ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз
Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік Кодексінің 176-1-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Негізгі қуатқа тең қол жеткізу қағидалары бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің (бұдан әрі – Агенттік) Бәсекелестікті құқықтық реттеу басқармасы заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Агенттіктің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Агенттік төрағасының орынбасарына жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
| Төраға | С. Жумангарин |
| Қазақстан Республикасының Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Төрағасы 2022 жылғы 13 маусымдағы № 15 бұйрығымен бекітілген |
Негізгі қуатқа тең қол жеткізу қағидалары
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Негізгі қуатқа тең қол жеткізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 176-1-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және нарық субъектілеріне негізгі қуатқа тең қол жеткізуді беру тәртібін айқындайды.
2. Қағидаларда мынадай ұғымдар қолданылады:
1) негізгі қуат – үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінің (бұдан әрі – негізгі қуат иесі) оларға қол жеткізбей, нарықтың басқа субъектілері тиісті немесе сабақтас тауар нарығында тауар өндіруді және (немесе) өткізуді жүзеге асыра алмайтын тауары, инфрақұрылым объектісі;
2) тауар – азаматтық айналым объектісі болып табылатын тауар, жұмыс, көрсетілетін қызмет.
3. Негізгі қуатқа қол жеткізу нарықтық шарттарда беріледі.
4. Кодекстің 174-бабына сәйкес негізгі қуатқа тең қол жеткізуді бермеу Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 159-бабының 3-1-бөлігінде белгіленген жауаптылыққа әкеп соғатын үстем немесе монополиялық жағдайды теріс пайдалану болып табылады
4-1. Тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне жүргізілген талдау шеңберінде негізгі қуат анықталған жағдайда, монополияға қарсы орган өзінің интернет-ресурсында тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне жүргізілген талдау нәтижелері бойынша қорытындыны (бұдан әрі - қорытынды) және негізгі қуат иелерінің тізбесін (бұдан әрі - тізбе) орналастырады.
Тізбе тауар нарығының, нарық субъектісінің, негізгі қуат иеленушінің толық атауын қамтиды.
Ескерту. Қағида 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.4-2. Қорытынды мен тізбе орналастырылған күннен бастап күнтізбелік бес күн ішінде монополияға қарсы орган нарық субъектісіне оны негізгі қуаттың иесі деп тану туралы жазбаша хабарлама жібереді.
Ескерту. Қағида 4-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.4-3. Негізгі қуат иесі хабарламаны алған күннен бастап күнтізбелік алпыс күн өткен соң өзінің қызметін осы Қағидалардың талаптарына сәйкес келтіреді.
Ескерту. Қағида 4-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.4-4. Қосымша уақыт шығындары қажет болған жағдайда, негізгі қуат иесі осы Қағидалардың 4-3-тармағында көрсетілген мерзімді ұзарту туралы дәлелді өтінішпен монополияға қарсы органға жүгінуге құқылы.
Ескерту. Қағида 4-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.4-5. Мерзімді ұзарту туралы немесе ұзартудан бас тарту туралы шешімді монополияға қарсы орган дәлелді өтінішті алған сәттен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қабылдайды.
Қосымша ақпарат алу қажет болған жағдайда, монополияға қарсы орган дәлелді өтінішті қарау мерзімін, негізгі қуат иесіне дәлелді өтініш тоқтатыла тұрған күннен бастап күнтізбелік бес күн ішінде хабарлай отырып, бірақ күнтізбелік он күннен аспайтын мерзімге тоқтата тұрады.
Ескерту. Қағида 4-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.2-тарау. Негізгі қуатқа тең қол жеткізуді ұсыну тәртібі
5. Негізгі қуатқа тең қол жеткізуді қамтамасыз ету мынадай реттілікпен жүзеге асырылады:
1) нарық субъектісінің негізгі қуатқа қол жеткізуді ұсыну туралы өтінімді (бұдан әрі – өтінім) негізгі қуатқа иеленушіге ұсынуы;
2) негізгі қуат иесінің өтінімді қарауы;
3) негізгі қуат иесінің өтінімді қарау нәтижесін беруі;
4) шарт жасасу.
