ағынды суларды қалалық кәріздерге ағызуға жол берілмейді. Егер олардың концентрациясы белгіленген нормалардан артпаса және ағындардың биологиялық тазартылуына әсер етпейді. Цианды және улы қосындылары бар ағынды сулар алдын ала зарасыздандырылады.

      2898. Зиянды газдар (күкіртсутегі, цинаситі сутегі, мырышты сутегі) бөле отырып, химиялық реакциялар жүретін ағындарды біріктіруге жол берілмейді.

      2899. Химиялық заттары бар ыдыстардың тиісті этикеткалары болады. Улы заттары бар банкілерге "У" жазуы жазылады.

      2900. Улы газдар немесе сынап булары бөлінетін ғимараттарда жұмыс істейтін адамдар газға қарсы құралдармен қамтамасыз етіледі. Қышқылдар және сілтілермен жұмыс жүргізілетін барлық зертханаларда кезекші газ қайтарушылар болады.

      2901. Қорытпаларды құймақалыптарға құю орындары қосымша сорғыштармен жабдықталады, ал мырышты қорытпаларды қорғасынсыздау тартпа желдеткіштері қосылған жағдайда жүргізіледі.

      2902. Металл құймақалыптар құюлар үшін тазартылады, құрғақ бормен майланады және қыздырылады.

      2903. Жоғары қысымдағы баллондармен жұмыс істеу кезінде қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарына орнатылған өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптары басшылыққа алынады.

      2904. Жұмыс орындарында қышқылдар, сілтілер және ыстық сұйықтарды ауысымдағы нормадан артық сақтауға жол берілмейді.

2-параграф. Өңдейтін жұмыстар

      2905. Өңдеу шеберханасының ғимаратына су мен электр қуаты жүргізіледі.

      2906. Әрбір өңдеу станогы сорғы желдеткішпен қамтамасыз етіледі.

      2907. Құрамында суда еритін тұздары бар тау-кен жыныстарын өңдеу кезінде резеңке қолғаптарсыз жұмыс істеуге жол берілмейді. Кері материалдар жабдықталған ванналарда жуылады.

      2908. Өңдеуіштерді дайындау кезінде жыныстарды цементтеу, бальзамдарды қайнату тетіктері жабық тартпа жәшіктерде жүргізіледі.

      2909. Өңделген абразивті материалдарды жуу, ғимаратты жуу және тартпа жәшіктерін тазарту резеңке қолғаптарымен жүргізіледі.

3-параграф. Химиялық-аналитикалық және гидрохимиялық жұмыстар

      2910. Зиянды және улы газдар мен булар шығарумен байланысты жұмыстар тартпа жәшіктерінде жүргізіледі. Тартпа жәшіктері есіктеріндегі ауа жылдамдығы жартыдан артық ашылған (көтерілген) тұстама кезінде секундына 1,0 метрден кем болмайды.

      2911. Зиянды заттар салынатын ғимараттар үздіксіз жұмыс істейтін қиылысқан-тартпа желдеткішпен қамтамасыз етіледі.

4-параграф. Металл сынабымен жұмыс істеу

      2912. Сынамаларды өңдеу қиылысқан тартпа желдеткішпен, 16-18 градус Цельсиядан артық емес температурада тартпа жәшіктерімен қамтамасыз етілген жабдықталған ғимараттарда жүргізіледі.

      2913. Ғимараттардың қабырғалары, төбелері, терезелері есіктері табиғи олифтегі ашық түсті майлы сырлармен сырланған, едені жағулар арқылы желімделетін тегіс линолеуммен жабылады; тігістері мұқият бекітіліп, олардың беті табиғи олифамен жағылады, қабырға маңындағы линолеум шеттері 100 миллиметрге көтеріліп бекітіледі.

      2914. Ғимараттардағы едендер, қабырғалардағы есіктер, терезелердің саңылаулары, сынап тамшылары қалып қоятын тегіс емес орындары болмайды; қабырғалар өзара қиылысқан, төбемен және еденмен қиылысқан орындары жинау үшін ыңғайлы болу үшін дөңгелектенген.

      2915. Жұмыс үстелдері, жәшіктер, орындардың беттері тегіс, майлы сырмен боялған және еденнен 20 сантиметрден төмен емес бос кеңістікті сақтай отырып, олардың астындағы едендерді жинау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін аяқтарымен орналастырылады.

      2916. Үстелдердің және тартпа жәшіктерінің жұмыс беттері шамалы көтерілген борттары болады, шамалы көтерілген борттарды көтере отырып, бетті төменгі жақтарына бекітілетін, линолеуммен жабады. Төгілген сынап ағыны үшін сынапқа арналған құрылғы үшін құрал жабдықтар орнатылатын патрубкалары бар саңылаулары көзделеді.

      2917. Электрмоторлар, іске қосатын және жабық қалыпта жұмыс істейтін, ғимаратта сумен жууды қолдануға мүмкіндік беретін жарықтандыру аппаратуралары болады.

      2918. Технологиялық, кәріздік және су трубақұбырлары максимальды жасырылған және мүмкіндігіне қарай ғимараттан тыс орналасқан; кабельдер трубаларда салынған, жарықтандыру сымдары жасырын немесе роликтердегі немесе оқшаулардағы винилді жабудағы сымдарды қолдана отырып орындалады.

5-параграф. Ғимараттарды ұстау

      2919. Сынамаларды өңдеуге арналған ғимараттарда қиылысқан тартпа желдеткіштері жұмыстар жүргізуге дейін 30 минут бұрын қосылады және олар аяқталғаннан кейін осы уақыт аралығында сөндірілмейді.

      2920. Тартпа желдеткіштері есіктеріндегі ауа жылдамдығы барлық ашық тұстамаларында күнделікті жұмыс кезінде секундына 0,5 метрден кем емес және сынапты қыздырумен байланысты жұмыстар кезінде секундына 1 метр. Тартпа жәшіктерінің есіктері биіктігіне қарай 20-30 сантиметрден артық болмайды.

      2921. Күн сайын ғимаратта ылғалды жұмыстар жүргізіледі. Ал айына 1 реттен жиі емес, қабырғаларды, есіктерді, терезелерді төбені, жарықтандыру аппаратураларын ыстық сабын сумен жуу енгізілетін күрделі жинау жүргізіледі. Жинауға арналған жекелеген щеткалар, шелектер, шүберектер болады, оларды қалға ғимараттарға қолдануға жол берілмейді.

      2922. Жинау химиялық демеркуризация құралдарын қолданып, соңынан едендерден ерітінділер қалдықтарын жуу арқылы жүргізіледі.

      2923. Сынап тамшылары еденге түскен жағдайда ол жақын тұрған науға бағытында шаршы сантиметрге 1,5-2 килограмм-күш қысыммен су ағынымен жуылады немесе амальгамирленген табақшалар (мыс немесе ақ қаңылтырдан) немесе шашақ көмегімен жиналады. Еденді сынаптан зарарсыздандыру үшін оны 1 шелек 25 шаршы метр алаңға 10-20 пайыз есебінен хлорлы темір ерітіндісімен өңдейді.

      2924. Оның еденге сіңуін бодырмау және барлық ғимаратқа таралмауы үшін ластанған учаскелердегі тамшылар жиналады және ортаға қарай бағытталады.

      2925. Сынаппен жұмыс істеу кезіндегі қолданылатын эмальданған ыдыс азот қышқылының әлсіз ерітіндісімен жуылады немесе 15 гграмм бихроматтың 50 милилитр күкір қышқылының қоспасымен мұқият шайылады және қосымша 30 пайыз йодты калий ерітіндісіндегі 2,5 пайыз йод ерітіндісімен жуылады.

      2926. Жылына 2 реттен жиі емес ғимараттағы ауада сынаптың болуы тексеріледі.

6-параграф. Сынапты сақтау

      2927. Сынап қоры қоймаларда және өндірістік ғимараттарда амортизацияланған қорапта металл табандарда орнатылған аузы бұралып тығындалатын болат баллондарда немесе вакуумды жабылған герметикалық тығынды темір ыдыстарда сақталады.

      2928. Төменгі жағында бұранда орналасқан баллонға сынап салынады. Егер көрсетілген конструкциядағы баллондар болмаған жағдайда, сынапты басқа ыдысқа құюға ыңғайлы еңісті қамтамасыз ететін құрылғыға салынған және бекітілген ыдысқа құйылады.

      2929. Сынап тартпа жәшігінде сейфте, сынбайтын ыдыста немесе металл табанды амортизацияланған қорапта орнатылған жұмыс жүргізуге қажетті мөлшерде шыны ыдыста сақталады. Шыны ыдыстың көлемі 500 сантиметрден көп емес болады.

      2930. Сынапты шағын көлемде (20-30 миллилитр) зертханалық жәшіктерде сақтауға болады.

      2931. Өңделген сынапты оның ауаны ластау мүмкіндігін болдырмайтын жағдайда қоймаларда уақытша сақталады.

7-параграф. Сынапты қайнату (булау)

      2932. Сынапты қайнату (булау) ауа қозғалысының жылдамдығы секундына 1 метрден кем емес кезінде тартпа жәшіктерінде жүргізіледі және құмды моншада 50 пайыз азот қышқылы ерітіндісінде шыны ыдыста аздап қыздыра отырып жүргізіледі.

      Алынған ерітінді фильтрі бар түтікше арқылы шыны стаканға құйылады, фильтр дистиллирленген сумен жуылады, құрғатылады және анализге тапсырылады.

      2933. Буға ұқсас сынаптар бөлетін технологиялық қондырғылар сынап буларын олардың пайда болған жерінде аулау жөніндегі сорғыштармен және агрегаттармен қамтамасыз етіледі.

      2934. Трубақұбырлардың еңісі, ал фланцты қосулардың тысы болады.

      2935. Құрамында сынабы бар ерітінділерді немесе қоспаларды беретін центробежды сальниктер астынан сынапқа және ауыстырылатын материалдар ерітінділеріне төзімді материалдардан жасалған табандар орнатылады.

      2936. Сынап буы бөлінуі мүмкін ғимараттарда орнатылатын электрдвигательдер нитроэмальды құраммен өңделген тығыз жабысқан металл тыстармен жабылады. Тыстар тігістері алдын ала дәнекерленеді.

      2937. Сынап-майлы насостардан шығатын орындарды фильтр-жұтушыларды тазартады.

      2938. Сынап қосындыларымен ластанған ағынды сулар тазартылады. Ол үшін раковина тұстарында және кәріздік желі барысында ұстаушылар орнатылады.

      2939. Оңтүстікке немесе оңтүстік-шығысқа бағытталған есіктер, өтетін орындар, терезе оймалары маңында, эмальданған табандарда бекітілген сынаппен толтырылған приборларды жылыту приборлары мен қыздыру беттері маңында орналастыруға жол берілмейді. Сынап аппаратурасының шыны бөліктері қоршалады.

      2940. Сынаппен жұмыс істеу кезінде жуан химиялық ыдыстарды немесе сынбайтын шыныдан жасалған ыдыстар қолданылады.

      2941. Ашық сынаппен манипулация жасау (оны тазарту, дистилляциялау, приборларды толтыру) хлорвинил немесе жұқа резина қолқаптарымен табан үстінен тартпа жәшіктерде және жұмыс істеуші желдеткіште жүргізіледі.

      2942. Дем алу органдарын қорғаугаз қайтарғыштар, оқшаулаушы оттекті приборлар немесе патрондары алмасатын респираторлар арқылы іске асырылады. Дем алу органдарын қорғау құралдары мына жағдайда қолданылады:

      1) сынаптың үлкен мөлшері төгілген авариялар кезінде;

      2) жергілікті желдету жүйесінің істен шығуы кезінде.

      2943. Сынаппен жұмыс істейтін қызметкерлердің арнайы киімдері үй киімдерінен бөлек сақталады және аптасына бір реттен жиі емес жуылады.

8-параграф. Спектрлі талдау

      2944. Спкетрлі зертханада спектрлерді (доға, ұшқын, жалын) қоздыратын әрбір көздері жану өнімдерінің толық жойылуын қамтамасыз ететін сорғыш құрылғылармен жабдықталады.

      2945. Сұйылтылған жалынмен жұмыс істеу кезінде таяныш бәсеңдеткіште-дауыс шығарылмайтын жәшікте орнатылады.

      2946. Электродтарды қайрау үшін станоктар тозаң жұтушы құрылғылармен жабдықталады.

      2947. Жұмыс істеушілердің көру қабілетін ультракүлгін сәулелердің әсерінен қорғау шағылысу көздер алдынан қаракөк немесе қызыл түсті стационарлық немесе уақытша экрандар қою арқылы іске асырылады.

      2948. Ацетилді жалынмен жұмыс істеу кезінде:

      1) ацетилді баллон қапсырмалар (хомуттар) арқылы арнайы тұраққа қыздыру приборлары және жылу көздерінен 5 метрге жақын емес қашықтықта және ашық оттан 10 метр қашықтықта орналастырылады;

      2) ацетилоны бар баллонды ашқанға дейін от жағу алдында жүктемелі насостың оттыққа ауа беріп тұрғанына көз жеткізіледі;

      3) отпен жұмыс жасап болғаннан кейін ацетилен берілуін тоқтатып, содан кейін жүктемелі ауа тоқтатылады.

      2949. Спектральды прибор таяныш астындағы стол қақпағы табақшалы әкпен немесе отқа төзімді материалмен тігіледі.

      2950. Жұмыс кезінде ұстаушыларға және электродтарға тиісуге жол берілмейді. Электродтарды ауыстыру кезінде генератор сөндіріледі және оның сыйымдылық тізбектері разрядталады. Түсіру аяқталғаннан кейін генератор сөндіріледі.

      2951. Жол берілмейді:

      1) құрылғыларда доғамен, ұшқынмен, жалынмен және қауіптілігі жоғары құралдармен бір адамның жұмыс істеуіне;

      2) жарықтану газы немесе доғалы, ұшқынды, жалынды ацетилин ағуы анықталған ғимаратта немесе ашық отты пайдалануға, электр құрылғыларын қосу және сөндіруге.

9-параграф. Рентгенді спектральды және рентген құрылымдық
анализ

      2952. Рентген құрылғылары жеке ғимараттарда орналастырылады. Басқару пульттары олар жеке блоктар ретінде орындалған жағдайда араласқан ғимаратта орналастырылады.

      2953. Арнайы бөлінген ғимараттарда құрылғыларды орналастыру:

      1) құрылғылар арасындағы өтетін орындар ені 1,5 метрден кем емес;

      2) ғимараттар көлемдері құрылғылардан бос аумақтар жалпы алаңның жартысынан кем емес құрамын құрайды.

      2954. Едендер оқшауланған материалдардан (ағаш, линолеум немесе ағаш төселім бойынша полихлоридті жабулар) орындалады.

      2955. Рентген лабораториялары құрылғының қоректендіру желісінен бөлек электр жарықтарымен қамтамасыз етіледі.

      2956. Құрылғыларды монтаждау және қайтадан монтаждауды рұқсаты бар құрам жүргізіледі.

      2957. Жоғары вольтты сымдар сымдарға және клеммаларға тиюі толық жойылатындай етіп орналастырады. Блокировкалау құрылғылары аптасына бір реттен жиі емес тексеріледі.

      2958. Құрылғыларды жөндеу кернеулік алынған кезде жүргізіледі.

      2959. Рентген камераларын орнату немесе рентген спектрометрлерінде кассеталарды орнату кезінде қызмет көрсетуші қызметкер тікелей шағылысу әсері трубкасының алдында тұруға жол берілмейді. Көрсетілген операциялар мырышты шынылардың қорғаныс экранын пайдалана отырып жүргізіледі.

      2960. Түтікшелерді тексеру кезінде жұмыс режимі құрылғысының барлық түтікшелері мырышпен жабылады.

      50 килоВольтқа дейінгі жұмыс кернеулігі кезінде мырыш табақшалары 1 миллиметрден кем емес; 100 килоВольт-2 миллиметр; 150 килоВольт-3 миллиметр болады.

10-параграф. Электронды-микроскопты зерттеулер

      2961. Электронды микроскопия зертханасында приборларды пайдалану осы Қағидалардың 4-бөлігінің 20-тарауының 9-параграфына сәйкес іске асырылады.

      2962. Конденсаторларды бәсеңдетуден кейін кейін ағынды іздеуішті жөндеуге жол беріледі.

      2963. Ағын іздеуіштің торын және электронографты суыту үшін сұйық азот қолданылады. Сұйық оттегін қолдануға жол берілмейді.

      2964. Барлық формалы вакуумды сорғылардың дауысы оқшауланады.

11-параграф. Масс-спектрометрикалық зерттеулер және абсолюттік
жасын анықтау

      2965. Зертханаларда аргонды құрылғылар болған жағдайда абсолютті жасты анықтау үшін осы Қағидалардың 4-бөлігінің 20-тарауының 3-параграфының талаптары орындалады.

      2966. Масс-спектрометр құрғақ қиылысқан тартпа желдеткішпен жабдықталған құрғақ ғимаратта орнатылады.

      2967. Аналитикалық бөлшектер бағандары және іске қосу бағандары биіктігі 20 миллиметр металл (ғимарат еденінің сынаптан ластануынан қорғау үшін) табандардан жасалған орындарға орналастырылады.

      2968. Сынап буларын жою үшін форвакуумды насостың выхлоп патрубкаларының ғимараттан шығатын орны болады.

      2969. Дардың шыны ыдыстары шүберектен немесе жұмсақ сым сеткалардан жасалған тыстарға салынады.

      2970. Масс-спектрометрмен жұмыс істеу кезінде келесі қауіпсіздік шаралары сақталады:

      1) қосылған жоғары кернеулікте жалғыз адамның ғимаратта болуына, аспаптың өлшеу бағанының ішіне кіруге жол берілмейді;

      2) аналитикалық бөлік бағанының күштік щитіне сөндіргіші бар жеке қабырға щитінен фазалардың үзілу рельесі және магнитті іске қосушы арқылы кернеулік беруге;

      3) блокировкалау құрылғысының іс-әрекеті аптасына бір реттен жиі емес тексеріледі;

      4) жоғары вакуумды торларды толтыру үшін сұйық азот пайдаланылады.

      2971. Масс-спектрометрдің барлық бағандары жерге қосылады.

12-параграф. Люминесцентті анализ

      2972. Люминесцентті анықтауларды орындау приборлары жеке ғимаратта орналастырылады.

      2973. Люминесцентті анализбен айналысатын қызметкерлер қорғаныс көзілдіріктерімен қамтамасыз етіледі.

13-параграф. Шлихоминералогиялық, петрографиялық
палеонтологиялық және палинологиялық зерттеулер

      2974. Шлихоминералогиялық және петрографиялық анализдерге (ауыр сұйықтармен жұмыс істеу, сынамаларды алдын ала химиялық өңдеу, механикалық анализ) дайындалу операциялары қиылысқан тартпа желдеткіштерімен жабдықталған жеке ғимараттарда орындалады.

      2975. Ауыр сұйықтармен жүргізілетін барлық жұмыстар тартпа жәшіктерінде қорғаныс көзілдіріктерімен және резина қолғаптарымен орындалады.

      Кездейсоқ шашыраған немесе төгілген сұйықтар қауіпсіздік шараларын сақтай отырып жүргізіледі.

      2976. Органикалық сұйықтар (эфир, спирт, бензин, бензол) жабық металл жәшіктерде сақталады. Олармен жұмыс істеу жанып тұрған газ оттықтары мен қыздыру приборларынан алыс орында тартпа жәшіктерінде жүргізіледі.

      2977. Сынамаларды орналастыру жұмыстары тартпа жәшіктерде жүргізіледі.

14-параграф. Фотожұмыстар

      2978. Әрбір фотозертханалық цехтар бөлімшесінде қиылысқан тартпа желдеткіштері орнатылады.

      2979. Ерітінділер тығындалатын шыны бөтелкелерде сақталады. Анықтағыш пен фиксаждың үлкен мөлшері қақпақтары бар банкілерді сақталады. Банкілер эмальданған немесе тот баспайтын болаттан жасалған. Химикаттар ерітінділері бар ыдыстардың тиісті этикеткалары болады.

      2980. Улы химиялық реактивтерді таразы ыдыстарына қағазсыз салуға болмайды, өлшегеннен кейін қағаз жойылады.

      2981. Этикеткалары жоғалған химиялық реактивтері бар банкілер сынамалық зертханаға құрамын анықтау үшін жіберіледі.

      2982. Қол терісінің зақымдануын және олардың метолды экземамен сырқаттануын болдырмау үшін ерітінділермен жұмыстар аяқталғаннан кейін қолды жылы сумен, сабын сырғанауы кеткенге дейін 2-3 минут шамасында жуады.

      2983. Шыныларды қышқылдармен жуу, аммиак қара түрімен қаралануы, сульфат ерітіндісіне күкірт қышқылын қосу, дақтарды күкіртті натрий ерітіндісіндегі түр сериясына бояу, күшті қышқылдар мен сілтілердің суда еруі, фиксаждың таңдалған күміс ерітінділерімен отырғызу тартпа жәшіктерде орындалады.

      2984. Доғалық және сынапты-кварцты жарықтандырушыларды пайдалану кезінде олар қорғаныс шыныларымен жабдықталады; осы жұмыстарды орындаушы қызметкерлер қара шынылы қорғаныс көзілдіріктерімен жабдықталады.

15-параграф. Пайдалы қазбаларды байыту

      2985. Ұсату, үгіту, соққылау және классификациялау, гравитациялау, магнитті және электр сепарациялау, флотациялау бөлімшелері жалпы алмасу қиылысқан тартпа желдеткішімен және тозаңданушы агрегаттардың жергілікті сорғыштармен жабдықталған әртүрлі ғимараттарында орналастырылады.

      2986. Кәріздік қарықтар щиттермен жабылады.

      2987. Ұсату және гравитация бөлімшелеріндегі едендердің 4-5 градус еңісі болады. Қондырғылар жанындағы сырғанаудың алдын алу үшін рифленген резина жолдары немесе ағаш төселімдер салынады.

      2988. Магниттік сепаратор жұмыс істеу кезінде оған металл заттарды жақындатуға және оның параметрлерін өлшеуге жол берілмейді.

16-параграф. Химиялық-технологиялық жұмыстар

      2989. Құрамында ұшпалы улы заттар болатын материалдарды күйдіру тартпа жәшіктерінде жүргізіледі.

      2990. Сұйық хлормен жұмыс істеу кезінде жұмыс ғимараттарында сыйымдылығы 0,5 килограммнан артық баллондарды қыздыру приборларының жанында орналастыруға, аппараттарды герметикалыққа тексерусіз қосуға жол берілмейді. Сұйық хлормен жұмыс істеу және сақтау орындарында нейтралдаушы заттар (улы натр) және әрбір қызметкердің газ қайтарушысы болады.

      2991. Автоклавтарда қысыммен жұмыс істеу тартпа желдеткішімен жарақтандырылған, жабдықталған ғимаратта келесі қағидаларды сақтай отырып жүргізіледі:

      1) автоклавты реакциялық қоспамен толтыру оның жұмыс көлемінен 70 пайыздан артпайды; автоклавты қақпақпен жабу алдында тығыздалу орындары мұқият құрғақ болғанға дейін сүртіліп, ал автоклавты жабу кезінде гайкалар айқыш-ұйқыш бұралады;

      2) сынақ аяқталғаннан кейін бөлме температурасына дейін суытылмаған автоклавты ашуға жол берілмейді; дегерметизациялау қорғаныс көзілдірікте айқыш-ұйқыш гайкаларды біртіндеп босату арқылы және артық қысымды жіберу арқылы жүргізіледі.

17-параграф. Сынамалы талдау

      2992. Сынамалы зертхана ғимараты максималды сорғышты және қалыпты ауа алмасуды қамтамасыз ететін қиылысқан тартпа желдеткішпен жабдықталады, ауа ортасын және зертхананы мырышпен ластануға сынамалау жүргізіледі.

      2993. Қорытпа, қорытпаларды құю, мырышты балқытуларды қорғасынсыздау қара түстегі қорғаныс көзілдіріктерде жүргізіледі. Қоқыстарды мырышты қорытпадан алу қыздырғыштардан қолқаптар және сақтандыру көзілдіріктерінде жүргізіледі.

      Тигельдердегі үлкен королькилерді қайнатуға жол берілмейді.

      2994. Жұмыс алаңдарына түскен балқытылған массалар сумен суарылып, құммен себіледі.

18-параграф. Инженерлі-геологиялық зерттеулер

      2995. Жалпы химиялық операцияларды орындаумен байланысты жұмыстар осы Қағидалардың 4-бөлігінің 20-тарауының 3-параграфының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2996. Жыныстарды соққыға сынау кезінде қорғаныс қоршаулары қолданылады.

      2997. Компрессорлы және гидравликалық инженерлі-геологиялық аспаптармен жұмыс істеу кезінде қысымдар алынғанға дейін оларды қараусыз қалдыруға, индикатордан есептеу көрсеткішін алудан басқа жағдайда аспапқа баруға жол берілмейді; басқа уақытта приборға қызмет көрсетуші қызметкер ілмектің бір жарым ұзындығынан кем емес қашықтықта болады. Струбциндер мен планкілер сенімді және мықты бекітілмесе сынамалар жүргізуге жол берілмейді.

      2998. Барлық инженерлік-геологиялық приборларда гирьлерді ілу гирьлер тесіктерін айқас орналастыра отырып жүргізіледі.

      2999. Ылғалдылығы минималды жыныстар кубиктерін ұсатуға сынау жүргізу кезінде ілмектің жоғары жағы рычагқа байланады, ал ілмектің дискісіне резиналы кілемше төселеді.

      3000. Приборлар мен баллондардың барлық қосулары максималды қысымды ескере отырып бекітіледі.

      3001. Баллондарға ауа айдау кезінде манометрлер көрсеткішін және қосу шлангілерінің ахуалы бақылауға алынады, шлангілердің қызуына жол берілмейді.

      3002. Артық қысымды алғаннан кейін қысымды сынау аяқталуына қарай гидравликалық аспап қақпағы алынады.

      3003. Тәжірибе кезінде қысым жетпеген уақытта жұмыс істеушінің қақпақ саңылауына жақындауына жол берілмейді.

19-параграф. Химиялық реактивтер қоймаларын пайдалану

      3004. Химиялық реагенттердің шығыстық қоймалары жеке орналасқан ғимараттарда орналастырылады. Зертханалық және өндірістік корпустарда қоймалар орналастыруға жол берілмейді.

      3005. Қоймалар ғимараттарының жекелеген қабырғалары, едендері және төбелері химиялық әсерлерге төзімді және жууға ыңғайлы.

      3006. Әрбір ғимаратта ағынды сұйықтарды нейтрализациялау үшін суару бұрандалары болады.

      3007. Қойма ғимаратында желдеткіш және сумен жылыту, киім ілетін орындар, душ және жуынатын орын, жұмыс киімдерін сақтайтын орындар болады.

      3008. Қатты әсер ететін қышқылдары және спирті бар сыйымдылығы 10 литр және одан артық ыдыстар кәрзеңкеге қойылады. Бөтелкемен кәрзеңке арасындағы кеңістік жаңқалармен немесе жұмсақ материалдармен толтырылады.

      3009. Қышқылдар мен химиялық реактивтер қоймалары тиісті қорғаныс құралдарымен, өртке қарсы құралдармен және күю және улану кезінде алғашқы көмек көрсету үшін барлық қажетті құралдармен қамтамасыз етіледі.

  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
1-қосымша

Аварияларды жою жоспарын әзірлеуге қойылатын талаптар
1. Жалпы ережелер

      1. Аварияларды жою жоспарын әзірлеуге қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) таукен жұмыстарын жүргізу кезіндегі аварияларды жою жоспарының (бұдан әрі - АЖЖ) позицияларын жасау тәртібін нақтылауға және оны әзірлеуге бірыңғай көзқарасты қамтамасыз етуге бағытталған.

      2. АЖЖ кен және кенсіз өнеркәсіптің объектілерінде адамдарды құтқару мен бастапқы сатыдағы аварияны жоюға қажетті іс-шаралар мен іс-әрекеттерді айқындайды.

      3. АЖЖ әрбір позициясы аварияның болғаны туралы хабарламадан бастап адамдарды шахтадан жер бетіне немесе қауіпсіз орынға толық шығарғанға дейін жұмыс істейді.

      4. АЖЖ әрбір қолданыстағы, қайта құрудағы немесе салынып жатқан шахта, кеніш үшін жасалынады.

      5. Мердігер ұйымдармен салынатын оқшауланған объектілерге АЖЖ:

      1) өту кезеңіне;

      2) жабдықтау және бекемдеу кезеңіне жасалынады.

      6. АЖЖ өндірістік объектінің техникалық басшысының басшылығымен жасалады, осы шахтаға қызмет көрсететін авариялық-құтқару қызметінің (бұдан әрі – АҚҚ) жетекшісімен келісіледі, және ұйымның техникалық басшысымен бекітіледі.

      Жер асты тау-кен жұмыстарын жүргізетін тау-кен-металлургия өндірістерінде АЖЖ ұйымның директоры орынбасарлары мен тау-кен өндірісі бойынша техникалық басшысының бекітулеріне рұқсат беріледі.

      7. АЖЖ дұрыс жасалуын шахтаның басшысы мен осы жоспар келісілген АҚҚ бөлімшесі командирі қамтамасыз етеді.

      8. АЖЖ кен қазбаларының ұзындығына, желдету сызбасына және желдету қондырғыларының болуы және т.б шахта жүргізілетін тау-кен жұмыстарының нақты жағдайы ескерілі отырып жасалады.

      Жоспарда қарастырылған адамдарды құтқару мен аварияны жою бойынша іс-шараларды жүргізуге арналған материалдық және техникалық құралдар қолда, жұмысқа жарамды жағдайда және қажетті мөлшерде болуы қажет.

      Барлық осы құралдардың жағдайын тексеру шахта қызметкерлерімен және АҚҚ бөлімшелерінің өкілдерімен аварияларды жою жоспарын келісу алдында жүргізіледі.

      9. Адамдарды құтқару мен аварияны жою бойынша іс-шараларды жүргізуге арналған материалдық және техникалық құралдардың сақталуы мен жұмысқа жарамды болуын шахта бастығы қамтамасыз етеді.

      10. Шахтаның жұмысшыларын авариялық дабыл хабарландыру тәсілдерімен, авариялық және қауіпті учаскілерден адамдарды шығару жолдарымен, сондай-ақ авария туындаған жағдайдағы өздерінің міндеттерімен және жеке тәртіптерімен, "Жұмысшыларды қосалқы шығу жолдарымен таныстыруды тіркеу" журналына қол қойғыза отырып, таныстыру қажет.

      11. Технология өзгерген, жаңа учаскілер енгізілген немесе өңделген учаскілер жабылған, желдету схемасы немесе шахтадан адамдарды шығару жолы өзгерген кезде шахтаның техникалық басшысымен аварияларды жою жоспарына бір тәулік ішінде тиісті түзетулер мен толықтырулар енгізілу және АҚҚ құрылымының командирімен келісілуі және ұйымның техникалық басшысымен бекітілуі қажет.

      12. АЖЖ жайғасымдары қайта қаралған жағдайда АЖЖ өзгерістер жоспардың барлық даналарына бір тәулік ішінде енгізіледі.

      АЖЖ түзету енгізуді қажет етпесе, ағымдағы ақпаратты графикалық материалдар дайын болған кезде енгізіліп отырады.

      АЖЖ көрсетілген мерзімде қажетті өзгертулер енгізілмеген немесе шахтадағы нақты жағдайдың АЖЖ сәйкессіздігі анықталған жағдайда, АҚҚ бөлімшесінің командирінің бұзушылықтың көлемі мен сипатына байланысты жалпы шахта бойынша АЖЖ немесе оның кейбір жайғасымдарынан оның келісімі туралы өзінің қойған қолын алуға құқылы.

      АҚҚ бөлімшесі командирі өзінің қолын алғаны туралы шахтаның техникалық басшысын және ұйымның техникалық басшысын, азаматтық қорғаныс саласының уәкілетті органының аумақтық бөлімшесін шара қабылдау үшін жазбаша түрде хабардар етеді.

      13. АЖЖ-да:

      1) адамдарды құтқару бойынша іс-шаралар;

      2) аварияға ұшыраған адамдарды шахтадан, қауіпті әсері бар аймақтан шығару жолдары;

      3) аварияны жою және оның дамуының алдын алу бойынша іс-шаралар;

      4) мамандар мен жұмысшылардың авария туындаған кездегі іс-әрекеттері;

      5) АҚҚ құрылымының және шахтаның қызметкерлерінің аварияның туындауының бастапқы сатысындағы іс-әрекеті көзделуі қажет.

      14. АЖЖ ыңғайлы қолдану үшін әрбір ықтимал аварияның орнына анықталған нөмір (бұдан әрі - позиция) беріледі, ол кен қазбаларын желдету жоспарына және тау-кен қазбаларын желдетудің жер бетінен бастап ауа ағысы бойынша қозғалысының аксонометриялық сызбасына салынады.

      Егер шахтада ауа беретін бірнеше оқпан болса, онда позицияларды нөмірлеу шахтаға ауаның ең көп көлемін беретін оқпаннан басталады.

      АЖЖ жедел бөлімінде жайғасымдарды нөмірлеу өсу тәртібінде орналастырылады.

      15. АЖЖ келесі нысандағы жедел бөлімді және сызбалық бөлімді қамтиды.

Аварияларды жою жоспарының жедел бөлімінің нұсқасы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

35

37

38

39

40


      _____________________________________________________________________

      (авария түрі)

      _____________________________________________________________________

      Позиция №

      (авария орны)

Адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша іс-шаралар

Жауапты тұлғалар мен орындаушылар

Авариялық учаскеден адамдарды шығару жолы мен уақыты (мин)

КӘАҚҚ бөлімшесінің қозғалысы маршруты және тапсырмалар

КӘАҚҚ бөлімшесінің қозғалысы маршруты және тапсырмалар (жыртпалы бөлігі)

1

2

3

4

5







      16. АЖЖ келесі құжаттар:

      1) 1-ші кестеде көрсетілген аварияларды жоюға қатысатын тұлғалар арасындағы міндеттерді бөлу және олардың іс-әрекеттері тәртібі:

      1 кесте

Аварияны жоюға қатысатын жекелеген тұлғалар арасында міндеттерді бөлу және олардың іс-әрекеттері тәртібі

1. Аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының міндеттері

1. Аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшы (бұдан әрі – жауапты басшы):

1) бірінші кезекте аварияға ұшыраған адамдарды құтқару бойынша АЖЖ көрсетілген іс-шараларды орындауға шұғыл кіріседі және олардың орындалуын бақылайды;

2) аварияны жоюдың командалық пунктінде үнемі болады;

3) АҚҚ құрылымдарының шақырылғанын тексереді;

4) аварияға ұшыраған жұмысшылар санын және шахтадағы олардың тұрған жерлерін айқындайды;

5) егер авария кезінде көршілес шахтада жұмыс істеп жатқандар үшін қауіп төнген жағдайда, авария туралы шұғыл түрде осы объектінің бас инженеріне немесе диспетчеріне хабарлайды;

6) АҚҚ құрылымы командирімен бірге адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша жедел жұмыс жоспарын пысықтайды, және соған сәйкес АҚҚ командиріне адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша жазбаша тапсырма береді;

7) "Аварияларды жою бойынша жедел журналдың" осы Талаптарға 21 тармағы 2) тармақшасына сәйкес жүргізіледі;

8) құтқару жұмыстарының барысы туралы ақпаратты қабылдайды және адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша жедел жұмыстар жоспарына сәйкес әкімшілік-техникалық персоналдың кейбір тұлғаларының іс-әрекеттерін тексереді;

9) аварияның сипатына байланысты авария орнымен байланыс үшін оқпан маңындағы аулалар мен шахта үстіндегі ғимараттардағы телефондарға, сондай-ақ шахтаға түсетін тұлғалардың рұқсатнамаларын тексеру үшін оқпанға постыларға инженерлік-техникалық жұмысшыларды тағайындайды;

10) егер авария ұзақ уақытқа созылса, әкімшілік-техникалық персонал мен шахта жұмысшыларының жұмыс кестесін жасайды.

2. Құтқару жұмыстарын жүргізу және аварияны жою кезінде орындауға міндетті болып тек аварияны жою бойынша жауапты басшының нұсқаулары саналады.

3. Аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшы демалыс үшін командалық пунктті, өзінің орнына бас инженердің орынбасарын немесе осы міндеттерді атқаруға дайындалған тұлғаларды тағайындап, қысқа уақытқа тастауға құқылы. Жауапты басшы қабылданған шешім туралы жедел журналда тиісті жазба жасауы немесе өзінің болмайтын уақытына аварияны жою жұмыстарын жүргізу бойынша жауаптыны тағайындау туралы өкім шығаруы қажет.

4. Жауапты басшы және АҚҚ командирі өздерінің іс-әрекеттерінде тау-кен саласы және жерасты құрылыстарын салу объектілерінде авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру мен жүргізу бойынша технологиялық регламентін басшылыққа алады.

5. АҚҚ командирі мен аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшы арасында келіспеушілік болған жағдайда, жауапты басшының шешімдері орындауға міндетті болып табылады. Егер осы шешім апаттық-құтқару жұмыстарын (бұдан әрі – АҚЖ) ұйымдастыру және жүргізу бойынша технологиялық регламентке қайшы келсе, АҚҚ командирі ерекше пікірін "Аварияларды жою бойынша жедел журналға" жазады.

6. Жауапты басшы жоғары тұрған басшылықтан адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша кеңес үшін сарапшылар комиссиясын ұйымдастыруды талап ете алады, алайда ол одан құтқару жұмыстары мен аварияны жоюды дұрыс және уақытылы жүргізілуіне жауапкершілігін түсірмейді.

7. Аварияны жою кезеңінде командалық пунктте тек аварияны жоюмен тікелей байланысты тұлғалар ғана бола алады.

2. Кен диспетчерінің, шахта бойынша кезекшінің міндеттері

8. Авария туралы хабарды алуы бойынша шахтаның бас инженері немесе оның орнын басатын тұлға келгенге дейін осы кестенің 1-тармағын басшылыққа ала отырып, аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының міндеттерін атқарады.

9. Командалық пункт шахта бойынша кезекшінің жұмыс орны болып табылады. Адамдарды құтқару және аварияны жою бойынша жұмыстарды жедел жүргізу және құжаттамаларды жүргізу үшін командалық пунктте 2-ден аз болмайтын параллел байланыс аппараттары (телефон) орнатылады.

3. АҚҚ құрылымы командирі – тау-кен құтқару жұмыстары басшысының міндеттері

10. АҚҚ құрылымы командирі:

1) командалық пунктте болады;

2) АЖЖ сәйкес тау-кен құтқару жұмыстарын басқарады, аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының тапсырмаларын орындайды және жүргізілген құтқару жұмыстарын қамтамасыз етеді;

3) жауапты басшыға жүйелі түрде құтқару жұмыстарының барысы туралы ақпарат беріп отырады.

4. Ұйымның техникалық басшысының міндеттері

11. Ұйымның техникалық басшысы:

1) аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының жедел жұмыстарына араласпай, аварияны жою жұмыстарына көмек көрсетеді;

2) шахтаға адамдарды және өзге объектілерден және тікелей қоймадан аварияны жоюға қажетті құралдарды, материалдар мен көлік құралдарын жеткізу бойынша шараларды қабылдайды және осы іс-шаралардың уақытылы орындалуын қамтамасыз етеді.

12. Ұйымның техникалық басшысы аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны жазбаша бұйрықпен жұмыстан аластатуға және басшылықты өзіне алуға немесе оны шахтаның лауазымдық тұлғалары ішінен басқа тұлғаға жүктеуге құқылы.

5. Шахта бастығының міндеттері

13. Шахта бастығы:

1) шахтаға шұғыл жетеді және ол жөнінде аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны хабардар етеді;

2) зардап шеккендерге медициналық көмек көрсетуді ұйымдастырады;

3) шахтада қалған және жоғарыға шыққан адамдарды қабылданған есеп жүйесі бойынша тексеруді ұйымдастырады;

4) аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының талабы бойынша аварияны жоюға шахтаның тәжірибелі жұмысшылары мен персоналын тартады, сондай-ақ жедел тапсырмалар үшін жұмысшылар кезекшілігін қамтамасыз етеді;

5) материалдық, жергілікті және авариялық қоймалардың жұмысын қамтамасыз етеді және қажетті материалдарды оқпанға, шахта үстіндегі ғимаратқа және басқа да орындарға жеткізуді ұйымдастырады;

6) шахта үстіндегі ғимараттағы, жүктемедегі және шахта ауласындағы кезекшілер постыларын ұйымдастырады және тексереді;

7) жоғары тұрған ұйымдардан қажетті көмек сұрайды;

8) АҚҚ құрылымын тамақтандыруды ұйымдастырады және оларға орналасу және демалыс үшін жай ұсынады;

9) жоғарыдағы көліктердің жұмысын басқарады.

6. Шаң-желдетіс қызметі бастығының (кен қазбаларын таза ауамен қамтамасыз етуге жауапты тұлғалар) міндеттері

13. Шаң желдету қызметі (бұдан әрі-ШЖҚ) бастығы:

1) шахтаға шұғыл жетеді және ол жөнінде аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны хабардар етеді;

2) аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының өкімі бойынша желдету тәртібін өзгертуді жүргізеді;

3) желдеткіштердің жұмысы мен жағдайын бақылап отырады және аварияны жою жұмыстары бойынша басшыға нәтижесі туралы баяндайды;

4) желдету құрылғыларын жөндеуге қажетті материалдар қажеттілігін анықтайды, және оларды жеткізуді қамтамасыз етеді;

5) жоғарыдағы желдеткіштер жанына арнайы кезекшілерді қояды;

6) өзінің барлық іс-әрекеті туралы аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға баяндайды.

7. Шахтаның техникалық басшысы орынбасарының немесе көмекшісінің міндеттері

14. Шахтаның техникалық басшысының орынбасары немесе көмекшісі:

1) шахтаға шұғыл жетеді және ол жөнінде аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны хабардар етеді;

2) шахтаға адамдардың рұқсатнамасыз түсулерін тоқтатуды қамтамасыз етеді, арнайы рұқсатнама беруді ұйымдастырады және адамдардың шахтаға түсуі тек осы рұқсатнамалар бойынша жүргізілуін бақылайды;

3) тау-кен құтқарушыларының шахтаға уақытылы және тез түсулерін ұйымдастырады;

4) шахта үстіндегі ғимараттардан барлық бөгде адамдарды шығарады;

5) адамдарды клетке кіргізу орындарына (немесе штольняға кіру), шахтаға түсетіндер есепке алынатын, барлық шахтадан шығатын жерлерге арнайы постылар қояды;

6) барлық шахтадан шыққан адамдар есебін және авариялық учаскеден шыққандардың ерекше есебін жүргізеді.

Қажет болған жағдайда авариялық учаскеден шыққандарды шахтадағы жағдай туралы баяндау үшін аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға жібереді.

8. Шахтаның бас механигінің міндеттері

15. Шахтаның бас механигі немесе оның көмекшісі:

1) шахтаға келеді және ол жөнінде аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны хабардар етеді;

2) механикалық қызмет жұмысшыларынан бригада ұйымдастырады және олардың тұрақты кезекшілігін орнатады;

3) қажет болған жағдайда аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының өкімі бойынша немесе оның келісімі бойынша ауа құбырын сөндіруді немесе қосуды қамтамасыз етеді;

4) өрт орнына су беру үшін шахтаның су құбыры мен ауа құбырының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз етеді;

5) шахталық құрал-жабдықтардың: көтеру маниналары, сорғыштар, желдеткіштер, компрессорлардың тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз етеді;

6) барлық уақытта аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшымен көрсетілген белгіленген орында болады, кеткен жағдайында орнына орынбасарын тастап кетеді;

7) барлық іс-әрекеті туралы аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға баяндап отырады.

9. Шахтаның бас энергетигінің міндеттері

16. Шахтаның бас энергетигі немесе оның көмекшісі:

1) шахтаға келеді және ол жөнінде аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыны хабардар етеді;

2) бригада ұйымдастырады және аварияны жою жұмыстарын атқару үшін дәнекершілердің, электриктердің және т.б. тұрақты кезекшілігін орнатады;

3) шахталық электрмеханикалық құрал-жабдықтарының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз етеді;

4) қажет болған жағдайда аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының өкімі бойынша немесе оның келісімі бойынша электрэнергияны сөндіруді немесе қосуды қамтамасыз етеді;

5) шахтаға электр энергиясын беретін қосалқы станцияны авария туралы хабардар етеді және электрэнергияны тоқтаусыз беру қажеттілігі туралы нұсқау береді;

6) телефон байланысының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді және авариялық учаскемен телефон байланысын орнатады;

7) барлық уақытта аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшымен көрсетілген белгіленген орында болады, кеткен жағдайында орнына орынбасарын тастап кетеді;

8) барлық іс-әрекеті туралы аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға баяндап отырады.

10. Учаске бастығының, учаске бастығы көмекшісінің, кен шеберінің міндеттері

17. Авария болған учаскенің бастығы немесе көмекшісі:

1) аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға өзінің тұрған жері туралы жеке өзі немесе қарамағындағылардың бірі арқылы (учаскені тастап кетуге болмайтын жағдайда) шұғыл хабарлайды және тұрған орнында адамдарды шығару және аварияны жою бойынша шара қабылдайды;

2) АЖЖ бойынша жауапты басшының өкімі бойынша шахтаға түседі, учаскеде қалған адамдардың санын анықтайды және оларды қауіпсіз орынға немес шахтадан шығаруға (осы нақты жағдай үшін аварияларды жою жоспарында қалай қаралған) шара қабылдайды, аварияның сипатын, мөлшерін және себебін анықтайды және өзінің іс-әрекеті туралы жұмыстарға жауапты басшыға ақпарат береді.

18. Аварияны жою кезінде учаске бастығы көмекшілерінің біреуі немесе учаске бастығы қазбаның жағдайы, құралдар, кәріз, тоқ және т.б. жөнінде ақпарат беру үшін жұмыстарға жауапты басшының қасында қалады.

19. Авариялық учаскенің кен шебері:

1) аварияға ұшыраған адамдарды құтқару және учаскеден шығару бойынша АЖЖ сәйкес шаралар қабылдайды және орын алған авария туралы шахтаның әкімшілігіне немесе шахтаның телефонисткасына АҚҚ құрылымын шақыру үшін шұғыл хабарлайды;

2) жоғарыда болған кезде авария туралы естіген бойда нұсқау алу үшін аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға жедел жетеді.

20. Басқа учаскелердің бастықтары мен олардың көмекшілері:

1) шахтадағы авария туралы естіген бойда, шахтаға келеді және адамдарды құтқару мен аварияны жоюға байланысты өкімдерді орындау үшін аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының қарамағына өтеді;

2) егер авария туындаған кезде ол шахтада болса, онда авария сипаты мен мөлшерін анықтайды және қауіп төнген жағдайда АЖЖ сәйкес жұмысшыларды шығару үшін шара қабылдайды және өзінің іс-әрекеті туралы жұмыстарға жауапты басшыға ақпарат береді.

11. Аварияны жою қатысушы өзге тұлғалардың міндеттері:

21. Лампажайдағы ауысым басшысы:

1) авария туралы хабар алғаннан кейін, шахтаға түсуге арнайы рұқсатнамасы жоқ тұлғаларға шам беруді жедел тоқтатады;

2) жетіспейтін нөмірлер бойынша шахтадан шықпаған тұлғаларды анықтайды және ол туралы аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға хабарлайды;

3) шахтадан шыққан тұлғалардың шамдарын қабылдайды және газдалған шахтадағы шамдардың жарамсыздығы табылған кезде ерекше есепке алады (акт жасайды).

22. Материалдық және ағаш қоймаларының меңгерушілері үнемі қоймаларда кезекшілік етеді, қажетті мөлшердегі вагонетоктарды, алаңдарды дайындайды, оларға ағашпен және материалдарды тиейді, аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының бірінші талабы бойынша шахтаға материалдар жеткізеді.

23. Тиеу-көліктік цех бастығы немесе диспетчері АҚҚ құрылымының теміржол көлігімен келгені жағдайында шахтаның кіру жолдарына құрамды кедергісіз өткізу бойынша шаралар қабылдайды.

24. Аурухананың (емхананың) бас дәрігері авария туралы хабар алған бойда:

1) авария болған шахтаға медицина персоналын қажетті аппараттарымен, аспаптарымен және дәрі-дәрмектерімен жедел жібереді;

2) медицина персоналын ауруханаға кезекшілікке шақырады, ал қажет болған кезде зардап шеккендерге көмек көрсету бойынша тікелей басшылық жасау үшін шахтаға шығады.

25. Шахтаның медициналық пунктінің дәрігері (фельдшер) зардап шеккендерге алғашқы дәрігерлік көмек көрсетеді, оларды ауруханаға жіберуді басқарады, сондай-ақ қажет болған жағдайда құтқару жұмыстарын жүргізу уақытына медицина персоналының үздіксіз кезекшілігін ұйымдастырады.

26. Өртке қарсы қызмет бөлімшесі:

1) шақыру бойынша шұғыл шығады және жоғарыдағы жұмыстарды жүргізу үшін аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының қарамағына өтеді;

2) егер өрт жер бетінде шықса, оны сөндіруге жедел кіріседі;

3) аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшының бірінші талабы бойынша өрт сөндіру командасының бастығы аварияны жою бойынша жұмыстар үшін өзінің иелігіндегі өртке қарсы материалдар мен құрал-жабдықтарды ұсынады.

27. Шахталық телефон станциясының телефонисткасы:

1) авария туралы хабар алған бойда, аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшыға, диспетчерге, шахта бойынша кезекшіге жедел хабарлайды және оның өкімі бойынша өзінің АЖЖ қаралған міндеттерін атқаруға кіріседі;

2) АҚҚ құрылымын шақырады;

3) болған аварияға тікелей қатысы жоқ тұлғалармен сөйлесуді жедел тоқтатады;

4) 2-кестедегі тізімге сәйкес болған оқиға туралы барлық тұлғалар мен мекемелерге хабарлайды.

28. Аварияны жоюдың барлық кезеңінде АҚҚ қосымша бөлімшелерін адамдарды құтқару мен аварияны жою үшін шақыру кез-келген абонентті өшірумен жүргізілуі қажет.

29. Кейбер міндеттер нақты жағдай ескеріле отырып енгізілуі, сондай-ақ егер олар диспетчерлік пунктпен орындалатын болса, шығарылу мүмкін.


      2) осы Талаптардың 2-кестесіне сәйкес жасалған, авария туралы шұғыл түрде хабарландырылатын тұлғалар мен мекемелердің тізімі.

Авария туралы дереу хабарландырылатын лауазымды тұлғалар мен
мекемелердің тізімі

Мекеме немесе лауазымды тұлға

Т. А. Ә.

Телефон №

Мекен-жайы

Қызметтік

Үй

Қызметтік

Үй

1

2

3

4

5

6

Таукен диспетчері (шахта бойынша кезекші)






АҚҚ бөлімшесі






Өртке қарсы қызмет бөлімшесі






Шахтаның техникалық басшысы (техникалық жетекші)






Шаң-желдетіс қызметінің бастығы






Шахтаның бас механигі






Шахтаның бас энергетигі






Шахта бастығы






Бас инженердің орынбасары






Учаске бастығы






------- \\ ----------






-------- \\ ----------






Медициналық бөлме






Ұйымның техникалық басшысы






Кәсіпорын директоры






Аурухананың (емхананың) бас дәрігері






Облыстың ТЖД бастығы






ҰҚК аудандық бөлімі






ІІМ аудандық бөлімі






Прокуратура







      Авария туралы шұғыл түрде хабарландырылатын тұлғалар мен мекемелердің тізімінің көшірмесі немесе одан тиісті көшірмелер нақты тұлғалар қандай телефон станциясы арқылы шақырылатындығына байланысты шахтаның немесе ұйымның телефон станциясында болады.

      Диспетчердің жер асты жұмыстары учаскелерімен тікелей телефон байланысы болмаған кезде авария туралы хабарды телефонист қабылдайды, ол шұғыл түрде аварияны жою бойынша жауапты басшыны хабардар етеді және оның өкімі бойынша тізімге сәйкес тұлғаларды шақырады.

      17. АЖЖ келісу және бекіту кезінде оған келесі қосымшалар қосылып беріледі:

      1) кен қазбалары бойынша төңкерілген ауа ағысын жіберетін кері айналдырғыш қондырғылардың жұмысқа жарамдылығын тексеру акті;

      2) өртке қарсы құралдар мен жабдықтарды және олардың жұмысқа жарамдылығын тексеру акті;

      3) сорғыш станциялардың, су өткізбейтін бөгеттердің және кен қазбаларын су басудың алдын алу бойынша АЖЖ көзделген өзге де құралдардың жағдайын тексеру акті;

      4) тазарту забойларынан, учаскелер мен шахталардан шығу жолдарының жағдайы туралы және олардың адамдардың шығуына және құтқарушылардың респираторлармен өтуіне жарамдылығы туралы акт;

      5) шахтаның ең алыстағы кен қазбаларынан адамдардың өзін-өзі құтқару құралдармен таза ағысқа шығуының есептік және нақты уақытының акті.

      18. Жедел бөлімнің басқы парағының жоғарғы оң жақ бұрышында ұйымның техникалық басшысының бекітілген күнімен бекіту туралы жазбасы, жоғары сол жақ бұрышында АҚҚ бөлімшесі командирінің күні көрсетілген келісімі болады, парақтың төменгі бөлігінде шахтаның техникалық басшысының қолы қойылады.

      19. АЖЖ барлық қосымшаларымен бірге шахтаның техникалық басшысында, кен диспетчерінде және шахтаға қызмет көрсететін АҚҚ бөлімшесі командирінде болады. Учаске бастықтарында осы АЖЖ, олардың учаскелеріне қатысты, адамдарды шахтадан шығару жолы көрсетілген көшірмелері болады.

      20. Дипетчерлік пункттер командаларды, тапсырмаларды және аварияны жою барысының алғашқы үш сағаты бойынша АҚЖ орындау туралы хабарламаларды жазып алатын және шығаратын аппаратурамен жабдықталады.

      21. Шахтаның диспетчеріндегі АЖЖ данасына төмендегілерді қосу қажет:

      1) авария уақытында адамдардың шахтаға түсуіне рұқсатнама бланктері;

      2) келесі нысан бойынша аварияны жою бойынша жедел журнал.

Аварияларды жою бойынша жедел журнал

      Шахта _____________________________ ұйым_____________________________

      Авария орны _________________________________________________________

      Авария сипаты _______________________________________________________

      Аварияның туындаған уақыты: жылы, айы, күні, сағаты, минуты _________

Күні

Сағаты және минуты

Аварияны жою бойынша тапсырманың мазмұны және орындалу мерзімі

Тапсырманы орындауды қамтамасыз ететтін тұлғалар

Тапсырманың орындалғаны туралы белгі (күні, сағаты, минуты)







      Аварияны жою жұмыстары бойынша жауапты басшы:

      Шахтаның техникалық басшысы _________________________________________

      Тау-кен құтқару жұмыстары басшысы: командир __________ (АҚҚ құрылымы)

      АЖЖ жедел және сызбалық бөлігі, кейіннен оларды жеке компьютерде пайдалану үшін, электрондық нұсқада да болу қажет.

      22. Аварияларды жою жұмыстарына шахтаның техникалық басшысы, ал ол келгенге дейін – кен диспетчері жауапты болып табылады.

      Кейбір жағдайларда, диспетчерлік қызметті ұйымдастырғанға дейін аварияны жою жұмыстарына жауапты басшының міндеттері кешкі және түнгі уақыттарда шахтаның техникалық басшысы келгенге дейін жалпы шахта бойынша кен жұмыстарына басшылық жасаушы және жауапты басшы келгенше аварияны жою бойынша жұмыстарға басшылық жасай алатын мамандар арасынан тағайындалатын кезекшіге жүктеледі.

      Кен жынысын өндіру тереңдігі 60 метрге дейінгі және өндіріс қуаттылығы жылына 30 мың тоннаға дейінгі шахталарда аварияларды жою бойынша жауапты басшы міндеттері учаскенің техникалық басшысына, ал ол келгенге дейін осы мақсатта тағайындалған техникалық бақылаудың бір тұлғасына жүктеледі.

      Егер кеніш бірыңғай желдету жүйесіндегі бірнеше шахтаны біріктірсе, аварияны жоюға кеніштің техникалық басшысы, ал кен орындарын аралас сызбамен өңдеу кезінде - ұйымның техникалық басшысы жауапты болып табылады.

      23. Диспетчерлік қызмет болмаған кезде күндізгі уақытта кеніште техникалық басшы болмаған кезде аварияны жою жұмыстарына жауапты басшының міндеттері оның орнын басатын тұлғаға жүктеледі, ол тиісті өкіммен ресімделеді. Алайда аварияны жоюға жауапты басшының орнын арнайы тау-кен – техникалық білімі, жер астында жұмысы өтілі бар, шахтаны білетін және АЖЖ танысқан тұлға ғана баса алады.

      24. Осы ауысымда аварияларды жою бойынша басшылық жүктелген тұлға жер асты жұмыстары учаскілерімен тиісті байланыспен және дабыл құралдарымен жабдықталған жоғарыдағы командалық пунктте болуға тиіс.

      25. Дипетчерлік пунктте тиісті байланыс құралдары мен авария туралы дабыл құралдарынан басқа желдеткіштерді аралық басқару кезінде бас желдету желдеткіштерін кері айналдыруға арналған, сондай-ақ шахтадағы электр энергияны сөндіруге арналған пульт болуы қажет.

      26. АЖЖ екі жеке папкаға жинақталады:

      1) бірінші папкада жедел бөлігі мен графикалық материалдар жатады;

      2) екінші папкада – жоспарға қосылып берілген актілер.

      27. Шахтаның техникалық басшысы шахтаның техникалық бақылаудың лауазымдық тұлғаларымен қол қойғыза отырып, АЖЖ пысықтайды.

      Шахталардың техникалық бақылаудың лауазымдық тұлғаларының АЖЖ оқуы шахталардың техникалық басшысымен, ал АҚҚ командалық құрамының - бөлімше командирлерімен қамтамасыз етіледі.

      Шахтаның инженерлік-техникалық қызметкерлерімен кабинеттік командалық оқу-жаттығу АЖЖ кезекті бекітілгеннен кейін, оны қолданысқа енгізу мерзіміне дейін 3-5 күн бұрын жүргізіледі.

2. Аварияны жою жоспарының жедел бөлімі
1 параграф. Аварияны жою жоспарының жедел бөлімін құрастырудың жалпы тәртібі

      28. АЖЖ жедел бөлімінде мыналар қарастырылады:

      1) авария туралы барлық немесе жекелеген учаскелер мен жұмыс орындарын хабарландыру тәсілі, авариялық учаскеден және шахтадан адамдарды шығару жолдары, адамдарды шығаруға және аварияны жою бойынша техникалық шараларды жүргізуге жауапты бақылау тұлғаларының іс-әрекеттері, АҚҚ шақыру және олардың келу жолы, адамдарды ққұтқару және апаттарды жою бойынша іс-әрекеттер;

      2) адамдардың авариялық учаскіден және шахтадан қауіпсіз шығуын және құтқарушылар бөлімшесінің авария орнына баруын қамтамасыз ететін желдетіс тәртібі, сондай-ақ таңдалған желдетіс тәртібін жүргізуге арналған желдетіс қондырығысын пайдалану. Адамдарды шығару маршруттары АЖЖ қарастырылған позициялар бойынша қалыпты жағдай және желдету тәртібін кері айналдыру кезінде тиісті қызметтермен жүргізілген аэродинамикалық түсірілім мәліметтері бойынша айқындалады;

      3) адамдарды авариялық учаскеден және шахтадан тез шығару және АҚҚ-ны авария орнына жеткізу үшін жерасты көлігін пайдалану;

      4) авариялық учаскеге және шахтаға электр энергиясын беруді тоқтату;

      5) аварияны бастапқы кезеңінде тұйық қазбаларға қысымдағы ауаны беру үшін компрессорлық станцияны пайдалану;

      6) жекелеген іс-шараларды атқаруды жүзеге асыратын тұлғаларды тағайындау және қауіпсіздік постыларын қою;

      7) нақты жағдайды ескере отырып, жергілікті желдету желдеткіштерінің жұмысы тәртібі;

      8) шахтаның техникалық басшысы келгенге дейін командалық пункттің тұратын орны.

      29. АЖЖ жедел бөлімінде аварияның пайда болуының бастапқы кезеңінде адамдарды құтқару мен аварияларды жоюға тікелей қатысты емес іс-шараларды жүргізу туралы нұсқаулар болмауы қажет.

      30. АЖЖ жедел бөлімінің әрбір позициясында аварияны жою жұмыстары басшысының нақты іс-әрекеттері көрсетілу қажет.

      31. Техникалық іс-шараларды жүзеге асыратын тұлғалар ретінде АЖЖ жедел бөлімінің командаларын атқаруға тиіс тікелей орындаушылар, сондай-ақ персонал мен құрал-жабдықтардың іс-шараларды атқаруға дайындығын қамтамасыз ететін техникалық бақылау тұлғалары көрсетілуі қажет.

      32. АЖЖ жедел бөлімімен қолданыстағы барлық кен қазбалары қамтылады. АЖЖ позициялары, осы қазба немесе қазба тобы үшін бірдей желдету тәртібі және авариялар туындаған кезде адамдарды шығару жолы көзделген жағдайдан шыға отырып қабылданады.

      Әрбір жайғасым бойынша аварияларды жою кезінде пайдаланылатын құралдар, олардың саны мен тұрған орындары көрсетіледі.

      33. АЖЖ жедел бөлімінің жекелеген позицияларымен келесі авариялардың түрлері:

      1) кен қазбаларындағы және шахта үстіндегі ғимараттардағы өрт;

      2) жер асты жарылғыш заттар қоймасындағы, учаскелік жару құралдарын әзірлеу камераларындағы, жаппай жарылысты әзірлеу орындарындағы, жарылғыш заттарды кен қазбалары бойынша тасымалдау кезіндегі газдың, сульфиттік шаңның, жарылғыш заттардың жарылысы;

      3) улы және жанғыш газдардың, соның ішінде метан, көміртегі тотығы, көмірқышқыл газ, күкіртті қосылғыш, күкіртті сутегі, азот тотығы суфлярлық бөлінуі, тотығу процесстері кезінде оттегі құрамының тез төмендеуі;

      4) кен қазбалары жұмыстарын өзен, көл, су қоймаларына жақын жерлерде жүргізген кезде карст қуыстарынан, қатты нөсер жаңбырдан және қар еру салдарынан қазбаларды су басу;

      5) кенді үймелік ерітінділеу кезінде кен қазбаларына, реагенттерге батпақтың, соның ішінде толтырғыштардың, қалқыламалардың тасуы немесе сел ағындарының өтуі;

      6) кен қазбаларындағы үйінділер мен құлап қираулар;

      7) кен соққылары;

      8) жер сілкінісі;

      9) оқпанда ішінде адамдар бар тордың тұрып қалуы қаралуы қажет.

      34. Өрттің пайда болуы және жану өнімдерінің таралуы мүмкіндіктері барлық кен қазбаларында, сондай-ақ шахта үстіндегі ғимараттарда, бас, учаскілік желдету қондырғыларында, әкімшілік-тұрмыстық комбинаттарда және жану өнімі кен қазбаларына түсуі мүмкін орындарда қаралуы қажет.

      35. АЖЖ жедел бөлімінде шахталардың, кен орындарының соққы қауіптілігі бойынша санаттары, сондай-ақ Рихтер бағанасы бойынша табиғи және техногенді сейсмикалық қауіптілік бойынша аймағы көрсетіледі. Сейсмикалық қауіпті аймақтарда негізгі ғимараттар мен құрылыстардың - оқпандар, шахта үстіндегі ғимараттар, бас желдеткіш қондырғылары сейсмикалық тұрақтылығын көрсету қажет.

      36. АЖЖ жедел бөлімінде ықтимал аварияларды түрлері келесі кезектілікпен орналастырылуы қажет:

      1) өрт;

      2) газдың, шаңның және жарылғыш заттардың жарылыстары;

      3) газдың бөлінуі және кенеттен төгілулер;

      4) кен соққылары;

      5) жер сілкінісі;

      6) кен қазбаларын су басу;

      7) батпақтың, толтырғыштардың, қалқыламалардың тасуы;

      8) кен қазбаларының опырылуы;

      9) оқпанда ішінде адамдар бар тордың тұрып қалуы.

      2. Жер асты жағдайында аварияға ұшыраған адамдарды құтқару бойынша негізгі іс-шаралар

      37. АЖЖ жедел бөлімінің жайғасымдарында аварияға ұшыраған немесе авариялық жағдайға тап болуы мүмкін адамдарды құтқарумен байланысты іс-шараларды орындаудың бірінші кезектілігі көрсетіледі.

      38. Авариялық учаскелерден адамдарды шығару қысқа уақытты және жоғарыға немесе таза ауа ағысы бар қазбаларға қауіпсіз шығуға болатын қазбалар бойынша қаралуы қажет.

      39. Өрт ошағына дейін орналасқан кен қазбаларынан адамдарды жер бетіне шығу жолына қарай таза ауаға қарсы шығару қажет.

      Өрт ошағынан кейін орналасқан кен қазбаларынан адамдарды өзін-өзі қорғау құралдарымен қысқа жолмен таза ауа ағысы бар қазбаларға және одан әрі жоғарыға шығару қажет.

      "Өрт ошағына дейін" және "өрт ошағынан кейін" деген терминдер АЖЖ осы жайғасымы үшін көзделген желдетудің авариялық тәртібі кезіндегі желдету ағысының қозғалысы бойынша айқындалады.

      40. Авариялық учаскелерден газдалған қазбалар бойынша шығатын адамдардың қозғалысы жолын анықтау кезінде осы қазбалардың жағдайы және созылмалылығы, адамдардың олармен жүру уақыты және өзін-өзі қорғау құралдарының қорғаныс мерзімі ескерілуі қажет.

      41. Өзін-өзі қорғау құралдарының қорғаныс мерзімі уақытында ауаның таза ағысына шығуға мүмкіндігі жоқ адамдарды улы газдан қорғаудың уақытша шарасы ретінде жаңа өзін-өзі қорғау құралдарына қосылу жүргізілетін авариялық ауа беру камерлары, сондай-ақ ауаны кері айналдыру жүйесі жобасы бойынша жабдықталған камера-паналар пайдаланылуы мүмкін.

      42. Адамдарды өзін-өзі құтқару құралдарында күрделі және ұзақ маршрутпен шығару АЖЖ келісер алдында адамдар тобын оқу өзін –өзі құтқару құралдарында тәжірибе түрінде шығарып көру жолымен айқындалады.

      43. Адамдарды шығару жолы АЖЖ жедел бөлімінде әрбір жұмыс орны үшін және әрбір авариялық жағдай үшін көрсетіледі, адамдарды авариялық учаскеден ауа ағысы таза қазбаларға шығару жолы нақты көрсетілуі қажет, ал содан кейін адамдар шығатын соңғы пункт көрсетіледі.

      АЖЖ жедел бөлімінде "Адамдарды шығару жолы" бағанында бірінші кезекте адамдарды авариялық учаскеден, ал содан кейін қауіпті және кауіпті емес учаскелерден шығару жолы көрсетіледі.

      Тұйық қазбаларда жұмыс істеп жатқан адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін авариялық жағдайға нақты шарттарды ескере отырып, АЖЖ жедел бөлімінде кен жұмысшыларының аварияның бастапқы даму кезеңіндегі іс-әрекеттері және оларды жою мүмкін болмаған жағдайдағы өздерін құтқару тәсілдері және қауіпсіз орынға шығу, соның ішінде қысымдағы ауаны қолдану, уақытша бөгет тұрғызу және т.б., ол үшін осы қазбаларда үнемі қажетті материалдар мен қондырғылар тұрады.

      Компрессорлық станцияның жұмысын тоқтатуға, яғни авариялық учаскеге қысымдағы ауаны беруді тоқтатуға шахтадан барлық адамдарды шығарғаннан кейін ғана рұқсат беріледі.

      АЖЖ жедел бөлімінде келесі мазмұндағы жазба жасау ұсынылады: "Жалпы шахта немесе тек авариялық учаскеге (нақты қандай учаске екендігін көрсету) қысымдағы ауаны беру үшін компрессорлық станцияның тоқтаусыз жұмысы қамтамасыз етілсін".

      44. Өрт, газ немесе шаң жарылысы және газ лақтырысы, кен соққысы, кен қазбаларын су басу кезінде барлық адамдарды шахтадан жоғарыға шығару көзделуі қажет.

      Копер мен оқпандағы өрт кезінде осы оқпанның клеттерін кулактарға, ал скиптерін түсіру тіректеріне қондыру қажет.

      Жергілікті сипаттағы авариялар кезінде адамдарды шығару тек авариялық және қауіпті учаскеден шығару ғана қаралуы қажет.

      Учаске, егер ол пайда болған авария салдарынан газдалса немесе одан шығу қиылып қалса, қауіптілер қатарына енгізіледі.

      45. Су немесе батпақтанғыш пульпаның және құрамында сұйық фракция бар өзге де заттардың басуы кезінде қазбаларда судың немесе пульпаның қозғалысы жолында қалған адамдарды жақын қазбалар бойынша жоғары тұрған жазықтықтарға және одан әрі жоғарыға қарай бағыттау қажет.

      46. Желдету тәртібі және таңдалатын авариялық учаскіден адамдарды шығару жолдары адамдарды таза ауа ағысы бар қазбалар бойынша шығаруды қамтамасыз ету үшін белгіленеді.

      Авария орнына жақын орналасқан учаскілерден адамдарды шығару жолын айқындау кезінде, сондай-ақ оны жою бойынша жұмыстар кезінде өрт, тұтану немесе газ немесе шаңның жарылысы кезінде жылу депрессиясы әсері нәтижесінде желдету ағысының өздігінен құлауы мүмкін екендігін ескеру қажет.

      47. АЖЖ өрт шығу, газ немесе шаң жарылысы, газдың кенеттен бөлінуі орнына байланысты әртүрлі желдету тәртібі:

      1) қалыпты, аварияға дейін жұмыс істеген;

      2) кері айналдыру, барлық шахта немесе жекеленген учаскілер бойынша желдету ағысының төңкерілуі қаралуы қажет.

      48. Жергілікті учаскелердегі газ және шаң жарылысы, газдың кенеттен бөлінуі, өрт кезінде бас желдету қазбаларындағы желдету ағысының аварияға дейінгі бағытын сақтау және авариялық учаскеге ауаның түсуін көбейту тәсілдерін қарау қажет.

      Желдету ағысын кері айналдыруды шахта үстіндегі ғимараттарда, шахта оқпандарында, оқпан сақтау аулаларда, бас квершлагтағы, қуақаздардағы және оған жақын орналасқан, таза ауа түсетін жеке желдетулері жоқ камераларда өрт пайда болған кездегі жағдайларға қарау керек.

      Авариялар кезінде желдету тәртібі кен қазбаларындағы адамдарды ең көп санының тіршілігін қамтамасыз ету ескеріле отырып таңдалуы қажет.

      Шахта жазықтықтарын қосатын көлбеу немесе ылди қазбалардағы өрт кезінде осы қазбаларды жоғары жазықтықтармен түйенделу орындағы өрт кезінде қондырылатын желдету тәртібі қаралуы қажет.

      Бас желдтеудің бір желдеткішінің жұмысы схемасымен бас желдету қондырғысы ғимаратындағы өрт кезінде жаппа көмегімен шахтаға жану өнімінің түсуін жібермеу үшін желдеткіш тоқтатылуы қажет.

      Шахтаны бас желдетудің бірнеше желдеткішімен желдету схемасы кезінде және олардың бірінің ғимаратындағы өрт кезінде осы желдеткішті тоқтатан кезде шахтағы жану өнімінің түсуін жібермейтін желдету тәртібі қаралуы қажет.

      Нақты авариялық желдету тәртібін орнату кезінде аварияны жою басшысы мен АҚҚ басшысы жаппай жарылыстан кейін блоктар мен камерлардан, тотығу үдерістері нәтижесінде өрт қауіпті учаскілерден улы газдардың жұмыс істеп жатқан кен қазбаларына түсуі мүмкіндігін ескерулері қажет.

      49. Желдету тәртібін орнату кезінде:

      1) желдету қондырғыларын, желдету және өртке қарсы есіктерді, бөгеттерді, оқпандағы, шурфтардағы жаппаларды пайдалану тәртібі, сондай-ақ тұйық үңгубеттердегі өрт кезіндегі жергілікті желдеткіштердің жұмысы тәртібі;

      2) желдету каналдарындағы есіктерді, жаппаларды, шиберлерді ашып-жабуға жауапты тұлғаны тағайындау көзделуі қажет.

      50. АҚҚ бөлімшесін адамдарға көмек көрсету қажет болған, тиісті тау-кен құтқару құралдарын талап ететін жұмыстарды жүргізу үшін аварияның барлық түрі кезінде шақыру қаралуы қажет. Шахта үстіндегі ғимараттар мен құрылыстар, оқпандардағы, шурфтардағы және жоғарыға шығатын есіктері бар өзге де қазбалардағы өрт кезінде бір уақытта өртке қарсы қызмет бөлімшелерін де шақыру көзделуі қажет. Өртке қарсы қызмет тұлғаларын жер асты қазбаларындағы жұмыстарда пайдалануға жол берілмейді.

      51. Газ және шаң жарылыс, өрт, жыныстардың кенеттен опырылуы кезінде АҚҚ барлық бөлімшелері адамдарды құтқаруға, бұзылған желдету қондырғысын қайта қалпына келтіруге және тұтану ошағын сөндіруге жіберілуі қажет.

      52. Шахтада өрт шығу орнына байланысты тау-кен саласы және жерасты құрылыстарын салу объектілерінде АҚЖ ұйымдастыру мен жүргізу бойынша технологиялық регламентіне сәйкес жедел тапсырмаларды орындау үшін АҚҚ бөлімшелерін жіберу тәртібі қаралуы қажет.

      53. Әрбір нақты жағдайда АҚҚ бөлімшесінің адамдарды шығару мен аварияны жоюға бару жолы маршруты шахтаның техникалық басшысымен және АҚҚ құрылымы командирімен АҚҚ бөлімшесінің авария орнына қауіпсіз және тез келуі ескеріле отырып, мұқият қаралады.

      АҚҚ бөлімшесін өртті сөндіру үшін, егер бөлімшенің жүруі қаралған қазбаларда ағаш бекітпелер мен өзге де жанғыш материалдардың көп көлемі болмаса, желдету ағысына қарай жіберілуі мүмкін.

      54. Адамдарды қауіпті емес учаскілерден шығару аварияны жою жұмыстарына жауапты басшының нұсқауымен учаскілердің кен бақылаушыларымен жүргізіледі.

2 параграф. Аварияларды бастапқы сатыда жою бойынша іс-шаралар

      55. Аварияларды бастапқы сатыда жою үшін АЖЖ жедел бөлімінде жер асты өрті пайда болған жағдайда:

      1) өрт сөндіргіштерді, құм, суды пайдалану;

      2) шахта үстіндегі ғимараттардағы, оқпан ауызындағы, электромашиналардағы камералардағы, жарылғыш заттар қоймаларындағы, жанар-жағар май материалдарын сақтау қоймаларындағы және іштен жану қозғалытқыштармен дизелдік өзі жүретін құралдарды толтыру орындарындағы арнайы өрт сөндіру қондырығыларын пайдалану.

      Таза ауа қабылдайтын өртке қарсы жаппалармен және оқпандарды суландыруды басқару екі бір-бірімен байланыссыз нүктеден тікелей коперден және жеке копердің сыртынан жеке есігі бар пункттен кейіннен атқарылған іс-әрекеттері туралы аварияны жою басшысына хабарлай отырып, жүргізілуі қажет.

      3) сутартпа, ауа құбыры және өртке қарсы, соның ішінде өртке қарсы – суландыру құбырларды пайдалану тәртібі мен әдістері;

      4) өрттің, уландырушы және жанғыш газдардың тез тарауының алдын алуға арналған уақытша бөгеттерді қондыру орны;

      5) шахтадағы ықтимал аварияларды жоюға арналған құралдарды пайдалану;

      6) техникалық бақылау тұлғаларының және АҚҚ бөлімшелерінің аварияны бастапқы кезеңінде жою бойынша іс-әрекеттері көзделуі қажет.

      56. Жұмыс істеп жатқан қазбаларды су, батпақ пульпаның, сел тасқынының және өзге де сұйық фракциялардың басуы жағдайларына аварияны жою үшін АЖЖ жедел бөлімінің бастапқы кезеңінде қосымша:

      1) сорғыларды және құбырларды пайдалану;

      2) суды алдын ала қаралған жолмен жіберу немесе механиздердің жойқын бүлінуі мен бұзылуын болдырмау үшін оны ұстау, ол үшін қажетті орындарда аркалар, материалдар (қырлы бөрене, қаптарда құм, саз балшық) дайын тұруы қажет;

      3) арнайы су сіңіретін бөгеттерді жабу;

      4) уақытша сүзгіш бөгеттердің құрылысы;

      5) бас сутартпа қондырғыларын су басудан қоршау қарастыру қажет.

3 параграф. Аварияны жою жоспарының жедел бөлімін және оған
қосылып берілетін материалдарды рәсімдеу бойынша негізгі
талаптар

      57. АЖЖ жедел бөлімінің бланкі нысаны жеке бағандардың, бағаналардың тиімді мөлшерімен А3 форматты ашылатын парақты білдіреді және осы Талаптардың 15 тармағына сәйкес әзірленеді.

      Бланкіге алфавиттік көрсеткіш атағы бойынша, жайғасымды тез табуға мүмкіндік беретін, жайғасымдар нөмірлері көрсетілген сандық тіркелім белгіленеді.

      Позициялар бланкінің нысаны басып шығару тәсілдерінің бірімен дайындалады.

      Іс тігілетін папканың ішкі бетінің сол жағында АЖЖ құжаттар тізбесі орналасады.

      Жайғасымдар нөмірлерінің кезектілігін үнемі сақтау үшін ашық позициялар парағы бір уақытта жиналады және ашылады. Егер бір позицияның іс-шараларының мазмұны бір бетке симай қалса, соңы келесі бетте басылады, ол кезде: бірінші бетте – "Жалғасын қара" деп, екінші бетте – "Жалғасы" деп көрсетіледі.

      58. Шахтаға, кенішке арналып қабылданған адамдарды авария туралы хабарландыру әдісі көрсетілген, ерікті түрде жазылған парақ парақтың мұқаба бетінен кейін орналасады.

      59. Қазбалардың газдалуымен байланысты авариялар кезінде АЖЖ бірінші кезектегі іс-шараларын келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) басты желдетіс қондырғыларының авариялық жұмыс тәртібін орнату;

      2) авария туралы персоналды хабарландыру тәсілдері және адамдарды кен қазбаларынан жер бетіне шығару;

      3) АҚҚ шақыру;

      4) шахтаның, учаскінің электрмен жабдықтау тәртібі;

      5) желдетістің авариялық сызбасына қатысатын өртке қарсы және желдетіс есіктері мен реттелетін терезелердің жұмыс тәртібі;

      6) жер асты көлігін пайдалану;

      7) қауіпсіздік постыларын қою.

      60. Кен қазбаларын жер асты және жоғарғы сулардың, пульпаның, қалқымалардың, сел тасқынының басуы кезінде АЖЖ бірінші кезектегі іс-шараларын келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) персоналды авария туралы хабарландыру және адамдарды жоғарыға шығару;

      2) АҚҚ шақыру;

      3) қосымша сорғыштар жұмысын қосу және оларды су басудан қоршау;

      4) су сіңіргіш бөгеттерді жабу;

      5) авариялық учаскені электрмен жабдықтау тәртібі;

      6) авария орнына қажетті материалдар мен құралдарды жеткізуді ұйымдастыру;

      7) уақытша бөгеттер құрылысы.

      61. Кен қазбаларының опырылуы мен құлауы, кен соққылары, жер сілкінісі кезінде АЖЖ бірінші кезектегі іс-шараларын келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) АҚҚ шақыру;

      2) жару жұмыстарын тоқтату;

      3) үйінді, опырылым астында қалған адамдар санын анықтау;

      4) авариялық қазбаларды таза ауамен қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдау;

      5) опырылымның арғы жағына қысымды ауаны беруді ұйымдастыру;

      6) авариялық учаскені электрмен жабдықтау тәртібі;

      7) аварияны жоюға қажетті материалдар мен құралдарды жеткізуді ұйымдастыру;

      8) авариялық қазбаларды ықтимал су басудың алдын алу;

      9) кен қазбаларының опырылу салдарын жоюды ұйымдастыру.

      62. Оқпанда ішінде адамдар бар тордың тұрып қалуы кезінде АЖЖ бірінші кезектегі іс-шараларын келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) авариялық оқпандағы көтеру қондырғыларының жұмысын тоқтату;

      2) АҚҚ шақыру және оқпандағы жұмыс үшін арнайы бригада ұйымдастыру;

      3) шахтадағы жару жұмыстарын тоқтату;

      4) авариялық оқпан бойынша шахтаға берілетін ауаны жылдың суық мерзімінде қосымша жылыту немесе желдету ағысын кері айдау;

      5) клетті бекіту және адамдарды оқпанның жүру бөлімшесіне немесе өзге де көтеру ыдыстарына шығару.

      63. Электр энергиясының ұзақ уақыт сөнуі кезінде АЖЖ бірінші кезектегі іс-шараларын келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) АҚҚ құрылымдарын шақыру;

      2) шахтадағы ауысымдық кен бақылаушысын электр энергиясының сөнгені немесе желдеткіштің тоқтағаны туралы хабарландыру;

      3) су сіңіргіш бөгеттерді жабу немесе сорғыш камераларды су басудың алдын алу мақсатында уақытша бөгет тұрғызу;

      4) табиғи тарту есебінен шахтаны желдетуді ұйымдастыру бойынша шаралар қабылдау.

      64. Авариялық желдету тәртібін орнату кезінде АЖЖ жедел бөлімінде бірінші кезектегі іс-шараларды келесі тәртіпте жазу қажет:

      1) "желдеткіш_____________кері айналдыру",

      2) "желдеткіш_____________тоқтату".

      Бас желдету желдеткіштерінің өзгертілген тәртіптегі жұмысы туралы текст қызыл сызықпен сызылуы қажет.

      Желдету қондырғылары мен кері айналдыру қондырғыларының жұмысына кен жұмыстарын таза ауамен қамтамасыз етуді қамтамасыз ететін шахтаның бас механигі мен шаңжелдету қызметі (бұдан әрі-ШЖҚ) бастығы жауапты болып, ал орындаушылар болып - желдету қондырғыларының машинистері, диспетчерлер және желдету қондырғыларын басқаруды жүргізетін өзге де тұлғалар табылады.

      65. Персоналды авария туралы хабарландыру және адамдарды шығару кезінде АЖЖ жедел бөлімінде бірінші кезектегі іс-шараларды келесі тәртіпте жазу қажет:

      1) "шахта бойынша авария және адамдарды шығару туралы авариялық дабыл беру";

      2) "учаскіге, учаскілердің атауын атап айтумен, авария және адамдарды шығару туралы авариялық дабыл беру".

      Жер асты жұмыстарындағы тұлғаларды аварияның пайда болғаны туралы хабарландыру үшін шахтадағы және шахта үстіндегі ғимараттардағы барлық жұмысшыларды хабарландыру есепке алынған авариялық дабыл жүйесін әзірлеу қажет.

      Авария туралы жұмысшыларды хабарландыру жүйесі шахтадағы барлық хабарландыру түрін, соның ішінде жарықтық, дыбыстық және ароматтық дабыл, телефон байланысы, ЖЖ байланысы және т.б. көздеуі қажет.

      Авариялық дабыл және адамдарды авария туралы хабарландыру өзге де хабарландыру жүйесінің жұмысқа жарамдылығы мерзімінде жүйелі түрде, шахтаға қызмет көрсететін АҚҚ құрылымы командирімен келісілуі, тексеру нәтижесін тіркеумен, алайда аптасына бір реттен аз емес, тексерілуі қажет.

      Авариялық дабыл ретінде электр желісінен қоректенетін шахталық жарықты пайдалану кезінде авариялық дабыл деп жарықты 10-20 секунд сайын қайта-қайта сөндіру (бес реттен кем емес) саналуы қажет.

      Шахталардағы авариялық дабыл, бір нүктеден барлық шахта бойынша авариялық дабыл беру мүмкіндігімен, орындалуы қажет. Диспетчерлік пункт болған кезде авариялық дабылды тек диспетчер ғана беруі керек.

      66. АҚҚ бөлімшелерін және өртке қарсы қызмет бөлімшелерін шақыру кезінде АЖЖ жедел бөлімінде келесі жазбалардың біреуі ғана болуы қажет: "АҚҚ бөлімшелерін шақыру" немесе "АҚҚ бөлімшелерін және өртке қарсы қызмет бөлімшелерін шақыру".

      67. Шахтаның электрмен жабдықтау тәртібін орнату кезінде АЖЖ жедел бөліміне келесі жазба жасалады: "шахтаға электрэнергияны сөндіру". Осы кезде электрэнергияны қайдан, қандай құралмен және кім сөндіретіндігі көрсетіледі.

      Шахтаға электрэнергияны толық сөндіруді қорек беретін электркабельдер жүргізілген бас қазбалардағы (оқпандар, штольня), сондай-ақ бас жер асты электр қосылқы станциялардағы өрт кезінде жүргізу қажет. Қалған жағдайларда газдалмаған шахталарда тек авариялық учаскі ғана сөндірілуі қажет.

      Электрмен жабдықтау тәртібі желдету қондырғыларының және желдету құрылыстарының, жерасты көліктерінің және көтергіштердің, оқпандағы көтеру ыдыстарының орналасуын қоса алғанда, тиісті жұмысының мүмкіндігін, сондай-ақ АЖЖ жедел бөлімімен көзделген өзге де іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етуі қажет.

      68. АЖЖ жедел бөлімінде сондай-ақ:

      1) суландырғыштарды, коперлардағы, оқпандардағы, оқпан сақтау қазбаларындағы, желілі ленталық конвейерлердегі тұтану кезінде өртке қарсы қондырғылардың өздігінен қосылуы;

      2) өзге желдету қондырғыларының өртке қарсы және желдету есіктерінің жұмысы тәртібі қарастырылады.

      69. Осы Талаптардың 16 тармағының 1)-тармақшасына сәйкес әзірленген аварияны жоюға қатысатын тұлғалар арасында міндеттерді бөлуді шахтадағы лауазымдық тұлғалардың, міндеттеріне аварияларды жою кезінде атқарылатын жұмыстардың барлық көлемі кіретін, құрылымына сәйкес жүргізу қажет.

      70. Кен қазбалары бойынша төңкерілген ауа ағысын жіберетін кері айдау желдету қондырғыларының жұмысын тексеру актісіне:

      1) кері айдау қондырғылары жұмысын және желдету ағысын кері айдауға тексеру жүргізген лауазымдық тұлғалар көрсетілген парақ;

      2) шахтаны қалыпты және кері айдау тәртібінде желдету кезіндегі желдету жүйесінің негізгі аэродинамикалық параметрлері;

      3) бас желдету қондырғыларының және кері айдау құрылғыларының жұмысы туралы мәліметтер;

      4) қалыпты тәртіптен авариялық және керісінше аудару уақыты, қазбалар бойынша өтетін ауа көлемі туралы мәліметтер болады.

      Желдетіс ағысын кері айдауды тексеру АЖЖ қаралған барлық авариялық тәртіпте жүргізілуі қажет. Осы тексеру негізінде кері айдау тәртібінің сызбалары жасалады, олар тиісті қызметтерде болады және АЖЖ кезінде пайдаланулады.

      71. Өртке қарсы құралдар мен жабдықтардың жұмысқа жарамдылығын тексеру актісі құрамында шахта бастығы, шахта механигі, ШЖҚ бастығы және шахтаға қызмет көрсететін АҚҚ құрылымы командирі бар комиссиямен жасалады.

      72. Өртке қарсы қорғаныс жобасына сәйкес актіде:

      1) жоғарыдағы және жер асты өртке қарсы материалдар қоймаларының қажетті құралдармен және материалдармен жинақталуы;

      2) шахта үстіндегі ғимараттар мен құрылыстардың, оқпан сақтау есіктерінің, электрмашиналар мен өзге де камералардың және кен қазбаларының қажетті өрт сөндіру құралдарымен жинақталуы;

      3) оқпан аузындағы, штольня және камерлардағы шеңберлі су сепкіштердің, өртке қарсы жаппалар мен есіктердің жағдайы;

      4) барлық жазықтықтың негізгі және алыс нүктелеріндегі судың қысымы мен шығынын көрсетумен жоғарыдағы, шахта үстіндегі ғимараттар мен құрылыстардағы және шахтадағы өртке қарсы, өртке қарсы-су сепкіш құбырларының жағдайы;

      5) қосу құрылғыларының, өртке қарсы сорғыштар мен су қоймаларының жарамдылығы көрсетіледі.

      Өртке қарсы есіктердің, жаппалардың, су сепкіштердің, сорғыштардың, қосу құрылғыларының жұмысқа жарамдылығы тәжірибеде тексеріледі, ол жөнінде актіде тиісті жазбалар жасалады.

      73. Қолданыстағы кен қазбаларынан, учаскілерден және шахталардан қосалқы шығу жолдарын және олардың адамдардың шығуына және оқшаулау респираторларына қосылған құтқарушылардың өтуіне жарамдылығын тексеру актісіне:

      1) лауазымдары мен аты-жөні көрсетіле отырып, шығу жолдарының жағдайын тексеруге қатысқан комиссия құрамы;

      2) тексеруге жататын тазалап алу блоктарынан, учаскілер мен шахталардан шығу тізбесі;

      3) кемшіліктер мен бұзушылықтар анықталған қосалқы шығу жолдары атаулары, осы бұзушылықтардың сипаты және оларды жою мерзімі көрсетілуі тиіс.

      Кемшіліктер мен бұзушылықтар АЖЖ қолданысқа енгізгенге дейін жойылуы қажет. Қосалқы шығуы болатын кен қазбаларының жағдайын тексеру актісіне шахтаның техникалық басшысы, шахтаға қызмет көрсететін АҚҚ командирі және тиісті учаскінің бастығы қол қояды.

      74. Адамдардың өзін-өзі құтқару құралдарын қолданып, шахтаның кен қазбаларынан ауаның таза ағысына шығуы уақыты келесі формула бойынша анықталады:



      мұнда,

      t - өзін-өзі құтқару құралдарындағы адамдардың маршрут бойынша шығу уақыты (минутта);

      Lг - жолдың жазық учаскесінің ұзындығы (метрде);

      Lв - жолдың тік учаскесінің ұзындығы (метрде);

      Lн - жолдың көлбеу учаскесінің ұзындығы (метрде);

      Vг - адамдардың жазық қазбалар бойынша жүруі жылдамдығы (минутына метрде);

      Vв - адамдардың тік қазбалар бойынша жүруі жылдамдығы (минутына метрде);

      Vн - адамдардың көлбеу қазбалар бойынша жүруі жылдамдығы (минутына метрде).

      Өзін-өзі қорғау құралдарындағы адамдардың тиісті газдалған қазбалар бойынша жүру жылдамдығы төменде келтірілген кестемен қабылданады.

      3 кесте

Өзін-өзі қорғау құралдарындағы адамдардың жүру жылдамдығы
(минутына метрмен)

Қазба түрі

Қазбаның көлбеу бұрышы, град.

0

10

20

30

60 және көп

Биіктігі 1,8-2.0 м көлденең қазбалар

60

-

-

-

-

Көлбеу және тік қазбалар:

көтерілу

түсу

-

45

60

30

40

20

25

7

5


      75. Адамдарды механикалық жеткізу кезінде өзін-өзі құтқару құралдарымен шығу уақыты жаяу қозғалыс шартынан шыға отырып, есептелуі қажет.

      76. Өзін-өзі құтқару құралдарындағы адамдарды ең күрделі және ұзақ маршруттармен шығару уақыты, есептеу әдісінен басқа, тәжірибе түрінде анықталуы қажет.

      77. Өзін-өзі құтқару құралдарындағы адамдардың қозғалысы уақытын тәжірибе түрінде анықтау қорытындысы арнайы актіге жазылуы қажет, онда:

      1) тексеру жүргізілген күн;

      2) адамдар шығарылған қазба атауы;

      3) тік және жазық кен қазбаларының созылмалылығы;

      4) осы маршрутпен жүрген жұмысшының аты-жөні және лауазымы, жасы;

      5) осы маршрут бойынша өткен қызметкерлердің кеткен уақыты көрсетіледі.

      78. Өзін-өзі құтқару құралдарындағы адамдардың алыс үңгубеттерден шығуы уақытын тексеру актісіне шахтаның техникалық басшысы, учаскі бастықтары және тиісті кен мастерлері және АҚҚ құрылымы өкілдері қол қояды.

      79. АЖЖ жедел бөлімінің соңғы жайғасым соңында жоспардың жасалған күнін көрсете отырып, шахтаның техникалық басшысы қол қояды.

      80. АЖЖ жедел бөлімі осы шахтаға қызмет көрсететін АҚҚ бөлімшесі командирімен келісу және ұйымның техникалық басшысымен бекіту алдында шахтаның техникалық басшысы өткізетін техникалық кеңесте қаралады.

      81. АҚҚ бөлімшелеріне тапсырма беруді тездету үшін осы Талаптардың 15-тармағының 5-бағанында АЖЖ жедел бөлімінде келесі мәліметтерді енгізу үшін бос орындарды қалдыру керек:

      1) құтқарушылардың тегі;

      2) бөлімше өзімен бірге қандай жабдық алуы керектігін;

      3) тапсырманың орындалғаны жөнінде қайдан және қандай телефонға хабарлау керектігін;

      4) авариялық учаскедегі желдету және электрмен жабдықтау тәртібін.

3. Аварияны жою жоспарының сызбалық бөлімі

      82. АЖЖ сызбалық бөлімі:

      1) желдетудің аксонометрлік сызбасын және жазықтық сызбаларды (жоспарлары), шартты белгілер 4 кестеге сәйкес орындалады;

      4 кесте

Аварияларды жою жоспарының сызбалық бөлімі үшін шартты белгілер









      2) оқпандар, шурфтар, штольня және өзге де жоғарыға шығулар, ұңғылар, олардың сыйымдылығы көрсетілген сутоғандар және су қоймалар, диаметрі, шахтаның өндірістік алаңдарынан оларға түсетін су қарқыны мен көлемі көрсетілген сорғыштар, су құбырлары, гидранттар, өрт сөндіру гайкасы, өртке қарсы материалдар мен құралдар қоймасы, әкімшілік-тұрмыстық комбинат және объектіге кіру жолдары енгізілген, шахтаның жоғарғы жағынының жоспарын;

      3) шахтаның электрмен жабдықтау сызбасын қамтиды, онда көмегімен авариялық учаскедегі электр энергияны сөндіру жүргізілетін, құрал-жабдықтардың (аппараттардың) тұрған орындары жайғасымы нөмірі қызыл түспен бөліп көрсетілуі қажет.

      83. Аксонометрлік схема мен желдетудің жазықтық жоспары екі сызықтан кем болмайтындай юолып жасалады.

      Бір жазықтықта жұмыс жүргізіп жатқан шахтаның желдету жоспары ауқымы 1:2000 бір парақта орындалады және барлық желдету құрылыстары, құрылғылары мен өртке қарсы құралдар, сондай-ақ шартты белгімен қабылданған жайғасымдар көрсетілген тау-кен жұмыстары жоспары сияқты болады. Көп қабатты өңдеуді жүргізіп жатқан шахтаның жазықтықтарын желдету жоспары тау-кен жұмыстарының маркшейдерлік жоспарының көшірмесіне барлық желдету құрылғылары мен өртке қарсы құралдарды көрсету жолымен жасалады және жеке ауқымы 1:2000 парақта орындалады.

      Осы сызбалар мен жоспарларда АЖЖ жедел бөліміне сәйкес диаметрі 13 миллиметр, ішінде қара түспен жайғасым нөмірі көрсетілген, дөңгелек түріндегі позициялар салынуы қажет.

      Өзін-өзі құтқару құралдарының, өртсөндіргіштер мен телефондардың тұрған орындары схемада, аталған заттардың басқы әрпі жазылған, диаметрі 5 миллиметр дөңгелекпен белгіленеді.

      Басты желдетіс құрылғылары, құрылғы түрін, оның нақты және номиналдық өнімділігі мен депрессия көрсете отырып жазылады.

      Егер бір қазбада аварияның бірнеше түрі қаралатын болса, онда жайғасымның әртүрлі нөмірлі дөңгелектері осы қазба қандай түспен боялса, сондай түспен боялады.

      Осы позицияға енгізілген барлық қазбалар мен құрылыстар да дөңгелектермен бірдей түске боялады.

      Сызбаны, желдетіс жоспарын бояу кезінде ұқсас түстер қайталануы мүмкін. Аралас, шектескен жайғасымдар қарама-қарсы түстермен боялулары керек.

      Шахта үстіндегі ғимараттарға және басты желдетіс құрылғылары ғимараттарына қатысты позициялар дөңгелектері, ғимараттардың өздері сияқты, боялмайды.

      Дөңгелек осы позицияға қатысты қазбалардың шамамен орталық бөлігімен бір сызықпен біріктіріледі және шамамен позицияның орталық бөлігінде орналастырылады.

      Сызбаның немесе жоспардың төменгі оң жақ бұрышында шахтаның желдету желісінің сипаттамасы берілген кесте орналасады.

      Мөртабанның сол жағында мерзімі, толтыруға жауапты тұлғаның: маркшейдердің, шахтаның техникалық басшысының, ШЖҚ бастығының тегі көрсетілген кесте орналасады.

      Ыңғайлы жерде сызбадағы, жоспардағы шартты белгілердің мағынасы ашылып беріледі.

      Сызбаның, жоспардың жоғарғы оң жақ бұрышында "Бекітемін" деген жазу, күні, бекіткен тұлғаның лауазымы мен қолы болады.

      84. Шахтаның үстінің жоспары, штамптың, жоспардың шартты белгілерінің орналасуы – аксонометрлік схемаға немесе желдету жоспарына ұқсас.

      Үстінің жоспары ауқымы 1:2000 орындалады. Негізгі, желдету және қосымша оқпандар мен шурфтарға кіру жолдары жоспарда қызыл сызықпен белгіленеді.

      85. АЖЖ қосылып берілетін шахтаның электрмен жабдықтау схемасы және кернеуі 1000 Вольттан (6килоВольт) жоғары қосалқы станциясы мен кабелдік желілерінің жоғарывольттық ұяшықтары және кернеуі 1000 Вольтқа (0,4 килоВольт) дейінгі қосалқы станциясының, кабелдік желілерінің жоғарывольттық ұяшықтары салынған және әрбір жазықтытың электрқұрылғылары, трансформаторлық қосалқы станцияларды қоса алғандағы схемалардан тұрады.

      Шахтаның электрмен жабдықтау схемасындағы элементтер, үстіңгі қосалқы станциялар фидерлерінен жерасты қосалқы станцияларына дейінгі, ал олардан – электрэнергияны тұтынушыларға дейінгі барлық тізбені көру мүмкіндігімен орналастырылуы қажет. Соған байланысты электрмен жабдықтау схемасының элементтерін келесі тәртіпте орналастыру қажет:

      1) парақтың жоғарғы бөлігінде үстіңгі қосалқы станциялар атаулары немесе жерасты қосалық станцияларына және тұтынушыларға электрэнергия беру жүргізілетін фидерлер нөмірлері көрсетіледі;

      2) шығару, шахта (штольня) оқпанының кабелдік бөлімшесін символдық бейнелейтін, түзу тік (жазық) сызықтармен белгіленеді;

      3) әрбір жазықтықтың қосалқы станциялары тікбұрышты блоктар түрінде бейнеленеді, ұяшықтарында шығарулар, өлшеу аппаратураларын қоректендіруге арналған электрқұралдары және тиісінше 6 килоВольт және 0,4 килоВольт кернеу тұтынушылары көрсетіледі. Қосалқы станцияларды бейнелейтін әрбір блок, саны қосалқы станция фидерлері санына сәйкес келетін, ұяшықтардан тұрады. Секцияның әрбір ұяшығында келесі ақпараттар болады: ұяшық түрі, фидер атауы, тұтынушының тұрған орны, май ажыратқыштар мен аппараттарды сақтандырғыштар түрлері, номиналды тоғы және ұяшық нөмірі;

      4) егер төменгі вольтты (0,4 килоВольт) ұяшықтарды қосу аттас қосалқы станциялардың жоғарғы вольтты фидерлерімен жүргізілсе, онда енгізу ұяшықтарында қосу жүргізілген фидер нөмірлері көрсетіледі;

      5) қосалқы станцияны бейнелейтін тікбұрыштар үстінде оның жазықтықтағы атауы және орны көрсетіледі. Қосалқы станцияны тарату пунктінен ажырату үшін оларды әртүрлі түстермен бояуға болады;

      6) қосалқы станциялардың бас жерге тұйықтағыштары, барлық қоректену кабелдерін кесіп өтетін және жермен біріктірілетін, үзік-үзік контур түрінде бейнеленеді. Контурдың жерге тұйықталуының шартты белгісі жазықтықтағы бас жерге тұйықтауыштардың орнатылған орындарын көрсетеді;

      7) әртүрлі жазықтықтардың қосалқы станциялары тігінен штрихтік сызықтармен бөлінеді, үстінде жазықтықтың атауы көрсетіледі;

      8) шахтаның барлық кабелдік желісі, қоректену көздерін қосалқы станциямен қосатын, түзу сызықтармен бейнеленеді. Сызық бойына кабелдің түрі, бірігуі және ұзындығы, ал ең алыс учаскелер үшін желінің зақымдануы жағдайына қысқа тұйықталудың тоғы шамасы көрсетіледі.

      Кен қазбалары қатты тармақталған желілері және көп электр құралдары бар шахталарында электрмен жабдықтау сызбасы бірнеше стандарт парақтарда жасалуы мүмкін. Бұл кезде электр кабелдерінің үзілген сызықтары алдыңғы парақтың соңында және келесі парақтың басында бірдей таңбаланады.

      86. АЖЖ қосылып берілген графикалық материалда парақтың төменгі оң жақ бұрышында материалды жасаған тұлға, оның қолы және күні көрсетіле отырып, ұйым штампы болуы қажет. Сызбалық материал тиісті лауазымдық тұлғаның қолымен бекітіледі.

  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
1-1-қосымша
  нысан
  ________________________
  ұйым

Наряд-рұқсаттардың берілуін есепке алу журналы (электронды журналдар)

      Ескерту. Қағида 1-1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Күні, уақыты

Наряд рұқсаттың нөмірі

Нарядты берген адам

Жұмыстардың атауы





      Ескертпе: Наряд-рұқсаттарды тіркеу наряд рұқсаттың берілген күніне және уақытына қарамастан наряд-рұқсаттардың келіп түсуіне байланысты хронологиялық тәртіпте жүргізіледі.

  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
2-қосымша

      Нысан

Қарау журналы

      (сыртқы беті)

      (геологиялық барлау ұйымының атауы)

ҚАРАУ
ЖУРНАЛЫ

      _____________________________________________

      (участок, объект атауы)

      Басталған "___" ______________________20 ___ ж.

Тексеру күні

Тексерушінің аты жөні

Анықталған кемшіліктер, бұзушылықтар

Анықталған кемшіліктерді жою жөніндегі ұсыныстар

Жою мерзімі (қызметі, аты-жөні)

Тексерушінің қолы

Орындалу күні, атқарушының қолы

1

2

3

4

5

6

7








  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
3-қосымша

Тік шахталар оқпандарындағы бекітпе және кермелер, аса көп
шығып тұрған көтеру ыдыстарының бөліктері арасындағы рұқсат
етілетін саңылаулар

Оқпан бекітпесінің түрі

Арматураланудың түрлері және орналасуы

Саңылаулар атауы

Саңылаулардың ең аз мөлшері, метр

Ескертпе

1

2

3

4

5

1. Ағаштан

Бір және бірнеше бағыттағы ағаш және темір өткізгіштер

Көтеру ыдыстары және бекітпе арасы

0,2

Ағаштық арматуралы оқпандағы көтеру ыдыстары ерекше тығыз орналасқан жағдайларда өткізгіштердің кез келген орналасуы кезінде, сондай-ақ екі жақты орналасу кезінде, егер сауыттың неғұрлым шығып тұрған бөлігі өткізгіштердің білігінен 1 метрден көп емес болса 0,15 метр кем емес саңылау қалдыруға болады

2. Бетондық, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Бір және екі бағытты темір өткізгіштер

Көтеру ыдыстары және бекітпе арасы

0,15


3. Бетондық, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Бір және екі бағытты ағаш өткізгіштер

"

0,2


4. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Көтеру ыдыстары арасында керме болмағанда

Жылжымалы екі ыдыстар арасы

0,2

өткізгіштер мықты болғанда

5. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Кергіштері жоқ ағаш және темір кермелер

Керме және көтеру ыдыстары арасы

0,15

Оқпандағы көтеру ыдыстары тығыз орналасқанда саңылауды 0,1 метрге дейін азайтуға болады

6. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Өткізгіштердің қарсы, екіжақты, біржақты орналасуы

өткізгіштер осінен 750 мм дейінгі ара қашықтықта орналасқан көтеру ыдыстардың шығып тұрған бөліктері және кермелер арасы

0,04

Көтеру ыдысында шығып тұрғын роликтер болғанда, ролик және керме арасы саңлауы 0,025 метрге дейін үлкейтіледі

7. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Көтеру ыдыстарының жанында ағаштық

Керме, өткізгіш және көтерме аралары

0,05

Ыдыстардың ең аз саңылау көлемі:
1) 1, 2, 3, 4, 5 және 9 тармақтары бойынша қолданылушы және жаңадан жобаланатын шахталар;
2) 6, 7 және 8 тармақтары бойынша қолданыстағы шахталар – жобалау жағдайында, ал жаңадан жобаланушы шахталарға – пайдалану жағдайы үшін

8 Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Темірден

Көтеру ыдысының табанының сыртқы шеті және кермелердегі темір өткізгіштердің қысқыш құрылғылары арасы

0,15


Ағаштан

Көтеру ыдысының табанының сыртқы шеті және өткізгіштердің кемеге қатайту қапсырмасы арасы

0,06


9. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Өткізгіштердің қарсы, екіжақты, біржақты орналасуы

Көтерме және отырғызу құрылғылары арасы

0,06


10. Ағаштан, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Өткізгіштердің қарсы, екіжақты, біржақты орналасуы

Ортадан алыстатылған және шығып тұрған ыдыс бөліктері арасы және өткізгіштер желінуі және ыдыстардың қозғалып кету мүмкіндігі

0,025


11. Бетондық, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Бірарқандық көтерудің арқандық өткізгіштері

Бір көтерудегі жылжымалы ыдыстар арасы
Екі аралас көтерудің жылжымалы ыдыстары арасы
Бекітпе және көтеру ыдысы, ыдыс және керме, ыдыс және ағаш қабықша аралары


= 250+1,2Qv

= 250+0,6(Q1v1+Q2v2)

= 0,8


Q1, Q2, Q3 –шеткі жоғарғы күштер, тонна-күш
v, v1, v2 – көтерудің жоғарғы салмағы, секундына метр
Саңылауды барлық жағдайларда D 0,3 метрден кем болғанда пайдалануға болмайды. Оның өлшенген шамасы D п 0,7 метрден аспайды, көтеру ыдыстары арасындағы саңылау 0,7 метрге тең болады
Саңылауды s барлық жағдайда 0,24 метрден кем болуға рұқсат етіледі. Егер есептелген шама s 0,5 метрден асса, көтеру ыдыстары және бекітпе арасы 0,5 метрге тең болады

12 Бетондық, кірпіштік, тюбингтік, бетониттік

Көпарқандық көтерудің арқандық өткізгіштері

Бір көтерудегі жылжымалы ыдыстар арасы
Екі аралас көтерудің жылжымалы ыдыстары арасы

0,4
0,4

Жобалық саңылаулар "көп арқандық көтеру қондырғыларының пайдалану және жобалаудың қауіпсіздік нормаларына" сай таңдалады. Қолданыстағы және қайта жөнделген оқпандағы көтеру ыдыстары аса тығыз орналасқанда саңылаулар 0,3 метрге дейін азайтылады, ал аралас көтеру ыдыстары үшін 0,35 метрге дейін азайтылыды және аумақтық өкілетті орган бөлімшелерімен келісіледі.

Бекітпе және көтеру ыдысы, ыдыс және керме, ыдыс және ағаш қабықша аралары

0,3

Оқпан тереңдігі 0,8 метрге дейін болғанда қолданыстағы және қайта жөнделген оқпандағы көтеру ыдыстары аса тығыз орналасқанда саңылаулар 0,25 метрге дейін қауіпсіз азайтылуы мүмкін

0,35

Оқпан тереңдігі 0,8 метрден көп болғанда қолданыстағы және қайта жөнделген оқпандағы көтеру ыдыстары аса тығыз орналасқанда саңылаулар 250 миллиметрге дейін азайтылады, ал қайта жаңартылатындарда 0,265 метрге дейін азайтылыды

  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
4-қосымша

      Нысан

Бекітпені және қазба жағдайын қарау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталды ____________________________________________________________

      Аяқталды ____________________________________________________________

Жылы, айы, күні

Қазба атауы және ақаулар табылған орын

Әрбір қазбаны қарау кезіндегі ақаулар

Орындалу мерзімі, жауапты тұлғалар және тапсырма берген тұлғаның қолы көрсетіле отырып, ақауларды жою бойынша белгіленген шаралар

Аяқталу уақыты көрсетіле отырып, атқарылған жұмыстардың нақты тізімі. Жөндеу жұмыстарын қаыблдаған тұлғаның қолы

Таукен қазбаларын тексерген тұлғаның қолы

1

2

3

4

5

6







  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
5-қосымша

Жер асты тау-кен қазбаларының төбелерін бекіту және
басқару төлқұжаттарын жасау бойынша талаптар

      1. Төлқұжат сызбалық материалдар мен түсіндірме жазбадан тұрады.

      2. Төлқұжаттың сызбалық материалдары мыналардан тұрады:

      1) блокты, панелді, камераны, лаваны, забойды олардың мөлшері көрсетіле отырып, тазарту алуларына дайындау схемасы мен тәртібі; тау-кен массаларын жеткізу және тасымалдау, қосу материалдарын жеткізу, жайындау, кеспе, және тазарту қазбаларын желдету схемалары;

      2) блоктың, панелдің, камераның, лаваның, забойдың жоспары мен бөліктері.

      Блоктың, панелдің, камераның, лаваның, забойдың жоспары мен бөліктерінде (тіке, көлденең) жарықтағы дайындау және кеспе қазбаларының қималары, қазбалар мен тазарту кеңістігінің төбелерін бекіту және басқару әдістері, скреперлеу, тарсылдау, және қабаттар горизонтында көлденең, еңкіш және тіке кеңістіктердің қиылысуы, қазбалардың конфигурацияларымен мөлшері, кен орнынына қатысты қабаттардың орналасуы, бекітпенің забойдан қалып қоюы, түсіру жолдарының орналасуы, су ағатын арналардың қимасы.

      Бекітпенің түрлері, детальдары мен мөлшері, панелді, тіреу және сақтандырғыш діңгектердің үлгілері мен мөлшері, қазып алу учаскелерін салу әдістері мен тәртібі;

      3) блок, панель, камера, лава, забойдағы тазарту жұмыстарын ұйымдастырудың тәуліктік кестесі;

      4) қазбаларды бұрғылаудың тау-кен техникалық шарттарын ескере отырып, бекітпелері (уақытша, тұрақты) орнату кестесі.

      3. Тазарту жұмыстарын жүргізу кестесінде блок, панель, камера, лава, забойдағы өндірістік процесстердің бірізділігі (үздіқсіздігі, циклдігі) және ұзақтығы көрсетіледі. Жұмыстарды ұйымдастыру кесиесі қабылданған шартты белгілерге және белгіленген үлгіге сәйкес жасалады.

      4. Төлқұжаттың түсіндірме жазбасында мыналар көрсетіледі:

      1) пластаның жыныстардың және аралас жыныстардың тау-кен геологиялық және тау-кен техникалық сипаты;

      2) қазбалар мен тазарту кеңістігінің төбелерін бекіту және басқару әдістерінің негіздемесі: бекіту, тұрақты және уақытша панельді, тіреу және сақтау діңгектерінің үлгілері мен мөлшерлерін таңдау, салу жұмыстарының әдістері, бекітуді орнату жөнідегі механизациялар құралдары;

      3) бекіту және салу материалдарының қажеттілігінің есебі;

      4) қазбалар мен тазарту кеңістігінің төбелерін бекіту және басқару жөніндегі әзірлеу жүйесінің спецификалық ерекшеліктерін ескеретін шаралар.

      5. Тазарту қазбасының төбелерін басқару және бекіту төқұжаттары осы Талаптардың 1 нысаны бойынша жасалады, ал дайындау қазбасының бекітпесінің төлқұжаты осы талаптардың 2 нысаны бойынша жасалады.

      1-нысан

Тазарту кеңістігінің төбелерін бекіту және басқару
төқұжатын жасау

      Бекітемін:

      Ұйым _______________ техникалық басшы

      Шахта ______________ _______________________

      Учаске___________________ "____"__________20__ жыл

Қазбалардың атауы



      Блок, панель, камера, лавадағы жұмыстарды ұйымдастыру кестесі

      Шартты белгілер

      ________________________________________________________________

      Учаске бастығы

      "____"_____________20__ж.

      2-нысан

Дайындаушы қазбаның бекітпе төлқұжаты

      Бекітемін:

      Бекітемін:

      Ұйым _______________ техникалық басшы

      Шахта ______________ _______________________

      Учаске___________________ "____"__________20__ жыл

      Қазбаның атауы

Қазбаның көлденең қимасы


Қазбаның ұзына бойы қимасы


Бекіту бөлшектері


Қазба мен бекітпенің сипаты

      1. Көлденең қиманың жарықтағы ауданы, м2, _____________ сұлбасы

      бойынша _____________________________________________________________

      2. Бекітпені ң материалы мен конструкциясы ____________________

      3. Қ осымша ескертулер ________________________________________

1 м қазбадағы бекітпе мөлшері мен рама саны

Бекітпе элементтері

Бағандар, бас жағына арналған бағандар мөлшері, диаметрі мен ұзындығы см берілген, металл бекітпе үшін – типті мөлшер, профиль

1 м қазбадағы рама саны

Ескерту

Бағандар




Жас жағы




Металл аркалар




Тартпалар




Ағындар




Металл балкалар, болттар





      Участок бастығы _______________

      "_____" _____________20__ жыл

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
6-қосымша

      Нысан

Бұрғылау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      (күні)

      Аяқталған ___________________________________________________________

      (күні)

Журналды жүргізуге түсіндірме

      1. Әрбір ұңғыманы бұрғылауға дейін жауапты тұлға бұрғылауға рұқсат бере отырып, ұңғыма астында жер асты коммуникациялары, тау - кен орындары мен ғимарттардың жоқ екені туралы жазады.

      2. Жұмыстың басталуына дейін бұрғылау қондырғысының машинисті станоктың бөлімшелері мен механизмдерін қарап, олардың ахуалы туралы жазады.

      3. 3-бағанда жөндеу жұмыстарын қоса алғанда, барлық операциялар жазылдады. Журналда түзетулер мен өшірулерге жол берілмейді.

      Қате жазуларды дұрыстау үшін ескісі өшіріледі және енгізілген өзгерістерді куәландыратын автордың қолы қойылған жаңа жазу жазылады.

      4. Журналдағы жазуды журналдың әрбір парағына қол қоятын бақылаушы тұлға тексереді.

Күні

Ауысым

Операция атауы

Операция ұзақтығы

Метр, бұрғыланды

Ұштардың түрі

Жыныс атауы

Ұңғымадағы су деңгейі, м

Ұңғыма диаметрі,м

Оқ – дәрі ұзындығы, м

Бригада құрамы

бастап

дейін

барлығы

бастап

дейін

барлығы

Аты - жөні, тегі

Лауазымы

Сағат жұмысістелді

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
7-қосымша

      Ескерту. 7-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Нысан

Қатырып тастайтын станция жұмысын есепке алу журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Қатып қалған станция жұмысын есепке алу журналы

Күні

Сағаты

Компрессордың нөмірі

Хладагент қысымы, шаршы сантиметрге килограмм-күш

Температура, гардус Цельсия

ұлғайту

сору

конденсация

булану

хладагенттің

тұздықтың

судың

ауаның

қысымды ұлғайту

сорылу

реттеуіші бұранда алдында

Желіге

Желіден

түсімді

шығыс

сыртқы

станцияда

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16


































      кестенің жалғасы

Тұздық өлшеуіштің көрсеткіші

Су өлшегішті

Буланатын денедегі тұздыұқ деңгейі

Электроэнергия

Агрегаттың тоқтап қалуы

Кезекші машинистің қолы

Ескерту (жұмыс бойынша өкімдер мен ескертулер, және приборлардың жұмысқа қабілеттілігінің күн сайынғы тексеру нәтижелерінің жазуы)

Ток күші

Кернеу

кВт/сағ

Тоқтап қалу уақыты

Себептері

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26





















Қатып қалған станция жұмысын есепке алу журналын
жүргізуге түсіндерме

      Қатып қалған станцияның техникалық сипаты:

      Компрессорлар: типі, саны. Сораптар: типі, саны.

      Буландырушы: типі, саны.

      1. Станциядағы бақылау - өлшеу приборларының көрсеткіштері әрбір

      2 сағатта жүргізіледі.

      2. 19 бағанда тұздық деңгейі тұздық насостарын және буландырушы жанындағы тұздық араластырушыны сөндіргеннен кейін 10 минуттан кешіктірілмей өлшенеді.

      3. Журнал нөмірленеді, байланады.

      4. 26 бағанды ауысымның бақылау тұлғасы ауысым сайын, участоктың бақылау тұлғасы – күн сайын, техникалық жетекшісі мен бас механигі – ай сайын нұсқаулықтар мен жазулар жазады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
8-қосымша

      Нысан

Бағандарды қарау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

№
р/н

Тексеру күні және зақымдану анықталған уақыт

Қандай зақымдану

Зақымдану себептері

Қарау жүргізген және жауапты тұлғаның қолы

Зақымдануды жою жөніндегі шаралар

Көтерудің тұрып қалу ұзақтығы

Бақылау тұлғасының қолы


Күні және айы

Ауысым және сағат







1

2

3

4

5

6

7

8

9










  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
9-қосымша

      Нысан

Су төмендеуі кезінде жер асты сулары деңгейінің өзгеруін
бақылау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

      Қадағалау кестесі ___________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (ұңғыма нөмірі)

      _____________________________________________________________________

      (жер бетінен өлшеу нүктесінен биіктігі)

      _____________________________________________________________________

      (өлшеу нүктесінің абсолютті белгісі)

Күні

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

Деңгейді өлшеу тереңдігі

Абсолютті белгі

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13





















































  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
10-қосымша

Таукен жұмыстары жоспарларындағы шартты белгілер



  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
11-қосымша

      Нысан

Тау соққыларының, микросоққылардың, толқындардың,
атылулардың, іліктас пайда болуының және
түлеу қарқындылығының есеп журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

№
р/н

Байқалу күні (күні, жылы), ауысым

Кен орнының атауы

Байқалу орны, тау - кен жұмыстары жоспары қосымша (қабырға, төбе, ұзындығы)

Байқалу, тау - кен техникалық жағдайға қоса тіркелген бұзушылықтардың сипаты мен көлемі, учаскенің жарықтануының геологиялық сипаты (эскиз)

Жарылыс жұмыстарының әсері

Тіреуіш типі және оның забойдан қалып қоюы

Байқауға дейінгі және кейінгі кен орнының қимасының үлгісі

Байқалудан кейін көзделген қауіпсіздік шаралары

Орындаушының лауазымы, аты - жөні, қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
12-қосымша

      Нысан

Таукен жұмыстарын жүргізу кезіндегі зиянды факторларды
тіркеу журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталды ____________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

№р/с

Күні, шахта, деңгейжиек, қазба

Қазба атауы

Қазба учаскесі

Байқалу мен бұзушылықтар-дың сипаты

Таукен жұмыстарын жүргізуге тыйым салу немесе негізгі соққыға қарсы шаралар

Ұйғарым берген тұлғаның лауазымы, Т.А.Ә., қолы

Ұйғарым алған тұлғаның лауазымы, Т.А.Ә., қолы

Ұйғарымды орындағаны туралы тұлғаның лауазымы, Т.А.Ә., қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9










  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
13-қосымша

      Нысан

Алдын алу шараларының тиімділігін болжау және бақылау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталды ____________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

№
р/н

Күні, шахта, кен орны, горизонт

Кен орнынын атауы

Кен орнының участогы

Байқалулар мен бұзушылықтар сипаты

Тау - кен жұмыстарын тоқтату немесе соққыға қарсы негізгі шаралар

Алдын ала жазудың берген тұлғаның лауазымы, аты - жөні, тегі

Қызметі аты - жөні., қолы

Қызметі аты - жөні., қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9



















  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
14-қосымша

      Нысан

Тау соққыларының карточкасы
(тау - тектоникалық соққылар, тау соққылары және микросоққылар)

      1. Шахта.

      2. Тау соққысының күні.

      3. Жер бетінен соққы орнының тереңдігі, м.

      4. Орны.

      5. Тау соққысы ауданының геологиялық сипаты, геологиялық бұзушылықтар, жатып қалу элементтері, рудалар мен қосылатын жыныстардың мықтылық қасиеттері туралы мәліметтер.

      6. Тау кенінің және аралас жыныстардың жер астында жату элементтері.

      7. Тиісілмеген массивтің кернеулігі туралы мәлімет, тау соққысы маңындағы тау соққысына дейінгі және кейінгі жыныстардың (кендердің) соққы қауіптілігі дәрежесін болжаудың әдістері мен нәтижелері.

      8. Ішкі белгілері (олардың болуы).

      9. Тау соққысы алдындағы орындалған жұмыстар.

      10. Қабылданған шаралар туралы, алдын алу шаралары туралы мәліметтер.

      11. Шатырларды дайындау жүйесі, басқару және жұмыс технологиясы туралы мәліметтер.

      12. Тау соққысы және оның салдары туралы мәліметтер.

      13. Тау соққысының себептері.

      14. Тау соққысын зерделеген Комиссияның қорытындысы, және тау - кен жұмыстарын одан әрі жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі қабылдаған шаралары.

      15. Тау соққысы (жоспар, разрез) пайда болу орынының эскизі.

      Шахтаның техникалық жетекішісі ________________________________

      Бас маркшейдер ________________________________________________

      Бас геолог ____________________________________________________

      Болжау қызметінің бастығы _____________________________________

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
15-қосымша

Болжам карталарын жасау

      Тау - кен жұмыстарының дамуына байланысты кернеудің аналитикалық әдістерін пайдалана отырып, кернеулік жағдайына ағымдағы болжам жасалады. Есептерді нұсқалар бойынша, келесі ең тиімді варианттарды таңдай отырып, жүргізеді.

      Тіреуіш қысымның болжамды карталарын жасау әдісі келесі сатылардан тұрады:

      1) бастаптық ақпаратты есептеу үшін дайындау, кен орны маңындағы жыныстар массивінің кернеулік ахуалын компьютерде есептеу;

      2) кернеуліктің оқшаулау желісін есептеу нәтижелері бойынша салу; тау – кен жұмыстарының кернеулік ахуалын зерделеу және тиімді даму тәртібін әзірлеу.

      Кернеулік ахуалын есептеу үшін: кен орнын өңдеуге дейінгі тау - кен жыныстарының геометриялық көрсеткіштері, кернеулігі; аралас жыныстардың және пайдалы қазбалардың механикалық қасиеттері.

      Болжам карталарын есептеу және салу осы шахтада зерттеу жүргізетін ғылыми - зерттеу аттестацияланған ұйымның әдістемелік басшылығымен іске асырылады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
16-қосымша

Қорғалатын аумақтар шекараларын құру әдістері

      Тау - кен жұмыстарын жүргізу бағытына перпендикуляр орналасқан, жазықтықтың қорғалатын аумағын құру үшін ені a 75 градус бұрышындағы ені a болатын өңделген кеңістік шеттері арқылы, оның бетіне төбесі мен жер бетіне қарай бұрыштап түзу жүргізіледі. Төбедегі жыныстардың ілінген жағындағы) S1 және жер бетіндегі (жатқан жағындағы) S2 қорғалған аумағының мөлшері S1 =

1 S1`; S2 =

1 S2` формуласы бойынша анықталады.

      Тазарту жұмыстары үшін S1` = 0,5

және S2` = 0,4 a, бірақ 50 метрден аспайды.

      Дайындау кен орындарын қорғау үшін S1` = 0,4

және S2` = 0,3

, бірақ 40 метрден аспайды.

коэффициенті

- дан, критикалық тереңдік қатынасы H 0 барлаудың қорғаныс қабатының тереңдігіне H байланысты болады. Ол 1; 1,4; 1,6; 1,65 тең болады

= H0 / H, болғанда тиісінше 0,25; 0,5; 0,75; 1 тең болады.

      Қорғалатын аумақтағы құрылыстың төбе астындағы қалың қабатты кен өндіру (өңдеу) кезінде 1 суретте көрсетілген сызбаға сәйкес іске асырылады.



      1 сурет. Кен денесін озып қазымдау кезіндегі қорғаныс аумағын салу. I-IV – блок, панель, жолақ, таспа нөмірі

      Кен жұмыстарының бағытына перпендикуляр жазықтықта қорғалатын қабат бойынша топыраққа (төбеге) қарай

қатысты анықталатын

, қорғау бұрышы бойынша түзу жүргізіледі.

= 20; 35; 42; 52; 58; 64 град.тиісінше

= 0,4; 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 0,9.

      Қорғаныс қабатының озық қазымдауының минимальді шамасы С толық алынатын блоктардың толық қорғанысы үшін мына формула арқылы анықталады:

      C = n C1 + m / tg

,

900,

      мұнда:

      n – қорғалатын блоктар саны (панельдер, жолақтар, ленталар);

      С1 – қорғалатын блоктар ені (панельдер, жолақтар, ленталар);

      m – кен жынысының өңделетін қуаттылығы.

      Тау - кен геологиялық, тектоникалық және кен орнынының басқа да ерекшелектерінің (массивтің блокты құрылымының болуы, тектоникалық бұзылулар, қозғалмаған массивтің кернеулі өрісінің бір текті болмауы) әсері, сонымен қатар өңдеудің тау - кентехникалық шарттарын анықтау жобамен анықталады. Егер қозғалмаған массивтегі кернеулік тіке кернеуліктен артық болса, онда қорғалатын аумақтардың құрылымы max max I

1,

2I, бұл жерде

1,

2 – массивтегі бас кернеуліктің мәні:


      шарты бойынша бас кернеуліктің әсер етуін ескере отырып, іске асырылады.

      мұнда:

- қозғалмаған массивтегі көлденең кернеуліктің тіке кернеулікке қатынасы;

- өңделетін жыныстардың қалыптылыққа айқас кенішіндегі түсу бұрышы.

      Озып қазу немесе қорғаныс қабатымен қазу уақытша жасанды діңгектерді қалдыра отырып, параллель кен орындарымен жүргізіледі. (2, а сурет). Діңгектер мөлшері эксперментальды және жобамен анықталады. Өңдеудің бастапқы сатысында, бірінші жақындау ретінде діңгектер мөлшері діңгектің қысу шамасын V нормал бойынша қозғалудың шектік мәнін номограммаларда келтірілген 2, в, г суреттер шектен тыс V1 және иілгіш – пластикалық V2 шамалармен салыстыра отырып, бағалануы мүмкін. Номограмма 2, в сурет бойынша ені а болатын өңделген кеңістікке байланысты, ал 2, г суреттегі номограмма бойынша L діңгектің еніне байланысты діңгектің жағдайын бағалауға болады. Өлшенетін өзгерістердің мәні V V1 және V2. мәндерінің арасында болған жағдайдағы діңгектің жағдайы қауіпті болып табылады. L діңгектің ені 1,2 Lпр., шамасына жақындаған кезде басталуы керек. Бұл жерде Lпр.- діңгектің шектік мөлшері. Lпр – мәні 2, б суретте берілген кестеге сәйкес белгіленеді.



      2 сурет. Жасанды кентіректердің жағдайын бағалау: а – есептік сызба схема, б – кентіректің шекті өлшемінің өңделетін кеңістіктің еніне тәуелділігі, в - өңделетін кеңістіктің еніне байланысты нормаль бойынша кентіректің сығылу шамасына тәуелділігі, г – нормаль бойынша сығылу шамасына қарай кентіректің жағдайын бағалауға арналған номограмма, m1 – алынатын қабаттың қалыңдығы, H – өндіру тереңдігі

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
17-қосымша

Соққықауіптілігін аймақтық болжау әдістері
1. Шахта алаңдарының соққы қауіптілігінің аймақтық болжамы

      Тау - кен қысымын бақылаудың автоматтандырылған жүйесінің мәліметтері (ТҚБАЖ) бойынша аймақтық болжам сейсмикалық белсенділік параметрлерін үздіксіз тіркеу негізінде шахталық өріс шегінде тау - кен соққылары бойынша қауіпті аумақтарды анықтауға мүмкіндік беретін бірыңғай жүйемен (сейсмостанция) байланыстырылған сейсмикалық пункттерінің жобалық желісін құруды көздейді. Осындай жүйелердің сенімділігін арттыру және максимальді тиімділік алу мақсатында олар шахталарды олардың құрылысы және жобалау сатысында, ерекше күрделі тау - кен геологиялық жағдайда жұмыс істейтін шахталарда құрылады.

      Аймақтық болжам жүйесін құру қажеттілігін анықтауды, оны жобалу және пайдалану кезінде ғылыми - әдістемелік басшылық жасауды осы шахтаны зерттеу жүргізетін аттестацияланған ұйым іске асырады. Соққы қауіптілігінің аймақтық болжамы мыналардан тұрады:

      1) сейсмикалық құбылыстардың санын тіркеу, олардың координаттары мен сейсмикалық қуатын анықтау;

      2) тау - кен жұмыстары жоспарымен (тау соққысы қауіптілік аймақтық болжам картасы) біріктірілген сейсмикалық белсенділік картасын жасау;

      3) тау - кен соққылары бойынша қауіпті аумақтарды анықтау;

      Сейсмикалық белсенділіктің жоғары мәндегі конфигурациясының өзгеруі тау жыныстарының қуаттылығының ауытқуымен және жоғары соққықауіптілік аумағының көшуімен байланысты.

      Аймақтық болжам мәліметтерінің мерзімділігін қарау масивтің сейсмикалық белсендігіне байланысты болады және тоқсанына бір реттен жиі жобамен реттеледі.

      Соққауіптіліктің аймақтық болжамның ай сайынғы мәліметтерін ұйымның басшылығы ай сайын қарастырады. Сейсмостанциялар шахталар өндірістері шегінде сейсмикалық белсенділікті үздіксіз бақылап отырады, және барлық құбылыстар бо йынша тиісті қызметтерге хабарлап отырады. Берілген мәліметтер мәліметтер журналында тіркеледі.

2. Кен орындарын геодинамикалық аудандарға бөлу

      Тау - кен қысымының, соның ішінде соққылардың пайда болу дәрежесі мен сипаты кен орынын қазу, дайындау және өңдеу кезіндегі кен массивінің қуатты жағдайына байланысты болады.Массивтің қуатты жағдайы өз кезегінде оның табиғи қуаттылық жағдайымен және кен жұмыстары әсерінен пайда болатын қабаттасқан қуаттылық өрісімен анықталады.

      Тау жыныстары массивтерінің құрылымы мен қуаттылығы кен орынын игеруге деін геодинамикалық аудандарға бөлу әдісімен зерттеледі. Н гаммасын бірнеше артық болатын үлкен тектоникалық қуаттылықтар болатын тау - кен орындарын барлау кезінде зерделеудің маңызы өте зор. Осындай кен орындарын қауіпсіз және тиімді барлау тау - кен орындарындағы қуаттылықтың артық концентрациясын болдырмайтын аймақтық тәртіптегі профилактикалық шаралармен қамтамасыз етіледі. Кен орындарын геодинамикалық аудандарға бөлу мыналарды көздейді:

      1) токтоникалық аумақтарды бөлетін геоморфология мәліметтері бойынша кен орындарының орналасқан аудандарды кен массивінің блоктық құрылымын анықтау;

      2) тектоно - физикалық және геолгиялық мәліметтері бойынша бас қуаттылықтардың блоктар мен реконструкциялар бойынша өзара әсер ету динамикасын орнату;

      3) қозғалмаған массивтің блоктық құрылымын ескере отырып, есептеу әдісімен оның қуаттылық жағдайын бағалау;

      4) құрылымдық талдау бойынша масиивтің және оның учаскелерінің соққы қауіптілігін бағалау;

      5) геодинамикалық аудандарға бөлу нәтижелеріне негізделген құрылыс және пайдалану кезінде соққықауіптілікті төмендету жөніндегі аймақтық профилактикалық шаралар кешенін әзірлеу. Бұл жағдайда шахта өрістерін, бағандардың орналасуын, баған маңындағы және басқа да күржелі кен орындарын орналасуын кескіндеу, кен денелерін, қабаттарды өңдеудің уақытқа байланысты тәртібі мен бірізділігі және бақа мәселелер тау - кен жұмыстары жүргізілетін орындарға жақын жердегі кен массивіндегі минимальді қуаттылық концентрацияларын қамтамасыз ету шартында шешіледі.

      Тау соққыларының алдын алу жөніндегі кешенді шаралар шахты құрылысының жобасында көзделеді.

3. Геологиялық барлау сатысында жыныс өзекті табақшалау
жөніндегі тау соққыларына бейім кен орындарын анықтау

      Болжау мына тәртіппен жүргізіледі: жынысөзекті интенсивті табақшалау учаскесінде, оны ұңғыманың түбіне байлау арқылы геологиялық ұңғымалар бойынша табақшалардың орташа қалыңдығын анықтайды:

      тіке қуаттылықты анықтайды


      мұнда

- жыныстардың орташа өлшенген салмағы;

      H – табақшалау учаскесіне дейінгі тереңдік;

      Алынған

шамаларға сәйкес 1 суретке сәйкес номограмма бойынша массивтің қуаттылық деңгейін белгілейді:


      Кен орнын тау соққыларына бейім деп есептейді, егер қуаттылық деңгейі

- ден артық болса.


      1 сурет.

Н көлемімен анықталатын әр түрлі тік кернеулер кезіндегі геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылау мәліметтері бойынша керн балқыламасы бойынша

. Таукен жыныстарының кернеудегі жағдайын бағалауға арналған номограмма; мұнда

гор – көлденең кернеулер (мегаПаскальда), tср – дисктердің орташа қалыңдығы (сантиметрде), d – дискілердің диаметрі (сантиметрде).

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
18-қосымша

Кен жыныстары массивтері учаскелерінің соққықауіптілігін
болжаудың әдістері
1. Геомеханикалық әдіс

      1. Тау - кен жұмыстарын жүргізу кезінде кернді табақшалау әдісі базалық болып табылады. Соққықауіптілікті анықтаудың қолданыстағы және жаңадан енгізілетін әдістері мен критерийдері әрбір шахта үшін базалық әдістің нәтижелерімен ұқсастығы салыстырылады және жобады келтіріледі.Ұңғымалардың қазылып алынатын табақшалардың қалыңдығы t максимальды радиалды кернеуліктің шамасына д p1байланысты болады. Максимальды радиалды кернеуліктің шамасына д p1 неғұрлым үлкен болса, табақша қалыптастыру процессі соғұрлым интенсивті болады.

      Табақшалар дөңестігі массив бағытында болатын дөңес-иілген түрде болады. Қалыңдығы оның диаметрінің жартысынан аспайтын табақшалар есепке алынады.

      Кернеуліктің ең үлкен деңгейінде

.- предел прочности на одноосное сжатие) және минимальды қатынаста

- напряжение на оси скважины) ұңғыманың ұзындық бірлігінен бастап табақшалардың ең кіші орташа қалыңдығы белгіленеді. Радиалды кернеуліктің екінші құрамдасы д p1 табақша қалыптасуына ешқандай әсер етпейді.

      Массивтің кернеулік деңгейінен және қуаттылық жағдайынан табақшалар қалыңдығының сандық тәуелділігі тау соққыларына бейім жыныстар үшін 1 суретке сәйкес универсал болып табылады.

      Керн диаметрінің dk артуымен табақшалар қалыңдығы арта түседі, ал оның салыстырмалы шамасы

кемиді. Кернді табақшалаудың параметрлерін бір диаметрден екінші диаметрге қайта есептеу, табақша қалыңдығы белгілі болғанда kt түзету коэффициенті арқылы немесе олардың саны ұңғыма ұзындығының бірлігі бір диаметрден болған жағдайда жүргізіледі.

      t1 = t2 kt, немесе N2 = N1kt,

      бұл жерде dk1 <dk2 болғанда kt = 0,33 + 0,67 dk1 /dk2;

      t1 — dk1 диаметрлі табақшалар қалыңдығы;

      t2 — dk2 диаметрлі табақшалар қалыңдығы;

      N1 — керн табақшаларының диаметрі dk1 болғанда табақшалар саны;

      N2 — керн табақшаларының диаметрі dk2 болғанда табақшалар саны;



      1 сурет.

білікті және радиал кернеулер арасындағы әр түрлі қатынастар кезіндегі

ауқымының кернеуінен

керн айналуының көрсеткіштерінен байланыстар: dдис – дисктің диаметрі, tср – дискінің орташа қалыңдығы

      Максимальды қуаттылық әсеріне ұңғымалар перпендикуляр орналасқан жағдайда табақша қалыптасу барынша интенсивтілікпен өтеді. Ұңғымаларды көрсетілген бағыттағы бұрыш бойынша бұрғылау кезінде кернді табақшалау параметрлері өзгереді.

      Массивтің соққы қауіптілігін болжау және қуаттылығын анықтау үшін бұрғылаудың келесі режимінінің сипаттамасы бар бұрғылау қондырғылары пайдаланылады. Бұрғылау ставының айналу жылдамдығы минутына 350 - 450 айналым, беру қуаты 1 мегаПаскаль, бұрғылау жылдамдығы минутына 1-2 сантиметр, ұңғыма забойына берілетін су көлемі – минутына 3-7 литр. Бұрғылау кезінде диаметрі 59 миллиметр кернді жартылай сфералық қаптауларды қолдану ұсынылады.

      Соққы қауіптілікті болжау үшін тіреу қысымы аумағындағы максимум аумағында бас кернеулік пен қуаттылық деңгейі әсерінің бағыты анықталады.

      Кернді табақшалау жөніндегі жыныстардың қуаттылық жағдайы

0,2 кернеулігі арқылы анықталатын

2-суретке сәйкес қатынасы негізінде максимум тіреу қысымы аумағында ғана сандық жағынан бағаланады. Радиалды кернеулік

кен орнына қатысты тангенциальды

pi болып табылады.

      Тіреу қысымының аумағынан тыс кереді табақшаларға бөлу жөніндегі массивтің қуаттылық жағдайы 1 суретте көрсетілген тәуелділіктер бойынша жеткілікті шындық арқылы бағаланады.



      2 сурет. Кернді дискілеу бойынша тіреу қысымының шекті кернеуін анықтау үшін номограмма

      Массив учаскелерінің қуаттылық жағдайын бағалау үшін ұңғыманы жалаңаштану бетіне немесе оның бетіне жанама болып табылатын жазықтықтың нормалы бойынша кен орынының барынша үлкен мөлшеріне h тең тереңдікке бұрғылайды. Бұрғылау кезінде крһерндік материалдарды әрбір 0,5 немесе 1 метр сайын алады.

      Табақшалар қалыңдығының өлшеу нәтижелері гистограммалар арқылы көрсетіледі. Гистограммалардың бір қалыпты сызықтармен қосылған тік сызықты учаскелері тармақтары жоғары қараған парабола түрінде болады.

      Ұңғыма аузынан табақшалардың минмимальды минимальды орташа қалыңдықтағы участок ортасына дейінгі арақашықтығы тіреу қысымы аумағының максимумына дейінгі арақашықтыққа сәйкес келеді.

      Гистограммада табақшалардың (жапырақшалар) минимальды қалыңдықтағы бірнеше учаскелерінің болуы кезінде бұл учаскелерде жыныстардың қысылу

сж. мықтылығы анықталады.

      Тау жыныстарының әртүрлі мықтылық қасиеттері кезінде тіреу қысымының максимум аумағының орналасуын



      тәуелділігінен табақшалардың орташа қалыңдығы және беріктігін ескере отырып, белгіленетін

p1/

сж.ең үлкен шамасы бойынша анықтау керек.

      Жыныстардың мықты әралуандығында - мықты және әлсіз жыныстардың контактілері жанында 0,2 - 0,25 метрден артық емес шектеулі ұзындықтағы табақша қалыптасуының ұлғаюы байқалу мүмкін. Бұл экстремумлар әдетте, 5 және 10 табақшада көрсетілген және тіреу қысымының максимум аумағын анықтамайды.

      Жыныстардың өзгермейтін мықтылығы кещінде максималды жүктеме аумағының жағдайы барынша алыстатылған экстремум арқылы белгіленеді.

      Жыныстар мен кендердің соққы қауіптілігінің болжамы тіреу қысымы аумағындағы максимумдағы қуаттылық шамасын анықтаудан және жалаңаштанудан максимальды жүктемеге дейінгі арақашықтықтан жасалады.

      Соққы қауіптілік болжамы максимальды қуаттылық әрекетіне перпендикуляр бағытталған ұңғымаларда жүргізіледі. Кен орны қимасындағы максималды қуаттылықты анықтау үшін осы шахтаға арналған әдістемелерге сәйкес ұңғымалар веері бұрғыланады. Барынша кіші қалыңдықтағы табақшалар түрінде керн шыққан ұңғыма оның осіне перпендикуляр максимальды қуаттылық бағытын көрсетеді.

      Бірнеше ұңғымаларда кернді табақшалау кезіндегі массивтің соққы қауіптілігі тіреу қысымы максимумы аумағында ең кіші қалыңдықтағы табақшалар ұңғымасы бойынша анықталады. Өзгермеген тау - кен техникалық және тау - кен геолгиялық шарттарда соққы қауіптілік дәрежесін болжау ең кіші қалыңдықтағы табақшалардың бір ұңғымасы арқылы жүргізіледі.

      Кейбір жалаңаштану жағдайында бұзылған жыныстар аумағы пайда болады X2. Бұл аттыру жұмыстары нәтижесінде пайда болуы мүмкін. Осы аумақта кернды табақшалау байқалмайды. Кернді табақшалау аумағының басы X2 және X1 аумақтары арасындағы шекараны 3 суретке сәйкес сипаттайды.



      3 сурет. Дискілеу аймағын көрсететін сызба Х1, Х – тіреу қысымының бастапқысынан толық шегіне дейінгі қашықтығы; Х1 = Х – Х2;

– жыныстың шекті салмағы, Н – әзірлеу тереңдігі

      tср/dдис и Х1, Х2 көрсеткіштері бойынша 4 суретке сәйкес таукен алқабының соққыға қауіпті учаскесін анықтайды.



      4 сурет. Керн дискілеуі бойынша таукеналқабы учаскесінің соққыға қауіптілігін анықтауға арналған номограмма: h – қазба биіктігі

      Максимальды қуаттылық әсер ету бағыты әрбір шахта үшін нақтыланады және жобада көрсетіледі.

      Соққы қауіптілігін анықтаудың төменде көрсетілген әдістері шахталарда тәжірибелік - эксперментальды жұмыстар мен әдістерді сынамадан өткізгеннен кейін қолданылуы мүмкін. Осы әдістерді іс жүзінде қолдануға енгізу жобада көзделеді.

      2. Қабат тәріздес жыныстар жағдайында көлденең бағыттың жарықшақтануы соққы қауіптілігінің көрсеткіші болып табылады. Соққы қауіптілікті кен орындарына қатысты және олардың қалыңдығына байланысты көлденең жүйелер жарықтарының бағыты бойынша анықтайды.

      Болжамды жарықшақтық суретінің мәліметтері негізінде жүргізеді. А жайылуының азимуттарын және құлау бұрышын Б өлшеуді кен компасымен немесе бұрыш өлшеуішпен орындайды. Тегіс, кей жағдайда айнадай жазықтық жасайтын беттер өлшеуге жатады. Жазықтықтарда сырғанау жолағы мен бороздалар болуы мүмкін. Жарықтар толықтырулармен немесе оларсыз болуы мүмкін.

      Өлшеу кезінде "Оң қол" ережесі қолданылады. Компастың ұзын жағын өлшенетін жарықтың жайылу сызығы бойынша қояды. Компастың азимутальды шкаласының нолі жарықтың скатының көріну өрісі оң жақтан болатындай етіп, бағытталады. Әрбір жазықтықты 2 - 3 рет өлшейді. Жайылу элементтерінің соңғы мәнін орта арифметикалық ретінде қабылдайды. Суретке түсіруді жарықтарды бірізді әрбір метр сайын анықтай отырып, жүргізеді. Өлшеу кезінде жайылудың нағыз азимуттарының мәнін анықтайды.

      Көлденең жүйелерге келесі параметрлері бар жатады:

      А1 = (700 ± v) + (1100 ± v);

      A2 = (2500 ± v) + (2900 ± v)

      және Б1, 2 = 50 - 900,

      мұнда: v – магниттік жіктелу, Б – түсу бұрышы.

      Жарықшақтықты суретке түсіру кезінде көлденең класстағы жарықтар ғана есепке алынады. Кен орындарының боджам жасалатын аумағын толық қамту және жан-жақты нәтижелер алу үшін кент орындары арасындағы арақашықтық 20 метрден аспауы тиіс.

      Суретке түсіру нәтижелері бойынша көлденең класстағы жарықтардың қалыңдығының изосызықтары жүргізіледі. Осы мақсатта қалыңдықтарды өлшеу мәліметтерін бес метрлік интервалда орташалайды және 1:500 масштабы бойынша кен жұмыстарының жоспарына салады. 1 метрдегі 0,2; 0,4; 0,6: 1; 3; 5; 10; 15 сызықтардың қалыңдығының изосызықтары жүргізіледі.

      1 және одан жоғары метрге 0,6 жарық қалыңдығының изосызықтарымен жүргізілген шахталық өрістің аумағын тау - кен соққыларына қауіпті топқа жатқызылады.

      Жарықтардың көлденең жүйелерінде даму интенсивтілігі (қалыңдығы) анықталады (5, а сурет). Ол үшін ұзындығы 5 метрден аспайтын суретке түсіру учаскесінде жарықтар қалыңдығын орташалайды. Егер қалыңдық тербелісі (максимальды мәннің минимальды мәннен ауытқуы) 1 қума метр ұзындықта екіден аспаса, онда оның ұзындығы 5 метр учаскеде орташаланады.(5, б сурет). Егер қалыңдық тербелісі өлшеу учаскесінде 1 метр ұзындықта екіден артық болса, орташалауды 2 метрден артық емес учаскеде қабылдайды. (сурет 5, в).

      1 метрде бірден кем жарықтар орташа қалыңдығы кезінде жүйені дамымаған деп есептейді. 1 метрде бірден басталған және одан жоғары жарық қалыңдығы кезінде учаскенің соққы қауіптілігін қабаттардың жалаңаштануына қатысты көлденең жүйелердің жарықтары бағытына қатысты белгілейді. Жарықтардың бағытталуы альфа бұрышының қиылысымен және жалаңаштануға байланысты олардың түсу бағытымен анықталады. Қиылысу бұрышын жарықтар жайылуы мен жалаңаштану жазықтығының азимуттарының айырмасы ретінде анықтайды. Жалаңаштануға қатысты жарықтардың түсу бағытында екі жағдайды анықтайды – массивке және жалаңаштануға (5 а, б суреттерін қараңыз).

      Жарықшақтықтың анықталған көрсеткіштері бойынша тікелей кен орнында кен қабаты учаскесінің соққы қауіптілігі кестеге сәйкес анықталады.

      Кесте

Соққыға қауіптілік санаты

Біркелкі ашылудың көлденең саңылауларын тұспалдау

Көлденең жүйелердің саңылауларының жиілігі, саны 1 метрге

кездесу бұрышы

құлау бағыты

Қауіпті

0-30
60-90
30-60

алқапқа кез келген алқапқа

1-15
1-15

Қауіпсіз

0-60
0-90

ашылған кез келген

1-15
15 жоғары






      5 сурет. Саңылаулар қарқындылығын анықтау: а – саңылау жиілігін анықтау (санын);

      б, в – орташа жиілікті (санын) бағалау мысалдары.

      Гср 1 қазба учаскесінің ұзындығы бойынша көлденең бағытталған саңылау

      Соққы қауіптілікті түпкілікті анықтау үшін жарықтарды суретке түсіру нәтижелерін дөңгелек диаграмма арқылы 6 суретке сәйкес өңдейді. Ондағы жарықтарды өлшеудің нақты метрлерін көрсететін цифрлы белгілермен (нүктелермен) белгілейді. "Сырғанақ терезе" әдісі бойынша жүйенің максимумын - 20 x 20 градус мөлшердегі дөңгелек диаграмма секторын анықтайды. Секторды дөңгелек бойынша 10 градус қадам бойынша қозғалта отырып, әрбір қадам сайын "терезе" ортасында оған тиген жарық санын белгілейді. Егер нүкте сектор өрісінде болса, онда оны 1 санымен белгілейді, ал сектор сызығында орналасқан жағдайда 0,5, және бұрышында 0,25 белгілейді. Осыдан кейін секторды 10 градус қадаммен диаграмма ортасына ауыстырады. Салынған мәліметтер бойынша жарықтардың қиылысуының тепе – тең жиіліктерінің изосызықтарын жүргізеді. Жарық жүйелерінің максимумы қиылысудың ең үлкен жиіліктерімен шектелген аумақтың ортасында болады. Изосызықтарды салу кезінде 80-90 градус түсу бұрышына сәйкес концентрикалық шеңберлер арасындағы дөңгелек диаграммаларға түсетін жарықтар орналасуының ерекшеліктерін ескеру қажет. Максимумдар нүктесін диаграмма ортасымен қосады. Жүргізілген сызықтар жүйе максимумы жайылу жазықтығының азимуттарына сәйкес келеді. Осы сызықтардан оңға қарай жүргізілген нормалдар диаграмма ортасына қарағанда жүйелерде жарықтар түсуінің бағытын көрсетеді. Дөңгелек диаграммаларда кен орындарының жалаңаштануына қатысты қиылысу бұрышы мен түсу бағыты келесі жолмен анықталады.

      Дөңгелек диаграммаға жарықтарды өлшеген кен орындарының кеңістікте орналасуы (6, в суретті қараңыз) салынады. Массив жағынан кен орнының жалаңаштануын иммитациялайтын сызық штрихталады. Осы штрихқа қатысты жарықтың түсу бағыты қарастырылады. Штрихтеу бағыты массивтегі жарық түсуіне сәйкес келеді, қарама - қарсы бағыт – жалаңаштануға.

      Сонымен қатар кен орнының жалаңаштануымен жарықтың қиылысу бұрышы, яғни дөңгелек диаграмманың ортасын жарық жүйесінің максимумымен қосатын және жалаңаштану жайылуының сызығына сәйкес келетін диаметральды сызық арасындағы сүйір альфа бұрышы анықталады.

      Кен орындарын тазарту немесе дайындау жағдайында жарықтарды үздіксіз суретке түсіру кезінде өлшеулердің барынша дұрыс нәтижесіне қол жеткізіледі. Забойлар мен кен орындарының қабырғаларында жарықтарды суретке түсіру міндетті болып табылады. Жарықшақтық бұл жағдайда кен орнын әрбір 3 метрге жылжытқанда бес метрлік интервалда жүргізіледі.

      Жарықтарды жекелеген учаскелермен суретке түсіруге болады. Бұл жағдайда өлшеу учаскесінің ұзындығы 10 метрден кем емес.





      6 сурет. Қазбаның ашылуына қарау саңылауды байқау: а - тілік, б -жоспар, в - айналма диаграмма, б – саңылаудың ашылумен кездесу бұрышы

      3. Шпурлар (ұңғыма) қабырғасына пуансондары кіргізу әдісі. КГБ (көп нүктелі гидравликалық бергіш) өз жазғышы бар прибор жыныстардың соққы қауіптілігіне бейімділігін және кен орындары мен діңгектердің соққы қауіптілік санатын анықтауға арналған. Жыныстардың Шектік қысу қуаттылығы әсерінен төзімсіз бұзылуларға бейімділігі "жүктеме - деформация" координаттарында автоматты түрде жазылатын пуасондарды ұңғыма қабырғаларына енгізу диаграммалары бойынша анықталады.

2. Геофизикалық әдістер

      4. Энергия, амплитуда, ұзақтық, жиілік және электромагниттік тербелістердің кен жыныстарының физико - механикалық қасиеттерінен және қуаттылық жағдайынан тәуелділігі акустикалық және электромагнитті әдістерді қолданудың физикалық негізі болып табылады.

      Кен жыныстары учаскелерінің соққы қауіптілігін болжау әрбір нақты шахтаның ерекшеліктерін ескеретін әдістер бойынша акустикалық және (немесе) электромагниттік тербелістердің бір немесе бірнеше параметрлерінің өзгеруіне байланысты. Әдістер геомеханикалық әдістерді қоса алады.

      Әрбір әдісті қолдану саласы және соққы қауіптілік санатын анықтау жобамен анықталады.

      Акустикалық және электромагниттік әдістер, тербелістердің пайда болуына қарау екі топқа бөлінеді.

      Әдістің бірінші тобы тау қысымы әсерінен кен жыныстарының құрылымы (мысалы, микрожарықтар пайда болғанда, кен жынысының тығыздалуы кезінде) өзгерген кезде пайда болатын табиғи қозу тербелісін пайдаланды. Бұл топқа акустикалық және электромагниттік эмиссия әдісі жатады. Әдістің екінші тобы арнайы шағылыстырушы немесе басқа да әдістермен, мысалы, бұрғылау, аттыру, гидроқопсыту, гидроажырату жолмен жасанды қоздырылған тербелістерді қолданады.

      5. Акустикалық эмиссия интенсивтілігін өлшеуге негізделген әдіс. Берілген уақыт интервалында кен жыныстары массивінің зерттелетін учаскесінде пайда болатын табиғи шағылысудың акустикалық сигналдардың саны өлшенеді. Бұл әдістің негізгі артықшылығы аз жұмысты қажет етеді. Бұл әдіс акустикалық эмиссия сигналдарымен салыстырғанда кедергілердің деңгейі төмен учаскелерде акустикалық белсенділігі жеткілікті көп кен жыныстарының соққы қауіптілік дәрежесін болжау кезінде пайдалану тиімді.

      Әдіс "Прогноз-М", "Ангел", СБ-32 приборлары арқылы жүзеге асырылған.

      6. Әдіс акустикалық эмиссияны амплитуда бойынша тарату көрсеткішін анықтауға негізделген. Амплитудалық дискриминацияның әртүрлі деңгейінді акустикалық эмиссияның интенсивтілігі өлшенеді және әлсіз және күшті сигналдар арасындағы амплитудалық әртүрлі арақатынас анықталады. Бергіш пен жыныстың контактілік шарттарының өзгеру факторының аз әсер етуі осы әдістің негізгі артықшылығы болып табылады. Бұл әдісті осы қосышаның 4 тармағында көрсетілген әдіспен бірге пайдалану тиімді болады. Мысалы, СБ-32, "Ангел" приборларын қолдану арқылы.

      7. Табиғи электромагниттік эмиссияның интенсивтілігін өлшеуге негізделген әдіс. Берілген уақыт интервалында кен жыныстары массивінің зерттелетін учаскесінде пайда болатын электромагниттік эмиссия сигналдарының саны өлшенеді. Аз жұмысты қажет етуі және массивпен контактісіз антенна арқылы сигналдарды қабылдау мүмкіндігіне негізделген жоғары технологиялылығы. Бұл әдісті электр өткізгіштігі төмен кен жыныстарының соққы қауіптілігін және электромагниттік кедергілері деңгейі төмен аз учаскелерде суға толуын болжау кезінде қолданған тиімді. Әдіс "Ангел" аппаратурасы арқылы іске асырылады.

      8. Әдіс табиғи электромагнитті эмиссия сигналдарының амплитудасын өлшеуге негізделген. Бұл әдістің негізгі басымдылығы және қолдану саласы осы Ереженің 7 тармағында баяндалған әдіске ұқсас.

      Әдісті электромагнитті эмиссиялардың көршілес импульстары арасындағы уақытша аралықтың үлкен болмаған жағдайында қолданған тиімді.

      Бұл әдіс "Ангел" приборлары арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

      9. Серпімді жасанды қозудың тарау жылдамдығын анықтауға негізделген. Бір - бірінен берілген қашықтықта орналасқан екі нүкте арасындағы серпімді тербелістердің таралу уақыты өлшенеді. Жоғары кедергіден қорғану қасиеті әдістің ненізгі басымдылығы болып табылады. Оларды бұзылған жыныстардың аумағын 0,3 м артық емес және осыған байланысты серпімді тербелістердің таралуы үшін жақсы жағдай жасалған мықты тау - кен жыныстарында пайдалану тиімді. Әдіс "Ангел" приборлары арқылы жүзеге асырылған.

      10. Жасанды қоздырудың иілгіш ауытқуларының таралу жылдамдығын анықтауға негізделген әдіс. Бір-бірінен белгіленген қашықтықта орналасқан екі нүкте арасындағы иілгіш ауытқулардыңтаралу уақыты өлшенеді.

      Әдістің негізгі артықшылығы бөгеттерден жоғары қорғалғандығы болып табылады. Оны қатты, қираған жыныстар аймағы 0,3 метрден көп емес, сәйкесінше иілгінш ауытқулардың дамуына қолайлы жағдай бар таукен жыныстарында қолданған мақсатқа сай. Әдіс СЭР-1, "Ангел" и "Зонд" құралын қолдана отырып іске асырылады.

      11. Әдіс бұрғылау кезінде акустикалық сигналдарды өлшеуге негізделген. Бұрғылау кезінде пайда болатын акустикалық сигналдардың суммалық интенсивтілігі өлшенеді. Әдістің негізгі басымдылығы - оның жоғары технологиялылығы. Оны бұрғылау аттыру әдісімен жүргізілетін кен орындарының забойларының соққы қауіптілігін болжау кезінде қолдану тиімді. Бұл әдіс "Прогноз-М" және "Ангел" приборларын қолдана отырып іске асырылады.

3. Көзбен көру бойынша кен орындары бұзылуларының сыртындағы
соққы қауіптілікті болжау

      12. Қарастырылатын әдісті массивтегі кернеулік жоғары және кен орындары контурында бұзушылықтар тудыруы мүмкін болғанда қолдануға болады.

      Кернеулік бағытын бағалау кен орындары мен ұңғымалардағы контурындағы жарықтар мен қабықшалардың кеңістік бойынша бағытын талдау негізінде бағаланады. Кернеуліктің жуықталған шамалары бір остік қысудағы жыныстардың мықтылық шегінің белгілі мәндері бойынша бағаланады.

      Көзбен қарау арқылы әзірлеу жүйесінің жекелеген конструктивтік элементтерінің қуаттылық дәрежесі салыстырылады және жыныстардың қозғалмаған массивіндегі барынша қуаттылық әрекетінің шамасы мен бағыты шамамен алғанды анықталады.

      Кернеулікті көзбен қарап, бағалау кеңістікте шамамен әртүрлі орналасқан барлық бекітілменген кен орындарын, зерттеу арқылы орындалады. Бұл кезде кен орындары контурындағы бұзылу орындары белгіленеді.

      Қосымша ұңғымалардың бұзылу учаскелері белгіленеді. Бұрғылау кезінде тау қысымының пайда болу ерекшеліктерін білу қажет, себебі, жоғары кернеуліктер жеткіліксіз болғанда, массивтегі бұзушылықтар бұрғылау кезінде шығуы мүмкін.

      Контурдағы жыныстардың бұзылу сипатына, кен орнының контуры бойынша қабықшаланатын табақшалардың қаншалықты параллельдігіне және контурдағы жыныстардың бұзылу сипатына, кен орнының контуры бойынша қабықшаланатын табақшалардың қаншалықты параллельдігіне және қабықшалану беттерінің табиғи босанумен (жарықтар, қабықшалану, және тағы басқа) келісетініне көңіл аударуға болады.

      Бұзылу орындары кен жұмыстарының жоспарына салынады. Бағалау үшін рулетка мен кен компасы болуы керек. Кен орындарының контурындағы бұзылулар барынша үлкен қысылатын кернеуліктердің бағытына параллель болады. (16-сурет).



      7 сурет. Ең көп қысатын кернеуге қатысты қазба қимасында 1 жыныстықұлату учаскелерін орналастыру

      Мысалдар. Егер қозғалмаған массивте ламбда Н ретінде анықталатын ең үлкен кернеулік тік бағытталса және шамасы жағынан кен орындары контурында жыныстардың бұзылуы үшін жеткілікті болса, онда ең үлкен бұзылуылар кез келген бағыттағы көлденең кент орындарының қабырғаларында болады, барынша кіші интенсивті бұзылулар еңкіш кен орындары қабырғаларында және тік кен орындарында бұзушылықтар мүлдем болмайды.

      Ең үлкен көлденең қысылған кернеулікте бұзылулар төбеде және кен орындарының негізінде, тік кен орындарының қабырғаларында – максимальды кернеулік бағытына перпендикуляр жазықтықта болады.

      Төбедегі (негізіндегі) көлденең кен орындарының бұзылуы бойынша жыныстар (рудалар) массивіндегі көлденең кеннеуліктің ең үлкен шамасын жуықтап бағалауға болады.



      Бұл жерде

сж. – массивтегі жыныстардың (руда) мықтылығы.

      Массивтің осындай кернеулігі кезінде соққы қауіптілік санатын құрал жабдықтар арқылы болжау қажет.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
19-қосымша

      Нысан

Газ құрамын өлшеу және газдануды есепке алу журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Газдануды байқай күні мен уақыты, сағат, минут

Пласт, учаске, кен орнының атауы

Газдану орнындағы метан, сутек, улы газдардың болуы, (пайызда)

Газдану себептері, газдану түрі, (технологиялық, авариялық)

Газдану ұзақтығы

Газданудың алдын алу шаралары

Технологиялық участок және ШЖҚ бастық-тарының қолы



өлшеу орны

Макси-малды концентрация





1

2

3

4

5

6

7

8

















  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
20-қосымша

Жұмыс істейтін жерасты қазбаларында улы газ (бу) құрамының
шектік рұқсат етілген шоғырлануы

Улы газдардың (булардың) атауы

Формуласы

Шахталардың әрекеттегі қазбаларындағы газдың шекті рұқсат етілген шоғырлануы



көлемі бойынша пайыз (%)

Метр кубқа миллиграмм (мг/м3)

Көміртегі қышқылы (көміртегі оксиді)

СО

0,0017

20

Азот қышқылы (азот оксиді) NO

қайта есептегенде

NO2

0,00026

5

Күкіртті газ (күкірт диоксиді, күкіртті ангидрид)

SO2

0,00038

10

Күкіртсутегі

H2 S

0,00071

10

Акролеин

C3H4O

0,000009

0,2

Формальдегид

CH2O

0,00004

0,5

Металлды сынап

Hg

-

0,01

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
21-қосымша

      Нысан

Желдету қондырғыларын бақылау мен реверсияны тексеру
журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

      I бөлім. Желдетіс қондырғыларын бақылау

      Желдеткішті орнату орны _______________________________________

      Желдеткіш типі және жұмыс агрегатының нөмірі __________________

      _____________________________________________________________________

Күні, айы, жылы

Желдеткішті қарау нәтижесі, ескертулер, ақаулар

Ақауларды жою жөніндегі шаралар

Желдетіс қондырғыларын қараған тұлғаның қолы










      II бөлім. Реверсиялық қондырғыларды қарау және желдеткіш реверсиясын тексеру

      _____________________________________________________________________

      Желдеткішті орнату орны _____________________________________________

      Желдеткіш типі және жұмыс агрегатының нөмірі ________________________

Күні, айы, жылы

Реверсиялық қондырғыларды қарау нәтижесі, ескертулер, дефектілер

Анықталған дефектілерді жою жөніндегі көзделген шаралар

Желдеткіш ағынының бағытын өзгерту ұзақтығы, мин

Желдеткіш ағынын тастағаннан кейін шахтаға түскен ауа мөлшері м 3 / с

Шахтаға қалыпты ауаның түсуі %

Желдеткіш реверсиясын қараған және тексерген тұлғаның қолы

Желдеткіш құрылғысын жақсарту жөніндегі техникалық директордың берген нұсқамасы

1

2

3

4

5

6

7

8


      4, 5, 6 бағандар жарты жылда бір рет толтырылады.

      "Желдету қондырғыларын бақылау мен реверсияны тексеру журналы" екі бөлімнен тұрады: І-бөлімде желдету қондырғыларын бақылау бөлімінде қарау нәтижелерінің жазбасы болады. Жүргізілген қараулар нәтижесінде анықталған барлық ескертулер әрбір желдеткіш қондырғысына арналған беттерге жазылады. Беттің жоғары бөлігінде желдеткіштің орналасқан орны (баған, шахта, щурф және тағы басқа.), типі, және жұмыс агрегатының нөмірі жазылады. Жөндеуден кейін желдеткіш қондырғысын қабылдауды шахтаның энергетигі мен механигі жүргізеді. Жүргізілген жөндеудің сапасы туралы механик және энергетик жазады.

      2-бөлімде барлық реверсиялық қондырғыларды қарау және олардың реверсиясын тексеру нәтижелері жазылады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
22-қосымша

      Нысан

Желдеткіштің жұмысын есепке алу
журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Күні, айы, жылы

Жұмыс сағаты

Жұмыс істейтін агрегат № және оның типі

Өлшеу приборларының көрсеткіші

Желдеткішті тоқтату

Кезекші машинистің қолы

Желдеткіш ахуалы бойын-ша ескерту (подшипниктер, двигателдер және тағы басқалар.)

Ауысымды қабыл-дап алған машинистің қолы

Бақылау тұлғасының қолы



депрессия, мм сынап бағ.

Шығыс есептегіші бойынша өнімділік, м 3/мин (немесе желдеткіш айналымының саны)

Тоқтату сағаты

Тоқтату себептері



1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11












  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
23-қосымша

      Нысан

Желдеткіш журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Журналды жүргізуге арналған түсіндірме

      Шахтаның желдеткіш журналының үш бөлімі болады.

      1-бөлімде шахта желдеткіші құрылғысының жұмыс режимі қоса тіркелген 1-үлгіге сәйкес тіркеледі.

      1 нысан

      Желдетіс қондырғысы № _______________________________________________

      1. Желдетіс орнатылған орын _________________________________________

      2. Желдеткіш типі ___________________________________________________

      3. Желдеткіштің жұмыс дөңгелегінің диаметрі _________________________

      4. Желдеткіштің номиналды өнімділігі, м3/мин ________________________

      5. Желдеткіштің номиналды депрессиясы, мм су. бағ. __________________

      6. Жұмыс дөңгелегінің айналу жылдамдығы, айн/мин ____________________

Күні, айы, жылы

Желдеткіш дөңгелегінің айналу жылдамдығы, айн/мин

Желдеткіштің өнімділігі, м3/мин

Депрессия (компрессия), мм су бағ.

Эквиваленттік саңылау
0,38


Шахтаның техникалық басшысының өкімі

Орындаушының кепілхаты

1

2

3

4

5

6

7









      Әрбір желдеткіш құрылғы үшін журналдың бұл бөлімінде жеке бет арналады. Әрбір резервті желдеткіш үшін, егер желтдеткіштің типі мен мөлшері жұмыс желдеткішінен айырмашылығы болса, ерекше бет арналады.

      Желдеткіш өнімділігі желдеткіш каналында орналасқан Пито трубкасы, және сұйықпен (сумен немесе спиртпен) толтырылған U түріндегі трубка арқылы немесе желдеткіштің диффузорында орналасқан ауа жылдамдығын тікелей өлшейді.

      Желдеткіш каналындағы ауа жылдамдығын Пито трубкасы арқылы өлшеу кезінде U түріндегі трубка тармақтарындағы су деңгейі трубка ұштары орналасқан ауа толқыны нүктесінде

жылдамдық қысымын береді. Жылдамдық келесі формуламен анықталады:


      Осы жылдамдық бойынша желдеткіш каналындағы ауа қозғалысының орташа жылдамдығын анықтау үшін жылдамдықтан ауа санына ауыстыру коэффициентін белгілеу қажет. Ол үшін қозғалысына

өлшеуімен және v анықтауышы мен желдеткіш арнасындағы немесе диффузордағы анемометрмен

ауа санын өлшеу жүргізіледі.

      Коэффициент

немесе

, анықталады.

      Бұл жерден әрі қарай

анықталады


      Диффузордағы ауа жылдамдығын өлшеу кезінде өлшеу "нүкте әдісімен" жүргізіледі.

      Өлшенген мәліметтер бойынша желдеткіш өнімділігі Q, (секундына метр куб), мен депрессиясы (су ағынының миллиметрі):



      анықталады.

      Бұл жерде А – шахтаның желдеткіш желісі бойынша осы желдеткіштің ауа толқыны жүретін бөлігіне тепе - тең саңылауы.

      Тепе - тең саңылаудың мәні 1-бөлімнің 5-бағанында жазылады. Егер желдеткіш құрылғының жұмыс режимі және шахта өрісіне қызмет көрсететін оның бөлігінің тепе - тең саңылауы қанағаттандырылса, онда 6 бағанға шахтаның техникалық басшысы визасын қояды. Егер ол желдеткіштің жұмыс режимін немесе тепе - тең саңылауын, немесе шахтаның аэродинамикалық кедергісін өзгерту қажет деп тапса, онда ол осы бағанда шахтаның бас механигіне, шаң желдету қызметінің бастығына, немесе тиісті участок бастығына тапсырма береді.

      Өзіндік жазатын депрессиометр болмаған жағдайда депрессия қарапайым депрессиометрмен өлшенеді. Оның бір тармағы резина труба арқылы статикалық трубкамен немесе саңылауы желдеткіш арнасының қабырғасымен іргелес орналасқан, ал екінші тармағы атмосферамен жалғанған қарапайым газ трубасымен жалғанады.

      2-бөлімде осы Қосымшаның 2-нысаны бойынша шахтаға түскен ауаның жалпы саны және оның кенжиектері, жыныстар (қабаттар), шахтаның қанаттары және учаскелері арасында бөлу, сонымен қатар учаскелердің, қабаттардың, кенжиектеріндегі шығыс толқындарындағы ауа мөлшері, шахтаға қызмет көрсететін барлық желдеткіштердің бірлескен қызметінен жер бетіне берілетін жалпы ауа мөлшері жазылады. Журналдың бұл бөлімінде бір желдеткіш құрылғымен қызмет көрсетілетін учаскелердің шығыс толқындары мен жалпы шығыс толқынындағы метан, сутегі, күкірт сутегі, күкірт газы, оттегі, көміртегі қышқылы және көмір қышқылдарының құрамы тіркеледі.

      2 нысан

Шахтаның барлық желдету желілерін желдету және қазбалар
бойынша ауаны тарату сипаттамасы

Күні, айы, жылы

Келіп түскен ауаның ағыны

Ауаның шығатын ағыны

Есептік кезеңде бір ауысымда жер астындағы жұмысшылардың шекті саны

ауаны өлшеу орны

өлшеу станциясының және қиманың нөмірі

ауаның жылдамдығы, м/с

келіп түскен ауаның саны, м3 /мин

ауаны өлшеу орны

өлшеу станциясының және қиманың нөмірі

ауаның жылдамдығы, м/с

шығатын ауаның жылдамдығы,м3 /мин






















Жер астындағы бір жұмысшыға шахтаға және учаскеге келіп түсетін ауаның мөлшері,м3 /мин

Есептік кезеңде шекті тәуліктік өндіру, кен массасының м3 

Тәуліктік өндіруге бөлінген, шахтаға келіп түскен ауаның мөлшері, м3/мин

Шығыс ағынындағы құрамы, %

Шығатын ағыстағы температура және қатысты ылғал

Шахтаның бас инженердің ескертулері (техрук)

Орындаушының қолы




СН4

СО2

О2

Н2

H2 S

SO2




11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22














      2-бағанында толқындарға келіп түсетін ауаны өлшеу орны - әрбір түсетін толқын бойынша бірізді көрсетіледі; жоғарыдан ауа келетін шахта бағаны, шурф немесе қазбалар, сондан кейін бірінен кейін бірі ауа толқынына түсетін таратымдар ретінде квершлаг және учаскелік штрек.

      6-бағанға забойдан жер бетіне ауа толқыны баратын кен орындарының желдеткіштерінің атауы, сорғыш желдеткіш арнасынан бастап бірізді атауы жазылады: шахта бағаны, желдеткіш жиегінің квершлагы, учаскелік желдеткіш өндірулері. Егер шахта бірнеше желдеткіш құрылғыларымен қызмет көрсетілсе, онда онда 6-бағанда әрбір құрылғы бойынша оның толқындары тармақталуынан бастап, учаскелік желдеткіш өндірулеріне дейінгі жазбалар бірізді жазылады. Кіріс және шығыс толқындардың жазбалары оларды баланстауға болатындай етіп жазылады.

      Мысалы: егер шахтаға бір мезгілде түсетін ауа толқынында, шығыс толқынды беруге арналған бірнеше желдеткіш қолданған жағдайда 9-бағанда шығыс толқындардың қосынды мөлшері, ал 5-бағанда шахтаға түсетін ауаның жалпы мөлшері көрсетілуі тиіс. Осылайша 5-бағанда участокқа келетін ауаның саны көрсетіледі, ал 9-бағанда осы участоктан шығатын ауа мөлшері жазылады. Сонымен қатар қанаттар мен кенжиектері бойынша түсетін және шығатын ауа мөлшерін салыстыру қажет. 5 және 9-бағандардағы мәліметтер бойынша басты бағыттар бойынша (учаскелік штрекее дейін) ауаның іс жүзінде өтуі анықталуы тиіс және нәтижелері 2-бөлімде өлшеу мәліметтеріннен кейін жазылуы тиіс.

