ИПС "Әділет"

"Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-2-бабының 14) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті (А.Қ. Ержанов):

1) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін бұқаралық ақпарат құралдарында және "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интернет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларымен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалудың бақылау Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму вице-министрі А.П. Рауға жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму
Министрі

Ә. Исекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрі

________________ Е. Досаев

2015 жылғы 14 қаңтар

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрі

________________ В. Школьник

20__ жылғы "___"___________

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2014 жылғы 30 желтоқсандағы
№ 358 бұйрығымен бекітілген

Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-2-бабының 14) (бұдан әрі - Заң) тармақшасына сәйкес әзірленді және қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібін жазылсын.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Қағидаларда мынадай терминдер және анықтамалар пайдаланылды:

1) су жылыту қазаны – атмосфералықтан жоғары қысымдағы және жылу тасымалдаушы ретінде құрылғының өзінен тыс пайдаланылатын суды жылытуға арналған құрылғы;

2) бу қазаны – құрылғының өзінен тыс пайдаланылатын атмосфералықтан жоғары қысыммен буды алуға арналған құрылғы;

3) энергия технологиялық қазан – оттығында технологиялық материалдарды қайта өңдеу жүзеге асырылатын бу немесе су жылыту қазаны;

4) буды қыздырғыш – бу температурасын қазандағы қысымға сәйкес келетін қанығу температурасынан жоғары жоғарылатуға арналған құрылғы;

5) автономды буды қыздырғыш – қазанға немесе газ жолына немесе қыздыру үшін бу сыртқы көзден келіп түсетін жеке тұрған буды қыздырғыш;

6) экономайзер – отынды жағу өнімдерімен жылытылатын және бу қазанына келіп түсетін суды жылыту және жартылай булануына арналған құрылғы;

7) автономды экономайзер – қазанға немесе газ жолына кіріктірілген экономайзер, оның жылытылған суы жартылай немесе толықтай аталған қазаннан тыс пайдаланылады, немесе жеке тұрған экономайзер, оның жылытылған суы толықтай немесе жартылай бу қазанында қолданылады;

8) қазанның есептелген ресурсы – салқын және ыстық күйден іске қосулардың есептелген санын, дайындаушының нұсқаулығында көрсетілген пайдалану режимі сақталған жағдайда дайыдаушы оның жұмысына кепілдік беретін қазанды (элементті) пайдалану ұзақтығы;

9) сақтандыру құрылғылары – су жылыту және бу қазандарының ыдыстарын, бу мен ыстық су құбыржолдарын құрылғы қысымының немесе температурасының рұқсат етілген шамаларынан жоғарылауынан қорғауға арналған құрылғы;

10) баллон – шұраларды, ернемектерді немесе штуцерлерді орнату үшін бір немесе екі мойны бар, сығылған, сұйытылған немесе қысыммен ерітілген газдарды тасымалдауға, сақтауға және пайдалануға арналған ыдыс;

11) бөшке – цилиндрлі немесе басқа формада, бір орыннан екінші орынға домалайтын және қосымша тіреулерсіз жанына қойылатын, сұйық және басқа да заттарды тасымалдауға және сақтауға арналған ыдыс;

12) сыйымдылық – сызбада берілген номиналды өлшемдермен анықталатын ыдыстың ішкі қуыс көлемі;

13) ішкі (сыртқы) қысым – ыдыс қабырғасының ішкі (сыртқы) бетіне әсер ететін қысым;

14) сынау қысымы – жабдықтың беріктігі мен бітеулігіне сынау жасалытын артық қысым;

15) жұмыс қысымы – жұмыс процесі қалыпты жүрген кезде туындайтын максималды артық қысым;

16) есептелген қысым – беріктігіне есеп жүргізілетін қысым;

17) шартты қысым – стандартты ыдыстардың (тораптардың, бөлшектердің, арматураның) беріктігін есептеу кезінде пайдаланылатын 20 градус Цельсия (бұдан әрі – С°) температурадағы есептелген қысым;

18) қабырғаның рұқсат етілген максималды (минималды) температурасы – ыдысты пайдалануға рұқсат етілетін қабырғаның максималды (минималды) температурасы;

19) рұқсат етілген қысым – сәйкестікке бағалау және (немесе) беріктікті бақылаулық есептеу негізінде белгелінген жабдықтың (элементтің) максималды рұқсат етілген артық қысымы;

20) ыдыс – химиялық, жылыту және өзге де технологиялық процестерді жүргізуге, және газ тәрізді, сұйық және өзге де заттарды сақтауға және тасымалдауға арналған (стационарлық орнатылған немесе тасымалды) герметикалық жабық сыйымдылық;

21) шентемір – жандарынан ашық болатын тұйық профильдің цилиндрлік қабықшсы;

22) түбі – ішкі қуысын шет жақтан шектейтін ыдыс корпусының ажырамайтын бөлігі;

23) жұмыс ортасының температурасы – технологиялық процесс қалыпты жүрген кезде жабдықтағы ортаның минималды (максималды) температурасы;

24) қабырға температурасы есептелген – физика-механикалық сипаттамалары, жіберілетін материал кернеуі анықталатын және жабдық элементтері беріктігіне есептер жүргізілетін температура;

25) цистерна – теміржол вагонының рамасында, автокөліктің дөңгелегінде (тіркемеде) және басқа жылжымалы құралында орнатылған, газды, сұйық және басқа заттарды тасу және сақтауға арналған жылжымалы ыдыс;

26) қалдық қор – техникалық қүйін бақылау кезінен мөлшер күйіне өтуіне дейін объектінің жұмыс қосындылығы;

27) есептелген жұмыс мерзімі – жобалау кезінде белгіленген және жабдық пайдалануға берілген күннен бастап есептелетін күнтізбелік жылмен көрсетілетін жұмыс мерзімі;

28) ыдыстың (элементтің) есептелген ресурсы – салқын және ыстық күйден іске қосулардың есептелген санын, дайындаушының нұсқаулығында көрсетілген пайдалану режимін сақтау жағдайларында сенімді жұмысына кепілдік беретін дайындаушының ыдысты (элементті) пайдалану ұзақтығы;

29) белгіленген жұмыс мерзімі – жабдықты пайдаланудың белгіленген күнтізбелік ұзақтығы, оған жеткен кезде жабдықтың техникалық жай-күйіне қарамастан пайдалану тоқтатылуы тиіс;

30) сараптамалық қорытынды – қауіпті техникалық құрылғылардың өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі туралы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында өткізілген сараптама нәтижесі;

31) технологиялық регламент – жұмыс кезеңділігі мен жүргізу әдістерін, орындалатын жұмыс түрлерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша талаптар мен шараларды белгілейтін кәсіпорынның ішкі нормативтік құжаты;

32) аттестатталған ұйым – өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында сараптама жүргізу құқығы бар екені туралы аттестатқа ие ұйым;

33) техникалық куәландыру – "Мұнай және газ өнеркәсібі. Қауіп-қатер факторларын ескере отырып техникалық куәландыру" ҚР СТ-ның негізінде өткізілетін қауіп-қатер факторларын бағалауды ескеріп, жабдықтың иесінің жабдықтың сенімділігі мен механикалық бүтіндігін қамтамасыз ететін әдістемелері мен құралдары болған жағдайда жабдықтың техникалық жай-күйін, оны қауіпсіз пайдалану мүмкіндігін айқындау не мониторинг жүргізу мақсатында паспортта дайындаушы көрсеткен қызмет мерзімі ішінде жабдықтың сенімділігі мен механикалық бүтіндігін қамтамасыз ететін бұзбай бақылау әдістерін қолдана отырып, технологиялық жабдықтың үстіңгі қабатын сырттай қарап тексеру, ішін қарап тексеру, гидравликалық немесе пневматикалық сынауды қамтитын шаралар кешені.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Осы Қағидалар:

1) бу қазандары, сондай-ақ бойлер-қазандарға, автономды бу қыздырғыштар және экономайзерлерге;

2) энергия технологиялық қазандарға: бу және су жылыту және сода регенерациялық қазандар;

3) кәдеге жарату-қазандарына: бу және су жылыту;

4) жылжымалы және тасымалдауға болатын қондырғылар және энергия пойыздар қазандарына;

5) жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдауыштармен жұмыс істейтін бу және сұйықтық қазандарына;

6) қазан шегіндегі бу және ыстық су құбыр өткізгіштеріне;

7) температурасы 115⁰С жоғары су қысымымен немесе 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) қысым кезінде қайнау температурасынан жоғары температурамен басқа сұйықтық қысымымен жұмыс істейтін ыдыстар, гидростатикалық қысымды ескерусіз;

8) 0,07 МПа жоғары бу немесе газ қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарға;

9) 0,07 МПа (0,7 кгс /см2) жоғары қысыммен Сығылған, сұйытылған және еріген газдарды тасымалдауға және сақтауға арналған баллондар;

10) бу қысымы 50⁰С дейін температура кезінде 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) қысымнан жоғары болатын сығылған және сұйылтылған газдарды тасымалдау және сақтауға арналған цистерналарға және бөшкелерге;

11) оларды босату үшін үздіксіз 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) жоғары қысым жасалатын сығылған, сұйылтылған газдарды, сұйықтықтар мен сусымалы денелерді тасымалдау және сақтауға арналған цистерналар мен ыдыстарға;

12) барокамералар мен көп орындық барокамераларға, сондай-ақ көлік құралдарында орнатылатындарға.

13) сәйкес 0,07 МПа (0,7 кғс/см²) аса жұмыс қысымымен немесе судың 115⁰С аса қайнау температурасы кезінде бу және ыстық су құбырларына таралады.

Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Осы Ереженің 1-қосымшасына сәйкес Ереже қамтитын барлық құбырлар 4 санатқа бөлінеді.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Құбыр өткізгіш санатын анықтау кезінде тасымалданатын ортаның жұмыс параметрлері деп мыналарды есептеу қажет:

1) қазаннан бу құбырлары үшін - бу қысымын және температурасын қазаннан шыға берісте (бу жылытқыш артынан) олардың номиналды мәні бойынша;

2) қарсы қысыммен жұмыс істейтін турбиналардан бу құбырлары үшін - турбинаны жеткізуге техникалық шарттармен қарастырылған қарсы қысымда максималды болуы мүмкін қысымды және турбинаның бос жүрісті жұмысы кезінде қарсы қысымда будың максималды мүмкін болатын температурасын;

3) турбина буының реттелмейтін және реттелетін сұрыптауларынан бу құбырлары үшін (сондай-ақ аралық жылыту бу құбырлары үшін) - сұрыптауда бу қысымының және температурасының максималды мүмкін болатын мәндерін;

4) редукциялық және редукциялық-суыту қондырғыларынан бу құбырлары үшін - қондырғы жобасында қабылданған редукциялық будың қысымы мен температурасының максималды мүмкін болатын мәндерін;

5) жоғары қысымды деаэраторлардан кейін қоректік су құбыр өткізгіштері үшін - деаэраторда қанығу температурасын және сұйықтық бағанының гидростатикалық қысымын есепке ала отырып судың номиналды қысымын;

6) жоғары қысымды жылытқыштар мен қоректік сорғылардан кейін қоректік су құбыр өткізгіштері үшін жабық ысырма кезінде қоректік электр сорғымен тегеурінді құбыр өткізгіште түзілетін ең үлкен қысымды және сорғының сору желісінде максималды қысымды (турбиналық жетегі бар қоректік сорғыларды және гидромуфтасы бар электр сорғыларды қолдану кезінде – сорғының номиналды қысымының 1,05), және соңғы жоғары қысыммен жылытқыштың артынан судың максималды есептік температурасын.

6. Ортаның жұмыс параметрлері бойынша анықталған құбыр өткізгіш санаты оған кіре берісте (онда осы параметрлерді өзгертетін құрылғылар болмаған кезде) барлық құбыр өткізгішке, оның созылмалылығына тәуелсіз, жатады және жобалық құжаттамада көрсетіледі.

2-тарау. Ыдыстардың құрылысы

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

7. Ыдыстардың конструкциясы есепті қызмет ету мерзімі ішінде пайдалануды қамтамасыз етеді және техникалық куәландыруды, тазартуды, жууды, толық босатуды, үрлеуді, жөндеуді, металл мен қосылыстарды пайдалану бақылауын жүргізуді көздейді.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8. Жабдықты сыртқы және ішкі қарап тексеруіге кедергі келтіретін құрылғылар (араластырғыштар, жылан түтіктер, рубашкалар, тарелкалар, қалқандар және басқа да құрылғылар) алмалы-салмалы болып қарастырылған. Дәнекерленғен құрылғыларды қолданған кезде сыртқы және ішкі тексерулерді жүргізу және кейіннен орнына орнату үшін оларды алып тастаудың мүмкіндігі қарастырылады.

9. Егер ыдыстың құрылысы осы Қағидалармен қарастырылған сыртқы және ішкі қарап тексеруді немесе гидравликалық сынауды жүргізуге мүмкіндік бермесе, ыдыс жобасын әзірлеуші пайдалану жөніндегі нұсқаулықта орындалуы ақауларды уақытында анықтау мен жоюды қамтамасыз ететін бақылаудың әдістемесін, мерзімділігін және көлемін көрсетеді. Нұсқаулықта мұндай сілтемелер болмаған жағдайда бақылаудың әдістемесі, мерзімділігі мен көлемі аттестатталған ұйыммен анықталады.

10. Ішкі құрылғылардың құрылысы гидравликалық сынау кезінде жабдықтан ауаны және гидравликалық сынағаннан кейін суды жоюды қамтамасыз етеді.

11. Ыдыстарда гидравликалық сынау кезінде суды толтыру және құйып алуға, сондай-ақ ауаны кетіруге арналған штуцерлер болады.

12. Әр ыдыста вентиль, кран немесе ыдысты ашар алдында онда қысымның жоқтығына, бұл кезде ортаны бұру қызмет көрсететін персоналға қауіпсіз орынға бағытталады, бақылау жасауға мүмкіндік беретін басқа құрылғы қарастырылады.

13. Ыдыстар және олардың элементтері беріктігіне есеп "Ыдыстар мен аппараттар. Беріктікке есеп нормалары мен әдістері. Жалпы талаптар." МЕМСТ 34233.1-2017 және "Ыдыстар мен аппараттар. Беріктікке есеп нормалары мен әдістері. Цилиндрлік және конусты ернеушелерге, дөңес және жазық түптер пен қақпақтарды есептеу" МЕМСТ 34233.2-2017 бойынша жүргізіледі. Есептеу болмаған жағдайда беріктік есебін сертификатталған ұйым жүргізеді.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Пайдалану барысында өзінің кеңістік жағдайын өзгертетін ыдыстардың олардың өздігінен айналып түсуін болдырмайтын құрылғылары болады.

15. Люктер, тар тесіктер және жалғақтар үшін саңылауларды бекітетін сақиналарды пісіру сапасын тексеру үшін сақинада, егер ол сыртынан, немесе қабырғаға пісірілсе, егер сақина ыдыстың ішкі жағынан пісірілсе, бақылау саңылау қарастырылады. Бекіту сақиналарын екі жағынан пісіру жағдайында (ыдыс корпустарының сыртқы және ішкі) бақылау саңылаулары екі сақинада орындалады. Ыдыс корпусына пісірілетін жалғақтар мен тіреулердің төсем табақшаларында барлық периметрі бойынша бақылау саңылаулары орындалады.

16. Электр жабдық және ыдыстарды жерге тоғыту электр энергетика саласындағы талаптарға сәйкес орындалады.

2-параграф. Люктер, шағын люктер, қақпақтар

17. Ыдыстар ыдыстарды қарап тексеруді, тазалауды және жөндеуді, сондай-ақ бөлшектелетін ішкі құрылғыларды құрастыруды және бөлшектеуді қамтамасыз ететін люктер және қарайтын шағын люктермен жабдықталады.

18. Цилиндрлі корпустан және оларға бекітілген түтіктері (жылуды алмастырғыштары) бар торлардан тұратын ыдыстарды және криогенді сұйықтарды тасымалдау мен сақтауға арналған ыдыстарды осы Қағидалардың 9-тармағы талаптарын орындау жағдайында ыдыстар диаметріне тәуелсіз люктерсіз мен шағын люктерсіз дайындауға рұқсат беріледі.

19. Ішкі диаметрі 800 мм асатын ыдыстарда люктер, ал ішкі диаметрі 800 мм және одан кем болатын ыдыстарда шағын люктер болады.

20. Дөңгелек люктердің ішкі диаметрі – кемінде 400 мм. Сопақша люктердің жарықта ең кіші және ең үлкен остері бойынша көлемі – кемінде 325х400 мм.

21. Дөңгелек люктердің ішкі диаметрі немесе сопақша люктердің ең кіші осі бойынша көлемі – кемінде 80 миллиметр.

22. Люктер және шағын люктер қызмет көрсетуге ыңғайлы жерлерге орналасады.

23. Люктердің қақпақтары алынбалы болып табылады. Вакуум негізінде оқшауланған ыдыстарда дәнекерленген қапақтардың болуына рұқсат беріледі.

24. Салмағы 20 килограмнан (бұдан әрі – кг) асатын ыдыстардың қақпақтары мен люктер оларды ашуға жабуға арналған көтергіш – бұрғыш және басқа құрылғылармен жабдықталады.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

25. Топсалы-қайырмалы немесе орнатылатын болттардың, қамыттардың, сондай-ақ люктердің, қақпақтардың және олардың ернемектерінің қысатын құрылғылары олардың өздігінен жылжуына жол бермейді.

26. Ыдыстарда ішкі диаметрі іштен қарап тексеру мүмкіндігін қамтамасыз ететін 20-тармағында люктер үшін берілген өлшемдерден кем болмайтын жалғастықтардың, ернемек арқылы ажыруталардың, алмалы түптерінің немесе қақпақтарының болуы кезінде люктердің болмауына рұқсат беріледі.

3-параграф. Ыдыстардың түптері

27. Ыдыстарда қолданылатын түптер: эллиптикалық, жартылай сфералы, торосфералық, сфералы жиектелмеген, конусты жиектелген, конусты жиектелмеген, тегіс жиектелген, тегіс жиектелмеген.

28. Эллиптикалық түптің ішкі беті бойынша өлшенген, түптің ішкі диаметрінің 0,2 кем болмайтындай дөңес бөлігінің биіктігі болады. Бұл көлемді жоблық-құрылымдық құжатамамен негіздеген кезде азайтуға болады.

29. Торосфералық (қорап тәрізді) түптер мынадай өлшемдермен дайындалады:

1) ішкі беті бойынша өлшенген дөңес бөлігінің биіктігі ішкі диаметрінің 0,2 кем емес;

2) жиектеудің ішкі радиусы түбінің ішкі диаметрінің 0,1 кем емес;

3) орталық бөлігінің қисаюының ішкі радиусы түбінің ішкі диаметрінен артық емес.

30. Сфералық жиектелмеген түп дәнекерленіп пісірілген бөліктермен қолданылады, және:

1) түбінің сферасының ішкі радиусы ыдыстың ішкі диаметрінен артық емес;

2) дәнекерленіп пісірілген бөлшекті жалғау түбімен бірге тұтас дәнекерлеу арқылы орындалады.

31. Хордасы бойынша дәнекерленген тігістердің орналасуымен бірнеше бөліктерден тұратын дәнекерленген дөңесті түптерде дәнекерленген жіктің осінен түптің ортасына дейінгі қашықтық түптің ішкі диаметрінің 1/5 артық болмайды.

32. Дөңесті түптердің шеңберлі түптері түптің ортасынан түптің ішкі диаметрінің 1/3 артық болмайтындай етіп орналасады.

33. Конусты жиектелмеген түптің 45⁰ аспайтын орталық бұрышы болады. Жобалық-құрылымдық құжаттамада негіздеу кезінде орталық бұрышты 60⁰ градусқа дейін ұлғайтуға болады.

34. Механикалық қашау арқылы дайындалған сақиналы жырашығы және цилиндрлік бөлігі (жиегі) бар тегіс түптер шыңдалған темірден дайындалады. Жиектелген тегіс түпті, егер жиектеу 90⁰ майысқан қаңылтыр жиегін қалыптау немесе басумен орындалатын болса, қаңылтырдан дайындауға рұқсат беріледі.

35. Шығыңқы түптерді, компенсаторларды және жалғастықтарды дәнекерлеуге арналған созылған мойындарды қоспағанда, ыдыстардың сұрынталған және өтпелі элементтері үшін сұрынталған элементтің дөңгелектенуі басынан бастап дәнекерленген жіктің осіне дейінгі қашықтық сұрынталған элемент қабырғасының қалыңдығына байланысты осы Қағидалардың 2-қосымшасы бойынша қабылданады.

Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-параграф. Ыдыстардың дәнекерленген тігістері және олардың орналасуы

36. Ыдыстардың дәнекерленген тігістері жапсарлы орындалады.

37. Тегіс түптерді, тегіс ернемектерді, құбыр торларын, жалғақтарды, люктерді, жейделерді пісіру үшін таңбалап және бұрыштық дәнекерлеу қосылыстарына жол беріледі.

38. Бекіту сақиналарын және тіреу элементтерін пісіру үшін соғылған дәнекерлеу тігістерін қолдануға болады.

39. Дәнекерленген тігістер осы Қағидалар талаптарымен және сәйкесті стандарттармен қарастырылған ыдыстарды дайындау, монтаждау және пайдалану кезінде бақылау үшін қол жетімді.

40. Бұрыштық және таңбаланған қосылыстардағы құрылымдық саңылауға нормативтік-техникалық құжаттамада негізделген есеп кезінде жол беріледі.

41. Іргелес шентемірлердің бойлай тігістері және ыдыстар түптерінің тігістері ең қалың элементтің үш еселік қалыңдығы өлшеміне, алайда тігістері осьтері арасында кемінде 100 мм, бір-біріне қатысты жылысады.

42. Аталған тігістерді, бұл тігістер автоматты немесе электр қоқысты дәнекерлеумен орындалған және тігістерінің қиылысу орындары 100% көлемде радиография немесе ультрадыбыстық дефектоскопиямен бақыланатын жағдайда қабырғасының номиналды қалыңдығы 30 мм аспайтын, 400^оС жоғары қабырға температурасы кезінде және 1,6 МПа (16 кгс/см²) аспайтын қысыммен жұмыс істеуге арналған ыдыстарда бір-біріне қатысты жылжытуға болмайды.

43. Ыдыс корпусына ішкі және сыртқы құрылғыларды (тіреу элементтерін, тарелкаларды, жейделерді, қалқандарды және т.б.) пісіру кезінде корпус тігісінің жабылатын бөлігін және аталған тігістердің қиылысу орындарын радиациялық бақылаумен немесе ультрадыбыстық дефектоскопиямен алдын ала тексеру жағдайында бұл дәнекерленген тігістердің жапсарлы тігістермен қиылысуына жол беріледі.

44. Тіреулер немесе өзге элементтерді ыдыс корпусына пісіру жағдайында ыдыстың дәнекерленген тігісі шеті мен элементті пісіру тігісі шеті арасындағы ара қашықтық ыдыс корпусы қабырғасы қалыңдығынан кем емес, алайда кемінде-20 мм болады.

45. Дәнекерлеуден кейін термоөңдеуден өтетін көміртекті болаттар, нашар қосындыланған марганецті және кремний марганецті болаттардан жасалған ыдыстар үшін корпус қабырғасы қалыңдығына тәуелсіз ыдыстың дәнекерлен тігісі шеті мен элементті пісіру тігісі шеті арасындағы ара қашықтық кемінде 20 мм.

46. Термо өңдеуден өткен ыдыс корпусына қандай да бір элементтерді пісіру жағдайында монтаждау орнында айналмасы бөлігі бойынша ыдыс корпусына термоөңдеу жүргізіледі.

47. Көлденең ыдыстарда 0,35 D аспайтын жалпы ұзындықта дөңгелек (бойлай) дәнекерлеу тігістерінің ершік тәрізді тіреулерімен жергілікті жабынған жол беріледі, ал төсеме табақ болған кезде - 0,5 D аспайды, мұнда D ыдыстың сыртқы диаметрі. Сонымен қатар барлық ұзындығы бойынша дәнекерлеу тігістерінің жабылатын бөліктері радиациялық бақылаудан немесе ультрадыбыстық дефектоскопиядан өтеді.

48. Қабырғасының қалыңдығы әр түрлі ыдыстар элементтерінің жапсырла дәнекерленген қосылыстарында ең қалың элементтің жиектерінің біртіндеп жұқаруы жолымен бір элементтен екіншісіне бірқалыпты ауысу қамьамасыз етіледі. Ауысу беті еңісінің бұрышы 20⁰ аспайды. Егер жалғанатын элементтер қалыңдығындағы айырмашылық жұқа элемент қалыңдығының 30% аспайтынын құраса және 5 мм жоғары болмаса, дәнекерлеу тігістерін қалың элементті алдын ала жұқартусыз қолдануға болады. Тігістер пішіні қалың элементтен жұқасына бір қалыпты ауысуды қамтамасыз етеді.

49. Құйылған бөлшектің номиналды есептелген қалыңдығы құбырдан, прокаттан немесе шыңдалғыдан жасалған элемент қабырғасының ұқсас есептелген қалыңдығынан 25-40 % жоғары болатындығын, ескеріп, құбырдан, прокаттан немесе шыңдалғыдан жасалған бөлшектермен құйылған бөлшектің жапсары кезінде қалың элементтен жұқасына ауысу құйылған бөлшек шетінің қалыңдығы номиналды есептелген өлшемнен кем болмайтындай орындалады.

5-параграф. Ыдыс қабырғаларында саңылаулардың орналасуы

50. Люктер, кішкене люктер және жалғақтар үшін саңылау дәнекерленген тігістерден тыс орналасады. Саңылаулардың орналасуына жол беріледі:

- егер саңылау диаметрі 150 мм аспаса, ыдыстардың цилиндр және конус тәрізді шентемірлердің бойлай тігістерінде;

- саңылау диаметрін шектеусіз ыдыстардың цилиндр және конус тәрізді шентемірлердің дөңгелек тігістерінде;

- дәнекерлеу тігістерін радиациялық әдіспен немесе ультрадыбыстық дефектоскопиямен 100% тексеру жағдайында саңылау диаметрін шектеусіз шыңығқы түптер тігістерінде.

51. Жалғақтар мен люктердің дәнекерленген тігістері толық балқытумен орындалады.

52. Торосфералық (қораптық) түперде саңылаулардың орталық сфералық сегмент шегінде орналасуына жол беріледі. Сонымен қатар хорда бойынша өлшенетін түп саңылауы жиегінен ара қашықтық 0,4 D (D – түптің сыртқы диаметрі) аспайды.

6-параграф. Материалдар

53. Ыдыстарды жөндеу үшін қолданылатын материалдар ыдыстың берілген пайдалану жағдайларын (есептік қысым, ең төменгі теріс және ең жоғары есептік температура), қоршаған ортаның құрамы мен сипатын (коррозиялық белсенділік, жарылыс қаупі, уыттылығы және басқалар) және қоршаған ауа температурасының әсерін ескере отырып, есептік қызмет мерзімі ішінде жұмысын қамтамасыз етеді.

Ескерту. 53-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

54. Ыдыстарды, цистерналар мен бөшкелерді жөндеу үшін осы Қағидаларға 13-14-қосымшаларында көрсетілген материалдар, ал баллондарды жөндеу үшін осы Қағидаларға 14-қосымшаның 7-кестесінде көрсетілген материалдар қолданылады.

      Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      55. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      56. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

57. Ашық алаңда немесе жылытылмайтын жайларда орнатуға арналған ыдыстар үшін материалдарды таңдау кезінде ыдыс қабырғасының абсолютті минималды температурасы ыдыс қысыммен тұрған кезде қоршаған ауаға кері әсерін тигізуі мүмкін, бұл факт ыдыс беріктігіне есептерде көрсетілуі керек.

58. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

59. Нақты таңбалы, қосынды және қорғаныс газдарының үстеме материалдарын пайдалану осы ыдыстарды дайындауға техникалық талаптарға және дәнекерлеу бойынша нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

60. Жаңа үстеме материалдарды, қосындыларды және қорғаныс газдарын қолдану ыдыстарды пісіру, дәнекерлеу қосылыстарының талап етілетін қасиеттерінің (тігіс металы қасиеттерін қоса алғанда) барлық кешенін тексеру олардың технологиялылығын дәлелдегеннен кейін ұйымның техникалық басшысымен жіберіледі.

61. Материалдар мен жартылай өнімдердің сапасы, қасиеті сәйкес стандарттардың талаптарын қанағаттандырады және дайындаушы сертификаттарымен расталады.

62. Сертификатта жартылай өнімді дайындаушының термоөңдеу режимі көрсетіледі. Сертификат немесе таңбалау болмаған немесе толық емес кезінде нәтижелерін материалды дайындаушы сертификатын толықтыратын немесе алмастыратын хаттамада ресімдеумен сынақ жүргізіледі.

63. 10 МПа (100 кгс /см2) жоғары қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды жөндеуге арналған қалыңдығы 60 мм-ден асатын көміртекті және төмен легирленген табақты болат ультрадыбыстық немесе басқа да тең дефектоскопия әдісімен табақ бойынша бақылауға алынады.

Ескерту. 63-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

64. 4 МПа (40 кгс/см2) жоғары қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды жөндеуге арналған қалыңдығы 25 мм-ден асатын биметалдық табақтар ультрадыбыстық дефектоскопиямен немесе басқа да баламалы әдіспен табақ бойынша бақылауға алынады.

Ескерту. 64-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

65. Ыдыстарды жөндеу үшін қолданылатын бойлық немесе спираль тігісі бар электрлі дәнекерлеу құбырлары радиациялық, ультрадыбыстық немесе оларға тең басқа да дефектоскопияның бүкіл ұзындығы бойынша дәнекерлеу сапасын бақылауға жатады.

Ескерту. 65-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
66. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

67. 6,3 МПа (63 кғс/см²) жоғары болатын қысымда жұмыс істейтін ыдыстарды дайындауға арналған және көлем өлшемдерінің бірі 200 мм асатын және қалыңдығы 50 мм асатын көміртекті, төмен қосындыланған және қосындыланған болаттардан жасалған шыңдалғылар ультрадыбыстық немесе оған тең болатын басқа әдіспен даналап бақылаудан өткізіледі.

68. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

69. Болат құйындылар термоөңделген күйде қолданылады. Құйындылардың механикалық қасиеттерін тексеру термоөңдеуден кейін жүргізіледі.

      70. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      71. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      72. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      73. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-параграф. Дәнекерлеу

74. Ыдыстар және олардың элементтерін дәнекерлеу техникалық талаптарға және жобаларға сәйкес жүргізіледі.

75. Жобалық-құрылымдық құжаттама металды дәнекерлеу, үстеме материалдарды қолдану технологиясы, бақылау түрлері және көлемі, алдын ала термиялық өңдеу бойынша нұсқауларды қамтиды.

76. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

77. Пісіруші сынау жапсары сапасын бақылау және механикалық өңдеудің оң нәтижелері кезінде өндірістік жапсарларды орындауға жіберіледі.

78. Дәнекерлеу алдында жалғанатын элементтерді жинау сапасы, жапсарласқан жиектердің және оларға іргелес беттердің жағдайы тексеріледі. Жинау кезінде жиектерді соғу тәсілімен немесе жергілікті қыздырумен қиыстырып келтіруге болмайды.

79. Тұтқыштар аталған ыдысты дәнекерлеуге техникалық құжаттамада қарастырылған үстеме материалдарын қолданумен орындалады. Тұтқыштар дәнекерлеу жұмыстарын бұдан әрі жалғастыру кезінде жойылады немесе негізгі тігіспен балқытылады.

80. Уақытша бекіткіштерді пісіру және оларды негізгі өнімді пісіруден кейін жою өнім металында жарылулардың және шыныққан бөліктердің пайда болуын болдырмайтын технология бойынша жүргізіледі.

81. Барлық дәнекерлеу жұмыстары жабық жайларда оң температуралар кезінде жүргізіледі.

82. Монтаждау алаңдарында монтаждау, жинау кезінде, жайдан тыс пайдаланылатын ыдыстарды жөндеу кезінде дәнекерлеуді қоршаған ауаның кері температурасы кезінде жүргізуге болады. Сонымен қатар пісіруші, пісіру орны жел мен атмосфералық жауын-шашынның тікелей әсерінен қорғалады. Қоршаған ауа температурасы 0⁰С-тен төмен болған кезде дәнекерлеу жобалық-құрылымдыө өқжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

83. Барлық дәнекерленген тігістер таңбаланады, бұл осы тігістерді орындаған пісірушіні анықтауға мүмкіндік береді.

84. Таңба дәнекерленген тігіс жиегінен сыртқы жағынан 20-50 мм ара қашықтықта салынады. Егер де тігіс ішкі және сыртқы жағынан әр түрлі пісірушілермен пісірілсе, таңбалар сыртқы жағынан бөлшек арқылы: алымда – тігістің сыртқы жағынан пісіруші таңбасы, бөлімде – ішкі жағынан пісіруші таңбасы. Егер де дәнекерленген қосылыстар бір пісірушімен орындалған болса, онда пісіруші таңбасын тақта жанынан немесе басқа ашық бөлікте қоюға болады. Бойлай тігістерде таңба тігіс басында немесе аяғында сақиналы тігістен 100 мм ара қашықтықта орналасады. Ұзындығы 400 мм кем бойлай тігісі бар шентемірде бір таңба қою керек. Айналмалы тігіс үшін таңба айналмалы тігістің бойлаймен қиылысу орнында және кейін әрбір 2 м сайын қағылады, алайда сонымен бірге әрбір тігісте кемінде екі таңба басылады. Таңбалар сыртқы жағынан басылады қабырғасының қалыңдығы кемінде 4 мм бойлай және айналма тігістерді таңбалауды электрографпен немесе жуылмайтын бояумен жүргізуге болады.

8-параграф. Термиялық өңдеу

85. Термиялық өңдеуден дайындау барысында (жаншып қақтау, қалыптау, дәнекерлеу кезінде және т.б.) қабырғаларында кернеу пайда болуы мүмкін ыдыстар, беріктігі термоөңдеумен жеткізілетін ыдыстар өтеді.

86. Дәнекерлеу, қалыптау немесе жаншып қақатауда қолданумен дайындалған көміртекті, нашар қосындыланған марганецті болаттардан ыдыс және оның элементтері термөңделеді, егер:

1) дәнекерленген қосылыс орнында түптің, ернемектің немесе келте құбырдың цилиндр немесе конус тәрізді элементі қабырғаларының қалыңдығы көміртекті болаттар үшін 36 мм астам және нашар қосындыланған марганецті, марганецті-кремнийлі болаттар үшін 30 мм астам;

2) жаншып қақтаумен (қалыптаумен) табақ болаттан дайындалған ыдыстың (келте құбырдың) цилиндр немесе конус тәрізді элементтерінің қабырғаларының номиналды қалыңдығы формула бойынша есептелген өлшемнен жоғары болады:

S = 0,009 (D +1200);

мұнда D-минималды ішкі диаметр, мм;

3) олар коррозиялық жарылуды туындататын орталарда пайдалану үшін арналған;

Ыдыс жобаланған орта әсерінен металдың коррозиялық бұзылу себептері мен жағдайлары паспортта көрінеді.

4) түптер қалыңдығына тәуелсіз салқын қалыптаумен немесе салқын тармақтаумен дайындалады;

5) түптер және басқа элементтер 700⁰С төмен соңы қалыптау (жаншып қақатау) температурасы кезінде қалыпталады (жаншып қақталады);

87. Нашар қосындыланған хроммолибден, хроммолибденванадий болаттардан, мартенсит тобындағы болаттардан және осы типті және топтағы болаттардан негізгі қабатпен екі қабатты болаттардан, дәнекерлеуді қолданумен дайындалған ыдыс және оның элементтері қабырғасының диаметрі мен қалыңдығына тәуелсіз термиялық өңделеді.

88. Аустенит тобындағы болаттардан және негізгі қабаты көміртекті және нашар қосындыланған марганецті және марганецті-кремнийлі түріндегі болаттардан, аустенитті топтағы болаттардан коррозиялық төзімді қабатымен екі қабатты болаттардан ыдыстарды және олардың элементтерін термиялық өңдеу режимі жобалық-құрылымдық құжаттамада белгіленеді.

89. Соңғы түйістіретін тігісті кейіннен жергілікті термоөңдеумен бөліктер бойынша жабдықты термиялық өңдеуге болады.

90. Коррозиялық жарылуға төзімділігі бойынша талаптар болған кезде ыдысты жергілікті термиялық өңдеуді қолдану қажеттілігі аттестатталған ұйымның келісімі бойынша белгіленеді.

Ескерту. 90-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
91. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды бақылау

92. Ыдыстарды және олардың элементтерін дәнекерлеуді жүргізетін ұйым дәнекерленген қосылыстар сапасын бақылауды жүзеге асырады.

93. Дәнекерлі жалғауларды бақылаудың әдістері мен көлемдерін белгілеу үшін осы Қағидалардың 3-қосымшасы сәйкес есептік қысымға, қабырғаның температурасы мен ортаның сипатына байланысты ыдыстардың тобы анықталады. Егер кестеде көрсетілген өлшемдердің қысым мен температура бойынша өлшемдер үйлесімділігі болмаса, топты анықтау үшін максималды өлшемді басшылыққа алу қажет.

Ескерту. 93-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

94. Қабырғаның температурасы жылутехникалық есептің немесе өлшеулер нәтижелерінің негізінде анықталады, ал бұл деректер болмаған кезде ыдыстың қабырғасына жанасатын ортаға тең температура алынады.

95. Дәнекерленген қосылыстар сапасын бақылау келесі әдістермен жүргізіледі:

1) сыртқы қарау және өлшеу;

2) ультрадыбыстық дефектоскопия;

3) радиография (рентген-гаммаграфиялықжәне т.б.);

4) радиоскопия;

5) механикалық сынақтар;

6) металлографиялық зерттеу;

7) кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділігін сынау;

8) гидравликалық сынақтар;

9) пневматикалық сынақтар;

10) басқа да әдістер (магнитография, түсті дефектоскопия, стилоскоптау, қаттылығын өлшеу, металл тігісінде феррит фазасының құрамын анықтау, акустикалық эмиссия, т.б.), егер де бұлар нормативтік-техникалық құжаттамада қарастырылса.

96. Термоөңдеуден өтетін ыдыстардың дәнекерленген қосылыстары сапасын соңғы бақылау термиялық өңдеуді өткізгеннен кейін жүргізіледі.

97. Ыдыстардың негізгі элементтерінің дәнекерленген қосылыстарын бақылау туралы мәліметтер ыдыс паспортына енгізіледі.

10-параграф. Сыртқы қарау және өлшеу

98. Сыртқы қарау және өлшеуге оларда мынадай ақауларды анықтау мақсатында ыдыстардың барлық дәнекерленген қосылыстары жатады:

1) барлық түрдегі және бағыттардағы жарылулар;

2) жіктің сыртқы бетіндегі тесіктер мен саңылаулар;

3) кесілген жерлер;

4) қаспақтар, күйгендер, балқымай қалған шұңқырлар;

5) дәнекерленетін элементтердің нормалардан жоғары жиектерінің орнынан жылжуы және қисаюы;

6) жалғанатын элементтердің түзу болмауы;

7) жіктердің пішіндері және өлшемдерінің техникалық құжаттама талаптарына сәйкес келмеуі.

99. Дәнекерлі жіктің беті және оған жапсарлас ені 20 мм кем болмайтын негізгі металдың орындарын сыртқы қарау алдында жіктің екі жағынан да күйіктен және басқа да ластанудан қорғалады.

100. Дәнекерленген жалғауларды қарап тексеру және өлшеу жіктердің барлық ұзына бойымен сыртқы және ішкі жақтарынан жүргізіледі. Дәнекерленген жалғауларды екі жағынан қарап тексеру мен өлшеу мүмкін болмаған жағдайда оны бақылауды жобалық-құрылымдық құжаттамада көзделген тәртіпте жүргізеді.

11-параграф. Ультрадыбыстық дефектоскопия және дәнекерленген қосылыстарды радиациялық бақылау

101. Ультрадыбыстық дефектоскопия және радиациялық бақылауды дәнекерленген ішкі ақауларды анықтау мақсатында жүргізеді.

102. Бақылау әдісі (ультрадыбыстық дефектоскопия, радиографиялық бақылау, екі әдіс бірге) металдың физикалық қасиеттері ерекшелігін, аталған бақылау әдісінің дәнекерленген қосылыстың нақты түрі үшін игерілгендігін есепке ала отырып, жіберілмейтін ақауларды айтарлықтай толық және дәл анықтауды қамтамасыз ету мүмкіндігінен шыға отырып таңдалады.

103. Ультрадыбыстық дефектоскопиямен, түйіспелі, бұрыштық радиациялық әдіспен бақылау көлемі, ыдыстар мен олардың элементтерінің (түп, ернемектер, штуцерлер, люктер, ернемектер және басқалар) таңбалы және басқа да дәнекерленетін қосылыстары, люктер мен штуцерлердің ыдыс корпусымен қосылыстарын қоса алғанда, осы Қағидаларға 4-қосымшада көрсетілген көрсеткіштерге сәйкес келеді.

Ескерту. 103-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

104. Бекіту шеттерін пісіру тігістері сыртқы және ішкі тігістің барлық ұзындығы бойынша бақыланады.Бақылаудың көрсетілген көлемі әрбір дәнекерленген жалғауға қатысты. Дәнекерленген жалғаулардың қиылысқан жерлері міндетті түрде ультрадыбыстық дефектоскопиямен немесе радиациялық әдіспен бақыланады.

105. Тез алынатын қақпақтармен жабдықталған ыдыстардың дәнекерленген жалғаулары 100% көлемдеультрадыбыстық дефектоскопиямен немесе радиациялық әдіспен бақыланады.

106. 3 және 4 топтағы ыдыстар үшін ультрадыбыстық немесе радиациялық бақылау орындары дәнекерлеу жұмыстары аяқталғаннан кейін дайындаушы ұйымның техникалық бақылау бөлімімен сырттай қарап тексерудің нәтижелері бойынша белгіленеді, ыдыстың паспортында сәйкесті жазу енгізіледі.

107. Сәйкесінше орында бақылаудың алдында дәнекерленген жалғаулар олар бақылау карталары менрадиографиялық суреттерде оңай байқалатындай тәсілмен таңбаланады.

108. Ультрадыбыстық дефектоскопия немесе радиациялық әдіспен тексеруден өтетін дәнекерленген қосылыстарда жол берілмейтін ақаулар 100% кем көлемде анықталған кезде міндетті бақылаудан сол әдіспен бұл өнімнің бір типті тігістері де өтеді.

109. Ультрадыбыстық дефектоскопияны, жекелеген дәнекерлеу қосылыстарының қол жетімсіздігінен радиациялық бақылауды жүзеге асыру мүмкін болмаған кезде және бақылаудың осы әдістері (атап айтқанда, штуцерлер мен ішкі диаметрі 100 мм-ден кем құбырлардың дәнекерлеу жіктері) тиімсіз болған кезде осы дәнекерлеу қосылыстарының сапасын бақылауды аттестатталған ұйым жүргізеді.

Ескерту. 109-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

110. Жапсарлы дәнекерленген қосылыстарды ультрадыбыстық дефектоскопия және радиациялық бақылау жобалық-құрылымдық құжаттама негіздеген кезде бұзылмайтын бақылаудың басқа тиімді әдістерімен ауыстырылады.

12-параграф. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары

111. Механикалық қасиеттерді бақылау, кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділікке сынақ және дәнекерленген қосылыстарды металлографиялық зерттеу бақылау дәнекерлеу қосылыстарынан дайындалған үлгілерде жүргізіледі.

112. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары бақыланатын өндірістік дәнекерлеу қосылыстарына ұқсас орындалады (болат таңбасы, табақ қалыңдығы немесе құбыр өлшемдері, жиектерді бөлу формасы, дәнекерлеу әдісі, дәнекерлеу материалдары, тігіс күйі, жылыту режимдері және температурасы, термоөңдеу бойынша) және бақыланатын өндірістік қосылыспен бірге сол дәнекерлеу жабдығында және сол пісірушімен орындалады.

113. Механикалық қасиеттерін тексеруге, кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділікке сынау және металлографиялық зерттеуді жүргізуге арналған бақылау қосылыстарын (тілмелерді) дәнекерлеу кезінде тілімдер дәнекерленетін элементтерге бақылау тілімінің тігісі дәнекерленетін өнім тігісінің жалғасы болатындай бекітіледі.

114. Тілімдерді бекіту мүмкін емес ыдыстар элементтерінің қосылыстарын тексеру үшін бақылау тілімдерін пісіру олардан жеке, алайда бақыланатын жапсарлы қосылыстарды пісірудің барлық жағдайларын міндетті түрде сақтаумен жүргізіледі.

115. Автоматты (механикаландырылған) дәнекерлеу кезінде әр жабдыққа бір бақылау қосылысы дәнекерленеді. Жабдықты бірнеше пісірушілермен қолмен пісіру кезінде олардың әрбіреуі әр жабдыққа бір бақылау қосылыс бойынша пісіреді.Егер жұмыс ауысымы ішінде бір технологиялық процесс бойынша біртипті жабдықтар топтамасы дәнекерленетін болса, аталған ауысымда дәнекерленген барлық топтамаға бір бақылау қосылысын орындауға болады.

116. Жапсарлы тігістері бар құбырлы элементтерде дәнекерленген қосылыстар сапасын бақылау кезінде соңғыларды дәнекерлеумен бірге сол өндірістік жағдайларда қосылыстың механикалық қасиеттерін сынауды жүргізу үшін бақылау жіктері дайындалады. Бақылау жіктерінің саны әр дәнекерлеушімен пісірілген біртипті жіктердің жалпы санынан 1 % құрайды, алайда кемінде әр дәнекерлеушіге бір жік.

117. Бақылау қосылыстарын пісіру барлық жағдайларда жабдыққа бақыланатын дәнекерлеу қосылыстарын орындаған пісірушілермен жүзеге асырылады.

118. Бақылау қосылыстарының өлшемдері олардан механикалық сынау, кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділігін сынау, металлографиялық сынау, қайталап сынау үшін барлық қарастырылған түрлердің қажетті үлгілер санын кесіп алу үшін жеткілікті болатындай дайындалады.

119. Бақылау бұрыштық және таңбаланған қосылыстардан үлгілер (тілімдер) металлографиялық зерттеу үшін ғана кесіп алынады.

120. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары барлық ұзындығы бойынша ультрадыбыстық дефектоскопиядан немесе радиациялық бақылаудан өтеді. Егер де бақыланатын қосылыста жол берілмейтін ақаулар анықталған болса, аталған қосылыспен берілген және бұған дейін дефектоскопиядан өтпеген барлық өндірістік дәнекерлеу қосылыстары барлық ұзындығы бойынша бақылаудың бұзылмайтын әдісімен тексеріледі.

13-параграф. Механикалық сынау

121. Механикалық сынақтан механикалық қасиеттерінің осы Қағидалар талаптарына және дайындауға техникалық шарттарға сәйкестігіне тексеру мақсатында бақылау жапсарлы дәнекерлеу қосылыстары өтеді.

122. Механикалық сынаудың міндетті түрлері осы қағидалардың 1- қосымшасындағы 5-кестеде келтірілген.

1) берілген барлық топ жабдықтары үшін статикалық созылуға;

2) статикалық бүгілу немесе майысуға – барлық топтағы жабдықтар үшін;

3) осы Қағидаларға 15-қосымшаның 2-кестесінде көрсетілген 5 МПа (50 кгс/см2) астам қысым немесе 450 ⁰С жоғары температура кезінде жұмыс істеуге арналған ыдыстар және болатты дәнекерлеу кезінде қыздыруға бейім, дәнекерлеу кезінде қыздыруға бейім болаттан жасалған ыдыстар үшін соққы майыстыруға.

4) соғу бүгілуге - минус 20⁰С төмен температура кезінде жұмыс істеуге арналған 1, 2, 3 топтағы ыдыстар үшін.

Ескерту. 122-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

123. Дәнекерленген қосылыстарды соғу бүгуге сынау 20⁰С температура кезінде, жұмыс температурасы кезінде қабырғасының қалыңдығы 12 мм және астам ыдыстар және олардың элементтері үшін жүргізіледі.

124. Әр бақылау дәнекерлеу қосылыстарынан кесіліп алынады:

1) статикалық созылуға сынау үшін екі үлгі;

2) статикалық бүгілуге сынау үшін екі үлгі;

3) соғу бүгілуге сынау үшін үш үлгі.

125. Құбырлардың шартты өтуі 100 мм кем және қабырғасының қалыңдығы 12 мм кем ыдыстың құбырлы элементтерінің бақылау жапсарларын статикалық бүгілуге сынауды майысуға сынаумен ауыстыруға болады.

126. 20⁰С температура кезінде дәнекерленген тігістер металының ажырауына уақытша кедергіні негізгі металға нормативтік-техникалық құжаттамада белгіленген мәнге сәйкес келеді.

127. Болат дәнекерленген қосылыстарды статикалық бүгілуге сынау кезінде алынған көрсеткіштер осы Қағиданың 5-қосымшасында көрсетілгеннен төмен болмауы тиіс.

Ескерту. 127-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

128. Дәнекерленген жалғауларды соққылы майысуына сынау, егер кесетін орны дайындау жобалық-құрылымдық құжаттамада арнайы ескерілмеген болса, оны ашатын жағынан жігінің ортасы бойынша кесу арқылы үлгілерге жүргізіледі.

129. Болат дәнекерленген қосылыстардың соққы тұтқырлығының мәні осы Қағидаларға 6-қосымшада көрсетілген көрсеткіштерге сәйкес келуі тиіс.

Ескерту. 129-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

130. Құбырлардың дәнекерленген жалғауларын қабысуына сынаған кезде сынау көрсеткіштері осы сұрыптағы және сол материалдан жасалған құбырлар үшін сәйкесінше минималды жол берілетін көрсеткіштерден төмен болмайды.

131.Ұзына бойының жіктері дәнекерленген құбырлардың үлгілерін қабысуына сынаған кезде, ол қабырғаларының жақындау бағытына перпендикуляр жазықта орналасады.

132. Дәнекерленген жалғаулардың механикалық қасиеттерінің көрсеткіштері жекелеген үлгілерді сынаудың орташа арифметикалық мәні ретінде анықталады. Егер созылуына, тұрақты майысуына немесе қабысуына сынаған кезде үлгілерінің бірі, белгіленген нормалардан 10% асатын айырмашылықтағы нәтижені көрсетсе, сынақтардың жалпы нәтижесі қанағаттанғысыз болып саналады. Соққылы майысуын сынаған кезде, егер үлгілерінің бірі 8-кестеде көрсетілгеннен төмен нәтижені көрсетсе, нәтижелер қанағаттанғысыз болып саналады. Сынау температурасы минус 40⁰С төмен болған кезде бір үлгіде KCU соққылы жабысқақтығын 25 Дж/см² Джоуль шаршы сантиметр (бұдан әрі – Дж/см²), дейін немесе KCV 20 Дж/см² дейін (2 кгс·м/см²) азайтуға рұқсат беріледі.

133. Механикалық сынақтар түрлерінің бірі бойынша қанағаттанғысыз нәтижелер алынған кезінде сынаудың осы түрі осы бақылау түйіскен жерден кесіп алынатын үлгілердің екі еселенген санына қайталанады. Көрсетілген түйіскен жерлерден үлгілерді кесіп алу мүмкін болмаған жағдайда қайталама механикалық сынақтары осы дәнекерлеушімен орындалған, бақыланатын өнімнен кесіп алынған өндірістік түйіскен жерлерде жүргізіледі. Егер қайталама сынауда үлгілердің біреуінен белгіленген нормаларды қанағаттандырмайтын көрсеткіштер алынса, дәнекерленген жалғаулар жарамсыз деп танылады.

14-параграф. Металлографиялық зерттеу

134. Ыдыстар мен олардың элементтерінің беріктігін анықтайтын дәнекерленген бақылау жалғаулары металлографиялық тексеруден өткізіледі, олар:

1) қысым 5 МПа артық болған кезде (50 кғс/см²) немесе температура 450⁰С жоғары болғанда немесе қысымға қарамастан температура минус 40⁰С төмен болған кезде жұмыс жасауға арналған;

2) дәнекерлеу кезінде астарлануға бейім қоспаланған болаттан, екі қабатты болаттан, ыстық жарылған жерлерінің пайда болуына бейім болаттан жасалғандар. Ыстық жарылған жерлерінің пайда болуына бейім болаттар жобалық-құрылымдық құжаттамада белгіленеді.

135. Аустенитті топтағы болаттардан дайындалған, қалыңдығы 20 мм дейін болатын ыдыстар мен олардың элементтері үшін металлографиялық тексеруді жүргізбеуге рұқсат беріледі.

136. Дәнекерленген жалғаулардың металлографиялық тексеруге арналған үлгілеріне жіктің барлық қиылысқан жерлері, дәнекерлеудің термиялық әсерінің екі жағы да, оған жапсарлас негізгі металдың орындары, сондай-ақ, егер дәнекерлеу кезінде қолданылған және алынбаған болса, салмалы сақина жатады.

137. Қабырғасының қалыңдығы 25 мм және одан көп болатын элементтердің дәнекерленген жалғауларының металлографиялық тексеруге арналған үлгілеріне тек жалғаудың қиылысқан бөлігі ғана жатады. Және балқыту сызығынан үлгінің шетіне дейінгі қашықтық 12 мм кем болмайды, ал бақыланатын қиылысу алаңы-25х25 мм құрайды.

138. Құбырлы элементтердің таңбаланған және бұрыштық дәнекерлеу қосылыстарын зерттеу үшін үлгілерді дайындау кезінде бақылау қосылыстары құбыр (жалғақ) осі бойымен кесіледі.

139. Металлографиялық зерттеудің қанағаттанарлықсыз нәтижелерін алған кезде сол бақылау қосылысынан кесіп алынған екі үлгіде қайталап сынақ жүргізуге болады. Қайталап металлографиялық зерттеулер кезінде қанағаттанарлықсыз нәтижелер алған жағдайда тігістер қанағаттанарлықсыз болып есептеледі.

140. Егер ультрадыбыстық дефектоскопиямен немесе радиациялық әдіспен тексерілген және жарамды деп танылған дәнекерленген бақылау жалғауын металлографиялық зерттеген кезде, бұзбайтын бақылау әдісімен байқалмаған жол беруге болмайтын ішкі ақаулар анықталса, осы дефектоскопистшінің бақыланған барлық өндірістік дәнекерленген жалғаулар осы дефектоскопия әдісімен 100 % тексеруден өткізіледі. Және де барлық өндірістік түйіскен жерлердің сапасын жаңадан бақылауды басқа, неғұрлым тәжірибелі және білікті дефектоскопист жүзеге асырады.

15-параграф. Кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділігін сынау

141. Аустенитті, ферритті, аустенитті-феррит тобындағы болаттардан және аустенитті және ферритті болаттардың коррозияға төзімді қабаты арқылы екі қабатты болаттан дайындалған ыдыстар мен олардың элементтерінің дәнекерленген жалғауларына кристалл аралық коррозияға төзімділігін сынау жүргізіледі.

142. Кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділігін сынау нәтижелері ыдыс паспортына жазылады.

16-параграф. Гидравликалық сынау

143. Барлық ыдыстар дайындалғаннан кейін гидравликалық сынақтан өткізіледі.

144. Қорғаныш жабындысы (эмальдалған, футуровка) немесе оңашалағышы бар ыдыстар жабынды немесе оңашалауды салғанға дейін гидравликалық сынақтан өткізіледі.

145.Сыртқы қабығы бар ыдыстар қабығын орнатқанға дейін гидравликалық сынақтан өткізіледі.

146. Құйылған ыдыстардан басқа, ыдыстарды гидравликалық сынау формула бойынша анықталатын сынама қысыммен жүргізіледі:

мұнда Р-ыдыстың есептік қысымы, МПа (кгс/см²)

ыдыстың немесе оның элементтерінің материалы үшін рұқсат берілген қысым сәйкесінше 20^оС және есептік температура кезінде, МПа (кғс/см²).

қатынасы ол ең кіші болып табылатын ыдыс элементтерінің (түптері, пісірілген бөліктері, бекіткіші, патрубкалар және басқасы) пайдаланылған материалдары бойынша қабылданады.

147. Құймадан дайындалған бөліктерді гидравликалық сынау формула бойынша анықталатын сынама қысыммен жүргізіледі:

148. Криогенді ыдыстарды гидравликалық сынау оңашалаушы кеңістікте вакуум болған кезде формула бойынша анықталатын сынама қысыммен жүргізіледі:

Рпр = 1,25Р 0,1, МПа (1,25Р 1, кгс/см²).

149. Тігінен орнатылатын ыдыстарды гидравликалық сынауды ыдыстыңкорпусы берік болуын қамтамасыз еткен жағдайда көлденең қалпында жүргізуге рұқсат беріледі, бұл үшін беріктігінің есебі жобалық-құрылымдық құжаттамаға сәйкес орындалады.Сынама қысымды ыдысты пайдалану үдерісінде оған әсер ететін гидротұрақты қысымды ескере отырып қабылдайды.

150. Әртүрлі қысымдарға есептелген, екі және одан да көп жұмыстық жолақтары бар аралас ыдыстарда әрбір жолағы, жолақтың есептік қысымына байланысты анықталатын сынама қысымменгидравликалық сынақтан өткізіледі.Сынақты өткізу тәртібі техникалық жобада келісіледі және дайындаушының ыдысты монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулығында көрсетілуі тиіс.

151. Ыдысты сумен толтырған кезде ауасы толығымен шығарылады.

152. Ыдыстарды гидравликалық сынауүшін, егер жобалық-құрылымдық құжаттамадан басқа нұсқаулар болмаса, температурасы 5⁰С төмен және 40⁰С жоғары болмайтын су алынады.

153. Ыдыстың қабырғасының және қоршаған ауа температураларының сынақ кезіндегі айырмашылық ыдыс қабырғасының бетінде ылғалдың шоғырлануын тудырмайды.

154. Ыдыстың жобасын жобалық-құрылымдық құжаттама жасаушымен келісе отырып; судың орнына басқа сұйықтық пайдаланылады.

155. Сыналатын ыдыстағы қысымды біртіндеп арттырады. Қысымды көтерудің жылдамдығы монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетіледі.

156. Қысымды көтеру үшін сығылған ауаны немесе басқа газдыпайдалануға рұқсат берілмейді.

157. Сынау кезінде қысым екі манометрмен бақыланады. Екі манометр дебір типте, бір өлшем шегінде, дәлдік топтары, бөлу бағамдары бірдей етіп таңдап алынады.

158. Сынама қысымда ыдысты ұстау уақытын жобаны әзірлеуші белгілейді. Жобада көрсетілген мәліметтер болмаған жағдайда ұстау уақыты осы Қағидалардың 7-қосымшасына сәйкес қабылданады.

Ескерту. 158-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

159. Сынама қысымның астында ұстағаннан кейін қысым есептік қысымына дейін төмендейді, бұл кезде ыдыстың сыртқы бетіне, оның барлық алынатын және дәнекерлі жалғауларына қарап тексеруді жүргізеді.

160. Сыналатын ыдыстағы қысымды біртіндеп арттырады. Қысымды көтерудің жылдамдығы монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетіледі.

161. Сынақ уақытында корпустың қабырғасын, ыдыстың дәнекерлі және алынатын жалғауларын тықылдатып ұруға рұқсат берілмейді.

162. Егер келесілер анықталмаған болса, ыдыс гидравликалық сынаққа шыдаған болып саналады:

1) дәнекерлі жалғаулар мен негізгі металда аққан, жарылған, тамған, терлеген жерлері;

2) алынатын жалғауларды аққан жерлер;

3) көрінетін қалдық пішіні өзгеруі.

163. Сынақ кезінде ақаулары анықталған ыдыс және оның элементтері, оларды жойғаннан кейін осы Қағидаларда белгіленген сынама қысыммен қайта гидравликалық сынақтан өткізіледі.

164. Кәсіпорын-дайындаушымен өткізілетін гидравиликалық сынақ арнайы сыналған қабырғада өткізілуі тиіс.

165. Акустикалық эмиссияның әдісімен келісілген басқа әдіспен бақылаған жағдайда гидравликалық сынақ пневматикалық сынақпен ауыстырылады.

166. Пневматикалық сынақ қажетті қауіпсіздік шараларын қарастыратын технологиялық регламенттер бойынша жүргізіледі.

167. Ыдысты пневматикалық сынау сығылған ауамен немесе инертті газбен жүргізіледі.

168. Сынау қысымының өлшемі сынау гидравликалық қысым өлшеміне тең қабылнады. Сынама қысыммен ыдысты ұстау уақыты жобаны әзірлеушімен белгіленеді, алайда кемінде 5 мин болады.

Кейін сыналатын ыдыстағы қысым есептікке дейін түсіріледі және оның тігістері мен алмалы-салмалы қосылыстарын сабын езіндісімен немесе басқа тәсілмен бітеулілігін тексерумен ыдысты қаралады.

169. Сынама қысымның мәні және сынақтардың нәтижелері ыдыстың паспортына осы сынақтарды өткізген тұлғамен енгізіледі.

17-параграф. Дәнекерленген қосылыстар сапасын бағалау және ақауларды жою

170. Ыдыстар мен олардың элементтерінің дәнекерлі жалғауларында келесі ақауларға жол берілмейді:

1) жіктің металында, балқыту сызығы бойынша және негізгі металл жігі маңайының аймағында орналасқан барлық түрдегі және бағыттардағы жарылулар, сонымен бірге бақылау үлгісін шағын тексеру кезінде анықталатын шағын жарылулар;

2) жіктің негізінде немесе дәнекерлі жалғаудың қиылысуы бойынша (жіктің жекелеген білікшелері мен қабаттары арасында және негізгі металл мен жіктің металының арасында) орналасқан дәнекерлі жіктердегі піспей қалған (балқымаған) жерлер;

3) негізгі металдың өлшемі нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетілген рұқсат берілген мәндерден асатын кесілген жерлері, саңылаулар, күйікті және басқа да қоспалар;

ыдыстардың дәнекерленген жалғауларында жергілікті піспей қалған жерлерінің болуы мүмкіндігі НҚ ескеріледі;

4) қаспақтар (таңдақтар);

5) толық дәнекерленбеген шұңқырлар және күйген жерлер;

6) тесіктер;

7) жиектердің осы Қағидалармен көзделген нормалардан жоғары орнынан жылжуы.

171. Егер бақылаудың кез келген түрінде осы Қағидаларға 18-қосымшада белгіленген нормалар шегінен шығатын ішкі және сыртқы ақаулар табылса, дәнекерленген қосылыстардың сапасы қанағаттанарлықсыз болып саналады.

Ескерту. 171-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

172. Жөндеу немесе монтаждау процесінде табылған ақаулар түзетілген учаскелерді кейіннен бақылаумен жойылады. Ақауларды жою әдістері мен сапасы ыдыстың қажетті сенімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуі керек.

Ескерту. 172-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18-параграф. Құжаттама және таңбалау

173. Әрбір ыдысты дайындаушы зауыт осы Қағидаларға 23-қосымшаға сәйкес паспортымен және монтаждау және жөндеу жөніндегі нұсқаулықпен бірге жеткізеді.

Ескерту. 173-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

174. Әрбір ыдыста МЕМСТ 12971 сәйкес орындалған "Машиналар мен құралдарға арналған тік бұрышты тақтайшалар" деген жазуы бар тақтайшалары бекітіледі.

Ескерту. 174-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-тарау. Арматура, бақылау-өлшеу аспаптары, сақтандырғыш құрылғылар

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

175. Жұмысты басқару және пайдаланудың қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз ету үшін ыдыстар тағайындалуына тәуелсіз мыналармен жарақталады:

1) бекіткіш немесе бекіткіш-реттейтін арматурамен;

2) қысымды өлшеуге арналған аспаптармен;

3) температураны өлшеуге арналған аспаптармен;

4) сақтандырғыш құрылғылармен;

5) сұйықтық деңгейінің көрсеткіштерімен.

176. Тез алынатын қақпақтармен жабдықталған ыдыстарда қақпақ толық жабылмаған кезде ыдыстың қысымның астында қосылуына және ыдыста қысым болған кезде қақпақтың ашылуына жол бермейтін сақтандырғыш құрылғылары болады.

2-параграф. Бекіткіш немесе бекіткіш-реттейтін арматура

177. Бекіткіш және бекіткіш-реттейтін арматура ыдысқа тікелей жалғанған штуцерлерге немесе ыдысқа жұмыстық ортаны жеткізетін және одан әкететін құбыржелілеріне орнатылады. Бірнеше ыдыстарды жүйелі түрде жалғаған жағдайда олардың арасына бұндай арматураны орнату жобалық-құрылымдық құжаттамада анықталады.

178. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

179. Тығын арматурасының маховигінде арматураны ашқан немесе жабу кезіндегі бағыты көрсетіледі.

180. МЕМСТ 12.1.007-76 "Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Зиянды заттар жіктелуі және қауіпсіздіктің жалпы талаптары" от немесе газ жылытуы бар буландырғыштарда сорғыдан немесе компрессордан шығатын желіде ыдыстан автоматты түрде жабылатын кері клапан болуы керек. Кері клапан сорғы (компрессор) мен ыдыстың тиек арматурасы арасында орнатылады.

Ескерту. 180-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

181. Шартты өткізгіштігі 20 ммасатын, қоспаланған болаттан немесе түсті металдардан дайындалған арматураның химиялық құрамы, механикалық қасиеттері, термоөңдеудің тәртіптері және бұзбайтын әдістермен дайындалу сапасын бақылаудың нәтижелері жөніндегі деректер көрсетілген белгіленген үлгідегі құжаты болады.

3-параграф. Манометрлер

182. Жабдық және түрлі қысымы бар жеке дара қуыстар тікелей әрекет ететін манометрлермен жабдықталады. Манометр жабдық штуцерінде немесе ыдыс пен тығын арматурасының арасындағы құбыржелісінде орнатылады.

183. Манометрлер дәлдік тобы: 2,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа (25 кгс/см2) дейін; 1,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа астам;

184. Манометр шкаланың екінші үштен бірінде жұмыс қысымын өлшеу шамасы болатындай етіп таңдалады.

Ескерту. 184-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

185. Манометр шкаласына пайдалану жағдайларына сәйкес келетін жұмыс қысымының шамасын бөлу деңгейінде қызыл сызық салынады. Қызыл сызықтың орнына манометрдің корпусына қызыл түске боялған және манометрдің шынысына тығыз жапсырылатын металл пластина бекітіледі.

Ескерту. 185-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

186. Манометр оның көрсеткіштері қызмет көрсетуші персоналға айқын көрінетіндей етіп орнатылады.

187. Оларды қадағалау алаңының деңгейінен 2 м биіктікте орнатылатын манометрлердің корпусының номиналды диаметрі 100 мм кем емес, 2-ден 3 м дейінгі биіктікте - кемінде 160 мм.

188.Манометрлерді алаң деңгейінен 3 м астам биіктікте орнатуға болмайды.

189. Манометр мен жабдық арасына бақылаудың көмегімен манометрді мерзімді түрде тексеріп отыруға мүмкіндік беретін үш жүрісті кран немесе оны алмастыратын құрылғы орнатылады. Қажет болған жағдайларда жұмыстың жағдайына және ортаның қасиетіне байланысты жабдықта болатын манометр, оны ортаның және температураның тікелей әсерінен сақтайтын және оның сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін сифонды түтікпен немесе майлы буфермен немесе басқа құрылғылармен жабдықталады.

190. 2,5 МПа (25 кгс/см2) жоғары қысыммен немесе 250⁰С жоғары қоршаған орта температурасында, жарылғыш атмосферасы бар немесе қауіптілігі 1 және 2-сыныптағы зиянды заттармен жұмыс істейтін ыдыстарда МЕМСТ 12.1.007-76 "Жүйе еңбек қауіпсіздігі стандарттары. Зиянды заттар. Классификация және қауіпсіздіктің жалпы талаптары" үш жақты клапанның орнына екінші манометрді қосу үшін өшіру құрылғысы бар бөлек арматура орнатылған.

Ескерту. 190-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

191. Жылжымалы ыдыстарда үш жүрісті кранды орнату жобалық-құрылымдық құжаттаманы әзірлеушімен анықталады.

192. Манометрлер және оларды ыдыспен жалғайтын құбыржелілері мұздап қатудан қорғалады.

193. Манометрді келесі жағдайларда қолдануға рұқсат берілмейді:

1) бекітілген мөрі немесе тексеруді жүргізу туралы таңбасы болмаса;

2) тексеру мерзімі өткен болса;

3) тілі оны ажыратқан кезде осы аспап үшін жол берілетін ауытқудың жартысынан асатын шамаға шкаланың нөлдік көрсеткішіне қайтадан оралмаса;

4) әйнек сынса немесе оның көрсеткіштерінің дұрыстығына әсер ететін зақымданулар болса.

194. Манометрлерді мөрлеу немесе таңбалау арқылы тексеру 12 айда бір реттен кем болмайтындай етіп жүргізіледі. Сонымен бірге, ыдыстың иесімен 6 айда бір реттен кем болмайтындай етіп бақылау манометрімен жұмыс манометрлерін қосымша тексеру жүргізіліп нәтижелері бақылау тексерулерінің журналына жазылады. Бақылау манометрі болмаған кезде қосымша тексеруді тексерілетін манометрмен шкаласы және дәлдік тобы бірдей тексерілген жұмыс манометрімен жүргізуге рұқсат беріледі.

4-параграф. Температураны өлшеу құралдары

195. Қабырғалардың температурасы өзгерген кезде жұмыс істейтін ыдыстар ыдыстың ұзындығы мен биіктігі бойынша қызудың жылдамдығы мен біркелкілігін бақылауға арналған құрылғылармен (термометрлармен, термопарлармен, пирометрлармен, термопоинттармен, тепловизорлармен) және жылу ауысуды бақылауға арналған реперлермен (нұсқағыштармен) жабдықталады.

Ескерту. 195-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

196. Ыдыстарды оның ұзындығы мен биіктігі бойынша қыздыру жылдамдығы мен біркелкілігін бақылауға арналған аспаптармен жарақтандыру қажеттілігін дайындаушы айқындайды және паспорттарда, ыдыстарды монтаждау және пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарда көрсетіледі.

Ескерту. 196-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. Қысымның жоғарылауынан сақтандыру құрылғылары

197. Әр ыдыс қысымның рұқсат берілген мәннен жоғары артуынан сақтандыратын құрылғылармен жабдықталады.

198. Сақтандыру құрылғылары ретінде мыналар қолданылады:

1) серіппелі сақтандырғыш клапандар;

2) рычагты-жүк сақтандырғыш клапандары;

3) импульсты сақтандырғыш құрылғылар (бұдан әрі-ИСҚ), тіке әсер ететін басты сақтандырғыш клапаннан (бұдан әрі-БСК) және басқарушы импульсты клапаннан (бұдан әрі-БИК) тұрады;

4) бұзылатын мембраналары бар сақтандырғыш құрылғылар (мембраналы сақтандырғыш құрылғылар (бұдан әрі-МСҚ);

5) Орнатар алдында сақтандыру клапандарын баптау және реттеу ұым бойынша бұйрықпен тағайындалған тұлғамен стендерде жүргізіледі. Есепке алу журналына жүргізілген реттеу нәтижелері жазылады.

199. Жылжымалы ыдыстарда рычагты-жүк клапандарын орнатуға рұқсат берілмейді.

200. Серіппелі клапанның құрылысы серіппенің белгіленген шамадан артық тартылу мүмкіндігіне жол бермейді, ал серіппе шамадан тыс қызудан (салқындаудан) және егер қоршаған орта серіппенің материалына теріс әсер ететін болса оның тікелей әсер етуінен қорғалған.

201. Серіппелі клапанның құрылысы оны жұмыс уақытында күшпен ашу жолымен клапанның жұмыстық қалпындағы қолданысының жарамдылығын тексеруге арналған құрылғыны қарастырады. Еғер күшпен ашуды ортаның қасиеті бойынша (жарылыс қауіпті, жанғыш, бойынша қауіптіліктің 1-ші және 2-ші тобы) немесе технологиялық үдерістің шарттары бойынша қолдануға болмаса, сақтандырғыш клапандарды күшпен ашуға арналған аспапсыз орнатуға рұқсат беріледі. Бұл жағдайда клапандардың іске қосылуын тексеру стендтерде жүзеге асырылады. Бұл тексерудің кезеңділігі тексеру араларында клапандардың іске қосылу сенімділігін қамтамасыз етуден шыға отырып ұйымның техникалық басшысымен белгіленеді.

202. Еғер ыдыстың жұмыс қысымы қорек беретін көздің қысымына тең немесе артық болса және ыдыста қысымның химиялық реакциядан немесе қызудан арту мүмкіндігі болмаса, онда оған сақтандыру клапаны мен манометрді орнату міндетті емес.

203. Оны қоректендіретін көздің қысымынан кем қысымға есептелген ыдыстың жеткізетін құбыржелісінде редукциялайтын құрылғыдан кейін аз қысымның тарабына орнатылғанманометрі және сақтандыру құрылғысы бар автоматты редукциялайтын құрылғысы болады. Айналма желіні (байпасты) орнатқан жағдайда ол да редукциялайтын құрылғымен жабдықталады.

204. Бір қысымда жұмыс жасайтын ыдыстардың тобы үшін ыдыстардың біріне баратын алғашқы тармаққа дейін жалпы жеткізу құбыржелісінде манометрі және сақтандыру құрылғысы бар бір редукциялайтын құрылғыны орнатуға рұқсат беріледі. Бұл жағдайда, егер ыдыстарда қысымның арту мүмкіндігі болмаса, ыдыстардың өзіне сақтандыру құрылғыларын орнату міндетті емес.

205. Автоматты редукциялайтын құрылғы жұмыс ортасының физикалық қасиеттерінің салдарынан қысымның артуына жол беретін кезде шығынды реттегішті орнатуға рұқсат беріледі. Және де қысымның артуынан қорғану қарастырылады.

206. Сақтандырғыш клапандарының саны және олардың өткізу қабілеті "Құбыржолды арматура. Сақтандырғыш клапандар. Өткізгіштік қабілетті таңдау және есептеу" МЕМСТ 12.2.085-2017 сәйкес есеп бойынша таңдалады.

Ескерту. 206-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

207. Сақтандыру клапанын дайындаушы паспортпен және пайдалану бойынша нұсқаулықпен бірге жеткізеді.

208. Паспортта басқа мәліметтермен қатар клапанның жағылатын және жағылмайтын орталар үшін шығынының коэффициенті, сондай-ақ оның тиесілі алаңы көрсетіледі.

209. Әр сақтандыру мембранасының іске қосылу қысымы және пайдаланудың жіберілетін жұмыс қысымы көрсетілген зауыттық таңбасы болады.

210.Паспорт бір тұтынушыға жіберілетін бір типті мембраналардың барлық партиясына беріледі.

211. Сақтандыру клапандарын баптау және реттеу "Құбыржолды арматура. Сақтандырғыш клапандар. Өткізгіштік қабілетті таңдау және есептеу" МЕМСТ 12.2.085-2017 сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 211-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

212. Сақтандыру құрылғылары келте құбырларға немесе ыдысқа тікелей қосылған құбыржелілеріне орнатылады. Сақтандыру құрылғыларының қосатын құбыржелілері жұмыс ортасында қатып қалудан қорғалады.

213. Бір келте құбырда (құбыржелісінде) бірнеше сақтандыру құрылғыларын орнатқан кезде, келте құбырдың (құбыржелісінің) кесе-көлденең қиып өту алаңы онда орнатылған клапандардың қиып өтетін жиынтық алаңының 1,25 кем емес.

214. Ұзындығы 1000 мм асатын қосатын құбыржелілерінің қиып өтуін анықтаған кезде олардың қарсыласу шамасы ескеріледі.

215.Сақтандыру құрылғылары орнатылған келте құбырлардан (және ыдыстан клапандарға дейінгі қосатын құбыржелілерінің телімдерінде) жұмыс ортасын іріктеп алуға рұқсат берілмейді.

216. Сақтандыру құрылғылары оларды жөндеуге ыңғайлы орындарда орналасады.

217. Арматураны ыдыс пен сақтандыру құрылғысының арасына, сондай-ақ олардың артына орнатуға рұқсат берілмейді.

218. Екі сақтандыру құрылғысы және олардың бір уақытта сөнуіне жол бермейтін тосқауыл құралы құрастырған жағдайда, арматура сақтандыру құрылғысының алдынан (артынан) орнатылады. Бұл жағдайда сақтандыру клапандарының әрбірінің осы Қағидалардың 206-тармағында қарастырылған өткізу қабілеті болады.

219.Сақтандыру құрылғыларының тобын және олардың алдынан (артынан) арматураны орнатқан кезде тосқауыл құралы, клапандардың сөнуінің жобамен көзделген кез-келген нұсқасында қосылған қалпында болатын сақтандыру құрылғылары осы Қағидалардың 206-тармағында қарастырылған жиынтық өткізу қабілетіне ие болатындай етіп орындалады.

220. Сақтандыру құрылғыларының әкететін құбыржелілері және ИСҚ-ның импульсты желілері конденсаттың шоғырлануы мүмкін орындарда конденсатты кетіруге арналған дренажды құрылғылармен жабдықталады.

221. Дренажды құбыржелілерінде тығынды органдар немесе басқа арматураны орнатуға рұқсат берілмейді. Сақтандыру құрылғылары мен дренаждардан шығатын орта қауіпсіз орынға әкетіледі.

222. Мембраналы сақтандыру құрылғылары орнатылады:

1) рычагты-жүкті және серіппелі сақтандыру клапандарының орнына, бұл клапандарды олардың инерциялығының салдарынан немесе басқа себептеріне байланысты нақты ортаның жұмыс жағдайларында қолдануға болмайтын кезде;

2) сақтандыру клапандарының алдынан, сақтандыру клапандары жұмыс ортасының зиянды әсерінің (коррозия, эрозия, полимеризация, кристаллизация, қайнау, қатып қалу) немесе жабық клапан арқылы жарылыс, өрт қауіпті, уытты, экологиялық зиянды және сол сияқты орталардың ағу мүмкіндігінің салдарынан сенімді жұмыс істемегенде;

3) қысымды шығару жүйелерінің өткізгіш қабілетін арттыру үшін, сақтандыру клапандарымен қатар;

4) сақтандыру клапандарының шығатын жағынан жұмыс орталарының шығару жүйесі тарабынан зиянды әсерін болдырмау және осы жүйенің тарабынан қысымға қарсы ауытқудың әсеріне жол бермеу үшін, сақтандыру клапандарының іске қосылуы дәл болуы үшін.

223. Мембраналы сақтандыру құрылғыларын орнату және олардың құрылысы жобалық-құрылымдық құжаттамада анықталады.

224. Сақтандыру мембраналары оларға арналған қысу құрылғыларында орнатылады.

225. Сақтандыру клапандары пайдалану барысында жұмыс күйінде олардың үрлеу әрекетінің ақаусыздығына үздіксіз тексеріледі немесе стендте баптауды тексереді.

226.Технологиялық процесс жағдайларына байланысты клапандардың ақаусыздығын тексеру тәртібі және мерзімі технологиялық регламентте көрсетіледі.

6-параграф. Сұйықтық деңгейін көрсеткіштер

227. Орталарды бөлудің шекарасына ие ыдыстардағы сұйықтық деңгейін бақылау қажет болған кезде деңгейлердің көрсеткіштері қолданылады.

228. Деңгей көрсеткіштер тігінен немесе дайындаушы нұсқаулығына сәйкес көлбеу орнатылады, сонымен қатар сұйықтық деңгейін көру қамтамасыз етіледі.

229. Жалынмен немесе ыстық газдармен қыздырылатын, сұйықтық деңгейі рұқсат берілген деңгейден төмендеуі мүмкін ыдыстарда тіке әсер ететін 2 кем болмайтын деңгейдің көрсеткіштері орнатылады.

230. Деңгей көрсеткіштерінің саны орнату орындары жобалық-құрылымдық құжаттамада анықталады.

231. Әрбір сұйықтық деңгейінің көрсеткішінде жол берілетін жоғарғы және төменгі деңгейлер белгіленеді.

232. Ыдыстағы сұйықтықтың жол берілетін жоғарғы және төменгі деңгейлеріжобалық-құрылымдық құжаттамаға сәйкес белгіленеді. Сұйықтық деңгейінің мөлдір көрсеткішінің биіктігі сұйықтық деңгейінің жол берілетін төменгі деңгейден төмен және жоғарғы деңгейден жоғары орналасуы сәйкесінше 25 мм кем болмауы тиіс.

233.Бірнеше көрсеткіштерді биіктікте орналастыру қажет болғанда, оларды сұйықтық деңгейінің көрсеткіштерінің үздіксіз болуын қамтамасыз ететіндей тәсілмен орналастырады.

234. Деңгей көрсеткіштері оларды ыдыстан ажырату және үрлеу үшін арматурамен (крандармен және вентилдермен) жабдықталады.

235. Деңгей көрсеткіштерінде мөлдір элемент ретінде әйнекті қолданған кезде олар жарылған кезде персоналды жарақат алудан қорғау үшін қорғаныш құрылғысы қарастырылады.

4-тарау. Орнату. Есепке қою. Техникалық куәландыру. Пайдалануға рұқсат

Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Ыдыстарды орнату

236. Ыдыстар адамдардың жиналуына жол бермейтін орындардағы ашық алаңдарда немесе жеке тұрған ғимараттарда орнатылады.

237. Ыдыстарды орнатуға рұқсат беріледі:

- өндірістік ғимараттарға жапсарлас жайларда, оларды ғимараттан күрделі қабырғамен бөлген жағдайда;

- салалық қауіпсіздік ережелерімен көзделген жағдайларда өндірістік жайларда;

- арматураға баратын орынды қамтамасыз еткен және ыдыстың қабырғаларын топырақ коррозиясы және кездейсоқ тоқтардың коррозиясынан қорғаған жағдайда топыраққа тереңдету арқылы.

238. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде және жергілікті атқарушы органда есепте тұрған ыдыстар тұрғын, қоғамдық және тұрмыстық ғимараттарда, оларға жапсарлас үй-жайларда орнатылмайды.

Ескерту. 238-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

239. Ыдыстар аударылып қалмайтындай етіп орнатылады.

240. Ыдыстарды орнату оларды ішкі және сыртқы жағынан қарап тексеру, жөндеу және тазалаудың мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

241.Ыдыстарға қызмет көрсету ыңғайлы болуы үшін алаңдар және сатылар орнатылады. Ыдыстарды қарап тексеру және жөндеу үшін люлькалар мен басқа да құрылғылар қолданылады.

242. Көрсетілген құрылғылар ыдыстың беріктігі мен тұрақтылығын бұзбайды, ал оларды ыдысқа дәнекерлеу осы қағидаларға және жобалық-құрылымдық құжаттамаға сәйкес орындалады.

2-параграф. Есепке қою (тіркеу)

243. Қауіпті өндірістік нысандарда және әлеуметтік инфрақұрылым нысандарында жұмысқа қосылғанға дейін пайдаланылатын ыдыстарды есепке қою Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 485 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 24574 болып тіркелген) бекітілген Қауіпті өндірістік нысандарды және қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидаларына (бұдан әрі-Қауіпті өндірістік объектілерді және қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидалары.

Ескерту. 243-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

244. Мыналар есепке алынбайды:

1) қабырға температурасы 200оС жоғары болмаған кезде жұмыс істейтін, м3 сыйымдылықта (литрлерде) МПа-мен (кгс/см2) қысымды шығаруы 0,05 (500) аспайтын 1-ші топтағы ыдыстар, сондай-ақ жоғарыда көрсетілген температурада жұмыс істейтін, м3 сыйымдылықтағы (литрлерде) МПа-мен (кгс/см2) қысымды шығаруы 1,0 (10 000) аспайтын 2, 3, 4-топтағы ыдыстар. Ыдыстардың тобы "Ыдыстар тобы" 3-қосымшасы бойынша анықталады;

2) жылу оңашалағыш қаптаманың ішінде орналасқан ауа бөлетін қондырғылардың және газдарды бөлетін аппараттар (регенераторлар, ұстындар, жылу алмастырғыштар, конденсаторлар, адсорберлер, бөлгіштер, буландырғыштар, сүзгілер, салқындатқыштар және қыздырғыштар);

3) технологиялық қондырғылар құрамындағы тоңазытқыш қондырғылар және тоңазытқыш блоктар ыдыстары;

4) ауа электр ажыратқыштарының резервуарлары;

5) турбиналарды, генерторларды және сорғыларды реттеу, майлау және тығыздау жүйесіне кіретін ыдыстар;

6) сұйытылған газдарды тасымалдауға арналған бөшкелер, стационарлы орнатылған, сондай-ақ сығылған, сұйытылған және ерітілген газдарды тасымалдауға және (немесе) сақтауға арналған, қоса алғанда сыйымдылығы 100 л дейін баллондар;

7) гидрометеорологиялық қызметпен пайдаланылатын сутегін алуға арналған генераторлар (реакторлар);

8) мұнай мен газды өндіріп алудың жабық жүйесіне енген ыдыстар (ұңғымадан магистральды құбыр өткізгішке дейін);

9) сұйытылған газдарды, қысымның астындағы сұйықтарды және сусыма денелерді тасымалдауға арналған ыдыстар оларды мерзімді түрде босату кезінде;

10) сығылған және сұйытылған газдары бар, өздері орнатылған көлік құралдарының қозғалтқыштарын отынмен қамтамасыз етуге арналған ыдыстар;

11) жер астының тау-кен өндірістерінде орнатылған ыдыстар;

12) газ құбырларында, газ үлестіру станцияларында, пунктерінде және қондырғыларында орнатылған висценді және басқа сүзгілер.

      Ескерту. 244-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      245. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      246. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

247. Дайындаушы паспорты жоқ қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды есепке қою аттестатталған ұйыммен дайындалған паспорттың телнұсқасы негізінде жүргізіледі.

Ескерту. 247-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

248. Ыдыстармен жеткізілетін паспорт, нұсқаулық және басқада пайдаланылатын құжаттар мемлекеттік және (немесе) харыларалық байланыс тілінде ұсынылады.

249. Есептік қызмет ету мерзімі өткен ыдысты одан әрі қауіпсіз пайдалану мүмкіндігі туралы тексеру актісі ыдысты пайдаланудың барлық кезеңі ішінде пайдаланушы ұйымда сақталады.

Ескерту. 249-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

250. Ыдысты жаңа орынға ауыстыру, ыдысты басқа иесіне беру кезінде, оны қосу схемасына өзгерістер енгізу кезінде ыдыс жұмысқа қосылғанға дейін есептен шығарылады және пайдалану орны бойынша қауіпті өндірістік объектілер мен қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидаларына сәйкес есепке қойылады.

Бұл норманың күші көлік құралдарының шассиіне құрастырылған жылжымалы/ұтқыр ыдыстарға қолданылмайды.

Ескерту. 250-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

251. Ыдысты есепке қоюдан бас тартқан кезде пайдаланушы ұйымға қауіпті өндірістік объектілерді және қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидаларына сәйкес хабарлама жіберіледі.

Ескерту. 251-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Ыдыстарды техникалық куәландыру

252. Осы Қағидалардың әрекеттері қолданылатын ыдыстар жұмысқа қосқанға дейін монтаждаудан кейін және пайдалану процесінде кезең-кезеңімен техникалық куәландырудан өтеді.

Ескерту. 252-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

253. Ыдыстарды (баллондарды қоспағанда) техникалық куәландырудың көлемі, әдістері және мерзімділігін дайындаушы айқындайды.

Ескерту. 253-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

254. Баллондарды куәландыру жобалық-құрылымдық құжаттама бойынша жүргізіледі, онда куәландыру кезеңділігі және сұрыптау нормалары көрсетіледі.

255. Мұндай нұсқаулар болмаған жағдайда техникалық куәландыру осы Қағидалардың 253 және 254-тармақтарында және кестелерде жазылған талаптарға сәйкес жүргізіледі 1, 2, 3, 4, 5, 6, осы Қағидаларға 12-қосымша.

Ескерту. 255-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

256. Ортаның әсері химиялық құрамы мен механикалық қасиеттерінің нашарлауына әкелетін, сондай-ақ жұмыс кезінде қабырғасының температурасы 450^оС асатын ыдыстар технологиялық регламентке сәйкес қосымша куәландырудан өткізіледі. Қосымша куәландырулардың нәтижелері ыдыстың құжатына енгізіледі.

257. МЕМСТ 12.1 007-76 "Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Зиянды заттар. Жіктелуі және жалпы қауіпсіздік талаптары" бойынша 1, 2, 3, 4 қауіптілік тобындағы зиянды заттар қысым астында жұмыс жасайтын (сұйықтықтар және газдар) ыдыстар жұмыс қысымына тең қысыммен ауа немесе инертті газбен бітеулілігіне сынақтан өтеді.

Техникалық куәландыру сынақтар технологиялық регламентке сәйкес осы Қағидалардың 12-қосымшаның 1, 2, 3, 4-кестелерінде белгіленген мерзімдерде жүргізіледі.

Ескерту. 257-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

258. Ішкі қарап тексеру мен гидравликалық сынаудың алдында жабдық тоқтатылады, салқындатылады (қыздырылады), оған толтырылған жұмыс ортасынан босатылады, ыдысты қысым көзімен немесе басқа ыдыстармен жалғастырып тұрған барлық құбыржелілерінен бұқтырмалармен ажыратылады, металлға дейін тазартылады.

259. Футеровка, оңашалу және коррозиядан қорғаудың басқа да түрлері, егер материалдың, ыдыстар құрастырмасының қуат элементтерінің ақауларын тудыру мүмкіндігін көрсететін белгілер (футеровканың тығыз болмауы, оңашалаудан сұйықтың өткен іздері және соған ұқсастар) болса, жартылай немесе толық кетіріледі. Электрлі қыздырғыш және ыдыстың жетегі ажыратылады

260. Қорғаныс жабыны (эмальданған, футеровка) немесе оқшаулауы бар ыдыстар жабынды немесе оқшаулауышты салғанға дейін гидравликалық сынақтан өтеді.

261. Сыртқы қаптамасы бар ыдыстар қаптаманы орнатқанға дейін гидравликалық сынақтан өтеді.

262. МЕМСТ 12.1.007-76 "Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Зиянды заттар. Жіктелуі және жалпы қауіпсіздік талаптары" бойынша 1 және 2 қауіптілік тобындағы зиянды заттармен жұмыс істейтін ыдыстар ішінде қандай да бір жұмыстарды бастағанға дейін, сондай-ақ ішкі қарау алдында технологиялық регламентке сәйкес өңдеуден (бейтараптаудан, газсыздандырудан) өтеді.

Ескерту. 262-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

263. Пайдаланудағы ыдыстарды кезектен тыс куәландырудан өткізу келесі жағдайларда орын алады:

қысыммен жұмыс істейтін элементтерді дәнекерлеуді қолдана отырып қайта жаңартудан, жөндеуден кейін (қабықша, түбі, қақпағы, кіріс және шығыс коллекторлары);

ыдысты қыздыру (салқындату) беті құбырларын толықтай ауыстырғаннан және шырайналдырғаннан кейін;

егер ыдыс 12 айдан артық пайдаланылмаса;

егер ыдыс демонтаждалып, жаңа жерге орнатылса;

ыдыс қабырғаларына қорғаныс жабынын салар алдында;

егер мұндай куәландыру ыдыстың техникалық жағдайы мен пайдаланылуын қадағалауға жауапты тұлғаның қалауы бойынша қажет болса.

Ескерту. 263-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

264. Ыдыстарды, цистерналарды, баллондар мен бөшкелерді техникалық куәландыру арнайы жөндеу-сынау пункттерінде, дайындаушы кәсіпорындарда, толтыру станцияларында және ыдыстардың, цистерналардың, баллондар мен бөшкелердің иелері кәсіпорындарында жүргізіледі.

Ескерту. 264-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

265. Өнеркйсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінде және жергілікті аумақтық органдарында тіркеуге жатқызылмайтын ыдыстарды, цистерналарды, бөшкелерді және баллондарды техникалық куәландыру ыдыстардың техникалық жағдайы және пайдалануды қадағалау бойынша жауапты тұлғаларымен жүргізіледі, ал толтыру станцияларында, жөндеу-сынау пунктерінде– бұл мақсаттар үшін инженерлі-техникалық қызметкерлермен.

Ескерту. 265-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

266. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде есепке қоюға жататын ыдыстарды, цистерналар мен баллондарды техникалық куәландыруды ыдыстардың техникалық жай-күйін және пайдаланылуын қадағалау бойынша жауапты адам ұйымдастырады және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторының қатысуымен аттестатталған ұйым жүргізеді, әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінде қауіпті техникалық құрылғылардың қауіпсіз пайдаланылуын мемлекеттік қадағалау жөніндегі Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) мемлекеттік инспекторының (бұдан әрі - жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы) қатысуымен Жергілікті атқарушы органда есепке қойылуға тиіс.

Техникалық куәландыруды жүргізу кезінде, мынадай құжаттамада көрсетілген мәліметтердің маңыздылығы мен дұрыстығы зерделенеді:

1) осы Қағидалардың 23-қосымшасына сәйкес ыдыс паспорты;

2) монтаж сапасы туралы қорытынды;

3) қысым көзін, параметрлерін, оның жұмыс ортасын, арматураны, бақылау-өлшеу аспаптарын, автоматты басқару құралдарын, сақтандыру және бұғаттау құрылғыларын көрсете отырып, ыдысты іске қосу схемасы;

4) өткізу қабілеті есептелген сақтандырғыш клапанның паспорты;

5) ұйымдағы өндірістік бақылау туралы ереже;

6) ыдыстың Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы аумағында қолдануға жіберілгені туралы ақпарат.

Егер ыдыс есептелген қызмет мерзімін атқарған болса, сертификатталған ұйыммен одан әрі қауіпсіз пайдалану үшін инспекциялық куәлік беріледі

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы және жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы техникалық куәландыруды өткізу күні туралы жазбаша күтілетін күнге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей хабардар етеді.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспектор және жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы келмеген жағдайда, техникалық сараптама аттестатталған ұйыммен оның қатысуынсыз дербес жүргізіледі.

Ыдыс паспортында техникалық сараптаманың нәтижелері және келесі техникалық сараптаманың күні жазылады.

Ескерту. 266-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

267. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінде қауіпті өндірістік нысандарында пайдаланылатын ыдыстарды техникалық куәландыру оларды есепке қойғанға дейін жүргізіледі, ал әлеуметтік инфрақұрылымдар нысандарында қолданылатын ыдыстарды ыдыстарды техникалық куәландыру оларды жергілікті атқару органдарында есепке қойғанға дейін жүргізіледі.

Ескерту. 267-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

268. Есептік қызмет ету мерзімін өтеген ыдыстарды техникалық куәландыру оларды аттестатталған ұйымымен зерттеуді жүргізгеннен кейін өткізіледі.

Ескерту. 268-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

269. Ыдысты техникалық куәландыру нәтижелерін техникалық куәландыруды жүргізген тұлға рұқсат етілген параметрлерді және кезекті сараптамалардың мерзімдерін көрсете отырып, паспортқа енгізеді және техникалық куәландыруға қатысатын адамдар қол қояды.

Техникалық куәландыру нәтижелері бойынша осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес ыдысты техникалық куәландыру актісі ресімделеді.

Ескерту. 269-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

270. Техникалық куәландыру кезінде ары қарай пайдалануға жарамды деп танылған ыдыстарда осы Қағидалардың 279-тармаққа сәйкес мәліметтер жазылады.

271. Куәландыру кезінде ыдыстың беріктігін төмендететін ақаулар анықталған кезде онда оны төмендетілген өлшемдерде (қысым және температура) пайдалануға рұқсат беріледі.

272. Ыдысты төмендетілген өлшемдерде пайдаланудың мүмкіндігі иесімен ұсынылатын беріктігінің есебімен расталады сонымен қатар сақтандыру клапандарының өткізу қабілетінің тексерудің есебі жүргізіледі. Мұндай шешім куәландыруды жүргізген тұлғамен ыдыстың паспортында жазылады.

273. Егерыдыс бар ақаулардың немесе осы Қағидаларды бұзудың салдарынан әрі қарай пайдалануға қауіпті жағдайда болып табылса, мұндай ыдыстың жұмыс істеуіне рұқсат берілмейді.

274. Жиналған түрінде жеткізілетін ыдыстарды дайындаушы ұйым сақтауға қояды және паспортта немесе монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулықта оларды сақтаудың шарттары мен мерзімдерін көрсетеді. Бұл талаптарды жұмысқа қосудың алдында орындаған кезде сыртқы және ішкі қарап тексерулер ғана жүргізіледі, ыдыстарды гидравликалық сынау талап етілмейді. Бұл жағдайда гидравликалық сынаудың мерзімі ыдысты пайдалануға рұқсат берудің күнін ескере отырып тағайындалады.

275. Сұйытылған газға арналған ыдыстар оларға оңашалауды жүргізудің алдында, егер дайындаушының оларды сақтау жөніндегі мерзімдері және талаптары сақталған болса, тек сыртқы және ішкі қарап тексерулерден ғана өткізіледі.

276. Пайдалану орнына орнатқанынан кейін топырақпен жапқанға дейін көрсетілген ыдыстар, егер оңашалауды жүргізген сәттен 12 айдан аспайтын уақыт өтсе, сыртқы қарап тексеруден ғана өткізіледі.

277. Сыртқы және ішкі қарап тексерулер кезінде ыдыстардың беріктігін төмендететін барлық ақаулар анықталады, және келесі ақауларды анықтауға ерекше көңіл аударылады:

1) ыдыстың беттерінде – жарылулар, үзілгендер, қабырғалардың коррозиясы (әсіресе жиектеген және кескен орындарда), ісінген жерлер (негізінен "киінген" ыдыстарда, сондай-ақ отпен немесе электрлі қыздырғышы бар ыдыстарда), қаяулар (құйылған ыдыстарда);

2) дәнекер жіктерінде осы Қағидалардың 98-тармағында көрсетілген дәнекерлеудің ақаулары, үзілген, желінген жерлері;

3) тойтарып шегелеген жіктерде – тойтарып шегелеген аралардағы жарылулар, бастарының үзілуі, бос қалған іздер, тойтарып шегеленген қаңылтырлардың жиектеріндегі үзілулер, тойтарып шегелеген жіктердің коррозиялық зақымданулары, тойтарып шегеленген қаңылтырлар мен тойтарып шегеленген жерлердің астындағы саңылаулар;

4) коррозиядан қорғалған беттері бар ыдыстарда - футеровканың бұзылулары, сонымен бірге футерлейтін шағын плиталардың қабаттарының тығыз болмауы, қорғасынды немесе басқа жабындыдағы жарылулар, эмалының уатылуы, жүргізілген қабаттағы жарылған және ісінген жерлер, сыртқы қорғаныш жабындысы бар орындарда ыдыс қабырғалары металының бүлінуі.

4-параграф. Пайдалануға рұқсат беру

278. Ыдыс паспортында ыдысты пайдалануға беру туралы жазбаны техникалық куәландырудан және есепке қойғаннан кейін ыдыстардың техникалық жағдайы мен пайдалануын қадағалау бойынша жауапты тұлға жасайды.

Ескерту. 278-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

279. Техникалық куәландырудан кейін паспортқа есепке қоюға жатпайтын ыдысты пайдалануға беруге рұқсат беретін жазбаны ыдыстардың техникалық жағдайы мен пайдалануын қадағалау бойынша жауапты тұлға жасайды.

Ескерту. 279-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

280. Пайдалануға рұқсат берілген әр ыдысқа көрінетін орында бояумен немесе форматы кемінде 200х150 мм тақташада мыналар жазылады:

1) тіркеу номері;

2) рұқсат етілген қысым;

3) кейінгі сыртқы және ішкі бақылаулар мен гидравликалық сынаудың күні, айы және жылы.

281. Осы ережелердің 278, 279, 280-баптарының талаптары орындалған соң, ыдыс (орнатуға кіретін ыдыстар тобы) жұмысқа қосылады.

Ескерту. 281-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-тарау. Өндірістік қадағалау

Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

282. Ыдыс иесі ыдыстарды ақаусыз күйде ұстауды және олардың жұмысының қауіпсіз жағдайларын өндірістік бақылау жүйесін ұйымдастыру жолымен қамтамасыз етеді.Бұл мақсаттарда ұйым бойынша бұйрықпен инженерлік-техникалық қызметкерлер құрамынан ыдыстардың ақаусыз күйіне және қауіпсізқ қолданылуына жауапты, техникалық жағдайына және ыдыстарды пайдалануды қадағалау бойынша жауапты тұлға тағайындалады:

1) оқытылған және жабдыққа қызмет көрсету құқығына куәлігі бар тұлғалардың қажетті санынан қызмет көрсетуші персонал тағайындалады, сондай-ақ ыдыстарға қызмет көрсету жүктелген персонал, өзіне тапсырылған жабдықты қарап тексеру, арматураның, бақылау-өлшегіш аспаптарының (бұдан әрі - БӨҚ), сақтандыру және тосқауыл қою құрылғыларының қолданысын тексеру жолымен мұқият қадағалайтындай және ыдыстарды жарамды қалпында ұстайтындай тәртіп белгіленеді. Қараулар мен тексерулердің нәтижелері ауысым журналына жазылады;

2) белгіленген мерзімдерде ыдыстарды техникалық куәландырудың, диагностиканың жүргізілуі қамтамасыз етіледі;

3) басқарушы қызметкерлер мен мамандардың білімін тексеру кезеңділігі және тәртібі қамтамасыз етіледі;

4) инженерлі-техникалық қызметкерлер осы Қағидаларды және технологиялық регламентті білуін үздіксіз тексеру жүзеге асырылады;

5) осы Қағидалармен және ыдыстарды қауіпсіз пайдалану бойынша басқарушы нұсқаулықтармен мамандар қамтамасыз етіледі;

6) мамандардың осы Қағидаларды, ал қызмет көрсетуші персоналдың технологиялық регламентті орындауы қамтамасыз етіледі.

283. Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды пайдаланатын ұйымда ыдыстардың ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға және ыдыстарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтауға бақылау жүргізетін тұлғалар үшін технологиялық регламент әзірленеді және бекітіледі.

2-параграф. Ыдыстарды ұстау және қызмет көрсету

284. Қысыммен жұмыс істейтін жабдыққа қызмет көрсетуге Заңына сәйкес оқытылған, сынақтан өткен адамдар рұқсат етіледі.

Ескерту. 284-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

285. Ыдыстармен жұмыс істеуге персоналды жіберу ұйым бойынша бұйрықпен ресімделеді.

286. Пайдаланатын ұйым қысым астында жұмыс жасайтын ыдысты қауіпсіз пайдалану мен оған қызмет көрсету бойынша технологиялық регламентті дайындайды.

Ескерту. 286-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-тарау. Ыдыстарды авариялық тоқтату

Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

287. Ыдыс мынадай жағдайларда авариялық тоқтатылады:

1) егер ыдыстағы қысым рұқсат берілгеннен жоғары көтерілсе және персоналмен қабылданған шараларға қарамастан төмендемесе;

2) сақтандыру құрылғыларында ақаулар анықталса;

3) қысыммен жұмыс жасайтын ыдыс пен оның элементтерінде тығыз емес, ісінген жерлері, төсемдердің үзілуі анықталған кезде;

4) манометр ақаулы болғанда және қысымды басқа аспаптармен анықтау мүмкін болмаған кезде;

5) отпен қыздырылатын ыдыстарда сұйықтық деңгейі рұқсат берілген деңгейден төмендеген кезде;

6) сұйықтық деңгейінің барлық көрсеткіштері істен шыққан кезде;

7) сақтандырғыш бұғаттау құрылғылары ақаулы болғанда;

8) қысымның астындағы ыдысқа қауіп төндіретін өрт туындаған кезде.

288. Жабдықты авариялық тоқтатудың және оны кейіннен жұмысқа енгізудің тәртібі технологиялық регламентте көрсетіледі.

289. Ыдысты авариялық тоқтату фактісі мен себебі ауысым журналына жазылады.

Ескерту. 289-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-тарау. Ыдыстарды жөндеу

Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

290. Ыдыстарды дұрыс жағдайда ұстау мақсатында иесі оларға уақытында жөндеу жұмыстарын жүргізіп отырады.

291. Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстар мен олардың элементтерін дәнекерлеуді (дәнекерлеуді) қолдана отырып жөндеу ыдысты дайындаушы, жөндеу ұйымы жұмыс басталғанға дейін әзірлеген технология бойынша жүргізіледі, ал жөндеу нәтижелері ыдыстың паспортына енгізіледі

Жөндеу, монтаждау технологиясына өзгертулерді енгізу ыдысты дайындаушымен келісіледі.

Ескерту. 291-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

292. Қысымның астында жұмыс істеп тұрған ыдыстар мен олардың элементтерін жөндеуге рұқсат берілмейді.

293. Басқа жұмыс істейтін ыдыстармен ортақ құбырмен қосылған ыдыстың ішіндегі жұмыстарды жүргізу басталғанға дейін ыдыс олардан бұқтырмалармен бөлінеді. Ажыратылған құбырлар сөндіріледі.

Ескерту. 293-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

294. Ыдысты ажырату үшін қолданылатын, пісірілген бөлшектердің арасына орнатылатын, беріктігі сәйкесінше бұқтырмалардың алдыға шығып тұрған бөлігі (құйрықша) болады, ол бойынша бұқтырманың бар екені анықталады. Ернемектер арасындағы төсемелер құйрықшаларсыз орнатылады.

295. Ыдыстың ішінде жұмыс жасаған кезде (ішкі қарап тексеру, жөндеу, тазалау және басқалары) қысымы 12 В жоғары болмайтын, ал жарылыс қауіпті орталарда жарылыс қауіпсіздігінде орындалған қауіпсіз шамдар қолданылады.

296. Жұмысты орындау басында және барысында орта жағдайын құралдық әдіспен бақылау жүргізіледі.

297. Жөндеу жұмыстарын жүргізуге рұқсат Қазақстан Республикасы Еңбек және әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 28 тамыздағы № 344 бұйрығымен бекітілген "Қауіпі жоғары жағдайларда жұмыс жүргізу кезінде наряд-рұқсаттарды ресімдеу және оларды қолдану қағидаларына" сәйкес ресімделген наряд-рұқсатқа сәйкес жүргізіледі (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21151 болып тіркелген) (бұдан әрі – Қауіпі жоғары жағдайларда жұмыс жүргізу кезінде наряд-рұқсаттарды ресімдеу және оларды қолдану қағидалары).

Ескерту. 297-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-тарау. Сұйытылған газдарды тасымалдауға арналған цистерналар мен бөшкелер

Ескерту. 8-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

298. Темір жол цистерналар қолданыстағы жобалық-техникалық құжаттамаға сәйкес есептелінеді.

299. Криогенді сұйықтарды қоспағанда, сұйытылған газдарға арналған цистерналар және бөшкелер олардағы температура 50⁰С болған кезде туындайтын қысымға есептеледі.

300. Сұйытылған оттегі мен басқа да криогенді сұйықтарға арналған цистерналар оларды босату кезіндегі қысымға есептеледі.

301. Цистерналардың есебі оларды тасымалдаған кездегі динамикалық жүктемемен туындаған қысымды ескере отырып орындалады.

302. Толтыруды аяқтаудың сәтінде температурасы минус 25 ⁰ С аспайтын сұйық аммиак толтырылған цистерналар 0,4 МПа (4 кгс/см²) қысымға есептелуі мүмкін.

303. Цистерналардың жобалық-құрылымдық құжаттамада айқындалған термооқшаулауы немесе көлеңке қорғанысы болады.

304. Криогенді сұйықтарға арналған цистернаның термооңашалағыш қабы жарылатын мембранамен жабдықталады.

      305. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      306. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      307. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      308. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      309. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      310. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      311. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      312. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

313. Цистерналар жабдықталады:

1) ортаны құйып алуға арналған сифонды түтіктері бар вентилдермен;

2) цистернаның жоғары бөлігінен буларды шығаруға арналған вентилмен;

3) серіппелі сақтандыру клапанымен;

4) манометрмен;

5) сұйық деңгейінің көрсеткішімен.

314. Цистернада орнатылған сақтандыру клапаны цистернаныңгазды фазасымен жалғанады және клапан ашылған жағдайда газды шығаруға арналған саңылаулары бар қалпағы болады. Қалпақтағы саңылаулардың алаңы сақтандыру клапанының жұмыстық қима алаңының бір жарым бөлігінен кем емес.

315. Сұйытылған газға арналған цистерна мен бөшкенің әрбір құятын және түсіретін вентилі бұқтырмамен жабдықталады.

316. Хлор және фосгенге арналған бөшкелерден басқа, әрбір бөшкеде түптердің бірінде ортаны толтыруға және құйып алуға арналған вентиль орнатылады. Вентилді бөшкенің ойыс түбінде орнатқан кезде ол қалпақпен жабылады, ал дөңес түпте орнатқан кезде қалпақтан өзге қапсыратын таспаны (белдемшені) орнату міндетті.Хлор және фосгенге арналған бөшкелер сифондармен жабдықталған толтыратын және құйып алатын вентилдер орнатылады.

317. Ыстық газдарды құйып алуға арналған вентилдердің бүйіріндегі штуцерлерде сол жағындағы ойық бұрандасы болады.

318. Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Зиянды заттар сыныптамасы және жалпы қауіпсіздік талаптары" МЕМСТ 12.1.007-76 бойынша сифон құбырларында құбыр желісі үзілген жағдайда газдың шығуын болдырмайтын жылдамдық клапаны болуы тиіс.

Ескерту. 318-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

319. Сұйытылған оттегіне, азотқа және басқа да криогенді сұйықтарға арналған цистерналарға орнатылатын сақтандыру клапандарының өткізу қабілеті цистернаны босатқан кездегі онда қысымды жасауды қамтамасыз етеді.

320. Толтырғыштар және толтыру станциялары әкімшілікпен белгіленген үлгі бойынша толтыру журналын жүргізеді, онда көрсетілетіндер:

1) толтырудың уақыты;

2) цистерналар мен бөшкелердің дайындаушысының атауы;

3) цистерналар үшін зауыттық және тіркеу номері және бөшкелер үшін зауыттық номері;

4) толтыруды жүргізген тұлғаның қолы.

321. Толтыру станциясы цистерналар мен бөшкелерді әртүрлі газдармен толтырған кезде әкімшілік әр газ үшін жеке толтыру журналын жүргізеді.

322. Цистерналар мен бөшкелерді олар соны тасымалдауға арналған газбен ғана толтырады.

323. Цистерналар мен бөшкелерді газбен толтыру алдында, бақылаушы тұлға сыртқы бетін мұқият қарап тексереді, арматураның жарамдылығы мен саңылаусыз екенін, қалдық қысымның және цистернаның немесе бөшкенің мақсатына сәйкес газдың бар екенін тексереді.

324. Цистерналар мен бөшкелерді қарап тексерудің нәтижелері және олардың толтырудың мүмкіндігі туралы қорытынды журналға жазылады.

325. Ақаулы цистерналар және бөшкелерді, сондай-ақ төмендегі жағдайлар орын алған кезде газбен толтыруға болмайды:

1) куәландыру мерзімі аяқталғанда;

2) арматура және бақылау-өлшегіш аспаптары жоқ немесе жарамсыз болған кезде;

3) тиісті бояуы немесе жазбалары болмағанда;

4) цистерналарда немесе бөшкелерде олар соған арналған газдан басқа газ болғанда.

326. Тұтынушы цистерналарды, бөшкелерді босатып, оларда газдың 0,05 МПа(0,5 кгс/см²) кем болмайтын артық қысымын қалдырады.

327. Буларының тығыздығықысқы уақытта 0,05 МПа (0,5 кгс/см²) төмен сұйытылғангаздар үшін қалдық қысымы зауыт- толтырушы нұсқаулығымен белгіленеді.

328. Цистерналар мен бөшкелерді газдармен толтыру өндірістік нұсқаулық бойынша жүргізіледі. Цистерналар мен бөшкелерді сұйытылған газдармен толтыру осы Қағидалардың 8-қосымшасында көрсетілген нормаларға сәйкес келеді.

Ескерту. 328-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

329. Осы Қағидалардың 8-қосымшасында көрсетілмеген газдар үшін толтыру нормасы 50°С жоғары шекті температурасы бар сұйытылған газдармен толтыру кезінде цистерналар мен бөшкелерде газ жастығының жеткілікті көлемі болуын, ал 50°С төмен шекті температурасы бар сұйытылған газдармен толтыру кезінде цистерналар мен бөшкелердегі қысым 50°С температурада белгіленген есептік қысымнан аспауын негізге ала отырып, дайындаушымен белгіленеді.

Ескерту. 329-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

330. Сақтау және тасымалдау кезінде толтырылған бөшкелер күн сәулесі мен жергілікті қызудырудың әсерінен қорғалады.

331. Цистерналар мен бөшкелердісұйытылған газдармен толтыру көлемі өлшеумен немесе бақылаудың басқа сенімді тәсілімен анықталады.

332. Егер цистерналар мен бөшкелерді толтыру кезінде газдың шығуы анықталса, толтыру тоқтатылады, цистерналар мен бөшкелер газдан босатылады; толтыру тек бар ақауларды түзеткеннен кейін ғана қалпына келтіріледі.

333. Цистерналар мен бөшкелерді газбен толтырудан кейін вентилдердің бүйіріндегі штуцерлерге бұқтырмалар орнатылады, ал цистерналардың арматурасы сақтандыру қалпағымен жабылып, мөрлеп бекітіледі.

334. Цистерналар мен бөшкелерді босату технологиялық регламент бойынша жүзеге асырылады.

9-тарау. Баллондар

Ескерту. 9-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

335. Баллондар дайындаушының нормативтік-техникалық құжаттама бойынша дайындалады.

336. Жаңа құрастырмадағы баллондар немесе бұрын қолданылмаған материалдардан дайындалған баллондар, баллондарды бұзуға дейін жеткізуді қарастыратын арнайы бағдарлама бойынша сыналады, және де 20^оС кезіндегі металдың уақытша қарсылығының минималды мәні бойынша беріктігінің қоры қабырғаның коррозияға қарсы қоспасыз қалыңдығының ең аз есебімен 2,6 кем болмайды.

337. Сығылған, сұйытылған және ерітілген газдарға арналған сыйымдылығы 100 л асатын баллондар қысым бойынша жұмыс істейтін ыдыстар үшін бекітілген үлгі бойынша паспортпен жабдықталады.

338. Баллондардың жанарғы мойнының саңылауына немесе жанарғы мойны жоқ арнайы баллондарда шығын-толтырғыш штуцерлеріне тығыздап бұрап кіргізілген вентилдері болады

339. "Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Зиянды заттар. Қауіпсіздік сыныптамасы және бойынша жалпы талаптар" МЕМСТ 12.1.007-76 бойынша қауіптіліктің 1 және 2 класындағы жарылыс қауіпті жанғыш заттарға, зиянды заттарға арналған баллондардың әрбір вентилі бүйірлі жалғастыққа оралатын бітеуішпен жабдықталады.

Ескерту. 339-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

340. Оттегіне арналған баллондардың вентилдері оттегі ортасында тұтанбайтын нығыздаушы материалдарды қолдана отырып бұрап кіргізіледі.

341. Әр баллонның жоғарғы сфералық бөлігіне анық көрінетін келесі деректер түсіріледі:

1) дайындаушының тауарлық белгісі;

2) баллонның номері;

3) бос баллонның нақты салмағы (кг): қоса алғанда сыйымдылығы 12 л дейін болатын баллондар үшін-0,1 кг дейін дәлдікпен; қоса алғанда 12-ден жоғары 55 л дейін болатын баллондар үшін-0,2 кг дейін дәлдікпен;сыйымдылығы 55 л асатын баллондардың салмағы нормативтік-техникалық қүжаттамада көрсетіледі;

4) дайындалған уақыты (айы, жылы) және келесі куәландырудың жылы;

5) жұмыстық қысымы Р, МПа (кғс/см²);

6) сынама гидравликалық қысым Рпр, МПа (кғс/см²);

7) баллондардың сыйымдылығы, л: қоса алғанда сыйымдылығы 12 л дейін болатын баллондар үшін-номиналды; қоса алғанда 12-ден жоғары 55 лдейін болатын баллондар үшін-0,3 лдейін дәлдікпен нақты; сыйымдылығы 55 ласатын баллондар үшін-дайындаудың нормативтік-техникалық құжаттамасына сәйкес;

8) дайындаушының диаметрі 10 мм дөңгелек пішіндегі сапа қызметінің таңбасы (сыйымдылығы 55 л жоғары стандартты баллондардан басқа);

9) сыйымдылығы 55 лжоғары баллондар үшін стандарттыңномері.

342. Баллондардағы белгілердің биіктігі 6 мм кем емес, ал сыйымдылығы 55 л – 8 мм кем емес.

343. Ацетилендерге арналған баллондардан басқа, баллондардың салмағы жүргізілген бояудың, егер бұл құрастырмасымен көзделген болса қалпаққа және байпаққа арналған сақинаның салмағын ескере отырып, бірақ вентиль мен қалпақтың салмағынсыз көрсетіледі.

344. Сыйымдылығы 5 л дейін немесе қабырғасының қалыңдығы 5 мм кем баллондар үшін құжаттық деректері баллонға дәнекерленген пластинаға түсіріледі немесе эмальды немесе майлы бояумен жазылады.

345. Баллондардың сыртқы беті осы Қағидалардың 31-қосымшасына сәйкес боялады. Жаңадан дайындалған баллондарды бояу және жазулар жазуды дайындаушы, ал одан әрі толтыру станциялары жүргізеді.

Ескерту. 345-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

346. Ерітілген ацетиленге арналған баллондар ұсақ саңылаулы массаның және стандарттар бойынша еріткіштің сәйкесінше мөлшерімен толықтырылады. Ұсақ саңылаулы массаның сапасы мен баллондарды дұрыс толтырылуын бақылауды баллонды ұсақ саңылаулы массамен толтыратын ұйым атқарады. Еріткіштің сапасы мен оның аз мөлшерде құйылуын бақылауды баллонды еріткішпен толтыратын ұйым атқарады.

347. Баллондарды ұсақ саңылаулы массамен және еріткішпен толтырғаннан кейін оның мойнына ыдыстың салмағы түсіріледі (баллонның қалпақсыз, бірақ ұсақ саңылаулы масса және еріткішпен, байпақ, сақина және вентилмен бірге салмағы).

348. Баллондарды куәландыру толтыру станцияларымен және сынақ орындарымен оларда келесілер болған кезде жүргізіледі:

1) куәландыруды сапалы жүргізуді қамтамасыз ететін өндірістік жайлары, сондай-ақ техникалық құралдары;

2) сәйкесінше дайындыққа ие мамандардың қатарынан куәландырудың жүргізілуін бақылайтын тұлғаларды тағайындау туралы ұйымдағы бұйрық;

3) баллондарды техникалық куәландыруды жүргізу бойынша технологиялық регламент.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласегадағы үәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінде мекемеге берілген тиісті қарып белгісі тіркеледі.

349. Дайындау сапасын тексеру, дайындалған баллондарды куәландыру және қабылдау баллондардың жобалық-құрылымдық құжаттардың талаптарына сәйкес дайындаушының сапа қызметімен жүргізіледі. Сынама қысымның көлемі және баллондарды сынама қысымның астында ұстаудың уақыты дайындаушымен стандартты баллондар үшін мемлекеттік стандарттар бойынша, ал стандартты еместер үшін-ЖҚҚ бойынша белгіленеді, және де сынама қысым жұмыстық қысымның бір жарым есесінен кем болмайтын қысымға ие.

350. Ағымдылық шегіне уақытша қарсылығының қатынасы 2 артық материалдан дайындалған баллондар үшін сынама қысым жұмыстық қысымның 1,25 дейін төмендейді.

351. Ацетиленге арналған баллондардан басқа, дайындаушы ұйымдағы баллондар гидравликалық қысымнан кейін жұмыстық қысымға тең қысыммен пневматикалық қысымнан да өткізіледі. Пневматикалық қысым кезінде баллондар суы бар ваннаға батырылады. Ацетиленге арналған баллондар баллондарды ұсақ саңылаулы массамен толтыратын ұйымдарда пневматикалық қысымнан өткізіледі.

352. Жаңа құрастырмадағы баллондар немесе бұрын қолданылмаған материалдардан дайындалған баллондар, баллондарды бұзуға дейін жеткізуді қарастыратын арнайы бағдарлама бойынша сыналады, және де 20^оС кезіндегі металдың уақытша қарсылығының минималды мәні бойынша беріктігінің қоры қабырғаның коррозияға қарсы қоспасыз қалыңдығының ең аз есебімен 2,6 кем болмайды.

353. Дайындалған баллондарды куәландыру нәтижелері дайындаушының сапа қызметімен ведомостьке енгізіледі, онда келесі деректер көрсетіледі:

1) баллонның номері;

2) баллонды дайындаған (сынаған) және келесі куәландырудың уақыты (айы және жылы);

3) баллонның салмағы, кг;

4) баллонның сыйымдылығы, л;

5) жұмыс қысымы, МПа (кғс/см²);

6) сынама қысым, МПа (кгс/см²);

354. Ацетиленге арналған баллондардан басқа, баллондардыкуәландыруға жататындар:

1) ішкі және сыртқы беттерін қарап тексеру;

2) салмағын және сыйымдылығын тексеру;

3) гидравликалық сынау.

Қоса алғанда 12 лдейін және 55 л жоғары болатын жіксіз баллондардың салмағы мен сыйымдылығын, сондай-ақ сыйымдылығына қарамастан дәнекерлі баллондарды тексеружүргізілмейді.

355. Сыртқы және ішкі қарап тексерулердің нәтижелері бойынша баллондарды жарамсызға шығару дайындауды нормативтік-техникалық құжаттамакға сәйкес жүргізіледі.

356. Осы Қағидалардың 352-тармағымен көзделген деректердің барлығы жазылмаған баллондарды пайдалануға рұқсат берілмейді.

357. Жанарғы мойындағы немесе байпақтағы босаған сақинаны бекіту немесе алмастыру баллонды куәландыруға дейін орындалады.

358. Сыйымдылығы 12 л 55 л дейін жіксіз стандартты баллондар салмағы 7,5% -10% және одан да көп азайғанкезде, сондай-ақ олардың сыйымдылығы 1,5-2% аса көбейген кезінде. Масса 10 – 13,5% азайған кезде немесе олардың сыйымдылығы 2-2,5% баллондар қысымға ауысады, орнатылғандарға қарсы төмендеу 50%.

359. Масса 13,5 - 16% азайғанда немесе олардың сыйымдылығының өсуі қысымы 2,5 - 3%( 6кғс/см²). Массаның 16% төмендеуі немесе сыйымдылығы 3% дейін өссе баллон жарамсыз деп танылады.

360. Азайтылған қысымға арналған баллондарды, жұмыстық қысымы осы баллондар үшін рұқсат берілгеннен аспайтын газдармен толтыруға пайдаланады, және де оларға жазылады: салмағы; жұмыстық қысымы P, МПа (кгс/см²); сынама қысымы P_пр, МПа (кгс/см²); жүргізілген және келесі куәландырудың уақыты және сынау орнының таңбасы.

361. Баллонның номерінен, дайындаушының тауарлық белгісінен және дайындалған уақытынан басқа, баллонға бұрын түсірілген мәліметтер өшіріледі. Баллондар сәйкесті түске боялады.

362. Куәландыру жүргізілген ұйымның нәтижелері қанағаттанарлық болған кезде баллонға диаметрі 12 мм болатын дөңгелек пішіндегі таңбаны, өткізілген және келесі куәландырудың уақытын (таңбамен бір жолда) түсіреді. Таңбада баллондарға куәландыру жүргізілген ұйымның уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі жүргізілген шартты белгісі болады.Сыйымдылығы 100 л асатын баллондарды техникалық куәландырудың нәтижелері баллондардың құжатына енгізіледі. Бұндай жағдайда баллондарға таңба қойылмайды.

363. Ацетиленге арналған баллондардан басқа, баллондарды куәландыру нәтижелері баллондарға куәландыруды жүргізген тұлғамен сынақ журналына жазылады, атап айтқанда, келесі бағаналары бар:

1) дайындаушының тауарлық белгісі;

2) баллонның номері;

3) баллонды дайындаудың уақыты (айы, жылы);

4) өткізілген және келесі куәландырудың уақыты;

5) баллонға жазылған салмағы, кг;

6) баллонның куәландыру кезінде белгіленген салмағы, кг;

7) баллонға жазылған баллонның сыйымдылығы, л;

8) баллонның куәландыру кезінде анықталған сыйымдылығы, л;

9) жұмыстық қысымы P, МПа (кғс/см²);

10) баллонның жарамдылығы туралы белгі;

11) баллонға куәландыруды жүргізген тұлғаның қолы.

364. Ацетиленге арналған баллондарды куәландыру ацетиленді толтыру станцияларында 5 жылда бір реттен кем болмайтындай етіп жүргізіледі және келесілерден тұрады:

1) сыртқы бетін қарап тексеру;

2) ұсақсаңылаулы массаны тексеру;

3) пневматикалық сынау.

365. Ацетиленге арналған баллондардағы ұсақсаңылаулы массаның жай-күйі толтыру станцияларында24 айдан кешіктірмей тексеріледі.

366. Ұсақсаңылаулы массаның жай-күйі қанағаттанарлық болған кезде әрбір баллонға түсіріледі:

1) ұсақсаңылаулы массаны тексерудің жылы және айы;

2) толтыру станциясының таңбасы;

3) ұсақсаңылаулы массаның тексерілгенін куәландыратын ("Пм" деген әріп жазылған диаметрі12 ммтаңба).

367. Ұсақсаңылаулы масса толтырылған ацетиленге арналған баллондар куәландыру кезінде 3,5 МПа (35 кгс/см²) қысымның астындағы азотпен сыналады.Баллондарды сынау үшін қолданылатын азоттың тазалығы көлемі бойынша 97% кем емес.

368. Ацетиленге арналған баллондарды куәландырудың нәтижелері сынақ журналынажазылады, атап айтқанда, келесібағаналары бар:

1) дайындаушының тауарлық белгісі;

2) баллонның номері;

3) баллонды дайындаудың уақыты (айы, жылы);

369. Баллондарды пайдалануды, сақтау және тасымалдауды технологиялық регламентке сәйкес жүргізеді.

370. Баллондарға қызмет көрсетуге Заң талаптарына сәйкес емтихан тапсырған оқудан өткен тұлғаларға рұқсат етіледі.

Ескерту. 370-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

371. Газы бар баллондар арнайы жайларда да, сондай-ақ ашық ауада да сақталады, соңғы жағдайда олар жауын-шашыннан және күн сәулесінен қорғалады.

372. Баллондарды бір жайда оттегілі және жанғыш газдармен қоймалық сақтауға рұқсат берілмейді.

373. Жайларда орнатылатын газы бар баллондар жылу радиаторларынан және басқа да жылытқыш құралдардан1 мкем болмайтын және ашық отты жылу көздерінен 5 м кем болмайтын қашықтыққа орналасады.

374. Баллондарды пайдаланған кезде олардағы газды толық жұмсауға рұқсат берілмейді. Баллондағы газдың қалдық қысымы 0,05 МПа (0,5 кгс/см²) кем емес.

375. Баллондардан газдарын жұмыстық қысымы аз ыдыстарға шығаруды осы газға арналған және сәйкесінше түске боялған редуктор арқылы жүргізеді.

376.Редуктордың төмен қысымдағы камерасында манометр және газды өткізетін ыдыстағы сәйкесінше рұқсат берілген қысымға реттелген серіппелі сақтандыру клапаны болады.

377. Вентилдеріндегі ақауларына байланысты тұтыну орнындагазды баллондардан шығару мүмкін болмаған кезде олар толтыру станциясына қайтарылады. Бұндай баллондардан толтыру станциясында газды шығару технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

378. Баллондарға сығылған, сұйытылған және ерітілген газ толтыруды жүзеге асыратын толтыру станциялары баллондарды толтыру журналын жүргізеді, онда көрсетілетіндер:

1) толтырудың уақыты;

2) баллонның номері;

3) куәландырудың уақыты;

4) газдың (сұйытылған) баллондағы салмағы;

5) баллонды толтырған тұлғаның қолы.

379. Егер станциялардың бірінде баллондарды әртүрлі газдармен толтыру жүзеге асырылса, онда әр газ бойынша жеке толтыру журналы жүргізіледі.

380. Баллондарды газдармен толтыру технологиялық регламент бойынша, газдың қасиеттерін, жергілікті жағдайларды есепке ала отырып жүргізіледі.

381. Баллондарды сұйытылған газдармен толтыру осы Қағидаларға 9-қосымшада көрсетілген стандарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

Осы Қағидаларға 9-қосымшада газдар болмаған жағдайда баллондарды толтыру толтыру станциясының технологиялық регламентіне сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 381-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

382. Газ толтырылатын баллондар толтыру рампасына берік бекітіледі және нығыз отырғызылады.

383. Келесі жағдайлар орын алған баллондарды газбен толтыруға рұқсат берілмейді:

1) белгіленген куәландырудың мерзімі аяқталғанда;

2) ұсақ сақтаулы массаны тексерудің мерзімі аяқталғанда;

3) баллонның корпусы зақымданғанда;

4) вентилдер ақаулы болғанда;

5) тиісті түрдегі бояуы немесе жазбалары болмағанда;

6) газдың артық қысымының болмауы;

7) белгіленген таңбаларыболмағанда.

384. Баллондардытолтыру газдарда артық газдардың қысымы болмағанда оларды алдын ала тексергенне кейін технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

385. Баллондарға байпақтарды отырғызуға газды шығарғаннан кейін, вентилдерді желдендіргеннен кейін және баллондарды газсыздандырғаннан кейін рұқсат беріледі.

386. Вентиль оны бөлшектеумен байланысты жөндеуден кейін жұмыстық қысымда тығыздығына тексеріледі.

387. Баллондарға байпақтарды отырғызуға, олардың мойындарында сақиналарды қысуға рұқсат етпейді

388. Баллондарды тасымалдауды және сақтауды бұрап бекітілген қалпақтарымен жүргізеді.

389. Толтырылған балондарды тазалауға және бояуға, олардың моиындарындағы сақиналарды қысуға болмайды.

390. Толтырылған баллондарды оларды тұтынушыларға бергенге дейін сақтандыру қалпақтарынсыз сақтауға рұқсат беріледі.

391. Газды толтыру және тұтыну пунктерінде баллондарды ауыстыру бұл үшін тағайындалған арбаларда немесе басқа құрылғылар көмегімен жүргізіледі.

10-тарау. Қазандар құрылысы

Ескерту. 10-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

392. Егер қазанды қарау кезінде блоктар монтаждау барысында соққыға ұшырағандығы туралы күман тудыратын айналдыра қалаудың бұзылуы анықталса, онда айналдыра қалау құбыр жағдайын тексеру пайдаланылмалы металлды бақылау жәнезақымдалуларды жою үшін бөліктеп ашылады.

393. Қазандарды гидравликалық сынау сыртқы және ішкі қараудың қанағаттанарлық нәтижелері кезінде ғана жүргізіледі.

394. Қазанның, буды қыздырғыштың және экономайзердің құрылысы мен гидравликалық сызбасы қысыммен болатын элементтердің қабырғаларына суытуды қамтамасыз ету қажет.

395. Қазанның, буды қыздырғыштың және экономайзер элементтері қабырғаларының температурасы төзімділікке есептеулерде қабылданған өлшемнен жоғары болмауы қажет.

396. Экономайзерден жұмыс ортасын бұрып әкететін газ жолдарында орналасқан құбырлардың сырт пішіні оларда бу қапшықтары мен тығындарының түзілу мүмкіндігін болдырмауы қажет.

397. Қазанның құрылысы қыздыру кезінде және қалыпты жұмыс режимінде оның элементтерін бірқалыпты қыздыру мүмкіндігін, қазанның жекелеген элементтерінің еркін жылулық кеңейтілу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

398. Жылулық кеңейтілу кезінде қазандар элементтерінің ауысуын бақылау үшін ауысу көрсеткіштері (қада белгілер) орнатылады. Қада белгілерді орнату орындары қазанның жобалау-қөұрылымдық құжаттамаларында көрсетіледі.

399. Төзімділікке есептеу кезінде еркін жылулық кеңейтілуді қамтамасыз ету мүмкін болмаған кезде сәйкес қосымша кернеулер ескеріледі. Бұл жағдайда қада белгілерді орнату қажет етілмейді.

400. Қазанның табиғи айналымына енгізілген бойлер (барабаннан тыс орналасқан) құбырлардың еркін жылулық кеңейтілу мүмкіндігін жіберетін, оны қазанмен жалғайтын және бойлердегі гидравликалық соққылар өтеміне есептелген аспаларда (тіреулерде) бекітіледі.

401. Жоғары температурамен қазандықтардың және құбыр өткізгіш элементтерінің телімдері қызмет көрсететін персоналдардың жақындауы кезде жылу оқшаулағышпен оралады сыртқы қабаттың температурасы 45⁰С кем емес температураны қамтамасыз етеді.

402. Қазан құрылысы қазанды сумен толтырғанда және жібергенде кезде ауа тығындары түзілуі мүмкін қысымда болатын барлық элементтерден ауаны жою мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

403. Қоректік суді қосу, химикаттарды қазанға беру және рециркуляция құбырларын қосу, барабандағы қоректік суды үлестіру құрылғысы қазан элементтері қабырғасының жергілікті сууын болдырмайды, бұл үшін қорғаныс құрылғылары қарастырылады.

404. Қорғаныс құрылғыларсыз қазан құрылысына жол беріледі, егер де бұл төзімділікке есептеулермен негізделсе.

405. Газ жолдары құрылғысы газдың жарылыс қауіпті жиналу мүмкіндігін болдырмайды, газ жолдарын жану өнімдері шөгінділерінен тазалау үшін жағдайларды қамтамасыз етеді.

406. Мембраналы қабырғалармен газ өткізбейтін қазандар құрылысы "тарсылдаудан" қысымның қысқа уақытқа жоғарылау, сонымен қатарқазан оттығында ажырау мүмкіндігін ескеруі тиіс.

2-параграф. Су деңгейінің жағдайы

407. Газ құбырлы (ыстық құбырлы) қазандардағы төменгі рұқсат етілген су деңгейі қазанның қызу бетінің жоғарғы нүктесінен кемінде 100 мм жоғары болуы қажет.

408. Төзімділікке есептеу кезінде еркін жылулық кеңейтілуді қамтамасыз ету мүмкін болмаған кезде сәйкес қосымша кернеулер ескеріледі. Бұл жағдайда қада белгілерді орнату қажет етілмейді.

409. Су құбырлы қазандар барабандарындағы төменгі рұқсат етілген су деңгейі жіберілетін құбырларға судың келуі жағдайынан белгіленеді.

410. Бу қазандарындағы жоғарғы рұқсат етілген су деңгейі судың бу қыздырғышқа немесе бу құбырына түсуін алдын алу жағдайынан қазан жобасын әзірлеушімен белгіленеді.

3-параграф. Тар жолдар, кішкене люктер, қақпақтар және от есіктері

411. Барабандар мен коллекторларды қарау және тазалау үшін тар жолдар мен кішкене люктер қолданылады.

412. Барабандарда тар жолдар дөңгелек, эллипстік немесе сопақша пішінде: дөңгелек тар жолдың диаметрі кемінде 400 мм, ал эллипстік немесе сопақша тар жол осьтерінің өлшемі кемінде 300 х 400 мм.

413. Салмағы 30 кг астам тар жол қақпағы ашу және жабуды жеңілдету үшін құрылгымен жарақталады.

414. Ішкі диаметрі 150 мм астам коллекторларда ішкі бетті қарау және тазалау үшін жарықта кемінде 80 мм ең кіші өлшеммен эллипстік немесе дөңгелек пішінді саңылаулар (кішкене люктер) қарастырылады. Аталған кішкене люктер орнына қарау (тазалау) кезінде кесіп алынатын дәнекерленген түбімен бекітілген дөңгелек қималы дәнекерленген штуцерлерді қолдануға болады. Штуңерлердің саны және орналасуы жобаны әзірлеу кезінде белгіленеді. Егер де коллекторларға оларды кескеннен кейін де коллектордың ішкі кеңістігін қарауға қол жетімді болатындай орналасқан сыртқы диаметрі кемінде 50 мм құбырлар жалғанған болса, кішкене люктер мен штуцерлер қарастырылмайды.Бұл жұмысты орындау бойынша нақты нұсқаулар қазанды монтаждау және пайдалану бойынша дайындаушы нұсқаулығында қамтылады.

415. Оттықтар мен газ жолдары қабырғаларында жануды және қызу бетінің күйін, айнала қалауды, барабандар мен коллекторлардың жылытылатын бөліктерінің оқшаулауын бақылау мүмкіндігін қамтамасыз ететін тар тесіктер мен қарау тесіктері қарастырылады.

416. Өлшемі кемінде 400 х 450 мм тік бұрышты тар тесіктер, диаметрі кемінде 450 мм дөңгелек тар тесіктер оның элементтерінің бетін қарау үшін қазан ішіне кіру мүмкіндігін қамтамасыз етеді (ыстық құбырлы және газ құбырлы қазандарды есепке алмағанда).

417. Тар тесіктер ретінде от есіктерін және жану құрылғыларының амбразураларын, олардың өлшемі кемінде осы 416 тармақта көрсетілгендей болатын жағдайда, пайдалануға болады.

418. Тар тесіктердің, кішкене люктердің және қарау тесіктерінің есіктері мен қақпақтары өздігінен ашылу мүмкіндігін болдырмайды.

419. Оттықта артық газ қысымы бар қазандарда, газ жолдарында кішкене люктер оларды ашу кезінде газдың шығуының сыртқа атылуын болдырмайтын құрылғылармен жарақталады

4-параграф. Оттықтар мен газ жолдарының сақтандыру құрылғылары

420. Отынды камералық жағу (шаң түріндегі, газ тәрізді, сұйық) немесе шымтезекті, үгіндіні, жоңқа немесе басқа да ұсақ өндірістік қалдықтарды қоса алғандағы өнімділікпен жағу үшін шахталық оттықпен қазандар жарылыстан сақтандыру құрылғыларымен жарақталуы қажет.

421. Жарылыстан сақтандыру құрылғыларын адамдарды жарақаттамайтындай орналастырады және орнатады. Жарылыстан сақтандыру құрылғыларының өту қимасының құрылысы, саны, орналасуы және өлшемдері қазан жобалау-құрылымдық құжатымен анықталады.

422. Жарылғыш сақтандыру құрылғыларын, егер де есептеумен негізделген болса, оттықтарда және қазандардың газ жолдарында орнатпауға болады. Есептеуді жүргізу жазбасы қазанның паспортына енгізіледі.

423. Қазанға-кәдеге жаратушыға қорытындылаушы технологиялық сызықта қазан-кәдеге жаратусыз пайдалану мүмкіндігімен негізгі технологиялық сызықтан қазанды ажыратушы құрылғы қарастырылған.

424. Егер де технологиялық агрегатты пайдалану режимі қазанды тоқтатуға және қазандарға техникалық куәландыру немесе жөндеу жүргізу бойынша осы Қағидалар талаптарын орындауға мүмкіндік берсе, бұл ажыратушы құрылғыны орнатпауға болады.

5-параграф. Шойын экономайзерлер

425. Шойын экономайзерлерді қосу сызбалары монтаждау және пайдалану бойынша дайындаушы талаптарына сәйкес келеді.

426. Шойын экономайзерден шыға берістегі су температурасы бу қазанындағы қаныққан бу температурасынан немесе су жылыту қазанында судың бар жұмыс қысымы кезінде бу түзілу температурасынан кемінде 20^оС төмен болады.

6-параграф. Түбі және құбырлық торлар

427. Түптер шығыңқы жарты шар немесе эллипстік қолданылады. Су құбырлы қазан коллекторлары үшін ішкі диаметрі 600 мм аспайтын тегіс түптерді қолдануға болады Егер де коллектор ресурсы төзімділікке тексеру есебімен негізделген болса, бұл шектеу міндетті болып табылмайды.

428. Түптер бір табақтан дайындалады.

429. Екі табақтан түптер жасауға болады, алайда табақтар дайындауға дейін дәнекерленеді және дәнекерленген тігіс түпті дайындағаннан кейін барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық бақылаудан өтеді.

430. Құбыр торларын іргелес дәнекерленген тігістер арасындағы ара қашықтық кемінде 5-еселік қабырға қалыңдығындай болатын және дәнекерленген тігістер барлық ұзындығы бойынша УДБ немесе радиографиядан өтетіндей жағдайларда екі және одан көп табақтардан дайындауға болады.

431. Ішкі жағы бойынша жырашығы бар немесе механикалық жонып өңделген цилиндр бөлігі бар тегіс түптер тұтастығына тексерілген шыңдалғыдан дайындалады.

432. 100-пайыздық дайындама бақылауы немесе ультрадыбыстық, болмаса басқа да бірдей әдіспен дайындалған түп жағдайында 4 МПа (40 кгс/см²) дейін жұмыс қысымына және 450^оС дейін орта температурасына табақтық прокатты қолдануға болады.

433. Көмкерілген эллипстік, торосфералық және тегіс түптердің цилиндрлік бүйірі болады.

434. Сыртқы диаметрі 80 мм аспайтын тегіс және шығыңқы түптерді дөңгелек прокат дайындамасынан механикалық өңдеу арқылы дайындауға болады.

7-параграф. Дәнекерленген қосылыстар, дәнекерленген жапсарлардың және тігістердің орналасуы

435. Жапсарласқан, толық балқытылған дәнекерленген тігістер.

436. Бұрыштық дәнекерлеу қосылыстарын тұтастай ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақылау жағдайында қолдануға болады.

437. Құбырлардың, ішкі диаметрі 100 мм аспайтын штуңерлердің, тегіс ернемектердің (олардың диаметріне тәуелсіз) және саңылауларды бекіту элементтерінің газ құбырлы қазандары корпустарына және су құбырлы қазандар барабандарына, коллекторларға пісіру үшін радиография немесе ультрадыбыспен бақылаусыз құрылымдық саңылаумен бұрыштық тігістерді қолдануға болады.

438. Шартты өтуі 16 мм кем құбырлар қосылыстарының сыртқы муфталарын пісіру үшін, қаптамаларды және қағанақтарды пісіру үшін соққы айқасқан қосылыстарды қолдануға болады.

439. Түрлі номиналды қалыңдықты бөлшектердің жапсарлы дәнекерленген қосылыстарында әрбірінің еңіс бұрышы ауысу бетінен 15⁰ аспайтын қабырғасы аса қалың бөлшектерді біртіндеп жұқарту жолымен бір бөлшектен екіншісіне бірқалыпты ауысу қамтамасыз етіледі.

440. Егер де қосылыс сенімділігі есептелген ресурсты анықтаумен беріктікке негізделген болса, ауысу беті еңісі бұрышын 30 градусқа дейін ұлғайтуға болады.

441. Дәнекерленген элементтердің номиналды қалыңдығында қабырғалар жұқа элемент қабырғасы қалыңдығынан 30% кем, алайда 5 мм астам айырмашылық кезінде аталған бірқалыпты ауысуды тігіс бетінің еңісті орналасуы есебінен жиектердің ашылу жағынан жүзеге асыруға болады.

Түрлі беріктік қасиеттері бар қалыңдығы әр түрлі элементтердің жапсарлы қосылыстарына, мысалы, құйылған элементтердің құбырлармен қосылыстарына, табақтан немесе шыңдалғылардан дайындалған бөлшектерге, созу немесе отырумен иілу әдістерімен дайындалған қатты иілген иіндермен құбырлардың қосылыстарына анықталады.

442. Дәнекерленген тігістер құрылымы және орналасуы мыналарды қамтамасыз етеді:

1) жобалау-құрылымдық құжаттамада белгіленген дәнекерлеу бойынша барлық талаптарды сақтаумен дәнекерлеу қосылыстарын орындау мүмкіндігі;

2) жергілікті термиялық өңдеу жағдайында жылыту құрылғыларын еркін орналастыру;

3) бұлар үшін қарастырылған әдістермен дәнекерленген қосылыстар сапасын бақылау жүргізу қол жетімдігі;

4) кейіннен термоөңдеумен және бақылаумен дәнекерленген қосылыстарды жөндеу жүргізу мүмкіндігі, егер де олар жобалау-құрылымдық құжаттамада қарастырылған болса.

443. Жапсарлы дәнекерленген қосылыстардың қиылысуына жол берілмейді. Дәнекерленген тігіс шегінен параллель немесе бұрышымен шығатын дәнкерленген тігістер осьтерінің жылжуы ең қалың табақтың кемінде 3-еселік қалыңдығындай, алайда кемінде 100 мм.

Осы тармақ талабы қабырғасының номиналды қалыңдығы 30 мм дейін қоса алғанда бөлшектің жапсарлы дәнекерленген қосылыстары үшін, мынадай шарттарды бір уақытта сақтау кезінде түрлі номиналды қалыңдықты бөлшектерден алдын ала пісірілген жинау бөлшектері үшін міндетті болып табылмайды:

1) дәнекерлеу қосылыстары автоматты дәнекерлеумен орындалған;

2) дәнекерлеу тігістерінің қиылысу орындары ультрадыбыстық және радиографиялық бақылаудан өтеді.

444. Егер дәнекерленген қосылыста саңылау болса, онда дәнекерленген тігістер осьтерінің қиылысу нүктесінен саңылаудың ең жақын шеті кемінде кв. түбір

ара қышықтықта болады, мұнда D_m және s сәйкесінше саңылау орналасқан орташа диаметр және элемент қалыңдығы, Өлшеу барабандар үшін іші бойынша, ал қалған элементтер үшін сыртқы беті бойынша жүргізіледі.

445. Іргелес түйіндеспейтін жапсарлы дәнекерленген қосылыстардың (көлденең, бойлай, меридиональды, хордалылар, дөңгелек және басқалары) тігістері осьтері арасындағы минималды ара қашықтық дәнекерленетін бөлшектердің номиналды қалыңдығынан кем емес, алайда қабырға қалыңдығы 8 мм астам болған кезде кемінде 100 мм және қабырға қалыңдығы 8 мм кезінде кемінде 50 мм және кем болмауы керек.

446. Жапсарлы дәнекерленген тігіс осінен шығыңқы түптің дөңгелену басына дейін немесе басқа сұрыпталған элементке дейін цилиндрлік борт ұзындығы түп жағынан түпті пісірудің дәнекерленген тігісін ультрадыбыстық бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

447. Қазандардың дәнекерленген қосылыстары тіреулермен түйіспейді. Тіреулер дәнекерленген қосылыстар үстінен (астынан) орналасқан кезде тіреуден тігіске дейінгі ара қашықтық пайдалану барысында дәнекерленген қосылыс күйін бақылау үшін жеткілікті.

448. Егер кемінде кв. түбір

жағына, алайда 100 мм кем емес, әдіппен дәнекерленген қосылыстардың жабылатын бөліктері тұтастай радиографиялық немесе ультрадыбыстық бақылаудан өткен болса, көлденең күйде пайдаланылатын қазандардың цилиндр корпустарының көлденең дәнекерленген қосылыстары тіреулерімен жабуға болады.

449. Тіреулермен дәнекерленген қосылыстардың қиылысу және түйісу орындарын жабуға болмайды.

450. Жапсарлы дәнекерленген қосылыс тігісі шетінен жаншып қақтау астынан немесе құбырларды пісіруге саңылау осіне дейінгі ара қашықтық саңылау диаметрінің кемінде 0,9 болуы тиіс. Жапсарлы дәнекерленген қосылыстарда және олардан саңылау диаметрінен 0,9 кем ара қашықтықта құбырларды немесе штуцерлерді пісіру үшін саңылауларды орналастыруды мынадай жағдайларда орындау кезінде жол беріледі:

1) саңылауларды жонып тегістегенге дейін дәнекерленген қосылыстар кемінде кв.түбірмен

, алайда дәнекерленген тігістің әр жағына 100 кем емес әдіппен саңылау бөлігінде радиографиялық немесе ультрабыдыстық бақылаудан өтеді;

2) пайдаланудың есептелген ресурсы беріктікке тексеру есептеумен негізделген.

451. Бойлай тігісте орналасқан саңылаулар жиектері арасындағы ара қышықтық кемінде 2 кв. түбір

, ал айналмалы (көлденең) тігістегі саңылау үшін кемінде кв.түбір

болса, есептеулерді жүргізбегуге болады.

452. Құбырларды жаншып қақтауға саңылауларды ЖҚҚ сәйкес жапсарлы дәнекерленген қосылыстарда орналастыруға болады.

453. Шентемірлер мен шығыңқы түптердегі екі іргелес саңылау орталықтары арасындағы ара қышықтық сыртқы беті бойынша саңылау диаметрінің кемінде 1,4 немесе саңылау диаметрлерінің жарты сомасы 1,4, егер диаметрлер әр түрлі болса.

454. Саңылаулар бір бойлай немесе көлденең қатарға орналасқан кезде аталған ара қашықтықты 1,3 диаметрге дейін азайтуға болады. Бұл қатарда құбыр коллекторы бетін пісірумен және олардың арасына барлық ұзындығы бойынша панель коллекторымен түйісетін қондырма (плавниктерді) пісірумен қою газ мембраналы панельді орнату кезінде саңылаулар арасындағы ара қашықтықты 1,2 саңылау диаметріне дейін азайтуға болады.

8-параграф. Қисық сызықты элементтер

455. Таңбаланған дәнекерленген иіндерді бір көлденең дәнекерленген тігіспен немесе бір, болмаса екі диаметрлік орналасқан бойлай дәнекерленген тігістермен тігістің барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық бақылау жүргізу жағдайында пайдалануға болады.

456. Сыртқы және ішкі жақтарындағы қабырға қалыңдығы, иіннің көлденең қимасының сопақтығы өнімге нормативтік-техникалық құжаттамада белгіленген рұқсат етілген мәндерден шықпайды.

457. Қисықтығы иіннің ішкі жағы бойынша қатпарлар (гофр) есебінен түзілетін иіндерді қолдануға болмайды.

458. Дәнекерленген секторлық иіндерді құбырлар үшін қолдануға 4МПа(40 кгс /см²); болады. Сектор бұрышы 22,5⁰ аспайды. Иіннің ішкі жағы бойынша іргелес дәнекерленген тігістер арасындағы ара қашықтық бұл тігістерді сыртқы беті бойынша екі жағынан бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Жылу желілерінің секторлық иіндерін дайындау үшін бұрмалы тігісті құбырлар қолданылмайды.

9-параграф. Жаншып қақталған қосылыстар

459. Қол немесе механикаландырылған жаншып қақтауды қолданумен, жаншып қақталатын құбыр ішінде жарылысты қолданумен орындалған жаншып қақталған қосылыстар пайдалану жағдайларында жаншып қақтау орнында 400⁰С аспайтын құбыр қабырғасының температурасы кезінде сыртқы диаметрі 102 мм аспайтын құбырлар үшін қолданылады.

460. Бұл шектеулер кезінде жаншып қақталған қосылыстарды жаншып қақтауға дейін немесе кейін құбырды күйдірумен пайдалануға болады.

461. Жаншып қақталған қосылыстарды пайдалану кезінде шентемір немесе құбыр торы қабырғасының номиналды қалыңдығы кемінде 13 мм болуы керек.

462. Жаншып қақталған қосылыстар құрылымы (жонып өңдеу және домалатумен алынған бір немесе бірнеше жырашықтармен, жырашықтарсыз, қоңырауды жиектеумен және жиектеусіз) өнімге нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес келеді.