6. Негізгі қуат иелері жыл сайын өтінімдерді қабылдау басталғанға дейін 2 (екі) айдан кешіктірмей өзінің интернет-ресурсында пошталық мекенжайын, электрондық поштасының мекенжайын, сондай-ақ өтінімдерді қабылдауға жауапты адамның (адамдардың) байланыс деректерін көрсете отырып, өтінімдерді қабылдау кестесін (бұдан әрі – кесте) орналастырады.
Негізгі қуат иеленушіде интернет-ресурс болмаған кезде ақпарат монополияға қарсы органның интернет-ресурсында орналастырылады.
Өтінімдерді қабылдау мерзімі кемінде бір айды құрайды.
7. Негізгі қуатқа қол жеткізу үшін нарық субъектісі негізгі қуатты иеленушіге нарық субъектісі сұратқан қол жеткізуді ұсынудың елеулі шарттары көрсетілетін қағаз немесе электрондық нысандағы өтінімді жібереді.
8. Өтінімді негізгі қуатқа қол жеткізудің мәлімделген шарттарына қарамастан негізгі қуат иесі қабылдайды.
9. Өтінімдерді қабылдауды және оларды қарау нәтижелерін беруді негізгі қуат иесі тиісінше қағаз немесе электрондық нысанда жүзеге асырады..
10. Кестеге сәйкес берілген өтінімдерді негізгі қуат иесі басымдылықтың кему тәртібімен қарайды:
1) басқа тауарды өндіру және (немесе) өткізу үшін негізгі қуатты пайдаланатын нарық субъектілерінің өтінімдері;
2) тиісті негізгі қуат үшін сақтау инфрақұрылымы бар нарық субъектілерінің өтінімдері;
3) нарықтың өзге субъектілерінің өтінімдері.
Кестеден тыс берілген өтінімдер келіп түскен күні мен уақытына сәйкес кезектілік бойынша қаралады.
11. Негізгі қуат иесі кестеге сәйкес берілген өтінімдерді, өтінімдерді қабылдау мерзімі аяқталғаннан кейін күнтізбелік отыз күн ішінде қарайды.
Кестеден тыс берілген өтінімдерді негізгі қуат иесі олар келіп түскен күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қарайды.
12. Негізгі қуат иесі қарау нәтижелері бойынша мынадай:
1) нарық субъектісінің өтінімін ол сұратқан шарттарда қанағаттандыру туралы;
2) негізгі қуат иесі ұсынатын шарттарда негізгі қуатқа қол жеткізуді ұсыну туралы;
3) бас тарту себебін негіздей отырып, өтінімді қанағаттандырудан бас тарту туралы шешімдердің бірін қабылдайды.
13. Егер кестеге сәйкес берілген өтінімдерді қанағаттандыру үшін негізгі қуаттың бос көлемі жеткіліксіз болса, өтінімдер сұралып отырған көлемге барабар, бірақ нарықтың бір субъектісіне негізгі қуаттың жалпы көлемінің 50 (елу) пайызынан аспайтын қанағаттандырылады.
14. Осы Қағидалардың 12-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген жағдайда, сондай-ақ нарық субъектісі мен негізгі қуатты иеленуші арасында негізгі қуатқа қол жеткізу шарттары бойынша келісімге қол жеткізілген кезде олардың арасында тиісті шарт жасалады.
Шарт қоса алғанда бір жылға дейінгі мерзімге жасалады.
15. Өтінімді қанағаттандырудан бас тарту үшін негіздер:
1) негізгі қуаттың бос көлемінің болмауы;
2) қол жеткізуді ұсыну үшін қажетті инфрақұрылымның немесе өзге де мүліктің болмауы.
16. Осы Қағидалардың 15-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген жағдайда, бас тарту себебінің негіздемесінен басқа, өтінімді қанағаттандырудан бас тарту туралы хабарламаға техникалық шарттар да қоса беріледі.
Техникалық шарттар орындалған кезде нарық субъектісі қайтадан өтінім береді.
17. Бас тартумен келіспеген жағдайда, нарық субъектісі өтінімді және бас тарту туралы хабарламаны қоса бере отырып, бас тартудың негізділігін анықтау үшін монополияға қарсы органға не сотқа жүгінеді.
