Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құрастыру бойынша әдістемені бекіту туралы

Жаңа

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 11 қазандағы № 237 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 10 қаршада № 14410 болып тіркелді

      «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 қыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құрастыру бойынша әдістеме бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Өндіріс және қоршаған орта статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:
      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
      2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;
      3) мемлекеттік тіркеуден өткен бұйрықты алған күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде баспа және электрондық түрде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін «Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;
      4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.
      3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Өндіріс және қоршаған орта статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.
      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ. К. Орынханов) жүктелсін.
      5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
      Ұлтттық экономика министрлігі
      Статистика комитетінің төрағасы             Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы 
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитеті төрағасының
2016 жылғы 11 қазандағы 
№ 237 бұйрығымен бекітілді

Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құрастыру бойынша әдістеме 1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құрастыру бойынша әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.
      2. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін жыл сайынғы құрастыру кезінде қолданады.
      Әдістеме ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру нысанын, жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың деректері, әкімшілік деректер және сарапшылық бағалау негізінде теңгерімдердің жекелеген баптарын есептеу ерекшеліктерін белгілейді.
      3. Әдістеме Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық кеңесінің «ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің маңызды азық-түлік түрлерінің бірлескен теңгерімдерін есептеу және олардың нысандары әдістемесінде» (2012 жыл) (бұдан әрі – ТМД әдістемесі) және «ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің маңызды азық-түлік түрлерінің теңгерімдерін қалыптастыру тәртібі туралы ережесінде» (2013 жыл) баяндалған ұсынымдары ескеріле отырып әзірленді.
      4. Осы Әдістемеде мынадай ұғымдар және анықтамалар қолданылады:
      1) азық-түлік мақсаттарында қайта өңдеу – туынды тағам өнімдерін өндіру үшін пайдаланылатын өнімдер саны;
      2) ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдері – ауыл шаруашылығы өнімдерінің, шикізаттың және азық-түліктің негізгі түрлерінің ресурстарын қалыптастырудың және оларды қолданудың көздерін сипаттайтын статистикалық көрсеткіштер жүйесі;
      3) қорлар – өндірушілердің, қайта өңдеушілердің, импорттаушылардың, экспорттаушылардың, көтерме және бөлшек сауданың өзге де кәсіпорындарының, көлік және қойма кәсіпорындарының, жұртшылық шаруашылықтарының есепті жылдың басындағы және соңындағы қалдығы;
      4) өндірістік тұтыну – ішкі пайдалануға (егістік мақсаттарға, мал мен құсты азықтандыруға, төл суаруға, инкубацияға) жұмсалған өнімдердің шығыстары;
      5) өндіріс – сату үшін, сондай-ақ өндірушілердің жеке өндірістік немесе түпкілікті тұтынуына арналған өндірілген өнім көлемі;
      6) өзге де өнеркәсіптік пайдалану – қайта өңдеуге азық-түліктік емес мақсатқа берілген, сондай-ақ ғылыми-зерттеу және басқа да мақсаттар үшін қолданылатын өнімдер көлемі;
      7) шығындар – тасымалдау, қайта өңдеу, сақтау немесе орау барысындағы бүлінудің нәтижесінде өткізуден алынып тасталған және тұтыну үшін жарамсыз болып танылған өнімдердің саны;
      8) халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы – есептік жылы барлық түрде тағамға тұтынылған өнімдердің есептік саны.

2-тарау. Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін қалыптастыру тәртібі

      5. Ауыл шаруашылығының негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдері (бұдан әрі – теңгерімдер) жыл сайын күнтізбелік жылға жалпы Қазақстан Республикасы бойынша құрастырылады.
      6. Теңгерімдерді құрастыру кезінде жалпымемлекеттік және ведомстволық статистикалық байқаулар нәтижелері бойынша алынған деректер, әкімшілік дереккөздердің мәліметтері, сарапшылық бағалар және экономикалық есептеулер ақпараттық база болып табылады.
      7. Теңгерімдер келесі өнім топтары бойынша есептеледі:
      астық;
      қайта өңделген астық өнімдері;
      картоп және оны қайта өңдеу өнімдері;
      көкөністер, бақша дақылдары және оларды қайта өңдеу өнімдері;
      жемістер, жүзім және оларды қайта өңдеу өнімдері;
      қант қызылшасы;
      күнбағыс тұқымдары;
      ет және ет өнімдері;
      сүт және сүт өнімдері;
      жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері;
      қант;
      өсімдік майы және құрамында майы бар өнімдер;
      балық және балық өнімдері.
      Жоғарыда көрсетілген барлық өнім топтары бойынша теңгерімдер мың тоннамен, жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінен басқа, олар миллион данамен құрастырылады.
      8. Әрбір теңгерім екі бөлікке топтастырылған жекелеген жеке теңгерім баптарынан тұрады: ресурстық және бөлетін. Ресурстық бөлікте негізгі кіріс көздері көрсетіледі. Бөлетін бөлігінде негізгі пайдалану бағыттары көрсетіледі. Теңгерім баптарының тізбесі осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген.
      Ауыл шаруашылығының жекелеген өнімдеріне теңгерімнің кейбір баптары қалыптастырылмайды.
      Ауыл шаруашылығы негізгі өнімдерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін есептеу тәртібі осы Әдістемеге 2-қосымшада келтірілген.

