Ескерту. Күші жойылды – ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 21.09.2022 № 27 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
"Мемлекеттік статистика туралы" 2010 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 13) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрықтың мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялануын;
3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Интернет-ресурстарында орналастырылуын қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.
4. Осы бұйрық ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Министр | Е. Досаев |
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрі
А.С. Мамытбеков _____________
2015 жылғы 16 ақпан
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Бас прокуроры
А.Қ. Дауылбаев ______________
2015 жылғы 30 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі
А.Б. Сәрінжіпов ______________
2015 жылғы 18 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау және
әлеуметтік даму министрі
Т.Б. Дүйсенова _______________
2015 жылғы 20 ақпан
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Инвестициялар және
даму министрі
Ә.Ө. Исекешев _______________
2015 жылғы 27 ақпан
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Қаржы министрі
Б.Т. Сұлтанов _________________
2015 жылғы 27 ақпан
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Мәдениет және спорт министрі
А. Мұхамедиұлы ______________
2015 жылғы 7 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік қызмет істері
және сыбайлас жемқорлыққа
қарсы іс-қимыл агенттігінің
төрағасы
Қ.П. Қожамжаров _____________
2015 жылғы 3 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банк төрағасы
Қ.Н. Келімбетов ______________
2015 жылғы 20 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Ішкі істер министрі
Қ.Н. Қасымов ________________
2015 жылғы 12 наурыз
"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасының
Энергетика министрі
В.С. Школьник _______________
2015 жылғы 23 ақпан
| Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 285 бұйрығымен бекітілген |
Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесі
1. Жалпы ережелер
1. Осы Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесі (бұдан әрі – Үлгілік әдістеме) "Мемлекеттік статистика туралы" 2010 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді.
2. Осы Үлгілік әдістеме статистикалық жұмыстар жоспарына сәйкес жалпы мемлекеттік және ведомстволық статистикалық байқаулар жүргізетін және (немесе) ресми статистикалық ақпаратты қалыптастыратын және әкімшілік деректерді қалыптастыратын мемлекеттік статистика органдарына және әкімшілік дереккөздерге жататын мемлекеттік органдарға таралады.
3. Осы Үлгілік әдістеме мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органның ведомствосына беру үшін мемлекеттік органдардың метадеректерді қалыптастыру рәсімін айқындайды (бұдан әрі - Ведомство).
4. Мемлекеттік органдардың осы Үлгілік әдістемені қолдануы:
1) мемлекеттік органдардың метадеректерін бірыңғай сақтау қоймасын құруды және оны өзектілендіруді;
2) мемлекеттік органдардың метадеректерді қалыптастырудың бірыңғай әдіснамасын пайдалануды;
3) ресми статистикалық ақпаратты және әкімшілік деректер сипаттамасы бойынша метадеректерді ұсынудың форматтары мен технологияларының бірлігін қамтамасыз етеді.
5. Осы Үлгілік әдістемені қолдану мақсатында мынадай ұғымдар қолданылады:
1) "Жіктелімдер және стандарттар" ақпараттық жүйесі - жіктелімдерді әзірлеу, енгізу, пайдалану және басқа ішкі және сыртқы ақпараттық жүйелер үшін ондағы ақпаратқа бірдей қолжетімділікті қамтамасыз ету процестерін автоматтандыруға арналған жүйе (бұдан әрі – "Жіктелімдер және стандарттар" АЖ);
2) "Метадеректер" ақпараттық жүйесі статистикалық көрсеткіштерді, жіктеуіштерді, анықтамалықтарды сақтауға, сондай-ақ статистикалық көрсеткіштер өлшемдері мен оларды жинау, өңдеу және тарату алгоритмдерінің сипаттамасына арналған жүйені білдіреді (бұдан әрі – "Метадеректер" АЖ);
3) статистикалық көрсеткіш – бұл орынның және уақыттың нақты жағдайларында құбылыстың немесе процестің мәнін көрсететін, қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен процестердің сапалы сипаттамасы (бұдан әрі - СК);
4) статистикалық көрсеткіштердің жіктеуіші статистика саласында қолданылатын кіріс және шығыс көрсеткіштердің жүйелендірілген тізбесін білдіреді, және мемлекеттік статистика саласындағы статистикалық көрсеткіштерді жіктеу және кодтау тәртібін белгілейді.