463. Саңылаудың рұқсат етілген сопақтығы, құбырдың шығыңқы бөлігінің биіктігі немесе тереңдеу өлшемі, қоңырауды жиектеу бұрышы өнімге құжаттамаға сәйкес келеді.

464. Қоңырау жиегіндегі жарықшақтар мен тесіктерге 10⁰жол берілмейді.

10-параграф. Үрлеу, босату және дренаждау жүйелері

465. Әр қазанның құбыр өткізгіштері болады:

1) қоректік және желілік суды жеткізу;

2) қазанды үрлеу және қазан тоқтаған кезде суды ағызу;

3) сумен толтыру және жағу кезінде қазаннан ауаны жою;

4) буды қыздырғышты және бу құбырын үрлеу;

5) су және бу сынамаларын сұрыптау;

6) қазан суына пайдалану барысында түзету реагенттерін және қазанды химиялық тазалау кезінде жуу реагенттерін енгізу;

7) қыздыру және тоқтату кезінде су немесе буды бұрып әкету;

8) қыздыру кезінде барабандарды қыздыру.

466. Аталған құбыр өткізгіштерді қатар қолдану немесе олардың болмауы жобада көрсетіледі.

467. Қазан элементтеріне үрлеу, ағызу, дренажды және ауа құбырларының санын және жалғану нүктелерін қазанның жоғарғы бөліктерінен ауаны және ең төменгі бөліктерінен суды, конденсатты және қалдықтарды жоюды қамтамасыз ететіндей қазанды жобалайтын ұйым таңдайды. Жұмыс ортасын жою өздігінен ағу есебінен жол берілмесе, оны бумен, сығылғын ауамен, азотпен үрлеумен немесе басқа да тәсілдермен ықтиярсыз жою қарастырылады.

468. Үрлеу құбыр өткізгіші суды қысымсыз жұмыс істейтін ыдысқа жібереді. Сәйкес есептеулермен үрлеу сенімділігі және тиімділігі дәлелденген жағдайда 10-еселенген қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды қолдануға болады.

469. Бу құбырының бітеу органдарымен ажыратылуы тиіс барлық бөліктерінде конденсатты бұрып әкетуді қамтамасыз ететін дренаждар орнатылады.

470. Нақты жабдық бойынша құрылымдық және жобалық ұйымдар қабылдайтын үрлеу, босату, дренаждау, реагентті енгізу және т.б. жүйелердің құрылымдық және тұтастық шешімдері барлық режимдерде, авариялықты қоса алғанда, қазанды пайдалану сенімділігін, бос тұрып қалған кезде оны сенімді консервациялауды қамтамасыз етеді.

11-параграф. Материалдар және жартылай өнімдер

471. Қысыммен жұмыс істейтін қазандықтар мен олардың бөлшектерін монтаждау және жөндеу үшін осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес материалдар мен жартылай фабрикаттар қолданылады.

Ескерту. 471-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

472. Кестелерде көрсетілмеген материалдарды аттестатталған ұйымымен берілген зерттеу актісінің оң қорытынысы жағдайында қолдануға рұқсат етіледі.

Ескерту. 472-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

473. Материалдарды және жартылай өнімдерді қолдану, оларды қолдану шегін кеңейту немесе сынау және бақылау көлемін қысқарту кіру бақылауының оң қорытындысы кезінде рұқсат етіледі.

474. Жартылай өнім материалының сапасы және қасиеттері туралы деректер жартылай өнімді дайындаушымен және сәйкесінше таңбаланумен расталады. Сертификаттар (таңбалану) болмаған немесе толық емес кезінде жабдықты монтаждауды және жөндеуді орындайтын дайындаушы, ұйым, нәтижелерді хаттамамен ресімдей отырып сынақ жүргізеді.

475. Монтаждау және жөндеу алдында негізгі, дәнекерлеу материалдары мен жартылай фабрикаттарға кіріс бақылау жүргізіледі.

Ескерту. 475-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

476. Салқын климаты бар аудандарға жеткізілетін жабдықтар үшін материалдарды таңдау кезінде жұмыс параметрлерінен басқа пайдалану, монтаждау, тиеу-түсіру жұмыстары және сақтау кезінде төмен температуралар әсері де ескеріледі.

477. Ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар және төмен температуралардың әсер етуін есепке алу әдістемесі нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетіледі.

12-параграф. Болат жартылай өнімдер

478. Жартылай өнімдерді дайындаушы материалдың химиялық құрамын бақылайды. Жартылай өнімге сертификатта (паспортта) тікелей жартылай өнім үшін алынған химиялық талдау нәтижелері немесе оны дайындау үшін пайдаланылған дайындамаға (құймалардан басқа) ұқсас деректер енгізіледі.

479. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

480. Жартылай өнімдер термиялық өңделген күйде жеткізіледі. Термиялық өңдеу режимі жартылай өнімді дайындаушы сертификатында көрсетіледі.

481. Термиялық өңделмеген жартылай өнімдерді мынадай жағдайларда жеткізуге болады:

1) егер нормативтік-техникалық құжаттамада белгіленген металдың механикалық және технологиялық сипаттамалары жартылай өнімді дайындау технологиясымен қамтамасыз етілсе;

2) егер жабдықтарды дайындаушыларда жартылай өнім термиялық өңдеумен немесе кезекті термиялық өңдеумен қатар қолданылатын ыстық пішін түзілуден өтсе.

482. Бұл жағдайларда жартылай өнімдерді жеткізуші термиялық өңделген үлгілерде қасиеттерін бақылайды.Басқа жағдайларда термиялық өңдеусіз жартылай өнімдерді пайдалану мүмкіндігі аттестатталған ұйыммен дәлелденеді.

      483. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      484. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      485. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

486. 0⁰С төмен температура кезінде соғу тұтқырлығына сынақтардан ашық ауада, жерде, каналдарда немесе металл температурасы 0ҮС төмен рұқсат етілетін жылытылмайтын жайларда тартылған құбыр өткізгіштердің ернемекті қосылыстары бөлшектерінің, жобалық-құрылымдық құжаттамада көрсетілетін құрылымдық ұйым талабы бойынша басқа бөлшектредің металы өтеді.

487. U (KCU) типті концентраторы бар үлгілерде соққы тұтқырлығына сынақтар 20⁰С кезінде, ал 486-тармақта көзделген жағдайларда осы Қағидаларға 6-қосымшада көрсетілген температуралардың бірінде жүргізіледі.

Ескерту. 487-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

488. V (KCV) типіндегі концентратормен үлгілерде соғу тұтқырлығына сынақтар жартылай өнімдерге НТҚ сәйкес 20^оС, және -0^оС кезінде жүргізіледі.

Сынақ температуралары кезінде соғу тұтқырлығының мәндері KCU = 30 Дж/см² (3,0 кғс х м/см²); KCV = 25 Дж/см² (2,5 кғс х м/см²) төмен емес.

489. Соғу тұтқырлығын бағалау кезінде нормадан 10 Дж/см² (1,0 кгс х м/см²) жоғары болмайтын, алайда жоғарыда көрсетілген мәндерден төмен болмайтын жекелеген үлгілер үшін минималды мәннің ауытқуымен сынақтың орташа арифметикалық үш нәтижесі анықталады. KCU немесе KCV соғу тұтқырлығының өлшемдері құрылымдық ұйыммен таңдалады және жобалық-құрылымдық құжаттамада көрсетіледі.

490. Механикалық тозудан кейін соғу тұтқырлығы сынақтарынан кейіннен бөлшектерді дайындау барысында жұмсартусыз салқын пішінін өзгертуге жататын және 200 - 350⁰С температура кезінде жұмыс істеу үшін арналған көміртекті, төмен қосындыланған марганецті және кремний марганецті болаттардан, тіреу үшін табақтар мен прокат материалы өтеді. Механикалық тозудан кейін соғу тұтқырлығы мәндері бойынша нормалар Қағидалардың 487-тармағындағы талаптарына сәйкес келеді.

491. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

492. Жаңа материалдарды игеру барысында орындалатын өнімге ЖҚҚ қарастырылатын жоғарылатылған температуралар кезінде созуға бақылау сынақтары 10 еселік көрсетілген диапазоннан жоғары немесе 25^оС температураларының біреуінде жүргізіледі. Сонымен қатар тұрақсыздықтың шартты шегі 0,2 немесе 1% қалдық деформация кезінде өткізім сипаттама ретінде нормаланады, ал уақытша кедергі, салыстырмалы тартылу немесе созылу анықтамалық деректер ретінде анықталады.

493. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

494. 10⁴, 10⁵ және 2 х 10⁵с ресурсқа ұзақ уақыт төзімділік шектерінің кепілді мәндері сынақ мәліметтерін статистикалық өңдеумен және өнімді үздіксіз бақылаумен негізделеді және аттестатталған сараптамалық ұйымның оң қорытындысымен расталады.

495. Механикалық сипаттамаларды бақылау түрлерінің тізбесін жартылай фабрикатты дайындаушы сипаттамалардың нормаланған мәндеріне кепілдік берген жағдайда осы Қағидаларға 16-қосымшада көрсетілгенмен салыстырғанда қысқартуға жол беріледі.

Ескерту. 495-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13-параграф. Табақ болат

496. Қазандықтарды жөндеу және монтаждау кезінде әртүрлі маркалы табақты болатты қолдану шегі, табаққа нормативтік-техникалық құжаттама, міндетті сынау және бақылау түрлері осы Қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес келеді.

Ескерту. 496-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

497. Осы Қағидаларға 16-қосымшада келтірілген сол маркалы болат жолақтар жолаққа қойылатын талаптар табақ болат үшін белгіленген стандарттардан төмен болмаған жағдайда қолданылады.

Ескерту. 497-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14-параграф. Болат құбырлар

498. Әртүрлі маркалы болаттан жасалған құбырларды қолдану шектері, құбырларға арналған нормативтік-техникалық құжаттама, сынау және бақылау түрлері осы Қағидаларға 16-қосымшада келтірілген.

Ескерту. 498-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
499. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

500. Дәнекерленген тігісті барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық бақылау орындау жағдайында бойлай немесе бұрамалы тігіспен электр дәнекерленген құбырларды қолдануға болады.

501. Әрбір тігіссіз немесе дәнекерленген құбыр құбырға нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетілген сыналатын қысыммен гидравликалық сынақтан өтеді.

502. Тігіссіз құбырларды мынадай жағдайларда гидравликалық сынақтан өткізбесе болады:

егер де құбыр барлық беті бойынша физикалық әдістермен бақылаудан өтсе (радиографиялық, ультрадыбыстық немесе оларға ұқсас);

5 МПа (50 кгс/см2) және төмен жұмыс қысымы кезінде құбырлар үшін, егер де құбырларды дайындаушы гидравликалық сынақтардың оң нәтижесіне кепілдік берсе.

503. Механикалық тозудан кейін соғу тұтқырлығына бақылаудан өтпеген материалдан 150^оС жоғары температура үшін кейіннен термиялық өңдеусіз экспандирленген құбырларды экспандирлеу кезінде пластикалық деформация 3% жоғары болмайтын жағдайда тік бөліктер үшін қолдануға болады

15-параграф. Болат шыңдалғылар, прокат

Ескерту. 15-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16-параграф. Болат құймалар

Ескерту. 16-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17-параграф. Тіреу

Ескерту. 17-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

18-параграф. Шойын құймалар

Ескерту. 18-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19-параграф. Түсті металдар және құймалар

Ескерту. 19-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20-параграф. Жаңа таңбалы болаттар

524. Осы Қағидалардың 16-қосымшасында көрсетілмеген жаңа маркалардан дайындалған материалдар мен жартылай фабрикаттарды қолдануға негізгі және қосымша термиялық өңдеуден кейін материалдардың механикалық, физикалық, технологиялық қасиеттері және олардың жай-күйі туралы оң сараптамалық қорытындылар негізінде рұқсат етіледі.

      Ескерту. 524-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      525. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      526. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      527. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      528. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      529. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      530. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      531. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      532. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      533. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      534. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

535. Жаңа материалдарды қолдану кезінде болаттың да, оның дәнекерленген қосылыстарының да тиісті қасиеттерін бағалау талаптарын кеңейту қажеттілігін тудыратын олардың жұмысының ерекше шарттары ескеріледі:

1) теріс температурада жұмыс істеген жағдайда-суыққа төзімділікті бағалау;

2) циклдік жүктемелер кезінде-циклдік беріктікті бағалау;

3) ортаның белсенді әсері кезінде-коррозиялық-механикалық беріктігін бағалау және басқалар.

Ескерту. 535-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

536. Жаңа таңбалы болат үшін сарапттамаға оның физикалық қасиеттері бойынша деректер ұсынылады:

1) түрлі температуралар кезінде иілгіштік модулінің мәндері;

2) сәйкес температуралық интервалда сызықтық кеңею коэффициентінің мәндері;

3) сәйкес температуралар кезінде жылу өткізгіштік коэффициентінің мәндері.

537. Аттестатталған ұйым болат қасиеттерінің белгіленген деңгейін сақтай отырып, сұрыптамада ұсынылған маркалы болаттан жасалған жартылай фабрикаттарды қолдану мүмкіндігін растайды.

Ескерту. 537-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-тарау. Дайындау, қондыру және жөндеу

Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

538. Қазандықтар мен олардың элементтерін монтаждау және жөндеу жұмыстарды сапалы орындау үшін қажетті техникалық құралдары бар оларды орындайтын ұйым (жөндеу немесе монтаждау ұйымы, ұйымның жөндеу қызметтері және басқа ұйымдар) жұмыс басталғанға дейін әзірлеген технология бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 538-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

539. Монтаждау және жөндеу алдында негізгі және пісіру материалдарына және жартылай фабрикаттардың "Сатып алынатын өнімді тексеру. Бақылауды жүргізуді ұйымдастыру және әдістері" МЕМСТ 24297-2013 сәйкес келуіне кірме бақылау жүргізіледі.

Ескерту. 539-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Жартылай өнімдерді кесу және формасын өзгерту

540. Табақтарды, құбырларды және басқа да жартылай өнімдерді кесуді, саңылауларды ойып алуды кез келген тәсілмен жүргізуге болады (механикалық,газ жалынды,электр доғалы, плазмалық және т.б.). Жергілікті жылуға және суыққа сезгіш материалдарды термиялық кесу технологиясы жиектерінде жарықшақтардың пайда болуын және термиялық әсер ету аймағында қасиеттерінің нашарлауын болдырмайды; қажет болған жағдайларда кесу барысында нашарлаған қасиеттерімен металл қабатын жою үшін жиектерді кейіннен механикалық өңдеу және алдын ала жылыту қарастырылады.

541. Нақты тәсілдер және кесу технологиясы болат тобына байланысты белгіленеді.

542. Шентемірлерді және түптерді жаншып қақтау және қалыптау, жағаларын шағару және тегіс түптерді өңдеу машина тәсілімен жүргізіледі. Түптердді кейіннен механикалық өңдеу арқылы машиналық соғумен дайындауға болады. Табақтарды жергілікті жылытылған немесе жылытылмаған балғамен түзетуге жол берілмейді.

543. Құбырды июді кез келген игерген дайындаушымен, нормативтік-техникалық құжаттамадабелгіленген нормалар шегінде қабырға қалыңдығы қиманың дұрыс пішінінен ауытқулармен және жол берілмейтін ақауларсыз иінді алуды қамтамасыз ететін құбырды жылытумен немесе жылытусыз тәсілмен монтаждау немесе жөндеу ұйымымен жүргізуге болады.

544. Құбырлардың көлденең жапсарларының дұрыс қиылысуын қамтамасыз ету үшін құбыр шеттерін жонып өңдеу, бөлу немесе сығуға жол беріледі. Жонып өңдеудің рұқсат етілген мәні, бөлу немесе сығу деформациясы қабылданады.

545. Қысыммен жұмыс істейтін бөлшектерді дайындауға арналған табақтарда, прокатта және шыңдалғыларда, сыртқы диаметрі 76 мм астам құбырларда дайындаушы таңбасы сақталады.

546. Аталған жартылай өнімдер бөліктерге бөлінген жағдайда маңбалау бөлінетін бөліктерге ауыстырылады.

547. Дәнекерленген дөңес түптерді дайындау кезінде қалыптауды табақтарды дәнекерлеуден кейін және тігістер қаттылығын механикалық тәсілмен шешкеннен кейін жүргізу қажет.Бұл талап қалыпталған элементтерден дәнекерленетін сфералық түптерге таралмайды.

3-параграф. Дәнекерлеу

548. Құбырөткізгіштерді,экономаизерлі буысытқыштарды сонымен қатар олардың элементтерін дәнекерлеу, бөлшектерді, дәнекерлеу материалдарын және аспаптарды дәнекерлеуге дайындау сызба және өндірістік-технологиялық құжаттама бойынша жүргізілуі тиіс.

549. Дәнекерлеуге және балқытуға талаптар таратылады

550. Дәнекерлеу элементі, қысыммен жұмыс жаса ауа температурасы 0^оС төмен кезде жүргізіледі. Егер қоршаған ортану ауа температурасы 0^оС болған жағдайда, құрылымдық құжаттамаға сәйкес монтаждау және жөндеу жұмыстарындағы құбыр өткізгіштікке дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге болады. Дәнекерлешунің жұмыс орнын жаңбырдан, желден, қардан оқшаулау.

551. Қысыммен жұмыс істейтін дәнекерлеумен жалғанатын қосылатын элементтер дәнекерлеушімен орындалады.

552. Уақытша тіреуді пісіру және оларды пісіруден кейін алып тастау технология бойынша негізгі жабдық өндіріледі метал жбдығындағы жарықтың пайда болуын жою қабылданады.

553. Дәнекерлеуді бастар алдында жалғанатын элементтерді жинау сапасы, жапсарланатын жиектердің және оларға іргелес беттердің күйі тексеріледі.

554. Жиектерді біржақты бөлумен және астына салатын сақиналарсыз және тігіс түбінен дәнкерлеп жалғанусыз дәнекерленген құбырдың жапсарласқан қосылыстарын жинау кезінде ішкі жиектердің жылжуы белгіленген мәндерден жоғары болмайды.

555. Дәнекерлеу соңында шашыраған металдан және басқада ластанулардан үстіңгі қабаттағы жапсырмаларды және оған жақын орналасқан бөлімдер тазаланады.

556. Ішкі дәнекерленген жалғау артқы қию арқылы алынып тасталады.

557. Барлық дәнекерленген тігістер таңбаланады, бұл осы тігістерді орындаған пісірушіні анықтауға мүмкіндік береді.

558. Бойлай тігістерде таңба тігіс басында немесе аяғында сақиналы тігістен құрылымдық құжаттамада қарастыруға болады

559. Қабырғасының қалыңдығы 6 мм кем дәнекерленген қосылыстарды таңбалау қажеттілігі және тәсілі белгіленеді. Таңбалау тәсілі жабыстыруды, ойып қоюды немесе металл қалыңдығының жол берілмейтін жіңішкеруін болдырмайды және таңбаның өнімді пайдаланудың барлық кезеңі ішінде сақталуын қамтамасыз етеді.

560. Егер дәнекерленген қосылыс бірнеше пісірушілермен орындалған болса, онда оған орындауда қатысқан барлық пісірушілердің таңбалары қойылады.

561. Қабырғасының қалыңдығы 6 мм астам қысыммен жұмыс істейтін элементтердің дәнекерленген қосылыстары таңбаланады.

562. Егер аталған өнімнің барлық дәнекерленеген қосылыстары бір пісірушімен орындалған болса, онда әр дәнекерленген қосылысты таңбалау жүргізілмейді. Бұл жағдайда пісіруші таңбасын фирмалық тақта жанына немесе өнімнің басқа ашық бөлігіне қояды, ал таңбалау орнын жуылмайтын бояу жағып жиектейді. Таңбалау орны өнімнің паспортында көрсетіледі.

4-параграф. Термиялық өңдеу

563. Термиялық өңдеу қабылданған көрсеткіштерге металл және дәнекерленген қосылыстар қасиеттерінің сәйкестігін қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.

564. Термиялық өңдеу екі түрінде қолданылады.

1) негізгі, нормалау, жіберумен нормалау, суару, жіберумен суару, аустенизациялау немесе суару немесе аустенизация температурасына дейін қыздырумен көп сатылы термоөңдеуді қамтитын;

2) шығару түріндегі қосымша.

565. Негізгі және қосымша термоөңдеу түрлері және олардың режимі (қызу жылдамдығы, температурасы және ұстау ұзақтығы, суу жылдамдығы, суыту ортасының түрі және т.б.) Қағида талаптарын сақтай отырып, дайындауға және дәнекерлеуге қабылданады.

566. Өнім негізгі термоөңдеуден мынадай жағдайларда өтеді:

1) егер жартылай өнімдер (табақ, құбырлар, құймалар, шыңдалғылар және т.б.) металға қабылданған материал қасиетін қамтамасыз ететін режимдер бойынша термоөңдеуден өтпесе;

2) егер пішінін өзгертудің технологиялық операциялары (иію, жаншып қақтау, қалыптау және т.б.) шығару температурасынан жоғары болатын температураға дейін қыздырумен жүргізілсе;

3) электр қоқысты дәнекерлеуден кейін;

4) дайындау және дәнекерлеуге құжаттама бойынша қалған жағдайларда негізгі термиялық өңдеу жобалау-құрылымдық құжаттама талаптары бойынша қарастырылады.

567. Өнім қосымша термоөңдеуден (шығарудан) мынадай жағдайларда өтеді:

1) шентемірдің ішкі диаметрінен, түптер үшін қисайған жердің ең аз ішкі радиусынан, қалыпталған үштармақтар үшін келте құбырдың (тармақталу) ішкі радиусынан, иіндер үшін қисайған жердің орташа радиусынан 10% жоғары болатын қабырға қалыңдығы кезінде 700^оС төмен емес қыздырумен немесе қыздырусыз жүргізілетін көміртекті, марганецті және кремниймарганецті болаттардан дайындалған бөлшектерді жанщып қақатау және қалыптаудан кейін;

2) құбырларды қыздырусыз иіюден кейін:

егер иілістің көлденең қимасының сопақтығы 5% астам болса, иіліс радиусына тәуелсіз қабырғасының қалыңдығы 36 мм астам болған кезде немесе құбырдың кемінде 3-еселік сыртқы диаметрінің иілістің орташа радиусы кезінде қабырғасының 10 - 36 мм қалыңдығы кезінде;

марганецті және кремниймарганецті болаттардан дайындалған;

3) қазандар бөлшектерін және жинау бірліктерін дәнекерлеуден кейін:

қабырғасының қалыңдығы 36 мм астам кезінде;

4) қысыммен жұмыс істемейтін жалғастықтарды, бөлшектерді "в" тармағында көрсетілген қабырғалар қалыңдығынан жоғары болатын негізгі бөлшек қабырғасының қалыңдығы кезінде коллекторлар мен құбыр өткізгіштерге, түптерге, корпустарға, барабандарға пісіруден кейін; термиялық өңдеусіз пісіру мүмкіндігі ЖҚҚ анықталады;

5) қарастырылмайтын барлық қалған жағдайларда қосымша термиялық өңдеу немесе негізгі термиялық өңдеуді қосымшаға ауыстыру

568. Түрлі таңбалы болаттардан дәнекерленетін элементтер үшін термиялық өңдеу қажеттілігі және оның режимі дәнекерлеуге құрылымдық құжаттамаға сәйкес белгіленеді.

569. Барабандарға, коллекторларға, құбыр өткізгіштерге және қызу беті құбырларына шентемірлердің, коллекторлардың, құбыр өткізгіштер мен қызынның қызу беті құбырларының көлденең дәнекерленген тігістерін, жалғастықты, тіреу элементтерін, бекітпелереді және басқаларының дәнекерленген тігістерін шығаруды тасымалды жылыту құрылғыларымен жергілікті қыздыру жолымен жүргізуге болады. Көлденең (айналмалы) дәнекерленген тігістерді термоөңдеу кезінде айналманың барлық периметрі бойынша бірқалыпты қыздыру қамтамасыз етіледі. Қыздыру аймағының ені 50 мм дәнекерлеу тігісін қыздырылатын бөлік ортасына орналастырумен белгіленеді.Шығыршықты термоөңдеу кезінде жылытылатынның жанында орналасқан шентемірлер немесе құбыр өткізгіштер бөліктері ұзындығы бойынша температураның бірқалыпты ауысуын қамтамасыз ету үшін оқшауланады.

570. Шығыршықты термоөңдеу кезінде жылытылатынның жанында орналасқан шентемірлер немесе құбыр өткізгіштер бөліктері ұзындығы бойынша температураның бірқалыпты ауысуын қамтамасыз ету үшін оқшауланады.

571. Термиялық өңдеу өнім металын бірқалыпты қыздыру, олардың еркін жылу кеңейтілуі және пластикалық деформациялардың болмауы қамтамасыз етілетіндей жүргізіледі

572. Дайындаудан кейін төзімділігі термоөңдеумен жететін жол берілмейтін қалдық кернеу пайда болатын дайындаудан кейін (жаншып қақатау, қалыптау, дәнекерлеу және сол сияқтылар кезінде) элементтер термиялық өңделеді.

573. Құбырдың жергілікті қосымша термиялық өңдеуінде иілу және оған тұтас, тік барлық бөліктің ұзындықпен құбырдың қабырғасының бес есе қалыңдығы, бірақ 100 мм кем емес.

574. Барлық түрдегі бөлшектер мен элементтерді негізгі термиялық өңдеу кезінде, шентемірлер мен құбырлардың бойлай дәнекерленген тігістерін, эллипстік түптердің меридиональды дәнекерленген тігістерін қосымша термоөңдеу кезінде өнім толық қыздырылады. Өнімнің барлық ұзындығы бойынша берілген құрылым мен механикалық қасиеттер қамтамасыз етілген, тармақтануы болмаған жағдайда өнімді бөліктеп шығаруға жол беріледі.

575. Термиялық өңдеу өнім металының бірқалыпты қызуы, олардың еркін жылу кеңейтілуі және пластикалық деформацияның болмауы қамтамасыз етілетіндей жүргізіледі.

5-параграф. Бақылау

576. Монтаждау немесе жөндеу ұйымы жол берілмейтін ақауларды анықтауға, қазандықтардың жоғары сапасы мен сенімділігіне кепілдік беретін бақылау түрлері мен көлемін қолданады. Бұл ретте бақылау көлемі осы Қағидалардың талаптарына сәйкес келеді.

Ескерту. 576-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

577. Негізгі бақылау жүйесі мыналарды қамтиды:

1) көзбен шолып және өлшеу;

2) дәнекерлі жалғаулардың сапасын бұзбайтын бақылау;

3) дәнекерлі жалғаулардың механикалық сынау;

4) дәнекерлі жалғаулардың металлографиялық бақылау;

5) кристаллитті коррозияға, стилоскоптауды бақылау;

6) гидравликалық сынау.

578. Бақылау түрін таңдау өнімге және дәнекерлеуге осы Қағидалардың, нормативтік-техникалық құжаттама талаптарына сәйкес құрылымдық ұйыммен жүргізіледі және көрсетіледі. Бақылау схемасының көшірмесі қазан паспортына қоса беріледі.

579. Өнімді, жинау бірліктері мен дәнекерленген жалғауларды қабылдау бақылауы 450ҮС жоғары өнімді қыздырумен байланысты барлық технологиялық операциялар аяқталғаннан кейін термиялық өңдеумен, пішіні өзгеруімен және металды жабыстырумен нормативтік-техникалық құжаттамаға және ұүрастыру құжаттама талаптарына сәйкес орындалады.

580. Бақылаудың әрбір түрі және бақылау орны бойынша (сонымен бірге операцииялық түрі бойынша да) нәтижелер есептік құжаттамада (журналдарда, формулярларда, хаттамаларда, бағыттық құжаттарда және басқаларында) тіркеледі.

581. Егер бақылаудың кез келген түрінде осы Қағидалардың 18-қосымшасында және бұйым мен пісіруге арналған стандарттарда келтірілген шекті рұқсат етілген нормалар шегінен шығатын ішкі және беткі ақаулар табылмаса, бұйым жарамды деп танылады.

Ескерту. 581-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

582. Осы Қағидалармен қарастырылған бұзатын және бұзбайтын бақылаудың көлемін жабдықтарды және оның элементтерін жаппай дайындаған жағдайда, сонымен бірге технологиялық үдерісі өзгеріссіз болғанда бір типті дәнекерленген қосылыстармен өнімді монтаждау және жөндеу кезінде, дәнекерлеушілер жұмыстардың жекелеген түрлеріне маманданғанда және олардың сапасы жоғары екені 6 айдан кем болмайтын кезеңнің ішінде бақылаудың нәтижелерімен расталған жағдайда азайтуға болады.

583. Механикалық сынақтар түрлерінің бірі бойынша қанағаттанғысыз нәтижелер алынған кезінде сынаудың осы түрі осы бақылау түйіскен жерден кесіп алынатын үлгілердің екі еселенген санына қайталанады. Көрсетілген түйіскен жерлерден үлгілерді кесіп алу мүмкін болмаған жағдайда қайталама механикалық сынақтары осы дәнекерлеушімен орындалған, бақыланатын өнімнен кесіп алынған өндірістік түйіскен жерлерде жүргізіледі.

584. Дәнекерленген жалпақ жабдықтар үшін, жабдықтың сыртқы диаметрі 500 мм қабырға қалыңдығымен регламенттеледі.

585. Бірізді бұрыштама және арқалық темір құрамының қалыңдығы және тысқы диаметрі көрсетілген арақатынасы және негізгі бөлшектің(жиынның бірліктерінің) қалыңдықтарына, ал негізгі бөлшектің диаметрінің арақатынасы есептелмейді.

586. Бөлшектің бірізді дәнекерленген құралымының бір тобына біріктіру бір ізді құрылымды сынау химиялық құрам, механикалық және физикалық құрамына.

6-параграф. Көзбен шолу және өлшеу бақылауы

587. Көзбен шолу және өлшеу әдістерімен оларда мынадай ақауларды анықтау мақсатында барлық дәнекерленген қосылыстар Қағидаға, нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес бақыланады, соның ішінде:

1) геометриялық өлшемдері бойынша ауытқулар;

2) барлық түрдегі және бағыттардағы жарылулар (жіктің сыртқы бетіндегі тесіктер мен саңылаулар, кесілген жерлер, қаспақтар, күйгендер, балқымай қалған шұңқырлар;

3) дәнекерленетін элементтердің нормалардан жоғары жиектерінің орнынан жылжуы және қисаюы.

588.Көзбен шолуды бақылау алдында бұйымның үстіңгі қабаты және дәнекерлеу қосындысы қарауға дайындалады және шлактан және шаңнан тазаланады.

589. Дәнекерленген жалғауларды қарап тексеру және өлшеу жіктердің барлық ұзына бойымен сыртқы және ішкі жақтарынан жүргізіледі.

590. Көзбен шолу және өлшеу үшін дәнекерленген жалғауларды қарап тексеру тек сыртқы жақтарынан жүргізіледі.

591. Дайын өнімдердің геометриялық өлшемдері бойынша жіберулер осы Қағидаларда көрсетілгеннен жоғары болмайды.

592. Әдіс және бақылауды өлшеу саны және тексерілетін бөліктің орналасқан жері жобалау-құрылымдық құжаттамада бекітіледі.

593. Цилиндрлі, конусты және сфералық элементтерде, дәнекерлеу табағынан дайындалған немесе шындалған темірлерге келесі ауытқулар болады:

1) диаметрі бойынша ±1 % сыртқы немесе ішкі диаметрінің құны;

2) көлденең түйісу соқпақтығы бойынша - 1 % көп емес;

соқпақтық мына формуламен анықталады:

мұндағы

- бір түисікте өлшенетін максималды және минималды ішкі немесе сыртқы диаметрінің сәйкестігі;

3) түзу - 0,3 % көп емес барлық цилиндрлік ұзындық бөлігі, ұзындығы 5 м бөлік;

4) жергілікті қабырға қалыңдығын есептеп шығарады;

5) жаншылу тереңдігі және пішіннің сырттың жергілікті ауып кетулері бұйымға конструкторлық құжаттамаларда жоқтығы төзімдік есебімен негізделеді.

594. Бу өнімділігі 2,5 т/с аспайтын қазандар үшін көлденең қима сопақтығын элемент беріктігіне есептеумен дәлелдеу жағдайында 1,5% дейін ұлғайтуға болады.

595. Шығыңқы түптердегі өлшемдердің рұқсат етілген ауытқулары:

1) қалыппен бақыланатын шығыңқы бөліктің берілген формасынан ауытқу бойынша, 500 мм астам ішкі диаметр кезінде түптің ішкі диаметрі 1,25% аспайды және 500 мм және кем ішкі диаметр кезінде 5 мм аспайды;

2) қалыптау кезінде созуға алып келетін қабырғаның жіңішкеруі бойынша, егер үлкен жіңішкеруді жіберу беріктікке есептеулермен қаралмаған болса, қабырғаның номиналды қалыңдығы 10% аспайды;

3) ішкі немесе сыртқы диаметрі бойынша: ±1% цилиндрлік борттың бір қимасындағы өлшемдер бойынша диаметрлердің максималды және минималды мәндерінің айырмашылығы бойынша номиналды диаметрдің;

4) түптің цилиндр бортының көлденең қимасының сопақтығы бойынша 1% аспайды.

596. Құбырлардан дайындалатын бөлшектердің көлденең қимасының диаметрі және сопақтығы бойынша ауытқу өнімге белгіленген мәндерден жоғары болмайды.

597. Барлық өдірістік операцияларды аяқтағаннан кейін көлденең өнімдердің иілімі 1 м ұзындыққа 6 мм және өнімнің барлық ұзындығы бойынша 30 мм жоғары болмайды.

598. Құбырлардың иілген бөліктері қабырғаларының қалыңдығын бақылау ультрадыбыстық қалыңдық өлшеуіш көмегімен немесе өлшемдері бірдей иілген бөліктер топтамасынан таңдау тәртібінде өндірілетін кесуден кейін өлшеумен жүргізіледі. Құбырлардың иілген бөліктерінде қабырға қалыңдығын бақылау әдісемесі, тәртібі және көлемі жобалау-құрылымдық құжаттамада белгіленеді.

599. Қабырғаның бірдей номиналды қалыңдығы жабдықтар мен құбыр элементтерінің түйіскен дәнекерленген қосылыстарында дәнекерленетін элементтер (бөлшектер) жиектерінің жіктің сыртқы жағынан ығысуы (сәйкес келмеуі) осы Қағидаларға 11-қосымшада көрсетілген мәндерден аспайды.

Ескерту. 599-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

600. Екі жағынан электр доғары пісірумен, электр қоқысты пісірумен орындалатын жапсарлы дәнекерленген қосылыстарда аталған жиектердің ығысуы тігістің сыртқы жағынан да, ішкі жағынан да жоғарыламайды.

601. Жиектерді біржақты кесумен жапсарлы дәнекерленген қосылыстарда тігістің ішкі жағынан (тігіс түбірі жағынан) элементтердің (бөлшектердің) жиектерінің ығысуы белгіленген нормалардан жоғары болмайды.

602. Осы Қағидалардың 599 және 600-тармақтарда көрсетілген талаптар Қағидалардың 439-тармақтың талаптарына сәйкес тігіс бетінің еңісті орналасуы есебінен бір қимадан екіншісіне бірқалыпты ауысуын қамтамасыз ету жағдайында қабырғасының түрлі нақты қалыңдығымен элементтердің дәнекерленген қосылыстары үшін міндетті болып табылмайды.

603. Осы Қағидалардың 599 және 600-тармақтарда көрсетілген нормалар шегінде дәнекерленетін элементтер жиектерінің ығысуы кезінде тігіс беті бір жиектен екіншісіне бірқалыпты ауысуын қамтамасыз етеді.

7-параграф. Бұзылмайтын әдістермен бақылау

604. Дәнекерленген қосылыстардың ішкі ақауларын анықтау үшін бұзылмайтын бақылаудың енетін әдістері қолданылады: радиографиялық және ультрадыбыстық немесе соларға ұқсас; дәнекерленген қосылыс бетінің ақауларын анықтау үшін – магнит ұнтақтық немесе түсті дефектоскопия немесе соларға ұқсас әдістер.

605. Бұзылмайтын бақылаудың сол немесе өзге әдістерін қолдану және оларды үйлестіру осы Қағидаларға, құрылымдық құжаттамаларға сәйкес жүргізіледі.

606. Перлит және мартенсит-феррит топтары болттарынан өнімдерде ультрадыбыстық бақылауға мыналар жатады:

1) қалыңдығы 30 мм және астам қабырғамен барабандардың барлық жапсарласқан қосындылары – қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

2) қалыңдығы 15 мм және астам қабырғамен коллекторлар мен құбыр өткізгіштердің барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары – қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

3) ультрадыбыстық бақылау ЖҚҚ талаптарымен қаралған басқа дәнекерленген қосылыстар, ультрадыбыстық бақылаудан толық балқытылған қосылыстар ғана өтеді (құрылымдық шалапісірілусіз).

607. Перлит және мартенсит-феррит топтары болттарынан өнімдерде міндетті ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақылауға мыналар жатады:

1) қосылыстың барлық ұзындығы бойынша қалыңдығы 30 мм кем қабырғамен барабандардың барлық жапсарласқан қосындылары;

2) қосылыстың барлық ұзындығы бойынша қалыңдығы 15 мм кем қабырғамен коллекторлардың барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары;

3) қабырғасының қалыңдығы 15 мм кем сыртқы диаметрі 200 мм және астам құбыр өткізгіштердің барлық дапсарлы дәнекерленген қосылыстары – қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

4) қабырғасының қалыңдығы 15 мм кем сыртқы диаметрі 200 мм кем құбыр өткізгіштерде доғалы немесе газбен дәнкерлеумен орындалған жапсарлы дәнекерленген қосылыстар, мынадай көлемде:

жұмыс қысымы 4 МПа (40 кғс/см²) жоғары қазандар үшін қосылыстың барлық ұзындығы бойынша әр дәнекерлеушімен орындалған әр қазанның біртипті жіктерінің жалпы санынан кемінде 20% (алайда кемінде бес жік);

жұмыс қысымы 4 МПа (40 кғс/см²) және төмен қазандар үшін - әр дәнекерлеушімен орындалған әр қазанның біртипті жіктерінің жалпы санынан кемінде 10% (алайда кемінде бес жік) – қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

5) жұмыс қысымы 10 МПа (100 кғс/см²) және жоғары қызу беті құбырларында доғалы немесе газбен дәнекерлеумен орындалған барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстар, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша, ал бақылау қол жетімсіз болған кезде жік бөліктері қосылыс периметрінің кемінде 50% ұзындығында;

6) жұмыс қысымы 10 МПа (100 кғс/см²) төмен қызу беті құбырларында доғалы немесе газбен дәнекерлеумен орындалған жапсарлы дәнекерленген қосылыстар әрбір бақыланатын қосылыстар периметрінің 50% ұзындықта әрбір дәнекерлеушімен орындалған әрбір қазанның (бужылытқыш, экономайзер) бір типті жіктерінің жалпы санынан кемінде 5% (алайда кемінде бес жік);

7) ішкі диаметрі 100 мм және астам жалғастықтармен барабандар мен коллекторлардың барлық дәнекерленген қосылыстары қабырға қалыңдығына тәуелсіз – қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

8) құйылған элементтердің жапсарлы дәнекерленген қосылыстары, құйылған бөлшектері бар құбырлар, басқа дәнекерленген қосылыстар (сондай-ақ бұрыштық және таңбалы) өнімге НТҚ талаптарымен белгіленген көлемде.

608. Бақылау әдісі (ультрадыбыстық дефектоскопия, радиографиялық бақылау, екі әдіс бірге) металдың физикалық қасиеттері ерекшелігін, аталған бақылау әдісінің дәнекерленген қосылыстың нақты түрі үшін игерілгендігін есепке ала отырып, жіберілмейтін ақауларды айтарлықтай толық және дәл анықтауды қамтамасыз ету мүмкіндігінен шыға отырып таңдалады.

609. Радиографиялық бақылауға осы Қағидалардың 606-тармағына сәйкес ультрадыбыспен өтетін барабандар мен коллекторлардың жапсарлы бойлай және көлденең дәнекерленген қосылыстардың барлық түйісу орындары жатады.

610. Аустенит тобындағы болаттардан өнімдерде, аустенит тобындағы болаттан элементтердің перлит және мартенсит-феррит тобындағы болаттан элементтермен ілесу орындарында міндетті радиографияға мыналар жатады:

1) жалғанудың барлық ұзындығы бойынша барабандар мен коллекторлардың барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары;

2) жапсарлы байланыстырып дәнекерлеумен орындалғандарды есептемегенде, құбыр өткізгіштердің барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары, жалғанудың барлық ұзындығы бойынша;

3) қызу беті құбырларында доғалы дәнекерлеумен орындалған жапсарлы дәнекерленген қосылыстар әр дәнекерлеушімен орындалған әр қазанның біртипті жапсарларының жалпы санынан кемінде 10% (алайда кемінде он жік) көлемінде, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша, ал жік бөлігін бақылау үшін қол жетімсіздік жағдайында қосылыс периметрінің кемінде 50% ұзындықта;

4) құюлы элементтердің, құюлы бөлшектермен құбырлардың барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

5) ішкі диаметрі 100 мм және астам (қабырғасының қалыңдығына тәуелсіз) жалғастықтары бар барабандар мен коллекторлардың барлық дәнекерленген қосылыстары, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

6) осы Қағидалардың 610-тармағында көрсетілмеген дәнекерлеу қосылыстарын дәнекерлеу бақылау жөніндегі тиісті шарттар мен нұсқаулықтардың талаптарында белгіленген көлемде басқа да дәнекерлеу қосылыстары (оның ішінде бұрыштық және таврлы).

Ескерту. 610-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

611. Жөндеу қорытудан өткен жапсарлы дәнекерленген қосылыстар дәнекерленген қосылыстың барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық тексеріледі. Металл іріктемелерін жөндеу пісіру пісірудің барлық бөлігі бойынша, негізгі металдағы дәнекерлеудің термиялық әсер ету аймағын қоса алғанда, радиографиялық немесе ультрадыбыспен тексеріледі, бөлік бетін магнитұнтақтық немесе капилляр дефектоскопия әдісімен тексереді. Қабырғаның барлық қалыңдығы бойынша пісіру кезінде бетті бақылауды екі жағынан жүргізеді, бақылау үшін ішкі жаққа қол жетімсіздік жағдайларын ескермегенде.

612. Іріктемелі бақылау кезінде әр дәнекерленген қосылыс кемінде үш бөліктерде тексеріледі.

613. Жапсарлы көлденең қосылыстар мен шартты өтуі 250 мм және кем құбырлар немесе жалғастықтардың бұрыштық қосылыстарын іріктемелі бақылау көлемін әр қосылысқа емес, әр қазанда, бу жылытқышта, экономайзерде немесе құбыр өткізгіште әр дәнекерлеушімен орындалатын бір типті қосылыстардың жалпы созылымдылығына жатқызуға болады. Мұндай жағдайда бақыланатын жалғастықтар саны кемінде бесеу, олардың әрбіреуі барлық ұзындығы бойынша тексеріледі.

614. Егер пісірушімен орындалған дәнекерленген қосылыстарды іріктемелі бақылау кезінде жол берілмейтін ақаулар анықталған болса, онда бақылаудан осы әдіспен өнімнің дәнекерленген қосылыстарын болып өткен бақылаудан кейін өткен уақыт кезеңінде өнімдерге аталған пісірушімен орындалған барлық ұзындығы бойынша барлық біртипті дәнекерленген қосылыстар өтеді.

615. Радиографиялық және ультрадыбыстық бақылауды ЖҚҚ көрсетілген оларға тең бақылау әдістерімен ауыстыруға болады.

616. Ішкі қысыммен жұмыс жасамайтын пісірілген бөлшектердің дәнекерленген қосылыстарын бақылау көлемі және әдісі құрылымдық құжаттамамен белгіленеді.

8-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау және
металлографиялық зерттеу

617. Механикалық сынаққа дәнекерленген қосылыстардың түйсігін нормативтік-техникалық құжаттама механикалық мінездемеге сәйкес тексеру мақсатында механикалық сынаққа тап болады.

618. Механикалық сынаудың негізгі түрлеріне статикалық созылу, статикалық бүгілу немесе майысу және соғу иілуге сынақтар жатады.

619. Сынақтар көлденең дәнекерленген құралымдар үшін тындырымды шарт осы құралымның тексерісінің бұзылмайтын әдістермен болып табылмайды.

620. Соғу тұтқырлығына сынақтар 450^оС жоғары болмайтын есептелген қабырға температурасы кезінде 8 МПа (80 кгс/см²) кем қысыммен жұмыс істейтін бөлшектердің өндірістік дәнекерленген қосылыстары үшін, қабырғасының қалыңдығы 12 мм кем бөлшектердің барлық дәнекерленген қосылыстары үшін міндетті болып табылмайды.

621. Металлографиялық зерттеу болуы мүмкін ішкі ақауларды (жарылулар, шикіпісірілім, саңылаулар, қоқысты және металл емес қосындылар және т.б.), дәнекерленген қосылыстар мен өнім қасиеттеріне кері әсер ететін металл құрылымы бар бөліктерді анықтау мақсатында жүргізіледі.

622. Металлографиялық зерттеулер:

1) қосылысты радиографиямен немесе ультрадыбыспен бақылау жағдайында перлит тобындағы болаттан дайындалған бөлшектердің дәнекерленген қосылыстары үшін;

2) бақылау үлгілерін сынау жолымен машинаны жөндеу сапасын ауысым сайын тексеру кезінде автоматтандырылған жұмыс циклімен қазан құбырларын байланыстырып жапсарлы дәнекерлеуге арналған машиналарда байланыстырып дәнекерлеумен орындалған құбыр өткізгіштер мен қызу беті құбырларының дәнекерленген қосылыстары үшін міндетті болып табылмайды.

623. Механикалық қасиеттерді тексеру, металлографиялық зерттеу және кристалл аралық коррозияға сынау өнімнен кесіліп алынатын бақылау немесе өндірістік дәнекерлеу қосылыстарынан дайындалатын үлгілерде жүргізіледі.

624. Бақылау дәнекерленген қосылыстар мыналар түрінде орындалады:

1) шентемірлердің, шығыңқы және тегіс түптердің және торлардың тігістерін бақылау үшін тілмелердің жапсарлы қосылыстары;

2) құбыр өткізгіштер және қазанның қызу беті құбырларының тігістерін бақылау үшін құбырлардың екі кесінділерінің жапсарлы қосылыстары;

3) жалғастықтарды құбыр өткізгіштерге немесе коллекторға пісіруді, сондай-ақ үштармақты қосылыстарды бақылау үшін жалғастықтың (құбыр кесіндісінің) негізгі құбырмен бұрыштық немесе таңбаланған қосылыстары.

625. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары бақыланатын өндірістік қосылыстарға ұқсас және өндірістік қосылыстарды дәнекерлеу кезінде немесе технологияны өндірістік аттестаттау кезінде қолданылатын технологиялық процесті толық сақтаумен орындалған.

626. Бақылау қосылыстарын термиялық өңдеу бұйыммен бірге (пеште жалпы термоөңдеу кезінде), ал бұл мүмкін болмаған жағдайда өндірістік қосылыстар үшін ЖҚҚ белгіленген қызу және суу және температуралық режимдерді қолданумен жеке жүргізіледі.

627. Егер де бақыланатын дәнекерленген қосылыстар бірнеше рет термоөңдеуден өтсе, онда бақылау қосылыстары сол режимдер бойынша сол мөлшерде термоөңдеуден өтеді. Егер өндірістік қосылыс бірнеше еселік жоғары шығарудан өтсе, онда бақылау қосылыстарын өндірістік қосылыстың барлық жоғары шығарулары кезіндегі кемінде 80 % ұстамның жалпы уақытының ұстам ұзақтығымен бір реттік шығарудан өткізуге болады.

628. Егер де қайталап сынау кезінде үлгілердің біреуінде белгіленген нормаларды қанағаттандырмайтын көрсеткіштер алынған болса, аталған сынақ түрін жалпы бағалау қанағаттанарлықсыз болып есептеледі.

629. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары өндірістік дәнекерлеу қосылыстары үшін қарастырылған бақылаудың бұзылмайтын әдістерімен бақыланады. Бақылау нәтижелері қанағаттанарлықсыз болған кезде бақылау қосылыстары қайтадан екі еселенген мөлшерде дайындалады. Егер де қайталанған бұзылмайтын бақылау кезінде қанағаттанарлықсыз нәтижелер алынған болса, онда жалпы нәтиже де қанағаттанарлықсыз болып есептеледі. Мұндай жағдайда материалдар және жабдықтар сапасы және пісіруші біліктілігі қосымша тексеруден өтеді.

630. Өндірістік дәнекерленген жапсарлы қосылыстарды бақылау үшін, бақылау қосылыстарының ұлғайтылған мөлшері қарастырылмаса, 6 ай ішінде әр дәнекерлеушімен орындалған барлық біртипті өндірістік қосылыстарға жоқ дегенде бір бақылау қосылысы жасалады. Пісіруші жұмысында 3 айдан астам үзілістен кейін жаңа бақылау дәнекерлеу қосылыстарын орындау қажет және оны белгіленген көлемде тексеруден өткізу керек.

631. Контактілі дәнекерлеу арқылы орындалатын құбырлардың көлденең қосылыстарын бақылау кезінде әрбір ауысым үшін автоматтандырылған жұмыс циклі бар әрбір дәнекерлеу машинасында орындалған барлық бірдей өндірістік қосылыстар үшін кемінде екі бақылау қосылыстары сыналады.

Ескерту. 631-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

632. Автоматтандырылған жұмыс циклі бар және бақылау үлгілерін жылдам сынау жолымен машинаны жөндеу сапасын ауысым сайын тексеретін қазан құбырларын юайланыстырып дәнекерлеу үшін машиналарда орындалатын шартты өтуі 100 мм кем және қабырғасының қалыңдығы 12 мм кем құбырлардың көлденең қосылыстарын бақылау кезінде кесіктерді бірдей дайындау кезінде тұрақты режимдерде болаттың бір өлшемімен және бір таңбасымен құбырларды пісіру жағдайында үш тәуліктен аспайтын кезеңде дайындалған өнімдер үшін кемінде екі бақылау дәнекерлеу қосылыстарын сынауға жол беріледі.

633. Бақылау қосылыстарының өлшемдері және саны сынақ үшін үлгілер жиынтығын дайындау үшін жеткілікті. Сонымен қатар сынақтың әр түрі үшін үлгілердің минималды саны мынаны құрайды:

1) статикалық созылуға сынау үшін екі үлгі;

2) статикалық бүгілуге сынау үшін екі үлгі;

3) соғу бүгілуге сынау үшін үш үлгі;

4) көміртекті және нашар қосындыланған болаттан дәнекерленген қосылыстарды бақылау кезінде металлографиялық сынау үшін бір үлгі (тілім) және жоғары қосындыланған болаттан дәнекерлеу қосылыстарын бақылау кезінде кемінде екеу;

5) кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділікке сынау үшін екі үлгі.

634. Сыртқы диаметрі 108 мм аспайтын құбырлардың бақылау қосылыстарын статикалық бүгілуге сынауды майысуға сынуамен ауыстыруға болады. Майысуға сынауды жобалық-техникалық құжаттамада қаралған жағдайларда жүргізіледі.

635. Бақылаудағы бұрыштама және таңба қосындысы ішкі ақауды анықтау мақсатында металлографиялық зерттеу үшін тілімтас ойылады (қоқыс, металды қосып жіберу, және т.б.).

636. Дәнекерленген қосындының механикалық мінездемесі жобада белгіленген нормадан төмен болмауы тиіс.

637. Механикалық сынаудың қандай-да бір түрі бойынша қанағаттанарлықсыз нәтижелер алынған кезде қанағаттанарлықсыз нәтижелер алынған сынақ түрі бойынша, сол бақылау дәнекерлеу қосылыстарынан кесілген үлгілердің екі еселенген мөлшерінде қайталап сынақ жүргізуге болады. Аталған дәнекерленген қосылыстардан үлгілерді кесіп алу мүмкін болмаған жағдайда қайталап механикалық сынаулар (екі еселенген көлемде) бақыланатын өнімнен кесіп алынған сол пісірушімен орындалған өндірістік бақылау қосылыстарында жүргізіледі.

638. Егер де қайталап сынау кезінде үлгілердің біреуінде белгіленген нормаларды қанағаттандырмайтын көрсеткіштер алынған болса, аталған сынақ түрін жалпы бағалау қанағаттанарлықсыз болып есептеледі.

639. Сынақ кезінде әр бақылау дәнекерлеу қосылысы үшін механикалық қасиеттер көрсеткіштері жекелеген үлгілерді сынау нәтижелерінің орташа арифметикалық ретінде анықталады.

640. Егер үлгілердің біреуінде сынақтың кез келген түрі бойынша белгіленген нормалардан ерекшеленетін 10%-ға төмендеу жағына, соғу тұтқырлығы бойынша 10 Дж/см²(1 кгс. м/см²) нәтиже берсе, жалпы нәтиже қанағаттанарлықсыз болып есептеледі.

9-параграф. Кристалл аралық коррозияға сынау, стилоскоптау және қаттылық өлшемі

641. Кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділікке сынау аустенит болаттардан жасалған бөлшектердің дәнекерленген қосылыстарының коррозияға төзімділігін растау үшін сынақ құрастыру құжаттарының талабы бойынша жүргізіледі.

642. Болатты легірлеу дәнекерлеу кезінде болаттың және дәнекерлеу материалдарына сәйкес тексеру құрастыру құжаттының талабымен дәнекерленетін бөлшектің және дәнекерлеу жапсары металды стилоскоптауарқылы жүргізіледі. Дәнекерленетін бөлшектің маркировкасы болған жағдайда стилоскоптау міндетті емес.

643. Қаттылықты бақылау қажеттілігі және көлемі құрастырушы ұйыммен анықталады және дәнереклеу жобалау-құрылымдық құжаттамада көрсетіледі, сонымен қоса қаттылық дәнекерлеу қосындысы көлденеңінен төрт нүктеден кем емес тексеріледі.

10-параграф. Дәнекерлеу қосылыстары сапасын бағалау нормалары

644. Дайындаушы ақаулары бар өнімдерді шығаруды болдырмайтын, пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шектен сенімділікті төмендететін дайындау сапасын бақылау жүйесін қолданады. Дәнекерлеуге және бұйымдарға дәнекерлеу қосылыстары сапасын бағалау нормаларымен нормативтік-техникалық құжаттамамаен белгіленеді және жобалу-құрылымдық құжаттамада көрсетіледі.

645. Егер бақылау кезінде осы Қағидамен және дәнекерлеу нормативтік-техникалық құжаттамада бекітілген норма шегінен шығатын ішкі немесе сыртқы ақаулар анықталса дәненкерлеу қосылыстарының сапасы жарамсыз болып табылады.

646. Дәнекерлеу қосылыстары қазан элементтері, бужылытқыш және үнем майзерлерне мына ақаулар жіберілмейді.

1) барлық жапсырма, ара тігістің металында пейілді барлық көріністің және бағыттың жіктері, ша ағызылудың сызығының және негізгі металдың тігіс бойы зонасына, соның ішінде және, микрозерттеу кезінде анықталатын микрожарықтар;

2) дәнекерленген құралымның (жеке үйіндінің және тігістің қабаттарының арасында және негізгі металдың және тігістің металының арасында) қимасына бетте пейілді (емес ағызылулар);

3) бұрыштама және тавровых пұшпақтың мүшелеуімен орындаған дәнекерленген құралымның шыңында(түптер);4) кеуектер, жалпы тор түрінде орналасқан;

4) тұтас тор түрінде орналасқан саңылаулар;

5) қаспақтар;

6) дәнекерленбеген картерлер;

7)түрінде тұтас тордың пейілді кездер;

8) метал тігісі;

9) күйдіру және негізгі металдың (құбырдың түйістің дәнекерлеушісінде) балқыту;

10) пұшпақтың жылжуы шамадан жоғарылығы осы Қағидалардың 599, 600 және 601 тармақтарында қарастырылған.

11-параграф. Гидравликалық сынау

647. Барлық қазандықтың, буды аса қыздырғыштың және экономайзердің барлық элементтері, гидравликалық сынақтан өтуге жатады:

648. Қазандықтарға гидравликалық сынақ жасау қауіпсіздік шараларын көрсетілген бағдарлама бойынша жүргізіледі.

649. Дайындалуы орнатқан жерде аяқталатын, құрастыратын орынға бөліктерімен тасымалданатын элементтер немесе блоктар құрастыру орнында гидравликалық сынақтан өткізіледі.

650. Қазанның, буды аса қыздырғыштың және экономайзердің барлық элементтерін, барлық дәнекрленген және басқа қосылыстарды тексеру мақсатында гидравликалық сынақтан өтуге мыналар жатады:

1) барлық құбырлы, құйылған, қалыпқа келтірілген және басқа да элементтер мен бөлшектер, арматура, егер де олар дайындау орындарында гидравликалық сынақтан өтпесе; егер де олар 100-пайыздық ультрадыбыспен немесе соған ұқсас дефектоскопияның бұзылмайтын бақылау әдісімен бақылаудан өтпесе аталған элементтер мен бөлшектерді гидравликалық сынау міндетті болып табылмайды;

2) жиналған күйіндегі қазан элементтері (пісірілген жалғастықтары немесе құбырлары бар барабандар және коллекторлар, қыздыру беті және құбыр өткізгіштер блоктары және т.б.). Құбыр өткізгіштер блоктары мен коллекторларын гидравликалық сынау, егер де оларды құрайтын элементтердің барлығы гидравликалық сынақтан өткен болса немесе 100-пайыздық ультрадыбыспен бақылаудан немесе басқа да ұқсас бұзылмайтын бақылау әдісімен бақылаудан өткен болса, ал бұл жинау элементтерін дайындау кезінде орындалатын барлық дәнекерленген қосылыстар барлық ұзындығы бойынша бұзылмайтын бақылау әдісімен (ультрадыбыспен немесе радиографимен) тексерілген болса, міндетті болып табылмайды;

3) дайындау немесе монтаждаудан кейінгі қазандар, буды жылытқыштар және экономайзерлер.

651. Егер дайындау немесе монтаждау жағдайында оларды қазаннан жеке сынау мүмкін болмағанда жекелеген және жиналған элементтерді қазанмен бірге гидравликалық сынақтан өткізуге болады.

652. Қазан шегінде қазандар, буды қыздырғыштар, экономайзерлер, құбыр өткізгіштер үшін гидравликалық сынау кезінде Р сынақ қысымның минималды мәні төмендегідей қабылданады:

0,5 МПа (5 кгс/см²) аспайтын жұмыс қысымы кезінде

р = 1,5 р, алайда кемінде 0,2 МПа (2 кгс/см²); h

0,5 МПа (5 кгс/см²) астам жұмыс қысымы кезінде

р = 1,25 р, алайда кемінде р + 0,3 МПа (3 кгс/см²). H

653. Қазандық барабандарында гидвраликалық сынақтарды жүргізу кезінде. Сонымен қатар бу қыздырғыштар және экономайзерлер қазандық барабандарының қысымында қабылданады жәнекүштеп айналдырумен – қазандыққа кірер жолдағы сорғыщ судың қысымы құрылымдық құжаттамада белгіленген.

654. Сынау қысымының максималды мәні төзімділікке есептеулермен белгіленеді.

655. Жоба гидравликалық қысымға ұшыраған элементтегі ақаулардың ең көп анықталуын қамтамасыз ететін көрсетілген шектерде сынақ қысымының мәнін таңдайды.

Ескерту. 655-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

656. Қазанды, оның элементтерін және жекелеген өнімдерді гидравликалық сынау термоөңдеуден кейін және анықталған ақауларды бақылау, жоюдың барлық түрлерінен кейін жүргізіледі.

657. Гидравликалық сынау 5^оС төмен болмайтын және 40^оС жоғары болмайтын температурамен суда жүргізіледі, егерде құрастыру құжатында нақты температура көрсетілмесе.

658. Сынау кезінде металл мен қоршаған ауа температурасы айырмашылығы сынау объектісі бетінде ылғалдың түсуін болдырмайды. Гидравликалық сынау үшін пайдаланылатын су жабдықты ластамайды және қарқынды коррозияға алып келмейді.

659. Қазанды, автономды буды қыздырғышты, экономайзерді сумен толтырған кезде ішінен ауа жойылады.

660. Қысымның көтерілуінің жалпы уақыты қазанды монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетіледі; егер де мұндай нұсқау нұсқаулықта болмаса, онда қысымның көтерілуі кемінде 10 мин.

661. Сынақ қысымын ұстау уақыты кемінде 10 мин. Сынақ қысымымен ұстағаннан кейін қысымды жұмыс істейтінге дейін түсіреді, бұл қысыммен барлық дәнекерленген, жаншылған, жамалған және алмалы салмалы қосылыстарды қарау жүргізіледі.

662. Сынау кезіндегі су қысымы екі манометрмен бақыланады, олардың біреуінің 1,5 төмен болмайтын дәлдік тобы болады.

663. Қысымды көтеру үшін сығылған ауаны немесе газды пайдалануға болмайды.

664. Объект сынақтан өтті деп есептеледі:

1) көрінетін қалдық деформация;

2) жарылулар немесе бөліну белгілері;

3) дәнекерленген, жаншылған, алмалы-салмалы және жамалған қосылыстарда және негізгі металанықталмаса.

665. Жаншылған және алмалы-салмалы қосылыстарда уақыт ұстамы кезінде өлшемі ұлғаймайтын жекелеген тамшылардың пайда болуына жол беріледі.

666. Гидравликалық сынақтан кейін суды аулақтау жүргізіледі.

667. Қазанның, буды қыздырғыштың немесе экономайзердің бірнеше элементтері үшін бір уақытта немесе барлық өнім үшін жалпы гидравликалық сынақты жүргізуге болады, егер мынадай талаптар орындалған болса:

1) әрбір біріктірілетін элементте сынақ қысымы мәні осы Қағидалардың 652-тармағында көрсетілгеннен кем емес;

2) сынақ қысым мәні осы Қағидалардың 652-тармағында көрсетілгеннен кем қабылданатын элементтердің негізгі металын және дәнекерленген қосылыстарын тұтас бұзылмайтын бақылау әдістерімен жүргізіледі.

12-параграф. Ақауларды түзету

668. Монтаждау немесе сынақ барысында анықталған ақаулар түзетілген бөліктерді кейіннен бақылау арқылы жойылады.

669. Жоғарғы қабаттағы ақауларды жою орындарында біртіндеп ауысуды қамтамасыз ету арқылы механикалық тәсілмен жүргізеді.

670. Олардың сұрыпталған жерін дәнекерлемей жоғарғы қабаттағы ақауларды түзетуге сұрыптаманың максималды терең жеріндегі бөлік қабырғасының минималды рұқсат берілген қалыңдығын сақтаған жағдайда жол беріледі.

671. Ішкі ақауларды немесе ақаулы бөліктерді жою механикалық тәсіл арқылы жойылады. Техникалық кесу (сүргілеу) тәсілдері құрастыру құжатында қарастырылған жағдайда қолдануға рұқсат беріледі.

672. Сұрыптаманы дәнекерлеу, жіберілген металды дәнекерлеуге термиялық өңдеу (жергілікті немесе жалпы) тәсілдері құрастыру құжатында қарастырылған жағдайда жол беріледі.

673. Егер түзетілген бөлікті бақылау кезінде ақаулар анықталса, онда бірінші түзету кезіндегі тәртіппен қайта түзетуді жүргізуге рұқсат беріледі. Қайта түзетуді жүргізгеннен кейін ақауларды түзету мүмкіндігін ұйымның техникалық басшысы шешеді.

674. Құбырдың ақаулы дәнекерленген қосылысын кесу жағдайында және құбыр кесіндісі түрінде қосындыны кейіннен пісіру жағдайында екі жаңадан орындалған дәнекерленген қосылыстар түзетілген болып саналмайды. Термиялық әсер ету бөлігінен тігіс металын жою арқылы дәнекерленген тігіс бойынша кесілетін қайта түзетілген болып саналмайды.

675. Дәнекерленген қосылыстардың ақауларын түзету қосындысы ақауларын түзетуге сұрыптаманың максималды терең жеріндегі бөлік қабырғасының минималды көлемі құрастыру құжатында қарастырылады.

676. Бөліктің үстіңгі ақауларын дәнекрлеусіз жою капилляр немесе магнитті ұнтақты дефектоскопиямен немесе айдаумен тексеріледі.

677. Түзетілген бөліктің үстіңгі немесе ішкі ақауларын дәнекерлеумен радиография немесе ультрадыбыстық дефектоскопия әдісімен тексеріледі, сонымен қатар магнитті-ұнтақ немесе капиллярлы бақылауда болады. Аталған бақылау нормативтік-техникалық құжаттамада белгіленген көлемде қарастырылады.

13-параграф. Құжаттау және таңбалау

678. Әрбір қазандықты, автономды бу қыздырғышты және экономайзерді дайындаушы тапсырыс берушіге осы Қағидалардың 24-қосымшасына сәйкес паспортымен жеткізеді.

Ескерту. 678-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

679. Жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдағыштармен жұмыс істейтін қазандықтар осы Қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес паспорттарымен жеткізіледі.

Ескерту. 679-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

680. Жабдықтар паспортына есептелген қызмет мерзімі кезеңінде монтаждау және пайдаланған жағдайда металды жөндеу және бақылау талаптарынан тұратын монтаждау және пайдалану жөніндегі нұсқаулық қоса беріледі.

681. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
682. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

683. Әр қазанда, автономды буды аса қыздырғышта және экономайзерде соғу тәсілімен салынған паспорт деректерін таңбалаумен тақтайша бекітіледі. Соғу тәсілімен бірдей көрініс нақтылығын және ұзақтығын қамтамасыз ететін механикалық, электрографикалық немесе электрохимиялық таңбалауға жол беріледі.

      684. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      685. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      686. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      687. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-тарау. Арматура, бақылау-өлшеу құралдары және қорек құрылғылары

Ескерту. 12-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

688. Жұмысты басқаруға, қауіпсіз жағдайды қамтамасыз ету және қазандарды пайдаланудағы есептік режимі мыналармен жабдықталады:

1) құрылғы, қысымды өлшеуді реттейтін (реттеуші құрылғы);

2) су деңгейінің көрсеткіштерімен;

3) манометрлермен;

4) температураны өлшеуге арналған аспаптармен;

5) бекіткіш немесе бекіткіш-реттейтін арматурамен

6) сақтандырғыш құрылғылармен;

7) қорек құрылғыларымен.

689. Қазан жобасында режимдерді реттеуді, параметрлерді бақылауды, жабдықты ажыратуды, сенімді пайдалануды, қауіпсіз қызмет көрсету және жөндеуді қамтамасыз ететін арматура, өлшеу, автоматика және қорғаныс құралдары қарастырылады.

2-параграф. Сақтандыру құрылғылары

690. Ішкі көлемі тиектеулі органдармен шектелген қазанның әрбір элементі жұмыс ортасын атмосфераға немесе кәдеге жаратушы жүйеге шығару жолымен қысымның рұқсат етілгеннен жоғары артуын автоматты болдырмайтын сақтандыру құрылғыларымен қорғалады.

691. Қызу бетінің бірінші бөлігі (су жүрісі бойынша) қазанды қыздыру немесе тоқтату кезінде қыздыру бетінің басқа бөліктерінен тиектеулі органдармен ажыратылатын тікелей нүктелік бу қазандарында сақтандыру клапандарын орнату, олардың көлемі және өлшемдері бірінші бөлігі үшін қазанды дайындаушымен анықталады.

692. Сақтандыру құрылғылары ретінде мыналар қолданылады:

1) тіке әсер ететін рычагты-жүк сақтандырғыш клапандары;

2) тіке әсер ететін серіппелі сақтандырғыш клапандар;

3) импульсты сақтандырғыш құрылғылар (бұдан әрі-ИСҚ).

693.Қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) жоғары бу қазандарында (жылжымалы қазандардан басқа) тек қана импульсті сақтандыру клапандары орнатылады; жылжымалы қазандарға серіппелі сақтандырғыш орнатылады.

694. Рычагты-жүк және серіппелі клапандардың өту диаметрі (шартты) кемінде 20 мм. Клапандардың шартты өтуін бу өнімділігі 0,2 т/с дейін және қысымы 0,8 МПа (8 кгс/см²) дейін қазандар үшін 15 мм дейін кішірейту екі клапан орнатқан кезде жол беріледі.

695. Әр бу және су жылыту қазанында және жұмыс ортасы бойынша ажыратылатын буды қыздырғышта кемінде екі сақтандыру құрылғысы орнатылады. Осы Қағиданың 784-тармағына сәйкес автоматты құрылғылармен жабдықталған отынды камералық жағумен су жылыту қазандарында сақтандыру клапандарын және импульсты сақтандырғыш құралдар орнатпауға болады.

696. Импульсті клапанды импульсті сақтандырғыш құрал басты сақтандыру клапанымен жалғайтын құбырлардың шартты өтуі кемінде 15 мм өткізу қабілетінің есебі анықталады.

697. Бу қазанында орнатылған сақтандыру құрылғыларының жалпы өткізу қабілеті қазанның номиналды жиынтық өнімділігінен кем болмайды.

698. Бу және су жылыту қазандықтарының сақтандырғыш құрылғыларының өткізу қабілетінің есебі "Бу және су жылыту қазандықтарының сақтандырғыш клапандары. Техникалық талаптар" МЕМСТ 24570-81 сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 698-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

699. Сақтандыру клапандарының өткізу қабілеті клапандарды дайындаушылармен жүргізілген аталған құрылымның басты клапан үлгісін сәйкес сынаулармен расталады және клапан паспортында көрсетіледі.

700. Сақтандыру құрылғылары мыналарда орнатылады:

1) жоғарғы барабанда немесе құрғақ булағышта буды қыздырғышсыз табиғи айналыммен бу қазандарында;

2) тікелей нүктелік бу қазандарында, сондай-ақ шығу коллекторларында немесе шығу бу құбырында мәжбүрлі айналыммен қазандарда;

3) су жылыту қазандарында шығу коллекторларында немесе барабанда;

4) аралық буды қыздырғыштарда бу кіретін жақта буды қыздырғыштың барлық сақтандыру құрылғыларын орнатуға жол беріледі;

5) су бойынша ажыратылатын экономайзерлерде судың кіру және шығу жағынан кемінде бір сақтандыру құрылғысы бойынша.

701. Қазанда ажыратылмайтын буды қыздырғыштар болған кезде өткізу қабілеті қазанның номиналды өнімділігінен кемінде 50% өткізу қабілетімен сақтандыру клапандарының бөлігі буды қыздырғыштың шығу коллекторында орнатылады.

702. Жұмыс қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) астам бу қазандарында импульстік сақтандыру клапандары (тікелей әрекет етпейтін) ажыратылмайтын буды қыздырғыштың шығу коллекторында немесе бас тиектеулі органға дейінм бу құбырында орнатылады, сонымен қатар сынаманы сұрыптаудың жалпы өткізу қабілеті бойынша 50% клапандар үшін барабан қазандарында импульстер үшін қазан барабанынан жүргізіледі.

703. Клапандарды бу құбырларында орнату жағдайында блокты қондырғыларда тікелей турбиналарда барлық клапандар импульстері үшін жылытылған буды пайдалануға жол беріледі, сонымен қатар 50 % клапандар үшін қазан барабанына қосылған байланыс манометрінен қосымша электр импульсті жіберуге жол беріледі.

704. Буды аралық жылытатын энергетикалық блоктарда турбинаның жоғары қысымды цилиндрінен аралық буды жылытқышқа келіп түсетін будың максималды мөлшерінен кем болмайтын өткізу қабілетімен сақтандыру клапандары орнатылады. Жоғары қысымды цилиндр артынан ажыратушы арматура болған кезде қосымша сақтандыру клапандары орнатылады. Бұл клапандар аралық буды қыздырғыш жүйесін аса жоғары қысым көздерімен байланыстыратын, аралық қыздыру жүйесіне кіре берісте өзінің сақтандыру клапандарымен қорғалмаған құбыр өткізгіштердің жалпы өткізу қабілеті, сондай-ақ бу температурасына реттеудің бу және газ булы жылу алмастырғыш аппараттарының жоғары қысымды құбырлары зақымдалған кезде пайда болуы мүмкін будың ықтимал ағып кетулері ескеріле отырып есептеледі.

705. Ажыратылатын экономайзерлер үшін сақтандыру клапандарын орнату орындары, оларды реттеу әдістемесі және ашу қысымының мәні экономайзер паспортында дайындаушымен көрсетіледі.

706. Қазандарда, буды қыздырғыштарда, экономайзерлерде сақтандыру клапандарын реттеу әдістемесі және кезеңділігі және оларды ашуды бастау қысымы дайындаушымен қазанды монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетіледі.Салқын өнеркәсіптік жылыту бу құбырларында орнатылған сақтандыру клапандарын ашуды бастауды анықтау үшін есептелген қысым ретінде өнеркәсіптік қыздыру жүйесінің төмен температуралы элементтері үшін ең аз есептелген қысымды қабылдау қажет.

707. Сақтандыру клапандары қазандарды, буды қыздырғыштарды және экономайзерлерді олардағы қысым есептелгеннен (рұқсат етілгеннен) 10 %-ға жоғарылауынан қорғайды.Сақтандыру клапандарын толық ашу кезінде қысымның есептелгеннен 10%-ға жоғарылауы, егер де бұл қазанның, буды қыздырғыштың және экономайзердің төзімділігіне есеппен қарастырылған болса, жол беріледі.

708. Сақтандыру құрылғысын қорғалатын элементпен байланыстыратын келте құбырдан немесе құбыр өткізгіштен ортаны сұрыптап алуға жол берілмейді.

709. Сақтандыру құрылғылары қорғалатын объектке тікелей жалғанатын құбыр өткізгіштерде немесе келте құбырларда орнатылады, тікелей әрекет ететін сақтандыру клапанын жалғау орнынан орнату орнына дейінгі бөлікте, құбыр өткізгіш кедергісі клапанды ашу басындағы қысым мәнінен 3% жоғары болмайды.

710. Тиектеу органдарын будың клапандарға берілуінде және импульстік сақтандыру құрылғыларының импульстік және басты клапандары арасында құбыр өткізгіштерде орнатуға жол берілмейді.

711. Жүк немесе серіппелі клапан құрылымы оны мәжбүрлі ашу жолымен қазанның жұмыс уақытында клапан әрекетінің ақаусыздығын тексеруге арналған құрылғыны қарастырады. Импульсті сақтандырғыш құрылғы клапанды басқару қалқанынан қашықтықтан мәжбүрлі ашуды жүргізуге мүмкіндік береді.

712. Серіппелі клапандар құрылымы серіппені белгіленген өлшемнен жоғары тарту мүмкіндігін қарастырмайды. Клапандар серіппелері шығатын бу ағынының тікелей әсерінен қорғалады.

713. Сақтандыру клапандарының клапан іске қосылған кезде персоналды күйіп қалудан қорғайтын бұрып әкететін құбыр өткізгіштері болады. Бұл құбыр өткізгіштер қатып қалудан қорғалады және оларда жиналатын конденсатты ағызып жіберу үшін дренаждармен жабдықталады. Дренаждарда тиектеу құрылғыларын орнатуға жол берілмейді.

714. Су жылыту қазанының, экономайзердің сақтандыру клапандарынан суды бұрып әкететін құбыр судың еркін ағу желісіне қосылады, сонымен қатар сондағы секілді ағызу желісінде қандай да бір тиектеу органдарының болуына жол берілмейді; суды бұрып әкететін құбырлар жүйесінің және еркін ағызып жіберу желісінің құрылысы адамдардың күйіп қалу мүмкіндігін болдырмайды.

715. Сақтандыру клапаны тапсырыс берушіге оның өткізу қабілетіне сипаттамасы қамтылған паспортымен жеткізіледі.

3-параграф. Су деңгейінің көрсеткіштері

716. Әр бу қазанында тікелей нүктеліктен басқа тікелей әрекет ететін кемінде екі су деңгейін көрсеткіш орнатылады. Қосалқы ретінде қосымша тікелей әрекет етпейтін су деңгейін көрсеткіштерді орнатуға болады. Қазандағы су деңгейін көрсеткіштерді орнату орны және саны, сондай-ақ барабандарда сатылы булануы немесе шығарылатын сепараторы бар, қазанды жобалаушы ұйыммен анықталады.

717. Әр су деңгейін көрсеткіштің өзіндік қазан барабанына қосылуы болады. Екі су деңгейін көрсеткішті диаметрі кемінде 70 мм жалғау құбырында (бағанында) орнатуға болады.

718. Су деңгейін көрсеткіштерді ұзындығы 500 мм дейін құбырлар көмегімен қазанмен жалғау кезінде олардың ішкі диаметрі кемінде 25 мм, ал 500 мм астам ұзындық кезінде - кемінде 50 мм. Оларда, шекті деңгей дабылдарынан басқа, аралық ернемектерді және тиектеулі органдарды орнатуға жол берілмейді. Аталған талап су деңгейін көрсеткіш құрамына кіретін тиектеулі органдар ернемектеріне қатысты емес.

719. Тікелей әрекет ететін деңгей көрсеткішке және оның жалғанатын құбырларына немесе штуцерлеріне басқа аспаптарды жалғауға болмайды, егер деңгей көрсеткіш жұмысы бұзылмаса, судың шекті деңгейі дабылы құрылғысынан басқа.

720. Су деңгейін көрсеткішті қазанмен жалғайтын құбырлар сырт пішіні оларды су қатпарларының түзілуін болдырмайды және құбырларды тазалау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Жалғау құбырлары отынды жану өнімдерімен жылулық қызудан және қатудан қорғалады.

721. Бу қазандарының тікелей әрекет ететін деңгей көрсеткіштерінде тек қана тегіс мөлдір қабықшалар қолданылады. Сонымен қатар жұмыс қысымы 4 МПа (40 кғс/см²) дейін қазандар үшін кедір-бұдырланған қабықшалар секілді екі жақ беті тегіс болатын қабықшаларды да қолдануға болады. Жұмыс қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) астам қазандар үшін қабықшаларды тікелей су және бу әсерінен әсерінен қорғайтын слюдалық төсемі бар тегіс қабықшалар немесе слюдалық қабықшалар жиынтығы қолданылады. Қарау қабықшаларын оларды слюдамен қорғаусыз қолдану егер олардың материалы сәйкес температура және қысым кезінде оларға су мен будың коррозиялық әсеріне қарсы төзімді болып табылса, қолдануға болады.

722. Тікелей әрекет ететін су деңгейін көрсеткіштер тік немесе 30 градус бұрышпен алға қарай еңіспен орнатылады, су деңгейі машинистің (оператордың) жұмыс орнынан жақсы көрінетіндей орналыстырылған және жарықтандырылған.

723. Қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) астам қазандарда тікелей әрекет ететін су деңгейін көрсеткіштер мөлдір қабықшалардың бұзылуынан персоналды қорғау үшін қаптамалармен жабдықталады.

724. Су деңгейін көрсеткіштің қарау саңылауының ені кемінде:

1) 8 мм – шыны мөлдір қабықшаларды қолдану кезінде;

2) 5 мм – слюдалық қабықшаларды қолдану кезінде.

725. Су деңгейін көрсеткіштер қазанды және үрлеуді ажырату үшін тиектеулі арматурамен (крандармен немесе вентильдермен) жабдықталады.

726. Тиектеулі арматурада ашу және жабу бағыты, ал кранда өту саңылауының жағдайы көрсетіледі (құйылған, соғылған немесе бояумен жағылған). Тиектеулі арматураның өту ішкі диаметрі кемінде 8 мм.

727. Су көрсеткіш құралдарды үрлеу кезінде суды шығару үшін қорғаныс құрылғысы бар және еркін ағызу үшін ағызып апаратын құбырмен түтікшелер қарастырылады.

728. Барабанда 4,5 МПа (45 кгс/см²) астам қысым кезінде су деңгейін көрсеткіштер екі кезегімен орналасқан оларды қазаннан ажырату үшін тиектеулі органдармен жабдықталады. Екінші тиектеулі тез әрекет ететін орта қарастырылады.

729. Тиектеулі орган ретінде конус тәрізді тығынмен кранды жұмыс қысымы 1,3 МПа (13 кгс/см²) дейін қазандарда қолдануға болады.

730. Су жылыту қазандарында қазан барабанының жоғары бөлігінде орнатылған сынау кранын қолдану қарастырылады, ал барабан болмаған кезде – қазаннан судың тиектеулі құрылғыға дейін магистарльды құбыр өткізгішіне шығуында.

731. Су деңгейін көрсеткіштің мөлдір элементінің биіктігі әр жағынан кемінде 25 мм жіберілетін судың шекті деңгейінен жоғары болады.Тікелей әрекет ететін және тікелей әрекет етпейтін әр су деңгейін көрсеткіште рұқсат етілетін жоғарғы және төменгі деңгейлер көрсетіледі.

732. Бірнеше жеке су көрсеткіш қабықшалардан тұратын су деңгейін көрсеткіштерді орнату кезінде соңғылары олар қазандағы су деңгейін үздіксіз көрсететіндей орналастырылады.

733. Егер бу қазанындағы су деңгейін бақылайтын алаңнан текелей әрекет ететін су деңгейін көрсеткішке дейінгі ара қашықтық 6 м астам болса, аспаптар нашар көрінген жағдайда екі төмендетілген қашықтықтан деңгей көрсеткіштер орнатылады. Мұндай жағдайда қазан барабандарында бір текелей әрекет ететін су деңгейін көрсеткішті орнату қарастырылады.

734. Төмендетілген қашықтықтан деңгей көрсеткіштер қазан барабанынан басқа су деңгейін көрсеткіштерге тәуелсіз жеке штуцерлерде жалғанады және басатын құрылғысы болады.

4-параграф. Манометрлер

735. Әр бу қазанына будың қысымен көрсететін манометр орнатылады. Жылу өнімділігі 10 т/ч және 21 ГДж/ч (5 Гкал/ч) астам бу қазандар үшін тіркеу манометрлері орнатылады.

736. Манометр қазан барабанына орнатылады, қазанда буды аса қыздырғыш және бас қозғалтқышқа бу қайнатқыш болғанда. Тіке қазанға манометр буды аса қыздырғыштың артына тиектің алдына орнатылады.

737. Паровозда, локомобиль бу қыздырғыштарға, ыстық құбыр қазандарға және вертикальді түрдегі қазанға манометр орнатылмайды.

738. Бу қазанына манометр қазандағы су құнарын реттеуші, құнарландыру жол құралының алдына орнатылады. Егер қазандықта кемінде 2 ч/т бу шығаратын бірнеше қазан орнатылса әр қазан жалпы құнарладыру жолындағы бір манометрге орнатылады.

739. Су құбыры торларын қолданғанда екінші сору насосы орнына жақын жерде орналасқан су құбыры торларына манометр орнатылады.

740. Ажыратылатын су экономайзерге манометр орнатылады: судың тиек жабдығына және сақтандыру клапанына шығуына дейін, судың тиек жабдығына және сақтандыру клапынына кіруге дейін. Егерде экономайзерге дейін жалпы қоректеу жолардына манометр орнатылса әр экономайзерге енгізу қажет емес.

741. Су жылытатын қазанда манометр қазанға су кіреберісіне орнатылады және қазаннан жылыған судың шығатын жеріне, биіктігі бір деңгейде орналасқансіңірімдік және айдамалы жолдағы айнамалы сорғыш орнатылады, сонымен қатар қазанның сору немесе жылу құбыры кезінде.

742. Манометрлер дәлдік тобы:

1) 2,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа (25 кгс/см²) дейін;

2) 1,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа астам 14 МПа (25 до 140 кгс/см²) дейін;

3) 1,0 - жұмыс қысымы 14 МПа (140 кгс/см²) астам болғанда төмен болмайды.

743. Манометр жұмыс қысымның өлшем шегі пайдалану талаптарына сәйкесті шкаланың үштен екісінде болатындай шкаламен бекітуге рұқсат етеді.

744. Пайдалану шарттарына сәйкес келетін жұмыс қысымын көрсететін манометр шкаласының бөлігі деңгейінде қызыл сызық жүргізіледі.

Ескерту. 744-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

745. Қызыл сызықтың орнына манометрдің корпусына қызыл түске боялған және манометрдің шынысына жапсарлас тығыз орналасатын металды пластина бекітіледі.

746. Манометр оның көрсеткіштері қызмет көрсетуші персоналға айқын көрінетіндей етіп орнатылады. Оның шкаласы көрсеткіш жақсы көрінуі үшін тік немесе 30^о дейін алға еңіспен орналастырылады.

747. Оларды қадағалау алаңының деңгейінен 2 м биіктікте орнатылатын манометрлердің корпусының номиналды диаметрі 100 мм кем емес, 2-ден 3 м дейінгі биіктікте-160 мм кем емес, 5 м астам биіктікте кемінде 250 мм. 5 м астам биіктікте манометрді орнату кезінде қайталанатын түріндегі төмендетілген манометр орнатылады.

748. Манометр мен жабдық арасына бақылаудың көмегімен манометрді мерзімді түрде тексеріп отыруға мүмкіндік беретін үш жүрісті кран немесе оны алмастыратын құрылғы орнатылады. Манометрдің алдына, бу қысымын өлшеуге арналған, көрсетілгенне басқа диаметрі 10 мм. Кем емес сифонды түтік орнатылады.

749. Қысымы 4 МПа (40 кгс/см²) және жоғары қазандарда үш жүрісті крандар орнына манометрді қазаннан ажыратуға, оның атмосферамен қатынасын қамтамасыз етуге және сифон түтігімен үрлеуді жүргізуге мүмкіндік беретін вентильдер орнатылады

750. Манометрді келесі жағдайларда қолдануға рұқсат берілмейді:

1) бекітілген мөрі немесе тексеруді жүргізу туралы таңбасы болмаса;

2) тексеру мерзімі өткен болса;

4) әйнек сынса немесе оның көрсеткіштерінің дұрыстығына әсер ететін зақымданулар болса.

5-параграф. Температураны өлшеу құралдары

751. Буды қыздырғышы бар қазандарда әр бу құбырында басты ысырмаға дейін қыздырылған бу температурасын өлшеуге арналған құрал орнатылады. Буды аралық қыздыру қазандарында температураны өлшеу құралдары будың кіру және шығуында орнатылады.

752. 20 т/с астам бу өнімділігімен буды жылытумен табиғи айналымы бар қазандарда, 1 т/с астам бу өнімділігімен тікелей нүктелік қазандарда көрсету құралдарынан басқа қыздырылған бу температурасын үздіксіз тіркейтін құралдар орнатылады.

753. Бірнеше параллель секциялары бар бу қыздырғыштарда қыздырылған будың жалпы бу құбырларында орнатылатын бу температурасын өлшеуге арналған құралдардан басқа әр секциядан шығатын бу температурасын үздіксіз өлшеуге арналған құралдар орнатылады, ал бу температурасы 500^оС жоғары қазандар үшін бу қыздырғыштың жылан түтіктің шығу бөлігінде, газ арнасы енінің әр метріне бір термопара (құрылғы) бойынша.

754. Бу өнімділігі 400 т/с астам қазандар үшін бу температурасын өлшеуге арналған құралдар тіркеу құрылғысы бар үздіксіз әрекет ететін бу қыздырғыштардың жылан түтіктерінің шығу бөлігінде.

755. Қазанда буды суытқыш болған кезде буды суытқышқа дейін және одан кейін буды қыздыру температурасын реттеу үшін бу температурасын өлшеуге арналған құралдар орнатылады.

756. Экономайзерге судың кіруінде және одан шығуында, экономайзерлері жоқ бу қазандарының қоректік құбыр өткізгіштерінде қоректік су температурасын өлшеуге арналған құралдар орнатылады.

757. Су жылыту қазандары үшін су температурасын өлшеуге арналған құралдар судың кіруінде және шығуында орнатылады.

758. Жылу өнімділігі 4,19 ГДж/ч (1 Гкал/ч) астам қазандар үшін температураны өлшеу құралдары тіркеу қазандарынан шыға берісте орнатылады.

759. Ыстық судың жіберілетін температурасы термометр шкаласында қызыл шекпен белгіленеді.

760. Қазандардың сұйық отынмен жұмысы кезінде отын құбыр өткізгішіне қазанға тікелей жақын отын құбырында бүріккіш алдында отын температурасын өлшеуге арналған термометр орнатылады. Қазанды басқару қалқанында екінші реттік құбырды орнатумен бұл температураны қашықтықтан бақылауға болады.

761. Металл температурасын бақылау және қазанның қыздыру, тоқтату және оңтайлы режиамдері кезінде рұқсат етілген мәннен жоғары болуын алдын алу үшін оның элементтері: барабандары, құбыр торлары және т.б. - қабырғаларының температурасын өлшеуге арналған құралдар қарастырылады. Құралдарды орнату, олардың саны және орналасыру қазан жобалаушы ұйымымен анықталады.

6-параграф. Тиектеу және реттеу арматуралары

762. Қазанға немесе құбыржелілеріне орнатылатын арматурада корпусында мынадай таңбалау болады:

1) дайындаушының атауы немесе тауарлық белгісі;

2) шартты өткізуі;

3) шартты қысым және орта температурасы;

4) орта ағынының бағыты;

763. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

764. Шартты өтуі 50 мм және астам арматураның құрастыру құжатында қарастырылған дайындаушы паспортымен куәландырылады, онда металдың химиялық құрамы, механикалық қасиеттері бойынша, термиялық өңдеу режимдері бойынша және бұзылмайтын бақылау бойынша деректер беріледі. Мәліметтер арматураның негізгі бөлшектеріне жатады: корпусына, қақпағына, шпинделіне, бекітпесіне және бекіткішіне.

765. Тығын арматурасының маховигінде арматураны ашқан немесе жабу кезіндегі бағыты көрсетіледі.

766. Арматураның саны, түрі және орнату орындары пайдаланудың және жобамен қарастырылған нақты шарттарын ескере отырып жобаның жасаушысымен таңдалады.

767. Қазаннан шыға берісте оның қазандық жиналған бу құбырымен қосылуына дейін тиектеулі орган орнатылады. Қазаннан шыға берісте энергия блоктарында тиектеу органдарын, егер де оларға қажеттілік жағы және тоқтату сызбасымен негізделмесе, орнатпауға болады.

768. Энергия блоктары үшін қазан алдында тиектеулі органды жоғары қысымды бәды қыздырғыш және оның байпасынан кейін тиектеулі орган болған кезде орнатпауға болады.

769. Қоректік судың қазанға кіре берісінде қазаннан судың шығуын болдырмайтын кері клапан және тиектеулі орган орнатылады. Егер қазанның су бойынша ажыратылмайтын экономайзері болса, онда кері клапан және тиектеулі орган экономайзерге дейін орнатылады. Су бойынша ажыратылатын экономайзерде кері клапан және тиектеулі орган экономайзерден кейін де орнатылады.

770. Су жылыту қазандарында тиектеулі орган бойынша судың қазанға кіре берісінде және судың қазаннан шыға берісінде орнатылады.

771. 0,8 МПа (8 кгс/см²) астам қысыммен қазандарда әрбір үрлеу, дренажды құбыр өткізгіште, су (бу) сынамаларын сұрыптау құбыр өткізгішінде кемінде екі тиектеулі орган немесе бір тиектеулі және бір реттеу органу орнатылады. 10 МПа (100 кгс/см²) астам қысыммен бұл құбыр өткізгіштерде дроссель шайбаларын орнатуға болады.

772. Буды аса қыздырғыштар камераларын үрлеу үшін бір тиектеулі органды орнатуға болады. Үрлеу құбыр өткізгіштерінің және оларда орнатылған арматураның шартты өтуі 14 МПа (140 кғс/см²) дейінгі қысыммен қазандар үшін кемінде 20 мм және 14 МПа (140 кғс/см²) және одан астам қысыммен қазандар үшін кемінде 10 мм.

773. Қазандағыдан аз қысыммен жинау багына (сепаратор, кеңіткіш және басқалары) қазаннан ортаны бұру кезінде жинау багы есептелгеннен жоғары қысымның жоғарылауынан қорғалады.Қорғау тәсілін таңдау, арматураны орнату орны және саны, бақылау-өлшеу құралдары, сақтандыру құрылғылары жобалаушы ұйыммен анықталады.

774. Қазандардың, буды қыздырғыштар мен экономайзерлердің барлық құбыр өткізгіштерінде арматураны жалғау жапсарлы дәнекерлеумен немесе ернемектер көмегімен орындалады. 1 т/с аспайтын бу өнімділігімен қазандарда 25 мм аспайтын шартты өту кезінде және 0,8 МПа (8 кғс/см²) жоғары болмайтын қаныққан будың жұмыс қысымы кезінде бұрандада арматураны жалғауға болады.

775. Арматура оны ыңғайлы басқаруды есепке ала отырып, қазанға мүмкіндігінше жақын орналастырылады.

776. 4 т/с астам өнімділікпен бу қазандарының басты бу тиектеулі органдары қазан машинисі жұмыс орнына басқаруды шығарумен қашықтықты жетекпен жабдықталады.

777. Әр қазанның қоректік желілерінде реттеу арматурасы орнатылады.Қазан қорегін автоматты реттеу кезінде қазан машинисінің жұмыс орнынан реттейтін қоректік арматурамен басқару үшін қашықтықты жетек қарастырылады.

778. 2,5 т/с және кем бу өнімділігі бар бу қазандарында сорғыны қосу және сөндірумен су деңгейін автоматты позициялық реттеу кезінде қоректік желілерде реттеу арматурасын орнатпауға рұқсат етеді.

779. Жалпы сору және айдау құбыр өткізгіштері болатын бірнеше қоректік сорғыларын орнату кезінде әр сорғыда сору жағында және айдау жағында тиектеулі органдар орнатылады. Әр орталықтан тепкіш сорғының айдау жағында тиектеулі органға дейін кері клапан орнатылады.

7-параграф. Қауіпсіздік құралдары

780. Әр қазанда пайдаланудың белгіленген режимдерінен жол берілмейтін ауытқулар кезінде қазан немесе оның элементтерін автоматты ажыратуды қамтамасыз ететін қауіпсіздік құралдары қарастырылады.

781. Отынды камералық жағатын бу қазандары деңгейді төмендету кезінде жанарғыларға отынның берілуін тоқтататын автоматты құрылғылармен жабдықталады, ал тікелей нүктелік қазандар үшін қазандағы су шығыны жіберілетіннен төмен.

782. Отынды қабаттық жағатын қазандарда автоматты құрылғыларды жоғарыда аталған жағдайларда күштік үрлеу құрылғыларына және оттықтың отын беретін механизмдеріне ажыратады.

783. Көп еселік айналымы бар және отынды камералық жағатын су жылыту қазандары отынды жанарғыларға беруді автоматты тоқтататын құралдармен жабдықталады, ал отынды қабаттық жағумен – гидравликалық соғу қаупі туындайтын мәнге дейін жүйеде су қысымы төмендеген кезде және су температурасы белгіленген шектен жоғары болған кезде күштік үрлеу құрылғыларымен ажыратылатын құралдармен.

784. Отынды камералық жағатын су жылыту қазандары қазан оттығына отынның берілуін тоқтататын автоматты құралдармен жабдықталады, ал отынды қабаттық жағу кезінде ажыртушы күштік үрлеу құрылғылары және оттықтың отын беретін механизмдері мынадай жағдайларда:

1) қазанның шығу коллекторында су қысымының есептелгеннен немесе рұқсат етілген қысымнан 5% астам жоғарылауы;

2) қазанның шығу коллекторындағы қысымның қазаннан шығудағы судың максималды температурасы кезінде сәйкес қанығу қысымы мәніне дейін төмендеуі;

3) қазаннан шыға берістегі су температурасының дайындаушының монтаждау және пайдалану жөніндегі нұсқаулығында көрсетілген мәнге дейін жоғарылауы. Мұндай нұсқаулар болмаған кезде бұл температура шығу коллекторында жұмыс қысымы кезінде қанығу температурасынан 20⁰С-қа төмен қабылданады;

4) қазан арқылы дайындаушы анықтайтын минималды рұқсат етілген мәнге дейін су шығынының азаюы, олар болмаған жағдайда формула бойынша:

Шығын төмендегі формула арқылы анықталады:

мұнда G_min – қазан арқылы минималды жіберілетін су шығыны, кг/с;

Q_max – қазанның максималды жылу өнімділігі,МВт (ккал/с);

С – меншікті жылу сыйымдылық, КДж/кғ ⁰С (ккал/кг⁰С).

t_s- мәні қазаннан шыға берісте қабылданатын жұмыс қысымы кезінде судың қайнау температурасы ⁰С;

t1 – қазанға кіре берістегі су температурасы, ⁰С.

785. Қазандарда автоматты әрекет ететін дыбыстық және жарық су деңгейінің жоғарғы және төменгі жағдайындағы дабыл белгілері орнатылады.

786. Отынды камералық жағу кезінде бу және су жылыту қазандары отынды мынадай жағдайларда оттыққа беруді тоқтататын автоматты құрылғылармен жабдықталады:

1) оттықтағы шырақтың сөнуі;

2) барлық түтін сорғыштардың ажыратылуы;

3) барлық үрлеу вентиляторларының ажыратылуы.

787. Жекелеген вентиляторлармен жабдықталған жанарғылары бар қазандарда вентилятор тоқтаған кезде жанарғыға отынның берілуін тоқтататын қорғаныс қарастырылады.

788. Қазандарды қосымша қауіпсіздік құралдарымен жарақтау қажеттілігі қазан жобасын дайындаушымен анықталады.

789. Сұйық немесе газ тәрізді отынмен жұмыс істейтін қазан-бойлер бойлердегі су айналымы тоқтаған кезде оттыққа отынның берілуі автоматты тоқтатылатын құрылғылармен жабдықталады.

790. Қауіпсіздік құралдары оларға қызмет көрсетумен және жұмыс істеумен қатысы жоқ тұлғалардың әрекетінен (ажырату, реттеуді өзгерту және т.б.) қорғалады және олардың жұмысының ақаусыздығын тексеретін құрылғылары болады.

791. Бу қазандары түріне және бу өнімділігіне байланыссыз автоматты қорек реттеуіштерімен жабдықталады; бұл талап бойлерден тыс жаққа буды сұрыптау 2 т/с жоғары болмайтын қазан-бойлерлерге таралмайды.

792. Негізгі немесе аралық буды қыздырғыштан шыға берісте бу температурасы 400⁰С астам бу қазандары бу температурасын реттеуге арналған автоматты құрылғылармен жарақталды.

8-параграф. Қорек құрылғылары

793. Қазандар қорегі қорек құбыр өткізгішімен қосылғандар үшін топпен жалпы немесе бір қазан үшін жеке жол беріледі.Қазандарды қорегі бойынша бір топқа қосу түрлі қазандардағы жұмыс қысымы айырмашылығы 15 % жоғары болмайтын жағдайлар кезінде жол беріледі.

794. Жалпы магистральға қосылатын қорек сорғыларының сорғылардың параллель жұмысын жіберетін сипаттамалары болады.

795. Қазандардың сумен қорегі үшін мыналарды қолдануға жол беріледі:

1) электр жетегі бар сыртқа тебуші және поршенді сорғыларды;

2) бу жетегі бар сыртқа тебуші және поршенді сорғыларды;

3) бу инжекторларын;

4) қол жетегі бар сорғыларды;

5) су өткізу желілерін.

796. Су құбырын қазан қорегін реттейтін орган алдында су құбырында судың минималды қысымы есептелгеннен жоғары немесе қазандағы рұқсат етілген қысым 0,15 МПа (1,5 кгс/см²) кем болған жағдайда қазанның резервтік қорек көзі ретінде ғана пайдалануға болады.

797. Бу ағынды инжектор бу жетегімен сорғыға теңестіріледі.

798. Әр қорек сорғысы немесе инжектор корпусына мынадай деректер көрсетілген тақташа ілінеді:

1) дайындаушы атауы немесе оның тауарлық белісі;

2) зауыттық нөмірі;

3) номиналды су температурасы кезіндегі номиналды берілуі;

4) сыртқа тебуші сорғылар үшін минутына айналым саны немесе поршеньді сорғылар үшін минутына жүріс саны;

5) сорғы алдындағы судың номиналды температурасы;

6) номиналды беріліс кезіндегі максималды күш.

799. Сорғыны әр күрделі жөндеуден кейін берілісті және күшті анықтау үшін сынау жүргізіледі. Сынақ нәтижесі актпен ресімделеді.

800. Сорғымен жасалынатын күш гидростатикалық биіктікті және қазан жолындағы қысым шығынын есепке ала отырып қазаннан, реттеу құрылғысынан және қоректік су жолында жұмыс қысымы кезінде қазанға су беруді қамтамасыз етеді.

801. Сорғы сипаттамасы толық ашық кезінде қысымның қатты жоғарылауын есепке ала отырып сақтық клапандары іске қосылған кезде қазан қорегінде үзілістердің болмауын қамтамасыз етеді.

802. Қазандардың топтық қорегі кезінде сорғы тегеуріні ең үлкен жұмыс қысымымен немесе қорек құбырында тегеуріннің үлкен шығынымен қазан қорегін қамтамасыз ету жағдайларынан шыға отырып, жоғарыда аталған талаптарды есепке ала отырып таңдалады.

803. Қорек құрылғылары берілісі үздіксіз немесе кезеңдік үрлеуге, бумен суытуға, редукциялық суыту және суыту құрылғыларына және су немесе бу шығыны мүмкіндігіне су шығынын есепке ала отырып қазанның номиналды бу өнімділігі бойынша анықталады.

804. Қорек құрылғыларының түрі, сипаттамасы, саны және қосу сызбасы авариялық жағдайды қоса алғанда, барлық режимде қанадарды қауіпсіз жұмыс жасауды қамтамасыз етумен таңдалады.

805. Қорек құбыр өткізгішінде тиектеулі орган мен сақтық клапаны жоқ және жасалатын тегеурін құбыр өткізгіштің есептелген қысымынан жоғары болатын поршеньді сорғы арасында сақтық клапаны орнатылады.

13-тарау. Қазандарға арналған жайлар

Ескерту. 13-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

806. Стационарлы қазандар ҚР ҚНжЕ 4.02-08-2003 "Қазандықтарды орнату", ҚР ҚНжЕ П-58-75 "Жылу электр станциялары" және осы Қағида талаптарына сай келетін үй-жайларға және ғимараттарға орнатылады. Егер қазан белгіленген климаттық жағдайларда жұмыс істеуге жобаланған болса, қазандарды ғимараттан тыс орнатуға болады.

807. Қазандар үстінен жайларды және шатырдағы жайларды орнатуға болмайды. Аталған талап осы Қағиданың 807-тармағына сәйкес өндірістік жайларда орнатылған қазандарға таралмайды.

808. Өндірістік жайлар ішінде мыналарды орнатуға болады:

1) әрбірінің бу өнімділігі 4 т/с аспайтын тікелей нүктелік қазандарды;

2) жағдайларды қанағаттандыратын қазандарды (t - 100) х V <= 100 (әр қазан үшін), мұнда t – жұмыс қысымы кезіндегі қаныққан бу температурасы,⁰С;

V – қазанның су көлемі, м³;

3) әрбірінің жылу өнімділігі 10,5 ГДж/ч (2,5 Гкал/ч) аспайтын су жылыту қазандарын, барабандары болмайтын;

4) кәдеге жаратушы қазандарды шектеусіз.

809. Өндірістік жай ішінде қазандарды орнату орны жайдың қалған бөлігінен қазанның барлық биіктігі бойынша, алайда 2 м кем емес жанбайтын қалқандармен, есік құрылысымен бөлінеді. Шығуларды орналастыру орындары және есікті ашу бағыты жобалаушы ұйыммен анықталады.

810. Кәдеге жаратушы қазандарды өнідірістік жайдың қалған бөлігінен технологиялық процеспен байланысқан пештерімен немесе агрегаттарымен бірге бөлу керек.

811. Қазандық жайларында қазан персоналына арналмаған тұрмыстық және қызметтік жайларды, қазан жабдығын жөндеуге арналмаған шеберханаларды орналастыруға болмайды.

812. Қазандық жайының әр қабаты еденінің деңгейі қазан ғимаратына жанасатын жердің жоспарлы белгісінен төмен болмайды.

813. Қазандықта шұңқырларды жасауға болмайды. Технологиялық шешіммен негізделген жекелеген жағдайларда жобалық ұйым шешімі бойынша бытыратазартқыш жабдықтарын, жылу жолдарын енгізу және шығару тораптарын және тағыда басқа орналастыру үшін шұңқырлар жасауға болады.

814. Қазан жайынан шығу есіктері сыртқа ашылады. Қызметтік, тұрмыстық, қосалқы өндірістік жайлардан қазандыққа есіктер серіппелермен жабдықталады және қазан жағына ашылады.

2-параграф. Жарықтандыру

815. Қазандық жайы жеткілікті табиғи жарықпен, ал қараңғы уақытта электр жарығымен қамтамасыз етіледі. Техникалық себептер бойынша табиғи жарықпен қамтамасыз етілмейтін орындардың электр жарығы болады. Жарықтандыру ҚР ҚНжЕ 2.04-05-2002 "Табиғи және электрлі жарықтандыру" сәйкес жарықтандырады.

816. Қазандықтарда жұмыс жарығынан басқа авариялық электр жарығы қарастырылады. Авариялық жарықтандырылу мынадай орындарға қамтамасыз етіледі:

1) қазандар шебі, қазандар арасындағы өтулер, қазан артынан және қазан үстінен;

2) басқару қалқандары және тетіктері;

3) су көрсету және өлшеу құралдары;

4) күл жайлары;

5) вентилятор алаңдары;

6) түтін сору алаңдары;

7) бактарға және деаэраторларға арналған жайлар;

8) су дайындау жабдығы;

9) қазан алаңдары және сатылары;

10) сорғы жайлары.

3-параграф. Қазандарды және қосалқы жабдықты орналастыру

817. Қазан шебінен немесе оттықтың шығыңқы бөліктерінен қазандықтың қарама-қарсы қабырғасына дейінгі ара қашақтық кемінде 3 м құрайды, соныман қатар газ тәрізді немесе сұйық отынмен жұмыс істейтін қазандар үшін жану құрылғыларының шығыңқы бөліктерінен қазандық жайы қабырғасына дейінгі ара қашықтық кемінде 1 м, механикаландырылған оттықтармен жабдықталған қазандар үшін оттықтың шығыңқы бөлігінен ара қашықтық кемінде 2 м.

818. Бу өнімділігі 2,5 т/с аспайтын қазандар үшін қазан фронтынан немесе оттықтың шығыңқы бөліктерінен қазандық қабырғасына дейінгі ара қашықтықты мынадай жағдайларда 2 м дейін азайтуға болады:

1) егер қатты отынды қолмен жүктейтін оттық шептен қызмет көрсетілсе және 1 м аспайтын ұзындығы болса;

2) оттықты шептен қызмет көрсету қажеттілгі болмаса;

3) егер қазандар газ тәрізді немесе сұйық отынмен жұмыс істесе (сақтау кезінде жану құрылғыларынан қазан қабырғасына дейінгі ара қашықтық кемінде 1 м).

819. Қазан шептері мен бір-біріне қарама-қарсы орналасқан оттықтың шығыңқы бөліктері арасындағы ара қашықтық мыналарды құрайды:

1) механикаландырылған оттықтармен жабдықталған қазандар үшін кемінде 4 м;

2) газ тәрізді немесе сұйық отынмен жұмыс істейтін қазандар үшін кемінде 4 м, сонымен қатар жану құрылғалары арасындағы ара қашықтық кемінде 2 м;

3) қатты отынды қолмен жүктейтн қазандар үшін кемінде 5 м.

820. Қазан шебі алдынан қазандық қосалқы жабдықты және басқару қалқандарын орнатуға болады, сонымен қатар шеп айналасынан еркін өту ені кемінде 1,5 м және орнатылған жабдық қазанға қызмет көрсетуге кедергі келтірмейді.

821. Оттыққа немесе қазанға бүйір жағынан қызмет көрсету талап етілетін қазандарды орнату кезінде (көсеу, үрлеу, газ жолдарын, барабандарды және коллекторларды тазалау, экономайзер және буды қыздырғыш пакеттерін шығару, құбырларды шығару, жану құрылғыларына, реперлерге, оттық элементтеріне қызмет көрсету, үздіксіз үрлеуді қызмет көрсету) бүйір жағынан өту ені қызмет көрсету және жөндеу үшін жеткілікті, алайда бу өнімділігі 4 т/с дейін қазандар үшін және бу өнімділігі 4 т/с және одан астам қазандар үшін кемінде 1,5 м.

822. Қазандар мен оттықтарды бүйір жағынан қызмет көрсету талап етілмейтін жағдайларда шеткі қазандар мен қазан қабырғалары арасында өткелдерді міндетті түрде орнату қажет. Бұл өткелдер ені, қазан мен қазан жайының артқы қабырғасы арасындағы өткел ені кемінде 1 м құрауы тиіс.

823. Қазанның айналдыра қаланған бөліктерінен (каркастар, құбырлар, сепараторлар және т.б.) жеке шығып тұратындар арасындағы, бұл бөліктер мен ғимараттардың шығыңқы бөліктері (кронштейндер, бағаналар, сатылар, жұмыс алаңдары және т.б.)с арасындағы өткел ені кемінде 0,7 м құрайды.

824. Қазандықтағы өткелдердің кемінде 2 м еркін биіктігі болады.Барабан, құрғақ бу немесе экономайзер арқылы өту қажеттілігі болмаған кезде олардан қазан жабынының төменгі құрылымдық бөліктеріне дейінгі ара қашақтық кемінде 0,7 м.

825. Қазандармен және экономайзерлермен бір жайда қазандарды жөндеу және қызмет көрсетуге немесе бу және (немесе) ыстық суды алу технологиясына тікелей қатысы жоқ жабдықтарды орнатуға болмайды.

826. Электр станциялары қазандары және тубиналық агрегаттарын жалпы жайларда немесе қазандық пен машина залы арасында бөлу қабырғалары құрылысы жоқ іргелес жайларда орнатуға болады.

827. Қазандарды және қосалқы жабдықтарды блок-контейнерлерде, тасымалданатын қондырғыларда және энергопоездарда орналастыру жобаға сәйкес жүзеге асырылады.

828. Жалпы газ жүретін қазандықтар камералық жағумен жарылғыш сақтандыру клапанымен қамтамасыз етіледі.

4-параграф. Алаңдар мен баспалдақтар

829. Қазандарға, буды қыздырғыштарға және экономайзерлерге ыңғайлы және қауіпсіз қызмет көрсету үшін астынан кемінде 200 мм тұтас қапталған биіктігі кемінде 0,9 м қанаттары бар баспалдақтар мен тұрақты алаңдар орнатылады.

830. Өтпелі алаңдар мен баспалдақтардың екі жағынан қанаты болады. Ұзындығы 5 м астам алаңдардың қарама-қарсы шеттерде орналасқан кемінде екі баспалдағы болады.

831. Алаңдарды және баспалдақ сатыларын мыналардан жасауға болады:

1) кесілген созылған табақтан;

2) кедір-бұдырланған табақ болаттан немесе балқытумен немесе басқа тәсілмен алынған тегіс емес беті бар табақтан;

3) ұяшықтар саңылауының 12 см² аспайтын ұялы немесе жолақты болаттан.

832. Тегіс алаңдарды және баспалдақ сатыларын қолдануға, оларды шыбық (дөңгелек) болаттан орындауға жол берілмейді.

833. Жартылай ашық және ашық түріндегі қазандықтағы алаңдар мен баспалдақ сатылары кесілген созылған табақтан, ұялы немесе жолақты болаттан орындалады.

834. Баспалдақтардың кемінде 600 мм ені болады, сатылар арасындағы биіктік 200 мм аспайды, сатылар ені кемінде 80 мм. Сатылардың көлбеу бұрышы ішке қарай 2-5⁰. Биіктігі үлкен баспалдақтар аралық алаңдармен орындалады. Алаңдар арасындағы ара қашықтық 4 м құрайды. Биіктігі 1,5 м асатын баспалдақтардың көлденеңге 60⁰ аспайтын көлбеу бұрышы болады.

835. Алаңдардың еркін өту ені кемінде 600 мм, ал арматураға, бақылау-өлшеу құрылғыларына және басқа жабдықтарға қызмет көрсету үшін кемінде 800 мм.

836. Қазандықтағы алаңдар едені мен баспалдақ сатылары астынан еркін биіктік кемінде 2 м. Су көрсеткіш құралдармен жұмыс істеу үшін алаңнан су көрсеткіш шыны ортасына дейінгі тігінен ара қашықтық кемінде 1 және 1,5 м астам.

837. Қазанның нөлдік белгісінен қазанның жоғарғы алаңына дейінгі ара қашықтық 20 м жоғары болған жағдайларда жүк жолаушы лифттері жылу электр станцияларын технологиялық жобалау нормаларына сәйкес орнатылады.

5-параграф. Отынды беру және қож-күл шығару

838. Қатты отынмен жұмыс істейтін, бу өнімділігі 2,5 т/с және одан жоғары қазандар үшін қазандыққа және қазан оттығына отынды беру механикаландырылған, ал 150 киллограмм сағат (бұдан әрі - кг/с) және одан астам мөлшерде барлық қазандардан қождың және күлдің жалпы шығуымен қазандықтар үшін (қазанның бу өнімділігіне тәуелсіз) күл мен қожды жою механикаландырылған.

839. Күлді қолмен жою кезінде қож және күл бункерлері күл мен қожды бункерлерде немесе вагоншаларда сумен құю құрылғыларымен жарақталған. Соңғы жағдайда бункер астынан күлді және қожды түсірер алдындда вагоншаларды орнату үшін оқшауланған камералар қойылады. Камералардың шыны қараулары бар тығыз жабылатын есіктері болады, вентиляциямен жабдықталған және жарықтандырылған.

840. Бункер тығынын және қожды құюды басқару қызмет көрсету үшін қауіпсіз орынға камера шегінен тыс шығарылады.

841. Вагоншаның барлық жылжу жолында еркін өту биіктігі кемінде 2 м, бүйір саңылаулары кемінде 0,7 м.

842. Егер күл және қож оттықтан тікелей жұмыс алаңына шығарылатын болса, онда қазандықта шығару және ошақ қалдықтарын құю орнына сору вентиляциясы орнатылады.

843. Қолмен жүктелетін шахталық оттықтар кезінде ағаш отын немесе шымтезек үшін қайырылмалы түбі және қақпағы бар жүктеу бункерлері орнатылады.

844. Сұйық отынды жағу кезінде бүріккі астынан отынның қазандық еденіне түсуін алдын алу үшін құмы бар түпқоймалар орнатылады.

14-тарау. Қазандардың су-химиялық режимі

Ескерту. 14-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

845. Су-химиялық режим қақ және тұнғының түзілуі, қазан суының салыстырмалы сілтілігінің қауіпті шекке дейін жоғарылауы салдарынан немесе металл коррозиясы нәтижесінде олардың элементтері зақымдалмай қазан және қорек жолының жұмысын қамтамасыз етеді.

846. Бу өнімділігі 0,7 т/с және одан астам табиғи және көп еселік мәжбүрлі айналымы барн барлық бу қазандары, бу өнімділігіне тәуелсіз барлық бу тікелей нүктелік қазандар, барлық су жылыту қазандары суды қазанға дейін өңдеуге арналған қондырғылармен жабдықталған. Осы Қағидалар талаптарының орындалуына кепілдік беретін суды өңдеудің басқа тиімді тәсілдерін қолдануға болады.

847. Қазан қорегі үшін суды өңдеу тәсілдерін таңдау ЖҚҚ келтіріледі.

848. Бу өнімділігі 0,7 т/с кем қазандарда тазалау арасындағы аралық оны тазалауға тоқтату сәтінде қазанның қыздыру беті бөліктерінде ең жылу кернеулілерге 0,5 мм аспайтын қалыңдықты қамтамасыз етеді.

849. Суды қазанға дейін өңдеу құрылғыларымен жабдықталған қазандарды шикі сумен толтыруға болмайды.Авариялық жағдайларда қазанды шикі сумен толтыру жобамен қарастырылған жағдайларда жұмсақ қосынды су немесе конденсат желілеріне қосылған шикі су желілерінде қорек бактарына екі тиектеулі органнан және олардың арасында бақылау кран орнатылады. Қалыпты пайдалану кезінде тиектеулі органдар жабық күйде пломбыланған болады, бақылау кран ашық болады.

850. Қазандарды шикі сумен толтырудың әр жағдайы толтыру ұзақтығы және сол уақыттағы қоректік су сапасы көрсетіліп, су дайындау (су-химиялық режим) журналында жазылады.

851. Бу және су жылыту қазандары үшін осы Қағидаларды, дайындаушылардың пайдалану бойынша нұсқаулығын, суды қазанға дейін өңдеу құрылғыларын және бу және су жылыту қазандарының су-химиялық режимін жүргізу бойынша нұсқаулықтарды есепке ала отырып, су-химиялық режимді жүргізу бойынша технологиялық регламент әзірленеді, қазанға дейінгі суды өдеу барысында мыналар көрсетіледі:

1) техникалық деректер және негізгі түйінге қысқаща мінездіемі, негізгі және көмекші құралдар, сонымен қатар қазандықтар, құбыр, деаэрационды қондырғы, аммикты, гидразин, фосфат, қондырғы күйдіргіш натрды дәлмөлшерлеу үшін қондырғы, құралды сақтау және химиялық тазартуға арналған қондырғы, шаруашылық қоймасынан су дайындаға арналған қондырғы және тағыда басқалары;

2) су сынамасын алу тізімі, схемасы, қол жұмысы және автоматтандырылған химиялық бақылауға бу және конденсат:

3) қоспалы, қоректі және қазан суының сапасы, бу және канденсат нормалары;

4) график, көлем және химиялық бақылау әдіс;

5) тізім және бақылау, өлшеу және дабылды автоматтандыру жүйесіне қысқаша мінездеме:

6) жабдықтауды жіберу және оны жұмысқа қосуға (жабдықта жұмыстың аяқталуын тексеру, қарау, жұмысқа дайындығын тексеру, түрлі жылу жағдайында жабдықты жұмысқа қосу) дайындау операцияларын орындау тәртібі;

7) қалыпты пайдалануда құрылғыға қызмет көрсету операцияларын орындау тәртібі;

8) деаэрация режимін, суды коррекциялы өңдеу режимін, жұмысқа қосу, қалыпты пайдалану және қазандықты тоқтату кезінде үздіксіз және кезеңдік өнімдер режимін бақылау операцияларын орындау тәртібі;

9) құралды тоқтатуда операцияны орындау тәртібі (жөндеу, авариялық резерв) және тоқтату барысында жүргізілетін іс-шара (жылыстау, консервация, құралдың жағдайын бағалау тазалау қажеттілігін анықтау, коррозиялық зақымдануға қарсы шара қолдану, жөндеу және тағыда басқалары);

10) құралды жұмысқа қосу барысында, жұмыс кезінде бөлек операцияларға рұқсат етілмейтін жағдайлар;

11) бұзылу тізімі және жою шаралары;

12) негізгі және көмекші құралдарға және химиялық зертхана жұмыстарына қызмет көрсетуде негізгі қауіпсіздік шаралары.

2-параграф. Қоректік су сапасы

852. 0,7 т/С және одан жоғары бу өнімділігі табиғи және көп мәрте мәжбүрлі айналымы бар қазандықтар үшін қоректік су сапасының көрсеткіштері осы Қағидаларға 27-қосымшада (бұдан әрі – 27-қосымша) көрсетілген мәндер шегінде ұсталады.

Ескерту. 852-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

853. Су жылытқыш қазандарда қоректік және су жүйесінің сапасы 27-қосымшадағы 7-кестеде көрсетілген талаптарды қанағаттандырады.

3-параграф. Қазан суы сапасы

854. Қазан суы сапасының нормалары, оларды түзету өңдеу тәртібі, үздіксіз және кезеңдік өңдеу тәртібі қазанды дайындаушының жобалау-құрылымдық құжаттамасы,жылу химиялық сынақтар нәтижелері негізінде су-химиялық тәртіпте жүргізу бойынша технологиялық регламент негізінде қабылданады.

855. Тойтарылатын қосылыс болатын 4 МПа (40 кгс/см²) дейін қоса алғандағы қысыммен бу қазандары үшін қазан суының салыстырмалы сілтілігі 20% аспайды; дәнекерленген барабандарымен және айналмасоғу әдісімен (немесе тығыздатып пісірумен айналмасоғумен) құбырларды бекітумен қазандар үшін қазан суының салыстырмалы сілтілігі 50%-ға дейін жол беріледі, дәнекерленген барабандарымен және пісірілген құбырларымен қазандар үшін қазан суының салыстырмалы сілтілігі нормаланбайды.

856. Қысымы 4 МПа (40 кғс/см²) жоғары 10 МПа (100 кғс/см²) дейін қоса алғандағы бу қазандары үшін қазан суының салыстырмалы сілтілігі 50% аспайды, 10 МПа (100 кгс/см²) жоғары 14 МПа (140 кгс/см²) дейінгі қоса алғандағы қысыммен қазандар үшін – 30% аспайды.

15-тарау. Өндірістік бақылау

Ескерту. 15-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

857. Ұйы басшысы өндірістік бақылау жүйесін ұйымдастыру жолымен қазандықтарды жарамды қалпында және қауіпсіз шарттарын қамтамасыз етеді. Жабдық иесі жабдықтарды жарамды қалпында ұстауды және олардың жұмысының қауіпсіз шарттарын қамтамасыз етеді. Осы мақсатта:

1) білімі тексерілген инженерлі-техникалық қызметкерлер арасынан қазандықтарды жарамды қалпында және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететі тұлға тағайындалады;

2) өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары бойынша оқытылған тұлғалардың қажетті санынан қызмет көрсетуші персонал тағайындалады;

3) орнатылған жабдықты топтастыру есебінен технологиялық регламентті әзірлейді және бекітеді;

4) белгіленген мерзімде қазанға техникалық куәландыру жүргізуді қамтамасыз етеді;

5)қазанды кезеңдік (жылына біррет) тексеруді ұйымдастырады;

6) 450^оС және одан жоғары температура кезінде жұмыс істейтін элементтер металының күйін бақылауды ұйымдастырады.

Ескерту. 857-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

858. Технологиялық регламент – өндірістік әдісті, технологиялық норманы, техникалық ортаны, технологиялық процесс талаптарын және тіртібін орнататын, сапа көрсеткішімен дайын өнімді алуды қамтамасыз ететін, стандарт шарттарына жауап беретін ішкі нормативтік құжат, сондай ақ жұмыс қауіпсіздігін енгізу және өндірісте техникалық-экономикалық көрсеткішті көрсететін құжат.

859. Технологиялық регламент қызмет көрсететін персоналдың жұмыс орындарында болады және қызмет көрсететін перссоналға қол қою арқылы береді.

860. Қазандыққа телефон және сағат орнатылады. Қазандық-жоб кезінде телефон байланысы қазандық-жою және жылу көздері пульт арасында орнатылады.

861. Қазандыққа қазанмен және қазандағы жабдықтармен жұмыс істемейтін тұлға жіберілмейді. Қазандыққа рұқсаты бар және оны шығарып салушы тұлға болған жағдайда кіре алады.

2-параграф. Ұстау және қызмет көрсету

862. Кезекшілікте тұрған машиниске (от жағушыға), қаназдағы операторға, суды қараушыға жабдық жұмыс істеп тұрған кезде технологиялық регламентпен қарастырылмаған қандай да бір жұмыстарды жүргізуді тапсыруға болмайды.

863. Жабдықты қазан жұмыс істеп тұрған кезде және қазанды тоқтатқаннан кейін де ондағы қысым атмосфералыққа дейін және жабдықтың температурасы 40^оС төмендегенше қызмет көрсететін персонал жағынан тұрақты қараусыз қалдыруға болмайды.

864. Қалыпты жұмыс режимін жүргізуді, авариялық жағдайды жоюды, жабдықтың зақымдалуына алып келуі мүмкін жұмыс режимі бұзылған кезде жабдықты тоқтатуды қамтамасыз ететін автоматика, дабыл және қорғаныс болған кезде қызмет көрсететін персонал жұмысын тұрақты қадағалаусыз жабдықтарды пайдалануға болады.

3-параграф. Бақылау-өлшеу аспаптарын, автоматты қорғанысты,
арматура мен қорек сорғыларын тексеру

865. Манометрлер, сақтандыру клапандары, су деңгейі көрсеткіштері және қоректік сорғылар жұмысының ақаусыздығына тексеру жүргізіледі:

1) жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) дейін қоса алғандағы қазандар үшін ауысымына бір реттен жиі емес;

2) жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) жоғары 4 МПа (40 кғс/см²) дейін қоса алғандағы қазандар үшін тәулігіне бір реттен жиі емес;

3) жұмыс қысымы 4,0 МПа (40 кгс/см²) жоғары қазандар үшін технологиялық регламентпен белгіленген мерзімдерде.

866. Тексеру нәтижелері туралы ауысым журналында жазба қалдырылады.

867. Манометрлер ақаусыздығын тексеру үш жүрісті кран немесе манометр тілдерін нөлге қою жолымен оның тиектеулі вентильдерімен ауыстыратындар көмегімен жүргізіледі.

868. Көрсетілген 6 айда бір реттен жиі емес тексеруден басқа тексерілетін манометрмен бірдей шкаласы және дәлдік тобы болатын бақылау жұмыс манометрлерімен бақылау тексеру журналына жазба қалдыра отырып жұмыс манометрлерін тексеру жүргізіледі.

869. 12 айда бір реттен жиі емес манометрлер белгіленген тәртіпте тексеріледі.

870. Сақтандыру клапандарының ақаусыздығы оларды мәжбүрлі қысқа мерзімді "атқызумен" тексеріледі.

871. Резервтегі қоректік сорғылар ақаусыздығын тексеру оларды қысқа мерзімді іске қосу жолымен жүзеге асырылады.

872. Дабыл және автоматты қорғаныстардың ақаусыздығын тексеру кестеге және технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

17-тарау. Қазанды авариялық тоқтату

Ескерту. 17-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

873. Қазан технологиялық регламентпен қарастырылған, сондай-ақ төменде көрсетілген жағдайларда персоналмен немесе қорғаныс әрекетімен тез арада тоқтатылады және сөндіріледі:

1) сақтандыру клапанының ақаулығын анықтау;

2) егер қазан барабанындағы қысым рұқсат етілгеннен 10%-ға жоғарыласа және жоғарылауы жалғасса;

3) су деңгейінің төмендеуі төмен рұқсат етілген деңгейден төмен болса;

4) су деңгейінің жоғарылауы жоғары рұқсат етілген деңгейден жоғары болса;

5) барлық қоректік сорғылар әрекетінің тоқтатылуы;

6) тікелей әрекет ететін барлық су деңгейі көрсеткіштерінің әрекетінің тоқтатылуы;

7) егер қазанның негізгі элементтерінде (барабанда, коллекторда, камерада, бу су жіберу және су жіберу құбырларында, бу және қоректік құбыр өткізгіштерінде, ыстық құбырда, отты қорапта, оттық қаптамасында, құбыр торында, сыртқы сепараторда, арматурада) жарылулар, шығулар, олардың дәнекерленген тігістерінде өткізулер, анкерлік бұрандама немесе байланыстың үзілуі анықталса;

8) тікелей нүктелік қазан жолында салынған ысырмаларға дейін қысымның жіберілмейтін жоғарылауы немесе төмендеуі;

9) отынды камералық жағу кезінде оттықта шырақтардың сөнуі;

10) су жылыту қазаны арқылы минималды рұқсат етілген мәннен төмен су шығынының төмендеуі;

11) су жылыту қазаны жолында қысымның жіберілетіннен төмен төмендеуі;

12) су жылыту қазанынан шығуда су температурасының қазанның шығу коллекторында судың жұмыс қысымына сәйкес келетін қанығу температурасынан төмен 20^оС мәніне дейін жоғарылауы;

13) қауіпсіздік актоматикасының немесе авариялық дабылдың ақаулары, бұл құрылғыларда кернеудің жоғаруын қоса алғанда;

14) қызмет көрсететін персоналға немесе қазанға қауіп төндіретін қазандықта өрттік пайда болуы.

874. Қазанды авариялық тоқтату тәртібі технологиялық регламентте көрсетіледі. Қазанның авариялық тоқтау себептері ауысым журналына жазылады.

18-тарау. Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру

Ескерту. 18-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

875. Пайдаланушы ұйым техникалық куәландыру нәтижелері негізінде және бекітілген жөндеу кестесі бойынша қазандықты жөндеуді орындайды.

Жөндеу техникалық шарттарға және жұмысты орындауға дейін әзірленген технологиялық регламент сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 875-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

876. Әр қазанға жөндеу журналы жүргізіледі, онда жабдықтың ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін тұлға орындалған жөндеу жұмыстары, қолданылған материалдар, пісіру және пісірушілер туралы, қазанды тазалауға және жууға тоқтату туралы мәлімет енгізеді. Құбырларды, бұрандаларды ауыстыру және құбырлардың барабандармен және коллекторлармен қосылуын жаншып қақтау жөндеу журналына қоса берілетін құбырлардың (бұрандалардың) орналасу сызбасында белгіленуі тиіс. Жөндеу журналында қақ пен тұнғы шөгінділер қалыңдығы және жөндеу кезеңінде анықталған барлық ақаулар көрсетілген тазалауға дейін қазанды қарау нәтижелері көрсетіледі.

877. Қазандарды мерзімінен бұрын куәландыру жүргізу қажеттілігін тудыратын жөндеу жұмыстары туралы, мәліметтер жөндеу журналына жызылады және қазан паспортына енгізіледі.

878. Басқа жұмыс істейтін құбыр өткізгішті қазандармен (бу құбыры, қоректік, дренажды, ағызу желілері және т.б.) қосылған барабан немесе қазан коллекторы ішінде жұмыстарды жүргізуді бастағанға дейін, қысыммен жұмыс істейтін элементтерді ішінен қарау немесе жөндеу алдында қазан барлық құбыр өткізгіштерден бітеуіштермен ажыратылады, егер оларда ернемекті арматура орнатылған болса.

879. Қысымы 4 МПа (40 кгс/см² ) болатын қазанды ажырату арасында атмосферамен тікелей қосылысы болатын, шартты өту диаметрі кемінде 32 мм дренажды құрылғы болған кезде екі тиектеулі органмен жүргізіледі. Ысырмалар жетектері, ашық дренаждар вентильдері жабық құлып кезінде олардың тығыздығы босау мүмкіндігі болмайтындай құлыпқа жабылады. Құлып кілттері егер ұйымда оларды сақтаудың басқа тәртібі белгіленбесе, жабдықтың ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін тұлғада болады.

880. Құбыр өткізгішті ажырату кезінде қолданылатын ысырмалар мен ернемектер қалыңдығы беріктігіне есеппен анықталады. Бітеуіштің оның бары анықталатын шығыңқы бөлігі (артқы ілмегі) болады. Ернемектер мен бітеуіштер арасындағы төсемдер артқы бөліксіз болады.

881. Жөндеу жұмыстарын жүргізуге рұқсат Қауіпі жоғары жағдайларда жұмыс жүргізу кезінде наряд-рұқсаттарды ресімдеу және оларды қолдану қағидаларына сәйкес ресімделген наряд-рұқсатқа сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 881-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19-тарау. Есепке қою

Ескерту. 19-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

882. Қауіпті өндірістік объектілерде және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінде пайдаланылатын Қазандықтарды жұмысқа қосқанға дейін есепке қою қауіпті өндірістік объектілер мен қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 882-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

883. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелеріне жатпайтын қазандар, (t – 100) V < 5, мұнда t –жұмыс қысымы кезіндегі қаныққан бутемпературасы, ^оС; V – қазандағы су көлемі, м³ есепке қоюға жатқызылмайды.

884. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

885. Дайындаушының паспорты жоқ қазандықты есепке қойғанда, аттестатталған ұйымымен жасалған паспорттың телнұсқасы негізінде жүргізіледі.

Ескерту. 885-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

886. Қазанмен ұсынылатын пасапорт, нұсқаулық және басқада пайдаланылатын құжаттар мемлекеттік тілде және (немесе) халықаралық байланыс тілдерінде ұсынылады.

887. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20-тарау. Техникалық куәландыру

Ескерту. 20-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

888. 0,07 МПа астам қысыммен немесе 115⁰С астам судың қызу температурасы кезінде жұмыс істейтін қазан іске қосар алдында техникалық куәландырудан өтеді, үздіксіз – пайдалану барысында немесе кезектен тыс куәландыру. Қазанмен бір агрегатты құрайтын буды қыздырғыштар мен экономайзерлерді куәландыру қазанмен бірге жүреді.

889. Қазанды техникалық куәландыру сыртқы, ішкі қарап тексерулерден және гидравликалық сынақтан тұрады.

Қауіпті өндірістік объектілерде және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінде пайдаланылатын қазандарды техникалық куәландыру қондырудан кейін есепке қойылғанға дейін орындалады.

Ішкі қарап тексеру және гидравликалық сынақ алдында қазан тоқтатылады, қолданыстағы желілерден ажыратылады, салқындатылады, лас және жану өнімдерінен тазартылады, желдетіледі (газсыздандырылады).

Ескерту. 889-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

890. Сыртқы және ішкі қарап тексерулер жүргізіледі:

1) алғашқы куәландыру кезінде жабдықтың осы Қағидаларға сәйкес және тіркеу кезінде ұсынылған құжаттармен орнатылғанын және жабдықталғанын, сондай-ақ, ыдыс және элементтерінде зақымданған жерлерінің жоқ екенін тексереді;

2) мерзімді және кезектен тыс куәландырулар кезінде жабдықтың жарамды екенін және оның ары қарай жұмыс істеуінің мүмкіндігін белгілейді.

891. Техникалық куәландыру мынадай мерзімдерде жүргізіледі:

1) сыртқы және ішкі тексеру - 4 жылда кемінде бір рет;

2) гидравликалық сынақ - 8 жылда кемінде бір рет;

Сыртқы және ішкі тексеру монтаждалған қазанды пайдалану, іске қосу алдында, қазанды дәнекерлеуді қолдана отырып жөндеуден кейін және консервацияда екі жылдан астам болғаннан кейін жүргізіледі.

Ескерту. 891-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

892. Гидравликалық сынау мақсаты қазан элементі беріктігін және қосылыс тығыздығын тексеру болып табылады.Сынау гидравликалық қысым мәні осы Қағидаға сәйкес қабылданады.

893. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде есепке қоюға жататын қазандықты техникалық куәландыруды қазандықтардың жарамды жай-күйі мен қауіпсіз пайдаланылуы үшін жауапты адам ұйымдастырады және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторының қатысуымен аттестатталған ұйым, ал жергілікті атқарушы органда есепке қоюға жататын қазандық жүргізеді, жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторының қатысуымен.

1) осы Қағидалардың 25-қосымшасына сәйкес қазан паспорты, осы Қағидалардың 24-қосымшасына сәйкес қазан паспорты (автономды бу қыздырғыш, экономайзер);

2) қазан монтажының сапасы туралы қорытынды;

3) қазан орналасқан орынжайдың сызбасы (жоспар және көлденең кескін, қажет болған жағдайда бойлық кескін);

4) су дайындау учаскесінің жобалық құжаттамаға сәйкестігі туралы анықтама;

5) қоректендіру құрылғыларының бар болуы және олардың техникалық сипаттамаларының жобалық құжаттамаға сәйкестігі туралы анықтама;

6) ұйымдағы өндірістік бақылау туралы ереже;

7) қазанның Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы аумағында қолдануға жіберілгені туралы ақпарат.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы мен жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы техникалық куәландыруды жүргізу күні туралы болжамды күнге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей жазбаша хабардар етіледі.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспектор және жергілікті атқарушы орган келмеген жағдайда техникалық куәландыру оның қатысуынсыз аттестатталған ұйыммен дербес жүргізіледі.

Жүргізілген техникалық куәландыру нәтижелері және келесі техникалық куәландыру мерзімі қазан паспортына енгізіледі.

Ескерту. 893-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

894. Дайындаушыда ішкі қараудан және гидравликалық сынақтан өткен және орнату орнына жиналған күйінде жеткізілген қазандар, сондай-ақ тіркеуде тұрмаған қазандар орнату орнында қазандардың ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін тұлғамен алғашқы техникалық куәландырудан өтуге жатады.

Ескерту. 894-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

895. Есепте тұрған қазандықтарды мерзімді техникалық куәландыруды аттестатталған ұйыммен бірлесіп қазандықтардың жарамды жай-күйі мен қауіпсіз пайдаланылуына жауапты тұлға ұйымдастырады және жүргізеді.

Ескерту. 895-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

896. Қазанды техникалық куәландыру нәтижелері қазандардың жарамды күйі мен қауіпсіз пайдаланылуы үшін жауапты тұлғамен келесі техникалық куәландырудың рұқсат етілген параметрлері мен мерзімдерін көрсете отырып, қазан паспортына енгізіледі және осы Ережелердің 32-қосымшасына сәйкес техникалық куәландыру актісін ресімдей отырып, техникалық куәландыруды жүргізуге қатысқан тұлғалар қол қояды.

Ескерту. 896-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

897. Егер өндіріс жағдайлары бойынша қазанды белгіленген мерзімде куәландыруға ұсыну мүмкін болмаса, иесі оны мерзімінен бұрын жүргізеді.

898. Қазандықты сыртқы және ішкі қараулардан өткізгенсон қанағаттанарлық нәтижесіненкейін, гидравликалық сынақтарды өткізеді.

899. Пайдаланушы ұйым ішкі беттерді әрбір тазалаудан кейін, қазандық элементтерін жөндеуден кейін және техникалық сараптама алдында сыртқы және ішкі тексерулерді жүргізеді. Бұл ретте қазандықтардың жақсы күйіне және қауіпсіз жұмыс істеуіне жауапты тұлға техникалық сараптама жүргізгенге дейін анықталған ақауларды жою шараларын қабылдайды.

Жылу электр станцияларында қазандықтарды ішкі тексеру оларды күрделі жөндеу кезеңінде, бірақ үш жылда кемінде бір рет жүргізіледі.

Ескерту. 899-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

900. Жұмыс қысымымен гидравликалық сынауды қазан иесі барабанды, коллекторды әр ашудан кейін немесе жөндеу сипаты және көлемі кезектен тыс куәландыру қажеттілігін туындатпаса, қазанды әр жөндеуден кейін жүргізеді.

901. Қазанды мынадай жағдайларда кезектен тыс куәландыру жүргізіледі:

1) егер қазан 12 айдан астам жұмыс істемей тұрса;

2) егер қазан монтаждалған және жаңа орынға орнатылған болса;

3) егер ажырау немесе майысуларды түзету, қазанның негізгі элементтерін (барабан, коллектор, ыстық құбыр, құбыр торлары, қазан шегіндегі құбыр өткізгіштер, бу кептіргіш, батпақ жинауыш, отты камералар) дәнекерлеуді қолданумен жөндеу жүргізілген болса;

4) егер кез келген қабырғаның 15% астам анкералық байланыстары ауыстырылған болса;

5) барабанды, экран коллекторын, буды қыздырғышты, буды суытқышты немесе экономайзерді ауыстырғаннан кейін;

6) егер экранды және қайнату немесе түтін шырақты құбырлардың жалпы санының 50% астамы немесе 100% буды қыздырғыштар мен экономайзер құбырлары бір уақытта ауыстырылған болса;

7) егер мұндай куәландыру аттестатталған сараптама ұйымы маманының немесе қазанның жарамды күйіне және қауіпсіз пайдаланылуына жауапты адамның шешімі бойынша қажет болса.

8) есептік қызмет мерзімін өңдегеннен кейін;

Ескерту. 901-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

902. Егер қазандықты куәландыру кезінде оның элементтерінің беріктігін төмендететін ақаулар (қабырғалардың батуы, байланыстардың тозуы және тағы басқа) анықталса, онда ақаулы элементтерді ауыстырғанға дейін қазандық төмен параметрлер (қысым және температура) кезінде пайдаланылады.

Төзімділік беріктігіне зерттеп-қарау есебі МЕМСТ 34233.6 "Түтіктер мен аппараттар. Беріктікті есептеу нормалары мен әдістері. Аз циклді жүктемелер кезінде беріктікке есептеу", ҚР СТ 2777 "Стационарлық қазандар және бу мен ыстық су құбырлары. Беріктікке есептеу нормалары. Қабырға қалыңдығын анықтау әдістері", ҚР СТ 2778 "Стационарлық қазандар және бу мен ыстық су құбырлары. Беріктікке есептеу нормалары. Беріктік коэффициенттерін анықтау" талаптарына орындалады.

Сақтандыру клапандарының өткізу қабілетін тексеру сынау мемлекеттік стандартқа (МЕМСТ) 24570-81 сәйкес жүргізіледі. "Бу және су жылыту қазандарының сақтандыру клапандары. Техникалық талаптар.

Ескерту. 902-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

903. Егер қазандықты техникалық куәландыру кезінде оның беріктігіне күмән тудыратын ақаулар, себебін анықтау қиын болатын ақаулар анықталса, мұндай қазандықтың жұмысы зерттеулер жүргізілгенге дейін, ал қажет болған жағдайларда көрсетілген ақаулардың пайда болу себептері туралы, одан әрі пайдалану мүмкіндігі мен шарттары туралы аттестатталған ұйымның тексеру актісін алғанға дейін тоқтатыла тұрады.

Ескерту. 903-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

904. Егер қазанды куәландыру кезінде барабан металын немесе қазанның басқа да негізгі элементтеріне механикалық сынақтар жүргізілсе және көміртекті болаттан элементті сынау нәтижесінде уақытша кедергі 32 МПа (32 кгс/см2) төмен немесе 0,2% қалдық деформация кезінде шартты тұрақсыздық шегінің уақытша кедергіге қатынасы 0,75 астам, немесе салыстырмалы ұзару 16% кем немесе өткір кескіні 25 Дж/см2 (2,5 кгс. м/см2) кем үлгілердегі соққы тұтқырлығы осы элементті одан әрі пайдалануға аттестатталған ұйымының сараптамалық қорытындысын алғанға дейін жол берілмейді. Қосындыланған болаттар үшін көрсетілген сипаттамалардың рұқсат етілетін мәндері әр нақты жағдайда дайындаушымен белгіленеді.

Ескерту. 904-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

905. Техникалық куәландыру нәтижелерін куәландыруды жүргізген адам қазан паспортына рұқсат етілген жұмыс параметрлері мен келесі куәландыру мерзімдерін көрсете отырып жазады және осы Қағидаларға 32-қосымшаға сәйкес қазандықты техникалық куәландыру актісі жасалынады.

Ескерту. 905-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

906. Егер куәландыру кезінде қосымша сынаулар мен зерттеулер жүргізілген болса, қазан паспортына сынаққа ұшыраған үлгілер мен бөліктерді сұрыптау орны, қосымша сынақтар жүргізу қажеттілігін туындатқан себептер көрсетілген бұл сынақтар мен. зерттеулердің түрлері мен нәтижелері жазылады.

907. Есептіден тыс қызмет ету мерзімін өтеген қазан аттестатталған ұйым берген оны одан әрі пайдалану мүмкіндіктері мен шарттары туралы тексеру актісінің негізінде пайдаланылады.

Ескерту. 907-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21-тарау. Жаңадан орнатылған қазандарды пайдалануға рұқсат

Ескерту. 21-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

908. Жаңадан орнатылған қазанды қолдануға қабылдау ҚР ҚНмЕ 4.02.-08-2003 "Қазан қондырғылары" және МЕМСТ 30735-2001 "0,1-0,4 Мвт дейін жылуэнергетикалық жабдықтаумен жылыту су жылыту қазандары. Жалпы техникалық шарттар" сәйкес жүзеге асырылады, есепке алғаннан кейін және техникалық куәландырғаннан кейін.

909. Қазанды іске қосу қазан жабдығын пайдалануға дайындығын тексергеннен және қызмет көрсетуін ұйымдастырғаннан кейін ұйымның техникалық басшысының жазбаша үкімінен кейін іске қосылады.

910. Пайдалануға қосылған әр қазанда көрнікте жерге пішіні 300 х 200 мм кем емес кесте ілінеді, кестеде келесі деректер көрсетіледі:

1) тіркеу нөмірі;

2) рұқсат етілетін қысым:

3) келесі ішкі тексеру және гидравликалық сынақ күні,айы және жылы көрсетіледі.

22-тарау. Жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдауыштармен жұмыс істейтін қазандар

Ескерту. 22-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

911. Осы тарау талаптары жұмыс қысымы 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) жоғары бу қазандарына және 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) қысым кезінде қанығу температурасынан жоғары болатын, жоғары температуралы органикалық жылу тасымалдауыштармен (ЖОТ) жұмыс істейтін жоғары температуралы шектелген жылу тасымалдағыштарға таралады.

912. Қазан паспортында көрсетілгеннен жақсы жылу тасымалдауыштарды қолдану қазан дайындаушымен келісіледі.

2-параграф. Құрылымы

913. Барабан диаметрінен 1/3 жоғары болатын, барабанның төменгі түзілетінінен биіктікте бу қазанының жоғары барабанына түсіру құбырларын жалғауға болмайды.

914. Барабандар, жылу тасымалдауыштың қабаттануы мүмкін қайнау құбырлары және басқа да қазан элементтерінің көлденең орналасқан бөліктері қызудан оқшауланған.

915. Қазан ауақуыстарымен жарақталған. Ауақуыстарының орналасуы олардан газ тәрізді өнімдерді үздіксіз жою жолымен қазанды іске қосуды және жұмысын қамтамасыз етеді.

916. Ауақуысының тиектеулі құрылғысы тікелей қазанда болады.

917. Ауақуысының бұрып әкететін құбыр өткізгіші ашық отпен жылу көзінен 5 м жақындатпай орналасатын стационар ыдысқа жалғанады.

918. Бірнеше қазандар ауақуыстарын біріктіретін құбыр өткізгіштенрде тиектеулі арматураны орнатуға болмайды.

919. Жылу тасымалдауыштың бөліну газ тәрізді өнімдерін ауақуыстары арқылы бұрып жіберу мүмкін болмаған жағдайда қазанды пайдалану барасында бұл өнімдерді толық бұрып жіберуді қамтамасыз ететін қазанның газ бөлгіші болады.

920. Құбырлардың барабандармен және коллекторлармен қосылысы, құбыр өткізгіштер қосылысы дәнекерленген болады. Ернемекті қосылыстарды ернемекті арматураны орнату орнында орындарында ғана қолдануға болады. Мұндай жағдайларда "шип – паз" үлгісіндегі ернемектер жіберіледі.

921. Барабанның өтетін тесіктері дөңгелек пішінді, диаметрі кемінде 400 мм болады. Тығыздау орнындағы тесік қақпағы "шип", ал тесік аузының тығыздауыш беті бойынша – "паз".

922. Қазан және арматура элементтерін дайындау үшін шойынды және түсті металдарды пайдалануға болмайды.

923. Жүйені және қазандарды қазандық ғимаратынан тыс жылу тасымалдауыштан босату үшін бак орнатылады.

924. Қазан және құю желілерінің құрылымы жылу тасымалдауыштың өздігінен кедергісіз ағуын және оның қазаннантолықтай жойылуын қамтамасыз етеді.

925. Сұйықтық қазандарында жылу тасымалдауыштың қазанда және сыртқы айналу жүйесінің жоғарғы нүктесінде қайнау мүмкіндігін болдырмайтын артық қысым қамтамасыз етіледі. Бұл қысым жылу тасымалдауышты инертті газбен басумен немесе биіктікте кеңейтілген ыдысты орнатумен қамтамасыз етіледі.

926. Жылыту құрылғыларының жылу өнімділігі қазан қуатының қалыптыдан жоғары жоғарылау мүмкіндігін болдырмайды.

927. Қазандар оттықтары жанған жылу тасымалдауышты сөндіруге арналған құрылғылармен жабдықталады.

928. Конденсатты өздігінен ағызып әкелетін қазандарда қазан қорегі гидравликалық ілмек арқылы төменгі барабанда немесе коллекторда жүргізіледі.

929. Конденсатты өздігінен ағызып әкелетін жүйеде екі және одан астам қазандардың параллель жұмыс істеуі кезінде қазандардың төменгі барабандары (коллекторлары) бір-бірімен теңдеуші желімен жалғанады.

3-параграф. Арматура

930. Элементтер мен тығыздауды дайындау үшін қолданылатын арматура мен материалдар жұмыс параметрлеріне және органикалық жылу тасымалдауыштың қасиеттеріне байланысты таңдалады.

931. Қазандарда сильфонды үлгідегі арматура пайдаланылады. 1,6 МПа (16 кгс/см²) аспайтын қысымға сальник арматураны қолдануға болады.

932. Арматура дәнекерлеу көмегімен келте құбырларға және құбыр өткізгіштерге қосылады.

933. Жылу тасымалдауыштың кіретін және шығатын жағынан қазандардың тиектеулі арматурасы болады. Тиектеулі арматура қызмет көрсету үшін қол жетімді және қауіпсіз орында орналасады немесе қашықтықтан басқарылады.

934. Ернемекті қосылыстарды, арматураны және сорғыларды қарау саңылаулары, тесіктер, қысымды лақтыру құрылғылары және оттықтар мен газ жолдарының вентиляция саңылауларына жақын орнатуға болмайды.

935. Қазанға тікелей жақын орналасқан жылу тасымалдауыштың ағызу желісінде (1 м аспайтын қашықтықта) кезегімен екі тиектеулі орган орнатылады.

4-параграф. Сұйықтық деңгейін көрсеткіштер

936. Органикалық жылу тасымалдауышпен жанасатын деңгей көрсеткіштері элементтері, әсіресе оның мөлдір элементі жұмыс температурасы және қысым кезінде оларға органикалық жылу тасымалдауыштың әсеріне қарсы төзімді, жанбайтын материалдардан орындалады.

937. Тікелей әрекет ететін сұйықтық деңгейін көрсеткіштерде қазаннан деңгей көрсеткішті ажырату үшін қызмет ететін арматураның ішкі диаметрі кемінде 8 мм.

938. Тиектеулі арматураның өту қимасы деңгей көрсеткіш корпусында саңылаудың өту қимасынан кем емес.

939. Бу қазанында сұйықтық деңгейін көрсеткіштер орына сынау крандарын немесе клапандарды орнатуға болмайды.

5-параграф. Манометрлер

940. Сұйықтық қазанда манометрлер қазанға кіре берісте және қазаннан шыға берісте орнатылады.

6-параграф. Температураны өлшеу құралдары

941. Қазаннан бұрып әкететін бу құбыр өткізгішінде немесе қыздырылған сұйықтықта қазанға тікелей тиектеулі орган алдынан температураны көрсететін және тіркейтін құралдар орнатылады, ал жеткізу құбыр өткізгішінде – температураны көрсететін аспап.

7-параграф. Сақтандыру клапандары

942. Әр қазанда кемінде екі сақтандыру клапаны орнатылады.

943. Бу қазанында орнытылатын сақтандыру клапандарының жалпы өткізу қабілеті қазанның номиналды бу өнімділігінен кем емес.

944. Сұйықтық қазанда орнатылатын сақтандыру клапандарының жалпы өткізу қабілеті қазанның номиналды жылу өнімділігі кезінде кеңейген жыу тасымалдауыштың көлемінің өсуін бұрып әкету үшін жеткілікті.

945. Иінтіректі-жүк сақтандыру клапандарын қолануға болмайды.