      10-бағанда учаскенің, қабаттың (пластың), кенжиектің және барлығы шахта бойынша бір ауысымда жер асты жұмыстарындағы жұмыскерлердің максимальді саны тіркеледі, ал 11-бағанда учаскенің, қабаттың (пластың), кенжиектің және барлығы шахта бойынша жер астындағы бір жұмыскерге түсетін ауа мөлшері көрсетіледі.

      3-бөлімде осы Қосымшаның 3 нысаны бойынша + 20 градус Цельсиядан артық болғандағы кен орны ауа температурасын өлшеу нәтижесі тіркеледі.

      Бұл үлгі бойынша жазба жүргізу температурасы 20 градус Цельсиядан артық немесе пайдалы қазбалары өздігінен жануға бейім шахталарда жүргізіледі.

      3 нысан

20 градус Цельсиядан асқан кезде кеніш ауасының температурасын
өлшеу нәтижелерін жазу

Өлшеу уақыты (күні, айы, жылы)

Кеніш ауасының температурасын өлшеу орны

Кеніш ауасының температурасын өлшеу нәтижесі

Температураны өлшеген тұлғаның лауазымы және тегі

Өлшеу жүргізген тұлғаның және учаске бастығының қолдары

1

2

3

4

5






  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
24-қосымша

Желдеткіш жоспарлар мен сызбалардың шартты белгілері

Атауы

Белгілері

Ескерту

Копер:



темірбетонды (мұнаралық)




металл




ағаш




Бағанның аузы (шурф)^



дөңгелек қима




тікбұрышты қима




еңкіш бағанның (штольни) тік бұрышты және трапециялық қима




Желдеткіш ағыны



кіріс



Қызыл көрсеткіш

шығыс



Көк көрсеткіш

Желдеткіш



а) жер бетінде:



бас желдеткіш (орталық - а, осьтік - б)



Көрсеткіш желдеткіш ағынының бағытын және түрін көрсетеді. Желдеткіш типі көрсетіледі.

Қосымша (орталық - а, осьтік - б)



Сол сияқты

б) жер асты кен орындарында станционарлық остік - а, орталық - б;



Сол сияқты

уақытша остік - а,орталық - б;



Сол сияқты

Жергілікті желдету желдеткіші:



а) қысымды



Қызыл көрсеткіш

б) сорғыш


Көк көрсеткіш

Желдеткіш трубасы



а) 0 эжектормен



Жоғары және оң жақтағы көрсеткіштер көк, сол жақтағы – қызыл

б) табиғи тартпасы бар



Көк көрсеткіш

в) қысымы бар



Қызыл көрсеткіш

г) тартпа



Көк көрсеткіш

Желдеткіш қалқасы



Екі жоғары көрсеткіш көк, төменгі көрсеткіш қызыл

Кроссинг



а) "аудармалы көпір" типіндегі




б) трубалық




Ауаны өлшеу станциясы



Станция нөмірі және оның қимасы м

көрсетіледі

Желдеткіш есігі:



а) жабық



Тік бұрыштар ауданы материалдарға арналған түспен боялады

б) ашық



Тік бұрыштар ауданы материалдарға арналған түспен боялады

в) темірмен қоршалған



1. Бір жағынан:



Сол сияқты

2. Екі жағынан



Сол сияқты

г) реттеуші терезесі бар



Сол сияқты

д) автоматты



Сол сияқты

е) торлы




Желдеткіш парус




Шпренгельді ұстатқышты орнату орны




Жабындысы бар тегіс ұстатқыш



Белгі ауданы материалдарға арналған түспен боялады

Барьерлік ұстатқыш




Ауа шығынының реттеушісі




Өртке қарсы есік




Шлюздер




Өртке қарсы материалдар мен қондырғыларды сақтау камерасы



Қызыл әріп

Тосқауыл:



а)тақта тасты




б) сулы




Калориферлі құрылғы




Жылытушы




Ауаны суытушы




Гидрокалорифер




Ауа түсетін арық




Тиек бұрандасы, қозғалтқыш



Белгі түсі трубақұбырының түсіне сәйкес келеді

Редукциялық клапан




Жер бетіндегі өрт су айдыны



Белгі көгілдір

Насос




өрт гидрантты



Қызыл белгі

Кіре-беріс жол



Қызыл түс

Сөндірілген кен орны




Ағашпен бекітілген кен орны




Жалпы шахталық қосымша шығатын есік



Қара және сары түстер

Блокты қосымша щығатын есік



Сол сияқты

Қалыпты желдету режимін сақтай отырып, позиция нөмірі



Белгі аумағының түсі осы пощициядағы кен орнының бояуына сәйкес келеді.

Реверсивті желдету режимін сақтай отырып, позиция нөмірі



Дөңгелек түсі:
өрт кезінде: -қызыл;
су алып кету кезінде – көк;
басқа авариялар кезінде – қара




Қоршаулы арна



Қызыл түс

су ағыны арнасы



Түсі көк

Құлау аумағының сымдық қоршауы



Түсі қызыл

Тұрақ орны:



а) өртке қарсы материалары мен қондырғылары бар поездар



Белгісі қызыл

б) көбікгенераторлы қондырғы




в) жылжымалы өрт сөндіруші




Медпункт



Қызыл крест

Топтық сақтау орны



а) өзін - өзі құтқару



Қызыл әріп

б) респираторлар



Қызыл түсті шеңбер

Телефон



Сол сияқты

өрт сөндіруші



Сол сияқты

Пункт:



а) радиобайланыс



қызыл көрсеткіш

б) теледидар




Авария туралы дыбыстық сигнализацияны орнату




Трубоақұбыры:



а ) ауа



Қызғылт сары түсті

б) сулы



Көк түсті

Ауақұбырын су беруге қосу орны



Көк белгі

Өрт сөндіру краны (қосу басы)



Қызыл белгі (контур)

Мұздатқыш құрылғысы




  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
25-қосымша

Жерасты жағдайларында іштен жану қозғалтқыштарындағы жұмыстан
кейінгі зиянды компоненттерінің рұқсат етілген шоғырлануы

Атауы

Көлемі бойынша құрамы, (пайыз)


газдан тазалауға дейін

газдан тазалаудан кейін

Көміртегі қышқылы

0,2

0,08

Азот қышқылы NО

қайта есептегенде

0,08

0,08

Акролинге қайта есептегенде альдегидтер

-

0,001

  Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
25-1-қосымша

Кен атмосферасында пайдаланылған газдардағы зиянды компоненттерді шекті рұқсат етілген концентрацияға дейін сұйылту үшін іштен жанатын қозғалтқышы бар машинаның қуат бірлігіне ауаның берілу нормасын есептеу

      Ескерту. Қағида 25-1-қосымшамен толықтырылды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Іштен жанатын қозғалтқышы бар машинадан кен атмосферасына тарайтын улы газдарды шектік-рұқсаттық концентрацияға дейін сұйылту үшін таза ауа берудің қажетті мөлшері мына формула бойынша есептеледі:

      q = Qг× Cг(NOх)/Cпдк(NOх), м3/с на 1 кВт,

      мұндағы Qг – Еуро экологиялық стандартының іштен жанатын қозғалтқышы қуатының 1 кВт-қа шаққандағы пайдаланылған газдардың ең үлкен көлемі 0,00084 м3/с құрайды;

      Cпдк(NOх) – кен атмосферасындағы азот тотықтарының (азот оксидтерінің) шектік-рұқсаттық концентрациясы, осы құжатқа 20-қосымшаға сәйкес 0,00026 % тең болып қабылданады (көлемі бойынша);

      Cг(NOх) – іштен жанатын қозғалтқышта пайдаланылған газдардағы азот тотықтарының (азот оксидтерінің) шектік-рұқсаттық концентрациясы, % (көлемі бойынша), бейтараптандырылғаннан кейінгі өлшеулермен анықталады немесе қозғалтқыштың экологиялық стандартқа сәйкестігіне қарай қабылданады.

      Пайдаланылған газдарды шектік-рұқсаттық концентрацияға дейін сұйылту үшін ауа беру нормасын есептеуге арналған жобалау кезінде кестеге сәйкес Cг(NOх) қабылдау керек:

Cг(NOх), % (көлемі бойынша)

1 а.к. мин. q, м3 (1 кВт-ға м3/с), кем емес

0,025-ға дейін

3,6 (0,08)

0,026-0,030

4,3 (0,097)

0,031-0,035

5,0 (0,113)

      * іштен жанатын қозғалтқышта пайдаланылған көміртек тотығының бейтараптандырылғаннан кейінгі рұқсаттық концентрациясы көлемі бойынша 0,08%-дан артық емес.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
26-қосымша

      Ескерту. 26-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Нысан

Көтергіш құралдарды қарау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Көтеру ______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Журналды жүргізуге арналған түсіндірме

      Әрбір көтеру құрылғысына жеке журнал жүргізіледі.

      Журнал екі бөлімнен тұрады.

      Журналдың І-бөлімі көтеру құрылғысының детальдарын қарау және оның жағдайын жазуға арналған. Осы бөлімнің 2-бағанында міндетті қарау объектілерінің тізімі берілген.

      3-баған айларға бөлінген; 3-бағанның жоғары жағында айы және жылы көрсетіледі.

      3-бағанды көтеру механигі немесе көтеру құрылғысын қарауға тағайындалған тұлға тағайындайды.

      І-бөлімнің әрбір бетінде шахтаның бас механигінің белгілеуі мен ескертуіне арналған орын болады.

1-бөлім

№
р/н

Қарау объектісі

Айы, жылы



Ай күндері



1

2

3

4

5

6

7

8

9

..........

27

28

29

30

31

1.

Көтеру машиналары:

















1) барабандар

















2) тежеуіш (комплекс)

















3) машина сымы

















4) сақтандырғыш құрылғы

















5) индикатор (тереңдік көрсетуші)

















6) аппаратура
















2.

Шкивтер:

















1) футеровка

















2) подшипниктер

















3) білте және обод

















4) майлау жағдайы
















3.

Көтергіш ыдыстар:

















1) тіркеме құрылғылар

















2) қақпақ тетігі

















3) парашюттер

















4) бағыттаушы табандар
















4.

Кулактар
















5.

Тербелмелі аумақтар
















6.

Сымдар
















7.

Жүктеме құралдары
















8.

Түсіру құрылғысы
















9.

Стопорлар
















10.

Ұштық ажыратқыштар
















11.

Қарау жүргізген тұлғаның қолы

















      Шахтаның бас механигінің қолы

      Детальдар жарамсыздығы Ж әріпімен белгіленеді. Жарамды жағдайы (қанағаттанарлық) – Қ әріпімен. Қарау жүргізілмеген тире белгісі қойылады.

      Журналдың ІІ-бөлімі жарамсыздық сипатына және оны жою жөніндегі шаралар үшін көзделген.

2-бөлім

Күні, айы, жылы

Тетік немесе деталь жарамсыздығын сипаттау

Дефектінің немесе жарамсыздықты жою жөніндегі шаралар, орындалу мерзімі және кімге тапсырылған

Орындалу туралы белгі, орындаушының және шахтаның бас механигінің қолы

1

2

3

4






      2-бөлімдегі 2-бағанда І-бөлімде Ж әрпімен белгіленген объектінің жарамасыздық сипаты мен дәрежесі жазылады. Жазбаны қарауды жүргізген тұлға жазады.

      3-бағанда анықталған дефектілерді жою жөніндегі шараларды және осы араларды орындауға жауапты тұлғаларды жазады.

      "Көтергіш құралдарды қарау нәтижелерін жазу журналын" жүргізу шахтаның бас механигіне жүктеледі.

      Журнал нөмірленеді, байланады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
27-қосымша

Көтеру құрылғысының қорғаныс, және де жұмыс істегендегі тежеу
(шұғыл жағдайларда) кезіндегі орташа баяулау өлшемінің неғұрлым
үлкен мәні

Көлбеу бұрышы, градус

5

10

15

20

25

30

40

50 және одан да көп

Баяулау көлемі, шаршы секундта метр

0,8

1,2

1,8

2,5

3,0

3,5

4,0

5,0

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
28-қосымша

      Нысан

Көтеру машиналары машинистерінің ауысымды
қабылдау және өткізу журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Көтеру ______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Журналды жүргізуге түсіндірме

      Журналда машинистердің ауысымды қабылдау және өткізу кезінде жүргізетін көтергіш қондырғылардың ауысым сайын қарау кезіндегі жағдайы жазылады.

      1-Баған. Ауысымды өткізудің күні, айы, жылы.

      2-Баған. Ауысымды өткізу сағаты (мысалы, 6, 12, 18, 24).

      3 және 4-Бағандар. Ауысымды қабылдаған машинистің аты-жөні, тегі.

      5 және 6-Бағандар. Құрал - жабдықтар жәшіктерінде, шкафтарда немесе тақтада құрылғылар мен құралдардың болуы, өртке қарсы құралдардың жағдайы.

      Машинист "Толық" немесе "Толық емес" жазуын жазады.

      7-Баған. Ғимараттағы тазалық. Машинист "Таза" немесе" "Таза емес" жазуын жазады.

      8-20-Бағандар. Тиісті бағандарда көтергіш машина элементтерінің жағдайы жазылады

      Машинист "Толық" немесе "Толық емес" жазуын жазады.

      21-Баған. Машинист көтергіш машинаны қабылдау кезінде қол қояды.

      22-Баған. Көтергіш машинаны тексерген тұлғаның қолы.

Күні, айы, жылы

Ауысымды өткізу сағаты

Ауысымды қабылдаған машинистің аты - жөні, тегі

Көтергіш машина элементтерінің жағдайы

Тежеуші құрылғылар

Компрессорлық құрылғы

Соңғы ажыратқыш



Жұмыс

Сақтандырғыш



1

2

3

4

5

6

7


Көтергіш машина элементтерінің жағдайы

Ауысымды қабылдағаны туралы қолы

Ескерту

тереңдік көрсет кіші

сигнализация

барабандар және футе ровка

подшипниктер

ротор сақиналарына контактілі қосылу және двигательдер жағдайы

сақтандырғыш құрылғы лар

майлануы

электр қорғау аппаратурасы









подшипниктерде

тісті берілу картерінде




8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18












  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
29-қосымша

Құтқару сатыларын және өткізетін бесіктерді ілу үшін
қолданылатын арқандарды аспаппен бақылау құралдарымен тексеру
кезіндегі талаптар

Арқанның белгіленуі және құрылымы

Шекті қызмет мерзімі, жыл

Қызмет мерзімін ұзарту тәртібі және шарттары

1

2

3

Сүйкену тетігімен көтергіш қондырғылары үшін:



1) органикалық орталықпен алты тарамды:



мырышталған

2

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша 4 жылға дейін

мырышталмаған

1

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша - 2 жылға дейін

2) металл орталықпен алты тарамды және көп тарамды

1

Сондай

Көтергіш қондырғылары үшін теңдестірілген:



1) органикалық орталықпен алты тарамды

2

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша әрбір 6 ай сайын - 4 жылға дейін

2) жазық болатты:



барабан типті машиналар үшін

4

Ұзартылмайды

сүйкену тетігімен

2

Қарау нәтижелері бойынша мырышталған арқандар үшін әрбір 6 ай сайын - 4 жылға дейін

3) домалақ көп тарамды баяу айналатын

2

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша мырышталған арқандар үшін әрбір 12 ай сайын - 14 жылға дейін

4) шегінен шегіне дейін резеңке таяқты (немесе жалғайтын құрылғыда соңына дейін)

5

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша темір арқандары үшін әрбір 2 жыл сайын - 10 жылға дейін

торлардың аспалары үшін сілкімелі

5

Тексеру нәтижесі бойынша әрбір 12 ай сайын - 7 жылға дейін

тежегіш аспалары үшін

4

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша әрбір 12 ай сайын - 7 жылға дейін

өткізгіш және соғатын:



пайдаланудағы шахталар үшін:



1) жабық тасымалдайтын

15

Ұзартылмайды

2) тарамды

4

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша әрбір 6 ай сайын - 7 жылға дейін

құрылыстағы шахталар үшін

3

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша әрбір 6 ай сайын - 5 жылға дейін

Сөрені және үңгілеу жабдығын (құбырларды, сымдарды) ілу үшін:



1) металл қиығын жоғалтуға тексеруге болатын тарамды

3

Металл қиығын жоғалтуды бақылау және құралмен тексеру нәтижесі бойынша әрбір 6 ай сайын - 7 жылға дейін

2) металл қиығын жоғалтуға тексеруге болмайтын тарамды, мысалы шұғыл жағдайларға байланысты

3

Ұзартылмайды

3) жабық жер асты

3

Мүмкін болған жағдайда, металлдың қиығын жоғалтуды бақылау нәтижесі бойынша жыл сайын – 10 жылға дейін немесе соңғы бөлігінен алынған арқан бөлігін сынау нәтижесі бойынша әрбір жыл сайын арқан-сынау станциясында - 7 жылға дейін

Оқпандарды үңгілеу кезінде механикалық тиегіштерді (грейфер) ілу үшін

2

Ұзартылмайды

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
30-қосымша

      Ескерту. 30-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Нысан

Көтеру канаттарын қарау және олардың
шығындарының журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Көтеру ______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Журналды жүргізуге арналған түсіндірме

      Әрбір көтеру құрылғыларына жеке журнал жүргізіледі. Бұл журналға тәулік сайынғы, апта сайынғы, және ай сайынғы канаттарды қарау нәтижелері жазылады.

      Қанаттарды қарау нәтижелерін жазу І-бөлімде жүргізіледі.

      Сол жақтағы парақ сол жақтағы канатқа немесе бас канатты шкифті үйкеліспен көтеруге арналған. Атауындағы қажет емесі сызылады.

      Оң жақтағы парақ оң жақтағы канатқа немесе соңындағы канатты шкифті үйкеліспен көтеруге арналған. Атауындағы қажет емесі сызылады.

      Барабан жүйесін соңындағы канатқа тепе - тең көтеру кезінде жеке журнал жүргізіледі.

      Тәулік сайынғы қарауларда 1, 2, 3, 9-бағанда толтырылады. Апта сайынғы қарауда 1, 2, 3, 4, 5, 9, және 10-бағандар толтырылады.

      Канаттың жалпы жағдайы туралы, яғни тот басу, канаттың деформациялану белгілері, сымдардың қалып қою және тағы басқа туралы ескертулерді шахтаның бас механигі 10-бағанға жазады.

      Бас механик 10-бағанды әрбір апта сайынғы қараудан кейін толтырады. Ай сайынғы қарау кезінде журнал бөлімдерінің барлық бағандары толтырылады.

      Колет маңындағы канаттың соңынан бастап, канат қадамының қосылуындағы сымдардың үзілуінің барынша көп саны бар орынға дейінгі арақашықтық 4-бағанға толтырылады.

      Бұл арақышықтық канат қадамының қосылуындағы сымдардың үзілуінің барынша көп саны пайда болатын орынға байланысты өзгереді.

      Жұмыс кезінде канаттың созылуы салдарынан канаттың ұзаруы 5-бағанда белгіленеді. Канаттың артық ұзындығын кесіп тастау кезінде 5-бағанда "...м кесілген" белгісі қойылады.

      6 және 7-бағандарда канаттың барынша ьтозған жерінде 0,1 миллиметр дәлдігіне дейін өлшенген канаттың диаметрі белгіленеді.

      8-бағанда клет жанындағы канаттың шетінен бастап канаттың диаметрінің арақышықтығы өлшенеді.

      Канаттың жедел қуаттылығын кезінде оны жедел қарастырып, барлық бағандар толтырылады. Бұл жағдайда 6 бағанның алымында канаттың жалпы ұзаруы, ал бөлімінде шұғыл қуаттану әсерінен болған ұзару көрсетіледі. 10-бағанда бас механик "Шұғыл қуаттанудан кейінгі қарау" белгісін қояды.

      11-бағанда шахтаның техникалық басшысы айына бір реттен кем емес қол қояды және канатты қарау және бақылауға қатысты өзінің ескертулері мен нұсқаулықтарын береді.

      Канаттарды ауыстыру кезінде барлық бет бойынша канатты алу туралы белгі қойылады.

      Төменгі жағынан жаңа канат ілу туралы белгі қойылады және канаттың конструкциясы, қосылуы, диаметрі және оның канатты - сынақ станциясында соңғы сынағының нөмірі сипатталады.

      Журналдың 2-бөлімі осы көтерімдегі канаттар шығындарын және олардың қызмет көрсету мерзімін есепке алуға арналған.

      2-бөлімнің 5-бағанында канаттың конструкциясы мен қосылуы қысқаша түрде белгіленеді. Мысалы, айқас оң жақтан қосылған отыз жеті сымнан алты қатарлы канат былайшы белгіленеді. "6 х 37 + 1 К.П."

      6-бағанда завод мәліметтері бойынша канат диаметрі және сымдар диаметрі көрсетіледі.

      12-бағанда канатты алу және оның тозу себептері көрсетіледі. Мысалы, қосу қадамының 5 пайыздан артық сымының үзілуі, канаттың 10 пайыздан артық жіңішкеленуі, қатарлардың тұрып қалуы, "қоңыздың" пайда болуы, және тағы басқа.

      Журнал нөмірленеді, байланады.

2-бөлім. Канаттарды қарау нәтижелерін жазу

      (сол жақ бет)

Сол жақ (басты) канат

Жылы, айы, күні

Үзілген сымдардың жалпы саны,

Кантың қосылу жеріндегі үзілген сымдардың саны

Зақымдалған орынның оның ұшынан ара-қашықтығы

Канаттың ұзаруы

Канат диаметрі

Барынша диаметрдің оның ұшынан арақашықтығы

Қарау жүргізген тұлғаның қолы

Шахта механигінің қолы

Шахтаның техникалық басшысының ескертуі






Номинальді

Барынша аз





1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      (оң жақ бет)

Правый (хвостовой) канат

Жылы, айы, күні

Үзілген сымдардың жалпы саны,

Канаттың қосылу жеріндегі үзілген сымдардың саны

Зақымдалған орынның оның ұшынан арақашықтығы

Канаттың ұзаруы

Канат диаметрі

Барынша диаметрдің оның ұшынан арақашықтығы

Қарау жүргізген тұлғаның қолы

Шахта механигінің қолы

Шахтаның техникалық басшысының ескертуі






номинальді

барынша аз





1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

11












2-бөлім. Канаттар шығындарын жазу

№
р/н

Канатты алу жылы, айы күні

Канатты орындаушы заводы

Канаттың заводтық номері және заводтың сынақ номері

Канатты байлау конструкциясы

Канат диа метрі және сымдар диа метрі

Канатты ілу уақыты

Канат куәлігінің нөмірі және сынау күні

Канат қайда ілінген (оң, сол)

Канатты қайта сынау куәлігінің нөмірі мен күні

Канатты алу уақыты

Канатты алу себептері

Канатты ілгенге дейінгі сақталу уақыты (күнмен)

Канатты қызмет ету уақыты (күнімен)

Шахтамеханигінің және техникалық басшысының қолы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15
















  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
31-қосымша

Аспаптық бақылауды өткізу мерзімдері (кезектілігі)

Арқанның белгіленуі

Қазбалардың көлбеу бұрышы, градус

Уақыт кезеңі, ай

алғашқы тексеруге дейін

металл қиығы жоғалған жағдайда келесі тексерістер арасында, %

12 дейін

15 дейін

15 жоғары

Көтергіш:






мырышталған

90

12

6

1

0,5

жабындысыз

90

6

2

1

0,5

Көтергіш

60 жоғары

6

2

1

0,5

Көтергіш

60* төмен

2

1

0,5

0,25

Құтқару басқыштарын және өткізу бесіктерін ілу үшін

90

6

2

1

0,5

6-еседен төмен беріктік қорымен оқпан өткізетін комбайндарды ілу үшін

90

12

2

1

3

6-еседен төмен беріктік қорымен оқпан өткізетін сөрелерді ілу үшін

90

12

2

2

-

Домалақ болатты қалыпты

90

5 кестеге сәйкес

12

6

3

Тежегіш аспалары

90

Сондай

3

-

-

Өткізгіш тарамды

90

“

6

3

3

Үңгілейтін жабдықты ілу үшін

90

“

12

6

3

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
32-қосымша

      Ескерту. 32-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 07.11.2018 № 772 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Нысан

Аспалы ұңғымалық жабдықтарды тексеру
журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Баған _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Кітапты жүргізуге түсіндірме

      Журнал екі бөлімнен тұрады.

      І-бөлім бағанда шығып тұратын ілінген қондырғы мерзімді қарауды белгілеуді қарастырады. Бағанды бұрғылауды жарықтардыру жобасына сәйкес участок механигі толықтыратын және қарауға жататын қондырғылардың тізімі беріледі.

      Апталар бағанында қарау объектісінің атауынаың қарсысына "ж" - объект жарамды, "н" - жарамсыз, "қ" - қаралды деген белгілер қойылады.

      ІІ бөлім ілмелі қондырғы жарамсыздығының сипатын жазуға, оларды жою шаралары мен мерзімдерін жазуға арналған.

      Журнал нөмірленеді, байланады.

      I бөлім

№
р/н

Қарауға жататын объектілер

Қарау күні, (айы, күні)

























1

2

3

1

Аспалы сөрелер
а)
б)






















2

Құтқару сатысы






















3

Құбырлар
1)
желдеткіш
2) су төккіш
3) бетон
4) сығылған ауа
5)






















4

Опалубка






















5

Аспалы сорғы






















6

Кабелдер
1) жарықтандыру
2) шпурларды жару
3) су төккіш
4) дабыл
5)






















7

Сигнализация тросы






















8























9























10

Қарауды жүргізген тұлғаның қолы






















11

Бұрғылау (учаске) механигінің қолы






















12

Шахтаның бас механигінің қолы























      жалғасы:
































































































































































































































































































































































































      2 бөлім

Жарамсыздық анықталған күн

Механизм немесе деталь жарамсыздығының жан - жақты сипаты

Жарамсыздықты жою жөніндегі шаралар, орындалу мерзімі, жоюға жауаптылар

Шараларды орындау жөніндегі белгі, учаске механигінің қолы

1

2

3

4

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
33-қосымша

      Нысан

Лифті құрылғыларын тексеру
журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Лифт құрылғысы ______________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Журналды жүргізуге түсіндірме

      Әрбір жер асты лифті құрылғысына жеке журнал жүргізіледі.

      Журнал екі бөлімнен тұрады.

      1-бөлім лифт құрылғыларын қарау белгілері мен детальдарының жағдайына арналған. Осы бөлімнің 2-бағанында қарау объектілері көрсетілген.

      3-бағанды лифт құрылғысын қарауға тағайындалған тұлға толытырады.

1-бөлім

N

Объектіні қарау

Айы, жылы

р/н


Айдың күні



1

2

3


30

31

1.

Көтеру машинасы:








1) барабан








2) тежеуіш (кешен)








3) машина сымдары








4) сақтандырғыш құрылғы








5) қабаттарда кабиналардың тоқтау дәлдігі








6) аппаратура







2.

Шкивтер:








1) футеровка








2) подшипниктер








3) білтелер мен обод








4) майлау жағдайы







3.

Көтергіш сауыттар:








1) тіркемелі құрылғы








2) парашюттер








3) бағыттаушы








4) шахта есіктеріне арналған құлыптар







4.

Аяқталушы ажыратқыштар







5.

Қарауды жүргізген тұлғаның қолы








      Шахтаның бас механигінің ескертуі

      ІІ-бөлім жарамсыздықты жазуға және оны жою жөніндегі шараларды жазуға арналған

2-бөлім

Күні, айы және жылы

Механизмедер мен детальдардың жарамсыздығын сипаттау

Ақаулар мен жарамсыздықтарды жою жөніндегі шаралар, орындалу мерзімі және кімге тапсырылған

Орындау туралы белгі, орындаушы мен шахтаның бас механигінің қолы

1

2

3

4


      2-бөлімнің 2-бағанында 1-бөлімде Н әріпімен белгіленген объектінің жарамсыздығының сипаты мен дәрежесінің сипатын сипаттау жүргізіледі. Жазуды қарау жүргізген тұлға жүргізеді.

      3-бағанда бас механик анықталған дефектілерді жою жөніндегі шараларды және осы шараларды орындау тапсырылған тұлғаларды көрсетеді.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
34-қосымша

Электр желісінен қоректенетін лампалармен жарықтандырылатын
қазбалар үшін жарықтандырудың ең төменгі нормалар

Жұмыс орны

Жарықтандыру реттелетін жазықтық

Төмеңгі жарықтандыру, люкс

1

2

3

Дайындық қазбаларының забойлары және тазарту қазбаларының ысырмалы жолы

Топырақта көлденең

15


Забойда тігінен

10

Негізгі тасылымдық қазбалар

Топырақта көлденең

5

Негізгі қазбалар (желдеткіш қуақаздар, адамдар жүретін жолдар және басқалары)

Топырақта көлденең

2

Адамдардың қозғалысы үшін баспалдақтармен қалпына келтіретін қазбалар

Топырақта көлденең (басқыштар баспалдақты)

3

Жер асты

Топырақта көлденең

75

электр шағын станциялары, трансформаторлы және машина камералары


150 (аралас жарықтандыру кезінде)


Бақылау-өлшеу құралдарының қалқандарында тігінен


ЖМ қоймалары

Топырақта көлденең

30

Жер асты медициналық орындар

Топырақтан 0,8 метр биіктікте көлденең

100

Оқпандардың қабылдау алаңдары

Топырақта көлденең

15


Белгі тақтайшаларында тігінен

20

Оқпан жанындағы алаңдарды лақтырғыштар

Топырақтан 0,8 метр деңгейде көлденең

15

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
35-қосымша

      Нысан

Жерге қосуды тексеру және өлшеу
журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

Жерге қосудың сипаттамасы

      1. Жерге қосылатын объектінің атауы.

      2. Жерге қосылатын объектінің орналасқан орны.

      3. Жерге қосушының орналасқан орны.

      4. Жерге қосушының конструкциясы.

      5. Жерге қосушы өткізгіштер материалдары мен қимасы.

      6. Жерге қосушы салынған жер сипаттамасы.

Журналды жүргізуге арналған түсіндірме

      1. Электрмеханикалық қондырғыны немесе тасымалданатын таратушы құрылғыны жаңадан іске қосу алдында жерге қосу кедергісі өлшенеді.

      2. Барлық жерге қосылатын жүйе сырттай қарау және кедергісін өлшеу қарау және өлшеу нәтижелерін журналға жаза отырып, 3 айда бір реттен кем емес жүргізіледі.

      3. Әрбір жеке жерге қосылатын объекті үшін журналдың жеке парағы арналады.

      4. Жерге қосуды сипаттайтын 1 – 6-жолдар, журнал басталған күннен бастап толтырылады.

      5. Жерге қосу кедергісін қарау және өлшеу нәтижелері мерзімді түрде – ай сайын 1 – 11-бағандарға толтырылады.

      6. Жекелеген бағандарды толтыру келесі жолмен жүргізіледі:

      2, 3 және 4-бағандарда жерге қосылатын контактілердің жағдайы жазылады, мысалы: "Контак әлсіз", "Контакт қышқылданған", "Пружиналық шайбасы жоқ".

      5-бағанда жергілікті жерге қосушылардың кабельдік муфтілері жанындағы қосушылардың болуы немесе болмауы, көрсетілген қондырғы жалпы жерге қосушы желіге қосылғандығы жазылады.

      Қарау нәтижелері және анықталған дефектілерді жою жөніндегі шаралар 2, 3, 4, 5, және 9-бағандарға толтырылады.

      7. Журнал шахтаның бас механигінде немесе энергетигінде сақталады

Жерге қосуды қарау және тексеру күні (күні, айы және жылы)

Қарау нәтижелері

Кедергіні өлшеу нәтижесі

Контактілер жағдайы

Қаралатын объектінің жергілікті немесе жалпы жерге қосылуы барма

кедергі өлшенген прибор типі

Жерге қосылатын объектінің жалпы кедергісінің шамаасы, ом

Жерге қосушы мен жерге қосушы өткізгіштің арасындағы

жерге қосушы өткізгіштің жерге қосылатын объекті арасындағы

тосқауылдардың кабель сырттарымен арасындағы

1

2

3

4

5

6

7


Қарау және өлшеу нәтижелері кімге және қашан баяндалды. Қарау және өлшеу жүргізген тұлғаның қолы

Шахтаның бас энергетигінің (механиктің) ақауларды түзету тапсырылған тұлғаның аты-жөні көрсетіле отырып, берген өкімі

Орындау туралы белгі және жөндеу жүргізген тұлғаның қолы

Шахтаның бас энергетигінің (мехиниктің) жерге қосушы желінің жағдайын қараған күні және қолы

8

9

10

11

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
36-қосымша

Жер асты қазбаларында орнатылғанэлектр қондырғыларында
қолданылатын трансформаторлық майды диэлектрлік мықтылығына
сынау және физикалық химиялық қасиеттерін тексеру мерзімдері

Қондырғылардың атауы

Үлгіні сынау, айлар

Физикалық химиялық талдау, айлар

Ескерту

Трансформаторлар және ажыратқыштар

6

12

Сонымен қатар, майлы ажыратқыштардың ыдысынан майды үш қысқа тұйықталуы өткеннен кейін сынау немесе ауыстыру

Бақылаулар, реверсорлар, автотрансформаторлар

3

-

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
37-қосымша

Өрт сөндіру құралдарының орналасу орындары

№
р/с

Орналасу орны

Қолмен өрт сөндіргіштер

Құм, м3

Күректер, дана

Автоматты өрт сөндіру қондырғылары (50-100 л), дана

1

2

3

4

5

6

1.

Шахта үстіндегі ғимараттар

7

0,4

1

-

2.

Мұнаралы коперлер:





әрбір белгіде

2

-

-

-

май станциялары

8

-

-

2

трансформаторлы шағын станциялар

8

-

-

2

тарату құрылғылары

8

-

-

2

3.

оқпан жанындағы алаңдар

8

0,2

2

-

4.

орталық шағын электр станциялары

6

0,2

1

4

5.

Өзгеретін шағын станциялары және оқтамдау камералары

8

0,2

1

2

6.

Электр тасымалдау депосы

7

0,2

2

2

7.

Іштен жану қозғалтқыштары бар машиналар гаражы, жанар-жағармай қоймалары

12

0,4

2

2

8.

Жарылыс материалдарының қоймалары

8

0,4

2

2

9.

Учаскелік трансформаторлы шағын станциялары, электр тарату пунктері, су ағызу камералары

4

0,2

1

-

10.

Ысырма камералары

7

0,2

1

-

11.

Селенді оқтамдау камералары

6

0,4

2

1

12.

Жер асты жөндеу шеберханаларының камералары

4

0,4

2

-

13.

Жер асты сайман камералары және денсаулық пунктері

4

-

-

-

14.

Апаттық сумен жабдықтау камералары

4

-

-

-

15.

Газдан қорғау камералары

16

0,2

2

-

16.

Көлбеу оқпандарының жоғары және төмен алаңдары, еңістер, шурфтер

2

0,4

1

-

17.

Баспалы конвейерлермен жабдықталған қазбалар:





әкелу станциялары

2

0,2

1

1

созу станциялары

2

0,2

1

1

тарату пунктері

2

0,2

1

-

конвейер ұзындығы бойынша әрбір 100 метр сайын

1

0,2

1

-

18.

Қозғалмалы электр шағын станциялары

2

0,2

1

-

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
38-қосымша

Өрт сөндіру қоймаларының жабдықтары, құрал - жабдықтары және
материалдары

Жабдықтар, құрал-саймандар және материалдар

Өлшем бірлігі

Жер бетіндегі қоймалары

Жер асты қоймалары

Өрт сөндіргіштер:

дана



ұнтақты

дана

20

-

көбікті

дана

20

-

Өртке қарсы жеңдер (резеңке шлангілер)

метр

300

100

Өртке қарсы оқпандар

дана

2

2

Ломдар

дана

5

2

Қалқандар

дана

5

2

Жынысты күректер

дана

5

4

Көлденең аралар

дана

5

2

Балталар

дана

5

2

Темір шелектер

дана

5

5

Жұмыс тасымалдағыштар

дана

4

2

Шегелер 100-150 мм

килограмм

20

10

Полиэтиленді мөшектерлдегі гидрофобты цемент

тонна

1

-

Бетониттер және жеңілдетілген блоктар мөлшері 25х25х50 см

дана

1200

600

Құм

шаршы метр

10

3

Саз

дана

10

3

Көбікті генератор

дана

2

1

Көбік әзірлегіш

тонна

2

1

Ұнтақты өрт сөндіру қондырғысы

дана

1

-

Өрт сөндіретін ұнтақ

тонна

2

-

      Тау-кен және геологиялық
барлау жұмыстарын жүргізетін
қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
39-қосымша
Нысан

Өрт учаскелерін бақылау журналы

      Ескерту. 39-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 26.12.2022 № 336 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

      Ұйым _______________________________________________________

      Шахта ______________________________________________________

      Басталды ___________________

      Аяқталды ________________

      Журналды жүргізуге түсіндірме

      Учаскелердің өрт жағдайына бақылауды шахтаның шаң желдету қызметінің қызметкері жүзеге асырады. Өрт учаскелерінде өткізілген барлық өзгерістер мен іс-шаралар журналға жазылады. Өрт учаскесін оқшаулайтын маңдайшаларды қарау тәулік сайын, ал ерекше жағдайларда, мысалы, белсенді жерасты өрті кезінде, маңдайшаның ақаулары кезінде - ауысымына кемінде бір рет жүзеге асырылады. Қазбаланған кеңістікті жұмыс істеп тұрған қазбалардан оқшаулайтын маңдайшаларды қарау өздігінен тұтанатын пайдалы қазбалар кезінде аптасына кемінде бір рет жүргізіледі.

      Ауа сынамасын алуды ӨҚС КАҚҚ респираторшылары жүргізеді; сынамалар алынатын орынды, олардың саны мен алынатын уақытын ӨҚС КАҚҚ келісімі бойынша шахтаның техникалық жетекшісі белгілейді. Өрт учаскесіндегі температура немесе ауа құрамы күрт өзгерген жағдайда ауа сынамасын алу тәулік сайын жүргізіледі.

      Журналдың соңында маңдайшаларды тіркеуге арнайы бөлінген парақтар бар.

Саны, ай және жыл

Маңдайша №

Маңдайшаның жай-күйі

Маңдайша сыртындағы ауа температурасы, оС

Маңдайша сыртындағы ауа құрамы

Ескертпе

Маңдайшалардың орналасқан жері

Маңдайшалардың жай-күйі

Қандай жөндеу жүргізу керек

Маңдайша сыртындағы су құйылымы, м3/с

СО2

СН4

СО

О2

Қажетіне қарай

SO2

H2

H2S

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15
















Шахта бойынша маңдайшаларды тіркеу

№ т/б

Маңдайша №

Маңдайшалардың орналасқан жері

Маңдайша материалы

Маңдайша орнатылған уақыт

Ескертпе

1

2

3

4

5

6







  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
40-қосымша

Су ағыны бір сорғы агрегатының өнімділігінен артық болатын
шахталар үшін резервті және жөндеу агрегаттарының саны

Сорғы агрегаттарының жалпы саны

Соның ішінде


жұмыста

резервте

жөндеуде


2

1

1

5

3

1

1

7

4

2

1

8

5

2

1

9

6

2

1

11

7

3

1

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
41-қосымша

      Нысан

Су төккіш қондырғыларды қарау журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

      Су төккіш қондырғыларын орналастыру орны ____________________________

      Сорғының типі (маркасы) _____________________________________________

      двигателдің _________________________________________________________

      Сорғының заводтық нөмірі ____________________________________________

№
р/н

Қарау күні (жөндеу)

Жарамсыздық анықталған күн, оның көріну сипаттамасы

Жарамсыздықты жою жөніндегі жұмыстарды орындау туралы белгі

Фамилия, аты - жөні, лауазымы, және қолы

Ескерту

Сораптық агрегат

Су төккіш трубақұбыры

1

2

3

4

5

6

7















Журналды жүргізуге арналған түсіндірме

      1. Журнал әрбір сораптық агрегат үшін хронологиялық ретпен толтырылады. Әрбір бетте жеке агрегаттар үшін тіркеу жүргізуге болады. Бұл жағдайда бірінші бетте сорап агрегаттарының тізімі және беттер саны көрсетіледі.

      2. Сораптық агрегатты немесе трубақұбырының жөндеуіне басшылық жасаған тұлғаның фамилиясы, аты - жөні 6-бағанға жазылады.

      3. Тау - кен орындарында сораптық агрегаттың орналасқан орнын өзгерту, агрегатты (резервті) орналастыру 7-бағанға жазылады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
42-қосымша

Иондалған шағылысу мен радонның рұқсат етілген деңгейлері

Физикалық өлшемі

Өлшем бірлігі

Орны және объектілері

Рұқсат етілген деңгей, көп емес

1

2

3

4

Сыртқы гамма-сәулеленудің эквивалентті мөлшерінің қуаты

мкЗв/ч

Жер беткейінен 0,1 м және жақын ғимараттан 30 м кем емес деңгейде ашық учаскелер
Өндірістік және тұрмыстық ғимараттардың ішінде

Құрылыстың орналасқан ашық алаңынан 0,3 қуаттан көп емес асу

Шекті тиімді белсенділігі (Аэф)

бк/кг

Салу учаскесіндегі топырақ, саз су қоймасы, үңгір, ғимараттың тереңдігінің төменгі деңгейі үшін 6 м кем емес




Жер асты құрылыстары үшін құрылыс материалдары




Сыртқы жолдар үшін құрылыс материалдары


Радон мен торонның салыстырмалы тең көлемді белсенділігі, орташа жылдық (A_Rn.экв)

бк/м3

Өндірістік және тұрмыстық бөлмелер үшін


Радон ағынының тығыздығы алаң бойынша орташа өлшенген (Q)

МБк/(м2c)

Топырақ, саз беткейі


  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
43-қосымша

      Нысан

Күндізгі жер бетіндегі ғимарттар мен жер асты
имараттарының деформациялануын бақылауды
есепке алу журналы

      Ұйым ________________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Участок _____________________________________________________________

      Басталған ___________________________________________________________

      Аяқталған ___________________________________________________________

1. Жүргізуге арналған түсіндірме

      Журналға жер асты ғимарттарының олардың құрылыс барысындағы және жер асты құрылысы аумағында орналасқан пайдаланылатын ғимарттардың деформациялануын бақылау нәтижелері жазылады.

      Жер асты және жер үсті деформацияларын бақылау қажеттілігі жыныстарды барлау кезінде оның әсер ету аумағында болатын ғимараттарға әсер ететін тау - кен қысымы дамуына байланысты.

      Бақылау мерзімділігі қалдықтардың өсу жылдамдығы бойынша 20 күнде бір реттен жиі емес белгіленеді.

      Деформациялық реперлердің бастапқы жоспарлы және биіктіктері 3-бағанда, ал деформациялық реперлердің жоспардағы бастапқы жағдайы мен және биіктіктері бақылау күніне алынған ауытқулары 4-бағанға жазылады.

2. Деформациялық станциялардың сызбасы

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

3. Бақылау нәтижелерінің ведомосты

Бақылау нүктелерінің №

Ауысы түрі

Бастапқы жағдай, м

Бақылатын нүктелердің жоспарлы – биіктік ауысулары., мм

Айы, күні

Ауысу шамасы

1

2

3

4

5






  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
44-қосымша

Жабдық бірлігіне ең аз қажетті қорғағыш құралдар
санының тізбесі

1. Экскаваторлар (жинақтар):


1) 1000 В жоғары кернеуді көрсеткіш

1

2) 1000 В дейінгі кернеуді көрсеткіш

1

3) Диэлектрлік қолғап

2 жұп

4) Резеңке етік

экскаватор үшін 1 жұп және 2 жұп жинақ үшін

5) Қорғағыш көзілдірік

2 жұп

6) Тасымал жерге қосқыш

1000В жоғары кернеуге
1 жинақ

7) Ескерту плакаттары

1 жинақ

8) Кернеуі 1000В жоғары оқшаулағыш штанга

1 дана

2. Бұрғылау станоктары:

1) 1000 В дейінгі кернеуді көрсеткіш

1 дана

2) Диэлектрлік қолғап

2 жұп

3) Қорғағыш көзілдірік

2 жұп

4) Резеңке етік

1 жұп

5) Тасымал жерге қосқыш әр кернеу үшін

1 жинақ

6) Ескерту плакаттары

1 жинақ

3. Су төгу қондырғылары, дренаждық шахталар, көтергіштер, конвейерлік қондырғылар мен өзге жабдық:

1) Кернеу көрсеткіш

әр кернеуге

2) Диэлектрлік қолғап

2 жұп

3) Резеңке етік (кернеу 1000 В жоғары болған жағдайда)

1 жұп

4) Диэлектрлік галош (тек қана кернеуі 1000 В қондырғылар үшін)

1 жұп

5) Қорғағыш көзілдірік

1 жұп

6) Тасымал жерге қосқыш әр кернеу үшін

1 жинақ

7) Ескерту плакаттары

1 жинақ

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
45-қосымша

      Нысан

Қорғағыш жерге қосқыштың ауыспалы кедергілерін тексеру және
өлшеу журналы

      Жерге қосу сипаты

      1. Жерге қосылатын объектінің атауы _________________________________

      2. Жерге қосылатын объектіні орнату орны ____________________________

      3. Жерге қосқышты орнату орны _______________________________________

      4. Жерге қосқыштың құрылымы _________________________________________

      5. Жерге қосу өткізгіштерінің материалы мен қимасыя _________________

      6. Жерге қосқыш төселген топырақтың сипаты __________________________

Жерге қосқышты байқау және тексеру датасы (айы, күні, жылы)

Байқау нәтижесі

Кедергілерді өлшеу нәтижелері

Байқау және өлшеу нәтижелері туралы қашан және кімге хабарланды. Байқау мен өлшеуді жүргізген тұлғаның қолы

Бас инженердің ақаулықтар түзету туралы өкімі, осы жұмыс тапсырылған тұлғаның тегін көрсету

Орындалғаны жөнінде белгі және түзетуді жүргізген тұлғаның қолы

Бас энергетиктің жерге қосу желісінің жай-күйін байқау датасы және қолы

Түйістіргіштердің жай-күйі

Тексерілетін объектіде жергілікті және жалпы жерге қосқыш бар ма, әлде жоқ па

кедергі өлшеген аспаптың түрі

Жерге қосу объектісіндегі жүйенің жалпы кедергісінің шамасы, Ом

жерге қосқышпен жерге қосу өткізгішті түйістіру

жерге қосу объектілермен жерге қосу өткізгішін түйістіру

кабелдер
дің қабықшаларымен бөгеттерді түйістіру

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11












  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
46-қосымша

      Нысан

Автожолдармен, теміржолдармен және ғимараттардың жақын
орналасқан бөліктеріне дейін жоғары вольтты желілер қиылысқан
және жақындаған кездегі ең қысқа қашықтық

Қиылысу немесе жақындау орны

Жоғары вольтты желілер кернеуіндегі қашықтық, метр

20 кВ дейін

35 кВ

Жоғары вольтты желілер өткізгіштерінен бастап тік қашықтық:

байланыстырушы желіден бастап өткізгіштерге немесе көтергіш арқандарға дейін қиылысқан кезде

2

3

Рельстердің бастарына дейін электрлендірілмеген теміржолдар қиылысқан кезде

7,5

7,5

Автомобиль жолдарымен қиылысқан кезде

7

7

Жоғары вольтты желілерінен бастап жақындаған кездегі көлденең қашықтық:

байланыстырушы желі тірегінің сыртқы жағынан ілінген байланыстырушы желінің соңғы өткізгішіне дейін

2,5

4

автомобиль жолының жер төсемінің сағасына дейін

2

4

ғимараттың жақын орналасқан бөлігіне дейін (өткізгіштің проекциясынан бастап)

2

4

жұмыс істеп тұрған бұрғылау станогының біршама шығыңқы бөлігіне дейін (шеткі өткізгіштің проекциясынан бастап)

3,5

5

электрлендірілмеген теміржолдар құрылыстарының жақындау габаритіне дейін

1,5

2,5

жұмыс істеп тұрған экскаватордың біршама шығыңқы бөлігіне дейін

ең үлкен радиустан кем емес плюс 2 метр

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
47-қосымша

      Нысан

Электр берудің карьерлік желілерінің сымдарының ең кішкентай
қиылысы

Желі

Кернеу кезіндегі желілердің минималды қиылысы (миллиметр)


1000 Вольтқа дейін

1000 Вольттан жоғары

Алюминий

16

25

Болат алюминий

10

16

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
48-қосымша

      Нысан

0,4 килоВольт және 6 килоВольт кабелдердің оқшаулағыш жай-күйін
тексеру журналы

Тексеру датасы

Ұяшықтардың нөмірі

Кабелдің маркасы

Оқшаулағыш кернеуі (Мом)

Аспаптың түрі мен нөмірі

Тексерушінің аты-жөні

Қолы

А-О

В-О

С-О

А-В

В-С

А-С

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

























  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
49-қосымша

      Нысан

Кабель журналы

№

Кабелдің маркасы

Трасса

Кабелді төсеу орны

Ұзындығы, м.

Пайдалануға беру датасы

Муфталар

басы

соңы

саны

орнату орны

1

2

3

4

5

6

7

8

9



















  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
50-қосымша

      Нысан

Қозғалмалының станционарлыға ауысуы орындарында жоғары вольтты
желілердің кернеуінің ауытқуынан қорғау үшін жерге қосу
кедергілерінің көрсеткіштері

Топырақтың шекті электр кедергісі, Ом•м

Жерге жанасатын құрылғының кедергісі, Ом•м

құбырлы сиреткіштер үшін

желдетісті сиреткіштер үшін

10 кем
10-100
100-150
500-1000
1000 артық

5
10
15
20
30

4
10
10
15
15

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
51-қосымша

      Нысан

Ашық тау-кен жұмыстары объектілерінің жұмыс орындарын
жарықтандыру нормалары

Карьер объектілері

Ең аз жарық беру, лк

Жарық беру нормаланған жазықтық

Ескертпе

1

2

3

4

Жұмыс жүргізу аймағындағы аумақ

0,2

Жарықтандырылатын қабат деңгейінде

Жарық берілетін жұмыс аймағын карьердің техникалық басшысы белгілейді

Карьердегі, жыныс үйінділері мен басқа да учаскелердегі машиналардың жұмыс орны

5
8

Көлденең
Тігінен

Жарық машинаның жұмыс жабдығының тереңдігі мен биіктігінде қамтамасыз етіледі

Қолмен жұмыс істеу орны

5
10

Көлденең
Тігінен


Үйінділерде теміржол құрамдарын, автомобилдер мен автопойыздардың жүк түсіру орындары, қабылдау тиеу бекеттері

3

Көлденеңінен

Жарық жарықтандырылатын қабаттың деңгейінде қамтамасыз етіледі

Бульдозердің немесе басқа тракторлық машинаның жұмыс аймағы

10

Трактор табанының беткі деңгейінде


Гидро мотор қондырғысының жұмыс орны

5
10

Көлденең
Тігінен

Жарық гидро мониторлық ағыстың жұмыс радиусында қазылатын кемер биіктігі бойынша қамтамасыз етіледі

Жынысты үйіндіге салу орны

5

Көлденеңінен


Жаңадан жуылған үйінділердің аумағы

0,2

Көлденеңінен


Бұрғылау жұмыстарын жүргізу орны

10

Тігінен

Жарық станоктың биіктігіне қамтамасыз етіледі

Машиналар мен тетіктердің кабиналары

30

Көлденеңінен

Еденнен 0,8 метр биіктікте

Топырақ сорғы қондырғысының бөлмесі мен топырақ сорғы зумпфтарының аймағы

10

Көлденеңінен

Топырақ сорғы қондырғысы бөлмелерінде еденнен 0,8 метр биіктікте

Конвейерлік ағыс желілері

5

Конвейердің бетінде


Конвейерлердің конвейерлік барабандарына қызмет көрсету аймағы

10

Көлденеңінен


Жыныстарды қолмен қазу орындарындағы конвейерлік таспалар

50

Конвейерлік таспаның бетінде

Конвейер таспасының қозғалысына қарсы жыныстарды алудан кемінде 1,5 метр қашықтықта

Жұмысшыларды жылыту үшін учаскедегі бөлмелер

10

Көлденеңінен


Сатылар, карьердегі кемерден кемерге түсіргіштер

3



Карьердегі жұмысшылар жүретін тұрақты жолдар

1

Көлденеңінен


Карьер шегіндегі автожолдар (қозғалыстың қарқындылығына байланысты)

0,5-3

Көлденеңінен

Жарық автомобилдердің қозғалыс деңгейіне қамтамасыз етіледі

Карьер шегіндегі теміржолдар

0,5

Көлденеңінен

Жарық жолдың үстіңгі құрылысының деңгейінде қамтамасыз етіледі

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
52-қосымша

      Нысан

Қиманың биіктігіне байланысты байланыстырушы өткізгіштердің
тозуы

Байланыстырушы өткізгіштің өлшенген биіктігі, мм

Байланыстырушы өткізгіштің тозған бөлігінің қимасы, мм2

Байланыстырушы өткізгіштің өлшенген биіктігі, мм

Байланыстырушы өткізгіштің тозған бөлігінің қимасы, мм2

Байланыстырушы өткізгіштің өлшенген биіктігі, мм

Байланыстырушы өткізгіштің тозған бөлігінің қимасы, мм2

Байланыстырушы өткізгіштің өлшенген биіктігі, мм

Байланыстырушы өткізгіштің тозған бөлігінің қимасы, мм2


1

2

3

4

5

6

7

8

МФ-100 байланыс жетегі (ФФ-100, СМФ-100)

7,00

44,67

7,40

39,69

7,80

34,82

8,20

30,08

7,01

44,54

7,41

39,57

7,81

34,70

8,21

29,97

7,02

44,42

7,42

39,44

7,82

34,58

8,22

29,85

7,03

44,29

7,43

39,32

7,83

34,46

8,23

29,73

7,04

44,17

7,44

39,20

7,84

34,34

8,24

29,62

7,05

44,04

7,45

36,08

7,85

34,22

8,25

20,50

7,06

43,92

7,46

36,95

7,86

34,10

8,26

29,39

7,07

43,79

7,47

38,83

7,87

33,98

8,27

29,27

7,08

43,67

7,48

38,71

7,88

33,86

8,28

29,15

7,09

43,54

7,49

38,58

7,89

33,74

8,29

29,04

7,10

43,42

7,50

38,46

7,90

33,62

8,30

28,92

7,11

43,29

7,51

38,34

7,91

33,50

8,31

28,81

7,12

43,17

7,52

38,22

7,92

33,38

8,32

28,69

7,13

43,04

7,53

38,09

7,93

33,27

8,33

28,58

7,14

42,92

7,54

37,97

7,94

33,15

8,34

28,46

7,15

42,79

7,55

37,85

7,95

33,03

8,35

28,35

7,16

42,67

7,56

37,73

7,96

32,91

8,36

28,23

7,17

42,54

7,57

37,61

7,97

32,79

8,37

28,12

7,18

42,42

7,58

37,48

7,98

32,67

8,38

28,00

7,19

42,29

7,59

37,36

7,99

32,55

8,39

27,89

7,20

42,17

7,60

37,24

8,00

32,43

8,40

27,77

7,21

42,04

7,61

37,12

8,01

32,31

8,41

27,66

7,22

41,92

7,62

37,00

8,02

32,20

8,42

27,54

7,23

41,79

7,63

36,88

8,03

32,08

8,43

27,43

7,24

41,67

7,64

36,75

8,04

31,96

8,44

27,32

7,25

41,55

7,65

36,63

8,05

31,84

8,45

27,20

7,26

41,42

7,66

36,51

8,06

31,72

8,46

27,09

7,27

41,30

7,67

36,39

8,07

31,61

8,47

26,97

7,28

41,17

7,68

36,27

8,08

31,49

8,48

26,86

7,29

41,05

7,69

36,15

8,09

31,37

8,49

26,75

7,30

40,92

7,70

36,02

8,10

31,25

8,50

26,63

7,31

40,80

7,71

35,90

8,11

31,14

8,51

26,52

7,32

40,68

7,72

35,78

8,12

31,02

8,52

26,41

7,33

40,55

7,73

35,66

8,13

30,90

8,53

26,29

7,34

40,43

7,74

35,54

8,14

30,78

8,54

26,18

7,35

40,31

7,75

35,42

8,15

30,67

8,55

26,07

7,36

40,18

7,76

35,30

8,16

30,55

8,56

25,69

7,37

40,06

7,77

35,18

8,17

30,43

8,57

25,84

7,38

39,94

7,78

35,06

8,18

30,32

8,58

25,73

7,39

39,81

7,79

34,94

8,19

30,20

8,59

25,62

8,60

25,50

9,05

20,58

9,50

15,95

9,95

11,66

8,61

25,39

9,06

20,48

9,51

15,85

9,96

11,57

8,62

25,28

9,07

20,37

9,52

15,75

9,97

11,47

8,63

25,17

9,08

20,27

9,53

15,65

9,98

11,38

8,64

25,06

9,09

20,16

9,54

15,55

9,99

11,29

8,65

24,95

9,10

20,05

9,55

15,45

10,00

11,20

8,66

24,84

9,11

19,95

9,56

15,36

10,01

11,11

8,67

24,72

9,12

19,84

9,57

15,26

10,02

11,02

8,68

24,61

9,13

19,74

9,58

15,16

10,03

10,93

8,69

24,50

9,14

19,63

9,59

15,06

10,04

10,84

8,70

24,39

9,15

19,53

9,60

14,96

10,05

10,76

8,71

24,28

9,16

19,42

9,61

14,86

10,06

10,77

8,72

24,17

9,17

19,32

9,62

14,77

10,07

10,58

8,73

24,06

9,18

19,21

9,63

14,67

10,08

10,49

8,74

23,95

9,19

19,11

9,64

14,57

10,09

10,40

8,75

23,84

9,20

19,00

9,65

14,48

10,10

10,31

8,76

23,73

9,21

18,90

9,66

14,38

10,11

10,22

8,77

23,62

9,22

18,80

9,67

14,28

10,12

10,14

8,78

23,51

9,23

18,69

9,68

14,19

10,13

10,05

8,79

23,40

9,24

18,59

9,69

14,09

10,14

9,96

8,80

23,28

9,25

18,49

9,70

13,99

10,15

9,88

8,81

23,18

9,26

18,38

9,71

13,90

10,16

9,76

8,82

23,07

9,27

18,28

9,72

13,80

10,17

9,70

8,83

22,96

9,28

18,18

9,73

13,71

10,18

9,62

8,84

22,85

9,29

18,07

9,74

13,61

10,19

9,53

8,85

22,74

9,30

17,97

9,75

13,52

10,20

9,44

8,86

22,63

9,31

17,87

9,76

13,42

10,21

9,36

8,87

22,52

9,32

17,76

9,77

13,33

10,22

9,37

8,88

22,41

9,33

17,66

9,78

13,23

10,23

9,19

8,89

22,30

9,34

17,56

9,79

13,14

10,24

9,10

8,90

22,19

9,35

17,46

9,80

13,04

10,25

9,02

8,91

22,09

9,36

17,36

9,81

12,95

10,26

8,94

8,92

21,98

9,37

1726

9,82

12,86

10,27

8,85

8,93

21,87

9,38

17,15

9,83

12,76

10,28

8,77

8,94

21,76

9,39

17,05

9,84

12,67

10,29

8,68

8,95

21,66

9,40

16,95

9,85

12,58

10,30

8,60

8,96

21,55

9,41

16,85

9,86

12,48

10,31

8,52

8,97

21,44

9,42

16,75

9,87

12,39

10,32

8,43

8,98

21,33

9,43

16,65

9,88

12,30

10,33

8,35

8,99

21,22

9,44

16,55

9,89

12,21

10,34

8,27

9,00

21,12

9,45

16,45

9,90

12,11

10,35

8,19

9,01

21,01

9,46

16,35

9,91

12,02

10,36

8,11

9,02

20,90

9,47

16,25

9,92

11,93

10,37

8,02

9,03

20,80

9,48

16,15

9,93

11,84

10,38

7,94

9,04

20,69

9,49

16,05

9,94

11,75

10,39

7,86

10,40

7,78

10,75

5,11

11,10

2,82

11,45

1,03

10,41

7,70

10,76

5,04

11,11

2,77

11,46

0,99

10,42

7,62

10,77

4,97

11,12

2,71

11,47

0,95

10,43

7,54

10,78

4,90

11,13

2,65

11,48

0,90

10,44

7,46

10,79

4,83

11,14

2,59

11,49

0,86

10,45

7,38

10,80

4,76

11,15

2,54

11,50

0,82

10,46

7,30

10,81

4,69

11,16

2,48

11,51

0,78

10,47

7,22

10,82

4,62

11,17

2,42

11,52

0,75

10,48

7,14

10,83

4,55

11,18

2,37

11,53

0,71

10,49

7,06

10,84

4,49

11,19

2,31

11,54

0,67

10,50

6,98

10,85

4,42

11,20

2,25

11,55

0,64

10,51

6,90

10,86

4,35

11,21

2,20

11,56

0,60

10,52

6,83

10,87

4,28

11,22

2,15

11,57

0,56

10,53

6,75

10,88

4,21

11,23

2,09

11,58

0,53

10,54

6,67

10,89

4,15

11,24

2,04

11,59

0,49

10,55

6,60

10,90

4,08

11,25

1,99

11,60

0,46

10,56

6,52

10,91

4,01

11,26

1,94

11,61

0,43

10,57

6,44

10,92

3,95

11,27

1,88

11,62

0,40

10,58

6,36

10,93

3,88

11,28

1,83

11,63

0,37

10,59

6,29

10,94

3,82

11,29

1,78

11,64

0,34

10,60

6,21

10,95

3,76

11,30

1,72

11,65

0,31

10,61

6,14

10,96

3,69

11,31

1,68

11,66

0,29

10,62

6,06

10,97

3,63

11,32

1,63

11,67

0,26

10,63

5,99

10,98

3,56

11,33

1,58

11,68

0,23

10,64

5,91

10,99

3,50

11,34

1,53

11,69

0,20

10,65

5,84

11,00

3,43

11,35

1,48

11,70

0,17

10,66

5,77

11,01

3,37

11,36

1,44

11,71

0,15

10,67

5,69

11,02

3,31

11,37

1,39

11,72

0,14

10,68

5,62

11,03

3,25

11,38

1,34

11,73

0,12

10,69

5,54

11,04

3,19

11,39

1,29

11,74

0,10

10,70

5,47

11,05

3,13

11,40

1,24

11,75

0,09

10,71

5,40

11,06

3,07

11,41

1,20

11,76

0,07

10,72

5,33

11,07

3,01

11,42

1,16

11,77

0,05

10,73

5,26

11,08

2,94

11,43

1,12

11,78

0,03

10,74

5,19

11,09

2,88

11,44

1,07

11,79

0,02

МФ-85 байланыс жетегі (СМФ-85)

6,00

42,38

6,07

41,55

6,14

40,73

6,21

39,91

6,01

42,26

6,08

41,44

6,15

40,62

6,22

39,80

6,02

42,14

6,09

41,32

6,16

40,50

6,23

39,69

6,03

42,02

6,10

41,20

6,17

40,38

6,24

39,56

6,04

41,91

6,11

41,08

6,18

40,27

6,25

39,45

6,05

41,79

6,12

40,97

6,19

40,15

6,26

39,33

6,06

41,67

6,13

40,85

6,20

40,03

6,27

39,21

6,28

39,10

6,73

33,91

7,18

28,87

7,63

24,00

6,29

38,98

6,74

33,80

7,19

28,76

7,64

23,89

6,30

38,87

6,75

33,69

7,20

28,65

7,65

23,79

6,31

38,75

6,76

33,57

7,21

28,54

7,66

23,68

6,32

38,63

6,77

33,46

7,22

28,43

7,67

23,58

6,33

38,52

6,78

33,35

7,23

28,32

7,68

23,47

6,34

38,40

6,79

33,23

7,24

28,21

7,69

23,36

6,35

38,28

6,80

33,12

7,25

28,10

7,70

23,26

6,36

38,17

6,81

33,01

7,26

27,99

7,71

23,15

6,37

38,05

6,82

32,89

7,27

27,89

7,72

23,05

6,38

37,94

6,83

32,78

7,28

27,77

7,73

22,94

6,39

37,82

6,84

32,67

7,29

27,66

7,74

22,84

6,40

37,70

6,85

32,55

7,30

27,55

7,75

22,74

6,41

37,59

6,86

32,44

7,31

27,44

7,76

22,63

6,42

37,47

6,87

32,33

7,32

27,33

7,77

22,53

6,43

37,36

6,88

32,22

7,33

27,22

7,78

22,42

6,44

37, 24

6,89

32,10

7,34

27,12

7,79

22,32

6,45

37,13

6,90

31,99

7,35

27,01

7,80

22,21

6,46

37,01

6,91

31,88

7,36

26,90

7,81

22,11

6,47

36,90

6,92

31,77

7,37

26,79

7,82

22,00

6,48

36,78

6,93

31,65

7,38

26,68

7,83

21,90

6,49

36,66

6,94

31,54

7,39

26,57

7,84

21,80

6,50

36,55

6,95

31,43

7,40

26,46

7,85

21,69

6,51

36,43

6,96

31,32

7,41

26,36

7,86

21,59

6,52

36,32

6,97

31,20

7,42

26,25

7,87

21,49

6,53

36,20

6,98

31,09

7,43

26,14

7,88

21,38

6,54

36,09

6,99

30,98

7,44

26,03

7,89

21,28

6,55

35,97

7,00

30,87

7,45

25,92

7,90

21,18

6,56

35,86

7,01

30,76

7,46

25,82

7,91

21,08

6,57

35,74

7,02

30,65

7,47

25,71

7,92

20,97

6,58

35,63

7,03

30,53

7,48

25,60

7,93

20,87

6,59

35,51

7,04

30,42

7,49

25,49

7,94

20,77

6,60

35,40

7,05

30,31

7,50

25,38

7,95

20,67

6,61

35,28

7,06

30,20

7,51

25,28

7,96

20,56

6,62

35,17

7,07

30,09

7,52

25,17

7,97

20,46

6,63

35,06

7,08

29,98

7,53

25,06

7,98

20,36

6,64

34,94

7,09

29,87

7,54

24,96

7,99

20,26

6,65

34,83

7,10

29,75

7,55

24,85

8,00

20,15

6,66

34,71

7,11

29,64

7,56

24,74

8,01

20,05

6,67

34,60

7,12

29,53

7,57

24,64

8,02

19,95

6,68

34,48

7,13

29,42

7,58

24,53

8,03

19,85

6,69

34,37

7,14

29,31

7,59

24,42

8,04

19,75

6,70

34,26

7,15

29,20

7,60

24,32

8,05

19,65

6,71

34,14

7,16

29,09

7,61

24,21

8,06

19,55

6,72

34,03

7,17

28,98

7,62

24,10

8,07

19,45

8,08

19,34

8,53

14,96

8,98

10,89

9,43

7,22

8,09

19,24

8,54

14,86

8,99

10,80

9,44

7,14

8,10

19,14

8,55

14,77

9,00

10,71

9,45

7,06

8,11

19,04

8,56

14,67

9,01

10,63

9,46

6,99

8,12

18,94

8,57

14,58

9,02

10,55

9,47

6,91

8,13

18,84

8,58

14,49

9,03

10,46

9,48

6,84

8,14

18,74

8,59

14,39

9,04

10,37

9,49

6,76

8,15

18,64

8,60

14,30

9,05

10,29

9,50

6,68

8,16

18,54

8,61

14,21

9,06

10,21

9,51

6,61

8,17

18,44

8,62

14,11

9,07

10,12

9,52

6,54

8,18

18,34

8,63

14,02

9,08

10,03

9,53

6,46

8,19

18,24

8,64

13,93

9,09

9,95

9,54

6,39

8,20

18,15

8,65

13,84

9,10

9,87

9,55

6,32

8,21

18,05

8,66

13,75

9,11

9,78

9,56

6,24

8,22

17,95

8,67

13,65

9,12

9,70

9,57

6,17

8,23

17,85

8,68

13,56

9,13

9,62

9,58

6,10

8,24

17,75

8,69

13,47

9,14

9,53

9,59

6,02

8,25

17,65

8,70

13,38

9,15

9,45

9,60

5,95

8,26

17,55

8,71

13,29

9,16

9,37

9,61

5,88

8,27

17,46

8,72

13,20

9,17

9,28

9,62

5,81

8,28

17,36

8,73

13,10

9,18

9,20

9,63

5,74

8,29

17,26

8,74

13,01

9,19

9,12

9,64

5,66

8,30

17,16

8,75

12,92

9,20

9,04

9,65

5,59

8,31

17,06

8,76

12,83

9,21

8,86

9,66

5,52

8,32

16,97

8,77

12,74

9,22

8,87

9,67

5,45

8,33

16,87

8,78

12,65

9,23

8,79

9,68

5,38

8,34

16,77

8,79

12,56

9,24

8,71

9,69

5,31

8,35

16,68

8,80

12,47

9,25

8,63

9,70

5,24

8,35

16,58

8,81

12,38

9,26

8,55

9,71

5,17

8,37

16,48

8,82

12,29

9,27

8,47

9,72

5,10

8,38

16,39

8,83

12,20

9,28

8,39

9,73

5,03

8,39

16,29

8,84

12,12

9,29

8,31

9,74

4,96

8,40

16,19

8,85

12,03

9,30

8,23

9,75

4,90

8,41

16,10

8,86

11,94

9,31

8,15

9,76

4,83

8,42

16,00

8,87

11,85

9,32

8,07

9,77

4,76

8,43

15,91

8,88

11,76

9,33

7,99

9,78

4,69

8,44

15,81

8,89

11,67

9,34

7,92

9,79

4,62

8,45

15,71

8,90

11,58

9,35

7,84

9,80

4,55

8,46

15,62

8,91

11,50

9,36

7,76

9,81

4,49

8,47

15,52

8,92

11,41

9,37

7,68

9,82

4,42

8,48

15,43

8,93

11,32

9,38

7,60

9,83

4,36

8,49

15,33

8,94

11,24

9,39

7,52

9,84

4,29

8,50

15,24

8,95

11,15

9,40

7,44

9,85

4,20

8,51

15,14

8,96

11,06

9,41

7,37

9,86

4,17

8,52

15,05

8,97

10,97

9,42

7,29

9,87

4,10

9,88

4,04

10,11

2,65

10,34

1,47

10,57

0,54

9,89

3,97

10,12

2,59

10,35

1,42

10,58

0,51

9,90

3,91

10,13

2,54

10,36

1,38

10,59

0,47

9,91

3,85

10,14

2,49

10,37

1,33

10,60

0,44

9,92

3,78

10,15

2,43

10,38

1,28

10,61

0,41

9,93

3,72

10,16

2,38

10,39

1,24

10,62

0,38

9,94

3,66

10,17

2,32

10,40

1,19

10,63

0,35

9,95

3,60

10,18

2,27

10,41

1,15

10,64

0,33

9,96

3,54

10,19

2,21

10,42

1,11

10,65

0,30

9,97

3,47

10,20

2,16

10,43

1,07

10,66

0,27

9,98

3,41

10,21

2,11

10,44

1,03

10,67

0,24

9,99

3,35

10,22

2,06

10,45

0,99

10,68

0,22

10,00

3,29

10,23

2,01

10,46

0,95

10,69

0,19

10,01

3,23

10,24

1,95

10,47

0,91

10,70

0,16

10,02

3,17

10,25

1,90

10,48

0,87

10,71

0,15

10,03

3,11

10,26

1,85

10,49

0,82

10,72

0,13

10,04

3,05

10,27

1,80

10,50

0,78

10,73

0,11

10,05

3,00

10,28

1,75

10,51

0,75

10,74

0,10

10,06

2,94

10,29

1,70

10,52

0,71

10,75

0,08

10,07

2,88

10,30

1,65

10,53

0,68

10,76

0,07

10,08

2,82

10,31

1,61

10,54

0,64

10,77

0,05

10,09

2,76

10,32

1,56

10,55

0,61

10,78

0,03

10,10

2,70

10,33

1,51

10,56

0,58

10,79

0,01

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
53-қосымша

Байланыс желілерінің жол берілген тозуы және және желілердің
қалған бөлігінің қиылысының биіктігі

Көрсеткіш

Байланыс желісінің маркасы

МФ-100

МФ-85

Тоқты алу желілерінде

орталық

бүйірлік

орталық

бүйірлік

Жол берілген тозу, (шаршы миллиметр), артық емес

35

40

25

30

Қиықтың қалған биіктігі, (миллиметрде) кем емес

7,79

7,38

7,53

7,08

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
54-қосымша

Жолдың білігінен тіреудің ішкі шекарасына дейінгі қашықтық

Ілінетін байланыс желісінің түрі

Тіректі орнату орны

Ара қашықтығы, миллиметрде

Қалыпты

Минималды

Тіреуді сыртынанорнату кезінде

Орталық

түзу және сыртынан қисық

3100

2750

–

ішінде қисық

3350

3300

5000-5500

Бүйірлік

түзу және сыртынан қисық

4200

3500

–

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
55-қосымша

Стандарт қиманың кескінделген мыс өткізгіштерінің
шекті кермесі

Өткізгіштің маркасы

Керменің шекті шамасы, килоНьютон

теңгерілмеген аспада (ең жоғарғы)

теңгерілген аспада (қалыпты)

Тұрақты жолдарда
МФ-65

8,30

6,40

МФ-85

10,30

8,30

МФ-100

11,76

9,80

МФ-120

14,75

11,76

МФ-150

17,15

14,76

Брф-100

13,72

12,74

Жылжымалы жолдарда
МФ-65

2,94

-

МФ-85

3,92

-

МФ-100

4,90

-

МФ-150

7,35

-

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
56-қосымша

Тартылыс желісінің әуе желілерінің өткізгіштерінен бастап
жерге дейінгі олардың құрылыстармен қиылысқан және жақындаған
кездегі қашықтық

Оларға дейінгі қашықтық есептелетін қиылысу немесе жанасу объектілерінің атауы

Қашықтық (метрмен)

ЖЖ сорғы желілері үшін 1 кВ

Қоректендіруші 1,65 3,3 кВ тұрақты ток және 10 кВ ауыспалы ток желілері үшін

Қоректендіруші 25-35 кВ ауыспалы ток желілері үшін

1

2

3

4

Жердің бетіне дейін:




1) карьерлер мен жыныс үйінділерінің аумағында;

6,0

6,0

7,0

2) адамдар үшін жетуі қиын және жер бетіндегі көлік үшін жолы жоқ орындарда а;

5,0

5,0

5,0

3) еңістер мен кемерлердің аймағында

3,0

3,0

3,0

Электрлендірілмеген жолдың рельстерінің басына дейін

7,5

7,5

7,5

Барлық санаттағы автомобиль жолдарының төсеміне дейін

7,0

7,0

7,0

Теміржолдардың электрлендірілген учаскесінің байланыстырушы өткізгішінің электр беру желілерімен қиылысуы (байланыстырушы желіден бастап электр беру желілерінің өту жолдары мен трассаларына дейін)

2,0

2,0

2,0

байланыс және дабыл желілерінің өткізгіштеріне дейін:




1) тігінен

1,5

2

3

2) көлденеңінен

1,0

2

4

Жанбайтын өндірістік ғимараттар мен құрылыстардың төбелеріне дейін (металл төбелер жерге қосылуы қажет)

3

3

3

1) балконға, трассаға, терезелерге дейін

1,5

2

4

2) тұйық қабырғаларға дейін

1

2

4

Ағаштардың бастарына дейін

1,0

2

3

Жер бетіндегі ауа- және бу өткізгіштерге дейін

3

3

3

Жер бетіндегі газ өткізгіштерге дейін

3

3

3

Экскаватордың габаритіне немесе автожолмен тасымалданатын өзге габаритті емес жүкке дейін

0,15

0,3

0,3


      Ескертпе: Топтық жерге қосу өткізгіштерінен бастап жердің бетіне дейінгі тігінен қашықтық тетіктер мен монтаждау бұйымдарының жұмыс жағдайынан қабылданады, ал өту жолдарында 5 м кем болады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
57-қосымша

Жерге қосу құрылымдарына дейінгі қоректендіруші және күшейткіш
желілердің өткізгіштері арасындағы шекті шамалар

Өлшемдердің атауы

Өлшемдердің шамасы, миллиметрде

1

2

1. Байланыстырушы желілердің тіректері бойынша немесе тіректер арасында 50 метрге дейін өту кезіндегі дербес трассалар бойымен төселген желілердің бекіткіштерінің шүлдіктері арасында


1) аспаларда

1500

2) анкерлерде

1750

2. Тіректер арасында 50 метрге дейін өту кезіндегі дербес трассалар бойымен төселген желілер үшін дәл сондай


1) аспаларда

2500

2) анкерлерде

2750

3. Тігінен әр түрлі тіректерде орналасқан желілердің өткізгіштері арасында төменгі және жоғарғы ажыратылмаған желілерге қызмет көрсету кезінде, төселген желілер үшін:


1) байланыстырушы желінің тіректері бойынша

950

2) дербес тіректер бойынша

2000

4. Шағын станциядан 20 метрден аспайтын қашықтықта орналасқан тіректердің бірінші қатарындағы Джо қоректендіруші оқшаулағыштардың өткізгіштері арасында

950

5. Қорек желілерінің ток өткізу бөліктерінен бастап жерге қосу құрылымдарына дейін

800

6. Ажыратқыштың түйістіргішінен бастап көршілес желілердің ток өткізу бөліктеріне дейін

950

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
58-қосымша

      Нысан

      20 __ж дала жұмыстарына шығу

      Рұқсат етемін

      Экспедиция (бөлім, зертхана) бастығы

20 __ ж. _________________ дала жұмыстарына шығуға
дайындығын тексеру
АКТІСІ

      Біз төменде қол қойған экспедиция (бөлім, зертхана) _________________

      "__" __________20__ ж. дала жұмыстарына шығуға дайындығын тексеру

      жөніндегі келесі құрамдағы комиссия

      1. _________________________________________________________ (төраға)

      2. __________________________________________________________________

      дайындығын тексеріп, келесі жағдайды анықтады:

      1. Әкімшілік ауданы, мекен – жайы ___________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      2. Жұмыс ауданының физикалық-географиялық сипаттамасы _______________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      3. Дала тапсырмасы __________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      4. Жұмыс жағдайы, дала жұмыстарының мерзімі, алаңдарды өңдеудің

      күнтізбелік жоспары _________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      5. Құрамы ___________________________________________________________

      __________________ (аты-жөні, лауазымы) _____________________________

      6. ИТҚ емтихан тапсыруы _____________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (аты-жөні, тегі лауазымы, күні)

      7. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау жөнінде нұсқаулық жүргізу (күні,

      нұсқаулық алушының, нұсқаулық берушінің аты-жөні) ___________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      8. Оқулардан өту:

      - әр түрлі жарақат алу және сырқаттану кезінде алғашқы көмек көрсету;

      - жүзу;

      - есу*;

      - жүзу құралдарын басқару *;

      - судан құтқару әдістері;

      - авариялар мен өрт кезінде әрекет ету ережелері;

      - сұрапыл апаттар кезінде әрекет ету ережелері;

      - көлік жануарларымен айналысу ережелері;

      - альпинистік техника және тауларды сақтандыру амалдары* және тағы басқа.

      9. Медициналық куәландыру жүргізу және алдын алу егулерін жүргізу

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (аты-жөні, лауазымы, күні)

      _____________________________________________________________________

      10. Жабдықтармен, арнайы аяқ киімдермен, арнайы киімдермен қамтамасыз етілуі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      11. Көлік құралдарымен қамтамасыз етілуі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      12. Қауіпсіздік құралдарымен (қорғаныс, құтқару, күзет, сигнал)

      қамтамасыз етілуі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      13. Байланыс құралдарымен қамтамасыз етілуі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      14. Дәрі-дәрмектермен жабдықтармен қамтамасыз етілуі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      15. Қауіпсіздік, еңбекті қорғау, және өртке қарсы қауіпсіздік

      жөніндегі шаралар жоспары ** ________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      16. Қызметкерлердің дала жұмыстарына шығу кестесі **

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      17. Санитарлық нұсқаушы _____________________________________________

      (аты-жөні)

      18. Бастығының пікірі

      _____________________________________________________________________

      19. Дала жұмыстарына дайындығы туралы қорытындысы ___________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Бастықтың қолы ______________________________________________________

      Қолдары _____________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Егер бұл технологиямен немесе жұмыс жағдайымен көзделген болса.

      ** Тізім актіге тіркеледі.

      Ескерту: Акт екі данада рәсімделеді. Бірінші дана ұйымда сақталады, екіншісі-партия (жасақ) бастығында болады.

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
59-қосымша

      Нысан

Бағыттарды (өткелдерді, шығатын жерлерді) тіркеу журналы

      __________________________________________________________

      (дала бөлімшесінің атауы)

№ р/с

Күні, уақыты

Бағыттың (өткелдің) мақсаты

Жүру бағыты

Бағытқа (өткелге шығатын жерлерге) қатысушылардың аты-жөні,

Қайту мерзімі (күні, уақыты)

Қолдар

Жұмыс

Бақылау

Нақты

Топтың аға мүшесі

Бөлімше жетекшісі

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

  Тау-кен және геологиялық барлау
жұмыстарын жүргізетін қауіпті
өндірістік объектілер үшін
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
60-қосымша

      Нысан

Бұрғылау құрылғысын пайдалануға қабылдау туралы
Акті

      Ұңғыма № ____________________ "______" ____________________ 20 ___ ж.

      Келесі құрамда ______________________________________________________

      бұрғылау құрылғысын іске қосуға дайындығын тексерді.

      Тексеріспен анықталды: Бұрғылау қондырғысын монтаждау бекітілген

      жобаға және типтік сызбаға сәйкес жүргізілді.

1. Бұрғылау станогы

      Типі _____________ шығарылған жылы ______ зауыт № ___________________

      1. Шығыр ____________________________________________________________

      2. Қоршау ___________________________________________________________

      3. БӨҚ ______________________________________________________________

2. Бұрғылау сорғысы

      Типі ________________ шығарылған жылы _________ зауыт № _____________

      1. Манометр _________________________________________________________

      2. Сақтандыру қалқаншасы_____________________________________________

      3. Қоршаулар_________________________________________________________

      4. __________________________________________________________________

      ___________________________ типтегі және байламдағы _________________

      тұратын сорғыға _________________ қысыммен уақыт ____________________

      минут көлемінде сумен сынақтан өткізілді.

      Қысымның түсуі ____________________ немесе % ________________ құрады.

      Қысымды өлшеу _______________________________________________________

      манометрлерімен жүргізілді.

      Сақтандырғыш қалқаншасы __________________________ қысымға орнатылған

3. Қозғалтқыш

      Типі ____________ шығарылған жылы ________ зауыт № __________________

4. Бұрғылау мұнарасы (діңгек) және талий жүйесі

      Типі ____________ шығарылған жылы _________ зауыт № _________________

      1. Жұмыс алаңы (аспа тақтай төсек) __________________________________

      2. Сатылар мен өтпелі алаңдар _______________________________________

      3. Кронблок, талий блогы (жүк көтергіштігі) _________________________

      4. Арқан ____________________________________________________________

      5. Кергілер _________________________________________________________

      6. Білте орнатушы, білте қабылдаушы, білте қоятын орын

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

5. Электр жабдығы

      Типі ______________ шығарылған жылы ________ зауыт № ________________

      1. Электрқозғалтқыш _________________________________________________

      2. Электрсымдары ____________________________________________________

      3. Диэлектрикалық құралдар___________________________________________

      4. Қорғаныс жерге қосу ______________________________________________

      5. Найзағайдан қорғау _______________________________________________

      6. __________________________________________________________________

      6. Қорғаныс құралдарының болуы және ахуалы

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

7. Өртке қарсы құралдар

      _____________________________________________________________________

      8. Өнеркәсіптік санитария

      1. Дәрі-дәрмек қорапшасы ____________________________________________

      2. Қол жуатын орын __________________________________________________

      3. Жарықтандыру деңгейі _____________________________________________

      4. __________________________________________________________________

      5. __________________________________________________________________

9. Байланыс құралдары

      Типі _____________ шығарылған жылы ________ зауыт № _________________

      10. Қызмет көрсетуші персоналда жұмыстар жүргізуге рұқсатының болуы

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      11. Техникалық құжаттары

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________Қорытындысы _________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (қолдары)

      Мемлекеттік инспектордың қорытындысы

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (қолы)

Об утверждении Правил обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих горные и геологоразведочные работы

Приказ Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 352. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 13 февраля 2015 года № 10247.

      В соответствии с подпунктом 94-12) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701, ПРИКАЗЫВАЮ:

      Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Утвердить прилагаемые Правила обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих горные и геологоразведочные работы.

      2. Комитету индустриального развития и промышленной безопасности Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Ержанову А.К.) обеспечить:

      1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, направление копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе "Әділет" республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан";

      3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан и на интранет-портале государственных органов;

      4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) пункта 2 настоящего приказа.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить навице-министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан Рау А.П.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр


по инвестициям и развитию


Республики Казахстан

А. Исекешев

      "СОГЛАСОВАН":

      Министр национальной экономики

      Республики Казахстан

      ________________ Е. Досаев

      13 января 2015 года

  Утверждены
приказом Министра
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 30 декабря 2014 года № 352

Правила обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих горные и геологоразведочные работы
Раздел 1. Общие положения

      1. Настоящие Правила обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих горные и геологоразведочные работы (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 94-12) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701 и определяют порядок обеспечения промышленной безопасности при проектировании, строительстве, эксплуатации, расширении, реконструкции, модернизации, консервации и ликвидации опасных производственных объектов, ведущих горные и геологоразведочные работы.

      Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2. Все горные и геологоразведочные работы ведутся на основании проектной документации на строительство, расширение, реконструкцию, модернизацию, консервацию и ликвидацию опасного производственного объекта (далее – проект) и плана горных работ, разработанного в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 18 мая 2018 года № 351 "Об утверждении Инструкции по составлению плана горных работ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 16978).

      Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3. На объектах, ведущих горные, геологоразведочные работы, разрабатываются техническим руководителем и утверждаются руководителем организации:

      1) положение о производственном контроле;

      2) технологические регламенты;

      3) план ликвидации аварий (далее – ПЛА) в соответствие с Требованиями к разработке плана ликвидации аварий, установленными приложением 1 к настоящим Правилам.

      Изучение ПЛА должностными лицами, ответственные за безопасное производство работ (далее – лица контроля) производится под руководством технического руководителя объекта.

      План ликвидации аварии пересматривается и согласовывается с профессиональными аварийно-спасательными службами и (или) формированиями 1 раз в год.

      Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3-1. К техническому руководству горными работами допускаются лица, предусмотренные Квалификационным справочником должностей руководителей, специалистов и других служащих, утвержденным приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 30 декабря 2020 года № 553 "Об утверждении Квалификационного справочника должностей руководителей, специалистов и других служащих" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 22003).

      Сноска. Правила дополнены пунктом 3-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. ПЛА разрабатывается под руководством технического руководителя производственного объекта, утверждается руководителем организации, эксплуатирующей опасный производственный объект, и согласовывается с руководителем профессиональной аварийно-спасательной службой в области промышленной безопасности (далее – ПАСС ОПБ), обслуживающей данный опасный производственный объект.

      ПЛА включает в себя оперативную часть, распределение обязанностей между персоналом, участвующим в ликвидации аварий, и порядок его действия, а также список должностных лиц и учреждений, которые немедленно извещаются об авариях.

      В ПЛА предусматриваются:

      1) мероприятия по спасению людей;

      2) пути вывода людей, застигнутых авариями в шахте, из зоны опасного воздействия;

      3) мероприятия по ликвидации аварий и предупреждению их развития;

      4) действия специалистов и рабочих при возникновении аварий;

      5) действия подразделения ПАСС ОПБ и персонала шахты, рудника в начальной стадии возникновения аварий.

      Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4-1. Все работы выполняются по наряд-заданию, оформленному письменно в Книге нарядов или в электронном журнале регистрации наряд-заданий.

      Наряд-задание – задание на безопасное производство работы, оформленное в Книге (журнале) наряд-задания или в электронном журнале регистрации наряд-заданий и определяющее содержание, место работы, время ее начала и окончания, условия ее безопасного выполнения, необходимые меры безопасности, состав бригады и работников, ответственных за безопасное выполнение работы и отметка о выполнении или невыполнении наряд-задания.

      Наряд-задание, оформленное письменно в Книге нарядов выдается техническим руководителем структурного подразделения организации ответственному руководителю и ответственному производителю работ письменно под роспись.

      Наряд-задание, оформленное в электронном журнале регистрации наряд-заданий выдается техническим руководителем структурного подразделения организации ответственному руководителю и ответственному производителю работ и подписывается индивидуальной электронной цифровой подписью сторон, в соответствии с Законом Республики Казахстан от 7 января 2003 года "Об электронном документе и электронной цифровой подписи".

      Наряд-задание определяет время, содержание, место выполнения работ, фактические объемы работ, безопасный порядок выполнения и конкретных лиц, которым поручено выполнение работ.

      Лицо, выдающее наряд-задание:

      1) проводит анализ потенциальных опасностей и оценку рисков рабочего места;

      2) определяет мероприятия, обеспечивающие исключение или снижение выявленных рисков для безопасного производства работ;

      3) проводит текущий инструктаж по безопасному порядку производства работ.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 4-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4-2. Все работы повышенной опасности выполняются по наряд-допуску, разработанному в соответствии с приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 28 августа 2020 года № 344 "Об утверждении Правил оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ в условиях повышенной опасности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21151).

      Сноска. Правила дополнены пунктом 4-2 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4-3. На объектах, ведущих горные работы в соответствии с утвержденным планом проводятся учебные тревоги и противоаварийные тренировки.

      Учебные тревоги и противоаварийные тренировки допускается проводить в режиме автоматизированной (цифровой) системы управления персоналом, предназначенной для управления различными процессами в рамках технологического процесса, производства, предприятия.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 4-3 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4-4. Для ознакомления персонала с условиями безопасного производства работ на объекте владелец организует проведение инструктажей, предусмотренных Правилами и сроками проведения обучения, инструктирования и проверок знаний по вопросам безопасности и охраны труда работников, утвержденными приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 25 декабря 2015 года № 1019 "Об утверждении Правил и сроков проведения обучения, инструктирования и проверок знаний по вопросам безопасности и охраны труда работников" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12665).

      Допускается проведение инструктажа с применением автоматизированной (цифровой) системы управления персоналом.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 4-4 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5. Производство взрывных работ, хранение, транспортирование и учет взрывчатых веществ и изделий на их основе должны производиться в соответствии с требованиями приказа Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 343 "Об утверждении Правил обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10244).

      Сноска. Пункт 5 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6. Рабочие и специалисты горных и геологоразведочных работ должны обеспечиваться средствами индивидуальной защиты: специальной одеждой, специальной обувью, защитными касками, очками, соответствующими их профессии и условиям работы.

      7. Каждый работающий, заметивший опасность, угрожающую людям, должен принимать зависящие от него меры для ее устранения и сообщает об этом лицу контроля.

      8. Лицо контроля должно принимать меры к устранению опасности; при невозможности устранения опасности – прекращает работы, выводит работающих в безопасное место и ставит в известность старшего по должности.

      9. Посторонние лица, не состоящие в штате объекта, при его посещении проходят инструктаж по мерам безопасности и обеспечиваются средствами индивидуальной защиты.

      10. Не допускается нахождение персонала, производство работ в опасных местах, за исключением случаев ликвидации опасности, предотвращения возможной аварии, пожара и спасении людей.

      11. Руководитель организации, эксплуатирующей объект, должен обеспечивать безопасные условия труда, разработку защитных мероприятий на основе оценки опасности на каждом рабочем месте и на объекте в целом, определять порядок действий рабочих и должностных лиц при обнаружении опасности, угрожающей жизни и здоровью людей, возникновении инцидентов, аварий.

      12. Не допускается отдых персонала непосредственно в забоях, в опасной зоне работающих механизмов, на транспортных путях.

      13. Провалы, зумпфы, воронки, недействующие шурфы, дренажные скважины, вертикальные выработки должны перекрываться и ограждаться.

      Не допускается загромождать места работы оборудования и подходы к ним горной массой или какими-либо предметами, затрудняющими передвижение людей, машин и механизмов.

      14. Передвижение людей по территории допускается по пешеходным дорожкам или по обочинам автодорог навстречу направлению движения автотранспорта. С маршрутами передвижения должны ознакамливаться все работающие под роспись. Маршрут передвижения утверждается техническим руководителем организации.

      В темное время суток пешеходные дорожки и переходы через железнодорожные пути и автодороги должны освещаться.

      15. Передвижение машин и механизмов, перевозка оборудования, конструкций и прочего груза под воздушными линиями электропередачи любого напряжения допускается в том случае, если их габариты имеют высоту от отметки дороги или трассы не более 4,5 метров.

      При превышении указанных габаритов независимо от расстояния от нижнего провода электролинии до транспортируемого оборудования получают письменное разрешение организации владельца данной электролинии, перевозка осуществляется с соблюдением указанных в разрешении мер безопасности.

      16. При одновременной разработке месторождения открытым и подземным способами, при проведении и эксплуатации подземных дренажных выработок, должны осуществляться совместные мероприятия по обеспечению безопасности работающих на подземных и открытых горных работах, включая:

      1) согласование планов и графиков ведения горных и взрывных работ;

      2) применение нагнетательного способа проветривания подземных выработок;

      3) проверку представителями ПАСС ОПБ состояния атмосферы в подземных выработках после массовых взрывов на открытых горных работах;

      4) предотвращение прорывов воды в подземные горные выработки из открытых горных работ;

      5) обеспечение контроля за содержанием в атмосфере ядовитых продуктов взрыва.

      Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными приказами Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      17. При комбинированном способе разработки месторождения, горные работы должны вестись по согласованным между собой проектам ведения открытых и подземных горных работ.

      18. При комбинированной разработке месторождения должны обеспечиваться:

      1) изучение особенностей сдвижения и деформации пород и земной поверхности, прогнозирование области влияния горных выработок;

      2) определение размеров предохранительного целика (естественного или искусственного) между открытыми и подземными горными работами;

      3) определение толщины потолочины над отдельными участками (камерами) выработанного пространства;

      4) расчет параметров опорных целиков;

      5) определение допустимой площади обнажения кровли очистного пространства;

      6) расчет прочности закладки, при отработке запасов в борту карьера для обеспечения его устойчивости;

      7) обеспечение полноты заполнения выработанного пространства.

      19. При проведении капитальных и подготовительных выработок из карьера, допускается забор вентиляционной струи из карьерного пространства при обеспечении контроля состава воздуха.

      20. При комбинированной разработке месторождения фронт ведения горных работ должен располагаться в направлении:

      1) при открытых работах - навстречу фронту развития подземных очистных работ;

      2) при подземных очистных работах - от массива к карьеру;

      3) при выщелачивании - от массива к карьеру или навстречу фронта развития подземных очистных работ.

      21. Организации, ведущие комбинированную разработку месторождения открытым и подземным способами, совместно с ПАСС ОПБ определяют участки горных работ в границах опасных зон, в которые возможно проникновение газов, прорыв воды, деформация горного массива и разрабатывают мероприятия по обеспечению безопасности работ на указанных участках.

      Сноска. Пункт 21 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      22. При работах в зонах возможных обвалов или провалов, вследствие наличия подземных выработок или карстов, ведутся маркшейдерские инструментальные наблюдения за состоянием бортов и почвы карьера. При обнаружении признаков сдвижения пород работы прекращаются.

      23. При одновременном ведении горных работ в карьере и подземном руднике в одной вертикальной плоскости должны соблюдаться следующие условия:

      1) оставление предохранительного целика, обеспечивающего устойчивость массива и бортов карьера;

      2) применение систем разработки, исключающих сдвижение (разрушение) массива предохранительного целика;

      3) ограничение мощности массовых взрывов и их сейсмического воздействия на целики, потолочины и уступы бортов;

      4) исключение проникновения газов от взрывных работ в подземные выработки или их подсоса системой вентиляции, выброс этих газов в карьер;

      5) исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      6) исключение прорыва ливневых и подземных вод из карьера в подземные выработки.

      Сноска. Пункт 23 с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      24. Перед производством массового взрыва в карьере люди из подземных выработок выводятся на поверхность.

      Допуск работников в подземные выработки осуществляется после проверки состояния выработок ПАСС ОПБ и восстановления нормальной рудничной атмосферы.

      Сноска. Пункт 24 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      25. Производство открытых горных работ в зонах ранее выполненных подземных работ и имеющих пустоты, в зонах обрушения, осуществляется по проекту.

      26. Доработка запасов руд в бортах карьера подземным способом осуществляется после прекращения открытых работ и постановки бортов в предельное положение.

      27. Отработка предохранительного целика между открытыми и подземными горными работами должна осуществляться по проекту при выполнении мер, исключающих обрушение целика и бортов карьера, обеспечивающих безопасность работ.

      28. Старые, затопленные выработки и поверхностные водоемы указываются на планах горных работ.

      Горные работы вблизи затопленных выработок или водоемов должны производиться по проекту, предусматривающему оставление целиков для предотвращения прорыва воды.

      В местах представляющих опасность для работающих людей и оборудования (водоемы, затопленные выработки), устанавливаются предупредительные знаки.

      29. Ведение горных работ по комбинированной технологии подготовки крепких горных массивов к экскавации с использованием разупрочняющих растворов, производится по технологическому регламенту, предусматривающему мероприятия по обеспечению безопасности при применении и приготовлении растворов, параметры ведения буровых, взрывных, заливочных и горных работ.

      30. Оборудование, инструмент и аппаратура эксплуатируются в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя.

      31. Управление буровыми станками, подъемными механизмами, горнопроходческим оборудованием, геофизической и лабораторной аппаратурой, обслуживание двигателей, компрессоров, электроустановок, сварочного оборудования производится работниками, имеющими соответствующую квалификацию, прошедшими подготовку, переподготовку по вопросам промышленной безопасности.

      Сноска. Пункт 31 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      32. Организации, эксплуатирующие оборудование, механизмы, аппаратуру и контрольно-измерительные приборы (далее - КИП), имеют паспорта, в которые вносятся данные об их эксплуатации и ремонте.

      33. КИП, установленные на оборудовании, должны иметь поверительные клейма.

      Поверка приборов, установление периодичности поверки осуществляется в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 27 декабря 2018 года № 934 "Об утверждении Правил проведения поверки средств измерений, установления периодичности поверки средств измерений и формы сертификата о поверке средств измерений" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18094).

      Манометры, индикаторы массы, КИП устанавливаются так, чтобы их показания были отчетливо видны обслуживающему персоналу.

      На шкале манометра наносится метка, соответствующая максимальному рабочему давлению. Взамен красной черты допускается крепить к корпусу манометра металлическую пластину, окрашенную в красный цвет и плотно прилегающую к стеклу манометра.

      Сноска. Пункт 33 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      34. За состоянием оборудования устанавливается постоянный контроль, периодичность контроля и лица, осуществляющие производственный контроль, устанавливаются нормативным актом о производственном контроле в области промышленной безопасности, утверждаемого приказом руководителя организации.

      Результаты заносятся в Журнал осмотра по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

      35. Сроки периодических осмотров и порядок выбраковки неисправного инструмента утверждаются техническим руководителем организации.

      Выбракованный инструмент изымается из употребления.

      36. Перед пуском механизмов, включением аппаратуры, приборов убедиться в их исправности, отсутствии людей в опасной зоне, дать предупредительный сигнал. Все работники должны знать значение установленных сигналов.

      37. При осмотре и текущем ремонте механизмов их приводы должны быть выключены, приняты меры, препятствующие их ошибочному или самопроизвольному включению, у пусковых устройств вывешены предупредительные плакаты: "Не включать - работают люди".

      38. Работниками не допускается:

      1) эксплуатировать оборудование, механизмы, аппаратуру и инструмент при нагрузках (давлении, силе тока, напряжении и прочее), превышающих допустимые нормы по паспорту;

      2) применять не по назначению, использовать неисправные оборудование, механизмы, аппаратуру, инструмент, приспособления и средства защиты;

      3) оставлять без присмотра работающее оборудование, аппаратуру, требующие при эксплуатации постоянного присутствия обслуживающего персонала;

      4) производить работы при отсутствии или неисправности защитных ограждений;

      5) обслуживать оборудование и аппаратуру в не застегнутой спецодежде.

      39. Во время работы механизмов не допускается:

      1) подниматься на работающие механизмы или выполнять, находясь на работающих механизмах, какие-либо работы;

      2) ремонтировать, закреплять какие-либо части, чистить, смазывать движущиеся части вручную или при помощи не предназначенных для этого приспособлений;

      3) тормозить движущиеся части механизмов, надевать, сбрасывать, натягивать или ослаблять ременные, клиноременные и цепные передачи, направлять канат или кабель на барабане лебедки при помощи ломов (ваг), и непосредственно руками;

      4) оставлять на ограждениях какие-либо предметы;

      5) снимать ограждения или их элементы до полной остановки движущихся частей;

      6) передвигаться по ограждениям или под ними;

      7) входить за ограждения, переходить через движущиеся не огражденные канаты или касаться их.

      40. Инструменты с режущими кромками или лезвиями переносятся и перевозятся в защитных чехлах или сумках.

      41. Внесение изменений в конструкцию оборудования и аппаратуры допускается по согласованию с организацией разработчиком проектно-конструкторской документации, изготовителем.

      Ввод в эксплуатацию модернизированной техники, разработанной организациями, производится после ее испытания и допуска к применению по акту.

      42. На самоходных транспортных средствах, передвигающихся в горных выработках шахт (погрузочно-доставочный транспорт, автосамосвалы, подземные автобусы по доставке работников до рабочих мест, транспорт по доставке взрывчатых материалов, буровые установки, геофизические станции, шурфопроходческие агрегаты) изготовителем предусматриваются места для размещения кассет с аптечкой, термоса с питьевой водой и средств пожаротушения. Кассеты и огнетушитель располагаются в легкодоступном месте и имеют быстросъемное крепление.

      Транспортные средства обеспечиваются индивидуальными медицинскими аптечками и огнетушителями.

      Сноска. Пункт 42 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      43. Организации, эксплуатирующие оборудование, при обнаружении в процессе технического освидетельствования, монтажа или эксплуатации несоответствия оборудования требованиям настоящих Правил, недостатков в конструкции или изготовлении прекращают эксплуатацию и направляют изготовителю акт-рекламацию.

Раздел 2. Порядок обеспечения промышленной безопасности при ведении работ подземным способом
Подраздел 1. Общие положения

      44. На шахтах должны выполняться работы по определению склонности пород к горным ударам, опасности суфлярных выделений горючих и взрывчатых газов, взрываемости пыли, склонности полезных ископаемых к самовозгоранию.

      45. К работе в очистных и подготовительных забоях, опасных по горным ударам, внезапным выбросам угля, породы и газа, суфлярным выделениям горючих и взрывоопасных газов допускаются рабочие, имеющие стаж работы в шахтах, опасных по указанным работам, не менее одного года, прошедшие обучение по безопасному ведению горных работ.

      Сноска. Пункт 45 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      46. Не допускается прием в эксплуатацию новых, реконструируемых шахт, горизонтов, объектов, имеющих отступления от требований настоящих Правил и проекта.

      47. Все шахты в период строительства, эксплуатации и ликвидации обслуживаются ПАСС ОПБ.

      Порядок обслуживания, дислокация, структура подразделений ПАСС ОПБ и их численность определяются совместным решением руководства организации, ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 47 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      48. Не допускается пребывание в шахте лиц, без специальной одежды, специальной обуви, индивидуальных средств защиты и защитных средств, предусмотренных к обязательному пользованию и применению в конкретных условиях ведения подземных горных работ.

      49. На шахтах организуется и осуществляется учет всех лиц, спустившихся в шахту и выехавших (вышедших) на поверхность, в порядке, утвержденном руководителем шахты.

      Организацию и контроль учета осуществляет руководитель шахты.

      50. Не допускается спуск людей в шахту и пребывание их в подземных выработках без письменного (или в электронной форме) наряда, или разрешения руководителей шахты.

      При осуществлении контроля выдачи нарядов и выполнения сменных заданий допускается применение автоматизированной системы управления персоналом.

      Сноска. Пункт 50 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      51. Каждый работник в случае обнаружения нарушений в техническом состоянии сооружений, неисправностей оборудования и защитных устройств, представляющих опасность для людей, оборудования или окружающей среды, сообщает лицу контроля и принимает меры по устранению нарушений, в соответствии с технологическим регламентом, ПЛА.

      52. Всем лицам, занятым на подземных работах и посещающим подземные работы, перед спуском в шахты, выдаются исправные, индивидуальные изолирующие самоспасатели.

      Допускается их групповое хранение на участках работ в количестве, превышающем на 10 процентов наибольшую численность людей в смене. Изолирующие самоспасатели группового хранения находятся на участках работ в ящиках, обеспечивающих исправность и сохранность самоспасателей. Места хранения самоспасателей обозначаются, освещаются условным светом, доводятся до сведения всех лиц, занятых на подземных работах.

      Общее количество изолирующих самоспасателей на шахте обеспечивается на 10 процентов больше числа лиц, занятых на подземных работах.

      Все подземные рабочие и лица контроля обучаются пользованию самоспасателями. Проверка знаний рабочими правил пользования самоспасателями производится при полугодовом инструктаже.

      Сохранность самоспасателей при их групповом хранении обеспечивает лицо контроля на уровне начальника участка или его заместителя, укомплектование обеспечивает руководитель шахты.

      Проверка самоспасателей на исправность производится ежеквартально начальником пылевентиляционной службы шахты (начальником участка) с участием представителей ПАСС ОПБ. По результатам оформляется акт проверки самоспасателей на исправность.

      Сноска. Пункт 52 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      53. Все вновь поступившие подземные рабочие ознакамливаются с главными и запасными выходами из шахты на поверхность путем непосредственного прохода от места работы по выработкам к запасным выходам в сопровождении лиц контроля.

      Ознакомление лиц, работающих на глубине 200 метров и более, с запасными выходами путем непосредственного прохода от места работы осуществляется до стволов шахт с подъемом на несколько лестничных полков в этих стволах.

      Повторные ознакомления всех рабочих с запасными выходами проводятся лицами контроля через каждые 6 месяцев, а при изменении запасных выходов – немедленно. Каждое ознакомление вновь поступивших, повторное ознакомление всех рабочих с главными и запасными выходами на поверхность заносится в Журнал инструктажа по форме, установленной техническим руководителем организации.

      54. Опасные производственные объекты, ведущие подземные горные работы, оборудуются системами наблюдения, оповещения об авариях, позиционирования и поиска персонала, прямой телефонной и дублирующей ее альтернативной связью с ПАСС ОПБ, обслуживающей объект.

      Система наблюдения, оповещения об авариях, позиционирования и поиска персонала должна обеспечивать:

      1) передачу горным диспетчером одно из следующих сообщений: кодового, текстового или речевого в подземные выработки индивидуально каждому работнику, находящемуся в шахте независимо от его местоположения до, во время и после аварии;

      2) позиционирование персонала и техники, находящихся в шахте;

      3) обнаружение человека и определение его местоположения под завалом через слой горной массы с погрешностью не более 2 метров в течение 2 суток при проведении спасательных работ.

      Объем передаваемой информации при оповещении должен быть достаточен для понимания персоналом характера аварии и возможных путей эвакуации.

      Система наблюдения, оповещения об авариях, позиционирования и поиска персонала должна охватывать всю зону подземных горных выработок.

      Система наблюдения, оповещения об авариях, позиционирования и поиска персонала проводится непрерывно посредством автоматизированной диспетчеризации подземных горных работ и остается работоспособной до аварии, во время аварии и после ликвидации аварии.

      Время оповещения не более 4-5 минут.

      Сноска. Пункт 54 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      55. Не допускается выдавать наряды на выполнение работ в выработках (забоях):

      1) отдаленных от основных рабочих мест, менее чем двум рабочим, при этом один из них назначается старшим;

      2) в которых имеются нарушения требований промышленной безопасности, кроме нарядов на устранение данных нарушений.

      Перечень отдаленных от основных рабочих мест выработок (забоев) утверждается техническим руководителем шахты на каждое полугодие.

      56. Руководящие работники и специалисты шахты для обеспечения контроля за состоянием безопасности и правильным ведением горных работ систематически посещают подземные работы.

      57. Каждое рабочее место обеспечивается проветриванием, освещением, средствами для оповещения об аварии, содержится в состоянии полной безопасности и перед началом работ осматривается лицом контроля, которое принимает меры по устранению выявленных нарушений.

      К каждому рабочему месту обеспечиваются безопасные проходы. Не допускается загромождение рабочих мест и подходов к ним, путей перемещения людей и грузов.

      Каждый работник, заметив опасность, угрожающую людям или объекту, предупреждает об этом работающих, сообщает лицу технического контроля и по возможности, принимает меры по устранению опасности.

      Все разветвления горных выработок оборудуются освещенными указателями направления выхода на поверхность.

      Не допускается находиться в горных выработках, состояние которых представляет опасность для людей, за исключением случаев выполнения работ по устранению этих опасностей с применением дополнительных средств защиты.

      58. После каждого взрывания и проветривания забоя, лицо производственного контроля или старший рабочий в звене, удостоверяется в безопасном состоянии забоя, кровли, боков выработки и крепи, в исправности предохранительных устройств, действии вентиляции, проверяет исправность инструментов, механизмов и приспособлений, требующихся для работы. До возобновления работы принимает меры с учетом технологического регламента по созданию безопасных условий труда в забое.

      В случаях, когда устранение выявленных нарушений невозможно, лицо контроля или старший рабочий в звене не допускает производство работ и сообщает об этом своему непосредственному начальнику или диспетчеру шахты.

      Сноска. Пункт 58 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      59. Горные выработки, состояние которых представляет опасность для людей или работа, в которых временно приостановлена, устья шурфов, зоны обрушения на поверхности ограждаются. Порядок и тип ограждений определяются техническим руководителем шахты.

      Все недействующие вертикальные и наклонные выработки перекрываются сверху и снизу. При этом ограждения исключают доступ людей в огражденные выработки.

      Возобновление работ во временно приостановленных горных выработках осуществляется по Акту, составленному комиссией возглавляемой техническим руководителем шахты (рудника).

      Сноска. Пункт 59 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      60. На всех шахтах у стволов, по которым производится подъем и спуск людей, и на нижних приемных площадках капитальных наклонных выработок, оборудованных подъемными установками для доставки людей, устраиваются камеры ожидания. Размеры камер и их оборудование определяются проектом.

      Выходы из камер ожидания располагаются в непосредственной близости от ствола шахты.

      61. Чистка и смазка механизмов во время их работы не допускается, за исключением тех случаев, когда имеются устройства, обеспечивающие безопасность этих работ.

      Приемка в эксплуатацию вновь смонтированных очистных и проходческих комплексов, объектов энергообеспечения, вентиляционных и водоотливных установок, оборудования проводятся комиссионно под председательством технического руководителя шахты с составлением актов готовности.

      Сноска. Пункт 61 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      62. Эксплуатация и обслуживание машин, оборудования, приборов и аппаратуры, их монтаж, демонтаж и хранение осуществляются в соответствии с технологическими регламентами и руководствами по эксплуатации изготовителя.

      63. Изменение заводской конструкции машин, оборудования, схем управления и защиты производится по проектно-конструкторской документации изготовителя.

      64. Движущиеся части оборудования, если они представляют собой источники опасности, ограждаются, за исключением частей, ограждение которых невозможно из-за их функционального назначения (рабочие органы забойных машин, конвейерные ленты, ролики, тяговые цепи).

      Если машины или их исполнительные органы невозможно оградить (передвижные машины, конвейеры, канатные и монорельсовые дороги, толкатели, лебедки), предусматривается предупредительная сигнализация о пуске машины в работу, средства остановки и отключения от источника энергии.

      Предпусковой звуковой предупредительный сигнал должен быть слышен по всей зоне, опасной для людей.

      65. Перед пуском машин и механизмов в работу машинист должен убедиться в отсутствии посторонних лиц в зоне их действия и дает предупредительный сигнал. Таблица сигналов вывешивается на видном месте вблизи машин и механизмов, значение сигналов доводится до лиц, их обслуживающих.

      66. Ремонт горных машин проводится в сроки в соответствии с графиком планово-предупредительного ремонта (далее – ППР), утверждаемым техническим руководителем организации. На все виды ремонтов основного оборудования составляются технологические регламенты.

      67. На рудоспусках установлены прочные решетки из рельса или труб с размерами ячеек не более 400х400 миллиметров, с предохранительными барьерами (колесоупоры) высотой не менее 1/3 и шириной не менее 1/2 диаметра колеса автосамосвала для предотвращения падений в рудоспуск самоходных транспортных средств.

      Сноска. Пункт 67 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      68. Не допускается проносить табак и курительные принадлежности, курить и пользоваться открытым огнем в подземных выработках шахт, опасных по газу или пыли, надшахтных зданиях и на поверхности шахт на расстоянии менее 30 м от диффузора вентилятора.

      69. Не допускается производство работ одновременно в двух и более ярусах по одной вертикали, на любой высоте над работающим оборудованием при отсутствии промежуточного сплошного защитного настила.

      В настиле допускается иметь люк с крышкой для прохода людей и доставки грузов. В подземных выработках не допускается производить работы с приставных лестниц за исключением проведения осмотров, замеров, неотложных (аварийных) работ.

      При производстве совмещенных работ на разных высотных отметках до начала их одновременного ведения разрабатывается проект организации работ (далее - ПОР), обеспечивающий безопасность их производства.

      70. При работе на высоте более 1,5 метров в местах, где невозможно устройство ограждений, рабочие пользуются предохранительными поясами, закрепленными за опоры. Места закрепления цепи (каната) предохранительного пояса указываются рабочим заранее.

      71. При перерывах в работе и во время отдыха находиться непосредственно у забоя, возле работающих механизмов не допускается.

      72. Применяемые для работы оборудование, машины и механизмы, подмости, леса, настилы, опалубка, стремянки, лестницы, приспособления содержатся в исправном состоянии.

      Машины, механизмы и приспособления, инвентарные леса и люльки имеют индивидуальные номера, под которыми они записаны в журнал учета технического состояния.

      73. Основание лесов и подмостей, их элементы, ограждаются от ударов проезжающих транспортных средств или перемещаемого груза. Подходы к лестницам, стремянкам лесов и подмостей не загромождаются. Передвижные леса при установке закрепляются.

      74. Настилы, стремянки, лестницы и полки содержатся в чистоте и не перегружаются.

      75. Всякое изменение режима работы механизма (пуск, остановка), на котором занято двое и более рабочих, проводится по установленному сигналу. Со значением сигналов ознакамливаются все работающие. Подача сигналов на каждом рабочем месте или установке поручается определенному лицу. Сигнал о пуске машины или механизма подается до начала их работы. Сигнал об остановке выполняется без промедления. Любой непонятный сигнал считается сигналом об остановке.

      76. Передвижные машины устанавливаются в положении, исключающем возможность их непроизвольного перемещения.

      В нерабочее время все машины и механизмы приводятся в состояние, исключающее возможность случайного пуска, пусковые устройства отключаются.

      77. При внезапном прекращении подачи электроэнергии персонал, обслуживающий механизмы, выключает электродвигатели, приводящие в движение механизмы.

      78. Не допускается оставлять без присмотра машины и механизмы во время их действия, кроме машин и механизмов с автоматическим и дистанционным управлением, расположенных в изолированных камерах или помещениях.

      79. При ремонте машин и механизмов они останавливаются, принимаются меры против самостоятельного перемещения движущихся частей.

      80. При транспортировке труб, арматуры, буров, оборудования, материалов и инструментов исключается возможность их прикосновения к электрическим проводам, контактному проводу и кабелям.

Подраздел 2. Обеспечение промышленной безопасности в горных выработках
1. Припортальная и околоствольная площадки

      81. Площадка у портала тоннеля (штольни) или ствола шахты имеет подъездные пути для движения транспорта, безопасные проходы для людей. При ведении работ в лавиноопасных районах и на участках с возможной осыпью осуществляются меры по защите от снежных лавин и камнепадов.

      Зоны, опасные для движения (у оползневых откосов, горных склонов с возможной осыпью, у работающих машин, механизмов, у бункеров), ограждаются на границах опасных зон, выставляются предупредительные знаки, видимые в дневное и ночное время.

      82. Площадка планируется и обеспечивается водостоками для отвода подземных и атмосферных вод с расчетом, исключающим возможность попадания вод в тоннели, стволы, горные выработки.

      83. Ограждение территории строительной площадки определяется проектом. Строящиеся объекты, расположенные в населенных пунктах и около дорог общего пользования, ограждаются заборами высотой не менее 2 метров.

      84. Проезды и проходы на строительной площадке не допускается загромождать грунтом, оборудованием и строительными материалами; их регулярно очищают от грязи, мусора, снега, льда. В зимнее время проходы посыпаются песком, золой или химическими реагентами для борьбы с обледенением. Проходы, расположенные по сырой или вязкой почве, покрываются сплошными настилами шириной 1 метр. Проходы, расположенные на откосах и косогорах с уклоном более 20 градусов, оборудуются лестницами с перилами высотой 1 метр.

      85. Откосы (склоны) у портала горной выработки до начала проходки обираются и закрепляются согласно проекту и находятся во время эксплуатации под наблюдением лиц поддерживающих безопасное состояние откосов.

      Сноска. Пункт 85 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      86. Колодцы и шурфы на территории площадки закрываются или ограждаются, траншеи и котлованы ограждаются перилами высотой 1 метр. В темное время суток кроме ограждения выставляются световые сигналы.

      87. В местах переходов через траншеи, транспортеры, железнодорожные пути, устраиваются мостки шириной не менее 0,8 метров с перилами высотой 1 метр и бортовыми досками высотой не менее 0,14 метров.

      88. Проложенные на поверхности трубопроводы временных сетей и коммуникаций в местах пересечения их с дорогами, проездами и проходами заглубляются. Допускается укладка трубопроводов по поверхности земли при устройстве в местах пересечений перекрытий над трубопроводами.

      89. Строительные машины устанавливаются на устойчивом выровненном основании с уклоном, не превышающим допустимого техническим паспортом. Вокруг строительных машин обеспечивается свободный проход шириной не менее 1 метра.

      90. На припортальной или околоствольной площадке предусматриваются места для осуществления погрузо-разгрузочных работ, складирования материалов и конструкций.

      Границы опасных зон ограждают и обозначают предупредительными знаками и сигналами, хорошо видимыми как в дневное, так и в ночное время.

      91. Проверка состояния шахтных копров производится комиссией под руководством технического руководителя шахты с оформлением акта: постоянных - один раз в год, проходческих - два раза в год.

2. Параметры горных выработок

      92. Поперечное сечение выработок определяется с учетом горно-геологических, горнотехнических условий и применяемого оборудования.

      Минимальное поперечное сечение выработок в свету устанавливается:

      1) для вентиляционных и промежуточных штреков и уклонов, выработок дренажных шахт не менее 3 квадратных метров;

      2) для вентиляционных восстающих, сбоек не менее 1,5 квадратных метров;

      3) для транспортных выработок, для людских ходков не менее 4 квадратных метров;

      4) для восстающих выработок, служащих породоспусками не менее 2,2 квадратных метров.

      Свободный проход для людей на всем протяжении выработки устраивается с одной стороны и имеет высоту не менее 1,8 метров.

      93. Все горизонтальные выработки, по которым производится транспортирование грузов, имеют на прямолинейных участках расстояния (зазоры) между крепью (в том числе опалубкой) или размещенным в выработках оборудованием, трубопроводами, кабелями и наиболее выступающей кромкой габарита подвижного состава рельсового транспорта – не менее 0,7 метров (свободный проход для людей), с другой стороны – не менее 0,25 метров при деревянной, металлической и рамных конструкциях железобетонной и бетонной крепи и 0,2 метров при сплошной бетонной и железобетонной крепи.

      93-1. В подземных выработках не загромождаются места работ оборудования и подходы к ним горной массой или посторонними предметами, затрудняющими передвижение людей, машин и механизмов.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 93-1 в соответствии с приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      94. В выработках, оборудованных конвейерами, ширина прохода с одной стороны не менее 0,7 метров, с другой стороны 0,4 метров.

      При применении конвейеров с двумя ветвями, расположенными в горизонтальной плоскости, расстояние между ставами конвейера не менее 0,7 метров.

      95. Расстояние от несущего полотна ленты переходных мостиков, устройств до кровли выработки (до поддерживающих роликов, перекрывающих листов верхней ветви) не менее 1 метра.

      Это расстояние в местах установки площадок для посадки персонала составляет не менее 1,5 метров и выдерживается по длине конвейера не менее 10 метров.

      96. При рельсовом транспорте ширина междупутья обеспечивает зазор между встречными электровозами не менее 0,5 метров, зазор менее 0,5 метров при обеспечении безопасным движением. При рельсовом транспорте ширина междупутья обеспечивает габарит между встречными электровозами, вагонетками, грузом не менее 0,2 метров.

      97. При нерельсовом транспорте зазор между встречными транспортными единицами по наиболее выступающей кромке габарита не менее 0,5 метров.

      98. На закруглениях величина зазора между габаритом подвижного состава и крепью с внешней стороны, величина междупутья увеличиваются в зависимости от радиуса кривой, длины и базы подвижного состава с таким расчетом, чтобы при любом положении подвижного состава были соблюдены зазоры, установленные для прямого участка пути.

      99. При проходке подземных камер обеспечивается не менее двух выходов. Максимальная длина горизонтальной выработки с тупиковым забоем не более 1500 метров при площади сечения до 16 квадратных метров и 2000 метров – более 16 квадратных метров.

      100. Ширина вентиляционных и противопожарных дверей, дверных проемов вентиляционных и противопожарных перемычек, оборудованных дверями, обеспечивает зазоры с обеих сторон не менее 0,5 метров между косяками дверей, дверных проемов перемычек и наиболее выступающими частями подвижных (рельсовых) средств, самоходного (нерельсового) оборудования с двигателями внутреннего сгорания.

      При наличии в вентиляционных и противопожарных дверях, перемычках дверей для прохода людей шириной не менее 0,7 метров величину зазора между наиболее выступающими частями указанных подвижных (рельсовых) средств, самоходного (нерельсового) оборудования и косяком дверей со стороны прохода для людей допускается уменьшить до 0,2 метров.

      101. В двухпутевых выработках в местах, где производится сцепка и расцепка вагонеток, маневровые работы у капитальных погрузочных и разгрузочных пунктов (бункеров, спусков, породоспусков), в однопутевых околоствольных выработках клетевых стволов (грузовая и порожняковая ветви) расстояние от стенки (крепи) или размещаемого в выработках оборудования и трубопроводов до наиболее выступающей части подвижного состава не менее 0,7 метров с обеих сторон выработки.

      Не допускается устройство в двухпутевых выработках проходов для людей между путями.

      102. Во всех выработках в местах посадки людей в пассажирские поезда по всей длине поезда обеспечивается свободный проход шириной не менее 1 метра.

      103. Расстояние от возможного навала горной массы (руды), транспортируемой конвейером, до кровли или крепления выработок не менее 0,3 метров.

      104. Зазоры между наиболее выступающей частью транспортного средства с двигателем внутреннего сгорания и стенкой (крепью) выработки или размещенным в выработке оборудованием принимаются в зависимости от назначения выработок и скорости передвижения машины:

      1) в выработках, предназначенных для транспортирования руды и сообщения с очистными забоями, принимаются зазоры не менее 1,2 метров со стороны прохода для людей и 0,5 метров - с противоположной стороны. При устройстве пешеходной дорожки высотой 0,3 метров и шириной 0,8 метров или при устройстве ниш через 25 метров зазор со стороны свободного прохода для людей допускается уменьшить до 1 метра. Ниши устраиваются высотой 1,8 метров, шириной 1,2 метров, глубиной 0,7 метров;

      2) в погрузочно-доставочных выработках очистных блоков, предназначенных для погрузки руды и доставки ее к транспортной выработке, в выработках, находящихся в проходке, при скорости движения машин, не превышающих 10 километров в час, и при исключении возможности нахождения в таких выработках людей, не связанных с работой машин, принимаются зазоры не менее 0,5 метров с каждой стороны;

      3) в доставочных выработках (наклонные съезды), предназначенных для доставки в очистные блоки оборудования, материалов и людей (в машинах), при скоростях движения свыше 10 километров в час:

      по 0,6 метров с каждой стороны при исключении случаев передвижения людей пешком;

      1,2 метров со стороны прохода для людей и 0,5 метров с другой стороны, если передвижение людей пешком не исключается.

      105. В начале выработок, по которым при движении самоходных транспортных средств проход людей не предусмотрен, вывешиваются освещенные запрещающие знаки.

      106. Расстояние от наиболее выступающей части машины до кровли выработки не менее 0,5 метров.

      107. Зазоры между двумя подъемными сосудами в наклонных выработках при всех углах наклона не менее 0,2 метров. Зазор между крепью выработки и наиболее выступающей кромкой габарита подъемного сосуда не менее 0,25 метров при крепи деревянной, металлической и из железобетонных стоек и не менее 0,2 метров – при бетонной и каменной.

      108. При углубке стволов с действующих горизонтов шахт обеспечивается зазор между движущимися бадьями и крепью ствола или выступающими частями оборудования, расположенного в стволе (трубопроводы, балки), не менее 0,24 метров.

      109. Площадки наклонных выработок, камеры и выработки, в которых располагаются лебедки, натяжные устройства, механизмы, имеют проходы не менее 1 метра с одной стороны для обслуживания и ремонта, не менее 0,6 метров с другой - для монтажных работ.

      110. Зазор между верхним роликом экскаватора и контуром выработки, между наиболее выступающей хвостовой частью кузова экскаватора и контуром выработки не менее 0,4 метров.

      111. В закрепленной выработке зазор между наиболее выступающей хвостовой частью кузова экскаватора и крепью не менее 0,4 метров.

      112. Допускаемые зазоры между максимально выступающими частями подъемных сосудов, крепью и расстрелами в стволах вертикальных шахт должны соответствовать величинам, приведенным в таблице согласно приложению 3 к настоящим Правилам.

      113. При проходческом подъеме величина зазора между выступающими частями сосудов допускается не менее 0,3 метров. При глубине ствола свыше 400 метров требуется установка отбойных канатов, устройств, исключающих опасность столкновения сосудов. Эти устройства не требуются, если зазоры между сосудами (бадьями с направляющими рамками) больше или равны 0,25 + Н/0,003 метров (Н – глубина ствола в метрах). Зазор между движущимися сосудами и выступающими частями хомутов трубопроводов допускается не менее 0,4 метров. Зазор между стенками раструба проходческого полка и выступающими частями движущегося сосуда допускается не менее 0,1 метров.

      114. Перед пуском вновь навешенного или отремонтированного сосуда производится проверка зазоров. Зазоры между двумя подъемными сосудами в наклонных выработках при всех углах наклона не менее 0,2 метров. Зазор между крепью выработки и наиболее выступающей кромкой габарита подъемного сосуда не менее 0,2 метров при крепи деревянной, металлической и из железобетонных стоек и менее 0,2 метров при бетонной или каменной.

3. Устройство выходов из горных выработок

      115. На каждой действующей шахте предусматривается не менее двух отдельных выходов, обеспечивающих выезд (выход) людей с каждого горизонта непосредственно на поверхность и имеющих разное направление вентиляционных струй. Каждый горизонт шахты оборудуется не менее двумя отдельными выходами на вышележащий (нижележащий) горизонт или поверхность, приспособленные для перевозки (передвижения) людей.

      Вертикальные и наклонные стволы, которые служат запасными выходами, оборудуются механизированными подъемами и ходовыми (лестничными отделениями).

      Сноска. Пункт 115 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      116. Расстояние между выходами не менее 30 метров, если надшахтные здания и копры построены из несгораемого материала, - не менее 20 метров.

      117. При разработке шурфами подземных выработок допускается не иметь второго выхода на поверхность, если забои проходимых горных выработок удалены от шурфов не более чем на 50 метров и количество рабочих, занятых на подземных работах, не превышает 5 человек в смену.

      118. После проходки центрально расположенных стволов шахт до проектных горизонтов или углубки их до нового горизонта в первую очередь (до начала проведения горизонтальных вскрывающих выработок) выполняются работы по сбойке стволов между собой и вводу в действие водоотлива, по армировке стволов и оборудованию постоянного или временного клетевого подъема с парашютными устройствами. При фланговом расположении стволов в первую очередь (до проведения выработок, обеспечивающих второй выход) проводятся работы по армировке и оборудованию стволов постоянными или временными клетевыми подъемами с парашютными устройствами и вводу в действие водоотлива.

      119. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      120. Вскрытие наклонными съездами и слепыми стволами допускается производить на глубину не более двух горизонтов с одновременной углубкой капитальных стволов.

      121. При ступенчатом вскрытии сбойки между стволами выполняются двумя параллельными выработками со сбойками между ними не более чем через 300 метров.

      122. Допускается использование автотранспортных уклонов в качестве запасных выходов в аварийных ситуациях на вышележащие горизонты и непосредственно на поверхность при соблюдении следующих условий:

      1) выезд людей осуществляется оборудованным автотранспортом, находящимся в зоне ведения горных работ;

      2) вблизи уклонов на нижележащих горизонтах оборудуются в соответствии с проектом камеры аварийного воздухоснабжения, в которых обеспечивается хранение запасных самоспасателей в количестве, превышающем на 10 процентов максимальную численность смены. При обосновании проектом оборудуются камеры–убежища.

      Сноска. Пункт 122 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      123. Если из шахты, помимо двух выходов, имеются и другие выходы без постоянного обслуживания, то последние охраняются или закрываются на запоры, свободно открывающиеся изнутри или ключом снаружи.

      124. Выработки, служащие дополнительными выходами между горизонтами, выходами на поверхность из отдельных участков, флангов шахтных полей, поддерживаются в исправном состоянии и проверяются (как и общешахтные выходы) не реже одного раза в месяц с записью в Журнал осмотра крепи и состояния выработок по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

      125. Во всех выработках и их пересечениях устанавливаются указатели направления к выходам на поверхность и расстояний до них. Указатели покрываются самосветящейся краской или освещаются.

      126. Если двумя выходами из подземных выработок на поверхность служат вертикальные шахтные стволы, то они оборудуются, кроме механических подъемов (из которых один клетевой), лестничными отделениями. Оба ствола (запасные выходы) обеспечивают выезд (выход) всех людей с каждого горизонта непосредственно на поверхность. Лестничное отделение в одном из стволов может отсутствовать, если в стволе имеется два механических подъема с независимым подводом энергии. В стволах глубиной более 500 метров допускается отсутствие лестничных отделений при условии, что в обоих стволах имеется по два механических подъема с независимым подводом энергии.

      В вертикальных стволах глубиной до 70 метров при наличии лестниц в обоих стволах механический подъем в одном из них может отсутствовать.

      Требования настоящего пункта не распространяются на период строительства или реконструкции шахты.

      Сноска. Пункт 126 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      127. В случае, когда двумя выходами из подземных выработок на поверхность служат наклонные стволы с углом наклона менее 45 градусов, в одном из них оборудуется механическая доставка людей, если разница отметок наклонного ствола превышает 40 метров, при разнице отметок более 70 метров оба ствола оснащаются механическими подъемами, из которых один оснащен для доставки людей. На случай выхода механического подъема из строя предусматривается возможность выхода людей по стволу. Для этого оборудуются в стволах с углом наклона от 7 до 15 градусов перила, прикрепленные к крепи, от 15 до 30 градусов - сходни со ступеньками и перилами, от 30 до 45 градусов - лестницы.

      Если угол наклона стволов более 45 градусов, установка лестниц осуществляется так же, как в вертикальных выработках, а два выхода из подземных выработок на поверхность оборудуются в соответствии с требованиями пункта 126 настоящих Правил.

      Когда двумя выходами из подземных выработок на поверхность служат ствол с механизированным подъемом и автотранспортный уклон, то последний может служить механизированным выходом при условии соблюдения мер безопасности, установленных в пункте 122 настоящих Правил.

      128. В вертикальных выработках лестницы устанавливаются с уклоном не более 80 градусов. Над устьем выработки и над каждым полком в выработке лестницы должны выступать на 1 метр, или над отверстием полка. В крепь выработки заделываются металлические скобы, внутренняя сторона скоб должна отстоять от крепи не менее 0,04 метров, расстояние между скобами не более 0,4 метров, а ширина скобы не менее 0,4 метров.

      Установка лестниц в целях обеспечения возможности свободного передвижения спасательных команд в респираторах должна удовлетворять следующим условиям:

      1) свободные размеры лазов без учета площади, занятой лестницей, по длине лестницы не менее 0,7 метров, а по ширине - не менее 0,6 метров;

      2) расстояние от основания лестницы до крепи выработки - не менее 0,6 метров;

      3) расстояние между полками - не более 8 метров;

      4) лестницы прочные, устойчиво закреплены и расположены так, чтобы они не находились над отверстиями в полках.

      Ширина лестницы не менее 0,4 метров, расстояние между ступеньками - не более 0,4 метров, а расстояние между тетивами лестницы - не менее 0,28 метров. Отверстие над первой лестницей закрывается лядой.

      Лестницы и полки должны содержаться в исправном состоянии и очищаться от грязи и льда.

      129. Не допускается устройство входов (выходов) из восстающих, оборудованных лестницами, непосредственно на откаточные выработки. Для этого проходятся ниши шириной и глубиной не менее 1,2 метров и высотой 2,0 метра.

      130. Каждый рабочий блок (камера, лава), в котором ведется очистная выемка, должен иметь не менее двух независимых, ничем не загроможденных выходов на поверхность или на действующие горизонты.

      Требования настоящего пункта не распространяются на очистные забои при выемке короткими заходками и при слоевой выемке.

4. Проведение и крепление горных выработок
Параграф 1. Общие положения

      131. Крепление всех горных выработок производится в соответствии с утвержденными для них паспортами крепления и управления кровлей (далее - паспорт). В паспорте отражаются конкретные условия по каждой проводимой выработке.

      Требования по составлению паспортов крепления и управления кровлей подземных горных выработок установлены согласно приложению 5 к настоящим Правилам.

      При ухудшении горно-геологических и производственных условий проведение выработок приостанавливается до пересмотра паспорта.

      Паспорт определяет для каждой выработки, их сопряжений и очистного пространства способы крепления, последовательность производства работ.

      132. Паспорта составляются в двух экземплярах для каждой выработки, утверждаются техническим руководителем шахты. При изменении горно-геологических и горнотехнических условий паспорт пересматривается и утверждается в течение суток.

      133. Паспорта находятся у начальника участка и технического руководителя шахты в техническом отделе организации.

      134. Персонал, занятый на работах по возведению крепи, лица контроля, осуществляющие руководство работами, знакомятся с паспортами под роспись.

      135. Все пустоты за крепью закладываются, забутовываются.

      136. Не допускается закладка пустот лесом, где требуется крепление несгораемыми материалами.

      Сноска. Пункт 136 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      137. В устойчивых породах выработки допускается проходить и оставлять без крепления при размерах их сечения, соответствующих утвержденным паспортам.

      138. Все сопряжения наклонных и вертикальных выработок между собой и с горизонтальными выработками, сопряжения горизонтальных выработок, устья выработок выходящих на дневную поверхность подлежат креплению не зависимо от крепости пород.

      Сноска. Пункт 138 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      139. Ходовые отделения восстающих, в том числе и находящихся в проходке, отделяются от рудного или материального отделения перегородкой и имеют полки и лестницы.

      Настоящее требование не распространяется на проходку восстающих с использованием проходческих комплексов, подвесных клетей и способа секционного взрывания. При проходке восстающих с применением подвесных клетей между проходчиками, находящимися в клети, и машинистом лебедки обеспечивается двусторонняя связь.

      140. Проведение выработок с применением проходческих комплексов производится в соответствии с технологическим регламентом.

      141. Выпуск горной массы из проходимых восстающих производится постоянно в целях исключения ее зависания.

      142. Проходка стволов шахт с применением породопогрузочных машин должна исключать возможность столкновения бадей и грузов с погрузочной машиной при прохождении через проем раструба в нижнем этаже полка - каретки.

      143. При проходке вертикальных выработок во время уборки породы грейферным грузчиком не допускается:

      1) производить уборку породы в местах забоя, где остались невзорвавшиеся шпуровые заряды;

      2) использовать грейфер для выдергивания заклинившихся в шпурах буров и для перемещения бадей по забою ствола.

      144. При уборке породы из забоя ствола грейфером, управляемым с поверхности и с полка, нахождение людей в забое не допускается.

      145. Сообщение с дозаторной камерой бункера из околоствольного двора осуществляется по лестничному отделению ствола шахты или по ходку, оборудованному лестницей.

      146. При проходке ствола со сбрасыванием породы вниз по передовой выработке (фурнели, ходки), последняя имеет прочное ограждение, исключающее падение людей в выработку. При установке ограждения после взрыва рабочие пользуются закрепленными предохранительными поясами.

Параграф 2. Проведение и крепление горизонтальных и наклонных выработок

      147. При проведении горизонтальных и наклонных выработок в породах, требующих искусственного поддержания, до установки постоянной крепи применяется временная крепь.

      Применение временной крепи определяется паспортом крепления.

      148. Величина отставания постоянной и временной крепи от забоя устанавливается паспортом крепления. В слабых и неустойчивых породах отставание временной крепи не допускается.

      149. В породах весьма слабых и неустойчивых (сыпучих, мягких и плывунах) выработки проводятся с применением опережающей крепи, щитов или специальными способами.

      150. Если проведение выработки, подлежащей креплению, остановлено на длительный срок, постоянная крепь на пройденном участке подводится вплотную к забою.

      151. При проведении, углубки или ремонте наклонной выработки работающие в забое защищаются от опасности падения сверху вагонеток, предметов не менее чем двумя прочными заграждениями, конструкция которых утверждается техническим руководителем шахты. Одно из заграждений устанавливается в устье выработках с углом наклона более 18 градусов, а другое - не выше 20 метров от места работы.

      Не допускается одновременное производство работ в наклонных выработках на различных отметках.

      152. Работы по ручной оборке кровли, боков выработки и забоя проводятся в присутствии лица контроля или работника, назначенного старшим в данной смене.

      Сноска. Пункт 152 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      153. Для оборки породы и осмотра забоев в выработках высотой более 4 метров применяются выдвижные подмости или самоходные агрегаты, обеспечивающие безопасное производство работ по оборке. Допускается осуществление оборки с отбитой породы при условии принятия мер, обеспечивающих безопасность.

      154. Рабочие, производящие оборку кровли, находятся под закрепленным или обобранным участком выработки вне зоны возможного вывала. При оборке кровли с "люльки" или площадок не допускается выдвигать их на расстояние ближе 2 метров от "закола". Лицам, не занятым непосредственной оборкой, не допускается подходить к опасной зоне ближе 10 метров.

      155. Перегрузка площадок и "люлек" самоходных агрегатов, используемых для осмотра и оборки кровли, не допускается.

      156. При установке анкерной крепи:

      1) в выработках, проходимых по породам, склонным к отслоению и обрушению, принимаются меры по предупреждению падения кусков породы из участка кровли или боков выработки между анкерами (подвеска к анкерам предохранительной сетки, покрытие поверхности набрызгбетоном). Сетка, подвешенная к анкерам, систематически очищается от лежащей на ней породы. Провис сетки должен быть не более 5 сантиметров;

      2) в выработках высотой более 4 метров работы ведутся с площадок, на которых в ящиках находятся комплекты анкерной крепи. Работы по возведению анкерной крепи производятся в соответствии с паспортом.

      Не допускается начинать работы по бурению шпуров без осмотра и удаления отслоившихся кусков породы. При бурении применять средства пылеподавления или работать в противопылевых респираторах.

      157. Установленная на место крепь (арочная, полигональная, рамная) расклинивается. Испытание видов крепи проводится в соответствии с технологическим регламентом.

      158. Транспортные выработки, проводимые в пределах сечения камер и тоннелей больших размеров, закрепляются согласно проекту.

Параграф 3. Проходка, крепление и армирование вертикальных выработок

      159. На проходку, углубку, армирование и крепление стволов шахт разрабатывается ПОР.

      160. Крепление устьев всех выработок, проходимых с поверхности, обязательно. Длина участка крепи устанавливается проектом. Все сопряжения выработок закрепляются независимо от устойчивости пород.

      161. Установка всех видов временной крепи ведется под надзором лица контроля.

      162. При проходке устья ствола вокруг него оставляется берма шириной не менее 0,5 метров.

      163. Крепь шахтного ствола выступает над уровнем спланированной поверхности не менее чем на 0,5 метров.

      164. До установки проходческого копра устье ствола перекрывается и отгораживается решеткой высотой 2,5 метров, в которой для прохода людей оборудуются решетчатые двери.

      165. Отставание временной или постоянной крепи или нижней кромки предохранительного щита – оболочки от забоя устанавливается проектом. В слабых и неустойчивых породах отставание крепи не допускается.

      166. При возведении постоянной обделки все пустоты и зазоры между породой и крепью тампонируются. Величина не затампонированного пространства при тюбинговой крепи устанавливается проектом.

      При возведении постоянной крепи не допускается снимать временную крепь на величину более предусмотренной проектом.

      167. При проходке стволов на случай аварии с подъемом предусматривается подвесная аварийно-спасательная лестница длиной, обеспечивающей размещение на ней одновременно всех рабочих наибольшей по численности смены.

      168. На проходку восстающих выработок разрабатывается ПОР.

      В ПОР включаются паспорта крепления, паспорта взрывных работ, расчеты и схемы установки вентилятора местного проветривания.

      169. Породоспуски ограждаются или перекрываются с целью исключения возможности падения в них людей.

      Нахождение рабочих на породе, заполняющей породоспуск, не допускается. Работать вблизи устья породоспуска, открытого или заполненного породой допускается с применением предохранительных поясов.

      170. Работы по ликвидации "пробок" (зависание породы) в породоспусках производятся под руководством лица контроля.

      171. Углубляемая часть вертикального ствола шахты изолируется от рабочего горизонта в соответствии с проектом полком или целиком, оставляемым под зумпфом ствола.

      Целик укрепляется снизу крепью со сплошной затяжкой.

      172. При проходке ствола (шурфа) рабочие, находящиеся в забое, защищаются от возможного падения сверху предметов предохранительным полком, расположенным вблизи забоя.

      173. При проходке вертикальных стволов в неустойчивых породах с применением постоянной крепи из дерева установка вертикальных прогонов (вандрутов) и постоянных распорок (расстрелов) производится сразу же по возведении нового звена крепи длиной, равной длине вертикального прогона (вандрута). Нижние венцы, не охваченные вертикальным прогоном, укрепляются временными распорками (расстрелами).

      174. При наличии воды за крепью производится дренаж, обеспечивающий свободный сток воды в водоулавливающие устройства ствола.

      175. После взрывания и проветривания забоя до начала работ по уборке породы ствол и находящееся в нем оборудование осматриваются лицом контроля совместно с бригадиром (звеньевым) и взрывником, принимаются меры по приведению забоя в безопасное состояние, после чего лицом контроля допускается спуск рабочих в забой.

      176. Одновременные работы по армировке ствола шахты и монтажу копра или монтажу оборудования на нем производятся по ПОР, предусматривающему перекрытие устья ствола.

      177. Не допускается производить работы по армированию стволов и перемещению подвесных полков без предохранительных поясов, использовать подвесные люльки в качестве подъемного сосуда.

      178. Выемку предохранительного целика или разборку предохранительного полка, имеющихся в углубляемом стволе, производят после полного окончания углубки и рассечки околоствольного двора.

      Разборка предохранительного полка или выемка целика производится по ПОР с применением временной крепи. Проходчики работают в предохранительных поясах.

      179. Для нагнетания буровых, замораживающих и тампонажных растворов применяется оборудование, отвечающее требованиям к устройству и безопасной эксплуатации сосудов, работающих под давлением, и аммиачных холодильных установок.

      180. Крепь и армировка вертикальных стволов шахт, служащих для спуска, подъема людей и грузов, осматривается ежесуточно назначенными работниками.

      Периодически, но не реже одного раза в месяц, крепь и армировку стволов осматривает технический руководитель шахты или его заместитель.

      181. Устья находящихся в проходке вертикальных стволов, оборудованных подъемными установками, ограждаются с нерабочих сторон стенками или металлической сеткой высотой не менее 2,5 метров. На стволах с перекачными станциями и промежуточными горизонтами оборудуются предохранительные решетки или двери с блокировкой, не позволяющей осуществлять спуск или подъем при открытых решетках или дверях.

Параграф 4. Тюбинговая крепь стволов шахт

      182. При креплении ствола шахты тюбинговыми кольцами:

      1) установка тюбингов производится с рабочего подвесного полка или непосредственно из забоя;

      2) при установке основных венцов составляется акт осмотра и надежности пикотажа;

      3) спуск сегментов-тюбингов производится со скоростью не более 1 метра в секунду;

      4) прицепное устройство для спуска сегментов в шахту состоит из четырех цепей (строповых канатов), из которых две снабжаются болтами и две - крючьями для подхвата сегмента. Применяемые канаты имеют свидетельство об их испытании; запас прочности канатов не менее запаса прочности подъемного каната;

      5) освобождение тюбинга от захвата допускается после его установки и закрепления в проектном положении не менее чем двумя болтами в вертикальной плоскости и двумя болтами в горизонтальной плоскости;

      6) при подаче тампонажного раствора в затюбинговое пространство под давлением рабочие, занятые на этих работах, используют защитные очки и резиновые перчатки;

      7) установка сегмента при одном подъеме осуществляется с помощью вспомогательных лебедок, установленных на поверхности или на прочном полке, устроенном в части ствола, закрепленной постоянной крепью, или же с помощью полиспастов и блоков, укрепленных в стволе шахты;

      8) не допускается без разрешения лиц контроля открывать цементационные пробки в тюбинговой крепи;

      9) величина не затампонированного закрепного пространства при тюбинговой крепи не превышает одной заходки.

      183. При заполнении затюбингового пространства тампонажным материалом с помощью нагнетания допустимое давление устанавливается проектом.

5. Проходка стволов шахт и скважин диаметром более 500 мм способом бурения
Параграф 1. Бурение скважин с поверхности

      184. Места заложения стволов и скважин, расположение оборудования и коммуникаций на местности определяются проектом. При этом расстояние по горизонтали от буровой установки до жилых и производственных помещений, охранных зон линии электропередачи, нефте-, газо- продуктопроводов, железных и шоссейных дорог имеют не менее высоты вышки плюс 10 метров.

      Допускается расположение стационарных буровых установок в населенных пунктах на меньшем расстоянии, а работа передвижных буровых установок - в непосредственной близости от зданий и сооружений при условии разработки в ПОР мероприятий, обеспечивающих безопасность работ и сохранность зданий и сооружений.

      185. При расположении буровой установки вблизи отвесных склонов (уступов) расстояние от ее основания до бровки склона соблюдается не менее 3 метров. Во всех случаях буровую установку располагают вне зоны призмы обрушения.

      186. Фундаменты под ноги вышки (копра) закладываются ниже глубины промерзания грунтов и не связаны с крепью устья ствола.

      187. Каждая стационарная вышка оборудуется звуковой сигнализацией и ограничителем высоты подъема бурового инструмента или грузозахватного приспособления.

      188. Сборку вышки на земле производят на клетях или козлах, подъем и спуск вышек и мачт в установках, не имеющих механизма подъема, - с помощью лебедок, кранов, тракторов.

      Лебедки, применяемые для подъема мачт, и собранным на земле вышкам, имеют не менее чем трехкратный запас прочности канатов по отношению к максимально возможной статической нагрузке и исправную тормозную систему.

      Подъемные механизмы, служащие для установки буровых вышек (мачт), располагают от оси скважины на расстоянии, не менее высоты вышки (мачты).

      189. Для стационарных установок подъем и спуск вышек, буровых мачт, монтаж и демонтаж буровых установок производится по ПОР под руководством лица контроля.

      190. Не допускается монтаж, демонтаж и перемещение стационарных буровых вышек при скорости ветра более 15 метров в секунду, во время ливня, гололедицы, грозы и в ночное время суток.

      191. Передвижение стационарных буровых установок, их разборку и сборку производят под руководством лица контроля. Путь передвижения установок (трасса) утверждается техническим руководителем организации. На плане трассы указываются участки повышенной опасности и меры безопасности.

      192. Техническое состояние бурового оборудования, вышек (мачт), агрегатов и установок проверяются:

      1) бригадиром не реже двух раз в неделю;

      2) лицом контроля организации - не реже одного раза в месяц;

      3) бурильщиком - при приеме смены или после прекращения работы.

      193. Техническое состояние вышки (мачты) проверяется:

      1) до начала и после передвижения;

      2) перед спуском колонны обсадных труб;

      3) после ветра скоростью более 9 метров в секунду;

      4) после ремонтных работ.

      Результаты осмотра заносятся в Буровой журнал по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам. Обнаруженные неисправности устраняются до начала работ.

      194. Работы по проходке скважин начинаются при наличии технической документации:

      1) ПОР;

      2) акта приемки буровой установки в эксплуатацию;

      3) протоколов замеров сопротивления заземления и изоляции электрооборудования и электросетей;

      4) акта опрессовки насосов.

      195. Буровые насосы, трубопроводы, шланги и сальники перед вводом буровой установки в эксплуатацию и после каждого монтажа опрессовываются водой полуторным расчетным максимальным давлением с проверкой срабатывания предохранительного клапана.

      Результаты оформляются актом опрессовки буровых насосов, трубопровод, шланг и сальников буровой установки.

      196. При спускоподъемных операциях на барабане лебедки оставляют не менее трех витков каната; неподвижный конец талевого каната закрепляется тремя винтовыми зажимами в приспособлении, смонтированном на отдельном фундаменте или на раме основания буровой вышки (мачты); радиус изгиба каната не менее 9 диаметров каната.

      197. При выполнении буровых работ в охранной зоне объектов (воздушные и кабельные линии электропередачи, газопроводы и тому подобное) работающим выдается наряд-допуск, определяющий безопасные условия их производства.

      198. При ликвидации буровых скважин организации, производящие буровые работы, отражают на топографических планах координаты скважин и их глубину.

      При погашении буровых скважин их тампонируют в целях предохранения попадания через них подземных вод в выработки и объединения водоносных горизонтов.

      199. На буровой установке обеспечивается комплект контрольно-измерительной аппаратуры, включающей индикаторы веса, ограничители веса, манометры, предохранительные клапаны и мембраны заводского изготовления. Манометры устанавливаются после каждой ступени сжатия и на линии нагнетания после компрессоров, на воздухосборниках.

      200. Буровая установка оборудуется устройствами, автоматически прекращающими работу лебедки в случае превышения допустимой высоты подъема талевого блока.

      201. Допускается применять вышку, шкивы и канаты бурильных установок для оснащения аварийно-ремонтного и аварийно-спасательного подъемов при условии соблюдения отношения диаметра шкива к диаметру каната не менее 40 и скорости подъема до 0,35 метров в секунду.

      202. Грузоподъемность вышки буровой установки принимается в 1,5 раза выше максимальной расчетной нагрузки.

      203. На нагнетательных линиях циркуляционной системы, на задвижках указывается направление в сторону закрытия "З" и в сторону открытия "О".

      204. В месте установки бурового насоса устраивается пол с отводящим желобом, предназначенным для отвода бурового раствора в отстойники и предотвращения попадания масел на фундаменты.

      205. Шланг для нагнетания промывочной жидкости армируется или покрывается оплеткой заводского изготовления.

      206. При обслуживании машинистом компрессорной установки рабочее место машиниста буровой установки оборудуется средствами двусторонней связи с насосно-компрессорной станцией. В случае автоматизации компрессорной установки соответствующие приборы выводятся на пульт управления машиниста буровой установки.

      207. В процессе бурения устье ствола полностью перекрывается раздвижными платформами или двусторонними лядами.

      208. Земляные хранилища глинистого раствора и воды по всему периметру ограждают высотой не менее 1,2 метров или перекрывают настилами.

      209. Люк глиномешалки закрывается решеткой и имеет блокирующее устройство, исключающее включение привода при открытой решетке. Размер ячеек решетки не более 0,15х0,15 метров.

      210. Трапы настилаются шириной не менее 1,5 метров.

      211. Зазор между погружной крепью и стенками форшахты на устье ствола закрываются сплошным настилом.

      212. Установка для тампонирования закрепного пространства снабжается предохранительными клапанами и двумя манометрами, один из которых устанавливается на агрегате, а другой у цементировочной головки, через которую подают тампонажный раствор.

Параграф 2. Монтаж-демонтаж буровой вышки и бурового оборудования

      213. Операции по подъему вышки производят в светлое время суток в присутствии руководителя работ.

      214. Сборку вышки производят на клетях или специальных козлах. Монтаж лестниц, балконов, предохранительных роликов, роликов каната-ограничителя подъема производят на вышке до ее подъема.

      Не допускается применение в качестве опоры вышки отдельных, не связанных между собой стоек, поставленных на торцы.

      215. Обеспечивается трехкратный запас грузоподъемности механизмов и приспособлений для подъема собранных на земле вышек (лебедки, козлы, стрелы, канаты, блоки и тому подобное) по отношению к максимально возможной нагрузке. До начала подъема исправность подъемных механизмов, приспособлений, канатов, цепей проверяется руководителем работ.

      216. Подъем вышки, ее спуск на фундамент проводится с минимальной скоростью, плавно без рывков. При этом следят за правильностью навивки ходового каната на барабан подъемной лебедки.

      217. Поднимаемую вышку оснащают страховочной оттяжкой, удерживающей вышку от опрокидывания или удара при опускании ее на фундамент.

      218. Подъем (спуск) собранной вышки башенного типа или ее полотен (пар) производят с помощью подъемных лебедок, кранов или тракторов. При этом подъемные механизмы и рабочие находятся от вышки на расстоянии ее высоты +10 метров. Основания опор вышки закрепляются.

      219. Демонтаж вышки производится по ПОР.

      220. Производство монтажных и демонтажных операций с основными сборочными единицами породоразрушающего органа осуществляется в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя породоразрушающего органа.

      221. Установка стационарных и передвижных подъемных машин, используемых при проходке ствола, выполняется с соблюдением требований безопасности при производстве крановых работ.

      222. Монтаж-демонтаж, осмотр шарошек на забурнике и бурах допускается производить, когда они отсоединены от верхних сборочных единиц, удалены из-под вышки и перевернуты рабочей частью (шарошками) вверх.

      223. Не допускается производство монтажно-демонтажных работ, осмотр, замена шарошек породоразрушающего органа над устьем ствола и под висящим грузом.

Параграф 3. Эксплуатация бурового оборудования и инструментов

      224. При проходке и бурении ствола шахты, где имеется опасность выхода наружу ядовитого, горючего газа, осуществляется контроль за концентрацией ядовитого, горючего газа в здании очистки промывочной жидкости (при наличии здания), в здании буровых насосов и в устье ствола при следующих положениях забоя скважины: за 10 метров до каждого пересекаемого пласта, а в процессе его перебуривания на расстоянии 5 метров ниже пласта.

      Измерения осуществляются портативными газоанализаторами не реже трех раз в смену, при температуре ниже 10 градусов Цельсия использовать резиновые емкости с последующим определением содержания газов в пробе после прогрева. Результаты измерений заносятся в Буровой журнал по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам с подписью лица, производившего замеры.

      При достижении концентрации горючих газов более 1 процента работу буровой установки прекратить, электрооборудование в помещении очистки бурового раствора обесточить. Дальнейшую работу осуществлять при условии эффективной принудительной вентиляции мест загазованности, обеспечивающей концентрацию газов менее 1 процента.

      Сноска. Пункт 224 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      225. Ствол (скважину) в процессе бурения постоянно заполняют промывочной жидкостью. Уровень заполнения промывочной жидкостью указывается в проекте на проходку ствола.

      226. Не допускается работа буровой лебедки при показаниях индикатора веса, превышающих максимально допустимую нагрузку на вышку.

      227. Не допускается оставлять устьевые платформы раздвинутыми, за исключением времени спуска породоразрушающего органа и спуска колонны крепи.

      228. При работе с пневмораскрепителем машинный ключ, кроме каната, идущего к штоку, оснащается удерживающим страховочным канатом, закрепленным не менее чем двумя винтовыми зажимами в приспособлении, смонтированном на конструкциях вышки.

      229. Не допускается нахождение обслуживающего персонала в радиусе действия машинного ключа и вблизи натяжного каната ключа при свинчивании и развинчивании буровых труб.

      230. Операции по свинчиванию и развинчиванию бурильных труб и перемещению бурового инструмента производятся с помощью автоматических катушек, машинных ключей, приспособлений.

      231. Не допускается работать машинными ключами при несоответствии их размера диаметру бурильных труб, при неисправности ручек ключей, изношенности сухарей и отсутствии запорных винтовых скоб на ручках.

      232. Не допускается во время работы глиномешалки проталкивать глину, материалы в люк ломами, лопатами, предметами, снимать с люка решетку и брать пробу раствора через люк.

      233. При остановке глиномешалки на ремонт со шкива глиномешалки снимаются ремни передачи, а на пусковом устройстве привода вывешивается плакат: "Не включать - работают люди!".

      234. При работе над открытым стволом (скважиной), при отвинчивании в стволе пробок в тюбингах, рабочие пользуются предохранительными поясами.

      235. Все работы в стволе по чеканке швов, сболчиванию элементов и работы по возведению крепи погружным методом ведутся с подвесного полка, не связанного с крепью.

      236. Не допускается подвеска секций крепи на крюке талевой системы вышки, если масса секций с прицепным устройством превышает 3/4 грузоподъемности вышки и талевой системы.

      237. Установка для цементирования снабжается предохранительными клапанами и двумя манометрами, один из которых установлен на агрегате, а другой - на головке тампонажной трубы.

      238. Машинист буровой установки заносит в Буровой журнал по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам и ставит в известность принимающего смену о всех неисправностях в процессе бурения.

Параграф 4. Крепление стволов (скважин)

      239. Пробуренные скважины перекрываются или ограждаются.

      240. Перед спуском крепи, руководитель работ по креплению ствола шахты, лично проверяет исправность вышки, оборудования, талевой системы, контрольно-измерительных приборов и состояние фундаментов. Обнаруженные неисправности устраняются до начала спуска крепи. Работы по спуску и подвеске крепи производят под руководством лица контроля в соответствии с ПОР.

      241. Производство сварочных работ при монтаже секции крепи над устьем ствола допускается только при заполненном промывочной жидкостью стволе (скважине).

      242. При ведении проходческих работ все измерения в стволе отражаются в маркшейдерской документации на проходку ствола.

      243. После окончания работ по бурению и креплению ствола (скважины) вокруг него устанавливается ограждение высотой 2,5 метров.

      244. Не допускается сбойка пробуренного ствола (скважины) с горизонтальной (наклонной) горной выработкой до полного его осушения и доводки крепи до проектных параметров.

6. Проходка стволов шахт с предварительным замораживанием пород
Параграф 1. Проектирование, монтаж и эксплуатация системы замораживания

      245. Способ заморозки и тип замораживающей станции при проходке стволов шахт, с предварительным замораживанием пород определяются проектом на проходку ствола.

      246. В проекте на проходку ствола указывают глубину замораживания, диаметр окружности расположения скважин, привязку скважин к типовым осям горной выработки, количество замораживающих и контрольных скважин, диаметр труб замораживающей колонны, конструкцию скважин, геолого-технический наряд.

      247. При проектировании, монтаже и эксплуатации аммиачной замораживающей станции руководствуются требованиями к устройствам аммиачных холодильных установок.

      248. Машинное отделение или компрессорный зал одноэтажные, построены, включая перекрытие, из трудно – сгораемых материалов.

      249. Здание замораживающей станции должно быть удалено не менее чем на 10 метров от производственных помещений и на 40 метров от бытовых.

      При монтаже и эксплуатации замораживающей станции соблюдаются требования руководства по эксплуатации изготовителя аммиачных холодильных установок.

Параграф 2. Холодильные установки

      250. Персонал, допущенный к техническому обслуживанию холодильных установок, должен знать:

      1) устройство, принцип работы и правила безопасной эксплуатации холодильных установок;

      2) элементарные сведения из физики, относящиеся к холодильному процессу;

      3) свойства хладагентов;

      4) режим работы холодильных установок;

      5) правила ремонта и зарядки установок;

      6) порядок ведения отчетной документации о работе холодильных установок.

      251. Безопасную эксплуатацию замораживающей станции обеспечивает лицо контроля.

      252. В помещениях замораживающих станций не допускается пользоваться открытым огнем.

      253. Не допускается хранить смазочные материалы и ветошь непосредственно в помещении замораживающей станции.

      254. Каждая холодильная установка должна имеет огнетушитель.

      255. Все средства пожаротушения, пожарное оборудование и инвентарь находятся на видных местах, имеющих свободный доступ.

      256. Предохранительные клапаны испытываются на установленное для них давление и пломбируются. Исправность предохранительных клапанов проверяется не реже одного раза в год с составлением акта их исправности.

      257. Неисправный предохранительный клапан заменяется исправным. Установка заглушек вместо предохранительных клапанов не допускается.

      258. Манометры и мановакуумметры, установленные на компрессоре и аппаратах, имеют класс не ниже 2,5.

      259. Не допускается применять манометры при отсутствии поверительных клейм, просроченном сроке поверки, с разбитым стеклом или повреждениями, отражающимися на правильности показаний.

      Сноска. Пункт 259 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      260. При монтаже машин, аппаратов и трубопроводов запорная арматура устанавливается по ходу движения хладагента, с подачей его под клапан. Установка запорных вентилей маховичками вниз не допускается.

      261. Система трубопроводов и аппаратов, подлежащая заполнению хладагентом, испытывается после монтажа (до окраски и изоляции) на герметичность давлением, указанным изготовителем оборудования, с составлением акта.

      262. Перед заполнением системы хладагентом все компрессоры, трубопроводы и аппараты очищаются от загрязнений, осушаются и вакуумируются до остаточного давления не выше 40 миллиметров ртутного столба.

      263. Перед заполнением холодильной системы хладагентом удостоверяются в том, что в баллоне содержится соответствующий хладагент. Проверка производится по давлению при температуре баллона, равной температуре окружающего воздуха. Перед проверкой баллон должен находиться в данном помещении не менее 6 часов. Зависимость давления хладагента от температуры проверяется по таблице насыщенных паров.

      264. Открытие колпачковой гайки на ниппеле вентиля баллона производится в защитных очках. При этом выходное отверстие вентиля баллона направляется в сторону от рабочего.

      265. При заполнении (пополнении) системы хладагент подается на сторону низкого давления. Для присоединения баллонов к системе допускается пользоваться отожженными медными трубами или маслобензостойкими шлангами, испытанными на прочность и плотность.

      266. Не допускается оставлять баллоны с хладагентом присоединенными к холодильной установке, за исключением времени, когда непосредственно производится заполнение системы либо удаление из нее хладагента.

      267. Не допускается нагревать баллоны при заполнении системы хладагентом.

      268. Не допускается хранить или перевозить баллоны с хладагентом без укрытия, защищающего их от солнечных лучей. В машинном отделении, помещении кроме склада допускается хранить не более двух баллонов хладагента.

      269. Плановые осмотры и ревизии холодильных установок проводятся в соответствии с графиком, утвержденным техническим руководителем организации, составленным с учетом рекомендаций изготовителя и условий эксплуатации каждой установки.

      270. Не допускается во время дежурства поручать машинисту выполнение работ, не связанных с обслуживанием холодильной установки.

      271. В помещении дежурных машинистов вывешиваются схемы установки.

      272. В помещении машиниста находятся не менее двух пар резиновых перчаток, рукавицы, два противогаза. Противогаз проверяется не реже одного раза в год, а также после каждого использования в соответствии с руководством изготовителя.

      273. Закрывать нагнетательный вентиль компрессора допускается после устранения возможности его автоматического пуска. На маховичок вентиля вывешивается плакат "Вентиль закрыт".

      274. Измерение линейного мертвого пространства компрессора производится только при ручном поворачивании вала.

      275. Не допускается курить в машинном помещении.

      276. На каждой поступающей, на предприятие партии компрессорного масла имеют паспорт-сертификат изготовителя.

      277. Не допускается эксплуатировать неисправную запорную арматуру с поврежденными сальниками, клапанами, маховичками, затрудняющими открывание и закрывание сосудов, аппаратов и баллонов.

      278. Во избежание заклинивания вентилей, не имеющих обратного уплотнения сальника при выведенном маховичке, не допускается держать их в открытом до отказа положении.

      Если по условиям эксплуатации запорный вентиль открывается на максимальный проход, его открывают полностью, а затем поворачивают обратно на 1/8 оборота маховичка.

      279. Проходы возле машин и аппаратов содержатся свободными, полы проходов - исправными.

      280. Пользование неисправными приборами автоматики не допускается. Проверка приборов автоматической защиты компрессора производится не реже одного раза в год с составлением акта их проверки.

      281. Снимать ограждения с оборудования не допускается до устранения возможности непроизвольного включения.

      282. Не допускается прикасаться к движущимся частям машин и аппаратов, как при работе, так и при остановке, до устранения возможности непроизвольного включения.

      283. Не рекомендуется одновременно закрывать входной и выходной вентили на аппаратах, заполненных жидким хладагентом более чем на 80 процентов объема.

      284. Для обнаружения места утечки хладагента допускается пользоваться течеискателями, галоидными лампами, мыльной пеной.

      285. Утечка хладагента устраняется при ее обнаружении. Подтягивание болтов во фланцевых соединениях, полную или частичную замену сальниковой набивки запорной арматуры допускается производить только после понижения давления хладагента в поврежденном участке до атмосферного и отключения этого участка от остальной системы. При обнаружении значительной утечки хладагента останавливают компрессор, включают вентиляцию либо открывают окна, двери и устраняют утечку.

      286. Вскрывать компрессоры, аппараты и трубопроводы допускается только после того, как давление хладагента понижено до атмосферного и останется постоянным в течение не менее 20 минут.

      Не допускается вскрывать аппараты с температурой стенок (во время вскрытия) ниже -35 градусов Цельсия.

      287. При осмотре внутренних частей компрессоров и аппаратов допускается пользоваться только переносными лампами напряжением не выше 12 Вольт или электрическими карманными и аккумуляторными фонарями.

      288. Концентрация рассола, проходящего внутри труб испарителей, обеспечивается такой, чтобы температура замерзания рассола была на 8 градусов Цельсия ниже температуры кипения хладагента при рабочих условиях.

      289. Механическая очистка труб кожухотрубных аппаратов производится только после освобождения их от хладагента.

      290. В случае перерыва в работе установки в зимнее время при опасности замерзания воды последняя удаляется из всех машин и аппаратов с водяным охлаждением, из водяных магистралей.

      291. После остановки компрессора на продолжительное время пуск его в работу производится только с разрешения лица контроля обеспечивающего безопасную эксплуатацию замораживающей станции.

      292. Перед сваркой или пайкой аппаратов или трубопроводов удаляют из них хладагент с продувкой воздухом.

      293. Сварка или пайка производится с соблюдением противопожарных мероприятий при открытых окнах и дверях или при непрерывной работе вытяжного вентилятора.

      294. Разборка и ремонт электрооборудования, электродвигателей и электроаппаратуры, замена ламп в электроарматуре и подобные работы производятся только после отключения напряжения.

      295. Учет работы замораживающей станции оформляется в Журнале учета работы замораживающей станции по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам. При обслуживании холодильной установки машинист проводит визуальный осмотр оборудования, проверку его герметичности, очистку поверхности оборудования от грязи и пыли. Все замеченные дефекты записываются в Журнал учета работы замораживающей станции по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам с отметкой об их устранении.

Параграф 3. Замораживание грунтов

      296. При выполнении работ по искусственному замораживанию грунтов, изготовлению, монтажу, демонтажу, наладке и эксплуатации оборудования и трубопроводов руководствуются ПОР.

      297. Эксплуатация замораживающей станции и рассольной сети допускается после испытания и приемки ее комиссией. Эксплуатация станции осуществляется в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя.

      На замораживающей станции организуется учет всех показателей ее работы с отметкой в Журнале учета работы замораживающей станции по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

      Дежурный машинист записывает в журнале все показатели и имевшие место инциденты в работе замораживающей стации.

      298. Ширину свободных проходов в машинных отделениях вдоль стен и между машинами (установками) устанавливается не менее 1,5 метров, а высоту машинного и аппаратного помещений - не менее 4 метров.

      Указанные требования не распространяются на передвижные холодильные установки полной заводской готовности.

      Расстояния между передвижными холодильными установками, их расположение на площадке определяются ПОР.

      299. Для трубопроводов циркуляции хладагента применяют стальные бесшовные цельнотянутые трубы. Применение для этих целей газовых и чугунных труб не допускается.

      Не допускается производство сварочных, огневых работ на трубопроводах и аппаратах, заполненных хладагентом или рассолом.

      300. Рассольную сеть, выполненную из прямого и обратного рассолопроводов, распределителя и коллектора, размещают в форшахте (устье), допускается размещение сети на поверхности с устройством теплоизоляции.

      301. На рассольной сети устанавливаются:

      1) манометры - по одному на прямом и обратном рассолопроводах;

      2) термометры - на прямом и обратном рассолопроводах в защитных оправах;

      3) указатели уровня рассола - на циркуляционном баке с сигнализацией понижения уровня рассола с выводом сигнала в аппаратное отделение.

      302. Помещения машинного и аппаратного отделений замораживающей станции располагают в отдельно стоящем здании и обеспечивают телефонной связью.

      Допускается эксплуатация передвижных замораживающих станций без устройства в них телефонной связи, при условии наличия таковой на территории площадки на расстоянии не более 300 метров от замораживающей станции.

      303. В машинном отделении замораживающей станции обеспечивают:

      1) принудительную приточную вентиляцию с двукратным обменом воздуха в час и вытяжную с трехкратным обменом воздуха, аварийную вытяжную с семикратным обменом воздуха в час, температуру не ниже 16 градусов Цельсия;

      2) не менее двух выходов, двери и окна, открывающиеся наружу;

      3) оборудованное место для хранения не более двух баллонов, заполненных хладагентом. Баллон с хладагентом допускается присоединять к системе только на время, подзарядки;

      4) телефонную связь, световую и звуковую сигнализацию с местом производства работ;

      5) приборы для контроля содержания в воздухе вредных веществ;

      6) аптечку и средства индивидуальной защиты для каждого, работающего на замораживающей станции, не менее двух противогазов или изолирующих самоспасателей.

      304. В машинном зале замораживающей станции вывешиваются:

      1) схема циркуляции хладагента и рассола;

      2) схема циркуляции воды;

      3) указания по эксплуатации холодильных машин.

      305. В бытовых помещениях при машинном отделении обеспечивают отдельную систему вентиляции.

      Электропитание аварийной вентиляции предусматривается как от основного, так и от независимого источника энергии.

      306. Все холодильные аппараты, трубопроводы, конденсаторы, испарители, масловодоотделители прочно закрепляются. На прямых участках трубопроводов длиной более 100 метров устраиваются компенсаторы.

      307. Система циркуляции хладагента и рассола замораживающей станции (компрессор, конденсатор, испаритель, трубопроводы) по окончании монтажа испытывается на давление, предусмотренное ПОР.

      308. Выпуск хладагента через любой предохранительный клапан системы производится по отводящей трубе в соответствии с ПОР. Диаметр отводящей трубы допускается не меньше диаметра условного прохода предохранительного клапана.

      Допускается присоединение отдельных отводящих труб от предохранительных клапанов к общей отводящей трубе. Площадь поперечного сечения общей отводящей трубы должна быть не меньше суммы сечений присоединенных отводов отдельных предохранительных клапанов, а при количестве таких отводов более четырех - не менее 50 процентов от этой суммы.

      309. Искусственное оттаивание замороженного грунта допускается производить согласно проектному решению после полного возведения подземных конструкций.

      После оттаивания замораживающие трубы извлекаются, а скважины заполняются специальным раствором. При оставлении замораживающих труб в скважинах они тампонируются.

      310. В местах, где трубопроводы могут подвергаться повреждениям, устраивают защитное ограждение.

      Нагнетательный трубопровод хладагента в местах прохода через сгораемые стены и перекрытия отделяется от них несгораемой изоляцией.

      311. Заполнение системы хладагентом, эксплуатацию холодильных машин и компрессоров производят в соответствии с технологическим регламентом для каждой замораживающей станции, и указаниями изготовителей оборудования.

      312. Манометры ежегодно подвергаются поверке и имеют поверительные клейма аттестованных поверителей аккредитованных юридических лиц. Дополнительно, не реже одного раза в шесть месяцев, проводится проверка показаний рабочих манометров путем сравнения с показаниями контрольного манометра.

      Исправность всех установленных термометров и манометров проверяется ежедневно визуально персоналом замораживающей станции с записью в Журнале учета работы замораживающей станции по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

      Сноска. Пункт 312 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      313. При эксплуатации холодильных машин определение места утечки хладагента производится химическим индикатором или прибором, предназначенным для этого.

      При эксплуатации холодильных машин периодически, но не реже одного раза в месяц, проводится проверка отводимых из конденсатора воды и рассола на присутствие в них хладагента.

      314. Не допускается открывать цилиндры и картер компрессора, демонтировать аппараты, трубопроводы и запорную арматуру до полного удаления из них хладагента и масла.

      315. Баллоны с хладагентом хранят в огнестойких складах (без окон и отопления) в лежачем положении в количестве, не превышающем 25 процентов годового потребления при температуре в помещении склада не выше 25 градусов Цельсия.

      316. Склад хранения баллонов с хладагентом удаляют от зданий и складов хранения легковоспламеняющихся, горючих веществ не менее чем на 50 метров и располагают в зоне молниезащиты. Баллоны защищают от солнечных лучей.

      317. Не допускается совместное хранение баллонов с различными хладагентами или сжатыми газами, горючими материалами.

      318. Замораживающие колонки рассольной системы испытываются на герметичность гидравлическим давлением не менее 2,5 мегаПаскаля в процессе опускания колонки по мере сварки каждого стыка и в сборе по завершении монтажа. После монтажа и промывки рассольную сеть подвергают гидравлическому испытанию полуторным проектным давлением рассольного насоса, но не менее чем 0,5 мегаПаскаля. Рассольный трубопровод и арматуру в процессе эксплуатации содержат герметичными.

      319. При монтаже каждого стыка вновь наращиваемой трубы замораживающей колонки и после монтажа и промывки рассольной сети они подвергаются гидравлическим испытаниям на герметичность полуторным проектным рабочим давлением рассольного насоса (но не менее чем 0,5 мегаПаскаля).

      Выдержка под давлением каждого стыка трубы, рассольной сети - 10 минут.