18. Монополияға қарсы орган нарық субъектісі өтінішінің нәтижелері бойынша негізгі қуат иесінің бас тартуы негізділігінің расталғаны туралы хабарлайды не Кодекске сәйкес шаралар қабылдайды, бұл туралы нарық субъектісін хабардар етеді.
Егер нарық субъектісінің өтінішін қарау нәтижелері бойынша монополияға қарсы орган негізгі қуатқа тең қол жеткізуді ұсынбаудан көрінетін негізгі қуат иесінің өзінің үстем немесе монополиялық жағдайын теріс пайдалану белгілерін анықтаса, нарық субъектісі қайтадан өтінім береді.
2-1-тарау. Электр энергиясын орталықтандырылмаған сатып алу-сату нарығында негізгі қуатқа тең қол жеткізуді қамтамасыз етудің ерекшеліктері
Ескерту. Қағида 2-1-тараумен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 11.05.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
18-1. Электр энергиясын орталықтандырылмаған сатып алу-сату нарығындағы негізгі қуаттың иелері тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайға ие энергия өндіруші ұйымдар (бұдан әрі – ЭӨҰ) болып табылады.
18-2. Негізгі қуат иесі өзінің интернет-ресурсында және монополияға қарсы органда орналастырады:
негізгі қуат иесі әзірлейтін электр энергиясын орталықтандырылмаған сатып алу-сату нарығында сатып алу-сатудың Үлгілік шарты;
алдағы жеткізілім жылына ҚҚС-сыз 1 кВт*сағ үшін құны;
өтінімдерді қабылдау үшін ақпараттық жүйенің болуы және оған қол жеткізу тәртібі туралы ақпарат. Өтінімдерді электрондық пошта арқылы қабылдаған жағдайда оның нақты атауы мен мекенжайын көрсету қажет.
18-3. ЭӨҰ жыл сайын жоспарланатын кезеңнің алдындағы жылдың 31 қаңтарынан кешіктірмей өзінің және монополияға қарсы органның интернет-ресурсында келесі жылға шарт жасасу үшін қолда бар және резервтелген қуат туралы ақпаратты орналастырады.
18-4. Күнтізбелік жыл ішінде электр энергиясының көлемдерін бөлу процесін басқаруға заңды, ашық және жүйелі тәсілді қамтамасыз ету мақсатында ЭӨҰ жоспарланатын кезеңнің алдындағы жылдың 1 ақпанынан 31 мамырына дейін электр энергиясын сатып алушылардан өтінімдер қабылдайды.
18-5. Өтінімге келесі құжаттар кіреді:
1) резервтелетін қуатты ай сайын бөле отырып, электр энергиясын сатып алу ниеті көрсетілген электр энергиясын көтерме сатып алушының хаты;
2) электр қуатының жүктемені көтеруге дайындығын қамтамасыз ету жөніндегі қызметті көрсетуге бірыңғай сатып алушымен электр энергиясын көтерме сатып алушының шартының көшірмесі;
3) энергиямен жабдықтау мақсатында электр энергиясын сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензияның көшірмесі (энергиямен жабдықтаушы ұйымдар үшін);
4) мәлімделген іріктеу нүктелеріне байланысты өңірлік және (немесе) ұлттық деңгейдегі электр желілерін пайдаланатын энергия беруші ұйыммен электр энергиясын беру жөніндегі қызметтерді көрсетуге арналған шарттың немесе ниет хаттамасының көшірмесі.
Осы тармақтың 4) тармақшасының талабы ЭӨҰ шиналарына тікелей қосылған тұтынушылардың өтінімдеріне қолданылмайды.
18-6. Сатып алушылардың өтінімдері негізінде ЭӨҰ жоспарланатын кезеңнің алдындағы жылдың 25 маусымынан кешіктірмей алдағы күнтізбелік жылға электр энергиясын босату жоспарын бекітеді.
18-7. Осы Қағидалардың 18-4-тармағында көрсетілген кезеңде берілген өтінімдер басымдылықтың кему тәртібімен ЭӨҰ-мен қаралады:
1) ЭӨҰ тұлғалар тобының құрамына кіретін электр энергиясының көтерме сауда нарығының тұтынушылары;
2) ЭӨҰ шиналарына және (немесе) өңірлік электр беру желілеріне қосылған тікелей тұтынушылар;
3) Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын стратегиялық тауар ретінде пайдаланатын тұтынушылар;
4) тұрмыстық тұтынушыларға олар үшін расталған көлемдер шегінде электр энергиясын өткізетін энергиямен жабдықтаушы ұйымдар;
5) өзге де энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен электр энергиясының көтерме сауда нарығының тұтынушылары.