946. Толық жабық түріндегі сақтандыру клапандарын қолдануға болады. Сақтандыру клапанының шартты өтуі кемінде 25 және 150 мм аспайды.

947. Сақтандыру клапандарын қазаннан ажыратылмайтын кеңейтілген ыдыста орнатуға болады.

948. Қазан (ыдыс) және сақтандыру клапандары арасына үш жүрісті вентильді немесе барлық сақтандыру клапандарының бір уақытта ажыратылу мүмкіндігін болдырмайтын басқа құрылғыларды орнатуға болады. Бір немесе бірнеше сақтандыру клапандарын ажырату кезінде қалғандары өткізу қабілетін қамтамасыз етеді.

949. Кеңейткіш ыдыстарда орнатылатын сақтандыру клапандарының жалпы өткізу қабілеті авариялық жағдайда ыдысқа келіп түсетін инертті газдың жалпы ағынынан кем емес.

950. Сақтандыру клапандарынан қайнау немесе одан жоғары температураға дейін қыздырылған буды немесе сұйықтықты бұрып жіберу атмосферамен қосылған конденсациялық құрылғылар арқылы жүргізіледі, алайда қарсы қысым 0,03 МПа (0,3 кгс/см²) жоғары болмайды.

951. Ажырататын және жеткізетін құбыр өткізгіштердің жылу тасымалдауыштың қаттылауын алдын алатын жылыту құрылғылары болады.

8-параграф. Кеңейткіш ыдыстар

952. Сұйықтық қазандардың және жылыту құрылғыларының кеңейткіш ыдыстары немесе қызу кезінде кеңейтілген жылу тасымалдауышты қабылдау үшін еркін көлемі болады.

953. Кеңейткіш ыдыстың геометриялық көлемі жұмыс температурасына дейін қызуы кезінде қазанда және қондырғыда болатын сұйық жылу тасымалдауыш көлемінің өсуінен кемінде 1,3 есе үлкен.

954. Кеңейткіш ыдыс ең жоғары орнату нүктесіне қойылады.

955. Кеңейткіш ыдыс қысымның рұқсат етілгеннен жоғары көтерілуінен сұйықтық деңгейін көрсеткіштермен, манометрлермен және сақтандыру клапандарымен жабдықталады.

956. Екі немесе бірнеше кеңейткіш ыдыстарды орнату кезінде бұл ыдыстардың сұйық және газ көлемі құбыр өткізгіштермен қосылады. Сұйық қосу құбыр өткізгіштері бұл ыдыстардың төмен нүктелерінде қосылады, ал газдық жоғары. Бұл құбыр өткізгіштердің өту қимасы осы Қағиданың 953 тармағының талаптарына сәйкес кеңейткіш құбыр өткізгіші қимасынан кем емес.

957. Кеңейткіш ыдысқа инертті газды жіберу автоматты реттеледі.

958. Сұйықтық қазан кеңейткіш ыдыспен сақтандыру кеңейткіш құбыр өткізгіш көмегімен жалғанады. Бұл құбыр өткізгіште тиектеулі арматураны орнатуға болмайды.

959. Кеңейткіш құбыр өткізгіш тікелей қазанға немесе жіберілетін немесе кері қайтарылатын құбыр өткізгішке жалғанады.

960. Кеңейткіш құбыр өткізгіш үнемі кеңейткіш ыдыс жағына көтеріңкі болады.

961. Кеңейткіш құбыр өткізгіштің тарылған бөліктері мен құрылғылары болмайды. Сорғы және арматураның өту қимасы оларды қазан мен кеңейткіш құбыр өткізгіш арасында арасында орнату кезінде кеңейткіш құбыр өткізгіштің өту қимасынан кем болмайды.

962. Кеңейту құбырының шартты өтуі Dy 25-тен кем емес болуы қажет, оны осы Қағидалардың 28-қосымшасында келтірілген қазанның номиналды жылу өнімділігіне байланысты таңдау керек.

Ескерту. 692-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9-параграф. Автоматты қорғаныс

963. Қазандар мынадай жағдайларда жылытуды ажырататын технологиялық қорғаныспен жабдықталады:

1) жылу тасымалдауыш деңгейінің төмен жіберілген деңгейден төмен болуы;

2) жылу тасымалдауыш деңгейінің жоғары жіберілген деңгейден жоғары жоғарылауы;

3) жылу тасымалдауыш температурасының жобада көрсетілген мәннен жоғары ұлғаюы;

4) жылу тасымалдауыш қысымының жобада көрсетілген мәннен жоғары жоғарылауы;

5) кеңейткіш ыдыста жылу тасымалдауыш деңгейінің жіберілетін мәннен төмен төмендеуі;

6) сұйықтық қазан арқылы жылу тасымалдауыш шығынының минималды мәніне және паспортта көрсетілген бу қазанының минималды бу өнімділігіне (жылу өнімділігі) жету;

7) жанарғылар алдында газ тәрізді отынның қысымының жол берілмейтін жоғарылауы немесе төмендеуі;

8) жанарғылар алдында, ротациялық жанарғылардан басқа, сұйық отын қысымының жол берілмейтін төмендеуі;

9) оттықта тоқты ажыратудың жіберілмейтін азаюы;

10) ауаны мәжбүрлі берумен жанарғылар алдында ауа қысымының жіберілмейтін төмендеуі;

11) жанарғылар шырақтарының сөнуі.

964. Қазанның шекті рұқсат етілген параметрлеріне жеткен кезде автоматты түрде дыбыс немесе жарық дабылы қосылады.

965. Қазан жұмысында авариялық жағдайға алып келетін басқару тізбектерінде туындайтын ақаулар, гидравликалық, пневматикалық немесе электр ажыратқыштарда қосалқы энергияның жоғалуы жылытуды ажырататын және (немесе) жарық және дыбыс дабылын қосатын автоматты қорғаныстың іске қосылуына алып келеді.

966. Дабыл жүйесінде қосалқы энергияның жоғалуы қазанды жылытуды ажырататын және (немесе) қосымша дабылды қосатын автоматты қорғаныстың қосылуына алып келеді.

10-параграф. Сорғылар

967. Жекелеген қорек сызбасы кезінде бу қазандарынан әрбірі үшін кемінде екі қорек сорғысы орнатылады, олардың біреуі жұмыс, басқасы резервтегі болып табылады. Сорғылардың электр қорегі екі тәуелсіз көзден жүргізіледі.

968. Топтық қорек сызбасы кезінде қоректік сорғылар саны ең қуатты сорғы тоқтаған жағдайда қалған сорғылардың жалпы берілісі барлық жұмыс қазандарының номиналды бу өнімділігінің кемінде 100% болатындай есеппен таңдалады.

969. Конденсат өздігінен қайтарылатын бу қазандары үшін қоректік сорғыларды орнату талап етілмейді.

970. Сұйықтық қазандар үшін электр жетегі бар кемінде екі айналма сорғы орнатылады, олардың біреуі резервтік. Айналма сорғылар берілісі және тегеуріні қазандағы жылу тасымалдауыш айналымы жылдамдығын қамтамасыз етеді.

971. Сұйықтық қазандар тұтынушыны жартылай немесе толық ажыратқан кезде қазандар арқылы жылу тасымалдауыштың тұрақты шығынын ұстауды қамтамасыз ететін автоматты құрылғымен рециркуляция желісімен жабдықталады.

972. Жылу тасымалдауыштың мәжбүрлі берілісімен бу қазандары және сұйықтық қазандар электр энергиясын ажыратқан кезде отынның берілуі тоқтатылатын автоматты құрылғылармен жабдықталады, ал сорғы электр қозғалтқыштарының екі тәуелсіз қорек көзі болған кезде бір қорек көзінен екіншісіне ауысатын құрылғымен.

973. Жылу тасымалдауыш жүйесінде айналатын шығындардың орнын толтыру үшін жүйені толтыруды қамтамасыз ететін құрылғы қарастырылады.

11-параграф. Орнату және пайдалану

974. Бу және сұйықтық қазандар жеке тұрған қазандарда орнатылады.

975. Қазандарды ашық алаңдарда орнату кезінде жоғары температуралы отынтасымалдағыштардың қату мүмкіндігін болдырмайтын шаралар жүзеге асырылады.

976.Қазандық жайында, жоғары температуралы органикалық жылу тасығыштармен жұмыс істейтін құбыр өткізгіштер мен ыдыстардың орналасу аймағында жылу тасымалдауыштың қатуын болдырмайтын температура ұсталады.

977. Қазандық жайында қазандарды үздіксіз толтыру және ЖОТ бастапқы қалпына келтіру үшін сұйық жылу тасымалдауышпен шығын багын орнатуға болады. Бактар жылытылады. Бактарды қазандар үстінен орнатуға болмайды.

978. Жұмыс ұзақтығына, температуралық жағдайларға, қызу бетінің меншікті жылу кернеуіне және пайдалану жағдайларына байланысты ЖОТ бастапқы қалпына келтіруден өтеді.

979. Регенерациялар арасында қазан жұмысы уақытының ұзақтығы және жылу тасымалдауыштың бөліну дәрежесін анықтау әдістемесі технологиялық регламентте белгіленеді. Жылу тасымалдауышта бөліну өнімдерінің құрамы 10% аспайды.

980. Әр қазан үшін қызу бетін техникалық қарау және қара майлы шөгінділерден тазалау кестесі белгіленеді. Техникалық қарау және қызу бетін тазалау жөндеу журналына белгі қалдыра отырып, жүйелі түрде жүргізіледі, алайда қазан жұмысының 8000 с кейін жиі емес.

981. Қазанның жекелеген элементтерін ауыстырумен немесе дәнекерлеуді қолданумен байланысты монтаждау немесе жөндеуден кейін қазандар іске қосар алдында қазан иесімен жұмысқа тең қысыммен бітеулілігін сынаудан өтеді.

982. Қазандарды жоғары температуралы оргнаикалық жылу тасымалдағыш-пен есепке алу және пайдалануға жіберу рұқсаты осы Қағиданың 19-тарауына сәйкес жүргізіледі.

983. Қазандарды жоғары температуралы органикалық жылутасымалдағышпен техникалық куәландыруды жүргізу тәртібі және мерзімі дайындаушының пайдалану бойынша нұсқаулығына сәйкес белгіленеді, алайда осы Қағидалардың 20-тарауымен белгіленген мерзімдерден жиі емес.

23-тарау. Содарегенерациялық қазандар

Ескерту. 23-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

984. Сода регенерациялық қазандар үшін мынадай жұмыс параметрлері жіберіледі: 4 МПа (40 кгс/см²) дейін қысым және 440^оС дейін қыздырылған бу температурасы. Өте жоғары параметрлерге сода регенерациялық қазандар жобалау және дайындау қызу бетінің жоғары температуралы коррозиясын алдын алу бойынша шараларды қамтамасыз ету кезінде жіберіледі.

985. Сода регенерациялық қазандар сілтілерді және қосалқы отынды жағу қарастырылады: мазут немесе табиғи газ.

2-параграф. Құрылымы, жарақталу және бақылау

986. Қосалқы жабдықтың және құбыр өткізгіштердің орналасуы судың оттыққа түсу мүмкіндігін болдырмайды.

987. Сода регенерациялық қазандар балқыма тесіктерін химиялық тазқартылған деаэрацияланған сумен суыту жүйесімен жабдықталады. Тесіктер құрылымы және орналасуы олардың бұзылуы кезінде оттық камераға судың түсу мүмкіндігін болдырмайды.

988. Сода регенерациялық қазандар бақылау-өлшеу аспаптарымен және қауіпсіздік құралдарымен жарақтау нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

989. Сода регенерациялық қазандар үшін қоректік құрылғыларының саны және беру қабаттық жағу тәсілімен қазандарға секілді таңдалады. Сонымен қатар бу жетегі бар сорғылар өнімділігі электр жетегі бар сорғыларды авариялық тоқтату кезінде сода регенерациялық қазандар қалыпты суыту жағдайлары бойынша таңдалады.

990. Оттық камерасының барлық дәнекерленген жапсарлы қосылыстары тұтас радиографиялық бақылаудан өтеді.

3-параграф. Орнату және пайдалану

991. Сода регенерациялық қазандар жеке ғимаратта орнатылады, ал басқару тетігі Сода регенерациялық қазандар арналған жайдан тыс шығатын жері бар, қазандық цехынан бөлек жайда орнатылады.

992. Бүріккілер алдында қара сілтіде 55% кем құрғақ заттар құрамы болған кезде сода регенерациялық қазандар пайдалануға болмайды.

993. Сода регенерациялық қазандар мынадай жағдайларда қосымша отынды жағуға жүргізіледі:

1) судың немесе араласқан сілтінің оттыққа түсу қаупінің туындауы;

2) балқыма тесіктерінің жартысының істен шығуы;

3) тесіктерді салқындатуға судың берілуінің тоқтатылуы;

4) жасыл сілтінің барлық айдайтын сорғыларының істен шығуы;

5) барлық айдайтын соғылардың немесе түтінсорғылардың, немесе вентиляторлардың істен шығуы.

994. Сода регенерациялық қазандар технологиялық регламентпен қарастырылған жағдайларда персоналмен немесе қорғаныс әрекетімен тоқтатылады және ажыратылады, жекелеп алғанда:

1) оттыққа су берілген жағдайда;

2) қашықтықтан және автоматты басқару құрылғыларында, барлық бақылау-өлшүеу аспаптарында кернеу жоғалғанда;

3) тесіктерден басқа оттықтың тығыз еместіктері арқылы балқыманың ағуы және оны жою мүмкін болмағанда;

4) балқыма ағынын уату құрылғысының жұмысы тоқтағанда және балқыма еріткішінде араластырғыштар тоқтағанда.

24-тарау. Бу және ыстық су құбыр өткізгіштері құрылымы

Ескерту. 24-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

995. Құбыр өткізгішті жобалау осы Қағидаларға және нормативтік-техникалық құжаттамаға, сонымен қатар құрылыс нормаларына және ережелерге сәйкес жүргізіледі.

996. Жобада қызметтің есептік мерзімі, есептік қор, жіберудің есептік саны (І және ІІІ санаттағы құбыр өткізгіштер үшін) көрсетіледі.

997. Құбыр өткізгіштің жобасында қызмет мерзімінің есептілігі кезінде монтаждау және пайдалануда металлды жһндеу және бақылау талаптары келтіріледі.

998. Құбыр өткізгішті жабалау кезінде осы Қағидалармен талап етілетін барлық бақылау түрлерін орындау мүмкіндігі қарастырылады.

999. Құбыр өткізгіштің құрылысына өзгерістер жобалық параметрлерді қамтамасыз ететін есептеулер негізінде жүргізіледі.

1000. Құбыр өткізгіштің бөлшектерін және элементтерін қосу дәнекерлеу арқылы жүргізіледі. Фланцеті қосындыны қолдану арматураға және фланцы бар жабдықтың бөлшектеріне құбыр өткізгішті қосу үшін қолданады.

1001. IV категориядағы құбыр өткізгіштерге шойын арматураны қосу үшін бұрандалы қосылыстар рұқсат етіледі.

1002. Бойлай тігісі бар құбырлардан дайындалатын үш тармақты қосылыстарды III және IV санатағы құбыр өткізгіштер үшін қолдануға болады.

1003. Құбыр өткізгіштердің және салмақ түсетін металл құрылымдардың коррозиядан қорғанысы болады.

1004. Сыртқы үстіңгі қабырғасының температурасы 45^оС құбыр өткізгіш элементтері, қызмет көрсету персоналға қол жетімді орндарда орналасқан, жылу ұстағышпен жабылады, сыртқы температурасы 45^оС асапуы тиіс.

1005. І деңгейдегі құбыр өткізгіштерде дәнекерлеу қосындысы орналасқан жерде және метал өлшеу нүктесі оқшаулаудың түсірім бөлігіне орнатылады.

1006. Штуцерлерді, дренажды құбырларды, бобышкаларды және басқа да бөлшектерді дәнекерлеу тігістеріне, құбыр өткізгіштер иіндеріне пісіруге жол берілмейді.

2-параграф. Қисық сызықты элементтер

1007. Таңбаланған дәнекерленген иіндерді бір көлденең дәнекерленген тігіспен немесе бір, болмаса екі диаметрлік орналасқан бойлай дәнекерленген тігістермен тігістің барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық әдіспен жүргізу жағдайында пайдалануға болады.

1008. Дәнекерленген секторлық иіндерді III және IV санатты құбырлар үшін қолдануға болады. Сектор бұрышы 30^оС аспайды. Иіннің ішкі жағы бойынша іргелес дәнекерленген тігістер арасындағы ара қашықтық бұл тігістерді сыртқы беті бойынша екі жағынан бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Жылу желілерінің секторлық иіндерін дайындау үшін бұрмалы тігісті құбырлар қолданылмайды.

1009. Қабырға қалыңдығы кез келген бөлігінде – төзімдігіне бекітілген мәндерден шықпайды.

1010. Қисықтығы иіннің ішкі жағы бойынша қатпарлар (гофр) есебінен түзілетін иіндерді қолдануға болмайды.

1011. Иіннің көлденең иілістерінің орташа соқпақтығы мына формуламен анықталады:

(мұндағы D_amax, D_amin – максималды және минималды сыртқы диаметр иіннің кесіндісін өлшеуге сәйкес).

1012. Иіннің соқпақтық көлденең қимасы – конструкторлық құжатта көрсестілген көлемнен жоғары емес.

3-параграф. Дәнекерлеу қосылыстары және олардың орналасуы

1013. Құбыр өткізгіштердің дәнекерленген қосылыстарының орналасуы (пісірілген бөлшектердің тігістерін қоса алғанда) оларды бақылау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

1014. Құбырларды және қалыпқа келтірілген бөлшектерді жалғау үшін толық балқытумен аралық дәнекерлеу қолданылады.

1015. Бұрыштық дәнекерленген қосылыстары құбыр өткізгішке штуцерді, құбырды, жалпақ бөлшектерді пісіруге мүмкіндік береді. Бұрыштық қосылыстар толық балқытумен орындалады.

1016. Ішкі диаметрі 100 мм және кем құбырлар мен жалғастықтар үшін, шартты қысымы 2,5 МПа (25 кгс/см²) аспайтын және температурасы 350⁰С аспайтын тегіс ернемектер үшін құрылымдық саңылауы бар бұрыштық дәнекерлеу қосылыстары жіберіледі.

1017. Соғылған қосылыстарды III және IV санаттағы құбыр өткізгіштерде саңылауларды бекітетін қаптамаларды, оқшаулау бекітпелері элементтерін жалғау үшін жіберіледі.

1018. Қабырғасының қалыңдығы әр түрлі элементтердің жапсарлы дәнекерленген қосылыстарында қабырғасы қалыңдау элемент соңын сәйкес бір жақты және екі жақты механикалық өңдеу жолымен үлкеннен кішісіне қиюға бірқалыпты өтуді қамтамасыз етеді.

1019. Ауысу беттері еңісінің бұрышы 15 градустан жоғары болмауы тиіс.

1020. Жұқа элемент қабырғасы қалыңдығынан 30 % кем қабырға қалыңдығының айырмашылығы кезінде, алайда 5 мм аспайтын, тігіс бетінің еңісті орналасуы есебінен жиектерді ашу жағынан аталған бірқалыпты ауысуды орындауға болады.

1021. Аталған ережелер қатты иілген иіндері бар құйылған, қақталған және таңбаланған қосылыстарға таралмайды. Осындай бөлшектердің шеттеріндегі ауысу бұрыштары, тігіс беттерінің еңісі бұрыштары жобалық-техникалық құжаттамада белгіленген нормалардан аспайды.

1022. Бойлай және бұрамалы дәнекерленген тігістері бар құбырларды және басқа да элементтерді дәнекерлеу кезінде соңғылары бір-біріне қатысты жылжытылады. Сонымен қатар жылжытылу дәнекерленетін құбырлар (элементтер) қабырғаларының үш еселік қалыңдығынан кем емес, алайда сыртқы диаметрі 100 мм астам құбырлар үшін кемінде 100 мм.

1023. Ультрадыбыстық бақылауға немесе жергілікті термиялық өңдеуге жатпайтын көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстар үшін құбыр өткізгіштің тегіс бөліктерінде іргелес дәнекерленген тігістер осьтері арасындағы ара қашықтық пісірілетін құбырлар (элементтер) қабырғаларының үш еселік қалыңдығынан кем емес, алайды кемінде 100 мм. Осы талаптар құбырларға және сыртқы диаметрі кемінде 100 мм элементтерге таралмайды..

1024. Ультрадыбыстық бақылауға жататын көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстар үшін жік осінен (жақын дәнекерленетін бөлшектер мен элементтерге, иілудің басталуына, іргелес көлденең жіктің осіне және т. б. дейін) әрбір жаққа элемент құбырларының бос тік ускесінің ұзындығы осы Қағидалардың 29-қосымшасында келтірілген шамадан кем болмауы тиіс.

Ескерту. 1024-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1025. Жергілікті термиялық өңдеуге жататын көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстар үшін жік осінен (жақын пісірілген бөлшектер мен элементтерге дейін, иілістің басталуына дейін, іргелес көлденең тігіске дейін және т.б.) әр жаққа құбырдың (элементтің) еркін тік бөлігінің ұзындығы келесі l формула бойынша анықталатын шамасынан кем болмауы көзделеді

бірақ кемінде 100 мм. Мұнда Dm - құбырдың (элементтің) орташа диаметрі, мынаған тең Dm = Da - S, Da – номиналды сыртқы диаметр, мм; S – құбырдың (элементтің) қабырғасының номиналды қалыңдығы, мм.

Ескерту. 1025-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1026. Қатты иілген, таңбаланған және таңбаланып дәнекерленген иіндерді орнату кезінде дөңгелектеу басында көлденең дәнекерленген қосылыстардың орналасуы және тік бөліксіз қатты иілген иіндерді бір-бірімен дәнекерлеуге жол беріледі.

1027. Құбырлар мен жалғастықтарды құбыр өткізгіш элементтерімен бұрыштық дәнекерлеп қосу үшін элементтің сыртқы бетінен құбырдың иілуінің басына дейін немесе көлденең жапсарласқан тігіс осіне дейінгі ара қашықтық мынаны құрайды:

1) сыртқы диаметрі 100 мм дейін құбырлар (жалғастықтар) үшін құбырдың сыртқы диаметрінен кем емес, алайда кемінде 50 мм;

2) сыртқы диаметрі 100 мм және астам құбырлар (жалғастықтар) үшін кемінде 100 мм.

1028. Құбыр өткізгіштің көлденең дәнекерленген қосылысы осінен тіреу немесе аспа шетіне дейінгі ара қашықтықты тексерулер, бақылау және термоөңдеу өткізу мүмкіндігінен шыға отырып таңдалады.

4-параграф. Құбыр өткізгіштерді тарту

1029. Құбыр өткізгіштерді тарту жобасы осы Қағидалардың және құрылыс нормаларының талаптарын есепке алып әзірленеді. Бір арықта басқа технологиялық құбыр өткізгіштермен бірге I санаттағы құбыр өткізгіштерді жер астынан тартуға болмайды.

1030. Жартылай өтетін арықтарда құбыр өткізгіштерді тарту кезінде арық биіктігі жарықта кемінде 1,5 м, оқшауланған құбыр өткізгіштер арасындағы өткел ені кемінде 0,6 м.

1031. Құбыр өткізгіштерді өтетін туннельдерде (коллекторларда) тарту кезінде туннель (коллектор) биіктігі жарықта кемінде 2 м, ал оқшауланған құбыр өткізгіштер арасындағы өткел ені кемінде 0,7 м.

1032. Тиектеулі арматура (жабдықтар) орналасқан орындарда туннель ені орнатылған арматураға (жабдыққа) қызмет көрсету үшін жеткілікті болып табылады. Туннельдерде бірнеше құбыр өткізгіштерді тарту кезінде олардың бірге орналасуы құбыр өткізгіштерді жөндеуді және олардың жекелеген бөліктерін ауыстыруды қамтамасыз етеді.

1033. Құбыр өткізгіштерді жер үстіне ашық тарту кезінде барлық санаттағы құбыр өткізгіштерді тағайындалуы әр түрлі технологиялық құбыр өткізгіштермен бірге тартуға болады, құрылыс нормаларына қарама-қайшы келетін тарту жағдайларын есепке алмағанда.

1034. Жер асты құбыр өткізгіштеріне қызмет көрсетуге арналған камералардың сатылармен және қапсырмалармен кемінде екі люгі болады.

1035. Өту арықтарының сатылармен және қапсырмалармен кіру люктері болады. Люктер арасындағы ара қышықтық 300 м аспайды, ал басқа құбырлармен бірге тарту жағдайында – 50 м аспайды. Кіру люктері тұйыққа тірелген бөліктердің барлық соңғы нүктелерінде, трасса бұрылыстарында және арматураны орнату тораптарында қарастырылады.

1036. Құбыр өткізгіштің көлденең бөліктерінің кемінде 0,004 еңісі болады; жылу желілері құбыр өткізгіштері үшін кемінде 0,002 еңіске жол беріледі.

1037. Жолды тарту су жиналып тұрып қалған бөліктердің түзілу мүмкіндігін болдырмайды.

1038. Арматура қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарына қолайлы жерге орнатылады. Қажет болған жағдайда баспалдарқтар және алаңдар құрастырылады.

1039. Орнатылған шойын арматура иілу кернеуінен қорғайды.

5-параграф. Жылулық кеңею өтемі

1040. Жылжымайтын тіреулер арасындағы құбыр өткізгіштің әрбір бөлігі өздігінен өтемдеу есебінен немесе компенсаторларды орнату жолымен жүзеге асырылатын жылулық кеңею өтеміне есептелген. Шойын тығыздама компенсаторларды қолдануға болмайды.

1041. Ішкі диаметрі 150 мм және одан астам және бу температурасы 300^оС және жоғары бу құбырларында бу құбырларының кеңеюін бақылау үшін және тіреу-аспалы жүйе жұмысының дұрыстығын қадағалау үшін ауысу көрсеткіштері орнатылады. Көрсеткіштерді орнату орындары және олар бойынша ауысудың есептелген мәндері бу құбыры жобасында көрсетіледі. Ауысу көрсеткіштеріне еркін рұқсат қамтамасыз етіледі, қызмет көрсету үшін алаңдар мен сатылар орнатылады.

6-параграф.Тіреу-аспалы жүйе

1042. Құбыр өткізгіштің салмақ түсетін құрылымдары, оның тіреулері мен аспалары (серіппелерді есепке алмағанда) оқшаулаумен жабылған су толтырылған құбыр өткізгіш салмағынан тік жүктемеге және құбыр өткізгіштің жылулық кеңейтілуінен туындайтын күшке есептелген.

1043. Бу құбырларының тіреулері мен аспаларын гидравликалық сынау кезінде су салмағын есепке алмай, алайда бу салмағын есепке алып ескеруге болады. Бұл жағдайда жобамен гидравликалық сынау кезінде серіппелерді, тіреулер мен аспаларды жеңілдету үшін құрылғыларды қолдану қарастырылады.

1044. Қозғалмайтын тіреулер жүктемелердің ең бір қолайсыз байланысуы кезінде оларға жіберілетін күштерге есептеледі.

7-параграф. Дренаждар

1045. Құбыр өткізгіштің ысырмалармен ажыратылатын әр бөлігінің төменгі нүктелерінде құбыр өткізгішті босату үшін тиектеулі арматурамен жарақталған ағызу жалғастықтары қарастырылады.

1046. Ауаны бұрып жіберу үшін құбыр өткізгіштің жоғарғы нүктелерінде ауақуыстары орнатылады.

1047. Бекіту органдарымен тоқтатылатын бу құбырының барлық бөліктері оларды жылыту және үрлеу мүмкіндігі үшін шеткі нүктелерінде вентильмен жалғастықпен жарақталады, ал 2,2 МПа (22 кгс/см²) жоғары қысым кезінде – жалғастықпен және екі кезегімен орналасқан вентильдермен: бекіту және реттеу. 20 МПа (200 кгс/см²) және жоғары қысымға бу құбырлары кезегімен орналасқан бекіту және реттеу вентильдерімен жалғастықтармен және кедергіш тығырықпен қамтамасыз етіледі. Екі бағытта да бу құбыры бөлігі қызған жағдайда үрлеу бөліктің екі жақ шетінен қарастырылады.

1048. Дренаждар құрылғысы құбыр өткізгіш жылыған уақытта олардың жұмысын бақылау мүмкіндігін қарастырады.

1049. Бу құбырларының төменгі шеткі нүктелері және олардың бүгілуінің төменгі нүктелері үрлеуге арналған құрылғымен жарақталады.

1050. Құбыр өткізгіштердің дренажды құрылғыларының орналасқан орындары және құрылысы жобалық ұйыммен белгіленеді.

1051. Конденсаттық құмыралар және басқа да құрылғылар арқылы конденсатты үздіксіз бұрып жіберу қаныққан бу бу құбырлары үшін және жылыған бу бу құбырларының тұйыққа тірелген бөліктері үшін міндетті болап табылады.

1052. Жылу желілері үшін трассаның төменгі нүктелерінде конденсатты үздіксіз бұрып жіберу бу күйіне тәуелсіз міндетті болып табылады.

8-параграф. Арматура және редукциялайтын құрылғылар

1053. Қауіпсіз пайдалану жағдайларын қамтамасыз ету үшін әр құбыр өткізгіш жұмыс ортасының температурасын және қысымын өлшеуге арналған құралдармен, тиектеулі және реттеу арматурасымен, редукциялық және сақтандыру құрылғыларымен, қорғаныс және автоматтандыру құралдарымен жарақталады.

1054. Арматураларды, өлшеу құрылғыларының саны және орналастыру, автоматтандыру және қорғалатын элемент қауіпсіз қызмет көрсету және жөндеуді қамтамасыз етіп жобалаушы ұйыммен қаралады.

1055. Сақтандыру құрылғылары қорғалатын элементте қысым есептелгеннен 10 %-ға жоғары болмайтындай, ал 0,5 МПа (5 кғс/см²) дейін есептелген қысым кезінде 0,05 МПа (0,5 кғс/см²) жоғары болмайтындай есептеледі және реттеледі.

1056. Сақтандырғыш құрылғыларының өткізу қабілетін есептеу МЕМСТ 24570 – 81 "Бу және су жылыту қазандарының сақтандырғыш клапандары. Техникалық талаптар" сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 1056-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1057. Сақтандыру клапанын толық ашқан кезде қысымның есептелгеннен 10 %-ға жоғарылауы құбыр өткізгіштің төзімділігіне есеппен қарастырылған жағдайда ғана жіберіледі.

1058. Егер де төмен қысыммен құбыр өткізгіштерді пайдалануға рұқсат берілсе, онда сақтандыру құрылғыларын реттеу сол қысым бойынша жүргізіледі, сонымен қатар құрылғылардың өткізу қабілеті есеппен тексеріледі.

1059. Сақтандыру құрылғысы орнатылған келте құбырдан ортаны сұрыптап алуға жол берілмейді. Тиекті қондырғыны орнатқанға дейін және сақтандыру құрылғыларынан кейін жол бермейді.

1060. Сақтандыру клапандарының клапандар іске қосылған кезде персоналды күйіп қалудан қорғайтын бұрып әкететін құбыр өткізгіштері болады. Бұл құбыр өткізгіштер қатып қалудан қорғалады және оларда жиналған конденсатты ағызып жіберу үшін дренаждармен жабдықталады. Дренаждарда тиектеулі органдарды орнатуға жол берілмейді.

1061. Жүк немесе серіппелі клапан құрылымының күш салып ашу жолымен құбыр өткізгіштің жұмысы кезінде клапан әрекетінің ақаусыздығын тексеруге арналған құрылғысы болады. Құбыр өткізгіште электромагниттік импульстік-сақтандыру құрылғысын орнатқан жағдайда ол басқару қалқанынан қашықтықта клапанды күштеп ашуға мүмкіндік беретін құрылғымен жабдықталады.

1062. Манометрлер дәлдік тобы:

1) 2,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа (25 кғс/см²) дейін;

2) 1,5 - жұмыс қысымы 2,5 МПа астам 14 МПа (25 до 140 кгс/см²) дейін;

3) 1,0 - жұмыс қысымы 14 МПа (140 кгс/см²) астам болғанда төмен болмайды.

1063. Манометр жұмыс қысымның өлшем шегі шкаланың үштен екісінде болатындай шкаламен таңдалады.

1064. Манометрдің шынысына пайдалану шарттарына сәйкес келетін жұмыс қысымының шамасын бөлудің үстіне қызыл сызық салынады.

Ескерту. 1064-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1065. Манометр оның көрсеткіштері қызмет көрсетуші персоналға айқын көрінетіндей етіп орнатылады. Оның шкаласы көрсеткіш жақсы көрінуі үшін тік немесе 30⁰ дейін алға еңіспен орналастырылады.

1066. Оларды қадағалау алаңының деңгейінен 2 м биіктікте орнатылатын манометрлердің корпусының номиналды диаметрі 100 мм кем емес, 2-ден 3 м дейінгі биіктікте-160 мм кем емес, 3-тен 5 м астам биіктікте кемінде 250 мм. 5 м астам биіктікте манометрді орнату кезінде қайталанатын түріндегі төмендетілген манометр орнатылады.

1067. Әр манометрдің алдынаСтационар белгіленген мерзімдерде орнатылған манометрді жабдықтан алу жолымен тексеру үшін үш жүрісті кранды немесе оны ауыстыратын құрылғыны орнату талап етілмейді. Манометрдің алдына бу қысымен өлшеу үшін диаметрі 10 мм кем емес сифон түтігі орнатылады.

1068. Арматурада мынадай таңбалау болады:

1) дайындаушының атауы немесе тауарлық белгісі;

2) шартты өткізуі

3) шартты қысым және орта температурасы;

4) орта ағынының бағыты;

5) корпус материалының маркасын.

1069. Шартты өтуі 50 мм және астам арматураның дайындаушы паспортымен (сертификатымен) куәландырылады, онда металдың химиялық құрамы, механикалық қасиеттері бойынша, термиялық өңдеу режимдері бойынша және бұзылмайтын бақылау бойынша деректер беріледі. Мәліметтер арматураның негізгі бөлшектеріне жатады: корпусына, қақпағына, шпинделіне, бекітпесіне және бекіткішіне.

1070. Арматура сермерінде арматураны ашу жәнк жабу кезіндегі айналдыру бағыты көрсетіледі.

1071. Құбыр өткізгіштер арматурасы жетегін құру кезінде мынадай талаптар сақталады:

1) арматураны ашу сағат тіліне қарсы сермер қозғалысымен жүргізіледі, жабу сағат тілімен; вентильдер мен ысырмаларды шынжырға немесе құлыпқа жабу мүмкіндігі қарастырылады;

2) арматураны ашу көрсеткіші қозғалатын ойық соңғы жағдайларда оның қозғалысын шектемейді; арматураны ашудың көрсеткіш шкаласында соңғы жағдайлар жазулармен белгіленген.

1072. Есептелген қысымы оның қорек көзі қысымынан төмен болатын құбыр өткізгіштің аз қысым жағынан орнатылатын манометрлері және сақтандыру клапандары бар редукциялайтын құрылғысы болады (редукциалы-салқындатқыш құрылғылар немесе басқа да редукциялайтын құрылғылар).

1073. Редукциялайтын құрылғылардың қысымды автоматты реттеуіштері болады, ал редукциялық-суыту құрылғыларының, сондай-ақ температураны автоматты реттеуіштері болады.

1074. Айтарлықтай айналу сәтін талап ететін ысырмалар мен вентильдерді ашуды жеңілдету мақсатында бу құбырларын жылыту үшін (техникалық негізделген жағдайларда) олар диаметрі жобалық ұйыммен анықталатын айналма желілермен (байпастармен) жабдықталады.

1075. Тиек және шұралар, ашуды және жабуды қажет ететін күш 25 кгс, электр жетегі бар.

25-тарау. Материалдар және жартылай өнімдер

Ескерту. 25-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

1076. Қысыммен жұмыс істейтін құбырларды және олардың бөлшектерін монтаждау және жөндеу үшін осы Қағидаларға 19-қосымшада көрсетілген материалдар мен жартылай фабрикаттар қолданылады.

Ескерту. 1076-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1077. Егер материалдардың параметрлері жоғарыда көрсетілген қосымшадағы талаптардан төмен болмаса, осы Қағидалардың 19-қосымшасында берілген материалдарды қолдануға жол беріледі.

Ескерту. 1077-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1078. Осы Қағидаларға 19-қосымшада келтірілмеген материалдар мен жартылай фабрикаттарды қолдануға, оларды қолдану шектерін кеңейтуге, сынақтар мен бақылау көлемін қысқартуға сынақтардың оң нәтижелері негізінде рұқсат етіледі.

Ескерту. 1078-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1079. Жартылай өнім материалының сапасы және қасиеттері туралы деректер жартылай өнімді дайындаушымен және сәйкесінше таңбаланумен расталады. Сертификаттар (таңбалану) болмаған немесе толық емес кезінде жабдықты монтаждауды және жөндеуді орындайтын дайындаушы, ұйым, нәтижелерді хаттамамен ресімдей отырып сынақ жүргізеді.

1080. Салқын климаты бар аудандарға жеткізілетін жабдықтар үшін материалдарды таңдау кезінде жұмыс параметрлерінен басқа пайдалану, монтаждау, тиеу-түсіру жұмыстары және сақтау кезінде төмен температуралар әсері де ескеріледі.

2-параграф. Болат жартылай өнімдер

1081. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1082. Жартылай өнімдер термиялық өңделген күйде жеткізіледі. Термиялық өңдеу режимі жартылай өнімді дайындаушы сертификатында көрсетіледі.

1083. Термиялық өңделмеген жартылай өнімдерді мынадай жағдайларда жеткізуге болады:

1) егер белгіленген металдың механикалық және технологиялық сипаттамалары жартылай өнімді дайындау технологиясымен қамтамасыз етілсе;

Бұл жағдайларда жартылай өнімдерді жеткізуші термиялық өңделген үлгілерде қасиеттерін бақылайды.

1084. Басқа жағдайларда термиялық өңдеусіз жартылай өнімдерді пайдалану мүмкіндігі сынақпен дәлелденеді.

      1085. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1086. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1087. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1088. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1089. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1090. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1091. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1092. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1093. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1094. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1095. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1096. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      1097. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1098. 10⁴, 10² және 2 х 10² с ресурсқа ұзақ уақыт төзімділік шектерінің кепілді мәндері сынақ мәліметтерін статистикалық өңдеумен және өнімді үздіксіз бақылаумен негізделеді және аттестатталған сараптамалық ұйымның оң қорытындысымен расталады.

1099. Жартылай фабрикатты дайындаушы сипаттамалардың нормаланған мәндерін қамтамасыз ету, созылуға сынақтар жүргізу және өнімді мерзімді бақылау жағдайында механикалық сипаттамаларды бақылау түрлерінің тізбесін осы Қағидаларға 19-қосымшада көрсетілгендермен салыстырғанда қысқартуға болады. Сынақтар мен бақылау көлемін қысқарту тәртібі осы Қағидалардың 1078-тармағында белгіленген.

Ескерту. 1099-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. Табақ болат

Ескерту. 3-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-параграф. Болаттың жаңа маркалары

Ескерту. 4-параграфтың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1102. Әртүрлі маркалы болаттан жасалған құбырларды қолдану шектері, міндетті сынау және бақылау түрлері осы Қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес көзделеді.

Ескерту. 1102-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1103. Тігіссіз құбырлар тегістелген, соғылған, үздіксіз құйылған және орталықтан құйылған дайындамалардан жасалады.

1104. Дәнекерленген тігісті барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық бақылау орындау жағдайында бойлай немесе бұрамалы тігіспен электр дәнекерленген құбырларды қолдануға болады.

1105. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1106. Тігіссіз құбырларды мынадай жағдайларда гидравликалық сынақтан өткізбесе болады:

1) егер де құбыр барлық беті бойынша физикалық әдістермен бақылаудан өтсе (радиографиялық, ультрадыбыстық бақылаушынемесе оларға ұқсас);

2) 5 МПа (50 кгс/см²) және төмен жұмыс қысымы кезінде құбырлар үшін, егер де құбырларды дайындаушы гидравликалық сынақтардың оң нәтижесіне кепілдік берсе.

1107. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5-параграф. Болат шыңдалғылар, қалыптамалар және прокат

Ескерту. 5-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-параграф. Болат құймалар

Ескерту. 6-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7-параграф. Тіреу

1116. Бекіткіштерге арналған әртүрлі маркалы болаттарды қолдану шектері, бақылаудың міндетті сынақтарының түрлері осы Қағидалардың 19-қосымшасына сәйкес қабылданады.

Ескерту. 1116-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1117. Бекіткіштердің қолданылатын материалдары фланец материалының ұқсас коэффициентіне жақын сызықтық кеңею коэффициентімен таңдалады және бұл коэффициенттердегі айырмашылық 10% - дан аспайды. Әр түрлі сызықтық кеңею коэффициенттері бар болаттарды (10% - дан астам) қолдануға беріктікті есептеу немесе эксперименттік зерттеулермен негізделген жағдайларда және бекіткіштің есептік температурасы 50°С-тан аспайтын жағдайларда жол беріледі.

Ескерту. 1117-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1118. Салқын деформациялаумен нығайтқыш бөлшектерді дайындау кезінде олар термиялық өңдеуден өтеді – жұмсартылады (200^оС дейін температура кезінде жұмыс істейтін көміртекті болаттардан бөлшектерді қоспағанда).

8-параграф. Шойын құймалар

Ескерту. 8-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9-параграф. Түсті металдар және құймалар

Ескерту. 9-параграф алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10-параграф. Жаңа таңбалы болаттар

1127. Осы Қағидаларға 19-қосымшада келтірілмеген жаңа маркалы болаттан жасалған материалдар мен жартылай фабрикаттарды негізгі және қосымша термиялық өңдеуден кейін және пайдалану сипаттамалары туралы жай-күйдегі материалдардың механикалық, физикалық және технологиялық қасиеттеріне сәйкестігіне оң сынақтар негізінде есептік ресурсқа қолдануға болады.

Ескерту. 1127-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1128. Механикалық қасиеттері: уақытша кедергі, аустенитті және хром никель болаттар үшін 1 % және қалған таңбалы болаттар үшін 0,2% қалдық деформация кезінде тұрақсыздықтың шартты шегі 20^оС-тен максималды ұсынылатыннан кемінде 50^оС жоғары болатын температураға дейінгі аралықта зерттеледі.

1129. Сынау температурасы температурадан болаттың төзімділік сипаттамаларының өзгеруіне нақты тәуелділікті алу жағдайынан таңдалады. Температура бойынша аралықтар 50^оС аспайды.

1130. Табақ және құбырлар үшін тұрақсыздық шегінің нормативтік мәндерінің 20^оС температура кезінде уақытша кедергіге қатынасының өлшемі 0,6 аспайды – көміртекті болат үшін, 0,7 қосындыланғаны үшін. Тіреу үшін аталған қатынас 0,8 аспайды.

1131. Тұрақсыздыққа алып келетін жоғары температуралар кезінде жұмыс істеуге арналған материалдар бойынша сараптама үшін 104, 105 және 2 х 105 ұзақ уақыт төзімділік шегінің және тұрақсыздықтың шартты шегінің мәндерін белгілеуге мүмкіндік беретін тәжірибелі деректер ұсынылады.

1132. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1133. Болат пайдалану барысында құрылымдық өзгерістерге бейім болған жағдайда сараптама үшін аталған өзгерістерді және олардың болаттың пайдалану қасиеттеріне әсерін сипаттайтын деректер ұсынылады.

1134. Тойтармаға болат сезімталдылығы жабыстырылған және жабыстырылмаған материалдарды салыстырмалы сынау жолымен ұзақ уақыт иілгіштігінің, оның ұзақ уақыт беріктігінің өзгеруі бойынша бағаланады.

1135. Қайта өңдеу кезінде салқын деформацияға ұшырайтын жартылайөнім материалы механикалық тозуға бейімділігі жоқтығына тексеріледі.

1136. Болатты пайдалану мүмкіндігі өнімдегі материал жұмысы жағдайынан шыға отырып таңдалған, соғу тұтқырлығына сынау жолымен немесе басқа әдіспен алынған морт бұзылуларға оның кедергісі туралы деректермен дәлелденеді.

1137. Дәнекерлеудің бар түрлері кезінде болатты дәнекерлеу сәйкес қосынды материалдарды қолданумен ұсынылатын технология бойынша орындалған дәнекерлеу қосылыстарын сынау деректерімен расталады. Дәнекерленген қосылыстарды сынау нәтижелері олардың жұмысқа қабілетін дәлелдейді, дәнекерлеу технологиясы және термиялық өңдеу режимінің қызметтік қасиеттеріне олардың әсер ету дәрежесін белгілейді.

1138. Ыстыққа төзімді материалдар үшін дәнекерленген қосылыстардың ұзақ уақыт төзімділігі, ұзақ уақыт жұмыс кезінде тігіс маңы аймағында жергілікті бұзылуларға кедергісі туралы деректер ұсынылады.

1139. Жаңа материалдарды әзірлеу кезінде болат секілді, оның дәнекерленген қосылыстарының сәйкес қасиеттерін бағалау талаптарын кеңейту қажеттілігін туындататын олардың жұмысының өзгеше жағдайлары ескеріледі:

1) кері температуралар кезіндегі жұмысы жағдайында-суыққа төзімділікті бағалау;

2) циклдік жүктемелер кезінде - циклдік төзімділікті бағалау;

3) ортаның белсенді әсер етуі кезінде коррозиялық-механикалық төзімділікті бағалау және т.б.

1140. Жаңа таңбалы болат үшін сарапттамаға оның физикалық қасиеттері бойынша деректер ұсынылады:

1) түрлі температуралар кезінде иілгіштік модулінің мәндері;

2) сәйкес температуралық интервалда сызықтық кеңею коэффициентінің мәндері;

3) сәйкес температуралар кезінде жылу өткізгіштік коэффициентінің мәндері.

26-тарау. Монтаж және жөндеу жұмыстары

Ескерту. 26-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

1141. Монтаж және жөндеу жұмыстары кезінде осы Қағидаларға сәйкес орындалатын жұмыстарды қамтамасыз ететін (кіру, операциялық және қабылдауды бақылау) сапасын бақылау жүйесі қолданылады.

1142. Құбырөткізгіштерді монтаждау және жөндеу және олардың элементтері жұмысты бастағанға дейінге әзірленген технологиялар бойынша іске асады.

1143. Барлық технологиялар, монтаждар және құбыр өткізгіштерге жөндеу жұмыстарына қабылданған ереже жобалау-құрылымдық құжаттарында көрсетіледі.

1144. Құбыр өткізгіштерді монтаждау және жөндеу кезінде технологиялық және бақылау операцияларын орындаудағы көрсеткіштер жобалау-құрылымдық құжаттарында енгізіледі.

1145. Парақтарда, иелімделген темір бұйымдарда және орамада, бөлшектерді дайындауға арналған, қысыммен жұмыс жасайтын, құбырдың сыртқы диаметрі 76 мм дайындау маркировкасы сақталады.

1146. Жартылай өнімдер тең бөлікке бөлінген жағдайда, маркировка әр бөлігінде сақталады.

1147. Құбырдың көлденең түйісінің дұрыс қабысуының қамсыздандыруы үшін кеулейжону, таратушылық немесе құбырдың адағының қаусыруы жібереді. Кеулей жонудың ықтимал мағынасы, таратушылықтың немесе қаусырудың деформациясы нормативтік-техникалық құжаттама бойынша қабылданады.

1148. Бөлшектің және құбырдың элементінің ішкі қусының ығы үшін от атмосфераның коррозия әсерлерінен монтаждың орны ішкі қуыстары тазаланады, ал ойықтар бұқтырмамен, қаптармен немесе басқада қорғаныстық құрылымен жабылады.

1149. Құбырдың суық керілісі, егер жобамен көзделген жағдайда, кейін барлық дәнекерленген құралымның орындалуы өндіріледі, басқа жылжымайтын тұйықтаушы, бастауыш суық керіліс, кейін термиялық өңдеу, барлық ұзындық суық керіліс өндіріліп және дәнекерленген құралым сапасы тексеріледі.

1150. Құрастыру немесе монтаж орнына жіберерде нмесе бөлшекті жөндеу орнына және құбыр өткізгіш элементтерінің, ұсақ, бөлшектерді және қосындыланған болат элементтері стелоскоптауға жатады.

1151. Монтаждау немесе жөндеу жұмыстарын жүргізетін ұйым сертификаттан, куәліктің немесе паспорттың көшірмелері барлығын тексереді, монтаждау алаңына келіп түскен элементтердің және құбыр бөлшектерінің маркировкаларын желімдейді.

1152. Құбыр жолдарын монтаждау және жөндеу жұмыстары алдында негізгі және дәнекерлеу материалдары, жартылай фабрикаттарды "Сатып алу өнімдерін верификациялау. Бақылауды ұйымдастыру және жүргізу әдістері" МЕМСТ 24297-87 бойынша кірме бақылаудан өткізеді.

Ескерту. 1152-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Дәнекерлеу

1153. Құбырөткізгіштерді және элементтерін монтаждау, жөндеу кезінде пісіріп біріктірудің пайдалануда мықтылығын қамтамасыз ететін пісірудің әдісін қолдануға болады.

1154. Құбырөткізіштерді және олардың пісіру бөлшектерді құрастыруды есепке алумен әзірленген технологиялық карта талаптарына сәйкес жүргізіледі.

1155. Нақты материалдарды, флюстарды және қорғаныс газын пайдалану өнімді дайындау құжаттарына жобалау-құрылымдық құжаттарда және нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес жүргізіледі.

1156. Жаңа дәнекерлегіш әдісітерді немесе материалдарды, флюстарды және қорғаныс газдарын қолдану өндірісте технологиялық шарттарын, дәнекерлеп біріктіру құрылыма қойылатын кешенді жағдайларды, бақылаудағы тиімді әдістерді оларды сапасын және жақсы қорытындысын, сынақты игергендігні толығымен тексеріліп барып жібереді. тексеріп барып жібереді, жағдайын тексергеннен кейін жібереді.

1157. Түрлі пісіру әдістері егер осыындай технологиялар дәнекерлеуге нормативтік-техникалық құжаттамада қарастырылған болса рұқсат беріледі.

1158. Пісіру жұыстары өндірісіне "Өнеркәсіптік қауіпсіздік. Дәнекерлеу өнеркәсібіндегі дәнекершілерді және мамандарды аттестациялау" ҚР ТЖМ бұйрығымен бекітілген үлгілерге сәйкес аттестатталған мамандар жіберіледі. Дәнекерлеушілер куәлікте көрсетілген дәнекерлеу түріне жіберіледі.

1159. Электродтардың және дәнекерлеу сымдар партиясына дайындаушының сертификаты қоса беріледі.

1160. Дәнекерлеу материалдарын (электродтар, пісіру сынмдары) және газдан қорғау дәнекерлеуге нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес олардың сапасын тексеру жүргізеді.

1161. Дәнекерлеу элементі, қысыммен жұмыс жаса ауа температурасы 0^оС төмен кезде жүргізіледі. Егер қоршаған ортану ауа температурасы 0^оС болған жағдайда, нормативтік-техникалық құжаттама нұсқаулығына сәйкес монтаждау және жөндеу жұмыстарындағы құбыр өткізгіштікке дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге болады. Дәнекерлешунің жұмыс орнын жаңбырдан, желден, қардан оқшаулау.

1161. Дәнекерлеуге элементтерді жинау кезінде әр қосылыстың барлық геометриялық өлшемдері (ернеу қиыршықтары бұрышы, олардың арасындағы саңылаудың кеңдігі және өлшемі, осьтері сынығының өлшемі және басқалары) дәнекерлеуге жоба талаптарына сәйкес қабылданады.

1162. Құбырдың қосындысын түйістіру орташа алу ұзындығы

Құбыр қабырғасының қалыңдығы	Жиектедің жылысуы, мм
S, мм
3 дейін	0,2S
3-6 жоғары	0,1S + 0,3
-//-6-10	0,15S
-//- 10-20	0,05S+1,0
-//- 20	0,1S, артық емес
	3мм

1163. Қабырғасы әр түрлі құбырды пісіру кезінде осы Қағиданың 1019 тармағындағы талаптары сақталады.

1164. Дәнекерлеу алдында құбырдың соңғы жағын және басқада элементтерді, ішкі және сыртқы жағынан жалпақтығы 20 мм кем емес қабатын алдымен тотбасудан және ластанған металдардан тазаланады.

1165. Қапсыру аттестатталған және осы пісіру жұмыстарын орындау үшін талап етілетін біліктілігі бар дәнекрлешімен орындалады. Жылыту және қапсыру кезіндегі режим дәнекерлеуге технологиялық нұсқаулық көрсеткішімен регламенттеледі.

1166. Дәнекерлеу алдында жинақтау және қосу элементтерін қапсыру, пісіруге жататын пұшпақтар және оған жабысып тұрған қабат тексеріледі.

1167. Пісіру кезіндегі алдын ала және жалғаспалы жылыту режимі дәнекерлеу материалының маркасына және құбырдың қалыңдығына байланысты дәнекерлеуге технологиялық нұсқаулықпен регламенттеледі.

3-параграф. Термиялық өңдеу

1168. Жабдық элементтерін термиялық өңдеу технологиялық операцияларды орындау кезінде (дәнекерлеу, иію, қалыптау және басқалары) туындайтын қалдық кернеуді төмендету үшін металға және дәнекерлеуге нормативтік-техникалық құжаттамада қабылданған көрсеткіштерге металл және дәнекерленген қосылыстар қасиеттерінің сәйкестігін қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.

1169. Термиялық өңдеу екі түрінде қолданылады.

2) шығару түріндегі қосымша.

1170. Негізгі және қосымша термоөңдеу түрлері және олардың режимі (қызу жылдамдығы, температурасы және ұстау ұзақтығы, суу жылдамдығы, суыту ортасының түрі және т.б.) Қағида талаптарын сақтай отырып, дайындауға және дәнекерлеуге технологиялық нұсқаулық бойынша қабылданады.

1171. Өнім негізгі термоөңдеуден мынадай жағдайларда өтеді:

1) егер жартылай өнімдер (табақ, құбырлар, құймалар, шыңдалғылар және т.б.) металға нормативтік-техникалық құжаттама қабылданған материал қасиетін қамтамасыз ететін режимдер бойынша термоөңдеуден өтпесе;

3) электр қоқысты дәнекерлеуден кейін;

4) аустенит тобындағы болаттан құбырларды майыстырудан кейін (құбырдың сыртқы диаметрі және иіліс радиусы өлшемінен тәуелсіз);

5) дайындау және дәнекерлеуге нормативтік-техникалық құжаттама бойынша қалған жағдайларда негізгі термиялық өңдеу қарастырылады.

1172. Егер пішінін өзгертудің технологиялық операциялары (иію, жаншып қақтау, қалыптау және басқа) жүргізілмесе, негізгі термиялық өңдеу міндетті болып табылмайды:

1) соңы 700^оС төмен емес нормалау температурасына дейін қыздырумен көміртекті, марганецті және кремниймарганецті болаттардан дайындалған бөлшектер мен жартылай өнімдер үшін;

2) спреерлік суытуды қолданумен аустениттеу 1000-1150^оС температурасына дейін жоғары жиілікті тоқтармен қыздырумен қабырғаларда дайындалған құбырлар үшін.

1173. Өнім қосымша термоөңдеуден (шығарудан) мынадай жағдайларда өтеді:

1) шентемірдің ішкі диаметрінен, түптер үшін қисайған жердің ең аз ішкі радиусынан, қалыпталған үштармақтар үшін келте құбырдың (тармақталу) ішкі радиусынан, иіндер үшін қисайған жердің орташа радиусынан 5 % жоғары болатын қабырға қалыңдығы кезінде 700^оС төмен емес қыздырумен немесе қыздырусыз жүргізілетін көміртекті, марганецті және кремниймарганецті болаттардан дайындалған бөлшектерді жанщып қақатау және қалыптаудан кейін;

2) құбырларды қыздырусыз иіюден кейін:

- егер иілістің көлденең қимасының сопақтығы 5% астам болса, иіліс радиусына тәуелсіз қабырғасының қалыңдығы 36 мм астам болған кезде немесе құбырдың кемінде 3-еселік сыртқы диаметрінің иілістің орташа радиусы кезінде қабырғасының 10 - 36 мм қалыңдығы кезінде көміртекті, марганецті және кремниймарганецті болаттардан дайындалған;

- қабырғасының қалыңдығына тәуелсіз номиналды сыртқы диаметрі 108 мм астам кезінде;

- қабырғасының қалыңдығы 12 мм және астам диаметрі 108 мм және кем кезінде 12Х1МФ және 15ХМ1Ф таңбалы болаттардан, көлденең қима сопақтығымен иіліс 5 % астам;

- ЖҚҚ нұсқауларына сәйкес қалған қосындыланған болаттардан;

3) қазандар бөлшектерін және жинау бірліктерін дәнекерлеуден кейін:

- қабырғасының қалыңдығы 36 мм астам кезінде, ал 150^оС төмен болмайтын температураға дейін ілесе қыздыруды жүргізген кезде қабырғасының қалыңдығы 40 мм астам көміртекті және марганецті, кремниу марганецті болттардан;

- дәнекерлеуге нормативтік-техникалық құжаттама нұсқауларға сәйкес басқа таңбалы қосындыланған болттардан;

4) қысыммен жұмыс істемейтін жалғастықтарды, бөлшектерді 3-тармақта көрсетілген қабырғалар қалыңдығынан жоғары болатын негізгі бөлшек қабырғасының қалыңдығы кезінде коллекторлар мен құбыр өткізгіштерге, түптерге, корпустарға, барабандарға пісіруден кейін;

5) электршлакты дәнекерлеуден кейін;

6) қосымша термиялық өңдеу немесе негізгі термиялық өңдеуді қосымшаға ауыстыру.

1174. Егер де дайындалған элементтің механикалық қасиеттерінің берілген дейгейі, құбырлар иілісінен басқа, сынақтардан өткен болса, онда қосымша термоөңдеу қажеттілігі құрастырушы ұйыммен анықталады.

1175. Түрлі таңбалы болаттардан дәнекерленетін элементтер үшін термиялық өңдеу қажеттілігі және оның режимі нормативтік-техникалық құжаттамада белгіленеді.

1176. Термиялық өңдеу кезінде өнім тұтасымен пештің ішіне орнатылады. Термо өңдеу өнімнің барлық ұзындығы бойынша берілген құрылым мен механикалық қасиеттер қамтамасыз ету кезінде ұсынылады.

1177. Құбырларды көлденең дәнекерленген тігістерді 2

мұндағы Dm – құбырдың орташа диаметрі, S –құбыр қабырғасының қалыңдығының шамасы). өңдеу кезінде айналманың барлық периметрі бойынша бірқалыпты қыздыру қамтамасыз етіледі. Қыздырылатын участкенің дәнекерленге тігістерінің орналасуы және оларға іргелес ұзындығы құбыр қабырғасының 3-еселік қалыңдығынан кем болмауы керек.

1178. Шығыршықты термоөңдеу кезінде жылытылатынның жанында орналасқан шентемірлер немесе құбыр өткізгіштер бөліктері ұзындығы бойынша температураның бірқалыпты ауысуын қамтамасыз ету үшін оқшауланады.

1179. Құбырлар иілістерін жергілікті термоөңдеу кезінде иілістердің барлық бөліктерін және оларға іргелес ұзындығы құбыр қабырғасының үш еселік қалыңдығынан кем емес, алайда иіннің әр жағына кемінде 100 мм (иілістік әр жағынан), тік бөліктерді бір уақытта қыздыру жүргізіледі.

1180. Термиялық өңдеу өнім металын бірқалыпты қыздыру, олардың еркін жылу кеңейтілуі және пластикалық деформациялардың болмауы қамтамасыз етілетіндей жүргізіледі.

1181. Қабырға қалыңдығы 20 мм термиялық өңдеу және 300^оС жоғары температура кезінде өздігінен жазатын аспаппен тіркеледі

4-параграф. Бақылау

1182. Монтаждау немесе жөндеу кәсіпорны жол берілмейтін ақауларды анықтауға, пайдаланудағы құбырлардың Жоғары сапасы мен сенімділігіне кепілдік беретін орындалған жұмыстарды бақылаудың түрлері мен көлемін қолданады. Бұл ретте бақылау көлемі осы Қағидаларда көзделгеннен кем болмауы тиіс.

Ескерту. 1182-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1183. Негізгі бақылау жүйесі мыналарды қамтиды:

1) көзбен шолу және өлшеу;

2)дәнекерлеу қосындының және негізгі металдың механикалық сынау;

3) дәнекерлеу қосындысын металлографиялық сынау;

4) дәнекерлі жалғаулардың сапасын бұзбайтын бақылау;

5) басқа әдістер (стилоскоптау, қаттылығын өлшеу, залалсыздандыру, кристал аралық коррозияға қарсы төзімділік және басқалары);

6) гидравликалық сынау.

1184. Бақылау түрін таңдау өнімге және дәнекерлеуге осы Қағидалармен, техникалық құжаттармен сәйкес жүргізіледі. Белгіленген әдістер және көлемі жобада көрсетіледі.

1185. Дәнекерленген біріктірудің сапасын бақылау (стилоскоптау) термиялық өңдеу жүргізгеннен кейін орындалады.

1186. Бақылау орны (соның ішінде және операциялық),барлық әдістер және бақылау нәтижелері журналдарда, формулярларда,хаттамаларда, бағыт паспортарында және т.б. белгіленеді.

1187. Бөлшектің сүйемелдеу құжатында орындалған бақылау нәтижелері және көлемі (операциялық) көрсетіледі.

1188. Бұйым, егер оны бақылаған кезде Қағидалармен, стандарттармен белгіленген рұқсат берілген нормалар шегінен шықпайтын ішкі және сыртқы ақаулар анықталмаса, жарамды болып танылады.

1189. Қабырға қалыңдығы 6 мм. және одан жоғары қысымда жұмыс жасайтын дәнекерлеу қосындысы, белгілеуге жатады, пісіруді оындаушының тегі жазылады. Нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетілген белгілеу жапсыма сапасынбақылау кезінде оындалатын өндірістік және бақылау дәнекерлеу қосындысы бірдей қабылданады.

1190. Егерде дәнекерлеу бірнеше дәнекерлеушімен орындалған болса оындаған дәнекелеушіледің белгісі қойылады.

1191. Қабырға қалыңдығы 6 мм. және одан жоғары қысымда жұмыс жасайтын дәнекерлеу қосындысы, белгілеуге жатады, пісіруді оындаушының тегі жазылады. Жобалау-құрылымдық құжаттамада көрсетіледі. Белгілеу әдісі шегелу немесе бөлшекті клеймелеуге болмайды.

1192. Егер құбырлардың барлық дәнекерлеу қосындысын бір дәнекерлеушімен орындалған жағдайда әр дәнекерленген бөлшекке белгі қою кеек емес. Бұл жағдайда дәнекерлеушінің белгісі құбырдың бір бөлігіне қойылып жуылмайтын бояумен жазылады. Белгі қойылған орын құбырдың паспортында белгіленеді.

1193. Құбыр өткізгішті монтаждау кезінде, жинақтап дәнекерлеу жұмыстарына монтаждау формуляы құастырылады, фомулярға мыналар кіреді:

1) бөлшектің орналасқан схемасы және нөмірі, элементтер және құбыр өткізгішті дәнекерлен қосу;

2) болат маркасы, бақытылатылатын метал нөмірі және құбыр партиясының нөмірі, жасалған бөлшек құбыры және құбыр өткізгіш элементтері;

3) дәнекерлеу кезінде біріктірілетін материалдардың маркасы және қолдану диаметрі;

4) құбыр, бөлшектер,иілімдер және пісіру қосындысына термоөңдеу режимі;

5) құбыр, бөлшектер, иілімдер және пісіріп қосудың әдістеріне жүргізілген бақылау түрлері және қорытындысы;

6) дәнекерлеу жұмысын жасаған дәнекерлеушінің белгісі.

5-параграф. Көзбен шолу. Өлшеу.

1194. Осы Қағидаға сәйкес көзбен шолу және өлшеу әдістерімен оларда мынадай ақауларды анықтау мақсатында барлық дәнекерленген қосылыстар бақыланады:

1) элементтердің өзара орналасуы және геометриялық өлшемдері бойынша ауытқулар;

2) барлық түрдегі және бағыттардағы жарылулар;

3) негізгі металдың сыртқы бетіндегі ақаулар;

4) сынық немесе қосылған элемент көзінің перпендиклярлығы емес;

5) жалғанатын элементтердің түзу болмауы;

6) жіктердің пішіндері және өлшемдерінің нормативтік-техникалық құжаттама талаптарына (биіктік, катет және тігістің ұзындығы және тағыда басқалары), сәйкес келмеуі;

7) дәнекерленетін элементтердің нормалардан жоғары жиектерінің орнынан жылжуы және қисаюы.

1195. Дәнекерлі жіктің беті және оған жапсарлас ені 20 мм кем болмайтын негізгі металдың орындары көзбен шолып тексерудің алдында жіктің екі жағынан да күйіктен және басқа да ластардан қорғалады.

1196. Дәнекерленген қосылыстарды қарап тексеру және өлшеу бақылауы жіктердің барлық ұзындығы бойына сыртқы және ішкі жақтарынан "Дәнекерленген қосылыстар. Сапаны бақылау әдістері" МЕМСТ 3242-79 бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 1196-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-параграф. Бұзылмайтын әдістермен бақылау

1197. Ультрадыбыстық дефектоскопия және радиографиялық бақылауды дәнекерленген қосылыстарда ішкі ақауларды (жарылу, шалапісірілім, саңылауларды, қоқысты қосылуларды және басқаларын) анықтау мақсатында жүргізеді.

1198. Ақауларды анықтау үшін магнитті-ұнтақ немесе түстідефектоскопия жүргізіледі.

1199. Дәнекерленген қосылыстардың сапасын радиографиялық бақылау "Бұзбай бақылау. Дәнекерленген қосылыстар. Радиографиялық әдіс." МЕМСТ 7512-82 сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 1199-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1200. Дәнекерленген қосылыстардың сапасын ультрадыбыстық бақылау "Дәнекерленген қосылыстарды бұзбайтын бақылау. Ультрадыбыстық бақылау. Қабылдау деңгейлері" ҚР СТ ISO 11666-2016 және "Дәнекерленген қосылыстарды бұзбайтын бақылау. Ультрадыбыстық бақылау. Дәнекерленген қосылыстарда индикация параметрлерін анықтау" ҚР СТ ISO 23279-2016 стандарттар бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 1200-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1201. Дәнекерленген қосылыстарды магнитті-ұнтақты және капиллярлық бақылау әдістері "Дәнекерленген қосылыстарды бұзбайтын бақылау. Магнитті ұнтақты әдіс" МЕМСТ ЕН 1290-2006, "Дәнекерленген қосылыстарды бұзбайтын бақылау. Магнитті ұнтақты әдіс" ҚР СТ ISO 17638-2013 және "Бұзбай бақылау. Капиллярлық әдістер. Жалпы талаптар" МЕМСТ 18442-80 сәйкес жүзеге асырылады."

Ескерту. 1201-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1202. Перлит және мартенсит-феррит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштерде және олардың элементтерінде ультрадыбыстық бақылауға мыналар жатады:

1) құюлы бөлшектердің дәнекерленген қосылыстарын алмағанда, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша қабырғасының қалыңдығы 15 мм және астам I және II санаттағы құбыр өткізгіштердің барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары;

2) ультрадыбыстық бақылауы дәнекерлеу бойынша нормативтік-техникалық құжаттамада және технологиялық нұсқаулықпен қарастырылған дәнекерленген қосылыстар.

1203. Құбырлардың барлық дәнекерленген қосылыстары тігіс осінен екі жағынан ультрадыбыстық дефектоскопиямен бақыланады, ал құюлы және басқа да қалыпқа келтірілген бөлшектермен құбырлардың дәнекерленген қосылыстары бір жағынан (құбыр жағынан).

1204. Перлит және мартенсит-феррит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштерде ультрадыбыстық бақылауға немесе радиографияға мыналар жатады:

1) барлық санаттағы құбыр өткізгіштердің, олардың бөлшектерінің және элементтерінің қосылыстың барлық ұзындығы бойынша барлық бойлай дәнекерленген қосылыстары;

2) қабырғасының қалыңдығы 15 мм кем сыртқы диаметрі кемінде 200 мм I санаттағы құбыр өткізгіштердің, сыртқы диаметрі 200 мм қабырғасының қалыңдығы кемінде 15 мм;

3) II санаттағы құбыр өткізгіштердің көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстары әрбәр дәнекерлеушімен орындалған (қосылыстың барлық ұзындығы бойынша) біртипті жапсарлы құбыр өткізгіштердің жалпы санынан кемінде 20 % көлемде (алайда кемінде бес жік);

4) қабырғасының қалыңдыңы 15 мм кем сыртқы диаметрі 200 мм кем II санаттағы құбыр өткізгіштердің көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстары - әрбір дәнекерлеушімен орындалатын құбыр өткізгіштердің біртипті жапсарларының жалпы санынан кемінде 10% көлемде (алайда кемінде төрт жік);

5) III санаттағы құбыр өткізгіштердің көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстары әрбір дәнекерлеушімен орындалған (қосылыстың барлық ұзындығы бойынша) құбыр өткізгіштердің біртипті жапсарларының жалпы санынан кемінде 5 % көлемде (алайда кемінде үш жік);

6) IV санаттағы құбыр өткізгіштердің көлденең жапсарласқан дәнекерленген қосылыстары әрбір дәнекерлеушімен орындалған (қосылыстың барлық ұзындығы бойынша) құбыр өткізгіштердің біртипті жапсарларының жалпы санынан кемінде 3% көлемде (алайда кемінде екі жік);

7) қабырғасының қалыңдығына тәуелсіз 100 мм және астам пісірілетін жалғастықтардың (құбырлардың, келте құбырлардың) ішкі диаметрімен құбыр өткізгіштердің бөлшектері мен элементтерінің барлық бұрыштық дәнекерленген қосылыстары – тексерілетін қосылыстардың барлық ұзындығы бойынша;

8) 100 мм кем пісірілетін жалғастықтардың (құбырлардың, келте құбырлардың) ішкі диаметрімен құбыр өткізгіштердің бөлшектері мен элементтерінің бұрыштық дәнекерленген қосылыстары, құюлы бөлшектермен құбырлардың құюлы элементтерінің көлденең жапсарлы дәнекерленген қосылыстары, басқа да дәнекерленген қосылыстар нормативтік-техникалық құжаттамамен және технологиялық нұсқаулықпен белгіленген көлемде.

1205. Бақылау көлемі бойынша белгіленген талаптар сыртқы диаметрі 465 мм аспайтын III және IV санаттағы құбыр өткізгіштердің дәнекерленген қосылыстарына таралады. Диаметрі үлкен құбыр өткізгіштердің дәнекерленген қосылыстары үшін бақылау көлемі нормативтік-техникалық құжаттамамен белгіленеді.

1206. Осы Қағидалардың 1204 тармағында келтірілген дәнекерленген қосылыстар үшін бақылау әдісін таңдау (ультрадыбыстық дефектоскопия немесе радиография) металдың физикалық қасиеттері ерекшеліктерін, нақты өнімдерде дәнекерленген қосылыстың аталған түрі үшін бақылау әдістемесінің игерілгендігі және жетілдірілгендігі ескеріле отырып жол берілмейтін ақауларды аса толық және дәл анықтауды қамтамасыз ету мүмкіндігінен шыға отырып жүргізіледі.

1207. Міндетті радиографияға, осы Қағидаға сәйкес ультрадыбыстық бақылаудан өтетін құбыр өткізгіштің бойлай және көлденең дәнекерленген қосылыстарының барлық қиылысу орындары жатады.

1208. III және IV санаттағы құбыр өткізгіштер үшін дәнекерленген соекторлық бұрулардың (иіндердің) көлденең жапсарлы қосылыстары осы Қағидалармен 1204 тармақта белгіленген нормалармен салыстырғанда үш еселік көлемде ультрадыбыстық бақылаудан немесе радиографиядан өтеді, бақыланатын жіктердің минималды санының екі еселенген мөлшері кезінде.

1209. Бірнеше құбыр өткізгіштерді (немесе әр түрлі құбыр өткізгіштер үшін бөлшектер мен элементтерді) бір уақытта дайындау немесе монтаждау кезінде бақылау көлемін осы Қағидалардың 1204-тармағында қарастырылған құбыр өткізгіштердің барлық топтамасынан анықтау керек.

1210. Сонымен қатар бір топтамаға дайындау циклі жинау-дәнекерлеу жұмыстары, термоөңдеу және дәнекерленген қосылыстардың сапасын бақылау бойынша үш айдан аспайтын құбыр өткізгіштерді біріктіруге болады.

1211. Құбыр өткізгіштерді монтаждау кезінде аталған рұқсатты сәйкес біртипті дәнекерленген қосылыстарды орындау бойынша барлық жұмыстар объектіде бір ұйыммен жүргізілген жағдайда ғана пайдалануға болады.

1212. Дәнекерлеу аумағында алдын ала және ілесе жылытусыз 0^оС төмен температура кезінде орындалатын перлит тобындағы қосындыланған жылуға төзімді болаттардан бөлшектердің дәнекерленген қосылыстары қосылыстың барлық ұзындығы бойынша радиографиямен немесе ультрадыбыстықпен бақыланады.

1213. Жөндеу қорытудан өткен жапсарлы дәнекерленген қосылыстар дәнекерленген қосылыстың барлық ұзындығы бойынша радиографиялық немесе ультрадыбыстық тексеріледі. Металл іріктемелерін жөндеу пісіру пісірудің барлық бөлігі бойынша, негізгі металдағы дәнекерлеудің термиялық әсер ету аймағын қоса алғанда, радиографиялық немесе ультрадыбыспен тексеріледі, бөлік бетін магнитұнтақтық немесе капилляр дефектоскопия әдісімен тексереді. Қабырғаның барлық қалыңдығы бойынша пісіру кезінде бетті бақылауды екі жағынан жүргізеді, бақылау үшін ішкі жаққа қол жетімсіздік жағдайларын ескермегенде.

1214. Аустенит тобындағы болаттардан өнімдерде, аустенит тобындағы болаттан элементтердің перлит және мартенсит-феррит тобындағы болаттан элементтермен ілесу орындарында міндетті радиографияға мыналар жатады:

1) байланыстырып дәнекерлеумен орындалатындарды ескермегенде, құбыр өткізгіштер элементтерінің барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

2) құюлы элементтердің, сондай-ақ құюлы бөлшектері бар құбырлардың барлық жапсарлы дәнекерленген қосылыстары, қосылыстың барлық ұзындығы бойынша;

3) қосылыстың барлық ұзындығы бойынша қабырға қалыңдығына тәуелсіз 100 мм және астам пісірілетін жалғастықтардың (құбырлардың, келте құбырлардың) ішкі диаметрімен құбыр өткізгіштердің элементтері мен бөлшектерінің барлық бұрыштық қосылыстары;

4) осы тармақта көрсетілмеген басқа дәнекерленген қосылыстар (сондай-ақ бұрыштық), нормативтік-техникалық құжаттама және технологиялық нұсқаулық талаптарымен белгіленген көлемде.

1215. Осы Қағидамен қарастырылған ультрадыбысты бақылау және радиграфиялар құбыр өткізгіштердің дайындалған сериясы және элементтері ұйымның техникалық басшысының шешімімен төмендетуге рұқсат етіледі, бір типті дәнекерлеу қосындысы технологиялық процессі өзгнріссіз болғанда, бнлгі жұмыс түрлерінде мамандандырылған дәнекерлеушілер және дәнекерлеудің жоғары сапасы, бекітілген бақылау қорытындысы кемінде бір жылға.

1216. Радиография алдында сәйкесті дәнекерлеп біріктіу алаңдары бнлгіленеді. Ұқсас белгілеулер бақылау түсүрімдеріне қойылады.

1217. Бақылау көлемі 10% болғанда адиографиялық немесе ультадыбыстық бақылау жүргізу үшін көзбен шолу және өлшеу нәтижесі бойынша бақылау техникалықбақылау бөлімімен немесе монтаждау нмесе жөндеу ұйымының дефктскопия жөніндегі жұмыс басшысымен жүргізіледі.

1218. Егер таңдап бақылау кезінде дәнекерлеушімен жіберілген ақаулар анықталса, онда бақылауға барлық бір типті құбыр өткізгішті дәнекелеулер бақылауға алынады, алдығы бақылаудан өткендәнекерлеу бөлшеге осы әдіспен.

1219. Бақылау сапасын төмендетпей ұйымның техникалық басшысының шешімі бойынша радиографиялық және ультрадыбыстықбақылауды(басқа бақылау әдістерінауыстыруға болады.

7-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау және
металлографиялық зерттеу

1220. Механикалық сынаудан беріктігі және пластикалық қасиетттерінің осы Қағида және жоба талаптарынасәйкестігін тексеру үшін жапсарлы дәнекерленген қосылыстар өтеді.

1221. Механикалық сынаудың негізгі түрлері:

1) созылуды сынау;

2 ) иілу және майысуды сынау;

3) соғу тұтқырлығын сынау.

1222. Созылуға сынау100%-дық радиографиямен немесе ультрадыбыспен бақыланған дәнекерленген қосылыстар үшін талап етілмейді.

1223.Соғу тұтқырлығына сынау құбыр өткізгіштер және II, III және IV санаттағы элементтердің дәнекерленген қосылыстары үшін, құбыр және бөлшектер қабырғаларының қалыңдығы кемінде 12 мм болатын дәнекерленген қосылыстар үшін талап етілмейді.

1224. Металлографиялық зерттеу болуы мүмкін ішкі ақауларды (жарылулар, шикіпісірілім, саңылаулар, қоқысты және металл емес қосындылар және т.б.), дәнекерленген қосылыстар мен өнім қасиеттеріне кері әсер ететін металл құрылымы бар бөліктерді анықтау мақсатында жүргізіледі.

1225. Металлографиялық зерттеулер:

1) қосылысты 100% көлемде радиографиямен немесе ультрадыбыспен бақылау жағдайында перлит тобындағы болаттан дайындалған бөлшектердің дәнекерленген қосылыстары үшін;

2) ІІІ және ІV санаттағы құбыр өткізгішті біріктіру үшін, орындалған электр доғалық дәнекерлеу.

1226. Механикалық сынау және құбыр өткізгіштердің дәнекерленген қосындысына металлографиялық зерттеу және олардың элементтері үлгілерінде жүргізіледі, бақылау немесе өндірістік дәнекерлеу қосындысында орындалған, құбыр өткізгіштен ойылған.

1227. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары бақыланатын өндірістік қосылыстарға ұқсас және өндірістік қосылыстарды дәнекерлеу кезінде немесе технологияны өндірістік аттестаттау кезінде қолданылатын технологиялық процесті толық сақтаумен орындалған. Бақылау қосылыстарын термиялық өңдеу бұйыммен бірге (пеште жалпы термоөңдеу кезінде), бұл мүмкін болмаған жағдайда өндірістік қосылыстар үшін ЖҚҚ белгіленген қызу және суу және температуралық режимдерді қолданумен жеке жүргізіледі.

1228. Бақылау қосылыстарының (құбыр қосылыстары немесе табақтар) кесіледі;

1) созылуға сынау үшін екі үлгі;

2) бүгілуге сынау үшін екі үлгі;

3) соғу бүгілуге сынау үшін үш үлгі;

4) металлографиялық сынау үшін (көміртекті және нашар қосындыланған болаттан дәнекерленген қосылыстарды бақылау кезінде бір үлгі (тілім) және жоғары қосындыланған болаттан дәнекерлеу қосылыстарын бақылау кезінде кемінде екеу);

5) басқа сынақ үлгілері үшін (кристал аралық коррозия) егер ЖҚҚ қарастырылған болса.

1229. Бақыланатын бұрыштық дәнекерлеу түйіндісінен металографияоық зерттеу үлгісі ойылады.

1230. Құбырдың түйсігіне механикалық сынақтар түрлерінің бақыланатын өнімен кесіп алынған өндірістік түйскен жерлерде 100 мм, қабырға қалыңдығы 12 мм осы Қағидаға сәйкес жүргізіледі. Соңғы кезеңде иілу сынағы болатты балқытылатынға ауыстырылады, ал бақылау түйсігінің орташа саны, бақытылатын және созылмалы, көрсетілген сына түрлері үшін біруеден кем емес. Осы кезде металлографиялық сынақ дәнекерленетін бақылау түйсігіне сәйкес орындалады.

1231. Механикалық сынақ және металлографиялық зерттеулер үшін қайшы түйсіктертің дәнекерленген қосындысы. Құбыр элементтерінің бөлек электр доғалы дәнекерлеп орындалған және осы Қағиданың 1228-тармағына сәйкес бақыланатын бақылау түйсігінің дәнекерленген қосындысы дайындалады:

1) 100 %-дық радиография немесе ультрадыбыстық бақылаудан өтетін перлит тобындағы (көміртекті және нашар қосындыланған) болаттан құбыр өткізгіштер дәнекерлеуді орындаған дәнекерлеушілер санына тәуелсіз бұл ұйымда дәнекерленген әр құбыр өткізгіштің барлық бір типті жапсарларына кемінде біреуі;

2) ультрадыбыспен немесе радиографиямен толық емес көлемде бақыланатын перлит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштер – әр дәнекерлеушімен орындалған құбыр өткізгіштердің бір типті жапсарларына кемінде біреуі;

3) 100%-дық радиография немесе ультрадыбыстық бақылаудан өтетін аустенит және мартенсит топтарындағы (жоғары қосындыланған) болаттар құбыр өткізгіштер – кемінде 1% (алайда кемінде бір жапсар), ультрадыбыспен немесе радиографиямен толық емес көлемде бақыланатын ұқсас дәнекерленген қосылыстар үшін әр дәнекерлеушімен орындалған құбыр өткізгіштің бір типті жапсарларының жалпы санынан кемінде 2% (алайда кемінде екі жапсар).

1232. 1351-тармақпен қарастырылған барлық үлгілерді кесу мүмкін болмаған жағдайда диаметрі шағын құбырлардың (шартты өтуі 100 мм кем құбырлар) әр бақылау жапсарынан үлгілер талап етілетін мөлшерде екі немесе бірнеше бақылау жапсарынан кесіліп алынады. Сонымен қатар орындалатын бақылау жапсарларының белгінеген мөлшері сәйкесінше ұлғаяды.

1233. Шағын диаметрлі құбырларды электр доғалы дәнекерлеумен орындалған және 1231-тармаққа сәйкес тұтас жапсарларда тексерілетін көлденең жапсарлы дәнекерлеу қосылыстарын механикалық сынау және металлографиялық зерттеу үшін дәнекерлеу қосылыстарының бақылау жапсарлары дайындалады:

1) 100 %-дық радиография немесе ультрадыбыстық бақылаудан өтетін перлит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштер дәнекерлеуді орындаған дәнекерлеушілер санына тәуелсіз аталған ұйымда дәнекерленетін әр құбыр өткізгіштің барлық бір типті жапсарларына кемінде біреу (майысуға сынау үшін);

2) ультрадыбыспен немесе радиографиямен толық емес көлемде бақыланатын перлит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштер – әр дәнекерлеушімен орындалған құбыр өткізгіштің бір типті жапсарларына кемінде үшеу (III және IV санаттағы құбыр өткізгіштер үшін кемінде екеу), созылу және майысуға сынау үшін кемінде бір жапсар және металлографиялық зерттеу үшін кемінде бір жапсар (соңғысы I және II санаттағы құбыр өткізгіштер үшін ғана);

3) ультрадыбыспен немесе радиографиямен 100%-дық бақылаудан өтетін аустенит және мартенсит тобындағы болаттан құбыр өткізгіштер – әр дәнекерлеушімен орындалған бір типті құбыр өткізгіштер жапсарларының жалпы санынан кемінде 1,5 %, сондай-ақ кемінде 0,5% (алайда бір жапсардан кем емес), майысуға сынау үшін, кемінде 1% (алайда кемінде бір жапсар) металлографиялық сынау үшін;

4) ультрадыбыспен немесе радиографиямен толық емес көлемде бақыланатын аустенит және мартенсит топтарындағы болаттан құбыр өткізгіштер – әр дәнекерлеушімен орындалған құбыр өткізгіштің бір типті жапсарларының жалпы санынан кемінде 4%, сондай-ақ созуға және майысуға сынау үшін кемінде 1% (алайда кемінде бір жапсар), металлографиялық зерттеу үшін кемінде 2% (алайда кемінде екі жапсар).

1234. Механикалық сынақ және кіші диаметрлерге және бақылаушыларға жалпы құбырды қосуда көлденең түйістің контактілі дәнекерлеушімен орындалған түйістерде дәнекерленген құралымның металлографиялық зерттеу- осы Қағидалардың 1230-тармағына сәйкес дәнекерлеу қосындысы, дайындалады болат классына тәуелді емес.

1) қарапайым дәнекерлеу машиналарында пісірілетін құбыр өткізгіштер – бір ауысымда, бір таңбалы болатта және бірдей өлшемдегі құбырларда, бірдей режимде, бір машинада әр дәнекерлеушімен орындалған өндірістік жапсарлардың жалпы санынан кемінде 2%, сондай-ақ созу және майысуға сынау үшін кемінде бір жапсар, металлографиялық зерттеу үшін кемінде 1% (алайда кемінде бір жапсар);

2) баптау сапасы бақылау үлгілерін созылуға және майысуға, сондай-ақ оларды металлографиялық зерттеуге жылдам сынау жолымен ауысым сайын тексерілетін автоматтандырылған жапсарлы дәнекерлеу машиналарында пісірілетін құбырлар;

1235. Бақылау үлгілерін созылуға және майысуға (жаншылу) жылдам сынау жапсарларды орындаған дәнекерлеушілер мен машиналар санына тәуелсіз аталған ұйымда дәнекерленетін құбыр өткізгіштің барлық ұқсас жапсарларының алты үлгілерінде жүргізіледі (әр сынақ түріне минимум үш үлгіден).

1236. Жылдам сынау кезінде бақылау үлгілерін металлографиялық зерттеу бір тәуліктен аспайтын уақыт ішінде, бір таңбалы болаттан, бір өлшемдегі құбырларда, бірдей бапталған бір машинада орындалған өндірістік жапсарлардың жалпы санынан кемінде 0,5% (алайда кемінде екі жапсар) жүргізіледі.

1237. Егер механикалық сынақ және металлографиялық зерттеу осы Қағидалардың 1228-тармағында келтірілген дәнекерлеп қосу бөлек үлгілерді ою және бақылау арқылы жүзеге асырылады, дәнекерлеп қосуды бақылаудың жалпы санын екі есеге кемітуге рұқсат етеді (осы Қағидаларға сәйкес металлографиялық сынақтар үшін қосылыстардан басқа). Осы жағдайда бақылау қосындысын дәнекерлеу Қағидалармен қарастырылған көлемде пісіріледі, үлгілер қажетті көлемде әр қосындының жұп парынан ойып алынады.

1238. Механикалық сынақ және дәнекерленген қосылыстардың көлденең түйсігіне металлографиялық зерттеулер, кіші көлемді құбырларда орындалған газды дәнекерлеу және тексерілетін жиектер Қағиданың 1230-тармағына сәйкес дәнекерленген қосылыстардың бақылау жігі (болат класстарына байланыссыз) әзірленеді:

1) құбырөткізгіш, 100% ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақылауға ұшыраған, әр дәнекерлеушімен орындалған, құбыр өткізгіштің бір ізді түйісінің ортақ санынан-2 % кем емес, соның ішінде жаншылуды сынау үшін және металлографиялық зерттеу үшін (бір түйсіктен кем емес) 1% кем емес;

2) құбырөткізгіш, ультрадыбыспен немесе радиографиямен бақыланатын толық емес көлемде құбыр өткізгіштің бір ізді түйісінің ортақ санынан- 4% кем емес, әр дәнекерлеушімен орындалған, соның ішінде жаншылуды сынау үшін және металлографиялық зерттеу үшін (бір түйсіктен кем емес) 1 % кем емес, сонымен қатар 2% кем емес (кем дегенде екі түйіс) металлографиялық зерттеулер үшін.

1239. Осы Қағидалардың 1228-тармағында келтірілген дәнекерленген қосылыстардың механикалық және металлографиялық зерттеулер ойып алу жолымен және бөлек үлгілерді бақылаумен жүзеге асырады, қарастырылған жалпы дәнекерленетін бақылау түйістер санын екі есега азайтуға болады.

1240. Бұл ереже өлшемдері әр жапсардан Қағидалардың 1231-тармағында қарастырылған барлық үлгілерді кесуге мүмкіндік бермейтін құбырлардың бақылау жапсарларына таралмайды. Мұндай жағдайда бақылау жапсарлары Қағидалармен қарастырылған көлемде пісіріледі, сонымен қатар үлгілер әр жапсар жұбынан кесіліп алынады.

1241. Бұрыштама электр доғалы дәнекерлеуге металлографиялық зерттеу үшін (басқа құбырөткізгішті қосу), құю класындағы құрыштан құбыр өткізгіштерге орындалға электр доғалы дәнекерлеуге, бақылау дәнекерлеу қосындысы пісіріледі:

1) құбырлардың штуцермен (немесе құбырлармен) - 1% кем емес (бірақ кемінде бір қосылыс) құбырдың бір ізді қосындысының жалпы санына, әр дәнекерлеушімен орындалған;

2) ернемек және жалпық табанды (бітеуіш) құбырдың, басқалары үшін, бұрыштық дәнекерленген қосындысы көрсетілмеген, санда, нормативтік-техникалық құжаттамада бекітілген.

1242. Бірізді бұрыштама жалғауға штуцермен (құбырмен), құбырға дәнекерлеп қосылыстар жатады, жалпақ элементтермен (фланңтар, табандар және т.б.), 2,0 көп емес (бір түрдің шегінде) штуцерлерге (құбыр) пісірілетін қабырғаның максималды және минималды диаметрлері және қалыңдығы, барлық дәнекерленген қосындының біріңғай құрылысы және бөлу формасы болады және біріңғай технологиялық проецсс бойынша орныдалған. Сонымен қатар құбыр, коллекторлар, фланцет элементтері үшін және басқада ішкі диаметірі 450 мм жоғары қатынас диаметрі есепке алынбайды.

1243. Аустенитті және мартенситті топтағы болаттардан дайындалған, элементтерде орындалған электр доғалы дәнекерлеу, бұрышты дәнекерлеу қосылыстарға металлографиялық зерттеу үшін, газды дәнекерлеу (тобына қарамай) бақылау түйсігі дәнекерленеді:

1) дәнекерлеген қосылыстар үшін, 100% ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақылауға ұшыраған – сол көлемде, және болаттан құю тобындағы элементтер үшін ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақылауға;

2) дәнекерленген қосылыстар үшін, ультрадыбыстық немесе радиографиялық бақыланбайтын (немесе толық емес көлемде бақылау), - екі еселенген көлемде (екі қосылыстан көп емес) осы бөлімде қарастырылған салыстыру бойынша.

1244. Бір ұйымда осы тараумен қарастырылған бір типті дәнекерлеу қосылыстары бар бірнеше түрлі құбыр өткізгіштерді (немесе олардың бөлшектерін және элементтерін) бір уақытта дайындау және монтаждау кезінде механикалық сынау және металлографиялық зерттеу үшін орындалатын бақылау дәнекерлеу қосылыстары санын бір құбыр өткізгіштен емес барлық құбыр өткізгіштер партиясынан анықтауға болады.

1245. Бір топқа 15 құбырға дейін біріктіруге рұқсат етіледі, мұнда жинақтау-дәнекерлеу, термоөңдеу және дәнекерлеу қосындысын бақылау жұмыстарының мерзімі үш айдан аспайды.

1246. Құбыр өткізгішті монтаждау кезінде барлық топтардан бақылау қосындыларының санын анықтайды, егерде осы объектіде дәнекерлеп қосу жұмыстары бір ұйыммен орындалған жағдайда рұқсат етіледі.

1247. Дәнекерлеп қосуға механикалық сынау және металлографиялық зерттеу, бақылау немесе өндірістік түйсіктер әзірленген,жабдықтан ойып алынған, бақылауға жататын үлгілерден орындалады.

1248. Барлық дәнекерленген қосындыультра дыбыстық бақылау немесе ұзындық бойына радиографияға шалдығады, егер келтірілген әдістерді тексеру осы үлгідегі дәнекерлеу қосындылары үшін дефектоскоптауда қарастырылған болса. Бақылау дефектоскопшылаумен жүргізіледі.

1249. Тексеріс кезінде ақау анықталған жағдайда өндірістік түйсіктер, бақылау жалғауларымен ұсынылған 100% көлемінде тексеріледі, сол ақау скоптау әдісімен анықталған ақаулар (сол әдістермен 100%- өндірістік дәнекерлеу қосындысын бақылау); сонымен қатар жалғау брак деп танылады және қайтадан орындалады

1250. Бақылау дәнекерлеу қосындысы бар болған жағдайда ішкі ақау шлифі металлографиялық зерттеу үшін аталған ақау бөлімінен ойылып кесіледі.

1251. Дәнекерлеу қосындысын созылуға сынау кезінде уақытша үзіліс қарсылығы осы маркадағы жартылай өнімнің негізгі металының уақытша үзіліс кедергіге сәйкес келеді.

1252. Дәнекерленген қосылыстарды иілуге сынау кезінде алынған көрсеткіштер осы Қағидалардың 30-қосымшасында келтірілгеннен төмен болмау керек.

Ескерту. 1252-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1253. Дәнекерленген қосылыстарды (құбырлар жапсарларын) майысуға сынау кезінде сынақ нәтижелері сол таңбалы болаттан сол сұрыптамадағы құбырларға белгіленген минималды рұқсат етілген көрсеткіштерден төмен болмайды.

1254. Жаншыу үлгілерін сынау кезінде (түйсік) құбырдан бойына дәнекерленген жапсармен соңғы жазықтық болады, қабырғаны перпендикуляр бағытта жақындату.

1255. Соғу жабысқақтығына дәнекерленген қосындыны сынау, үлгілерде оны ашып көрсету жағынан жапсар белдігі бойынша кертікпен үлгіге жүргізіледі.

1256. 20^оС температура кезінде дәнекерленген қосылыстар тігісі металының соғу тұтқырлығының (соғу майысу) өлшемі перлит және мартенсит тобындағы болаттардан элементтер үшін 50 Дж/см² (5 кғс.м/см²) төмен емес және аустенит тобындағы болаттардан элементтер үшін 70 Дж/см² (7 кгс.м/ см²) төмен емес.

1257. Әр бақылау дәнекерлеу қосылысы үшін механикалық қасиеттердің көрсеткіштері жеке үлгілерді сынау нәтижелерінен орташа арифметикалық ретінде анықталады.

1258. Егер үлгіні сынаудың кез келген түрі көрсеткіштерінен тым болмаса біреуі белгіленген нормадан 10% астам ерекшеленсе (төмендеу жағына), ал соғу тұтқырлығы бойынша 20 Дж/см² (2 кгс. м/см²) астам, жалпы сынау нәтижесі қанағаттанарлықсыз болып есептеледі.

1259. Механикалық сынаудың кез келген түрі бойынша қанағаттанарлықсыз нәтижелер алған кезде сол бақылау жапсарынан үлгілерді қайталап сынауға болады.

1260. Аталған жапсардан үлгілерді кесіп алу мүмкін болмаған жағдайда, қайталап сынаудың қанағаттанарлықсыз нәтижелері кезінде (бір үлгіде болса да) кесіп алу және бақыланатын сериядан (сол дәнекерлеушімен орындалған) өндірістік дәнекерлеу қосылыстарын сынау жүргізіледі.

1261. Өндірістік дәнекерлеу қосылыстарын сынау үлгілердің екі еселенген мөлшерінде жүргізіледі. Бір үлгі бойынша қанағаттанарлықсыз көрсеткіштер кезінде сынаудың жалпы нәтижесі қанағаттанарлықсыз деп есептеледі.

1262. Дәнекерленген қосылыстарды металлографиялық зерттеу үшін үлгілер тігіс бойынан кесіп алынады.

1263. Барлық дәнекерленген қосылыстарды макрозерттеу үшін және қабырғасының қалыңдығы кемінде 25 мм элементтердің дәнекерленген қосылыстарын микрозерттеу үшін үлгілер тігістің барлық қимасын, дәнекерлеудің термиялық әсерінің екі жағын, оларға жанасқан негізгі металл бөліктерін, астына салатын шығыршықты қамтиды, егер де ол дәнекерлеу кезінде қолданылса жоюға жатпайды.

1264. Элементтердің дәнекерленген қосылыстарын микрозерттеу кезінде қабырғаларының қалыңдығы 25 мм және астам үлгілердің қосылыстың қиылысатын түпкі бөлігін қосуға болады. Сонымен қатар балқыту сызығынан үлгі шетіне дейінгі ара қашықтық кемінде 12 мм, ал бақыланатын қима аумағы кемінде 25x25 мм.

1265. Құбырлы элементтердің бұрыштық дәнекерлеу қосылыстарын металлографиялық зерттеу үшін үлгілерді дайындау кезінде бақылау қосылыстары штуцер (құбыр) бойымен кесіледі.

1266. Бақылау контактілі және газды дәнекерлеушімен орындаған дәнекерленген құралымдар, электр доғалық дәнекерлеушімен, орындаған дәнекерленген құралымдар элементі жоғары сапалы алмастан макрозерттеумен қадағаланады және басқада макрозерттеулермен дәнекеленген жалғаулар. Микрозерттеу және көміртекті және төмен сапалы болаттан бақылау дәнекерленген қосылсты микрозерттеулер бір ғана үлгіде жасалады, жоғары сапалы болат элементтерінен дәнекерленген қосында – екі үлгіде жасалады.

1267. Сол үлгілерді жүйелі макро және микро зерттеулер жүргізіледі (тілімтас).

1268. Металлографиялық зерттеу нәтижелері бойынша дәнекерленген жалғаулар сапасын бағалау осы Қағидаға сәйкес жүргізіледі.

1269. Егер де ультрадыбыстық немесе радиографиямен тексерілген бақылау дәнекерленген қосындыларда металлографиялық зерттеу кезінде осы Қағидаларға сәйкес және жарамды деп танылған, қосылыста жол берілмейтін ақаулар анықталған болса, аталған қосылыспен берілген және бұған дейін дефектоскопиядан өтпеген барлық өндірістік дәнекерлеу қосылыстары барлық ұзындығы бойынша бақылаудың бұзылмайтын 100% әдісімен тексеріледі. Сонымен қатар барлық өндірістік жалғаулардың сапасын тексеру тәжірибелі және білікті дефектоскоптаушымен жүргізіледі. Ақауды телескоптаушымен аталған бақылауды орындау, жалғауға бақылау жүргізген адам жіберілмейді.

1270. Егер металлографиялық зерттеу кезінде бақылау дәнекерлеу қосындыда, тексерілген ультра дыбыс немесе радиографи осы Қағидаларға сәйкес жол берілмейтін ақаулар табылса, осы бақылауды бұзбайтын әдістермен анықталмаған, егерде бақылау қосындысына металлографиялық зерттеуде рұқсат етілмейтін ақаулар аныталса, ультрадыбыспен және радиографиямен бақыланбаған, онда металлографиялық зерттеу (бақылау қосындысымен салыстыру бойынша) үлгілер саны екі еселенеді. Сол дәнекерлеушімен орындалған бақылау қорытындысының ақаулар қатарына ойып кесуге өндірістік дәнекерлеу қосындысы жатады..

1271. Егерде қайталап сынау кезінде бекітілген норма бойынша бір үлгіден қанағаттанарлықсыз көрсеткіш алынса, онда сынаудың жалпы нәтижесі қанағаттанбаған деп саналады.

1272. Осы Қағидалардың бөлімдерінде қарастырылған механикалық сынау көлемі және дәнекерлеу қосындысын металлографиялық зерттеу (орындалатын бақылау қосылыстары, бөлек сынақ міндеттерінің саны, үлгілер саны және т.б.) ұйыммен бір типті жабдықты жаппай дайындау (монтаж) технологиялық процессін өзгертпеген кезде азайтуға болады.

1273. Құюлы элементтердің дәнекерленген қосылыстарын, құюлы бөлшектері бар құбырларды, түрлі топтағы болаттан элементтерді, басқа да жеке дара дәнекерлеу қосылыстарын механикалық сынау және металлографиялық зерттеу көлемі жобамен белгіленеді.

1274. Негізгі механикалық сынаудан басқа қосындыланған болаттың жапсарлы, бұрыштық дәнекерлеу қосылыстары сынақтан өтеді.

8-параграф. Дәнекерленген қосынды сапасын бағалау нормасы

1275. Дәнекерлеу қосындысының сапасын бағалау нормасы жобалау-құрылымдық құжаттамада анықталады.

1276. Дәнекерленген жалғаулардың сапасы, егер оларда бақылаудың кез келген түрінде осы Қағидалармен белгіленген нормалардың шегінен асатын ішкі және сыртқы ақаулар анықталса, қанағаттанарлықсыз болып саналады.

3) бұрыштыұ дәнекерлеу тамырындағы піспей қалған қосылыстары, кесілген бөліктерсіз орындау;

4) жалпы торлар түрінде орналасқан саңылаулар;

5) қаспақтар (таңдақтар);;

6) дәнекерленбеген шұңқырлар;

7) тесіктер;

8) толық дәнекерленбеген шұңқырлар және күйген жерлер

9) орындалатын дәнекерлеу қосылыстарына тән басқа да сипаттамалар;

10) осы Қағидалармен қарастырылған шұңқырлардың жоғары нормасы;

11) негізгі металл құбырларын кесу.

9-параграф. Гидравликалық сынау

1277. Құбыр өткізгіштердің және оның элементтерінің, дәнекерленген және басқа да қосылыстардың төзімділігін және тығыздығын тексеру мақсатында гидравликалық сынақтан мыналар өтеді:

1) құбыр өткізгіштердің барлық элементтері және бөлшектері; егер де олар 100% ультрадыбыспен немесе басқа осыған ұқсас дефектоскопияның бұзылмайтын әдісімен бақылаудан өтсе, гидравликалық сынау міндетті болып табылмайды;

2) құбыр өткізгіштер блоктары; егер де оларды құрайтын элементтер тармағына сәйкес сынақтан өтсе, ал оларды дайындау және монтаждау кезінде барлық орындалған дәнекерлеу қосылыстары барлық ұзындығы бойынша бұзылмайтын дефектоскопия әдістерімен (ультрадыбыспен немесе радиографиямен) тексерілген болса, гидравликалық сынау міндетті болып табылмайды;

3) барлық санаттағы барлық элементтері бар құбыр өткізгіштер және монтаждауды аяқтағаннан кейін олардың арматурасы.

1278. Егер дайындау немесе монтаждау кезінде құбыр өткізгіштен жеке сынау мүмкін болмаса, жеке және жиналған элементтерді құбыр өткізгішпен бірге гидравликалық сынақтан өткізуге болады.

1279. Құбыр өткізгіштерді, олардың блоктарын және жекелеген элементтерін гидравликалық сынау кезінде сыналатын қысымның минималды өлшемі жұмыс қысымының 1,25 құрайды, алайда кемінде 0,2 МПа (2 кғс/см²).

1280. Құбырлардың арматурасы мен фасонды бөлшектері МЕМСТ 356-80 "Құбыржол арматурасы мен бөлшектері. Номиналды, сынама және жұмыс қысымы. Қатарлар." бойынша гидравликалық сынақтан өтеді.

Ескерту. 1280-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1281. Сынау қысымының максималды өлшемі беріктігіне есеппен белгіленеді. Сынау қысымының өлшемін минималды және максималды мәндер арасындағы шекте жобалық ұйым таңдайды.

1282. Гидравликалық сынақ үшін +5⁰С төмен емес және +40⁰С жоғары болмайтын температурамен су қолданылады.

1283. Құбыр өткізгіштерді гидравликалық сынау қоршаған ауаның оң температурасы кезінде жүргізіледі. 10 МПа (100 кгс/см²) және жоғары қысыммен жұмыс істейтін бу құбырларын гидравликалық сынау кезінде олардың қабырғаларының температурасы кемінде +10^оС болады.

1284. Құбыр өткізгіштегі қысымды бірқалыпты көтеру қажет. Қысымды көтеру жылдамдығы құбыр өткізгішті дайындауға нормативтік-техникалық құжаттамада көрсетіледі.

1285. Қысымды көтеру үшін сығылған ауаны пайдалануға болмайды.

1286. Сынау кезінде қысым екі манометрмен бақыланады. Сонымен қатар бірдей дәлдік тобы, өлшеу шегі және бөлу бағамы бар бір типті манометрлер таңдалады.

1287. Сынау қысымымен құбыр өткізгіш және оның элементтерін ұстау уақыты кемінде 10 мин.

1288. Сынау қысымын жұмыс қысымына дейін, төмендеткеннен кейін құбыр өткізгішті барлық ұзындығы бойынша тексеру жүргізіледі.

1289. Сынау кезіндегі металл мен қоршаған ауа температуралары арасындағы айырмашылық сыналатын объект беттеріне ылғалдың түсуін болдырмайды. Гидросынақ үшін пайдаланылатын су объектіні ластамайды, қарқынды коррозия тудырмайды.

1290. Құбыр өткізгіш және оның элементтері сынақтан өткен болып есептеледі:

1) дәнекерленген қосылыстарда және негізгі металда ағулар, буланулар, көрінетін қалдық;

2) деформация, жарылулар немесе бөліну белгілері байқалмаса.

10-параграф. Ақауларды түзету

1291. Анықталған ақаулар түзетілген бөліктерді кейіннен бақылау арқылы жойылады.

1292. Ақауларды түзету технологиясы және бақылау тәртібі нормативтік-техникалық құжаттамамен белгіленеді.

1293. Дәнекерленген қосылыстың бөліктерін түзету, негізгі метал бөлігі, дәнекерлеу арқылы жүргізілген түзетулер бұзбайтын дефектоскопия әдісімен бақыланады (ультрадыбыстық немесе радиогрфия) сақтаған жағдайда жол беріледі.

27-тарау. Есепке қою

Ескерту. 27-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

1294. 0,07 МПа астам қысыммен жұмыс істейтін құбырларға дайындаушы және монтаждау ұйымдары ұсынатын құжаттама негізінде иеленуші кәсіпорындар осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес паспорт жасайды.

Ескерту. 1294-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1295. Редукциялық және редукциялық-суыту қондырғыларынанбу құбырлары үшін қондырғы жобасында қабылданған редукциялық будың қысымы, сонымен қатар барлық элементтерге техникалық құжаттар ұсынылады, редукциялық және редукциялық-суыту қондырғыларынан кіру және тиегін қоса алғанда төмен қысымды жағына орнатылатын сақтандырғыш құрылғының мінездемесі көрсетіледі.

1296. Шартты өтуі 70 мм-ден асатын I санаттағы құбырлар, шартты өтуі 100 мм-ден асатын II және III санаттағы құбырлар техникалық куәландырудан кейін жұмысқа қосылғанға дейін қауіпті өндірістік объектілерді және қауіпті техникалық құрылғыларды есепке қою және есептен шығару қағидаларына сәйкес есепке қойылады.

Осы Қағидаға сәйкес өзге де құбыр өткізгіштер осы Қағидалармен таралатын құбыр өткізгіш иесі болып табылатын кәсіпорындарда ішкі есебіне қойылады.

Ескерту. 1296-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1297. Алып тасталды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1298. Құбыр өткізгіштің паспорты және пайдаланылатын құжаттамасы мемлекеттік тілде және орыс тілдерінде ұсынылады.

Ескерту. 1298-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1299. Паспорты жоқ құбыржолдарды есепке қойғанда, аттестатталған ұйымы жасаған паспорттың телнұсқасы негізінде жүргізіледі.

Ескерту. 1299-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Техникалық куәландыру

1300. Осы Қағидаларға сәйкес құбыр өткізгіштер іске қосар алдында және пайдалану барысында техникалық куәландырудан: сыртқы қараудан және гидравликалық сынақтан өтеді.

1301. Электр бекеттеріндегі бу қазандықтары құбыр өткізгішті сору, куәландырудың көрсетілген түрлерінен басқа, процесс барысында ішкі тексеруге ұшырайды.

1302. Құбыр өткізгіштерді техникалық куәландыру мынадай мерзімдерде ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін тұлғамен жүргізіледі:

1) барлық санаттағы құбыр өткізгіштерді сыртқы қарау (жұмыс барысында) жылына бір реттен жиі емес;

2) екі жылдан астам жұмыссыз күйінде тұрғаннан кейін құбыр өткізгіштерді іске қосу кезінде пісірумен байланысты жөндеу, монтаждаудан кейін пайдалануға қосу алдында құбыр өткізгіштерді сыртық қарау және гидравликалық сынау

3) электр бекеттеріндегі бу қазандарының соу құбырөткізгіштіне сыртқы бақылау төртжылда бір реттен кем емес.

1303. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде және жергілікті атқарушы органда есепте тұрған құбыржолдар мынадай мерзімдерде аттестатталған ұйымның техникалық куәландыруына жатады:

1) ішкі бақылау және гидравликалық сынақ қайтадан жөнделген құбыр өткізгішті жібере алдында;

2) сыртқы бақылау үшжылда бір реттен кем емес;

3) сыртқы бақылау және гидравликалық сынақ жөндеуден кейін дәнекерлеумен байланысты және құбыр өткізгішті жұмысқа қосу кезінде ол екі жылдан көп тоқтатылып тұрса.

Ескерту. 1303-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1303-1. Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінде есепке қоюға жататын құбыржолды техникалық куәландыруды құбыржолдардың ақаусыз жай-күйі мен қауіпсіз пайдаланылуы үшін жауапты адам ұйымдастырады және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторының қатысуымен аттестатталған ұйым, ал жергілікті атқарушы органда есепке қоюға жататын құбыржолды жүргізеді, жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторының қатысуымен.

1) осы Қағидалардың 26-қосымшасына сәйкес құбыржолдың паспорты;

2) мыналарды көрсете отыра құбыржолдардың орындау сызбасы:

құбыржолдардың диаметрі, қалыңдығы, ұзындығы;

тіректер, компенсаторлар, аспалар, арматуралар, ауа және дренажды құрылғылардың орналасуы;

дәнекерленген қосылыстар, олардың арасындағы арақашықтық және олардан құдықтар мен абоненттік кірмеге дейінгі арақашықтық;

жылжымалықты өлшеу үшін арналған құрылғылардың орын ауыстыру жобалық шамасын көрсете отырып, жылу орын ауыстыруларды бақылау үшін нұсқағыштардың орналасуы;

3) осы Қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес құбыржолдың элементтерін жасау туралы куәлік;

4) осы Қағидалардың 21-қосымшасына сәйкес құбыржолын монтаждау туралы куәлік;

5) иесінің монтаждау ұйымынан құбыржолды қабылдау актісі.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы мен жергілікті атқарушы органның өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау жөніндегі мемлекеттік инспекторы техникалық куәландыруды өткізу күні туралы болжамды күнге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей жазбаша түрде хабардар етіледі.

Өткізілген техникалық куәландырудың нәтижелері және келесі техникалық куәландыру мерзімі құбыр өткізгіштің паспортына енгізіледі.

Ескерту. 1303-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1304. Ашық тәсілмен немесе өту және жартылайөту каналдарындатартылған құбыр өткізгіштерді сыртқы қарауды оқшаулауды алмай жүргізуге болады. Құбыр өткізгіштерді өткелсіз каналдарда тарту кезінде немесе каналсыз тарту кезінде сыртқы қарау жекелеген бөліктер топырағын ашу және құбыр өткізгіштің әр екі километрі сайын жиі емес оқшаулауды шешу жолымен жүргізіледі.

1305. Құбыр өткізгіш қабырғаларына немесе дәнекерленген тігістеріне қатысты күмән туған жағдайда аттестатталған ұйымның маманы бөліктеп немесе толықтай оқшаулауды жояды.

Ескерту. 1305-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1306. Жаңадан монтаждалған құбыр өткізгіштер оқшаулауды салғанға дейін сыртқы қараудан және гидравликалық сынақтан өтеді.

1307. Құбыр өткңізгіштерді гидравликалық сынауды барлық дәнекерлеу жұмыстарын, термоөңдеуді аяқтағаннан кейін, тіреулер мен аспаларды орнату және соңғы бекітуден кейін жүргізуге болады. Сонымен қатар орындалған жұмыстар сапасын растайтын құжаттар ұсынылады.

1308. Құбыр өткізгіштерді гидравликалық сынау осы Қағидалардың берілген талаптарға сәйкес жүргізіледі, ал сынау қысымының өлшемі сәйкес қабылданады.

1309. Құбыр өткізгіштің ажырамас бөлігі болып табылатын ыдыстар құбыр өткізгіш сыналатын қысыммен сыналады.

1310. 3 м астам биіктікте орналасқан құбыр өткізгіштерді гидравликалық сынауды жүргізу үшін құбыр өткізгіштерді қауіпсіз қарау мүмкіндігін қамтамасыз ететін төсеме тақталар немесе басқа да құрылғылар салынады.

1311. Құбыр өткізгіштің жалғау дәнекерлеу жапсарының сапасын қолданыстағы магистральмен бақылау кезінде гидравликалық сынауды радиографиялық және ультрадыбыстық бақылаудың екі түрімен дәнекерленген қосылыстарды тексерумен ауыстыруға болады.

1312. Сору құбырөткізгіштеріне ішкі бақылау техникалық қызмет көрсету кезінде бу қазандарының сору құбыр өткізгішті тексеру бойынша технологиялық регламентке сәйкес жүргізеді.

1313. Аттестатталған ұйымы құбыржолды техникалық куәландыру кезіңде міндетті түрде құбыржолдың жарамды күйі мен қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ететін адам қатысуы тиіс.

Ескерту. 1313-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1314. Рұқсат етілген параметрлерді және келесі куәландыру мерзімдерін көрсете отырып, құбыр өткізгішін техникалық куәландыру нәтижелерін құбырдың паспортына құбырлардың жарамды жай-күйі мен қауіпсіз пайдаланылуы үшін жауапты тұлға енгізеді және оған техникалық куәландыруды жүргізуге қатысқан тұлғалар қол қояды.

Техникалық куәландыру нәтижелері бойынша осы Қағидалардың 32-қосымшасына сәйкес санатты құбыржолдарды техникалық куәландыру актісі рәсімделеді.

Ескерту. 1314-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1315. Егер құбыр өткізгішті куәландыру кезінде оның авариялық күйде екендігі немесе оның беріктігіне күмән тудыратын айтарлықтай ақаулардың бары анықталған болса, онда құбыр өткізгішті бұдан әрі пайдалануға болмайды, паспортта сәйкес дәлелденетін жазба келтіріледі.

28-тарау. Өндірістік бақылау

Ескерту. 28-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

1316. Пайдаланушы ұйым өндірістік бақылау жүйесін құру арқылы құбырларды жарамды күйде ұстауды және оларды пайдаланудың қауіпсіз жағдайларын қамтамасыз етеді. Осы мақсатта:

1) құбыр өткізгішті дұрыс жағдайда ұстауды және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін тұлға инженерлі-техникалық жұмысшылар қатарынан тағайындалады;

2) қызмет көрсету персоналынан өнеркәсіптік қауіпсіздік сұрақтары бойынша оқытылған және эмтихан тапсырған тұлға тағайындалады;

3) техникалық регламентті әзірлейді және бекітеді;

4) қарау арқылы жабдыққа бақылауды, арматураның, бақылау-өлшеу жабдықтарының және сақтағыш құрылғыларының жұмысының дұрыстығын тескеруді қамтамасыз етеді, қарау және тексеру нәтижелерін жазу үшін ауысым журналы жүргізіледі;

5) осы Қағидаларды білуіне персоналдың білімін кезеңді тексеру тәртібі белгіленеді және қамтамасыз етеледі;

6) инженерлі-техникалық жұмысшылармен қағиданың орындалуын, ал қызмет көрсету персоналмен – техникалық регламенттің орындалуын қамтамасыз етеді;

7) мерзімді түрде, жылына кемінде бір рет категориялық құбырларды тексеру жүргізіледі.

Ескерту. 1316-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Қызмет көрсету

1317. Құбыр өткізгіш иесі шөгінді деформациясының өсуіне бақылау орнатады. Бұл талаптар бу температурасы 450^оС және жоғары жұмыс істейтін көміртекті және молибденді болаттан бу өткізгішке қатысты, хроммолибденті және хроммолибдендіванадиден жасалған болат бу температурасы 500^оС және одан жоғары және жоғары ауытқулы жылу ұстағыш болаттан бу температурасы 550^оС және жоғары.

1318. Манометрлердің және сақтауыш қақпақтарының жұмысының дұрыстығын тексеру келесі төмендегі мерзімдерде жүргізіледі.

1) құбыр өткізгіштіктер үшін жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) дейін қоса алғанда - ауысымына бір рет;

2) құбыр өткізгіштіктер үшін жұмыс қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) МПа, 4,0 МПа (40 кгс/см²) дейін қоса алғанда – тәулігіне бір рет;

3) құбыр өткзгіштіктер үшін жұмыс қысымы 4,0 МПа (40 кгс/см²) технологиялық регламентпен бекітілген.

Тексеру қорытындысы туралы ауысым журналына жазылады.

1319. Манометр мен жабдық арасына бақылаудың көмегімен манометрді мерзімді түрде тексеріп отыруға мүмкіндік беретін үш жүрісті кран немесе оны алмастыратын құрылғы орнатылады.

1320. Манометрлерді мөрлеу немесе таңбалау арқылы тексеру 12 айда бір реттен кем болмайтындай етіп жүргізіледі.

1321. Сонымен бірге, ыдыстың иесімен 6 айда бір реттен кем болмайтындай етіп бақылау манометрімен жұмыс манометрлерін қосымша тексеру жүргізіліп нәтижелері бақылау тексерулерінің журналына жазылады.

1322. Бақылау манометрі болмаған кезде қосымша тексеруді тексерілетін манометрмен шкаласы және дәлдік тобы бірдей тексерілген жұмыс манометрімен жүргізуге рұқсат беріледі.

1323. Манометрді келесі жағдайларда қолдануға рұқсат берілмейді:

1) тексеруді жүргізу туралы таңбасы болмаса;

2) тексеру мерзімі өткен болса;

4) әйнек сынса немесе оның көрсеткіштерінің дұрыстығына әсер ететін зақымданулар болса.

Ескерту. 1323-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1324. Сақтағыш тығындарының дұрыстығы "қопару" мәжбүрлі қысқа мерзімде тексеріледі.

3-параграф. Жөндеу

1325. Құбыр өткізгішін пайдаланатын ұйым техникалық куәландыру және/немесе тексеру нәтижелері бойынша құбыр өткізгіштің жөндеуін қамтамасыз етеді. Жөндеу жұмыстарды орындау басталғанға дейін әзірленген технологиялық регламент бойынша орындалады.

Ескерту. 1325-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1326. Жөндеу жұмыстарын жүргізуге рұқсат Қауіпі жоғары жағдайларда жұмыс жүргізу кезінде наряд-рұқсаттарды ресімдеу және оларды қолдану қағидаларына сәйкес ресімделген наряд-рұқсатқа сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 1326-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 19.01.2023 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1327. Мекемеде жөндеу журналы жүргізіледі, жауапты тұлғаның қолымен, онда жабдықтың ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін мәліметтер енгізіледі, кезектен тыс техникалық куәландыруты қажет етпейтін.

1328. Жөндеу жұмыстары жөнінде, кезектен тыс құбыр өткізгішті куәландыру жөнінде, жөндеу кезінде қолданылған материалдар жөнінде мәліметтер, дәнекерлеу сапасы туралы мәліметтер құбыр өткізгіштің паспортына енгізіледі.

1329. Құбыр өткізгіште жөндеу жұмыстарын бастағанға дейін басқа құбыр өткіізгіштерден қақпақшамен немесе ажырату арқылы бөлінеді.

1330. Құбыр өткізгішті ажырату кезінде қоладынлатын қақпақтың және фланец қалыңдығы төзімділігіне сәйкес анықталады.

1331. Қақпақтың кемиегі болады (артқы ілмек), сол бойынша бар болуы анықталады.

1332. Фланц және қақпас арасындағы төсеудің артқы ілмегі болмайды.

4-параграф. Боялуы және құбыр өткізгіштегі жазулар

1333. Құбыр өткізгіштің тағайындалуы және орта параметрлеріне байланысты құбыр өткізгіш сәйкес түспен боялады және таңбаланған жазулары болады.

1334. Бояуы, шартты белгілер, әріптер өлшемі және жазудың орналасуы "Өнеркәсіптік кәсіпорындардың құбыржолдары. Таным бояуы, ескерту белгілері және таңба қалқандары" МЕМСТ 14202-69 сәйкес келеді қажет.

Ескерту. 1334-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1335. Құбыр өткізгіштерге мынадай мазмұндағы жазулар жазылады:

1) магистральды желілерде магистраль номері (рим цифрімен) және жұмыс ортасы қозғалысының бағдарын көрсететін стрелка. Егер қалыпты режим кезінде оның қозғалысы екі жақта да болуы мүмкін болса, екі жаққа бағытталған екі стрелка беріледі;

2) магистральға жақын тарамдарда магистраль номері (рим цифрімен), агрегат номерлері (араб цифрлерімен) және жұмыс ортасы қозғалысының бағытын көрсететін стрелкалар;

3) магистральдан агрегатқа жақын тарамдарда магистраль номері (рим цифрімен) және жұмыс ортасы қозғалысының бағытын көрсететін стрелкалар.

1336. Бір құбыр өткізгіштегі жазулар саны нормаланбайды. Жазулар вентильдерді, ысырмаларды және т.б. басқару орындарынан көрінеді. Басқа жайға құбыр өткізгіштердің шығу және кіру орындарында жазулар қайталанады.

1337. Құбыр өткізгішті оқшаулау бетін металл қаптамамен жабу кезінде (алюминий табақтарымен, мырышталған темір және басқа да коррозияға төзімді металдармен) қаптаманы барлық ұзындығы бойынша бояуға болмайды. Мұндай жағдайда тасымалданатын ортаға байланысты сәйкес шартты белгілер басылады.

1338. Вентильдерге, ысырмаларға және олардың жетектеріне мынадай мазмұндағы жазулар басылады:

1) пайдалану сызбаларына сәйкес келетін тиектеулі немесе реттеу органының номері немесе шартты белгісі;

2) жабу (Ж) жағына және ашу (А) жағына айналу бағытының көрсеткіші.

1339. Арматурада және жетектердегі жазулар мынадай жерлерде жасалады:

1) тұтқа вентиль корпусына (ысырмаларға) жақын орналасқан кезде корпуста немесе вентиль (ысырма) оқшаулауышында немесе бекітілген тақташада;

2) тұтқа көмегімен қашықтықтан басқару кезінде иінде немесе штурвал кронштейнінде;

3) шынжыр көмегімен қашықтықтан басқару кезінде басқару алаңынан жақсы көрінуді қамтамасыз ететін қалыпта бекітілген және шынжырлы дөңгелек кронштейнімен қозғалыссыз жалғанған тақташада;

4) алмалы-салмалы тұтқа көмегімен (білік шеті жартылай батырылған және қақпақпен жабылған) қызмет көрсету алаңының еден астынан орналасқан вентильді немесе ысырманы қашықтықтан басқару кезінде ішкі және сыртқы жағынан қақпақта;

5) электр жетегі көмегімен қашықтықтан басқару кезінде іске қосқышта;

6) қашықтықтан басқару кезінде 5, 4, 3, 2 тармақшалармен қарастырылған жазбалардан басқа басқарылатын арматура сермеріне де жазбалар басылады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
1-қосымша

Құбырлар санаты

Құбыр өткізгіштер санаты	Топ	Ортаның жұмыс параметрлері
Құбыр өткізгіштер санаты	Топ	Температура, ⁰С	Қысым, МПа (кгс/см²)
I	1	560 жоғары	Шектелмеген
	2	520 жоғары 560 дейін	Сол сияқты
	3	450 жоғары 520 дейін	Сол сияқты
	4	450 дейін	8,0 (80) астам
II	1	350 жоғары 450 дейін	8,0 (80) дейін
	2	350 дейін	4,0 (40) астам 8,0 (80) дейін
III	1	250 жоғары 350 дейін	4,0 (40) дейін
	2	250 дейін	1,6 (16) астам 4,0 (40) дейін
IV		115 жоғары 250 дейін	0,07 (0,7) астам 1,6 (16) дейін

Ескерту. Егер орта параметрлерінің мәні түрлі санатта болса, онда құбыр өткізгіш орта параметрінің максималды мәніне сәйкес келетін санатқа жатады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
2-қосымша

Жиектелген элемент қабырғасының қалыңдығы

Жиектелген элементтің қабырғасының қалыңдығы, мм	Жиектелген шетіне дейінгі қашықтық, мм, кем емес
5 дейін	15
5 жоғары 10 дейін	2s + 5
10 жоғары 20 дейін	s + 15
20 жоғары	s/2 + 25

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
3-қосымша

Ыдыстар тобы

Ыдыстар тобы	Есептік қысым, МПа (кгс/см²)	Қабырғаның температурасы, ⁰С	Жұмыс ортасы сипаты
1	0,07 (0,7) жоғары	тәуелсіз	Жарылыс қауіпті немесе өрт қауіпті, немесе МСТ 12.1.007 бойынша қауіптіліктің 1-ші, 2-ші топтары
2	2,5 (25) дейін	төмен-70, 400 жоғары
	2,5 (25) жоғары 4(40) дейін	төмен-70, 200 жоғары
	4 (40) жоғары 5(50) дейін	төмен-40, 200 жоғары
	5 (50) жоғары	тәуелсіз
3	1,6 (16) дейін	-70-тен 20 дейін 200-ден 400 дейін	Кез келгені, ыдыстардың 1 тобы үшін көрсетілгендерін қоспағанда
	1,6 (16) жоғары 2,5(25) дейін	-70-тен 400 дейін
	2,5 (25) жоғары 4(40) дейін	-70-тен 200 дейін
	4 (40) жоғары 5(50) дейін	-40-н 200 дейін
4	1,6 (16) дейін	-20-дан 200 дейін

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
4-қосымша

Бақыланатын тігістер

Ыдыстардың тобы (5-кестені қарау)	Тігістің жалпы ұзындығынан бақыланатын тігістер ұзындығы, S
1	100
2	100
3	50 кем емес
4	25 кем емес

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
5-қосымша

Болаттар тобы

Болаттың түрі, тобы	Майысуының минималды рұқсат берілетін бұрышы, град
	электрлі доғалы, түйіспелі және электрлі күйінді дәнекерлеу		газды дәнекерлеу
	дәнекерленетін элементтердің қалыңдығы, мм
	20 артық емес	20 артық	4 дейін
Көміртекті	100	100	70
Аз қоспалы марганецті, марганецті-кремнилі	80	60	50
Аз қоспалы хромды молибденді, хромды молибденді ванадилі	50	40	30
Мартенситті	50	40	–
Ферритті	50	40	–
Аустенитті-ферритті	80	60	–
Аустенитті	100	100	–
Темір никельді және никельді негіздегі қорытпа	100	100	–

*Дәнекерлеу кезінде төсеуге жататын болаттар

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
6-қосымша

Соғу тұтқырлығының максималды мәндері

Сынау температурасы, ⁰С	Соққылы тұтқырлығының минималды мәні, Дж/см² (кгс·м/см²)
	барлық болаттар үшін, ферритті, аустенитті-ферритті және аустенитті топтардан басқа		ферритті және аустенитті-ферритті топтардағы болаттар үшін		аустенитті топтағы болаттар үшін
	KCU	KCV	KCU	KCV	KCU	KCV
20	50(5)	35(3,5)	40(4)	30(3)	70(7)	50(5)
Төмен-20	30(3)	20(2)	30(3)	20(2)	30(3)	20(2)

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
7-қосымша

Сынау кезіндегі сынама қысым

Ыдыстың қабырғасының қалыңдығы, мм	Ұстау уақыты, мин
50 дейін	10
50-ден жоғары 100-ге дейін	20
100 жоғары	30
Қабырғасының қалыңдығына қарамастан құйылған, металды емес және көп қабатты ыдыстар үшін	60

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
8-қосымша

Цистерналар мен бөшкелерді толтыру

Газдың атауы	Цистерна немесе бөшкенің сыйымдылығының 1 л-не газдың салмағы, кг, көп емес	1 кг газға цистерна немесе бөшкенің сыйымдылығы, л, кем емес
Азот	0,770	1,30
Аммиак	0,570	1,76
Бутан	0,488	2,05
Бутилен	0,526	1,90
Пропан	0,425	2,35
Пропилен	0,445	2,25
Фосген, хлор	1,250	0,80
Оттек	1,080	0,926

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
9-қосымша

Баллондарды толтыру

Газдың атауы	Баллонның сыйымдылығының 1 л-немесе газдың салмағы, кг, көп емес	1 кг газға баллонның сыйымдылығы, л, кем емес
1	2	3
Аммиак	0,570	1,76
Бутан	0,488	2,05
Бутилен, изобутилен	0,526	1,90
Этилен тотығы	0,716	1,40
Пропан	0,425	2,35
Пропилен	0,445	2,25
Күкіртті сутегі, фосген, хлор	1,250	0,80
Көмір қышқылы	0,720	1,34
Фреон-11	1,200	0,83
Фреон-12	1,100	0,90
Фреон-13	0,600	1,67
Фреон-22	1,800	1,0
Хлорлы метил, хлорлы этил	0,800	1,25
Этилен	0,286	3,5

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
10-қосымша

Соғу тұтқырлығына сынау

Металл температурасы,⁰С	Сынау температурасы,⁰С
0-ден -20 дейін	-20
-20-дан -40 дейін	-40
-40-тан -60 дейін	-60

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
11-қосымша

Максималды жіберілетін ығысу

Жалғанатын элементтер (бөлшектер) қабырғаларының номиналды қалыңдығы s, мм	Жапсарлы қосылыстарда жиектердің максималды рұқсат етілген ығысуы, мм
	бойлай, меридиональды, хордалы және дөңгелек барлық элементтерде, сондай-ақ оайналмалы түптерді пісіру кезінде	көлденең айналмалы
		құбырлы және конусты элементтерде	шыңдалғылардан немесе цилиндрлі элементтерде
0 - 5	0,20s	0,20s	0,25s
> 5 - 10	0,10s + 0,5	0,10s + 0,5	0,25s
> 10 - 25	0,10s + 0,5	0,10s + 0,5	0,10s + 1,5
> 25 - 50	3(0,04s + 2,0)*(5)	0,06s + 1,5	0,06s + 2,5
50 - 100	0,04s+1,0 (0,02s + 3,0)*(5)	0,03s + 3,0	0,04s + 3,5
> 25 - 50	3(0,04s +	0,06s + 1,5 2,0)*(5)	0,06s + 2,5
100 жоғары	0,01s + 4,0, алайда 0,6 аспайды	0,015s + 4,5, алайда 7,5 аспайды	0,025s + 5,0, алайда 10,0 аспайды

Ескерту:Екі жағынан электр доғары пісірумен, электр қоқысты пісірумен орындалатын жапсарлы дәнекерленген қосылыстарда аталған жиектердің ығысуы тігістің сыртқы жағынан да, ішкі жағынан да жоғарыламайды.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
12-қосымша

Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды техникалық куәландыру

Ескерту. 12-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 22.02.2024 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрықтарымен.

Есепке қоюға жатпайтын ыдыстарды техникалық куәландыру

1-кесте

№	Атауы	Сыртқы және ішкі қарау	Гидравликалық сынау
1	Жылына 0,1 мм-ден аспайтын жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын ортамен жұмыс істейтін ыдыстар	сыртқы қарау 12 ай ішкі қарау 4 жыл	8 жыл
2	Жылына 0,1 мм-ден астам жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын ортамен жұмыс істейтін ыдыстар	сыртқы қарау 12 ай ішкі қарау 2 жыл	8 жыл
3	Жылына 0,1 мм-ден аспайтын жылдамдықпен материалдың бұзылуын және физикалық химиялық өзгерістерді (коррозия және т.б.) тудыратын ортамен 0,7 кгс/см² -1000 кгс/см² қысым аралығында жұмыс істейтін мұнай-химиялық кәсіпорындарының жылжымалы құбыр жүйесі бар жылу алмастырғыштары	сыртқы және ішкі қарау 12 жыл/құбыр жүйесінің әр шығаруынан кейін	12 жыл
4	Жылына 0,1 мм-ден 0,3 мм-ге дейін жылдамд ықпен материалдың бұзылуын және физикалық химиялық өзгерістерді (коррозия және т.б.) тудыратын ортамен 0,7 кгс/см² -1000 кгс/см² қысым аралығында жұмыс істейтін мұнай-химиялық кәсіпорындарының жылжымалы құбыр жүйесі бар жылу алмастырғыштары	сыртқы және ішкі қарау 8 жыл/құбыр жүйесінің әр шығаруынан кейін	8 жыл

Есепке қоюға жататын ыдыстарды техникалық куәландыру

Кесте 2

№

атауы

Пайдалан ушы ұйым

Аттестатталған ұйым

Сыртқы және ішкі тексеру

Сынақ қысымымен гидравликалық сынау

Жылына 0,1 мм-ден аспайтын жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын ортамен жұмыс істейтін ыдыстар
Жылына 0,1 мм-ден асатын жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын ортамен жұмыс істейтін ыдыстар

сыртқы бақылау 12 ай
сыртқы бақылау 12 ай
ішкі бақылау 2 жыл

4 жыл
4 жыл

8 жыл
8 жыл

Сульфитті пісіру қазандары және ішкі қышқылға төзімді футеровкасы бар гидролизді аппараттар

12 ай

5 жыл

10 жыл

Құрамында 100 м3 -ге 5 гр-нан аспайтын күкіртті сутегі бар сұйық мұнайлы газды сақтау үшін арналған жерге көмілген ыдыстар және сұйылтылған оттегі, азот және басқа да коррозиялық емес криогенді сұйықтықтарды тасымалдау және сақтау үшін арналған және вакуум негізінде оқшауланған ыдыстар.

___

10 жыл

Жоғарғы және төмен қысымды регенеративті жылытқыштары, бойлерлер, ауасыздандырғыштар, ресиверлер және электр станцияларын үрлеу кеңейткіштері

Әр күрделі жөндеу жұмыстарынан кейін, бірақ кем дегенде 6 жылда бір рет

Екі күрделі жөндеу жұмыстарынан кейін, бірақ 12 жылда кем дегенде бер рет ішкі тексеру және гидравликалық сынақ

Жылына 0,5 мм-денаспайтын жылдамдықпен материалдың бұзылуын және физикалық химиялық өзгерістерді (коррозия)тудыратын аммиак және метанол өндірісіндегі ыдыстар

12 ай

8 жыл

Жылына 0,1 мм-ден аспайтын жылдамдықпен материалдың бұзылуын және физикалық химиялық өзгерістерді (коррозия және т.б.) тудыратын ортамен 0,7 кгс/см2 -1000 кгс/см2 қысым аралығында жұмыс істейтін мұнай-химиялық кәсіпорындарының жылжымалы құбыр жүйесі бар жылу алмастырғыштары

Құбыр жүйесінің әр ойығынан кейін

12 жыл

7	Жылына 0,1 мм-ден 0,3 мм-ге дейін жылдамд ықпен материалдың бұзылуын және физикалық химиялық өзгерістерді (коррозия және т.б.) тудыратын ортамен 0,7 кгс/см2 -1000 кгс/см2 қысым аралығында жұмыс істейтін мұнай-химиялық кәсіпорындарының жылжымалы құбыр жүйесі бар жылу алмастырғыштары

Құбыр жүйесінің әр ойығынан кейін

8 жыл

Ескерту:

1. 100 м3-қа 5 г аспайтын күкіртсутегі құрамымен сұйық мұнай газын сақтауға арналған топырақпен жабылған ыдыстар және вакуум негізінде оқшауланған және сұйылтылған оттегін, азот және басқа да коррозиялық емес криогенді сұйықтықтарды тасымалдауға арналған ыдыстарды техникалық куәландыру оларды топырақтан босатпай және ыдыстар қабырғаларын бақылаудың бұзылмайтын әдісімен өлшеу жағдайында сыртқы оқшаулауды алмай жүргізіледі. Қабырғалар қалыңдығын өлшеу технологиялық регламент бойынша жүргізіледі.

2. Сульфитті пісіру қазандары және ішкі қышқылға төзімді футеровкасы бар гидролизді аппараттарды гидравликалық сынау бұл қазандардың металл қабырғалдарын және аппараттарды ультрадыбыстық дефектоскопиямен бақылау жағдайында жүргізілмейді. Ультрадыбыстық дефектоскопия оларды күрделі жөндеу кезеңінде жүргізіледі, алайда ультрадыбыстық бақылау 5 жылда бір реттен жиілемей жүзег.е асырылуы үшін корпус металы бетінің кемінде 50 % көлемінде және тігіс ұзындығының кемінде 50 % көлемінде нұсқаулық бойынша бес жылда бір реттен жиілемей жүргізіледі.

3. Топыраққа жабылған композициялық материалдарды қолданымен дайындалатын ыдыстар қаралады және ыдыс паспортында көрсетілген бағдарлама бойынша сыналады.

Есепке қоюға жатпайтын цистерналар мен бөшкелерді техникалық куәландыру

3 Кесте

№	Атауы	Сыртқы және ішкі қарау	Сынау қысымымен гидравликалық сынау
1	2	3	4
1	Қысым 0,7 МПа (0,7 кгс/см2) жоғары цистерналар мен бөшкелерде оларды босату үшін үздіксіз құралады	2 жыл	8 жыл
2	0,1 мм/жыл аспайтын жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын сұйылтылған газдар үшін бөшкелер	4 жыл	4 жыл
3	0,1 мм/жыл асатын жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын сұйылтылған газдар үшін бөшкелер	2 жыл	2 жыл

Технических освидетельствований цистерн, подлежащих постановке на учете

4 Кесте

№	Атауы	Пайдаланушы ұйым	Аттестатталған ұйым
№	Атауы	Сыртқы және ішкі тексеру	Сыртқы және ішкі тексеру	Сыналатын қысыммен гидраликалық сынау
1	2	3	4	5
1	Пропан-бутан мен пентан тасымалдауға арналған теміржол цистерналары	2 жыл	6 жыл	6 жыл
2	Вакуум негізінде оқшауланған теміржол цистерналары	______	10 жыл	10 жыл
3	09Г2С және 10Г2СД болаттарынан жасалған, термиялық өңделген, жинақталған және аммиакты тасымалдауға арналған теміржол цистерналары	2 жыл	8 жыл	8 жыл
4	Жылына 0,1 мм-ден астам жылдамдықпен коррозия туғызатын сұйытылған газға арналған цистерналар	12 ай	4 жыл	8 жыл
5	Барлық басқа цистерналар	2 жыл	4 жыл	8 жыл

Есепке қоюға жатпайтын баллондарды техникалық куәландыру

5 Кесте

№	Атауы	Сыртқы және ішкі қарау	Сынау қысымымен гидравликалық сынау
1	2	3	4
1	- 0,1 мм/жыл аспайтын жылдамдықпен; - 0,1 мм/жыл астам жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын газдармен толштыруға арналған, пайдаланылатын баллондар	5 жыл 2 жыл	5 жыл 2жыл
2	Өздері орнатылған көлік құралдары қозғалтқыштарын отынмен қамта қамтамасыз етуге арналған баллондар: сығылған газға: - қосындыланған болаттарға
3	2) сұйылтылған газдарға 0,1 мм/ жыл кем жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын ортамен	2 жыл	2 жыл
4	баллондар, оларда 0,07 МПа (0,7 кгс/ см2) жоғары қысым үздіксіз босау болады	2 жыл	2 жыл
5	Стационар орнатылған, сондай-ақ 15 МПа (150 кгс/см2) қысым кезінде өлшенген, минус 35 0С және төмен шық нүктесі температурасымен сығылған ауа, оттегі, аргон, азот, гелий сақталатын үнемі жылжымалы құрамдағы баллондар	10 жыл	10 жыл
6	сондай-ақ құрғақ көмір қышқылы бар баллондар	10 жыл	10 жыл

Есепке қоюға жататын баллондарды техникалық куәландыру

6 Кесте

№	Атауы	Пайдаланушы ұйым	Аттестатталған ұйым
№	Атауы	Сыртқы және ішкі тексеру	Сыртқы және ішкі тексеру	Гидравликалық сынау
1	2	3	4	5
1	15 МПа (150 кгс/см²) және одан жоғары қысыммен өлшенген минус 35 ⁰С және одан төмен шық температурасы бар сығылған ауа, оттегі, аргон, азот, гелий сақталатын жылжымалы көліктерге тұрақты орнатылған баллондар, сондай-ақ құрғатылған көмірқышқыл газы бар баллондар	______	10 жыл	10 жыл
2	Барлық қалған баллондар 1) жылына 0,1 мм-ден аспайтын металды коррозиялайтын ортамен 2) жылына 0,1 мм-ден астам жылдамдықпен металл коррозиясын тудыратын орта жағдайында	2 жыл 12 ай	4 жыл 4 жыл	8 жыл 8 жыл

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
13-қосымша

ҚЫСЫММЕН ЖҰМЫС ІСТЕЙТІН ЫДЫСТАРДЫ ДАЙЫНДАУ ЖӘНЕ ЖӨНДЕУ ҮШІН
ҚОЛДАНЫЛАТЫН МАТЕРИАЛДАР

Табақ болат

1–кесте

Материалдың маркасы, стандарт немесе техникалық белгілерді белгілеу	Техникалық шарттар	Жұмыс талаптары		Сынау және шарттың түрі	Ескертулер, мәліметтер кестенің соңында
	Техникалық шарттар	Қабырға температурасы, ?С	Орта температурасы МПа (кгс/см²), көп емес	Сынау және шарттың түрі	Ескертулер, мәліметтер кестенің соңында
1	2	3	4	5	6
ВстЭкп2, ВСт3пс2, ВСт3сп2 МЕМСТ 380-71 бойынша	МЕМСТ 14637-79 бойынша	10 –нан 20-дейін минус 15-тен 350-дейін	1,6 (16) 0,07 (0,7)	МЕМСТ 380-71 бойынша МЕМСТ 380-71.бойынша табақталған	Ішкі жылуды ұстайтын сырт. Түб, жалпақ фланцтар үшінҚалыңдық ара қашықтығы 16мм
ВСт3сп4, ВСт3пс46 ВСтпс4 МЕМСТ 380-71 бойынша		минус 20 -дан 200-дейін	5(50)		Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, және басқада бөлшектер үшін. 4,5,6 категоиядағы болат табақ қалыңдығы 30 мм көп емес ВСт3Гпс маркалы болат үшін, 3 категория кезіде табақтың қалыңдығы 40мм кем еме
ВСт3сп4, ВСт3пс4,ВСт3пс4 МЕМСТ 380-71 бойынша		.0- жоғары 200-дейін
ВСт3сп6, ВСт3пс6 ВСт3Гпс6 МЕМСТ 380-71 бойынша		. 0 –жоғары 425-дейін
ВСт3сп5, ВСт3пс5, ВСт3Гпс5 МЕМСТ 380-71 бойынша		минус 20-дан 425-дейін		МЕМСТ 380-71 бойынша жәнеи.200⁰С температурасы кезінде табақталған	ВСт3сп6, ВСт3пс6, ВСтГпс6 Болат маркалары үшін 79 бетті қара
16К, 18К, 20К, 22К категориялар 5 МЕМСТ5520-79 бойынша	МЕМСТ 5520-79 бойынша	минус 20-дан 200-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 5520-79 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін
16К, 18К, 20К, 22К категориялар 3 МЕМСТ5520-79 бойынша		.0 –жоғары 200-дейін
16К, 18К, 20К, 22К категории 18 МЕМСТ2220-79 бойынша		200-ден 475-дейін
16К, 18К, 20К, 22К категориялар 17 МЕМСТ5520-79 бойынша		минус 20-дан 475-дейін
0912С, 1012С1 категориялар 7,8,9 жұмыс температурасына байланыстыМЕМСТ 5520-79 бойынша	МЕМСТ 5520-79 19282-73 бойынша	минус 70-дан 200-дейін		МЕМСТ 5520-79, МЕМСТ19282-73 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін, қысыммен жұмыс істейтін 1012201 болаттан дәнекерлеу ыдысы үшін,жұмыс температурасы минус 600С төмен болмауы керек.
17ГС, 17Г1С, 16ГС, 0912С, 1012С1 категориялар 6 МЕМСТ 5520-79 бойынша	МЕМСТ 5520-79 бойынша, МЕМСТ 19282-73	минус 40 – тан 200-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 5520-79, МЕМСТ19282-73 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін
16ГС, 09Г2С, 16Г2С1, 17ГС, 17Г1С категориялар 3 МЕМСТ 5528-79 бойынша		минус 30 –дан 200-дейін
17ГС, 17Г1С категориялар 22; 18ГС, 091Г2С, 10Г2С1 категорияла 17 МЕМСТ5520-79 бойынша		минус 40 – тан 475-дейін			Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін. 60мм табақтың қалыңдығы кезінде 12 категориядаға болат қолданылады
12МХ МЕМСТ 20072-74 бойынша	ТШ 14-1-642-73 және ТШ 24-10-003-70 бойынша	минус 40-тан 540-дейін		ТУ 14-1-642-73 және ТУ 24-10-003-70 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
12ХМ ТШ 14-1-642-73 және ТШ 24-10-003-70 бойынша	ТШ 14-1-642-73 және ТШ 24-10-003-70 бойынша	минус 40- тан 560-дейін		ТУ 14-1-642-73 және ТУ 24-10-003-70 бойынша
12ХМ категориялар 3 МЕМСТ 5520-79 бойынша	МЕМСТ 5520-79 бойынша	минус 40- тан 560-дейін		МЕМСТ 5520-79 бойынша
12ХМ ТШ 14-2304-78 бойынша	ТУ 14-2304-78 бойынша	минус 40-тан 560-дейін		ТУ 14-2304-78 бойынша	Сыртқы, жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
14Г2АФ, 1612АФ МЕМСТ 19282 бойынша	МЕМСТ 19282-73 бойынша	минус 40-тан 400-дейін		ТУ 14-1-73 бойынша	Сызықтың қалыңдығы 4-6мм
08Г2СФБ ТШ бойынша 14-1-2551-78	ТШ 14-1-2551-78 (рулонда	минус 40-тан 380-дейін		ТУ 14-1-2551-78 бойынша	Сызықтың қалыңдығы 4-6мм
12ХГНМ, 12ХГНМФ по ТУ 14-1-3226-81	ТШ 14-1-3226-81 бойынша	минус 40 –тан 420-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-1-3226-81 бойынша	Жоғары қысымды ыдыстың бөлшектері үшін
0812СФБ,ТШ 14-1-3609-83 бойынша	ТШ 14-1-3609-83	минус 40-тан 350-дейін		ТУ 14-1-3609-83 бойынша
15ХГНМФТ, ТШ 14-1-105-81 бойынша	ТШ 14-1-105-81 бойынша	минус 40-тан 400-дейін		ТУ 14-1-450-81 бойынша
12Х1МФ МЕМСТ 5520-79 бойынша	МЕМСТ 5520-79 бойынша	минус 20-дан 420-дейін		МЕМСТ 5520-79 бойынша	Жоғары қысымды ыдыстар үшін
12Х2МФ ТУ 108.131-75 бойынша	ТУ 108.131-75 бойынша	0-ден 510-дейін		ТУ 108.131-75 бойынша
12ХГНМФТУ 14-1-3226-81 бойынша	ТУ 14-1-3226-81 (орамда бойынша	минус 40 –тан 560-дейін		ТУ 14-1-3226-81 бойынша	4 мм тілме қалыңдығы
20ЮЧ ТУ 14-3333-82 бойынша	ТУ 14-3333-82 бойынша	минус 40 –тан 475-дейін		ТУ 14-3333-82 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
15Г2СФ МЕМСТ 19282-73 бойынша	МЕМСТ 19282-73 бойынша	минус 40 –тан 300-дейін		МЕМСТ 19282-73 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
10Х2ГНМ ТУ 982-87 бойынша	ТУ 108.11.928-87 бойынша	минус 40-тан 550-дейін		ТУ 108.11.928-87 бойынша	Қысыммен жұмыс істейтін сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
16 ГМЮЧ ТУ 14-1-2404-78 бойынша	ТУ 14-1-2404-78 бойынша	минус 40-тан 520-дейін		ТУ 14-1-2404-78 бойынша	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
15Х5М МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 бойынша	минус 40-тан 600-дейін		МЕМСТ 7350-77 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
10Х14Г14Н4Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 бойынша	минус 196-дан 500-дейін		МЕМСТ 7350-77 бойынша	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
08Х22Н6Т, 08Х2ГН6М2Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 по МЕМСТ бойынша 7350-77 ТУ 14-1-2676-79	минус 40-тан 300-дейін		МЕМСТ 7350-77 бойынша механикалық құраммен ТУ 14-1-2676-79 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
03Х19АГ3Н10 ТУ 14-1-2261-77 бойынша	по ТУ 14-1-2261-77	минус 196-дан 450-дейін	5(50)	ТУ 14-1-2261-77 бойынша
03Х21Н2ГМ4ГБ МЕМСТ 5632-72 бойынша	МЕМСТ 7350-77 бойынша	минус -450-тан	5(50)	МЕМСТ 7350-77 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
08Х1818Н2Т МЕМСТ 7350-77 бойынша	Тоб М26 по МЕМСТ бойынша 7350-77	минус 20-дан 300-дейін	5(50)	МЕМСТ 7350-77 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
07Х13АГ20 ТУ 14-1-2640-79 бойынша	ТУ 14-1-2640-79 бойынша	минус 70 –тен 300-дейін		ТУ 14-2-2640-79 бойынша
08Х18Н10Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 МЕМСТ бойынша 7350-77	минус 270-тен 610-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 7350-77 бойынша
08Х18Н12Б МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 МЕМСТ бойынша7350-77	минус 270-тен 610-дейін	5(50)	МЕМСТ 7340-77 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
03Х18Н11 МЕМСТ 5632-72 бойынша	ТУ 14-1-3071-80, ТУ 14-1-2144-77. МЕМСТ 5582-75 бойынша	минус 270 –тен 450-дейін	5(50)	ТУ-15-1-061-80, ТУ 14-1-2144-77, МЕМСТ 5582-75 бойынша
04Х18Н10 МЕМСТ5632-72	Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 бойынша	минус 270-тен 600-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 7350-77 бойынша
08Х17Н13М2Т 10Х17Н13М2Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 бойынша	минус 270 –тен 600-дейін		МЕМСТ 7350-77 Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 бойынша
10Х17Н13М3Т МЕМСТ бойынша 5632-72	ТобМ26 МЕМСТ бойынша 7350-77	минус 196 дан-600-дейін
08Х17Н15М3Т МЕМСТ бойынша 5632-72	Тоб М26 МЕМСТ бойынша7350-77	минус 196-дан 600-дейін			Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
03ХН28МДТ 08ХН28МДТ	Тоб М26 МЕМСТ бойынша7350-77	минус 196 –дан 400-дейін	5(50)
03ХГ17Н14М3 МЕМСТ бойынша 5632-72	ТУ 14-1-1154-74, ТУ 14-1-692-73, ТУ 14-1-2144-77, ТУ 14-1-3120-80бойынша	минус 196-дан 450-дейін	5(50)	ТУ 14-1-1154-74, ТУ 14-1-692-73, ТУ 14-1-2144-77, ТУ 14-1-3120-80 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
08Х1810 МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 5582-75 бойынша тоб 2 МЕМСТ 7350-77бойыншатоб М26	минус 270-тен 600-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 5582-75 бойынша	Жалпақ төсеніштер үшін
08Х1810 МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 5582-75 бойынша тоб 2 МЕМСТ 7350-77бойыншатоб М26	минус 270-тен 600-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 7350-77 бойынша	Доғал және сегіз бұрышты қосынды төсеніштері үшін
12 Х18Н9Т 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша5832-72	Тоб М26 МЕМСТ 7350-77 МЕМСТ 5582-75 бойынша	минус 270-тен 610-дейін			Сыртқы, жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
08Х13 МЕМСТ бойынша 56-32-72		минус 40-тан 550-дейін			Дәнекерлеуге жатпайтын құбыр торлары үшін, сонымен қатар ішкі құрылысы дәнекерленбейтін бөлшектер
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72		610 –нан 700-дейін	5(50)		Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
20Х13, 12Х13 МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 7350-77 бойынша тоб М26	минус 40-тан 550-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 7350-77 бойынша	Дәнекерлеуге жатпайтын құбыр торлары үшін, сонымен қатар ішкі құрылысы дәнекерленбеитін бөлшектер
НХ32Т ТУ бойынша 14-1-625-73	ТУ 14-1-625-73 бойынша	900-дейін		ТУ 14-1-625-73 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқада бөлшектер үшін.
15Х18Н12С4ТЮ МЕМСТ бойынша 5632-72	ТУ 14-1-1410-75, ТУ 14-1-1337-75 бойынша	минус 20-дан 200-дейін	2,5(25)	ТУ 14-1-1410-75, ТУ 14-1-1337-75 бойынша
Н70МФ-ВМ ТУ бойынша 14-1-2262-77	ТУ 14-1-2262-77 бойынша	минус 70-тен 300-дейін	1,0(10)	МЕМСТ 7350-77 гр, А МЕМСТ 5582-75 және п.3.2, ОСТ 26-01-858-80 бойынша
ХН65МВ ТУ 14-1-1485-75, ТУ 14-1-2475-78 бойынша	ТУ 14-1-1485-75, ТУ 14-1-2475-78 бойынша	минус 70-тен 500-дейін	5,0(50)	МЕМСТ 7350-77 гр.А и п. 3.2 ОСТ 26-01-858-80 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц, құбыр торлары және басқа да бөлшектер үшін.
ХН65МВУ, МН70МФ-ВИ ТУ 14-1-2230-77 бойынша	ТУ 14-1-2230-77 бойынша	минус 70 –тен 500-дейін	5,0(50)	МЕМСТ 7350-77 гр.А, МЕМСТ 5582-75 және п.3.2 ОСТ 26-01-858-80
ХН65МВУ, МН70МФ-ВИ ТУ 14-1-2230-77 бойынша	ТУ 14-1-2230-77 бойынша	минус 70 тен 300 дейін
ХН78Т. ТУ 14-1-2752-79, ТУ 14-1-146-71, ТУ 14-1-1747-76, ТУ 14-1-1860-76 бойынша	ТУ 14-1-2752-79 бойынша	минус 70-тен 700-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 7654-73, МЕМСТ 7350-77 гр.Б, МЕМСТ 7566-81 және т.3,2,3,2,1,4,13,9, ОСТ 26-01-858-80 бойынша	Сыртқы, түбі,жалпақ фланц үшін
	ТУ 14-1-1747-76, ТУ 1-1860-76 бойынша	700-ден 900-дейін	1,5(15)
07Х 13Н4А12С (СЧ52)	ТобМ26 ТУ14-1-2508-78 бойынша	минус 210-нан 400-дейін	Шектелмеген	ТУ14-1-2508-78 бойынша
03Х20Н16А16	Тоб М26 ТУ14-1-3291-81 бойынша	минус 270-тен 600-дейін		ТУ14-1-3291-81 бойынша

Ескерту

1. Техникалық жобаны әзірлеуші авторымен және мамандандырылған ғылыми зерттеу ұйымымен келісім бойынша басқа стандарттар және техникалық талаптар бойынша организацией1 кестеде көрсетілген материалдарды қолдану рұқсат береді.