      Результаты оформляются актом гидравлических испытаний на герметичность трубопровода.

      320. Не допускается при наличии давления производить ремонт трубопроводов рассольной системы, снимать заглушки с замораживающей колонки после испытания.

      321. Высота галереи, где размещены рассольные распределитель и коллектор не менее 1,8 метров. Расстояние от головки колонки до стенки галереи или ствола - не менее 0,8 метров.

      322. Галерея обеспечивается искусственным освещением не менее 30 люкс с напряжением осветительной сети не более 42 Вольт и обеспечением аварийного освещения от независимого источника питания. Допускается применение для аварийного освещения индивидуальных аккумуляторных светильников.

      323. Галерею соединяют звуковой и световой сигнализацией с замораживающей станцией. Со значением сигналов знакомят обслуживающий персонал.

      324. При проходке вертикальных стволов шахт, в здании замораживающей станции и галерее применяется взрывобезопасное электрооборудование.

      В галерее хранится аварийный запас вентилей, кранов, прокладочной резины и специальных хомутов для ликвидации прорывов рассола в трубах.

      325. При введении рассольной сети в эксплуатацию температура рассола понижается постепенно от 2-3 градусов Цельсия в сутки до проектной.

      326. При повреждении замораживающей колонки циркуляция рассола прекращается до обнаружения и отключения поврежденной колонки. Не допускается включение замораживающей колонки до полного устранения течи.

      Ремонт замораживающих колонок производится по мероприятиям, исключающим поступление рассола в ствол или повреждения ледового ограждения, по наряду допуску. После отключения поврежденной колонки циркуляция рассола по исправным колонкам возобновляется. При этом обеспечивается контроль, за уровнем рассола в системе.

      327. Не допускается производить ремонт трубопроводов и подтягивание фланцевых соединений рассольной и азотной сетей, находящихся под давлением, снятие заглушки после испытания замораживающей колонки раньше снижения в ней давления до атмосферного.

      328. После окончания проходки ствола шахты и оттаивания замороженных пород скважины тампонируются.

      329. Не допускается демонтаж замораживающей станции до окончательного крепления ствола постоянной крепью в зоне замораживания.

Параграф 4. Низкотемпературное (азотное) замораживание

      330. До начала азотного замораживания составляется ПОР о совместном ведении работ между организацией, ведущей замораживание, и организацией, ведущей работы в подземных выработках.

      Перед началом азотного замораживания все работы в выработках, прилегающих к зоне замораживания, прекращаются, а работники выводятся на поверхность.

      Производство работ осуществляется по наряду - допуску.

      331. Работы по технологии азотного замораживания выполняются по проекту.

      В используемом хладагенте содержание жидкого азота допускается не менее 99 процентов по объему.

      332. Предельно допустимое рабочее давление в передвижных и стационарных емкостях, во всех остальных элементах системы азотного замораживания не превышает 0,25 мегаПаскаля.

      333. Лица, занятые на работах с жидким азотом, обеспечиваются защитными средствами от обмораживания: суконными куртками, рукавицами, очками.

      334. Составляющие систему азотного замораживания элементы и узлы испытывают с оформлением актов на герметичность.

      335. Сосуды, трубопроводы и запорную арматуру перед использованием проверяют на отсутствие нефтепродуктов и предохраняют от попадания в них нефтепродуктов в дальнейшем.

      336. Все вентили системы азотного замораживания обозначают и нумеруют в соответствии с технологической схемой. Схема наносится несмываемой краской на щит, устанавливаемый в зоне управления системой. Последовательность открытия и закрытия вентилей в процессе работы указывается в ПОР и наносится на щит вместе со схемой распределения жидкого азота.

      Все вентили снабжаются трафаретами с нанесенными номерами, надписями и стрелками, указывающими направление вращения маховика при закрытии в случае аварийной ситуации.

      Вентили, предназначенные для аварийного отключения системы, красят в красный цвет.

      При проведении азотного замораживания в стволе или горизонтальной выработке схема распределения азота и последовательность переключения вентилей указываются на щите, устанавливаемом около устья замораживающих колонок.

      337. Зона управления сливом азота должна содержать:

      1) знак аварийной остановки;

      2) изолирующие самоспасатели в количестве, превышающем максимальное число работающих в смене людей на 10 процентов;

      3) портативные кислородные ингаляторы на случай внезапной потери сознания одним из членов бригады;

      4) медицинскую аптечку;

      5) электрическое освещение (не менее 50 люкс).

      При инструктаже персонал, занятый на работах с использованием жидкого азота, обучается правилам пользования газоанализаторами, изолирующими самоспасателями и ингаляторами, о чем делается запись в Журнале инструктажа по форме, установленной техническим руководителем организации.

      338. В зоне производства работ во время слива азота в замораживающую систему осуществляется экспресс-методом постоянный контроль содержания кислорода, и не реже одного раза в сутки отбираются контрольные пробы воздуха для лабораторного анализа.

      Места контроля воздуха экспресс-методом предусматриваются ПОР. При содержании кислорода менее 20 процентов по объему слив азота прекращается, и принимаются меры к разгазированию выработок и выявлению и устранению причин аварийной ситуации.

      Контроль качества воздуха производит лицо контроля, на которое возложен контроль безопасности работ в смене.

      339. При производстве работ по азотному замораживанию грунтов в подземной выработке проектом предусматривается вытяжная и приточная вентиляция.

      340. На автотранспортной криогенной емкости делается надпись: "Закрывая вентиль выдачи жидкого азота, открой дренаж. Внимание! Следи за временем, дренаж открыт!". Оператор, работающий на криогенной емкости при сливе азота, находится в зоне видимости обустройств, задействованных в распределении сливаемого азота, и лиц, занятых на выполнении этой работы, или имеет с ними двустороннюю постоянную связь.

      341. Совмещение процесса азотного замораживания с проходческими работами не допускается. Слив жидкого азота возможен после вывода всех лиц из зоны производства азотного замораживания. Нахождение лиц, не занятых в процессе азотного замораживания, ближе 30 метров от места производства работ не допускается.

      Нахождение персонала с функциями контроля в зоне замораживания в подземной выработке в процессе слива азота допускается в количестве не более двух человек и при наличии газоанализаторов и индивидуальных средств защиты для каждого (изолирующий самоспасатель, ингалятор).

      342. При выполнении работ по технологии азотного замораживания не допускается:

      1) перекрывать одновременно два вентиля в пределах одной замкнутой сети циркуляции до полного испарения жидкого азота при отсутствии на этом участке предохранительных устройств (предохранительный клапан, разрывная мембрана);

      2) производить ремонт системы азотного замораживания, в том числе подтяжку крепежа при циркуляции азота;

      3) курение в зоне управления процессом азотного замораживания, при производстве ремонтных работ в этой зоне, о чем вывешиваются соответствующие плакаты.

      343. Для монтажа элементов системы замораживания, имеющих непосредственный контакт с жидким азотом, используются резьбовые и фланцевые соединения. Сварочные работы допускается производить только на трубопроводах, имеющих контакт с испаренным азотом.

      Гибкие неметаллические элементы трубопроводов не допускается использовать более трех циклов.

      Для теплоизоляции гибких питающих элементов системы азотного замораживания не допускается использовать жесткие теплоизоляционные материалы.

      344. Пути транспортировки и места установки криогенных емкостей на дневной поверхности и в подземных выработках определяются ПОР.

      345. Отогревание трубопроводов и арматуры при их обмерзании допускается производить снаружи паром или горячей водой.

      346. При замораживании грунтов вблизи существующих капитальных сооружений производится инструментальный маркшейдерский контроль возможной деформации сооружений.

      347. Для проведения работ по обезжириванию криогенного оборудования (транспортных цистерн для жидкого азота, арматуры, шлангов, металлорукавов) и трубопроводов сети циркуляции азота разрабатываются технологические регламенты на данный вид работ.

      348. Наличие на трубах и в резьбовых соединениях жировых пленок не допускается. Для смазывания резьбовых соединений используются смазки на основе фторированных полиэфиров.

      349. Не допускается оставлять без обслуживающего персонала цистерну и сеть циркуляции азота при наличии в них избыточного давления.

      350. При подсоединении и отсоединении резервуаров от сети циркуляции азота, включении вентилей газосброса на резервуаре или распределителе, срабатывании предохранительного клапана резервуара, разрыве предохранительной мембраны сосуда, кожуха или шланга все лица, за исключением работников, занятых обслуживанием оборудования, удаляются на расстояние не менее 15 метров.

      351. При обслуживании криогенного оборудования и сети циркуляции азота применяется специальная одежда, специальная обувь, средства защиты рук работников и инструмент без следов масел.

      352. Для выполнения работ по транспортированию и эксплуатации транспортных цистерн для жидкого азота и принадлежностей к ним разрабатывается технологический регламент по обслуживанию резервуаров и сети циркуляции жидкого азота.

      353. При появлении признаков утечки жидкого азота из сети циркуляции (белый холодный пар) подача хладагента прекращается, люди выводятся из опасной зоны, за исключением персонала, занимающегося поиском и устранением утечек газа, ремонтом элементов сети циркуляции.

      354. Не допускается производить пайку и сварку резервуаров и сети циркуляции азота до его удаления и снижения давления до атмосферного.

      При этом температура воздуха (азота) поддерживается в течение 2 часов на входе 60-80 градусов Цельсия, на выходе 30-35 градусов Цельсия.

      355. Не допускается производить сварочные, огневые работы с открытым пламенем в элементах сети циркуляции азота, не отсоединенных от технологической сети и не продутых теплым воздухом (азотом) с температурой на выходе 15-20 градусов Цельсия.

      При выполнении сварочных работ теплоизоляция трубопроводов сети циркуляции азота защищается от воздействия пламени.

      356. При монтаже каждого стыка вновь наращиваемой трубы, замораживающей колонки, после монтажа, и продувки сети циркуляции азота они подвергаются испытаниям на герметичность сухим сжатым воздухом или газообразным азотом под суммарным полуторным проектным давлением хладагента в азотной емкости и гидростатического давления жидкого азота в сети циркуляции, но не менее 0,25 мегаПаскаля. Выдержка под давлением - 10 минут.

      Результаты испытаний оформляются актом, утверждаемым руководителем организации.

      357. Трубы разводки сети циркуляции жидкого азота после испытания системы и устранения неплотностей соединений теплоизолируются.

      358. Лицом контроля:

      1) ежесменно осуществляется визуальный осмотр резервуара с жидким азотом, подающей магистрали и элементов сети разводки хладоносителя, находящихся в режиме нагнетания жидкого азота;

      2) проверяется исправность предохранительных клапанов, наличие штатных принадлежностей цистерны (уплотнительных колец, металлорукавов) и средств пожаротушения;

      3) в соответствии с ПОР контролируется в сети циркуляции азота параметры хладаносителя (температуру, давление, расход). Результаты ежесменного осмотра и контроля параметров хладагента заносятся в Журнал учета работы замораживающей станции по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.

      4) ежесменно контролируется содержание кислорода в атмосфере забоя ствола (при наличии в нем людей и нагнетании жидкого азота).

      359. Не допускается выполнять контрольные замеры параметров хладагента в галерее или забое ствола при открытом вентиле газосброса распределителя.

      360. Рабочие места операторов, работающих с жидким азотом, обеспечиваются медицинскими аптечками, укомплектованными противоожоговыми средствами.

Параграф 5. Проходка ствола в замороженных породах

      361. Проходка ствола в замороженной зоне допускается после проверки целостности и достижения расчетной толщины ледопородного ограждения (ультразвуковой контроль).

      При проходке ствола в замороженной зоне составляются погоризонтные планы ледопородного ограждения в соответствии с проектом на проходку ствола.

      362. При местном замораживании пород, если забой ствола находится ниже статического уровня подземных вод, бурение контрольно-разведочных скважин производят через бетонную подушку, уложенную на предохранительный целик. Размер целика и подушки определяется проектом на проходку ствола.

      363. Сооружение бетонной подушки и закрепление направляющих труб (кондукторов) производится с соблюдением требований пунктов 362, 385 настоящих Правил.

      364. Бурение контрольно-разведочных, замораживающих и тампонажных скважин производится через уравнительную колонну или запорные противовыбросные устройства.

      365. К выемке породы в зоне замораживания допускается приступать только после окончания проектного срока замораживания и истечения воды из гидронаблюдательной скважины.

      366. Технология и средства ведения взрывных работ обеспечивают целостность ледопородного ограждения и замораживающих колонок. Способ разрушения замороженных пород определяется проектом на проходку ствола.

      367. Шпуры бурятся на расстоянии не менее 300 миллиметров от стенки ствола в проходке. Остающаяся часть невзорванной породы у периферии ствола отбивается отбойными молотками.

      В зоне замороженных неустойчивых пород производство взрывных работ не допускается.

      368. Взрывные работы допускается вести аммиачно-селитренными взрывчатыми веществами. При разработке паспорта взрывных работ обеспечивается целостность ледопородного цилиндра.

      369. При проходке ствола в зоне водонепроницаемого венца крепи (кейль-кранца) и на расстоянии 3 метров выше и ниже его ведение буровзрывных работ осуществляется по разработанному для этой зоны паспорту взрывных работ. При этом обеспечивается целостность массива пород стенок ствола.

      370. При появлении воды в стволах, проходимых по слабым, неустойчивым и замороженным породам, работы в стволе, за исключением ремонтных, останавливаются, возобновление их допускается после дополнительного замораживания и проверки результатов замораживания пробной откачкой. Ремонтные работы ведутся по ПОР.

      Применение водоотлива при проходке по таким замороженным породам не допускается.

      371. Просачивание воды через крепь по мере оттаивания замороженных пород немедленно устраняется путем расчеканки швов тюбингов (при тюбинговой крепи) или тампонажа закрепного пространства при бетонной крепи.

      372. На участках ствола с возможным движением замороженных пород углубка ведется небольшими заходками, величина которых определяется проектом, с возведением постоянной крепи вслед за забоем. При креплении ствола тюбингами пространство за тюбингами заполняется тампонажным раствором.

      373. При наличии за контуром ствола в проходке незамороженных неустойчивых пород разрабатываются мероприятия, предотвращающие их сползание.

      374. При вскрытии забоем ствола замораживающих колонок работы по проходке прекращаются, людей выводят из забоя, кроме тех, кто участвует в приведении замораживающих колонок в безопасное состояние.

      Не допускается демонтаж указанных колонок до полного испарения находящегося в них жидкого азота.

      375. Отставание постоянной крепи от забоя ствола и величина заходки в пластичных, склонных к пучению породах определяются проектом на проходку ствола. Отставание временной крепи от забоя не превышает 1,0-1,5 метров, а в ПОР предусматриваются меры безопасности, направленные на предотвращение обрушения пород.

      В замороженных неустойчивых породах, когда горное и гидростатическое давление не превышает 10 килограмм-сила на квадратный сантиметр, это расстояние не более 25 метров.

      Пройденная часть немедленно закрепляется постоянной крепью.

      Затяжки временной крепи устанавливаются вразбежку с тем, чтобы через просветы можно было наблюдать за состоянием замороженных пород.

      376. Конструкция временной крепи определяется проектом на проходку ствола.

      377. В условиях больших горных давлений, нефтегазопроявлений применение временной крепи не допускается. Проходка ствола в таких случаях осуществляется с возведением передовой бетонной крепи.

      378. Не допускается устанавливать в замороженной зоне анкера для крепления и навески оборудования ствола в забуренных скважинах, шпурах без цементации свободного пространства скважины, шпура.

      379. Технология оттаивания замороженных пород и гидроизоляция крепи ствола определяются проектом на проходку ствола.

      После окончания проходки ствола шахты, оттаивания замороженных пород и извлечения замораживающих труб скважины заполняются цементно-песчаным раствором. При оставлении в скважинах замораживающих труб последние тампонируются.

      380. Лицами контроля, осуществляющими руководство работами:

      1) ежесменно осуществляется осмотр обнаженных стенок и забоя ствола с целью выявления темных пятен, указывающих на проникновение рассола из колонок в породы. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам;

      2) при проходке в неустойчивых породах замерять температуру пород на контуре ствола, предусмотренную ПОР;

      3) при возникновении угрозы прорыва воды, плывуна или опасностей принимать меры по предупреждению аварии, выводу людей из забоя.

      381. Подогрев вентиляционной струи при проходке ствола в зоне замороженных пород определяется в проекте на проходку ствола.

      Проходчики, работающие в замороженной зоне, обеспечиваются теплой специальной одеждой.

      382. Лицо контроля ежесуточно осматривает состояние ствола и обеспечивает очистку крепи от льда.

7. Проходка стволов шахт с предварительным тампонажем горных пород

      383. Технология работ по тампонажу и расположение тампонажного оборудования определяются проектом на проходку ствола.

      384. Помещение для приготовления тампонажного раствора оборудуется принудительной вентиляцией согласно проекту на проходку ствола.

      385. Направляющие трубы (кондукторы) в тампонажных скважинах закрепляются с помощью резиновых манжет, цементного раствора или способами так, чтобы они могли выдержать давление раствора при нагнетании в скважины.

      386. Соединительная и запорная арматура, концы нагнетательных шлангов закрепляются способом, исключающим возможность их срыва при работе насоса.

      387. На тампонажном оборудовании устанавливаются предохранительные клапаны, отрегулированные на расчетное давление, определяемое проектом на проходку ствола.

      Расчетное давление нагнетания тампонажных растворов для подавления притоков воды в пройденных стволах принимается с учетом несущей способности крепи.

      388. На все виды тампонажных работ, применяемых как при проходке, так и в стволах эксплуатационных шахт, разрабатывается ПОР.

      389. Применяемое в стволе тампонажное оборудование – насосы, емкости с раствором, водой, химическими реагентами – размещается равномерно на проходческом полке, люльке или устройстве, исключая перекосы последних.

      390. Для предупреждения прорыва в ствол напорных вод при бурении тампонажных скважин обязательно применение предохранительного сальника или защитного приспособления того же назначения.

      391. Не допускается производить быстрое перекрывание кранов трубопроводов (краны перекрываются плавно) и пользоваться шлангами, имеющие вздутие.

      392. Для предупреждения прорыва воды в стволе при достижении забоем верхней отметки проектного предохранительного целика бурятся две-три передовые разведочные скважины на глубину не менее 1 метра ниже кровли водоносного пласта.

      Устье скважины при бурении оборудуется сальниками.

      Если на проектной отметке не встречен водоносный горизонт, то дальнейшая проходка до полного пересечения его ведется с передовыми разведочными скважинами и с сохранением проектного предохранительного целика.

      В случаях, когда проектом предусматривается устройство тампонажной подушки, толщина водоупора между ней и кровлей водоносного горизонта не менее 1 метра.

      393. До начала работ по нагнетанию раствора все тампонажное оборудование испытывается при давлении, превышающем в 1,5 раза максимальное давление нагнетания.

      394. Нагнетание раствора допускается после проверки состояния оборудования, правильности установки запорной арматуры, контрольно-измерительных приборов и испытания всей нагнетательной системы водой лицом, осуществляющим руководство работами. Результаты осмотра и испытаний заносятся в журнал.

      395. Работа по нагнетанию раствора ведется под непосредственным руководством лица контроля.

      396. При нагнетании тампонажного раствора не допускается находиться вблизи нагнетательной системы лицам, не связанным с производством тампонажных работ.

      397. Не допускается разборка и ремонт тампонажного оборудования и системы трубопроводов до полного снижения давления.

      398. Проходка ствола в затампонированных водоносных породах производится обычным способом с соблюдением правил безопасности.

      399. При производстве взрывных работ с целью исключения образования в породах новых водопроводящих трещин применяется мелкошпуровой способ взрывания.

      400. Одновременно взрываемое количество взрывчатых веществ должно составлять не более 15 килограммов.

      401. При неудовлетворительно выполненном тампонаже останавливается проходка ствола, возводится постоянная крепь и производится повторный тампонаж пород.

8. Работа с растворами на основе химических компонентов
Параграф 1. Инъекционное закрепление грунтов

      402. Инъекционные работы по искусственному закреплению грунтов производятся по ПОР, в котором предусматриваются: допустимое давление нагнетания, нормы расхода инъекционных растворов, меры безопасности при обращении с используемыми химическими реагентами, контроль за состоянием окружающей среды и возможность совмещения работ.

      403. Работы, связанные с химическим укреплением грунтов, производятся под руководством лиц, имеющих опыт производства этих работ.

      404. До начала работ инъекционное оборудование и коммуникации испытываются под давлением, превышающим в 1,5 раза наибольшее давление нагнетания, но не менее 0,5 мегаПаскаля, и принимаются комиссией под руководством технического руководителя организации, ведущей работы, с составлением акта.

      405. На трубопроводах для инъектирования растворов устанавливаются предохранительные клапаны, отрегулированные на расчетное давление с устройством для сбора сбросов.

      406. При производстве инъекционных работ:

      1) не допускается эксплуатация негерметичных всасывающей и нагнетательной линии инъекционной системы, насосов, емкостей и дозаторов;

      2) транспортировка и хранение смол, жидкого стекла, кислоты и химических реагентов производятся в герметичной металлической таре (заводской упаковке) с плотно закрытыми крышками. На всех используемых емкостях наносятся надписи с наименованием химического реагента;

      3) в горных выработках на месте приготовления инъекционных химических растворов обеспечивается запас химреагентов не превышающий количеств, необходимых для химического закрепления пород на одну заходку;

      4) агрегаты, используемые для приготовления инъекционных растворов, оборудуются люками с плотно закрывающимися крышками. Не допускается приготовление растворов в емкостях при открытых крышках;

      5) оборудование, применяемое для нагнетания растворов (насосы, шланги, инъекторы), периодически во время работы и после ее окончания промываются. Продукты промывки и остатки гелеобразующего раствора собираются в герметически закрывающуюся тару и вывозятся на поверхность для нейтрализации;

      6) в местах приготовления растворов (смесительный узел) вывешивается схема управления механизмами с указанием очередности операций пуска и остановки.

      407. Во время выполнения работ по инъекционному закреплению грунтов не связанные с ними работы в подземной выработке допускается производить за пределами опасной зоны, определенной ПОР.

      408. Во время работы с химическими реагентами не допускается превышение содержания токсических веществ на рабочем месте предельно допустимых концентраций. На рабочих местах должны иметь чистую воду, 10 процентный раствор питьевой соды и защитные средства для работающих, согласно ПОР, руководства по применению изготовителей материалов.

      409. Место закрепления грунтов и смесительный узел связываются между собой телефонной связью и двусторонней сигнализацией (звуковой и световой), устанавливается значение применяемых сигналов.

      410. Установки для приготовления жидкого стекла, установки, применяемые для варки и подогрева химических растворов, регулярно освидетельствуются и подвергаются гидравлическим испытаниям согласно технологическому регламенту.

      411. Для предотвращения возможности прорыва едких растворов наружу при работах с поверхности земли оставляют пригруз из грунта толщиной 1-1,5 метров или укладывают слой бетона толщиной не менее 10 сантиметров с отверстиями диаметром 5 сантиметров для забивки инъекторов.

      Для выполнения инъекционных работ разрабатывается ПОР с учетом руководств изготовителей материалов и оборудования.

      412. Химические реагенты, для приготовления тампонажных растворов, применяют в соответствии с проектом на проходку ствола и хранят в закрытых на замок ящиках с надписью, указывающей химический реагент.

      413. Работа с растворами на основе химических компонентов производится не менее чем двумя рабочими с использованием необходимых средств индивидуальной защиты. На рабочем месте вблизи водопроводного крана или емкости с водой готовятся свежие растворы питьевой соды и борной кислоты (5-10 процентной концентрации), бинты и аптечка с медикаментами и перевязочными материалами. Медикаменты пополняются по мере их расходования с учетом сроков их годности.

      414. Смола, кислота и химические материалы, предназначенные для тампонажа, доставляются на место производства работ в герметически закрытой таре.

      415. При обнаружении течи в таре химические материалы переливаются в неповрежденную емкость и герметически закрываются.

      416. В рабочем помещении или в выработке, где готовится химический тампонажный раствор, допускается хранить только суточный расход химматериалов, необходимых для работы. В местах хранения, погрузки и разгрузки химических реагентов рекомендуется иметь в достаточном количестве средства для обезвреживания пролитых или просыпанных химических реагентов.

      417. Смола из емкости хранения в растворосмесители перекачиваются с помощью насосов. При поступлении смолы в бочках объемом 200-250 литров допускается ее перелив в емкости хранения с помощью грузоподъемных средств (тали, лебедки).

      418. Для приготовления химических растворов на основе концентрированных кислот принимаются меры по защите открытых участков тела и органов дыхания работников (специальная одежда, специальная обувь, средства защиты рук и органов дыхания).

      419. Приготовление тампонажного раствора рабочей концентрации производится в растворомешалке закрытого типа с исключением разбрызгивания раствора в процессе смешивания.

      420. Не допускается принимать пищу вблизи мест, где хранятся или приготавливаются растворы добавок.

Параграф 2. Проходка стволов в затампонированных породах

      421. Способ разработки затампонированных пород определяется в проекте на проходку ствола.

      422. Для предупреждения прорыва воды в ствол при достижении забоем верхней отметки проектного предохранительного целика бурится три передовые разведочные скважины на глубину не менее 1 метра ниже кровли водоносного пласта. Устье скважины при бурении оборудуется превентором.

      423. Если на проектной отметке не будет встречен водоносный горизонт, то дальнейшая проходку до полного пересечения ведется с передовыми разведочными скважинами и с сохранением предохранительного целика проектной мощности.

      424. В случае выполнения предварительного тампонажа из забоя ствола, когда проектом предусматривается устройство тампонажной подушки, толщина водоупора между ней и кровлей водоносного горизонта принимается не менее 1 метра.

9. Проходка стволов с применением ограждающих крепей и щитов
Параграф 1. Ограждающие опускная и забивная крепи

      425. Работы по монтажу и демонтажу шаблонов, подъемников, вибраторов или вибромолотов, по сборке и погружению забивной или опускной крепи выполняются под руководством лица контроля.

      426. Работы возле устья ствола по подтягиванию электрического кабеля за вибратором, спуску в ствол инструментов, материалов и оборудования, ремонту ограждения, передвижке лестницы проводятся с применением предохранительных поясов.

      427. Для предупреждения заполнения забоя ствола водонасыщенными породами в случае их прорыва из-под ограждающей крепи обеспечивается у устья ствола и на предохранительном полке ствола аварийный запас мешков с песком или глиной, аварийный запас крепежных материалов в количестве, предусмотренном ПЛА.

      428. С целью предотвращения прорыва напорных вод в забой ствола забивку шпунтов, погружение опускной крепи начинается с отметки, превышающей уровень напорных вод на величину не менее 0,5 метров.

      Верхний уровень ограждающих забивной и опускной крепи не менее чем на 0,5 м выше уровня напорных вод.

      429. Забивка шпунтов производится с прочных и устойчивых подмостей, а монтаж (сборка) опускной крепи - с подвесного полка.

      430. Элементы забивной и опускной крепи во время спуска в ствол, удерживаются от раскачивания и вращения, гибкими оттяжками.

      431. Во время погружения забивной крепи вибратор жестко закрепляется на шпунте. При работе вибратора и вибромолота работники находятся на противоположной стороне забоя ствола.

      Не допускается работа вибратора при погружении шпунта без направляющих рам забивной крепи, подтягивание болтов и клина наголовника шпунта во время работы вибратора или вибромолота.

      432. При погружении опускной крепи работники находятся в центре ствола или в безопасном секторе сечения ствола.

      Не допускается нахождение людей под ножом башмака опускной крепи.

      433. Для предотвращения прорыва тиксотропного раствора в забой из-под режущего башмака опускной крепи устраивается уплотнитель высотой не менее 0,6 метров, пространство между которым и наружной поверхностью опускной крепи заполняется паклей и глиной.

      434. Величина заглубления в водоупорную породу, залегающую ниже водоносного горизонта, рекомендуется не менее: для деревянных шпунтов - 0,3 метров, для металлических шпунтов опускной крепи - 0,5 метров.

      Не допускается выемка неустойчивых пород, склонных к сползанию, до заглубления ограждающих крепей в водоупор.

      435. При наличии "окон" между шпунтовым ограждением они перекрываются вторым рядом шпунтов.

      436. Извлечение металлического шпунта допускается только после возведения постоянной крепи в стволе.

      437. Выемка породы производится так, чтобы нижние концы деревянных шпунтов оставались ниже отметки забоя не менее чем на 0,3 метров, металлических шпунтов, ножа башмаков опускной крепи - не менее ем на 0,5 метров.

      438. При выемке водоупорной породы оставляют берму шириной у концов деревянных шпунтов не менее 0,25 метров, у концов металлических шпунтов и ножа башмака спускной крепи - не менее 0,75 метров.

      Соответствующее уширение ствола предусматривается проектом на проходку ствола.

      439. При осадке поверхности вокруг устья ствола или разрывах крепи не допускается дальнейшая углубка ствола до ликвидации аварийной ситуации.

Параграф 2. Щитовой способ

      440. Рабочее место машиниста вертикального щита связывается светозвуковой сигнализацией со всеми механизмами щитового комплекса.

      441. Не допускается к управлению домкратом при передвижке щита лиц, не прошедших обучения.

      442. Передвижка вертикального щита допускается после выполнения мероприятий по предотвращению обрыва кабелей, воздушных и водопроводных шлангов, бетонопроводов, заклинивания подвесного шахтного оборудования в проемах щитовых полков.

      443. Не допускается к эксплуатации щитовой комплекс, не прошедший профилактического осмотра и ремонта.

      444. При осмотре и ремонте механизмов щитового комплекса или забойных механизмов, при смене резцов электропривод обесточивается. На пускателе вывешивается табличка с надписью: "Не включать - работают люди!".

      Запуск механизмов щита после завершения операций по осмотру и ремонту производится по распоряжению лица контроля.

      445. Для предупреждения заполнения забоя ствола водонасыщенными породами, в cлучае их прорыва из-под ножевого кольца щитового комплекса, обеспечивается у устья ствола и на предохранительном полке ствола аварийный запас мешков с песком или глиной, аварийный запас крепежных материалов в количестве, предусмотренном ПЛА.

      446. Для предотвращения прорыва напорных вод в забой ствола погружение ножевого кольца щита начинается с отметки, превышающей уровень напорных вод на величину не менее 0,5 метров.

      447. Монтаж щитового комплекса производится с подвесного полка.

      448. Элементы щитового комплекса во время спуска в ствол удерживаются от раскачивания и вращения гибкими оттяжками.

      449. Величина заглубления в водоупорную породу, залегающую ниже водоносного горизонта, для щитового комплекса допускается не менее 0,5 метров.

      450. Выемку породы производят так, чтобы нижний конец щитового комплекса оставался ниже отметки забоя не менее чем на 0,5 метров.

10. Искусственное водопонижение

      451. Буровые работы для водопонижения выполняются в соответствии с ПОР.

      452. Водопонизительные установки оснащаются исправными приборами для определения напора насоса и измерения вакуума.

      453. При работе с эжекторными иглофильтрами каждый иглофильтр с напорной и сливной стороны оборудуется пробковыми кранами.

      Шланги к коллекторам и иглофильтрам крепятся хомутами.

      454. На напорном и сливном трубопроводах наносятся надписи, указывающие их назначение.

      455. При погружении и извлечении иглофильтров люди, не занятые этой работой, удаляются на расстояние не менее, полуторной длины колонны труб. Иглофильтры извлекаются игловыдергивателями.

      456. Ось иглофильтров (легких и эжекторных) находится не ближе 0,5 метров от бровки земляной выемки и не ближе 1 метров от контура обделки при закрытом способе работ.

      457. Водопонизительные установки, расположенные вблизи подземных водозаборов, эксплуатируются по проекту.

      458. Не допускаются гидравлическое погружение, забивка иглофильтров в том случае, если это может вызвать повреждение существующих сооружений и коммуникаций.

      459. При демонтаже инвентарных коллекторов на высоте не допускается находиться вблизи снимаемого звена и стоять против снимаемой трубы при разболчивании фланцев.

      460. Время работы водопонизительной установки определяется ПОР. В этот период осуществляется наблюдение за уровнем грунтовых вод, данные наблюдений заносятся в Журнал наблюдений за изменением уровня грунтовых вод при водопонижении по форме согласно приложению 9 к настоящим Правилам и инструментальное маркшейдерское наблюдение за зданиями и сооружениями, находящимися в зоне влияния водопонижения в соответствии с ПОР.

11. Изоляционные работы и антикоррозийная обработка

      461. Изоляционные работы с применением огнеопасных материалов, а также материалов, выделяющих вредные вещества, выполняются в соответствии с ПОР.

      462. Битумоварочные помещения удаляются от жилых и административно-бытовых зданий и складских помещений не менее чем на 50 метров, а от бровок котлованов и траншей - на 15 метров.

      Нагрев битума свыше 300 градусов Цельсия не допускается, котлы оборудуются термометрами.

      Топливо допускается складировать на расстоянии не менее 10 метров от битумоварочных котлов. Место складирования обеспечивается средствами пожаротушения.

      463. Не допускается производить загрузку битума в котел без предварительного удаления из него влаги и просушки котла.

      464. Загрузка котла производится так, чтобы во время его подогревания горячий битум не доходил до верхних его краев на 8 сантиметров.

      Во время подогревания котел закрыт крышкой.

      465. В местах, где производится разогревание битума, находятся необходимые средства пожаротушения.

      466. Хранение легковоспламеняющихся материалов ближе 10 метров от котла не допускается.

      467. Нагнетать битум в скважины допускается после проверки качества монтажа оборудования и контрольно- измерительных приборов и устранения возможных дефектов.

      468. Битумопровод во время нагнетания битума следует закрывать защитными желобами.

      469. Спуск горячего битума в ствол или котлован допускается в герметически закрытых емкостях.

      470. При использовании легковоспламеняющихся жидкостей для грунтовки поверхностей соблюдаются меры предосторожности с предупреждением появления в зоне работ открытого огня, искр. Работы выполняются под наблюдением лица контроля организации.

      471. Организация, ведущая работы с применением полимерных материалов в подземных условиях, до начала работ письменно уведомляет генподрядчика о сроках начала работ с вредными или легковоспламеняющимися веществами.

      Для производства таких работ разрабатывается ПОР по выполнению работ с применением битума или полимерных материалов.

      472. Рабочие места по приготовлению и нанесению битума или полимерных материалов обеспечиваются приточно-вытяжной вентиляцией. Порядок контроля воздушной среды определяется ПОР.

      Подогревать битум на рабочем месте допускается в электробитумоварках с плотными крышками. Не допускается применять приборы с открытым огнем.

      473. Работы по приготовлению и нанесению полимерных материалов производятся под руководством лица контроля.

      474. Обтирочный материал после его использования собирается в тару для последующей выдачи на поверхность и утилизации. Сжигать использованный обтирочный материал не допускается.

      475. Поверхностные склады для хранения полимерных материалов и тары соответствуют руководству изготовителя по их хранению.

      476. Возобновление работ и допуск лиц в ствол (котлован) после нанесения полимерных покрытий допускается после полного удаления из зоны работ вредных или взрывопожароопасных веществ и приведения воздушной среды в надлежащее состояние, подтвержденное анализами.

12. Бурение шпуров и скважин

      477. До начала бурения шпуров забой выработки осматривается лицом контроля и приводится в безопасное состояние.

      478. Бурение шпуров осуществляется в соответствии с паспортом буровзрывных работ. Внесение в паспорт корректив, связанных с изменением геологических условий в забое, производится с разрешения технического руководителя организации.

      Утвержденный паспорт буровзрывных работ выдается под роспись начальнику участка, руководителю буровзрывных работ, сменным инженерам и горным мастерам, один экземпляр паспорта с росписями перечисленных лиц хранится в техническом отделе организации.

      С паспортом буровзрывных работ ознакамливаются под роспись все проходчики и взрывники, непосредственно работающие в данном забое.

      Копия паспорта буровзрывных работ хранится на буровом оборудовании. Для бурильщиков ручным перфоратором паспорт буровзрывных работ хранится на доступном расстоянии от производства работ.

      Сноска. Пункт 478 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      479. Бурение шпуров и скважин, расположенных на высоте более 1,5 метров от подошвы забоя, без поддерживающих приспособлений не допускается. Доски полков и настилов, с которых производится бурение, скреплены между собой и уложены на прочное основание. Использование в качестве поддержек при бурении подставок из досок, отрезков труб не допускается.

      480. Бурение шпуров со взорванной породы допускается только при условии устройства выровненной площадки и осуществления дополнительных мер безопасности.

      481. Длина забурников при бурении ручными перфораторами не более 0,5-0,8 метров, а при бурении ручными электросверлами 0,8–1 метр.

      482. Извлечение из шпуров заклинивших буров допускается только с помощью бурового ключа или приспособления.

      483. Соединения пневматических шлангов между собой выполняются при помощи двухстороннего ниппеля, а шланга с перфоратором – при помощи конусного ниппеля, накидной гайки и штуцера.

      Закрепление шланга на ниппеле осуществляется металлическими хомутами на болтах или при помощи приспособления.

      484. Перед началом работы машинист – бурильщик, работающий на бурильной или самоходной установке, убеждается в исправности основных узлов машины: ходовой части, бурового оборудования, двигателей привода, системы управления, соединения воздухоподводящих и водоподводящих шлангов, гидросистемы, крепления салазок, стрел (манипуляторов).

      При обнаружении на установке неисправности, угрожающей безопасности работ, бурильщик устраняет ее до начала работы.

      О неисправностях бурильной установки, которые не могут быть устранены самим бурильщиком, он сообщает лицу контроля.

      485. Состояние установки проверяется в следующие сроки:

      1) машинистом–бурильщиком – перед началом работ, ежесменно;

      2) механиком участка – еженедельно;

      3) главным механиком – ежемесячно.

      486. Передвижение бурильных установок из одного забоя в другой допускается только в транспортном положении.

      487. При бурении самоходной бурильной установкой не допускается находиться под поднятыми стрелами (манипуляторами), автоподатчиками, у забоя.

13. Уборка горной массы

      488. Эксплуатация погрузочных машин, экскаваторов и средств погрузки осуществляется в соответствии с руководством изготовителя. Во время работы погрузочных средств в забое исключается нахождение посторонних лиц в радиусе их действия.

      Эксплуатация погрузочных машин, на прицепном устройстве с вагонеткой, осуществляется при наличии жесткой сцепки заводского исполнения.

      Сноска. Пункт 488 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      489. Эксплуатация погрузочных машин, не оборудованных предусмотренными конструкцией подножками (площадками) для машинистов или устройствами для их безопасного размещения, не допускается.

      490. При одновременной работе в забое двух породопогрузочных машин не допускается управлять ими с площадок, расположенных со стороны междупутья.

      491. Кабель погрузочной машины закрепляется зажимным хомутом в месте, установленном руководствам по эксплуатации изготовителя, имеет дополнительную резиновую оболочку длиной 1,0–1,5 метров (от машины), предохраняющую кабель от трения. Кабель очищается от завала горной массы.

      492. Загрузка транспортных средств (вагонетки, автосамосвалы и тому подобные) проводится так, чтобы исключалась возможность выпадения из них кусков породы при движении.

      493. При разработке тоннеля и камер горизонтальными уступами с экскаваторной погрузкой высота развала породы после взрывных работ не более высоты черпания экскаватора. Порядок и условия работы погрузочной машины непрерывного действия и машины ковшового типа определяются проектом.

      При высоте развала до 4 метров погрузка породы машиной непрерывного действия может проводиться без дополнительного спуска откосов.

      При высоте развала больше 4 метров производится дополнительный спуск откосов породы.

      494. Погружаемые машиной куски породы по своим размерам не превышают величин, предусмотренных проектом.

      По окончании работы машинист погрузочной машины (экскаватора) отводит машину в безопасное место, принимает меры по исключению самопроизвольного движения машины, отпускает вниз до упора погрузочные органы, выключает автоматы и отключает питающий кабель.

      При остановке конвейера погрузочной машины или конвейера - перегружателя его разгрузочная часть очищается от нависающих кусков породы.

      Сцепка и расцепка вагонеток с породопогрузочной машиной во время ее работы и движения не допускается.

      Посторонним лицам не допускается находиться в радиусе их действия.

      Сноска. Пункт 494 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      495. При работе экскаватора (перед началом и после окончания погрузки) подается звуковой сигнал.

      496. На каждом экскаваторе комплектуется: медицинская аптечка, два углекислотных огнетушителя, две пары проверенных диэлектрических перчаток, металлический ящик для хранения однодневного запаса обтирочных материалов.

14. Проходка тоннелей при помощи щитов, тюбинго– или блокоукладчиков. Монтаж сборной обделки

      497. Щит, тюбингоукладчик или блокоукладчик, их механизмы и соответствующие приспособления после монтажа принимаются комиссией, с составлением акта приемки щита, тюбингоукладчика или блокоукладчика.

      498. Величина заходки определяется ПОР в зависимости от крепости и устойчивости пород.

      499. Все работы на высоте в забое тоннеля производятся с выдвижных платформ щита или укладчика.

      Работа с временных подмостей не допускается.

      500. Люди, работающие в ячейках среднего и нижнего ярусов, защищаются выдвинутыми платформами и фартуками.

      501. Накапливать породу и материалы в ячейках щита не допускается.

      502. Площадки на щитах и укладчиках имеют металлические ограждения высотой не менее 1 метра с бортом понизу высотой 14 сантиметров.

      503. При передвижке щитов, укладчиков и технологических платформ люди, не связанные с выполнением этой операции, удаляются за пределы машин.

      Укладчик в наклонном тоннеле снабжается устройством против скатывания его в забой при обрыве удерживающих тросов.

      504. Для увеличения заходки щита допускается применение инвентарных металлических распорок, соединенных с домкратами.

      505. При укладке тюбингов и блоков не допускается дожимать их щитовыми домкратами.

      506. Находиться под рамой укладчика сборной обделки во время его передвижения не допускается.

      507. До пуска механизмов резания механизированного щита убедиться, что в забое отсутствуют люди.

      Перед включением механизма резания или вспомогательных механизмов машинист щита дает световой и звуковой сигналы, предупреждающие о начале работ.

      Во время работы режущего механизма доступ людей в забой не допускается.

      Допуск людей за режущий орган допускается под непосредственным руководством лица контроля.

      508. Рабочее место машиниста щита соединяется светозвуковой сигнализацией со всеми механизмами технологического комплекса.

      509. При работе механизированного щита обеспечивается удаление пыли от забоя и призабойного пространства.

      510. В случае остановки щита (на срок более одной смены) обнаженные поверхности забоя закрепляются.

      511. Все проемы в настиле технологической платформы оборудованы откидными или выдвижными лядами.

      512. Для монтажа тюбинговой или блочной обделки тоннелей, применяются механические укладчики.

      Сборка кольца тюбинговой или блочной обделки при помощи лебедок допускается только при проходке тоннелей, различных камер протяженностью не более 25 метров в устойчивых породах с устойчивой кровлей. Это расстояние увеличивается по разрешению технического руководителя организации, но не более 50 метров.

      513. Монтаж сборной обделки проводится под защитой оболочки щита, а при обнаженных кровле и боках монтаж допускается лишь в устойчивых породах с применением защитных ограждений рабочей зоны от выпадающих кусков породы. Ограждения устанавливаются в соответствии с проектом.

      514. При выполнении работ в забое тоннеля на высоте рабочие находятся на выдвижных платформах щита или укладчика.

      515. Установленная на укладчике гидравлическая пневматическая и электрическая аппаратура оборудуется измерительными приборами или приспособлениями, исключающими возможность перегрузки.

      516. Сборка кольца обделки тоннеля проводится последовательно с обеих сторон снизу вверх. Освобождение рычага укладчика (тросов лебедки) и укладку каждого последующего элемента сборной обделки допускается проводить после закрепления ранее уложенного элемента (при обделке из тюбингов установить и затянуть не менее двух болтов по торцу и один – по флангу тюбинга).

      517. Щит и укладчик сборной обделки тоннеля передвигается под руководством лица контроля в присутствии дежурного слесаря.

      518. Очищать и смазывать вручную штоки щитовых, платформенных и забойных домкратов при их работе не допускается.

      519. Прикрепление тюбинга или блока к рычагу укладчика допускается при помощи захвата и болтовых скреплений.

      Доступ в зону установки обделки лиц, не связанных непосредственно с этой работой, не допускается.

      520. Подавать сигналы машинисту укладчика или лебедки допускается одному рабочему, назначенному лицом контроля.

      Включение механизмов допускается после подачи сигнала этим рабочим. До включения механизма машинист дает ответный сигнал.

      521. До начала работ по монтажу сборной обделки тоннеля укладчик осматривается механиком участка (сменным механиком). Результаты осмотра заносят в журнал приема и сдачи смен.

      522. Находиться в зоне вращения рычага укладчика во время его движения не допускается.

      523. До установки болтовых скреплений каждый тюбинг берется на оправки. Совмещать болтовые отверстия уложенных и укладываемых тюбингов средствами не допускается.

      524. Затягивать гайки до отказа, менять болтовые скрепления и завинчивать пробки в отверстия для нагнетания раствора за обделку следует с передвижных подмостей, чеканочных тележек. Выполнение этих работ с лестниц и с обделки не допускается.

      525. Рабочее место по подъему и перемещению тюбингов или блоков лебедками, по сборке тюбинговой (блочной) обделки должно иметь освещенность не менее 50 люкс.

      526. Оставлять тюбинг (блок) на весу при окончании работы или на время перерыва не допускается.

      527. Не допускается монтаж тюбингов лебедками, не оборудованными двумя исправно действующими тормозными устройствами.

      528. Прикрепление тюбинга (блока) к канату лебедки осуществляется при помощи устройства, обеспечивающего безопасность производства работ.

      529. Перецепка тюбинга (блока) с каната на канат на весу не допускается.

      Канаты для подъема тюбингов пропускают через защищенные блоки безопасной конструкции, укрепленные на подвесках.

      530. Поднимаемые и укладываемые элементы сборной обделки тоннелей находятся постоянно в поле зрения лиц, работающих на лебедках. При монтаже обделки прорезных колец или первых колец в камерах, допускается работать на лебедках без наличия прямой видимости, при этом лебедка имеет двустороннюю светозвуковую сигнализацию с местом укладки.

      531. Оставление оправок, пробок, гаек, ключей, болтов, шайб, кусков породы и так далее на бортах и ребрах тюбингов обделки тоннеля, на укладчике и щите не допускается.

15. Работа под защитой ограждающих устройств

      532. Работы под закрытыми затворами проводятся по ПОР.

      Работы под закрытыми затворами проводятся в присутствии лиц контроля, в обязанности которого входит постоянное наблюдение за величиной притока воды.

      В случае увеличения притока воды работы прекращаются, все рабочие выводятся из опасной зоны до выяснения причин увеличения притока и их устранения.

      533. Из зоны, где ведутся работы под закрытыми затворами, устраивается аварийный выход. Выход хорошо освещается и не загромождается материалами и оборудованием. Состояние аварийного выхода проверяется при приеме и сдаче смены. Все рабочие знакомятся с порядком движения по аварийному выходу.

      534. При возникновении опасности прорыва воды через затвор подаются звуковой и световой сигналы, по которым все люди, находящиеся в угрожаемых выработках, немедленно покидают рабочие места и переходят в заранее установленное безопасное место. Без разрешения лица контроля работы в опасной зоне не возобновляются.

      535. Проведение взрывных работ непосредственно вблизи закрытых затворов не допускается. Наименьшее безопасное расстояние от заряда (или зарядов) до затвора определяется в каждом конкретном случае расчетом, утвержденным техническим руководителем организации.

      536. Пульт управления затворами закрыт на замок, линия питания электродвигателей отключена. Ключ от пульта управления затворами у лица контроля, находящегося непосредственно в зоне работ.

      537. Для обеспечения безопасности работающих при прорыве напорной воды в одной из проводимых выработок в ней возводятся водонепроницаемая перегородка, отсекающая остальные выработки от аварийной.

16. Возведение бетонной и железобетонной обделок.
Нагнетание раствора за обделку. Зачистка поверхности

      538. При передвижении людей и транспортных средств в зоне ведения бетонных (опалубочных, арматурных) работ обеспечивается свободный проезд для транспорта и проход для людей с соблюдением установленных габаритов. При работах над проходом и проездом они перекрываются сплошным настилом из досок. На расстоянии 40 метров от зоны бетонных (опалубочных, арматурных) работ вывешивается освещенный указатель: "Внимание! Тихий ход".

      В выработках, где подвешен контактный провод, производство работ по креплению и бетонной обделке без снятия напряжения и заземления контактного провода не допускается.

      539. Установленные армировочные каркасы, кружала и опалубка укрепляются. Правильность установки и прочность крепления опалубки проверяются лицом контроля.

      540. Не допускается использовать стрелы экскаваторов, кранов и подъемно-транспортных механизмов, не оборудованных специальными устройствами (люльками) для установки и закрепления арматурных каркасов и сборной опалубки.

      541. Для перемещения опалубок применяются лебедки, обеспечивающие плавность перемещения и равномерность натяжения канатов. Допускается перемещение передвижных опалубок на жесткой сцепке с помощью тракторов, бульдозеров и автомашин. Все виды передвижных опалубок имеют противоугонные захваты или стопоры. При перемещении опалубок нахождение людей на опалубке, над ней и в зоне перемещения не допускается.

      542. Работы по монтажу и демонтажу передвижных опалубок производятся по ПОР.

      543. При размере запалубочного пространства менее 0,45 метров работы по монтажу обечаек и заполнению пространства производятся безлюдным способом.

      Допускается нахождение людей в заопалубочном пространстве при монтаже обечаек и бетонировании на расстоянии не более 10 метров от края (торца) опалубки.

      544. При установке временной крепи с передвижных подмостей они фиксируются на месте стоянки тормозами и специальными устройствами.

      Перевозимые на площадках транспортных средств элементы крепи закрепляются, масса поднимаемого груза не превышает установленной. Не допускается перевозить груз, поднятый на высоту более 1 метр.

      Не допускается перевозить людей на подножках и грузовой площадке транспортных средств, становиться на поднимаемый груз.

      545. Перед началом укладки бетонной смеси производитель работ проверяет надежность крепления опалубки, поддерживающих лесов и рабочих настилов.

      546. При укладке бетонной смеси на высоте более 1,5 метров рабочие настилы или рабочие места бетонщиков ограждены перилами.

      547. Щиты, доски и материалы от разбираемой опалубки складывать на подмостях не допускается.

      548. При подаче бетонной смеси бетононасосом или пневмобетоноукладчиком:

      1) после каждого монтажа бетоновода до его работы он испытывается гидравлическим давлением, в полтора раза превышающим рабочее;

      2) обеспечить место ведения работ по укладке бетонной смеси двусторонней сигнализацией с бетононасосом (бетоноукладчиком);

      3) у выходного отверстия бетоновода установить гаситель скорости;

      4) звенья бетоновода снимают только после остановки бетононасоса или пневмобетоноукладчика и снятия давления с пневмобетоноукладчика;

      5) при очистке бетоновода сжатым воздухом у его входного отверстия устанавливается кроме гасителя скорости деревянный щит, слегка наклоненный в сторону бетоновода;

      6) при очистке бетоновода все люди удаляются от его выходного отверстия на расстояние не менее 10 метров;

      7) предохранительная решетка над приемным бункером бетононасоса закрывается на замок, снимать ее во время работы бетононасоса не допускается.

      549. При работе на бетон-шприц-машине предохранительный клапан регулируется на допустимое давление. Разборка бетон-шприц-машины, материального трубопровода, сопла и устранение различных неполадок в них проводятся при отключенном сжатом воздухе и снятом давлении. Рабочий у сопла работает в защитных очках (щитке). При отсутствии между ним и машинистом бетон-шприц-машины прямой зрительной связи организуется сигнализация.

      550. Нагнетание раствора за обделку осуществляется растворонагнетателем. Растворонагнетатели всех систем, работающие под давлением сжатого воздуха, испытываются в соответствии с требованиями к устройству и безопасной эксплуатации оборудования, работающего под давлением.

      Резиновые уплотняющие прокладки под крышками нагнетателей ставятся цельными, без разрывов и проколов.

      551. Рабочие, обслуживающие растворонагнетатели, обеспечиваются предохранительными очками с небьющимися стеклами, резиновыми перчатками и соответствующей спецодеждой. Работать без предохранительных очков и резиновых перчаток не допускается.

      552. Сопло растворопровода закрепляется в обделке.

      553. Во время работы растворонагнетателя и подачи раствора по шлангам не допускаются перегибы шлангов под прямым и острым углами. Не менее чем в трех местах шланг привязывается к конструкциям.

      554. Растворонагнетатели оборудуются приборами (манометрами) для измерения рабочего давления. Давление в растворонагнетателе не более величины установленной руководством по эксплуатации изготовителя.

      555. Очищать растворонагнетатели барабанного типа допускается после выключения двигателя и полной остановки вращения лопастей. Пусковое устройство растворонагнетателя находится в непосредственной близости от аппарата.

      556. По окончании первичного нагнетания раствора за обделку тоннеля или ствола шахты отверстия тюбингов и обделки плотно закрываются пробками.

      557. При нагнетании раствора за обделку все работы на высоте допускается выполнять только с подвесных или передвижных подмостей.

      Применение лестниц не допускается.

      558. Шлифовальные круги перед установкой на машину испытываются на стенде при скорости, превышающей рабочую скорость в 1,5 раза.

      559. Установленные на машине шлифовальные круги закрываются предохранительным кожухом. Окружная скорость шлифовальных кругов при работе не более указанной в руководстве по эксплуатации.

      560. При работе по зачистке бетонной поверхности лицо работающего защищается. При работе по зачистке с "люлек" работающие пользуются предохранительными поясами. Находиться под "люлькой" во время ее работы не допускается.

      561. При ведении работ по зачистке бетонной поверхности осуществляются меры по пылеулавливанию и пылеподавлению.

      562. При возведении крепи из набрызгбетона:

      1) не допускается нахождение людей, не связанных с производством работ, на расстоянии менее 5 метров от места работ;

      2) рабочие места сопловщика и машиниста бетон-шприц-машины при отсутствии между ними зрительной связи обеспечиваются световой или звуковой сигнализацией;

      3) осмотр и ремонт бетон-шприц-машины допускается только при отсутствии избыточного давления в сосуде и при перекрытом кране воздухоподводящего шланга;

      4) при нанесении набрызгбетона с применением ускорителя твердения, обладающего токсичными свойствами, принимаются меры, исключающие попадание смеси в глаза и на кожу;

      5) раствороподающий шланг до начала работ прикрепляется к подмостям на расстоянии не более 5 метров от сопла;

      6) при проявлении трещин или отслоений в покрытии из набрызгбетона принимаются меры по усилению крепи на этом участке.

17. Содержание и ремонт горных выработок

      563. Все действующие выработки закрепляются за лицами контроля для наблюдения за состоянием крепи, устройствами и оборудованием выработок в соответствии с назначением выработок. Состояние откаточных путей, качество ремонта и настилки новых путей, вентиляционные устройства действующих выработок систематически осматриваются лицами контроля. Порядок и периодичность осмотров устанавливаются в нормативном акте о производственном контроле в области промышленной безопасности, утверждаемого приказом руководителя организации.

      Результаты проверки состояния крепи, устройств и оборудования горных выработок заносятся в Журнал осмотра крепи и состояния выработок по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам.

      564. Крепь и армировка вертикальных и наклонных стволов шахт, служащих для спуска, подъема людей и грузов, осматриваются ежесуточно назначенными лицами.

      Периодически, но не реже одного раза в месяц, крепь и армировка стволов осматриваются начальником или техническим руководителем шахты или их заместителями.

      При осмотре вертикального ствола с крыши подъемного сосуда люди, производящие осмотр, находятся под защитными зонтами и пользуются предохранительными поясами.

      Если нарушена нормальная работа подъема (застревание клети или скипа в стволе, неплавное движение клети или скипа по проводникам и тому подобное), осмотр крепи и армировки ствола производится начальником, техническим руководителем шахты или их заместителями.

      При обнаружении опасных нарушений крепи или армировки подъем по этим стволам прекращается, а крепь и армировка приводятся в безопасное состояние. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

      Визуальная проверка интервалов расположения кейль-кранцев, болтовых соединений тюбингов и пикотажных швов не реже одного раза в квартал.

      Проверка состояния тюбинговой крепи и затюбингового пространства производится комиссией, назначенной техническим руководителем шахты, не реже одного раза в два года. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

      565. Стволы, служащие только для вентиляции и задействованные в ПЛА, осматриваются с помощью соответствующих устройств не реже одного раза в год.

      Контроль состояния вентиляционных шахт, не являющихся запасными выходами допускается осуществлять методом видеоконтроля.

      566. Уборка породы из завала и возведение крепи производятся по ПОР. Указанные работы проводятся в присутствии лица контроля.

      567. Выбитая и поломанная крепь горных выработок заменяется.

      568. При ремонте крепи в выработках не допускается одновременно удалять более одной рамы или арки. Рамы или арки, находящиеся впереди и сзади удаляемых, временно усиливаются распорками или стойками и расшиваются.

      569. Ремонт наклонных откаточных выработок при откатке бесконечным канатом допускается производить только при освобожденном от вагонеток канате; вагонетки, используемые для погрузки породы при ремонте, закрепляются скобами, заводимыми за рельсы, или подпираются стойками без освобождения от каната.

      570. При проведении ремонтных работ в наклонных выработках не допускается подъем и передвижение в них людей, кроме занятых на ремонте. Не допускается одновременное проведение ремонтных работ в двух или более пунктах по длине наклонной выработки с углом наклона более 18 градусов.

      Из мест ведения ремонтных работ обеспечивается выход на поверхность или в ближайшую параллельную выработку.

      571. Работы по перекреплению наклонных выработок производятся отдельными звеньями, а постоянная крепь этих выработок, находящаяся выше и ниже деформированной крепи ремонтируемого участка, предварительно усиливается временной крепью. Способ усиления крепи, направление работ предусматриваются в ПОР.

      Временная усиленная крепь, исключающая опасность вывала кусков породы, устанавливается и на ремонтируемом участке.

      572. Работы по капитальному ремонту стволов шахт, уклонов и выработок (или их участков) в сложных горнотехнических условиях (в зоне рыхлых отложений, в наносах, при наличии плывунов и тому подобного), работы по перекреплению стволов, ремонту и ликвидации последствий обвалов в выработках, пожаров и аварий производятся по ПОР.

      573. Работы по перекреплению ствола шахты производятся с укрепленного неподвижного подвесного полка, закрепленного на пальцах. С этого полка на промежуточный горизонт или до полка лестничного отделения устанавливается подвесная лестница.

      Ниже места ремонта ствол перекрывается предохранительным полком, исключающим опасность падения в ствол кусков породы, элементов крепи и инструмента.

      Рабочие, занятые ремонтом ствола, снабжаются предохранительными поясами и касками. Для защиты работающих от возможного падения предметов сверху оборудуется перекрытие на высоте не более 5 метров от места работы.

      Не допускается одновременное производство ремонтных работ в двух и более пунктах по длине ствола, уклона, если их угол наклона более 12 градусов.

      574. Спуск и подъем грузов, предназначенных для ремонта стволов и уклонов, обеспечивается сигнализацией от лиц, принимающих груз, к рукоятчику (стволовому). Из мест, где производятся ремонтные работы, обеспечивается выход на ближайший рабочий горизонт, на поверхность или в параллельную выработку.

      575. При восстановлении стволов старых шахт, шурфов и восстающих выработок спуск людей допускается после проветривания этих выработок и проверки соответствия состава воздуха установленным нормам.

      576. При перекреплении ствола шахты снятие вертикальных прогонов (вандрутов) производится в пределах одного звена с обеспечением устойчивости крепи.

      577. После выполнения ремонтов крепи или армировки ствол шахты детально осматривается лицом, назначенным руководством шахты, проводится пробный спуск и подъем подъемного сосуда с занесением результатов осмотра в Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

      578. Все выработки содержатся в чистоте и исправном состоянии, поперечное сечение поддерживаются в соответствии с паспортом.

      Результаты осмотра заносятся соответственно в Журнал осмотра крепи и состояния выработок по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам и Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам.

18. Консервация, ликвидация горных выработок

      579. Консервацией (полная или частичная) шахты является временная остановка горных работ и связанных с ними работ с обязательным сохранением возможности приведения основных горных выработок и сооружений в состояние, пригодное для их эксплуатации или использования для других нужд.

      Консервация является сухой, когда имеющиеся водоотливные средства остаются в действии и обеспечивается водоотлив из горных выработок и их поддержание совместно с сооружениями в состоянии, пригодном для их эксплуатации, и мокрой, когда работа водоотлива прекращается и выработки затапливаются.

      При решении вопроса о мокрой консервации шахты определяется срок ее допустимой продолжительности без потери горных выработок, возможные сроки их осуществления, ремонта крепи, восстановления работы подъема, вентиляции.

      Продолжительность периода, в течение которого шахта находится на консервации, устанавливается проектом.

      580. При сухой консервации все основные выработки – стволы шахт, квершлаги, главные откаточные выработки и выработки, пройденные в предохранительных целиках, периодически, в сроки, предусмотренные проектом на консервацию, но не реже одного раз в год осматриваются и перекрепляются; осмотр и ремонт выработок производится при нормальных условиях вентиляции и передвижения (транспортирования) по выработкам.

      При мокрой консервации или ликвидации шахты механизмы, оборудование, трубы, рельсы, силовые и осветительные кабели выдается на поверхность.

      581. В проектах на консервацию или ликвидацию шахт, опасных по газу (метану), предусматриваются меры, обеспечивающие контроль за выделением газа, защиту от проникновения газа в здания, сооружения и жилые дома на земной поверхности.

      582. При сухой консервации шахт, опасных по газу, проветривание горных выработок производится за счет общешахтной депрессии и устанавливается контроль за содержанием газа в выработках.

      583. Консервация горных выработок на шахтах, разрабатывающих самовозгорающиеся полезные ископаемые производится с соблюдением противопожарных мероприятий.

      584. В случаях возобновления работ по добыче полезного ископаемого или использования горных выработок, находящихся на мокрой консервации, после откачки воды осуществляются мероприятия, предусматривающие предупреждение прорыва в горные выработки оставшейся воды, возможные отслаивания и вывалы пород.

      585. На шахтах, смежных с консервируемыми или ликвидируемыми, проводятся мероприятия, обеспечивающие безопасность горных работ, включая установку изолирующих перемычек для предотвращения прорыва в действующие горные выработки воды, газа или распространения подземных пожаров.

      586. Ликвидируемые горные выработки, имеющие выход на поверхность (вертикальные шахтные стволы, шурфы, скважины диаметром 200 миллиметров и более), засыпаются, а затем перекрываются железобетонными полками. Один полок устанавливается в коренных породах на глубине не менее 10 метров от устьев стволов, шурфов, вторым полком перекрываются их устья. На время ликвидации указанных выработок устья их ограждаются. Ликвидация вертикальных стволов, шурфов, скважин большого диаметра и их изоляция от действующих выработок производится по ПОР.

      Устья ликвидированных наклонных и горизонтальных выработок, имеющих выход на земную поверхность, закрываются кирпичными, каменными или бетонными перемычками. Наклонные и горизонтальные выработки ликвидируются по ПОР.

      Устья ликвидированных выработок ограждаются водоотливными канавами и принимаются дополнительные меры по исключению затопления действующих горных выработок.

      Ликвидированные горные выработки отражаются на планах горных работ.

      Устья ликвидированных выработок, имеющих выход на поверхность, не реже одного раза в год осматриваются комиссиями, назначаемыми техническим руководителем.

      Провалы, образовавшиеся на земной поверхности вследствие обрушения горных пород над подземными выработками ограждаются или заполняются породой, ограждаются места возможных провалов, вблизи провалов устраиваются водоотводные канавы.

      Сноска. Пункт 586 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      587. Не допускается извлечение крепи из шахтных стволов, наклонных и горизонтальных выработок при их ликвидации, кроме особых случаев, на которые составляется ПОР.

19. Предупреждение падения людей и предметов в горные выработки

      588. Устья действующих и находящихся в проходке вертикальных и наклонных выработок, оборудованных подъемными установками, ограждаются с нерабочих сторон стенками или металлической сеткой высотой не менее 2,5 метров. Указанные вертикальные и наклонные выработки на устьях с рабочих сторон, на всех основных и промежуточных горизонтах имеют предохранительные решетки или двери, оборудованные блокировкой, исключающей возможность их открывания до прихода подъемного сосуда на приемную площадку и включающей сигнал "Стоп" у машиниста при открытых решетках или дверях.

      На рельсовых путях клетевых околоствольных дворов и на приемных площадках на поверхности перед каждым клетевым отделением устанавливаются нормально закрытые задерживающие стопоры.

      Устья участковых и мелких шурфов закрепляются срубом выше уровня поверхности не менее чем на 0,5 метров и перекрываются лядами или решетками.

      Зумпфы стволов имеют приспособления (посадочные брусья, кулаки) для предотвращения случайного опускания в них клетей или бадей. При пересечении ствола шахты с горизонтальной выработкой для перехода людей с одной стороны ствола на другую делается обходная выработка.

      Допускается устройство прохода под лестничными отделениями стволов.

      589. Перед устьями стволов при подъеме в бадьях как на нижней, так и на верхней приемных площадках устанавливаются перегородки для опоры бадейщиков. При отсутствии механического привода для открывания ляд бадейщики выполняют работу с использованием предохранительных поясов.

      590. Стволы шахт, служащие для спуска и подъема людей и грузов, содержатся в чистоте, зимой систематически очищаются от льда. Лестничное отделение в стволе шахты устраивается так, чтобы доступ к нему из околоствольного двора не был затруднен. Лестничное отделение стволов шахт и шурфов изолируется от остальных отделений дощатой или металлической перегородкой по всей длине выработки.

      591. Устья стволов вентиляционных шахт, шурфов и скважин, не находящихся в надшахтных зданиях, ограждаются стенкой высотой не менее 2,5 метров.

      Доступ к устьям стволов шахт и шурфов через дверь, запирающуюся на замок. На замок запираются решетчатые двери, устраиваемые в околоствольных дворах при пересечении горизонтальных выработок с вентиляционными шахтами и шурфами.

      Для вентиляционных стволов шахт и шурфов служащих запасными выходами решетчатые двери, устраиваемые при пересечении с горизонтальными выработками, запираются на запоры без замков, а двери у устья стволов шахт или шурфов запираются на запоры, открывающиеся изнутри без ключа.

      Решетчатые двери после прохода людей закрываются автоматически.

20. Очистная выемка
Параграф 1. Общие положения

      592. Очистная выемка должна вестись в соответствии с проектом. Изменение системы разработки (основных элементов), принятой для месторождения или шахтного поля, опытно-промышленная проверка новых и усовершенствование существующих систем разработки и их параметров допускаются по проекту.

      Сноска. Пункт 592 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      593. Не допускается начало очистной выемки до проведения предусмотренных проектом подготовительных и нарезных выработок, осуществления мер по проветриванию, мероприятий, обеспечивающих безопасность работ.

      594. Параметры очистных забоев, размер и форма целиков и кровли рассчитываются по условию обеспечения устойчивости целиков и кровли на срок их существования.

      595. При обнаружении нарушений в целиках и кровле, снижающих их устойчивость, очистные работы прекращаются до разработки и выдачи геотехнической службой рекомендаций и выполнения организацией мероприятий, обеспечивающих устойчивость целиков и кровли.

      Сноска. Пункт 595 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      596. В случае временной (свыше суток) остановки работ в очистном забое принимаются меры по предупреждению обрушений кровли в призабойном пространстве, загазирования забоя.

      Работы в очистном забое возобновляются после приведения забоя в безопасное состояние с разрешения лица контроля.

      Возобновление работ в очистном забое после ликвидации последствий происшедшей в нем аварии допускается с разрешения технического руководителя шахты.

      597. Не допускается одновременно отрабатывать блоки, расположенные один над другим по падению в двух смежных этажах.

      Очистные работы допускается вести одновременно на смежных этажах при условии опережения очистного забоя верхнего этажа по отношению к нижнему на расстояние, установленное проектом и обеспечивающее безопасность работ.

      598. Ходовые отделения наклонных и вертикальных выработок, погрузочные проемы скреперных полков, а также вентиляционные восстающие и рудоспуски, перекрываются лядами или металлическими решетками, предохраняющими от падения людей в выработки.

      Сноска. Пункт 598 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      599. Расположение дучек, выходящих на горизонт грохочения или скреперования, определяется проектом.

      Не допускается производить скреперование или работы в скреперных штреках (ортах) при обнаружении зависания горной массы в дучках, при незаполненных дучках горной массой без перекрытия выпускных отверстий.

      Выпускные дучки или люки не располагаются в кровле выработок, напротив выработок, служащих для перепуска горной массы на нижележащие горизонты (подэтажи).

      При поступлении отбитой горной массы на штреки (орты) и скреперовании над горной массой сохраняется проход по высоте не менее чем 2/3 высоты выработки.

      600. Параметры очистного пространства (ширина, высота) определяются проектом на отработку блока (панели).

      601. Не допускается взрывание зарядов в камере, скреперном штреке (орте), камере грохочения и выработках, расположенных над откаточным горизонтом, до заполнения горной массой выработок выпуска, выходящих на откаточную выработку, не менее чем на 3 метра от их устья.

      602. При работе на уступах и расширении восстающих выработок сверху вниз рабочие пользуются предохранительными поясами.

      При высоте уступа (кроме подставного) более 4 метров угол наклона откоса уступа к горизонту не более 80 градусов.

      Для сообщения между уступами устанавливаются лестницы с наклоном не свыше 70 градусов, оборудованные двухсторонними поручнями.

      603. Оставлять в очистной камере в качестве потолочины днища вышележащей камеры допускается при условии заложенных дучек (рудоспусков) и состояния днища, обеспечивающего устойчивость потолочины.

      604. Не допускается заходить в отработанные очистные камеры. Подходные выработки к этим камерам перекрываются. Допускается вход в отработанные камеры для производства работ. Порядок допуска в этих случаях и меры безопасности устанавливаются техническим руководителем шахты.

      605. В начале смены и в процессе работы, проводится проверка устойчивости кровли забоя и стенок выработок путем осмотра и простукивания. При появлении признаков опасности отслоения породы произведется оборка, устанавливается дополнительная крепь.

      При обнаружении признаков самообрушения работы в очистном забое останавливаются, людей выводят в безопасное место.

      Возобновление работ производится с разрешения технического руководителя шахты.

      606. Во время работы скрепера рабочие находятся вне скреперной дорожки и зоны действия скреперного троса.

      С одной стороны скреперной лебедки обеспечивается проход шириной не менее 0,7 метров для обслуживания лебедки, с другой стороны - шириной не менее 0,6 метров для ведения монтажных работ.

      607. Грохоты ограждаются со стороны прохода людей.

      Решетка грохота представляет собой металлическую конструкцию заданной проектом прочности.

      Высота камеры грохочения не менее 2 метров в свету, ширина свободного прохода у грохота не менее 0,5 метров.

      608. Для пропуска горной массы при застревании ее в дучках, рудоспусках и люках рабочие пользуются удлиненным инструментом.

      Ликвидация зависаний, образовавшихся сводов в отбитой горной массе (в очистном пространстве) производится из безопасного места взрыванием зарядов с применением детонирующего шнура, подаваемых на шестах, или безопасным способом.

      До выполнения этих работ прилегающие выработки и пути отхода от дучек, рудоспусков и люков очищаются от посторонних предметов и навалов горной массы.

Параграф 2. Очистные работы с обрушением налегающих и боковых пород

      609. При работах с обрушением боковых пород и кровли:

      1) при задержке обрушения кровли свыше установленного паспортом шага обрушения применяется принудительное обрушение; в этом случае до обрушения кровли не допускается производить очистные работы;

      2) работы по принудительному обрушению кровли проводятся по мероприятиям, утвержденным техническим руководителем шахты;

      3) во время проведения работ по обрушению не допускается нахождение людей в смежных заходках, при посадке с помощью взрывных работ - на нижележащем подэтаже;

      4) на россыпных месторождениях не допускается вырубка крепи в очистном пространстве без установки временных предохранительных стоек; при устойчивой кровле устанавливаются сигнальные стойки.

      610. Выходы из обрушаемого участка до начала работ по обрушению освобождаются от материалов и оборудования, дополнительно закрепляются.

      611. Не допускается применять системы разработки с обрушением руды и вмещающих пород при наличии в налегающих породах плывунов, неосушенных песков, суглинков и карстов, заполненных водой или газами.

      612. Посадка кровли производится под непосредственным руководством лица контроля не ниже помощника начальника участка по ПОР.

      613. При посадке налегающих пород и гибкого настила (мата) с применением систем слоевого обрушения:

      1) подрывание крепи при погашении заходок и лавы производится с использованием электродетонаторов или детонирующего шнура;

      2) устья восстающих перекрываются;

      3) не допускается производить очистные работы по выемке слоя при зависании или задержке обрушения гибкого настила до их устранения, в период движения и обрушения покрывающих пород;

      4) при выемке первого слоя разрабатываемого рудного тела на почву укладывается усиленный настил для образования гибкого настила (мата), принимаются меры для создания предохранительной шестиметровой породной подушки путем искусственного обрушения покрывающих пород взрыванием зарядов в скважинах, пробуренных в кровле выработки;

      5) между обрушенным пространством и работающей заходкой или лавой оставляется не менее одной и не более трех выработанных заходок или полос, с установкой крепи;

      6) не допускается разборка забоя после взрывных работ из смежной заходки.

Параграф 3. Бурение, отбойка и обрушение горной массы при очистной выемке

      614. При системе разработки подэтажными штреками работа по отбойке горной массы из открытых заходок производится с применением предохранительных поясов.

      В трещиноватых и неустойчивых массивах не допускается производить отбойку горной массы из открытых заходок.

      615. При системе разработки с магазинированием горной массы:

      1) не допускается находиться рабочим в камере магазина во время выпуска горной массы, производить бурение и дробление горной массы до оборки кровли и боков;

      2) расстояние между кровлей и отбитой горной массы допускается не более 2,5 метров;

      3) участки кровли и боков камеры, сложенные неустойчивыми породами, закрепляются в соответствии с паспортом крепления;

      4) после отбойки горной массы на всю высоту магазина входы в него закрываются;

      5) при отработке смежных блоков без оставления целиков между ними линия забоя в одном из них опережает линию забоя в другом блоке, величина опережения устанавливается проектом;

      6) не допускается при разработке тонких и маломощных пластов (залежей) вести очистные работы в магазине без устройства настилов. Порядок устройства настилов определяется паспортом.

      616. При разработке полезных ископаемых, склонных к самовозгоранию, проектом предусматриваются мероприятия, исключающие опасность возникновения эндогенных подземных пожаров.

      617. При системе разработки подэтажным обрушением:

      1) каждая последующая заходка (секция) отрабатывается после полной посадки кровли предыдущей заходки, если проектом принята отбойка руды единичными секциями;

      2) при наличии надштрековых целиков допускается одновременная разработка (взрывание зарядов) нескольких заходок (секций) при вариантах "закрытый веер", "грушевидные заходки".

      618. При системах этажного (подэтажного) обрушения:

      1) не допускается находиться людям в оконтуривающих выработках блока, полностью подготовленного к обрушению;

      2) при отработке блока (камеры) ведется контроль за процессом обрушения из выработок, соединенных с оконтуривающими выработками, смотровыми сбойками или с помощью глубоких контрольных скважин;

      3) при задержке (отставании) обрушения горной массы выпуск ее прекращается.

      619. При отбойке горной массы глубокими скважинами:

      1) при образовании отрезной щели взрыванием зарядов в глубоких скважинах устраивают ограждения щели, предохраняющие людей от падения в нее;

      2) проходка буровых штреков или ортов и глубоких скважин из них опережает линию обрушения забоя не менее чем на один буровой орт (штрек).

      620. Перед бурением сверху вниз шпуров или скважин нижнего уступа вблизи кромки взорванного забоя выставляется ограждение, расположенное от кромки откоса на расстоянии не менее 0,5 метров.

Параграф 4. Закладочные работы

      621. Целесообразность закладочных работ, выбор способов закладки, технологии транспортирования закладочных смесей и материалов в выработанное пространство обосновывается проектом.

      622. Приготовление закладочных материалов, эксплуатация оборудования на закладочных комплексах (установках) должны выполняться в соответствие требованиями промышленной безопасности, установленные для опасных производственных объектов, ведущих работы по переработке твердых полезных ископаемых.

      Закладочные работы производятся в соответствии с технологическим регламентом по производству закладочных работ.

      623. Не допускается использовать закладочные материалы с примесями, концентрация которых может способствовать самовозгоранию, выделению вредных газов и веществ.

      624. Закладка осуществляется в соответствии с паспортом, с учетом обеспечения максимальной полноты заполнения выработанного пространства.

      625. Не допускается принимать к производству закладочных работ выработанное пространство без утверждения техническим руководителем шахты акта комиссии на готовность его к закладке.

      626. Укладка магистральных трубопроводов и их оборудование осуществляются в соответствии с проектом, а участковых - согласно схемам, утвержденным техническим руководителем шахты.

      Магистральные трубопроводы оборудуются приборами контроля давления, устройствами для аварийного сброса закладочной смеси и воды. Трассы закладочных магистральных трубопроводов оснащаются телефонной связью с оператором закладочного комплекса и диспетчером шахты.

      627. Не допускается оставлять выемочные участки незаложенными, с незаконченной закладкой более указанного проектом срока.

      Окончание закладочных работ по каждому участку оформляются актом, утверждаемым техническим руководителем шахты.

      628. При системе горизонтальных слоев с твердеющей закладкой:

      1) при восходящей выемке слоев нормативная прочность твердеющей закладки в почве очистной выработки обеспечивает безопасное передвижение по ней применяемого самоходного оборудования;

      2) при нисходящей выемке слоев несущий слой закладки к началу отработки нижележащего слоя имеет прочность, обеспечивающую безопасность при ведении очистных работ под ним.

      При применении систем разработки с твердеющей закладкой не допускается:

      1) производить закладку на отбитую горную массу;

      2) отступление от проекта по очередности закладки камер (блоков);

      3) оставлять пустоты от усадки.

      629. Оценка устойчивости закладочного массива производится в соответствии с требованиями нормативной прочности твердеющей закладки: при обнажении в боку очистной выработки - в зависимости от высоты обнажения, при обнажении в кровле очистной выработки - в зависимости от ширины пролета выработки.

Параграф 5. Крепление очистных выработок

      630. При слабых, неустойчивых вмещающих породах для обеспечения безопасности работ при распорной крепи на пологих залежах (пластах) производится затяжка кровли очистного забоя, на крутых - висячего и лежачего боков в соответствии с проектом.

      631. При разработке крутых и наклонных рудных тел системой с распорной крепью ширина выемочного пространства не более 3 метров.

      632. Места пересечения слоевых, подэтажных, выемочных штреков (ортов) с заходками закрепляются до начала выемки заходки (за исключением выработок, находящихся под устойчивой закладкой).

Параграф 6. Передвижение рабочих по очистным выработкам

      633. Сообщение с очистными забоями производится по оборудованным, в соответствии с настоящими Правилами, ходовым отделениям, очищенным от руды и находящимся в состоянии, пригодном для пользования.

      634. При системе разработки с распорной крепью на крутых и наклонных рудных телах люди входят в очистной забой по отшитому людскому ходку и передвигаются с уступа на уступ по лестницам.

      635. Не допускается при системе разработки подэтажным обрушением заходить в обрушаемое пространство.

      636. При системе разработки подэтажными штреками не допускается пребывание людей в открытой камере.

      637. При системе разработки этажным принудительным обрушением не допускается выход людей из выработок в пустоты, образовавшиеся в период подсечки и обрушения массива, за пределы подсечных выработок.

      638. Выходы этажных и подэтажных выработок в камеры ограждаются.

Параграф 7. Очистные работы

      639. При камерной, камерно-столбовой системе разработки соблюдается соосность целиков и камер по восстанию. При невозможности соблюдения соосности целиков и камер между ними оставляется ленточный целик, ширина которого определяется проектом.

      640. Для отработки горизонтальных и пологих (с углом падения залежи до 20 градусов) рудных залежей мощностью до 18 метров камерно-столбовой системой разработки, выемка рудных тел производится в два этапа:

      выемка камерных запасов, затем выемка целиков (повторная отработка).

      До начала работ разрабатывается технологический регламент.

      1) отработка залежей мощностью более 18 метров производится с двумя подсечными выработками – под кровлей и по почве с подэтажной отбойкой оставшейся средней части;

      2) наклонные (20-50 градусов) и крутопадающие (более 50 градусов) рудные тела отрабатываются системами разработки с закладкой или полным обрушением выработанного пространства. Границы безопасной отработки каждой системы разработки определяется проектом;

      3) для обеспечения безопасности отработки залежей камерно-столбовой системой с нахождением людей в очистном пространстве, при повторной выемке целиков вести контроль геомеханического состояния выработанного пространства, процесса сдвижения и обрушения налегающей толщи пород геомеханической службой на основе непрерывного геомониторинга горного массива;

      4) для отработки участков, примыкающих к зонам массовых разрушений целиков, обрушений налегающей толщи горных пород и предотвращения дальнейшего распространения процесса обрушения, управление кровлей и подрабатываемой толщей производить ленточными целиками с оставлением у границ обрушения жестких разделительных полос размерами в/h > 1,0 (где в – ширина целика, h – его высота);

      5) в зоне сдвижения земной поверхности в пределах горного отвода, где ведутся горные работы, исключается доступ людей, нахождение инженерных сетей и коммуникаций, зданий, сооружений, территория ограждается.

      Сноска. Пункт 640 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      641. При системе разработки подэтажными штреками:

      1) ширина заходок в подэтажах при устойчивых рудах должна быть не менее 2 метров, высота - не более 2,5 метров. Подошва заходки горизонтальная. Высота "закрытых" заходок допускается до 3 метров;

      2) потолкоуступное расположение подэтажей допускается при разработке устойчивых руд, максимальная величина опережения уступов не более 6 метров;

      3) при отбойке руды из подэтажных выработок (штреков, ортов) не допускается взрывание вееров взрывных скважин из этих выработок на камеру при отсутствии предварительно пробуренных не менее трех вееров скважин;

      4) отбойка руды производится с опережением отбойки на вышележащих подэтажах по отношению к нижележащим на расстояние, установленное проектом.

      642. При системе разработки слоевым обрушением:

      1) ширина заходки и высота слоя не более 3 метров;

      2) отработку блока допускается вести одновременно в нескольких слоях при условии отставания работ в одном слое от другого на расстояние, обеспечивающее нормальную посадку гибкого настила (мата) и породы, но не менее чем на 10 метров.

      643. При одновременной отработке нескольких подэтажей системой подэтажного обрушения каждый верхний подэтаж опережает нижний на расстояние, устанавливаемое проектом, но не менее чем на длину, равную высоте одного подэтажа.

      644. При системе разработки блоковым (этажным) обрушением:

      1) смотровые восстающие, служащие для наблюдения за процессом обрушения, проходятся вне контура блока (камеры) на расстоянии, исключающем их нарушение;

      2) буровые выработки соединяются с откаточным горизонтом или горизонтом вторичного дробления (скреперования) восстающими, сбитыми с вентиляционными выработками.

      645. Выпуск обводненной горной массы из рудоспусков производится в соответствии с ПОР при условии оборудования рудоспусков люковыми затворами с дистанционным управлением или применения скреперных лебедок, устройств и мер, исключающих нахождение людей под рудоспуском.

Параграф 8. Дробление горной массы в подземных выработках

      646. Подземные дробильные комплексы и блоковые дробилки оборудуются в соответствии с проектом.

      647. В целях предупреждения выбросов кусков материала из дробилок загрузочные отверстия:

      1) для конусных дробилок - закрываться глухими съемными ограждениями;

      2) для щековых дробилок - ограждаться боковыми глухими ограждениями высотой не менее 1 метра с козырьками, препятствующими выбросу кусков материала из рабочего пространства дробилки.

      648. Воздух, удаляемый из камеры вентиляционными и аспирационными установками, отводится в общешахтную исходящую струю или подвергается очистке до концентрации пыли, не превышающей предусмотренной нормами.

      649. При спуске людей в рабочее пространство дробилок применяются предохранительные пояса и устраиваются настилы над загрузочными отверстиями дробилок. При этом принимаются меры против самопроизвольного включения дробилок в работу. Резка металла, попавшего в дробилку, производится в соответствии с пунктами 1433 и 1564 настоящих Правил.

      650. В случае аварийной остановки дробилки под "завалом" разбутовка и запуск ее проводится в соответствии с технологическим регламентом.

      651. Дробление материалов, образующих при измельчении взрывоопасную пыль, производится с выполнением мероприятий, исключающих возможность ее взрыва.

      652. Рабочая площадка оператора, наблюдающего за подачей материалов в дробилку и ее работой, имеет решетчатые (сетчатые) металлические ограждения с размером ячеек не более 30х30 миллиметров для исключения возможного выброса на площадку кусков горной массы из дробилки.

      При расположении рабочей площадки на высоте 1,5 метров она имеет ограждения, исключающие падение с нее людей и предметов.

      653. В случае застревания в рабочем пространстве дробилок больших кусков материала они удаляются из дробилки грузоподъемными средствами. Извлекать застрявшие куски вручную, разбивать их в рабочем пространстве ручным инструментом не допускается.

Параграф 9. Выемка целиков

      654. Выемка целиков производится в соответствии с ПОР. При выемке междукамерных, надштрековых и потолочных целиков:

      1) перед обрушением потолочных и междукамерных целиков крепь откаточных выработок горизонта проверяется, производится ее крепление;

      2) не допускается вынимать междукамерные целики системами, требующими проведения горных выработок при незаложенных или незаполненных рудой (породой) смежных камерах;

      3) не допускается для подготовки целика к выемке или для выемки смежных с ним камер проходить в целиках выработки, не предусмотренные проектом, нарушающие их устойчивость;

      4) потолочины, днища и междукамерные целики при незаполненной камере вынимаются одним из способов массового обрушения;

      5) все подготовительные работы по обрушению потолочины и междукамерных целиков производятся до окончания выемки камеры; не допускается производить какие-либо работы и находиться людям в выработках потолочины незаложенной камеры, за исключением работ по заряжанию минных камер и скважин;

      6) при обрушении потолочины над отработанной и выгруженной камерой глубокими скважинами бурение их проводится из безопасных в отношении обрушения выработок, находящихся за контуром потолочины;

      7) при выемке надштрекового целика бурение шпуров в целике, выпуск руды производятся из-под крепи штрека или орта, при сплошной крепи допускается удаление отдельных рам крепи, при креплении вразбежку - частичное удаление затяжки;

      8) вынимать целики системами, требующими проведения горных выработок над горизонтами грохочения, допускается после закладки или обрушения выработанной камеры;

      9) не допускается оставлять целики на высоту более чем на один этаж при незаложенных и более чем на два этажа при заложенных камерах;

      10) при массовом обрушении целиков принимаются меры, исключающие опасные последствия воздушного удара. Во всех случаях не позже чем за двое суток до взрывания ставится об этом в известность ПАСС ОПБ;

      11) при задержке посадки породы при обрушении целиков или при неполном обрушении их не допускается на данном участке проведение работ до ликвидации зависания или полной посадки.

      Сноска. Пункт 654 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 10. Очистная выемка способом подземного выщелачивания

      655. В проектах на отработку месторождений (участков) способом подземного выщелачивания предусматриваются мероприятия по предотвращению поступления рабочих и продуктивных растворов в транспортные выработки и выработки для передвижения людей.

      Для осуществления контроля за возможным растеканием растворов за пределы зоны их улавливания предусматривается бурение системы наблюдательных скважин.

      656. При подготовке зоны очистной выемки к выщелачиванию контроль за ее фактическим контуром осуществляется контрольными скважинами по всему периметру зоны. Обнаруженные пустоты ликвидируются взрыванием.

      В период подготовки блока к выщелачиванию маркшейдерской службой организации проводится наблюдение за сдвижением и деформацией пород.

      657. До начала работ по выщелачиванию в блоке тампонируются все ранее пробуренные скважины (геологоразведочные, гидрогеологические), за исключением наблюдательных скважин, проводятся подготовительные и нарезные выработки, завершается строительство дренажного горизонта для улавливания и сбора продуктивных растворов.

      Перед подачей в блок рабочих растворов пропуском воды проверяются фильтрующие характеристики горной массы и возможность утечки растворов.

      658. Дренажный и оросительные горизонты имеют не менее двух выходов, один из которых обеспечивает выход людей на вышележащий горизонт.

      659. Проветривание выработок оросительного и дренажного горизонтов осуществляется по нагнетательной схеме с обособленным выбросом исходящих струй непосредственно на поверхность. При реверсировании общешахтного проветривания на участке выщелачивания опрокидывание струй воздуха не допускается.

      660. Трубопроводы для подачи и откачки кислых растворов выполняются из кислотостойких материалов (специальные марки сталей, полиэтилен). Фланцевые соединения кислотопроводов закрываются защитными кожухами, исключающими разбрызгивание растворов при прорыве прокладок.

      661. При эксплуатации полиэтиленовых трубопроводов в проекте предусматриваются меры безопасности, пожарной безопасности и защиты от воздействия статического электричества. Прокладка трубопроводов по горным выработкам осуществляется на расстоянии не менее 500 миллиметров от силовых кабелей. Не допускается применение полиэтиленовых трубопроводов в шахтах, опасных по газу или пыли, самовозгоранию руд или вмещающих пород, хранение полиэтиленовых труб в подземных горных выработках.

      662. Емкости и резервуары заполняются реагентами, кислыми и продуктивными растворами ниже верхней кромки не менее чем на 150 миллиметров и оборудуются автоматическим контролем уровня наполнения и световой сигнализацией. Люки емкостей и резервуаров с растворами, имеющих размеры более 200 миллиметров, должны закрываться, открывать их допускается после полного освобождения от растворов. Площадки для обслуживания емкостей с растворами имеют ограждение высотой не менее 1,2 метров.

      663. Не допускается производить техническое обслуживание, ремонт трубопроводов и оборудования до обеспечения мер, исключающих возможность подачи растворов по трубопроводам и к оборудованию.

Подраздел 3. Обеспечение промышленной безопасности при ведении горных работ на шахтах склонных и опасных по горным ударам
21. Общие положения

      664. Месторождения или их части подразделяются на неопасные, склонные и опасные по горным ударам.

      Сноска. Пункт 664 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      665. На каждой шахте, склонной или опасной к горным ударам, проводятся исследования аттестованной организацией по совершенствованию методов прогноза и предотвращения горных ударов.

      666. К склонным к горным ударам относятся месторождения и массивы горных пород или их части в пределах которых имеются породы с высокими упругими свойствами, способные к хрупкому разрушению под нагрузкой, а также если имело место стреляние пород, интенсивное заколообразование, происходили толчки или горные удары на соседней шахте в пределах того же рудного тела в аналогичных геологических условиях.

      Сноска. Пункт 666 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      667. Заключение об отнесении месторождения или его части к склонным по горным ударам дает научно-исследовательская аттестованная организация, выполняющая работы по проблеме горных ударов на данном объекте. На основании заключения технический руководитель организации относит месторождение или его часть к данной категории.

      Сноска. Пункт 667 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      668. На шахтах склонных и опасных по горным ударам, организуется служба прогноза и предотвращения горных ударов.

      669. Контроль за деятельностью службы прогноза и предотвращения горных ударов осуществляется техническим руководителем шахты.

      670. По степени опасности участки горного массива вокруг выработок разделяют на две категории: "Опасно" и "Неопасно".

      671. Категория "Опасно" соответствует напряженному состоянию массива в приконтурной части выработки, при котором сходит горный удар. Такой участок выработки приводится в неудароопасное состояние. Приведение в неудароопасное состояние осуществляется по ПОР. До приведения выработки в неудароопасное состояние не допускается ведение горных работ и передвижение людей, не связанных с проведением профилактических мероприятий.

      672. Категория "Неопасно" соответствует неудароопасному состоянию и не требует проведения противоударных мероприятий. При этом осуществляется прогнозирование удароопасности.

      673. Применение мероприятий по предотвращению горных ударов сопровождается оценкой их эффективности локальными методами.

      674. Места динамических проявлений горного давления обозначаются на планах горных работ согласно Условным обозначениям, приведенным в приложении 10 к настоящим Правилам.

      Сноска. Пункт 674 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      675. На каждом объекте склонном и опасном по горным ударам, ведется учет всех случаев горных ударов, микроударов и толчков, стреляний, интенсивного заколообразования и шелушения, результатов определения категорий удароопасности выработок, примененных мер по предотвращению горных ударов с оценкой их эффективности, на основании:

      1) журнала учета горных ударов, микроударов, толчков, стреляний, интенсивных заколообразований и шелушений по форме согласно приложению 11 к настоящим Правилам;

      2) журнала регистрации вредных факторов при ведении горных работ по форме согласно приложению 12 к настоящим Правилам;

      3) журнала прогноза и контроля эффективности профилактических мероприятий по форме согласно приложению 13 к настоящим Правилам.

      676. О каждом случае горного удара и микроудара руководитель шахты сообщает территориальному подразделению уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

      677. При обнаружении внешних признаков удароопасности сообщается об этом диспетчеру или горному мастеру.

      678. Забои удароопасных выработок обеспечиваются телефонной связью.

      679. Горные удары относятся к авариям и подлежат расследованию.

      680. Микроудары, толчки, стреляния, интенсивное заколообразование и шелушение ежемесячно, а при первом их появлении в течение суток рассматривает технический руководитель шахты с инженерными службами в целях установления причин и разработки мер борьбы с ними.

      681. Работы по ликвидации последствий горного удара допускаются председателем комиссии, расследовавшей данный случай, на основании результатов прогноза степени удароопасности в выработках, подвергшихся воздействию горного удара.

      682. Составляется ПОР по ликвидации последствий горного удара.

      683. Полости, образованные в результате выбросов породы (руды) при горном ударе, закрепляются, забутовываются или тампонируются несгораемыми и нетоксичными материалами. Заполнение образованных в результате горных ударов полостей подтверждается актом приемки выполненных скрытых работ.

      684. На все случаи горно-тектонических ударов, горных ударов и микроударов составляются карточки горного удара по форме согласно приложению 14 к настоящим Правилам, направляемые в аттестованную организацию, ведущую исследования по горным ударам на шахте.

      685. По итогам года организация, ведущая исследования по горным ударам на шахте, предоставляет в территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности обзорную (аналитическую) информацию по горно-тектоническим ударам, горным ударам и микроударам.

      Сноска. Пункт 685 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      686. Персонал шахты ознакамливается с признаками проявления горных ударов и инструктируется о мерах безопасности.

      687. При проектировании и вскрытии новых, реконструкции существующих горизонтов действующих шахт, при отнесении их к склонным или опасным по горным ударам, в проектную и технологическую документацию вносится раздел по предотвращению горных ударов.

      688. В проекте предусматриваются приборы и оборудование по прогнозированию и предотвращению горных ударов.

      689. В ПОР строительства при проведении горных выработок по породам (рудам), склонным и опасным по горным ударам, проводится обоснование формы сечения выработок, тип и конструкция временной и постоянной крепи в соответствии с действующими на шахте рекомендациями по креплению, длина участка выработок с временной крепью.

      690. Тип крепи, отставание постоянной крепи от забоя и протяженность выработок, требующих крепления, определяется технологическим регламентом, разработанным научно-исследовательской аттестованной организации, ведущей исследования на данной шахте.

      691. Комплекс профилактических мер предотвращения горных ударов при строительстве и эксплуатации шахты определяется с учетом физико-механических свойств всех разновидностей руд и пород.

      692. Изменения проектных решений при ведении горных работ на действующих шахтах согласовываются с проектной организацией.

      693. Опытно-промышленные испытания систем разработки, способов проходки выработок, горно-экспериментальные работы по прогнозу и предотвращению горных ударов проводятся по проектам.

      694. При планировании горных работ на каждый месяц на шахтах, склонных и опасных по горным ударам, предусматриваются работы по прогнозу и предотвращению горных ударов, на основе построения прогнозных карт согласно приложению 15 к настоящим Правилам.

      При обнаружении участка горного массива категории "Опасно" горные работы осуществляются после проведения профилактических мероприятий по предотвращению горных ударов.

      695. На шахтах, склонных к горным ударам, периодичность прогноза с целью своевременного отнесения к удароопасным проводится в наиболее нагруженных (напряженных) участках в соответствии с проектом.

      696. Изменение параметров противоударных мероприятий и периодичности прогноза степени удароопасности, предусмотренных проектом.

      Сноска. Пункт 696 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      697. В сложных горно-геологических условиях (большая тектоническая нарушенность и глубина разработки, современные тектонические движения и высокая сейсмическая активность районов, гористый рельеф земной поверхности и возможные предпосылки возникновения горно-тектонических ударов) предусматривается создание сейсмостанций для непрерывного выявления зон, опасных по горным ударам.

22. Вскрытие, подготовка и порядок отработки месторождений

      698. При проектировании вскрытия, подготовки и определению систем разработки на шахтах, склонных и опасных по горным ударам, соблюдается:

      1) раскройка месторождения на шахтные поля и порядок их отработки обеспечивает планомерное извлечение горной массы по возможности без образования целиков, острых углов и выступов фронта очистных работ;

      2) сокращение применения камерных систем разработки с открытым очистным пространством;

      3) снижение количества горных выработок, проводимых вблизи фронта очистных работ, особенно в зонах опорного давления;

      4) ограничение встречных и догоняющих фронтов очистных работ;

      5) преимущественное проведение горных выработок по направлению наибольшего напряжения в массиве горных пород;

      6) выбор мест расположения стволов шахт, горизонтов и выработок околоствольного комплекса осуществлять в неудароопасных или наименее опасных породах;

      7) ведение горных работ без оставления жестких целиков преимущественно расходящимися фронтами очистной выемки или с отработкой одним фронтом;

      8) осуществление мер разгрузки массива от повышенных концентраций напряжения с использованием опережающей надработки или подработки массива, методов локальной разгрузки, придание искусственной податливости конструкции, формируемой закладкой с заданными компрессионными свойствами.

      699. При разработке сближенных массивов в первую очередь производится выемка неопасного или наименее опасного массива.

      700. Работы на шахтах, опасных по горным ударам, ведутся в пределах защищенной зоны. Методика построения границ защищенных зон приведена в приложении 16 к настоящим Правилам.

      701. В пределах защищенных зон ведение горных работ допускается как в неудароопасных условиях.

      702. При отработке склонного и опасного по горным ударам мощного массива наклонными, горизонтальными или вертикальными слоями (блоками, лентами) первый отрабатываемый слой (блок, лента) является защитным по отношению к последующим.

      703. При отработке массивов не оставляются целики, которые могут влиять на отработку соседних массивов. Если выполнить это требование невозможно, то места заложения выработок выбираются с учетом влияния целиков на удароопасность выработок. Места заложения определяются проектом.

23. Прогноз удароопасности участков массива горных пород и руд

      704. Прогноз удароопасности участков массива подразделяется на региональный и локальный. С помощью регионального прогноза выделяют удароопасные зоны в пределах шахтных полей.

      Данные регионального прогноза учитываются на стадии проектирования, планирования, ведения горных работ и уточняются в горных выработках локальными методами.

      Методы регионального прогноза удароопасности приведены в приложении 17 к настоящим Правилам.

      Региональный прогноз осуществляется с учетом данных геодинамического районирования следующими методами:

      1) по данным прочностных и деформационных характеристик всех разновидностей пород и руд;

      2) на стадии геологоразведочных работ на основе анализа кернового материала по интенсивности дискования керна;

      3) по данным наблюдений с использованием систем непрерывного автоматизированного контроля напряженного состояния и удароопасности массива горных пород;

      4) по изменению величин (скоростей) деформаций и смещений;

      5) по изменению напряжений в массиве, определяемых инструментально;

      6) аналитическими расчетами напряженного состояния и удароопасности массива горных пород с учетом его блочного строения путем построения прогнозных карт;

      7) по данным геодинамического полигона.

      Региональный прогноз осуществляется сейсмостанцией, службой прогноза и предотвращения горных ударов шахты.

      Участки массива горных пород, опасные по возможному проявлению горных ударов, для каждой шахты определяются проектом.

      705. Локальный прогноз удароопасности участков массива горных пород, оценка эффективности мер предотвращения горных ударов производится на основании методов прогноза удароопасности участков массива горных пород согласно приложению 18 к настоящим Правилам.

      Оценка удароопасности осуществляется методами, разрабатываемыми применительно к конкретным условиям шахты. Вопрос о применении методов и критериев локального прогноза решает организация.

      Методы прогноза удароопасности и его периодичность определяются проектом.

      706. Оценка удароопасности на шахтах, склонных к горным ударам, осуществляется в наиболее нагруженных участках, к которым относятся:

      1) опасные зоны, выявленные в результате регионального прогноза;

      2) участки массива в зоне опорного давления от очистных работ;

      3) участки геологических нарушений и складчатого залегания пород;

      4) рудные, безрудные целики и выступающие части массива;

      5) приконтактные зоны литологических разновидностей пород;

      6) сопряжения выработок и передовые выработки.

      707. Контроль удароопасности в выработках производится периодически при изменениях горно-геологической и горнотехнической обстановки во время ведения горных работ в местах, где ранее была установлена категория "Опасно" или появились внешние признаки удароопасности. Периодичность контроля в выработках, в том числе неудароопасных, определяется проектом.

24. Приведение горных выработок в неудароопасное состояние

      708. При проведении выработок в удароопасных породах прогноз удароопасности и мероприятия по предотвращению горных ударов входят непосредственно в технологию проходки.

      Приведение горных выработок, камер различного назначения и участков массива горных пород категории "Опасно" в неудароопасное состояние осуществляется путем создания защитной зоны с помощью камуфлетного взрывания, разгрузочных скважин, разгрузочных щелей, полостей и сочетанием перечисленных способов.

      Допускается применять способы, разработанные для конкретных геологических и горнотехнических условий. Выбор способов и их параметры определяются проектом.

      709. Участки выработок категории "Опасно" приводят в неудароопасное состояние путем создания в краевой части массива пород защитной зоны шириной "n", но не менее 2 метров.

      Ширину защитной зоны в очистных забоях допускается устанавливать экспериментально с учетом конкретных геологических и горнотехнических условий и регламентировать проектом.

      Защитная зона образуется путем создания в краевых (призабойных) частях массива полосы (слоя) разрушенных пород или сплошной щели методами, при соблюдении следующих условий:

      1) плоскость разрушенных пород (разгрузочной щели) перпендикулярна направлению действия максимальных напряжений в массиве;

      2) размеры защитной зоны по длине (протяженности) выработки не менее чем на 2 метра в подготовительных и не менее чем на 3 метра в очистных выработках превышают протяженность удароопасного участка с каждой стороны.

      710. Приведение горных выработок в неудароопасное состояние выполняется по ПОР.

      711. При камуфлетном взрывании выполняются следующие требования:

      1) при одновременном взрывании нескольких шпуров (скважин) используются электродетонаторы, с миллисекундным замедлением;

      2) допуск людей к месту взрыва осуществляется через 30 минут после его производства;

      3) количество одновременно взрываемых шпуров (скважин) и параметры камуфлетного уточняются путем опытного взрывания и оценки его эффективности в соответствии с проектом.

      712. Сотрясательное взрывание, предназначенное для инициирования горных ударов, производится при отсутствии людей в опасной зоне, определяемой паспортом. Одним из видов сотрясательного взрывания являются массовые взрывы.

25. Проведение и поддержание капитальных и подготовительных выработок

      713. При проектировании, строительстве и эксплуатации шахт, склонных и опасных по горным ударам, соблюдаются следующие требования:

      1) стволы располагаются вне зоны влияния крупных геологических нарушений с расстоянием между стенками стволов не менее 50 метров. При проведении стволов контрольная геологическая скважина с обязательным определением склонности горных пород и руд к горным ударам бурится в пределах сечения ствола;

      2) применение податливых крепей, крепей поддерживающего, распорного или ограждающего типов, комбинированных крепей, штанговой крепи с элементами податливости;

      3) придание выработке полигональной (устойчивой) формы поперечного сечения;

      4) бурение разгрузочных щелей и скважин, создание щелей камуфлетным или контурным взрыванием;

      5) прекращение или временное исключение из эксплуатации горных выработок категории "Опасно";

      6) регламентация во времени и пространстве технологических процессов и способов предотвращения горных ударов;

      7) ограничение проведения выработок в зоне опорного давления от очистных работ;

      8) осуществление прогноза удароопасности по трассам выработок и контроля эффективности противоударных мероприятий.

      714. Основные горизонтальные и наклонные выработки околоствольных дворов, включая камеры, ориентируются в направлении действия максимального горизонтального напряжения нетронутого массива.

      715. Проведение и поддержание выработок на шахтах, на которых происходили горно-тектонические удары, осуществляется при выполнении мероприятий:

      1) крепление выработок, предотвращающее обрушение пород кровли и боков, создание устойчивых форм, бурение разгрузочных щелей и скважин, контурное взрывание (при этом предпочтение отдается податливым типам крепи);

      2) приведение выработок категории "Опасно" в неудароопасное состояние;

      3) крепление выработок в зонах влияния геологических нарушений (крепление производится постоянной крепью с элементами податливости, арочной металлической);

      4) тип крепи, отставание постоянной крепи от забоя и протяженность участков выработок, требующих крепления, определяются проектом.

      716. Подготовительные выработки в рудном теле проводятся, вне зоны опорного давления от очистных работ. Допустимое расстояние от фронта очистных работ определяется проектом. При проектировании это расстояние, в том числе в лежачем боку, принимается не менее 40 метров.

      717. При полигональной (шатровой) форме выработки, вершина угла (шатра) располагается в местах характерных разрушений выработки (стреляние, шелушение).

      718. При проходке и углубке стволов допускается отставание постоянной крепи от забоя не более одного диаметра ствола вчерне. Проходка выработок непосредственно от ствола осуществляется после возведения временной или постоянной крепи в стволе.

      719. Сбойка двух выработок на участках, склонных и опасных по горным ударам, с расстояния между забоями 15 метров ведется одним забоем, другой забой останавливается. Образующийся при сбойке целик приводится при категории "Опасно" в неопасное состояние по всей площади.

      720. Пересечение выработок осуществляется, под прямым или близким к нему углом. Очередность проведения выработок определяется проектом.

      721. При проходке и углубке стволов на участках категории "Опасно" применяются передовые разгрузочные щели с таким расчетом, чтобы плоскость щели располагалась перпендикулярно направлению действия максимальных горизонтальных напряжений.

      При расположении стволов в породах, опасных по горным ударам, с глубины, установленной проектом, проектируются и выполняются мероприятия, обеспечивающие снижение до неопасных значений концентраций напряжений в стенках ствола. Мероприятия по предотвращению горных ударов проводятся до возведения в стволе постоянной крепи.

      Мероприятия по предотвращению горных ударов утверждаются техническим руководителем организации.

      722. При проведении камер и выработок большого сечения на участках категории "Опасно" наряду с передовой разгрузочной щелью применяется удлиненная штанговая крепь с элементами податливости в кровле и бортах призабойного пространства выработки.

      Параметры элементов крепи определяются проектом.

      723. Проходку горизонтальных выработок большого сечения при категории "Опасно" рекомендуется производить поэтапно с первоочередной выемкой верхнего слоя, приведенного предварительно в неудароопасное состояние.

26. Очистные работы

      724. Очистные работы в блоке (панели) на склонных и опасных по горным ударам участках производятся по проекту.

      725. В проектах на очистные работы на склонных и опасных по горным ударам участках соблюдаются требования:

      1) первоочередная отработка защитных рудных залежей или слоев;

      2) общее развитие фронта очистных работ осуществляется в направлении от выработанных пространств на массив с минимальным количеством передовых выработок и целиков. При применении целиков их безопасность обеспечивается за счет создания искусственной податливости, снижения уровня напряжений, создания щелей и профилактических мероприятий;

      3) при подходе очистного забоя к передовой выработке или к выработанному пространству, начиная с расстояния L (размер зоны опорного давления), производить прогноз степени удароопасности как в передовой выработке, так и со стороны движущегося очистного забоя;

      4) при категории "Опасно" передовые выработки приводятся в неудароопасное состояние на величину n, а со стороны очистного забоя - на величину n + b;

      5) ширина целиков между очистным забоем и передовой выработкой (выработанным пространством), при которой приведение целиков в неудароопасное состояние по всей площади, определяется проектом;

      6) в блоках применяется разрезные щели в виде эллипса с расположением длинной оси эллипса преимущественно по направлению действия максимальных горизонтальных напряжений.

      726. Горные работы в выработках производятся после затухания стреляний и интенсивного заколообразования.

      Уборка горной массы в очистном забое производится погрузочными машинами с дистанционным управлением или с расположением кабины машиниста, снабженной защитным ограждением, не ближе 4 метров от переднего края ковша или погрузочного органа.

      Сноска. Пункт 726 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      727. При отработке месторождений, склонных и опасных по горным ударам, предусматривается планомерное подвигание фронта очистных работ в пределах как шахтного поля (участка), так и месторождения в целом.

      728. При отработке мощных рудных тел (залежей) системами с этажным принудительным обрушением для защиты днищ блоков применяется предварительная отбойка руды с последующей проходкой выработок доставки и выпуска.

      729. При разработке удароопасных сближенных рудных тел в качестве защитного используется наиболее протяженное и выдержанное по простиранию и падению рудное тело, первоочередная отработка производится без оставления целиков в выработанном пространстве. Если все рудные залежи на месторождении имеют незначительную протяженность в пределах отрабатываемого этажа, то опережающая защитная выемка обеспечивается последовательной отработкой отдельных, близко расположенных, залежей лоев с перекрытием защищенных зон.

      730. При отработке защитной залежи безрудные зоны разрушаются с помощью камуфлетного взрывания рядов скважин, пробуренных в одной плоскости, параллельной защищаемой рудной залежи.

      731. При слоевой системе разработки мощных рудных тел с закладкой выработанного пространства осуществляется опережающая отработка защитного слоя по кровле (почве) рудной залежи или разгрузка массива скважинами большого диаметра длиной не более 15 метров с оценкой их эффективности.

      732. Опережение отработки защитного рудного тела (слоя) по простиранию для защиты очистных выработок не менее расстояния по нормали от него до защищаемого рудного тела (слоя).

      733. Разработку крутопадающих мощных рудных тел производить системой одностадийного этажного или подэтажного принудительного обрушения с отбойкой руды на зажатую среду.

      734. При разработке рудных тел в незащищенных зонах не допускается применять системы разработки с движением фронта очистных работ на выработанное пространство, в том числе по восстанию.

      735. При разработке крутопадающих рудных тел средней мощности применяются системы подэтажного обрушения или подэтажных штреков (ортов) с отработкой подэтажей в нисходящем порядке, закладкой выработанного пространства твердеющими смесями, торцевым выпуском руды.

      При использовании системы подэтажного обрушения необходимо применять полевую подготовку, позволяющую вести очистные работы от центра залежи к флангам либо единым фронтом от одного фланга к другому.

      736. Разработка пологих и наклонных рудных тел должна осуществляться системами с закладкой или обрушением выработанного пространства без оставления целиков удароопасной формы.

      737. Подвигание фронта очистных работ при разработке рудных тел должна осуществляться от зон повышенной удароопасности, разломов, тектонических нарушений, зон концентрации напряжений. Эти зоны предварительно приводятся в неудароопасное состояние и отрабатываются в первую очередь.

27. Служба прогноза и предотвращения горных ударов

      738. Работа службы прогноза и предотвращения горных ударов осуществляется по плану, утвержденному техническим руководителем организации.

      739. Начальником службы прогноза и предотвращения горных ударов назначается специалист горного дела, имеющий практический подземный стаж работы на шахтах, склонных и опасных по горным ударам не менее трех лет.

      Сноска. Пункт 739 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      740. Предписания начальника службы прогноза и предотвращения горных ударов обязательны для руководителей всех участков и служб, обеспечивающих безопасность ведения подземных горных работ.

      741. При создании системы сейсмостанций непрерывного прогноза и контроля напряженного состояния массива горных пород, персонал, обслуживающий эти станции, входит в штат службы прогноза и предотвращения горных ударов.

      742. Задачей службы прогноза и предотвращения горных ударов является прогнозирование удароопасности участков выработок и предотвращение горных ударов, оценка эффективности выполненных мер по предотвращению горных ударов, выявление причин возникновения горных ударов, разработка мер их предотвращения.

      Службой прогноза и предотвращения горных ударов осуществляется:

      1) проведение регионального прогноза удароопасности шахтных полей с целью выявления удароопасных участков и разработка мероприятий по безопасному ведению горных работ;

      2) проведение контроля за соблюдением требований настоящих Правил и проекта;

      3) разработка проектов по предотвращению горных ударов, проведение горно-экспериментальных работ, испытание и внедрение новых методов прогноза и способов предотвращения горных ударов;

      4) обобщение накопленного опыта;

      5) участие в исследованиях по проблеме прогноза и предотвращения горных ударов; осуществление взаимодействия с научными организациями, в том числе с сейсмостанцией в соответствии с технологическим регламентом;

      6) ведение документации по вопросам горных ударов;

      7) участие в разработке календарных и перспективных планов развития горных работ и проектов вскрытия, подготовки и отработки месторождения;

      8) участие в составлении проектов на отработку блоков (панелей) и паспортов проведения выработок на участках, склонных и опасных по горным ударам;

      9) проведение контроля за выполнением мероприятий по предотвращению горных ударов;

      10) выполнение работы по определению механических, физических, структурных характеристик горных пород и руд в образцах и массиве, характеризующих их склонность к накоплению потенциальной энергии и хрупкому разрушению;

      11) сбор и анализ информации о напряженно - деформированном состоянии, признаках удароопасности и горных ударах, механических и физических свойствах горных пород, особенностях поведения горных пород в зонах повышенного горного давления, у тектонических нарушений, эффективности принятых мер предотвращения горных ударов, своевременности разработки и внедрения мероприятий по безопасному ведению горных работ на удароопасных участках;

      12) участие в составлении проектов замерных станций, их оборудовании и ведении наблюдений;

      13) изучение предложений по вопросам безопасной отработки удароопасных месторождений. Разработка мероприятий по результатам анализа;

      14) проверка исправности, правильности эксплуатации и текущего ремонта приборов, контроля.

      743. Служба прогноза и предотвращения горных ударов работает в контакте с маркшейдерскими и геологическими службами шахты. По распоряжению технического руководителя шахты отдельные виды работ, необходимые для выполнения задач и функций службы прогноза и предотвращения горных ударов, производят указанные отделы и участки.

28. Требования промышленной безопасности к разделу проекта по безопасному ведению горных работ на месторождении, склонном и опасном по горным ударам

      744. Раздел проекта по безопасному ведению горных работ на месторождении, склонном и опасном по горным ударам должен содержать аннотацию, введение, общие положения, методы прогноза удароопасности участков массива горных пород и горных выработок, их приведение в неудароопасное состояние.

      745. Раздел "Введение" должен содержать краткую геологическую и горнотехническую характеристику месторождения, его особенностей, достигнутых глубин разведанности, вскрытия и разработки, перспективу развития горных работ, характеристику тектоники, результатов геодинамического районирования, блочного строения и трещиноватости, напряженного состояния нетронутого массива, сведения о размерах зон опорного давления.

      746. В разделе "Введение" приводятся сведения об удароопасности пород, глубине горных работ, по которым месторождение отнесено к склонным или опасным по горным ударам.

      747. В разделе "Общие положения" отражается организация работ с указанием функций лиц по прогнозу и контролю удароопасности, по осуществлению мер предотвращения горных ударов и контролю их эффективности.

      Характеристика горных ударов, геодинамических явлений, отражающих специфику геологических условий и технологии отработки шахты.

      748. В разделе "Порядок вскрытия, подготовки к выемке и отработки выемочных участков, блоков" даются рекомендации по перспективному планированию горных работ, направлениям и расположению полевых выработок, по порядку отработки выемочных участков и блоков, использованию опережающей защитной выемки, региональным и локальным мероприятиям по снижению удароопасности массива горных пород.

      749. В разделе "Прогноз удароопасности участков массива горных пород и руд" отражается:

      1) выполняющие работы лица и структурные подразделения, организация работ, отчетность, функции;

      2) классификация участков массива горных пород и руд по удароопасности;

      3) места и периодичность проведения прогноза;

      4) методы и технические средства прогноза удароопасности (с номограммами определения категорий удароопасности);

      5) основные рекомендации по осуществлению работ по прогнозу и контролю эффективности мероприятий по предотвращению удароопасности участков массива горных пород и горных выработок;

      6) ведение документации и порядок оповещения о результатах прогноза;

      7) меры безопасности при проведении работ по прогнозу удароопасности.

      750. В разделе "Приведение горных выработок в неудароопасное состояние" указываются способы приведения и их параметры. Отражается организация работ и исполнители, порядок ведения документации, критерии эффективности и методы ее оценки, технологические особенности и технические средства для осуществления работ по приведению горных выработок и участков массива горных пород в неудароопасное состояние, меры безопасности при выполнении этих работ.

      751. В разделе "Проведение и поддержание горных выработок" указывается:

      1) перечень мер предотвращения горных ударов при проведении и поддержании выработок в удароопасных условиях;

      2) меры безопасности, организацию и особенности работ по осуществлению мер предотвращения горных ударов.

      752. Указания проекта корректируются и дополняются на основании полученных результатов научных исследований и обобщения опыта ведения горных работ.

Подраздел 4. Обеспечение промышленной безопасности на шахтах, работающие в газовом режиме
29. Общие положения

      753. Персонал, связанный с подземными работами в условиях газового режима, обучается производству замеров газов с помощью шахтных газоопределителей по программе, утвержденной техническим руководителем организации.

      К опасным по газу, относятся шахты, в которых обнаружены горючие или ядовитые газы.

      Оценка зон и степени опасности выработок и сооружений по проникновению горючих и ядовитых газов производится ежегодно комиссией в составе технического руководителя, главного маркшейдера, главного геолога, начальника пылевентиляционной службы шахты и специалистов организации, аттестованной на право проведения работ в области промышленной безопасности на основании геолого-маркшейдерской документации.

      Результаты оценки степени газоопасности зон, выработок и сооружений в течении 10 (десяти) календарных дней предоставляются проектным и техническим службам.

      Сноска. Пункт 753 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      754. На газовых шахтах один раз в квартал составляется перечень участков горных выработок, опасных по скоплениям горючих, ядовитых газов, утверждаемый техническим руководителем шахты.

      В случае изменения геологических и горнотехнических условий в перечень участков указанных выработок в течение суток вносятся поправки и дополнения.

      755. На планы горных работ наносятся (с указанием положения на данном горизонте) зоны тектонических нарушений, опасные по выделению горючих и ядовитых газов, геологоразведочные, дренажные и дегазационные скважины, места возможного скопления или выделения горючих и ядовитых газов (углистые формации, битуминозные породы, породы с включениями органических остатков, пустоты ранее отработанных участков, выработок).

      Зоны устанавливаются решением технического руководителя организации.

      При подходе к зонам выработок опасным по газу на 30 м геолого-маркшейдерские службы шахт информируют об этом технического руководителя и начальника пылевентиляционной службы шахты.

      Работы с расстояния 30 метров в этих условиях производятся по ПОР, в котором предусматривается бурение не менее трех опережающих скважин глубиной не менее 5 метров.

30. Установление газового режима на шахтах

      756. Газовый режим на шахте устанавливается:

      1) при наличии геологических данных - проектом разработки месторождения;

      2) при обнаружении горючих и ядовитых газов в процессе ведения горных работ или эксплуатации объекта - администрацией шахты предусматривается срок пересмотра (корректировка) проекта шахты в связи с установлением газового режима.

      757. Для газовых шахт, разрабатываются мероприятия по предотвращению загазирования выработок, подземных и поверхностных сооружений от проникновения горючих газов по незатампонированным скважинам, трещинам оседания, тектоническим и техногенным нарушениям сплошности массива горных пород для каждой шахты, утверждаемые техническим руководителем организации.

31. Организация проветривания и меры по предупреждению загазирования выработок

      758. В случае остановки вентилятора главного проветривания или нарушения вентиляции работы на участках прекращаются, люди выводятся на свежую струю, снимается напряжение с электрооборудования и выключаются двигатели самоходного оборудования.

      Возобновление работы допускается после восстановления режима вентиляции и производства замеров газов по разрешению технического руководителя шахты.

      759. Проветривание тупиковых выработок осуществляется таким образом, чтобы исходящая из них струя не поступала в очистные и тупиковые выработки.

      Допускается последовательное проветривание не более двух подготовительных выработок при отсутствии выделения горючих и ядовитых газов.

      На строящихся шахтах и при подготовке новых горизонтов шахт допускается с разрешения технического руководителя организации выпуск исходящей струи в выработки со свежей струей действующего горизонта при отсутствии горючих или ядовитых газов в исходящей струе.

      760. Регулирование воздушных струй допускается производить по указанию начальника пылевентиляционной службы.

      761. При обнаружении шахтным газоопределителем в атмосфере горной выработки 0,5 процентов и более горючих газов (метан + водород) или ядовитых газов выше предельно допустимой концентрации, лицо, производившее замер, прекращает работы в этой выработке, выводит из нее людей, отключает электроэнергию, выключает двигатели внутреннего сгорания и сообщает диспетчеру или горному мастеру.

      Работы в выработке возобновляются по разрешению технического руководителя шахты.

      762. О каждом случае обнаружения газов технический руководитель шахты сообщает руководству организации.

      Обнаружения горючих и ядовитых газов регистрируются в Журнале замеров содержания газов и учета загазирования по форме согласно приложению 19 к настоящим Правилам, ведение которого осуществляет пылевентиляционная служба.

      763. Мероприятия по разгазированию выработок предусматривают:

      1) снятие напряжения с электрооборудования и электрических сетей, устранение источников воспламенения в выработках, по которым будет двигаться исходящая струя;

      2) выставление постов (на свежей струе) и запрещающих знаков в местах возможного подхода людей к выработкам, по которым двигается исходящая струя при разгазировании;

      3) выбор способа и порядка разгазирования;

      4) контроль за разгазированием выработки и за свежей струей воздуха. Концентрация газов в месте слияния исходящей и свежей струй воздуха не более: горючих газов – 1 процент, ядовитых газов – предельно допустимая концентрация;

      5) обследование выработок после разгазирования перед допуском в них людей.

      764. Разгазирование выработок производится под руководством лица контроля по должности не ниже заместителя начальника участка с участием ПАСС ОПБ.

      Носка. Пункт 764 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      765. Недействующие тупиковые выработки проветриваются с помощью вентиляторов местного проветривания или отшиты сплошными или решетчатыми перемычками, исключающими возможность проникновения в них людей.

      Возобновление работ в отперемыченных выработках допускается только после их проветривания и доведения состава воздуха до установленных норм.

      766. Вскрытие перемычек и разгазирование изолированных выработок производятся ПАСС ОПБ. При содержании в атмосфере этих выработок более 2 процентов горючих газов и предельно допустимая концентрация ядовитых газов, разгазирование их производится в соответствии с мероприятиями, утвержденными техническим руководителем шахты.

      Возобновление работ в отперемыченных выработках допускается после их проветривания и доведения состава воздуха до установленных норм.

      Сноска. Пункт 766 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      767. Контроль за содержанием горючих газов (метана, водорода) в выработках и сооружениях, отнесенных к опасным по загазированию вследствие миграции газов, осуществляется в соответствии с графиками, утверждаемыми на каждый квартал техническим руководителем шахты. Графики направляются в ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 767 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

32. Контроль за состоянием рудничной атмосферы

      768. Руководство пылевентиляционной службой на газовой шахте осуществляется лицом, имеющим стаж подземной работы не менее 3 лет на шахте, опасной по газу.

      Сноска. Пункт 768 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      769. Замер концентраций горючих и ядовитых газов, в том числе при взрывных работах производится лицами контроля участка или газомерщиками, не менее двух раз в смену.

      770. Периодичность замеров содержания горючих или ядовитых газов в рудничной атмосфере:

      1) в тупиковых выработках, действующих в данную смену, в устьях опережающих скважин этих выработок - не менее двух раз в смену, в том числе один замер перед началом работ в смене;

      2) до обеспечения горизонта проветриванием за счет общешахтной депрессии и при проведении восстающих выработок комбайнами - не менее трех раз в смену, в том числе в начале и в конце смены;

      3) у перемычек, изолирующих непроветриваемые выработки, - не менее одного раза в сутки.

      Предусматривается контроль за местами, где выделяются или накапливаются горючие или ядовитые газы, в том числе за возможными слоевыми скоплениями газов, меры по предупреждению их появления и ликвидации.

      771. При бурении опережающих и геологоразведочных скважин замер содержания газов производится у скважины на расстоянии не более 10 сантиметров от ее устья.

      772. Результаты замеров заносятся на доски. В тот же день они заносятся в Журнал замеров содержания газов и учета загазирования по форме согласно приложению 19 к настоящим Правилам, подписываются начальником пылевентиляционной службы шахты и начальником соответствующего участка.

      773. Места и периодичность замеров содержания горючих и ядовитых газов, места установки досок для записи результатов этих замеров уточняются ежемесячно начальником пылевентиляционной службы шахты и утверждаются техническим руководителем шахты.

      774. При появлении или резком увеличении водопритока в горные выработки производится замер содержания горючих или ядовитых газов в атмосфере этих выработок.

      775. Проверка качественного состава рудничного воздуха лабораторным анализом (в том числе на горючие и ядовитые газы), правильности его распределения по горизонтам, крыльям, блокам и выработкам производится не менее одного раза в месяц.

33. Эксплуатация электрооборудования и машин с двигателями внутреннего сгорания

      776. Электрооборудование в тупиковых выработках и выработках с исходящей струей воздуха на газовых шахтах применяется во взрывобезопасном исполнении.

      777. Взрывобезопасное электрооборудование перед спуском в шахту подвергается ревизии.

      778. Вскрывать электрооборудование в выработках допускается после его отключения и предварительного замера на отсутствие горючих газов в атмосфере выработок.

      779. Ремонт взрывобезопасного электрооборудования осуществляется персоналом, имеющим допуск.

      780. Все светильники индивидуального освещения, используемые на шахте, имеют уровень взрывозащиты не ниже распределительного пункта и перед выдачей пломбируются.

      Вскрывать их в шахте не допускается.

      781. Применение контактных электровозов в тупиковых выработках шахт, не опасных по выбросам и суфлярам, допускается при обеспечении:

      1) блокировки контактной сети тупиковой выработки с вентиляторами местного проветривания, обеспечивающей ее отключение при остановке вентилятора;

      2) подвески контактного провода не ближе 15 метров от груди забоя;

      3) замера содержания горючего газа в атмосфере забоя перед каждым заездом электровоза в выработку.

      782. Допускается применение машин с двигателями внутреннего сгорания в невзрывобезопасном исполнении в выработках, проветриваемых за счет общешахтной депрессии, в тупиковых выработках шахт, не опасных по выбросам и суфлярам, при соблюдении требований:

      1) замеры содержания горючих и ядовитых газов в атмосфере выработок производятся не менее трех раз в смену лицами сменного контроля или газомерщиками и через каждые 2 часа - звеньевыми, старшими рабочими или машинистами самоходных машин;

      2) непрерывно осуществляется контроль за количеством подаваемого воздуха в эти выработки при помощи аппаратуры типа АКВ-2П, "Азот" или аналогичной аппаратуры. Если скорость воздуха в вентиляционном трубопроводе превышает допустимую для измерения этой аппаратурой, количество воздуха определяется инструментальными замерами работниками пылевентиляционной службы не реже двух раз в декаду. Замеры производятся в сечении выработки на прямолинейном участке в 20-25 метрах от груди забоя по ходу вентиляционной струи.

      783. Допускается применение в тупиковых выработках электрооборудования и дизельного оборудования в невзрывобезопасном исполнении при применении автоматического контроля содержания горючих газов.

      784. Не допускается бурение шпуров, скважин и взрывные работы в тупиковой выработке, если в ней находятся электровозы или дизельные машины в невзрывобезопасном исполнении (за исключением буровых с выключенным дизелем), до снятия напряжения с контактного провода.

      785. На шахтах осуществляются работы по изучению газопроявлений, их прогнозированию и определению возможных мест скопления горючих и ядовитых газов с привлечением аттестованных научных организаций.

      786. В случае изменения существующей газовой обстановки мероприятия шахты пересматриваются.

34. Проходческие и очистные работы

      787. При проходке восстающих по оси пробуривается скважина в выработку вышележащего горизонта с установкой в устье ее эжектора. При отсутствии такой выработки разрабатываются, мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.

      Допускается по разрешению технического руководителя шахты проходка выработок высотой (длиной) не более 10 метров при подготовке блоков к очистной выемке без предварительного бурения опережающих скважин и шпуров, если в этих выработках или вблизи их не имели место случаи выделения горючих и ядовитых газов.

      788. При проведении восстающих выработок осуществляется дистанционный контроль состава атмосферы в забое на содержание горючих и ядовитых газов. Контроль производится перед допуском людей в забой.

      789. Люди, выполняющие работы в восстающем, имеют газоопределители и осуществляют контроль атмосферы на наличие горючих и ядовитых газов не менее четырех раз в смену, в том числе перед началом и после завершения буровых работ.

      790. Тупиковые выработки длиной более 10 метров непрерывно проветриваются вентиляторами местного проветривания в нагнетательном режиме. При комбайновой проходке с разрешения технического руководителя организации допускается их проветривание, если отсутствуют выделения горючих и ядовитых газов в атмосферу выработок, по нагнетательно-всасывающему (комбинированному) способу и всасывающему с автоматическим переходом на нагнетательный режим.

      791. У каждого вентилятора местного проветривания устанавливается доска, на которую записываются фактический расход воздуха в выработке в месте установки вентилятора, фактическая производительность вентилятора, расчетный и фактический расход воздуха у забоя тупиковой выработки, проводимой при данной вентиляторной установке, время проветривания выработки после взрывных работ, дата заполнения и подпись лица, производившего запись на доску.

      792. Вентиляторы местного проветривания имеют блокировку, обеспечивающую при их остановке снятие напряжения с электрооборудования, расположенного в проветриваемых ими тупиковых выработках.

35. Взрывные работы

      793. Взрывные работы допускается производить непредохранительными взрывчатыми веществами (за исключением взрывных работ по угольным пластам и пропласткам, на выбросоопасных пластах) с помощью электродетонаторов. При этом используются взрывные приборы для применения на шахтах, опасных по газу.

      Перед каждым заряжанием шпуров и скважин, их взрыванием и при осмотре забоя после взрывания, лицами контроля проводится замер концентрации горючих и ядовитых газов.

      Не допускается выполнять взрывные работы при содержании газов, равном или превышающем: предельно допустимую концентрацию ядовитых газов, суммарное содержание горючих газов (метан + водород) - 0,5 процентов в забоях и примыкающих выработках на протяжении 20 метров от них, в месте укрытия мастера-взрывника.

      Замер концентрации указанных газов в месте укрытия мастера-взрывника проводится перед каждым подключением электровзрывной сети к взрывному прибору.

      794. Взрывные работы в тупиковых выработках производятся в междусменные перерывы.

      Допускается по письменному разрешению технического руководителя организации производить взрывные работы в течение смены при скоростной проходке выработок, проходке выработок в неустойчивых породах, не позволяющих подвигание забоя за цикл более 1 метра, при выполнении дополнительных мер безопасности.

      795. Допускается производить в соответствии с паспортом ведения взрывных работ ликвидацию зависания руды, вторичное дробление наружными зарядами взрывчатых веществ в течение смены в выработках, проветриваемых за счет общешахтной депрессии при отсутствии выделения горючих и ядовитых газов.

36. Огневые работы

      796. Сварочные и газопламенные работы допускаются производить в выработке, проветриваемой за счет общешахтной депрессии, при отсутствии выделения горючих или ядовитых газов. Эти работы производятся по наряду – допуску в соответствии с требованиями по производству сварочных и газопламенных работ.

      На месте производства сварочных и газопламенных работ каждый час определяется наличие горючих и ядовитых газов в рудничной атмосфере.

      797. В аварийных ситуациях по письменному разрешению технического руководителя шахты производится ведение сварочных и газопламенных работ в выработках, проветриваемых вентиляторами местного проветривания, под непосредственным руководством механика участка и в присутствии респираторщика ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 797 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      798. В случае обнаружения горючих или ядовитых газов в атмосфере выработки или при остановке вентиляторов местного проветривания сварочные и газопламенные работы в ней прекращаются.

      799. При ведении сварочных и газопламенных работ в тупиковой горной выработке не допускается производство в ней остальных работ.

      После окончания сварочных и газопламенных работ место сварки и резки находится под наблюдением лица контроля, или проинструктированного лица, не менее 2 часов.

      Для производства огневых работ в подземных выработках и стволах (шурфах) применять электросварку.

      Применение газовой сварки с использованием ацетилена, пропанбутана и горючих углеводородов не допускается.

      Разрешение на применение керосинорезов каждый раз дает технический руководитель шахты. При огневых работах с помощью керосинорезов соблюдаются требования:

      1) керосинорезы оснащаются:

      блокировочным клапаном для перекрытия выходного отверстия при разрыве шланга;

      клапаном для предотвращения проникновения обратного удара в кислородный шланг;

      резиновыми шлангами для газовой сварки и резки металла с внутренним диаметром для керосина 6,3 миллиметров, для кислорода - 9 миллиметров и длиной 10-12 метров. Шланг цельный, без соединений и трещин на наружной поверхности. Место присоединения рукавов к бачку и резаку имеет двойное крепление;

      2) заправку бачков производить на земной поверхности, в присутствии лица, обеспечивающего безопасное производство огневых работ;

      3) манометр бачка керосинореза дополнительно защищается металлическим колпачком, предохраняющим его от механических повреждений;

      4) бачок и подающий керосин шланг испытаны на прочность гидравлическим давлением 1,0 мегаПаскаль (10 килограмм-сила на квадратный сантиметр), с записью результатов в журнале.

      Повторные испытания проводятся через каждые 6 месяцев. Проверка технического состояния обратного клапана проводится каждый раз перед выдачей его в работу;

      5) при работе бачок с керосином находится не ближе 5 метров от источника огня. В случае если это расстояние невозможно выдержать, перед бачком устанавливается экран из негорючего материала.

      Производство огневых работ не допускается:

      если в выработках, в которые попадают продукты горения, образующиеся при огневых работах, находятся люди;

      в вертикальных и наклонных выработках с деревянной крепью, имеющих выход на поверхность.

      Не допускается проведение следующих работ:

      ведение огневых работ в электрогаражах с аккумуляторными электровозами во время заряда батарей и в течение 30 минут после зарядки;

      производство электросварочных работ от контактного провода электровозной откатки.

37. Бурение геологоразведочных скважин

      800. Бурение геологоразведочных, эксплуатационных и вспомогательных скважин с поверхности и из горных выработок осуществляется в соответствии с проектом, в котором предусмотрены мероприятия по предупреждению газовых выбросов (фонтанов), недопущению открытого огня и контролю состава атмосферы.

      801. Бурение геологоразведочных, эксплуатационных и вспомогательных скважин осуществляется дистанционно. Не допускается нахождение людей в створе буримой скважины.

      802. Замер содержания горючих и ядовитых газов у скважины производится не реже чем через каждые 2 часа рабочей смены буровым рабочим в момент бурения и в начале смены лицом контроля перед началом бурения с записью результатов в журнале.

      803. При газовыделении из скважины бурение прекращается, электроэнергия отключается, производится замер содержания газа в выработке у бурового станка. Дальнейшие действия выполняются в соответствии с требованиями по разгазированию выработок в соответствии с пунктами 763–766 настоящих Правил.

      804. После завершения бурения скважины наносятся на геологические карты, разрезы, планы горных работ и затампонируются. За скважинами, расположенными в опасных и угрожаемых зонах по миграции газов, организуется контроль в соответствии с требованиями настоящих Правил.

Подраздел 5. Обеспечение промышленной безопасности на шахтах, отнесенных к радиационно-опасным

      805. Шахты, в которых установлено наличие радиационно-опасных факторов, относятся к радиационно-опасным. Отнесение шахт к радиационно-опасным осуществляется администрацией организации на основании результатов обследования состояния радиоактивной загрязненности рудничной атмосферы и оценки радиационной обстановки.

      806. На шахтах, отнесенных к радиационно-опасным производствам, осуществляется комплекс организационно-технических мероприятий, разработанных и утвержденных администрацией в соответствие с требованиями промышленной безопасности.

      807. В целях установления степени радиоактивной загрязненности рудничной атмосферы шахт проводятся обследования радиационной обстановки не реже одного раза в три года.

      808. На шахте ежегодно составляются, мероприятия по радиационной безопасности, обеспечивающие:

      1) защиту персонала от внутреннего и внешнего облучения;

      2) подачу в шахту достаточного количества воздуха для разбавления основного радиационно-опасного фактора внутреннего облучения - дочерних продуктов радона в рудничной атмосфере (по скрытой энергии) на каждом рабочем месте;

      3) максимальное сокращение времени пребывания радоносодержащего воздуха в проветриваемых выработках и в шахте в целом;

      4) ограничение выделения радона в проветриваемые объемы рабочей зоны шахты;

      5) предотвращение загрязнения воздуха и поверхностей оборудования, рабочих мест при нормальной эксплуатации и ведении ремонтных работ.

      809. На шахтах осуществляется радиационный контроль на рабочих местах и в зонах пребывания людей с регистрацией результатов в журнале. Радиационный контроль устанавливает:

      1) уровни радиационно-опасных факторов на рабочих местах и в смежных зонах ведения работ;

      2) соответствие радиационной обстановки допустимым нормам;

      3) выявление и оценку основных источников повышенной радиационной опасности;

      4) степень воздействия комплекса радиационно опасных факторов на лиц, занятых на подземных и поверхностных работах;

      5) уровень загрязнения радиоактивными веществами внешней среды и оценку степени воздействия радиационных факторов на население, проживающее в районе расположения шахт.

      810. Персонал поступающий на шахты, отнесенные к радиационно опасным, проходит дополнительное обучение по радиационной безопасности и проверку знаний.

      811. Проекты на строительство и эксплуатацию шахт с повышенной радиационной опасностью предусматривают при ведении работ максимальную эффективность воздухообмена путем:

      1) оптимального способа вскрытия и подготовки месторождения к эксплуатации с полевой подготовкой рудных тел к очистной выемке. Применение полевой подготовки обосновывается проектом;

      2) отработки шахтного поля обратным порядком - от воздуховыдающих стволов к воздухоподающим;

      3) преимущественного применения системы разработки, обеспечивающей наиболее низкое выделение радона и его дочерних продуктов в рудничную атмосферу и более благоприятные условия проветривания горных выработок.

      812. Вентиляция шахт с повышенной радиационной опасностью осуществляется нагнетательным способом проветривания. Комбинированный и всасывающий способы проветривания допускаются при обосновании в проектной документации. Не допускается на шахтах последовательное проветривание рабочих мест (участков, блоков, камер, забоев).

      813. Не допускается организация постоянных рабочих мест на исходящих струях воздуха шахт, горизонтов, проходческих забоев, блоков (камер). В исключительных случаях при обосновании проектом на исходящих струях воздуха могут быть организованы постоянные рабочие места при условии принятия мер, обеспечивающих радиационную безопасность людей.

      814. На шахтах производится изоляция горизонтов, участков, блоков (камер) по мере их отработки. Исходящая из шахт струя воздуха выдается в атмосферу только через диффузор направленной вверх струей.

      815. На шахтах с повышенным радиационным фоном для защиты органов дыхания от пыли и радиоактивных аэрозолей весь подземный персонал обеспечивается респираторами, а при температуре рудничного воздуха свыше 26 градусов Цельсия и тяжелой физической нагрузке - клапанными респираторами.

      816. Шахтные воды в подземных выработках отводятся в рудничные водосборники по закрытым канавкам или по трубопроводам и максимально используются в технологических процессах переработки руд.

      Не допускается сброс шахтных вод на поверхность без проекта.

      817. Горное оборудование перед направлением в ремонт проходит дозиметрический контроль и при обнаружении радиоактивной загрязненности проводится его дезактивация. Оборудование подлежит дезактивации перед сдачей в металлолом. Мощность экспозиционной дозы гамма-излучения от поверхности оборудования, направляемого в ремонт и сдаваемого в металлолом, не более 50 микрорентген в час. Дезактивацию оборудования шахт проводить на площадке с твердым покрытием и водостоком в емкость. Сброс смывных вод на земную поверхность не допускается.

      818. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      819. Персонал шахты, отнесенной к радиационно-опасным, подвергается радиометрическому контролю чистоты кожных покровов. Стирка спецодежды персонала проводится не реже одного раза в неделю.

      820. При погашении шахты с повышенным радиоактивным фоном земли, нарушенные в результате производственной деятельности, подлежат рекультивации. Рекультивация осуществляется в соответствии с проектом.

Подраздел 6. Обеспечение промышленной безопасности на шахтах с глубиной разработки до 60 метров, производственной мощностью до 30 тысяч тонн горной массы в год и сроком существования до 2 лет

      821. На шахты с глубиной разработки до 60 метров, производственной мощностью до 30 тысяч тонн горной массы в год и сроком существования до 2 лет распространяются все требования настоящих Правил, за исключением:

      1) требований пункта 101, 130, 390, 888, 1085, 1128, 1129(подпункты 2), 3) и 17), 1136 (подпункт 1), 1434;

      2) требований пункта 848 в части удаления воздуха из выработок через завалы и обрушения;

      3) требований пункта 881 по наличию резервного двигателя при главной вентиляторной установке;

      4) требований пункта 882 в части оборудования главных и вспомогательных вентиляторных установок расходомерами;

      5) требований пункта 1495 об устройстве ламповых в несгораемых помещениях при условии, что деревянные конструкции ламповых будут покрываться штукатуркой или огнезащитной краской.

      822. Допускаются отступления от требований пункта 1534, 1536, 1565 (в части организации подземных складов), пункта 1569, 1570, 1571, 1579, 1590, 1591 при условии проведения противопожарных мероприятий (огнестойкое покрытие, дополнительные средства пожаротушения), утвержденных руководителем организации.

      823. Допускаются отступления от требований пункта 1683.

Подраздел 7. Обеспечение промышленной безопасности при проветривании подземных выработок
38. Рудничный воздух

      824. Шахты подразделяются на негазовые и газовые, в которых выделяются метан, водород, сероводород, опасные по взрывчатости пыли.

      825. Содержание кислорода в атмосфере выработок, в которых находятся или могут находиться люди, составляет не менее 20 процентов (по объему). Содержание углекислого газа в рудничном воздухе на рабочих местах не более 0,5 процентов; в выработках с общей исходящей струей шахты - 0,75 процентов, при проведении и восстановлении выработок по завалу - 1 процент.

      826. В атмосфере действующих подземных выработок содержание ядовитых газов (паров) не превышает предельно допустимые концентрации, указанные в приложении 20 к настоящим Правилам.

      827. При проверке достаточности разжижения ядовитых продуктов взрыва 1 литр окислов азота принимать эквивалентным 6,5 литрам окиси углерода, 1 литр сернистого газа - 4,5 литрам окиси углерода и 1 литр сероводорода - 2,4 литрам оксида углерода.

      828. Количество воздуха, необходимого для проветривания выработок, рассчитывается в проекте:

      1) по наибольшему числу людей, занятых одновременно на подземных работах;

      2) по углекислому газу, ядовитым и горючим газам, пыли, ядовитым газам, образующимся при производстве взрывных работ;

      3) по вредным компонентам выхлопных газов, выделяющихся при применении оборудования с двигателями внутреннего сгорания;

      4) по минимальной скорости движения воздуха, причем принимается к учету наибольшее количество воздуха, полученного при расчете по вышеуказанным факторам.

      Количество воздуха, необходимого для проветривания выработок, принимается по наибольшей величине, полученной при расчете по вышеуказанным факторам.

      Сноска. Пункт 828 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      829. Количество воздуха рассчитывается по наибольшему числу одновременно работающих людей в смене из расчета не менее 6 м3 в минуту на каждого человека.

      Сноска. Пункт 829 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      830. При производстве взрывных работ необходимое количество воздуха как для участков, так и для всей шахты определяется по количеству ядовитых продуктов взрыва, образующихся при одновременном взрывании наибольшего количества взрывчатого вещества, считая, что при взрыве 1 килограмма взрывчатых веществ образуется в среднем 40 литров условной окиси углерода, в том числе включающей и окислы азота.

      Для расчета принимаются следующее наибольшее количество одновременно взрываемого взрывчатого вещества:

      1) при 2-часовом межсменном перерыве и проведении взрывных работ в начале перерыва в течение 30 минут - все количество взрывчатого вещества, расходуемого в межсменный перерыв. Количество взрывчатого вещества, расходуемого на протяжении смены (вторичное дробление, проходка отдельных выработок), в указанный расход не включается, если это количество меньше принятого для вышеуказанного расчета и если по этому расходу не производится расчет в соответствии с подпунктом 2) настоящего пункта;

      2) в случаях, когда наибольшее количество взрывчатого вещества на протяжении смены расходуется для вторичного дробления (системы разработки с массовой отбойкой) и на проходку выработок, для расчета принимаются при 6-7-часовой смене 1/3 количества взрывчатого вещества, расходуемого в течение смены, если эта часть взрывчатого вещества больше расходуемого в межсменный перерыв.

      831. Допускается с учетом фактического газовыделения применяемых взрывчатых веществ определение потребного количества воздуха путем его расчета для отдельных забоев и выработок различного назначения с последующим суммированием по участкам, крыльям, горизонтам и шахте в целом с учетом утечек, неравномерности распределения и резерва, если это предусмотрено проектом. Данные расчеты допускается корректировать по результатам воздушно-депрессионных съемок и газовыделения взрывчатого вещества при проведении взрывных работ.

      832. Количество воздуха, подаваемого в каждый забой, в котором производятся взрывные работы, принимается таким, чтобы перед допуском рабочих в указанный забой образовавшиеся при взрывании ядовитые продукты взрыва были разжижены не менее чем до 0,008 процентов по объему при пересчете на условную окись углерода, такое разжижение достигается за время не более 30 минут; количество воздуха и время, необходимое для освобождения забоя от ядовитых газов - продуктов взрыва, определенное вышеуказанными расчетами, проверяется анализами. В течение не менее 2 часов после допуска рабочих воздух подается в места взрывания в том же количестве, в каком он поступал после взрывания до допуска рабочих в забой.

      833. В тех случаях, когда очистные работы в шахтах ведутся в одну или две смены в сутки, порядок и длительность проветривания очистного забоя после взрывных работ с доведением содержания ядовитых газов в соответствие с санитарными нормами определяются проектом с учетом общей схемы проветривания и организации работ на шахте.

      834. Проветривание горных выработок при подготовке и после проведения массовых взрывов осуществляется в соответствии с проектами массовых взрывов при соблюдении требований действующих норм безопасности при взрывных работах.

      Сноска. Пункт 834 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      835. Количество воздуха для проветривания горных выработок шахт, отнесенных к радиационно-опасным, рассчитывается с учетом скрытой энергии радиоактивных веществ.

      836. При стволах и штольнях с поступающей струей воздуха устанавливаются калориферные устройства, обеспечивающие поддержание температуры воздуха не менее +2 градусов Цельсия в 5 метрах от сопряжения канала калорифера со стволом (штольней).

      Температура, до которой нагревается воздух, подаваемый в шахты, определяется проектом. При разработке россыпных месторождений и проведении стволов с искусственным замораживанием пород необходимость и пределы подогрева воздуха устанавливаются в зависимости от геологических и горнотехнических условий.

      837. Скорость движения воздуха в очистных забоях при температуре до 20 градусов Цельсия не ниже 0,5 метров в секунду, в подготовительных и нарезных выработках - не ниже 0,25 метров в секунду, при проведении стволов - не ниже 0,15 метров в секунду.

      Скорость движения воздуха не допускается выше следующих норм:

      1) в очистных и подготовительных выработках - 4 метра в секунду;

      2) в квершлагах, вентиляционных и главных откаточных штреках, капитальных уклонах - 8 метров в секунду;

      3) в остальных выработках - 6 метров в секунду;

      4) в воздушных мостах (кроссингах) и главных вентиляционных штреках - 10 метров в секунду;

      5) в стволах, по которым производятся спуск и подъем людей и грузов - 8 метров в секунду;

      6) в стволах, служащих только для подъема и спуска грузов - 12 метров в секунду;

      7) в стволах, оборудованных подъемными установками, предназначенными для подъема людей в аварийных случаях и осмотра стволов, в вентиляционных камерах - 15 метров в секунду;

      8) в вентиляционных скважинах и восстающих, не имеющих лестничных отделений, скорость воздушной струи не ограничивается.

      838. Температура воздуха в подготовительных, очистных и действующих выработках не более 26 градусов Цельсия. При температуре свыше 26 градусов Цельсия принимаются меры по ее снижению.

      839. Производство ремонтных работ в стволах и передвижение людей по лестничным отделениям допускаются при скорости воздуха не более 8 метров в секунду.

      840. Минимальная скорость воздуха 0,5 метров в секунду не относится к очистным забоям при разработке камерно-столбовой системой и забоям шириной более 5 метров, в которых скорость воздуха обеспечивается не менее 0,15 метров в секунду.

      841. Скорость воздуха при температуре более 20 градусов Цельсия определяется проектом.

39. Общие положения

      842. Все шахты оснащаются устойчивой вентиляцией. При проветривании выработок вентиляторами местного проветривания допускается отставание вентиляционных труб от забоя при нагнетательном способе проветривания до 10 метров.

      При отсутствии средств автоматического контроля обслуживание вентиляторов местного проветривания осуществляется обученными лицами.

      При проектировании предусматриваются схемы вскрытия месторождений, обеспечивающие эффективное и устойчивое проветривание горных выработок, блоков, залежей, панелей.

      843. В случае обнаружения в выработках во время работы ядовитых газов или снижения качества воздуха против норм, установленных настоящими Правилами, при нарушении проветривания находящиеся в этих выработках люди выводятся на свежую струю.

      Непроветриваемые выработки закрываются решетчатыми перегородками. Возобновление работ в закрытых выработках допускается после доведения состава воздуха в них до установленных норм.

      Выработки, проветриваемые после взрывных работ, ограждаются предупредительным сигналом с надписью "Вход запрещен, забой проветривается".

      844. Объединение шахт с независимым проветриванием в одну вентиляционную систему допускается по проекту. Шахты, объединенные в одну вентиляционную систему, обслуживаются единой пылевентиляционной службой и имеют один ПЛА.

      В выработках, соединяющих две шахты с независимым проветриванием и не объединенных в одну вентиляционную систему, устанавливаются глухие взрывоустойчивые огнестойкие перемычки. Места установки и конструкция перемычек определяются проектом.

      845. Камеры для зарядки аккумуляторных батарей и склады взрывчатых материалов проветриваются обособленной струей свежего воздуха. Не допускается направлять исходящие из них струи воздуха в выработки со свежей струей.

      Допускается по разрешению технического руководителя организации устройство зарядных камер без обособленного их проветривания при условии:

      1) одновременной зарядки не более трех аккумуляторных батарей электровозов со сцепным весом до 5 тонн или одной батареи нормального типа;

      2) содержание водорода в струе воздуха, поступающего через такие камеры в другие выработки не более 0,5 процентов в моменты максимального выделения водорода от зарядки батарей;

      3) систематического проведения анализа воздуха на содержание водорода исходящая вентиляционная струя из этих камер подсвежается свежей струей воздуха;

      4) ежемесячной проверки состава воздуха на содержание водорода в зарядной камере и в исходящей вентиляционной струе.

      Все машинные и трансформаторные камеры проветриваются свежей струей воздуха; камеры длиной до 6 метров допускается проветривать за счет диффузии при ширине входа в них не менее 1,5 метров, оборудованного решетчатой дверью.

      846. Не допускается использование одного и того же вертикального или наклонного ствола шахты или штольни для одновременного прохождения входящей и исходящей струй воздуха.

      Исключение допускается на время проходки стволов (штолен) и выработок до соединения с другим стволом или вентиляционной сбойкой. В этих случаях в стволе (штольне) располагаются вентиляционные трубы соответствующего диаметра.

      847. Для предупреждения утечек воздуха на пути его движения принимаются меры:

      1) изоляция воздухонепроницаемыми перемычками неиспользуемых для целей вентиляции и технологии горных выработок;

      2) устройство над откаточными выработками при выемке полезного ископаемого без оставления целиков настила с засыпкой пустой породой или рудой, гарантирующей воздухонепроницаемость;

      3) возведение между выработками с входящими и исходящими струями вентиляционных перемычек.

      Аналогичные мероприятия осуществляются и для предупреждения утечек воздуха через старые выработки.

      848. Не допускается подводить свежий воздух к действующим подготовительным и очистным забоям, удалять воздух из них через завалы и обрушения.

      Данное требование не распространяется на временные работы при ликвидации аварии.

      849. Вентиляция шахты осуществляется так, чтобы отдельные блоки и камеры имели независимое друг от друга проветривание за счет общешахтной депрессии и некоторые блоки и камеры выключались из общей схемы без нарушения проветривания остальных блоков, камер и участков.

      Допускается последовательное проветривание не более двух очистных камер (блоков, лав), принимаются меры (добавочная струя свежего воздуха, орошение, водяные туманы, заслоны) для обеспечения во второй камере качественного состава воздуха.

      Допускается при разработке месторождений камерной, камерно-столбовой системой, слоевым обрушением, нисходящей слоевой выемкой с твердеющей закладкой проветривание очистных забоев вентиляторами местного проветривания.

      850. В негазовых шахтах допускается проветривание в действующих выработках тупиков длиной до 10 метров за счет диффузии.

40. Проветривание шахт, опасных по газу или пыли

      851. В выработках, в атмосфере которых обнаружено содержание горючих газов 0,5 процентов и более (метан + водород) или ядовитых газов выше предельно допустимой концентрации, все работы прекращаются, люди выводятся на свежую струю, отключается электроэнергия, выключаются двигатели внутреннего сгорания, сообщается горному диспетчеру и принимаются меры по разгазированию. При определении количества воздуха для проветривания таких выработок необходимо принимать 1 кубический метр водорода эквивалентным 2 кубическим метрам метана.

      Работы в выработке возобновляются по разрешению технического руководителя шахты.

      852. Количество подаваемого воздуха в шахту, разрабатывающую пласты или участки, опасные по выбросам газов и суфлярным выделениям должны обеспечивать содержание горючих газов (метан + водород) в общей исходящей струе не более 0,5 процентов, но не менее 2,1 кубических метров в минуту на 1 кубический метр среднесуточной добычи горной массы.

      853. Шахты серных рудников в зависимости от содержания газа (сероводорода) и пыли подразделяются на неопасные по ядовитым газам и пыли с обычным режимом работ, опасные по ядовитым газам и на опасные по взрыву пыли.

      К неопасным по газу и пыли серным шахтам относятся шахты, добывающие руду со средним содержанием в них серы менее 12 процентов.

      Для серных шахт, опасных по ядовитым газам, обязательными являются требования по применению опережающего (на 5-10 метров) бурения при проходке капитальных и подготовительных выработок, отводу шахтных вод в закрытых лотках или трубах при наличии в них растворенного сероводорода и обеспечению всех лиц изолирующими самоспасателями при спуске в шахту.

      Опасные по взрыву пыли серные шахты подразделяются на две группы в зависимости от среднего содержания серы в руде I группа - от 12 до 18 процентов, II группа - более 18 процентов.

      Для шахт, опасных по взрыву пыли, обязательными являются требования:

      1) для шахт I группы - смывание серной пыли со стенок выработок и орошение забоя перед взрыванием;

      2) для шахт II группы - орошение забоя, систематическое смывание серной пыли со стенок выработок и применение электрооборудования во взрывобезопасном исполнении.

      Балласт для рудничных путей в шахтах, опасных по серной пыли, применяется только из инертной породы.

      Для каждого забоя серной шахты технический руководитель шахты утверждает схему расположения шпуров и предельную величину зарядов взрывчатых веществ.

      Зарядка взрывчатых веществ в пустоты или трещины, не допускается.

Параграф 1. Предупреждение взрывов сульфидной пыли

      854. Требования распространяются на шахты с содержанием пирита в руде более 65 процентов.

      Степень взрывоопасности сульфидных руд устанавливается по отдельным выработкам.

      855. Выработки, опасные по взрывам сульфидной пыли, разделяются на две группы:

      к 1-ой группе относятся выработки, которые проходят по руде, содержащей более 35 процентов пиритной серы, коэффициент крепости которой не превышает 16 по шкале профессора М.М. Протодьяконова;

      ко 2-ой группе относятся выработки, которые проходят по руде, содержащей более 35 процентов пиритной серы и коэффициент крепости которой превышает 16.

      856. Перечень взрывоопасных выработок (с указанием группы) утверждается ежемесячно техническим руководителем шахты.

      857. Ко второй группе относятся выработки, в которых зарегистрирован случай взрыва пыли.

      858. Оценка опасности действующих и планируемых к отработке забоев (выработок) и отнесение к категории взрывоопасности осуществляется на основе геологического опробования геологической службы шахтах.

      859. Перечень опасных выработок (с указанием группы опасности) составляется ежемесячно геологической службой шахта и утверждается техническим руководителем шахты.

      860. Опережающий контроль признаков взрывоопасности сульфидной пыли производится для вскрываемых участков месторождения, глубоких горизонтов, новых рудных зон.

      861. Основными признаками взрывоопасности, подлежащими контролю, являются содержание пиритной серы в руде, крепость руды по шкале М.М. Протодьяконова, фракционный состав и влажность пиритной пыли.

      862. Определение количественных значений признаков взрывоопасности производится путем физико-механических испытаний образцов руды, кернового материала и проб сульфидной пыли.

      863. На основе данных испытаний и геологического опробования производится оконтуривание участков рудных зон с содержанием пиритной серы 35 процентов и более с указанием крепости руды по шкале М.М. Протодьяконова.

      864. Для забоев (очистных или проходческих), планируемых к отработке на опасных участках, устанавливается группа опасности.

      865. В проекте на производство массового взрыва приводится геологическая характеристика участка рудного тела с указанием содержания пиритной серы и крепости руды в объеме, отбиваемом массовым взрывом.

      В проекте массового взрыва приводится перечень мероприятий и применяемых технических средств по предупреждению взрывов сульфидной пыли.

      Сноска. Пункт 865 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      866. В паспортах на производство взрывных работ в проходческих забоях приводятся сведения об опасных участках выработок, отнесенных к I или II группам взрывоопасности, с указанием профилактических мероприятий и технических средств предотвращения взрывов сульфидной пыли.

      867. Меры безопасности, исключающие взрывы сульфидной пыли при вторичном дроблении руды или ликвидации зависаний в рудоспусках, определяются в ПОР на производство данного вида работ.

      868. Допуск людей в забои, опасные по взрывам сульфидной пыли, где производились взрывные работы, допускается после проверки состояния рудничной атмосферы.

      869. Взрывные работы производятся в соответствии с графиком ведения взрывных работ, исключающим попадание людей на исходящую струю участка, ведущего взрывные работы.

      870. Перед взрывными работами все горючие материалы убираются от места производства взрыва на расстояние не менее 50 метров при взрывании шпуровых и наружных зарядов и не менее 150 метров – при взрывании скважинных зарядов.

      871. Рабочие и лица технического надзора, связанные с производством взрывных работ, обеспечиваются изолирующими самоспасателями.

      872. Пылевентиляционная служба шахты ведет учет и регистрацию взрывов сульфидной пыли в журнале.

41. Вентиляционные устройства

      873. Вентиляционные двери устанавливаются в перемычках, которые заделываются в бока и кровлю выработок на глубину, обеспечивающую герметичность по периметру выработки. Глубина вруба составляет не менее 0,5 метров.

      Конструкция вентиляционной перемычки с дверями предусматривает зазор не менее 0,5 метров от наиболее выступающей кромки подвижного состава (транспортного средства) до перекладин проема в перемычке и боковой зазор не менее 0,25 метров.

      При установке одностворчатых дверей в откаточных выработках предусматриваются в перемычках двери для прохода людей шириной не менее 0,7 м.

      В проемах вентиляционных перемычек с двухстворчатыми дверями, не оборудованных дверями для прохода людей, минимальный зазор с одной из сторон проема составляет не менее 0,7 метров. Данное требование не распространяется на автоматические двери.

      На главных откаточных путях с интенсивной откаткой обеспечивается автоматическое открывание и закрывание вентиляционных дверей или обслуживание их дежурными рабочими.

      При депрессии шлюзов 50 декаПаскаль и более вентиляционные шлюзы снабжаются устройствами, облегчающими их открывание.

      Каждая вентиляционная перемычка имеет основные (прямые) и реверсивные двери, открывающиеся в противоположные стороны.

      По истечении надобности вентиляционные двери и перемычки убираются.

      874. Если вследствие открывания двери нарушается нормальное проветривание шахты, устанавливаются две или несколько дверей на расстоянии друг от друга, обеспечивающие закрытие одной при прохождении через другую транспортных средств.

      875. Для предупреждения возникновения короткого замыкания вентиляционных струй при устройстве дверей, разделяющих эти струи, соблюдаются следующие требования:

      1) число дверей принимается не менее двух, расстояние между дверями принимается больше максимальной длины состава вагонеток;

      2) двери воздухонепроницаемые, выполненные из металла, дерева, обшитого листовым железом, или негорючим материалом;

      3) при наличии в выработке рельсовых путей принимаются меры для устранения утечек воздуха через порог двери.

      В выработке, соединяющей стволы (подающие воздух и вытяжные), устраиваются две каменные или бетонные перемычки, каждая с двумя дверями, открывающимися в противоположные стороны.

      876. Регулирование воздушных струй по общешахтным выработкам производится по указанию начальника пылевентиляционной службы, по внутриблоковым выработкам - по указанию начальника участка при согласовании с пылевентиляционной службой.

      877. Не допускается применять горючие материалы при сооружении кроссингов.

42. Вентиляторные установки

      878. Подземные выработки должны проветриваться при помощи непрерывно действующих вентиляторов главного проветривания. Допускается на действующих шахтах установка подземных вспомогательных вентиляторов главного проветривания.

      879. Вентиляторная установка для проветривания при проходке ствола устанавливается на поверхности на расстоянии не менее 15 метров от ствола.

      Отставание вентиляционных труб от забоя при проходке ствола определяется ПОР, но не более 15 метров, во время погрузки грейфером это расстояние допускается увеличить до 20 метров.

      Трубы изготавливаются из негорючих материалов и подвешиваются на канатах или крепятся жестко к крепи.

      880. Главные вентиляторные установки располагаются на поверхности земли у устья герметически закрытых шахт, штолен, предусматриваются меры, исключающие поступление в них из подстилающих пород опасных газов через тектонические нарушения, трещины и скважины. Способ проветривания нагнетательный, всасывающий или нагнетательно-всасывающий.

      Вентиляционные каналы главных и вспомогательных вентиляторных установок главного проветривания осматриваются не реже одного раза в месяц и периодически очищаются. Каналы главных вентиляторных установок имеют ход с поверхности, позволяющий производить их осмотр, очистку, замеры количества воздуха, депрессии.

      В местах сопряжений каналов со стволами перед рабочим колесом вентилятора устанавливаются ограждающие решетки.

      881. Главные вентиляторные установки должны состоять из двух самостоятельных вентиляторных агрегатов, один из них резервный. Вентиляторы устанавливаются одного типа и размера.

      882. На главных вентиляторных установках и вспомогательных вентиляторах главного проветривания должны устанавливаться депрессиометры и расходомеры, при ременной передаче тахометры.

      883. На негазовых шахтах при остановке главных или вспомогательных вентиляторных установок продолжительностью более 30 минут люди выводятся из всех горных выработок, включенных в схему проветривания этими вентиляторными установками, в выработки со свежей струей. Возобновление работ допускается после проветривания и обследования состояния рудничной атмосферы в очистных и тупиковых выработках лицами контроля. При остановке главной вентиляторной установки продолжительностью более 2 часов персонал выводится из шахты на поверхность. Работы в шахте возобновляются по разрешению технического руководителя организации или лица, его замещающего.

      884. Главные вентиляторные установки должны обеспечивать реверсирование вентиляционной струи, поступающей в выработки.

      Вспомогательные вентиляторные установки должны обеспечивать реверсирование вентиляционной струи в случаях, предусмотренных ПЛА.

      Перевод вентиляторных установок на реверсивный режим работы выполняется не более чем за 10 минут.

      Расход воздуха, проходящего по главным выработкам в реверсивном режиме проветривания, должен составлять не менее 60 процентов от расхода воздуха, проходящего по ним в нормальном режиме.

      885. Исправность действия реверсивных переключающих и герметизирующих устройств вентиляторной установки без опрокидывания вентиляционный струи проверяется главным механиком (энергетиком) и начальником пылевентиляционной службы шахты не реже одного раза в месяц.

      Проверка действия реверсивных устройств с пропуском опрокинутой воздушной струи производится не реже двух раз в год (зимний и летний периоды) в нерабочее время под руководством технического руководителя шахты начальником пылевентиляционной службы, механиком и энергетиком шахты в присутствии представителей ПАСС ОПБ и оформляется актом, который прилагается к ПЛА. Состояние реверсивных устройств, результаты проверки реверсирования и фактическое время переключения вентилятора на реверсивный режим работы, фиксируются в Журнале осмотра вентиляторных установок и проверки реверсии по форме согласно приложению 21 к настоящим Правилам.

      Сноска. Пункт 885 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      886. При реверсировании вентиляционный струи должно вестись наблюдение за состоянием электродвигателя вентилятора, не допуская его перегрузки.

      887. При реверсировании воздушной струи устанавливаются и в акт проверки реверсирования заносятся показатели:

      1) депрессия, создаваемая вентилятором до реверсии и при реверсии;

      2) производительность вентилятора (в кубических метрах в секунду) до реверсии и при реверсии;

      3) время, затрачиваемое на изменение направления струи и обратный переход на нормальное направление;

      4) продолжительность работы вентилятора при опрокинутой струе;

      5) все недостатки, обнаруженные в состоянии вентиляторной установки и реверсивных устройств;

      6) результаты замеров количества и состава воздуха, проходящего по выработкам, отнесенным к реверсивным позициям ПЛА, в нормальном и реверсивном режимах проветривания.

      888. Главные вентиляторные установки и вспомогательные вентиляторы не реже одного раза в сутки осматриваются работниками, назначенными главным (старшим) механиком шахты. Не реже одного раза в неделю вентиляторные установки осматривают главный (старший) механик и начальник пылевентиляционной службы шахты или их помощники. Результаты осмотра заносятся в журнал.

      Не реже одного раза в 2 года производится ревизия и наладка со снятием индивидуальной характеристики вентиляторных установок.

      Допускается работа вентиляторной установки без машиниста при условии выполнения требований:

      1) вентиляторная установка оборудована самопишущими приборами, постоянно регистрирующими производительность вентилятора и создаваемую им депрессию, устройствами, сигнализирующими на пульт дистанционного управления об отклонениях работы вентиляторной установки от заданных параметров (производительность, депрессия, температура подшипников электродвигателей и вентиляторов);

      2) обеспечен дистанционный пуск и остановка электродвигателя вентилятора и дистанционное реверсирование вентиляционной струи;

      3) пульт дистанционного управления и контроля работы вентиляторной установки находится в диспетчерском пункте, или - в помещении одной из постоянно обслуживаемых стационарных установок на поверхности шахты, имеющем телефонную связь, где обеспечено постоянное наблюдение за показаниями сигнализирующей аппаратуры и регистрация в журнале всех поступающих сигналов.

      Допускается работа автоматизированных вентиляторных установок, кроме установок главного проветривания, без самопишущих приборов при условии обеспечения дистанционного контроля за всеми изменениями в работе вентиляторной установки на пульте управления.

      889. Здание вентиляторной установки должно иметь постоянное и резервное (переносные светильники) освещение.

      Здание вентиляторной установки при дистанционном управлении закрывается. В здании устанавливается телефон в шумоизолированной кабине с выведенным сигнальным устройством вызова, связанный непосредственно с диспетчером шахты на поверхности. В здании вывешивается схема реверсирования вентилятора, индивидуальные характеристики вентилятора технологический регламент по обслуживанию вентиляторной установки.

      Машинист вентиляторой установки или дежурный пульта управления при дистанционном управлении вентилятором осуществляет учет работы вентилятора в Журнале учета работы вентилятора по форме согласно приложению 22 к настоящим Правилам.

      890. Остановка вентиляторов главного проветривания на ремонт или изменение режимов их работы производится по письменному распоряжению технического руководителя шахты.

      О внезапных остановках вентиляторов, вызванных их неисправностью или прекращением подачи энергии сообщается диспетчеру, техническому руководителю, главному (старшему) механику и энергетику, начальнику пылевентиляционной службы и дежурному по шахте. Продолжительность и время остановки фиксируются в Журнале учета работы вентилятора по форме согласно приложению 22 к настоящим Правилам.

      В случае остановки действующего вентилятора и невозможности пуска резервного, должны открываться двери шлюзового здания над стволом или устройства, перекрывающие устье ствола.

      891. Главные вентиляторные установки всех шахт должны иметь два независимых ввода от электроподстанции или электростанции, один из которых является резервным.

      892. Допускается применять электрооборудование в нормальном исполнении для вентиляторных установок на поверхности шахт, опасных по газу или пыли, при условии обеспечения герметичности диффузора и примыкающего к нему канала в случае расположения их в электромашинном отделении. В помещениях, через которые проходит канал или диффузор вентиляторной установки, предусматривается принудительная вентиляция, включаемая при остановке вентилятора.

      893. Дежурные подстанции, электростанции должны заблаговременно извещать технического руководителя или дежурного (диспетчера) по шахте о предполагаемом прекращении подачи электроэнергии для принятия своевременных мер в связи с остановкой вентилятора.

43. Проветривание тупиковых выработок

      894. Забои действующих тупиковых выработок должны непрерывно проветриваться вентиляторами местного проветривания, нагнетательным, всасывающим или комбинированным способами.

      Допускается проветривание забоев воздушно-водяной смесью при проходке восстающих выработок автоматизированными комплексами, при засечке выработок на длину до 7 метров.

      Допускается, проветривание тупиковых выработок сжатым воздухом с обязательным использованием эжекторов.

      В тупиковых выработках до сбойки шахтных стволов должны применяться в качестве вентиляционных ставов трубы из несгораемых материалов.

      При проветривании забоев горизонтальных и наклонных выработок с углом наклона до 15 градусов вентиляторами местного проветривания с применением эжекторов-туманообразователей отставание вентиляционных труб от забоя должно составлять не более 20 метров.

      При проходке выработок комбайнами отставание вентиляционных труб от пульта управления комбайном должно составлять не более 10 метров.

      895. На проходку восстающих выработок составляется ПОР, утверждаемый техническим руководителем шахты. В ПОР включаются паспорта крепления и буровзрывных работ, расчеты и схемы установки вентиляторов местного проветривания. Не допускается проходка восстающих, не оборудованных средствами дистанционного контроля качественного состава воздуха, проходка выработок длиной более 5 метров из восстающих, не сбитых с верхним вентиляционным горизонтом.

      Все рабочие, занятые на проходке восстающих, обеспечиваются и обучаются пользованию газоопределителем.

      Проходка выработок из восстающих, не сбитых с верхним вентиляционным горизонтом, производится по проекту.

      896. Установка вентиляторов местного проветривания в тупиковых выработках производится по ПОР, утвержденному техническим руководителем шахты. При этом производительность вентилятора местного проветривания не более 70 процентов количества воздуха, подаваемого к его всасу за счет общешахтной депрессии, вентилятор местного проветривания устанавливается на свежей струе воздуха на расстоянии не менее 10 метров от исходящей струи с таким расчетом, чтобы воздух из исходящей струи не мог засасываться вентилятором.

      Проветривание тупиковых выработок большой протяженности осуществляется с применением турбовоздуходувок.

      На шахтах, не опасных по газу, при комбинированном способе проветривания тупиковых выработок протяженностью более 200 метров допускается установка вентиляторов местного проветривания в тупиковой части выработок, рассредоточение их по всасывающему трубопроводу. При этом расположение воздуховодов исключает рециркуляцию воздуха.

      Комбинированный способ проветривания применяется при условии осуществления контроля за обеспечением совместной работы всех вентиляторов.

44. Контроль за состоянием рудничной атмосферы

      897. Для проверки правильности распределения воздуха по горизонтам, крыльям, залежам и блокам (камерам) производятся замеры его количества не реже одного раза в месяц, при значительном изменении вентиляционного режима.

      Контроль загазирования забоя после взрывных работ и проветривания проводится перед допуском людей в забой при помощи экспресс-приборов.

      Контрольная проверка качественного состава воздуха при проходке стволов производится в стволах шахт с негазовым режимом не реже одного раза в месяц. Отбор проб воздуха производится в двух местах: в забое и на рабочем полке.

      898. В шахтах с температурой воздуха более 20 градусов Цельсия одновременно с замером количества и отбором проб воздуха в те же сроки производятся замеры температуры воздуха.

      Результаты замеров температуры, анализы воздуха заносятся в Вентиляционный журнал по форме согласно приложению 23 к настоящим Правилам.

      899. Каждая шахта обеспечивается замерными станциями. В местах замера количества воздуха на главных входящих и исходящих струях горизонтов, крыльев шахты устраиваются замерные станции длиной не менее 4 метров. Допускается для устройства замерных станций использование участков выработки, закрепленных бетоном или пройденных комбайнами и имеющих гладкие поверхности.

      В остальных выработках замеры количества воздуха проводится на прямолинейных незагроможденных участках не менее 30 метров с крепью, плотно прилегающей к стенкам выработки, или на участках с выровненными стенками и кровлей.

      Во всех местах замеров количества воздуха устанавливаются доски, на которых записываются: дата замера, площадь поперечного сечения выработки (замерной станции), расчетное и фактическое количество воздуха, скорость воздушной струи.

      900. На всех шахтах не реже одного раза в три года производится воздушно-депрессионная съемка. На трудно проветриваемых шахтах с эквивалентным отверстием менее 1 метра воздушно-депрессионные съемки производятся не реже одного раза в год.

      По результатам воздушно-депрессионных съемок техническим руководителем организации утверждаются мероприятия и сроки по устранению выявленных недостатков.

      901. Для определения количества и состава воздуха предусматриваются приборы: на негазовых шахтах - анемометры, секундомеры, пылемеры и экспресс-аппаратура для определения содержания в воздухе углекислого газа, сернистых соединений, окиси углерода и окислов азота. Все приборы должны содержаться в исправном состоянии, периодически поверяться в аттестованных лабораториях и ремонтироваться обученным персоналом.

45. Составление вентиляционных планов

      902. На каждой шахте составляются вентиляционные планы.