3-тарау. Теңгерімдердің жеке баптарын қалыптастыру ерекшеліктері

      9. «Жыл басына қорлар» және «Жыл соңына қорлар» баптарын қалыптастыру кезінде ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде, қайта өңдеу кәсіпорындарындағы, сауда және басқа ұйымдардағы ауыл шаруашылығы шикізаты және шикізатқа қайта есептелген қайта өңдеу өнімдері түріндегі өнім қорлары ескеріледі, сондай-ақ халықтағы қорлар бағаланады. Осы бапты қалыптастыру кезінде қолда бар жалпымемлекеттік және ведомстволық статистикалық деректер және әкімшілік деректер, сондай-ақ сарапшылық бағалар қолданылады. Есепті жыл басындағы қорлар өткен жылдың соңындағы қорларға тең.
      10. «Өндіріс» бабы келесі статистикалық деректерден қалыптастырылады:
      астық теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы дәнді және бұршақты дақылдарды жалпы жинау (тазалағаннан кейінгі салмақта);
      қайта өңделген астық өнімдерінің теңгерімі бойынша – ұн және жарма өндірісі;
      картоп және оны қайта өңдеу өнімдерінің теңгерімі  бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы картопты жалпы жинау;
      көкөністер, бақша дақылдары және оларды қайта өңдеу өнімдерінің теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы көкөніс және бақша дақылдарын жалпы жинау;
      жемістер, жүзім және оларды қайта өңдеу өнімдерінің теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы шекілдеуікті және дәнекті дақылдарды, жүзімді, цитрусты және жидекті дақылдары, жаңғақтарды жалпы жинау;
      қант қызылшасының теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы қант қызылшасын жалпы жинау (тазалағаннан кейінгі салмақта);
      күнбағыс тұқымдарының теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы күнбағыс тұқымдарын жалпы жинау (тазалағаннан кейінгі салмақта);
      ет және ет өнімдерінің теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы мал мен құстың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (сойыс салмақта);
      сүт және сүт өнімдерінің теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы сауылған сүттің барлық түрлері;
      жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінің теңгерімі бойынша – шаруашылықтың барлық санаттарындағы жұмыртқаның барлық түрлерінің өндірісі;
      қант теңгерімі бойынша – қант өндірісі;
      өсімдік майы және құрамында майы бар өнімдерінің теңгерімі бойынша – өсімдік майының өндірісі;
      балық және балық өнімдерінің теңгерімі бойынша – балық және басқа су жануарларын аулау.
      11. «Импорт» бабында елге шет елдерден әкелінген, осы Әдістемеге 3-қосымшада келтірілген тиісті азық-түлік түрлерінің теңгерімінде «Импорт» және «Экспорт» баптарын есептеу үшін жекелеген өнім түрлерінің тізбесіне сәйкес барлық өнімдер түрлері есепке алынады.
      Импорттық өнімдер шикізат немесе шикізатқа қайта есептелген қайта өңдеу өнімдері түріндегі ескеріледі. Қайта өңдеу өнімдерін бастапқы өнімге қайта есептеу осы Әдістемеге 4-қосымшада келтірілген Қазақстан Республикасында қолданылатын негізгі азық-түлік өнімдерін бастапқы өнімге ауыстыру коэффициенттерін қолдану арқылы жүргізіледі. Бапты қалыптастыру кезінде әкімшілік деректер, жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың деректері қолданылады.
      Осы бапты есептеу кезінде Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінен өнімді әкелу туралы ақпарат қосымша қалыптастырылады.
      12. «Өндірістік тұтыну» бабында ішкі шаруашылық қажеттіліктерге пайдаланылған өнімнің көлемі көрсетіледі, мысалы: тұқымға, мал мен құс азығына; сүтті төлді суаруға қолдану; құс басын жаңғыртуға арналған жұмыртқа шығыны.
      Ауыл шаруашылығы дақылдарының егістік мақсаттарға шығысы туралы деректерді есептеу кезінде осы дақылдардың егістік алқабы және жекелеген түрлерінің 1 гектарға орташа себу нормасы туралы статистикалық деректер қолданылады. Дәнді және бұршақ дақылдары үшін себу нормасы гектарына 1-2 центнер, картоп үшін гектарына шамамен 30-35 центнер, көкөніс және бақша дақылдары үшін гектарына шамамен 2-2,5 центнер.
      Ауыл шаруашылығы өнімдерін мал мен құстың азығына пайдалану кезінде жыл басына және соңына ауыл шаруашылығы малдарының басы туралы (төлді бөлумен ірі қара мал, жылқы, түйе, қой мен ешкі, шошқа және құс) ресми статистикалық деректер қолданылады, олардың негізінде орташа жылдық мал басы есептеледі. Осы Әдістемеге 5-қосымшада келтірілген мал мен құсты шартты мал басына ауыстыру коэффициенттерін пайдалану арқылы мал мен құстың жекелеген түрлерінің орташа жылдық басы шартты мал басына қайта есептеледі. Содан кейін ауыл шаруашылығы өнімдерін бір шартты басқа мал азығына тұтынудың зоотехникалық нормаларын қолданумен өндірістік тұтыну анықталады. Шартты бір мал басына есептегенде мал азығына шығындаудың жылдық нормасы дәнді және бұршақ дақылдары үшін – 320-400 кг, астықты қайта өңдеу өнімдері үшін – 40-42 кг, картоп үшін – 100-115 кг, көкөніс және бұршақ дақылдары үшін 25-30 кг қабылданады. Астық теңгерімінің барлық баптарын қайта есептегеннен кейін бөлінбеген көлем пайда болған кезде осы бап теңгерімдеуші ретінде қолданысқа енеді және бір жағынан қолда бар ресурстармен және екінші жағынан қолданылатын баптар арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі.
      Сүт және сүт өнімдері теңгерімінде «Өндірістік тұтыну» бабын қалыптастыру кезінде жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың деректері және төлді сүтпен суаруға жұмсалған шығын туралы есептік деректер қолданылады.
      Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері теңгерімінде инкубацияға жұмсалған жұмыртқа және мал азығына жұмсалған шығыны соңғы жылдардағы осындай жұмыртқалардың жалпы ресурстағы үлесі туралы серпіні бойынша есептеледі. Сонымен қатар бар болған жағдайда деректердің басқа да дереккөздері пайдаланылады.
      Күнбағыстың тұқымдары, қант қызылшасы, балық және балық өнімдерінің теңгерімдерінде өндірістік тұтыну соңғы жылдардағы жалпы ресурстағы үлесі туралы серпіні бойынша есептеледі. Сонымен қатар бар болған жағдайда деректердің басқа да дереккөздері пайдаланылады.
      13. «Азық-түлік мақсатына қайта өңдеу» бабы астық, күнбағыс және қант қызылшасы үшін есептеледі. Бапты қалыптастыру үшін жоғарыда көрсетілген шикізаты бар өнімдерді өндіру туралы өнеркәсіп статистикасының деректері және осы Әдістемеге 4-қосымшада келтірілген Қазақстан Республикасында қолданылатын негізгі азық-түлік өнімдерін бастапқы өнімге ауыстыру коэффициенттері қолданылады. Астық теңгерімі үшін ұн, жарма және күріш өндірісі бойынша деректер қолданылады. Күнбағыстың тұқымдары теңгерімі үшін күнбағыс майы өндірісі бойынша деректер қолданылады. Қант қызылшасы теңгерімінде осы бап теңгерімдеуші болып табылады және бір жағынан қолда бар ресурстармен және екінші жағынан өндірістік тұтыну, шығын және экспорттың арасындағы айырмашылық ретінде есептеледі. Күнбағыстың тұқымдары теңгерімінде бөлінбеген көлемдер пайда болған жағдайда осы бап сондай-ақ теңгерімдеуші ретінде қолданысқа енеді.
      14. «Өзге де өнеркәсіптік пайдалану» бабында ауыл шаруашылығы өнімдерінің азық-түліктік емес өндірістік өнімдерге өндіріс шығысы бойынша деректер көрсетіледі, мысалы: уыт, спирт, сыра, биоэтанол, шарап, жануарларға арналған азықтар, медициналық препараттар. Осы бапта сондай-ақ ғылыми-зерттеу және басқа мақсаттарға қолдану ескеріледі. Бапты қалыптастыру кезінде сәйкес шикізаты бар өнімдерді өндіру туралы өнеркәсіп статистикасының деректері және осы Әдістемеге 4-қосымшада келтірілген Қазақстан Республикасында қолданылатын негізгі азық-түлік өнімдерін бастапқы өнімге ауыстыру коэффициенттері қолданылады. Бап бойынша деректер болмаған кезде жалпы ресурстарда өзге өнеркәсіптік қолданудың үлесі туралы қалыптасқан соңғы жылдар серпіні бойынша бағаланады.
      15. «Шығындар» бабы бойынша өндірістен сатуға дейінгі барлық кезеңдердегі тасымалдау және сақтау кезінде өнімнің шығыны көрсетіледі. Бұл ретте, осы бапқа өндірістік үдерістің әртүрлі кезеңдерінде пайда болатын және өндіріс үдерісінің ажырамас бөлігі болып табылатын шығындар қосылмайды, мысалы: шаруашылықта астықты бастыру, желпу және кептіру, оны егіннің, ұнтақтағыш, кептіргіш, амбар немесе қойма арасында тасымалдау «Шығындар» бабына қосылмайды. Осы бап бойынша көлемдер, әдетте, ресурстардағы шығынның үлес салмағының көп жылдан бері қалыптасқан серпіні бойынша бағаланады. Бұл бапты теңгерімдеуші ретінде пайдалануға рұқсат етіледі.