2. 15 маркалы болат және 20 МЕМСТ 1577-81 осы шарт бойынша 16К, 18К,20К маркалы болатты қолдануға рұқсат береді,осы сынақ кезінде осы болаттарға әзірлеуші кәсіпорнында сол көлемде жүргізілуі керек, 15К,16К, 18К және 20К маркалы болатқа сәйкесінше категорияда.

3. Қалыңдығы 12 мм табақтың механикалық құрамы тобтан алынған табақта тексеріледі.

4. Механикалық құрылысқа сынау 200 С жоғары температурада пайдаланылатын,ыдыстарды немесе бөлшектерді дайындау кезінде жүргізіледі егер суық деформацияға ұшыраса (вальцовка, иілім отбортовка и др.)

5. МЕМСТ 19282-73 бойынша жеткізілген табақтар, 200 С жоғары және қысымы 5 МПа (50 кгс/кв.см) табақтың қалыңдығы 12 мм және одан жоғарыболған жағдайда табақталып сыналады. Макроқұрылымға бақылау МЕМСТ 5520-79 бойынша табақ партиясының шартына сәйкес жүргізіледі.

6. Табақтың қалыңдығы 5 ммкездеМЕМСТ 5520-79 және МЕМСТ 19282-73 бойынша категориясы 2, 3-17 категориядағы болатты қолдануға ұқсат береді.. Табақтың қалыңдығы 7 ммкезінде МЕМСТ 5520-79 және МЕМСТ 19282-73 бойынша 3 категория 18 категорияның орнына; 6 категория 12 категорияның және 5, 7, 8, 9 категонриялар 17.категорияның орнына болатты қолдануғаболады.

7. 09Г2СЮЧ болатты ктегория 3-17 ТУ 14-232-40-81, ТУ 14-105-475-84 және ТУ 14-227-208-83 бойынша минус 70Ү тен плюс 470Ү С. Дейін параметрлерде қолдануға болады

8. МЕМСТ 7350-77 бойынша М36 және М46 топтар бойынша үстіңгі қабат сапасымен мықтылығына есептеу шарты кезінде ақау тереңдігі есепке алынған табақты қолдануға ұқсат етеді

Болат құбырлар

2-кесте

Болат маркасы, стандарттың немесе техникалық талаптардың белгісі	Техникалық шарттар	Жұмыс талаптары		Сынақ және талап түрлері	Белгілеу және қолдану шарттары
	Техникалық шарттар	қабырғаның тепературасы, ^оС	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	Сынақ және талап түрлері	Белгілеу және қолдану шарттары
1	2	3	4	5	6
ВСт3сп3, ВСт3пс3 МЕМСТ бойынша 380-71	Сугаз өткізгіш (кұшейтілген) құбырлар МЕМСТ бойынша 5.1124-71	0-ден 200-дейін	1,6 (16)	МЕМСТ 5.1124-71	Құбыр өткізгіштер және тиеу тоңазытқыштары,бүріккіш
ВСт3кп2 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ бойынша электрдәнекерлеу құбыры, тоб В	10 -нан 200-дейін минус 15 –тен 0,07(0,7) 350-дейін		МЕМСТ 10706-76, тоб В 1,5 2 тең қысым кезінде әр құбырға гидравликалық зерттеу. Осы Қағиданың талаптарына сәйкес құбырдан дайындалған дәнекерлеу жапсарына әр он құбырдың бір партиясынан радиационды әдіспен немесе ультра дыбыспен дефекто скоптау дәнекерлеу қосындысының механикалық жағдайын тексеру	Тұрқы, ыдыстар, құбырлар және басқа бөлшектер
ВСт3сп4, ВСт3пс4 МЕМСТ бойынша 380-71	электр дәнекерлеу құбыры МЕМСТ бойынша 10706-76, тоб В	минус 20 -дан 200-дейін	5 (50)	МЕМСТ 10706-76, тобОсы Қағиданың талаптарына сәйкес құбырдан дайындалған дәнекерлеу жапсарына әр он құбырдың бір партиясынан радиационды әдіспен немесе ультра дыбыспен дефекто скоптау дәнекерлеу қосындысының механикалық жағдайын тексеру3.
ВСт3сп5, ВСт3пс5 МЕМСТ бойынша 380-71		минус 20-дан 400-дейін	5 (50)	МЕМСТ 10706-76, бойынша тоб МЕМСТ 380-7 бойынша негізгі металлдың соғу байланысы және негізгі металлдың, ыдыстың механикалық құрылысы¹. Осы Қағиданың талаптарына сәйкес құбырдан дайындалған дәнекерлеу жапсарына әр он құбырдың бір партиясынан радиационды әдіспен немесе ультра дыбыспен дефекто скоптау дәнекерлеу қосындысының механикалық жағдайын тексеру3.	Тұрқы, ыдыстар, құбырлар және басқа бөлшектер
10, 20 МЕМСТ бойынша 1050-74	МЕМСТ бойынша 550-75, тобтар А, Б; МЕМСТ 8733-97тоб В; МЕМСТ 8731-87 тоб В	минус 301-дан 475-дейін	5 (50)	МЕМСТ 8733-87 бойынша тоб В, МЕМСТ 550-75; МЕМСТ 8731-87 тоб В	Тұрқы, ыдыстар, құбырлар және басқа бөлшектер
10, 20 ГОСТ 1050-74	МЕМСТ 550-75 топтар А, Б; МЕМСТ 8733-87тоб В	минус 301-дан 475-дейін	16 (160)	МЕМСТ 550-75; ГОСТ 8733-87тоб В. Сызба талабы бойынша-қапсыруға сынауқ	Тұрқы, ыдыстар, құбырлар және басқа бөлшектер
10, 20 МЕМСТ бойынша1050-74	МЕМСТ бойынша 550-75 тоб А, Б; МЕМСТ 8731-87 тоб В	минус 30 -дан 475-дейін	16 (160)	МЕМСТ 550-75, МЕМСТ 8731-87 тоб В. Сызба талаптары бойынша қапсыруға және макроқұрылымға сынақ	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
15ХМ ТУбойынша 14-3-460-75	ТУ бойынша 14-3-460-75	минус 40-тан 560-дейін минус 20-дан 560-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-3-460-75 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
12Х1МФ МЕМСТ бойынша 20072-74	ТУ бойынша 14-3-460-75	минус 40-тан 560-дейін минус 20-дан 560-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-3-460-75 бойынша
1Х2М1 ТУбойынша 14-3-517-76	ТУ 14-3-517-76	минус 40 -тан 600-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-3-517-76 бойынша
15Х5 МЕМСТ бойынша 20072-74	МЕМСТ бойынша 550-75 тоб А,Б	минус 40-тан 425-дейін		МЕМСТ 550-75 бойынша
15Х5М, 15Х5МУ, 15Х5БФ МЕМСТ бойынша 28072-74	МЕМСТ бойыныша 550-75 тоб А,Б	минус 40 -тан 600-дейін		МЕМСТ 550-75 бойынша	Иректүтін,, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
15ХМУ МЕМСТ бойынша 20072-74 12Х8ВФ МЕМСТ бойынша 20072-74	ТУ 14-3-1080-81 бойынша МЕМСТ 550-75			ТУ 14-3-1080-81 бойынша МЕМСТ 550-75 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
Х9М ТУ бойынша 14-3-457-76	ТУ 14-3-457-76 бойынша			ТУ 14-3-457-76 бойынша
Х8 МЕМСТ 550-75	МЕМСТ 550-75	минус 40 -тан 475-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 550-75	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
20ЮЧ ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82 бойынша	ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82 бойынша	минус 40 -тан 475-дейін		ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
0912С МЕМСТ 19282-73 бойынша	ТУ 14-3-500-76, ТУ 14-3-1128-82 бойынша	минус 60 -тан 475-дейін		ТУ 14-3-500-76, ТУ 14-3-1128-82 бойынша
1012 МЕМСТ 4543-71 бойынша	МЕМСТ 550-75, тоб А; МЕМСТ 8733-87тоб В;МЕМСТ 8731-87 бойынша	минус 70 -тен 31-дейін минус 30 -дан 475-дейін		МЕМСТ 550-75 бойынша және и 12 мм қабырға қалыңдығы кезінде 3 жұмыс температурасы кезінде қосымша соғылыс байланысы МЕМСТ 550-75 бойынша	Тұрпаты, ыдыстар және кетік құбыр аппараттары және басқа бөлшектер үшін
10Х14Г14Н4Т ТУ 14-3-59 бойынша	ТУ 14-3-59-72 бойынша	минус 196 -дан 500-дейін		ТУ 14-3-59-72 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділер үшін
08Х22Н6Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81, ТУ 14-3-1959-72, ТУ-3-1251-83бойынша	минус 40 -тан 300-дейін		МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81, ТУ 14-3-59-72, ТУ-3-1251-83 бойынша
07Х13А120 ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85	ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85 бойынша	минус 300-дейін	5(50)	ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділер үшңн
08Х21Н6М2Т МЕМСТ5632-72 бойынша	ТУ 14-3-59-72 бойынша	минус 40 -тан 300-дейін	Шектел меген	По ТУ 14-3-59-72
08Х18Г8Н2Т ТУ 14-3-387-75 бойынша	ТУ 14-3-387-75 бойынша	минус 20 -дан 300-дейін	2,5 (25)	ТУ 14-3-387-75 бойынша
03Х19АГ3Н10 ТУ 14-3-415-75	ТУ 14-3-415-75 бойынша	минус 196 -дан 450-дейін	5(50)	ТУ 14-3-415-75
03Х17Н14М3 ТУ 14-3-396-75 бойынша	ТУ 14-3-396-75, 14-3-134-85, ТУ 14-3-1357-85 бойынша			ТУ 14-3-396-75, 14-3-1358-85, ТУ 14-3-1357-85 бойынша
12Х18Н10Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81 бойынша	минус 270 -тен 610-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
02Х18Н11 ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85 бойынша	ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85 бойынша	минус 196 -дан 450-дейін	5(50)	ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85 бойынша
12Х18Н12Т ТУ 14-3-460-75 бойынша	ТУ 14-3-460-75 бойынша	минус 270 -тен 610-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-3-460-75 бойынша	Құбыр түйіні. жылу алмастырғыш, қыздырғы және басқада бөлшектер
08Х1810Т МЕМСТ 5632-72 бойынша	МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81 бойынша			МЕМСТ 9940-81, МЕМСТ 9941-81 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр, ішкі құрылыстың бөлшектері және басқа бөлшектер үшін
08Х18Н12Б МЕМСТ 5632-72	МЕМСТ 9940 МЕМСТ 9941 бойынша	минус 196 -дан 610-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 9940 МЕМСТ 9941 бойынша	Иректүтін, құбыр түйінділері, кетік құбыр және басқа бөлшектер үшін
10Х17Н13М2Т МЕМСТ 5632-72		минус 196 -дан 700-дейін

08Х17Н15М3Т МЕМСТ 5632-72		минус 196 -дан 600-дейін
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б, 12Х18Н10Т МЕМСТ 5632-72		610 -нан 700-дейін	5 (50)
03Х21Н21441Б МЕМСТ5632-72 бойынша	ТУ-14-3-752-78, ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-696-78 бойынша	минус 70 -тен 400-дейін		ТУ-14-3-752-78, ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-696-78 бойынша	Жылу алмастырғыш қбыр түиіні, келте құбырлар үшін
03ХН28МДТ МЕМСТ 5632-72 бойынша	ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-751-76, ТУ 14-3-1201-83 бойынша	минус 196 -дан 400-дейін		ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-751-76, ТУ 14-3-1201-83 бойынша
08Х13, 12Х13 МЕМСТ5632-72 бойынша	МЕМСТ 9941-81 бойынша	минус 40 -тан 550-дейін	6,4(64)	МЕМСТ 9941-81 бойынша	Жылу алмастырғыш қбыр түиіні үшін
ХН32Т по ТУ 13-3-489-76	ТУ 14-3-489-76 бойынша	минус 70 -тен 900-дейін		ТУ 14-3-489-76 бойынша	Ыдыстардың бөлшектері үшін
14ХГС по ТУ 14-3-433-78	ТУ 14-3-433-78 бойынша	минус 50-ден 470-дейін		ТУ 14-3-433-78 бойынша	Баллондарды әзірлеу үшін
30ХМА ТУ 14-3-433-78 бойынша	ТУ 14-3-433-78 бойынша	минус 50 –ден 450-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-3-433-78 бойынша	Ыдыстарды әзірлеу үшін
18Х3МВ ТУ 14-3-251-74 бойынша	ТУ 14-3-251-74 бойынша	минус 50-ден 475-дейін		ТУ 14-3-251-74 бойынша
20Х31ВФ ТУ 14-3-251-74 бойынша		минус 50-ден 510-дейін
15Х18Н19С4ТЮ ТУ 14-3-319-74 бойынша	ТУ 14-3-310-74 бойынша	минус 50 -ден 500-дейін		ТУ 14-3-310-74 бойынша
ХН65МВУ ТУ 14-3-1320-85 бойынша	14-3-1320-85 бойынша	минус 70 -тен 500-дейін		МЕМСТ 10006-80, МЕМСТ 8695-57, МЕМСТ 8694-75 жәнеп.233 ОСТ 26-91-858-88 бойынша	Жылу алмастырғыш қбыр түиіні үшін
К70МВФ-ВИ ТУ 14-3-1227-83 бойынша	ТУ 14-3-1227-83 бойынша	минус 70 –тен 300-дейін	1,0(10)	МЕМСТ 11068-81 және п.2. 3.2, 2.3.3. ОСТ 26-01-853-88 және Ту 14-3-1227-83 бойынша	Жылу алмастырғыш қбыр түиіні үшін
ХН65МВУ,ХН65МВ ТУ 4-3-1227-83 бойынша		минус 70-тен 500-дейін	5(50)
ХН78Т ТУ 14-3-520-76 бойынша	ТУ 14-3-520-76 бойынша	минус 70-тен 700-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 9941-81 және пп. 2.3.3, 2.2.1 ОСТ 26-01-858-88 бойынша
ТУ 14-13-453-76	ТУ 14-13-453-76 бойынша	700 -ден 900-дейін	1,5(15)
ТУ 14-3-552-76	ПТУ 14-3-552-76 бойынша	минус 70 –тен 900-дейін	5(50)	МЕМСТ 11068-81 және пп. 2.3.2, 2.2.1, 2.3.3 ОСТ 26-01-858-88 және ТУ 14-3-552-76 бойынша
35ХА, 30ХГСА, 40ХНМА МЕМСТ 4543-75 МЕМСТ 8731-74тоб А бойынша	МЕМСТ 4543-75 МЕМСТ 8731-74тоб А бойынша	минус 50 -ден 150-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 4543-75 МЕМСТ 8731-74 бойынша	Баллондарды әзірлеу үшін
12ХНЗА МЕМСТ 4543-75 бойынша	МЕМСТ 4543-75 бойынша	минус 60 -тан 510-дейін		МЕМСТ 4543-75 бойынша
20ХНЧФА,МЕМСТ4543-75 бойынша		минус 80-нен 150-дейін
40, 45 МЕМСТ 1050-74 бойынша	МЕМСТ 1050-74 бойынша	минус 50 -ден 150-дейін		МЕМСТ 1050-74 бойынша
36Н1Х ТУ 14-3-931-80, ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75 бойынша	ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75 бойынша	минус 270 -тен 200-дейін		ТУ 14-3-931-80, ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75 бойынша

1. Пайдалану температурасы минус 40 С.дейін кезінде МЕМСТ 8733-74, МЕМСТ 8731-74,ТУ 14-3-360-75 бойынша 10 және 20 маркалы болаттан қабырға қалыңдығы 12 мм жоғары құбырларды қолдануға болады

2. Сынақ тапсырыс берішінің талабы бойынша металлды кәсіпорын жекізушіге жүргізеді.

3. Сынау кәсіпорын дайындаушысына жүргізіледі.

Ескенрту:

1. Басқа станддарт және техникалық талаптар бойынша,техникалық жоба авторымен және мамандандырылған ғылыми зерттеу ұйымымен кестеде көрсетілген материалдарды қолдануға рұқсат береді.

2. МЕМСТ бойынша 8731-74 ұсынылатынытын, люктарды және ыдыстың штуцерлерін дайындау үшін құбырға тапсырыс берген кезінде ағымдағы шегін анықтап алу қажет.,

3. Қабырға қалыңдығы 12 мм және 10, 20 маркалы болаттан МЕМСТ бойынша 8731-7420 С температурасы кезінде соғылу байланысын кәсіпорын дайындаушыдан сыналу тиіс.

Шыңдалғылар

3 -кесте

Материалдың маркасы, стандарттың немесе техникалық талаптардың белгісі	Техникалық талаптар	Жұмыс шарты		Сынақ және талап түрлері	Ескертулер, мәліметтер кестенің соңында
	Техникалық талаптар	қабырғаның температурасы, С	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	Сынақ және талап түрлері	Ескертулер, мәліметтер кестенің соңында
1	2	3	4	5	6
Вст5сп МЕМСТ 380-71 бойынша	МЕМСТ 8479-70 бойынша тоб IV-КП. 245 (КП.25)	минус 20 –дан 400-дейін	5(50)	МЕМСТ 8479-70 бойынша, тоб IV	Дәнекерлеуге жатпайтын тұтастырғыш сақина, құбыр торлары және бақа бөлшектер үшін
20 МЕМСТ 1050-74 бойынша	Мемст 8479-70 бойыншатоб IV-КП. 195 (КП.20) и группа IV-КП. 215 (КП.22)	минус 30 –дан 475-дейін	Шектелмеген		Фланецтер, құбыр торлары үшін
16ГС МЕМСТ 19282-73 бойынша 09Г2С МЕМСТ 19282-73 бойынша	МЕМСТ 8479-70 бойынша тоб IV-КП. 245 (КП.25), болат маркасы үшін 10Г2 тоб IV-КП. 215 (КП.22)	минус 40-тан 475-дейін минус 30 –дан 475-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 8479-70 бойыншатоб IV. Жұмыс қысымы кезінде соғылу жабысқақтығына сынақ	Фланцтер, құбыр торлары және басқа бөлшектер үшін, шыңдалғы қалыпты жағдайда болуы тиіс.

1. Сынақ аппаратураны әзірлеуші кәсіпорында жүргізіледі.

Ескерту:

1. Техникалық жобаны әзірлеуші авторымен және мамандандырылған ғылыми зерттеу ұйымымен келісім бойынша басқа стандарттар және техникалық талаптар бойынша организацией 3 кестеде көрсетілген материалдарды қолдану рұқсат береді.

2. 20 маркалы болаттан ТУ 14-1-1431-75 бойынша, 16ГС,12ХМ. 15Х5М, 09Г2С ТУ 14-3-375-75 бойынша фланцтарды әзірлеу үшін болат қызбалы сақиналарды қолдануға рұқсат береді..

3. IV-КП,22 МЕМСТ бойынша 8479-70, болаттан 20 МЕМСТ 1050-74 минус 30 С температурадан төмен минус 40^о С температураға дейін шыңдау-термоөңдеу және келесі жоғары жұмсарту құрсау дайындауға, немесе фланцты кетік құбырға, шынтемірге немесе түбіне дәнекерлеуге рұқсат етеді. Денеге дәнекерленетін кертік құбыр фланц 16ГС (09Г2С, 10Г2С) болаттан дайындалуы керек. 20 болаттан минус 30 -дан минус 40^о С-дейін термоөңдеу жағдайында фланц, жалғастықты қолдануға болады.

4. 16ГС, 09Г2С, 10Г2 маркалы болаттан шыңдалған темір минус 30^оС төмен температура кезінде соғылу жабысқақтығына сыналады. Сонымен қатар соғылу жабысқақтығы 30 Дж/кв.см (3 кгс.м/см) кем болмауы тиіс.

Сұрыптық болат (дөңгелеу, жолақты және өлшеп буылған пішін)

4 -кесте

		Жұмыс шарты			Ескерту, мәліметтер кестенің соңында
Материалдың маркасы, стандарттың немесе техникалық талаптардың белгісі	Техникалық талаптар	қабырға температурасы, ^оС	ортаның температурасы, МПа (кгс/см²), көп емес	Сынақ және талап түрлері	данные в конце таблицы
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп2МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ бойынша 535-79	10-нан 200-дейін	1,6(16)	МЕМСТ бойынша 380-71	Ернемектер, ішкі құрылыстар және басқа бөлшектер үшін
ВСт3пс4, ВСт3сп4 МЕМСТ бойынша380-71		минус 20-дан 200-дейін	5(50)		Ернемектер, ішкі құрылыстарды құрастыруға жауаптылар және басқа бөлшектер үшін
ВСт3сп3, ВСт3пс3 МЕМСТ бойынша 380-71		0 -ден 425-дейін
ВСт5сп2МЕМСТ бойынша 380-71		минус 20-дан 425-дейін			Дәнекерлеуге жатпайтын арматура элементтері және басқа бөлшектер үшін
20 МЕМСТ бойынша 1050-74	МЕМСТ бойынша 1050-74	минус 20 -дан 475-дейін		МЕМСТ 1050-74	Для муфт, пробок и других деталей
09Г2С-9, 09Г2-9 МЕМСТ бойынша 19281-73	МЕМСТ бойынша 19281-73	минус 70 -тен минус 41-дейін		МЕМСТ 19281-73	Ернемектер, ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
09Г2-6, 09Г2С-6 МЕМСТ бойынша 19281-73		минус 40 -тан 200-дейін
09Г22С-12, 09Г2-12 МЕМСТ бойынша19281-73		минус 40 -тан 475-дейін	Шектелмеген
10Г2 МЕМСТ бойынша 4543-71	МЕМСТ бойынша 4543-71	минус 70 -тен 475-дейін		МЕМСТ 4543-71 және жұмыс температурасы 30⁰С кезінде кәсіпорын-дайындаушыға соғылу жабысқақтығы	Ернемектер, ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
10Х14Г14Н4ТМЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ бойынша 5949-75	минус 196-дан 500-дейін		МЕМСТ 5949-75
20ЮЧ ТУ бойынша 14-1-3332-82	ТУ 14-1-3332-82	минус 40 -тан 475-дейін		МЕМСТ 4543-71
08Х22Н6Т, 08Х2ГН6М2Т МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ бойынша 5949-75	минус 40 -тан 300-дейін		МЕМСТ 5949-75
12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72		минус 270 –тен 610-дейін
15Х5М МЕМСТ бойынша 20072-74	МЕМСТ бойынша 20072-74	минус 40 -тан 600-дейін		МЕМСТ 20072-74
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ бойынша 5949-75	минус 270 –тен 610-дейін минус 610 –нан 700-дейін	Шектелмеген 5(50)	МЕМСТ5949-75
10Х17Н13М2Т, 10Х17Н13М3Т МЕМСТ бойынша 5632-72	По ГОСТ 5949-75	минус 270 –тен 600-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ 5949-75	Ернемектер, муфта,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
08Х17Н15М3ТМЕМСТ бойынша5632-72 08ХН28М3Т МЕМСТ бойынша 5632-72		минус 196 –дан 600-дейін минус 196 -дан 400-дейін			Ернемектер, муфта,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
07Х16Н6-Ш ТУ 14-1-22-71 бойынша	ТУ 14-1-22-71бойынша	минус 60-тан 350-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-1-22-71	Муфта, тығындар,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
08Х13 МЕМСТ 5632-72 бойынша	МЕМСТ бойынша 5949-75	минус 40 -тан 450-дейін	6,4(64)	МЕМСТ 5949-75	Муфта, тығындар,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
12Х13 МЕМСТ 5632-72 бойынша					Ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
03Х18Н11 МЕМСТ 5632-72 бойынша	ТУ 14-1-1160-71 бойынша өлшемі.1	минус 196 –дан 450-дейін	5(50)	ТУ 14-1-1160-71 өлшемі.1	Ернемектер,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
03Х17Н14М3 МЕМСТ бойынша5632-72	ТУ 14-1-3303-82 бойынша			ТУ 14-1-3303-82
Н70МФВ ТУ 14-1-2260-77 бойынша	ТУ 14-1-2260-77 бойынша	минус 70 -тен 300-дейін	1,0(10)	МЕМСТ 5949-75 және п.2.4.2 ОСТ 26-01-856-80
ХН65Мв ТУ 1-3239-81 бойынша	ТУ 1-3239-81 бойынша	минус 70 -тен 500-дейін	5,0(50)	МЕМСТ 5949-75 және п.2.4.2 ОСТ 26-01-856-80	Ернемектер,ішкі құрылыстарды және басқа бөлшектер үшін
ХН78Т ТУ 14-1-1671-76, ТУ 14-1-378-72 бойынша	ТУ 14-1-1671-76 бойынша ТУ 14-1-378-72бойынша	минус 70 -тен 700-дейін 700 –ден 900-дейін	Шектелмеген	МЕМСТ бойынша 5949-75 және п.2.2.1, п.2.4.2 ОСТ 26-01-856-80
ХН32Т ТУ 14-1-284-72 бойынша	ТУ 14-1-284-72 бойынша	минус 70 –тен 900-дейін	Шектелмеген	ТУ 14-1-284-72 бойынша

Ескерту *

1. Техникалық жобаны әзірлеуші авторымен және мамандандырылған ғылыми зерттеу ұйымымен келісім бойынша басқа стандарттар және техникалық талаптар бойынша организацией кестеде көрсетілген материалдарды қолдану рұқсат береді.

2. Сызба талаптары бойынша сұрыпты коррозиялы болат кристал аралық коррозияға бейімділігін МЕМСТ 6032-84 бойынша сынайды.

3. Жобаның қалыңдығы 5 ммкезінде МЕМСТ бойынша 380-71 категория 2 3 және 4.категориялы болаттың орнына қолдануға рұқсат береді.

4. Жобаның қалыңдығы 5 ммкезінде МЕМСТ 19281-73 категория 2 орнына 6, 9, 12. категориялы болаттың орнына қолдануға рұқсат береді.

Болат құймалар

5 -кесте

Материалдың маркасы, стандарттың немесе техникалық талаптардың белгісі		Жұмыстың шарты			Ескертулер және талаптар
	Техникалық талаптар	қабырға температурасы, ^оС	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²),көп емес	Сынақ және талап түрлері
1	2	3	4	5	6
20Л-П(қорытудың негізгі процессі 20Л-Ш (қорытудың негізгі және қышқыл процессі) МЕМСТ бойынша 977-75	МЕМСТ 977-75	минус 30-дан 450-дейін	шектелмеген	МЕМСТ 977-75, ТУ 26-02-19-75	Төбелер, тұтас сақина, бекіткіш арматура және басқа бөлшектер үшін
25Л-П (қорытудың негізгі процессі, 25Л-Ш (қорытудың негізгі және қышқыл процессі) МЕМСТ бойынша 977-75					Төбелер, тұтас сақина, бекіткіш арматура және басқа бөлшектер үшін. дәнекерлеу элементтері үшін көміртегі 0,25% көп болмауы тиіс
35ЛП және 45Л-П (қорытудың негізгі процессі) МЕМСТ бойынша 977-75					Қыздырғыш және жылу жүргізгіштің басты балқыту тартып қысу сақинасы үшін
20ХМЛ ОСТ бойынша 26-02-19-75		минус 40 –тан 540-дейін			Бөлшектер үшін
20Х5МЛ-П, 20Х5МЛ-Ш МЕМСТ бойынша 2176-77	МЕМСТ 2176-77	минус 40 –тан 600-дейін		МЕМСТ 2176-77 және ТУ 26-02-19-751	Ұқсас және басқа бөлшектер үшін
20ГМЛ ОСТ 26-07-102-83	ТУ 26-0781-77 және МЕМСТ 977-75	минус 60 –тан 450-дейін		ТУ 26-0781-77 және МЕМСТ 977-75	Төбелер, тұтас сақина, бекіткіш арматура және басқа бөлшектер үшін
20Х5ТЛ-П, 20Х5ТЛ-Ш МЕМСТ бойынша 2176-77	МЕМСТ бойынша 2176-77	минус 40 –тан 425-дейін		МЕМСТ 2176-77 және ТУ 26-2-19-751	Ұқсас және басқа бөлшектер үшін
20Х5ВЛ ТУ 26-02-19-75	ТУ 26-02-19-75	минус 40 -тан 550-дейін
20Х8ВЛ-П, 20Х8ВЛ-Ш МЕМСТ бойынша 2176-77	МЕМСТ бойынша 2176-77	минус 40 -тан 600-дейін
20ХН3Л ТУ бойынша 26-02-19-75	ТУ 26-02-19 бойынша	минус 70-тен 450-дейін	шектелмеген	ТУ 26-02-19-751 және минус 700С кезінде соғылу жабысқақтығы, пайдалану кезінде температура минус 30⁰С төмен	Теріс температура талаптарында химиялық және мұнай машина құрастыру саласындағы жабдықтарды құйылған бөлшектер үшін
12Х18Н9ТЛ-Ш, 12Х18Н9ТЛ-П, 10Х18Н9Л-Ш, 10Х18Н9Л-П МЕМСТ бойынша 2176-77	МЕМСТ 2176-77	минус 253 -тен 600-дейін		МЕМСТ 2176-77 және ТУ 26-02-19-751 бойынша	Арматуралар, кертік құбыр және басқа бөлшектер үшін
12Х18Н12М3ТЛ-П, МЕМСТ бойынша 2176-77
10Х21Н6М2Л ТУ бойынша 26-02-19-75	ТУбойынша 26-02-19-75	минус 40 -тан 300-дейін		ТУ 26-02-19-751	Коррозиялық ортада жұмыс істейтін бөлшектер үшін

1. ТШ 26-02-19-75 бойынша құйып алып жайғастыру тек қана мұнай химия машина құрастыру саласы үшін қолданылады.

2. Дәнекерлеуде 0,25% жоғары көмір тегі болған жағдайда алдын ала қыздыру және келесі термо өңдеумен жүргізіледі.

Шойыннан құйма

6-кесте

Материалдар		Шекті параметрлер
	МЕМСТ немесе ТШ	қабырға темпера турасы, ^оС	ортаның қысымы, МПа (кгс/см2), көп емес	Сынақ түрі және талаптар	Ескерту
1	2	3	4	5	6
СЧ15, СЧ20, СЧ25, СЧ30.	МЕМСТ 1412-85	минус 15 –тен 300-дейін	1(10)	МЕМСТ26358-84
КЧ30-7, КЧ33-8, КЧ35-10, КЧ37-12	МЕМСТ 1215-79	минус 20-дан 300-дейін	2(20)	МЕМСТ26358-84
ВЧ35-17, ВЧ40-12	МЕМСТ 7293-85	минус 15 -дан 350-дейін	5(50)	МЕМСТ26358-84
СЧ15, СЧ-17, СЧ15,14, СЧ-17М3	МЕМСТ7769-82	0-ден 700-дейін	0,25(2,5)	МЕМСТ26358-84

Тіреу бөлшектері

7 -кесте

Материал		Шекті параметрлер
	МЕМСТ немесе ТШ	қабырға температурасы, С	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	Белгілеу
1	2	3	4	5
ВСт3сп5	МЕМСТ 380-71	минус 20 -дан 300-дейін	2,5(25) 10(100)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
10	МЕМСТ 1050-74	0 -ден 350-дейін	2,5(25) 10(100)	Гайкалар Шайбалар
20	МЕМСТ 1050-74	минус 40 -тан 425-дейін	2,5(25) 10(100)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
25	МЕМСТ 1050-74	минус 40 –тан 425-дейін	2,5(25) 10(100)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
30,40,45	МЕМСТ 1050-74	минус 40-тан 425-дейін	10(100) 20(200)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
35	МЕМСТ 1050-74	минус 40 -тан 425-дейін	10(100) 20(200)	Шпильки, болты Гайки, шайбы
35Х, 38ХА	МЕМСТ 4543-71	минус 40 -тано 425-дейін	20(200)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
40Х	МЕМСТ 4543-71	минус 40 -тан 425-дейін минус 40 –тан 425-дейін	20(200)	Түйреуіштер, бұрандамалар Гайкалар, шайбалар
09Г2С	МЕМСТ 19281-73	минус 70 -тен 425-дейін	16(160)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар
18Х2М4МА (18Х2Н4ВА)	МЕМСТ 4543-71	минус 196 –дан 400-дейін минус 196 -дан 450-дейін		Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар Шайбалар
12Х13, 20Х13, 30Х13, МЕМСТ 5632-72	МЕМСТ 5632-72	минус 30 -дан 475-дейін	10(100)	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар, шайбалар
10Х17Н13М12Т, 10Х17Н13М3Т, 08Х17Н15М3Т, 3ГХ19Н9МВВТ	МЕМСТ 5632-72	минус 70 –тен 600-дейін	16(160)
06ХН28МДТ		минус 70 -тен 400-дейін
10Х14Г14Н4Т	МЕМСТ 5949-75	минус 200 -ден 500-дейін
07Х21Г7АН5	МЕМСТ 5949-75, ТШ 14-1-952-74, ТШ 14-1-1141-74	минус 196 –дан 400-дейін	Не ограничено	Түйреуіштер, бұранджалар, гайкалар, шайбалар
08Х15Н24В4ТР	МЕМСТ 5949-75, ТШ 14-1-1139-74, ТШ-1-205-72	минус 270 -тен 600-дейін
07Х16Н6	ТШ-14-1-205-72	минус 40 –тан 325-дейін	10(100)
10Х11Н23Т3МР	ТШ 14-1-312-72, МЕМСТ5949-75	минус 270 –тен 600-дейін	Шектелмеген
03Х20Н16АГ6	ТШ 14-1-2922-80	минус 270 -тен 600-дейін
30ХМА, 30ХМ, 35ХМ	МЕМСТ 4543-71	- минус 40 -тан 510-дейін минус 40 –тан 510-дейін	шектелмеген	Түйреуіштер, бұрандалар Гайки, шайбы
25ХГМФ	МЕМСТ20072-74	минус 40 -тан 510-дейін минус 40 -тан540-дейін	не ограничено	Шпильки, болты Гайка, шайбалар
25Х2МГФ	МЕМСТ 20072-74	минус 40 -тан 540-дейін	шектелмеген	Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар, шайбалар
20ХГМ1Ф1БР 20Х1М1Ф1ТР		минус 40 -тан 580-дейін
15ХМ	МЕМСТ 4543-71	минус 70 -тен 565-дейін	шектелмеген	Шайбалар
20ХН3А, 10Г2	МЕМСТ 4543-71	минус 70 -тен 425-дейін
37Х12Н8Г8МВФ	МЕМСТ 5632-72	минус 40 -тан 450-дейін минус 70 -тен 600-дейін	16(160)
12Х18Н10Т		минус 270 –тен 600-дейін		Түйреуіштер, бұрандамалар, гайкалар, шайбалар
45Х14Н14В2М	МЕМСТ 5632-72	минус 70 -тен 600-дейін
08Х12ВМР	МЕМСТ 5632-72	минус 40 -тан 580-дейін	шектелмеген

Ескерту

2. 16 МПа (160 кгс/кв см) - ОСТ 26-2043-77 бойынша қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды және аппараттарды дайындау үшін арналған тіреу бөлшектері үшін техникалық талаптар, қысымы 16 МПа - МЕМСТ 20700-75 жоғары

3. 20, 25, 30, 35, 40, 45Х, 35Х, 38ХА 10Г2, 09Г2С и 20XH3A маркалы болаттар 450 С температураға дейін. шайбаны қолдануға рұқсат береді.

Түсті металдардан және қорытпалардан табақтар, тақталар

8 -кесте

Материалдың маркасы	Химиялық құрамы	Техникалық талап	Жұмыс шарты		Сынау және талап түрлері	Белгілеу және белгілеу шарттары
Материалдың маркасы	Химиялық құрамы	Техникалық талап	қабырғаның температурасы, ^оС	орта қысымы, МПа (кгс/см2), көп емес	Сынау және талап түрлері	Белгілеу және белгілеу шарттары
1	2	3	4	5	6	7
Л63, ЛО 62-1	ССТ 15527-70	МЕМСТ 931-78	минус 270 –тен 250-дейін	шектелмеген	МЕМСТ 931-78	Аралық, құбыр торлары, жартылай сақина, жылу жібергіш және торды тағы басқаша қорыту үшін
ЛЖМц 59-1-1	ССТ 15527-70	МЕМСТ 492-73	минус 270 –тен 250-дейін	шектелмеген	МЕМСТ 48-24-72 және созылу
НМЖМц 28-2,5-1,5	МЕМСТ 492-73	МЕМСТ 5063-73	минус 70 –тен 250-дейін	2,5(25)	МЕМСТ 5063-73	Рактификациялық калонна тарелкалары үшін
АД0, АД1, А5, А6, Амц, Амт3, Амг5, Амг6		МЕМСТ 21631-76	минус 253-тен 150-дейін		МЕМСТ 21631-76
АД0, АД1, А4, А6, Амц	МЕМСТ 4784-74	МЕМСТ 17232-79	минус 253 -тен 150-дейін	6(60)	МЕМСТ 17232-79	Құрылысы, түбі, құбыр торлары үшін

Түсті металдардан және қорытпалардан құбырлар

9-кесте

Материалдың маркасы	Химиялық құрамы	Техникалық талабы	Жұмыс шарты		Сынақ және талап түрлері
Материалдың маркасы	Химиялық құрамы	Техникалық талабы	қабырға температурасы, ^оС	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес		Белгілеу және қолдану талаптары
1	2	3	4	5	6	7
ЛО 70-1	МЕМСТ 15527-70 бойынша	МЕМСТ 21646-76 бойынша	минус 196-дан 250-дейін	шектелмеген	МЕМСТ 21646-76 бойынша	Ішкі құбыр және аппараттар үшін
ЛОМш 70-1-0,05 ЛОМШ 77-2-0,05						Жылу жіберуші құбыр түйіні үшін
АД0, АД1, Амц	МЕМСТ 4754-74 бойынша	МЕМСТ 18475-82 бойынша	минус 270 -тен 150-дейін	6(60)	МЕМСТ 18475-82 бойынша
Амг2, Амг3, Амг5		ОСТ 192096-83			ОСТ 192096-83

Шыбықтар және түсті металдан құйма және қорытпалар

10 -кесте

Материалдың	Химиялық	Техникалық	Жұмыс шарты		Сынақ және талап
маркасы	құрамы	талабы	қабырға температурасы, ?С	орта қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	түрлері	Белгілеу және қолдану шартары
1	2	3	4	5	6	7
НМЖМц 28-2-1,5	МЕМСТ 492-73 бойынша	МЕМСТ 1525-75 бойынша	Минус 70-тен 250-дейін	2,5(25)	МЕМСТ 1525-75	Қаптама-құбырлы жылу алмастыру басының түпектері үшін
ЛАЖМц 66-6-3-2	МЕМСТ 17711-80 бойынша	МЕМСТ 17711-80 бойынша		Шектелмеген	МЕМСТ 17711-80 бойынша	Қаптама-құбырлы жылу алмастыру қақпағы үшін
АД0, Амг2, Амц	МЕМСТ 4764-74 бойынша	МЕМСТ 21485-76 бойынша	Минус 270-тен 150-дейін		МЕМСТ 21485-76 бойынша	Бекіту бөлшегі үшін

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
14-қосымша

Энергомашина құрастырудағы ыдыстарды дайындау және жөндеу үшін
қолданылатын материалдар
Табақ болат

1-кесте

Марка	Таңба	Жұмыстың талаптары		Табақтың шекті қалыңдығы, мм	Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
Болат таңбасы НТҚ	Табаққа НТҚ	ортаның қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	қабырға температтурасы, С	Табақтың шекті қалыңдығы, мм	Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
1	2	3	4	5	6	7
ВСт3кп2 ВСт3пс2 ВСт3сп2 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ 14637-79	-	минус 30дан	Шектелмеген	380-71	Қысыммен жұмыс істемейтін бөлшектер және жинақтаушы бірліктер үшін
ВСт3пс3 ВСт3сп3 ВСт3гпс3 МЕМСТ бойынша 380-71		5,0	0 -ден 200 -дейін	40	МЕМСТ бойынша 380-71	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқалары үшін
ВСт3кп2 ВСт3пс2 ВСт3сп2 МЕМСТ бойынша 380-71		1,6	10 -нан 200 дейін минус 15 тен 350-дейін	12
ВСт3пс4 ВСт3сп4 ВСт3гпс4 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ 14637-79	5,0	20- дан 200-дейін	25 сол сияқты 30	МЕМСТ бойынша 380-71	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқалары үшін
ВСт3пс5 ВСт3сп5 ВСт3гпс5 МЕМСТ бойынша 380-71			минус 20 -дан 425 -дейін	25 сол сияқты 30
ВСт3пс6 ВСт3сп6 ВСт3гпс6 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ 14637-79	5,0	0-ден 425-дейін	25 сол сияқты 30	МЕМСТ бойынша 380-71	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқалары үшін
20К МЕМСТ бойынша 5520-79 22К МЕМСТ бойынша 5520-79	МЕМСТ 5520-79	Шектелмеген	минус -20дан 425-дейін минус 20-дан 350- дейін	60 45	МЕМСТ бойынша 5520-79 болат категориясына байланысты	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқалары үшін
20К ТШ бойынша 14-1-1211-75	ТШ 14-1-1211-75		минус 20-дан 425- дейін	ТШ бойынша 14-1-1211-75	ТШ бойынша 14-1-1211-75 табақьалған сынау және п.2.5.3	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқалары үшін
22К ТШ бойынша 08-11-543-80	ТШ 08-11-543-80		минус 20 -дан 350-дейін	ТУ бойынша 08-11-543-80	ТШ бойынша 08-11-543-80
20 МЕМСТ бойынша 1056-74	ТШ 108-1273-84 МЕМСТ 1577-81	5,0	минус 20 -дан 425- дейін	108-1273-84 60	ПТШ бойынша 108-1273-84 МЕМСТ бойынша 5520-79 болат үшін көлемі 20К сәйкесті категорияларға	Құбырға арналған торлар үшін
16ГНМА ССТ бойынша 108.030.118-78	ССТ 108.030.118-78	Шектелмеген	минус 20 -дан 350-дейін	Шектелмеген	ССТ бойынша 108.030.118-78	Сырты және түбі үшін
09Г2С.09Г2СШ 16ГС МЕМСТ бойынша 5520-79	МЕМСТ 5520-79			160	МЕМСТ бойынша 5520-79 болат категориясына байланысты	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқа бөлшектер үшін
МЕМСТ 19282-73	ТШ 14-1-2072-77	Шектелмеген	минус 40- тан 450 -дейін	ТШ бойынша 14-1-2072-77	ТШ 14-1-2072-77
09Г2-ЮЧ, 09Г2СФ-ЮЧ, МЕМСТ бойынша 5520-79, МЕМСТ 19282-73	ТШ 14-232-40-81			120	ТШ 14-232-40-81
08Х18Н10Т 12Х18Н9Т 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 7350-77	Шектелмеген	минус 70 -тен 600 -дейін	50	МЕМСТ 7350-77, үстіңгі қабат топтары М56	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқа бөлшектер үшін
08Х18Н10Т 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72	ТШ 14-1-394-72	Шектелмеген	минус 70- тен 600-дейін	75	ТШ бойынша 14-1-394-72	Сырты, түбі, жалпақ фланцевтер, құбыр торлары және басқа бөлшектер үшін
ВСт3сп3-6 категориялар 08Х18Н10Т 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 10885-85 болат маркасынан жабынды қабаттан	МЕМСТ 10885-85	5,0	минус 20- дан 425- дейін	26	МЕМСТ бойынша 380-71 қабырға температурасы 200⁰С жоғары болған кезде негізі қабаттың болат категорияларына байланысты табақтап сынау	Сырты, түбі, басқа бөлшектер үшін
20К 0Х18Х10Т, 12Х18Н10Т маркалы болаттан қоршалған қабатпен МЕМСТ бойынша 10885-85	МЕМСТ 10885-85	5,0	минус 20- дан 425- дейін	Шектелмеген	МЕМСТ бойынша 5520-79 негізі қабаттың болат категорияларына байланысты МЕМСТ бойынша 10885-85; қабырға температурасы 2000 С жоғарыболған кезде табақтап сынау
16ГС, 09Г2С маркалы болаттан қоршалған қабатпен 08Х18Н10Т, 12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 10885-85	МЕМСТ 10885-85	Шектелмеген	минус 10 -нан 450- дейін	Шектелмеген	МЕМСТ бойынша 5520-79 негізі қабаттың болат категорияларына байланысты, қабырға температурасы 200⁰С жоғары болған кезде табақтап сынау	Сырты, түбі, басқа бөлшектер үшін
22К маркалы болаттан қоршалған қабатпен Св 08Х19Н10Г2Б немесе 08Х18Н10Т ТШ бойынша 108. 1152-82	ТШ 108. 1152-82	Шектелмеген	0 -ден 350- дейін	160	ТШ 108. 1152-82	Құбырға арналған торлар үшін

Болат құбырлар

2 -кесте

Болат маркасы белгілеу НТҚ	Белгілеу	Жұмыс шарттарыотаның қысымы		Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
	НТҚ құбырға	МПа (кгс/см²), көп емес	Қабырға температурасы, С	Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп2 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ 1070-76	0,07	300 дейін	МЕМСТ бойынша 1070-76, тоб В және п.2.6.4. 1,5 тең жұмыс қысым кезінде әр құбырға гидравликалық сынау
ВСт3сп3 ВСт3пс3 МЕМСТ бойынша 380-71	ТШ 14-3-1160-83	5,0	0 -ден 200-дейін	МЕМСТ бойынша 10706-76, тоб В және пп.2.6.3 и п.2.6.4 ТШ 14-3-1160-83	Сырты, құбырлар, люктар және басқа бөлшектер үшін
ВСт3сп5 ВСт3пс5 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ 10706-76	5,0	минус 20-дан 400-дейін	МЕМСТ бойынша 10706-76, В тоб және пп. п.2.6.4
10, 20 МЕМСТ бойынша 1050-74	МЕМСТ 8731-74 немесе МЕМСТ 8733-74	5,0	минус 30-дан 425-дейін	МЕМСТ бойынша 8731-76, тоб В немесе МЕМСТ 8733-87, тоб В және п.2.6.5	Сырты, құбырлар, люктар және басқа бөлшектер үшін
10, 20 МЕМСТ бойынша 1050-74	ТШ 14-3-190-82	8,0	От 0 до 450	ТШ бойынша 14-3-190-82	Сырты, құбырлар, люктар және басқа бөлшектер үшін
20, 15ГС, 12Х18Н12Т ТШ 14-3-460-75	ТШ 14-3-460-75	Шектелмеген	0-ден 475-дейін 600-дейін 570-дейін	ТШ бойынша 14-3-460-75	Құбыр шоқтары, құбырлар және басқа бөлшектер үшін
12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 9940-81 немесе МЕМСТ 9941-81	Шектелмеген	минус 70-тен 350-дейін 350-ден 600-дейін	МЕМСТ бойынша 9940-81 немесе МЕМСТ 9941-81, п.2.6.6	Құбыр шоқтары, құбырлар және басқа бөлшектер үшін Кристал аралықкоррозияны туындатпайтын ортада жұмыс істейтін құбыр шоқтары, құбырлар және басқа бөлшектер үшін
08Х14МФ ТШ бойынша 14-3-815-79	ТШ 14-3-815-79	Шектелмеген	0-ден 475-дейін	ТШ 14-3-815-79	Құбыр шоқтары, құбырлар және басқа бөлшектер үшін

Түсті және қорытпа металдардан құбырлар

3 -кесте

Болат маркасы	Таңбалау	Жұмыс шарттары		Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
белгілеу НТҚ	құбырларға НТҚ	орта қысым, МПа (кгс/см2), көп емес	абырға температурасы, С	Сынау түрлері және қосымша шарттар	Белгілеу
1	2	3	4	5	6
Л68, ЛМш68-0,5, ЛО 70-1, ЛОМш70-1-0,05, ЛА 77-2 МЕМСТ бойынша 15527-70	МЕМСТ 21646-76	Шектелмеген	0 -ден 250-дейін	МЕМСТ бойынша 21646-76 әр құбырды бұзбай тексеру әдісі	Жылумен алмасатын құбырлар үшін
МНЖ-1 МЕМСТ бойынша 492-73	МЕМСТ 17217-79 ТШ 48-21-526-76	Шектелмеген Шектелмеген	0 -ден 300-дейін	МЕМСТ бойынша 17217-79 әр құбырды бұзбай тексеру әдісі ТШ бойынша 48-21-526-76
МНЖМц 30-1-1 МЕМСТ бойынша 492-73	МЕМСТ 10092-75	Шектелмеген	0 –ден 250-дейін	МЕМСТ бойынша 10092-75
Л96 МЕМСТ бойынша 15527-70	МЕМСТ 617-78	4,0	0 -ден 250-дейін	МЕМСТ бойынша 617-78
АДГМ МЕМСТ бойынша 4784-74	МЕМСТ 18457-82	4,0	0-ден 150-дейін	МЕМСТ бойынша 18457-82
20 МЕМСТ бойынша 1050-74	МЕМСТ 8479-70		минус 20 -дан 450-дейін	МЕМСТ 8779-70, топтар IV жіне V, п.2.7.2
1 6ГС МЕМСТ бойынша 19882-80, 10Г2 МЕМСТ бойынша4543-71			минус 40 -тан 450-дейін

Бекіткіш

4-кесте

Болаттың маркасы, белгілеу НТҚ	Таңбалау НТҚ бекткішке	Жұмыс талаптары
Болаттың маркасы, белгілеу НТҚ	Таңбалау НТҚ бекткішке	Орта қысымы, МПа (кгс/см²), көп емес	Қабырға температурасы, 0С	Сынақ түрлері	Белгілеу
1	2	3	4	5	6
20, 15ГС, 16ГС, 22К, 12Х1МФ ССТ бойынша 108.030.113-77	ССТ 108.030.113-77	Шектелмеген	минус 20- дан 450-дейін	ССТ бойынша 108,030.113-77	Фланцевтер, құбырға арналған торлар үшін
08Х18Н10Т МЕМСТ бойынша5632-72	ССТ 108. 030.113-77		минус 60- тан 600-дейін
12Х18Н10Т МЕМСТ бойынша 5632-72	ССТ 108.109.01-79			ССТ бойынша 108.109.01-79, п.2.7.2

Ескерту: МЕМСТ 8479-70 қарастырылған бекіткіштің механикалық құрылымы шектен шығады, құрастыру құжатында айтылған.

Бекіткіш бөлшектер

5-кесте

Болат маркасы белгілеу НТҚ	Бекіткішке НТҚ белгісі	Шектелген параметрлер
		Түйреуіштер және бұрандамалар		гайкалар
		Жұмыс қысымы, МПа	Жұмыс температурасы, ⁰С	Жұмыс қысымы	Жұмыс температурасы, ⁰С
1	2	3	4	5	6
ВСт3сп4, ВСт3сп3 МЕМСТ бойынша 380-71	МЕМСТ12.2.073-82	2,5	300-дейін 0- ден 300-дейін	2,5	300-дейін
20	МЕМСТ 12.2.073-82	2,5		10
30, 35, 40, 45 МЕМСТ бойынша 1050-74 және МЕМСТ 10702-78	МЕМСТ 12.2.073-82, МЕМСТ 20700-75	10,0	425-дейін	20	425-дейін
35Х, 40Х МЕМСТ бойынша 4543-71 және МЕМСТ10702-78	МЕМСТ 20700-75	16,0	425-дейін	16,0	425-дейін
30ХМА, 35МХ МЕМСТ бойынша 4543-71	МЕМСТ 20700-75	Шектелмеген.	50-дейін	Шектелмеген.	450-дейін
25ХГМФ 20072-74	МЕМСТ 20700-75	Шектелмеген.	510-дейін	Шектелмеген.	540-дейін
20ХГМГФГТР МЕМСТ бойынша 20700-74	МЕМСТ 20700-75	Шектелмеген.	565-дейін	Шектелмеген.	545-дейін
31Х19Н9МВВТ, ХН35ВТ МЕМСТ бойынша 5632-72	МЕМСТ 20700-75	Шектелмеген.	625-дейін	Шектелмеген.	600-дейін

Дәнекерлеу материалдары

6-кесте

Қолмен электр доғалы дәнекер			Автоматты дәнекерлеу
Болат маркасы	МЕМСТ бойынша 9467-75 электродтүрі	Қолдану кезінде рұқсат етілетін		Флюс маркасы,	Қолданыс кезінде
Болат маркасы	МЕМСТ бойынша 9467-75 электродтүрі	, ⁰С	2246-70 МЕМСТ бойынша сымның маркасы	белгілеу НТҚ	рұқсат етілетін температура, ⁰С
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп, ВСт3пс	342,346	минус 15 төмен емес	Св-08, Св-08А	АН-348А, ОСЦ-45 МЕМСТ 9087-81 бойынша	минус 20-тан төмен емес
ВСт3сп, ВСт3Гпс, 10, 20, 20К, 22К, маркалар ВСт3сп және 20К екі қабатты болаттың негізгі қабаты	Э42А Э46А Э50А	минус 30 төмен емес минус 40 төмен емес Сол сияқты	Св-08ГА Св-10ГА, Св-10Г2	ФЦ-22 ССТ бойынша 108.948.02-85	минус 30-тан төмен емес
09Г2С, 16ГС, марка 16ГС екі қабатты болаттың негізгі қабаты	Э50А	минус 40 төмен емес	Св-08ГА, Св-08ГС, Св-12ГС, Св-10Г2	АН-348А, АН-22, ОСЦ-45 МЕМСТ 9087-81 бойынша, ФЦ-16, ФЦ-22 ССТ 948.02-85 бойынша	минус 30-дан төмен емес, металлдың қалыңдығы 24 мм- кезде минус 40-тан төмен емес
12ХГМФ	350А	Сол сияқты	Св-08ГС		Сол сияқты
12Х18Н10Т	Э-04Х20Н9	450-дейін	Св-08Х19Н9Т Св-04Х19Н9	ФЦ-11 ССТ 108.948.02-85 бойынша
08Х18Н10Т 12Х18Н9Т	Э-08Х20Н9Г2Б при требовании стойкости против ММК, Э07Х19НГ1, М3Г2Б, Э08Х19Н 10Г2Б-при требовании стойкости к ММК	450-дейін 350-ден қалпына келтіру пісіруден кейін	МЕМСТ 2246-70 бойынша Св-06Х25Н12Гю Св-07Х25Н 12Г2Т МЕМСТ 2246-70 бойынша екі қабатты болат үшін Св-04Х19Н11М3	АН-26С МЕМСТ 9087-81 бойынша; 48-ОФ-6 ССТ 5.9006-76 бойынша	600-дейін
Св-08ГА по ГОСТ 2246-70 болат маркалары үшін ВСт3сп, ВСт3пс, 20	АН-8, АН-22 МЕМСТ 9087-81, ФЦ-6, ФЦ-21 бойынша ССТ 108.948.02-85 бойынша	1 кесте бойынша қалпына келтіру талаптары және дәнекерлеу қосындысының жоғарлығы	Св-08Г20 МЕМСТ 2240-70 бойынша болат маркалары үшін ВСт3сп, ВСт3пс, ВСт3пс, 10,20	МЕМСТ 8050-70 бойынша көмір қышқыл газ немесе қоспа СО2 с МЕМСТ 5583-78 бойынша (70% СО2 + 30% О2) кислород	минус 30⁰С-дан төмен емес
Св-10НЮ ТШ 14-1-2219-77 Св-10Г2, Св-08ГС МЕМСТ 2246_70 бойынша болат маркалары үшін 20К, 22К
Св-10Г2, Св-08ГС, Св-08Г2С, Св-08Г 2СМТ МЕМСТ 2246-70 бойынша	АН-8, АН-22 МЕМСТ 9087-81 ФЦ-6, ФЦ-22 бойынша ССТ 108.948.02-85 бойынша	Сол сияқты	Св-08ГС	Сол сияқты	минус 40⁰С-тан төмен емес
Св-04Х19Н9, Св-01Х19Н9, Св-06Х19Н9Т	АН-26 МЕМСТ 9087-69 бойынша	6000 -ден ММК қарсы тұрақтылық талаптарынсыз	Св-082Х20Н9Г7Т Св-10Х16Н25А М6	Көмір қышқыл газ	Екі қабат үшін
Св-07Х19Н10Б, Св-05Х20Н9 ФБС МЕМСТ 2246-70 бойынша	АНФ-14 ВТУ ИЭС оларға. Патона	3500С -дейін ММК тұрақтылық талаптары бойынша	Св-01Х19Н9, Св-04Х19Н9 МЕМСТ бойынша	Аргон МЕМСТ 10157-79 бойынша	ММК тұрақтылық талаптары жоқ кезде
Св-04Х19Н11М3	38-ОФ-6 ССТ 5.9206-76 бойынша	Св-06Х19Н9Т	Св-06Х19Н9Т, Св-07Х19В10Б Св-07Х18Н9ТЮ Св-05Х20Н9ФБС МЕМСТ 2246-70 бойынша	Аргон МЕМСТ 10157-79 бойынша	3500С -дейін ММК тұрақтылығына талаптар болған кезде

Баллондарды дайындау және жөндеу үшін қолданылатын материалдар

7-кесте

NN рс	Болат маркасы	Химиялық құрамы (МЕМСТ, ТШ, ССТ)		МПа (кгс/см²) дағы уақытша кедергілер		Ағын шегі, МПа, (кгс/см²) кем емес	Термиялық өңдеу	Қолданылатын температунра 0С		Орта қысымы, МПа, (кгс/см²) көп емес	Баллонның цилиндрлік бөлігіндегі қабырғаның орташа қалыңдығы, МПа (не б.)
NN рс	Болат маркасы	Химиялық құрамы (МЕМСТ, ТШ, ССТ)		Кем емес	Көп емес	Ағын шегі, МПа, (кгс/см²) кем емес	Термиялық өңдеу	Төмен емес	Жоғары емес	Орта қысымы, МПа, (кгс/см²) көп емес
1	МЕМСТ	ГОСТ 4543-71		1275(130)	1521(155)	1079(110)	340	-80	150	Шектелмеген.	15
2	35ХН3МФА	ТШ 14-3-883-79, МЕМСТ 4543-71		1128(115)	1373(140)	981(100)	340	-80	150	Сол сияқты	30
3	40ХН2МА	МЕМСТ 4543-71		981(100) 932(95)	1177(120) 1177(120	834(85) 785(80)	3+0	-50 -50	150 150	“ “	15 25
4	30ХМА	МЕМСТ 4543-71		а)1030(105 б) 932(95) в) 785(80)	1275(135) 1177(220) 981(100)	883(90) 730(75) 589(60)	340	-50 -60 -80	150 150 150	“ “ “	15 21 21
5	30ХГСА	МЕМСТ 4543-71		883(90) 687(90)	1226(126) шек. меген.	687(70) 412(42)	3+0 Н+0	-50 -50	150 150	“ “	15 шек. меген
6	40Х, 38ХА, 35ХГМФ, 30ХГР	МЕМСТ 4543-71		883(90)	1177(120)	687(70)	340	-50	150	40(400)	30
7	Д	ССТ 14-21-77		638(65)	Шек. меген.	373(38)	Н	-50	150	25(250)	Шектелмеген
8	45	МЕМСТ 1050-74		598(81)	Сол сияқты	353(36)	Н	-50	150	25(250)	Сол сияқты
9	40	МЕМСТ 1050-74		569(58)	“	334(34)	Н	-50	150	25(250)	“
10	35	МЕМСТ 1050-74		530(54)	“	314(32)	Н	-50	150	25(250)	“
11	30	МЕМСТ 1050-74		491(50)	Шектелмеген	314(30)	Н	-50	150	25(250)	Шектелмеген
12	25	МЕМСТ 1050-74		451(46)	Сол сияқты	275(28)	Н	-50	150	25(250)	Сол сияқты
13	20 20	МЕМСТ 1050-74 МЕМСТ 1577-81		412(42) 373(38)	“	245(28) -	Н Н Н	-50 -40 -50	350 475 475	25(250) 5,0 (50)	“ 12 12
14	ВСт3сп, ВСт3пс	380-81		373(38)	“	-	Н Н	-40 -50	425 425	5,0 (50)	12 12
15	45Г14Н8Ф	ТШ 14-131-452-80 ТШ 14-131-474-80		932(95)	“	736(75)	3+0	-50	400	Шектелмеген.	15
16	12Х18Н9 12Х18Н10Т 12Х18Н12Т	МЕМСТ 5632-72		530(54) 549 56	“	255(26)	А	-196	150	Сол сияқты	Шектелмеген
17	0Х18Н10	МЕМСТ 5632-72		510(54) 530 54	“	255(26)	А	-196	150	-	Сол сияқты
18	08Х18Н10Т 08Х18Н12Т	МЕМСТ 5632-72		510(54) 549 56	“	255(26)	А	-196	150	“	“
19	08Х18Н12Т		МЕМСТ 5632-72	491(50)	“	255(26)	А	-196	150	“	“
	Центробежнолитная
20	балқыту 14	ССТ 1-92-077-78		706(72)	Шектелмеген.	589(60)	Н	-50	60	Шектелмеген.	Шектелмеген
21.	Балқыту ПТ-38	МЕМСТ 19807-84		687(70)	Сол сияқты	491(50)	Н	-50	60	Сол сияқты	Сол сияқты

*Ыстық құбырлардан жасалған баллондарға жататын,тазартқышта келтірілген жоғары саплы болат маркалар үшін суықдеформацияланған бөлгіште,

**3 –шыңдау-болатты термиялық өңдеу түрі (қыздыру, содан кейін тез суу ),кейін материал (20 С)температурада осы болат тегіс емес құылым жағдайда болады. Шыңдау болаттын қаттылығын көтереді

Н - тұрақтандыру-ауада оны қыздыру(шамамен 750е 950 С дейін), шыдамдылығы және ауада келесі суу, болатты термиялықөңдеу түрі. Шыдамдылықты болаттың механикалық құрылысын көтеру үшін жүргізеді..

О - жіберу-болат түріне термиялық өңдеу жасау түрі,шыңдаудан кейін, және біршама темпенратураға дйін қызыдыру кейін сууту(тәртіп бойынша ауада немесе сууда). Болат шыңдаудан кейін тек қаттылықты ғана емес сынғыш болып келеді, бұлкерек емес, сонымен қатар жоғары қаттылық бөлшекке механикалық өңдеу жасауды кідіртеді. Сынғыштықты және шыңдалған болатты майсқақ қалыпқа келтіру үшін жібереді. Төмен (120 + 150 С), орташа (300 + 400 С) және жоғары (450 + 650 С) жіберуді анықтайды(соңғысы жақсарту деп аталады). Жіберу режимі мықтылығына және майсқақтық талаптарына сәйкес анықыталады.

А - аустенизация – құрамында 8% никелі бар хром никелді жоғары сапалы болатқа термо өңдеу түрі, 1050+1150 С дейін қыздырудағы бектілген келесі тез сууту. Аустентиттеу кезінде ереже бойынша кристал аралық коррозия пайда болады,

С - ескіру – бөлме температурасында метал құрамының һзгеруі және ескірудің және балқытудың өзгеруі (табиғи ескіру), немесе қыздыру кезінде (жасанды ескіру). Алайда ескіру металлдың майсқақтығын және соғылу байланысы кезінде мықтылық және қаттылығының артуына әкеледі.

П – термиялық өңдеусіз

*** Дәнекерлегіш автомобил баллондары үшін.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
15-қосымша

Болаттарды типтерге және топтарға бөлу

1-кесте

N р/с	Болат типі	Болат таңбасы
1	Көміртекті	Ст2сп2, Ст2сп3, Ст3сп2, Ст3пс3, Ст3сп3,Ст3пс3, Ст3пс4, Ст3сп4, Ст3сп3, Ст3спб,Ст3пс4, Ст4пс3, Ст4сп3, Ст5сп2(45)08, 10, 15, 20, 25, 30(52), 35(52),40(52), 45*(52), 15К, 16К, 18К, 20К, 22К,15Л 20Л, 25Л, 30Л, 35Л
2	Нашар қосындыланған марганецті және кремний марганецті	10Г2, 15ГС, 16ГС, 17ГС, 17Г1С, 17Г1СУ, 09Г2С, 10Г2С1, 14ХГС, 10Г2С, 20ГСЛ
3	Нашар қосындыланған хромды	35Х(52), 40Х(52)
4	Нашар қосындыланған молибден, хром молибден және хром молибден ванадийлі	12МХ, 12ХМ, 15ХМ, 10Х2М, 12Х1МФ, 15Х1М1Ф, 12Х2МФСР 20ХМЛ, 20ХМФЛ, 15Х1М1ФЛ, 25Х1МФ(52), 25Х1М1Ф1ТР(52), 30ХМА(52), 30ХМ(52), 20Х1М1Ф1БР*(52), 20Х1М1Ф1ТР
5	Нашар қосындыланған марганецникельмолибденді-және хромникельмолибден-ванадийлі	16ГНМА, 14ГНМА, 38ХН9МФАм
6	Мартенсит хромды	20Х13, 12Х11В2МФ(52), 13Х11Н2В2МФ(52), 20Х12ВНМФ*(52), 18Х12ВМБФР, 10Х9МФБ (ДИ 82Ш)
7	Аустенит хромникельді	08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 08Х16Н9М2, 12Х18Н9ТЛ, 12Х18Н12М3ТЛ, 08Х16Н19М2Б(52), 31Х19Н9МВБТ(52), ХН35ВТ*(52)
8	Аустенит хром марганецті	10Х13Г12БС2Н2Д2 (ДИ 59)
9	Темір никель және никель негіздегі қорытпалар	06Х28МДТ, 03МДТ, ХН32Т
10	Ферритті	08X13, 08X17Т, 15Х25Т

2-кесте

р/с N	Болат типі	Болат таңбасы
1	Көміртекті	В ст3, 10,20,15К, 16К, 18К, 20К, 20ЮЧ
2	Нашар қосындыланған марганецті және кремний марганецті	16ГС,17ГС, 17Г1С,09Г2С,10Г2СФ, 10Г2С1, 10Г2, 10Г2С1Д, 09 Г2, 09Г2СЮЧ, 16ГМЮЧ, 09Г2СФБ
3	Нашар қосындыланған молибден, хром молибден және хром молибден ванадийлі	12МХ, 12ХМ, 12Х1МФ, 15ХМ, 10Х2ГНМ, 1Х2М1, 20Х2МА
4	Мартенсит хромды	15Х5, 15Х5М, 15ХВФ, 12Х8ВФ, 20Х13, Х9М, 12Х13
7	Аустенит ферритті	08Х22Н6Т, 12Х21Н5Т, 08Х18Г8Н2Т, 15Х18Н12С4ТЮ
8	Аустентинтті	10Х14Г14Н4Т, 08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б, 10Х17Н13М2Т, 08Х17Н13МЗТ, 03Х17Н14МЗ, 12Х18Н12Т, 02Х18Н11, 02Х8Н22С6, 03Х19АГЗН10Т, 07ХГЗГ20, 12Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 02Х18Н11, 03Х21Н21М4ГБ
9	Темір никель және никель негіздегі қорытпалар	16Х28МДТ, 03Х28МДТ, ХН32Т
10	Ферритті	08X13, 08X17Т, 15Х25Т

3-кесте

N п/п	Болат типі	Болат таңбасы
	Перлитті:
1	Көміртекті	ВСт2сп2, ВСт2сп3, ВСт3сп2, ВСт3сп3, ВСт3пс3,ВСт3Гпс3, ВСт3пс4, ВСт3сп4, ВСт3сп5, ВСт3сп6,ВСт3Гпс4, ВСт4пс3, ВСт4сп4, Ст5сп2(45)08, 10, 15, 20, 25, 30(52), 35(52), 40(52), 45*(52), 15К, 16К, 18К, 20К, 22К,15Л 20Л, 25Л, 30Л, 35Л
2	Нашар қосындыланған марганецті және кремний марганецті	10Г2, 15ГС, 16ГС, 17ГС, 17Г1С, 17Г1С1, 09Г2С, 10Г2С1, 14ХГС
3	Нашар қосындыланған хромды	35Х, 40Х
4	Нашар қосындыланған молибден, хром молибден және хром молибден ванадийлі	12МХ, 12ХМ, 15ХМ, 10Х2М, 15Х1М1Ф, 12Х2МФСР, 20ХМЛ, 20ММФД, 15Х1МФЛ, 20Х1МФ, 25Х1М1Ф1ТР, 20Х1М2Ф1БР*
5	Нашар қосындыланған марганец никель молибденді және хром молибден ванадийлі	16ГНМА, 14ГНА, 38ХН3МФА*
6	Мартенсинтті	20Х13, 12Х11В2МФ, 13Х11М2В2МФ, 20Х12ВНМФ, 18Х12ВМБФР
7	Аустентинтті	08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 08Х16Н9М2, 12Х18Н9ТЛ, 12Х18Н12М3ТЛ, 31Х19Н9МВБТ, ХН35ВТ

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
16-қосымша

Қазандарды дайындау үшін қолданылатын материалдар
Табақ болат

1-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Шекті параметрлер

Міндетті механикалық сынау*(1),*(2)

Бақылау*(1)

табаққа

болатқа

S, мм

р, МПа (кгс/см2)

t,^оС

Сигма в

сигмт

делта

пси

КС

КСА

Бүгілуге

макроқұрылымдар

Дефектоскопия*(4)

Ст3пс3 Ст3сп3 Ст4пс3 Ст4сп3 Ст3Гпс3 Ст3пс4 Ст3сп5 Ст3Гпс4

МЕМСТ14637*(5)

МЕМСТ 380*(3)

1,6 (16)

200

МЕМСТ 1577

МЕМСТ 1050

1,6 (16)

300

15К, 16К,

18К, 20К

МЕМСТ 5520

Шектелмеген

450

22К

МЕМСТ 5520

ТШ 108.1025

ТШ 24-3-15-870

ТШ 14-2-538

МЕМСТ 5520

ТШ 108.1025

ТШ 24-3-15-870

ТШ 14-2-538

Шектелмеген

350

15ГС

ТШ 108.1268

Сол сияқты

450

17ГС, 17Г1С

МЕМСТ 19281

МЕМСТ 5520

МЕМСТ 19281

350

14ХГС

МЕМСТ 19281

Шектелмеген

350

16ГС, 09Г2С, 10Г2С1

МЕМСТ 19281

МЕМСТ 5520

МЕМСТ 19281

Шектелмеген

450

16ГНМА, 14ГНМА

ССТ 108.030.118

ТШ 108-11-

ССТ 108.030.118

ТШ 108-11-

Сол сияқты

360

12МХ

ТШ 14-1-642

МЕМСТ 20072

530

12ХМ

МЕМСТ 5520

540

10Х2М

МЕМСТ 5520

570

12Х1МФ

МЕМСТ 5520

ТШ 14-1-1584

МЕМСТ 5520

МЕМСТ 20072

570

15Х1М1Ф

ТШ 24-3-15-163

ТШ 108-11-348

ТШ 24-3-15-163

ТШ 108-11-348

575

08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т

МЕМСТ 7350

МЕМСТ 5632

Шектелмеген

600

10Х9МФБ (ДИ 82Ш)

ТШ 14-1-3946

Сол сияқты

600

ТШ 0900-006-057644-17

600

Тігіссіз құбырлар
Қазанның қызу бетіне арналған құбырлар

2-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Шекті параметрлер

Міндетті механикалық*(2) сынақтар*(1), *(3)

Бақылау*(1)

құбырға

болатқа

t, ⁰C*(6)

р, МПа (кгс/см2)

сигмав

сигмат

дельта

технологиялық

*(3)

дефектос-копия

*(4)

микроқұрылым

10, 20

МЕМСТ 8731

(В тобы)

МЕМСТ 8733

(В тобы)

ТШ 14-3-858

МЕМСТ 1050

ССТ 14-21

400

5 (50)

10, 20

ТШ 14-3-190

ССТ 14-21

ТШ 14-1-1545

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-1787

ТШ 14-1-2228

ТШ 14-1-4992

ТШ 14-1-4944

ТШ 108-17-1030

450

6,4 (64)

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ14-1-5319

500

Шектелмеген

20 ПВ

ТШ 14-3-1881

ТШ 14-1-5185

500

Шектелмеген

12МХ

ТШ 14-3-610

ТШ 14-1-1263

530

Сол сияқты

15ГС

ТШ 14-3-460

ТШ 108-874-95

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

450

15ХМ

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

550

12Х1МФ

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-5319

585 *(5)

12Х1МФ-ПВ

ТШ 14-3-1952

ТШ 14-1-5271

585 *(5)

12Х2МФСР

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

585 *(5)

12Х11В2МФ

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

620

12Х18Н12Т *(11)

ТШ 14-3-460

ТШ 14-3-796

ТШ 14-1-1529

640

ДИ59 10Х13Г12 БС2Н2Д2

ТШ 14-3-917

ТШ 14-1-2870

650

10Х9МФБ

(ДИ 82Ш)

ТШ 14-3-1412

ТШ 14-134-319

620

Балқытылған құбырлар*(7)

ТШ 14-3-341

*(11)

ТШ 14-1-1529

500

Шектелмеген

12Х1МФ

ТШ 14-3-341

*(11)

ТШ 14-1-1529

585

Сол сияқты

Коллекторлар мен құбыр өткізгіштерге арналған құбырлар

3-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Шекті параметрлер

Міндетті механикалық *(2) сынақтар*(1), *(3)

Бақылау*(1)

құбырға

болатқа

t, ⁰C

р, МПа

(кгс/

см²)

сигма_в

сигма_ т

дельта

пси

КС

макроқұрылым

технологиялық*(3)

дефектоскопия

микроқұрылым

10, 20

МЕМСТ 8731 *(10)(В тобы)

МЕМСТ 8733

*(10)

(В тобы)

МЕМСТ 1050

300

1,6 (16)

10, 20

ТШ 14-3-190

ССТ 14-21

ТШ 14-1-1545

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-1787

ТШ 14-1-2228

ТШ 14-1-4992

ТШ 14-1-4944

ТШ 108-17-1030

425

6,4 (64)

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-5319

450

Шектелмеген

20ПВ

ТШ 14-3-1881

ТШ 14-1-5185

450

Сол сияқты

МЕМСТ 550

(А тобы)

МЕМСТ 1050

425

5 (50)

15ГС

ТШ 14-3-460

ТШ 14-3-420

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-1787

450

Шектелмеген

16ГС

ТШ 108.1267

ТШ 3-923

ССТ

108.030.113

ТШ 3-923

450

Шектелмеген

12МХ

ТШ 14-3-610

ТШ 14-1-1263

520

Сол сияқты

15ХМ

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

550

12Х1МФ

ТШ 14-3-460

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-5319

570

12Х1МФ-ПВ

ТШ 14-3-1952

ТШ 14-1-5271

570

15Х1М1Ф

ТШ 14-3-460

ТШ 14-3-420

ТШ 3-923

ТШ 108-874-95

ТШ 14-1-1529

ТШ 14-1-2560

ТШ 14-1-1787

ТШ 3-923

575

10Х9МФБ

(ДИ 82Ш)

ТШ 14-3-1892

ТШ 14-134-319

600

*(1) Нормаларған көрсеткіштер және табақтарды бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. НТҚ қарастырылған қосымша сынақ түрлері құрылымдық ұйыммен таңдалады.

*(2) Созылуға сынау кезінде және соғу тұтқырлығына сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

*(3) Технологиялық сынақтарды мынадай құбырлар диаметрі кезінде жүргізу қажет: 60 мм дейін – жақтау айналасында бүгілуге немесе кеңейтуге; 60 мм жоғары 108 мм дейін – кеңейтуге немесе майыстыруға; 108 мм жоғары 273 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге; 273 мм астам және 25 мм дейін қабырғасының қалыңдығы кезінде – тілмені бүгуге. Жаншып қақтайтын қосылыстарда пайдаланылатын құбырлар үшін кеңейтуге сынау міндетті болып табылады.

*(4) 6,4 МПа (64 кгс/см²) астам қысым кезінде радиографиялық, УДБ немесе басқа да ұқсас бақылаудан қыздыру беттерінің (балқытылған құбырлардан басқа) және коллекторлардың барлық құбырлары, сондай-ақ қазандардың жылытылмайтын құбырлары өтеді.

*(5) Аустенит болаттан жылан түтіктерді перлит болаттан коллекторлармен жалғайтын құбырлардың жылытылмайтын бөліктері үшін 600⁰С дейін температура кезінде хром молибден ванадий болаттардан (12Х1МФ және 12Х2МФСР) жасалған құбырларды қолдануға жол беріледі.

*(6) Қыздыру беті құбырларының жылытылмайтын бөліктері үшін (аустенит болаттардан жасалған құбырлардан басқа) 20ҮС температураны жоғарылатуға болады, алайда 500ҮС дейін – көміртекті үшін, 470^оС – кремний марганецті үшін, 570ҮС – хром молибден үшін, 600^оС – хром молибден ванадий үшін, 630ҮС – жоғары хромды болаттар үшін.

*(7) Шекті параметрлер, қою газ құрылымы құбырлары арасындағы қоятын материалдарға қойылатын талаптар сәйкес НТҚ белгіленеді.

*(8) МЕМСТ 9941, МЕМСТ 14162 бойынша және ТШ 14-3-796 бойынша 12Х18Н12Т және 12Х18Н10Т таңбалы болаттан жасалатын сыртқы (немесе ішкі) диаметрі 20 мм кем құбырлар бу және су сынамаларын сұрыптау құбыр өткізгіштері үшін пайдалануға жіберіледі.

*(9) Эксперименталды қондырғылар үшін 12Х18Н10Т (МЕМСТ 9941) таңбалы болаттан құбырларды қолдануға болады, 630ҮС дейінгі температуралар үшін олар 12Х18Н12Т таңбалы болатқа ТШ 14-3-460 техникалық талаптарға сәйкес дайындалған жағдайда.

*(10) Дайындаушыда тұтас ультрадыбыстық бақылаудан өту жағдайында пилигримді жұқарту әдісімен құймадан дайындалған МЕМСТ 8731 және МЕМСТ 8733 бойынша құбырларды қолдануға болады.

*(11) Жоғары күкіртті мазуттар мен көмірлер үшін 12Х18Н12Т таңбалы болаттан қыздырғыштардың шығу секцияларын дайындау 610ҮС дейін температура кезінде жіберіледі.

*(12) Құбырлардың макроқұрылымыны бақылау нәтижелері құбыр дайындамасына сертификат деректері бойынша қабылданады.

Дәнекерленген құбырлар

4-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Шекті параметрлер

Міндетті сынақ *(1)

Технологиялық сынақ*(1),

*(3)

Пісірілген жер дефектоскопиясы

*(1),

*(4)

құбырға

болатқа

t, ⁰C

р, Мпа (кгс/см2)

Механикалық сынақ *(2), *(5)

негізгі металл *(2)

пісірілген жер

сигма_в

сигма_т

дельта

КС

дельта

КС

1 т/с дейінгі өнімділікпен қазандар үшін қыздыру беті құбырлары

Ст2сп2, Ст2сп2, Cт3пc2

МЕМСТ 10705

(В тобы)

МЕМСТ 380

300

1,6 (16)

08, 10, 20

МЕМСТ 10705

(В тобы)

МЕМСТ 1050

300

2,5 (25)

Қазан шегіндегі құбыр өткізгіштерге арналған құбырлар

Түзу тігісті құбырлар

Ст3сп3, Ст3сп4

МЕМСТ 10706

(В тобы)

МЕМСТ 380

115

1 (10)

Ст3сп5

МЕМСТ 10705

(В тобы)

МЕМСТ 380

300

1,6 (16)

10, 20

МЕМСТ 10705

(В тобы)

МЕМСТ 1050

300

1,6 (16)

МЕМСТ 20295

МЕМСТ 1050

350

2,5 (25)

+*(44)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

ТШ 14-3-620

ТШ 14-1-1921

ТШ 14-1-1950

300

1,6 (16)

17ГС, 17Г1С

МЕМСТ 20295

МЕМСТ 19281

425

2,5 (25)

+*(51)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

ТШ 14-3-1138

ТШ 14-1-1950

425

2,5 (25)

Бұрамалы тігісі бар құбырлар

Ст3сп5

ТШ 14-3-954

ТШ 14-1-4636

300

2,5 (25)

ТШ 14-3-808

ТШ 14-1-2471

350

2,5 (25)

МЕМСТ 20295

МЕМСТ 1050

350

2,5 (25)

+*(51)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

МЕМСТ 20295

ТШ 14-3-954

МЕМСТ 19281

350

2,5 (25)

+*(51)

*(1) Нормаларған көрсеткіштер және дәнекерленген құбырларды бақылау көлемі НТҚ көрсетілген талаптарға сәйкес келеді. НТҚ қарастырылған қосымша сынақ түрлері құрылымдық ұйыммен таңдалады.

*(3) Технологиялық сынақтарды мынадай құбырлар диаметрі кезінде жүргізу қажет: 60 мм дейін – жақтау айналасында бүгілуге немесе кеңейтуге; 60 мм жоғары 108 мм дейін – кеңейтуге немесе майыстыруға; 108 мм жоғары 152 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге; 152 мм астам және 530 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге. Жаншып қақтайтын қосылыстарда пайдаланылатын құбырлар үшін кеңейтуге сынау міндетті болып табылады.

*(4) Радиографиялық бақылаудан немесе УДБ пісірілген жерлер барлық ұзындығы бойынша өтеді.

*(5) Дәнекерленген қосылысты созуға және соғу тұтқырлығына механикалық сынақтар диаметрі 425 мм және астам құбырлар үшін жүргізіледі.

Болат шыңдалғылар

5-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Шекті параметрлер

Міндетті сынақтар *(1) механикалық

Макроқұрылымды бақылау *(1)

дефектоскопия

*(3)

шыңдалғыға*(4)

болатқа

t, ⁰C

р, МПа (кгс/см2)

сигма_в

сигма_т

дельта

пси

КС

Ст2сп3, Ст3сп3, Ст4сп3

МЕМСТ 8479

(IV топ)

МЕМСТ 380

200

1,6 (16)

15, 20, 25

МЕМСТ 8479

(IV,

V тобы) *(5)

МЕМСТ 1050

450

6,4 (64)

ССТ 108.030.113

450

Шектелмеген

10Г2,

МЕМСТ 8479

МЕМСТ 4543

450

Сол сияқты

10Г2С 22К

ССТ

108.030.113

ССТ 108.030.113

350

15ГС, 16ГС

ССТ

108.030.113

ССТ 108.030.113

450

16ГНМА

ССТ

108.030.113

ССТ 108.030.113

350

12МХ

МЕМСТ 8479

(IV,

V тобы)

МЕМСТ 20072

530

15ХМ

МЕМСТ 8479

(IV,

V тобы)

МЕМСТ 4543

550

12Х1МФ

ССТ

108.030.113

ССТ 108.030.113

570

Шектелмеген

15Х1М1Ф

ССТ

108.030.113

ССТ 108.030.113

575

Шектелмеген

10Х9МФБ

(ДИ 82Ш)

ТШ 0900-006-057644-17

600

Сол сияқты

*(1) Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. Шыңдалғылар санаты, тобы, сапасы және НТҚ қарастырылған қосымша сынақтар құрылымдық ұйыммен таңдалады.

*(2) Созылуға және соғу тұтқырлығына сынақтар кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

*(3) 200 мм астам габаритті өлшемдердің біреуі болатын немесе қалыңдығы 50 мм астам 6,4 МПа (64 кгс/см2) астам қысым кезінде жұмыс істейтін бу қазандары бөлшектерінің барлық шыңдалғылары радиографиялық бақылаудан немесе УДБ өтеді.

*(4) Дөңгелек прокатты 4-кестеде көрсетілген жағдайларда прокатқа НТҚ бойынша пайдалануға болады, яғни сол таңбада, сол параметрлерге, сол механикалық қасиеттерді бақылауды (созуға және соғу тұтқырлығына) және тұтас радиографикалық бақылауды немесе УДБ орындау кезінде дайындау қажет. Прокат диаметрі 80 мм астам болған кезде механикалық қасиеттерді бақылау тангенциал бағыттағы үлгілерде жүргізіледі.

*(5) 20 және 25 болаттар үшін 350ҮС дейін және 12Х1МФ үшін 570ҮС дейін температуралар кезінде қысымды шектеусіз D_y 100 мм үшін МЕМСТ 8479 (II топ) бойынша 20, 25 және 12Х1МФ болаттарынан шыңдалғыларды қолдануға болады.

Болат құймалар

6-кесте

Болат таңбасы	НҚ		Шекті параметрлер		Міндетті сынақ *(1) механикалық						Дефектоскопия *(3)
	құймаға	болатқа	t, ⁰C	р, МПа (кгс/см²)	Механикалық сынақ *(2)
	құймаға	болатқа	t, ⁰C	р, МПа (кгс/см²)	сигма_в	сигма_т	дельта	пси	КС	Н
15Л, 20Л, 25Л, 30Л, 35Л	МЕМСТ 977 (2 топ)	МЕМСТ 977	300	5 (50)	+	+	+	-	-	-	-
20Л, 25Л, 30Л, 35Л	МЕМСТ 977 (3 топ)	МЕМСТ 977	350	Шектелмеген	+	+	+	-	+	-	+
25Л	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	425 *(4)	Сол сияқты	+	+	+	+	+	+	+
20ГСЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	450	"	+	+	+	+	+	+	+
20ХМЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	520	"	+	+	+	+	+	+	+
20ХМФЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	540	"	+	+	+	+	+	+	+
15Х1М1ФЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	570	"	+	+	+	+	+	+	+
12Х18Н9ТЛ	МЕМСТ 977 (3 топ)	МЕМСТ 977 (3 топ)	610	"	+	+	+	+	+	-	+
12Х18Н12 МЗТЛ	МЕМСТ 977 (3 топ)	МЕМСТ 977 (3 топ)	610	"	+	+	+	+	+	-	+

*(1) Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. НҚ қарастырылған қосымша сынақ түрлері және сапа тобы құрылымдық ұйыммен таңдалады.

*(2) Созылуға және соғу тұтқырлығына сынақтар кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

*(3) 6,4 МПа (64 кгс/см²) астам қысым кезінде жұмыс істейтін бу қазандары және құбыр өткізгіштер үшін құймалар радиографиялық бақылаудан, УДБ немесе басқа осыған ұқсас бақылаудан өтеді. Бақылау көлемі құймаға техникалық шарттармен білгіленеді. Сонымен қатар міндетті бақылаудан дәнекерлеуге жататын келте құбырлардың шеттері өтеді.

*(4) Ернемектен тыс бөліктегі қабырға қалыңдығы 55 мм дейін болатын ССТ 108.961.03 бойынша 25Л болаттан дайындалатын құймалар үшін оларды пайдаланудың шекті температурасы 450^оС дейін белігленеді.

Бекіткіш

7-кесте

Болат таңбасы

НҚ

Жұмыс ортасының шекті параметрлері

Міндетті сынақ*(1)

механикалық сынау (шпилькаларды және бұрандамаларды)*(4)

Макроқұрылым

шпилькалар*(3) и

бұрандамалар*(2)

гайкалар*(4)

бекіткішке

болатқа

t, ⁰C

р, МПа

(кгс/см²)

t, ⁰C

р, МПа

(кгс/см2)

сигма_в

сигма_т

дельта

пси

КС

Ст5сп2, Ст3сп3, Ст4сп3

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 380*(5)

200

2,5

(25)

350

2,5 (25)

Ст3сп6, Ст3сп6

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 380*(5)

350

1,6

(16)

350

2,5 (25)

Ст3сп3, Ст3пс3*(7), Ст3кп3*(7)

МЕМСТ 1759.0

*(7)

МЕМСТ 380*(5)

350

2,5 (25)

10, 10кп

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050

350

2,5 (25)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1759.0

*(7)

МЕМСТ 1050

МЕМСТ 10702

400

2,5 (25)

400

10 (100)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050

МЕМСТ 10702

400

2,5 (25)

400

10 (100)

30, 35, 40

МЕМСТ 20700

МЕМСТ

1759.0*(7)

МЕМСТ 1050

МЕМСТ 10702

425

10 (100)

425

20 (200)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050

МЕМСТ 10702

425

10 (100)

425

20 (200)

09Г2С

ССТ 26-2043

МЕМСТ 19281

425

10 (100)

35Х, 40Х

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 4543

МЕМСТ 10702

425

20 (200)

450

20 (200)

30ХМА, 35ХМ

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 4543

МЕМСТ 10702

450

Шектелмеген

510

Шектелмеген

38ХНЗМФА

МЕМСТ 23304

МЕМСТ 4543

350

Сол сияқты

350

Сол сияқты

5Х1МФ

(ЭИ10)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

510

540

20Х1М1Ф1ТР

(ЭП182)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

580

20Х1М1Ф1БР

(ЭП44)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

580

20Х13

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 18968

450

510

13Х11Н2В2

МФ(ЭИ961)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 5949

510

540

20Х12ВНМФ

(ЭП428)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 18968

560

18Х12ВМБФР

(ЭИ993)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 5949

560

Шектелмеген

560

Шектелмеген

08Х16Н13М

2Б(ЭИ680)

МЕМСТ

20700*(8)

МЕМСТ 5632

625

Сол сияқты

625

Сол сияқты

31Х19Н9МВ

БТ(ЭИ572)

МЕМСТ

20700*(8)

МЕМСТ 5632

625

ХН35ВТ

(ЭИ612)

МЕМСТ

20700*(8)

МЕМСТ 5632

650

*(1) Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. Стандарттармен қарастырылған санаттар, сапа тобы және қосымша сынақтар құрылымдық ұйыммен таңдалады.

*(2) Бұрандамаларды 3 МПа (30 кгс/см2) қысымға дейін және 300^оС температураға дейін МЕМСТ 20700 бойынша пайдалануға болады. Басқа жағдайларда шпилькаларды қолдану қажет.

*(3) ГОСТ 1759.0 бойынша шпилькаларды 300^оС температураға дейін қолдануға болады.

*(4) Созуға сынау кезінде және соғу тұтқырлығына сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

*(5) 200^оС жоғары температура кезінде жұмыс істеуге арналған МЕМСТ 380 бойынша көміртекті болаттан шпилькалар, бұрандамалар материалы механикалық тозудан кейін соғу тұтқырлығына сыналады.

*(6) Гайкаларға арналған материал қаттылығы бойынша ғана бақылаудан өтеді.

*(7) Жартылай ыңғайлы және қайнаған болаттан гайкаларды, жабдық 0^оС жоғары температурамен жайда орнатылған болса, қолдануға болады.

МЕМСТ 1759.4 және МЕМСТ 1759.5 бойынша 4 немесе 5 төзімділік тобындағы 20 болаттан бұрандамалар мен шпилькалар қолданылады, 30 және 35 болаттан – 5 немесе 6 төзімділік тобының; Ст3 және 20 болаттан гайкалар – 4 төзімділік тобының, 30 және 35 болаттан – 5 төзімділік тобының.

*(8) Аустенит болаттан шпилькалар, бұрандамалар үшін бұранданы 500^оС дейін орта температурасы кезінде домалатуға болады.

Шойын құймалар

8-кесте

Болат таңбасы	НҚ	Элемент атауы	Шекті параметрлер			Міндетті сынақ*(1)
Болат таңбасы	НҚ	Элемент атауы	Шекті параметрлер			механикалық сынақ
			D_у, Мм	t, ⁰C	р, МПа (кгс/см²)	сигма_в	сигма_т	дельта	Н
Қазанның жылытылмайтын элементтеріне арналған шойын құймалар
СчЮ*(6), Сч15	МЕМСТ 1412		80	130	3 (30)	+	-	-	+
СчЮ*(6), Сч15	МЕМСТ 1412		300	200	0,8 (8)
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	МЕМСТ 1412		100	300	3 (30)	+	-	-	+
			200		1,3 (13)
			300		0,8 (8)
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412		600	130	0,64 (6,4)	+	-	-	+
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412		1000	130	0,25 (2,5)
Кч33-8, Кч35-10, Кч37-12	ГОСТ 1215		200	300	1,6 (16)	+	-	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293		200 600	350	4 (40)	+	+	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293			130	0,8 (8)
Қазанның жылытылатын элементтеріне арналған шойын құймалар *(2)
Сч10*(5), Сч15, Сч20, Сч25	МЕМСТ 1412*(3)	Шойын қазандар: секциялық, ойлы-қырлы құбырлармен		130	1,5 (15)	+	-	-	+
Cч10*(5), Cч15, Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	МЕМСТ 1412*(3)	Конвекцияланған экономайзерлер: ойлы-қырлы құбырлар*(4), қалыпқа келтірілген бөлшектер	60	300	3 (30)	+	-	-	+
Кч33-8, Кч35-10, Кч37-12	МЕМСТ 1215*(3)	Ойлы-қырлы құбырлары бар кәдеге жаратушы қазандар	60	350	5 (50)	+	-	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	МЕМСТ 7293	Сол сияқты	60	350	2,5 (25)	+	+	+	+

*(1) Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгенге сәйкес келеді.

*(2) Жылытылатын элементтерге арналған шойын құймалардың ішкі диаметрі 60 мм аспайды.

*(3) Сұр шойыннан жасалған (МЕМСТ 1412) жылытылатын элементтер үшін ыстық газ температурасы 550^оС жоғары болмайды және соғылған шойыннан (МЕМСТ 1215) - 650^оС.

*(4) Құйылған болат құбырлармен ойлы-қырлы құбырлардың шекті параметрлері болат құбырлар металының қасиеттерімен анықталады, алайда 9 МПа (90 кгс/см²) жоғары емес және 350^оС.

*(5) Сч10 шойынды 120 МПа (12 кгс/см²) төмен болмайтын уақытша кедергімен қолдануға болады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
17-қосымша

Сопақтықты есептеу әдістемесі

Салыстырмалы сопақтық көлемі (1) және (2) формулалар бойынша анықталады:

1) штуцерлер мен люктері жоқ қимада:

(1)

2) штуцерлер мен люктері бар қимада:

(2)

мұнда, Dmax, Dmin-ыдыстың сәйкесінше ең үлкен және ең кіші сыртқы (ішкі) диаметрлері, мм;

d-штуцер немесе люктің ішкі диаметрі, мм

Ыдыстар үшін қабырға қалыңдығының салыстырмалы сопақтығының ішкі диаметріне 0,01 және одан кем болатын көлемін 1,5 % дейін арттыруға рұқсат беріледі.

Сыртқы қысыммен жұмыс жасайтын ыдыстардың элементтері үшін салыстырмалы сопақтық 0,5 % аспайды.

Дәнекерленген жіктердегі жиектердің бұрыштылығы f = 0,1s + 3 мм аспайды, бірақ, 2-кестеде ыдыстардың элементтері үшін көрсетілген сәйкесінше шамалардан артық болмайды (1 сурет).

1-сурет. Дәнекерленген жіктердің жиектерінің бұрыштылығы

1-кесте

Түйіскен жіктердегі жиектердің максималды бұрыштылығы, мм
шентемірлер	шарлы резервуарлар мен қалақшалардан жасалған түптердің		конусты түптердің
D-дан тәуелсіз	D < 5000	D > 5000	D < 2000	D > 2000
5	6	8	5	7
D-ішкі диаметр, мм.

Ыдыстың беріктігін анықтайтын түйіскен жалғаулардағы орталық бет бойынша өлшенетін b беттердің жиектерінің орнынан жылжуы (2 сурет) b = 0,1s аспайды, бірақ 3 мм артық емес.

Электркүйікті дәнекерлеумен орындалатын жіктерден басқа, сақиналы жіктердегі жиектердің орнынан жылжуы 3-кестеде келтірілген шамадан аспайды. Электркүйікті дәнекерлеумен орындалатын сақиналы жіктердегі жиектердің орнынан жылжуы 5 мм аспайды.

2-сурет. Қаңылтыр жиектерінің орнынан жылжуы

2-кесте

Дәнекерленетін қаңылтырлардың қалыңдығы s, мм	Сақиналы жіктердегі түйісетін жиектердің жол берілетін максималды орнынан жылжуы, мм
Дәнекерленетін қаңылтырлардың қалыңдығы s, мм	монометалды ыдыстарда	биметалды ыдыстарда коррозиялы қабатының тарабынан
20 дейін	0,1s +1	төселетін қабаттың қалыңдығының 50 %
20-дан жоғары 50 дейін	0,15s, бірақ 5 артық емес	төселетін қабаттың қалыңдығының 50 %
50-н жоғары 100 дейін	0,04s + 3,5	0,04s + 3, бірақ төселетін қабаттың қалыңдығынан артық емес
100 жоғары	0,025s + 5, бірақ 10 артық емес	0,025s + 5, бірақ 8 артық емес және төселетін қабаттың қалыңдығынан артық емес
Ескерту: Жиектерінің орнынан жылжуы 5 мм асатын, дәнекерленген жалғаулар үшін еңістігі 1: 3 түйісетін беттегі қорытпа жағдайында.

Құбырлардың түйісетін дәнекерленген жалғауларында жиектердің орнынан жылжуы 4-кестеде келтірілген шамалардан аспайды.

3-кесте

Құбыр қабырғасының қалыңдығы s, мм	Жиектердің жол берілетін максималды орнынан жылжуы, мм
3 дейін	0,2s
3-тен жоғары 6 дейін	0,1s +0,3
6-дан жоғары 10 дейін	0,15s
10-нан жоғары 20 дейін	0,05s + 1
20-дан жоғары	0,1s, бірақ 3-тен артық емес

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
18-қосымша

Дәнекерлі жалғаулар сапасын бағалау

1. Осы қосымша көзбен шолу, өлшеу, капилляр, магнитұнтақтық, радиографиялық және ультрадыбыстық бақылау кезінде, механикалық сынақтар кезінде және металлографиялық зерттеулер кезінде доғалы, электрқоқысты, электр сәулелік және газбен дәнекерлеумен орындалған және қысыммен жұмыс істейтін дәнекерлеу қосылыстары сапасын бағалау нормаларына қойылатын негізгі талаптарды белгілейді.

Дәнекерлеу қосылыстары сапасын бағалаудың нақты нормалары дәнекерлеу қосылыстарын бақылауға НТҚ келтіріледі.

Дәнекерлеудің басқа тәсілдерімен орындалған дәнекерлеу қосылыстыр үшін және қысыммен жұмыс істейтін дәнекерлеу қосылыстыр үшін, дәнекерленген қосылыстырды жоғарыда аталмаған әдістермен бақылау үшін сапаны бағалау нормалары НТҚ белгіленеді.

2. Осы қосымшада пайдаланылған терминдер мен анықтамалар 9-бөлімде берілген.

3. Сапаны бағалау нормалары мынадай өлшем көрсеткіштері (ӨК) бойынша қабылданады:

дәнекерленген бөлшектердің номиналды қалыңдығы бойынша – бірдей қалыңдықтағы бөлшектердің жапсарл дәнекерленген қосылыстары үшін (жонып өңдеу, бөлу, калибрлеу немесе сығу жолымен бөлшектердің шеттерін алдын ала өңдеу кезінде - өңдеу аймағындағы дәнекерленген бөлшектердің номиналды қалыңдығы бойынша);

аса жұқа бөлшектің номиналды қалыңдығы бойынша – түрлі номиналды қалыңдықтағы бөлшектердің жапсарлы дәнекерленген қосылыстары үшін (аса жұқа бөлшектің шеттерін алдына ала өңдеу кезінде - өңдеу аймағында оның номиналды қалыңдығы бойынша);

бұрыштық тігістің есептелген биіктігі бойынша – бұрыштық, таңбаланған жәе соғылған дәнекерлеу қосылыстары үшін (толық балқытылған бұрыштық және таңбаланған қосылыстар үшін өлшем көрсеткіші ретінде аса жұқа бөлшектің номиналды қалыңдығын қабылдау қажет);

аса жұқа бөлшектің екі еселенген номиналды қалыңдығы бойынша (екі пісірілгеннен) – кесілген дәнекерлеу қосылыстары үшін (құбырларды құбырлы тақталарға пісіріп қосулардан басқа);

құбыр қабырғасының номиналды қалыңдығы бойынша – құбырларды құбыр тақталарына пісіріп дәнекерлеу қосылыстары үшін.

Екі қабырға арқылы дәнекерлеу қосылыстарын радиографиялық бақылау кезінде сапаны бағалау нормалары бір қабырға арқылы бақылау кезіндегі өлшем көрсеткіші бойынша қабылданады.

4. Дәнекерлеу қосылыстарының ұзақтығы (ұзындығы, периметрі) тігіс жиегіндегі дәнекерлеу бөлшектерінің сыртқы беті бойынша анықталады (жалғастықтарды қосу үшін, бұрыштық және таңбаланған қосылыстары үшін – бұрыштық тігіс жиегіндегі пісірілетін бөлшектердің сыртқы беті бойынша).

5. Қолданылатын бұзылмайтын бақылау әдістерімен анықталған жеке дара қосылулар мен жиналулардың жалпы келтірілген аумағы және саны осы нормаларда көрсетілген мәндерден жоғары болмайды, дәнекерлеу қосылысының кез келген бөлігінде ұзындығы 100 мм.

Ұзақтығы 100 мм кем дәнекерлеу қосылыстары үшін жеке дара қосылулар мен жиналулардың жалпы келтірілген аумағы және саны бойынша нормаларды бақыланатын қосылыс ұзықтығының азаюына пропорционал азайтады. Егер сол кезде бөлшекті өлшем алынса, онда ол жақын бүтін санға дейін дөңгелектенеді.

2. Көзбен шолу және өлшеу бақылауы

1. Дәнекерлеу қосылыстарын көзбен шолу және өлшеу бақылауы кезінде мыналарға жол берілмейді:

барлық түрлегі және бағыттағы жарылулар;

негізгі металл және тігіс арасындағы, сондай-ақ тігіс білікшелері арасындағы шикі пісірілімдер (балқымай қалған);

тігіс түбіндегі шикі пісірілімдер (НТҚ қаралған жағдайлардан басқа);

ағылулар (жұғындар) және металл шашырандылары;

пісірілмеген кратерлер;

құйымдар;

күйдірулер;

жиналулар;

қысқартулар(НТҚ қаралған жағдайлардан басқа);

тігіс өлшемінің белгіленген нормалардан асып ауытқуы.

2. Көзбен шолу және өлшеу бақлауы кезінде анықталған жіберілетін ақаулар нормалары 1 кестеде берілген.

Дәнекерлеу қосылыстарындағы беттік ақаулар нормалары

1-кесте

Ақау	Жіберілетін максималды өлшем, мм	Ақаулар саны
Жапсарлы тігістің сыртқы жағынан дөңестігі	Дәнекерлеу түріне және қосылыс типіне байланысты НҚ немесе құрылымдық құжаттамамен белгіленеді	-
Білікшелер арасындағы түсіп кетулер (шұқырлар) және тігіс бетінің қабыршақтығы	0,12 РП*(46) + 0,6, алайда 2 аспайды	-
Жеке дара қосылулар	0,12 РП + 0,2, алайда 2,5 аспайды	ӨК 2-ден 10 дейін кезінде-02 ӨК + 3 ӨК 10 жоғары 20 дейін кезінде -,1# ӨК + 4 ӨК 20 жоғары кезінде -,05# РП + 5, алайда 8 аспайды
Төсем сақиналарынсыз құбырды біржақты пісіру кезінде тігіс түбінің дөңестігі	1,5 D кезінде 25 дейін қоса алғанда 2,0 D кезінде 25 жоғары 150 дейін қоса алғанда 2,5 D кезінде 150 жоғары	-
Төсем сақиналарынсыз құбырды біржақты пісіру кезіндегі тігіс түбінің батыңқылығы	0,12 ӨК + 0,4, алайда 1,5 аспайды	-

3. Капиллярлық бақылау

1. Индикатор белгілері бойынша дәнекерленген қосылысты бақылау кезінде ұзартылған және бөлек болмайтын индикатор белгілеріне жол берілмейді. Жеке дара дөңгелек индикатор белгілерінің саны жекелеген қосылыстар үшін 2.1 кестеде көрсетілген нормалардан жоғары болмайды, ал әрбір индикатор белгісінің ең үлкен өлшемі бұл нормалардың үш еселік мәнінен жоғары болмайды.

2. т. сәйкес бақылау кезінде анықталған ақауларды реактивті жойғаннан кейін олардың нақты көрсеткіші бойынша бағалауға болады. Сонымен қатар осы қосымшаның таблица 1 және 1 т талаптарын басшылыққа алу керек. Бұл бағалау нәтижелері соңғы болып табылады.

4. Магнитұнтақтық бақылау

1. Магнитұнтақтық бақылау кезінде сапаны бағалау нормалары көзбен шолу бақылауға арналған нормаларға сәйкес келеді (2.1 т және 2.1 кесте).

2. т сәйкес бақылау кезінде анықталған ақауларды эмульсияны немесе ұнтақты жойғаннан кейін олардың нақты өлшемі бойынша бағалауға болады. Бұл бағалау нәтижелері соңғы болып табылады.

5. Радиографиялық бақылау

1. Егер радиографиялық суретте жарылулар, шикіпісірілімдер (НҚ қаралған жағдайлардан басқа), күйгендер, қаяулар, жол берілмейтін дөңестік және тігіс түбінің батыңқылығы (2.1 кесте) жазылып қалмаса, ал жекелеген қосылулар мен жиналулардың жалпы келтірілген аумағы және саны, өлшемі 1 кестеде және НҚ келтірілген нормалардан жоғары болмаса, дәнекерленген қосылыстар сапасы қанағаттанарлық болып есептеледі.

Сурет сезімталдылығының талап етілетін деңгейі НҚ белгіленеді.

Радиографиялық бақылау кезінде анықталған дәнекерлеу қосылыстарының жіберілетін ақаулары нормалары

2-кесте

Ақау

Дәнекерленген қосылыстың өлшем көрсеткіші (ӨК), мм

Максималды өлшемі, мм

100 мм тігіске ақаулар саны

Жеке дара қосулулар

2,0-ден 15 дейін

қоса алғанда

15 жоғары 40 дейін

қоса алғанда

40 жоғары

ОД5ӨК + 0,5#

0,05 ӨК + 2,0

0,025 ӨК + 3,0, алайда 5 аспайды

Жеке дара қосылулар мен жиналулардың жалпы саны: 0,25?К

+12

Жеке дара жиналулар

2,0-ден 15 дейін

қоса алғанда

15 жоғары 40 дейін

қоса алғанда

40 жоғары

1,5(0,15ӨК+0,5)

1,5(0,05ӨК+2,0)

1,5(0,ӨК3), алайда 8,0 аспайды

ӨК кезінде 2-ден

40 дейін;

ОДӨК+18, алайда

27 аспайды ӨК кезінде

40 жоғары

Жеке дара созылған қосылулар

2,0-ден 5 дейін қоса алғанда

5 жоғары 50 дейін

қоса алғанда

50 жоғары

ОД5ӨК + 5, алайда

14 аспайды

6. Ультрадыбыстық бақылау

1. Дәнекерленген қосылыстар сапасы мынадай шарттарды сақтаған кезде қанағаттанарлық болып есептеледі:

анықталған тұтас еместіктер созылмалы болып табылмайды (тұтас еместіктердің шартты созылмалылығы сәйкес эталондық шағылдырғыштың шартты созылмалылығынан жоғары болмайды);

екі көршілес тұтас еместіктер арасындағы түсіріп алулар беті бойынша ара қашықтық бұл көрсеткіштің үлкен мәнімен тұтас еместіктердің шартты созылмалылығынан кем болмайды (тұтас еместіктер жеке дара болып табылмайды);

эквивалентті алаңдар мен жеке дара тұтас еместіктер саны НТҚ белгіленген нормалардан, жоғары болмайды.

7. Механикалық сынақтар

1. Механикалық сынақтар нәтижелері бойынша дәнекерлеу қосылыстарының сапасы мынадай талаптарды орындаған жағдайда қанағаттанарлық болып есептеледі:

а) уақытша кедергі негізгі металл үшін минималды жіберілетіннен төмен болмауы тиіс, ал уақытша кедергінің түрлі нормативтік мәндері бар элементтердің дәнекерленген қосылыстарын сынау кезінде бұл көрсеткіш – беріктігі аздау негігі металл үшін минималды жіберілетіннен төмен емес. Аталған талаптардың өзгеруі НТҚ қарастырылуы мүмкін;

б) сыртқы диаметрі 108 мм кем қабырғасының қалыңдығы 12 мм кем болған құбырлардың жапсарлы жіктерінің майысуға сынау кезінде сығылатын беттер арасындағы саңылау және статикалық бүгілуге сынау кезіндегі бүгілу бұрышы 1 кесте талаптарына сәйкес келуі тиіс.

Бүгілуге және майысуға дәнекерлеу қосылыстарын сынау
нәтижелеріне қойылатын талаптар

3-кесте

Дәнекерленген бөлшектердің болат түрі (тобы)	Дәнекерленген бөлшектердің номиналды қалыңдығы s, мм	Бүгілуге сынау кезіндегі бүгілу бұрышы, град, кемінде	Майысуға сынау кезіндегі сығылатын беттер арасындағы саңылау, мм, аспайды
Көміртекті	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	100 (70)	4s
Көміртекті	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	80	-
Марганецті және кремниймарганецті	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	80 (50)	5s
Марганецті және кремниймарганецті	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	60	-
Марганецтіникель молибден, хром молибден және хром молибден ванадийлі- перлит тобындағы және жоғары қосын,дыланған хромды мартенситі ферритті топтағы	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	50	6s
	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	40	-
Хром никель және хром марганецті аустенит тобындағы	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	150	4s
Хром никель және хром марганецті аустенит тобындағы	20 дейін қоса алғанда 20 жоғары	120	-

в) тігіс бойынша кесілген МЕМСТ 6996 бойынша VI түріндегі үлгілердің соғу бүгілуіне сынау кезіндегі соғу тұтқырлығы кемінде:

49 Дж/см² (5 кгс х м/см²) – перлит тобындағы болаттардан және мартенсит-феррит тобындағы жоғары қосындыланған болаттан жасалған элементтердің дәнекерленген қосылыстары үшін;

69 Дж/см² (7 кгс х м/см²) – аустенит тобындағы хром никель болаттардан жасалған элементтердің дәнекерленген қосылыстары үшін.

8. Металлографиялық зерттеулер

1. Металлографиялық зерттеулер нәтижелері бойынша дәнекерленген қосылыстар сапасын бағалау нормалары НТҚ талаптарына сәйкес келеді. Сонымен қатар жіберілмейтін ақауларға 1 т көрсетілген ақаулар жатады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
19-қосымша

Қысыммен жұмыс істейтін бу және ыстық су құбыр өткізгіштерін
дайындау үшін қолданылатын материалдар

1-кесте

Табақ болат

Болат таңбасы

МЕМСТ

Шекті параметрлер

Міндетті механикалық сынаулар1,2

Бақылау1

Бүгілуді

Микроқұрылымды

Дефектоскопия3

Табаққа

Болатқа

S, мм

р, МПа (кгс/см²)

t ⁰С

sВ

sТ

КС

КСА

Ст3псЗ

Ст3спЗ

Ст3псЗ

Ст4сп3

МЕМСТ 146374

МЕМСТ 3805

1,6(16)

200

Ст3ГпсЗ

Ст3пс4

Ст3сп5

СтЗГпс4

10,20

МЕМСТ 1577, МЕМСТ 16253

МЕМСТ 1050

1,6(16)

5(50)

300

20К

МЕМСТ 5520

Шектелмеген

450

22К

МЕМСТ 5520

ТШ 108.1025

ТШ 24-3-15-870 ТШ 14-2-538

МЕМСТ 5520

ТШ 108.1025-81

ТШ 24-3-15-870-75 ТШ 14-2-538-83

Сол сияқты

350

15ГС

ТШ 108-1268-84

-//-

450

17ГС, 17Г1С

МЕМСТ 19281 МЕМСТ 5520

МЕМСТ 19281

-//-

350

14ХГС

МЕМСТ 19281

-//-

350

16ГС, 09Г2С, 10Г2С1

МЕМСТ 19281 МЕМСТ 5520

МЕМСТ 19281

Шектелмеген

350

12МХ

ТШ 14-1-642-73

МЕМСТ 20072

сол сияқты

530

12ХМ

МЕМСТ 5520

-//-

540

10Х2М

МЕМСТ 5520

-//-

570

12Х1МФ

МЕМСТ 5520

ТШ 14-1-1584-75

МЕМСТ 5520

МЕМСТ 20072

-//-

570

15Х1 М 1Ф

ТШ 24-3-15-163 -71

ТШ 108-11-348-78

ТШ 24-3-15-163-71

ТШ 108-11-348-78

-//-

575

08Х18Н

10Т 12Х18Н

9Т 12Х18Н

10Т

МЕМСТ 7350

МЕМСТ 5632

-//-

600

Ескерту: * Табақтан дайындалған қалыпқа келтірілген бөлшектер, бу және ыстық су құбыр өткізгіштері арматурасы.

¹Нормаларған көрсеткіштер және табақтарды бақылау көлемі МЕМСТ-та көрсетілгендерге сәйкес келеді. МЕМСТ-та қарастырылған сапа санаты және қосымша сынақ түрлері құрылымдық ұйыммен таңдалады. Кестемен қарастырылған талаптар (+ белгісімен белгіленгендер), алайда қолданылатын МЕМСТ-та жоқтар, қайта қарау кезінде МЕМСТ-қа қосылады.

²Созылуға сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау және 1087-1094 тармақтарға сәйкес, соғу тұтқырлығына сынау кезінде 1086-1096 тармақтарға сәйкес жүргізіледі.

³УДБ қалыңдығы 60 мм астам табақтар, сондай-ақ I және II санаттағы құбыр өткізгіштерге арналған қалыңдығы 20 мм астам табақтар өтеді.

42,5 МПа (2,5 кгс/см2) дейін жұмыс қысымы және 300^оС дейін температура кезінде тегіс ернемектер үшін 3, 4 және 5-санаттағы ВСт3сп болаттарынан табақты және 1,6 МПа (16 кгс/см²) дейін қысым кезінде 200^оС дейін температура кезінде 2 және 3-санаттағы ВСт3пс, ВСт3кп, ВСт2кп, ВСт2кп болаттардан табақты қолдануға болады.

Тігіссіз құбырлар

2-кесте

Болат таңбасы

МЕМСТ

Шекті параметрлер

Міндетті сынақ3

Бақылау1

Құбырға

Болатқа

t,⁰С

р, МПа

(кг/см²)

Механикалық сынақтар2

Технологиялық сынақтар³

Макроқұрылым

Дефектоскопия4

Микроқұрылым

sВ

sТ

КС

10, 20

МЕМСТ 87315

(В тобы)

МЕМСТ 87335

(В тобы)

МЕМСТ 1050

300

1,6 (16)

10, 20

ТШ 14-3-190

МЕМСТ 1050

425

6,4 (64)

ТШ 14-3-460

450

Шектелмеген

МЕМСТ 550

(А тобы)

МЕМСТ 1050

425

5(50)

10Г2

МЕМСТ 8731

(В тобы)

МЕМСТ 8733

(группа В)

МЕМСТ 4543

350

5(50)

09Г2С

ТШ 14-3-1128

МЕМСТ 19281

425

5(50)

15ГС

ТШ 14-3-460

ТШ 14-3-420

ТШ 14-3-460

ТШ 14-3-420

450

Шектелмеген

16ГС

ТШ 108-1267

ТШ 3-923

ССТ 108.030.113

ТШ З-923

450

Сол сияқты

12МХ

ТШ 14-3-610

МЕМСТ 20072

530

Сол сияқты

15ХМ

ТШ 14-3-460

550

Сол сияқты

12х1 МФ

ТШ 14-3-460

570

Сол сияқты

15Х1МФ

ТШ 14-3-460

ТШ 3-923

ТШ 14-3-460

ТШ 3-923

575

Сол сияқты

12Х18Н12Т

ТШ 14-3-420

ТУ 14-3-460

ТШ 14-3-420

ТШ 14-3-460

610

Сол сияқты

08Х16Н9М2

ТУ 14-3-446

ТШ 14-3-446

610

Сол сияқты

12Х18Н12Т

ТУ 14-3-7966

ТШ 14-3-796

610

Сол сияқты

(12Х18Н10Т)

МЕМСТ 99417

МЕМСТ 5632

МЕМСТ 141627

10х9 МБШ

ТШ 14-3-1460

ТШ 14-1-4607

600

Сол сияқты

Ескерту:

²Созылуға сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау және 1087-1090 тармақтарға сәйкес, соғу тұтқырлығына сынау кезінде және 1086-1096 тармақтарға сәйкес жүргізіледі.

³ Технологиялық сынақтарды мынадай құбырлар диаметрі кезінде жүргізу қажет: 60 мм дейін – жақтау айналасында бүгілуге немесе кеңейтуге; 60 мм жоғары 108 мм дейін – кеңейтуге немесе майыстыруға; 108 мм жоғары 273 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге; 273 мм астам және 25 мм дейін қабырғасының қалыңдығы кезінде – тілмені бүгуге.

⁴Радиографиялық, УДБ немесе басқа осыған тең бақылаудан I және II санаттағы құбыр өткізгіштер үшін барлық құбырлар өтеді.

⁵МЕМСТ 9941, МЕМСТ 14162 және ТШ 14-3-796 бойынша 12Х18Н10Т және 12Х18Н12Т таңбалы болаттан диаметрі шағын құбырлар (20 мм кем) бу және су сынамаларын сұрыптау құбыр өткізгіштері үшін қолдануға жіберіледі.

Дәнекерлеу құбырлары

3-кесте

МЕМСТ

Шекті

параметрлер

Міндетті сынақ1

Дәнекерленген тігіс дефектоскопиясы4

Болат таңбас

Құбырларға

Болатқа

t,⁰С

р, МПа (кгс/см²)

Механикалық сынақ2

Технологиялық сынақтар.3

Негізгі металл2

Дәнекерлеу тігісі5

sВ

sТ

КС

sв

КС

Тікелей тігісті құбырлар

4-кесте

Ст3спЗ

Ст3сп4

Ст3сп5

МЕМСТ 10706 (В тобы)

МЕМСТ 380

200

2,5 (25)

Ст3сп5

МЕМСТ 10705 (В тобы)

МЕМСТ 380

200

2,5 (25)

10, 20

МЕМСТ 10705 (В тобы)

МЕМСТ 1050

300

2,5 (25)

МЕМСТ 20295

МЕМСТ 1050

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С 17Г1СЦ

ТШ 14-3-620-77

ТШ 14-1-1921-76

ТШ 14-1-1950-77

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С

МЕМСТ 20295

ТШ 14-1-1921-76

МЕМСТ 19281

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С 17Г1СУ

ТШ 14-3-1138-82

ТШ 14-3-1424-86

ТШ 14-3-1270-84

ТШ 14-1-1950

350

2,5 (25)

Бұрамалы тігісі бар құбырлар

5-кесте

ВСт3сп5

ТШ 14-3-954-80

ТШ 14-1-4636

300

2,5(25)

ТШ 14-3-808-78

ТШ 14-3-954-80

ТШ 14-1-2471

350

2,5(25)

МЕМСТ 20295

МЕМСТ 1050

350

2,5(25)

17ГС, 17Г1С

МЕМСТ 20295

ТШ 14-3-954-80

ТШ 14-1-1921-76

ТШ 14-3-954-80

350

2,5(25)

*Диаметрі 530 - 820 мм құбырлар үшін.

Ескерту:

Нормаларған көрсеткіштер және дәнекерленген құбырларды бақылау көлемі НТҚ көрсетілген талаптарға сәйкес келеді. НТҚ қарастырылған қосымша сынақ түрлері құрылымдық ұйыммен таңдалады.

² Созылуға сынау кезінде және соғу тұтқырлығына сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

³Технологиялық сынақтарды мынадай құбырлар диаметрі кезінде жүргізу қажет: 60 мм дейін – жақтау айналасында бүгілуге немесе кеңейтуге; 60 мм жоғары 108 мм дейін – кеңейтуге немесе майыстыруға; 108 мм жоғары 152 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге; 152 мм астам және 530 мм дейін – майыстыруға немесе тілмені бүгуге. Жаншып қақтайтын қосылыстарда пайдаланылатын құбырлар үшін кеңейтуге сынау міндетті болып табылады.

⁴ Радиографиялық бақылаудан немесе УДБ пісірілген жерлер барлық ұзындығы бойынша өтеді.

⁵ Дәнекерленген қосылысты созуға және соғу тұтқырлығына механикалық сынақтар диаметрі 425 мм және астам құбырлар үшін жүргізіледі.

Болат шыңдалғылар

6-кесте

Болат таңбасы

МЕМСТ

Шекті параметрлер

Міндетті сынақтар1

Бақылау¹

Шыңдалғыға⁵

Болатқа²

t,⁰С

р, МПа (кгс/см²)

Механические испытания³

Макроқұрылым

Дефектоскопия⁴

sВ

sТ

КС

ВСт2сп3

В Ст3спЗ

МЕМСТ 8479

(IV тобы)

МЕМСТ 380

200

1,6(16)

15, 20, 25

МЕМСТ 8479

(группа IV,V)6

МЕМСТ 1050

450

6,4(64)

ССТ 108.030.113

450

шектелмеген

10Г2, 10Г2С

МЕМСТ 8479

(IV,V тобы)

МЕМСТ 4543

450

-//-

22К

ССТ 108.030.113

350

-//-

15ГС, 16ГС

ССТ 108.030.113

450

-//-

16ГНМА

ССТ 108.030.113

350

-//-

12МХ

МЕМСТ 8479

(IV, V тобы)

МЕМСТ 20072

530

-//-

15МХ

МЕМСТ 8479

(IV, V тобы)

МЕМСТ 4543

550

-//-

12Х1МФ

ССТ 108.030.113

570

-//-

15ХМ1Ф

ССТ 108.030.113

МЕМСТ 108.030.113

575

-//-

Ескерту:

¹ Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. Шыңдалғылар санаты, тобы, сапасы және НТҚ қарастырылған қосымша сынақтар құрылымдық ұйыммен таңдалады.

² Созылуға және соғу тұтқырлығына сынақтар кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

3200 мм астам габаритті өлшемдердің біреуі болатын немесе қалыңдығы 50 мм астам 6,4 МПа (64 кгс/см²) астам қысым кезінде жұмыс істейтін бу қазандары бөлшектерінің барлық шыңдалғылары радиографиялық бақылаудан немесе УДБ өтеді.

⁴ Дөңгелек прокатты 4-кестеде көрсетілген жағдайларда прокатқа НТҚ бойынша пайдалануға болады, яғни сол таңбада, сол параметрлерге, сол механикалық қасиеттерді бақылауды (созуға және соғу тұтқырлығына) және тұтас радиографикалық бақылауды немесе УДБ орындау кезінде дайындау қажет. Прокат диаметрі 80 мм астам болған кезде механикалық қасиеттерді бақылау тангенциал бағыттағы үлгілерде жүргізіледі.

520 және 25 болаттар үшін 350ҮС дейін және 12Х1МФ үшін 570^оС дейін температуралар кезінде қысымды шектеусіз D_y 100 мм үшін МЕМСТ 8479 (II топ) бойынша 20, 25 және 12Х1МФ болаттарынан шыңдалғыларды қолдануға болады.

Болат құймалар

7-кесте

	МЕМСТ		Шекті параметрлер		Міндетті сынақтар1						Дефектоскопия3
Болат таңбасы	Құймаға	Болатқа	t, ⁰С	р, МПа (кгс/см²)	Механикалық сынақтар2
					sВ	sТ	d	y	КС	Н
15Л, 20Л 25Л, З0Л, 35Л	МЕМСТ 977 (группа II)	МЕМСТ 977	300	5(50)	+	+	+	-	-	-	-
20Л, 25Л, З0Л, 35Л	МЕМСТ 977 (группа III)	МЕМСТ 977	350	Не ограничено	+	+	+	-	+	-	+
25Л	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	4254	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ГСЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108,961.03	450	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ХМЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	520	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ХМФЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	540	-//-	+	+	+	+	+	+	+
15Х1М1ФЛ	ССТ 108.961.03	ССТ 108.961.03	570	-//-	+	+	+	+	+	+	+
12Х18Н9ТЛ	МЕМСТ 977 (III топ)	МЕМСТ 977 (III топ)	610	-//-	+	+	+	+	+	-	+
12Х18Н12МЗТЛ	МЕМСТ 977 (III топ)	МЕМСТ 977 (III топ)	610	-//-	+	+	+	+	+	-	+

Ескерту:

¹ Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. НҚ қарастырылған қосымша сынақ түрлері және сапа тобы құрылымдық ұйыммен таңдалады.

² Созылуға және соғу тұтқырлығына сынақтар кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

36,4 МПа (64 кгс/см²) астам қысым кезінде жұмыс істейтін бу қазандары және құбыр өткізгіштер үшін құймалар радиографиялық бақылаудан, УДБ немесе басқа осыған ұқсас бақылаудан өтеді. Бақылау көлемі құймаға техникалық шарттармен білгіленеді. Сонымен қатар міндетті бақылаудан дәнекерлеуге жататын келте құбырлардың шеттері өтеді.

⁴ Ернемектен тыс бөліктегі қабырға қалыңдығы 55 мм дейін болатын ССТ 108.961.03 бойынша 25Л болаттан дайындалатын құймалар үшін оларды пайдаланудың шекті температурасы 450^оС дейін белігленеді.

Бекіткіш

8-кесте

НТҚ

Жұмыс ортасының шекті параметрлері

Міндетті сынақтар1

Микроқұрылым

Болат таңбасы

Бекіткішке

Болатқа

Шпилькалар³

Және бұрандалар²

Гайкалар6

Механикалық сынақтар (шпилькалар мен бұрандалардың)4

t,⁰С

р, МПа (кгс/см²)

t,⁰С

р, МПа (кгс/см²)

sВ

sТ

КС

ВСт5сп2

ВСт3спЗ

ВСт4сп3

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 3805

200

2,5(25)

350

2,5(25)

ВСт3спб

ВСт3сп5

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 3805

350

1,6(16)

350

2,5(25)

ВСт3спЗ

МЕМСТ 1759.07

МЕМСТ 3805

350

2,5(25)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050

350

2,5(25)

МЕМСТ 20700 МЕМСТ 1759.07

МЕМСТ 1050 МЕМСТ 10702

400

2,5(25)

400

10(100)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050 МЕМСТ 10702

400

2,5(25)

400

10(100)

30, 35, 40

МЕМСТ 20700 МЕМСТ 1759.07

МЕМСТ 1050 МЕМСТ 10702

425

10(100)

425

20(200)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 1050 МЕМСТ 10702

425

10(100)

425

20(200)

09Г2С

ОСТ 26-2043

МЕМСТ 19281

425

10(100)

35Х, 40Х

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 4543 МЕМСТ 10702

425

20(200)

425

20(200)

30ХМА, 35ХМ

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 4543 МЕМСТ 10702

450

Шектелмеген

510

Шектелмеген

38ХНЗМФА

МЕМСТ 23304

МЕМСТ 4543

350

-//-

350

-//-

25Х1МФ(ЭИ10)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

510

-//-

540

-//-

20Х1М1Ф1ТР

(ЭП182)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

580

-//-

580

-//-

20Х1М1Ф1БР

(ЭП44)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 20072

580

-//-

580

-//-

20Х,13

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 19968

450

-//-

510

-//-

13Х11Н2В2МФ (ЭИ961)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 5949

510

-//-

540

-//-

20Х12ВНМФ

(ЭП428)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 18969

560

-//-

560

-//-

18Х12ВМБФР

(ЭИ993)

МЕМСТ 20700

МЕМСТ 5949

560

-//-

560

-//-

08Х16Н13М2Б

(ЭП680)

МЕМСТ 2070058

МЕМСТ 5632

625

-//-

625

-//-

31Х19Н9МВБТ

(ЭИ572)

МЕМСТ 2070058

МЕМСТ 5632

625

-//-

625

-//-

ХН35ВТ (ЭИб12)

МЕМСТ 2070058

МЕМСТ 5632

650

-//-

650

-//-

Ескерту:

¹ Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі НТҚ көрсетілгендерге сәйкес келеді. Стандарттармен қарастырылған санаттар, сапа тобы және қосымша сынақтар құрылымдық ұйыммен таңдалады.

² Бұрандамаларды 3 МПа (30 кгс/см²) қысымға дейін және 300ҮС температураға дейін МЕМСТ 20700 бойынша пайдалануға болады. Басқа жағдайларда шпилькаларды қолдану қажет.

³ МЕМСТ 1759.0 бойынша шпилькаларды 300^оС температураға дейін қолдануға болады.

⁴ Созуға сынау кезінде және соғу тұтқырлығына сынау кезінде механикалық қасиеттерді бақылау жүргізіледі.

⁵200⁰С жоғары температура кезінде жұмыс істеуге арналған МЕМСТ 380 бойынша көміртекті болаттан шпилькалар, бұрандамалар материалы механикалық тозудан кейін соғу тұтқырлығына сыналады.

Гайкаларға арналған материал қаттылығы бойынша ғана бақылаудан өтеді.

⁷ МЕМСТ 1759.4 және МЕМСТ 1759.5 бойынша 4 немесе 5 төзімділік тобындағы 20 болаттан бұрандамалар мен шпилькалар қолданылады, 30 және 35 болаттан – 5 немесе 6 төзімділік тобының; Ст3 және 20 болаттан гайкалар – 4 төзімділік тобының, 30 және 35 болаттан – 5 төзімділік тобының.

⁸ Аустенит болаттан шпилькалар, бұрандамалар үшін бұранданы 500ҮС дейін орта температурасы кезінде домалатуға болады.

Шойын құймалар

9-кесте

		Шекті параметрлер			Міндетті сынақтар¹
Шойын таңбасы	НТҚ	Ду Мм	t, ⁰С	р, МПа (кгс/см²)	Механикалық сынақтар
					sВ	sТ	d	Н
Сч102, Сч15	МЕМСТ 1412	80 300	130 200	3 (30) 0,8 (8)	+	-	-	+
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	МЕМСТ 1412	100 200 300 600 1000	300 130	3 (30) 0,3 (3) 0,8 (8) 0,64 (6,4) 0,25 (2,5)	+	-	-	+
Кч ЗЗ-8, Кч35-10, Кч37-12	МЕМСТ 1215	200	300	1,6 (16)	+	+	-	+
Вч35, Вч40, Вч45	МЕМСТ 7293	200 600	350 130	4 (40) 0,8 (8)	+	+	+	+

Ескерту:

¹Нормаланған көрсеткіштер және бақылау көлемі стандарттарда көрсетілгендерге сәйкес келеді.

²Сч10 шойынын 120 МПа (12 кгс/см²) төмен болимайтын уақытша кедергімен қолдануға болады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
20-қосымша

Құбыр өткізгіш элементтерін дайындау туралы куәлік

Құбыр өткізгіште дайындауға рұқсат

№_________________________________

______________________ ________ж.

Берілді _____________________________

(рұқсатты берген

__________________________________

___________________________________

орган атауы)

Құбыр өткізгіш элементтерін дайындау туралы

куәлік № ______________

_____________________________________________________________________

(тағайындалуы бойынша құбыр өткізгіш атауы)

_____________________________________________________________________

(дайындаушы атауы және мекен-жайы)

Тапсырыс беруші _____________________________________________________

Тапсырыс № ________________ Дайындалған жылы ________________________

Жұмыс ортасы _______________ Жұмыс қысымы ___________________________

Жұмыс температурасы _________________________________________________

1. Құбыр өткізгіш элементтері дайындалған құбырлар туралы

мәліметтер

№

р/с

Элемент атауы

Саны

Құбырдың сыртқы диаметрі және қабырғасының қалыңдығы, мм

Болат таңбасы, МЕМСТ

Құбырлар, МЕМСТ

Ескерту. Кестеде көрсетілген деректерден басқа, I санаттағы құбыр өткізгіштер үшін куәлікке металға сертификаттар және МЕМСТ талаптары көлемінде бақылау бойынша деректер қоса беріледі.

2. Негізгі арматура және құбыр өткізгіштің қалыпқа келтірілген

бөліктері (құйылған, дәнекерленген немесе соғылған) туралы

мәліметтер

№

р/с

Элемент атауы

Орнату орны

Шартты өтуі, мм

Шартты қысымы, МПа (кгс/см²)

Материал таңбасы

МЕМСТ

Ескерту. 10 МПа (100 кгс/см²) және жоғары қысыммен жұмыс істейтін құбыр өткізгіштердің қалыпқа келтірілген бөліктері үшін, кестеде қарастырылған мәліметтерден басқа, дайындаушы тапсырыс берушіге МЕМСТ қарастырылған көлемде әр қалыпқа келтірілген бөліктің металының сапасын бақылау деректерін (сертификаттарды) ұсынады.

3. Ернемектер және бекіткіш бөлшектер туралы мәліметтер

№

р/с

Элемент атауы

Саны

Ернемекке, бекіткіш бөлшекке МЕМСТ

Шартты өту, мм

Шартты қысым, МПА (кгс/см²)

Ернемек материалы

Шпилькалар, бұрандалар, гайкаларға МЕМСТ

болат таңбасы

МЕМСТ

Болат таңбасы

МЕМСТ

4. Дәнкерлеу туралы мәліметтер

Элементтерді дайындау кезінде қолданылған дәнекерлпеу түрі ____

_____________________________________________________________________

Үстеме материал туралы деректер _____________________________________

_____________________________________________________________________

Дәнкерлеу Қағидалар талаптарына, аттестаттаудан өткен

дәнкерлеушілермен дәнекерлеуге МЕМСТ сәйкес жүргізілген.

5. Құбырларды, иілістерді және дәнкерленген қосылыстарды

термоөңдеу туралы мәліметтер (түрі, режимі __________________________

6. Дәнекерленген қосылыстар сапасын бақылау туралы мәліметтер

(бақылау көлемі және әдістері) ______________________________________

7. Стилоскоптау туралы мәліметтер _____________________________

8. Гидравликалық сынау туралы мәліметтер ______________________

9. Қорытынды

Құбыр өткізгіштер элементтері: ________________________________

_____________________________________________________________________

(элемент атауы, және олардың саны)

Бу және ыстық су құбыр өткізгіштерінің құрылысы және қауіпсіз пайдалану талаптарына, дайындауға МЕМСТ толық сәйкестікте дайындалған және сыналған және есептік параметрлер кезінде жұмысқа жарамды деп танылған.

Қоса берілетін құжаттар тізімі ________________________________

_____________________________________________________________________

"___" _______ 20____ ж Дайындаушы ұйымның

техникалық жетекшісі

М. О.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
21-қосымша

Құбыр өткізгішті монтаждау туралы куәлік

Құбыр өткізгіш монтажына рұқсат

№ ____________________________

_____________________ 20 ____ ж.

Берілді ________________________

монтажға рұқсат берген

_______________________________

орган атауы

Құбыр өткізгіш монтажы туралы

куәлік № _____

_____________________________________________________________________

құбыр өткізгіштің тағайындалуы

_____________________________________________________________________

монтаждау ұйымының атауы

Жұмыс ортасы ________________ Жұмыс қысымы ____________________ Жұмыс

температурасы _______________________________________________________

1. Монтаж туралы деректер

Құбыр өткізгіш ______________________________________________________

жобалық ұйым атауы

әзірлеген жобаға толық сәйкестікте монтаждалған және

____________________________________________________ сызбалар бойынша

__________________________________________________________ дайынаған.

2. Дәнкерлеу туралы мәліметтер

Құбыр өткізгішті монтаждау кезінде қолданылған дәнекерлеу түрі:

_____________________________________________________________________

Үстеме материал туралы деректер _____________________________________

_____________________________________________________________________

типін, таңбасын көрсету, МЕМСТ

Дәнекерленген қосылыстарды бақылау әдістері, көлемі және нәтижелері

_____________________________________________________________________

Құбыр өткізгіштерді дәнекерлеу талаптарға, аттестаттаудан өткен

дәнкерлеушілермен дәнекерлеуге МЕМСТ сәйкес жүргізілген.

3. Дәнкерленген қосылыстарды термоөңдеу туралы мәліметтер (түрі және тәртібі)

_____________________________________________________________________

4. Құбыр өткізгіш дайындалған материалдар туралы мәліметтер:

____________________________________________________________________

(бұл мәліметтер деректері дайындаушы-ұйым куәлігіне кірмеген

материалдар үшін ғана жазылады)

1. Құбырлар туралы мәлімет

№

р/с

Элемент атауы

Саны

Құбырдың сыртқы диаметрі және қабырғасының қалыңдығы, мм

Болат таңбасы, МЕМСТ

Құбарлар, МЕМСТ

Ескерту. I санаттағы құбыр өткізгіштер үшін, кестеде көрсетілген деректерден басқа, куәлікке металға сертификаттар және ТШ 14-3-460-75 талаптары көлемінде бақылау бойынша деректер қоса берілуі тиіс.

1. Негізгі арматура және қалыпқа келтірілген бөліктері туралы

мәліметтер (құйылған және қалыпталған).

№

р/с

Элемент атауы

Орнату орны

Шартты өту, мм

Шартты қысым, МПА (кгс/см²)

Корпус материалы таңбасы

МЕМСТ

2. Ернемектер және бекіткіштер туралы мәліметтер

№

р/с

Элементтер атауы

Саны

Ернемекке, бекіткіш бөлікке МЕМСТ

Шартты өту, мм

Шартты қысым, МПА (кгс/см²)

Ернемектер материалы

Шпилькалар, гайкалар және бұрандалар материалы

Болат таңбасы

МЕМСТ

Болат таңбасы

МЕМСТ

5. Стилоскоптау туралы мәліметтер _____________________________

6. Құбырды гидравликалық сынау нәтижелері. Қоса берілген

сызбада көрсетілген құбыр өткізгіш сынама қысыммен сыналған

_____________________________________________________________________

____________ қысым кезінде құбыр өткізгіш қаралды, мыналар анықталды

_____________________________________________________________________

7. Қорытынды.

Құбыр өткізгіш Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану

кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларына

сәйкес, жобаға және МЕМСТ сәйкес дайындалды және монтаждалды,

__________________________________________________ қысым кезінде және

__________________________ температурада жұмысқа жарамды деп танылды.

"____" ________ 20 ______ж.

Қоса берілетін құжаттар тізімі

__________________________

Монтаждау жұмыстары басшысы

М. О.

Техникалық басшы

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
22-қосымша

Жұмыстарды жасауға рұқсат-нарядты ресімдеу

1. Рұқсат-наряд екі данада ресімделеді, жазбалар нақтылығын және анықтығын сақтай отырып толтырылады. Мәтінде түзетулер және сызып тастаулар жасауға болмайды.

2. Рұқсат-нарядта барлық бағандарды толтыру жол сайынғы мәтін құрамын сәйкес жүргізіледі. Толтыру талап етілмейтін бағандарда сызықша қойылады.

3. Темір жол, автомобиль жолдары, электр беру желілері, газ, жылу құбырлары және қолданыстағы ашық (жабық) коммуникациялардыңжәне технологиялық құрылғылар құбырлары жанында жүргізілетін жұмыстар, жер жұмыстары бұл объектілерге қызмет көрсететін ұйымдармен наряд-рұқсатты беруші тұлғамен келісіледі. Қажет болған жағдайда сәйкес құжаттар (сызбалар, коммуникациялар) наряд-рұқсатқа қоса беріледі.

4. Жұмысты бастар алдында наряд-рұқсат қол қойылады:

наряд-рұқсатты берген тұлға;

наряд-рұқсатта көрсетілген жұмыстарды қауіпсіз жүргізу шараларын қамтамасыз ету бойынша шараларды орындаған тұлғалар;

наряд-рұқсатты келіскен, жіберген тұлғалар және жұмыстарды өндіруші.

5. Бригаданы жұмысқа жіберген кезде жіберуші жұмыс өндірушіге наряд-рұқсат данасын береді.

Жұмыстағы күнделікті үзіліс және қосымша жіберу жіберуші және жұмыс өндіруші қолдарымен ресімделеді.

6. Жұмыс өндіруші жұмысты бастар алдында қауіпсіз жұмыс жасау жағдайларын өзі тексереді және жіберуші рұқсатын алғаннан кейін жұмысқа кіріседі.

7. Егер наряд-рұқсат бойынша жұмыс аяқталғанға дейін мыналар туындаса, жіберуші наряд-рұқсатты қайтарып алады, жұмыстарды тоқтатады:

авариялық жағдай туындаса;

жұмыстарды жүргізу жағдайларының, нақты жағдайлардың наряд-рұқсатта қарастырылған жұмыстарды қауіпсіз жүргізу шаралары талаптарына сәйкес еместігі анықталса;

авариялық жағдай туындауы мүмкін объектілер жанында жұмыстарды жүргізу кезінде персонал жарақаттанса;

жұмыстарды жүргізу аймағында жабдықтарды немесе энергия коммуникацияларын қосу қажеттілігі туындаса.

8. Наряд-рұқсат бойынша жұмыстарды уақытша тоқтату қажеттілігі кезінде жіберуші нұсқауы бойынша жұмыстарды жүргізуші бригада мүшелерін жұмыс орнынан шығарады және наряд-рұқсатты жіберушіге қайтарады.

Жұмыстарды қалпына келтіру наряд-рұқсат бойынша жұмыс істейтіндердің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін барлық алғашқы іс-шараларды тексергеннен кейін және наряд-рұқсатты жұмыс жүргізушіге қайтарғаннан кейін жіберуші рұқсаты бойынша жүргізіледі.

9. Бір ауысым ішінде жұмыста үзіліс кезінде наряд-рұқсат жұмыс жүргізушіде қалады, ал бригада оның рұқсаты бойынша қайтадан жұмысқа кірісе алады.

10. Бір ауысымнан көп жұмыста үзіліс кезінде жіберушімен тексерістен кейін және жұмыс жүргізушінаряд-рұқсатта көзделген жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жағдайларының өзгермегендігін тексергеннен кейін қайталап жіберу жүзеге асырылады.

11. Наряд-рұқсатты жабу жіберуші және жұмыстарды жүргізуші қолдарымен ресімделеді. Жіберуші жұмыстарды жүргізушіден наряд-рұқсатты алған уақыты туралы белгі қояды және оның сақталуын қамтамасыз етеді.

Жіберуші болмаған кезде рұқсат-наряд жұмыстарды жүргізушімен және нарядты берген тұлғамен қол қойылады және жабылады.

Жабылған рұқсат-нарядтың жұмыс жүргізушісі келгенге дейін техникалық құрылғыларды пайдалануды бастауға болмайды.

12. Наряд-рұқсат жоғарған жағдайда жұмыстар тоқтатылады. Жұмыстарды жалғастыру үшін жаңа наряд-рұқсат ресімделеді және жұмыстарды жүргізуге қайтадан рұқсат беріледі.

Ұйым, _______________________________________________________________

Қауіптілігі жоғары жұмыстарды орындауға

наряд - рұқсат № ____

1. Жұмыстарды жүргізуші

_____________________________________________________________________

(Т.А.А, болған кезде, лауазымы)

2. Орындау жүктеледі

_____________________________________________________________________

(жабдық атауы жұмыс орны, жұмыс көлемінің қысқаша мазмұны)

3. Жұмысқа жіберуші

_____________________________________________________________________

(Т.А.А., болған кезде лауазымы)

4. Жауапты басшы

_____________________________________________________________________

(Т.А.А, болған кезде лауазымы, қолы)

5. Жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары:

5.1. Тоқтату

_____________________________________________________________________

(техникалық құрылғы атауы)

_____________________________________________________________________

5.2. Ажырату

_____________________________________________________________________

(тұтқаны, ысырманы, магистральді және басқалары)

_____________________________________________________________________

5.3. Орнату

_____________________________________________________________________

(тұғырықтарды, бекітпелерді, дабыл шамдарын және сол сияқтылары)

_____________________________________________________________________

5.4. Ауа ортасын талдауды орындау

_____________________________________________________________________

(орындарын көрсету)

5.5. Қоршау

_____________________________________________________________________

(жұмыс аймағын, плакаттар ілу)

_____________________________________________________________________

5.6. Биіктікте, құдықта, тағы сол сияқтыларды жұмыстарды жүргізу

кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету

_____________________________________________________________________

(ормандар, сақтандыру белбеулері, арқандар және тағы басқалары)

5.7. Алдын алу

_____________________________________________________________________

5.8. Теміржол қатынас жолдарында қауіпсіздік шараларын қарастыру

_____________________________________________________________________

(белгілерді, плакаттарды, қоршауларды, тығырықтарды және басқаларын

орнату)

5.9. Бағдарларды көрсету

_____________________________________________________________________

(қажет болған жағдайда сызбаларды қоса беру)

5.10. Қосымша іс-шаралар

_____________________________________________________________________

6. Наряд-рұқсатты берді

_____________________________________________________________________

(тегі, лауазымы, қолы, күні)

7. Шаралар орындалды ______________________________ _________________

_____________________________________________________________________

(Т.А.А, болған кезде лауазымы, қолы)

_____________________________________________________________________

8. Келісілді:

_____________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, қолы)

9. Жұмысқа бригаданы жіберу

№

р.с.

Жұмыстарды жүргізу күні және уақыты

Бригада мүшелері

Мамандығы

Жұмыс шарттарымен таныстым, нұсқаулық алдым (қолы)

Нұсқауды жүргізген (жіберуші Т.А.А, болған кезде қолы)

Бригада жұмысқа кірісті

_____________________________________________________________________

(тегі, жұмыс жүргізуші қолы, датасы, уақыты)

10. Жұмыстағы үзілісті ресімдеу

Күні, уақыты	Жұмыс жүргізуші жұмыс орнын тапсырды		Жұмысқа жіберуші	Жұмыс жүргізуші жұмыс орнын қабылдады		Жұмысқа жіберуші
	Т.А.А. болған кезде	қолы	қолы	Т.А. А..болған кезде	қолы	Т.А.А. болған кезде	қолы

Бригада құрамынан шығарылды

_____________________________________________________________________

(Т.А.А. болған кезде)

Бригада құрамына енгізілді

_____________________________________________________________________

(Т.А.А. болған кезде)

Наряд беруші

_____________________________________________________________________

(Т.А.А, болған кезде қолы)

Жұмыс аяқталды

_____________________________________________________________________

(күні, уақыты)

Жұмыс орны жиналды, персоналы жұмыс жүргізу орнынан шығарылды.

Наряд-рұқсатты тапсырды

_____________________________________________________________________

(лауазымы, тегі, жұмыс жүргізуші қолы)

Жұмыс орны, наряд-рұқсатты

қабылдады ___________________________________________________________

(лауазымы, тегі, жұмысқа жіберуші қолы)

_____________________________________________________________________

Ұйым, _______________________________________________________________

Наряд-рұқсатты беруді есепке алу журналы

Жазба үлгісі

Күні,

уақыты

Наряд-рұқсат №

Нарядты берген тұлға

Жұмыс атауы

01.06.2007

10.00

17.00

02.06.2007

№ 4-6 от 30.05.2006ж. Иванов В.Н. бригадасы жіберілді, құрамында 3 адам.

Жұмыста үзіліс ресімделді. Құрамында 3 адам бар Иванов В.Н. бригадасы 30.05.2006 ж. № 4-6 наряд бойынша қайталап жіберілді. Жұмыс аяқталды, наряд жабылды

Аманбаев А.Б.

№4 ресиверін тығыздау

Ескерту: наряд-рұқсаттарды тіркеу наряд-рұқсаттарды беру шаралары бойынша хронологиялық тәртіпте жүргізіледі.

Жіберу актісі

"___" ___________________20 _ж.

Ұйым, _______________________________________________________________

(ұйым атауы)

біз, _________________________________________ төменде қол қойғандар,

_____________________________________________________________________

(Т.А.А, болған кезде лауазымы)

төмендегілер туралы осы актіні жасадық:

Ұйым мынадай координаттармен шектелген телім бөледі:

_____________________________________________________________________

(осьтер атауы, сызбалар №)

мыналарды жүргізу үшін

_____________________________________________________________________

(жұмыс түрі)

_____________________________________________________________________

Мерзімі: басталуы " _________ " ____________________________ аяқталуы

" ___ " ______________ 20__ ж.