      Вентиляционные планы составляются нанесением на копии планов горных работ основных горизонтов всех вентиляционных устройств и оборудования.

      903. На шахтах, разрабатывающих свиты жил (рудных тел), при ведении работ на нескольких горизонтах составляются вентиляционные планы по основным горизонтам и аксонометрические схемы вентиляции.

      При отработке одной рудной залежи и при ведении работ на одном горизонте составляется только вентиляционный план.

      В случаях, когда на горизонте несколько залежей вскрыты общими выработками, находящимися в единой вентиляционной системе, составляется общий погоризонтный план вентиляции.

      Вентиляционные планы и схемы утверждаются техническим руководителем шахты, а для шахт, сбитых между собой, - техническим руководителем организации.

      904. На вентиляционные планы наносятся указанными в приложении 24 к настоящим Правилам условными обозначениями:

      1) движение вентиляционной струи воздуха: свежей - красными и отработанной - синими стрелками;

      2) вентиляционные устройства: замерные станции с указанием их сечения, количества протекающего воздуха и его скорости, перемычки, кроссинги, вентиляционные двери;

      3) коммуникации и средства пожаротушения, для ликвидации аварий: сети подземных водопроводов и воздухопроводов с пожарными гайками и вентиляторами; места переключения воздухопроводов на подачу воды; места нахождения насосов и водосборников с указанием их емкости; места расположения камер аварийного воздухоснабжения, подземных камер - убежищ, пункты переключения в самоспасатели и вагонеток с противопожарным оборудованием и материалами для перемычек; склады противопожарных материалов; противопожарные двери.

      В целях удобства расположения всех сведений о коммуникациях и средствах пожаротушения допускается нанесение их на отдельных листах вспомогательных планов.

      905. На аксонометрической схеме вентиляции шахты наносятся:

      1) движение вентиляционной струи воздуха: свежей - красными и отработанной - синими стрелками;

      2) главные и вспомогательные вентиляторы главного проветривания с указанием их фактической и номинальной производительности в кубических метрах в секунду и депрессии в миллиметрах водяного столба;

      3) калориферные установки;

      4) противопожарные оросительные устройства;

      5) места установки телефонов;

      6) места нахождения огнетушителей;

      7) места группового хранения самоспасателей;

      8) места установки вентиляторов местного проветривания, их производительность и количество поступающего к ним воздуха;

      9) количество воздуха, поступающего в шахту, на горизонт, на крылья, участки и в блоки (камеры);

      10) количество воздуха, исходящего из шахты, крыла, горизонта и участка;

      11) шахтные и блоковые запасные выходы.

      При наличии на шахте одного горизонта требования подпунктов 2), 3), 5) предъявляются к вентиляционному плану.

      906. В таблице на аксонометрической схеме вентиляции или на вентиляционном плане указываются:

      1) число замерных станций на поступающей струе, на исходящей струе и общее число станций;

      2) общее количество воздуха, поступающего в шахту;

      3) внешние и внутришахтные утечки (подсосы): через устье вентиляционного ствола, герметические здания, ляды, перемычки, перекидные клапаны для опрокидывания струи, в околоствольных дворах, через вентиляционные устройства на пути движения воздуха до начала участковых штреков и через выработанное пространство на участках;

      4) эквивалентное отверстие по каждому крылу шахты (участку), обслуживаемому отдельным вентилятором, по шахте в целом.

      907. К вентиляционному плану прилагается пояснительная записка, в которой указывается:

      1) типы рабочих и резервных вентиляторов главного проветривания, наличие реверсивных устройств и телефонной связи, порядок вызова диспетчера шахты по телефону;

      2) число, типы и производительность вентиляторов местного проветривания;

      3) проветривание подготовительных выработок (количество забоев) за счет общешахтной депрессии и вентиляторами местного проветривания;

      4) количество очистных забоев (камер, блоков, лав), проветриваемых последовательно. В этом случае из двух камер, проветриваемых последовательно, подлежит учету только вторая;

      5) список имеющихся измерительных приборов и потребности в них.

      908. При составлении вентиляционных планов разрабатываются мероприятия, улучшающие состояние вентиляции на шахте, указываются сроки их выполнения и необходимое оборудование. При разработке мероприятий по улучшению вентиляционного хозяйства шахты предусматривается:

      1) приведение вентиляционных выработок в соответствие с требованиями настоящих правил;

      2) разделение основной струи свежего воздуха на отдельные параллельные струи для обособленного проветривания отдельных участков, блоков;

      3) сокращение протяженности вентиляционных выработок путем прохождения новых вентиляционных сбоек, вентиляционных шурфов, скважин, особенно на шахтах с большими утечками воздуха;

      4) сооружение вентиляционных устройств: перемычек, ляд, дверей, кроссингов для уменьшения внутренних утечек воздуха;

      5) замену маломощных вентиляторов более мощными или повышенной депрессии, установку резервных вентиляторов, оборудование главных вентиляторных установок устройствами для реверсирования воздушной струи.

      909. Вентиляционные планы:

      1) составляются один раз в полгода в трех экземплярах и пополняются ежемесячно, при этом все изменения в расположении вентиляционных устройств (дверей, перемычек, вентиляционных окон), вентиляторов местного проветривания, направлений вентиляционных струй отмечаются на вентиляционных планах не позднее чем на второй день и подтверждаются подписью начальника пылевентиляционной службы и технического руководителя шахты с указанием на планах даты внесения изменений;

      2) один экземпляр хранится у начальника пылевентиляционной службы шахты, второй – в ПАСС ОПБ и третий – у технического руководителя шахты в комплекте ПЛА.

      Сноска. Пункт 909 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

46. Вентиляционный контроль

      910. На каждой шахте организуется пылевентиляционная служба.

      911. Газомерщиками назначаются рабочие, имеющие стаж работы в подземных условиях не менее одного года, прошедшие обучение, проверку знаний на допуск к производству замеров.

Подраздел 8. Обеспечение промышленной безопасности на рудничном транспорте и подъеме
47. Передвижение и перевозка людей и грузов по горизонтальным выработкам
Параграф 1. Общие положения

      912. По горизонтальным горным выработкам на расстояние до места работ 1 км и более перевозка людей обязательна.

      Конструкция полотна дороги в выработках, по которым происходит движение самоходного транспорта, определяется проектом.

      Полотно дороги в выработках, по которым происходит движение самоходного транспорта, ровное, обеспечивающее движение машин без резких толчков и встряски. В тех случаях, когда почва выработок сложена из неустойчивых пород, склонных при движении машин к образованию неровностей, устраивается твердое покрытие дорог.

      913. Подошва выработки в местах, предназначенных для прохода людей, выровнена или на ней уложен настил. Водоотливные канавы, расположенные на стороне свободного прохода, перекрыты съемными щитами.

      В случае применения нерельсового транспорта свободный проход для людей и проезжая часть разграничиваются.

      914. Для перевозки людей применяются вагонетки, автобусы, людские транспортные тележки и автомашины, оборудованные и допущенные к применению.

      Прицепы к автомобилям (тракторам), предназначенным для перевозки людей, оборудуются тормозными устройствами.

      915. Места посадки людей в транспортные средства и выходы из них освещаются.

      916. В транспортных средствах, предназначенных для перевозки людей, допускается перевозить только инструменты и запасные части, которые не выступают за габариты транспортных средств, масса которых не превышает 20 килограмм.

      При этом не допускается:

      1) проводить доставку взрывчатых, легко воспламеняющихся и едких материалов в транспортных средствах, предназначенных для перевозки людей;

      2) прицеплять грузовые вагонетки к составам с людьми, за исключением одной - двух грузовых вагонеток для перевозки инструмента.

      917. Перевозка людей в течение суток осуществляется в соответствии с графиком, утвержденным техническим руководителем шахты.

      Не допускается перевозка людей по временным путям.

      918. Вдоль откаточной выработки устанавливаются типовые сигнальные знаки, указывающие наименование выработки, номера пикетов, пересечение путей, приближение к погрузочным и обменным пунктам, места для посадки людей, необходимость и величину ограничения скорости, начало торможения и ограждение места проведения ремонтных работ.

      В выработках, по которым движутся самоходные машины, устанавливаются типовые дорожные знаки, регламентирующие движение.

      На каждой шахте устанавливается система сигналов (звуковых и световых) по пропуску людей самоходным оборудованием.

      Свободный проход для людей и проезжая часть в откаточных выработках четко разграничивается (цветной полосой, рейками). В выработках очистных блоков (камер) места для прохода людей обозначаются указателями. В выработках, где допускается скорость движения машин более 20 километров в час, и в наклонных транспортных выработках при устройстве пешеходных дорожек в целях исключения наезда на них машин предусматриваются обязательная установка отбойных брусьев, поднятие пешеходных дорожек и так далее. Места установки дорожных знаков определяются техническим руководителем шахты.

      Сноска. Пункт 918 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      919. Не допускается перевозка людей на локомотивах, в необорудованных грузовых вагонетках, на платформах (площадках) и тому подобных.

      Проезд сопровождающего поезд персонала допускается на оборудованном месте, предусмотренном конструкцией локомотива, или на оборудованной для этого вагонетке.

      920. При перевозке людей нерельсовым транспортом скорость движения должна быть не более 20 километров в час, на разминовках скорость не более 10 километров в час.

      На прямолинейных участках горизонтальной выработки длиной более 500 метров максимальную скорость грузовых и порожних машин для перевозки людей допускается увеличивать до 40 километров в час с разрешения технического руководителя шахты.

      921. Максимальная скорость откатки и первозки людей в горизонтальных выработках допускается:

      1) не более 4 километров в час при ручной откатке;

      2) не более 3,6 километров в час при откатке бесконечным канатом;

      3) не более 10 километров в час при электровозной откатке;

      4) не более 12 километров в час при перевозке людей в оборудованных грузовых вагонетках;

      5) не более 20 километров в час в оборудованных пассажирских вагонетках.

      922. При ручной подкатке откатчик толкает вагонетку впереди себя. Перемещать вагонетку на себя или сбоку не допускается.

      923. Расстояние между вагонетками при ручной подкатке должно быть не менее 10 метров на путях с уклоном до 0,005 и не менее 30 метров на путях с большим уклоном. Не допускается ручная подкатка вагонетки на расстоянии свыше 100 метров и уклонах более 0,01.

      924. При откатке составами применяются сцепки и прицепные устройства, не допускающие самопроизвольного расцепления вагонеток.

      Откатка несцепленных вагонов в составе не допускается.

      Транспортировать тюбинги и железобетонные блоки допускается на платформах, длина которых обеспечивает, чтобы блок или тюбинг с обеих сторон не доходили до края буфера не менее чем на 10 сантиметров.

      Для перевозки жидких и горючих грузов применяются оборудованные вагонетки.

      925. Локомотив или отдельная вагонетка должна останавливаться, не доезжая 5 метров до стоящих на этом же пути локомотивов, вагонеток, погрузочных машин.

      На рельсовых путях клетевых околоствольных дворов со стороны грузовой ветви и на приемных площадках на поверхности со стороны порожняковой ветви должны устанавливаться задерживающие стопоры.

      926. На нижних приемных площадках уклонов устраиваются буферные заграждения или проводятся обходные выработки. При пересечении промежуточных штреков с уклонами на штреках устраиваются барьеры.

      927. В выработках с канатной откаткой обязательно устройство сигнального приспособления для передачи сигналов машинисту с любого места выработки. Максимальная скорость при откатке бесконечным канатом должна быть не более - 1,0 метра в секунду и при откатке концевым канатом - 1,5 метров в секунду.

      928. Допускается применение канатной и электровозной откаток на погрузочных и разгрузочных пунктах с дистанционным управлением лебедкой или электровозом.

      Началу движения состава предшествует предупредительный сигнал.

Параграф 2. Локомотивная откатка

      929. В шахтах, где производится локомотивная откатка, на каждом действующем горизонте оборудуются локомотивные и вагонные депо для осмотра и ремонта локомотивов и вагонов.

      930. Откатка контактными электровозами допускается:

      1) по всем выработкам всех горизонтов шахт, не опасных по газу или пыли;

      2) в шахтах опасных по газу или опасных по пыли - по главным откаточным выработкам, омываемым свежей струей воздуха, с разрешения технического руководителя организации. Во всех остальных выработках этих шахт применяется аккумуляторные электровозы в исполнении, допущенном для газовых шахт.

      931. При разработке залежей, опасных по внезапным выбросам полезного ископаемого, газа и суфлярным выделениям, допускается откатка аккумуляторными электровозами только по выработкам, омываемым свежей струей воздуха, при условии приближения электровоза к очистным забоям не ближе 50 метров.

      В выработках с исходящей струей воздуха и в подготовительных выработках применение аккумуляторных электровозов в исполнении РП не допускается.

      932. Горизонтальные выработки, по которым производится откатка локомотивами, на всем протяжении имеют уклон в сторону околоствольного двора или устья штолен не более 0,005. В выработках, где производится движение людей, величина уклона определяется проектом. При разработке пластообразных залежей в горизонтальных горных выработках допускается уклон в сторону участковых насосных станций, предусмотренный проектом.

      932-1. При производстве откатки локомотивами передвижение людей не осуществляется. В радиусе рабочей зоны (площадки), где возможно откатка, дополнительно устанавливаются предупреждающие аншлаги "Стой проход запрещен".

      Сноска. Правила дополнены пунктом 932-1 в соответствии с приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      933. Тормозной путь состава на преобладающем уклоне при перевозке грузов должен быть не более 40 метров, а при перевозке людей - 20 метров.

      Для прямолинейных выработок с выдержанным продольным профилем, по которым не допускается хождение людей, допускается увеличение тормозного пути при перевозке грузов.

      934. В шахтах, опасных по газу или пыли, ремонт аккумуляторных электровозов, связанный с вскрытием электрооборудования, за исключением замены плавких вставок, допускается производить только в электровозном депо.

      935. Не допускается на одних и тех же участках пути совмещение видов откаток, совмещение откатки аккумуляторными и контактными электровозами. Въезд электровоза на эстакаду (отвал) допускается в хвосте состава.

      936. Не допускается работа на неисправных локомотивах, при:

      1) отсутствие или неисправности буферов;

      2) неисправности сцепных устройств;

      3) неисправных или неотрегулированных тормозах;

      4) несветящихся или неисправных фарах;

      5) неисправности сигнальных устройств;

      6) нарушении взрывобезопасности оборудования;

      7) изношенных более чем на 2/3 толщины колодках и прокате бандажей более 10 миллиметров;

      8) снятой крышке батарейного ящика аккумуляторного локомотива или неисправном ее блокировочном устройстве;

      9) неисправности электрооборудования, блокировочных устройств и средств защиты.

      937. При откатке локомотив должен находиться в голове состава. Откатка локомотивом, находящимся в хвосте состава, допускается только при маневрах на расстоянии не более 300 метров, на уклоне, не превышающем 0,005, со скоростью движения не более 4 километров в час. В этом случае выделяется сигнальщик с сигнальным фонарем и свистком.

      938. Перевод стрелок лицом, сопровождающим поезд, допускается только при остановленном составе.

      939. Для постановки на рельсы сошедших с них вагонеток или локомотивов на каждом локомотиве находится домкрат или самостав.

      940. Не допускается перевозка на локомотиве материалов и оборудования.

      941. При локомотивной откатке не допускается:

      1) приступать к ремонтным работам до ограждения светящимися сигналами мест производства работ, отключения контактного провода и его заземления;

      2) снимать сигналы, ограждающие места путевых ремонтных работ, до полного окончания работ и проверки состояния путей;

      3) откатка несцепленных составов, прицепка непосредственно к локомотиву груженых платформ, а также вагонеток, загруженных лесными материалами или оборудованием, выступающим за верхний габарит кузова. При доставке длинномерного лесоматериала и оборудования в составах применяются жесткие сцепки и предназначенные для этих целей вагонетки или платформы;

      4) ручная сцепка или расцепка вагонеток при движении составов;

      5) проталкивание составов локомотивами при помощи распилов, досок, предметов;

      6) толкать платформу с длинномерным материалом впереди локомотива;

      7) производить сцепку или расцепку вагонеток на расстоянии ближе 5 метров от опрокидывателей, клети, вентиляционных дверей, препятствий;

      8) производство маневровых работ локомотивов без непосредственного касания токосъемника электровоза к контактному проводу;

      9) применение на маневровых работах кабельных удлинителей контактного провода, непосредственно подключаемых к электросхеме электровоза. В исключительных (аварийных) случаях допускается применение кабельных удлинителей в присутствии лица электротехнического контроля;

      10) переноска громоздких и длинных предметов по выработкам во время перевозки людей.

Параграф 3. Вагонетки

      942. Для перевозки людей рельсовым транспортом применяются вагонетки с сиденьями, металлической крышей и боковыми стенками на всю высоту вагонетки. Проемы для посадки людей должны иметь ширину не менее 0,7 метров и снабжены ограждающими приспособлениями. Вагонетки оборудуют устройствами для подачи сигналов машинисту локомотива. При перевозке людей контактными электровозами крыши вагонеток заземляются на рельсы через корпус и раму.

      943. Вагонетки, платформы и площадки, не оборудованные автосцепками, с обеих сторон имеют буфера, выступающие на длину не менее 150 миллиметров. Указанное требование распространяется на остальные виды технологического, горнопроходческого оборудования на рельсовом ходу.

      944. При откатке составами применяются сцепки и прицепные устройства, не допускающие самопроизвольного расцепления вагонеток.

      945. Опрокидывающиеся кузова вагонеток оборудуются запорами-замками, которые во время движения вагонеток закрыты.

      946. Не допускается использовать вагонетки:

      1) без смазки, с незакрытыми полостями для смазки и неисправными полускатами (расшатанные колеса, трещины на осях, глубокие выбоины на колесах);

      2) с неисправными сцепками, серьгами и тяговыми частями;

      3) с неисправными буферами и тормозами;

      4) с неисправными днищами и шарнирами запорных механизмов у специальных вагонеток;

      5) с выгнутыми наружу более чем на 50 миллиметров стенками кузовов вагонеток.

      947. Вагонетки периодически в плановом порядке подвергаются ревизии, смазке и ремонту, о чем делается запись в книгу с указанием номера вагонетки, даты и фамилии лица, проводившего ремонт, по форме, устанавливаемой техническим руководителем шахты.

      Грузовые вагонетки подвергаются ревизии не реже одного раза в квартал.

      948. Вагонетки состава, служащие для перевозки людей, соединяются между собой двойными сцепками или одной сцепкой и предохранительными цепями.

      При доставке длинномерных материалов и оборудования в составах применяются предназначенные для этих целей вагонетки или платформы, сцепленные между собой жесткими сцепками. Длина жесткой сцепки выбирается с таким расчетом, чтобы между находящимися на смежных платформах длинномерным материалом или оборудованием выдерживалось расстояние не менее 300 миллиметров, обеспечивающее прохождение состава на закруглениях и перегибах рельсового пути.

      949. Центровой стержень сцепки, крюки и предохранительные цепи вагонеток и клетей для перевозки людей должны иметь 13-кратный запас прочности по отношению к максимальной статической нагрузке и заменяться новыми не позднее чем через 5 лет после навески.

Параграф 4. Путевое хозяйство

      950. В околоствольных дворах, на основных откаточных выработках, в наклонных стволах и уклонах, в которых эксплуатируются вагонетки емкостью до 2,2 метров и электровозы со сцепным весом до 7 тонн, допускается применять рельсы типа Р-24. При большей емкости вагонеток применяются рельсы типов Р-33; Р-38 и более.

      Допускается применение рельсов типа Р-18 на промежуточных и вентиляционных штреках при эксплуатации вагонеток емкостью до 1 метра и электровозов со сцепным весом до 4 тонн.

      951. При локомотивной откатке шахтные рельсовые пути (за исключением выработок с пучащей почвой и со сроком службы менее 2 лет) укладываются на щебеночном или гравийном балласте из крепких пород. Толщина балластного слоя под шпалами не менее 90 миллиметров.

      Допускается безбалластная укладка рельсового пути на бетонное полотно по проекту.

      При укладке или ремонте рельсового пути допускается уширение не более чем на 4 миллиметров и сужение не более чем на 2 миллиметра по сравнению с номинальной шириной рельсовой колеи.

      Места производства ремонтных работ ограждаются типовыми сигнальными знаками на расстоянии от них не менее 80 метров.

      952. Механические и ручные приводы стрелочных переводов откаточных путей устанавливаются со стороны свободного прохода для людей на расстоянии от привода до кромки подвижного состава не менее 0,7 метров. Расстояние от привода до крепи обеспечивает удобство монтажа, осмотра и ремонта. При недостаточной ширине выработки приводы стрелочных переводов устанавливаются в нишах.

      Стрелочные переводы откаточных путей околоствольных дворов и основных направлений грузопотоков горизонтов с интенсивной обкаткой имеют дистанционное управление и световую сигнализацию.

      953. В откаточных выработках рельсы укладываются на щебеночном или гравийном балласте, на подкладках и соединяются между собой накладками и болтами. Допускается сварка рельсовых стыков. Расстояние между осями шпал не более 700 миллиметров.

      Рельсовые стыки должны быть уложены на весу с оставлением стыковых зазоров не более 5 миллиметров. Расстояние от оси стыковой шпалы до стыка рельсов 200 миллиметров. Толщина балластного слоя под шпалами не менее 90 миллиметров.

      954. На прямолинейных участках пути головки рельсов выдерживаются на одном уровне. Отклонение (перекос) допускается не более 4 миллиметров. На криволинейных участках пути наружный рельс возвышается над внутренним на величину, установленную проектом, но не менее 15 миллиметров для колеи 900 миллиметров и не менее 10 миллиметров для колеи 600 миллиметров.

      955. Отношение радиуса закругления рельсовых путей к наибольшей жесткой базе подвижного состава:

      1) не менее 7 при скорости движения до 1,5 метров в секунду;

      2) не менее 10 при скорости движения более 1,5 метров в секунду, а также на всех кривых с углом поворота свыше 90 градусов независимо от скорости движения.

      956. На криволинейных участках с радиусом закругления пути менее 20 метров между обеими рельсовыми нитками устанавливаются металлические стяжки. Расстояние между стяжками не более 3 метров.

      957. Не допускается эксплуатация рельсов при износе головки по вертикали более 8 миллиметров для рельсов Р-18, 12 миллиметров для рельсов Р-24, 16 миллиметров для рельсов Р-33, 20 миллиметров для рельсов Р-38 и 24 миллиметра для рельсов Р-50 при касании ребордой колеса головок болтов, наличии продольных и поперечных трещин в рельсах, выкрашивании головки рельсов, откалывании части подошвы рельса и дефектах, опасных для движения.

      958. Элементы стрелочных переводов и крестовин соответствуют жестокой базе подвижного состава.

      959. Не допускается эксплуатация стрелочных переводов при:

      1) сбитых, выкрошенных и изогнутых в поперечном и продольном направлениях или неплотно прилегающих к рамному рельсу и башмакам стрелочных перьях;

      2) разъединенных стрелочных тягах;

      3) замыкании стрелок с зазором более 4 миллиметров между прижатым острием пера и рамным рельсом;

      4) отсутствии фиксации положения стрелочных переводов с помощью фиксаторов, устройств;

      5) открытых канавах стрелочных переводов.

Параграф 5. Контактная сеть

      960. Для откатки контактными электровозами допускается применение постоянного тока напряжением не выше 600 Вольт. Контактная сеть постоянного тока в подземных выработках имеет положительную полярность, а рельсовые пути - отрицательную.

      961. Сечение медного контактного провода должно быть не менее 65 миллиметров.

      Не допускается эксплуатация контактного провода, износ которого превысил 30 процентов, - для провода сечением 100 миллиметров и при износе более 20 процентов - для проводов сечением 65 и 85 миллиметров.

      Сечение проводов обеспечивает электрическое сопротивление эквивалентное сопротивлению медного провода стандартного сечения (65, 85, 100 квадратных миллиметров) достаточного для применения в конкретных условиях.

      962. Высота подвески контактного провода должно быть не менее 1,8 метров от головки рельса. На посадочных и погрузочно-разгрузочных площадках, в местах пересечения выработок, по которым передвигаются люди, с теми выработками, где имеется контактный провод, высота подвески не менее 2 метров.

      Расстояние от контактного провода до навала руды или породы в вагоне должно быть не менее 200 миллиметров.

      Контактный провод в околоствольном дворе на участке передвижения людей до места посадки в вагонетки подвешивается на высоте не менее 2,2 метров, а в остальных выработках околоствольного двора - не менее 2 метров от уровня головки рельсов.

      На время спуска и подъема смены рабочих контактный провод отключается на участке от ствола до посадочного пункта, расположенного в околоствольном дворе.

      963. На территории промышленной площадки шахты или штольни высота подвески контактного провода допускается не менее 2,2 метров от уровня головки рельса при условии, что откаточные пути не пересекают проезжих и пешеходных дорог. В местах пересечения дорог высота подвески соответствует правилам устройства наземных электрифицированных железных дорог.

      964. Подвеска контактного провода в подземных выработках производится эластично (на оттяжках). Расстояние между точками подвески контактного провода должно быть не более 5 метров на прямолинейных и 3 метров на криволинейных участках пути.

      В местах подвески расстояние от контактного провода до верхняка крепи должно быть не менее 0,2 метров. Расстояние от токоприемника электровоза до крепи выработки не менее 0,2 метров.

      965. В местах, где требуется сохранение высоты подвески, контактный провод (пересечение с уклонами, переход через вентиляционные двери), подвешивается жестко.

      966. Оттяжки контактного провода с обеих сторон изолируются от троллеедержателя, при этом расстояние от троллеедержателя до каждого из изоляторов не более 0,3 метров.

      Троллеедержатель применяется с изолированным болтом.

      967. Контактная сеть секционируется выключателями, расстояние между которыми не более 500 метров. Секционные выключатели устанавливаются на всех ответвлениях контактного провода.

      В контактных сетях двухколейных и многоколейных участков допускается параллельное соединение контактных проводов при помощи выключателей.

      Допускается применение секционных разъединителей и автоматических выключателей.

      При питании контактной сети от нескольких подстанций сети изолируются одна от другой.

      968. Контактная сеть оборудуется устройствами или аппаратурой защиты от поражения людей электрическим током.

      Контактные электровозы оснащаются устройством для уменьшения искрообразования на токоприемнике. Контактный провод в местах опасных по условиям поражения током оснащается ограждением.

      969. Контактный провод в местах погрузки и разгрузки материалов оборудования из вагонов, с платформ на период разгрузки (погрузки) отключается или ограждается способом исключающим возможность прикосновения к нему людей в период погрузки (разгрузки), при подъеме на погрузочный полок.

      Контактный провод в местах ремонта выработок или при производстве работ вблизи него ограждается от прикосновения к нему людей или отключается.

      970. При эксплуатации опрокидывателей с механическим приводом контактная сеть оснащается блокировкой с двигателем опрокидывателя, исключающей возможность опрокидывания вагонетки при наличии напряжения в контактной сети. Контактная сеть отключается при каждом повороте опрокидывателя на длину, равную максимальной длине состава. На рельсовых путях устанавливаются закрытые задерживающие стопоры.

      Сноска. Пункт 970 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      971. При перерывах в работе откатки контактными электровозами длительностью свыше смены контактный провод на участке, где работы прекращены, отключается.

      972. Ремонт контактной сети производится по распоряжению со снятием напряжения и наложением заземления на данном участке сети.

Параграф 6. Рельсовая сеть

      973. При контактной откатке для уменьшения сопротивления рельсовых сетей устанавливаются электрические соединители:

      1) стыковые – на каждом стыке рельсов;

      2) обходные – на стрелках, крестовинах и тому подобных;

      3) междурельсовые – между рельсовыми нитями одного пути не реже чем через каждые 50 метров, в конце рельсового пути;

      4) междупутные – между рельсами двух и более соседних линий не реже чем через каждые 100 метров, в начале и конце рельсовых путей.

      Электрические соединители выполняются проводом, сопротивление которого эквивалентно сопротивлению медного проводника площадью сечения не менее 50 квадратных миллиметров.

      Электрическое сопротивление каждого стыка не более сопротивления строительной длины одного рельса.

      974. Рельсовые пути, не предназначенные для откатки контактными электровозами, в местах соприкосновения с токоведущими рельсами электрически изолированы от последних в двух точках, отстоящих друг от друга на расстоянии, равном максимально возможной длине состава.

Параграф 7. Зарядка аккумуляторов

      975. Для приготовления раствора электролита и заливки им аккумуляторов применяются специальные приспособления, предохраняющие от разбрызгивания и разливания электролита. При этом рабочие пользуются защитными очками, резиновыми перчатками и фартуками. В зарядной камере имеются нейтрализующие растворы и порошки на случай ожога тела электролитом.

      976. Зарядные камеры оборудуются устройствами, обеспечивающими механизированный съем и постановку батарейных ящиков электровозов.

      Не допускается зарядка аккумуляторных батарей непосредственно на электровозе.

      Допускается на строящихся шахтах, горизонтах с общим количеством электровозов не более двух, зарядка в зарядных камерах аккумуляторных батарей непосредственно на электровозе.

      977. Во время зарядки аккумуляторных батарей крышка батарейного ящика снимается, крышки горловин аккумуляторов открываются. Аккумуляторы и батарейный ящик допускается закрывать только после прекращения газовыделения из аккумуляторов, но не раньше чем через 1 час после окончания зарядки.

      Перед выпуском аккумуляторной батареи из зарядной проверяется изоляция ее от корпуса батарейного ящика. Сопротивление изоляции одной батареи должно быть не менее 10000 Ом. Не допускается ставить под зарядку неисправные или загрязненные аккумуляторные батареи. Батарейный ящик во время зарядки заземляется. Перед выездом взрывобезопасного электровоза на линию замеряется содержание водорода в батарейном ящике, которое не превышает 1,5 процентов.

      978. Во время зарядки аккумуляторных батарей не допускается пользоваться в помещениях зарядных камер открытым огнем.

      979. Помещение зарядной (аккумуляторной) выполняется из несгораемых материалов. Курить в зарядных камерах не допускается.

      980. Электрооборудование в зарядной камере применяется во взрывобезопасном или повышенной надежности исполнении.

      Допускается применение аккумуляторных пробников в нормальном исполнении, но измерение напряжения ими допускается производить не ранее чем через 10 минут после снятия крышки с батарейного ящика.

Параграф 8. Поездная сигнализация

      981. В головной и хвостовом частях идущего поезда устанавливаются световые сигналы: на локомотиве - фары, а на последней вагонетке - светильник с красным светом. При передвижении локомотива без вагонеток светильник с красным светом устанавливается на задней части локомотива по ходу его движения.

      982. При одновременной работе на горизонте двух и более локомотивов применяется двухсветовая сигнализация.

      В случаях организации движения электровозов на горизонте без пересечения или наложения маршрутов, двухсветовую сигнализацию допускается не оборудовать.

      Схема расположения оборудования и объем двухсветовой сигнализации определяются проектом, утвержденным техническим руководителем организации.

      В магистральных выработках с интенсивной электровозной откаткой на эксплуатационных горизонтах применяется система централизованной блокировки.

      983. В выработках, в которых подвешен контактный провод, через каждые 200 метров и на пересечениях их с остальными выработками и закруглениями устанавливаются светящиеся надписи "Берегись провода". Такие надписи вывешиваются в районе противопожарных складов, инструментальных, электроподстанций и машинных камер.

      На закруглениях выработок устанавливается автоматически опережающие локомотив сигналы в виде надписей "Берегись локомотива".

      В откаточных выработках с автоматическими вентиляционными дверями на расстоянии тормозного пути от них устанавливается разрешающий сигнал для машиниста локомотива, срабатывающий при полностью открытых дверях.

      984. Каждый состав или вагонетка, служащие для перевозки людей, снабжаются световым сигналом, установленным на первой вагонетке по направлению движения состава.

      При ручной подкатке на передней наружной стенке вагонетки подвешивается световой сигнал.

Параграф 9. Производственный контроль

      985. На каждой шахте ежегодно составляется и утверждается техническим руководителем шахты схемы откаточных путей, движения самоходного (нерельсового) оборудования по каждому горизонту, в которых указываются: порядок маневрирования в околоствольном дворе и у погрузочных пунктов, допустимые скорости движения транспорта, величины составов, расположение сигнальных устройств, знаков и их значение. Со схемами и организацией работы ознакамливается весь персонал.

      986. Ежесменно перед перевозкой людей производится осмотр транспортных средств лицом контроля подземного транспорта или назначенным лицом, особое внимание обращается на сцепные устройства, полускаты, тормоза и сигнализацию.

      Выпуск локомотивов на линию производится после их осмотра лицом контроля.

      Каждый локомотив, находящийся в эксплуатации, осматривается в следующие сроки:

      1) ежесменно машинистом при приемке локомотива;

      2) ежесуточно дежурным электрослесарем;

      3) еженедельно механиком участка;

      4) один раз в квартал начальником участка шахтного транспорта.

      Результаты осмотров заносятся в журнал осмотра, по форме установленной техническим руководителем шахты.

      Ежегодно производится технический осмотр локомотивов комиссией. Результаты осмотра оформляются актом, утверждаемым техническим руководителем организации.

      987. Путь, путевые устройства, водоотливные канавы, стрелочные переводы, путевые сигналы, зазоры и проходы на горизонтальных откаточных выработках и уклонах, контактная сеть проверяются начальником участка или его заместителем не менее одного раза в месяц, дорожным мастером или назначенным лицом контроля участка внутришахтного транспорта не менее двух раз в месяц.

      988. Не реже одного раза в год производится проверка износа рельсов и контактного провода.

      989. Во всех действующих выработках ежегодно производится нивелирование откаточных путей и проверка соответствия зазоров настоящим Правилам. Результаты проверок заносятся в "Журнал осмотра крепи и состояния выработок" по форме в соответствие с приложением 9 к настоящим Правилам.

48. Перевозка людей конвейерным транспортом
Параграф 1. Общие положения

      990. Ленточными конвейерами перевозка людей целесообразна, если на шахте имеется возможность для перевозки людей без пересадок по горизонтальным и слабонаклонным выработкам (до 7 градусов) на расстояние более 500 метров, а по наклонным выработкам - более 200 метров.

      991. Перевозка людей осуществляется на сконструированных для этих целей людских и грузо-людских конвейерах, позволяющих перевозить людей в обе стороны.

      Для обеспечения двусторонней перевозки людей применяются реверсивные конвейеры и конвейеры с двумя несущими ветвями. Наиболее целесообразна конструкция конвейера, позволяющая осуществлять одновременную перевозку людей в обе стороны. При этом ветви ленты могут располагаться как параллельно, так и одна на другой.

      992. Конвейеры должны иметь блокировку, исключающую возможность подачи груза на людскую ветвь во время перевозки людей.

      993. Ленточные конвейеры оборудуются секциями с центрирующими устройствами, предотвращающими сход ленты в сторону, и датчиками бокового схода ленты, отключающими привод конвейера при сходе ленты в сторону более 10 процентов по горизонтали от ее ширины, устройствами по очистке лент и барабанов. Осмотр конвейера и проверка работы роликов производится не реже одного раза в смену.

      994. Конвейеры, предназначенные для работы в выработках с углом наклона свыше 7 градусов, оборудуются автоматическими ловителями или снабжаются устройствами контроля состояния ленты.

      Устройство ловителей обеспечивает безопасность для людей, находящихся на движущейся ленте, и не уменьшает полезного сечения ленты. В момент срабатывания ловителей ширина перекрытия кромок ленты не превышает 10 % ширины ленты с каждой стороны.

      995. По всей длине конвейера, имеющего расположение ветвей одна над другой, устанавливаются перекрывающие листы.

      996. На расстоянии 8-10 метров от площадок и концевых (отклоняющих) барабанов, а также через 50-100 метров в средней части конвейера устанавливаются средства контроля, обеспечивающие автоматическое отключение привода при сходке ленты в сторону от оси более 10 процентов ее ширины или касания за неподвижные элементы конвейера (ловители, кронштейны, площадки).

      997. Максимальный угол наклона конвейера для перевозки людей должен быть не более 18 градусов. Выработки, в которых применяются конвейеры, подлежат освещению.

      998. Скорость движения ленты при перевозке людей, конвейерами, имеющими неподвижные площадки посадки и схода, должна быть не более 1,6 метров в секунду.

      999. При эксплуатации конвейеров и конвейерных линий с автоматическим и дистанционным управлением обеспечивается:

      1) автоматическая подача отчетливо слышимого по всей длине конвейерной линии сигнала, действующего до момента окончания запуска последнего конвейера линии. При этом допускается отключение сигнала на том конвейере линии, на котором запуск окончен. Действие сигнала начинается за 5 секунд до начала запуска первого конвейера;

      2) пуск автоматизированных конвейеров с последнего конвейера в линии (считая от загрузки); отключение - в обратном порядке. Включение каждого последующего конвейера в линии производится после достижения рабочей скорости движения тяговым органом предыдущего конвейера;

      3) автоматическое (в случае остановки одного из конвейеров) одновременное отключение всех конвейеров, транспортирующих груз на остановившийся конвейер;

      4) автоматическое аварийное отключение привода конвейера при:

      неисправности электродвигателя (под действием соответствующих электрических защит);

      неисправности механической части конвейера (обрыв одной цепи одноцепного и двухцепного скребковых конвейеров, обрыв или остановка ленты);

      затянувшемся пуске конвейера;

      неисправности цепей управления, влекущей за собой потерю управляемости;

      обрыве заземляющей жилы, если она используется в цепях управления;

      завале перегрузочного устройства (для стационарных и полустационарных конвейерных линий);

      снижении скорости ленты до 75 процентов нормальной (пробуксовке);

      5) невозможность дистанционного повторного включения неисправного конвейера при срабатывании защиты;

      6) двусторонняя телефонная или громкоговорящая связь между пунктами разгрузки и загрузки линии, между пунктами установки приводов конвейеров и оператором пульта управления;

      7) местная блокировка, предотвращающая пуск данного конвейера с пульта управления;

      8) улавливание грузовой ветви ленты при ее разрыве или контроль целостности тросов в выработках с углом наклона свыше 10 градусов;

      9) пылеподавление в местах перегрузки, если запыленность воздуха в этих местах превышает допустимые концентрации;

      10) блокировка пуска конвейера при отсутствии давления воды в противопожарном ставе.

      1000. Все конвейерные установки в выработках с углом наклона более 6 градусов оборудуются тормозными установками на приводе. Регулировкой тормоза обеспечивается наложение тормозного усилия после снижения скорости движения ленты до 0,2-0,3 метров в секунду.

      В выработках с углом наклона более 10 градусов ленточные конвейеры оборудуются устройствами, улавливающими ленту при ее разрыве, а пластинчатые ловителями, расположенными по всей длине для улавливания цепи при ее разрыве.

      Конвейерные установки с разделением тяговых и грузонесущих функций оборудуются устройствами, отключающими двигатель при разрыве тягового органа.

      1001. Приводная, натяжная и концевая станции ленточных конвейеров, загрузочные и разгрузочные устройства должны иметь ограждения, исключающие возможность производить ручную уборку просыпающегося материала у барабанов во время работы конвейера. Ограждения должны сблокированы с приводом конвейера.

      Грузовые натяжные устройства конвейеров оборудуются конечными выключателями, отключающими привод конвейера при достижении натяжной тележкой крайних положений.

Параграф 2. Площадки посадочные для конвейеров со скоростью движения ленты до 1,6 метров в секунду

      1002. Конвейер должен иметь площадки для посадки и схода людей.

      Площадки состоят из опорного каркаса, настила, перил и оборудуются ступеньками (трапами) для схода людей на почву выработки.

      1003. Каркас площадки устанавливается на почве выработки или подвешивается к кровле выработки и крепится к ставу конвейера.

      1004. Перила высотой 1,0-1,2 метров устанавливаются со стороны людского прохода выработки.

      1005. Настил площадки имеет ровную поверхность без щелей и выступов.

      Освещенность настила площадки не менее 10 люкс. Подвеска светильников исключает их слепящее действие.

      1006. Настил площадки схода располагается ниже, а настил площадки посадки – выше или на одном уровне с лентой. Превышение или понижение площадок принимается не более 50 миллиметров.

      1007. В местах установки площадок ролики конвейера ограждаются во избежание случайного соприкосновения с ними людей. Зазор между настилом площадки и конвейерной лентой перекрывается.

      1008. Конструкция площадки удобна для ремонта конвейера, позволяет очистку выработки от просыпавшейся горной массы в месте установки площадки.

      1009. Площадка посадки находится на расстоянии не ближе 5 метров, а площадка схода – не ближе 15 метров от ограждающего устройства приводных или отклоняющих (концевых) барабанов.

      1010. Около площадок устанавливаются телефоны, обеспечивающие прямую связь (или через коммутатор шахты) с оператором конвейерной линии или лицом, управляющим конвейерной линией.

      1011. Площадки посадки и схода должен иметь ширину 0,7 метров. Между площадкой и крепью выработки или выступающими частями оборудования, расположенного в выработке, обеспечивается свободный проход шириной не менее 0,7 метров на высоте 1,8 метров.

      1012. Площадки посадки и схода должны иметь длину соответственно не менее 1,5 и 8,0 метров.

Параграф 3. Устройства отключения привода конвейера в случае проезда людьми площадок схода

      1013. За площадками схода на расстоянии не более 2 метров устанавливаются автоматические устройства, отключающие привод конвейера в случае проезда людьми площадок схода.

      1014. На конвейерах с двумя несущими ветвями устанавливаются на расстоянии 6-8 метров от отклоняющих барабанов дублирующие средства безопасности, предотвращающие проезд людей к барабанам.

      1015. Зазор от полотна ленты до нижней кромки датчика не более 0,3 метров. Над лентой датчик располагается таким образом, чтобы исключалась возможность проезда человека под ним без остановки конвейера.

Параграф 4. Устройства экстренной остановки привода с любого места конвейера

      1016. Для экстренной остановки конвейера из любой его точки, с неходовой стороны выработки предусматривается устройство для остановки конвейера с ленты.

      1017. При использовании конвейеров с двумя несущими ветвями ленты устройство должно быть доступно с любой ветви и располагаться на высоте 200-400 миллиметров от полотна ленты.

      1018. Отключающее устройство должно срабатывать при усилии, приложенном к исполнительному органу, не более 5 килограмм-сила.

Параграф 5. Устройства, предупреждающие о подъезде людей к площадке схода

      1019. Все ленточные конвейеры, предназначенные для перевозки людей, оборудуются устройствами, напоминающими о времени схода, изготовленными из пеньковых канатов, конвейерной ленты в виде полос или материалов.

      1020. Устройства, предупреждающие о подъезде людей к площадке схода, подвешиваются на раме, укрепляемой на ставе конвейера, или к кровле выработки на расстоянии 8-10 метров перед площадкой схода, при этом зазор от нижней кромки устройства до полотна ленты не более 300 миллиметров.

      1021. В местах схода людей устанавливается сигнал желтого света на расстоянии 15 метров от начала площадки схода и сигнал красного света над площадкой схода.

Параграф 6. Средства автоматизации

      1022. Аппаратура автоматизации ленточных конвейеров, предназначенных для перевозки людей, должна иметь:

      1) устройства, предотвращающие проезд людьми площадок схода;

      2) устройства для экстренной остановки конвейера с любого места по его длине;

      3) датчики бокового схода ленты;

      4) устройства, отключающие конвейер при превышении скорости ленты на 8 процентов.

      Эти устройства воздействуют непосредственно на отключение привода конвейера и не допускают его самовыключения при возврате их в исходное положение.

      1023. В аппаратуре автоматизации конвейерных линий блоки управления обеспечивают работу конвейеров в двух режимах - "транспорт груза" и "перевозка людей"

Параграф 7. Конвейерные ленты

      1024. На конвейерах, предназначенных для перевозки людей, применяются ленты шириной не менее 800 миллиметров.

      1025. Выбор ленты для конвейера производится по наибольшей нагрузке, определяемой из условий транспортирования груза и перевозки людей. При этом масса человека принимается 100 килограммов, а расстояние между людьми на ленте - 5 метров.

      1026. Соединение концов резинотросовых лент производится только методом горячей вулканизации. Резинотканевые ленты могут соединяться посредством горячей или холодной вулканизации, надежных и безопасных способов, обеспечивающих прочность на разрыв не менее 70 процентов прочности ленты в целом месте.

Параграф 8. Перевозка людей

      1027. Эксплуатация конвейеров для перевозки людей допускается после приемки их комиссией, назначенной техническим руководителем организации.

      1028. Обеспечение технической исправности конвейерных установок осуществляется главным механиком шахты.

      Осмотр конвейера, аппаратуры управления, роликов, натяжных и загрузочных устройств, ленты и ее стыков, а также устройств, обеспечивающих безопасность эксплуатации конвейера, производится ежесменно сменным инженерно-техническим работником или назначенным лицом.

      Осмотр и проверка работы аппаратуры управления и защиты (датчиков схода и пробуксовки ленты, уровня загрузки, экстренной остановки), устройств, обеспечивающих безопасность эксплуатации конвейеров (тормозов, ловителей ленты, блокировки ограждений), средств противопожарной защиты и наличия воды в противопожарном ставе производится один раз в сутки механиком участка или назначенным лицом.

      Проверка надежности работы предохранительных средств конвейера и состояния ленты производится не реже 1 раз в месяц главным механиком шахты или его заместителем.

      Результаты проверки заносятся в Журнал записи состояния конвейера по форме, установленной техническим руководителем организации. В журнале указываются объекты, подлежащие обязательной проверке и осмотру.

      1029. Лицо контроля не реже 1 раза в сутки производит осмотр крепления выработки, наличия зазоров для прохода людей и средств безопасности, которыми оснащен грузо-людской конвейер.

      1030. Выполнение графика перевозки людей и мер безопасности обеспечивает лицо контроля (в ведении которого находится данная конвейерная линия), а в смене – горный мастер, который перед началом перевозки людей проверяет исправность конвейерных установок.

      1031. На каждом пункте посадки вывешивается порядок перевозки, правила поведения людей с указанием значений сигналов.

      Световая и звуковая сигнализация:

      1) четыре сигнала – конвейер, переключается на режим "перевозка людей";

      2) два сигнала - пуск конвейера;

      3) один сигнал – остановка конвейера.

      1032. В случае ремонтных работ в районе конвейера перевозка людей на ленточном конвейере на этом участке не допускается. У посадочной площадки этого конвейера вывешивается предупредительный сигнал.

      1033. Посадка на ленточный конвейер производится по одному человеку с соблюдением интервалов не менее 5 метров.

      1034. Положение людей при перевозке на ленточном конвейере "лежа на локтях".

      1035. Люди, едущие на конвейере, следят, чтобы спецодежда и инструмент не выступали за габариты движущейся ленты.

      1036. При подъезде к площадке схода подготовиться и сойти с конвейерной ленты, быстро освободить площадку для другого рабочего.

      1037. Допускается перевозить с собой ручной инструмент только в защитных чехлах и массой не более 20 килограммов. При перевозке людей с инструментами расстояние между ними должно быть не менее 10 метров. Не допускается перевозка оборудования и инструментов, которые могут скатиться по ленте конвейера и причинить травму нижерасположенному рабочему.

      1038. При ненормальном движении ленты (при сходе ее в строну, "дергании") необходимо остановить конвейер средствами аварийной остановки, а затем сойти с него. При обрыве ленты все рабочие сходят с конвейера.

      Запуск конвейера производится после устранения неисправностей в конвейерной линии.

      1039. Не допускается:

      1) посадка и сход вне площадок или когда они неисправны;

      2) проезд на загруженной ленте конвейера;

      3) проезд с выключенными индивидуальными светильниками;

      4) перевозка горнорабочих, имеющих при себе взрывчатые материалы;

      5) перевозка людей на мокрых лентах конвейеров при уклонах свыше 15 градусов.

      1040. Магистральные конвейеры и конвейерные линии оснащаются лентами в огнестойком исполнении, системами автоматического пожаротушения и сигнализации. У приводных, натяжных головок, распределительных устройств и через каждые 100 метров по длине конвейера устанавливается по два ручных огнетушителя и ящик с песком или инертной пылью емкостью не менее 0,2 метров. Выработки закрепляются несгораемыми материалами.

      Для перехода через конвейер в местах пересечения выработок, у загрузочных и разгрузочных устройств, через каждые 200 метров по длине конвейера устанавливаются переходные мостики.

      Выработки, в которых установлены ленточные конвейеры, ежесменно очищаются от просыпавшейся руды и породы.

      1041. Не допускается очистка конвейера и смазка во время работы его движущихся деталей, перемещение на ленте людей, материалов и оборудования, работа при заштыбованном конвейере.

49. Самоходный транспорт
Параграф 1. Общие положения

      1042. Порядок эксплуатации и обслуживания машин с двигателями внутреннего сгорания, в том числе устройство гаражей, складов горюче-смазочных материалов, мастерских, пунктов мойки деталей горючей жидкостью, пунктов заправки машин и их временного отстоя определяется проектом.

      Применение бензиновых двигателей не допускается.

      1043. В выработках, где движутся самоходные машины, обгон их всеми видами транспортных средств не допускается.

      При объезде стоящего транспорта или оборудования водитель убеждается в безопасности маневра.

      Стационарное оборудование, вызывающее необходимость объезда, ограждается сигналами "Внимание".

      1044. В местах пересечения транспортных тоннелей принимаются меры обеспечивающие безопасность.

      1045. Места работ, проводимых в габарите проезда транспорта, ограждаются световыми сигналами, видимыми при подъезде с расстояния не менее 50 метров. Если не обеспечивается видимость сигнала ограждения с такого расстояния, ставится дополнительный предупредительный сигнал (знак "Внимание") в 50 метрах от места работ.

      1046. Элементы крепи, лесов, подмостей любой конструкции и назначения, опалубки на участках бетонных работ расположенные у проездов защищаются от возможных ударов при проезде автомобилей, самоходного или буксируемого оборудования, при вертикальном перемещении грузов. Безопасная зона проезда ограждается колесоотбойным брусом.

      1047. В тоннелях с шириной проезжей части, не допускающей разворота транспортных средств, для разворота их устраиваются разминовочные камеры на расстоянии не более 200 метров друг от друга или устройства для разворота машин.

      При движении автомобиля задним ходом автоматически подается звуковой предупредительный сигнал.

      1048. При подаче автомобилей, самоходных вагонов под погрузку из бункеров или под экскаваторную погрузку не допускается, чтобы кабина водителя проходила под бункером или под ковшом экскаватора.

      1049. При погрузке породы экскаватором или грузов краном водителю не допускается находиться в кабине, не имеющей защитного козырька. Место, где находится водитель в это время, обозначается плакатом.

      1050. При двустороннем движении в выработке не допускается ослепление машинистов дальним светом фар встречного транспорта (включение ближнего света, габаритных огней).

      1051. Освещение выработок, в которых эксплуатируются самоходные машины, определяется с учетом местных условий техническим руководителем организации.

      1052. Все машины, работающие в подземных выработках, должны иметь номер и закреплены за определенными лицами организации.

      1053. На машинах устанавливаются кабины или козырьки, предохраняющие машиниста от падающих кусков горной массы сверху и вместе с тем обеспечивающие достаточный обзор.

      При применении горного погрузочно-доставочного оборудования в действующих выработках с закрепленной кровлей или кровлей из устойчивых пород устанавливать кабины или козырьки не требуется. При этом расстояние от сиденья машиниста до наиболее выступающей части кровли должно быть не менее 1,3 метров.

      1054. Буксировка неисправных машин в подземных выработках производится с помощью жесткой сцепки длиной не более 1 метра.

      Не допускается оставлять самоходные машины без осуществления мер против самопроизвольного их движения. При всех временных остановках самоходных машин в пути фары выключать не допускается.

      1055. Гаражи оборудуются электрическим освещением в рудничном исполнении.

      1056. Машины в гараже располагаются так, чтобы между ними обеспечивался свободный проход для людей, и расстояние до стенок выработки составляло не менее 1 метра. Указанные проходы всегда свободны.

      1057. Каждая машина снабжается индивидуальным средством пожаротушения.

      1058. На каждую машину заводится журнал осмотра машины, контроля за эксплуатацией нейтрализатора отработавших газов. Порядок заполнения и форма журнала устанавливается техническим руководителем шахты.

      1059. В период эксплуатации машины с двигателем внутреннего сгорания осуществляется производственный контроль за ее техническим состоянием:

      1) ежесменно перед началом работы машины машинист проверяет техническое состояние машины.

      Результаты проверки заносятся в журнал. Если какое-либо устройство, обеспечивающее безопасность работ, неисправно, машину эксплуатировать не допускается;

      2) не реже одного раза в неделю механиком производится контроль технического состояния каждой машины, работающей на участке. Допускается ремонт и контроль технического состояния машин проводить силами подрядной организации.

      Машину, не прошедшую еженедельный технический осмотр, эксплуатировать не допускается.

      Сноска. Пункт 1059 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1060. Для каждого типа машин с двигателями внутреннего сгорания, применяемых на подземных работах, имеются следующие сведения:

      1) изменения во всех областях рабочих режимов двигателя до и после газоочистки, количества и температуры отработавших газов, концентраций и количества в них окиси углерода, окислов азота, альдегидов и твердого фильтрата;

      2) серийные отечественные марки топлива, допустимые для использования при подземной эксплуатации двигателя;

      3) методика контроля и регулировки двигателя, обеспечивающие наименьшую вредность отработавших газов;

      4) порядок эксплуатации машин, в том числе сроки профилактических осмотров, проведения текущих и капитальных ремонтов, в зависимости от количества отработанных моточасов или пробега в километрах;

      5) руководство по эксплуатации нейтрализаторов.

Параграф 2. Эксплуатация машин с двигателями внутреннего сгорания

      1061. Самоходная машина оборудуется:

      1) прибором, находящимся в поле зрения машиниста и показывающим скорость движения машины;

      2) звуковой сигнализацией;

      3) счетчиком моточасов или пробега в километрах;

      4) осветительными приборами: фарами, габаритными по ширине сигналами, задним стоп-сигналом, включающимся при торможении. В необходимых случаях на машине устанавливается фара заднего освещения.

      На горных погрузочно-доставочных, доставочных машинах и тракторах с постоянной скоростью движения на каждой передаче, буровых каретках и малоподвижных машинах устанавливать указатели скорости и стоп-сигналы не требуется.

      К управлению машинами с двигателями внутреннего сгорания допускаются лица, прошедшие обучение и получившие удостоверение на право управления машинами в подземных условиях.

      1062. Исключен приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1063. Допустимая концентрация вредных компонентов в отработавших газах двигателей внутреннего сгорания в подземных условиях должна не превышать величин, указанных в таблице приложения 25 к настоящим Правилам.

      Показатели до газоочистки в процессе эксплуатации не проверяются и приведены только для изготовителей.

      Объем воздуха, подаваемого в горные выработки, где работают машины с двигателями внутреннего сгорания, определяется Расчетом нормы подачи воздуха на единицу мощности машины с двигателем внутреннего сгорания для разжижения вредных компонентов в отработавших газах до предельно-допустимой концентрации в рудничной атмосфере, согласно приложению 25-1 к настоящим Правилам.

      Окись углерода определяется за каталитическим нейтрализатором при температуре отработавших газов не менее 250 градусов Цельсия.

      Сноска. Пункт 1063 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1064. Все машины с дизельными двигателями внутреннего сгорания должны оборудоваться системой очистки выхлопных газов.

      Сноска. Пункт 1064 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1065. В период эксплуатации состав неразбавленных отработавших газов каждого дизельного двигателя проверяется после газоочистки на холостом ходу не реже одного раза в месяц на окись углерода и окислы азота.

      Не допускается эксплуатация машин, в выхлопных газах которых содержание вредных газов превышает предельно допустимые концентрации. Анализ выхлопных газов производится перед началом эксплуатации двигателя в подземных условиях, после каждого ремонта, регулировки двигателя или продолжительного (более двух недель) перерыва в работе, при заправке топливом новой марки.

      1066. Состав рудничной атмосферы в местах работы машин с двигателями внутреннего сгорания определяется на окись углерода, и окислы азота у кабины машиниста не реже одного раза в месяц.

      1067. Гаражи, подземные склады горюче-смазочных материалов, места опробования и регулировки двигателей внутреннего сгорания имеют обособленное проветривание с выдачей отработанного воздуха на исходящую струю.

      1068. На шахтах, опасных по газу, оборудование с двигателями внутреннего сгорания применяется без заезда в тупиковые выработки.

      1069. Регулировка двигателей на машинах, находящихся в эксплуатации, производится в отведенных для этой цели выработках. Выхлопные газы во время регулировки отводятся непосредственно на исходящую струю.

      1070. На устройствах регулирования подачи топлива устанавливаются пломбы, гарантирующие сохранение принятых максимальной цикловой подачи топлива и угла опережения вспрыска. Пломба ставится лицом, допускающим машину к эксплуатации.

      По окончании планового ремонта и проверки двигателя пломбы и маркировки топливной аппаратуры восстанавливаются. При обнаружении нарушений пломбы и маркировки топливной аппаратуры двигатель снимается с эксплуатации и направляется на контрольную проверку регулировок.

Параграф 3. Самоходные вагоны с электрическим приводом, используемые в комплексе с проходческо-добычными комбайнами

      1071. Для каждого типа электрических самоходных вагонов, предназначенных для подземных работ, изготовителем в технической документации указываются:

      1) техническая эксплуатация машины, в том числе порядок и сроки проведения профилактических осмотров, текущих и капитальных ремонтов в зависимости от пробега и времени работы;

      2) контроль и регулировка привода, обеспечивающие наибольшую надежность и безопасность работы;

      3) максимально допустимая нагрузка на двигатель.

      Не реже одного раза в неделю механиком участка или по его письменному поручению лицом (имеющим достаточную квалификацию) производится осмотр технического состояния каждого вагона, работающего на участке, по результатам которого заносятся в журнал осмотра по форме, устанавливаемой организацией.

      Результаты осмотра заносятся в журнал.

      1072. Работы, связанные с техническим осмотром вагона, устранением его неисправностей и очисткой, подготовкой к работе, выполняются только при отключенном электрическом токе.

      1073. Работа самоходного вагона допускается в выработках, ширина которых превышает габаритный размер вагона по ширине не менее чем на 400 миллиметров (по 200 миллиметров с каждой стороны). Не допускается находиться или передвигаться в таких выработках людям, не связанным с работой вагона. Зазор по высоте между кровлей выработки и наиболее выступающими частями вагона (груза) не менее 300 миллиметров.

      1074. Максимальная скорость движения груженого вагона в выработках шириной понизу от 3 до 3,8 метров не более 7 километров в час, а порожнего - 8 километров в час.

      В выработках шириной понизу более 3,8 метров скорость движения груженого и порожнего вагона соответствует паспортным данным. Для контроля за скоростью движения на вагонах устанавливаются скоростемеры.

      При проезде закруглений скорость движения вагона не более 3 километров в час.

      1075. Передвижение людей в выработках, где происходит движение самоходного вагона, допускается при условии, если обеспечиваются зазоры между габаритом вагона и стенкой (крепью) выработки со стороны свободного прохода для людей не менее 1,2 метров и со стороны противоположной свободному проходу - 0,5 метров. При этом разграничивается часть выработки, предназначенная для прохода людей.

      1076. При работе самоходного вагона в выработке шириной по низу менее 3,8 метров не допускается присутствие людей в пределах маршрута движения вагона.

      При этом все возможные входы на трассу движения вагона оборудуются световым табло "Проход запрещен" или освещенным запрещающим знаком. Отключение светового табло или знака производится только машинистом самоходного вагона.

      1077. Вход (выход) людей в выработки шириной менее 3,8 метров, находящиеся в пределах маршрута движения самоходного вагона, допускается только с конечных пунктов маршрута при условии, что самоходный вагон находится в данном пункте, и только по согласованию с машинистом вагона. При этом вагон останавливается, движение возобновляется лишь после поступления сигнала об отсутствии людей на трассе движения вагона.

      1078. Для оповещения машиниста самоходного вагона об отсутствии людей на трассе движения конечные пункты трассы оборудуются двусторонней световой сигнализацией.

      1079. Не допускается оставлять в выработках самоходные вагоны на свободном проходе для людей.

      1080. Кнопки подачи сигналов находятся на расстоянии не более 5 метров от конечных пунктов трассы.

      1081. При работе самоходного вагона в комплексе с передвижными или стационарными бункер-перегружателями в момент подъезда к местам перегрузки скорость движения вагона не более 5 километров в час.

      1082. При работе на электрических самоходных вагонах до начала работы:

      1) проверить исправность питающего кабеля (заземление и крепление кабеля к вагону). Рабочий кабель самоходного вагона закрепляется к борту выработки или к стойке на высоте не менее 1,5 метров;

      2) проверить исправность самоходного вагона наружным осмотром;

      3) проверить нахождение выключателей электродвигателей в нулевом положении, а ручной тормоз вагона в положении "Заторможено", подать напряжение, включить освещение самоходного вагона, опробовать самоходный вагон без нагрузки (ход вперед и назад, работу тормозов).

      Перед включением хода вагона прокачивается тормозная система на горизонтальном участке выработки.

      1083. Во время погрузки, движения и разгрузки электрического самоходного вагона машинист находится на сиденье лицом в сторону хода вагона и постоянно следить за рабочим (питающим) кабелем, чтобы он не был натянут или завален породой.

50. Передвижение, перевозка людей и грузов по наклонным выработкам

      1084. Все наклонные выработки, оборудованные рельсовым транспортом, имеют отделения для прохода людей. При этом они расположены выше наиболее выступающих частей подвижного состава.

      При невозможности размещения прохода на указанной высоте допускается оборудование прохода ниже при условии устройства дополнительного ограждения его от грузового отделения по проекту.

      1085. По наклонным и вертикальным выработкам, служащим выходами на поверхность, между горизонтами, обеспечивается перевозка людей. Исключение допускается для наклонных и вертикальных выработок, в которых разность между отметками конечных пунктов выработки не превышает 40 метров.

      1086. Не допускается в выработках загромождать свободные проходы для людей оборудованием, материалами. Выработки содержатся в исправном состоянии и чистоте.

      1087. Перевозка людей осуществляется по наклонным выработкам с углом наклона свыше 10 градусов, оборудованным рельсовыми путями, в людских вагонетках, по безрельсовым горным выработкам с углом наклона до 15 градусов допущенными для этих целей самоходными машинами, конвейерами, если угол наклона до 30 градусов - моноканатными подвесными дорогами. Применение остальных видов транспорта для людей обосновывается проектом.

      Каждый поезд для перевозки людей оснащается автоматическими приспособлениями (парашютами), останавливающими поезд без резкого толчка в случае обрыва каната или сцепки. Конструкция парашютов позволяет приводить их в действие от ручного привода.

      Указанные приспособления (парашюты) устанавливаются на каждой вагонетке и связаны общей тягой для обеспечения одновременного их действия при включении автоматически или от ручного привода.

      1088. В вагонетках и клетях для перевозки людей по наклонным выработкам с уклоном свыше 50 градусов не требуется устройства ручного привода парашютов, обслуживания кондуктором.

      1089. Перед вводом в эксплуатацию вагонеток, предназначенных для перевозки людей по наклонным выработкам, производятся испытания парашютов путем искусственного разъединения головного каната при движении вагонетки (или поезда) вниз по уклону при максимальной нагрузке и максимальной скорости, принятой для перевозки людей в данной выработке. Повторные испытания производятся не реже одного раза в 6 месяцев.

      1090. Ежесменно перед началом перевозки людей вагонетки, служащие для спуска и подъема людей по наклонным выработкам, осматриваются лицом контроля, назначаемым руководителем шахты, парашютные устройства - опробуются путем включения ручного привода; выработки и пути осматриваются, порожние вагонетки пропускаются по выработке один раз для того, чтобы удостовериться в отсутствии причин, могущих повлечь сход вагонеток с рельсов. Результаты осмотра записываются в журнал по форме, установленной техническим руководителем шахты.

      1091. Во время перевозки людей кондуктор находится в передней части первой вагонетки по направлению движения. В этом же месте находится рукоятка ручного привода парашютных или тормозных устройств.

      Тип рельсов и способ настилки рельсовых путей в наклонных выработках, где производится перевозка людей в вагонетках, соответствуют типу парашютных устройств и ходовой части применяемых вагонеток. У вагонеток, предназначенных для перевозки людей по двух путевым выработкам, проемы со стороны междупутья закрываются съемной рамкой с проволочной сеткой.

      1092. Рабочая сигнализация указывает машинисту с какого горизонта подан сигнал. Доска с указанием сигналов вывешивается во всех местах приема и подачи сигналов. Между машинистом и посадочными площадками устанавливается телефонная связь.

      1093. Все работники, занятые на подземных работах, должны знать сигналы и умеют их подавать.

      Для подачи сигнала и наблюдения за приемкой, разгрузкой и отправкой бадей в забое и на полке назначается обученный работник.

      1094. Не допускается передвижение людей по подъемному отделению наклонных выработок.

      Передвижение по подъемному отделению наклонных выработок и переход через них допускаются во время остановки подъема и лишь при закрытых барьерах.

      Не допускается вывод людей по наклонным выработкам (стволам) по исходящей струе.

      1095. Не допускается во время работы подъемных устройств в наклонных выработках входить на площадки, на которых производятся сцепка и расцепка вагонеток, лицам, не участвующим в этой работе, о чем вывешиваются предупредительные плакаты.

      1096. При откатке по наклонным выработкам предусматриваются приспособления, препятствующие скатыванию вагонеток вниз при обрыве каната или сцепки.

      При концевой откатке применяются съемные ловители, устанавливаемые на последней по отношению к запанцировке каната вагонетке. Партия вагонеток снабжается ловителем при движении как вверх, так и вниз.

      Ловители рассчитываются на нагрузку, возникающую при движении груженой вагонетки, на длине свободного скатывания вагонетки.

      Прицепные устройства для откатки концевым и бесконечным канатами имеют маркировку с указанием допускаемой нагрузки, номера изготовителя и года выпуска.

      Панцири и прицепные устройства при откатке концевым канатом испытываются при каждой запанцировке каната путем спуска и подъема максимального груза с последующим осмотром состояния запанцировки и прицепного устройства.

      Результаты осмотра записываются в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам.

      1097. Верхние и нижние площадки наклонных выработок, на которых осуществляют прицепку и отцепку вагонеток и составов, устраиваются горизонтальными, и имеют размеры, обеспечивающие свободное размещение на них необходимого число вагонеток.

      1098. При откатке концевыми канатами:

      1) на верхних приемных площадках наклонных выработок с горизонтальными заездами устанавливаются задерживающие стопоры;

      2) выше нижних приемных площадок устанавливаются предохранительные барьеры, оборудованные амортизирующими устройствами с автоматическим или дистанционным управлением, выполненной в соответствие действующими нормативными техническими документами по устройству канатных барьеров.

      В выработках со сроком службы до 1,5 лет и углом наклона до 10 градусов при небольшом (1-2 вагонетки) количестве вагонеток в составе допускается иметь барьеры жесткого типа;

      3) ниже верхних приемных площадок, в заездах промежуточных выработок допускается устанавливать барьеры жесткого типа, прочность которых определяется расчетом. Управление такими барьерами дистанционное. В выработках длиной до 30 метров, предназначенных для транспортировки вспомогательных материалов и оборудования, допускается применение барьеров с ручным управлением.

      1099. Наклонные выработки, оборудованные только ленточными конвейерами, допускается использовать для прохода людей при наличии проходов соответствующие требованиям настоящих Правил.

      1100. Не допускается сопровождать вагонетки при уклоне путей свыше 3 градусов и при скорости свыше 1 метра в секунду.

      1101. При грузовой откатке концевыми канатами для сцепления вагонеток между собой, для прикрепления их к канату применяются сцепки и прицепные устройства, не допускающие произвольного расцепления. При откатке концевыми канатами в выработках с углом наклона свыше 18 градусов применяются контрцепи.

      Сцепные устройства вагонеток обеспечивают запас прочности не ниже 6-кратного, а прицепные устройства при откатке концевым канатом - не менее 10-кратного запаса прочности по отношению к максимальной статической нагрузке, при которой они применяются. При расчете максимальной статической нагрузки учитывается сопротивление движения вагонеток.

      1102. На верхних приемных площадках наклонных выработок после концевого выключателя для защиты от переподъема устанавливаются гасители скорости.

      1103. Установка сошедших с рельсов вагонеток, платформ или противовесов допускается после принятия мер против их скатывания.

      1104. Вагонетки или платформы, оставляемые на наклонном пути для производства работ, закрепляются и прицепляются к тяговому канату.

      1105. Максимальная скорость канатной откатки на наклонных выработках должна быть не более величин, предусмотренных пунктом 1126 настоящих Правил.

      1106. Лебедки, служащие для подъема и спуска грузов по наклонным выработкам, оснащаются рабочим и предохранительным тормозами.

      1107. Все места для посадки людей в транспортные устройства и проходы к ним освещаются.

51. Перевозка людей и грузов по вертикальным выработкам
Параграф 1. Общие положения

      1108. Спуск и подъем людей по вертикальным выработкам производится в клетях. При проходческих работах в вертикальных выработках спуск и подъем допускается производить в бадьях.

      При превышении разности между отметками конечных пунктов вертикальной выработки 40 метров, перевозку людей необходимо выполнять механизированным подъемом.

      1109. Одноклетевые подъемы без противовеса и грузо-людские подъемные установки, служащие для спуска и подъема людей и грузов в наклонных и вертикальных выработках, удовлетворяют требованиям:

      1) в случае нарушения схемы электрического торможения предусмотрено срабатывание предохранительного тормоза;

      2) лебедки, служащие для спуска и подъема людей в клетях и вагонетках по наклонным выработкам, отвечают требованиям, предъявляемым к подъемным машинам.

      1110. Угол отклонения (девиация струны каната) для вертикальных и наклонных установок (независимо от угла наклона выработки) на направляющих шкивах и барабанах одноканатных подъемных машин не более 1 градуса 30 минут; на бицилиндроконических барабанах допускается увеличение угла отклонения до 2 градусов со стороны малого цилиндра барабана в случае выполнения его с желобчатой поверхностью; на проходческих направляющих шкивах и барабанах проходческих грузовых лебедок, на шкивах и барабанах наклонных установок с углом наклона выработки менее 30 градусов угол отклонения не более 2 градусов 30 минут.

      Во вновь монтируемых установках плоскость вращения направляющего шкива находится внутри полного угла дивиации струны каната.

      В одноканатных подъемных установках со шкивом трения направляющие шкивы на копре располагаются в одной вертикальной плоскости со шкивами трения.

      Угол наклона струны канатов к горизонту для подъемных установок вертикальных стволов не менее 30 градусов при ее длине свыше 45 метров. При обосновании в проекте допускается снижение угла наклона.

      Длина струны каната без поддерживающих роликов, не более 65 метров; если угол наклона струны к горизонту более 45 градусов, допускается увеличение ее длины до 75 метров.

      1111. Не допускается спуск и подъем людей в скипах, за исключением случаев осмотра и ремонта ствола, в аварийных ситуациях.

      1112. Не допускается спуск и подъем людей одновременно с грузом как в одной клети (бадье) - при одноклетевом подъеме, так и в разных клетях (бадьях) - при двухклетевом подъеме.

      В стволах, оборудованных двумя и более подъемными установками, предназначенными для спуска и подъема людей и груза, работа грузовых подъемов в часы спуска - подъема смены не допускается.

      На каждой шахте разрабатывается и утверждается техническим руководителем технологический регламент по спуску и подъему длинномерных и негабаритных грузов с конкретным указанием последовательности технологических операций и мер безопасности.

      1113. Ремонт и осмотр ствола допускается производить стоя на крыше незагруженной клети или скипа. При этом люди застрахованы предохранительными поясами, прикрепленными к канату или прицепному устройству, защищены от случайно падающих предметов постоянно закрепленными зонтами. На действующих подъемных установках, где высота переподъема не позволяет установить постоянно закрепленные зонты, допускается применение на подъемных сосудах съемных зонтов.

      Не допускается прикрепление предохранительными поясами к армировке стволов и к крючьям, забитым в крепь.

      При осмотре ствола скорость движения подъемного сосуда должна быть не более 0,3 метров в секунду.

      1114. На промежуточных горизонтах применяются качающиеся площадки выполненные в соответствии с проектом.

      1115. В стволах шахт, по которым не допускается подъем и спуск людей, пользование подъемными установками допускается только лицам, занятым на ремонте и осмотре этих стволов.

      1116. У всех посадочных пунктов и в машинном отделении вывешиваются объявления с указанием:

      1) фамилии лица, осуществляющего спуск и подъем людей;

      2) расписания подъема и спуска смены людей;

      3) применяемых сигналов;

      4) числа людей, одновременно поднимаемых и спускаемых в каждом этаже клети.

      Обо всех запрещениях или ограничениях в пользовании подъемной установкой для спуска и подъема людей у посадочных пунктов вывешивается объявление.

      Каждый непонятный сигнал воспринимается стволовым, рукоятчиком (лифтером) и машинистом подъема как сигнал "стоп". Возобновление подъема допускается только после личного выяснения машинистом по телефону причины неясного сигнала.

      Рукоятчики и стволовые должны находиться на той стороне клети, с которой люди входят в клеть или выходят из нее.

      1117. Высота переподъема для одноканатных подъемных установок вертикальных и наклонных выработок (с углом наклона более 30 градусов) при наличии защиты, предусмотренной пунктом 1128 настоящих Правил, должна составлять:

      1) на клетевых и скипо-клетевых подъемных установках со скоростью подъема более 3 метров в секунду - не менее 6 метров;

      2) на клетевых подъемных установках со скоростью подъема до 3 метров в секунду - не менее 4 метров;

      3) на грузовых подъемных установках со скипами и опрокидными клетями - не менее 2,5 метров;

      4) на бадьевом (проходческом) подъеме при спуске и подъеме людей - не менее 4 метров.

      Для вновь проектируемых скиповых подъемных установок - не менее 3 метров, для клетевых и скипо-клетевых - не менее 6 метров (независимо от скорости равномерного хода).

      1118. Высотой переподъема считают:

      1) для неопрокидных клетей - высоту, на которую свободно поднимается клеть от нормального положения при разгрузке на верхней приемной площадке до соприкосновения верхнего жимка каната с ободом направляющего шкива или отдельных частей клети с элементами копра;

      2) для опрокидных клетей при подъеме и спуске людей - высоту, на которую поднимается клеть от нормального положения при посадке людей до начала поворота платформы клети, если не имеется отвода разгрузочных направляющих при подъеме людей. При наличии отвода разгрузочных направляющих высоту переподъема считают от верхнего положения при посадке людей в соответствии с указаниями подпункта 1) настоящего пункта;

      3) для грузовых подъемов в скипах и опрокидных клетях - высоту, на которую свободно поднимается скип или опрокидная клеть от нормального положения при разгрузке до соприкосновения верхнего жимка каната с ободом направляющего шкива самого скипа или опрокидной клети, или отдельных их частей с элементами копра;

      4) для бадьевого подъема при спуске или подъеме людей - высоту, на которую свободно поднимается бадья от нулевой площадки до соприкосновения верхнего жимка каната или верхней кромки направляющей рамки с ободом направляющего шкива или с выступающими частями металлоконструкций подшкивной площадки. При этом высота, на которую поднимается бадья от верхней приемной площадки при разгрузке грузов до соприкосновения верхнего жимка каната или верхней кромки направляющей рамки с ободом направляющего шкива или металлоконструкциями подшкивной площадки, не менее 2,5 метров.

      Высота переподъема для многоканатных подъемных установок всех типов не менее 7 метров и состоит из высоты свободного переподъема не менее 3 метров и высоты для размещения предохранительных устройств.

      Свободный переподъем - высота, на которую свободно поднимается сосуд от нормального положения его при разгрузке на верхней приемной площадке до входа улавливающих органов сосуда в амортизатор верхнего предохранительного устройства.

      При расчете высоты для размещения предохранительных устройств учитывают величину рабочего хода амортизатора предохранительного устройства и дополнительного (резервного) хода амортизатора. Величина резервного хода не менее половины длины рабочего хода амортизатора.

      1119. Путь переподъема для наклонных подъемных установок с углом наклона выработки до 30 градусов:

      1) на двухконцевых подъемных установках - не менее 6 метров;

      2) на действующих одноконцевых грузовых подъемных установках - не менее 2,5 метров, для проектируемых - не менее 4 метров;

      3) на одноконцевых грузо-людских и людских подъемных установках - не менее 4 метров.

      Путем переподъема при доставке грузовыми и пассажирскими вагонетками считается расстояние, которое могут пройти вагонетки от нормального положения на верхней приемной площадке, обусловленного рабочим процессом (остановка вагонеток для перецепки партии, для посадки людей, для спуска партии в наклонный заезд), до места, где может произойти нарушение нормального режима движения вагонеток (соприкосновение верхнего жимка каната с ободом шкива или барабаном, передней вагонетки с элементами крепи или вентиляционной двери, поворот трассы рельсового пути при горизонтальных заездах, увеличение угла девиации каната до значения, при котором может произойти сход вагонеток с рельсов).

      1120. При применении ручных воротков для спуска и подъема рабочих в шурфы и неглубокие шахты должны выполняться следующие условия:

      1) ручные воротки оборудуются храповыми устройствами и автоматически действующими тормозами;

      2) ручные воротки снабжены двумя стальными рукоятками; подъем или спуск людей и грузов ручным воротком обслуживается не менее чем двумя рабочими;

      3) спуск и подъем людей производится со скоростью не более 1 метра в секунду;

      4) крепежные лесные материалы и предметы при спуске в шахту или шурф привязаны к канату;

      5) устройство воротка над устьем неглубоких шахт и шурфов обеспечивает безопасное снятие и подвешивание подъемных сосудов для занятых рабочих;

      6) подъемные установки оборудуются сигнальными устройствами;

      7) при углубке шурфов с применением воротка с бадьей конец каната прикреплен к валу воротка, на котором остаются неразвернутыми не менее трех витков каната. Прицепной крюк исправен и снабжен предохранительным затвором;

      8) при подъеме и спуске людей ручным воротком допускается применение только стальных канатов с диаметром проволоки не менее 0,6 миллиметров.

      Отношение диаметра органа навивки к диаметру проволоки должно быть не менее 459 и к диаметру каната - не менее 30.

      1121. Грузолюдские подъемные машины и лебедки оснащаются электрическим приводом с системой динамического торможения, устройствами, обеспечивающими возможность генераторного режима. Система динамического торможения в случае нарушения ее работы воздействует на предохранительный тормоз и имеет обратную электродинамическую связь. Грузолюдские подъемные машины и лебедки имеют резервный электродвигатель.

      Каждая подъемная машина оснащается рабочим и предохранительным механическим тормозами с независимым друг от друга включением привода. Указанные виды торможения осуществляются одним или двумя тормозными приводами. На подъемных установках предусматривается машины с двумя независимыми тормозными приводами. Предохранительный тормоз воздействует на орган навивки каната.

      Тормоза располагаются так, чтобы машинист мог свободно управлять ими, не сходя с рабочего места.

      1122. Отношение наименьшего диаметра навивки к диаметру каната должно быть не менее:

      1) 120 - для одноканатных подъемных машин со шкивом трения;

      2) 100 - для многоканатных подъемных машин с отклоняющим шкивом;

      3) 78 - для направляющих шкивов и барабанов одноканатных подъемных установок на поверхности, многоканатных установок без отклоняющего шкива;

      4) 60 - для направляющих шкивов и барабанов подземных подъемных машин и лебедок, для машин и лебедок, используемых при проходке выработок;

      5) 50 - для передвижных подъемных машин, направляющих шкивов и барабанов лебедок, применяемых на породных отвалах, для откаточных лебедок;

      6) 20 - для направляющих шкивов и барабанов проходческих грузовых лебедок, предназначенных для подвески полков, подвесных насосов, трубопроводов, спасательных лестниц и опалубок.

      Для передвижных, вспомогательных и маневровых лебедок, для направляющих шкивов наклонных подъемных установок с углом обхвата шкива канатом до 15 градусов указанное отношение не ограничивается.

      1123. Для грузо-людских и людских подъемных установок на вертикальных и наклонных (более 60 градусов) эксплуатационных стволах навивка каната на барабане должна быть однослойная, а также допускается:

      1) двухслойная навивка каната на барабан - для грузовых вертикальных подъемных установок на поверхности и при подъеме и спуске людей по выработкам с углом наклона 30-60 градусов;

      2) трехслойная навивка - при подъеме и спуске людей по наклонным выработкам с углом наклона до 30 градусов, при прохождении вертикальных и наклонных выработок, для грузовых подземных вертикальных и наклонных подъемных установок и грузовых наклонных откаточных установок на поверхности;

      3) многослойная навивка - на аварийно-ремонтных и вспомогательных грузовых подъемных установках (породные отвалы, подъем грузов на эстакады, спуск и подъем грузов и вспомогательных материалов по участковым вертикальным и наклонным выработкам, остальным выработкам, по которым выполняется не более 10 циклов в смену), на проходческих (скорость не выше 0,4 метров в секунду) лебедках и лебедках для спасательных лестниц (скорость до 0,35 метров в секунду).

      1124. Барабаны вновь монтируемых подъемных машин имеют реборды с двух сторон высотой не менее 1,5 диаметра каната. Навивочная поверхность барабанов имеет нарезанные спиральные канавки независимо от числа слоев навивки.

      При наличии более одного слоя навивки канатов на барабан, соблюдаются следующие условия:

      1) реборда барабана выступает над верхним слоем на 2,5 диаметра каната;

      2) за критическим участком каната длиной в четверть последнего витка нижнего ряда (переход на верхний ряд) ведется наблюдение (учет разорванных в этом месте проволок) и производится передвижение каната на четверть витка через каждые 2 месяца.

      1125. Прикрепление каната к барабану выполняется так, чтобы при проходе каната через щель в цилиндре барабана он не деформировался острыми краями щели. Не допускается прикрепление конца каната к валу барабана. Крепление концов каната к барабану производится через предусмотренные на барабане устройства, позволяющие закрепить канат не менее чем в трех точках.

      Для ослабления натяжения каната в месте его прикрепления к барабану на поверхности последнего обеспечивается не менее трех витков трения на барабане, футерованном деревом или пресс-массой, и не менее пяти витков трения на барабанах, не футерованных фрикционными материалами. Кроме витков трения, предусматриваются запасные витки для периодических испытаний каната. Запасные витки располагаются как на поверхности барабана, так и внутри него. Бобины, предназначенные для размещения запасных витков каната, имеют устройства, позволяющие фиксировать их относительно барабана машины.

      1126. Максимальная скорость подъема и спуска людей по вертикальным выработкам определяется проектом, но не более 12 метров в секунду, а по наклонным выработкам - 5 метров в секунду. При подъеме и спуске людей в бадьях по направляющим наибольшая скорость не более 8 метров в секунду, а в местах, где направляющие отсутствуют, - не более 1 метров в секунду.

      Максимальная скорость при подъҰме и спуске грузов по вертикальным выработкам определяется проектом с учетом технических характеристик подъемных установок, но не более 18 метров в секунду, а по наклонным выработкам не более 7 метров в секунду при подъеме грузов в скипах и 5 метров в секунду – при подъеме грузов в вагонетках.

      Спуск груза (противовеса при порожнем скипе) скиповой многоканатной подъемной установкой производится в режиме "ревизия".

      При подъеме и спуске грузов в бадьях по направляющим скорость движения бадей не более 12 метров в секунду, а в местах, где направляющие отсутствуют - 2 метров в секунду.

      Скорость подъемных сосудов при спуске - подъеме подвешенных под ними грузов должно быть не более 1/3 номинальной скорости для данного подъема. Скорость перемещения полков, насосов, труб водоотлива и проходческого оборудования, кроме спасательных лестниц, не более 0,2 метров в секунду, скорость перемещения спасательных лестниц не более 0,35 метров в секунду.

      Сноска. Пункт 1126 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1127. Наибольшие значения величины среднего замедления подъемной установки, как при предохранительном, так и при рабочем (в экстренных случаях) торможении приведены в таблице приложения 27 к настоящим Правилам.

      Величина среднего замедления подъемной установки при предохранительном торможении не менее 0,75 метров в секунду при углах наклона выработок до 30 градусов и не менее 1,5 метров в секунду - при углах наклона выработок более 30 градусов.

      На подъемных установках с углами наклона выработок до 30 градусов допускаются замедления менее 0,75 метров в секунду, если при этом обеспечивается остановка поднимающегося сосуда в пределах пути переподъема, а опускающегося - на свободном участке пути, расположенном ниже посадочной площадки.

      Под средним замедлением понимается отношение максимальной скорости ко времени, протекающему с момента начала торможения до полной остановки подъемной машины. На подъемных установках со шкивами трения величина среднего замедления определяется на установившемся участке процесса торможения.

      В выработках с переменным углом наклона величина замедления подъемной установки для каждого из участков пути с постоянным углом должна быть не более соответствующих им значений, указанных в таблице приложения 27 к настоящим Правилам.

      Величины замедлений для промежуточных углов наклона выработок, не указанных в таблице приложения 27 к настоящим Правилам, определяются путем линейной интерполяции.

      В установках со шкивами трения замедление как при рабочем, так и при предохранительном торможении не более величины, обусловленной возможностью проскальзывания каната по шкиву.

      На действующих одноканатных и многоканатных скиповых подъемных установках со шкивом трения с целью исключения скольжения канатов допускается ограничить нижний предел замедления величиной 1,2 метров в секунду при условии оборудования таких установок блокировкой, исключающей возможность спуска груза со скоростью более 1 метров в секунду.

      Подъемные установки со шкивами трения, на которых регулировкой тормозной системы невозможно обеспечить требуемые замедления, оснащаются системами избирательного или автоматически регулируемого предохранительного торможения.

      Требования данного параграфа не распространяются на проходческие лебедки и лебедки спасательных лестниц (при скорости движения концевого груза не более 0,2 и 0,35 метров в секунду соответственно).

      1128. Для защиты от переподъема и превышения скорости шахтная подъемная установка снабжается предохранительными устройствами:

      1) для каждого подъемного сосуда (противовеса) концевым выключателем, установленным на копре, предназначенным для выключения подъемной машины и включения предохранительного тормоза при подъеме сосуда на 0,5 метров выше уровня приемной площадки (нормальное положение его при разгрузке), и двумя концевыми выключателями, установленными на указателе глубины или на регуляторе хода и предназначенными для дублирования работы концевых выключателей, установленных на копре. В наклонных выработках концевые выключатели устанавливаются на расстоянии 0,5 метров от места остановки:

      людских вагонеток - при посадке людей на верхней посадочной площадке;

      грузовой партии - перед спуском ее в наклонный заезд.

      Подъемные установки с опрокидными клетями имеют дополнительные концевые выключатели, установленные на копре на 0,5 метров выше уровня площадки, предназначенной для посадки людей в клети. Работа этих концевых выключателей дублируются концевыми выключателями, установленными на указателях глубины (регуляторов хода).

      Допускается установка дублирующих концевых выключателей на копре на одном уровне с основными при питании их отдельными кабелями и установке на пульте управления машиной для каждого из них отдельных кнопок (без фиксации положения), предназначенных для проверки исправности выключателей. Дополнительные концевые выключатели (основные и дублирующие) на установках с опрокидными клетями включаются в цепь защиты в зависимости от заданного режима "груз" и "люди";

      2) ограничителем скорости, вызывающим включение предохранительного тормоза в случае:

      превышения в период замедления скорости защитной тахограммы, величина которой в каждой точке пути замедления определяется исходя из условий предотвращения аварийного переподъема скипов и жесткой посадки клети (скорость более 1 метра в секунду);

      превышения скорости равномерного хода на 15 процентов;

      подхода сосуда к верхней и нижней приемным площадкам, к жестким направляющим при канатной армировке ствола со скоростью более 1 метра в секунду при спуске - подъеме людей и 1,5 метров в секунду - при спуске - подъеме груза.

      Требования подпункта 2) настоящего пункта распространяются на действующие подъемные установки со скоростью движения свыше 3 метров в секунду и вновь проектируемые - со скоростью свыше 2 метров в секунду. Остальные подъемные установки оснащаются аппаратами, выключающими установку в случае превышения скорости равномерного хода на 15 процентов.

      1129. Шахтные подъемные установки оборудуются следующими защитными и блокировочными устройствами:

      1) максимальной и нулевой защитой, действующей при перегрузке электродвигателя и отсутствии напряжения;

      2) защитой от провисания струны и напуска каната в стволе;

      3) блокировкой предохранительных решеток стволов на приемных площадках, включающей сигнал "стоп" у машиниста при открытых решетках и не допускающей открывания решеток при отсутствии клети на приемной площадке горизонта;

      4) блокировкой, позволяющей включить двигатель после переподъема сосуда только в направлении ликвидации переподъема;

      5) дуговой блокировкой между контакторами реверса, а также блокировкой динамического торможения;

      6) блокировкой, предотвращающей снятие предохранительного тормоза, если рукоятка рабочего тормоза не находится в положении "заторможено", а рукоятка аппарата управления (контроллера) - в нулевом положении;

      7) блокировкой, обеспечивающей при проходке ствола остановку бадьи за 5 метров до подхода ее к рабочему полку во время возведения крепи и при подходе к забою ствола;

      8) защитой от зависания сосудов в разгрузочных кривых;

      9) блокировкой от скольжения канатов;

      10) блокировкой, обеспечивающей при проходке и углубке ствола остановку бадьи за 10 метров до подхода ее к закрытой ляде;

      11) устройством, подающим сигнал стволовому или машинисту при выдергивании тормозных канатов в месте их крепления в зумпфе;

      12) устройством, подающим сигнал машинисту при недопустимом поднятии петли уравновешивающего каната;

      13) дублирующим ограничителем скорости, если основной ограничитель не имеет полного самоконтроля. Это требование распространяется только на людские и грузо-людские подъемные установки;

      14) блокировкой от чрезмерного износа тормозных колодок, срабатывающей при увеличении зазора между ободом барабана и тормозной колодкой более чем на 2 миллиметра. Это требование не распространяется на грузовые подземные и проходческие лебедки;

      15) устройством сигнализации о зависании направляющей рамки бадьевого подъема;

      16) устройством, сигнализирующим машинисту о положении качающихся площадок и посадочных кулаков;

      17) автоматическим звонком, сигнализирующим о начале периода замедления.

      1130. В каждой подъемной машине и лебедке предусматривается рабочее и предохранительное механическое торможение с независимым друг от друга включением привода.

      1131. Продолжительность холостого хода предохранительного тормоза подъемной машины не превышает 0,5 секунд. Время срабатывания предохранительного тормоза (с учетом времени холостого хода) не превышает 0,8 секунд.

      Продолжительность холостого хода предохранительного тормоза грузовых проходческих лебедок не превышает 1,5 секунд.

      1132. Включение предохранительного тормоза сопровождается автоматическим выключением энергии, питающей двигатель подъемной машины. Предохранительный тормоз приводится в действие при срабатывании защиты и от аварийной кнопки машиниста подъема.

      1133. На случай регулировки положения барабанов или ремонта тормозного устройства помимо тормоза в каждой подъемной машине предусматривается стопорное устройство.

      В проходческих лебедках и лебедках для спасательных лестниц предусматривается: маневровый тормоз на валу двигателя или на промежуточном валу, предохранительный тормоз, стопорное храповичное устройство на барабане (храповичный останов) и блокировка, исключающая пуск электродвигателя в направлении спуска груза при включенных предохранительном тормозе и стопорном устройстве.

      1134. В стволах шахт, где расположено несколько подъемных установок, на пульте управления каждой из них находится кнопка одновременного аварийного отключения всех подъемных машин.

      1135. Предусматривается блокировка, исключающая возможность одновременной работы двух подъемных установок при спуске и подъеме людей.

      1136. Каждая подъемная машина имеет исправно действующие:

      1) самопишущий скоростеметр (для машин со скоростью более 3 метров в секунду);

      2) амперметры и вольтметры в цепи главного тока и электродинамического торможения;

      3) манометры, показывающие давление сжатого воздуха или масла в тормозной системе.

      1137. Машинистами подъемных машин назначаются лица с общим стажем работы на шахте не менее 1 года, прошедшие обучение, получившие соответствующее удостоверение, прошедшие 2-месячную стажировку и оформленные приказом по организации. Машинистами людских и грузо-людских, многоканатных подъемов назначаются лица, проработавшие не менее 1 года на грузовых подъемных машинах. При проходке и углубке стволов машинистами подъемов назначаются лица, прошедшие обучение, получившие соответствующее удостоверение и прошедшие трехмесячную стажировку на подъеме при проходке ствола. При переходе на управление с одной машины на другую, при перерыве в работе более 1 месяца проводится стажировка. Срок стажировки определяется главным механиком шахты.

      1138. Машинист, принимающий смену, перед началом работы проверяет исправность машины. Производить спуск и подъем людей допускается после предварительного перегона клети (бадьи) вхолостую. Результаты проверки подъемной машины машинист заносит в Журнал приемки и сдачи смен машинистами подъемных машин по форме, согласно приложению 28 к настоящим Правилам.

      Обо всех замеченных повреждениях машинист подъемной машины сообщает механику подъема или главному механику шахты. Причины повреждений и меры, принятые для их устранения, заносятся в указанный журнал механиком подъема.

      1139. В здании подъемной машины, кроме рабочего освещения, предусматривается аварийное, независимое от общешахтной осветительной сети.

      Помещение машинного зала должно иметь рабочее и резервное освещение от независимого источника питания. Норма освещенности не менее 50 люкс по отношению к плоскости пола.

      Не допускается применение для аварийного освещения индивидуальных светильников всех типов (аккумуляторных и тому подобных).

      1140. При каждой подъемной машине находятся следующие документы:

      1) паспорта подъемной машины, редуктора, сосудов, прицепных и парашютных устройств;

      2) схема тормозного устройства с указанием основных размеров;

      3) исполнительные электрические схемы (принципиальные, монтажные);

      4) схема парашютных устройств с контролируемыми размерами;

      5) технологический регламент по эксплуатации;

      6) прошнурованные журналы по формам, согласно приложениям 26, 28, 30 к настоящим Правилам;

      7) график работы подъема, утвержденный техническим руководителем шахты, с указанием времени, для производства ежесуточных осмотров подъемной установки;

      8) технологические регламенты по осмотру и ремонту подъемной установки.

      Схема тормозного устройства, принципиальная исполнительная электрическая схема, схема парашютных устройств вывешиваются в машинном помещении.

      1141. Все вновь создаваемые защитные и предохранительные средства (тормозные, парашютные, подвесные устройства), защитная и предохранительная аппаратура (ограничители скорости, регуляторы давления), способы управления подъемными установками должны быть допущенными к применению на территории Республики Казахстан.

      Подвесные устройства всех типов имеют маркировку с указанием номера изготовителя и даты изготовления.

      1142. Для правильного и безопасного выполнения спуско-подъемных операций с подвесным оборудованием, натяжения направляющих канатов, центровки опалубок и работ при проходке ствола и для каждого вида спуско-подъемных операций разрабатывается технологический регламент включающий:

      1) объемы и последовательность работ по осмотру участка ствола перед выполнением спуско-подъемных операций;

      2) порядок осмотра подвесного оборудования, проходческих лебедок, канатов и направляющих шкивов;

      3) очередность спуска-подъема оборудования и операций по натяжению канатов;

      4) расстановку рабочих и лиц технического контроля, их обязанности по выполнению операций на всех участках технологического цикла.

      1143. Разовые мероприятия, связанные с работами, не оговоренными ПОР, разрабатываются начальником участка и утверждаются техническим руководителем шахты.

      Работы по монтажу и навеске каждого вида подвесного оборудования в стволе принимает комиссия, назначенная приказом по шахте.

      1144. Общее руководство работами по спуско-подъемным операциям с подвесным проходческим оборудованием возлагается на лиц контроля.

      Непосредственное руководство спуско-подъемными операциями осуществляют лица контроля, утвержденные приказом по шахте.

      1145. Выполнение сложных спуско-подъемных операций (наращивание полковых канатов на глубоких стволах, перенос неподвижных ветвей канатов подвесного оборудования на остальные горизонты) осуществляется под непосредственным руководством лица контроля в соответствии с мероприятиями, разработанными для этих работ.

      1146. Лица, участвующие в выполнении спуско-подъемных операций, имеют предохранительные пояса для закрепления к местам, предусмотренным мероприятиями по организации этих работ.

      Прикрепление предохранительными поясами к крючьям, забитым в крепь, не допускается. При выполнении работ по спуско-подъемным операциям под копром (в непосредственной близости от ляд проемов нулевой рамы) все рабочие прикрепляются предохранительными поясами к балкам конструкций разгрузочного станка или строповочному канату, позволяющему осуществлять перемещение рабочих.

      Предохранительные пояса имеют паспорт, свидетельство об испытании и периодически (через каждые 6 месяцев) подвергаются испытаниям на статическую нагрузку 2250 Ньютон в течение 5 минут.

      1147. На выполнение работ по перемещению подвесного оборудования назначаются проходчики, проработавшие на проходке стволов не менее одного года.

      1148. Лица, участвующие в выполнении спуско-подъемных операций с подвесным оборудованием в стволе и на поверхности, знакомятся с постоянно действующими или разовыми мероприятиями и мерами безопасности при их выполнении.

      1149. Перед выполнением спуско-подъемных операций с подвесным оборудованием на поверхность выдаются все рабочие, за исключением минимального количества лиц, участвующих в выполнении работ.

      Во время спуско-подъемных операций с подвесным проходческим оборудованием и до полного их окончания не допускается выполнение работ в стволе, на подъемных установках и проходческих лебедках, участвующих в этой работе.

      1150. К управлению лебедками при выполнении спуско-подъемных операций с подвесным оборудованием допускаются лица имеющие удостоверение на право управления лебедкой и оформленные приказом по шахтопроходческому (шахтостроительному) управлению, шахте.

      1151. Для обеспечения синхронности перемещения проходческого оборудовании, подвешенного на двух или более одновременно перемещающихся канатах, применяются лебедки одного типоразмера с канатами одинаковой конструкции, одного диаметра, прокладки из листовой стали между слоями канатов одинаковой толщины.

      1152. Нахождение в стволе каната, который по каким-либо причинам не используется для навески оборудования, не допускается.

      1153. При опускании подвесного оборудования, навешенного на нескольких канатах, следят за равномерностью их перемещения. В случае образования напуска одного из канатов перемещение всех канатов останавливается, устанавливается и устраняется причина напуска, после этого возобновляется перемещение оборудования.

      1154. По окончании работ по спуску-подъему подвесного оборудования лебедка тормозится рабочим и предохранительным тормозом, налагаются стопорные устройства, снимается напряжение и закрывается здание лебедок на замок.

      1155. Подвесные полки и люльки с насосами и оборудованием после каждого их перемещения закрепляются к постоянной или временной крепи ствола. Насосные агрегаты и пусковая аппаратура, в свою очередь, закрепляется к этим полкам и люлькам.

      Соединение с подъемным канатом подвесных цепей, крюков, полков, насосов, трубопроводов, натяжных устройств, оборудования исключает возможность их произвольного разъединения.

Параграф 2. Клетевой подъем

      1156. Во время работы клетевого подъема на приемной (посадочной) площадке надшахтного здания находятся рукоятчики, а в околоствольных дворах действующих горизонтов - стволовые. При разносторонней посадке в клеть и выходе людей из клети рукоятчики и стволовые имеют помощников, находящихся по другую сторону клети.

      На промежуточных горизонтах, где не производится прием и выдача грузов и имеется рабочая сигнализация машинисту и рукоятчику, прямая телефонная связь с ними, допускается спуск (подъем) людей при отсутствии на этих горизонтах стволовых при следующих условиях:

      1) в клети находится лифтер (стволовой);

      2) в клети имеется устройство для непосредственной сигнализации рукоятчику и машинисту, телефонная связь.

      При обслуживании подъемной установки лифтером из клети наличие рукоятчика и стволового не требуется.

      К работе в качестве рукоятчиков и стволовых допускаются работники, имеющие стаж работы на шахте не менее 6 месяцев, прошедшие обучение и сдавшие экзамен на допуск к работе по этой специальности.

      1157. Не допускается переход людей через подъемные отделения ствола. На всех горизонтах шахты перед стволами устанавливаются предохранительные решетки для предупреждения перехода людей через подъемные отделения. При открытой решетке загорается сигнал "стоп" у машиниста.

      Механизмы обмена грузов (вагонеток) на всех приемных площадках ствола имеют блокировку, исключающую их включение при подъеме-спуске людей, а также при работе подъема в режиме "ревизия".

      Допускается применение на верхней приемной площадке дверей гильотинного типа при наличии дополнительного ограждения, препятствующего доступу людей к стволу до полной остановки клети и в период ее отправления.

      Требования сигнала "стоп" не распространяются на подъемные установки, оборудованные дверями гильотинного типа.

      1158. Подъем бетона и материалов в вагонетках по фурнелям, не оборудованным клетевым подъемом, не допускается.

      1159. На всех приемных площадках вывешиваются таблицы с указанием допустимой загрузки клетей, а для подъемных установок со шкивами трения - указания об одновременной загрузке обеих клетей для предотвращения опасности скольжения.

      Спуск и подъем людей в опрокидных клетях допускается при наличии приспособлений, исключающих возможность выпадения людей из клети в бункер, опрокидывания клети при движении по стволу.

Параграф 3. Бадьевой подъем

      1160. Спуск и подъем людей в самоопрокидывающихся бадьях допускается при наличии блокировки, обеспечивающей подъем бадьи не выше нижней приемной площадки.

      Пропуск бадей через полки и натяжные рамы контролируются выделенным рабочим - полковым.

      1161. При спуске и подъеме людей, и грузов бадьи перемещаются по направляющим. Движение бадей без направляющих допускается на расстоянии не более 20 метров от забоя. При использовании на проходке вертикальных выработок проходческих агрегатов это расстояние допускается увеличивать до 40 метров.

      Не допускается спуск и подъем людей в бадьях без направляющих рамок и не оборудованных зонтами для предохранения рабочих от травмирования случайно упавшими предметами.

      Не допускается одновременное выполнение одним работником операций по пропуску бадей и грузов через раструбы предохранительного и (или) проходческого полка и прием бадей с грузом на проходческом полке.

      В отдельных случаях при выполнении аварийных и ремонтных работ в стволе допускается спуск и подъем людей в бадьях без направляющих рамок. При этом:

      1) скорость движения бадьи по стволу не более 0,3 метров в секунду;

      2) зазоры между кромкой бадьи и выступающими конструкциями элементов ствола не менее 400 миллиметров;

      3) над бадьей устанавливается предохранительный зонт;

      4) направляющая рамка надежно закреплена на разгрузочной площадке, а разгрузочные ляды закрыты;

      5) посадка людей в бадьи и выход из них производятся на нижней приемной площадке с лестниц или по ступенькам бадьи при закрытых лядах и остановленной бадье;

      6) посадка людей в бадьи и выход из них на промежуточных горизонтах и камерах производится с откидных площадок, а на полках и натяжных рамах когда борт остановленной бадьи находится на уровне раструба или пола этажа при наличии дверей в раструбе;

      7) не допускается подниматься или опускаться, стоя или сидя на краю бадьи, производить спуск и подъем людей в груженой бадье;

      8) не допускается спуск и подъем людей в бадьях, разгружающихся через дно;

      9) подъемная установка оснащается предохранительным устройством, позволяющим включать привод ляд после прохода через них спускающейся бадьи и направляющей рамки;

      10) подъемная установка оборудуется устройствами, сигнализирующими о зависании направляющей рамки.

      При спуске и подъеме грузов и людей в бадьях проходческие подъемные установки оборудованные блокировочными устройствами, исключающими прохождение бадьи через раструб в нижнем полке, когда под раструбом находится погрузочное устройство.

      1162. При проходке стволов глубиной более 15 метров спуск и подъем людей в бадьях допускается при соблюдении следующих условий:

      1) подъемная установка имеет постоянный или проходческий копер;

      2) подъемная машина имеет рабочий и предохранительный тормоза;

      3) канаты, прицепные устройства и сигнализация удовлетворяют требованиям, предъявляемым к людским шахтным подъемам;

      4) бадьи двигаются по направляющим или в отделениях ствола, обшитых досками сплошь на всем протяжении; движение бадей без направляющих или без обшивки допускается на высоту не более 20 метров от забоя, при использовании при проходке столов проходческих агрегатов это расстояние увеличивается до 40 метров;

      5) скорость движения бадьи по направляющим не более 6 метров в секунду, без направляющих – 1 метр в секунду;

      6) поднимать в бадье на поверхность больного допускается с сопровождающим и по особому сигналу. Скорость подъема уменьшается по сравнению с нормальной в два раза;

      7) посадка людей в бадьи и высадка их на промежуточных горизонтах производится с откидных площадок;

      8) подъемная установка имеет предохранительные устройства, позволяющие включать привод ляд после прохода через них спускающейся бадьи и направляющей рамки;

      9) пропуск бадей через полки и натяжные рамы контролируется назначенным лицом;

      10) спуск и подъем людей в самоопрокидывающихся бадьях при проходке вертикальных выработок допускается при наличии блокировки, препятствующей подъему бадьи выше нижней приемной площадки.

      1163. При проходческом двухбадьевом подъеме величина зазора между средними направляющими канатами не менее 300 миллиметров.

      При глубине ствола свыше 400 метров устанавливается установка отбойных канатов или устройств, предупреждающих возможность столкновения бадей. Эти устройства не требуются, если зазоры между средними направляющими канатами не менее 250+Н/3 (мм), где Н - глубина ствола, в метрах.

      Зазор между движущимися бадьями и выступающими частями трубопроводов, коммуникаций и крепи ствола должен быть не менее 400 миллиметров.

      Зазор между стенками раструба проходческого полка и выступающими частями движущейся направляющей рамки или бадьи - не менее 100 миллиметров, в том числе на нулевой и разгрузочной площадках.

      1164. Бадьи недогружаются на 100 миллиметров до борта. Не допускается пользоваться бадьей, на борту которой отсутствует предохранительные кулачки (упоры) – по два с каждой стороны для поддержания опущенной дужки на высоте не менее 40 миллиметров от борта.

      При выдаче породы бадьями ствол открывается для пропуска бадей, при этом ляды открываются только для прохода бадьи. Конструкция ляд исключает падение в ствол породы, предметов при разгрузке бадей.

      1165. Погрузка материалов и инструментов в бадью, подвеска оборудования или материалов к канату при открытых лядах не допускается. Спуск и подъем тюбингов и материалов без бадьи допускается на прицепном устройстве (серьге) безопасной конструкции.

      Выступающие над бортом бадьи материалы и инструменты при спуске и подъеме их по стволу привязываются к подъемному канату.

      1166. Перед отправкой бадьи принимаются меры, предотвращающие ее раскачивание.

      Нахождение людей под бадьевым отделением при спуске и подъеме бадей не допускается.

      Ремонт и осмотр ствола, в бадье производят стоя. При этом люди прикрепляются к канату или прицепному устройству предохранительными поясами. Люди защищаются от случайно падающих предметов зонтом (направляющей рамкой).

      Для подачи сигналов и наблюдения за приемом, разгрузкой и отправкой бадей в забое и на полке назначаются наблюдающие лица.

      При проходке стволов шахт с применением породопогрузочных машин принимаются меры, исключающие возможность столкновения бадей и грузов с погрузочной машиной при прохождении через проем раструба в нижнем этаже полка-каретки.

      1167. При подъеме и спуске грузов по стволу без сосуда все работающие в забое ствола люди выводятся в безопасное место, а работы по спуску груза производятся под руководством лица контроля.

      Дужка бадьи подлежит замене или ремонту при износе ее проушины или сменной втулки в проушине более 5 процентов диаметра оси.

      Прицепные устройства бадей имеют приспособления, закрывающие зев крюка во время движения бадьи и исключающие ее самопроизвольную отцепку.

      Если бадья получила эллиптичность, нарушающую установленный зазор между бадьей и раструбом, бадья подлежит замене.

      1168. Не допускается на бадьевом (проходческом) подъеме открывать ляды на устье ствола, кроме случаев прохождения через них бадей и по указанию лица, обеспечивающего организацию подъема и спуска людей и грузов. Конструкция ляд исключает возможность падения в ствол кусков горной массы или предметов.

Параграф 4. Клети

      1169. Клети, служащие для спуска и подъема людей, имеют сплошные металлические, открывающиеся крыши или крыши с открывающимся лазом, сплошной прочный пол. Допускается иметь в полу укрепляемые съемные части или откидные ляды в местах осмотра стопорных устройств. Длинные стороны (бока) клетей обшиваются на полную высоту металлическими листами с отверстиями. В клети вдоль длинных сторон устанавливаются поручни.

      С коротких (торцевых) сторон клети устраиваются двери, предотвращающие возможность выпадения людей из клети. Конструкция дверей не допускает соскакивания их при движении клетей. Двери открываются внутрь клети и запираются засовом, расположенным снаружи. При обслуживании клети сопровождающим (лифтером) засов двери допускается устраивать внутри клети.

      Высота верхней кромки двери над уровнем пола клети должна быть не менее 1200 миллиметров и нижней кромки - не более 150 миллиметров. В клети устраиваются стопоры, обеспечивающие задержание вагонеток при движении клети по стволу.

      Грузовые и грузо-людские клети имеют подвесные устройства для подъема и спуска крупногабаритного оборудования и длинномерных материалов под клетью, а двери и ограждающие устройства несъемные.

      1170. Расстояние в верхнем этаже клети от пола до наиболее выступающих под крышей клети ее деталей должно быть не менее 1,9 метров без учета основного стержня с пружиной. Стержень с пружиной ограждается предохранительным стаканом. Высота остальных этажей клети не менее 1,8 метров.

      Число людей, находящихся одновременно в каждом этаже клети, определяется из расчета 5 человек на 1 квадратный метр полезной площади пола, а в проходческих бадьях - из расчета 4 человека на 1 квадратный метр днища и включается в объявления, вывешенные в надшахтном здании и околоствольном дворе.

      Расстояние от пола до крыши наклонной клети, оборудованной сиденьями, должно быть не менее 1,6 метров.

      Число людей, помещающихся одновременно в наклонной клети, оборудованной сиденьями, определяется числом мест для сиденья.

      Предельный срок службы клетей устанавливается изготовителем.

      Замедление при торможении порожних клетей должно быть не более 50 метров в секунду в квадрате, при торможении клетей с максимальным числом людей не менее 6 метров в секунду в квадрате.

      1171. Клети людских и грузо-людских подъемных установок должны иметь двойную независимую подвеску - рабочую и предохранительную.

      Допускается отсутствие предохранительной подвески на многоканатных подъемах, независимо от их назначения, при условии крепления сосудов и противовесов к канатам не менее чем в двух точках. Противовесы одноканатных подъемов предохранительной подвеской не оборудуются.

      Круглые уравновешивающие канаты прикрепляются к сосуду посредством вертлюжных устройств.

Параграф 5. Проходческие лебедки

      1172. При оснащении проходки (углубки) ствола расчетная статическая нагрузка на лебедку не более статического натяжения каната по технической характеристике лебедки.

      Статическое испытание при техническом освидетельствовании лебедок осуществляется нагрузкой, превышающей в 2 раза их рабочую (проектную) грузоподъемность, динамическое - нагрузкой, превышающей грузоподъемность на 10 процентов.

      1173. Замена лебедок, находящихся в эксплуатации, отличных от проектных согласовывается с проектной организацией.

      1174. Лебедки, обслуживающие проходку или углубку ствола, пронумеровываются с указанием назначения каждой из них. Если в здании размещено несколько лебедок, надписи наносятся на каждую лебедку и на дверях помещения. Схема размещения проходческих лебедок у ствола с указанием порядкового номера и назначения вывешивается в копре или рудничном дворе углубленного горизонта.

      1175. Для проходческих лебедок допускается многослойная навивка каната на барабан, при этом высота реборды, выступающей над верхним слоем каната, не менее 1,5 диаметра применяемого каната. Для лебедок спасательных лестниц высота реборды не менее 2,5 диаметра каната.

      1176. Проходческие лебедки перед установкой расконсервируются, основные узлы (рама, барабан, редуктор, тормозная система) подвергаются внешнему осмотру и ревизии в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя. Выявленные повреждения деталей лебедки, возникшие при ее транспортировке, дефекты изготовления подлежат устранению.

      1177. После монтажа лебедок производится их наладка и испытание. Испытания проводятся в объеме требований руководства изготовителя по эксплуатации лебедок.

      1178. Приемка лебедок в эксплуатацию осуществляется комиссией под руководством главного механика шахты, акт приемки утверждается техническим руководителем шахты.

      1179. Срок службы проходческих лебедок указывается в паспорте.

      1180. Сорта масел, заливаемых в редукторы лебедок и электрогидравлические толкатели, смазка трущихся поверхностей соответствуют руководству по эксплуатации изготовителя.

      Уровень масла в редукторе и гидравлическом толкателя проверяется перед производством спуско-подъемных операций и при осмотре лебедки.

      1181. Продолжительность непрерывной работы лебедки не более времени, предусмотренного руководствам по эксплуатации изготовителя.

      1182. Все вращающиеся детали лебедки имеют защитные ограждения или кожухи.

      1183. На барабане лебедки предусматриваются устройства для выхода и крепления каната.

      1184. Органы управления лебедками находятся на расстоянии, обеспечивающем удобное и безопасное управление.

      1185. При навеске нового каната на барабан лебедки соблюдаются требования:

      1) не допускается его осевое раскручивание;

      2) ось барабана с канатом выставляется горизонтально и параллельно оси барабана лебедки так, чтобы вертикальная плоскость, проходящая через копровый шкив, делила его пополам;

      3) наматывание каната на барабан лебедки осуществляется с подтормаживанием барабана и укладкой каната в каждом слое без зазора;

      4) не допускается изломы и изгибы каната через жимки и приспособления во избежание порчи каната;

      5) на концах каната устанавливается бандаж из мягкой проволоки длиной не менее 5 диаметров каната. Торцы закрытого подъемного каната завариваются с обеих сторон электросваркой;

      6) во избежание пережима проволок каната при его панцировке к прицепному устройству и барабану лебедки острые кромки жимков закругляются. Радиус закругления составляет не менее 0,15 диаметра каната;

      7) в случае применения вспомогательных шкивов при навеске канатов на проходческие лебедки значение отношения диаметров шкивов к диаметру канатов не менее 20.

      1186. При навивке каната на барабан лебедки между слоями каната укладываются прокладки.

      Толщина прокладок из листовой стали принимается от 1 до 3 миллиметров в зависимости от грузоподъемности лебедки и диаметра каната. Листы прокладок укладываются с зазором между ними 80-100 миллиметров, или внахлестку. Длина прокладок должна соответствовать ширине барабана лебедки.

      Прокладки допускается не устанавливать, если при навивке каната на барабан лебедки обеспечивается его натяжение, равное не менее 85 процентов расчетной статистической нагрузки.

      Прикрепление каната к барабану лебедки обеспечивает целостность каната при проходе через прорезь в обечайке или реборде.

      Прикрепление каната к валу барабана не допускается. Канат крепится в предусмотренном устройстве не менее чем тремя жимками.

      Для ослабления натяжения каната в месте прикрепления его к барабану на поверхности последнего предусматривается в первом слое навивки не менее 5 витков трения, сматывать которые не допускается.

      1187. Осмотр проходческих лебедок:

      1) дежурный электрослесарь ежесуточно и перед каждой спуско-подъемной операцией;

      2) механик подъема – один раз в неделю;

      3) главный механик шахты – один раз в месяц.

      1188. Проходческие лебедки устанавливают таким образом, чтобы углы отклонения (девиации) каната на барабане и шкиве не превышали 2 градуса 30 минут. Угол наклона струны каната обеспечивает свободный его выход из помещения лебедки. Длина струны каната для проходческих лебедок не ограничивается. Проем для прохода каната защищается от попадания атмосферных осадков в помещение.

      1189. Проходческие лебедки, устанавливаемые на поверхности, принимаются передвижного исполнения. Рама лебедки в передвижном исполнении приспособлена к установке на ней помещения контейнерного типа. Допускается установка лебедок в инвентарных зданиях сборно-разборного типа с соблюдением требований огнестойкости, теплоизоляции, пожарной безопасности.

      1190. Помещения проходческих лебедок соответствуют климатическим зонам их установки и обеспечивают установленный температурный режим работы лебедок.

      1191. В помещениях контейнерного типа размеры проходов и дверей по высоте не менее 2-х метров, по ширине для дверей не менее 0,8 метров и для проходов не менее 1 метра. Ширину проходов к одиночным рабочим местам допускается уменьшить до 0,7 метров, между оборудованием и строительными конструкциями, создавшими местные сужения - до 0,6 метров. При отсутствии прохода минимальное расстояние между оборудованием и стенкой должно быть 0,4 метра.

      1192. В помещениях лебедок освещенность на уровне пола должна быть не менее 25 люкс.

      1193. Помещения лебедок не допускается захламлять посторонними предметами и оборудованием. Хранение в них горючих и смазочных материалов не допускается.

      В каждом помещении лебедок должны находиться противопожарные средства и инвентарь в соответствии с проектом.

      1194. Помещения лебедок закрываются на замок. Вход допускается лицам, обслуживающим лебедки.

      1195. На углубках стволов, осуществляемых с углубочных горизонтов, лебедки устанавливаются на стационарных полках (в стволах), на рабочих, вентиляционных или углубочных горизонтах, в нишах, камерах. К месту установки лебедок обеспечивается свободный доступ обслуживающего персонала. На стационарных полках лебедки устанавливаются под перекрытием (на нижнем этаже полка).

      1196. На стационарных полках, где возможно постоянное присутствие рабочих, в горных выработках, где перемещаются люди и транспорт, лебедки ограждаются металлическими решетками высотой не менее 1,6 метров.

      1197. Размеры камер определяются из условий обеспечения проходов между лебедками, достаточных для транспортирования деталей и узлов лебедок, но не менее 800 миллиметров. Со стороны стен камер оставляются монтажные проходы не менее 500 миллиметров. Фундаменты лебедок со сторон, где не требуется свободное пространство для монтажа, осмотра и ремонта, допускается устанавливать вплотную.

      1198. Проходческие лебедки, установленные на полках, в нишах, камерах, горных выработках, освещаются. Норма освещенности мест установки должна быть не менее 25 люкс на уровне пола.

      1199. Проходческие лебедки устанавливаются на сборно-разборных или монолитных фундаментах. При установке лебедок в горных выработках (в зависимости от крепости пород) допускается бесфундаментная установка лебедок при помощи анкеров. При этом предусматриваются мероприятия по отводу шахтных вод из приямков под барабанами лебедок. Проходческие лебедки в передвижном исполнении устанавливаются на инвентарных железобетонных блоках.

      1200. Рабочие чертежи фундаментов из монолитного бетона выполняют на основании строительных заданий на фундаменты изготовителей лебедок, привязанных к местным условиям в соответствии с характеристикой грунта. Фундаменты сборно-разборной конструкции сооружаются по проекту.

      1201. Верхняя отметка фундаментов и инвентарных блоков выше планировочной отметки пола или почвы выработки должна быть не менее, чем на 200 метров.

      1202. Фундаменты проверяются на правильность их расположения относительно ствола, на совпадение оси направляющих копровых шкивов с осью симметрии барабанов и перпендикулярность горизонтальной оси барабанов.

      При сооружении фундаментов составляются акты на скрытые работы с заключением аттестованной лаборатории о качестве бетона.

      1203. При эксплуатации лебедок фундаменты систематически осматриваются, в том числе, после первоначального их нагружения, экстремальных динамических нагрузок.

      Осмотр фундаментов производится по всей обнаженной поверхности. Внимание обращается на появление трещин любого направления и на затяжку фундаментных болтов. При наличии незначительных трещин в любом месте фундамента ставятся маяки и проверяются ежесменно в течение нескольких суток в процессе работы лебедки под нагрузкой. В случае разрыва принимаются меры по укреплению фундаментов.

      1204. Проходческие лебедки имеют маневровый и предохранительный тормоза с независимым включением приводов, стопорные устройства. Исполнительный орган предохранительного и маневрового тормозов колодочного типа с грузовым или пружинным приводом.

      1205. Допускается использование проходческих лебедок с ленточным предохранительным тормозом, ручным растормаживанием и ручным управлением стопорным устройством (кроме навески полков и люлек).

      1206. Маневровый и предохранительный тормоза каждый в отдельности обеспечивают момент не менее двухкратного по отношению к максимальному статистическому моменту, создаваемому нагрузкой на барабане.

      1207. При предохранительном торможении лебедок с электрическим приводом срабатывают оба тормоза, двигатель отключается от сети.

      1208. Грузы предохранительного тормоза имеют ограждения, исключающие попадание под них посторонних предметов и травмирование обслуживающего персонала. Расстояние от груза предохранительного тормоза до пола при полном затормаживании лебедки должно быть не менее 150 миллиметров. Зазоры между грузом и ближайшими частями или фундамента должны быть не менее 100 миллиметров.

      1209. Стопорное устройство проходческих лебедок имеет механический привод, а лебедки спасательных лестниц – стопорное устройство с ручным управлением.

      1210. Навешенный на лебедку груз удерживается двумя тормозами, при этом стопорное устройство включено (наложено). Включение (наложение) стопорного устройства производится после окончания маневровых операций и перед подъемом груза при неподвижном барабане. Спуск груза осуществляется при выключенном (отброшенным) стопорном устройстве.

      1211. Проходческие лебедки имеют механический привод (электрический или пневматический), лебедки для навески спасательных лестниц – комбинированный привод (механический и ручной).

      При проходке стволов глубиной до 70 метров для навески спасательных лестниц и выполнения вспомогательных операций допускается применение лебедок с ручным приводом. При этом лебедки для навески спасательных лестниц оборудуются тормозом, стопорным устройством и сдвоенной зубчатой передачей.

      1212. Механический привод проходческих лебедок должен обеспечивать линейную скорость перемещения каната на последнем (верхнем) слое навивки на барабан, не более 0,15 метров в секунду, а лебедок спасательной лестницы – не более 0,35 метров в секунду.

      1213. Напряжение на пусковые аппараты лебедок подается перед началом спуско-подъемных операций, и снимается по их окончании.

      1214. Производить спуск грузов лебедками под действием собственного веса не допускается.

      1215. Проходческие лебедки с электроприводом имеют:

      1) амперметр с нанесенной на шкале красной чертой, обозначающей предельную допустимую нагрузку;

      2) вольтметр для контроля напряжения сети;

      3) манометр для лебедок с пневматическим растормаживанием предохранительного тормоза;

      4) максимальную и нулевую защиты.

      1216. Проходческие лебедки с пневматическим приводом имеют:

      1) манометр;

      2) блокировку, приводящую к отключению пневмодвигателя и наложению тормозов при падении давления сжатого воздуха ниже допустимого.

      1217. Проходческие лебедки с электроприводом, используемые для навески полков, опалубки, направляющих канатов, лебедки для наращивания технологических трубопроводов, установки элементов армировки при подготовке к эксплуатации оснащаются устройствами контроля натяжения канатов с автоматическим их отключением при недопустимом натяжении или ослаблении каната.

      1218. Устройство контроля натяжения канатов должно:

      1) обеспечивать непрерывный контроль натяжения каната при его движении;

      2) автоматически отключать лебедку при превышении натяжения или ослабления каната более 10 процентов.

      1219. Схемы управления лебедками должны иметь блокировку, не допускающую их включение в направлении подъема после срабатывания защиты от превышения расчетного натяжения каната и в направлении спуска при его ослаблении.

      1220. Проходческие лебедки должны иметь блокировки, исключающие:

      1) пуск двигателя при наложении предохранительном тормозе;

      2) пуск двигателя в направлении спуска при наложенном стопорном устройстве;

      3) пуск двигателя в направлении подъема при отброшенном стопорном устройстве;

      4) растормаживание предохранительного тормоза при чрезмерном износе колодок для лебедок грузоподъемностью выше 10 тонн.

      1221. Если канаты опалубки одновременно являются направляющими, предусматривается шунтирование защиты от их ослабления при спуске опалубки.

      1222. При подготовке к эксплуатации лебедки с электрическим приводом и статическим натяжением каната 10 тонн-сила и более оснащаются аппаратурой защиты от превышения скорости.

      1223. Управления проходческими лебедками ведется по сигналам, полученным от рукоятчика.

      Дистанционное управление с централизованного или групповых пультов управления осуществляется операторами. Вспомогательный обученный персонал, находится у полковых лебедок и наблюдает за нормальной их работой.

      При ручном управлении предохранительным тормозом и стопорным устройством вспомогательный персонал находится у каждой лебедки независимо от назначения.

      1224. При управлении группой лебедок схема управления предусматривает возможность совместного и раздельного включения лебедок для выравнивания натяжения в канатах.

      1225. Электрическая схема управления проходческими лебедками предусматривает их аварийное отключение (наложение предохранительного тормоза) с места рукоятчика и со ствола.

      1226. На воздухопроводе питания проходческих лебедок с пневмодвигателями и электрических лебедок с пневматическим приводом тормозной системы устанавливаются водоотделители.

      1227. Воздухопровод не имеет участков, в которых может скапливаться вода. Если по условиям прокладки воздухопровода такие участки неизбежны, в низшей точке устанавливаются отстойники с кранами для периодического выпуска воды.

      1228. Для обеспечения одновременной работы группы лебедок устанавливается магистральный кран на воздухопроводе их питания. Включение магистрального крана производится после осмотра лебедок и подготовки пульта управления каждой лебедки данной группы к спуску или подъему груза.

      1229. Сечение подводящего трубопровода или шланга соответствует паспортным данным пневмодвигателя лебедки.

      1230. Еженедельно проверяется (вручную) отсутствие заклинивания золотников выключателей, педального клапана, четкость срабатывания их возвратной пружины.

      Разбирать заклинившей золотник при наличии давления воздуха в золотниковой коробке пульта управления не допускается.

      1231. При малейшем нарушении управляемости пневматической лебедкой включается аварийный педальный клапан и предохранительный тормоз.

Параграф 6. Канаты

      1232. При определении нагрузки на канаты трубопроводов (водоотлива или тампонажного раствора) считают ставы заполненными полностью, при спуске бетонных смесей принимают нагрузку, соответствующую двум разовым подачам.

      1233. Конструкции канатов выбирается в соответствии с требованиями по эксплуатации стальных канатов для подъемно-транспортных установок.

      1234. В качестве канатных проводников для подъемных сосудов применяются канаты закрытой и полузакрытой конструкции или круглопрядные нераскручивающиеся однослойные канаты крестовой свивки с диаметром наружных проволок не менее 2 миллиметров. Не допускается использование закрытых подъемных канатов в качестве проводников бадьевого подъема.

      Подъемные и тяговые канаты людских и грузо-людских подъемно-транспортных установок принимаются грузо-людские марки "В", остальные - не ниже марки "1" в соответствии с ГОСТ 3241-91 "Канаты стальные. Технические условия на канаты".

      При проходке вертикальных стволов для подвески бадьи и проходческого оборудования применяются нераскручивающиеся канаты.

      1235. Канаты для сосудов и противовесов шахтных подъемных установок должны иметь при навеске запас прочности не ниже:

      1) 9-кратного - для людских и аварийно-ремонтных подъемных установок, людских и грузо-людских (при расчете по людям) двухканатных подъемных установок со шкивами трения, не оборудованных парашютами;

      2) 8-кратного - для подъемных установок со шкивами трения одноканатных (людских, грузо-людских и грузовых) и многоканатных людских и грузо-людских подъемных установок;

      3) 7,5-кратного - для грузо-людских подъемных установок, для подвески механических грузчиков (грейферов) в стволе, проходческих люлек;

      4) 7-кратного - для грузовых многоканатных подъемных установок;

      5) 6,5-кратного - для грузовых подъемных установок;

      6) 6-кратного - для передвижных аварийных подъемных установок, спасательных лестниц, канатных проводников шахт, канатов для подвески полков при проходке стволов глубиной до 600 метров, насосов, труб водоотлива, проходческих агрегатов;

      7) 5,5-кратного - для резинотросовых уравновешивающих канатов, канатов для подвески полков при проходке стволов глубиной от 600 до 1500 метров;

      8) 5-кратного - для отбойных канатов, канатных проводников проходческих подъемных установок, для подвески проходческого оборудования, в том числе стволопроходческих комбайнов в стволах глубиной более 900 метров, за исключением указанного в подпунктах 3) и 6), для подвески полков при проходке стволов глубиной от 1500 до 2000 метров, для новых подъемных канатов при разовом спуске под подъемным сосудом негабаритных грузов и при навеске (замене) подъемных сосудов на многоканатных подъемных установках;

      9) 3-кратного - от динамической нагрузки для тормозных и амортизационных канатов парашютов;

      10) 10-кратного - для стропов многократного использования при опускании негабаритных и длинномерных грузов под подъемным сосудом, для сигнальных тросов грузо-людских и людских подъемных установок.

      Стыковые соединения резинотросовых уравновешивающих канатов имеют запасы коэффициентов прочности не менее 4,5.

      1236. Подъемные канаты для вертикальных стволов при максимальной длине отвеса более 600 метров могут навешиваться, если отношение суммарного разрывного усилия всех проволок каната к концевому грузу (без учета массы подъемного каната) не менее:

      1) 13-кратного - для людских подъемных установок;

      2) 10-кратного - для грузо-людских подъемных установок;

      3) 8,5-кратного - для грузовых подъемных установок;

      4) 11,5-кратного - для подъемных установок со шкивами трения, одноканатных (людских, грузо-людских и грузовых) и многоканатных людских и грузо-людских установок, кроме двухканатных подъемов, не оборудованных парашютами;

      5) 9,5-кратного - для многоканатных грузовых подъемных установок.

      Запас прочности с учетом массы каната не ниже 4,5-кратного для грузовых подъемов и 5-кратного - для людских и грузо-людских подъемных установок.

      1237. На одноканатных подъемных установках с канатными проводниками для обоих подъемных сосудов навешиваются головные канаты одного диаметра, конструкции и направления свивки.

      1238. На каждом многоканатном подъеме, независимо от его назначения, устанавливается не менее двух уравновешивающих канатов.

      1239. Тяговые канаты дорог вспомогательного транспорта должны иметь при навеске запас прочности не ниже:

      1) 6-кратного - для подземных пассажирских канатных дорог, монорельсовых и напочвенных рельсовых дорог при расчете по людям;

      2) 5-кратного - для монорельсовых и напочвенных рельсовых дорог при расчете по грузу, вспомогательных лебедок в наклонных выработках;

      3) 4-кратного - для скреперных, маневровых и вспомогательных (по горизонтальным выработкам) лебедок.

      Запас прочности натяжных канатов подземных пассажирских подвесных канатных дорог должен быть не ниже 6-кратного.

      1240. Канаты рабочие (тяговые) для перемещения забойного оборудования должен иметь запас прочности не менее 3-кратного по отношению к номинальному тяговому усилию на их рабочих барабанах.

      Предохранительные канаты забойных машин имеют запас прочности не менее 6-кратного по отношению к массе выемочной машины с учетом угла падения пласта.

      1241. Канат для подвески грузчиков в стволе должен иметь не менее 7,5–кратного запаса прочности. Подвеска грузчика к канату шарнирная. Канаты грузчиков заменяются через каждые 2 месяца, при наличии 5 процентов обрывов проволок на шаге свивки или при уменьшении диаметра каната на 10 процентов номинального.

      Запас прочности каната определяется как отношение суммарного разрывного усилия всех проволок каната к расчетной статической нагрузке на канат.

      1242. Все подъемные канаты вертикальных и наклонных шахтных подъемов (за исключением канатов на грузовых наклонных подъемах с углом наклона менее 30 градусов), канаты для подвески полков, cпасательных лестниц и проходческих люлек испытываются перед навеской.

      Резервный испытанный канат перед навеской допускается вторично не испытывать, если срок хранения его не превышает 12 месяцев.

      Расчетная статическая нагрузка подъемного каната складывается из массы подъемного сосуда с прицепными устройствами, массы максимального груза и массы каната от точки схода со шкива до точки прикрепления к подъемному сосуду, находящемуся на нижней отметке подъема.

      1243. Канаты, испытанные перед навеской, повторно испытываются (за исключением канатов в установках с одноканатными и многоканатными шкивами трения, канатов для подвески полков и нижних уравновешивающих канатов) в сроки:

      1) через каждые 6 месяцев - на людских и грузо-людских подъемных установках, для проходческих люлек;

      2) через 12 месяцев после навески и затем через каждые 6 месяцев - на грузовых, аварийно-ремонтных и передвижных подъемных установках, для спасательных лестниц;

      3) через 6 месяцев после навески, а затем через каждые 3 месяца - подъемные многопрядные неоцинкованные малокрутящиеся канаты (грузовые и грузо-людские).

      Срок повторных испытаний канатов исчисляется с момента их навески.

      Канаты, используемые для подвески спасательных лестниц и проходческих люлек, допускается повторно не испытывать, если они проверяются приборами инструментального контроля.

      Требования при проверке канатов, используемых для подвески спасательных лестниц и проходческих люлек, приборами инструментального контроля приведены в таблице приложения 29 к настоящим Правилам.

      Шестипрядные подъемные канаты барабанных людских и грузо-людских подъемных установок с жесткими посадочными устройствами подлежат перепанцировке в прицепных устройствах не реже одного раза в 6 месяцев.

      Срок службы канатов продлевается комиссией под руководством главного механика шахты с учетом агрессивности среды. Акт комиссии утверждается техническим руководителем организации.

      1244. Для испытания каната отрезается его конец длиной не менее 1,5 м. Для повторных испытаний каната отрезается кусок такой же длины над последним жимком запанцировки.

      1245. Каждый образец каната, направляемый на испытание, снабжается копией заводского паспорта, заверенной шахтой, и дощечкой или металлическим ярлыком, прикрепленным к канату проволокой. На ярлыке ясно указывается: организация, шахта, номер и назначение подъема, канат правый или левый, заводской номер каната, ГОСТ, диаметр каната, конструкция каната, даты навески, отрубки и отправки каната на испытание. Оба конца образца каната надежно обвязываются проволокой.

      1246. Замене по предельному сроку службы подлежат канаты согласно таблице приложения 29 к настоящим Правилам.

      1247. Канат снимается и заменяется другим, если при повторном испытании:

      1) запас его прочности окажется ниже 7-кратного - для людских и аварийно-ремонтных подъемов; 6-кратного - для грузо-людских подъемов и проходческих люлек; 5-кратного - для грузовых, передвижных подъемных установок и спасательных лестниц;

      2) суммарная площадь проволок, не выдержавших испытания на разрыв и перегиб, достигает 25 процентов общей площади поперечного сечения всех проволок каната.

      На канаты с максимальной длиной отвеса более 600 метров в вертикальных стволах, рассчитанных по переменному запасу прочности, распространяется только требование подпункта 2) настоящего пункта.

      1248. Тяговые и натяжные канаты для подземных пассажирских канатных дорог, тяговые канаты для монорельсовых и напочвенных дорог испытываются перед навеской.

      Тяговые канаты монорельсовых и напочвенных дорог, испытанные перед навеской, испытываются повторно через каждые 6 месяцев. Если при повторном испытании суммарная площадь проволок, не выдержавших испытания на разрыв и перегиб, достигает 25 процентов общей площади поперечного сечения всех проволок каната, канат снимается и заменяется другим.

      1249. Не допускается навешивать или продолжать работу стальными канатами с порванными, выпученными или запавшими прядями, с узлами, "жучками", повреждениями, с уменьшением более 10 процентов номинального диаметра.

      Применение счаленных канатов допускается только для откатки грузов по горизонтальным выработкам, наклонным выработкам с углом наклона до 30 градусов, на подземных пассажирских подвесных канатных, монорельсовых и напочвенных дорогах. При проходке стволов в случае применения для подвесного оборудования канатов длиной более 1000 метров допускается соединение их спаренными коушами с установкой на каждой ветви каната жимков.

      1250. Канаты шахтных подъемных установок подлежат осмотру назначенными лицами, в следующие сроки:

      1) ежесуточно - подъемные канаты сосудов и противовесов вертикальных и наклонных подъемных установок, уравновешивающие канаты подъемных установок со шкивами трения, канаты для подвески механических грузчиков (грейферов) при проходке стволов.

      На многоканатных подъемных установках, когда у канатов число оборванных проволок не превышает 2 процентов общего числа проволок каната на длине одного шага свивки, допускается, чтобы одним человеком производился одновременно осмотр не более четырех головных или уравновешивающих канатов. Когда на одно прицепное устройство навешено два резинотросовых уравновешивающих каната, их осмотр производит один человек;

      2) еженедельно - уравновешивающие канаты подъемных установок с машинами барабанного типа, тормозные и проводниковые канаты, канаты для подвески полков, кабеля и проходческого оборудования, подъемные и уравновешивающие резинотросовые канаты с участием механика подъема;

      3) ежемесячно - амортизационные и отбойные канаты, подъемные и уравновешивающие канаты, канаты постоянно находящиеся в стволах, включая участки канатов в запанцировке с участием главного или старшего механика.

      1251. Канаты осматриваются по всей длине при скорости движения не более 0,3 метров в секунду.

      Поврежденные участки канатов, стыковые соединения резинотросовых канатов осматриваются при неподвижном канате.

      На подъемных установках ежесуточный осмотр канатов, у которых число оборванных проволок не превышает 2 процентов от общего числа проволок каната на длине одного шага свивки, допускается производить при скорости движения не более 1 метров в секунду. На многоканатных подъемных установках при этом один человек осматривает не более двух канатов одновременно. Еженедельно производится осмотр каждого каната при скорости движения не более 0,3 метров в секунду.

      1252. Не допускается эксплуатация стальных прядевых канатов шахтных подъемных установок при наличии на каком-либо участке обрывов проволок, число которых на шаге свивки от общего их числа в канате достигает:

      1) 5 процентов - для подъемных канатов сосудов и противовесов, канатов для подвески полков и механических грузчиков (грейферов);

      2) 10 процентов - для канатов грузовых концевых откаток по наклонным выработкам с углом наклона до 30 градусов, уравновешивающих, тормозных, амортизационных, проводниковых, отбойных канатов.

      Если поврежденный участок находится в месте крепления каната к прицепному устройству, допускается конец каната с оборванными проволоками отрубить и снова прикрепить канат к коушу.

      В Журнале осмотра подъемных канатов и их расхода по форме согласно приложению 30 к настоящим Правилам, отмечается наиболее поврежденный участок (шаг), на котором число оборванных проволок превышает 2 процента от общего числа проволок каната.

      1253. Не допускается эксплуатация подъемных канатов закрытой конструкции:

      1) при износе более половины высоты проволок наружного слоя;

      2) при нарушении замка наружных проволок фасонного профиля (расслоение проволок);

      3) при выходе проволоки из замка на поверхность каната;

      4) при наличии трех оборванных проволок (включая и запаянные) фасонного профиля наружного слоя на длине участка, равной пяти шагам их свивки или двенадцати на всей рабочей длине каната.

      Допускается эксплуатация канатов, имеющих волнообразные участки без нарушения замка наружных проволок и сохраняющих гладкую поверхность до явного нарушения замка (расслоение) наружных проволок или выхода одной проволоки из замка на указанном участке.

      1254. Проводниковые канаты подлежат замене:

      1) при износе на 15 процентов номинального диаметра, но не более половины диаметра наружных проволок;

      2) если на 100 метров длины каната закрытой конструкции обнаружено два обрыва наружных проволок.

      Если при обрыве наружные проволоки в канате закрытой конструкции выходят из замка, их необходимо запаять.

      1255. На многоканатных подъемных установках не реже чем через 6 месяцев, с помощью специального прибора производится проверка равномерности нагрузки канатов. Если относительная перегрузка канатов при нижнем положении подъемных сосудов превышает 15 процентов или при верхнем положении – 25 процентов, то подъемная установка останавливается для проведения работ по регулировке распределения нагрузки на канаты.

      1256. Канаты вспомогательного транспорта подлежат осмотру в следующие сроки:

      1) ежесуточно назначенным лицом - канаты пассажирских подвесных канатных и грузо-людских монорельсовых и напочвенных дорог, канаты вспомогательных лебедок в наклонных выработках;

      2) еженедельно механиком участка - канаты пассажирских подвесных канатных дорог, бесконечных откаток, монорельсовых и напочвенных дорог, канаты скреперных, маневровых и вспомогательных лебедок;

      3) раз в полгода с участием старшего механика - канаты пассажирских подвесных дорог, монорельсовых и напочвенных дорог.

      Канаты дорог и лебедок в горизонтальных и наклонных выработках осматриваются по всей длине при скорости движения не более 0,3 метров в секунду. Для дорог длиной более 500 метров допускается производить осмотр каната поэтапно в течение нескольких смен, не превышая установленной периодичности.

      Осмотр канатов на действующих дорогах, не допускающих регулировку скорости до 0,3 метров в секунду, канатов лебедок с нерегулируемой скоростью допускается производить при остановленном канате путем обхода.

      1257. Не допускается эксплуатация стальных прядевых канатов вспомогательного транспорта при наличии обрывов проволок, на шаге свивки от общего их числа в канате:

      1) 5 процентов - для канатов подземных пассажирских подвесных канатных, монорельсовых и напочвенных дорог;

      2) 15 процентов - для канатов грузовых лебедок в наклонных выработках;

      3) 25 процентов - для канатов бесконечных откаток по наклонным выработкам, канатов скреперных, маневровых и вспомогательных (по горизонтальным выработкам) лебедок.

      1258. Канаты для перемещения и удержания забойного оборудования проверяются ежесменно перед началом работы.

      Еженедельно производится проверка этих канатов инженерно-техническим работником участка. При этом определяется максимальное число обрывов на шаге свивки.

      Канаты заменяются, если на шаге свивки число обрывов проволок достигает 10 процентов от общего их числа.

      1259. Подъемные прядевые канаты, эксплуатирующиеся в вертикальных стволах и на людских и грузо-людских подъемах в наклонных выработках, канаты для подвески полков при проходке стволов глубиной более 600 метров и для подвески стволопроходческих комбайнов, навешиваемые с запасом прочности менее 6-кратного, в целях определения по всей их длине потери сечения металла проволок подвергаются инструментальному контролю. При навеске канатов, проходящих инструментальный контроль, продлении их срока службы по условиям, приведенным в таблице приложения 29 к настоящим Правилам, от них отрезаются и хранятся в здании подъема в течение всего срока службы контрольные отрезки.

      Средства неразрушающего контроля шахтных канатов отечественного и импортного производства допускаются к применению в установленном порядке.

      Сроки проведения (периодичность) инструментального контроля приведены в таблице согласно приложению 31 к настоящим Правилам.

      В выработках с углом наклона менее 60 градусов, со сроком службы канатов более 6 месяцев, периодичность контроля устанавливается главным механиком шахты.

      1260. Канаты снимаются и заменяются новыми при потере сечения металла, достигающей:

      1) 10 процентов - для подъемных канатов в вертикальных стволах с длиной отвеса более 900 м, навешиваемых в соответствии с требованиями пункта 1236 настоящих Правил, с учетом отношения суммарного разрывного усилия всех проволок к концевому грузу, для подъемных канатов людских и грузо-людских двухканатных установок, не оборудованных парашютами, полковых канатов, навешиваемых с запасом прочности менее 6-кратного при полиспастной схеме подвески полков, для тормозных канатов парашютов;

      2) 15 процентов - для подъемных канатов с металлическим сердечником, трехграннопрядных, с круглыми пластически обжатыми прядями, навешиваемыми по запасам прочности в соответствии с требованиями пункта 1236 для канатов всех конструкций в вертикальных стволах с длиной отвеса до 900 метров, навешиваемых в соответствии с требованиями пункта 1236 настоящих Правил, канатов подвески стволопроходческих комбайнов, навешиваемых с запасом прочности менее 6-кратного;

      3) 18 процентов - для круглопрядных канатов с органическим сердечником на вертикальных и наклонных людских и грузо-людских подъемах, диаметром 45 миллиметров и менее на грузовых подъемах, навешиваемых с запасами прочности, указанными в пункте 1236 настоящих Правил, для проводниковых канатов при строительстве и эксплуатации шахт и канатов для подвески проходческого оборудования;

      4) 20 процентов - для круглопрядных канатов диаметром более 45 миллиметров с органическим сердечником на вертикальных грузовых подъемах, навешиваемых с запасом прочности не менее 6,5-кратного, для отбойных канатов и канатов для подвески полков, кроме указанных в подпункте 1) настоящего пункта;

      5) 24 процентов - для уравновешивающих канатов.

      1261. Резинотросовые уравновешивающие канаты подвергаются инструментальному контролю для определения целостности тросов в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя.

      1262. Результаты осмотра и контроля канатов в тот же день заносятся в Журнал осмотра подъемных канатов и их расхода по форме согласно приложению 30 к настоящим Правилам. В этот же журнал заносятся все без исключения случаи повреждения каната и их перепанцировки.

      1263. Если в процессе эксплуатации канаты подвергались экстренным нагрузкам, то работа данной установки прекращается для осмотра канатов. Результаты осмотра записываются в книгу осмотра канатов. В случае несоответствия каната требованиям, он заменяется.

      1264. Проходческие лебедки, предназначенные для подвески полков, предохранительных щитов-оболочек, опалубок, трубопроводов, направляющих канатов, оснащаются защитными средствами от перенатяжения канатов.

      1265. Все канаты в шахтных стволах (за исключением головных подъемных со шкивом трения и тормозных канатов парашютов) в процессе эксплуатации регулярно смазываются антикоррозийной канатной смазкой. Периодичность нанесения смазки обеспечивает поддержание целостности смазочного слоя на поверхности каната, но не реже одного раза в месяц.

      1266. При длительном хранении канаты периодически, не реже одного раза в год, осматривают и смазывают по поверхности витков внешнего ряда. Канаты хранятся в сухом закрытом помещении с деревянным полом или настилом, при этом ось барабана параллельна полу.

      1267. На каждую подъемную установку для спуска и подъема людей резервируется испытанный и годный для навески запасной канат (для многоканатных подъемов - полный комплект головных канатов).

      Для подъемных установок при наличии в стволе более одного подъема это требование не обязательно.

      Допускается для группы подъемных установок, имеющих в навеске взаимозаменяемые канаты, иметь один резервный головной канат.

Параграф 7. Парашюты

      1268. Клети для спуска и подъема людей снабжаются устройствами (парашютами), предназначенными для плавного торможения и остановки их в случае обрыва подъемных канатов. Применение парашютных устройств на многоканатных подъемных установках с числом головных канатов 4 и более не требуется.

      Все шарнирные соединения парашютов смазываются и свободно поворачиваются. Испытания парашютов должны производиться не реже одного раза в 6 месяцев в соответствии с руководством изготовителя для данного типа парашютов.

      Места крепления тормозных канатов парашютных устройств и направляющих канатов в зумпфах стволов систематически очищаются и доступны для осмотра и ремонтов.

      Парашютные устройства заменяются новыми вместе с заменой клети, за исключением парашютов с захватами за тормозные канаты, которые заменяются не реже чем через 5 лет со дня навески.

      Допускается продление срока службы парашютов с тормозными канатами на 2 года. Решение о продлении срока службы принимается комиссией, возглавляемой главным механиком шахты, при условии положительных результатов дефектоскопии, износе шарнирных соединений, не превышающем допустимых величин, указанных в руководстве по эксплуатации парашюта, и удовлетворительных результатах испытаний парашютов.

      Этой же комиссией срок службы парашютов, проработавших более 7 лет, продлевается на 1-3 года на основании экспертного заключения организации, аттестованной на право проведения работ в области промышленной безопасности.

      1269. При проходке, углубке и капитальном ремонте вертикальных и наклонных выработок допускается спуск и подъем людей временными подъемными сосудами без парашютных устройств.

      После завершения работ по проходке указанных выработок для подъема и спуска людей по ним применяются клети или специальные вагонетки, оборудованные парашютами.

      Допускается эксплуатация подъемных установок на вентиляционных стволах, служащих для их осмотра и аварийной выдачи людей на поверхность, без оснащения клетей парашютами.

Параграф 8. Шкивы

      1270. Сегменты футеровки ведущих шкивов подъемных установок со шкивами трения и копровых шкивов прикрепляются так, чтобы на кромках футеровки желоба не было никаких соединительных частей, которые при нарушении их крепления могли бы попасть в желоб под канат. Болты, закрепляющие футеровку, подлежат осмотру еженедельно. Обнаруженные при этом негодные болты подлежат замене новыми. Реборды направляющих шкивов и шкивов трения должны выступать над верхней частью каната не менее чем на 1,5 его диаметра.

      Сегменты футеровки заменяются новыми при изношенности их в глубину на один диаметр (без учета первоначального углубления) на сторону - на половину диаметра каната.

      Сегменты футеровки заменяются новыми, если остаточная высота в результате износа окажется равной 0,75 диаметра каната. Копровые шкивы имеют устройства для удаления льда, конструкция которых определяется проектом.

      1271. Шкивы с литыми или штампованными ободами, не предусматривающие применение футеровки, подлежат замене новыми при износе толщины обода или реборды до 50 процентов их начальной толщины и во всех случаях, когда обнажаются торцы спиц. Допускается наплавка желоба шкива при износе его в глубину не более 50 процентов начальной толщины по технологической карте изготовителя.

      1272. Направляющие шкивы для навески проходческого оборудования (в том числе по полиспастной системе) имеют паспорт изготовителя и клеймо с обозначением шкива и номера изготовителя.

      1273. Диаметр направляющих шкивов, измеренный по оси каната, размещенного в желобе, составляет не менее 20 диаметров навешенного каната.

      Отклоняющие шкивы канатов опалубки, установленные на полке, допускается применять диаметром, равным не менее 15 диаметров каната.

      1274. Подшипники направляющих шкивов надежно закрепляются на балках при помощи болтовых соединений с установкой упоров. Болтовые соединения законтрогаены.

      1275. Средняя плоскость желобов установленных шкивов вертикальная, а ось – горизонтальная.

      Шкивы подлежат замене новыми при износе толщины обода или реборды более чем на 50 процентов их начальной толщины.

      Смазка подшипников шкивов производится в соответствии с руководством изготовителя.

Параграф 9. Проводники

      1276. Суммарный зазор между направляющими башмаками скольжения подъемного сосуда (противовеса) и проводниками при их установке на базовой отметке – (участке проводников от места разгрузки подъемного сосуда до места установки концевого выключателя на копре, предназначенного для включения предохранительного тормоза при подъеме сосуда на 0,5 метров выше уровня верхней приемной площадки нормального положения при разгрузке) выдерживается размер колеи для рельсовых проводников - 10 миллиметров, для деревянных - 20 миллиметров, а по глубине ствола для рельсовых проводников - 10±8 миллиметров, для деревянных - 20±10 миллиметров.

      При применении на подъемных сосудах упругих рабочих направляющих устройств качения обязательно наличие предохранительных башмаков, устанавливаемых непосредственно на несущей конструкции подъемного сосуда и конструктивно не связанных с рабочими направляющими устройствами.

      Суммарный зазор между контактными поверхностями предохранительных башмаков скольжения и проводников при их установке на базовой отметке для рельсовых проводников - 20 миллиметров, для проводников прямоугольного сечения - 30 миллиметров.

      Башмаки скольжения либо их сменные вкладыши подлежат замене при износе контактных поверхностей свыше 8 миллиметров на сторону.

      1277. Суммарный износ проводников и башмаков на сторону при рельсовых проводниках должен быть не более 10 миллиметров, при деревянных не более 18 миллиметров.

      При этом допускается общий износ боковых поверхностей башмака и рельсового проводника двустороннего расположения до 20 миллиметров.

      1278. Глубина зева рабочих направляющих башмаков скольжения открытого типа при их установке для рельсовых проводников должна быть 60 миллиметров, для деревянных 80 миллиметров.

      Глубина зева предохранительных башмаков скольжения при их установке для проводников из рельсов должна быть 65 миллиметров, для проводников прямоугольного сечения 110 миллиметров.

      Внутренний диаметр новых вкладышей рабочих направляющих устройств скольжения для канатных проводников при их установке должен быть на 10 миллиметров больше диаметра проводникового каната. Глубина канавки роликов при применении направляющих роликоопор не менее 1/3 диаметра проводникового каната. Для предохранительных направляющих устройств при применении канатных проводников разница в диаметрах нового вкладыша и проводникового каната составляет 20 миллиметров, а допустимый износ вкладышей направляющих - 15 миллиметров по диаметру.

      1279. Проводники подлежат замене при износе на сторону:

      1) рельсовые - свыше 8 миллиметров;

      2) деревянные - свыше 15 миллиметров;

      3) коробчатые - свыше половины толщины стенки.

      При этом допускается суммарный боковой износ рельсовых проводников при их двустороннем расположении относительно сосудов до 16 миллиметров.

      Износ полки, соединяющей головку рельсовых проводников с подошвой, допускается не более чем на 25 процентов номинальной ее толщины.

      1280. Канатные проводники подлежат замене при износе на 15 процентов номинального диаметра каната, но не более половины высот или диаметра наружных проволок.

      Внутренний диаметр новых втулок направляющих муфт для канатных проводников при их установке должен быть на 5 миллиметров больше диаметра соответствующего проводникового каната. Не допускается износ втулок направляющих муфт более 15 миллиметров по диаметру.

      При парашютах резания деревянные проводники в стволе подлежат замене при суммарном их износе свыше 20 миллиметров.

      Полная инструментальная проверка износа проводников производится на каждом ярусе армировки службой главного механика шахты:

      1) для металлических - через 1 год;

      2) для деревянных - через 6 месяцев.

Параграф 10. Прицепные устройства

      1281. При проведении наклонных или вертикальных выработок, по которым производится подъем и спуск людей и грузов:

      1) перед навеской прицепные устройства испытываются на двойную нагрузку; периодические испытания производятся не реже одного раза в полугодие;

      2) не допускается использование прицепных устройств не по назначению;

      3) прицепные устройства имеют приспособления, закрывающие зев крюка и исключающие самопроизвольную отцепку;

      4) прицепные устройства не реже одного раза в 2 года заменяются новыми.

      Срок службы прицепных устройств и дужек проходческих бадей допускается продлевать на 1 год решением комиссии под руководством главного механика шахты по результатам инструментальной проверки с применением методов неразрушающего контроля. Акт комиссии утверждается техническим руководителем организации.

      Соединение с подъемным канатом подвесных цепей, крюков, полков, насосов, трубопроводов, натяжных устройств, оборудования не допускает возможность их произвольного разъединения.

      Подвеска пневматического грузчика к канату выполняется шарнирной.

      1282. При навеске запасы прочности (по отношению к расчетной статической нагрузке) обеспечиваются не менее:

      1) 13-кратного - для подвесных и прицепных устройств людских подъемных установок, для прицепных устройств и дужек проходческих бадей;

      2) 10-кратного - для подвесных и прицепных устройств сосудов вертикальных подъемов и наклонных подъемов с концевыми канатами, независимо от их назначения, монорельсовых и напочвенных дорог, прицепных устройств стволового проходческого оборудования (полков, опалубок и так далее) и уравновешивающих канатов подъемных установок. Запасы прочности прицепных устройств для уравновешивающих канатов определяются по отношению к их весу. Подвесные и прицепные устройства грузо-людских подъемных установок обеспечивают 15-кратный запас прочности по отношению к массе максимально спускаемого количества людей;

      3) 6-кратного - для прицепных устройств проводниковых и отбойных канатов, сцепных устройств вагонеток.

      1283. Прицепные устройства проходческого оборудования изготавливаются в соответствии с проектной конструкторской документацией.

      Конструкция соединения подвесных устройств с канатами исключает возможность их произвольного разъединения.

      Подвеска пневматического грузчика к канату выполняется шарнирной.

      1284. Прицепные устройства полков, опалубок, насосов, трубопроводов, проходческого оборудования изготавливаются с 10-кратным, а подвесные устройства направляющих канатов – с 6-кратным запасом прочности.

      1285. При использовании в прицепном устройстве несимметричного коуша ветвь каната огибает строну коуша, имеющую меньший эксцентриситет. Свободный конец каната прикрепляется к грузовой ветви при помощи не менее шести стальных жимков, из которых пять являются рабочими и один контрольным. Расстояние между центрами жимков составляет 200–250 миллиметров.

      Между последним рабочим и контрольным жимками свободный конец каната имеет петлю, вытяжка которой в процессе эксплуатации указывает на производство перекрепления каната.

      1286. Для прядных канатов рекомендуется применять жимки, состоящие их двух стальных или фигурных планок, а для закрытых канатов – жимки, состоящие их трех стальных плоских планок.

      Применение жимков из круглой стали (типа "удав") допускается только для прядных канатов диаметром не более 22 миллиметров, используемых на вспомогательных монтажных операциях.

      1287. В прицепных устройствах с несимметричной плоской клиновой втулкой свободный конец каната крепится к грузовой ветви одним рабочим и одним контрольным жимками. Между жимками свободный конец каната имеет петлю, вытяжка которой указывает на производство его перекрепления.

      1288. Неподвижная ветвь каната проходческого оборудования, навешенного по полиспастной системе, крепится при помощи прицепного устройства, установленного на подшкивной площадке, нулевой раме или на балке в стволе, в соответствии с проектом.

      1289. Каждое прицепное устройство имеет паспорт и маркировку с указанием номера изготовителя, даты изготовления, испытания у изготовителя.

      1290. Не допускается применять для навески проходческого оборудования прицепное устройство не заводского изготовления.

      Не допускается изготовление цепей, применяемых в качестве предохранительных подвесок, кузнечной сваркой и ручной электросваркой.

      1291. Каждый тип прицепного устройства обеспечивает прочность закрепленного в нем каната не менее 85 процентов прочности нового каната.

Параграф 11. Противовесы

      1292. Подъемы с противовесом, предназначенные для подъема и спуска людей и грузов по наклонным и вертикальным выработкам, должны удовлетворять требованиям:

      1) подъемный канат противовеса принимается того же диаметра, что и подъемный канат сосуда, в отношении контроля и испытания к канату противовеса предъявляются те же требования, что и к канату сосуда;

      2) вес противовеса для установок, предназначенных исключительно для подъема и спуска людей, равен весу сосуда плюс половинный вес максимального числа людей, помещающихся в сосуде, а для грузо-людских установок - равен весу клети плюс половина веса максимального расчетного груза, который поднимается в данной клети.

      При транспортировании людей на грузо-людских подъемных установках допускается в отдельных случаях уменьшение веса противовеса до значения, равного весу клети с порожними вагонетками;

      3) противовесы передвигаются по направляющим, для людских и грузо-людских подъемов оборудуются устройствами, предназначенными для улавливания противовесов в случае обрыва канатов.

      В наклонных выработках противовесы отделяются от клетевых отделений прочными перегородками.

      Допускается эксплуатация противовесов действующих наклонных подъемных установок без парашютов.

      Допускается отсутствие парашютов на противовесах действующих подъемных установок вертикальных стволов со стесненными условиями, если отделения клети и противовеса отделены друг от друга перегородкой из рельсов или канатов. Допускается отсутствие перегородки, если высота рамы противовеса превышает два шага армировки при одностороннем расположении проводников. Противовес в этом случае оборудуется предохранительными башмаками длиной не менее 400 миллиметров.

      Стесненными считаются условия, при которых невозможно разместить на противовесе площадку длиной 1,5 метров и шириной 0,4 метров.

Параграф 12. Полки

      1293. Одноэтажные подвесные полки подвешиваются к канату не менее чем в четырех местах.

      Двух- или многоэтажные полки и их крепления к подъемному канату выполняются так, чтобы при подвеске без раскрепления или перемещения по стволу не нарушалась горизонтальная устойчивость и исключалась возможность заклинивания полков.

      1294. При совмещенной схеме проходки зазор между предохранительным полком и крепью ствола устанавливается не более 400 миллиметров. На всех этажах полка по его периметру устанавливается решетчатое защитное ограждение высотой не менее 1400 миллиметров. Нижняя часть ограждения выполняется со сплошной металлической обшивкой высотой не менее 300 миллиметров.

      Проемы для раструбов между этажами предохранительного полка обшивается сетчатым защитным ограждением с размером ячеек не более 40х40 миллиметров. В нижней части раструба в местах примыкания сетчатого защитного ограждения к полку ограждение выполняется в виде сплошной металлической обшивки высотой не менее 300 миллиметров.

      1295. Проходческий полок изготовляется со сплошным перекрытием для защиты работающих в забое от падающих предметов и раструбами высотой не менее 1600 миллиметров для пропуска бадей.

      1296. Проходческие полки оборудуются смотровыми щелями, позволяющими проходчику, назначенному лицу для пропуска бадей и грузов через раструбы, видеть положение в забое и оборудование, размещенное ниже полка.

      1297. Подвесные полки подвешиваются не менее чем в четырех точках с таким расчетом, чтобы исключалось их опрокидывание при обрыве одного из прицепных устройств.

      Двух- и трехэтажные полки подвешиваются на подвесных канатах так, чтобы при спуске и подъеме не нарушалась их устойчивость и исключалась вероятность заклинивания.

      1298. При проходке ствола и возведении постоянной крепи подвесной полок должен быть прочным и иметь раструб для прохождения бадей, приспособления для укрепления его в стволе во время работы. Высота бадейных раструбов должна быть не менее 2000 миллиметров. Проходческие полки оборудуются смотровыми щелями, позволяющими проходчику, ответственному за пропуск бадей и грузов через раструбы, видеть в забое положение оборудования, размещенного ниже полка.

      При одновременной проходке ствола и возведении постоянной крепи зазор между полком и возводимой крепью ствола или опалубкой, считая от выступающих ребер кружал, должен быть не более 120 миллиметров и во время работы плотно перекрыт. Направляющие рамки останавливаются на 0,5 метров выше раструба подвесного полка.

      При совмещенной схеме проходки зазор между полком и крепью ствола не более 400 миллиметров, на всех этажах полка по его периметру устанавливается решетчатое ограждение высотой не менее 1400 миллиметров. Нижняя часть ограждения имеет сплошную металлическую обшивку высотой не менее 300 миллиметров.

      Проемы для раструбов между этажами полка обшиваются металлической сеткой с ячейками не более 40х40 миллиметров. В нижней части раструба в местах примыкания сетки к полку обшивка выполняется в виде сплошного ограждения высотой не менее 300 миллиметров.

      При перемещении полков и наращивании ставов труб работа в забое ствола не допускается. Все рабочие, кроме лиц, сопровождающих полок и производящих наращивание труб, поднимаются на поверхность. Работы по перемещению полка, подвесного оборудования, подвесной металлической опалубки и наращиванию труб производятся в присутствии лица контроля. Перемещение подвесного полка производится по сигналам.

      Работы с подвесного полка после перемещения его в новое положение в забое возобновляются после центровки полка и натяжной рамы по бадьям с закреплением их и нанесением новых меток на указателе глубины подъемной машины.

      Подвесной полок имеет перекрытие для защиты работающих на полке от падающих сверху предметов. При наращивании проводников не допускается отсоединять прицепное устройство, на котором опускается проводник, до прикрепления проводника к ранее установленному.

      1299. Работы по перемещению полка производятся опытными рабочими под руководством назначенного лица контроля в соответствии с ПОР.

      Лебедки, осуществляющие перемещение полка, обеспечивают одинаковую скорость движения канатов, а схема их электропитания - одновременное включение, что обеспечит перемещение полка с минимальными перекосами. Перекосы устраняются поочередным включением лебедок по сигналам сопровождающего.

      Перемещение подвесного полка производится по коду сигналов.

      Для перемещения проходческого оборудования (подвесных полков, насосов) при проходке стволов применяются редукторные лебедки, в конструкции которых предусмотрено рабочее и предохранительное торможение с независимым включением привода, храповичное устройство. Скорость движения каната при спуске-подъеме должна не превышать 0,35 метров в секунду. Включение предохранительного тормоза сопровождается автоматическим срабатыванием маневрового тормоза. Коэффициент запаса торможения каждого тормоза (отношение момента, создаваемого тормозом, к наибольшему статистическому моменту нагрузки) – не менее 2. Лебедки с электрическим приводом должны иметь блокировку, автоматически включающую тормоз при отключении двигателя.

      Допускается применение ручных лебедок с концевой нагрузкой на канате до 2 тонн, в конструкциях которых подъем и спуск достигаются вращением рукоятки. Ручные лебедки имеют тормоз, стопорное храповое устройство и сдвоенную зубчатую передачу. Рукоятки ручных лебедок после применения снимаются и передаются на хранение машинисту подъемной машины и выдаются по разрешению лица технического контроля.

      Подвесные полки и люльки с насосами и оборудованием после каждого их перемещения крепятся к постоянной или временной крепи ствола. Насосные агрегаты и пусковая аппаратура закрепляются к этим полкам и люлькам.

      Соединение с подъемным канатом подвесных цепей, крюков, полков, насосов, трубопроводов, натяжных устройств, оборудования исключает возможность их произвольного разъединения.

      1300. При перемещении полков не допускается:

      1) одновременно подавать сигналы на подъемную машину и на лебедки;

      2) вести остальные работы в забое и на полках;

      3) находиться в стволе лицам, не занятым на перемещении полка.

      1301. После перемещения полка работы на нем и в забое возобновляются после установки полка на выдвижные опоры (не менее трех) или распора домкратов в стенки ствола, центровки полка и натяжной рамы, нанесения новых меток на указателе глубины подъемной машины.

      1302. Зазор между крепью выработки и полком после установки его в рабочее положение перекрывается фартуками.

      1303. На полке вывешивается схема его загрузки, указывается максимально допускаемое число одновременно находящихся на полке людей и перечень материалов или оборудования с указанием их массы и количества.

      1304. Перед взрыванием шпуров проходческий полок поднимается над забоем ствола на безопасную высоту, предусмотренную ПОР.

      В случае применения породопогрузочных комплексов полок (при очередном опускании) устанавливается на безопасно допустимом расстоянии от забоя во избежание его повреждения взрывной волной и кусками породы. Перед взрыванием шпуров пневмопогрузчики поднимаются под полок и закрепляются.

      1305. До начала перемещения полка:

      1) закрепить лопасти грейферов предохранительными хомутами;

      2) поднять грейферы к тельферам и навесить на предохранительные устройства, ослабив канат его навески;

      3) установить тельферы в положение, при котором обеспечивается свободный проход бадей через раструбы полков;

      4) зафиксировать жесткими фиксаторами рукоятки управления тележкой поворота и тельферами;

      5) незакрепленные материал, инструмент и предметы выдать со ствола;

      6) закрыть проемы, оборудованные лядами;

      7) шланги питания пневмолебедок, оборудования отсоединить от ставов труб сжатого воздуха.

      Работы в забое ствола прекращаются, работники, кроме участвующих по наряду в перемещении полка, выданы со ствола.

      Отпускаются и убираются домкраты или пальцы, фиксирующие положение полка, откидываются предохранительные щитки – фартуки.

      Для предупреждения перекоса полка и свободного пропуска трубопроводов и кабелей лицо контроля расставляет проходчиков (в соответствии с утвержденными мероприятиями на перемещение полка).

      1306. При перемещении полка бадья находится выше последнего. При двухконцевом подъеме для этих целей используется бадья, навешанная на переставном барабане подъемной машины.

      1307. Во избежание заклинивания полка при перемещении он занимает горизонтальное положение. В случае перекоса полка его перемещение останавливается и возобновляется после восстановления горизонтального положения.

      1308. Выбор и напуск кабелей освещения и сигнализации при подъеме и спуске полка производит назначенное лицо.

      1309. После взрывания шпуров и проветривания забоя производится осмотр полка и расположенного на нем оборудования. Полок приводится в безопасное состояние и опускается на требуемое от забоя расстояние.

      1310. Фиксирование полков в новом положении осуществляется устройствами, предусмотренными проектом, после проверки горизонтальности и правильности центровки его по подъемным сосудам. Устанавливается и регулируется натяжение направляющих канатов в соответствии с требованиями для данной глубины ствола.

      1311. Новое положение полка, его закрепление, центровка и натяжение направляющих канатов проверяет лицо контроля. По указанию этого лица машинист подъема по сигналам из ствола отмечает на указателе глубины подъемной машины новое положение полка.

      1312. Полки имеют огражденные смотровые решетчатые отверстия, позволяющие полковому видеть размещение оборудования, находящегося на нижних этажах полка, и забой.

Параграф 13. Проходческие люльки

      1313. Проходческие люльки изготавливаются по проекту и имеют, несколько этажей с расстоянием между ними, равным расстоянию между ярусами расстрелов. Этажные площадки должны иметь ограждения высотой не менее 1 метра со всех сторон.

      1314. Прицепное устройство проходческой люльки выбирается в зависимости от ее массы при полной загрузке, имеет паспорт изготовителя.

      1315. Люлька оборудуется "лыжами", предохраняющими ее от посадки на расстрелы и подход под них.

      1316. Перед спуском или подъемом проходческую люльку и участок ствола, где она перемещается, осматривает лицо контроля и бригадир проходчиков (с целью проверки возможности беспрепятственного движения ее по стволу).

      1317. Сигналы на перемещение или остановку проходческой люльки подаются из люльки или бадьи, находящейся в непосредственной от нее близости.

      1318. После подвода люльки к месту выполнения работы лебедку затормозить предохранительным и рабочим тормозами, наложить стопорное устройство. При пересадке из бадьи в люльку проходчики прикрепляются предохранительными поясами к дужке или прицепному устройству бадьи.

      Посадка людей в люльку при ее перемещении не допускается.

      1319. Перемещение проходческой люльки по стволу с рабочими допускается при выполнении технологических операций на расстояние не более длины проводника.

      Использование люльки в качестве подъемного сосуда не допускается.

      1320. На работы с помощью проходческой люльки в конкретных условиях ствола разрабатывается ПОР.

Параграф 14. Маркшейдерские отвесы

      1321. Для проходки, углубки и армирования вертикальных столов маркшейдерской службой шахты составляется схема расположения маркшейдерских отвесов в сечении ствола и эскизы применяемых шаблонов.

      Схема расположения маркшейдерских отвесов и эскизы шаблонов согласовываются с главным маркшейдером шахты и утверждается техническим руководителем шахты.

      1322. Лебедки маркшейдерских отвесов устанавливаются на поверхности или углубочном горизонте с размещением обводных роликов на нулевой раме и контрольном ярусе.

      1323. Всем отвесам и лебедкам для их навески присваиваются номера. Грузы отвесов в стволе имеют бирку с отчетливо видным присвоенным ему номером, а на их лебедках, на видном месте, написаны номера белой краской.

      1324. Форма грузов отвесом обтекаемая сверху и снизу. Масса груза и диаметр каната навески определяются расчетом в зависимости от глубины ствола и назначения маркшейдерского отвеса. Навеску груза отвеса на канат выполняют при помощи клинового устройства заводского изготовления. Груз имеет паспорт изготовителя и металлическое клеймо с указанием его массы.

      1325. Лебедки маркшейдерских отвесов имеют механический привод (электрический или пневматический). Для столов глубиной до 300 метров допускается применение лебедок с ручным приводом.

      1326. Грузы и канаты отвесов должны не соприкасаться с деталями подвесного оборудования, предметами и находиться от них на расстоянии не менее 250 миллиметров. Канат ударной механической сигнализации удаляется от канатов отвесов на расстояние не менее 1,5 метров.

      1327. Грузы свободных отвесов в период, когда ими не пользуются, помещаются в прочно закрепленные корзины. Места установки и способы крепления корзин отвесов предусматриваются планом организации маркшейдерских работ. Канаты отвесов находятся в натянутом состоянии.

      1328. При производстве работ по разметке мест крепления трубопроводов к крепи ствола с помощью отвеса, все работы в забое и присутствие людей ниже уровня крепления труб не допускается.

      1329. Отвесы, применяемые для контроля ведения армирования ствола, постоянно находятся над верхним этажом полка на высоте не более 1 метра при производстве работ с люлек – ниже уровня люлек.

      1330. Выполнение работ в стволе, связанных с перемещением грузов маркшейдерских отвесов, предусматривается нарядом по смене. В случае выполнения не предусмотренных нарядом по смене работ лицо контроля обеспечивающее ведение работ в стволе, оповещает об этом всех людей, работающих в стволе, и дает указания о том, с какими отвесами будут производиться работы и на какие расстояния перемещается груз.

      1331. Спуск и подъем грузов отвесов для выполнения маркшейдерских замеров, центровки проходческого оборудования, разметки шпуров, остальных работ производится при отсутствии людей в опасной зоне.

      1332. Для оповещения людей о перемещении груза маркшейдерского отвеса полковому или лицу, назначенному лицом контроля, подается условный сигнал (сиреной), по которому люди, находящиеся в опасной зоне ствола (под грузом отвеса), прекращают работу, отходят в безопасную зону и находятся там до подачи условного сигнала "отбой".

      1333. Рабочие, обслуживающие лебедки отвесов, не начинают операции по перемещению грузов отвесов до получения личного указания лица контроля, обеспечивающего ведение работ в стволе.

Параграф 15. Опалубки и щиты – оболочки

      1334. Опалубки и щиты – оболочки, если они не крепятся к подвесным полкам, навешиваются не менее чем на 3 каната отдельных лебедок.

      1335. Для отрыва опалубки поддерживающие ее канаты напускаются не более чем на 0,5 метров, для чего на них наносятся метки по шаблону на определенной высоте от нулевой рамы. Если при этом не произойдет отрыв опалубки от бетона, выбирается напуск каната, устраняется причина заклинивания опалубки, а затем заново произвести напуск.

      При заклинивании опалубки не допускается производить отрыв ее от бетона при помощи лебедок путем натяжения канатов.

      1336. После отрыва опалубки от бетона ее очищают от кусков породы и удаляют наплывы бетона на стыке двух заходок.

      1337. Во время отрыва опалубки и опускания ее на очередную заходку рабочие находятся в бадье выше уровня верхнего кольца или на нижнем этаже проходческого полка.

      В стволах диаметром более 7 метров допускается наблюдать из центральной безопасной зоны ствола за опусканием опалубки и перемещением канатов ее навески. Нахождение людей на опалубке при напущенных канатах, при ее перемещении не допускается.

      1338. Все работы, выполняемые на опалубке на высоте более 2 метров, производятся не менее, чем двумя проходчикам. При работе на высоте более 1,5 метров проходчики прикрепляются к деталям опалубки или строповочным канатам с помощью предохранительных поясов.

      Работы в верхней части опалубки допускается производить с лестниц, если они прикреплены к опалубке, а проходчики застрахованы предохранительными поясами.

      1339. Лицо контроля дает разрешение на уборку породы в забое ствола после очистки опалубки и при достаточном натяжении канатов.

Параграф 16. Спасательные лестницы

      1340. При проходке и углубке вертикальных стволов шахт каждый из них на случай аварии с подъемом или отключения электроэнергии снабжается аварийно – спасательной лестницей длиной, обеспечивающей размещение на ней одновременно всех рабочих наибольшей по численности смены.

      При наличии в одном стволе двух проходческих бадьевых подъемов с независимыми источниками питания, предназначенных для спуска-подъема людей, допускается не предусматривать навеску в стволе аварийно-спасательной лестницы.