Өзге де ұғымдар "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңында айқындалған мағынада пайдаланылады.
2. Метадеректер және олардың типтері
6. Метадеректер – бұл статистикалық деректерді айқындайтын және сипаттайтын деректер.
7. Метадеректер типі бойынша мыналарға бөлінеді:
1) құрылымдық - осы деректерді табу және шығарып алу үшін деректерді айқындайтын және сипаттайтын метадеректер. Құрылымдық метадеректер мысалы осы Үлгілік әдістеменің 1-қосымшасында келтірілген. Құрылымдық метадеректерді толтырудың үлгісі осы Үлгілік әдістеменің 2-қосымшасында келтірілген;
2) анықтамалық (сілтемелі) - статистикалық ақпараттың мазмұнын және сапасын сипаттайтын метадеректер. Анықтамалық (сілтемелі) метадеректер мысалы осы Үлгілік әдістеменің 3-қосымшасында келтірілген. Анықтамалық (сілтемелі) метадеректерді толтырудың үлгісі осы Үлгілік әдістеменің 4-қосымшасында келтірілген. Анықтамалық (сілтемелі) метадеректер келесі түрлерге бөлінеді:
тұжырымдамалық - өлшенетін ұғымдарды сипаттайтын метадеректер;
әдіснамалық – сол арқылы іріктеме және деректерді жинау әдістері сияқты деректер алынған әдістерді сипаттайтын метадеректер;
сапалық - уақтылылық және нақтылық сияқты деректердің сапалық сипаттамаларын сипаттайтын метадеректер.
3. Метадеректерді қалыптастыру
8. Мемлекеттік орган өз құзыретінің шеңберінде метадеректерді:
1) ақпараттық жүйелер болған жағдайда мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелер құралдары;
2) ақпараттық жүйелер болмаған жағдайда, осы Үлгілік әдістеменің 2, 4-қосымшаларына сәйкес Excel кестесін толтыру арқылы қалыптастырады.
9. Мемлекеттік органдар өз құзыретінің шеңберінде СК бойынша құрылымдық метадеректерді қалыптастырады және "Метадеректер" АЖ толтыру үшін осы Үлгілік әдістеменің 2-қосымшасына сәйкес нысан бойынша мемлекеттік және орыс тілдерінде Ведомствоға береді. Ескертпеден басқа, нысанның келесі өрістері толтыру үшін міндетті болып табылады:
1) реттік нөмірі көрсетіледі;
2) СК коды – мемлекеттік органдар жүгінген кезде Ведомствомен бірлесіп берілетін СК бірегей коды көрсетіледі;
3) СК атауы – СК мәтіндік атауы көрсетіледі;
4) СК белгісі – егер СК есептік болған жағдайда, "1" белгісі және СК енгізілетін болған жағдайда, "0" көрсетіледі. Есептік СК - есеп айырысу іс-қимылдарының барысында алынған СК, енгізілетін СК – респондент статистикалық нысанға енгізетін СК;
5) СК дереккөзі – жалпы мемлекеттік немесе ведомстволық статистикалық байқаудың атауы және/немесе әкімшілік деректер қалыптастырылатын ақпараттық жүйенің атауы көрсетіледі. Бұл ретте бірнеше дереккөзді көрсетуге болады;
6) СК немесе дереккөзді жинау кезеңділігі – СК немесе дереккөзді жинау кезеңділігі көрсетіледі (мысалы: ай, тоқсан, жыл, жартыжылдық және басқалар);
7) СК жариялау кезеңділігі – СК жариялау кезеңділігі көрсетіледі (мысалы: ай, тоқсан, жыл, жартыжылдық және басқалар);
8) СК немесе дереккөзді жинау мерзімі – СК немесе дереккөзді жинаудың нақты күні көрсетіледі;
9) СК жариялау мезгілі - СК жариялаудың нақты күні көрсетіледі;
10) жинаудың өлшем бірлігі – СК жинаудың өлшем бірлігі көрсетіледі. Өлшем бірліктері мен шоттың мемлекетаралық жіктеуішіне (бұдан әрі - ӨБМЖ) сәйкес өлшем бірлігі көрсетіледі;
11) жариялаудың өлшем бірлігі – СК жариялаудың өлшем бірлігі көрсетіледі. Өлшем бірлігі ӨБМЖ сәйкес көрсетіледі;
12) СК жариялау белгісі – СК ресми түрде жарияланған жағдайда, "1" белгісі немесе СК жарияланбаған жағдайда "0" көрсетіледі;
13) өлшем (бөлініс) – пайдаланылатын жіктеуіштер, анықтамалықтар бойынша СК өлшемі (бөлінуі) көрсетіледі, мысалы: әкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуіші, экономикалық қызмет түрлері бойынша және басқалар. Осы өрісте жіктеуіштің, анықтамалықтың ID кодын көрсетумен жіктеуіштің, анықтамалықтың аббревиатурасы толтырылады. Әрбір мәні "-" символы арқылы, жіктеуіш және анықтамалық аббревиатурасы мен ID бірге бос орын тасталмай көрсетіледі. Мысалы: ӘАОЖ213-ЭҚЖЖ4855.