Жұмыстарды бастар алдында жұмыстарды жүргізу қауіпсіздігін қамтамасыз

ететін мынадай іс-шараларды орындау қажет

_____________________________________________________________________

№

р.с.

Іс-шаралар атауы

Орындау мерзімі

Орындаушы

Объект бастығы ___________________ (қолы)

Мерзігер өкілі ___________________ (қолы)

Ескерту: осы акттің қолданылу мерзімі өткеннен кейін жұмыстарды жүргізу қажеттілігі кезінде жаңа мерзімге рұқсат актісін жасау қажет

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
23-қосымша

Қысыммен жұмыс істейтін ыдыс паспортының формасы
1. Ыдысты дайындау сапасы туралы куәлік

_____________________________________________________________________

(ыдыс атауы)

Зауыттық № _____________ дайындалды _________________________________

(дайындалған күні)

_____________________________________________________________________

(дайындаушы атауы және мекен-жайы)

_____________________________________________________________________

2. Техникалық сипаттама және парметрлер

Ыдыс бөлшектерінің аталуы
Жұмыс қысымы, МПа (кгк/см²)
Есептелген қысым, МПа (кгк/см²)
Сынақта сыналатын қысым, МПа (кгк/см²)		гидравликалық
Сынақта сыналатын қысым, МПа (кгк/см²)		пневматикалық
Ортаның жұмыс температурасы ⁰С
Қабырғаның есепті температурасы, ⁰С
Қабырғаның ең төмен теріс температурасы ⁰С
Жұмыс ортасының аталуы
Жұмыс ортасына сипаттама	Қауіптілік тобы
	Жарылу қауіптілігі
	Өрт қауіптілігі
Тот компенсациясына (эрозия) қосымша, мм
Сыйымдылық, м³
Бос ыдыстың салмағы1, кг
Құйылатын ортаның ең көп салмағы¹, кг
Ыдыстың қызмет етуінің есептелген мерзімі, жыл
1 Сұйытылған газды ыдыстарға

3. Ыдыстың негізгі бөлшектері туралы мәлімет

Ыдыс бөлшектерінің аталуы (шентемір, түбі, торы, құбыры жейдесі)	Саны, дана	Өлшемі, мм			Негізгі темір		Пісіру, (дәнекерлеу) туралы дерек
	Саны, дана	Диаметр (ішкі немесе сыртқы	Қабырға қалыңдығы	Ұзындығы (биіктігі)	Таңбасы	МЕМСТ (НҚ )	Дәнекерлеу тәсілі (пісіру, дәнекерлеу)	Дәнекерлеу түрі, (пісіру)	Электрод, пісіру сымтемір, припой (түр, марка, МЕМСТ немесе НҚ)

4. Жалғастықтар, ернемектер, қақпақтар және бекіту бұйымдар
туралы дерек

Атауы	Саны, дана	Өлшемдері, мм немесе ерекшелігі бойынша номері	Материал
Атауы	Саны, дана	Өлшемдері, мм немесе ерекшелігі бойынша номері	Таңбасы	МЕМСТ (НҚ)

5. Сақтандыру құрылғылары, негізгі арматура, бақылау-өлшегеу
құралдары, қауіпсіздік құралдары туралы деректер

Аталуы	Саны, дана	Орнатылу орны	Шартты өткел, мм	Шартты қысым, МПа (кгс/см2)	Корпустың материалы
Аталуы	Саны, дана	Орнатылу орны	Шартты өткел, мм	Шартты қысым, МПа (кгс/см2)	Таңбасы	МЕМСТ

6. Ыдыс дайындағанда қолданатын негізгі материалдар туралы
деректер

Материал

Сертификат немесе зауыт сынағы хаттамасы бойынша механикалық сынақ деректері

Т = 20⁰С болса

T < 0⁰С болса

Соғу тұтқырлығы

Элементтің аталуы

Таңбасы

Стандарт (НҚ)

Пісіру нөмірі (партия)

Сертификатын (хаттаманың) нөмірі, мерзімі

Ағушылық шегі Re, МПа (кгс/см²)

Уақытша қарсыласу (шегі мықтылығы) Rm, МПа (кгс/см²)

Қатыстылық ұзындық As, %

Қатыстылық тарылту ш, %

Ескіргенше, Дж/см2 (кгс·м/см²)

Ескіргеннен кейін, Дж/см² (кгс·м/см²)

Үлгі түрі

Ұрулы жабыспақ, Дж/см2 (кгс·м/см2)

Температура, ⁰С

Үлгі түрі

жалғасы:

Қосымша дерек (ультрадыбыстық)

Сертификат немесе зауыт сынағы хаттамасы бойынша химиялық құрам

Мо

Басқа элементер

7. Ыдыс корпусын өлшеу картасы

Элементтің аталуы

Эскиз номері

Қима номері

Диаметр, мм

Сопақтық, %

Тура сызықтан ауытқу, мм

Дәнекерленген тік пісірілген шетінің ығысуы, мм

Номиналды ішкі немесе сыртқы

Ауытқу

рұқсатты

өлшеулі

рұқсатты

өлшеулі

бойлай

сақиналы

рұқсатты

өлшеулі

рұқсатты

өлшеулі

рұқсатты

өлшеулы

Пісірілген қосылыстарды зерттеу және сынау нәтижелері

Бақылау біріктіру үшін жасалған, элементтің аталуы және сызудың (эскиздын) номері біріктіруді көрсете отырып	Сынау өткізген туралы құжат (номер және уақыты)	Механикалық сынау
		Пісірілген біріктіру
		Уақытша қарсылық Rm, МПа (кгс/см²)	Соғу тұтқырлығы			Правка диаметрі және бүгіліс бұрышы
		Уақытша қарсылық Rm, МПа (кгс/см²)	Ауқымы, Дж/см² (кгс·м/см²)	Температура, ⁰С	Үлгі түрі	Правка диаметрі және бүгіліс бұрышы

жалғасы:

						Металлографиялық зерттеу		Пісірушінін таңбасы
Тігіс металлы	Термиялық әсер аймағы (тігіс жанындағы аймақ)				Бағалауы
Уақаапвчмчсмсытша қарсылық Rm, МПа (кгс/см²) Қатыстылық ұзындығы As, % Қаттылығы HB	Соғу тұтқырлығы			Қаттылығы HB
	Ауқымы, Дж/см² (кгс·м/см²)	Температура, ⁰С	Үлгі түрі	Қаттылығы HB		Макро- немесе микрозерттеу құжатынын номері және уақыты	Бағалауы

9. Дәнекерленген қосылыстарды бұзылмайтын бақылау туралы
деректер

Дәнекерленген тігістің белгіленуі	Бақылау өткізген құжаттың номері және мерзімі	Бақылау әдісі	Бақылау көлемі, %	Ақаулықты сипаттау	Бағалау

10. Басқа да сынау және зерттеулер туралы деректер
11. Термоөңдеу туралы деректер

Элементтің аталуы	Құжаттың номері және мерзімі	Термоөңдеудің түрі	Термоөңдеудің температурасы, ⁰С	Жылдамдық⁰С/с		Ұстау ұзақтығы, с	Салқындатудың әдісі
Элементтің аталуы	Құжаттың номері және мерзімі	Термоөңдеудің түрі	Термоөңдеудің температурасы, ⁰С	ысытудың	салқындатудың	Ұстау ұзақтығы, с	Салқындатудың әдісі

12. Гидравликалық (пневматикалық) сынау туралы деректер
Ыдыс осы сынаудан өтті:

Сынау түрі және шарты		Ыдыстың сынау бөлшегі
Сынау түрі және шарты
Гидравликалық сынау	Сынау қысымы, МПа (кгс/см²)
	Сыналғанорта
	Сыналған орта температурасы, ⁰С
	Ұстау ұзақтығы, ч (мин)
Пневматикалық сынау	Сынау қысымы, МПа (кгс/см²)
Пневматикалық сынау	Ұстау ұзақтығы, с (мин)
Ыдысты сынау кезіндегі күйі1		Көлбеу	Тік
Ескерту: Керек графада "ия"деп көрсетіледі.

13. Қорытынды

Ыдыс "Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде

өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларына" және ЖҚҚ

сәйкес дайындалған

_____________________________________________________________________

(құжат атауы, белгіленуі және бекітілген күні)

Ыдыс осы паспорттың 12-бөліміне сәйкес сынау қысыммен

гидравликалық (пневматикалық) сынауға ішкі және сыртқы қарауға

жіберілді.

Ыдыс осы паспортта көрсетілген параметрлер бойынша жұмысқа

жарамды.

Техникалық жетекші __________ _________________________________

(қолы) (толық аты-жөні)

М.О.

Сапа қызметінің бастығы ___________ _________________________________

(қолы) (толық аты-жөні)

М.О.

"____" __________________ 20__ жыл

14. Ыдыстың тұрған орны туралы мәлімет

Кәсіпорын иесінің аты	Ыдыстың тұрған орны	Орнатылған күні

15. Ыдыстың қауіпсіздігін және қалыптылығын бақылайтын тұлға

Тағайындалу бұйрығының номері мен күні	Тағайындалған тұлғаның аты-жөні, лауазымы	Қолы

16. Орнатылған арматура туралы мәлімет

Күні	Аталуы	Саны, дана.	Шартты өту, мм	Шартты қысым, МПа (кгс/см²)	Материал (таңбасы, МСТ немесе НҚ)	Орнатылған орны	Ыдыстың қауіпсіздігін және қалыптылығын бақылайтын тұлғаның қолы

17. Ыдысты орнату туралы басқа деректер

а) ортаның коррозиялығы (тоттануы) ____________________________

б) коррозияға (тоттануға) қарсы жабын _________________________

в) жылу оқшаулама _____________________________________________

г) футерлеу ___________________________________________________

д) ыдысты қондырғыға (жүйеге) қосу сызбасы ____________________

18. Ыдыстың және арматураның негізгі элементтерін жөндеу мен
алмастыру туралы мәлімет

Куәландыру		Рұқсат қысым, МПа (кгс/см²)	Келесі куәландыру мерзімі
Күні	Нәтиже	Рұқсат қысым, МПа (кгс/см²)	Келесі куәландыру мерзімі

19. Куәландыру нәтижесінің жазбасы

Күні	Алмастыру және жөндеу туралы мәлімет	Жұмысты өткізген тұлғаның қолы

20. Ыдыс тіркеу

Ыдыстың тіркелінген № ___ _____________________________________

(тіркеу орны)

Паспортта нөмірленген және тігінделген ________________________

бет және _____________ сызбалар _____________________________________

______________________ _________ ____________________________________

(өкіл қызметі) (қолы) (тіркеу орнының (аты-жөні)

М.О.

"_____" _____________ 20__ жыл

Ескерту:

1. Паспортқа мыналар қоса беріледі:

1) негізгі ауқымы көрсетілген қабылданған өлшем есебі мен ыдыстың құрылымдық құжаттама талабына сәйкестігін бақылау мүмкіндігін беретін ыдыстың сызбасы;

2) элементтер үшін орындалатын қысыммен жұмыс істейтін мықтылыққа есеп жасау.

Пайдалану шарттары (қысым, температура) көрсетілген, стандарт бойынша қабылданған элемент мықтылығының есебін көрсетпеуге жол беріледі және бұл жағдайда сәйкес стандартқа сілтеме жасалады. Цикл саны 103-тен көп болмаса, аз циклды шаршауға есеп жасалады;

3) ыдыстың қысқы уақытта жүргізу (тоқтату) өткізу регламенті қосылған, монтаж және пайдалану нұсқамасы.

Ашық алаңда немесе жылытылмаған жайда орнатылған ыдыстың қысқы уақытта жүргізілуін (тоқтатылуын) өткізу, өткізу регламентін қарастырған ыдысты дайындаушымен құрастырылады;

4) керек кезінде басқа құжаттар қосылады (мысалы, зауыттық өзгерістерді тіркейтін жинтық парағы, толықтыру тізімі, жинақ шамасының басты ауқым спецификациясы көрсетілген және тағы да басқа);

5) ыдысты басқа иеленушіге бергенде төлқұжат бірге беріледі.

2. Паспортты рәсімдеу тәртібі:

1) ыдыс паспорты баспахана әдісімен шығарылады. Паспорт форматы 210Ч297 мм. Паспорттың сырты-қатты. Паспорт парақтары сапасы біркелкі қалың қағаздан жасалады;

2) паспортт бөлімдері (кестесі), компьютер әрпімен немесе қара сиямен (тушпен немесе пастамен) биіктігі 3,5 мм кем емес сызу әрпімен толтырылады. Жазулары және белгілері түсінікті және айқын болады;

3) паспорт тарауларының (кестесінің) мазмұны айқын және қысқа болады;

4) белгілері, анықтамалары және терминдері НҚ, ал ол жоқ болса-ғылыми-техникалық әдебиетке сәйкес келеді;

5) физикалық ауқымының өлшем санасы "СИ" немесе "СГС" (4,0 МПа немесе 40,0 кгс/см₂) жүйесінде көрсетіледі;

6) құжатты толтыру кезінде істелген, жаңылыс, қате және графикалық дұрыссыздықтарды, тазартумен немесе ақ бояуды тазартылған жерге жағып жөндейді. Параққа зақым, кірлетуге немесе дақ қалдыруға рұқсат етілмейді. Жөндеп жазған орынға мөр қойып "Түзетуге сену керек" деген жазу жазылғанда (заңды) дұрыстығы бекітіледі;

7) орфография немесе нормативтік құжат ережесімен қойылғандардан басқа мәтінде қысқартылған сөзді жазуға болмайды.

Теріс белгілердің алдынан "минус" деген сөз жазылады. Математикалық белгілер ("+", "–", "<", ">", "=" және басқа) цифрсыз, және математикалық белгі ("–") теріс белгі ауқымының алдынан қоюға рұқсат берілмейді;

8) тараулардың барлық графалары мен жолдары толтырылады.

Қайталанған цифрлардың, болат маркасынан, белгілердің, математикалық және химиялық бейнесінің орнына тырнақша қоюға болмайды.

Цифрлы немесе басқа мәлімет тарау жолдарында немесе графасында керек болмаса сызықша қойылады;

9) 1-13 тараулар ыдыс шығарушымен, ал 14-20 тараулары-ыдыс иесімен жазылады.

Паспорт бөлімдерін толтыру тәртібі

1. Ыдысты жасап шығару сапасының куәлігі.

"Зауыт №" деген жолда жасап шығарушының номерлеу жүйесі бойынша номер тәртібін көрсетеді.

2. Техникалық мінездеме және параметрі:

1) "ыдыс бөлшектің атауы" кесте тақырыптама графасында герметикалық бөлінген кеңдігінің (бөлшектін) атауы: дене, жейде, құбыр кеңдігін және тағыда сондай;

2) "жұмыс қысымы" жолында, конструктор құжатындағы (сызудың жалпы түрі әлде жинақ сызуында) жұмыс қысымы немесе стандартты қысымның шартты қысымы көрсетіледі, шартты қысым көрсетілген кезде қысым және температураға қарай ыдыстың өндіру мөлшері туралы мәлімет береді;

3) "есеп қысымы" жолында конструктор құжатындағы (сызудың жалпы түрі немесе жинақ сызуында) есеп қысымы көрсетіледі;

4) "сынақ қысымы" жолында ыдыстың гидравликалық (пневматикалық) сынаудан өткен қысымы көрсетіледі, гидравликалық (пневматикалық) сынауы басқа сынаумен өтсе осы жолда "10 тарау" деп жазылады;

5) "жұмыс жағдайы температурасы" жолында және "қабырғаның есеп температурасы" конструктор құжатындағы (сызудын жалпы түрі немесе жинақ сызуында) келтірілген температура көрсетіледі;

6) "қабырғадан ең аз келтірілген терістеу температурасы" жолында температураның біреуін көрсетеді, ыдыстың ашық алаңында немесе жылытылмаған жайында орналастырған:

ыдыс орнату ауданының сыртқы ауа температурасы ең аз, ыдыс қысымды болғанда қабырғаның температурасы айнала ауа әсер етсе жарамсыз;

ыдыс қысымды болса, қабырғаның температурасы жарамсыз, ыдыс орнату ауданының сыртқы ауа температурасы ең аз болса;

ыдыс орнату ауданының ең суық бескүндігінде орта температурасы ыдыс қысымда болғанда қабырғаның температурасы ылғи жарамды болса.

Жылытылған жайда орнатылған ыдыстарға "Жарамсыз ең аз келтірілген терістеу қабырғаның температурасы" жолы толтырылмайды;

7) "жұмыс жағдайы температурасының" жолы, конструктор құжатына (сызудың жалпы түрі немесе жинақ сызуында) сәйкес толтырылады, ал сызу жағдайында мәлімет жоқ болса ыдыс иесі осы жолды толтырады;

8) "жұмыс жағдайы мінездемесі" жолында, МСТ 12.1.007 бойынша қауіпсіздік класын көрсетеді, жару қауіпсіздігі ("Ия" әлде "Жоқ"), өрт қауіпсіздігі ("Ия" әлде "Жоқ") жағдайда;

9) "коррозия (эрозия) компенсациясын қосу" жолы көру сызығы техникалық мінездемесімен толтырылады;

10) "сыйымдылық" жолында ыдыс (бөлшек) жұмыс кеңдігінің номиналды сыйымы көрсетіледі. Сыйымдылық қажеттілігі болғанда мысалы сыйымдылық үшін, реактор үшін деп көрсетіледі;

11) "Бос ыдыстың салмағы" және "құйылатын жағдайдың ең үлкен салмағы" жолдарында, сұйытылған газ ыдысының мәліметі көрсетіледі, сыйым дәрежесі өлшемімен немесе басқа бақылау әдісімен қондырылады;

12) "Ыдыстың есепті қызмет мезгілі" жолында, ыдыстың жоба мекемесінің мәліметі бойынша, ыдыстың есеп (қойылған) қызмет мезгілі көрсетіледі.

3. Ыдыстың негізгі бөлшектері туралы мәліметі:

1) "Ыдыс бөлшектерінің аталуы" графасы жиынды сызбамен толтырылады;

2) "саны" графасында ыдыстың бір түрлі бөлшектерінің барлық саны көрсетіледі;

3) "ауқымы" графасында ыдыс бөлшектерінің дайындалғаннан кейінгі номиналды ауқымы (диаметр, қабырғаның қалыңдығы, ұзындығы және биіктігі) көрсетіледі;

4) "негізгі темір" графасында темір химиялық құрамына болат маркасы және стандарт номері (НҚ) көрсетіледі;

5) "пісіру (дәнекерлеу) дерегі" графасында қосу (пісу немесе дәнекерлеу) әдіспен жасалған, пісіру түрі, (автоматикалы, қолмен және тағы да басқа), отырғызылған материал маркасы және стандарт (НҚ) көрсетіледі.

4. Штуцер, қанаттар, қақпақ және қосылған бұйымның дерегі:

1) "аталуы" графасында штуцер көрсетуі және барлық детальдар, осы ілмекке кірген (патрубок, фланец қақпақ, мықты бекітілген сақина, прокладка, бекіту), аталып өтеді, сонымен қатар қанаттарды белгілеу және ыдыстың қақпағы көрсетіледі;

2) "саны" графасында бір түрлі детальдардың жалпы саны көрсетіледі;

3) "мөлшері" графасында көрсетіледі;

патрубка үшін-сыртқы диаметрі және қабырғаның қалыңдығы;

қанаттар үшін-спецификация номері немесе стандарт бойынша көрсету және стандарт номері;

қақпақ үшін-спецификация номері немесе стандарт бойынша көрсету және стандарт номері немесе сыртқы диаметрі және қалыңдығы;

мықты бекітілген сақина үшін-сыртқы диаметрі мен қалыңдығы немесе спецификация номері;

прокладка үшін-сыртқы диаметрі және қалыңдығы немесе спецификация номері, немесе стандарт номері;

бекіту үшін-ойманың номиналды диаметрі;

4) "материал" графасында болат маркасының химиялық құрамы мен техникалық талаптарының стандарт (НҚ) номері көрсетіледі.

5. Сақтандырғыш жабдық, басты арматура, бақылау-өлшеу құрал, қауіпсіздік құрал дерегі:

1) тарау ыдыс шығарушымен толтырылады, сақтандырғыш жабдық, арматура және құрал ыдыспен бірге жеткізілсе, осы жағдай болмаса шағарушы "Жеткізу ішіне кірмейді" деп жазу жасайды.

2) "аталуы" графасында көрсетіледі:

сақтандырғыш клапан үшін-аталуы немесе куәлік бойынша шартты тіркелу;

мембранды сақтандырғыш клапан үшін-аталуы немесе куәлік бойынша түрі;

қатырылған және қатыру-реттеуші арматура, сонымен қатар қысым, температура, сұйықтың тегістік көрсеткіші тағы басқа-аталуы немесе шартты НҚ белгі бойынша өлшейтін құрал.

Дауысты, жарық немесе басқа сигнализоторлар және блокировкалар қойылған кезде барлық мінездемесін көрсетеді;

3) "саны" графасында жабдықтың, арматураның, бір түрлі құралдың жалпы саны;

4) "орнату жері" графасында жабдық қойылатын жинақы өлшемнің аталуы, арматурасы немесе құралдары;

5) "шартты жол" графасында мембранды сақтандырғыш жабдық үшін мембрананың шартты диаметрі көрсетіледі;

6) "шартты қысым" графасында мембранды сақтандырғыш жабдық үшін ең аз және ең көп қысымның істелгені көрсетіледі;

7) "корпус материалы" графасында болат маркасы және химиялық құрамы мен стандарт номері және техникалық талап көрсетіледі.

6. Ыдыс шығаруда қолданылатын негізгі материалдар туралы дерек:

1) "элементтің аталуы" графасында, қысымда тұрған элементтің (обечайка, түбі, қақпағы, құбыр торы, жейдесі, штуцер, қанаттар және тағы басқа) аталуы көрсетіледі;

2) "материал" графасында материал маркасы, химиялық құрамынша стандарт (НҚ) номері және техникалық талап, металл азықтарын жасап шығару сертификатының немесе хаттамасының номері және мезгілі, сертификат жоқ болса, ыдыс шығарушының зауытта өткен сынау хаттамасының номері және мезгілі көрсетіледі;

3) қалған графаларда металл азықтарын шығарушы сетификатының дерегі, сертификат жоқ болса-металл азықтарын шығарушының зауытта өткен сынау хаттамасының дерегі көрсетіледі.

7. Ыдыс корпусының өлшем картасы:

1) "элементтің аталуы" графасында ыдыс элементінің, нормалы-техникалық құжат талабы бойынша өткізетін өлшемі көрсетіледі;

2) "эскиз номері" графасында, осы төлқұжат тұлғауындағы ыдыс шығару, эскиздың номері көрсетіледі. Эскиз, осы 1-қосымша бойынша жасалады;

3) "кесік номері" графасында осы эскиз бойынша, элемент кесігі көрсетіледі.

1-сурет

4) "Диаметр" графасында көрсетіледі:

номиналды ішкі немесе сыртқы диаметр, сызбаның жалпы түрі немесе жинақ сызбасы;

диаметр ауытқуына нормативті-техникалық құжат талабы бойынша рұқсат;

факт ауытқу диаметры, үш кесікте өлшенген (ұшы, ұшынан 100 мм көп емес жерде және элементтің ортасында);

5) "сопақтық" және "түзуліктен ауытқу" графаларында көрсетіледі:

қатысты сопақтығының мүмкіндік өлшемі және түзуліктен ауқымы, қысыммен жұмыс істейтін ыдысты пайдалану кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарының регламенттік талаптарымен немесе аумақтық органмен келісілген нормативтік құжаттары;

қатысты сопақтығының факт ауқымы және түзуліктен ауытқуы;

осы параметр өлшеу өткізген кесік данасы, бақылау кызметімен, конструкция, габарит, ыдыстың сыртқы қарау нәтижесі бойынша қондырылады.

6) "Пісірілген қиғаш қосу шетінен ығысуы" сопақтылық және сақиналық тігісі көрсетіледі:

мүмкіндік өлшемі, қысыммен жұмыс істейтін ыдысты пайдалану кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік регламентті талаптарымен немесе аумақтық органмен келісілген;

сынаудың нақты нәтижесі.

8. Сынаудын нәтижесі және пісіріп қосу зерттеу:

1) "элементтің аталуы және сызбаның номері" графасында бақылау пісіріп қосу үшін дайындалған деталь атауы немесе пісіру тігісі бір түрдегі номері (көрсетуі) бар қосылған өлшем көрсетіледі.

Детальдің атауы немесе қосу өлшемі, пісіру тігісінің көрсетілген номері (көрсетуі), ыдыстың жобасына кірген схемасына немесе эскизі бойынша сәйкес келетін осы төлқұжат тарауына кірген ыдыс шығарушысымен қосылған пісіру тігісі, олардың саны және тұрған жері көрсетіледі.

Эскиз осы қосымшаның 2-суретінің үлгісі бойынша жасалады.

Сурет 2. 1-ортаңғы обечайка, № ______ бақылау пластинасы

2) "Сынау жасау құжат" графасында сынама жасау құжатының номері және мерзімі көрсетіледі;

3) "Механикалық сынау" графасында пісіру қосу үшін көрсетіледі:

температура 20^оС болғанда пісіру қосудың уақытша қарсылығы (шек мықтылығы);

соққы жабысқақтық ауқымы, сынау температурасы және үлгі түрі;

оправка диаметрі және бүгілу бұрышының бүгілудің сынауы арқылы температурасы 20^оС арқылы;

"механикалық сынау" металл тігісі және термиялық аймағы үшін техникалық құжатта көрсетілген кезде толтырылады;

"механикалық сынау" металл тігісі үшін көрсетіледі;

уақытша қарсылық (шек мықтылығы) температурасы 20^оС болғанда;

қатысты ұзартылуы үзу кезінде;

мықтылығы.

"Механикалық сынау" графасында термиялық аймағына әсер үшін (тігіс жанындағы аймақ), пісіру температура-деформация әсер етсе, соққы жабысқақтық ауқымы, сынау температурасы, үлгі түрі және Бринель бойынша мықтылығы көрсетіледі.

"Баға" графасында механикалық сынау баға нәтижесі және НҚ сілтемеде көрсетіледі;

4) "Металлографиялық зерттеу" графасында көрсетіледі:

макро-и микро зерттеу өткізу құжатының номері және мерзімі;

металлографиялық сынау баға нәтижесі және НҚ сілтемеде көрсетіледі;

5) "Пісірушінің таңбасы" элементтің пісіру тігісін және бақылау пісіру қосуын жасаған, пісірушінің таңбасы көрсетіледі.

Элементтің пісіру тігісін бірнеше пісіруші істесе, барлық пісірушілердің таңбасы қойылады.

9. Бұзылмаған бақылаумен пісіру қосу туралы дерегі:

1) "Пісіру тігісінің белгісі" пісіру тігісін бақылау схемасы бойынша номері немесе белгісі, дайындаушымен осы төлқұжаттың тарауына енгізілген жоба құрамына кіретін немесе эскизде көрсетіледі. Қосымшадағы кірген 3-сурет бойынша жасалады. Осы графада пісіру буының ("тұлға", "жейде", "тарату камера" және тағы басқа) және қосылуының ("тігіс: обечайка + обечайка"; "көлденең тігіс"; "флaнец + туб" және тағы басқа) атауы көрсетіледі.

3-сурет

Ескерту: тексеруге тартылған пісіру тігісінің барлық саласы, онын ішінде тігістің қиылған жері схемада көрсетіледі;

2) "бақылау өткізу құжатының номері және мерзімі" графасында бұзылмайтын бақылау өткізген құжаттың номері және мерзімі (хаттама, есеп немесе акт) көрсетіледі;

3) "бақылау әдісі" графасында бұзылмайтын бақылау (радиографиялық, ультрадыбыстық) енгізген әдіс көрсетіледі;

4) "бақылау ауқымы" графасында бақылау өткізген ауқым көрсетіледі;

5) "ақау сипаттамасы" графасында анықталған ақаулар (ақаудың сипаты және мөлшері) немесе "Ақаусыз" деген жазу көрсетіледі;

6) "баға" графасында бақылау нәтижесі және НҚ сілтеме көрсетіледі.

10. Басқа сынау және зерттеу дерегі.

Тарауда, осы құжаттың (кристалл арасындағы татқа қарсы өжет сынауы, стилокөшірме және басқа) өткен тарауларында ескерілмеген сынау және зерттеуді көрсету керек.

11. Жылу өңдеу дерегі:

1) "элемент атауы" графасында жылу өңдеуге ұрынған, қосылған өлшемнің, детальдың, элементтің атауы көрсетіледі;

2) "құжаттың номері және мезгілі" графасында жылу өңдеу өткізген құжаттың (хаттаманың, актінің) номері және мерзімі көрсетіледі;

3) осы тараудан барлық мәліметі кірген тарау жылу өндеу диаграммасымен ауыстырылады.

12. Гидравликалық (пневматикалық) сынау дерегі:

1) тарау ыдыс шығарушымен, сынау шығарушымен өткізілген болса немесе монтаж (қондырғы) орнында өндіріс өткізген кезде толтырылады.

2) "сыналған ыдыс бөлшегі" графасында, сынауға ұрынған, жұмыс кеңдігі (дене, жейде, құбыр кеңдігі және соған ұқсайтын), көрсетіледі;

3) "сынау айнала" графасында "Су" немесе басқа сұйық іске асса, оның атауы көрсетіледі;

4) сынау өткізген кезде ыдыс ережесіне (көлбеу немесе тік) қарай керек графада "Ия" деген жазу жазылады.

13. Қорытынды:

1) бірінші қайырмада, ыдыс оған сәйкес болса стандарттың (НҚ) номері және атауы;

2) техникалық бастықтың және ТКБ бастықтың қолы мөрмен расталады.

Ескерту:

1. 14-20 тарауды ыдыс иесі толтырады.

2. Ыдыс шығарушы төлқұжатта 18-тарауға екі беттен, ал 19-тарауға 10 беттен төмен емес есеппен қарастырады.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
24-қосымша

Қазан (автономды буды қыздырғыш, экономайзер) паспортының
формасы
Жалпы деректер

Дайындаушы-кәсіпорынның атауы және мекен-жайы
Дайындалған жылы
Түрі (моделі)
Атауы және тағайындалуы
Зауыттық номері
Есептелген қызмет мерзімі, жыл
Есептелген ресурс, с
қазанның
қызу бетінің
шығу коллекторының
буды қыздырғыштардың
Іске қосулардың есептелген саны
салқын күйден
ыстық күйден

Техникалық сипаттамалар және параметрлер

Отынның есептелген түрлері және олардың жану жылуы МДж/кг (ккал/кг)
Отынның есептелген түрлері және олардың жану жылуы, МДж/кг (ккал/кг)
Есептелген қысым, МПа (кгс/см²)
барабанда
буды қыздырғыштың кіру коллекторында
Ысып кеткен будың (сұйықтықтың) есептелген температурасы,⁰С
Бу өнімділігі, т/с (кг/с)
Жылу өнімділігі, МДж/ч (ккал/с)
Жылу қуаты, Вт
Бу қазанының қызу беті, м²
Буландырғыштың
Қыздырғыштың
аралық қыздырғыштың
Экономайзердің
Су жылыту қазанының қызу беті, м2
Көлемі, м3	Бу қазанының	Табиғи айналымымен	барабандағы судың максималды жіберілетін деңгейі кезінде сулы
			барабандағы судың максималды жіберілетін деңгейі кезінде булы
		түзу нүктелік	булы
			сулы
Су жылыту қазанының

Сақтық клапандары (құрылғылары) туралы мәліметтер

Сақтық клапанының түрі	Саны	Орнатылған орны	Клапан қимасының аумағы, мм²	альфа_б бу немесе альфа_с сұйықтық шығыны коэффициенті	Ашу басындағы қысым және ашу басындағы қысым диапазоны, Мпа (кгс/см²)
1	2	3	4	5	6

Ескерту. Қазанды (автономды буды қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушы толтырады. Су жылыту қазандары үшін қысымның (немесе температураның) жоғарылауынан қорғауға арналған құрылғылар тізбесін көрсету.

Су деңгейі көрсеткіштері туралы мәліметтер

Су деңгейі көрсеткішінің түрі	Саны	Орнату орны
1	2	3
Тікелей әрекет ететін
Қашықтықтан әрекет ететін

Негізгі арматура туралы мәліметтер

Арматура атауы	Саны	МЕМСТ немесе ТШ (таңбасы)	Шартты өту, мм	Шартты қысым, Мпа (кгс/см2)	Жұмыс параметрлері		Корпус материалы		Орнату орны
Арматура атауы	Саны	МЕМСТ немесе ТШ (таңбасы)	Шартты өту, мм	Шартты қысым, Мпа (кгс/см2)	Қысым МПАа (кгс/см2)	Тем- пера- тура, ҮС	Таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ	Орнату орны
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

6. Өлшеу, басқару, белгі беру, реттеу және автоматты қорғауға
арналған негізгі арматура туралы мәліметтер

Атауы	Саны	Түрі (таңбасы)	МЕМСТ немесе ТШ
1	2	3	4

Ескерту. Аппаратураны қазанмен бірге жеткізген жағдайда қазанды (автономды буды қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушымен толтырылады. Басқа жағдайларда қазан иесімен толтырылады.

7. Қоректік және айналма сорғылар

Сорғы түрі	Дайындаушы зауыт	Саны	Қоректік сорғыға кіре берісте судың максималды рұқсат етілген температурасы, ^оС	Параметрлер		Жетек түрі (бу, электр және т.б.)
Сорғы түрі	Дайындаушы зауыт	Саны		Номиналды берілуі, м/с³	Номиналды берілудегі сорғы тегеуріні МПа (кгс/см²)	Жетек түрі (бу, электр және т.б.)
1	2	3	4	5	6	7

Ескерту. Қоректік немесе айналма сорғыларды қазанмен бірге жеткізген жағдайда қазанды (автономды буды қыздырғышты, экономайзерді) дайындаушымен толтырылады. Жылу электр станцияларының энергия блоктары үшін қазан иесімен толтырылады.

Табақ болаттын дайындалған қазанның негізгі элементтері туралы
мәліметтер

Атауы (шентемірлер және барабандардың немесе қазан корпустарының түптері, құбыр торлары, ыстық торлар)	Саны	Өлшемі, мм			Материал		Дәнекерлеу туралы деректер			Термоөңдеу бойынша деректер
	Саны	Ішкі диаметр	Қабырғасының қалыңдығы	Ұзындығы немесе биіктігі	Болат таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ	Дәнекерлеу түрі	Электродтар және дәнекерлеу сымы (түрі, таңбасы	Бақылау көлемі және әдісі	Қолданылған термоөңдеу түрі	Термоөңдеу температурасы,ҮС	Ұстам ұзақтығы	Суыту тәсілі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

Құбырлардан дайындалған қазан элементтері туралы деректер

Атауы (коллектор, құбыр, құбыр өткізгіш, иін, ауысу, жиналған дәнекерленген құбыр элементтері)	Саны	Өлшемі, мм			Материал		Дәнекерлеу туралы деректер			Термоөңдеу бойынша деректер
	Саны	Сыртқы диаметрі-	Қабырғасының қалыңдығы	Ұзындығы	Болат таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ	Дәнекерлеу түрі	Электродтар және дәнекерлеу сымы (түрі, таңбасы	Бақылау көлемі және әдісі	Түрі	Термоөңдеу температурасы,ҮС	Ұстам ұзақтығы	Суыту тәсілі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

Жалғастықтар, қақпақтар, тегіс түптер, ауысулар, бекіту
бөлшектері бар (бұрандамалар, шпилькалар, гайғалар) ернемектер
туралы мәліметтер

Атауы	Саны	Өлшемі, мм, немесе спецификация нөмері	Материал
			Болат таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ
1	2	3	4	5

Ескерту. Жалғастықтар 36 мм және астам ішкі диаметр кезінде көрсетіледі.

Табақ болаттардан немесе шыңдалғылардан дайындалған қазан
корпустарын, барабандарды, коллекторларды өлшеу нәтижелері

Қазан элементінің атауы	Формуляр номері	Қима номері (1м ұзындық сайын)	Сыртқы (ішкі) диаметр
Қазан элементінің атауы	Формуляр номері	Қима номері (1м ұзындық сайын)	Көлденең	Тік (90⁰ бұрышпен)	Сопақтығы, %
1	2	3	4	5	6

Ескерту. Ішкі диаметрі 1500 мм кем және жұмыс қысымы 6 МПа (60 кгс/см²) кем барабандар үшін берілген кестені толтыру талап етілмейді.

Дайындаушы қорытындысы

Өткізілген тексерулер мен сынақтар негізінде мыналар куәландырылады.

1. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан жобалық ұйымның әзірленген ЖҚҚ сәйкес дайындалған.

_____________________________________________________________________

(ЖҚҚ әзірлеуші ұйым атауы)

_____________________________________________________________________

2. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан тексеруден өтті және жоғарыда аталған стандарттар мен техникалық құжаттамаға сәйкес келеді.

3. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан ____ МПа (кгс/см²) сынау қысымымен сынақтан өтті.

4. Қазанның құбыр элементтері өлшемдерден және пішіннен ауытқуға және өткізгіштігіне өлшеу бақылаудан өтті.

5. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан осы паспортта берілген параметрлермен жұмысқа жарамды деп танылды.

Дайындаушының Сапаны техникалық бақылау

техникалық басшысы бөлімі басшысы

__________________________ ______________________________

(аты-жөні, қолы, мөр) (аты-жөні, қолы, мөр)

"___" __________20__ ж.

Паспортқа бойлай және көлденең тіліктердің сызбалары және негізгі параметрлер көрсетілген қазан жоспары және қысыммен жұмыс істейтін қазан элементтерінің: барабандардың, коллекторлардың, қызу беті құбырларының және қазан шегіндегі құбыр өткізгіштердің, тік нүктелі қазандардың кіріктірілген сепараторларының, шығарғыш циклондардың, бу суытқыштардың және т.б. төзімділікке есептеулері қоса беріледі.

Қазандардың орнатылған орындары туралы мәлімет

Кәсіпорын атауы	Қазанның орнатылған орны (иесінің мекен-жайы)	Орнатылған күні
1	2	3

14. Қазанның ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз
ететін тұлға

Тағайындалуы туралы бұйрықтың номері және күні	Лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты	Ережелер бойынша білімін тексеру күні	Қолы
1	2	3	4

15. Орнатылған арматура туралы мәліметтер (жөндеу және бұрынғы
қалпына келтіру кезінде)

Атауы	Орнатылған күні	Саны	Шартты өтуі, мм, түрі, таңбасы	Шартты қысым, МПа (кгс/см²)	Материал		Орнату орны	Ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауап беретін тұлғалар қолы
Атауы	Орнатылған күні	Саны	Шартты өтуі, мм, түрі, таңбасы	Шартты қысым, МПа (кгс/см²)	Таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ	Орнату орны
1	2	3	4	5	6	7	8	9

16. Қысыммен жұмыс істейтін қазан элементтерін ауыстыру және
жөндеу туралы мәлімет

Құжат номері және датасы	Ауыстыру және жөндеу туралы мәлімет	Ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауап беретін тұлғалар қолы
1	2	3

Ескерту. Материалдарды, электродтарды жөндеу кезінде, сондай-ақ дәнекерлеу кезінде қолданылатын қазанның қайтадан орнатылған (тозғандардың орнына) элементтерінің сапасын растайтын құжаттар паспортпен бірге сақталады.

17. Котельный жайының сызбалары (жоспар және көлденең тілік, ал
қажет болған жағдайда бойлай тілік) және монтаж сапасы туралы
куәлік паспортқа қоса беріледі
18. Куәландыру нәтижелері

Куәландыру күні	Куәландыру нәтижелері және куәландыруды жүргізген тұлға қолы	Рұқсат етілген қысым, Мпа (кгс/см²)	Келесі куәландыру мерзімі
1	2	3	4

19. Тіркеу

Қазан (автономды буды қыздырғыш, экономайзер) тіркелген

N _____ _____________________________________________________________

(тіркейтін орган)

Паспортта ____ парақ тіркелген, соның ішінде сызбалар

____ парақта және қоса берілген тізімдемеге сәйкес жекелеген құжаттар

____ парақта.

_____________________________________________________ _______________

(объектіні тіркеген тұлғаның аты-жөні, лауазымы) (қолы)

М.О.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
25-қосымша

Қазан паспортының формасы
1. Жалпы деректер

Тұтынушының атауы және мекен-жайы
Дайындаушы кәсіпорынның атауы және мекен-жайы
Дайындаушы кәсіпорынның нөмірлеу жүйесі бойынша қазанның реттік номері	Дайындалған жылы 20__
Типі және жүйесі
Жылу тасымалдауыш атауы
Сызбаға сәйкес пішіні және құрылымдық өлшемдері

2. Техникалық сипаттамалар мен параметрлер

Отынның есептелген түрі және оның жану жылуы, МДж/кг (ккал/кг)
Отын түрі. Жағу көлемінің жылу жүктемесі, МДж/(м³ с)
Отын шығыны, м³/с (т/с)
Оттық қондырғысының (жанарғының) түрі және сипаттамасы
Қызу беті, м²
Көлемі, м³
Сұйықтықтың ең төменгі деңгейінің жағдайы туралы деректер	N сызбаға сәйкес
Бу қазаны
Жұмыс қысымы, МПа (кгс/см²)
Есепелген қысым, МПа (кгс/см²)
Сынау қысымы, МПа (кгс/см²)
Қазаннан шыға берістегі будың номиналды температурасы, ⁰С
Қазанға кіре берістегі сұйықтықтың номиналды температурасы, ⁰С
Номиналды бу өнімділігі, т/с
Минималды рұқсат етілген бу өнімділігі, т/с
Максималды рұқсат етілген бу өнімділігі, т/с
Сұйықтық қазан
Жұмыс қысымы, МПа (кгс/см²)
Есептелген қысым, МПа (кгс/см²)
Сынау қысымы, МПа (кгс/см²)
Қазанға кіре берістегі сұйықтықтың номиналды температурасы, ⁰С
Қазаннан шыға берістегі сұйықтықтың номиналды температурасы,⁰С
Номиналды жылу өнімділігі, кВт
Минималды жылу өнімділік, кВт
Максималды жылу өнімділік, кВт
Сұйықтықтың минималды жіберілетін шығыны, м³/с
Сұйықтықтың максималды жіберілетін шығыны, м³/с
Номиналды өнімділік кезінде қазанның максималды жіберілетін гидравликалық кедергісі, МПа (кгс/см²)
Номиналды температура кезіндегі минималды жіберілетін қысым, МПа (кгс/см²)
Қазаннан шыға берісте сұйықтықтың максималды жіберілетін температурасы,⁰С

3. Сақтық клапандары туралы мәлімет

N р/с	Сақтық клапанының түрі	Саны	Орнату орны	Шартты өту диаметрі, мм	Өткізу қабілетін есептеу кезінде қабылданатын қима аумағы, мм²	альфа_б бу, газ немесе альфа_с сұйықтық шығынының коэффициенті	Ашу басындағы қысым және ашу басы қысымының диапазоны, МПа (кгс/см²)	Паспорт (сертификат) номері
1	2	3	4	5	6	7	8	9

4. Сұйықтық деңгейі көрсеткіштері туралы мәліметтер

Nр/с	Деңгей көрсеткішінің түрі	Көрсеткіштер саны	Орнату орны	Жұмыстың жіберілетін параметрлері		Паспорт (сертификат) номері
Nр/с	Деңгей көрсеткішінің түрі	Көрсеткіштер саны	Орнату орны	Қысым, МПа (кгс/см2)	Температура, ⁰С	Паспорт (сертификат) номері
	Тікелей әрекет ететін
	Қашықтықтан әрекет ететін

5. Негізгі арматура туралы мәліметтер

N р/с	Арматура атауы және сызбадағы позиция номері	Саны	Стандарттың белгіленуі	Шартты өту диаметрі, мм	Шартты қысым, МПа (кгс/ см²)	Жұмыс параметрлері		Корпус материалы		Паспорт (сертификат) номері
N р/с	Арматура атауы және сызбадағы позиция номері	Саны	Стандарттың белгіленуі	Шартты өту диаметрі, мм	Шартты қысым, МПа (кгс/ см²)	Қысым, МПа (кгс/см²)	Температура, 0С	Таңба	Стандарттың белгіленуі	Паспорт (сертификат) номері
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

6. Қазанмен бірге жеткізілетін өлшеу, басқару, белгі беру, реттеу және автоматты қорғауға арналған аппаратура туралы негізгі мәлімет және түрі

7. Жылу тасымалдауыш туралы деректер

Жылу тасымалдауыш атауы (химиялық формуласы немесе дайындаушы ұйым)
Максималды жіберілетін қолдану температурасы,⁰С
Ашық кеңістікте өздігінен тұтану температурасы,⁰С
Қату температурасы,⁰С
Қайнау немесе 0,1013 МПа (1 кгс/см²) кезінде қайнай бастағандағы температура, ⁰С
Бу түзілу жылуы, кДж/кг
Қолдану температурасы шегіндегі тұтқырлығы, Па х с
0,1013 Мпа (1 кгс/см²) кезінде жарылыс қауіпті концентрацияның төменгі шегі, ⁰С
Қысымға байланысты қайнау температурасының өзгеруі (қисық)
Адам ағзасына зиянды әсерін тигізетін физика-химиялық қасиеттер туралы деректер
Қазанды қауіпсіз пайдалануға әсерін тигізетін басқа да деректер (мысалы, коррозиялық белсенділік және т.б.)

8. Жылу тасымалдауыштың қоректік немесе айналмалы сорғылары

N р/с	Сорғы типі	Сорғылар саны	Сорғыға кіре берістегі максималды және минималды жіберілетін температура,ҮС	Параметрлер
N р/с	Сорғы типі	Сорғылар саны		Номиналды берілу, м³/с	Номиналды беріліс кезіндегі сорғы тегеуріні, МПа (кгс/см²)
1	2	3	4	5	6

9. Қысыммен жұмыс істейтін қазандарды, элементтерді дайындау
кезінде пайдаланылатын негізгі және қосалқы материалдар туралы
мәліметтер

N р/с	Элемент атауы	Сызбалар номері және элемент позициясы	Материал		Пісірме немесе топтама номері	Сертификат номері және датасы, оны берген ұйым атауы	Сетификат бойынша механикалық сынақтар туралы деректер
			Таңбасы	Стандарттың белгіленуі			20⁰С температура кезінде
			Таңбасы	Стандарттың белгіленуі			сигма_0,2, МПа (кгс/мм²)	сигма_в, МПа (кгс/м2)	дельта_ 5, %	пси, %	Бүгілу бұрышы және жақтау диаметрі және басқа да технологиялық сынақтар
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

жалғасы:

				Химиялық құрамы		Қосымша мәліметтер (ультрадыбыстық бақылау, қаттылығын сынау, бастапқы термоөңдеу)
			қабырғасының есептік температурасы кезінде
Соғу тұтқырлығы*(40), Дж/см² (кгс х м/см²)			қабырғасының есептік температурасы кезінде
тозуға дейін	тозудан кейін	үлгі түрі	cигма(t)_ 0,2, МПа	cигма_n, 100 000 МПа	cигма_ДП, МПа (кгс/мм²), t,
13	14	15	16	17	18	19	20	21	22

Ескерту. Белгілер: сигма_0,2 - 20^оС кезіндегі тұрақсыздық шегі; сигма_в - 20ҮС кезіндегі жарылуға төзімділік шегі; сигма_5 – жарылу кезіндегі саластырмалы созылу; пси – салыстырмалы тарылу; сигма(t)_0,2 - t температура кезіндегі тұрақсыздық шегі; сигма_n - 100 000 с ішінде t температура кезіндегі тұрақсыздықтың техникалық шегі; сигма_ДП - 100 000 с ішінде t температура кезінде ұзақ төзімділіктің техникалық шегі.

10. Табақ болатан дайындалған барабандарды, корпустарды және
коллекторларды өлшеу картасы

N п/п

Атауы

Номері

Диаметрі

Дәнекерленген жапсарлы қосылыстар жиектерінің жылжуы

Сопақтығы, %

Бойлай қима профилінің ауытқуы, мм

Жазықтықтан ауытқу, мм

эскиз

қима

номиналды

(сыртқы немесе ішкі), мм

жіберілетін ауытқу, %

өлшенген ауытқу, % (+-)

бойлай

дөңгелек

жіберілетін

өлшенген

жіберілетін

өлшенген

жіберілетін

өлшенген

жіберілетін

өлшенген

жіберілетін

өлшенген

Ескерту. Элемент эскизі қоса беріледі.

11. Дәнекерленеген қосылыстарды сынау және бақылау нәтижелері

N р/с	Элемент атауы және сызба, эскиз номері (бақылау қосылыстары орындалған қосылыстарды көрсете отырып)	Сертификат номері және датасы	Механикалық сынау							Металлографиялық талдау		Пісіруші таңбасы
			Дәнекерленген қосылыс				Балқытылған металл		Баға	Металлографиялық талдау
			сигма_в, МПа (кгс/мм²)	Соғу тұтқырлығы, Дж/см²(кгс х м/см²)	Үлгі типі	Жақтау диаметрі және бүгілу бұрышы	сигма_в, МПа (кгс/мм²)	дельта_5, %	Баға	Макро немесе микро зерттеу құжатының номері және датасы	Баға
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Ескерту: 1. Дәнекерленген қосылыстардың орналасуы көрсетілген эскиздер, сондай-ақ соңғылары суреттелген құрылымдардың микросуреттері қоса беріледі (қажет болған жағдайда).

2. Құбырлардың дәнекерленген қосылыстарын соғу тұтқырлығына сынауды майысуға немесе бүгілуге сынаумен ауыстыру кезінде нәтижелер "Соғу тұтқырлығы" бағанына енгізіледі.

3. "Баға" бағанында сәйкес НТҚ сілтеме беріледі.

12. Дәнекерленген қосылыстарды бұзылмайтын бақылау туралы
деректер

N р/с	Элемент атауы және сызба (эскиз) номері		Бақылау әдісі	Бақылау көлемі	Анықталған ақаулар	Бағалау
1	2	3	4	5	6	7

13. Басқа сынақтар мен зерттеулер
14. Термоөңдеу туралы мәлімет

N р/с

Элемент атауы

Сызба номері

Термоөңдеу туралы сертификаттың номері және датасы

Материал таңбасы

Қолданған термоөңдеу түрі

Қызу жылдамдығы,Ү

С/с

Термоөңдеу температурасы,⁰С

Ұстам ұзақтығы,

Суу жылдамдығы, ⁰С

Суыту тәсілі

15. Басқа да деректер
15.1. Гидравликалық сынау нәтижелері

р/с

Элемент атауы

Сыналатын қысым,

МПа

(кгс/см²)

Ұстам ұзақтығы, мин

Су температурасы, ⁰С

Датасы

Баға

Ескерту. Қазанды орнату орнында монтаждаудан кейін гидравликалық сынақ жүргізу кезінде сынақ хаттамасы сынақты жүргізген ұйыммен жасалады, және ол паспортқа қоса беріледі.

15.2. Жылу тасымалдауышты оның жануы жағдайында сөндіру
құрылғыларына қатысты деректер
15.3. Авария жағдайында оттықты суыту құрылғылары туралы
деректер
16. Дайындаушы қорытындысы

Өткізілген тексерулер және сынақтар негізінде мыналар куәландырылады.

1. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан жобалық ұйыммен әзірленген ЖҚҚ сәйкес дайындалған.

_____________________________________________________________________

(ЖҚҚ әзірлеуші ұйым атауы)

_____________________________________________________________________

3. Қазан элементтері немесе жиынтықтағы қазан ___ МПа (кгс/см²) сынау қысымымен сынақтан өтті.

4. Қазанның құбыр элементтері өлшемдерден және пішіннен ауытқуға және өткізгіштігіне өлшеу бақылаудан өтті.

Дайындаушының Сапаны техникалық бақылау

техникалық басшысы бөлімі басшысы

__________________________ _________________________

(аты-жөні, қолы, мөр) (аты-жөні, қолы, мөр)

"___" __________20__ ж.

17. Қазанның орнатылған орны туралы мәлімет

Кәсіпорын атауы	Қазанның орнатылған орны (иесінің мекен-жайы)	Орнатылған күні
1	2	3

18. Қазанның ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауапты
тұлға

Тағайындалуы туралы бұйрықтың номері және күні	Лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты	Ережелер бойынша білімін тексеру күні	Қолы
1	2	3	4

19. Орнатылған арматура туралы мәліметтер (жөндеу және бұрынғы
қалпына келтіру кезінде)

Атауы	Саны	Шартты өтуі, мм, түрі, таңбасы	Шартты қысым, МПа (кгс/см²)	Материал		Орнату орны	Ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауап беретін тұлға қолы
Атауы	Саны	Шартты өтуі, мм, түрі, таңбасы	Шартты қысым, МПа (кгс/см²)	Таңбасы	МЕМСТ немесе ТШ	Орнату орны
1	3	4	5	6	7	8	9

20. Қысыммен жұмыс істейтін қазан элементтерін ауыстыру және
жөндеу туралы мәлімет

Құжат номері және датасы	Ауыстыру және жөндеу туралы мәлімет	Ақаусыз күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауап беретін тұлғалар қолы
1	2	3

21. Котельный жайының сызбалары (жоспар және көлденең тілік, ал
қажет болған жағдайда бойлай тілік) және монтаж сапасы туралы
куәлік паспортқа қоса беріледі
22. Куәландыру нәтижелері

Куәландыру күні	Куәландыру нәтижелері және куәландыруды жүргізген тұлға қолы	Рұқсат етілген қысым, Мпа (кгс/см2)	Келесі куәландыру мерзімі
1	2	3	4

23. Тіркеу

Қазан (автономды буды қыздырғыш, экономайзер) тіркелген

N _____ _____________________________________________________________

(тіркейтін орган)

Паспортта ____ парақ тіркелген, соның ішінде сызбалар

____ парақта және қоса берілген тізімдемеге сәйкес жекелеген құжаттар

____ парақта.

_____________________________________________________ _______________

(объектіні тіркеген тұлғаның аты-жөні, лауазымы) (қолы)

М.О.

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
26-қосымша

Құбыр паспортының формасы

тіркеу N __________________________________

Құбыр өткізгіш иесінің атауы және мекен-жайы

_____________________________________________________________________

Құбыр өткізгіштің тағайындалуы ______________________________________

Жұмыс ортасы ________________________________________________________

Ортаның жұмыс параметрлері:

қысым, МПа (кгс/см²) ________________________________________________

температура, ⁰С _____________________________________________________

есептелген қызмет мерзімі, жыл* _____________________________________

Есептелген ресурс, с* _______________________________________________

Есептелген іске қосулар саны*

_____________________________________________________________________

Тіркеу кезінде ұсынылатын құбыр өткізгіштерді дайындауға және

монтаждауға схемалар, сызбалар, куәліктер және басқа да құжаттар

тізімі _____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

М.О.

Кәсіпорынның бас инженерінің (құбыр өткізгіш иесінің) қолы

"___"__________ 20__ ж.

------------------------------

* Жобалық ұйым деректері бойынша толтырылады.

Құбыр өткізгіштің ақаусыз күйін және қауіпсіз пайдалануды
қамтамасыз ететін тұлға

Тағайындалуы туралы бұйрықтың номері және күні	Лауазымы, Тегі, аты, әкесінің аты	Қазанды қадағалау қағидалары білімін тексеру күні	Жауапты тұлға қолы

Құбыр өткізгішті жөндеу және бұрынғы қалпына келтіру туралы
жазбалар

Жазба күні	Құбыр өткізгішті жөндеу және бұрынғы қалпына келтіру кезінде жүргізілген жұмыстар тізбесі; олардың жүргізілген күні	Бақылау тұлғасының қолы

Құбыр өткізгішті куәландыру нәтижелерінің жазбалары

Куәландыру күні	Куәландыру нәтижелері	Келесі куәландыру мерзімі

Құбыр өткізгіш N ________ ___________________________________________

__________________________________________________________________ ж.

__________________________________________________________ тіркелген.

(тіркеу органының атауы)

Паспортта _____ бет номерленген және барлығы ________ парақ тігілген,

сондай-ақ сызбалар (схемалар) ______ парақта.

_____________________________________________________________________

(тіркейтін тұлға лауазымы және оның қолы)

М.О.

"___"____________ 20_

Қысыммен жұмыс істейтін
жабдықтарды пайдалану кезінде
өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
27-қосымша

Қысыммен жұмыс істейтін жабдық үшін қоректік су сапасын
анықтауға арналған кестелер тізбесі

1-кесте

Көрсеткіш	Жұмыс істейтін қазандар үшін
Көрсеткіш	Сұйық отынмен	Отынның басқа түрлерімен
Шрифт бойынша мөлдірлігі, см, кемінде	40	20
Жалпы қаттылығы, мкг х экв/кг	30	100
Ерітілген оттегі құрамы (бу өнімділігі 2 т/с және жоғары қазандар үшін), мкг/кг	50*	100

*Осы талаптар жылу электр станцияларында және жылыту қазандықтарға орнатылған су жылытқыш қазандықтарына тармайды, жылыту-вентиялциялық кестемен денеге жіберу бойынша жұмыс істейтін, судың сапасы үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 қарашадағы № 1352 қаулысымен бекітілген Электр станциялары мен желілерін техникалық пайдалану қағидаларының талаптарына сәйкес келуі тиіс.

* Экономайзері жоқ қазандарға, шойын эконмаизерлі қазандарда ерітілген оттек құрамы 100 мкг/кг дейін рұқсат етіледі.

2-кесте

Көрсеткіш	Жұмыс қысымы, МПа (кгс/см2)
Көрсеткіш	0,9 (9)	1,4 (14)	2,4 (24)	4 (40)
1	2	3	4	5
Шрифт бойынша мөлдірлігі, см, кемінде	30	40	40	40
Жалпы қаттылығы, мкг экв/кг	30*(9) ------- 40	15*(14) ------- 20	10*(14) ---------- 15	5*(14) -------- 10
Темір қосылысының құрамы (Fe қайта есептеуде), мкг/кг	Нормаланбайды	300*(14) ------- Нормаланбайды	100*(14) ---------- 200	50*(14) --------- 100
Мыс қосылысының құрамы (Сu қайта есептеуде), мкг/кг	Нормаланбайды			10*(14) ---------- Нормаланбайды
Ерітілген оттегінің құрамы (бу өнімділігі 2 т/с және астам қазандар үшін)*(10), мкг/кг	50*(14) -------- 100	30*(14) ------- 50	20*(14) -------- 50	20*(14) ------- 30
25^оС кезіндегі рН мәні*(11)	8,5 - 10,5
Мұнай өнімдерінің құрамы, мг/кг	5	3	3	0,5

Алымында сұйық отынмен жұмыс істейтін қазандар үшін мәндер берілген, бөлімінде – отынның басқа түрлерімен.

**Экономайзерлері жоқ қазандар үшін және шойын экономайзерлері бар қазандар үшін ерітілген оттегі құрамы отынның кез келген түрін жаққан кезде 100 мкг/кг дейін жіберіледі.

***Бас мамандандырылған ведомстволық ұйыммен негізделген жекелеген жағдайларды рН мәнін 7,0 дейін төмендетуге болады.

3-кесте

Көрсеткіш	Жұмыс істейтін қазандар үшін
Көрсеткіш	Сұйық отынмен	Отынның басқа түрлерімен
Жалпы қаттылығы, мкг х экв/кг	1	3
Темір қосылысының құрамы (Fe қайта есептеуде), мкг/кг	20	30
Мыс қосылысының құрамы (Cu қайта есептеуде), мкг/кг	5	5
Ерітілген оттегінің құрамы, мкг/кг	10	10
25^оС кезіндегі рН мәні	9,1+-0,1	9,1+-0,1
Мұнай өнімдерінің құрамы, мг/кг	0,3	0,3

*Жоғалған бу орнын толтыру және тазартылған сумен химиялық сұйықтық мәні 10.5 дейін рН.

4-кесте

Көрсеткіш	Жұмыс қысымы, МПа (кгс/см²)
	0,9 (9)	1,4 (14)		4 (40) и 5 (50)
	Жылытатын газ температурасы (есептелген), ⁰С
	1200 дейін қоса алғанда	1200 дейін қоса алғанда	1200 жоғары	1200 дейін қоса алғанда	1200 жоғары
Шрифт бойынша мөлдірлігі, см, кемінде	30*(13) ------ 20	40*(18) ------- 30	40
Жалпы қаттылығы, мкг х экв/кг	40*(18) ------ 70	20*(14) ------- 50	15	10	5
Темір қослысының құрамы (Fe қайта есептегенде), мкг/кг	Нормаланбайды		150	100	50*(15)
Ерітілген оттегінің құрамы, мкг/кг
1	2	3	4	5	6
а) шойын экономайзерімен немесе экономайзерсіз қазандар үшін, мкг/кг;	150	100	50	50	30
б) болат экономайзері бар қазандар үшін, мкг/кг	50	30	30	30	20
25⁰С кезіндегі рН мәні	кемінде 8,5
Мұнай өнімдерінің құрамы, мг/кг	5	3	2	1	0,3

*Қолданыстағы қазандықтар үшін.

**Су құбырындағы көрсетілген мән, ал қорытынды – газ құбыры қазандарында.

***1,8МПа (18 кгс/см²) дейін будың жұмыс қысымы қаттылығы 15 мкг экв/кг аспауы тиіс.

**** Еріткішке темір қосындысын аудару есебінен керметің жіті пайда болуын азайту, судың реагентті өңдеу әдісін қолдануда темір қосындысының құрамы 100 мкг/кг аспауы керек,бұл ретте құбырдың ішкі бетіне шоғырлану саны нормативі сақтау керек. Қоректі судағы темір құрамының көрсетілген ұлғайу мүмкіндігі туралы қорытынды дайындаушымен беріледі.

***рН өлшемінің жоғарғы мәні бу конденсат жолы жабдығында қолданылатын материалдарға байланысты 9,5 аспайтындай белгіленеді.

Ескерту. 0,9 МПа (9 кгс/см²) жоғары будың жұмыс қысымымен тік типтегі газқұбырлы кәдеге жаратушы-қазандар үшін, сондай-ақ содарегенерациялық қазандар үшін қоректік су сапасының көрсеткіштері 21 соңғы бағаны мәндері бойынша нормаланады. Содарегенерациялық қазандар үшін 50 мг/кг жоғары болмайтын қоректік судың тұз құрамы нормаланады

5-кесте

Көрсеткіш	Мәні
Жалпы қаттылығы, мкг х экв/кг	3
Темір қосылысының құрамы (Fe қайта есептеуде), мкг/кг	30
Ерітілген оттегі құрамы, мкг/кг	10
25⁰С кезіндегі рН мәні	9,1+-0,1*(17)
Шартты тұз құрамы (NaCl қайта есептеуде), мкг/кг**	300
25⁰С кезіндегі меншікті электр өткізгіштігі**, мкСм/см	2,0
Мұнай өнімдерінің құрамы, мг/кг	0,3

* рН өлшемінің жоғарғы мәні бу конденсат жолы жабдығында қолданылатын материалдарға байланысты 9,5 аспайтындай белгіленеді.

**Шартты мазмұн кондуктометрлі әдіспен алдын ала газсыздандырумен және сынаманы шоғырландырумен анықталады, үлесті электрлі өткізгіштік – бақылауыш алдын ала сутегі – сынаманың катиондауы; осы көрсеткіштерді қадағалайды.

6-кесте

Көрсеткіш	Жұмыс қысымы, МПа (кгс/см²)
	4 (40)	10 (100)	14 (140)
Жалпы қаттылығы, мкг х экв/кг	5	3	2
Темір қосылысының құрамы (Fe қайта есептеуде), мкг/кг	50)	30	20
Ерітілген оттегі құрамы, мкг/кг	20	10	10
25⁰С кезіндегі рН мәні	9,1+-0,2	9,1+-0,1	9,1+-0,1
Шартты тұз құрамы (NaCl қайта есептеуде), мкг/кг	Нормаланбайды	300	200
25⁰С кезіндегі меншікті электр өткізгіштігі, мкСм/см	Нормаланбайды	2,0	1,5
Мұнай өнімдерінің құрамы, мг/кг	1,0	0,3	0,3

*Табиғи газад буды қыздыру жұмысы кезінде құамындағы темір 50 пайызға норманы көтеруге болады.

***Шартты мазмұн кондуктометрлі әдіспен алдын ала газсыздандырумен және сынаманы шоғырландырумен анықталады, үлесті электрлі өткізгіштік – бақылауыш алдын ала сутегі – сынаманың катиондауы; осы көрсеткіштерді қадағалайды.

7-кесте

Көрсеткіш	Жылумен қамтамасыз ету жүйесі
	ашық			жабық
	Су жүйесінің температураы, ⁰С
	115	150	200	115	150	200
1	2	3	4	5	6	7
Шрифт бойынша мөлдірлігі, см, кемінде	40	40	40	30	30	30
Карбонатты қаттылығы: рН кезінде кемінде 8,5*	800* ----- 700	750* ----- 600	375* ----- 300	800* ----- 700	750* ----- 600	375* ----- 300
рН кезінде, 8,5	рұқсат етілмейді			ОСТ 108.030.47-81 есебі бойынша
Ерітілген оттегі құрамы, мкг/кг	50	30	20	50	30	20
Құрамына темір қосу ( Fe қайта есептеу), мкг/кг	300	300* ----- 250	250* ----- 200	600* ----- 500	500* ----- 400	375* ----- 300
25⁰ С кезінде рН мәні	7,0-ден - 8,5- дейін			7,0-ден - 11,0 - дейін**
Құрамдағы мұнайөнімі, мкг/кг	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

* Қатты отында қазандар үшін, ал бөлімде – сұйық және газ тәріздес отында мәні көрсетілген.

**Жылу жүйесі үшін бойлермен параллель жұмыс жасайтын су жылытқыш қазандарында рН жоғарғы мәні 9,5 аспауы керек.

Қысыммен жұмыс істейтін

жабдықтарды пайдалану кезінде

өнеркәсіптік қауіпсіздікті

қамтамасыз ету қағидаларына

28-қосымша

Шартты өту

Қазанның номиналды жылу өнімділігі, кВт	Құбыр өткізгіштің шарты өтуі, D_y, мм	Қазанның номиналды жылу өнімділігі, кВт	Құбыр өткізгіштің шартты өтуі, D_y, мм
550	25	5500	80
900	32	8600	100
1200	40	14 000	125
2150	50	20 000	150
3600	65	-	-

Қысыммен жұмыс істейтін

жабдықтарды пайдалану кезінде

өнеркәсіптік қауіпсіздікті

қамтамасыз ету қағидаларына

29-қосымша

Құбырлар телімі

Дәнекерленетін құбырлардың (элементтердің) қабырғаларының номиналды қалыңдығы S, мм	Тігіс осінен әр жаққа құбырдың (элементтің) еркін тік бөлігінің минималды ұзындығы, мм
15 дейін	100
15 жоғары 30 дейін	5 S + 25
30 жоғары 36 дейін	175
36 астам	4 S + 30

Қысыммен жұмыс істейтін

жабдықтарды пайдалану кезінде

өнеркәсіптік қауіпсіздікті

қамтамасыз ету қағидаларына

30-қосымша

Дәнекерлеу қосылыстарын сынау

Болаттың түрі	Электрлі доғалы, түйіспелі және электрлі күйінді дәнекерлеу		Құбырды газды Дәнекерлеу қабырға қалыңдығы 12 мм артық емес
	Дәнекерленетін элементтердің қалыңдығы, 20 мм артық емес	Дәнекерленетін элементтердің қалыңдығы, 20 мм артық емес	5

Көміртекті	100	100	70
Аз қоспалы марганецті, марганецті	80	60	50
Аз қоспалы (хромды молибденді, хромды молибденді ванадилі)	50	40	30
Жоғары коспалы (хромникелді	100	100	–
Жоғары қоспалы (хромды)	50	40	–

Қысыммен жұмыс істейтін

жабдықтарды пайдалану кезінде

өнеркәсіптік қауіпсіздікті

қамтамасыз ету қағидаларына

31-қосымша

Бояу және жабдыққа жазулар басу
1. Баллондарды бояу

Газ атауы	Баллондарды бояу	Жазу мәтіні	Жазу түсі	Жолақ түсі
Азот	Қара	Азот	Сары	Қоңыр
Аммиак	Сары	Аммиак	Қара	______
Шикі аргон	Қара	Шикі аргон	Ақ	Ақ
Техникалық аргон		Техникалық аргон	Көк	Көк
Таза аргон	Сұр	Таза аргон	Жасыл	Жасыл
Ацетилен	Ақ	Ацетилен	Қызыл	______
Бутилен	Қызыл	Бутилен	Сары	Қара
Мұнайгаз	Сұр	Мұнайгаз	Қызыл	______
Бутан	Қызыл	Бутан	Ақ	______
Сутегі	Қоңыр-жасыл	Сутегі	Қызыл	______
Ауа	Қара	Сығылған ауа	Ақ	______
Гелий	Қоңыр	Гелий	"	______
Азоттың шала тотығы	Сұр	Азоттың шала тотығы	Қара	______
Оттегі	Көк	Оттегі	"	______
Медициналық оттегі	"	Медициналық оттегі	"	______
Күкіртсутек	Ақ	Күкіртсутек	Қызыл	Қызыл
Күкіртті ангидрид	Қара	Күкіртті ангидрид	Ақ	Сары
Көмірқышқыл	"	Көмірқышқыл	Сары	______
Фосген	Қорғаныс	_____	_____	Қызыл
Фреон-11	Алюминий	Фреон-11	Қара	Көк
Фреон-12	"	Фреон-12	"	______
Фреон-13	"	Фреон-13	"	2 қызыл
Фреон-22	"	Фреон-22	"	2 сары
Хлор	Қорғаныс	_____	_____	Жасыл
Циклопропан	Сарғылт	Циклопропан	Қара	______
Этилен	Күлгін	Этилен	Қызыл	______
Басқа да барлық жанатын газдар	Қызыл	Газ атауы	Ақ	______
Басқа да барлық жанбайтын газдар	Қара	Газ атауы	Сары	______

Сығылған ауасы бар тыныс алу және өзін өзі қорғағыш аппараттар үшін шағын литражды (12 л дейін) баллондарды сұр немесе сары түске бояуға болады.

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму
министрінің
2014 жылғы 30 желтоқсандағы
№ 358 бұйрығына
32-қосымша

№___ ТЕХНИКАЛЫҚ КУӘЛАНДЫРУ АКТІСІ

Ескерту. 32-қосымшамен толықтырылды - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 06.05.2022 № 148 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Комиссия құрамы:_________________________________

_________________________________________________

20____жылғы "____"_______№___ бұйрық негізінде әрекет ететін

_________________________________________________

(ұйым атауы)

Зауыт № _____________ тіркеу №______________________

________________________________________________________ жабдығына

(түрі, маркасы)

оны бұдан әрі пайдалану мүмкіндігін анықтау үшін техникалық

куәландыру жүргізді.

1. Техникалық куәландыру өткізу үшін негіз.

__________________жабдығына техникалық куәландыру

техникалық жағдайлар, технологиялар, нұсқаулар, ережелер, әдістер

______________________________ негізінде жүргізілді

(қажет емесін сызып тастаңыз)

2. Жабдықтың техникалық пайдалану паспорты туралы деректер.

Жабдық______ жылы шығарылған, өндіруші зауыт_____________

Қазіргі таңда __________________________________жабдығы

жұмыс жаса(ма)йды____________________________________

(жиынтықтылығын немесе жаңартылуын белгілеңіз)

Жабдықтың техникалық сипаттамасы;

Жұмыс қысымы_____________________________

Температурасы____________________________________________

Көлемі______________________________________________________________

(техникалық пайдалану паспортындағы деректерр)

1.Техникалық құжаттармен танысу.

Комиссия осы жабдықтың паспортын, оған арналған сызбаларын, ауысым журналын,

мерзімді тексеру журналын, орнату және пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарын қарады.

________________________________________________________

2. Сынақ нәтижелері______________________________________

____________________________________________________________

3. Сынақ өткізу__________________________________________________

____________________________________________________________

4. Қолданылған бақылау әдістері бұзылмайтын, механикалық, электрлік,

гидравликалық және т.б.

(қажеттісін сызыңыз)

5. _____________________________жабдығына өткізілген техникалық куәландыру

(түрі, маркасы) негізінде жасалған комиссияның қорытындысы:

Зауыт №________тіркеу №___________дейін жұмыс жасауға рұқсат етіл(мей)ді

_________________________________________

Келесі техникалық куәландыру______________________

20__ жылы өткізілсін.

Комиссия мүшелері:__________________ ________________________________

(қолы) (қолдың толық жазылуы)

В соответствии с подпунктом 94-16) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением.

2. Комитету индустриального развития и промышленной безопасности Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Ержанову А.К.) обеспечить:

1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, направление копии на официальное опубликование в средствах массовой информации и информационно-правовой системе "Әділет" республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан и на интернет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) пункта 2 настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан Paу А.П.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан	А. Исекешев

"СОГЛАСОВАНО":

Министр Национальной экономики

Республики Казахстан

__________ Е. Досаев

14 января 2015 год

"СОГЛАСОВАНО":

Министр энергетики

Республики Казахстан

________ В. Школьник

"___" ___________ 20 __ года

Утверждены
приказом Министра
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 30 декабря 2014 года № 358

Правила обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации
оборудования, работающего под давлением

Глава 1. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Настоящие Правила обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 94-16) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701 и определяют порядок обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. В настоящих Правилах используются следующие термины и определения:

1) котел водогрейный – устройство, предназначенное для нагрева воды, находящейся под давлением выше атмосферного и используемой в качестве теплоносителя вне этого устройства;

2) котел паровой – устройство, предназначенное для выработки пара с давлением выше атмосферного, используемого вне этого устройства;

3) энерготехнологический котел – паровой или водогрейный котел, в топке которого осуществляется переработка технологических материалов;

4) пароперегреватель – устройство, предназначенное для повышения температуры пара выше температуры давления насыщения, соответствующей давлению в котле;

5) автономный пароперегреватель–пароперегреватель, встроенный в котел или газоход или отдельно стоящий, в котором пар для перегрева поступает от внешнего источника;

6) экономайзер – устройство, обогреваемое продуктами сгорания топлива и предназначенное для подогрева или частичного испарения воды, поступающей в паровой котел;

7) автономный экономайзер – экономайзер, встроенный в котел или газоход, подогретая вода которого полностью или частично используется вне данного котла, или отдельно стоящий экономайзер, подогретая вода которого полностью или частично используется в паровом котле;

8) расчетный ресурс котла – продолжительность эксплуатации котла (элемента), в течение которого изготовитель гарантирует его работу при условии соблюдения режима эксплуатации, указанного в руководстве изготовителя, и расчетного числа пусков из холодного и горячего состояния;

9) предохранительные устройства – устройства, предназначенные для защиты сосудов водогрейных и паровых котлов, трубопроводов пара и горячей воды от превышения давления или температуры свыше допустимых величин устройства;

10) баллон – сосуд, имеющий одну или две горловины для установки вентилей, фланцев или штуцеров, предназначенный для транспортирования, хранения и использования сжатых, сжиженных или растворенных под давлением газов;

11) бочка – сосуд цилиндрической или другой формы, который перекатывается с одного места на другое, и ставится на торцы без дополнительных опор, предназначенных для транспортирования и хранения жидких и других веществ;

12) вместимость – объем внутренней полости сосуда, определяемый по заданным на чертежах номинальным размерам;

13) давление внутреннее (наружное) – давление, действующее на внутреннюю (наружную) поверхность стенки сосуда;

14) давление пробное – избыточное давление, при котором производится испытание оборудования на прочность и плотность;

15) давление рабочее – максимальное избыточное давление, возникающее при нормальном протекании рабочего процесса;

16) давление расчетное – давление, на которое производиться расчет на прочность;

17) давление условное – расчетное давление при температуре 20 градусов Цельсия (далее – С°), используемое при расчете на прочность стандартных сосудов (узлов, деталей, арматуры);

18) допустимая температура стенки максимальная (минимальная) – максимальная (минимальная) температура стенки, при которой допускается эксплуатация сосуда;

19) давление разрешенное – максимально допустимое избыточное давление для оборудования (элемента), установленное на основании оценки соответствия и (или) контрольного расчета на прочность;

20) сосуд – герметически закрытая емкость (стационарно установленная или передвижная), предназначенная для ведения химических, тепловых и других технологических процессов, а также для хранения и транспортировки газообразных, жидких и других веществ;

21) обечайка – цилиндрическая оболочка замкнутого профиля, открытая с торцов;

22) днище – неотъемная часть корпуса сосуда, ограничивающая внутреннюю полость с торца;

23) температура рабочей среды – минимальная (максимальная) температура среды при нормальном протекании технологического процесса;

24) температура стенки расчетная – температура, при которой определяются физико-механические характеристики, допускаемое напряжение материала и проводится расчет на прочность элементов оборудования;

25) цистерна – передвижной сосуд, постоянно установленный на раме железнодорожного вагона, на шасси автомобиля (прицепа) или других средствах передвижения, предназначенный для транспортирования и хранения газообразных, жидких и других веществ;

26) остаточный ресурс – суммарная наработка объекта от момента контроля его технического состояния до перехода в предельное состояние;

27) срок службы расчетный – срок службы в календарных годах, установленный при проектировании и исчисляемый со дня ввода в эксплуатацию оборудования;

28) расчетный ресурс сосуда (элемента) – продолжительность эксплуатации сосуда (элемента), в течение которой изготовитель гарантирует его работу при условии соблюдения режима эксплуатации, указанного в руководстве изготовителя, и расчетного числа пусков из холодного и горячего состояния;

29) срок службы назначенный – календарная продолжительность эксплуатации оборудования, при достижении которой эксплуатация должна быть прекращена независимо от его технического состояния;

30) экспертное заключение – результат проведения экспертизы промышленной безопасности о соответствии опасных технических устройств, требованиям промышленной безопасности;

31) технологический регламент – внутренний нормативный документ предприятия, устанавливающий последовательность и методы ведения работ, требования и меры по обеспечению безопасности выполняемых видов работ;

32) аттестованная организация – организация, аттестованная на право проведения экспертизы в области промышленной безопасности;

33) техническое освидетельствование – комплекс мероприятий, предусматривающий проведение наружного осмотра, внутреннего осмотра поверхностей технологического оборудования, с применением методов неразрушающего контроля, гидравлическое или пневматическое испытание, обеспечивающих надежность и механическую целостность оборудования, на протяжении срока службы, указанного изготовителем в паспорте, с целью определения технического состояния, возможности безопасной эксплуатации оборудования, либо проведения мониторинга при условии наличия у владельца оборудования, методик и инструментов, обеспечивающих надежность и механическую целостность оборудования с учетом оценки факторов риска проводимых на основании СТ РК "Промышленность нефтяная и газовая. Техническое освидетельствование с учетом факторов риска".

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Настоящие Правила распространяются на:

1) паровые котлы, в том числе котлы-бойлеры, автономные пароперегреватели и экономайзеры;

2) энерготехнологические котлы: паровые и водогрейные и содорегенерационные котлы;

3) котлы-утилизаторы; паровые и водогрейные;

4) котлы передвижные и транспортабельные установки и энергопоездов;

5) котлы паровые и жидкостные, работающие с высокими температурными и органическими теплоносителями;

6) трубопроводы пара и горячей воды в пределах котла;

7) сосуды, работающие под давлением воды с температурой, превышающей выше 115 ^о С или другой жидкости с температурой, превышающей температуру кипения при давлении 0,07 МегаПаскаль(далее – МПа), (0,7 килограммов силы на сантиметр квадратный), (далее – кгс/см²), без учета гидростатического давления;

8) сосуды, работающие под давлением пара или гaзa свыше 0,07 МПа (0,7 кгс/см²);

9) баллоны, предназначенные для транспортирования и хранения сжатых, сжиженных и растворенных газов под давлением свыше 0,07 МПа (0,7 кгс /см²);

10) цистерны и бочки для транспортирования и хранения сжиженных газов, давление паров которых при температуре до 50^оС превышает давление 0,07 МПа (0,7 кгс /см²);

11) цистерны и сосуды для транспортирования или хранения сжатых, сжиженных газов, жидкостей и сыпучих тел, в которых давление выше 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) создается периодически для их опорожнения;

12) барокамеры и барокамеры многоместные, в том числе устанавливаемые на транспортных средствах;

13) трубопроводы пара и горячей воды с рабочим давлением пара более 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) или температурой нагрева воды свыше 115^оС.

Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Все трубопроводы, на которые распространяются Правила, делятся на четыре категории согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. При определении категории трубопровода рабочими параметрами транспортируемой среды считать:

1) для паропроводов от котлов-давление и температуру пара по их номинальным значениям на выходе из котла (за пароперегревателем);

2) для паропроводов от турбин, работающих с противодавлением, - максимально возможное давление в противодавлении, предусмотренное техническими условиями на поставку турбины, и максимально возможную температуру пара в противодавлении при работе турбины на холостом ходу;

3) для паропроводов от нерегулируемых и регулируемых отборов пара турбины (в том числе для паропроводов промежуточного перегрева) - максимально возможные значения давления и температуры пара в отборе (согласно данным изготовителя турбины);

4) для паропроводов от редукционных и редукционно-охладительных установок-максимально возможные значения давления и температуры редуцированного пара, принятые в проекте установки;

5) для трубопроводов питательной воды после деаэраторов - повышенного давления номинальное давление воды с учетом гидростатического давления столба жидкости и температуру насыщения в деаэраторе;

6) для трубопроводов питательной воды после питательных насосов и подогревателей высокого давления - наибольшее давление, создаваемое в напорном трубопроводе питательным электронасосом при закрытой задвижке и максимальном давлении на всасывающей линии насоса (при применении питательных насосов с турбоприводом и электронасосов с гидромуфтой - 1,05 номинального давления насоса, поршневых насосов - 1,2 номинального давления котла), и максимальную расчетную температуру воды за последним подогревателем высокого давления.

6. Категория трубопровода, определенная по рабочим параметрам среды на входе в него (при отсутствии на нем устройств, изменяющих эти параметры), относится ко всему трубопроводу, независимо от его протяженности и указывается в проектной документации.

Глава 2. Конструкция сосудов

Сноска. Заголовок главы 2 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

7. Конструкция сосудов обеспечивает эксплуатацию в течение расчетного срока службы и предусматривает проведение технического освидетельствования, очистки, промывки, полного опорожнения, продувки, ремонта, эксплуатационного контроля металла и соединений.

Сноска. Пункт 7 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. Устройства, препятствующие наружному и внутреннему осмотру сосудов (мешалки, змеевики, рубашки, тарелки, перегородки и другие приспособления), предусмотрены съемными. При применении приварных устройств, предусмотрена возможность их удаления для проведения наружного и внутреннего осмотра и последующей установки на место.

9. Если конструкция сосуда не позволяет проведение наружного и внутреннего осмотров или гидравлического испытания, предусмотренных настоящими Правилами, разработчиком проекта сосуда в руководстве по эксплуатации указывается методика, периодичность и объем контроля, выполнение которых обеспечивает своевременное выявление и устранение дефектов.

10. Конструкции внутренних устройств обеспечивают удаление из сосуда воздуха при гидравлическом испытании и воды после гидравлического испытания.

11. Сосуды имеют штуцеры для наполнения и слива воды, удаления воздуха при гидравлическом испытании.

12. На каждом сосуде предусматривается вентиль, кран или другое устройство, позволяющее осуществлять контроль за отсутствием давления в сосуде перед его открыванием, при этом отвод среды направляется в безопасное для обслуживающего персонала место.

13. Расчет на прочность сосудов и их элементов производится по ГОСТ 34233.1-2017 "Сосуды и аппараты. Нормы и методы расчета на прочность. Общие требования" и ГОСТ 34233.2-2017 "Сосуды и аппараты. Нормы и методы расчета на прочность. Расчет цилиндрических и конических обечаек, выпуклых и плоских днищ и крышек". При отсутствии расчета, расчет на прочность проводиться аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 13 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

14. Сосуды, которые в процессе эксплуатации изменяют свое пространственное положение, имеют приспособления, предотвращающие их самоопрокидования.

15. Для проверки качества приварки колец, укрепляющих отверстия для люков, лазов и штуцеров, предусматривается контрольное отверстие в кольце, если оно приварено снаружи, или в стенке, если кольцо приварено с внутренней стороны сосуда. В случае приварки укрепляющих колец с обеих сторон (внутри и снаружи корпусов сосуда) контрольные отверстия выполняются в обоих кольцах. В подкладных листах штуцеров и опор, привариваемых к корпусу сосуда, по всему периметру выполняются контрольные отверстия.

16. Электрическое оборудование и заземление сосудов выполняется в соответствии требованиями Правил устройства электроустановок.

Параграф 2. Люки, лючки, крышки

17. Сосуды снабжаются люками и смотровыми лючками, обеспечивающими осмотр, очистку и ремонт сосудов, монтаж и демонтаж разборных внутренних устройств.

18. Сосуды, состоящие из цилиндрического корпуса и решеток с закрепленными в них трубками (теплообменниками), и сосуды, предназначенные для транспортирования и хранения криогенных жидкостей, допускается изготовлять без люков и лючков независимо от диаметра сосудов, при условии выполнения требования пункта 9 настоящих Правил.

19. Сосуды с внутренним диаметром более 800 миллиметров (далее – мм.) имеют люки, а с внутренним диаметром 800 мм и менее - лючки.

20. Внутренний диаметр круглых люков не менее 400 мм. Размеры овальных люков по наименьшей и наибольшим осям к свету - не менее 325 x 400 мм.

21. Внутренний диаметр круглых или размер по наименьшей оси овальных лючков - не менее 80 мм.

22. Люки и лючки располагаются в местах, доступных для обслуживания.

23. Крышки люков съемные. На сосудах, изолированных на основе вакуума, допускаются приварные крышки.

24. Крышки сосудов, люки массой более 20 килограмм (далее – кг) снабжаются подъемно - поворотными и другими устройствами для их открывания и закрывания.

Сноска. Пункт 24 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

25. Конструкция шарнирно-откидных или вставных болтов, хомутов, зажимных приспособлений люков, крышек и их фланцев предотвращает их самопроизвольный сдвиг.

26. При наличии на сосудах штуцеров, съемных днищ или крышек, внутренний диаметр которых, не менее указанных для люков в пункте 20 и обеспечивающих возможность проведения внутреннего осмотра, допускается люки не предусматривать.

Параграф 3. Днища сосудов

27. В сосудах применяются днища: эллиптические, полусферические, торосферические, сферические не отбортованные, конические отбортованные, конические не отбортованные, плоские отбортованные, плоские не отбортованные.

28. Эллиптические днища имеют высоту выпуклой части, измеренную по внутренней поверхности, не менее 0,2 внутреннего диаметра днища. Допускается уменьшение этой величины при обосновании проектно конструктивной документации.

29. Торосферические (коробовые) днища имеют:

1) высоту выпуклой части, измеренную по внутренней поверхности не менее 0,2 внутреннего диаметра;

2) внутренний диаметр отбортовки не менее 0,1 внутреннего диаметра днища;

3) внутренний радиус кривизны центральной части не более внутреннего диаметра днища.

30. Сферические не отбортованные днища допускается применять с приваренными фланцами, при этом:

1) внутренний радиус сферы днища не более внутреннего диаметра сосуда;

2) сварное соединение фланца с днищем выполняется со сплошным проваром.

31. В сварных выпуклых днищах, состоящих из нескольких частей с расположением сварных швов по хорде, расстояние от оси сварного шва до центра днища не более 1/5 внутреннего диаметра днищ.

32. Круговые швы выпуклых днищ располагаются друг от друга на расстоянии не более 1/3 внутреннего диаметра днища.

33. Конические не отбортованные днища имеют центральный угол не более 45^о. При обосновании в проектно конструкторской документации центральный угол допускается увеличить до 60^о.

34. Плоские днища с кольцевой канавкой и цилиндрической частью (бортом), изготовленной механической расточкой, изготавливаются из поковки, допускается изготовление отбортованного плоского днища из листа, если отбортовка выполняется штамповкой или обкаткой кромки листа с изгибом на 90^о.

35. Для отбортованных и переходных элементов сосудов, за исключением выпуклых днищ, компенсаторов и вытянутых горловин под приварку штуцеров, расстояние от начала закругления отбортованного элемента до оси сварного шва в зависимости от толщины стенки отбортованного элемента принимается по приложению 2 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 35 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 4. Сварные швы сосудов и их расположение

36. Сварные швы сосудов выполняются встык.

37. Допускаются сварные соединения в тавр и угловые для приварки плоских днищ, плоских фланцев, трубных решеток, штуцеров, люков, рубашек.

38. Для приварки укрепляющих колец и опорных элементов допускается применение нахлесточных сварных швов.

39. Сварные швы должны быть доступны для контроля при изготовлении, монтаже и эксплуатации сосудов, предусмотренного требованиями настоящих Правил, межгосударственными и национальными стандартами.

40. Конструктивный зазор в угловых и тавровых соединениях допускается при обоснованном расчете.

41. Продольные швы смежных обечаек и швы днищ сосудов смещаются относительно друг друга на величину трехкратной толщины наиболее толстого элемента, но не менее чем на 100 мм, между осями швов.

42. Швы допускается не смещать относительна друг друга в сосудах, предназначенных для работы под давлением не более 1,6 МПа (16 кгс/см²) и температуре стенки не выше 400^оС, с номинальной толщиной стенки не более 30 мм при условии, что эти швы выполняются автоматической или электрошлаковой сваркой и места пересечения швов контролируются методом радиографии или ультразвуковой дефектоскопией в объеме 100 %.

43. При приварке к корпусу сосуда внутренних и внешних устройств (опорных элементов, тарелок, рубашек, перегородок и другие) допускается пересечение этих сварных швов со стыковыми швами при условии предварительной проверки перекрываемого участка шва корпуса радиационным контролем или ультразвуковой дефектоскопией и мест пересечения указанных швов.

44. В случае приварки шва опор или иных элементов к внешней части корпуса сосуда, расстояние между краем сварного шва сосуда и краем шва приварки элемента не менее толщины стенки корпуса сосуда, но не менее 20 мм.

45. Для сосудов из углеродистых сталей, низколегированных марганцовистых и кремнемарганцовистых сталей, подвергаемых после сварки термообработке, независимо от толщины стенки корпуса расстояние между краем сварного шва сосуда и краем шва приварки элемента, не менее 20 мм.

46. В случае приварки каких-либо элементов к корпусу сосуда, прошедшего термообработку проводится термообработка корпуса сосуда по кольцевой зоне на месте монтажа.

47. В горизонтальных сосудах допускается местное перекрытие седловыми опорами кольцевых (поперечных) сварных швов на общей длине не более 0,35 D, а при наличии подкладного листа не более 0,5 D, где D наружный диаметр сосуда. При этом перекрываемые участки сварных швов по всей длине проверяются радиационным контролем или ультразвуковой дефектоскопией.

48. В стыковых сварных соединениях элементов сосудов с разной толщиной стенок обеспечивается плавный переход от одного элемента к другому путем постепенного утонения кромки более толстого элемента. Угол наклона поверхностей перехода не превышает 20^о. Если разница в толщине соединяемых элементов составляет не более 30%, толщины тонкого элемента и не превышает 5 мм, допускается применение сварных швов без предварительного утонения толстого элемента. Форма швов обеспечивает плавный переход от толстого элемента к тонкому.

49. При стыковке литой детали с деталями из труб, проката или поковок учитывать, что номинальная расчетная толщина литой детали на 25-40% больше аналогичной расчетной толщины стенки элемента из труб, проката или поковок, переход от толстого элемента к тонкому выполняется таким образом, чтобы толщина конца литой детали была не менее номинальной расчетной величины.

Параграф 5. Расположение отверстий в стенках сосудов

50. Отверстия для люков, лючков и штуцеров располагаются вне сварных швов. Допускается расположение отверстий:

- на продольных швах цилиндрических и конических обечаек сосудов, если диаметр отверстий не более 150 мм;

- на кольцевых швах цилиндрических и конических обечаек сосудов без ограничения диаметра отверстий;

- на швах выпуклых днищ без ограничения диаметра отверстий при условии 100 % проверки сварных швов днищ радиационным методом или ультразвуковой дефектоскопией.

51. Сварные швы штуцеров и люков выполняются с полным проплавлением.

52. На торосферических (коробовых) днищах допускается расположение отверстий в пределах центрального сферического сегмента. При этом расстояние от кромки отверстия днища, измеряемое по хорде, не более 0,4 D (D - наружный диаметр днища).

Параграф 6. Материалы

53. Материалы, применяемые для ремонта сосудов, обеспечивают работу сосуда в течение расчетного срока службы с учетом заданных условий эксплуатации (расчетное давление, минимальная отрицательная и максимальная расчетная температура), состава и характера среды (коррозионная активность, взрывоопасность, токсичность и других) и влияния температуры окружающего воздуха.

Сноска. Пункт 53 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

54. Для ремонта сосудов, цистерн и бочек применяются материалы, указанные в приложении 13-14 к настоящим Правилам, а для ремонта баллонов, материал, указанный в таблице 7 приложения 14 к настоящим Правилам.

      Сноска. Пункт 54 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      55. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      56. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

57. При выборе материалов для сосудов, предназначенных для установки на открытой площадке или в неотапливаемых помещениях, учитывается, что абсолютная минимальная температура стенки сосуда может стать отрицательной от воздействия окружающего воздуха, когда сосуд находится под давлением, что должно отражаться в расчетах на прочность сосуда.

58. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

59. Использование присадочных материалов конкретных марок, флюсов и защитных газов производится в соответствии с техническими условиями на изготовление данного сосуда и инструкции по сварке.

60. Применение новых присадочных материалов, флюсов и защитных газов допускается техническим руководством организации после подтверждения их технологичности при сварке сосудов, проверки всего комплекса требуемых свойств сварных соединений (включая свойства металла шва).

61. Качество, свойства материалов и полуфабрикатов удовлетворяют требованиям соответствующих стандартов и подтверждены сертификатами изготовителей.

62. В сертификате указывается режим термообработки полуфабриката изготовителя. При отсутствии или неполноте сертификата или маркировки проводятся испытания с оформлением их результатов протоколом, дополняющим или заменяющим сертификат изготовителя материала.

63. Углеродистая и низколегированная листовая сталь толщиной более 60 мм, предназначенная для ремонта сосудов, работающих под давлением свыше 10 МПа (100 кгс /см2), подвергается полистовому контролю ультразвуковым или другим равноценным методом дефектоскопии.

Сноска. Пункт 63 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

64. Биметаллические листы толщиной более 25 мм, предназначенные для ремонта сосудов, работающих под давлением свыше 4 МПа (40 кгс/см²), подвергаются полистовому контролю ультразвуковой дефектоскопией или другим равноценным методом.

Сноска. Пункт 64 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

65. Применяемые для ремонта сосудов электросварные трубы с продольным или спиральным швом подвергаются контролю качества сварного шва по всей длине радиационной, ультразвуковой или другой равноценной им дефектоскопии.

Сноска. Пункт 65 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
66. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

67. Поковки из углеродистых, низколегированных и среднелегированных сталей, предназначенные для работы под давлением свыше 6,3 МПа (63 кгс/см²) и имеющие один из габаритных размеров более 200 мм и толщину более 50 мм, подвергаются поштучному контролю ультразвуковым или другим равноценным методом.

68. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

69. Отливки стальные применяются в термически обработанном состоянии. Проверка механических свойств отливок проводится после термообработки.

      70. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      71. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      72. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      73. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 7. Сварка

74. Сварка сосудов и их элементов производится в соответствии с техническими условиями и проектов.

75. Проектно-конструкторская документация содержит указания по технологии сварки металлов, применению присадочных материалов, видам и объему контроля, предварительной термической обработке.

76. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

77. Сварщик допускается к выполнению производственных стыков при положительных результатах контроля качества и механического испытания пробного стыка.

78. Перед началом сварки проверяется качество сборки соединяемых элементов, состояние стыкуемых кромок и прилегающих к ним поверхностей. При сборке не допускается подгонка кромок ударным способом или местным нагревом.

79. Прихватки выполняются с применением присадочных материалов, предусмотренных технической документацией на сварку данного сосуда. Прихватки при дальнейшем проведении сварочных работ удаляются или переплавляются основным швом.

80. Приварки временных креплений и удаление их после сварки основного изделия производятся по технологии, исключающей образование трещин и закалочных зон в металле изделия.

81. Все сварочные работы производятся при положительных температурах в закрытых помещениях.

82. При монтаже, сборка на монтажных площадках, ремонте сосудов, эксплуатируемых вне помещений, допускается сварка при отрицательных температурах окружающего воздуха. При этом сварщик, место сварки защищается от непосредственного воздействия ветра и атмосферных осадков. Сварка при температуре окружающего воздуха ниже 0^оС производится в соответствии с проектом.

83. Все сварные швы подлежат клеймению, позволяющему установить сварщика, выполнявшего эти швы.

84. Клеймо наносится на расстоянии 20-50 мм от кромки сварного шва с наружной стороны. Если шов с наружной и внутренней сторон заваривается разными сварщиками, клейма наносятся только с наружной стороны через дробь, в числителе клеймо сварщика - с наружной стороны шва, в знаменателе - с внутренней стороны. Если сварные соединения сосуда выполняются одним сварщиком, то допускается клеймо сварщика ставить около таблички или на другом открытом участке. У продольных швов клеймо находится в начале и в конце шва на расстоянии 100 мм от кольцевого шва. На обечайке с продольным швом длиной менее 400 мм допускается ставить одно клеймо. Для кольцевого шва клеймо выбивается в месте пересечения кольцевого шва с продольным и далее через каждые 2 мм, при этом ставится не менее двух клейм на каждом шве. Клеймо ставится с наружной стороны. Клеймение продольных кольцевых швов сосудов с толщиной стенки менее 4 мм допускается производить электрографом или несмываемыми красками.

Параграф 8. Термическая обработка

85. Термической обработке подлежат сосуды, в стенках которых в процессе изготовления, (при вальцовке, штамповке, сварке и так далее) возможно появление напряжений, сосуды, прочность которых достигается термообработкой.

86. Сосуды и их элементы из углеродистых и низколегированных марганцовистых сталей, изготовленные с применением сварки, штамповки или вальцовки подлежат термообработке, если:

1) номинальная толщина стенки цилиндрического или конического элемента днища, фланца или патрубка сосуда в месте их сварного соединения более 36 мм для углеродистых сталей и более 30 мм для низколегированных марганцовистых и кремнемарганцовистых;

2) толщина стенки S цилиндрических или конических элементов сосуда (патрубка), изготовленных из листовой стали вальцовкой, превышает величину, вычисленную по формуле:

S = 0,009 (D + 1200);

где D - минимальный внутренний диаметр, мм;

3) они предназначены для эксплуатации в средах, вызывающих коррозионное растрескивание.

Причины и условия коррозионного разрушения металла от действия среды, для которой запроектирован сосуд, отражаются в паспорте;

4) днища, независимо от толщины, изготавливаются холодной штамповкой или холодным фланжированием;

5) днища и другие элементы штампуются (вальцуются) в горячую с окончанием штамповки (вальцовки) при температуре ниже 700^оС.

87. Сосуды и их элементы из низколегированного хромомолибденного, хромомолибденованадиевого типа сталей, мартенситного класса и двуслойных с основным слоем из сталей этого типа и класса, изготовленные с применением сварки, подвергается термической обработке независимо от диаметра и толщины стенки.

88. Режим термической обработки сосудов и их элементов из сталей аустенитного класса и двуслойных сталей с основным слоем из сталей углеродистого и низколегированного марганцовистого и кремнемарганцовистого типа с коррозионностойким слоем из сталей аустенитного класса указывается в проектно-конструкторской документации.

89. Допускается термическая обработка сосудов по частям с последующей местной термической обработкой замыкающего шва.

90. При наличии требования по стойкости к коррозионному растрескиванию возможно применение местной термообработки сосуда по согласованию с аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 90 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
91. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 9. Контроль сварных соединений

92. Организация, производящая сварку сосудов и их элементов, осуществляет контроль качества сварных соединений.

93. Для установления методов и объема контроля сварных соединений определяется группа сосуда в зависимости от расчетного давления, температуры стенки и характера среды по приложению 3 к настоящим Правилам. Если в таблице отсутствуют указанные сочетания параметров по давлению и температуре, для определения группы необходимо руководствоваться максимальным параметром.

Сноска. Пункт 93 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

94. Температура стенки определяется на основании теплотехнического расчета или результатов измерений, при отсутствии этих данных принимается равной температуре среды, соприкасающейся со стенкой сосуда.

95. Контроль качества сварных соединений производится следующими методами:

1) внешним осмотром и измерением;

2) ультразвуковой дефектоскопией;

3) радиографией (рентгено-гаммаграфированием и другим);

4) радиоскопией;

5) механическими испытаниями;

6) металлографическим исследованием;

7) испытанием на стойкость против межкристаллитной коррозии;

8) гидравлическим испытанием;

9) пневматическим испытанием;

10) другими методами (магнитографией, цветной дефектоскопией, стилоскопированием, замером твердости, определением содержания в металле шва ферритной фазы, акустической эмиссией и другой), если это предусмотрено стандартами.

96. Окончательный контроль качества сварных соединений сосудов, подвергающихся термообработке, производится после проведения термической обработки.

97. Сведения о контроле сварных соединений основных элементов сосудов заносятся в паспорт сосуда.

Параграф 10. Внешний осмотр и измерения

98. Внешнему осмотру и измерениям подлежат все сварные соединения сосудов и их элементов с целью выявления в них следующих дефектов:

1) трещин всех видов и направлений;

2) свищей и пористости наружной поверхности шва;

3) подрезов;

4) наплывов, прожогов, не заплавленных кратеров;

5) смещения и совместного увода кромок свариваемых элементов свыше норм, предусмотренных настоящими Правилами;

6) не прямолинейности соединяемых элементов;

7) несоответствия формы и размеров швов требованиям технической документации.

99. Перед внешним осмотром поверхность сварного шва и прилегающие к нему участки основного металла шириной не менее 20 мм в обе стороны от шва зачищаются от шлака и других загрязнений.

100. Осмотр и измерения сварных соединений производятся с наружной и внутренней сторон по всей протяженности швов. В случае невозможности осмотра и измерения сварного соединения с двух сторон, его контроль производится в порядке, предусмотренном в проекте.

Параграф 11. Ультразвуковая дефектоскопия и радиационный
контроль сварных соединений

101. Ультразвуковая дефектоскопия и радиационный контроль производится с целью выявления сварных внутренних дефектов.

102. Метод контроля (ультразвуковая дефектоскопия, радиационный контроль, оба метода в сочетании) выбираются исходя из возможности обеспечения более полного и точного выявления недопустимых дефектов с учетом особенностей физических свойств металла, освоенности данного метода контроля для конкретного вида сварных соединений.

103. Объем контроля ультразвуковой дефектоскопией, радиационным методом стыковых, угловых, тавровых и других свариваемых соединений сосудов и их элементов (днищ, обечаек, штуцеров, люков, фланцев и другие), включая соединения люков и штуцеров с корпусом сосуда, соответствует показателям, указанным в приложении 4 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 103 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

104. Швы приварки укрепляющих колец контролируются по всей длине наружного и внутреннего шва. Объем контроля относится к каждому сварному соединению. Места сопряжений (пересечений) сварных соединений подлежат контролю ультразвуковой дефектоскопией или радиационным методом.

105. Сварные соединения сосудов, снабженных быстросъемными крышками, подлежат контролю ультразвуковой дефектоскопией или радиационным методом в объеме 100 % независимо от установленной группы сосуда.

106. Для сосудов 3 и 4 групп места радиационного или ультразвукового контроля устанавливаются изготовителем после окончания сварочных работ по результатам внешнего осмотра, о чем делается соответствующая запись в паспорте сосуда.

107. Перед контролем соответствующего участка сварные соединения маркируются таким образом, чтобы их можно было обнаружить на картах контроля и радиографических снимках.

108. При выявлении недопустимых дефектов в сварных соединениях, подвергаемых проверке ультразвуковой дефектоскопией или радиационным методом, в объеме менее 100%, обязательному контролю и тем же методам подлежат однотипные швы этого изделия.

109. При невозможности осуществления ультразвуковой дефектоскопии, радиационного контроля из-за недоступности отдельных сварных соединений и при неэффективности этих методов контроля (в частности, швов приварки штуцеров и труб внутренним диаметром менее 100 мм) контроль качества этих сварных соединений производится аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 109 предусмотрен в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

110. Ультразвуковая дефектоскопия и радиационный контроль стыковых сварных соединений при обосновании в проекте заменяется другим эффективным методом неразрушающего контроля.

Параграф 12. Контрольные сварные соединения

111. Контроль механических свойств, испытание на стойкость против межкристаллитной коррозии и металлографическое исследование сварных соединений производятся на образцах, изготовленных из контрольных сварных соединений.

112. Контрольные сварные соединения идентичны контролируемым производственным сварным соединениям (по маркам стали, толщине листа или размерам труб, форме разделки кромок, методу сварки, сварочным материалам, положению шва, режимам и температуре подогрева, термообработке) и выполнены тем же сварщиком и на том же сварочном оборудовании одновременно с контролируемым производственным соединением.

113. При сварке контрольных соединений (пластин), предназначенных для проверки механических свойств, проведения испытания на стойкость против межкристаллитной коррозии и металлографического исследования, пластины прихватывать к свариваемым элементам так, чтобы шов контрольных пластин являлся продолжением шва свариваемого изделия.

114. Сварка контрольных пластин для проверки соединений элементов сосудов, к которым прихватка пластин невозможна, допускается производить отдельно от них, с обязательным соблюдением всех условий сварки контролируемых стыковых соединений.

115. При автоматической (механизированной) сварке сосудов на каждый сосуд сваривается одно контрольное соединение. При ручной сварке сосудов несколькими сварщиками каждый из них сваривает по одному контрольному соединению на каждый сосуд. Если в течение рабочей смены по одному технологическому процессу сваривается несколько однотипных сосудов, допускается на всю партию сосудов, сваренных в данной смене, выполнить одно контрольное соединение.

116. Для контроля качества сварных соединений в трубчатых элементах со стыковыми швами одновременно со сваркой последних изготовляются в тех же производственных условиях контрольные стыки для проведения испытаний механических свойств соединений. Число контрольных стыков составляет 1% от общего числа сваренных каждым сварщиком однотипных стыков, но не менее одного стыка на каждого сварщика.

117. Сварка контрольных соединений во всех случаях осуществляется сварщиками, выполнявшими контролируемые сварные соединения на сосудах.

118. Размеры контрольных соединений изготовляются для вырезки из них образцов для всех предусмотренных видов механических испытаний, испытания на стойкость против межкристаллитной коррозии, металлографического исследования, для повторных испытаний.

119. Из контрольных угловых и тавровых соединений образцы (шлифы) вырезаются только для металлографического исследования.

120. Контрольные сварные соединения подвергаются ультразвуковой дефектоскопии или радиационному контролю по всей длине. Если в контрольном соединении будут обнаружены дефекты, все производственные сварные соединения, представленные данным соединениям и не подвергнутые ранее дефектоскопии, подлежат проверке неразрушающим методом контроля по всей длине.

Параграф 13. Механические испытания

121. Механическим испытаниям подвергаются контрольные стыковые соединения с целью проверки соответствия их механических свойств, требованиям настоящих Правил и технических условий на изготовление.

122. Обязательные виды механических испытаний:

1) на статическое растяжение - для сосудов всех групп;

2) на статический изгиб или сплющивание - для сосудов всех групп;

3) на ударный изгиб для сосудов, предназначенных для работы при давлении более 5 МПа (50 кгс/см²) температуре выше 450 °С и сосудов, изготовленных из сталей, склонных к подкалке при сварке стали, склонные к подкалке при сварке, указаны в таблице 2 приложения 15 к настоящим Правилам.

4) на ударный изгиб - для сосудов 1, 2, 3 групп, предназначенных для работы при температуре ниже минус 20^оС.

Сноска. Пункт 122 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

123. Испытания на ударный изгиб сварных соединений производятся для сосудов и их элементов с толщиной стенки 12 мм и более при температуре 20^оС, на ударный изгиб при рабочей температуре.

124. Из каждого контрольного сварного соединения вырезаются:

1) два образца для испытания на статическое растяжение;

2) два образца для испытания на статический изгиб или сплющивание;

3) три образца для испытания - на ударный изгиб.

125. Испытания на статический изгиб контрольных стыков трубчатых элементов сосудов с условным проходом труб менее 100 мм и толщине стенки менее 12 мм допускается заменить испытанием на сплющивание.

126. Временное сопротивление разрыву металла сварных швов при 20^оС соответствует значениям, установленным в технической документации на основной металл.

127. При испытании стальных сварных соединений на статический изгиб, полученные показатели должны быть не ниже указанных, в приложении 5 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 127 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

128. Испытание сварных соединений на ударный изгиб производится на образцах с надрезом по оси со стороны его раскрытия, если место надреза не указано в технических условиях на изготовление сосуда.

129. Значение ударной вязкости стальных сварных соединений соответствуют показателям указанных в приложении 6 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 129 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

130. При испытании сварных соединений труб на сплющивание показатели не ниже соответствующих минимально допустимых показателей, установленных в стандартах для труб того же сортамента и из того же материала.

131. При испытании на сплющивание образцов из труб с продольным сварным швом, шов находится в плоскости перпендикулярной направлению сближения стенок.

132. Показатели механических свойств сварных соединений определяются как среднеарифметическое значение результатов испытаний отдельных образцов. Общий результат испытаний считается неудовлетворительным, если хотя бы один из образцов при испытании на растяжение, статический изгиб или сплющивание показал результат, отличающийся от установленных норм в сторону снижения более чем на 10%. При испытании на ударный изгиб результаты считаются неудовлетворительными, если хотя бы один образец показал результат ниже минус 40^оС Допускается на одном образце KCU снижение ударной вязкости до 25 Джоуль на сантиметр квадратный (далее – Дж/см²), (2,5 кгс м/см²) или KCV до 20 Дж/см² (2 кгс·м/см²).

133. При получении неудовлетворительных результатов по одному из видов механических испытаний этот вид испытаний повторяется на удвоенном количестве образцов, вырезаемых из указанных контрольных стыков. При невозможности вырезки образцов из указанных стыков повторные механические испытания проводятся на выполненных тем же сварщиком производственных стыках, вырезанных из контролируемого изделия. Если при повторном испытании хотя бы на одном из образцов получены показатели, не удовлетворяющие установленным нормам, качество сварного соединения считается неудовлетворительным.

Параграф 14. Металлографические исследования

134. Металлографическому исследованию подвергаются контрольные стыковые, тавровые и угловые сварные соединения сосудов и их элементов:

1) предназначенных для работы при давлении более 5 МПа (50 кгс/см²), или при температуре выше 450^оС, или температуре ниже минус 40^оС, независимо от давления;

2) изготовленных из легированных сталей, склонных к подкалке при сварке; двухслойных сталей; сталей, склонных к образованию горячих трещин. Стали, склонные к образованию горячих трещин, устанавливаются проектом.

135. Металлографические исследования допускается не проводить для сосудов и их элементов толщиной до 20 мм, изготовленных из сталей аустенитного класса.

136. Образцы для металлографических исследований сварных соединений включают все сечения шва, обе зоны термического влияния сварки, прилегающие к ним участки основного металла, подкладное кольцо, если таковое применялось при сварке и не подлежит удалению.

137. Для металлографических исследований сварных соединений элементов с толщиной стенки 25 мм и более допускается включать лишь часть сечения соединения. При этом расстояние от линии сплавления до краев образца не менее 12 мм, а площадь контролируемого сечения 25 х 25 мм.

138. При изготовлении образцов для исследования тавровых и угловых сварных соединений трубных элементов контрольные соединения разрезаются вдоль оси трубы (штуцера).

139. При получении неудовлетворительных результатов металлографического исследования допускается проведение повторных испытаний на двух образцах, вырезанных из того же контрольного соединения. В случае получения неудовлетворительных результатов при повторных металлографических исследованиях швы считаются неудовлетворительными.

140. Если при металлографическом исследовании в контрольном сварном соединений, проверенным ультразвуковой дефектоскопией или радиационным методом и признанным годным, будут обнаружены внутренние дефекты, которые выявлены данным методом неразрушающего контроля, все производственные сварные соединения, проконтролированные данным дефектоскопистом, подлежат 100 % проверке, тем же методом дефектоскопии. При этом новая проверка качества всех производственных стыков осуществляется другим, более опытным и квалифицированным дефектоскопистом.

Параграф 15. Испытания на стойкость против межкристаллитной
коррозии

141. Металл шва и зона термического влияния должны быть стойкие против межкристаллитной коррозии для сосудов, изготовленных из сталей аустенитного, ферритного, аустенитно-ферритного классов и двухслойной стали с коррозионно-стойким слоем из аустенитных и ферритных сталей.

142. Результаты испытания на стойкость против межкристаллитной коррозии записываются в паспорт сосуда.

Параграф 16. Гидравлическое испытание

143. Гидравлическому испытанию периодически подлежат все сосуды после изготовления.

144. Сосуды, имеющие защитное покрытие (эмалированные, футеровка) или изоляцию, подвергаются гидравлическому испытанию до наложения покрытия или изоляции.

145. Сосуды, имеющие наружный кожух, подвергаются гидравлическому испытанию до установки кожуха.

146. Гидравлическое испытание сосудов, за исключением литых, проводится пробным давлением Рпр, определяемым по формуле:

где Р - расчетное давление сосуда, МПа (кгс/см²);

[

]20, [

]t - допускаемые напряжения для материала сосуда или его элементов соответственно при 20^оС и расчетной температуре, МПа (кгс/см²). Отношение

- принимается по тому из использованных материалов элементов (обечаек, днищ, фланцев, крепеж, патрубки и другие) сосуда, для которого оно является наименьшим.

147. Гидравлическое испытание деталей, изготовленных из литья, должно проводится пробным давлением, определяемым по формуле:

148. Гидравлическое испытание криогенных сосудов при наличии вакуума в изоляционном пространстве проводится пробным давлением, определяемым по формуле:

Рпр = 1,25Р - 0,1, Мпа (1,25Р - 1, кгс/см²).

149. Гидравлическое испытание вертикально устанавливаемых сосудов допускается проводить в горизонтальном положении при условии обеспечения прочности корпуса сосуда, для чего расчет на прочность выполняется в соответствии с проектом. При этом давление принимается с учетом гидростатического давления, действующего на сосуд в процессе его эксплуатации.

150. В комбинированных сосудах с двумя и более, рабочими полостями, рассчитанными на разные давления, гидравлическому испытанию подвергается каждая полость равным пробным давлением, определяемым в зависимости от расчетного давления полости. Порядок проведения испытания должен быть указан в техническом проекте и указан в инструкции изготовителя по монтажу и эксплуатации сосуда.

151. При заполнении сосуда водой воздух должен быть удален полностью.

152. Для гидравлического испытания сосудов применяется вода с температурой не ниже 5^оС и не выше 40^оС, если нет других указаний в проекте.

153. Разность температур стенки сосуда и окружающего воздуха во время испытания не должна вызывать выпадения влаги на поверхности стенок сосуда.

154. По согласованию с разработчиком проектно-конструкторской документации сосуда вместо воды допускается использовать другую жидкость.

155. Давление в испытываемом сосуде следует повышать плавно. Скорость подъема давления указывается в руководстве по монтажу и эксплуатации.

156. Использование сжатого воздуха или другого газа для подъема давления не допускается.

157. Давление при испытании контролируется двумя манометрами. Оба манометра выбираются одного типа, предела измерения, одинаковых классов точности, цены деления.

158. Время выдержки сосуда под пробным давлением устанавливается разработчиком проекта. При отсутствии указанных сведений в проекте, время выдержки принимается в соответствии с приложением 7 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 158 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

159. После выдержки под пробным давлением, давление снижают до расчетного, при котором производят осмотр наружной поверхности сосуда, всех его разъемных и сварных соединений.

160. Снижение давления следует производить плавно. Скорость снижения давления указывается в руководстве по монтажу и эксплуатации.

161. Внешние воздействия на стенки корпуса, сварных и разъемных соединений сосуда во время испытаний не допускается.

162. Сосуд считается выдержавшим гидравлическое испытание, если не обнаружено:

1) течи, трещин, слезок, потения в сварных соединениях и на основном металле;

2)течи в разъемных соединениях;

3) видимых остаточных деформаций.

163. Сосуд и его элементы, в которых при испытании выявлены дефекты, после их устранения подвергаются повторным гидравлическим испытаниям пробным давлением, установленном настоящими Правилами.

164. Гидравлическое испытание, проводимое на предприятии- изготовителе, должно производится на специально - испытательном стенде.

165. Гидравлическое испытание допускается заменять пневматическим, при условии контроля этого испытания методом акустической эмиссии.

166. Пневматические испытания проводятся по технологическим регламентам, предусматривающим меры безопасности.

167. Пневматическое испытание сосуда проводятся сжатым воздухом или инертным газом.

168. Величина пробного давления принимается равной величине пробного гидравлического давления. Время выдержки сосуда под пробным давлением устанавливается разработчиком проекта, но не менее 5 минут.

Затем давление в испытываемом сосуде снижается до расчетного и производится осмотр сосуда с проверкой герметичности его швов и разъемных соединений, мыльным раствором или другим способом.

169. Значение пробного давления и результаты испытаний заносятся в паспорт сосуда лицом, проводившим эти испытания.

Параграф 17. Оценка качества сварных соединений и устранение
дефектов

170. В сварных соединениях сосудов и их элементов не допускаются следующие дефекты:

1) трещины всех видов и направлений, расположенного в металле шва, по линии сплавления и в околошовной зоне основного металла, в том числе микротрещин, выявляемые при микроисследовании;

2) не провары (не сплавления) в сварных швах, расположенных в корне шва, или по сечению соединения (между отдельными валиками и слоями шва и между основным металлом и металлом шва);

3) подрезы основного металла, поры, шлаковые и другие включения, размеры которых превышают допустимые значения, указанные в нормативно-технической документации;

4) наплывы (натеки);

5) незаверенные кратеры и прожоги;

6) свищи;

7) смещение кромок свыше норм, предусмотренных настоящими Правилами.

171. Качество сварных соединений считается неудовлетворительным, если в них при любом виде контроля будут обнаружены внутренние и наружные дефекты, выходящие за пределы норм, установленных в приложении 18 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 171 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

172. Дефекты, обнаруженные в процессе ремонта или монтажа, устраняются с последующим контролем исправленных участков. Методы и качество устранения дефектов должны обеспечивать необходимую надежность и безопасность работы сосуда.

Сноска. Пункт 172 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 18. Документация и маркировка

173. Каждый сосуд поставляется заводом-изготовителем с паспортом согласно приложению 23 к настоящим Правилам и инструкцией по монтажу и ремонту.

Сноска. Пункт 173 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

174. На каждом сосуде крепится табличка, выполненная в соответствии с ГОСТ 12971 "Таблички прямоугольные для машин и приборов".

Сноска. Пункт 174 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Арматура, контрольно-измерительные приборы, предохранительные устройства

Сноска. Заголовок главы 3 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

175. Для управления работой и обеспечения безопасных условий эксплуатации сосуды в зависимости от назначения оснащаются:

1) запорной или запорно-регулирующей арматурой;

2) приборами для измерения давления;

3) приборами для измерения температуры;

4) предохранительными устройствами;

5) указателями уровня жидкости.

176. Сосуды, снабженные быстросъемными затворами, имеют предохранительные устройства, исключающие возможность включения сосуда под давление при неполном закрытии крышки и открывания ее при наличии в сосуде давления.

Параграф 2. Запорная и запорно-регулирующая арматура

177. Запорная и запорно-регулирующая арматура устанавливается на штуцерах, непосредственно присоединенных к сосуду или на трубопроводах, подводящих к сосуду и отводящих из него рабочую среду. В случае последовательного соединения нескольких сосудов установка такой арматуры между ними определяется проектом.

178. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

179. На маховике запорной арматуры указывается направление его вращения при открывании или закрывании арматуры.

180. При эксплуатации сосудов для взрывоопасных, пожароопасных веществ, веществ 1 и 2 классов опасности по ГОСТ 12.1.007-76 "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества Классификация и общие требования безопасности" испарители с огневым, газовым обогревом должны иметь на подводящей линии от насоса, компрессора обратный клапан, автоматически закрывающийся давлением из сосуда. Обратный клапан устанавливается между насосом (компрессором) и запорной арматурой сосуда.

Сноска. Пункт 180 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

181. Арматура с условным проходом более 20 мм, изготовленная из легированной стали или цветных металлов имеет паспорт (сертификат), в котором указывается данные по химическому составу, механическим свойствам, режимам термообработки и результатам контроля качества неразрушающими методами.

Параграф 3. Манометры

182. Каждый сосуд и самостоятельные полости с разными давлениями снабжаются манометрами прямого действия. Манометр допускается устанавливать на штуцере сосуда или трубопровода до запорной арматуры.

183. Манометры имеют класс точности не ниже: 2,5 - при рабочем давлений сосуда до 2,5 МПа (25 кгс/см²); 1,5 - при рабочем давлении сосуда свыше 2,5 МПа (25 кгс/см²).

184. Манометр выбирается, со шкалой, чтобы величина измерения рабочего давления находилась во второй трети шкалы

Сноска. Пункт 184 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

185. На шкалу манометра наносится красная черта на уровне деления величины рабочего давления, соответствующего условиям эксплуатации. Взамен красной черты, к корпусу манометра крепится металлическая пластина, окрашенная в красный цвет и плотно прилегающая к стеклу манометра.

Сноска. Пункт 185 предусмотрен в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

186. Манометр устанавливается так, чтобы его показания были отчетливо видны обслуживающему персоналу.

187. Номинальный диаметр корпуса манометров, устанавливаемых на высоте до 2 метров (далее - м) от уровня площадки наблюдения за ними не менее 100 мм, на высоте от 2 до 3 м, не менее 160 мм.

188. Установка манометров на высоте более 3 м от уровня площадки не допускается.

189. Между манометром и сосудом устанавливается трехходовой кран или заменяющее его устройство, позволяющее проводить периодическую проверку манометра с помощью контрольного. Манометр в зависимости от условий работы и свойств среды, находящейся в сосуде, снабжается сифонной трубкой, масляным буфером или другими устройствами, предохраняющими его от непосредственного воздействия среды, температуры и обеспечивающими работу манометра.

190. На сосудах, работающих под давлением выше 2,5 МПа (25 кгс/см²) при температуре среды выше 250°С, со взрывоопасной средой или вредными веществами 1 и 2 классов опасности по ГОСТ 12.1.007-76 "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества. Классификация и общие требования безопасности" вместо трехходового крана устанавливаются отдельные штуцера с запорным органом для подсоединения второго манометра.

Сноска. Пункт 190 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

191. На передвижных сосудах установка трехходового крана определяется разработчиком проекта.

192. Манометры и соединяющие их с сосудом трубопроводы защищаются от замерзания.

193. Манометр не допускается к применению в случаях, когда:

1) отсутствует пломба или клеймо с отметкой о проведении поверки;

2) просрочен срок поверки;

3) стрелка при его отключении не возвращается к нулевому показателю шкалы на величину, превышающую половину допускаемой погрешности для данного прибора;

4) разбито стекло или имеются повреждения, которые отражается на правильности его показаний.

194. Поверка манометров с их опломбированием или клеймением производиться не реже одного раза в 12 месяцев. Не реже одного раза в 6 месяцев владельцем сосуда производится проверка рабочих манометров контрольным манометром с записью результатов в журнал контрольных проверок. При отсутствии контрольного манометра допускается дополнительную проверку производить проверенным рабочим манометром, имеющим с проверяемым манометром одинаковую шкалу и класс точности.

Параграф 4. Приборы для измерения температуры

195. Сосуды, работающие при изменяющейся температуре стенок, снабжаются приборами для контроля скорости и равномерности прогрева по длине и высоте сосуда (термометрами, термопарами, пирометрами, термопоинтами, тепловизорами) и реперами (указателями) для контроля тепловых перемещений.

Сноска. Пункт 195 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

196. Необходимость оснащения сосудов приборами для контроля скорости и равномерности прогрева по длине и высоте сосуда определяется изготовителем и указывается в паспортах, инструкциях по монтажу и эксплуатации сосудов.

Сноска. Пункт 196 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 5. Предохранительные устройства от повышения давления

197. Каждый сосуд снабжается предохранительными устройствами от повышения давления выше допустимого значения.

198. В качестве предохранительных устройств, применяются:

1) пружинные предохранительные клапаны;

2) рычажно - грузовые предохранительные клапаны;

3) импульсные предохранительные устройства, состоящие из главного предохранительного клапана и управляющего импульсного клапана прямого действия;

4) предохранительные устройства с разрушающимися мембранами (мембранные предохранительные устройства);

5) настройка и регулировка предохранительных клапанов перед установкой проводится на стендах лицом, назначенным приказом по организации. С записью результатов проведенной регулировки в журнале учета.

199. Установка рычажно-грузовых клапанов на передвижных сосудах не допускается.

200. Конструкция пружинного клапана исключает возможность затяжки пружины сверх установленной величины, а пружина защищается от нагрева (охлаждения) и непосредственного воздействия рабочей среды, если она оказывает вредное действие на материал пружины.

201. Конструкция пружинного клапана предусматривает устройство для проверки исправности действия клапана в рабочем состоянии путем принудительного открывания его во вpeмя работы. Допускается установка предохранительных клапанов без приспособления для принудительного открывания, если последнее не допускается по свойствам среды (взрывоопасная, горючая, вещества 1 и 2 классов опасности) или по условиям технологического процесса. В этом случае проверка срабатывания клапанов осуществляется на стендах. Периодичность этой проверки устанавливается техническим руководством организации исходя из обеспечения надежности срабатывания клапанов между их проверками.

202. Если разрешенное давление сосуда равно или больше давления питающего источника в сосуде, исключена возможность повышения давления от химической реакции или обогрева, то установка на нем предохранительного клапана и манометра не требуется.

203. Сосуд, рассчитанный на давление меньше давления питающего его источника, должен иметь на подводящем трубопроводе автоматическое редуцирующее устройство с манометром и предохранительным клапаном, установленным на стороне меньшего давления после редуцирующего устройства. В случае установки обводной линии (байпаса) она оснащается редуцирующим устройством.

204. Для группы сосудов, работающих при одном и том же давлении, допускается установка одного редуцирующего устройства с манометром и предохранительным клапаном на общем подводящем трубопроводе до первого ответвления к одному из сосудов. В этом случае установка предохранительных устройств на самих сосудах не требуется, если в них исключена возможность повышения давления.

205. В случае, когда автоматическое редуцирующее устройство вследствие физических свойств рабочей среды не работает, допускается установка регулятора расхода. При этом предусматривается защита от повышения давления.

206. Количество предохранительных клапанов и их пропускная способность выбираются по расчету в соответствии с ГОСТ 12.2.085-2017 "Арматура трубопроводная. Клапаны предохранительные. Выбор и расчет пропускной способности".

Сноска. Пункт 206 в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

207. Предохранительный клапан изготовителем поставляется с паспортом и руководством по эксплуатации.

208. В паспорте наряду с другими сведениями, указывается коэффициент расхода клапана для сжимаемых и несжимаемых сред, площадь, к которой он отнесен.

209. Каждая предохранительная мембрана имеет заводское клеймо с указанием давления срабатывания и допускаемой рабочей температуру эксплуатации.

210. Паспорт выдается на всю партию однотипных мембран, направляемую одному потребителю.

211. Настройка и регулировка предохранительных клапанов производится в соответствии с ГОСТ 12.2.085-2017 "Арматура трубопроводная. Клапаны предохранительные. Выбор и расчет пропускной способности".

Сноска. Пункт 211 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

212. Предохранительные клапаны устанавливаются на патрубках или трубопроводах, непосредственно присоединенных к сосуду. Присоединительные трубопроводы предохранительных клапанов защищаются от замерзания в них рабочей среды.

213. При установке на одном патрубке (трубопроводе) нескольких предохранительных клапанов площадь поперечного сечения патрубка не менее 1,25 суммарной площади сечения клапанов, установленных на нем.

214. При определении сечения присоединительных трубопроводов длиной более 1000 мм учитывается величина их сопротивлений.

215. Отбор рабочей среды из патрубков (и на участках присоединительных трубопроводов от сосуда до клапанов), на которых установлены предохранительные клапаны, не допускается.

216. Предохранительные клапаны размещаются в местах, доступных для их обслуживания.

217. Установка арматуры между сосудом и предохранительным клапаном, за предохранительным клапаном, не допускается.

218. Арматуру перед (за) предохранительным клапаном допускается устанавливать, при условии монтажа двух предохранительных клапанов и блокировки, исключающей возможность одновременного отключения обоих предохранительных клапанов. В этом случае каждый из предохранительных клапанов имеет пропускную способность, предусмотренную пунктом 206 настоящих Правил.

219. При установки группы предохранительных клапанов и арматуры перед (за) ними блокировка выполняется таким образом, чтобы при любом, предусмотренном проектом варианте отключения клапанов, остающиеся включенными, предохранительные клапаны имели суммарную пропускную способность предусмотренную пунктом 206 настоящих Правил.

220. Отводящие трубопроводы предохранительных клапанов и импульсные линии в местах возможного скопления конденсата оборудованы дренажными устройствами для удаления конденсата.

221. Установка запорных органов или другой арматуры на дренажных трубопроводах, не допускается. Среда, выходящая на предохранительные клапаны и дренажи, отводится в безопасное место.

222. Мембранные предохранительные устройства устанавливаются:

1) вместо рычажно-грузовых и пружинных предохранительных клапанов, когда эти клапаны в рабочих условиях конкретной среды не применяются вследствие их инерционности или других причин;

2) перед предохранительными клапанами в случаях, когда предохранительные клапаны не работают вследствие вредного воздействия рабочей среды (коррозия, эрозия, полимеризация, кристаллизация, прикипание, примерзание) или возможных утечек через закрытый клапан взрыво-и пожароопасных, токсичных, экологически вредных и других сред;

3) параллельно с предохранительными клапанами для увеличения пропускной способности систем сброса давления;

4) на выходной стороне предохранительных клапанов для предотвращения вредного воздействия рабочих сред со стороны сбросной системы и для исключения влияния колебаний противодавления со стороны этой системы на точность срабатываемых предохранительных клапанов.

223. Установка мембранных предохранительных устройств и их конструкция определяется в проектно-конструкторской документации.

224. Предохранительные мембраны устанавливаются в предназначенные для них зажимные приспособления.

225. Предохранительные клапаны в процессе эксплуатации периодически проверяются на исправность их действия продувкой в рабочем состоянии или проверкой настройки на стенде.

226. Порядок и сроки проверки исправности клапанов в зависимости от условий технологического процесса указываются в инструкции по эксплуатации предохранительных клапанов.

Параграф 6. Указатели уровня жидкости

227. Для контроля уровня жидкости в сосудах, имеющих границу раздела сред, применяются указатели уровня. Кроме указателей уровня, на сосудах допускается устанавливать звуковые и другие сигнализаторы и блокировки по уровню.

228. Указатели уровня устанавливаются вертикально или наклонно в соответствии с руководством изготовителя, при этом обеспечивается видимость уровня жидкости.

229. На сосудах, обогреваемых пламенем или горячими газами, у которых возможно понижение уровня жидкости ниже допустимого, устанавливается не менее 2-х указателей уровня прямого действия.

230. Количество и места установки указателей уровня определяются проектом.

231. На каждом указателе уровня указывается допустимые верхний и нижний уровни.

232. Верхний и нижний допустимый уровень жидкости в сосуде устанавливается согласно проектно-конструкторской документации. Высота прозрачного указателя уровня жидкости не менее чем на 25 мм, ниже нижнего и выше верхнего допустимых уровней жидкости.

233. При установке нескольких указателей по высоте их размещать так, чтобы они обеспечивали непрерывность показаний уровня жидкости.

234. Указатели уровня снабжаются арматурой (кранами и вентилями) для их отключения от сосуда и продувки.

235. При применении в указателях уровня в качестве прозрачного элемента стекла для предохранения персонала от травмирования при их разрыве, предусматривается защитное устройство.

Глава 4. Установка. Постановка на учет. Техническое освидетельствование. Разрешение на эксплуатацию

Сноска. Заголовок главы 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Установка сосудов

236. Сосуды устанавливаются на открытых площадках в местах, исключающих скопление людей или в отдельно стоящих зданиях.

237. Допускается установка сосудов:

- в помещениях, примыкающих к производственным зданиям, при условии отделения их от здания капитальной стеной;

- в производственных помещениях, при обосновании проектом;

- с заглублением в грунт при условии обеспечения доступа к арматуре и защиты стенок сосуда от почвенной коррозии и коррозии блуждающими токами.

238. Сосуды, стоящие на учете в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности и в местном исполнительном органе не устанавливаются в жилых, общественных и бытовых зданиях, в примыкающих к ним помещениях.

Сноска. Пункт 238 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

239. Установка сосудов должна исключать возможность их опрокидывания.

240. Установка сосудов обеспечивается возможностью осмотра, ремонта, очистки их с внутренней и наружной стороны.

241. Для удобства обслуживания сосудов устраиваются площадки и лестницы. Для осмотра и ремонта сосудов допускается применять люльки и другие приспособления.

242. Указанные устройства не должны нарушать прочность и устойчивость сосуда, а приварка их к сосуду выполняется в соответствии с настоящими Правилами.

Параграф 2. Постановка на учет (регистрация)

243. Постановка на учет сосудов, эксплуатируемые на опасных производственных объектах и на объектах социальных инфраструктуры до пуска в работу, производится в соответствии с Правилами постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств, утвержденными приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 29 сентября 2021 года № 485 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 24574) (далее - Правилами постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств).

Сноска. Пункт 243 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

244. Постановке на учет не подлежат:

1) сосуды первой группы, работающие при температуре стенки не выше 200°С, у которых произведение давления в МПа (кгс/см²) на вместимость в м³ (литрах) не превышает 0,05 (500), и сосуды 2, 3, 4 групп, работающие при указанной выше температуре, у которых произведение давления в МПа (кгс/см²) на вместимость в м³ (литрах) не превышает 1 (10000). Группа сосудов определяется по приложению 3 к настоящим Правилам.

2) аппараты воздухоразделительных установок и разделения газов, расположенных внутри теплоизоляционного кожуха (регенераторы, колонны, теплообменники, конденсаторы, адсорберы, отделители, испарители, фильтры и подогреватели);

3) сосуды холодильных установок и холодильных блоков в составе технологических установок;

4) резервуары воздушных электрических выключателей;

5) сосуды, входящие в систему регулирования, смазки и уплотнения турбин, генераторов и насосов;

6) бочки для перевозки сжиженных газов, баллоны вместимостью до 100 л включительно, установленные стационарно, а также предназначенные для транспортировки и (или) хранения сжатых, сжиженных и растворенных газов;

7) генераторы (реакторы) для получения водорода, используемые гидрометеорологической службой;

8) сосуды, включенные в закрытую систему добычи нефти и газа (от скважины до магистрального трубопровода);

9) сосуды для хранения или транспортировки сжиженных газов, жидкостей и сыпучих тел, находящихся под давлением, периодически при их опорожнении;

10) сосуды со сжатым и сжиженным газами, предназначенные для обеспечения топливом двигателей транспортных средств, на которых они установлены;

11) сосуды, установленные в подземных горных выработках;

12) висценные и другие фильтры, установленные на газопроводах, газораспределительных станциях, пунктах и установках.

      Сноска. Пункт 244 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      245. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      246. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

247. Постановка на учет сосудов, работающих под давлением, не имеющих паспорта изготовителя, производится на основании дубликата паспорта, составленного аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 247 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

248. Паспорт, инструкция и другая эксплуатационная документация, поставляемая с сосудом, представляется на государственном языке и на русском языках.

249. Акт обследования о возможности дальнейшей безопасной эксплуатации сосуда, отработавшего расчетный срок службы, хранится у эксплуатирующей организации на протяжении всего периода эксплуатации сосуда.

Сноска. Пункт 249 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

250. При перестановке сосуда на новое место и при передаче сосуда другому владельцу, при внесении изменений в схему его включения, сосуд до пуска в работу, снимается с учета и ставится на учет в соответствии с Правилами постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств, по месту эксплуатации.

Действие данной нормы не распространяется на передвижные/мобильные сосуды, смонтированные на шасси транспортных средств.

Сноска. Пункт 250 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

251. При отказе в постановке на учет сосуда, эксплуатирующей организации, направляется уведомление в соответствии с Правилами постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств.

Сноска. Пункт 251 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Техническое освидетельствование сосудов

252. Сосуды, на которые распространяются действия настоящих Правил, подвергаются техническому освидетельствованию после монтажа до пуска в работу и периодически в процессе эксплуатации.

Сноска. Пункт 252 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

253. Объем, методы и периодичность технического освидетельствования сосудов (за исключением баллонов) определяется изготовителем.

Сноска. Пункт 253 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

254. Освидетельствование баллонов проводится по методике разработчика конструкций баллонов, в которой указаны периодичность освидетельствования и нормы браковки.

255. При отсутствия таких указаний, техническое освидетельствование производится в соответствии с требованиями, изложенными в пункте 253 и 254 настоящих Правил и в таблицах 1, 2, 3, 4, 5, 6 приложения 12 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 255 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

256. Сосуды, у которых действие среды вызывает ухудшение химического состава и механических свойств металла, сосуды, у которых температура стенки при работе превышает 450^оС, должны подвергаться дополнительному освидетельствованию в соответствии с технологическим регламентом. Результаты дополнительных освидетельствований заносятся в паспорт сосуда.

257. Сосуды, работающие под давлением вредных веществ (жидкости и газов) 1, 2, 3, 4 классов опасности по ГОСТ 12.1. 007-76, "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества. Классификация и общие требования безопасности", подвергаются техническому освидетельствованию на герметичность воздухом или инертным газом под давлением, равным рабочему давлению.

Техническое освидетельствование проводится в соответствии с технологическим регламентом в сроки, установленными в таблицах 1, 2, 3, 4 приложения 12 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 257 в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

258. Перед внутренним осмотром и гидравлическим испытанием сосуд останавливается, охлаждается (отогревается), освобождается от заполняющей рабочей среды, отключен заглушками от всех трубопроводов, соединяющих сосуд с источником, давления, очищен до металла.

259. Футеровка, изоляция и другие виды защиты от коррозии частично или полностью удаляются, если имеются признаки, указывающие на возможность возникновения дефектов металла сосудов под защитным покрытием (не плотность футеровки, следы промокания изоляции и другое). Электрообогрев и привод сосуда отключаются.

260. Сосуды, имеющие защитное покрытие (эмалированные, футеровка) или изоляцию, подвергаются гидравлическому испытанию до наложения покрытия или изоляции.

261. Сосуды, имеющие наружный кожух, подвергаются гидравлическому испытанию до установки кожуха.

262. Сосуды, работающие с вредными веществами 1 и 2 классов опасности по ГОСТ 12.1.007-76 "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества Классификация и общие требования безопасности", до начала внутреннего осмотра и выполнения работ, подвергаются обработке (нейтрализации, дегазации) в соответствии с технологическим регламентом.

Сноска. Пункт 262 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

263. Внеочередное освидетельствование сосудов, находящихся в эксплуатации, проводится в следующих случаях:

после реконструкции, при ремонте сосуда с применением сварки, при пайки элементов, работающих под давлением (обечайка, днище, крышка, входные и выходные коллектора);

после полной замены и развальцовки труб поверхности нагрева (охлаждения) сосуда;

если сосуд не эксплуатировался более 12 месяцев;

если сосуд был демонтирован и установлен на новое место;

перед наложением на стенки сосуда защитного покрытия;

если такое освидетельствование необходимо по усмотрению лица ответственного по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосуда.

Сноска. Пункт 263 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

264. Техническое освидетельствование сосудов, цистерн, баллонов и бочек производится на специальных ремонтно-испытательных пунктах, в предприятиях изготовителей, наполнительных станциях и на предприятиях владельцах сосудов, цистерн, баллонов и бочек.

Сноска. Пункт 264 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

265. Техническое освидетельствование сосудов, цистерн, бочек и баллонов, не подлежащих постановке на учет в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности и в местном исполнительном органе проводится лицом, ответственным по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосудов, а на наполнительных станциях, ремонтно-испытательных пунктах назначенным для этих целей инженерно-техническим работником.

Сноска. Пункт 265 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

266. Техническое освидетельствование сосудов, цистерн и баллонов, подлежащих постановке на учет в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности, организовывает ответственный по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосудов и проводится аттестованной организацией при участии государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности уполномоченного органа в области промышленной безопасности, а подлежащих постановке на учет в местном исполнительном органе с участием государственного инспектора городов республиканского значения, столицы, районов (городов областного значения) по государственному надзору за безопасной эксплуатацией опасных технических устройств на объектах социальной инфраструктуры (далее - государственный инспектор по государственному надзору в области промышленной безопасности местного исполнительного органа).

При проведении технического освидетельствования изучается правильность и достоверность сведений, указанных в следующей документации:

1) паспорт сосуда согласно приложению 23 к настоящим Правилам;

2) заключение о качестве монтажа;

3) схема включения сосуда, с указанием источника давления, параметров, его рабочей среды, арматуры, контрольно-измерительных приборов, средств автоматического управления, предохранительных и блокировочных устройств;

4) паспорт предохранительного клапана с расчетом его пропускной способности;

5) положение о производственном контроле в организации;

6) информация о том, что сосуд допущен к применению на территории Республики Казахстан в соответствии с Законом Республики Казахстан "О гражданской защите" (далее – Закон).

Если сосуд отработал расчетный срок службы, аттестованной организацией предоставляется акт обследования о возможности его дальнейшей безопасной эксплуатации.

О дне проведения технического освидетельствования государственный инспектор по государственному надзору в области промышленной безопасности уполномоченного органа в области промышленной безопасности и государственный инспектор по государственному надзору в области промышленной безопасности местного исполнительного органа письменно извещается не позднее, чем за пять рабочих дней до предполагаемой даты.

При не явки государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности и государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности местного исполнительного органа техническое освидетельствование проводится без его участия самостоятельно с аттестованной организацией.

Результаты проведенного технического освидетельствования и срок следующего технического освидетельствования заносятся в паспорт сосуда.

Сноска. Пункт 266 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

267. Техническое освидетельствование сосудов, эксплуатируемые на опасных производственных объектах, проводится до постановки на учет в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности, а эксплуатируемые на объектах социальной инфраструктуры техническое освидетельствование сосудов проводится до постановки на учет в местном исполнительном органе.

Сноска. Пункт 267 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

268. Техническое освидетельствование сосудов, отработавших расчетный срок службы, проводится после их обследования аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 268 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

269. Результаты технического освидетельствования сосуда заносятся в паспорт лицом, проводившим техническое освидетельствование, с указанием разрешенных параметров и сроков следующих освидетельствований и подписывается лицами участвовавших в проведении технического освидетельствования.

По результатам технического освидетельствования оформляется акт технического освидетельствования сосуда согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 269 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

270. На сосудах, признанных при техническом освидетельствовании годными к дальнейшей эксплуатации, наносятся сведения в соответствии с пунктом 280.

271. При обнаружении дефектов, снижающих прочность сосуда, эксплуатация его допускается при пониженных параметрах (давление и температура).

272. Возможность эксплуатации сосуда при пониженных параметрах подтверждается расчетом на прочность, при этом должен быть проведен проверочный расчет пропускной способности предохранительных клапанов. Такое решение записывается лицом, проводившим освидетельствование, в паспорт сосуда.

273. Если сосуд вследствие имеющихся дефектов или нарушения настоящих Правил находится в состоянии, опасном для дальнейшей эксплуатации, работа такого сосуда не допускается.

274. Сосуды, поставляемые изготовителем в собранном виде, должны быть законсервированы и в паспорте или в руководство по монтажу и эксплуатации указаны условия и сроки их хранения. При выполнении этих требований перед пуском в работу проводится только наружный и внутренний осмотр, гидравлическое испытание сосудов проводить не требуется, в этом случае срок гидравлического испытания назначается, исходя из даты начало эксплуатации сосуда.

275. Емкости для сжиженного газа перед нанесением на них изоляции подвергаются только наружному контролю и внутреннему осмотру, если были соблюдены сроки и условия изготовителя по их хранению.

276. После установки на место эксплуатации по засыпки грунта указанные емкости допускается подвергать только наружному осмотру, если с момента нанесения изоляции прошло не более 12 месяцев.

277. При наружном и внутреннем осмотрах выявляются и устанавливаются дефекты, снижающие прочность сосуда, при этом внимание обращается на выявление следующих дефектов:

1) на поверхностях сосуда - трещин, надрывов, коррозии стенок (особенно в местах отбортовки и вырезок), выпучин, отдулин (преимущественно у сосудов с "рубашками", у сосудов с огневым или электрическим обогревом), раковин (в литых сосудах);

2) в сварных швах-дефектах сварки, указанных в пункте 98 настоящих Правил, надрывов, разъеданий;

3) в заклепанных швах - трещин между заклепками, обрывов головок, следов пропусков, надрывов в кромках склепанных листов, коррозийных повреждений заклепочных швов, зазоров под кромками клепанных листов и головками заклепок;

4) в сосудах, защищенными от коррозии поверхностями-разрушений футеровки, в том числе не плотностей слоев футеровочных плиток, трещин в гуммированном свинцовом или ином покрытии, скалывании эмали, трещин и отдулин в плакирующем слое, повреждений металла стенок сосуда в местах нарушения наружного защитного покрытия.

Параграф 4. Разрешение на ввод в эксплуатацию

278. Запись в паспорте сосуда, о вводе в эксплуатацию сосуда, оформляется ответственным по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосудов, после технического освидетельствования и постановки на учет.

Сноска. Пункт 278 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

279. После технического освидетельствования запись в паспорт разрешающая ввод в эксплуатацию сосуда, не подлежащего постановке на учет, оформляется лицом, ответственным по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосудов.

Сноска. Пункт 279 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

280. На каждый сосуд разрешенный в эксплуатацию наносится краской на видное место или на специальной табличке форматом, не менее 200 х 150 мм:

1) регистрационный номер;

2) разрешенное давление;

3) число, месяц, год следующего наружного и внутреннего осмотра и гидравлического испытания.

281. После выполнения требований пунктов 278, 279, 280 настоящих Правил сосуд (группа сосудов, входящих в установку) включается в работу.

Сноска. Пункт 281 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. Производственный контроль

Сноска. Заголовок главы 5 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

282. Владелец обеспечивает содержание сосудов в исправном состоянии и безопасные условия их работы путем организации системы производственного контроля. В этих целях приказом по организации из числа инженерно-технических работников назначаются: ответственные за исправное состояние и безопасное действие сосудов, лицо ответственное по надзору за техническим состоянием и эксплуатацией сосудов;

1) назначается необходимое количество лиц из числа обслуживающего персонала, обученного и имеющего удостоверения на право обслуживания сосудов. Устанавливается такой порядок, чтобы персонал, на который возложено обслуживание сосудов, вел тщательное наблюдение за порученным ему оборудованием путем его осмотра, проверки действия арматуры, контрольно-измерительных приборов, предохранительных и блокировочных устройств и поддержания сосудов в исправном состоянии. Результаты осмотра и проверки записываются в сменный журнал;

2) обеспечивается проведение технических освидетельствований, сосудов в установленные сроки;

3) обеспечивается порядок и периодичность проверки знаний руководящими работниками и специалистами;

4) осуществляется периодическая проверка знаний персоналом настоящих Правил и технологического регламента;

5) обеспечиваются инженерно-технические работники настоящими Правил и руководящими указаниями по безопасной эксплуатации сосудов;

6) обеспечивается выполнение специалистами настоящих Правил, а обслуживающим персоналом-технологического регламента.

283. В организации, эксплуатирующий сосуд, работающий под давлением, разрабатывается и утверждается технологический регламент для лиц, осуществляющих надзор за исправным состоянием и безопасной эксплуатацией сосудов и за соблюдением требований промышленной безопасности при эксплуатации сосудов.

Параграф 2. Содержание и обслуживание сосудов

284. К обслуживанию оборудования, работающего под давлением, допускаются лица обученные, сдавшие экзамены в соответствии с Законом.

Сноска. Пункт 284 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

285. Допуск персонала к обслуживанию сосудов оформляться приказом по организации.

286. Эксплуатирующей организацией разрабатывается технологический регламент по безопасной эксплуатации и техническому обслуживанию сосуда, работающего под давлением.

Сноска. Пункт 286 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 6. Аварийная остановка сосудов

Сноска. Заголовок главы 6 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

287. Сосуд аварийно останавливается в случаях:

1) если давление в сосуде поднялось выше разрешенного и не снижается несмотря на меры, принятые персоналом;

2) при выявлении неисправности предохранительных клапанов;

3) при обнаружении в сосуде и его элементах, работающих под давлением, не плотностей, разрыва прокладок;

4) при неисправности манометра и невозможности определить давление по другим приборам;

5) при снижении уровня жидкости ниже допустимого в сосудах с огневым обогревом;

6) при выходе из строя всех указателей уровня жидкости;

7) при неисправности предохранительных блокировочных устройств;

8) при возникновении пожара, непосредственно угрожающего сосуду, находящемуся под давлением.

288. Порядок аварийной остановки сосуда и последующего ввода его в работу указывается в технологическом регламенте.

289. Факт и причина аварийной остановки сосуда записывается в сменный журнал.

Сноска. Пункт 289 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. Ремонт сосудов

Сноска. Заголовок главы 7 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

290. Для поддержания сосуда в исправном состоянии владелец своевременно проводит его ремонт.

291. Ремонт с применением сварки (пайки) сосудов и их элементов, работающих под давлением, проводится по технологии, разработанной изготовителем сосуда, ремонтной организацией до начала проведения работ, а результаты ремонта заносятся в паспорт сосуда.

Внесение изменений в технологию ремонта, монтажа согласовывается с изготовителем сосуда.

Сноска. Пункт 291 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

292. Ремонт сосудов и их элементов, находящихся под давлением, не допускается.

293. До начала производства работ внутри сосуда, соединенного с другими работающими сосудами общим трубопроводом, сосуд отделяется от них заглушками, трубопровод отсоединяется. Отсоединенные трубопроводы заглушаются.

Сноска. Пункт 293 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

294. Применяемые для отключения сосуда заглушки, устанавливаемые между фланцами, имеют выступающую часть (хвостик), по которой определяется наличие поставленной заглушки. Прокладки между фланцами устанавливается без хвостиков.

295. При работе внутри сосуда (внутренний осмотр, ремонт, чистка и так далее) применяются светильники на напряжение не выше 12 Вольт (далее - В), а при взрывоопасных средах - во взрывоопасном исполнении.

296. До начала и в процессе выполнения работ ведется контроль за состоянием среды, приборным методом.

297. Допуск на проведение ремонтных работ производится в соответствии с нарядом - допуском оформленного в соответствии с Правилами оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ в условиях повышенной опасности, утвержденных приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 28 августа 2020 года № 344 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 21151) (далее - Правила оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ в условиях повышенной опасности).

Сноска. Пункт 297 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 8. Цистерны и бочки для перевозки сжиженных газов

Сноска. Заголовок главы 8 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

298. Железнодорожные цистерны рассчитываются в соответствии с действующими проектно - технической документацией.

299. Цистерны и бочки для сжиженных газов, за исключением криогенных жидкостей, рассчитаны на давление, которое может возникнуть в них при температуре 50^оС.

300. Цистерны для сжиженного кислорода и других криогенных жидкостей рассчитаны на давление, при котором производится их опорожнение.