      1341. Спасательные лестницы изготовляются в соответствии с проектно-конструкторской документацией.

      1342. Спасательная лестница состоит из отдельных секций, соединяемых между собой. Каждая секция состоит из несущего каркаса, в которой ввариваются ступеньки с шагом не более 400 миллиметров, сидения и предохранительные полукольца с поручениями.

      Для прохода спасательной лестницы через проемы полков, натяжной и нулевой рам верхняя и нижняя секции имеет конусообразную форму. Верхняя секция имеет перекрытие, предохраняющее сидящих на лестнице рабочих от травмирования падающими предметами.

      1343. Спасательные лестницы навешивают на канат при помощи прицепных устройств, рассчитанных на тринадцатикратный запас прочности по отношению к максимальной статической нагрузке.

      1344. Спасательные лестницы и их прицепные устройства имеют паспорта изготовителя.

      1345. Лебедка спасательной лестницы приказом по шахте закрепляется за определенным лицом, на которое возлагается обеспечение ее исправного технического состояния.

      1346. Спасательная лестница постоянно находится вблизи забоя ствола, при использовании механизированных проходческих комплексов – над полком-кареткой.

      1347. Для свободного прохода к спасательной лестнице полки и рамы имеют легко открывающиеся проемы достаточного сечения.

      Лебедка подвесной лестницы должна иметь комбинированный привод (механический и ручной) и оборудуется тормозами. При проходке стволов глубиной до 70 метров лебедки для подвески аварийно-спасательных лестниц допускаются с ручным приводом и оборудуются тормозами.

      1348. При ручном подъеме спасательной лестницы с людьми у лебедки на каждой ее рукоятке находятся по два человека, один человек – у рычагов управления лебедкой.

      1349. Использовать спасательную лестницу и ее лебедку не по назначению не допускается.

Параграф 17. Сигнальные устройства

      1350. Выработки, служащие для спуска - подъема людей, оборудуются аварийной и рабочей сигнализацией машинисту подъема, доступной людям, находящимся в подъемном сосуде (клеть, бадья, вагонетка).

      1351. При проходке и углубке стволов каждая подъемная установка имеет не менее двух независимых сигнальных устройств. Если одновременно ведутся работы в забое и на подвесном полке, то сигнализация с полка и из забоя разделяются.

      Между подвесным полком и забоем оборудуются двусторонняя сигнализация.

      Все рабочие, занятые на проходке и креплении ствола, знают сигналы и умеют их подавать.

      Не допускается подавать сигналы из забоя непосредственно машинисту подъемной машины, минуя рукоятчика. Подача исполнительного сигнала производится одним рукоятчиком на каждой подъемной установке.

      1352. Стволы глубиной до 300 метров оборудуются доступной с крыши подъемного сосуда сигнализацией, обеспечивающей подачу сигнала на верхнюю приемную площадку, используемую при ревизиях и осмотрах стволов.

      При глубине стволов более 300 метров они оборудуются двусторонней высокочастотной переговорной связью и сигнализацией между машинистом подъема и находящимися в клети или на ее крыше людьми.

      1353. Каждая подъемная установка снабжается устройством для подачи сигналов от стволового к рукоятчику и от рукоятчика к машинисту, ремонтной сигнализацией, используемой для осмотра и ремонта ствола.

      При осмотре и ремонте стволов шахт для связи между машинистом подъемной машины и подъемным сосудом допускается использование беспроводной связи. При этом на грузо-людских одноканатных подъемных установках, оборудованных сигнализацией из клети предусматривается сигнализация с приемных площадок, устройство, не допускающее одновременную подачу сигналов из клети и с приемных площадок. На таких подъемных установках допускается отсутствие ремонтной сигнализации.

      На людских и грузо-людских вертикальных и наклонных (с углом наклона выработки более 50 градусов) подъемных установках, кроме рабочей и ремонтной сигнализации, предусматривается резервная сигнализация с обособленным питанием по отдельному кабелю. По функциональным возможностям резервная сигнализация не отличается от рабочей.

      При наличии двух подъемных установок в одном стволе, каждая из которых обеспечивает спуск и подъем людей со всех горизонтов, допускается отсутствие резервной сигнализации. Если установка обслуживает несколько горизонтов, то устанавливается устройство, показывающее, с какого горизонта подан сигнал в данный момент, устройство, препятствующее поступлению рабочих сигналов из остальных пунктов.

      Схема сигнализации предусматривает возможность подачи сигнала "стоп" с любого горизонта непосредственно машинисту.

      Принципиальная электрическая схема стволовой сигнализации вывешивается в здании подъемной машины.

      Управление проходческими лебедками ведется по сигналам. Сигнализация для проходческих лебедок допускается как механическая, так и электрическая с использованием звукового сигнала. Таблица сигналов для проходческих лебедок вывешивается у центрального пульта управления и у лебедок.

      На подъемной установке, используемой при проходке стволов, имеются не менее двух независимых сигнальных устройств, одно из которых выполняет функции рабочей сигнализации, а второе – резервной и ремонтной. Устройство рабочей сигнализации обеспечивает возможность подачи сигналов из забоя и с подвесного полка стволовому шахтной поверхности и от стволового шахтной поверхности машинисту, а ремонтной и резервной – с любой точки ствола стволовому шахтной поверхности.

      Между машинистом подъемной машины и стволовым шахтной поверхности, между стволовым шахтной поверхности и стволовым имеется телефонная связь и переговорные устройства.

      1354. Сигнальное устройство каждой подъемной машины должно иметь отдельную проводку и питаться от отдельного источника энергии (трансформатора, аккумуляторной батареи).

      1355. При подъеме людей из шахты скипами в аварийных случаях, предусмотренных ПЛА, обеспечивается возможность подачи сигналов с посадочной площадки на верхнюю приемную площадку и с верхней приемной площадки машинисту подъема.

      1356. Не допускается передача сигналов из околоствольного двора непосредственно машинисту, минуя рукоятчика. Указанное требование не распространяется:

      1) на сигнальные устройства, имеющие блокировку, препятствующую пуску машины до получения разрешительного сигнала от рукоятчика;

      2) одноклетевые подъемные установки с подачей сигнала из клети;

      3) на скиповые подъемные установки;

      4) на установки с опрокидывающимися клетями при подъеме груза.

      Между машинистом подъемной машины и рукоятчиком, между рукоятчиком и стволовым оборудуется прямая телефонная связь. Дополнительно устанавливается производственная громкоговорящая связь.

      При ремонте и осмотре ствола и подъемных сосудов допускается пользоваться ремонтной сигнализацией.

      При углубке или проходке ствола сигналы машинисту подаются проходчиками через рукоятчика.

      Между подвесным полком и забоем организовывается двусторонняя сигнализация.

      1357. Таблицы сигналов вывешиваются на нулевой площадке или углубочном горизонте, на централизованном или групповых пультах управления, на полковых лебедках, при ручном управлении – на каждой лебедке. На указанных пунктах управления и на полковых лебедках устанавливаются устройства для приема звуковых и световых сигналов. Тип сигнальных устройств определяется проектом.

      1358. При совмещенном и последовательном способах проходки ствола подача сигналов для проходческих лебедок осуществляется, при помощи стволовой сигнализации подъемных установок. При параллельном способе проходки стволов для проходческих лебедок применяется обособленная электрическая сигнализация.

      1359. Каждый ствол оборудуется телефонной или громкоговорящей связью, обеспечивающей двухстороннюю связь поверхности (горизонта) с забоем и рабочим полком.

      При использовании породопогрузочных комплексов, находящихся непосредственно у забоя, телефонная (или громкоговорящая) связь устанавливается на полке.

      1360. Между рукоятчиком и центральным или групповым пультами управления проходческими лебедками обеспечивается двухсторонняя громкоговорящая связь.

      1361. При перемещении подвесного проходческого оборудования все команды по каналам сигнализации и указания по линиям связи поступают рукоятчику на нулевую площадку или углубочный горизонт, оттуда передаются на пульт управления.

      1362. Управление проходческими лебедками ведҰтся по сигналам, поступающим от рукоятчика, в соответствии с утвержденной таблицей сигналов. Каждый непонятный сигнал воспринимается как сигнал "стоп".

      1363. Таблица сигналов спуско-подъемных операций с подвесным проходческим оборудованием разрабатывается для каждого ствола с учетом особенностей его проходки или углубки и утверждается техническим руководителем шахты.

      1364. Для подачи сигналов и наблюдения за перемещением подвесного проходческого оборудования по стволу назначаются лица с указанием в книге нарядов объема работ и места нахождения каждого лица.

Параграф 18. Трубопроводы

      1365. Ставы труб допускается крепить либо к крепи или деталям армировки ствола (неподвижная навеска), либо удерживать на канатах (подвижная навеска).

      1366. Крепление труб к крепи или деталям армировки ствола имеет конструктивные решения, предусмотренные проектом (интервал между узлами крепления не более 8 метров).

      1367. Трубы к канатам крепятся при помощи хомутов. Размеры скоб хомутов соответствуют диаметру труб и канатов, расстоянию между направляющими шкивами. Скобы соединяются болтами, количество которых определяется проектом. Установка прокладок между скобами, трубой и канатами не допускается.

      На каждую трубу подвижного става устанавливается два хомута на расстоянии не более 500 миллиметров от места соединения. На якорную трубу, с которой начинается став, устанавливается не менее 6 хомутов, причем одна скоба каждого хомута приваривается к трубе по всему периметру ее прилегания.

      1368. При полиспастной схеме навески подвижного става труб каждая труба поддерживается двумя хомутами, установленными на расстоянии не более 300 миллиметров от фланцев. При этом хомуты плотно схватывают трубу, а между ветвями каната и хомутом обеспечивается зазор 10–15 миллиметров по диаметру для свободного прохода каната.

      1369. Соединение труб фланцевые, стыки между фланцами уплотнены.

      Для бетонопроводов допускается применение быстроразъемных соединений, а для ставов сжатого воздуха – муфтовых соединений труб.

      Детали соединений должны соответствовать чертежам, техническим условиям, проектной документации.

      В процессе приварки фланцев к трубе ориентируют их торцевые поверхности (при помощи специального шаблона) перпендикулярно продольной оси трубы с отклонением не более 30 минут.

      1370. Наращивание труб става производится по ПОР.

      При подвижной навеске трубопроводов (на канатах) наращивание труб осуществляется на поверхности, а при неподвижной – в стволе, из бадей или проходческих люлек.

      1371. Трубы вентиляционного става, изготавливают из жесткого материала. Допускается применение гибких труб из негорючих тканей.

      Для бетонопроводов применяют трубы из углеродистых и легированных сталей с толщиной стенок от 8 до 14 миллиметров, для трубопроводов водоотлива – стальные бесшовные горячекатаные. Для трубопроводов сжатого воздуха допускается применение стальных сварных труб и труб из облегченных материалов.

      Устанавливать трубы, имеющие пробои, трещины, повреждения, не допускается.

      1372. Выходной конец вентиляционного става находится на расстоянии не более 15 метров от забоя и ниже полка. От полка до забоя став выполняется из гибкой трубы.

      1373. Перед взрыванием шпуров подвесной насос с трубопроводом поднимается в безопасную зону.

      1374. Ставы бетонопроводов наращиваются по отвесам или с помощью самоцентрирующихся соединений.

      В нижней части става или на опалубке устанавливается средство, гасящее скорость движения бетонной смеси.

      1375. Перед перемещением и наращиванием подвижного става труб выполняются мероприятия:

      1) обеспечивается беспрепятственное перемещение става труб по стволу, вблизи от крепи ствола, мест прокладки кабелей, водоулавливающих колец и в местах пересечения ставов с полками;

      2) очищается став труб от кусков породы и затвердевшего бетона;

      3) открываются проемы на нулевой площадке и всех полках;

      4) организуется наблюдение за перемещением става труб и пропуском его через проемы полков, для чего на каждом этаже расставляются проходчики, назначенные по наряду;

      5) прекращаются работы в забое ствола, рабочих, не участвующих в перемещении става труб, выдают со ствола.

      1376. Наращивание труб става производится при помощи строп и приспособлений, изготовленных по технической документации, разработанной проектной организацией. На всех стропах и приспособлениях прикреплены бирки с указанием назначения, грузоподъемности и сроков испытания.

      Рабочие, наращивающие ставы труб, страхуются предохранительными поясами.

      1377. После окончания операций по перемещению става труб все проемы на нулевой площадке и полках закрываются.

      Перед спуском людей в ствол лицо сменного контроля убеждается в беспрепятственном перемещении бадьи по стволу.

      1378. Перед перемещением подвесного насоса со ставом труб водоотлива, навешенного по полиспастной системе, предварительно выполняются те же мероприятия, что и при перемещении ставов труб с жестким креплением к канатам.

      В случае перекоса става труб насоса перемещение его останавливается и возобновляется после устранения причин, вызвавших перекос.

Параграф 19. Кабели

      1379. При проходке стволов применяется подвижная навеска кабелей. Крепление кабелей к канатам производится при помощи металлических зажимов, устанавливаемых через каждые 6 метров. Зажимы обжимают канат и плотно схватывают кабель, не нарушая его оболочки.

      В каждом конкретном случае конструкция зажимов определяется проектом оснащения ствола.

      1380. Размещение кабелей в сечении ствола обеспечивает доступ для их осмотра и ремонта с бадьи или проходческой люльки.

      1381. Кабель не имеет петель и напусков между зажимами. Во избежание возможного напуска после каждого перемещения кабель закрепляется к канату зажимом выше нулевой площадки. Для передачи статистической нагрузки от кабеля на поддерживающие канаты и контроля надежности его навески кабель на участках между креплениями освобождается от натяжения.

      1382. При проходке стволов до 200 метров допускается навеска кабелей на лебедки грузоподъемностью менее 50 килоНьютон (5 тонна-сила) с механическим приводом, имеющим самотормозящую передачу.

      1383. Соединение кабелей осуществляется в соответствии с технологическим регламентом.

      1384. Перед началом производства работ по спуску-подъему кабелей с них снимается напряжение (за исключением кабеля сигнализации), на пускателе вывешивается плакат: "Не включать – работают люди". Для прохода кабеля с зажимами открываются проемы на нулевой площадке и полках, проверяется свободное перемещение кабеля по всему стволу, для чего выделяются опытные проходчики.

      1385. Проем на нулевой площадке для пропуска кабеля во время установки зажимов и после окончания перемещения кабеля закрывается.

      1386. Спуск кабеля в ствол и крепление его к канату возлагается на дежурного подземного слесаря, руководство работами по спуску и подъему кабеля – на сменный контроль, контроль за качеством крепления и состоянием кабеля – на механика шахты.

Параграф 20. Производственный контроль

      1387. На шахтах назначаются лица, обеспечивающие организацию подъема и спуска людей, грузов, исправное состояние и осмотр канатов, подъемных машин, лебедок, прицепных, предохранительных устройств.

      1388. Пневматические грузчики с канатами и лебедками осматриваются ежесуточно назначенным лицом организации.

      Не реже одного раза в месяц производится осмотр канатов под жимками и коушем. Результаты осмотра записываются в книгу по форме, установленной техническим руководителем организации.

      Подъемные сосуды, парашюты, стопоры, подвесные устройства, направляющие башмаки, посадочные, загрузочные и разгрузочные устройства, направляющие и отклоняющие шкивы, их футеровка и подшипники, тормозная система, элементы подъемной машины, аппаратура защиты и система управления осматриваются и проверяются ежесуточно механиком подъема или лицом, назначенным приказом по шахте. Этим лицом армировка ежесуточно осматривается при скорости движения сосудов до 1 метра в секунду и не реже одного раза в неделю - при скорости 0,3 метров в секунду. Участки стволов, находящиеся в ремонте, осматриваются ежесуточно при скорости 0,3 метров в секунду.

      Допускается одновременное проведение осмотра армировки в смежных отделениях ствола при разности отметок по высоте между подъемными сосудами, из которых производится осмотр, не более 5 метров.

      Перед навеской нового каната и в дальнейшем не реже одного раза в квартал шкивы подлежат осмотру главным механиком шахты или старшим механиком. При этом измеряются сечение желоба и толщина его тела по контрольному отверстию, производится зарисовка наиболее изношенного места сечения желоба. Результаты проверок заносятся в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам.

      1389. Проверка состояния копров производится комиссией под руководством технического руководителя шахты. Проверка металлических и железобетонных копров производится один раз в год, деревянных и проходческих копров - 2 раза в год и оформляться актом.

      Осмотру копра предшествует инструментальная проверка вертикальности копра, правильности установки направляющих шкивов по отношению к оси ствола и оси подъема, вертикальности средней плоскости их желобов и горизонтальности осей вращения. Проверка производится под руководством главного маркшейдера шахты. Результаты инструментальной проверки заносятся в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам.

      На эксплуатационных подъемно-транспортных установках срок службы подвесных и прицепных устройств не более 5 лет (на аварийно-ремонтных, подъемных установках фланговых и вентиляционных стволов, служащих для перевозки людей в аварийных случаях, - не более 7 лет), прицепных устройств бадей и дужек бадей - не более 2 лет. Решением комиссии под руководством главного механика шахты по результатам инструментальной проверки с применением методов неразрушающего контроля срок службы подвесных и прицепных устройств продлевается для эксплуатационных установок на 2 года. Акт комиссии утверждается главным механиком организации.

      Перед пуском вновь навешенного или отремонтированного подъемного сосуда производится проверка зазоров.

      Перед навеской нового каната и в дальнейшем не реже одного раза в квартал шкивы подлежат осмотру главным механиком шахты или его помощником; при этом измеряется сечение канавки. Результаты осмотра записываются в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам с зарисовкой сечения канавки шкива наиболее изношенного места.

      1390. Главный механик шахты или старший механик не реже одного раза в 15 дней производит проверку правильности работы предохранительного тормоза и защитных устройств, не реже одного раза в месяц контролирует исправность всех остальных элементов подъемной установки. Результаты осмотров заносятся в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам.

      1391. Перед вводом в эксплуатацию и в дальнейшем один раз в год производится ревизия и наладка подъемной установки. Это требование не распространяется на грузовые лебедки, предназначенные для спуска-подъема оборудования и материалов.

      Электрическая часть и аппаратура автоматизированных подъемных установок подлежат ревизии и наладке через 6 месяцев.

      При ревизии тормозных устройств и валов, вновь вводимых в эксплуатацию, производят их дефектоскопию.

      В дальнейшем дефектоскопия производится регулярно не реже одного раза в 3 года.

      Одновременно с проведением ревизии и наладки, кроме маркшейдерской проверки копровых шкивов и копра, выполняемой в соответствии с требованиями пункта 1389 настоящих Правил, персоналом шахты производится полная маркшейдерская проверка установки подъемной машины и износа проводников, о чем составляется акт.

      После ревизии и наладки подъемной установки производятся ее контрольные испытания.

      О проведении контрольных испытаний составляется протокол, утверждаемый главным механиком организации.

      Через 6 месяцев после ревизии и наладки каждая эксплуатационная и проходческая подъемная установка подвергается техническому осмотру и испытанию комиссией с участием главного механика шахты и представителя организации.

      Объем технического осмотра и испытания определяется технологическим регламентом по техническому осмотру и испытанию эксплуатационных и проходческих подъемных установок.

      О проведенном осмотре и испытании составляется акт, утверждаемый главным механиком организации.

      1392. Осмотр и проверку работы сигнальных устройств и средств связи ежесуточно и перед каждой спуско-подъемной операцией производит:

      сменный электрослесарь, один раз в неделю – механик подъема и один раз в месяц – главный механик подъема или главный энергетик шахты.

      Результаты периодических осмотров оборудования сигнализации и связи в стволе записываются в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1393. Прицепные устройства и все узлы крепления канатов осматривает еженедельно дежурный слесарь, два раза в месяц – механик участка и один раз в месяц – главный механик шахты.

      Если в процессе эксплуатации прицепное устройство подверглось воздействию экстремальных нагрузок, работа прекращается для осмотра подвесного устройства.

      Результаты осмотра и меры, принятые для устранения неисправностей, заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1394. После окончания монтажа лебедок и приемки в эксплуатацию, один раз в год производится инструментальная съемка геометрических элементов копровых направляющих шкивов относительно осей ствола и проверка углов девиации. По результатам проверки составляется исполнительная схема фактического расположения копровых шкивов.

      Проверка производится под руководством главного маркшейдера шахты.

      1395. Направляющие шкивы осматривает еженедельно слесарь, два раза в месяц – механик участка и один раз в месяц – главный механик.

      Если в процессе эксплуатации направляющие шкивы подверглись воздействию экстремальных нагрузок, работа прекращается для проведения осмотра.

      Результаты осмотров копровых направляющих шкивов заносятся в Журнал осмотра подъемной установки по форме согласно приложению 26 к настоящим Правилам, а полковых и остальных – в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1396. Спасательную лестницу и ее прицепное устройство еженедельно осматривает лицо по осмотру стволового оборудования, два раза в месяц - механик участка, один раз в месяц – главный механик шахты. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1397. Люльки и их подвесные устройства осматриваются еженедельно – лицом по осмотру подвесного оборудования, раз в неделю – механиком участка и один раз в месяц – главным механиком шахты. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1398. Лебедки отвесов, направляющие блоки, грузы, канаты и детали крепления грузов канатам еженедельно осматривает лицо по осмотру подвесного проходческого оборудования, два раза в месяц – механик участка и один раз в месяц – главный механик шахты. Результаты осмотров заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1399. Один раз в месяц все отвесы осматривает главный маркшейдер шахты.

      1400. Трубопроводы, кабели, канаты для навески, хомуты, болтовые соединения, узлы навески труб к постоянной крепи и деталям армировки ствола еженедельно осматриваются назначенным лицом, один раз в две недели – механиком участка и один раз в месяц – главным механиком шахты. Результаты осмотров коммуникаций заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

      1401. Полки и все их узлы навески еженедельно осматривает лицо по осмотру подвесного оборудования, два раза в месяц – механик участка и один раз в месяц – главный механик шахты. Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра подвесного проходческого оборудования по форме согласно приложению 32 к настоящим Правилам. Обнаруженные неисправности устраняются.

      1402. У механика участка должна находиться следующая документация на проходческие лебедки:

      1) паспорт изготовителя (на каждую лебедку);

      2) руководство по монтажу и эксплуатации (допускается одно на каждый тип лебедки);

      3) акт – сертификат и расчет запаса прочности навешенного каната;

      4) свидетельство канатно-испытательной станции для канатов лебедок полков, спасательных лестниц и проходческих люлек;

      5) протокол проверки расположения каждой лебедки относительно копра с указанием фактических углов девиации;

      6) протокол испытания тормозной системы (на каждую лебедку);

      7) протокол проверки редуктора и открытых зубчатых передач для лебедок полков, спасательных лестниц и проходческих люлек;

      8) протокол настройки максимальной токовой защиты (на каждую лебедку);

      9) протокол настройки приборов контроля натяжения канатов;

      10) акт наладки электрической части на каждую лебедку;

      11) акт на скрытие работы по контуру заземления;

      12) акт на скрытие работы по закладке фундаментов (на каждую лебедку).

      1403. Осмотр проходческих полков и лебедок производится:

      1) электрослесарем - ежесменно и перед началом каждой спускоподъемной операции;

      2) механиком участка - один раз в неделю;

      3) техническим руководителем организации - один раз в месяц.

      Результаты осмотра заносятся в Журнал осмотра ствола по форме согласно приложению 8 к настоящим Правилам. При обнаружении неисправностей работа лебедок не допускается до их устранения.

      1404. При техническом освидетельствовании лебедок статическое испытание осуществляется в соответствии с установленной методикой нагрузкой, превышающей в два раза их рабочую грузоподъемность, а динамическое - нагрузкой, превышающей на 10 процентов ту же грузоподъемность.

      1405. Периодические ревизии, наладку и испытания (один раз в год) лебедок полков, спасательных лестниц и проходческих люлек, лебедок грузоподъемностью 45 тонна-сила производят аттестованные наладочные организации.

52. Подземные лифтовые установки

      1406. Подземные лифтовые установки должны сооружаться по проекту, отвечать требованиям к устройству и безопасной эксплуатации лифтов, настоящих Правилам.

      1407. В подземных выработках допускаются к применению пассажирские и грузовые лифтовые установки. Применяемые лифты соответствуют условиям эксплуатации (влажность, взрывоопасность, агрессивность) среды. В кабине лифта устанавливается телефон или двухсторонняя связь с диспетчером шахты и машинным отделением, а при использовании грузовой установки - связь с приемными площадками.

      Электрооборудование лифта применяется исполнения, соответствующего условиям эксплуатации.

      1408. После окончания строительных и монтажных работ проводятся наладочные работы, статические и динамические испытания лифта. При положительных результатах испытаний составляется акт технической готовности лифта. К акту прилагаются протокол проверки защит и блокировок, протокол проверки заземления, протокол проверки изоляции силового оборудования, принципиальная схема электроснабжения и управления приводом лифта, техническая и эксплуатационная документация на лифт, акты скрытых работ.

      Владелец лифта организует комиссию по приемке лифта в эксплуатацию.

      В состав комиссии входят:

      1) представитель – владельца лифта - председатель комиссии;

      2) представители строительной, монтажной и наладочной организаций;

      3) лицо, обеспечивающее техническое обслуживание лифтов.

      Владелец предъявляет комиссии по приемке лифта акт испытаний с приложениями, эксплуатационно-техническую документацию на лифт, приказ о назначении лиц, обеспечивающих исправное состояние, организацию работ по техническому обслуживанию и ремонту, безопасной эксплуатации лифтов.

      Комиссия по приемке лифта в эксплуатацию производит его осмотр, техническое освидетельствование и составляет акт приемки лифта. В случае обнаружения дефектов, препятствующих нормальной работе лифта, комиссия составляет акт с указанием причин и передает его владельцу.

      На основании актов технической готовности и приемки лифта, лицо обеспечивающее эксплуатацию лифта разрешает ввод его в эксплуатацию, о чем делается запись в паспорте лифта.

      1409. В кабинах лифтовых установок не допускается одновременная перевозка людей и груза. Не допускается производить подъем и спуск вагонеток (платформ) на колесных скатах в кабинах лифтов, не оборудованных рельсовыми путями. Кабины с рельсовыми путями имеют стопорные устройства для вагонеток. Конструкция стопоров и их установка предусматриваются изготовителем лифта.

      1410. Точность установки кабины, оборудованной рельсовыми путями, при отсутствии посадочных устройств, выдерживается в пределах 15 миллиметров, а не оборудованной рельсовыми путями 50 миллиметров.

      1411. На горизонтах перед лифтами, предназначенными для перевозки вагонов (платформ) на колесных скатах устраиваются задерживающие стопора. При установке стопоров выполняется блокировка, исключающая возможность их открывания при отсутствии кабины на горизонте.

      1412. Электроснабжение пассажирских, грузовых лифтовых установок выполняется двумя кабельными линиями, одна из которых находится в резерве, от разных секций центральной подземной или участковой подстанции.

      В машинном отделении лифтовой установки непосредственно у входа устанавливается отключающий аппарат для снятия напряжения со всей установки.

      1413. Ствол (шахта) должен иметь лестничное отделение. Допускается отсутствие лестничного отделения при условии, что в стволе располагается не менее двух лифтов с независимыми вводами электроэнергии.

      1414. Кабина лифта изготавливается из огнестойких материалов. В крыше кабины должен быть оборудован лаз, и лестница для возможности выхода людей при застревании кабины в стволе.

      1415. На всех горизонтах ствол лифтового подъемника должен иметь металлическое ограждение на всю высоту выработки.

      Ограждение допускается выполнять металлической проволочной сеткой с ячейкой не более 20х20 миллиметров и диаметром проволоки не менее 1,2 миллиметров или стальным листом толщиной не менее 1,2 миллиметров.

      1416. Зазоры между кабиной, противовесом и элементами шахты соответствуют требованиям к устройству и безопасной эксплуатации лифтов.

      1417. Вертикальные и наклонные ходки к горизонту, машинное отделение оборудуются лестничным отделением, и монтажным проемом для подъема оборудования.

      Высота камеры машинного помещения должна быть не менее 2200 миллиметров, проходы для монтажа и обслуживания оборудования не менее 0,8 метров, со стороны стенок камер монтажные проходы - не менее 0,5 метров.

      В машинном отделении лифта предусматривается устройство для подвески грузоподъемного средства.

      1418. Высота переподъема кабины (противовеса) определяется проектом в зависимости от скорости движения кабины и обеспечения безопасности обслуживающего персонала, находящегося на крыше кабины (противовеса).

      Высота шахты лифта принимается такой, чтобы после остановки пустой кабины (противовеса) в верхней части шахты от срабатывания концевого выключателя была обеспечена возможность свободного хода кабины (противовеса) вверх на расстояние не менее 200 миллиметров, считая от зонта, установленного над кабиной, для защиты персонала от падающих предметов при осмотре шахты и элементов армировки.

      1419. Один раз в год производится ревизия и наладка лифтовой установки в объеме, предусмотренном руководством по эксплуатации изготовителя. После ревизии и наладки механик шахты, представители организации, наладочной бригады производят контрольные испытания.

      Результаты испытаний записываются в паспорт лифта лицом, обеспечивающим безопасную эксплуатацию установки.

      При проведении ревизии и наладки лифтовой установки маркшейдерской службой производится профилировка стенок ствола, направляющих проводников и канатоведущих шкивов.

      Результаты проверки заносятся в Журнал осмотра лифтовой установки по форме согласно приложению 33 к настоящим Правилам.

      Через 6 месяцев после ревизии и наладки, после замены элементов (канатов, кабины, противовеса, электродвигателя, лебедки, тормоза и элементов безопасности) лифтовая установка подвергается техническому осмотру и испытанию с участием главного механика шахты и представителя организации.

      Объем технического осмотра и испытания определятся технологическим регламентом.

      О проведенном осмотре и испытании составляется акт, утверждаемый главным механиком организации.

      1420. Для управления лифтом со скоростью более 0,3 метров в секунду во время проверки ствола, на крыше кабины устанавливается пульт.

      1421. Один раз в сутки, назначенными лицами, производится осмотр и проверка:

      1) наличия и достаточно освещения кабины, шахты и площадок перед дверьми шахты;

      2) состояние ограждения шахты и кабины;

      3) исправности действия замков дверей шахты;

      4) исправности действия контактов дверей шахты и кабины;

      5) исправности действия подвижного пола;

      6) точности остановки кабины на этажах;

      7) исправности действия кнопки "Стоп", светового сигнала "Занято" звуковой сигнализации, двухсторонней переговорной связи, сигналов переговорной связи и сигналов на диспетчерском пульте.

      Результаты осмотра и опробования заносятся в "Журнал осмотра лифтовой установки".

      Для защиты людей от поражения электрическим током предусматривается защитное заземление и аппараты защиты от утечки токов с автоматическим отключением поврежденного участка цепи после окончания цикла движения.

      1422. Лифтовая установка оборудуется ловителем, предназначенным для плавной остановки кабины (клети) лифта, при скорости движения кабины вниз превышающей номинальную скорость более чем на 15 процентов.

      Не реже 1 раза в полугодие производится динамическое испытание ловителя в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя.

      1423. Для безопасного производства профилактического обслуживания лифтовых установок в соответствии с руководством по эксплуатации изготовителя, разрабатывается технологический регламент:

      1) по проверке защит и блокировок лифтовой установки;

      2) о порядке и объеме профилактического обслуживания лифтовой установки.

      1424. Обеспечение исправного состояния и безопасной эксплуатации лифтовых установок возлагается на инженерно-технического работника, имеющего горнотехническое образование и прошедшего проверку знаний по устройству и безопасной эксплуатации лифтов.

      Во время отпуска, командировки, болезни, случаях отсутствия лица, осуществляющего контроль за исправным состоянием, организацией работ по техническому обслуживанию и ремонту, безопасной эксплуатации лифтов выполнение его обязанностей возлагается на другого работника.

      1425. Профилактические осмотры и ремонты лифтовых установок осуществляются в соответствии с требованиями к устройству и безопасности эксплуатации лифтов, настоящих Правил.

      Сноска. Пункт 1425 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Подраздел 9. Обеспечение промышленной безопасности на электроустановках
53. Общие положения

      1426. В шахтах, опасных по газу, устройство и эксплуатация электроустановок производится в соответствии с требованиями мероприятий по безопасной их эксплуатации. Применяемые в шахтах электрооборудование, кабели и системы электроснабжения, должны обеспечивать электробезопасность работающих, взрывопожаробезопасность объектов.

      1427. Не допускается в шахтах применение сетей с глухозаземленной нейтралью трансформаторов, за исключением специальных трансформаторов, предназначенных для питания преобразовательных устройств для контактных сетей электровозной откатки. Подсоединение остальных потребителей и устройств к таким трансформаторам и питаемым от них сетям, кроме случаев, предусмотренных требованиями настоящих Правил, не допускается.

      1428. Для защиты людей от поражения электрическим током применяются защитное заземление, а в подземных электроустановках напряжением до 1140 Вольт аппараты защиты от утечки токов с автоматическим отключением поврежденной сети. Общее время отключения поврежденной сети напряжением 380, 660 Вольт и контактных сетей не более 0,2 секунды, а при напряжении 1140 Вольт - 0,12 секунды.

      1429. На каждой шахте разрабатывается схема электроснабжения подземных электроустановок, схемы контактной сети, нанесенные на планы горных выработок. На схеме указываются места установки электрооборудования, его типы, длина и сечение кабелей, напряжение и мощность каждой установки, места установки главных заземлителей, установки тока максимальных реле и величины номинальных токов плавких вставок предохранителей в аппаратах силовой и осветительной сети, токов короткого замыкания в наиболее удаленных точках защищаемой магистрали или ответвления.

      На шахтах, имеющих разветвленную сеть горных выработок и большое количество электрооборудования, допускается составлять принципиальную схему из отдельных схем, с нанесением кабельной сети напряжением выше 1000 Вольт и стационарных установок напряжением до 1140 Вольт и выше, включая участковые трансформаторные подстанции, схем с нанесением кабельной сети напряжением до 1140 Вольт и электроустановок каждого участка (горизонта, блока), включая участковые трансформаторные подстанции.

      Все изменения, происшедшие в электроустановках, отмечаются на схемах главным энергетиком шахты не позднее чем на следующий день. Не допускается вносить изменения в техническую документацию по энергоснабжению подземных электроустановок без разрешения главного энергетика шахты.

      Схемы электроснабжения подземных электроустановок, находящихся в ведении подрядных организаций, согласовываются и утверждаются в порядке, установленном для эксплуатационных шахт.

      1430. На каждом пусковом аппарате наносится четкая надпись, указывающая включаемую им установку или участок, величину установки тока срабатывания реле максимального тока или номинального тока плавкого предохранителя.

      Крышки отделений аппаратов, электрической защиты, устройств блокировки и регулировки пломбируются именными пломбирами.

      1431. При монтаже и ремонте электрооборудования в тупиковых выработках шахт, опасных по газу, осуществляется систематический контроль за содержанием горючих газов в рудничной атмосфере на месте производства работ. При обнаружении в тупиковых выработках содержания горючих газов равным или выше предельно допустимой концентрации работы по монтажу и ремонту электрооборудования прекращаются.

      1432. Для обеспечения промышленной безопасности на электроустановках не допускается:

      1) оперативное обслуживание электроустановок напряжением выше 1140 Вольт без защитных средств (диэлектрических перчаток, бот или изолирующих подставок);

      2) оперативное обслуживание и управление электроустановками напряжением до 1140 Вольт, не защищенными аппаратами защиты от токов утечки, без диэлектрических перчаток (за исключением электрооборудования напряжением 42 Вольт и ниже), электрооборудования с искробезопасными цепями и аппаратуры телефонной связи;

      3) ремонтировать части электрооборудования и кабели, находящиеся под напряжением, присоединять и отсоединять искроопасное электрооборудование и электроизмерительные приборы под напряжением (за исключением устройств напряжением 42 Вольт и ниже) в шахтах, не опасных по газу или пыли, устройств с искробезопасными цепями - в шахтах, опасных по газу или пыли;

      4) эксплуатировать электрооборудование при неисправных средствах взрывозащиты, блокировках, заземлении, аппаратах защиты, нарушении схем управления, защиты и поврежденных кабелях;

      5) иметь под напряжением неиспользуемые электрические сети, за исключением резервных;

      6) открывать крышки оболочек взрывобезопасного электрооборудования в газовых шахтах без предварительного снятия напряжения со вскрываемого отделения оболочки и замера концентрации метана;

      7) изменять конструкцию изготовителя и схему электрооборудования, схемы аппаратуры управления, защиты и контроля, градуировку устройств защиты на шахте за исключением случаев, когда такие изменения согласованы с изготовителем;

      8) снимать с аппаратов знаки, надписи, пломбы лицам, не имеющим на это права;

      9) применять предохранители без патронов и не калиброванные плавкие вставки;

      10) на газовых шахтах устанавливать электрооборудование ближе 10 метров от заперемыченных тупиковых выработок.

      1433. Электродуговая сварка в подземных выработках и надшахтных зданиях проводится по наряду - допуску. При этом сварочная установка переменного тока имеет устройство автоматического отключения напряжения холостого хода или ограничения его до напряжения 12 Вольт с выдержкой времени не более 0,5 секунд.

      Допускается электродуговая сварка без применения указанных устройств при условии применения сварочных установок постоянного тока.

      1434. Центральные подземные подстанции, людские и грузо-людские шахтные подъемные установки, вентиляторы главного проветривания, сетевые и питательные насосы котельных обеспечиваются питанием двумя кабельными линиями от разных секций одной из поверхностных подстанций, а главные водоотливные установки - от центральных подземных подстанций.

54. Электрические проводки
Параграф 1. Общие положения

      1435. Для передачи и распределения электрической энергии в подземных выработках применяются кабели с оболочками или защитными покровами, не распространяющими горение:

      1) для стационарной прокладки по горизонтальным и наклонным (до 45 градусов) выработкам - бронированные кабели в свинцовой, поливинилхлоридной или алюминиевой оболочке.

      Допускается применение небронированных кабелей с бумажной изоляцией в алюминиевой оболочке в сплошном поливинилхлоридном шланге, при обосновании проектом.

      По вертикальным и наклонным (свыше 45 градусов) выработкам для новой прокладки применяются силовые и контрольные кабели с проволочной броней в свинцовой, алюминиевой или поливинилхлоридной оболочке с поливинилхлоридной, резиновой или бумажной изоляцией (с обедненной или нестекающей пропиткой).

      Перепады высот между нижним и верхним концами строительной длины кабеля при новой прокладке должны соответствовать нормативно-техническому документу. При наличии в выработках химически активной среды по отношению к алюминию кабели с алюминиевой оболочкой имеют усиленный антикоррозийный покров в заводском исполнении.

      Стационарно установленные электродвигатели, имеющие вводные устройства и рассчитанные только на ввод гибкого кабеля, допускается присоединять к пусковым аппаратам с помощью гибких резиновых и пластмассовых негорючих кабелей;

      2) для питания передвижных машин и механизмов, электроустановок в очистных блоках, в сетях напряжением 380-660 Вольт - гибкие экранированные кабели.

      Временно, до освоения серийного производства экранированных кабелей, для передвижных машин и механизмов, электроустановок напряжением не более 380 Вольт допускается применение гибких неэкранированных кабелей;

      3) для присоединения передвижных участковых подстанций - бронированные кабели с проволочной или ленточной броней;

      4) для осветительных проводок в негазовых шахтах - бронированные, небронированные в поливинилхлоридной, алюминиевой оболочке в сплошном поливинилхлоридном шланге, гибкие резиновые кабели.

      Для освещения в очистных забоях шахт, не опасных по газу или пыли, допускается при линейном напряжении не более 24 Вольт применять голые провода на изолированных опорах и для освещения выработок и забоев при линейном напряжении не более 36 Вольт - провода в поливинилхлоридной оболочке. Вывод из трансформатора со стороны напряжения 24 Вольт выполняется гибким резиновым кабелем и обмотки осветительных трансформаторов отделены одна от второй, не имеют электрической связи.

      1436. Не допускается прокладка силовых кабелей по наклонным стволам и уклонам, подающим свежий воздух, оборудованным рельсовым транспортом, по вертикальным стволам с деревянной крепью.

      1437. Для контрольных цепей и цепей управления при прокладке по вертикальным и с углом наклона свыше 45 градусов выработкам применяются контрольные бронированные кабели, в горизонтальных выработках - контрольные кабели с ленточной броней, гибкие контрольные и силовые кабели. Для передвижных машин применяются гибкие кабели или вспомогательные жилы силовых гибких кабелей.

      1438. Не допускается применение кабелей с алюминиевыми жилами или в алюминиевой оболочке в шахтах, опасных по газу или пыли.

      1439. Для прокладки контрольных цепей наравне с бронированными кабелями в выработках с углом наклона до 45 градусов допускается применение гибких резиновых кабелей, кабелей без брони в поливинилхлоридной оболочке, кабелей в алюминиевой оболочке в сплошном поливинилхлоридном шланге, предусмотренных нормативной технической документацией.

      1440. Для линий производственной автоматической, диспетчерской и аварийной телефонной связи, прямой телефонной связи подъемных установок применяются шахтные телефонные кабели в соответствии с областью применения по действующим нормативным техническим документам исходя из конкретных условий прокладки (вертикальные, наклонные, горизонтальные выработки) и назначения (магистральные, распределительные, абонентские).

      Допускается выполнение линии сигнализации и связи голыми или полевыми проводами в шахтах, не опасных по газу и пыли, для устройств сигнализации и связи, питаемых напряжением не выше 24 Вольт.

      Для местных линий связи в забоях допускается применение гибких контрольных кабелей, вспомогательных жил или гибких силовых экранированных кабелей.

      1441. Для питающих кабельных линий напряжением до 1140 Вольт, по которым проходит суммарный ток нагрузки потребителей, применяются кабели одного сечения. Допускается для этих линий применение кабелей с различными сечениями жил при условии обеспечения всех участков линии защитой от токов короткого замыкания.

      В местах ответвления от магистральной питающей линии, где сечение жил кабеля уменьшается, устанавливается аппарат защиты от токов короткого замыкания ответвления. От питающей линии допускается иметь ответвления длиной до 20 метров, если обеспечивается защита от токов короткого замыкания аппаратом магистральной линии.

      Применение распределительных коробок без установки на ответвлениях к электродвигателям аппаратов защиты допускается только для многодвигательных приводов при условии, если кабель каждого ответвления защищен от токов короткого замыкания групповым защитным аппаратом.

      1442. На действующих шахтах и горизонтах до их замены с бронированных кабелей с наружным джутовым (горючим) покровом последний снимается с участков кабелей, проложенных в камерах, а броня покрывается лаком, предохраняющим ее от коррозии.

Параграф 2. Прокладка кабелей в горизонтальных выработках и выработках с углом наклона до 45 градусов

      1443. Кабели прокладываются по кабельным конструкциям и располагаются на высоте, недоступной для повреждения транспортными средствами, при этом исключается возможность срыва кабеля с конструкции.

      При прокладке одиночных кабелей допускается подвешивать их на скобах, деревянных колышках, брезентовых лентах, металлических элементах крепи.

      Расстояние между точками подвески кабеля не более 3 метров, а между кабелями - не менее 5 сантиметров.

      1444. На отдельных участках выработок, при необходимости прокладки кабеля по почве, кабель защищается от механических повреждений прочными ограждениями из несгораемых материалов. Прокладка кабеля через перемычки вентиляционных и противопожарных дверей, вводы кабелей в электромашинные камеры и подстанции и выводы их осуществляются с помощью труб (металлических, бетонных и тому подобные). Отверстия труб с кабелями в них уплотняются глиной.

      Не допускается прокладка двух и более кабелей в одной трубе.

      1445. Прокладка кабелей связи и сигнализации, голых проводов в шахтах производится на стороне выработки, свободной от силовых кабелей, в случае не выполнения этого требования - на расстоянии не менее 0,2 метров от силовых кабелей.

      Голые провода прокладываются на изоляторах.

Параграф 3. Прокладка кабелей в выработках с углом наклона более 45 градусов

      1446. Подвеска кабелей производится с помощью приспособлений, разгружающих кабель от действия собственного веса. Расстояние между местами закрепления кабеля в наклонных выработках должно быть не более 5 метров, а в вертикальных выработках - 7 метров. Расстояние между кабелями не менее 5 сантиметров.

      Конструкция приспособления для закрепления кабеля исключает опасность повреждения кабеля и его брони.

      1447. При прокладке кабеля по скважине он прочно закрепляется на стальном тросе. Скважина, пробуренная по неустойчивым породам, закрепляется обсадными трубами.

      1448. При монтаже кабеля с ленточной броней до постоянного его закрепления он прикрепляется к стальному тросу во избежание растягивания кабеля под действием собственного веса.

Параграф 4. Прокладка гибких резиновых кабелей

      1449. Гибкие кабели подвешиваются не жестко, с соблюдением требований, указанных в пункте 1443 настоящих Правил.

      1450. Гибкие кабели, находящиеся под напряжением, растянуты и подвешены.

      Не допускается держать гибкие кабели под напряжением в виде "бухт" и "восьмерок".

      Это требование не распространяется на случаи, когда условиями ведения горных работ и конструкцией машины предусматривается запас гибкого кабеля под напряжением на барабане или тележке.

      Не допускается совместная прокладка кабелей и вентиляционных резиновых труб. Последние прокладываются на противоположной стороне выработки.

      1451. Ближайшая к машине часть гибкого кабеля, питающего передвижные механизмы, прокладывается по почве на протяжении не более 30 метров, причем кабель укладывается так, чтобы была исключена опасность повреждения его движущейся машиной.

      Допускается прокладка гибкого кабеля, питающего самоходное оборудование, по почве выработки на протяжении более 30 метров, если конструкция машины и условия горных работ исключают подвеску к машине ближайшей части кабеля.

      Для самоходных машин, имеющих специальные кабельные барабаны (кабелеукладчики), работающие по челночной схеме, допускается прокладка гибкого кабеля по почве.

      1452. После окончания работы передвижных механизмов гибкий кабель отключается на ближайшем распределительном пункте.

Параграф 5. Соединение кабелей

      1453. Соединение кабелей с машинами и аппаратами производится только посредством арматур (муфт). Кабельные вводы в муфтах уплотняются. Неиспользованные кабельные вводы имеют заглушки.

      1454. Не допускается присоединение жил кабелей к зажимам трансформаторов, электродвигателей и аппаратов без применения наконечников, специальных корончатых (крыльчатых) шайб или равноценных приспособлений, предотвращающих расчленение проволочек жил кабелей.

      1455. Не допускается присоединение нескольких жил кабелей к одному зажиму, если конструкцией зажима такое присоединение не предусмотрено.

      1456. Соединение или присоединение бронированных кабелей выполняется в соответствии с технологическим регламентом.

      1457. Ремонт, ввод и присоединение к электрооборудованию гибких кабелей производится согласно Технологическому регламенту.

      На гибких резиновых кабелях для передвижных механизмов допускается иметь не более четырех вулканизированных счалок на каждые 100 метров длины кабеля.

      1458. Допускается соединение между собой штепсельными муфтами гибких кабелей, требующих разъединения в процессе работы.

      Штепсельные муфты должны иметь электрическую блокировку, исключающую соединение или рассоединение кабеля под напряжением.

      1459. Контактные пальцы штепсельных муфт при размыкании цепи остаются без напряжения, для чего они монтируются на кабеле со стороны токоприемника (электродвигателя).

      1460. Соединение бронированного кабеля с гибким в силовых цепях производится через зажимы аппарата (пускателя, автомата). Допускаются соединения посредством шинных коробок или соединительных муфт заводского изготовления.

      1461. Для осветительных, сигнальных и контрольных проводок допускается применение распределительных ящиков, соединительных и тройниковых муфт.

      1462. Кабели соединяются муфтами заводского изготовления так, чтобы растягивающие усилия передавались только на наружную оболочку кабеля, а не на токоведущие жилы. Вес муфты не допускается передавать на кабель.

55. Электрические машины и аппараты

      1463. В подземных выработках должны применяться аппараты, электрические машины, трансформаторы и приборы в рудничном исполнении.

      Допускается в капитальных сухих выработках шахт, не опасных по газу и пыли, применение электрооборудования в нерудничном (закрытом, защищенном) исполнении.

      1464. Для питания ручных электрических машин и инструментов (сверл, отбойных молотков, паяльников, электропил) применяется напряжение не выше 220 Вольт.

      1465. Для питания стационарных приемников электрической энергии, передвижных подстанций, при проходке стволов допускается применение напряжения не выше 6000 Вольт.

      Для стационарных подземных подстанций допускается применение напряжения до 10000 Вольт. Для питания передвижных приемников электрической энергии (кроме передвижных подстанций) допускается применение напряжения не выше 1140 Вольт.

      1466. Для питания цепей управления допускается: для стационарных механизмов напряжение до 60 Вольт, если конструкцией аппаратов предусмотрено указанное напряжение, для передвижных механизмов при кабельной проводке - не выше 42 Вольт.

      1467. Не допускается применять в подземных выработках при напряжении до 1140 Вольт коммутационные и пусковые аппараты, содержащие масло или горючую жидкость.

      Это требование не распространяется на контроллеры, трансформаторы, конденсаторы для накопления реактивной энергии и реостаты, установленные в несгораемых камерах.

      1468. Мощность короткого замыкания в подземной сети рудника ограничивается в соответствии с характеристиками установленной отключающей аппаратуры и сечением кабелей и не превышает половины предельной отключающей способности любого из отключающих аппаратов.

56. Камеры для электрических машин и подстанций

      1469. Электромашинные камеры и камеры подстанций, в которых устанавливается электрооборудование с масляным заполнением, электромашинные камеры закрепляются несгораемым материалом (бетоном, кирпичом, набрызг-бетоном).

      Электромашинные камеры, не имеющие электрооборудования с масляным заполнением, допускается крепить металлической крепью с несгораемой затяжкой, а со сроком службы до одного года - деревянной крепью, защищенной слоем цементного раствора толщиной не менее 10 миллиметров, нанесенным на металлическую сетку.

      Все вентиляционные сбойки и входы в камеры, прилегающие к ним горные выработки на расстоянии не менее 5 метров в обе стороны от камеры и против самой камеры закрепляются тем же материалом, что и камера.

      Если подводящие к камере выработки (входная выработка) или вентиляционная сбойка из камеры имеют длину более 5 метров, то указанными материалами закрепляется часть выработки на протяжении не менее 5 метров, считая от камеры. Уровень пола камер центральной подземной подстанции и главного водоотлива не менее чем на 0,5 метров выше отметки головки рельсов околоствольного двора в месте сопряжения его со стволом, по которому проложены водоотливные трубы.

      Допускается в отдельных случаях устройство камер водоотлива заглубленного типа (ниже уровня околоствольного двора) при условии разработки и выполнения мероприятий, обеспечивающих безопасность работ.

      Центральная подземная подстанция, питающая насосную станцию главного водоотлива, соединяется с ходком, выходящим из насосной и примыкающим к стволу на высоте не менее 7 метров от уровня почвы околоствольного двора, а с околоствольным двором соединена ходком с герметической дверью, рассчитанный на давление 0,1 мегаПаскаль.

      1470. Во всех камерах, где установлено электрооборудование, помимо сплошных пожарных дверей, устанавливаются решетчатые двери с запорным устройством. Двери камер, в которых нет постоянного обслуживающего персонала, закрыты. У входа камеры вывешиваются знаки "Вход посторонним не допускается", в камере на видном месте укрепляются предупредительные плакаты.

      В камерах, где установлено электрооборудование без масляного заполнения, сплошные пожарные двери допускается не устанавливать.

      1471. Установка электроаппаратуры для вновь проектируемых центральных насосных камер и центральных подземных подстанций предусматривается так, чтобы места в аппаратах, доступных для проникновения воды к токоведушим частям, были на высоте не менее 1 метра от головки рельсов около ствольного двора (у ствола).

      Требования настоящего параграфа не распространяются на заглубленные камеры с автоматизированным водоотливом.

      1472. В камерах подстанций длиной более 10 метров устраивается два выхода, расположенные в наиболее удаленных друг от друга частях камеры.

      1473. Между машинами и аппаратами в камерах оставляются проходы, достаточные для транспортирования машин и аппаратов при их ремонте или замене, но не менее 0,8 метров. Со стороны стен камер оставляются монтажные проходы шириной не менее 0,5 метров.

      При отсутствии потребности в обслуживании, монтаже и ремонте машин и аппаратов нет необходимости в доступе к ним с тыловой и боковой сторон, допускается их установка вплотную друг к другу и к стене камеры.

      1474. Не допускается в камерах загромождать проходы предметами или оборудованием.

      Передвижные трансформаторные подстанции, комплектные распределительные устройства размещаются в закрепленных местах, защищаются от капежа и механических повреждений, не мешают работе транспорта и передвижению людей. Расстояние от электрооборудования до подвижного состава или конвейера не менее 0,8 метров. В случае размещения электрооборудования в заездах устраиваются барьер, исключающий заезд подвижного состава на участок, где оно установлено.

      1475. Не допускается устройство специальных маслосборных ям в подземных камерах, оборудованных аппаратами и трансформаторами, содержащими масло.

      Перед выходом из камеры устраивается пологий вал на высоту не менее 100 миллиметров над уровнем пола камеры.

      1476. Стены и потолок машинных и трансформаторных камер побелены. В камерах не допускается капежа.

      1477. На оборудовании в камерах наносятся четкие надписи, указывающие назначение аппаратов и трансформаторов.

57. Защита кабелей, электродвигателей и трансформаторов

      1478. В подземных сетях напряжением выше 1140 Вольт должна осуществляться защита линий, трансформаторов и электродвигателей от токов короткого замыкания и утечек (замыканий) на землю.

      На шахтах установка защиты от замыканий на землю предусматривается на линиях, питающих центральные подземные подстанции.

      На отходящих линиях центральных подземных подстанций и рудничных подземных подстанции защита от токов короткого замыкания и утечек (замыканий) на землю мгновенного действия (без выдержки времени).

      На линиях, питающих центральных подземных подстанций, допускается применение максимальной токовой защиты с ограниченно зависимой выдержкой времени и отсечкой мгновенного действия, зона действия которой охватывает и сборные шины центральных подземных подстанций, защиты от замыканий на землю с выдержкой времени до 0,7 секунд.

      Для электродвигателей предусматривается защита от токов перегрузки и нулевая защита.

      Во всех случаях отключения сети защитами допускается применение автоматического повторного включения однократного действия, применение устройств автоматического включения резерва при условии применения аппаратуры с блокировками против подачи напряжения на линии и электроустановки при повреждении их изоляции относительно земли и коротком замыкании.

      1479. При напряжении до 1140 Вольт осуществляется защита:

      1) трансформаторов и каждого отходящего от них присоединения от токов короткого замыкания - автоматическими выключателями с максимальной токовой защитой;

      2) электродвигателей и питающих их кабелей:

      от токов короткого замыкания - мгновенная или селективная в пределах до 0,2 секунд;

      от токов перегрузки или от перегрева;

      нулевая;

      3) от включения напряжения при сниженном сопротивлении изоляции относительно земли;

      4) электрической сети от опасных токов утечки на землю - автоматическими выключателями в комплексе с одним аппаратом защиты на всю электрически связанную сеть (подключенную к одному или группе параллельно работающих трансформаторов); при срабатывании аппарата защиты токов утечки отключается вся сеть, подключенная к указанным трансформаторам, за исключением отрезка кабеля длиной не более 10 метров, соединяющего трансформаторы с общесетевым автоматическим выключателем.

      Общая длина кабелей, присоединенных к одному или параллельно работающим трансформаторам, ограничивается емкостью относительно земли не более 1 микрофарада на фазу.

      При питании подземных электроприемников с поверхности через скважины допускается установка автоматического выключателя с аппаратом защиты от токов утечки под скважиной на расстоянии не более 10 метров от нее. В этом случае при срабатывании аппарата защиты от токов утечки электроприемники на поверхности и кабель в скважине могут не отключаться, если на поверхности имеется устройство контроля изоляции сети, не влияющее на работу аппарата защиты, а электроприемники имеют непосредственное отношение к работе шахты и присоединяются посредством кабелей.

      Защиту от токов утечки допускается не применять для цепей напряжением до 42 Вольт, цепей дистанционного управления и блокировки комплектных распределительных устройств, цепей местного освещения передвижных подстанций, питающихся от встроенных осветительных трансформаторов, при условии металлического жесткого или гибкого наружного соединения их с корпусом подстанции, наличия выключателя в цепи освещения и надписи на светильниках: "Вскрывать, отключив от сети".

      Требования защиты от токов утечки не распространяются на искробезопасные системы.

      Во всех случаях защитного отключения допускается однократное автоматическое повторное включение при условии применения аппаратуры, имеющей блокировки против подачи напряжения на линии и на электроустановки с пониженным сопротивлением изоляции относительно земли и после срабатывания защиты максимального тока.

      1480. Величина уставки тока срабатывания реле максимального тока автоматических выключателей, магнитных пускателей и станций управления, номинальный ток плавкой вставки предохранителей выбираются по условию максимальной токовой защиты в сетях напряжением до 1140 Вольт.

      Не допускается применять предохранители без патронов и некалиброванные плавкие вставки.

58. Управление машинами и механизмами

      1481. Все забойные машины присоединяются к сети при помощи магнитных пускателей или специальных магнитных станций (станций управления).

      Управление пускателями и магнитными станциями осуществляется дистанционно с пультов, расположенных на самих машинах или вблизи от них.

      Машины с многодвигательным приводом, на которых для управления отдельными электродвигателями установлены магнитные станции или ручные выключатели, присоединяются к сети при помощи пускателей с дистанционным управлением.

      1482. Схема управления забойными машинами и механизмами должна обеспечивать:

      1) нулевую защиту;

      2) непрерывный контроль заземления корпуса машины;

      3) защиту от самопроизвольного включения аппарата при замыкании во внешних цепях управления.

      Не допускается применять однокнопочные посты для управления магнитными пускателями, кроме случаев, когда эти посты применяются для отключения.

      Напряжение цепей кнопочных постов управления должно быть безопасным, напряжение не должно превышать 42 Вольт.

      Сноска. Пункт 1482 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1483. Не допускается применять схемы, допускающие пуск машин или подачу напряжения на них одновременно с двух и более пультов управления.

      Это требование не распространяется на схемы управления вентиляторов местного проветривания.

      1484. Перед выполнением ремонтных и вспомогательных работ на подвижных частях машин напряжение снимается и принимаются меры, исключающие несанкционированный пуск машины.

59. Освещение лампами, питаемыми от электрической сети

      1485. На промплощадке шахты освещению подлежат все места работ, приемные площадки у ствола, лестницы, проходы для людей, помещения электромеханических установок, автотранспортные, железнодорожные пути.

      1486. В зданиях подъемной машины, главной вентиляционной установки, компрессорной, надшахтных зданиях стволов, котельных, в административно-бытовых помещениях предусматривается аварийное освещение от независимого источника питания.

      Во всех перечисленных зданиях, кроме зданий подъемных машин, допускается применение для аварийного освещения индивидуальных аккумуляторных светильников.

      1487. Светильниками, питаемыми от электрической сети, освещаются подземные выработки:

      1) околоствольные выработки;

      2) подготовительные и очистные забои;

      3) электромашинные, лебедочные и диспетчерские камеры, центральные подземные подстанции, локомотивные гаражи, здравпункты, склады взрывчатых материалов, подземные ремонтные мастерские;

      4) приемные площадки уклонов, разминовки в околоствольных и участковых откаточных выработках, участки выработок и пункты, где производится разгрузка или перегрузка, пункты посадки людей в транспортные средства и подходы к ним;

      5) призабойное пространство стволов, сопряжений и камер при проходке и проходческие подвесные полки;

      6) постоянно обслуживаемые электромашинные установки, передвижные подстанции и распределительные пункты вне пределов камер;

      7) выработки, оборудованные ленточными конвейерами, предназначенными для перевозки людей;

      8) горизонтальные выработки для транспортирования грузов и передвижения людей.

      9) восстающие выработки с лестницами для передвижения людей. Очистные забои освещаются переносными светильниками напряжением до 36 Вольт, для осмотра кровли при высоте камер более 4 метров и освещения камеры применяется прожекторное освещение напряжением не выше 127 Вольт.

      Призабойное пространство подготовительных и очистных выработок, проводимых с применением проходческих комплексов или комбайнов, освещаются встроенными в комплекс или комбайн светильниками.

      Сноска. Пункт 1487 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1488. В шахтах применяются светильники в рудничном исполнении. Допускается применение для освещения ламп напряжением не выше 24 Вольт без арматуры.

      1489. Для питания подземных осветительных установок применяется линейное напряжение не выше 220 Вольт.

      Для стационарного люминесцентного освещения допускается линейное напряжение 220 Вольт.

      1490. Для освещения предупредительных плакатов допускается использование напряжения до 275 Вольт от контактного провода.

      Присоединять кабели к контактному проводу с помощью зажимов, к рельсу - посредством болта с шайбами. Отрезок кабеля от рельса до боковой стенки выработки укладывается в почву на глубину 300 миллиметров, а по стенке крепится к стойке по боковой ее стороне или в трубе.

      1491. Минимальные нормы освещенности для выработок, подлежащих освещению лампами, питаемыми от электрической сети, приведены в таблице приложения 34 к настоящим Правилам.

      1492. Для питания светильников в подземных выработках не допускается применять трансформаторы в нерудничном исполнении.

Параграф 1. Освещение аккумуляторными светильниками индивидуального пользования

      1493. Не допускается спуск людей в шахту без аккумуляторного светильника, их передвижение по выработкам, производство работ без включенного индивидуального светильника.

      1494. Количество исправных светильников на каждой шахте должно обеспечивать на 10 процентов больше списочного числа лиц, занятых на подземных работах.

      Все шахтные светильники снабжаются номерами и закрепляются за каждым работником.

      Аккумуляторные светильники, выдаваемые рабочим, должны обеспечивать продолжительность нормального непрерывного горения не менее 10 часов. Светильники выдаются в чистом и исправном виде.

      Главный механик или лицо, им назначенное, проводят контрольные проверки состояния светильников и зарядных станций не реже одного раза в месяц.

      Результаты проверок оформляются актом, а неисправные светильники изымаются из употребления.

      1495. При каждой шахте или группе мелких шахт устраиваются ламповые, размещаемые в помещении из негорючих материалов. Ламповые внутри административно-бытовых комбинатов отделяются от остальной части здания стенами из негорючих материалов, в которых допускается устраивать проемы с металлическими дверями. Все помещения ламповых содержатся в чистоте и имеют приточно-вытяжную вентиляцию как общую, так и местную.

      На шахтах по добыче пильного камня допускается устройство ламповых для аккумуляторных светильников вблизи от устьев штолен в подземных выработках.

      1496. Ламповые для аккумуляторных светильников, кроме помещений для рабочих, получающих и сдающих светильники, имеют помещения:

      1) для приемки, разборки, чистки светильников, приготовления электролита и заливки аккумуляторов;

      2) для хранения и выдачи аккумуляторных светильников;

      3) для зарядки аккумуляторов;

      4) для выпрямительных агрегатов;

      5) вспомогательные помещения (мастерские, кладовые и тому подобное). Ламповые оборудуются с учетом возможности самообслуживания.

      Ламповые, оборудованные автоматическими зарядными столами, переведенные на самообслуживание, должны иметь совмещенное (общее) помещение для работников, сдающих и получающих светильники, зарядки аккумуляторов и выпрямительных устройств.

      Зарядные столы для аккумуляторных светильников оснащаются измерительными приборами.

      1497. Для приготовления раствора электролита и заливки им аккумуляторов применяются приспособления, предохраняющие от разбрызгивания и разливания электролита. Рабочие снабжаются защитными очками, резиновыми перчатками и фартуками. В помещении находятся нейтрализующие растворы, порошки на случай ожога тела электролитом.

      1498. Получая аккумуляторный светильник, работник лично удостоверяется в его исправности. При обнаружении неисправности светильник сдается в ламповую и получает взамен исправный.

      1499. В ламповых предусматривается место для хранения, проверки и выдачи самоспасателей, а на силикозоопасных шахтах - для респираторов.

      В ламповой вывешиваются указания по безопасному обращению с индивидуальными аккумуляторными светильниками.

60. Телефонная связь и сигнализация

      1500. Шахта оснащается системой телефонной связи. Телефонные аппараты устанавливаются на всех эксплуатационных и подготовительных участках и горизонтах, основных пунктах откатки и транспортирования грузов, во всех электромашинных камерах, центральных подстанциях, пунктах посадки людей в транспортные средства, у ствола, на складе взрывчатых материалов, в медпункте, а при оборудовании диспетчерской телефонной связью - в соответствии с проектом диспетчеризации шахты, в местах, предусмотренных ПЛА.

      В насосных камерах главного водоотлива, медпункте и центральных подземных подстанциях, в зданиях вентиляторов устанавливаются телефоны, имеющие непосредственную связь с общешахтной телефонной станцией на поверхности.

      Допускается применение комбинированных схем связи (радио, радиотелефонная, громкоговорящая).

      1501. Соединительные телефонные линии и линии транзитных абонентов со стороны общешахтного коммутатора и пульта диспетчера оборудуются максимальной токовой защитой.

      Все подземные телефонные линии в шахтах двухпроводные.

      1502. Питание аппаратуры подземной телефонной связи и сигнализации, за исключением транспортной, производится при линейном напряжении не выше 127 Вольт от осветительной сети, аккумуляторных батарей или выпрямительных устройств.

      Для питания аппаратуры сигнализации допускается напряжение не выше 220 Вольт при наличии защиты от токов утечки.

      Питание транспортных сигнальных устройств допускается от контактной сети напряжением не выше 275 Вольт при условии, что сигнальные устройства рассчитаны на указанное напряжение, их присоединение к контактному проводу производится кабелем или присоединительными устройствами и осуществляется защита плавкими предохранителями.

      Контактную сеть допускается использовать для высокочастотной связи, если аппаратура связи не оказывает влияния на функционирование устройств защиты сети и не нарушает изолирующих разрывов между ее участками.

      Питание цепей подземной громкоговорящей связи и предупредительной сигнализации осуществляется источником напряжения не выше 60 Вольт.

61. Заземление
Параграф 1. Общие положения

      1503. Заземлению подлежат металлические части электротехнических устройств и оборудование, нормально не находящиеся под напряжением, но которые окажутся под напряжением в случае повреждения изоляции, (трубопроводы, сигнальные тросы, металлические скреперные полки) расположенные в выработках, где имеются электрические установки и проводки.

      Требования настоящего параграфа не распространяются на металлическую крепь, нетоковедущие рельсы, оболочки отсасывающих кабелей электровозной контактной откатки, на металлические устройства для подвески кабеля.

      1504. В подземных выработках шахт устраивается общая сеть заземления, к которой присоединяются все подлежащие заземлению объекты, главные и местные заземлители.

      В подземных выработках шахт пройденных в породах с высоким удельным сопротивлением, заземляющие устройства допускается выполнять в соответствии с мероприятиями, утвержденными техническим руководителем организации.

      1505. Общая сеть заземления осуществляется путем непрерывного электрического соединения между собой всех металлических оболочек и заземляющих жил кабелем независимо от величины напряжения с присоединением их к главным и местным заземлителям.

      У тяговой подстанции электровозной контактной откатки к общей сети заземления присоединяются токоведущие рельсы, используемые в качестве обратного провода контактной сети.

      1506. При наличии в шахте нескольких горизонтов заземляющее устройство каждого горизонта соединяется с заземлителем в зумпфе и в водосборнике.

      1507. Для устройства главных заземлений в шахтах сооружаются искусственные заземлители в зумпфах и водосборниках. Для устройства местных заземлений сооружаются искусственные заземлители в штрековых водоотводных канавах, местах, пригодных для этой цели.

      При вскрытии месторождений штольнями и отработке месторождений без водопритоков, для строящихся шахт в период проходки стволов допускается сооружать искусственные заземлители на поверхности при соблюдении требований пункта 1511 настоящих Правил.

      1508. В случае прокладки кабелей по скважинам главные заземлители допускается устраивать на поверхности или в одном из водосборников шахты.

      Обсадные трубы, которыми закреплены скважины, допускается использовать в качестве главных заземлителей.

      1509. В шахте устанавливают не менее двух главных заземлителей (в зумпфе и водосборнике), резервирующих друг друга во время ремонта, чистки одного из них.

      1510. Заземление корпусов передвижных машин, забойных конвейеров, аппаратов, установленных в призабойном пространстве, и светильников, подсоединенных к сети гибкими кабелями, электрооборудования, установленного на платформах, перемещающихся по рельсам (за исключением передвижных подстанций), осуществляется посредством соединения их с общей сетью заземления при помощи заземляющих жил питающих кабелей.

      Заземляющая жила с обеих сторон присоединяется к внутренним заземляющим зажимам в кабельных муфтах и вводных устройствах.

      1511. Общее переходное сопротивление заземляющего устройства, измеренное как у наиболее удаленных от зумпфа заземлителей, так и остальных заземлителей, не превышать 2 Ом.

      1512. Каждая кабельная муфта для силовых бронированных кабелей имеет местное заземление и соединение с общей сетью заземления шахты.

      Допускается для сети стационарного освещения устройство местного заземления не каждой муфты, а через каждые 100 метров кабельной сети.

      1513. Для аппаратуры и кабельных муфт телефонной связи на участках телефонной сети, выполненных кабелями без брони, допускается местное заземление без присоединения к общей сети заземления.

      1514. Не допускается последовательное включение в заземляющий проводник нескольких заземляемых частей установки.

      1515. Заземление электроустановок постоянного тока, находящихся в непосредственной близости от рельсов, осуществляются путем подсоединения заземляемой конструкции к рельсам, используемым в качестве обратного провода при откатке контактными электровозами.

Параграф 2. Осмотр и измерение сопротивления защитных заземлений

      1516. В начале каждой смены обслуживающий персонал производит наружный осмотр всех заземляющих устройств. При этом проверяются целостность заземляющих цепей и проводников, состояние контактов и так далее.

      Электроустановку допускается включать после проверки исправности ее заземляющего устройства. После каждого ремонта электрооборудования проверяется исправность его заземления.

      1517. Не реже одного раза в 3 месяца производится наружный осмотр всей заземляющей сети шахты. Одновременно измеряется общее сопротивление заземляющей сети у каждого заземлителя.

      Сопротивление заземлений измеряется перед включением вновь смонтированной или перенесенной установки.

      Результаты осмотра и измерений заносятся в Журнал осмотра и измерения заземления по форме согласно приложению 35 к настоящим Правилам.

      1518. При осмотре заземления внимание обращается на непрерывность заземляющей цепи и состояние контактов. При ослаблении и окислении контактов зачистить до блеска все контактные поверхности, подтянуть болтовые соединения и проверить механическую прочность контактов.

      Механическая прочность контактов проверяется до измерения сопротивления заземлений.

      1519. Не реже одного раза в 6 месяцев главные заземлители, располагаемые в зумпфе и водосборнике, подвергаются осмотру и ремонту.

62. Производственный контроль

      1520. Электрооборудование допускается открывать и ремонтировать только лицам, имеющим соответствующую квалификацию и право на производство таких работ.

      1521. Все электрические машины, аппараты, трансформаторы, электрооборудование, их взрывобезопасные оболочки, кабели, заземления периодически осматриваются:

      1) лицами, работающими на машинах и механизмах, а также дежурными электрослесарями участка - ежесменно;

      2) механиками участков или лицами, их заменяющими - еженедельно;

      3) главным энергетиком (главным механиком) шахты или назначенными им лицами - не реже одного раза в 3 месяца.

      1522. Аппарат защиты от токов утечки проверяется на срабатывание перед началом каждой смены лицом контроля участка имеющего соответствующую группу по электробезопасности либо по его указанию - электрослесарем. Аппарат защиты с самоконтролем исправности допускается проверять один раз в сутки в ремонтную смену.

      Результаты проверки заносятся на доски и в журналы (электронные журналы) проверки работоспособности реле утечек, находящиеся в местах установки аппарата защиты.

      Общее время отключения сети под действием аппарата защиты от токов утечки проверяется не реже одного раза в 6 месяцев. Результаты проверки аппарата оформляются протоколом или заносятся в журнал.

      Сноска. Пункт 1522 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1523. Измерение сопротивления изоляции отдельных электроустановок и кабелей производится перед включением после монтажа и переноски, после аварийного отключения защиты, после длительного пребывания в бездействии, но не реже одного раза в 3 месяца.

      Электрические установки и кабели, сопротивление изоляции которых не соответствует нормам, отсоединяются от сети для проведения мероприятий по повышению сопротивления изоляции или ремонта.

      Измерение сопротивления изоляции электрических установок и кабелей номинальным напряжением до 1000 Вольт производится с помощью мегомметра на напряжение 500-1000 Вольт, а электроустановок выше 1000 Вольт - с помощью мегомметра на напряжение 2500 Вольт.

      Сопротивление изоляции относительно земли электрических установок и кабелей на номинальные напряжения 127-1140 Вольт переменного тока, работающих в шахте, обеспечивается не ниже следующих норм:

      1) электродвигателей добычных и проходческих машин - 0,5 мегаОм;

      2) электродвигателей остальных шахтных машин, осветительных трансформаторов, пусковых агрегатов и ручных электросверл - 1 мегаОм;

      3) пусковой и распределительной аппаратуры, бронированных и гибких кабелей любой длины - 1 мегаОм на фазу.

      1524. Автоматическая защита во всех аппаратах (как новых, так и вышедших из ремонта) перед спуском аппаратов в шахту подвергается проверке. Последующие проверки производятся не реже одного раза в год.

      1525. Поврежденный кабель отключается. Осмотр силовых и осветительных гибких кабелей в течение смены производится лицами, обслуживающими электроустановки. Не допускается применение гибких кабелей с невулканизированными счалками. Не допускается вешать на кабель лампы, инструмент, предметы.

      1526. При ремонте горных выработок кабель снимают и подвешивают электрослесари шахты или обученные рабочие.

      1527. Персонал, работающий на электроустановках, ежесменно производит наружный осмотр защитных заземлений. В случае неисправности заземления установка отключается до приведения заземления в исправное состояние.

      1528. Сроки испытания трансформаторного масла электроустановок, установленных в подземных выработках, на диэлектрическую прочность и проверки его физико-химического свойства приведены в таблице приложения 36 к настоящим Правилам.

      Перед добавлением масла в аппаратуру, оно испытывается на диэлектрическую прочность и проводится анализ его физико-химических свойств.

      Протоколы испытаний, произведенных лабораториями, хранятся у главного механика (энергетика) шахты.

      Масло заменяется, если анализом установлена его непригодность к эксплуатации.

Подраздел 10. Обеспечение промышленной безопасности при предупреждении и тушении рудничных пожаров
63. Общие положения

      1529. Проекты всех шахт (новых, реконструируемых, действующих) должны иметь раздел "Противопожарная защита".

      Разделы "Противопожарная защита" шахт предусматривает организационные и технические мероприятия по предотвращению возможности пожара, по локализации и тушению пожара в начальной стадии его возникновения во всех технологических процессах, при эксплуатации горно-шахтного оборудования, в случаях проведения ремонтов и в аварийных ситуациях.

      1530. Все рабочие и инженерно-технические работники ознакамливаются по способу извещения о пожаре, вызове горноспасательной службы и обучены правилам поведения во время пожара, самоспасения и тушения пожаров имеющимися противопожарными средствами (огнетушители, песок, вода и подручные средства).

      1531. Лица, работающие на шахте, обнаружившие возникновение пожара или появление каких-либо его признаков, нарушений способных вызвать пожар, сообщают об этом ближайшему лицу контроля, телефонистке, или лицу, обеспечивающему противопожарную безопасность, извещают об опасности работающих в подземных выработках, принимают меры к удалению людей из угрожаемых мест и к ликвидации пожара всеми имеющимися средствами.

      1532. Вся территория в радиусе 50 метров от устья тоннеля (шахты) перед строительством поверхностных сооружений очищается от леса, кустарника, торфа, растительности, горючих материалов.

      1533. Башенные копры шахтных подъемных установок оборудуются с наружной стороны металлическими лестницами, обеспечивающими безопасный выход людей с каждой отметки копра на шахтную поверхность.

      1534. Копры и надшахтные здания при стволах, штольнях, шурфах, копровая часть слепых стволов с камерой подъемной машины, через которые поступает свежий воздух, сооружаются из несгораемого материала.

      Несгораемыми материалами закрепляются:

      1) устья всех вертикальных и наклонных стволов, штолен, шурфов на протяжении не менее 10 метров от поверхности;

      2) сопряжения вертикальных и наклонных стволов, штолен и шурфов, с выработками горизонтов и околоствольных дворов на протяжении не менее 10 м в каждую сторону от прилегающей стенки пересекаемых горизонтальных и наклонных выработок и по стволу шахты - на высоту околоствольной части двора;

      3) устья капитальных уклонов, ходков и сопряжения уклонов с откаточными и вентиляционными штреками на протяжении не менее 10 метров в каждую сторону от прилегающей стенки пересекаемых выработок.

      1535. Устья стволов шахт и шурфов, подающих свежий воздух, имеют металлические ляды, а устья штолен - металлические двери. Эти устройства легко и плотно закрывают сечение выработки и содержатся в исправном состоянии.

      Управление металлическими лядами осуществляется с двух мест: непосредственно из копра и снаружи надшахтного здания.

      1536. Все помещения и вентиляционные каналы главных вентиляторных установок и вспомогательных вентиляторных установок, работающих на нагнетание, все калориферные каналы и их сопряжения с выработками на протяжении 10 метров выполняются из несгораемого материала. В вентиляционных каналах устанавливается два металлических клапана (заслонки) с самостоятельными приводами, препятствующие при их закрывании доступу наружного воздуха в шахту.

      Подъемные стволы шахт, предназначенные для подачи свежего воздуха, оборудуются вентиляционным каналом, устье которого выходит в отдельное здание из несгораемого материала с решетками на окнах и металлическими дверями, легко открывающимися изнутри. При наличии в стволе шахты лестничного отделения вентиляционный ход соединяется с ним. Это здание располагается от остальных зданий и сооружений на расстоянии, предусмотренном проектом.

      Сопряжение этого вентиляционного канала (хода) с лестничным отделением ствола шахты находится на глубине не менее 4 метров от устья шахты до кровли вентиляционного канала (хода).

      Вентиляционный ход служит запасным выходом и должен иметь размеры по высоте не менее 1,8 метров и по ширине - 1,4 метров.

      1537. Не допускается курить и пользоваться открытым огнем в надшахтных зданиях и в помещениях, в которых имеются смазочные и обтирочные материалы, в электромашинных камерах, электроподстанциях и электровозных депо независимо от вида их крепи, о чем вывешивается плакат на видном месте.

      1538. Не допускается:

      1) располагать лесные, угольные склады и склады горюче-смазочных материалов, отвалы горючих и самовозгорающихся пород и руды, отвалы котельных шлаков ближе чем на 100 метров от надшахтных зданий и сооружений, они размещаются с учетом господствующих ветров для исключения возможного засасывания продуктов горения в шахту;

      2) складировать лесные и горючие материалы в подземных выработках, захламлять их и загромождать проходы лесоотходами. В горных выработках в непосредственной близости от места работы допускается иметь аварийный запас лесоматериалов – в количестве, установленном техническим руководителем шахты;

      3) хранить в подземных выработках, баллоны с кислородом, ацетиленом и горючими газами. Число завозимых в выработки баллонов с кислородом, ацетиленом и горючими газами не более потребности на одну рабочую смену.

      1539. Вся тара, предназначенная для хранения и транспортирования горючих жидкостей, металлическая и имеет металлические резьбовые пробки или плотные крышки. Крышки люков для замера уровня горючих жидкостей в резервуарах имеют прокладки, гарантирующие исключение искрообразования при их закрывании. Установка измерительных стекол и пробных кранов на стенках резервуаров не допускается. Наполненная и порожняя тара из-под горючих жидкостей хранится закрытой.

      1540. Во избежание образования искр не допускается применять железные ломы и ударные инструменты при перемещении или открывании сосудов с горючими жидкостями. Для этих целей на складе обеспечивается комплекс инструментов из неискрящего материала.

      При транспортировании, перекачивании и хранении горючих жидкостей соблюдаются меры, исключающие возможность возникновения пожара от статического электричества (заземление цистерн, трубопроводов).

      1541. Количество хранимого топлива в подземных складах шахты не превышает шестисуточного и смазочных материалов - двухнедельного запаса.

      В период строительства шахты (или вскрытия нового горизонта на действующей шахте) до оборудования склада горюче-смазочных материалов допускается доставлять горючие жидкости в выработки (на горизонт) в количестве, не превышающем одноразовой заправки работающих машин. При этом горючие жидкости сразу используются для заправки.

      1542. На резервуарах для хранения и сосудах для перевозки горючих жидкостей наносятся надписи с указанием марки находящейся в них горючих жидкостей.

      1543. На месте, где пролита горючая жидкость, и на расстоянии 10 метров от него все работы прекращаются до полного сбора и удаления горючей жидкости.

      1544. Не допускается оставлять в подземных горных выработках, за исключением предусмотренных мест, емкости для хранения и перевозки горючих жидкостей (в том числе и порожние), оборудование с двигателями внутреннего сгорания, заправленное топливом, обтирочные материалы, пропитанные горючими жидкостями.

      Забойные малоподвижные машины (экскаваторы, каретки для оборки кровли) на время, когда они не используются в забое, находятся в безопасном месте.

      1545. Спуск горючих жидкостей в шахту и транспортирование их до склада производится в установленное время и осуществляется обученными и аттестованными лицами в соответствии с Законом Республики Казахстан "О гражданской защите" (далее – Закон).

      Сноска. Пункт 1545 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1546. При перевозке горючих жидкостей электровозами между электровозом и вагоном с горючими жидкостями соблюдается расстояние не менее 3 м.

      1547. Перевозка горючих жидкостей нерельсовым транспортом допускается в цистернах, установленных на оборудованных машинах (автоцистернах), или автоприцепами в бочках и канистрах, в неопрокидных кузовах.

      К корпусу цистерны прикрепляется металлическая заземляющая цепь, снабженная на другом конце металлическим заостренным стержнем (опущенным на почву выработки). При сливе горючих жидкостей и заправке ею двигателей внутреннего сгорания корпус цистерны заземляется.

      Отработавшие газы машин, перевозящих горючие жидкости, выводятся исключая возможность возникновения пожара от попадания пламени из выхлопной трубы.

      1548. Подача дизельного топлива и смазочных масел с поверхности в склад горюче-смазочных материалов по трубопроводам, проложенным в скважинах, осуществляется при соблюдении противопожарных мер, при согласовании с ПАСС ОПБ и пожарной охраной, обслуживающими шахту.

      Перекачка дизельного топлива и смазочных масел по трубопроводу, проложенному в подземных выработках, осуществляется по проекту, согласованному с ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 1548 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1549. В местах, где находятся горючие жидкости, и на расстоянии 20 метров от них курить и пользоваться открытым огнем не допускается.

      В указанных местах вывешиваются плакаты с надписью: "Курить и пользоваться открытым огнем не допускается".

      1550. Расстояние от склада горюче-смазочных материалов и гаража до ствола шахты, околоствольных выработок, камер (электроподстанции, склады взрывчатых материалов), до вентиляционных дверей, разрушение которых прекращает приток свежего воздуха в шахту или в значительный ее участок, не менее 100 метров. Пункты обслуживания дизельных машин располагаются от указанных выработок и устройств на расстоянии не менее 50 метров.

      1551. Допускается располагать пункт мойки деталей горючими жидкостями около гаража при условии обособленного его проветривания, наличия между ними породного целика или несгораемой крепи толщиной не менее 1 метра и независимых выходов, находящихся на расстоянии не менее 10 метров друг от друга.

      1552. Крепление кровли и стен гаражей, складов горюче-смазочных материалов, пунктов мойки деталей, подходов к ним на протяжении 25 метров выполняется несгораемыми материалами.

      1553. Пункты обслуживания машин комплектуются средствами пожаротушения, материалами и инвентарем в следующем количестве: пять углекислотных (порошковых) огнетушителей; 0,4 метров песка; две лопаты; два ведра и лом; брезент размером 2х2 метров, пропитанный негорючим составом; противопожарная водяная магистраль с противопожарной гайкой и пожарным шлангом длиной 20 метров с брандспойтом. Средства пожаротушения находятся на расстоянии 10-15 метров от входа в пункт со стороны свежей струи в нише.

      В складах горюче-смазочных материалов устанавливается автоматическое оборудование для тушения пожаров, автоматическая сигнализация оповещения о возникновении пожара с подачей сигнала в места, определенные ПЛА.

      1554. Склады горюче-смазочных материалов и гаражи имеют два выхода в прилегающие выработки. На каждом выходе оборудуется противопожарный пояс с двумя металлическими дверями.

      Выходы располагаются в наиболее удаленных друг от друга частях выработки.

      1555. На складах горюче-смазочных материалов и пунктах мойки деталей горючими жидкостями предусматривается заглубление почвы или устройство вала, исключающих возможность растекания горючих жидкостей за их пределы.

      1556. Склады горюче-смазочных материалов и гаражи оборудуются телефонной связью. В складе телефон устанавливается вне камеры, в которой находятся резервуары с горючими жидкостями, но не далее 20 метров от склада.

      1557. Персонал, обслуживающий склады горюче-смазочных материалов и пункты мойки деталей горючих жидкостей, имеет при себе индивидуальные изолирующие самоспасатели.

      1558. Не допускается хранить горюче-смазочные материалы в гаражах, за исключением находящихся в заправочных емкостях (узлах) машин.

      1559. В складе горюче-смазочных материалов и на расстоянии 5 метров от них в подводящих выработках не допускается располагать электротехнические устройства (кабели, троллеи), за исключением осветительной и телефонной линий, кабеля (бронированного или с бензостойкой изоляцией), подводящего электроэнергию к насосу, служащему для перекачки горючих жидкостей в складе.

      1560. Освещение складов горюче-смазочных материалов и подходов к ним на расстоянии 20 метров электрическое во взрывобезопасном исполнении. Выключатели и предохранительные щитки располагаются вне камеры для хранения горючих жидкостей и не ближе 10 метров от нее (на входящей в камеру струе воздуха).

      1561. Резервуары, трубопроводы и аппаратура в камерах с горючими жидкостями заземляются.

      1562. Не допускается производство взрывных работ на расстоянии менее 30 метров от склада горюче-смазочных материалов. При расстоянии менее 100 метров максимальный вес одновременно взрываемых зарядов должен быть не более 20 килограммов.

      1563. Заправка машин горючими жидкостями (замена масла в узлах машин при отсутствии маслозаправочной машины) производится в отведенных для этой цели местах, с помощью заправочных колонок и машин, насосов, шлангов и закрытых заправочных сосудов (канистр).

      Заправку горючими жидкостями непосредственно со склада горюче-смазочных материалов допускается производить через заправочную колонку.

      Промывать и чистить бурильные молотки в подземных выработках допускается в камерах, закрепленных крепью из несгораемых материалов, оборудованных металлическими дверями и обеспеченных противопожарными средствами.

      Смазочные, обтирочные материалы и керосин хранятся в закрывающихся металлических сосудах (бочках, бидонах, ящиках) в количествах, не свыше суточной потребности в каждом из видов материалов.

      Пол в помещениях, в которых производится хранение смазочных материалов, выполняется из несгораемого материала и посыпается песком, убираемым и заменяемым по мере его загрязнения.

      Использованные обтирочные материалы помещаются в закрывающиеся металлические ящики или ведра и в них выдаются из шахты.

      1564. Производство в подземных выработках негазовых шахт и в надшахтных зданиях сварочных и газопламенных работ, применение паяльных ламп осуществляется по наряду-допуску. Не допускается для отогревания замерзших трубопроводов сжигать тряпки и обтирочные материалы, осматривать выработки, люки и бункера, бросая в них зажженные горючие материалы.

      1565. Для хранения противопожарных материалов, оборудования и приспособлений организуются склады на промплощадках шахт, расположенных на расстоянии не более 100 метров от надшахтных зданий, штолен и устьев автотранспортных уклонов и связанные с последними рельсовыми путями или автодорогами.

      Рельсовые пути от склада противопожарных материалов, оборудования и приспособлений свободны от подвижного состава, не предназначенного для перевозки материалов, хранящихся в складе.

      Допускается устройство склада противопожарного оборудования и материалов в изолированном помещении надшахтного здания, выполненного из сборного железобетона.

      1566. Наличие и качество материалов, находящихся в противопожарных подземных и поверхностных складах, обеспечивается начальником шахты.

      1567. Не допускается использование материалов, находящихся в противопожарных складах, на нужды, не связанные с ликвидацией аварий. Материалы, израсходованные со складов при ликвидации пожаров и аварий, пополняются в течение суток.

      1568. Все противопожарные склады закрываются на замок и пломбируются. Ключи от складов противопожарных материалов (поверхностных и подземных) хранятся у технического руководителя и диспетчера шахты.

      1569. На поверхности шахт, не имеющих внешнего пожарного водопровода, устраиваются и наполняются водой утепленные противопожарные водоемы, емкость которых определяется разделом проекта "Противопожарная защита".

      Водоемы соединяются с шахтами противопожарным водопроводом, смонтированным из труб диаметром не менее 100 миллиметров. Около водоема устанавливаются насосы (рабочий и резервный), производительность и напор которых определяются разделом проекта "Противопожарная защита". Здание для насосов в зимнее время обогревается.

      1570. В выработках с входящей струей у устьев штолен и на всех горизонтах вблизи околоствольных дворов устанавливаются двойные, легко закрывающиеся по ходу воздушной струи двери из несгораемого материала. Места установки дверей определяются проектом, расстояние между дверями не более 10 метров.

      1571. В местах, предусмотренных ПЛА, заранее устанавливаются каменные или бетонные перемычки с проемами, обеспечивающими требуемые настоящими Правилами величины зазоров и свободных проходов.

      Места и сроки установки перемычек и их число утверждаются техническим руководителем шахты, согласовываются с ПАСС ОПБ.

      Возле каждой перемычки с наружной стороны по отношению к участку, подлежащему изоляции при пожаре, устраивается ниша, в которой хранятся необходимые материалы в количествах, достаточных для быстрого и надежного закрытия оставленных проемов.

      Сноска. Пункт 1571 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1572. При разработке руд, склонных к самовозгоранию, проектом предусматриваются мероприятия, исключающие опасность возникновения эндогенных подземных пожаров.

      При разработке руд, склонных к самовозгоранию, не допускается применение систем с обрушением руды.

      Рудные месторождения, склонные к самовозгоранию, разрабатываются системами со сплошным заполнением выработанного пространства твердеющей закладкой. При этом, время нахождения отбитой руды в забое (камере) зависит от инкубационного периода самовозгорания руды. Инкубационный период самовозгорания определяется аттестованной научно-исследовательской организацией.

      1573. На шахтах, разрабатывающих месторождения со склонными к самовозгоранию рудами или вмещающими породами, все рабочие ознакамливаются с методами распознавания самовозгорания руд и вмещающих пород, с основными приемами борьбы с пожарами от самовозгорания и с методами самоспасения при пожаре.

      1574. После производства взрывных работ на серных рудниках в целях предупреждения возможных пожаров забои и взорванная руда после проветривания осматриваются лицами контроля организации.

      1575. В шахтах, имеющих очаги пожара, при остановке вентиляторов или нарушениях установленного режима вентиляции лица, работающие в горных выработках, немедленно выводятся на поверхность. После пуска вентилятора или восстановления режима вентиляции шахта проветривается, осматривается лицами контроля, состав воздуха проверяется анализом. Работники допускаются в горные выработки при получении положительных результатов анализа воздуха.

64. Противопожарная защита промплощадки шахты и шахтных стволов

      1576. В качестве резерва пожарного запаса воды для подземного пожаротушения используются водосборники водоотливных установок горизонтов. Эти водосборники имеют постоянный контролируемый запас воды в количестве, определяемом техническим руководителем шахты. Если проектом предусматривается использование насосов водоотливных установок для подачи воды в пожарно-оросительную сеть, их гидравлические характеристики соответствуют характеристике сети.

      1577. На строящихся шахтах к моменту окончания проходки стволов вводятся в действие поверхностные пожарные водоемы.

      1578. Для противопожарной защиты стволов в надшахтном здании устанавливается не менее трех пожарных кранов диаметром 70 миллиметров.

      1579. В устьях всех вертикальных и наклонных стволов и шурфов устраивается кольцевой трубопровод с оросителями. Кольцевые трубопроводы в устьях вертикальных стволов непосредственно соединяются с пожарными водопроводами на поверхности. Задвижки для подачи воды в кольцевые трубопроводы располагаются вне помещения, в которое распространяются продукты горения при пожаре в стволе или надшахтном здании. Кольцевые трубопроводы обеспечивают расход воды:

      1) при негорючей крепи ствола - не менее 2 кубических метров в час на 1 квадратный метр поперечного сечения,

      2) при сгораемой крепи ствола - не менее 6 кубических метров в час на 1 квадратный метр поперечного сечения.

      Кольцевые сухотрубные трубопроводы в устьях шурфов имеют выходы на поверхность, заканчивающиеся соединительной головкой.

      1580. Шахтные копры оборудуются сухотрубным трубопроводом, предназначенным для подачи воды во время пожара к оросителям с целью орошения шкивов и подшкивной площадки.

      1581. Пожароопасные помещения башенных копров (маслостанции, трансформаторные подстанции, распределительные устройства при наличии оборудования с масляным заполнением) оборудуются установками автоматического пожаротушения.

65. Подземный пожарно-оросительный трубопровод

      1582. В подземных выработках для борьбы с пожарами и пылью предусматриваются объединенные пожарно-оросительные трубопроводы. Сеть пожарно-оросительного трубопровода постоянно содержится под напором воды. Параметры сети обосновываются гидравлическим и технико-экономическим расчетами.

      1583. В проектах противопожарной защиты шахт предусматривается использование в качестве резерва для пожаротушения всех действующих водоотливных магистралей, воздухопроводов и пульпопроводов, при этом предусматривается устройство постоянных мест переключения.

      При отсутствии в выработках самоходного оборудования с двигателями внутреннего сгорания, электрических кабелей, деревянной крепи, на шахтах, не опасных по газу или пыли и по самовозгоранию руд, потребность в противопожарном трубопроводе определяется техническим руководителем шахты по согласованию с ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 1583 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1584. Сеть пожарно-оросительного трубопровода в подземных выработках состоит из магистральных и участковых линий, диаметр магистральных линий независимо от расчета на пропускную способность не менее 100 миллиметров, а участковых - не менее 50 миллиметров.

      1585. Магистральные линии прокладываются в вертикальных и наклонных стволах, штольнях, околоствольных дворах, главных и групповых откаточных штреках, квершлагах и уклонах.

      1586. Концы участковых пожарно-оросительных трубопроводов отстоят от забоев подготовительных выработок не более чем на 50 метров и оборудуются пожарным краном, у которого располагается ящик с двумя пожарными рукавами и пожарным стволом. Давление воды на выходе из пожарных кранов обеспечивается при нормируемом расходе воды на подземное пожаротушение 0,5-1,0 мегаПаскаль (5-10 килограмм-сила на кубический сантиметр), а в трубопроводах - ограничивается их прочностью. На участках трубопроводов, где давление превышает 1,0 мегаПаскаль (10 килограмм-сила на кубический сантиметр), перед пожарным краном устанавливаются редуцирующие устройства.

      1587. Пожарно-оросительный трубопровод оборудуется однотипными пожарными кранами, которые пронумеровываются и размещаются:

      1) в выработках с ленточными конвейерами - через каждые 50 метров; при этом дополнительно по обе стороны приводной головки конвейера на расстоянии 10 метров от нее устанавливается два пожарных крана. Рядом с пожарными кранами устанавливаются ящики, в которых хранятся ствол со спрыском диаметром 19 миллиметров и рукав диаметром 66 миллиметров длиной 20 метров, снабженный с обоих концов соединительными головками;

      2) у всех камер на расстоянии 10 метров со стороны поступающей струи воздуха. Рядом с пожарным краном устанавливается ящик с одним рукавом длиной 20 метров и пожарным стволом;

      3) у каждого ходка в склад взрывчатых материалов на расстоянии 10 метров. Рядом с пожарным краном устанавливается ящик с одним рукавом длиной 20 метров и пожарным стволом;

      4) у пересечений и ответвлений подземных выработок;

      5) в горизонтальных выработках, не имеющих пересечений и ответвлений, в наклонных стволах и штольнях - через 200 метров (установка пожарных кранов на подающих трубопроводах в вертикальных стволах не допускается);

      6) в наклонных выработках, не имеющих пересечений и ответвлений - через каждые 100 метров;

      7) в околоствольных дворах, где нет камер - через каждые 100 метров;

      8) с каждой стороны ствола у сопряжения его с околоствольным двором. Рядом с пожарным краном устанавливается ящик с одним пожарным рукавом длиной 20 м и пожарным стволом;

      9) в тупиковых выработках длиной более 50 м - через каждые 50 м. В устье и забое у пожарного крана устанавливается ящик с двумя рукавами длиной 20 метров и пожарным стволом.

      На ящиках для хранения пожарных рукавов и стволов наносятся надписи: "Пожарные рукава, стволы".

      Пожарные рукава, предназначенные для хранения в шахте, изготавливаются из неподдающихся гниению материалов или обрабатываются антисептическими составами.

      1588. Для отключения отдельных участков пожарно-оросительного трубопровода или подачи всей воды на один пожарный участок на трубопроводе располагаются задвижки в следующих местах:

      1) на всех ответвлениях водопроводных линий;

      2) на водопроводных линиях, не имеющих ответвлений - через каждые 400 метров.

      1589. Пожарно-оросительные трубопроводы оборудуются распределительными и регулирующими давление устройствами, которые последовательно пронумеровываются и наносятся на схему водопроводов с указанием порядка их применения.

      1590. Все пожарные трубопроводы на поверхности предохраняются от замерзания.

      1591. Для подземных трубопроводов предусматривается защита от коррозии и блуждающих токов.

      1592. Весь шахтный пожарно-оросительный трубопровод окрашивается в опознавательный красный цвет.

      Окраску допускается выполнять в виде полосы шириной 50 миллиметров по всей длине трубопровода или в виде колец шириной 50 миллиметров, наносимых через 150-200 миллиметров.

      1593. Отключение отдельных участков пожарно-оросительного трубопровода осуществляется с письменного разрешения технического руководителя шахты. О каждом отключении ставится в известность диспетчер шахты.

66. Размещение первичных и автоматических средств пожаротушения. Пожарные двери

      1594. Места расположения средств пожаротушения приведены в таблице приложения 37 к настоящим Правилам.

      1595. Для камер, в которых отсутствует постоянный обслуживающий персонал, установки автоматического пожаротушения, располагаются непосредственно у защищаемого оборудования, огнетушители, песок - снаружи камеры со стороны поступления свежей струи воздуха не далее 10 метров от входа в камеру. Для камер с постоянным дежурством - у рабочего места дежурного персонала.

      В выработках с отрицательной температурой применяются порошковые огнетушители.

      При хранении средств пожаротушения в ящиках (емкостях) на них наносятся отличительные надписи: "Огнетушители", "Песок".

      Огнетушители, ящики с песком, ручки пожарного инструмента окрашены в опознавательный красный цвет полностью; окраску допускается выполнять в виде полосы шириной не менее 50 миллиметров.

      1596. Для локализации пожара в горных выработках устанавливаются пожарные двери (ляды), изготовленные из негорючих материалов. По обе стороны от них на длине не менее 5 метров сооружаются зоны из негорючей крепи. Пожарные двери (ляды) закрываются усилиями одного человека, плотно перекрывают сечение выработки и имеют запоры, открывающиеся с обеих сторон. Для закрывания (открывания) пожарных дверей (ляд), установленных в выработках с углом наклона более 35 градусов, в выработках со значительной депрессией, предусматривают приспособления (окна, рычаги, лебедки).

      Устройства для открывания пожарных ляд и дверей, установленных в наклонных и вертикальных выработках, выносятся в выработки горизонтов в сторону свежей струи воздуха с учетом принятого направления проветривания для данной позиции ПЛА. В надшахтных зданиях эти устройства выносятся за пределы возможных зон задымления и распространения пожара.

      1597. Устья вертикальных стволов и шурфов, по которым подается свежий воздух, вентиляционные и калориферные каналы снабжаются пожарными лядами, а устья наклонных стволов и штолен - пожарными дверями.

      В наклонных выработках, оборудованных конвейерами, пожарные двери выполняются с фигурными вырезами для закрывания створок без местного демонтажа конвейера. Для герметизации не перекрытой дверью части сечения выработки у двери в специальной нише хранится необходимый запас материала (глина и песок).

      1598. На всех горизонтах вблизи околоствольных дворов и у устьев штолен, подающих свежий воздух, устанавливаются сдвоенные, закрывающиеся по направлению движения свежей вентиляционной струи пожарные двери. Места их установки определяются в каждом отдельном случае проектом. Расстояние между дверями не более 10 метров.

      1599. Все подземные камеры имеют пожарные двери с запорным устройством на каждом выходе и металлические ляды в вентиляционных окнах. Пожарные двери устанавливают на расстоянии не более 3 метров от сопряжения ходка камеры с прилегающей выработкой или оснащают автоматическими устройствами для аварийного закрывания. Двери открываются наружу и в открытом положении не мешают движению по выработке.

      В камерах приводов конвейеров, лебедок, опрокидывателей и толкателей, а также в камерах, в которых отсутствуют легковоспламеняющиеся материалы (камеры ожидания, диспетчерские пункты), пожарные двери не устанавливаются.

      1600. Во всех помещениях и камерах, где производится хранение и переливание смазочных материалов, устанавливается оборудование с масляным заполнением, полы выполняются из негорючего материала, имеют буртик и посыпаются песком, заменяемым по мере его загрязнения.

      1601. Камеры приводов конвейерных линий, где хранятся и используются смазочные материалы, оборудуются установками автоматического пожаротушения.

67. Номенклатура оборудования, инструментов и материалов, находящихся в противопожарных складах

      1602. Оборудование, инструменты и материалы противопожарных складов приведены в таблице приложения 38 к настоящим Правилам.

68. Тушение подземных пожаров

      1603. Лица контроля, бригадиры и рабочие, обнаружившие пожар или проявление каких-либо его признаков, немедленно сообщают об этом техническому руководителю или начальнику шахты, диспетчеру шахты и в соответствии с ПЛА принимают меры по удалению людей из угрожаемых выработок и ликвидации пожара всеми имеющимися в их распоряжении средствами.

      1604. При получении сообщения о пожаре технический руководитель шахты или заменяющее его лицо принимает меры, предусмотренные ПЛА, совместно с прибывшим командиром подразделения ПАСС ОПБ уточняет план работ по спасению людей и ликвидации аварии, выдает командиру ПАСС ОПБ письменные задания, предусматривающие:

      1) меры по спасению людей, застигнутых пожаром, людей, которым может угрожать опасность;

      2) меры по предупреждению проникновения продуктов горения на остальные участки;

      3) первоначальные мероприятия по тушению и локализации пожара.

      В дальнейшем разрабатывается детальный план ликвидации пожара, предусматривающий способы тушения пожара, количество требуемых материалов и оборудования, а также способы доставки их к месту работ.

      При возникновении пожара, в соответствии с ПЛА, принимаются меры по предупреждению опрокидывания воздушной струи и проникновению продуктов горения в выработки, где по установленной схеме вентиляции проходит свежая струя воздуха.

      Сноска. Пункт 1604 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1605. При возведении постоянных или усилении временных перемычек соблюдаются следующие условия:

      1) перемычки и сооружаются из несгораемых материалов и обеспечивают воздухонепроницаемость;

      2) на каждую возведенную перемычку составляется и вносится исполнительный эскиз в Журнал наблюдения за пожарными участками по форме согласно приложению 39 к настоящим Правилам. Перемычки систематически осматриваются.

      1606. Для набора проб воздуха, замера температур и спуска воды в нижней, средней и верхней частях перемычки закладываются три трубы диаметром 35-100 миллиметров с пробками на газовой резьбе.

      В перемычках на вентиляционном штреке должна закладываться одна труба на высоте 1,0-1,2 метров от почвы. Перемычки снабжаются лазами, которые закрываются (заделываются) после окончания всех работ по изоляции участка. Размер лаза не менее 0,7 х 0,7 метров.

      1607. Из пожарного участка регулярно забираются пробы воздуха для анализа на СО2, СО, SO2, О2, горючие углеводороды и пробы воды для анализа на содержание серной кислоты. При наборе проб воздуха из-за перемычек исключается засасывание воздуха извне. Набор проб воздуха производят респираторщики ПАСС ОПБ. Места набора устанавливает технический руководитель шахты по согласованию с ПАСС ОПБ.

      Результаты анализов и измерений записываются в Журнал наблюдения за пожарными участками по форме согласно приложению 39 к настоящим Правилам.

      Пункт 1607 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1608. Работы по ликвидации пожаров на свежей струе допускается производить рабочим шахты. При этом принимаются меры предосторожности:

      1) работы по ликвидации пожаров производятся со стороны свежей струи;

      2) все рабочие должны иметь изолирующие самоспасатели;

      3) работы производятся под непосредственным наблюдением лиц контроля.

      1609. Работы в загазированной атмосфере производятся горноспасателями.

      1610. Очаги пожара и все перемычки, отделяющие пожарный участок, перемычки, отделяющие выработанное пространство, имеют порядковый номер и наносятся на планы горных работ.

      Осмотр перемычек, отделяющих пожарный участок от эксплуатационных выработок, производится ежесуточно, при резком изменении содержания газов - не реже одного раза в смену.

      При осмотре перемычек необходимо следить за:

      1) исправностью перемычек;

      2) состоянием крепи выработок перед перемычками;

      3) герметичностью заложенных в перемычки труб;

      4) состоянием подходов к перемычкам;

      5) температурой перемычек.

69. Вскрытие участков с потушенными пожарами

      1611. К восстановительным или эксплуатационным работам на пожарных участках допускается приступать после того, как пожар потушен и оформлено его списание.

      Для вскрытия потушенного (списанного) пожарного участка, изолированного перемычками, составляется техническим руководителем шахты и утверждается техническим руководителем организации план, предусматривающий:

      1) порядок обследования участка до его вскрытия;

      2) способ вскрытия участка;

      3) меры предосторожности при вскрытии перемычек: создание необходимого запаса материалов и инструментов на случай повторного закрытия перемычек, регулирование и направление воздушной струи, отключение электроэнергии, наличие газоопределителей для проверки состава воздуха, наличие средств первой помощи, необходимый режим проветривания участка.

      Вскрытие участка и первоначальное его проветривание производится работниками ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 1611 с изменением, внесенным приказомМинистра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1612. Исходящая струя из вскрываемого пожарного участка направляется непосредственно в общую исходящую струю шахты.

      В выработках на пути прохождения этой струи воздуха не допускается нахождение людей и принимаются меры, исключающие их попадание в такие выработки.

      При обнаружении в исходящей струе продуктов горения (СО, SO2) проветривание участка прекращается, а перемычки закрываются.

      1613. Допускается перевод пожарных участков на нормальные условия эксплуатации при отсутствии отрицательных показателей в течение 5 суток непрерывного наблюдения.

      В течение не менее 3 суток после возобновления работ:

      1) на пожарном участке дежурят горноспасатели, через каждые 30 минут в каждом забое проверяющие состав воздуха газоопределителями;

      2) все рабочие, находящиеся на участке, имеют изолирующие самоспасатели;

      3) не реже одного раза в смену замеряется температура воздуха в забоях.

      1614. При разработке руд под участками, охваченными активным пожаром, оставляются барьерные целики и выемка производится с применением закладки выработанного пространства инертными породами. В период ведения горных работ производится газотемпературный контроль.

Подраздел 11. Обеспечение промышленной безопасности при предупреждении опасности прорывов воды и газа
70. Общие положения

      1615. На шахтах где имеются затопленные выработки, выработки, в которых возможны скопления ядовитых и горючих газов, определяются границы опасных зон по прорывам воды и газов.

      Заиленные выработки, в которых обнаружена вода или жидкая глина, приравниваются к затопленным выработкам.

      1616. Проекты установления границ опасных зон составляют маркшейдерская и геологическая службы шахты, которыми опасные зоны определяются, учитываются и наносятся на маркшейдерскую документацию.

      1617. Главный маркшейдер организации проверяет правильность и полноту нанесения маркшейдером шахты на маркшейдерскую документацию контуров затопленных выработок (водоемов) и выработок, в которых возможны скопления ядовитых и горючих газов, опасных зон; проверяет правильность построения барьерных (предохранительных) целиков, если они предусмотрены проектом.

      1618. Горные, буровые работы в опасных зонах для спуска воды из затопленных выработок и по дегазации выработок выполняются в соответствии с проектами, утвержденными техническим руководителем организации.

      1619. В проектах предусматриваются меры по безопасности работ и защите от прорывов воды и газов выработок, очередность проходки горных выработок, дренажных и опережающих скважин и их параметры; определяются местонахождения намеченных горных выработок, скважин и перемычек, предусматривается организация контроля за спуском воды из затопленных выработок, соблюдением газового режима, возможным поступлением газов в горные выработки и состоянием водоотливных средств.

      1620. При производстве горных работ на участках, опасных в отношении прорыва в выработки воды, плывунов и газов, производится бурение передовых разведочных скважин с постоянным опережением не менее 10 метров.

      Бурение опережающих скважин производится под непосредственным наблюдением лиц контроля.

      1621. При проявлении в выработках признаков, свидетельствующих о приближении к водоемам (потение забоя, значительное увеличение капежа), при обнаружении опасности прорыва в выработки плывунов или газа, выбросов породы, работы приостанавливаются до проведения мероприятий, обеспечивающих безопасность работ.

      1622. В ПОР по проходке подводных тоннелей разрабатываются меры безопасности, учитывающие конкретные особенности строительства таких сооружений.

      Проводить тоннели под руслами рек и водоемами допускается при наличии аварийных устройств против затопления водой или заполнения грунтом готовых частей тоннеля, устройство для быстрого вывода людей из аварийного забоя (спасательные мостики и экраны).

      1623. Наряду с мероприятиями по предотвращению прорывов воды и газов, ведению всех видов горных работ в опасных зонах в проектах предусматриваются следующие требования:

      Лица контроля участков под расписку знакомятся с утвержденными проектами:

      1) все работающие в опасных зонах должны иметь при себе изолирующие самоспасатели и ознакомлены под расписку в Журнале инструктажа по форме, установленной техническим руководителем организации, с мерами безопасности в случае прорывов воды и газов;

      2) проходы для людей освещены на всем протяжении, удобны и безопасны для выхода на случай прорыва воды и газов, оборудованы средствами связи и сигнализации;

      3) электрооборудование, ограждено или приподнято в целях защиты его от затопления при прорывах воды.

      1624. Выполнение работ и мер безопасности, предусмотренных утвержденными проектами, обеспечивает технический руководитель шахты.

      1625. Работы по спуску воды и удалению ядовитых и горючих газов производятся при обязательном присутствии на месте работ ответственного руководителя, назначенного техническим руководителем шахты.

      При бурении опережающих скважин постоянно присутствует работник вентиляционного контроля, который следит за расположением и направлением скважин, содержанием газа в выработке и ведет Журнал производства опережающего бурения по форме, установленной техническим руководителем организации. В журнале указываются параметры скважин и данные о поведении горного массива при бурении скважин.

      1626. Разработка водоносных и обводненных месторождений (плывуны, водоносные карсты) ведутся по проекту.

      1627. Горные работы в пределах барьерного целика или предохранительного целика под водоемом производятся только после спуска воды из затопленных выработок или отвода ее из водоемов, pacположенных на поверхности, за пределы месторождения для исключения проникновения воды в подземные выработки.

      Допускается частичная отработка барьерных или предохранительных целиков без предварительного отвода воды из водоемов системами с закладкой по проекту, утвержденному техническим руководителем организации.

      Сноска. Пункт 1627 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1628. При обнаружении в забоях выработок горючих или ядовитых газов замер их производится экспресс-методом с помощью газохиманализаторов не реже 3 раз в смену и набором проб для химического анализа работниками лаборатории ПАСС ОПБ не реже 2 раз в месяц.

      Сноска. Пункт 1628 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1629. Все буровые скважины, за исключением наблюдательных, и скважины, пересекающие водоносные горизонты, тампонируются.

      Организация, проводящая буровые работы, составляет геологический отчет, в котором отражает на топографических планах и в каталогах координат местоположение устьев, забоев и пересечений залежей и выработок всеми буровыми скважинами. Один экземпляр геологического отчета подлежит хранению в организации. Организация сообщает шахтам все относящиеся к ним геологоразведочные данные.

      1630. При строительстве и эксплуатации шахт в условиях опасности прорыва воды, плывунов или пульпы в действующие горные выработки околоствольные дворы и главные водоотливные установки ограждаются от остальных выработок шахты водонепроницаемыми перемычками, рассчитанными на максимально возможное давление воды, плывунов или пульпы.

      1631. При возведении водонепроницаемых перемычек должны соблюдаться условия:

      1) работы производятся по ПОР;

      2) участок выработки, на котором устанавливаются перемычки, на протяжении не менее 15 метров в обе стороны от пункта установки проходится без применения взрывных работ. В крепких породах допускается проведение взрывных работ;

      3) после сооружения перемычки производится тампонаж контактной зоны под давлением, превышающим не менее чем на 10 процентов ожидаемое максимальное давление воды на перемычку;

      4) перемычка выполняется водонепроницаемой и устойчивой к коррозии.

      В каждой водонепроницаемой перемычке устраивается лаз диаметром не менее 600 миллиметров, расположенный в верхней половине сечения выработки.

      1632. Если одна шахта или группа шахт, расположенных на одном месторождении, создают для остальных шахт угрозу возможного затопления или загазирования, на границе шахтного поля оставляются барьерные целики, размер которых устанавливается проектом.

      1633. Устья вертикальных и наклонных шахтных стволов, шурфов, штолен оборудуются таким образом, чтобы поверхностные воды не могли по ним проникнуть в горные выработки. В случаях, когда устья погашенных выработок, имеющих связь с действующими горными выработками, могут быть затоплены поверхностными водами, принимаются меры, исключающие возможность проникновения воды через погашенные выработки в действующие.

      1634. Зоны обрушений, провалы земной поверхности и открытые трещины, образовавшиеся под влиянием горных разработок, ограждаются водоотводящими канавами, обеспечивающими отвод ливневых и паводковых вод и предупреждающими проникновение их в горные выработки.

      1635. Подработка рек и водоемов производится в соответствии указаниями по охране сооружений от вредного влияния горных выработок по данному бассейну или месторождению.

      1636. При откачке воды из затопленных вертикальных и наклонных выработок проверяется состояние атмосферы в непроветриваемой части этих выработок выше зеркала воды. Пробы воздуха, отобранные работниками ПАСС ОПБ, исследуются на СО2, СО, СН4, H2S, O2 и Н2.

      Сноска. Пункт 1636 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1637. На шахтах, в которых возможны внезапные выделения горючих или ядовитых газов, разрабатываются и утверждаются техническим руководителем организации мероприятия, обеспечивающие безопасность при ведении горных работ.

      На этих шахтах ведется журнал по форме, утвержденной техническим руководителем шахты, в который записываются:

      1) подробные технические данные о всех случаях выделения газа с указанием признаков, предшествовавших выделению газа;

      2) все нарушения элементов залегания пластов и залежей;

      3) резкие изменения структуры и крепости полезных ископаемых и пород.

      К журналу прилагаются геологический разрез, план месторождения и план горных работ в масштабе 1:2000, систематически пополняемый. На плане отмечаются все геологические нарушения, контуры выемки соседних пластов (залежей), места выделения газов, зоны пласта (залежи) с нарушенной структурой и пониженной крепостью.

71. Водоотлив

      1638. Для каждого объекта подземных сооружений проектом предусматриваются средства и способы водоотлива.

      При осуществлении механической откачки воды из подземных выработок предусматриваются главные или участковые водоотливные установки.

      1639. Агрегаты насосных станций устанавливаются в тоннелях или специальных выработках, размеры и расположение которых определяются проектом. Пол насосных камер устраивается выше уровня откаточных путей не менее чем на 0,5 метров.

      1640. При подаче насосной установки до 100 кубических метров в час и наличии трех насосов в камере допускается устанавливать насосы на высоких фундаментах (конструкциях) высотой не менее 0,5 метров с устройством пола на уровне откаточных путей.

      1641. Допускается в отдельных случаях строительство камер водоотлива заглубленного типа (ниже уровня околоствольного двора) при условии разработки мероприятий, исключающих затопление камер.

      При расположении агрегатов в тоннелях водосборники и насосные установки ограждаются.

      1642. Главные и участковые водоотливные установки имеют водосборники, состоящие из двух выработок и более.

      1643. Емкость водосборников главного водоотлива рассчитывается не менее чем на 4-часовой нормальный приток, а участковых - на 2-часовой приток.

      Водосборники водоотливных установок дренажных шахт рассчитывается на 2-часовой приток.

      1644. Насосная камера главного водоотлива соединяется со стволом шахты ходком, который выводится в ствол на высоте не ниже 7 метров от уровня пола насосной камеры, и с околоствольным двором - ходком, который герметически закрывается.

      1645. Водосборники систематически очищаются. Загрязнение водосборника более чем на 30 процентов его объема не допускается.

      1646. Главные водоотливные установки шахты с притоком воды более 50 кубических метров в час оборудуются не менее чем тремя насосными агрегатами. Число резервных и ремонтных насосных агрегатов для шахт с притоком воды, превышающим производительность одного насосного агрегата, приведены в таблице приложения 40 к настоящим Правилам.

      1647. Производительность рабочих насосов водоотливных установок обеспечивает откачку нормального суточного притока не более чем за 20 часов. При проходке стволов количество насосов и их производительность определяются проектом.

      1648. Главная водоотливная установка оборудуется не менее чем двумя водоотливными трубопроводами, из которых один является резервным.

      1649. Рабочие трубопроводы рассчитываются на полную производительность насосной установки.

      1650. Главные водоотливные установки оборудуются аварийной сигнализацией уровня воды с выводом сигнала в пункт постоянного нахождения дежурного персонала. При эксплуатации неавтоматизированных главных водоотливных установок обеспечивается круглосуточное дежурство обслуживающего персонала.

      1651. В камере главного водоотлива предусматривается рабочее и аварийное освещение, средства противопожарной защиты и вывешивается: схема трубопроводов с обозначением вентилей и задвижек, схема электроснабжения.

      1652. Нагнетательные трубопроводы в насосной камере окольцовываются и снабжаются задвижками, позволяющими переключать насосные агрегаты на любой из трубопроводов.

      1653. Водоотливные установки осматриваются не реже одного раза в сутки назначенными лицами. Главная водоотливная установка осматривается не реже одного раза в неделю главным механиком шахты или участка. Результаты осмотра фиксируются в Журнал осмотра водоотливных установок по форме согласно приложению 41 к настоящим Правилам.

      1654. На каждой шахте производится регулярно, но не реже чем через 6 месяцев замеры притока шахтной воды и полный ее химический анализ. Один из указанных замеров производится в период усиленного притока, а второй - в период нормального притока воды.

      1655. Не допускается ведение горных работ ниже депрессионной воронки. В отдельных случаях работы допускается производить по проектам с предусмотренными в них мерами безопасности.

      1656. Вода из забоев выработок отводится по канавам, желобам или трубам в водосборники вспомогательных насосных установок.

      1657. В помещении насосной станции вывешиваются схема трубопроводов с обозначением вентилей и схема электроснабжения.

      1658. При проходке стволов независимо от притока воды допускается применение одного подвесного насоса при обязательном наличии резервного насоса на поверхности вблизи ствола. Для этих водоотливных установок допускается иметь один напорный трубопровод.

      1659. При чистке зумпфа ствола шахты или производстве в нем работ движение подъемных сосудов по стволу полностью прекращается, а работающие в зумпфе защищаются от возможного падения предметов сверху.

      Не допускается затопление подошвы выработок.

Подраздел 12. Обеспечение промышленной санитарии
72. Общие положения

      1660. Каждый проект разработки месторождений полезных ископаемых, реконструкции действующих шахт или горизонтов должен содержать раздел, предусматривающий комплекс мероприятий по предупреждению воздействия вредных факторов на людей.

      1661. При проектировании блоков, лав и очистных забоев в проектах предусматриваются схемы водоснабжения, расположения оборудования по борьбе с пылью, перечень обязательных средств пылеподавления и режим их работы.

      1662. На участках, отведенных под строительство, проводятся до начала работ исследования грунта, грунтовых вод и воздуха на содержание вредных химических и биологических веществ, определяются уровни ионизирующих и неионизирующих излучений (электромагнитных полей).

      1663. Содержание вредных веществ в воздухе рабочей зоны строительных площадок и подземных выработок не должны превышать предельно допустимых концентраций.

      1664. Не допускается ввод в эксплуатацию новых и реконструируемых шахт, горизонтов, лав и блоков (камер), не обеспеченных комплексом мер защиты от опасных факторов.

      1665. Все действующие и строящиеся шахты должны иметь пылевентиляционную службу и планы мероприятий по защите людей от вредных для здоровья факторов.

      1666. На действующих и строящихся шахтах во всех местах пылеобразования содержание пыли не допускается выше установленных предельно допустимых концентраций.

      1667. В стволе шахты и околоствольном дворе исключается возможность попадания пыли в воздух, подаваемый в горные выработки. Не допускается подавать в шахту и на рабочие места воздух, в котором содержится пыли более 30 процентов от установленной предельно допустимой концентрацией. При более высоком содержании пыли подаваемый в шахту и на рабочие места воздух предварительно очищается.

      1668. На вновь проектируемых рудниках не допускается предусматривать подачу воздуха по стволам, оборудованным скиповыми подъемами, опрокидными клетями и по наклонным стволам с конвейерами.

      1669. Не допускается подача воздуха в очистные выработки по рудоспускам и рудоспускным воронкам. Подача воздуха производится по вентиляционным восстающим или по выработкам, имеющим обшитые вентиляционные или ходовые отделения.

      1670. Не допускается эксплуатация горных машин и механизмов, образующих пыль, создающих шум и вибрацию в процессе работы, без осуществления мер, обеспечивающих снижение запыленности, шума и вибрации на рабочих местах до предельно допустимых концентраций и уровней, установленных гигиеническими нормативами.

      1671. На каждой шахте сооружается водопровод, обеспечивающий подачу воды для борьбы с пылью. Допускается использовать для борьбы с пылью шахтную воду при условии предварительной очистки ее от механических примесей, хлорирования для устранения бактериологической загрязненности и нейтрализации.

      Стенки и кровля основных откаточных выработок периодически подвергаются побелке.

      1672. Не допускается производить бурение без промывки шпуров и скважин или без применения средств для подавления и улавливания пыли, обеспечивающих снижение запыленности воздуха до предельно допустимых концентраций.

73. Профилактика профессиональных заболеваний

      1673. Работники шахт, подвергающиеся воздействию опасных и вредных производственных факторов, обеспечиваются по установленным нормам средствами индивидуальной защиты: спецодеждой, обувью, касками, противопылевыми респираторами, изолирующими самоспасателями, берушами или наушниками, рукавицами, очками.

      1674. В организациях оборудуются помещения для хранения средств индивидуальной защиты и организуется уход за ними (чистка, ремонт, замена, проверка).

      1675. Во всех местах пылеобразования при производстве работ набираются пробы воздуха для анализа на запыленность в следующие сроки: в силикозоопасных забоях - не реже двух раз в квартал, в остальных забоях и местах пылеобразования - один раз в квартал.

      На всех шахтах должен вестись Журнал учета результатов анализов, проб воздуха на запыленность.

      В силикозоопасных очистных забоях пробы воздуха для анализа на запыленность набираются один раз в месяц.

      1676. Места набора проб воздуха для анализа на запыленность устанавливается начальником пылевентиляционной службы и утверждается техническим руководителем шахты.

      1677. Для работающих на открытом воздухе, в условиях замороженных грунтов и в неотапливаемых помещениях оборудуются обустроенные для отдыха пункты обогрева и укрытия от непогоды с температурой воздуха 22–24 градусов Цельсия, расположенные не далее 75 метров от рабочего участка, но за границей опасной зоны при взрывных работах.

      1678. Радиационная безопасность обеспечивается проведением радиационно-экологических работ в соответствии с действующими нормативными техническими документами.

      1679. Допустимые уровни ионизирующих излучений и радона представлены в таблице приложения 42 к настоящим Правилам.

      1680. Технические устройства перед их установкой проходят радиологический контроль.

      При мощности эквивалентной дозы внешнего гамма-излучения на расстоянии 0,1 метра от любой доступной поверхности технического устройства более 1,0 микрозиверт в час или при максимальной энергии излучений более 5 килоэлектронвольт решается вопрос о возможности их использования в соответствии с требованиями санитарных правил.

74. Шахтные воды, питьевое водоснабжение

      1681. В подземных выработках принимаются меры по защите от капежа.

      Для предотвращения капежа устраиваются приспособления у стволов шахт на околоствольном дворе и в клетях для спуска и подъема людей.

      1682. Выработки, служащие для передвижения людей, должны очищаться от грязи и иметь канавки для стока шахтных вод.

75. Административно-бытовые помещения

      1683. На каждой шахте располагается административно-бытовой комбинат. Бытовые комбинаты должны располагаться вблизи надшахтных зданий и соединяются с ними утепленным крытым переходом.

      1684. Допускается использование одного бытового комбината для группы мелких близко расположенных шахт при условии перевозки к ним с шахт рабочих оборудованным транспортом.

      1685. В отделениях для хранения спецодежды число мест должно соответствовать списочному составу всех рабочих, занятых на подземных и грязных работах.

76. Медицинская помощь

      1686. Рабочие места комплектуются аптечками первой медицинской помощи, или рабочие, занятые на подземных работах, должны иметь при себе индивидуальные перевязочные пакеты в прочной водонепроницаемой оболочке. Лица контроля, бригадиры (звеньевые) должны иметь при себе во время работы не менее двух индивидуальных перевязочных пакетов.

      Рабочие, занятые на подземных работах, и лица контроля обучаются оказанию первой доврачебной помощи.

      1687. На каждой шахте аптечки первой помощи находятся во всех цехах на поверхности, в надшахтном здании, в околоствольном дворе (в случае отсутствия подземного медпункта) и в камерах, находящихся вблизи мест ведения работ.

      1688. В околоствольных дворах шахт, не имеющих подземных медпунктов, имеются носилки, приспособленные для установки их в машине скорой помощи.

      1689. На поверхности вблизи ствола шахты организуется пункт первой медицинской помощи.

      Пункты первой медицинской помощи оснащаются средствами общей связи.

      1690. Для доставки пострадавших или внезапно заболевших на работе с пункта первой медицинской помощи в лечебное учреждение на шахте предусматривается - санитарный автомобиль, использование которого для остальных целей не допускается.

      Для перевозки пострадавших в зимнее время автомобиль снабжается теплой одеждой и теплыми одеялами.

      1691. При числе рабочих на шахте до 1000 человек предусматривается один санитарный автомобиль, до 2000 - две машины и на каждые дополнительные 2000 рабочих - одна машина.

Подраздел 13. Обеспечение промышленной безопасности при ведении маркшейдерских и геомеханических (геотехнических) работ в подземных горных выработках

      Сноска. Наименование подраздела 12 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1692. Для обеспечения подземных работ при строительстве, реконструкции и эксплуатации шахт всеми видами маркшейдерской документации и контроля за качественным и безопасным ведением горных работ на всех шахтах организовываются маркшейдерская и геомеханическая (геотехническая) службы.

      Сноска. Пункт 1692 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1693. На каждой шахте ведется комплект маркшейдерской документации (первичной, вычислительной и графической). Составление, сроки пополнения, содержание, учет, хранение и стандартизация основного комплекта маркшейдерской документации регламентируются требованиями промышленной безопасности к производству маркшейдерских работ.

      1694. В целях обеспечения промышленной безопасности маркшейдерская служба выполняет следующие работы:

      1) при строительстве шахт, подземных объектов производит перенос проектов в натуру, задает направления горным выработкам и ведет маркшейдерское обеспечение их проходки в соответствии с проектом, проверяет геометрические элементы шахтных подъемных установок, правильность их установки и армировки шахтных стволов, составляет для горных предприятий маркшейдерскую документацию;

      2) при эксплуатации месторождений производит съемку поверхности и горных выработок, составляет плановографические материалы, необходимые для шахт, задает направления горным выработкам и наблюдает при их проведении за соблюдением проектных направлений, поперечных сечений и уклонов, совместно с геологической службой составляет проекты установления границ опасных зон по прорывам воды, ядовитых и горючих газов, согласно которым определяет, учитывает и наносит опасные зоны на графическую маркшейдерскую документацию, участвует в разработке мероприятий по предотвращению прорывов воды и газов при ведении горных работ в опасных зонах и контролирует их исполнение.

      Сноска. Пункт 1694 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1694-1. В целях обеспечения промышленной безопасности геомеханическая служба выполняет следующие работы:

      1) при эксплуатации месторождений производит мониторинг геомеханического состояния горных выработок и земной поверхности разрабатываемого месторождения, проводит наблюдение за сдвижением горных пород и проявлениями горного давления, совместно с геологической службой составляет проекты установления границ опасных зон по прорывам воды, ядовитых и горючих газов, определяет и учитывает опасные зоны, участвует в разработке мероприятий по предотвращению прорывов воды и газов при ведении горных работ в опасных зонах и контролирует их исполнение, участвует в разработке мероприятий по охране сооружений, природных объектов и горных выработок от вредного влияния горных работ и контролирует их исполнение, принимает участие в планировании горных работ и в решении основных вопросов разработки месторождений;

      2) проводит и записывает инструментальные наблюдения в Журнал учета наблюдений за сдвижениями дневной поверхности, деформациями зданий и подземных сооружений по форме согласно приложению 43 к настоящим Правилам.

      3) ведет оценку геомеханического состояния на участке ведения горных работ с выдачей рекомендаций по безопасным способам производства горных работ и контролирует их исполнение;

      4) ведет комплект графической документации с указанием опасных зон и границ безопасного ведения горных работ (по прорыву воды, выбросов газов, возможности техногенных пожаров, возможных обрушений и сдвижений горных выработок), безопасных маршрутов передвижения людей и техники, мест возведения ограждений и изоляций опасных зон в горных выработках и на поверхности;

      5) ведет прогноз развития геомеханических сдвижений, в том числе с привлечением научных специализированных организаций;

      6) изучает горный массив;

      7) проводит мониторинг за горным массивом и горными работами;

      8) выявляет опасные геомеханические участки;

      9) прогнозирует опасные геомеханические ситуации;

      10) планирует горные работы с учетом обеспечения безопасной отработки опасных участков.

      Мониторинг геомеханического состояния разрабатываемого месторождения ведется в непрерывном режиме визуальным (по возможности), инструментальным и приборным способами.

      Основная задача геотехнического сопровождения горных работ заключается в обеспечении безопасной отработки месторождения.

      Обеспечение безопасности достигается путем:

      1) визуального наблюдения;

      2) инструментального наблюдения;

      3) приборного наблюдения.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1694-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1695. Маркшейдерские работы, требующие применения специальных методов, инструментов и технических средств, выполняются квалифицированными работниками.

      Сноска. Пункт 1695 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1696. Организация, выполняющая работу по строительству, эксплуатации и ликвидации горного предприятия, ведет Журнал (электронные журналы) предписаний маркшейдерской, геомеханической и геологической служб, в котором должностные лица маркшейдерской, геомеханической и геологической служб записывают выявленные отклонения от проекта, наличие опасных зон, предупреждения, входящие в их компетенцию.

      Сноска. Пункт 1696 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1697. Указанные в проекте и обнаруженные в процессе проходки выработки геологические нарушения, а также места крупных происшедших вывалов породы, выноса текучих масс и прорыва грунтовых вод наносятся на маркшейдерские планы (разрезы) с указанием количества и даты.

      Главный и участковые маркшейдера дают письменное уведомление техническому руководителю и начальнику участка (производителю работ) о подходе к опасной зоне не позднее, чем за 20 метров до нее, о пересечении установленных границ и выходе из них.

      При расстоянии до опасной зоны 7 метров, замеры и оповещения о размерах целика участковый маркшейдер производит после каждой заходки.

      1698. Маркшейдерские работы выполняются в соответствии с проектом производства геодезических и маркшейдерских работ.

      Перед началом работ исполнитель осматривает район работ, убеждается в безопасности их производства, принимает меры по их безопасному выполнению.

      Геодезическо-маркшейдерские работы выполняются бригадой, состоящей не менее чем из двух человек. При производстве работ по прокладке подземной полигонометрии маркшейдерские работы производятся после остановки движения технологического транспорта по горным выработкам.

      1699. Все разбивочные и основные маркшейдерские работы вблизи забоев подземных выработок производить по разрешению горного мастера, который обеспечивает безопасные условия для выполнения этих работ.

      1700. Работа с лазерными приборами в подземных выработках выполняется с соблюдением требований:

      1) для разбивочных работ и задания, направления при проходке подземных горных выработок, применяются лазеры первого, второго и третьего класса опасности;

      2) уровни опасных и вредных факторов на рабочих местах не превышают пределов, установленных гигиеническими нормативами;

      3) в зоне действия лазерного излучения устанавливается знак лазерной опасности. Работа с оптическими приборами визуального наведения проводится без нахождения персонала в этой зоне.

      Сноска. Пункт 1700 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701. Не допускается закладывать на земной поверхности пункты опорной геодезической сети в пределах опасных зон и в местах интенсивного движения транспорта, местах выполнения погрузочно-разгрузочных работ, складирования материалов, конструкций, в зоне высоковольтных линий электропередачи.

      Не допускается закладка маркшейдерских опорных сетей в пределах опасных зон, в местах сдвижения горных пород, в местах интенсивного движения транспорта. Заложенные опорные пункты опорных сетей подлежат охране.

      Сноска. Пункт 1701 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701-1. Измерительные и обрабатывающие приборы, применяемые при производстве маркшейдерских и геомеханических работ, подлежат поверке.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1701-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701-2. Не допускается строительство новых объектов в зонах опасных сдвижений.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1701-2 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701-3. Границы опасных зон определяются в соответствии с настоящими Правилами и (или) с привлечением специализированных и научных организаций.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1701-3 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701-4. На горном предприятии разрабатываются меры, предотвращающие вредное влияния горных разработок на здания, сооружения и коммуникации, расположенные в горном отводе разрабатываемого месторождения с применением автоматизированной (цифровой) системы диспетчеризации.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1701-4 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1701-5. Меры охраны зданий и сооружений разрабатываются для каждого месторождения с учетом геологических и горнотехнических особенностей месторождения, особенностей охраняемых объектов с привлечением (при необходимости) специализированных и научных организаций и разработкой проекта мер охраны с применением автоматизированной (цифровой) системы. Меры охраны в обязательном порядке согласовываются с владельцами охраняемых объектов.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1701-5 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1702. Установка геодезических знаков в земле вблизи кабелей, газопроводов и подземных коммуникаций производится по согласованию с организацией - владельца коммуникаций.

      1703. До начала проведения измерений осадок деформационных реперов, установленных в стенах зданий, принимаются меры по защите работающих от падения на них скоплений снега, льда, предметов с крыш и стен.

      1704. Работы с применением отвесов в стволах шахт производятся после прекращения всех остальных работ в этих стволах двумя бригадами, созданными для выполнения работ на верхнем и нижнем горизонтах. При этом старшим является руководитель бригады верхнего горизонта. Между бригадами поддерживается связь.

      1705. На время производства маркшейдерских работ в рассечках и фурнелях все остальные работы в этих выработках прекращаются.

      1706. При проверке подъемного комплекса шахтных стволов обеспечивается устойчивая телефонная или радиосвязь между машинистом подъемной машины и исполнителями съемки.

      1707. Положение стенок шахтного ствола и проводников в нем подлежит проверке (профилированию) маркшейдерской службой организации или аттестованной организацией. Сроки и методы профилирования устанавливаются техническим руководителем организации для каждого ствола, но не реже одного раза в три года. Результаты профилирования отражаются в маркшейдерской документации.

      1708. Положение стенок шахтного ствола и проводников в нем подлежит проверке (профилированию) главным маркшейдером шахты или специализированной бригадой. Сроки и методы профилирования устанавливаются техническим руководителем организации для каждого ствола, но не реже одного раза в три года. Результаты профилирования отражаются в маркшейдерской документации на вертикальных разрезах и планах сечений по стволу шахты и докладываются техническому руководителю организации, который на вертикальном разрезе фиксирует свои указания о мероприятиях по устранению выявленных отклонений от проекта.

Раздел 3. Порядок обеспечения промышленной безопасности при ведении работ открытым способом
Подраздел 1. Общие положения

      1709. Открытые горные работы ведутся на основании проекта.

      Настоящий раздел Правил распространяется на опасные производственные объекты, ведущие горные работы открытым способом: карьеры и дражные полигоны.

      Действия настоящих Правил не распространяются на объекты открытых горных работ по добыче урана, радия, тория, природных радионуклидов.

      1710. Для проверки новых и усовершенствования существующих систем разработки и их параметров допускается опытно-промышленная разработка месторождения полезных ископаемых или его части, осуществляемая на основании проекта.

      1711. В процессе приемки в эксплуатацию открытых горных работ проверяются соответствие объекта проектной документации, готовность организации к его эксплуатации и действиям по локализации и ликвидации последствий аварии.

      Отклонения от проектной документации в процессе строительства, эксплуатации, консервации и ликвидации объекта открытых горных работ не допускаются.

      Передвижение людей с уступа на уступ по взорванной горной массе допускается только при особой производственной необходимости и с разрешения в каждом отдельном случае лица контроля.

      1711-1. Объекты открытых горных работ по разработке твердых полезных ископаемых оснащаются системой позиционирования и автоматизированной системой диспетчеризации, мониторинга и учета фронта работ карьерных экскаваторов, управления буровыми станками с использованием спутниковой навигации, радиоэлектронными средствами и высокочастотными устройствами.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1711-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1712. На объектах открытых горных работ при длине пути до рабочего места более 2,5 километров и (или) глубине работ более 100 метров организовывается доставка рабочих к месту работ на оборудованном транспорте. Маршруты и скорость перевозки людей утверждаются техническим руководителем организации (в случае принадлежности транспорта подрядной организации дополнительно согласовываются с руководителем подрядной организации). Площадки для посадки людей горизонтальные. Не допускается устройство посадочных площадок на проезжей части дороги.

      Сноска. Пункт 1712 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1713. Перевозка людей в саморазгружающихся вагонах, кузовах автосамосвалов, грузовых вагонетках канатных дорог и транспортных средствах, не предназначенных для этой цели, не допускается.

      1714. Для сообщения между уступами горных работ устраиваются прочные лестницы с двусторонними поручнями и наклоном не более 60 градусов или съезды с уклоном не более 20 градусов. Маршевые лестницы при высоте более 10 метров шириной не менее 0,8 метров с горизонтальными площадками на расстоянии друг от друга по высоте не более 15 метров. Расстояние и место установки лестниц по длине уступа устанавливаются планом развития горных работ. Расстояние между лестницами по длине уступа должно быть не более 500 метров.

      Ступеньки и площадки лестниц необходимо систематически очищать от снега, льда, грязи и посыпать песком.

      Допускается использование для перевозки людей с уступа на уступ механизированных средств, допущенных к применению на территории Республики Казахстан.

      1715. Не допускается:

      1) находиться людям в опасной зоне работающих механизмов, в пределах призмы возможного обрушения на уступах и в непосредственной близости от нижней бровки откоса уступа;

      2) работать на уступах при наличии нависающих козырьков, посторонних предметов, глыб крупных валунов, нависей из снега и льда. В случае невозможности произвести ликвидацию заколов или оборку борта все работы в опасной зоне останавливаются, люди выводятся, а опасный участок ограждается с установкой предупредительных знаков.

      Сноска. Пункт 1715 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Подраздел 2. Обеспечение промышленной безопасности при строительстве и эксплуатации объектов, ведущих горные работы открытым способом
77. Горные работы

      1716. Горные работы по проведению траншей, разработке уступов, дражных полигонов, отсыпке отвалов должны вестись в соответствии с утвержденными техническим руководителем организации локальными проектами (далее - паспортами).

      В паспорте на каждый забой указываются допустимые размеры рабочих площадок, берм, углов откоса, высоты уступа, призмы обрушения, расстояния от установок горнотранспортного оборудования до бровок уступа и дополнительных сооружений (линии электроснабжения и связи, железные дороги, автодороги, контактные сети и т.д.).

      Срок действия паспорта устанавливается в зависимости от условий ведения горных работ. При изменении горно-геологических условий ведение горных работ приостанавливается до пересмотра паспорта.

      С паспортом ознакамливаются под роспись лица технического контроля, персонал, ведущий установленные паспортом работы для которых требования паспорта являются обязательными.

      Паспорта находятся на всех горных машинах.

      Ведение горных работ без утвержденного паспорта, с отступлением от него не допускается.

      Сноска. Пункт 1716 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1716-1. Открытые горные работы ведутся в соответствии с письменным (или в электронной форме) нарядом.

      При разработке месторождений твердых полезных ископаемых контроль выдачи нарядов и выполнения сменных заданий осуществляется в режиме реального времени с применением автоматизированной системы.

      Сноска. Правила дополнены пунктом 1716-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1717. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1718. Высота уступа определяется проектом с учетом физико - механических свойств горных пород и полезного ископаемого, горнотехнических условий их залегания.

      Допускается отработка уступов высотой до 30 метров послойно, при этом высота забоя должна быть не более максимальной высоты черпания экскаватора.

      При отработке уступов слоями осуществляются меры безопасности, исключающие обрушения и вывалы кусков породы с откоса уступа (наклонное бурение, контурное взрывание, заоткоска откосов).

      Высота уступа не должна превышать:

      1) при разработке одноковшовыми экскаваторами типа механической лопаты без применения взрывных работ - высоту черпания экскаватора;

      2) при разработке драглайнами, многоковшовыми и роторными экскаваторами - высоту и глубину черпания экскаватора;

      3) при разработке вручную рыхлых и сыпучих пород - 3 метров, мягких, но устойчивых, крепких монолитных пород – 6 метров.

      При разработке пород с применением буровзрывных работ допускается увеличение высоты уступа до полуторной высоты черпания экскаватора при условии разделения развала по высоте на подуступы или разработки мероприятий по безопасному обрушению козырьков и нависей.

      Допускается разработка угольных пластов механическими лопатами одним уступом высотой до 30 метров, а в отдельных случаях - до 40 метров при условии взрывания уступов скважинами, пробуренными под углом 65 градусов, и регулярной оборки уступа от козырьков и нависей.

      1719. Углы откосов рабочих уступов определяются проектом с учетом физико-механических свойств горных пород и должны не превышать:

      1) при работе экскаваторов типа механической лопаты, драглайна, роторных экскаваторов и разработке вручную скальных пород - 80 градусов;

      2) при работе многоковшовых цепных экскаваторов нижним черпанием и разработке вручную рыхлых и сыпучих пород - угла естественного откоса этих пород;

      3) при разработке вручную: мягких, но устойчивых пород - 50 градусов, скальных пород - 80 градусов.

      1720. Предельные углы откосов бортов объекта открытых горных работ (карьера), временно консервируемых участков борта и бортов в целом (углы устойчивости) устанавливаются проектом.

      1721. Горное и транспортное оборудование, транспортные коммуникации, линии электроснабжения и связи располагаются за пределами призмы возможного обрушения.

      Ширина рабочих площадок объекта открытых горных работ с учетом их назначения, расположения на них горного и транспортного оборудования, транспортных коммуникаций, линий электроснабжения и связи определяется проектом.

      Расстояние от нижней бровки уступа (развала горной массы) до оси ближайшего железнодорожного пути должно быть не менее 2,5 метров.

      При отработке уступов экскаваторами с верхней погрузкой расстояние от бровки уступа до оси железнодорожного пути или автодороги устанавливается проектом, но не менее 2,5 метров.

      Высота уступа (подуступа) обеспечивает видимость транспортных средств из кабины машиниста экскаватора.

      Сноска. Пункт 1721 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1722. Формирование временно нерабочих бортов объекта открытых горных работ и возобновление горных работ на них производится по проектам, предусматривающим меры безопасности.

      1723. При вскрышных работах, осуществляемых по бестранспортной системе разработки, расстояние между нижними бровками откоса уступа карьера и породного отвала устанавливается проектом или планом горных работ. При наличии железнодорожных путей или конвейеров расстояние от нижней бровки отвала до оси железнодорожного пути или оси конвейера должно составлять не менее 4 метра.

      1724. Расстояние между смежными бермами при погашении уступов и постановке их в предельное положение, ширина, конструкция и порядок обслуживания предохранительных берм определяются проектом.

      Во всех случаях ширина бермы должна обеспечивать ее механизированную очистку.

      В процессе эксплуатации параметры уступов и предохранительных берм уточняются в проекте по результатам исследований физико-механических свойств горных пород.

      При погашении уступов, постановке их в предельное положение соблюдается общий угол откоса бортов карьера, установленный проектом.

      1725. Поперечный профиль предохранительных берм горизонтальный или имеет уклон в сторону борта карьера. Бермы, по которым происходит систематическое передвижение рабочих, имеют ограждение и регулярно очищаются от осыпей и кусков породы.

      Допускается в соответствии с проектом применение наклонных берм с продольным уклоном, в том числе совмещенных с транспортными.

      1726. При ведении горных работ осуществляется контроль за состоянием бортов, траншей, уступов, откосов и отвалов.

      При разработке твердых полезных ископаемых осуществляется контроль путем непрерывного автоматизированного наблюдения с применением современных радиоэлектронных средств и высокочастотных устройств, выполняющих функции оперативного мониторинга и раннего оповещения опасных сдвижений, и (или) путем инструментальных наблюдений с применением высокоточных геодезических приборов.

      Периодичность осмотров и инструментальных наблюдений по наблюдениям за деформациями бортов, откосов, уступов и отвалов объектов открытых горных работ устанавливается технологическим регламентом.

      В случае обнаружения признаков сдвижения пород (деформации массива), все работы в опасной зоне возможного обрушения прекращаются. Маркшейдерской и геомеханической службами определяется опасная зона, которая ограждается предупредительными знаками. Работы допускается возобновлять после ликвидации происшествия и определения причин возникновения происшествия, с разрешения технического руководителя организации.

      Сноска. Пункт 1726 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1727. При работе на уступах проводится их оборка от нависей и козырьков, ликвидация заколов.

      Работы по оборке откосов уступов производится механизированным способом. Ручная оборка допускается по наряду-допуску под непосредственным наблюдением лица контроля.

      Рабочие, не занятые оборкой, удаляются в безопасное место.

      1728. Работы на откосах уступов с углом более 35 градусов производятся по отдельному проекту организации работ в присутствии лица контроля с использованием рабочими предохранительных поясов с канатами, закрепленными за надежную опору.

      Предохранительные пояса и страховочные канаты имеют отметку о дате последнего испытания.

      1729. Расстояние по горизонтали между рабочими местами или механизмами, расположенными на двух смежных по вертикали уступах, должно составлять не менее 10 метров при ручной разработке и не менее полуторной суммы максимальных радиусов черпания при экскаваторной разработке.

      При работе экскаваторов спаренно на одном горизонте расстояние между ними должно составлять не менее суммы их наибольших радиусов действия (для драглайна с учетом величины заброса ковша).

      При использовании взаимосвязанных в работе механизмов расстояние между ними по горизонтали и вертикали определяется проектом.

      1730. При работах в зонах возможных обвалов или провалов вследствие наличия подземных выработок или карстов принимаются меры, обеспечивающие безопасность. При этом ведутся маркшейдерские и геотехнические наблюдения за состоянием бортов и площадок.

      Сноска. Пункт 1730 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1731. В проектах разработки месторождений, сложенных породами, склонными к оползням, предусматриваются меры обеспечивающие безопасность работ.

      Если склонность к оползням устанавливается в процессе ведения горных работ, вносятся коррективы в проект и осуществляются предусмотренные в нем меры безопасности.

      1732. При разработке месторождения полезных ископаемых, склонных к самовозгоранию, вскрытие и подготовка, складирование вскрышных пород во внешние и внутренние отвалы ведется с учетом предусмотренных проектом мероприятий обеспечивающих безопасность.

      Формирование породных отвалов с размещением в них пород, склонных к самовозгоранию, вести с осуществлением профилактических мероприятий, обеспечивающих пожарную безопасность, утверждаемых техническим руководителем организации.

      Сноска. Пункт 1732 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1733. При ведении работ в лавиноопасных и селеопасных районах разрабатываются с учетом местных условий план мероприятий по противолавинной и противоселевой защите, утверждаемый техническим руководителем организации.

78. Буровые работы

      1734. Рабочее место для ведения буровых работ обеспечивается:

      1) подготовленным фронтом работ (очищенной и спланированной рабочей площадкой);

      2) комплектом исправного бурового инструмента;

      3) паспортом на бурение.

      1735. Буровой станок устанавливается на спланированной площадке на безопасном расстоянии от верхней бровки уступа, определяемом расчетами или проектом, но не менее 2 метров от бровки до ближайшей точки опоры станка, а его продольная ось при бурении первого ряда скважин перпендикулярна бровке уступа.

      При установке буровых станков шарошечного бурения на первый от откоса ряд скважин управление станками осуществляется дистанционно.

      1736. Перемещение бурового станка с поднятой мачтой по уступу допускается по спланированной горизонтальной площадке. При перегоне бурового станка с уступа на уступ или под высоковольтной линией мачта укладывается в транспортное положение, буровой инструмент - снимается или закрепляется.

      1737. Бурение скважин производится в соответствии с паспортом на бурение и технологическим регламентом для каждого способа бурения.

      До начала бурения на участке производится осмотр места бурения для выявления невзорвавшихся зарядов взрывчатых материалов и средств их инициирования.

      1738. Не допускается бурение скважин станками огневого (термического) бурения в горных породах, склонных к возгоранию и выделению ядовитых газов.

      1739. Каждая скважина диаметром более 250 миллиметров, после окончания бурения перекрывается. Участки пробуренных скважин ограждаются предупредительными знаками. Порядок ограждения зоны пробуренных скважин и их перекрытия устанавливается технологическим регламентом.

      Разведочные буровые скважины, не подлежащие к использованию, ликвидируются.

      1740. Шнеки у станков вращательного бурения с немеханизированной сборкой-разборкой бурового става и очисткой устья скважины имеют ограждения, сблокированные с подачей электропитания на двигатель вращателя.

      1741. Не допускается работа на буровых станках с неисправными ограничителями переподъема бурового снаряда, при неисправном тормозе лебедки и системы пылеподавления.

      1742. Подъемный канат бурового станка рассчитывается на максимальную нагрузку и имеет пятикратный запас прочности. При выборе каната руководствуется заводским актом-сертификатом. Не менее одного раза в неделю лицом контроля проводится наружный осмотр каната и делается запись в журнал о результатах осмотра.

      Выступающие концы проволок обрезаются. При наличии в подъемном канате более 10 процентов порванных проволок на длине шага свивки, он подлежит замене.

      1743. При применении самовращающихся канатных замков направление свивки прядей каната и нарезка резьбовых соединений бурового инструмента противоположные.

      1744. Работающий на мачте бурового станка пользуется предохранительным поясом, прикрепленным к мачте. Не допускается нахождение людей на мачте станка во время его работы и передвижения.

      1745. При бурении перфораторами и электросверлами ширина рабочей бермы устанавливается не менее 4 метров. Подготовленные для бурения негабаритные куски укладываются устойчиво в один слой вне зоны возможного обрушения уступа.

79. Отвалообразование

      1746. Местоположение, количество, порядок формирования и эксплуатации внутренних и внешних отвалов вскрышных пород, куч выщелачивания, их параметры определяются проектом.

      Размещение отвалов производится в соответствии с проектом.

      Выбору участков для размещения отвалов предшествуют инженерно-геологические и гидрогеологические изыскания. В проекте приводится характеристика грунтов на участках, предназначенных для размещения отвалов.

      Порядок образования и эксплуатации отвалов, расположенных над действующими подземными выработками, засыпки провалов и отработанных участков открытых горных работ определяется проектом, содержащим мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.

      Ведение горных работ с промежуточными отвалами (складами) производится по проекту, утвержденному техническим руководителем организации.

      Не допускается размещение отвалов на площадях месторождений, подлежащих отработке открытым способом.

      1747. Формирование отвалов осуществляется с учетом степени фрикционной опасности горных пород. При размещении отвалов на косогорах предусматриваются меры, препятствующие сползанию отвалов.

      1748. Не допускается складирование снега в породные отвалы.

      В районах со значительным количеством осадков в виде снега складирование пород в отвал осуществляется по проекту, в котором предусмотрены мероприятия, обеспечивающие безопасность работы в любое время года.

      В проекте предусматривается отвод грунтовых, паводковых и дождевых вод.

      Не допускается производить сброс (сток) поверхностных и карьерных вод, вывозку снега от очистки уступов и карьерных дорог в породные отвалы.

      1749. При появлении признаков оползневых явлений работы по отвалообразованию прекращаются до разработки и принятия мер безопасности. Работы прекращаются и в случае превышения регламентированных технологическим регламентом по отвалообразованию скоростей деформации отвалов. Работы на отвале возобновляются после положительных контрольных замеров скоростей деформаций отвалов с письменного разрешения технического руководителя карьера.

      1750. Возможность отсыпки отвалов на заболоченных и несдренированных территориях определяется проектом, предусматривающим меры безопасности ведения отвальных работ.

      1751. Высота породных отвалов и отвальных ярусов, углы откоса и призмы обрушения, скорость продвижения фронта отвальных работ устанавливаются проектом в зависимости от физико-механических свойств пород отвала и его основания, способов отвалообразования и рельефа местности.

      1752. Расстояние от оси железнодорожного пути до бровки плужного отвала после каждой передвижки путей устанавливается в зависимости от устойчивости уступа отвала и составляет: не менее 1600 миллиметров - при грузоподъемности думпкара до 60 тонн и 1800 миллиметров - при грузоподъемности более 60 тонн.

      1753. На отвалах, оборудованных одноковшовыми экскаваторами, в месте разгрузки думпкаров расстояние от оси железнодорожного пути до верхней бровки составляет для нормальной колеи - не менее 1600 миллиметров и для колеи 900 миллиметров - не менее 1300 миллиметров.

      1754. Внешний рельс разгрузочного пути должен иметь превышение по отношению к внутреннему на 100-150 миллиметров. Как исключение, при разгрузке породы на внутреннюю сторону кривой железнодорожного пути оба рельса разгрузочного тупика на экскаваторных отвалах в месте выгрузки думпкаров допускается располагать на одном уровне. Для обеспечения в этих условиях безопасности работ техническим руководителем организации утверждается порядок организации работ.

      1755. Места расположения перегрузочных пунктов в рабочей зоне карьера определяются в соответствии с планами развития горных работ.

      Перегрузочный пункт выполняется по проекту, утвержденному техническим руководителем организации. Проект перегрузочного пункта определяет порядок его образования и эксплуатации, число и размеры секторов, схему освещения и электроснабжения экскаватора и рудоконтрольной станции, схему маневров на разгрузочной площадке перегрузочного пункта, пути передвижения людей и звуковую сигнализацию и так далее.

      1756. Формирование предохранительного вала на перегрузочном пункте производится в соответствии с паспортом перегрузочного пункта, при этом движение бульдозера производится ножом вперед.

      1757. Высота яруса перегрузочного пункта, где используется экскаватор, устанавливается в зависимости от физико-механических свойств горной массы, но не более высоты черпания экскаватора.

      Погрузочные железнодорожные пути должны иметь превышение над уровнем стояния экскаватора, механизмов, определяемое паспортом.

      1758. В конце разгрузочных тупиков устанавливаются упоры, выполняемые по проекту, имеющие исправные указатели путевого заграждения, освещаемые в темное время суток или покрытые светоотражающими материалами. При засыпке участка отвала от приямка до тупика при длине разгрузочных путей менее полуторной длины состава осуществляются меры безопасности, установленные технологическим регламентом.

      Указатели путевого заграждения располагают со стороны машиниста локомотива и выносят от оси пути на расстояние не менее 2,5 метров и на высоту 1,5 метров.

      На разгрузочном тупике устанавливается сигнальный знак "Остановка локомотива" на расстоянии наибольшей длины состава от места разгрузки.

      1759. Прием груженых поездов для разгрузки породы в отвал после каждой передвижки отвального пути допускается с разрешения технического руководителя смены.

      1760. Подача груженых поездов на разгрузочные тупики отвалов производится вагонами вперед, за исключением подачи их на пути отвалов самоходных многоковшовых агрегатов (абзетцеров). Подача груженых поездов локомотивами вперед допускается при условии соблюдения мер безопасности, предусмотренных технологическим регламентом.

      1761. При разгрузке думпкаров люди находятся вне зоны развала горной массы. Вдоль железнодорожного пути, в месте разгрузки состава с противоположной от приямка стороны спланирована площадка для обслуживающего состав персонала.

      Очистка думпкаров механизирована. Ручная очистка думпкаров допускается при соблюдении требований технологического регламента. Очистка думпкаров вручную на приямках не допускается.

      Для безопасной разгрузки думпкаров, груженных смерзающимися, налипающими породами и крупногабаритными кусками, выполняются меры, предусмотренные технологическим регламентом.

      1762. Опрокидывание кузовов думпкаров и возвращение их в транспортное положение после разгрузки производится без помощи подставок шпал, рельсов.

      1763. На время передвижки и ремонта железнодорожных путей участок пути, на котором производятся работы, ограждаются сигналами.

      1764. Проезжие дороги располагаются за пределами границ скатывания кусков породы с откосов отвалов.

      На отвалах устанавливаются предупредительные надписи об опасности нахождения людей на откосах, вблизи их основания и в местах разгрузки транспортных средств.

      1765. Автомобили и транспортные средства разгружаются на отвале в местах, предусмотренных паспортом, вне призмы обрушения (сползания) породы. Размеры призмы устанавливаются работниками маркшейдерской службы организации и регулярно доводятся до сведения лиц, работающих на отвале.

      На отвалах устанавливаются схемы движения автомобилей и транспортных средств. Зона разгрузки обозначается с обеих сторон знаками в виде изображения автосамосвала с поднятым кузовом с указателями направления разгрузки.

      1766. Площадки бульдозерных отвалов и перегрузочных пунктов должны иметь по всему фронту разгрузки поперечный уклон не менее 3 градусов, направленный от бровки откоса в глубину отвала на длину базы работающих автосамосвалов, и фронт для маневровых операций автомобилей, автопоездов, бульдозеров и транспортных средств.

      Зона разгрузки ограничивается с обеих сторон знаками. Для ограничения движения машин задним ходом разгрузочные площадки должны иметь предохранительную стенку (вал) высотой не менее 0,7 метров для автомобилей грузоподъемностью до 10 тонн и не менее 1 метров для автомобилей грузоподъемностью свыше 10 тонн. При отсутствии предохранительной стенки не допускается подъезжать к бровке разгрузочной площадки ближе чем на 3 метров машинам грузоподъемностью до 10 тонн и ближе чем 5 метров грузоподъемностью свыше 10 тонн. Предохранительный вал служит ориентиром для водителя.

      Наезд на предохранительный вал при разгрузке не допускается. Все работающие на отвале и перегрузочном пункте ознакамливаются с паспортом под роспись.

      Высота ограждения загрузочного отверстия приемного бункера должна быть не менее 0,5 диаметра колеса автомобиля. При использовании автомобилей различной грузоподъемности подъезд к приемному бункеру разбивается на секторы с высотой ограждения загрузочного отверстия для автомобилей соответствующей грузоподъемности.

      1767. Подача автосамосвала на разгрузку осуществляется задним ходом, а работа бульдозера - производится перпендикулярно верхней бровке откоса площадки. При этом движение бульдозера производится только ножом вперед с одновременным формированием перед отвалом бульдозера предохранительного вала в соответствии с паспортом перегрузочного пункта.

      Не допускается разгрузка автосамосвалов в пределах призмы обрушения при подработанном экскаватором откосе яруса.

      1768. Работа в секторе производится в соответствии с паспортом ведения работ и регулируется знаками и аншлагами.

      Не допускается одновременная работа в одном секторе бульдозера и автосамосвалов с экскаватором.

      Расстояние между стоящими на разгрузке и проезжающими транспортными средствами должно быть не менее 5 метров.

      Не допускается устройство контактной сети на эстакаде разгрузочной площадки.

      1769. На территории складирования горной массы (пород), на разгрузочных площадках, перегрузочных пунктах (складах) не допускается нахождение посторонних лиц, автотранспорта и техники, не связанных с технологией ведения погрузочно-разгрузочных работ. Во всех случаях люди должны находиться от работающего механизма на расстоянии не менее 5 метров.

      1770. Организацией осуществляется мониторинг за устойчивостью пород в отвале и инструментальные наблюдения за деформациями всей площади отвала. Частота наблюдений, число профильных линий и их длина, расположение, тип грунтовых реперов и расстояние между ними на профильных линиях определяются проектом наблюдательной станции.

      1771. Геолого-маркшейдерской службой организации осуществляется контроль за устойчивостью пород в отвале, а при размещении отвалов на косогорах - инструментальные наблюдения за деформациями всей площади отвала.

      1772. Строительство и эксплуатацию гидроотвалов объектов открытых горных работ допускается производить при наличии проектной документации, составленной на основании горно-геологических изысканий и определения физико-механических свойств пород.

Подраздел 3. Обеспечение промышленной безопасности при механизации гopных работ
80. Общие положения

      1773. Горные, транспортные и строительно-дорожные машины, находящиеся в эксплуатации оснащаются сигнальными устройствами, тормозами, ограждениями доступных движущихся частей механизмов и рабочих площадок, противопожарными средствами, имеют освещение, комплект исправного инструмента, приспособлений, защитных средств от поражения электрическим током и контрольно-измерительную аппаратуру, исправно действующую защиту от перегрузок и переподъема.

      1774. Прием в эксплуатацию горных, транспортных, строительно-дорожных машин и технологического оборудования после монтажа и капитального ремонта производится комиссией с составлением акта.

      Кабины экскаваторов, буровых станков и эксплуатируемых механизмов утепляются и оборудуются безопасными отопительными приборами и кондиционерами.

      Сноска. Пункт 1774 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1775. На каждой единице горнотранспортного оборудования должен вестись журнал приема - сдачи смен. Ведение журнала проверяется лицами контроля.

      1776. Эксплуатация, обслуживание технологического оборудования, технических устройств, их монтаж и демонтаж производится в соответствии с руководством по эксплуатации заводов-изготовителей.

      Нормируемые заводами-изготовителями технические характеристики выдерживаются на протяжении всего периода эксплуатации оборудования.

      1777. Перед началом работы или движения машины (механизма) машинист убеждается в безопасности членов бригады и находящихся поблизости лиц.

      Перед пуском механизмов и началом движения машин, железнодорожных составов, автомобилей, погрузочной техники должны подаваться звуковые или световые сигналы, установленные технологическим регламентом, со значением которых ознакомлены все работающие под роспись. При этом сигналы должны быть слышны (видны) всем работающим в зоне действия машин (механизмов).

      Таблица сигналов вывешивается на работающем механизме или вблизи него. Каждый неправильно поданный или непонятный сигнал воспринимается как сигнал "Стоп".

      Сноска. Пункт 1777 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1778. Обучение, аттестация и допуск к выполнению работ машинистов и помощников машинистов горных и транспортных машин, управление которыми связано с оперативным включением и отключением электроустановок, осуществляются с присвоением квалификационных групп по электробезопасности. Наличие квалификационных групп дает право машинистам и помощникам машинистов по наряду (распоряжению) с записью в оперативном журнале производить оперативные переключения кабельных линий в пределах закрепленного за ними горного оборудования и его приключательного пункта.

      При временном переводе машинистов и помощников машинистов на другое горное оборудование выполнение переключений допускается после ознакомления с системой электроснабжения эксплуатируемого оборудования.

      1779. В нерабочее время горные, транспортные и дорожно-строительные машины отводятся от забоя в безопасное место, рабочий орган опускаются на землю, кабина запирается, с питающего кабеля снимается напряжение.

      1780. Проезд в многоместных кабинах автомобилей, в железнодорожных составах и кабинах локомотивов допускается лицам, сопровождающим составы, и лицам при наличии у них письменного разрешения технического руководителя организации.

      Количество перевозимых людей устанавливается технической характеристикой транспортного средства.

      Сноска. Пункт 1780 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1781. Переезд через железнодорожные пути на объекте открытых горных работ бульдозерам, автомашинам, колесным, гусеничным или шагающим машинам допускается в оборудованных и обозначенных указателями местах.

      1782. Перегон горных, транспортных и строительно-дорожных машин и перевозка их на транспортных средствах должен производиться в соответствии с технологическим регламентом.

      Транспортирование (буксировка) самоходных горных машин и вспомогательного оборудования на территории открытых горных работ допускается с применением жесткой сцепки и при осуществлении мероприятий, обеспечивающих безопасность, в соответствии с технологическим регламентом.

      Транспортирование машин и оборудования с применением остальных видов сцепки, использованием двух и более тягачей осуществляется по проектам, утвержденным техническим руководителем организации, с оформлением наряда-допуска.

      1783. В случае внезапного прекращения подачи электроэнергии персонал, обслуживающий механизмы, переводит пусковые устройства электродвигателей и рычаги управления в положение "Стоп" (нулевое).

      1784. Не допускается присутствие посторонних лиц в кабине и на наружных площадках экскаватора и бурового станка при их работе, кроме специалистов, исполняющих свои прямые функциональные обязанности, наладочного персонала, технического руководителя смены и лиц, имеющих разрешение технического руководителя организации.

      1785. Смазка машин и оборудования производится в соответствии с технической документацией изготовителей.

      Система смазки имеет устройства, предупреждающие разбрызгивание и разливание масел.

      Все устройства, входящие в систему смазки, содержатся в исправном состоянии, чистые и безопасные в обслуживании.

      Смазка приводов оборудования и механизмов, не имеющая встроенных систем смазки, во время работы не допускается.

      Не допускается использование открытого огня и паяльных ламп для разогревания масел и воды.

      1786. Смазочные и обтирочные материалы хранятся в закрытых металлических ящиках. Хранение на горных и транспортных машинах бензина и легковоспламеняющихся веществ не допускается.

      1787. Конструктивные элементы транспортно-отвальных мостов, отвалообразователей и экскаваторов, их трапы, поручни и площадки очищаются от горной массы, грязи, снега и наледи.

      Сноска. Пункт 1787 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1788. Применение систем автоматики, телемеханики и дистанционного управления машинами и механизмами допускается при наличии блокировки, не допускающей подачу энергии при неисправности этих систем.

81. Одноковшовые экскаваторы

      1789. При передвижении гусеничного экскаватора по горизонтальному пути или на подъем, его ведущая ось находится сзади, а при спусках с уклона - впереди. Ковш опорожняется и находится не выше 1 метра от почвы, а стрела устанавливается по ходу движения экскаватора.

      При передвижении шагающего экскаватора стрела устанавливается в обратную сторону движения экскаватора.

      При движении экскаватора на подъем или при спусках предусматриваются меры, исключающие самопроизвольное скольжение.

      1790. Перегон экскаватора осуществляется по трассе, расположенной вне призм обрушения, с уклонами, не превышающими допустимые по техническому паспорту экскаватора, и имеющей ширину, достаточную для маневров. Перегон экскаватора производится по сигналам помощника машиниста или назначенного лица, при этом обеспечивается постоянная видимость между ними и машинистом экскаватора. Для шагающих экскаваторов допускается передача сигналов от помощника машиниста к машинисту через третьего члена бригады.

      1791. Экскаватор располагается на уступе или отвале на выровненном основании с уклоном, не превышающим допустимого техническим паспортом экскаватора. Расстояние между откосом уступа, отвала или транспортным средством и контргрузом экскаватора устанавливается паспортом забоя в зависимости от горно-геологических условий и типа оборудования, но в любом случае не менее 1 метра.

      При работе экскаватора с ковшом вместимостью менее 5 кубических метров его кабина должна находиться в стороне, противоположной откосу уступа.

      1792. При погрузке горной массы экскаваторами в железнодорожные вагоны и разгрузке их на экскаваторных отвалах поездная бригада подчиняется сигналам машиниста экскаватора, подаваемым в соответствии с сигналами, установленными при эксплуатации железнодорожного транспорта.

      При погрузке в автотранспорт водители автотранспортных средств подчиняются сигналам машиниста экскаватора, значение которых устанавливается техническим руководителем организации.

      Таблица сигналов вывешивается на кузове экскаватора на видном месте, с ней ознакамливаются машинисты экскаватора и водители транспортных средств.

      1793. Не допускается во время работы экскаватора пребывание людей (включая и обслуживающий персонал) в зоне действия ковша.

      1794. Применяющиеся на экскаваторах канаты соответствуют паспорту и имеют сертификат изготовителя. Канаты подвески стрелы подлежат осмотру не реже одного раза в неделю. На длине шага свивки допускается не более 15 процентов порванных проволок от их общего числа в канате. Торчащие концы оборванных проволок отрезаются.

      Подъемные, тяговые и напорные канаты подлежат осмотру в сроки, установленные техническим руководителем организации.

      Результаты осмотра канатов заносятся в Журнал (электронные журналы) приема-сдачи смен по форме установленной техническим руководителем организации, а записи об их замене с указанием даты установки и типа вновь установленного каната заносятся в журнал осмотра канатов, который хранится на экскаваторе.

      Сноска. Пункт 1794 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1795. В случае угрозы обрушения или оползания уступа во время работы экскаватора или при обнаружении отказавших зарядов взрывчатых материалов машинист экскаватора прекращает работу, отводит экскаватор в безопасное место и ставит в известность лицо контроля.

      Для вывода экскаватора из забоя обеспечивается свободный проезд.

      1796. При работе экскаватора на грунтах, не выдерживающих давления гусениц, осуществляются меры, отражаемые в паспорте забоя, обеспечивающие его устойчивое положение.

      1797. Погрузка горной массы экскаватором в забоях с контактными сетями электрифицированного транспорта допускается при условии осуществления мероприятий по безопасным методам работы, включая защиту от прикосновения ковшом к контактному проводу. Мероприятия утверждаются техническим руководителем организации.

      1798. Если при бестранспортной системе вскрышных работ драглайн работает спаренно с остальными экскаваторами или в комплексе с землеройными машинами, кратчайшее расстояние между ними не менее суммы их наибольших радиусов действия с учетом величины заброса ковша драглайна.

82. Многоковшовые экскаваторы

      1799. Уклоны и радиусы рельсовых путей и дорог многоковшовых экскаваторов на рельсовом, шагающее - рельсовом и гусеничном ходу устанавливаются в пределах, допускаемых техническим паспортом экскаватора.

      Устройства контроля за изменением ширины рельсовых путей и их уклонов проверяются не реже одного раза в месяц с занесением результатов в журнал.

      Работа экскаватора при отсутствии или неисправности указанных устройств не допускается.

      Эксплуатация экскаваторов на рельсовом ходу при неисправных подэкскаваторных путях не допускается.

      Эксплуатация подэкскаваторных путей на обводненных уступах при отсутствии водоотводных устройств не допускается.

      1800. Роторные экскаваторы с невыдвижными стрелами имеют автоматические устройства, обеспечивающие заданные скорости движения и углы поворота роторной стрелы.

      1801. Многоковшовые экскаваторы имеют приспособления, предохраняющие черпаковую раму, роторную стрелу и конвейер от подъема, опускания или поворота на угол, больший, чем предусмотрено конструкцией экскаваторов.

      В кабине машиниста экскаватора устанавливаются щит аварийной сигнализации и приборы контроля:

      1) скорости и угла поворота роторной стрелы;

      2) скорости передвижения экскаватора;

      3) напряжения и нагрузки на вводе экскаватора.

      1802. Во время работы многоковшовых экскаваторов не допускается нахождение людей у загружаемых вагонов и между ними, под загрузочными и разгрузочными люками, конвейерами, перегрузочными устройствами и под рамой ходового устройства экскаватора.

      1803. Перед началом разработки новой заходки многоковшовыми экскаваторами лицо контроля осматривает забой и принимаются меры по удалению посторонних предметов (крупные корни, древесина, металлические предметы) по всему фронту работы экскаватора на ширину заходки с учетом призмы обрушения.

      1804. Работа многоковшовых экскаваторов нижним черпанием допускается при условии, если в разрабатываемой толще не имеется пород, склонных к оползанию, и обеспечивается устойчивость откоса и рабочей площадки экскаватора.

      1805. При работе роторных экскаваторов в комплексе с конвейерами и отвалообразователем, при работе многоковшовых экскаваторов с погрузкой на конвейер управление сблокировано.

      При ремонте и наладочных работах предусматривается ручное управление каждым механизмом в отдельности.

      1806. Все конвейерные линии многоковшовых экскаваторов или их комплексов, транспортно-отвальных мостов и отвалообразователей должны быть оборудованы в соответствии с требованиями настоящих Правил.

      1807. Кабина экскаватора обеспечивает машинисту обзор примыкающего к экскаватору участка забоя.

83. Транспортно-отвальные мосты и отвалообразователи

      1808. Транспортно-отвальные мосты и консольные отвалообразователи оборудованы приборами непрерывного автоматического измерения скорости и направления ветра, сблокированы с аварийным сигналом и системой управления ходовыми механизмами, контрольно-измерительными приборами, концевыми выключателями, сигнальными и переговорными устройствами. Кроме автоматически действующих тормозных устройств ходовые тележки моста должны иметь исправные ручные тормоза.

      1809. Во время ремонта транспортно-отвального моста одновременная разборка ручных и автоматических тормозных устройств не допускается.

      1810. Все контргрузы, расположенные вблизи дорог и проходов, ограждаются для исключения прохода людей в зоны их действия.

      1811. Все конвейерные линии транспортно-отвальных мостов и отвалообразователей имеют с двух сторон огражденные площадки для обслуживания конвейеров.

      Ширина проходов вдоль конвейеров должна быть не менее 700 миллиметров.

      1812. Во время грозы, в туман и метель при видимости до 25 метров, при ливневом дожде, влажном и сильном снегопаде передвижение и работа транспортно-отвального моста не допускается.

      1813. Не допускается приближение транспортно-отвального моста к строениям или горнотранспортному оборудованию, в том числе и при разминовках, на расстояние менее 1 метра.

      Работа транспортно-отвального моста над работающим горнотранспортным оборудованием не допускается.

      1814. Эксплуатация мостовых путей на обводненных уступах карьера не допускается.

      1815. При передвижении отвалообразователей с шагающим и шагающе-рельсовым ходом проезд транспорта, машин и механизмов, проход людей под консолью не допускается.