      16. «Экспорт» бабында елге шет елдерден әкелінген, осы Әдістемеге  3-қосымшада келтірілген тиісті өнімдер түрлерінің теңгерімінде «Импорт» және «Экспорт» баптарын есептеу үшін жеке өнім түрлерінің тізіміне сәйкес барлық өнімдер түрлері есепке алынады.
      Экспорттық өнімдер шикізат немесе шикізатқа қайта есептелген қайта өңдеу өнімдері түріндегі өнімдердің барлық түрлері ескеріледі. Қайта өңдеу өнімдерін бастапқы өнімге қайта есептеу осы Әдістемеге 4-қосымшада келтірілген Қазақстан Республикасында қолданылатын негізгі азық-түлік өнімдерін бастапқы өнімге ауыстыру коэффициенттерін қолдану арқылы жүргізіледі. Бапты қалыптастыру кезінде әкімшілік деректер, жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың деректері қолданылады.
      Осы бапты есептеу кезінде Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінен өнімді әкелу туралы ақпарат қосымша қалыптастырылады.
      17. «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабында халықтың негізгі азық-түлік өнімдерін тұтынуының ықтимал көлемі көрсетіледі, шаруашылықтағы жеке өндіріс, бөлшек сауда желілерінде және қоғамдық тамақтану ұйымдарында, базарларда сатып алынған, сондай-ақ санаторлы-курорттық және сауықтыру ұйымдарында, сауықтыру лагерьлерінде және басқа әлеуметтік бағыттағы ұйымдарда тұтынған өнімдерін қоса.
      Бапта деректер бастапқы өнім бойынша, олардың қайта өңдеу өнімдері бойынша да көрсетіледі.
      Астық ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы дәнді және дәнді-бұршақ дақылдарын қамтиды. Тек қана жұртшылық шаруашылықтарында шикізат түрінде тұтынылған астық қосылады және қайта өңдеу түрінде (ұн, жарма, макарон және ұннан жасалған кондитерлік өнімдер) тұтынылған астық қосылмайды.
      Астықты қайта өңдеу өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы ұнға қайта есептелген келесі өнім түрлерін құрайды:
      ұн (бидай, бидай-қара бидай, жүгері және басқа да ұн), жарма (бидай, қарақұмық, арпа, сұлы, ұнтақ, жүгері, күріш және басқа да жармалар);
      нан және нан-тоқаш өнімдері (бидай, қара бидай және өзге де нан, білезік нан өнімдері, майқоспа нан-тоқаш өнімдері, кепкен нан, қытырлақ нан, бәліштер және басқалар);
      ұннан жасалған кондитер өнімдері;
      макарон өнімдері;
      тамақ қойыртпасы (дәнді негіздегі балалар тағамдарына арналған кепкен өнімдер, кекстерге арналған ұннан жасалған қоспа, ұнға аунатылған кепкен нан және өзгелері).
      Астық ресурстары мен пайдалану теңгерімі және қайта өңделген астық өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы бойынша алынған деректерді қосу арқылы «Нан және нан өнімдерін мүмкін болатын жеке тұтыну» көрсеткіші қалыптастырылады.
      Картоп және оны қайта өңдеу өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      жас картоп;
      жас картопқа қайта есептелген жартылай фабрикаттар (картоптан жасалған крекерлер, картоп үлпегі, картоп жармасы (құрғақ езбе), тілімдердегі және ши нанды қытырлақ картоп, картоптан жасалған тез мұздатылған өнімдер, картоп крахмалы).
      Көкөністер, бақша дақылдары және оларды қайта өңдеу өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      жас көкөніс және бақша дақылдары;
      көкөніс консервілері, шырындар, қызанақ өнімдері, шикізатқа қайта есептелген құрғақ және тез мұздатылған көкөністер;
      жас көкөністер мен бақша дақылдарына қайта есептелген ашытылған, маринадталған және тұздатылған көкөністер және бақша дақылдары.
      Жемістер, жүзім және оларды қайта өңдеу өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      жаңа жиналған шекілдеуікті, дәнекті, жаңғақ тұқымы, субтропикалық дақылдар, жидектер, цитрустылар және жүзім;
      жаңа жиналған түріне қайта есептелген қайта өңдеу өнімдері (жеміс консервілері, тосап, джем, құрғақ жеміс-жидектер, тез мұздатылған жемістер мен жидектер).
      Ет және ет өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      әртүрлі мал түрінің еттері (сиыр еті, шошқа еті, қой еті, ешкі еті, қоян еті, бұғы еті, жылқы еті, түйе еті, құс еті және еттің басқа түрлері);
      етке қайта есептелген шұжық өнімдері, ет және етті-өсімдікті консервілер, котлеттер, тұшпаралар, мұздатылған ет тағамдары және басқалар;
      бірінші санатты қосымша өнімдер (бауыр, ми, жүрек, ірі және ұсақ малдың ет-сүйек құйрықтары);
      екінші санатты қосымша өнімдер (беріш, асқазан, өкпе, бас, көкбауыр, желін және т.б.) нақты салмақта;
      шикі майға қайта есептелген малдың азықтық майы.
      Сүт және сүт өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      нақты салмақтағы сүттің барлық түрі;
      сүтке қайта есептелген сүт өнімдері (малдың сары майы), сүзбе ірімшікті қоса майлы ірімшік, ерітілген ірімшік, сүт консервілері, құрғақ сүт өнімдері, қоспасыз сүт өнімдері және өзгелер.
      Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      үй құсы жұмыртқасының барлық түрі;
      жұмыртқаға қайта есептелген жұмыртқа ұнтағы және уыздық.
      Қант ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      қант;
      қантқа қайта есептелген тамақ қойыртпасы (құрғақ киселдер, мусстар, желе, пудингтер, ұннан жасалған өнімдердің жартылай фабрикаттары, құрғақ балалар өнімдері);
      қантқа қайта есептелген, құрамында қанты бар кондитерлік өнімдер;
      қантқа қайта есептелген алкогольсіз сусындар (құрамында 10%-дан көп қант қосылған газдалған алкогольсіз сусындар, квас, шәрбат);
      қантқа қайта есептелген тосаптар, джемдер, жеміс-жидек консервілері және басқа өнімдер.
      Өсімдік майы және құрамында майы бар өнімдер ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      өсімдік майы;
      майға қайта есептелген маргарин, маргарин өнімі.
      Балық және балық өнімдері ресурстары мен пайдалану теңгерімінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы келесі өнім түрлерін құрайды:
      тірі балық, жаңа ауланға немесе салқындатылған, мұздатылған;
      балықтың жон еті және өзге де балық еті (тартылған етті қоса);
      балыққа қайта есептелген жаңа ауланған, салқындатылған, мұздатылған, кептірілген, тұзды немесе тұздық судағы тірі шаянтәрізділер;
      балыққа қайта есептелген жаңа ауланған, салқындатылған, мұздатылған, кептірілген, тұзды немесе тұздық судағы тірі су омыртқасыздары;
      балыққа қайта есептелген жаңа ауланған, салқындатылған, мұздатылған, кептірілген, тұзды немесе тұздық судағы шаянтәрізділер және су омыртқасыздардан бөлек тірі былқылдақ денелілер;
      балыққа қайта есептелген дайын немесе консервіленген балық;
      балыққа қайта есептелген балықтың уылдырықшаларынан жасалған бекіре балықтардың уылдырығы және оны алмастырушылар;
      балыққа қайта есептелген дайын немесе консервіленген шаянтәрізділер, су омыртқасыздары және өзге де былқылдақ денелілер.
      Ауыл шаруашылығы өнімдерінің көптеген түрлері теңгерімдерінде «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы теңгерімді болып саналады. Ол теңгерімнің барлық ресурстық баптарының және барлық шығыс баптарының арасындағы айырымы болып есептеледі және халықтың жан басына шаққандағы азық-түлік өнімдерін тұтынуды бағалау үшін қолданылады.
      18. Теңгерімнің ресурстық бөлігіндегі баптар қосындысы оның бөлініс бөлігіндегі баптар қосындысына тең болады. Теңгерімді бірқалыпқа келтіру мүмкіндігі болмаған кезде, ерекше жағдайларда статистикалық ауытқуды көрсету рұқсат етіледі.
      19. Қалыптастырылған теңгерімдер негізінде жан басына шаққандағы негізгі азық-түлік өнімдерінің мүмкін болатын тұтыну көрсеткіші анықталады, ол есепті жылы «Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы» бабы бойынша дәл сол жылғы орташа жылдық халық санына қатынасы ретінде есептеледі.
      Мүмкін болатын халықтың жан басына шаққандағы тұтынуының қалыптастырылған көрсеткішінің сапасын бағалау үшін үй шаруашылықтарын зерттеу статистикасының деректері бойынша тиісті азық-түлік тауарларын халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы туралы деректермен салыстырмалы талдау жүргізіледі.