301. Расчет цистерн выполняется с учетом напряжений, вызванных динамической нагрузкой при их транспортировании.

302. Цистерны с отдачей газа, наполняемые жидким аммиаком с температурой, не превышающей в момент окончания наполнения минус 25^оС, могут быть при наличии изоляции рассчитываются на давление 0,4 МПа (4 кгс/см²).

303. Цистерны имеют термоизоляцию или теневую защиту определяемой в проектно-конструкторской документации.

304. Термоизоляционный кожух цистерны для криогенных жидкостей должен быть снабжен разрывной мембраной.

      305. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      306. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      307. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      308. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      309. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      310. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      311. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      312. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

313. На цистернах устанавливают:

1) вентили с сифонной трубой для слива и налива среды;

2) вентиль для выпуска паров из верхней части цистерны;

3) пружинный предохранительный клапан;

4) манометр;

5) указатель уровня жидкости.

314. Предохранительный клапан, установленный на цистерне, сообщается с газовой фазой цистерны и имеет колпак с отверстиями для выпуска газа в случае открытия клапана. Площадь отверстий в колпаке не менее полуторной площади рабочего сечения предохранительного клапана.

315. Наливные и спускные вентили цистерны и бочки для сжиженного газа снабжаются заглушкой, навертывающейся на боковой штуцер.

316. На каждой бочке, кроме бочек для хлора и фосгена, устанавливаются на одном из днищ вентили для наполнения и слива среды. При установке вентиля на вогнутом днище бочки он закрывается колпаком, а при установке на выпуклом днище, кроме колпака, предусматривается устройство обхватной ленты (юбка). Бочки для хлора и фосгена наливной и сливной вентили, снабжаются сифонами.

317. Боковые штуцера вентилей для слива и налива горючих газов имеют левую резьбу.

318. Цистерны, предназначенные, для перевозки взрывоопасных горючих веществ, вредных веществ 1 и 2 класса опасности по ГОСТ 12.1.007-76 "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества Классификация и общие требования безопасности" должны иметь на сифонных трубках для слива скоростной клапан, исключающий выход газа при разрыве трубопровода.

Сноска. Пункт 318 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

319. Пропускная способность предохранительных клапанов, устанавливаемых на цистернах для сжиженного кислорода, азота и других криогенных жидкостей обеспечивает создание давления в цистерне при ее опорожнении.

320. Наполнители и наполнительные станции ведут журнал наполнения по установленной администрацией форме, в котором, указывается:

1) дата наполнения;

2) наименование изготовителя цистерн и бочек;

3) заводской и учетный номер для цистерн и заводской номер для бочек;

4) подпись лица, производившего наполнение.

321. При наполнении в одной организации или на одной наполнительной станции цистерн и бочек различными газами администрация этих организации по каждому газу ведет отдельный журнал наполнения.

322. Цистерны и бочки допускается заполнять только тем газом, для перевозки которого они предназначены.

323. Перед наполнением цистерн и бочек газами лицом по контролю, проводится осмотр наружной поверхности, исправность и герметичность арматуры цистерн и бочек, проверяется наличие остаточного давления и соответствие имеющегося в них газа назначению цистерны или бочки.

324. Результаты осмотра цистерн, бочек и заключение о возможности их наполнения записывается в журнал.

325. Не допускается наполнять газом неисправные цистерны или бочки, если:

1) истек срок освидетельствования;

2) отсутствует или неисправна арматура и контрольно-измерительные приборы;

3) отсутствует окраска или надписи;

4) в цистернах или бочках находиться другой газ, для которого они предназначены.

326. Потребитель, опорожняя цистерны, бочки, оставляет в них избыточное давление газа не менее 0,05 МПа (0,5 кгс/см²).

327. Для сжиженных газов, упругость паров которых в зимнее время ниже 0,05 МПа (0,05 кгс/см²) остаточное давление устанавливается инструкцией завода-наполнителя.

328. Наполнение цистерн и бочек газами производится по технологическому регламенту. Наполнение цистерн и бочек сжиженными газами производится по нормам, указанным в приложении 8 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 328 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

329. Для газов, не указанных в приложении 8 к настоящим Правилам, норма заполнения устанавливается изготовителем, исходя из того, чтобы при наполнении сжиженными газами, у которых критическая температура выше 50°С, в цистернах и бочках был достаточный объем газовой подушки, а при заполнении сжиженными газами, у которых критическая температура ниже 50°С, давление в цистернах и бочках при температуре 50°С не превышало установленного расчетного давления.

Сноска. Пункт 329 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

330. При хранении и транспортировании наполненные бочки защищаются от воздействия солнечных лучей и от местного нагревания.

331. Величина наполнения цистерн и бочек сжиженными газами определяется взвешиванием или другим способом контроля.

332. Если при наполнении цистерн или бочек обнаружен пропуск газа, наполнение прекращается, газ из цистерны или бочки удаляется, наполнение возобновляется после исправления имеющихся повреждений.

333. После наполнения цистерн или бочек газом на боковые штуцера вентилей наворачиваются заглушки, арматура цистерн закрыта предохранительным колпаком, который пломбируется.

334. Опорожнение цистерн и бочек осуществляться по технологическому регламенту.

Глава 9. Баллоны

Сноска. Заголовок главы 9 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

335. Баллоны изготавливаются по нормативно - технической документации изготовителя.

336. Баллоны рассчитаны так, чтобы напряжение в их стенках при гидравлическом испытании не превышало 90% предела текучести при 20^оС для данной марки стали, при этом коэффициент запаса прочности по минимальному значению временного сопротивления при 20^оС менее 2,6.

337. Баллоны для сжатых, сжиженных и растворенных газов емкостью более 100 литров (далее – л.) снабжаются паспортом по форме, установленной для сосудов, работающих под давлением.

338. Боковые штуцера вентилей для баллонов, наполненных водородом и другими горючими газами, имеет левую резьбу, а для баллонов, наполненных кислородом и другими негорючими газами - правую резьбу.

339. Каждый вентиль баллона для взрывоопасных горючих веществ, вредных веществ 1 и 2 классов опасности по ГОСТ 12.1.007-76 "Система стандартов безопасности труда. Вредные вещества. Классификация и общие требования безопасности" снабжается заглушкой, навертывающейся на боковой штуцер.

Сноска. Пункт 339 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

340. Вентили в баллонах для кислорода ввертываются с применением уплотняющих материалов, загорание которых в среде кислорода исключено.

341. На верхней сферической части каждого баллона выбитым данные:

1) товарный знак изготовителя;

2) номер баллона;

3) фактическая масса порожнего баллона (кг): для баллонов вместимостью до 12 л включительно - с точностью до 0,1 кг, свыше 12 до 55 л включительно - с точностью до 0,2 кг, масса баллонов вместимостью свыше 55 л указывается в нормативно-технической документации их заготовление;

4) дата (месяц, год) изготовления и год следующего освидетельствования;

5) рабочее давление (Р), МПа (кгс/см²);

6) пробное гидравлическое давление (П), МПа (кгс/см²);

7) вместимость баллонов (л): для баллонов вместимостью свыше 12 л включительно - номинальная, для баллонов вместимостью свыше 12 л до 55 л включительно - фактическая с точностью до 0,3 л, для баллонов вместимостью свыше 55 л - в соответствии с нормативно - технической документации на изготовление;

8) клеймо изготовителя круглой формы диаметром 10 мм (за исключением баллонов вместимостью свыше 55 л);

9) номер стандарта для баллонов вместимостью свыше 55 л.

342. Высота знаков на баллонах не менее 6 мм, а на баллонах вместимостью свыше 55 л - не менее 8 мм.

343. Масса баллонов, за исключением баллонов для ацетилена, указывается с учетом массы нанесенной краски, кольца для колпака и башмака, если таковые предусмотрены конструкцией, но без массы вентиля и колпака.

344. На баллонах вместимостью до 5 л или толщиной стенки менее 5 мм паспортные данные допускается выбивать на пластине, припаянной к баллону, нанесенном эмалевой или масляной краской.

345. Наружная поверхность баллонов окрашивается в соответствии с приложением 31 к настоящим Правилам. Окраска вновь изготовленных баллонов и нанесение надписей производится изготовителем, а в дальнейшем наполнительными станциями.

Сноска. Пункт 345 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

346. Баллоны растворенного ацетилена заполняются пористой массой и растворителем по стандартам. Качество пористой массы и правильность наполнения баллонов обеспечивает организация, выполняющая заполнение баллонов пористой массой. Качество растворителя и правильную его дозировку обеспечивает организация, производящая заполнение баллонов растворителем.

347. После заполнения баллонов пористой массой и растворителем на его горловине выбивается масса тары (масса баллона без колпака, но с пористой массой и растворителем, башмаком, кольцом и вентилем).

348. Освидетельствование баллонов производится наполнительными станциями и испытательными пунктами при наличии у них:

1) производственные помещения, технические средства, обеспечивающие качественное произведение освидетельствования;

2) приказ о назначении лиц, обеспечивающих проведение освидетельствования из числа инженерно-технического работника, имеющих соответствующую подготовку;

3) технологическом регламенте по проведению технического освидетельствования баллонов.

В территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности регистрируется клеймо с соответствующим шрифтом, присвоенной организации.

349. Проверка качества, освидетельствования и приемка изготовленных баллонов производится в соответствии с требованиями настоящих Правил и инструкций. Величина пробного давления и время выдержки баллонов под пробным давлением у изготовителя устанавливается по проектно-конструкторской документации, при этом пробное давление не менее чем полуторное рабочее давление.

350. Пробное давление для баллонов, изготовленных из материалов, отношение временного сопротивления и пределу текучести которого более 2, допускается снизить до 1,25 рабочего давления.

351. Баллоны у изготовителя, за исключением баллонов для ацетилена, после гидравлического испытания подвергаются пневматическому испытанию давлением, равным рабочему давлению. При пневматическом испытании баллоны погружаются в ванну с водой. Баллоны для ацетилена подвергаются пневматическому испытанию в организациях, наполняющих баллоны пористой массой.

352. Баллоны новой конструкции или баллоны, изготовленные из ранее не применяемых материалов, испытываются по программе, предусматривающей, доведение баллонов до разрушения, при этом запас прочности по минимальному значению временного сопротивления металла при 20^оС не менее 2,6 с пересчетом на наименьшую толщину стенки без прибавки на коррозию.

353. Результаты освидетельствования изготовленных баллонов заносятся на заводе-изготовителе в ведомость, в которой отражаются данные:

1) номер баллона;

2) дата (месяц, год) изготовления (испытания) баллона и следующего освидетельствования;

3) масса баллона, кг;

4) вместимость баллона, л;

5) рабочее давление, МПа (кгс/см²);

6) пробное давление, МПа (кгс/см²).

354. Освидетельствование баллонов, за исключением баллонов для ацетилена, включает:

1) осмотр внутренней и наружной поверхности баллонов;

2) проверку массы и вместимости;

3) гидравлическое испытание.

Проверка массы и вместимости бесшовных баллонов вместимостью до 12 л включительно и свыше 55 л, сварных баллонов, независимо от вместимости, не производиться.

355. Отбраковка баллонов по результатам наружного и внутреннего осмотра производится в соответствии с нормативно-технической документацией на их изготовление.

356. Не допускается эксплуатация баллонов, на которых выбиты не все данные, предусмотренные в пункте 353 настоящих Правил.

357. Закрепление или замена ослабленного кольца на горловине или башмаке выполняется до освидетельствования баллона.

358. Бесшовные стандартные баллоны вместимостью свыше 12 до 55 л при уменьшении массы от 7,5 до 10 % или увеличении их вместимости в пределах 1,5 - 2 % переводятся на давление, сниженное против первоначально установленного на 15 %. При уменьшении массы от 10 до 13,5 % или увеличении их вместимости в пределах от 2 до 2,5 % баллоны переводятся на давление, сниженного против установленного не менее чем на 50 %.

359. При уменьшении массы от 13,5 до 16% или увеличении их вместимости в пределах от 2,5 до 3% баллоны допускаются к работе при давлении не более 0,6 МПа (6 кгс/см²). При уменьшении массы более 16 % или увеличении их вместимости более чем на 3% баллоны бракуются.

360. Баллоны, переведенные на пониженное давление, допускается использовать для заполнения газами, рабочее давление которых не превышает допустимое для данных баллонов, при этом на них выбивается: масса, рабочее давление (Р), МПа (кгс/см²), пробное давление (Рпр), МПа (кгс/см²); дата освидетельствования и клеймо испытательного пункта.

361. Ранее нанесенные сведения на баллонах, за исключением номера баллона, товарного знака изготовителя и даты изготовления, забиты. Баллоны перекрашиваются в соответствующий цвет.

362. При удовлетворительных результатах организации, в которой проведено освидетельствование, выбивает на баллоне свое клеймо круглой формы диаметром 12 мм, дата проведенного и следующего освидетельствования. Результаты технического освидетельствования баллонов емкостью более 100 л, заносятся в паспорт баллонов. Клеймо на баллонах в этом случае не ставится.

363. Результаты освидетельствования баллонов, за исключением баллонов для ацетилена, записывается лицом освидетельствовавшим баллоны, в журнал испытаний, имеющий графы:

1) товарный знак изготовителя;

2) номер баллона;

3) дата (месяц, год) изготовления баллона;

4) дата произведенного и следующего освидетельствования;

5) масса, выбитая на баллоне, кг;

6) масса баллона, установленная при освидетельствовании, кг;

7) вместимость баллона, выбитая на баллоне, л;

8) вместимость баллона, определенная при освидетельствовании, л;

9) рабочее давление, МПа (кгс/см²);

10) отметка о пригодности баллона;

11) подпись лица, производившего освидетельствование баллонов.

364. Освидетельствование баллонов для ацетилена производится на ацетиленовых наполнительных станциях не реже, чем через 5 лет, и включает:

1) осмотр наружной поверхности;

2) проверку пористой массы;

3) пневматическое испытание.

365. Состояние пористой массы в баллонах для ацетилена проверяется на наполнительных станциях не реже чем через 24 месяца.

366. При удовлетворительном состоянии пористой массы на каждом баллоне выбивается:

1) год и месяц проверки пористой массы;

2) клеймо наполнительной станции;

3) клеймо (диаметром 12 мм с изображением букв Пм), удостоверяющее проверку пористой массы.

367. Баллоны для ацетилена, наполнение пористой массой, при освидетельствовании испытывают азотом под давлением 3,5 МПа (35 кгс/см²). Чистота азота, применяемого для испытания баллонов не ниже 97 % по объему.

368. Результаты освидетельствования баллонов для ацетилена заносят в журнал испытания, имеющий графы:

1) номер баллона;

2) товарный знак изготовителя;

3) дата (месяц, год) изготовления баллонов.

369. Эксплуатация, хранения и транспортирования баллонов производится по технологическим регламентом.

370. К обслуживанию баллонов, допускаются лица, обученные, сдавшие экзамены в соответствии с Законом.

Сноска. Пункт 370 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

371. Баллоны с газом хранятся в отведенных для этого открытых или закрытых складах.

372. Хранение в одном помещении баллонов с кислородом и горючими газами не допускается.

373. Баллоны с газом, устанавливаемые в помещениях, находятся на расстоянии не менее 1 м от радиаторов отопления, других отопительных приборов и печей и не менее 5 м - от источников тепла с открытым огнем.

374. При эксплуатации баллонов находящийся в них газ не допускается срабатывать полностью. Остаточное давление газа в баллоне не менее 0,05 МПа (0,5 кгс/см²).

375. Выпуск газов из баллонов в емкости с меньшим рабочим давлением производится через редуктор, предназначенный для данного газа и окрашенный в соответствующий цвет.

376. Камера низкого давления редуктора имеет манометр и пружинный предохранительный клапан, отрегулированный на соответствующее давление в емкости, в которую перепускается газ.

377. При невозможности из-за неисправности вентилей выпустить на месте потребления газ из баллонов, последние возвращаются на наполнительную станцию. Выпуск газа из таких баллонов на наполнительных станциях производится в соответствии с технологическим регламентом.

378. Наполнительные станции, производящие наполнение баллонов сжатым, сниженными и растворенными газами ведут журнал наполнения баллонов, в котором, указывается:

1) дата наполнения;

2) номер баллона;

3) дата освидетельствования;

4) масса газа (сжиженного) в баллоне;

5) подпись лица, наполнившего баллон.

379. Если в одной организации производится наполнение баллонов различными газами, то по каждому газу ведется отдельный журнал наполнения.

380. Наполнение баллонов сжиженными газами производится по технологическому регламенту.

381. Наполнение баллонов сжиженными газами производится в соответствии с нормами указанными в приложении 9 к настоящим Правилам.

При отсутствия газов в приложении 9 к настоящим Правилам наполнение баллонов производится по технологическому регламенту наполнительной станции.

Сноска. Пункт 381 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

382. Баллоны, наполняемые газом, должны быть укреплены и присоединены к наполнительной рампе.

383. Не допускается наполнять газом баллоны, у которых:

1) истек срок освидетельствования;

2) истек срок проверки пористой массы;

3) поврежден корпус баллона;

4) неисправные вентили;

5) отсутствует надлежащая окраска и надписи;

6) отсутствует избыточное давление газа;

7) отсутствуют установленные клейма.

384. Наполнение баллонов, в которых отсутствует избыточное давление газов, производится после предварительной их проверки в соответствии с технологическим регламентом.

385. Перенасадка башмаков и колец для колпаков, замена вентилей производится на пунктах по освидетельствованию баллонов.

386. Вентиль после ремонта связанного с его разработкой, проверяется на плотность при рабочем давлении.

387. Производить насадку башмаков на баллоны допускается после выпуска газа, вывертывания вентилей и дегазации баллонов.

388. Очистка и окраска наполненных баллонов, укрепление колец на их горловине не допускается.

389. Транспортирование и хранение баллонов производиться с навернутыми колпаками.

390. Хранение наполненных баллонов у наполнителя до выдачи их потребителю допускается без предохранительных колпаков.

391. Перемещение баллонов в пунктах наполнения и потребления газов производится на предназначенных для этого тележках или при помощи других устройств.

Глава 10. Конструкция котлов

Сноска. Заголовок главы 10 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

392. Конструкция котла и его основных частей обеспечивает безопасность эксплуатации на расчетных параметрах в течение работы котлов, возможность технического освидетельствования, очистки, промывки, ремонта и эксплуатационного контроля металла.

393. Внутренние устройства в паровой и водяной частях барабанов котлов, препятствующие осмотру их поверхности, проведению дефектоскопии, выполняются съемными.

394. Конструкция и гидравлическая схема котлов, пароперегревателей и экономайзера должны обеспечивать охлаждение стенок элементов, находящихся под давлением.

395. Температура стенок элементов котла, пароперегревателя и экономайзера не должна превышать величину, принятой в расчетах на прочность.

396. Конфигурация размещенных в газоходах труб, отводящих рабочую среду из экономайзера, должна исключать возможность образования в них паровых мешков и пробок.

397. Конструкция котла должна обеспечивать возможность равномерного прогрева его элементов при растопке и нормальном режиме работы, возможность свободного теплового расширения отдельных элементов котла.

398. Для контроля за перемещением элементов котлов при тепловом расширении устанавливаются указатели перемещения (реперы). Места установки реперов указываются в проектно – конструкторской документации на котел.

399. При невозможности обеспечения свободного теплового расширения при расчетах на прочность учитываются соответствующие дополнительные напряжения. В этом случае установка реперов не требуется.

400. Бойлер, включенный в естественную циркуляцию котла (расположенный вне барабана), укрепляется на подвесках (опорах), допускающих возможность свободного теплового расширения труб, соединяющих его с котлом, и рассчитанных на компенсацию гидравлических ударов в бойлере.

401.Участки элементов котлов и трубопроводов с повышенной температурой поверхности, с которыми возможно непосредственное соприкосновение обслуживающего персонала, покрываются тепловой изоляцией, обеспечивающей температуру наружной поверхности не более 45^оС при температуре окружающей среды не более 25^оС.

402. Конструкция котла обеспечивает возможность удаления воздуха из всех элементов, находящихся под давлением, в которых возможно образование воздушных пробок при заполнении и пуске.

403. Устройство вводов питательной воды, подачи в котел химикатов и присоединение труб рециркуляции, распределение питательной воды в барабане не должны вызывать местного охлаждения стенок элементов котла, для чего предусматриваются защитные устройства.

404. Допускается конструкция котла без защитных устройств, если это обосновано расчетами на прочность.

405. Устройство газоходов должно исключать возможность образования взрывоопасного скопления газов, а также обеспечивать условия для очистки газоходов от отложений продуктов сгорания.

406. Конструкция газоплотных котлов с мембранными стенками должна учитывать возможность кратковременного повышения давления в топке и газоходах "хлопков", а также разрежения в топке котла.

Параграф 2. Положение уровня воды

407. Нижний допустимый уровень воды в газотрубных (жаротрубных) котлах должен быть не менее чем на 100 мм выше верхней точки поверхности нагрева котла.

408. Допускается уменьшение этой величины, если расчетами или испытаниями подтверждено охлаждение стенок поверхности нагрева, ближайшей к нижнему уровню.

409. Нижний допустимый уровень воды в барабанах водотрубных котлов устанавливается из условия подвода воды к опускным трубам.

410. Верхний допустимый уровень воды в паровых котлах устанавливается разработчиком проекта котла из условия предупреждения попадания воды в пароперегреватель или паропровод.

Параграф 3. Лазы, лючков, крышек и топочные дверцы

411. Для осмотра и чистки барабанов и коллекторов применяются лазы и лючки.

412. В барабанах лазы круглой, эллиптической или овальной формы: диаметр круглого лаза не менее 400 мм, а размер осей эллиптического или овального лаза не менее 300 х 400 мм.

413. Крышка лаза массой более 30 кг снабжается приспособлением для облегчения открывания и закрывания.

414. В коллекторах внутренним диаметром более 150 мм предусматривается отверстия (лючки) эллиптической или круглой формы с наименьшим размером в свету не менее 80 мм для осмотра и чистки внутренней поверхности. Вместо указанных лючков допускается применение приварных штуцеров круглого сечения, заглушаемых приварным донышком, отрезаемым при осмотре (чистке). Количество и расположение штуцеров устанавливаются при разработке проекта. Лючки и штуцера не предусматриваются, если к коллекторам присоединены трубы наружным диаметром не менее 50 мм, расположенные так, что после их отрезки возможен доступ для осмотра внутреннего пространства коллектора. Указания по выполнению этой работы содержатся в руководстве изготовителя по монтажу и эксплуатации котла.

415. В стенках топки и газоходов предусматриваются лазы и гляделки, обеспечивающие возможность контроля за горением и состоянием поверхностей нагрева, обмуровки, за изоляцией обогреваемых частей барабанов и коллекторов.

416. Прямоугольные лазы размером не менее 400х450 мм, круглые диаметром не менее 450 мм и обеспечивают возможность проникновения внутрь котла для осмотра поверхностей его элементов (за исключением жаротрубных и газотрубных котлов).

417. В качестве лазов допускается использовать топочные дверцы и амбразуры горелочных устройств, при условии, что их размеры будут не менее указанных в пункте 416 настоящих Правил.

418. Дверцы и крышки лазов, лючков и гляделок должны быть прочные, плотные и исключать возможность самопроизвольного открывания.

419. На котлах с избыточным давлением газов в топке, в газоходах лючки оснащаются устройствами, исключающими утечку газов наружу при их открывании.

Параграф 4. Предохранительные устройства топок и газоходов

420. Котлы с камерным сжиганием топлива (пылевидного, газообразного, жидкого) или с шахтной топкой для сжигания торфа, опилок, стружек или других мелких производственных отходов должны быть снабжаться взрывными предохранительными устройствами. Эти устройства устанавливаются в стенке топки, последнего газохода котла, экономайзера и золоуловителя.

421. Взрывные предохранительные устройства размещают и устраивают так, чтобы не травмировать людей. Конструкция, количество, размещение и размеры проходного сечения взрывных предохранительных устройств определяются проектом.

422. Взрывные предохранительные устройства допускается не устанавливать в топках и газоходах котлов, если это обосновано расчетом. Запись о проведении расчета заносится в паспорте котла.

423. На технологической линии, подводящей к котлу-утилизатору предусмотрено устройство, отключающее котел от основной технологической линии, с возможностью эксплуатации без котла-утилизатора.

424. Допускается не устанавливать отключающее устройство, если режим эксплуатации технологического агрегата позволяет остановить котел для выполнения требований настоящих Правил по проведению технических освидетельствований котла.

Параграф 5. Чугунные экономайзеры

425. Схемы включения чугунных экономайзеров соответствуют требованиям изготовителя по монтажу и эксплуатации.

426. Температура воды на выходе из чугунного экономайзера должна быть не менее чем на 20^оС ниже температуры насыщенного пара в паровом котле.

Параграф 6. Днища и трубные решетки

427. Днища применяют выпуклые полушаровые или эллиптические. Для труб и коллекторов водотрубных котлов допускается применение плоских днищ с внутренним диаметром не более 600 мм. Это ограничение не является обязательным, если ресурс коллектора обоснован расчетом на прочность.

428. Днища, изготавливают из одного листа.

429. Допускаются днища из двух листов, при этом листы свариваются, до изготовления и сварной шов подвергается радиографическому или ультразвуковому контролю по всей длине после изготовления днища.

430. Трубные решетки допускается изготовлять из двух и более листов при условии, что расстояние между соседними сварными швами будет не менее 5-кратной толщины стенки и сварные швы по всей длине подвергнуты ультра - звуковому контролю или радиографии.

431. Плоские днища с канавками по внутренней стороне или с цилиндрической частью, выполненные механической расточкой, изготовляются из поковки.

432. Допускается применение листового проката на рабочее давление до 4 МПа (40 кгс/см²) и температуру среды до 450^оС при условии 100% контроля заготовки или изготовленного днища ультразвуковым или другим равноценным методом.

433. Эллиптические, торосферические и плоские днища с отбортовкой имеют цилиндрический борт.

434. Плоские и выпуклые донышки наружным диаметром не более 80 мм допускается изготавливать механической обработкой из круглой прокатной заготовки.

Параграф 7. Сварные соединения, расположение
сварных швов и отверстий

435. Сварные швы выполняются стыковые, с полным проплавлением.

436. Применение угловых сварных соединений допускается при условии сплошного ультразвукового или радиографического контроля.

437. Допускается применение угловых швов с конструктивным зазором, без контроля радиографией или ультразвуком для приварки к коллекторам, барабанам водотрубных котлов и корпусам газотрубных котлов труб и штуцеров внутренним диаметром не более 100 мм, а также независимо от диаметра для плоских фланцев и элементов укрепления отверстий.

438. Допускается применение нахлесточных соединений для приварки наружных муфт соединений труб условным проходом менее 16 мм, для приварки накладок и рубашек.

439. В стыковых сварных соединениях деталей различной номинальной толщины обеспечивается плавный переход от одной детали к другой путем постепенного утонения более толстостенной детали с углом наклона каждой из поверхностей перехода не более 15^о.

440. Допускается увеличить угол наклона поверхностей перехода до 30^о, если надежность соединения обоснована расчетом на прочность с определением расчетного ресурса.

441. При разнице в номинальной толщине свариваемых элементов стенки менее 30% толщины стенки тонкого элемента, но не более 5 мм допускается осуществление указанного плавного перехода со стороны раскрытия кромок за счет наклонного расположения поверхности шва.

Требования настоящего пункта не распространяются на стыковые соединения элементов с различными прочностными свойствами, например, на соединения литых элементов с трубами, листами или поковками, на соединения труб с крутоизогнутыми коленами, изготовленными методами протяжки или гибки с осадкой.

442. Конструкция и расположение сварных швов обеспечивают:

1) возможность выполнения сварных соединений с соблюдением всех установленных в проекте требований по сварке;

2) свободное размещение нагревательных устройств, в случае местной термической обработки;

3) доступность проведения контроля качества сварных соединений предусмотренными для них методами;

4) возможность выполнения ремонта сварных соединений с по следующей термообработкой и контролем, если они предусмотрены в проекте.

443. Не допускается пересечение стыковых сварных соединений. Смещение осей сварных швов, выходящих на границу сварного шва параллельно или под углом, не менее 3-кратной толщины более толстого листа, но не менее 100 мм.

Требование настоящего пункта не является обязательным для стыковых сварных соединений деталей с номинальной толщиной стенки до 30 мм включительно, для сборочных единиц, предварительно сваренных из деталей различной номинальной толщины при одновременном соблюдении следующих условий:

1) сварные соединения выполнены автоматической сваркой;

2) места пересечения сварных швов подвергнуты ультразвуковому и радиографическому контролю.

444. В случае если у сварного соединения располагаются отверстия, то от точки пересечения осей сварных швов ближайшая кромка отверстия находится на расстоянии не менее

где Dm и S - средний диаметр и толщина элемента соответственно, в котором располагаются отверстия.

Измерения проводятся для барабанов по внутренней, а для остальных элементов - по наружной поверхности.

445. Минимальное расстояние между осями швов соседних несопрягаемых стыковых сварных соединений (поперечных, продольных, меридиональных, хордовых, круговых и других) должно быть не менее номинальной толщины свариваемых деталей, но не менее 100 мм при толщине стенки более 8 мм и не менее 50 мм при толщине стенки 8 мм и менее.

446. Длина цилиндрического борта от оси стыкового сварного шва до начала закругления выпуклого днища или другого отбортованного элемента обеспечивает возможность ультразвукового контроля сварного шва приварки днища со стороны днища.

447. Сварные соединения котлов не соприкасаются с опорами. При расположении опор над (под) сварными соединениями расстояние от опоры до шва достаточно для проведения контроля за состоянием сварного соединения в процессе эксплуатации.

448. Допускается перекрывать опорами поперечные сварные соединения цилиндрических корпусов котлов, эксплуатируемых в горизонтальном положении, при условии, что перекрываемые участки сварных соединений с припуском на сторону не менее

но не менее 100 мм были подвергнуты сплошному радиографическому или ультразвуковому контролю.

449. Не допускается перекрывать опорами места пересечения и сопряжения сварных соединений.

450. Расстояние от края шва стыкового сварного соединения до оси отверстий под развальцовку или приварку труб должно быть не менее 0,9 диаметра отверстия. Допускается располагать отверстия для приварки труб или штуцеров на стыковых сварных соединениях и на расстоянии от них менее 0,9 диаметра отверстия при выполнении следующих условий:

1) до расточки отверстий сварные соединения подвергнуты радиографическому или ультразвуковому контролю на участке отверстий с припуском не менее

но не менее 100 мм в каждую сторону сварного шва;

2) расчетный ресурс эксплуатации обоснован поверочным расчетом на прочность.

451. Расчеты допускается не производить, если расстояние между кромками отверстий, расположенных в продольном шве, не менее

, а для отверстий в кольцевом (поперечном) шве не менее

452. Допускается располагать отверстия под развальцовку труб на стыковых сварных соединениях в соответствии с проектом.

453. Расстояние между центрами двух соседних отверстий в обечайках и выпуклых днищах по наружной поверхности не менее 1,4 диаметра отверстия или 1,4 полусуммы диаметров отверстий, если диаметры различны.

454. При расположении отверстий в один продольный или поперечный ряд допускается указанное расстояние уменьшить до 1,3 диаметра. При установке в таком ряду труб газоплотной мембранной панели с приваркой поверхности коллектора труб и проставок между ними (или плавников) по всей протяженности стыкуемой с коллектором панели расстояние между отверстиями допускается уменьшить до 1,2 диаметра отверстия.

Параграф 8. Криволинейные элементы

455. Штампосварные колена допускается применять с одним поперечным сварным швом или с одним или двумя продольными сварными швами диаметрального расположения при условии проведения радиографического или ультразвукового контроля по всей длине швов.

456. Толщина стенки на внешней и внутренней сторонах, а также овальность поперечного сечения колена не должны выходить за допустимые значения.

457. Применение колен, кривизна которых образуется за счет складок (гофр) по внутренней стороне колена, не допускается.

458. Применение секторных колен допускается применять при рабочем давлении 4 МПа (40 кг/см²) при условии, что угол между поперечными сечениями секторов не превышает 22,5^о и расстояние между соседними сварными швами по внутренней стороне колена обеспечивает контроль этих швов с обеих сторон по наружной поверхности.

Параграф 9. Вальцовочные соединения

459. Вальцовочные соединения, выполненные с применением ручной или механизированной вальцовки, с применением взрыва внутри вальцуемой трубы, используются для труб наружным диаметром не более 102 мм при температуре стенки трубы в месте вальцовки в условиях эксплуатации не более 400^оС.

460. При этих же ограничениях допускается использование вальцовочного соединения с обваркой трубы до или после вальцовки.

461. Номинальная толщина стенки обечайки или трубной решетки при использовании вальцовочного соединения должна быть не менее 13 мм.

462. Конструкция вальцовочного соединения (с одной или несколькими канавками, полученными расточкой или накаткой, без канавок, с отбортовкой колокольчика или без нее) обосновывается расчетом на прочность.

463. Допустимая овальность отверстия, высота выступающей части трубы или величина заглубления, угол отбортовки колокольчика соответствуют документации на изделие.

464. Трещины и надрывы на кромке колокольчика и смещение угла отбортовки в одну сторону более чем на 10^о не допускаются.

Параграф 10. Системы продувки, опорожнения и дренажа

465. Каждый котел имеет трубопроводы:

1) подвода питательной или сетевой воды;

2) продувки котла и спуска воды при остановке котла;

3) удаления воздуха из котла при заполнении его водой и растопке;

4) продувки пароперегревателя и паропровода;

5) отбора проб воды и пара;

6) ввода в котловую воду корректирующих реагентов в период эксплуатации и моющих реагентов при химической очистке котла;

7) отвода воды или пара при растопке и остановке;

8) разогрева барабанов при растопке.

466. Совмещение указанных трубопроводов или их отсутствие указывается в проекте.

467. Количество и точки присоединения к элементам котла продувочных, спускных, дренажных и воздушных трубопроводов выбираются организацией, проектирующей котел, таким образом, чтобы обеспечить удаление воды, конденсата и осадков из самых нижних и воздуха из самых верхних частей котла. В тех случаях, когда удаление рабочей среды не допускается за счет самотека, предусматривается принудительное ее удаление продувкой паром, сжатым воздухом, азотом или другими способами.

468. Продувочный трубопровод отводит воду в емкость, работающую без давления. Допускается применение емкости, работающей под давлением, при условии обеспечении не менее 10-кратного перепада давления между емкостью и продуваемым элементом котла.

469. На всех участках паропровода, которые отключаются запорными органами, устраиваются дренажи, обеспечивающие отвод конденсата.

470. Конструктивные и компоновочные решения систем продувок, опорожнения, дренажа, ввода реагента и тому подобное, принимаемые конструкторской и проектной организациями по конкретному оборудованию, обеспечивают надежность эксплуатации котла на всех режимах, включая и аварийные, консервацию и простои.

Параграф 11. Материалы и полуфабрикаты

471. Для монтажа и ремонта котлов и их деталей работающие под давлением применяются материалы и полуфабрикаты согласно приложению 16 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 471 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

472. Применение материалов, не указанных в таблицах, допускается при положительном заключении акта обследования, выданной аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 472 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

473. Применение материалов и полуфабрикатов и расширение пределов их применения или сокращения объема испытаний и контроля допускается, при положительном заключении входного контроля.

474. Данные о качестве и свойствах материала полуфабрикатов подтверждается изготовителем полуфабриката и соответствующей маркировкой. При отсутствии или неполноте сертификатов (маркировки) изготовитель, организация, выполняющая монтаж или ремонт оборудования, проводят испытания с оформлением результатов протоколом.

475. Перед монтажом и ремонтом производится входной контроль основных, сварочных материалов и полуфабрикатов.

Сноска. Пункт 475 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

476. При выборе материалов для котлов, поставляемого в районы с холодным климатом, кроме рабочих параметров учитывается влияние низких температур при эксплуатации, монтаже, погрузочно-разгрузочных работах и хранении.

477. Организационно – технические мероприятия и методика учета влияния низких температур указывается в проекте.

Параграф 12. Стальные полуфабрикаты

478. Изготовитель полуфабрикатов контролирует химический состав материала. В сертификат (паспорт) на полуфабрикат вносятся результаты химического анализа, полученные непосредственно для полуфабриката, или аналогичные данные на заготовку (кроме отливок), использованную для его изготовления.

479. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

480. Полуфабрикаты поставляются в термически обработанном состоянии. Режим термической обработки указывается в сертификате изготовителя полуфабриката.

481. Допускается поставка полуфабрикатов без термической обработки в следующих случаях:

1) если механические и технологические характеристики металла, установленные в нормативно-технической документации, обеспечиваются технологией изготовления полуфабриката;

2) если у изготовителей оборудования полуфабрикат подвергается горячему формообразованию, совмещенному с термической обработкой или с последующей термической обработкой.

482. Поставщик полуфабрикатов контролирует свойства на термически обработанных образцах. В других случаях допустимость использования полуфабрикатов без термической обработки подтверждается входным контролем.

      483. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      484. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      485. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

486. Испытаниям на ударную вязкость при температуре ниже 0^оС подвергается металл деталей фланцевых соединений трубопроводов, проложенных на открытом воздухе, в грунте, каналах или в необогреваемых помещениях, где температура металла допускается ниже 0^оС, других деталей по требованию конструкторской организации, что указывается в проекте.

487. Испытания на ударную вязкость на образцах с концентратором типа U (KCU) проводятся при 20 °С, а в случаях, предусмотренных в пункте 486 при одной из температур, указанных в приложении 6 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 487 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

488. Испытания на ударную вязкость на образцах с концентратором типа V (KCV) в соответствии с нормативно-технической документацией на полуфабрикаты проводятся при 20^оС, 0^оС и -20^оС.

Значения ударной вязкости при температурах испытаний не ниже KCU = 30 Дж/см² (3,0 кгс м/см²); KCV = 25 Дж/см² (2,5 кгс м/см²).

489. При оценке ударной вязкости определяется среднеарифметическое трех результатов испытаний с отклонением минимального значения для отдельного образца не более чем на 10 Дж/см² (1,0 кгс м/см²) от нормы, но не ниже указанных выше значений. Критерий ударной вязкости KCU или KCV выбирается конструкторской организацией и указывается в проекте.

490. Испытаниям на ударную вязкость после механического старения подвергается материал листов и прокат для крепежа из углеродистой, низколегированной марганцовистой и кремнемарганцовистой сталей, подлежащих в процессе изготовления деталей холодному формоизменению без последующего отпуска и предназначаемых для работы при температурах 200 – 350^оС. Нормы по значениям ударной вязкости после механического старения соответствует требованиям пункта 487 настоящих Правил.

491. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

492. Контрольные испытания на растяжение при повышенных температурах, предусматриваемые в период освоения новых материалов, проводятся при одной из температур в указанном выше диапазоне, кратной 10 или 25^оС. При этом условный предел текучести при остаточной деформации 0,2 или 1% нормируется как сдаточная характеристика, а временное сопротивление, относительное сужение или удлинение определяются как справочные данные.

493. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

494. Гарантируемые значения пределов длительной прочности на ресурс 10⁴, 10⁵ и 2 х 10⁵ ч обосновываются статистической обработкой данных испытаний и периодическим контролем продукции и подтверждаются положительным экспертным заключением аттестованной экспертной организацией.

495. Перечень видов контроля механических характеристик допускается сократить по сравнению с указанным в приложении 16 к настоящим Правилам при условии гарантии нормированных значений характеристик изготовителем полуфабриката.

Сноска. Пункт 495 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 13. Листовая сталь

496. Пределы применения листовой стали различных марок при ремонте и монтаже котлов, нормативно-технической документации на лист, виды обязательных испытаний и контроля соответствуют приложению 16 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 496 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

497. Стальные полосы тех же марок приведенных в приложении 16 к настоящим Правилам применяются при условии, что требования к полосе будут не ниже установленных стандартов для листовой стали.

Сноска. Пункт 497 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 14.Стальные трубы

498. Пределы применения труб из стали различных марок, нормативно-технической документацией на трубы, виды испытаний и контроля приведены в приложении 16 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 498 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
499. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

500. Применение электросварных труб с продольным или спиральным швом допускается при условии выполнения радиографического или ультразвукового контроля сварного шва по всей длине.

501. Каждая бесшовная или сварная труба проходит гидравлическое испытание пробным давлением.

502. Допускается не производить гидравлическое испытание бесшовных труб в следующих случаях:

если труба подвергается по всей поверхности контролю физическими методами (радиографическим, ультразвуковым или им равноценными);

для труб при рабочем давлении 5 МПа (50 кгс/см²) и ниже, если изготовитель труб гарантирует положительные результаты гидравлических испытаний.

503. Применение экспандированных труб без последующей термической обработки для температур выше 150^оС из материала, не проходившего контроль на ударную вязкость после механического старения, допускается для прямых участков при условии, что пластическая деформация при экспандировании не превышает 3%.

Параграф 15. Стальные поковки, прокат

Сноска. Параграф 15 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 16. Стальные отливки

Сноска. Параграф 16 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 17. Крепеж

Сноска. Параграф 17 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

18. Чугунные отливки

Сноска. Параграф 18 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 19. Цветные металлы и сплавы

Сноска. Параграф 19 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 20. Стали новых марок

524. Применение материалов и полуфабрикатов, изготовленных из новых марок, не указанных в приложении 16 к настоящим Правилам осуществляется на основании положительных экспертных заключений о механических, физических, технологических свойствах материалов и их состоянии после основной и дополнительной термической обработки.

      Сноска. Пункт 524 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      525. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      526. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      527. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      528. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      529. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      530. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      531. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      532. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      533. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      534. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

535. При применении новых материалов учитываются специфические условия их работы, вызывающие потребность в расширении требований оценки соответствующих свойств как стали, так и ее сварных соединений:

1) в случае работы при отрицательных температурах – оценка хладостойкости;

2) при циклических нагрузках - оценка циклической прочности;

3) при активном воздействии среды - оценка коррозионно-механической прочности и другие.

Сноска. Пункт 535 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

536. Для стали новой марки на экспертизу представляются данные по ее физическим свойствам:

1) значения модуля упругости при различных температурах;

2) значения коэффициента линейного расширения в соответствующем температурном интервале;

3) значения коэффициента теплопроводности при соответствующих температурах.

537. Аттестованной организацией подтверждается возможность применения полуфабрикатов из стали рекомендуемой марки в сортаменте с соблюдением установленного уровня свойств стали.

Сноска. Пункт 537 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 11. Изготовление, монтаж и ремонт

Сноска. Заголовок главы 11 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

538. Монтаж и ремонт котлов и их элементов проводятся по технологии, разработанной до начала работ организацией, их выполняющей (ремонтная или монтажная организация, ремонтные службы организации и другие организации) располагающими техническими средствами необходимыми для качественного выполнения работ.

Сноска. Пункт 538 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

539. Перед монтажом и ремонтом производится входной контроль основных и сварочных материалов и полуфабрикатов в соответствии с ГОСТ 24297-2013 "Верификация закупной продукции. Организация проведения и методы контроля".

Сноска. Пункт 539 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Резка и деформирование полуфабрикатов

540. Для резки листов, труб и других полуфабрикатов, вырезки отверстий допускается применение любых способов резки (механическая, газовая, электродуговая, плазменная и другие). Технология термической резки материалов, чувствительных к местному нагреву и охлаждению, исключает образование трещин на кромках и ухудшение свойств в зоне термического влияния; в необходимых случаях следует предусматривать предварительный подогрев и последующую механическую обработку кромок для удаления слоя металла с ухудшенными в процессе резки свойствами.

541. Способы и технология резки устанавливаются конструкторской документацией в зависимости от классов сталей.

542. Вальцовка и штамповка обечаек и днищ, высадка воротников и обработка плоских днищ производится машинным способом. Допускается изготовление днищ машинной ковкой с последующей механической обработкой. Правка листов молотом с местным нагревом или без нагрева не допускается.

543. Гибку труб допускается производить любым освоенным монтажной или ремонтной организацией способом с нагревом трубы или без нагрева, обеспечивающим получение гиба без недопустимых дефектов и с отклонениями от правильной формы сечения и толщины стенки в пределах норм.

544. Для обеспечения правильного сопряжения поперечных стыков труб допускается расточка, раздача или обжатие концов труб. Допустимое значение расточки, деформация раздачи или обжатия принимаются по конструкторской документации.

545. На листах, прокате и поковках, предназначенных для изготовления деталей, работающих под давлением, на трубах наружным диаметром более 76 мм следует сохранить маркировку изготовителя.

546. В случае, когда указанные полуфабрикаты разрезаются на части, маркировка сохраняется на оставшейся части.

547. При изготовлении сварных выпуклых днищ штамповка производится после сварки листов и снятия механическим способом усиления швов. Это требование не распространяется на сферические днища, свариваемые из штампованных элементов.

Параграф 3. Сварка

548. Сварка деталей котлов, трубопроводов, пароперегревателей экономайзеров, а также их элементов, подготовка к сварке деталей, сварочных материалов и аппаратуры, должны производиться по чертежам и производственно-технологической документацией.

549. Требования к сварке распространяются и на наплавки.

550. Сварка элементов, работающих под давлением, производится при температуре воздуха не ниже 0^оС. Если температура окружающего воздуха ниже 0^оС, допускается сварка трубопроводов на монтаже и при ремонте в случае выполнения требований конструкторской документацией на сварку и создания необходимых условий для сварщика, в том числе по защите сварщика и мест сварки от дождя, снегопада и ветра.

551. Прихватка сваркой соединяемых элементов, работающих под давлением, выполняются сварщиками.

552. Приварка временных креплений и удаление их после сварки с основного изделия производится по технологии, исключающей образование трещин в металле изделия.

553. Перед началом сварки проверяется качество сборки соединяемых деталей, состояние стыкуемых кромок и прилегающих к ним поверхностей в соответствии с конструкторской документацией.

554. Допускается использование различных методов сварки в процессе выполнения одного сварного соединения при условии, что такая технология предусмотрена конструкторском документации на сварку.

555. По окончании сварки поверхности швов и прилегающие к ним участки очищаются от брызг металла и других загрязнений.

556. Внутренний грат сварных соединений труб удаляется с обеспечением заданного проходного сечения.

557. В случае применения подкладных полос или колец при сварке продольных или поперечных соединений обечаек полосы и кольца после сварки удаляются.

558. Допускается оставление подкладных колец после сварки для поперечных швов коллекторов и трубопроводов, если это предусмотрено конструкторской документацией.

559. Сварные соединения, работающие под давлением (кроме труб поверхностей нагрева), с толщиной стенки более 6 мм подлежат маркировке (клеймению), позволяющей установить фамилию сварщика, выполнившего сварку. Система маркировки, указываемая в конструкторской документации на сварку, выбирается одинаковой для производственных и контрольных сварных соединений, выполняемых для проверки качества шва.

560. Если сварное соединение выполнялось несколькими сварщиками, то на нем ставятся клейма всех сварщиков, участвовавших в его выполнении.

561. Необходимость и способ маркировки сварных соединений с толщиной стенки менее 6 мм устанавливаются проектом. Способ маркировки исключает наклеп или подкалку участков клеймения.

562. Если все сварные соединения данного изделия выполнены одним сварщиком, то маркировку каждого сварного соединения допускается не производить. В этом случае клеймо сварщика ставится около фирменной таблички или на другом открытом участке изделия, и место клеймения заключается в рамку, наносимую несмываемой краской. Место клеймения указывается в паспорте котла.

Параграф 4. Термическая обработка

563. Термической обработке подвергаются готовые изделия или их детали для обеспечения соответствия материала принятым в расчете.

564. Термическая обработка допускается двух видов:

1) основная, включающая нормализацию, нормализацию с отпуском, закалку, закалку с отпуском, многоступенчатую термообработку с нагревом до температуры нормализации;

2) дополнительная, в виде отпуска.

565. Виды основной и дополнительной термообработки и ее режимы (скорость нагрева, температура при выдержке, продолжительность выдержки, скорость ил условия охлаждения, род охлаждающей среды и другое) принимаются в конструкторской документацией с соблюдением требований настоящих Правил.

566. Основной термообработке изделия подвергаются в следующих случаях:

1) если полуфабрикаты (лист, трубы и так далее) не подвергались термообработке по режимам, обеспечивающим свойства материала, принятые в расчетах на прочность;

2) если технологический процесс изготовления изделия вызывает недопустимые изменения свойств и структуры материала полуфабриката;

3) после сварки электрошлаковым способом;

4) во всех других случаях, для которых в ГОСТе на изделие или сварку предусматривается основная термическая обработка, или по требованию проекта.

567. Дополнительной термообработке (отпуску) изделия подвергаются в следующих случаях:

1) после вальцовки и штамповки обечаек и днищ из углеродистой стали, проводимой без нагрева или с нагревом ниже 700^оС, при толщине стенки, превышающей 10 % внутреннего радиуса обечайки, наименьшего внутреннего радиуса кривизны днища;

2) после гибки без нагрева труб:

- из углеродистой стали и стали марки 15ГС при толщине стенки более 36 мм независимо от радиуса гиба или при толщине 10 - 36 мм при радиусе гиба менее трехкратного наружного диаметра трубы, если овальность поперечного сечения гиба более 5%;

- гибы из легированной стали - согласно указаниям конструкторской документацией на сварку;

3) после сварки деталей и сборочных единиц котлов:

- из углеродистой и марганцовистой стали при толщине стенки более 36 мм;

- из легированной стали - согласно указаниям конструкторской документацией на сварку;

4) после приварки штуцеров, а также деталей, не работающих под давлением, к барабанам, корпусам, днищам, коллекторам и трубопроводам - согласно указаниям конструкторской документацией на сварку;

5) во всех других случаях, для которых в конструкторской документацией на изделие или на сварку предусматривается дополнительная термическая обработка.

568. Для элементов, свариваемых из сталей различных марок, необходимость термической обработки и ее режим устанавливаются в соответствии с конструкторской документацией на сварку.

569. Отпуск поперечных сварных швов обечаек, коллекторов, трубопроводов и труб поверхностей нагрева котлов, сварных швов приварки штуцеров, элементов опор, креплений и других деталей к барабанам, коллекторам, трубопроводам и трубам поверхностей нагрева допускается производить путем местного нагрева переносными нагревательными устройствами. При термообработке поперечных (кольцевых) сварных швов обеспечивается равномерный нагрев по всему периметру кольца шириной не меньше 50 мм в обе стороны от границы шва, но не менее трехкратной толщины стенки, с расположением сварного шва по середине нагреваемого участка.

570. Участки обечаек или трубопровода, расположенные возле нагреваемого при термообработке кольца, покрываются изоляцией для обеспечения плавного изменения температуры по длине.

571. При проведении термической обработки изделие помещается в печь целиком. Допускается термообработка частями при условии, что технология обеспечит равномерность структуры и механических свойств по всей длине изделия, не выводя их значения за пределы, установленные в конструкторском документации на изделие, что подтверждается предварительными испытаниями и заключением аттестованной организации по технологии и материалам.

572. Дополнительная термообработка (отпуск или аустенизация гнутых труб, поперечных сварных соединений обечаек и труб) осуществляется путем местного нагрева соответствующих участков изделий.

573. При местной дополнительной термической обработке гнутых труб одновременно нагревается весь участок гиба и примыкающие к нему прямые участки длиной не менее пятикратной толщины стенки труб, но не менее 100 мм с каждой стороны.

574. При местной дополнительной термической обработке поперечных сварных соединений обечаек и труб осуществляется одновременный нагрев сварного стыка и примыкающих к нему с обеих сторон участков основного металла по всему периметру. Минимальная ширина нагреваемых участков основного металла устанавливается техническими условиями на изготовление изделия или технологическим регламентом по сварке и термической обработке.

575. Термическая обработка проводится таким образом, чтобы был обеспечен равномерный прогрев металла изделий, свободное тепловое расширение и отсутствие пластических деформаций.

Параграф 5. Контроль

576. Монтажная или ремонтная организация применяют виды и объемы контроля, гарантирующие выявление недопустимых дефектов, высокое качество и надежность котлов в эксплуатации. При этом объем контроля соответствует требованиям настоящих Правил.

Сноска. Пункт 576 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

577. Основными видами контроля являются:

1) визуальный и измерительный;

2) контроля сварных соединений методами неразрушающего контроля;

3) механическое испытание сварных соединений и (при необходимости) основного металла;

4) металлографическое исследование сварных соединений;

5) испытание сварных соединений на стойкость против межкристаллитной коррозии, стилоскопирование;

6) гидравлическое испытание.

578. Выбор методов и объемов контроля производится в соответствии с требованиями настоящих Правил, стандартов на изделие и сварку и указывается в чертежах, разрабатываемых при конструировании котла. При выборочном контроле сварных соединений (кроме труб поверхностей нагрева) копия схемы контроля прилагается к паспорту котла.

579. Контроль изделия и сборочных единиц выполняется после окончания всех технологических операций, связанных с нагревом изделия свыше 450^оС, термической обработкой, деформированием и наклепом металла. Объем, виды и последовательность контроля, в том числе и конечных размеров, соответствуют требованиям конструкторской документации.

580. Результаты по каждому виду контроля и места контроля (в том числе и операционного), произведенного всеми предусмотренными для данного изделия методами, фиксируются в отчетной документации (журналах, формулярах, протоколах и так далее).

581. Изделие признается годным, если при любом виде контроля в нем не будут обнаружены внутренние и поверхностные дефекты, выходящие за пределы допустимых норм, приведенных в приложении 18 к настоящим Правилам и стандартам на изделие и сварку.

Сноска. Пункт 581 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

582. Предусмотренный настоящими Правилами объем испытаний и количество сварных соединений, объем контроля производственных сварных соединений, в том числе неразрушающими методами, допускается уменьшить при монтаже и ремонте изделий с однотипными сварными соединениями при неизменном технологическом процессе, специализации сварщиков на отдельных видах и высоком качестве работ, подтвержденном результатами контроля за период не менее 6 месяцев.

583. Под однотипными сварными соединениями понимаются сварные соединения, одинаковые по марке стали соединяемых деталей, по конструкции соединения, по маркам и сортаменту используемых сварочных материалов, по способам, положению и режимам сварки по режимам, подогрева и термической обработки, с соотношением максимальных и минимальных толщин и наружных диаметров свариваемых деталей не более 2 (по номинальным толщинам и диаметрам).

584. Для сварных соединений плоских деталей, деталей с наружным диаметром более 500 мм регламентируется только соотношение по толщине стенки.

585. В однотипных угловых и тавровых соединениях указанное соотношение толщин и наружных диаметров относится только к привариваемым деталям и к толщинам основных деталей (сборочных единиц), а соотношение диаметров основных деталей не учитывается.

586. Допускается объединять в одну группу однотипных сварных соединений детали из сталей различных марок одного структурного класса, близких по химическому составу, механическим и физическим свойствам.

Параграф 6. Визуальный осмотр, измерения, допуски

587. Визуальному и измерительному контролю подлежат каждое изделие и все его сварные соединения в целях выявления наружных дефектов, не допускаемых проектом на изделие:

1) отклонений по размерам и геометрической форме;

2) трещин и других дефектов на поверхности основного металла и сварных соединений (вмятин, расслоений, раковин, наплывов, подрезов, прожогов, не проваров и тому подобное);

3) смещение кромок, изломов и отклонений осей (например, неперпендикулярности) свариваемых деталей.

588. Перед визуальным контролем поверхности изделий и сварные соединения готовятся к осмотру и очищаются от загрязнений и шлака.

589. Визуальный и измерительный контроль сварных соединений проводится с внутренней и наружной сторон по всей протяженности.

590. В случае недоступности для визуального и измерительного контроля внутренней поверхности сварного соединения контроль проводится только с наружной стороны.

591. Допуски по геометрическим размерам готовых изделий не превышают указанных в конструкторской документацией и чертежах и не более установленных настоящими Правилами.

592. Методика и количество контрольных измерений и расположение проверяемых участков устанавливаются в проекте.

593. В цилиндрических, конических или сферических элементах, изготовленных из сварных листов или поковок, допускаются следующие отклонения:

1) по диаметру - не более ±1 % номинального наружного или внутреннего диаметра;

2) по овальности поперечного сечения - не более 1%; овальность вычисляется по формуле

где

- соответственно максимальный и минимальный наружные или внутренние диаметры, измеряемые в одном сечении;

3) от прямолинейности образующей - не более 0,3% всей длины цилиндрической части обечайки, на любом участке длиной 5 м;

4) местные утонения выводят толщину стенки за пределы допустимого значения;

5) глубина вмятин и другие местные отклонения формы не должны превышать значений, установленных в конструкторских документациях на изделие, а при отсутствии конструкторской документацией обосновываться расчетом на прочность.

594. Для котлов паропроизводительностью не более 2,5 т/ч овальность поперечного сечения допускается увеличить до 1,5% при условии подтверждения расчетом на прочность элемента.

595. Допускаемые отклонения размеров в выпуклых днищах:

1) по отклонению от заданной формы выпуклой части, контролируемой шаблоном, не более 1,25% внутреннего диаметра днища при внутреннем диаметре более 500 мм и не более 5 мм - при внутреннем диаметре 500 мм и менее;

2) по утонению стенки, вызываемому вытяжкой при штамповке, не более 10 % номинальной толщины стенки, если допустимость большего утонения не предусмотрена расчетом на прочность;

3) по наружному или внутреннему диаметру: ±1 % номинального диаметра по разности между максимальным и минимальным значениями диаметров по измерениям в одном сечении цилиндрического борта;

4) по овальности поперечного сечения цилиндрического борта днища не более 1 %.

596. Отклонения по диаметру и овальности поперечного сечения деталей, изготовляемых из труб, не превышают значений, установленных в конструкторских документациях на изделие.

597. Прогиб горизонтальных изделий после завершения всех производственных операций не превышает 6 мм на 1 м длины и 30 мм по всей длине изделия.

598. Контроль толщины стенки гнутых участков труб проводится с помощью ультразвукового толщиномера или измерением после разрезки, производимой в выборочном порядке из партии гнутых участков с одинаковыми размерами. Методика, порядок и объем контроля толщины стенки на гнутых участках труб устанавливаются проектом.

599. В стыковых сварных соединениях элементов оборудования и трубопроводов с одинаковой номинальной толщиной стенки смещение (несовпадение) кромок свариваемых элементов (деталей) с наружной стороны шва не превышает значений, указанных в приложении 11 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 599 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

600. В стыковых сварных соединениях, выполняемых электродуговой сваркой с двух сторон, а также электрошлаковой сваркой, указанное смещение кромок не допускается превышение ни с наружной, ни с внутренней стороны шва.

601. Смещение (несовпадение) кромок элементов (деталей) с внутренней стороны шва (со стороны корня шва) в стыковых сварных соединениях с односторонней разделкой кромок не превышает норм, установленных технологическим регламентом по сварке и рабочими чертежами.

602. Требования, указанные в пунктах 599 и 600 настоящих Правил не являются обязательными для сварных соединений элементов с различной фактической толщиной стенок при условии обеспечения плавного перехода от одного сечения к другому за счет наклонного расположения поверхности шва в соответствии с требованиями пункта 439 настоящих Правил.

603. При смещении кромок свариваемых элементов (деталей) в пределах норм, указанных в пунктах 599 и 600 настоящих Правил поверхность шва обеспечивает плавный переход от одной кромки к другой.

Параграф 7. Контроль неразрушающими методами

604. Для выявления внутренних дефектов сварного соединения применяются проникающие методы неразрушающего контроля: радиографический и ультразвуковой или им равноценные; для выявления дефектов поверхности сварного соединения - магнитопорошковая или цветная дефектоскопия или им равноценные методы.

605. Применение того или иного метода неразрушающего контроля или их сочетания производится в соответствии с настоящими Правилами, конструкторской документацией.

606. Ультразвуковому контролю на изделиях из сталей перлитного и мартенситно - ферритного классов подлежат:

1) все стыковые сварные соединения барабанов со стенкой толщиной 30 мм и более - по всей длине соединений;

2) все стыковые сварные соединения коллекторов и трубопроводов со стенкой толщиной 15 мм и более - по всей длине соединений;

3) другие сварные соединения, ультразвуковой контроль которых предусмотрен требованиями соответствующих технических условий, технологических регламентов по сварке и контролю сварных соединений.

607. Ультразвуковому или радиографическому контролю на изделиях из сталей перлитного и мартенситно-ферритного классов подлежат:

1) все стыковые сварные соединения барабанов со стенкой толщиной менее 30 мм - по всей длине соединений;

2) все стыковые сварные соединения коллекторов со стенкой толщиной менее 15 мм - по всей длине соединений;

3) все стыковые сварные соединения трубопроводов наружным диаметром 200 мм и более при толщине стенки менее 15 мм - по всей длине соединений;

4) стыковые сварные соединения, выполненные дуговой или газовой сваркой на трубопроводах наружным диаметром менее 200 мм при толщине стенки менее 15 мм, в объеме:

для котлов с рабочим давлением выше 4 МПа (40 кгс/см²) - не менее 20 % (но не менее пяти стыков) общего числа однотипных стыков каждого котла, выполненных каждым сварщиком - по всей длине соединений;

для котлов с рабочим давлением 4 МПа (40 кгс/см²) и ниже - не менее 10 % (но не менее пяти стыков) общего числа однотипных стыков каждого котла, выполненных каждым сварщиком - по всей длине соединений;

5) все стыковые сварные соединения, выполненные электродуговой или газовой сваркой на трубах поверхностей нагрева рабочим давлением 10 МПа (100 кгс/см²) и выше - по всей длине соединений, а при недоступности для контроля части стыка - на длине не менее 50% периметра соединения;

6) стыковые сварные соединения, выполненные электродуговой или газовой сваркой на трубах поверхностей нагрева с рабочим давлением ниже 10 МПа (100 кгс/см²), - не менее 5% (но не менее пяти стыков) общего числа однотипных стыков каждого котла (пароперегревателя, экономайзера), выполненные каждым сварщиком, на длине не менее 50% периметра каждого контролируемого соединения;

7) все сварные соединения барабанов и коллекторов со штуцерами внутренним диаметром 100 мм и более независимо от толщины стенки - по всей длине соединений;

8) стыковые сварные соединения литых элементов, труб с литыми деталями, а также другие сварные соединения (в том числе угловые и тавровые), не указанные в настоящем пункте, в объеме, установленном требованиями конструкторскими документациями на изделие.

608. Выбор метода контроля (ультразвуковой дефектоскопии или радиографии) для перечисленных в настоящем пункте сварных соединений производится исходя из возможности обеспечения более полного и точного выявления недопустимых дефектов с учетом особенностей физических свойств металла, освоенности и совершенства методики контроля для данного вида сварных соединений на конкретных изделиях.

609. Радиографическому контролю подлежат все места сопряжения стыковых продольных и поперечных сварных соединений барабанов и коллекторов, подвергаемых ультразвуковому контролю в соответствии с пунктом 606 настоящих Правил.

610. На изделиях из стали аустенитного класса, а также в местах сопряжения элементов из стали аустенитного класса с элементами из стали перлитного или мартенситно-ферритного классов обязательному радиографическому контролю подлежат:

1) все стыковые сварные соединения барабанов и коллекторов - по всей длине соединений;

2) все стыковые сварные соединения трубопроводов, за исключением выполненных стыковой контактной сваркой, по всей длине соединений;

3) стыковые сварные соединения, выполненные дуговой сваркой на трубах поверхностей нагрева, в объеме не менее 10% (но не менее десяти стыков) общего числа однотипных стыков каждого котла (пароперегревателя, экономайзера), выполненных каждым сварщиком, по всей длине соединений, а в случае недоступности для контроля части стыка-на длине не менее 50% периметра соединения;

4) все стыковые сварные соединения литых элементов, труб с литыми деталями - по всей длине соединений;

5) все сварные соединения барабанов и коллекторов со штуцерами внутренним диаметром 100 мм и более (независимо от толщины стенки) по всей длине соединений;

6) другие сварные соединения (в том числе угловые и тавровые), не указанные в пункте 610 настоящих Правил, в объеме, установленными требованиями соответствующих условий и инструкций по сварке и контролю сварных соединений.

Сноска. Пункт 610 с изменением, внесенным пиказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

611. Стыковые сварные соединения, подвергнутые ремонтной переварке, проверяются радиографией или ультразвуком по всей длине сварных соединений. Ремонтные заварки выборок металла проверяются радиографией или ультразвуком по всему участку заварки, включая зону термического влияния сварки в основном металле, кроме того, поверхность участка проверяется методом магнитопорошковой или капиллярной дефектоскопии. При заварке по всей толщине стенки контроль поверхности проводится с обеих сторон, за исключением случаев недоступности внутренней стороны для контроля.

612. При выборочном контроле каждое соединение проверяется не менее чем на трех участках.

613. Для стыковых поперечных соединений и для угловых соединений труб или штуцеров условным проходом 250 мм и менее предусмотренный объем выборочного контроля допускается относить не к каждому соединению, а к общей протяженности однотипных соединений, выполненный каждым сварщиком на каждом котле, пароперегревателе, экономайзере или трубопроводе. В этом случае каждое контролируемое соединение следует проверить по всей длине, а минимальное количество соединений должно быть не менее пяти.

614. Если при выборочном контроле сварных соединений, выполненных данным сварщиков, будут обнаружены допустимые дефекты, то следует подвергнуть контролю все однотипные сварные соединения, выполненные данным сварщиком на данном котле, пароперегревателе, экономайзере и трубопроводе.

615. Ультразвуковой контроль стыкового сварного соединения необходимо выполнять с обеих сторон сварного шва, кроме швов приварки плоских днищ, арматуры и других швов, доступных для контроля сварных соединений только с одной стороны соединения.

616. Метод и объем контроля сварных соединений приваренных деталей, не работающих под внутренним давлением, устанавливается конструкторской документацией.

Параграф 8. Механические испытания и металлографические
исследования сварных соединений

617. Механическим испытаниям подвергаются стыковые сварные соединения с целью проверки соответствия их механическим характеристикам контроля качества сварных соединений.

618. Основными видами испытаний являются испытания на растяжение, на изгиб или сплющивание и на ударную вязкость.

619. Испытания на растяжение не являются обязательными для поперечных сварных соединений при условии контроля этих соединений неразрушающими методами.

620. Испытания на ударную вязкость не являются обязательными для сварных соединений деталей, работающих под давлением менее 8 МПа (80 кгс/см²) при расчетной температуре стенки не выше 450^оС, для всех сварных соединений деталей с толщиной стенки менее 12 мм.

621. Металлографическому исследованию подвергаются стыковые и угловые сварные соединения с целью выявления возможных внутренних дефектов (трещин, не проваров, пор, шлаковых и неметаллических включений и тому подобное).

622. Металлографические исследования не является обязательным:

1) для сварных соединений деталей из стали перлитного класса при условии сплошного контроля неразрушающими методами;

2) для сварных соединений труб поверхностей нагрева и трубопроводов, выполненных контактной сваркой на специальных машинах для контактной стыковой сварки котельных труб с автоматизированным циклом работы при ежесменной проверке качества наладки машины путем испытания контрольных образцов.

623. Проверка механических свойств, металлографические исследования сварных соединений проводятся на образцах, вырезаемых из контрольных сварных соединений. В качестве контрольных соединений могут быть использованы производственные соединения, вырезаемые из изделия.

624. Контрольные сварные соединения выполняются в виде:

1) стыкового соединения плоских пластин, свариваемых встык, - для контроля продольных и поперечных стыковых швов обечаек, выпуклых и плоских днищ и решеток;

2) поперечных стыковых соединений двух отрезков труб (кольцевая проба) - для контроля поперечных швов коллекторов и трубопроводов;

3) углового и таврового соединения трубы с плоским листом-для контроля приварки штуцеров к обечайкам и днищам или соединения труб с основной трубой - для контроля сварки штуцеров в трубопроводе, а также тройниковых соединений.

625. Контрольные сварные соединения изготовляются в соответствии с конструкторской документацией на сварку и с полным соблюдением технологического процесса, применяемого для производственных соединений.

626. Термическая обработка контрольных соединений производится совместно с изделием, а при невозможности этого-отдельно, с применением режимов, установленных для производственных соединений.

627. Если контролируемые сварные соединения подвергаются многократной термообработке, то и контрольное соединение проходит то же количество термообработок по тем же режимам. Если производственное соединение подвергалось многократному высокому отпуску, то контрольное соединение может быть подвергнуто однократному отпуску с продолжительностью выдержки не менее 80 % суммарного времени выдержки при всех высоких отпусках производственного соединения.

628. Размеры контрольного соединения предусматривают возможность вырезки из них образцов для проведения необходимых испытаний, включая повторные. Если это требование не может быть удовлетворено, то количество контрольных соединений увеличивается.

629. По окончании изготовления контрольного соединения, включая термическую обработку (если она предусмотрена), сварное соединение проверяется теми же методами контроля и в том же объеме, которые предусмотрены для производственных сварных соединений. При неудовлетворительных результатах допускается повторное испытание на удвоенном количестве образцов. Если и при повторном неразрушающем контроле будут получены неудовлетворительные результаты, общая оценка данного вида испытаний считается неудовлетворительной. В этом случае дополнительной проверке подвергаются качество материала, оборудование и квалификация сварщика.

630. Для контроля производственных сварных стыковых соединений предусматривается не менее одного контрольного сварного соединения на все однотипные производственные соединения, выполненные каждым сварщиком в течение 6 месяцев (в том числе для разных объектов), если конструкторская документация на изделие не предусмотрено увеличенное количество контрольных соединений (в число контрольных соединений допускается засчитывать соединения, выполняемые при аттестации сварщика). После перерыва в работе сварщика более 3 месяцев следует выполнить новое контрольное сварное соединение и подвергнуть его проверке в установленных объемах.

631. При контроле поперечных соединений труб, выполняемых контактной сваркой, испытываются не менее двух контрольных соединений для всех идентичных производственных соединений, выполненных на каждой сварочной машине с автоматизированным циклом работы за каждую смену.

Сноска. Пункт 631 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

632. Для контроля поперечных соединений труб с условным проходом менее 100 мм и при толщине стенки менее 12 мм, выполненных на специальных машинах для контактной сварки котельных труб с автоматизированным циклом работы и с ежесменной проверкой качества наладки машины путем экспресс-испытаний контрольных образцов, допускается испытывать не менее двух контрольных сварных соединений для продукции, изготовленной за период не более трех суток при условии сварки труб одного размера и одной марки стали на постоянных режимах при одинаковой подготовке торцов. В данном случае в качестве контрольных соединений допускается использование производственных соединений.

633. Минимальное количество образцов, вырезаемых из каждого контрольного сварного соединения, составляет:

1) два образца для испытаний на растяжение;

2) два образца для испытаний на статический изгиб;

3) три образца для испытаний на ударную вязкость;

4) один образец (шлиф) для металлографического исследования и определения твердости при контроле сварных соединений из углеродистой и низколегированной стали и не менее двух-при контроле сварных соединений из высоколегированной стали, если это предусмотрено с конструкторской документацией;

5) по два образца для других видов испытаний, предусмотренных конструкторских документациях (межкристаллитная коррозия и другое).

634. Испытание на статический изгиб контрольных соединений труб наружным диаметром не более 108 мм допускается заменять испытанием на сплющивание. Испытания на растяжение проводятся в случаях, указанных в проектно – технической документации.

635. На подконтрольных угловых и тавровых соединений вырезаются только шлифы для металлографического исследования с целью выявления внутренних дефектов, трещин, не проваров (недопустимых шлаковых, металлических включений, пор и другое).

636. Механические характеристики сварного соединения должны быть не ниже норм, установленных в проекте.

637. При получении неудовлетворительных результатов по какому-либо виду механических испытаний допускается повторное испытание на удвоенном количестве образцов, вырезанных из тех же контрольных сварных соединений, по тому виду механических испытаний, которые дали неудовлетворительные результаты. В случае невозможности вырезки образцов из указанных сварных соединений повторные механические испытания (в удвоенном объеме) проводятся на выполненных тем же сварщиком производственных сварных соединениях, вырезанных из контролируемого изделия.

638. Если при повторном испытании хотя бы на одном из образцов были получены показатели, не удовлетворяющие установленным нормам, общая оценка данного вида испытаний считается неудовлетворительной.

639. Показатели механических свойств для каждого контрольного сварного соединения при испытаниях определяются как среднее арифметическое результатов испытания отдельных образцов.

640. Общий результат считается неудовлетворительным, если хотя бы на одном из образцов по любому виду испытаний дал результат, отличающийся от установленных норм в сторону уменьшения более чем на 10%, а по ударной вязкости - более чем на 10 Дж/см² (1 кгс. м/см²).

Параграф 9. Испытания на межкристаллитную коррозию,
стилоскопирование и измерение твердости

641. Испытания сварных соединений на стойкость против межкристаллитной коррозии проводятся для деталей, изготовленных из аустенитных сталей, по требованию конструкторской документации. Форма, размеры и количество образцов указываются в конструкторской документации на сварку.

642. При сварке легированных сталей проверка соответствия сталей и сварочных материалов требованиям конструкторской документацией производится стилоскопированием металла свариваемых деталей и сварных швов. При наличии маркировки свариваемых деталей их стилоскопирование не является обязательным.

643. Необходимость и объем контроля твердости определяется конструкторской организацией и указываются в проектно-конструкторской документации на сварку, при этом твердость проверяется не менее чем в трех точках поперек сварного соединения.

Параграф 10. Норма оценки качества сварных соединений

644. Для оценки качества сварных соединений применяются нормы, исключающие выпуск изделий с дефектами, снижающими их надежность за пределы, обеспечивающие безопасную эксплуатацию.

645. Качество сварных соединений считать неудовлетворительным, если в них при любом виде контроля будут обнаружены внутренние или наружные дефекты, выходящие за пределы норм, установленных настоящими Правилами.

646. В сварных соединениях элементов котлов, пароперегревателей и экономайзеров не допускаются следующие дефекты:

1) трещины всех видов и направлений, расположенные в металле шва, по линии сплавления и околошовной зоне основного металла, в том числе и микротрещины, выявляемые при микроисследовании;

2) не провары (не сплавления), расположенные на поверхности и по сечению сварного соединения (между отдельными валиками и слоями шва и между основным металлом и металлом шва);

3) не провары в вершине (корни) угловых и тавровых сварных соединений, выполненных без разделки кромок;

4) поры, расположенные в виде сплошной сетки;

5) наплывы (натеки);

6) не заваренные кратеры;

7) свищи;

8) не заваренные прожоги в металле шва;

9) прожоги и подплавления основного металла (при стыковой контактной сварке труб);

10) смещение кромок выше норм, предусмотренных в пунктах 599, 600 и 601.

Параграф 11. Гидравлическое испытание

647. Гидравлическому испытанию подлежат все котлы, пароперегреватели, экономайзеры и их элементы.

648. Гидравлические испытания котлов проводятся по программам с указанием мер безопасности.

649. Котлы, изготовление которых заканчивается на месте установки, транспортируемые на место монтажа отдельными деталями, элементами или блоками, подвергаются гидравлическому испытанию на месте монтажа.

650. Гидравлическому испытанию в целях проверки плотности и прочности всех элементов котла, пароперегревателя и экономайзера, всех сварных и других соединений подлежат:

1) все трубные, сварные, литые, фасонные и другие элементы и детали, а также арматура, если они не прошли гидравлического испытания на местах их изготовления; гидравлическое испытание перечисленных элементов и деталей не является обязательным, если они подвергаются 100%-му контролю ультразвуком или иным равноценным неразрушающим методом дефектоскопии;

2) элементы котлов в собранном виде (барабаны и коллекторы с приваренными штуцерами или трубами, блоки поверхностей нагрева трубопроводов и другое). Гидравлическое испытание коллекторов и блоков трубопроводов не является обязательным, если все составляющие их элементы были подвергнуты гидравлическому испытанию или 100%-му контролю ультразвуком или другим равноценным методом неразрушающего контроля, а все выполняемые при изготовлении этих сборных элементов сварные соединения проверены неразрушающим методом дефектоскопии (ультразвуком или радиографией) по всей протяженности;

3) котлы, пароперегреватели и экономайзеры после окончания их изготовления или монтажа.

651. Допускается проведение гидравлического испытания отдельных и сборных элементов вместе с котлом, если в условиях изготовления или монтажа проведение их испытания отдельно от котла невозможно.

652. Минимальное значение пробного давления Р при гидравлическом испытании для котлов, пароперегревателей, экономайзеров, трубопроводов в пределах котла принимается:

1) при рабочем давлении не более 0,5 МПа (5 кгс/см²)

Р = 1,5 Р, но не менее 0,2 МПа (2 кгс/см²);

2) при рабочем давлении более 0,5 МПа (5 кгс/см²)

Р = 1,25 Р, но не менее Р + 0,3 МПа (3 кгс/см²).

653. При проведении гидравлического испытания барабанных котлов, а также их пароперегревателей и экономайзеров за рабочее давление принимается давление в барабане котла, а для без барабанных и прямоточных котлов с принудительной циркуляцией - давление питательной воды на входе в котел, установленное конструкторской документацией.

654. Максимальное значение пробного давления устанавливается расчетами на прочность.

655. Проектом выбирает такое значение пробного давления в указанных пределах, которое обеспечивает наибольшую выявляемость дефектов в элементе, подвергаемом гидравлическому давлению.

Сноска. Пункт 655 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

656. Гидравлическое испытание котла, его элементов и отдельных изделий проводится после термообработки и всех видов контроля, исправления обнаруженных дефектов.

657. Гидравлическое испытание проводится водой с температурой в пределах не ниже 5^оС и не выше 40^оС, если в конструкторской документации не указано конкретное значение температуры.

658. Разница температур металла и окружающего воздуха во время испытания не вызывает выпадения влаги на поверхностях объекта испытаний. Используемая для гидравлического испытания вода не загрязняет объект или вызывает интенсивную коррозию.

659. При заполнении котла, автономного пароперегревателя, экономайзера водой воздух из внутренних полостей удаляется.

660. Давление поднимать равномерно до достижения пробного. Общее время подъема давления указывается в руководстве по монтажу и эксплуатации котла; если в руководстве указания на это нет, то время подъема давления составляет не менее 10 минут.

661. Время выдержки под пробным давлением составляет не менее 10 минут. После выдержки под пробным давлением давление снижают до рабочего, при котором производят осмотр всех сварных, вальцованных, заклепочных и разъемных соединений.

662. Давление воды при испытании контролируется двумя манометрами одного типа, с одинаковыми классами точности (не ниже 1,5), пределами измерения и ценой деления.

663. Использование сжатого воздуха или газа для подъема давления не допускается.

664. Объект считается выдержавшим испытание, если не будут обнаружены:

1) видимые остаточные деформации;

2) трещины или признаки разрыва;

3) течи в сварных, развальцовочных, в разъемных и заклепочных соединениях и в основном металле.

665. В развальцованных и разъемных соединениях допускается появление отдельных капель, которые при выдержке времени не увеличиваются в размерах.

666. После проведения гидравлического испытания обеспечивается удаление воды.

667. Допускается гидравлическое испытание проводить одновременно для нескольких элементов котла, пароперегревателя или экономайзера или для всего изделия в целом, если выполняются следующие условия:

1) в каждом из совмещаемых элементов значение пробного давления составляет не меньше приведенных в пункте 652;

2) проводится сплошной контроль неразрушающими методами основного металла и сварных соединений тех элементов, в которых значение пробного давления принимается меньше приведенных в пункте 652.

Параграф 12. Исправление дефектов

668. Дефекты, обнаруженные при монтаже или при испытаниях устраняются с последующим контролем исправленных участков.

669. Удаление поверхностных дефектов производить механическим способом с обеспечением плавных переходов в местах выборок.

670. Исправление поверхностных дефектов без заварки мест их выборки допускается в случае сохранения минимально допустимой толщины стенки детали в месте максимальной глубины выборки.

671. Удаление внутренних дефектов или дефектных участков следует производить механическим способом. Применение способов технической резки (стружки) допускается в случаях, предусмотренных конструкторских документациях.

672. Заварку выборки производить одним из допущенных для данного металла способов сварки с последующей термообработкой (местной или общей), если она предусмотрена конструкторской документацией на сварку.

673. Если при контроле исправленного участка будут обнаружены дефекты, то допускается проводить повторное исправление в том же порядке, что и первое. При обнаружении дефектов после повторного исправления вопрос о возможности и способе исправления дефектов решается техническим руководителем организации.

674. В случае вырезки дефектного сварного соединения труб и последующей варки вставки в виде отрезка трубы два вновь выполненных сварных соединения не считаются исправляемыми. Не считаются повторным исправлением разрезаемые по сварному шву соединения с удалением металла шва из зоны термического влияния.

675. При исправлении дефектов сварных соединений максимальные размеры подлежащих заварке выборок, в том числе и заходящих в основной металл, устанавливается конструкторской документацией.

676. Исправленные участки поверхностных дефектов без последующей заварки контролируются магнитно-порошковой или капиллярной дефектоскопией или травлением.

677. Исправленные участки поверхностных или внутренних дефектов с применением последующей заварки проверяются ультразвуковым или радиографическим методами контроля, а также магнитно-порошковым или капиллярным контролем.

Параграф 13. Паспорт и маркировка

678. Каждый котел, автономный пароперегреватель и экономайзер поставляются изготовителем заказчику с паспортом, согласно приложению 24 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 678 в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

679. Котлы, работающие с высокотемпературными органическими теплоносителями, поставляются с паспортами, согласно приложению 25 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 679 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

680. К паспорту изделия прилагается руководстве по монтажу и эксплуатации, содержащее требования к ремонту и контролю металла при монтаже и эксплуатации в период расчетного срока службы. Допускается к паспорту прикладывать распечатки расчетов.

681. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
682. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

683. На каждом котле, автономном пароперегревателе и экономайзере прикрепляется заводская табличка с данным, нанесенным ударным способом. Допускается маркировка, выполненная механическим, электрографическим или электрохимическим способами, обеспечивающими четкость и долговечность изображения, равноценными ударному способу.

      684. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      685. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      686. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      687. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 12. Арматура, контрольно – измерительные приборы и питательные устройства

Сноска. Заголовок главы 12 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

688. Для управления работой, обеспечения безопасных условий и расчетных режимов эксплуатации котлы должны быть оснащены:

1) устройствами, предохраняющими от повышения давления (предохранительными устройствами);

2) указателями уровня воды;

3) манометрами;

4) приборами для измерения температуры среды;

5) запорной и регулирующей арматурой;

6) приборами безопасности;

7) питательными устройствами.

689. В проекте котла предусматривается арматура, средства измерения, автоматики и защиты, обеспечиваются регулировку режимов, контроля параметров, отключения котла, эксплуатацию, безопасность обслуживания, ремонта.

Параграф 2. Предохранительные устройства

690. Элементы котла, внутренний объем которых ограничен запорными органами, защищается предохранительными устройствами, автоматически предотвращающими повышение давления сверх допустимого путем выпуска рабочей среды в атмосферу или утилизационную систему.

691. На прямоточных паровых котлах, у которых первая (по ходу воды) часть поверхности нагрева во время растопки или остановки котла отключается от остальной части поверхности нагрева запорными органами, необходимость установки, количество и размеры предохранительных клапанов для первой части определяются изготовителем котла.

692. В качестве предохранительных устройств допускается применять:

1) рычажно-грузовые предохранительные клапаны прямого действия;

2) пружинные предохранительные клапаны прямого действия;

3) импульсные предохранительные устройства.

693. На паровых котлах давлением выше 4 МПа (40 кгс/см²) (за исключением передвижных котлов) устанавливаются только импульсные предохранительные клапаны; на передвижных котлах устанавливаются пружинные предохранительные клапаны.

694. Диаметр прохода рычажно-грузовых и пружинных клапанов предусматривается не менее 20 мм. Допускается уменьшение условного прохода клапанов до 15 мм для котлов паропроизводительностью до 0,2 т/ч и давлением до 0,8 МПа (8 кгс/см²) при установке двух клапанов.

695. На каждом паровом и водогрейном котле и отключаемом по рабочей среде экономайзера и пароперегревателе устанавливаются не менее двух предохранительных устройств. Допускается не устанавливать предохранительные клапана и импульсно предохранительные устройства, на водогрейных котлах с камерным сжиганием топлива, оборудованных автоматическими устройствами согласно пункту 784 настоящих Правил.

696. Условный проход трубок, соединяющих импульсный клапан с главным предохранительным клапаном импульсного предохранительного устройства, определяется расчетом пропускной способности, но не менее 15 мм.

697. Суммарная пропускная способность устанавливаемых на паровом котле предохранительных устройств предусматривается не менее номинальной часовой паропроизводительности котла.

698. Расчет пропускной способности предохранительных устройств паровых и водогрейных котлов производится согласно ГОСТ 24570-81 "Клапаны предохранительные паровых и водогрейных котлов. Технические требования".

Сноска. Пункт 698 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

699. Пропускная способность предохранительных клапанов подтверждается соответствующими испытаниями головного образца клапана данной конструкции, проведенными изготовителем клапанов, и указывается в паспорте клапана.

700. Предохранительные устройства устанавливаются:

1) в паровых котлах с естественной циркуляцией без пароперегревателя - на верхнем барабане или сухопарнике;

2) в паровых прямоточных котлах, в котлах с принудительной циркуляцией - на выходных коллекторах или выходном паропроводе;

3) в водогрейных котлах - на выходных коллекторах или барабане;

4) в промежуточных пароперегревателях допускается установка всех предохранительных устройств пароперегревателя - на стороне входа пара;

5) в отключаемых по воде экономайзерах - не менее чем по одному предохранительному устройству на выходе и входе воды.

701. При наличии у котла неотключаемого пароперегревателя часть предохранительных клапанов с пропускной способностью не менее 50% суммарной пропускной способности всех клапанов устанавливается на выходном коллекторе пароперегревателя.

702. На паровых котлах с рабочим давлением более 4 МПа (40 кгс/см²) импульсные предохранительные клапаны (непрямого действия) устанавливаются на выходном коллекторе неотключаемого пароперегревателя или на паропроводе до главного запорного крана, при этом у барабанных котлов для 50 % клапанов по суммарной пропускной способности отбор пара для импульсов производится от барабана котла.

703. На блочных установках в случае размещения клапанов на паропроводе непосредственно у турбин допускается для импульсов всех клапанов использование перегретого пара, при этом для 50% клапанов подается дополнительный электрический импульс от контактного манометра, подключенного к барабану котла.

704. В энергетических блоках с промежуточным перегревом пара после цилиндра высокого давления турбины устанавливаются предохранительные клапаны с пропускной способностью не менее максимального количества пара, поступающего в промежуточный пароперегреватель. При наличии за цилиндром высокого давления отключающей арматуры устанавливаются дополнительные предохранительные клапаны. Эти клапаны рассчитываются на суммарную пропускную способность трубопроводов, связывающих систему промежуточного пароперегревателя с источниками более высокого давления, не защищенными своими предохранительными клапанами на входе в систему промежуточного перегрева, и от возможных протечек пара, которые возникают при повреждениях труб высокого давления паровых и газопаровых теплообменных аппаратов регулирования температуры пара.

705. Для отключаемых экономайзеров места установки предохранительных клапанов, методика их регулировки и значение давления открытия указываются изготовителем в паспорте экономайзера.

706. Методика регулирования предохранительных клапанов на котлах, пароперегревателях, экономайзерах и давление начала их открытия указываются изготовителем в руководстве по монтажу и эксплуатации котла. За расчетное давление для определения начала открытия предохранительных клапанов, установленных на паропроводах холодного промперегрева, следует принимать наименьшее расчетное давление для низкотемпературных элементов системы промперегрева.

707. Предохранительные клапаны предусмотрены для защиты котлов, пароперегревателей и экономайзеров от превышения в них давления более чем на 10% расчетного (разрешенного). Превышение давления при полном открытии предохранительных клапанов выше, чем на 10% расчетного допускается, если это предусмотрено расчетом на прочность котла, пароперегревателя и экономайзера.

708. Отбор среды от патрубка или трубопровода, соединяющих предохранительное устройство с защищаемым элементом, не допускается.

709. Предохранительные устройства устанавливаются на патрубках или на трубопроводах, непосредственно присоединенных к защищаемому элементу, или на подводящем трубопроводе, сопротивление которого устанавливается не выше 3% значения давления начала открытия клапана.

710. Установка запорных органов на подводе пара к клапанам и на трубопроводах между импульсным и главным клапанами импульсных предохранительных устройств не допускается.

711. Конструкция грузового или пружинного клапана предусматривает устройство для проверки исправности действия клапана во время работы котла путем принудительного его открытия. Импульсное предохранительное устройство оборудуются устройством, позволяющим производить принудительное открытие клапана дистанционно со щита управления.

712. Конструкция пружинных клапанов предусматривает исключение возможности затяжки пружины сверх установленной величины и их защиту от прямого воздействия выходящей струи пара.

713. Устройство предохранительных клапанов предусматривает отводящие трубопроводы, предохраняющие персонал от ожогов при срабатывании клапанов. Эти трубопроводы оборудуются дренажами для слива скапливающегося в них конденсата и предохраняются от замерзания. Установка запорных устройств на дренажах не допускается.

714. Водоотводящая труба от предохранительных клапанов водогрейного котла, экономайзера присоединяется к линии свободного слива воды, причем как на ней, так и на сливной линии не допускается установка никаких запорных органов; устройство системы водоотводящих труб и линий свободного слива исключает возможность ожога людей.

715. Предохранительный клапан поставляется заказчику с паспортом, включающим характеристику его пропускной способности.

Параграф 3. Указатели уровня воды

716. На каждом паровом котле, за исключением прямоточных, устанавливается не менее двух указателей уровня воды прямого действия. Допускается дополнительно в качестве дублирующих устанавливать указатели уровня воды непрямого действия. Количество и места установки указателей уровня воды в котлах, в том числе со ступенчатым испарением в барабанах или с выносным сепаратором, определяются организацией, проектирующей котел.

717. Каждый указатель уровня воды предусматривает самостоятельное подключение к барабану котла. Допускается установка двух указателей уровня воды на соединительной трубе (колонке) диаметром не менее 70 мм.

718. При соединении указателей уровня воды с котлом при помощи труб длиной до 500 мм внутренний их диаметр составляет не менее 25 мм, а при длине более 500 мм - не менее 50 мм. Установка на них промежуточных фланцев и запорных органов, за исключением сигнализаторов предельных уровней, не допускается.

719. Подключение к указателю уровня прямого действия и его присоединительным трубам или штуцерам других приборов не допускается, за исключением датчика сигнализатора предельных уровней воды, если при этом не нарушается работа указателя уровня.

720. Конфигурация труб, соединяющих указатели уровня воды с котлом, исключает образование в них водяных мешков и обеспечивает возможность очистки труб. Не допускается тепловой обогрев соединительных труб продуктами сгорания топлива и их замерзание.

721. В указателях уровня прямого действия паровых котлов применяются только плоские прозрачные пластины. При этом для котлов с рабочим давлением до 4 МПа (40 кгс/см²) допускается применение как рифленых пластин, так и пластин, имеющих с обеих сторон гладкую поверхность. Для котлов с рабочим давлением более 4 МПа (40 кгс/см²) применяются гладкие пластины со слюдяной прокладкой, предохраняющей пластину от непосредственного воздействия воды и пара, либо набор слюдяных пластин. Применение смотровых пластин без защиты их слюдой допускается в том случае, если их материал является устойчивым к коррозионному воздействию на него воды и пара при соответствующих температуре и давлении.

722. Указатели уровня воды прямого действия устанавливаются вертикально или с наклоном вперед под углом не более 30^о и располагаются так, чтобы уровень воды был хорошо виден с рабочего места машиниста (оператора).

723. На котлах с давлением более 4 МПа (40 кгс/см²) указатели уровня прямого действия снабжаются кожухами для защиты персонала при разрушении прозрачных пластин.

724. Ширина смотровой щели указателя уровня воды составляет не менее:

1) 8 мм - при применении стеклянных прозрачных пластин;

2) 5 мм - при применении слюдяных пластин.

725. Указатели уровня воды снабжаются запорной арматурой (кранами или вентилями) для отключения их от котла и продувки.

726. На запорной арматуре четко указываются (отлиты, выбиты или нанесены краской) направления открытия и закрытия, а на кране - также положение его проходного отверстия. Внутренний диаметр прохода запорной арматуры составляет не менее 8 мм.

727. Для спуска воды при продувке водоуказательных приборов предусматриваются воронки с защитным приспособлением и отводной трубой для свободного слива.

728. При давлении в барабане более 4,5 МПа (45 кгс/см²) указатели уровня воды снабжаются двумя последовательно расположенными запорными органами для отключения их от котла. Второй по ходу среды запорный орган предусматривается быстродействующим.

729. Применение крана с конической пробкой в качестве запорного органа допускается у котлов с рабочим давлением до 1,3 МПа (13 кгс/см²).

730. У водогрейных котлов предусматривается пробный кран, установленный в верхней части барабана котла, а при отсутствии барабана - на выходе воды из котла в магистральный трубопровод до запорного устройства.

731. Высота прозрачного элемента указателя уровня воды устанавливается выше допускаемых пределов измерения уровня воды не менее чем на 25 мм с каждой стороны. На каждом указателе прямого и непрямого действия указываются допустимые верхний и нижний уровни воды.

732. При установке указателей уровня воды, состоящих из нескольких отдельных водоуказательных пластин, последние размещаются таким образом, чтобы они обеспечивали непрерывный показ уровня воды в котле.

733. Если расстояние от площадки, с которой производится наблюдение за уровнем воды в паровом котле, до указателей уровня воды прямого действия более 6 м, а также в случаях плохой видимости приборов устанавливаются два сниженных дистанционных указателя уровня. В этом случае на барабанах котла допускается установка одного указателя уровня воды прямого действия.

734. Сниженные дистанционные указатели уровня присоединяются к барабану котла на отдельных штуцерах независимо от верхних указателей уровня воды и снабжаются успокоительными устройствами.

Параграф 4. Манометры

735. На каждом паровом котле устанавливается манометр, показывающий давление пара. На паровых котлах паропроизводительностью более 10 т/ч и водогрейных котлах теплопроизводительностью более 21 ГДж/ч (5 Гкал/ч) обязательна установка регистрирующего манометра.

736. Манометр устанавливается на барабане котла, а при наличии у котла пароперегревателя - и за пароперегревателем до главной задвижки. На прямоточных котлах манометр устанавливается за перегревателем перед запорным органом.

737. Установка манометра на пароперегревателях паровозных, локомобильных, жаротрубных котлов и котлов вертикального типа не обязательна.

738. У каждого парового котла манометр устанавливается на питательной линии перед органом, регулирующим питание котла водой. Если в котельной установлено несколько котлов паропроизводительностью менее 2 т/ч каждый, допускается установка одного манометра на общей питательной линии.

739. При использовании водопроводной сети взамен второго питательного насоса в непосредственной близости от котла на этой водопроводной сети устанавливается манометр.

740. На отключаемом по воде экономайзере манометры устанавливаются: на входе воды до запорного органа и предохранительного клапана, на выходе воды – до запорного органа и предохранительного клапана. При наличии манометров на общих питательных линиях до экономайзеров установка их на входе воды в каждый экономайзер не требуется.

741. На водогрейных котлах манометры устанавливаются на входе воды в котел и на выходе нагретой воды из котла до запорного органа, на всасывающей и нагнетательной линиях циркуляционных насосов с расположением на одном уровне по высоте, а также на линиях питания котла или подпитки теплосети.

742. Класс точности манометров не ниже:

1) 2,5 - при рабочем давлении до 2,5 МПа (25 кгс/см²);

2) 1,5 - при рабочем давлении более 2,5 до 14 МПа (более 25 до 140 кгс/см²);

3) 1,0 - при рабочем давлении более 14 МПа (140 кгс/см²).

743. Шкала манометра выбирается исходя из условия, что при рабочем давлении стрелка манометра находится в средней трети шкалы.

744. На шкалу манометра наносится красная черта на делении величины рабочего давления, соответствующего условиям эксплуатации.

Сноска. Пункт 744 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

745. Взамен красной черты допускается крепить к корпусу манометра металлическую пластинку, окрашенную в красный цвет и плотно прилегающую к стеклу манометра.

746. Манометр устанавливается так, чтобы его показания были отчетливо видны обслуживающему персоналу, при этом шкалу его располагать вертикально или с наклоном вперед до 30^о для улучшения видимости показаний.

747. Номинальный диаметр манометров, устанавливаемых на высоте до 2 м от уровня площадки наблюдения за манометрами, предусматривается - не менее 100 мм, на высоте от 2 до 3 м - не менее 160 мм и на высоте от 3 до 5 м - не менее 250 мм. При расположении манометра на высоте более 5 м устанавливается сниженный манометр в качестве дублирующего.

748. Перед каждым манометром устанавливается трех ходовой кран или другое аналогичное устройство для продувки, проверки и отключения манометра. Перед манометром, предназначенным для измерения давления пара, кроме указанного, устанавливается сифонная трубка диаметром не менее 10 мм.

749. На котлах с давлением 4 МПа (40 кгс/см²) и выше вместо трехходового крана устанавливаются вентили, позволяющие отключать манометр от котла, обеспечивать сообщение его с атмосферой и производить продувку сифонной трубки.

750. Манометры не допускаются к применению в следующих случаях:

1) если на манометре отсутствует пломба или клеймо с отметкой о проведении поверки;

2) если истек срок поверки манометра;

3) если стрелка манометра при его отключении не возвращается к нулевой отметке шкалы на значение, превышающее половину допускаемой погрешности для данного манометра;

4) если разбито стекло или имеются другие повреждения манометра, которые могут отразиться на правильности его показаний.

Параграф 5. Приборы для измерения температуры

751. У котлов, имеющих пароперегреватель, на каждом паропроводе до главной задвижки устанавливается прибор для измерения температуры перегретого пара. У котлов с промежуточным перегревом пара приборы для измерения температуры устанавливаются на входе и выходе пара.

752. У котлов с естественной циркуляцией с перегревом пара паропроизводительностью более 20 т/ч, прямоточных котлов паропроизводительностью более 1 т/ч, кроме показывающих приборов устанавливаются приборы с непрерывной регистрацией температуры перегретого пара.

753. На пароперегревателях с несколькими параллельными секциями помимо приборов для измерения температуры пара, устанавливаемых на общих паропроводах перегретого пара, устанавливаются приборы для периодического измерения температуры пара на выходе из каждой секции, а для котлов с температурой пара выше 500^оС - на выходной части змеевиков пароперегревателя, по одной термопаре (датчику) на каждый метр ширины газохода.

754. Для котлов паропроизводительностью более 400 т/ч для измерения температуры пара на выходной части змеевиков пароперегревателей устанавливаются приборы непрерывного действия с регистрирующими устройствами.

755. При наличии на котле пароохладителя для регулирования температуры перегрева пара до пароохладителя и после него устанавливаются приборы для измерения температуры пара.

756. На входе воды в экономайзер, на выходе из него и на питательных трубопроводах паровых котлов без экономайзеров устанавливаются приборы для измерения температуры питательной воды.

757. Для водогрейных котлов приборы для измерения температуры воды устанавливаются на входе и выходе воды.

758. Для котлов теплопроизводительностью более 4,19 ГДж/ч (1 Гкал/ч) устанавливается регистрирующий прибор для измерения температуры на выходе из котла.

759. Допустимая температура горячей воды отмечается на шкале термометра красной чертой.

760. При работе котлов на жидком топливе на топливном трубопроводе в непосредственной близости от котла устанавливается термометр для измерения температуры топлива перед форсунками. Допускается дистанционный контроль температуры с установкой вторичного прибора на щите управления котлом.

761. Для контроля за температурой металла и предупреждения превышения ее допустимых значений при растопках, остановках и маневренных режимах котла предусматривается установка приборов для измерения температуры стенки его элементов: барабанов, трубных решеток и другого. Установки приборов, их количество и размещение определяются организацией, проектирующей котел.

Параграф 6. Запорная и регулирующая арматура

762. Арматура, устанавливаемая на котле или его трубопроводах, снабжается маркировкой на корпусе, в которой указываются:

1) наименование или товарный знак изготовителя;

2) условный проход;

3) условное давление и температура среды;

4) направление потока среды.

763. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

764. Соответствие арматуры с условным проходом 50 мм и более подтверждается паспортом установленной формы, в котором указываются данные по химическому составу, механическим свойствам металла, режимам термической обработки и по неразрушающему контролю, если их проведение было предусмотрено конструкторской документацией. Данные эти относятся к основным деталям арматуры: корпусу, крышке, шпинделю, затвору и крепежу.

765. На маховиках арматуры обозначается направление вращения при открывании и закрывании арматуры.

766. Тип арматуры, ее количество и места установки выбираются организацией, проектирующей котел, исходя из обеспечения надежности предусмотренных проектом отключений котла и его элементов.

767. Обязательна установка запорного органа на выходе из котла до его соединения со сборным паропроводом котельной. У энергоблоков на выходе из котла запорные органы не требуются к установке, если этого не требует схема растопки и останова.

768. Для энергоблоков запорный орган перед котлом не требуется при наличии запорного органа после подогревателя высокого давления и его байпаса.

769. На входе питательной воды в котел устанавливается обратный клапан, предотвращающий выход воды из котла, и запорный кран. Если котел имеет неотключаемый по воде экономайзер, то обратный клапан и запорный орган устанавливаются до экономайзера. У экономайзера, отключаемого по воде, обратный клапан и запорный кран следует устанавливать также и после экономайзера.

770. У водогрейных котлов устанавливается по запорному органу на входе воды в котел и на выходе воды из котла.

771. У котлов с давлением более 0,8 МПа (8 кгс/см²) на каждом продувочном, дренажном трубопроводе, трубопроводе отбора проб воды (пара) устанавливается не менее двух запорных органов либо один запорный и один регулирующий. У котлов с давлением более 10 МПа (100 кгс/см²) на этих трубопроводах, кроме того, допускается установка дроссельных шайб. Для продувки камер пароперегревателей допускается установка одного запорного органа.

772. Условный проход продувочных трубопроводов и установленной на них арматуры составляет не менее 20 мм для котлов с давлением до 14 МПа (140 кгс/см²) и не менее 10 мм для котлов с давлением 14 МПа (140 кгс/см²) и выше.

773. При отводе среды от котла в сборный бак (сепаратор, расширитель) с меньшим давлением, чем в котле, сборный бак оборудуется защитой от превышения давления выше расчетного. Выбор способа защиты, количество и место установки арматуры, контрольно-измерительных приборов, предохранительных устройств определяются проектной организацией.

774. На всех трубопроводах котлов, пароперегревателей и экономайзеров присоединение арматуры выполняется сваркой встык или с помощью фланцев. В котлах паропроизводительностью не более 1 т/ч допускается присоединение арматуры на резьбе при условном проходе не более 25 мм и рабочем давлении насыщенного пара не выше 0,8 МПа (8 кгс/см²).

775. Арматуру устанавливают возможно ближе к котлу с учетом наиболее удобного управления.

776. Главные парозапорные органы паровых котлов производительностью более 4 т/ч оборудуются дистанционным приводом с выводом управления на рабочее место машиниста котла.

777. На питательных линиях каждого котла устанавливается регулирующая арматура. При автоматическом регулировании питания котла предусматривается дистанционный привод для управления регулирующей питательной арматурой с рабочего места машиниста котла.

778. У паровых котлов паропроизводительностью менее 2,5 т/ч при автоматическом позиционном регулировании уровня воды включением и выключением насоса допускается не устанавливать регулирующую арматуру на питательных линиях.

779. При установке нескольких питательных насосов, имеющих общие всасывающие и нагнетательные трубопроводы, у каждого насоса на стороне всасывания и на стороне нагнетания устанавливаются запорные органы. На стороне нагнетания каждого центробежного насоса до запорного органа устанавливается обратный клапан.

Параграф 7. Приборы безопасности

780. Каждый котел оборудуется приборами безопасности, обеспечивающими автоматическое отключение котла или его элементов при отклонениях от заданных режимов эксплуатации.

781. Паровые котлы с камерным сжиганием топлива оборудуются автоматическими устройствами, прекращающими подачу топлива к горелкам при снижении уровня, а для прямоточных котлов - расхода воды в котле ниже допустимого.

782. В котлах со слоевым сжиганием топлива автоматические устройства в указанных выше случаях отключают тягодутьевые устройства и топливоподающие механизмы топки.

783. Водогрейные котлы с многократной циркуляцией и камерным сжиганием топлива оборудуются приборами, автоматически прекращающими подачу топлива к горелкам, а со слоевым сжиганием топлива - приборами, отключающими тягодутьевые устройства при снижении давления воды в системе до значения, при котором создается опасность гидравлических ударов, и при повышении температуры воды выше установленного предела.

784. Водогрейные котлы с камерным сжиганием топлива оборудуются автоматическими приборами, предотвращающими подачу топлива в топку котла, а при слоевом сжигании топлива - отключающими тягодутьевыми устройствами и топливоподающими механизмами топки в случаях:

1) повышения давления воды в выходном коллекторе котла более чем на 5 % расчетного или разрешенного давления;

2) понижения давления воды в выходном коллекторе котла до значения, соответствующего давлению насыщения при максимальной температуре воды на выходе из котла;

3) повышения температуры воды на выходе из котла до значения, соответствующего температуре насыщения на 20^оС ниже температуры при рабочем давлении в выходном коллекторе;

4) уменьшения расхода воды через котел до значений, при котором температуры воды на выходе из котла на 20^оС ниже температуры кипения при максимальной нагрузке и рабочем давлении в выходном коллекторе.

Определение этого расхода производится по формуле:

Gmin

, кг/ч,

где: G_min - минимально допустимый расход воды через котел, кг/ч;

Q_max - максимальная теплопроизводительность котла, МВт (ккал/ч);

t_s - температура кипения воды при рабочем давлении на выходе из котла, ^оС;

t_вх - температура воды на входе в котел, ^оС,

С - удельная теплоемкость, КДж/кг ^оС (ккал/кг ^оС).

785. На котлах устанавливаются автоматически действующие звуковые и световые сигнализаторы верхнего и нижнего предельных положений уровней воды.

786. Паровые и водогрейные котлы при камерном сжигании топлива оборудуются автоматическими устройствами для прекращения подачи топлива в топку в случаях:

1) погасания факела в топке;

2) отключения всех дымососов или прекращения тяги;

3) отключения всех дутьевых вентиляторов.

787. На котлах с горелками, оборудованными индивидуальными вентиляторами, предусматривается защита, прекращающая подачу топлива к горелке при остановке вентилятора.

788. Оснащение котлов дополнительными приборами безопасности определяется разработчиком проекта котла.

789. Котел-бойлер, работающий на жидком или газообразном топливе, оборудуется устройствами, автоматически прекращающими подачу топлива в топку при прекращении циркуляции воды в бойлере.

790. Приборы безопасности защищаются от воздействия (отключение, изменение регулировки и тому подобного) лиц, не связанных с их обслуживанием и ремонтом, и снабжаются приспособлениями для проверки исправности их действия.

791. Паровые котлы независимо от типа и паропроизводительности оснащаются автоматическими регуляторами питания. Это требование не распространяется на котлы-бойлеры, у которых отбор пара на сторону, помимо бойлера, не превышает 2 т/ч.

792. Паровые котлы с температурой пара на выходе из основного или промежуточного пароперегревателя более 400^оС оснащаются автоматическими устройствами для регулирования температуры пара.

Параграф 8. Питательные устройства

793. Питание котлов предусматривается групповым с общим для подключенных котлов питательным трубопроводом или индивидуальным - только для одного котла. Включение котлов в одну группу по питанию допускается при условии, что разница рабочих давлений в разных котлах не превышает 15%.

794. Характеристики питательных насосов, присоединяемых к общей магистрали, должны предусматривать параллельную работу насосов.

795. Для питания котлов водой допускается применение:

1) центробежных и поршневых насосов с электрическим приводом;

2) центробежных и поршневых насосов с паровым приводом;

3) паровых инжекторов;

4) насосов с ручным приводом;

5) водопроводной сети.

796. Использование водопровода допускается только в качестве резервного источника питания котлов при условии, что минимальное давление воды в водопроводе перед регулирующим органом питания котла превышает расчетное или разрешенное давление в котле не менее чем на 0,15 МПа (1,5 кгс/см²).

797. Пароструйный инжектор приравнивается к насосу с паровым приводом.

798. На корпусе каждого питательного насоса или инжектора прикрепляется табличка с данными:

1) наименование изготовителя или его товарный знак;

2) заводской номер;

3) номинальная подача при номинальной температуре воды;

4) число оборотов в минуту для центробежных насосов или число ходов в минуту для поршневых насосов;

5) номинальная температура воды перед насосом;

6) максимальный напор при номинальной подаче.

799. После каждого капитального ремонта насоса проводится его испытание для определения подачи и напора. Результаты испытаний оформляются актом.

800. Напор, создаваемый насосом обеспечивает питание котла водой при рабочем давлении за котлом с учетом гидростатической высоты и потерь давления в тракте котла, регулирующем устройстве и в тракте питательной воды.

801. Характеристика насоса обеспечивает отсутствие перерывов в питании котла при срабатывании предохранительных клапанов с учетом наибольшего повышения давления при их полном открытии.

802. При групповом питании котлов напор насоса выбирается с учетом указанных выше требований, исходя из условия обеспечения питания котла с наибольшим рабочим давлением или с наибольшей потерей напора в питательном трубопроводе.

803. Подача питательных устройств определяется по номинальной паропроизводительности котлов с учетом расхода воды на непрерывную или периодическую продувку, на паровое охлаждение, на редукционно-охладительные и охладительные устройства и на возможность потери воды или пара.

804. Тип, характеристика, количество и схема включения питательных устройств выбираются с учетом обеспечения безопасной эксплуатации котла на всех режимах, включая аварийные остановки.

805. На питательном трубопроводе между запорным органом и поршневым насосом, у которого нет предохранительного клапана и создаваемый напор превышает расчетное давление трубопровода, устанавливается предохранительный клапан.

Глава 13. Помещения для котлов

Сноска. Заголовок главы 13 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

806. Стационарные котлы устанавливаются в зданиях и помещениях, отвечающих требованиям СНиП РК 4.02-08-2003 "Котельные установки", СНиП П-58-75 "Электростанции тепловые" и настоящих Правил. Установка котлов вне помещения допускается в том случае, если котел спроектирован для работы в заданных климатических условиях.

807. Устройство помещений и чердачных перекрытий над котлами не допускается. Данное требование не распространяется на котлы, установленные в производственных помещениях в соответствии с пунктом 807.

808. Внутри производственных помещений допускается установка:

1) прямоточных котлов паропроизводительностью не более 4 т/ч каждый;

2) котлов, удовлетворяющих условию (t - 100) V < 100 (для каждого котла), где t - температура насыщенного пара при рабочем давлении, ^оС; V - водяной объем котла, м³;

3) водогрейных котлов теплопроизводительностью каждый не более 10,5 ГДж/ч (2,5 Гкал/ч), не имеющих барабанов;

4) котлов-утилизаторов - без ограничений.

809. Место установки котлов внутри производственных помещений отделяется от остальной части помещения несгораемыми перегородками с дверями по всей высоте котла, но не ниже 2 м. Места расположения выходов и направление открытия дверей определяются проектной организацией исходя из местных условий.

810. Котлы-утилизаторы отделяются от остальной части производственного помещения вместе с печами или агрегатами, с которыми они связаны технологическим процессом.

811. В зданиях котельной не допускается размещать бытовые и служебные помещения, не предназначенные для персонала котельной, а также мастерские, не предназначенные для ремонта котельного оборудования.

812. Уровень пола нижнего этажа котельного помещения устраивать не ниже планировочной отметки земли, прилегающей к зданию котельной.

813. Устройство приямков в котельных не допускается. В отдельных случаях, обоснованных технологической необходимостью, по решению проектной организации для размещения оборудования дробеочистки, узлов ввода и вывода теплотрасс и другого, допускается устраивать приямки.

814. Выходные двери из котельного помещения устраиваются открывающимися наружу. Двери из служебных, бытовых, вспомогательных производственных помещений в котельную снабжаются пружинами и открываются в сторону котельной.

Параграф 2. Освещение

815. Помещения котельной обеспечиваются достаточным естественным светом, а в ночное время - электрическим освещением. Места, которые по техническим причинам не обеспечиваются естественным светом, обеспечиваются электрическим освещением. Освещенность соответствует СНиП РК 2.04-05-2002 "Естественное и искусственное освещение".

816. Помимо рабочего освещения в котельных предусматривается аварийное электрическое освещение. Аварийное освещение устанавливается в следующих местах:

1) фронт котлов, проходы между котлами, сзади котлов и над котлами;

2) щиты и пульты управления;

3) водоуказательные и измерительные приборы;

4) зольные помещения;

5) вентиляторные площадки;

6) дымососные площадки;

7) помещения для баков и деаэраторов;

8) оборудование водоподготовки;

9) площадки и лестницы котлов;

10) насосные помещения.

Параграф 3. Размещение котлов и вспомогательного оборудования

817. Расстояние от фронта котлов или выступающих частей топок до противоположной стены котельной предусматривается не менее 3 м, при этом для котлов, работающих на газообразном или жидком топливе, расстояние от выступающих частей горелочных устройств до стены котельного помещения составляет не менее 1 м, а для котлов, оборудованных механизированными топками, расстояние от выступающих частей топок составляет не менее 2 м.

818. Для котлов паропроизводительностью не более 2,5 т/ч расстояние от фронта котлов или выступающих частей топок до стены котельной допускается уменьшать до 2 м в следующих случаях:

1) если топка с ручной загрузкой твердого топлива обслуживается с фронта и имеет длину не более 1 м;

2) при отсутствии необходимости обслуживания топки с фронта;

3) если котлы работают на газообразном или жидком топливе (при сохранении расстояния от горелочных устройств до стены котельной не менее 1 м).

819. Расстояние между фронтом котлов и выступающими частями топок, расположенных друг против друга, составляет:

1) для котлов, оборудованных механизированными топками, не менее 4 м;

2) для котлов, работающих на газообразном или жидком топливе, не менее 4 м, при этом расстояние между горелочными устройствами составляет не менее 2 м;

3) для котлов с ручной загрузкой твердого топлива не менее 5 м.

820. Перед фронтом котлов допускается установка котельного вспомогательного оборудования и щитов управления, не мешающих обслуживанию котлов, при этом ширину свободных проходов вдоль фронта устанавливать не менее 1,5 м.

821. При установке котлов, для которых требуется боковое обслуживание топки или котла (шуровка, обдувка, очистка газоходов, барабанов и коллекторов, выемка пакетов экономайзера и пароперегревателя, выемка труб, обслуживание горелочных устройств, реперов, элементов топки, обслуживание периодической продувки), ширину бокового прохода должна быть достаточной для обслуживания и ремонта, но не менее 1,5 м для котлов паропроизводительностью до 4 т/ч и не менее 2 м для котлов паропроизводительностью 4 т/ч и более.

822. В тех случаях, когда не требуется бокового обслуживания топок и котлов, обязательно устройство проходов между крайними котлами и стенами котельной. Ширину этих проходов, а также проходов между котлами и задней стеной котельного помещения должно составлять не менее 1 м.

823. Ширину прохода между отдельными выступающими из обмуровки частями котлов (каркасами, трубами, сепараторами и другим), между этими частями и выступающими частями здания (кронштейнами, колоннами, лестницами, рабочими площадками и другим) должно составлять не менее 0,7 м.

824. Проходы в котельной имеют свободную высоту не менее 2 м. При отсутствии необходимости перехода через барабан, сухопарник или экономайзер расстояние от них до нижних конструктивных частей покрытия котельной должно быть не менее 0,7 м.

825. Не допускается установка в одном помещении с котлами и экономайзерами оборудования, не имеющего прямого отношения к обслуживанию и ремонту котлов или к технологии получения пара и (или) горячей воды.

826. Котлы и турбоагрегаты электростанций устанавливаются в общем помещении или в смежных помещениях без сооружения разделительных стен между котельной и машинным залом.

827. Размещение котлов и вспомогательного оборудования в блок-контейнерах транспортабельных котельных установок и в энергопоездах осуществляется в соответствии с проектно-технической документации.

828. Общий газоход котлов с камерным сжиганием обеспечивается взрывным предохранительным клапаном.

Параграф 4. Площадки и лестницы

829. Для удобного и безопасного обслуживания котлов, пароперегревателей и экономайзеров монтируются постоянные площадки и лестницы с перилами высотой не менее 0,9 м со сплошной обшивкой по низу не менее 200 мм.

830. На переходных площадках и лестницах предусматриваются перила с обеих сторон, а на площадках длиной более 5 м – не менее двух лестниц, расположенных в противоположных концах.

831. Площадки и ступени лестниц могут быть выполнены:

1) из просечно-вытяжного листа;

2) из рифленой листовой стали или из листа с негладкой поверхностью, полученной наплавкой или другим способом;

3) из сотовой или полосовой (на ребро) стали с площадью просвета ячеек не более 12 см².

832. Применение гладких площадок и ступеней лестниц, выполнение их из прутков (круглой стали) не допускается.

833. Площадки и ступени лестниц в котельной полуоткрытого и открытого типов выполняются из просечно-вытяжного листа, сотовой или полосовой стали.

834. Лестницы имеют параметры: ширина-не менее 600 мм, высота между ступенями-не более 200 мм, ширина ступеней-не менее 80 мм. Угол наклона ступеней вовнутрь 2-5^о. Лестницы большой высоты выполняются с промежуточными площадками. Расстояние между площадками составляет не более 4 м. У лестниц высотой более 1,5 м угол наклона к горизонтали составляет не более 60^о.

835. Ширина свободного прохода площадок составляет не менее 600 мм, а для обслуживания арматуры, контрольно-измерительных приборов и другого оборудования-не менее 800 мм. Свободная высота над полом площадок и ступенями лестниц в котельной составляет не менее 2 м.

836. Расстояние по вертикали от площадки для обслуживания водоуказательных приборов до середины водоуказательного стекла составляет не менее 1 и не более 1,5 м.

837. В тех случаях, когда расстояние от нулевой отметки котельной до верхней площадки котлов превышает 20 м, устанавливаются грузопассажирские лифты в соответствии с нормами технологического проектирования тепловых электростанций.

Параграф 5. Топливоподача и шлакозолоудаление

838. Для котлов паропроизводительностью 2,5 т/ч и выше, работающих на твердом топливе, подача топлива в котельную и топку котла выполняется механизировано, а для котельных с общим выходом шлака и золы от всех котлов в количестве 150 килограмм в час (далее - кг/ч) и более (независимо от производительности котлов) процесс удаления золы и шлака механизирован.

839. При ручном золоудалении шлаковые и золовые бункеры снабжаются устройствами для заливки водой золы и шлака в бункерах или вагонетках. В последнем случае под бункером устраивают изолированные камеры для установки вагонеток перед спуском в них золы и шлака. Камеры оборудуются вентиляцией, освещением и плотно закрывающимися дверями с застекленными гляделками.

840. Управление затвором бункера и заливкой шлака выносится за пределы камеры в безопасное для обслуживания место.

841. На всем пути передвижения вагонетки высота свободного прохода составляет не менее 2 м, а боковые зазоры-не менее 0,7 м.

842. Если зола и шлак выгребаются из топки непосредственно на рабочую площадку, то в котельной над местом выгреба и заливки очаговых остатков устраивают вытяжную вентиляцию.

843. При шахтных топках с ручной загрузкой для древесного топлива или торфа оборудуются загрузочные бункера с крышкой и откидным дном.

844. При сжигании жидкого топлива под форсунками устанавливать поддоны с песком для предотвращения попадания топлива на пол котельной.

Глава 14. Водно-химический режим котлов

Сноска. Заголовок главы 14 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

845. Водно-химический режим обеспечивает работу котла и питательного тракта без повреждения их элементов вследствие отложений накипи и шлама, повышения относительной щелочности котловой воды до опасных пределов или в результате коррозии металла.

846. Все паровые котлы с естественной и многократной принудительной циркуляцией паропроизводительностью 0,7 т/ч и более, все паровые прямоточные котлы независимо от паропроизводительности, все водогрейные котлы оборудуются установками для докотловой обработки воды. Допускается применение других эффективных способов обработки воды, гарантирующих выполнение требований настоящего пункта.

847. Выбор способа обработки воды для питания котлов производится проектной организацией.

848. Остановку котла паропроизводительностью менее 0,7 т/ч для чистки производить в период, когда толщина отложений на наиболее теплонапряженных участках поверхности нагрева котла не превышает 0,5 мм.

849. Подпитка сырой водой котлов, оборудованных устройствами до котловой обработки воды, не допускается. В аварийных ситуациях, когда проектом предусматривается подпитка котла сырой водой, на линиях сырой воды, присоединенных к линиям умягченной добавочной воды или конденсата, а также к питательным бакам устанавливаются по два запорных органа и контрольный кран между ними. Во время эксплуатации запорные органы закрыты и опломбированы, а контрольный кран открыт.

850. Каждый случай подпитки котлов сырой водой фиксируется в журнале по водоподготовке (водно-химическому режиму) с указанием длительности подпитки и качества питательной воды в этот период.

851. Для паровых и водогрейных котлов с учетом требований настоящих Правил, конструкторской документации изготовителей и других нормативно-технических документов разрабатываются технологический регламент по ведению водно-химического режима и по эксплуатации установок до котловой обработки воды, в которой указываются:

1) технические данные и краткое описание основных узлов, основного и вспомогательного оборудования, в том числе котлов, турбин, деаэрационной установки, установок для дозирования аммиака, гидразина, фосфатов, едкого натра, установок для консервации и химической очистки оборудования, установок для водоподготовки со складским хозяйством и тому подобного;

2) перечень и схема точек отбора проб воды, пара и конденсата для ручного и автоматического химического контроля;

3) нормы качества добавочной, питательной и котловой воды, пара и конденсата;

4) график, объем и методы химического контроля;

5) перечень и краткое описание системы управления, автоматики измерений и сигнализации;

6) порядок выполнения операций по подготовке к пуску оборудования и включению его в работу (проверка окончания работ на оборудовании, его осмотр, проверка готовности к пуску, подготовка к пуску, пуск оборудования из различных тепловых состояний);

7) порядок выполнения операций по обслуживанию оборудования во время нормальной эксплуатации;

8) порядок выполнения операций по контролю за режимом деаэрации, режимом коррекционной обработки воды, режимом непрерывной и периодической продувок при пуске, нормальной эксплуатации и остановке котла;

9) порядок выполнения операций при остановке оборудования (в резерв, для ремонта, аварийно) и мероприятий, проводимых во время остановки (отмывка, консервация, оценка состояния оборудования для выяснения необходимости очисток, принятие мер против коррозионных повреждений, ремонт и тому подобное);

10) случаи, при которых не допускается пуск оборудования и выполнение отдельных операций при его работе;

11) перечень возможных неисправностей и мер по их ликвидации;

12) основные меры безопасности при обслуживании основного и вспомогательного оборудования и при работе в химической лаборатории.

Параграф 2. Качество питательной воды

852. Показатели качества питательной воды для котлов с естественной и многократной принудительной циркуляцией паропроизводительностью 0,7 т/ч и более поддерживаются в пределах значений, указанных в приложении 27 к настоящим Правилам (далее – Приложение 27);

Сноска. Пункт 852 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

853. Качество подпиточной и сетевой воды для водогрейных котлов удовлетворяет требованиям, указанным в таблице 7 приложении 27.

Параграф 3. Качество котловой воды

854. Нормы качества котловой воды, режим ее коррекционной обработки, режимы непрерывной и периодической продувок принимаются на основании проектно-конструкторской документации изготовителя котла, технологического регламента по ведению водно-химического режима на основании результатов теплохимических испытаний.

855. При этом для паровых котлов с давлением до 4 МПа (40 кгс/см²) включительно, имеющих заклепочные соединения, относительная щелочность котловой воды принимается в пределах 20 %; для котлов со сварными барабанами и креплением труб методом вальцовки (или вальцовкой с уплотнительной подваркой) относительная щелочность котловой воды допускается до 50 %; для котлов со сварными барабанами и приварными трубами относительная щелочность котловой воды не нормируется.

856. Для паровых котлов с давлением свыше 4 МПа (40 кгс/см²) до 10 МПа (100 кгс/см²) включительно относительная щелочность котловой воды допускается не выше 50 %, для котлов с давлением свыше 10 МПа (100 кгс/см²) до 14 МПа (140 кгс/см²) включительно - не превышает 30 %.

Глава 15. Производственный контроль

Сноска. Заголовок главы 15 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

857. Руководство организации обеспечивает содержание котлов в исправном состоянии и безопасные условия их эксплуатации и обслуживания путем создания системы производственного контроля. В этих целях:

1) назначает лицо ответственное за исправное состояние и безопасную эксплуатацию котлов из числа инженерно-технических работников, прошедших проверку знаний;

2) назначает в необходимом количестве лиц обслуживающего персонала, обученного требованиям промышленной безопасности.

3) разрабатывает и утверждает технологический регламент с учетом компоновки установленного оборудования;

4) обеспечивает проведение технических освидетельствований котлов в установленные сроки;

5) организовывает периодически обследование котлов (один раз в год);

6) организовывает контроль за состоянием металла элементов, работающих при температуре 450^оС и выше.

Сноска. Пункт 857 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

858. Технологический регламент находится на рабочих местах и выдается под расписку обслуживающему персоналу.

859. В котельной устанавливаются телефон и часы. При эксплуатации котлов - утилизаторов, устанавливается телефонная связь между пультами котлов - утилизаторов и источником тепла.

860. В котельную не допускаются лица, не имеющие отношения к эксплуатации котлов и оборудования котельной. Посторонние лица допускаются в котельную с разрешения владельца и в сопровождении его представителя.

Параграф 2. Содержание и обслуживание

861. Не допускается поручать машинисту (кочегару) котельной, оператору котельной, водосмотру, находящимся на дежурстве, выполнение во время работы котла каких-либо других работ, не предусмотренных технологическим регламентом.

862. Не допускается оставлять котел без постоянного наблюдения со стороны обслуживающего персонала, как во время работы котла, так и после его остановки до снижения величины давления в нем до атмосферного и понижения температуры оборудования до 40^оС.

863. Допускается эксплуатация котлов без постоянного наблюдения за их работой со стороны обслуживающего персонала при наличии автоматики, сигнализации и защит, обеспечивающих ведение режима работы, ликвидацию аварийных ситуаций, остановку котла при нарушениях режима работы, которые вызывают повреждение котла.

Глава 16. Проверка контрольно-измерительных приборов, автоматических защит, арматуры и питательных насосов

Сноска. Заголовок главы 16 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

864. Проверка исправности действия манометров, предохранительных клапанов, водоуказательных приборов и питательных насосов проводится в следующие сроки:

1) для котлов с рабочим давлением до 1,4 МПа (14 кгс/см²) включительно - не реже одного раза в смену;

2) для котлов с рабочим давлением свыше 1,4 МПа (14 кгс/см²) до 4 МПа (40 кгс/см²) включительно-не реже одного раза в сутки (кроме котлов, установленных на тепловых электростанциях);

3) для котлов с рабочим давлением свыше 4 МПа (40 кгс/см²) - в сроки, установленные технологическим регламентом.

865. О результатах проверки делается запись в сменном журнале.

866. Проверка исправности манометра производится с помощью трехходового крана или заменяющих его запорных вентилей путем установки стрелки манометра на ноль.

867. Кроме указанной проверки не реже одного раза в 6 месяцев проводится проверка рабочих манометров контрольным рабочим манометром, имеющим одинаковые с проверяемым манометром шкалу и класс точности, с записью результатов в журнале контрольной проверки.

868. Не реже одного раза в 12 месяцев манометры поверяются с установкой клейма или пломбы.

869. Проверка водоуказательных приборов производится путем их продувки. Исправность сниженных указателей уровня проверяется сверкой их показаний с показаниями водоуказательных стекол.

870. Исправность предохранительных клапанов проверяется принудительным кратковременным их "подрывом".

871. Проверка исправности резервных питательных насосов осуществляется путем их кратковременного включения в работу.

872. Проверка исправности сигнализации и автоматических защит проводится в соответствии с графиком и технологическим регламентом.

Глава 17. Аварийная остановка котла

Сноска. Заголовок главы 17 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

873. Котел останавливается и отключается действием защит или персоналом в случаях, предусмотренных технологическим регламентом и в случаях:

1) обнаружения неисправности предохранительного клапана;

2) если давление в барабане котла поднялось выше разрешенного на 10% и продолжает расти;

3) снижения уровня воды ниже низшего допустимого уровня;

4) повышения уровня воды выше высшего допустимого уровня;

5) прекращения действия всех питательных насосов;

6) прекращения действия всех водоуказательных приборов;

7) если в основных элементах котла (барабане, коллекторе, камере, пароводоперепускных и водоспускных трубах, паровых и питательных трубопроводах, жаровой трубе, огневой коробке, кожухе топки, трубной решетке, внешнем сепараторе, арматуре) обнаружены трещины, пропуски в их сварных швах, обрыв анкерного болта или связи;

8) недопустимого повышения или понижения давления в тракте прямоточного котла до встроенных задвижек;

9) погасания факелов в топке при камерном сжигании топлива;

10) снижения расхода воды через водогрейный котел ниже минимально допустимого значения;

11) снижения давления воды в тракте водогрейного котла ниже допустимого;

12) повышения температуры воды на выходе из котла до значения на 20^оС ниже температуры насыщения, соответствующей рабочему давлению воды в выходном коллекторе котла;

13) неисправности автоматики безопасности или аварийной сигнализации, включая исчезновение напряжения на этих устройствах;

14) возникновения в котельной пожара, угрожающего обслуживающему персоналу или котлу.

874. Порядок аварийной остановки котла указывается в технологическом регламенте. Причины аварийной остановки котла записываются в сменном журнале.

Глава 18. Организация ремонта

Сноска. Заголовок главы 18 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

875. Эксплуатирующая организация, выполняет ремонт котла на основании результатов технического освидетельствования и по утвержденному графику ремонта.

Ремонт выполняется по техническим условиям и технологическому регламенту, разработанным до начала выполнения работ.

Сноска. Пункт 875 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

876. На каждый котел заводится ремонтный журнал, в который за подписью лицо обеспечивающий исправное состояние и безопасную эксплуатацию котла вносятся сведения о выполненных ремонтных работах, примененных материалах, сварке и сварщиках, об остановке котлов на чистку и промывку. Замена труб, заклепок и подвальцовка соединений труб с барабанами и коллекторами отмечаются на схеме расположения труб (заклепок), прикладываемых к ремонтному журналу. В ремонтном журнале отражаются результаты осмотра котла до чистки с указанием толщины отложения накипи и шлама и все дефекты, выявленные в период ремонта.

877. Сведения о ремонтных работах, вызывающих проведение досрочного освидетельствования котлов, записываются в ремонтный журнал и заносятся в паспорт котла.

878. До начала производства работ внутри барабана или коллектора котла, соединенного с другими работающими котлами трубопроводами (паропровод, питательные, дренажные, спускные линии и тому другое), а также перед внутренним осмотром или ремонтом элементов, работающих под давлением, при наличии опасности ожога людей паром или водой, котел отсоединяется от всех трубопроводов заглушками; отсоединенные трубопроводы заглушаются.

879. Допускается отключение котлов с давлением выше 4 МПа (40 кгс/см²) двумя запорными кранами при наличии между ними дренажного устройства диаметром условного прохода не менее 32 мм, имеющего прямое соединение с атмосферой. В этом случае приводы задвижек и вентили открытых дренажей запираются на замок таким образом, чтобы исключить возможность ослабления их плотности при запертом замке. Ключи от замков хранятся у лица обеспечивающего безопасную эксплуатацию котла, если не установлен другой порядок их хранения.

880. Толщина заглушек, применяемых для отключения котла, определяется расчетом на прочность. Заглушка имеет выступающую часть (хвостовик), по которой определяется наличие поставленной заглушки. При установке прокладок между фланцами и заглушкой прокладки не допускается иметь хвостовики.

881. Допуск на проведение ремонтных работ производится в соответствии с нарядом - допуском оформленного в соответствии с Правилами оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ в условиях повышенной опасности.

Сноска. Пункт 881 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 19. Постановка на учет (регистрация)

Сноска. Заголовок главы 19 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

882. Постановки на учет котлов эксплуатируемых на опасных производственных объектах и на объектах социальной инфраструктуры до пуска в работу производится в соответствии с Правилами постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств.

Сноска. Пункт 882 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

883. В территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности не подлежат постановке на учет котлы, у которых (t – 100) V < 5, где t – температура насыщенного пара при рабочем давлении, ^оС; V – водяной объем котла, м³.

884. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

885. Постановка на учет котла, не имеющего паспорт изготовителя, производится на основании дубликата паспорта, составленного аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 885 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

886. Паспорт, инструкция и другая эксплуатационная документация, поставляемая с котлом, представляется на государственном и русском языках.

887. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 20. Техническое освидетельствование

Сноска. Заголовок главы 20 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

888. Котел, работающий под давлением более 0,07 МПа или при температуре нагрева воды более 115^оС подвергается техническому освидетельствованию до пуска в работу, периодически - в процессе эксплуатации или внеочередному освидетельствованию. Освидетельствование пароперегревателей и экономайзеров, составляющих с котлом один агрегат, проводится одновременно с котлом.

889. Техническое освидетельствование котла состоит из наружного, внутреннего осмотров и гидравлического испытания.

Техническое освидетельствование котлов эксплуатируемых на опасных производственных объектах и на объектах социальной инфраструктуры проводится после монтажа до постановки на учет.

Перед внутренним осмотром и гидравлическим испытанием котел останавливается, отключается от действующих линий, охлаждается, очищается от загрязнений и продуктов горения, вентилируется (дегазируется).

Сноска. Пункт 889 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

890. Наружный и внутренний осмотры имеют целью:

1) при первичном освидетельствовании проверить, что котел установлен и оборудован в соответствии с настоящими Правилами, что котел и его элементы не имеют повреждений;

2) при периодических и внеочередных освидетельствованиях установить исправность котла и возможность его дальнейшей работы.

891. Техническое освидетельствование проводится в сроки:

1) наружный и внутренний осмотр - не реже одного раза в 4 года;

2) гидравлическое испытание - не реже одного раза в 8 лет.

Наружный и внутренний осмотр проводится в период эксплуатации, пуском смонтированного котла в эксплуатацию, после ремонта котла с применением сварки и после нахождения на консервации более двух лет.

Сноска. Пункт 891 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

892. Гидравлическое испытание имеет целью проверку прочности элементов котла и плотности соединений. Значение пробного гидравлического давления принимается согласно настоящих Правил.

893. Техническое освидетельствование котла подлежащего постановке на учет в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности, техническое освидетельствование организовывает лицо ответственное за исправное состояние и безопасную эксплуатацию котлов и проводится аттестованной организацией при участии государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности уполномоченного органа в области промышленной безопасности, а котел подлежащий постановке на учет в местном исполнительном органе, с участием государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности местного исполнительного органа.

1) паспорт котла согласно приложению 25 к настоящим Правилам, паспорт котла (автономного пароперегревателя, экономайзера) согласно приложению 24 к настоящим Правилам;

2) заключение о качестве монтажа котла;

3) чертежи помещения котельной (план и поперечный разрез, при необходимости и продольный разрез);

4) справка о соответствии участка водоподготовки проектной документации;

5) справка о наличии питательных устройств и соответствии их технических характеристик их проектной документации;

6) положение о производственном контроле в организации;

7) информацию, о том что, котел допущен к применению на территории Республики Казахстан в соответствии с Законом.

При не явки государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности уполномоченного органа в области промышленной безопасности и государственный инспектор по государственному надзору в области промышленной безопасности и местного исполнительного органа техническое освидетельствование проводится без его участия самостоятельно с аттестованной организацией.

Результаты проведенного технического освидетельствования и срок следующего технического освидетельствования заносятся в паспорт котла.

Сноска. Пункт 893 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

894. Котлы, подвергнутые внутреннему осмотру, гидравлическому испытанию изготовителем и поступившие на место установки в собранном виде и котлы, не стоящие на учете подлежат первичному техническому освидетельствованию на месте установки лицом, обеспечивающим исправное состояние и безопасную эксплуатацию котлов.

Сноска. Пункт 894 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

895. Периодическое техническое освидетельствование котлов, стоящих на учете, организовывает и проводит ответственное лицо за исправное состоянием и безопасную эксплуатацию котлов совместно с аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 895 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

896. Результаты технического освидетельствования котла, заносятся в паспорт котла лицом ответственным за исправное состояние и безопасную эксплуатацию котлов с указанием разрешенных параметров и сроков следующего технического освидетельствования, и подписывается лицами, участвовавшими в проведении технического освидетельствования, с оформлением акта технического освидетельствования согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 896 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

897. Если по условиям производства не представляется возможным освидетельствование в назначенный срок, владелец проводит его досрочно.

898. Гидравлическое испытание котлов проводится при удовлетворительных результатах наружного и внутреннего осмотров.

899. Эксплуатирующая организация проводит наружный и внутренний осмотры после каждой очистки внутренних поверхностей, ремонта элементов котлов и перед техническим освидетельствованием. При этом, лицо ответственное за исправное состояние и безопасную эксплуатацию котлов принимает меры по устранению выявленных дефектов до технического освидетельствования.

На тепловых электрических станциях внутренний осмотр котлов проводится в период их капитального ремонта, но не реже одного раза в три года.

Сноска. Пункт 899 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

900. Гидравлическое испытание рабочим давлением владелец котла проводит каждый раз после вскрытия барабана, коллектора или ремонта котла, если характер и объем ремонта не вызывают внеочередного освидетельствования.

901. Внеочередное освидетельствование котла проводится в следующих случаях:

1) если котел находился в бездействии более 12 месяцев;

2) если котел был демонтирован и установлен на новом месте;

3) если произведено выправление выпучин или вмятин, ремонт с применением сварки основных элементов котла (барабана, коллектора, жаровой трубы, трубной решетки, трубопроводов в пределах котла, сухопарника, грязевика, огневой камеры);

4) если сменено более 15% анкерных связей любой стенки;

5) после замены барабана, коллектора экрана, пароперегревателя, пароохладителя или экономайзера;

6) если сменено одновременно более 50% общего количества экранных и кипятильных или дымогарных труб или 100% пароперегревательных и экономайзерных труб;

7) если такое освидетельствование необходимо по результатам осмотра специалистом аттестованной организации и лицом, ответственным за исправное состояние и безопасную эксплуатацию котла;

8) после отработки расчетного срока службы.

Сноска. Пункт 901 с изменениями, внесенными приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

902. Если при освидетельствовании котла будут обнаружены дефекты, снижающие прочность его элементов (утонение стенок, износ связей и тому подобное), то до замены дефектных элементов котел эксплуатируется при пониженных параметрах (давлении и температуре).

Поверочный расчет на усталостную прочность выполняется в соответствии с требованиями ГОСТ 34233.6 "Сосуды и аппараты. Нормы и методы расчета на прочность. Расчет на прочность при малоцикловых нагрузках", СТ РК 2777 "Котлы стационарные и трубопроводы пара и горячей воды. Нормы расчета на прочность. Методы определения толщины стенки", СТ РК 2778 "Котлы стационарные и трубопроводы пара и горячей воды. Нормы расчета на прочность. Определение коэффициентов прочности".

Поверочный расчет пропускной способности предохранительных клапанов проводится согласно ГОСТ 24570-81 "Клапаны предохранительные паровых и водогрейных котлов. Технические требования".

Сноска. Пункт 902 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

903. Если при техническом освидетельствовании котла выявлены дефекты, вызывающие сомнения в его прочности, дефекты, причину которых установить затруднительно, работа такого котла приостанавливается до проведения исследований, а в необходимых случаях, до получения акта обследования аттестованной организации о причинах появления указанных дефектов, о возможности и условиях дальнейшей эксплуатации.

Сноска. Пункт 903 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

904. Если при освидетельствовании котла проводились механические испытания металла барабана, других основных элементов котла и в результате испытаний элемента из углеродистой стали установлено, что временное сопротивление ниже 32 МПа (32 кгс/см²) отношение условного предела текучести при остаточной деформации 0,2% к временному сопротивлению более 0,75, относительное удлинение менее 16%, ударная вязкость на образцах с острым надрезом менее 25 Дж/см2 (2,5 кгс. м/см²), то дальнейшая эксплуатация данного элемента не допускается до получения экспертного заключения, выданного аттестованной организацией. Допускаемые значения указанных характеристик для легированных сталей устанавливаются в каждом конкретном случае изготовителем.

Сноска. Пункт 904 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

905. Результаты технического освидетельствования записываются в паспорт котла лицом, производившим освидетельствование, с указанием разрешенных параметров работы и сроков следующего освидетельствования, и оформляется акт технического освидетельствования котла согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 905 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

906. Если при освидетельствовании проводились дополнительные испытания и исследования, то в паспорт котла записываются виды и результаты этих испытаний и исследований с указанием мест отбора образцов или участков, подвергнутых испытаниям, причины, вызвавшие проведение дополнительных испытаний.

907. Котел, отработавший сверх расчетный срок службы, эксплуатируется на основании акта обследования о возможностях и условиях его дальнейшей эксплуатации, выданного аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 907 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 21. Разрешение на эксплуатацию вновь установленных котлов

Сноска. Заголовок главы 21 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

908. Приемка в эксплуатацию вновь установленного котла осуществляется в соответствии со СНиП РК 4.02-08-2003 "Котельные установки" и ГОСТ 30735 - 2001 "Котлы отопительные водогрейные теплопроизводительностью от 0,1 до 0,4 Мвт. Общие технические условия" после его учета и технического освидетельствования.

909. Пуск котла в работу производится по письменному распоряжению технического руководителя организации после проверки готовности оборудования котельной установки к эксплуатации и организации его обслуживания.

910. На каждом котле, введенном в эксплуатацию, на видном месте прикрепляется таблица форматом не менее 300х200 мм с указанием данных:

1) регистрационный номер;

2) разрешенное давление;

3) число, месяц и год следующего внутреннего осмотра и гидравлического испытания.

Глава 22. Котлы, работающие с высокотемпературными органическими теплоносителями

Сноска. Заголовок главы 22 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

911. Требования настоящего раздела распространяются на паровые котлы с рабочим давлением выше 0,07 МПа (0,7 кгс/см²) и жидкостные котлы с температурой жидкости, превышающей температуру насыщения при давлении 0,07 МПа (0,7 кгс/см²), работающие с высокотемпературным органическим теплоносителем.

912. Применение теплоносителей, отличных от указанных в паспорте котла, согласовывается с изготовителем котла.

Параграф 2. Конструкция

913. Присоединение опускных труб к верхнему барабану парового котла на высоте от нижней образующей барабана, превышающей 1/3 диаметра барабана, не допускается.

914. Барабаны, горизонтально расположенные участки кипятильных труб и другие элементы котлов, в которых возможно расслоение теплоносителя, надежно изолируются от обогрева.

915. Котел оснащается воздушниками. Воздушники располагать так, чтобы обеспечивался пуск и работа котла путем периодического удаления из него газообразных продуктов.

916. Запорное устройство воздушника устанавливается непосредственно у котла.

917. Отводящий трубопровод воздушника подсоединяется к стационарному сосуду, который располагается не ближе 5 м от источника тепла с открытым огнем.

918. Установка запорной арматуры на трубопроводах, объединяющих воздушники нескольких котлов, не допускается.

919. В случае, если отвод газообразных продуктов разложения теплоносителя через воздушники невозможен, котел оборудуется газоотделителем, обеспечивающим полный отвод этих продуктов во время эксплуатации котла.

920. Соединения труб с барабанами и коллекторами, соединения трубопроводов сварные. Фланцевые соединения допускается применять в местах установки фланцевой арматуры. В этих случаях допускаются фланцы типа "шип-паз".

921. Лазы барабана круглой формы диаметром не менее 400 мм. Крышка лаза в месте уплотнения имеет "шип", а по уплотнительной поверхности горловины лаза-"паз".

922. Применение чугуна и цветных металлов для изготовления элементов котла и арматуры не допускается.

923. Для опорожнения системы и котлов от теплоносителя вне помещения котельной устанавливается бак.

924. Конструкция котла и сливных линий обеспечивает беспрепятственный слив теплоносителя самотеком и полное удаление его из котла.

925. В жидкостных котлах обеспечивается избыточное давление, исключающее возможность вскипания теплоносителя в котле и в верхней точке внешней циркуляционной системы. Это давление обеспечивается поддавливанием теплоносителя инертным газом или установкой расширительного сосуда на соответствующей высоте.

926. Теплопроизводительность обогревающих устройств исключает возможность повышения мощности котла выше номинальной.

927. Топки котлов оборудуются устройствами для тушения загоревшегося теплоносителя.

928. В котлах с самотечным возвратом конденсата питание котла производится в нижний барабан или коллектор через гидравлическую петлю.

929. При параллельной работе двух и более котлов в системе с самотечным возвратом конденсата нижние барабаны (коллекторы) котлов соединяются между собой уравнительной линией.

Параграф 3. Арматура

930. Арматура и материалы, применяемые для изготовления ее элементов и уплотнений, выбирается в зависимости от рабочих параметров и свойств органического теплоносителя.

931. В котлах используется арматура сильфонного типа. Допускается применение сальниковой арматуры на давление не менее 1,6 МПа (16 кгс/см²).

932. Арматура присоединяется к патрубкам и трубопроводам с помощью сварки.

933. На котлах со стороны входа и выхода теплоносителя устанавливается запорная арматура. Запорная арматура располагается в легкодоступном и безопасном для обслуживания месте либо управляться дистанционно.

934. Фланцевые соединения, арматура и насосы не допускается устанавливать вблизи смотровых отверстий, лазов, устройств сброса давления и вентиляционных отверстий топок и газоходов.

935. На спускной линии теплоносителя в непосредственной близости от котла (на расстоянии не более 1 м) устанавливаются последовательно два запорных органа.

Параграф 4. Указатели уровня жидкости

936. Элементы указателя уровня, соприкасающиеся с органическим теплоносителем, в особенности его прозрачный элемент, выполняются из негорючих материалов, устойчивых против воздействия на них органического теплоносителя при рабочих температуре и давлении.

937. В указателях уровня жидкости прямого действия внутренний диаметр арматуры, служащей для отключения указателя уровня от котла, составляет не менее 8 мм.

938. Проходное сечение запорной арматуры предусматривается не меньше проходного сечения отверстий в корпусе указателя уровня.

939. Установка пробных кранов или клапанов взамен указателей уровня жидкости в паровом котле не допускается.

Параграф 5. Манометры

940. На жидкостном котле манометры устанавливаются на входе в котел и выходе из него.

Параграф 6. Приборы для измерения температуры

941. На отводящем из котла трубопроводе пара или нагретой жидкости непосредственно у котла перед запорным органом устанавливаются показывающий и регистрирующий температуру приборы, а на подводящем трубопроводе - прибор, показывающий температуру.

Параграф 7. Предохранительные клапана

942. На каждом котле устанавливаются не менее двух предохранительных клапанов.

943. Суммарная пропускная способность предохранительных устройств, устанавливаемых на паровом котле, не менее номинальной паропроизводительности котла.

944. Суммарная пропускная способность предохранительных клапанов, устанавливаемых на жидкостном котле, достаточно для отвода прироста объема расширившегося теплоносителя при номинальной теплопроизводительности котла.

945. Применение рычажно-грузовых предохранительных клапанов не допускается.

946. Допускается применение только предохранительных клапанов полностью закрытого типа. Условный проход предохранительного клапана обеспечивается не менее 25 и не более 150 мм.

947. Допускается установка предохранительных устройств на расширительном сосуде, не отключаемом от котла.

948. Допускается установка между котлом (сосудом) и предохранительными клапанами трехходового вентиля или другого устройства, исключающего возможность одновременного отключения всех предохранительных клапанов. При отключении одного или нескольких предохранительных клапанов остальные обеспечивают необходимую пропускную способность.

949. Суммарная пропускная способность предохранительных клапанов, устанавливаемых на расширительном сосуде, предусматривается не меньше массового потока инертного газа, поступающего в сосуд в аварийном случае.

950. Отвод от предохранительных клапанов пара или жидкости, нагретой до температуры кипения или выше, производится через конденсационные устройства, соединенные с атмосферой, при этом противодавление не превышает 0,03 МПа (0,3 кгс/см²).

951. Отключающие и подводящие трубопроводы снабжаются обогревающими устройствами для предотвращения затвердевания теплоносителя.

Параграф 8. Расширительные сосуды

952. Жидкостные котлы и системы обогрева имеют расширительные сосуды или свободный объем для приема теплоносителя, расширившегося при его нагреве.

953. Геометрический объем расширительного сосуда составляет менее чем в 1,3 раза больше приращения объема жидкого теплоносителя, находящегося в котле и установке, при его нагреве до рабочей температуры.

954. Расширительный сосуд помещается в высшей точке установки.

955. Расширительный сосуд оснащается указателем уровня жидкости, манометром и предохранительным устройством от превышения давления сверх допустимого.

956. При установке двух и более расширительных сосудов жидкостные и газовые объемы этих сосудов соединяются трубопроводами. Жидкостные соединительные трубопроводы присоединяются в низших точках этих сосудов, а газовые - в высших. Проходное сечение этих трубопроводов предусматривается не меньше сечения расширительного трубопровода согласно требованиям пункта 953 настоящих Правил.

957. Регулировка подвода инертного газа к расширительному сосуду осуществляется автоматически.

958. Жидкостный котел соединяется с расширительным сосудом с помощью предохранительного расширительного трубопровода (далее- "расширительный трубопровод"). Установка запорной арматуры на этом трубопроводе не допускается.

959. Расширительный трубопровод присоединяется непосредственно к котлу либо к подающему или возвратному трубопроводу.

960. Расширительный трубопровод имеет постоянный подъем в сторону расширительного сосуда.

961. Расширительный трубопровод не должен иметь сужающихся участков и устройств. Проходное сечение насоса и арматуры при установке их между котлом и расширительным трубопроводом предусматривается не меньше проходного сечения расширительного трубопровода.

962. Условный проход расширительного трубопровода не менее Dy 25, его следует выбирать в зависимости от номинальной теплопроизводительности котла, приведенной в приложении 28 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 962 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 9. Автоматическая защита

963. Котлы оснащаются технологическими защитами, отключающими обогрев, в случаях:

1) снижения уровня теплоносителя ниже низшего допустимого уровня;

2) повышения уровня теплоносителя выше высшего допустимого уровня;

3) увеличения температуры теплоносителя выше значения, указанного в проекте;

4) увеличения давления теплоносителя выше значения, указанного в проекте;

5) снижения уровня теплоносителя в расширительном сосуде ниже допустимого значения;

6) достижения минимального значения расхода теплоносителя через жидкостный котел и минимальной паропроизводительности (теплопроизводительности) парового котла, указанных в паспорте;

7) недопустимого повышения или понижения давления газообразного топлива перед горелками;

8) недопустимого понижения давления жидкого топлива перед горелками, кроме ротационных горелок;

9) недопустимого уменьшения разрежения в топке;

10) недопустимого понижения давления воздуха перед горелками с принудительной подачей воздуха;

11) погасания факелов горелок.

964. При достижении предельно допустимых параметров котла автоматически включается звуковая и световая сигнализации.

965. Возникающие дефекты в цепях управления, создающие аварийную ситуацию в работе котла, исчезновение вспомогательной энергии в гидравлических, пневматических или электрических отключателях вызывают срабатывание автоматической защиты, отключающей обогрев и (или) включение световой и звуковой сигнализаций.

966. Исчезновение в системе сигнализации вспомогательной энергии вызывает включение автоматической защиты, отключающей обогрев котла, и (или) включение дополнительной сигнализации.

Параграф 10. Насосы

967. Для каждого из паровых котлов при индивидуальной схеме питания устанавливается не менее двух питательных насосов, из которых один является рабочим, а другой - резервным. Электрическое питание насосов осуществляется от двух независимых источников.