      1816. Расстояние между концом отвальной консоли транспортно-отвального моста и гребнем отвала должно быть не менее 3 метров, а у консольных ленточных отвалообразователей с периодическим перемещением эта величина не менее 1,5 метров.

      1817. При появлении признаков сползания отвала транспортно-отвальный мост выводится из опасной зоны.

      1818. Переход отвальной опоры транспортно-отвального моста через дренажные штреки необходимо производить в соответствии с паспортом.

84. Скреперы, бульдозеры, погрузчики

      1819. При применении канатных скреперных установок угол откоса уступа устанавливается не более 35 градусов.

      1820. Не допускается включать скреперную канатную установку без предупредительного сигнала, производить какие-либо ремонты во время ее работы, находиться в зоне действия каната и направлять канат руками.

      Зона действия скреперной лебедки ограждается предупредительными знаками и освещается в темное время суток.

      1821. Вся самоходная техника должна иметь технические паспорта, содержащие их основные технические и эксплуатационные характеристики, укомплектована средствами пожаротушения, знаками аварийной остановки, медицинскими аптечками, упорами (башмаками) для подкладывания под колеса (для колесной техники), звуковым прерывистым сигналом при движении задним ходом, проблесковыми маячками желтого цвета, установленными на кабине, двумя зеркалами заднего вида, ремонтным инструментом, предусмотренным заводом-изготовителем.

      На линию транспортные средства выпускаются при условии, если все их агрегаты и узлы, обеспечивающие безопасность движения, безопасность работ, предусмотренных технологией применения, находятся в технически исправном состоянии.

      Во всех случаях при движении транспортного средства задним ходом подается звуковой сигнал.

      1822. Не допускается движение самоходной техники по призме возможного обрушения уступа.

      1823. При применении колесных скреперов с тракторной тягой уклон съездов в грузовом направлении устанавливается не более 15 градусов, в порожняковом направлении - не более 25 градусов.

      1824. Не допускается оставлять самоходную технику с работающим двигателем и поднятым ножом или ковшом, а при работе - направлять трос, становиться на подвесную раму, нож или ковш, работа техники поперек крутых склонов при углах, не предусмотренных технической документацией изготовителя.

      Не допускается эксплуатация бульдозера (трактора) при отсутствии или неисправности блокировки, исключающей запуск двигателя при включенной коробке передач, или устройства для запуска двигателя из кабины.

      1825. Для ремонта, смазки и регулировки бульдозера, скрепера или погрузчика они устанавливаются на горизонтальной площадке, двигатель выключен, а нож или ковш опущен на землю или опору.

      В случае аварийной остановки самоходной техники на наклонной плоскости принимаются меры, исключающие ее самопроизвольное движение под уклон.

      1826. Не допускается находиться под поднятым ножом или ковшом самоходной техники.

      Для осмотра ножа или ковша снизу его опустить на подкладки, а двигатель выключить.

      1827. Максимальные углы откоса забоя при работе бульдозера не более пределов, установленных технической документацией изготовителя.

      1828. Расстояние от края гусеницы бульдозера или передней оси погрузчика (колесного бульдозера) до бровки откоса определяется с учетом горно-геологических условий и заносится в паспорт ведения работ в забое (отвале) или перегрузочном пункте.

85. Гидромеханизация

      1829. Гидромеханизированный способ ведения открытых горных производится по проектам, составленным на основе горно-геологических изысканий и определения физико-механических свойств пород.

      1830. Порядок безопасной эксплуатации и обслуживания насосов, гидромониторов и гидравлических сетей определяется технологическим регламентом.

      1831. Высоту уступа при гидромониторном размыве принимать в зависимости от физико-механических свойств пород, конструкции гидромониторов и принятой организации размыва, но не более 30 метров. При разработке уступов с меловыми отложениями допускается увеличение их высоты до 50 метров.

      1832. Гидромониторы имеют ограничители случайных разворотов ствола. Управление гидромониторами дистанционное, за исключением промывки песков на промприборах.

      1833. При гидромеханизированном способе ведения открытых горных работ расстояние от гидромониторной установки до забоя составляет не менее 0,8 высоты уступа. Для глинистых, плотных и лессовидных пород, способных к обрушению глыбами, это расстояние не менее 1,2 высоты уступа. При размыве боковым забоем расстояние монитора до забоя не менее 0,4 высоты уступа.

      При применении гидромониторов с дистанционным управлением и размыве боковым забоем, при котором обрушение производится вне зоны расположения монитора, эти расстояния допускается уменьшить.

      1834. До начала эксплуатации установки гидромеханизации испытываются на давление, превышающее рабочее: для насосов и землесосов - на 50 процентов, для труб - на 30 процентов.

      1835. Перед началом работы гидромонитора из зоны действия его струи удаляются все люди, а с места работы гидромонитора - лица, не имеющие отношения к его работе.

      Территория участка на расстоянии не менее полуторакратной дальности действия струи гидромонитора ограждается знаками, предупреждающими об опасности пребывания людей на этой территории.

      Не допускается оставлять без надзора работающий гидромонитор.

      1836. Во время пуска выходное отверстие гидромонитора всегда направлено в безопасное для окружающих место.

      При работе гидромонитора в темное время суток освещаются забой в зоне действия струи, рабочие площадки, путь к перекрывающей задвижке на трубопроводе и задвижка.

      1837. Каждый гидромонитор имеет задвижку для отключения, питающего трубопровод. В случае применения гидромонитора с дистанционным управлением и задвижек с электроприводом управление гидромонитором и задвижкой осуществляется с одного пульта управления.

      1838. Проведение в забое вспомогательных работ допускается после осмотра забоя, ликвидации козырьков и нависей.

      Не допускается работа гидромонитора во время грозы.

      1839. Зумпфы землесосов и гидроэлеваторов закрыты сверху решетками, исключающими возможность падения людей в зумпф.

      Допускается ограждение зумпфа с трех сторон отбойными щитами высотой не менее 1 метра. В этом случае зумпф не перекрывается.

      1840. Уборка из зумпфа корней, посторонних предметов производится при помощи устройств после прекращения работы гидромонитора и землесосной станции.

      1841. Углы откоса отработанных уступов устанавливается не более углов естественного откоса пород.

      1842. При работе гидромониторов навстречу друг другу работу одного из них останавливается при сближении на расстояние 1,5 - кратной дальности полета максимальной струи более мощного гидромонитора.

      Расстояние между двумя одновременно работающими гидромониторами больше дальности максимального полета струи любого из них.

      1843. От высоковольтной линии электропередачи гидромонитор располагается на расстоянии не менее двукратной дальности полета струи. В отдельных случаях допускается работа гидромонитора на более близком расстоянии от высоковольтной линии при условии осуществления мероприятий, обеспечивающих безопасность работ.

      1844. Не допускается укладывать пульпопроводы и водоводы ближе 25 метров от воздушных линий электропередачи и линий связи. Уменьшение этого расстояния допускается по согласованию с владельцами коммуникаций и организаций, осуществляющих контроль за их безопасной эксплуатацией.

      1845. Для обслуживания трубопровода и водопроводных лотков, уложенных на эстакадах, вдоль последних устраиваются мостки шириной 0,5 метра, огражденные перилами высотой 1,2 метра и обшитые снизу на высоту не менее 200 миллиметров досками.

      1846. Трубопроводы укладываются на выровненном основании на подкладках. При прокладке по откосу уступа или борту карьера трубопровод закрепляется анкерами не реже чем через 20-30 метров по высоте. При расположении пульпопроводов на эстакадах анкеры ставятся через 500 метров. На каждом прямолинейном участке трубопровода не реже чем через 500 метров устанавливается компенсатор. В случаях прокладки трубопровода в траншеях и канавах стенки последних закрепляются.

      1847. Помещения насосных и землесосных установок имеют телефонную или радиосвязь с местом установки гидромониторов и оборудуются аварийной сигнализацией.

      1848. В помещениях между насосами и землесосными агрегатами, между ними и стенками помещения предусматриваются проходы шириной не менее 1 метра. В помещениях насосной и землесосной станций вывешиваются схемы трубопроводов с указанием мест установки задвижек и вентилей, а для переходов через трубы оборудуются мостики.

      1849. Не допускается хождение по трубопроводам, не оборудованным трапами с перилами.

      1850. На землесосных установках пульповоды и водоводы оборудуются обратными клапанами.

      1851. Все водосбросные и водосборные сооружения гидроотвалов рассчитываются на максимально возможный приток. По окончании работ с использованием средств гидромеханизации осматриваются все водосбросные сооружения и составляется акт об их состоянии.

      1852. Для подхода к сбросному и водозаборному колодцам прокладывается мостик с перилами. Устье водосбросного колодца гидроотвала имеет ограждение, исключающее возможность падения в колодец человека.

      1853. Отвалы свеже намытых отложений обозначаются знаками, запрещающими хождение по отвалам.

      1854. На гидроотвалах на случай прорыва пульпы имеется аварийный запас материалов и инструмента, местоположение, наименование и количество которых устанавливается техническим руководителем организации.

86. Ремонтные работы

      1855. Ремонт технологического оборудования производится в соответствии с утвержденными графиками планово предупредительных ремонтов. Годовые и месячные графики ремонтов утверждается техническим руководителем организации.

      1856. Ремонтные работы, выполняемые в подразделениях (на объектах, участках), обладающих признаками, установленными статьей 70 Закона, производятся по наряд-допуску, согласно перечня работ повышенной опасности, который ежегодно корректируется и утверждается техническим руководителем структурного подразделения организации.

      Сноска. Пункт 1856 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1857. Ремонт карьерного оборудования, экскаваторов и буровых станков допускается производить на рабочих площадках уступов, при условии размещения их вне зоны возможного обрушения и воздействия взрывных работ. Площадки спланированы и имеют подъездные пути.

      Сноска. Пункт 1857 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1858. На все виды ремонтов основного технологического оборудования разрабатываются технологические регламенты, в которых указываются необходимые приспособления и инструменты, определяются порядок и последовательность работ, обеспечивающие безопасность их проведения. При этом порядок и процедуры технического обслуживания и ремонта оборудования устанавливаются на основании технической документации изготовителя с учетом местных условий его применения.

      1859. Ремонт и замену частей механизмов допускается производить после полной остановки машины, снятия давления в гидравлических и пневматических системах, блокировки пусковых аппаратов, приводящих в движение механизмы, на которых производятся ремонтные работы. Подача электроэнергии при выполнении ремонтных работ допускается в случаях, предусмотренных проектом организации работ, нарядом – допуском.

      1860. Не допускается проведение ремонтных работ в непосредственной близости от открытых движущихся частей механических установок, вблизи электрических проводов и токоведущих частей, находящихся под напряжением, при отсутствии их надлежащего ограждения.

      1861. Ремонты, связанные с восстановлением или изменением несущих металлоконструкций основного технологического оборудования, производятся по проекту, согласованному с изготовителем, с составлением акта выполненных работ.

      1862. Осмотр и ремонт машин, тяговых двигателей и аппаратуры на тяговых агрегатах или электровозах вне депо производятся с соблюдением следующих условий:

      1) тяговый агрегат или электровоз остановлен и заторможен ручным тормозом и установлены тормозные башмаки;

      2) вспомогательные машины и аппаратура выключены;

      3) дизель на дополнительной секции тягового агрегата остановлен;

      4) токосъемники опущены и заземлены, краны, подающие воздух к приводам токосъемников, закрыты;

      5) реверсивная рукоятка и ключ щитка управления сняты;

      6) щитки вспомогательных машин и токосъемников заблокированы;

      7) быстродействующий выключатель выключен.

      1863. Рабочие, выполняющие строповку грузов при ремонтных работах, имеют удостоверение на право работы стропальщиком.

      1864. Работы с применением механизированного инструмента производятся в соответствии с технической документацией изготовителей.

Подраздел 4. Обеспечение промышленной безопасности при разработке месторождений полезных ископаемых драгами и плавучими земснарядами

      1865. Монтаж и реконструкция драг и земснарядов, строительство сооружений объектов открытых горных работ, организация карт намыва, горно-подготовительные работы производятся по проекту.

      Не допускается размещение на драге и земснаряде оборудования и материалов, не предусмотренных проектом.

      1866. По каждой драге (земснаряду) не позднее 15 календарных дней до начала сезона работы утверждается ПЛА.

      1867. Для отстоя драг и земснарядов в зимний период должны быть заблаговременно подготовлены все сооружения. В весенний период в местах отстоя драг и земснарядов обеспечивается сток паводковых вод.

      Указанные работы выполняются по паспортам, утвержденным техническим руководителем организации.

      На каждом полигоне (дражном разрезе) работы драги и земснаряда создается запас противоаварийного оборудования, материалов, инвентаря и инструмента по перечню, утвержденному техническим руководителем организации.

      1868. В пределах контуров промышленной части разрабатываемый полигон предварительно очищается от леса, кустарника, пней.

      Перед началом летнего сезона работы драги (земснаряда) дражный разрез очищается ото льда.

      Производить очистку полигона и находиться людям в опасных зонах рабочих канатов во время работы драги (земснаряда) не допускается. Размеры опасной зоны устанавливаются начальником драги (земснаряда).

      1869. Разработка полезных ископаемых драгой (земснарядом) ведется в соответствии с паспортом забоя.

      Не допускается эксплуатация драги или земснаряда с отступлением от предельно допустимой высоты надводного борта в дражном разрезе, расстояния между днищем понтона и почвой разреза, установленного проектом.

      1870. Все люки верхней палубы понтона имеют водозащитные борта высотой не менее 400 миллиметров с герметически закрывающимися крышками.

      Работа драги (земснаряда) с открытыми люками или пробоинами, трещинами в понтоне не допускается, за исключением случаев, когда производится вымораживание понтона.

      1871. Палуба, трапы, мостики, переходы и лестницы драги (земснаряда) устраиваются из рифленого железа или железа с наплавленными полосами, имеют ограждения и содержатся в чистоте.

      1872. Доступные места паропроводов на драгах (земснарядах) изолируются или ограждаются.

      1873. Применяемые на драге (земснаряде) канаты соответствуют паспорту драги (земснаряда). Не допускается эксплуатация счаленного каната черпаковой рамы, каната с порванными прядями.

      1874. Для освещения рабочих мест надпалубной части драги (земснаряда) применяется напряжение не выше 220 Вольт, для освещения понтона (внутри) - не выше 12 Вольт. Все отсеки понтона должны иметь электрическое освещение. Допустимо напряжение 127 Вольт при условии подвески светильников на высоте не менее 2,5 метров от днища понтона.

      Для питания переносных ламп и электрического ручного инструмента напряжение не более 36 Вольт. На драгах (земснарядах) предусматривается аварийное освещения (электрические фонари, аккумуляторы). Спускаться в понтон при отсутствии освещения не допускается.

      1875. На каждой драге и земснаряде находится чертеж понтона с указанием отсеков, водонепроницаемых перегородок, расположением всех люков в палубе.

      1876. Драги и земснаряды оборудуются двусторонней сигнализацией между драгерским помещением (рубкой) и механизмами. Для связи драгера (багермейстера) с рабочими, обслуживающими механизмы (кроме малолитражных драг), помимо звуковой сигнализации предусматривается громкоговорящая связь.

      1877. Спуск людей в завалочный люк допускается после остановки черпаковой цепи и предварительного осмотра положения черпаков на верхнем черпаковом барабане. Не допускается спуск людей в завалочный люк без предохранительного пояса. Выполнение работ в завалочном люке осуществляется в соответствии с технологическим регламентом.

      1878. Дороги и тропы на полигонах работающих драг и земснарядов перекрываются, а по контурам опасной зоны рабочих канатов выставляются предупредительные знаки.

      Переход или переезд через рабочие канаты допускается с разрешения сменного драгера.

      1879. Не допускается подплывать или приближаться на плавательных средствах к маневровым канатам и кабелю без разрешения драгера.

      1880. На видных и доступных местах драги (земснаряда) по бортам понтона и снаружи надпалубного строения размещены спасательные принадлежности (круги, шары, спасательные жилеты) не менее чем по два комплекта на каждые 20 метров длины палубы. Спасательные круги снабжаются линиями длиной не менее 30 метров. Пути выхода к спасательным средствам обозначены.

      При неблагоприятных метеоусловиях, связанных с возможным обледенением допускается хранение спасательных средств внутри драги (земснаряда).

      1881. Каждая драга (земснаряд) имеет протянутый в надводной части вокруг понтона трос, прикрепленный на такой высоте, чтобы за него мог ухватиться упавший за борт человек. На воде обеспечивается не менее двух лодок с веслами, в том числе одна у понтона. На понтоне в местах прохода людей на лодку устраиваются откидные мостики-сходни с перилами и проемы с цепным ограждением.

      1882. Грузоподъемность лодки и допустимое число одновременно перевозимых людей обозначается на корпусе лодки. На каждой лодке находятся спасательные принадлежности (круги, шары, концы), не менее двух багров, одного запасного весла, черпака, двух фонарей. Перегружать лодку не допускается.

      1883. Электроэнергия на драгу (земснаряд) подается от берегового распределительного устройства кабелем, проложенным по почве с ограждением предупредительными знаками, на "козлах" или подвешенным на тросе.

      По воде кабель прокладывается на плотах (поплавках).

      Ввод бронированного кабеля на драгу осуществляется с помощью стрелы, укрепленной на задней мачте. Не допускается переносить береговой кабель, находящийся под напряжением, переезжать через него без устройства переездов, заваливать кабель, допускать вмерзание его в лед и грунт.

      1884. При работе драг (земснарядов), оборудованных пульпопроводом для транспортирования песков и эфелей на борт разреза, в темное время суток плавучий пульпопровод освещается, а вдоль него устраиваются мостики, огражденные перилами высотой не менее 1 метра.

      1885. На драгах (земснарядах) рамоподъемные лебедки оборудуются двумя тормозами (рабочим и предохранительным), защитой от переподъема черпаковой рамы с дублирующей звуковой сигнализацией, предупреждающей о начале ее переподъема.

      Галечные конвейеры имеют тросики экстренной остановки конвейера на всей его протяженности и кнопки "Стоп", установленные в головной и хвостовой частях конвейера, а сваи - концевые выключатели от переподъема.

      Лестницы с углом наклона более 75 градусов и высотой свыше 3 метров оборудуются ограждением тоннельного типа, лестницы с углом наклона менее 75 градусов имеют перила и плоские ступеньки с рифленой поверхностью, исключающей скольжение.

      1886. На драге (земснаряде) устанавливаются аварийные автоматически включающиеся насосы для откачки воды.

      1887. В понтоне устанавливается сигнализация о наличии воды с выводом сигнала на пульт управления. При срабатывании сигнализации о поступлении воды принимаются меры по обнаружению и устранению течи, работы по добыче прекращаются. При невозможности устранения повреждения имеющимися средствами и угрозе потери плавучести драги (земснаряда) команда покидает аварийный объект.

      1888. Драги и земснаряды оснащаются средствами автоматического пожаротушения в соответствии с проектом.

      Противопожарный трубопровод от насоса проходит по всей драге (земснаряду) и имеет достаточное количество пожарных кранов для подключения пожарных рукавов.

      В проектах противопожарной защиты, драг (земснарядов) допускается предусматривать в качестве резерва для пожаротушения использование всех действующих водопроводных магистралей и пульпопроводов. При этом предусматривается устройство постоянных мест переключения.

      Давление воды на выходе из пожарных кранов составляет при нормируемом расходе воды 0,5-1,0 мегаПаскаль (5-10 килограмм-сила на квадратный сантиметр), а в трубопроводах - ограничивается их прочностью.

      Длина пожарных рукавов обеспечивает подачу воды к очагам пожара в самых удаленных местах драги (земснаряда).

      На участках трубопроводов, где давление превышает 1,0 мегаПаскаль (10 килограмм-сила на квадратный сантиметр), перед пожарным краном устанавливаются редуцирующие устройства.

      В не отапливаемых помещениях в зимнее время пожарные трубопроводы содержатся в исправном состоянии в режиме сухотрубов.

      1889. Смазочные материалы, уголь, запасные части, противопожарный и спасательный инвентарь хранится в отведенных местах на палубах драг (земснарядов).

      Места хранения смазочных и горючих материалов обеспечены средствами автоматического пожаротушения в соответствии с проектом.

      К местам хранения обеспечивается свободный доступ.

      1890. Обслуживание черпаковой рамы и отбор проб из черпаков производится из безопасного места с прочных огражденных площадок.

      Работы на черпаковой раме допускается производить при остановленной драге с применением предохранительных поясов. Для закрепления предохранительных поясов вдоль черпаковой рамы протягивается трос.

      Не допускается во время работы драги находиться на черпаковой раме, переходить через прорез в понтоне, смазывать на ходу подшипники подчерпаковых роликов, снимать с черпаков пни, кустарник, предметы, поднимать или опускать черпаковую раму при попадании посторонних предметов между бортом понтона в прорези и черпаковой рамой.

      Работа драг (земснарядов) в осенне-зимний период осуществляется в соответствии с мероприятиями, утвержденными техническим руководителем организации и предусматривающими меры безопасности с учетом осложненных условий производства работ.

      1891. При работе на льду должны соблюдаться следующие требования:

      1) уборку льда производить по ПОР в присутствии лица контроля;

      2) работа машин и механизмов допускается по наряду - допуску после тщательной проверки толщины льда и расчета его на прочность;

      3) места, где допускается передвижение людей и транспорта по льду, обозначаются указательными знаками;

      4) на период уборки льда у места работы находится лодка, спасательные круги с линиями длиной не менее 30 метров;

      5) лица, привлеченные к льдоуборочным работам, должны быть одеты в спасательные жилеты и знать правила оказания первой помощи пострадавшим.

      1892. При строительно-монтажных, ремонтных, такелажных работах и работах на драгах (земснарядах) применяются механизмы, устройства и приспособления, обеспечивающие безопасную работу по подъему и перемещению грузов.

      1893. Якорь земснаряда имеет трос длиной, равной предельной глубине водоема, с закрепленным на нем буем, окрашенным в красный цвет.

      При разворачивании драги (земснаряда) проверяется правильность заводки станового или папильонажного якоря, крепление станового и папильонажного тросов.

      1894. Людям на плавательных средствах не допускается подплывать к земснаряду со стороны всасывающего грунтопровода во время его работы.

      1895. На драге (земснаряде) обеспечивается действующая телефонная, селекторная или радиосвязи между драгой (земснарядом) и поселком (прииском).

      1896. Для входа и выхода на драге (земснаряде) устраиваются откидные мостики с перилами (трапы).

      Спуск трапа на берег допускается в спланированных местах на борт забоя, не имеющего нависших "козырьков". Береговой конец трапа в опущенном состоянии перекрывает линию забоя не менее чем на 2 метра. Не допускается спуск и подъем трапа с людьми.

      1897. Не допускается ремонтировать рыхлитель во время работы земснаряда и ставить лодки под его стрелой.

Подраздел 5. Обеспечение промышленной безопасности при разработке месторождений природного камня и поваренной соли
87. Добыча штучного камня и крупных блоков

      1898. Добыча штучного камня и крупных блоков производится уступами с последовательной отработкой каждого уступа сверху вниз. Уступы допускается разбивать на подуступы.

      1899. Высота уступа определяется проектом в зависимости от горно-геологических условий, должна быть кратна высоте выпиленного блока (с учетом толщины пропила) и не превышать:

      1) при работе камнерезных машин с механизированной уборкой камня - 3 метров;

      2) при уборке вручную - 2,35 метров;

      3) при разработке вручную крепких пород типа гранита и применении средств малой механизации - 6 метров.

      Разработка уступами большей высоты производится по проекту, предусматривающему применение соответствующего оборудования, механизмов и мер безопасного ведения работ.

      При работе горизонтальными заходками допускается превышение высоты уступа против расчетной, но не более чем на высоту одного выпиливаемого блока. При этом самый верхний блок или плита убираются рабочими, находящимися на кровле уступа.

      1900. Параметры монолитов и блоков при их отколе от массива обосновывается проектом с учетом применяемого технологического оборудования и безопасных условий производства работ.

      Отделение блоков и монолитов допускается осуществлять резанием, сплошным щелевым бурением или бурением по контуру с последующим их отколом согласно проекту.

      1901. При добыче камня с применением клиновых работ:

      1) высота уступа (подступа) не более 1,5 метров;

      2) выкалывание камня на уступе производится сверху вниз;

      3) фронт работ на каждого забойного рабочего не менее 10 метров, а расстояние между камнеломами не менее 4 метров;

      4) свалка блока производится на мягкое основание из штыба.

      1902. Последовательность выполнения отколов или резов при отделении блока (монолита) от массива исключает его самопроизвольное опрокидывание. Последним выполняется продольный вертикальный рез или откол.

      1903. Ширина рабочей площадки уступа (подуступа) определятся расчетом и обеспечивает размещение на ней оборудования, отделенных блоков, запаса материалов и наличие свободных проходов шириной не менее 1 метра, при этом минимальная ширина рабочей площадки не менее 3 метров.

      1904. При погашении уступов оставляются предохранительные бермы шириной не менее 0,2 высоты уступа через каждые 15 метров, по вертикали в мягких породах и до 30 метров, в крепких и средней крепости породах с соблюдением общего угла погашения борта карьера, установленного проектом.

      1905. Углы откосов уступов (подуступов) допускаются до 90 градусов.

      1906. При бестраншейном вскрытии месторождения предусматривается не менее двух выходов с объекта ведения работ, оборудованных лестницами. При этом в одном из них лестницы с углом наклона не более 40 градусов.

      1907. При ручной отбойке камней клиновидной формы, образующихся после первой заходки машины, рабочий находится на расстоянии не менее 4 метров от действующей машины.

      1908. В случае проведения ручных работ на откосе уступа устраиваются подмостки с шириной настила не менее 1 метра или работа производится с использованием подъемников со стрелой и кабиной для работающих.

      1909. Тип и модель применяемой камнерезной машины соответствует горнотехническим условиям месторождения и обеспечивают безопасность производства работ.

      1910. Не допускается:

      1) применение камнерезных машин, не оборудованных предохранительными устройствами для защиты людей от возможного выброса осколков камня режущим органом машины;

      2) снятие и установка пил камнерезных машин без отключения автомата электропитания и вывешивания таблички "Не включать, работают люди";

      3) работа с неисправными пылеулавливающими или пылеподавляющими устройствами;

      4) освобождение фиксирующих болтов или укрепление их, поворачивание режущей головки во время движения камнерезной машины;

      5) включение камнерезной машины при открытых дверцах пульта управления.

      1911. Не допускается находиться людям впереди работающей камнерезной машины по направлению ее движения на расстоянии менее 10 метров. При перемещении камнерезной машины или блоков камня канатной тягой люди находится в стороне от натянутых канатов.

      1912. Каждая камнерезная машина с канатным режущим органом оборудуется:

      1) предпусковой звуковой сигнализацией;

      2) автоматической системой запуска движения режущего каната;

      3) автоматической системой контроля и регулирования величины натяжения каната, останавливающей машину при стопорении и обрыве каната;

      4) защитным кожухом для предотвращения возможного выброса каната при обрыве.

      Электромеханические системы натяжения каната отрегулированы и обеспечивают постоянное тяговое усилие. При их неисправности работа канатных камнерезных машин не допускается.

      1913. При эксплуатации канатной камнерезной машины не допускается:

      1) запуск каната методом раскачивания с одновременным использованием ручной протяжки и включением привода движения каната, остановка рабочего каната методом противовключения;

      2) работа при обледенении приводного или направляющих шкивов;

      3) использование посторонних предметов вместо отклоняющих роликов для режущего каната;

      4) замена каната до полной остановки приводного шкива и снятия натяжения с каната;

      5) остановка машины контртоком;

      6) проход под режущими органами машины.

      1914. Соединение рабочего каната в непрерывную нить производится методом опрессования с применением цельных или разъемных металлических соединительных втулок. Соединение геликоидального каната производится сваркой или заплеткой прядей на длине 3-6 метров. Величина натяжения каната при работе не более 250 килограмм.

      1915. Канаты, применяющиеся на камнерезных машинах, имеют сертификаты и соответствуют условиям работы. Тяговые канаты подлежат осмотру не реже одного раза в неделю, при этом число порванных проволок на длине шага свивки не более 10 процентов от общего числа проволок в канате.

      1916. Перед пуском камнерезной машины машинист убеждается, что в зоне действия режущего каната не находятся посторонние лица, машины и механизмы. Не допускается нахождение обслуживающего персонала, лиц в радиусе менее 10 метров от каната работающей канатной или камнерезной машины с канатным органом перемещения.

      Переносной пульт управления камнерезной машины устанавливается за пределами зоны радиусом 10 метров от каната работающей канатной или камнерезной машины с канатным органом перемещения.

      1917. Камнеобрабатывающие машины, механизмы и передаточные транспортные устройства, снабжены сигнальными устройствами, тормозами, ограждениями доступных движущихся частей и рабочих площадок, оснащены комплектом инструмента, контрольно-измерительной аппаратурой, защитными блокировками, пылеулавливающими устройствами.

      Все камнераспиловочные и камнеобрабатывающие станки имеют защиту, предотвращающую их работу при отсутствии охлаждения инструмента, предусмотренного конструкцией машины.

      1918. Оставляемые камнерезной машиной не допиленные нависшие камни или их куски удаляются (откалываются).

      1919. Рельсовые пути для передвижения камнерезных машин заканчиваются предохранительными упорами.

      1920. При одновременной работе двух и более камнерезных машин на одном рельсовом пути расстояние между ними устанавливается не менее 15 метров. При этом камнерезные машины оборудуются буферами.

      1921. Работы по перемещению блоков, некондиционной горной массы в забое и на складах сырья осуществляются механизированным способом.

      Подъем и перемещение мелкоштучных грузов производится в предназначенной для этого таре, при этом исключена возможность выпадения отдельных частей грузов.

      1922. Высота штабеля камня не более 1,8 метров, а из крупных блоков - 2,5 метров. Способ укладки штабеля обеспечивает его устойчивость.

      1923. Съем (отбор) стенового камня, нарезанного в забое камнерезной машиной, производится, начиная с верхних рядов.

      Допускается ручная уборка камней массой до 40 килограммов при высоте уступа не более 1,5 метров. При высоте уступа более 1,5 метров уборка камня производится механизированным способом.

      Выемка из забоя крупных стеновых блоков производится с помощью грузозахватных приспособлений и механизмов.

      1924. При распиловке или обработке крупного блока принимаются меры против опрокидывания его в сторону рабочего. Производить завалку блоков вручную на себя не допускается.

      1925. При перевозке крупных блоков последние закрепляются так, чтобы исключалась возможность их опрокидывания или выпадания из машины.

      1926. Транспортирование камнерезных машин проводится на салазках или трейлерах в соответствии с технологическими регламентами.

      1927. При транспортировании камнерезных машин соблюдаются требования:

      1) скорость транспортирования салазок (трейлеров) с машиной на горизонтальных участках не более 5 километров в час, на наклонных участках – от 0,5 до 1 километра в час;

      2) режущие органы опущены в крайнее нижнее положение и зафиксированы;

      3) перегон осуществляется под руководством лица контроля.

      1928. Перегон с уступа на уступ низкоуступных машин самоходом допускается производить в соответствии с технологическим регламентом.

      1929. Передвижка вагонов при их ручной загрузке с выдающего конвейера камнерезной машины допускается при наличии сигнализации и скорости движения ленты не выше 1,5 метров в минуту.

      У рабочего места съемщика камня находится аварийная кнопка "Стоп", выключающая питание всей машины в целом.

      1930. При применении передвижных ленточных конвейеров для доставки стенового камня вдоль забоя между конвейерным ставом и камнерезной машиной обеспечивается зазор не менее 1 метра.

      1931. Освобождение заклинивших камней допускается производить при помощи приспособлений. Не допускается производить эту операцию вручную.

      1932. Во время механической погрузки и разгрузки грузов водителю и обслуживающим лицам не допускается находиться в кабине или на подножках автомобиля, заниматься его осмотром или ремонтом.

      Каждый выключатель механизма подъема останавливает грузозахватный орган без груза на расстоянии 50 миллиметров от упора для машин, оборудованных электродвигателями, и 200 миллиметров для машин с двигателями утреннего сгорания.

      При особо опасных погрузочно-разгрузочных работах (при подъеме двойной тягой) присутствует лицо контроля.

      1933. Кровля верхнего уступа на расстоянии не менее 2 метров от его бровки очищена от отходов камня.

      1934. Направляющие пути камнерезных машин устанавливаются горизонтально или под заданным углом наклона на спланированное основание с использованием деревянных подкладок или подставок. Не допускается использовать в качестве подставок пильный камень.

      Рельсовые пути камнерезных машин состоят из рельсов одного типа, подсоединяются к местным заземлителям и имеют электрическое соединение на стыках рельсов.

      1935. Технологические схемы обработки камня обеспечивают безопасность выполнения отдельных технологических процессов и исключают встречные грузопотоки сырья, полуфабриката и готовой продукции.

      1936. В комбинированных схемах добычи блочного камня, предусматривающих применение баровых и канатных камнерезных машин, соблюдается следующая последовательность: бурение вертикальной технологической скважины, горизонтальная подрезка баровой машиной, поперечное и затем продольное вертикальное резание канатной камнерезной машиной.

      1937. При использовании камнерезных машин с геликоидальным канатом нерабочая часть каната размещается за пределами охранной зоны линий электропередач, на нерабочих уступах и вне зоны действия грузоподъемных механизмов.

      1938. При выполнении работ по термогазоструйному резанию и обработке блочного камня сосуды для горючих жидкостей располагаются на расстоянии 3 метров от рабочего места и на расстоянии 5 метров от кислородных баллонов. Сосуды для горючего заполняются не более чем на три четверти объема.

88. Добыча поваренной соли в осадочных бассейнах и соляных озерах

      1939. Параметры системы разработки определяются проектом. В любом случае высота уступа при разработке соляного пласта в озере устанавливается не более 8 метров, угол откоса разрабатываемого уступа не более 75 градусов.

      При разработке соляного пласта уступом высотой до 3 метров допускается угол откоса уступа 90 градусов.

      1940. Параметры системы разработки уточняются с учетом результатов научно-исследовательских работ и мониторинга геологической среды.

      1941. Устройство откаточных железнодорожных путей, рабочих и погрузочных путей для солекомбайнов должны соответствовать проекту.

      Расстояние от края уступа до оси железнодорожного пути, по которому перемещается солекомбайн, устанавливается не менее 2,3 метров.

      1942. При разработке участка соляного пласта в озере встречными забоями и маневровых работах с помощью тракторов ширина целика между забоями (выломами) должна составлять не менее 17 метров, при производстве маневровых работ локомотивами - не менее 14 метров.

      1943. Все бездействующие выработки (выломы) на территории соляного озера, выработки, в которых временно прекращены работы, ограждаются и снабжаются предупредительными знаками.

      1944. При добыче поваренной соли из бассейна и озера сброс отходов обогащения в выработанное пространство рабочих зон не допускается.

      1945. Солекомбайны, дизель-генераторная установка которых, смонтирована в одном вагоне с остальным оборудованием, должна иметь искусственную вентиляцию.

      1946. Солекомбайны, производящие выемку соли на глубину более 3 метров, оборудуются креномерами и автоматической сигнализацией, извещающей о достижении критического угла наклона.

      1947. При крене солекомбайна в сторону вылома сверх установленного предела машинист прекращает добычу соли, выводит солекомбайн из опасной зоны и сообщает об этом лицу контроля.

      1948. При работе двух солекомбайнов на одном рабочем пути обозначается граница работы каждого солекомбайна с помощью диска красного цвета диаметром 200 миллиметров, устанавливаемого между колеями рабочего и погрузочного путей.

      1949. В соляных озерах передвижка рельсовых путей солекомбайнов и соледобывающих машин производится механическим способом.

      1950. В соляных озерах вдоль дорог, по которым движутся транспортные средства, устанавливаются столбы-маяки на расстоянии друг от друга видном водителю в любое время суток и при любой погоде.

      Установка столбов-маяков вдоль железнодорожного пути, служащего для вывоза соли с озера, не требуется.

      1951. Работа по замене и установке пил солеблокодобывающих агрегатов производится в соответствии с технологическим регламентом.

      1952. Экскаваторы при работе в соляных озерах устанавливаются на ровном участке пласта, не имеющем промоин и больших включений илистых отложений.

      1953. Верхняя площадка штабеля соли горизонтальная или имеет подъемы и уклоны, не превышающие 10 градусов.

      1954. Главные питательные канавы бассейнов через каждые 200 метров по длине оборудуются переходными мостиками шириной не менее 0,8 метров с перилами.

      Не допускается хождение по банкеткам (валкам) бассейнов.

      1955. Высота бугра складируемой соли на бассейновых солепромыслах устанавливается не более:

      1) при разработке одноковшовыми экскаваторами типа механической лопаты без применения взрывных работ - высоту черпания экскаватора;

      2) при разработке бугров соли одноковшовыми экскаваторами типа механической лопаты с применением взрывных работ - не более полуторной высоты черпания экскаваторов (при этом высота развала не более высоты черпания экскаватора);

      3) при разработке вручную - не более 3 метров.

      1956. При разработке бугра соли вручную допускается ведение работ только сверху вниз с сохранением угла естественного откоса, без применения способа "подкопа".

      1957. При работе солеуборочного комбайна не допускается:

      1) находиться впереди комбайна ближе, чем на 10 метров от передней кромки ножа;

      2) присутствие посторонних людей на комбайне.

      1958. Не допускается проведение регулировочных работ и работ под солеуборочным комбайном без осуществления мер, исключающих его просадку.

      1959. Все электрические проводки солеуборочного комбайна прокладываются в металлических трубах или выполняются кабелем с антикоррозионным покрытием.

      1960. Всасывающие колодцы насосных установок перекрываются или ограждаются со всех сторон перилами на высоту не менее 1,2 метров.

      1961. Силовые и осветительные электросети непосредственно на территории бассейнов выполняются кабелями.

      1962. Не допускается производить прокладку кабелей непосредственно по дну бассейна или по пласту соли в солеозере. Кабели прокладываются на опорах или "козлах".

      1963. Погрузочная эстакада ограждается со всех сторон перилами на высоту не менее 1,2 метров.

      Допуск посторонних лиц на погрузочную эстакаду не допускается.

      1964. Для перехода через конвейеры, установленные вдоль погрузочной эстакады, через каждые 30 метров оборудуются мостики с перилами.

      Ширина переходных мостиков должна быть не менее 0,8 метров.

      1965. Осмотр конструкций погрузочной эстакады проводится не реже одного раза в месяц. Результаты осмотра заносятся в журнал осмотра погрузочной эстакады.

      1966. Лица, связанные с добычей и переработкой соли, не реже одного раза в квартал проходят повторные медицинские осмотры.

      1967. Не допускается в местах добычи, погрузки, разгрузки, транспортирования и переработки соли применение электроламп без защитной арматуры.

      1968. В соледобывающих машинах помещения для двигателей внутреннего сгорания огнестойкие и обеспечены средствами пожаротушения.

      1969. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Подраздел 6. Обеспечение промышленной безопасности на технологическом транспорте
89. Железнодорожный транспорт

      1970. Работа технологического железнодорожного транспорта широкой колеи (1524 миллиметров) объектов открытых горных работ регламентируется, и технологическим регламентом, утвержденным техническим руководством организации.

      1971. Строительство, содержание и ремонт железнодорожных путей производится в соответствии с требованиями нормативной технической документации по текущему содержанию и ремонту железнодорожных путей промышленных предприятий колеи 1524 миллиметров.

      1972. Все сооружения, устройства, подвижной состав и оборудование соответствуют проектной документации и имеют паспорта, содержащие технические и эксплуатационные характеристики.

      1973. Вновь построенные и реконструированные железнодорожные сооружения и устройства вводятся в постоянную эксплуатацию после утверждения технической документации (технико-распорядительные акты, технологические регламенты) и проверки знания указанной документации работниками, обслуживающими эти сооружения и устройства.

      1974. Право управления локомотивом (электровозом, тепловозом) предоставляется лицам, имеющим стаж работы в качества помощника машиниста локомотива в данной организации не менее 6 месяцев.

      Право управления мотовозом выдается лицам, имеющим удостоверение водителя автомобиля или трактора, прошедшим обучение, при условии сдачи экзаменов и стажировки в течение не менее одного месяца.

      1975. Верхнее строение пути соответствуют действующим строительным нормам и правилам. Не допускается эксплуатация железнодорожных путей без балласта. В качестве балласта для передвижных путей допускается применять местные материалы, за исключением глин, растительного грунта.

      Число болтов в стыковых соединениях передвижных путей устанавливается не менее четырех.

      1976. Железнодорожные пути в карьерах очищаются от просыпи и снега, периодически подвергаются инструментальной проверке на соответствие их проектам. Порядок, сроки проверки и очистки устанавливаются техническим руководителем организации.

      Для контроля за вводом в эксплуатацию, эксплуатацией и ликвидацией железнодорожных путей и автодорог на карьерах разрабатывается нанесенные на план горных работ, схема транспортных коммуникаций, которая ежемесячно пополняется.

      1977. Выгруженные или подготовленные к погрузке грузы укладываются около пути и закреплены так, чтобы габарит приближения строений не нарушался.

      Грузы (кроме балласта, выгружаемого для путевых работ) при высоте до 1200 миллиметров находятся от наружной грани головки крайнего рельса на расстоянии не менее 2 метров, а при большей высоте - не менее 2,5 метров.

      1978. Не допускается эксплуатировать стрелочные переводы, у которых имеются угрожающие безопасности движения подвижного состава неисправности:

      1) разъединение стрелочных остряков;

      2) отставание остряка от рамного рельса, измеряемое против первой тяги, на 4 мм и более;

      3) выкрашивание остряка длиной более 200 миллиметров - на главных, 300 миллиметров - на приемно-отправочных и 400 миллиметров - на остальных станционных путях;

      4) понижение остряка против рамного рельса и подвижного сердечника против усовика на 2 миллиметра и более, измеряемое в сечении, где ширина головки остряка или подвижного сердечника поверху 50 миллиметров и более;

      5) вертикальный износ рамных рельсов:

      типа Р-50 и легче составляет 8 миллиметров и более на главных,10 миллиметров и более на приемно-отправочных, 12 миллиметров и более на остальных станционных путях;

      типа Р-65 и тяжелее - 10 миллиметров и более на главных, 12 миллиметров и более на приемно-отправочных, 14 миллиметров и более на остальных станционных путях;

      6) вертикальный износ сердечников крестовин в сечении, где ширина сердечника равна 40 миллиметров, составляет более 6 миллиметров - на главных, 8 миллиметров - на приемно-отправочных и 10 миллиметров - на остальных станционных путях;

      7) расстояние между рабочим кантом сердечника крестовины и рабочей гранью головки контррельса менее 1474 миллиметров;

      8) расстояние между рабочими гранями головок контррельса и усовика более 1435 миллиметров;

      9) излом остряка, рамного рельса, крестовины (сердечника, усовика) или контррельса;

      10) разрыв контррельсового болта, ослабленное болтовое крепление в корне остряков.

      Сноска. Пункт 1978 с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1979. На станциях и постах, оборудованных электрической централизацией, очистка стрелок и путей от снега, породы производится автоматически, механизированным способом. Допускается очистка вручную не менее чем двумя лицами, один из которых выполняет обязанности сигналиста и имеет при себе ручные сигнальные флажки, а в темное время суток, во время туманов и метелей - зажженный сигнальный фонарь.

      1980. Сооружения и устройства системы централизованных блокировок и связи защищены от мешающего и опасного влияния тягового тока, воздушных линий электропередачи и грозовых разрядов. Контроль за устройствами систем централизованных блокировок, автоблокировки и связи осуществляется по графику, утвержденному техническим руководителем организации.

      1981. Стрелочные переводы ручного обслуживания оборудуются указателями, освещаемыми или неосвещаемыми. Разделение стрелок на освещаемые и неосвещаемые устанавливается технико-распорядительным актом станции.

      1982. В местах постоянного движения людей через железнодорожные пути с интенсивным движением поездов устраиваются пешеходные тоннели, мосты или дорожки, освещаемые в темное время суток.

      Переход через пути в неустановленных местах не допускается.

      1983. Устройство переездов производится с учетом действующих строительных норм и правил. На постоянных железнодорожных путях карьера устраиваются типовые переезды. Переезды на временных железнодорожных путях должны обеспечивать безопасность движения транспорта и иметь:

      1) ширину проезжей части дороги:

      для автосамосвалов грузоподъемностью до 10 тонн при однополосном движении - не менее 7,5 метров, при двухполосном - не менее 10 метров;

      для автосамосвалов грузоподъемностью более 10 тонн - от 10 до 22 метров;

      2) горизонтальную площадку или уклон до 10 процентов;

      3) перелом профиля устраивается на расстоянии 5 метров от крайнего рельса;

      4) продольные уклоны дорог на подходах к переезду не должны превышать 50 процентов;

      5) сплошной настил;

      6) угол пересечения не менее 45 градусов;

      7) типовые предупредительные знаки;

      8) габаритные ворота для электрифицированных путей, высота которых меньше высоты подвески контактного провода не менее чем на 0,5 метров;

      9) на расстоянии не менее длины тормозного пути в обе стороны от переезда устанавливаются сигнальные знаки "С" о подаче свистка машинистом локомотива.

      Все переезды должны иметь электрическое освещение.

      Классификация переездов и порядок их охраны устанавливаются техническим руководителем организации.

      Неохраняемые переезды на участках с автоблокировкой должны оборудоваться автоматической переездной сигнализацией.

      1984. Нормальное положение шлагбаумов:

      1) автоматизированного переезда – открытое;

      2) неавтоматизированного - закрытое.

      Все охраняемые переезды должны освещаться и иметь прямую телефонную связь с ближайшим дежурным по станции или диспетчером.

      На расстоянии тормозного пути в обе стороны от переезда устанавливаются предупредительные знаки для машиниста локомотива.

      1985. Провоз и перегон по переездам крупногабаритного технологического оборудования и негабаритных грузов допускаются по технологическому регламенту под наблюдением лица контроля.

      1986. Все работы, связанные с пересечением железнодорожных путей линиями электропередачи, связи, нефтепроводами, водопроводами, надземными и подземными устройствами, производятся в соответствии с ПОР.

      1987. Устройства путевого заграждения (сбрасывающие башмаки или стрелки, поворотные брусья) при заграждающем их положении не допускают выхода подвижного состава с путей, на которых они установлены.

      1988. Ремонт сооружений и устройств производится при обеспечении безопасности движения.

      Не допускается:

      1) приступать к работам до ограждения сигналами мест производства работ, опасных для следования подвижного состава;

      2) снимать сигналы, ограждающие места работ, до полного их окончания, до проверки состояния пути, контактной сети и соблюдения габарита.

      Места производства работ на участках дорог, опасные для следования подвижного состава, ограждаются сигналами с обеих сторон независимо от того, ожидается поезд или нет.

      Перед началом путевых ремонтных работ технический руководитель смены инструктирует рабочих об условиях безопасного производства этих работ и указывает места, куда рабочие уходят во время прохода поездов, предупреждает дежурного по станции и согласовывает с ним условия работы.

      1989. На станционных путях не допускается производить работы, требующие ограждения сигналами остановки или уменьшения скорости, без согласия дежурного по станции и без предварительной записи руководителя работ в журнале осмотра путей, стрелочных переводов, устройств системы централизованных блокировок, связи и контактной сети.

      При производстве работ на контактной сети станции, требующих снятия напряжения и ограждения сигналами остановки или уменьшения скорости, но без нарушения целостности пути и искусственных сооружений, запись о начале и окончании работ допускается заменять регистрируемой в том же журнале телефонограммой, передаваемой руководителем работ дежурному по станции.

      Ввод устройств в действие по окончании работ производит дежурный по станции на основании записи руководителя работ в журнале осмотра путей, стрелочных переводов, устройств системы централизованных блокировок, связи и контактной сети или регистрируемой в том же журнале телефонограммы, переданной дежурному по станции, с последующей подписью руководителя работ в течение суток.

      1990. Подвижной состав должен содержаться в исправном состоянии, обеспечивающем его бесперебойную работу и безопасность движения.

      1991. Все локомотивы оборудуются автоматическими и ручными тормозами.

      Мотор-вагонный подвижной состав и думпкары оборудуются автоматическими тормозами.

      Автоматические тормоза подвижного состава должны обеспечивать тормозное нажатие, гарантирующее остановку поезда при экстренном торможении на расстоянии не более установленного тормозного пути, плавность торможения, остановку поезда при разъединении или разрыве тормозной магистрали.

      Автоматические тормоза должны обеспечивать возможность применения различных режимов торможения в зависимости от загрузки вагонов и профиля пути.

      1992. Не допускается эксплуатировать локомотивы, самоходные машины на железнодорожном ходу при неисправности:

      1) устройств для подачи звуковых сигналов;

      2) противопожарного оборудования;

      3) тормозов и компрессора;

      4) средств радиосвязи на локомотиве или у машиниста;

      5) устройств блокировки бдительности при обслуживании локомотива одним машинистом;

      6) автосцепных устройств;

      7) системы подачи песка;

      8) прожектора, буферного фонаря, освещения, контрольных измерительных приборов;

      9) защитной блокировки высоковольтной камеры;

      10) устройств защиты от токов короткого замыкания, перегрузки и перенапряжения, аварийной остановки дизеля;

      11) предусмотренного конструкцией предохранительного устройства от падения деталей на путь;

      12) защитных кожухов электрооборудования;

      13) дизеля или появлении постороннего шума в дизеле;

      14) автостопа, автоматической локомотивной сигнализации для локомотивов с правом выхода на пути общего пользования.

      При наличии на локомотиве двух компрессоров допускается его эксплуатация с одним исправным компрессором.

      1993. Не допускается оставлять подвижной состав в рабочем состоянии без закрепления от самопроизвольного ухода (движения). Порядок закрепления и количество тормозных средств регламентируются технико-распорядительным актом железнодорожных станции.

      1994. Не допускается эксплуатировать вагоны, у которых имеется хотя бы одна из следующих неисправностей:

      1) трещина в любой части колесной пары;

      2) трещина в поясе тележки или на боковине литой тележки;

      3) излом надрессорной балки или поперечной связи;

      4) обрыв колоночного или буксового болта;

      5) обрыв или трещина автосцепки поглощающего аппарата или тягового хомута автосцепного устройства;

      6) излом или трещина (выходящая с горизонтальной на вертикальную полку) хребтовой, боковой, шкворневой балок или буферного бруса;

      7) кузова, запорного механизма люка у полувагона и хоппера, угрожающая сохранности перевозимых грузов и безопасности движения;

      8) буксы, требующей замены, расплавленный или изломанный буксовой подшипник, отсутствие буксовой крышки;

      9) суммарный зазор между скользунами с обеих сторон тележки более 20 миллиметров или менее 2 миллиметров у грузовых вагонов.

      1995. Не допускается эксплуатировать думпкары, имеющие неисправности:

      1) цилиндров опрокидывания (трещина, ослабление крепления, утечка воздуха);

      2) рычажного механизма опрокидывания и открытия продольного борта;

      3) кранов управления;

      4) разгрузочной магистрали с утечкой воздуха сверх установленных норм, но в любом случае более 50 килоПаскаля (0,5 атмосфер) в минуту;

      5) рамы кузова с прогибом у думпкаров с поднимающимися бортами, когда между днищем и бортом образуется зазор более 70 миллиметров.

      1996. Состав локомотивных бригад и порядок обслуживания ими локомотивов устанавливается техническим руководителем организации в зависимости от типа локомотивов и местных условий работы.

      При электрической и тепловозной тяге одной локомотивной бригаде допускается обслуживать несколько локомотивов, управляемых из одной кабины.

      Обслуживание локомотива одним машинистом допускается только при наличии устройств автоматической остановки на случай внезапной потери машинистом способности к ведению поезда.

      1997. Скорость движения поездов на железнодорожных путях объекта открытых горных работ устанавливается технологическим регламентом по эксплуатации железнодорожного транспорта организации в зависимости от применяемого подвижного состава, верхнего строения и профиля пути, местных условий.

      1998. На перегонах (межстанционных, межпостовых) и блок-участках допускается наличие одного поезда.

      1999. На электрифицированных путях не допускается передвижение кранов с поднятой стрелой, кроме случаев производства крановых работ по наряду и при отключенных устройствах контактной сети.

      2000. Не допускается разборка и укладка железнодорожных путей машинами и механизмами, не оборудованными устройствами для подъема данного груза.

      2001. Не допускается перевозка рельсовых звеньев на железнодорожных платформах с установленным съемным унифицированным оборудованием без соответствующего закрепления упорами и ограничительными цепями.

      2002. Забойные и отвальные железнодорожные пути заканчиваются предохранительными упорами, закрепленными на расстоянии не менее 10 метров от конца рельсов, ограждаемыми сигналами, освещаемыми в темное время суток или окрашенными светоотражающей краской.

      2003. На нерабочей части забойных и отвальных путей (тупиков) не допускается оставлять краны, путепередвигатели, механизмы без ограждения их сбрасывающими устройствами, исключающими наезд на них подвижного состава или выход их на рабочую часть пути.

      Не допускается занимать улавливающие и предохранительные тупики подвижным составом.

      2004. Следование поездов вагонами вперед допускается при наличии переднего вагона с тормозной площадкой или исправной подножкой, обращенной в сторону движения поезда, на которой находится составитель поездов или помощник машиниста тепловоза, специально обученный для этих целей, обеспеченный исправной радиосвязью.

      Допускается следование специализированных технологических поездов вагонами (думпкаров) вперед без составителя поездов, при наличии на переднем вагоне (думпкаре) соответствующих звуковых, а в темное время суток и световых сигналов. В этом случае на стоянках при маневровой работе обязанности составителя (составитель поездов) допускается возлагать на помощника машиниста, обученного для этих целей.

      Хозяйственный поезд, отправляемый на перегон в тупик погрузки и выгрузки вагонами вперед без составителя поездов и звуковых и световых сигналов, допускается составлять из вагонов (думпкаров) с числом осей не более 12.

      Сноска. Пункт 2004 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2005. Погрузка вагонов производится согласно паспорту загрузки. Односторонняя сверхгабаритная загрузка, загрузка, превышающая грузоподъемность вагонов, не допускаются.

      2006. При остановке состава вагонов на уклоне пневматические ручные тормоза приводятся в действие и под колеса подкладываются тормозные башмаки.

      Отцепленные вагоны затормаживаются для предохранения самопроизвольного ухода их под уклон.

      2007. Включать вагоны для перевозки людей в составы грузовых поездов не допускается. Допускается перевозка рабочих, занятых на путевых работах, в предназначенном для этой цели вагоне, включенном в ремонтный поезд, в путевых машинах в соответствии с технологическим регламентом.

      2008. Подача и передвижение железнодорожных составов в процессе погрузки (разгрузки) производится по разрешающим сигналам машиниста экскаватора или оператора погрузочного устройства.

      2009. При работе на руководящих уклонах 60 процентов подвижной состав оборудуется быстродействующими тормозами. Работа подвижного состава на участках путей с уклоном от 40 до 60 процентов допускается при достаточном тяговом и тормозном их обеспечении, определяемом тяговыми и тормозными расчетами.

      2010. Работа хозяйственных поездов, не оборудованных быстродействующими тормозами, на уклонах от 40 до 60 процентов допускается с применением дополнительного локомотива с соблюдением требований технологического регламента.

      2011. В отдельных случаях при эксплуатации тяговых агрегатов допускается производить погрузку на уклонах до 60 процентов включительно, разгрузку на уклонах до 40 процентов включительно при разработке мер безопасности, установленных технологическим регламентом.

      2012. Маневры на станционных путях производятся по указанию дежурного по станции или маневрового диспетчера, а на участках, оборудованных диспетчерской централизацией, - поездного диспетчера.

      Маневры на путях ремонта подвижного состава производятся под наблюдением и по личным указаниям дежурного по депо или лица, которому поручено руководство маневрами на этих путях.

      Разграничение районов руководства маневровой работой, распределение обязанностей между работниками по выполнению маневров устанавливаются техническо-распорядительным актом станции.

90. Автомобильный транспорт

      2013. Земляное полотно для дорог возводится из прочных грунтов. Не допускается применение для насыпей дҰрна и растительных остатков.

      2014. Ширина проезжей части внутрикарьерных дорог и продольные уклоны устанавливаются проектом, исходя из технических характеристик автомобилей и автопоездов.

      Временные въезды в траншеи устраиваются так, чтобы вдоль них при движении транспорта оставался свободный проход шириной не менее 1,5 метров с обеих сторон.

      Сноска. Пункт 2014 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2015. При затяжных уклонах дорог (более 60 промилле) устраиваются площадки с уклоном до 20 промилле длиной не менее 50 метров и не более чем через каждые 600 метров длины затяжного уклона.

      Допускается эксплуатация затяжных уклонов без устройства площадок при наличии в проекте мероприятий для обеспечения безопасной эксплуатации оборудования.

      Сноска. Пункт 2015 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2016. Радиусы кривых в плане и поперечные уклоны автодорог предусматриваются с учетом действующих строительных норм и правил.

      В особо стесненных условиях на внутрикарьерных и отвальных дорогах величину радиусов кривых в плане допускается принимать в размере не менее двух конструктивных радиусов разворотов транспортных средств по переднему наружному колесу - при расчете на одиночный автомобиль и не менее трех конструктивных радиусов разворота - при расчете на тягачи с полуприцепами.

      2017. Проезжая часть автомобильной дороги внутри контура карьера (кроме забойных дорог) ограждается от призмы возможного обрушения породным валом или защитной стенкой. Высота породного вала принимается не менее половины диаметра колеса наибольшего по грузоподъемности эксплуатируемого на карьере автомобиля. Вертикальная ось, проведенная через вершину породного вала, располагается вне призмы обрушения.

      Расстояние от внутренней бровки породного вала (защитной стенки) до проезжей части должно быть не менее 0,5 диаметра колеса автомобиля максимальной грузоподъемности, эксплуатируемого в карьере.

      2018. В зимнее время автодороги очищаются от снега и льда и посыпаются песком, шлаком, мелким щебнем или обрабатываются специальным составом.

      2019. Каждый автомобиль должен иметь технический паспорт, содержащий его основные технические и эксплуатационные характеристики. Находящиеся в эксплуатации карьерные автомобили укомплектовываются:

      1) средствами пожаротушения;

      2) двумя знаками аварийной остановки;

      3) медицинскими аптечками;

      4) упорами (башмаками) для подкладывания под колеса;

      5) звуковым прерывистым сигналом при движении задним ходом;

      6) устройством блокировки (сигнализатором) поднятия кузова под высоковольтные линии (для автосамосвалов грузоподъемностью 30 тонн и более);

      7) двумя зеркалами заднего вида;

      8) средствами связи.

      На линию автомобили допускается выпускать при условии, если все их агрегаты и узлы, обеспечивающие безопасность движения, безопасность работ, предусмотренных технологией применения автотранспорта, находятся в технически исправном состоянии, имеют запас горючего и комплект инструмента, предусмотренный заводом-изготовителем.

      Не допускается использование открытого огня для разогревания масел и воды.

      Открытые горные работы для этих целей обеспечиваются стационарными пунктами пароподогрева в местах стоянки машин.

      Водители должны иметь при себе документ на право управления автомобилем.

      Водители, управляющие автомобилями с дизель-электрической трансмиссией, должны иметь квалификационную группу по электробезопасности не ниже II.

      Сноска. Пункт 2019 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2020. При проведении капитальных ремонтов и в процессе последующей эксплуатации в сроки, предусмотренные заводом-изготовителем (по перечню), производится дефектоскопия узлов, деталей и агрегатов большегрузных автосамосвалов, влияющих на безопасность движения.

      2021. Скорость и порядок движения автомобилей, автомобильных и тракторных поездов на дорогах карьера устанавливаются техническим руководителем организации.

      Буксировка неисправных автосамосвалов грузоподъемностью 27 тонн и более осуществляется тягачами. Не допускается оставлять на проезжей части дороги неисправные автосамосвалы.

      Допускается кратковременное оставление автосамосвала на проезжей части дороги, в случае его аварийного выхода из строя при ограждении автомобиля с двух сторон предупредительными знаками.

      2022. Движение на технологических дорогах регулируется дорожными знаками.

      Разовый въезд в пределы горного отвода автомобилей, тракторов, тягачей, погрузочных, грузоподъемных машин, принадлежащих организациям, допускается с разрешения администрацией организации, эксплуатирующей объект, после инструктажа водителя (машиниста) с записью в журнале.

      2023. Контроль за техническим состоянием автосамосвалов соблюдением правил дорожного движения обеспечивается лицами контроля организации, а при эксплуатации автотранспорта подрядной организацией, лицами контроля подрядной организации.

      2024. При выпуске на линию и возврате в гараж обеспечивается предрейсовый и послерейсовый контроль водителями и лицами контроля технического состояния автотранспортных средств в порядке и в объемах, установленных технологическим регламентом.

      2025. На технологических дорогах движение автомобилей производится без обгона.

      При применении автомобилей с разной технической скоростью движения допускается обгон при обеспечении безопасных условий движения.

      2026. При погрузке горной массы в автомобили (автопоезд) экскаваторами выполняются следующие условия:

      1) ожидающий погрузки автомобиль (автопоезд) находится за пределами радиуса действия ковша экскаватора и становиться под погрузку после разрешающего сигнала машиниста экскаватора;

      2) находящийся под погрузкой автомобиль располагается в пределах видимости машиниста экскаватора;

      3) находящийся под погрузкой автомобиль затормаживается;

      4) погрузка в кузов автомобиля производится сзади или сбоку, перенос экскаваторного ковша над кабиной автомобиля или трактора не допускается;

      5) высота падения груза минимально возможной и во всех случаях не более 3 метров;

      6) нагруженный автомобиль (автопоезд) следует к пункту разгрузки после разрешающего сигнала машиниста экскаватора.

      Не допускается загрузка односторонняя, сверхгабаритная, превышающая установленную грузоподъемность автомобиля.

      2027. Кабина автосамосвала, предназначенного для эксплуатации на открытых горных работах, перекрывается защитным козырьком, обеспечивающим безопасность водителя при погрузке.

      При отсутствии защитного козырька водитель автомобиля выходит на время загрузки из кабины и находится за пределами максимального радиуса действия ковша экскаватора (погрузчика).

      2028. При работе на линии не допускается:

      1) движение автомобиля с поднятым кузовом;

      2) производство любых маневров под экскаватором без сигналов машиниста экскаватора;

      3) остановка, ремонт и разгрузка под линиями электропередачи;

      4) движение задним ходом к пункту погрузки на расстояние более 30 метров (за исключением работ по проведению траншей);

      5) движение при нарушении паспорта загрузки (односторонняя погрузка, перегруз более 10 процентов);

      6) переезд через кабели, проложенные по почве без предохранительных укрытий;

      7) перевозка посторонних людей в кабине;

      8) выход из кабины автомобиля до полного подъема или опускания кузова;

      9) остановка автомобиля на уклоне и подъеме. В случае остановки автомобиля на подъеме или уклоне вследствие технической неисправности водитель принимает меры, исключающие самопроизвольное движение автомобиля;

      10) движение вдоль железнодорожных путей на расстоянии менее 5 метров от ближайшего рельса;

      11) эксплуатация автомобиля с неисправным пусковым устройством двигателя.

      Во всех случаях при движении автомобиля задним ходом подается непрерывный звуковой сигнал.

      2029. Очистка кузова от налипшей и намерзшей горной массы производится в отведенном месте с применением механических средств.

      2030. Шиномонтажные работы осуществляются в помещениях или на участках, оснащенных механизмами и ограждениями. Лица, выполняющие шиномонтажные работы, обучены и проинструктированы.

      2031. Погрузочно-разгрузочные пункты имеют фронт для маневровых операций погрузочных средств, автомобилей, автопоездов, бульдозеров и задействованных в технологии техники и оборудования.

      2032. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

91. Непрерывный технологический транспорт и объекты циклично-поточной технологии

      2033. Администрацией организации определяется круг лиц, осуществляющих контроль состояния и безопасной эксплуатацией конвейеров и остальных видов непрерывного технологического транспорта.

      2034. В конвейерных галереях и на эстакадах, расположенных на поверхности, предназначенных для транспортирования негорючих материалов в холодном состоянии, допускается установка ленточных конвейеров с неогнестойкой лентой.

      Для предупреждения возгорания ленты приводные станции конвейеров оборудованы тепловыми замками.

      2035. Установки непрерывного технологического транспорта должны иметь:

      1) блокирующие устройства, останавливающие оборудование, предшествующие аварийно остановленному;

      2) устройство для аварийной остановки конвейера из любого места по его длине;

      3) сигнализацию и громкоговорящую связь, оповещающую о запуске оборудования, с указанием наименования и технологической нумерации запускаемого оборудования. В местах с повышенным уровнем шума дублирующую световую сигнализацию, оповещающую о запуске оборудования;

      4) блокирующие устройства, исключающие возможность дистанционного пуска после срабатывания защиты конвейера;

      5) устройство, отключающее конвейер в случае остановки (пробуксовки) ленты при включенном приводе;

      6) устройства, препятствующие боковому сходу ленты, и датчики от бокового схода ленты, отключающие привод конвейера при сходе ленты за пределы краев барабанов и роликоопор;

      7) местную блокировку, предотвращающую пуск оборудования с централизованного пульта управления;

      8) автоматически действующее тормозное устройство, срабатывающее при отключении двигателя и препятствующее перемещению груженой ветви ленты в обратном направлении при установке конвейеров под углом более 6 градусов;

      9) устройства для натяжения ленты;

      10) устройства, улавливающие грузовую ветвь при ее обрыве при угле наклона конвейерного става более 10 градусов;

      11) устройства для механической очистки ленты и барабанов от налипающего материала;

      12) устройства, отключающие привод при забивке разгрузочных воронок и желобов.

      Сноска. Пункт 2035 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2036. Для разгрузочных тележек на передвижных (челноковых) конвейерах устанавливаются концевые выключатели, а на рельсовых путях - упоры.

      Подвод питания к электродвигателям автоматически сбрасывающих тележек и передвижных (челноковых) конвейеров выполняется подвесными шланговыми кабелями. Допускается питание электродвигателей автоматически сбрасывающих тележек и передвижных (челноковых) конвейеров по контактным проводам, расположенным на высоте не менее 3,5 м от пола или обслуживающих площадок. При меньшей высоте подвески троллейного провода (от 3,5 до 2,2 метров) устраивается ограждение.

      Разгрузочные тележки оборудуются устройствами, исключающими самопроизвольное их движение.

      2037. Колеса саморазгружающихся тележек и самоходных конвейеров ограждаются. Зазор между ограждением и головкой рельса устанавливается не более 10 миллиметров.

      2038. Уборка просыпавшегося материала из-под ленточных конвейеров механизируется. Уборка материала вручную из-под головных, хвостовых и отклоняющих барабанов допускается при остановленном конвейере, электрическая схема привода которого разбирается, а на пусковых устройствах вывешиваются предупредительные плакаты: "Не включать! Работают люди!".

      Приводные, натяжные, отклоняющие и концевые станции ленточных конвейеров имеют ограждения, исключающие возможность производить ручную уборку просыпавшегося материала у барабанов во время работы конвейеров. Ограждения блокируются с приводным двигателем конвейера таким образом, чтобы исключить возможность его работы или пуска его в работу при снятых ограждениях.

      Ролики рабочей и холостой ветви конвейерной ленты со стороны основного прохода имеют ограждения, сблокированные с приводом конвейера. Со стороны не основного (монтажного) прохода ролики рабочей и холостой ветви допускается не ограждать при условии оборудования входов в эту зону калитками, сблокированными с двигателем конвейера, исключающими доступ в эту зону при работе конвейера.

      Сноска. Пункт 2038 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2039. На конвейерах устанавливаются устройства для очистки ленты. Работа на заштыбованных конвейерах не допускается.

      2040. Не допускается направлять вручную движение ленты, поправлять бортовые уплотнения при работающем конвейере.

      2041. Пробуксовка ленты конвейера устраняется после очистки барабанов и ленты и соответствующей натяжки ленты натяжными устройствами. Не допускается включать и эксплуатировать конвейеры, движущиеся и вращающиеся части которых (лента, барабаны, ролики) засыпаны транспортируемым материалом.

      2042. При расположении оси приводных, натяжных и отклоняющих барабанов, приводных станций конвейеров на высоте более 1,5 метров над уровнем пола для обслуживания приводов устраиваются площадки для обслуживания, оборудованные лестницами и перилами высотой не менее 1,0 метра со сплошной обшивкой не менее 0,15 метров от уровня настила и не менее 0,3 метров от низа наиболее выступающих конструкций площадки до транспортируемого конвейером материала.

      Расстояние по вертикали от пола площадок до низа наиболее выступающих строительных конструкций (коммуникационных систем) устанавливается не менее 1,8 метров.

      Площадки имеют решетчатый или сплошной, нескользкий настил.

      2043. Высота галерей и эстакад от уровня пола до низа конструкций устанавливается не менее 2 метров. Ширина галерей и эстакад должна соответствовать условиям обеспечения проходов:

      1) с одной стороны конвейера для прохода людей не менее 800 миллиметров, с другой - не менее 700 миллиметров при ширине ленты до 1400 миллиметров и не менее 800 миллиметров с обеих сторон конвейера при ширине ленты свыше 1400 миллиметров;

      2) между двумя и более параллельными конвейерами - не менее 1000 миллиметров, а между стеной галереи и станиной конвейера - не менее 700 миллиметров при ширине ленты до 1400 миллиметров и не менее 800 миллиметров при ширине ленты свыше 1400 миллиметров.

      2044. При установке в галереях и на эстакадах передвижных ленточных конвейеров, передвигающихся по рельсам, необходимо соблюдать требования завода-изготовителя:

      1) проходы между конвейерами (выступающими габаритами) и стенами здания или другим оборудованием не менее 1 метра;

      2) места установки конвейеров (зоны их действия) иметь по всему периметру ограждения высотой не менее 1 метра от уровня пола;

      3) проходы на огражденный участок оборудуются калитками, сблокированными с приводами ленты и механизмами передвижения конвейеров, обеспечивающими отключение приводов при каждом открытии калиток;

      4) вдоль трассы конвейера перед ограждениями устанавливаются аварийные тросики или кнопки "Стоп" через каждые 30 метров.

      2045. Установка пластинчатых конвейеров и питателей предусматривает возможность обслуживания их с обеих сторон. Ширину свободных проходов между конвейерами принимают не менее 1,2 метров, а между стенками здания и конвейерами - не менее 1 метра.

      2046. В подземных камерах, перегрузочных пунктах и зданиях объекта открытых горных работ минимальное расстояние между габаритами смежного оборудования и от стен до оборудования определяется из расчета обеспечения транспортирования машин и узлов оборудования при их ремонте или замене, но не менее:

      1) 1,5 метров - на основных проходах;

      2) 1 метра - на рабочих площадках между машинами;

      3) 0,7 метров - на рабочих проходах между стеной и машиной.

      2047. При размещении конвейерных линий в открытом исполнении обеспечивается подъезд к основным узлам конвейерной линии и смежному оборудованию.

      2048. Пластинчатые и скребковые конвейеры, установленные в наклонном положении, оборудуются ловителями транспортных звеньев, предотвращающими сбег полотна при его порыве.

      2049. При установке шнеков и скребковых конвейеров допускается одностороннее их обслуживание с шириной свободного прохода не менее 0,8 метров.

      Крышки кожухов шнеков и скребковых конвейеров (кроме специальных смотровых окон и лючков) оборудуются блокировкой, исключающей доступ к вращающимся и движущимся частям шнеков и скребковых конвейеров при их работе.

      2050. При установке на ленточном конвейере барабанной сбрасывающей тележки или передвижного питателя предусматриваются проходы с обеих сторон конвейера в соответствии с требованиями пункта 2034 настоящих Правил.

      2051. При выходе на поверхность подземно-надземных конвейерных галерей, в них предусматриваются наружные входы и устаналиваются переходы через конвейер.

      2052. Эвакуационные выходы из галерей и эстакад и переходные мостики над конвейерами располагаются не реже чем через 100 метров.

      2053. В проходах конвейерных галерей с наклоном более 7 градусов устраиваются ступени или деревянные трапы и поручни.

      2054. Скорость движения конвейерной ленты при ручной породоотборке не более 0,5 метров в секунду. В месте породоотборки лента ограждается.

      2055. При расположении конвейеров над проходами и оборудованием нижняя ветвь ограждается сплошной обшивкой, исключающей возможность падения просыпающегося материала.

      2056. При транспортировании ленточными конвейерами сухих и пылящих материалов, материалов с высокой температурой и выделением пара предусматриваются укрытия мест загрузки и разгрузки, мероприятия по борьбе с этими выделениями, обеспечивающие содержание вредных примесей в воздухе в пределах предельно допустимых концентраций.

      При транспортировании сухих порошкообразных пылящих материалов зона их перемещения герметизируется.

      В конвейерных галереях в местах примыкания их к зданиям устраиваются перегородки с самозакрывающимися дверями.

      2057. Элеваторы, скребковые конвейеры и шнеки, транспортирующие сухие и пылящие материалы, закрыты плотными укрытиями по всей длине. Для периодического контроля рабочих органов механизмов в укрытиях устраивают смотровые окна (лючки) с плотно закрывающимися дверцами.

      2058. При одновременной работе нескольких последовательно транспортирующих материалы конвейеров с остальным оборудованием технологической секции (цепочки) электроприводы отдельных аппаратов и машин сблокированы. При этом предусматривается:

      1) пуск и остановка в последовательности согласно схеме цепи аппаратов и технологии;

      2) автоматическое отключение в случае внезапной остановки какого-либо оборудования или конвейера, предшествующих по схеме конвейеров и установок;

      3) устройство местной блокировки, предотвращающей дистанционный пуск конвейера или машины с пульта управления.

      2059. Все элеваторы оборудуются тормозными устройствами, исключающими обратный ход кольцевой цепи, и ловителями при ее разрыве.

      2060. На конвейерах, в местах, где возможно скатывание материала с рабочей ветви, устанавливаются предохранительные уплотнения (борта).

      2061. Колеса саморазгружающихся тележек и самоходных конвейеров ограждаются. Зазор между ограждением и головкой рельса устанавливается не более 10 миллиметров.

      2062. Грузы натяжных устройств конвейеров и канатных дорог, натяжные барабаны ограждаются и располагаются так, чтобы в случае обрыва ленты или каната исключалась возможность падения груза или барабана на людей или оборудование.

      Места под грузами ограждены на высоту не менее 2 метров, а колодцы грузов закрывются настилами.

      Грузовые натяжные станции сблокируются с приводом конвейера на случай обрыва грузов.

      2063. При длительной остановке конвейеров (особенно зимой) ленты полностью освобождаются от транспортируемого материала и натяжение их ослабляется. При запуске конвейера лента в течение 2-3 минут не загружается материалом.

      2064. Спуск людей в бункера допускается по лестницам после остановки загрузочных и выгрузочных конвейеров и питателей. Спуск в бункера и работа в них производятся по наряду-допуску под наблюдением лица контроля после разборки схемы электропривоводов загрузочных и выгрузочных конвейеров и питателей.

      На рукоятках отключенной пусковой аппаратуры загрузочных конвейеров вывешиваются плакаты "Не включать - работают люди".

      Спускающиеся в бункер люди инструктируются и снабжаются предохранительными поясами и канатами, укрепленными в верхней части бункера.

      Для ликвидации зависания материала в бункерах последние оборудуются специальными устройствами.

      Для освещения бункера применяются светильники во взрывобезопасном исполнении.

      2065. Бункера оснащаются автоматизированной системой контроля уровня заполнения.

      2066. Проемы бункеров ограждаются с нерабочих сторон перилами высотой не менее 1 метра со сплошной обшивкой их понизу полосой на высоту 0,15 метров.

      Разгрузочные площадки для железнодорожного транспорта и автосамосвалов ограждаются перилами высотой не менее 1 метра в местах возможного прохода людей.

      2067. Рабочие площадки приемных и разгрузочных устройств и бункеров обязательно оборудуются звуковой сигнализацией, предназначенной для оповещения обслуживающего персонала о прибытии железнодорожного состава. Сигналы подаются за 1,5-2,0 минуты до момента прибытия транспортных средств.

      На приемных бункерах устанавливается светофор, разрешающий или запрещающий въезд железнодорожного состава или автомобиля на площадку бункера под разгрузку.

      2068. Мостики для перехода людей и обслуживающего персонала через конвейер размещаются в зданиях и подземных камерах на расстоянии друг от друга не более 50 метров, а в остальных случаях - не более 100 метров.

      Мостики устанавливаются так, чтобы расстояние по вертикали от настила до низа наиболее выступающих строительных конструкций (коммуникационных систем) было не менее 1,8 метров, а от низа наиболее выступающих конструкций до транспортируемого конвейером материала - не менее 0,3 метра, и ограждаются поручнями высотой не менее 1,0 метра и оснащаются сплошной обшивкой высотой не менее 0,15 метров от уровня настила. Настил должен быть сплошной и нескользкий или решетчатый, шириной не менее 0,8 метров.

      2069. Устройство и эксплуатация объектов непрерывного транспорта, расположенных в подземных условиях или сопрягающихся с объектами подземных горных работ осуществляется в соответствии с требованиями раздела 2 настоящих Правил.

Подраздел 7. Обеспечение промышленной безопасности при эксплуатации электрооборудования и электросетей на открытых горных работах
92. Общие положения организации безопасной эксплуатации электрохозяйства

      2070. Эксплуатация электрооборудования и электросетей на открытых горных работах осуществляются в соответствии с требованиями настоящих Правил.

      Обеспечение безопасной эксплуатации и ремонта электрооборудования и электросетей карьера осуществляется лицом, ответственным за электрохозяйство карьера.

      2071. При проектировании схем электроснабжения новых объектов карьера и отвалов учитываются:

      1) надежность проектируемой схемы электроснабжения внутрикарьерных потребителей;

      2) необходимость визуального наблюдения за состоянием карьерных распределительных сетей на всей территории карьера и отвалов;

      3) возможность механизации работ по сооружению и ремонту карьерных распределительных сетей;

      4) однотипность оборудования карьерных распределительных сетей;

      5) ведения горных работ с учетом сооружений и эксплуатации их в зоне электрических сетей.

      2072. При проектировании линий электропередачи для электроснабжения карьеров применяются глубокие вводы.

      Потребители - дренажные шахты, посты электрической централизации железнодорожного транспорта, посты управления большегрузным автотранспортом и диспетчерские пункты карьеров - имеют 2 ввода.

      К одной воздушной линии электропередачи напряжением выше 1000 Вольт допускается подключать:

      1) не более 5 комплектных передвижных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установки производительностью до 300 кубических метров в час включительно;

      2) не более четырех одноковшовых экскаваторов с емкостью ковша до 5 кубических метров включительно, двух комплектных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установке производительностью до 300 кубических метров в час включительно;

      3) не более двух одноковшовых экскаваторов с емкостью ковша до 13 кубических метров, двух комплектных передвижных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установке производительностью до 300 кубических метров в час включительно;

      4) не более одного одноковшового экскаватора с емкостью ковша свыше 13 кубических метров, двух комплектных передвижных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установки производительностью до 300 кубических метров в час включительно;

      5) не более двух многочерпаковых экскаваторов с теоретической производительностью до 1300 кубических метров в час, двух комплектных передвижных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установки производительностью до 300 кубических метров в час включительно;

      6) не более одного многочерпакового экскаватора с теоретической производительностью свыше 1300 кубических метров в час, двух комплектных передвижных трансформаторных подстанций и одной водоотливной установке производительностью до 300 кубических метров в час включительно.

      2073. Работы в электроустановках производятся по наряду - допуску, распоряжению или в порядке текущей эксплуатации.

      2074. При производстве работ по наряду или распоряжению роль допускающего выполняют: на экскаваторе - машинист экскаватора или назначенное лицо; на приключательном пункте, распределительном устройстве, передвижных комплектных передвижных трансформаторных подстанций - лицо оперативного и оперативно - ремонтного персонала или лицо, на это уполномоченное, с квалификационной группой не ниже IV. Списки лиц, допускаемых к производству оперативных переключений, утверждаются лицом ответственным за электрохозяйство.

      2075. По наряду - допуску выполняются работы:

      1) на действующих высоковольтных линиях напряжением выше 1000 Вольт, связанные с подъемом на опору, приключательном пункте, комплектных передвижных трансформаторных подстанций выше 3 метров от поверхности их установки;

      2) ремонтные работы, выполняемые в электроустановках напряжением выше 1000 Вольт;

      3) на действующих кабельных линиях из бронированных кабелей (ремонт, переукладка);

      4) по ремонту линий из гибких высоковольтных кабелей на месте их прокладки.

      2076. В электроустановках напряжением выше 1000 Вольт по распоряжению с записью в оперативном журнале электротехническому персоналу допускается производить работы со снятием напряжения, выполняемые с наложением заземления. К таким работам относятся:

      1) мелкий ремонт стоящих отдельно или установленных на горно - транспортных машинах приключательном пункте, не связанных с отключением линий электропередач (замена и долив масла, ремонт привода масляного выключателя, подтяжка и зачистка кот актов на шинах после разъединения, замена предохранителей на трансформаторах напряжения);

      2) подключение и отключение кабелей в приключательном пункте, работы в комплектных передвижных трансформаторных подстанций (замена предохранителей на сторон высшего и низшего напряжения, подтяжка и зачистка контактов на ошиновке после разъединителя и на изоляторах трансформатора, проверка электрической изоляции обмоток трансформатора, подключение и отключение отходящего кабеля).

      Этот перечень может расшириться лицом, ответственным за электрохозяйство организации.

      Указанные работы производятся не менее чем двумя лицами, одно с квалификационной группой не ниже IV, а второе не ниже III. При допуске выполняются технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.

      2077. Работы со снятием напряжения, выполняются с наложением переносных заземлений. К таким работам относятся работы на экскаваторах:

      1) замена и заделка, присоединение и отсоединение питающего кабеля и кабельных перемычек;

      2) замена изоляторов на вводных коробках и кольцевых токоприемниках;

      3) устранение неисправностей токоприемников;

      4) замена, долив и устранение течей в масляном выключателе;

      5) ремонт выключателя и разъединителя;

      6) замена предохранителей, трансформаторов тока и напряжения.

      Эти работы производятся после отключения кабеля от приключательном пункте не менее чем двумя работниками, один из которых имеет квалификационную группу не ниже IV, а второй не ниже III.

      2078. Работы без снятия напряжения, не требующие установки заземлений, производятся вблизи и на токоведущих частях. К таким работам на электроустановках стационарных и полустационарных, стоящих отдельно и установленных на горно-транспортных машинах, распределительных устройствах, относятся:

      1) осмотр кожуха оборудования;

      2) чистка и мелкий ремонт арматуры кожуха, маслоуказательных стекол на баках выключателей, не находящихся под напряжением, и расширительных баков трансформаторов;

      3) присоединение арматуры кожуха для сушки и чистки масла;

      4) измерения токоизмерительными клещами;

      5) проверка нагрева контактов штангой;

      6) определение штангой вибрации шин;

      7) фазировка, смена предохранителей, единичная операция контроля за изоляторами и соединительными зажимами штангой;

      8) измерение при проверке фильтров присоединения высокочастотных каналов, оборудованных на воздушных линиях напряжением 1000 Вольт, доливка и взятие проб масла.

      Эти работы производятся не менее чем двумя работниками, один из которых имеет квалификационную группу не ниже IV. При указанных работах выполняются все необходимые мероприятия для обеспечения безопасности.

      Сноска. Пункт 2078 с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2079. Работы на линиях электропередачи по расчистке трассы от негабарита, вывешиванию плакатов, нумерации и проверке на загнивание опор, выверке, установки и перегрузки опор, осмотру линий без подъема на опору допускается выполнять одному лицу с квалификационной группой не ниже III.

      2080. Вблизи токоведущих частей в порядке текущей эксплуатации в электроустановках напряжением свыше 1000 Вольт без снятия напряжения выполняются следующие работы:

      1) в приключательном пункте внешний осмотр конструкций и оборудования без захода за ограждения, осмотр заземляющей сети, проверка механических блокировочных устройств дверей и замков и работы в объеме технического обслуживания;

      2) в комплектных передвижных трансформаторных подстанций осмотр конструкций и оборудования без захода за ограждение, осмотр заземляющей сети, проверка исправности механических блокировочных устройств замков и работы в объеме ежесменного осмотра;

      3) на экскаваторах (комплексах) и электрифицированных установках внешний осмотр питающего кабеля, электрических машин, преобразовательного агрегата и силового трансформатора, включая осмотр распределительных устройств, проверка уровня масла в трансформаторе (визуально по маслоуказателю), осмотр панелей, блоков и станций управления;

      4) на стационарных и полустационарных распределительных устройств уборка территории и помещения, ремонт осветительной аппаратуры и замена ламп, расположенных вне камер ячеек, ремонт аппаратуры телефонной связи.

      Указанные работы выполняются не менее чем двумя работниками, один из которых имеет квалификационную группу IV, остальным не ниже III.

      Сноска. Пункт 2080 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2081. В электроустановках напряжением до 1000 Вольт оперативному, оперативно-ремонтному и ремонтному персоналу по наряду-допуску допускается производить ремонтные работы:

      1) на высоковольтные линии, осветительных сетях и мачтах и подъемом на опору (мачту);

      2) в распределительных устройствах, на щитах, сборках;

      3) на кабельных сетях.

      2082. В электроустановках напряжением до 1000 Вольт персоналу по распоряжению допускается производить:

      1) при снятом напряжении:

      ремонт магнитных пускателей, пусковых кнопок, автоматических выключателей, рубильников, реостатов, контакторов и аналогичной пусковой коммутационной аппаратуры, при условии установки ее вне щитов и сборок;

      ремонт отдельных электроприемников (электродвигателей, тормозных катушек и тому подобных), отдельно расположенных магнитных станций и блоков управления, замена плавких вставок, продувка магнитных станций сжатым воздухом, ремонт осветительной проводки с заменой светильников и ламп;

      2) без снятия напряжения:

      проверку срабатывания реле;

      наружный осмотр питающего кабеля, кабельной муфты;

      осмотр аппаратуры станций, блока управления, проверку работы электроизмерительных приборов:

      уборку помещения, чистку и обтирку кожухов и корпусов. Указанные в пункте работы выполняются машинистами и помощниками машинистов горных и транспортных машин (комплексов) и электрифицированных установок в порядке текущей эксплуатации, но не менее чем двумя лицами.

      Установка переносных заземлений при этом обязательна. Этот перечень расширяется лицом ответственным за электрохозяйство организации.

      Сноска. Пункт 2082 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2083. В электроустановках напряжением до 1000 Вольт в процессе текущей эксплуатации персоналу допускается производить:

      1) при снятом напряжении:

      подтяжку и зачистку контактов;

      чистку изоляторов;

      замену щеток и щеткодержателей на низковольтном кольцевом токоприемнике и электрических машинах постоянного тока;

      контроль за нагревом электрических машин и их подшипников;

      заливку (набивку) смазки в подшипники электрических машин;

      проверку состояния аппаратуры, установленной на магнитной станции и блока управления;

      регулировку их нажатия, регулировку магнитной системы контакторов и пускателей;

      очистку аппаратуры от пыли;

      проверку освещения и замену ламп;

      ремонт электропроводников освещения;

      замену сменных элементов соединительных муфт (пальцев, сухарей и тому подобного);

      проверку состояния изоляции главных и вспомогательных приводов, цепей управления;

      подтяжку и зачистку контактов на баках селеновых выпрямителей, этажерке сопротивления, осветительном трансформаторе, трансформаторах питания магнитных усилителей;

      ремонт электроприборов отопления;

      2) без снятия напряжения:

      уборку помещений до ограждения;

      очистку от пыли и грязи кожухов и корпусов электрооборудования, находящегося под напряжением;

      замену пробочных предохранителей.

      Перечень работ, утвержденный лицом, ответственным за электрохозяйство конкретизируется по зонам обслуживания персонала.

      Сноска. Пункт 2083 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2084. При обнаружении в электрооборудовании, на воздушных, кабельных линиях напряжением до 1000 Вольт и выше неисправностей, могущих привести к аварии или угрозе для жизни людей, обнаружившему лицу:

      1) принять меры для предотвращения аварий и угрозы для жизни людей;

      2) доложить о случившемся любому должностному лицу участка или лицу ответственному за электрохозяйство.

      Аварии или аварийные ситуации ликвидируются в кратчайшие сроки под руководством персонала электрохозяйства карьера.

      Работы по предотвращению и ликвидации неисправностей, их последствий выполняются оперативным или оперативно - ремонтным персоналом по наряду или распоряжению.

      2085. Организация техники безопасности при работе на воздушных питающих линиях отсоса выполняются в соответствии с действующими требованиями по безопасной эксплуатации высоковольтных линий.

      Сноска. Пункт 2085 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2086. Обслуживание и ремонт контактной сети, питающих и отсасывающих линий производится оперативным, оперативно - ремонтным и ремонтным персоналом.

      2087. При ремонтных работах на контактной сети, питающих и отсасывающих линиях роль допускающего выполняет дежурный электромонтер лицо контроля, (мастер - начальник участка) контактной сети.

      2088. На контактной сети, питающих и отсасывающих линиях по наряду выполняются работы:

      1) производимые ремонтным персоналом, за исключением работ, связанных с сооружением новых участков контактной сети, удаленных от действующих линий электропередачи и контактных сетей на расстоянии не менее охранной зоны;

      2) производимые оперативно - ремонтным персоналом на действующих участках сети, питающих и отсасывающих линиях со снятием напряжения и связанные с подъемом на высоту выше 2 метров;

      3) по предотвращению аварий и ликвидации их последствий, продолжительность которых не более 1 часа.

      2089. На контактной сети, питающих и отсасывающих линиях по устному распоряжению выполняются работы, производимые:

      1) оперативно-ремонтным персоналом на линейных устройствах контактной сети со снятием напряжения и без подъема на высоту;

      2) ремонтным персоналом по предотвращению аварий и ликвидации их последствий, продолжительность которых не более 1 часа.

      2090. Перечень работ на контактной сети, питающих и отсасывающих линиях, выполняемых по наряду, устному распоряжению и в порядке текущей эксплуатации утверждается лицом, ответственным за электрохозяйство организации.

      2091. Работы по перегону горного оборудования (экскаваторов, комплексов, буровых станков), его перевозке на транспортных средствах допускается производить по письменному распоряжению руководителя карьера. Если на трассе перегона имеются препятствия любого рода, то в распоряжении указывается план преодоления этих препятствий.

      Под перегоном горного оборудования независимо от расстояния понимается:

      1) передвижение с переключениями;

      2) передвижение с любым пересечением линий электропередач, переезд через железнодорожные пути и технологические дороги;

      3) переезд с горизонта на горизонт.

      2092. Работы, обеспечивающие электробезопасность по трассе перегона, выполняются по наряду или распоряжению лица, ответственного за перегон.

      2093. Оперативные переключения экскаваторов и горных машин, связанные с подъемом на опору, в ночное время не допускаются. В виде исключения такие работы по указанию технического руководителя карьера под контролем лица контроля энергослужбы и горного контроля при условии достаточного освещения на месте работ.

      2094. Операции, связанные с перемещением экскаваторов, буровых станков (комплексов) при ремонте их механической части, производятся при наличии визуального наблюдения со стороны руководителя работ за действиями лица, выполняющего работу, и машиниста, управляющего экскаватором.

      При производстве операций по выкатыванию ходовой техники, замене центральной цапфы, катков поворотного круга и при подъеме любым способом поворотной платформы экскаватора кабель отключается и на его концы в переключательном пункте накладывается переносное заземление или выполняется электроснабжение экскаватора по временной схеме, с обеспечением необходимых мер безопасности.

      Допускается изменение силовой схемы путем переключения питающего кабеля напрямую на неподвижные контакты линейного распределителя вводной ячейки на экскаваторе после издания письменного распоряжения по руднику и ознакомления под роспись с изменениями силовой схемы экипажа экскаватора.

      Допускается замена катков поворотного круга экскаватора без снятия напряжения.

      Руководство указанными работами на месте осуществляется лицом контроля механической службы.

      2095. Наладка релейной защиты и испытания повышенным напряжением электрооборудования подстанции, распределительных устройств, приключательных пунктов, комплектных передвижных трансформаторных подстанций проводятся по наряду.

      2096. Наладка электропривода электрифицированных машин (комплексов), обнаружение и устранение неисправностей в силовых цепях и цепях управления производятся по распоряжению или в порядке эксплуатации с записью в оперативном журнале. При этом соблюдаются следующие условия:

      1) работа выполняется не менее чем двумя лицами, квалифицированная группа одного из которых не ниже IV, а остальных не ниже III;

      2) работы в силовых и оперативных цепях горных машин производятся после отключения силовых установок;

      3) сетевой двигатель и электрические агрегаты, командоконтролеры при наладке включает и выключает машинист экскаватора по заявке производителя работ.

      2097. Порядок допуска к наладочным работам и состав бригады определяется лицом, выдающим наряд.

      2098. Для обеспечения безопасности людей во время грозы не допускается выполнение работ:

      1) на воздушных и кабельных линиях электропередачи;

      2) на линиях связи и телемеханики;

      3) на контактных сетях и рельсовых цепях электрифицированного и неэлектрифицированного железнодорожного транспорта;

      4) на вводах и коммуникационной аппаратуре закрытых распределительных устройствах, непосредственно присоединенных к воздушным линиям;

      5) на заземляющих устройствах и на расстоянии ближе 100 метров от них.

      2099. Для обеспечения безопасности экипажи электрифицированных машин (комплексов) выполняют работы в составе не менее двух человек. Обслуживание двух агрегатов (экскаваторов и буровых станков) одним помощником не допускается.

      Допускается обслуживания экскаваторов и буровых станков одним машинистом. При этом организуется бригада, включающая в состав слесарей и электрослесарей, обеспеченная спецмашиной и радиоустановкой для связи с диспетчером.

      2100. Для обеспечения безопасной работы горно - транспортных машин (комплексов) и электроустановок предприятие устанавливает Перечень минимально необходимого количества защитных средств на единицу оборудования согласно приложению 44 к настоящим Правилам.

      2101. Своевременную сдачу защитных средств на периодические испытания осуществляют назначенные должностные лица. Сохранность защитных средств, находящихся в горных машинах (механизмах) и электрифицированных установках, обеспечивают старшие машинисты (бригадиры) этих машин и установок. Машинисты сообщают о непригодности защитных средств лицу контроля, осуществляющему техническое руководство работами в смене.

      2102. Лицо, ответственное за электрохозяйство, обеспечивает своевременное испытание защитных средств и их замену.

      2103. На каждом карьере и на каждом горном участке содержится неснижаемый запас защитных средств:

      1) на участке - не менее двух полных комплектов (по нормативам) на каждые 10 машин;

      2) на карьере - не менее 20 процентов нормируемого перечня, имеющегося на горных участках и в энергохозяйстве карьера.

      2104. Защитные средства для персонала, связанного с эксплуатацией электротехнических объектов, комплектуются с требованиями промышленной безопасности.

93. Требования к обслуживающему персоналу и технической документации

      2105. Персонал, обслуживающий электроустановки:

      1) проходит обучение безопасным методам работы, проверку знаний и получает соответствующую квалификационную группу;

      2) имеет при себе на рабочем месте удостоверение о проверке знаний.

      2106. Для электротехнологического персонала минимальный стаж работы в предыдущей группе в электроустановках 3 месяца.

      Сноска. Пункт 2106 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2107. Лица контроля, осуществляющие руководство горными работами, имеют квалификационную группу по электробезопасности не ниже IV.

      2108. Обучение персонала, обслуживающего электроустановки и осуществляющего ведение горных работ с применением горных электрифицированных машин, производится по утвержденным программам.

      2109. Работы в электроустановках осуществляют лица, имеющие квалификационную группу по электробезопасности.

      2110. Лица, допущенные к производству работ (верхолазные работы под напряжением, испытания оборудования повышенным напряжением), имеют об этом запись в удостоверении.

      2111. Оперативные переключения, техническое обслуживание и ремонт электроустановок карьеров проводит оперативный, оперативно-ремонтный, ремонтный и электротехнологический персонал.

      2112. К оперативному персоналу относятся дежурные подстанций и распределительных устройств. Оперативный персонал непосредственно подчиняется лицу контроля, осуществляющему энергоснабжение карьера в смене.

      2113. К оперативно-ремонтному персоналу относятся:

      1) работники горных участков, осуществляющие эксплуатацию и ремонт электроустановок и сетей участка, допущенные к производству оперативных переключений в пределах границ обслуживания;

      2) дежурные электрики и энергетики смены (энергодиспетчеры);

      3) персонал, подчиненный непосредственно должностному лицу, отвечающему за энергоснабжение карьера.

      2114. К электротехнологическому персоналу относится персонал, входящий в состав экипажей электрифицированных горнотранспортных машин и комплексов (машинисты, помощники машинистов, горные мастера и начальники смен горных участков, имеющие соответствующие квалификационные группы). Машинисты, помощники машинистов горных машин (комплексов) имеют право производить работы в порядке текущей эксплуатации по перечню, утвержденному лицом ответственным за электрохозяйство, имеющие квалификационную группу:

      1) при напряжении до 1000 Вольт: машинисты – не ниже III группы; помощники машинистов – не ниже II группы;

      2) при напряжении выше 1000 Вольт: машинисты – не ниже IV группы; помощники машинистов – не ниже III группы.

      Наличие указанных квалификационных групп дает право машинистам на обслуживание закрепленной за ними горной и транспортной машины и ее приключательного пункта.

      Допускается машинистам и их помощникам производить переключения кабеля у приключательного пункта по наряду или распоряжению.

      При временном переходе машинистов и их помощников на другие экскаваторы (бурстанки) выполнение указанных работ допускается после ознакомления их с системой электроснабжения этих горных машин.

      2115. К ремонтному персоналу относится электротехнический персонал карьера (рудника) участка, выполняющий ремонт (монтаж, наладку и испытания) электрооборудования горных машин, механизмов и электросетей, персоналы наладочных организаций и сервисных групп.

      2116. Квалификационная группа производителя работ по предотвращению аварий и ликвидации их последствий устанавливается не ниже IV, а остальных электромонтеров, участвующих в указанных работах, не ниже III. В бригады без права самостоятельного выполнения работ включается персонал, имеющий квалификационную группу II, в количестве не более одного человека.

      2117. Работы по ремонту путей электрифицированных железных дорог или вблизи них, проводятся персоналом, имеющим квалификационную группу II по электробезопасности.

      2118. Машинисты электровозов имеют квалификационную группу IV, помощники - не ниже III.

      2119. Машинисты тепловоза и их помощники имеют квалификационную группу III.

      2120. На карьере должна вестись техническая документация:

      1) однолинейные схемы электроснабжения и связи карьера в целом. На схему наносится электрическая сеть карьера с указанием номинальных напряжений, марок, длин и сечений проводов и кабелей, распределительная и защитная аппаратура, все токоприемники. На схеме указываются значения токов двухфазного короткого замыкания для случая замыкания в наиболее удаленной точке защищаемого участка сети;

      2) план горных работ с нанесением линии электропередачи карьера;

      3) схема тяговой сети;

      4) схемы подземной кабельной сети, нанесенные на план горных работ или на схематический план горных работ и выработок;

      5) чертежи электрооборудования, установок и сооружений, запасных частей;

      6) комплект исполнительных схем управления экскаваторами, буровыми станками, оборудованием;

      7) полный комплект технологических регламентов по ремонту и эксплуатации электроустановок;

      8) паспорта или журналы с описью электрооборудования и защитных средств с указанием технических характеристик и присвоенных инвентарных номеров (к паспортным картам или журналам прилагаются протоколы и акты испытаний, ремонта, наладки оборудования);

      9) паспорта линии электропередачи, центральных (выносных) заземляющих контуров карьера и стационарных объектов;

      10) графики:

      технического обслуживания и ремонта экскаваторов, буровых станков, оборудования;

      технического обслуживания и ремонта карьерного распределительного пункта, приключательного пункта, комплектных трансформаторных подстанции и секционирующих пунктов;

      капитального ремонта электрических машин;

      плановых проверок релейной защиты, устройств защитного отключения и сезонной наладки электроприводов;

      11) протоколы замеров освещенности рабочих мест, территории карьера и отвалов;

      12) журнал проверки знаний по безопасной эксплуатации электрохозяйства;

      13) списки лиц, имеющих право выдачи нарядов (распоряжений) на производство работ в электроустановках;

      14) списки лиц, назначенных ответственными руководителями, производителями работ по нарядам и распоряжениям, наблюдающими;

      15) перечни работ, производимых в электроустановках по распоряжению и в порядке текущей эксплуатации;

      16) списки лиц, имеющих право единоличного осмотра электроустановок;

      17) акты разграничения границ обслуживания и эксплуатации электроустановок лиц, ответственных за электрохозяйство (по участку, цеху, карьеру);

      18) перечень профессий электротехнологического персонала с указанием квалификационных групп по электробезопасности;

      19) перечень особо опасных и опасных мест и работ в карьере по электробезопасности;

      Сноска. Пункт 2120 с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2121. Допускается ведение технической документации на компьютере при наличии программ, предусматривающих предоставление данных для анализа.

      2122. Энергетик смены (энергодиспетчеру, электрику смены) карьера должен иметь техническую документацию:

      1) схему электроснабжения карьера и отвалов, нанесенную на совмещенный план горных работ, на которой указываются силовые и электротяговые сети, места расположения электроустановок. Допускается раздельное нанесение переменного и постоянного тока;

      2) принципиальную однолинейную схему электроснабжения. Происшедшие изменения в схеме наносятся не позднее, чем на следующий день. Обо всех изменениях, внесенных в схему электроснабжения, делается запись в журнале ознакомления персонала с внесенными изменениями;

      3) однолинейную схему электроснабжения объектов промплощадки карьера, стационарных объектов;

      4) полный комплект нормативно - технических документов для персонала, находящегося под непосредственным и оперативным руководством энергетика смены (энергодиспетчера), утвержденных техническим руководителем организации;

      5) списки лиц, назначенных лицом ответственным за электрохозяйство для выдачи нарядов (распоряжений) на производство работ в электроустановках, единоличного осмотра электроустановок, ответственными руководителями, производителями работ в электроустановках, наблюдающими и допускающими;

      6) оперативный журнал;

      7) журнал телефонограмм, заявок и изменений схем;

      8) журнал распоряжений руководящего персонала;

      9) журнал учета и содержания защитных средств для персонала, непосредственно подчиненного энергетику смены;

      10) карты установок релейных защит;

      11) журнал инструктажа по технике безопасности персонала, непосредственно подчиненного энергетику смены (энергодиспетчеру);

      12) наряды-допуски на производство работ в электроустановках;

      13) журналы регистрации нарядов-допусков и распоряжений;

      14) журнал ознакомления персонала с внесенными изменениями в схемах электроснабжения.

      2123. Участок по ремонту горного электрооборудования карьера должен иметь техническую документацию:

      1) журнал с описью электрооборудования, закрепленного за участком;

      2) комплект схем управления приводами экскаваторов буровых станков, оборудования;

      3) документацию, согласно подпункту 1) пункта 2231 и подпунктов 5), 6), 10), 12), 13), пункта 2233 настоящих Правил;

      4) журнал учета трансформаторного масла и протоколы его испытания;

      5) журнал проверки заземлений стационарных и полустационарных электроустановок (по перечню, утвержденному лицом ответственным за электрохозяйство;

      6) журнал ремонтов и испытаний гибких резиновых кабелей;

      7) журнал результатов испытаний электрооборудования и аппаратуры после ремонтов;

      8) графики, предусмотренные в подпункте 10) пункта 2132 настоящих Правил;

      9) журнал инструктажа персонала по технике безопасности.

      2124. Энергетик (электромеханик) участков должен иметь техническую документацию:

      1) документацию, согласно подпункта 14) пункта 2131; подпунктов 6), 13), 14) пункта 2133, подпунктов 1), 2), 4), 6), 9) пункта 2134 настоящих Правил;

      2) графики, предусмотренные подпунктом 10) пункта 2131, настоящих Правил;

      3) журналы технического обслуживания и ремонта электрооборудования и кабелей;

      4) схему электроснабжения потребителей участка;

      5) исполнительные, принципиальные, монтажные схемы и схемы внешних соединений управления защиты и сигнализации горных машин и комплексов, находящихся в эксплуатации на участке;

      6) журнал учета и содержания защитных средств, закрепленных за экипажами экскаваторов, буровых станков, машин, за персоналом, обслуживающим электроустановки;

      7) журналы проверки знаний у персонала участка на квалификационную группу по электробезопасности (І-ІV);

      8) журнал осмотра и измерения переходного сопротивления защитного заземления по форме согласно приложению 45 к настоящим Правилам.

94. Распределительные устройства и трансформаторные подстанции

      2125. Требования настоящей главы распространяются на комплектные трансформаторные подстанции и распределительные устройства.

      2126. Для комплектных трансформаторных подстанции и распределительных устройств, предназначенных для эксплуатации в условиях открытых горных разработок, должны выполняться следующие требования:

      1) ограждение токоведущих частей, находящихся под напряжением;

      2) наличие механических блокировочных устройств, препятствующих ошибочным операциям с разъединителем и выключателем, доступу персонала к токоведущим частям при включенном разъединителе, включение разъединителя приоткрытых дверях;

      3) фиксирование приводов разъединителя и выключателя во включенном и отключенном положении (невозможность самопроизвольного включения и отключения);

      4) наличие механических указателей положения привода выключателей напряжением выше 1000 Вольт ("Включено", "Отключено"), отчетливо видимых персоналу, и надписей, указывающих положение привода разъединителя;

      5) наличие отметок на токоведущих частях, указывающих места наложения переносных заземлений для радио устройств, не имеющих стационарных заземляющих ножей;

      6) одиночные приключательные пункты любых типов и передвижение комплектных трансформаторных подстанций оборудуются салазками для перемещения и конструкциями для подключения к проводам линий электропередачи.

      Воздушные вводы приключательных пунктов, имеющие расстояние от верхней кромки изолятора до поверхности земли менее 2,9 метров, ограждаются сетчатыми ограждениями. Расстояние от не огражденных линейных выводов на напряжение 6-10 килоВольт из приключательный пункт и комплектные трансформаторные подстанции до земли при отсутствии проезда для транспорта под выводами обеспечивается не менее 4,5 метров; от воздушных вводов (выводов) напряжением 0,4 килоВольт - не менее 3,5 метров;

      7) все двери распределительных устройств и комплектные трансформаторные подстанции оснащаются надежными запирающими устройствами.

      Ключи от запирающих устройств приключательный пункт не подходят к запирающим устройствам комплектные трансформаторные подстанции и секционирующих устройств.

      Ключи от запирающих устройств со стороны высшего напряжения комплектные трансформаторные подстанции не подходят к запирающим устройствам со стороны низшего напряжения.

      Ключи, от запирающих устройств приключательный пункт хранятся в месте, установленном лицом, ответственным за электрохозяйство;

      8) комплектные трансформаторные подстанции на стороне высшего напряжения оснащаются предохранителями для защиты трансформаторов, а на стороне низшего напряжения оборудуются автоматическими выключателями и аппаратами защиты от утечки тока. При срабатывании аппарата защиты от утечки тока допускается отключение автоматического выключателя через промежуточное реле, если общее время отключения не превышает 0,2 секунды;

      9) карьерный распределительный пункт напряжением выше 1000 Вольт комплектуются из ячеек наружной установки, имеющих защиты от замыканий на землю и максимально-токовую защиту, обеспечивающих термическую и динамическую устойчивость к токам короткого замыкания.

      2127. На внешней стороне корпусов, на дверцах распределительных устройство и комплектных трансформаторных подстанции наносятся четкие надписи, предупреждающие об опасности поражения электрическим током, указывающие наименование электрического присоединения, и схемы электрических соединений. Все коммутационные аппараты снабжаются надписями, указывающими включаемый объект.

      2128. Корпуса передвижных электроустановок карьеров соединяются с заземляющим проводом воздушной линии, проводником из голого провода (шины, полосы, прута). Места подключения корпусов ячеек к заземляющему проводу воздушной линии к местному заземлению обозначаются нанесением знака "Заземление".

      2129. Осветительная аппаратура комплектные трансформаторные подстанции и распределительные устройства устанавливается таким образом, чтобы обеспечивалась безопасность ее обслуживания.

      Устройство освещения комплектных трансформаторных подстанции и распределительных устройств не является обязательным. При его отсутствии предусматриваются способы освещения при осмотрах (ремонтах) в темное время суток.

      2130. Установка комплектных трансформаторных подстанции и приключательных пунктов производится на одном горизонте с горными машинами на расстоянии не более 10 метров от опоры, к которой подсоединяется воздушный ввод.

      В отдельных случаях, при сооружении съездов и работе на перегрузочных пунктах, допускается расположение приключательных пунктов на разных горизонтах (уступах) с работающими экскаваторами при условии создания безопасных условий для осмотра кабеля.

      Подключение к одной промежуточной или угловой опоре двух комплектных трансформаторных подстанции или двух приключательных пунктов не допускается. К одной концевой опоре допускается подключать по утвержденному паспорту не более двух приключательных пунктов или трех комплектные трансформаторные подстанции, имеющих четко видимые номерные знаки.

      Подключение двух экскаваторов к одному индивидуальному приключательному пункту не допускается.

      Непосредственное присоединение кабелей к воздушной линии без приключательного пункта не допускается.

      При установке передвижных комплектных трансформаторных подстанций у воздушных линий (без кабельной вставки) применение приключательных пунктов необязательно.

      2131. Эксплуатация комплектных трансформаторных подстанций и распределительных устройств осуществляется на основании графика технического обслуживания и ремонта, утвержденного техническим руководителем карьера (рудника).

      Техническое обслуживание и ремонт приключательного пункта включают:

      1) ежесменный наружный осмотр приключательного пункта (без отключения их от сети), осуществляемый машинистами экскаваторов;

      2) ежемесячный осмотр приключательного пункта, осуществляемый по распоряжению электротехническим персоналом под руководством лица участка, ответственного за электрохозяйство;

      3) текущий ремонт приключательного пункта, осуществляемый не реже одного раза в три месяца;

      4) капитальный ремонт приключательного пункта, осуществляемый не реже одного раза в три года для приключательного пункта с масляным выключателем; один раз в три года - для приключательного пункта без масляного выключателя и один раз в пять лет - для приключательного пункта с вакуумным выключателем.

      2132. При ежесменном наружном осмотре одиночных приключательных пунктов проверяются:

      1) целостность конструкции корпуса и прочность его крепления на салазках;

      2) исправность и крепление ограждения конструкции воздушного ввода;

      3) исправность дверных запирающих устройств;

      4) уплотнения и крепления кабеля во вводном устройстве;

      5) установка и отклонение корпуса от вертикального положения;

      6) плотность контактов заземления корпуса и отсутствие повреждений заземляющего проводника.

      В том же объеме осмотр производится машинистом экскаватора после каждой передвижки приключательного пункта и производства взрывных работ, если приключательный пункт оказался в зоне взрыва. В этих случаях персоналом участка, обслуживающим электротехнические объекты, производится измерение сопротивления заземления.

      При наличии неисправностей включение экскаватора в работу не допускается.

      Обо всех замеченных неисправностях машинист экскаватора сообщает должностному лицу, осуществляющему техническое руководство горными работами в смене.

      Результаты осмотра заносят в журнал (электронные журналы) приема-сдачи смен экскаватора (оперативный журнал).

      Машинисты экскаваторов сообщают энергетику смены (энергодиспетчеру) об аварийных отключениях масляных выключателей приключательного пункта.

      Сноска. Пункт 2132 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2133. В объем ежемесячного осмотра приключательного пункта, который осуществляется персоналом участка, обслуживающим электротехнические объекты, входят:

      1) работы, предусмотренные ежесменным осмотром;

      2) проверка контактных соединений электрических цепей;

      3) проверка крепления аппаратуры, трансформаторов тока и напряжения;

      4) наружный осмотр состояния и крепления опорных и проходных изоляторов;

      5) проверка выключателя и трансформатора напряжения;

      6) проверка величины сопротивления заземления с записью в журнале осмотра и измерения переходного сопротивления защитного заземления и указанием типа, заводского номера прибора.

      Сноска. Пункт 2133 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2134. В объем текущего ремонта входят:

      1) работы, предусмотренные ежемесячным осмотром;

      2) наружный осмотр и очистка от пыли и грязи всех узлов выключателя, разъединителя, трансформаторов тока и напряжения, изоляционных элементов приключательного пункта;

      3) регулировка включений ножей разъединителя и очистка их от нагара и окиси;

      4) проверка отсутствия следов нагрева токоведущих частей, контактов и трансформаторного железа, вытекания изоляционной массы в трансформаторах тока;

      5) проверка состояния и регулировка приводных механизмов выключателя и разъединителя, смазка трущихся частей привода выключателя и шарнирных соединений привода разъединителя;

      6) проверка включения и отключения выключателя;

      7) проверка световой сигнализации;

      8) осмотр и регулировка механических блокировок;

      9) проверка механической прочности всех конструктивных узлов приключательного пункта;

      10) наружный осмотр заделки кабеля, измерение сопротивления изоляции между жилами кабеля;

      11) испытание изоляции обмоток трансформатора напряжения и трансформаторного тока;

      12) измерение и регулировка хода подвижной части выключателя;

      13) проверка работоспособности максимально-токовой защиты и защиты от однофазных замыканий на землю.

      2135. В объем капитального ремонта входят:

      1) работы, предусмотренные текущим ремонтом;

      2) проверка технического состояния выключателя с заменой изношенных деталей;

      3) проверка ошиновки с очисткой контактов;

      4) ремонт и замена сигнальной аппаратуры, цепей вторичной коммутации, приборов, трансформаторов тока и напряжения;

      5) наладка работы защиты, сигнализации блокировочных устройств;

      6) ремонт корпуса приключательного пункта, ограждения и стойки воздушного ввода;

      7) покраска токоведущих и заземляющих шин, конструкции высоковольтного разъединителя и корпуса приключательного пункта.

      2136. Проверка действия релейной защиты и автоматики приключательного пункта проводится не реже одного раза в 3 месяца, отходящих фидеров подстанций, распределительных устройств не реже одного раза в 6 месяцев. Настройка релейной защиты и автоматики отходящих фидеров подстанций, распределительных устройств, приключательных пунктов, проводится не реже одного раза в 3 года.

      2137. Лицо, ответственное за электрохозяйство карьера, выборочно осматривает приключательный пункт не реже одного раза в месяц.

      2138. Секционирующие устройства воздушных линий электропередачи осматриваются лицом, ответственным за электрохозяйство участка, не реже одного раза в два месяца и после каждой передвижки. После каждой передвижки измеряется переходное сопротивление заземления.

      Плановый ремонт секционирующих устройств производится не реже одного раза в год.

      Лицо, ответственное за электрохозяйство карьера, по утвержденному графику выборочно осматривает секционирующие устройства не реже одного раза в шесть месяцев.

      2139. Осмотр комплектные трансформаторные подстанции без отключения от сети напряжением выше 1000 Вольт ежесменно производится машинистами подключенных потребителей или специально обученным персоналом. При питании от комплектные трансформаторные подстанции нескольких потребителей осмотр осуществляется работниками, назначенными лицом, в ведении которого находится комплектные трансформаторные подстанции, а комплектные трансформаторные подстанции, питающие потребителей и работающие без обслуживающего персонала (в автоматическом режиме) осмотр производится не реже одного раза в неделю. Перечень таких комплектных трансформаторных подстанций утверждается лицом ответственным за электрохозяйство.

      При осмотре проверяются целостность конструкции корпуса и прочность его крепления на салазках, исправность ограждения конструкции ввода и целостность опорных и проходных изоляторов (визуально), исправность механических блокировочных и запирающих устройств, наличие пломбы на реле защиты от утечек, срабатывание автомата ввода на стороне низшего напряжения при проверке действия защиты от утечек (журнал проверки защиты находится у энергетика, обслуживающего данное комплектные трансформаторные подстанции), исправность механизмов включения автоматических выключателей на стороне низшего напряжения, плотность контактов заземления и отсутствие обрывов заземляющего проводника, крепление отходящих кабелей.

      При наличии неисправностей в комплектных трансформаторных подстанциях включение буровых станков и механизмов, питающихся от данной комплектной трансформаторной подстанции, не допускается. Обо всех замеченных неисправностях машинист докладывает лицу, осуществляющему техническое руководство горными работами в смене, энергодиспетчеру;

      После каждого перемещения комплектных трансформаторных подстанций производится осмотр в том же объеме.

      Осмотр комплектных трансформаторных подстанций осуществляется персоналом под руководством должностного лица, ответственного за электрохозяйство участка не реже одного раза в месяц. Работы производятся по распоряжению с записью в оперативном журнале. В объем ежемесячного осмотра комплектных трансформаторных подстанций с полным отключением от сети должны входить работы, предусмотренные ежемесячным осмотром, устранение течей, доливки или замена трансформаторного масла, отбор проб для испытания, очистка от пыли и грязи изоляторов и корпуса трансформаторов, регулировка разъединителя и механических блокировочных устройств, подтяжка контактов электрических соединений заземляющей магистрали, осмотр опорных и проходных изоляторов воздушного ввода и их замена.

      Текущий ремонт комплектных трансформаторных подстанций, передвижных комплектных трансформаторных подстанций должен осуществляться не реже одного раза в год. Капитальный ремонт комплектных трансформаторных подстанций осуществляется не реже одного раза в 6 лет, а передвижных комплектных трансформаторных подстанций - не реже одного раза в 3 года.

      Проверка аппаратуры защиты от утечек тока на соответствие паспортным данным и общего времени срабатывания (не более 0,2 секунд) с автоматическим отключением поврежденной сети, производится один раз в шесть месяцев аттестованной организацией.

      Лицо, ответственное за электрохозяйство карьера, проверяет комплектные трансформаторные подстанции выборочно не реже одного раза в полгода.

      Осмотр карьерного распределительного пункта без постоянного дежурства производится персоналом обслуживающим электротехнические установки не реже одного раза в месяц (не менее чем двумя лицами, один из которых имеет квалификационную группу не ниже IV, а остальным - не ниже III) по распоряжению, с записью в оперативном журнале.

      1) при осмотре карьерного распределительного пункта проверяются:

      состояние опорных и проходящих изоляторов; уровень и отсутствие течей масла в масляных выключателях;

      исправность механических блокировочных устройств (визуально);

      наличие измерительных приборов и аппаратуры, входящих в комплект ячейки;

      отсутствие проникновения воды внутрь ячейки;

      плотность контакта в месте присоединения заземляющих проводников;

      наличие и состояние средств индивидуальной и противопожарной защит;

      2) текущий ремонт карьерного распределительного пункта производится не реже двух раз в год и включает:

      работы, предусмотренные ежемесячным осмотром;

      регулировку приводов масляных выключателей и разъединителей;

      проверку технического состояния масляных выключателей;

      проверку контактных соединений электрических цепей;

      проверку релейной защиты;

      очистку от пыли и грязи изоляторов;

      3) капитальные ремонты оборудования карьерных распределительных пунктов производятся не реже одного раза в два года;

      4) осмотр, ремонт и качество ремонта карьерного распределительного пункта обеспечивает лицо ответственное за электрохозяйство карьера;

      5) вывод карьерного распределительного пункта в ремонт по графику технического обслуживания производит должностное лицо, осуществляющее техническое руководство горными работами на карьере или лицо, ответственное за электрохозяйство карьера;

      6) осмотры и ремонт приключательных пунктов, секционирующих устройств линий электропередачи и комплектные трансформаторные подстанции осуществляют руководители участков (цехов) карьера;

      7) материалы с результатами технического обслуживания и ремонтов, передаются лицу, ответственному за электрохозяйство карьера для регистрации в паспортных картах или журналах. В этих же документах регистрируют данные осмотров, производимых лицами, ответственными за электрохозяйство карьера.

95. Карьерные воздушные линии электропередачи

      2140. Требования настоящей главы распространяются на воздушные линии электропередач, сооружаемые в карьере и на отвалах.

      2141. Внутрикарьерные воздушные линии электропередач, подлежащие перемещению, удлинению или укорачиванию, сооружаемые на опорах с железобетонными, деревянными или металлическими основаниями, являются передвижными.

      Сооружение (перестройка) передвижных воздушных линии электропередач производится в соответствии с требованиями настоящих Правил, и проекту, утвержденному техническим руководителем работ в карьере.

      2142. Внутрикарьерные воздушные линии электропередач, не подлежащие перемещению, удлинению или укорачиванию, сооружаемые на стационарных опорах, являются стационарными внутрикарьерными.

      Проектирование, сооружение, и пуск в эксплуатацию стационарных внутрикарьерных линии электропередач ведутся в соответствии с требованиями настоящих Правил.

      2143. При обосновании проектом, предусматривается секционирование внутрикарьерных линии электропередач. Места установки секционирующих устройств выбираются лицом, ответственным за электрохозяйство карьера.

      2144. Расстояние от нижнего фазного провода воздушных линии электропередач на уступе до поверхности земли при максимальной стреле провеса проводов должно обеспечиваться не менее следующих величин:

      1) при прохождении линии электропередач в районе территории карьеров и породных отходов – расстояние 6 метров при напряжении до 35 килоВольт;

      2) при прохождении линии электропередач в местах труднодоступных для людей и недопустимых для наземного транспорта - расстояние 5 метров при напряжении до 35 килоВольт;

      3) при прохождении линии электропередач в районе откосов уступов - расстояние 3 метров при напряжении до 35 килоВольт.

      Минимальные расстояния при пересечении и сближении высоковольтных линий с автодорогами, железными дорогами и до ближайших частей зданий приведены в таблице приложения 46 к настоящим Правилам.

      2145. Для передвижных внутрикарьерных высоковольтных линий электропередачи применяются алюминиевые провода.

      Для карьеров, расположенных в районах со скоростью ветра более 20 метров в секунду при гололеде с толщиной стенки 10 миллиметров и более допускается применять сталеалюминиевые провода.

      Сечение проводов для передвижных линий электропередачи напряжением до 1000 Вольт и выше принимается по расчету, но не более 120 квадратных миллиметров - для алюминиевых и 95 квадратных миллиметров - для сталеалюминевых.

      Минимальное сечение проводов карьерной линии электропередач приведено в таблице приложения 47 к настоящим Правилам.

      2146. Расстояние между передвижными опорами определяется расчетом, но не более 50 метров. При устройстве поперечных линий (спуск с уступа на уступ) расстояние между опорами определяется по проекции линии на горизонтальную плоскость, которая не более 40 метров.

      2147. При сооружении внутрикарьерных высоковольтных линии электропередачи применяются опоры типовых конструкций.

      2148. Для изготовления стоек передвижных опор применяют древесину, по качеству не ниже III сорта. Диаметр бревен в верхнем отрубе для элементов основания опор принимается не менее 16 сантиметров. Изготовление "свечек" передвижной опоры более чем из одного бревна не допускается. Для повышения прочности передвижных опор допускается их изготовление из металла.

      2149. Угловые (концевые) опоры и опоры, ограничивающие пролет спуска с уступа на уступ, оттяжки опор карьерных воздушных линии электропередач выполняются в соответствии с проектами.

      Для обеспечения устойчивости угловых (концевых) опор и опор, ограничивающих пролет спуска с уступа на уступ, при установке их на спланированную площадку предусматриваются инвентарные железобетонные грузы массой не менее 1000 килограммов; для промежуточных опор суммарная масса инвентарных грузов не менее 550 килограммов.

      Для обеспечения устойчивости передвижных опор устойчивость анкерных, угловых, промежуточных и концевых опор допускается обеспечивать установкой тросовых оттяжек или пригрузкой оснований породой.

      2150. На стационарных опорах высоковольтные линии допускается совместная подвеска:

      1) проводов ВЛ-6 (35) и магистрального заземляющего провода;

      2) проводов ВЛ-6 (10), проводов осветительной сети и магистрального заземляющего провода.

      При этом должны выполняться следующие условия: провода высоковольтных линий более высокого напряжения располагаются выше проводов высоковольтных линий низшего напряжения, расстояние между проводами высоковольтных линий разных напряжений устанавливается в соответствии с требованиями для высоковольтных линий более высокого напряжения, крепление проводов высоковольтных линий высшего напряжения на штыревых изоляторах выполняются двойным.

      На передвижных опорах совместная подвеска проводов линий электропередачи напряжением до 1000 Вольт и выше не допускается.

      2151. Наименьшее расстояние между проводами высоковольтные линии со штыревыми изоляторами выбирается в соответствии с действующими требованиями по безопасной эксплуатации высоковольтных линий.

      2152. Расстояние между фазными и заземляющими проводами устанавливаются в соответствии с требованиями для фазных проводов.

      Монтаж заземляющего провода производится на опоре, ниже проводов линий электропередач на расстоянии не менее 0,8 метров.

      2153. Трасса вновь сооружаемых (переустраиваемых) передвижных линии электропередач разбивается маркшейдером в соответствии с проектом, а исполнителю работ выдается план трассы. Если трасса имеет перепады высот, то на эти места маркшейдерской службой выдается профиль трассы.

      2154. Монтаж, демонтаж, транспортировка передвижных опор осуществляется с помощью оборудованных механизмов (опоровозов) на базе бульдозеров, грузоподъемных кранов или автосамосвалов.

      Расстояние по горизонтали от крайних проводов линии электропередач при не отключенном их положении до ближайших зданий и сооружений (охранная зона) устанавливается не менее 10 метров для линии электропередач до 20 килоВольт, 15 метров для линии электропередач 35 килоВольт, 20 метров для линии электропередач 110 килоВольт.

      2155. Средства механизации работ по монтажу (демонтажу) опор передвижных линии электропередач закрепляются за лицами ответственными за электрохозяйство объектов.

      Погрузка (разгрузка) опор вручную не допускается.

      2156. Транспортирование опор после их закрепления в транспортном положении с помощью опоровоза осуществляется под руководством сопровождающего лица. Опоровоз в районе места разгрузки за сопровождающим должен быть на расстоянии не менее 10 метров. Водитель опоровоза имеет постоянную визуальную связь с сопровождающим.

      2157. Установка опоры на место осуществляется по команде сопровождающего. Опоры передвижных линии электропередач устанавливаются на спланированные площадки, при этом обязательно полное прилегание основания опоры на грунт.

      2158. Движение опоровоза через охраняемые железнодорожные переезды производятся с разрешения дежурного по переезду, а через неохраняемые - по разрешающему сигналу сопровождающего лица, обученного способам подачи сигналов машинисту локомотива.

      2159. Допускается в дневное время транспортирование опор в вертикальном положении трактором (бульдозером), оборудованным предохранительным устройством, по спланированной расчищенной горизонтальной поверхности. Транспортирование опор в вертикальном положении по накладной поверхности допускается по ПОР, утвержденному техническим руководителем.

      Длина буксировочного троса при транспортировании опор в вертикальном положении бульдозером допускается не более 3 метров между подножником опоры и прицепным устройством.

      Транспортировка опор в вертикальном положении не допускается:

      1) при нахождении людей на подножнике и ближе 15 метров от опоры;

      2) при наличии на опоре свисающих проводов;

      3) под линиями и ближе 10 метров действующей линии электропередач;

      4) при неисправных подножниках, неисправных элементах креплений опоры и подгнившей древесины.

      2160. Монтаж провода и подъем на опору допускается после установки опоры на месте и обеспечения ее устойчивости.

      2161. Натяжка провода осуществляется вручную. Натягивать провод на передвижных опорах с помощью механизмов не допускается.

      2162. Соединения проводов в пролетах выполняются по утвержденному паспорту, способом, обеспечивающим надежность и достаточную прочность. В пролетах пересечения с другими действующими ЛЭП, контактной сети, автомобильных и железнодорожных дорог фазные провода и заземляющий провод не имеет соединений и выполняется двойным креплением проводов.

      Сноска. Пункт 2162 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2163. При подготовке к производству массовых взрывов на карьере определяется зона воздействия взрывов на сооружения внутрикарьерных передвижных линии электропередач и электроустановки. Указанную зону наносят на совмещенный план горных работ участка карьера и передают его не позднее, чем за три дня до взрыва должностному лицу, ответственному за электрохозяйство карьера и начальникам горных участков, на которых производятся взрывы.

      2164. На основании данного документа руководители горных работ на участках совместно с работниками энергоснабжения карьера составляют план-график подготовки к взрыву и устранению его последствий. План-график утверждает технический руководитель работ на карьере и доводит его до сведения всех должностных лиц, участвующих в работе, за сутки до взрыва.

      2165. В плане-графике предусматривается:

      1) объем работ по демонтажу линий;

      2) расстановка линейных бригад и линейно-монтажных машин;

      3) лица, ответственные за безопасное производство работ и исправность линейно-монтажных машин;

      4) время начала и окончания подготовительных работ;

      5) места укрытия линейно-монтажных машин на время взрыва;

      6) порядок допуска персонала к производству восстановительных работ;

      7) минимальный объем восстановительных работ и время их окончания.

      2166. Перед взрывом по распоряжению технического руководителя работ на карьере отключаются все внутрикарьерные линии, находящиеся в зоне действия взрыва, независимо от рода тока и напряжения. Взрывные работы производятся с учетом проведения восстановительных работ в светлое время суток.

      2167. Монтаж (демонтаж), транспортирование и крепление опор передвижных внутрикарьерных высоковольтные линии с помощью линейно-монтажных машин (грузоподъемных кранов) проводятся по распоряжению с записью в оперативном журнале.

      Распоряжение определяет перечень мер техники безопасности для всего состава бригады.

      2168. Водителей линейно-монтажных машин (грузоподъемных кранов), занятых на монтаже (демонтаже) и транспортировании опор, инструктирует должностное лицо, под руководством которого они работают.

      2169. При монтаже (демонтаже) проводов через железную дорогу или контактную сеть движение поездов прекращается, силовая, осветительная, контактная сеть - отключается. Перегон закрывают и у дежурного по железнодорожной станции или посту делают запись о закрытии перегона, а на железнодорожных путях выставляют сигналиста.

      Работы производят по наряду, согласованному с должностными лицами, обслуживающими контактную сеть. На месте производства работ контактную сеть заземляют с помощью заземляющих штанг, с записью в наряде.

      2170. При монтаже проводов через автомобильную дорогу в наряде на производство работ указываются мероприятия по сигнализации о закрытии проезда для автомобилей. Руководство карьера официально уведомляет должностных лиц, осуществляющих автоперевозки о закрытии проезда в месте производства работ до их начала.

      2171. Не допускается размещение на трассе линий электропередачи штабелей полезного ископаемого, отвалов породы, шпал и рельсов, складирование материалов.

      2172. Осмотр состояния передвижных внутрикарьерных линии электропередач производится:

      1) должностными лицами, осуществляемыми сменное руководство горными работами на участках - ежесменно;

      2) должностными лицами, обеспечивающими энергоснабжение участков, и осуществляющими руководство горными работами на участках, в пределах границ этих участков - еженедельно;

      3) лицами, ответственными за электрохозяйство карьера и техническим руководителем работ на карьере или его заместителем по горным работам - ежемесячно (выборочно).

      2173. Результаты ежесменного осмотра линий электропередачи записываются в журнал выдачи нарядов на производство работ (технологическому персоналу), а в случае аварийного состояния сообщаются лицу ответственному за электрохозяйство карьера в смене в форме телефонограммы с указанием фамилии, должности передававшего.

      Результаты еженедельного осмотра линий электропередачи записываются в книгу нарядов.

      Если при осмотре установлено, что состояние линии угрожает безопасности персонала или может привести к нарушению бесперебойности электроснабжения, работник, обнаруживший это, принимает меры к ее отключению и устранению неполадок, ставит в известность лицо ответственное за электрохозяйство карьера.

      2174. В объем осмотров передвижных внутрикарьерных линий электропередачи входят проверка:

      1) безопасных габаритных размеров линий (визуально);

      2) отсутствия боя, ожогов, трещин изоляторов, состояния крепления провода на изоляторах (визуально);

      3) отсутствия обрывов проволочек, следов оплавления на проводах, набросов на фазных и заземляющих проводах (визуально);

      4) состояния опор, целостности креплений элементов основания грузов и оттяжек опробованием без подъема на опору;

      5) отсутствия "схлестывания" провода при ветре;

      6) наличия и состояния предостерегающих плакатов и постоянных знаков на опорах.

      2175. Внеочередные осмотры производятся по указанию лица ответственного за электрохозяйство карьера, в случае гололеда, сильных ветров (более 15 метров в секунду), после отключения линии от действия защиты, после производства взрывных работ и после грозы.

      2176. Порядок осмотров линии электропередач после их отключения от действия защит, при ветре и гололеде устанавливается лицом ответственным за электрохозяйство карьера.

      2177. На карьере должен иметься аварийный неснижаемый запас голого провода, изоляторов и опор из расчета аварийной замены 10 процентов передвижных линий по протяженности.

      2178. Каждый карьер обеспечивается материалами для ведения линейных работ в соответствии с утвержденными нормативами.

      2179. Бригады, ведущие ремонт (переустройство) передвижных линий, обеспечиваются инструментами, защитными средствами и средствами механизации:

      1) когтями монтерскими или лазами не менее двух пар на бригаду в случае отсутствия возможности производства работ с автовышек;

      2) поясами предохранительными с карабинами не менее двух на бригаду;

      3) перчатками диэлектрическими - по 1 паре на каждого члена бригады (2 пары подменные на каждые 10 пар);

      4) указателями напряжения - не менее одного на бригаду (для каждого из напряжений);

      5) штангами оперативными - не менее одной на бригаду (для каждого из напряжений);

      6) штангами для наложения переносных заземлений в комплекте с заземлением - не менее 2 пар на бригаду или по количеству необходимых для безопасности работ;

      7) мегаомметром на напряжение 2500 Вольт - не менее одного на бригаду (обязателен один как аварийный резерв);

      8) биноклем 5-кратным - не менее одного на бригаду, биноклями обеспечиваются работники, производящие осмотр линий;

      9) сумками с монтерским инструментом - по одной на каждого члена бригады;

      10) одной автовышкой при работах на железобетонных, металлических и двуцепных линии электропередач от 6 до 35 килоВольт и тремя опоровозами для перевозки подвижных опор на 30 километров линий электропередач.

      2180. Ремонтные бригады и их инвентарный инструмент перевозятся с помощью линейно-монтажных машин, для этого оборудованных.

      2181. Контроль своевременного осмотра линии электропередач и устранением неполадок ведут соответственно работники, осуществляющие руководство горными работами на участках, энергоснабжение участков, технический руководитель работ на карьере. Работники, осуществляющие энергоснабжение карьера, контролируют качество ремонтных, монтажных (демонтажных) работ на передвижных внутрикарьерных линиях.

96. Гибкие резиновые кабели

      2182. Для питания передвижных электроприемников карьеров (экскаваторов, горно-транспортных комплексов, буровых станков, горных машин) применяются гибкие резиновые кабели.

      2183. Для питания стационарных установок применяются кабели и изолированные провода.

      2184. Транспортирование и хранение кабелей производится в соответствии с указаниями изготовителя.

      2185. Гибкий кабель, питающий передвижные карьерные электроустановки, прокладывают так, чтобы исключалась возможность его примерзания, ударов и раздавливания кусками горной массы, наезда на него транспортных средств.

      Не допускается прокладка кабеля по предохранительному валу и острым камням.

      Сноска. Пункт 2185 с изменением, внесенным приказом Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2186. В местах пересечения с железнодорожными путями и автодорогами кабель защищают от повреждений - прокладкой его в трубах, коробах, желобах, защитных устройствах. Размеры защитных устройств превышают ширину железнодорожных путей или дорог не менее чем на 2 метра в каждую сторону.

      2187. Кабели, находящиеся в зоне взрывных работ, убирают на время взрыва в безопасное место или защищают от повреждения при взрыве горной массы.

      2188. На обводненных участках кабель поднимают на "козлы", расстояние между которыми не более 10 метров, и располагают над поверхностью воды на высоте не менее 0,3 метров.

      2189. У механизмов, не снабженных кабелеприемным барабаном или кабельным передвижчиком, излишек кабеля располагается на выровненной площадке вне рабочей зоны механизма петлями, с расстоянием в свету между соседними ветвями не менее диаметра петли.

      2190. Кабель во избежание выдергиваний из вводного устройства электропотребителей закрепляется приспособлением, обеспечивающим радиус изгиба на выходе не менее пяти-шести диаметров кабеля.

      2191. Производство работ по концевым заделкам, ремонт и соединение кабеля в условиях карьера допускается после выполнения организационно-технических мероприятий в приключательном пункте и отсоединения его в приключательном пункте и от потребителя, разрядки остаточных зарядов и электродвижущей силы, генерируемой синхронным электродвигателем, путем наложения переносного заземления.

      2192. Перемещение кабеля, находящегося под напряжением, допускается вручную с использованием диэлектрических перчаток или устройств с изолированными рукоятками, и диэлектрических ботах.

      При перемещении кабеля механизированным способом, используются приспособления, выполненные из диэлектрических материалов, прошедших диэлектрические испытания. О чем на приспособлении наносится маркировка, содержащая номер приспособления и дату следующего испытания.

      При перемещении кабеля механизированным способом, в организации разрабатывается технологический регламент по безопасному перемещению кабеля механизированным способом.

      Сноска. Пункт 2192 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2193. Не допускается погрузка горной массы экскаватором "через кабель". При производственной необходимости руководством карьера допускается погрузка "через кабель" на срок не более суток при условии защиты кабеля в зоне работы экскаваторов.

      2194. Осмотр кабелей, питающих передвижных электропотребители карьеров, производится:

      1) машинистами (помощниками машинистов) экскаваторов (горнотранспортных комплексов), буровых станков, машин – ежесменно;

      2) работниками, эксплуатирующими электротехнические объекты, под руководством назначенного должностного лица – ежемесячно.

      Сноска. Пункт 2194 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2195. При ежесменном осмотре кабеля проверяют правильность его прокладки по трассе, отсутствие порывов, трещин на всю глубину, проколов и срезов на маневровом участке (20 метров от вводного устройства), смятии от наезда транспортных средств или падения глыб породы, механических повреждений его наружной шланговой оболочки.

      Результаты ежесменного осмотра заносятся в агрегатную книгу (оперативный журнал). О неисправностях кабеля сообщается лицу ответственному за электрохозяйство карьера в смене.

      2196. В объем ежемесячного осмотра входят работы, предусмотренные ежесменным осмотром, и осмотр концевых заделок кабеля, при котором проверяется наличие озонных трещин на поверхности изоляции токопроводящих жил, степень загрязнения изоляционных промежутков кольцевых заделок. Результаты ежемесячного осмотра заносятся в оперативный журнал персонала, осуществляющего энергоснабжение карьера.

      Сноска. Пункт 2196 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2197. Перед вводом в эксплуатацию кабеля на концах его выполняются концевые заделки, включающие заделку шланга, заделку изоляции основных жил, на прессовку (напайку) наконечников или подготовку концов жил под специальные зажимы.

      2198. Концевые заделки кабеля допускается выполнять с помощью изоляционной резины, электроизоляционных гильз или трубок из кремнийорганической резины.

      2199. Заделка основных жил предотвращает:

      1) перекрытия при напряжениях не менее номинального линейного, при возможных внутренних перенапряжениях;

      2) коронные разряды на каждой жиле и между жилами при напряжении не менее номинального линейного;

      3) значительное снижение уровня изоляции;

      4) возможность проникновения влаги или пыли внутрь кабеля.

      2200. Длина жил в концевой заделке определяется конструкцией и размерами вводного устройства электрооборудования и расположением в нем присоединительных шпилек, но не менее 350 метров.

      Радиус изгиба изолированных жил во вводных устройствах должен быть по возможности максимальный, особенно на границе электропроводящего экрана с изоляцией.

      Крепление кабеля во вводном устройстве исключает прикосновение изолированных частей токоведущих жил друг к другу, к токоведущим и заземляющим частям.

      2201. Выполнение концевых заделок и ремонт кабеля осуществляется в соответствии с инструкцией по его эксплуатации.

      2202. Перед вводом в эксплуатацию, кабель с выполненными концевыми заделками, как новый, так и отремонтированный, испытывают повышенным напряжением на диэлектрическую прочность. Величина испытательного напряжения выпрямленного тока должна быть не менее 2Uн. Продолжительность испытания 5 минут. Результаты испытаний записывают в Журнал проверки состояния изоляции кабелей 0,4 килоВольт и 6 килоВольт по форме согласно приложению 48 к настоящим Правилам.

      2203. Изоляция нового кабеля на напряжение выше 1 килоВольт с концевыми заделками, кабеля находящегося в эксплуатации, отремонтированного, испытывается напряжением не ниже 2Uн - выпрямленного тока в течение 5 минут.

      2204. Периодические испытания кабелей производятся не реже одного раза в год. При периодических испытаниях у кабеля проверяют целостность жил и экранирующей оплетки. При наличии обрывов кабель к эксплуатации не допускается.

      2205. Изоляция нового отремонтированного кабеля с концевыми заделками на напряжение до 1000 Вольт испытывается напряжением не ниже 2500 Вольт в течение 1 минуты.

      2206. Результаты испытаний изоляции и состояние конструктивных элементов кабеля фиксируются в Журнале проверки состояния изоляции кабелей 0,4 килоВольт и 6 килоВольт по форме согласно приложению 48 к настоящим Правилам. Каждый кабель, находящийся в эксплуатации, должен иметь закрепленную бирку с номером на одном из разделываемых концов. В журнал заносят данные о состоянии нового кабеля и результаты его последующих ремонтов и испытаний. В этом журнале делается отметка об исключении кабеля из эксплуатации.

      Кабельный журнал оформляется по форме согласно приложению 49 к настоящим Правилам.

      2207. При подготовке экскаваторного кабеля к испытанию необходимо:

      1) отключить кабель от сети, отсоединить кабель от приключательного пункта и экскаватора и разрядить в соответствии с требованиями настоящих Правил;

      2) установить предупреждающие плакаты "Стой", "Напряжение", "Испытание опасно для жизни" и выставить контрольные посты вдоль трассы кабеля;

      3) осмотреть шланговую оболочку для выявления наружных повреждений и последующего ремонта;

      4) осмотреть концевые заделки для контроля чистоты поверхности силовых жил, при обнаружении трещин произвести переразделку;

      5) проверить целостность силовых и заземляющих жил, экранирующих оплеток, после чего заземляющую жилу соединить с экранирующими оплетками на обоих концах кабеля;

      6) измерить сопротивление изоляции силовых жил мегаомметром на напряжение 2500 Вольт, после каждого измерения произвести разрядку жилы "на землю".

      2208. Испытательное напряжение прикладывается поочередно к каждой жиле кабеля. Две жилы, экраны и заземляющая жила в момент испытания соединяются между собой и заземляются. Повышение выпрямленного напряжения производится плавно со скоростью не более 0,5 килоВольт в секунду. При достижении испытательного напряжения постоянно следить за величиной тока утечки. При возрастании тока утечки или появлении импульсных толчков допускается увеличение испытательного напряжения на 0,5-2,0 килоВольт в секунду с целью пробоя дефектного участка изоляции.

      2209. Если при испытании кабеля не последует пробоя изоляции, то испытательный кабель считается годным к эксплуатации. Отсчет показаний микроамперметра производится на последней минуте испытания.

      Сноска. Пункт 2209 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2210. Снятие испытательного напряжения производится плавно. После отключения испытательного аппарата от сети производится разрядка испытанной жилы с помощью заземляющей штанги.

      2211. Испытание гибких высоковольтных кабелей на номинальное напряжение 6, 10, 35 килоВольт повышенным напряжением производится по наряду не менее чем двумя специально обученными работниками. Производитель работ имеет IV квалификационную группу, а остальные – не ниже III. Испытания проводят с использованием стендов, у которых токоведущие части закрыты сплошными или сетчатыми ограждениями, а двери снабжены блокировкой. Измерения мегомметром 2500 Вольт проводят по распоряжению с записью в оперативном журнале 2 человека с IV и III квалификационными группами, а мегомметром 1000 Вольт проводят два человека с III и II квалификационной группой.

      2212. Определение места повреждения в кабеле в условиях карьера одним из методов (индукционным, акустическим, емкостным или методом петли) допускается проводить после отключения кабеля от питающей сети и разряда остаточных электрических зарядов на землю.

      2213. В каждой организации, имеющие в постоянной эксплуатации свыше 1000 метров или свыше 2000 метров гибких резиновых кабелей на напряжение до и выше 1000 Вольт, организуются мастерские для ремонта кабелей.

97. Электрические машины и аппараты

      2214. Электрические машины и аппараты эксплуатируются в соответствии с указаниями изготовителей.

      2215. Перед пуском в работу электрических машин (после длительной их остановки) производятся: внешний осмотр, проверка пусковых приспособлений, проверка состояния подшипников и наличия в них смазки, измерение сопротивления изоляции обмоток двигателей.

      2216. Измерение сопротивления обмоток двигателей и пускорегулирующих устройств производится вольтметром и амперметром или с помощью измерительных мостов при остановленном двигателе. Приборы, применяемые при измерении, должны иметь класс точности не ниже 0,5.

      Измерение сопротивления изоляции машин постоянного тока и асинхронных двигателей напряжением до 660 Вольт производится мегаомметром на 1000 Вольт, а выше 660 Вольт - мегаомметром на 2500 Вольт.

      Минимальные значения величин сопротивления изоляции машин при температуре 10

30 градусов Цельсия должны быть следующими (мегаОм):

      1) двигатели постоянного тока - 0,5;

      2) генераторы постоянного тока - 0,5;

      3) статоры электродвигателей переменного тока напряжением выше 1000 Вольт - 6;

      4) роторы электродвигателей переменного тока напряжением выше 1000 Вольт - 0,5;

      5) асинхронные двигатели напряжением до 1000 Вольт - 0,5.

      2217. После ремонта машины ее изоляция испытывается повышенным напряжением.

      2218. Оценка влажности изоляции электрических машин определяется в соответствии с действующими требованиями безопасной эксплуатации электроустановок.

      При сопротивлении изоляции ниже 0,1 мегаОм сушку необходимо производить внешним нагревом или продувкой сухим горячим воздухом (+70

80 градусов Цельсия). В качестве нагревателей допускается применять лампы накаливания, электронагревательные элементы, калориферные установки.

      При сопротивлении изоляции выше 0,1 мегаОм сушку производят электрическим током, подключив обмотку якоря с катушками дополнительных полюсов на понижение напряжения, составляющее 3-5 процентов номинального. При этом ток сушки равен 50-60 процентов номинального. Последовательная обмотка возбуждения машины обязательно отключается.

      2219. Состояние подшипников электрических машин проверяется во время эксплуатации при периодических осмотрах и ремонтах. Подшипники не нагреваются выше температуры, определяемой указаниями изготовителя.

      2220. Для смазки подшипников электрических машин применяются смазочные средства, рекомендуемые изготовителем.

      2221. Осмотр электрических машин постоянного тока производится ежесуточно. При осмотрах следить за чистотой поверхности коллектора, отсутствием в нем искрений, оплавлении, обгаров, ослабления пластин, за состоянием щеткодержателей, щеток и их питателей.

      2222. На каждом экскаваторе (комплексе) имеется резервный комплект приработанных щеток для периодической замены изношенных.

      2223. Величина нажатия щеток на коллектор соответствует их паспорту.

      . Зазор между щеткой и обоймой щеткодержателя, зазор вдоль оси якоря - не больше 0,1

0,4 миллиметров.

      2225. Зазор между коллекторами и нижней кромкой обоймы щеткодержателей должен быть в пределах 2ч4 миллиметров.

      2226. Внешний осмотр станции управления, пультов и шкафов экскаваторов и буровых станков без снятия напряжения производится машинистом или электриком не реже одного раза в смену. При этом осмотре внимание обращается на состояние контактов и реле, состояние проводки, чистоту и состояние контактов сборных шин и автоматов.

      2227. Во время проведения ППР проверяется крепление проводов, подтягиваются болты, контргайки на магнитных станциях и щитах управления.

      2228. Контакты главных контакторов прикасаются по всей ширине и не имеют перекоса, подвижный контакт не задевает при движении искрогасительную камеру.

      2229. Очистка рабочей поверхности контактов от появляющихся на них окислов, шариков расплавленного металла и загрязнений производится в соответствии с технической документацией изготовителя.

      2230. При работе контакторов постоянного тока допускается слабое гудение магнитной системы. Сильное гудение указывает на ее неисправность, подлежащую устранению. Пусковая аппаратура (ящики, реостаты, магнитные пускатели) укрепляется. При открытых дверцах шкафов управления пуск в работу электрифицированных машин не допускается.

      2231. Предусматривается неснижаемый резерв электрических машин и аппаратов не менее 25 процентов имеющихся в работе.

      2232. Электрические машины и аппараты, установленные на горных машинах, установках, имеют исполнение, отвечающее условиям окружающей среды и режиму работы. Поддержание работоспособности электрооборудования обеспечивается путем проведения ППР.

      2233. Контроль за функционированием системы ППР, за ведением всей технической документации и отчетности, связанной с этой системой, возлагается на должностных лиц карьера, которые:

      1) осуществляют исполнение месячных и годовых графиков ремонта электрооборудования;

      2) контролируют состояние неснижаемого резерва электрооборудования, запасных частей и материалов.

      2234. Плавкие вставки предохранителей калибруются с указанием на клейме номинального тока вставки. Клеймо ставится указаниями изготовителя или аттестованной электротехнической лабораторией. Применять некалиброванные вставки не допускается.

      2235. Коммутационные аппараты располагаются ближе к электродвигателю в местах, удобных для обслуживания.

      2236. Электродвигатели, находящиеся в резерве, периодически осматриваются и опробуются по графику, утвержденным лицом, ответственным за электрохозяйство цеха, участка, карьера.

      2237. Для наблюдения за пуском и работой электродвигателей механизмов, регулирование технологического процесса которых ведется по значению тока, на пусковом щитке или на панели устанавливается амперметр, измеряющий ток в цепи статора электродвигателя. Амперметр, устанавливается в цепи возбуждения синхронных электродвигателей. На шкале амперметра красной чертой отмечается значение допустимого тока (выше номинального тока электродвигателя на 5 процентов).

      2238. Для контроля наличия напряжения на групповых щитках и сборках электродвигателей размещаются вольтметры или сигнальные лампы.

      2239. Для обеспечения нормальной работы электродвигателей напряжение на шинах поддерживается в пределах 100ч105 процентов номинального. Допускается работа электродвигателя при отклонении напряжения от – 5 до + 10 номинального.

      2240. Вибрация электродвигателей, измеренная на каждом подшипнике, осевой разбег ротора, размер воздушного зазора не превышают величин, действующих требований безопасной эксплуатации электроустановок и электросетей.

      2241. Постоянный контроль за нагрузкой электродвигателя, температурой подшипников, входящего и выходящего воздуха у электродвигателя с замкнутой системой вентиляции, уход за подшипниками, операции по пуску, регулированию и установке производит электротехнический и электротехнологический персонал.

      2242. Электропривод (аварийно) отключается от сети в случаях:

      1) появление дыма или огня из электродвигателя или его пускорегулирующей аппаратуры;

      2) несчастный случай, требующий остановки электродвигателя;

      3) вибрация сверх допустимых норм, угрожающая целости электродвигателя;

      4) поломка приводного механизма;

      5) сильное снижение числа оборотов, сопровождающееся быстрым нагревом электродвигателя.

      Техническим руководителем, определяются случаи, при которых электродвигатели аварийно отключаются, указывается порядок устранения аварийного состояния и пуска электродвигателя.

      2243. Выводы статорной обмотки и кабельные воронки электрических машин закрепляются и защищаются ограждениями, снятие которых во время работы машин не допускается. Вращающиеся части валов - ограждаются.

      Коробки выводов электрических машин и пускорегулирующей аппаратуры уплотняются и закрываются крышкой, которую невозможно открыть без приспособления.

      2244. Выводы обмоток статора, якоря и полюсов маркируются. На пускорегулирующих устройствах отмечаются положения "пуск" и "стоп".

      У выключателей, контакторов, магнитных пускателей, рубильников, у предохранителей, смонтированных на групповых щитах, наносятся надписи, указывающие к какому двигателю они относятся.

      2245. После остановки электродвигателя на ремонт с питающего кабеля на щитке или сборке снимается напряжение, а на приводе выключателя вывешивается плакат "Не включать - работают люди".

      Снятие плаката "Не включать - работают люди" и включение машины может после того, как лицо, производившее работы, сделает в журнале запись об окончании работы, а лицо принявшее работу, сделает отметку о разрешении на включение электродвигателя.

      2246. Операции с пусковыми устройствами электродвигателей, имеющих ручное управление, производятся в диэлектрических перчатках. Перед этими устройствами, расположенными в сырых местах, устанавливаются изолирующие подставки.

      2247. Если при работах ремонтный персонал имеет соприкосновение с вращающимися частями электродвигателя или механизма, то кроме выключателя, отключается разъединитель, на приводе которого вывешивается плакат "Не включать - работают люди".

      2248. Перед началом работы на электродвигателе принимаются меры, препятствующие ошибочному включению выключателей и разъединителей, которыми проведено выключение (снятие рукояток с приводов, запирание их на замок и тому подобное).

98. Релейная защита и защита от атмосферных перенапряжений

      . В сетях открытых горных работ напряжением 6

35 килоВольт предусматриваются устройства релейной защиты от замыканий на землю, действующие на отключение.

      2250. Защиту от однофазных замыканий выполняют в виде селективной защиты (устанавливающей поврежденное присоединение и направление) и неселективной резервной защиты.

      Селективная защита предусматривается на всех питающих элементах сети напряжением 6

35 килоВольт.

      В качестве селективной защиты применяют токовую направленную защиту нулевой последовательности.

      В качестве неселективной резервной защиты - защиту напряжений нулевой последовательности.

      2251. Количество ступеней селективной защиты определяется проектной схемой электрически связанных сетей и утверждается лицом ответственным за электрохозяйство предприятия. Селективная защита выполняется двух или трехступенчатой. Первая ступень защиты отключает поврежденный участок без выдержки времени, вторая ступень - с выдержкой не более 0,5 секунд, третья - не более 0,7 секунд. В качестве резервной предусматривается защита с выдержкой времени не более 1 секунды, действующая на отключение всей электрически связанной сети - секции шин или питающего трансформатора.

      2252. Если на подстанции, питающей потребители открытых горных работ, имеются потребители, отключение которых по условиям безопасности при однофазных замыканиях не требуется, то резервная защита выполняется двухступенчатой и действует на отключение:

      1) с выдержкой времени 0,5 секунд - всех карьерных потребителей;

      2) с выдержкой времени 1 секунды - всей электрически связанной сети или питающего трансформатора.

      2253. Защиту от однофазных замыканий на землю с действием на сигнал допускается выполнять на линиях питающих конвейерные подъемники и дробилки стационарные при соблюдении следующих условий:

      1) если имеется отдельный контур защитного заземления для электроустановок этих потребителей;

      2) если от системы (распределительный пункт, трансформатора подстанции) питающей эти потребители, не осуществляется питание передвижных карьерных установок;

      3) если сеть указанной системы чисто кабельная.

      2254. Допускается восстановление питания электроустановок, отключаемых действием релейной защиты указанных линий с помощью устройств автоматического повторного включения:

      1) при срабатывании защиты от однофазных замыканий на землю при условии оснащения линий устройствами опережающего контроля изоляции;

      2) при срабатывании максимально-токовой защиты при условии выполнения автоматического повторного включения однократным.

      2255. Для повышения надежности действия селективных защит от замыканий на землю и снижения кратности перенапряжений на изоляции сети, допускается искусственное увеличение активной составляющей тока замыкания на землю до 2 Ампер.

      2256. Карьерные сети с изолированной нейтралью напряжением от 60 Вольт до 1 килоВольт, в том числе установки для перегона горного оборудования, оснащаются устройствами максимально-токовой защиты и защиты от замыканий на землю (утечек тока на землю), действующими на отключение. Общее время отключения от сети при срабатывании защиты от тока утечки не более 0,2 секунды, а тока через тело человека - 100 миллиАмпер.

      Защиту от токов утечки на стороне 220 Вольт трансформаторов собственных нужд передвижных подстанции и распределительных пунктов, комплектуемых из шкафов типа КРУ 6-10 килоВольт заводского изготовления общепромышленного назначения может не устанавливаться, если от указанных трансформаторов питаются цепи управления, защиты и сигнализации.

      2257. Защита от атмосферных перенапряжений подстанции, передвижные подстанции 35-6-10 килоВольт, осуществляется по упрощенным схемам. При этом установка тросовых молниеотводов высоковольтные линии 35 килоВольт к подстанции не требуется.

      2258. Защита от атмосферных перенапряжений передвижные трансформаторные подстанции 6-10/0,23-0,4 килоВольт выполняется разрядниками, устанавливаемыми с высокой стороны подстанции.

      Защита указанных передвижные трансформаторные подстанции, подключенных к высоковольтные линии 6-10 килоВольт через приключательные и распределительные пункты, с вентильными разрядниками не требуется. Установка разрядников с низкой стороны подстанции выполняется, если длина отходящей высоковольтные линии 0,23-0,4 килоВольт превышает 500 метров.

      2259. На подходе высоковольтные линии 5-10 килоВольт к передвижным подстанциям с пониженной импульсной прочностью изоляции трансформаторов, расположенных на дневной поверхности, устанавливается комплект трубчатых разрядников.

      2260. Защита карьерных передвижных высоковольтных линий напряжением до 35 килоВольт от прямых ударов молнии не требуется.

      2261. Установка защитных промежутков в передвижных карьерных сетях не допускается.

      2262. Защита стационарных высоковольтных линий на открытых горных работах от атмосферных перенапряжений предусматривается в следующих местах с ослабленной изоляцией:

      1) в районах со слабой и умеренной грозовой активностью (при числе грозовых часов в год до 60) - переходов высоковольтных линии - кабеля; пересечений с другой высоковольтной линией либо с линиями связи и сигнализации;

      2) в районах с сильной грозовой активностью (при числе грозовых часов в год более 60), кроме вышеуказанных мест с ослабленной изоляцией - линейных разъединителей; переходов с опор одного типа (деревянных) на опоры другого типа (металлических, железобетонных).

      2263. При пересечениях между собой передвижных высоковольтных линий напряжением до 10 килоВольт установка трубчатых разрядников на деревянных опорах, ограничивающих пролеты пересечения, не требуется при вертикальном расстоянии между высоковольтными линиями не менее 2 метров.

      2264. Защита от атмосферных перенапряжений электрифицированных машин (экскаваторов, буровых станков, отвалообразователей, перегружателей, конвейеров, насосных установок) останавливаемых и отключаемых от сети во время грозы не требуется.

      Защита электрифицированных машин, не отключаемых во время грозы, выполняется:

      1) одноковшовых экскаваторов с ковшом вместимостью 10 кубических метров и более, роторных комплексов, многоковшовых экскаваторов, отвалообразователей и транспортноотвальных мостов-двумя комплектами вентильных разрядников, установленных по одному в подключательном пункте и в комплектном распределительном устройстве машины;

      2) одноковшовых экскаваторов с ковшом вместимостью менее 10 кубических метров комплектом вентильных разрядников, установленных в приключательном пункте.

      2265. Защита от атмосферных перенапряжений электрических двигателей стационарных мощностью до 3000 килоВатт, распределительные устройства, которые присоединены к высоковольтные линии 6-10 килоВольт непосредственно или через короткие (до 50 метров) кабельные вставки, осуществляется в установленном порядке.

      При этом в районах со слабой и умеренной грозовой активностью защита выполняется без установки защитных емкостей.

      2266. В распределительных устройствах 6-10 килоВольт подстанций и карьерных распределительных пунктах с вакуумными выключателями предусматривают установку ограничителей от коммутационных перенапряжений.

99. Заземление

      2267. Заземление арматуры изоляторов, оттяжек, кронштейнов и осветительной арматуры при установке их на деревянных опорах высоковольтные линии не требуется, если на них прокладывается неизолированный заземляющий проводник.

      Допускается не заземлять нетоковедущие части оборудования, у которых применяются защитные меры по электробезопасности: защитное разделение, защитная изоляция, безопасное напряжение по действующим нормативам.

      2268. Заземляющее устройство электроустановок напряжением до 35 килоВольт включительно выполняется:

      1) общим для электроустановок с напряжением всех уровней и применением искусственных заземлителей;

      2) общим или индивидуальным, с использованием естественных заземлителей, по проектам, выполненным в соответствии с действующими требованиями безопасного устройства и эксплуатации электроустановок.

      2269. Сопротивление общего заземляющего устройства на открытых горных работах, в любой точке сети не более 4 Ом, состоит из одного или нескольких главных (центральных) и местных заземлителей, объединенных в общую сеть заземления через магистраль заземления и ответвления от нее.

      На каждое заземляющее устройство, находящееся в эксплуатации, имеется паспорт, содержащий схему заземления, основные технические данные, данные о результатах проверки состояния заземляющего устройства, о характере ремонтов и изменениях, внесенных в данное устройство.

      Местные заземляющие устройства выполняются в виде местных заземлителей, сооружаемых у передвижных электроустановок карьера и заземляющих проводников, соединяющих передвижные электроустановки с местными заземлителями. Сопротивление местного заземляющего устройства не нормируется. В качестве главных заземлителей допускается использовать заземлители подстанций 35/5-10 килоВольт или распределительный пункт 6-10 килоВольт.

      2270. Использование заземлителей подстанций напряжением 110 килоВольт и выше, совмещенных и тяговых подстанции (независимо от их напряжения) в качестве главного заземлителя электроустановок открытые горные работы, питающихся от системы с изолированной нейтралью не допускается. Главный заземлитель, в этом случае выполняется выносным и обособленным (не связанным с контуром главной понизительной подстанции).

      Допускается устройство нескольких выносных заземлителей, подключенных к различным точкам заземляющей сети.

      2271. Заземляющие устройства циклично-поточной технологии для электроустановок с изолированной нейтралью и глухозаземленной нейтралью, корпуса, электрооборудования которых имеют электрическую связь по металлоконструкциям, инженерным сетям и оболочкам кабелей, выполняются раздельно в соответствии с требованиями настоящих Правил и требованиями к безопасному устройству и эксплуатации электроустановок потребителей.

      2272. Для устройства заземления в районах с большим удельным сопротивлением грунта в дополнение к требованиям в сфере электроэнергетики, допускается выполнение заземлителей по паспортам, утвержденным лицом отвечающей за электрохозяйство.

      2273. Допускается работа передвижных электроустановок на открытых горных работах без местных заземляющих устройств, при выполнении одного из условий:

      1) резервирование главного заземлителя дополнительным заземлителем (выполненным аналогично главному), подключенным к ответвлению или магистрали заземления таким образом, чтобы при выходе из строя любого элемента главного заземлителя или магистрали заземления любой электроустановки не превышало 4 Ом при этом нормировать удаление главного (центрального) заземлителя не допускается;

      2) если удельное электрическое сопротивление земли в месте размещения электроустановок превышает 200 Ом на метр;

      3) имеется система автоматического контроля целостности цепи заземления от передвижной рабочей машины до передвижной электроустановки с действием на отключение электроустановки;

      4) самозаземление экскаватора или бурового станка обеспечивает устойчивую работу защиты от замыкания на землю. Соблюдение этих условий оформляется протоколом проверки релейных защит, утвержденным лицом ответственным за электрохозяйство организации;

      5) при обеспечении условий сопротивления заземления потребителей не более 4 Ом.

      2274. При устройстве местных заземлителей у передвижных электроустановок сооружать дополнительные местные заземлители у передвижных машин, оборудования, аппаратов, питающихся от указанных установок, не допускается.

      2275. В качестве магистральных заземляющих проводников, прокладываемых по опорам высоковольтные линии, применяются стальные канаты алюминиевые и сталеалюминевые провода сечением не менее 35 квадратных метров.

      2276. В распределительных сетях до 35 килоВольт выполненных гибкими кабелями, допускается использовать в качестве магистрального заземляющего проводника заземляющую жилу кабеля. При этом допускается предусматривать автоматический контроль целостности заземляющей жилы кабеля.

      2277. В местах пересечения железных и автомобильных дорог заземляющий проводник подвешивается с таким расчетом, чтобы был исключен его обрыв движущимся транспортом. Допускается осуществлять подземный переход.

      Магистральный заземляющий проводник (сталь круглая, полосовая, стальной канат) прокладывается в защитной трубе (при электрифицированном железнодорожном транспорте - в неметаллической), коробе.

      Спуск проводника по опоре на высоте до 1,8 метров защищается от механических повреждений. При пересечении дорог труба выступает не менее 3 метров с каждой стороны пересекаемой дороги. Средства защиты передвижных электроустановок от атмосферных перенапряжений присоединяются к заземляющему устройству карьера.

      2278. Показатели сопротивления заземлителей для защиты от перенапряжений высоковольтных линий в местах перехода передвижных на стационарные приведены в таблице приложения 50 к настоящим Правилам.

100. Освещение карьеров и отвалов

      2279. Электрическое освещение на карьерах и отвалах должна обеспечивать освещенность в соответствии с Нормами освещенности рабочих мест объектов открытых горных работ согласно таблице приложения 51 к настоящим Правилам.

      2280. Для осветительных сетей карьера, для систем освещения передвижных машин применяется электрическая система с изолированной нейтралью при линейном напряжении не выше 220 Вольт. При применении других видов освещения допускается напряжение выше 220 Вольт.

      Для питания ручных переносных светильников применяется линейное напряжение не выше 42 Вольт переменного тока и 48 Вольт постоянного тока. При применении тепловозной тяги допускается применять для питания ручных переносных светильников постоянный ток напряжением до 75 Вольт.

      Сноска. Пункт 2280 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2281. Для осветительных установок, устанавливаемых на стационарных опорах для освещения отвалов, автомобильных дорог внутри и вне карьера, для освещения рабочих площадок карьера, допускается применение фазного напряжения 220 Вольт с питанием от индивидуальных трансформаторных подстанций с заземленной нейтралью.

      Обслуживание осветительных установок с пусковыми устройствами производится по наряду не менее чем двумя лицами, одно из которых имеет квалификационную группу не ниже IV, а второе - не ниже III.

      При опробовании и запуске осветительных установок в работу обслуживающему персоналу не рекомендуется находиться на монтажной вышке. Наблюдение за процессом запуска производится с земли.

      Осветительные установки имеют блокировочные устройства, препятствующие их включению при открытых дверях пусковых систем. На лицевой стороне двери наносится знак высокого напряжения, а на внутренней стороне двери - принципиальную схему пускового устройства.

      Осветительные установки с пусковыми устройствами заземляются.

      2282. Территория карьеров и объектов на его поверхности освещаются светильниками и прожекторами, встроенными в конструкцию машин или установленными на передвижных или стационарных опорах (мачтах).

      2283. На стационарных опорах (металлических, железобетонных, деревянных) контактной сети допускается подвеска проводов электрического освещения и светильников. При этом:

      1) провода линий освещения подвешивают выше контактного провода с другой стороны опоры;

      2) расстояние от контактного провода до проводов освещения не менее 1,5 метров;

      3) изоляторы осветительной сети выбираются по напряжению контактной сети.

      Не допускается подвеска проводов электрического освещения и светильников на передвижных опорах контактной сети.

      2284. Осветительная сеть на отвалах прокладывается вдоль железнодорожного пути со стороны, противоположной отвалообразованию.

      2285. Для освещения карьеров и отвалов рекомендуется применять светильники с ксеноновыми и ртутно-кварцевыми лампами.

      2286. Не допускается использование источников света без осветительной арматуры, за исключением светильников напряжением до 42 Вольт.

      2287. Контроль освещенности рабочих мест в карьере с помощью люксметра осуществляется не реже одного раза в шесть месяцев.

101. Связь и сигнализация

      2288. Карьер оборудуется связью и сигнализацией, обеспечивающими контроль и управление технологическими процессами, безопасность работ:

      1) диспетчерской связью;

      2) диспетчерской распорядительно-поисковой громкоговорящей связью и системой оповещения;

      3) связью на внутрикарьерном железнодорожном транспорте;

      4) внешней телефонной связью.

      2289. В зависимости от структуры горнодобывающего предприятия технические средства управления работой в карьере самостоятельные или составляют часть общих систем управления для группы карьера, обогатительных фабрик, энергосистемы и транспорта.

      2290. Диспетчерская связь имеет в своем составе:

      1) диспетчерскую связь с применением проводных средств связи для стационарных объектов;

      2) диспетчерскую связь с применением средств радиосвязи для подвижных (горное и транспортное оборудование) полустационарных объектов.

      2291. Для стационарных объектов, удаленных энергосистем и насосных станций, кроме диспетчерской проводной телефонной связи используются средства высокочастотной связи по электросетям и радиосвязь.

      2292. Диспетчеры карьера помимо непосредственной связи с подведомственными объектами карьера имеют связь между собой, с руководителями карьера и с центральной телефонной станцией административно-хозяйственной связи.

      2293. Для передачи распоряжений, сообщений, поиска лиц, находящихся на территории карьера, применяются технические средства диспетчерской распорядительно-поисковой связи.

      2294. Для предупреждения персонала, находящегося на территории карьера, о начале и окончании взрывных работ применяется система оповещения, слышимая на всех участках карьера.

      2295. Для связи при оперативных переключениях в электросетях на карьерах и отвалах используется радиосвязь, работающая на отдельной частоте.

      2296. В качестве каналов связи высокой частоты используются линии электропередачи или электрические контактные сети карьера с соблюдением действующих требований безопасности для линий этих типов.

      2297. Линейно-кабельные сооружения проводимых средств телефонной связи выполняются в соответствие нормативно-технической документации.

      2298. Линии системы централизованной блокировки, линии связи на железнодорожном транспорте, обеспечивающие безопасность движения, выделяются в самостоятельные сети, и защищаются от мешающего и опасного влияния линий высокого напряжения, контактной сети, грозовых разрядов и блуждающих токов и проводного вещания от влияния тяговой сети электрических железных дорог переменного тока.

      2299. Пересечение проводов контактной сети постоянного тока проводами воздушных линий связи допускается в пролетах между опорами контактной сети на перегонах между станциями.

      Расстояние от несущего троса до контактного провода устанавливается не менее 2 метров (с учетом наихудших метеорологических условий: гололед, изморозь, максимальная температура).

      2300. Подземная прокладка кабелей линий связи допускается по той территории карьера, на которой не предусматриваются горные работы.

      2301. По всей территории карьера устанавливаются четкие указатели направления движения и расстояния до ближайшего пункта установки телефонных аппаратов, средств связи (высокочастотная связь, радио) через которые передаются срочные сообщения.

      2302. Аппаратура связи, устанавливаемая на открытом воздухе или в не отапливаемых помещениях, ее исполнение обеспечивает нормальную работу в таких условиях.

      2303. Питание устройств связи и сигнализации, за исключением транспортных средств, производится линейным напряжением не выше 220 Вольт от аккумуляторных батарей или выпрямительных установок. Для сигнальных устройств, кроме систем централизованных блокировок, питаемых напряжением не выше 24 Вольт допускаются линии голыми проводами.

      Все передвижные электрифицированные машины для питания средства связи оборудуются автономными источниками питания.

      2304. На технические средства управления производством, включая воздушные, подземные коммуникации, составляется техническая документация, в которую не позднее десяти дней вносятся все изменения после их осуществления.

      2305. Периодические осмотры и ремонты всех сооружений связи, сигнализации и контроля производятся не реже двух раз в месяц, в средний и капитальный ремонты по графику, утвержденному техническим руководителем организации.

      2306. При работах на воздушных радиофицированных линиях напряжением свыше 240 Вольт сначала убедиться в отсутствии напряжения на проводах, после чего их закоротить и заземлить с обеих сторон от места работы.

      2307. При всех работах на кабельных радиофицированных линиях напряжением свыше 240 Вольт сначала убедиться в отсутствии напряжения и заземлить кабель в месте подачи напряжения, предварительно отключив его от клемм источника питания.

      2308. Голые токоведущие части узлов радиопоисковой связи, находящиеся под напряжением свыше 65 Вольт, закрываются ограждениями от случайного прикосновения человека.

      2309. Производить электрические измерения на вводах воздушных и кабельных линиях связи во время грозы не допускается.

      2310. Двери и закрывающиеся кожухи ограждений усилителей, выпрямительной аппаратуры и трансформаторов, имеющих напряжение по отношению к земле выше 240 Вольт, оснащаются блокировочными устройствами, отключающими напряжение питания ограждаемых установок, разряжающими конденсаторы фильтров выпрямителей и отключающими выводные линии от выходного трансформатора усилителя.

      2311. Перед осмотром, чисткой и ремонтом усилительной аппаратуры при помощи разрядника с изолирующей рукояткой разрядить конденсаторы фильтра.

      2312. Оперативно-ремонтному персоналу системы централизованной блокировки и связи допускается производить работы в порядке текущей эксплуатации с записью в оперативном журнале:

      1) без снятия напряжения - замену предохранителей на релейных стативах и путевых коробах, ламп на светофорах, регулировку радиоаппаратуры;

      2) со снятием напряжения - замену путевых и сигнальных трансформаторов и стрелочных двигателей; переключение жил сигнального и стрелочного кабеля; замену выпрямителей на стативах и шкафах и предохранителей на питающей установке.

      2313. Оперативно-ремонтному персоналу системы централизованной блокировки и связи по распоряжению допускается производить:

      1) без снятия напряжения - работы по фазировке фидеров на вводной панели станций и постов;

      2) со снятием напряжения - замену контактов и катушек контакторов на вводных панелях, выпрямителей и дросселей на панелях 24 и 220 Вольт, трансформаторов, их ремонт и подключение кабелей на релейной панели. Работы должны выполняться персоналом не менее двух человек.

102. Тяговые подстанции и сети электрифицированного транспорта

      2314. На открытых горных работах при электрификации железнодорожного транспорта применяются:

      1) постоянный ток напряжением 3 и 1,5 килоВольт (3,3 и 1,65 килоВольт на шинах тяговых подстанции);

      2) переменный однофазный ток 50 Герц напряжением 10 килоВольт (на шинах тяговых подстанции 10,5 килоВольт).

      2315. На тяговых подстанциях переменного и постоянного тока предусматривают параллельную работу трансформаторов и выпрямительных агрегатов на шины тягового напряжения.

      2316. Выбранное электрооборудование и схемы тяговых подстанции (в том числе и на стороне выпрямленного напряжения тяговых подстанции постоянного тока) обеспечивается надежная защита тяговой сети и оборудования и подстанций от токов короткого замыкания как в максимальном режиме, так и селективное отключение поврежденных участков сети при всех видах коротких замыканий, включая замыкания через переходное сопротивление, ограничивающее ток до величины, соизмеримой с тяговым (падение провода на землю, касание незаземленных на рельсы частей оборудования).