Ауыл шаруашылығы негізгі 
өнімдерінің ресурстары мен
пайдалану теңгерімдерін 
құрастыру бойынша әдістемеге
1-қосымша    

Теңгерім баптарының тізбесі

      I. Ресурстар:

      Жыл басына қорлар
      Өндіріс
      Импорт

      II. Пайдалану:

      Өндірістік тұтыну
      соның ішінде:
      мал мен құстың мал азығына
      егістік мақсаттарға
      инкубацияға (жұмыртқа)
      Азық-түлік мақсаттарына қайта өңдеу
      Өзге де өнеркәсіптік пайдалану
      Шығындар
      Экспорт
      Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы
      Жыл соңына қорлар

Ауыл шаруашылығы негізгі 
өнімдерінің ресурстары мен
пайдалану теңгерімдерін  
құрастыру бойынша әдістемеге
2-қосымша           

Ауыл шаруашылығының негізгі өнімдерінің ресурстары мен
пайдалану теңгерімдерін есептеу тәртібі

Баптар атауы

Жол нөмірі

Деректер көздерін
есептеу тәртібі

Астық, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауыл шаруашылығы статистикасының деректері бойынша (тазаланғаннан кейінгі салмақта)

Импорт

03

кедендік статистика және өзара сауда статистикасының деректері бойынша

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну
соның ішінде:

05

= 06 жол + 07 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

мал мен құстың 1 шартты басына шаққандағы шығын нормасы бойынша сарапшылық бағалау

егістік мақсатына

07

егін алқабының 1 гектарына шаққандағы тұқым шығыны нормасы бойынша сарапшылық бағалау

Азық-түліктік мақсаттарда

қайта өңдеу

08

өнеркәсіп статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер

тиісті коэффициент бойынша астыққа қайта есептеледі

Өзге де өнеркәсіптік пайдалану

09

өнеркәсіп статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер

тиісті коэффициент бойынша астыққа қайта есептеледі

Шығындар

10

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

11

кедендік статистика және өзара сауда статистикасы деректері бойынша

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

12

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол – 09 жол –10 жол  – 11 жол – 14 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

13

12-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

14

ауыл шаруашылығы статистикасының деректері бойынша

Қайта өңделген астық өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс 

02

өнеркәсіп статистикасы деректері бойынша

Импорт 

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша ұнға қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

мал мен құстың 1 шартты басына шаққандағы шығын нормасы бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

07

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

08

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша ұнға қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

09

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 07 жол – 08 жол – 11 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

10

09-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

11

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп статистикасы, кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша ұнға қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Картоп және оны қайта өңдеу өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша картопқа қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол + 07 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

мал мен құстың 1 шартты басына шаққандағы шығын нормасы бойынша сарапшылық бағалау

егістік мақсатына

07

егін алқабының 1 гектарына шаққандағы тұқым шығыны нормасы бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

08

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

09

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша картопқа қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

10

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол – 09 жол – 12 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

11

10-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

12

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша картопқа қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Көкөністер, бақша дақылдары және оларды қайта өңдеу өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша көкөністер мен бақша дақылдарына қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол + 07 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

мал мен құстың 1 шартты басына шаққандағы шығын нормасы бойынша сарапшылық бағалау

егістік мақсатына

07

егін алқабының 1 гектарына шаққандағы тұқым шығыны нормасы бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

08

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт 

09

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша көкөністер мен бақша дақылдарына қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