968. При групповой схеме питания количество питательных насосов выбирается с таким расчетом, чтобы в случае остановки самого мощного насоса суммарная подача оставшихся насосов составляла не менее 100 % номинальной паропроизводительности всех рабочих котлов.

969. Для паровых котлов, в которые конденсат возвращается самотеком, установка питательных насосов не обязательна.

970. Для жидкостных котлов устанавливаются не менее двух циркуляционных насосов с электрическим приводом, из которых один - резервный. Подача и напор циркуляционных насосов выбираются таким образом, чтобы обеспечить скорость циркуляции теплоносителя в котле.

971. Жидкостные котлы оборудуются линией рециркуляции с автоматическим устройством, обеспечивающим поддержание постоянного расхода теплоносителя через котлы при частичном или полном отключении потребителя.

972. Паровые котлы с принудительной подачей теплоносителя и жидкостные котлы оборудуются автоматическими устройствами, прекращающими подачу топлива при отключении электроэнергии, а при наличии двух независимых источников питания электродвигателей насосов - устройством, переключающим с одного источника питания на другой.

973. Для восполнения потерь циркулирующего в системе теплоносителя предусматривается устройство для обеспечения подпитки системы.

Параграф 11. Установка и эксплуатация

974. Паровые и жидкостные котлы устанавливаются в отдельно стоящих котельных.

975. При установке котлов на открытых площадках осуществляются меры, исключающих возможность остывания котла с высокотемпературным органическим теплоносителем.

976. В помещении котельной, в зоне расположения трубопроводов и емкостей с котлами работающие с высокотемпературным органическим теплоносителем должно поддерживаться температура, при которой исключается застывание теплоносителя.

977. В помещении котельной допускается установка расходного бака с жидким теплоносителем для проведения периодической подпитки котлов и регенерации высокотемпературного органического теплоносителя. Баки оборудуются обогревом. Размещение баков над котлами не допускается.

978. В зависимости от продолжительности работы, температурных условий, удельных тепловых напряжений поверхностей нагрева и условий эксплуатации котлов, работающие с высокотемпературным органическим теплоносителем, подвергаются периодической регенерации.

979. Продолжительность времени работы котлов между регенерациями и методика определения степени разложения теплоносителя устанавливаются технологическим регламентом. Содержание продуктов разложения в теплоносителе не превышает 10%.

980. Для каждого котла составляется график технического осмотра поверхностей нагрева и очистки от смолистых отложений. Технический осмотр и очистка поверхностей нагрева производятся систематически, но не реже чем через 8000 часов работы котла с отметкой в ремонтном журнале.

981. Котлы перед пуском их в работу после монтажа или ремонта, связанного с применением сварки или заменой отдельных элементов котла, владельцем котла подвергаются испытанию на герметичность давлением, равным рабочему.

982. Учет котлов с высокотемпературным органическим теплоносителем и разрешение на пуск в эксплуатацию производятся, согласно раздела 19.

983. Порядок и сроки проведения технических освидетельствований котлов с высокотемпературным органическим теплоносителем устанавливаются согласно инструкции по эксплуатации изготовителя, но не реже сроков, установленных в разделе 20.

Глава 23. Содорегенерационные котлы

Сноска. Заголовок главы 23 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

984. Для содорегенерационных котлов допускаются рабочие параметры: давление до 4 МПа (40 кгс/см²) и температура перегретого пара до 440^о С. Проектирование и изготовление содорегенерационных котлов на более высокие параметры допускаются при обеспечении мер по предупреждению высокотемпературной коррозии поверхностей нагрева.

985. В содорегенерационных котлах предусматривается сжигание щелоков и вспомогательного топлива: мазута или природного газа.

Параграф 2. Конструкция, оснащение и контроль

986. Расположение вспомогательного оборудования и трубопроводов должна исключать возможность попадания воды в топку.

987. Содорегенерационные котлы оборудуется системой охлаждения леток плава химически очищенной деаэрированной водой. Конструкция и расположение леток исключает возможность попадания воды в топочную камеру при их повреждении.

988. Оснащение содорегенерационных котлов контрольно-измерительными приборами и приборами безопасности производится в соответствии с проектом.

989. Количество и подачу питательных устройств для содорегенерационных котлов выбираться, как для котлов со слоевым способом сжигания. При этом производительность насосов с паровым приводом выбирается по условиям нормального охлаждения содорегенерационных котлов при аварийном отключении насосов с электрическим приводом.

990. Все сварные стыковые соединения топочной камеры подвергаются сплошному радиографическому контролю.

Параграф 3. Установка и эксплуатация

991. Содорегенерационные котлы устанавливаются в отдельном здании, а пульт управления котлами - в отдельном от котельного цеха помещении, имеющем выход помимо помещения для содорегенерационных котлов.

992. Эксплуатация содорегенерационных котлов на щелоках при содержании в черном щелоке перед форсунками менее 55% сухих веществ не допускается.

993. Содорегенерационные котлы переводятся на сжигание вспомогательного топлива в случаях:

1) возникновения опасности поступления воды или разбавленного щелока в топку;

2) выхода из строя половины леток плава;

3) прекращения подачи воды на охлаждение леток;

4) выхода из строя всех перекачивающих насосов зеленого щелока;

5) выхода из строя всех перекачивающих насосов или дымососов, или всех вентиляторов.

994. Содорегенерационные котлы останавливают и отключают действиями защит или персоналом в случаях, предусмотренных технологическим регламентом, в частности:

1) при поступлении воды в топку;

2) исчезновении напряжения на устройствах дистанционного и автоматического управления, на всех контрольно-измерительных приборах;

3) течи плава помимо леток или через не плотности топки и невозможности ее устранения;

4) прекращении действия устройств дробления струи плава и остановке мешалок в растворителе плава.

Глава 24. Конструкция трубопроводов пара и горячей воды

Сноска. Заголовок главы 24 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общее положение

995. Проектирование трубопроводов производиться в соответствии с настоящими Правилами и проектами.

996. В проекте указывается: расчетный срок службы, расчетный ресурс, расчетное число пусков (для трубопроводов I и II категории).

997. В проекте трубопроводов приводятся требование к ремонту и контролю металла при монтаже и эксплуатации в период расчетного срока службы.

998. При проектировании трубопроводов предусматривается возможность выполнения всех видов контроля, требуемых в настоящих Правилами.

999. Изменения в конструкции труборовода производится на основании расчетов, обеспечивающих проектные параметры.

1000. Соединение деталей и элементов трубопроводов производится сваркой. Применение фланцевых соединений допускается только для присоединения трубопроводов к арматуре и детали оборудования, имеющим фланцы.

1001. Резьбовые соединения допускается для присоединения чугунной арматуры на трубопроводах IV категории с условным проходом не более 100 мм.

1002. Тройковые соединения, изготовляемые из труб с продольным швом, применяется для трубопроводов III и IV категорий: при этом выполняется проверка качества всех сварных соединений радиографией или ультразвуковым методом.

1003. Трубопроводы и несущие металлические конструкции имеют надежную защиту от коррозии.

1004. Все элементы трубопроводов с температурой наружной поверхности стенки выше 45^оС, расположенные в доступных для обслуживающего персонала местах, покрываются тепловой изоляцией, температура наружной поверхности которой не должна превышать 45^оС.

1005. На трубопроводах I категории в местах расположения сварных соединений и точек измерения ползучести металла устанавливаются съемные участки изоляции.

1006. Вварка штуцеров, дренажных труб, бобышек и других деталей в сварные швы, а также в коленах трубопроводов не допускается.

Параграф 2. Криволинейные элементы

1007. Штампосварные колена допускается применять с одним или двумя продольными сварными швами диаметрального расположения при условии проведения контроля радиографией или ультразвуковым методом по всей длине швов.

1008. Сварные секторные колена допускается применять для трубопроводов III и IV категории. Угол сектора - не более 30^о. Возможность контроля этих швов с обеих сторон по наружной поверхности обеспечивается расстоянием между соседними сварными швами по внутренней стороне колена. Спиральношовные трубы для изготовления секторных колен тепловых сетей не применяются.

1009. Толщина стенки колена на любом его участке - не менее значений, установленных расчетом на прочность.

1010. Применение колен, кривизна которых образовывается за счет складок (гофр) по внутренней стороне колена, не допускается.

1011. Максимальная овальность поперечного сечения колена, вычисляемая по формуле:

(где D_amax, D_amin- максимальный и минимальный наружный диаметр в измеряемом сечении колена соответственно).

1012. Овальность поперечного сечения колена - не выше величин, указанных в конструкторской документации.

Параграф 3. Сварные соединения и их расположение

1013. Все сварные соединения трубопроводов (включая швы приварных деталей) располагаются так, чтобы обеспечить возможность их контроля.

1014. Для соединения труб и фасонных деталей применяется сварка встык с полным проплавлением.

1015. Угловые сварные соединения допускаются для приварки к трубопроводам штуцеров, труб, плоских фланцев. Угловые соединения выполняются с полным проплавлением.

1016. Допускаются угловые сварные соединения с конструктивным зазором (конструктивным не проваром) для труб и штуцеров с внутренним диаметром 100 мм и менее и плоских фланцев с условным давлением не более 2,5 МПа (25 кгс/см²) и температурой не более 350^оС.

1017. Нахлесточные соединения допускаются для накладок, укрепляющих отверстия в трубопроводах III и IV категории.

1018. В стыковых сварных соединениях элементов с различной толщиной стенок обеспечивается плавный переход от большего к меньшему сечению путем соответствующей односторонней или двусторонней механической обработки конца элемента с более толстой стенкой.

1019. Угол наклона поверхностей переходов не должен превышать 15^о.

1020. При разнице в толщине стенок менее 30% от толщины стенки тонкого элемента, но не более 5 мм, допускается выполнение указанного плавного перехода со стороны раскрытия кромок за счет наклонного расположения поверхности шва.

1021. Данные положения не распространяются на сварные соединения с литыми, коваными и штампованными деталями, а также с крутоизогнутыми коленами. Углы переходов на концах таких деталей, углы наклона поверхности швов не должны превышать норм, установленных в проектно-технической документации.

1022. При сварке труб и других элементов с продольными и спиральными сварными швами, последние предусматриваются смещенными один относительно другого. При этом смещение предусматривается, не менее трехкратной толщины стенки свариваемых труб (элементов), но не менее 100 мм для труб с наружным диаметром более 100 мм.

1023. Для поперечных стыковых сварных соединений, не подлежащих ультразвуковому контролю или местной термической обработке, расстояние между осями соседних сварных швов на прямых участках трубопровода предусматривается не менее трехкратной толщины стенки свариваемых труб (элементов), но не менее 100 мм. Это требование не распространяется на трубы и элементы с наружным диаметром менее 100 мм.

1024. Для поперечных стыковых сварных соединений, подлежащих ультразвуковому контролю, длина свободного прямого участка труб элемента) в каждую сторону от оси шва (до ближайших приварных деталей и элементов, начала гиба, оси соседнего поперечного шва и так далее) должно быть не менее величины, приведенных в приложении 29 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1024 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1025. Для поперечных стыковых сварных соединений, подлежащих местной термической обработке, длина свободного прямого участка трубы (элемента) в каждую сторону от оси шва (до ближайших приварных деталей и элементов, начала гиба, соседнего поперечного шва и так далее) предусматривается не менее величины l, определяемой по формуле:

но не менее 100 мм. Здесь Dm- средний диаметр трубы (элемента), равный Dm = Da-S; Da - номинальный наружный диаметр, мм; S - номинальная толщина стенки трубы (элемента), мм.

Сноска. Пункт 1025 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1026. При установке крутоизогнутых, штампованных и штампосварных колен допускается расположение поперечных сварных соединений у начала закругления и сварка между собой крутоизогнутых колен без прямого участка.

1027. Для угловых сварных соединений труб и штуцеров с элементами трубопроводов расстояние от наружной поверхности элемента до начала гиба трубы или до оси поперечного стыкового шва предусматривается:

1) для труб (штуцеров) с наружным диаметром до 100 мм - не менее наружного диаметра трубы, но не менее 50 мм;

2) для труб (штуцеров) с наружным диаметром 100 мм и более - не менее 100 мм.

1028. Расстояние от оси поперечного сварного соединения трубопровода до края опоры или подвески выбирается исходя из возможности проведения осмотра, контроля и термообработки.

Параграф 4. Прокладка трубопроводов

1029. Проект прокладки трубопроводов разрабатывается с учетом требований настоящих Правил. Подземная прокладка трубопроводов I категории в одном канале совместно с другими технологическими трубопроводами не допускается.

1030. При прокладке трубопроводов в полупроходных каналах высота каналов в свету предусматривается не менее 1,5 м, ширина прохода между изолированными трубопроводами, не менее 0,6 м.

1031. При прокладке трубопроводов в проходных тоннелях (коллекторах) высота тоннеля (коллектора) в свету предусматривается не менее 2 м, а ширина прохода между изолированными трубопроводами-не менее 0,7 м.

1032. В местах расположения запорной арматуры (оборудования) ширина тоннеля выбирается достаточной для удобного обслуживания установленной арматуры (оборудования). При прокладке в тоннелях нескольких трубопроводов их взаимное размещение обеспечивает удобное проведение ремонта трубопроводов и замены отдельных частей.

1033. При надземной открытой прокладке трубопроводов допускается совместная прокладка трубопроводов всех категорий с технологическими трубопроводами разного назначения, за исключением случаев, когда такая прокладка противоречит строительным нормам.

1034. В камерах для обслуживания подземных трубопроводов предусматривается не менее двух люков с лестницами или скобами.

1035. Проходные каналы оборудуются входными люками с лестницей или скобами. Расстояние между люками, не более 300 м, а в случае совместной прокладки с другими трубопроводами, не более 40 м. Входные люки предусматриваются во всех конечных точках тупиковых участков, на поворотах трассы и в узлах установки арматуры.

1036. Для горизонтальных участков трубопровода предусматривается уклон не менее 0,004 для трубопроводов тепловых сетей допускается уклон не менее 0,002.

1037. При трассировке исключается возможность образования водяных застойных участков.

1038. Арматура устанавливается в местах, удобных для обслуживания и ремонта. В необходимых случаях устраиваются лестницы и площадки.

1039. Устанавливаемая чугунная арматура защищается от напряжений изгиба.

Параграф 5. Компенсация тепловых расширений

1040. Каждый участок трубопровода между неподвижными опорами рассчитывается на компенсацию тепловых удлинений, которая осуществляется за счет самокомпенсации или путем установки компенсаторов. Применение чугунных сальниковых компенсаторов не допускается.

1041. На паропроводах с внутренним диаметром 150 мм и более и температурой пара 300^оС и выше устанавливаются указатели перемещений для контроля за расширением паропроводов и наблюдения за правильностью работы опорно-подвесной системы. Места установки указателей и расчетные значения перемещений по ним указываются в проекте паропровода. К указателям перемещений обеспечивается свободный доступ, для обслуживания монтируются площадки и лестницы.

Параграф 6. Опорно-подвесная система

1042. Несущие конструкции трубопровода, его опоры и подвески (за исключением пружин) рассчитываются на вертикальную нагрузку от массы трубопровода, наполненного водой и покрытого изоляцией, и на усилия, возникающие от теплового расширения трубопроводов.

1043. Опоры и подвески паропроводов рассчитываются без учета массы воды при гидравлических испытаниях, но с учетом массы пара. В этом случае проектом предусматривается применение приспособлений для разгрузки пружин, опор и подвесок при гидравлическом испытании.

1044. Неподвижные опоры рассчитываются на усилия, передаваемые на них при наиболее неблагоприятном сочетании нагрузок.

Параграф 7. Дренажи

1045. В нижних точках каждого отключаемого задвижками участка трубопровода предусматриваются спускные штуцера, снабженные запорной арматурой, для опорожнения трубопровода.

1046. Для отвода воздуха в верхних точках трубопроводов устанавливаются воздушники.

1047. Все участки паропроводов, которые могут быть отключены запорными органами, для возможности их прогрева и продувки снабжаются в концевых точках штуцером с вентилем, а при давлении свыше 2,2 МПа (22 кгс/см²) - штуцером и двумя последовательно расположенными вентилями: запорным и регулирующим. Паропроводы на давление 20 МПа (200 кгс/см²) и выше обеспечиваются штуцерами с последовательно расположенными запорным и регулирующим вентилями и дроссельной шайбой. В случаях прогрева участка паропровода в обоих направлениях продувка предусматривается с обоих концов участка.

1048. При устройстве дренажей предусматривается возможность контроля за их работой во время прогрева трубопровода.

1049. Нижние концевые точки паропроводов и нижние точки их изгибов снабжаются устройством для продувки.

1050. Расположение дренажных точек на горизонтальных участках паропроводов, места расположения и конструкция дренажных устройств трубопроводов устанавливаются проектной организацией.

1051. Непрерывный отвод конденсата через конденсационные горшки или другие устройства, обязателен для паропроводов насыщенного пара и для тупиковых участков паропроводов перегретого пара.

1052. Для тепловых сетей непрерывный отвод конденсата в нижних точках трассы обеспечивается независимо от состояния пара.

Параграф 8. Арматура и редуцирующие устройства

1053. Каждый трубопровод для обеспечения безопасных условий эксплуатации оснащается приборами для измерения давления и температуры рабочей среды, а в необходимых случаях- запорной и регулирующей арматурой, редукционными и предохранительными устройствами и средствами защиты и автоматизации.

1054. Количество и размещение арматуры, средств измерения, автоматизации и защиты предусматриваются проектной организацией с учетом обеспечения безопасного обслуживания и ремонта.

1055. Предохранительные устройства рассчитываются и регулируются так, чтобы давление в защищаемом элементе не превышало расчетное более чем на 10 %, а при расчетном давлении до 0,5 МПа (5 кгс/см²)- не более чем на 0,05 МПа (0,5 кгс/см²).

1056. Расчет пропускной способности предохранительных устройств производится согласно ГОСТ 24570 – 81 "Клапаны предохранительные паровых и водогрейных котлов. Технические требования".

Сноска. Пункт 1056 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1057. Превышение давления при полном открытии предохранительного клапана выше чем, на 10% расчетного допускается лишь в том случае, если это предусмотрено расчетом на прочность трубопровода.

1058. Если эксплуатация трубопровода разрешена на пониженном давлении, то регулировка предохранительных устройств производится по этому давлению, причем пропускная способность устройств проверяется расчетом.

1059. Отбор среды от патрубка, на котором установлено предохранительное устройство, не допускается. Установка запорных органов до и после предохранительных устройств не допускается.

1060. Предохранительные клапаны оборудуются отводящими трубопроводами, предохраняющие персонал от ожогов при срабатывании клапанов. Эти трубопроводы защищаются от замерзания и оборудуются дренажами для слива скапливающегося в них конденсата. Установка запорных органов на дренажах не допускается.

1061. Конструкция грузового или пружинного клапана оборудуются устройством для проверки исправности действия клапана во время работы трубопровода путем принудительного открытия. В случае установки на трубопроводе электромагнитного импульсно-предохранительного устройства оно должно оборудовано устройством, позволяющим производить принудительное открытие клапана дистанционно со щита управления.

1062. Класс точности манометров не ниже:

1) 2,5 - при рабочем давлении до 2,5 МПа (25 кгс/см²);

2) 1,5 - при рабочем давлении более 2,5 МПа (25 кгс/см²) до 14 МПа (140 кгс/см²);

3) 1,0 - при рабочем давлении более 14 МПа (140 кгс/см²).

1063. Шкала манометров выбирается из условия, чтобы при рабочем давлении стрелка манометра находилась в средней трети шкалы.

1064. На стекле манометра наносится красная черта над делением величины рабочего давления, соответствующего условиям эксплуатации.

Сноска. Пункт 1064 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1065. Манометр устанавливается так, чтобы его показания были отчетливо видны обслуживающему персоналу, при этом шкала его располагается вертикально или с наклоном вперед до 30^о для улучшения видимости показаний.

1066. Номинальный диаметр манометров, устанавливаемых на высоте до 2 м от уровня площадки наблюдения за манометрами, предусматривается не менее 100 мм, на высоте от 2 до 3 м - не менее 160 мм и на высоте от 3 до 5 м - не менее 250 мм. При расположении манометра на высоте более 5 м устанавливается сниженный манометр в качестве дублирующего.

1067. Перед каждым манометром устанавливается трехходовой кран или другое аналогичное устройство для продувки, проверки и отключения манометра. Перед манометром, предназначенным для измерения давления пара, устанавливается сифонная трубка диаметром не менее 10 мм.

1068. На арматуру наносится маркировка на корпусе, в которой указано:

1) наименование или товарный знак изготовителя;

2) условный проход;

3) условное давление и температура среды;

4) направление потока среды;

5) марка стали.

1069. Арматура с условным проходом 50 мм и более поставляется с паспортом установленной формы, где указываются данные по химическому составу, механическим свойствам металла, режимы термической обработки и результаты неразрушающего контроля. Приводятся данные к основным деталям арматуры: корпусу, крышке, шпинделю, затвору и крепежу.

1070. На маховиках арматуры обозначается направление вращения при открытии и закрытии арматуры.

1071. При конструировании привода арматуры трубопроводов соблюдаются условия:

1) открытие арматуры производится движением маховика против часовой стрелки, закрытие - по часовой стрелке; предусматривается возможность закрытия вентилей и задвижек на цепи и замки;

2) при движении указателя открытия арматуры в прорези, не допускается ограничение его движения в крайних положениях; на шкале указателя открытия арматуры крайние положения обозначаются надписями.

1072. Трубопровод, расчетное давление которого ниже давления питающего его источника, оборудуется редуцирующим устройством с манометром и предохранительным клапаном, которые устанавливаются со стороны меньшего давления (редукционно-охладительные установки или другие редуцирующие устройства).

1073. Редукционные и редукционно-охладительные устройства оборудуются автоматическим регулированием давления и температуры пара.

1074. В целях облегчения открытия задвижек и вентилей, требующих значительного вращающего момента для прогрева паропроводов (в технически обоснованных случаях) они оснащаются обводными линиями (байпасами), диаметр которых определяется проектной организацией.

1075. Задвижки и вентили, требующие для открытия и закрытия усилие более 25 кгс, имеют электрические привода.

Глава 25. Материалы и полуфабрикаты

Сноска. Заголовок главы 25 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

1076. Для монтажа и ремонта трубопроводов и их деталей, работающих под давлением, применяются материалы и полуфабрикаты, указанные в приложении 19 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1076 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1077. Применение материалов, перечисленных в приложении 19 к настоящим Правилам не указанных в таблицах, допускается, если параметры материалов не ниже требований, вышеуказанном приложении.

Сноска. Пункт 1077 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1078. Применение материалов и полуфабрикатов, не приведенных в приложении к 19 настоящим Правилам расширение пределов их применения, сокращение объема испытаний и контроля разрешается на основании положительных результатов испытаний.

Сноска. Пункт 1078 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1079. Данные о качестве и свойствах материалов и полуфабрикатов подтверждаются сертификатом изготовителя полуфабриката и соответствующей маркировкой. При отсутствии или неполноте сертификата (маркировки) организация, проводящая монтаж или ремонт трубопровода, проводят испытания с оформлением результатов протоколами, дополняющими (заменяющими) сертификат поставщика полуфабриката.

1080. При выборе материала для трубопроводов, сооружаемых в районах с холодным климатом, кроме рабочих параметров, учитывается влияние низких температур при эксплуатации, монтаже, погрузочно-разгрузочных работах и хранении.

Параграф 2.Стальные полуфабрикаты

1081. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1082. Полуфабрикаты поставляются в термически обработанном состоянии. Режим термической обработки указывается в сертификате изготовителя полуфабриката.

1083. Допускается поставка полуфабрикатов без термической обработки в случаях:

1) если механические и технологические характеристики металла обеспечиваются технологией изготовления полуфабриката (например, методом проката);

2) если у изготовителя оборудования полуфабрикат подвергается горячему формообразованию, совмещенному с термической обработкой, или последующей термической обработке.

В этих случаях поставщик полуфабрикатов контролирует свойства на термически обработанных образцах.

1084. Допустимость использования полуфабрикатов без термической обработки подтверждается результатами испытаний.

      1085. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1086. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1087. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1088. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1089. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1090. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1091. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1092. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1093. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1094. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1095. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1096. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      1097. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1098. Гарантируемые значения пределов длительной прочности на ресурс 10⁴, 10⁵ и 2 х 10⁵ ч обосновываются статистической обработкой данных испытаний и периодическим контролем продукции и подтверждаются положительным заключением испытаний.

1099. Перечень видов контроля механических характеристик возможно сократить по сравнению с указанным в приложении 19 к настоящим Правилам, при условии обеспечения нормированных значений характеристик изготовителем полуфабриката, проведением испытаний на растяжение и периодического контроля продукции. Порядок сокращения объема испытаний и контроля установлен в пункте 1078 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 1099 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Листовая сталь

Сноска. Параграф 3 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 4. Стали новых марок

Сноска. Заголовок параграфа 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1102. Пределы применения труб из сталей различных марок, виды обязательных испытаний и контроля предусматриваются в соответствии с приложением 19 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1102 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1103. Бесшовные трубы изготовляются из катаной, кованой или центробежнолитой заготовки.

1104. Применение электросварных труб с продольным или спиральным швом допускается при условии выполнения радиографического или ультразвукового контроля сварного шва по всей длине.

1105. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1106. Допускается не производить гидравлическое испытание бесшовных труб в случаях:

1) если труба подвергается по всей поверхности контролю физическими методами (радиографическим, ультразвуковым контролем или им равноценными);

2) для труб при рабочем давлении 5 МПа (50 кгс/см²) и ниже, если изготовитель труб гарантирует положительные результаты гидравлических испытаний.

1107. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 5. Стальные поковки, прокат и штамповки.

Сноска. Параграф 5 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 6. Стальные отливки

Сноска. Параграф 6 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 7. Крепеж

1116. Пределы применения сталей различных марок для крепежа, виды обязательных испытаний контроля принимаются в соответствии с приложением 19 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1116 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1117. Применяемые материалы крепежных деталей выбираются с коэффициентом линейного расширения, близким к аналогичному коэффициенту материала фланцев, причем разница в этих коэффициентах не выше 10%. Применение сталей с различными коэффициентами линейного расширения (более 10%) допускается в случаях, обоснованных расчетом на прочность или экспериментальными исследованиями, и в случаях, когда расчетная температура крепежа не превышает 50°С.

Сноска. Пункт 1117 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1118. Крепежные детали, изготовленные холодным деформированием, подвергаются термической обработке-отпуску (за исключением деталей из углеродистой стали, работающих при температурах до 200^оС). Накатка резьбы не требует последующей термической обработки.

Параграф 8. Чугунные отливки

Сноска. Параграф 8 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 9. Цветные металлы и сплавы

Сноска. Параграф 9 исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 10. Стали новых марок

1127. Применение материалов и полуфабрикатов, изготовленных из сталей новых марок, не приведенных в приложении 19 к настоящим Правилам возможно на основании положительных испытаний на соответствие механических, физических и технологических свойствах материалов в состоянии после основной и дополнительной термической обработки и об эксплуатационных характеристиках, на расчетный ресурс.

Сноска. Пункт 1127 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1128. Механические свойства (временное сопротивление, условный предел текучести при остаточной деформации 1% для аустенитных хромоникелевых сталей и 0,2% для остальных марок сталей) исследуются в интервале от 20^оС до температуры, не менее чем на 50^оС превышающей рекомендуемую максимальную.

1129. Температура выбирается из условий получения четкой зависимости изменения прочностных характеристик стали от температуры. Интервалы по температуре должны быть не более 50^оС.

1130. Для листа и труб величина отношения нормативных значений предела текучести к временному сопротивлению при температуре 20^оС - не более 0,7 для углеродистой и легированной сталей. Для крепежа указанное отношение - не более 0,8.

1131. Для материалов, предназначенных для работы при высоких температурах, вызывающих ползучесть, представляются опытные данные для установления значений пределов длительной прочности на ресурс 10⁴, 10⁵ и 2 х 10⁵ и условного предела ползучести для температур, при которых рекомендуется применение стали.

1132. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1133. В случае склонности стали к структурным изменениям в процессе эксплуатации представляются данные, характеризующие указанные изменения и их влияние на эксплуатационные свойства стали.

1134. Чувствительность стали к наклепу оценивается по изменению ее длительной прочности и длительной пластичности путем сравнительных испытаний наклепанного и не наклепанного материалов.

1135. Материал полуфабрикатов, подвергающихся при переделе холодной деформации, проверяется на отсутствие склонности к механическому старению.

1136. Возможность применения стали подтверждается данными о ее сопротивляемости хрупким разрушениям, полученными путем испытаний на ударную вязкость или иным методом, выбранным исходя из условий работы материала в изделии.

1137. Свариваемость стали при существующих видах сварки подтверждается данными испытаний сварных соединений, выполненных по рекомендуемой технологии с применением соответствующих присадочных материалов. Результатами испытаний сварных соединений подтверждается их работоспособность, устанавливается степень влияния на их эксплуатационные свойства технологии сварки, режима их термической обработки.

1138. Для жаропрочных материалов представляются данные о длительной прочности сварных соединений и о сопротивляемости локальным разрушениям в околошовной зоне при длительной работе.

1139. При разработке новых материалов в отдельных случаях необходимо учитывать специфические условия их работы, вызывающие потребность в расширении требований оценки соответствующих свойств стали и ее сварных соединений:

1) при отрицательных температурах - оценка хладностойкости;

2) при циклических нагрузках - оценка циклической прочности;

3) при активном воздействии среды - оценка коррозионно-механической прочности и другое.

1140. Для стали новой марки представляются данные по ее физическим свойствам:

1) значения модуля упругости при различных температурах;

2) значения среднетермического коэффициента линейного расширения в соответствующем температурном интервале;

3) значения коэффициента теплопроводности при соответствующих температурах.

Глава 26. Монтаж и ремонт

Сноска. Заголовок главы 26 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

1141. При монтаже и ремонте применяется система контроля качества (входной, операционный и приемочный контроль), обеспечивающая выполнение работ в соответствии с настоящими Правилами.

1142. Монтаж и ремонт трубопроводов и их элементов производится по технологии, разработанной до начала выполнения работ.

1143. Все положения принятой технологии, монтажа и ремонта трубопроводов отражаются в проектно-конструкторской документации.

1144. Проектно-конструкторская документация включает указания по выполнению технологических и контрольных операций при монтаже и ремонте трубопроводов.

1145. На листах, прокате и поковках, предназначенных для изготовления деталей, работающих под давлением, на трубах наружным диаметром более 76 мм сохраняется маркировка изготовителя.

1146. В случае когда, полуфабрикаты разрезаются на части, маркировка сохраняется на каждой из частей.

1147. Для обеспечения правильного сопряжения поперечных стыков труб допускаются расточка, раздача или обжатие концов труб.

1148. Для защиты внутренних полостей деталей и элементов трубопроводов от коррозионных воздействий атмосферы перед отправкой на место монтажа их внутренние полости очищаются, а отверстия закрываются заглушками, чехлами или другими равноценными защитными устройствами.

1149. Холодный натяг трубопроводов, если он предусмотрен проектом, производится после выполнения всех сварных соединений, за исключением замыкающего, окончательного закрепления неподвижных опор на концах участка, подлежащего холодному натягу, после термической обработки и контроля качества сварных соединений, расположенных по всей длине участка, на котором производится холодный натяг.

1150. Перед сборкой в блоки или перед отправкой на место монтажа или ремонта детали и элементы трубопроводов, поставляемые россыпью, детали и элементы из легированной стали подвергаются стилоскопированию.

1151. Монтажная или ремонтная организация проверяет наличие выписок из сертификатов, свидетельств или паспортов, клейм и заводской маркировки у всех поступающих на монтажную площадку элементов и деталей трубопроводов.

1152. Перед монтажом и ремонтом трубопроводов производится входной контроль основных и сварочных материалов, полуфабрикатов в соответствии с ГОСТ 24297-2013 "Верификация закупной продукции. Организация проведения и методы контроля".

Сноска. Пункт 1152 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Сварка

1153. При монтаже, ремонте трубопроводов и их элементов допускается применение всех методов сварки, обеспечивающих эксплуатационную надежность сварных соединений.

1154. Сварка трубопроводов и их элементов производится в соответствии с требованиями технологических карт разработанных с учетом монтируемых изделий.

1155. Использование конкретных присадочных материалов, флюсов и защитных газов производится в соответствии с указаниями проекта.

1156. Применение новых для данного вида изделий методов сварки или новых сварочных материалов, флюсов и защитных газов допускается после подтверждения их технологичности в производственных условиях, проверки всего комплекса требуемых свойств сварных соединений, освоения эффективных методов контроля их качества и положительного заключения их испытания.

1157. Допускается использование различных методов сварки в процессе выполнения одного сварного соединения при условии, что такая технология предусмотрена в технологической инструкции на сварку.

1158. К каждой партии электродов и сварочной проволоки прилагается сертификат изготовителя.

1159. Перед использованием сварочных материалов (электродов, сварочной проволоки) и защитных газов осуществляется проверка их качества в соответствии с технологической инструкцией на сварку.

1160. Сварка элементов, работающих под давлением, производится при температуре воздуха не ниже 0^оС. Если температура окружающего воздуха ниже 0^оС, допускается сварка трубопроводов на монтаже и при ремонте, при создания условий для сварщика, в том числе по защите сварщика и мест сварки от дождя, снегопада и ветра.

1161. При сборке элементов под сварку все геометрические размеры каждого соединения (углы скоса кромок, величина и пространство зазоров между ними, величина перелома осей и другое) принимается в соответствии с требованиями проекта на сварку.

1162. В стыковых соединениях труб максимально допустимое смещение кромок не более величин:

Толщина стенки трубы	Смещение кромок, мм
S, мм
До 3	0,2 S
Свыше 3-6	0,1 S + 0,3
-//-6-10	0,15 S
-//- 10-20	0,05 S + 1,0
-//- 20	0,1 S, но не более
	3 мм

1163. При сварке труб с различной толщиной стенок учитываются требования пункта 1019 настоящих Правил.

1164. Соединяемые концы труб и других элементов перед сваркой очищаются от ржавчины и загрязнений до металлического блеска по кромкам, по прилегающим к ним внутренним и наружным поверхностям на ширину не менее 20 мм.

1165. Прихватки выполняются сварщиками, аттестованными и имеющими квалификацию не ниже требуемой для выполнения данных сварных соединений. Подогрев и его режимы при выполнении прихваток регламентируются технологической инструкцией на сварку.

1166. Перед началом сварки проверяется качество сборки и прихватки соединяемых элементов, состояние подлежащих сварке кромок и прилегающих к ним поверхностей.

1167. Предварительный и сопутствующий подогрев его режимы при сварке регламентируется технологической инструкцией на сварку в зависимости от марки материала и толщины свариваемых элементов трубопровода.

Параграф 3. Термическая обработка

1168. Термическая обработка элементов трубопроводов производится для обеспечения свойств металла и сварных соединений для снятия напряжений, возникающих при выполнении технологических операций (сварки, гибки, штамповки и других).

1169. Термическая обработка проводится двух видов:

1) основная, включающая в себя нормализацию, нормализацию с отпуском, закалку, закалку с отпуском, или многоступенчатую термообработку с нагревом до температуры нормализации;

2) дополнительная в виде отпуска.

1170. Виды основной и дополнительной термообработки, ее режимы (скорость нагрева, температура и продолжительность выдержки, скорость охлаждения, род охлаждающей среды и другое) принимаются по технологической инструкции на сварку.

1171. Основной термообработке изделия подвергаются в случаях:

1) если полуфабрикаты (лист, трубы и другое) не подвергались термообработке по режимам, обеспечивающим свойства материала, принятые в нормативно-технической документации на металл;

2) если технологические операции (гибка труб и другое) производились с нагревом до температуры, превышающей температуру отпуска;

3) после сварки электрошлаковым способом;

4) после гибки труб из стали аустенитного класса (независимо от величины наружного диаметра трубы и радиуса гиба);

5) во всех других случаях, для которых в нормативно-технической документации на изготовление и сварку предусматривается основная термическая обработка.

1172. Основная термическая обработка не является обязательной, если технологические операции (гибка труб, листа и тому подобное) проводились:

1) для деталей и полуфабрикатов из углеродистой и марганцовистой сталей с нагревом до температуры, превышающей температуру отпуска, с окончанием не ниже 700^оС;

2) для труб из сталей аустенитного класса при гибке на станках с нагревом токами высокой частоты в интервале температур 1000-1150^оС с применением спреерного охлаждения.

1173. Дополнительной термообработке (отпуску) изделия подвергаются в случаях:

1) после вальцовки или штамповки деталей из углеродистой и марганцовистой стали, проводимой без нагрева или с нагревом до температуры ниже 700^оС, при толщине стенки, превышающей 5 % от внутреннего диаметра обечайки, от наименьшего внутреннего радиуса кривизны для днищ, от внутреннего радиуса патрубка (ответвления) для тройников, от среднего радиуса кривизны для колена;

2) после гибки без нагрева гибов труб:

- из углеродистой и марганцовистой сталей толщиной стенки более 36 мм независимо от радиуса гиба или толщиной 10 - 36 мм при среднем радиусе гиба менее трехкратного наружного диаметра трубы, гибы с овальностью поперечного сечения более 5 %;

- из стали марок 12Х1МФ и 15Х1М1Ф при номинальном наружном диаметре более 108 мм независимо от толщины стенки;

- при диаметре 108 мм и менее с толщиной стенки 12 мм и более, гибы с овальностью поперечного сечения более 5%;

из легированных сталей согласно указаниям проектно-конструкторской документации на изготовление;

3) после сварки трубопроводов:

- из углеродистой и марганцовистой сталей толщиной стенки более 26 мм, при сопутствующем подогреве до температуры не ниже 150^оС с толщиной стенки более 40 мм;

- из легированной стали других марок согласно указаниям нормативно-технической документации на сварку;

4) после приварки штуцеров, деталей, не работающих под давлением, к трубопроводам при толщине стенки приварной детали, превышающей толщину стенок, указанных в подпункте 3;

5) после электрошлаковой сварки;

6) во всех других случаях, для которых на изделие на сварку предусматривается дополнительная термическая обработка или замена основной термообработки на дополнительную.

1174. Если заданный уровень механических свойств изготовленного элемента, кроме гиба труб, подтверждается испытаниями, необходимость дополнительного термообработке определяется конструкторской организацией.

1175. Для элементов, свариваемых из сталей разных марок, термическая обработка и ее режимы устанавливаются указанные в технологической инструкции на сварку.

1176. При проведении термической обработки изделие помещается в печь целиком. Допускается термообработка частями при условии, что будут обеспечены заданная структура и механические свойства по всей длине изделия.

1177. Отпуск поперечных сварных швов трубопроводов, допускается производить переносными нагревательными устройствами, обеспечивающими

равномерный нагрев по всему периметру кольца шириной не менее 2

(где Dm - средний диаметр трубы, S - номинальная толщина стенки трубы). Но не меньше трехкратной толщины стенки при расположении сварного шва посредине нагреваемого участка.

1178. Участки трубопровода, расположенные возле нагреваемого при термообработке кольца, покрываются изоляцией для обеспечения плавного изменения температуры по длине.

1179. При термообработке гибов труб производится одновременный нагрев всего участка гиба и примыкающих к нему прямых участков длиной не менее трехкратной толщины стенки трубы, но не менее 100 мм (с каждой стороны гиба).

1180. Термическая обработка производится таким образом, чтобы были обеспечены равномерный прогрев металла изделий, их свободное тепловое расширение и отсутствие пластических деформаций.

1181. Режимы нагрева, выдержки и охлаждения при термообработке изделий с толщиной стенки 20 мм и более при температурах выше 300^оС регистрируются самопишущими приборами.

Параграф 4. Контроль

1182. Монтажное или ремонтное предприятие применяет такие виды и объемы контроля выполненных работ, которые гарантировали бы выявление недопустимых дефектов, высокое качество и надежность трубопроводов в эксплуатации. При этом объем контроля не может быть меньше предусмотренного настоящими Правилами.

Сноска. Пункт 1182 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1183. Основными методами контроля являются:

1) визуальный и измерительный;

2) механические испытания сварных соединений и основного металла;

3) металлографическое исследование сварных соединений;

4) контроль сварных соединений неразрушающими методами;

5) другие методы (стилоскопирование, замер твердости, травление, испытание на стойкость против межкристаллитной коррозии и другие);

6) гидравлическое испытание.

1184. Выбор методов и объемов контроля производится в соответствии с настоящими Правилами, технической документации на изделие и сварку. Установленные методы и объемы указываются в проекте.

1185. Контроль качества сварных соединений (за исключением стилоскопирования) выполняется после проведения термической обработки.

1186. Места контроля (в том числе и операционного), произведенного всеми предусмотренными для данного изделия методами и результаты контроля фиксируются в журналах, формулярах, протоколах.

1187. В сопроводительной документации на изделие указываются результаты и объем выполненного контроля (кроме операционного).

1188. Изделие (деталь) или трубопровод признается годным, если при любом виде контроля, предусмотренном настоящими Правилами, в нем не будут обнаружены внутренние и наружные дефекты, выходящие за пределы допустимых норм.

1189. Сварные соединения, работающие под давлением с толщиной стенки 6 мм и более, подлежат маркировке (клеймению), позволяющей установить фамилию сварщика, выполнившего сварку. Система маркировки, указываемая в нормативно-технической документации, принимается одинаковой для производственных и контрольных сварных соединений, выполняемых для проверки качества шва.

1190. Если сварное соединение выполнялось несколькими сварщиками, то на нем ставятся клейма всех сварщиков, участвовавших в его выполнении.

1191. Способ маркировки сварных соединений с толщиной стенки менее 6 мм устанавливается проекте на сварку. Способ маркировки исключает наклеп или подкалку участков клеймения.

1192. Если все сварные соединения трубопровода выполнены одним сварщиком, то маркировку каждого сварного соединения допускается не производить. В этом случае клеймо сварщика ставится на одном из участков трубопровода и место клеймения заключается в рамку, наносимую несмываемой краской. Место клеймения указывается в паспорте трубопровода.

1193. При монтаже трубопроводов, составляются монтажные формуляры на сборочно - сварочные работы, формуляры включают в себя:

1) схему расположения и нумерацию деталей, элементов и сварных соединений трубопроводов;

2) марки стали, номера плавок металла и номера партий труб, из которых изготовлены детали и элементы трубопровода;

3) марки и диаметр использованных при сварке присадочных материалов;

4) режимы термообработки труб, деталей, гибов и сварных соединений;

5) виды и результаты проведенного контроля неразрушающими методами труб, деталей, гибов и сварных соединений;

6) клейма сварщиков, выполнявших сварные соединения.

Параграф 5. Визуальный осмотр. Измерения

1194. Изделие и его сварные соединения подлежат визуальному и измерительному контролю, проводимому согласно, настоящих Правил, для выявления наружных дефектов:

1) отклонений по размерам и геометрической форме изделий;

2) поверхностных трещин всех видов и направлений;

3) дефектов на поверхности основного металла;

4) излома или неперпендикулярности осей соединяемых элементов;

5) смещения кромок соединяемых элементов;

6) отступлений по размерам и форме швов от требований нормативно-технической документации (по высоте, катету и ширине шва, равномерности усиления и другое);

7) наплывов, подрезов, прожогов, свищей, не заваренных кратеров, не проваров, пористости и других дефектов.

1195. Перед визуальным контролем сварных соединений поверхность шва и прилегающие к нему участки основного металла шириной не менее 20 мм в обе стороны от шва очищаются от шлака, брызг металла, окалины и других загрязнений.

1196. Визуальный и измерительный контроль сварных соединений производится с внутренней и наружной сторон по всей протяженности в соответствии с ГОСТ 3242-79 "Соединения сварные. Методы контроля качества".

Сноска. Пункт 1196 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 6. Контроль неразрушающими методами

1197. Радиографический и ультразвуковой контроль применяется для выявления в сварных соединениях и основном металле внутренних дефектов (трещин, не проваров, пор, шлаковых включений и других).

1198. Для выявления поверхностных дефектов применяется магнитно-порошковая или капиллярная (цветная) дефектоскопия.

1199. Радиографический контроль качества сварных соединений производится в соответствии с ГОСТ 7512-82 "Контроль неразрушающий. Соединения сварные. Радиографический метод".

Сноска. Пункт 1199 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1200. Ультразвуковой контроль качества сварных соединений производится в соответствии стандартами СТ РК ISO 11666-2016 "Контроль неразрушающий сварных соединений. Ультразвуковой контроль. Приемочные уровни" и СТ РК ISO 23279-2016 "Контроль неразрушающий сварных соединений. Ультразвуковой контроль. Определение параметров индикаций в сварных соединениях".

Сноска. Пункт 1200 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1201. Магнитно-порошковый и капиллярный методы контроля сварных соединений производится в соответствии с ГОСТ ЕН 1290-2006 "Контроль неразрушающий сварных соединений. Магнитопорошковый метод", КР СТ ISO 17638-2013 "Контроль неразрушающий сварных соединений. Магнитопорошковый метод" и ГОСТ 18442-80 "Контроль неразрушающий. Капиллярные методы. Общие требования".

Сноска. Пункт 1201 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1202. Ультразвуковому контролю в трубопроводах и их элементах из стали перлитного и мартенситного классов подлежат:

1) все стыковые сварные соединения трубопроводов I и II категории с толщиной стенки 15 мм и более - по всей длине соединения, за исключением сварных соединений литых деталей;

2) сварные соединения, ультразвуковой контроль которых предусмотрен в проекте и технологической инструкции на сварку.

1203. Все сварные соединения труб контролируются ультразвуковой дефектоскопией с двух сторон от оси шва, а сварные соединения труб с литыми и другими фасонными деталями - с одной стороны (со стороны трубы). Ультразвуковому контролю подвергаются соединения с полным проплавлением (без конструктивного не провара).

1204. Ультразвуковому контролю или радиографии в трубопроводах из стали перлитного и мартенситного классов подлежат:

1) продольные сварные соединения трубопроводов всех категорий, их деталей и элементов-по всей длине соединений;

2) поперечные стыковые сварные соединения трубопроводов I категории с наружным диаметром 200 мм и более при толщине стенки менее 15 мм-по всей длине соединений;

3) поперечные стыковые сварные соединения трубопроводов I категории с наружным диаметром менее 200 мм при толщине стенки менее 15 мм, трубопроводов II категории с наружным диаметром 200 мм и более при толщине стенки менее 15 мм - в объеме не менее 20 % (но не менее пяти стыков) от общего числа однотипных стыков трубопроводов, выполненных каждым сварщиком (по всей длине проверяемого соединения);

4) поперечные стыковые сварные соединения трубопроводов II категории с наружным диаметром менее 200 мм при толщине стенки менее 15 мм - в объеме не менее 10 % (но не менее четырех стыков) от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком (по всей длине соединения);

5) поперечные стыковые сварные соединения трубопроводом III категории в объеме не менее 5 % (но не менее трех стыков) от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком (по всей длине соединения);

6) поперечные стыковые сварные соединения трубопроводов IV категории в объеме не менее 3 % (но не менее двух стыков) от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком (по всей длине соединения);

7) угловые сварные соединения деталей и элементов трубопроводов с внутренним диаметром привариваемых штуцеров (труб, патрубков) 100 мм и более независимо от толщины стенки - по всей длине соединений;

8) угловые сварные соединения деталей и элементов трубопроводов с внутренним диаметром привариваемых штуцеров (труб, патрубков) менее 100 мм, поперечные стыковые сварные соединения литых элементов труб с литыми деталями, другие сварные соединения.

1205. Объем контроля распространяется на сварные соединения трубопроводов III и IV категорий с наружным диаметром не более 465 мм. Для сварных соединений трубопроводов большего диаметра объемы контроля устанавливаются проектом.

1206. Выбор метода контроля (ультразвуковой дефектоскопии или радиографии) для перечисленных в пункте 1204 настоящих Правил сварных соединений производится исходя из возможностей обеспечения более полного и точного выявления дефектов с учетом особенностей физических свойств металла, освоенности и совершенства методики контроля для данного вида сварных соединений на конкретных изделиях.

1207. Радиографии подлежат места пересечения продольных и поперечных сварных соединений трубопровода, подвергаемых ультразвуковому контролю согласно настоящим Правилам.

1208. Поперечные стыковые соединения сварных секторных отводов (колен) для трубопроводов III и IV категорий подвергаются ультразвуковому контролю или радиографии в утроенном объеме по сравнению с нормами, установленными в пункте 1204, при удвоенном количестве минимального числа контролируемых стыков.

1209. При монтаже нескольких трубопроводов (или деталей и элементов для разных трубопроводов) с однотипными сварными соединениями, предусмотренный в пункте 1204 объем контроля допускается определять от всей партии трубопроводов.

1210. В одну группу допускается объединять трубопроводы, цикл монтажа которых по сборочно-сварочным работам, термообработке и контролю качества сварных соединений не превышает трех месяцев.

1211. При монтаже трубопроводов данное разрешение допускается использовать в случае, когда работы по выполнению однотипных сварных соединений на объекте производятся одной организацией.

1212. Стыковые сварные соединения, выполненные на монтаже при температуре ниже 0^оС проверяются по всей длине сварных соединений радиографией или ультразвуком.

1213. Стыковые сварные соединения, выполненные при ремонте, проверяются по всей длине сварных соединений радиографией или ультразвуком. Ремонтные заварки выборок металла проверяются радиографией или ультразвуком по всему участку заварки, включая зону сплавления с основным металлом. Одновременно, поверхность участка проверяется магнитопорошковой или капиллярной дефектоскопией.

1214. На изделиях из стали аустенитного класса, в местах сопряжения элементов из стали аустенитного класса с элементами из стали перлитного и мартенситного классов радиографии подлежат:

1) стыковые сварные соединения трубопроводов, за исключением выполненных контактной сваркой - по всей длине соединения;

2) стыковые сварные соединения литых элементов, труб с литыми деталями - по всей длине соединения;

3) угловые соединения деталей и элементов трубопроводов с внутренним диаметром привариваемых штуцеров (труб, патрубков) 100 мм и более независимо от толщины стенки - по всей длине соединения;

4) другие сварные соединения (в том числе угловые), не указанные в настоящем пункте.

215. Предусмотренный настоящими Правилами объем ультразвукового контроля и радиографии допускается уменьшить решением технического руководителя организаций при серийном изготовлении трубопроводов и их элементов, с однотипными сварными соединениями при неизменном технологическом процессе, специализации сварщиков на определенных видах работ и высоком качестве сварных соединений, подтвержденном результатами контроля за период не менее одного года.

1216. Перед радиографией соответствующие участки сварных соединений маркируются. Аналогичная маркировка наносится на контрольных снимках.

1217. При объеме контроля менее 10 % выбор стыков для радиографического или ультразвукового контроля производится после окончания сварочных работ по результатам визуального и измерительного контроля отделом технического контроля или руководителем работ по дефектоскопии в монтажной или ремонтной организации.

1218. Если при выборочном контроле сварных соединений, выполненных сварщиком обнаружены недопустимые дефекты, контролю подвергаются все однотипные сварные соединения по всей длине, выполненные данным сварщиком на трубопроводе за период времени, прошедший после предыдущего контроля сварных соединений изделия этим же методом.

1219. Допускается замена радиографического и ультразвукового контроля на другие методы контроля по решению технического руководителя организации без снижения качества контроля.

Параграф 7. Механические испытания и металлографические
исследования сварных соединений

1220. Механическим испытаниям подвергаются стыковые сварные соединения для проверки соответствия их прочностных и пластических свойств, требованиям настоящих Правил и проекта.

1221. Основными видами механических испытаний являются:

1) испытание на растяжение;

2) испытание на изгиб или сплющивание;

3) испытание на ударную вязкость.

1222. Испытание на растяжение не требуется для сварных соединений, подвергаемым 100 % - ному контролю радиографией или ультразвуком.

1223. Испытание на ударную вязкость не требуется для сварных соединений трубопроводов и элементов II, III и IV категорий, для сварных соединений с толщиной стенки труб и деталей менее 12 мм.

1224. Металлографическому исследованию подвергаются стыковые и угловые сварные соединения для выявления внутренних дефектов (трещин, не проваров, пор, шлаковых и неметаллических включений и другого), для выявления участков со структурой металла, отрицательно влияющей на свойства сварных соединений.

1225. Металлографическое исследование не требуется:

1) для соединений трубопроводов из стали перлитного класса, выполненных электродуговой или электрошлаковой сваркой, при условии контроля соединений радиографией или ультразвуком в объеме 100 %;

2) для стыков трубопроводов III и IV категорий, выполненных электродуговой сваркой.

1226. Механические испытания и металлографические исследования сварных соединений трубопроводов и их элементов производятся на образцах, выполненных из контрольных или из производственных сварных соединений, вырезаемых из трубопроводов.

1227. Контрольные сварные соединения идентичны контролируемым производственным соединениям по марке стали, типоразмерам труб (при контроле однотипных соединений-по одному из типоразмеров), конструкции и виду соединения; по форме разделки кромок выполняются по технологическому процессу, применяемому при изготовлении трубопроводов (тем же методом сварки, с использованием тех же сварочных материалов, в том же положении сварщика, на тех же режимах, с тем же подогревом и тому подобное) в тот же период времени, что и контролируемые производственные соединения. Термическая обработка контрольных сварных соединений производится совместно с изделием (при общей термообработке в печи), или отдельно от него (при местной термообработке сварных соединений), с применением тех же методов нагрева и охлаждения и при тех же температурных режимах.

1228. Из каждого сварного контрольного соединения (трубного стыка или пластины) вырезаются:

1) два образца для испытания на растяжение;

2) два образца для испытания на изгиб;

3) три образца для испытаний на ударную вязкость;

4) образец для металлографического исследования (не менее одного при контроле сварных соединений элементов трубопроводов из углеродистой и низколегированной стали и не менее двух при контроле сварных соединений элементов из высоколегированной стали);

5) образцы для других видов испытаний (на межкристаллитную коррозию и другие), если они предусмотрены в технологическом регламенте.

1229. Из контрольных угловых сварных соединений вырезаются образцы для металлографического исследования.

1230. Механические испытания контрольных стыков труб с условным проходом менее 100 мм при толщине стенки менее 12 мм, производятся на отдельных образцах, вырезаемых из стыка в соответствии с пунктом 1228 настоящих Правил на целых стыках со снятым усилением и удаленным гратом. В последнем случае испытание на изгиб заменяется испытанием на сплющивание, а минимальное количество контрольных стыков, испытываемых на сплющивание и на растяжение, не менее одного для каждого из указанных видов испытаний. При этом металлографическое исследование выполняется на свариваемых контрольных стыках.

1231. Для механических испытаний и металлографического исследования поперечных стыков сварных соединений, выполненных электродуговой сваркой на отдельных образцах трубных элементов и контролируемых согласно настоящему пункту изготавливаются контрольные стыки сварных соединений:

1) трубопроводов из стали перлитного класса (углеродистой и низколегированной), подвергаемых 100 % - ному контролю ультразвуком или радиографией, не менее одного на все однотипные стыки каждого трубопровода, сваренные в данной организации, независимо от числа выполнявших их сварщиков;

2) трубопроводов из стали перлитного класса, контролируемых ультразвуком или радиографией в неполном объеме,-не менее одного на однотипные стыки трубопроводов, выполненные каждым сварщиком;

3) трубопроводов из стали аустенитного и мартенситного классов (высоколегированной), подвергаемых 100 % - ному контролю ультразвуком или радиографией, не менее 1 % (но не менее одного стыка), а для аналогичных сварных соединений, контролируемых ультразвуком или радиографией в неполном объеме, не менее 2 % (но не менее двух стыков) от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком.

1232. В случае невозможности вырезки всех предусмотренных пунктом 1351 образцов из каждого контрольного стыка труб малых диаметров (трубы с условным проходом менее 100 мм) образцы в требуемом количестве вырезаются из двух или нескольких контрольных стыков. При этом установленное количество выполняемых контрольных стыков соответственно увеличивается.

1233. Для механических испытаний и металлографического исследования поперечных стыковых сварных соединений, выполненных электродуговой сваркой труб малых диаметров и проверяемых на целых стыках согласно пункту 1231 изготавливаются контрольные стыки сварных соединений:

1) трубопроводов из стали перлитного класса, подвергаемых 100 %-ному контролю ультразвуком или радиографией, не менее одного (для испытания на сплющивание) на все однотипные стыки каждого трубопровода, свариваемые в данной организации независимо от числа выполнявших их сварщиков;

2) трубопроводов из стали перлитного класса, контролируемых ультразвуком или радиографией в неполном объеме, - не менее трех (для трубопроводов III и IV категории не менее двух) на однотипные стыки трубопровода, выполненные каждым сварщиком, не менее одного стыка для испытания на растяжение и сплющивание и не менее одного стыка для металлографического исследования (последнее только для трубопроводов I и II категории);

3) трубопроводов из стали аустенитного и мартенситного классов, подвергаемых 100 % - ному контролю ультразвуком или радиографией, - не менее 1,5 % от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком, в том числе не менее 0,5 % (но не менее одного стыка), для испытания на сплющивание, не менее 1 % (но не менее одного стыка) для металлографического исследования;

4) трубопроводов из стали аустенитного и мартенситного классов, контролируемых ультразвуком или радиографией в неполном объеме, - не менее 4 % от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком, в том числе не менее 1 % (но не менее одного стыка) для испытания на растяжение и на сплющивание, не менее 2 % (но не менее двух стыков) для металлографического исследования.

1234. Для механических испытаний и металлографического исследования поперечных сварных соединений, выполненных стыковой контактной сваркой на целых стыках труб малых диаметров и контролируемых согласно пункту 1230 изготавливаются (независимо от класса стали) контрольные стыки сварных соединений:

1) трубопроводов, свариваемых на обычных стыковочных машинах, - не менее 2 % от общего числа производственных стыков, выполненных каждым сварщиком на одной машине, при одних и тех же режимах, на трубах одного размера и на стали одной марки, за одну смену, в том числе не менее одного стыка для испытания на растяжение и сплющивание, не менее 1 % (но не менее одного стыка) для металлографического исследования;

2) трубопроводов, свариваемых на автоматизированных стыкосварочных машинах, качество наладки которых проверяется ежесменно путем экспресс - испытаний контрольных образцов на растяжение и изгиб, а также их металлографического исследования.

1235. Экспресс-испытания контрольных образцов на растяжение и на изгиб (сплющивание) производятся на шести образцах (минимум по три образца на каждый вид испытаний) всех аналогичных стыков трубопровода, свариваемых в данной организации независимо от числа машин и выполнявших стыки сварщиков.

1236. Металлографические исследования контрольных образцов при экспресс - испытаниях производятся не менее чем на 0,5 % (но не менее чем двух стыков) от общего числа производственных стыков, выполненных на одной машине одной наладки, на трубах одного размера, из стали одной марки, за время не более одних суток (при этом допускается зачет контрольных стыков).

1237. Если механические испытания и металлографические исследования перечисленных в пункте 1228 сварных соединений осуществляются путем вырезки и контроля отдельных образцов, общее число свариваемых контрольных стыков допускается уменьшить в два раза (за исключением стыков для металлографического испытания в соответствии с настоящими Правилами). Это положение не распространяется на контрольные стыки труб, размеры которых не позволяют осуществить вырезку всех образцов из каждого стыка. В этом случае контрольные стыки свариваются в предусмотренном Правилами объеме, образцы в требуемом количестве вырезаются из каждой пары стыков.

1238. Для механических испытаний и металлографического исследования поперечных стыковых сварных соединений, выполненных газовой сваркой на трубах малых размеров и проверяемых на целых стыках согласно пункту 1230 исследуются (независимо от класса стали) контрольные стыки сварных соединений:

1) трубопроводов, подвергаемых 100 % - ному контролю ультразвуком или радиографией, не менее 2 % от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком, в том числе не менее 1 % (но на менее одного стыка) для испытания на сплющивание и для металлографического исследования;

2) трубопроводов, контролируемых ультразвуком или радиографией в неполном объеме, не менее 4 % от общего числа однотипных стыков трубопровода, выполненных каждым сварщиком, в том числе не менее 1 % (но не менее одного стыка) для испытания на растяжение и на сплющивание, а также не менее 2 % (но не менее двух стыков) для металлографических исследований.

1239. Если механические испытания и металлографические исследования сварных соединений, перечисленных в пункте 1228 осуществляются путем вырезки и контроля отдельных образцов, предусмотренное общее количество свариваемых контрольных стыков допускается уменьшить в два раза.

1240. Это положение не распространяется на контрольные стыки труб, размеры которых не позволяют произвести вырезку всех предусмотренных пунктом 1231 образцов из каждого стыка. В этом случае контрольные стыки свариваются в объеме, предусмотренном Правилами, при этом образцы вырезаются из каждой пары стыков.

1241. Для металлографического исследования угловых сварных соединений (за исключением соединений трубопроводов), выполненных электродуговой сваркой на трубопроводах из стали перлитного класса, свариваются контрольные сварные соединения:

1) трубопроводов со штуцерами (или трубами), не менее 1 % (но не менее одного соединения) от общего числа однотипных соединений трубопровода, выполненных каждым сварщиком;

2) труб с фланцами и плоскими донышками (заглушками), для других, не указанных угловых сварных соединений, в количестве, установленном в проекте.

1242. К однотипным угловым соединениям относятся сварные соединения труб со штуцерами (трубами), с плоскими элементами (фланцами, донышками и другими), из стали одной марки с соотношением максимальных и минимальных наружных диаметров и толщин стенок привариваемых штуцеров (труб) не более 2.0 (в пределах одного типа), при условии, что все сварные соединения имеют одинаковую конструкцию и форму разделки кромок и выполнены по единому технологическому процессу. При этом для элементов труб, коллекторов, фланцев и других с наружным диаметром свыше 450 мм соотношение диаметров допускается не учитывать.

1243. Для металлографического исследования угловых сварных соединений, выполненных электродуговой сваркой на элементах из стали аустенитного и мартенситного классов, газовой сваркой (независимо от класса стали) свариваются контрольные стыки:

1) для сварных соединений, подвергаемых 100 %-ному контролю ультразвуком или радиографией, в том же количестве, что и для элементов из стали перлитного класса;

2) для сварных соединений, не контролируемых ультразвуком или радиографией (или контролируемых в неполной объеме), в удвоенном количестве (но не менее двух соединений) по сравнению с предусмотренным настоящим разделом.

1244. При одновременном изготовлении или монтаже в одной организации нескольких различных трубопроводов (или их деталей и элементов) с однотипными сварными соединениями предусмотренное настоящим разделом количество контрольных сварных соединений, выполняемых для механических испытаний и металлографического исследования, допускается определять не от одного трубопровода, а от всей партии трубопроводов.

1245. В одну группу допускается объединять до 15 трубопроводов при условии, что цикл изготовления всей группы по сборочно-сварочным работам, термообработке и контролю сварных соединений не превышает трех месяцев.

1246. При монтаже трубопроводов определять количество контролируемых соединений от всей группы допускается, если все работы по выполнению соответствующих однотипных сварных соединений на данном объекте производятся, одной организацией.

1247. Механические испытания и металлографическое исследование сварных соединений производят на образцах, изготовленных из контрольных или производственных стыков, вырезанных из изделия, являющегося контрольным.

1248. Все контрольные сварные соединения подвергаются ультразвуковому контролю или радиографии по всей длине, если проверка перечисленных методов дефектоскопии предусмотрена для сварных соединений данного типа. Контроль производится одним из дефектоскопистов, проверяющих соответствующие производственные сварные соединения.

1249. Если при указанной проверке допущены дефекты, то производственные стыки, представленные контрольным соединением, проверяются в объеме 100 % теми же методами дефектоскопии, которыми были выявлены дефекты (за исключением случаев, когда выполняют 100 %-ный контроль производственных сварных соединений тем же методом), при этом контрольное соединение бракуется и выполняется вновь.

1250. При наличии в контрольном сварном соединении допустимых внутренних дефектов шлиф для металлографического исследования вырезается из участка с указанными дефектами.

1251. При испытании сварных соединений на растяжение, их временное сопротивление разрыву соответствует временному сопротивлению разрыву основного металла на полуфабрикаты из стали данной марки.

1252. При испытании сварных соединений на изгиб полученные показатели не ниже приведенных в приложении 30 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1252 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1253. При испытании сварных соединений (стыков труб) на сплющивание результаты испытания не ниже минимально допустимых показателей, установленных на трубы того же сортамента из стали той же марки.

1254. При испытании на сплющивание образцов (стыков) из труб с продольным сварным швом последний находится в плоскости, перпендикулярной направлению сближения стенок.

1255. Испытание сварных соединений на ударную вязкость производится на образцах с надрезом по оси шва со стороны его раскрытия.

1256. Величина ударной вязкости (ударного изгиба) металла шва сварных соединений при температуре 20^оС не ниже 50 Дж/см² (5 кгс.м/см²) для элементов из стали перлитного и мартенситного классов и не ниже 70 Дж/см² (7 кгс.м/см²) для элементов из стали аустенитного класса.

1257. Показатели механических свойств для каждого контрольного сварного соединения определяются как среднее арифметическое из результатов испытания отдельных образцов.

1258. Общий результат испытания считается неудовлетворительным, если хотя бы один из показателей любого вида испытаний образца отличается от установленных норм (в сторону снижения) более чем на 10 %, а по ударной вязкости - более чем на 20 Дж/см² (2 кгс. м/см²).

1259. При получении неудовлетворительных результатов по какому-либо виду механических испытаний допускается повторное испытание образцов из того же контрольного стыка.

1260. В случае невозможности вырезки образцов из указанного стыка, в случае неудовлетворительных результатов повторного испытания (хотя бы на одном образце) производится вырезка и испытание производственного сварного соединения из контролируемой серии (выполненной тем же сварщиком).

1261. Испытания производственного сварного соединения проводятся на удвоенном количестве образцов. При неудовлетворительных показателях хотя бы по одному образцу общий результат испытания считается неудовлетворительным.

1262. Образцы для металлографического исследования сварных соединений вырезаются поперек шва.

1263. Образцы для макроисследования всех сварных соединений и для микроисследования сварных соединений элементов с толщиной стенки менее 25 мм включают в себя все сечения шва, обе зоны термического влияния сварки, прилегающие к ним участки основного металла, подкладное кольцо, если оно применялось при сварке не подлежит удалению.

1264. При микроисследовании сварных соединений элементов образцы с толщиной стенки 25 мм и более допускается включить лишь корневую часть сечения соединения. При этом расстояние от линии сплавления до краев образца не менее 12 мм, а площадь контролируемого сечения не менее чем 25x25 мм.

1265. При изготовлении образцов для металлографического исследования угловых сварных соединений трубных элементов контрольные соединения разрезаются вдоль оси штуцера (трубы).

1266. Контрольные сварные соединения, выполненные контактной и газовой сваркой, сварные соединения элементов из высоколегированной стали, выполненные электродуговой сваркой, контролируются макро-и микроисследованием, другие сварные соединения макроисследованием. Макроисследование и микроисследование контрольных сварных соединений элементов из углеродистой и низколегированной стали производится не менее чем на одном образце, сварных соединений элементов из высоколегированной стали - не менее чем на двух образцах.

1267. Допускается последовательное проведение макро- и микроисследования на одних тех же образцах (шлифах).

1268. Оценка качества сварных соединений по результатам металлографического исследования производится в соответствии с настоящими Правилами.

1269. Если при металлографическом исследовании в контрольном сварном соединении, проверенном ультразвуком или радиографией в соответствии с настоящими Правилами и признанном годным, будут обнаружены недопустимые дефекты, которые не выявлены данным методом неразрушающей дефектоскопии, то все производственные сварные соединения, представленные контрольным соединением, в котором обнаружены дефекты, и проверенные тем же оператором, подлежат новому 100 % - ному контролю тем же методом дефектоскопии независимо от предусмотренного и выполненного объема неразрушающего контроля. При этом проверка качества всех производственных стыков осуществляется более опытным и квалифицированным дефектоскопистом. Выполнение указанного контроля дефектоскопистом, производившим проверку контрольного соединения, не допускается.

1270. Если при металлографическом исследовании в контрольном сварном соединении, проверенном ультразвуком или радиографией в соответствии с Правилами обнаружатся недопустимые дефекты, не выявляемые этими методами неразрушающего контроля, если любые недопустимые внутренние дефекты обнаружены при металлографическом исследовании контрольных соединений, которые не контролировались ультразвуком и радиографией, то металлографическое исследование выполняется на удвоенном (по сравнению с контрольными соединениями) количестве образцов. При этом вырезке подлежат производственные сварные соединения из числа дефектных контрольных соединений, выполненных тем же сварщиком, количество образцов от каждого соединения удваивается.

1271. Если при повторном испытании хотя бы на одном из образцов были получены показатели, не удовлетворяющие установленным нормам, то общий результат испытания считается неудовлетворительным.

1272. Предусмотренный в настоящем разделе Правил объем механических испытаний и металлографического исследования сварных соединений (количество выполняемых контрольных соединений, обязательность отдельных видов испытания, количество образцов и тому подобное) допускается уменьшить в случае массового изготовления (монтажа) организацией однотипных изделий при неизменном технологическом процессе.

1273. Объемы механических испытаний и металлографических исследований сварных соединений литых элементов, труб с литыми деталями, элементов из стали различных классов, других единичных сварных соединений устанавливаются проектом.

1274. Помимо основных механических испытаний стыковые, угловые сварные соединения из легированных сталей подвергаются испытаниям.

Параграф 8. Нормы оценки качества сварных соединений

1275. Для оценки качества сварных соединений должно применятся нормы, которые полностью исключили бы выпуск изделий с дефектами, снижающими их прочность и эксплуатационную надежность.

1276. Качество сварных соединений считается неудовлетворительным, если в них при любом виде контроля будет обнаружен хотя бы один внутренний или наружный дефект, выходящий за пределы норм, установленных настоящими Правилами, в том числе:

1) трещины всех видов и направлений, расположенные в металле шва, по линии сплавления и в околошовной зоне основного металла и микротрещины, выявляемые при микроисследовании;

3) не провары в корне угловых сварных соединений, выполненных без разделки кромок;

4) поры, расположенные в виде сплошной сетки;

5) наплывы;

6) не заваренные кратеры;

7) свищи;

8) не заваренные прожоги в металле шва;

9) прожоги и подплавления основного металла (при стыковой контактной сварке труб);

10) смещение кромок выше норм, предусмотренных настоящими Правилами;

11) подрезы основного металла труб.

Параграф 9. Гидравлическое испытание

1277. Гидравлическому испытанию с целью проверки прочности и плотности трубопроводов и их элементов, всех сварных и других соединений подлежат:

1) элементы и детали трубопроводов, их гидравлическое испытание не является обязательным, если они подвергались 100 % контролю ультразвуком или иным равноценным методом неразрушающей дефектоскопии;

2) блоки трубопроводов; их гидравлическое испытание не требуется, если все составляющие их элементы были подвергнуты испытанию в соответствии с настоящими Правилами, выполненные при их изготовлении и монтаже сварные соединения проверены методами неразрушающей дефектоскопии (ультразвуком или радиографией) по всей протяженности;

3) трубопроводы всех категорий со всеми элементами и их арматурой после окончания монтажа.

1278. Допускается проведение гидравлического испытания отдельных и сборных элементов совместно с трубопроводом, если при изготовлении или монтаже невозможно провести их испытания отдельно от трубопровода.

1279. Минимальная величина пробного давления при гидравлическом испытании трубопроводов, их блоков и отдельных элементов составляет 1,25 рабочего давления, но не менее 0,2 МПа (2 кгс/см²).

1280. Арматура и фасонные детали трубопроводов подвергаются гидравлическому испытанию пробным давлением в соответствии с ГОСТ 356-80 "Арматура и детали трубопроводов. Давление условные, пробные и рабочие. Ряды".

Сноска. Пункт 1280 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1281. Максимальная величина пробного давления устанавливается расчетом на прочность. Величину пробного давления выбирает проектная организация в пределах между минимальным и максимальным значениями.

1282. Для гидравлического испытания применяется вода с температурой не ниже +5^оС и не выше +40^оС.

1283. Гидравлическое испытание трубопроводов производится при положительной температуре окружающего воздуха. При гидравлическом испытании паропроводов, работающих с давлением 10 МПа (100 кгс/см²) и выше, температура их стенок не менее + 10^оС.

1284. Давление в трубопроводе повышать плавно. Скорость подъема давления указывается в технической документации на изготовление трубопровода.

1285. Использование сжатого воздуха для подъема давления не допускается.

1286. Давление при испытании контролируется двумя манометрами. Выбираются манометры одного типа с одинаковым классом точности, пределом измерения и ценой деления.

1287. Время выдержки трубопровода и его элементов под пробным давлением - не менее 10 минут.

1288. После снижения пробного давления до рабочего производится осмотр трубопровода по всей его длине.

1289. Разность между температурами металла и окружающего воздуха во время испытания не вызывает выпадения влаги на поверхностях трубопровода испытаний. Используемая для гидравлического испытания вода не должна загрязнять трубопровод, не вызывать интенсивную коррозию.

1290. Трубопровод и его элементы считаются выдержавшими гидравлическое испытание, если не обнаружено:

1) течи, потения в сварных соединениях и в основном металле;

2) видимых остаточных деформаций, трещин или признаков разрыва.

Параграф 10. Исправления дефектов

1291. Обнаруженные дефекты устраняются с последующим контролем исправленных участков.

1292. Технология исправления дефектов и порядок контроля устанавливаются проектом.

1293. Исправленные участки сварных соединений, участки основного металла, на которых исправление производилось с помощью сварки, контролируются методами неразрушающей дефектоскопии (ультразвуком или радиографией).

Глава 27. Постановка на учет

Сноска. Заголовок главы 27 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общее положения

1294. На трубопроводы работающие под давлением более 0,07 МПа предприятиями-владельцами на основании документации, представляемой изготовителями и монтажными организациями составляется паспорт согласно приложению 26 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1294 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1295. Редукционно-охладительные установки (редукционные установки, быстродействующие редукционно-охладительные установки) ставятся на учет совместно с паропроводами со стороны высокого давления, при этом представляется техническая документация на все элементы, включая входную и выходную задвижки редукционно-охладительной установки, с указанием характеристик предохранительного устройства, устанавливаемого на стороне низкого давления.

1296. Трубопроводы I категории с условным проходом более 70 мм, трубопроводы II и III категории с условным проходом более 100 мм после технического освидетельствования до пуска в работу ставятся на учет соответствии с Правила постановки на учет и снятия с учета опасных производственных объектов и опасных технических устройств.

Иные трубопроводы, на которые распространяются настоящие Правила, ставятся на внутренний учет эксплуатирующей организации.

Сноска. Пункт 1296 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
1297. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1298. Паспорт трубопровода и эксплуатационная документация представляется на государственном и русском языках.

Сноска. Пункт 1298 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1299. Постановка на учет трубопроводов, не имеющих паспорт, производится на основании дубликата паспорта, составленного аттестованной организацией.

Сноска. Пункт 1299 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Техническое освидетельствование

1300. Трубопроводы, на которые распространяются настоящие Правила, перед пуском в работу и в процессе эксплуатации подвергаются техническому освидетельствованию: наружному осмотру и гидравлическому испытанию.

1301. Питательные трубопроводы паровых котлов электростанций, кроме указанных видов освидетельствования, подвергаются в процессе эксплуатации внутреннему осмотру.

1302. Техническое освидетельствование трубопроводов проводится лицом, обеспечивающим их исправное состояние и безопасную эксплуатацию, в следующие сроки:

1) наружный осмотр (в процессе работы) трубопроводов всех категорий - не реже одного раза в год;

2) наружный осмотр и гидравлическое испытание трубопроводов не подлежащих регистрации, - перед пуском в эксплуатацию после монтажа, ремонта, связанного со сваркой, при пуске трубопроводов после нахождения их в состоянии консервации свыше двух лет;

3) внутренний осмотр всех питательных трубопроводов паровых котлов электростанций - не реже одного раза в четыре года.

1303. Стоящие на учете в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности, и в местном исполнительном органе трубопроводы подвергаются техническому освидетельствованию аттестованной организацией, в следующие сроки:

1) наружному осмотру и гидравлическому испытанию – перед пуском вновь смонтированного трубопровода;

2) наружному осмотру - не реже одного раза в три года;

3) наружному осмотру и гидравлическому испытанию – после ремонта, связанного со сваркой и при пуске трубопровода после нахождения его в состоянии консервации свыше двух лет.

Сноска. Пункт 1303 с изменением, внесенным приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1303-1. Техническое освидетельствование трубопровода подлежащего постановке на учет в территориальном подразделении уполномоченного органа в области промышленной безопасности, техническое освидетельствование организовывает лицо ответственное за исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов и проводится аттестованной организацией при участии государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности уполномоченного органа в области промышленной безопасности, а трубопровод подлежащий постановке на учет в местном исполнительном органе, с участием государственного инспектора по государственному надзору в области промышленной безопасности местного исполнительного органа.

1) паспорт трубопровода согласно приложению 26 к настоящим Правилам;

2) исполнительная схема трубопроводов с указанием на ней:

диаметров, толщин труб, протяженность трубопроводов;

расположение опор, компенсаторов, подвесок, арматуры, воздушных и дренажных устройств;

сварные соединения с указанием расстояний между ними и от них до колодцев и абонентского ввода;

расположение указателей для контроля тепловых перемещений, с указанием проектных величин перемещений устройств для измерения ползучести;

3) свидетельство об изготовлении элементов трубопровода, в соответствии с приложением 20 к настоящим Правилам;

4) свидетельство о монтаже трубопровода, в соответствии с приложением 21 к настоящим Правилам;

5) акт приемки трубопровода владельцем от монтажной организации.

Результаты проведенного технического освидетельствования и срок следующего технического освидетельствования заносятся в паспорт трубопровода.

Сноска. Правила дополнены пунктом 1303-1 в соответствии с приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1304. Наружный осмотр трубопроводов, проложенных открытым способом или в проходных и полупроходных каналах, допускается производить без снятия изоляции. Наружный осмотр трубопроводов при прокладке в непроходных каналах или при безканальной прокладке производится путем вскрытия грунта отдельных участков и снятия изоляции не реже чем через каждые два километра трубопровода.

1305. Специалист аттестованной организации при появлении сомнений относительно состояния стенки, сварных швов трубопровода, может потребовать частичного или полного удаления изоляции.

Сноска. Пункт 1305 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1306. Вновь смонтированные трубопроводы подвергаются наружному осмотру и гидравлическому испытанию до наложения изоляции.

1307. Гидравлическое испытание трубопроводов производится после окончания всех сварочных работ, термообработки и после установки и окончательного закрепления опор и подвесок. При этом представляются документы, подтверждающие качество выполненных работ.

1308. Гидравлическое испытание трубопроводов производится в соответствии с требованиями настоящих Правил.

1309. Сосуды, являющиеся неотъемлемой частью трубопровода, испытываются тем же давлением, что и трубопроводы.

1310. Для проведения гидравлического испытания трубопроводов, расположенных на высоте свыше 3 м, устраиваются подмостки или другие приспособления, обеспечивающие возможность безопасного осмотра трубопровода.

1311. При контроле качества соединительного сварочного стыка трубопровода с действующеймагистралью гидравлическое испытание допускается заменять проверкой сварного соединения двумя видами контроля - радиационным и ультразвуковым контролем.

1312. Внутренний осмотр питательных трубопроводов производится в соответствии с технологическим регламентом по осмотру питательных трубопроводов паровых котлов при техническом обслуживании.

1313. При техническом освидетельствовании трубопровода аттестованной организацией обязательно присутствие лица, обеспечивающего исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов.

Сноска. Пункт 1313 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1314. Результаты технического освидетельствования трубопровода, с указанием разрешенных параметров и сроков следующего освидетельствования, заносятся в паспорт трубопровода лицом, ответственным за исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов и подписываются лицами, участвовавшими в проведении технического освидетельствования.

По результатам технического освидетельствования оформляется акт технического освидетельствования категорийных трубопроводов согласно приложению 32 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 1314 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1315. Если при освидетельствовании трубопровода окажется, что он находится в аварийном состоянии или имеет дефекты, вызывающие сомнение в его прочности, то дальнейшая эксплуатация трубопровода не допускается, в паспорте делается соответствующая мотивированная запись.

Глава. 28. Производственный контроль

Сноска. Заголовок главы 28 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

1316. Эксплуатирующая организация обеспечивает содержание трубопроводов в исправном состоянии и безопасные условия их эксплуатации путем создания системы производственного контроля. В этих целях:

1) назначается лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов, из числа инженерно-технических работников;

2) назначается, обслуживающий персонал, обученный и сдавший экзамены по вопросам промышленной безопасности;

3) разрабатывается и утверждается технологический регламент;

4) обеспечивается наблюдение за оборудованием путем осмотра, проверки исправности действия арматуры, контрольно-измерительных приборов и предохранительных устройств, для записи результатов осмотра и проверки ведется сменный журнал;

5) устанавливается порядок и обеспечивается периодичность проверки знаний персонала на знание настоящих Правил;

6) обеспечивается выполнение инженерно-техническими работниками Правил, а обслуживающий персонал, технологическим регламентом;

7) проводится периодически, не реже одного раза в год, обследование категорийных трубопроводов.

Сноска. Пункт 1316 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Обслуживание

1317. Владелец трубопровода устанавливает наблюдение за ростом остаточных деформаций. Это требование относится к паропроводам из углеродистой и молибденовой стали, работающим при температуре пара 450^оС и выше, из хромомолибденовых и хромомолибденованадиевых сталей при температуре пара 500^оС и выше и из высоколегированных теплоустойчивых сталей при температуре пара 550^оС и выше.

1318. Проверка исправности действия манометров и предохранительных клапанов производится в следующие сроки:

1) для трубопроводов с рабочим давлением до 1,4 МПа (14 кгс/см²) включительно-не реже одного раза в смену;

2) для трубопроводов с рабочим давлением свыше 1,4 МПа (14 кгс/см²) до 4,0 МПа (40 кгс/см²) включительно - не реже одного раза в сутки;

3) для трубопроводов с рабочим давлением свыше 4,0 МПа (40 кгс/см²) - в сроки, установленным технологическим регламентом.

О результатах проверки делается запись в сменном журнале.

1319. Проверка исправности манометра обслуживающим персоналом в процессе эксплуатации трубопровода производится с помощью трехходового крана или заменяющих его запорных вентилей путем установки стрелки манометра на нуль.

1320. Не реже одного раза в 12 месяцев манометры поверяются, на каждом из них устанавливается клеймо или пломба.

1321. Кроме указанной поверки, владелец не реже одного раза в шесть месяцев производит дополнительную проверку рабочих манометров контрольным с записью результатов в журнал контрольных проверок манометров.

1322. При отсутствии контрольного манометра допускается дополнительную проверку производить проверенным рабочим манометром, имеющим с проверяемым манометром одинаковую шкалу и класс точности.

1323. Манометры не допускаются к применению в следующих случаях:

1) на манометре отсутствует клеймо с отметкой о проведении поверки;

2) истек срок поверки манометра;

3) стрелка манометра при его отключении не возвращается к нулевой отметке шкалы на величину, превышающую половину допускаемой погрешности для данного манометра;

4) разбито стекло или имеются другие повреждения манометра, которые отражаются на правильности его показаний.

Сноска. Пункт 1323 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1324. Исправность предохранительных клапанов проверяется принудительным кратковременным их "подрывом".

Параграф 3. Ремонт

1325. Организация, эксплуатирующая трубопровод обеспечивает ремонт трубопровода по результатам технического освидетельствования и ревизии. Ремонт выполняется по технологическому регламенту разработанной до начала выполнения работ.

Сноска. Пункт 1325 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1326. Допуск на проведение ремонтных работ производится в соответствии с нарядом - допуском оформленного в соответствии с Правилами оформления и применения нарядов-допусков при производстве работ в условиях повышенной опасности.

Сноска. Пункт 1326 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 19.01.2023 № 29 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1327. В организации ведется ремонтный журнал, в который за подписью лица, обеспечивающего исправное состояние и безопасную эксплуатацию трубопроводов, вносятся сведения о выполненных ремонтных работах, не вызывающих внеочередного технического освидетельствования.

1328. Сведения о ремонтных работах, вызывающих необходимость внеочередного освидетельствования трубопровода, о материалах, использованных при ремонте, сведения о качестве сварки заносятся в паспорт трубопровода.

1329. До начала ремонтных работ на трубопроводе он отделяется от всех других трубопроводов заглушками или отсоединяется.

1330. Толщина применяемых при отключении трубопровода заглушек и фланцев определяется расчетом на прочность.

1331. Заглушка, имеет выступающую часть (хвостовик), по которой определяется ее наличие.

1332. Прокладки между фланцами и заглушкой не имеют хвостовиков.

Параграф 4. Окраска и надписи на трубопроводах

1333. В зависимости от назначения трубопровода и параметров среды поверхность трубопровода окрашивается в соответствующий цвет и имеет маркировочные надписи.

1334. Окраска, условные обозначения, размеры букв и расположение надписей соответствуют ГОСТ 14202-69 "Трубопроводы промышленных предприятий. Опознавательная окраска, предупреждающие знаки и маркировочные щитки".

Сноска. Пункт 1334 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1335. На трубопроводы наносятся надписи:

1) на магистральных линиях-номер магистрали (римской цифрой) и стрелка, указывающая направление движения рабочей среды. В случае если возможно движение ее в обе стороны, даются две стрелки, направленные в обе стороны;

2) на ответвлениях вблизи магистралей-номер магистрали (римской цифрой), номера агрегата (арабскими цифрами) и стрелки, указывающие направление движения рабочей среды;

3) на ответвлениях от магистралей вблизи агрегатов-номер магистрали (римской цифрой) и стрелки, указывающие направление движения рабочей среды.

1336. Число надписей на трубопроводе не нормируется. Надписи видимы с мест управления вентилями, задвижками и тому подобного. В местах выхода и входа трубопроводов в другое помещение надписи обязательны.

1337. При покрытии поверхности изоляции трубопровода металлической обшивкой (листами алюминия, оцинкованного железа и другими коррозионно-стойкими металлами) окраску обшивки по всей длине допускается не производить. В этом случае в зависимости от транспортируемой среды наносятся соответствующие условные обозначения.

1338. На вентили, задвижки и приводы наносятся надписи следующего содержания:

1) номер или условное обозначение запорного или регулирующего органа, соответствующие эксплуатационным схемам и технологическому регламенту;

2) указатель направления вращения в сторону закрытия (3) и в сторону открытия (О).

1339. Надписи на арматуре и приводах делаются в местах:

1) при расположении штурвала вблизи корпуса вентиля (задвижки)- на корпусе или изоляции вентиля (задвижки), на прикрепленной табличке;

2) при дистанционном управлении с помощью штурвала-на колонке или кронштейне штурвала;

3) при дистанционном управлении с помощью цепи-на табличке, соединенной с кронштейном цепного колеса, закрепленной в положения, обеспечивающем наилучшую видимость с площадки управления;

4) при дистанционном управлении вентилем или задвижкой, расположенными под полом площадки обслуживания, с помощью съемного штурвала (конец вала утоплен в полу и закрыт крышкой)-на крышке с внутренней и внешней сторон;

5) при дистанционном управлении с помощью электропривода-у пускового включателя;

6) при дистанционном управлении, кроме надписей, предусмотренных подпунктами 5, 4, 3, 2, наносятся надписи и на маховики управляемой арматуры

Приложение 1
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Категория трубопроводов

Категория трубопроводов	Группа	Рабочие параметры среды
Категория трубопроводов	Группа	Температура, ^оС	Давление, МПа (кгс/см²)
I	1	Свыше 560	Не ограничено
	2	Свыше 520 до 560	То же
	3	Свыше 450 до 520	То же
	4	До 450	Более 8,0 (80)
II	1	Свыше 350 до 450	До 8,0 (80)
	2	До 350	Более 4,0 (40) до 8,0 (80)
III	1	Свыше 250 до 350	До 4,0 (40)
	2	До 250	Более 1,6 (16) до 4,0 (40)
IV		Свыше 115 до 250	Более 0,07 (0,7) до 1,6 (16)

Примечание. Если значения параметров среды находятся в разных категориях, то трубопровод относится к категории, соответствующей максимальному значению параметра среды.

Приложение 2
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Толщина стенки отбортованного элемента

Толщина стенки отбортованного

элемента, мм

Расстояние до оси шва,

не менее, мм

до 5

Свыше 5 до 10

Свыше 10 до 20

Свыше 20

2S + 5

S + 15

S/2 + 25

Приложение 3
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Группа сосудов

Группа сосуда	Расчетное давление, МПа (кгс/см²)	Температура стенки, ^оС	Характер рабочей среды
1	свыше 0,07 (0,7)	независимо	Взрывоопасная, или пожароопасная, или 1,2 классов опасности по ГОСТ 12.1.007-76
2	до 2,5 (25)	ниже минус 70, выше 400	Любая, за исключением указанной для 1-й группы сосудов
	свыше 2,5 (25) до 4 (40)	ниже минус 70, выше 200
	свыше 4 (40) до 5 (50)	ниже минус 40, выше 200
	Свыше 5 (50)	Независимо
3	До 1,6 (16)	от минус 70 до минус 20 от 200 до 400
	свыше 1,6 (16) до 2,5 (25)	от минус 70 до 400
	свыше 2,5 (25) до 4 (40)	от минус 70 до 200
	свыше 2,5 (25) до 3 (40)	от минус 70 до 200
	свыше 4 (40) до 5(50)	от минус 40 до 200
4	до 1,6 (16)	от минус 20 до 200

Приложение 4
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Контролируемые швы

Группа сосудов

(см. табл. 5)

Длина контролируемых швов

от общей длины швов, S

100

не менее 50

не менее 25

Приложение 5
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Класс сталей

Тип, класс стали *	Минимально допустимый угол изгиба, град.
	электродуговая, контактная и электрошлаковая сварка		газовая сварка
	при толщине свариваемых элементов, мм
	не более 20	более 20	До 4
Углеродистый	100	100	70
Низколегированный марганцовистый, марганцово-кремнистый	80	60	50
Низколегированный хромомолибденовый, хромомолибденованадиевый	50	40	30
Мартенситный	50	40	—
Ферритный	50	40
Аустенитно-ферритный	80	60	—
Аустенитный	100	100	—
Сплавы на железоникелевой и никелевой основе	100	100

*Стали склонные к подкалке при сварке

Приложение 6
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Максимальные значения ударной вязкости

Температура	Минимальное значение ударной вязкости, Дж/см² (кгс/см²)
испытания, ^оС	для всех сталей, кроме ферритного, аустенитно-ферритного и аустенитного классов		для сталей ферритного и аустенитно-ферритного классов		для сталей аустенитного класса
	KCU	KCV	KCU	KCV	KCU	KCV
20	50(5)	35(3,5)	40(4)	30(3)	70(7)	50(5)
Ниже минус 20	30(3)	20(2)	30(3)	20(2)	30(3)	20(2)

Приложение 7
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Пробное давление при испытании

Толщина стенки сосуда, мм

Время выдержки, мин

До 50

Свыше 50

до 100 свыше

100

Для литых и многослойных

независимо от толщины стенки

Приложение 8
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Наполнение цистерн и бочек

Наименование газа	Масса газа на 1 л вместимости цистерны или бочки, кг, не более	Вместимость цистерны или бочки на 1 кг, газа л, не менее
1	2	3
Азот	0,770	1,30
Аммиак	0,570	1,76
Бутан	0,488	2,05
Бутилен	0,526	1,90
Пропан	0,425	2,35
Пропилен	0,445	2,25
Фосген, хлор	1,250	0,80
Кислород	1,080	0,926

Приложение 9
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Наполнение баллонов

Наименование газа	Масса газа на 1 л вместимости баллона, кг, не более	Вместимость баллона, приходящаяся на 1 кг газа, л, не менее
Аммиак	0,570	1,76
Бутан	0,488	2,05
Бутилен, изобутилен	0,526	1,90
Оксиь этилена	0,716	1,40
Пропан	0,425	2,35
Пропилен	0,445	2,25
Сероводород, фосген, хлор	1,250	0,80
Углекислота	0,750	1,34
Фреон-11	1,2	0,83
Фреон-12	1,1	0,90
Фреон-13	0,6	1,67
Фреон-22	1,8	1,0
Хлористый метил, хлористый этил	0,8	1,25
Этилен	0,286	3,5

Приложение 10
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Испытание на ударную вязкость

Температура металла, ^оС	Температура испытания, ^оС
от 0 до -20	-20
от -20 до -40	-40
от -40 до -60	-60

Приложение 11
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Максимально допустимое смещение

Номинальная толщина стенки соединяемых элементов (деталей) Sn, мм	Максимально допустимое смещение (несовпадение) кромок в стыковых соединениях, мм
	продольных, меридиональных хордовых и круговых на всех элементах, а также кольцевых при варке днищ	поперечных кольцевых
		на трубных и конических элементах	на цилиндрических элементах из листа или поковок
0 - 5	0,2 Sn	0,20 Sn	0,25 Sn
> 5 - 10	0,10 Sn + 0,5	0,10 Sn + 0,5	0,25 Sn
> 10 - 25	0,10 Sn + 0,5	0,10 Sn + 0,5	0,10 Sn + 1,5
> 25 - 50	3(0,04 Sn + 2,0)*	0,06 Sn + 1,5	0,06 Sn + 2,5
50 - 100	0,04 Sn +1,0 (0,02 Sn + 3,0)*	0,03 Sn + 3,0	0,04 Sn + 3,5
Свыше 100	0,01 Sn + 4,0, но не более 0,6	0,015 Sn + 4,5, но не более 7,5	0,025 Sn + 5,0, но не более 10,0

Примечание: В стыковых сварных соединениях, выполняемых электродуговой сваркой с двух сторон, а также электрошлаковой сваркой, указанное смещение кромок не допускается превышение ни с наружной, ни с внутренней стороны шва.

Приложение 12
к приказу Министра по
инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 30 декабря 2014 года № 358

Сноска. Приложение 12 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Техническое освидетельствование сосудов, работающих под давлением

Таблица 1. Техническое освидетельствование сосудов, не подлежащих постановке на учет

Сноска. Таблица 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 22.02.2024 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

№	Наименование	Наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание
1	Сосуды, работающие со средой вызывающей коррозию металла со скоростью не более 0,1 мм/год	наружный осмотр 12 мес. внутренний осмотр 4 года	8 лет
2	Сосуды, работающие со средой вызывающей коррозию металла со скоростью более 0,1 мм/год	наружный осмотр 12 мес. внутренний осмотр 2 года	8 лет
3	Теплообменники с выдвижной трубной системой нефтехимических предприятий, работающие с давлением выше 0,7 кгс/см² до 1000 кгс/см², со средой, вызывающей разрушение и физико-химическое превращение материала (коррозия и тому подобное), не более 0,1 мм/год	наружный и внутренний осмотр 12 лет/ после каждой выемки трубной системы	12 лет
4	Теплообменники с выдвижной трубной системой нефтехимических предприятий, работающие с давлением выше 0,7 кгс/см² до 1000 кгс/см², со средой, вызывающей разрушение и физико-химическое превращение материала (коррозия и тому подобное) со скоростью более 0,1 мм/год до 0,3 мм/год	наружный и внутренний осмотр 8 лет/ после каждой выемки трубной системы	8 лет

Техническое освидетельствование сосудов, подлежащих постановке на учет

Таблица 2

№	Наименование	Эксплуатирующая организация	Аттестованная организация
№	Наименование	наружный и внутренний осмотр	наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание пробным давлением
1	2	3	4	5
1	Сосуды, работающие со средой вызывающей коррозию металла со скоростью не более 0,1 мм/год Сосуды, работающие со средой вызывающей коррозию металла со скоростью более 0,1 мм/год	наружный осмотр 12 мес. наружный осмотр 12 мес. внутренний осмотр 2 года	4 года 4 года	8 лет 8 лет
2	Сульфитные варочные котлы и гидролизные аппараты с внутренней кислотоупорной футеровкой	12 месяцев	5 лет	10 лет
3	Сосуды, зарытые в грунт, предназначенные для хранения жидкого нефтяного газа с содержанием сероводорода не более 5 г на 100 м3, и сосуды, изолированные на основе вакуума и предназначенные для транспортировки и хранения сжиженных кислорода, азота и других некоррозионных криогенных жидкостей.	-	10 лет	10 лет
4	Регенеративные подогреватели высокого и низкого давления, бойлеры, деаэраторы, ресиверы и расширители продувки электростанций	После каждого капитального ремонта, но не реже одного раза в 6 лет	Внутренний осмотр и гидравлическое испытание после двух капитальных ремонтов, но не реже одного раза в 12 лет
5	Сосуды в производствах аммиака и метанола, вызывающих разрушение и физико-химическое превращение материала (коррозия) со скоростью не более 0,5 мм/год	12 месяцев	8 лет	8 лет
6	Теплообменники с выдвижной трубной системой нефтехимических предприятий, работающие с давлением выше 0,7 кгс/см2 до 1000 кгс/см2, со средой, вызывающей разрушение и физико-химическое превращение материала (коррозия и тому подобное), не более 0,1 мм/год	После каждой выемки трубной системы	12 лет	12 лет
7	Теплообменники с выдвижной трубной системой нефтехимических предприятий, работающие с давлением выше 0,7 кгс/см2 до 1000 кгс/см2, со средой, вызывающей разрушение и физико-химическое превращение материала (коррозия и тому подобное) со скоростью более 0,1 мм/год до 0,3 мм/год	После каждой выемки трубной системы	8 лет	8 лет

Примечания:

1. Техническое освидетельствование зарытых в грунт сосудов с некоррозионной средой, с жидким нефтяным газом с содержанием сероводорода не более 5 г/100 м3 производится без освобождения их от грунта и снятия наружной изоляции при условии замера толщины стенок сосудов неразрушающим методом контроля. Замеры толщины стенок производятся по технологическому регламенту.

2. Гидравлическое испытание сульфитных варочных котлов и гидролизных аппаратов с внутренней кислотоупорной футеровкой не производится при условии контроля металлических стенок этих котлов и аппаратов ультразвуковой дефектоскопией. Ультразвуковая дефектоскопия производится в период их капитального ремонта, но не реже одного раза в 5 лет по инструкции в объеме не менее 50 % поверхности металла корпуса и не менее 50 % длины швов, с тем, чтобы 100 % ультразвуковой контроль осуществлялся не реже чем через каждые 10 лет.

3. Сосуды, изготовляемые с применением композиционных материалов, зарытые в грунт, осматриваются и испытываются по программе, указанной в паспорте на сосуд.

Техническое освидетельствование цистерн и бочек, не подлежащих постановке на учете

Таблица 3

№№ п/п	Наименование	Наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание пробным давлением
1	Цистерны и бочки, в которых давление выше 0,7 МПа (0,7 кгс/см²) создается периодически для их опорожнения	2 года	8 лет
2	Бочки для сжиженных газов, вызывающих коррозию металла со скоростью не более 0,1 мм/год	4 года	4 года
3	Бочки для сжиженных газов, вызывающих коррозию металла со скоростью более 0,1 мм/год	2 года	2 года

Технических освидетельствований цистерн, подлежащих постановке на учете

Таблица 4

№	Наименование	Эксплуатирующая организация	Аттестованная организация
№	Наименование	Наружный и внутренний осмотр	Наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание пробным давлением
1	2	3	4	5
1	Цистерны железнодорожные для транспортирования пропан-бутана и пентана	2 года	6 лет	6 лет
2	Цистерны железнодорожные, изолированные на основе вакуума	-	10 лет	10 лет
3	Цистерны железнодорожные отечественного производства, изготовленные из сталей 09Г2С и 10Г2СД, прошедшие термообработку в собранном виде и предназначенные для перевозки аммиака	2 года	8 лет	8 лет
4	Цистерны для сжиженных газов, вызывающих коррозию со скоростью более 0,1 мм/год	12 месяцев	4 года	8 лет
5	Все остальные цистерны	2 года	4 года	8 лет

Техническое освидетельствование баллонов, не подлежащих постановке на учет

Таблица 5

№№ п/п	Наименование	Наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание пробным давлением
1	Баллоны, находящиеся в эксплуатации, для наполнения газами, вызывающие коррозию металла:
	- со скоростью не более 0,1 мм/год; - со скоростью более 0,1 мм/год	5 лет 2 года	5 лет 2 года
2	Баллоны, предназначенные для обеспечения топливом двигателей транспортных средств, на которых они установлены:	2 года	2 года
	1) для сжатого газа: - из легированных сталей - изготовленных из углеродистой сталей 2) для сжижженого газа	2 года 2 года	2 года 2 года
3	Баллоны со средой, вызывающей коррозию металла со скоростью менее 0,1 м год, в которых давление выше 0,07 МПа (0,7 кгс/ см²) создается периодическое опорожнение	10 лет	10 лет
4	Баллоны, установленные стационарно, а также постоянно на передвижных средствах в которых хранятся сжатый воздух, кислород, аргон, азот, гелий с температурой точки росы минус 35 °С и ниже, замеренный при давлении 15 МПа (150 кгс/см²) и выше, а также баллоны с обезвоженной углекислотой	10 лет	10 лет

Техническое освидетельствование баллонов, подлежащих постановке на учет

Таблица 6

№	Наименование	Эксплуатирующая организаций	Аттестованная организация
№	Наименование	Наружный и внутренний осмотр	Наружный и внутренний осмотр	Гидравлическое испытание пробным давлением
1	2	3	4	5
1	Баллоны, установленные стационарно, а также постоянно на передвижных средствах в которых хранятся сжатый воздух, кислород, аргон, азот, гелий с температурой точки росы минус 35 °С и ниже, замеренный при давлении 15 МПа (150 кгс/см²) и выше, а также баллоны с обезвоженной углекислотой	-	10 лет	10 лет
2	Все остальные баллоны: 1) со средой, вызывающей коррозию металла со скоростью не более 0,1 мм/год 2) со средой, вызывающей коррозию металла со скоростью более 0,1 мм/год	2 года 12 месяцев	4 года 4 года	8 лет 8 лет

Приложение 13
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Материалы, применяемые для изготовления и ремонта
сосудов, работающих под давлением
Листовая сталь

Таблица 1

Марка материала, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см2), не более	Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
1	2	3	4	5	6
ВстЭкп2, ВСт3пс2, ВСт3сп2 по ГОСТ 380-2005	по ГОСТ 14637-89	от 10 до 20 от минус 15 до 350	1,6 (16) 0,07 (0,7)	по ГОСТ 380-2005 по ГОСТ 380-2005 полистно	Для корпусов, днищ, плоских фланце сосудов на имеющих внутренний жароупорной футеровки. Толщина дистанции не более 16 мм
ВСт3сп4, ВСт3пс46 ВСтпс4 по ГОСТ 380-2005		от минус 20 до 200	5(50)		Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей. При категориях стали 4,5,6 толщина листа не более 30 мм для стали марки ВСт3Гпс, при категории 3 толщина листа не 40 мм
ВСт3сп4, ВСт3пс4, ВСт3пс4 по ГОСТ 380-2005		cвыше 0 до 200
ВСт3сп6, ВСт3пс6 ВСт3Гпс6 по ГОСТ 380-2005		cвыше 0 до 425
ВСт3сп5, ВСт3пс5, ВСт3Гпс5 по ГОСТ 380-2005		от минус 20 до 425		по ГОСТ 380-2005 и полистно при температуре свыше 2000^о	ВСт3сп6, ВСт3пс6, ВСтГпс6
16К, 18К, 20К, 22К категории 5 по ГОСТ 5520-79	по ГОСТ 5520-79	от минус 20 до 200	не ограничено	по ГОСТ 5520-79	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
16К, 18К, 20К, 22К категории 3 по ГОСТ 5520-79		Свыше 0 до 200
16К, 18К, 20К, 22К категории 18 по ГОСТ 5520-79		от 200 до 475
16К, 18К, 20К, 22К категории 17 по ГОСТ 5520-79		от минус 20 до 475
0912С, 1012С1 категорий 7,8,9 в зависимости от рабочей температуры по ГОСТ 5520-79	по ГОСТ 5520-79 19282-73	от минус 70 до 200		по ГОСТ 5520-79, ГОСТ 19282-73	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубчатых решеток и других деталей, для сварных сосудов из стали 1012201, работающих под давлением, рабочая температура должна быть не ниже минус 60⁰С
17ГС, 17Г1С, 16ГС, 0912С, 1012С1 категории 6 по ГОСТ 5520-79	по ГОСТ 5520-79, ГОСТ 19282-73	от минус 40 до 200	не ограничено	по ГОСТ 5520-79, ГОСТ 19282-73	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
16ГС, 09Г2С, 16Г2С1, 17ГС, 17Г1С категории 3 по ГОСТ 5528-79		от минус 30 до 200
17ГС, 17Г1С категории 22; 18ГС, 091Г2С, 10Г2С1 категории 17 по ГОСТ 5520-79		от минус 40 до 475			Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей. При толщине листов более 60 мм применяется сталь категорий 12
12МХ по ГОСТ 20072-74	по ТУ 14-1-642-73 и ТУ 24-10-003-70	от минус 40 до 540		по ТУ 14-1-642-73 и ТУ 24-10-003-70	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей.
12ХМ по ТУ 14-1-642-73 и ТУ 24-10-003-70	по ТУ 14-1-642-73 и ТУ 24-10-003-70	от минус 40 до 560		по ТУ 14-1-642-73 и ТУ 24-10-003-70
12ХМ категории 3 по ГОСТ 5520-79	по ГОСТ 5520-79	от минус 40 до 560		по ГОСТ 5520-79
12ХМ по ТУ 14-2304-78	по ТУ 14-2304-78	от минус 40 до 560		по ТУ 14-2304-78	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей.
14Г2АФ, 1612АФ по ГОСТ 19282	по ГОСТ 19282-73	от минус 40 до 400		по ТУ 14-1-73	Толщина полосы 4-6мм
08Г2СФБ по ТУ 14-1-2551-78	по ТУ 14-1-2551-78 (в рулонах	от минус 40 до 380		по ТУ 14-1-2551-78	Толщина полосы 4-6мм
12ХГНМ, 12ХГНМФ по ТУ 14-1-3226-81	по ТУ 14-1-3226-81	от минус 40 до 420	не ограничено	по ТУ 14-1-3226-81	Для деталей сосудов высокого давления
0812СФБ по ТУ 14-1-3609-83	ТУ 14-1-3609-83	от минус 40 до 350		по ТУ 14-1-3609-83
15ХГНМФТ по ТУ 14-1-105-81	по ТУ 14-1-105-81	от минус 40 до 400		по ТУ 14-1-450-81
12Х1МФ по ГОСТ 5520-79	по ГОСТ 5520-79	от минус 20 до 420		по ГОСТ 5520-79	Для деталей сосудов высокого давления
12Х2МФ по ТУ 108.131-75	по ТУ 108.131-75	от 0 до 510		по ТУ 108.131-75
12ХГНМФ по ТУ 14-1-3226-81	по ТУ 14-1-3226-81 (в рулонах	от минус 40 до 560		по ТУ 14-1-3226-81	Толщина полосы 4 мм
20ЮЧ по ТУ 14-3333-82	по ТУ 14-3333-82	от минус 40 до 475		по ТУ 14-3333-82	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
15Г2СФ по ГОСТ 19282-73	по ГОСТ 19282-73	от минус 40 до 300		по ГОСТ 19282-73	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
10Х2ГНМ по ТУ 982-87	По ТУ 108.11.928-87	от минус 40 до 550		по ТУ 108.11.928-87	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток, для сварных сосудов, работающих под давлением
16 ГМЮЧ по ТУ 14-1-2404-78	по ТУ 14-1-2404-78	от минус 40 до 520		по ТУ 14-1-2404-78	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
15Х5М по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 40 до 600		по ГОСТ 7350-77	Для крышек плавающих головок, трубных решеток, стяжных колец и других деталей
10Х14Г14Н4Т по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 196 до 500		по ГОСТ 7350-77	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
08Х22Н6Т, 08Х2ГН6М2Т по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77 ТУ 14-1-2676-79	от минус 40 до 300		по ГОСТ 7350-77 с механическими свойствами по ТУ 14-1-2676-79	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
03Х19АГ3Н10 по ТУ 14-1-2261-77	по ТУ 14-1-2261-77	от минус 196 до 450	5(50)	по ТУ 14-1-2261-77	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
03Х21Н2ГМ4ГБ по ГОСТ 5632-72	По ГОСТ 7350-77	от минус 70 до 450	5(50)	по ГОСТ 7350-77	Для деталей внутренних устройств емкостей аппаратуры
08Х1818Н2Т по ГОСТ 7350-77	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 20 до 300	5(50)	по ГОСТ 7350-77	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
07Х13АГ20 по ТУ 14-1-2640-79	по ТУ 14-1-2640-79	от минус 70 до 300		по ТУ 14-2-2640-79
08Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 270 до 610	не ограничено	по ГОСТ 7350-77
08Х18Н12Б по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 270 до 610	5(50)	по ГОСТ 7340-77	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
03Х18Н11 по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-1-3071-80, ТУ 14-1-2144-77. ГОСТ 5582-75	от минус 270 до 450	5(50)	По ТУ-15-1-061-80, ТУ 14-1-2144-77, ГОСТ 5582-75
04Х18Н10 ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 270 до 600	не ограничено	по ГОСТ 7350-77
08Х17Н13М2Т 10Х17Н13М2Т по ГОСТ 5632-72	Группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 270 до 600		ГОСТ 7350-77 группа М26 по ГОСТ 7350-77
10Х17Н13М3Т по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 196 до 600
08Х17Н15М3Т по ГОСТ 5632-72	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 196 до 600			Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
03ХН28МДТ 08ХН28МДТ	группа М26 по ГОСТ 7350-77	от минус 196 до 400	5(50)
03ХГ17Н14М3 по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-1-1154-74, ТУ 14-1-692-73, ТУ 14-1-2144-77, ТУ 14-1-3120-80	от минус 196 до 450	5(50)	по ТУ 14-1-1154-74, ТУ 14-1-692-73, ТУ 14-1-2144-77, ТУ 14-1-3120-80	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
08Х1810 по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5582-75 группа 2 по ГОСТ 7350-77 группа М26	от минус 270 до 600	не ограничено	по ГОСТ 5582-75	Для прокладок плоских
08Х1810 по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5582-75 группа 2 по ГОСТ 7350-77 группа М26	от минус 270 до 600	не ограничено	по ГОСТ 7350-77	Для прокладок овального и восьмиугольного сечения
12 Х18Н9Т 12Х18Н10Т по ГОСТ 5832-72	группа М 26 по ГОСТ 7350-77 ГОСТ 5582-75	от минус 270 до 610			Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
08Х13 по ГОСТ 56-32-72		от минус 40 до 550			Для трубных решеток, не подлежащих сварке, а также ненагруженных привариваемых и непривариваемых деталей внутренних устройств
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б 12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72		от 610 до 700	5(50)		Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
20Х13, 12Х13 по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 7350-77 группа М26	от минус 40 до 550	не ограничено	по ГОСТ 7350-77	Для трубных решеток, не подлежащих сварке, а также непривариваемых деталей внутренних устройств
НХ32Т по ТУ 14-1-625-73	по ТУ 14-1-625-73	до 900		по ТУ 14-1-625-73	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
15Х18Н12С4ТЮ по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-1-1410-75, ТУ 14-1-1337-75	от минус 20 до 200	2,5(25)	по ТУ 14-1-1410-75, ТУ 14-1-1337-75
Н70МФ-ВМ по ТУ 14-1-2262-77	по ТУ 14-1-2262-77	от минус 70 до 300	1,0(10)	по ГОСТ 7350-77 гр, А ГОСТ 5582-75 и п.3.2, ОСТ 26-01-858-80
ХН65МВ по ТУ 14-1-1485-75, ТУ 14-1-2475-78	по ТУ 14-1-1485-75, ТУ 14-1-2475-78	от минус 70 до 500	5,0(50)	по ГОСТ 7350-77 гр.А и п. 3.2 ОСТ 26-01-858-80	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
ХН65МВУ, МН70МФ-ВИ по ТУ 14-1-2230-77	по ТУ 14-1-2230-77	от минус 70 до 500	5,0(50)	по ГОСТ 7350-77 гр.А, ГОСТ 5582-75 и п.3.2 ОСТ 26-01-858-80
ХН65МВУ, МН70МФ-ВИ по ТУ 14-1-2230-77	по ТУ 14-1-2230-77	от минус 70 до 300		по ГОСТ 7350-77 гр.А, ГОСТ 5582-75 и п.3.2 ОСТ 26-01-858-80
ХН78Т по ТУ 14-1-2752-79, ТУ 14-1-146-71, ТУ 14-1-1747-76, ТУ 14-1-1860-76	по ТУ 14-1-2752-79	от минус 70 до 700	не ограничено	по ГОСТ 7654-73, ГОСТ 7350-77 гр.Б, ГОСТ 7566-81 и п.3,2,3,2,1,4,13,9, ОСТ 26-01-858-80	Для корпусов, днищ, фланцев
	по ТУ 14-1-1747-76, ТУ 1-1860-76	от 700 до 900	1,5(15)
07Х 13Н4А12С (СЧ52)	группа М26 по ТУ14-1-2508-78	от минус 210 до 400	не ограничено	по ТУ14-1-2508-78
03Х20Н16А16	группа М26 по ТУ14-1-3291-81	от минус 270 до 600		по ТУ14-1-3291-81

Примечание.

1. Допускается применение материалов, указанных в таблице по другим стандартам и техническим условиям по согласованию с автором технического проекта и специализированной научно-исследовательской организацией.

2. Допускается применять сталь марок 15 и 20 ГОСТ 1577-93 при тех же условия, что сталь марок 16К, 18К, 20К, при этом испытание этих сталей на предприятии-изготовителе должны быть проведены в том же объеме, что для сталей марок 15К, 16К, 18К и 20К соответствующих категорий.

3. Механические свойства листов толщиной менее 12 мм проверяются на листах, взятых от партии.

4. Испытания на механическое старение производится в том случае, если при изготовлении сосудов или их деталей, эксплуатируемых при температуре выше 200 С, сталь подвергается холодной деформации (вальцовка, гибка, отбортовка и др.)

5. Листы, поставляемые по ГОСТ 19282-73, должны быть испытаны полистно при температуре эксплуатации выше 200 С и давлении более 5 МПа (50 кгс/кв.см) при толщине листов 12 мм и более. Контроль макроструктуры производиться в соответствии с требованиями ГОСТ 5520-79 от партии листов.

6. При толщине листов менее 5 мм допускается применение сталей по ГОСТ 5520-79 и ГОСТ 19282-73 категории 2 вместо категории 3-17. При толщине листов менее 7 мм допускается применение сталей по ГОСТ 5520-79 и ГОСТ 19282-73 категории 3 вместо категории 18; категории 6 вместо категории 12 и категории 5, 7, 8, 9 вместо категории 17.

7. Допускается применение сталей 09Г2СЮЧ категорий 3-17 в нормализованном состоянии по ТУ 14-232-40-81, ТУ 14-105-475-84 и ТУ 14-227-208-83 на параметры от минус 70^о до плюс 470^о С.

8. Допускается применение листа по ГОСТ 7350-77 с качеством поверхности по группам М36 и М46 при условии, что в расчете на прочность учтена глубина дефекта.

Стальные трубы

Таблица 2

Марка стали, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
Марка стали, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см2), не более	Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
1	2	3	4	5	6
ВСт3сп3, ВСт3пс3 по ГОСТ 380-71	трубы водогазопроводные (усиленные) по ГОСТ 5.1124-71	от 0 до 200	1,6 (16)	ГОСТ 5.1124-71	Для трубопроводов и погружных холодильников, распылителей
ВСт3кп2 по ГОСТ 380-71	трубы электросварные по ГОСТ 10706-76, группа В	от 10 до 200 от минус 15 0,07(0,7) до 350		ГОСТ 10706-76, группа В Гидравлические испытания каждой трубы при давлении, равном 1,5 рабочего2. Проверка механических свойств сварного соединения у каждой десятой трубы одной партии радиационным методом или ультразвуковой дефектоскопией сварного шва каждого корпуса, изготовленного из труб, в соответствии с требованиями настоящих правил3.	Для корпусов, сосудов, патрубков и других деталей
ВСт3сп4, ВСт3пс4 по ГОСТ 380-71	трубы электросварные по ГОСТ 10706-76, группа В	от минус 20 до 200	5 (50)	ГОСТ 10706-76, группа В. Проверка механических свойств сварного соединения каждой десятой трубы одной партии, радиационным метом или ультразвуковой дефектоскопией сварного шва каждого корпуса, изготовленного из труб, в соответствии с требованиями настоящих правил3.
ВСт3сп5, ВСт3пс5 по ГОСТ 380-71		от минус 20 до 400	5 (50)	по ГОСТ 10706-76, группа В. Механические свойства сосудов, основного металла и ударная вязкость основного металла-по ГОСТ 380-71. Проверка механических свойств сварного соединения к каждой десятой трубы, радиационным методом или ультразвуковой дефетоскопией сварного шва каждого корпуса, изготовленного из труб, в соответствии с требованиями настоящих правил³.	Для корпусов, сосудов, патрубков и других деталей
10, 20 по ГОСТ 1050-74	по ГОСТ 550-75, группы А, Б; ГОСТ 8733-97 группа В; ГОСТ 8731-87 группа В	от минус 30¹ до 475	5 (50)	по ГОСТ 8733-87 группа В, ГОСТ 550-75; ГОСТ 8731-87 группа В	Для корпусов, патрубков штуцеров и люков
10, 20 ГОСТ 1050-74	ГОСТ 550-75 группы А, Б; ГОСТ 8733-87 группа В	от минус 30¹ до 475	16 (160)	По ГОСТ 550-75; ГОСТ 8733-87 группа В. Испытание на сплющивание – по требованию чертежа	Для корпусов, трубочных пучков змеевиков, патрубков и других деталей
10, 20 по ГОСТ 1050-74	По ГОСТ 550-75 группа А, Б; ГОСТ 8731-87 группа В	от минус 30 до 475	16 (160)	ГОСТ 550-75, ГОСТ 8731-87 группа В. Испытание на сплющивание и проверка макроструктуры по требованию чертежа	Для корпусов, трубных пучков теплообменников змеевиков, патрубков и других деталей
15ХМ по ТУ 14-3-460-75	по ТУ 14-3-460-75	от минус 40 до 560 от минус 20 до 560	не ограничено	по ТУ 14-3-460-75	Для змеевиков, трубных пучков, патрубков и других деталей
12Х1МФ по ГОСТ 20072-74	по ТУ 14-3-460-75	от минус 40 до 560 от минус 20 до 560	не ограничено	по ТУ 14-3-460-75	Для змеевиков, трубных пучков, патрубков и других деталей
1Х2М1 по ТУ 14-3-517-76	ТУ 14-3-517-76	от минус 40 до 600	не ограничено	по ТУ 14-3-517-76
15Х5 по ГОСТ 20072-74	по ГОСТ 550-75 группа А,Б	от минус 40 до 425		по ГОСТ 550-75
15Х5М, 15Х5МУ, 15Х5БФ по ГОСТ 28072-74	по ГОСТ 550-75 группа А,Б	от минус 40 до 600		по ГОСТ 550-75	Для змеевиков, трубных пучков
15ХМУ по ГОСТ 20072-74 12Х8ВФ по ГОСТ 20072-74	по ТУ 14-3-1080-81 по ГОСТ 550-75			по ТУ 14-3-1080-81 по ГОСТ 550-75	Для печных змеевиков, патрубков и других деталей
Х9М по ТУ 14-3-457-76	по ТУ 14-3-457-76			по ТУ 14-3-457-76
Х8 ГОСТ 550-75	ГОСТ 550-75	от минус 40 до 475	не ограничено	ГОСТ 550-75	Для трубных пучков и змеевиков
20ЮЧ по ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82	по ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82	от минус 40 до 475		по ТУ 14-3-1073-82, ТУ 14-3-1074-82	Для корпусов, змеевиков, трубных пучков, патрубков и других деталей
0912С по ГОСТ 19282-73	по ТУ 14-3-500-76, ТУ 14-3-1128-82	от минус 60 до 475		по ТУ 14-3-500-76, ТУ 14-3-1128-82
1012 по ГОСТ 4543-71	по ГОСТ 550-75, группа А; ГОСТ 8733-87 группа В; ГОСТ 8731-87	от минус 70 до 31 от минус 30 до 475		по ГОСТ 550-75 и дополнительно ударная вязкость при рабочей температуре3 при толщине стенки более 12 мм по ГОСТ 550-75	Для корпусов, сосудов и аппаратов патрубков и других деталей
10Х14Г14Н4Т по ТУ 14-3-59	по ТУ 14-3-59-72	от минус 196 до 500		по ТУ 14-3-59-72	Для трубных пучков, змеевиков и других деталей
08Х22Н6Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81, ТУ 14-3-1959-72, ТУ-3-1251-83	от минус 40 до 300		по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81, ТУ 14-3-59-72, ТУ-3-1251-83
07Х13А120 ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85	по ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85	от минус до 300	5(50)	по ТУ 14-3-1322-85, ТУ 14-3-1323-85	Для трубных пучков, змеевиков
08Х21Н6М2Т по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-3-59-72	от минус 40 до 300	не ограничено	по ТУ 14-3-59-72
08Х18Г8Н2Т по ТУ 14-3-387-75	по ТУ 14-3-387-75	от минус 20 до 300	2,5 (25)	по ТУ 14-3-387-75
03Х19АГ3Н10 ТУ 14-3-415-75	по ТУ 14-3-415-75	от минус 196 до 450	5(50)	ТУ 14-3-415-75
03Х17Н14М3 по ТУ 14-3-396-75	по ТУ 14-3-396-75, 14-3-134-85, ТУ 14-3-1357-85			по ТУ 14-3-396-75, 14-3-1358-85, ТУ 14-3-1357-85
12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81	от минус 270 до 610	не ограничено	по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81	Для змеевиков, трубочных пучков, и патрубков и других деталей
02Х18Н11 по ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85	по ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85	от минус 196 до 450	5(50)	по ТУ 14-3-1401-86, ТУ 14-3-1339-85
12Х18Н12Т по ТУ 14-3-460-75	по ТУ 14-3-460-75	от минус 270 до 610	не ограничено	по ТУ 14-3-460-75	Для трубных пучков, теплообмеников, подогревателей и других деталей
08Х1810Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81			по ГОСТ 9940-81, ГОСТ 9941-81	Для трубных пучков змеевиков, деталей внутренних устройств и других деталей
08Х18Н12Б ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 9940 ГОСТ 9941	от минус 196 до 610	не ограничено	по ГОСТ 9940 ГОСТ 9941	Для змеевиков, трубных пучков, патрубков и других деталей
10Х17Н13М2Т ГОСТ 5632-72		от минус 196 до 700			Для змеевиков, трубных пучков, патрубков и других деталей
08Х17Н15М3Т ГОСТ 5632-72		от минус 196 до 600
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б, 12Х18Н10Т ГОСТ 5632-72		от 610 до 700	5 (50)
03Х21Н21441Б по ГОСТ 5632-72	по ТУ-14-3-752-78, ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-696-78	от минус 70 до 400		по ТУ-14-3-752-78, ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-696-78	Для трубных пучков, теплообменников, патрубков и других деталей
03ХН28МДТ по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-751-76, ТУ 14-3-1201-83	от минус 196 до 400		по ТУ 14-3-694-78, ТУ 14-3-751-76, ТУ 14-3-1201-83
08Х13, 12Х13 по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 9941-81	от минус 40 до 550	6,4(64)	по ГОСТ 9941-81	Для трубных пучков теплообменников
ХН32Т по ТУ 13-3-489-76	по ТУ 14-3-489-76	от минус 70 до 900		по ТУ 14-3-489-76	Для деталей сосудов
14ХГС по ТУ 14-3-433-78	по ТУ 14-3-433-78	от минус 50 до 470		по ТУ 14-3-433-78	Для изготовления баллонов
30ХМА по ТУ 14-3-433-78	по ТУ 14-3-433-78	от минус 50 до 450	не ограничено	по ТУ 14-3-433-78	Для изготовления сосудов
18Х3МВ по ТУ 14-3-251-74	по ТУ 14-3-251-74	от минус 50 до 475		по ТУ 14-3-251-74
20Х31ВФ по ТУ 14-3-251-74		от минус 50 до 510
15Х18Н19С4ТЮ по ТУ 14-3-319-74	по ТУ 14-3-310-74	от минус 50 до 500		по ТУ 14-3-310-74
ХН65МВУ по ТУ 14-3-1320-85	по 14-3-1320-85	от минус 70 до 500		по ГОСТ 10006-80, ГОСТ 8695-57, ГОСТ 8694-75 и п.233 ОСТ 26-91-858-88	Для трубных пучков теплообменников
К70МВФ-ВИ по ТУ 14-3-1227-83	по ТУ 14-3-1227-83	от минус 70 до 300	1,0(10)	по ГОСТ 11068-81 ОСТ 26-01-853-88 и Ту 14-3-1227-83	Для трубных пучков теплообменников
ХН65МВУ,ХН65МВ по ТУ 4-3-1227-83		от минус 70 до 500	5(50)
ХН78Т по ТУ 14-3-520-76	по ТУ 14-3-520-76	от минус 70 до 700	не ограничено	по ГОСТ 9941-81, ОСТ 26-01-858-88
ТУ 14-13-453-76	по ТУ 14-13-453-76	от 700 до 900	1,5(15)
ТУ 14-3-552-76	по ТУ 14-3-552-76	от минус 70 до 900	5(50)	по ГОСТ 11068-81, ОСТ 26-01-858-88 и ТУ 14-3-552-76
35ХА, 30ХГСА, 40ХНМА по ГОСТ 4543-75 ГОСТ 8731-74 группа А	по ГОСТ 4543-75 ГОСТ 8731-74 группа А	от минус 50 до 150	не ограничено	по ГОСТ 4543-75 ГОСТ 8731-74	Для изготовления баллонов
12ХНЗА по ГОСТ 4543-75	по ГОСТ 4543-75	от минус 60 до 510		по ГОСТ 4543-75
20ХНЧФА, по ГОСТ 4543-75		от минус 80 до 150
40, 45 по ГОСТ1050-74	по ГОСТ1050-74	от минус 50 до 150		по ГОСТ1050-74
36Н1Х по ТУ 14-3-931-80, ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75	по ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75	от минус 270 до 200		по ТУ 14-3-931-80, ТУ 14-3-801-79, ТУ 14-3-374-75

1. Допускается применять трубы толщиной стенок не более 12 мм из стали марок 10 и 20 по ГОСТ 8733-74, ГОСТ 8731-74, ТУ 14-3-360-75 при температуре эксплуатации до минус 40 С.

2. Испытание проводится на предприятии-поставщике металла по требованию заказчика.

3. Испытание проводится на предприятии-изготовителе.

Примечание:

1. Допускается применение материалов, указанных в таблице, по другим стандартам и техническим условиям по согласованию с автором технического проекта и специализированной научно-исследовательской организацией.

2. При заказе труб для изготовителя корпусов, патрубков, люков и штуцеров сосудов подведомственных поставляемых по ГОСТ 8731-74, необходимо требовать определения предела текучести.

3. Трубы толщиной стенки 12 мм и болee из сталей марок 10, 20 по ГОСТ 8731-74 должны быть испытаны на ударную вязкость при температуре плюс 20 С на предприятии-изготовителе.

Поковки

Таблица 3

Марка материала, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
1	2	3	4	5	6
Вст5сп по ГОСТ 380-71	по ГОСТ 8479-70 группа IV-КП. 245 (КП.25)	от минус 20 до 400	5(50)	по ГОСТ 8479-70, группа IV	Для стяжных колец, трубных решеток и других деталей, не подлежащих сварке
20 по ГОСТ 1050-74	по ГОСТ 8479-70 группа IV-КП. 195 (КП.20) и группа IV-КП. 215 (КП.22)	от минус 30 до 475	не ограничено		Для фланцев, трубных решеток
16ГС по ГОСТ 19282-73 09Г2С по ГОСТ 19282-73	по ГОСТ 8479-70 группа IV-КП. 245 (КП.25), для стали марки 10Г2 группа IV-КП. 215 (КП.22)	от минус 40 до 475 от минус 30 до 475	не ограничено	по ГОСТ 8479-70 группа IV. Испытание на ударную вязкость –при рабочей	Для фланцев, трубных решеток и других деталей, поковки должны быть в состоянии нормализации

1. Испытание производится на предприятии изготовителе аппаратуры.

Примечание:

2. Допускается применять стальные горячекатаные кольца для изготовления фланцев из сталей марок 20 по ТУ 14-1-1431-75, 16ГС, 12ХМ. 15Х5М, 09Г2С по ТУ 14-3-375-75.

3. Допускается применять фланцы, приварные встык из поковок группы IV-КП, 22 по ГОСТ 8479-70, бандажных заготовок из стали 20 ГОСТ 1050-74 ниже температуры минус 30^о С до температуры минус 40^о С при условии термообработки-закалки и последующего высокого отпуска, или нормализации после приварки фланца к патрубку, обечайке или днищу. Патрубок фланца, привариваемый к корпусу, должен быть изготовлен из стали 16ГС (09Г2С, 10Г2С). Допускается применение ответных фланцев, штуцеров из стали 20 в термообработанном состоянии от минус 30^оС до минус 40^о С.

4. Паковки из сталей марок 16ГС, 09Г2С, 10Г2 должны испытываться на ударную вязкость при температурах ниже минус 30^о С. При этом величина ударной вязкости должна быть не менее 30 Дж/кв.см (3 кгс.м/см).

Сортовая сталь (круглая, полосоватая и фасонных профилей)

Таблица 4

Марка материала, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Примечания, данные в конце таблицы
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп2 по ГОСТ 380-2005	по ГОСТ 535-79	от 10 до 200	1,6(16)	по ГОСТ 380-2005	Для фланцев, внутренних устройств и других деталей
ВСт3пс4, ВСт3сп4 по ГОСТ 380-2005		от минус 20 до 200	5(50)		Для фланцев и ответственных конструкций внутренних устройств
ВСт3сп3, ВСт3пс3 по ГОСТ 380-2005		от 0 до 425
ВСт5сп2 по ГОСТ 380-2005		от минус 20 до 425			Для элементов арматуры и других деталей, не подлежащих сварке
20 по ГОСТ 1050-74	по ГОСТ 1050-74	от минус 20 до 475		по ГОСТ 1050-74	Для муфт, пробок и других деталей
09Г2С-9, 09Г2-9 по ГОСТ 19281-89	по ГОСТ 19281-89	от минус 70 до минус 41		по ГОСТ 19281-89	Для фланцев, внутренних устройств и других деталей
09Г2-6, 09Г2С-6 по ГОСТ 19281-89		от минус 40 до 200
09Г22С-12, 09Г2-12 по ГОСТ 19281-89		от минус 40 до 475	не ограничено
10Г2 по ГОСТ 4543-71	по ГОСТ 4543-71	от минус 70 до 475		по ГОСТ 4543-71 и ударная вязкость на предприятии-изготовителе при рабочей температуре эксплуатации ниже минус 300С	Для фланцев, внутренних устройств и других деталей
10Х14Г14Н4Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5949-75	от минус 196 до 500		по ГОСТ 5949-75
20ЮЧ по ТУ 14-1-3332-82	по ТУ 14-1-3332-82	от минус 40 до 475		по ГОСТ 4543-71
08Х22Н6Т, 08Х2ГН6М2Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5949-75	от минус 40 до 300		по ГОСТ 5949-75
12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72		от минус 270 до 610
15Х5М по ГОСТ 20072-74	по ГОСТ 20072-74	от минус 40 до 600		по ГОСТ 20072-74
08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5949-75	от минус 270 до 610 от минус 610 до 700	не ограничено 5(50)	по ГОСТ 5949-75
10Х17Н13М2Т, 10Х17Н13М3Т по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5949-75	от минус 270 до 600	не ограничено	по ГОСТ 5949-75	Для фланцев: муфт, внутренних устройств и других деталей
08Х17Н15М3Т по ГОСТ 5632-72 08ХН28М3Т по ГОСТ 5632-72		от минус 196 до 600 от минус 196 до 400			Для фланцев: муфт, внутренних устройств и других деталей
07Х16Н6-Ш по ТУ 14-1-22-71	по ТУ 14-1-22-71	от минус 60 до 350	не ограничено	по ТУ 14-1-22-71	Для муфт, пробок и других внутренних устройств
08Х13 по ГОСТ 5632-72	по ГОСТ 5949-75	от минус 40 до 450	6,4(64)	по ГОСТ 5949-75	Для муфт, пробок и других внутренних устройств
12Х13 по ГОСТ 5632-72					Для деталей внутренних устройств
03Х18Н11 по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-1-1160-71 с изм.1	от минус 196 до 450	5(50)	по ТУ 14-1-1160-71 с изм.1	Для фланцев: внутренних устройств и других деталей
03Х17Н14М3 по ГОСТ 5632-72	по ТУ 14-1-3303-82			по ТУ 14-1-3303-82
Н70МФВ по ТУ 14-1-2260-77	по ТУ 14-1-2260-77	от минус 70 до 300	1,0(10)	по ГОСТ 5949-75, ОСТ 26-01-856-80
ХН65Мв по ТУ 1-3239-81	по ТУ 1-3239-81	от минус 70 до 500	5,0(50)	по ГОСТ 5949-75, ОСТ 26-01-856-80	Для фланцев, внутренних устройств и других деталей
ХН78Т по ТУ 14-1-1671-76, ТУ 14-1-378-72	по ТУ 14-1-1671-76 по ТУ 14-1-378-72	от минус 70 до 700 от 700 до 900	не ограничено	По ГОСТ 5949-7, ОСТ 26-01-856-80
ХН32Т по ТУ 14-1-284-72	по ТУ 14-1-284-72	от минус 70 до 900	не ограничено	по ТУ 14-1-284-72

Примечание: *

1. Допускается применение материалов, указанных в таблице по другим стандартам и техническим условиям, по согласованию с автором технического проекта и со специализированной научно-исследовательской организацией.

2. По требованию чертежа изделия из сортовой коррозийной стали испытываются на склонность межкристаллитной коррозии по ГОСТ 6032-84.

3. При толщине проекта менее 5 мм допускается применение сталей по ГОСТ 380-71 категории 2 вместо сталей категорий 3 и 4.

4. При толщине проекта менее 5 мм допускается применение сталей по ГОСТ 19281-73 категории 2 вместо сталей категорий 6, 9, 12.

Стальные отливки

Таблица 5

Марка стали, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Примечания, и условия применения
Марка стали, обозначение стандарта или технических условий	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Примечания, и условия применения
1	2	3	4	5	6
20Л-П(основной процесс плавки, 20Л-Ш (основной и кислый процессы плавки) по ГОСТ 977-88	по ГОСТ 977-88	от минус 30 до 450	не ограничено	ГОСТ 977-88, ТУ 26-02-19-75	Для крышек, стяжных колец и других деталей
25Л-П (основной процесс плавки, 25Л-Ш (основной и кислый процессы плавки) по ГОСТ 977-88					Для крышек, стяжных колец и других деталей: для сварных элементов содержание углерода должно быть не более 0,25%
35ЛП и 45Л-П (основной и кислый процессы плавки) по ГОСТ 977-88					Для стяжных колец плавающих головок подогревателей и теллообменников
20ХМЛ по ОСТ 26-02-19-75		от минус 40 до 540			Для деталей
20Х5МЛ-П, 20Х5МЛ-Ш по ГОСТ 2176-77	по ГОСТ 2176-77	от минус 40 до 600		по ГОСТ 2176-77 и ТУ 26-02-19-75¹	Для двойников и других деталей
20ГМЛ ОСТ 26-07-102-83	по ТУ 26-0781-77 и ГОСТ 977-88	от минус 60 до 450		по ТУ 26-0781-77 и ГОСТ 977-88	Для крышек, стяжных колец, запорной арматуры и других деталей
20Х5ТЛ-П, 20Х5ТЛ-Ш по ГОСТ 2176-77	по ГОСТ 2176-77	от минус 40 до 425		по ГОСТ 2176-77 и ТУ 26-2-19-75¹	Для двойников и других деталей
20Х5ВЛ ТУ 26-02-19-75	по ТУ 26-02-19-75	от минус 40 до 550
20Х8ВЛ-П, 20Х8ВЛ-Ш по ГОСТ 2176-77	по ГОСТ 2176-77	от минус 40 до 600
20ХН3Л по ТУ 26-02-19-75	по ТУ 26-02-19	от минус 70 до 450	не ограничено	по ТУ 26-02-19-75¹ и ударная вязкость при минус 70⁰С, при температуре эксплуатации ниже минус 30⁰С	Для литых деталей оборудования в отрасли химического и нефтяного машиностроения, в условиях отрицательных температур
12Х18Н9ТЛ-Ш, 12Х18Н9ТЛ-П, 10Х18Н9Л-Ш, 10Х18Н9Л-П по ГОСТ 2176-77	по ГОСТ 2176-77	от минус 253 до 600		по ГОСТ 2176-77 и ТУ 26-02-19-75¹	Для арматуры, патрубков и других деталей
12Х18Н12М3ТЛ-П, по ГОСТ 2176-77
10Х21Н6М2Л по ТУ 26-02-19-75	по ТУ 26-02-19-75	от минус 40 до 300		по ТУ 26-02-19-75¹	Для деталей, работающих в коррозионных средах

1. Поставка отливок по ТУ 26-02-19-75 производиться только для отрасли нефтехимического машиностроения.

2. При содержании углерода более 0,25% сварка должна производиться с предварительным подогревом и последующей термической обработкой.

Отливки из чугуна

Таблица 6

Материалы	ГОСТ или ТУ	Предельные параметры		Виды испытаний и требования	Примечания
Материалы	ГОСТ или ТУ	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см2), не более	Виды испытаний и требования	Примечания
1	2	3	4	5	6
СЧ15, СЧ20, СЧ25, СЧ30.	ГОСТ 1412-85	от минус 15 до 300	1(10)	по ГОСТ 26358-84
КЧ30-7, КЧ33-8, КЧ35-10, КЧ37-12	ГОСТ 1215-79	от минус 20 до 300	2(20)	по ГОСТ 26358-84
ВЧ35-17, ВЧ40-12	ГОСТ 7293-85	от минус 15 до 350	5(50)	по ГОСТ 26358-84
СЧ15, СЧ-17, СЧ15,14, СЧ-17М3	ГОСТ 7769-82	от 0 до 700	0,25(2,5)	по ГОСТ 26358-84

Крепежные изделия

Таблица 7

Материал	ГОСТ или ТУ	Предельные параметры		Назначение
Материал	ГОСТ или ТУ	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см2), не более	Назначение
1	2	3	4	5
ВСт3сп5	ГОСТ 380-71	от минус 20 до 300	2,5(25) 10(100)	Шпильки, болты, гайки Шайбы
10	ГОСТ 1050-74	От 0 до 350	2,5(25) 10(100)	Гайки Шайбы
20	ГОСТ 1050-74	от минус 40 до 425	2,5(25) 10(100)	Шпильки, болты, гайки Шайбы
25	ГОСТ 1050-74	от минус 40 до 425	2,5(25) 10(100)	Шпильки, болты Гайки
30,40,45	ГОСТ 1050-74	от минус 40 до 425	10(100) 20(200)	Шпильки, болты Гайки, шайбы
35	ГОСТ 1050-74	от минус 40 до 425	10(100) 20(200)	Шпильки, болты Гайки, шайбы
35Х, 38ХА	ГОСТ 4543-71	от минус 40 до 425	20(200)	Шпильки, болты, гайки, шайбы
40Х	ГОСТ 4543-71	от минус 40 до 425 от минус 40 до 425	20(200)	Шпильки, болты Гайки, шайбы
09Г2С	ГОСТ 19281-73	от минус 70 до 425	16(160)	Шпильки, болты, гайки, шайбы
18Х2М4МА (18Х2Н4ВА)	ГОСТ 4543-71	от минус 196 до 400 от минус 196 до 450		Шпильки, болты, гайки Шайбы
12Х13, 20Х13, 30Х13, ГОСТ 5632-72	ГОСТ 5632-72	от минус 30 до 475	10(100)	Шпильки, болты, гайки, шайбы
10Х17Н13М12Т, 10Х17Н13М3Т, 08Х17Н15М3Т, 3ГХ19Н9МВВТ	ГОСТ 5632-72	от минус 70 до 600	16(160)
06ХН28МДТ		от минус 70 до 400
10Х14Г14Н4Т	ГОСТ 5949-75	от минус 200 до 500
07Х21Г7АН5	ГОСТ 5949-75, ТУ 14-1-952-74, ТУ 14-1-1141-74	от минус 196 до 400	не ограничено	Шпильки, болты, гайки, шайбы
08Х15Н24В4ТР	ГОСТ 5949-75, ТУ 14-1-1139-74, ТУ-1-205-72	от минус 270 до 600
07Х16Н6	ТУ-14-1-205-72	от минус 40 до 325	10(100)
10Х11Н23Т3МР	ТУ 14-1-312-72, ГОСТ 5949-75	от минус 270 до 600	не ограничено
03Х20Н16АГ6	ТУ 14-1-2922-80	от минус 270 до 600
30ХМА, 30ХМ, 35ХМ	ГОСТ 4543-71	от минус 40 до 510 от минус 40 до 510	не ограничено	Шпильки, болты Гайки, шайбы
25ХГМФ	ГОСТ 20072-74	от минус 40 до 510 от минус 40 до 540	не ограничено	Шпильки, болты Гайки, шайбы
25Х2МГФ	ГОСТ 20072-74	от минус 40 до 540	не ограничено	Шпильки, болты, гайки, шайбы
20ХГМ1Ф1БР 20Х1М1Ф1ТР		от минус 40 до 580
15ХМ	ГОСТ 4543-71	от минус 70 до 565	не ограничено	Шайбы
20ХН3А, 10Г2	ГОСТ 4543-71	от минус 70 до 425
37Х12Н8Г8МВФ	ГОСТ 5632-72	от минус 40 до 450 от минус 70 до 600	16(160)
12Х18Н10Т		от минус 270 до 600		Шпильки, болты, гайки, шайбы
45Х14Н14В2М	ГОСТ 5632-72	от минус 70 до 600
08Х12ВМР	ГОСТ 5632-72	от минус 40 до 580	не ограничено

Примечание:

2. Технические требования для крепежных изделий, предназначенных для изготовления сосудов и аппаратов, работающих под давлением до 16 МПа (160 кгс/кв см) - по ОСТ 26-2043-77, а под давлением свыше 16 МПа - ГОСТ 20700-75

3. Допускается применение шайб из стали марок 20, 25, 30, 35, 40, 45Х, 35Х, 38ХА 10Г2, 09Г2С и 20XH3A до температуры 450 С.

Листы, плиты из цветных металлов и сплавов

Таблица 8

Марка материала	Химический состав	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
Марка материала	Химический состав	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
1	2	3	4	5	6	7
Л63, ЛО 62-1	по ОСТ 15527-70	по ГОСТ 931-78	от минус 270 до 250	не ограничено	по ГОСТ 931-78	Для перегородок, трубных решеток, полуколец теплобменников и для наплавки решеток
ЛЖМц 59-1-1	по ОСТ 15527-70	по ГОСТ 492-73	от минус 270 до 250	не ограничено	по ОСТ 48-24-72 и на растяжение
НМЖМц 28-2,5-1,5	по ГОСТ 492-73	по ГОСТ 5063-73	от минус 70 до 250	2,5(25)	по ГОСТ 5063-73	Для тарелок рактификационных колонн
АД0, АД1, А5, А6, Амц, Амт3, Амг5, Амг6		по ГОСТ 21631-76	от минус 253 до 150		по ГОСТ 21631-76
АД0, АД1, А4, А6, Амц	по ГОСТ 4784-74	по ГОСТ 17232-79	от минус 253 до 150	6(60)	по ГОСТ 17232-79	Для корпусов, днищ, трубных решеток

Трубы из цветных металлов и сплавов

Таблица 9

Марка материала	Химический состав	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
Марка материала	Химический состав	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
1	2	3	4	5	6	7
ЛО 70-1	по ГОСТ 15527-70	по ГОСТ 21646-76	от минус 196 до 250	не ограничено	по ГОСТ 21646-76	Для внутренних труб и аппаратов
ЛОМш 70-1-0,05 ЛОМШ 77-2-0,05						Для трубных пучков теплообменников
АД0, АД1, Амц	по ГОСТ 4754-74	по ГОСТ 18475-82	от минус 270 до 150	6(60)	по ГОСТ 18475-82
Амг2, Амг3, Амг5		ОСТ 192096-83			ОСТ 192096-83

Прутки и литье из цветных металлов и сплавов

Таблица 10

Марка материала	Химический состав	Технические требования	Рабочие условия		Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
Марка материала	Химический состав	Технические требования	температура стенки, С	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Виды испытаний и требования	Назначение и условия применения
1	2	3	4	5	6	7
НМЖМц 28-2-1,5	по ГОСТ 492-73	по ГОСТ 1525-75	от минус 70 до 250	2,5(25)	по ГОСТ 1525-75	Для шпилек плавающих головок кожухо - трубчатых теплообменников
ЛАЖМц 66-6-3-2	по ГОСТ 17711-80	по ГОСТ 17711-80		не ограничено	по ГОСТ 17711-80	Для крышек плавающих кожухо - трубчатых теплообменников
АД0, Амг2, Амц	по ГОСТ 4764-74	По ГОСТ 21485-76	от минус 270 до 150		по ГОСТ 21485-76	Для крепежных деталей

Приложение 14
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Материалы, применяемые для изготовления и ремонта сосудов в энергомашиностроении

Листовая сталь

Таблица 1

Марка Стали обозначение НТД	Обозначение НТД на лист	Рабочие условия		Предельная толщина листа, мм	Виды испытаний и дополнительные требования	Назначение
Марка Стали обозначение НТД	Обозначение НТД на лист	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	температура стенки, С	Предельная толщина листа, мм	Виды испытаний и дополнительные требования	Назначение
1	2	3	4	5	6	7
ВСт3кп2 ВСт3пс2 ВСт3сп2 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 14637-79	-	от минус 30	не ограничено	по 380-71	Для деталей и сборочных единиц, не работающих под давлением
ВСт3пс3 ВСт3сп3 ВСт3гпс3 по ГОСТ 380-71		5,0	от 0 до 200	40	по ГОСТ 380-71	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
ВСт3кп2 ВСт3пс2 ВСт3сп2 по ГОСТ 380-71		1,6	от 10 до 200 от минус 15 до 350	12
ВСт3пс4 ВСт3сп4 ВСт3гпс4 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 14637-79	5,0	от минус 20 до 200	25 то же 30	по ГОСТ 380-71	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
ВСт3пс5 ВСт3сп5 ВСт3гпс5 по ГОСТ 380-71			от минус 20 до 425	25 то же 30
ВСт3пс6 ВСт3сп6 ВСт3гпс6 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 14637-79	5,0	от 0 до 425	25 то же 30	по ГОСТ 380-71	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
20К по ГОСТ 5520-79 22К по ГОСТ 5520-79	ГОСТ 5520-79	не ограничено	от минус 20 до 425 от минус 20 до 350	60 45	по ГОСТ 5520-79 в зависимости от категории стали	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
20К по ТУ 14-1-1211-75	ТУ 14-1-1211-75		от минус 20 до 425	по ТУ 14-1-1211-75	по ТУ 14-1-1211-75 полистные испытания и п.2.5.3	Для плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
22К по ТУ 08-11-543-80	ТУ 08-11-543-80		от минус 20 до 350	по ТУ 08-11-543-80	по ТУ 08-11-543-80
20 по ГОСТ 1056-74	ТУ 108-1273-84 ГОСТ 1577-81	5,0	от минус 20 до 425	По 108-1273-84 60	по ТУ 108-1273-84 по ГОСТ 5520-79 в обьеме для стали 20К соответствующем категории	Для трубных решеток
16ГНМА по ОСТ 108.030.118-78	ОСТ 108.030.118-78	не ограничено	от минус 20 до 350	не ограничено	по ОСТ 108.030.118-78	Для корпусов и днищ
09Г2С.09Г2СШ 16ГС по ГОСТ 5520-79	ГОСТ 5520-79			160	по ГОСТ 5520-79 в зависимости от категории стали	Для корпусов, днищ, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
ГОСТ 19282-73	ТУ 14-1-2072-77	не ограничено	от минус 40 до 450	По ТУ 14-1-2072-77	ТУ 14-1-2072-77
09Г2-ЮЧ, 09Г2СФ-ЮЧ, по ГОСТ 5520-79, ГОСТ 19282-73	ТУ 14-232-40-81			120	ТУ 14-232-40-81
08Х18Н10Т 12Х18Н9Т 12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	ГОСТ 7350-77	не ограничено	от минус 70 до 600	50	по ГОСТ 7350-77, группа поверхности М56	Для корпусов, днищ, плоских фланцев и других деталей
08Х18Н10Т 12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	ТУ 14-1-394-72	не ограничено	от минус 70 до 600	75	по ТУ 14-1-394-72	Для корпусов,, плоских фланцев, трубных решеток и других деталей
ВСт3сп3-6 категории с плакирующим слоем из сталей марок 08Х18Н10Т 12Х18Н10Т по ГОСТ 10885-85	ГОСТ 10885-85	5,0	от минус 20 до 425	26	по ГОСТ 380-71 в зависимости от категории стали основного слоя при температуре стенки свыше 200⁰С полистные испытания	Для корпусов, днищ и других деталей
20К с плакирующим слоем из сталей марок 0Х18Х10Т, 12Х18Н10Т по ГОСТ 10885-85	ГОСТ 10885-85	5,0	от минус 20 до 425	не ограничено	По ГОСТ 5520-79 в зависимости от категории стали основного слоя, по ГОСТ 10885-85; полистные испытания при температуре стенки свыше 200⁰С
16ГС, 09Г2С с плакирующим слоем из стали марок 08Х18Н10Т, 12Х18Н10Т по ГОСТ 10885-85	ГОСТ 10885-85	не ограничено	от минус 10 до 450	не ограничено	По ГОСТ 5520-79 в зависимости от категории стали основного слоя, полистные испытания при температуре стенки свыше 200⁰С	Для корпусов, днищ и других деталей
22К с плакирующим слоем из стали марок Св 08Х19Н10Г2Б или 08Х18Н10Т по ТУ 108. 1152-82	ТУ 108. 1152-82	не ограничено	от 0 до 350	160	ТУ 108. 1152-82	Для трубных решеток

Стальные трубы

Таблица 2

Марка стали обозначение НТД	Обозначение НТД на трубы	Рабочие условия		Виды испытании и дополнительные требования	Назначение
Марка стали обозначение НТД	Обозначение НТД на трубы	давление среды, МПа (кгс/см2), не более	температура стенки, С	Виды испытании и дополнительные требования	Назначение
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп2 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 1070-76	0,07	до 300	по ГОСТ 1070-76, группа В и п.2.6.4. Гидравлические испытания каждой трубы при давлении, равном 1,5 рабочего
ВСт3сп3 ВСт3пс3 по ГОСТ 380-71	ТУ 14-3-1160-83	5,0	от 0 до 200	по ГОСТ 10706-76, группа В и пп.2.6.3 и п.2.6.4 ТУ 14-3-1160-83	Для корпусов, патрубков, люков и других деталей
ВСт3сп5 ВСт3пс5 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 10706-76	5,0	от минус 20 до 400	по ГОСТ 10706-76, группа В и пп. п.2.6.4
10, 20 по ГОСТ 1050-74	ГОСТ 8731-74 или ГОСТ 8733-74	5,0	от минус 30 до 425	по ГОСТ 8731-76, группа В или ГОСТ 8733-87, группа В и п.2.6.5	Для корпусов, патрубков, штуцеров, люков и других деталей
10, 20 по ГОСТ 1050-74	ТУ 14-3-190-82	8,0	от 0 до 450	по ТУ 14-3-190-82	Для патрубков, штуцеров, трубных пучков и других деталей
20, 15ГС, 12Х18Н12Т ТУ 14-3-460-75	ТУ 14-3-460-75	не ограничено	от 0 до 475 до 600 до 570	по ТУ 14-3-460-75	Для трубных пучков, змеевиков, патрубков и других деталей
12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	ГОСТ 9940-81 или ГОСТ 9941-81	не ограничено	от минус 70 до 350 от 350 до 600	по ГОСТ 9940-81 или ГОСТ 9941-81, п.2.6.6	Для трубных пучков, змеевиков, патрубков и других деталей Для трубных пучков, змеевиков, патрубков и других деталей, работающих в средах, не вызывающих межкристаллитную коррозию
08Х14МФ по ТУ 14-3-815-79	ТУ 14-3-815-79	не ограничено	от 0 до 475	ТУ 14-3-815-79	Для трубных пучков, змеевиков, патрубков и других деталей

Трубы из цветных металлов и сплавов

Таблица 3

Марка стали обозначение НТД	Обозначение НТД на трубы	Рабочие условия		Виды испытании и дополнительные требования	Назначение
Марка стали обозначение НТД	Обозначение НТД на трубы	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	температура стенки, С	Виды испытании и дополнительные требования	Назначение
1	2	3	4	5	6
Л68, ЛМш68-0,5, ЛО 70-1, ЛОМш70-1-0,05, ЛА 77-2 по ГОСТ 15527-70	ГОСТ 21646-76	не ограничено	от 0 до 250	по ГОСТ 21646-76 с проверкой неразрушающим методом каждой трубы	Для трубных пучков теплообменников
МНЖ-1 по ГОСТ 492-73	ГОСТ 17217-79 ТУ 48-21-526-76	не ограничено не ограничено	от 0 до 300	по ГОСТ 17217-79 с проверкой неразрушающим методом каждой трубы по ТУ 48-21-526-76
МНЖМц 30-1-1 по ГОСТ 492-73	ГОСТ 10092-75	не ограничено	от 0 до 250	по ГОСТ 10092-75
Л96 по ГОСТ 15527-70	ГОСТ 617-78	4,0	от 0 до 250	по ГОСТ 617-78
АДГМ по ГОСТ 4784-74	ГОСТ 18457-82	4,0	от 0 до 150	по ГОСТ 18457-82
20 по ГОСТ 1050-74	ГОСТ 8479-70		от минус 20 до 450	ГОСТ 8779-70, группы IV и V, п.2.7.2
1 6ГС по ГОСТ 19882-80, 10Г2 по ГОСТ 4543-71			от минус 40 до 450

Поковка

Таблица 4

Марка стали, обозначение НТД	Обозначение НТД на поковки	Рабочие условия		Виды испытаний	Назначение
Марка стали, обозначение НТД	Обозначение НТД на поковки	давление среды, МПа (кгс/см²), не более	Температура стенки, ^оС	Виды испытаний	Назначение
1	2	3	4	5	6
20, 15ГС, 16ГС, 22К, 12Х1МФ по ОСТ 108.030.113-77	ОСТ 108.030.113-77	не ограничено	от минус 20 до 450	по ОСТ 108,030.113-77	Для фланцев, трубных решеток и других деталей.
08Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	ОСТ 108. 030.113-77		от минус 60 до 600
12Х18Н10Т по ГОСТ 5632-72	ОСТ 108.109.01-79			по ОСТ 108.109.01-79, п.2.7.2

Примечание: Механические свойства поковок, размеры которых выходят за пределы, предусмотренными ГОСТ 8479-70, должны быть оговорены в конструкторской документации.