      2317. На тяговых подстанциях применяются устройства для симметрирования нагрузки питающих трансформаторов, выполненные на основе быстродействующих тиристорных компенсаторов реактивной мощности, фильтрокомпенсирующие устройства для подавления высших гармоник в сети.

      2318. Подключение выпрямительных агрегатов выполняется: к шине "плюс" через быстродействующий автоматический выключатель, а к шине "минус" - через разъединитель.

      2319. Тяговые подстанции постоянного тока оборудуются системой "земляной" защиты, действующей на отключение всех выпрямительных агрегатов подстанции при замыкании в распределительные устройства постоянного тока.

      2320. Линии отсоса на подстанциях переменного и постоянного тока воздушные и изолированные от земли на напряжение тяговой сети. Выводы отсасывающих линий на подстанции рассчитываются на ее суммарную установленную мощность. Минимальное количество линий отсоса на подстанцию - не менее двух.

      2321. Подключение линий отсоса к контуру замещения подстанции не допускается.

      Заземление линий отсоса производится на обособленный выносной контур в отсасывающих пунктах. Подключение проводов отсасывающих линий к рельсам многоточечное. Контур для заземления отсасывающих пунктов выполняется по нормативам, предусмотренным для подстанций, и закладывается в местах, удаленных от коммуникаций и сооружений на расстояние не менее 100 метров. Глубина заложения контура в земле обеспечивается по возможности максимально большей, но не менее 0,4

0,6 метров.

      2322. Для питания собственных нужд тяговых подстанций используются два понижающих трансформатора, к которым подключение посторонних потребителей, находящихся за пределами территорий не допускается.

      2323. Распределительные посты, как правило, выполняются на базе комплектных распределительных устройств наружной установки. Допускается применение распределительных постов закрытого исполнения с сооружением здания облегченной конструкции.

      2324. Распределительные посты проектируются не менее чем на четыре питающих линии и имеют два ввода от тяговой подстанции.

      2325. Заземление электрооборудования распределительных постов производится на рельсы близлежащих железнодорожных путей изолированным проводником, на специальный выносной заземляющий контур, присоединяемый к магистрали заземления распределительного поста через токовые реле "земляной" защиты.

      2326. Для питания собственных нужд распределительного поста применяют комплектную подстанцию 6-10/0,4 килоВольт наружной установки. Питание собственных нужд от остальных источников и питание сторонних потребителей от указанных комплектных трансформаторных подстанции не допускается.

      2327. Концевые опоры питающих распределительные посты линий располагаются вдоль фронта камер на расстоянии не более 7 километров. Территория распределительного поста с установленными концевыми опорами питающих линий ограждается забором высотой не менее 2,4 метров. Ограда располагается не ближе 1 метров от фундаментов концевых опор питающих линий. Вокруг камер распределительного поста предусматривается дорожка с твердым покрытием шириною не менее 1 метров.

      Сноска. Пункт 2327 - в редакции приказа Министра индустрии и инфраструктурного развития РК от 19.06.2020 № 364 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2328. Строительная часть сооружений тяговой сети выполняется в соответствии с действующими строительными нормами при учете дополнительных требований, приведенных в настоящих Правилах.

      2329. Использование тяговых сетей для питания электроэнергией постоянно действующих машин и различных механизмов, стационарного освещения и тому подобного за исключением сигнальных ламп предупреждающих о наличии напряжения на контактном проводе не допускается.

      2330. При сооружении постоянных электрифицированных железнодорожных путей выполняются требования по защите от коррозии по действующим нормативам для подземных сооружений.

      2331. На пешеходных мостах и тепловодах, расположенных над электрифицированными железнодорожными путями, устанавливаются по обеим сторонам сплошные предохранительные щиты высотой до 2 метров и шириной не менее 1 метров в обе стороны от контактного провода.

      2332. Контактная сеть разделяется на отдельные участки (секции), отделенные друг от друга при помощи секционных изоляторов, нейтральных вставок или изолирующих сопряжений.

      2333. Передвижные контактные сети питаются от отдельных линий подстанции или распределительного поста. От линии питаются не более двух погрузочных или разгрузочных фронтов в карьере или на отвале.

      2334. Длина рабочей части переходного участка контактной сети с линии центрального токосъема на линию бокового токосъема (и наоборот) не менее 40 метров.

      2335. Усиливающие линии подвешивают на опорах контактной сети с противоположной стороны пути на поперечно-несущих тросах и жестких ригелях поперечных подвесок. Соединения между усиливающим, и контактными проводами выполняются не реже чем через 150-200 метров.

      2336. Износ контактных проводов в зависимости от высоты сечения определяется согласно таблице приложения 52 к настоящим Правилам. Допустимый износ контактных проводов и высота сечения оставшейся части проводов приведен в таблице приложения 53 к настоящим Правилам.

      Расстояние от оси пути до внутренней грани опоры приведено в таблице приложения 54 к настоящим Правилам.

      2337. В качестве контактного провода применяются профилированные медные провода стандартного сечения. Допустимые натяжения профилированных медных проводов стандартного сечения приведены в таблице приложения 55 к настоящим Правилам.

      2338. Изоляция контактной сети внутри искусственных сооружений выполняется двойной, а расстояние между подвесками на прямых участках пути быть не более 20 метров.

      2339. При пересечении электрифицированных путей с трубопроводами, объектами в недостаточном габарите подвески контактных проводов (менее 7 метров) на них предусматривается установка изолированных отбойников, исключающих возможность касания их пантографом электровоза.

      2340. Разъединители в пунктах питания и секционирования контактной сети, устанавливается на высоте не менее 6 м от уровня головок рельсов (или от поверхности земли), а выбор проводников для их присоединения к сети осуществляется по номинальному току питающей линии.

      2341. Рельсовые цепи постоянных и временно-постоянных путей оборудуются гибкими медными приварными стыковыми соединениями сечением не менее 70 квадратных миллиметров для постоянного тока и 50 квадратных миллиметров для переменного тока. Площадь сварного шва не менее 250 квадратных миллиметров.

      Сноска. Пункт 2341 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2342. На электрифицированных железнодорожных путях, необорудованных системой централизованной блокировки, междурельсовые электрические соединения выполняются через каждые 300 метров и междупутные - через 600 метров.

      2343. Все рельсовые пути, не используемые для движения электровозов, изолируются от электрифицированных путей устройством изолирующих стыков.

      2344. Не электрифицированные пути и тупики для слива и налива легковоспламеняющихся жидкостей изолируются от электрифицированных путей посредством установки в каждой рельсовой цепи двух изолирующих стыков на таком расстоянии друг от друга, чтобы избежать их одновременного перекрытия при подаче подвижного состава под слив - налив.

      2345. Изоляция основных узлов тяговой сети обеспечивается тарельчатыми (подвесными) или стержневыми изоляторами: при напряжении 1,5 килоВольт постоянного тока - один изолятор; при напряжении 3 килоВольт постоянного тока - два изолятора на металлических опорах, один изолятор на деревянных опорах. На линиях переменного тока: при напряжении 10 килоВольт - два изолятора; при напряжении 25 килоВольт - три изолятора. В анкерных гирляндах продольной подвески число изоляторов в гирлянде увеличивается на один.

      2346. Для ограничения влияния атмосферных перенапряжений на устройствах постоянной и передвижной контактной сети устанавливаются разрядники:

      1) при постоянном токе: роговые с двумя параллельными воздушными промежутками 5+1 миллиметров каждый;

      2) при переменном токе: трубчатые на номинальное напряжение 10,5 килоВольт (35 килоВольт) или роговые с двумя промежутками по 45+6 миллиметров каждый на постоянном токе.

      2347. В тяговых сетях постоянного тока устанавливаются роговые разрядники:

      1) в стационарных тяговых сетях на преданкерной опоре или на опорах, расположенных не далее трех пролетов от анкеровок, на концевых опорах и в пунктах межанкерных сопряжений;

      2) в ограниченно-передвижных контактных сетях - на преданкерных или ближайших к ним опорах.

      2348. Защита сети одним роговым разрядником анкерных участков боковой и центральной контактной сети не допускается:

      1) в пунктах питания, на концевых или ближайших к концевым опорам выводов питающих линий у тяговых подстанций и распределительных постов;

      2) у искусственных сооружений, используемых для анкеровок контактной сети и питающих линий;

      3) при пересечениях с газопроводами - на ближайших опорах контактной сети в пунктах пересечения.

      2349. В контактной сети переменного тока, устанавливаются вентильные разрядники:

      1) в горловинах станций - не более одного пролета от воздушных промежутков и линейных разъединителей со стороны перегона;

      2) на проходах к искусственным сооружениям с секционированием контактной сети и односторонним питанием с обеих сторон сооружения, причем, со стороны перегона - не далее одного пролета от нейтральных вставок, отделяющих сеть сооружения от сети перегона;

      3) в конце консольных участков стационарной и передвижной контактной сети;

      4) на питающих линиях: в местах присоединения к контактной сети (если разрядники на контактной сети установлены не далее одного пролета от этого места присоединения), при длине линии не более 300 метров, на расстоянии 180-200 метров от тяговой подстанции.

      2350. Установка роговых и трубчатых разрядников на опорах, имеющих оттяжки, не допускается.

      2351. Роговые и трубчатые разрядники присоединяются двойными глухими заземляющими проводниками к тяговым нитям рельсовых путей к средним точкам путевых дроссель-трансформаторов.

      2352. Оболочки силовых, сигнальных, телефонных, осветительных кабелей изолируются от всех металлических конструкций и устройств, заземленных на рельс или на контур тяговой подстанции, независимо от их схемы заземления. Прокладка этих кабелей на территории тяговой подстанции осуществляется:

      1) в изоляционных трубах в земле и на ее поверхности;

      2) в зданиях - без дополнительной изоляции при прокладке по неметаллическому основанию.

      2353. Металлические конструкции (мосты, путепроводы, светофоры, погрузочно-разгрузочные сооружения и так далее), расположенные на расстоянии менее 5 метров от частей контактной сети постоянного тока и 10 метров от частей контактной сети переменного тока, находящихся под напряжением, металлические опоры контактной сети и детали крепления изоляторов, контактной сети на железобетонных опорах, приводы секционных разъединителей, нерабочие анкеровочные ветви и грузы компенсаторов, установленные на деревянных опорах, подлежат заземлению.

      2354. Прочая арматура, установленная на деревянных опорах заземляется в случаях, когда расстояние по дереву между арматурой опоры и частями оттяжек менее 400 миллиметров. При этом заземляющий провод прокладывается по опоре таким образом, чтобы он не соприкасался с оттяжками и с деталями крепления их на опоре.

      2355. Заземление выполняется при помощи присоединения конструкции к обеим тяговым рельсовым нитям или к нулевой точке дроссель-трансформатора.

      2356. Заземляющие провода и места их присоединений к рельсам доступны для контроля.

      2357. Заземление опор контактной сети и находящихся вблизи сооружений выполняются как индивидуальными, так и групповыми заземляющими проводниками.

      2358. Групповое заземление применяется для опор контактной сети, устанавливаемых в местах, где затруднена прокладка индивидуальных заземлений или возможно их повреждение.

      2359. Расстояние от места присоединения двойными проводами группового заземления к рельсу или средней точке путевого дроссель-трансформатора для крайней заземленной на групповой трос опоры не более 300 метров при постоянном токе и 200 метров при переменном токе.

      2360. Индивидуальные заземления и спуски от провода группового заземления выполняются из стального прутка диаметром не менее 10 миллиметров - на электрифицированных линиях переменного тока и 12 миллиметров - на линиях постоянного тока.

      2361. Двойными проводами с присоединением на тяговую сеть выполняют индивидуальные заземления:

      1) опор контактной сети, расположенных в общедоступных для людей местах, то есть местах погрузки и разгрузки думпкаров, местах перехода пути, на территории фабрики;

      2) опор, на которых установлены разрядники, секционные разъединители и приводы к ним (на деревянных и железобетонных опорах);

      3) опорных металлических колонн конструкций трубопроводов, пешеходных и сигнальных мостов, расположенных в зоне электрифицированных путей.

      2362. Металлические мосты и путепроводы длиной более 50 метров заземляются через дроссель-трансформатор или непосредственно на рельсы.

      Арматура железобетонных пролетных строений на линиях постоянного тока не имеют соединения с тяговыми рельсами железнодорожных путей или с металлическими сооружениями, соединенными с тяговыми рельсами.

      2363. Все металлические опоры питающих линий, идущих по самостоятельным трассам, металлические конструкции подвесок и анкеровок на железобетонных опорах подлежат заземлению. На деревянных опорах питающих линий металлические конструкции подвесок и анкеровок на железобетонных опорах заземляются. На деревянных опорах питающих линий заземляются металлические консоли, разрядники, секционные разъединители и их приводы. Во всех случаях заземление указанных элементов опор выполняется таким образом, чтобы было обеспечено надежное срабатывание защиты на тяговых подстанциях при коротких замыканиях, безопасные напряжения шага прикосновения.

      2364. При прохождении трассы питающей линии постоянного и переменного тока вдоль электрифицированных железнодорожных путей на расстояние менее соответственно 5 и 10 метров опоры линий заземляются на рельсы.

      2365. При прохождении трасс питающих линий постоянного и переменного тока вдали от рельсов их опоры заземляются на провода отсасывающих линий, а при их отсутствии - на подвешенный провод группового заземления, длина и сечение которого обеспечивает надежное срабатывание защиты от коротких замыканий на опоры тяговой сети.

      2366. Вокруг опор питающих линий переменного тока, удаленных от электрифицированных железнодорожных путей, предусматриваются выравнивающие заземлители, проложенные на глубине 0,2-0,5 метров. Расстояние от грани опоры до выравнивающего контура не менее 0,8 метров.

      2367. Заземление опор питающих линий, расположенных на территории тяговой подстанции, выполняется глухим присоединением к контуру заземления тяговой подстанции, и одновременно к отсасывающей линии через искровой промежуток. Опоры питающих линий переменного тока заземляются на внешний контур, не связанный с контуром тяговой подстанции, или наглухо присоединяются к отсасывающей линии. Вокруг фундаментов опор этих линий прокладываются выравнивающие заземлители на глубине 0,5-0,7 метров и на расстоянии 0,8-1 метра от грани опоры.

      2368. Заземляющие провода и места их присоединения к рельсам заземленным устройствам устраиваются доступно для контроля.

      2369. Не тяговое электрооборудование, питаемое от систем электроснабжения и находящееся в зоне возникновения коротких замыканий на его корпусе от контактного провода, заземляется на рельсы.

      2370. Высота подвески контактного провода в любой точке пролета над уровнем головки рельса при центральном расположении провода должна быть не менее 5750 миллиметров на перегонах и 6250 миллиметров на станциях.

      Наибольшая высота контактного провода в точках подвеса для электровозов и тяговых агрегатов с пределами рабочих колебаний высоты центрального токосъемника 5500

700 миллиметров - должна быть более 6800 миллиметров, а с пределами 5100

6500 миллиметров - не более 6500 миллиметров.

      Наименьшая высота подвеса контактного провода под существующими искусственными сооружениями и в зданиях цехов предприятий должна быть 5500 миллиметров, а для локомотивов с пределами рабочих колебаний высоты центрального токоприемника 5100-6500 миллиметров могут быть уменьшены при техническом обосновании до 5200 миллиметров.

      2371. Высота подвески бокового контактного провода над уровнем головки рельса должна быть не менее 4400 миллиметров и не более 6300 миллиметров. Расстояние от оси пути до бокового контактного провода в пределах 3700-4200 миллиметров при погрузке экскаваторами с емкостью ковша свыше 5 кубических метров и 2700-3200 миллиметров - при погрузке экскаваторами с ковшом меньшей емкости.

      2372. Расстояние от контактного провода до изолированного фиксирующего троса поперечной подвески должно быть не менее 300 миллиметров. Расстояние между изолированными несущими и фиксирующими тросами не менее 3000 миллиметров.

      2373. Расстояние от контактного провода до расположенных над ним заземленных частей искусственных сооружений и опорных устройств (мостов, путепроводов, пешеходных мостиков, ригелей, сигнальных мостиков, воздухопроводов и паропроводов) в наиболее неблагоприятных метеорологических условиях должно составлять не менее 500 миллиметров при постоянном токе и 650 миллиметров при переменном токе. Меньшие расстояния допускаются лишь при установке изолированных отбойников контактного провода исключающих возможность касания ими заземленных частей искусственных сооружений.

      2374. При применении на электрифицированных путях предприятий одновременно с электровозами других видов тяги, при перевозке по этим путям негабаритных грузов минимальная высота контактного провода определяется в каждом случае исходя из минимального расстояния от контактного провода до наивысшей точки груза или локомотива для перегонов и путей на станциях, где не предусматривается стоянка подвижного состава, в 450 миллиметров; для остальных путей на станциях - 950 миллиметров.

      2375. Изоляторы фиксаторов, анкеровок, фиксирующих и несущих тросов гибких поперечин, усиливающих, питающих и отсасывающих линий, подвешенных на опорах постоянной контактной сети, располагаются на таком расстоянии от опор, чтобы части тяговой сети, находящиеся под напряжением, были удалены от ближайшей грани опоры на расстояние не менее 800 миллиметров в контактной сети постоянного тока и 1000 миллиметров в контактной сети переменного тока.

      . Высота подвески боковых контактных проводов в цехах и под искусственным сооружением принимается в пределах 4,5

5,0 метров. Боковой контактный провод размещается на расстоянии не менее 0,5 метров от грани колонн здания (или стен здания).

      2377. В пределах искусственных сооружений расстояние от токоприемника и частей контактной сети, находящейся под напряжением, до заземленных частей сооружений принимается не менее: при номинальном напряжении до 1 килоВольт - 150 миллиметров; до 4 килоВольт - 200 миллиметров; до 10 килоВольт - 250 миллиметров и свыше 10 килоВольт - 350 миллиметров. В стесненных местах (под существующими искусственными сооружениями, придерживающими устройствами, боковой контактной сетью) эти расстояния могут уменьшены соответственно до 10, 150, 200 и 250 миллиметров.

      При загрузке вагонов через люк (например, через бункер) расстояние от контактного провода до края люка должно составлять не менее 300 миллиметров.

      Расстояние от проводов воздушных линий тяговой сети до земли при пересечении и сближении их с сооружениями приведены в таблице приложения 56 к настоящим Правилам.

      Допустимые величины расстояний между проводами питающих и усиливающих линий до заземленных конструкций приведены в таблице приложения 57 к настоящим Правилам.

      2378. На прямых участках постоянных и ограниченно передвижных путей контактные провода располагаются зигзагообразно, то есть с поочередным отключением от оси пути в ту или другую сторону на 300 миллиметров в точках фиксации. На кривых участках пути отклонение контактных проводов у опор устанавливается в зависимости от длины пролета и радиуса кривой в пролетах от 150 до 400 миллиметров и определяется из условия расположения контактного провода в середине пролета, как правило, по оси полоза токоприемника.

      При жесткой боковой подвеске величина зигзага на прямых и смещение на кривых в точках фиксации устанавливается в зависимости от длины полоза боковых токоприемников эксплуатируемых электровозов.

      2379. Наибольшее горизонтальное отклонение контактного провода от оси пантографа (с длиной рабочей части полоза не менее 1,3 метров) с учетом прогиба опор - 500 миллиметров на прямых и 450 миллиметров на кривых участках пути.

      2380. Двойные контактные провода располагаются на расстояние не более 100 миллиметров друг от друга, причем величина зигзага на прямых и выноса контактного провода на кривых определяется для дальнего провода относительно оси пути провода.

      2381. Наименьшее расстояние от заземленных проводов до поверхности земли принимается из условия работы механизмов и монтажных приспособлений, а на переездах - как для проводов напряжением до 1000 Вольт.

      2382. С обеих сторон переездов автомобильных дорог через электрифицированные железнодорожные пути предприятий устанавливаются габаритные ворота высотой не более 4,5 метров. Во всех случаях высота габаритных ворот должна быть меньше подвески контактного провода не менее чем на 0,5 метров.

Подраздел 8. Обеспечение промышленной безопасности при осушении и водоотливе

      2383. При отработке обводненных (водонасыщенных) месторождений, пластов, участков принимаются меры по предварительному осушению карьера (дренажу) через систему дренажных скважин, подземных горных выработок.

      2384. Осушение месторождения производится по проекту.

      Строительство и эксплуатация подземных осушающих выработок производится в соответствии с требованиями настоящих Правил.

      Устья стволов дренажных шахт, штолен, шурфов, буровых скважин, выработок защищены от проникновения через них в горные выработки поверхностных вод.

      Провалы и трещины, возникающие в процессе осушения месторождения, места возможных провалов на поверхности ограждаются от случайного попадания в эти зоны людей, транспорта и животных.

      2385. Каждый карьер, не имеющий естественного стока поверхностных и почвенных вод, обеспечивается водоотливом.

      Вода, попадающая на территорию ведения горных работ, перепускается в водосборник, устраиваемый на ее самой нижней отметке.

      Вместимость водосборника при открытом водоотливе рассчитывается не менее чем на трехчасовой приток, а водосборники водоотливных установок дренажных шахт - на двухчасовой приток и имеют не менее двух отделений.

      2386. При наличии на территории объекта открытых горных работ оползней поверхность оползневого массива ограждается нагорными канавами или предохранительными валами, защищающими массив от проникновения в него поверхностных и талых вод, снега, грязевых потоков. С этой целью ежегодно разрабатываются и утверждаются техническим руководителем организации мероприятия по обеспечению безопасности работ.

      2387. Горные работы вблизи старых затопленных выработок или водоемов производятся по проектам, предусматривающим оставление целиков, предохраняющих от прорыва воды и устанавливающих границы безопасного ведения работ.

      2388. На каждом объекте открытых горных работ ежегодно разрабатываются и утверждаются техническим руководителем организации мероприятия по обеспечению безопасности работ в весеннее и осеннее время, в период таяния снега и ливневых дождей.

      2389. Питание подстанций дренажных шахт проводится по двум независимым линиям электропередачи, каждая из которых способна обеспечивать максимальную нагрузку шахты.

      2390. Автоматизация водоотливных установок в карьерах и дренажных шахтах обеспечивает автоматическое включение резервных насосов взамен вышедших из строя, возможность дистанционного управления насосами и контроль работы установки с передачей сигналов на пульт управления.

      2391. При строительстве дренажных шахт предусматриваются устройства, обеспечивающие на случай прорыва воды безопасный вывод людей и сохранение оборудования.

      2392. При проведении подземных дренажных выработок в породах любой крепости под вышележащими водоносными горизонтами бурятся опережающие скважины, длина которых предусмотрена в паспорте крепления или в паспорте на проведение выработок в зависимости от структуры и крепости пород, но во всех случаях составляет не менее 5 метров.

      2393. В дренажной выработке находится запас материалов для сооружения временных фильтрующих перемычек.

      2394. Обсадные трубы скважины, подрабатываемой карьером, срезаются и перекрываются.

      2395. Пол камеры главного водоотлива дренажных шахт должен располагаться на 0,5 метров выше уровня головки рельса откаточных путей в околоствольных выработках. Допускается устройство камер главного водоотлива заглубленного типа (ниже уровня околоствольного двора) при условии разработки устройств и реализации мероприятий, обеспечивающих бесперебойность работы водоотлива и безопасность.

      2396. При главной водоотливной установке устраивается водосборник. В дренажных шахтах водосборник имеет два отделения. Вместимость водосборника при открытом водоотливе рассчитывается не менее чем на трехчасовой приток, а водосборники водоотливных установок дренажных шахт - на двухчасовой нормальный приток.

      2397. Суммарная подача рабочих насосов главной водоотливной установки должна обеспечивать в течение не более 20 часов откачку максимально ожидаемого суточного притока воды. Установка имеет резервные насосы с суммарной подачей, равной 20-25 процентов подачи рабочих насосов. Насосы главной водоотливной установки имеют одинаковый напор.

      2398. Насосная камера главного водоотлива должна соединяться со стволом шахты наклонным ходком, который выводится в ствол на высоте не ниже 7 метров от уровня пола насосной станции, с околоствольным двором - не менее чем одним ходком, который герметически закрывается.

      2399. Водоотливные установки и трубопроводы в районах с отрицательной температурой воздуха утепляются перед зимним периодом и закрываются от возможных повреждений при производстве взрывных работ.

      2400. Вода, удаляемая из карьера, сбрасывается в место, исключающее возможность ее обратного проникновения через трещины, провалы или водопроницаемые породы в действующие выработки и заболачивание прилегающих территорий.

      Сброс вод, полученных в результате осушения месторождения, производится после их осветления, очистки от вредных примесей. Места сброса этих вод устанавливаются проектом.

      2401. Трубопроводы, проложенные по поверхности, имеют приспособления, обеспечивающие полное освобождение их от воды.

      2402. Не допускается вблизи устья скважин дренажных шахт разведение костров, оттаивание устьев открытым огнем, стоянка автомашин с работающими двигателями внутреннего сгорания.

      2403. Устья дренажно-вентиляционных скважин обсаживаются перфорированными трубами, выступающими над подошвой уступа на высоту 1 метра, окрашенными в яркий цвет с нанесенными на них номерами скважин. Устья труб перекрываются приваренной металлической сеткой.

Подраздел 9. Общие требования промышленной безопасности, направленные на защиту персонала
103. Защита персонала от воздействия пыли и вредных газов, радиационная безопасность

      2404. Состав атмосферы объектов открытых горных работ должна отвечать установленным нормативам по содержанию составных частей воздуха и вредных примесей (пыль, газы).

      2405. На открытых горных работах, имеющих источники выделения ядовитых газов, проводится на рабочих местах отбор проб для анализа воздуха на содержание вредных газов не реже одного раза в квартал и после каждого изменения технологии работ.

      Допуск рабочих и технического персонала в карьер после производства массовых взрывов производится после проверки и снижения содержания ядовитых газов в атмосфере до пределов, установленных гигиеническими нормативами, но не ранее чем через 30 минут после взрыва, и рассеивания пылевого облака и полного восстановления видимости, осмотра мест (места) взрыва лицом контроля (согласно распорядка массового взрыва).

      2406. Во всех случаях, когда содержание вредных газов или запыленность воздуха на открытых горных работах превышает установленные нормы, принимаются меры по обеспечению безопасных и здоровых условий труда.

      2407. Для интенсификации естественного воздухообмена в плохо проветриваемых и застойных зонах карьера организуется искусственная вентиляция с помощью вентиляционных установок в соответствии с мероприятиями, утвержденными техническим руководителем организации.

      2408. На карьерах с особо трудным пылегазовым режимом организуется пылевентиляционная служба. Объекты обслуживаются ПАСС ОПБ.

      Сноска. Пункт 2408 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2409. В местах выделения газов и пыли предусматриваются мероприятия по борьбе с пылью и газами. В случаях, когда применяемые средства не обеспечивают снижения концентрации вредных примесей, осуществляется герметизация кабин экскаваторов, буровых станков, автомобилей, оборудования с подачей в них очищенного воздуха и созданием избыточного давления. На рабочих местах, где концентрация пыли превышает установленные предельно допустимые концентрации, обслуживающий персонал обеспечивается индивидуальными средствами защиты органов дыхания.

      2410. Для снижения пылеобразования при экскавации горной массы в теплые периоды года проводится орошение взорванной горной массы водой.

      Для снижения пылеобразования на автомобильных дорогах при положительной температуре воздуха проводится поливка дорог водой с применением связующих добавок.

      При интенсивном сдувании пыли с территории открытых горных работ осуществляются меры по предотвращению пылеобразования (связующие растворы, озеленение).

      2411. На дробильно-сортировочных установках, на участках перегрузки горной массы с конвейера на конвейер места образования пыли изолируются от окружающей атмосферы с помощью кожухов и укрытий с отсосом запыленного воздуха из-под них и его последующей очисткой.

      2412. Работа камнерезных машин, буровых станков, перфораторов и электросверл без эффективных средств пылеулавливания или пылеподавления не допускается.

      2413. При всех производственных процессах на объектах ведения открытых горных работ, сопровождающихся образованием или выделением пыли, организуется контроль запыленности атмосферы профилактическими службами или лабораториями.

      Места отбора проб воздуха и периодичность устанавливаются графиком, утвержденным техническим руководителем организации, но не реже одного раза в квартал и после каждого изменения технологии работ.

      2414. Автомобили, бульдозера, трактора и машины с двигателями внутреннего сгорания, работа которых сопровождается образованием концентраций ядовитых примесей выхлопных газов в рабочей зоне, превышающих допустимые концентрации, оборудуются каталитическими нейтрализаторами выхлопных газов.

      Организация проводит контроль содержания вредных примесей в выхлопных газах.

      2415. В организациях, ведущих добычу угля, серных и серосодержащих сильвинитовых, кариолитовых руд, проводятся мероприятия по борьбе с выделениями водорода, сероводорода и газов в зависимости от специфики месторождения и газообильности пород. Проводится контроль содержания вредных газов в воздухе рабочих зон, осуществляются технические мероприятия по снижению уровня воздействия кислотных и щелочных вод на работников.

      2416. Для предупреждения случаев загрязнения атмосферы газами при возгорании горючих полезных ископаемых и горной массы, складированной в отвал, проводятся профилактические противопожарные мероприятия, утверждаемые техническим руководителем организации, а при возникновении пожаров - принимаются меры по их ликвидации.

      При возникновении пожара все работы на участках объекта горных работ, атмосфера которых загрязнена продуктами горения, прекращаются, за исключением работ, связанных с ликвидацией пожара.

      2417. При выделении ядовитых газов из дренируемых на территорию объекта открытых горных работ вод осуществляются мероприятия, сокращающие или полностью устраняющие фильтрацию воды через откосы уступов объекта.

      2418. Смотровые колодцы и скважины насосных станций по откачке производственных сточных вод закрыты.

      2419. Спуск рабочих в колодцы для производства ремонтных работ допускается после выпуска воды, проветривания и предварительного замера содержания вредных газов в присутствии лица контроля.

      При обнаружении в колодцах и скважинах вредных газов или при отсутствии достаточного количества кислорода все работы внутри этих колодцев и скважин выполняются в шланговых противогазах.

      2420. При обнаружении на рабочих местах вредных газов в концентрациях, превышающих допустимые величины, работу приостанавливают и выводят людей из опасной зоны.

      2421. На открытых горных работах проводится обследование радиационной обстановки для установления степени радиоактивной опасности.

      2422. При, разработке полезных ископаемых с повышенным радиационным фоном, осуществляется радиационный контроль на рабочих местах и территории горных работ.

      2423. Радиационный контроль устанавливает:

      1) уровень радиационно опасных факторов в рабочей и смежных зонах ведения работ;

      2) соответствие радиационной обстановки допустимым нормам;

      3) выявление и оценку основных источников радиационной опасности;

      4) степень воздействия комплекса радиационно опасных факторов на работающих;

      5) уровень загрязнения радиоактивными веществами внешней среды и оценку степени воздействия радиационных факторов на персонал и население, проживающее в районе расположения открытых горных работ.

      2424. Обеспечивается постоянный контроль радиационной обстановки с определением доз облучения работников при превышении 2 миллиЗиверт в год и проводятся мероприятия по их снижению.

      Если в результате обследования в организации не обнаружено случаев превышения дозы облучения работников в 1 миллиЗиверт в год, постоянный контроль не является обязательным. При величине дозы от 1 миллиЗиверт в год до 2 миллиЗиверт в год проводится выборочный радиационный контроль рабочих мест с наибольшими уровнями облучения работников.

      Проверка радиационного фона проводится на рабочих местах и в зонах по перечню, утвержденному руководителем организации с регистрацией результатов контроля в журнале. Индивидуальная доза облучения вносится в индивидуальную карточку работника.

      2425. Регистрация доз облучения персонала и населения проводится в соответствии с единой государственной системой контроля и учета доз облучения.

      2426. Порядок проведения производственного контроля радиационной безопасности устанавливается проектом.

      2427. При радиактивном загрязнении технологического горного оборудования проводится его дезактивация.

      2428. Перевозка горных пород и твердых полезных ископаемых с повышенным радиационным фоном осуществляется транспортом, использование которого для других целей не допускается.

      Все операции с такими ископаемыми на территории открытых горных работ проводятся с применением средств пылеподавления.

      2429. Производственные зоны, где сортируются и складируются руды с повышенной радиоактивной загрязненностью, ограждаются по всему периметру. Входы и проезды в них охраняются с установлением запрещающих знаков (знака радиационной опасности и надписей "Вход (въезд) запрещен").

      2430. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2431. Для устранения возможного пылеобразования и разноса радиоактивных аэрозолей с поверхности намывного откоса при эксплуатации гидроотвала и горного отвала, складирования пород с повышенным радиоактивным фоном покрывают чистым грунтом по мере намыва до проектных отметок с толщиной слоя не менее 0,5 метров.

      Сноска. Пункт 2431 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2432. Для контроля уровня радиоактивности грунтовых вод предусмотрены пробоотборные (наблюдательные) скважины по периметру гидроотвала и по направлению потока грунтовых вод. Местоположение и число скважин определяются в зависимости от гидрогеологических условий с таким расчетом, чтобы расстояние между скважинами было не более 300 метров. При этом одна - две скважины за пределами санитарно-защитной зоны.

      2433. По окончании отработки месторождения с повышенным радиоактивным фоном земли, нарушенные в результате открытых горных работ, подлежат рекультивации. Рекультивация осуществляется в соответствии с проектом.

      2434. Использование отвалов горных пород и слаборадиоактивных твердых отходов с остаточным содержанием урана менее 0,005 процентов определяется проектом.

      2435. Контроль за осуществлением мероприятий по борьбе с пылью, соблюдением установленных норм по составу атмосферы, радиационной безопасности на открытых горных работах возлагается на технического руководителя организации.

      2436. Открытые горные работы, в рудничной атмосфере которых на основании результатов обследования состояния радиоактивной опасности и оценке радиационной обстановки установлено наличие радиационных факторов выше нормативных показателей, относятся к радиационно опасным производствам.

104. Медицинская помощь

      2437. На открытых горных работах организуется пункт первой медицинской помощи. Организация и оборудование пункта определяются проектом.

      В организациях с числом рабочих менее 300 допускается медицинское обслуживание рабочих ближайшим лечебным учреждением. На каждом участке, драге, в цехах, мастерских, на основных горных и транспортных агрегатах и в санитарно-бытовых помещениях имеются аптечки первой помощи.

      2438. На всех участках, драгах и в цехах имеются носилки для доставки пострадавших в медицинский пункт.

      2439. Для доставки пострадавших или внезапно заболевших на работе с пункта медицинской помощи в лечебное учреждение имеются санитарные машины, которые не допускается использовать для других целей.

      В санитарной машине имеется теплая одежда и одеяла, для перевозки пострадавших в зимнее время.

      При числе рабочих на предприятии до 1000 человек обеспечивается одна санитарная машина, свыше 1000 человек - две.

      2440. Пункт первой медицинской помощи оборудуется телефонной связью.

105. Административно-бытовые помещения

      2441. При открытых горных работах оборудуются административно-бытовые помещения. Бытовые помещения имеют отделения для мужчин и женщин и рассчитываются на число рабочих, проектируемое ко времени полного освоения проектной мощности.

      Административно-бытовые помещения, столовые, медпункты располагаются с наветренной стороны на расстоянии не менее 50 метров от открытых складов добытых полезных ископаемых, дробильно-сортировочных фабрик, эстакад и пылящих участков, но не далее 500 метров от основных производственных зданий. Все эти здания окружаются полосой древесных насаждений.

      Допускается располагать административно-бытовые помещения на большем удалении от борта карьера при условии доставки рабочих в карьер пассажирским транспортом.

Подраздел 10. Обеспечение промышленной безопасности при консервации и ликвидации открытых горных работ

      2442. Консервация или ликвидация опасных производственных объектов, ведущих горные работы открытым способом, проводится по проекту.

      2443. Консервация объектов осуществляется после прекращения добычных или подготовительных работ с соблюдением мер обеспечения возможности приведения вскрывающих и подготавливающих горных выработок, технических буровых скважин, поверхностных сооружений в состояние, пригодное для эксплуатации в случае возобновления добычи.

      2444. Ликвидация объектов осуществляется с принятием мер, предупреждающих:

      1) нарушение гидрогеологического режима подземных и поверхностных вод, земель, лесов;

      2) активизацию опасных геомеханических процессов (оползней, обвалов);

      3) нарушение геодезической и маркшейдерской опорной сети;

      4) загрязнение и истощение запасов подземных вод питьевого назначения.

      2445. Консервация или ликвидация объектов обеспечивается принятием мер по предотвращению падения людей и животных в выработки ограждением или обваловкой высотой не менее 2,5 метров на расстоянии 5 метров за возможной призмой обрушения верхнего уступа или выполаживанию бортов уступов, исключающие несчастные случаи с людьми и животными. Оценка устойчивости бортов производится с учетом возможного затопления выработок. В наносах выполаживаются борта уступов.

      2446. Консервация или ликвидация объектов, связанных с разработкой месторождений полезных ископаемых открытым способом, находящихся над действующими подземными горными выработками, производится с учетом исключения возможности прорыва воды, обрушения пород.

      2447. Ликвидация объектов, связанных с разработкой месторождений полезных ископаемых открытым способом, завершается проведением работ по рекультивации нарушенных земель.

Подраздел 10-1. Маркшейдерское обеспечение открытых горных работ

      Сноска. Правила дополнены подразделом 10-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2447-1. Для обеспечения горных работ открытым способом всеми видами маркшейдерской документации и производственного контроля за качественным и безопасным ведением горных работ организовывается маркшейдерская и геомеханическая служба.

      2447-2. На каждом предприятии открытых горных работ ведется комплект маркшейдерской документации (первичной, вычислительной и графической). Составление, сроки пополнения, содержание, учет, хранение основного комплекта маркшейдерской документации регламентируются требованиями промышленной безопасности к производству маркшейдерских работ.

      2447-3. Маркшейдерская служба осуществляет:

      1) при отработке месторождения открытыми горными работами производит съемку поверхности и горных выработок, скважин; составляет плановографическую документацию, необходимую для открытых горных работ; задает направления горным выработкам и наблюдает при их проведении за соблюдением проектных направлений; наблюдает за проектными параметрами поперечных сечений и уклонов; наносит границы опасных зон на графическую маркшейдерскую документацию.

      2) замер геометрических параметров (угол наклона и глубина) и определение положения устьев скважин;

      3) определение объема вынутых пород вскрыши и горной массы;

      4) определение объема полезного ископаемого на рудных складах;

      5) отнесение в брак выполненных объемов горной массы, пробуренных и отбитых скважин с отклонением от проекта, без согласования.

      Ведет производственный контроль за ведением горных работ, принимает участие в планировании горных работ и в решении основных вопросов разработки месторождений.

      2447-4. Автомобили и другие транспортные средства разгружаются на отвале в местах, предусмотренных паспортом, вне призмы обрушения (сползания) породы. Размеры призмы устанавливаются работниками маркшейдерской службы организации и регулярно доводятся до сведения лиц, работающих на отвале.

      2447-5. При подготовке рабочего места для ведения буровых работ маркшейдерская служба производит съемку очищенной и спланированной рабочей площадки для составления паспорта на бурение.

      2447-6. Маркшейдерской службой осуществляется производственный контроль за шириной проезжей части внутрикарьерных дорог и продольных уклонов установленных проектом, исходя из размеров автомобилей и автопоездов.

      2447-7. Маркшейдерской службой осуществляется контроль за породным валом. Проезжая часть автомобильной дороги, съездов внутри контура карьера (кроме забойных дорог) ограждается от призмы возможного обрушения породным валом или защитной стенкой. Высота породного вала принимается не менее половины диаметра колеса наибольшего по грузоподъемности эксплуатируемого на карьере автомобиля.

      2447-8. Трасса вновь сооружаемых (переустраиваемых) передвижных ЛЭП разбивается маркшейдером в соответствии с проектом, а исполнителю работ выдается план трассы.

      2447-9. Маркшейдерский отдел (служба) ведет Журнал предписаний, в котором должностные лица маркшейдерского отдела (службы) записывают выявленные отклонения от проекта, наличие опасных зон, предупреждения, входящие в их компетенцию.

      Маркшейдерский отдел (служба) дают письменное уведомление техническому руководителю и начальнику участка (производителю работ) о подходе к опасной зоне не позднее, чем за 20 метров до нее, о пересечении установленных границ и выходе из них.

      2447-10. Все разбивочные и основные маркшейдерские работы вблизи забоев открытых горных работ производить по разрешению горного мастера, который обеспечивает безопасные условия для выполнения этих работ.

      2447-11. Определение числа работников маркшейдерской службы производить в зависимости от сложности горногеологических условий, согласно Инструкции по производству маркшейдерских работ, учитывая геомеханическую ситуацию на карьере или отсутствие геомеханической службы на предприятии.

Подраздел 10-2. Геомеханическое обеспечение открытых горных работ

      Сноска. Правила дополнены подразделом 10-2 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2447-12. Основными работами геомеханической службы при открытых горных работах являются:

      1) мониторинг и наблюдения за деформациями бортов, откосами уступов и отвалов, разработка мероприятий по обеспечению их устойчивости;

      2) установление оптимальных параметров откосов участков горных работ;

      3) предупреждение оползней и обрушений откосов на открытых горных работах, разработка и применение мер, исключающих проявление деформаций, опасных для жизни людей.

      Сноска. Пункт 2447-12 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      2447-13. Для проведения инструментальных наблюдений за деформациями бортов карьеров и откосов отвалов закладываются специальные наблюдательные станции, на которых периодически проводятся инструментальные наблюдения.

      2447-14. Геомеханической службой составляются паспорта нарушений (деформации) устойчивости откосов на открытых горных работах (оползней обрушений, оплывин, осыпей фильтрационных деформаций) с целью накопления и систематизации сведений о характере и причинах различных видов нарушений устойчивости. Эти сведения после обобщения и анализа используются для прогнозирования деформаций и разработки противооползневых мероприятий.

      На каждое нарушение устойчивости откосов на открытых горных работах составляется паспорт.

      2447-15. При работах в зонах возможных обвалов или провалов вследствие наличия подземных выработок или карстов принимаются меры, обеспечивающие безопасность работы (передовое разведочное бурение, отвод на время взрывания горных машин из забоев, находящихся вблизи зоны возможного обрушения, и так далее). Геомеханической службой ведутся инструментальные наблюдения за состоянием бортов и уступов карьера.

      При разработке твердых полезных ископаемых контроль осуществляется путем непрерывного автоматизированного наблюдения.

Раздел 4. Порядок обеспечения промышленной безопасности на опасных производственных объектах, ведущих геологоразведочные работы
106. Общие положения

      2448. Геологоразведочные работы на опасных производственных объектах производятся по утвержденным проектам.

      2449. Геологоразведочные работы и геологические исследования всех видов на территории деятельности других организаций проводят по согласованию с руководством этих организаций.

      2450. Проверка технологического состояния самоходных и передвижных (плавучих) геологоразведочных установок (буровых, геофизических, горнопроходческих, гидрогеологических), смонтированных на транспортных средствах, прицепах, санных основаниях (базах), если при их перемещениях с одной точки работ на другую не требуется перемонтаж оборудования (изменения нагнетательных линий, замены грузоподъемных устройств, изменения рабочих проходов), производится с записью в паспорт.

      2451. Объекты геологоразведочных работ (участки буровых, горноразведочных и геофизических работ, геолого-съемочные и поисковые партии, отряды) обеспечиваются круглосуточной системой связи с базой партии или экспедиции.

      2452. При выполнении технологических процессов обеспечиваются:

      1) микроклимат производственных помещений;

      2) допустимый уровень шума на рабочих местах;

      3) допустимый уровень вибрации рабочих мест.

      2453. В геологических организациях устанавливается порядок доставки пострадавших и заболевших с участков полевых работ в ближайшее лечебное учреждение.

      2454. Неблагоприятные последствия воздействия на окружающую среду при производстве геологоразведочных работ ликвидируются организациями, производящими эти работы.

      На применяемые при работе химические реагенты на объектах работ разрабатываются технологические регламенты по их применению с указанием мер защиты людей и окружающей среды.

      2455. Работники полевых подразделений обучаются приемам, связанным со спецификой полевых работ в данном районе, методам оказания первой помощи при несчастных случаях и заболеваниях, мерам предосторожности от ядовитой флоры и фауны, способам ориентирования на местности и подачи сигналов безопасности.

107. Геологоразведочные работы в условиях повышенной опасности

      2456. Объекты работ находятся вне зон возможных оползней, затоплений, обвалов, камнепадов, снежных лавин, селевых потоков.

      Работа в охранных зонах объектов повышенной опасности (воздушные линии электропередачи, кабельные линии, нефте- и газопроводы, железные дороги) согласовывается с организациями, эксплуатирующими соответствующие объекты, и производится по наряду-допуску.

      2457. При разбивке профилей и выносе на местность точек заложения геологоразведочных выработок (скважин, шахт, шурфов) участки работ и производственные объекты, представляющие угрозу для жизни и здоровья работающих (высоковольтные линии, кабельные линии, крутые обрывы, заболоченные участки), наносятся на рабочие планы (топооснову).

      На местности эти объекты обозначаются ясно видимыми предупредительными знаками (вешки, плакаты, таблички).

108. Геологоразведочные работы в полевых условиях
Параграф 1. Общие положения

      2458. Геологоразведочные работы (геологосъемочные, поисковые, геофизические, гидрогеологические, инженерно-геологические, топографические, тематические, буровые), проводимые в полевых условиях, в том числе сезонные, планируются и выполняются с учетом природно-климатических условий и специфики района работ.

      2459. Полевые подразделения обеспечиваются:

      1) полевым снаряжением, средствами связи и сигнализации, коллективными и индивидуальными средствами защиты, спасательными средствами и медикаментами согласно перечню, утверждаемому техническим руководителем организации, с учетом состава и условий работы;

      2) топографическими картами и средствами ориентирования на местности.

      2460. Не допускается проводить маршруты и выполнять геологоразведочные работы в одиночку, оставлять в лагере полевого подразделения одного работника в малонаселенных (горных и пустынных) районах.

      2461. При проведении работ в районах, где имеются кровососущие насекомые, работники полевых подразделений обеспечиваются соответствующими средствами защиты.

      2462. До начала полевых работ на весь полевой сезон:

      1) решаются вопросы строительства баз, обеспечения полевых подразделений транспортными средствами, материалами, снаряжением и продовольствием;

      2) разрабатывается календарный план и составляется схема отработки площадей, участков, маршрутов с учетом природно-климатических условий района работ с указанием всех дорог, троп, опасных мест (переправы через реки, труднопроходимые участки);

      3) разрабатывается план мероприятий по промышленной безопасности, технологические регламенты;

      4) определяются продолжительность срока полевых работ, порядок и сроки возвращения работников с полевых работ.

      2463. Продление сроков полевых работ допускается в исключительных случаях с разрешения руководства организации и при условии проведения дополнительных мероприятий по обеспечению их безопасности.

      2464. Организации, проводящие работы в отдаленных и малонаселенных районах, обеспечивают полевые подразделения:

      1) оперативными метеосводками и метеопрогнозами;

      2) информацией о наличии в районе работ хищных и ядовитых животных.

      2465. Выезд полевого подразделения на полевые работы допускается после проверки готовности его к этим работам.

      При этом оформляется акт проверки готовности к выезду на полевые работы по форме согласно приложению 58 к настоящим Правилам.

      Все выявленные недостатки устраняются до выезда на полевые работы.

      2466. Выход полевого подразделения на базу по окончании полевых работ осуществляется организованно, с назначением лица контроля, обеспечивающим безопасность передвижения.

      2467. В состав каждого полевого подразделения входит медицинский работник.

      Порядок назначения и подготовки медицинских работников, их права и действия устанавливаются геологоразведочной организацией.

Параграф 2. Обустройство вахтовых поселков и организация лагерей

      2468. Для проживания работников полевых подразделений организация, ведущая работы в полевых условиях, до их начала производит обустройство вахтовых поселков, временных баз, или лагерей.

      2469. Выбор места для устройства лагеря производится по указанию руководителя партии.

      2470. Не допускается располагать лагерь у подножия крутых и обрывистых склонов, на дне ущелий и сухих русел, на низких затопляемых и обрывистых легко размываемых берегах, речных косах, островах, под крутыми незадернованными и осыпающимися склонами с большими деревьями, на морских побережьях в приливно-отливной зоне, на пастбищах и выгонах скота, на закарстованных и оползнеопасных площадях, в пределах возможного падения деревьев.

      2471. Палатки прочно закрепляются и окапываются канавой для стока воды. Расстояние между палатками в лагере не менее 3 метров. При установке в палатках отопительных и обогревательных приборов расстояние между палатками увеличивается до 10 метров.

      Вход в палатку располагать с подветренной стороны, с учетом преимущественного направления ветра в данной местности.

      Не допускается:

      1) очищать площадки выжиганием в лесных районах, травянистых степях, камышах;

      2) устанавливать палатки под отдельно стоящими высокими деревьями.

      2472. Не допускается перемещение лагеря на новое место без заблаговременного уведомления отсутствующих работников партии и руководства вышестоящей организации о точном местоположении нового лагеря с подробными указаниями условий его нахождения.

Параграф 3. Переходы на местности и проведение маршрутов

      2473. Маршрутные исследования, переходы работников между объектами, местами временного проживания и базами полевых подразделений производится по предварительно проложенным на топооснове местности (карте, плане, схеме) маршрутам.

      На карту (план, схему) наносятся базовые ориентиры, места расположения колодцев и водоемов, бродов через водные преграды и тому подобное.

      2474. Выходы работников полевых подразделений на объекты работ, в маршруты, на охоту (рыбалку и тому подобное) производятся по согласованию с руководителем работ и регистрируются в Журнале регистрации маршрутов (переходов, выходов) по форме согласно приложению 59 к настоящим Правилам.

      Самовольный уход работников не допускается.

      2475. Лицом контроля, назначенным за безопасность маршрутной группы (группы перехода) является старший по должности специалист, знающий местные условия.

      Не допускается назначать старшими групп при проведении многодневных маршрутов студентов-практикантов и специалистов со стажем работы по профессии менее одного года.

      2476. Все работники партии проинструктируются о правилах передвижения в маршрутах применительно к местным условиям.

      2477. Перед выходом группы в маршрут руководитель подразделения лично проверяет обеспеченность ее топоосновой, снаряжением, продовольствием, сигнальными, защитными и спасательными средствами, средствами связи, дает необходимые указания старшему группы о порядке проведения маршрута, устанавливает рабочий и контрольный сроки возвращения, наносит на свою карту (схему отработки) линию намеченного маршрута, даты отработки его участков и места ночевок группы.

      Контрольный срок возвращения группы из маршрута назначается исходя из конкретных условий, но во всех случаях не более суток после рабочего срока возвращения.

      Число многодневных пеших маршрутов сокращается до минимума. Проведение их допускается лишь при отсутствии возможности проведения однодневных маршрутов и обосновывается.

      2478. Не допускаются выход в маршрут и переходы на местности без снаряжения, предусмотренного для данного района (местности) и условий работы, при неблагоприятном прогнозе погоды или наличии штормового предупреждения.

      2479. Работа в маршруте проводится в светлое время суток и прекращается с таким расчетом, чтобы все работники успели вернуться в лагерь до наступления темноты.

      При изменении направления маршрута, на хорошо заметном месте делается знак и оставляется записка с указанием причин и времени изменения маршрута и направления дальнейшего следования.

      2480. Работники, потерявшие в маршруте ориентировку, прекращают дальнейшее движение по маршруту, выходят на ближайшее открытое место или господствующую высоту и после этого остаются на месте. Разводятся дымовые сигнальные костры на высоких или открытых местах, подаются сигналы (выстрелами, ракетами, голосом), соблюдая меры, исключающие сход лавин и возникновение пожара.

      2481. Если маршрутная группа, с которой отсутствует связь, не прибыла в установленный срок, руководитель подразделения сообщает об этом руководству экспедиции (партии), уточняет план розыска и приступает к розыску.

      2482. Для ориентировки заблудившихся работников в определенные часы ночного времени из лагеря партии подаются сигналы ракетами.

      В открытых степных и пустынных районах на ближайшей к лагерю высоте (при отсутствии высот - на шесте или радиомачте) вывешиваются фонари.

      В дневное время в лагере в определенные часы подаются дымовые сигналы.

      Время подачи сигналов знают все работники партии.

      2483. Розыски группы, не вернувшейся из однодневного маршрута, начинаются не позднее чем через 12 часов, из многодневного - не позднее чем через 24 часа после истечения контрольного срока возвращения.

109. Обеспечение безопасности при передвижении и работе в различных природных условиях
Параграф 1. Обеспечение безопасности в горных местностях

      2484. Не допускается при движении и работе в горах сбрасывать камни и отваливать неустойчивые глыбы.

      2485. При работе на обрывистых и крутых (более 30 градусов) склонах страхуются предохранительным поясом, канатом который прикрепляется к надежной опоре.

      При отсутствии опоры организуется взаимная страховка работающих.

      2486. Подъем и спуск по крутым склонам производится с взаимопомощью, а в особо трудных случаях - с применением охранной веревки.

      2487. Не допускается кричать при движении по участкам со скальными и снежными карнизами, в узких ущельях со слабоустойчивыми стенками.

      2488. Подъем и спуск по крутым склонам и осыпям производится длинными зигзагами. При этом передвигающиеся не располагаются на склоне друг над другом.

      Не допускается подъем прямо вверх. В случае вынужденного движения таким способом держаться на минимальном расстоянии друг от друга.

      2489. При передвижении по горным ледникам осторожность соблюдается при наличии ледниковых трещин, замаскированных снеговой или ледяной коркой, гротов и каверн, наличие которых часто распознается по шуму текущей воды.

      В этих случаях надеваются пояса, связываются попарно альпинистской веревкой на расстоянии 15-20 метров друг от друга и передвигаются с помощью альпенштоков или шестов.

      2490. Передвижение по фирновым и ледниковым склонам и откосам производится в ботинках с применением ледоруба и альпинистской веревки. Ледорубы прикрепляются к руке при помощи ремня.

      Не допускается спуск по наклонным поверхностям ледников и фирновых полей способом скольжения.

Параграф 2. Обеспечение безопасности в речных долинах, оврагах, обнажениях, заболоченных местностях

      2491. При работе в речных долинах и оврагах с крутыми обрывистыми склонами передвижение и осмотр обнажений (во избежание опасности обвала, оплыва, падения камней и деревьев) производится осторожно.

      2492. Не допускается движение вблизи кромки берегового обрыва.

      2493. При передвижении по долинам рек, и в устьевых частях протоков со спокойным течением, и при переправах вброд через них остерегаются топкого дна, зыбунов и засасывающих илов.

      2494. При переправах через водные преграды выполняются следующие требования безопасности:

      1) для переправ через водные преграды экспедиции, партии, отряды обеспечиваются переправочными и спасательными средствами;

      2) переправы вброд, переправы по временным переходам разными переправочными средствами во всех случаях в незнакомых местах производятся после тщательной подготовки, включающей выбор и изучение места переправы, разработки плана переправы, проверки переправочных, охранных и спасательных средств;

      3) всем участникам переправы подробно ознакомиться с планом переправы и мерами безопасности при ее проведении;

      4) разовые и кратковременные переправы осуществляются в светлое время суток;

      5) предельная глубина брода для автомобилей и тракторов не превышает установленный техническим паспортом данного транспортного средства;

      6) при сооружении временных переходов через горные реки по бревнам или поваленным деревьям натягивать веревочные перила, к которым переправляющиеся привязываются для страховки вспомогательной веревкой с карабином, кольцом или скользящей петлей.

Параграф 3. Обеспечение безопасности в лесных районах

      2495. При проведении маршрутов в лесу соблюдаются правила зрительной и голосовой связи.

      2496. При передвижении лесные завалы обходятся. Вынужденное преодоление лесных завалов осуществляется с максимальной осторожностью во избежание провала через прогнившие деревья.

      2497. При малейшем признаке лесного пожара (запах гари, бег зверей или полет птиц в одном направлении) группе необходимо выйти к ближайшей речной долине или поляне.

      2498. Не допускается:

      1) работать в зоне возможного падения сухостойных деревьев;

      2) передвигаться по участкам леса с сухостойными деревьями во время сильного ветра;

      3) ударять по сухостойным деревьям инструментом, переносимым грузом, рукой;

      4) укрываться во время грозы под высокими и отдельно стоящими деревьями.

Параграф 4. Обеспечение безопасности на действующих горных организациях и площадях ранее разрабатывавшихся месторождений

      2499. При работе в действующих горных выработках и на площадях ранее разрабатывавшихся месторождений (спуск в выработки, осмотр их, передвижение по ним, расчистка завалов, крепление, опробование) выполняются требования безопасности, изложенные в главах 18 и 19, части 4, настоящих Правил.

110. Геофизические работы

      2500. Геофизическое оборудование и аппаратура на объекте работ размещается в соответствии со схемами (планами), предусмотренными проектной документацией. На схемах указывается:

      1) взаимное расположение единиц оборудования и пути их перемещений;

      2) расположение коммуникаций и линий связи между единицами оборудования;

      3) расположение опасных зон, зон обслуживания и путей переходов персонала.

      Проектной документацией предусматриваются требования к подготовке площадок.

      2501. При прокладке на местности проводов предупреждается их повреждение на участках пересечения дорог:

      1) подвешивать на шестах на высоте не менее 4,5 метров или закапывать в землю (на грунтовых дорогах). Провода, подвешиваемые в воздухе, обозначаются предупредительными знаками (флажками);

      2) укладывать под рельсы железнодорожных линий.

      2502. Допускается прокладывание проводов на полотне дорог с твердым покрытием и грунтовых в случае кратковременного использования линий (методом профилирования в электроразведке и тому подобное). При этом:

      1) на участках пересечения выставляется охрана; охраняющий обеспечивается средствами сигнализации при работе в темное время суток;

      2) допускается проезд по проводам колесных транспортных средств со скоростью не более 10 километров в час;

      3) не допускается проезд транспортных средств и переход пешеходов при наличии в проводах опасного напряжения;

      4) заключается в резиновые шланги провода с недостаточно прочной изоляцией.

      2503. Провода, прокладываемые под высоковольтные линии в долинах, балках, оврагах и местах, где возможно их поднятие при натяжении, закрепляются на земле или у ее поверхности. Перемещение проводов перетягиванием в этих случаях не допускается.

      2504. Вилки, фишки, электрические разъемы для монтажа электрических цепей и установок маркированы, и соответствуют их назначению.

      2505. Работы по обслуживанию геофизической аппаратуры и оборудования на открытом воздухе прекращаются во время грозы, сильного дождя, пурги и тому подобных опасных природных явлений. Аппаратура, подключаемая к проводникам, располагаемым вне помещения и не имеющим устройств грозозащиты (антеннам, электроразведочным линиям, сейсмокосам, линиям связи), во время грозы отключается, снижения антенн переключаются на заземление, а концы незаземленных электрических линий удаляются из помещений, где находятся люди.

      2506. При обслуживании аппаратуры и оборудования несколькими работниками между ними устанавливается связь (сигнализация).

      2507. При пользовании средствами связи оператор четко отдает распоряжения и требует от исполнителей их повторения.

      2508. При использовании всех видов связи и сигнализации в подразделениях разрабатывается система команд и сигналов, с которой знакомятся все работники.

      2509. Эксплуатация электротехнических устройств, входящих в комплект геофизической аппаратуры, производится согласно эксплуатационной и ремонтной документации на нее.

111. Наземные методы
Параграф 1. Сейсморазведочные работы

      2510. Основные требования при сейсморазведочных работах:

      1) при проведении инструктажей в партиях, где ведутся взрывные работы, работники знакомятся с требованиями промышленной безопасности;

      2) персонал сейсморазведочных отрядов (далее - бригад) в части выполнения требований промышленной безопасности при взрывных работах выполняет указания взрывника и лица контроля – руководителя взрывных работ;

      3) при производстве взрывных работ сейсмостанция располагается за пределами опасной зоны. Обслуживающий персонал на период взрыва выводится за пределы опасной зоны. При совместной работе буровой и взрывной бригад (или работе буровзрывной бригады) все, кроме взрывника (взрывников), покидают опасную зону на время изготовления боевика;

      4) не допускается производить работы с сейсмоприемниками и сейсмокосой в пределах опасной зоны без разрешения взрывника;

      5) последствия взрывных работ подлежат ликвидации.

      2511. При сейсмокаротаже операции по спуску в скважину скважинной аппаратуры выполняются с соблюдением требований главы 8 настоящих Правил.

      2512. Требования к работе с невзрывными источниками сейсмических колебаний:

      1) руководство работами с невзрывными источниками сейсмических колебаний осуществляет лицо контроля, прошедшее соответствующее обучение, дающее право руководства работами на этих установках;

      2) работа с установками на объекте выполняется в присутствии руководителя работ;

      3) абрис участка работ выдается под роспись руководителю работ и каждому оператору группы установок, находящихся в работе на профиле. На абрисе указываются участки или объекты местности, создающие опасность для персонала при перемещениях и производстве работ, объекты, в том числе имеющие охранные зоны, на которые невзрывные источники могут оказать неблагоприятное воздействие (подземные и наземные коммуникации, жилые и производственные строения), а также пути безопасных переездов и участки возможной установки с учетом характеристик невзрывных источников, определенных эксплуатационной документацией;

      4) во время производства воздействий обслуживающий персонал находится на рабочих местах, определенных эксплуатационной документацией. Не допускается допуск посторонних людей к работающим установкам всех типов на расстояние менее 20 метров, а к установкам, имеющим мачты менее удвоенной высоты мачты;

      5) работа с невзрывными источниками всех типов не производится на замерзшей поверхности водоемов и болот, опасных по провалам, на участках возможных обвалов, осыпей, обрушений, вблизи сухостойных и гнилых деревьев (менее удвоенной их высоты), а также в пределах охранных зон без согласования с владельцем объекта;

      6) площадки, на которых производятся воздействия источниками невзрывного возбуждения, очищаются от камней, кусков металла, сучьев и бурелома (в лесу);

      7) при переездах установок, имеющих мачты, во время перерывов в работе, груз находится и крепится в нижней части мачты;

      8) передвижение по профилю и переезды по дорогам установок с поднятыми мачтами не допускаются кроме случаев, предусмотренных проектом работ;

      9) при производстве работ и в перерывах не допускается находиться под поднятыми сейсмическими антеннами - камерами, опорными плитами, излучателями;

      10) при работе в темное время суток опасные зоны размещения невзрывных источников освещаются.

Параграф 2. Электроразведочные работы

      2513. При работах с источниками опасного напряжения персонал должен иметь квалификационные группы по электробезопасности.

      2514. Наличие, исправность и комплектность диэлектрических защитных средств, блокировок, кожухов и ограждений, средств связи между оператором и работниками на линиях контролируются руководителем работ на объекте ежедневно перед началом работ.

      2515. Работа с источниками опасного напряжения (включение их и подача тока в питающие линии и цепи) производится при обеспечении надежной связи между оператором и работниками на линиях. Все технологические операции, выполняемые на питающих и приемных линиях, проводятся по заранее установленной и утвержденной системе команд сигнализации и связи, с которой работники ознакомлены.

      2516. Не допускается передавать сигналы путем натяжения провода.

      2517. В случае обоснованного изменения в ходе работы систем (схем, режимов), руководитель работ на объекте ознакамливает всех исполнителей с изменением.

      2518. Устройства и эксплуатация электрического оборудования, установок, сетей, заземлений, применяемые при геологоразведочных работах эксплуатируются в соответствии с нормативно-технической документаций изготовителей.

      2519. Источники опасного напряжения в населенной местности охраняются; в ненаселенной - допускается оставлять их без охраны, но при этом они ограждаются и обозначаются предупредительными плакатами.

      2520. По трассе проложенных линий, в опасных местах, и в местах их подключения к источникам электрического напряжения выставляются предупредительные плакаты: "Под напряжением, опасно для жизни!".

      2521. Включение источников электрического напряжения производится оператором после окончания всех подготовительных работ на линиях. Оператор находится у пульта управления до конца окончания производства измерений и выключения источников электрического напряжения.

Параграф 3. Гравиразведочные, магниторазведочные и радиометрические работы

      2522. При использовании для перемещения по профилю (маршруту) автомобильного транспорта, на пунктах наблюдений геофизические приборы устанавливаются с правой стороны по ходу транспортного средства, за пределами проезжей части дороги.

      2523. При обращении с источниками ионизирующих излучений обеспечивается защита персонала от радиоизлучения.

      Работа в открытых горных выработках (радиометрическое опробование, отбор образцов пород и так далее) выполняется в соответствии с требованиями, изложенными в главах 122 и 123 раздела 4 настоящих Правил.

112. Геофизические работы в скважинах
Параграф 1. Общие положения

      2524. Геофизические работы в скважинах, кроме геолого-технологических исследований в процессе бурения, производятся под руководством лица контроля геофизической организации.

      Ликвидация аварий проводится в соответствии с ПЛА.

      2525. Геофизические работы допускается проводить в подготовленных скважинах. Подготовленность объекта работ подтверждается актом о соответствии технологическому регламенту.

      2526. Площадка для размещения геофизического оборудования:

      1) обеспечивает безопасную установку оборудования в соответствии с ПОР;

      2) обеспечивает горизонтальную установку каротажного подъемника с условием наблюдения машинистом приемного моста и устья скважины;

      3) имеет подъездные пути, обеспечивающие беспрепятственную эвакуацию в аварийных ситуациях;

      4) обеспечивает безопасную установку оборудования в соответствии с ПОР;

      5) освещается в темное время суток.

      2527. Размещение геофизического оборудования на искусственных сооружениях (эстакадах, морских буровых установках) производится согласно проекту.

      2528. Электрооборудование буровой установки перед проведением геофизических работ проверяется на готовность к работе:

      1) для подключения геофизического оборудования и аппаратуры к силовой или осветительной сети у края площадки, предназначенной для размещения оборудования (или не более чем в 40 метров от нее), установлен - щит с отключающим устройством и унифицированной четырехполюсной розеткой на напряжение 380 Вольт и трехполюсной - на 220 Вольт с заземляющими контактами;

      2) обозначено место для подсоединения к контуру заземления буровой установки отдельных заземляющих проводников геофизического оборудования; подсоединение их выполняется болтами или струбцинами.

      2529. Обустройство устья скважины обеспечивает безопасный спуск и подъем скважинных приборов.

      2530. Направляющий блок (оттяжной ролик) или наземный блок-баланс жестко (болтами, хомутами) крепится у устья скважины. Не допускается крепить их канатными укрутками, прижатием тяжелыми предметами.

      2531. Подвесной блок (ролик) подвешивается к вертлюгу через штропы или непосредственно на крюк талевого блока через накидное кольцо. Не допускается использовать подвесные блоки без предохранительного кожуха (скобы).

      2532. Прочность узлов крепления подвесного и наземного блоков проверяется при вводе подъемника в эксплуатацию, после каждого ремонта блоков и в любом случае не реже 1 раза в год.

      Исправность защелки крюка талевого блока проверяется каждый раз непосредственно перед проведением геофизических работ.

      2533. Буровое оборудование скважины обеспечивает возможность использования его во время проведения всех геофизических работ. В процессе их выполнения на буровой находится вахта буровой бригады.

      2534. При производстве геофизических работ (кроме геолого-технологических исследований в процессе бурения) выполнение остальных работ буровой бригадой осуществляется по согласованию с руководителем геофизических работ на объекте.

      При этом руководитель геофизических работ проводит инструктаж работникам буровой бригады о мерах безопасности и обеспечивает допуск людей в опасную зону.

      2535. При работе буровых агрегатов по обеспечению проведения геофизических работ (дополнительная проработка скважины, подъем оставленных в скважине приборов с помощью бурильных труб) персонал геофизических подразделений находится на буровой установке с согласия руководителя буровых работ.

      2536. Геофизические работы через бурильные трубы допускается проводить по плану, совместно утвержденному буровой и геофизической организациями.

      2537. Перед проведением геофизических работ буровой инструмент и инвентарь размещаются и закрепляются так, чтобы не мешать работе геофизической партии. Между геофизической станцией и устьем не допускается размещение предметов, препятствующих движению кабеля и переходу людей, ограничивающих видимость устья скважины машинистом лебедки каротажного подъемника. Площадка у устья и приемные мостки исправны и очищены от бурового раствора, нефти, смазочных материалов, снега, льда. При невозможности уборки мешающих переходам и переноске скважинных приборов предметов, над ними устраиваются переходы (трапы, мостки).

      2538. Кабель, соединяющий геофизическое оборудование с электросетью, подвешивается на высоте не менее 0,5 метров от земли.

      Подключение геофизического оборудования к источнику питания осуществляется по окончании сборки и проверки электросхемы станции.

      2539. Скважинные приборы массой более 40 килограммов допускается переносить с помощью специальных приспособлений (носилок, ремней, клещевых захватов). Спуск таких и длинномерных (более 2 метров независимо от массы) приборов в скважину и подъем выполнять механизированным способом.

      2540. Прочность крепления скважинных приборов, аппаратов и грузов к кабелю не более допустимого разрывного усилия кабеля.

      2541. Длина кабеля обеспечивается такой, чтобы при спуске скважинного снаряда на максимальную глубину на барабане лебедки оставалось не менее половины последнего ряда витков кабеля.

      2542. Контроль за спуском (подъемом) скважинных снарядов выполняется по показаниям измерителей скорости, глубин и натяжений кабеля.

      2543. Во избежание затаскивания скважинных приборов на блок на кабеле устанавливаются три контрольные метки.

      Скорость подъема кабеля при подходе скважинного прибора к башмаку обсадной колонны и после появления последней предупредительной метки снижается.

      2544. Каротажный подъемник фиксируется на месте установки стояночным тормозом, упорными башмаками (подколками, якорями) так, чтобы исключалось его смещение при натяжении кабеля, равном максимальной грузоподъемности лебедки.

      2545. Перед началом работ на скважине проверяется исправность систем тормозного управления, кабелеукладчика, защитных ограждений подъемника, надежность крепления лебедки к раме автомобиля, целостность заземляющих проводников геофизического оборудования.

      2546. В процессе выполнения работ после подачи предупредительного сигнала не допускается нахождение людей в пределах опасных зон:

      1) при производстве прострелочно-взрывных и радиоационноопасных работ;

      2) не менее расстояния от подъемника до устья скважины - от трассы кабеля, освобождаемого от прихватов;

      3) не менее двух метров от устья скважины и движущегося кабеля.

      2547. Усилие натяжения кабеля с целью освобождения от прихвата не превышает 50 процентов его разрывного усилия. При необходимости обрыва кабеля принимаются меры предосторожности.

      2548. Перед спуском скважинных приборов, содержащих взрывчатые и радиоактивные вещества, провести контрольное шаблонирование: диаметр шаблона не менее, а длина и масса - не более соответствующих размеров и массы скважинного снаряда (прибора).

      2549. Выполнение геофизических работ приостанавливается при:

      1) поглощении бурового раствора;

      2) возникновении затяжек кабеля, неоднократных остановках скважинных снарядов при спуске (за исключением случаев остановки снарядов на известных уступах или в кавернах);

      3) ухудшении метеоусловий: снижении видимости менее 20 метров, усилении ветра до штормового (более 20 метров в секунду), сильном обледенении.

      2550. При возникновении на скважине опасных и аварийных ситуаций, угрожающих жизни и здоровью людей, работники геофизического подразделения немедленно эвакуируются в безопасное место.

Параграф 2. Электрические методы геофизических исследований скважин

      2551. Напряжение подается в питающую цепь измерительной схемы после спуска скважинного прибора и зонда в скважину.

      При включении тока в питающую цепь на поверхности для проверки исправности (градуировки, эталонировки) приборов предупреждается об этом персонал отряда (партии).

      2552. По окончании измерений и при вынужденном прекращении подъема кабеля напряжение в кабельной линии отключается. Защитное заземление допускается снимать после отключения от источника тока лаборатории и подъемника.

      2553. Ремонт и проверки электрических схем скважинных приборов, включающих узлы, генерирующие опасные по электропоражениям токи или использующие их для питания, на местах работ выполняются при снятом напряжении. Ремонт (измерения, настройки, проверки), требующий выполнения работ без снятия напряжения, проводится в мастерской при принятии мер безопасности.

Параграф 3. Методы скважинной геофизики

      2554. При использовании опасных напряжений и токов в цепях скважинных приборов и зондов для питания наземной аппаратуры и оборудования руководствоваться требованиями параграфа 2 главы 8 части 4 настоящих Правил.

      2555. При прокладке наземных линий, устройстве заземлений и работе на них в методах скважинной электроразведки выполняются требования параграфа 2 главы 17 части 4 настоящих Правил.

Параграф 4. Прострелочно-взрывные работы в скважинах

      2556. На буровой раствор (перфорационную жидкость) составляется акт за подписью геолога и бурового мастера на соответствие параметрам, соответствующим условиям вскрытия пласта для каждой скважины.

      2557. Применение электроустановок напряжением выше 36 Вольт в зоне обесточивания допускается по принятию мер безопасности (применения блокировочных устройств, повышения класса электрозащищенности, применения средств взрывания пониженной чувствительности).

      2558. С момента обесточивания электрооборудования на скважине и до спуска аппарата на глубину 50 метров не допускается проведение электросварочных работ в радиусе 400 метров. При невозможности выполнения этого требования (нахождении скважины в пределах шахтного поля, в населенном пункте) требуется применять устройства блокировки электровзрывной сети.

      2559. Руководитель геофизических работ проводит инструктаж по мерам безопасности персоналу буровой бригады, привлекаемой к ликвидации прихвата прострелочно-взрывной аппаратуры. Работы по ликвидации прихвата выполняются под непосредственным руководством лица контроля при непосредственном присутствии и под наблюдением руководителя геофизических работ.

      2560. Ликвидация прихваченного в скважине заряженного аппарата подрывом другим аппаратом допускается по согласованному решению руководителей организаций владельца объекта и исполнителя работ.

Параграф 5. Геолого-технологические исследования скважин в процессе бурения

      2561. Площадка для установки станции геолого-технологических исследований и подвод к ней коммуникаций соответствуют требованиям:

      1) расположение ее обеспечивает свободный подъезд к буровой остальных транспортных средств;

      2) соединительные кабели, связывающие станцию с датчиками и выносным оборудованием, подвешиваются на опорах или находятся в охранных приспособлениях, исключающих возможность их повреждения любыми транспортными средствами и передвижными механизмами. Кабели датчиков не мешают работе буровой бригады;

      3) к площадке подводится напряжение 380 Вольт от отдельного отключающего устройства силовой сборки буровой установки, заземляющий проводник от контура заземления буровой и вода;

      4) пути подхода к станции освещаются, а при неблагоприятных метеорологических условиях вдоль них протягиваются леера (веревки).

      2562. Лаборатория геолого-технологических исследований и буровая связаны переговорным устройством.

      2563. Монтаж (демонтаж) датчика массы производится при разгруженной талевой системе. Датчик массы устанавливается на исправный механизм крепления конца талевого каната или на талевой канат на высоте не более 2 метров от пола буровой.

      2564. Снятие и установка датчиков давления и расхода на нагнетательной линии производится после снижения давления до атмосферного и принятия мер против включения насоса.

      2565. Хранение и использование огнеопасных материалов производится с соблюдением мер пожарной безопасности.

      2566. Вход на буровую персонала подразделения геолого-технологических исследований для обслуживания установленного на ней геофизического оборудования в процессе работы буровой бригады допускается по разрешению лица контроля.

Параграф 6. Испытания скважин и гидродинамические исследования

      2567. Подготовка к спуску опробывателя пластов на кабель проводится на мостках, на прокладках в соответствии с руководством по технической эксплуатации, технологическим регламентом.

      2568. Разгерметизация пробоотборников на скважине допускается с применением специальных устройств.

113. Аэрогеофизические работы

      2569. К работе в качестве бортоператоров и фотооператоров при использовании воздушного транспорта (самолеты, вертолеты) допускаются лица, обученные, прошедшие медицинское освидетельствование и инструктаж по безопасному выполнению работ.

      2570. Разработанный план полета оформляется в виде полетного задания начальника партии командиру экипажа по установленной форме.

      2571. Подготовка разрешительной документации (заявки на полет, полетные задания), установка геофизической аппаратуры на летательных аппаратах, взаимоотношения работников геофизической службы и службы авиакомпании на всех стадиях использования авиационного транспорта, распределение между ними обязанностей по обеспечению полетов определяется технологическим регламентом, регламентирующим съемочные полеты.

      2572. От момента запуска двигателей на аэродроме вылета до полной остановки винтов на аэродроме назначения, включая время пребывания на промежуточных точках посадки, все участвующие в полете лица подчиняются командиру судна и точно выполняют все его указания.

      2573. Во время взлета и посадки:

      1) все участвующие в полете лица находятся на рабочих местах, которые они не могут покидать без указаний командира воздушного судна;

      2) не допускается производить проверку съемочной аппаратуры, отвлекать внимание командира воздушного судна вопросами, не имеющими отношения к взлету (посадке) и не связанными с предупреждением угрозы безопасности полета.

      2574. Включение (выключение) съемочной аппаратуры в полете, выпуск и уборка вне фюзеляжных убирающихся устройств производится с разрешения командира воздушного судна.

      2575. При размещении геофизической аппаратуры в выпускной гондоле, подвешиваемой на тросовой подвеске или кабеле-тросе к вертолету (при использовании данных гравиметров) применяются специальные тросорубы.

      2576. Включение съемочной аппаратуры для прогрева и опробования на земле с использованием аэродромных источников питания допускается в присутствии бортмеханика. Источники электропитания отдельных блоков каналов, с которыми не производится работа, отключаются.

      2577. Двигатели агрегатов наземного питания аппаратуры располагаются не ближе 50 м от стоянки самолета (вертолета).

      2578. Включение электропитания съемочной аппаратуры при заправке воздушного судна топливом не допускается.

      2579. При выполнении полета оператор-геофизик обеспечивается связью с экипажем летательного аппарата и наземной группой.

      2580. Длина тросовой подвески донных гравиметров, подвешиваемых к вертолету, не менее 40 метров.

      2581. Люк вертолета, через который производится спуск (подъем) платформы с донным гравиметром, имеет ограждения, а бортоператор, контролирующий установку платформы, работает в очках с предохранительным поясом.

      2582. Работа с донными гравиметрами, подвешиваемыми к вертолету на тросовой подвеске или спускаемыми на кабель-тросе, не допускается:

      1) при неблагоприятных погодных условиях (высота облачности менее 150 метров, видимость менее 3 километров, скорость ветра более 20 метров в секунду);

      2) в сплошном лесу, где возможно захлестывание тросов за деревья;

      3) на участках заболоченной местности в летний и осенне-весенний период;

      4) на участках профиля, где проходят высоковольтные линии.

      2583. Во время производства работ вблизи авиатранспортных средств (при десантно-съемочных работах, посадках на подобранные с воздуха площадки) необходимо:

      1) использовать источники открытого огня, в том числе и места для курения, на безопасном расстоянии от самолета (вертолета);

      2) работать и располагать оборудование не менее чем в 25 метров от работающих винтов;

      3) удаляться не менее чем на 50 метров от места взлета (посадки) авиатранспортного средства в сторону от направления взлета (посадки).

      2584. При вынужденной посадке, посадке на подобранные площадки (временные аэродромы) допускается:

      1) покидать борт воздушного судна с разрешения командира и по служебным делам (за исключением случаев аварийной ситуации);

      2) отходить от воздушного судна в одиночку в пределах прямой видимости;

      3) по заранее обусловленному сигналу сбора немедленно возвращаться к месту стоянки воздушного судна.

      2585. Всех работников, выполняющих аэрогеофизические работы, необходимо обеспечить средствами сигнализации, бортпайками, аптечками, емкостями для воды, спасательными жилетами (при работах над водными поверхностями).

114. Геофизические работы в подземных горных выработках

      2586. Персонал, проводящий геофизические работы в подземных горных выработках, должен выполнять требования глав 119, 122 и 123 раздела 4 настоящих Правил.

      2587. При проведении геофизических работ на действующих горных предприятиях выполняют требования безопасности, которыми руководствуется персонал данной организации.

      2588. Участки для проведения работ определяют в соответствии с ПОР, утвержденным техническим руководителем организации.

      2589. Перед началом работ на руднике всех лиц, допущенных к работам в подземных условиях, ознакамливают с ПЛА, с основными и запасными выходами, расположением горных выработок.

      2590. При обнаружении опасных и вредных производственных факторов на рабочем месте должны быть прекращены работы, люди выведены в безопасное место и поставлено в известность лицо контроля.

      2591. Исполнение геофизической аппаратуры соответствует требованиям газопылевого режима рудника, в выработках которого проводятся геофизические работы.

      2592. При проведении наблюдений в откаточных выработках на безопасном расстоянии с обеих сторон от места нахождения аппаратуры устанавливаются предупредительные знаки.

      2593. Не допускается без разрешения лица контроля убирать крепь для обнажения стенок и кровли выработок.

      2594. Не допускается проведение геофизических исследований в восстающих скважинах без оборудования, обеспечивающего безопасность работ в случае выпадения обломков пород из скважины.

115. Гидрогеологические и инженерно-геологические работы

      2595. Бурение скважин, монтаж, демонтаж и передвижение буровых установок, оборудования (в том числе водоподъемного), цементировочные работы в скважинах, связанные с установкой мостов (искусственных забоев), заливкой колонн, ремонт и ликвидация скважин производится в соответствии с технологическим регламентом.

      2596. Разрывы пластов, солянокислотная обработка скважин производится в соответствии с технологическим регламентом и главы 6 настоящих Правил.

      2597. При производстве работ в темное время суток рабочие места освещаются в соответствии с нормами освещения.

      2598. Рабочая площадка спланирована, расчищена и имеют удобные подходы и подъезды.

      Подходы и тропы к наблюдательным пунктам, находящимся в котлованах, карьерах, прокладываются по безопасной для передвижения местности, для спуска (при уклоне свыше 30 градусов) устраиваются лестницы с перилами.

      2599. К контрольно-измерительным приборам обеспечивается свободный подход. Для снятия замеров оборудованы площадки; при высоте расположения площадки более 1 метра, она имеет перильные ограждения высотой 1,25 метров и оборудована лестницей с перилами.

      2600. Гидрогеологические и инженерно-геологические работы в горных выработках производятся с разрешения лица контроля.

      В горных выработках обеспечивается надежная вентиляция, а контрольно-измерительные приборы, механизмы и устройства после производства взрывных работ - тщательно осматриваются.

      2601. Не допускается:

      1) производить работы в горных выработках и буровых скважинах в процессе их непосредственной проходки;

      2) производить спуск и подъем гидрогеологических приборов с неисправным спуско-подъемным оборудованием;

      3) присутствовать на насосных установках и участках объекта лицам, не занятым выполнением работ на объекте.

      2602. Не допускается разборка и ремонт приборов, измерительной аппаратуры, напорных труб, воздухопроводов, насосов, гидравлической установки, находящихся под нагрузкой или давлением.

116. Гидрогеологические работы
Параграф 1. Опытные откачки, нагнетания, наливы

      2603. Эксплуатация компрессорных установок и воздухопроводов производится в соответствии с требованиями промышленной безопасности, установленные к компрессорным станциям.

      Арматура скважин, оборудование, применяемое при производстве откачек эрлифтом и нагнетаний, опрессовывается на полуторное рабочее давление. Результаты опрессовок оформляются актами.

      2604. Верхняя часть колонны обсадных труб, которыми закрепляется скважина, должна соответствовать требованиям проекта.

      2605. Вода из скважины по трубопроводу или шлангу отводится за пределы рабочей площадки. При этом исключается возможность затопления жилых и производственных помещений, размыва дорог.

      Трубопровод или шланг для отвода воды имеет уклон к месту сброса и надежно закреплен в соответствии с проектом.

      2606. Не допускается:

      1) производить наблюдения в фонтанирующих скважинах до оборудования их устья;

      2) находиться под трубой, отводящей воду из скважины;

      3) стоять против водоотводящей трубы.

      2607. Не допускается производить опытные откачки из колодцев с ветхой крепью, из скважин, шурфов и шахт с незакрепленными устьями. При откачках из шурфов, шахт или скважин, начинающихся шурфами, устья выработок перекрыты прочными щитами.

      2608. При замере дебита с помощью мерных баков:

      1) устанавливаются баки на специальную площадку, обеспечивающую их устойчивость;

      2) при емкости бака более 200 литров оборудуют его сливным устройством.

      2609. В скважинах, выделяющих горючие газы не допускается:

      1) производить замеры электрическими контактными уровнемерами и взрывоопасными приборами;

      2) расхаживать обсадные трубы и ударять по ним стальными предметами;

      3) курить или находиться с открытыми источниками огня у скважины.

      2610. Для наблюдателя и мастера при производстве откачки в летнее время оборудуется укрытие от дождя и ветра, а зимой - отапливаемое помещение.

      2611. При откачках воды из скважины желонками для отвода их от устья скважины и слива воды предусматривается отводящий желоб.

      2612. Не допускается опускать в скважину секции фильтров, бурильные и обсадные трубы, не соответствующие проекту.

      2613. Установка, спуск и подъем фильтров при глубине скважины более 5 метров, при диаметре фильтров более 75 миллиметров производится при помощи грузоподъемных механизмов.

      2614. При откачках погружным насосом с электроприводом не допускается:

      1) монтировать водоподъемную колонну насоса без применения соответствующих приспособлений и хомутов для труб;

      2) производить спуск и подъем насоса при не обесточенном кабеле;

      3) прокладывать кабель к электродвигателю насоса со стороны работающей бригады или лебедки; питающий кабель прикрепляется на водоподъемной колонне скобами, расположенными на расстоянии не более 1,5 метров друг от друга, пусковые механизмы электропогружных насосов устанавливаются в будках или помещениях, закрывающихся на замок.

      2615. На вводе сети питания к насосным агрегатам (рядом с рабочей площадкой опытной установки) устанавливается общий разъединитель, при помощи которого в случае необходимости снимается напряжение с электрооборудования.

      2616. Гидрогеологические наблюдения в действующих и заброшенных горных выработках производятся при условии соблюдения требований главы 122 раздела 4 настоящих Правил.

      2617. При откачках насосами, устанавливаемыми в шурфах или шахтах, места, на которых они размещаются, ограждаются.

      2618. Насосная установка для нагнетания имеет два манометра: на насосе и на заливочной головке тампонирующего устройства.

      2619. Перед установкой тампонов в скважины:

      1) проработать ствол скважины и проверить его шаблоном;

      2) убедиться в исправности соединений у одно- и двухколонных тампонов, у пневматических и гидравлических тампонов проверить исправность предохранительных клапанов, воздушных, водяных магистралей и изолирующих устройств.

      2620. При установке одно- и двухколонных тампонов в скважине допускается наращивать ключи патрубками в соответствии с проектом.

      2621. Трубопроводы для подачи воды в скважину при напоре выше 0,5 мегаПаскаля и отсутствии естественных опор прокладываются на опорах.

      2622. Продавливание с помощью насосов пробки, образовавшейся в трубопроводах, не допускается. Проведение опыта приостанавливается и возобновляется после устранения пробки.

      2623. Не допускается находиться, по окончании нагнетания воды в исследуемый интервал скважины и после закрытия вентиля, у водомера около воздушного крана, через который вода из скважины может фонтанировать.

      2624. Временные хранилища воды (котлованы) глубиной 1 метр и более для производства опытов ограждаются перилами высотой не менее 1,25 метров или перекрывается настилом из досок.

      2625. При определении коэффициента фильтрации горных пород методом налива в шурфы и скважины соблюдаются следующие условия:

      1) стенки шурфа в неустойчивых породах закрепляются на всю глубину выработки;

      2) мерные баки для подачи воды располагаются на расстоянии не менее 1 метра от устья шурфа и надежно укрепляются;

      3) устье скважины оборудуется, а шурф закрывается щитом с отверстиями для замеров уровней воды.

Параграф 2. Режимные наблюдения
2626. При производстве режимных наблюдений:

      1) обследуются объекты режимных наблюдений и выбираются безопасные маршруты движения; опасные места (карстовые воронки, провалы и топи) обозначаются на местности; в случае невозможности их обхода оборудуются переходы;

      2) устраиваются на подходах к водомерным постам при крутых береговых склонах лестницы, сходни, ступенчатые трапы, подходные мостки, оборудованные перилами высотой не менее 1,25 метров, очищают их от грязи, снега, льда и посыпают песком или золой;

      3) составляют схему, план и график ведения наблюдений;

      4) закрепляют за каждой группой участки с указанием точного маршрута движения;

      5) при направлении группы на удаленные участки определяют места промежуточных ночевок и контрольное время возвращения группы.

      2627. Работники, выполняющие крепление водомерных реек к устоям моста, набережным, сооружениям, обезопасят себя от падения в воду с использованием средств индивидуальной защиты.

      2628. При производстве режимных наблюдений не допускается:

      1) направлять для замеров группу менее 2 человек (выполнение гидрорежимных наблюдений в черте городов и населенных пунктов допускается одним наблюдателем);

      2) производить наблюдения в пургу, метель и в темное время суток;

      3) входить в воду и подходить к рейке для производства отсчетов, если около рейки имеется плавающий лед или наблюдается нажим льда с водоема;

      4) оборудовать устья газирующих скважин в низинах, шурфах и в местах, где имеются условия для скопления газа; у газирующих скважин выставляются предупредительные плакаты безопасности;

      5) включать в наблюдательную сеть колодцы, не соответствующие проекту и требованиям безопасности.

Параграф 3. Гидрометрические работы

      2629. При производстве гидрометрических работ с использованием плавающих средств выполняются требования безопасности на водном транспорте.

      2630. При производстве гидрометрических работ с катера или понтона должна иметь лодку со спасательными средствами.

      2631. Производятся работы и передвигаются по рекам и водоемам на лодках и понтонах при ветре свыше 4 баллов, при наличии ледохода, в тумане, в темное время суток, а на речных катерах - при ветре свыше 5 баллов (по шкале Бофорта) не допускается.

      2632. При отдаче якоря лодка направляется носом против течения и обеспечивается ее равновесие.

      2633. При глубине водоема до 6 метров промерные работы производятся замерным устройством. Работник, проводящий эти работы, работает в спасательном поясе и застраховывается от падения в воду. Замерное устройство держится по течению.

      2634. Промеры глубин по поперечным профилям допускается производить:

      1) на реках со скоростями течения до 1,5 метров в секунду с гребных лодок и катеров;

      2) на реках со скоростями течения более 1,5 метров в секунду - с моторных лодок и катеров соответствующей мощности;

      3) на реках с бурным течением (более 2 метров в секунду) тип промерного судна и мощность двигателя определяется исходя из местных условий.

      2635. Промер глубин замерным устройством или лотом с самоходных судов производится на тихом ходу (до 1 метра в секунду).

      2636. Не допускается:

      1) стоять на борту и сидениях лодки при проведении работ. При массе замерного устройства более 10 килограммов используется приспособление для его подъема и опускания;

      2) наматывать лот-линь на руку.

      2637. При промерах сплавом, косыми галсами или поперек течения замерное устройство и лот опускаются с верхнего по течению борта лодки или катера.

      При попадании замерного устройства под корпус промерного судна или зацеплении немедленно отпускается.

      2638. При промерах с катера рабочее место ограждается леером или фальшбортом высотой не менее 1,1 метров.

      При промерах с лодки работник стоит на дне в носовой части лодки лицом к верхнему по течению борту.

      Промеры глубин наметкой и лотом при обледенении промерного судна не допускаются.

      2639. При работе с эхолотом:

      1) производится установка заборных вибраторов после подвески их на тросе или веревке к судну;

      2) закрываются крышки эхолота во время работы;

      3) располагаются равномерно части монтируемого эхолота в катере (шлюпке).

      2640. Не допускается спускать и удерживать какие-либо приборы за бортом без применения лебедок и кран-балок.

      2641. Не допускается:

      1) приступать к подъему якоря, пока все приборы не подняты из воды и не закреплены в транспортном положении;

      2) выполнять переходы на лодках с гидрометрическими приборами, свободно висящими на лебедках в воздухе;

      3) производить спуск гидрометрических приборов на тормозе лебедки при неснятой рукоятке;

      4) использовать для спуска гидрометрических приборов лебедки, не имеющие храпового механизма.

      2642. Понтоны, мосты для производства гидрометрических работ оборудуются перилами высотой не менее 1,25 метров.

      2643. Не допускается производство работ в районе заторов.

      2644. При производстве гидрометрических работ ниже временных перемычек предусматриваются мероприятия, обеспечивающие безопасность на случай прорыва воды.

      2645. При производстве работ во время паводка, лесосплава, в остальных осложненных условиях имеется дежурная лодка со всеми необходимыми спасательными средствами.

      2646. При работах на реках со скоростью течения больше 1,5 метров в секунду якорь крепится к плавучему средству канатом, который в случае необходимости обрубляется.

      2647. Обозначение створа при ведении гидрометрических работ с помощью троса допускается при скорости течения реки до 2,5 метров в секунду.

      Прочность устанавливается проектом. Канат обозначается днем флажками, ночью - фонарями. Устройства, натягивающие канат, должны быть исправны, и обеспечивать быстрое затопление его в случае необходимости.

      Прочность крепления опор, исправность каната и механизмов проверяется перед началом работ.

      2648. В нерабочее время канат опускается на дно реки, а механизмы, натягивающие канат, отключаются и принимаются меры, исключающие возможность их включения посторонними лицами.

      2649. Для передвижения по канату применяются приспособления (крючки, цепочки, петли). Не допускается держаться за канат руками.

      2650. Не допускается:

      1) при работе с ручным ледобуром наваливаться телом на верхнюю часть ледобура для ускорения проходки;

      2) передвижение по льду в туман, пургу, сильный снегопад.

      2651. Лунки диаметром более 20 сантиметров ограждаются вехами. Вблизи дорог на льду и населенных пунктов лунки диаметром более 20 сантиметров прорубать не допускается, и независимо от диаметра, ограждаются.

      Все лунки периодически очищаются от снега, а лед вокруг них посыпается песком.

      2652. При постоянном и длительном производстве работ на льду устраиваются места обогрева работающих.

      2653. При производстве гидрометрических работ с плавающими средствами приближаться к проходящим судам не допускается.

      2654. Гидрометрические створы выбираются гидрогеологом (гидрологом). Располагать створы в устьевой части реки, на перекатах, порогах и в опасных местах не допускается.

117. Инженерно-геологические работы

      2655. При проведении полевых опытов по определению компрессионных и сдвиговых свойств горных пород:

      1) перед монтажом приборов проверяются исправность канатов, хомутов, крючков и рычагов, а в нагрузочных платформах надежность крепления установки; во время установки стоек и домкратов следят за положением тяжеловесных подвесных рычагов, приняв меры против их падения;

      2) производится загрузка приборов образцами для определения параметров сдвига при отведенных в сторону рычагах;

      3) закрепляют стенки и кровлю выработок, в которых производятся опыты, принимаются меры к предотвращению затопления выработок поверхностными и грунтовыми водами; в выработках находятся лица, непосредственно участвующие в проведении опытов;

      4) имеется свободный выход из горной выработки, обеспечивающий быстрое удаление людей в случае аварии;

      5) тип установки и оборудования для полевых испытаний выбирается в зависимости от предельной расчетной нагрузки; при заглублении в грунт анкерных свай несущая способность упорной балки на 25 процентов больше расчетной.

      2656. При проведении полевых опытов по определению компрессионных и сдвиговых свойств горных пород не допускается:

      1) нахождение людей в выработке во время загрузки платформы;

      2) нахождение людей под грузовой платформой и рычагами.

      2657. Если во время опыта обнаружены неисправности, проведение опыта приостанавливается, и возобновляется после устранения всех неисправностей.

      2658. Во избежание попадания дождевых и талых вод в шурфы последние оборудуются щитами или палатками и окружаются валом из грунта на расстоянии не менее 1,0-1,5 метров от края шурфа.

      2659. При производстве опытных работ в подземных выработках упорные бетонные подушки на кровле опытной камеры укрепляются анкерными якорями, которые закладываются на глубину не менее 0,4 метров.

      Качество изготовления бетонных подушек исключает возможность их разрушения при статических нагрузках.

      2660. Гидравлические домкраты, устанавливаемые под рабочую нагрузку для проведения опытов, испытываются под нагрузкой, превышающей рабочую на 25 процентов. Испытание домкратов производится после их ремонта, но не реже 1 раза в год.

      2661. При использовании гидравлических домкратов не допускается:

      1) работать с неисправными домкратами, гидравлическими подушками, насосными агрегатами, маслопроводом и манометрами;

      2) допускать выход штока поршня домкрата более чем на 3/4 его длины;

      3) резко снижать давление путем быстрого отвинчивания выпускной пробки.

      2662. Гидроустановка имеет два исправных манометра: один на насосе, а второй - на подушке или домкратах.

      2663. Не допускается:

      1) включать насос с закрытыми вентилями;

      2) допускать повышение давления выше максимального рабочего.

      2664. Все работники, занятые в проведении опытов во время нагрузки гидроустановки, находятся в местах, обеспечивающих их полную безопасность.

      2665. В случае внезапного прекращения подачи электроэнергии лицо, обслуживающее насосный агрегат, выключает электродвигатель, приводящий в работу насос.

      2666. Пункт наблюдения и гидравлическая установка имеют аварийное освещение.

      2667. При проведении опытов по определению параметров сдвига пород в горной выработке установка укрепляется не менее чем двумя винтовыми домкратами.

      2668. При использовании опытной установки с применением, гидравлических подушек и винтовых домкратов подушка имеет предохранительный металлический (съемный) кожух, а винтовые домкраты - предохранительный металлический пояс.

      2669. После проведения каждого опыта камера проверяется в соответствии с технологическим регламентом и приводится в безопасное состояние.

      2670. При проведении опытов на сжимаемость и сопротивление пород сдвигу в скважинах с помощью прессиометров выполняются следующие условия:

      1) перед началом определений проверяется исправность и состояние шлангов, газового редуктора, вентиля, баллонов;

      2) при проведении определений в зимнее время над устьем скважины сооружается отапливаемое укрытие;

      3) следят за показаниями манометров, не допускается повышение давления выше предельного.

      2671. Не допускается:

      1) в процессе проведения опробования находиться над устьем скважины;

      2) проведение опробования скважин при неисправности приборов, измерительной аппаратуры, утечках воздуха, при зависании клапана редуктора, аномальных показаниях указателя деформации.

      При обнаружении неисправностей проведение опробования приостанавливается, источник высокого давления отключается, а давление в системах прессиометра снимается.

      2672. При работе с пенетрационно-каротажными станциями обеспечивается безопасность работ с радиоактивными веществами и источниками ионизирующих излучений при поисках и разведке полезных ископаемых, в соответствие с требованиями глав 6 и 15 части 4 настоящих Правил.

      2673. При проведении полевых испытаний грунтов динамическим зондированием:

      1) перед началом работы и через каждый час работы проверяются исправность ударного элемента, его приводного устройства, надежность его крепления в направляющих, убеждаются в отсутствии трещин в ударном механизме установки;

      2) замеры производятся при полностью отключенном и поставленном на тормозное устройство механизме;

      3) проверяется надежность крепления резьбовых соединений штанг.

      2674. При проведении полевых опытов методом статического зондирования:

      1) перед началом работ проверяются крепление пенетрационной установки, соосность и центровка ее со скважиной, горизонтальность площадки;

      2) проверяется исправность гидравлических систем установки.

      2675. Не допускается:

      1) нахождение людей в зонах действия ударных элементов пенетрационных установок, гидравлических домкратов и вблизи нагрузочных площадок;

      2) определение компрессионных, сдвиговых грунтовых свойств и производство статического зондирования с использованием винтовых домкратов.

      2676. При эксплуатации установок для динамического зондирования необходимо соблюдать требования промышленной безопасности, установленные к компрессорным станциям, и главы 15 настоящих Правил.

118. Буровые работы

      2677. Прокладка подъездных путей, сооружение буровой установки, размещение оборудования, устройство отопления, освещения производится по проектам.

      Проекты разрабатываются в соответствии с техническими условиями эксплуатации оборудования и требованиями настоящих Правил.

      2678. Буровая установка обеспечивается механизмами и приспособлениями, повышающими безопасность работ, в соответствии с требованиями промышленной безопасности.

      2679. Все рабочие и специалисты, занятые на буровых установках, используют средства индивидуальной и коллективной защиты.

      Не допускается нахождение на буровых установках лиц без защитных касок.

119. Строительно-монтажные работы
Параграф 1. Общие положения

      2680. Расстояние от буровой установки до жилых и производственных помещений, охранных зон железных и шоссейных дорог, инженерных коммуникаций, высоковольтных линии не менее высоты вышки плюс 10 метров, а до магистральных нефте- и газотрубопроводов - не менее расстояния безопасной зоны.

      2681. При бурении скважин в населенных пунктах и на территории промышленных организаций допускается монтаж буровых установок на меньшем расстоянии при условии проведения мероприятий, обеспечивающих безопасность работ, мер пожарной безопасности, мер, обеспечивающих безопасность населения, которые указываются в проекте.

Параграф 2. Устройство буровых установок

      2682. Буровые вышки крепятся растяжками из стальных канатов. Число, диаметр и места крепления растяжек соответствует технической документации изготовителей.

      Растяжки устанавливаются в диагональных плоскостях так, чтобы они не пересекали дорог, воздушных линий электропередач, маршевых лестниц и переходных площадок.

      Нижние концы растяжек крепятся через стяжные муфты к якорям. Крепления растяжек выполняется не менее чем тремя зажимами.

      Не допускается:

      1) крепление двух растяжек к одному якорю;

      2) установка растяжек из сращенного каната.

      2683. Пальцы, свечеукладчик и свечеприемная дуга застрахованы от падения при их поломке и не мешают движению талевого блока и элеватора.

      2684. На вышках и мачтах буровых установок в районах, где возможны полеты самолетов (вертолетов) на высоте, соизмеримой с высотой вышки или мачты, имеются сигнальные огни.

      2685. У стационарных и передвижных буровых установок со стороны рабочего (основного) выхода устраивается приемный мост с уклоном 1:25 из досок толщиной не менее 70 миллиметров; шириной моста не менее 2 метров. Длина приемного моста по настилу не менее 14 метров.

      Для укладки бурильных и обсадных труб у приемного моста оборудуются стеллажи, имеющие приспособления, предохраняющие трубы от раскатывания.

      Самоходные и передвижные буровые установки допускается оборудовать стеллажами для производства работ с бурильными, колонковыми и обсадными трубами. В этом случае основной выход из буровой установки оборудуется трапами или лестницами с двухсторонними перилами.

      2686. Предохранительное устройство буровых насосов оборудуется сливной линией, через которую при срабатывании предохранительного клапана сбрасывается в приемную емкость промывочная жидкость.

      2687. Сливная линия не имеет резких перегибов и жестко закрепляется.

      2688. Опрессовка буровых насосов и их обвязка производится в соответствии с эксплуатационной документацией изготовителя, проектом и технологическим регламентом. Результаты опрессовки оформляются актом.

      2689. Буровые насосы укомплектовываются предохранительными клапанами в соответствии с техническим паспортом изготовителя.

Параграф 3. Монтаж, демонтаж буровых вышек

      2690. Механизмы и приспособления для подъема вышек и грузов (лебедки, опоры, стрелы, канаты, блоки, домкраты) имеют запас прочности в соответствии с отраслевым стандартом изготовителя по отношению к максимальной возможной нагрузке.

      До начала подъема проверка технического состояния подъемных механизмов, приспособлений, канатов, цепей, устройств производится руководителем работ с регистрацией в технической документации.

      2691. Перед подъемом вышки руководителю работ проверяет:

      1) правильность сборки вышки;

      2) на элементах вышки нет оставленных инструментов, предметов;

      3) правильность оснастки и крепления канатом подъемной системы;

      4) крепление опорных плит.

      2692. Подъем и спуск собранной буровой вышки производится с помощью подъемных лебедок, кранов или тракторов, которые находятся от вышки на расстоянии ее высоты плюс 10 метров. Рабочие находятся на том же расстоянии. Основания упорных ног вышки надежно закрепляются во избежание их смещения при подъеме.

      Подъемные лебедки имеют фрикционный и храповой тормоза.

      2693. Поднимаемая вышка оснащается страховочной оттяжкой, гарантирующей невозможность опрокидывания вышки.

      2694. На поясе, с которого ведется сборка, разборка и ремонт буровой вышки, устраивается сплошное перекрытие из досок толщиной не менее 70 миллиметров.

      2695. Для подъема людей на пояса вышки во время монтажа и демонтажа устанавливаются подвесные стремянки, маршевые лестницы или лестницы тоннельного типа. При высоте подъема более 5 метров лестницы закрепляются за конструкции вышки, при этом допускается применять маршевые лестницы и лестницы тоннельного типа.

Параграф 4. Монтаж, демонтаж передвижных и самоходных установок

      2696. Оснастка талевой системы и ремонт кронблока мачты, не имеющей кронблочной площадки, производятся при опущенной мачте с использованием лестниц-стремянок или специальных площадок с соблюдением требований главы 2 части 4 настоящих Правил.

      2697. В рабочем положении мачты самоходных и передвижных буровых установок закрепляются; во избежание смещения буровой установки в процессе буровых работ ее колеса, гусеницы, полозья прочно закрепляются.

Параграф 5. Монтаж, демонтаж бурового оборудования

      2698. Монтаж, демонтаж бурового оборудования с применением грузоподъемных кранов осуществляются в соответствии с требованиями промышленной безопасности.

      2699. Поддерживать и направлять перемещаемое с помощью механизмов оборудование следует только с помощью оттяжек.

      Не допускается нахождение людей на поднимаемых грузах и на пути их перемещения.

Параграф 6. Передвижение буровых установок

      2700. Передвижение стационарных и передвижных буровых установок производится под руководством лица контроля. Лицу контроля (руководителю работ) выдаются утвержденный план и профиль трассы перемещения буровой установки с указанными на нем участками повышенной опасности (высоковольтные линии, газонефтепроводы).

      Трасса передвижения вышек и буровых установок заранее выбирается и подготавливается. Трасса не должна иметь резких переходов от спуска к подъему и наоборот. Односторонний уклон, при котором допускается передвижение вышек и буровых установок, не превышает допустимого техническим паспортом и эксплуатационной документацией установки (вышки).

      Трасса отмечается рядом вешек, устанавливаемых с левой по ходу стороны. Вешки располагаются на расстоянии не более 100 метров друг от друга, а на поворотах трассы и в закрытой местности - с учетом обеспечения их видимости.

      На участках с хорошо видимыми ориентирами установка вешек необязательна.

      2701. Не допускается передвижение вышек буровых установок при сильном тумане, дожде, снегопаде, в гололедицу, при ветре силой выше 5 баллов (или 7 баллов для блоков, на которых нет вышек), а по резко пересеченной местности - при ветре свыше 4 баллов (по шкале Бофорта).

      При передвижении буровых установок в темное время суток трасса между передвигаемой буровой установкой и тягачом, по ходу передвижения освещается.

      2702. Расстояние от передвигаемой в вертикальном положении вышки до тракторов не менее высоты вышки плюс 10 метров. При неблагоприятных условиях местности допускается уменьшение этого расстояния, но при обязательном применении страховочной оттяжки против опрокидывания вышки.

      Для предотвращения проскальзывания вышки при ее движении под уклон применяются страховочная оттяжка, прикрепленная к основанию вышки.

      Во время передвижения вышек нахождение людей, не связанных непосредственно с данной работой, на расстоянии, меньшем, чем полуторная высота вышки не допускается.

      2703. При передвижении буровых установок или вышек все предметы, оставленные на них и могущие переместится, закрепляется. Нахождение людей на передвигаемых буровых установках не допускается.

120. Бурение скважин
Параграф 1. Общие требования

      2704. Работы по бурению скважины начинаются на законченной монтажом буровой установке при наличии проекта, геолого-технического наряда и после оформления акта о приеме буровой установки в эксплуатацию по форме согласно приложению 60 к настоящим Правилам.

Параграф 2. Эксплуатация бурового оборудования и инструмента

      2705. В талевой системе применяются канаты, соответствующие паспорту бурового станка (установки).

      После оснастки талевой системы лицо контроля записывает в Журнал осмотра конструкцию талевой системы, длину и диаметр каната, номер сертификата, дату изготовления и навески каната.

      2706. Талевый канат закрепляется на барабане лебедки с помощью устройств, предусмотренных конструкцией барабана.

      Во всех случаях при спускоподъемных операциях на барабане лебедки оставляется не менее трех витков каната.

      Все работающие канаты перед началом смены осматриваются машинистом буровой установки.

      2707. Неподвижный конец талевого каната закрепляется приспособлением и не касается элементов вышки.

      2708. Соединение каната с подъемным инструментом производится с помощью коуша и не менее чем тремя винтовыми зажимами или канатным замком.

      2709. Резка и рубка стальных канатов производится с помощью приспособлений.

      2710. Не допускается применять канат для спускоподъемных операций в следующих случаях:

      1) одна прядь каната оборвана;

      2) на длине шага свивки каната диаметром до 20 миллиметров число оборванных проволок составляет 5 процентов, а каната диаметром свыше 20 миллиметров - более 10 процентов

      3) канат вытянут или сплюснут и его наименьший диаметр составляет 90 процентов и менее от первоначального;

      4) одна из прядей вдавлена вследствие разрыва сердечника;

      5) на канате имеется скрутка.

      2711. Для производства спускоподъемных операций применяются серийно выпускаемые заводами грузоподъемные устройства и приспособления (элеваторы, фарштули, полуавтоматические элеваторы, вертлюги-пробки, устройства и приспособления), удовлетворяющие отраслевым стандартам заводов-изготовителей.

      2712. Буровые насосы и их обвязка (компенсаторы, трубопроводы, шланги и сальники) перед вводом в эксплуатацию опрессовываются водой на расчетное максимальное давление, указанное в техническом паспорте насоса.

      Предохранительный клапан насоса срабатывает при давлении ниже давления опрессовки, указанного в проекте организации работ.

      2713. При опрессовках обвязки насосов находиться в опасной зоне не допускается.

      2714. Демонтаж приспособлений для опрессовки обвязки производится после снятия давления в системе.

      2715. Результаты опрессовки оформляются актом.

      2716. Не допускается:

      1) работать без приспособления, предупреждающего закручивание нагнетательного шланга вокруг ведущей трубы и его падение;

      2) пускать в ход насосы после длительной остановки зимой без проверки проходимости нагнетательного трубопровода и сливной линии;

      3) продавливать с помощью насоса пробки, образовавшиеся в трубопроводах;

      4) производить ремонт трубопроводов, шлангов, сальника во время подачи по ним промывочной жидкости;

      5) соединять шланги с насосом, сальником и между собой с помощью проволоки, штырей и скоб;

      6) удерживать нагнетательный шланг руками от раскачивания и заматывания его вокруг ведущей трубы;

      7) производить замер вращающейся ведущей трубы.

Параграф 3. Механическое колонковое бурение

      2717. Не допускается:

      1) оставлять свечи не установленными за палец вышки;

      2) поднимать бурильные, колонковые и обсадные трубы с приемного моста и спускать их на него при скорости движения элеватора, превышающей 1,5 метров в секунду.

      2718. При бурении горизонтальных скважин ведущая труба ограждена на всю длину.

      2719. Очистка бурильных труб от глинистого раствора производится при подъеме приспособлениями.

      2720. Разница в длине свечей бурильных труб допускается не более 0,5 метров, при этом свечи минимальной длины выступают над уровнем пола рабочей площадки (полатей) не менее чем на 1,2 метров, а свечи максимальной длины - не более 1,7 метров.

      2721. Перекрепление механических патронов шпинделя производится после полной остановки шпинделя, переключения рукоятки включения и выключения вращателя (коробки перемены передач) в нейтральное положение.

      2722. Все операции по свинчиванию и развинчиванию сальника, бурильных труб выполняются с площадки. Работы на высоте проводятся с соблюдением требований главы 2 настоящих Правил.

      2723. При перемещении бурильных труб от устья скважины к подсвечнику и обратно, для установки труб за палец вышки используются крючки. Крючки, находящиеся на верхней площадке, привязываются.

      2724. Свинчивание и развинчивание породоразрушающего инструмента и извлечение керна из подвешенной колонковой трубы выполняются с соблюдением следующих условий:

      1) труба удерживается на весу тормозом, подвеска трубы допускается на вертлюге-пробке, кольцевом элеваторе или полуавтоматическом элеваторе при закрытом и зафиксированном защелкой затворе;

      2) расстояние от нижнего конца трубы до пола не более 0,2 метров.

      2725. При использовании полуавтоматических элеваторов:

      1) подвешивается элеватор к вертлюгу-амортизатору;

      2) применяются подсвечники, имеющие по периметру металлические борта высотой не менее 350 миллиметров;

      3) при подъеме элеватора вверх по свече машинист находится от подсвечника на расстоянии не менее 1 метра.

      2726. Не допускается при извлечении керна из колонковой трубы:

      1) поддерживать руками снизу колонковую трубу, находящуюся в подвешенном состоянии;

      2) проверять рукой положение керна в подвешенной колонковой трубе;

      3) извлекать керн встряхиванием колонковой трубы лебедкой, нагреванием колонковой трубы.

      2727. Не допускается:

      1) в процессе спускоподъемных операций закрепление наголовников во время спуска элеватора;

      2) при случайных остановках бурового снаряда в скважине поправлять, снимать и надевать элеватор и наголовник до установки снаряда на подкладную вилку или шарнирный хомут.

      2728. При свинчивании и развинчивании бурильных труб с помощью труборазворота управлять им допускается помощнику машиниста.

      Кнопка управления труборазворотом располагается таким образом, чтобы исключалась возможность одновременной работы с вилками и кнопкой управления.

      2729. При работе с труборазворотом не допускается:

      1) держать руками вращающуюся свечу;

      2) вставлять вилки в прорези замка бурильной трубы или вынимать их до полной остановки водила;

      3) пользоваться ведущими вилками с удлиненными рукоятками и с разработанными зевами, превышающими размеры прорезей в замковых и ниппельных соединениях более чем на 2,5 миллиметров;

      4) применять дополнительно трубные ключи для открепления сильно затянутых резьбовых соединений;

      5) стоять в направлении вращения водила в начальный момент открепления резьбового соединения;

      6) производить включение труборазворота, если подкладная вилка установлена на центратор наклонно, а хвостовая часть вилки не вошла в углубление между выступами крышки.

      2730. При работе с трубодержателем для бурения со съемным керноприемником:

      1) используются для зажима бурильных труб плашки, соответствующие диаметру труб;

      2) осуществляется зажим колонны труб после полной ее остановки;

      3) движение бурильной колонны производится при открытом трубодержателе;

      4) снимается обойма с плашками перед подъемом из скважины колонкового снаряда и перед началом бурения.

      Не допускается удерживать педаль трубодержателя ногой и находиться в непосредственной близости от устья скважины при движении бурильной колонны.

Параграф 4. Бурение с продувкой сжатым воздухом и применением газожидкостных смесей

      2731. Оборудование устья скважины исключает возможность проникновения в рабочую зону буровой установки запыленного воздуха, аэрированной жидкости и газожидкостной смеси (пены).

      2732. При бурении скважин с применением пены циркуляционная система замкнутая. Выходящая из скважины пена разрушается в пеноразрушителе.

      2733. Монтаж и эксплуатация компрессорных установок и воздухопроводов производится в соответствии с требованиями безопасной эксплуатации компрессорных установок и сосудов, работающих под давлением.

      2734. Компрессорно-дожимные устройства опрессовываются перед пуском в эксплуатацию и после ремонта. Опрессовка производится технической водой на давление, каким опрессовывается буровой насос, на котором установлено компрессорно-дожимные устройства. Результаты опрессовки оформляются актом.

      2735. На воздухопроводе в пределах буровой установки устанавливается манометр, показывающий давление воздуха, вентиль, регулирующий подачу воздуха в скважину, и предохранительный клапан с отводом воздуха в безопасную сторону.

      Манометр устанавливается в местах, удобных для наблюдения.

      2736. При бурении скважин с применением пены колонна бурильных труб оснащается обратными клапанами, которые легко отличаются по внешнему виду от муфт и замковых соединений.

      2737. До отвинчивания обратного клапана во время проведения спускоподъемных операций с помощью приспособления снимается давление в колонне.

      2738. Труба для отвода шлама и аэрированной жидкости располагается с подветренной стороны и имеют длину не менее 15 метров.

      Не допускается выпускать зашламованный воздух непосредственно в атмосферу. Для его очистки устанавливается шламоуловители.

      2739. Забуривание скважин (бурение под кондуктор) в сухих породах с продувкой воздухом допускается при наличии герметизирующего устройства и средств индивидуальной защиты от пыли.

      2740. Воздухопровод опрессовывается на полуторное рабочее давление, с выдержкой 10 минут. После проведения опрессовки остаточное давление стравливается.

      2741. При наличии избыточного давления воздуха (пены) в нагнетательной линии не допускается:

      1) отвинчивать пробку в сальнике или открывать отверстие в смесителе для засыпки заклиночного материала;

      2) наращивать буровой снаряд;

      3) производить ремонт воздухопровода, арматуры, сальника.

      2742. Не допускается:

      1) прекращать подачу воздуха путем перегибания шланга;

      2) отогревать замерзшие шланги на открытом огне.

Параграф 5. Ударно-канатное бурение

      2743. Рабочая площадка у станка содержится в чистоте и систематически очищается от извлекаемой породы, а в зимнее время - от льда и снега.

      При заправке резцов расширителя при спуске его в обсадные трубы принимаются меры, исключающие возможность повреждения рук резцом.

      2744. Инструментальный и желоночный канаты имеют запас прочности не менее 2,5 по отношению к максимально возможной нагрузке.

      2745. Для направления желонки и бурового снаряда при спуске в скважину, для удержания от раскачивания и для оттаскивания в сторону применяются отводные крюки.

      2746. Не допускается:

      1) забуривать скважину без направляющего устройства для бурового снаряда;

      2) поднимать и опускать буровой снаряд, закреплять забивную головку при включенном ударном механизме;

      3) заменять долота на весу;

      4) находиться в радиусе действия ключа и в направлении натянутого каната во время работы механизма свинчивания;

      5) открывать непосредственно руками клапан желонки;

      6) направлять руками буровой снаряд и желонку при спуске их в скважину, удерживать от раскачивания и отводить их в сторону при подъеме;

      7) оставлять буровой снаряд и желонку в подвешенном состоянии без прочного крепления их к мачте;

      8) применять буровой снаряд, имеющий ослабленные резьбы;

      9) оставлять открытым устье скважины, когда это не требуется по условиям работы;

      10) оставлять не огражденным устье скважины, имеющей диаметр более 500 миллиметров;

      11) подтягивать обсадные трубы, тяжести через мачту станка на расстояние более 10 метров при отсутствии направляющих роликов;

      12) навинчивать и свинчивать обсадные трубы без закрепления нижней части колонны труб хомутами, использовать для удерживания колонны труб шарнирные и цепные ключи;

      13) производить бурение при неисправном амортизаторе ролика рабочего каната.

Параграф 6. Бурение скважин с гидротранспортом керна

      2747. Захват элеватором трубы при спускоподъемных операциях проводится после полной остановки вращателя. Во избежание самопроизвольного включения вращателя, рукоятка золотника управления вращателем устанавливается в фиксированное нейтральное положение, а вентиль регулирования числа оборотов - полностью открыт.

      2748. Не допускается:

      1) эксплуатация соединений системы промывки, рукавов, имеющих механические повреждения или смещение заделочных участков рукавов относительно обойм;

      2) перевод рукоятки вентиля системы промывки для изменения направления потока жидкости без снижения давления в нагнетательной магистрали до нуля.

Параграф 7. Шнековое бурение

      2749. Во время перемещения станков, подъема и опускания мачты вращатель закрепляется в крайнем нижнем положении.

      2750. Забуривание скважины производится:

      1) с применением направляющего устройства;

      2) после проверки соосности шнека и шпинделя.

      2751. Шнеки, составляющие буровой снаряд выше устья скважины, перед использованием очищается от шлама.

      2752. Разъединение шнеков при подъеме или при наращивании в процессе бурения производится после посадки их на вилку или ключ-скобу.

      2753. Не допускается:

      1) бурить шнеками, имеющими повреждения на трубе или на спирали шнека;

      2) применять шнеки с изношенными соединительными элементами (хвостовиками, муфтами, пальцами), с неисправными фиксаторами пальцев, не обеспечивающими достаточной жесткости колонны;

      3) удерживать вращатель на весу с помощью подъемной лебедки без дополнительного закрепления его в направляющих, находится под поднятым вращателем;

      4) очищать от шлама шнеки руками или какими-либо предметами во время вращения;

      5) производить бурение с не огражденным шнеком.

Параграф 8. Вибробурение

      2754. Прочность соединений частей и техническое состояние вибратора проверяется перед его пуском и при эксплуатации в соответствии с технической документацией изготовителя и технологическим регламентом.

      Не допускается пользоваться вибраторами, имеющими в корпусах и деталях хотя бы самые незначительные повреждения.

      2755. Резьбовые соединения деталей вибратора затягиваются контргайками и зашплинтовываются.

      2756. Электродвигатель вибратора включается через отдельный рубильник.

      2757. Соединение вибратора с крюком и элеватором подъемной системы имеет надежно запирающееся устройство.

      2758. Виброустановка оборудуется направляющим устройством. Не допускается при забуривании направлять и удерживать трубу руками.

      2759. Во время осмотра и смазки, при перемещении виброустановки вибратор находится в крайнем нижнем положении.

      2760. Не допускается во время работы вибратора стоять в плоскости вращения его эксцентриков.

      2761. Во избежание повреждения кабеля, идущего к электродвигателю вибратора, и возникновения короткого замыкания кабель не соприкасается с вибрирующими частями.

      2762. Перед совместной работой вибратора и лебедки станка, при спуске и извлечении обсадных труб и ликвидации аварий:

      1) проверяется талевая система и надежность крепления лебедки к раме станка и рамы к фундаменту; замеченные неисправности устраняются;

      2) осматривается вышка, неисправные элементы заменяются новыми, слабые резьбовые соединения подтягиваются;

      3) удаляются с буровой установки люди, за исключением лиц, управляющих лебедкой станка.

      Не допускается при совместной работе вибратора и лебедки станка одновременно производить натяжку труб домкратом.

Параграф 9. Бурение скважин большого диаметра, шурфов

      2763. Не допускается нахождение работников во время бурения в непосредственной близости у устья шурфа.

      2764. После подъема бурового наконечника для очистки его от породы устье шурфа закрывается прочным щитом. Не допускается очистка и замена бурового наконечника при открытом устье шурфа. Для защиты бурильщика от ударов кусками породы во время механической очистки наконечника при помощи вращателя рабочее место ограждается щитом.

      2765. После первоначальной углубки шурфа по проектному диаметру устанавливается опорная плита для предохранения устья от обрушения.

      2766. По окончании буровых работ, во время перерывов в работе, устье шурфа перекрывается щитом, закрепленным за опорную плиту. Крепление щита исключает возможность его отведения с устья.

      2767. Площадка шурфа содержится в чистоте и имеет рифленое твердое покрытие.

      2768. Бурение шурфов в местах ожидаемого залегания газоносного или водоносного напорного пласта производится при наличии проекта, предусматривающего меры безопасности при работе в этих условиях.

      2769. При приближении забоя к газоносному пласту организовывается систематическое наблюдение за состоянием воздушной среды у устья шурфа.

Параграф 10. Бурение из подземных горных выработок

      2770. При бурении из подземных горных выработок необходимо руководствоваться требованиями раздела 2 настоящих Правил.

      2771. Размеры камеры (ниши) должны обеспечивать безопасную ширину проходов между стенками выработки и оборудованием в соответствии с проектом и составлять не менее:

      1) со стороны неподвижных деталей 0,7 метров;

      2) со стороны движущихся деталей 1 метров;

      3) со стороны размещения буровой бригады 1,8 метров.

      2772. Допускается устанавливать оборудование и механизмы вплотную к стенкам камер, если это не затрудняет их обслуживание.

      2773. Буровые механизмы и оборудование устанавливаются так, чтобы они не выступали из камер и ниш в действующие горные выработки.

      2774. На расстоянии 40 метров с обеих сторон от выхода из камеры (ниши), где установлен буровой агрегат, в выработку с механическим транспортом устанавливают предупредительные знаки о возможности появления на путях людей. Выход из камеры (ниши) освещается.

      2775. Лестницы на вышки устанавливаются с уклоном не более 80 градусов и не располагаются над отверстием в полках, концы лестниц прочно прикрепляются к полкам. При этом необходимо, чтобы:

      1) свободные размеры люков были не менее 0,6 Х 0,7 метров;

      2) наименьшее расстояние от основания лестницы до крепи вертикальной выработки составляло 0,6 метров;

      3) расстояние между лестничными полками было не более 6 метров, ширина лестниц - не менее 0,6 метров и расстояние между ступенями - не более 0,3 метров.

      2776. Проходка, проветривание и крепление камер и ниш, из которых ведется бурение, вспомогательных выработок к ним производится в соответствии с требованиями главы 122 раздела 4 настоящих Правил.

      2777. Исполнение электрооборудования и аппаратуры бурового агрегата соответствует требованиям газопылевого режима рудника, из выработок которого ведется бурение.

      2778. При бурении направленных вверх скважин, скважин со значительными притоками воды устье скважины оборудуется герметизирующим устройством для отвода воды в водоотливные канавы. При газопроявлениях принимаются меры по каптации газа.

      2779. Не допускается загромождать посторонними предметами рабочую площадку камеры для бурения скважин.

      2780. Буровая установка оборудуется необходимыми средствами пылеосаждения и пылеулавливания при бурении с продувкой воздухом, обеспечивающими чистоту воздуха в пределах установленных гигиеническими нормативами.

Параграф 11. Бурение с поверхности воды

      2781. Общие положения:

      1) при работе на судоходной реке на установке находится дежурный, который следит за движением судов и плотов и знает сигнальные знаки.

      При наличии на реке порогов, водопадов, водоворотов за 100 метров до них устанавливаются знаки безопасности, запрещающие вход в опасную зону;

      2) не допускается производить работы:

      при ветре свыше 5 баллов;

      при ледоходах и молевом сплаве;

      на судоходных трассах во время сильного тумана;

      в ночное время без освещаемых сигнальных огней, выставляемых с таким расчетом, чтобы огонь был виден на расстоянии не менее 500 метров;

      3) доступ к трапам, трюмам, люкам, выходам, противопожарным и спасательным средствам на установке всегда свободен;

      4) установки имеют ограждения с перилами высотой 1,25 метров и с прибитой на уровне пола бортовой доской высотой не менее 0,20 метров. Между полом и перилами укрепляются две промежуточные параллельные рейки.

      Полы установки и рабочей площадки сделаны из досок толщиной не менее 70 миллиметров;

      5) все работники установки знают свои места и обязанности на случай тревоги, правила спасания утопающих;

      6) каждая установка имеет постоянную радиосвязь и спасательные средства (два круга или две пары шаров, спасательные пояса или жилеты для каждого работающего члена бригады), пеньковый канат длиной не менее 28 метров. На установке постоянно находится дежурная спасательная лодка, использование которой для других целей не допускается.

      2782. При бурении скважин с плавучих установок:

      1) применяемые для расчаливания канаты имеют не менее чем 6-кратный запас прочности;

      2) на плавучей установке на случай аварии или непогоды хранится не менее чем трехсуточный неприкосновенный запас продовольствия и пресной воды, а в холодное время года - комплекты одежды для работников вахты (неприкосновенный запас продовольствия и пресной воды систематически обновляется назначенным работником);

      3) корпус установки содержится в состоянии, обеспечивающем безопасность работы;

      4) передвижение плавучих установок производится с соблюдением действующих требований безопасности судоходства и мореплавания;

      5) не допускается при перемещении установки лебедкой находиться в створе натянутых цепей и канатов, ближе 1 метра от барабана лебедки;

      6) установки рассчаливают, имеют якоря на цепях, соответствующие грузоподъемности установки. В месте погружения расчалочного якоря устанавливается буй (поплавок);

      7) грузоподъемность плавучих оснований отвечает условиям работы и применяемому оборудованию;

      8) при бурении с понтонов и спаренных вельботов высота вышки (мачты) и размеры рабочей площадки определяются расчетом устойчивости;

      9) при бурении с плавсредств на корме или носу устанавливается рабочая площадка размером не менее 2,5Ч2,5 метров;

      10) для придания установке большей устойчивости при бурении с барж и шаланд последние загружены грузом в соответствии с расчетом. Не допускается в качестве груза применять жидкости наливом.

      2783. При бурении скважин с придонных неподвижных установок:

      1) рабочая площадка установки располагается над поверхностью воды на высоте, превышающей высоту возможной волны не менее чем на 0,5 метров;

      2) при бурении с опорной установки соотношение между высотой и шириной (длиной) основания не менее 1:1.

      На глубинах более 2 метров устанавливаются опоры с загрузкой их основания.

      На реках со скоростями течения свыше 2,5 метров в секунду, на взморьях и больших озерах опоры расчаливаются якорями, а вблизи берега - канатами с берега.

      Для предохранения опор от погружения в мягкий грунт прикрепляются подушки или опорные крестовины;

      3) при установке опорных гидротехнических сооружений в водоемах, имеющих резкое изменение уровня воды (вследствие приливов или штормовой погоды), они раскрепляются оттяжками на якорях;

      4) при бурении с установок на сваях последние забивают в дно водоема полностью кустами и прочно скрепляют между собой.

Параграф 12. Бурение на перегретые воды и пар

      2784. Бурение скважин на перегретые воды и пар проводится с соблюдением мер безопасности при работах пароподогревательных установок.

Параграф 13. Бурение с активными промывочными жидкостями

      2785. При бурении скважин с использованием активных промывочных жидкостей рабочие обеспечиваются соответствующей спецодеждой, спецобувью и индивидуальными средствами защиты.

      2786. При применении активных промывочных жидкостей спецодежда по мере загрязнения, но не реже одного раза в месяц подвергается стирке механическим способом с применением эффективных моющих средств.

      2787. Для предотвращения попадания активных промывочных жидкостей в глаза, работники на период спускоподъемных операций применяют защитные очки или щитки с прозрачным экраном (маски с очками).

      2788. В процессе выполнения работ, при которых возможно случайное загрязнение кожи активной промывочной жидкостью, работники пользуются защитными гидрофильными мазями и пастами.

      2789. Система желобов обеспечивает защиту почвы от попадания активных промывочных жидкостей. Желоба деревянные или металлические, без щелей; их глинизируют или используют способы изоляции в зависимости от местных условий.

      2790. Контроль за возможным попаданием активных промывочных жидкостей в подземные и поверхностные водоемы ведется геологическими предприятиями в сроки, установленные технологическим регламентом.

Параграф 14. Бурение с применением антивибрационной смазки

      2791. Спускоподъемный инструмент, загрязнившийся в процессе работы с антивибрационной смазкой, подвергается очистке и промывке.

      2792. Для выполнения работ, связанных с приготовлением и нанесением антивибрационной смазкой на бурильные трубы, исполнителей работ дополнительно обеспечивают защитными очками, фартуками, рукавицами и спецобувью, которыми пользуются во время указанных работ; по окончании работы защитные средства хранятся в отведенном месте.

      2793. Спецодежда, загрязненная антивибрационной смазкой, подвергается стирке с последующей нейтрализацией содой и прополаскиванием водой в сроки, установленные с учетом производственных условий.

      2794. Приготовление антивибрационных смазок производится в водяных банях в отведенном месте вне буровой установки.

      2795. Емкость для приготовления смазки заполняется не более чем на половину.

      2796. Антивибрационные смазки и горюче-смазочные материалы, входящие в состав смазки, хранят на расстоянии не менее 50 метров от буровой установки и места приготовления и разогрева смазки.

      2797. Нанесение антивибрационных смазок на бурильные трубы производится с помощью серийно изготавливаемых устройств, размещаемых в здании буровой установки.

      2798. Допускается наносить антивибрационные смазки на бурильные трубы вручную с помощью лопаток или кистей, имеющих рукоятки длиной не менее 0,5 метров.

      Не допускается при использовании антивибрационных смазок:

      1) смазывать буровой снаряд во время его движения вручную;

      2) выполнять работы без рукавиц.

Параграф 15. Приготовление промывочных растворов

      2799. Площадка для приготовления промывочного раствора по своим размерам обеспечивает удобное обслуживание оборудования (гидроворонки, глиномешалки, транспортеры, устройства), имеет прочный настил из досок толщиной не менее 40 миллиметров с уклоном, обеспечивающим сток жидкости в сторону дренажных канав.

      2800. Вокруг люка глиномешалки, расположенного на высоте более 1,0 метра, устанавливается помост шириной не менее 1 метра с перилами и трапами к нему. Трапы должны иметь ширину не менее 1,5 метров, поперечные планки против скольжения на расстоянии 0,25 метров одна от другой и уклон не более 30 градусов.

      2801. Люк глиномешалки закрывается решеткой с запором. Размеры ячеек решетки не более 0,15 Х 0,15 метров.

      2802. При эксплуатации глиномешалок емкостью 2 кубических метров и более, при эксплуатации устройств для приготовления промывочных растворов производительностью более 25 кубических метров в сутки загрузка исходных материалов механизирована.

      Не допускается во время работы глиномешалки проталкивать глину, материалы в люк ломами, лопатами, предметами, снимать с люка решетку и брать пробу раствора через люк.

      2803. При остановке глиномешалки на ремонт со шкива глиномешалки снимаются ремни передачи, а на пусковом устройстве привода вывешивается плакат: "Не включать - работают люди".

      2804. Земляные хранилища (амбары) глинистого раствора и воды по всему периметру ограждаются высотой не менее 1 метра или перекрываются настилами.

      2805. При приготовлении растворов с добавкой щелочей и кислот рабочие обеспечиваются очками или масками с очками, респираторами, резиновыми перчатками, фартуками и сапогами.

Параграф 16. Крепление скважин

      2806. Перед спуском или подъемом колонны обсадных труб буровой мастер проверяет исправность вышки, оборудования, талевой системы, инструмента, контрольно-измерительных приборов и состояние фундаментов. Обнаруженные неисправности устраняются до начала спуска или подъема труб.

      2807. Секции колонны обсадных труб при их подъеме с мостков свободно проходят в буровую вышку.

      2808. Не допускается в процессе спуска и подъема обсадных труб:

      1) допускать свободное раскачивание секции колонны обсадных труб;

      2) удерживать от раскачивания трубы непосредственно руками;

      3) поднимать, опускать и подтаскивать трубы путем охвата их канатом;

      4) затаскивать и выносить обсадные трубы массой более 50 килограммов без использования трубной тележки.

      2809. Не допускается при калибровке обсадных труб перед подъемом над устьем скважины стоять в направлении возможного падения калибра.

      2810. Перед вращением прихваченной колонны труб вручную ключами и инструментами машинист сначала выбирает слабину подъемного каната, а при вращении труб наготове в любой момент тормозит произвольное их опускание.

      2811. Не допускается при извлечении труб одновременная работа лебедкой и гидравликой станка.

      2812. До начала работ по цементированию производится опрессовка цементировочных агрегатов, заливочной головки, манифольда на максимальное давление в соответствии с проектом и ПОР, проверяется исправность предохранительных клапанов и манометров.

      Заливочная головка оборудуется запорным вентилем и манометром.

      2813. При приготовлении цементного раствора работники используют респираторы и защитные очки.

Параграф 17. Ликвидация аварий

      2814. Работы по ликвидации аварий проводятся в соответствии с ПЛА.

      2815. До начала работ по ликвидации аварий буровой мастер и машинист проверяет исправность вышки, оборудования, талевой системы, спускоподъемного инструмента и контрольно-измерительные приборы.

      2816. При ликвидации аварий, связанных с прихватом труб в скважине не допускается создавать нагрузки одновременно лебедкой и гидравликой станка.

      2817. Во избежание разлета клиньев домкрата при обрыве труб клинья соединяются между собой и прикрепляются к домкрату или станку стальным канатом.

      2818. Трубы при извлечении их с помощью домкрата застраховываются выше домкрата шарнирными хомутами.

      2819. При использовании домкратов не допускается:

      1) производить натяжку труб одновременно при помощи домкрата и лебедки станка;

      2) удерживать натянутые трубы талевой системой при перестановке и выравнивании домкратов;

      3) исправлять перекосы домкрата, находящегося под нагрузкой;

      4) применять прокладки между головками домкрата и лафетом или хомутами;

      5) класть на домкрат какие-либо предметы;

      6) выход штока поршня домкрата более чем на 3/4 его длины;

      7) резко снижать давление путем быстрого отвинчивания выпускной пробки.

      2820. Не допускается применение винтовых домкратов для ликвидации аварий, связанных с прихватом бурового снаряда в скважине.

      2821. При использовании ударных инструментов следить за тем, чтобы соединения бурильных труб не развинчивались.

      При выбивании труб вверх под ударным инструментом ставится шарнирный хомут.

      2822. При постановке ловильных труб для соединения с аварийными трубами, во время их развинчивания принимаются меры против падения ловильных труб.

      2823. Развинчивание аварийных труб ловильными трубами производятся с помощью бурового станка.

      Не допускается развинчивание аварийных труб вручную.

Параграф 18. Ремонт скважин при гидрогеологических работах

      2824. Буровую установку или подъемник тщательно отцентрируют по оси скважины.

      2825. При производстве ремонтных работ на скважине, расположенной в надкоптажном здании, обеспечивают надежной связью машиниста с лицами, работающими внутри здания.

      2826. При чистке песчаных пробок не допускается:

      1) опорожнять желонку непосредственно на пол рабочей площадки;

      2) спускать желонку при образовании слабины каната; последний немедленно выбирается на барабан лебедки;

      3) стоять у устья скважины во время спуска и подъема желонки;

      4) производить работы в фонтанирующих скважинах.

      2827. В случае соскакивания тартального каната с оттяжного ролика или кронблочного шкива прекращаются спускоподъемные операции, канат до завода его в ролик (шкив) закрепляется на устье скважины.

      2828. При промывке песчаной пробки водой промывочная жидкость отводится для исключения ее попадания в скважину.

Параграф 19. Ликвидация скважин

      2829. После окончания бурения и проведения исследований скважины, не предназначенные для последующего использования, ликвидируются.

      2830. При ликвидации скважин:

      1) убрать фундамент буровой установки;

      2) засыпать все ямы и шурфы, оставшиеся после демонтажа буровой установки;

      3) ликвидировать загрязнение почвы от горючих смазочных материалов, выровнять площадку и провести рекультивацию;

      4) принять меры по предупреждению засорения водоема и создания помех судоходству и рыболовству;

      5) ликвидировать обсадные трубы, выступающие над дном водоҰма.

121. Горноразведочные работы
Параграф 1. Проходка и крепление горных выработок с поверхности

      2831. Проведение выработок с отвесными бортами без крепления допускается в устойчивых породах на глубину не более 2 метров.

      Ступенчатые выработки с отвесными бортами допускается проводить без крепления в устойчивых породах на глубину до 6 метров при высоте каждого уступа не более 2 метров и ширине бермы не менее 0,5 метров. Эти ограничения не распространяются на проходку выработок в устойчивых породах с бортами под углом естественного откоса.

      При проведении выработок в неустойчивых породах применяются крепление бортов или борта выравнивают до угла естественного откоса.

      Вид крепи, или возможность проходки без крепления отмечаются в журнале геолого-маркшейдерских замечаний и вносятся в паспорта крепления.

      2832. На склонах с углом откоса более 30 градусов крепь борта к вершине склона выводится над уровнем канавы (траншеи) не менее чем на 0,5 метров.

      2833. При проходке выработок с перекидкой породы глубиной более 2,5 метров должна оставаться берма шириной не менее 0, метров м.

      2834. При проходке выработок с перекидкой породы крепь в местах установки полков усиливается, а сами полки ограждаются бортами из досок высотой не менее 0,15 метров.

      2835. Спуск людей в горные выработки глубиной более 1,5 метров допускается по лестницам, трапам с перилами или пологим спускам.

      2836. При проведении горных работ на склонах с углом более 35 градусов и при наличии скальных обрывов рабочие работают с применением страховочных средств (предохранительные пояса, страховочные канаты).

      2837. На крутых склонах, в лесах, оврагах, ущельях рабочий участок проверяется и принимаются меры безопасности от скатывающихся кусков породы, зависших сучьев и камней, возможных обвалов, лавин и затопления водами.

      Не допускается проведение работ под козырьками пород, со стороны склонов, угрожающих оползнями, обрушениями или обвалами.

      2838. Руководитель горных работ следит за состоянием забоя, бортов канав и траншей, уступов, откосов. При угрозе обрушения пород работы прекращаются, а людей и механизмы отводят в безопасное место.

      2839. Не допускается при работе горнопроходческого, бурового и землеройно-транспортного оборудования находиться в опасной зоне действия рабочих органов и элементов их привода (канатов, цепей, лент, штоков). Опасная зона определяется технологическим регламентом, проектом и при необходимости обозначается на местах ведения работ флажками, плакатами.

      2840. При эксплуатации, обслуживании, ремонте самоходного горнопроходческого, бурового и землеройно-транспортного оборудования не допускается:

      1) применение на склонах с углами, превышающими значения, указанные в руководстве по эксплуатации;

      2) оставление без присмотра с работающим двигателем и не опущенным на землю рабочим органом;

      3) выполнение ремонтных, регулировочных и смазочных работ при невыключенном двигателе, при установке оборудования не на горизонтальной площадке, неопущенном на землю и непоставленным на надежные подкладки рабочем органе, при неподложенных под колеса (гусеницы) упорах.

      2841. Минимально допустимое расстояние от края откоса до колеса (гусеницы) самоходного горнопроходческого, бурового и землеройно-транспортного оборудования определяется ПОР и технологическим регламентом.

      2842. В нерабочее время горнопроходческое, буровое и землеройно-транспортное оборудование проводится в безопасное транспортное состояние и принимаются меры, исключающие пуск оборудования посторонними лицами.

      2843. Проходка и крепление подземных выработок осуществляется в соответствии с требованиями части 2 настоящих Правил.

Параграф 2. Горноспасательная служба, план ликвидации аварий

      2844. Подземные горноразведочные выработки (шахты, штольни и шурфы с рассечками протяженностью свыше 100 метров) обслуживаются профессиональными ПАСС ОПБ.

      Для всех разведочных штолен, шахт и шурфов с рассечками общей протяженностью свыше 100 метров составляется ПЛА.

      Сноска. Пункт 2844 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

122. Опробовательские работы
Параграф 1. Общие положения

      2845. Работы по отбору проб в горных выработках выполняются с соблюдением требований промышленной безопасности, предусмотренных настоящими Правилами.

      2846. Работы по опробованию в эксплуатационных, разведочных и заброшенных горных выработках, в отвалах обогатительных фабрик допускаются лицом контроля на опробуемом участке.

Параграф 2. Отбор проб

      2847. При отборе и ручной обработке проб пород и руд средней и высокой крепости применяются защитные очки.

      2848. Силовые и осветительные кабели, проходящие в выработках в местах непосредственного отбора проб, обесточиваются, демонтируются.

      2849. Отбор проб на высоте более 2 метров производится с мостков, оборудованных лестницей и перилами, на высоте более 3 метров применяются предохранительные пояса.

      Отбор проб допускается также с неподвижных или подвесных полков (люлек) с перилами. Подвесные полки прикрепляются к канату лебедки, оборудованной тормозным устройством. Канат, грузоподъемность лебедки и узлы крепления (заякоривания) лебедки и узлы крепления (заякоривания) лебедки имеют не менее чем 7,5-кратный запас грузоподъемности и прочности закрепления к массе подвесного полка при полной его нагрузке.

      2850. При отборе проб в забое, имеющем шпуровые стаканы, производство работ допускается лицом контроля.

Параграф 3. Опробование открытых горных выработок и естественных обнажений

      2851. При отборе проб в выработках, пройденных на крутых склонах, применяют меры по защите от падения кусков породы со склона и бортов выработки (предохранительные барьеры, защитные щиты).

      2852. При одновременной работе двух или более пробоотборщиков на одном уступе расстояние между участками их работ не менее 1,5 метров.

      2853. Края бермы, расположенной над опробуемыми уступами, свободны от породы. Вынутая порода располагается на расстоянии не менее 0,5 метров от верхнего контура выработки. Отобранные пробы не допускается укладывать на бермы и уступы выработок.

      2854. Не допускается отбирать пробы на участках, подверженных камнепадам, под скальными и снежными карнизами, скальными развалами, в узких ущельях со слабоустойчивыми стенками и нависшими каменными глыбами.

      2855. Опробование речных и озерных береговых обнажений с воды допускается производить с заякоренной лодки или плота при волнении, не препятствующем выполнению работ.

      Опробование ниже уреза воды производится с применением приспособлений, инструментов или механизмов, обеспечивающих дистанционный отбор и сбор проб.

Параграф 4. Опробование подземных горных выработок

      2856. При отборе проб в вертикальных выработках не допускается:

      1) одновременно опробовать стенки и забой;

      2) производить подъем и спуск бадей;

      3) нахождение людей ниже места производства работ по опробованию.

      2857. При взятии проб около рудоспускных люков или гезенков последние перекрываются щитами или досками.

      2858. При отборе проб в горизонтальных выработках:

      1) при ручном отборе проб работающие находятся на расстоянии не менее 1,5 м один от другого, при механизированном – расстояние между работающими определяется руководством по эксплуатации применяемых технических средств;

      2) отбор проб в откаточных выработках производится при отсутствии движения по рельсовому пути или с принятием необходимых мер по безопасности работ.

      2859. Не допускается:

      1) при отборе проб в кровле находиться ближе 2 метров от пробоотборщика;

      2) отбор проб в забоях выработок при совмещении с основными операциями проходческого цикла (бурение и заряжение шпуров, уборка породы).

Параграф 5. Опробование отвалов

      2860. В местах опробования отвалов принимаются меры от возможных обвалов.

      2861. Опробование эфельных полей обогатительных фабрик и отвалов, выделяющих ядовитые газы, производятся по проектам.

      В условиях ядовитых газовыделений все работники, занятые на опробовании, обеспечиваются соответствующими средствами индивидуальной защиты.

      2862. Нависшие куски и глыбы породы над работающими по отбору проб на склонах отвалов, угрожающие падением, удаляются.

      2863. Слабые или перемещающиеся участки склонов отвалов (как выше места отбора проб, так и в местах возможного передвижения пробоотборщиков по отвалу) либо закрепляются, либо применяют альпинистскую страховку.

      При отборе проб на поверхности отвалов сыпучего материала устраивают настилы из досок.

      2864. Опробование отвалов, насыщенных водой, производят по проекту.

      2865. Обработка проб керна (шлама) производится на площадях (в помещениях).

      2866. Высота штабеля ящиков с керном обеспечивает его устойчивость от падения.

      2867. Не допускается установка и снятие пробоотборника шлама на колонковом бурении при работе станка, если непрерывный отбор не предусмотрен конструкцией применяемого оборудования.

Параграф 6. Опробование шурфов (дудок)

      2868. При работе с лестницы пробоотборщик крепится за нее предохранительным поясом.

      2869. При отборе монолитов из неустойчивых или недостаточно устойчивых грунтов через окна забойной секции крепи последняя имеет створки с запорными устройствами.

      После взятия образца створки оставлять открытыми не допускается.

Параграф 7. Обработка проб

      2870. При стационарном характере работ обработка проб производится в помещениях.

      При сезонном или временном характере работ обработка проб может производиться на оборудованных открытых площадках, под навесами, в палатках или помещениях (в том числе передвижных), планировка и оборудование которых, технологический процесс обработки проб соответствует санитарным правилам, условиям труда и безопасности работ.

      2871. Помещения для механической обработки проб обеспечиваются приточно-вытяжной вентиляцией.

      2872. Сушка проб производится в отдельных помещениях, оборудованных вентиляцией.

      2873. Непосредственно над очагами пылеобразования устанавливаются индивидуальные вытяжные или пылепоглощающие устройства.

      2874. Место для обработки проб оборудуется местным боковым отсосом пыли.

      2875. Для работ с пробами, содержащими токсичные вещества, и при обработке проб токсичными веществами используются прозрачные боксы, оборудованные вытяжной вентиляцией.

      2876. Рабочее помещение для обработки проб регулярно убирается от мусора. При этом:

      1) мытье полов производить ежедневно;

      2) стены, потолки, окна и осветительную арматуру не реже одного раза в неделю протирать влажной тряпкой, и не реже одного раза в месяц - промывать.

      Не допускается сухая уборка пыли.

      2877. Хранить в помещении для обработки проб пробы, содержащие вредные вещества не допускается.

      2878. Проходы между оборудованием для обработки проб и между установками и стенами помещения имеют ширину не менее 1 метра.

      2879. Оборудование для механической обработки проб эксплуатируется на прочных виброгасящих основаниях.

      2880. Электропроводка в помещениях для обработки проб отвечает требованиям, предъявляемым к электропроводке для сырых помещений.

      2881. В дробильно-размольном оборудовании предусматривается блокирующее устройство, исключающее возможность их включения во время очистки рабочих узлов, регулировки ширины разгрузочной щели и при снятых пылеулавливающих устройствах.

      2882. Камнерезные (кернорезные) станки оборудуются прозрачным экраном для защиты обслуживающего персонала от водяной пульпы и осколков обрабатываемой породы.

      2883. Механическая обработка проб в подземных горных выработках не допускается.

      В действующих карьерах обработка проб допускается в местах, отведенных для этих целей.

      2884. Обработка проб массой в несколько тонн с крупными кусками производится на площадках, огражденных защитными бортами.

      2885. Дробление и истирание проб ручным способом допускается в закрытых ступах.

      2886. Ручное просеивание измельченных проб производится в ситах, закрываемых плотными крышками.

      2887. При ручной обработке проб рабочие располагаются на расстоянии не менее 0,5 метров друг от друга.

Параграф 8. Промывка проб

      2888. Работы в полевых условиях производятся в светлое время суток, или на рабочем месте имеют стационарное освещение.

      2889. Промывка проб в естественных водотоках и водоемах в местах возможных обрушений и камнепадов, опасных порогов, при заломах, илистых и топких берегах, не допускается.

      При изменении метеорологической обстановки (гроза, сильные ливни) промывка проб в затопляемых и селеопасных водотоках прекращается, все работники уходят в безопасное место.

      2890. При круглогодичном режиме работ обогатительную установку монтируют в оборудованном обогреваемом помещении (передвигаемом или стационарном). Размещение оборудования в помещении осуществляется в соответствии с типовой схемой.

      2891. При расположении передвижных обогатительных установок на льду водоемов, предварительно определяется прочность льда с учетом общей нагрузки на лед всего применяемого оборудования и транспорта, возможного разупрочнения льда при сбросе теплых вод.

      2892. Слив воды при отрицательной температуре воздуха оборудуется так, чтобы исключить образование наледей в рабочей зоне установки.

      2893. Сушка концентратов и продуктов обработки проб, содержащих минералы, выделяющие при нагреве вредные газы и ртутные амальгамы (арсенопирит, галенит, пирит), производятся в отдельном помещении в сушильных шкафах, печах и устройствах, оборудованных вытяжной вентиляцией.

123. Лабораторные работы
Параграф 1. Общие положения

      2894. Здания и помещения лабораторий оборудуются с учетом вредности производства.

      2895. В случае неисправности вентиляционной системы прекращаются все работы в вытяжных шкафах, при которых выделяются вредные вещества, газы и пары.

      2896. В помещениях лабораторий, где производятся работы с горючими жидкостями, горючей пылью и газами, образующими с воздухом взрывоопасные смеси, применяется электрооборудование во взрывобезопасном исполнении.

      2897. Спуск сточных вод, содержащих вредные вещества, в городскую канализационную сеть допускается, если их концентрация не превышает установленных норм и не влияет на биологическую очистку стоков. Сточные воды, содержащие цианистые и ядовитые соединения, предварительно обезвреживаются.

      2898. Не допускается объединение стоков, при котором происходят химические реакции с выделением вредных газов (сероводород, цианистый водород, мышьяковистый водород).

      2899. Посуда с химическими веществами имеет соответствующие этикетки. На банках с ядовитыми веществами наносится надпись "Яд".

      2900. Лица, работающие в помещениях, где выделяются ядовитые газы или пары ртути, обеспечиваются противогазами. Во всех лабораториях, где производятся работы с кислотами и щелочами, имеется дежурный противогаз.

      2901. Место розлива расплава в изложницы оборудуется дополнительным отсосом, а купелирование свинцовых сплавов производится в вытяжных шкафах при включенной вытяжной вентиляции.

      2902. Металлические изложницы для розлива очищаются, смазываются сухим мелом и подогреваются.

      2903. При работе с баллонами высокого давления руководствоваться требованиями промышленной безопасности, установленные к сосудам, работающих под давлением.

      2904. Хранить на рабочих местах кислоты, щелочи и горючие жидкости объемом более сменной нормы не допускается.

Параграф 2. Шлифовальные работы

      2905. В помещение шлифовальной мастерской подводят воду и электроэнергию.

      2906. Каждый шлифовальный станок обеспечивается отсасывающей вентиляцией.

      2907. Работать без резиновых перчаток при шлифовке горных пород, содержащих растворимые в воде соли не допускается. Обработанный материал промывается в приспособленных ваннах.

      2908. Цементация пород при изготовлении шлифов, разваривание бальзама производятся в вытяжном шкафу при закрытых створках.

      2909. Промывку отработанного абразивного материала, уборку помещения и очистку вытяжных шкафов производят в резиновых перчатках.

Параграф 3. Химико-аналитические и гидрохимические работы

      2910. Работы, связанные с выделением вредных и ядовитых газов и паров, производят в вытяжных шкафах. Скорость движения воздуха в дверцах вытяжных шкафов при открытых (поднятых) не более чем наполовину створках не менее 1,0 метра в секунду.

      2911. Помещения, в которых производится разложение вредных веществ, обеспечиваются непрерывно действующей приточно-вытяжной вентиляцией.

Параграф 4. Работа с металлической ртутью

      2912. Обработка проб проводится в оборудованных помещениях, обеспеченных приточно-вытяжной вентиляцией, вытяжными шкафами при температуре не выше 16-18 градусов Цельсия.

      2913. Стены, потолки, окна, двери помещений окрашиваются светлой масляной краской на натуральной олифе, пол покрывается гладким линолеумом, который наклеивается с помощью замазки; швы тщательно шпаклюются, поверхность их покрывается натуральной олифой; края линолеума у стен поднимаются на 100 миллиметров и крепятся заподлицо.

      2914. В помещениях полы, стены, двери, окна не имеют щелей, неровностей, где могли бы застрять капельки ртути; места стыков стен между собой, с потолком и полом закруглены для удобства уборки.

      2915. Рабочие столы, шкафы имеют гладкие поверхности, окрашенные масляной краской, и устанавливаются на ножках с сохранением свободного пространства не ниже 20 сантиметров от пола для обеспечения возможности уборки пола под ними.

      2916. Рабочая поверхность столов и вытяжных шкафов имеет приподнятые борта, покрывается линолеумом, который, огибая приподнятые борта, закрепляется на нижней поверхности. Для стока пролитой ртути предусмотрены отверстия с патрубком, под которым устанавливается приспособление для установки приемника для ртути.

      2917. Электромоторы, пусковая и осветительная аппаратура закрытого исполнения, позволяют применять водный обмыв помещения.

      2918. Разводка технологических трубопроводов, канализационных и водопроводных труб максимально скрыта и по возможности проведена вне помещения; кабели проложены в трубах, проводка освещения выполняется скрыто или с применением проводов с виниловым покрытием на роликах или изоляторах.

Параграф 5. Содержание помещений

      2919. Приточно-вытяжная вентиляция в помещении для обработки проб включается за 30 минут до начала проведения работ и не выключается в течение этого же времени после их окончания.

      2920. Скорость движения воздуха в дверцах вытяжных шкафов при всех открытых створках не менее 0,5 метров в секунду при обычных работах и 1 метра в секунду - при работах, связанных с нагревом ртути. Двери вытяжного шкафа открываются на высоту не более 20-30 сантиметров.

      2921. Ежедневно в помещении проводится влажная уборка, а не реже 1 раза в месяц - генеральная уборка, включающая мытье стен, дверей, окон, потолков, осветительной аппаратуры горячей мыльной водой. Для уборки имеется отдельные щетки, ведра, тряпки, пользование которыми в остальных помещениях не допускается.

      2922. Уборка производится с применением средств химической демеркуризации и последующим смывом остатков раствора с полов водой.

      2923. При попадании капель ртути на пол смыть их струей под давлением 1,5-2 килограмм-сила на квадратный сантиметр по направлению к ближайшему желобу или собрать ее с помощью амальгамированных пластинок (медных или из белой жести) или кисточек. Для обезвреживания пола от ртути его обрабатывают 10-20 процентным раствором хлорного железа из расчета 1 ведро на 25 метров площади.

      2924. Во избежании втирания ее в пол и распространения по всему помещению собираются капли с периферии загрязненного участка и проводятся по направлению к центру.

      2925. Эмалированная посуда, применяемая при работе со ртутью, промывается слабым раствором азотной кислоты или смесью 15 граммов бихромата с 50 миллилитров серной кислоты, тщательно ополаскивается и дополнительно промывается 2,5 процентным раствором йода в 30 процентном растворе йодистого калия.

      2926. Не реже 2-х раз в год производится анализ воздуха в помещении на содержание паров ртути.

Параграф 6. Хранение ртути

      2927. Хранят запасы ртути на складах и в производственных помещениях в стальных баллонах с завинчивающимися пробками или в железной посуде с герметичными пробками на вакуумной замазке, установленной в амортизационном футляре на металлических поддонах.

      2928. Отпускают ртуть в баллоны с кранами в нижней части. Если отсутствуют баллоны указанной конструкции, ртуть отпускается в баллоны, которые укладываются и крепятся к устройству, обеспечивающему плавный наклон для слива ртути в другую емкость.

      2929. Ртуть хранится в сейфе в вытяжном шкафу в небьющейся посуде или толстостенной стеклянной посуде с притертыми пробками, установленной в амортизационном футляре на металлическом поддоне в количестве, необходимом для проведения работ. Стеклянная тара имеет объем не более 500 сантиметров.

      2930. В небольших количествах (20-30 миллилитров) ртуть допускается хранить в лабораторных шкафах.

      2931. Отработанная ртуть временно хранится на складах в условиях, исключающих возможность загрязнения ею воздуха.

Параграф 7. Разварка (отпарка) ртути

      2932. Разварка (отпарка) ртути проводится в вытяжных шкафах при скорости движения воздуха не менее 1 метра в секунду и при медленном нагревании на песчаной бане в 50 процентном растворе азотной кислоты в стеклянной посуде.

      Полученный раствор выливается через воронку с фильтром в стеклянный стакан, фильтр промывается дистиллированной водой, высушивается и сдается на анализ.

      2933. Технологическое оборудование, выделяющее парообразную ртуть, обеспечивается отсосами или агрегатами по улавливанию ртутных паров на месте их образования.

      2934. Трубопроводы должны иметь уклон, а фланцевые соединения - защитные кожухи.

      2935. Под сальниками центробежных насосов, передающих растворы или смеси, содержащие примеси ртути, устанавливаются поддоны, выполненные из устойчивых к ртути и перекачиваемым растворам материалов.

      2936. Электродвигатели, устанавливаемые в помещениях, где возможно выделение паров ртути, укрывается в плотные обтекаемой формы металлические кожухи, обработанные нитроэмалевыми составами. Швы кожуха предварительно пропаиваются.

      2937. Выход от ртутно-масляных насосов очищают на фильтрах – поглотителях паров ртути.

      2938. Сточные воды, загрязненные соединениями ртути, очищать. Для этого устанавливаются ловушки в затворах раковин и по ходу канализационной сети.

      2939. Не допускается располагать у дверей, проходов, оконных проемов, ориентированных на юг или юго-запад, вблизи отопительных приборов и нагревательных поверхностей приборы с ртутным заполнением, установленные на эмалированные поддоны. Стеклянные части ртутной аппаратуры ограждаются.

      2940. В работе с ртутью пользуются толстостенной химической посудой или посудой из небьющегося стекла.

      2941. Манипуляции с открытой ртутью (очистка ее, дистилляция, заполнение приборов) проводится в хлорвиниловых или тонких резиновых перчатках над поддоном в вытяжных шкафах и при работающей вентиляции. Перчатки вымывают, а затем снимают с рук.

      2942. Защита органов дыхания осуществляется с помощью противогаза, кислородных изолирующих приборов или респираторов со сменным патроном. Средствами для защиты органов дыхания пользоваться при:

      1) авариях, связанных с разливом больших количеств ртути;

      2) выходе из строя системы местной вытяжной вентиляции.

      2943. Специальная одежда сотрудников, работающих с ртутью, хранится отдельно от домашней одежды и стирается не реже одного раза в неделю.

Параграф 8. Спектральный анализ

      2944. В спектральной лаборатории каждый источник возбуждения спектров (дуга, искра, пламя) оборудуется отсасывающими устройствами, обеспечивающими полное удаление продуктов сгорания.

      2945. При работе с конденсированной искрой штатив устанавливается в глушителе – звуконепроницаемом ящике.

      2946. Станки для заточки электродов обеспечиваются пылеотсасывающими устройствами.

      2947. Защиту зрения работающих от вредного воздействия ультрафиолетовых лучей осуществляют путем установки перед источником излучения стационарных или временных экранов из стекла темно-синего или красного цвета.

      2948. При работе с ацетиленовым пламенем:

      1) ацетиленовый баллон размещают в специальной стойке с помощью скоб (хомутов) на расстоянии не ближе 5 метров от нагревательных приборов и источников тепла и не ближе 10 метров от открытого пламени;

      2) до открытия баллона с ацетиленом перед разжиганием пламени убеждаются в том, что нагнетающий насос подает воздух в горелку;

      3) после окончания работы с пламенем выключают подачу ацетилена и после этого – насос, нагнетающий воздух.

      2949. Крышку стола под штативом спектрального прибора обшивают листовым асбестом или огнестойким материалом.

      2950. Не допускается во время работы прикасаться к держателям и электродам. Перед сменой электродов отключают генератор и разряжают его емкостные цепи. После окончания съемки обесточивают генератор.

      2951. Не допускается:

      1) работать одному человеку на установках с дугой, искрой, пламенем и с устройствами повышенной опасности;

      2) работать в помещении, где обнаружены утечка светильного газа или ацетилена, с дугой, искрой, пламенем или пользоваться открытым огнем, включать и выключать электроустройства.

Параграф 9. Рентгеноспектральный и рентгеноструктурный анализ

      2952. Рентгеновские установки размещают в отдельных помещениях. Пульты управления, если они изготовлены в виде отдельных блоков, располагаются в смежном помещении.

      2953. Расположение установок в отведенных помещениях:

      1) ширина проходов между установками не менее 1,5 метров;

      2) размеры помещений таковы, чтобы свободная от установок площадь составляла не менее половины общей площади.

      2954. Пол выполняют из изолирующего материала (дерево, линолеум или полихлоридные покрытия по деревянному настилу).

      2955. Рентгеновские лаборатории обеспечиваются электрическим освещением отдельно от сети питания установок.

      2956. Монтаж и ремонт установок проводятся персоналом, имеющих допуск.

      2957. Высоковольтную проводку устанавливают так, чтобы прикосновение к проводам и клеммам полностью исключалось. Блокировочные устройства проверяют не реже одного раза в неделю.

      2958. Ремонт установки проводится при снятом напряжении.

      2959. Во время установки рентгеновских камер или кассет на рентгеновских спектрометрах обслуживающий работник находится перед трубкой в сфере действия прямого излучения не допускается. Указанные операции производятся, используя защитный экран из свинцового стекла.

      2960. При проверке трубок, установке рабочего режима все окна трубок перекрываются свинцом.

      При рабочем напряжении до 50 килоВольт толщина свинцовой пластинки не менее 1 миллиметра; до 100 килоВольт -2 миллиметра; до 150 килоВольт - 3 миллиметра.

Параграф 10. Электронно-микроскопические исследования

      2961. Эксплуатация приборов лаборатории электронной микроскопии осуществляется в соответствии с требованиями параграфа 9 главы 20 части 4 настоящих Правил.

      2962. Ремонт течеискателя допускается производить после разрядки конденсаторов.

      2963. Для охлаждения ловушки течеискателя и электронографа применяется жидкий азот. Использование жидкого кислорода не допускается.

      2964. Все форвакуумные насосы звукоизолируются.

Параграф 11. Масс-спектрометрические исследования и определение абсолютного возраста

      2965. При наличии в лаборатории аргоновой установки для определения абсолютного возраста выполняются требования параграфа 3 главы 20 части 4 настоящих Правил.

      2966. Масс-спектрометр устанавливается в сухом помещении, оборудованном приточно-вытяжной вентиляцией.

      2967. Стойки аналитических частей и стойки напуска устанавливаются на подставки высотой 20 миллиметров в металлические поддоны (для предохранения пола помещения от загрязнения ртутью).

      2968. Для удаления паров ртути выхлопные патрубки форвакуумных насосов имеют вывод за пределы помещения.

      2969. Стеклянные сосуды Дара помещаются в чехлы из материи или мягкой проволочной сетки.

      2970. При работе с масс-спектрометром соблюдаются следующие меры безопасности:

      1) не допускается при включенном высоком напряжении находиться в помещении одному человеку, доступ внутрь измерительной стойки прибора;

      2) напряжение подается на силовой щиток стойки аналитической части от отдельного настенного щитка с выключателем через реле обрыва фаз и магнитный пускатель;

      3) действие блокировочного устройства проверяется не реже одного раза в неделю;

      4) для заливки высоковакуумных ловушек применяется жидкий азот.

      2971. Все стойки масс-спектрометра заземляются.

Параграф 12. Люминесцентный анализ

      2972. Приборы для выполнения люминесцентных определений установить в отдельном помещении.

      2973. Работников, занимающихся люминесцентным анализом, обеспечить защитными очками.

Параграф 13. Шлихоминералогические, петрографические, палеонтологические и палинологические исследования

      2974. Подготовительные операции к шлихоминералогическому и петрографическому анализам (работы с тяжелыми жидкостями, предварительная химическая обработка проб, механический анализ) выполняются в отдельном помещении, обеспеченном приточно-вытяжной вентиляцией.

      2975. Все работы с тяжелыми жидкостями ведутся в вытяжном шкафу в защитных очках и резиновых перчатках.

      Случайно разбрызганную или пролитую жидкость убирают с соблюдением мер предосторожности.

      2976. Органические жидкости (эфир, спирт, бензин, бензол) хранят в закрытых металлических шкафах. Работы с ними выполняются в удалении от горящих газовых горелок и нагревательных приборов в вытяжном шкафу.

      2977. Работы по рассеву проб проводятся в вытяжном шкафу.

Параграф 14. Фотоработы

      2978. В каждом отделении фотолабораторного цеха устраивается приточно-вытяжная вентиляция.

      2979. Растворы хранятся в стеклянных бутылях с притертыми пробками. Большие количества проявителя и фиксажа хранятся в банках с крышками; банки эмалированные или из нержавеющей стали. Все емкости с растворами химикатов имеют соответствующие этикетки.

      2980. Не допускается насыпать ядовитые химические реактивы на чашки весов без бумаги. После взвешивания бумага подлежит уничтожению.

      2981. Банка с химическими реактивами, от которой утеряна этикетка, передается в испытательную лабораторию для определения содержимого.

      2982. Во избежание повреждений кожи рук и заболевания их метоловой экземой по окончании работы с растворами обмывают руки теплой водой в течение 2-3 мин пока не исчезнет ощущение мыльной скользкости.

      2983. Травление стекла кислотой, чернение негативов аммиаком, добавление серной кислоты в раствор сульфата, окраска отпечатков в тон сепии в растворе сернистого натрия, растворение сильных кислот и щелочей в воде, осаждение серебра из отобранных растворов фиксажа сернистым натрием выполняются в вытяжном шкафу.

      2984. При использовании дуговых и ртутно-кварцевых осветителей они снабжаются защитными стеклами; работников, выполняющие эти операции, обеспечиваются защитными очками с темными стеклами.

Параграф 15. Обогащение полезных ископаемых

      2985. Отделения дробления, измельчения, грохочения и классификации, гравитации, магнитной и электрической сепарации, флотации размещают в разных помещениях, снабженных общеобменной приточно-вытяжной вентиляцией и местными отсосами от пылящих агрегатов.

      2986. Канализационные канавы перекрываются щитами.

      2987. Пол в отделении измельчения и гравитации имеет уклон не менее 4-5 градусов. Для предотвращения скольжения возле оборудования укладываются дорожки из рифленой резины или деревянные настилы.

      2988. Не допускается во время работы магнитного сепаратора подносить к нему металлические предметы и производить изменение его параметров.

Параграф 16. Химико-технологические работы

      2989. Обжиг материалов, содержащих летучие ядовитые вещества, производится в вытяжных шкафах.

      2990. Не допускается: при работе с жидким хлором устанавливать в рабочем помещении баллоны вместимостью более 0,5 килограммов, размещать их вблизи нагревательных приборов, включать аппараты без проверки герметичности его систем. В местах хранения и работы с жидким хлором имеются нейтрализующие вещества (едкий натр) и для каждого работающего – противогаз.

      2991. Работы под давлением в автоклавах проводятся в оборудованном помещении, оснащенном вытяжной вентиляцией, с соблюдением следующих правил:

      1) заполнение автоклава реакционной смесью не превышает 70 процентов его рабочего объема; перед закрытием автоклава крышкой места уплотнения тщательно протереть досуха и при закрывании автоклава гайки завинчиваются крест накрест;

      2) после завершения эксперимента не допускается открывать автоклав, неохлажденный до комнатной температуры, дегерметизацию проводить в защитных очках путем постепенного ослабления гаек крест накрест и сброса избыточного давления.

Параграф 17. Пробирный анализ

      2992. Помещение пробирной лаборатории оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией, обеспечивающей максимальный отсос и нормальный воздухообмен, проводится опробование воздушной среды и лаборатории на загрязнение свинцом.

      2993. Наблюдение за ходом плавки, разлив расплава, купелирование свинцового сплава производится в защитных очках темного цвета. Отбивка шлака от свинцового сплава производится на наковальне в рукавицах и предохранительных очках.

      Не допускается разваривать большие корольки в тиглях.

      2994. Не допускается поливать водой попавшую на рабочее место расплавленную массу, ее засыпают песком.

Параграф 18. Инженерно-геологические исследования

      2995. Работы, связанные с выполнением общих химических операций, проводятся в соответствии с требованиями параграфа 3 главы 20 части 4 настоящих Правил.

      2996. При испытании пород на удар применяется защитное ограждение.

      2997. Не допускается при работе с компрессионными и гидравлическими инженерно-геологическими приборами оставлять их без контроля до снятия давления, подходить к прибору за исключением снятия отсчета по индикатору; в остальное время работник, обслуживающий прибор, находится на расстоянии не менее полуторной длины подвески. Не допускается проводить испытания, если струбцины и планки не укреплены надежно и прочно.

      2998. Навеска гирь на всех инженерно-геологических приборах производится с перекрестным расположением прорезей в гирях.

      2999. При испытании на раздавливание кубиков пород с минимальной влажностью верхнюю часть подвески привязывают к рычагу, а под диск подвески подкладывают резиновые коврики.

      3000. Все соединения приборов и баллонов закрепляют с расчетом на максимальное давление.

      3001. При накачивании воздуха в баллоны следят за показаниями манометров и за состоянием соединительных шлангов, перегревание шлангов не допускается.

      3002. Снимают крышку гидравлического прибора по окончании испытаний давления после снятия избыточного давления.

      3003. Не допускается во время опыта при избыточном давлении работающему приближаться к отверстию крышки.

Параграф 19. Эксплуатация складов химических реактивов

      3004. Расходные склады химических реагентов располагаются в отдельно стоящих зданиях. Устройство складов в лабораторных и производственных корпусах не допускается.

      3005. Помещения складов имеют отделку стен, полов и потолков, стойкую к химическим воздействиям и удобную для мытья.

      3006. В каждом помещении предусматривается поливочный кран и приямки для нейтрализации сточных жидкостей.

      3007. В складском помещении устраивается вентиляция и водяное отопление, гардероб, душ и умывальник, помещение для хранения рабочей одежды.

      3008. Бутыли емкостью 10 литров и более с сильнодействующими кислотами и со спиртом вставляют в корзины. Пространство между бутылью и корзиной заполняется стружкой или мягким материалом.

      3009. Склады кислот и химических реактивов обеспечиваются соответствующими средствами защиты, противопожарными средствами и всем необходимым для оказания первой помощи при ожогах и отравлении.

  Приложение 1
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Требования к разработке плана ликвидации аварий
1. Общие положения

      1. Требования к разработке плана ликвидации аварий (далее – Требования) направлены на уточнение порядка составления позиций плана ликвидации аварий (далее – ПЛА) при ведении горных работ и обеспечение единого подхода к его разработке.

      2. ПЛА определяет меры и действия, необходимые для спасения людей и ликвидации аварий на объектах горнорудной и нерудной промышленности в начальной стадии их возникновения.

      3. Каждая позиция ПЛА действует с момента извещения о происшедшей аварии до полного вывода людей из шахты на поверхность или в безопасные места.

      4. ПЛА составляется для каждой эксплуатационной, реконструируемой или строящейся шахты, рудника.

      5. ПЛА для обособленных объектов, возводимых подрядными организациями, составляется:

      1) на период проходки;

      2) на период оснастки и армировки.

      6. ПЛА составляется под руководством технического руководителя производственного объекта, согласовывается с руководителем аварийно-спасательной службы (далее – АСС), обслуживающего данную шахту, и утверждается техническим руководителем организации.

      На горно-металлургических производствах с подземными горными работами допускается утверждать ПЛА заместителям директора или заместителям технического руководителя по горному производству организаций.

      7. Правильное составление ПЛА обеспечивается техническим руководителем шахты и командиром подразделения АСС, с которым он согласован.

      8. ПЛА разрабатывается с учетом протяженности горных выработок, схем вентиляции и наличии вентиляционных устройств и других фактических положений горных работ, проводимых в шахте.

      Предусмотренные ПЛА материальные и технические средства для осуществления мероприятий по спасению людей и ликвидации аварий следует иметь в наличии, в исправном состоянии и в необходимом количестве.

      Проверка состояния материальных и технических средств осуществляется работниками шахт и представителем подразделения АСС перед согласованием ПЛА.

      9. Сохранность и исправность материальных и технических средств, необходимых для осуществления мероприятий по спасению людей и ликвидации аварий, обеспечивает начальник шахты.

      10. Работников шахты необходимо ознакомить со способами оповещения аварийной сигнализацией, с путями выхода людей из аварийного и угрожаемых участков, с обязанностями и правилами личного поведения каждого работника на случай возникновения аварий под расписку в журнале "Регистрации ознакомления работников с запасными выходами".