10

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол – 09 жол – 12 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

11

10-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

12

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша көкөністер мен бақша дақылдарына қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Жемістер, жүзім және оларды қайта өңдеу өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс 

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша

Импорт 

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жемістер мен жүзімге қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өзге де өнеркәсіптік пайдалану

05

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

06

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт 

07

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жемістер мен жүзімге қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

08

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 06 жол – 07 жол – 10 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

09

08-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

10

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жемістер мен жүзімге қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Қант қызылшасы, мың тонна

I. Ресурстар:

Өндіріс

01

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша (өңдеуден кейінгі салмақта)

Импорт

02

кедендік статистика мен өзара сауда статистика деректері бойынша

Ресурстар, барлығы

03

= 01 жол + 02 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну
соның ішінде:

04

= 05 жол

мал мен құстың жем шөбіне

05

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Өндірістік тұтынуға қайта өңдеу

06

теңгерім бабы
= 03 жол – 04 жол – 07 жол – 08 жол

Шығындар

07

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт 

08

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша

Күнбағыс тұқымдары, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс 

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша (өңдеуден кейінгі салмақ та)

Импорт 

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол + 07 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

егістік мақсатына

07

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Азық-түліктік мақсаттарда қайта өңдеу

08

өнеркәсіп статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша күнбағыс тұқымдарына қайта есептеледі; сарапшылық бағалау рұқсат етіледі; теңгерімдеуші бап

Шығындар

09

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

10

кедендік статистика мен өзара сауда статистика деректері бойынша

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

11

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол – 09 жол – 10 жол – 13 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

12

11-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

13

ауылшаруашылық статистикасының деректері бойынша

Ет және ет өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша (сойыс салмақта)

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистика деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша етке қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өзге де өнеркәсіптік пайдалану

05

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

06

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

07

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша етке қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

08

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 06 жол – 07 жол – 10 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

09

08-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

10

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша етке қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Сүт және сүт өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша сүтке қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол

на корм скоту и птице

06

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша сарапшылық бағалау рұқсат етіледі

Өзге де өнеркәсіптік пайдалану

07

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

08

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт 

09

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша сүтке қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

10

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 07 жол – 08 жол – 09 жол – 12 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

11

10-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

12

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша сүтке қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері, млн. штук

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жұмытқаға қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну соның ішінде:

05

= 06 жол + 07 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

инкубацияға

07

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Шығындар

08

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт

09

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жұмытқаға қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

10

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол – 09 жол – 12 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, дана/жыл

11

10-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

12

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша жұмытқаға қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Қант, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс

02

өнеркәсіп статистикасының деректері бойынша

Импорт

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша қантқа қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Экспорт

05

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша қантқа қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

06

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, дана/жыл

07

06-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

08

өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша қантқа қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Өсімдік майы және құрамында майы бар өнімдер, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс 

02

өнеркәсіп статистикасы деректері бойынша

Импорт 

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистика деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша өсімдік майына қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Экспорт 

05

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша өсімдік майына қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтыну қоры

06

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 08 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

07

06-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға аударумен 

Жыл соңына қорлар

08

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша өсімдік майына қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Балық және балық өнімдері, мың тонна

I. Ресурстар:

Жыл басына қорлар

01

өткен жылғы теңгерімнен «Қорлар, жыл соңына» бабынан көшіріледі.

Өндіріс 

02

ауылшаруашылық статистикасы деректері бойынша, әкімшілік есеп, сарапшылық бағалау

Импорт 

03

кедендік статистика мен өзара сауда статистика деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша  балыққа қайта есептеледі

Ресурстар, барлығы

04

= 01 жол + 02 жол + 03 жол

II. Пайдалану:

Өндірістік тұтыну

соның ішінде:

05

= 06 жол

мал мен құстың жем шөбіне

06

өткен жылдардың серпіні бойынша ресурстардың бөлігі бойынша сарапшылық бағалау

Экспорт 

07

кедендік статистика мен өзара сауда статистикасының деректері бойынша, қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша  балыққа қайта есептеледі

Халықтың мүмкін болатын жеке тұтынуы

08

теңгерім бабы
= 04 жол – 05 жол – 07 жол – 10 жол

халықтың жан басына шаққандағы тұтынуы, кг/жыл

09

08-жолдағы деректердің халықтың орташа жылдық санына қатынасы, кг-ға ауыстырумен 

Жыл соңына қорлар

10

ауылшаруашылық статистикасы, өнеркәсіп, сауда статистикасының деректері бойынша; қайта өңделген өнімдер тиісті коэффициент бойынша  балыққа  қайта есептеледі; сарапшылық бағалау

Ауыл шаруашылығы негізгі
өнімдерінің ресурстары мен
пайдалану теңгерімдерін
құрастыру бойынша әдістемеге
3-қосымша 

«Импорт» және «Экспорт» баптарын азық-түліктің тиісті түрінің теңгерімінде есептеуге арналған өнімдердің жекелеген түрлерінің тізбесі

СЭҚТН1 коды

Айқындама атауы

Астық

1001

Бидай және меслин

1002

Қара бидай

1003

Арпа

1004

Сұлы

1005

Жүгері

1006

Күріш

1007

Құмай жүгері

1008

Қарақұмық, тары және субидайықтың тұқымдары; өзге де дақылдар

0708

аршылған немесе аршылмаған, жас немесе тоңазытылған бұршақ көкөнiстерi

0713

Кептiрiлген, аршылған, тұқымдық қауызынан тазартылған немесе тазартылмаған, уатылған немесе уатылмаған бұршақты көкөнiстер

Астықты қайта өңдеу өнімдері

1101

Бидай немесе қара бидай ұны

1102

Бидай немесе қара бидайдан басқа өзге де астық тұқымдастар дәндерiнен алынған ұн

1103

Жарма, ipi тартылған ұн және астық тұқымдастар дәндерінен алынған түйiршiктер

1104

Басқа да тәсiлдермен өңделген астық тұқымдастар дәндерi; (дән жармасы түріндегі немесе уатылған, тұтас, қабығынан аршылған, жанышталған үлпектерге қайта өңделген жаншылған астық тұқымдастар дәндері)

1107

Қуырылған немесе қуырылмаған уыт

1109

Құрғақ немесе дымқыл бидай  желімтегі

1902

Жылумен өңдеуге ұшыраған немесе ұшырамаған, ішінде салмасы бар (еттен немесе өзге де өнімдерден) немесе салмасы жоқ немесе басқа тәсілмен әзірленген  спагетти, макарон, кеспе, қысқа тілік кеспе, үзбендер, равиоли, каннеллони кускус және басқалар сияқты макарон өнімдері