18-8. ЭӨҰ бекіткен электр энергиясын босату жоспарының негізінде ЭӨҰ мен сатып алушылар арасында жоспарланған кезеңге бір жылға электр энергиясын сатып алу-сату шарты жасалады, ол Үлгілік шартқа сәйкес келуі тиіс.
Қателерді түзетуді қоспағанда, Үлгілік шартты өзгерту бұл туралы сатып алушыларға хабарланған сәттен бастап 1 айдан ерте емес уақытта негізгі қуат иеленушінің және монополияға қарсы органның интернет-ресурста орналастыру арқылы жүзеге асырылады.
Үлгілік шарттың бұрынғы редакциялары қарау үшін көпшілікке қолжетімді болуы тиіс.
18-9. ЭӨҰ шартын жасасудан бас тарту немесе жалтару, электр энергиясын өндіруді қысқарту не тоқтату мынадай жағдайларда:
1) жүйелік оператор растаған ЭӨҰ сатып алушы жүгінген сәтте электр энергиясын өндірудің, берудің техникалық мүмкіндігінің болмауы;
2) жүйелік операторға шарттық көлем (реттеу диапазоны) шамасына қуатты реттеу бойынша қызметтер көрсету;
3) тиісті адамдар тобының тізіліміне енгізілген тұтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін қолда бар қуаттың он пайызынан аспайтын мөлшерде электр қуаты резервінің қажетті шамасын ұстап тұру;
4) Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 ақпандағы № 106 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10531 болып тіркелген) бекітілген электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларының талаптарына сәйкес өтінім беру сәтінде сатып алушының төлем қабілеттілігін растамаған жағдайда негізделген деп есептеледі.
18-10. Осы тарауда реттелмеген өзге де мәселелер осы Қағидалардың 1, 2 және 3-тарауларының ережелерімен регламенттеледі.
2-2-тарау. Тікелей жеткізу шеңберінде, тауар биржаларынан тыс (бензин, авиациялық және дизель отыны) мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін бастапқы көтерме саудада өткізу тауар нарықтарында негізгі қуатқа тең қолжетімділікті ұсыну ерекшеліктері
Ескерту. Қағида 2-2-тараумен толықтырылды - ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Төрағасының 26.06.2023 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
18-11. Тікелей жеткізу шеңберінде мұнай өнімдерінің жекелеген түрлерін (бензин, авиациялық және дизель отыны) (бұдан әрі - мұнай өнімдері) (бұдан әрі – мұнай өнімдерінің тауар нарығы) бастапқы көтерме саудада өткізу тауар нарықтарында негізгі қуаттың иесі болып мұнай өнімдерін өндіруші, мұнай жеткізуші және (немесе) одан әрі өткізу мақсаттары үшін үстем немесе монополиялық жағдайға ие импорттаушы танылуы мүмкін.
18-12. Негізгі қуат иесі өзінің интернет-ресурсында:
мұнай өнімдерін немесе мұнай өнімдерінің әрбір түрін жеке сатып алу-сатудың Үлгілік шартын (бұдан әрі – Үлгілік шарт);
қосылған құн салығынсыз жеткізудің алдағы айына мұнай өнімі бірлігінің бағасын, сондай-ақ мұнай өнімдерін жеткізу құнын;
шарт жасасуға өтінімдерді (бұдан әрі – өтінім) қабылдау үшін ақпараттық жүйенің және мұнай өнімдеріне қолжетімдік алу тәртібінің болуы туралы ақпаратты орналастырады.
Өтінімдерді электрондық пошта арқылы қабылдаған жағдайда нарық субъектісінің нақты атауы мен мекенжайы көрсетіледі.
18-13. Негізгі қуат иесі Үлгілік шартқа сәйкес нарық субъектісімен шарт жасасады.
Үлгілік шарт, оның ішінде енгізілген өзгерістер мен толықтырулар негізгі қуат иесінің интернет-ресурсында орналастырылады.