Егер жіктеуішті, анықтамалықты нақтылау қажет болған жағдайда, жіктеуіштің, анықтамалықтың иерархия деңгейі және/немесе жіктеуіштің, анықтамалық элементінің коды көрсетіледі. Иерархия деңгейі "_" арқылы көрсетіледі, мысалы: ӘАОЖ 213_2- ЭҚЖЖ 4855_1. Элементтің коды жай жақшаларда көрсетіледі, мысалы ӘАОЖ213_2(11)- ЭҚЖЖ4855_1(E). Жиынтық деректер республика бойынша қалыптастырылған жағдайда, бөлінуі бір өлшемнен тұрады, мысалы ӘАОЖ213_1.
Жіктеуіштің, анықтамалықтың ID коды және элементтерінің кодтары "Жіктелімдер мен стандарттар" АЖ-да қалыптастырылады;
14) өлшемін (бөлінуін) жариялау белгісі – өлшемін (бөлінуін) ресми түрде жариялаған жағдайда, "1" белгісі немесе өлшемі (бөлінуі) жарияланбаған жағдайда "0" көрсетіледі.
"Ескертпе" өрісі қажет болған жағдайда толтырылады.
10. Мемлекеттік органдар өз құзыретінің шеңберінде СК бойынша анықтамалық (сілтемелік) метадеректерді қалыптастырады және "Метадеректер" АЖ толтыру үшін осы Үлгілік әдістеменің 4-қосымшасына сәйкес нысан бойынша мемлекеттік және орыс тілдерінде Ведомствоға береді. Нысанның барлық өрістері толтыру үшін міндетті болып табылады:
1) реттік нөмірі көрсетіледі;
2) СК коды – мемлекеттік орган жүгінген кезде Ведомствомен бірлесіп берілетін СК бірегей коды көрсетіледі;
3) СК атауы – СК мәтіндік атауы көрсетіледі;
4) СК қысқаша атауы – мемлекеттік орган өзінің қысқаша атауы ретінде қабылдаған СК қысқаша мәтіндік атауы немесе аббревиатурасы көрсетіледі. Қажет болған жағдайда үтір арқылы бірнеше атау (синонимдер) көрсетіледі;
5) СК анықтамасы – СК мәтіндік анықтамасы көрсетіледі;
6) СК қалыптастыру тарихы – СК қалыптастырылған кезең көрсетіледі (мысалы: 1991 жылдан бастап);
7) СК қалыптастыру әдістемесі – СК алудың құрылымы және тәсілі бойынша қысқаша әдістемелік түсіндірме көрсетіледі немесе бекітілген нормативтік құқықтық актіге, көрсеткішті жинау/қалыптастыру тәртібін айқындайтын әдіснамалық құжатқа (әдістемелік түсіндірме, бекітілген нормативтік құқықтық акт, әдіснамалық құжат болмаған жағдайда сызықша қойылады) сілтеме келтіріледі;
8) СК әзірлеуші туралы ақпарат – СК қалыптастыруға жауапты мемлекеттік органның және оның құрылымдық бөлімшесінің атауы көрсетіледі;
9) СК қалыптастыруға жауапты тұлғаның байланыс деректері – жауапты тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты, байланыс телефоны, электрондық поштасы көрсетіледі.
| Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесіне 1-қосымша |
Құрылымдық метадеректер мысалы
Жыл басына халық саны
2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | |
Қазақстан Республикасы | 14 866 837 | 14 951 200 | 15 074 767 | 15 219 291 | 15 396 878 | 15 571 506 | 15 982 370 | 16 203 036 | 16 440 124 | 16 673 077 | 16 909 776 | 17 160 774 |
Ақмола | 748 167 | 748 930 | 747 185 | 746 652 | 748 559 | 747 447 | 738 827 | 735 117 | 733 244 | 731 337 | 732 719 | 735 566 |
Ақтөбе | 668 378 | 671 812 | 678 607 | 686 698 | 695 454 | 703 660 | 756 782 | 763 566 | 777 460 | 786 316 | 795 817 | 808 932 |
Алматы | 1 560 267 | 1 571 194 | 1 589 751 | 1 603 758 | 1 620 696 | 1 643 278 | 1 804 005 | 1 836 148 | 1 872 814 | 1 908 717 | 1 946 718 | 1 984 518 |
Атырау | 451 928 | 457 215 | 463 466 | 472 384 | 480 687 | 490 369 | 509 123 | 520 992 | 532 042 | 542 966 | 555 217 | 567 861 |
Батыс Қазақстан | 602 133 | 603 832 | 606 534 | 609 291 | 612 479 | 615 310 | 598 342 | 603 828 | 608 280 | 612 498 | 617 640 | 623 977 |
Жамбыл | 980 072 | 985 552 | 992 089 | 1 001 094 | 1 009 210 | 1 018 845 | 1 020 796 | 1 034 487 | 1 046 253 | 1 055 813 | 1 069 874 | 1 084 482 |
Қарағанды | 1 333 656 | 1 330 927 | 1 331 702 | 1 334 438 | 1 339 368 | 1 342 081 | 1 341 207 | 1 346 810 | 1 352 178 | 1 357 878 | 1 362 743 | 1 369 667 |
Қостанай | 919 558 | 913 435 | 907 396 | 903 178 | 900 333 | 894 192 | 886 329 | 883 333 | 881 544 | 879 454 | 879 941 | 880 776 |
Қызылорда | 603 804 | 607 491 | 612 048 | 618 249 | 625 070 | 632 234 | 677 734 | 689 008 | 700 502 | 712 878 | 726 711 | 739 776 |
Маңғыстау | 338 612 | 349 668 | 361 754 | 374 430 | 390 531 | 407 403 | 482 631 | 503 235 | 524 176 | 545 751 | 567 754 | 587 419 |
Оңтүстік Қазақстан | 2 111 893 | 2 150 256 | 2 193 556 | 2 233 568 | 2 282 474 | 2 331 505 | 2 462 782 | 2 511 600 | 2 567 637 | 2 621 488 | 2 678 889 | 2 733 279 |
Павлодар | 748 651 | 745 238 | 743 826 | 742 911 | 744 860 | 746 454 | 742 276 | 744 334 | 746 122 | 747 004 | 749 019 | 752 793 |
Солтүстік Қазақстан | 682 148 | 674 497 | 665 936 | 663 126 | 660 950 | 653 921 | 597 534 | 592 738 | 589 301 | 583 582 | 579 488 | 575 766 |
Шығыс Қазақстан | 1 465 931 | 1 455 412 | 1 442 097 | 1 431 180 | 1 424 513 | 1 417 384 | 1 396 871 | 1 397 993 | 1 397 889 | 1 394 710 | 1 393 619 | 1 394 018 |
Астана қ. | 501 998 | 510 533 | 529 335 | 550 438 | 574 448 | 602 684 | 605 254 | 649 146 | 697 156 | 742 884 | 778 198 | 814 435 |
Алматы қ. | 1 149 641 | 1 175 208 | 1 209 485 | 1 247 896 | 1 287 246 | 1 324 739 | 1 361 877 | 1 390 701 | 1 413 526 | 1 449 801 | 1 475 429 | 1 507 509 |
Ескертпе: 2009 жылдан бастап 2014 жыл аралығында халық санын қайта есептеу әкімшілік-аумақтық өзгерістер негізінде және демографиялық ахуал деректерінің кеш тіркелуін ескере отырып жасалды.
| Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесіне 2-қосымша |
нысан
Құрылымдық метадеректерді сипаттау нысаны
(нысанды толтырудың үлгісі)
р/с № | СК коды | СК атауы | СК белгісі | СК дереккөзі | Кезеңділігі | Жинау және жариялау мерзімі | СК өлшем бірлігі | СК жариялау белгісі, (1-иә, 0-жоқ) | СК өлшемі (бөлініс) | СК өлшемі (бөлінісі) жариялау белгісі (1-иә, 0-жоқ) | Ескертпе | |||
СК немесе дереккөздің жинау | СК жариялау | СК немесе дереккөздің жинау | СК жариялау | Жинау | Жариялау | |||||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
1 | 611101 | Жыл басына халық саны | 1 | 2009 жылғы халық санағының қорытындылары | ай | жылына бір рет | есепті кезеңнен кейін 6-күн | 22 сәуір | адам | адам | 1 | ӘАОЖ213_2 | 1 | 2009 жылдан бастап 2014 жыл аралығында халық санын қайта есептеу әкімшілік-аумақтық өзгерістер негізінде және демографиялық ахуал деректерінің кеш тіркелуін ескере отырып жасалды |
"Халықтың табиғи қозғалысы" ақпараттық жүйесі | ||||||||||||||
"Халық көші-қоны" ақпараттық жүйесі | ||||||||||||||
Ескертпе: Құрылымдық метадеректерді сипаттау нысанын толтыру үлгісі осы Үлгілік әдістемеге 1-қосымшаға сәйкес келтірілген, мұнда "жыл басына халық саны" атауы – бұл СК, әкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуіші – бұл өлшем, жыл басына халық саны жариялау кезеңділігіне ие – жылына бір рет, өлшем бірлігі - адам.
| Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесіне 3-қосымша |
Анықтамалық (сілтемелі) метадеректер мысалы
Жыл басына халық саны
СК коды | 611101 |
СК атауы | Жыл басына халық саны |
СК қысқаша атауы | - |
СК анықтамасы | Осы аумақта уақыттың белгілі бір кезеңінде тұратын адамдардың саны |
СК қалыптастыру тарихы | 1999 жылдан бастап |
СК қалыптастыру әдістемесі | Жыл басына алынған ағымдағы бағалаулар жыл сайын туылғандар мен осы аумаққа келгендер саны қосылатын және қайтыс болғандар мен осы аумақтан кеткендердің саны алып тасталатын халықтың соңғы санағы қорытындыларының негізінде есептеледі |
Әзірлеуші туралы ақпарат | Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті |
Жауапты тұлға | Тегі, аты, әкесінің аты телефон: электрондық пошта: |
| Мемлекеттік органдардың қолдануы үшін метадеректерді қалыптастырудың үлгілік әдістемесіне 4-қосымша |
нысан
Анықтамалық (сілтемелі) метадеректерді сипаттау нысаны
(нысанды толтырудың үлгісі)
р/с № | СК коды | СК атауы | СК қысқаша атауы | СК анықтамасы | СК қалыптастыру тарихы | СК қалыптастыру әдістемесі | СК әзірлеуші туралы ақпарат | СК қалыптастыруға жауапты адамның байланыс деректері | ||
Тегі, аты, әкесінің аты | Телефон | Электрондық пошта | ||||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
1 | 611101 | Жыл басына халық саны | - | Осы аумақта белгілі бір уақыттың кезеңінде тұратын адамдардың саны | 1999 жылдан бастап | Жыл басына алынған ағымдағы бағалаулар жыл сайын туылғандар мен осы аумаққа келгендер саны қосылатын және қайтыс болғандар мен осы аумақтан кеткендердің саны алып тасталатын халықтың соңғы санағы қорытындыларының негізінде есептеледі | Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті | Тегі, аты, әкесінің атын көрсету | Қаланың кодыментелефонды көрсету | Электрондық поштаны көрсету |