1904

Дақылдар дәндерін немесе дақылдар өнiмдерiн қампайту немесе қуыру жолымен алынған дайын тамақ өнiмдерi (мысалы, жүгерi үлпектерi); дән немесе өзге де тәсілмен өңделген үлпек түріндегі өңделген дән

1905

Нан, ұннан жасалған кондитерлiк өнімдер, пирожныйлар, печенье және өзге де
нан-тоқаш өнiмдерi

Картоп және оны қайта өңдеу өнімдері

0701

Жаңа пiскен немесе тоңазытылған картоп

071010000

Шикi немесе суда немесе буда пiсiрiлген мұздатылған картоп

071290050

Тұтас немесе тілімделіп кесілген, бірақ одан арғы өңдеуге ұшырамаған картоп

1105

Майда немесе iрi тартылған ұн, картоп ұнтағы, үлпегі, түйiршiктерi

110813000

Картоп крахмалы

200410000

Картоп (2004 тауарлық айқындамасынан басқа «Сiрке суы немесе сiрке қышқылы қосылмай дайындалған немесе консервіленген, мұздатылған өзге де көкөнiстер»

200520000

Картоп (2005 тауарлық айқындамасынан басқа «Сiрке суы немесе сiрке қышқылы қосылмай дайындалған немесе консервіленген, мұздатылмаған өзге де көкөнiстер»

Көкөніс, бақша дақылдары және қайта өңдеу өнімдері

0702

Жаңа пiскен және тоңазытылған қызанақтар

0703

Басты пияз, шалот пиязы, сарымсақ, порей пиязы және жаңа піскен немесе тоңазытылған  өзге де пияз тектес көкөнiстер

0704

Қауданды қырыққабат, түрлi-түстi қырыққабат, кольраби, жас немесе тоңазытылған жапырақты қырыққабат

0705

Латук салаты және жаңа піскен және тоңазытылған цикорий

0706

Сәбiз, шалқан, асханалық қызылша, тамырлы балдыркөк, шомыр және өзге де ұқсас жеуге жарайтын жаңа піскен және тоңазытылған  тамырлы жемістер

0707

Жаңа піскен немесе тоңазытылған қиярлар және корнишондар

0709

Өзге де жас және тоңазытылған көкөнiстер

0710

Мұздатылған көкөністер (071010000 тауарлық айқындамасынан басқа (шикi немесе суда немесе буда пiсiрiлген)

0711

Қысқа уақытқа сақтау үшiн консервіленген, бірақ мұндай түрде тiкелей тамаққа пайдалануға жарамсыз түрдегi көкөнiстер

0712

Кептірілген, бiрақ одан арғы өңдеуге ұшырамаған көкөнiстер (071290050 тауарлық айқындамасынан басқа)

0807

Жаңа пiскен қауындар (қарбыздарды қоса алғанда) және папайя

200110000

Сірке суы қосылып әзірленген немесе консервіленген қиярлар мен корнишондар

200190300

Сірке суы қосылып әзірленген немесе консервіленген қант жүгерісі

200190500

Сірке суы немесе сірке қышқылы қосылып әзірленген немесе консервіленген саңырауқұлақтар

200190700

Сірке суы қосылып әзірленген немесе консервіленген тәтті бұрыш

200190970

Сірке суы қосылып әзірленген өзге де көкөністер

2002

Сірке суы немесе сірке қышқылы қосылмай әзірленген немесе консервіленген қызанақтар

2003

Сірке суы немесе сірке қышқылы қосылмай әзірленген немесе консервіленген саңырауқұлақтар мен трюфельдер

2004

Сiрке суы қосылмай дайындалған немесе консервіленген, мұздатылған (200410000 тауарлық айқындамасынан басқа) өзге де көкөнiстер

2005

Сірке суы қосылмай дайындалған немесе консервіленген, мұздатылмаған (200520000 тауарлық айқындамасынан басқа) өзге де көкөнiстер

200950000

Қызанақ шырыны

Жемістер, жүзімдер және қайта өңдеу өнімдері

0801

Кокос жаңғақтары, бразилиялық жаңғақтар және жаңа пiскен немесе кептiрiлген, қауызынан тазартылған немесе тазартылмаған, қабығымен немесе қабықсыз кешью жаңғақтары

0802

Өзге де жаңа пiскен немесе кептiрiлген, қауызынан тазартылған немесе тазартылмаған, қабығымен немесе қабықсыз жаңғақтар

0803

Плантайндарды қоса алғанда, жаңа піскен немесе кептірілген банандар

0804

Жаңа пiскен немесе кептiрiлген құрмалар, iнжiр, ананас, авокадо, гуайява, манго және мангостан немесе гарциния

0805

Жаңа пiскен немесе кептiрiлген цитрустардың жемістері

0806

Жаңа пiскен немесе кептiрiлген жүзiм

0808

Жаңа пiскен алмалар, алмұрттар және беже

0809

Жаңа пiскен өрiктер, шиелер және қызыл шие, шабдалы (шiрнелердi қоса алғанда), алхорылар және шомыр

0810

Жаңа піскен өзге де жемiстер

0811

Қайнаған суда немесе буда жылулық өңдеуге ұшыраған немесе ұшырамаған, қант немесе өзге де тәттілендіргіш заттар қосылған немесе қосылмаған, мұздатылған жемiстер мен жаңғақтар

0812

Қысқа мерзiмге арналып консервiленген, бiрақ мұндай түрде тікелей тамаққа пайдалануға жарамсыз жемiстер мен жаңғақтар

0813

0801 - 0806 тауарлық айқындамасы жемістерінен басқа кептiрiлген жемiстер; аталған топ жаңғақтарының немесе кептiрiлген жемiс ұрықтарының қоспалары

2006

Қант қосып консервіленген жемістер мен жаңғақтар

2007

Джемдер, жеміс-жидек желесі, мармеладтар, жеміс-жидек немесе жаңғақ пюресі, жылумен өңдеу, соның ішінде қант қосып немесе тәттілендіргіш заттар қосу жолымен алынған жеміс-жидек немесе жаңғақ пастасы

2008

Жеміс-жидектер, жаңғақтар және өсімдіктердің өзге де тәсілмен әзірленген немесе консервіленген, құрамында қант қоспалары немесе басқа да тәттілендіргіш заттар немесе спирт бар немесе жоқ басқа жерде аталмаған немесе енгізілмеген басқа да жеуге жарайтын бөліктері,

2009

Жеміс шырындары

Ет және ет өнімдері

0201

Ірі қара малдың жас немесе тоңазытылған еті

0202

Ірi қара малдың мұздатылған етi

0203

Жас тоңазытылған немесе мұздатылған шошқа еті

0204

Жас тоңазытылған немесе мұздатылған қой немесе ешкі еті

0205

Жылқылардың (жылқы еті), есектердiң, қашырлардың немесе қарта қашырлардың тоңазытылған немесе мұздатылған жас еті