      11. При изменении технологии, вводе новых или закрытии отработанных участков, изменении схемы вентиляции или путей выхода людей из шахты, в ПЛА техническим руководителем шахты в течение суток вносятся соответствующие поправки и дополнения, которые согласуются с командиром подразделения АСС и утверждаются техническим руководителем организации.

      12. В случае пересмотра отдельных позиций ПЛА, изменения в ПЛА вносятся в течение суток во все его экземпляры.

      Пополнение графических материалов с нанесением текущей информации, не повлекшей внесения поправок в ПЛА, производится по мере их разработки.

      В случае не внесения в указанный срок необходимых изменений в ПЛА или обнаружения несоответствия фактического положения в шахте ПЛА, командир подразделения АСС имеет право снять свою подпись о согласовании с ним ПЛА в целом по шахте или отдельных его позиций в зависимости от величины и характера нарушений.

      О снятии подписи командир подразделения АСС в письменной форме ставит в известность технического руководителя шахты и технического руководителя предприятия, территориальное подразделение уполномоченного органа в сфере гражданской защиты для принятия ими необходимых мер.

      13. В ПЛА предусматриваются:

      1) мероприятия по спасению людей;

      2) пути вывода людей, застигнутых авариями в шахте, из зоны опасного воздействия;

      3) мероприятия по ликвидации аварий и предупреждению их развития;

      4) действия специалистов и рабочих при возникновении аварий;

      5) действия подразделения АСС и персонала шахты в начальной стадии возникновения аварий.

      14. Для удобства пользования ПЛА каждому месту возможной аварии (далее - позиция) присваивается определенный номер, который наносится на вентиляционные планы и аксонометрическую схему проветривания горных выработок, начиная с поверхности по движению струи воздуха.

      Если на шахте имеется несколько воздухоподающих стволов, то нумерация позиций начинается со ствола, подающего в шахту наибольшее количество воздуха.

      В оперативной части ПЛА нумерация позиций располагаются в возрастающем порядке.

      15. ПЛА содержит графическую часть и оперативную часть в следующей форме:

Форма оперативной части плана ликвидации аварий

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

35

37

38

39

40


      ___________________________________________________________________

      (вид аварии)

      Позиция № __________________________________________________________

      (место аварии)

Мероприятия по спасению людей и ликвидации аварии

Ответственные лица и исполнители

Пути и время (мин) выхода людей из аварийного участка

Маршруты движения отделений ПВАСС и задания

Маршруты движения отделений ПВАСС и задания

(отрывная часть)

1

2

3

4

5







      16. К ПЛА прилагаются следующие документы:

      1) распределение обязанностей между отдельными лицами, участвующими в ликвидации аварий, и порядок их действий, указанные в таблице 1:

      Таблица 1

Распределение обязанностей между отдельными лицами, участвующими в ликвидации аварий, и порядок их действий

1. Обязанности ответственного руководителя работ

по ликвидации аварий

1. Ответственный руководитель работ по ликвидации аварий (далее – ответственный руководитель):

 1) в первую очередь приступает к выполнению мероприятий по спасению людей, застигнутых аварией в шахте, предусмотренных оперативной частью ПЛА и контролирует их выполнение;

 2) постоянно находится на командном пункте ликвидации аварий;

 3) проверяет, вызвано ли подразделение АСС;

 4) выявляет число рабочих, застигнутых аварией и их местонахождение в шахте;

 5) если при аварии может возникнуть опасность для работающих в соседней шахте, немедленно сообщает об аварии главному инженеру или диспетчеру этого объекта;

 6) совместно с командиром подразделения АСС уточняет оперативный план работ по спасению людей и ликвидации аварий, и в соответствии с этим дает командиру АСС письменные задания по спасению людей и ликвидации аварий;

 7) организует ведение "Оперативного журнала по ликвидации аварий" согласно подпункту 2) пункта 21 настоящих Требований;

 8) принимает информацию о ходе спасательных работ и проверяет действия отдельных лиц административно-технического персонала в соответствии с оперативным планом работ по спасению людей и ликвидации аварии;

 9) в зависимости от характера аварии назначает инженерно-технических работников на посты к телефонам в околоствольных дворах и надшахтных зданиях для связи с местом аварии, а также к стволу для проверки пропусков у лиц, спускающихся в шахту;

 10) составляет график работ административно-технического персонала и рабочих шахты, если авария имеет затяжной характер.

 2. При ведении спасательных работ и ликвидации аварий обязательным к выполнению являются только распоряжения ответственного руководителя.

 3. Ответственный руководитель для отдыха имеет право кратковременно оставлять командный пункт, назначив вместо себя заместителя главного инженера или лицо, подготовленное для выполнения этих обязанностей. О принятом решении ответственный руководитель должен сделать соответствующую запись в оперативном журнале или издать распоряжение о назначении ответственного по выполнению работ ликвидации аварий на время своего отсутствия.

 4. В своих действиях ответственный руководитель и командир АСС также руководствуются технологическим регламентом по организации и проведению АСС в горнорудной отрасли и на объектах подземного строительства

 5. В случае разногласия между командиром АСС и ответственным руководителем, обязательным к выполнению является решение ответственного руководителя. Если решение ответственного руководителя противоречит технологическому регламенту по организации и проведению аварийно-спасательных работ (далее – АСР) в горнорудной отрасли и на объектах подземного строительства, командир АСС записывает в "Оперативный журнал по ликвидации аварий" особое мнение.

 6. Ответственный руководитель может потребовать от вышестоящего руководства организации экспертной комиссии для консультации по спасению людей и ликвидации аварий, однако это не снимает с него ответственности за правильное и своевременное ведение спасательных работ и ликвидацию аварии.

 7. В период ликвидации аварии на командном пункте могут находиться только лица, непосредственно связанные с ликвидацией аварии.

2. Обязанности горного диспетчера, дежурного по шахте

8. Горный диспетчер, дежурный по шахте при получении сообщения об аварии до прибытия главного инженера шахты или замещающего его лица, выполняет обязанности ответственного руководителя, руководствуясь пункта 1 настоящей таблицы.

 9. Рабочее место горного диспетчера, дежурного по шахте является командным пунктом. Для оперативного ведения работ по спасению людей и ликвидации аварий и ведения документации, на командном пункте устанавливается не мене 2-х параллельных аппаратов связи (телефонов).

3. Обязанности командира подразделения АСС – руководителя горноспасательных работ

10. Командир подразделения АСС:

 1) находится на командном пункте;

2) руководит работой горноспасателей в соответствие с ПЛА выполняет задания ответственного руководителя и обеспечивает выполнение спасательных работ;

3) систематически информирует ответственного руководителя о своих действиях.

4. Обязанности технического руководителя предприятия

11. Технический руководитель предприятия:

 1) оказывает помощь в ликвидации аварий, не вмешиваясь в оперативную работу ответственного руководителя;

 2) принимает меры к переброске на шахту людей и необходимого для ликвидации аварии оборудования, материалов и транспортных средств с других объектов или непосредственно со складов и обеспечивает своевременное выполнение этих мероприятий.

 12. Технический руководитель организации имеет право письменным приказом отстранить ответственного руководителя и принять руководство на себя или возложить его на другое лицо из числа должностных лиц шахты.

5. Обязанности начальника шахты

12. Начальник шахты:

 1) немедленно является на шахту и сообщает о своем прибытии ответственному руководителю;

 2) организует медицинскую помощь пострадавшим;

 3) по принятой системе учета организует проверку оставшихся в шахте и выехавших на поверхность людей;

 4) по требованию ответственного руководителя привлекает к ликвидации аварии опытных рабочих и технический персонал шахты, а также обеспечивает дежурство рабочих для срочных поручений;

 5) обеспечивает работ у материального, лесного и аварийного складов и организует доставку необходимых материалов к стволу, к надшахтному зданию и другие места;

 6) организует и проверяет вахтерские посты в надшахтном здании, нарядной и шахтном дворе;

 7) запрашивает у вышестоящей организации необходимую помощь;

 8) организует питание подразделений АСС и предоставляет им помещения для расположения и отдыха;

 9) руководит работой транспорта на поверхности.

6. Обязанности начальника пылевентиляционной службы

13. Начальник пылевентиляционной службы:

 1) немедленно является на шахту и сообщает о своем прибытии ответственному руководителю;

 2) по распоряжению ответственного руководителя осуществляет изменения вентиляционного режима;

 3) следит за работой и состоянием вентиляторов и о результатах докладывает ответственному руководителю;

 4) устанавливает потребность материалов, необходимых для исправления вентиляционных устройств и обеспечивает их доставку;

 5) ставит специальных дежурных у вентиляторов на поверхности;

 6) обо всех своих действиях докладывает ответственному руководителю.

7. Обязанности заместителя или помощника технического руководителя шахты

14. Заместитель или помощник технического руководителя шахты:

 1) является на шахту и докладывает о своем прибытии ответственному руководителю;

 2) обеспечивает прекращение спуска людей в шахту без пропусков, организует выдачу специальных пропусков и следит за тем, чтобы спуск людей в шахту проводился только по этим пропускам;

 3) организует своевременный и быстрый спуск в шахту горноспасательных отделений;

 4) удаляет из надшахтного здания всех посторонних лиц;

 5) ставит специальные посты у места посадки людей в клеть или у входа в штольню, у всех выходов из шахты, где учитываются спускающиеся в шахту;

 6) ведет учет всех выезжающих из шахты людей и особый учет выезжающих с аварийного участка.

 В случае необходимости направляет выезжающих с аварийного участка к ответственному руководителю для доклада о состоянии в шахте.

8. Обязанности главного механика шахты

15. Главный механик шахты или его помощник:

 1) является на шахту и докладывает о своем прибытии ответственному руководителю;

 2) организует бригады из работников механической службы и устанавливает их постоянное дежурство для выполнения работ по ликвидации аварии;

 3) обеспечивает по распоряжению ответственного руководителя или по согласованию с ним, в случае необходимости, выключение или включение воздухопровода;

 4) обеспечивает бесперебойное действие шахтного водопровода и воздухопровода для подачи воды к месту пожара;

 5) обеспечивает бесперебойную работу шахтного оборудования: подъемных машин, насосов, вентиляторов, компрессоров;

 6) постоянно находится в определенном месте, указанном ответственным руководителем, в случае ухода оставляет вместо себя заместителя;

 7) о всех своих действиях докладывает ответственному руководителю.

9. Обязанности главного энергетика шахты

16. Главный энергетик шахты или его помощник:

 1) является на шахту и докладывает о своем прибытии ответственному руководителю;

 2) организует бригады и устанавливает постоянное дежурство слесарей, электриков и т.д. для выполнения работ по ликвидации аварий;

 3) обеспечивает бесперебойную работу шахтного электромеханического оборудования;

4) обеспечивает, по распоряжению ответственного руководителя или по согласованию с ним, в случае необходимости включение или выключение электроэнергии;

 5) извещает подстанцию, питающую шахту электроэнергией, об аварии и дает указание о необходимости бесперебойной подачи электроэнергии;

 6) обеспечивает исправное действие телефонной связи и устанавливает телефонную связь с аварийными участками;

 7) постоянно находится в определенном месте, указанном ответственным руководителем, в случае ухода оставляет вместо себя заместителя;

 8) обо всех своих действиях докладывает ответственному руководителю.

10. Обязанности начальника участка, помощника начальника участка, горного мастера

17. Начальник или помощник начальника участка, на котором произошла авария:

 1) немедленно сообщает о своем местонахождении ответственному руководителю лично, а в случае невозможности оставить участок через своих подчиненных и принимает на месте меры к выводу людей и ликвидации аварии;

2) по указанию ответственного руководителя спускается в шахту, выясняет число оставшихся на участке людей и принимает меры к их выходу в безопасные места или из шахты согласно ПЛА для данного конкретного случая, определяет характер, размеры и причины аварии и информирует о своих действиях ответственного руководителя.

 18. Один из помощников начальника участка или начальник участка при ликвидации аварии остается при ответственном руководителе для информации о состоянии выработки, оборудования, канализации, тока и др.

 19. Горные мастера аварийного участка:

 1) застигнутые в шахте аварией принимают на месте меры по спасению и выводу людей с участков в соответствии с ПЛА и немедленно сообщают о происшедшей аварии администрации шахты или телефонистке шахты для вызова подразделения АСС;

 2) находясь на поверхности и узнав об аварии, немедленно являются к ответственному руководителю для получения распоряжений.

 20. Начальники других участков и их помощники:

 1) узнав об аварии на шахте, немедленно являются на шахту и поступают в распоряжение ответственного руководителя для выполнения поручений, связанных со спасением людей и ликвидацией аварии;

 2) если на момент аварии они находятся в шахте, то выясняют характер и размер аварии и в случае опасности принимают меры для вывода рабочих согласно ПЛА и информируют о своих действиях ответственного руководителя.

11. Обязанности прочих лиц, участвующих в ликвидации аварии

21. Старший смены в ламповой:

 1) получив извещение об аварии, немедленно прекращает выдачу светильников всем лицам, не имеющим специального пропуска в шахту;

 2) устанавливает по недостающим номерам число не выехавших из шахты лиц и сообщает об этом ответственному руководителю;

 3) принимает светильник и от выехавших из шахты лиц и на газовых шахтах актирует светильники с обнаруженными неисправностями.

 22. Старшие материального и лесного складов дежурят на складах, заготовляют необходимое количество вагонеток, площадок, загружают их лесом и другими материалами, по первому требованию ответственного руководителя ликвидации аварии доставляют материалы к шахте.

 23. Начальник или диспетчер погрузочно-транспортного цеха принимает меры к беспрепятственному пропуску состава по подъездным путям к шахте в случае прибытия подразделений АСС железнодорожным транспортом.

 24. Главный врач больницы (поликлиники), получив извещение об аварии:

1) немедленно высылает на шахту, где произошла авария, медицинский персонал с необходимыми аппаратами, инструментами и медикаментами;

 2) вызывает в больницу на дежурство медицинский персонал, а при необходимости выезжает на шахту для непосредственного руководства по оказанию помощи пострадавшим.

 25. Врач (фельдшер) медицинского пункта шахты оказывает первую помощь пострадавшим, руководит отправкой их в больницу, а также организует в случае надобности непрерывное дежурство медицинского персонала на время ведения спасательных работ.

 26. Подразделение противопожарной службы:

 1) немедленно выезжает по вызову и поступает в распоряжение ответственного руководителя для работы на поверхности;

 2) если пожар возник на поверхности, немедленно приступает к его тушению;

 3) по первому требованию ответственного руководителя начальник пожарной команды предоставляет для работ по ликвидации аварии противопожарные материалы и оборудование, имеющееся в его распоряжении.

 27. Телефонистка шахтной телефонной станции:

 1) получив сообщение об аварии, немедленно сообщает ответственному руководителю, диспетчеру, дежурному по шахте и по его указанию приступает к исполнению своих обязанностей предусмотренных ПЛА;

 2) вызывает подразделение АСС;

 3) немедленно прерывает переговоры с лицами, не имеющими непосредственного отношения к происшедшей аварии;

 4) извещает о происшедшем всех лиц и учреждения согласно списку таблицы 2;

 28. На весь период ликвидации аварии вызов дополнительных подразделений АСС для спасения людей и ликвидации аварии должен производиться с отключением любых абонентов.

 29. Некоторые обязанности могут быть включены дополнительно с учетом конкретных условий, а также исключены, если они выполняются с диспетчерского пункта.


      2) список должностных лиц и учреждений, которые немедленно

      извещаются об аварии, составленный в соответствии с таблицей 2:

      Таблица 2

Список должностных лиц и учреждений, которые немедленно
извещаются об аварии

Учреждение или должностное лицо

Ф. И. О.

№ телефона

Адрес

Служебный

Домашний

Служебный

Домашний

1

2

3

4

5

6

Горный диспетчер (дежурный по шахте)






Подразделение АСС






Подразделение противопожарной службы






Технический руководитель шахты (технический руководитель)






Начальник пылевентиляционной службы






Главный механик шахты






Главный энергетик шахты






Начальник шахты






Заместитель главного инженера






Начальник участка






------- \\ ----------






-------- \\ ----------






Медпункт






Технический руководитель организации






Директор предприятия






Главный врач больницы (поликлиники)






Начальник ДЧС области






Районный отдел КНБ






Районный отдел МВД






Прокуратура






      Копия списка должностных лиц и учреждений, которые немедленно извещаются об аварии или соответствующие выписки из него находятся на телефонных станциях шахты или организации в зависимости от того, по какой телефонной станции вызываются конкретные лица.

      При отсутствии прямой телефонной связи диспетчера с участками подземных работ о происшедшей аварии сообщение получает телефонистка, которая незамедлительно ставит в известность ответственного руководителя по ликвидации аварий и по его распоряжению осуществляет вызов лиц в соответствии со списком.

      17. При согласовании и утверждении ПЛА к нему приобщаются следующие приложения:

      1) акт проверки исправности действия реверсивных устройств с пропуском опрокинутой воздушной струи по горным выработкам;

      2) акт проверки наличия и исправности противопожарных средств и оборудования;

      3) акт проверки состояния насосных станций, водонепроницаемых перемычек и других средств, предусмотренных ПЛА, по предупреждению затопления горных выработок;

      4) акт о состоянии запасных выходов из очистных забоев, участков и шахты и о пригодности их для выхода людей и прохода спасателей в респираторах;

      5) акт расчетного и фактического времени выхода людей в самоспасателях на свежую струю из наиболее отдаленных горных выработок шахты.

      18. Титульный лист оперативной части содержит в правом верхнем углу утверждающую надпись технического руководителя организации с датой утверждения, в левом верхнем углу согласование с командиром подразделения АСС с указанием даты, в нижней части листа - подпись технического руководителя шахты;

      19. ПЛА со всеми приложениями находится у технического руководителя шахты, горного диспетчера и у командира подразделения АСС, обслуживающего шахту. У начальников участков находятся выписки из ПЛА, относящиеся к их участкам, с указанием путей выхода людей из шахты.

      20. Диспетчерские пункты оснащаются аппаратурой, записывающей и воспроизводящей команды, задания и сообщения о выполнении АСР в течение первых трех часов хода ликвидации аварий.

      21. К экземпляру ПЛА, находящемуся у диспетчера шахты, следует приложить:

      1) бланки пропусков на спуск людей в шахту во время аварии;

      2) оперативный журнал по ликвидации аварий по следующей форме:

      Оперативный журнал по ликвидации аварий

      Шахта ________________________организация____________________________

      Место аварии ________________________________________________________

      Характер аварии _____________________________________________________

      Время возникновения аварии: год, месяц, число, часы, минуты _________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

Дата

Часы и минуты

Содержание заданий по ликвидации аварии и срок выполнения

Лица обеспечивающие выполнение задания

Отметка об исполнении заданий (число, часы, минуты)







      Ответственный руководитель работ по ликвидации аварии:

      Технический руководитель шахты ____________________________

      Руководитель горноспасательными работами:

      Командир ________________(подразделение АСС)___________________

      Оперативная и графическая части ПЛА должны быть на электронных носителях с последующим использованием их на персональных компьютерах.

      22. Ответственным руководителем работ по ликвидации аварий является технический руководитель шахты, а до момента его прибытия – горный диспетчер.

      В отдельных случаях, до организации диспетчерской службы, обязанности ответственного руководителя работ по ликвидации аварий в вечернее и ночное время до прибытия технического руководителя шахты возлагаются на дежурных, назначаемых из числа специалистов, осуществляющих руководство горными работами в целом по шахте и способных до прибытия ответственного руководителя возглавить руководство работами по ликвидации аварий.

      На шахтах с глубиной разработки до 60 метров и производственной мощностью до 30 тысяч тонн горной массы в год допускается возложение обязанностей ответственного руководителя по ликвидации аварий на технического руководителя шахты, а до его прибытия – на одного из назначенных для указанной цели лиц технического надзора.

      Если рудник объединяет несколько шахт, находящихся в единой вентиляционной системе, ответственным руководителем по ликвидации аварий является технический руководитель рудника, а при комбинированной схеме отработки месторождения – технический руководитель организации.

      23. В дневное время при отсутствии диспетчерской службы на период отсутствия технического руководителя на руднике обязанности ответственного руководителя по ликвидации аварий возлагаются на лицо, его замещающее, что оформляется соответствующим распоряжением. При этом замещать ответственного руководителя по ликвидации аварий может лицо, имеющее специальное горнотехническое образование, опыт подземной работы, знающий шахту и ознакомленный с ПЛА.

      24. Лицо, на которого возлагается руководство по ликвидации аварий, в данную смену, должен находиться на поверхности в командном пункте, оборудованном соответствующей связью и сигнализацией с участками подземных работ.

      25. В диспетчерском пункте, кроме соответствующих средств связи и сигнализации об аварии, необходимо предусмотреть наличие пульта для реверсирования вентиляторов главного проветривания при дистанционном управлении вентиляторами, а также для отключения электроэнергии в шахте.

      26. ПЛА комплектуется в две отдельные папки:

      1) в первой папке находятся оперативная часть и графический материал;

      2) во второй папке – прилагаемые к плану акты.

      27. Технический руководитель шахты прорабатывает с должностными лицами технического надзора шахты ПЛА под расписку.

      Изучение ПЛА должностными лицами технического надзора шахт обеспечивается техническим руководителем шахты, а командным составом АСС – на командиров подразделений.

      Кабинетные командные учения с инженерно-техническими работниками шахты проводятся после очередного утверждения ПЛА, за 3-5 дней до начала срока его действия.

2. Оперативная часть плана ликвидации аварий
Параграф 1. Общий порядок составления оперативной части плана ликвидации аварий

      28. В оперативной части ПЛА предусматриваются:

      1) способы оповещения об авариях всех или отдельных участков и рабочих мест, пути вывода людей из аварийных участков и из шахты, действия лиц технического надзора, обеспечивающих вывод людей и осуществляющих технические меры по ликвидации аварий, вызов АСС, пути ее следования, действия по спасению людей и ликвидации аварий;

      2) вентиляционные режимы, обеспечивающие безопасный выход людей из аварийного участка, из шахты и для передвижения АСС к месту аварии, а также использование вентиляционных устройств для осуществления выбранного вентиляционного режима. Маршруты вывода людей определяются, исходя из данных аэродинамических съемок, проведенных соответствующими службами при нормальном и реверсивном вентиляционных режимах, по позициям, предусмотренным ПЛА;

      3) использование подземного транспорта для быстрого удаления людей из аварийного участка из шахты и для доставки АСС к месту аварии;

      4) прекращение подачи электроэнергии на аварийный участок или шахту;

      5) использование компрессорной станции для подачи сжатого воздуха в тупиковые выработки в начальный период аварии;

      6) назначение лиц, обеспечивающих выполнение отдельных мероприятий, и расстановка постов безопасности;

      7) режим работы вентиляторов местного проветривания с учетом конкретных условий;

      8) местонахождение командного пункта до прибытия технического руководителя шахты.

      29. Оперативная часть ПЛА не содержат указаний о проведении мероприятий, не имеющих прямого отношения к спасению людей и ликвидации аварий в начальный период их возникновения.

      30. В каждой позиции оперативной части ПЛА необходимо отразить конкретные действия ответственного руководителя по ликвидации аварий.

      31. В качестве лиц, обеспечивающих выполнение технических мероприятий, следует указать непосредственных исполнителей, которые выполняют мероприятия оперативной части ПЛА, а также лиц технического надзора, обеспечивающих подготовленность персонала и оборудования к выполнению мероприятий.

      32. Оперативной частью ПЛА охватываются все действующие горные выработки. Позиция ПЛА принимается исходя из условий, что для данной выработки или группы выработок предусматриваются одинаковые режим проветривания и пути вывода людей при возникновении аварий.

      По каждой позиции указываются средства, используемые для ликвидации аварий, их количество и местонахождение.

      33. Отдельными позициями в оперативной части ПЛА следует предусматривать следующие виды аварий:

      1) пожары в горных выработках и в надшахтных зданиях;

      2) взрывы газа, сульфидной пыли, взрывчатых веществ в подземных складах взрывчатых материалов, в участковых камерах подготовки средств взрывания, в местах подготовки массовых взрывов, при транспортировке взрывчатых веществ по горным выработкам;

      3) суфлярные выделения ядовитых и горючих газов, в том числе, метана, окиси углерода, углекислого газа, сернистых соединений, сероводорода, окислов азота, а также быстрое падение содержания кислорода в результате окислительных процессов;

      4) затопление выработок из карстовых пустот, от сильных ливневых вод и таяния снега, при ведении горных работ вблизи рек, озер, водоемов;

      5) прорыв заиловки, в том числе закладки, плывунов или проникновение селевых потоков в горные выработки, реагентов при подземном выщелачивании руд;

      6) завалы и обрушения в горных выработках;

      7) горные удары;

      8) землетрясения;

      9) застревание клети с людьми в стволе;

      10) длительное отключение электроэнергии.

      34. Возможность возникновения пожаров и распространения продуктов горения необходимо предусматривать во всех горных выработках, а также в надшахтных зданиях, главных, участковых вентиляционных установок, в административно-бытовых комбинатах и в других местах, из которых продукты горения могут попасть в горные выработки.

      35. В оперативной части ПЛА указываются категории шахты, месторождения по удароопасности, а также региону по природной и техногенной сейсмоопасности по шкале Рихтера. В сейсмоопасных регионах необходимо указывать сейсмоустойчивость основных зданий и сооружений – стволы, надшахтные здания, главные вентиляционные установки.

      36. Возможные виды аварий в оперативной части ПЛА следует располагать в следующей последовательности:

      1) пожары;

      2) взрывы газа, пыли и взрывчатых материалов;

      3) выделение газов и внезапные выбросы;

      4) горные удары;

      5) землетрясения;

      6) затопление горных выработок;

      7) прорыв заиловки, в том числе, закладки, плывунов;

      8) обрушение горных выработок;

      9) застревание клети с людьми в стволе.

      2. Основные мероприятия по спасению людей, застигнутых аварией в подземных условиях.

      37. В позициях оперативной части ПЛА указывается первоочередность выполнения мероприятий, связанных со спасением людей, застигнутых аварией или которые, могут оказаться в аварийной обстановке.

      38. Вывод людей из аварийных участков необходимо предусматривать по выработкам, по которым в кратчайшее время и безопасно возможен выход на поверхность или в выработки со свежей струей воздуха.

      39. Из горных выработок, расположенных до очага пожара, людей следует выводить навстречу свежей струе к выходу на поверхность.

      Из горных выработок, расположенных за очагом пожара, людей следует выводить в самоспасателях кратчайшим путем в выработки со свежей струей воздуха и далее на поверхность.

      Термин "до очага пожара" и "за очагом пожара" определяется по ходу движения вентиляционной струи при аварийном режиме вентиляции, предусмотренном для данной позиции ПЛА.

      40. При определении путей движения людей, выходящих из аварийных участков по загазованным выработкам, следует учитывать состояние и протяженность этих выработок, время выхода по ним людей и срок защитного действия самоспасателей.

      41. В качестве временных мер защиты от ядовитых газов людей, не имеющих возможность выйти на свежую струю воздуха за время защитного действия самоспасателей, могут быть использованы камеры аварийного воздухоснабжения, в которых осуществляется переключение в новые самоспасатели, а также камеры-убежища, оснащенные по проекту системами регенерации воздуха.

      42. Время, необходимое для вывода людей в самоспасателях по наиболее сложным и протяженным маршрутам, необходимо определять практически, путем вывода группы людей в учебных самоспасателях перед согласованием ПЛА.

      43. Пути вывода людей указываются в оперативной части ПЛА для каждого места работы и для каждого случая аварии, при этом пути следования людей из аварийного участка к выработкам со свежей струей воздуха следует указывать подробно, а далее указываются конечный пункт, куда выводятся люди.

      В оперативной части ПЛА в графе "Пути выхода людей" в первую очередь указываются пути выхода людей из аварийного участка, а затем из угрожаемых и не угрожаемых участков.

      Для обеспечения безопасности людей, работающих в тупиковых выработках, на случай аварии с учетом конкретных условий в оперативной части ПЛА следует предусмотреть действия горнорабочих в начальный период развития аварии и способы самоспасения, в том числе, использование сжатого воздуха, возведение временных перемычек, в случае невозможности ее ликвидации и выхода в безопасное место, для чего в этих выработках всегда находятся необходимые материалы и устройства.

      Остановка работы компрессорной станции, то есть прекращение подачи сжатого воздуха на аварийный участок, разрешается только после вывода всех людей из шахты, с аварийного участка.

      В оперативной части ПЛА необходимо делать запись следующего содержания: "Обеспечить бесперебойную работу компрессорной станции для подачи сжатого воздуха по всей шахте или только на аварийный участок", с указанием конкретного аварийного участка.

      44. При пожарах, взрывах газа или пыли, внезапных выбросах газа, горных ударах, прорыве в горные выработки воды следует предусматривать вывод всех людей из шахты на поверхность.

      При пожаре в копре и стволе, клети этого ствола необходимо устанавливать на кулаки, а скипы – в разгрузочных кривых.

      При авариях, имеющих местный характер, вывод людей необходимо предусмотреть только из аварийного и угрожаемого участков.

      Участок относится к угрожаемому, если в результате возникшей аварии он может быть загазованным или будет отрезан выход из него.

      45. При прорыве воды и других веществ или заиловочной пульпы, содержащую жидкую фракцию, людей, оказавшихся в выработках на пути движения воды или пульпы, следует направлять по ближайшим выработкам на вышележащие горизонты и далее на поверхность.

      46. Вентиляционный режим и выбираемые пути вывода людей с аварийных участков устанавливаются для обеспечения выхода людей по выработкам со свежей струей воздуха.

      При определении путей вывода людей из участков, примыкающих к месту аварии, а также при работах по ее ликвидации необходимо учитывать возможность самоопрокидывания вентиляционной струи в результате влияния тепловой депрессии при пожаре, вспышке или взрыве газа или пыли.

      47. В ПЛА в зависимости от места возникновения пожара, взрыва газа или пыли, внезапного выделения газов следует предусматривать различные аварийные вентиляционные режимы:

      1) нормальный, существующий до аварии;

      2) реверсивный, с опрокидыванием вентиляционной струи по всей шахте или отдельным ее участкам.

      48. При взрывах газа и пыли, внезапных выделениях газов, пожаров на локальных участках необходимо сохранять существовавшее до аварии направление вентиляционной струи на главных вентиляционных выработках и предусматривать способы увеличения подачи воздуха на аварийные участки.

      Реверсирование вентиляционной струи, следует предусматривать для тех случаев, когда возникают пожары в надшахтных зданиях, в стволах шахт, в околоствольных дворах, в главных квершлагах, штреках и в примыкающим к ним камерах, не имеющих обособленного проветривания, по которым поступает свежий воздух.

      При авариях вентиляционный режим выбирается с учетом жизнеобеспечения максимального количества людей, находящихся в горных выработках.

      При пожарах в вертикальных или наклонных выработках, соединяющих горизонты шахты, необходимо предусмотреть тот режим проветривания, который устанавливается при пожаре в месте сопряжения данной выработки с верхним горизонтом.

      При пожаре в здании главной вентиляционной установки со схемой работы с одним вентилятором главного проветривания, вентилятор необходимо остановить для прекращения доступа продуктов горения в шахту с помощью ляд.

      При схеме проветривания шахты несколькими вентиляторами главного проветривания и при пожаре в здании одного из них необходимо предусмотреть режим вентиляции, исключающий проникновение продуктов горения в шахту при остановке данного вентилятора.

      При установлении определенного аварийного вентиляционного режима руководителю ликвидации аварий и руководителю АСС следует учитывать возможность попадания в действующие горные выработки ядовитых газов из блоков и камер после массовых взрывов, из пожароопасных участков в результате окислительных процессов.

      49. При установлении вентиляционного режима необходимо предусматривать:

      1) порядок использования вентиляционных устройств, вентиляционных и противопожарных дверей, перемычек, ляд на стволах, шурфах, а также режим работы вентиляторов местного проветривания при пожарах в глухих забоях;

      2) назначение лиц, осуществляющих открывание или закрывание дверей, ляд, шиберов в вентиляционных каналах.

      50. Вызов подразделений АСС необходимо предусматривать при всех видах аварий, когда требуется оказание помощи людям и для ведения работ, требующих соответствующего горноспасательного оборудования. При пожарах в надшахтных зданиях и сооружениях, в стволах, шурфах и других выработках, имеющих выход на поверхность, следует предусмотреть одновременный вызов подразделения противопожарной службы. Использование лиц противопожарной службы в подземных выработках не допускается.

      51. При взрывах газа и пыли, пожарах, внезапных обрушениях пород все подразделения АСС необходимо направлять на спасение людей, восстановление разрушенных вентиляционных устройств и тушение очага возгорания.

      52. В зависимости от места возникновения пожаров в шахте должен предусматриваться порядок направления подразделений АСС для выполнения оперативных заданий в соответствии с технологическим регламентом по организации и проведению АСР в горнорудной отрасли и на объектах подземного строительства.

      53. В каждом конкретном случае маршрут движения подразделений АСС по выводу людей и ликвидацию аварий тщательно рассматривают технический руководитель шахты и командир подразделения АСС с учетом безопасности и быстрейшего прибытия подразделения АСС к месту аварии.

      Допускается направление подразделения АСС для тушения пожара навстречу вентиляционной струе, если в выработках, по которым предусмотрено его движение, отсутствуют деревянные крепления и большое количество других горючих материалов.

      54. Вывод людей из не угрожаемых участков следует осуществлять горным надзором участков по указанию ответственного руководителя работ по ликвидации аварий.

параграф 2. Мероприятия по ликвидации аварий в начальной стадии

      55. Для ликвидации аварий в начальной стадии в оперативной части ПЛА на случай возникновения подземных пожаров необходимо предусматривать:

      1) применение огнетушителей, песка, воды;

      2) использование специальных противопожарных устройств в надшахтных зданиях, в устьях стволов, в околоствольных дворах, электромашинных камерах, складах взрывчатых материалов, складах хранения горюче-смазочных материалов и в местах заправки дизельного самоходного оборудования с двигателями внутреннего сгорания, в выработках с магистральными ленточными конвейерами.

      Управление противопожарными лядами и оросителями стволов, принимающих свежий воздух, следует осуществлять из двух независимых точек: непосредственно из копра и из помещений, пунктов, имеющих отдельный вход снаружи копра с последующим сообщением о произведенных действиях руководителю ликвидации аварий;

      3) порядок и способы использования водоотливных, воздухопроводных и противопожарных, в том числе, противопожарно-оросительных трубопроводов;

      4) места установки временных перемычек для предотвращения быстрого распространения пожара, отравляющих и горючих газов;

      5) использование имеющегося на шахте оборудования для ликвидации возможных аварий;

      6) действия лиц технического надзора и подразделения АСС по ликвидации аварий в начале ее возникновения.

      56. Для ликвидации аварий в начальной стадии в оперативной части ПЛА на случай прорывов в действующие выработки воды, заиловочной пульпы, селевых потоков и других жидких фракций необходимо дополнительно предусмотреть:

      1) использование насосов и ставов труб;

      2) отведение воды по заранее предусмотренному пути или ее задержке во избежание больших разрушений и порчи механизмов, для чего в необходимых местах следует подготовить арки, материалы, в том числе, брус, тес, песок в мешках, глина;

      3) закрытие специальных водонепроницаемых перемычек;

      4) сооружение временных фильтрующих перемычек;

      5) ограждение от затопления главных водоотливных установок.

Параграф 3. Основные требования по оформлению оперативной части плана ликвидации аварий и прилагаемых к ней материалов

      57. Форма бланка оперативной части ПЛА представляет собой развернутый лист формата А3 с оптимальными размерами отдельных граф, колонок и составляется в соответствии с пунктом 15 настоящих Требований.

      На бланк наносится числовой регистр с обозначением номеров позиций по титулу алфавитного указателя, что позволяет быстро находить позицию.

      Форма бланка позиций изготовляется одним из печатных способов.

      На левой стороне обложки скоросшивателя с внутренней стороны размещается перечень документов, содержащихся в ПЛА.

      Развернутые листы позиций складываются и разворачиваются одновременно, чтобы всегда выдерживалась последовательность номеров позиций. Если текст мероприятий одной позиции не умещается на одной странице, окончание печатается на следующей странице, при этом указывается: на правой странице – "Смотри продолжение", на второй – "Продолжение".

      58. Лист с указанием способов оповещения людей об аварии, принятых для шахты, рудника, составленный по произвольной форме, размещается после титульного листа.

      59. Первоочередные мероприятия ПЛА при авариях, связанных с загазированием выработок необходимо располагать в следующем порядке:

      1) установление аварийного режима работы главных вентиляторных установок;

      2) способы оповещения персонала об аварии и вывод людей из горных выработок на поверхность;

      3) вызов АСС;

      4) режим электроснабжения шахты, участка;

      5) режим работы противопожарных и вентиляционных дверей и регулирующих окон, участвующих в аварийной схеме вентиляции;

      6) использование подземного транспорта;

      7) расстановка постов безопасности.

      60. Первоочередные мероприятия ПЛА при затоплении горных выработок подземными и поверхностными водами, пульпой, плывунами, селевыми потоками необходимо располагать в следующем порядке:

      1) оповещение персонала об аварии и вывод людей на поверхность;

      2) вызов АСС;

      3) запуск в работу резервных насосов и ограждение их от затопления;

      4) закрытие водонепроницаемых перемычек;

      5) режим электроснабжения аварийного участка;

      6) организация доставки необходимых материалов и оборудования к месту аварии и др.;

      7) сооружение временных перемычек.

      61. Первоочередные мероприятия ПЛА при обрушениях и завалах горных выработок, горных ударах, землетрясениях необходимо располагать в следующем порядке:

      1) вызов АСС;

      2) прекращение взрывных работ;

      3) выявление количества людей, оставшихся за завалом, обрушением;

      4) принятие мер по обеспечению аварийных выработок свежим воздухом;

      5) организация подачи сжатого воздуха за обрушение;

      6) режим энергоснабжения аварийного участка;

      7) организация доставки необходимых материалов и оборудования для ликвидации аварий;

      8) предотвращение возможного затопления аварийной выработки;

      9) организация ликвидаций последствий разрушения горных выработок.

      62. Первоочередные мероприятия ПЛА при зависании клети с людьми в стволе необходимо располагать в следующем порядке:

      1) прекращение работы подъемных установок в аварийном стволе;

      2) вызов подразделения АСС и организация специальной бригады для работы в стволе;

      3) прекращение взрывных работ в шахте;

      4) дополнительный подогрев воздуха, подаваемого в шахту по аварийному стволу в холодное время года или реверсирование вентиляционной струи;

      5) закрепление клети и вывод людей в ходовое отделение ствола или в другие подъемные сосуды.

      63. Первоочередные мероприятия ПЛА при длительном отключении электроэнергии необходимо располагать в следующем порядке:

      1) вызов подразделения АСС;

      2) оповещение сменного горного надзора в шахте об отключении электроэнергии или остановке вентилятора;

      3) закрытие водонепроницаемых перемычек или сооружение временных перемычек с целью предотвращения затопления насосных камер;

      4) принятие мер по организации проветривания шахты за счет естественной тяги.

      64. Запись первоочередных мероприятий оперативной части ПЛА при установлении аварийного вентиляционного режима следует производить в следующем порядке:

      1) "вентилятор __________ реверсировать",

      2) "вентилятор __________ остановить".

      Текст о работе вентиляторов главного проветривания в измененном режиме необходимо подчеркнуть красной чертой.

      Работу вентиляторных установок и реверсивных устройств в аварийном режиме обеспечивает главный механик и начальник пылевентиляционной службы (далее – ПВС) шахты, которые обеспечивают горные работы свежим воздухом, а исполнителями – машинисты вентиляторных установок, диспетчеры или другие лица, осуществляющие управление вентиляторными установками.

      65. Запись первоочередных мероприятий оперативной части ПЛА при оповещении персонала об аварии и выводе людей следует производить в следующем порядке:

      1) "подать аварийный сигнал по шахте об аварии и выводе людей";

      2) "подать аварийный сигнал на участок об аварии и выводе людей", с перечислением наименований участков.

      Для оповещения лиц, занятых на подземных работах, о возникновении аварии следует разработать систему аварийной сигнализации с учетом оповещения всех рабочих, находящихся в шахте и в надшахтных зданиях.

      Система оповещения рабочих об аварии должна предусматривать все имеющиеся на шахте виды оповещения, в том числе, световая, звуковая и ароматическая сигнализация, телефонная связь, высокочастотная связь и др.

      Исправность аварийной сигнализации и других систем оповещения об аварии необходимо систематически проверять в сроки, согласованные с командиром подразделения АСС, обслуживающего шахту, с регистрацией результатов проверок, но не реже одного раза в неделю.

      При использовании в качестве аварийного сигнала шахтного освещения, питаемого от электрической сети, аварийным сигналом следует считать многократное отключение света (не менее пяти раз) с повторением через 10-20 секунд.

      Аварийный сигнал на шахтах необходимо подавать из одной точки по всей шахте. При наличии диспетчерского пункта подача аварийного сигнала следует осуществлять только от диспетчера.

      66. При вызове подразделения АСС и подразделения противопожарной службы оперативной части ПЛА необходимо сделать одно из следующих записей: "вызвать подразделение АСС" или "вызвать подразделение АСС и подразделение противопожарной службы".

      67. При установлении режима электроснабжения шахты в оперативной части ПЛА делается следующая запись: "отключить электроэнергию в шахту". При этом указывается откуда, какими средствами и кто производит отключение электроэнергии.

      Полное отключение электроэнергии в шахту следует производить при возникновении пожаров в главных выработках (стволах, штольнях), по которым проложены питающие электрокабели, а также в главной подземной электроподстанции. В остальных случаях на негазовых шахтах следует отключать только аварийный участок.

      Режим энергоснабжения обеспечивает возможность соответствующей работы вентиляторных установок и вентиляционных сооружений, подземного транспорта и подъема, включая расположение подъемных сосудов в стволе, а также выполнение других мероприятий, предусмотренных оперативной частью ПЛА.

      68. В оперативной части ПЛА также предусматриваются:

      1) включение оросителей, автоматических противопожарных устройств при загораниях в копрах, стволах, околоствольных выработках, на магистральных ленточных конвейерах;

      2) режим работы противопожарных и вентиляционных дверей других вентиляционных устройств.

      69. Распределение обязанностей между лицами, участвующими в ликвидации аварий, составленное в соответствии с подпунктом 1) пункта 16 настоящих Требованиях, необходимо производить согласно существующей на шахте структуре должностных лиц, в обязанности которых входит весь объем работ, выполняемых при ликвидации аварий.

      70. Акт проверки действия реверсивных устройств вентиляционных установок с пропуском опрокинутой воздушной струи по горным выработкам, содержит:

      1) титульный лист с указанием должностных лиц, проводивших проверку действия реверсивных устройств и реверсирование вентиляционной струи;

      2) характеристику основных аэродинамических параметров вентиляционной системы при нормальном и реверсивном режимах проветривания шахты;

      3) сведения о работе главных вентиляционных установок и реверсивных устройств и время перевода с нормального режима вентиляции на аварийный и наоборот;

      4) сведения о количестве воздуха, проходящего по выработкам.

      Проверка реверсирования вентиляционной струи проводится по всем аварийным режимам, предусмотренным в ПЛА. На основании этой проверки составляются схемы реверсивных режимов, которые находятся в соответствующих службах и используются при составлении позиций ПЛА.

      71. Акт проверки исправности противопожарных средств и оборудования составляется комиссией в составе начальника шахты, механика шахты, начальника ПВС и командира подразделения АСС, обслуживающего шахту.

      72. В акте в соответствии с проектом противопожарной защиты указываются:

      1) укомплектованность поверхностных и подземных складов противопожарных материалов необходимым оборудованием и материалами;

      2) укомплектованность надшахтных зданий и сооружений, околоствольных дворов, электромашинных и других камер и горных выработок необходимыми средствами пожаротушения;

      3) состояние кольцевых оросителей, противопожарных ляд и дверей в устьях стволов, штолен и камер;

      4) состояние противопожарно-оросительных трубопроводов на поверхности, у надшахтных зданий и сооружений и в шахте с указанием давления и расхода воды в основных и удаленных точках всех горизонтов;

      5) исправность переключающих устройств, противопожарных насосов и водоемов.

      Исправность противопожарных дверей, ляд, оросителей, насосов, переключающих устройств проверяется практически, о чем делается соответствующая запись в акте.

      73. Акт проверки запасных выходов из действующих горных выработок, участков и шахты и о пригодности их для выхода людей и прохода спасателей в изолирующих респираторах предусматривает:

      1) состав комиссии, принимавшей участие в проверке состояния выходов, с указанием должностей и фамилий;

      2) перечень выходов из очистных блоков, участков и шахты, подвергавшихся проверке;

      3) наименования запасных выходов, где выявлены недостатки и нарушения, характер нарушений и срок их ликвидации.

      Нарушения и недостатки необходимо устранить до ввода ПЛА в действие. Акт проверки состояния горных выработок, служащих запасными выходами, подписывается техническим руководителем шахты, командиром подразделения АСС, обслуживающего шахту и начальниками соответствующих участков.

      74. Расчет времени выхода людей в самоспасателях на свежую струю воздуха из горных выработок шахты определяется по следующей формуле:



      где

      t - время выхода людей в самоспасателях по маршруту (в минутах);

      Lr - длина горизонтального участка пути (в метрах);

      Lв - длина вертикального участка пути (в метрах);

      Lн - длина наклонного участка пути (в метрах);

      Vr - скорость передвижения людей по горизонтальным выработкам (в метрах в минуту);

      Vв - скорость передвижения людей по вертикальным выработкам (в метрах в минуту);

      Vн - скорость передвижения людей по наклонным выработкам (в метрах в минуту).

      Скорости передвижения людей в самоспасателях по соответствующим загазованным выработкам принимают из таблицы 3.

      Таблица 3

Скорости передвижения людей в самоспасателях
(в метрах в минуту)

Тип выработок

Угол наклона выработок, град.

0

10

20

30

60 и более

Горизонтальные выработки высотой 1,8-2,0 м

 60

 -

 -

 -

 -

Наклонные и вертикальные выработки:

подъем

спуск



-




45

60



30

40



20

25



7

5

      75. При механической доставке людей время выхода в самоспасателях должно рассчитываться, исходя из условий пешего передвижения.

      76. Время выхода людей в самоспасателях по наиболее сложным и протяженным маршрутам, кроме расчетного способа, необходимо определять практически.

      77. Результаты практического определения времени передвижения людей в самоспасателях заносится в специальный акт, в котором указываются:

      1) дата проведения проверки;

      2) наименование выработок, из которых выводились люди;

      3) протяженность вертикальных и горизонтальных горных выработок;

      4) фамилия, имя, отчество, возраст и занимаемая должность работников, проходивших по данному маршруту;

      5) время, которое работники, проходившие по данному маршруту, затратили на передвижение по маршруту.

      78. Акты проверки времени выхода людей в самоспасателях из отдаленных забоев подписываются техническим руководителем шахты, начальниками участков, соответствующими горными мастерами и представителем подразделения АСС.

      79. Оперативная часть ПЛА подписывается в конце последней позиции техническим руководителем шахты с указанием даты составления плана.

      80. Оперативная часть ПЛА перед согласованием с командиром подразделения АСС, обслуживающего данную шахту, и утверждением техническим руководителем организации, рассматривается на техническом совещании, который проводит технический руководитель шахты.

      81. Для ускорения выдачи заданий отделениям АСС в графе 5 пункта 15 настоящих Требований оперативной части ПЛА следует оставить свободное место для внесения следующих сведений:

      1) фамилии спасателей;

      2) какое дополнительное снаряжение следует иметь отделениям АСС;

      3) откуда и на какой телефон делать сообщения о выполнении задания;

      4) режим вентиляции и электроснабжения на аварийном участке.

3. Графическая часть плана ликвидации аварий

      82. Графическая часть ПЛА включает:

      1) аксонометрическую схему и погоризонтные схемы (планы) вентиляции, условные обозначения выполняются в соответствии с таблицей 4:

      Таблица 4

Условные обозначения для графической части
плана ликвидации аварий





      2) план поверхности шахты с нанесением: стволов, шурфов, штолен и других выходов на поверхность, скважин, провалов, водоемов и резервуаров воды с указанием их емкостей, насосов, водопроводов с указанием их диаметров, напора и количества воды, поступающей по ним к промышленной площадке шахты, гидрантов, пожарных гаек, складов противопожарных материалов и оборудования, административно-бытового комбината и подъездных путей к объекту;

      3) схему электроснабжения шахты, на которой необходимо выделить красным цветом с нанесением номера позиции места расположения оборудования, с помощью которого производится отключение электроэнергии на аварийный участок.

      83. Аксонометрическая схема и погоризонтный план вентиляции составляются не менее, чем в две линии.

      Вентиляционные планы шахты, ведущей работы на одном горизонте, выполняются на одном листе в масштабе 1:2000 и представляют собой план горных работ, на который наносятся все вентиляционные сооружения, устройства и противопожарное оборудование, а также позиции принятыми условными обозначениями. Вентиляционные планы горизонтов шахты, ведущей многоэтажную разработку, составляются путем нанесения на копии маркшейдерских планов горных работ всех горизонтов вентиляционных устройств и противопожарного оборудования и выполняются каждый на отдельном листе в масштабе 1:2000.

      На аксонометрической схеме и вентиляционном плане необходимо нанести позиции, соответствующие оперативной части ПЛА, в виде кружков диаметром 13 мм, внутри которых черным цветом указывается номер позиции.

      Места размещения самоспасателей, огнетушителей и телефонов обозначаются на схеме кружками диаметром 5 мм, в которые вписываются начальные буквы перечисленных предметов.

      Главные вентиляционные установки наносятся с указанием типа установки, ее фактической и номинальной производительности и депрессии.

      Если в одной выработке предусматривается несколько видов аварий, то все кружки с разными номерами позиций закрашиваются цветом, которым закрашена данная выработка.

      Все выработки и сооружения, отнесенные к данной позиции, вместе с кружком, указывающим ее номер, закрашиваются одним цветом.

      При раскрашивании схемы, вентиляционного плана одинаковые цвета могут повторяться. Смежные, соприкасающиеся позиции раскрашиваются контрастными цветами.

      Кружки позиций, относящиеся к надшахтным зданиям и к зданиям главных вентиляционных установок, как и сами здания, не закрашиваются.

      Кружок соединяется примерно с центральной частью выработок, относящихся к данной позиции, одной линией и располагаются примерно в центральной части позиции.

      В нижнем правом углу схемы или плана располагается таблица с характеристикой вентиляционной сети шахты.

      Слева от штампа располагается таблица с указанием даты, фамилий ответственных лиц за пополнение: маркшейдер, технический руководитель шахты, начальник ПВС.

      В удобном месте располагается расшифровка условных обозначений, имеющихся на схеме, плане.

      В верхнем правом углу схемы, плана располагаются запись "Утверждаю", дата, должность, фамилия и подпись лица, утвердившего схему, план.

      84. План поверхности шахты, расположение штампа, условные обозначения плана – аналогичны аксонометрической схеме или вентиляционному плану.

      План поверхности выполняется в масштабе 1:2000. Все подъездные пути к основным, вентиляционным и вспомогательным стволам и шурфам на плане обозначаются линиями красного цвета.

      85. Схема электроснабжения шахты, прилагаемая к ПЛА, состоит из схемы с нанесением высоковольтных ячеек подстанций и кабельной сети напряжением выше 1000 Вольт (6 килоВольт) и схемы с нанесением ячеек подстанций, кабельной сети напряжением до 1000 Вольт (0,4 килоВольт) и электроустановок каждого горизонта, включая трансформаторные подстанции.

      Элементы на схеме электроснабжения шахты располагаются таким образом, чтобы представлялась возможность проследить всю цепь от фидеров поверхностных подстанций до подземных подстанций, а от них - вплоть до потребителей электроэнергии. В этой связи элементы на схеме электроснабжения необходимо располагать в следующем порядке:

      1) в верхней части листа указываются наименования поверхностных подстанций или номера фидеров, от которых производится подача электроэнергии к подземным подстанциям и потребителям;

      2) выводы обозначаются прямыми вертикальными, горизонтальными линиями, символически изображающими кабельное отделение ствола шахты (штольни);

      3) подстанции каждого горизонта изображаются в виде прямоугольных блоков, в ячейках которых указываются вводы, электрооборудование для питания измерительной аппаратуры и потребители напряжением соответственно 6 килоВольт и 0,4 килоВольт. Каждый блок, изображающий подстанцию, состоит из секции с ячейками, число которых соответствует числу фидеров подстанции. Каждая ячейка секции содержит следующую информацию: тип ячейки, наименование фидера, места расположения потребителей, типы масляных выключателей и предохранителей аппаратов, номинальные токи плавких вставок и номер ячейки;

      4) если подключение низковольтных ячеек (0,4 килоВольт) осуществляется с высоковольтных фидеров одноименных подстанций, то в ячейках ввода указываются номера фидеров, из которых производится подключение;

      5) над прямоугольником, изображающим подстанцию, указывается наименование и место ее расположение на горизонте. Для отличия подстанции от распределительного пункта их можно раскрашивать различными цветами;

      6) главные заземлители подстанций изображаются в виде пунктирного контура, пересекающего все питающие кабели, соединенных с землей. Под условным обозначением заземления контура указываются места установки главных заземлителей на горизонте;

      7) подстанции различных горизонтов по вертикали разделяются штриховыми линиями, над которыми указывается наименование горизонта;

      8) вся кабельная сеть шахты на схеме изображается прямыми линиями, соединяющими источники питания с подстанциями. Вдоль линий указываются: тип, сечение и длина кабелей, а для наиболее удаленных участков и величина тока короткого замыкания на случай повреждения линии.

      На шахтах, имеющих сильно разветвленную сеть горных выработок и большое количество электрооборудования, схему электроснабжения можно составлять на нескольких стандартных листах. При этом разорванные линии электрических кабелей в конце предыдущего и в начале последующего листов маркируются одинаково.

      86. На графическом материале, прилагаемом к ПЛА, в нижнем правом углу листа располагается штамп организации с указанием лица, составившего материал, его подписью и датой. Графический материал утверждается подписью соответствующего должностного лица.

  Приложение 1-1
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Сноска. Правила дополнены приложением 1-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

  форма
  ________________________
организация

Журнал (электронные журналы) учета выдачи нарядов-допусков

Дата, время

Номер наряда допуска

Лицо, выдавшее наряд

Наименование работ





      Примечание: регистрация нарядов-допусков производится в хронологическом порядке по мере поступления нарядов-допусков независимо от даты и времени выдачи времени наряда допуска.


  Приложение 2
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра

      (обложка)

      (Наименование геологоразведочной организации)

      ЖУРНАЛ

      ОСМОТРА

      _______________________________________________________________

      (наименование участка, объекта)

      Начат "_____" _______________ 20 ___ г.

Дата проверки

Ф.И.О должность проверяющего

Выявленные недостатки, нарушения

Предложения по устранению выявленных недостатков

Срок устранения, исполнитель (должность, фамилия)

Подпись проверяющего

Дата исполнения

Подпись исполнителя

1

2

3

4

5

6

7








  Приложение 3
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допускаемые зазоры между максимально выступающими частями
подъемных сосудов, крепью и расстрелами в стволах вертикальных
шахт

Вид крепи ствола

Вид и расположение армировки

Наименование зазора

Минимальная величина зазора, метр

Примечание

1

2

3

4

5

1. Деревянная

Деревянная и металлическая с одно- и двусторонним расположением проводников

Между подъемными сосудами и крепью

0,2

В случаях особо стесненного расположения подъемных сосудов в стволе с деревянной армировкой допускается зазор не менее 0,15 метров при лобовом расположении проводников, а также при двустороннем, если наиболее выступающая часть сосуда отстоит по оси проводников не более чем на 1 метр

2. Бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Металлическая с одно- и двусторонним расположением проводников

То же

0,15


3. Бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Деревянная с одно- и двусторонним расположением проводников

"

0,2


4. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая

Между подъемными сосудами расстрел отсутствует

Между двумя движущимися сосудами

0,2

При жестких проводниках

5. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Металлические и деревянные расстрелы, не несущие проводников

Между расстрелами и подъемными сосудами

0,15

При особо стесненном расположении подъемных сосудов в стволе этот зазор может быть уменьшен до 0,1 метра

6. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Одностороннее, двустороннее и лобовое расположение проводников

Между расстрелами и выступающими частями подъемных сосудов, удаленных от оси проводников на расстояние до 750 мм

0,04

При наличии на подъемном сосуде выступающих разгрузочных роликов зазор между роликом и расстрелом должен быть увеличен на 0,025 метров

7. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Деревянные с расположением по торцам подъемного сосуда

Между расстрелом, несущим проводником и клетью

0,05

Минимальная величина зазора:

1) по пунктам 1, 2, 3, 4, 5 и 9 приведена как для действующих, так и вновь проектируемых шахт для условий проектирования (без учета износа);

2) по пунктам 6, 7 и 8 для действующих шахт – для условий проектирования, а для вновь проектируемых шахт – для условий эксплуатации (с учетом максимально допустимого износа проводников и лап)

8. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Металлические

Между наружной кромкой башмака подъемного сосуда и зажимным устройством для крепления металлических проводников к расстрелам

0,015


Деревянная

Между наружной кромкой башмака подъемного сосуда и скобой для крепления проводника к расстрелу

0,06


9. Деревянная, бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Одностороннее, двустороннее и лобовое расположение проводников

Между клетью и элементами посадочных устройств

0,06


10. Деревянная, кирпичная, бетонная, тюбинговая, бетонитовая

Одностороннее, двустороннее и лобовое расположение проводников

Между наиболее выступающими и удаленными от центра частями сосуда и расстрелом с учетом износа проводников и лап и возможного поворота сосуда

0,025


11.Бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Канатные проводники одноканатного подъема

Между движущимися сосудами одного подъема


Между движущимися сосудами двух смежных подъемов




Между крепью и подъемным сосудом, между сосудом и расстрелом, между сосудом и деревянной отшивкой


= 0,25+1,2Qv


=0,25+0,6(Q1v1+Q2v2)




= 0,8


Q1, Q2, Q3 – максимальные концевые нагрузки, тонна-сила

v, v1, v2 – максимальные скорости подъема, метров в секунду

Зазор D в любом случае не допускается применять менее 0,3 метров. Если вычисленное значение

превышает 0,7 метров, допускается принимать зазор между подъемными сосудами равным 0,7 метров

Зазор s в любом случае не допускается применять менее 0,24 метров. Если вычисленное значение

превышает 0,5 метров, допускается принимать зазор между подъемными сосудами и крепью равным 0,5 метров

12. Бетонная, кирпичная, тюбинговая, бетонитовая

Канатные проводники многоканатного подъема

Между движущимися сосудами одного подъема

Между движущимися сосудами двух смежных подъемов

0,4



0,4

При особо стесненном расположении подъемных сосудов в действующих и реконструируемых стволах минимальный зазор может быть уменьшен для сосудов одного подъема до 0,3 метров, а для сосудов двух смежных подъемов до 0,35 метров

Между крепью и подъемным сосудом, между сосудом и расстрелом, между сосудом и деревянной отшивкой

0,3

При глубине ствола до 0,8 метров при особо стесненном расположении подъемных сосудов в действующих и реконструируемых стволах минимальный зазор может быть уменьшен до 0,25 метров безопасности

0,35

При глубине ствола более 0,8 метров при особо стесненном расположении подъемных сосудов минимальный зазор может быть уменьшен в действующих стволах до 250 миллиметров, а в реконструируемых до 0,265 миллиметров

  Приложение 4
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра крепи и состояния выработок

      Организация ______________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат _____________________

      Окончен ___________________

Год, месяц, число

Наименование выработки и место, где обнаружены дефекты

Дефекты, обнаруженные при осмотре каждой выработки

Намеченные мероприятия по исправлению дефектов с указанием сроков их выполнения, ответственных лиц и подпись лица, давшего указания

Точное перечисление выполненных работ с указанием времени их окончания. Подпись лиц, принявших ремонтные работы

Подпись лица, осмотревшего горные выработки

1

2

3

4

5

6







  Приложение 5
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Требования по составлению паспортов крепления и управления кровлей подземных горных выработок

      1. Паспорт состоит из графического материала и пояснительной записки.

      2. Графический материал паспорта содержит:

      1) схему и порядок подготовки блока, панели, камеры, лавы, забоя к очистной выемке с указанием их размеров; схемы доставки и транспортирования горной массы, доставки закладочного материала, проветривания подготовительных, нарезных и очистных выработок;

      2) планы и разрезы блока, камеры, панели, лавы, забоя.

      На планах и разрезах (поперечных, продольных) блока, камеры, панели, лавы, забоя показываются сечения подготовительных и нарезных выработок в свету, способы крепления и управления кровлей выработок и очистного пространства, сопряжений горизонтальных, наклонных и вертикальных выработок на горизонтах скреперования, грохочения и на подэтажах, конфигурация и размеры выработки, расположение залежи по отношению к выработке, отставание крепи от забоя, расположение откаточных путей, сечение водоотливной канавки.

      Виды, конструкция, детали и размеры крепи, формы и размеры панельных, опорных и предохранительных целиков, способы и порядок закладки выемочного участка;

      3) суточный график организации очистных работ в блоке, панели, камере, лаве, забое;

      4) график по возведению крепления (временного, постоянного) с учетом горнотехнических условий проходки выработок.

      3. В графике организации очистных работ показывается последовательность (непрерывность, цикличность) и продолжительность производственных процессов в блоке, панели, камере, лаве, забое. График организации работ составляется в соответствии с принятыми условными обозначениями и по установленной форме.

      4. Пояснительная записка к паспорту содержит:

      1) горно-геологическую и горнотехническую характеристики пласта, залежи и вмещающих пород;

      2) обоснование способов крепления и управления кровлей выработок и очистного пространства: крепления, выбора форм и размеров постоянных и временных панельных, опорных и предохранительных целиков, способов закладочных работ, средств механизации по установке крепи;

      3) расчет потребности в крепежном и закладочном материале;

      4) мероприятия, учитывающие специфические особенности системы разработки по креплению и управлению кровлей выработок и очистного пространства.

      5. Паспорта управления кровлей и крепления очистной выработки составляются по форме 1 настоящих Требований, а Паспорт крепления подготовительной выработки составляется по форме 2 настоящих Требований.

      Форма 1

Составление паспорта управление кровлей и крепления очистной
выработки

Организация _______________

Шахта _____________________

Участок ___________________

Утверждаю:

технический руководитель

_______________________

"____"__________20__года

      Наименование выработки



      График организации работ в блоке, камере, панели, лаве.______________

      Условные обозначения

      _____________________________________________________________________

      Начальник участка __________________________

      "____"_____________20__г.

      Форма 2

Паспорт крепления подготовительной выработки

Организация _______________

Шахта _____________________

Участок ___________________

Утверждаю:

технический руководитель

_______________________

"____"__________20__года

      Наименование выработки



      Характеристика выработки и крепи

      1. Площадь поперечного сечения в свету, м2, _______ вчерне __________

      2. Материал и конструкция крепи _____________________________________

      3. Дополнительные замечание _________________________________________

      Размер крепи и число рам на 1 м выработки

Элементы крепи

Размеры крепи для стоек, верхняков диаметр и длина в см., для металлической крепи – типоразмер и профиль

Число рам на 1 м выработки

Примечание

Стойки




Верхняки




Металлические арки




Затяжки




Прогоны




Металлические балки, болты





      Начальник участка ___________

      "_____" _____________20 года

  Приложение 6
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Буровой журнал

      Организация _______________________________________________

      Шахта _____________________________________________________

      Начат ________________________

      (дата)

      Окончен ______________________

      (дата)

      Пояснения к ведению журнала

      1. До начала бурения каждой скважины в журнале производится

      запись ответственного лица об отсутствии в точке заложения скважины

      подземных коммуникаций, выработок и сооружений с выдачей разрешения

      на бурение.

      2. До начала работы машинист буровой установки производит

      осмотр узлов и механизмов станка и делает запись об их состоянии.

      3. В графе 3 производится запись всех операций, включая

      ремонтные работы. Подчистки и исправления в журнале не допускаются.

      Для изменения ошибочных записей старая зачеркивается и делается

      новая запись с подписью автора, удостоверяющей произведенные замены.

      4. Записи в журнале контролируются лицом контроля, которое

      подписывает каждый лист журнала.

Дата

Смена

Наименование

операций

Продолжительность операций

Пробурено, метров

Род наконечника

Наименование

пород

Уровень воды в скважине, м

Диаметр скважины, м

Длина снаряда, м

Состав бригады

от

до

всего

от

до

всего

Ф.И.О.

Должность

Проработано часов

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

  Приложение 7
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал учета работы замораживающей станции

      Организация ______________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат _____________________

      Окончен ____________________

Дата

Часы

Номер компрессора

Давление хладагента, килограмм-сила на квадратный сантиметр

Температура, градусов Цельсия

нагнетания

всасывания

конденсации

испарения

хладагента

рассола

воды

воздуха

нагнетания

всасывания

перед регулирующим вентилем

в сеть

из сети

поступающей

отходящей

наружного

в станции

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16


















Показания рассолометра

Показания водомера

Уровень рассола в испарительном теле

Электроэнергия

Простой агрегатов

Подпись дежурного машиниста

Примечание (распоряжения, замечания по работе и запись результатов ежедневных проверок работоспособности приборов)

Сила тока

Напряжение

кВт/ч

Время простоя

Причины

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26











Пояснения к ведению Журнала учета работы
замораживающей станции

      Техническая характеристика замораживающей станции:

      Компрессоры: тип, количество. Насосы рассольные: тип,

      количество.

      Испарители: тип, количество.

      1. Запись показаний контрольно-измерительных приборов на

      станции производится каждые 2 часа.

      2. В графе 19 - уровень рассола замеряется не ранее как через

      10 минут после остановки рассольных насосов и рассоломешалок у

      испарителя.

      3. Журнал пронумеровывается, прошнуровывается.

      Сноска. Пункт 3 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. В графе 26 производятся записи и указания сменным лицом

      контроля ежесменно, участка - ежедневно; техническим руководителем и

      главным механиком - ежемесячно.

  Приложение 8
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра стволов

      Организация ___________________________________________________

      Шахта _________________________________________________________

      Начат _____________________

      Окончен ____________________

№

п/п

Дата проверки и время обнаружения повреждения

Какие повреждения

Причины повреждения

Подписи лиц, произво-дивших осмотр, и ответственного лица

Меры по устранению повреждений

Продолжительность простоя подъема

Подпись лица контроля


Число и месяц

Смена и часы







1

2

3

4

5

6

7

8

9










  Приложение 9
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал наблюдений за изменением уровня грунтовых вод при
водопонижении

      Организация ____________________________________________

      Шахта __________________________________________________

      Начат __________________________________________________

      Окончен ________________________________________________

      Таблица наблюдений за __________________________________

      ____________________________________________________________

      (номера скважин)

      ____________________________________________________________________

      (высота замерной точки над поверхностью земли)

      ____________________________________________________________________

      (абсолютная отметка замерной точки)

Дата

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

Глубина измерения уровня

Абсолютная отметка

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13














  Приложение 10
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Условные обозначения на планах горных работ


  Приложение 11
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал учета горных ударов, микроударов, толчков, стреляний,
интенсивных заколообразований и шелушений

      Организация _____________________________________________________

      Шахта___________________________________________________________

      Начат ___________________________________________________________

      Окончен _________________________________________________________

№ п/п

Дата проявления (число, год), смена

Наименование выработки

Место проявления, привязка к плану горных работ (стенки, кровля, протяженность)

Проявления, характер и объем разрушений с привязкой к горнотехнической обстановке, геологическая характеристика участка трещино-ватости (эскиз)

Влияние взрывных работ

Тип крепи и отставание ее от забоя

Форма сечения выработки до и после проявления

Мероприятия по безопасности, намеченные после проявления

Должность, Ф.И.О. и подпись исполнителя

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











  Приложение 12
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал регистрации вредных факторов при ведении горных работ

      Организация ______________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат ____________________________________________________________

      Окончен ________________________________________________

№

п/п

Дата, шахта, горизонт, выработка

Наименование выработки

Участок выработки

Характер проявлений и нарушений

Запрещение ведения горных работ или основные противоударные мероприятия

Должность, Ф.И.О., подпись выдавшего предписание

Должность, Ф.И.О., подпись получившего предписание

Должность, Ф.И.О., подпись о выполнении предписания

1

2

3

4

5

6

7

8

9










  Приложение 13
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал прогноза и контроля эффективности профилактических
мероприятий

      Организация ______________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат _______________________

      Окончен ____________________

Дата определения (число, месяц, год), смена

Наименование (шахта, горизонт, выработка, место)

Номер скважины, точка замера

Оценка удароопасности

Параметры профилактических мероприятий

Результаты контроля мероприятий

Подпись лица контроля

Азимут скважины

Угол наклона

Длина

Метод оценки и параметры

Категория удароопасности

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10












      К журналу прилагаются:

      геологическая характеристика места прогноза;

      эскиз замерной станции (план, сечение выработки, положение

      скважин и точек измерений).

  Приложение 14
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Карточка горного удара

      (горно-тектонический удар, горный удар и микроудар)

      1. Шахта.

      2. Дата горного удара.

      3. Глубина места удара от поверхности, м.

      4. Место.

      5. Геологическая характеристика района горного удара, сведения

      о геологических нарушениях, элементах их залегания, прочностных

      свойствах руды и вмещающих породах.

      6. Элементы залегания рудного тела и вмещающих пород.

      7. Сведения о напряжениях нетронутого массива, методы и

      результаты прогноза степени удароопасности пород (руды) в районе

      горного удара до и после него.

      8. Внешние признаки (их наличие).

      9. Работы, выполнявшиеся перед горным ударом.

      10. Сведения о применявшихся профилактических мероприятиях.

      11. Сведения о системе разработки, управления кровлей,

      технологии работ.

      12. Сведения о горном ударе и его последствиях.

      13. Причины горного удара.

      14. Выводы Комиссии, расследовавшей горный удар, и принятые

      решения по обеспечению безопасности дальнейшего ведения горных работ.

      15. Эскиз места проявления горного удара (план, разрезы).

      Технический руководитель шахты _____________________

      Главный маркшейдер ________________________________

      Главный геолог _____________________________________

      Начальник службы прогноза __________________________

  Приложение 15
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Построение прогнозных карт

      По мере развития горных работ проводится текущий прогноз напряженного состояния массива с использованием аналитических методов расчета напряжений. Расчеты проводят повариантно с последующим выбором наиболее оптимального.

      Методика построения прогнозных карт опорного давления включает следующие этапы:

      1) подготовка исходной информации для расчетов; расчет на компьютере напряженного состояния массива пород вокруг выработок;

      2) построение по результатам расчетов изолинии напряжений; анализ напряженного состояния и разработка рационального порядка развития горных работ.

      Для расчетов напряженного состояния используются: геометрические параметры горных работ, напряжения, имевшиеся до начала отработки месторождения, механические свойства вмещающих пород и полезного ископаемого.

      Расчет и построение прогнозных карт осуществляется под методическим руководством научно - исследовательской аттестованной организации, ведущей исследования на данной шахте.

  Приложение 16
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Методика построения границ защищенных зон

      Для построения защищенной зоны в плоскости, перпендикулярной направлению ведения горных работ, через края выработанного пространства шириной a под углом 75 градусов к ее поверхности проводят прямые в сторону кровли, и почвы. Размеры защищенных зон в кровлю (в висячем боку залежи) S1 и в почву (в лежачем боку) S2 определяют по формулам: S1 =

1 S1 ; S2 =

1 S2 .

      Для защиты очистных работ S1 = 0,5 a и S2 = 0,4a , но S1 и S2 не более 50 метров.

      Для защиты подготовительных выработок S1 = 0,4a и S2 = 0,3a , но S1 и S2 не более 40 метров.

      Коэффициент

1 зависит от

- отношения критической глубины H0 к глубине разработки защитного слоя H. Он равен 1; 1,4; 1,6; 1,65 при

= H0/H, соответственно равном 0,25; 0,5; 0,75; 1.

      При надработке (подработке) мощного рудного тела подкровельным (подпочвенным) слоем построение защищенных зон осуществляют в соответствии со схемой, приведенной на рисунке 1.



      Рисунок 1. Построение защищенной зоны при опережающей

      отработке рудного тела. I-IV - номер блока, панели, полосы, ленты

      В плоскости, перпендикулярной направлению горных работ, по защитному слою проводят прямую в сторону почвы (кровли) под углом защиты

, определяемым в зависимости от

,

= 20; 35; 42; 52; 58; 64 градусов, соответственно при

= 0,4; 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 0,9.

      Минимальную величину опережения защитного слоя С для полной защиты вынимаемых блоков (панелей, полос, лент) определяют по формуле:

      C = nC1 + m/tg

,

90о,

      где:

      n - число защищаемых блоков (панелей, полос, лент);

      C1 - ширина защищаемого блока (панели, полосы, ленты);

      m – отрабатываемая мощность рудного тела.

      Влияние горно-геологических, тектонических и других особенностей месторождения (наличие блочного строения массива, тектонических нарушений, неоднородность напряженного поля в нетронутом массиве), а также горнотехнических условий отработки определяется проектом. Если напряжения в нетронутом массиве преобладают над вертикальными, то построение защищенных зон осуществляют с учетом действующих главных напряжений по условию: max max I

1 ,

2 I, где

1 ,

2 — значения главных напряжений в массиве;


      где:

- отношение горизонтальных напряжений в нетронутом массиве к вертикальным;

      а - угол падения отрабатываемой залежи на разрезе вкрест простирания.

      Опережающая надработка или подработка защитным слоем может производиться параллельными выработками с оставлением временных неудароопасных податливых целиков согласно рисунку 2, а. Размеры целиков определяются экспериментально и определяются проектом. В начальной стадии отработки, в качестве первого приближения, состояние целиков может быть оценено сопоставлением величин сжатия целика V по нормали с предельными значениями смещений: запредельных V1 и упруго - пластических V2, приведенными на номограммах рисунка 2, в, г. По номограмме рисунка 2, в, можно оценить состояние целика в зависимости от выработанного пространства шириной a, по номограмме рисунка 2, г, - в зависимости от ширины целика L. Опасным является такое состояние целика, когда замеряемые смещения V находятся между значениями V1 и V2. Замеры должны начинаться, когда ширина целика L приближается к величине 1,2Lпр., где Lпр. - предельный размер целика. Значение Lпр. устанавливают по графику, представленному на рисунке 2, б.



      Рисунок 2. Оценка состояния податливых целиков: а - расчетная схема, б - зависимость предельного размера целика от ширины выработанного пространства, в - зависимость величины сжатия целика по нормали от ширины выработанного пространства, г - номограмма для оценки состояния целика по величине сжатия по нормали, m1 – вынимаемая мощность слоя, H – глубина разработки

  Приложение 17
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Методы регионального прогноза удароопасности
1. Региональный прогноз удароопасности шахтных полей

      Региональный прогноз по данным автоматизированной системы контроля горного давления (далее – АСКГД) включает создание проектной сети сейсмических пунктов, связанных в единую систему (сейсмостанцию), которая позволяет выявлять в пределах шахтного поля зоны, опасные по горным ударам, на основе непрерывной регистрации параметров сейсмической активности. Для повышения надежности работы таких систем и получения максимальной эффективности, они создаются на шахтах, на стадиях их проектирования и строительства, на шахтах, работающих в особо сложных горно-геологических условиях.

      Определение необходимости создания системы регионального прогноза, научно - методическое руководство при ее проектировании и эксплуатации осуществляет аттестованная организация, ведущая исследования на данной шахте. Региональный прогноз удароопасности включает:

      1) регистрацию количества сейсмических явлений, определение их координат и сейсмической энергии;

      2) составление карт сейсмической активности, совмещенных с планами горных работ (карты регионального прогноза удароопасности);

      3) определение зон, опасных по горным ударам.

      Изменение конфигурации зон с повышенными значениями сейсмической активности связано с колебаниями напряженного состояния горных пород и миграцией зон повышенной удароопасности.

      Периодичность рассмотрения данных регионального прогноза зависит от сейсмической активности массива и регламентируется проектом, но не реже одного раза в квартал.

      Ежемесячно данные регионального прогноза удароопасности рассматривает руководство организации. Сейсмостанция непрерывно следит за сейсмической активностью в пределах шахтных полей и информирует о всех явлениях соответствующие службы. Переданные сведения регистрируются в журнале сообщений.

2. Геодинамическое районирование месторождений

      Степень и характер проявления горного давления, в том числе горных ударов, находятся в прямой зависимости от напряженного состояния горного массива в период вскрытия, подготовки и отработки месторождения. Напряженное состояние массива, в свою очередь, определяется его естественным напряженным состоянием и накладывающимся на него полем напряжений, возникающим под воздействием горных работ.

      Строение и напряженное состояние массива горных пород изучается методом геодинамического районирования до начала освоения месторождения.

      Изучение особенно важно при разработке рудных месторождений, к которым, приурочены большие тектонические напряжения, часто в несколько раз превышающие гамма H. Безопасная и эффективная разработка таких месторождений обеспечивается профилактическими мерами регионального порядка, исключающими излишние концентрации напряжений в горном массиве. Геодинамическое районирование месторождений предусматривает:

      1) выявление блочной структуры горного массива в районе расположения месторождения по данным геоморфологии с выделением тектонически напряженных зон;

      2) установление динамики взаимодействия блоков и реконструкции главных напряжений по тектоно - физическим и геологическим данным;

      3) оценку напряженного состояния нетронутого массива расчетными методами с учетом его блочного строения;

      4) оценку удароопасности массива и его участков по структурному анализу;

      5) разработку основанного на результатах геодинамического районирования комплекса региональных профилактических мер по снижению удароопасности в процессе строительства и эксплуатации. При этом раскройка шахтных полей, расположение стволов, околоствольных и других капитальных выработок, порядок и последовательность во времени отработки рудных тел, слоев и другие вопросы решаются из условия обеспечения минимальных концентраций напряжений в горном массиве вблизи мест ведения горных работ.

      Комплекс мер по профилактике горных ударов закладывается в проект строительства шахты.

3. Выявление склонных к горным ударам месторождений по дискованию керна на стадии геологоразведочных работ

      Прогноз осуществляется в следующем порядке: определяют среднюю толщину дисков по геологоразведочным скважинам на участке интенсивного дискования керна с одновременной привязкой его по глубине скважин:

      находят вертикальные напряжения

верт =

,

      где Y - средневзвешенный объемный вес пород;

      H - глубина до участка дискования;

      Уровень напряженности массива

гор./

сж. устанавливают по номограмме согласно рисунку 1 в соответствии с полученными величинами tcp./dдис и

верт =


      Месторождение относят к склонным к горным ударам, если уровень напряженности

гор./

сж. превышает 0,8.


  Приложение 18
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Методы прогноза удароопасности участков массива горных пород
1. Геомеханический метод

      . Метод дискования керна при ведении горных работ является базовым. Другие существующие и вновь вводимые методы, методики и критерии определения удароопасности сверяются на сходимость с результатами базового метода для каждой шахты и приводятся в проекте. Толщина выбуриваемых из скважин дисков t зависит от величины максимальных радиальных напряжений

p1. Чем больше максимальные радиальные напряжения

p1, тем интенсивнее процесс дискообразования.

      Диски имеют выпукло-вогнутую форму с выпуклостью в направлении массива. К учету принимаются диски, толщина которых не превышает половины их диаметра.

      Наименьшую среднюю толщину дисков с единицы длины скважины устанавливают при наиболее высоких уровнях напряженности

p1/

сж.(

сж. - предел прочности на одноосное сжатие) и минимальных соотношениях

ос /

p1 (

oc - напряжение на оси скважины). Вторая составляющая радиальных напряжений

p1 практически не оказывает влияния на процесс дискообразования.

      Количественные зависимости толщины дисков от уровня напряженности и вида напряженного состояния массива являются универсальными для пород, склонных к горным ударам согласно рисунку 1.

      С увеличением диаметра керна dk толщина дисков возрастает, а относительная ее величина tср /dk. уменьшается. Пересчет параметров дискования керна с одного диаметра на другой производят с помощью поправочного коэффициента kt , если известны толщина дисков или их количество с единицы длины скважины хотя бы одного диаметра:

      t1 = t2 kt , или N2 = N1 kt ,

      где kt = 0,33 + 0,67 dk1 /dk2 при dk1 < dk2 ;

      t1 — толщина дисков диаметром dk1 ;

      t2 — толщина дисков диаметром dk2 ;

      N1 — число дисков при диаметре керна dk1 ;

      N2 — число дисков при диаметре керна dk2 .



      Дискообразование происходит с наибольшей интенсивностью при расположении скважин перпендикулярно действию максимальных напряжений. При бурении скважин под углом к указанному направлению происходит изменение параметров дискования керна.

      Для прогноза удароопасности и оценки напряженности массива используется буровое оборудование со следующими характеристиками режима бурения: скорость вращения бурового става 350-450 оборотов в минуту, усилие подачи 1,0 мегаПаскаль, скорость бурения 1-2 сантиметров в минуту, количество воды, подаваемой на забой скважины - 3-7 литров в минуту. При бурении рекомендуется применять керновые полусферические коронки диаметром 59 миллиметров.

      Для прогноза удароопасности определяются направление действия главных напряжений и уровень напряженности в зоне максимума зоны опорного давления.

      Напряженное состояние пород по дискованию керна количественно оценивается только в зоне максимума опорного давления на основе зависимости tcp /dдис = f(

p1 /

сж.) согласно рисунку 2, которая определяется напряжениями

ос/

p1 =0,2. Радиальные напряжения

p1 являются тангенциальными

p1 по отношению к выработке.

      Напряженное состояние массива по разделению керна на диски вне зоны опорного давления оценивается с достаточной достоверностью по зависимостям, представленным на рисунке 1.



      Для оценки напряженного состояния участков массива бурят скважину по нормали к поверхности обнажения либо к плоскости, являющейся касательной к ее поверхности, на глубину, равную наибольшему размеру выработки h . При бурении отбирают керновый материал через каждые 0,5 или 1 метр.

      Результаты измерений толщины дисков представляют в виде гистограмм. Прямолинейные участки гистограммы, соединенные плавной линией, имеют вид параболы, обращенной ветвями вверх.

      Расстояние от устья скважины до середины участка с минимальной толщиной дисков соответствует расстоянию до максимума зоны опорного давления.

      При наличии на гистограмме нескольких участков с минимальной толщиной дисков (лепестков) определяется на этих участках прочность на сжатие

сж. пород (руд).

      Положение зоны максимума опорного давления при различиях в прочностных свойствах горных пород определять по наибольшей величине

p1 /

сж., устанавливаемой с учетом средней толщины дисков и их прочности из зависимости:


      В крепких разновидностях пород - вблизи контактов крепких и слабых пород - может наблюдаться увеличение дискообразования с ограниченной протяженностью, не превышающей 0,2-0,25 метров. Эти экстремумы представлены, как правило, не более чем 5-10 дисками и не определяют зоны максимума опорного давления.

      Положение зоны максимальных нагрузок при неизменной прочности пород устанавливается по наиболее удаленному экстремуму.

      Прогноз удароопасности пород и руд выполняется исходя из определения величины напряжений в максимуме зоны опорного давления и расстояния до максимальных нагрузок от обнажения.

      Прогноз удароопасности производится в скважинах, ориентированных перпендикулярно действию максимальных напряжений. Для определения направления максимального напряжения в сечении выработки бурится веер скважин в соответствии с методикой для данной шахты. Скважина, из которой керн вышел в виде дисков наименьшей толщины, показывает направление максимальных напряжений, перпендикулярное ее оси.

      Удароопасность массива при дисковании керна в нескольких скважинах определяется по скважине с наименьшей толщиной дисков в зоне максимума опорного давления. Прогноз степени удароопасности при неизменных горнотехнических и горно-геологических условиях проводится по одной скважине с минимальной толщиной дисков.

      Иногда у обнажения образуется зона разрушенных пород (руд) X2 . Эта зона может возникать в результате взрывных работ. Дискования керна в этой зоне не наблюдается. Начало зоны дискования керна характеризует границу между зонами X2 и X1 согласно рисунку 3.



      Направление действия максимальных напряжений уточняется для каждой шахты и указывается в проекте.

      Приведенные ниже методы определения удароопасности применяются на шахтах после проведения опытно - экспериментальных работ и опробования методик. Порядок ввода в практическое использование данных методов определяется проектом.

      2. Трещиноватость поперечной направленности в условиях пластообразной залежи служит показателем удароопасности. Удароопасность определяют по ориентировке трещин поперечных систем относительно выработок и по их густоте.

      Прогноз производят на основании данных съемки трещиноватости. Замеры азимутов простирания трещин А и углов падения Б выполняют горным компасом или угломером. Измерению подлежат трещины с гладкими, иногда до зеркальности, поверхностями образующих плоскостей. На плоскостях возможны полосы и борозды скольжения. Трещины могут быть с заполнителем или без него.

      При измерениях пользуются правилом "правой руки". Длинную сторону компаса располагают по линии простирания замеряемой трещины. Нуль азимутальной шкалы компаса направляется таким образом, чтобы в поле зрения скат трещины был справа. Каждую плоскость замеряют 2-3 раза. Окончательное значение элементов залегания трещины принимают как среднеарифметическое. Съемку ведут с выделением трещин последовательно на каждом метре. При измерениях определяют значения истинных азимутов простирания.

      К поперечным системам относят трещины с параметрами

      А1 = (70о ± V ) + (110о ± V );

      A2 = (250о ± V ) + (290о ± V)

      и Б1, 2 = 50 - 90о,

      где: V - магнитное склонение, Б - угол падения.

      При съемке трещиноватости учитывают только трещины поперечного класса. Для получения объективных результатов и полного охвата прогнозируемой области рудной залежи необходимо, чтобы расстояние между выработками не превышало 20 метров.

      По результатам съемки проводят изолинии густоты трещин поперечного класса. С этой целью данные замеров густоты усредняют на пятиметровых интервалах и наносят на план горных работ масштаба 1:500. Проводят изолинии густот 0,2; 0,4; 0,6: 1; 3; 5; 10; 15 линий на 1 метр.

      Области шахтного поля, оконтуренные изолиниями густоты трещин 0,6 на 1 метр и выше, относят к опасным по горным ударам.

      Определяют интенсивность развития (густоту) в поперечных системах трещин (рис. 5, а). Для этого усредняют густоту трещин на участке съемки длиной не более 5 метров. Если колебание густоты (отклонение максимального значения от минимального) не превышает двух на 1 метр погонной длины, то ее усредняют на участке длиной 5 метров (рис. 5, б). В случае колебания густоты на участке замера более двух на 1 метр длины усреднение принимают на участке не более 2 метров (рис. 5, в).

      При усредненной густоте трещин менее одной на 1 метр систему считают неразвитой. При густоте трещин от одной на 1 метр и выше удароопасность участка устанавливают в зависимости от ориентировки трещин поперечных систем относительно обнажения залежи. Ориентировка трещин определяется углом встречи альфа и направлением их падения относительно обнажения. Угол встречи определяют как разность азимутов простирания трещин и плоскости обнажения. В направлении падения трещин относительно обнажения различают два положения - в массив и на обнажение (см. рис. 5. а, б).

      По выявленным показателям трещиноватости непосредственно в выработке предварительно определяют удароопасность участка рудной залежи согласно таблице.

      Таблица

Категория удароопасности

Ориентировка трещин поперечных систем относительно обнажения

Густота трещин поперечных систем, количество на 1 м

угол встречи

направление падения

Опасно

0-30

60-90

30-60

в массив

любое

в массив




1-15

1-15

Неопасно

0-60

0-90

на обнаженное

любое

1-15

Свыше 15




      Для окончательного установления удароопасности обрабатывают результаты съемки трещин с помощью круговой диаграммы согласно рисунка 6. Трещины на ней отмечают условными знаками (точками) с цифрами, указывающими конкретный метр из замера. Выделяют максимумы систем при помощи метода "скользящего окна" - сектора круговой диаграммы размером 20 x 20 градусов. Перемещая сектор по кругу с шагом 10 градусов, отмечают каждый раз в центре "окна" число попавших в него трещин. Если точка находится в поле сектора, то ее обозначают цифрой 1, а при ее расположении на линии сектора - 0,5 и в углу - 0,25. После этого перемещают сектор к центру диаграммы также с шагом 10 градусов. По нанесенным данным проводят изолинии равных частот встречаемости трещин. Максимумы систем трещин находятся в центре площадок, ограниченных изолиниями наибольших частот встречаемости. При построении изолиний необходимо учитывать особенности положения трещин, попадающих на круговой диаграмме между концентрическими окружностями, соответствующими углам падения 80-90 градусов. Точки максимумов соединяют с центром диаграммы. Проведенные линии соответствуют азимутам простирания плоскости максимума системы. Нормали, проведенные вправо от этих линий, если смотреть из центра диаграммы, указывают направление падения трещин в системах. Угол встречи и направление падения относительно обнажения выработки на круговых диаграммах определяют следующим образом.

      На круговую диаграмму наносят пространственное положение выработки (см. рис. 6, в), в которой замеряли трещины. Линию, имитирующую обнажение выработки со стороны массива, штрихуют. Относительно этой штриховки рассматривают направление падения трещин. Направление на штриховку соответствует положению падения трещин в массив, противоположное направление - на обнажение.

      Одновременно определяют угол встречи трещин с обнажением выработки, то есть острый угол альфа между диаметральной линией, соединяющей центр круговой диаграммы с максимумом системы трещин, и соответствующей линией простирания обнажения.

      Наиболее достоверные результаты измерений достигаются при непрерывной съемке трещин в условиях проведения очистной или подготовительной выработки. Обязательной является съемка трещин в забое и в стенках выработки. Трещиноватость в этом случае снимают на пятиметровых интервалах при каждом подвигании забоя выработки на 3 метра.

      Допускается съемка трещин отдельными участками. В этом случае протяженность участка измерений не менее 10 метров.



      3. Метод вдавливания пуансона в стенки шпуров (скважин). Прибор МГД (многоточечный гидравлический датчик) с самописцем предназначен для определения склонности пород к горным ударам и категории удароопасности выработок и целиков. Склонность пород к хрупкому разрушению под действием предельных сжимающих напряжений определяется по диаграммам вдавливания пуансона в стенки скважин, записываемым автоматически в координатах "нагрузка – деформация".

2. Геофизические методы

      4. Физической основой использования акустических и электромагнитных методов является зависимость энергии, амплитуды, длительности, частоты, скорости распространения и других параметров акустических и электромагнитных колебаний от напряженного состояния и физико-механических свойств горных пород.

      Прогноз удароопасности участков массива горных пород состоит в изменении одного или нескольких параметров акустических и (или) электромагнитных колебаний по методикам, учитывающим особенности каждой конкретной шахты. Методики могут включать в себя геомеханические методы.

      Область применения каждого метода и категории удароопасности определяются проектом.

      Акустические и электромагнитные методы делятся на две группы по способу возбуждения колебаний.

      Первая группа методов использует колебания естественного возбуждения, которые возникают при изменении структуры горных пород (например, при образовании микротрещин, трещин, уплотнении горной породы) под воздействием горного давления. К этой группе относятся методы акустической и электромагнитной эмиссии. Вторая группа методов использует колебания, искусственно возбужденные с помощью специальных излучателей или иными способами, например, путем бурения, взрывания, гидрорыхления, гидроразрыва.

      5. Метод, основанный на измерении интенсивности акустической эмиссии. Измеряется количество акустических сигналов естественного излучения, возникших в исследуемом участке массива горных пород, в заданный интервал времени. Основным преимуществом данного метода является малая трудоемкость. Этот метод целесообразно использовать при прогнозе степени удароопасности горных пород с достаточно сильной акустической активностью на участках с низким, по сравнению с сигналами акустической эмиссии, уровнем помех.

      Метод реализован, с помощью приборов "Прогноз-М", "Ангел", СБ-32.

      6. Метод, основанный на определении показателя амплитудного распределения акустической эмиссии. Измеряется интенсивность акустической эмиссии на различных уровнях амплитудной дискриминации и определяется соотношение между слабыми и сильными сигналами. Основным преимуществом данного метода является малое влияние фактора изменения контактных условий датчика и породы. Этот метод целесообразно использовать в комплексе с методом, упомянутым в пункте 5 настоящего Приложения, например, с использованием приборов СБ-32, "Ангел".

      7. Метод, основанный на измерении интенсивности естественной электромагнитной эмиссии. Измеряется количество сигналов электромагнитной эмиссии, возникших в исследуемом участке массива горных пород в заданный интервал времени. Основными преимуществами метода являются малая трудоемкость и высокая технологичность, обусловленная возможностью приема сигналов с помощью антенны без контакта с массивом. Данный метод целесообразно использовать при прогнозе удароопасности горных пород с низкой электропроводностью и обводненностью на участках с малым уровнем электромагнитных помех. Метод может быть реализован, с помощью аппаратуры "Ангел".

      8. Метод, основанный на измерении амплитуды сигналов естественной электромагнитной эмиссии. Основные преимущества и область применения данного метода аналогичны изложенному в пункте 7 настоящего Приложения.

      Метод целесообразно использовать в тех случаях, когда временной интервал между соседними импульсами электромагнитной эмиссии невелик. Этот метод может быть реализован, с использованием прибора "Ангел".

      9. Метод, основанный на определении скорости распространения упругих колебаний искусственного возбуждения. Измеряется время распространения упругих колебаний между двумя точками, расположенными на заданном расстоянии друг от друга. Основным преимуществом метода является высокая помехозащищенность. Наиболее целесообразно применять его на прочных горных породах, где зона разрушенных пород составляет не более 0,3 м и, следовательно, имеются хорошие условия для распространения упругих колебаний. Метод реализуется с использованием прибора "Ангел".

      10. Метод, основанный на определении эффективного электрического сопротивления. Этот метод заключается в возбуждении на исследуемом участке массива горных пород электромагнитного поля и измерении разности потенциалов между приемными электродами. Метод можно применять в контактном и бесконтактном варианте.

      Основным преимуществом метода является высокая оперативность при измерениях. Метод наиболее целесообразно использовать на участках, удаленных от источников электрических помех. Для реализации метода используется аппаратура СЭР-1, "Ангел" и "Зонд".

      11. Метод, основанный на измерении интенсивности акустических сигналов, возникающих при бурении. Измеряется суммарная интенсивность акустических сигналов, возникающих в процессе бурения. Основным преимуществом метода является высокая технологичность. Целесообразно применять его при прогнозе удароопасности забоев выработок, которые проходятся буровзрывным способом. Этот метод реализуется с использованием, прибора "Прогноз-М" и "Ангел".

3. Прогноз удароопасности по визуальным наблюдениям за разрушением выработок

      12. Рассматриваемый способ применим, если напряжения в массиве высоки и способны вызвать разрушения на контуре выработок.

      Оценка направления действия напряжений производится на основе анализа пространственной ориентировки трещин и отслоений на контуре выработок и в скважинах. Приближенные величины напряжений оцениваются по известным значениям предела прочности пород на одноосное сжатие.

      По визуальным наблюдениям сравнивается степень напряженности отдельных конструктивных элементов системы разработки и ориентировочно определяется величина и направление действия наибольших напряжений в нетронутом массиве пород.

      Визуально оценка напряжений выполняется обследованием всех незакрепленных выработок, различно ориентированные в пространстве. При этом фиксируются места разрушений на контуре выработок.

      Дополнительно фиксируются участки разрушений контура скважин. Необходимо знать особенности проявления горного давления в момент проходки, так как при недостаточно высоких напряжениях в массиве разрушения выработок происходят лишь в момент проходки.

      Допускается обращать внимание на характер разрушения пород на контуре, насколько параллельны отслаиваемые плитки по контуру выработки и как согласуются поверхности отслоений с естественными поверхностями ослаблений (трещинами, слоистостью и тому подобные).

      Места разрушений наносят на планы горных работ. Для оценки необходимо иметь рулетку и горный компас. Участки разрушения на контуре выработки всегда параллельны направлению действия наибольших сжимающих напряжений (рис. 16).



      Примеры. Если в нетронутом массиве наибольшее главное напряжение направлено вертикально, определяемое как ламбда Н, и по величине достаточно для разрушения пород на контуре выработки, то наибольшие разрушения будут происходить в стенках горизонтальных выработок любого направления, возможны менее интенсивные разрушения в стенках наклонных выработок и совсем не будет разрушений в вертикальных.

      При горизонтальных наибольших сжимающих напряжениях разрушения будут происходить в кровле и почве горизонтальных выработок, в стенках вертикальных выработок - в плоскости, перпендикулярной направлению максимальных напряжений.

      По разрушению горизонтальных выработок в кровле (почве) можно приближенно оценивать величины наибольших горизонтальных напряжений в массиве пород (руд)



      где

сж. - прочность пород (руд) в массиве.

      При таком уровне напряженности массива необходим инструментальный прогноз категории удароопасности.

  Приложение 19
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал
замеров содержания газов и учета загазирования

      Организация _____________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат __________________________

      Окончен ____________________

Дата и время обнаружения загазирования, ч, мин

Наименование пласта, участка, выработки

Содержание метана, водорода, ядовитых газов в месте загазирования (в процентах)

Причина загазирования. Вид загазирования (технологическое, аварийное)

Продолжительностъ загази pования

Мероприятия по предупреждению загази рования

Подписи начальников участка технологического и ПВС



место замера

максимальная концентрация





1

2

3

4

5

6

7

8









  Приложение 20
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Предельно допустимые концентрации содержания ядовитых газов
(паров) в атмосфере действующих подземных выработок

Наименование ядовитых газов (паров)

Формула

Предельно допустимая концентрация газа в действующих выработках шахт



процентов (%) по объему

Миллиграмм на кубический метр (мг/м3)

Окись углерода (оксид углерода)

СО

0,0017

20

Окислы азота (оксиды азота) в пересчете на NO2

NO2 

0,00026

5

Сернистый газ (диоксид серы, сернистый ангидрид)

SO2 

0,00038

10

Сероводород

H2S

0,00071

10

Акролеин

C3H4O

0,000009

0,2

Формальдегид

CH2O

0,00004

0,5

Ртуть металлическая

Hg

-

0,01

  Приложение 21
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра вентиляторных установок и проверки реверсии

      Организация _____________________________________________________

      Шахта ___________________________________________________________

      Начат _________________________

      Окончен ____________________

      Раздел 1. Осмотр вентиляторных установок

      Место установки вентилятора _________________________________________

      Тип вентилятора и номер рабочего агрегата ___________________________

Чиcло, месяц, год

Результаты осмотра вентилятора, замеченные дефекты

Наименование мероприятий по устранению дефектов

Подпись лица, производившего осмотр вентиляторной установки

1

2

3

4






      Раздел 2. Осмотр реверсивных устройств и проверка реверсии вентилятора

      _____________________________________________________________________

      Место установки вентилятора _________________________________________

      Тип вентилятора и номер агрегата ____________________________________

Число, месяц, год

Дефекты, обнаруженные при осмотре реверсивных устройств

Намеченные мероприятия по устранению обнаруженных дефектов

Продолжительность изменения направления вентиляционной струи, мин

Количество воздуха, поступившего в шахту после опрокидывания вентиляционной

струи, м3/с

В % к нормальному поступлению воздуха в шахту

Подпись лиц, производивших осмотр и проверку реверсии вентилятора

Указания технического директора по улучшению состояния вентиляторной установки

1

2

3

4

5

6

7

8










      Графы 4, 5, 6 заполняются один раз в полугодие.

      "Журнал осмотра вентиляторных установок и проверки реверсии"

      состоит из двух разделов: I раздел "Осмотр вентиляторных установок"

      содержит запись результатов осмотра. Все замечания, выявленные в

      результате проведенного осмотра, записываются на страницах,

      отведенных для каждой вентиляторной установки. В верхней части

      страницы записываются место установки вентилятора (наименование

      ствола, шахты, шурфа и другие), тип вентилятора и номер рабочего

      агрегата.

      Приемку вентиляторной установки после ремонта производят

      механик и энергетик шахты. О качестве произведенного ремонта механик

      и энергетик делают в журнале соответствующие записи.

      Во 2 разделе журнала записываются результаты осмотра всех

      реверсивных устройств и проверки их реверсии.

  Приложение 22
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал учета работы вентилятора

      Организация _________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Начат _____________________

      Окончен ____________________

Число, месяц, год

Часы работы

№ работающего агрегата и его тип

Показания измерительных приборов

Остановка вентилятора

Подпись дежурного машиниста

Замечания о состоянии вентилятора (подшипники, двигатели и пр.)

Подпись машиниста, принявшего смену

Замечания лица контроля

депрес- сия, мм вод. ст.

производительность по расходомеру, м3 /мин (или (число оборотов вентилятора)

часы остановки

причины остановки

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11












  Приложение 23
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Вентиляционный журнал

      Организация _________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Начат _____________________

      Окончен ____________________

      Пояснения к ведению журнала

      Вентиляционный журнал шахты имеет три раздела.

      В разделе 1 регистрируется режим работы вентиляторных установок

      шахты по форме 1 настоящего Приложения.

      Форма 1

      Вентиляторная установка № ___________________________________________

      1. Место установки вентилятора ______________________________________

      2. Тип вентилятора __________________________________________________

      3. Диаметр рабочего колеса вентилятора ______________________________

      4. Номинальная производительность вентилятора, м3/мин _______________

      5. Номинальная депрессия вентилятора, мм вод.ст. ____________________

      6. Скорость вращения рабочего колеса, об/мин ________________________

      _____________________________________________________________________

Число, месяц, год

Скорость вращения колеса вентилятора, об/мин

Производительность вентилятора,м3/мин

Депрессия (компрессия), мм вод. ст.

Эквивалентное отверстие 0,38


Распоряжение технического руководителя шахты

Расписка исполнителя

1

2

3

4

5

6

7









      Для каждой вентиляторной установки в этом разделе журнала

      отводится отдельная страница; особая страница отводится каждому

      резервному вентилятору, если его тип или размеры отличаются от

      рабочего вентилятора.

      Производительность вентилятора замеряется или трубкой Пито,

      установленной в канале вентилятора, и U-образной трубкой, заполненной

      жидкостью (водой или спиртом), или непосредственным замером скорости

      воздуха на диффузоре вентилятора.

      При замере скорости воздуха в канале вентилятора с помощью

      трубки Пито разность уровней воды в ветвях U-образной трубки дает

      скоростной напор (hск) в той точке воздушной струи, где находится

      конец трубки. Скорость определяется из выражения:



      Для того чтобы по этой скорости можно было определить среднюю

      скорость движения воздуха в канале вентилятора и, следовательно, его

      производительность, необходимо предварительно установить переводной

      коэффициент от скорости к количеству воздуха. Для этого одновременно

      с замером hск и определением v производится замер количества воздуха Q

      z анемометром в канале вентилятора или в диффузоре. Коэффициент

      определяется по выражению:



      откуда в дальнейшем Qz определяется



      При замере скорости воздуха на диффузоре замер производится

      "точечным способом".

      По замеренным данным производительности вентилятора Q

      (кубических метров в секунду) и депрессии (миллиметров водяного

      столба) рассчитывается:



      где А - эквивалентное отверстие той части вентиляционной сети

      шахты, по которой проходит воздушная струя данного вентилятора.

      Значение эквивалентного отверстия записывается в графе 5

      раздела 1. Если режим работы вентиляторной установки и эквивалентное

      отверстие обслуживаемой его части шахтного поля удовлетворительны, то

      в графе 6 технический руководитель шахты ставит свою визу. Если он

      находит необходимым изменить режим работы вентилятора или

      эквивалентное отверстие, то есть аэродинамическое сопротивление

      шахты, то он в этой графе дает указания главному механику шахты,

      начальнику пылевентиляционной службы или начальнику соответствующего

      участка.

      Депрессия при отсутствии самопишущего депрессиометра замеряется

      простым депрессиометром, одна ветвь которого соединена с помощью

      резиновой трубки со статической трубкой или с простой газовой

      трубкой, отверстие которой расположено заподлицо со стенкой

      вентиляторного канала, а другая ветвь сообщается с атмосферой.

      В разделе 2 по форме 2 настоящего Приложения регистрируется

      общее количество воздуха, поступающего в шахту, и распределение его

      между горизонтами, залежами (пластами), крыльями и участками шахты, а

      также количество воздуха на исходящих струях участков, пластов,

      горизонтов и общее количество воздуха, выдаваемого на поверхность от

      совместного действия всех вентиляторов, обслуживающих шахту. В этом

      разделе журнала регистрируются содержание метана, водорода,

      сероводорода, сернистого газа, кислорода, окиси углерода и

      углекислоты на исходящих струях участков и общей исходящей струи

      шахты или части шахты, обслуживаемой одной вентиляторной установкой.

      Форма 2

Характеристика проветривания всей вентиляционной сети шахты и
распределения воздуха по выработкам

Число, месяц, год


Поступающая струя воздуха

Исходящая струя воздуха

Максимальное число рабочих под землей в одну смену за отчетный месяц

место замера воздуха

номер замерной станции и сечение

скорость воздуха, м/с

количество поступающего воздуха, м3 /мин

место замера воздуха

номер замерной станции и сечение

скорость воздуха, м/с

количество исходящего воздуха, м3/мин

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











Количество воздуха, поступающего в шахту и на участок, на одного рабочего под землей, м3 /мин

Максимальная фактическая суточная добыча за отчетный месяц, м3 горной массы

Количество воздуха, поступающего в шахту, деленное на суточную добычу, м3/мин

Содержание на исходящей струе, %

Температура и относи тельная влажность на исходящей струе

Замечания главного инженера (техрука) шахты

Роспись исполнителя




СН4

СО2

О2

Н2

H2S

SO2




11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22













      В графе 2 отмечается место замера воздуха в поступающих струях

      - по каждой поступающей струе указываются последовательно: ствол

      шахты, шурф или сбойка, по которым поступает с поверхности воздух, а

      затем один за другим - горизонт, квершлаг и участковый штрек в

      порядке разветвления поступающей воздушной струи.

      В графу 6 записываются названия вентиляционных выработок, по

      которым из забоев до поверхности идут воздушные струи, начиная с

      канала всасывающего вентилятора, последовательно: ствол шахты,

      квершлаг вентиляционного горизонта и участковые вентиляционные

      выработки. Если шахта обслуживается несколькими вентиляторными

      установками, то в графе 6 записи располагаются последовательно по

      каждой установке с разветвлениями ее струи до участковых

      вентиляционных выработок включительно. Записи входящих и исходящих

      струй располагаются так, чтобы их можно было сбалансировать.

      Например, если при одной поступающей струе воздуха в шахту

      имеется несколько вентиляторов для выдачи исходящих струй, то в графе

      9 указывается суммарное количество воздуха исходящих струй, а в графе

      5 должно указываться общее количество воздуха, поступающего в шахту.

      Точно так же в графе 5 указывается количество воздуха, поступающего

      на участок, и в графе 9 - количество воздуха, исходящего из этого

      участка. Следует также сопоставить поступающие и исходящие струи по

      крыльям и горизонтам. По данным в графах 5 и 9 должны определяться

      фактические утечки воздуха по главным направлениям (до участкового

      штрека) и результаты фиксироваться в разделе 2 записью после данных

      замера.

      В графе 10 регистрируется максимальное число рабочих, занятых

      на подземных работах в одну смену на участке, залежи (пласте),

      горизонте и всего по шахте, а в графе 11 - количество поступающего

      воздуха на одного рабочего под землей по участку, залежи, пласту,

      горизонту и по шахте.

      В разделе 3 по форме 3 настоящего Приложения регистрируются

      результаты замера температуры рудничного воздуха при превышении +20

      градусов Цельсия.

      Запись по этой форме делается только на шахтах, где может быть

      температура более 20 градусов Цельсия или же где добываемое полезное

      ископаемое склонно к самовозгоранию.

      Форма 3

Запись результатов замера температуры рудничного воздуха при
превышении 20 градусов Цельсия

Дата замера (число, месяц, год)

Место замера температуры рудничного воздуха

Результат замера температуры рудничного воздуха

Должность и фамилия лица, производившего замер температуры

Подпись лица, производившего замер, и начальника участка

1

2

3

4

5






  Приложение 24
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Условные обозначения для вентиляционных планов и схем








  Приложение 25
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допустимая концентрация вредных компонентов в отработавших
газах двигателей внутреннего сгорания в подземных условиях

Наименование

Содержание по объему (в процентах)


до газоочистки

после газоочистки

Окись углерода

0,2

0,08

Окислы азота в пересчете на NО2

0,08

0,08

Альдегиды в пересчете на акролеин

-

0,001

  Приложение 25-1
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные
и геологоразведочные работы

Расчет нормы подачи воздуха на единицу мощности машины с двигателем внутреннего сгорания для разжижения вредных компонентов в отработавших газах до предельно-допустимой концентрации в рудничной атмосфере

      Сноска. Правила дополнены приложением 25-1 в соответствии с приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Необходимый объем подачи свежего воздуха для разжижения до предельно-допустимой концентрации ядовитых газов, поступающих в рудничную атмосферу от машины с двигателем внутреннего сгорания, рассчитывается по формуле:

      q = Qг×Cг(NOх)/Cпдк(NOх), м3/с на 1 кВт,

      где Qг – максимальный объем отработавших газов на 1 кВт мощности двигателя внутреннего сгорания экологического стандарта Евро составляет 0,00084 м3/с;

      Cпдк(NOх) – предельно-допустимая концентрация окислов азота (оксидов азота) в рудничной атмосфере, принимается в соответствии с Приложением 20 к настоящим, равной 0,00026 % (по объему);

      Cг(NOх) – концентрация окислов азота (оксидов азота) в отработавших газах двигателя внутреннего сгорания, % (по объему), определяется замерами после нейтрализатора или принимается в зависимости от соответствия двигателя экологическому стандарту.

      При проектировании для расчета нормы подачи свежего воздуха, необходимого для разжижения выхлопных газов до предельно-допустимой концентрации, принимать Cг(NOх) согласно таблице:

Cг(NOх), % (по объему)

q, м3 в мин. на 1 л.с. (м3/с на 1 кВт), не менее

до 0,025

3,6 (0,08)

0,026-0,030

4,3 (0,097)

0,031-0,035

5,0 (0,113)

      * допустимая концентрация окиси углерода в отработавших газах двигателей внутреннего сгорания после нейтрализаторов не более 0,08 % по объему.

  Приложение 26
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра подъемной установки

      Организация ______________________________________________________

      Шахта ____________________________________________________________

      Подъем ___________________________________________________________

      Начат ________________

      Окончен ______________

      Пояснения к ведению журнала

      На каждую подъемную установку ведется отдельный журнал.

      Журнал состоит из двух разделов.

      Раздел I журнала предназначен для отметки осмотров и состояния

      деталей подъемной установки. В графе 2 этого раздела указаны объекты

      обязательного осмотра.

      Графа 3 разделена на дни месяца; вверху графы 3 отмечаются

      месяц и год.

      Графа 3 заполняется механиком подъема или лицом, назначенным

      для осмотра подъемной установки.

      Каждая страница раздела I внизу имеет чистое поле для отметок и

      замечаний главного механика шахты.

      Раздел 1

№ п/п

Объекты осмотра

Месяц, год

Число месяца

1

2

3

4

5

6

7

8

9




27

28

29

30

31

1.

Подъемные машины:

















1) барабаны


2) тормоз (комплекс)


3) привод машины


4) предохранительные устройства


5) индикатор (указатель глубины)


6) аппаратура

2.

Шкивы:


1) футеровка


2) подшипники


3) спицы и обод


4) состояние смазки

3.

Подъемные сосуды:


1) прицепное устройство


2) затворные рычаги


3) парашюты


4) направляющие лапы

4.

Кулаки

5.

Качающиеся площадки

6.

Проводники

7.

Загрузочные приспособления

8.

Разгрузочные устройства

9.

Стопоры

10.

Концевые выключатели

11.

Расписка лица, производившего осмотр


      Замечания главного механика шахты.

      Неисправность объекта, детали отмечается буквой H. Исправное

      состояние (удовлетворительное) - буквой У. Осмотра не было - знаком -

      (тире).

      Раздел II журнала предназначен для характера неисправности и

      мероприятий по ее устранению.

      Раздел 2

      Сноска. Раздел 2 с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Число, месяц и год

Описание неисправности механизма или детали

Мероприятия по устранению дефекта или неполадки, срок выполнения и кому поручено

Отметка о выполнении, подпись исполнителя и главного механика шахты

1

2

3

4






      В графе 2 раздела 2 производится описание характера и степени

      неисправности объекта, отмеченного буквой Н в разделе I. Запись

      производится лицом, производившим осмотр.

      В графе 3 главный механик указывает мероприятия по устранению обнаруженных дефектов и лиц, ответственных за выполнение этих мероприятий.

      Ведение "Журнала записи результатов осмотра подъемной установки" возлагается на главного механика шахты.

      Журнал пронумеровывается, прошнуровывается.

  Приложение 27
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Наибольшие значения величины среднего замедления подъемной
установки, как при предохранительном, так и при рабочем (в
экстренных случаях) торможении

Угол наклона, градус

5

10

15

20

25

30

40

50 и более

Величина замедления, метров в секунду в квадрате

0,8

1,2

1,8

2,5

3,0

3,5

4,0

5,0

  Приложение 28
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал приемки и сдачи смен машинистами подъемных машин

      Организация _________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________

      Подъем ______________________________________________________

      Начат __________________

      Окончен ________________

      Пояснения к ведению журнала

      В журнале записывается состояние подъемной установки при

      ежесменных осмотрах, производимых машинистами при приемке и сдаче

      смен.

      Графа 1. Число, месяц и год сдачи смены.

      Графа 2. Часы сдачи смены.

      Графа 3 и 4. Фамилия машиниста, принимающего смену.

      Графы 5 и 6. Наличие инструментов и приспособлений в

      инструментальном ящике, в шкафу или на доске, состояние

      противопожарных средств.

      Машинист делает запись: "Полностью" или "Некомплектно".

      Графа 7. Чистота в помещении. Машинист делает запись "Чисто"

      или "Грязно".

      Графы 8-20. В соответствующих графах записывается состояние

      элементов подъемной машины.

      Машинист делает запись: "Полностью" или "Некомплектно".

      Графа 21. Машинист расписывается в приемке подъемной машины.

      Графа 22. Замечания и подпись лица, производившая проверку

      подъемной машины.

Число, месяц и год

Часы сдачи смен

Фамилия машиниста, принимающего смену

Состояние элементов подъемной машины

тормозные устройства

компрессорная установка

концевой выключатель



paбoчие

предохрани- тельные

1

2

3

4

5

6

7









Состояние элементов подъемной машины

Расписка в приеме смены

Замечания

указатель глубины

сигна лизация

барабаны и футеровка

под шип ники


прилегание к контактным кольцам ротора и состояниe двигателей

предохр нительные устройства

наличие смазки

электро- защитная аппаратура

в подшипниках

в картере зубчатой передачи


8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18












  Приложение 29
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Требования при проверке канатов, используемых для подвески
спасательных лестниц и проходческих люлек, приборами
инструментального контроля типа ИИСК

Назначение и конструкция каната

Предельный срок службы, лет

Порядок и условия продления срока службы

1

2

3

Для подъемных установок со шкивом трения:



1) шестипрядные с органическим сердечником:



оцинкованные

2

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла - до 4 лет

неоцинкованные

1

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла - до 2 лет

2) шестипрядные с металлическим сердечником и многопрядные

1

То же

Уравновешивающие для подъемных установок:



1) шестипрядные с органическим сердечником

2

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через 6 мес. - до 4 лет

2) плоские стальные:



для машин барабанного типа

4

Не продлевается

со шкивом трения

2

По результатам осмотра через каждые 6 мес - до 4 лет для оцинкованных канатов

3) круглые многопрядные малокрутящиеся

2

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через каждые 12 месяцев - до 14 лет для оцинкованных канатов

4) резинотросовые от стыка до стыка (или до конца у прицепного устройства)

5

По результатам осмотра и инструментального контроля обрывов тросов через каждые 2 года - до 10 лет

Амортизационные для парашютов клетей

5

По результатам осмотра через каждые 12 мес. - до 7 лет

Для тормозных парашютов

4

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через каждые 12 месяцев - до 7 лет

Проводниковые и отбойные:



для шахт, находящихся в эксплуатации:



1) закрытые несущие

15

Не продлевается

2) прядевые

4

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через каждые 6 месяцев - до 7 лет

для строящихся шахт

3

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через каждые 6 месяцев - до 5 лет

Для подвески полка и проходческого оборудования (труб, кабелей):



1) прядевые, которые можно проверить на потерю сечения металла

3

По результатам осмотра и инструментального контроля потери сечения металла через каждые 6 месяцев - до 7 лет

2) прядевые, которые нельзя проверить на потерю сечения металла, например из-за стесненных условий

3

Не продлевается

3) закрытые подъемные

3

По результатам контроля потери сечения металла по всей длине, если он возможен, через каждый год - до 10 лет или по результатам испытаний отрезка каната, взятого у его нижнего конца, через каждый год в канатно-испытательной станции - до 7 лет

Для подвески механических грузчиков (грейферов) при проходке стволов

2

Не продлевается

  Приложение 30
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра подъемных канатов и их расхода

      Организация _________________________________________________

      Шахта ______________________________________________________

      Подъем _____________________________________________________

      Начат __________________

      Окончен ________________

Пояснения к ведению журнала

      Сноска. Пояснение с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      На каждую подъемную установку ведется отдельный журнал. В этот

      журнал записываются результаты ежесуточного, еженедельного и

      ежемесячного осмотра канатов.

      Запись результатов осмотров канатов производится в разделе I.

      Левая страница предназначена для левого каната или головного

      при подъеме со шкивом трения. Ненужное в подзаголовке зачеркнуть.

      Правая страница предназначена для правого каната или хвостового

      при подъеме со шкивом трения. Ненужное в подзаголовке зачеркнуть.

      При уравновешенных подъемах барабанной системы на хвостовые

      канаты ведется отдельный журнал.

      При ежесуточных осмотрах заполняются графы 1, 2, 3, 9. При

      еженедельных осмотрах заполняются графы 1, 2, 3, 4, 5, 9 и 10.

      В графе 10 главный механик шахты делает замечания об общем

      состоянии каната, то есть ржавлении, признаках деформации каната,

      отставания проволоки и пр. В графе 10 главный механик шахты

      расписывается после каждого еженедельного осмотра.

      При ежемесячных осмотрах канатов заполняются все графы раздела

      журнала.

      В графе 4 отмечается расстояние от конца каната у клети до

      места, имеющего наибольшее число изломов проволок на шаге свивки

      каната.

      Это расстояние может изменяться в зависимости от места

      появления наибольшего числа изломов проволок на шаге свивки каната.

      В графе 5 отмечается удлинение каната, происходящее вследствие

      его растяжения при работе. При отрубке излишней длины каната в графе

      5 отмечается "Отрублено... м".

      В графах 6 и 7 отмечается диаметр каната, измеренный с

      точностью до 0,1 миллиметров в наиболее изношенном месте каната.

      В графе 8 отмечается расстояние наименьшего диаметра каната от

      его конца у клети.

      В случае экстренного напряжения каната немедленно производится

      подробный осмотр его и заполняются все необходимые графы. В этом случае в графе 6 в числителе указывается общее удлинение каната, в

      знаменателе - удлинение, происшедшее вследствие экстренного

      напряжения. В графе 10 главный механик делает отметку "Осмотр после

      экстренного напряжения".

      В графе 11 расписывается технический руководитель шахты не реже

      одного раза в месяц и делает свои замечания и указания, относящиеся к

      уходу и надзору за канатом.

      При смене канатов через всю страницу делается отметка о снятии

      каната.

      Ниже делается отметка о навеске нового каната и описываются

      конструкция, свивка, диаметр каната и номер его последнего испытания

      на канатно-испытательной станции.

      Раздел 2 журнала служит для учета расхода канатов на данном

      подъеме и сроков их службы.

      В графе 5 раздела 2 указываются сокращенным обозначением

      конструкция и свивка каната. Например, канат шесть прядей по тридцать

      семь проволок крестовой правой свивки обозначается "6 х 37 + 1 К.П.".

      В графе 6 указываются диаметр каната и диаметр проволоки по

      заводским данным.

      В графе 12 указываются причины снятия каната и признаки его износа, например обрывы проволок более 5 процентов на шаге свивки, утонение каната более 10 процентов, западание пряди, образование "жучка" и прочие.

      Журнал пронумеровывается, прошнуровывается.

      Журнал пронумеровывается, прошнуровывается и скрепляется

      печатью.

      Раздел 2. Запись результатов осмотра канатов

      (левая страница)

Левый (головной) канат

Год, месяц, число

Общее число изломанных проволок

Число изло- манных проволок на шаге свивки каната

Расстояние наиболее поврежденного места каната от его конца

Удлинение каната

Диаметр каната

Расстояние наименьшего диаметра каната от его конца

Подпись лица, производившего осмотр

Подпись механика

шахты

Замечания технического руководителя шахты

номинальный

наименьший

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      (правая страница)

Правый (хвостовой) канат

Год, месяц, число

Общее число изломанных проволок

Число изломанных проволок на шаге свивки каната

Расстояние наиболее поврежденного места каната от его конца

Удлинение каната

Диaметр каната

Расстояние наименьшего диаметра каната от его конца

Подпись лица, производившего осмотр

Подпись механика шахты

Замечания технического руководителя шахты

номинальный

наименьший

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11













      Раздел 2. Запись расхода канатов

№ п/п

Число, месяц, год получения каната

Завод- изготовитель каната

Заводской номер каната и номер заводского испытания -

Конструкция и свивка каната

Диаметр каната и диаметр проволоки

Время навески каната

Номер свидетельства и дата испытания каната

Куда навешен канат (правый, левый)

Номер свидетельства и дата повторных испытаний каната

Время снятия каната

При чины снятия каната

Время хранения каната до его навески (в днях)

Срок службы каната (в днях)

Подпись механика и технического руководителя шахты

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15
















  Приложение 31
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Сроки проведения (периодичность) инструментального контроля

Назначение каната

Угол наклона выработок, градус

Период времени, мес.

до первой проверки

между последующими проверками при потере сечения металла, %

до 12

до 15

свыше 15

Подъемный:






оцинкованный

90

12

6

1

0,5

без покрытия

90

6

2

1

0,5

Подъемный

Более 60

6

2

1

0,5

Подъемный

Менее 60*

2

1

0,5

0,25

Для подвески спасательных лестниц и проходческих люлек

90

6

2

1

0,5

Для подвески стволопроходческих комбайнов с запасом прочности менее 6-кратного

90

12

2

1

3

Для подвески полков при проходке стволов при навеске с запасом прочности менее 6-кратного

90

12

2

2

-

Круглые стальные уравновешивающие

90

В соответствии с табл. 5

12

6

3

Тормозные парашютов

90

То же

3

-

-

Проводниковые прядевые

90

“

6

3

3

Для подвески проходческого оборудования

90

“

12

6

3

  Приложение 32
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал
осмотра подвесного проходческого оборудования

      Организация _________________________________________________________

      Шахта _______________________________________________________________

      Ствол _______________________________________________________________

      Начат __________________

      Окончен ________________

Пояснение к введению книги

      Сноска. Пояснение с изменением, внесенным приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 07.11.2018 № 772 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Журнал состоит из двух разделов.

      Раздел I предусмотрен для отметки периодических осмотров

      подвесного оборудования, находящегося в стволе. Дан перечень

      оборудования, подлежащего осмотру, который может быть дополнен

      механиком участка, согласно проекту оснащения проходки ствола.

      В колонке недели, против наименования объекта осмотра делаются

      отметки: "и" - объект исправен; "н" - объект неисправен; "о" - осмотр

      не производился.

      Раздел II предназначен для записи характера неисправности подвесного оборудования, мероприятий, сроков их устранения.

      Журнал пронумеровывается, прошнуровывается.

      Раздел 1

№ пп

Оборудование, подлежащее осмотру

Дата осмотра (месяц, число)



























































1

2

3

1

Подвесные полки

1)

2)












































2

Спасательная лестница












































3

Трубопроводы

1) вентиляции

2) водоотлива

3) бетона

4) сжатого воздуха

5)












































4

Опалубка












































5

Подвесной насос












































6

Кабели

1) освещения

2) взрывания шпуров

3) водоотлива

4) сигнализация

5)












































7

Трос сигнализации












































8













































9













































10

Подпись лица, производившего осмотр












































11

Подпись механика проходки (участка)












































12

Подпись главного механика шахты













































      Раздел 2

Дата обнаружения неисправности

Подробное описание неисправности механизма или детали

Мероприятия по устранению неисправности, срок исполнения, ответств. за устранение

Отметка о выполнении мероприятий, подпись механика участка

1

2

3

4





  Приложение 33
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал
осмотра лифтовой установки

      Организация _________________________________________________________

      Шахта ______________________________________________________________

      Лифтовая установка __________________________________________________

      Начат _________________________

      Окончен _______________________

Пояснения к ведению журнала

      На каждую подземную лифтовую установку ведется отдельный

      журнал.

      Журнал состоит из двух разделов.

      Раздел 1 предназначен для отметки осмотров и состояния деталей

      лифтовой установки. В графе 2 этого раздела указаны объекты осмотра.

      Графа 3 заполняется лицом, назначенным для осмотра лифтовой

      установки.

      Раздел 1

N

п/п

Объекты осмотра

Месяц, год

Число месяца

1

2

3


30

31

1.

Подъемная машина:








1) барабан


2) тормоз (комплекс)


3) привод машины


4) предохранительные устройства


5) точности остановки кабины на этажах


6) аппаратура

2.

Шкивы:


1) футеровка


2) подшипники


3) спицы и обод


4) состояние смазки

3.

Подъемные сосуды:


1) прицепное устройство


2) парашюты


3) направляющие


4) замки дверей шахты

4.

Концевые выключатели

5.

Подпись лица, производившего осмотр


      Замечания главного механика шахты

      Раздел II предназначен для записи неисправности и мероприятий

      по ее устранению.

      Раздел 2

Число, месяц, и год

Описание неисправности механизма или детали

Мероприятия по устранению дефекта или неполадки, срок выполнения и кому поручено

Отметка о выполнении, подпись исполнителя и главного механика шахты

1

2

3

4






      В графе 2 раздела 2 производится описание характера и степени

      неисправности объекта, отмеченного буквой Н в разделе 1. Запись

      производится лицом, производившем осмотр.

      В графе 3 главный механик указывает мероприятия по устранению

      обнаруженных дефектов и лиц, которым поручено выполнение этих

      мероприятий.

  Приложение 34
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Минимальные нормы освещенности для выработок, подлежащих
освещению лампами, питаемыми от электрической сети

Место работы

Плоскость, в которой нормируется освещенность

Минимальная освещенность, люкс

1

2

3

Забои подготовительных выработок и скреперная дорожка очистных выработок

Горизонтальная на почве

15


Вертикальная на забое

10

Основные откаточные выработки

Горизонтальная на почве

5

Основные выработки (вентиляционные штреки, людские ходки и пр.)

Горизонтальная на

почве

2

Восстающие выработки с лестницами для передвижения людей

Горизонтальная на почве (ступеньки лестницы)

3

Подземные

Горизонтальная на почве

75

электроподстанции, трансформаторные и машинные камеры


150 (при комбинированном освещении)


Вертикальная на щитах контрольно-измерительных приборов


Склады ВМ

Горизонтальная на почве

30

Подземные медицинские пункты

Горизонтальная на высоте 0,8 метров от почвы

100

Приемные площадки стволов

Горизонтальная на почве

15


Вертикальная на сигнальных табло

20

Опрокидыватели околоствольных дворов

Горизонтальная на уровне 0,8 метров от почвы

15

  Приложение 35
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра и измерения заземления

      Организация _______________________________________________________

      Шахта ____________________________________________________________

      Начат _____________________________

      Окончен _____________________________

Характеристика заземления

      1. Название заземляемого объекта.

      2. Место установки заземляемого объекта.

      3. Место установки заземлителя.

      4. Конструкция заземлителя.

      5. Материал и сечение заземляющих проводников.

      6. Характеристика почвы, в которую уложен заземлитель.

Пояснения к ведению журнала

      1. Перед пуском вновь установленного электромеханического

      оборудования или переносного распределительного устройства

      производится измерение сопротивления заземления.

      2. Наружный осмотр и измерение сопротивления всей заземляющей

      системы производятся не реже одного раза в 3 месяца с регистрацией

      результатов осмотра и измерений в журнале.

      3. Для каждого отдельного заземляемого объекта отводится

      отдельная страница журнала.

      4. Строки 1-6, характеризующие заземление, заполняются в тот

      день, когда заводится журнал.

      5. В графах 1-11 заполняются результаты осмотра и измерения

      сопротивлений заземлений периодически – каждый месяц.

      6. Заполнение отдельных граф производится следующим образом:

      в графах 2, 3 и 4 записывается состояние контактов заземляющей

      сети, например: "Контакт слаб", "Контакт окислился", "Отсутствует

      пружинная шайба".

      В графе 5 указывается наличие или отсутствие перемычек у

      кабельных муфт местных заземлений, присоединена ли данная установка к

      общей заземляющей сети.

      Результаты осмотра и мероприятия по исправлению выявленных

      дефектов заносятся в графы 2, 3, 4, 5 и 9.

      7. Журнал хранится у главного механика или энергетика шахты.

Дата осмотра и проверки заземления (число, месяц и год)

Результат осмотра

Результаты измерения сопротивления

Состояние контактов

Имеет ли осматриваемый объект местное и общее заземление

тип прибора, которым измерялось сопротивление

величина общего сопротивления системы у заземляющего объекта, ом

заземляющего проводника с заземлителем

заземляющего проводника с заземляемым объектом

перемычек с оболочками кабеля

1

2

3

4

5

6

7









Когда и кому доложено о результатах осмотра и измерений. Подпись лица, производившего осмотр и измерение

Распоряжение главного энергетика (механика) шахты об исправлении дефектов с указанием фамилии лица, которому эта работа поручена

Отметка об исполнении и подпись лица, производившего исправление

Дата осмотра главным энергетиком (механиком) шахты состояния заземляющей сети и подпись

8

9

10

11





  Приложение 36
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Сроки испытания трансформаторного масла электроустановок,
установленных в подземных выработках, на диэлектрическую
прочность и проверки его физико-химического свойства

Наименование установок

Испытания на пробой, месяцы

Физико-химический анализ, месяцы

Примечание

Трансформаторы и выключатели

6

12

Кроме того, масло из баков масляных выключателей

испытывать после отключения трех коротких замыканий или заменять

Контроллеры, реверсоры, автотрансформаторы

3

-

  Приложение 37
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Места расположения средств пожаротушения

№

п/п

Место расположения

Ручные огнетушители

Песок,

м3

Лопаты, шт.

Установки автоматического пожаротушения (50-100 л), шт.

1

2

3

4

5

6

1.

Надшахтные здания

7

0,4

1

-

2.

Башенные копры:





на каждой отметке

2

-

-

-

маслостанции

8

-

-

2

трансформаторные подстанции

8

-

-

2

распределительные устройства

8

-

-

2

3.

Околоствольные дворы

8

0,2

2

-

4.

Центральные электроподстанции

6

0,2

1

4

5.

Преобразовательные подстанции и зарядные камеры

8

0,2

1

2

6.

Электровозные депо

7

0,2

2

2

7.

Гаражи машин с двигателями внутреннего сгорания, склады горюче-смазочных материалов

12

0,4

2

2

8.

Склады взрывчатых материалов

8

0,4

2

2

9.

Участковые трансформаторные подстанции, электрораспределительные пункты, камеры водоотлива

4

0,2

1

-

10.

Лебедочные камеры

7

0,2

1

-

11.

Камеры селеновых выпрямителей

6

0,4

2

1

12.

Камеры подземных ремонтных мастерских

4

0,4

2

-

13.

Подземные инструментальные камеры и здравпункты

4

-

-

-

14.

Камеры аварийного воздухоснабжения

4

-

-

-

15.

Камеры-газоубежища

16

0,2

2

-

16.

Верхние и нижние площадки наклонных стволов, уклонов, шурфов

2

0,4

1

-

17.

Выработки, оборудованные ленточными конвейерами:





приводные станции

2

0,2

1

1

натяжные станции

2

0,2

1

1

распределительные пункты

2

0,2

1

-

по длине конвейера через каждые 100 метров

1

0,2

1

-

18.

Передвижные электроподстанции

2

0,2

1

-

  Приложение 38
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Оборудование, инструменты и материалы противопожарных складов

Оборудование, инструменты и материалы

Единицы измерения

Склады на поверхности

Подземные склады

Огнетушители:

штук



порошковые

штук

20

-

пенные

штук

20

-

Пожарные рукава (шланги резиновые)

метров

300

100

Пожарные стволы

штук

2

2

Ломы

штук

5

2

Кайла

штук

5

2

Лопаты породные

штук

5

4

Пилы поперечные

штук

5

2

Топоры

штук

5

2

Ведра железные

штук

5

5

Носилки рабочие

штук

4

2

Гвозди 100-150 мм

килограммов

20

10

Цемент гидрофобный в полиэтиленовых мешках

тонн

1

-

Бетониты или облегченные блоки размером 25х25х50 см

штук

1200

600

Песок

кубических метров

10

3

Глина

кубических метров

10

3

Пеногенератор

штук

2

1

Пенообразователь

тонн

2

1

Пopошковая огнетушительная установка

штук

1

-

Огнетушительный порошок

тонн

2

-

  Приложение 39
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные
и геологоразведочные работы

      Сноска. Приложение 39 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 26.12.2022 № 336 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

  Форма

Журнал наблюдения за пожарными участками

      Организация _________________________________________________

      Шахта ______________________________________________________

      Начат ___________________

      Окончен ________________

      Пояснения к ведению журнала

      Контроль за состоянием пожарных участков осуществляется лицом пылевентиляционной службы шахты. Все изменения и мероприятия, проводимые на пожарных участках, заносятся в журнал. Осмотр перемычек, изолирующих пожарный участок, осуществляется ежесуточно, а в особых случаях, например при активном подземном пожаре, при неисправностях перемычки, - не реже одного раза в смену. Осмотр перемычек, изолирующих выработанное пространство от действующих выработок, производится не реже одного раза в неделю при самовозгорающемся полезном ископаемом.

      Набор проб воздуха производится респираторщиками ПАСС ОПБ; место набора проб, число их и время набора проб устанавливает технический руководитель шахты по согласованию с ПАСС ОПБ. При резких изменениях температуры или состава воздуха в пожарном участке набор проб воздуха роизводится ежесуточно.

      В конце журнала отведены страницы для регистрации перемычек.

Число, месяц и год

№ пере мычки

Состояние перемычки

Температура воздуха за перемычкой, оС

Состав воздуха за перемычкой

Примечание

местона- хождение перемычки

состояние перемычки

какой ремонт необходимо произвести

приток воды из-за перемычки, м3/ч

СО2

СН4

СО

О2

по мере необходимости

SO2

H2

H2S

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15
















Регистрация перемычек по шахте

№ п/п

№ перемычки

Местонахождение перемычки

Материал перемычки

Время установки перемычки

Примечание

1

2

3

4

5

6









  Приложение 40
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Число резервных и ремонтных насосных агрегатов для шахт с
притоком воды, превышающим производительность одного насосного
агрегата

Общее число

насосных агрегатов

В том числе

в работе

в резерве

в ремонте

4

2

1

1

5

3

1

1

7

4

2

1

8

5

2

1

9

6

2

1

11

7

3

1

  Приложение 41
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра водоотливных установок

      Организация _______________________________________________________

      Шахта _____________________________________________________________

      Начат _________________

      Окончен ________________

      Место установки насосного агрегата __________________________________

      Тип (марка) насоса __________________________________________________

      двигателя ___________________________________________________________

      Заводской номер насоса ______________________________________________

№

п/п

Дата осмотра (ремонта)

Обнаруженные неисправности, характер их проявления

Отметка о выполнении работ по устранению неисправности

Фамилия, инициалы, должность и роспись

Примечание

Насосный агрегат

Водоотливной трубопровод

1

2

3

4

5

6

7








Пояснения к ведению Журнала осмотра водоотливных установок

      1. Журнал заполняется в хронологической последовательности

      отдельно для каждого насосного агрегата. Допускается ведение учета по

      отдельным агрегатам на разных страницах. В этом случае на первой

      странице приводится перечень насосных агрегатов и номера страниц.

      2. В графу 6 вносятся Ф.И.О. и подпись лица, производившего

      осмотр, руководившего ремонтом насосного агрегата или трубопровода.

      3. В графу 7 вносятся записи об изменении места размещения

      насосного агрегата в горных выработках, о назначении агрегата

      (резервный).

  Приложение 42
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допустимые уровни ионизирующих излучений и радона

Физическая величина

Единица измерения

Место и объекты

Допустимый уровень, не более

1

2

3

4

Мощность эквивалентной дозы внешнего гамма-излучения

мкЗв/ч

Открытые участки на уровне 0,1 м от поверхности земли и не менее чем в 30 м от ближайшего здания

Внутри производственных и бытовых помещений

Превышение не более чем на 0,3 мощности дозы на открытой территории расположения сооружения

Удельная эффективная активность (Аэф)


бк/кг

Почва на участке застройки, грунт на глубинах не менее 6 м ниже уровня дна котлована, тоннеля, нижнего уровня фундамента здания


370



Строительные материалы для подземных сооружений

370



Строительные материалы для наружных дорог

740

Эквивалентная равновесная объемная активность радона и торона, среднегодовая (A_Rn.экв)

бк/м3

Внутри производственных и бытовых помещений

100

Плотность потока радона средневзвешенная по площади (Q)

МБк/(м2c)

Поверхность почвы, грунта

80

  Приложение 43
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал
учета наблюдений за сдвижениями дневной поверхности,
деформациями зданий и подземных сооружений

      Организация _______________________________________________________

      Шахта ____________________________________________________________

      Участок ___________________________________________________________

      Начат _________________

      Окончен ________________

1. Пояснения к ведению

      В Журнале записываются результаты наблюдений за деформациями

      подземных сооружений в процессе их строительства и за

      эксплуатируемыми сооружениями, расположенными в зоне подземного

      строительства.

      Необходимость наблюдений за деформацией подземных и наземных

      сооружений вызвана тем, что в результате разработки пород развивается

      горное давление, влияющее на сооружения, находящиеся в зоне его

      действия.

      Периодичность наблюдений устанавливается по скорости нарастания

      осадок, но не реже одного раза в 20 дней.

      В графе 3 записываются исходные плановые и высотные положения

      деформационных реперов, а в графе 4 записываются уклонения

      деформационных реперов от исходного положения в плане и по высоте на

      дату наблюдений.

2. Схема деформационной станции

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

3. Ведомость результатов наблюдений

№ наблюдения точек

Вид смещения

Исходное положение, м

Планово-высотное смещение наблюдаемых точек, мм

Число, месяц

Величина смещения

1

2

3

4

5






  Приложение 44
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Перечень
минимально необходимого количества защитных средств на единицу
оборудования

      1. Экскаваторы (комплексы):

      1) Указатель напряжения выше 1000 Вольт 1

      2) Указатель напряжения до 1000 Вольт 1

      3) Диэлектрические перчатки 2 пары

      4) Боты 1 пара

      для экскаваторов

      и 2 пары для комплекса

      5) Защитные очки 2 пары

      6) Переносное заземление 1 комплект на

      напряжение выше 1000 В

      7) Предупреждающие плакаты 1 комплект

      8) Изолирующая штанга напряжением

      выше 1000 Вольт 1 штука

      2. Буровые станки:

      1) Указатель напряжения до 1000 Вольт 1 штука

      2) Диэлектрические перчатки 2 пары

      3) Защитные очки 2 пары

      4) Боты 1 пара

      5) Переносные заземления 1 комплект на

      ................................. .............каждое напряжение

      6) Предупреждающие плакаты 1 комплект

      3. Водоотливные установки, дренажные шахты, подъемники, конвейерные

      установки и другое оборудование:

      1) Указатель напряжения на каждое напряжение

      2) Диэлектрические перчатки 2 пары

      3) Боты (в случае напряжения свыше 1000 Вольт) 1 пара

      4) Диэлектрические галоши (только для

      установок, напряжением 1000 Вольт) 1 пара

      5) Защитные очки 1 пара

      6) Переносные заземления 1 комплект на

      каждое напряжение

      7) Предупреждающие плакаты 1 комплект

  Приложение 45
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал осмотра и измерения переходного сопротивления защитного
заземления

      Характеристика заземления

      1. Название заземляющего объекта ____________________________________

      2. Место установки заземляющего объекта _____________________________

      3. Место установки заземлителя ______________________________________

      4. Конструкция заземлителя __________________________________________

      5. Материал и сечение заземляющих проводников _______________________

      6. Характеристика почвы, в которую уложен заземлитель _______________

Дата осмотра и проверки заземления (число, месяц, год)

Результат осмотра

Результаты измерения сопротивления

Когда и кому доложено о результатах осмотра и измерений. Подпись лица, производившего осмотр и измерение

Распоряжение главного энергетика об исправлении дефектов с указанием фамилии лица, которому эта работа была поручена

Отметка об исполнении и подпись лица, производившего исправление

Дата осмотра главным энергетиком состояния заземляющей сети и подпись

Состояние контактов

Имеет ли осматриваемый объект местное и общее заземление

тип прибора, которым измерялось сопротивление

величина общего сопротивления системы у заземляющего объекта, Ом

заземляющего проводника с заземлителем

Заземляющеего проводника с заземляемым объектом

перемычек с оболочками кабеля

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11












  Приложение 46
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Минимальные расстояния при пересечении и сближении
высоковольтных линий с автодорогами, железными дорогами и до
ближайших частей зданий

Место пересечения или сближения

Расстояние при напряжении высоковольтных линий, м

до 20 кВ

35 кВ

1

2

3

Вертикальное расстояние от проводов высоковольтных линий:

при пересечении с контактной сетью до проводов или несущих тросов

2

3

при пересечении неэлектрифицированных железных дорог до головки рельсов

7,5

7,5

при пересечении с автомобильными дорогами

7

7

Горизонтальное расстояние при сближении от проводов высоковольтных линий:

до крайнего провода контактной сети, подвешенного с полевой стороны опоры контактной сети

2,5

4

до бровки земляного полотна автомобильной дороги

2

4

до ближайшей части здания (от проекции провода)

2

4

до наиболее выступающей части работающего бурового станка (от проекции крайнего провода)

3,5

5

до габаритов приближения строений неэлектрифицированных железных дорог

1,5

2,5

до наиболее выступающей части работающего экскаватора

не менее наибольшего радиуса плюс 2 метра

  Приложение 47
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Минимальное сечение проводов карьерной линии электропередач

Провод

Минимальное сечение проводов (в миллиметрах) при напряжении

до 1000 Вольт

выше 1000 Вольт

Алюминиевый

16

25

Сталеалюминевый

10

16

  Приложение 48
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал проверки состояния изоляции кабелей 0,4 килоВольт и 6
килоВольт

Дата поверки

Номер ячеек

Марка кабеля

Сопротивление изоляции (в мегаОмах)

Тип и номер прибора

Ф.И.О. проверяющего

Подпись

А-О

В-О

С-О

А-В

В-С

А-С

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12













  Приложение 49
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Кабельный журнал

№

Марка кабеля

Трасса

Место прокладки кабеля

Длина, м.

Дата ввода в экспл.

Муфты

начало

конец

количество

место установки

1

2

3

4

5

6

7

8

9










  Приложение 50
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Показатели сопротивления заземлителей для защиты от
перенапряжений высоковольтных линий в местах перехода
передвижных на стационарные

Удельное электрическое сопротивление грунта, Ом•м

Сопротивление заземляющего устройства, Ом•м

для трубчатых разрядников

для вентильных разрядников

Менее 10

10-100

100-150

500-1000

Более 1000

5

10

15

20

30

4

10

10

15

15

  Приложение 51
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Нормы освещенности рабочих мест объектов открытых горных работ

Объекты карьера

Наименьшая освещенность, лк

Плоскость, в которой нормируется освещенность

Примечание

1

2

3

4

Территория в районе ведения работ

0,2

На уровне освещаемой поверхности

Район работ, подлежащий освещению, устанавливается

техническим руководителем карьера

Места работы машин в карьере, на породных отвалах и других участках

5

8

Горизонтальная Вертикальная

Освещенность должна быть обеспечена по всей глубине и высоте действия рабочего оборудования машин

Места ручных работ

5

10

Горизонтальная Вертикальная


Места разгрузки железнодорожных составов, автомобилей и автопоездов на отвалах, приемные перегрузочные пункты

3

Горизонтальная

Освещенность обеспечивается на уровне освещаемой повехности

Район работы бульдозера или другой тракторной машины

10

На уровне поверхности гусениц трактора


Место работы гидромоторной установки

5

10

Горизонтальная Вертикальная

Освещенность обеспечивается по всей высоте разрабатываемого уступа в радиусе действия гидромониторной струи

Место укладки породы в гидротвал

5

Горизонтальная


Территория свеженамытых гидроотвалов

0,2

Горизонтальная


Место производства буровых работ

10

Вертикальная

Освещенность обеспечивается на высоту станка

Кабины машин и механизмов

30

Горизонтальная

На высоте 0,8 метров от пола

Помещение землесосной установки и район землесосных зумпфов

10

Горизонтальная

В помещениях землесосной установки на высоте 0,8 метров от пола

Конвейерные поточные линии

5

На поверхности конвейера


Зона обслуживания конвейерных барабанов конвейеров

10

Горизонтальная


Конвейерные ленты в местах ручной отборки пород

50

На поверхности конвейерной ленты

На расстоянии не менее 1,5 метров от породоотборщика против движения конвейерной ленты

Помещение на участках для обогрева работающих

10

Горизонтальная


Лестницы, спуски с уступа на уступ в карьере

3



Постоянные пути движения работающих в карьере

1

Горизонтальная


Автодороги в пределах карьера (в зависимости от интенсивности движения)

0,5-3

Горизонтальная

Освещенность обеспечивается на уровне движения автомобилей

Железнодорожные пути в пределах карьера

0,5

Горизонтальная

Освещенность обеспечивается на уровне верхнего строения пути

  Приложение 52
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Износ контактных проводов в зависимости от высоты сечения

Измеренная высота контактного провода, мм

Сечение изношенной части контактного провода, мм2

Измеренная высота контактного провода, мм

Сечение изношенной части контактного провода,

мм2

Измеренная высота контактного провода, мм

Сечение изношенной части контактного провода, мм2

Измеренная высота контактного провода, мм

Сечение изношенной части контактного провода, мм2

1

2

3

4

5

6

7

8

Контактный провод МФ-100 (ФФ-100, СМФ-100)

7,00

44,67

7,40

39,69

7,80

34,82

8,20

30,08

7,01

44,54

7,41

39,57

7,81

34,70

8,21

29,97

7,02

44,42

7,42

39,44

7,82

34,58

8,22

29,85

7,03

44,29

7,43

39,32

7,83

34,46

8,23

29,73

7,04

44,17

7,44

39,20

7,84

34,34

8,24

29,62

7,05

44,04

7,45

36,08

7,85

34,22

8,25

20,50

7,06

43,92

7,46

36,95

7,86

34,10

8,26

29,39

7,07

43,79

7,47

38,83

7,87

33,98

8,27

29,27

7,08

43,67

7,48

38,71

7,88

33,86

8,28

29,15

7,09

43,54

7,49

38,58

7,89

33,74

8,29

29,04

7,10

43,42

7,50

38,46

7,90

33,62

8,30

28,92

7,11

43,29

7,51

38,34

7,91

33,50

8,31

28,81

7,12

43,17

7,52

38,22

7,92

33,38

8,32

28,69

7,13

43,04

7,53

38,09

7,93

33,27

8,33

28,58

7,14

42,92

7,54

37,97

7,94

33,15

8,34

28,46

7,15

42,79

7,55

37,85

7,95

33,03

8,35

28,35

7,16

42,67

7,56

37,73

7,96

32,91

8,36

28,23

7,17

42,54

7,57

37,61

7,97

32,79

8,37

28,12

7,18

42,42

7,58

37,48

7,98

32,67

8,38

28,00

7,19

42,29

7,59

37,36

7,99

32,55

8,39

27,89

7,20

42,17

7,60

37,24

8,00

32,43

8,40

27,77

7,21

42,04

7,61

37,12

8,01

32,31

8,41

27,66

7,22

41,92

7,62

37,00

8,02

32,20

8,42

27,54

7,23

41,79

7,63

36,88

8,03

32,08

8,43

27,43

7,24

41,67

7,64

36,75

8,04

31,96

8,44

27,32

7,25

41,55

7,65

36,63

8,05

31,84

8,45

27,20

7,26

41,42

7,66

36,51

8,06

31,72

8,46

27,09

7,27

41,30

7,67

36,39

8,07

31,61

8,47

26,97

7,28

41,17

7,68

36,27

8,08

31,49

8,48

26,86

7,29

41,05

7,69

36,15

8,09

31,37

8,49

26,75

7,30

40,92

7,70

36,02

8,10

31,25

8,50

26,63

7,31

40,80

7,71

35,90

8,11

31,14

8,51

26,52

7,32

40,68

7,72

35,78

8,12

31,02

8,52

26,41

7,33

40,55

7,73

35,66

8,13

30,90

8,53

26,29

7,34

40,43

7,74

35,54

8,14

30,78

8,54

26,18

7,35

40,31

7,75

35,42

8,15

30,67

8,55

26,07

7,36

40,18

7,76

35,30

8,16

30,55

8,56

25,69

7,37

40,06

7,77

35,18

8,17

30,43

8,57

25,84

7,38

39,94

7,78

35,06

8,18

30,32

8,58

25,73

7,39

39,81

7,79

34,94

8,19

30,20

8,59

25,62

8,60

25,50

9,05

20,58

9,50

15,95

9,95

11,66

8,61

25,39

9,06

20,48

9,51

15,85

9,96

11,57

8,62

25,28

9,07

20,37

9,52

15,75

9,97

11,47

8,63

25,17

9,08

20,27

9,53

15,65

9,98

11,38

8,64

25,06

9,09

20,16

9,54

15,55

9,99

11,29

8,65

24,95

9,10

20,05

9,55

15,45

10,00

11,20

8,66

24,84

9,11

19,95

9,56

15,36

10,01

11,11

8,67

24,72

9,12

19,84

9,57

15,26

10,02

11,02

8,68

24,61

9,13

19,74

9,58

15,16

10,03

10,93

8,69

24,50

9,14

19,63

9,59

15,06

10,04

10,84

8,70

24,39

9,15

19,53

9,60

14,96

10,05

10,76

8,71

24,28

9,16

19,42

9,61

14,86

10,06

10,77

8,72

24,17

9,17

19,32

9,62

14,77

10,07

10,58

8,73

24,06

9,18

19,21

9,63

14,67

10,08

10,49

8,74

23,95

9,19

19,11

9,64

14,57

10,09

10,40

8,75

23,84

9,20

19,00

9,65

14,48

10,10

10,31

8,76

23,73

9,21

18,90

9,66

14,38

10,11

10,22

8,77

23,62

9,22

18,80

9,67

14,28

10,12

10,14

8,78

23,51

9,23

18,69

9,68

14,19

10,13

10,05

8,79

23,40

9,24

18,59

9,69

14,09

10,14

9,96

8,80

23,28

9,25

18,49

9,70

13,99

10,15

9,88

8,81

23,18

9,26

18,38

9,71

13,90

10,16

9,76

8,82

23,07

9,27

18,28

9,72

13,80

10,17

9,70

8,83

22,96

9,28

18,18

9,73

13,71

10,18

9,62

8,84

22,85

9,29

18,07

9,74

13,61

10,19

9,53

8,85

22,74

9,30

17,97

9,75

13,52

10,20

9,44

8,86

22,63

9,31

17,87

9,76

13,42

10,21

9,36

8,87

22,52

9,32

17,76

9,77

13,33

10,22

9,37

8,88

22,41

9,33

17,66

9,78

13,23

10,23

9,19

8,89

22,30

9,34

17,56

9,79

13,14

10,24

9,10

8,90

22,19

9,35

17,46

9,80

13,04

10,25

9,02

8,91

22,09

9,36

17,36

9,81

12,95

10,26

8,94

8,92

21,98

9,37

1726

9,82

12,86

10,27

8,85

8,93

21,87

9,38

17,15

9,83

12,76

10,28

8,77

8,94

21,76

9,39

17,05

9,84

12,67

10,29

8,68

8,95

21,66

9,40

16,95

9,85

12,58

10,30

8,60

8,96

21,55

9,41

16,85

9,86

12,48

10,31

8,52

8,97

21,44

9,42

16,75

9,87

12,39

10,32

8,43

8,98

21,33

9,43

16,65

9,88

12,30

10,33

8,35

8,99

21,22

9,44

16,55

9,89

12,21

10,34

8,27

9,00

21,12

9,45

16,45

9,90

12,11

10,35

8,19

9,01

21,01

9,46

16,35

9,91

12,02

10,36

8,11

9,02

20,90

9,47

16,25

9,92

11,93

10,37

8,02

9,03

20,80

9,48

16,15

9,93

11,84

10,38

7,94

9,04

20,69

9,49

16,05

9,94

11,75

10,39

7,86

10,40

7,78

10,75

5,11

11,10

2,82

11,45

1,03

10,41

7,70

10,76

5,04

11,11

2,77

11,46

0,99

10,42

7,62

10,77

4,97

11,12

2,71

11,47

0,95

10,43

7,54

10,78

4,90

11,13

2,65

11,48

0,90

10,44

7,46

10,79

4,83

11,14

2,59

11,49

0,86

10,45

7,38

10,80

4,76

11,15

2,54

11,50

0,82

10,46

7,30

10,81

4,69

11,16

2,48

11,51

0,78

10,47

7,22

10,82

4,62

11,17

2,42

11,52

0,75

10,48

7,14

10,83

4,55

11,18

2,37

11,53

0,71

10,49

7,06

10,84

4,49

11,19

2,31

11,54

0,67

10,50

6,98

10,85

4,42

11,20

2,25

11,55

0,64

10,51

6,90

10,86

4,35

11,21

2,20

11,56

0,60

10,52

6,83

10,87

4,28

11,22

2,15

11,57

0,56

10,53

6,75

10,88

4,21

11,23

2,09

11,58

0,53

10,54

6,67

10,89

4,15

11,24

2,04

11,59

0,49

10,55

6,60

10,90

4,08

11,25

1,99

11,60

0,46

10,56

6,52

10,91

4,01

11,26

1,94

11,61

0,43

10,57

6,44

10,92

3,95

11,27

1,88

11,62

0,40

10,58

6,36

10,93

3,88

11,28

1,83

11,63

0,37

10,59

6,29

10,94

3,82

11,29

1,78

11,64

0,34

10,60

6,21

10,95

3,76

11,30

1,72

11,65

0,31

10,61

6,14

10,96

3,69

11,31

1,68

11,66

0,29

10,62

6,06

10,97

3,63

11,32

1,63

11,67

0,26

10,63

5,99

10,98

3,56

11,33

1,58

11,68

0,23

10,64

5,91

10,99

3,50

11,34

1,53

11,69

0,20

10,65

5,84

11,00

3,43

11,35

1,48

11,70

0,17

10,66

5,77

11,01

3,37

11,36

1,44

11,71

0,15

10,67

5,69

11,02

3,31

11,37

1,39

11,72

0,14

10,68

5,62

11,03

3,25

11,38

1,34

11,73

0,12

10,69

5,54

11,04

3,19

11,39

1,29

11,74

0,10

10,70

5,47

11,05

3,13

11,40

1,24

11,75

0,09

10,71

5,40

11,06

3,07

11,41

1,20

11,76

0,07

10,72

5,33

11,07

3,01

11,42

1,16

11,77

0,05

10,73

5,26

11,08

2,94

11,43

1,12

11,78

0,03

10,74

5,19

11,09

2,88

11,44

1,07

11,79

0,02

Контактный провод МФ-85 (СМФ-85)

6,00

42,38

6,07

41,55

6,14

40,73

6,21

39,91

6,01

42,26

6,08

41,44

6,15

40,62

6,22

39,80

6,02

42,14

6,09

41,32

6,16

40,50

6,23

39,69

6,03

42,02

6,10

41,20

6,17

40,38

6,24

39,56

6,04

41,91

6,11

41,08

6,18

40,27

6,25

39,45

6,05

41,79

6,12

40,97

6,19

40,15

6,26

39,33

6,06

41,67

6,13

40,85

6,20

40,03

6,27

39,21

6,28

39,10

6,73

33,91

7,18

28,87

7,63

24,00

6,29

38,98

6,74

33,80

7,19

28,76

7,64

23,89

6,30

38,87

6,75

33,69

7,20

28,65

7,65

23,79

6,31

38,75

6,76

33,57

7,21

28,54

7,66

23,68

6,32

38,63

6,77

33,46

7,22

28,43

7,67

23,58

6,33

38,52

6,78

33,35

7,23

28,32

7,68

23,47

6,34

38,40

6,79

33,23

7,24

28,21

7,69

23,36

6,35

38,28

6,80

33,12

7,25

28,10

7,70

23,26

6,36

38,17

6,81

33,01

7,26

27,99

7,71

23,15

6,37

38,05

6,82

32,89

7,27

27,89

7,72

23,05

6,38

37,94

6,83

32,78

7,28

27,77

7,73

22,94

6,39

37,82

6,84

32,67

7,29

27,66

7,74

22,84

6,40

37,70

6,85

32,55

7,30

27,55

7,75

22,74

6,41

37,59

6,86

32,44

7,31

27,44

7,76

22,63

6,42

37,47

6,87

32,33

7,32

27,33

7,77

22,53

6,43

37,36

6,88

32,22

7,33

27,22

7,78

22,42

6,44

37, 24

6,89

32,10

7,34

27,12

7,79

22,32

6,45

37,13

6,90

31,99

7,35

27,01

7,80

22,21

6,46

37,01

6,91

31,88

7,36

26,90

7,81

22,11

6,47

36,90

6,92

31,77

7,37

26,79

7,82

22,00

6,48

36,78

6,93

31,65

7,38

26,68

7,83

21,90

6,49

36,66

6,94

31,54

7,39

26,57

7,84

21,80

6,50

36,55

6,95

31,43

7,40

26,46

7,85

21,69

6,51

36,43

6,96

31,32

7,41

26,36

7,86

21,59

6,52

36,32

6,97

31,20

7,42

26,25

7,87

21,49

6,53

36,20

6,98

31,09

7,43

26,14

7,88

21,38

6,54

36,09

6,99

30,98

7,44

26,03

7,89

21,28

6,55

35,97

7,00

30,87

7,45

25,92

7,90

21,18

6,56

35,86

7,01

30,76

7,46

25,82

7,91

21,08

6,57

35,74

7,02

30,65

7,47

25,71

7,92

20,97

6,58

35,63

7,03

30,53

7,48

25,60

7,93

20,87

6,59

35,51

7,04

30,42

7,49

25,49

7,94

20,77

6,60

35,40

7,05

30,31

7,50

25,38

7,95

20,67

6,61

35,28

7,06

30,20

7,51

25,28

7,96

20,56

6,62

35,17

7,07

30,09

7,52

25,17

7,97

20,46

6,63

35,06

7,08

29,98

7,53

25,06

7,98

20,36

6,64

34,94

7,09

29,87

7,54

24,96

7,99

20,26

6,65

34,83

7,10

29,75

7,55

24,85

8,00

20,15

6,66

34,71

7,11

29,64

7,56

24,74

8,01

20,05

6,67

34,60

7,12

29,53

7,57

24,64

8,02

19,95

6,68

34,48

7,13

29,42

7,58

24,53

8,03

19,85

6,69

34,37

7,14

29,31

7,59

24,42

8,04

19,75

6,70

34,26

7,15

29,20

7,60

24,32

8,05

19,65

6,71

34,14

7,16

29,09

7,61

24,21

8,06

19,55

6,72

34,03

7,17

28,98

7,62

24,10

8,07

19,45

8,08

19,34

8,53

14,96

8,98

10,89

9,43

7,22

8,09

19,24

8,54

14,86

8,99

10,80

9,44

7,14

8,10

19,14

8,55

14,77

9,00

10,71

9,45

7,06

8,11

19,04

8,56

14,67

9,01

10,63

9,46

6,99

8,12

18,94

8,57

14,58

9,02

10,55

9,47

6,91

8,13

18,84

8,58

14,49

9,03

10,46

9,48

6,84

8,14

18,74

8,59

14,39

9,04

10,37

9,49

6,76

8,15

18,64

8,60

14,30

9,05

10,29

9,50

6,68

8,16

18,54

8,61

14,21

9,06

10,21

9,51

6,61

8,17

18,44

8,62

14,11

9,07

10,12

9,52

6,54

8,18

18,34

8,63

14,02

9,08

10,03

9,53

6,46

8,19

18,24

8,64

13,93

9,09

9,95

9,54

6,39

8,20

18,15

8,65

13,84

9,10

9,87

9,55

6,32

8,21

18,05

8,66

13,75

9,11

9,78

9,56

6,24

8,22

17,95

8,67

13,65

9,12

9,70

9,57

6,17

8,23

17,85

8,68

13,56

9,13

9,62

9,58

6,10

8,24

17,75

8,69

13,47

9,14

9,53

9,59

6,02

8,25

17,65

8,70

13,38

9,15

9,45

9,60

5,95

8,26

17,55

8,71

13,29

9,16

9,37

9,61

5,88

8,27

17,46

8,72

13,20

9,17

9,28

9,62

5,81

8,28

17,36

8,73

13,10

9,18

9,20

9,63

5,74

8,29

17,26

8,74

13,01

9,19

9,12

9,64

5,66

8,30

17,16

8,75

12,92

9,20

9,04

9,65

5,59

8,31

17,06

8,76

12,83

9,21

8,86

9,66

5,52

8,32

16,97

8,77

12,74

9,22

8,87

9,67

5,45

8,33

16,87

8,78

12,65

9,23

8,79

9,68

5,38

8,34

16,77

8,79

12,56

9,24

8,71

9,69

5,31

8,35

16,68

8,80

12,47

9,25

8,63

9,70

5,24

8,35

16,58

8,81

12,38

9,26

8,55

9,71

5,17

8,37

16,48

8,82

12,29

9,27

8,47

9,72

5,10

8,38

16,39

8,83

12,20

9,28

8,39

9,73

5,03

8,39

16,29

8,84

12,12

9,29

8,31

9,74

4,96

8,40

16,19

8,85

12,03

9,30

8,23

9,75

4,90

8,41

16,10

8,86

11,94

9,31

8,15

9,76

4,83

8,42

16,00

8,87

11,85

9,32

8,07

9,77

4,76

8,43

15,91

8,88

11,76

9,33

7,99

9,78

4,69

8,44

15,81

8,89

11,67

9,34

7,92

9,79

4,62

8,45

15,71

8,90

11,58

9,35

7,84

9,80

4,55

8,46

15,62

8,91

11,50

9,36

7,76

9,81

4,49

8,47

15,52

8,92

11,41

9,37

7,68

9,82

4,42

8,48

15,43

8,93

11,32

9,38

7,60

9,83

4,36

8,49

15,33

8,94

11,24

9,39

7,52

9,84

4,29

8,50

15,24

8,95

11,15

9,40

7,44

9,85

4,20

8,51

15,14

8,96

11,06

9,41

7,37

9,86

4,17

8,52

15,05

8,97

10,97

9,42

7,29

9,87

4,10

9,88

4,04

10,11

2,65

10,34

1,47

10,57

0,54

9,89

3,97

10,12

2,59

10,35

1,42

10,58

0,51

9,90

3,91

10,13

2,54

10,36

1,38

10,59

0,47

9,91

3,85

10,14

2,49

10,37

1,33

10,60

0,44

9,92

3,78

10,15

2,43

10,38

1,28

10,61

0,41

9,93

3,72

10,16

2,38

10,39

1,24

10,62

0,38

9,94

3,66

10,17

2,32

10,40

1,19

10,63

0,35

9,95

3,60

10,18

2,27

10,41

1,15

10,64

0,33

9,96

3,54

10,19

2,21

10,42

1,11

10,65

0,30

9,97

3,47

10,20

2,16

10,43

1,07

10,66

0,27

9,98

3,41

10,21

2,11

10,44

1,03

10,67

0,24

9,99

3,35

10,22

2,06

10,45

0,99

10,68

0,22

10,00

3,29

10,23

2,01

10,46

0,95

10,69

0,19

10,01

3,23

10,24

1,95

10,47

0,91

10,70

0,16

10,02

3,17

10,25

1,90

10,48

0,87

10,71

0,15

10,03

3,11

10,26

1,85

10,49

0,82

10,72

0,13

10,04

3,05

10,27

1,80

10,50

0,78

10,73

0,11

10,05

3,00

10,28

1,75

10,51

0,75

10,74

0,10

10,06

2,94

10,29

1,70

10,52

0,71

10,75

0,08

10,07

2,88

10,30

1,65

10,53

0,68

10,76

0,07

10,08

2,82

10,31

1,61

10,54

0,64

10,77

0,05

10,09

2,76

10,32

1,56

10,55

0,61

10,78

0,03

10,10

2,70

10,33

1,51

10,56

0,58

10,79

0,01

  Приложение 53
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допустимый износ контактных проводов и высота сечения
оставшейся части проводов

Показатель

Марка контактного провода

МФ-100

МФ-85

На линиях токосъема

центрального

бокового

центрального

бокового

Допустимый износ, не более (в квадратных миллиметрах)

35

40

25

30

Оставшаяся высота сечения, не менее (в миллиметрах)

7,79

7,38

7,53

7,08

  Приложение 54
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Расстояние от оси пути до внутренней грани опоры

Тип подвесного контактного провода

Место установки опоры

Расстояние (в миллиметрах)

Нормальное

Минимальное

При установке опоры за кюветом

Центральная

на прямой и снаружи кривой

3100

2750

–

внутри кривой

3350

3300

5000-5500

Боковая

на прямой и кривой

4200

3500

–

  Приложение 55
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допустимые натяжения профилированных медных проводов
стандартного сечения

Марка провода

Допустимая величина натяжения (в килоНьютонах)

при некомпенсированной подвеске (максимальная)

при компенсированной подвеске (номинальная)

1

2

3

На постоянных путях

МФ-65




8,30




6,40

МФ-85

10,30

8,30

МФ-100

11,76

9,80

МФ-120

14,75

11,76

МФ-150

17,15

14,76

Брф-100

13,72

12,74

На передвижных путях

МФ-65

 2,94

 -

МФ-85

3,92

-

МФ-100

4,90

-

МФ-150

7,35

-

  Приложение 56
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Расстояние от проводов воздушных линий тяговой сети до земли
при пересечении и сближении их с сооружениями

Наименование объектов пересечения или сближения, до которых исчисляется расстояние

Расстояние (в метрах)

для отсасывающих высоковольтных линий 1 кВ

для питающих линий постоянного тока 1,65-3,3 кВ и переменного тока 10 кВ

для питающих линий переменного тока

25-35 кВ

1

2

3

4

до поверхности земли:

1) на территории карьеров и породных отвалов;

2) в местах труднодоступных для людей и недоступных для наземного транспорта;

6,0

5,0

6,0

5,0

7,0

5,0

3) в районе откосов и уступов

3,0

3,0

3,0

до головки рельсов неэлектрифицированного пути

7,5

7,5

7,5

до полотна автомобильной дороги всех категорий

7,0

7,0

7,0

Пересечение контактного провода электрифицированного участка железнодорожного пути с линией электропередачи (от контактного провода до проездов и трасов линии электропередачи)

2,0

2,0

2,0

до проводов линий связи и сигнализации:

1) по вертикали

2) по горизонтали




1,5

1,0




2

2




3

4

до крыш несгораемых производственных зданий и сооружений (металлические крыши должны быть заземлены)

3

3

3

1) до балкона, терасс, окон

1,5

2

4

2) до глухих стен

1

2

4

до кроны деревьев

1,0

2

3

до наземных воздухо- и паропроводов

3

3

3

до наземных газопроводов

3

3

3

до габарита экскаватора или другого перевозимого по автодороге негабаритного груза

0,15

0,3

0,3

      Примечание: Расстояние по вертикали от проводов группового заземления до поверхности земли принимается из условий работы механизмов и монтажных приспособлений, а на переездах не менее 5 метров.

  Приложение 57
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

Допустимые величины расстояний между проводами питающих и
усиливающих линий до заземленных конструкций

Наименование размеров

Величина размеров (в миллиметрах)

1

2

1. Между осями креплений линий, проложенных по опорам контактной сети или по самостоятельным трассам при пролете между опорами до 50 метров

1) в подвесках;

2) в анкеровках.








1500

1750

2. Тоже, для линий проложенных по самостоятельным трассам при пролете между опорами свыше 50 метров

1) в подвесках;

2) в анкеровках.



2500

2750

3. Между проводами линий, расположенных на разных кронштейнах по вертикали при обслуживании нижней линии и неотключенной верхней, для линий проложенных:

1) по опорам контактной сети;

2) по самостоятельным опорам.







950

2000

4. Между проводами питающих изоляторов Джо первого ряда опор, расположенных на расстоянии не более 20 метров от подстанции

950

5. От токоведущих частей питающих линий до заземленных конструкций

800

6. От контактов разъединителя до токоведущих частей соседней линии

950

  Приложение 58
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

      Выезд на полевые

      работы в 20 ___ г.

      Разрешаю

      Начальник экспедиции (отдела,

      лаборатории)

АКТ
проверки готовности _________________
к выезду на полевые работы в 20 ___ г.

      Мы, нижеподписавшаяся _________________________________________

      экспедиции (отдела, лаборатории) по проверке готовности полевых

      к выезду на полевые работы в 20 ___ г. в составе:

      1. (председатель)

      2.

      проверив готовность, установила следующее:

      . Административный район, адрес ______________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      2. Физико-географическая характеристика района работ __________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      3. Полевое задание ____________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      4. Условия работ, срок полевых работ, календарный план

      отработки площадей __________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      5. Состав _____________________________________________________

      (Ф.И.О., должность)

      _____________________________________________________________________

      6. Сдача экзаменов ИТР ________________________________________

      (Ф.И.О., должность, дата)

      _____________________________________________________________________

      7. Проведение инструктажа по безопасности и охране труда (дата,

      Ф.И.О. инструктируемых, Ф.И.О. проводившего инструктаж) _____________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      8. Прохождение обучения:

      - оказанию первой помощи при различных травмах и заболеваниях;

      - плаванию;

      - гребле*;

      - управлению плавсредствами*;

      - приемам спасания на воде;

      - правилам поведения при авариях и пожарах;

      - правилами поведения при стихийных бедствиях;

      - правилам обращения с транспортными животными*;

      - альпинистской технике и приемам страховки в горах* и др.

      9. Проведение медицинского освидетельствования и проведение

      профилактических прививок ___________________________________________

      (Ф.И.О., дата)

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      10. Обеспеченность снаряжением, спецодеждой, спецобувью** _____

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      11. Обеспеченность транспортными средствами** _________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      12. Обеспеченность средствами безопасности (защитными,

      спасательными, охранными, сигнальными)** ____________________________

      _____________________________________________________________________

      13. Обеспеченность средствами связи** _________________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      14. Обеспеченность медикаментами** ____________________________

      _____________________________________________________________________

      15. План мероприятий по безопасности, охране труда, и

      противопожарной безопасности**_______________________________________

      16. График выезда работников на полевые работы** ______________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      17. Санитарный инструктор _____________________________________

      (Ф.И.О.)

      18. Мнение начальника _________________________________________

      _____________________________________________________________________

      19. Заключение о готовности к полевым работам _________________

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Подпись начальника ____________________________________________

      Подписи _______________________________________________________

      ____________

      * Если это предусмотрено технологией или условиями работ.

      ** Перечень прилагается к акту.

      Примечание. Акт составляется в двух экземплярах. Первый

      экземпляр хранится в организации, второй - у начальника.

  Приложение 59
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Журнал регистрации маршрутов (переходов, выходов)

      _____________________________________________________________________

      (наименование полевого подразделения)

№ п/п

Дата, время

Цель маршрута (перехода)

Маршрут следования

Ф.И.О., должности участников маршрута

Срок возвращения (дата, время)

Подписи





(перехода, выхода)

Рабочий

Контрольный

Фактический

Старшего группы

Руководителя подразделения

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10











  Приложение 60
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих горные и
геологоразведочные работы

      Форма

Акт
о приеме буровой установки в эксплуатацию

      Скважина № ___________ "___"_____________20 ____ г.

      В составе ___________________________________________________________

      проверила готовность к пуску буровой установки.

      Проверкой установлено: монтаж бурового оборудования проведен в

      соответствии с утвержденным проектом и типовой схемой.

      1. Буровой станок

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      1. Лебедка __________________________________________________________

      2.Ограждения ________________________________________________________

      3. КИП ______________________________________________________________

      4. __________________________________________________________________

      2. Буровой насос

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      1.Манометр __________________________________________________________

      2.Предохранительный клапан __________________________________________

      3.Ограждение ________________________________________________________

      4. __________________________________________________________________

      Проведены испытания водой насоса типа _______________________________

      ______________________ и обвязки, состоящей из ______________________

      _____________________________________________________________________

      давлением ______________________ в течение _____________________ мин.

      Падение давления составило __________________ или ________________ %.

      Замеры давления производились манометром ____________________________

      _____________________________________________________________________

      Предохранительный клапан установлен на давление _____________________

      3. Двигатель

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      _____________________________________________________________________

      4. Буровая вышка (мачта) и талевая система

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      _____________________________________________________________________

      1. Рабочая площадка (полати) ________________________________________

      2. Лестницы и переходные площадки ___________________________________

      3. Кронблок, талевый блок (грузоподъемность) ________________________

      4. Канат ____________________________________________________________

      5. Растяжки _________________________________________________________

      6. Свечеукладчик, свечеприемник, подсвечник _________________________

      7. __________________________________________________________________

      8. __________________________________________________________________

      5. Электрооборудование

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      1. Электродвигатели _________________________________________________

      2. Электропроводка __________________________________________________

      3. Диэлектрические средства _________________________________________

      4. Защитное заземление ______________________________________________

      5. Молниезащита _____________________________________________________

      6. __________________________________________________________________

      6. Наличие и состояние средств защиты

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      7. Противопожарные средства

      _____________________________________________________________________

      8. Промсанитария

      1. Аптечка __________________________________________________________

      2. Умывальник _______________________________________________________

      3. Уровень освещенности _____________________________________________

      4. __________________________________________________________________

      5. __________________________________________________________________

      9. Средства связи

      Тип _________________ год выпуска ___________ заводской № ___________

      10. Наличие у обслуживающего персонала допуска на ведение работ

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      11. Техническая документация

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      Заключение __________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      (подписи)

      Заключение государственного инспектора

      _____________________________________________________________________

      _____________________________________________________________________

      (подпись)