Крепежные детали

Таблица 5

Марка стали, обозначение НТД	Обозначение НТД на крепеж	Предельные параметры
		Шпильки и болты		гайки
		Рабочее давление, МПа	Рабочая температура, ^оС	Рабочее давление	Рабочая температура, ^оС
1	2	3	4	5	6
ВСт3сп4, ВСт3сп3 по ГОСТ 380-71	ГОСТ 12.2.073-82	2,5	до 300 от 0 до 300	2,5	До 300
20	ГОСТ 12.2.073-82	2,5		10
30, 35, 40, 45 по ГОСТ 1050-74 и ГОСТ 10702-78	ГОСТ 12.2.073-82, ГОСТ 20700-75	10,0	до 425	20	До 425
35Х, 40Х по ГОСТ 4543-71 и ГОСТ 10702-78	ГОСТ 20700-75	16,0	до 425	16,0	До 425
30ХМА, 35МХ по ГОСТ 4543-71	ГОСТ 20700-75	не ограничено	до 50	не ограничено	До 450
25ХГМФ по 20072-74	ГОСТ 20700-75	не ограничено	до 510	не ограничено	До 540
20ХГМГФГТР по ГОСТ 20700-74	ГОСТ 20700-75	не ограничено	до 565	не ограничено	До 545
31Х19Н9МВВТ, ХН35ВТ по ГОСТ 5632-72	ГОСТ 20700-75	не ограничено	до 625	не ограничено	До 600

Сварочные материалы

Таблица 6

Ручная электродуговая сварка			Автоматическая сварка
Марка стали	Тип электрода по ГОСТ 9467-75	допустимая	Марка	Марка флюса,	Допустимая
Марка стали	Тип электрода по ГОСТ 9467-75	температура эксплуатации, ^оС	проволоки по ГОСТ 2246-70	обозначение НТД	температура эксплуатации, ⁰С
1	2	3	4	5	6
ВСт3кп, ВСт3пс	342,346	не ниже минус 15	Св-08, Св-08А	АН-348А, ОСЦ-45 по ГОСТ 9087-81	Не ниже минус 20
ВСт3сп, ВСт3Гпс, 10, 20, 20К, 22К, марки ВСт3сп и 20К основного слоя двухслойной стали	Э42А Э46А Э50А	не ниже минус 30 не ниже минус 40 То же	Св-08ГА Св-10ГА, Св-10Г2	ФЦ-22 по ОСТ 108.948.02-85	Не ниже минус 30
09Г2С, 16ГС, марка 16ГС основного слоя двухслойной стали	Э50А	не ниже минус 40	Св-08ГА, Св-08ГС, Св-12ГС, Св-10Г2	АН-348А, АН-22, ОСЦ-45 по ГОСТ 9087-81, ФЦ-16, ФЦ-22 по ОСТ 948.02-85	Не ниже минус 30, при толщине металла до 24 мм не ниже минус 40
12ХГМФ	350А	то же	Св-08ГС		То же
12Х18Н10Т	Э-04Х20Н9	до 450	Св-08Х19Н9Т Св-04Х19Н9	ФЦ-11 по ОСТ 108.948.02-85
08Х18Н10Т 12Х18Н9Т	Э-08Х20Н9Г2Б при требовании стойкости против ММК, Э07Х19НГ1, М3Г2Б, Э08Х19Н 10Г2Б-при требовании стойкости к ММК	до 450 от 350-после стабилизирующего отжига	по ГОСТ 2246-70 Св-06Х25Н12Гю Св-07Х25Н 12Г2Т по ГОСТ 2246-70 для двухслойных сталей Св-04Х19Н11М3	АН-26С по ГОСТ 9087-81; 48-ОФ-6 по ОСТ 5.9006-76	До 600
Св-08ГА по ГОСТ 2246-70 для сталей марок ВСт3сп, ВСт3пс, 20	АН-8, АН-22 по ГОСТ 9087-81, ФЦ-6, ФЦ-21 по ОСТ 108.948.02-85	по табл.1 при условии нормализации и высокого отпуска сварных соединений	Св-08Г20 по ГОСТ 2240-70 для сталей марок ВСт3сп, ВСт3пс, ВСт3пс, 10,20	Углекислый газ по ГОСТ 8050-70 или смесь СО2 с кислородом по ГОСТ 5583-78 (70% СО2 + 30% О2)	Не ниже минус 300С
Св-10НЮ ТУ 14-1-2219-77 Св-10Г2, Св-08ГС по ГОСТ 2246_70 для сталей марок 20К, 22К
Св-10Г2, Св-08ГС, Св-08Г2С, Св-08Г 2СМТ по ГОСТ 2246-70	АН-8, АН-22 по ГОСТ 9087-81 ФЦ-6, ФЦ-22 по ОСТ 108.948.02-85	то же	Св-08ГС по	то же	Не ниже минус 400С
Св-04Х19Н9, Св-01Х19Н9, Св-06Х19Н9Т	АН-26 по ГОСТ 9087-69	до 6000 без требований стойкости против ММК	Св-082Х20Н9Г7Т Св-10Х16Н25А М6	Углекислый газ	Для двухслойных
Св-07Х19Н10Б, Св-05Х20Н9 ФБС по ГОСТ 2246-70	АНФ-14 ВТУ ИЭС им. Патона	до 3500С с требованиями стойкости к ММК	Св-01Х19Н9, Св-04Х19Н9 По ГОСТ	Аргон по ГОСТ 10157-79	При отсутствии требований стойкости к ММК
Св-04Х19Н11М3	38-ОФ-6 по ОСТ 5.9206-76	Св-06Х19Н9Т	Св-06Х19Н9Т, Св-07Х19В10Б Св-07Х18Н9ТЮ Св-05Х20Н9ФБС по ГОСТ 2246-70	Аргон по ГОСТ 10157-79	До 350⁰С при наличии требований стоимости к ММК

Материалы, применяемые для изготовления и ремонта баллонов

Таблица 7

NN пп	Марка стали	Химический состав (ГОСТ, ТУ, ОСТ)	Временное сопротивление в, МПа (кгс/см²)		Предел текучести, МПа, (кгс/см²) не менее	Термическая обработка	Температура применения ⁰С		Давление среды, МПа, (кгс/см²) не более	Максимальная толщина стенки цилиндрической части баллона, МПа (не б.)
NN пп	Марка стали	Химический состав (ГОСТ, ТУ, ОСТ)	Не менее	Не более	Предел текучести, МПа, (кгс/см²) не менее	Термическая обработка	Не ниже	Не выше	Давление среды, МПа, (кгс/см²) не более
1	20ХН4ФА	ГОСТ 4543-71	1275(130)	1521(155)	1079(110)	340	-80	150	не ограничено	15
2	35ХН3МФА	ТУ 14-3-883-79, ГОСТ 4543-71	1128(115)	1373(140)	981(100)	340	-80	150	то же	30
3	40ХН2МА	ГОСТ 4543-71	981(100) 932(95)	1177(120) 1177(120	834(85) 785(80)	3+0	-50 -50	150 150	“ “	15 25
4	30ХМА	ГОСТ 4543-71	а)1030(105 б) 932(95) в) 785(80)	1275(135) 1177(220) 981(100)	883(90) 730(75) 589(60)	340	-50 -60 -80	150 150 150	“ “ “	15 21 21
5	30ХГСА	ГОСТ 4543-71	883(90) 687(90)	1226(126) не ограничено.	687(70) 412(42)	3+0 Н+0	-50 -50	150 150	“ “	15 не ограничено
6	40Х, 38ХА, 35ХГМФ, 30ХГР	ГОСТ 4543-71	883(90)	1177(120)	687(70)	340	-50	150	40(400)	30
7	Д	ОСТ 14-21-77	638(65)	не ограничено	373(38)	Н	-50	150	25(250)	не ограничено
8	45	ГОСТ 1050-74	598(81)	то же	353(36)	Н	-50	150	25(250)	То же
9	40	ГОСТ 1050-74	569(58)	“	334(34)	Н	-50	150	25(250)	“
10	35	ГОСТ 1050-74	530(54)	“	314(32)	Н	-50	150	25(250)	“
11	30	ГОСТ 1050-74	491(50)	не ограничено	314(30)	Н	-50	150	25(250)	не ограничено
12	25	ГОСТ 1050-74	451(46)	то же	275(28)	Н	-50	150	25(250)	То же
13	20 20	ГОСТ 1050-74 ГОСТ 1577-81	412(42) 373(38)	“	245(28) -	Н Н Н	-50 -40 -50	350 475 475	25(250) 5,0 (50)	“ 12 12
14	ВСт3сп, ВСт3пс	380-81	373(38)	“	-	Н Н	-40 -50	425 425	5,0 (50)	12 12
15	45Г14Н8Ф	ТУ 14-131-452-80 ТУ 14-131-474-80	932(95)	“	736(75)	3+0	-50	400	не ограничено	15
16	12Х18Н9 12Х18Н10Т 12Х18Н12Т	ГОСТ 5632-72	530(54) 549 56	“	255(26)	А	-196	150	то же	не ограничено
17	0Х18Н10	ГОСТ 5632-72	510(54) 530 54	“	255(26)	А	-196	150	-	То же
18	08Х18Н10Т 08Х18Н12Т	ГОСТ 5632-72	510(54) 549 56	“	255(26)	А	-196	150	“	“
19	08Х18Н12Т	ГОСТ 5632-72	491(50)	“	255(26)	А	-196	150	“	“
	Центробежнолитная
20	Сплав 14	ОСТ 1-92-077-78	706(72)	не ограничено	589(60)	Н	-50	60	не ограничено	не ограничено
21.	Сплав ПТ-38	ГОСТ 19807-84	687(70)	то же	491(50)	Н	-50	60	то же	То же

* Для марок высоколегированной стали в числителе приведены данные, относящиеся к баллонам, изготовленным из горячекатаных труб, в знаменателе - из холоднодеформированных.

** З – закалка - вид термической обработки стали (нагрев, а затем быстрое охлаждение), после которого материал находится в так называемом неравномерном структурном состоянии, не свойственном данной стали при нормальной температуре (20^о С). Закалка повышает твердость стали.

Н - нормализация - вид термической обработки стали, заключающийся в ее нагреве (примерно до 750^оС 950 С), выдержки и последующим охлаждением на воздухе. Нормализацию проводят для повышения механических свойств стали.

О - отпуск - вид термической обработки стали, осуществляемый после закалки, и представляющий собой нагрев до некоторой температуры с последующим охлаждением (как правило на воздухе или воде). Сталь в результате закалки приобретает не только твердость, но и хрупкость, что является не желательным; кроме того, высокая твердость затрудняет окончательную механическую обработку деталей. Чтобы уменьшить хрупкость и повысить пластичность закаленной стали, ее подвергают отпуску. Различают низкий (120 + 150^о С), средний (300 + 400^о С) и высокий (450 + 650^о С) отпуск (последней называется также улучшением). Выбор режима отпуска определяется требуемым соотношением прочности и пластичности.

А - аустенизация - вид термической обработки высоколегированных сталей хромоникелевых с содержанием никеля 8% и более, заключающийся в нагреве до 1050+1150 С с последующим резким охлаждением. В результате аустенизации получается структура легированного аустенита и сталь, как правило, приобретает стойкость к межкристаллитной коррозии.

С - старение - изменение строения и свойства металлов и сплавов, протекающее либо самопроизвольно, в процессе длительной выдержки при комнатной температуре (естественное старение), либо при нагреве (искусственное старение). Обычно старение приводит к увеличение прочности и твердости металлов при одновременном уменьшении пластичности и ударной вязкости.

П - без термической обработки

*** Для сварных автомобильных баллонов.

Приложение 15
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Подразделение сталей на типы и классы

Таблица 1

N п/п	Тип стали	Марка стали
1	Углеродистые	Ст2сп2, Ст2сп3, Ст3сп2, Ст3пс3, Ст3сп3, Ст3пс3, Ст3пс4, Ст3сп4, Ст3сп3, Ст3спб, Ст3пс4, Ст4пс3, Ст4сп3, Ст5сп2(45) 08, 10, 15, 20, 25, 30(52), 35(52), 40(52), 45*(52), 15К, 16К, 18К, 20К, 22К, 15Л 20Л, 25Л, 30Л, 35Л
2	Низколегированные марганцовистые и кремнемарганцовистые	10Г2, 15ГС, 16ГС, 17ГС, 17Г1С, 17Г1СУ, 09Г2С, 10Г2С1, 14ХГС, 10Г2С, 20ГСЛ
3	Низколегированные хромистые	35Х(52), 40Х(52)
4	Низколегированные молибденовые, хромомолибденовые и хромомолибденованадие- вые	12МХ, 12ХМ, 15ХМ, 10Х2М, 12Х1МФ, 15Х1М1Ф, 12Х2МФСР 20ХМЛ, 20ХМФЛ, 15Х1М1ФЛ, 25Х1МФ(52), 25Х1М1Ф1ТР(52), 30ХМА(52), 30ХМ(52), 20Х1М1Ф1БР*(52), 20Х1М1Ф1ТР
5	Низколегированные марганцевоникельмолиб-деновые и хромоникельмолибдено-ванадиевые	16ГНМА, 14ГНМА, 38ХН9МФАм
6	Мартенситные хромистые	20Х13, 12Х11В2МФ(52), 13Х11Н2В2МФ(52), 20Х12ВНМФ*(52), 18Х12ВМБФР, 10Х9МФБ (ДИ 82Ш)
7	Аустенитные хромоникелевые	08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 08Х16Н9М2, 12Х18Н9ТЛ, 12Х18Н12М3ТЛ, 08Х16Н19М2Б(52), 31Х19Н9МВБТ(52), ХН35ВТ*(52)
8	Аустенитные хромомарганцевые	10Х13Г12БС2Н2Д2 (ДИ 59)
9	Сплавы на железо-никелевой и никелевой основе	06Х28МДТ, 03МДТ, ХН32Т
10	Ферритный	08X13, 08X17Т, 15Х25Т

Таблица 2

N п/п	Тип стали	Марка стали
1	Углеродистые	В ст3, 10,20,15К, 16К, 18К, 20К, 20ЮЧ
2	Низколегированные марганцовистые и кремнемарганцовистые	16ГС,17ГС, 17Г1С,09Г2С,10Г2СФ, 10Г2С1, 10Г2, 10Г2С1Д, 09 Г2, 09Г2СЮЧ, 16ГМЮЧ, 09Г2СФБ
3	Низколегированные молибденовые, хромомолибденовые и хромомолибденованадие- вые	12МХ, 12ХМ, 12Х1МФ, 15ХМ, 10Х2ГНМ, 1Х2М1, 20Х2МА
4	Мартенситные хромистые	15Х5, 15Х5М, 15ХВФ, 12Х8ВФ, 20Х13, Х9М, 12Х13
7	Аустенитноферритный	08Х22Н6Т, 12Х21Н5Т, 08Х18Г8Н2Т, 15Х18Н12С4ТЮ
8	Аустенитный	10Х14Г14Н4Т, 08Х18Н10Т, 08Х18Н12Б, 10Х17Н13М2Т, 08Х17Н13МЗТ, 03Х17Н14МЗ, 12Х18Н12Т, 02Х18Н11, 02Х8Н22С6, 03Х19АГЗН10Т, 07ХГЗГ20, 12Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 02Х18Н11, 03Х21Н21М4ГБ
9	Сплавы на железо-никелевой и никелевой основе	16Х28МДТ, 03Х28МДТ, ХН32Т
10	Ферритный	08X13, 08X17Т, 15Х25Т

Таблица 3

N п/п	Тип стали	Марка стали
	Перлитные:
1	Углеродистые	ВСт2сп2, ВСт2сп3, ВСт3сп2, ВСт3сп3, ВСт3пс3, ВСт3Гпс3, ВСт3пс4, ВСт3сп4, ВСт3сп5, ВСт3сп6, ВСт3Гпс4, ВСт4пс3, ВСт4сп4, Ст5сп2(45) 08, 10, 15, 20, 25, 30(52), 35(52), 40(52), 45*(52), 15К, 16К, 18К, 20К, 22К, 15Л 20Л, 25Л, 30Л, 35Л
2	Низколегированные марганцовистые и кремнемарганцовистые	10Г2, 15ГС, 16ГС, 17ГС, 17Г1С, 17Г1С1, 09Г2С, 10Г2С1, 14ХГС
3	Низколегированные хромистые	35Х, 40Х
3	Низколегированные молибденовые, хромомолибденовые и хромомолибденованадие- вые	12МХ, 12ХМ, 15ХМ, 10Х2М, 15Х1М1Ф, 12Х2МФСР, 20ХМЛ, 20ММФД, 15Х1МФЛ, 20Х1МФ, 25Х1М1Ф1ТР, 20Х1М2Ф1БР*
4	Низколегированные марганцовоникельмолибденовые и хромоникельмолибденованадивые	16ГНМА, 14ГНА, 38ХН3МФА*
4	Мартенситные	20Х13, 12Х11В2МФ, 13Х11М2В2МФ, 20Х12ВНМФ, 18Х12ВМБФР
7	Аустенитные	08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т, 12Х18Н12Т, 08Х16Н9М2, 12Х18Н9ТЛ, 12Х18Н12М3ТЛ, 31Х19Н9МВБТ, ХН35ВТ

Приложение 16
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Материалы, применяемые для изготовления котлов

Листовая сталь

Таблица 1

Марка стали

НД

Предельные параметры

Обязательные механические

испытания*(1),*(2)

Контроль*(1)

на лист

на сталь

S, мм

р, МПа (кгс/см2)

t,^оС

Сигма в

сигмт

делта

пси

КС

КСА

На изгиб

макро-струк-туры

Дефекто-скопия

*(4)

Ст3пс3

Ст3сп3

Ст4пс3 Ст4сп3 Ст3Гпс3 Ст3пс4 Ст3сп5 Ст3Гпс4

ГОСТ 14637*(5)

ГОСТ 380*(3)

1,6 (16)

200

ГОСТ 1577

ГОСТ 1050

1,6 (16)

300

15К, 16К,

18К, 20К

ГОСТ 5520

не ограничено

450

22К

ГОСТ 5520

ТУ 108.1025

ТУ 24-3-15-870

ТУ 14-2-538

ГОСТ 5520

ТУ 108.1025

ТУ 24-3-15-870

ТУ 14-2-538

не ограничено

350

15ГС

ТУ 108.1268

то же

450

17ГС, 17Г1С

ГОСТ 19281

ГОСТ 5520

ГОСТ 19281

350

14ХГС

ГОСТ 19281

не ограни-

чено

350

16ГС, 09Г2С, 10Г2С1

ГОСТ 19281

ГОСТ 5520

ГОСТ 19281

не ограничено

450

16ГНМА, 14ГНМА

ОСТ 108.030.118

ТУ 108-11-

ОСТ 108.030.118

ТУ 108-11-

то же

360

12МХ

ТУ 14-1-642

ГОСТ 20072

530

12ХМ

ГОСТ 5520

540

10Х2М

ГОСТ 5520

570

12Х1МФ

ГОСТ 5520

ТУ 14-1-1584

ГОСТ 5520

ГОСТ 20072

570

15Х1М1Ф

ТУ 24-3-15-163

ТУ 108-11-348

ТУ 24-3-15-163

ТУ 108-11-348

575

08Х18Н10Т, 12Х18Н9Т, 12Х18Н10Т

ГОСТ 7350

ГОСТ 5632

не ограничено

600

10Х9МФБ (ДИ 82Ш)

ТУ 14-1-3946

то же

600

ТУ 0900-006-057644-17

600

Бесшовные трубы

Трубы для поверхности нагрева котла

Таблица 2

Марка стали	НД		Предельные параметры		Обязательные механические(2) испытания(1), *(3)			Контроль*(1)
Марка стали	на трубы	на сталь	t, ^оC*(6)	р, МПа (кгс/см²)	сигма в	сигма т	дельта	технологические *(3)	дефектоскопия *(4)	микроструктуры
10, 20	ГОСТ 8731 (группа В) ГОСТ 8733 (группа В) ТУ 14-3-858	ГОСТ 1050 ОСТ 14-21	400	5 (50)	+	+	+	+	-	-
10, 20	ТУ 14-3-190	ОСТ 14-21 ТУ 14-1-1545 ТУ 14-1-2560 ТУ 14-1-1787 ТУ 14-1-2228 ТУ 14-1-4992 ТУ 14-1-4944 ТУ 108-17-1030	450	6,4 (64)	+	+	+	+	-	-
20	ТУ 14-3-460	ТУ 14-1-1529 ТУ 14-1-2560 ТУ 14-1-5319	500	не ограни-чено	+	+	+	+	+	+
20 ПВ	ТУ 14-3-1881	ТУ 14-1-5185	500	не ограни-чено	+	+	+	+	+	-
12МХ	ТУ 14-3-610	ТУ 14-1-1263	530	то же	+	+	+	+	+	-
15ГС	ТУ 14-3-460 ТУ 108-874-95	ТУ 14-1-1529 ТУ 14-1-2560	450	"	+	+	+	+	+	+
15ХМ	ТУ 14-3-460	ТУ 14-1-1529 ТУ 14-1-2560	550	"	+	+	+	+	+	+
12Х1МФ	ТУ 14-3-460	ТУ 14-1-1529 ТУ 14-1-2560 ТУ 14-1-5319	585 *(5)	"	+	+	+	+	+	+
12Х1МФ-ПВ	ТУ 14-3-1952	ТУ 14-1-5271	585 *(5)	"	+	+	+	+	+	+
12Х2МФСР	ТУ 14-3-460	ТУ 14-1-1529	585 *(5)	"	+	+	+	+	+	+
12Х11В2МФ	ТУ 14-3-460	ТУ 14-1-1529	620	"	+	+	+	+	+	+
12Х18Н12Т *(11)	ТУ 14-3-460 ТУ 14-3-796	ТУ 14-1-1529	640	"	+	+	+	+	+	+
ДИ59 10Х13Г12 БС2Н2Д2	ТУ 14-3-917	ТУ 14-1-2870	650	"	+	+	+	+	+	-
10Х9МФБ (ДИ 82Ш)	ТУ 14-3-1412	ТУ 14-134-319	620	"	+	+	+	+	+	-
Плавниковые трубы*(7)
20	ТУ 14-3-341 *(11)	ТУ 14-1-1529	500	не ограни- чено	+	+	+	+	-	-
12Х1МФ	ТУ 14-3-341 *(11)	ТУ 14-1-1529	585	то же	+	+	+	+	-	+

Трубы для коллекторов и трубопроводов

Таблица 3

Марка стали

НД

Предельные параметры

Обязательные механические *(2)испытания*(1), *(3)

Контроль*(1)

на трубы

на сталь

t, ^оC

р, МПа

(кгс/

см²)

сигма_в

сигмат

дельта

пси

КС

макроструктуры

технологические

*(3)

дефектоскопия

микроструктуры

10, 20

ГОСТ 8731 *(10) (группа

В)

ГОСТ 8733

*(10)

(группа В)

ГОСТ 1050

300

1,6 (16)

10, 20

ТУ 14-3-190

ОСТ 14-21

ТУ 14-1-1545

ТУ 14-1-2560

ТУ 14-1-1787

ТУ 14-1-2228

ТУ 14-1-4992

ТУ 14-1-4944

ТУ 108-17-1030

425

6,4 (64)

ТУ 14-3-460

ТУ 14-1-1529

ТУ 14-1-2560

ТУ 14-1-5319

450

не

ограни-

чено

20ПВ

ТУ 14-3-1881

ТУ 14-1-5185

450

то же

ГОСТ 550

(группа А)

ГОСТ 1050

425

5 (50)

15ГС

ТУ 14-3-460

ТУ 14-3-420

ТУ 14-1-1529

ТУ 14-1-2560

ТУ 14-1-1787

450

не

ограни-

чено

16ГС

ТУ 108.1267

ТУ 3-923

ОСТ

108.030.113

ТУ 3-923

450

не

ограни-

чено

12МХ

ТУ 14-3-610

ТУ 14-1-1263

520

то же

15ХМ

ТУ 14-3-460

ТУ 14-1-1529

ТУ 14-1-2560

550

12Х1МФ

ТУ 14-3-460

ТУ 14-1-1529

ТУ 14-1-2560

ТУ 14-1-5319

570

12Х1МФ-ПВ

ТУ 14-3-1952

ТУ 14-1-5271

570

15Х1М1Ф

ТУ 14-3-460

ТУ 14-3-420

ТУ 3-923

ТУ 108-874-95

ТУ 14-1-1529

ТУ 14-1-2560

ТУ 14-1-1787

ТУ 3-923

575

10Х9МФБ

(ДИ 82Ш)

ТУ 14-3-1892

ТУ 14-134-319

600

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля труб соответствуют указанным в НТД. Дополнительные виды испытаний, предусмотренные НТД, выбираются конструкторской организацией.

*(2) Производится контроль механических свойств при испытаниях на растяжение и при испытаниях на ударную вязкость.

*(3) Технологические испытания следует проводить при диаметре труб: до 60 мм - на загиб вокруг оправки или на раздачу; свыше 60 мм до 108 мм - на раздачу или на сплющивание; свыше 108 мм до 273 мм - на сплющивание или на загиб полосы; более 273 мм и при толщине стенки до 25 мм - на загиб полосы. Для труб, используемых в вальцовочных соединениях, испытания на раздачу обязательны.

*(4) При давлении более 6,4 МПа (64 кгс/см²) радиографическому, УЗК или другому равноценному контролю подвергаются все трубы поверхности нагрева (кроме плавниковых труб) и коллекторов, а также необогреваемые трубы котлов.

*(5) Для необогреваемых участков труб, соединяющих змеевики из аустенитной стали с коллекторами из перлитной стали, допускается применение труб из хромомолибденованадиевых сталей (12Х1МФ и 12Х2МФСР) при температуре до 600^оС.

*(6) Для необогреваемых участков труб поверхностей нагрева (кроме труб из аустенитной стали) допускается увеличение температуры на 20^оС, но не более чем до 500^оС - для углеродистых, 470^оС - для кремнемарганцовистых, 570^оС - для хромомолибденовых, 600^оС - для хромомолибденованадиевых, 630^оС - для высокохромистых сталей.

*(7) Предельные параметры, требования к материалам проставок между трубами газоплотных конструкций устанавливаются соответствующей НТД.

*(8) Трубы наружным (или внутренним) диаметром менее 20 мм из стали марок 12Х18Н12Т и 12Х18Н10Т по ГОСТ 9941, ГОСТ 14162 и по ТУ 14-3-796 допускаются к использованию для трубопроводов отбора проб пара и воды.

*(9) Для экспериментальных установок допускается применение труб из стали марки 12Х18Н10Т (ГОСТ 9941) и ГОСТ 14162 для температур до 630^оС при условии изготовления их в соответствии с техническими требованиями ТУ 14-3-460 к стали марки 12Х18Н12Т.

*(10) Допускается применение труб по ГОСТ 8731 и ГОСТ 8733, изготовленных из слитка методом пилигриммовой прокатки, при условии проведения сплошного ультразвукового контроля у изготовителя.

*(11) Для высокосернистых мазутов и углей изготовление выходных секций перегревателей из стали марки 12Х18Н12Т допускается при температуре до 610^оС.

*(12) Результаты контроля макроструктуры труб принимаются по сертификатным данным на трубную заготовку.

Сварные трубы

Таблица 4

Марка стали

НД

Предельные параметры

Обязательные испытания *(1)

Техно-

логиче-

ские

испыта-

ния

*(1),

*(3)

Дефектоскопия сварного шва

*(1),

*(4)

на трубы

на сталь

t, ^оC

р, Мпа (кгс/см²)

механические испытания *(2), *(5)

основной металл *(2)

сварной шов

сигма_в

сигма_т

дельта

КС

дельта

КС

Трубы поверхностей нагрева для котлов производительностью до 1 т/ч

Ст2сп2, Ст2сп2, Cт3пc2

ГОСТ 10705

(группа В)

ГОСТ 380

300

1,6 (16)

08, 10, 20

ГОСТ 10705

(группа В)

ГОСТ 1050

300

2,5 (25)

Трубы для трубопроводов в пределах котла

Прямошовные трубы

Ст3сп3, Ст3сп4

ГОСТ 10706

(группа В)

ГОСТ 380

115

1 (10)

Ст3сп5

ГОСТ 10705

(группа В)

ГОСТ 380

300

1,6 (16)

10, 20

ГОСТ 10705

(группа В)

ГОСТ 1050

300

1,6 (16)

ГОСТ 20295

ГОСТ 1050

350

2,5 (25)

+*(44)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

ТУ 14-3-620

ТУ 14-1-1921

ТУ 14-1-1950

300

1,6 (16)

17ГС, 17Г1С

ГОСТ 20295

ГОСТ 19281

425

2,5 (25)

+*(51)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

ТУ 14-3-1138

ТУ 14-1-1950

425

2,5 (25)

Трубы со спиральным швом

Ст3сп5

ТУ 14-3-954

ТУ 14-1-4636

300

2,5 (25)

ТУ 14-3-808

ТУ 14-1-2471

350

2,5 (25)

ГОСТ 20295

ГОСТ 1050

350

2,5 (25)

+*(51)

17ГС,

17Г1С,

17Г1СУ

ГОСТ 20295

ТУ 14-3-954

ГОСТ 19281

350

2,5 (25)

+*(51)

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля сварных труб соответствуют требованиям, указанным в НТД. Дополнительные виды испытаний, предусмотренные НТД, выбираются конструкторской организацией.

*(3) Технологические испытания проводятся при диаметре сварных труб: до 60 мм - на загиб вокруг оправки или на раздачу; свыше 60 мм до 108 мм - на раздачу или на сплющивание; свыше 108 мм до 152 мм - на сплющивание; свыше 152 мм до 530 мм - на сплющивание или на загиб полосы. Для сварных труб, используемых в вальцовочных соединениях, испытания на раздачу обязательны.

*(4) Радиографическому контролю или УЗК подвергаются сварные швы по всей длине.

*(5) Механические испытания на растяжение и на ударную вязкость сварного соединения проводятся для труб диаметром 425 мм и более.

Стальные поковки

Таблица 5

Марка стали

НД

Предельные параметры

Обязательные испытания *(1) механические

Контроль *(1)

макрос-дефек- трукту-тоско-

ры пия

*(3)

на

поковки*(4)

на сталь

t, ^оC

р, МПа (кгс/см²)

сигма_в

сигма_т

дельта

пси

КС

Ст2сп3, Ст3сп3, Ст4сп3

ГОСТ 8479

(группа IV)

ГОСТ 380

200

1,6 (16)

15, 20, 25

ГОСТ 8479

(группа IV,

V) *(5)

ГОСТ 1050

450

6,4 (64)

ОСТ 108.030.113

450

не ограни-чено

10Г2,

ГОСТ 8479

ГОСТ 4543

450

то же

10Г2С 22К

ОСТ

108.030.113

ОСТ 108.030.113

350

15ГС, 16ГС

ОСТ

108.030.113

ОСТ 108.030.113

450

16ГНМА

ОСТ

108.030.113

ОСТ 108.030.113

350

12МХ

ГОСТ 8479

(группа IV,

ГОСТ 20072

530

15ХМ

ГОСТ 8479

(группа IV,

ГОСТ 4543

550

12Х1МФ

ОСТ

108.030.113

ОСТ 108.030.113

570

не ограни-чено

15Х1М1Ф

ОСТ

108.030.113

ОСТ 108.030.113

575

не ограни-чено

10Х9МФБ

(ДИ 82Ш)

ТУ 0900-006-057644-17

600

то же

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в НТД. Категория, группа качества поковок и дополнительные испытания, предусмотренные НТД, выбираются конструкторской организацией.

*(3) Все поковки деталей паровых котлов, работающих при давлении более 6,4 МПа (64 кгс/см²), имеющие один из габаритных размеров более 200 мм или толщину более 50 мм, подлежат радиографическому контролю или УЗК.

*(4) Круглый прокат, допускается использовать по НТД на прокат при условиях, указанных в табл.4, т.е. изготовлять из тех же марок стали, на те же параметры, при выполнении того же контроля механических свойств (на растяжение и ударную вязкость) и сплошного радиографического контроля или УЗК. При диаметре проката более 80 мм контроль механических свойств проводится на образцах тангенциального направления.

*(5) Допускается применение поковок из стали 20, 25 и 12Х1МФ по ГОСТ 8479 (группа II) для Dy 100 мм без ограничения давления при температурах до 350^оС для сталей 20 и 25 и до 570^оС для 12Х1МФ.

Стальные отливки

Таблица 6

Марка стали	НД		Предельные параметры		Обязательные испытания *(1) механические						Дефектос- копия *(3)
	на отливку	на сталь	t, ^оC	р, МПа (кгс/см²)	механические испытания *(2)
	на отливку	на сталь	t, ^оC	р, МПа (кгс/см²)	сигма_в	сигма_т	дель- та	пси	КС	Н
15Л, 20Л, 25Л, 30Л, 35Л	ГОСТ 977 (группа 2)	ГОСТ 977	300	5 (50)	+	+	+	-	-	-	-
20Л, 25Л, 30Л, 35Л	ГОСТ 977 (группа 3)	ГОСТ 977	350	не ограни- чено	+	+	+	-	+	-	+
25Л	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	425 *(4)	то же	+	+	+	+	+	+	+
20ГСЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	450	"	+	+	+	+	+	+	+
20ХМЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	520	"	+	+	+	+	+	+	+
20ХМФЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	540	"	+	+	+	+	+	+	+
15Х1М1ФЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	570	"	+	+	+	+	+	+	+
12Х18Н9ТЛ	ГОСТ 977 (группа 3)	ГОСТ 977 (группа 3)	610	"	+	+	+	+	+	-	+
12Х18Н12 МЗТЛ	ГОСТ 977 (группа 3)	ГОСТ 977 (группа 3)	610	"	+	+	+	+	+	-	+

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в НТД. Группа качества и дополнительные виды испытаний, предусмотренные НД, выбираются конструкторской организацией.

*(3) Отливки для паровых котлов и трубопроводов, работающих при давлении более 6,4 МПа (64 кгс/см²), подлежат радиографическому контролю, УЗК или другому равноценному контролю. Объем контроля устанавливается техническими условиями на отливки. При этом обязательному контролю подлежат концы патрубков, подвергающихся сварке.

*(4) Для отливок, изготовляемых по ОСТ 108.961.03 из стали 25Л с толщиной стенки во внефланцевой части до 55 мм, предельная температура их применения устанавливается до 450^оС.

Крепеж

Таблица 7

Марка стали

НТД

Предельные параметры

рабочей среды

Обязательные испытания*(1)

механические испытания (шпилек и

болтов)*(4)

Макрос-

трукту-

ра*(1)

шпильки*(3) и

болты*(2)

гайки*(4)

на крепеж

на сталь

t, ^оC

р, МПа

(кгс/см²)

t, ^оC

р, МПа

(кгс/см²)

сиг-

ма_в

сигма

_т

де-

льта

пси

КС

Ст5сп2, Ст3сп3, Ст4сп3

ГОСТ 20700

ГОСТ 380*(5)

200

2,5

(25)

350

2,5 (25)

Ст3сп6, Ст3сп6

ГОСТ 20700

ГОСТ 380*(5)

350

1,6

(16)

350

2,5 (25)

Ст3сп3, Ст3пс3*(7), Ст3кп3*(7)

ГОСТ 1759.0

*(7)

ГОСТ 380*(5)

350

2,5 (25)

10, 10кп

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050

350

2,5 (25)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1759.0

*(7)

ГОСТ 1050

ГОСТ 10702

400

2,5 (25)

400

10 (100)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050

ГОСТ 10702

400

2,5 (25)

400

10 (100)

30, 35, 40

ГОСТ 20700

ГОСТ

1759.0*(7)

ГОСТ 1050

ГОСТ 10702

425

10 (100)

425

20 (200)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050

ГОСТ 10702

425

10 (100)

425

20 (200)

09Г2С

ОСТ 26-2043

ГОСТ 19281

425

10 (100)

35Х, 40Х

ГОСТ 20700

ГОСТ 4543

ГОСТ 10702

425

20 (200)

450

20 (200)

30ХМА, 35ХМ

ГОСТ 20700

ГОСТ 4543

ГОСТ 10702

450

не

ограни-

чено

510

не

ограни-

чено

38ХНЗМФА

ГОСТ 23304

ГОСТ 4543

350

то же

350

тоже

5Х1МФ

(ЭИ10)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

510

540

20Х1М1Ф1ТР

(ЭП182)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

580

20Х1М1Ф1БР

(ЭП44)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

580

20Х13

ГОСТ 20700

ГОСТ 18968

450

510

13Х11Н2В2

МФ(ЭИ961)

ГОСТ 20700

ГОСТ 5949

510

540

20Х12ВНМФ

(ЭП428)

ГОСТ 20700

ГОСТ 18968

560

18Х12ВМБФР

(ЭИ993)

ГОСТ 20700

ГОСТ 5949

560

не

ограни-

чено

560

не

ограни-

чено

08Х16Н13М

2Б(ЭИ680)

ГОСТ

20700*(8)

ГОСТ 5632

625

то же

625

то же

31Х19Н9МВ

БТ(ЭИ572)

ГОСТ

20700*(8)

ГОСТ 5632

625

ХН35ВТ

(ЭИ612)

ГОСТ

20700*(8)

ГОСТ 5632

650

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в НТД. Категории, группа качества и дополнительные испытания, предусмотренные стандартами, выбираются конструкторской организацией.

*(2) Применение болтов допускается по ГОСТ 20700 до давления 3 МПа (30 кгс/см²) и температуры 300^оС. В остальных случаях должны применяться шпильки.

*(3) Применение шпилек по ГОСТ 1759.0 допускается до температуры 300^оС.

*(4) Производится контроль механических свойств при испытаниях на растяжение и при испытаниях на ударную вязкость.

*(5) Материал шпилек, болтов из углеродистых сталей по ГОСТ 380, предназначенных для работы при температуре выше 200^оС, испытывается на ударную вязкость после механического старения.

*(6) Материал для гаек подвергается контролю только по твердости.

*(7) Гайки из полуспокойной и кипящей стали допускается применять, если оборудование установлено в помещении с температурой выше 0^оС.

По ГОСТ 1759.4 и ГОСТ 1759.5 применяются болты и шпильки из стали 20 классов прочности 4 или 5, из сталей 30 и 35 - классов прочности 5 или 6; гайки из сталей Ст3 и 20 - класса прочности 4, сталей 30 и 35 - класса прочности 5.

*(8) Для шпилек, болтов из аустенитных сталей накатка резьбы допускается при температуре среды до 500^оС.

Чугунные отливки

Таблица 8

Марка стали	НТД	Наименование элемента	Предельные параметры			Обязательные испытания*(1)
			Предельные параметры			механические испытания
			D_у, Мм	t, ^оC	р, МПа (кгс/см²)	сиг- ма_в	сиг- ма_т	дельта	Н
Чугунные отливки для необогреваемых элементов котлов
СчЮ*(6), Сч15	ГОСТ 1412		80	130	3 (30)	+	-	-	+
СчЮ*(6), Сч15	ГОСТ 1412		300	200	0,8 (8)
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412		100	300	3 (30)	+	-	-	+
			200		1,3 (13)
			300		0,8 (8)
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412		600	130	0,64 (6,4)	+	-	-	+
Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412		1000	130	0,25 (2,5)
Кч33-8, Кч35-10, Кч37-12	ГОСТ 1215		200	300	1,6 (16)	+	-	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293		200 600	350	4 (40)	+	+	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293			130	0,8 (8)
Чугунные отливки для обогреваемых элементов котлов*(2)
Сч10*(5), Сч15, Сч20, Сч25	ГОСТ 1412*(3)	Чугунные котлы: секционные, с ребристыми трубами		130	1,5 (15)	+	-	-	+
Cч10*(5), Cч15, Сч20, Сч25, Сч30, Сч35	ГОСТ 1412*(3)	Конвективные экономайзеры: ребристые трубы*(4), фасонные детали	60	300	3 (30)	+	-	-	+
Кч33-8, Кч35-10, Кч37-12	ГОСТ 1215*(3)	Котлы-утилиза- торы с ребристыми трубами	60	350	5 (50)	+	-	+	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293	то же	60	350	2,5 (25)	+	+	+	+

*(1) Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в НТД.

*(2) Внутренний диаметр чугунных отливок для обогреваемых элементов не более 60 мм.

*(3) Температура горячих газов для обогреваемых элементов из серого чугуна (ГОСТ 1412) не выше 550^оС и из ковкого чугуна (ГОСТ 1215) - 650^оС.

*(4) Предельные параметры ребристых труб с залитыми стальными трубами определяются свойствами металла стальных труб, но не выше 9 МПа (90 кгс/см²) и 350^оС.

*(5) Применение чугуна Сч10 допускается с временным сопротивлением не ниже 120 МПа (12 кгс/см

Приложение 17
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Методика расчета овальности

Величина относительной овальности определяется по формулам (1) и (2):

1) в сечении, где отсутствуют штуцера и люки:

(1)

2) в сечении, где имеются штуцера и люки:

(2)

где, Dmax, Dmin-соответственно наибольший и наименьший наружные (внутренние) диаметры сосуда, мм;

d-внутренний диаметр штуцера или люка, мм.

Величину относительной овальности для сосудов с отношением толщины стенки обечайки к внутреннему диаметру 0,01 и менее допускается увеличить до 1,5 %.

Относительная овальность для элементов сосудов, работающих под наружным давлением, не более 0,5 %.

Увод (угловатость) fкромок в сварных швах не более f= 0,1s + 3 мм, но не более соответствующих величин, указанных в таблице 2 для элементов сосудов (рисунок 1).

Рисунок 1. Увод (угловатость) кромок в сварных швах

Таблица 1

Максимальный увод (угловатость) кромок в стыковых швах, мм
обечаек	шаровых резервуаров и днищ из лепестков		конических днищ
независимо от D	D < 5000	D > 5000	D < 2000	D > 2000
5	6	8	5	7
D - внутренний диаметр, мм.

Смещение кромок b листов (рисунок 2), измеряемое по срединной поверхности, в стыковых соединениях, определяющих прочность сосуда, не более b = 0,1s, но не более 3 мм.

Смещение кромок в кольцевых швах, за исключением швов, выполняемых электрошлаковой сваркой, не более величин, приведенных в таблице 3. Смещение кромок в кольцевых швах, выполняемых электрошлаковой сваркой, не более 5 мм.

Рисунок 2. Смещение кромок листов

Таблица 2

Толщина свариваемых листов s, мм	Максимально допустимые смещения стыкуемых кромок в кольцевых швах, мм
Толщина свариваемых листов s, мм	на монометаллических сосудах	на биметаллических сосудах со стороны коррозионного слоя
До 20	0,1s +1	50 % толщины плакирующего слоя
Свыше 20 до 50	0,15s, но не более 5	50 % толщины плакирующего слоя
Свыше 50 до 100	0,04s + 3,5	0,04s + 3, но не более толщины плакирующего слоя
Свыше 100	0,025s + 5, но не более 10	0,025s + 5, но не более 8 и не более толщины плакирующего слоя
Примечание: При условии наплавки на стыкуемые поверхности с уклоном 1:3 для сварных соединений, имеющих смещение кромок более 5 мм.

Смещение кромок в стыковых сварных соединениях труб не более величин, приведенных в таблице 3.

Таблица 3

Толщина стенки трубы s, мм	Максимально допустимые смещения кромок, мм
До 3	0,2s
Свыше 3 до 6	0,1s +0,3
Свыше 6 до 10	0,15s
Свыше 10 до 20	0,05s + 1
Свыше 20	0,1s, но не более 3

Приложение 18
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Оценка качества сварных соединений

1. Настоящее приложение устанавливает основные требования к нормам оценки качества сварных соединений, работающих под давлением и выполненных дуговой, электрошлаковой, электронно-лучевой и газовой сваркой, при визуальном, измерительном, капиллярном, магнитопорошковом, радиографическом и ультразвуковом контроле, при механических испытаниях и при металлографическом исследовании.

Конкретные нормы оценки качества сварных соединений приводятся в нормативно-технической документации на контроль сварных соединений.

Для сварных соединений, выполненных другими способами сварки, и сварных соединений, не работающих под давлением, для контроля сварных соединений не указанными выше методами нормы оценки качества устанавливаются нормативно-технической документацией.

2. Использованные в настоящем приложении термины и определения приведены в пункте 2 Настоящих Правил.

3. Нормы оценки качества принимают по следующим размерным показателям (РП):

по номинальной толщине сваренных деталей - для стыковых сварных соединений деталей одинаковой толщины (при предварительной обработке концов деталей путем расточки, раздачи, калибровки или обжатия - по номинальной толщине сваренных деталей в зоне обработки);

по номинальной толщине более тонкой детали - для стыковых сварных соединений деталей различной номинальной толщины (при предварительной обработке конца более тонкой детали - по ее номинальной толщине в зоне обработки);

по расчетной высоте углового шва - для угловых, тавровых и нахлесточных сварных соединений (для угловых и тавровых сварных соединений с полным проплавлением за размерный показатель допускается принимать номинальную толщину более тонкой детали);

по удвоенной номинальной толщине более тонкой детали (из двух сваренных) - для торцевых сварных соединений (кроме соединений вварки труб в трубные доски);

по номинальной толщине стенки труб - для сварных соединений вварки труб в трубные доски.

При радиографическом контроле сварных соединений через две стенки нормы оценки качества принимается по тому же размерному показателю, что и при контроле через одну стенку.

4. Протяженность (длина, периметр) сварных соединений определяется по наружной поверхности сварных деталей у краев шва (для соединений штуцеров, угловых и тавровых соединений - по наружной поверхности привариваемой детали у края углового шва).

5. Число и суммарная приведенная площадь одиночных включений и скоплений, выявленных применяемыми методами неразрушающего контроля, не превышают значений, указанных в настоящих нормах, на любом участке сварного соединения длиной 100 мм.

Для сварных соединений протяженностью менее 100 мм нормы по числу и суммарной приведенной площади одиночных включений и скоплений уменьшают пропорционально уменьшению протяженности контролируемого соединения. Если при этом получается дробная величина, то она округляется до ближайшего целого числа.

Визуальный и измерительный контроль

1. При визуальном и измерительном контроле сварных соединений не допускаются:

трещины всех видов и направлений;

непровары (несплавления) между основным металлом и швом, а также между валиками шва;

непровары в корне шва (кроме случаев, оговоренных в НТД);

наплывы (натеки) и брызги металла;

незаваренные кратеры;

свищи;

прожоги;

скопления;

подрезы (кроме случаев, оговоренных в НТД);

отклонения размеров шва сверх установленных норм.

2. Нормы допустимых дефектов, выявленных при визуальном и измерительном контроле, приведены в таблице 1.

Нормы поверхностных дефектов в сварных соединениях

Таблица 1

Дефект

Допустимый максимальный

размер, мм

Число дефектов

Выпуклость стыкового

шва с наружной стороны

Устанавливается НД или

конструкторской

документацией в

зависимости от вида

сварки и типа

соединения

Западания (углубления)

между валиками и

чешуйчатость

поверхности шва

0,12 РП*(46) + 0,6, но

не более 2

Одиночные включения

0,12 РП + 0,2, но не

более 2,5

При РП от 2 до 10-02 PП

+ 3 При РП свыше 10 до

20 -,1# РП + 4 При РП

свыше 20 -,05# РП + 5,

но не более 8

Выпуклость корня шва

при односторонней

сварке труб без

подкладных колец

1,5 при D до 25

включительно

2,0 при D свыше 25 до

150 включительно

2,5 при D свыше 150

Вогнутость корня шва

при односторонней

сварке труб без

подкладных колец

0,12 РП + 0,4, но не

более 1,5

Капиллярный контроль

1. При контроле сварного соединения по индикаторным следам не допускаются удлиненные и неодиночные индикаторные следы. Количество одиночных округлых индикаторных следов не превышает норм, указанных в таблице 1 для одиночных включений, а наибольший размер каждого индикаторного следа не превышает трехкратных значений этих норм.

2. Выявленные при контроле согласно пункту 1 дефекты допускается оценить по их фактическим показателям после удаления реактива. При этом руководствоваться требованиями пункте 2 и таблицы 1 настоящего приложения. Результаты этой оценки являются окончательными.

Магнитопорошковый контроль

1. Нормы оценки качества при магнитопорошковом контроле соответствуют нормам для визуального контроля (пункте 2 и таблицы 1).

2. Выявленные при контроле согласно пункту 1 дефекты допускается оценивать по их фактическому размеру после удаления эмульсии или порошка. Результаты этой оценки являются окончательными.

Радиографический контроль

1. Качество сварных соединений считается удовлетворительным, если на радиографическом снимке не будут зафиксированы трещины, непровары (за исключением случаев, оговоренных НТД), прожоги, свищи, недопустимые выпуклость и вогнутость корня шва (таблица 1), а размер, число и суммарная приведенная площадь одиночных включений и скоплений не превышают норм, приведенных в таблица 2 и нормативно-технической документации.

Требуемый уровень чувствительности снимка устанавливается нормативно-технической документацией.

Нормы допустимых дефектов сварных соединений, выявленных при радиографическом контроле

Таблица 2

Дефект

Размерный

показатель сварного

соединения (РП), мм

Максимальный

размер, мм

Число дефектов на

100 мм шва

Одиночные

включения

От 2,0 до 15

включительно

Свыше 15 до 40

включительно

Свыше 40

ОД5РП + 0,5#

0,05РП + 2,0

0,025РП + 3,0, но

не более 5

Суммарное число

одиночных

включений и

скоплений: 0,25РП

+12

Одиночные

скопления

От 2,0 до 15

включительно

Свыше 15 до 40

включительно

Свыше 40

1,5(0,15РП+0,5)

1,5(0,05РП+2,0)

1,5(0,025РП+3), но

не более 8,0

при РП от 2 до

40;

ОДРП+18, но не

более 27 при РП

свыше 40

Одиночные

протяженные

включения

От 2,0 до 5

включительно

Свыше 5 до 50

включительно

Свыше 50

ОД5РП + 5, но не

более 14

6. Ультразвуковой контроль

1. Качество сварных соединений считается удовлетворительным при соблюдении следующих условий:

выявленные несплошности не являются протяженными (условная протяженность несплошности не превышают условную протяженность соответствующего эталонного отражателя);

расстояние по поверхности сканирования между двумя соседними несплошностями не менее условной протяженности несплошности с большим значением этого показателя (несплошности являются одиночными);

эквивалентные площади и количество одиночных несплошностей не превышают нормы, установленные в НТД.

7. Механические испытания

1. Качество сварных соединений по результатам механических испытаний считается удовлетворительным при условии выполнения следующих требований:

а) временное сопротивление должно быть не ниже минимально допустимого для основного металла, а при испытании сварных соединений элементов с разными нормативными значениями временного сопротивления этот показатель - не ниже минимально допустимого для менее прочного основного металла. Изменение указанных требований может быть предусмотрено нормативно-технической документацией;

б) угол изгиба при испытании на статический изгиб и просвет между сжимаемыми поверхностями при испытании на сплющивание сварных стыков труб наружным диаметром менее 108 мм при толщине стенки менее 12 мм должны соответствовать требованиям таблицы 3.

Требования к результатам испытания сварных соединений на изгиб и сплющивания

Таблица 3

Тип (класс) стали сваренных деталей	Номинальная толщина сваренных деталей s, мм	Угол изгиба при испытании на изгиб, град, не менее	Просвет между сжимаемыми поверхностями при испытании на сплющивание, мм, не более
Углеродистые	До 20 включительно Свыше 20	100 (70)	4s
Углеродистые	До 20 включительно Свыше 20	80	-
Марганцевые и кремнемарганцевые	До 20 включительно Свыше 20	80 (50)	5s
Марганцевые и кремнемарганцевые	До 20 включительно Свыше 20	60	-
Марганцевоникельмолибденовые, хромомолибденовые и хромомолибденованадиевые перлитного класса и высоколегированные хромистые мартенситноферритного класса	До 20 включительно Свыше 20	50	6s
	До 20 включительно Свыше 20	40	-
Хромоникелевые и хромомарганцевые аустенитного класса	До 20 включительно Свыше 20	150	4s
Хромоникелевые и хромомарганцевые аустенитного класса	До 20 включительно Свыше 20	120	-

в) ударная вязкость при испытании на ударный изгиб образцов типа VI по ГОСТ 6996 с надрезом по шву не менее:

49 Дж/см² (5 кгс х м/см²) - для сварных соединений элементов из сталей перлитного класса и высоколегированных сталей мартенситно-ферритного класса;

69 Дж/см² (7 кгс х м/см²) - для сварных соединений элементов из хромоникелевых сталей аустенитного класса.

8. Металлографические исследования

1. Нормы оценки качества сварных соединений по результатам металлографических исследований соответствуют требованиям нормативно-технической документации. При этом недопустимыми дефектами являются дефекты, указанные в таблице 1.

Приложение 19
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Материалы, применяемые для изготовления трубопроводов пара и горячей воды, работающих под давлением

Листовая сталь

Таблица 1

Марка стали

ГОСТ

Предельные параметры

Обязательные механические испытания^1,2

Контроль¹

На изгиб

Микроструктуры

Дефектоскопия³

На лист

На сталь

S, мм

р, МПа (кгс/см²)

t ^оС

КС

КСА

Ст3псЗ

Ст3спЗ

Ст3псЗ

Ст4сп3

ГОСТ 14637⁴

ГОСТ 380⁵

1,6(16)

200

Ст3ГпсЗ

Ст3пс4

Ст3сп5

СтЗГпс4

10,20

ГОСТ 1577, ГОСТ 16253

ГОСТ 1050

1,6(16)

5(50)

300

20К

ГОСТ 5520

не ограничено

450

22К

ГОСТ 5520

ТУ 108.1025

ТУ 24-3-15-870 ТУ 14-2-538

ГОСТ 5520

ТУ 108.1025-81

ТУ 24-3-15-870-75 ТУ 14-2-538-83

то же

350

15ГС

ТУ 108-1268-84

-//-

450

17ГС, 17Г1С

ГОСТ 19281 ГОСТ 5520

ГОСТ 19281

-//-

350

14ХГС

ГОСТ 19281

-//-

350

16ГС, 09Г2С, 10Г2С1

ГОСТ 19281 ГОСТ 5520

ГОСТ 19281

не ограничено

не огра

ниче

но

350

12МХ

ТУ 14-1-642-73

ГОСТ 20072

то же

530

12ХМ

ГОСТ 5520

-//-

540

10Х2М

ГОСТ 5520

-//-

570

12Х1МФ

ГОСТ 5520

ТУ 14-1-1584-75

ГОСТ 5520

ГОСТ 20072

-//-

570

15Х1 М 1Ф

ТУ 24-3-15-163 -71

ТУ 108-11-348-78

ТУ 24-3-15-163-71

ТУ 108-11-348-78

-//-

575

08Х18Н

10Т 12Х18Н

9Т 12Х18Н

10Т

ГОСТ 7350

ГОСТ 5632

-//-

600

Примечание: * Фасонные детали, арматура трубопроводов пара и воды, изготовленные из листа.

¹Нормируемые показатели и объем контроля листов соответствуют указанным в ГОСТ. Категория качества и дополнительные виды испытаний, предусмотренные в ГОСТ, выбираются конструкторской организацией. Требования, предусмотренные таблицей (отмеченные знаком +), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включаются в ГОСТ при их пересмотре.

²Контроль механических свойств при испытаниях на растяжение производится в соответствии с пунктами 1087 и 1094 настоящих Правил при испытаниях на ударную вязкость - в соответствии с пунктами 1086-1096 настоящих Правил.

³УЗК подвергаются листы толщиной более 60 мм, а также листы толщиной более 20 мм, предназначенные для трубопроводов I и II категории.

⁴Для плоских фланцев при рабочем давлении до 2,5 МПа (2,5 кгс/см²) и температуре до 300^оС допускается применение листа из стали ВСт3сп3-, 4- и 5-й категорий и при давлении до 1,6 МПа (16 кгс/см²) и температуре до 200^оС - листа из стали ВСт3пс, ВСт3кп, ВСт2кп, ВСт2кп 2- и 3-й категорий.

Бесшовные трубы

Таблица 2

Марка стали

ГОСТ

Предельные параметры

Обязательные испытания³

Контроль¹

На трубы

На сталь

t,^оС

р, МПа

(кг/см²)

Механические

испытания²

Технологические испытания³

Макроструктуры

Дефектоскопия⁴

Микроструктуры

КС

10, 20

ГОСТ 8731⁵

(группа В)

ГОСТ 8733⁵

(группа В)

ГОСТ 1050

300

1,6 (16)

10, 20

ТУ 14-3-190

ГОСТ 1050

425

6,4 (64)

ТУ 14-3-460

450

не ограничено

ГОСТ 550

(группа А)

ГОСТ 1050

425

5(50)

10Г2

ГОСТ 8731

(группа В)

ГОСТ 8733

(группа В)

ГОСТ 4543

350

5(50)

09Г2С

ТУ 14-3-1128

ГОСТ 19281

425

5(50)

15ГС

ТУ 14-3-460

ТУ 14-3-420

ТУ 14-3-460

ТУ 14-3-420

450

не ограничено

16ГС

ТУ 108-1267

ТУ 3-923

ОСТ 108.030.113

ТУЗ-923

450

то же

12МХ

ТУ 14-3-610

ГОСТ 20072

530

то же

15ХМ

ТУ 14-3-460

550

то же

12х1 МФ

ТУ 14-3-460

570

то же

15Х1МФ

ТУ 14-3-460

ТУ 3-923

ТУ 14-3-460

ТУ 3-923

575

то же

12Х18Н12Т

ТУ 14-3-420

ТУ 14-3-460

ТУ 14-3-420

ТУ 14-3-460

610

то же

08Х16Н9М2

ТУ 14-3-446

610

то же

12Х18Н12Т

ТУ 14-3-796⁶

ТУ 14-3-796

610

то же

(12Х18Н10Т)

ГОСТ 9941⁷

ГОСТ 5632

ГОСТ 14162⁷

10х9 МБШ

ТУ 14-3-1460

ТУ 14-1-4607

600

то же

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля труб соответствуют указанным в ГОСТ. Дополнительные виды испытаний, предусмотренные ГОСТ, выбираются конструкторской организацией. Требования, предусмотренные таблицей (отмеченные знаком+), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включаются в ГОСТ при их пересмотре, после чего эти требования становятся обязательными.

²Контроль механических свойств при испытаниях на растяжение производится в соответствии с пунктами 1087 и 1090 настоящих Правил.

³Технологические испытания проводить при диаметре труб: до 60 мм - на загиб вокруг оправки или на раздачу; свыше 60 мм до 108 мм - на раздачу или на сплющивание; свыше 108 мм до 273 мм- на сплющивание или на загиб полосы; более 273 мм и толщине стенки до 25 мм - на загиб полосы.

⁴Радиографическому, УЗК или другому равноценному контролю подвергаются все трубы для трубопроводов I и II категории.

⁵Трубы малого диаметра (менее 20 мм) из стали марок 12Х18Н10Т и 12Х18Н12Т по ГОСТ 9941, ГОСТ 14162 и по ТУ 14-3-796 допускаются к использованию для трубопроводов отбора проб пара и воды.

Сварные трубы

Таблица 3

Марка стали

ГОСТ

Предельные параметры

Обязательные испытания¹

Дефектоскопия сварного шва⁴

На трубы

На сталь

t,^о_С

р, МПа (кгс/см²)

Механические испытания²

Технологические

испытания³

Основной металл²

Сварной шов⁵

КС

Прямошовные трубы

Таблица 4

Ст3спЗ

Ст3сп4

Ст3сп5

ГОСТ 10706 (группа В)

ГОСТ 380

200

2,5 (25)

Ст3сп5

ГОСТ 10705 (группа В)

ГОСТ 380

200

2,5 (25)

10, 20

ГОСТ 10705 (группа В)

ГОСТ 1050

300

2,5 (25)

ГОСТ 20295

ГОСТ 1050

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С 17Г1СЦ

ТУ 14-3-620-77

ТУ 14-1-1921-76

ТУ 14-1-1950-77

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С

ГОСТ 20295

ТУ 14-1-1921-76

ГОСТ 19281

350

2,5 (25)

17ГС, 17Г1С 17Г1СУ

ТУ 14-3-1138-82

ТУ 14-3-1424-86

ТУ 14-3-1270-84

ТУ 14-1-1950

350

2,5 (25)

Трубы со спиральным швом

Таблица 5

ВСт3сп5

ТУ 14-3-954-80

ТУ 14-1-4636

300

2,5(25)

ТУ 14-3-808-78

ТУ 14-3-954-80

ТУ 14-1-2471

350

2,5(25)

ГОСТ 20295

ГОСТ 1050

350

2,5(25)

17ГС, 17Г1С

ГОСТ 20295

ТУ 14-3-954-80

ТУ 14-1-1921-76

ТУ 14-3-954-80

350

2,5(25)

*Для труб диаметром 530 - 820 мм.

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля сварных труб соответствуют требованиям, указанным в ГОСТ. Дополнительные виды испытаний, предусмотренных ГОСТ, выбираются конструкторской организацией. Требования, предусмотренные таблицей (отмеченные знаком +), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включаются в ГОСТ при их пересмотре.

²Контроль механических свойств производится при испытаниях на растяжение в соответствии с пунктами 1086 и 1096 настоящих Правил при испытаниях на ударную вязкость- в соответствии с пунктами 1087 – 1090 настоящих Правил.

³Технологические испытания следует проводить при диаметре сварных труб: до 60 мм - на загиб оправки или на раздачу; свыше 60 мм до 108 мм - на раздачу или на сплющивание; свыше 108 мм до 152 мм - на сплющивание; свыше 152 мм до 530 мм - на сплющивание или на загиб полосы.

⁴Радиографическому контролю или УЗК подвергаются сварные швы по всей длине.

⁵Механические испытания на растяжение и на ударную вязкость сварного соединения проводятся для труб диаметром 425 мм и более.

Стальные поковки

Таблица 6

Марка стали

ГОСТ

Предельные параметры

Обязательные испытания¹

Контроль¹

На поковки⁵

На сталь²

t,^оС

р, МПа (кгс/см²)

Механические испытания³

Макроструктуры

Дефектоскопия⁴

КС

ВСт2сп3

В Ст3спЗ

ГОСТ 8479

(группа IV)

ГОСТ 380

200

1,6(16)

15, 20, 25

ГОСТ 8479

(группа IV,V)⁶

ГОСТ 1050

450

6,4(64)

ОСТ 108.030.113

450

не ограничено

10Г2, 10Г2С

ГОСТ 8479

(группа IV,V)

ГОСТ 4543

450

-//-

22К

ОСТ 108.030.113

350

-//-

15ГС, 16ГС

ОСТ 108.030.113

450

-//-

16ГНМА

ОСТ 108.030.113

350

-//-

12МХ

ГОСТ 8479

(группа IV, V)

ГОСТ 20072

530

-//-

15МХ

ГОСТ 8479

(группа IV, V)

ГОСТ 4543

550

-//-

12Х1МФ

ОСТ 108.030.113

570

-//-

15ХМ1Ф

ОСТ 108.030.113

ГОСТ 108.030.113

575

-//-

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в ГОСТ. Категория, группа качества поковок и дополнительные испытания, предусмотренные ГОСТ, выбираются конструкторской организацией. Требования, предусмотренные таблицей (отмеченные знаком +), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включают в ГОСТ при их пересмотре.

²Материал поковок и штамповок из листовой стали удовлетворяет требованиям, предъявляемых к листовой.

³Контроль механических свойств при испытаниях на растяжение производится в соответствии с пунктами 1086 и 1096 настоящих Правил при испытаниях на ударную вязкость- в соответствии с пунктами 1087 – 1090 настоящих Правил.

⁴Все поковки деталей трубопроводов I и II категории, имеющие один из габаритных размеров более 200 мм и толщину более 50 мм, подлежат радиографическому контролю или УЗК.

⁵Круглый прокат, применяемый согласно пункту 1033 настоящих Правил, допускается использовать по ГОСТ на прокат при условиях, указанных в таблице 4, то есть изготовлять из тех же марок стали, на те же параметры, при выполнении того же контроля механических свойств (на растяжение и ударную вязкость) и сплошного радиографического контроля или УЗК. При диаметре проката более 80 мм контроль механических свойств производить на образцах тангенциального направления.

⁶Допускается применение поковок из сталей 20, 25 и 12Х1МФ по ГОСТ 8479 (группа II) при Ду =100 мм без ограничения давления при температурах до 350^оС и стали 12Х1МФ до 570^оС. Поковки по ГОСТ 8479 (группа II) допускаются для деталей уплотнения арматуры (кольца разъемные, крышки и так далее) с предельными параметрами, указанными в данной таблице.

Стальные отливки

Таблица 7

Марка стали	ГОСТ		Предельные параметры		Обязательные испытания¹						Дефектоскопия³
	На отливку	На сталь	t, ^оС	р, МПа (кгс/см²)	Механические испытания²
	На отливку	На сталь	t, ^оС	р, МПа (кгс/см²)	В	Т			КС	Н
15Л, 20Л 25Л, З0Л, 35Л	ГОСТ 977 (группа II)	ГОСТ 977	300	5(50)	+	+	+	-	-	-	-
20Л, 25Л, З0Л, 35Л	ГОСТ 977 (группа III)	ГОСТ 977	350	не ограничено	+	+	+	-	+	-	+
25Л	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	425⁴	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ГСЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108,961.03	450	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ХМЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	520	-//-	+	+	+	+	+	+	+
20ХМФЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	540	-//-	+	+	+	+	+	+	+
15Х1М1ФЛ	ОСТ 108.961.03	ОСТ 108.961.03	570	-//-	+	+	+	+	+	+	+
12Х18Н9ТЛ	ГОСТ 977 (группа III)	ГОСТ 977 (группа III)	610	-//-	+	+	+	+	+	-	+
12Х18Н12МЗТЛ	ГОСТ 977 (группа III)	ГОСТ 977 (группа III)	610	-//-	+	+	+	+	+	-	+

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля соответствует указанным в ГОСТ. Группа качества и дополнительные виды испытаний, предусмотренные ГОСТ, выбираются конструкторской организацией. Требования, предусмотренные таблицей (отмеченные знаком +), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включаются в ГОСТ при их пересмотре.

²Контроль механических свойств при испытаниях на растяжение производится в соответствии с пунктами 1086 и 1096 настоящих Правил при испытаниях на ударную вязкость- в соответствии с пунктами 1087 и 1096 настоящих Правил.

³Отливки для трубопроводов I и II категории подлежат радиографическому контролю, УЗК или другому равноценному контролю. Объем контроля устанавливается ГОСТ на отливки. При этом обязательному контролю подлежат концы патрубков, подвергающихся сварке.

⁴Для отливок, изготавливаемых по ОСТ 108.961.03-73 из стали 25 Л с толщиной стенки во внефланцевой части до 55 мм, предельная температура их применения устанавливается до 450^оС.

Крепеж

Таблица 8

Марка стали

НТД

Предельные параметры рабочей среды

Обязательные испытания¹

Микроструктура

На крепеж

На сталь

Шпильки³

и болты²

Гайки⁶

Механические испытания (шпилек и болтов)⁴

t,^оС

р, МПа (кгс/см²)

t,^оС

р, МПа (кгс/см²)

КС

ВСт5сп2

ВСт3спЗ

ВСт4сп3

ГОСТ 20700

ГОСТ 380⁵

200

2,5(25)

350

2,5(25)

ВСт3спб

ВСт3сп5

ГОСТ 20700

ГОСТ 380⁵

350

1,6(16)

350

2,5(25)

ВСт3спЗ

ГОСТ 1759.0⁷

ГОСТ 380⁵

350

2,5(25)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050

350

2,5(25)

ГОСТ 20700 ГОСТ 1759.0⁷

ГОСТ 1050 ГОСТ 10702

400

2,5(25)

400

10(100)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050 ГОСТ 10702

400

2,5(25)

400

10(100)

30, 35, 40

ГОСТ 20700 ГОСТ 1759.0⁷

ГОСТ 1050 ГОСТ 10702

425

10(100)

425

20(200)

ГОСТ 20700

ГОСТ 1050 ГОСТ 10702

425

10(100)

425

20(200)

09Г2С

ОСТ 26-2043

ГОСТ 19281

425

10(100)

35Х, 40Х

ГОСТ 20700

ГОСТ 4543 ГОСТ 10702

425

20(200)

425

20(200)

30ХМА, 35ХМ

ГОСТ 20700

ГОСТ 4543 ГОСТ 10702

450

не ограничено

510

не ограничено

38ХНЗМФА

ГОСТ 23304

ГОСТ 4543

350

-//-

350

-//-

25Х1МФ(ЭИ10)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

510

-//-

540

-//-

20Х1М1Ф1ТР

(ЭП182)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

580

-//-

580

-//-

20Х1М1Ф1БР

(ЭП44)

ГОСТ 20700

ГОСТ 20072

580

-//-

580

-//-

20Х,13

ГОСТ 20700

ГОСТ 19968

450

-//-

510

-//-

13Х11Н2В2МФ (ЭИ961)

ГОСТ 20700

ГОСТ 5949

510

-//-

540

-//-

20Х12ВНМФ

(ЭП428)

ГОСТ 20700

ГОСТ 18969

560

-//-

560

-//-

18Х12ВМБФР

(ЭИ993)

ГОСТ 20700

ГОСТ 5949

560

-//-

560

-//-

08Х16Н13М2Б

(ЭП680)

ГОСТ 20700⁵⁸

ГОСТ 5632

625

-//-

625

-//-

31Х19Н9МВБТ (ЭИ572)

ГОСТ 20700⁵⁸

ГОСТ 5632

625

-//-

625

-//-

ХН35ВТ (ЭИб12)

ГОСТ 20700⁵⁸

ГОСТ 5632

650

-//-

650

-//-

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в стандартах. Категории, группы качества и дополнительные испытания, предусмотренные стандартами, выбираются конструкторской организацией. Предусмотренные таблицей требованиями (отмеченные знаком +), но отсутствующие в действующих ГОСТ, включаются в ГОСТ при их пересмотре.

²Применение болтов допускается по ГОСТ 20700 до давления 3 МПа (30 кгс/см²) и температуры 300^оС. В остальных случаях применяются шпильки.

³Применение шпилек по ГОСТ 1759.0 допускается до температуры 300^оС.

⁴Контроль механических свойств производится при испытаниях на растяжение в соответствии с пунктами 1086 и 1096 настоящих Правил, при испытаниях на ударную вязкость - в соответствии с пунктами 1087-1096 настоящих Правил.

⁵Материал шпилек, болтов из углеродистых сталей по ГОСТ 380, предназначенных для работы при температуре выше 200^о С, испытывается на ударную вязкость после механического старения.

⁶Материал для гаек подвергается контролю только по твердости.

⁷Гайки из полуспокойной и кипящей стали допускается применять, если оборудование установлено в помещении с температурой выше 0^оС. По ГОСТ 1759.4 и ГОСТ 1759.5 следует применять болты и шпильки из стали 20 классов прочности 4 или 5, из сталей 30 и 35-классов прочности 5 или 6; гайки из сталей ВСт3сп3 класса прочности 4, из стали 20 класса прочности 5, сталей 35 - класса прочности 8.

⁸Для шпилек, болтов из аустенитных сталей накатка резьбы допускается при температуре среды до 500^оС.

Чугунные отливки

Таблица 9

Марка чугуна	НТД	Предельные параметры			0бязательные испытания¹
		Ду Мм	t, ^оС	р, МПа (кгс/см²)	Механические испытания
		Ду Мм	t, ^оС	р, МПа (кгс/см²)	В	Т		Н
Сч10², Сч15	ГОСТ 1412	80 300	130 200	3 (30) 0,8 (8)	+	-	-	+
Сч20, Сч25, Сч30,Сч35	ГОСТ 1412	100 200 300 600 1000	300 130	3 (30) 0,3 (3) 0,8 (8) 0,64 (6,4) 0,25 (2,5)	+	-	-	+
Кч ЗЗ-8, Кч35-10, Кч37-12	ГОСТ 1215	200	300	1,6 (16)	+	+	-	+
Вч35, Вч40, Вч45	ГОСТ 7293	200 600	350 130	4 (40) 0,8 (8)	+	+	+	+

Примечания:

¹Нормируемые показатели и объем контроля соответствуют указанным в стандартах.

²Применение чугуна Сч10 допускается с временным сопротивлением не ниже 120 МПа (12 кгс/см²).

Приложение 20
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Свидетельство об изготовлении элементов трубопровода

Разрешение на изготовление трубопровода

№ _________________________________

от ______________________00________г.

Выдано _____________________________

(наименование органа

___________________________________

выдавшего разрешение)

Свидетельство № ______________

об изготовлении элементов трубопровода

__________________________________________________________________

(наименование трубопровода по назначению)

__________________________________________________________________

(наименование изготовителя и его адрес)

Заказчик _________________________________________________________

Заказ № ____________________ Год изготовления ____________________

Рабочая среда _______________ Рабочее давление ___________________

Рабочая температура ______________________________________________

1. Сведения о трубах, из которых изготовлены элементы трубопровода

№

п/п

Наименование элемента

Количество

Наружный диаметр и толщина стенки труб, мм

Марка стали, ГОСТ

Трубы, ГОСТ

Примечание. Для трубопроводов I категории, кроме указанных в

таблице данных, к свидетельству прилагаются сертификаты на металл и

данные по контролю в объеме требований ГОСТ.

2. Сведения об основной арматуре и фасонных частях (литых, сварных или кованых) трубопровода

№

п/п

Наименование элемента

Место установки

Условный проход, мм

Условное давление, МПа (кгс/см²)

Марка материала

ГОСТ

Примечание. Для фасонных частей трубопроводов, работающих с

давлением 10 МПа (100 кгс/см²) и выше, помимо предусмотренных

таблицей сведений, изготовителем представляются заказчику данные

контроля качества металла (сертификаты) каждой фасонной части в

объеме, предусмотренном ГОСТ.

3. Сведения о фланцах и крепежных деталях

№

п/п

Наименование элементов

Количество

ГОСТ на фланец, крепежную деталь

Условный проход, мм

Условное давление, МПА (кгс/см²)

Материал фланца

Материал шпилек, болтов, гаек

марка стали

ГОСТ

марка стали

ГОСТ

4. Сведения о сварке

Вид сварки, применявшийся при изготовлении элементов _______________

____________________________________________________________________

Данные о присадочном материале _____________________________________

____________________________________________________________________

Сварка произведена в соответствии с требованиями Правил, ГОСТ

на сварку сварщиками, прошедшими аттестацию.

5. Сведения о термообработке труб, гибов и сварных соединений

(вид, режим) ________________________________________________________

6. Сведения о контроле сварных соединений (объем и методы

контроля) ___________________________________________________________

7. Сведения о стилоскопировании _______________________________

8. Сведения о гидравлическом испытании ________________________

9. Заключение

Элементы трубопровода: ________________________________________

_____________________________________________________________________

(наименование элементов, их количество)

Изготовлены и испытаны в полном соответствии с Правилами

обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования,

работающего под давлением, ГОСТ на изготовление и признаны годными к

работе при расчетных параметрах.

Опись прилагаемых документов _________________________________

____________________________________________________________________

"___" _______ 20____ г Технический руководитель

организации-изготовителя

М. П.

Приложение 21
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Свидетельство о монтаже трубопровода

Разрешение на монтаж трубопровода

№____________________________

от ___________________ 20 ____г.

Выдано ________________________

наименование органа,

_______________________________

выдавшего разрешение на монтаж

Свидетельство № _____

о монтаже трубопровода

____________________________________________________________________

назначение трубопровода

____________________________________________________________________

наименование монтажной организации

Рабочая среда __________Рабочее давление_________ Рабочая температура

_________________________________________________________

1. Данные о монтаже.

Трубопровод смонтирован в полном соответствии с проектом,

разработанным _______________________________________________________

наименование проектной организации

и изготовлен

_______________________________________________________наименование

организации - изготовителя

по рабочим чертежам _________________________________________________

номер узловых чертежей

2. Сведения о сварке.

Вид сварки, применявшейся при монтаже трубопровода:

__________________________________________________________________

Данные о присадочном материале ____________________________________

__________________________________________________________________

указать тип, марку, ГОСТ

Методы, объем и результаты контроля сварных соединений _____________

____________________________________________________________________

Сварка трубопровода произведена в соответствии с требованиями, ГОСТ

на сварку сварщиками, прошедшими аттестацию.

3. Сведения о термообработке сварных соединений (вид и режим)

__________________________________________________________________

4. Сведения о материалах, из которых изготовлялся трубопровод:

__________________________________________________________________

(эти сведения записываются только для тех материалов, данные о

которых не вошли в свидетельство организации-изготовителя)

1. Сведения о трубах.

№

п/п

Наименование элемента

Количество

Наружный диаметр и толщина стенки трубы, мм

Марка стали, ГОСТ

Трубы, ГОСТ

Примечание. Для трубопроводов I категории, кроме указанных в

таблице данных, к свидетельству должны быть приложены сертификаты на

металл и данные по контролю в объеме требований ТУ 14-3-460-75.

1. Сведения об основной арматуре и фасонных частях (литых и кованых).

№

п/п

Наименование элемента

Место установки

Условный проход, мм

Условное давление, МПА (кгс/см²)

Марка материала корпуса

ГОСТ

3. Сведения о фланцах и крепежных деталях

№

п/п

Наименование элементов

Количество

ГОСТ на фланец, крепежную часть

Условный проход, мм

Условное давление, МПА (кгс/см²)

Материал фланцев

Материал шпилек, гаек и болтов

марка стали

ГОСТ

марка стали

ГОСТ

5. Сведения о стилоскопировании ______________________________

6. Результаты гидравлического испытания трубопровода.

Трубопровод, изображенный на прилагаемой схеме, испытан пробным

давлением ___________________________________________________________

При давлении ____________ трубопровод был осмотрен, при этом

обнаружено __________________________________________________________

7. Заключение.

Трубопровод изготовлен и смонтирован в соответствии с Правилами

обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования,

работающего под давлением в соответствии с проектом и ГОСТ и признан

годнымк работе при давлении _____________ и температуре _____________

"____" ________ 20 ______г. Опись прилагаемых документов

__________________________

Руководитель монтажных работ

М. П.

Технический руководитель

Приложение 22
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Оформление наряда-допуска на производство работ

1. Наряд-допуск оформляется в двух экземплярах, заполняется с соблюдением четкости и ясности записей. Исправления и перечеркивания в тексте не допускаются.

2. Заполнение всех граф наряда-допуска производится в соответствии с содержанием подстрочного текста. В графах, не требующих заполнения, делается прочерк.

3. Работы, производимые вблизи действующих железнодорожных, автомобильных дорог, линий электропередач, газо- и теплопроводов и других, действующих открытых (скрытых) коммуникаций и технологических устройств, земляные работы предварительно согласовываются лицом, выдающим наряд-допуск с организациями, обслуживающими эти объекты. Соответствующие документы (схемы, коммуникации), в случае необходимости, прилагаются к наряду-допуску.

4. До начала работы наряд-допуск подписывается:

лицом, выдающим наряд-допуск;

лицами, выполнившими мероприятия по обеспечению мер безопасного производства работ указанные в наряде-допуске;

лицами согласовавшими наряд-допуск, допускающим и производителем работ.

5. При допуске бригады к работе, допускающий вручает экземпляр наряда-допуска производителю работ.

Ежедневный перерыв в работе и повторный допуск оформляется подписями допускающего и производителя работ. Перерыв на обед не оформляется.

6. Производитель работ перед началом работ лично проверяет условия безопасного производства работ, подписывает наряд-допуск и приступает к работе после получения разрешения допускающего.

7. Допускающий к работе прекращает выполнение работ, изымает наряд-допуск, если до окончания работы по данному наряду-допуску:

возникла аварийная ситуация;

обнаружено несоответствие фактического состояния, условий производства работ требованиям мер безопасного производства работ, предусмотренными нарядом-допуском;

при производстве работ вблизи объектов, на которых возможно создание аварийной ситуации, травмирование персонала;

возникла необходимость включения в зоне ведения работ оборудования или энергокоммуникаций.

8. При необходимости временного прекращения работ по наряду-допуску, по указанию допускающего производитель работ удаляет членов бригады с места работы и возвращает наряд-допуск допускающему.

Возобновление работ производится по разрешению допускающего после проверки всех первоначальных мероприятий, обеспечивающих безопасность работающих по наряду-допуску и возвращения наряда-допуска производителю работ.

9. При перерыве в работе в течение одной смены, наряд-допуск остается у производителя работ, а бригада может приступить вновь к работе по его разрешению.

10. При перерыве в работе более одной смены повторный допуск осуществляется после проверки допускающим и производителем работ неизменности условий безопасного производства работ, оговоренных в наряде-допуске.

11. Закрытие наряда-допуска оформляется подписями допускающего и производителя работ. Допускающий делает отметку о времени получения наряда-допуска от производителя работ и обеспечивает его хранение.

При отсутствии допускающего, наряд-допуск закрывается и подписывается производителем работ и лицом, выдавшим наряд.

Не допускается начинать эксплуатацию технических устройств до возвращения производителем работ закрытого наряда-допуска.

12. В случае утери наряда-допуска работы прекращаются. На продолжение работ оформляется новый наряд-допуск и допуск к работе производится заново.

Организация, ______________________________________________________

Наряд - допуск № ____

на выполнение работ повышенной опасности

1. Производитель работ

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность)

2. Поручается выполнить

__________________________________________________________________

(наименование оборудования, место работы, краткое содержание объема

работ)

3. Допускающий к работе

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность)

4. Ответственный руководитель

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность, подпись)

5. Мероприятия для обеспечения безопасности работ:

5.1. Остановить

__________________________________________________________________

(наименование технического устройства)

__________________________________________________________________

5.2. Отключить

__________________________________________________________________

(рубильник, задвижку, магистраль и так далее)

__________________________________________________________________

5.3. Установить

__________________________________________________________________

(тупики, заглушки, сигнальные лампы и так далее)

__________________________________________________________________

5.4. Выполнить анализ воздушной среды

__________________________________________________________________

(указать места)

5.5. Оградить

__________________________________________________________________

(зону работ, вывесить плакаты)

__________________________________________________________________

5.6. Предусмотреть меры безопасности при работе на высоте в колодцах

и так далее

__________________________________________________________________

(леса, предохранительные пояса, веревки и так далее)

5.7. Предупредить

__________________________________________________________________

5.8. Предусмотреть меры безопасности у железнодорожных путей

__________________________________________________________________

(установить знаки, плакаты, ограждения, тупики и другие)

5.9. Указать маршруты следования

__________________________________________________________________

(при необходимости приложить схему)

5.10. Дополнительные мероприятия

__________________________________________________________________

6. Наряд допуск выдал

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность, подпись, дата)

7. Мероприятия выполнены

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность, подпись)

__________________________________________________________________

8. Согласовано:

__________________________________________________________________

(должность, Ф.И.О. (при наличии), подпись)

9. Допуск бригады к работе

№

п.п.

Дата и время проведения работ

Члены бригады

Профессия

С условиями работы ознакомлен, инструктаж получил (подпись)

Инструктаж провел (допускающий Ф.И.О. (отчество при наличии, (подпись)

Бригада к работе приступила

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), подпись производителя работ, дата, время)

10. Оформление перерыва в работе

Дата, время	Рабочее место сдал производитель работ		Допускающий к работе	Рабочее место принял производитель работ		Допускающий к работе
Дата, время	Ф.И.О. ( при наличии)	подпись	подпись	Ф.И.О. при наличии)	подпись	Ф.И.О. (при наличии)	подпись

Из состава бригады выведены

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии)

В состав бригады введены

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии)

Выдающий наряд

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), подпись)

Работа окончена _____________________________________________________

(дата, время)

Рабочее место убрано, персонал с места производства работ выведен.

Наряд - допуск сдал

__________________________________________________________________

(должность, фамилия, подпись производителя работ)

Рабочее место, наряд - допуск принял

__________________________________________________________________

(должность, Ф.И.О. (при наличии), подпись допускающего к работе)

__________________________________________________________________

Организация, ______________________________________________________

Журнал учета выдачи нарядов-допусков

Образец записи

Дата, время

№ наряда-допуска

Лицо, выдавшее наряд

Наименование работ

01.06.2007

10.00

17.00

02.06.2007

№ 4-6 от 30.05.2006 г. Допущена бригада Иванова В.Н. в составе 3-х человек.

Оформлен перерыв в работе. Повторно допущена бригада Иванова В.Н. в составе 3-х человек по наряду № 4-6 от 30.05.2006 г. Работа окончена, наряд закрыт

Аманбаев С.Б.

Опрессовка ресивера №4

Примечание: регистрация нарядов-допусков производится в

хронологическом порядке по мере поступления нарядов-допусков

независимо от даты и времени выдачи времени наряда допуска.

Акт - допуск

"___" ___________________20 _г.

Организация, ______________________________________________________

(наименование организации)

мы, ____________________________________________ нижеподписавшиеся,

__________________________________________________________________

(Ф.И.О. (при наличии), должность)

составили настоящий акт о нижеследующем:

Организация выделяет участок, ограниченный координатами:

__________________________________________________________________

(наименование осей, № чертежей)

Для производства на нем

__________________________________________________________________

(вид работ)

__________________________________________________________________

На следующий срок: начало " ___ " ________________________ окончание

" ___ " ______________ 20__ г.

До начала работ необходимо выполнить следующие мероприятия,

обеспечивающие безопасность проведения работ

__________________________________________________________________

№

п.п.

Наименование мероприятия

Срок исполнения

Исполнитель

Начальник объекта ___________________ (подпись)

Представитель подрядчика ________________ (подпись)

Примечание: При необходимости ведения работ после истечения

срока, действия настоящего акта необходимо составить акт - допуск на

новый срок.

Приложение 23
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Форма паспорта
сосуда, работающего под давлением

1. Удостоверение о качестве изготовления сосуда

____________________________________________________________________

(наименование сосуда)

Заводской № _____________ изготовлен ________________________________

(дата изготовления)

____________________________________________________________________

(наименование и адрес изготовителя)

____________________________________________________________________

2. Техническая характеристика и параметры

Наименование частей сосуда
Рабочее давление, МПа (кгс/см²)
Расчетное давление, МПа (кгс/см²)
Пробное давление испытания, МПа (кгс/см²)	гидравлического
Пробное давление испытания, МПа (кгс/см²)	пневматического
Рабочая температура среды, ^оС
Расчетная температура стенки, ^оС
Минимально допустимая отрицательная температура стенки, ^оС
Наименование рабочей среды
Характеристика рабочей среды		Класс опасности
		Взрывоопасность
		Пожароопасность
Прибавка для компенсации коррозии (эрозии), мм
Вместимость, м³
Масса пустого сосуда¹, кг
Максимальная масса заливаемой среды¹, кг
Расчетный срок службы сосуда, лет
¹ Для сосудов со сжиженными газами

3. Сведения об основных частях сосуда

Наименование частей сосуда (обечайка, днище, решетка, трубы, рубашка)	Количество, шт.	Размеры, мм			Основной металл		Данные о сварке (пайке)
	Количество, шт.	Диаметр (внутренний или наружный)	Толщина стенки	Длина (высота)	Марка	НТД (ГОСТ)	Способ выполнения соединения (сварка, пайка)	Вид сварки (пайки)	Электроды, сварочная проволока, припой (тип, марка, ГОСТ или НТД)

4. Данные о штуцерах, фланцах, крышках и крепежных изделиях

Наименование	Количество, шт.	Размеры, мм или номер по спецификации	Материал
Наименование	Количество, шт.	Размеры, мм или номер по спецификации	Марка	ГОСТ (НТД)

5. Данные о предохранительных устройствах, основной арматуре,

контрольно-измерительных приборах, приборах безопасности

Наименование	Количество, шт.	Место установки	Условный проход, мм	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Материал корпуса
Наименование	Количество, шт.	Место установки	Условный проход, мм	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Марка	ГОСТ НТД

6. Данные об основных материалах, применяемых при изготовлении сосуда

Материал

Данные механических испытаний по сертификату или протоколу заводских испытаний

Дополнительные данные (ультразвуковой контроль, испытания на твердость, состояние исходной термообработки и другие)

При Т = 20^о С

При T <

0^о С

Ударная вязкость

Наименование элемента

Марка

Стандарт (НТД)

Номер плавки (партии)

Номер и дата сертификата (протокола)

Предел текучести Re, МПа (кгс/см²)

Временное сопротивление (предел прочности) Rm, МПа (кгс/см²)

Относительное удлинение As, %

Относительное сужение y, %

До старения, Дж/см² (кгс·м/см²)

После старения, Дж/см² (кгс·м/см²)

Тип образца

Ударная вязкость, Дж/см² (кгс·м/см²)

Температура, ^оС

Тип образца

Химический состав по сертификату или протоколу заводских исследований
C	Mn	Si	Cr	Ni	Мо	Cu	Ti	V	S	P	Прочие элементы

7. Карта измерений корпуса сосуда

Наименование элемента

Номер эскиза

Номер сечения

Диаметр, мм

Овальность, %

Отклонение от прямолинейности, мм

Смещение кромок сварных стыковых соединений, мм

Номинальный наружный или внутренний

Отклонение

допускаемая

измеренная

допускаемое

измеренное

продольных

кольцевых

допускаемое

измеренное

допускаемое

измеренное

допускаемое

измеренное

8. Результаты испытаний и исследований сварных соединений

Наименование элемента и номер чертежа (эскиза) с указанием соединения, для которого изготовлялись контрольные соединения	Документ о проведении испытаний (номер и дата)	Механические испытания
		Сварное соединение				Металл шва
		Временное сопротивление Rm, МПа (кгс/см²)	Ударная вязкость		Диаметр правки и угол изгиба	Временное сопротивление Rm, МПа(кгс/см²)	Относительное удлинение As, %	Твердость HB Величина, Дж/см² (кгс·м/см²)
		Временное сопротивление Rm, МПа (кгс/см²)	Величина, Дж/см² (кгс·м/см²)	Температура, ^оС	Тип образца	Временное сопротивление Rm, МПа(кгс/см²)	Относительное удлинение As, %	Твердость HB Величина, Дж/см² (кгс·м/см²)

Механические испытания				Металлографические исследования		Клеймо сварщика
Зона термического влияния (околошовная зона)			Оценка
Ударная вязкость		Твердость HB	Оценка
Температура, ^оС	Тип образца			Номер и дата документа макро- или микроисследования	Оценка

9. Данные о неразрушающем контроле сварных соединений

Обозначение сварного шва	Номер и дата документа о проведении контроля	Метод контроля	Объем контроля, %	Описание дефектов	Оценка

10. Данные о других испытаниях и исследованиях

11. Данные о термообработке

Наименование элемента	Номер и дата документа	Вид термообработки	Температура термообработки, ^оС	Скорость, ^оС/ч		Продолжительность выдержки, ч	Способ охлаждения
Наименование элемента	Номер и дата документа	Вид термообработки	Температура термообработки, ^оС	нагрева	охлаждения	Продолжительность выдержки, ч	Способ охлаждения

12. Данные о гидравлическом (пневматическом) испытании

Сосуд успешно прошел следующие испытания:

Вид и условия испытания		Испытываемая часть сосуда
Вид и условия испытания
Гидравлическое испытание	Пробное давление, МПа (кгс/см²)
	Испытательная среда
	Температура испытательной среды, ^оС
	Продолжительность выдержки, ч (мин)
Пневматическое испытание	Пробное давление, МПа (кгс/см²)
Пневматическое испытание	Продолжительность выдержки, ч (мин)
Положение сосуда при испытании¹		горизонтальное	вертикальное
Примечание: В нужной графе указать "Да".

13. Заключение

Сосуд изготовлен в соответствии с "Правилами обеспечения

промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего

под давлением" и ПКД

___________________________________________________________________

____________________________________________________________________

(наименование, обозначение и дата утверждения документа)

Сосуд подвергнут наружному и внутреннему осмотру и

гидравлическому (пневматическому) испытанию пробным давлением

согласно разделу 12 настоящего паспорта.

Сосуд признан годным для работы с указанными в настоящем паспорте параметрами.

Технический руководитель __________ ________________________

(подпись) (расшифровка подписи)

М.П.

Начальник службы качества ___________ _________________________

(подпись) (расшифровка подписи)

"____" __________________ 20__ года

14. Сведения о местонахождении сосуда

Наименование организации-владельца	Местонахождение сосуда	Дата установки

15. Лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасное действие

сосуда

Номер и дата приказа о назначении	Должность, фамилия, имя, отчество назначенного лица	Подпись

16. Сведения об установленной арматуре

Дата	Наименование	Количество, шт.	Условный проход, мм	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Материал (марка, ГОСТ или НТД)	Место установки	Подпись назначенного лица за исправное состояние и безопасное действие сосуда

17. Другие данные об установке сосуда

а) коррозионность среды _____________________________________________

б) противокоррозионное покрытие _____________________________________

в) тепловая изоляция ________________________________________________

г) футеровка ________________________________________________________

д) схема подключения сосуда в установку (линию) _____________________

18. Сведения о замене и ремонте основных элементов сосуда и арматуры

Освидетельствование		Разрешенное давление, МПа (кгс/см²)	Срок следующего освидетельствования
Дата	Результаты

19. Запись результатов освидетельствования

Дата	Сведения о замене и ремонте	Подпись лица, проводившего работы

20. Учет сосуда

Сосуд поставлен на учет за № ___ в ____________________________

(регистрирующий орган)

В паспорте пронумеровано и прошнуровано _______________________

страниц и _____________ чертежей ____________________________________

______________________ _________ ____________________________________

(должность представителя подпись лица обеспечивающие исправное

состояние и безопасное эксплуатации сосуда)

М.П.

"_____" _____________ 20__ года

Примечания:

1. К паспорту прилагаются:

1) чертежи сосуда с указанием основных размеров, дающие

возможность проверки расчетом принятых размеров и контроля

соответствия сосуда требованиям проектно-конструкторской

документации;

2) расчет на прочность, выполняемый для элементов, работающих

под давлением.

Расчет на прочность элементов, принятых по стандартам, в которых указаны условия эксплуатации (давление, температура), допускается не прилагать, и в этом случае делается ссылка на соответствующий стандарт. Расчет на малоцикловую усталость выполняется при числе циклов нагружения более 103;

3) руководство по монтажу и эксплуатации, включая технологический регламент проведения в зимнее время пуска (остановки) сосуда.

Руководство по эксплуатации составляется разработчиком сосуда и включает технологический регламент проведения в зимнее время пуска (остановки) сосуда, устанавливаемого на открытой площадке или в неотапливаемом помещении;

4) допускается прилагать другие документы (например, сводный лист заводских изменений, комплектовочная ведомость, спецификация с указанием основных размеров сборочных единиц и тому подобное);

5) при передаче сосуда другому владельцу вместе с сосудом передается паспорт.

2. Порядок оформления паспорта:

1) паспорт сосуда издается типографским способом. Формат паспорта 210Х297 мм. Обложка паспорта-жесткая. Листы паспорта выполняются на плотной бумаге одного качества;

2) разделы (таблицы) паспорта заполняются черными чернилами (тушью или пастой) чертежным шрифтом с высотой букв и цифр не менее 3,5 мм или машинописным способом. Надписи и знаки выполняются четкими и понятными;

3) изложение содержания разделов (таблиц) паспорта является кратким и четким, исключающим возможность различного толкования;

4) обозначения, определения и термины соответствуют установленным НД, а при их отсутствии-общепринятым в научно-технической литературе;

5) единицы измерения физических величин указывают в системе "СИ" или в системе "СГС" (например, 4,0 МПа или 40,0 кгс/см²);

6) опечатки, описки и графические неточности, допущенные в процессе заполнения паспорта, исправляют подчисткой или закрашиванием белой краской с нанесением на этом месте исправленного текста (графики). Повреждение листов, помарки или следы не полностью удаленного текста (графики) не допускаются. Правомочность (законность) исправления подтверждается надписью "Исправленному верить", заверенной печатью;

7) в тексте не допускаются сокращения слов, за исключением установленных правилами русской орфографии или нормативной документацией.

Перед отрицательными значениями величин пишут слово "минус". Не допускается проставлять математический знак (например, "+", "–", "<", ">", "=" и другие) без цифры, математический знак минус ("–") перед отрицательным значением величины;

8) все строки и графы разделов (таблиц) заполняются.

Не допускается ставить кавычки вместо повторяющихся цифр, марок сталей, знаков, математических и химических символов.

Если в строках или графах разделов (таблиц) не требуется указывать цифровые или иные сведения, в них ставят прочерк;

9) разделы с 1-13 и приложения заполняются изготовителем сосуда, а разделы 14-20-владельцем сосуда.

Порядок заполнения разделов паспорта

1. Удостоверение о качестве изготовления сосуда:

в строке "Заводской №" указывают порядковый номер сосуда по системе нумерации изготовителя.

2. Техническая характеристика и параметры:

1) в графах заголовка таблицы "Наименование частей сосуда" указывают наименование герметично разделенных пространств (частей) сосуда: корпус, рубашка, трубное пространство и так далее;

2) в строке "Рабочее давление" указывается рабочее давление, приведенное в конструкторской документации (в чертеже общего вида или в сборочном чертеже), или условное давление для стандартных сосудов. В случае, когда указывается условное давление, дают сведения о пределах применения сосуда, в зависимости от давления и температуры;

3) в строке "Расчетное давление" указывается расчетное давление, приведенное в конструкторской документации (в чертеже общего вида или в сборочном чертеже);

4) в строке "Пробное давление" указывается давление, при котором проводилось гидравлическое (пневматическое) испытание сосуда. При замене гидравлического (пневматического) испытания другим видом испытания в этой строке делается запись: "раздел 10";

5) в строках "Рабочая температура среды" и "Расчетная температура стенки" указывается температура, приведенная в конструкторской документации (в чертеже общего вида или в сборочном чертеже);

6) в строке "Минимально допустимая, отрицательная температура стенки" для сосудов, устанавливаемых на открытой площадке или в неотапливаемом помещении, указывают одну из температур:

абсолютную минимальную температуру наружного воздуха района установки сосуда, если температура стенки становится отрицательной от воздействия окружающего воздуха, когда сосуд находится под давлением;

отрицательную температуру стенки сосуда, находящегося под давлением, если она ниже абсолютной минимальной температуры наружного воздуха района установки сосуда;

среднюю температуру наружного воздуха наиболее холодной пятидневки района установки сосуда, если температура стенки всегда положительная, когда сосуд находится под давлением.

Для сосудов, устанавливаемых в отапливаемом помещении, строка "Минимально допустимая отрицательная температура стенки" не заполняется;

7) строка "Наименование рабочей среды" заполняется в соответствии с конструкторской документацией (чертежом общего вида или сборочным чертежом), а при отсутствии сведений о среде в чертеже данная строка заполняется владельцем сосуда;

8) в строке "Характеристика рабочей среды" указывают класс опасности по ГОСТ 12.1.007, взрывоопасность ("Да" или "Нет"), пожароопасность ("Да" или "Нет") среды;

9) строка "Прибавка для компенсации коррозии (эрозии)" заполняется в соответствии с технической характеристикой сборочного чертежа;

10) в строке "Вместимость" указывается номинальный объем рабочего пространства (частей) сосуда. Вместимость указывается при необходимости, например для емкостей, реакторов;

11) в строках "Масса пустого сосуда" и "Максимальная масса заливаемой среды" указываются сведения для сосудов со сжиженными газами, степень заполнения которых средой устанавливается взвешиванием или другим надежным способом контроля;

12) в строке "Расчетный срок службы сосуда" указывается расчетный (назначенный) срок службы сосуда согласно сведениям организации-проектировщика сосуда.

3. Сведения об основных частях сосуда:

1) графа "Наименование частей сосуда" заполняется по сборочному чертежу;

2) в графе "Количество" указывается общее число однотипных частей сосуда;

3) в графе "Размеры" указываются номинальные размеры (диаметр, толщина стенки, длина или высота) частей сосуда после изготовления;

4) в графе "Основной металл" указываются марка стали и номер стандарта (НТД) на химический состав металла;

5) в графе "Данные о сварке (пайке)" указываются способ выполнения соединения (сварка или пайка), вид сварки (автоматическая, ручная и так далее), марка и стандарт (НТД) присадочных материалов.

4. Данные о штуцерах, фланцах, крышках и крепежных изделиях:

1) в графе "Наименование" указывается обозначение штуцера и перечисляются все детали, входящие в данный узел (патрубок, фланец, крышка, укрепляющее кольцо, прокладка, крепеж), а также обозначение фланца и крышки сосуда;

2) в графе "Количество" указывается общее число однотипных деталей;

3) в графе "Размеры" указывают:

для патрубка-наружный диаметр и толщину стенки;

для фланца-номер по спецификации или обозначение по стандарту и номер стандарта;

для крышки-номер по спецификации или обозначение по стандарту и номер стандарта, или наружный диаметр и толщину;

для укрепляющего кольца-наружный диаметр и толщину или номер по спецификации;

для прокладки-наружный диаметр и толщину или номер по спецификации, или номер стандарта;

для крепежа-номинальный диаметр резьбы;

4) в графе "Материал" указываются марка стали и номер стандарта (НТД) на химический состав и технические требования.

5. Данные о предохранительных устройствах, основной арматуре, контрольно-измерительных приборах, приборах безопасности:

1) раздел заполняется изготовителем сосуда в случае поставки предохранительных устройств, арматуры и приборов вместе с сосудом, в противном случае изготовитель делает запись "В объем поставки не входит";

2) в графе "Наименование" указываются:

для предохранительного клапана-наименование или условное обозначение по паспорту;

для мембранного предохранительного устройства-наименование или тип по паспорту;

для запорной и запорно-регулирующей арматуры, а также приборов для измерения давления, температуры, указателей уровня жидкости и тому подобное - наименование или условное обозначение по нормативно-технической документации.

При установке звуковых, световых или других сигнализаторов и блокировок указывают подробную их характеристику;

3) в графе "Количество" указывается общее число устройств, арматуры, приборов одного типа;

4) в графе "Место установки" указывается наименование сборочной единицы, на которой устанавливаются устройство, арматура или приборы;

5) в графе "Условный проход" для мембранных предохранительных устройств указывается условный диаметр мембраны;

6) в графе "Условное давление" для мембранных предохранительных устройств указывается минимальное и максимальное давление срабатывания;

7) в графе "Материал корпуса" указываются марка стали и номер стандарта на химический состав и технические требования.

6. Данные об основных материалах, применяемых при изготовлении сосуда:

1) в графе "Наименование элемента" указываются наименование элементов, которые находятся под давлением (обечайка, днище, крышка, трубная решетка, рубашка, штуцера, фланцы и так далее);

2) в графе "Материал" указываются марка материала, номер стандарта (НТД) на химический состав и технические требования, номер плавки (партии) из сертификата на материал, номер и дата сертификата изготовителя металлопродукции или протокола, или, в случае отсутствия сертификата, номер и дата протокола заводских испытаний изготовителя сосуда;

3) в остальных графах указываются данные из сертификатов изготовителя металлопродукции, а в случае отсутствия сертификатов-данные из протоколов заводских испытаний изготовителя сосуда.

7. Карта измерений корпуса сосуда:

1) в графе "Наименование элемента" указываются элементы сосуда, на которых проводятся соответствующие измерения согласно требованиям нормативно-технической документации;

2) в графе "Номер эскиза" указывается соответствующий номер эскиза, прилагаемого изготовителем сосуда к настоящему разделу паспорта. Эскиз выполняется по примеру рисунка 1 настоящего приложения;

3) в графе "Номер сечения" указывается обозначение сечения элемента согласно прилагаемому эскизу;

Рисунок 1

4) в графе "Диаметр" указываются:

номинальный внутренний или наружный диаметр согласно чертежу общего вида или сборочному чертежу;

допускаемое отклонение диаметра согласно требованиям нормативно-технической документации;

фактические отклонения диаметра, измеренные в трех сечениях (по торцам, на расстоянии не более 100 мм от торца и в середине элемента);

5) в графах "Овальность" и "Отклонение от прямолинейности" указываются:

допускаемые величины относительной овальности и отклонения от прямолинейности, регламентированные Правила обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением или нормативно-технические документы;

фактические величины относительной овальности и отклонения от прямолинейности.

Число сечений, в которых проводится замер данных параметров, устанавливается службой контроля изготовителя в зависимости от конструкции, габаритов, результатов внешнего осмотра сосуда;

6) в графе "Смещение кромок сварных стыковых соединений" указываются для продольных и кольцевых швов:

допускаемые величины, регламентируемые Правила обеспечения промышленной безопасности при эксплуатации оборудования, работающего под давлением или нормативно-технические документы;

фактические результаты измерений.

8. Результаты испытаний и исследований сварных соединений:

1) в графе "Наименование элемента и номер чертежа" указывается наименование детали или сборочной единицы с номерами (обозначениями) сварных швов одного типа, для которых изготовляется контрольное сварное соединение.

Наименование детали или сборочной единицы с указанием номера (обозначения) сварного шва соответствует схеме контроля сварных швов, входящей в состав проекта сосуда, или эскизу, прилагаемому изготовителем сосуда к настоящему разделу паспорта, на котором указаны тип сварных швов, их число и расположение.

Эскиз выполняется по примеру рисунка 2 настоящего приложения;

Рисунок 2. 1-обечайка серединная, контрольная пластина № ______

2) в графе "Документ о проведении испытания" указываются наименование, номер и дата документа о проведении испытания;

3) в графе "Механические испытания" для сварного соединения указываются:

временное сопротивление (предел прочности) сварного соединения при температуре 20^ОС;

величина ударной вязкости, температура испытания и тип образца;

диаметр оправки и угол загиба при испытании на изгиб при температуре 20^ОС.

Графы "Механические испытания" для металла шва и зоны термического влияния заполняются в случаях, оговоренных в технической документации.

В графе "Механические испытания" для металла шва указываются:

временное сопротивление (предел прочности) при температуре 20^ОС;

относительное удлинение при разрыве;

твердость.

В графе "Механические испытания" для зоны термического влияния (околошовная зона), в которой проявляется температурно-деформационное влияние сварки, указываются величина ударной вязкости, температура испытания, тип образца и твердость по Бринеллю.

В графе "Оценка" указываются оценка результатов механических испытаний и ссылка на нормативно-технические документы;

4) в графе "Металлографические исследования" указываются:

номер и дата документа о проведении макро- и микроисследования;

оценка результатов металлографических исследований и ссылка на нормативно-технические документы;

5) в графе "Клеймо сварщика" указывается клеймо сварщика, выполнявшего сварные швы элемента и контрольные сварные соединения.

Если сварные швы элемента выполнялись несколькими сварщиками, то указываются клейма всех этих сварщиков.

9. Данные о неразрушающем контроле сварных соединений:

1) в графе "Обозначение сварного шва" указывается номер или обозначение сварного шва в соответствии со схемой контроля сварных швов, входящей в состав проекта, или эскизом, прилагаемым изготовителем к настоящему разделу паспорта. Эскиз выполняется по примеру рисунка 3 настоящего приложения. Допускается в данной графе указывать наименование сварного узла (например, "корпус", "рубашка", "распредкамера" и так далее) и соединения (например, "шов: обечайка + обечайка"; "поперечный шов"; "флaнец + днище" и так далее);

Рисунок 3

Примечание: все участки сварных швов, подвергаемых контролю, в том числе места пересечения швов, обозначаются на схеме.

2) в графе "Номер и дата документа о проведении контроля" указываются номер и дата документа (протокола, отчета или акта) о проведении неразрушающего контроля;

3) в графе "Метод контроля" указывается примененный метод неразрушающего контроля (радиографический, ультразвуковой);

4) в графе "Объем контроля" указывается объем проведенного контроля;

5) в графе "Описание дефектов" указываются выявленные дефекты (характер, число и величина дефектов) или делается запись "Без дефектов";

6) в графе "Оценка" указываются оценка результата контроля и ссылка на нормативно-технические документы.

10. Данные о других испытаниях и исследованиях:

в разделе указываются методы испытаний и исследований, не предусмотренные предыдущими разделами настоящего паспорта (испытание на стойкость против межкристаллитной коррозии, стилоскопирование и другое).

11. Данные о термообработке:

1) в графе "Наименование элемента" указывается наименование сборочной единицы, детали или элемента, которые подвергались термообработке;

2) в графе "Номер и дата документа" указываются номер и дата документа (протокола, акта) о проведении термообработки;

3) раздел заменяется диаграммой термообработки, включающей все сведения настоящего раздела.

12. Данные о гидравлическом (пневматическом) испытании:

1) раздел заполняется изготовителем сосуда, если испытание проводилось на предприятии-изготовителе, или организацией, проводившей испытание на месте монтажа (установки);

2) в графе "Испытываемая часть сосуда" указывается рабочее пространство (корпус, рубашка, трубное пространство и тому подобное), подвергаемое испытанию;

3) в графе "Испытательная среда" указывается "Вода" или, если используется другая жидкость, ее наименование;

4) в зависимости от положения (горизонтальное или вертикальное) сосуда при испытании в соответствующей графе указать "Да".

13. Заключение:

1) в первом абзаце указывается номер и наименование стандарта (НТД), в соответствии с которым изготовлен сосуд;

2) подписи технического руководителя и начальника заверяется печатью.

Примечания:

1. Разделы 14-20 заполняются владельцем сосуда.

2. Изготовитель сосуда предусматривает в паспорте для раздела 18 не менее двух страниц, а для раздела 19-не менее 10 страниц.

Приложение 24
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Форма паспорта котла (автономного пароперегревателя, экономайзера)

Общие данные

Наименование и адрес предприятия-изготовителя
Год изготовления
Тип (модель)
Наименование и назначение
Заводской номер
Расчетный срок службы, лет
Расчетный ресурс, ч
котла
поверхности нагрева
выходного коллектора
пароперегревателя
Расчетное количество пусков
из холодного состояния
из горячего состояния

Технические характеристики и параметры

Расчетные виды топлива и их теплота сгорания МДж/кг (ккал/кг)
Растопочное топливо и его теплота сгорания, МДж/кг (ккал/кг)
Расчетное давление, МПа (кгс/см²)
в барабане
в выходном коллекторе пароперегревателя
Расчетная температура перегретого пара (жидкости),^ОС
Паропроизводительность, т/ч (кг/с)
Теплопроизводительность, МДж/ч (ккал/ч)
Тепловая мощность, Вт
Поверхность нагрева парового котла, м²
Испарительная
Перегревателя
промежуточного перегревателя
Экономайзера
Поверхность нагрева водогрейного котла, м²
Объем, м³	Парового котла	с естественной циркуляцией	водяной при максимально допустимом уровне воды в барабане**
			паровой при максимально допустимом уровне воды в барабане
		прямоточного	паровой
			водяной
Водогрейного котла

Данные о предохранительных клапанах (устройствах)

Тип предохранительного клапана	Количество	Место установки	Площадь сечения клапана, мм²	Коэффициент расхода пара альфа_п или жидкости альфа_ж	Давление начала открытия и диапазон давлений начала открытия, Мпа (кгс/см²)
1	2	3	4	5	6

Примечание. Заполняется изготовителем котла (автономного пароперегревателя, экономайзера). Для водогрейных котлов указать перечень устройств для защиты от повышения давления (или температуры).

Данные об указателях уровня воды

Тип указателя уровня воды	Количество	Место установки
1	2	3
Прямого действия
Дистанционного действия

Данные об основной арматуре

Наименование арматуры	Количество	ГОСТ или НТД (марка)	Условный проход, мм	Условное давление,Мпа (кгс/см²)	Рабочие параметры		Материал корпуса		Место установки
Наименование арматуры	Количество	ГОСТ или НТД (марка)	Условный проход, мм	Условное давление,Мпа (кгс/см²)	Давление МПа (кгс/см²)	Температура, ^ОС	Марка	ГОСТ или НТД	Место установки
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

6. Данные об основной аппаратуре для измерения, управления, сигнализации, регулирования и автоматической защиты

Наименование	Количество	Тип (марка)	ГОСТ или НТД
1	2	3	4

Примечание. Заполняется изготовителем котла (автономного пароперегревателя, экономайзера) в случае поставки аппаратуры совместно с котлом. В других случаях заполняется владельцем котла.

7. Питательные и циркуляционные насосы

Тип насоса	Завод- изготовитель	Количество	Максимально допустимая температура воды на входе в питательный насос,^ОС	Параметры		Тип привода (паровой, электрический и т.д.)
Тип насоса	Завод- изготовитель	Количество		Номинальная подача, м/ч³	Напор насоса при номинальной подаче, МПа (кгс/см²)	Тип привода (паровой, электрический и т.д.)
1	2	3	4	5	6	7

Примечание. Заполняется изготовителем котла (автономного пароперегревателя, экономайзера) в случае поставки питательных или циркуляционных насосов совместно с котлом. Для энергоблоков тепловых электростанций заполняется владельцем котлов.

Данные об основных элементах котла, изготовленных из листовой стали

Наименование (обечайки и днища барабанов или корпусов котлов, трубные решетки, жаровые трубы)	Количество	Размер, мм			Материал		Данные о сварке			Данные по термообработке
	Количество	Диаметр внутренний	Толщина стенки	Длина или высота	Марка стали	ГОСТ или НТД	Вид сварки	Электроды и сварочная проволока (тип, марка,	Метод и объем контроля без	Вид примененной термообработки	Температура термообработки, ^ОС	Продолжительность выдержки	Способ охлаждения
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

Данные об элементах котла, изготовленных из труб

Наименование (коллектор, труба, трубопровод, колено, переход, сборочные сварные трубные элементы)	Количество	Размер, мм			Материал		Данные о сварке			Данные по термообработке
	Количество	Диаметр наружный	Толщина стенки	Длина	Марка стали	ГОСТ или НТД	Вид	Электроды и сварочная проволока (тип, марка, ГОСТ или НТД)	Метод и объем контроля	Вид	Температура термооб работки, ^оС	Продолжительность выдержки,	Способ охлаждения
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

Данные о штуцерах, крышках, плоских днищах, переходах, фланцах с

крепежными деталями (болты, шпильки, гайки)

Наименование	Количество	Размеры, мм, или номер спецификации	Материал
Наименование	Количество	Размеры, мм, или номер спецификации	Марка стали	ГОСТ или НТД
1	2	3	4	5

Примечание. Штуцеры указываются при внутреннем диаметре 36 мм и более.

Результаты измерений корпусов котлов, барабанов, коллекторов,

изготовленных из листовой стали или поковок

Наименование элемента котла	Номер формуляра	Номер сечения (через 1 м длины)	Наружный (внутренний) диаметр
Наименование элемента котла	Номер формуляра	Номер сечения (через 1 м длины)	Горизонтальный	Вертикальный (под углом 90^о)	Овальность, %
1	2	3	4	5	6

Примечание. Для барабанов внутренним диаметром менее 1500 мм и рабочим давлением менее 6 МПа (60 кгс/см²) заполнение данной таблицы не требуется.

Заключение изготовителя

На основании проведенных проверок и испытаний удостоверяется следующее:

1. Элементы котла или котел в сборе изготовлены согласно проектно-конструкторской документации разработанной проектной организацией.

_____________________________________________________________________

(наименование организации разработчика проектно-конструкторской

документации)

2. Элементы котла или котел в сборе были подвергнуты проверке и

соответствуют указанным выше стандартам и технической документации.

3. Элементы котла или котел в сборе были подвергнуты испытанию

пробным давлением ____ МПа (кгс/см²).

4. Трубные элементы котла были подвергнуты измерительному

контролю на отклонение от размеров и формы и на проходимость.

5. Элементы котла или котел в сборе признаны годными для работы

с параметрами, указанными в настоящем паспорте.

Технический руководитель Начальник отдела технического

изготовителя контроля качества

__________________________ ________________________

(фамилия, подпись, печать) (фамилия, подпись)

"___" __________20__ г.

К паспорту приложены чертежи продольного и поперечного разрезов

и план котла с указанием основных размеров и расчет на прочность

элементов котла, работающих под давлением: барабанов, коллекторов,

труб поверхностей нагрева и трубопроводов в пределах котла,

встроенных сепараторов прямоточных котлов, выносных циклонов,

пароохладителей и др.

Сведения о местонахождении котла

Наименование организации	Местонахождение котла (адрес владельца)	Дата установки
1	2	3

14. Лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию котла

Номер и дата приказа о назначении

Должность, фамилия,

имя, отчество

Дата проверки знаний Правил

Подпись

15. Сведения об установленной арматуре (при ремонте или реконструкции)

Наименование	Дата установки	Количество	Условный проход, мм, тип, марка	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Материал		Место установки	Подпись лица, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию
Наименование	Дата установки	Количество	Условный проход, мм, тип, марка	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Марка	ГОСТ или НТД	Место установки
1	2	3	4	5	6	7	8	9

16. Сведения о замене и ремонте элементов котла, работающих под давлением

Дата и номер документа	Сведения о замене и ремонте	Подпись лица, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию
1	2	3

Примечание. Документы, подтверждающие качество вновь установленных (взамен изношенных) элементов котла, примененных при ремонте материалов, электродов, сварки, хранятся наравне с паспортом.

17. Чертежи помещения котельной (план и поперечный разрез, продольный разрез) и удостоверение о качестве монтажа прилагаются к паспорту

18. Результаты освидетельствования

Дата освидетельствования	Результаты освидетельствования и подпись лица, проводившего освидетельствование	Разрешенное давление, МПа (кгс/см²)	Срок следующего освидетельствования
1	2	3	4

19. Регистрация

Котел (автономный пароперегреватель, экономайзер) поставлен на учет

за N _____ в _______________________________________________________

(регистрирующий орган) свидетельство об учете прилагаемое к паспорту

В паспорте прошнуровано всего листов ____, в том числе чертежей на

____ листах и отдельных документов ____ листов согласно прилагаемой

описи.

________________________________________ _______________

(должность, фамилия, имя, отчество лица, (подпись)

обеспечивающее безопасность)

М.П.

организации

Приложение 25
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Форма паспорта котла

1. Общие данные

Наименование и адрес потребителя
Наименование и адрес изготовителя
Порядковый номер котла по системе нумерации изготовителя	Год 20__ изготовления
Тип и система
Наименование теплоносителя
Форма и конструктивные размеры согласно чертежу

2. Технические характеристики и параметры

Расчетный вид топлива и его теплота сгорания, МДж/кг (ккал/кг)
Тип топки. Тепловая нагрузка топочного объема, МДж/(м3 х ч)
Расход топлива, м3/ч (т/ч)
Тип и характеристика топочной установки (горелок)
Поверхность нагрева, м²
Объем, м³
Данные о положении низшего уровня жидкости	Согласно чертежу N
Паровой котел
Рабочее давление, МПа (кгс/см²)
Расчетное давление, МПа (кгс/см²)
Пробное давление, МПа (кгс/см²)
Номинальная температура пара на выходе из котла, ^оС
Номинальная температура жидкости на входе в котел, ^оС
Номинальная паропроизводительность, т/ч
Минимально допустимая паропроизводительность, т/ч
Максимально допустимая паропроизводительность, т/ч
Жидкостный котел
Рабочее давление, МПа (кгс/см²)
Расчетное давление, МПа (кгс/см²)
Пробное давление, МПа (кгс/см²)
Номинальная температура жидкости на входе в котел, ^оС
Номинальная температура жидкости на выходе из котла,^оС
Номинальная теплопроизводительность, кВт
Минимальная теплопроизводительность, кВт
Максимальная теплопроизводительность, кВт
Минимально допустимый расход жидкости, м³/ч
Максимально допустимый расход жидкости, м³/ч
Максимально допустимое гидравлическое сопротивление котла при номинальной производительности, МПа (кгс/см²)
Минимально допустимое давление при номинальной температуре, МПа (кгс/см²)
Максимально допустимая температура жидкости на выходе из котла,^oС

3. Данные о предохранительных клапанах

N п/п

Тип предохранительного клапана

Количество

Место установки

Диаметр условного прохода, мм

Площадь

сечения,

принимаемая, при расчете пропускной способности, мм²

Коэффициент расхода пара, газа альфа_п или жидкости альфа_ж

Давление начала открытия и диапазон давлений начала открытия, МПа

(кгс/см²)

Номер паспорта (сертификата)

4. Данные об указателях уровня жидкости

N п/п	Тип указателя уровня	Количество указателей	Место установки	Допустимые параметры работы		Номер паспорта (сертификата)
N п/п	Тип указателя уровня	Количество указателей	Место установки	Давление, МПа (кгс/см²)	Температура, ^оС	Номер паспорта (сертификата)
1	2	3	4	5	6	7
	Прямого действия
	Дистанционного действия

5. Данные об основной арматуре

N п/п	Наименование арматуры и номер позиции на чертеже	Количество	Обозначение стандарта	Диаметр условного прохода, мм	Условное давление, МПа (кгс/ см²)	Рабочие параметры		Материал корпуса		Номер паспорта (сертификата)
N п/п	Наименование арматуры и номер позиции на чертеже	Количество	Обозначение стандарта	Диаметр условного прохода, мм	Условное давление, МПа (кгс/ см²)	Давление, МПа (кгс/см²)	Температура, ^оС	Марка	Обозначение стандарта	Номер паспорта (сертификата)
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

6. Тип и основные данные о поставляемой с котлом аппаратуре для измерения, управления, сигнализации, регулирования и автоматической защиты

7. Данные о теплоносителе

Наименование теплоносителя (химическая формула или организация-изготовитель)
Максимально допустимая температура применения,^оС
Температура самовоспламенения в открытом пространстве,^оС
Температура затвердевания,^оС
Температура кипения или начала кипения при 0,1013 МПа (1 кгс/см²), ^оС
Теплота парообразования, кДж/кг
Вязкость в пределах температуры применения, Па х с
Нижний предел взрывоопасной концентрации при 0,1013 Мпа (1 кгс/см²), ^оС
Изменение (кривая) температуры кипения в зависимости от давление
Данные о физико-химических свойствах, оказывающих вредное воздействия на организм человека
Другие данные, влияющие на безопасную эксплуатацию котла (например, коррозионная активность и др.)

8. Питательные или циркуляционные насосы теплоносителя

N п/п	Тип насоса	Количество насосов	Максимально и минимально допустимая температура на входе в насос,^оС	Параметры
N п/п	Тип насоса	Количество насосов		Номинальная подача, м³/ч	Напор насоса при номинальной подаче, МПа (кгс/см²)
1	2	3	4	5	6

9. Данные об основных и присадочных материалах, используемых при

изготовлении элементов, котлов, работающих под давлением

N п/п	Наименован и элемента	Номер чертежа и позиция элемента	Материал		Номер плавки или партии	Номер и дата сертификата, наименование организации, выдавшей его	Данные о механических испытаниях по сертификату
			Марка	Обозначение стандарта			при температуре 20^оС
			Марка	Обозначение стандарта			сигма_0,2 МПа (кгс/мм²)	сигма_в, МПа (кгс/м²)	дельта_ 5, %	пси, %	Угол изгиба и диаметр оправки или другие технологические испытания
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Данные о механических испытаниях по сертификату						Химический состав			Дополнительные данные (ультразвуковой контроль, испытание на твердость, состояние исходной термообработки)
при температуре 20^оС			при расчетной температуре стенки
Ударная вязкость*(40), Дж/см² (кгс х м/см²)			при расчетной температуре стенки
До старения	После старения	Тип образца	cигма(t)_0,2, МПа	cигма_n, 100 000 МПа	cигма_ДП, МПа (кгс/мм²), t,
13	14	15	16	17	18	19	20	21	22

Примечание. Обозначения: сигма_0,2 - предел текучести при 20^оС; сигма_в - предел прочности на разрыв при 20^оС; сигма_5 - относительное удлинение при разрыве; пси - относительное сужение; сигма(t)_0,2 - предел текучести при температуре t; сигма_n - технический предел ползучести при температуре t за 100 000 ч; сигма_ДП - технический предел длительной прочности при температуре t за 100 000 ч.

10. Карта измерений барабанов, корпусов и коллекторов, изготовленных из листовой стали

N п/п

Наименование

Номер

Диаметр

Смещение кромок сварных стыковых

соединений

Овальность, %

Отклонение профиля продольного сечения, мм

Отклонение от плоскости, мм

эскиза

сечения

номинальный (наружный или внутренний), мм

допустимое отклонение,

измеренное отклонение, %

(+-)

продольное

круговое

допустимое

измеренное

допустимое

измеренное

допустимое

измеренное

допустимое

измеренное

допустимое

измеренное

Примечание. Прилагается эскиз элемента.

11. Результаты испытаний и контроля сварных соединений

N п/п	Наименование элемента и номер чертежа, эскиза (с указанием соединений, для которых выполнялись контрольные соединения	Номер и дата сертификата	Механические испытания							Металлографический анализ		Клеймо сварщика
			Сварное соединение				Наплавленный металл		Оценка	Металлографический анализ
			сигма_в, МПа (кгс/мм²)	Ударная вязкостьДж/см2 (кгс х м/см2)	Тип образца	Диаметр отправки и угол загиба	сигма_в, МПа (кгс/мм²)	дельта_5, %	Оценка	Номер и дата документа макро или микроисследования	Оценка
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Примечания: 1. Прилагаются (при необходимости) эскизы с указанием расположения сварных соединений, микрофотографии структур с описанием последних.

2. При замене испытания сварных соединений труб на ударную вязкость испытанием на сплющивание или загиб результаты вносятся в графику "Ударная вязкость".

3. В графиках "Оценка" дается ссылка на соответствующий нормативно-технической документации.

12. Данные о неразрушающем контроле сварных соединений

N п/п

Наименование элемента и

номер чертежа (эскиза)

Метод

контроля

Объем

контроля

Выявленные

дефекты

Оценка

13. Другие испытания и исследования

14. Данные о термообработке

N п/п

Наименование элемента

Номер

чертежа

Номер и

дата

сертификата о термообработке

Марка

материала

Вид

примененной термообработки

Скорость нагрева,^о

С/ч

Температура термообработки,^оС

Продолжительность выдержки, ч

Скорость охлаждения, ^оС

Способ

охлаждения

15. Другие данные

15.1. Результаты гидравлического испытания

п/п

Наименование

элемента

Пробное

давление,

МПа

(кгс/см²)

Продолжительность выдержки, мин

Температура

воды,^оС

Дата

Оценка

Примечание. При проведении гидравлического испытания после монтажа на месте установки котла протокол испытания составляется организацией, проводившей испытание, и прилагается к паспорту.

15.2. Данные, относящиеся к устройствам для гашения теплоносителя в случае его загорания

15.3. Данные об устройствах охлаждения топки в случае аварии

16. Заключение изготовителя

На основании проведенных проверок и испытаний удостоверяется

следующее.

1. Элементы котла или котел в сборе изготовлены согласно

проектно-конструкторской документации разработанной проектной

организацией

____________________________________________________________________

(наименование организации разработчика проектно-конструкторской

документации)

2. Элементы котла или котел в сборе были подвергнуты проверке и

соответствуют указанным выше стандартам и технической документации.

3. Элементы котла или котел в сборе были подвергнуты испытанию

пробным давлением _____________ МПа (кгс/см²).

4. Трубные элементы котла были подвергнуты измерительному контролю на

отклонение от размеров и формы и на проходимость.

5. Элементы котла или котел в сборе признаны годными для работы с

параметрами, указанными в настоящем паспорте.

Технический руководитель Начальник технического

контроля

___________________________ ____________________

(фамилия, подпись, печать) (фамилия, подпись)

"___" __________20__ г.

К паспорту приложены чертежи продольного и поперечного разрезов и

план котла с указанием основных размеров и расчет на прочность

элементов котла, работающих под давлением: барабана, коллекторов,

труб поверхностей нагрева и трубопроводов в пределах котла,

встроенных сепараторов, прямоточных котлов, выносных циклонов,

пароохладителей и др.

17. Сведения о местонахождении котла

Наименование

организации

Местонахождение котла (адрес владельца

Дата установки

18. Лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию котла

Номер и дата приказа о назначении	Должность, фамилия, имя, отчество	Дата проверки знаний	Подпись
1	2	3	4

19. Сведения об установленной арматуре (при ремонте или реконструкции)

Наименование	Количество	Условный проход, мм, тип, марка	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Материал		Место установки	Подпись лица, обеспечивающее за исправное состояние и безопасную эксплуатацию
Наименование	Количество	Условный проход, мм, тип, марка	Условное давление, МПа (кгс/см²)	Марка	ГОСТ или НТД	Место установки
1	2	3	4	5	6	7	8

20. Сведения о замене и ремонте элементов котла, работающих под давлением

Дата и номер документа

Сведения о замене и

ремонте

Подпись лица, ответственного за исправное состояние и безопасную эксплуатацию

21. Чертежи помещения котельной (план и поперечный разрез, а при необходимости и продольный разрез) и удостоверение о качестве монтажа прилагаются к настоящему паспорту

22. Результаты освидетельствования

Дата освидетельствования	Результаты освидетельствования и подпись лица, проводившего освидетельствование	Разрешенное давление, МПа (кгс/см²)	Срок следующего освидетельствования
1	2	3	4

23. Регистрация

Котел (автономный пароперегреватель, экономайзер)

зарегистрирован за N ____ в _________________________________________

(регистрирующий орган)

В паспорте прошнуровано всего листов ____, в том числе чертежей

на ____ листах и отдельных документов ____ листов согласно

прилагаемой описи.

______________________________ __________________

(должность, Ф.И.О. лица, (подпись)

зарегистрировавшего объект)

М.П.

Приложение 26
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Форма паспорта трубопровода

регистрационный № __________________________________

Наименование и адрес организации владельца трубопровода

____________________________________________________________________

Назначение трубопровода ____________________________________________

Рабочая среда ______________________________________________________

Рабочие параметры среды:

давление, МПа (кгс/см²) ____________________________________________

температура, ^оС ____________________________________________________

Расчетный срок службы, лет*_________________________________________

Расчетный ресурс, ч* _______________________________________________

Расчетное число пусков*

____________________________________________________________________

Перечень схем, чертежей, свидетельств и других документов на изготовление и монтаж трубопровода, представляемых при регистрации

_____________________________________________________________________

М.П.

Подпись технический руководства организации (владельца трубопровода)

"___"__________ 20__ г.

________________________________________

* Заполняется по данным проектной организации.

Лицо, обеспечивающее исправное состояние и безопасную эксплуатацию

трубопровода

Номер и дата приказа о назначении	Должность, фамилия, имя, отчество	Дата проверки знания Правил котлонадзора	Подпись Ответственного лица
1	2	3	4

Записи о ремонте и реконструкции трубопровода

Дата записи	Перечень работ, проведенных при ремонте и реконструкции трубопровода; дата их проведения	Подпись лица контроля
1	2	3

Записи результатов освидетельствования трубопровода

Дата освидетельствования	Результаты освидетельствования	Срок следующего освидетельствования
1	2	3

В паспорте пронумеровано _____ страниц и прошнуровано всего ________

листов, в том числе чертежей (схем) на ______ листах

_____________________________________________________________________

(должность регистрирующего лица и его подпись)

М.П.

"___"____________ 20__ г.

Приложение 27
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Перечень таблиц для определения качества питательной воды для оборудования, работающего под давлением

Таблица 1

Показатель	Для котлов, работающих
Показатель	на жидком топливе	на других видах топлива
Прозрачность по шрифту, см, не менее	40	20
Общая жесткость, мкг экв/кг	30	100
Содержание растворенного кислорода (для котлов паропроизводительностью 2 т/ч и более), мкг/кг	50**	100

* Данное требование не распространяется на водогрейные котлы, установленные на тепловых электростанциях и в отопительных котельных, работающих по отопительно-вентиляционному графику отпуска тепла, для которых качество воды должно соответствовать требованиям Правил технической эксплуатации электрических станций.

** Для котлов, не имеющих экономайзеров, и котлов с чугунными экономайзерами содержание растворенного кислорода допускается до 100 мкг/кг.

Таблица 2

Показатель	Рабочее давление, МПа (кгс/см²)
Показатель	0,9 (9)	1,4 (14)	2,4 (24)	4 (40)
Прозрачность по шрифту не менее, см	30	40	40	40
Общая жесткость, мкг·экв/кг	30* 40	15* 20	10* 40	5* 10
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг	не нормируется	______300*____ не нормируется	100* 200	50* 100
Содержание соединений меди (в пересчете на Сu), мкг/кг	не нормируется	не нормируется	не нормируется	10* не нормируется
Содержание растворенного кислорода (для котлов паро-производительностью 2 т/ч и более)**, мкг/кг	50* 100*	30* 40	20* 50	20* 50
Значение рН при 25^о С***	8,5 - 10,5	8,5 - 10,5	8,5 - 10,5	8,5 - 10,5
Содержание нефтепродуктов, мг/кг	5	3	3	0,5

*В числителе указаны значения для котлов, работающих на жидком топливе, в знаменателе на других видах топлива.

** Для котлов, не имеющих экономайзеров, и для котлов с чугунными экономайзерами содержание растворенного кислорода допускается до 100 мкг/кг при сжигании любого вида топлива.

***В отдельных случаях, обоснованных проектной организацией, может быть допущено снижение значений рН до 7,0

Таблица 3

Показатель	Для котлов, работающих
Показатель	на жидком топливе	на других видах топлива
Общая жесткость, мкг экв/кг	1	3
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг	20	30
Содержание соединений меди (в пересчете на Сu), мкг/кг	5	5
Содержание растворенного кислорода, мкг/кг	10	10
Значении рН при 25^о С*	9,1 ± 0,1	9,1 ± 0,1
Содержание нефтепродуктов, мкг/кг	0,3	0,3

*При восполнении потерь пара и конденсата химически очищенной водой допускается повышение значений рН до 10,5.

Таблица 4

Показатель	Рабочее давление, МПа (кгс/см2)
	0,9 (9)	1,4 (14) и 1,8 (18)		4 (40) и 5 (50)
	Температура греющего газа (расчетная), ^оС
	до 1200 включительно	до 1200 включительно	свыше 1200	До 1200 включительно	свыше 1200
1	2	3	4	5	6
Прозрачность по шрифту, см не менее	30** 20	40** 30		40
Общая жесткость, мкг·экв/кг	40*** 70	20*** 50	15	10	5
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг	не нормируется	не нормируется	150	100	50****
Содержание растворенного кислорода, мкг/кг

а) для котлов с чугунным экономайзером или без экономайзера, мкг/кг	150	100	50	50	30
б) для котлов со стальным экономайзером, мкг/кг	50	30	30	30	20
Значение рН при 25^о С	не менее 8,5*****
Содержание нефтепродуктов	5	3	2	1	0,3

*Для действующих котлов.

**В числителе указано значение для водотрубных, а в знаменателе – для газотрубных котлов.

*** Для водотрубных котлов с рабочим давлением пара 1,8 МПа (18 кгс/см2) жесткость не должна превышать 15 мкг·экв/кг.

**** Допускается увеличение содержания соединений железа до 100 мкг/кг при условии применения методов реагентной обработки воды, уменьшающих интенсивность накипеобразования за счет перевода соединений железа в раствор, при этом должны соблюдаться нормативы по допустимому количеству отложений на внутренних поверхностях пароперегревающих труб. Заключение о возможности указанного увеличения содержания железа в питательной воде дается изготовителем

***** Верхнее значение величины рН устанавливается не более 9,5 в зависимости от материалов, применяемых в оборудовании пароконденсатного тракта.

Примечание: Для газотрубных котлов-утилизаторов вертикального типа с рабочим давлением пара свыше 0,9 МПа (9 кгс/см2), а также для содорегенерационных котлов показатели качества питательной воды нормируются по значениям последней колонки 6. Кроме того, для содорегенерационных котлов нормируется солесодержание питательной воды, которое не превышает 50 мг/кг.

Таблица 5

Показатель	Значение
Общая жесткость, мкг экв/кг	3
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг	30
Содержание растворенного кислорода, мкг/кг	10
Значении рН при 25^о С*	9,1 ± 0,1*
Условное солесодержание (в пересчете на NaCl), мкг/кг**	300
Удельная электрическая проводимость при 25^о С, мкСм/см**	2,0
Содержание нефтепродуктов, мкг/кг	0,3

*Верхние величины рН устанавливаются не более 9,5 в зависимости от материала, применяемые в оборудовании пароконденсатного тракта.

**Условное содержание должно определяется кондуктометрическим солемером с предварительной дегазацией и концентрированием пробы, а удельная электрическая проводимость – кондуктомером с предварительным водород – катионированием пробы, контролируется один из этих показателей.

Таблица 6

Показатель	Рабочее давление, МПа (кгс/см²)
Показатель	4 (40)	10 (100)	14 (140)
Общая жесткость, мкг экв/кг	5	3	2
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг*	50*	30*	20*
Содержание растворенного кислорода, мкг/кг	20	10	10
Значении рН при 25^о С	9,0 ± 0,2	9,1 ± 0,1	9,1 ± 0,1
Условное солесодержание (в пересчете на NaCl), мкг/кг**	не нормируется	300	200
Удельная электрическая проводимость при 25^о С, мкСм/см**	не нормируется	2,0	1,5
Содержание нефтепродуктов, мкг/кг	1,0	0,3	0,3

*Допускается превышение норм по содержанию железа на 50 % при работе парогенератора на природном газе.

**Условное содержание определяется кондуктометрическим методом с предварительной дегазацией и концентрированием пробы, а удельная электрическая проводимость – кондуктомером с предварительным водород – катионированием пробы: контролируется один из этих показателей.

Таблица 7

Показатель	Система теплоснабжения
	открытая			закрытая
	Температура сетевой воды, ^оС
	115	150	200	115	150	200
1	2	3	4	5	6	7
Прозрачность по шрифту, см, не менее	40	40	40	30	30	30
Карбонатная жесткость: при рН не более 8,5*	800* 700	750* 600	375* 300	800* 700	750* 600	375* 300
при рН более 8,5	не допускается			По расчету ОСТ 108.030.47-81
Содержание растворенного кислорода, мкг/кг	50	30	20	50	30	20
Содержание соединений железа (в пересчете на Fe), мкг/кг	300	300* 250	250* 200	600* 500	500* 400	375* 300
Значении рН при 25^о С	от 7,0 до 8,5			от 7,0 до 11,0**
Содержание нефтепродуктов, мкг/кг	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0

*В числителе указано значение для котлов на твердом топливе, а в знаменателе – для котлов на жидком и газообразном топливе.

**Для теплосетей, в которых водогрейные котлы работают параллельно с бойлерами, имеющими латунные трубки, верхнее значение рН сетевой воды не должно превышать 9,5.

Приложение 28
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Условный проход

Номинальная теплопроизводительность котла, кВт	Условный проход трубопровода Dy, мм	Номинальная теплопроизводительность котла, кВт	Условный проход трубопровода Dy, мм
550	25	5500	80
900	32	8600	100
1200	40	14 000	125
3600	65	20 000	150

Приложение 29
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Участок трубопроводов

Номинальная толщина стенки свариваемых труб (элементов) S, мм	Минимальная длина свободного прямого участка трубы (элемента) в каждую сторону от оси шва, мм
до 15	100
свыше 15 до 30	5S +25
свыше 30 до 36	175
более 36	4S +30

Приложение 30
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Испытание сварных соединений

Тип стали	Электродуговая, контактная и электрошлаковая сварка		Газовая сварка труб с толщиной стенки не более 12 мм
Тип стали	При толщине свариваемых элементов не более 20 мм	При толщине стенки свариваемых элементов не более 20 мм	Газовая сварка труб с толщиной стенки не более 12 мм
Углеродистая	100^о	100^о	70^о
Низколелегированная марганцовистая	80^о	60^о	50^о
Низколегированная (хромомолибденовая и молибденованадиевая)	50^о	40^о	30^о
Высоколегированная (хромоникелевая)	100^о	100^о	-
Высоколегированная (хромистая)	50^о	40^о	-

Приложение 31
к Правилам обеспечения
промышленной безопасности
при эксплуатации оборудования,
работающего под давлением

Окраска и нанесение надписей на оборудование

Наименование газа	Окраска баллонов	Текст надписи	Цвет надписи	Цвет полосы
Азот	Черная	Азот	Желтый	Коричневый
Аммиак	Желтая	Аммиак	Черный	______
Аргон сырой	Черная	Аргон сырой	Белый	Белый
Аргон технический	"	Аргон технический	Синий	Синий
Аргон чистый	Серая	Аргон чистый	Зеленый	Зеленый
Ацетилен	Белая	Ацетилен	Красный	______
Бутилен	Красная	Бутилен	Желтый	Черный
Нефтегаз	Серая	Нефтегаз	Красный	______
Бутан	Красная	Бутан	Белый	______
Водород	Темно-зеленая	Водород	Красный	______
Воздух	Черная	Сжатый воздух	Белый	______
Гелий	Коричневая	Гелий	"	______
Закись азота	Серая	Закись азота	Черный	______
Кислород	Голубая	Кислород	"	______
Кислород медицинский	"	Кислород медицинский	"	______
Сероводород	Белая	Сероводород	Красный	Красный
Сернистый ангидрид	Черная	Сернистый ангидрид	Белый	Желтый
Углекислота	"	Углекислота	Желтый	______
Фосген	Защитная	_____	_____	Красный
Фреон-11	Алюминиевая	Фреон-11	Черный	Синий
Фреон-12	"	Фреон-12	"
Фреон-13	"	Фреон-13	"	2 красные
Фреон-22	"	Фреон-22	"	2 желтые
Хлор	Защитная	_____	_____	Зеленый
Циклопропан	Оранжевая	Циклопропан	Черный	______
Этилен	Фиолетовая	Этилен	Красный	______
Все другие горючие газы	Красная	Наименование газа	Белый	______
Все другие негорючие газы	Черная	Наименование газа	Желтый	______

Допускается окраска в серый или желтый цвет баллонов малолитражных (до 12 л) для аппаратов дыхательных и самоспасателей со сжатым воздухом.

Приложение 32
к приказу Министра по
инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 30 декабря 2014 года № 358

Сноска. Правила дополнены приложением 32 в соответствии с приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 06.05.2022 № 148 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

АКТ №_____ТЕХНИЧЕСКОГО ОСВИДЕТЕЛЬСТВОВАНИЯ

      Комиссия в составе: ________________________________________________________
      ____________________________________________________________________
      Действующая на основании приказа №_________от "____"_________20____г.
      ____________________________________________________________________

                              (наименование организации)
      провела техническое освидетельствование оборудования ___________________
      ________________________________________________________ (тип, марка)
      _____________заводской № _____________ регистрационный № ____________
      с целью определения его дальнейшей эксплуатации.
      1. Основание для проведения технического освидетельствования.
      Техническое освидетельствование оборудования _________________________
      ____________________________________________ проводилось на основании
      технических условий, технологии, инструкции, положения, методики
      _________________________________________________________________
                        (ненужное зачеркнуть)
      2. Данные паспорта технической эксплуатации оборудования.
      Оборудование изготовлено в__________ году, завод-изготовитель ___________
      ____________________________________________________________________
      В настоящее время оборудование _______________________________________
      ________________(не) работает ________________________________________
                                    (указать комплектность или модернизацию)
      Технические характеристики оборудования;
      Рабочее давление ____________________________________________________
      Температура ________________________________________________________
      Объем ______________________________________________________________
                  (данные из паспорта технической эксплуатации)
      3. Ознакомление с технической документацией.
      Комиссия рассмотрела паспорт оборудования, чертежи для данного
оборудования, вахтенный журнал, журнал периодического осмотров, инструкции по
монтажу и эксплуатации.
      ____________________________________________________________________
      4. Результаты испытаний ______________________________________________
      ____________________________________________________________________
      4. Проведение испытаний _____________________________________________
      ____________________________________________________________________
      5. Применявшиеся методы контроля
      неразрушающего, механические, электрические, гидравлические и т.п.
                              (нужное зачеркнуть)
      6. Заключение комиссии: на основании проведенного технического
      освидетельствования оборудования ____________________________________
                                                (тип, марка)
      Заводской №________регистрационный№____________(не) допускается
      к дальнейшей эксплуатации сроком до ___________________________
      Следующее техническое освидетельствование ______________________
      провести в 20_____году.
      Члены комиссии: __________________ ________________________________
                        (подпись)                   (расшифровка по

Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Ыдыстардың құрылысы

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Люктер, шағын люктер, қақпақтар

3-параграф. Ыдыстардың түптері

4-параграф. Ыдыстардың дәнекерленген тігістері және олардың орналасуы

5-параграф. Ыдыс қабырғаларында саңылаулардың орналасуы

6-параграф. Материалдар

7-параграф. Дәнекерлеу

8-параграф. Термиялық өңдеу

9-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды бақылау

10-параграф. Сыртқы қарау және өлшеу

11-параграф. Ультрадыбыстық дефектоскопия және дәнекерленген қосылыстарды радиациялық бақылау

12-параграф. Бақылау дәнекерлеу қосылыстары

13-параграф. Механикалық сынау

14-параграф. Металлографиялық зерттеу

15-параграф. Кристалл аралық коррозияға қарсы төзімділігін сынау

16-параграф. Гидравликалық сынау

17-параграф. Дәнекерленген қосылыстар сапасын бағалау және ақауларды жою

18-параграф. Құжаттама және таңбалау

3-тарау. Арматура, бақылау-өлшеу аспаптары, сақтандырғыш құрылғылар

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Бекіткіш немесе бекіткіш-реттейтін арматура

3-параграф. Манометрлер

4-параграф. Температураны өлшеу құралдары

5-параграф. Қысымның жоғарылауынан сақтандыру құрылғылары

6-параграф. Сұйықтық деңгейін көрсеткіштер

4-тарау. Орнату. Есепке қою. Техникалық куәландыру. Пайдалануға рұқсат

1-параграф. Ыдыстарды орнату

2-параграф. Есепке қою (тіркеу)

3-параграф. Ыдыстарды техникалық куәландыру

4-параграф. Пайдалануға рұқсат беру

5-тарау. Өндірістік қадағалау

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Ыдыстарды ұстау және қызмет көрсету

6-тарау. Ыдыстарды авариялық тоқтату

7-тарау. Ыдыстарды жөндеу

8-тарау. Сұйытылған газдарды тасымалдауға арналған цистерналар мен бөшкелер

9-тарау. Баллондар

10-тарау. Қазандар құрылысы

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Су деңгейінің жағдайы

3-параграф. Тар жолдар, кішкене люктер, қақпақтар және от есіктері

4-параграф. Оттықтар мен газ жолдарының сақтандыру құрылғылары

5-параграф. Шойын экономайзерлер

6-параграф. Түбі және құбырлық торлар

7-параграф. Дәнекерленген қосылыстар, дәнекерленген жапсарлардың және тігістердің орналасуы

8-параграф. Қисық сызықты элементтер

9-параграф. Жаншып қақталған қосылыстар

10-параграф. Үрлеу, босату және дренаждау жүйелері

11-параграф. Материалдар және жартылай өнімдер

12-параграф. Болат жартылай өнімдер

13-параграф. Табақ болат

14-параграф. Болат құбырлар

15-параграф. Болат шыңдалғылар, прокат

16-параграф. Болат құймалар

17-параграф. Тіреу

18-параграф. Шойын құймалар

19-параграф. Түсті металдар және құймалар

20-параграф. Жаңа таңбалы болаттар

11-тарау. Дайындау, қондыру және жөндеу

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Жартылай өнімдерді кесу және формасын өзгерту

3-параграф. Дәнекерлеу

4-параграф. Термиялық өңдеу

5-параграф. Бақылау

6-параграф. Көзбен шолу және өлшеу бақылауы

7-параграф. Бұзылмайтын әдістермен бақылау

8-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау жәнеметаллографиялық зерттеу

9-параграф. Кристалл аралық коррозияға сынау, стилоскоптау және қаттылық өлшемі

10-параграф. Дәнекерлеу қосылыстары сапасын бағалау нормалары

11-параграф. Гидравликалық сынау

12-параграф. Ақауларды түзету

13-параграф. Құжаттау және таңбалау

12-тарау. Арматура, бақылау-өлшеу құралдары және қорек құрылғылары

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Сақтандыру құрылғылары

3-параграф. Су деңгейінің көрсеткіштері

8-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау және
металлографиялық зерттеу

3-параграф. Бақылау-өлшеу аспаптарын, автоматты қорғанысты,
арматура мен қорек сорғыларын тексеру

7-параграф. Дәнекерленген қосылыстарды механикалық сынау және
металлографиялық зерттеу