0206

Ірі қара мал, шошқа, қой, ешкі, жылқылар, есектер, қашырлар мен қарта қашырлардың жас немесе тоңазытылған немесе мұздатылған тағамдық қосымша өнімдері

0207

Үй құсының (үй тауықтары, үйректер, қаздар, күрке тауықтар, мысыр тауықтары) жас тоңазытылған немесе мұздатылған еті және тағамдық қосымша өнімдері

0208

Өзге де жас немесе тоңазытылған ет және тағамдық қосымша өнімдері

0209

Арық еттен сылынып алынған, шыжғырылмаған немесе басқа тәсілмен алынбаған, жас, тоңазытылған, мұздатылған, тұздалған, тұздық судағы, кептірілген немесе ысталған шошқаның тоң майы мен үй құсының тоң майы

0210

Тұздалған, тұздық судағы, кептiрiлген немесе ысталған ет және тағамдық қосымша ет өнімдері; еттен немесе тағамдық қосымша өнімдерінен жасалған майда және ірі тартылған тағамдық ұн

1601

Шұжықтар және еттен, етті қосымша өнімдерден немесе қаннан жасалған осыған ұқсас өнімдер

1602

Еттен, етті қосымша өнімдерден немесе қаннан жасалған дайын немесе консервіленген өнімдер

Сүт және сүт өнімдері

0401

Қоюлатылмаған және қант немесе басқа да тәттiлендіргіш заттар қосылмаған сүт және кiлегей

0402

Қоюлатылған және қант немесе басқа да тәттiлендіргіш заттар қосылған сүт және кiлегей

0403

Шайқалған май, ұйыған сүт және кiлегей, йогурт, айран және  өзге де ферменттелген немесе ашытылған, қоюлатылған немесе  қоюлатылмаған, қант немесе басқа да тәттiлендіргіш заттар қосылған немесе қосылмаған, дәмдi-хош иiстi қоспалармен немесе қоспаларсыз сүт және кiлегей

0404

Қоюлатылған немесе қоюлатылмаған, қант немесе басқа да тәттілендіргіш заттар қосылған немесе қосылмаған сүт сарысуы; басқа жерде аталмаған немесе енгізілмеген, қант немесе басқа да тәттілендіргіш заттар қосылған немесе қосылмаған сүттің табиғи құрауыштарының өнімдері

0405

Сары май және сүттен дайындалатын өзге де тоң майлар мен майлар; сүт пасталары

0406

Ірімшік және сүзбе

2105

Балмұздақ және құрамында какао бар немесе какао жоқ тағамдық мұздың өзге де түрлері

Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдері

0407

Құстардың жас, консервіленген немесе пісірілген қабықты жұмыртқалары

0408

Құстардың қабықсыз, жас, кептiрiлген, буға немесе ыстық суға пiсiрiлген, пiшiнделген, мұздатылған немесе қант немесе басқа да тәттілендіргіш заттар қосылып немесе қосылмай басқа да тәсiлмен консервіленген жұмыртқалары мен сары уыздары

Қант

1701

Құрғақ немесе қызылша қант және  химиялық таза сахароза

1702

Өзге қанттар

1704

Қанттан жасалған кондитерлік өнімдер

1806

Шоколад

1905

Нан, ұннан жасалған кондитерлік өнімдер, пирожныйлар, печенье және өзге
нан-тоқаш және ұннан жасалған кондитерлік өнімдер

Өсімдік майы

1507

Соя майы

1508

Жер жаңғағының майы

1509

Зәйтүн майы

1510

Олардың тек зәйтүн жемісінен немесе зәйтүннен алынатын фракциялары

1511

Пальма майы

1512

Күнбағыс, мақсары немесе мақта майлары

1513

Кокос майы

1514

Рапс майы

1517

Маргарин

Ескертпе: барлық айқындамалар бойынша тек азықтық май есепке алынады.

Балық және балық өнімдері

0301

Тірі балық (030111000 және 030119000 тауарлық айқындамасынан басқа)

0302

0304 тауарлық айқындамасының балық сүбесi мен балықтың өзге де етiн қоспағанда, жас немесе тоңазытылған балық:

0303

0304 тауарлық айқындамасының балық сүбесi мен балық етiн қоспағанда мұздатылған балық

0304

Жас, тоңазытылған немесе мұздатылған балықтың сүбесi және балықтың өзге де етi (тартылған етті қоса алғанда)

0305

Кептiрiлген, тұздалған немесе тұздық судағы балық; ыстық немесе суықтай ысталған балық; тамаққа пайдалануға жарамды ұсақ немесе ipi тартылған балық ұны және түйiршiктерi

0306

Сауыттағы немесе сауытсыз, тiрi, жас, тоңазытылған, мұздатылған, кептiрiлген, тұздалған немесе тұздық судағы шаянтәрізділер; сауыттағы, буға немесе ыстық суға пiсiрiлген, тоңазытылған немесе тоңазытылмаған, мұздатылған, кептiрiлген, тұздалған немесе тұздық судағы шаянтәрізділер, ұн

0307

Бақалшықты немесе бақалшықсыз, тірі, жас, тоңазытылған, мұздатылған, кептірілген, тұздалған немесе тұздық судағы былқылдақ денелілер; шаянтәрізділер мен былқылдақ денелілердан ерекшеленетін тірі, жас, тоңазытылған, мұздатылған, кептірілген, тұздалған немесе тұздық судағы, өзге де су омыртқасыздары, тонког ұны

1604

Дайын немесе консервіленген балық; бекіре уылдырықтары мен оның балық уылдырықтарынан жасалған алмастырғыштары

1605

Дайын немесе консервіленген шаянтәрізділер, былқылдақ денелілер немесе өзге де су омыртқасыздары

      1СЭҚТН - мұнда және бұдан әрі "Сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасы".

Ауыл шаруашылығы негізгі  
өнімдерінің ресурстары мен 
пайдалану теңгерімдерін   
құрастыру бойынша әдістемеге 
4-қосымша       

Қазақстан Республикасында қолданылатын негізгі азық-түлік өнімдерін бастапқы өнімге ауыстыру коэффициенттері

Бастапқы өнім атауы

Түпкі өнім атауы

Түпкі өнімді бастапқы өнімге қайта есептеу коэффициенті

Астық

ұн

1,24

жарма

1

астықтан жасалған спирт

2,31

уыт және сыра

1,25

биоэтанол

3,6

ауыл шаруашылығы малдарына арналған жем

0,6-0,7

Ұн

бидай наны

0,718

қара бидай, қара бидай-бидай және өзге де нан

0,718

кепкен нан, кесіліп қуырылған нан, қытырлақ нан

0,718

қамыр

0,718

салмамен және салмасыз дайындалған және пайдаланар алдында жылумен өңдеуді қажет ететін қамыр өнімдері

0,718

ұннан жасалған кондитерлік өнімдер, торттар, тәтті тоқаштар, орамалар, печенье, вафли, пірәндіктер