Қажет болған жағдайда, негізгі қуат иесі Үлгілік шартқа, қателер мен жаңсақ жазуды түзетуді қоспағанда, алдағы өзгерістер мен толықтырулар туралы өзінің интернет-ресурсында хабарлама жариялаған сәттен бастап күнтізбелік отыз күн бұрын өзгерістер мен толықтырулар енгізеді.
18-14. Мұнай өнімдерін сатып алу-сату шарты (бұдан әрі - шарт) қоса алғанда бір айға дейінгі мерзімге жасалады.
18-15. Шарт жасасуға өтінімдерді (бұдан әрі – өтінім) негізгі қуат иесі жеткізу айының алдындағы айдың 1-ден 20-на дейінгі кезеңде қабылдайды.
Өтінімдер мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті орган бекітетін Мұнай өнімдерін жеткізу жоспарын алғаннан кейін, бірақ жеткізу айының алдындағы айдың 25-күнінен кешіктірілмей қаралады.
20-шы күннен кейін келіп түскен өтінімдер бос көлем болған жағдайларды қоспағанда, келесі айда қаралады.
18-16. Өтінімді алудың нақты уақыты мен күнін негізгі қуат иесінің ақпараттық жүйесі тіркейді.
Ақпараттық жүйеге электрондық пошта да жатады.
Өтінімді электрондық пошта арқылы алу өтінім жіберушіге автоматты түрде хабарлау арқылы негізгі қуат иесінің ақпараттық жүйесімен расталады.
18-17. Шарт жасасу үшін өткізу көлемінің ең аз және еселенген нормасы вагондық норманы құрауға тиіс.
18-18. Мұнай өнімінің бір түрін сатып алуға өтінімді қанағаттандыру мұнай өнімінің басқа түрін сатып алумен негізделмеуі тиіс.
18-19. Мұнай өнімдерін өндіру саласындағы уәкілетті орган бекітетін Мұнай өнімдерін жеткізу жоспары өзгертілген жағдайда, мұнай өнімдерінің шарттық сомасы түзетіледі.
18-20. Мұнай өнімдерін сатып алушылар арасында бөлу тәртібі мынадай ретпен жүзеге асырылады:
Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстары кезеңінде ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілер үшін мұнай өнімдерінің көлемін бөлуді қоспағанда, бензин мен дизель отыны:
1) негізгі қызметке байланысты өткізу көлемдеріне мұнай өнімдерін жеткізу жөніндегі бірыңғай оператор, стационарлық автожанармай құю станциялары арқылы бөлшек саудада өткізу мақсаттары үшін нарық субъектілері;
2) меншік құқығында немесе өзге де заңды негіздерде мұнай өнімдерінің базасын немесе мұнай өнімдері базасындағы резервуарды иеленетін нарық субъектілері;
3) нарықтың өзге де субъектілері.
Авиаотын:
1) отандық авиакомпаниялар республикаішілік қатынастағы жолаушылар тасымалы көлеміне, мұнай өнімдерін жеткізу жөніндегі бірыңғай оператор, негізгі қызметке байланысты өткізу көлеміне;
2) республикаішілік қатынаста жүк тасымалы көлеміне отандық авиакомпаниялар;
3) мұнай өнімдерін бөлшек саудада өткізуші;
4) мұнай өнімдерін көтерме саудада жеткізуші;
5) нарықтың өзге де субъектілері.
18-21. Негізгі қуат иесі ағымдағы айдың 20-күніне дейінгі мерзімде өзінің интернет-ресурсында өткен кезеңдегі жеткізудің нақты көлемі туралы ақпаратты орналастырады.
18-22. Осы тарауда реттелмеген өзге де мәселелер осы Қағидалардың 1, 2 және 3-тарауларының ережелерімен регламенттеледі.
3-тарау. Қорытынды ережелер
19. Негізгі қуаттың бос көлемінің болуы, олардың құны, қол жеткізу шарттары туралы ақпарат негізгі қуат иесінің интернет-ресурсында орналастырылады.
Интернет-ресурс болмаған кезде ақпарат нарық субъектісінің сұрау салуы бойынша 10 (он) жұмыс күні ішінде ұсынылады.