0,508

балалар тағамына арналған ұннан жасалған тағамдық қоспалар

0,861

жарма және күріштен жасалған құрғақ таңертеңгі тамақтар

1,3

макарон өнімдері

1,03

тұшпара, варениктер, равиолдар және басқа да салмасы бар өнімдер

0,6

ұннан жасалған шығыс тәттілері

0,431

жарма

1

Жаңа жиналған картоп

кептірілген картоп

9,0

картоп крахмалы

10,0

картоп чипстары

4,0

жылдам дайындалатын картоп езбесі

8,5

картоптан жасалған аспаздық өнімдер және жартылай фабрикаттар

1

мұздатылған картоп

1,3

картоптан жасалған басқа да өнімдер

1

Жаңа жиналған көкөніс және бақша дақылдары

маринадталған көкөністер

1

томат пастасы

3,25

томат соусы

3,175

томат шырыны

1,64

балаларға және диеталық тамақтануға арналған көкөніс консервілері

1,25

консервіленген жасыл бұршақ және жүгері

1,3

басқа көкөніс консервілері

1,25

тұздалған көкөністер

1

кептірілген көкөністер

9,0

мұздатылған көкөністер

1,4


көкөніс сорпасы текшелері

0,4

сүр және кептірілген бақша дақылдары

2,6

көкөністен және бақша дақылдарынан жасалған басқа да өнімдер

1

Жаңа жиналған жемістер мен жидектер

жемістер мен жидектер шырындары

1,75

жүзім шырыны

1,8

нәрсулар және сусындар

0,75

балаларға және диеталық тамақтануға арналған консервілер

0,85

басқа да жеміс жидек консервілері

1,25

кептірілген жемістер

7,5

мұздатылған жемістер мен жидектер

1,3

джем, тосап, повидло

0,85

шәрбаттар

0,65

жемістер мен жидектерден басқа да өнімдер

1

Қант

құмшекер, шақпақ қант, қант ұнтағы

ұннан жасалған кондитерлік өнімдер, торттар, пирожныйлар, рулеттер, печенье, вафли, пряниктер

шоколад және шоколад өнімдері

кәмпиттердің барлық түрлері

тосап, джемдер, конфитюрлер, желе

жеміс-жидек консервілері

балалар тағамы арналған құрғақ өнімдер

алкогольсіз сусындар, барлығы

оның ішінде құрамында 10%-дан көп қанты бар

квас

шәрбат

1
 

0,508

0,45

0,45

0,45

0,12

0,139

1,032

1,072

0,474

7,192

Күнбағыс тұқымдары

күнбағыс майы

2,22-2,86

Ет

сиыр еті және бұзау еті

1

шабылған ет (сиыр еті)

1,3

шошқа еті, қой еті, ешкі еті, құс және басқа да жануарлардың еті

1

сүйегінен ажыратылған ет (шошқа еті)

1,2

тағамдық ет өнімдері

0,8

сүйексіз жартылай фабрикаттар, порциялы

1,6

ірі кесекті жартылай фабрикаттар және блоктар:



сиыр етінен

1,35

шошқа етінен

1,24

тез мұздатылған гарнирлі жартылай фабрикаттар

0,5

әртүрлі еттен және құс етінен жасалған сорпа жиынтықтары

0,6

тартылған таза ет

1,2

балқытылған тағамдық жануарлар майы

1,25

шикі жануарлар майы (шпиктен басқа)

1

шұжық өнімдері (орташа коэффициент)

1,37

пісірілген шұжықтар, сосискалар, сарделькалар

1,2

жартылай ысталған шұжықтар

1,7

пісірілген-ысталған шұжықтар

2,0

шикілей ысталған,  шикілей қақталған шұжықтар

2,5

кан және өкпе-бауыр шұжығы

0,7

ветчиналар

1,2

шикі шұжықтар

1,1

ет-котлеттері

0,75

ет өсімдік котлеттері

0,5

фрикаделькалар

1,0

тұшпара

0,6

ет консервілері

1,4

ет өсімдік консервілері

0,43

балаларға және диеталық тамақтануға арналған ет консервілері

1,2

шошқаның ысталған еті және тұздалған шпик

1,5

басқа да ет түрлерінен ысталған ет

1,7

сублимациялық кептірілген ет

9,7

еттен, құс және қосымша өнімдерден жасалған аспаздық өнімдер

0,4

еттен жасалған сорпалық текшелер

0,4

өзге де ет өнімдері

1,35

Сүт

қант немесе басқа да тәттілендіргіш заттар қосылмаған қойылтылмаған сүт және кілегей:


майлылығы 10%-дан кем

1

майлылығы 10% және одан артық

4,0

қант немесе басқа да тәттілендіргіш заттар қосылмаған қойылтылған сүт және кілегей

2,5

қаймақ

5,0

қоспасыз құрғақ сүт

7,3

құрғақ кілегей

12,2

балаларға және диеталық тамақтануға арналған құрғақ сүт қоспалары

6,5

майсу, айран, йогурт, қышқыл сүт өнімдері

1

сары май

22,0

сүзбе, сүзбе өнімдері

3,8

ірімшіктер (сүзбе және балқытылған ірімшікті қоспағанда)

9,8

балқытылған ірімшік

7,7

балмұздақ

3,0

Жұмыртқа

үй құсы жұмыртқасы

1

меланж

24,0

жұмыртқа ұнтағы

50,0

Өсімдік майы

өсімдік майы

1

майонез өнімдері

0,4

маргарин және басқа да өсімдік майы

0,4

Жас балық

тірі балық, жас, тоңазытылған, мұздатылған

1

балықтың жон еті және бөлінген балық

1,1

тұздалған және ысталған балық

1

кептірілген балық

3

қақталған балық

2

майдағы, қызанақ тұздығындағы табиғи балық консервілері

1,31

балықтың уылдырығы

1

балықтың жартылай фабрикаттары, тартылған балық

1

тоңазытылған, мұздатылған жас теңіз өнімдері,

1

консервіленген теңіз өнімдері

1,31

басқа да балық және теңіз өнімдері

1

Ауыл шаруашылығы негізгі 
өнімдерінің ресурстары мен
пайдалану теңгерімдерін
құрастыру бойынша әдістемеге
5-қосымша       

Мал мен құсты шартты мал басына ауыстыру коэффициенттері


Дәнді және бұршақты дақылдар үшін

Картоп, көкөніс және бақша дақылдары үшін

Ірі қара мал:



сиырлар, бұқалар, өгіздер

1

1

өзге де ірі қара мал

0,6

0,13

Барлық жастағы шошқалар

0,3

0,23

Барлық жастағы қой мен ешкі

0,1

х

Барлық жастағы жылқылар және жылқы тектес жануарлар

1

0,05

Барлық жастағы түйелер

1

х

Үй құстары

0,02

х

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады