Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ішкі істер министрінің 09.10.2015 № 830 бұйрығымен.
Қазақстан Республикасы Iшкi
iстер министрлiгi өрт күзетiнiң
Жауынгерлiк жарғысын бекiту
туралы
1. Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгi өрт күзетiнiң
Жауынгерлiк жарғысы бекiтiлсiн және күшiне енгiзiлсiн (қоса тiркелген).
2. СССР Iшкi iстер министрлiгiнiң 1985 жылғы қарашаның 1-iндегi N 211
бұйрығының күшi жойылды деп есептелсiн.
М И Н И С Т Р
iшкi қызмет генерал-майоры
Өрт күзетiнiң жауынгерлiк жарғысы өрт күзетiнiң бөлiмшелерi мен
гарнизондарының өрт кезiндегi жауынгерлiк iс-қимылдарын ұйымдастыру және
жүргiзу жөнiндегi негiзгi ережелерiн белгiлейдi.
Өрт бөлiмшелерiнiң апат, тасқын, жер сiлкiнiсi және басқа ерекше
жағдайлардағы жауынгерлiк қызметi. Сондай-ақ олардың басқа қызметтермен
және ведомстволармен өзара iс-қимылы арнайы нұсқамалармен, ережелермен,
нұсқаулармен айқындалады.
I бөлiм
ЖАУЫНГЕРЛIК БӨЛIМШЕЛЕРДIҢ ӨРТТЕГI IС-ҚИМЫЛДАРЫНЫҢ
НЕГIЗДЕРI
I тарау
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1. Қазақстан Республикасының өрт күзетi меншiк және өрт сөндiру түрiне қарамастан елдi мекендерде шаруашылық жүргiзу объектiлерiнде өрт қауiпсiздiгi жағдайын заңда көзделген тәртiппен қадағалауды қамтамасыз етуi тиiс.
Өрт сөндiру өрт күзетi бөлiмшелерiнiң жауынгерлiк iс-қимылының негiзгi түрi болып табылады. Ол өрттi сөндiру және оның салдарын бәсеңдетуге бағытталған.
Өртте адамдарды құтқару, меншiктiң барлық түрлерiн және азаматтардың мүлiктерiн оттан қорғау - өрт күзетiнiң әрбiр қызметкерiнiң қасиеттi борышы.
2. Өрт күзетiнiң қызметкерi тапсырылған iске адал, заңдардың, анттардың, бастықтардың бұйрықтарының дәл орындалуына жауапты болуға тиiс. Жауынгерлiк iс-қимылды бар жан-тәнiмен жүргiзiп, бұл ретте батылдық, ерлiк, инициатива, табандылық, тапқырлық, танытуы және объективтi қалыптасқан жағдайларда дұрыс кәсiби тәуекел жасауы, жауынгерлiк тапсырманы орындауға ұмтылуы тиiс.
3. Өрт күзетi жеке құрамының өрттегi негiзгi мiндетi адамдардың өмiрiне қауiп төнген жағдайда оларды құтқару және оны сөндiруге қажеттi күш пен құралдарды жауынгерлiк қанат жаюы кезiнде сол қабылдаған көлемде өрттi болып табылады.
4. Өрттi сөндiруде:
- барлық командирлер мен өрт сөндiрушiлердiң жоғары тактикалық
шеберлiгiмен, белсендi, табанды iс-қимылдарымен, тәртiптiлiгiмен;
- шешушi бағытты дұрыс анықтаумен;
- шешушi бағытқа күш пен құралдарды дер кезiнде шоғырландыру және
енгiзумен, оларды шебер басқарумен;
- бөлiмшелерi осы заманғы өрт техникаларымен және өрт-техникалық
құралдарымен қамтамасыз ету арқылы табысқа қол жеткiзiледi.
II тарау
БӨЛIМШЕЛЕРДIҢ ЖАУЫНГЕРЛIК IС-ҚИМЫЛДАРЫ
Күштер және құралдар
5. Жауынгерлiк тапсырмаларды орындау үшiн мынандай күштер қолданылады:
- өрт күзетi аппараттарының, бөлiмшелерiнiң, оқу орталықтарының,
Қазақстан Республикасы iшкi iстер министрлiгi өрт-техникалық оқу
орындарының жеке құрамдары;
- ведомстволық өрт күзетiнiң жеке құрамы;
- ерiктi өрт дружиналарының мүшелерi, ведомстволық бағышытылығына
қарамастан апат-құтқару қызметтерiнiң командалары мен өртке қарсы
құрылымдары;
- iшкi iстер органдарының басқа бөлiмшелерiнiң жеке құрамдары;
- әскери бөлiмшелердiң жеке құрамдары;
- ұйымдастырылған тұрғындар.
Өрт бөлiмшелерiнiң жеке құрамы жауынгерлiк тапсырмаларды орындауда
басты және шешушi күш болып табылады.
6. Өртте жауынгерлiк iс-қимылды қамтамасыз ететiн құралдар:
- өрт техникасы (машиналар, өрт сөндiру қондырғылары, өрт-техникалық
құралдары және басқалары);
- өрт сөндiру мақсатына арнап лайықталған және қайта жабдықталған халық шаруашылығының су беретiн және басқа техникасы;
- от сөндiргiш заттар (су, көбiк, ұнтақтар, ингибиторлар және басқалары);
- байланыс және жарлық беру құралдары;
- ведомстволық бағыныштылығына қарамастан көлiк және өрт-техникалық құралдары саналады.
7. Қызметiне қарай өрт машиналарға негiзгi (сөндiру) арнайы және қосалқы машиналарға бөлiнедi.
8. Негiзгi машиналарға от өшiретiн заттарды (суды, көбiктi, ұнтақты, инерттi газдарды, басқа заттар мен қоспаларды) жану аймағына беруге арналған машиналар жатады.
Негiзгi өрт автомобильдерi жалпы қолданылатын автомобильдерге (қалаларда және елдi мекендерде өрт сөндiруге арналған) және мақсатты қолдану автомобильдерiне, (мұнай қоймаларында, химия өнеркәсiбi орындарында, әуежайларда және тағы басқа жерлерде өрт сөндiруге арналған) бөлiнедi.
9. Арнайы машиналарға өртте арнайы жұмыс жүргiзуге арналған: апат-құтқару автомобильдерi, жеке құрамды жоғарыға көтеруге арналған, байланыс және жарық берудi қамтамасыз ететiн, конструкцияларды ашуға және бөлшектеуге, түтiнмен күреске, материалдық құндылықтарды қорғауға, күштердi және құралдарды басқаруды қамтамасыз етуге, су тарамы желiлерiн салуға және тағы басқаларға арналған машиналар жатады.
10. Көмекшi машиналарға: автомобильдерге жанармай құятын, жылжымалы автомобиль жөндеу шеберханалары, автобустар, жеңiл, жүк автомобильдерi, сондай-ақ көмекшi жұмыстарды атқару үшiн өрт бөлiмдерiнiң жарақтануына енгiзiлетiн тракторлар мен басқа да техникалар жатады.
11. Өрт автомобиль цистернасы немесе өрт автомобиль насосы бар бөлiмше - адамдарды, материалдық құндылықтарды, өрт сөндiру жөнiндегi жеке тапсырмаларды өз бетiнше орындай алатын алғашқы тактикалық бөлiмше болып саналады.
12. Негiзгi өрт автомобильдерiндегi екi немесе одан да көп бөлiмшелi күзет - өздерiнiң тактикалық мүмкiндiктерiне сәйкес жауынгерлiк тапсырмаларды өздiгiнше шеше алатын өрт күзетiнiң негiзгi тактикалық бөлiмшесi болып саналады.
13. Өртте байланыс радиостанциялармен, телефондармен, мегафондармен,
дауыс ұлғайтқыш қондырғылармен, сөйлесетiн құралдармен және тағы
басқалармен қамтама-бильдерiнде алып жүрiлетiн аппаратуларамен және
қондырғылармен қамтамасыз етiледi.
14. Өртте жарық беру негiзгi және арнайы өрт автомосыз етiледi.
15. Өндiрiстiң технологиялық процесiнiң, алға қойылған мiндеттердiң
жағдайы мен ерекшелiктерiне байланысты өрт күзетiнiң гарнизондары осы
тарауда көрсетiлмеген өрт техникасын қолдана алады.
Жайылу және жол жүру
16. Өрт бөлiмшесi шақыру орнына ең қысқа мерзiмде жетуге мiндеттi,
бұл:
- мекен-жайды анық қабылдаумен, өрт бөлiмшелерiн жiберу жөнiндегi
диспетчердiң дұрыс және шапшаң iс-қимылдарымен;
- жауынгерлiк құрамды дабыл бойынша шапшаң жинап және бөлiмшенiң ең
қысқа жолмен жүруi арқылы қамтамасыз етiледi.
17. Жол үстiнде бөлiмшенiң аға бастығы байланыс құралының орталық
торабымен (БҚОТ) немесе бөлiмнiң жоқтығы туралы мәлiмет алған кезде өрт
бөлiмшесi аға байланыс пунктiмен (ББП) үздiксiз байланыс ұстап отыруға
мiндеттi.
18. Жол үстiнде өрттiң сөндiрiлгендiгi немесе оның бастықтың, АСПТ қызметкерiнiң, БҚОТ диспетчерiнiң қайта оралу туралы нұсқауы, болған жағдайдан басқа уақытта болған жерге келуге мiндеттi.
19. Жол үстiнде басқа өрттi байқаған кезде бөлiмшенi басқарушы бастық оны сөндiруге күш пен құралдың бiр бөлiгiн бөлуге және осы өрттiң орны мен қабылданған шешiм туралы БҚОТ-қа немесе ББП-ға қолма-қол хабарлауға мiндеттi.
20. Жол үстiнде бастапқы өрт автомобилi тоқтауға мәжбүр болған жағдайда оның соңындағы автомобильдер тоқтайды және одан арғы қозғалысты тек өрт бөлiмшесiн басқарушы бастықтың нұсқауы бойынша жалғастырады. Екiншi немесе одан кейiн келе жатқан автомобиль тоқтауға мәжбүр болған жағдайда қалғандарды кiдiрместен өрт болған жерге қарай жүре бередi.
Бөлiмше өздiгiнше жүруi кезiнде және автомобиль тоқтауға мәжбүр болғанда бөлiмше командирi БҚОТ-қа немесе ББП-ға хабарлайды, сөйтiп аға бастықтан нұсқау күтедi.
Жол-көлiк оқиғасы кезiнде бөлiмшенiң аға бастығы жолда жүру ережесiн басшылыққа алады.
Өрт автомобилiнiң мәжбүр болған тоқтауы туралы барлық жағдайларда БҚОТ-қа және ББП-ға хабарланады.
21. Өрт бөлiмшесiн басқарушы бастық өрт болған жерге темiр жол, су немесе әуе көлiгiмен барар жолда тиiстi министрлiктердiң нұсқау талаптарын басшылыққа алуға және:
- автомобильдердiң сақталуын (әрбiр автомобильмен бiрге жүргiзушi болады және қажет болған жағдайда күзетшi қойылады);
- автомобильдердi орнықтырудың сенiмдiлiгiн;
- жеке құрамды орналастыруды қамтамасыз етуге мiндеттi.
Өрттi барлау
22. Өрттi барлау бөлiмшенiң өртке шығуы сәтiнен бастап оны сөндiргенге дейiн үздiксiз жүргiзiледi.
Барлаудың мақсаты - жағдайды бағалау үшiн өрт туралы мәлiмет жинау және жауынгерлiк iс-қимылды ұйымдастыру жөнiнде шешiм қабылдау.
Барлаудың табыстылығы оны дер кезiнде және үздiксiз жүргiзуге, мәлiметтердiң дәлдiгiне, iс-қимылдың белсендiлiгiне және мақсаттылығына байланысты.
Барлау мәлiметтерiн алудың негiзгi тәсiлдерi: бақылау (байқау), билетiн адамдардан сұрастыру және құжаттармен танысу болып табылады.
23. Барлау:
- адамдарға қауiптiң барлығын, олардың нақты орнын, құтқарудың жолдары мен тәсiлдерiн;
- ненiң жанғанын, өрттiң орны мен көлемiн, өрттiң таралу жолдарын;
- күш пен құралдарды енгiзудiң мүмкiн болатын жолдары мен бағыттарын;
- жарылу, улану, құлау қаупiн, жеңiл өртенетiн заттардың, қуатта тұрған электр қондырғыларының бар екенiн;
- мүлiктер мен материалдарды басқа жаққа әкетудiң, сондай-ақ оларды оттан, түтiннен және судан қорғаудың қажеттiгiн;
- конструкцияларды ашу және бөлшектеудiң қажеттiлiгi мен орнын;
- таяу жердегi су көздерi және оларды пайдаланудың жолдарын;
- өрт сөндiру қондырғыларының барлығын, оларды iске қосудың тәртiбiн анықтауға мiндеттi.
Барлау барысында, жағдайда байланысты, басқа да мiндеттердiң шешiлуi мүмкiн.
24. Жұмыс участогiнде барлауға өрт сөндiру басшысы (ӨСБ), оның тапсыруымен басқа да адамдар, әрбiр командир және өрттi сөндiруге қатысушылар басшылық етедi.
25. Барлау құрамына:
- ӨСБ және байланысшы, егер өртке бiр бөлiмше келсе;
- ӨСБ, бiрiншi бөлiмшенiң командирi және байланысшы, егер екi және одан да көп бөлiмше келсе, енедi.
26. Әртүрлi бағыттарда барлау жүргiзу қажетi болған жағдайда бiрнеше барлау топтары құрылады, әрбiр топты бөлiмше командирiнен лауазымы кiшi емес адам басқарады және кемiнде екi адамнан тұрады. Ал барлауды оқшаулаушы противогаздар киiп жүргiзгенде үш адамнан кем болмайды.
27. Жанып жатқан үйде қалған адамдар туралы мәлiмет болған жағдайда, зардап шеккендерге көмек көрсету мақсатында барлау құрамы күшейтiлуге тиiс.
28. Бiр мезгiлде бiрнеше бағыт бойынша барлау ұйымдастыру кезiнде ӨСБ:
- аралас, жоғары және төмен орналасқан жайларға бiр мезгiлде барлау жүргiзудi ұйымдастыруға;
- барлау топтарының санын, оның құрамын және iс-қимыл ауданын анықтауға;
- ақпарат берудiң ретiн белгiлеуге;
- өрттiң аса күрделi және жауапты участогiнде өзi барлау жүргiзуге;
- өрт-техникалық құралдарының түрiн, сондай-ақ әрбiр барлау топтарының жеке құрамы үшiн хауiпсiздiк шараларын белгiлеуге және көрсетуге мiндеттi.
29. Барлау жүргiзушi:
- барынша тиiмдi, қысқа және қауiпсiз жолын пайдалануға;
- қолдағы бар техникалық құралдарды, құжаттарды, құрылыстың конструкциялық ерекшелiктерi мен жобаларын, технологиялық процестi және өндiрiс құралдарын бiлетiн адамдардың мәлiметтерiн пайдалануға;
- адамдардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге және оларды қауiпсiз аймаққа шығаруға, зардап шеккендерге шұғыл көмек көрсетуге;
- от пен түтiннiң таралуына барлық мүмкiн болған құралдармен шектеу қою шараларын қолдауға, жану ошағын тапқан кезде оны сөндiруге кiрiсуге;
- материалдық құндылықтар мен жабдықтарды зақымдаудан сақтау жөнiндегi шараларды қолдануға;
- от пен түтiннiң мүмкiн болатын таралуы жолында орналасқан жайларды ашуға және тексеруге;
- ӨСБ-мен, өрттегi шұғыл штабпен барлау нәтижелерiн баяндай отырып, тұрақты байланыс ұстауға мiндеттi.
30. Жану белгiлерi анықталған жағдайда барлау шлангi жүйелерiн пайдалану арқылы жүргiзiледi.
31. Барлау жүргiзу кезiнде қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мақсатында:
- өзiмен бiрге құтқару және өзiн-өзi құтқару құралдар, конструкцияларды ашуға және бөлшектеуге қажеттi құралдары, жарық беру жабдықтары, байланыс құралдары, оқшаулау противогаздары, iлмешектер мен өрт сөндiру құралдары болуы керек;
- түтiндi жайлардың кiре берiсiне газ бен түтiннен қорғау қызметiнiң (ГТҚҚ) қауiпсiздiк бекетiн қоюды және онымен тұрақты байланыс ұстау;
- газ бен түтiннен қорғаушылардың резервiн құру, оқшаулау противогаздарымен жұмыс iстейтiн жеке құрамды әлсiн-әлсiн айырбастауды қамтамасыз ету;
- жүрген жолды еске сақтау;
- өрттiң және қызған газдардың мүмкiн болатын шарпуынан күйiп қалудан сақтану үшiн есiктi пайдаланып жанған жайға апаратын есiктi еппен ашу, жанатын және жеңiл жанатын сұйықтар, қопарылыс қауiпi бар және жеңiл жанатын заттар мен жанатын газдар болуы мүмкiн жайларда ашық отты пайдаланбау;
- жоғары кернеулi электр қондырғыларымен жабдықталған жайларға және қопарылыс, улану немесе радиоактивтi зиян шегу мүмкiн болатын жайларға осы жайлар үшiн белгiленген барлық сақтық шараларын қабылдағаннан кейiн ғана және осы жайларға қызмет көрсететiн техникалық қызметшiлердiң жазбаша түрдегi рұқсаты болған күнде ғана кiру;
- құрылыс конструкцияларының, құрылыс және технологиялық құралдардың мүмкiн болатын құлаулары және басып қалуларынан сақтық шараларын қадағалау, әдетте берiк қабырғаларды немесе терезе ойындары бар қабырғаларды жағалап қозғалу қажет;
- мақсаты мен конструкциясына қарамастан лифттердi пайдалануға тыйым
салынады.
Жауынгерлiк қанат жаю
32. Жауынгерлiк қанат жаю адамдарды құтқару мен басқа орныға көшiру
жөнiндегi жұмыстың қалыпты барысын бұзбауы тиiс.
Шлангы жолдарын жүргiзу және өрттiң ортасына өту үшiн барлық кiретiн
және шығатын жерлердi, тұрақты сатыларды пайдалану қажет. Мүмкiндiгiнше
адамдары басқа орынға көшiрудiң (көшiру аяқталғанға дейiн) негiзгi
жолдарын ұстамау керек.
33. Жауынгерлiк қанат жаю мынандай кезеңдерден тұрады:
- қанат жаюға әзiрлiк;
- алдын ала қант жаю;
- толық қанат жаю.
34. Қанат жаюға әзiрлiк бөлiмше өртке келiсiмен барлаумен бiр
мезгiлде жүргiзiледi және оған мыналар енедi:
- соратын шлангалармен қосып өрт автомобилiн су көзiне орналастыру
және суды насосқа тарту;
- өрт-техникалық жарақтарын бекiткен орындарынан алу;
- жер жағдайына байланысты басқа да әзiрлiк iс-шараларын жүргiзу.
35. Автоцистернаны қанат жаюға әзiрлеу (оны су көзiне орнатпастан):
- насосты жұмыс жағдайына келтiруден;
- оқпанды шлангы жолдарын насостың қысым түтiкшесiне жалғастырудан
тұрады.
36. Өрт болған жерге келген бөлiмшенiң алдын ала қанат жаюы сырт көрiнiстер бойынша магистральдық шлангы жолдарын жүргiзудiң бағытын анықтау мүмкiн болған кезде немесе келген өрт бөлiмшесiн күтiп алу үшiн бөлiнген адам көрсеткен жағдайда жүргiзiледi. Алдын ала қанат жаюға:
- 34- бапта көзделген жұмыстарды атқару;
- магистралдық шланг жолдарын және тарам қондырғыларын жүргiзу, тарамдарға қысым шлангаларын, оқпандарын, сатыларды жеткiзу және басқа да өрт сөндiру үшiн қажеттi өрт-техникалық жарақтар енедi.
37. Толық қанат жаю жағдайға байланысты бөлiмше өртке келiсiмен бiрден, сондай-ақ әзiрлiктен немесе алдын ала қанат жаюдан кейiн болуы мүмкiн.
38. Жауынгерлiк қанат жаю кезiнде оқпаншылар өз позицияларына қысқа және барынша қауiпсiз жолдармен шығады.
Егер жолда кедергiлер болса, командир кедергiлердi алудың (ашу, конструкцияларды бөлшектеу) шараларын қолданады немесе өрт басқалардың көмегiмен басқадай жолдар арқылы позицияға шығуды қамтамасыз етедi.
39. Жауынгерлiк қанат жаю кезiнде өрт автомобильдерi мен өрт-техникалық жарақтары:
- келiп жатқан күштер мен құралдарды орналастыруға кедергi келтiрмейтiндей;
- қажеттi участоктарда, күштер мен құралдарды шапшаң шоғырландыруды қамтамасыз етуге;
- шланг жолдарының сақталуын қамтамасыз етуге, өрт орнында мүмкiндiгiнше жүз метр көлемiнде көше қозғалысын қиындатпауға;
- резервтегi техникалардың тұрақ орындарын қамтамасыз етуге және басқа өртке өтуiне кедергi келтiрмейтiндей болып орналасуы тиiс.
40. Жауынгерлiк iс-қимылды қамтамасыз ету үшiн жағдайға байланысты өртте қол сатылары, автосатылар және автокөтергiштер қолданылады.
Өрт сатылары өрт қаулаған кезде жану аймағында қалмайтындай немесе от бөлiп тастамайтындай етiп орнатылады.
Өрт сатыларын от лаулаған терезеге қарсы орнату су шашумен бiр мезгiлде жүргiзiлуге рұқсат етiледi.
41. Өрт сатыларын жаңа позицияларға апарып қою тек онымен көтерiлген жеке құрам бұл туралы хабарланғаннан кейiн және оған қайтар немесе басқа позицияға өту жолы көрсетiлгеннен кейiн ғана жүргiзiледi.
Өртте адамдарды құтқару
42. Құтқару жұмыстары мына жағдайларда ұйымдастырылады және жүргiзiледi:
- адамдар тұрған жерге от, жоғары температура, жарылу немесе конструкцияның құлау қаупi төнгенде, немесе жайдың iшi түтiнмен немесе зиянды газдармен толғанда;
- адамдар қауiптi жерден өздiгiмен кете алмайтын немесе үрей билеген жағдайда;
- басқа жерге көшiру жолдарына от пен түтiннiң таралу қаупi болғанда;
- адамдардың өмiрiне қауiптi от сөндiретiн заттар мен құрамдар қолданылатын жағдайда.
43. Өртте адамдарды құтқару, әдетте, өрттi сөндiру үшiн күш пен құралдардың қанат жаюымен бiр мезгiлде жүргiзiледi.
Егер адамдарға от тiкелей қауiп төндiрсе және құтқару жолдары кесiлсе немесе оны от бөгейтiн болса адамдарды қауiпсiз құтқару жағдайын қамтамасыз ету үшiн сумен атқылау мiндеттi.
Егер адамдарды құтқару және өрттi сөндiру жөнiндегi жұмыстарды бiр мезгiлде өткiзу үшiн күш пен құрал жеткiлiксiз болса, адамдарды құтқару үшiн өрт бөлiмшелерiнiң жеке құрамы толық пайдаланылады және қосымша күш пен құрал шақырылады.
Егер өртке жеткiлiктi мөлшерде күш пен құралдар келсе және адамдардың өмiрiне тiкелей төнген қауiп болмаса, ал ӨСБ оттың таралу жолдарына қойылған күштермен және құралдармен өрттiң тез сөндiрiлетiнiне сенiмдi болғанда, бөлiмшенiң iс-қимылы үрейдiң алдын алуға, сонымен бiрге өрттi сөндiруге бағытталады.
44. Адамдарды құтқару үшiн қысқа және қауiпсiз жолдар:
- негiзгi кiретiн жерлер мен шығатын жерлер;
- қосымша шығатын жерлер;
- терезе ойықтары, балкондар, лоджиялар мен галереялар, бұл ретте тұрақты және қол өрт сатылары, өрт автосатылары, автокөтергiштер және басқа құтқару құралдары пайдаланылады;
- егер төбе жапқыштардан үйден шығуға немесе оның қауiпсiз бөлiгiне өту мүмкiн болса оның люктерi;
- өрт сөндiрушiлер жасаған төбедегi және қабырғалардағы, iшкi қабырғалардағы ойықтар пайдаланылады.
Өрттегi жағдай мен көмектi қажет ететiн адамдардың ахуалына байланысты ӨСБ адамдарды құтқарудың тәртiбi мен тәсiлдерiн анықтайды.
45. Адамдарды құтқарудың және басқа орынға көшiрудiң негiзгi тәсiлдерi:
- адамдардың қауiпсiз бағытқа өздiгiнен шығуы;
- құтқару жолдарын түтiн алғанда немесе құтқарылушылардың қауiптi аймақтан өздiгiнен шығу мүмкiндiгiне жағдайы мен жасы мүмкiндiк бермегенде (балалар, аурулар, қарттар) басқа орынға көшiрiлушiлердi өрт сөндiрушiлердiң көмегiмен шығару;
- өздiгiнен жүрiп-тұруға мүмкiндiгi жоқ адамдарды алып шығу;
- құтқару жолдарын от немесе түтiн бөлiп тастаған және құтқарудың басқа тәсiлдерi мүмкiн болмаған кезде құтқарылушыларды тұрақты және қол өрт сатыларымен, автосатылармен және автокөтергiштермен, техникалық құтқару құралдарының көмегiмен (жеке құтқару шлангiлерi және басқалар) түсiру болып табылады.
46. Құтқару жұмыстарын жүргiзу кезiнде:
- iшкi хабарландыру жүйесiн және басқа құралдарды пайдаланып
үрейленудi болдырмау жөнiндегi шараларды қолдану;
- әкiмшiлiктi, қызмет көрсететiн адамдарды, ерiктi өрт жасақтары
мүшелерiн тарту;
- медициналық жедел жәрдемдi шақыру қажет, ол келгенше зардап
шеккендерге алғашқы көмектi өрт бөлiмшелерiнiң жеке құрамының күшiмен
көрсету;
- құтқарылғандарды орналастыру үшiн орындар қарастыру қажет.
47. Егер адамдары бар орындар туралы мәлiмет болса және құтқарушылар
оларды сол жерден таба алмаса, адамдар болуы мүмкiн деген барлық
түтiндеген және жанған үймен көршi барлық жайларды ұқыпты қарап тексеру
қажет.
Адамдарды iздестiру тек құтқаруды қажет ететiндердiң жоқ екендiгi
анықталғаннан кейiн ғана тоқтатылады.
Өрттi сөндiру
48. Өрттi сөндiру кезiнде:
- көмектi қажет ететiн адамдардың көп болуы және олардың арасында
үрей тууы;
- жайлардың күрделi жобалануы;
- конструкциялардың қуыстары, арналар, пневмотранспорт жүйелерi
бойымен, терезе қуыстары, лоджиялар, балкондар арқылы, жанатын материалдар
бойымен, тiк, сондай-ақ көлбеу бағыттағы технологиялық құралдар арқылы
оттың таралуы;
- температураның тез өсуi және ашық саңлаулар бағытымен өртті
ағыстарының ауысуы
- заттар мен материалдардың ыстықтан бұзылуы нәтижесiнде
газды ауаның және булы ауаның пайда болуы;
- түтiннiң, ұлы өнiмдердiң бөлiнуi және олардың тез таралуы;
- электр кернеуiнде тұрған жабдықтардың болуы;
- қысымда тұрған балондардың, ыдыстардың, аппараттардың қопарылыстары;
- үйдiң, құрылыстың, технологиялық жабдықтардың конструкциялық
элементтерiнiң бүлiнуi және құлауы.,
- үйлерде материалдық, ғылыми және басқа да құндылықтардың көп
мөлшерде болуы;
- радиоактивтiк және бактериологиялық залалданудың болуы мүмкiн.
49. Өрттiң өршуiн шектеу және оны жою:
- қажеттi көлемдегi күш пен құралдарды iс-қимылға шоғырландыру және
енгiзу арқылы;
- су атқылаушылардың позицияға тез ығуы және олардың орынды
iс-қимылдары арқылы;
- су сөндiргiш заттарды тоқтаусыз берiп тұру арқылы қол жеткiзiледi.
50. Өрттi ойдағыдай сөндiру көбiне шешушi бағытқа бiрiншi оқпанды дер
кезiнде iске қосуға (беруге) байланысты болады.
51. Өрттегi жалынды сөндiруге:
- жанып жатқан материалдардың үстiне салқындататын от сөндiрушi
заттармен әрекет ету;
- жанып жатқан аумақта немесе оның төңiрегiнде жанбайтын газ немесе
бу ортасын жасау;
- жану аймағы мен жанып жатқан материал немесе ауа арасында от сөндiрушi заттар мен материалдардан тұратын ажыратушы қабат жасау;
- жану реакциясын химиялық тежеу арқылы қол жеткiзiледi.
52. Жауынгерлiк iс-қимылдың шешушi бағыты болып өртте адамдарға қауiп төнген, оттың барынша шапшаң таралуынан жарылыс болу қаупi бар және сол кезде өрттi сөндiрудiң табысын қамтамасыз етуi мүмкiн бағыт болып табылады.
Шешушi бағыттарға күш пен құралдарды шоғырландырғаннан кейiн күш пен құралдар басқа бағыттарда iске қосылады.
53. Өртте жауынгерлiк iс-қимылдың шешушi бағыты мына төмендегi принциптерге қарай анықталады:
- өрттiң қауiптi факторлары адам өмiрiне қауiп төндiрген және су атқылағыштарды енгiзбейiнше оларды құтқару мүмкiн емес кезде - күш пен құралдар құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету үшiн шоғырландырылады;
- жарылу қаупi туған кезде - күш пен құралдар бөлiмше әрекетi жарылысты болдырмауды қамтамасыз ететiн жерлерге шоғырландырылады және енгiзiледi;
- жану объектiнiң бiр бөлiгiн қамтыған және ол оның басқа бөлiктерiне немесе көршi құрылысқа тарайтын кезде - күштер мен құралдар оттың одан әрi тарауы айрықша зиян келтiруi мүмкiн учаскелерге шоғырландырылады және енгiзiледi;
- жану оқшау тұрған үйдi (құрылысты) қамтыған және оттың көршi объектiлерге таралу қаупi жоқ кезде - негiзгi күштер пен құралдар айрықшша күштi жанып жатқан жерлерге шоғырландырылады және енгiзiледi;
- жану айтарлықтай құндылығы жоқ үйдi қамтыған, сөйтiп жақын тұрған объектiге қауiп төндiрген кезде - негiзгi күштер мен құралдар жанбаған үй (құрылыс) жағынан шоғырландырылады және енгiзiледi.
54. Өрттi өшiру үшiн алғашқы шақыру бойынша келген күштер мен құралдар жетiспеген кезде, жауынгерлiк тапсырманы қысқа мерзiмде орындау үшiн қосымша осындай көлемде күштер мен құралдар шақыру қажет, бұл жағдайда қосымша күштер мен құралдар келгенше бiрiншi өрт бөлiмшелерi өрттi өршiтпеу жөнiндегi шараларды қолдануы тиiс. Күштер мен құралдар жетпеген жағдайда өрттi сөндiруге өрт күзетiнiң жақын жердегi гарнизондарын, ерiктi өрт жасақтарын, өндiрiстiк және ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының апат-құтқару қызметтерiн, тұрғын халықты және әскери бөлiмдердi тарту қажет, өртке қарсы ажырату алаңын жасау мақсатында конструкцияларды немесе құрылыстарды бөлшектеудi ұйымдастырады.
55. Жанған және онымен аралас жайларда түтiннiң, газдың болуы өрттi сөндiру жөнiндегi жұмыс қарқынын бәсеңдетпеуге тиiс, бұл үшiн өрттi сөндiрумен қатар жайдың iшiнен түтiн мен газды шығару жөнiндегi шараларды қолдану керек.
56. Күзет (бөлiмше) өзi тұрғын жауынгерлiк учаскеден тек ӨСБ немесе жауынгерлiк учаске бастығының рұқсатымен ғана кете алады.
57. Өрттi сөндiру үшiн тиiмдi өрт сөндiрушi заттарды (көбiктi, ұнтақтарды, ерiтiндi суларды және басқаларды) және бiрiншi кезекте iшкi өрт су құбырын, өрт сөндiрудiң тұрақты қондырғыларын iске қосу қажет.
58. Тыныс алуға жарамсыз орта болғанда сөндiру жөнiндегi жұмыс оқшаушы противогаздар арқылы жүргiзiледi, түтiн сорғыштар және жарық беру құралдары қолданылады, көбiк немесе су шашу арқылы жоғары температураны төмендету жөнiнде шаралар қолданылады.
59. Үйдiң жанып жатқан конструкциясы бөлiгiнде және оның астында жауынгерлiк құрамның жиналып қалуына жол берiлмейдi.
60. Жер астындағы құрылыстардың өртiн сөндiру кезiнде су соратын-шлангтың қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшiн су сорғыштағы қажеттi қысым құрылыс негiзiнiң тереңдiгiн есептей отырып азайтылуы тиiс.
61. Қосалқы магистральдық жолдары шешушi бағытта жұмыс iстеп тұрған оқпандарға қарай бiрiншi кезекте салу керек.
62. Құрылыс конструкцияларының жағдайын бақылап және оларды жоғары температураның әсерiнен, бiрiншi кезекте фермаларды, тораптарды, тiреулердi және тағы басқаларын сақтау керек.
63. Қажет болған жағдайда жарық беретiн электр жүйесi қуатын және газ өткiзгiштердi өшiрудiң шараларын қолдану қажет.
64. Конструкциялардағы қуыстарды, технологиялық, желдеткiш, қоқыс тастайтын және басқа арналарды олардың ұзына бойына тексеру керек.
65. Өршiген өрттi сөндiруге "А" оқпаны және лафеттi оқпандар берiледi, өрттiң басылуына қарай кiшi көлемдi оқпандарға ауыстырылады.
66. Құрылыс конструкциясындағы қуыстарда және желдеткiш арналарда жану болғанда "Б" су оқпандары және көбiк оқпандарды берiледi: үй конструкциясын бөлшектеу ұйымдастырылады.
67. Жанған жерлерге су айдау үшiн "Б" оқпаны берiледi, iшкi өрт крандары пайдаланылады.
68. Бiрiншi автоцистерна, әдетте, өртке жақын жерге қойылып, оқпаны шешушi бағыттарға берiледi, келесi автоцистерналар (автосусорғыштар) магистральдық жолдарын өрт орнына қарай созып, су көздерiне жақын орнатылады.
Автоцистернадағы су таусылғаннан кейiн оқпан су көзiне орнатылған өрт машинасынан жүргiзiлген су тарту жолдарына қосылады.
69. Су айдағыш арқылы су берген кезде қажеттi өрт машиналарының саны, шланг жолдарын жүргiзудiң тәсiлдерi мен жолдары анықталады, шланг жолдарын салу үшiн бiрiншi кезекте шлангтi автомобильдер мен шланг катушкалары пайдаланылады.
Барынша күштi су сорғышы бар өрт автомобилi су көзiне орнатылады да
одан өрт орнына шланг жолдары тартылады, ал қуаты аз су сорғышы бар өрт
автомобилi өртке жақын жерге орналастырылып, одан бiр мезгiлде су көзiне
және өрт орнына шланг жолдары тартылады.
70. Жанған жайды көбiкпен толтыру кезiнде ӨСБ:
- көбiкпен толтырылуға тиiстi жайдың көлемiн;
- көбiктiң ағуына кедергi келтiретiн түйiсу орындарын анықтауы;
- қажеттi көлемдегi көбiктендiргiш, көбiк оқпандары санын және
олардың орнатылатын орындарын анықтауы;
- белгiленген бағытта көбiктiң ағуына жағдай жасайтын түтiн
сорғыштардың орындарын анықтауы керек.
71. Мекенжайға көбiк берген кезде:
- көбiк оқпандарын жану деңгейiнен жоғары орнату;
- түтiн сорғыштарды және басқа желдеткiш агрегаттарды көбiк оқпандары
орнатылған жерден қарсы жаққа орналастыру және жану өнiмдерiнен қашық
жерде жұмыс iстеу;
- жайды көбiкпен толтырғаннан кейiн газ бен түтiннен қорғаушылар
звеносын (бөлiмшенi) қалған жану ошақтарының жағдайын бiлуге және оны
сөндiруге кiдiрiссiз жөнелту қажет.
72. Судың шамадан тыс төгiлуiн болдырмас үшiн:
- оқпан жақпыштарды, шашу оқпандарын қолдану;
- көбiктi, ұнтақтарды, ерiтiндiлi суларды қолдану;
- оқпандардың жұмысын дер кезiнде тоқтату және оларды сыртқа шығару
қажет.
73. Адамдарға және жануарларға қауiп төнбегенде, өрттiң өршуi
шектелгенде және оны сөндiру қолдағы бар күштермен және құралдармен
қамтамасыз етiлуi мүмкiн болғанда өрт басылды деп есептеледi.
74. Жану тоқтағанда және қайта жануды болдырмай шаралары
қолданылғанда өрт сөндi деп есептеледi.
75. Өрт сөндiрiлгеннен кейiн немесе өрттегi жұмыс көлемi қысқарғаннан
кейiн күштер мен құралдарды жинастыру жүргiзiледi.
76. Тұрақты орынына келiсiмен қысқа мерзiм iшiнде өрт техникаларын
жауынгерлiк әзiрлiкке келтiру шаралары қолданылады.
Өртте арнайы жұмыстарды орындау
77. Арнайы жұмыстар өрттi сөндiру және адамдарды құтқару жөнiндегi жауынгерлiк тапсырманы орындауды қамтамасыз етедi.
78. Арнайы жұмыстарға: қолайсыз жұмыстар, электр жабдықтарын өшiру, өрт орнынан жарық беру, артық төгiлетiн судан қорғау және тағы басқалары жатады.
79. Тыныс алуға жарамсыз ортада жұмыстарды жүргiзген кезде:
- бiр тектi оқшаулаушы противогаздары бар үш-бес адамнан тұратын газ бен түтiннен қорғаушылар звеносын (звено командирiн қосқанда) құру қажет. Жекелеген жағдайларда (кезек күттiрмейтiн құтқару жұмыстарын жүргiзген кезде) ӨСБ шешiмiмен звено құрамы екi адамға дейiн қысқаруы мүмкiн;
- ГТҚҚ звеносының командирi қауiпсiздiк бекетiмен тұрақты байланыс ұстауы және ол арқылы мезгiл-мезгiл ӨСБ-ге, жауынгерлiк участок бастығына немесе бақылау - өткiзу бекетiнiң бастығына жағдай туралы және өзiнiң iс-қимылдары туралы баяндап отыруы;
- жол бойында зардап шеккен адамды байқаса оған көмек көрсетуi (қауiпсiз аймаққа алып шығу немесе әкету), содан кейiн тапсырманы орындауды жалғастыруы;
- жол туннельдерiне, жолы ұзақ жер асты құрылыстарына (алаңдарына) және биiктiгi тоғыз қабаттан артуы үйлерге бiр мезгiлде екi звенодан кем жiберiлмеуi тиiс, бұл ретте тыныс алуға жарамсыз ортада жүрген звеноның жеке құрамына төтенше көмек көрсету үшiн қауiпсiздiк бекетiнде ГТҚҚ-нiң толық жауынгерлiк әзiрлiктегi бiр звеносын қою қажет.
80. Бiрнеше звенолар және ГТҚҚ, ӨСБ бөлiмшелерi iске қосылған күрделi, ұзаққа созылған өртте бақылау-өткiзу бекетiн (БӨБ) ұйымдастыруға мiндеттi.
БӨБ жұмысына басшылықты ӨСБ бекiтетiн бастық құрамындағы жақсы дайындалған және тәжiрибелi адамдар қатарынан тағайындалатын БӨБ бастығы жүзеге асырады.
81. ГТҚҚ звеноларының өрттегi жұмысын:
- бiр күзет жұмысы кезiнде, әдетте, кезекшi күзет бастығы немесе оның
өкiмiмен құрамында ГТҚҚ звенолары бар бөлiмше командирлерi;
- бiрнеше күзет бiр мезгiлде жұмыс iстегенде ӨСБ және жауынгерлiк
учаскелер бастықтары бекiткен бастық құрамының адамы;
- ГТҚҚ бөлiмшесiнiң жұмысы кезiнде - бөлiмше командирi немесе ӨСБ
тағайындаған бастық құрамындағы адам басқарады.
82. Түтiнмен күрес үшiн түтiнге қарсы қорғаныс жүйелерiн, түтiндi
сейiлтетiн және түтiн соратын автомобилдердi, желдеткiштер мен брезент
қосқыштарды пайдаланған дұрыс.
83. Үй конструкцияларын ашу мен бөлшектеу:
- адамдарды құтқару және материалдық құндылықтарды басқа орынға
көшiру;
- жанудың жасырын ошақтарын табу;
- от сөндiрушi заттарды барынша тиiмдi қолдану;
- оттың таралуын шектеу үшiн отқа қарсы ажырату орнын дайындау;
- түтiн мен газдарды шығару;
- құлау қаупiн болдырмау;
- оқпандарды беру үшiн үйдiң iшiне немесе өрт ошағына өту мақсатында
жүргiзiледi.
84. Үй конструкцияларын ашу мен бөлшектеу механикаландырылған құралдарды қолдана отырып белгiленген жұмыстарды толық орындау үшiн қажеттi шеңберде жүргiзiледi.
Конструкциялар жанудың жасырын ошақтарын табу түтiндi шығару және от сөндiретiн заттарды қолдану үшiн сөндiру құралдары ашылатын орынға шоғырланған және iс-қимылға әзiр болғаннан кейiн ашылады.
Өрттiң таралуына тосқауыл қою мақсатымен өртке қарсы ажырату орнын құру жөнiндегi жұмыстар от ажырату орнына жеткенге дейiн аяқталуы керек.
85. Үйдiң конструкциясын ашу және бөлшектеу кезiнде конструкцияның көтеру қабiлеттiлiгiн бәсеңдетпеу және олардың құлауы на жол бермеу, жылу жүретiн және газ жүретiн магистральдарды, сондай-ақ электр жүйелерi мен шараларды қолдану керек.
86. Конструкцияларды жоғарыдан лақтырған кезде олардың түсетiн орнын тексеру және қоршау қажет.
87. Жайларға жарық беру үшiн электр шамдары қолданылады, ал егер мұндай жарық беру жеткiлiксiз болса - автомобильдiң генераторынан қуат алатын прожекторлар қолданылады. Бұл ретте прожектор жайға кiрер алдында iске қосылады.
88. Өртке жарық беру құралдарын орнатуды төмендегi ережелердi басшылыққа ала отырып жүргiзу қажет:
- бiрiншi кезекте адамдарды басқа орынға көшiру жолдарына жарық берiледi;
- жарылыс қаупi бар жайларға терезе арқылы сырттан жарық берiледi, бұл жайларға прожекторларды алып кiру олар жанып жатқан жағдайларда ғана рұқсат етiледi;
- көлемi үлкен қатты түтiнденген жайларға қуатты прожекторлар
қойылады, жекелеген жағдайларда олар осы жайларда жұмыс iстеушiлер үшiн
бағдар ретiнде орнатылады;
- прожекторлар, жалғастырушы муфталар, штепсельдiк ажыратқыштар,
жалғастырушы қорапшалар және басқа кабельдердi қосушы құралдар оларға су
тимейтiн, сондай-ақ құлайтын конструкциялардан зақымдану қаупi жоқ
жерлерге орналастырылады.
89. Объектiде кернеуде тұрған электр сымдары мен қондырғылары, егер:
- зақымданған және өртте жұмыс iстеушiлер үшiн қауiптi болса;
- оларға су тигенде жаңа жану ошақтарының пайда болу қаупiн тудырса;
- өрттi сөндiру және конструкцияларды бөлшектеу жөнiндегi жұмыстарға
кедергi келтiретiн болса, тоқтан ажыратылады.
90. Жоғары кернеуде тұрған электр жабдықтарын өшiрудi объектiнiң
(қаланың) энергия қызметiнiң өкiлi жүргiзедi.
91. 220 вольттан артық емес кернеудегi электр жабдықтарын өшiрудi өрт
күзетi жауынгерлiк құрамының бөлiмшесi тек ӨСБ, жауынгерлiк учаске
бастығының және командирдiң басшылығымен жүзеге асыра алады.
Бұл үшiн өшiрушi қондырғыларды (рубильниктердi, қорғағыштарды және
басқаларды) пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда электр сымдары арнайы
қайшымен кесiледi, бұл ретте қауiпсiздiк шараларын сақтау қажет.
III тарау
ӨРТТЕ КҮШТЕРДI ЖӘНЕ ҚҰРАЛДАРДЫ БАСҚАРУ
Басқару негiздерi
92. Өртте күштердi және құралдарды басқару - жағдайды бағалау негiзiнде жауынгерлiк iс-қимылды жүргiзу мақсатымен жүзеге асыратын ӨСБ-нiң (өрттегi шұғыл штабтың) қызметi.
93. Өрт сөндiру басшысы болып:
- өрт күзетiнiң бiр бөлiмшесi жұмыс iстеген кезде бөлiмшенi басқаратын аға бастық;
- бiрнеше бөлiмшелер жұмыс iстеген кезде - өрт бөлiмiнiң бөлiмшесiн басқарушы аға бастық, өрт шыққан жердегi барған ауданда (объектiде) гарнизонда белгiленген тәртiпке сәйкес анықталған адам саналады.
94. Өртке келген өрт күзетiнiң аға бастығы:
- жағдайды бағалауға және өрт сөндiрудi ұйымдастырудың дұрыстығын айқындауға;
- қосымша күштер мен құралдарды шақырудың қажеттiлiгiн анықтауға;
- қажет болған өрттi сөндiрудiң басшылығын өзiне алуға мiндеттi.
95. Өртке келген аға бастық басшылықты өзiне алған-алмағанына қарамастан өрт сөндiрудiң нәтижесi үшiн жауап бередi.
Аға бастықтың өртте сөндiру басшысына немесе оны аттап өтiп бұйрық беруi өрт сөндiрудiң басшылығын өзiне алған сәтi болып саналады.
96. Егер өрт сөндiру басшысы өртке шақырылған күштермен және құралдармен басқаруды қамтамасыз ете алмаса аға бастықтың өрт сөндiруге басшылықты өзiне қабылдауы мiндеттi.
97. Аға бастық өрт сөндiру басшылығын (ӨСБ) өзiне қабылдауды шешкендiгi туралы жариялауға және жедел штаб бастығын, тыл бастығын және жауынгерлiк учаскелер бастықтарын хабардар етуге мiндеттi.
98. Өрттегi жағдайға байланысты ӨСБ күштердi және құралдарды басқару үшiн жедел штаб және жауынгерлiк учаскелер ұйымдастыра алады.
99. Жауынгерлiк учаскелер этаждар, саты торлары, өртке қарсы тосқауылдар немесе жанған объектiнiң ұзына бойына, сондай-ақ жұмыс түрлерi бойынша (сөндiру, қорғау, құтқару және басқа) құрыла алады.
100. Өртте екi және одан да көп бөлiмшелер жұмыс iстеген кезде өрт шыққан ауданға келген өрт бөлiмi құрамының орта немесе кiшi бастықтарынан тыл бастығы тағайындалады.
101. Өртте жағдай кенеттен өзгерген кезде және ӨСБ-ден дер кезiнде бұйрық алуға мүмкiндiк болмаған жағдайда бөлiмшелер бастықтары (командирлерi) дұрыс инициатива танытып, өздiгiнше iс-қимыл жасауға тиiс.
ӨСБ-дан бұйрық болмауы командирдiң әрекетсiз отыруын ақтай алмайды.
Өрт сөндiру басшысы
102. Өрт сөндiру басшысы жеке дара бастық болып табылады, өртке келген барлық өрт күзетi бөлiмшелерi мен берiлген күштер оған бағынады. Ол өрт сөндiрудi ұйымдастыруға, жеке құрамның қауiпсiздiгiне және өрт техникасының сақталуына жауап бередi.
Өзiнен жоғары тұрған ӨСБ-тiң тапсырмасын орындауда ӨСБ-нiң өрттегi iс-қимылына араласуға ешкiм де құқылы емес.
103. Өрт сөндiру басшысы:
- барлау жүргiзуге және өрттегi жағдайды бағалауға, адамдарды құтқаруды жедел ұйымдастырып және оны жеке өзi басқаруға, қолда бар күштер мен құралдарды пайдалана отырып үрейдi болдырмауға.,
- шешушi бағытты анықтауға, жауынгерлiк iс-қимылдың тәсiлдерi мен әдiстерiн, күштер мен құралдардың қажеттi санын анықтауға.,
- бөлiмшелерге тапсырма беруге, олардың өзара iс-қимылын ұйымдастыруға және алған қойылған мiндеттердiң орындалуын қамтамасыз етуге.,
- өрттегi жағдайдың өзгеруiн үнемi бақылауға және тиiстi шешiм қабылдауға.,
- өрт болған жерге келiсiмен оның сырт көрiнiстерi бойынша БҚОТ-қа немесе ББП-ға ақпарат беруге, шешiм қабылдағаннан және бұйрық бергеннен кейiн өрттiң орны, не жанып жатқандығы (немесе жанғандығы), iс-қимылға қандай күштер мен құралдар енгiзiлгендiгi, өрттiң өршу қаупiнiң бар-жоқтығы, қосымша күштер мен құралдардың қажет болатындығын хабарлауға, бұдан әрi БҚОТ-пен тұрақты байланыс ұстауға, қолданылған шешiмдер туралы және өрттегi жағдай жайында әлсiн-әлсiн хабарлауға;
- қосымша күштер мен құралдарды бөлшектемей, қайта бiр мезгiлде шақыруға және оларды күтiп алуды ұйымдастыруға;
- өртке аға бастық келген соң жағдай туралы, өрт сөндiру жөнiнде қабылдаған шешiмдер, өрт орнында қандай күштер мен құралдардың бары, iс-қимылға енгiзгендiгi, қосымша шақырылғандығы туралы мәлiмдеуге;
- жағдайға байланысты өртте шұғыл штаб ұйымдастыруға және оның тұрағын анықтауға;
- шұғыл штабқа өзiнiң тұрған орны және оған қабылданған барлық шешiмдер туралы ақпарат беруге;
- күштер мен құралдардың резервiн құруға, жұмыс iстеушiлердiң демалуына, жылынуына және құрғақ киiм ауыстырып киюiне мүмкiндiк берiп, әлсiн-әлсiн ауыстыруға;
- бастық құрамындағы адам санынан қауiпсiздiк шараларын сақтауға жауаптыны тағайындауға, қажет болғанда медициналық көмек бекетiн ұйымдастыруға;
- өртке әртүрлi бағыттағы күштер мен құралдар келген жағдайда тыл бастығына жүрiп-тұру және байланыс құралдары бар көмекшiлердi бөлуге;
- өрттi сөндiруге тартылған қызметтермен өзара iс-қимылды ұйымдастыруға, объектiдегi инженер-техник қызметкерлерiмен тұрақты байланыс ұстап және объектiнiң нұсқамалары мен нұсқауларын ескере отырып, өрт сөндiрудiң тәсiлi мен құралдары туралы шешiм қабылдауға;
- өрттiң шығу себебiн анықтау шараларын қолдануға;
- қасақана өрт қойылған немесе өрттiң басқа себептерi болған жағдайда оның шыққан негiзгi орнын басы артық бұзылудан сақтауға, өртке себеп болған заттарды анықтауға және сақтауға, сондай-ақ өрт туралы акт жасауға қажеттi мәлiметтер жинауға, бұл үшiн мемлекеттiк өрт бақылау және өрт тексеру лабороторияларының қызметкерлерiн тартуға;
- өрттiң сөнгендiгiне өзiнiң көзiн жеткiзуге, сөндiрiлген өрт орнына бақылаудың қажеттiлiгi мен мерзiмiн анықтауға;
- басқа жаққа әкету, төгiлген судан сақтау шараларын, милиция қызметкерлерi келгенге дейiн көшiрiлген материалдық құндылықтарды күзету шараларын қолдануға;
- бөлiмшелер мен өзара iс-қимыл жасаушы қызметкерлердiң өрт орнынан кету ретiн анықтауға мiндеттi.
104. Өрттi сөндiру үшiн қажеттi қосымша күштер мен құралдарды анықтау кезiнде ӨСБ:
- шақырылған күштер мен құралдар iс-қимылға енгiзiлгенге дейiн оттың таралуы мүмкiн көлемдi.
Оқпандарды беру үшiн қажеттi күш шамасын, адамдарды құтқару, үйлердiң конструкцияларын ашу мен бөлшектеу және мүлiктердi басқа жаққа әкету үшiн қажеттi күштiң мөлшерiн;
- арнайы қызметтердi тартудың қажеттiлiгiн;
- суды автоинспекциялармен жеткiзудiң немесе суды айдау арқылы жеткiзудi ұйымдастырудың қажеттiлiгiн ескеруi керек.
105. Өртте күштер мен құралдарды орналастыруда өзгерiстер енгiзiлген жағдайда ӨСБ қайта топтасу туралы шешiм қабылдауы және оны бөлiмше басшыларына жеткiзуi керек, қайта топтасуды кiмге, қайда және қалай жүргiзу керектiгiн көрсетуi тиiс.
106. Бұйрықтар қысқа, дәл және анық болуы керек. Бұйрықтардың мазмұнына байланысты ӨСБ оны орындаушыларға жеке өзi, шұғыл штаб арқылы немесе байланыс бастықтары және байланысшылар арқылы, сондай-ақ бастықтары және байланысшылар арқылы, сондай-ақ техникалық байланыс құралдарының көмегiмен бередi.
107. ӨСБ өрттi сөндiру жөнiнде қабылданған шаралардың орындалу дұрыстығын белгiлеуi және әрбiр учаскеде өрттi сөндiруге күштер мен құралдардың жеткiлiктiгiн анықтауы керек.
Өрттегi шұғыл штаб
108. Шұғыл штаб құрамына: штаб бастығы және тыл бастығы, сондай-ақ қаланың (елдi мекенiнiң, объектiнiң) және әкiмшiлiктiң өзара iс-қимыл жасаушы қызметтерiнiң өкiлдерi кiредi.
Iрi, күрделi және ұзақ өртте шұғыл штаб бастығының орынбасарлары тағайындалуы мүмкiн.
109. Шұғыл штаб:
- барлық iрi және күрделi өртте;
- үш және одан да көп жауынгерлiк учаске ұйымдастырылған, сондай-ақ егер күштер мен құралдар жоғары номер бойынша тартылған жағдайда;
- объектiлердегi өрттi сөндiру кезiнде өрт сөндiру жөнiндегi
iс-қимылды объектiнiң кезекшi инженер-техник қызметкерлерiмен және
әкiмшiлiгiмен келiсу қажет болғанда;
- жағдайға байланысты өрт сөндiру басшысының шешiмi бойынша құрылады.
110. Шұғыл штаб:
- жауынгерлiк учаскелер бойынша келген бөлiмшелердi күтудi,
орналастыруды және бөлудi;
- өрттi сөндiру барысында оны барлауды, жағдайдың өзгергендiгi туралы
өрт сөндiру басшысының мәлiметтерi мен ақпараттарын жинауды;
- штаб столында орналасқан есеп құжаттарын жүргiзудi (қосымша);
- өртте күштер мен құралдар резервiн құруды;
- өрттiң шығу себептерi және келтiрiлген зиян туралы мәлiметтер
жинауды;
- өртте байланысты жолға қоюды;
- егер бұл қажет болғанда өрт орнына жарық берудi;
- ӨСБ-нiң шешiмдерiн, бұйрықтарын орындауды, алға қойылған
мiндеттердiң орындалуына бақылауды;
- қаланың (елдi мекеннiң, объектiнiң) басқа қызметтерiмен өзара
iс-қимылдарын;
- ГДЗС тексеру - өткiзу бекеттерiн және қауiпсiздiк бекеттерiн;
- ұзақ өрт кезiнде (бес сағаттан артық) тамақтануды, төменгi температурада және құрамның жылынуын және ыстық өтуден қорғауды;
- өртте жұмыс iстеушi бөлiмшелердi материалдық-техникалық қамтамасыз етудi ұйымдастырады.
111. Шұғыл штаб күштердi және құралдарды басқару үшiн барынша қолайлы жерге орналасады, штаб столымен және басқа техникалық құралдармен және жабдықтармен қамтамасыз етiледi.
112. Өрттегi шұғыл штаб орны: күндiз - "штаб" деген жазуы бар қызыл жалаумен, түнде - қызыл шаммен немесе қызыл түстi басқа жарық көрсеткiшiмен белгiленедi.
113. Өрттегi жұмыс кезiнде ӨСБ, ШБ, ТБ, ЖУБ және байланысшылардың сол бiлегiнде шынтақтан жоғары тұста белгi байламасы болуы керек (* қосымша), жауынгерлiк құрамның өрт дулығаларында айырым белгiлерi болуы керек (* қосымша).
Өрттегi шұғыл штаб бастығы
114. Шұғыл штаб бастығы ӨСБ-ға бағынады, оның орынбасары болып табылады, ӨСБ шешiмдерiнiң орындалуын қамтамасыз етедi, шұғыл штабты басқарады және 110-бапта көрсетiлген мiндеттердi штабтың орындауына жауап бередi.
Өртте шұғыл штаб бастығы:
- ӨСБ қабылдаған шешiмге сәйкес күштер мен құралдарды орналастыруға;
- өртте үздiксiз барлауды ұйымдастыру және жауынгерлiк учаске бастықтарынан мәлiметтер алу жолымен жағдайды зерттеуге;
- қажет болғанда қосымша күштер мен құралдарды шақыруға, ӨСБ бұйрықтарын бөлiмше бастықтарына жеткiзуге;
- өртте байланысты ұйымдастыруға;
- ӨСБ-ға барлау нәтижелерi мен жағдай, өрттi сөндiру туралы хабарлап отыруға;
- кейiнге қалдыруға болмайтын жағдайларда өздiгiнше шешiм қабылдауға және жүзеге асыруға, кейiннен бұл жөнiнде ӨСБ-ге хабарлауға;
- ӨСБ мен штаб бұйрықтарын орындауға бақылауды жүзеге асыруға;
- келген бөлiмшелерден резерв құруға;
- қажет болған жағдайда қаланың (объектiнiң) арнайы қызметтерiн
шақыруға, сөйтiп олармен өзара iс-қимыл ұйымдастыруға;
- БҚОТ-қа өрт туралы мәлiметтердi беруге;
- өрттiң шығу себебi және бөлiмшелердiң жауынгерлiк iс-қимылы туралы
мәлiметтер жинауға;
- тыл бастығы мен байланысшыларды қатыстыра отырып шұғыл штаб
құжаттарын жүргiзуге;
- өртте ұзақ жұмыс iстеу кезiнде жауынгерлiк құрамға тамақ пен
алмастыруды ұйымдастыруға;
- қажет болған жағдайда шұғыл штаб бастығының орынбасарын
тағайындауға
мiндеттi.
Тыл бастығы
115. Тыл бастығы бастық құрамындағы адамдар санынан тағайындалады және өрттi сөндiру басшысына, шұғыл штаб бастығына бағынады және өрттегi тыл жұмысына жауап бередi.
Тыл бастығы:
- су көздерiне барлау жүргiзуге;
- келген машиналарды күтiп алуға және су мен басқа от сөндiретiн заттарды берудi қамтамасыз ететiн машиналарды су көздерiне орналастыруды ұйымдастыруға;
- су айдау немесе жеткiзу қажет кезiнде керектi өрт машиналарының саны туралы шұғыл штаб бастығына (ӨСБ) баяндауға;
- өрт техникасын барынша тиiмдi пайдалануға және өрт болған жерге суды үздiксiз берудi қамтамасыз етуге;
- өрт машиналарын дер кезiнде жанар және жағар материалдармен жабдықтауға, сондай-ақ қажет болған жағдайда өрт болған жерге арнайы от сөндiретiн заттар мен материалдарды жеткiзудi ұйымдастыруға;
- шлангi жолдарын күзетудi, сондай-ақ тыл участоктерiнде қалалық көлiктiң қозғалысын реттеу жөнiнде милиция қызметкерлерiмен өзара iс-қимылды қамтамасыз етуге;
- өрт техникасы жұмысының, от сөндiрушi заттар мен материалдар шығынының есебiн жүргiзуге, шартты белгiлермен және рұқсат етiлетiн қысқартуларды пайдаланып өрт машиналарын су көздерiне орналастырудың және магистаралды шланг жолдарын жүргiзудiң жобасын құруға мiндеттi (* қосымша);
- сумен жабдықтау (елдi мекендегi, объектiдегi) қызметтерiмен өзара iс-қимылды ұйымдастыруға мiндеттi.
116. Негiзгi машиналардан басқа судан қорғау, шлангiлiк, жеңiл және жүк автомобилдерi, жанар май құятындар, автомобиль жөндеу шеберханалары, автобустар және тағы басқалары тыл бастығының қарамағына берiледi.
117. Тылдың жұмысын басқару үшiн бағыттарда тыл бастығының көмекшiлерi тағайындалады.
Жауынгерлiк учаске (сектор) бастығы
118. Жауынгерлiк учаске (сектор) бастығы өрт сөндiру басшысына (шұғыл штаб бастығына) бағынады және оның бұйрықтарын орындайды. Ол өзiне тапсырылған жауынгерлiк учаскеде (секторда) оның алдына қойылған мiндеттердiң орындалуына, өртте оған бағынышты жеке құрамның қауiпсiздiгiне, өрт техникасының сақталуына жауап бередi.
119. Жауынгерлiк учаске бастығы:
- үздiксiз барлау жүргiзуге және жауынгерлiк учаскедегi жағдай туралы шұғыл штаб бастығына немесе өрттi сөндiру басшысына баяндап отыруға;
- оған бағынышты бөлiмшелердiң жұмысын басқаруға;
- оның участогiнде жұмыс iстейтiн бөлiмшелер арасындағы және көршi учаскелердегi бөлiмшелердiң өзара iс-қимылын қамтамасыз етуге;
- учаскедегi өрттi тездетiп сөндiрудi қамтамасыз ететiн күштер мен құралдарды маневрлеудi және тез қайта топтастыруды қамтамасыз етуге, қабылданған шешiм туралы шұғыл штаб бастығына немесе ӨСБ-ға баяндауға;
- өртi сөндiру басшысына немесе шұғыл штаб бастығына алға қойылған мiндеттердiң орындалғаны және учаскедегi бөлiмшелердiң жұмысы туралы баяндауға мiндеттi.
120. Өртте бес және одан да артық жауынгерлiк учаскелер жұмыс iстеген кезде бiрнеше жауынгерлiк учаскелердi бiрiктiретiн секторлар ұйымдастырылуы мүмкiн, сектор бастығын ӨСБ тағайындайды.
Өртте байланысты ұйымдастыру
121. Өртте бөлiмшелердi басқаруды, олардың өзара iс-қимылы мен ақпарат берудi қамтамасыз ету үшiн байланыс ұйымдастырылады:
- басқару байланысы ӨСБ мен бөлiмше командирлерi арасында, ӨСБ мен шұғыл штабпен, тыл бастығымен, жауынгерлiк учаске бастығымен, ал қажет болған жағдайда - өрт автомобильдерiмен (машиналармен) орнатылады. Бұл үшiн радиостанциялар, далалық телефон аппараттары, сөйлесу қондырғылары, мегафондар, дыбыстағыш қондырғылар және басқа техникалық құралдар пайдаланылады;
- өзара iс-қимыл байланысын жауынгерлiк учаскелер (бөлiмшелер) бастықтары орнатады. Ол жауынгерлiк учаскелер (бөлiмшелер) арасындағы өзара iс-қимылды қамтамасыз етедi.
Өзара iс-қимыл байланысы үшiн радиостанциялар, далалық телефондар, сөйлесу қондырғылары және байланысшылар пайдаланылады:
- ақпарат байланысы ӨСБ, шұғыл штаб пен БҚОТ немесе ББП арасында радио, телефон арқылы орнатылады.
Бұл байланыс БҚОТ-пен немесе ББП-мен өрттегi және оған бара жатқан бөлiмшелердiң жағдай туралы және өрттi сөндiру барысы, қосымша күштер мен құралдарды шақыру туралы өзара ақпараттар, сондай-ақ ӨСБ-нiң су жүргiзу, газ апаты, энергетика, медицина және басқа қызметкерге талаптарын жеткiзудi қамтамасыз етуге тиiс.
Өртте радиобайланыс құралдарын пайдаланған кезде ӨСБ барлық
операторлардың радио алмасу ережесiн сақтауын қамтамасыз етуге мiндеттi.
Шұғыл штабтың жұмысы үшiн абоненттiң телефон жүйесi номерiн
пайдаланған кезде абоненттiң телефон аппаратын өшiру қажет.
IV тарау
ЖАУЫНГЕРЛIК IС-ҚИМЫЛ КЕЗIНДЕ ӨРТ КҮЗЕТI
БӨЛIМШЕЛЕР ЖЕКЕ ҚҰРАМЫНЫҢ МIНДЕТТЕРI
Өрт сөндiрушiнiң (аға өрт сөндiрушiнiң) мiндеттерi
122. Өрт сөндiру кезiнде өрт сөндiрушi:
- өзiнiң жауынгерлiк мiндетiн бiлуге, сондай-ақ бөлiмше тапсырмасын
бiлуге;
- командирлердiң және бастықтардың командалары мен бұйрықтарын
сөзсiз, нақты және дер кезiнде орындауға;
- командирдiң рұқсатынсыз өз полициясын тастап кетпеуге;
- өз бөлiмшесiнiң командирiмен және өрт сөндiрушiлермен байланыс
ұстауға;
- жауынгерлiк тапсырманы орындау кезiнде инициатива мен тапқырлық
танытуға;
- адамдардың өмiрiне қауiптi байқаған жағдайда оларды ескертуге,
құтқару шараларын қолдануға, ол жөнiнде бөлiмше командирiне баяндауға;
- Зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетуге;
- өрт-техникалық құралдарының түзулiгiн бақылап отыруға және оларды
ұқыпты ұстауға;
- техника қауiпсiздiгi ережелерiн сақтауға;
- жұмыс бiткен соң берiлген өрт-техникалық жарақтарын тексеруге,
нәтижесiн бөлiмше командирiне баяндауға мiндеттi.
123. Барлау құрамына кiретiн өрт сөндiрушi:
- қажеттi жабдықтарды және ӨТҚ-ны өзiмен бiрге алып жүруге;
- барлау жүргiзушiден көз жазбауға;
- төңiректi ұқыпты бақылап отыруға;
- қауiптi жағдайдағы адамдарды байқаған кезде, жайларда және үй конструкцияларының қуыстарында от немесе түтiн пайда болғанда барлауды басқарушыға жедел баяндауға мiндеттi.
124. Адамдарды құтқару кезiнде өрт сөндiрушi:
- командир көрсеткен құтқару тәсiлiне қажеттi өрт-техникалық жарақтарын өзiмен алып жүруге;
- жайға кiрген кезде құтқарылушыларға көмек көрсететiндiгi туралы хабарлауға;
- командир көрсеткен жағдайда құтқарудың ең қауiпсiз тәсiлi мен қысқа жолын таңдауға;
- құтқарылушыны от пен түтiннiң әсерiнен қорғаудың шараларын қолданып, жоғары температура мен қалың түтiн аймағынан тек айрықша жағдайларда ғана құтқарушымен бiрге өтуге мiндеттi.
125. Шланг жолдарын жүргiзу кезiнде өрт сөндiрушi:
- оқпаншылар позициясына барынша қолайлы және қысқа жолды таңдауға;
- шлангыларды өткiр немесе жанып жатқан заттардың, сондай-ақ күйдiретiн заттар төгiлген жерлер арқылы салмауға, егер басқадай жолы болмаған кезде шлангыларды жүргiзгенде қолдағы бар материалдардан төсенiш салуға және зақымданудан оларды қорғау үшiн басқа құралдарды пайдалануға;
- Шланг жолдарымен үйлердiң өтетiн жерлерi мен сатыларын бекiтпеуге, шланг жолдарын саты торларында көбiне марштардың аралығынан салуға;
- шланг жолдарын көшенiң, жолдың, ауланың шетiнен, мүмкiндiгiнше
жолдың жүрмейтiн бөлiгiне, ал темiржол полотносында рельстердiң астынан
салуға;
- жолдың (көшенiң) жүретiн бөлiгiне салынған шлангыларды шланг
көпiршелерiмен қорғауға;
- тарамдардың жолдың жүретiн бөлiгiне орнатпауға, шлангылардың
ширатылуына және бүгiлуiне, жалғанатын жерлерiнiң жолдың қатты бетiне
сығылуынан,сондай-ақ кедергiлердiң үстiнен салынған кезде шлангыларды күрт
бүгiлуден сақтауға;
- жоғарыға жүргiзiлетiн шланг жолдарын шланг ұстағыштармен бекiтуге;
- оқпаншының қозғалуы үшiн және оқпанмен маневрдi қамтамасыз ету үшiн
қажеттi мөлшердегi шланг қоры болуға;
- қажет болғанда шланг жолдарын оқпан тұсынан ұзартуға;
- әдеттегiдей, жайлардың iшiнде резиналы шлангыларды пайдалануға;
- автосатыда шланг жолдарын басқыштар аралығында оны шланг
ұстағыштармен бекiтiп орналастыруға мiндеттi.
126. Материалдық құндылықтарды басқа орынға көшiру кезiнде өрт
сөндiрушi:
- командир көрсеткен басқа орынға көшiру ретiн сақтауға;
- басқа орынға көшiрiлетiн материалдық құндылықтарға ұқыппен қарауға
және олардың сақталу шараларын қолдануға;
- басқа орынға көшiру жолдарын бекiтпеуге мiндеттi.
127. Оқпанмен жұмыс кезiнде өрт сөндiрушi:
- шланг жолдарының қажеттi қорын жасап, жану орнына мүмкiндiгiнше
жақын келуге;
- барынша өрши жанған жерге, түтiнге емес, жану байқалған конструкциялар мен заттарға су ағынын бағыттап, оқпанмен алға жылжуға;
- су ағынын оттың таралуына қарсы, бiрiншi кезекте конструкциялардың жану немесе берiктiгi өзгерген жағдайда қызу бүкiл конструкцияның немесе құрылыстың бiр бөлiгiнiң құлауын туғызуы мүмкiн бөлiктерiне бағыттауға;
- тiк жерлердегi отты өшiру кезiнде су ағынын жоғарыдан төмен бағыттауға;
- жану өшiрiлгеннен кейiн оқпанды жабуға немесе сыртқа шығаруға;
- позицияны ауыстыру кезiнде су берудi уақытша тоқтатуға немесе оқпанды төмен қаратып ауыстыруға;
- биiктiк сақтық құралдарын қолдануға;
- сатыларда тек қарабинмен бекiтiлгеннен кейiн ғана оқпандармен жұмыс iстеуге;
- су берiлу тоқтағаннан кейiн де оқпанды қараусыз қалдырмауға;
- егер техника қауiпсiздiгiнiң барлық талаптары орындалмаса кернеуде тұрған электр сымдарына су ағынын бағыттамауға және тиiспеуге;
- оңай сынатын немесе шыны ыдыстары бар кездегi жануарларды суды шашырата себу арқылы немесе көбiкпен сөндiруге;
- жеңiл жанатын және жанатын сұйықтары бар ыдыстарды, сығымдалған газы бар баллондарды, қысымда тұрған қондырғыларды және аппараттарды жылу әсерiнен сақтауға, қызған жердi бiрқалыпты салқындата отырып қорғауға;
- үйдiң жеке бөлiктерiнiң немесе құрылыстың от қауiп төндiрген конструкцияларына су ағынын бағыттап, жылу әсерiнен қорғауға;
- көбiк беретiн жерге су ағынын бағыттамауға мiндеттi.
128. Үйдiң конструкциясын ашу мен бөлшектеу кезiнде өрт сөндiрушi:
- бөлiмшше командирi көрсеткен шекте жұмыс атқаруға;
- механикаландырылған өрт құралдарын пайдалануға;
- өшiру құралдары дайын болғаннан кейiн жану ошағын сөндiру үшiн конструкцияларды ашуға;
- ашу және бөлшектеу жұмыстарын үйге, құралдарға және материалдық құндылықтарға барынша аз зияндармен атқаруға;
- олардағы құбыр өткiзгiштер мен арматуралардың, сондай-ақ байланыс және электр жүйелерiнiң зақымдануына жол бермеуге;
- бөлшектелген конструкцияларды командирдiң рұқсатымен, сақтық шараларын қолдана отырып жоғарыдан тастауға;
- биiк тiк құрылыстардың, конструкциялардың (металл құбырлардың, антенналық қондырғылардың және т.б.) құлауынан сақтану үшiн олардың бекiтiлген жерiнiң зақымдануына (тарту, керме, тiрек және т.б.) жол бермеуге;
- түтiн мұржаларын, тiреулер немесе үй бөлiктерiн қауiптi аймақтан адамдар мен техниканы әкеткеннен кейiн ӨСБ-ның тура басшылығымен құлатуға;
- есiктер мен терезелердi мүмкiндiгiнше зақымдамай ашуға мiндеттi.
129. су беретiн өрт сөндiрушi:
- су көздерiнiң орналасқан жерлерiн және оларды таба бiлу;
- шланг көпiршелерiмен немесе басқа да заттармен қорғалмаған шлангiлерден көлiктердi өткiзбеуге;
- магистральдық шланг жолдарының қалыпты жағдайын қадағалауға залалданған орынды белгiлеп залалданған шлангыларға қысқыштарды орнатуға немесе iстен шыққан шлангiлердi ауыстыруға;
- жұмыс шлангілерi жолдарына судың берiлуiн реттеуге;
- жүргiзушiмен және оқпаншымен байланыс ұстауға;
- қосымша шақырумен келген күштердi күтiп алу туралы бұйрық алысымен олардың жақын жердегi су көздерiне орналасуын және оларға ӨСБ өкiмiмен жеткiзудi қамтамасыз етуге мiндеттi.
130. Өрт сөндiрушi - байланысшы:
- командирдiң бұйрығын алысымен және анықтасымен оларды дер кезiнде бұрмалаусыз жеткiзуге;
- ауызша бұйрықтарды тез, дұрыс және белгiлеген жерге жеткiзуге, содан кейiн бастыққа шапшаң қайтып келiп, бұйрықтың жеткiзiлгендiгi туралы мәлiмдеуге;
- өрттегi шұғыл штабпен, БҚОТ (ББП) пен радио, телефон арқылы немесе
өрт белгiсiн бiлдiрушiмен тұрақты байланыс орнатуға және ұстауға;
- өзiмен бiрге алып жүретiн радиостанциясы, телефон анықтамалары,
шақыру тiзiмдерi, таза қағазды блокноты, қаламы, электр шамы болуы
мiндеттi.
131. Өрт сөндiрушi - бақылаушы сөндiрiлген өрт орнында:
- өрт сөндiрiлген бүкiл аймақты бақылауға, жану ошағын байқаған кезде
ол туралы өрт бөлiмiне хабарлауға және оны өшiруге кiрiсуге;
- күзет кезекшiсiмен әлсiн-әлсiн байланыс ұстауға, оған күзеткен
учаскесiндегi жағдай туралы хабарлап отыруға;
- өз бастығының бұйрығынсыз күзететiн учаскесiн тастап кетпеуге;
- кету туралы рұқсат алғаннан кейiн объект әкiмшiлiгiн ескертуге
мiндеттi.
Өрт автомобилiн жүргiзушiсiнiң мiндеттерi
132. Өрт автомобилiнiң жүргiзушiсi:
- автомобильге жеке құрамды отырғызуды және өрт-техникалық жарақтарын
орыналастыруды бiлуге және тәртiбiн сақтауға;
- жол қозғалысы ережесiн және өрт автомобилiн пайдалану жөнiндегi
нұсқауды қатаң сақтауға;
- өрт кенет өршiген кезде автомобильдi қауiпсiз орынға әкете
алатындай етiп орналастыруға;
- оның жүйелерiнiң, механизмдерiнiң және агрегаттарының үздiксiз жұмысын қамтамасыз етiп, автомобильдiң қасынан кетпеуге, бөлiмше командирiнiң бұйрықтары мен белгiлерiн үнемi қадағалап және оларды тез орындап отыруға;
- радиостанцияда жұмыс iстеудi, радио алмасудың тәртiбiн бiлуге және сақтауға;
- от сөндiрушi заттардың тоқтаусыз берiлуiн қамтамасыз етуге;
- шланг жолдарына су берген кезде оның қысымын бiртiндеп көтеруге және оны бастықтың бұйрығына сәйкес ұстап тұруға;
- төменгi температурада су сорғыштың жұмысын тоқтатпауға;
- жанармайдың және от сөндiретiн заттардың шығынын бақылап және оларды толықтырудың қажеттiгi туралы дер кезiнде баяндап отыруға;
- автомобиль механизмдерiнiң қалыпты жұмысы бұзылған жағдайда бастыққа мәлiмдеу, сонымен бiрге бұзылған жерiн анықтау және оларды жөндеу жөнiндегi шараларды қолдануға;
- өртте автомобильге техникалық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарды атқаруға мiндеттi.
133. Автосатыда немесе автокөтергiште жұмыс iстеген кезде жүргiзушi:
- жол үстiнде және әсiресе, бұрылыстарда, көпiр және биiк қақпалардың астынан өткен кезде автосатының немесе автокөтергiштiң көлемiн ескеруге;
- автосатыны (автокөтергiштi) жылжытуға орнатқан кезде автомобиль доңғалағын қатты отырып орнатуға;
- автомобильдi сатының немесе көтергiш жебенiң маневрленуiнiң қамтамасыз етiлуiн және барынша созылуын ескере отырып орнатуға;
- сатының бүгiлетiн жерiнде немесе автокөтергiштiң бесiгiнде бiр мезгiлде болатын адамдардың барынша рұқсат етiлетiн санын қатаң бақылап отыруға;
- өрт дулығасымен және қажет болғанда оқшаулаушы противогазбен жұмыс iстеуге мiндеттi.
Бөлiмше командирiнiң мiндеттерi
134. Бөлiмше командирi бөлiмшенiң жеке құрамының төтенше бастығы болып табылады және оның iс-қимылына жауап бередi. Ол бөлiмшенiң жауынгерлiк жұмысын басқарады.
135. Бөлiмше командирi:
- өрт орнына келiсiмен өрттi сөндiруге аға бастық келгенге дейiн бiрiншi болып басқарады. Басқа жағдайларда, бұл ретте жетонын (* қосымша) тапсырып, ӨСБ-ға хабарлауға және одан әрi оның бұйрығын орындауға;
- өз бөлiмшесiнiң және күзеттiң жауынгерлiк тапсырмасын бiлуге, оны әрбiр өрт сөндiрушiге жеткiзуге;
- жауынгерлiк расчеттiң өзара iс-қимылын қамтамасыз етуге;
- өрт сөндiрушiлердiң бұйрықтарды, командаларды және белгiлердi дұрыс және нақты орындауын қамтамасыз етуге;
- бөлiмшенiң жеке құрамының техника қауiпсiздiгiнiң ережесiн сақтауын бақылауға;
- өзi бағынышты бастықпен байланыс ұстауға, оған мезгiлiмен жұмыс участогiндегi жағдайдың өзгергендiгi туралы баяндап отыруға;
- өрт техникасының тиiмдi жұмысын қамтамасыз етуге;
- өрт сөндiретiн автомобильдi от сөндiретiн заттармен және жанар-жағар материалдармен дер кезiнде толтырып отыруды қамтамасыз етуге;
- радиостанцияда жұмыс iстеудi, радиоалмасудың ережесiн бiлуге және сақтауға мiндеттi.
136. Жауынгерлiк қанат жаю кезiнде:
- қанат жаюды аса қысқа мерзiмде қамтамасыз етуi;
- бөлiмшенiң жеке құрамына су көзiн, шланг жолдарын жүргiзудiң бағыты мен тәсiлдерiн, жолдарда ең аз шлангiлер санын пайдалануды ескере отырып, тарамдарды қондыру орнын, оқпандардың саны мен түрлерiн және оқпаншылардың позициясын, өрт сатыларын орнату орындарын көрсетуi;
- өрт сатыларын орналастырудың дұрыстығын қадағалауы;
- өртте өзi бағынатын бастыққа жауынгерлiк қанат жаюдың орындалғандығы туралы баяндауы қажет.
137. Конструкцияларды ашу және бөлшектеу жұмыстарын атқарған кезде:
- қажеттi өрт құралдары бар өрт сөндiрушiлердiң қажеттi санын белгiлеуi, жүргiзетiн жұмыстың мақсатын, ашу және бөлшектеудiң көлемi мен орнын көрсетуi;
- егер конструкцияны ашу және бөлшектеу бiр бөлiмшенiң күшiмен жүргiзiлсе, өрт сөндiрушiлерге әртүрлi материалдарды орналастыру үшiн орындарды көрсетуi... төменде (тастау орнында) күзетшi қоюы;
- конструкцияларды ашу мен бөлшектеудiң тәртiбiн орындауды және
жабдықтарға және материалдарға ұқыппен қарауды қамтамасыз етуi;
- жұмыс орнына жақын жердегi электр сымдарын және электр құралдарын
тоқтан ажыратудың, газ өткiзгiштердi өшiрудiң, сондай-ақ конструкцияның
құлауына қарсы шараларды қолданып, жұмысты қауiпсiз қамтамасыз етуi;
- конструкция негiзiн қадағалап және олардың зақымдануына жол бермеуi
керек.
138. Материалдық құндылықтарды басқа жаққа әкету тапсырмасын орындау
кезiнде:
- өрт сөндiрушiлерге әкетудiң кезегiн, материалдық құндылықтарды
орналастырудың орны мен жолдарын көрсетуi;
- әкетiлген материалдық құндылықтарға ұқыпты қарауды және сақталуды
бақылауы қажет.
139. Бөлiмшелердi қарсы алу және орналастыру жөнiндегi тыл бастығының
тапсырмасын орындау кезiнде:
- бөлiмшенi қарсы алуы, өрт машиналары орналастырылуға тиiс су
көздерiн көрсетуi, бөлiмшелер басшыларына ӨСБ (шұғыл штаб бастығы, тыл
бастығы) бұйрықтарын жеткiзуi және шұғыл штабтың орналасқан орнын көрсетуi
керек.
140. "Тоқтат" командасы немесе белгiсi болғанда:
- бөлiмшенiң жеке құрамының адам санын тексеруi;
- өрт - техникалық қаруларының санын тексеруi, автоцистернаны сумен
толтыруды қамтамасыз етуi;
- өртте бөлiмше командирi бағынышты болған бастыққа бөлiмшенiң
қайтуға әзiрлiгi туралы баяндауы керек.
141. Өрт сөндiрiлген жерде бөлiмшемен қызмет атқарған кезде:
- өрт орнына үздiксiз бақылау ұйымдастыруы;
- өрт сөндiру құралдарын үнемi әзiрлiкте ұстауы;
- жану ошағын байқағанда, бұл туралы өрт бөлiмiне хабарлап және
оларды өшiрудiң шараларын қолдануы;
- бөлiмше оның құрамына кiретiн күзет бастығының бұйрығы бойынша өрт бөлiмiне қайтаруы, бөлiмшенiң кетуi туралы объект әкiмшiлiгiн хабардар етуi және одан әрi бақылау жүргiзудi жалғастыруы керек.
142. Бөлiмше өрт бөлiмiне келгеннен кейiн бөлiмше командирi:
- автомобиль және өрт-техникалық қаруларын жауынгерлiк әзiрлiкке жедел келтiрудi қамтамасыз етуге, бұл туралы күзет бастығына баяндауға;
- өрттi сөндiруге қатысқан бөлiмшенiң жеке құрамының жауынгерлiк киiмдерiн кептiрудiң немесе айырбастаудың шараларын қолдануға мiндеттi.
Күзет бастығының мiндеттерi
143. Күзет бастығы күзеттiң жауынгерлiк жұмысына басшылық жасайды, алға қойылған жауынгерлiк тапсырманың орындалуына, өрт техникасының, өрт-техникалық қаруларының сақталуына жауап бередi.
(Құжаттың 144-тарауы болмағандықтан, орысша мәтінді ұсынамыз)
144. По прибытии караула к месту вызова первым начальник караула как руководитель тушения пожара руководствуется статьями 102-107 настоящего Устава, а по дополнительному вызову обязан доложить РТП (в оперативный штаб), сдать жетон, получить задание и обеспечить его выполнение.
145. Шақыру орнына баратын жол үстiнде күзет бастығы:
- қозғалыстың қысқа маршрутын анықтап және жүргiзушiлердiң жол қозғалысы ережелерi талабын орындауын бақылауға;
- өрт сөндiрудiң шұғыл құжаттарымен танысуға;
- радиостанция арқылы өрт орнынан, БҚОТ және ББП-дан ақпараттарды үнемi тыңдап отыруға;
- жол бойында мәжбүр болған тоқтау кезiнде осы жарғының 20-бабын басшылыққа алуға мiндеттi.
146. Құтқару жұмыстарын жүргiзу кезiнде күзет бастығы:
- қауiп төнген адамдарға тез арада көмек көрсету үшiн күзет күштерi мен құралдарын бөлуге;
- бөлiмше командирлерiне адамдарды құтқарудың жолдары мен тәсiлдерiн көрсетуге;
- адамдарды құтқарумен бiрге құтқару жөнiндегi жұмыстармен айналаспайтын жеке құрамды бөлiп, өрт сөндiру жұмыстарын ұйымдастыруға мiндеттi.
147. Әскери қанат жаю кезiнде:
- қажеттi күштер мен құралдарды iс-қимылға дер кезiнде енгiзудi ескере отырып, әрбiр бөлiмшенiң мiндетiн анықтауы керек.
148. Оқпандарды беру кезiнде:
- лафеттi оқпан жұмысына басшылық ететiн бөлiмше командирiн тағайындауы;
- лафеттi оқпанға екi автомобильден су берген кезде жүргiзушiлер арасында байланысты ұйымдастыруы;
- көбiк немесе ұнтақ оқпандарын берген кезде өрт ошағына көбiктi немесе ұнтақты берудiң тәсiлiн анықтауы және үлкен шығында оқпанның жұмысына басшылық ету үшiн бөлiмше командирiн тағайындауы;
- көбiк немесе ұнтақты бергеннен кейiн жанудың шағын ошақтарын сөндiру (конструкцияны салқындату) үшiн су оқпандарын дайындауы керек.
149. Конструкцияны ашу мен бөлшектеу жұмыстарын жүргiзу кезiнде:
- бөлiмшелер арасында жұмыс учаскелер бөледi, оларды сөндiру құралдарымен қамтамасыз етедi, ашу және бөлшектеу көлемi мен шекарасын, мақсатын және материалдарды орналастыру үшiн орындарды көрсетiп, жұмысты жүргiзуге бөлiмше командирлерiне бұйрық бередi.
150. Материалдық құндылықтарды басқа орынға әкетудi ұйымдастыру кезiнде:
- әкетудi өрттi сөндiрумен қатар жүргiзуге;
- әкетудiң кезегi мен жолдарын көрсетiп, оны басқаратын бөлiмше
командирiн тағайындауға, сондай-ақ әкетiлген материалдық құндылықтарды
орналастыру мен олардың сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
151. Жануарларды әкету кезiнде:
- жануарларға төнген қауiптiң сипатын, олардың түрiн, санын, тұрақ
орнының, әкету жолының жағдайын белгiлеуге;
- әкету тәсiлi мен орнын анықтауға;
- түтiнмен күрес жөнiндегi шараларды қолдануға;
- әкетуге қызмет етушi адамдарды және ерiктi өрт дружиналары
мүшелерiн тартуға;
- жануарларды қауiпсiз әкету үшiн барлық шығатын жерлердi және
сонымен бiрге өрттi өшiру үшiн оқпандар берудi пайдалануға мiндеттi.
152. Өрт бөлiмiне оралған соң жеке құрамның және өрт техникасының
жедел жауынгерлiк әзiрлiкке келтiрiлуiн қамтамасыз етедi. БҚОТ-қа күзеттiң
жолға шығуға әзiрлiгi туралы хабарлайды.
II-бөлiм
ӨРТТI СӨНДIРУ ЕРЕКШЕЛIКТЕРI
I-тарау
ҚОЛАЙСЫЗ ЖАҒДАЙЛАРДА ӨРТТI ӨШIРУ
Су жетпеген кезде, төменгi температура жағдайында
қатты жел кезiнде өрттi өшiру
153. Су жетiспеген кезде ӨСБ:
- конструкцияларды бөлшектеу және қажеттi бөлiп тастау арқылы басқа участоктердегi өрттi өшiрудi қамтамасыз етiп, оқпанды тек шешушi бағытқа ғана берудi ұйымдастыруға;
- су қорларын (артезиан бұрғылауын, қазандарды, шұңқырларды, құдықтарды, су жиналатын жерлердi және т.б.) анықтау үшiн су көздерiне қосымша барлау жасауға;
- өршiген өрттердi сөндiруде су соратын станциялардың теңiз және өзен кемелерiнiң, өрт поездарының, сондай-ақ өрт машиналарының су сорғыштарымен айдауды және осы мақсатқа ыңғайланған техникалардың көмегiмен су берудi ұйымдастыруға;
- егер магистралдық шлангi жолдарымен (шлангiлердiң, техниканың, өрт машиналарының, су көздерiнiң болмауы) су беру мүмкiн болмаған жағдайда, су тасуды автоцистерналармен, бензин таситын, су шашатын және басқа машиналарды ұйымдастыруға, оқпандардың үздiксiз iс-қимылын судың тасып жеткiзiлетiн қорларымен қамтамасыз ететiн оқпандар санын қолдануға;
- техникаға су толтыратын бекет ұйымдастыруға және оның үздiксiз жұмыс iстеуiне жауап беретiн адамды тағайындауға;
- шағын сыйымдылықты су қоймаларын толтыруды ұйымдастыруға;
- егер су қоймасындағы судың деңгейi өрт машинасының су сорғышының тарту мүмкiндiгiнен тым биiкте болса немесе су қоймаларына жақын келуге мүмкiндiк болмаған жағдайда суды өрт гидроэлеваторларының, мотопомпалардың және басқа құралдардың көмегiмен алуды ұйымдастыруға;
- үлкен, күрделi және ұзаққа созылған өрттердi сөндiру кезiнде уақытша өрт су қоймалары құрылысын ұйымдастыруға;
- суды үнемдi шығындауды қамтамасыз ете отырып, кiшi көлемдi ұшы бар оқпандарды беруге, себетiн оқпан жапқыштарды, ылғалдаушыларды және көбiктi пайдалануға;
- су құбырында қысым аз болған жағдайда оны көтерудiң шарасын қолдануға, өрт гидранттарынан суды қатты соратын өрт жолдары немесе гидрант құдықтар арқылы алуға;
- егер өрт орнында су көзi және су әкелетiн жер мен зат болмаған жағдайда конструкцияларды бөлшектеу, үйдiң жекелеген конструкцияларын немесе үй мен құрылысты бұзып, жанған заттарды аулаққа әкету арқылы оттың таралуын болдырмайтын жұмысты ұйымдастыруға, қыста жанған конструкциялар мен материалдарды қармен жабуды ұйымдастыруға мiндеттi.
154. Төменгi температура жағдайында өрт сөндiру кезiнде ӨСБ:
- ашық өртте және су көлемi жеткiлiктi болған кезде көп шығынды өрт оқпандардың пайдалануға, жабатын оқпандар мен шашатын оқпандарды пайдаланылуға жол бермеуге;
- жолдарға резинке аралас үлкен көлемдi шлангiлердi салуға, шлангi тарамдарын мүмкiндiгiнше үйдiң iшiне орнатуға, ал орнату кезiнде оларды жылы жабуға;
- шлангiлердiң қосылған жерлерiн қармен жабуға;
- су қоймаларынан немесе өрт гидранттарынан су берген кезде су сорғыштан судың ең алдымен бос патрубоққа беруге және тек қана су сорғыштың тұрақты жұмысы кезiнде ғана суды шлангi жолдарына беруге;
- су шығыны азайған жағдайда двигательдiң айналым санын арттырып, суды су сорғышта қыздыруға;
- өрт оқпандары мен шлангi тарамдарының жабылып қалуын, су сорғыштардың өшiп қалуын болдырмауға;
- өрт шлангiлерiн айырбастау және жинау, жолдарды ұзарту кезiнде су берудi тоқтатпауға, көрсетiлген жұмыстарды қысымды азайтып, бұл мақсат үшiн жеке құрамның мүмкiн болғанша көбiрек санын тартып, аталған жұмысты оқпан жағынан бастап жүргiзуге;
- ыстық су алатын орынды анықтауға және қажет болғанда онымен цистернаны толтыруға;
- қатып қалған шлангiлердi бүгiлген жерлерiнен және қосылған жерлерiнен ыстық сумен, бумен немесе қыздырылған газбен жылытуға, қатып қалған қосушы ұштарды (тарамдарды және оқпандарды) жекелеген жағдайларда қыздыру шамдарымен немесе алаулармен жылытуға болады;
- өрт сатыларына және оларға жақын жерде шлангi жолдарын бекiтпеуге, сатыларға су төкпеуге;
- саты торларына суды ағызбауға мiндеттi.
155. Қатты желде өрт сөндiру кезiнде ӨТБ:
- сөндiрудi күштi су ағымымен жүргiзуге;
- жанған объектiнi екi шетiнен бастап өне бойына су ағынымен аса қысқа мерзiмді қамтуды қамтамасыз етуге;
- жаңа өрт ошақтарын сөндiру үшiн күштер мен құралдар резервiн құруға;
- бекет қою және бақылаушылар жiберу арқылы, оларға қажеттi күштер мен құралдар берiп, жел ығына орналасқан объектiлерге бақылауды және қорғауды ұйымдастыруға;
- айырықша қауiптi жағдайларда өрттiң негiзгi таралу жолдарында жекелеген құрылыстар мен үйлердi бұзуға дейiн барып, өртке қарсы бөлiп тастау орнын жасауға мiндеттi.
Жарылатын заттар болған кезде өрттi өшiру
156. Объектiде жарылатын заттар (ЖЗ) болғанда өрттердi сөндiрген кезде:
- үйдiң немесе оның жекелеген бөлiктерiнiң бұзылуы, жанған объектiге және су көздерiне жолдар мен кiретiн жолдардың жабылып қалуы және сыртқы су құбырларының, сөндiру тұрақты құралдарының, технологиялық жабдықтардың бұзылуы немесе зақымдану;
- өртте жұмыс iстеушiлердiң жарықшақтармен конструкциялардың сынықтарымен және толқын екпiнiмен зақымдануы, сондай-ақ жанудың және қопарылыстың улы өнiмдерiмен күюi немесе улануы мүмкiн.
157. Жарылатын заттары бар объектiдегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- өрт сөндiрудiң шұғыл штабын құруға;
- объект мамандарымен бiрге қопарылыс қаупiн, жарылатын заттардың тұрған орны мен көлемiн анықтауға, сондай-ақ оларды басқа жаққа әкетудiң тәсiлдерiн белгiлеуге, технологиялық жабдықтардың және өрт сөндiру қондырғыларының жағдайын анықтауға;
- қауiптi аймақта жұмыс iстейтiндердi тез хабарландыру үшiн бiрегей дабыл белгiлеуге және ол туралы жеке құрамды хабарлауға;
- "А" және лафеттi оқпанды жарылатын заттардың шоғырланған ағын тербеуi әсерiне сезiмдiлiк дәрежесiн ескере отырып, iске қосуға, жарылатын зат бiр қалыпты жанғанда, сондай-ақ олар ерiген (балқыған) жағдайда көбiктi, шашыраған суды қолдануға;
- жоғары температурының әсерiнен оларға қауiп төнгенде, сөндiрумен қатар технологиялық аппараттарды салқындатуды жүргiзуге, ал мүмкiн болған жағдайда жанатын заттарды басқа орынға әкетуге;
- жарылатын заттарды басқа орынға әкету кезiнде, конструкцияларды ашуда және бөлшектеуде механикалық әсердiң нәтижесiнде жарылыс туғызбау үшiн сақтық жасауға;
- мүмкiндiгiнше қорғаныс әскери-техникаларын пайдаланып шлангы жолдарын үйлер мен құрылыстардың бұрыштарына қарай жүргiзуге;
- жанатын қатты заттар жабық аппаратта жанған кезде оларды тездетiп салқындатудың, саңылау ашудың және аппараттың iшiне от сөндiретiн заттарды берудiң шараларын қолдануға;
- мүмкiн болатын зақымдану аймағынан тыс жердегi су көздерiнен күштер мен құралдардың қанат жаюының резервтi нұсқасын көздеу;
- әртүрлi қорғаныстарды (құлаған жерлердi, капунерлердi, туннельдердi) пайдаланып, жеке құрам мен өрт машиналарын жарылыс толқынынан, конструкциялардың ұшқан жарықшақтарынан және сынықтардан сақтауды көздеуге;
- төңiректегi қойма құрылыстарына және жайларға барлау және бақылау жүргiзуге, жарылыс кезiнде жанжаққа ұшатын үйдiң жанған бөлiктерi мен материалдарынан болатын жаңа өрт ошақтарын сөндiру үшiн сөндiру құралдары бар күзетшiлер қоюға мiндеттi.
Радиоактивтi заттарды бар объектiлердегi
өрттi сөндiру
158. Радиоактивтi заттары бар объектiлердегi өрт кезiнде:
- радиацияның қауiптi деңгейiнiң тууы;
- радиоактивтi аэрозолдар жану өнiмдерiмен бiрге ағын тарту желдеткiштерi, конвекциондық ағындар, технологиялық және басқа ойықтар арқылы тез таралуы, сондай-ақ радиоактивтiк сұйықтар мен ертiндiлердiң ағуы;
- жеке құрамның радиоактивтi сәуле алуы, жауынгерлiк киiм-кешектiң, өрт техникасының радиоактивтi заттармен ластануы;
- оттың жанған полимерлiк материалдармен, желдеткiш - ауа тартқыштармен, сүзгiлермен, радиоактивтi заттардың механикалық өңдеу қалдықтарымен тез таралуы.
Жанудың радиоактивтi және улы жану өнiмдерiмен қатты түтiнденуi;
- тұрақты радиобайланыстың бұзылуы мүмкiн.
159. Радиоактивтi заттары бар объектiлердегi өрттi өшiру кезiнде ӨСБ:
- объект және дозиметриялық бақылау қызметiнiң мамандарымен бiрге өрттi сөндiру жөнiндегi жеке құрамның жұмысы кезiнде мүмкiн болатын радиацияның деңгейi мен түрiн анықтауға, радиоактивтi залалданудың шекарасы мен оның таралу жолдарын анықтауға, кәсiпорын басшысының (бас инженерiнiң) жеке құрамды объектiге жiберу туралы жазбаша рұқсатын алғаннан кейiн өрттi өшiруге кiрiсуге;
- өрттiң көлемi мен жұмыс iстейтiн бөлiмшелердiң санына қарамастан құрамына объектiнiң және дозиметриялық бақылау қызметiнiң мамандарын енгiзiп, өрт сөндiрудiң жағдайы және консультациясы мәселелерiн шұғыл анықтау үшiн шұғыл штаб құруға;
- от сөндiрушi заттарды объектiнiң инженер-техник қызметкерлерiнiң келiсiм бойынша таңдап алуға;
- ионданатын сәуле шығаратын радиоактивтi заттары мен көздерi бар ашық технологиялық қондырғыларды жел жақ бетiнен өшiрудi қамтамасыз етуге;
- радиоактивтi аэрозолдардың таралу аймағын тарылту үшiн шашыранды су ағындарын пайдалануға, әкiмшiлiктiң келiсiмi бойынша желдеткiш жүйелерiн және басқа құралдарды iске қосуға;
- объект әкiмшiлiгi арқылы жеке құрамды санитарлық тазалауды және медициналық көмек, дозиметриялық бақылау, дезактивация бекетiн ұйымдастыруға;
- қорғаныс киiмдерiмен, жеке және топтық дозиметриялық бақылау құралдарымен бет жапқыштары бар ажыратушы противогаздарымен қамтамасыз етiп жұмысты жеке құрамның ең аз санымен атқаруға;
- радиоактивтi залалдану аймағынан тысқары жерден жеке және топтық
дозиметриялық бақылау жабдықтары мен қорғаныш киiмдерi бар күштер мен
құралдар резервiн, ГДЗС звеноларын құруға;
- радиоактивтiк залалдану аумағына кiре берiсте орта немесе кiшi
бастық құрамындағы адам басқаратын қауiпсiздiк бекетiн қоюға мiндеттi.
160. Өрттен кейiн ӨСБ:
- қауiптi аймақта жұмыс iстеген жеке құрамды санитарлық тазартудан
өткiзуге және депозиметриялық бақылау демалысын ұйымдастыруға;
- противогаздарды, киiмдердi, аяқ киiмдердi, құралдарды, өрт
техникаларын дезактивациядан және дозиметриялық бақылаудан өткiзуге
мiндеттi.
Күштi әсер ететiн улы заттары КӘУЗ бар объектiлерде
өрттердi өшiру
161. КӘУЗ-ә бар объектiлердегi өрт кезiнде:
- улы заттармен химиялық залалдану ошақтарының тууы;
- сумен өшiруге болмайтын өрттiң тез таралуы, жарылыстар, заттың
әртүрлi құрамға бөлiнуi;
- конвекциалдық ағындармен желдеткiш жүйелер, технологиялық және басқа ойықтар арқылы КӘУЗ-дiң таралуы, сондай-ақ улы сұйықтар мен ерiтiндiлердiң ағуы;
- улы заттармен жеке құрамның улануы, жауынгерлiк киiмнiң, өрт техникасының былғануы;
- улы және уландырғыш өнiмдердiң жануымен қатты түтiндену болуы мүмкiн.
162. Объектiде КӘУЗ болған өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- объект мамандарымен, азаматтық қорғаныс штабы өкiлдерiмен бiрге объектiдегi химиялық жағдайды бағалауға мiндеттi. КӘУЗ-дiң атын, көлемi мен ерекшелiктерiн, залалдану ошағы шекарасын анықтауы, КӘУЗ-дiң таралу жолдарын (бұлт биiктiгiн, енiн) атмосфераға таралған көлемiн анықтауға;
- өрт көлемi мен жұмыс iстеушi бөлiмшелердiң санынан қарамастан құрамына объектiнiң бас мамандарын, өрт сөндiру мәселелерi жөнiндегi жағдайды шұғыл анықтау үшiн және консультация беруге химиктердi қосып, шұғыл штаб құруға және алғашқы медициналық көмек бекетiн ұйымдастыруға;
- объектiнiң инженер-техник қызметкерлерiнiң келiсiмiмен от сөндiретiн заттарды таңдап алуға;
- апатты жоюға қатысы жоқ бөгде адамдарды залалданған аймақтан шығаруға, қажет болғанда милиция нарядын тартып жақын жатқан үйлерден, елдi мекендерден тұрған халықты басқа жаққа әкетудi жүргiзуге;
- бұлттың таралуын тоқтату мақсатында, ал бұл мақсаттар үшiн оның таралу бағытының екi жағынан автосаты мен көтергiшердi қолдана отырып, су шашатын оқпандарды пайдаланып, су пердесiн жасаудың күштерi мен құралдарын және шектерiн iске қосу жөнiндегi шешушi бағытты анықтауға;
- қызмет көрсетушi адамдар арқылы КӘУЗ-дiң ағуын тоқтатуға, оның булануын азайту мақсатында ағып жатқан КӘУЗ-дi сумен немесе газдандырмайтын ертiндiлермен араластыруға және залалсыздандыруды қамтамасыз етуге;
- өндiрiстiк жайлардың газға толуын болдырмау мақсатында ауа тартатын желдеткiштердi өшiруге;
- өрт ошақтарын жоюда терiнi қорғау құралдары бар бiр ауысымның жеке құрамының жұмыс уақытын белгiлеп, ауысым санын анықтауға;
- жеке құрамды жұмысқа тек қана ажыратушы противогаздар және арнайы костюмдермен жiберуге;
- жеке басты қорғау қорын, КӘУЗ звеноларын, күштер мен құралдар резервтерiн құруға;
- химиялық залалдану аймағына кiретiн жерде орта немесе кiшi бастық құрамындағы адам басқаратын қауiпсiздiк бекетiн қоюға мiндеттi.
163. Өрттен кейiн ӨСБ:
- химиялық залалдану аймағында жұмыс iстеген жеке құрамды санитарлық тазартуды, медициналық куәландыруды ұйымдастыруға;
- киiм-кешектi, жабдықтарды және техниканы дегазация жасауға мiндеттi.
II Тарау
Үйлер мен құрылыстардағы өрттi сөндiру
164. Үйдiң қабаттарындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- "Б" су жабу оқпандарын және көбiктi пайдалануға, күштi оқпандарды тек қатты өршiген өрттерге пайдалануға;
- суды жоғары қабаттарға немесе шатырға беру үшiн құрғақ мұржаларды және көтергiш су сорғыштарды iске қосып iшкi өрт крандарын қолдануға;
- егер жану бiр немесе бiрнеше қабаттарда болып жатса, оқпандарды жанып жатқан қабатқа (қабаттарға), ал жоғары және төмен орналасқан қабаттарға сақтық үшiн резервтегi оқпандарды енгiзуге;
- желдеткiш, қоқыс арналары, конструкцияның шахталары және қуыстары арқылы қабаттарға оттың таралуы мүмкiн болған жағдайда оқпандарды өрт ошағына, жоғары және төмен орналасқан қабаттарға және шатырға енгiзуге, оттың таралуын болдырмас үшiн бос конструкцияларды аршып және оларға су себуге;
- жанып жатқан қабаттағы жайларда сөндiру жұмыстарын бiр мезгiлде жүргiзуге, күштер мен құралдар жетiспеген жағдайда оқпанды ең шеткi жатқан жайдан бастап өрттiң ортасына қарай ауыстыра отырып сөндiрудi бiрте-бiрте жүзеге асыруға;
- тез жанбайтын және жанатын конструкциялы қабырғалары немесе бөлгiштерi бар қабаттарда резервтегi оқпандарды жанбаған қасындағы жерге беруге, негiзгi қабырға болғанның өзiнде басқа саты торынан жанып жатқан жай мен аралас жайды тексеруге;
- от тиюi мүмкiн барлық жерге бақылау аршуын жүргiзiп, жанып жатқан және онымен аралас жайларды ұқыпты тексеруге, iшi қуыс тiк конструкциялардың төменгi және жоғары бөлiктерiне айрықша назар аударуға;
- төбе жанған және оның құлау қаупi болған кезде төбеден және төмен орналасқан қабаттардан адамдарды және материалдық құндылықтарды аулақ әкетуге;
- қабаттарға оқпандарды саты торлары арқылы, жекелеген жағдайларда құтқару жiптерiн пайдаланып терезе, балкон, өрт сатылары, автокөтергiштер арқылы беруге;
- жанған төбенi көбiкпен өшiруге, конструкцияны бөлшектеудi жоғарыдан және төменнен бiр мезгiлде жүргiзуге мiндеттi.
165. Жертөледегi өрттi өшiру кезiнде ӨСБ:
- өртке қауiптi заттар мен материалдардың барлығын және олардың сипатын, жертөле жайларының жобалануын төбе конструкциясын және оттың қабаттар мен шатырға таралу мүмкiндiктерiн анықтауға;
- маңдайшалар мен түтiн айдайтын құралдарды пайдаланып саты торларын түтiнденуден сақтаудың шараларын қолдануға;
- ойықтар арқылы өрт ошағына тез кiру мүмкiн болмаған жағдайда
төбелердегi немесе қабырғалардағы ашылатын тесiктердiң орынын анықтауға
мiндеттi.
166. Жылу жолдары туннельдерiндегi өрт кезiнде ӨСБ:
- құбыр өткiзгiштердiң жылу ажыратқыштарындағы жану шекарасын
анықтауға;
- объектiнiң техникалық қызметкерiнiң көмегiмен жылу өткiзгiштiң
температурасын төмендетудiң шарасын қолдануға;
- өрт таралуының алдын алу мақсатында құбыр өткiзгiштерден жылу
ажыратқыштарды бөлудi ұйымдастыруға;
- "Б" оқпанын беруге немесе туннельдi көбiкпен, бумен немесе инерттi
газдармен толтыруға мiндеттi.
167. Шатырдағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- ережедегiдей бiрiншi оқпандарды саты торлары бойымен беруге;
- түтiндi кетiру, температураны түсiру, шатыр жайларына оқпандарды
беру үшiн шатырды аршуды ұйымдастыруға;
- жабу оқпандарын, себу оқпандарын беруге, дымқылдағыш пен көбiктi
қолдануға;
- оқпандарды екi бағытта: саты торлары және шатыр жағынан (шатыр терезесi және аршылған шатыр жапқыш арқылы) беруге;
- жанып жатқан төбенi шатыр жағынан сияқты, төменнен де ашуды ұйымдастыруға;
- қашанда үйдiң жоғары қабатында резервтегi оқпандарды ұстауға;
- тiк және мұзды шатырларда жұмыс iстеген кезде қауiпсiздiк шараларын қолдануды қамтамасыз етуге мiндеттi.
168. Салынып жатқан үйлердегi өрттi өшiрген кезде ӨСБ:
- оқпандар мен үйдiң негiзгi конструкцияларын, ағаштарын
(тiреулерiн), баспалдақтарын (траптарын), өтпелi жолдарын қорғауды
қамтамасыз етуге;
- сырттағы тiректер жанған кезде қуатты су ағындарын берiп оттың үй
iшiнде таралудан сақтандыруға;
- өршiген өрт кезiнде үйдiң iшiне лафеттi оқпандар және "А" қол
оқпандарын беруге;
- қажеттi мөлшердегi оқпандарды беру мүмкiн болмаған кезде өртке
қарсы бөлiп тастау орын жасап, тiректердi бөлшектеуге;
- саты торларын негiзгi тiрек бекеттерi деп есептеп, шығатын жолдарды
қамтамасыз етуге, оқпаншылардың бағытын анықтауға, жекелеген жағдайларда
сөндiрудi автосатылардан, автокөтергiштерден және мұнаралы крандардан
берiлген оқпандар арқылы жүргiзуге мiндеттi.
Биiк қабатты үйлердегi өрттi өшiру
169. Биiк қабатты үйлердегi өрт кезiнде:
- көмек қажет ететiн адамдардың көп болуы, үрейдiң тууы;
- құтқару жұмыстарын жүргiзудiң қиындығы;
- үйдiң iшiндегi сияқты сыртында да тiк бағытта отпен бiрге
уландырушы жану өнiмдерiнiң таралуы;
- лифтi шахталары және басқа тiк арналар арқылы саты торларының және
жоғары қабаттардың түтiнденуi;
- өрт болған жердегi (дәлiзде және саты торында) қабаттардың әкету
жолдарында жоғары температураның болуы;
- үйдiң жағалай стилобадтың болуы және кiре берiс алаңының болмауынан құтқару жұмыстары жүргiзу үшiн автосаты мен автокөтергiштердi орнатудың қиындауы;
- әсiресе үйдiң жоғары қабаттарына сөндiру құралдарын берудiң қиындығы мен күрделiлiгiнiң болуы;
- өрт сөндiруге қатысушыларға күштердi және құралдарды басқаруды қиындықтар тууы;
- құтқару жұмыстары мен өрттi сөндiру кезiнде арнайы техникалық құралдарды қолданудың қажет болуы мүмкiн.
170. Биiк қабатты үйлердегi өрттi сөндiру кезiнде барлауды бiрнеше барлау-құтқару топтарымен жүргiзу қажет.
Барлау-құтқару топтары кем дегенде 3-5 адамнан тұруы және өздерiне қажеттi ӨТҚ, байланыс құралдары (ажыратушы противогаздары. алып жүретiн радиостанциясы, сөйлеу құралдары, ұзындығы 50-60 м, құтқару жiптерi, жарық беру құралдары) болуы керек.
171. Өрт үйдiң қай қабатынан шыққанына қарамастан барлау-құтқару тобының бiрiншi кезектегi негiзгi мақсаты адамдарға қауiп төну шамасын анықтау. Бұл ретте айрықша назар жанып жатқан және жоғары орналасқан қабаттардағы жайларға аударылуы тиiс.
172. Өрт сөндiру басшысы барлау жүргiзу кезiнде негiзгi мақсаттарды орындаудан басқа:
- әкiмшiлiк өкiлiнен үйде адамның бар-жоқтығын және санын анықтауға;
- өрт болған жерден төмен немесе жоғары орналасқан қабаттарға түтiнденбеген саты торларымен үйдiң үстiне, түтiн бармайтын аралас жайларға, балкондар, лоджиялар және т.б. арқылы басқа жаққа әкетудiң қысқа жолдарын анықтауға;
- iшкi өртке қарсы су құбырының өрт су сорғыштары iске қосылғандығын және тұрақты өрт сөндiру, түтiндi сейiлту және температураны түсiру құралдарын пайдалануға болатындығын анықтауға;
- түтiнге қарсы қорғаныс жүйесiнiң iске қосылғандығын және оның жұмыс тиiмдiлiгiн анықтауға;
- саты торларының, балкондардың, өрт автокөтергiштерiнің, автосатылардың, сондай-ақ басқа да құтқару құралдарын пайдалану мүмкiндiктерiн бiлуi тиiс.
173. Биiк қабатты үйдегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- адамдарға қауiптiң шамасын, оларды құтқарудың жолдары мен тәсiлдерiн анықтауға;
- адамдарды құтқару бiрiншi кезекте түтiнденбеген саты торларымен жүргiзуге, автомобиль және қол өрт сатыларын, автокөтергiштердi және басқа құтқару құралдарын пайдалануға;
- арнайы ГТҚЖ бөлiмшелерiнен құтқару - iздестiру топтарын құруға;
- өрт орнында аса қысқа мерзiмде автосатылар мен автокөтергiштердiң қажеттi санын, КТҚЖ бөлiмшелерiн шоғырландыруға;
- су (көбiк) беру үшiн бiрiншi кезекте iшкi өрт крандары мен құрғақ мұржаларды, жылжымалы құралдарды бiр мезгiлде қанат жайдыра отырып пайдалануға;
- жеке құрамды және өрт - техникалық жарақтарды қабаттарға көтерудi саты торлары, автосаты, автокөтергiш, вертолеттердiң көмегi арқылы жүзеге асыруға;
- шлангi жолдарын 13-шi қабатқа және одан биiк үйдiң сыртынан сырғытпа немесе құтқару жiбiнiң көмегi арқылы, одан әрi әрбiр шлангiнi үйдiң негiзгi конструкциясына екi шлангi ұстағыш арқылы бекiте отырып жүргiзуге;
- жеке құрамды және өрт машиналарын құлаған шынылар мен басқа заттардан сақтау жөнiндегi шараларды қолдануға;
- шланг жолдарының жұмысын бақылау үшiн тiк жүргiзiлген бiр шланг жолына бiр бекет есебiнен резервтi шлангiлерi бар бекеттер қоюға мiндеттi.
Ауруханалардағы, балалар мекемелерiндегi және
мектептердегi өрттердi өшiру
174. Ауруханалар, балалар мекемелерi және мектептер үшiн: белгiлi бiр адамдар категориясының (аурулар, жас балалар және басқалар) болуы, жайлардың айырықша жобалануы, желдеткiш және ауаны салқындатудың дамыған жүйесi, дәрiхананың, дәрi-дәрмек қоймасының, рентген пленкаларының және химиялық реактивтердiң, газды балондардың және т.б. болуы., арнайы медициналық аппаратумен және электр қондырғыларымен жабдықталу тән.
175. Өрттi барлау кезiнде негiзгi мiндеттердi орындаудан басқа:
- медицина қызметкерлерiнiң қауiп төнетiн жайлардан ауруларды басқа жаққа әкету жөнiнде қандай шаралар қолданғандығын;
- басқа жаққа әкетiлуге тиiстi аурулар саны және олардың тасымалға жарайтындығы, басқа жаққа әкетудiң жолдары мен ретiн;
- медицина қызметкерлерiнен ауруларды басқа жаққа әкету жөнiндегi жұмысқа кiмдi тартуға болатындығын және оларды аппаратын орынды;
- барлау мәлiметтерiн және қызмет көрсетушi адам және жану өнiмдерiнiң шығуы мүмкiндiгiн анықтау қажет.
176. Ауруханада өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- барлау мәлiметтерiн және қызмет көрсетушi адамдардың ұсыныстарын жан-жақты бағалауға, қалыптасқан жағдайды, ауруларды ойдағыдай басқа жаққа әкетуге оның қаншалықты әсер ететiндiгiн бiлуге;
- медицина қызметкерлерiмен бiрлесiп ауруларды басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға;
- жеке құрамның жұмысы кезiнде қызмет көрсетушi адамдардың кеңесiн ескере отырып, әсiресе, перзентханаларда, жүйке-психиатриялық және инфекциялық емханаларда үрей тудырмаудың шараларын қолдануға;
- дәрi-дәрмектер, дәрiханалар, фармацевтикалық бөлiмдер мен емдеу кабинеттерiнiң жабдықтарын төгiлген судан сақтауды қамтамасыз етуге;
- инфекциялық бөлiмдерде өрттi сөндiргеннен кейiн өрт бөлiмшелерiнiң
жеке құрамын медицина қызметкерлерiнiң нұсқауларын басшылыққа ала отырып
санитарлық тазартуды ұйымдастыруға мiндеттi.
177. Мектептегi өрттi өшiрген кезде ӨСБ:
- оқушылардың саны мен жасын анықтауға;
- ұстаздармен бiрге балаларды, бiрiншi кезекте жас балаларды жоспарлы
түрде және тез басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға;
- құнды жабдықтарды қорғау немесе басқа жаққа әкетудi қамтамасыз
етуге;
- басқа жаққа әкеткеннен кейiн мектеп басшыларынан оқушыларды санап
шығуға және мектептiң барлық жайларын, әсiресе түтiндегендерiн ұқыпты
қарап шығуды талап етуге мiндеттi.
178. Балалар мекемелерiндегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- балаларды басқа жаққа әкетудi қызмет көрсететiн адамдармен бiрге
жүргiзуге;
- балалардың ойын және ұйықтау бөлмелерiнде, қосалқы жайларда, шкафтарда, кереуеттiң үстi мен астында, перделердiң және әртүрлi жиһаздардың артында қалмағанын ұқыппен тексеруге мiндеттi.
Мәдени-сауық мекемелерiндегi өрттi сөндiру
179. Мәдени-сауық мекемелерiндегi өрттердi сөндiру, әсiресе олардың жұмысы кезiнде, адамдарды басқа орынға әкетумен және құтқаруға қатысты күрделi жұмыстармен байланысты, бұл объектiлердегi өрт кезiнде:
- көрермендер залында және сахна кешенiнде адамдардың көп болуы және үрейдiң орын алуы;
- оттың сахна үстiмен тез тарап, оның көрермендер залына және шатырға өтуi, сондай-ақ өрттiң желдеткiш жүйелерiмен, қуыстармен таралуы;
- көрермендер залы үстiндегi аспалы төбенiң құлауы мүмкiн.
180. Мәдени-сауық мекемелерiндегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- үрейдi болдырмау шараларын қолдануға;
- аса қысқа мерзiм iшiнде көрермендердi залдан, бiрiншi кезекте галереядан, балкондардан және белэтаждардан басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға және жүргiзуге мiндеттi.
181. Сахнада өрт болғанда:
- оқпандарды сахнаға көрермендер залы жағынан декорация ұстағыштар мен сахна қалтарыстарын қорғай отырып, сондай-ақ сахнамен аралас жайлардың ойықтарына оқпандарды бiр мезгiлде беру;
- өртке қарсы перденi түсiрiп және оны көрермендер залы жағынан салқындату;
- сөндiру мен қорғаудың тұрақты құралдарын (дреняерлiк және өрт сөндiрудiң басқа қондырғыларын, лафеттi оқпандарды) iске қосу;
- жанған декорацияны сахна үстiне түсiру;
- күштер мен құралдар жетiспегенде, от пен түтiннiң көрермендер залына өтуiне анық қауiп төнгенде, сондай-ақ онда көрермендер болған жағдайда түтiнденудi болдырмау мақсатында түтiн люктерiн ашу;
- көрермендер залының шатырында жанудың баржоқтығын тексеру керек.
182. Әдетте, трюмде өрт болған кезде көбiктi пайдаланып, сахна бетi мен оркестер отыратын жайды қорғауды қамтамасыз ету, содан соң оқпандарды басқа жайларды қорғауға енгiзу керек.
183. Декорация ұстағыштар жанған кезде оны сөндiру үшiн бiрiншi оқпандарды саты торлары жағынан беру қажет, сыртқы және автосатылар арқылы оқпандар жамылғыларға берiледi және резервтегi оқпандар көрермендер залының шатыр жайына енгiзiледi.
184. Көрермендер залында өрт болғанда:
- сахна мен шатырды қорғау үшiн оқпандарды өрт ошағына беру, содан соң оқпандарды басқа жайларды қорнауға беру;
- өртке қарсы перденi түсiрiп және оны үздiксiз салқындату;
- шатырдағы температураның төмендеуiне және төбелерге салмақ түсуiн болдырмауға айрықша назар аударып, аспалы төбелердi қорғаудың шарасын қолдану;
- желдеткiш жүйелерiн тексеру, қажет болған жағдайда ауа жүретiн жолдарын ашып, оған оқпандар беру;
- жұмыс iстеушiлердi жапсырма және басқа безендiрулердiң, үйдiң әртүрлi конструкцияларының, көтергiштердiң және т.б. мүмкiн болатын құлауларынан сақтауға айрықша назар аудару керек.
Мұражайлардағы, архив сақтау орындарындағы,
кiтапханалардағы, кiтап сақтау орындарындағы, көрмелердегi
және есептеу орталықтары жайларындағы өрттердi сөндiру
185. Мұражайлар, архив сақтау орындары, кiтапханалар, кiтап сақтау орындары, көрмелер, есептеу орталықтарының жайлары айтарлықтай көлемiмен және аумағымен, жобалау күрделiлiгiмен, кiру және терезе ойықтарының болуымен, жанатын материалдардың және бiрегей құндылықтардың көптiгiмен ерекшеленедi.
186. Мұражайлардағы, кiтапханалардағы, көрмелердегi және есептеу орталықтары жайларындағы өрттердi сөндiру, әсiресе олардың жұмысы кезiнде, материалдық құндылықтарды басқа жаққа әкетудiң, адамдарды құтқарудың қажеттiгiмен байланысты. Бұл объектiлерде, сондай-ақ кiтап сақтау орындарындағы және архив сақтау орындарындағы өрт кезiнде:
- адамдардың көп жиналуы, үрейдiң орын алуы;
- ғылыми, тарихи және көркем құндылықтардың оттан, түтiннен және судан зақымдануы;
- барлық жайлардың тез түтiндеуi, жоғары температура;
- металл конструкцияларының, сөрелердiң құлауы және өтетiн жолдарда үйiндiлердiң пайда болуы мүмкiн.
187. Мұражайдағы, архив сақтау орынындағы, кiтапханадағы, кiтап сақтау орындағы, көрмедегi өрттi сөндiрген кезде ӨСБ:
- әкiмшiлiктен бiрегей құндылықтардың тұрған орнын және оларға от пен түтiннiң қауiп туғызу шамасын, оларды басқа жаққа әкетудiң қажеттiлiгiн және кезегiн анықтауға;
- сөндiру үшiн қандай өрт сөндiру заттарын қолдануға болатындығын анықтауға;
- өрт сөндiрудi материалдық құндылықтарды төгiлген судан қорғаумен қатар жүргiзуге;
- өрт сөндiрудi және конструкцияларды бөлшектеудi экспонаттарды және жайдың сәулеттiк көркемделуiн сақтай отырып жүргiзуге;
- төбе, аралық қабырғалардың, желдеткiш және калориферлiк арналардың, сәулет конструкцияларының қуыстарын олардың бойымен оттың таралуынан сақтық шараларын қолдана отырып, ұқыпты тексеруге;
- әдеттегiдей, резинке аралас шлангiлердi қолдануға, ал сөндiруге жабылатын "Б" оқпандарын, көбiк, шашыранды су, от сөндiретiн ұнтақтар, инерттi газдарды қолдануға мiндеттi.
188. Есептеу орталықтары жайларындағы өрттi өшiру кезiнде ӨСБ:
- әкiмшiлiктен өрттiң орнын, машина залының орналасу ретiн, ғылыми құндылықтар мен оларға от пен түтiннiң қауiп шамасын, өрт сөндiру автоматы қондырғысының iстегендiгiн анықтауға;
- қандай от сөндiру заттарын iске қосуға болатындығын анықтауға, әдеттегiдей от сөндiру ұнтақтарын, инерттi газдарды және көбiктi қолдануға;
- әкiмшiлiкпен келiсе отырып, қуат және жарық беру жүйелерiн,
желдеткiштердi, тоңазытқышты, ауа салқындатқышты өшiрудiң шарасын
қолдануға;
- қандай жабдықтар, машианалар және аппараттар әсiресе құнды екенiн
және оларды қорғау жөнiнде қандай шаралардың қажет екенiн анықтауға;
- өрт сөндiрудi зем және басқа материалдық құндылықтарды төгiлген
сулардан қорғау отырып жүргiзуге;
- еден астындағы, төбедегi, аралық қабырғадағы, желдеткiш және
калориферлiк арналардағы қуыстарды ұқыпты тексеруге, оттың тарамау шарасын
қолдануға мiндеттi.
Химия, мұнай өңдей, мұнай-химия және фосфор
өнеркәсiбi объектiлерiндегi өрттi сөндiру
189. Химия, мұнай өңдеу, мұнай-химия және фосфор өнеркәсiбi
объектiлерiндегi өрт кезiнде:
- қысымда тұрған технологиялық аппараттар, коммуникациялар немесе бiр
мезгiлде төгiлген сұйықтар мен алаулардың;
- улы булар мен газдар, материалдардың термикалық шiруiнен уландырғыш
өнiмдердiң;
- сөндiру үшiн арнайы құралдарды қажет ететiн заттардың болуы мүмкiн.
190. Өрттi барлау кезiнде негiзгi мiндеттердi орындаудан басқа:
- жарылу, бұзылу қаупiнiң, технологиялық жабдықтар мен коммуникациялардың бүлiнуi, жабылатын және ауа жүретiн арматуралардың, электр кабелдерi жолдарының және бақылау - өлшеу приборларының, металл негiздi конструкциялардың барлығын және оларды сақтау мен қорғау жөнiнде қолданылған шараларды;
- объектiде сөндiрудiң арнайы құралдары барлығын, оларды қолданудың мүмкiндiгi мен мақсаттылығын, сондай-ақ от сөндiрушi құралдарды толтырғаннан кейiн қайта iске қосудың;
- жарылыс, күю, улану, күштi термикалық бұзылу немесе агрессивтi және улы массалар шығаруға қабiлеттi заттардың құрамын, санын және тұрған орнын, бұл заттарды қауiптi аймақтан басқа жаққа әкетудiң немесе қорғаудың тәсiлдерiн;
- ашық ауада сумен, сiлтiлермен, қышқылармен, от сөндiрушi және басқа заттармен тез өзара iс-әрекетке қабiлеттi заттардың барлығын, тұрған орнын және санын, өрттi сөндiру кезiнде қауiпсiздiк шараларын;
- электр энергиясын, тоңазытатын заттарды, суды, буды, инерттi газдарды өшiрген кезде өрттiң немесе жарылыстың мүмкiн болатын орнын;
- технология ережесi бойынша жоғары температураға дейiн қыздырылған аппараттардың, жабдықтардың және құбыр өткiзгiштердiң;
- техникалық себептермен кенет аппаратты тоқтату мүмкiн емес технологиялық қондырғыларды;
- көршi цехқа, қондырғыға оттың өтуi немесе аппараттың таралу қаупi, желдеткiш жүйелерi мен өндiрiстiк коммуникацияларды жабудың мүмкiндiгi, технологиялық аппараттарда қысым мен температураны төмендетудiң;
- ұзақ сөндiру кезiнде өндiрiстiк канализацияның өткiзу қабiлетiн және цех (қондырғы) аймағынан суды бұрудың мүмкiндiгiн анықтау қажет.
191. Химия, мұнай өңдеу, мұнай-химия, фосфор өндiрiсi объектiлерiндегi өрттi өшiру кезiнде ӨСБ:
- өртте шұғыл штаб құруға;
- объектiнiң газдан құтқару және басқа арнайы қызметтерiмен бiрге адамдарды құтқарудың шараларын қолдануға;
- жанған заттардың сипатын ескере отырып сөндiру заттарын қолдануға, өрт сөндiру қондырғыларын, от сөндiру ұнтақтарын, көбiктi, арнайы ертiндiлердi барынша пайдалануға;
- уландырушы заттары немесе газы бар жайларда және ашық алаңда, сондай-ақ оған iргелес жатқан аймақтарда жұмыс iстеушi жеке құрамды сол объектiде бар ажыратушы немесе арнайы противогаздармен және қорғаныс костюмдерiмен қамтамасыз етуге;
- басқа жаққа әкетiлетiн заттарды ұстағанда сақтық сақтауға, қызмет етушi адамдардың нұсқауларын, сондай-ақ метеорологиялық жағдайды ескеруге;
- өрттi сөндiрумен бiрге жоғары температураның әсерiнен қауiп туатын үй конструкцияларын және технологиялық қондырғыларды, аппараттарды салқындатуды қамтамасыз етуге;
- технологиялық процесс жағдайы бойынша жоғары температурада жұмыс iстейтiн аппараттардың, жабдықтардың және құбыр өткiзгiштердiң су тиюден бұзылу, бүлiну және үзiлуiн болдырмас үшiн бұл аппараттарды, жабдықтарды және құбыр өткiзгiштердi қорғау мен салқындатуды объектiнiң инженер-техник қызметкерлерiмен келiсуге;
- каучук немесе резина - техникалық бұйымдарды сөндiрудiң бастапқы кезiнде суды барынша көп берiп жанудың қарқыны бәсеңдегеннен кейiн оқпандағы суды көбiкке алмастыруды қамтамасыз етуге;
- коммуникацияларды, аппараттарды және құбыр өткiзгiштердi газдың келуi толық толықтағанға дейiн оны алаулай жандырып салқындатуға;
- алаулап жанған кезде температураны төмендету үшiн жану аймағына ұшына (НРТ) және т.б. ұштары бар оқпандарды пайдаланып жану аймағына шашыранды су беруге;
- жылу ажыратқыштармен жабылған аппараттар мен құбыр өткiзгiштердi бұзбай қорғау мен салқындатуға шашыранды ағындар беруге;
- жарылыстар кезiнде болатын жаңа жану ошақтарын сөндiру үшiн сөндiру құралдары бар автомобилдегi жылжымалы бақылаушылар және бекет қоюға;
- жанған сұйықтардың және ерiген заттардың жанжаққа ағуын болдырмас үшiн құмнан, топырақтан, қиыршық тастан бөгеттер құруды қамтамасыз етуге, ал күштi әсер ететiн улы заттар бұлтының қозғалысы алдынан объект қызметкерлерiн қатыстыра отырып шашыранды судан перде қоюға;
- ұзақ өрт жағдайында және цех (қондырғы) аймағынан суды өндiрiстiк канализация арқылы ағызу мүмкiн болмаған жағдайда аппатты жою жөнiндегi жұмыстың жауапты басшысымен бiрге техниканы және қолдағы бар құралдарды пайдаланып суды басқа жаққа бұруға;
- ваккумде жұмыс iстеушi технологиялық аппараттарға апаттың таралуы немесе оттың ауысуынан жарылыс қаупiн болдырмас үшiн оларды су буымен немесе инерттi газбен толтырып және жиi салқындатып тұруға;
- органикалық емес қышқыл немесе күйдiретiн басқа заттар болғанда жұмыс iстеушi жеке құрамды резеңке етiктермен, қолғаптармен, алжапқыштармен объектi әкiмшiлiгi арқылы қамтамасыз етуге;
- технологиялық қондырғыларда, аппараттарда, коммуникацияларда және сыйымдылықтарда фосфор шығуымен байланысты өрттердi сөндiрген кезде 5 проценттiк мыс купоросы қосылған көбiктендiргiштiң 2 проценттiк судағы ерiтiндiсiн қолдануға;
- улы заттар болған кезде объектiнiң медициналық қызметiнiң ұсынысы бойынша өрттi сөндiргеннен кейiн жеке құрамды санитарлық тазалаудан өткiзуге техниканы тазартуға мiндеттi.
Энергетикалық кәсiпорындардағы және электр
қондырғылары бар жайлардағы өрттi сөндiру
192. Энергетикалық кәсiпорындардағы және электр қондырғылары бар жайлардағы өрт кезiнде:
- генератордың, трансформатарлардың және бөлушi қондырғылардың май жүйелерi зақымданған кезде жанған майлардың кабелдiк туннельдерге, жарты қабаттарға және май жертөлелерiне ағуы; сондай-ақ жанған жылтқыш, үйдiң конструкциялық элементтерi бойымен оттың тез таралуы;
- барлық химиялық заттармен, оның iшiнде кәдiмгi сөндiру құралдарымен де әрекет жасайтын, жоғары температура, уландырушы газдар бөлетiн, ал олардың кейбiрiмен қопарылыс жасайтын сұйық металдық жылу шығарғыштардың (натрийдiң, калийдiң) жануы;
- радиацияның қауiптi деңгейiнiң тууы;
- сутегi салқындатқыш жүйелерiнiң бұзылуы кезiнде жарылу қауiпi бар құрамның құрылуы;
- тұрақты радио байланысының бұзылуы;
- уландырғыш өнiмдерiнiң түзiлуiнен қалың түтiндеудiң пайда болуы мүмкiн.
193. Оттың таралуы мүмкiн барлық бағыттар бойынша барлауды бастық құрамындағы тәжiрибелi адамдар басқаратын ГТҚЖ звенолары жүргiзуi тиiс.
194. Өрттi барлау кезiнде негiзгi мiндеттердi орындаудан басқа:
- энергетикалық объектiлердiң ауысым жөнiндегi аға қызметкерiмен байланыс орнату, одан өрттегi жағдай туралы мәлiметтер мен сөндiруге жазбаша рұқсат алу;
- қандай жүйелердi тоқтату немесе iске қосу қажеттiгiн;
- өрт сөндiрушiлердiң iс-қимылы мүмкiн болатын және болмайтын участоктер мен жайларды;
- сөндiру жұмысы барысында өрт сөндiрушiлер үшiн қандай электр қондырғылары қауiптi, өрттiң таралуына қандай жүйелер мен агрегаттар жағдай жасайтынын;
- кернеуде тұрған, радиоактивтi, улы заттар, жанған сұйық металдық жылу шығарғыштар болған кезде өрт сөндiру кезiнде қауiпсiздiктi қалай сақтау керектiгiн анықтау қажет.
195. Энергетикалық кәсiпорындардағы және электр қондырғылары бар жайлардағы өрттi сөндiру кезiндегi ӨСБ:
- электр станциялары мен кiшi станциялардағы электр қондырғыларында өрттi сөндiру нұсқауының талаптарына сәйкес өрт сөндiрудi ұйымдастыруға;
- өрттiң көлемiне және жұмыс iстеушi бөлiмшелердiң санына қарамастан өртте шұғыл штаб құруға;
- электр қондырғыларына өрт сөндiрушi заттарды беруге объектiнiң техникалық қызметкерлерi iшiнен немесе шұғыл шақыруға шығатын бригаданың өрт бөлiмшелерiнiң жеке құрамының аға қызметкерiнiң тиiстi нұсқауынан кейiн ғана кiрiсуге;
- электр қондырғыларындағы өрттi сөндiру және жамылғыларды қорғау үшiн бiрiншi кезекте өрт сөндiрудiң тұрақты құралдарын және алып жүретiн лафеттi оқпандарды қолдануға;
- генераторларды салқындатуға сутегiн берудi тоқтатуды қамтамасыз етуге;
- тұрақты кезекшi қызметкерсiз энергетикалық объектiдегi шақыруға шығатын бригада келгенше өрттi тек талданған және келiсiлген жоспар бойынша сөндiруге, объектiге қызмет ететiн қызметкерлердi шақырудың шараларын қолдануға;
- электр желiлерiн және электр қондырғыларын токтан ажырату жөнiнде құрамның өз бетiнше әрекетiне жол бермеуге, сондай-ақ от сөндiретiн заттарды бермеуге;
- жанып жатқан электр қондырғыларына жылжымалы өрт қондырғыларынан от сөндiрушi заттарды тек қана оларды алдын ала токтан ажыратқаннан кейiн беруге, электр қондырғыларында, электр станцияларында және кiшi станцияларда өрттердi сөндiру жөнiндегi нұсқауда айтылған жағдайлардан басқасында;
- қатты түтiнденген жайларға электр қондырғыларынан кернеудi өшiрмей от сөндiрушi заттарды әперуге жол бермеуге;
- электр қондырғылары бар жайларға өрт күзетiнiң жеке құрамының көп жиналуына жол бермеуге;
- трансформаторлардың және басқа май толтырылған электр жабдықтарының iшiндегi отты ұнтақпен, төмен еселiк көбiкпен, немесе су шашып сөндiруге, оқпандарды қызбайтын өткiзгiштердiң тесiктерi арқылы беруге мiндеттi, бұл реттет трансформатордан майдың апатты төгiлуiне жол бермеу керек.
Ескерту: 196-тармақтың қазақша аудармасы болмағандықтан,
мәтін орысшада беріліп отыр.
196. Заземление стволов, генераторов, насосов пожарных автомобилей проверяет обслуживающий персонал энергетического объекта совместно с ответственным лицом за технику безопасности, назначенным РТП. Места заземления передвижной техники обозначают условными знаками заземления. Требуемое число заземлителей, изготовленных из гибкого голого медного провода сечением не менее 12 мм в квадрате, диэлектрическая обувь и перчатки с резервом неприкосновенно хранятся на энергетических объектах и не пользуются только в случае тушения пожара.
197. Атом электр станциялары объектiлерiндегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- сөндiрудi осы жарғының 192-195 баптарының талаптарына сәйкес ұйымдастыруға;
- осы жарғының 158-160 баптарының талаптарын сақтай отырып радиациясы
жоғары деңгейдегi аймақта немесе жайда өрттi сөндiру жөнiндегi оқшау
жауынгерлiк учаскелер құруға;
- радиациясы жоғары аймақтарда iстейтiн бөлiмшелермен және
звенолармен тұрақты байланыс орнатуға және ұстауға, қажет болғанда жұмысты
атқарудың тәртiбi туралы нұсқау беруге мiндеттi.
Үлкен алаңды қамтыған өрттi өшiру
198. Үлкен алаңды қамтылған өрт кезiнде:
- жамылғының төменгi беттерiмен және қуыстарымен оттың тез таралуы
және түтiннiң көп көлемде бөлiнуi;
- жамылғының құлауы және оларды аршу жөнiндегi қиын жұмыстар
жүргiзудiң қажет болуы;
- өрт ошағының үйге сырттан кiретiн есiктен тым қашықта болуы мүмкiн.
199. Үлкен алаңды қамтыған өрттi сөндiру кезiнде оқпандарды сөндiру мен қорғаудың екi бағытына: үйдiң iшiне және жамылғыға беру қажет.
200. Үлкен алаңды қамтыған өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- жануды төменгi тұстан тұрақты және алып жүретiн лафеттi оқпандармен және "А" оқпандарымен жамылғыны - "А" және "Б" оқпандарымен сөндiруге;
- үйдiң iшiндегi өрттi сөндiру кезiнде от сөндiретiн құралдарды енгiзумен бiрге терезенiң немесе жарық шамдарының жоғары бөлiктерiн ашып, түтiндi шығаруды ұйымдастыруға;
- құрғақ мұржалар мен iшкi өрт крандары барлығын және пайдалану мүмкiндiгiн анықтауға;
- өртке қарсы отқа төзiмдi аймақ болған кезде оттың аймақтық астымен де, сондай-ақ шатыр жапқыштың үстiмен де өту мүмкiндiктерiн ескеруге;
- оттың тез таралуы кезiнде жамылғыларда бөлiп тастауды ұйымдастыруға, бастапқы шеп ретiнде отқа төзiмдi аймақтарды, өртке қарсы қабырғаларды пайдаланып, осы бекеттер жанында қажеттi оқпандар санын шоғырландыруға;
- сөндiру барысында жамылғы конструкциясының берiктiгiне тұрақты бақылау қажеттiгiн, жеке құрамды қауiп туралы ескертуге, сондай-ақ жеке құрамның жамылығы үстiнде және астында артық жиналуына жол бермеуге мiндеттi.
Жанатын полимерлiк жылтқыштар қосылған металл
конструкциялы үйлердегi өрттердi сөндiру
201. Жанатын жылтқыштары бар (понополистирол, пенополиуретан және басқа) металл конструкциялы үйлер мен құрылыстардағы өрт кезiнде:
- қабырға және төбе панельдерiнiң полиметрлiк жылытқыштары арқылы оттың тез және жарысып таралуы;
- жанған полиметрлiк жылытқыштың және битумның еруiнен үй iшiнде өрттiң жаңа ошақтары шығуы;
- жамылғылардың және басқа қорғалмаған металл конструкциялық элементтердiң бұзылуы мен құлауы мүмкiн.
202. Өрттi сөндiру кезiнде оқпандарды бiрнеше бағыттарда:
- үйдiң iшiне - жамылғының негiзгi конструкцияларын, төменгi деңгей тiреулерiн, шатыр шапқыш панельдер мен қабырға панельдерiнiң iшкi беттерiн, сондай-ақ үйдiң iшiндегi ошақтарды өшiру мен материалдық құндылықтарды қорғау үшiн;
- үйдiң сыртқы жамылғысына - бүкiл алаң бойымен оттың таралуын болдырмау және сөндiрумен бiр мезгiлде түтiндi шығару және температураны түсiру, сондай-ақ жамылғы кiлемшелердi ашу және жылтқышта бөлiп тастау үшiн;
- қабырғаның сыртқы бетiнде - конструкцияны аршу және бөлiп тасаумен бiр мезгiлде қабырға панельдерiн салқындату және өшiру үшiн беру қажет.
203. Жанатын полиметрлiк жылытқыштары бар металл конструкцияларынан жасалған үйлердегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- жамылғыны сөндiрудi "А" және "Б" оқпандарымен жүргiзуге;
- жамылғының, төменгi белдеу тiреулерiнiң, шатыр панельдерiнiң және қабырға панельдерiнiң iшкi беттерiнiң негiзгi конструкцияларын салқындатулы лафеттi оқпандармен және "А" оқпандарымен жүргiзуге;
- үйдiң iшiндегi өрт ошағын сөндiрудi және материалдық құндылықтарды қорғауды "Б" оқпандарынан су шашып жүргiзуге;
- қабырға панельдерiн сөндiруге "А" оқпандарын беруге;
- аралас секциялар мен бөлiктерге оттың белдеулер мен бөлушi конструкциялар, өртке қарсы қабырғалар мен аралық қабырғалар арқылы өту мүмкiндiгiн ескертуге;
- жамылғылардағы өрттi сөндiру кезiнде негiзгi шеп ретiнде аэрициялық жарық шамдарын, желдеткiш арналарын пайдалануға;
- өрттi сөндiру аяқталғаннан кейiн жану ошақтарын жою мақсатында қабырға және төбе панельдерiн ұқыпты тексеруге мiндеттi.
Тоқыма өнеркәсiбi орындарындағы өрттi сөндiру
204. Тоқыма өнеркәсiбi орындарындағы өрт кезiнде:
- оттың қопсытылған және тозаңданған жағдайдағы жеңiл жанатын материалдар бойынша тез таралуы;
- тозаң жиналуы мүмкiн желдеткiш қондырғылары мен жайларда жарылыстың болуы;
- шамасыз үлгiдегi үйлерден түтiндi шығарудың қиындығы тууы мүмкiн.
205. Тоқыма өнеркәсiбi орындарындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- ГТҚЖ-ның күшейтiлген звеноларымен бiрнеше бағыттарда өртке барлау жүргiзуге;
- оқпандарды есiк, терезе және технологиялық ойықтар арқылы, саты торлары, көршi жайлар жағынан жанған жердiң алдыңғы жағынан беруге, оқпандарды бiр мезгiлде төмен және жоғары орналасқан қабаттарды және аралас жайларды, тозаң тұратын камералар мен шатыр жайларын қорғау үшiн беруге;
- тозаңы бар жайларда су шашатын оқпандарды қолдануға және тек бөлмелер дымқылданғаннан кейiн ғана оны оқпанмен сөндiруге;
- ойықтарды қорғау үшiн дренчерлiк қондырғыларды қосуға, қондырғы болмаған жағдайда ойықтарды оқпандармен қорғауға;
- пневматикалық және монорельстiк көлiктiң желдеткiш жүйелерiн өшiруге, егер осы жүйелер бойынша от таралған жағдайда оны сөндiру үшiн көбiктi қолдануға;
- техникалық шатырларда, "тозаңды жертөлелерде" және басқа жертөле жайларында өрт болған кезде шашыранды суды және көбiктi қолдануға мiндеттi.
Элеватор-қойма шаруашылығының объектiлерiндегi,
диiрмен және құрама жем кәсiпорындарындағы өрттердi
сөндiру
206. Элеватор-қойма шаруашылығы объектiлерiндегi, диiрмен және құрама жем кәсiпорындарындағы өрт кезiнде:
- оттың және жану өнiмдерiнiң үйлер арасындағы және төбелердегi ойықтарымен, желдеткiш және аспираторлық жүйелер, дәндi тасымалдау жүйелерi арқылы, сондай-ақ құралдар, галлереялар және басқа құрылыс конструкциялары арқылы оттың тiк және көлденең бағыттарда бүкiл үйге таралуы;
- үйдiң құлауымен бiрге ұн және элеватор тозаңдарының, бұзылған өнiмдердiң жарылысы болуы мүмкiн.
207. Элеватор-қойма шаруашылығы объектiлерiндегi, диiрмен және құрама жем кәсiпорындарындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- желдеткiш және аспирациялық жүйелердi тоқтатуға және жабуға, кәсiпорын жұмысын тоқтатуға, егер жабу қондырғысы бүлiнсе, ауа өткiзгiштi ашып, оны көбiкпен толтыруға;
- сөндiру мен өнiмдi шығаруды сүрлем немесе бункер көлемiнде мiндеттi түрде ортаны көмiр қышқыл газымен немесе азотпен бәсеңдету арқылы жүзеге асыруға;
- элеватор мұнарасындағы өрттi сөндiруге оқпандарды сүрлем үстiндегi жайлар жағынан тұрақты сатылар, автосатылар арқылы және мұнараның төменгi жағынан - iшкi сатылар арқылы беруге, сонымен бiрге мұнараны диiрменмен немесе басқа жайлармен жалғастыратын галереяларды қорғауды қамтамасыз етуге;
- диiрмендерде өрт сөндiру кезiнде шашыратпа оқпандарды бiрiншi кезекте өрт ошағына және жоғары орналасқан қабатқа, содан соң оқпанды төменгi қабатқа және ойықтарды қорғауға беруге, ұн және элеватор тозаңы бар және ұн төгiлген жайларда өрт ұштары бар оқпандарды пайдалануға, тек содан кейiн жайды сөндiрудi жинақы оқпанмен жүргiзуге, оларды ашық ұн үйiндiлерiне бағыттамауға;
- тозаңы жанбайтын аралас жайларда конструкциялардың үстiн және жабдықтарды ылғалдандыруды шашыратпа оқпандармен жүргiзуге;
- жоғары қабаттарға су беру үшiн құрғақ мұржаларды және су сорғыш-көтергiштердi iске қосып, iшкi өрт крандарын қолдануға;
- галереялар және транспортерлер бойымен оттың таралуын шектеу үшiн су перделерiн iске қосуға, сондай-ақ тарнспортер ленталарының бөлiктерiн кесiп алып тастауға;
- жанбаған жайларда дән мен ұнды судан сақтауды ұйымдастыруға мiндеттi.
208. Дән кептiргiштерде өрт болғанда желдеткiштердiң жұмысын тоқтату, кептiру камерасына жылу бермеу, кептiргіштен қоймаға астық берудi тоқтату және кептiргiшке дымқыл дән берудi арттыру керек.
Ағаш өңдеу және целлюлоза - қағаз өнеркәсiбi
кәсiпорындарға өрттердi сөндiру
209. Ағаш өңдеу және целлюлоза-қағаз өнеркәсiбi кәсiпорындарындағы өрт кезiнде:
- оттың ағаш құрылыстар, галереялар және транспортерлер, желдеткiш жүйелерi және эксгаустерлiк қондырғылар, сондай-ақ көптеген жану материалдары бойынша тез таралуы;
- картон және қағаз жасайтын машиналардың барлық құрғату бөлiгi арқылы оттың жедел таралуы;
- ашық өртте көршi үйлерге және құрылыстарға ұшқындар мен шоқтардың түсуi;
- галереялардың құлауы;
- транспортер ленталарының үзiндi және көлбеу галереяларда олардың ең төменгi белгiге құлауы;
- хлордың және басқа уландырғыш заттардың бөлiнуi мүмкiн.
210. Ағаш өңдеу және целлюлоза-қағаз өнеркәсiбi кәсiпорындарындағы өрт кезiнде ӨСБ:
- картон және қағаз жасау машиналарына су оқпандарын және көбiктi берумен бiрге масса берудi тоқтатудың шараларын қолдануға, өрт кезiнде машиналарды тоқтатпауға;
- хлор дайындау және сақтау, хлор өнiмдерi, күкiрт және басқа да уландырғыш заттар жасайтын цехтарда, сондай-ақ оларды тасымалдауға арналған құралдарда жұмыс iстейтiн бүкiл жеке құрамды (өрт автомобильдерi жүргiзушiлерiн қоса) сақтық құралдарымен қамтамасыз етуге;
- хлордың шығуымен байланысты апат жағдайында кәсiпорынның газдан құтқару қызметiмен бiрлесiп бiрiншi кезекте хлор бұлтын оның таралу жолында шашыраған су ағындарымен жоюға және газдың шығуын жоюды қамтамасыз етуге, жеке құрамның жұмысын тыныс алу органдары мен терiнi қорғайтын құралдарымен қамтамасыз етуге;
- бункерлер мен транспортер ленталарын сақтау үшiн жаңқа беретiн жер асты бункерлерi галереясына оқпандарды берудi, бункерлердiң астындағы жаңқаларды әкетумен және бункердiң қосалқы терезелерiн ашумен бiр мезгiлде толассыз су құюды қамтамасыз етуге, өршiген өрт кезiнде мүмкiндiгiнше сумен толтыруға;
- жаңқалар және қабықтар беретiн көлбеу галереяларда цех жағынан галереяның жоғары бөлiгiнен оқпандарды енгiзудi және жеке құрамның отқа шабуылын төменнен жоғары қарай ұйымдастыруға мiндеттi.
Металлургия кәсiпорындарындағы өрттi сөндiру
211. Металлургия кәсiпорындарындағы өрт кезiнде:
- май өткiзгiштерде, кабельдiк тунельдерде және қабаттарда, транспортерлiк галереяларда, үлкен алаңды жамылғышта және жоғары қысымды гидравлика жүйелерiнде оттың тез таралуы;
- өрттiң жер деңгейiнен төмен және аса жоғарыда болуы және таралуы;
- жану ошағынан айтарлықтай қашықтыққа таралған үлкен көлемдегi қалың түтiннiң болуы;
- ерiген металдың және қождың төгiлуi;
- қысымда тұрған аппараттардағы және құбыр өткiзгiштердегi газдардың және сұйықтардың алаулап жануы;
- аймақтың аммиакпен, кокс, домна және басқа газдармен газдануы, газдар мен күйелердiң жарылуы мүмкiн.
212. Өрттi барлау кезiнде негiзгi тапсырмаларды орындаудан басқа:
- технологиялық жабдықтарды тоқтатудың және электр энергиясын өшiрудiң мүмкiндiгiн;
- майды гирожүйеге берудiң, жеңiл от алатын және жанатын сұйықтарды шихтаға қоспа ретiнде көмiр беретiн жолдарға берудi тоқтатудың мүмкiндiгi мен қажеттiгiн;
- оттың отын тиейтiн тораптарда, траснпортерлiк галереяларда, май және кабельдiк туннельдерде, жертөлелерде, машина залына таралу мүмкiндiгiн анықтау қажет.
213. Металлургия кәсiпорындарындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- өртте шұғыл штаб ұйымдастыруға;
- жұмыс ауданындағы ауа талдамасына бақылау жасау үшiн объектiнiң газдан құтқару қызметiн тартуға, сөндiрудi противогаздармен ұйымдастыруға;
- транспортерлiк галереялардағы өрттi сөндiру үшiн негiзгi конструкцияларды өшiруге және қорғауға қуатты су оқпандарын берудi ұйымдастыруға, галереялардың тиеу тораптарындағы және сүйеу тiреулерiне қосылатын жерлердегi оқпаншылар позициясын анықтауға;
- прокат стандарындағы өрттi сөндiру үшiн, әдеттегiдей, май өткiзгiштер тунельдерiн қорғау үшiн де және электрлi машина залы жағынан да көбiк оқпандарын беруге;
- гидравлика жүйесiнен шығып жатқан майдың алаулап жануы кезiнде металл фермаларды сөндiру және салқындату үшiн қуатты су оқпандарын беруге, объектi әкiмшiлiктi арқылы май берудi тоқтатудың шараларын қолдануға;
- әдеттегiдей, май бактарын және май өткiзгiш траншеяларын сөндiру және қорғау үшiн май жертөлелерiне көбiк оқпандарын беруге;
- апат салдарынан майдың және қождың төгiлуi болған кезде көршi негiзгi конструкцияларды салқындатуға мiндеттi.
Тоңазытқыштардағы өрттi сөндiру
214. Тоңазытқыштардағы өрт кезiнде:
- сөрелердiң құлауы, сақталатын товарлар мен құлаған конструкциялардан үйiндiлердiң пайда болуы;
- өрт ошақтарының бүркiлеп қалуы;
- жайдың қатты түтiнденуi және нашар жарық түсуi;
- оттың жоғары қабаттарға жылу ажыратқыш арқылы таралуына жағдай жасайтын негiзгi қабырғалармен байланысты емес шахталарының болуы;
- жылу ажыратқыш плиталардың қабырға конструкцияларына бекiтiлуiнiң бұзылуы және олардың құлауы;
- өрт кезiнде апат және жарылыс болуы мүмкiн салқындатқыштардың, сондай-ақ аммиактық және басқа тоңазытқыш беретiн қондырғылардың коммуникациялары мен құралдары болуы;
- салқындатқыш коммуникацияларының апаты кезiнде улану мен күйiктiң болуы мүмкiн.
215. Тоңазытқыштағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- өртке қарсы белдеулер (бөлулер) орналастыруға, құрылыс конструкциясы және сақталатын өнiмдер туралы мәлiмет алуға;
- аммиактың бұлтын судың шашыранды ағындарымен белсендi байытуға;
- желдеткiш жүйелерiнiң жұмысын тоқтату және салқындатқыш заттарды жанған жайларға берудiң, тоңазытқыш қондырғыларын өшiрудiң өрт бөлiмшелерiнiң жеке құрамы жұмыс iстеп жатқан аймаққа салқындатқыштардың шығуына жол бермеудiң шараларын қолдануға;
- оттың таралу шекарасын анықтау үшiн жылу бөлгiштiң оның ұзына бойынша бақылау аршуын жүргiзуге, жылу бөлгiшпен от таралған кезде мехникаландырылған құралдардың көмегiмен онда өртке қарсы бөлiп тастау орнын құруға;
- тоңазытқыш камерлар мен жылу бөлгiштердi сөндiру үшiн дымқылдаушы мен шашыранды су ағынып және көбiктi пайдалануға мiндеттi.
Сауда орындарындағы және товар-материалдық
құндылықтар қоймаларындағы өрттi сөндiру
216. Сауда орындары және товар-материалдық құндылықтар қоймалары жобаланылуының күрделiлiгiмен, кiретiн жерлердiң және терезе ойықтарының аз санымен, адамдардың және көп материалдық құндылықтардың шоғырлануымен, әртүрлi физикалық-химиялық қасиеттерi бар материалдардың болуымен, олардың жануы және термикалық бұзылуы жарылыспен түтiннiң тез пайда болуымен, уландырғыш заттардың бөлiнуiмен қатар жүретiнiмен сипатталады.
217. Сауда орындары және товар-материалдық құндылықтар қоймаларындағы өрт кезiнде:
- полимерлiк материалдардың жануы және жаңа жану ошақтарының пайда болуына себеп болатын қатар және төмен жатқан қабаттарға жанған ерiген заттардың ағуы;
- металл конструкцияларының, сөрелердiң құлауы және өтетiн жолдарда үйiндiлердiң пайда болуы мүмкiн.
218. Сауда орындары немесе товар-материалдық құндылықтар қоймаларындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- материалдық құндылықтардың орналасқан орынын анықтауға, тиеу, түсiру құралдарын пайдаланып оларды басқа жаққа әкетуге немесе қорғаудың шараларын қолдануға және ретiн анықтауға;
- сөндiру үшiн жабылмалы оқпандарды, шашыранды суларды, көбiктi, от сөндiретiн ұнтақтарды және инерттi газдарды беруге;
- қасақана от қойған немесе басқа себептер болған жағдайда өрттiң себебiн анықтаудың шарасын қолдануға, тергеу - шұғыл топ келгенге дейiн заттай айғақтардың сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
III Тарау
АШЫҚ ЖЕРЛЕРДЕГI ӨРТТЕРДI СӨНДIРУ
Жеңiл жанатын, жанатын сұйықтар (жжс, жас) және
сығымдалған көмiртегi газдары (скг) сақталатын резервуарлық
парктердегi өрттердi сөндiру
219. ЖЖС, ЖС және СКГ сақталатын резервуарлық парктердегi өрттер:
- резервуарлардың жарылуымен, мұнай өнiмдерiнiң қайнауымен және атылуымен;
- от сөндiретiн заттарды берудi қиындататын аймақтағы резервуар төбесiнiң құлауы нәтижесiндегi пайда болатын заттармен;
- технологиялық астаулармен, канализациялық және басқа жүйелермен оттың тез өршуiмен және таралуымен;
- жану тасқындарының бағытан өзгертуiмен және ауа райы жағдайына байланысты қызуымен сипатталады.
220. Өрттi барлау кезiнде, барлаудың жалпы мiндеттерiн орындаудан басқа:
- жанып жатқан және көршi резервуарлардағы ЖЖС және ЖС-ның мөлшерi мен түрiн, толу деңгейiн, су көтермелерiнiң барлығын, резервуарлар төбелерiнiң бұзылу сипатын;
- қоршау үйiндiлердiң жағдайын, резервуар бұзылғанда немесе атылу кезiнде аралас құрылыстарды зақымдаудың қаупiн, сұйықтардың мүмкiн болатын ағу жолдарын;
- өндiрiстiк және нөсер канализацияларының, байқау құдықтары мен су қақпақтарының жағдайы мен бар-жоғын;
- резервуарлардан мұнай өнiмдерiн айдаудың немесе шығарудың және оларды сумен немесе бумен толтырудың мүмкiндiгiн;
- өрт сөндiру құралдары мен қондырғыларының, сумен қамтамасыз ету және көбiктендiргiш заттардың баржоғын және жағдайын, көршi объектiлерден көбiктендiргiш заттар тез жеткiзудiң мүмкiндiгiн анықтау керек.
Ескерту: Нұсқаулықтың 221, 222, 223 тармақтары орысша мәтінмен беріліп
отыр.
221. Руководитель тушения пожара (РТП) в первую очередь обязан:
- организовать требуемое охлаждение горящего и соседних с ним резервуаров;
- создать на месте пожара оперативный штаб тушения пожара с обязательным включением в его состав представителей администрации и инженерно-технического персонала объекта;
- лично с помощью специально назначенных работников объекта и пожарной охраны принять меры к обеспечению необходимых требований техники безопасности;
- организовать подготовку пенной атаки;
- создать второй рубеж защиты по обвалованию соседних резервуаров с установкой пожарных автомобилей на дальние водоисточники и прокладкой резервных рукавных линий с подключенными стволами и пеногенераторами.
222. РТП лично контролирует ход подготовки пенной атаки, определяет места установки пеноподъемников, проверяет правильность расчетных данных на проведение пенной атаки.
223. Первоочередными действиями подразделений при тушении пожаров в резервуарах является подачи водяных стволов, а также включение стационарных установок для охлаждения горящего, а при необходимости и соседних резервуаров.
- Первые стволы подаются на охлаждение горящего резервуара, а затем на охлаждение и защиту всех соседних резервуаров с учетом направления ветра и находящихся от горящего до двух нормативных расстояний. На горящий резервуар первые стволы необходимо подавать на наветренный и подветренный участки стенки резервуара. Для охлаждения горящего и соседних резервуаров, а также для защиты арматуры железобетонных резервуаров необходимо применять лафетные стволы и стволы "А". Охлаждение резервуаров объемом 10000 м в кубе и более целесообразно осуществлять лафетными стволами. Количество стволов определяется расчетом, по не менее двух для негорящего резервуара и не менее трех для горящего резервуара. Расчет для негорящих резервуаров ведется на половину периметра резервуара;
- при пожарах в подземных железобетонных резервуарах струями воды охлаждается только дыхательная и другая арматура, установленная на крышах соседних заглубленных железобетонных резервуаров;
- при горении нефтепродукта в обваловании охлаждения стенки резервуара, находящейся непосредственно в зоне, взаимодействия пламени, осуществляется из лафетных стволов. При этом необходимо охлаждать узлы управления коренными задвижками, хлопушками, а также фланцевые соединения;
- в период пенной атаки необходимо охлаждать всю поверхность нагревшихся стенок резервуара и более интенсивно в местах установки пеноподъемников. После того, как интенсивность горения в резервуаре будет снижена, водяные струи следует направлять на стенки резервуара на уровне нефтепродукта в нем и несколько ниже уровня для охлаждения верхних слоев горючего;
- охлаждаются резервуары непрерывно до ликвидации пожара и их полного остывания.
224. Көбiк шашуды әзiрлеу үшiн:
- өрт орнында көбiктендiргiштiң және көбiкпен өрт сөндiру құралдарының қажеттi резервiн және есептi санын iске қосуға дайындау және шоғырландыру;
- көбiк көтергiштердiң қажеттi санын орнату үшiн бастық құрамындағы адамдар санынан бөлiмшелер мен жауапты адамдарды тағайындау, олардың өз мiндеттерiн бiлетiндiгiне көз жеткiзу;
- барлық жеке құрамға көбiктi берудi бастау мен тоқтатудың дабылын, резервуардан қайнау, мұнай, қара мұнай өнiмдерiнiң атқылау қауiп болған кезде кейiн кету дабылын белгiлеу және хабарлау қажет.
225. Резервуарлық паркте өрт сөндiрген кезде ӨСБ:
- қажеттi күштер мен құралдар санын есептеп және оларды өрт болған жерге орналастыруға;
- объект инженер-техник қызметкерлерiнiң және әкiмшiлiк өкiлдерiн қосып өртте шұғыл штаб ұйымдастыруға, резервуарлар мен коммуникацияларды өшiруге жауаптыларды, көбiк шашуды әзiрлеуге, жанып жатқан және көршi резервуарларды салқындатуға, техника қауiпсiздiгiн сақтауға жауаптыларды тағайындауға, өрт орнына көбiктендiргiштердi және жанар-жағар материалдарды жеткiзуге, жеке құрамды демалыс орнымен және тамақпен қамтамасыз етуге;
- өрт сөндiру қондырғылары мен салқындатудың тұрақты құралдарын iске қосуға;
- қажеттi жағдайларда жану аймағына жанған газдар мен жжс, жс-ның келуiн тоқтату және жабу жөнiндегi операцияны жүргiзу үшiн отқа оранған бекiту арматурасына оқпандардың көмегiмен қызмет көрсетушi адамдардың жетуiн қамтамасыз етуге;
- төгу-құю эстакадаларындағы өрт кезiнде жылжымалы құраманы ажырату және қауiпсiз орынға әкетудi ұйымдастыруға;
- жанып жатқан және көршi резервуарларды "А" және лафеттi оқпандармен салқындатуға;
- резервуарларды сөндiру және салқындату үшiн көбiктi немесе от сөндiретiн ұнтақты құралдардың (резервтi қоса есептегенде) есептi саны толық әзiр болғаннан кейiн беруге; ЖЖС, ЖС қоршау үйiндiлерiнде жанған кезде көбiк оқпандарын кiдiрiссiз енгiзуге;
- бiрнеше резервуар жанған және бiр мезгiлде сөндiруге күштер мен құралдар жетiспеген жағдайда барлық күштер мен құралдарды бiр резервуарды сөндiруге жинақтауға және ондағы өрттi сөндiргеннен кейiн күштер мен құралдарды келесi резервуарларды өшiруге бағыттауға, сөнгендi салқындатуды тоқтатпай, сөндiрудi көршi жанбаған резервуарларға, технологиялық жабдықтарға, үйлерге және құрылыстарға барынша қауiп төндiретiнiнен бастауға;
- сөндiрудi жел жағынан жүргiзуге, автокөтергiштердi, автосатыларды және көбiк көтергiштердi пайдалануға;
- жжс және жс жанған жағдайда резервуарда пайда болған "қалталарда" көбiк немесе ұнтақ оқпандарын пайдалануға, ал оларды резервуардың қабырғаларынан жасалған тесiктерден беруге;
- "ұнтақ-көбiк" тәсiлiмен аралас өшiру кезiнде жану ұнтақпен сөндiрiледi, содан соң қайта жануды болдырмас үшiн көбiк беруге;
- қара мұнай өнiмдерi бар резервуарлардағы жану кезiнде сыртқа шығудың алдын алудың шарасын дер кезiнде қолдану мақсатында мұндай өнiмдерiнiң қызуына және резервуардың түбiнде судың бар-жоқтығын тұрақты бақылап тұруға, ара-тұра оны айдауға (ағызуға);
- сөндiрумен айналыспайтын объектiнiң қызмет көрсететiн адамдары мен өрт бөлiмдерiнiң жеке құрамын қауiптi аймаққа (қоршау үйiндегi) жiбермеуге, қауiптi аймақта (қоршау үйiндiде) адамдардың барынша аз болуы үшiн оқпаншылдарды аластыруды бiр мезгiлде жүргiзбеуге;
- жжс және жс-ның жер астындағы резервуарлары жанған кезде жанған және көршi резервуарлардың ұзына бойын белгiлеуге;
- оқпандармен жұмыс iстеушi жеке құрамды қорғау үшiн жылу тепкiш костюмдердi пайдалануға;
- резервуардағы жануды сөндiргеннен кейiн көбiк берудi бiрден тоқтатпай, резервуардың бүкiл сыртқы бетi көбiкпен жабылғандығын байқап отыруға;
- күштер мен құралдар жетiспеген кезде жжс және жс-ны сақтау мақсатында (айырықша жағдайларда) резервуардың қабырғаларын салқындатумен бiрге олардан бақылау ағызуларын жүргiзуге мiндеттi.
(Құжаттың 226-тарауы болмағандықтан, орысша мәтінді ұсынамыз)
226. На резервуарах с плавающей крышей в начальной стадии пожара при горении нефтепродукта в зазоре между стенкой резервуара и краем плавающей крыши к тушению следует приступать немедленно независимо от количества прибывших сил и средств.
227. Резервуарлардағы сығымдалған көмiр сутегi газдарын сөндiру кезiнде қуатты су оқпандарын беру, жанып жатқан және көршi ыдыстарды салқындату үшiн тұрақты лафеттi қондырғылар мен суландыру жүйелерiн қолдану, әсiресе, ыдыстардың бекiту арматуралары мен жеткiзу құбыр өткiзгiштерiн қорғауға назар аудару қажет, ыдыстардағы қысымды төмендету мақсатында мүмкiндiгiнше жанып жатқан және көршi ыдыстардағы газдарды бос ыдыстарға ауыстырып құю немесе газдарды алаулатып сыртқа шығару керек.
Ыдыстар босаған кезiнде мүмкiндiгiнше олардың инерттi газдармен толтырылуын көздеу керек.
Газ және мұнай атқылауындағы өрттердi сөндiру
228. Атқылауды сөндiру жөнiндегi өрт бөлiмшелерiнiң барлық жауынгерлiк iс-қимылы ашық газ және мұнай атқылауларын жою жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру және қауiпсiз жүргiзу туралы нұсқауларға сәйкес жүзеге асырылады, сондай-ақ ӨСБ құрамына кiретiн ашық атқылауларды жою жөнiндегi жұмыс штабы басшылығының шешiмiн және нұсқауын ескере отырып жүргiзiледi.
Атқылауды жою жөнiндегi қажеттi жұмыстарды жүргiзуге қызметтiң әртүрлi: өрт, инженерлiк, медициналық, сумен жабдықтау, көлiк, жабдықтау, тамақтандыру және бақылау-өткiзу түрлерi қатысады.
229. ӨСБ мен шұғыл штабтың өрттегi негiзгi мiндеттерi:
- скважина ауызында жұмыс iстейтiн адамдарды су ағындарымен қамтамасыз ету;
- сөндiрудiң тәсiлiн таңдау және күштер мен құралдардың қажеттi санын анықтау;
- сөндiрудiң тактикалық жоспарын жасау, жауынгерлiк учаскелердi анықтау, байланысты ұйымдастыру, жағдайдың өзгеруiн ескере отырып жоспарға түзетулер енгiзу;
- жұмыстың әрбiр кезеңiнде жауынгерлiк учаскелер бойынша күштер мен құралдарды орналастыру, бөлiмшелердiң алдына мiндеттер қою;
- басқа қызметтермен өзара iс-қимылды қамтамасыз ету және өрт бөлiмшелерiнiң табысты еңбегiне жағдай жасау үшiн оларға мiндеттер қою (сумен және жанар-жағар материалдармен, скважина аузында дренаж қондырғысымен, скважина аузына тарақты құбыр өткiзгiштердi жүргiзудi қамтамасыз ету, арнайы киiмдермен және жеке басты қорғаудың басқа құралдарымен, тұрмыстық жағдайлармен және т.б. қамтамасыз ету);
- күнделiктi техникалық қызмет көрсетудi, өрт автомобильдерiн және өрт техникасының басқа түрлерiн жөндеудi ұйымдастыру, жеке құрамның қауiпсiз жұмысы үшiн жағдайды қамтамасыз ету болып табылады.
230. Сөндiруге әзiрлiк мынандай iс-шаралардан тұрады:
- су мен от сөндiретiн ұнтақтың есептi (әрбiр кезеңде) қорын жасау;
- скважинаның аузын жабдықтардан, металл конструкцияларынан және басқа материалдардан тазарту;
- сөндiру құралдарын қанат жайдыру және жауынгерлiк позиция мен өрт техникасы үшiн алаң әзiрлеу.
231. Әдетте, өрт орнын тазартуды су оқпандарының қорғауымен ашық газ және мұнай атқылауларын жою және алдын алу жөнiндегi әскерлендiрiлген бөлiмдердiң жеке құрамы, тростпен, iлмектермен және т.б. жабдықталған таркторлардың, жүк тартатын және басқа техникалардың көмегiмен объектiнiң техникалық қызметкерлерi жүргiзедi. Жекелеген жағдайларда, өрт орнын әдеттегi тәсiлдермен тазалау мүмкiн болмағанда, скважинаның аузындағы құралдардың бiрқатар бөлiктерiн артиллерияның көмегiмен атқылауға дейiн барады.
232. Сөндiру құралдарын қанат жайғызу кезiнде:
- ұзаққа созылған өрт кезiнде суаттардан атқылаған жерге диаметрi 100-150 мм, металл құбыр өткiзгiштерiн жүргiзiп, оларды бүркеншiктермен және сырғытпалармен жабдықтау;
- суаттарды, әдетте, 150-200 метр арақашықтықта күштi желге тiк бағытта скважинаның аузынан қарама-қарсы екi бағытта қауiпсiз жерде орналастыру, әрбiр суаттың қасынан 5-10 өрт автомобильдерiн орналастыру үшiн алаңдар жасау;
- әдетте, жоғары температура аймағында резинка араласпаған қысым шлангiлерiн салу, скважинаның аузына жақын аймаққа шлангi жолдарын салуды жер бетiн су ағынымен алдын ала салқындатқаннан кейiн жүргiзу;
- жоғары температура жағдайында сөндiрудiң таңдап алынған тәсiлiне байланысты жеке құрамның iс-қимылын қалыптастыру және оны жылу тепкiш қорғау костюмдерiмен, шашыратқыш оқпандармен және басқа қорғаныс құралдарымен қамтамасыз ету қажет.
233. Мұнайды бұру мен жинау жөнiндегi шаралар:
- қоршау үйiндiлерiнiң көмегiмен мұнай мен конденсаттар таралуының шектелуi аймағы болуын;
- қоршау үйiндiден мұнай мен конденсаттарды жоғары температураны аймақтан тыс орналасқан арнайы ыдыстарға (қамбаға) бұруды;
- мұнай мен конденсатты әкету гидрожапқышты құбыр өткiзгiштер немесе көбiкпен толтырылған траншеялардың көмегi арқылы жүзеге асыруды;
- мұнайды ыдыстан (қамбадан) оның толуына байланысты жинап алуды және оны өрт аймағынан тасып әкетудi көздейдi.
234. Өрт сөндiру үшiн кезеңнен:
- ауыздағы жабдықтарды және скважина төңiрегiндегi металл конструкцияларын салқындату, iргелес аймақтарды салқындату, жылу шығару екпiнiн басу мақсатымен атқылауларды суландыру, скважина ауызы төңiрегiндегi мұнай және конденсаттың жану ошақтарын сөндiруден;
- атқылауды 1-кезеңдегi операциямен бiр мезгiлде жалғастырып тура
сөндiруден;
- сөндiргеннен кейiн скважина ауызын салқындату және атқылауды
суландырудан тұрады.
235. Атқылаудың түрiне байланысты сөндiрудi төмендегi тәсiлдердiң
бiрiмен жүргiзу керек:
- скважинаға су айдау немесе превентор сырғытпасын және шығаруға
қарсы қондырғының сырғытпасын жабу арқылы;
- газ-сумен сөндiру автомобильдерiнiң ағындарымен;
- арнайы қондырғылар мен ұнтақтарды импульстi берумен;
- лафеттiк оқпандардың су ағындарымен;
- жарылғыш заттар оқ-дәрiсiнiң қопаруымен;
- ұйтқыма ұптақ тәсiлмен;
- өрт автомобильдерiнiң көмегi арқылы от сөндiретiн ұнтақтармен;
- аралас тәсiлмен;
- көлбеу скважина бұрғылап оған арнайы ерiтiндi айдаумен.
236. Превентордың ағытпасын жабу немесе суды ауыздағы қондырғы арқылы
айдау кезiнде ӨСБ:
- скважина ауызындағы құралдардың салқындатылуын қамтамасыз етуге;
- сырғытпаны немесе превенторды жабу жұмыстарын атқарушылардың барлығын сумен барынша ылғандандыруға және суағынымен тұрақты қорғауға мiндеттi.
237. Атқылауларды тұтастай су ағындарымен сөндiру кезiнде ӨСБ:
- қажеттi оқпандар санын есептеуге;
- оқпандарды скважина ауызынан 6-8 метр, бiрақ 15 метрден қашық емес, жерге орналастыруға;
- су ағындарының оқпандарын атқылау алаулары шыққан жерге, содан соң әрбiр 1-2 метрден кейiн 30-50 секунда тоқтатып, үйлестiре және жайлап жоғары көтеруге;
- ағындарды басқару үшiн бiр жетекшi оқпанды, қалған басқа оқпандар оған бағыт ұстауы үшiн бөлiнуге мiндеттi.
238. Газ-сумен сөндiру өрт автомобильдерiнiң, су беретiн техникалардың және сақтық үшiн тракторлардың қажеттi санын есептеуге;
- бiрнеше автомобильдер жұмыс iстеген кезде үйлесiмдi жұмысты қамтамасыз етудiң жауапты адамын тағайындауға;
- газ-сумен сөндiру автомобильдерiн скважина ауызынан 15 метрден қашық емес жерге орналастыруға және оларды жұмысқа дайындауға;
- атқылау төңiрегiндегi жанудың жекелеген ошақтарын сөндiру басталар алдында жоюға;
- сөндiрудi двигательдiң барынша айналысы кезiнде жүргiзуге мiндеттi.
239. Бапта көрсетiлген басқа тәсiлдермен сөндiру қолданылып жүрген нұсқауларға сәйкес жүргiзiледi.
Жарылғыш заттар қопарылысымен өрттi сөндiру басқа тәсiлдер тиiмсiз болғанда тиiстi ұйымдардың келiсiмiмен арнайы қабылданған жоспар бойынша жүзеге асырылады.
240. Газ-мұнай кәсiптерiндегi атқылауларды сөндiру кезiнде ӨСБ жалпы мiндеттердi атқарудан басқа:
- метеорологиялық жағдайға байланысты iс-қимылға өрт кемелерiн енгiзуге;
- мұнайдың жанған қабатының таралуын болдырмау үшiн оның көлемiн шектеу жөнiндегi шараларды жүзеге асыруға;
- теңiздегi жекелеген негiзгi орындарға және эстакадалық алаңдар жанына өрт десанаттарын түсiру мүмкiндiгiн анықтауға;
- көмекке тартылған басқа қызметтермен өрт бөлiмшелерiнiң өзара iс-қимылын ұйымдастыруға мiндеттi.
241. Жеке құрамның қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында ӨСБ:
- атқылауларды сөндiруде жұмыс iстеушiлер үшiн қосымша дабылдар мен командаларды белгiлеуге;
- жұмыс iстеушi жеке құрамды шуға қарсы құралдармен қамтамасыз етуге;
- газ-сумен сөндiру автомобильдерi жұмыс iстеп тұрған кезде от сөндiру ағындарының әрекетi аймағына адамдарды жiбермеуге;
- автомобиль ағыны жағына қарай жел бағыты бұрылған кезде газ-сумен сөндiру автомобильдерiнiң жұмыс iстеуiне жол бермеуге;
- теңiз-мұнай кәсiбiндегi атқылауларды сөндiру кезiнде құтқару құралдарын (белдiктердi, шеңберлердi, жiптердi, т.б.) жинақтауға және құтқару қызметiнiң кезекшiлiгiн ұйымдастыруға;
- жеке құрамның скважинада желдiң ығы жағынан жұмыс iстеуiне тыйым салуға мiндеттi.
Ағаш материалдары қоймаларындағы өрттердi сөндiру.
242. Ағаш материалдары қоймаларындағы өрттердi сөндiру кезiнде:
- оттың тақтай үйiндiлерiмен тез таралуы;
- ұшқын мен шоқтың нәтижесiнде қойма аймағында және одан сырт жерлерде жаңа өрт ошақтарының тууы;
- үйiлген тақтайлардың құлауы және бөренелердiң домалауы;
- ағаш материалдарының және қалдықтарының үйiлген тақтайларға және су көздерiне баратын және өтетiн жолдарды басып қалуы;
- қатты жел кезiнде жанып жатқан үйiлген тақтайлардың ықтасынында жоғары жылу радиациясынан, қуатты конвективтi ағындардың тууынан құйындардың пайда болуы мүмкiн.
Ағаш материалдары қоймаларындағы өрттердi сөндiру үшiн суды көп шығындау қажет.
243. Ағаш материалдары қоймаларындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- өрттiң көлемiн, оның жайылу жолын, оттың көршi учаскелерге және ағаш қоймаларының орамдарына, елдi мекендерге және басқа объектiлерге өту қаупiн анықтауға, бұл үшiн жүрiп-тұру құралдарын (iрi өрттерде - тiкұшақтарды) пайдалануға;
- өрттi таратпаудың негiзгi шептерiн және оларда жұмыс iстейтiн оқпандардың шоғырлану мүмкiндiгiн (таратпау шептерi енi 25 метрден кем болмайтын өртке қарсы бөлiп тастау орны болуы мүмкiн) анықтауға;
- су құбырының тұрақты лафеттi оқпандарды және өрт машиналарын қамтамасыз ету мүмкiндiгiн анықтауға;
- өрт аймағынан көтеру-көлiк механизмдерiн басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға, ал қажет болғанда оларды өртке қарсы бөлiп тастау орындарын, үйiлген тақтайларды ашуға пайдалануға;
- iс-қимылға қуатты оқпандарды (лафеттi), ұштары алынған "А" оқпандарын тез енгiзумен бiрге көршi үйiлген тақтайларды, елдi мекендердi және халық шаруашылығының басқа объектiлерiн қорғауға қосымша қол оқпандарын, бөлiп тастау орындарын ұйымдастыруға, үйiлген тақтайларды көбiкпен жабуға, өрт сөндiретiн алғашқы құралдары бар ерiктi өрт дружиналары мүшелерiнен бекетшiлер қоюға және құрылыстар мен үйiлген тақтайларды бөлiп тастауға;
- ағаш материалдарды қоймасы өзен жағасына орналасқан кезде өрттi сөндiру үшiн жүзу құралдарын (кемелер мен катерлердi) пайдалануға;
- желдiң бағыты мен күшiн ескере отырып, шашыраған ұшқындар мен шоқтардан жаңа өрт ошақтары пайда болмас үшiн оның шекараларын белгiлеп, қажеттi мөлшерде күштер мен құралдар берiп өзiндiк жауынгерлiк учаске ұйымдастыруға;
- от сөндiрушi зат ретiнде сөндiрудiң тиiмдiлiгiн арттыратын (бишофит, ылғалдаушылар және т.б.) әртүрлi қосындылары бар суды қолдануға;
- өрт болған жерге от сөндiретiн заттарды берудi қамтамасыз ететiн тыл тобын құруға;
- ұшқындар мен шоқтардың мүмкiн болатын шашырауы аймағында су көздерiне орнатылған өрт машиналарын қорғауды, қажет болған жағдайда қайтадан орналастыруды алдын ала белгiлеуге;
- жеке құрамды жылу сәулесiнiң әсерiнен қорғау үшiн жылу тепкiш костюмдердi және жылудан қорғайтын экрандарды, өрт ұштары бар оқпандардан шашыранды суларды қолдануға мiндеттi.
244. Жұмыр ағаш үйiндiлерiн және кесiлген материалдарды сөндiрудi үйiлген тақтайлардың жоғарғы жағынан, ал күштер мен құралдардың қосымша шоғырлануында үйiп жинаудың сипатын ескере отырып екi шетiнен бастау қажет.
245. Жанған байланысты ағаш ұнтақтарының үйiндiлерiн сөндiру кезiнде от сөндiрушi заттар болжамды ошақтың үстiнен берiледi. Сонымен бiрге үйiндiлердiң жану ошағын грейдерлермен, крандармен аршу ұйымдастырылады.
Технологиялық жаңқаның жанған үйiндiлерiн сөндiру кезiнде от
сөндiрушi заттар жанудың алдыңғы жағынан берiледi.
246. Өрт екi және одан да көп үйiлген тақтайларға өткен кезде сөндiру
өртке қарсы бөлулер жиектерiнде қамтамасыз етiледi, жауынгерлiк учаскелер
жалынның таралу жылдамдығы аса үлкен бағыттарда өрттiң даму жолы бойында
ұйымдастырылады.
247. Өршiген өрт кезiнде от сөндiретiн заттарды негiзiнен жанбаған
үйiлген тақтайларға, үйiндiлерге, объектiлерге беру қажет, оқпандардың бiр
бөлiгi техникаларды суландыруға, оқпаншыларды қорғауға бөлiнедi.
Өртке қарсы бөлiп тастау орнының жиегiндегi өрттi сөндiру кезiнде
үйiлген тақтайлардың төбесi мен бетi тез қататын көбiктермен жабылады.
Үйiлген және тақталанған мақталардағы өрттердi
сөндiру
248. Үйiлген және тақталанған мақталар жанған кезде:
- оттың тақталар мен бумалар арасында тез таралуы;
- бумаларды байлаған белбеулердiң үзiлуi, бықсыған мақта бөлiктерiнiң
көршi тақталарға, құрылыстарға ұшуы;
- үйiндiлерде қазылған желдеткiш туннельдер арқылы оттың тез таралуы
мүмкiн.
249. Үйiлген немесе тақталанған мақталардағы өрттi сөндiру кезiнде
ӨСБ:
- жанбаған тақталар мен үйiндiлерге от сөндiретiн заттар беруге және оларды кейiннен дымқылдай отырып брезентпен жабуды қамтамасыз етуге, сондай-ақ сөндiру құралдары бар бекетшiлер қоюға және бақылау жiберуге;
- сөндiрумен бiрге механизация құралдарын пайдалана отырып жанған тақталарды аршуды және мақта бумаларын қауiпсiз жерге әкетудi ұйымдастыруға, тақталарды аршу кезiнде әрбiр буманың сумен дымқылдануын, ал бықсыған шағын ошақтардың орнын үстiнен алып тасталғандығын бақылауға;
- сөндiрудi дымқылдағыш су ертiндiлерiн пайдаланып, ағынды тақтаның бетiне, содан соң бумалар арасындағы туннельдер мен саңылауларға бағыттай отырып "А" оқпандарымен жүргiзуге;
- шиттi мақта жанған кезде тек үйiндiлердiң үстiнен ғана оларды қолдағы бар материалдармен бiр мезгiлде жаба отырып, туннельдердi оқпандармен қорғауды қамтамасыз етуге;
- шиттi мақтаның жануын сөндiргеннен кейiн ерiктi өрт дружиналарының, жұмысшылардың және қызметшiлердiң көмегiмен, туннель қазатын машиналарды, металл айырлар мен тырмауыштарды пайдалана отырып, үйiндiнiң үстiндегi жанғандарын тарақтау жөнiндегi жұмыстарды бiрден ұйымдастыруға мiндеттi.
Шымтезек алқаптары мен кен орындарындағы өрттердi
сөндiру
250. Шымтезек алқаптары мен кен орындары жанған кезде:
- шымтезек алқабының бетiмен оттың тез таралуы, ал қатты желде -
жанған бөлiктердiң айтарлықтай қашықтыққа ұшып түсуi, сөйтiп жаңа
ошақтардың пайда болуы;
- өрттiң елдi мекендерге, объектiлерге, ауыл шаруашылығы жерлерiне,
орман алқаптарына, шымтезектақталары мен тiзбектерiне таралуы;
- оттың шымтезек массивiнiң қойнауына енуi;
- үлкен аймақты қамтыған көп түтiннiң бөлiнуi;
- оттың тақталардың iшiмен және оның сыртқы бетiмен, сондай-ақ
әсiресе желдiң бағыты бойынша ұшқындардың басқа тақталарға ұшып түсуi
мүмкiн.
251. Шымтезек алқаптары және кен орындарындағы өрттi сөндiру кезiнде
негiзгi күштер мен құралдарды:
- елдi мекен;
- объект;
- негiзгi шым тезек массивi (өндiру алқаптары);
- орман массивi мен ауыл шаруашылығы жерлерi жағынан шоғырландыру
қажет.
252. Шымтезек алқабының және кен орнының өртiн сөндiру кезiнде ӨСБ:
- халық депутаттары жергiлiктi кеңестерi өкiлдерiнің қатысуымен өртте
шұғыл штаб құруға;
- оттың жылжу бағыты мен шапшаңдығын, шымтезек жiгiнiң қалыңдығын және оның бiртектiлiгiн, айырықша қауiптi учаскелерiн, сондай-ақ құрылыстардың бар-жоқтығын анықтауға;
- су көздерiнiң барлық түрлерiнiң бар-жоқтығын, олардың көлемiн және өрттi сөндiруге пайдаланудың мүмкiндiгiн анықтауға; қажет болғанда жаңа суаттар салу және арналардағы су деңгейiн көтеру арқылы су қорын жасауға;
- оттың таралуын тоқтатуға қажеттi шектi шекараларды белгiлеуге, өрт сөндiру мақсатына қайта жабдықталған және ыңғайланған техникаларды пайдалануды қамтамасыз етуге және оларды белгiленген шекаралар бойына бөлуге;
- қалыптасқан жағдайға сәйкес барлық өрт бөлiмшелерiнiң, сөндiруге тартылған жұмысшылар мен тұрғындардың iс-қимылын үйлестiруге;
- өрттiң елдi мекендерге, объектiлерге, мәдени дақылдар алқаптарына таралу қаупi тұрғанда оларды қорғауды ұйымдастыруға, бұл үшiн қажеттi мөлшерде өрт машиналары мен адамдарды бөлуге;
- жұмысшы поселкелерiне, сондай-ақ шымтезек кәсiпорындарына немесе кен орындарына, оттың мүмкiн болатын таралу жерлерiне тұрғындардың және ерiктi өрт дружиналарының күшiмен тәулiк бойы бекет және бақылау қызметтерiн ұйымдастыруға;
- жұмысшы поселкесiнiң халқын басқа жаққа әкету кезiнде тиiстi жоспарды басшылыққа алуға мiндеттi.
253. Шымтезек алқаптарын сөндiрудiң негiзгi тәсiлi жанған аймақты арасында топыраққа немесе арасанды суға дейiн қазу су оқпандарын беру болып табылады, фрезерлi шымтезектi сөндiру кезiнде су шашушы оқпандарды беру, жанған жерге су құю, сондай-ақ шымтезектi культиваторлармен дымқыл қабатына дейiн қопсыту, соңынан оны бульдозерлермен, катоктармен немесе басқа техникамен таптау қолданылады.
254. Шымтезек массивiнiң жануы кезiнде адамдардың және техниканың қорысқа, арнаға батып кетуiн, қалың түтiнденген аймаққа тап болдырмас үшiн қауiпсiздiк шараларын сақтауды қамтамасыз ету қажет.
255. Шымтезек тақталарындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- жанбаған тақталарды шашыранды ағындарымен мол дымқылдау жолымен,
дымқыл шымтезек массасын лақтыру және ерiктi өрт дружиналарының құрамынан
бекетшiлер қою арқылы қорғау ұйымдастыруға;
- жанған кесек шымтезек тақталарын күштi ағындармен, фрезерлiк
шымтезек тақталарын - ылғалдандырғыш шашыранды су ағындарымен бiр мезгiлде
шымтезектiң жанған қабаттарын алып тастап (тарақтап) сөндiруге;
- сөндiру үшiн тiзбектегiш машиналарды қолдануға;
- өрттi құрсауға ала отырып оқпандарды жанбаған тақталар жағынан
беруге;
- өртке қарсы бөлiп тастау мен тақталарды аршуды жүргiзу үшiн
шымтезек кәсiпорынында бар техникалық құралдарды пайдалануға мiндеттi.
256. Шымтезек тақталарындағы өрттi сөндiргеннен кейiн аймаққа
бекетшiлер қойып, бақылау орнату керек.
Орман өрттерiн сөндiру
257. Орман өрттерi оттың кең көлемге тез тарауымен, қалың
түтiнденуiмен және көп жылу бөлуiмен сипатталады.
Орман өрттерiнiң:
- үстiңгi;
- төменгi түрлерi болады.
258. Әдетте, орман өрттерiн барлау жердi бiлетiн адамның және орман шаруашылығы мамандарының ерiп жүруiмен жүргiзiлуге тиiс. Кең көлемдi өрт кезiнде барлау және оттың таралуы мен оны сөндiрудiң барысына бақылау картографиялық материалдарды пайдалана отырып тiкұшақтың, ұшақтың және автокөлiктiң көмегiмен жүргiзiлуi тиiс.
259. Барлау кезiнде:
- өрттiң түрi мен көлемiн, жер бедерiн, оттың тарау жылдамдығы мен бағытын, оны өшiру кезеңiнде өрттiң күткендей дамуын, оның елдi мекендерге, ағаш дайындау объектiлерiне, шымтезек алқаптарына таралу мүмкiндiгiн;
- өрттiң барынша шапшаң дамуы мүмкiн учаскелерiн (қылқан жапырақты жас ағаштар, орманның қоқысты учаскелерi, өртке қауiптi дақылдар алаңы, ағаш материалдарының уақытша қоймалары, шымтезек алатын жер және т.б.);
- отты тоқтатуға көмектесетiн мүмкiн болатын кедергiлер және қорғаныс
ұйымдастыру үшiн тиiмдi шептердi (жолдар, соқпақтар, өзендер, жыралар,
бұлақтар, алаңқайлар, дымқылды ойпаттар және т.б.);
- мехникаландырылған өрттi таратпау құралдарын қолдану және сөндiру
мақсатында өрт шекарасына, орманның шетiне жақындаудың жолдары мен
мүмкiндiгiн;
- табиғи су көздерiнiң пайдалануға бар-жоқтығын және мүмкiндiгiн;
- қарсы от қою үшiн тiрек желiлерiн анықтау қажет.
260. Орман өрттерiн сөндiру кезiнде негiзгi күштер мен құралдарды
жағдайға байланысты:
- елдi мекен;
- ағаш алатын жер;
- орман массивi;
- өндiрiстiк және агроөнеркәсiптiк объектiлер жағынан шоғырландыру
қажет.
261. Орман өрттерiн сөндiру үшiн мынандай сөндiру тәсiлдерi
қолданылады:
- үстiңгi өрт жағдайында: оттың таралу жолында өртке қарсы бөлiп тастау орнын (алаңқай) құру және өрттiң даму шапшаңдығын ескере отырып, таңдап алынған арақашықтықтан қарсы от қою;
- төменгi өрт кезiнде: от сөндiретiн заттарды беру, отты сабалап сөндiру, жанған табандарды топырақпен көму, тiрек белдеуi маңынан орман бұта-шөптерiн жағу (өртеу) және арасандандырылған белдеулер құру;
- ормандағы шымтезек өрттерi кезiнде: арасанды топыраққа дейiн жыралар қазу, сондай-ақ осы жарғының 243-247 баптарына сәйкес басқа да iс-қимылдар жасау.
262. Орман өрттерiн сөндiруге төтенше комиссияның шешiмi бойынша өндiрiс кәсiпорындарының жұмысшылары әскери бөлiмдер, азаматтық қорғаныс құрамалары тартылуы мүмкiн.
263. Сөндiру жөнiндегi жұмысты бастар алдында ӨСБ, жауынгерлiк учаске бастығы жеке құрамға өрттен қорғану орнын және оған баратын жолды көрсетуге мiндеттi.
Өрт ауданында медициналық бекет құрылады
264. Әрбiр жауынгерлiк учаскеде оттың бағыты мен таралу шапшаңдығын бақылаушылар бөлiнуi тиiс.
265. Электр беру жүйесi өтетiн жерлердегi өрттi сөндiру кезiнде жеке құрамның электр тоғымен зақымдануын болдырмаудың шараларын қолдану қажет.
266. Оттың таралу жылдамдығына байланысты орман өрттерiн сөндiру кезiнде мына төмендегi тәсiлдердiң бiрi:
- оттың бүкiл майдан шебiн бiр мезгiлде өшiру немесе бөлшектеп құру мақсатында барынша қауiптi ошақтарды қос қапталдан және тылдан бiр мезгiлде сөндiру және олардың жануын одан әрi сөндiру үшiн алаңды ұсақ учаскелерге бөлу, бұл тәсiлдер үлкен көлемдегi өрттердi сөндiру және жұмыс күшi жеткiлiктi болған кезде қолданылады;
- бiрiншi кезекте тылдағы жануды сөндiру және қос қапталмен бiртiндеп алға жылжу, от тарағаннан бұрын шапшаң жылдамдықпен өрт майданының алдыңғы шебiне шығу;
- екi қапталдағы және тылдағы отты сөндiргеннен кейiн сөндiрудi орман өртiнiң шетiнен бастау (от майданының алдыңғы шебiнен);
- өрттiң бастапқы бөлiгiн бiртiндеп шектей отырып, өрттi бiрiншi кезекте екi қамталдан сөндiру;
- таулы ормандардың өртiн сөндiру кезiнде өртеудi тiрек белдеулерiн сала отырып қолдану керек, төмендегi әлсiз өрттi екi қапталдан қоршап және алға қарай жылжи отырып шетiнен сабалау тәсiлiмен тоқтатады.
267. Орман өрттерiнiң өршуi кешке және әсiресе түн кезiнде
саябырлайды, ӨСБ осы кезеңдi белсендi сөндiру үшiн барынша пайдалануы тиiс.
Өртеу және қарсы от қоюды мiндеттi түрде орман шаруашылығы өкiлiнiң
қатысуымен күндiзгi кезде жүзеге асырған жөн.
268. Таулы ормандардағы өрттердi сөндiру кезiнде арнайы ережелердi:
- жанбаған тiк қияда (20 градустан артық) өрттiң шетiнен жоғары
тұруға болмайды, өрт тез таралатын таудың екi тiзбегiнiң немесе тарамының
арасындағы жазықта тұрудың айтарлықтай қауiптi екендiгiн еске сақтау қажет.
IV Тарау
КӨЛIКТЕГI ӨРТТI ӨШIРУ
Темiржол көлiгiнiң жылжымалы құрамдарындағы, товар
және сорттау станцияларындағы өрттi сөндiру
269. Темiр жол көлiгiнiң жылжымалы құрамдардағы, товар және сорттау
станцияларындағы өрт кезiнде:
- жолаушылар және әртүрлi жүктерi бар жылжымалы құрамның көп жинауы;
- жүк - жолаушылар вагондарының iшiнде оттың тез таралуы, өрттiң
көршi поездарға, үйлерге және құрылыстарға тарауы;
- цистернадан жанатын, уландырғыш және улы сұйықтардың ағуы және
iргелес аумақтарда газданған аймақтардың құрылуы;
- жанған вагондардағы және көршi поездардағы адамдарға қауiптiң
төнуi, үрейдiң тууы;
- көп жол тарамдарының, поездардың үзiлмейтiн қозғалысының болуы;
- жанып жатқан заттардың, материалдардың түрiн анықтаудың қиындығы;
- жанған вагондарға жақын барудың шектелуi және шланг жолдарын
жүргiзу қиындығы;
- су көздерiнiң қашықтығы;
- жоғары кернеуде тұрған жоғары вольттi түйiсу жүйесiнiң болуы мүмкiн.
270. Өрт орнына баратын жолда ӨСБ БҚОТ арқылы поезд диспетчерiнен:
- жанған жылжымалы құрамның тұрған орнын, оған жолдың және кiретiн
орынның бар-жоғын;
- көршi вагондарды, поездарды ажырату және басқа жаққа әкетудiң
шарасы қолданылғандығын;
- өрт орнының үстiндегi электр түйiсуiнiң токтан ажыратылғанын;
- қалдық кетнеудi алу үшiн бригаданың және маневр локомотивтiң
жiберiлгендiгiн;
- өрт орнына өрт және жөндеу - қалпына келтiру поездарының жiберiлген
уақытын анықтауы қажет.
271. Темiр жол көлiгiнiң жылжымалы құрамында, товар және сорттау
станцияларындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- жылжымалы құрамның тұрған орнын, жанған жүктiң түрiн анықтауға, көршi вагондарды ажырату және әкету шараларын қолдануға, жүйенi токтан ажыратуға;
- вагондарды басқа жаққа әкету және поездардың қозғалысы мәселелерi жөнiндегi жағдайды анықтау және консультация үшiн жол бөлiмшесiнiң поезд диспетчерiмен тұрақты байланыс ұстауға;
- түйiсу электр жүйелерi өтетiн аудандағы сөндiрудi бастағанға дейiн электр диспетчерiнен кернеудi алғандығы туралы жазбаша түрде растауды талап етуге;
- поездардың қозғалысын немесе маневр жасауын ескере отырып, әдеттегiдей, шланг жолдарын рельс астымен және жол бойымен салуды жүзге асыруға;
- темiр жол көлiгiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, техника қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге жауапты адамды тағайындауға;
- жеке құрамды уландырғыш заттармен уланудан сақтанудың шараларын қолдануға;
- көршi поездарға қауiптiң бар-жоқтығын, бүкiл құрамды немесе жанған жеке вагондарды қауiпсiз орынға әкетудiң мүмкiндiгiн анықтауға;
- қажет болғанда қауiптi аймақтан жанбаған вагондарды құрамнан немесе аралас жолдардан, бiрiншi кезекте адамдары бар, жарылғышы және уландырғыш заттары бар вагондарды, ЖЖС және ЖС бар цистерналарды қорғауды және әкетудi ұйымдастыруға;
- жанған сұйықтар аққан кезде учаскеде үйiндiмен қоршауды немесе жанған сұйықтың қауiпсiз орынға ағуы үшiн астаулар ұйымдастыруға;
- су жетпеген кезде суы бар темiр жол цистерналарын берудi талап етуге мiндеттi.
272. Жылжымалы құрамда аралық жолдарда (жол бойында) өрт болған кезде темiр жолдың тиiстi қызметтерiнен өрт орнына маневр локомотивтерiн, өрт жөндеу - үшiн тұғырлар, өрт орнына су құйылған автомобильдердi және цистерналарды жеткiзудi, электр жүйелерiн токтан ажыратуды және түйiсу сымдарынан қалдықты кернеулердi алуды талап етуге мiндеттi.
Метрополитеннiң жер асты құрылыстарындағы өрттi
сөндiру
273. Метрополитеннiң жер асты құрылыстарындағы өрттi сөндiру адамдарды құтқару мен басқа жаққа әкетудiң күрделi жұмыстарын жүргiзудiң қажеттiгiмен, өрт күзетiнiң күштерi мен құралдарының көп мөлшерiн тартумен және оларды басқарудың күрделiлiгiмен ерекшеленедi.
274. Метрополитеннiң жер асы құрылыстарының өртi кезiнде:
- станцияларда, өтетiн жерлерде, электр поездарының вагондарында адамдардың көп болуы, үрейдiң тууы;
- ауа ағынының қозғалысы бағытына қарай поезд құрамы бойымен жоғары температурада қызған өнiмдердiң және оттың тез таралуы;
- жетудiң қиындығы және от сөндiретiн заттарды берудiң күрделiлiгi;
- станцияларда, туннельдерде жоғары кернеуде тұрған электр жүйелерi мен энергия құралдарының болуы мүмкiн.
275. Өрттi барлау кезiнде жалпы мiндеттердi орындаудан басқа:
- жалжымалы құрамның тұрған орнын және онда адамдардың бар-жоғын;
- iшкi өрт су құбырын, сондай-ақ оттың және жану өнiмдерiнiң таралуын болдырмайтын желдеткiш жүйелерiн пайдалану мүмкiндiктерiн;
- метрополитеннiң жер асты құрылыстарынан оттың жер бетiне таралу қаупiнiң бар-жоғын анықтау қажет.
276. Метрополитеннiң жер асты құрылыстарының өртiн сөндiру кезiнде ӨСБ:
- метрополитеннiң жауапты өкiлдерiн мiндеттi түрде құрамына қосып, өртте шұғыл штаб ұйымдастыруға, барлық қызметтердiң iс-қимылын үйлестiрудi, өртте күштердi және құралдарды басқаруды қамтамасыз ету үшiн өрт орнында шұғыл штаб және аралас станцияларда штаб топтарын құруға;
- барлауды әртүрлi бағыттарда бiрнеше барлау топтармен жүргiзуге;
- жол, эскалатор, желдеткiш және өтетiн туннельдi пайдалана отырып адамдарды басқа жаққа әкетудi және құтқаруды тез арада ұйымдастыруға, бiрiншi кезекте өрт болып жатқан жайдың деңгейiнен (белгiсiнен) төмен орналасқан басқа жаққа әкету жолдарын және басқа станцияларға өтетiн жерлердi пайдалануға;
- қуат құрылыстарын, қондырғыларды және кабельдердi ажырату шараларын қолдануға;
- жолаушыларды қауiпсiз басқа жаққа әкетудi, оттың таралуын шектеу, түтiндi шығару үшiн санитарлық техника қызметiмен бiрге қажеттi желдеткiш режимiн анықтауға және ұйымдастыруға;
- жылжымалы құрам бойымен жалынның тез таралуын болдырмау үшiн жанбаған вагондарды қауiптi аймақтан әкетудi ұйымдастырып, көбiктi вагондардың iшiне беруге;
- ГТҚЖ-ның бiрер бөлiмшесiн магистралдық шланг жолдарын тарамдарға дейiн тартуға, басқаларын - жұмыс шлангiлерi жолдарын шланг тарамынан өрт ошағына және iшкi су құбырына дейiн тарту үшiн жiберуге;
- магистралдық жолдарды экскалаторлардың бiрi арқылы, басқаларын жолаушыларды басқа жаққа әкету үшiн және жеке құрамды ауыстыру үшiн пайдалана отырып салуға мiндеттi.
277. Туннельде тұрған жылжымалы құрамдағы өрттi сөндiру үшiн от сөндiретiн заттарды жану ошағына желдеткiш ағынның қозғалысы жағына берудi ұйымдастырады.
278. Өрттi сөндiру үшiн "А" қол оқпандары, жеке құрамды қорғау үшiн шашыранды ағын түрiндегi су перделерiн пайдаланады.
Экскалаторлық көлбеу туннельдегi өрттi сөндiру кезiнде тұғыр астындағы жайларда, кабелдi туннельдерде және аралас тарту күшiн төмендететiн қосалқы станцияларда көбiктi пайдаланады.
279. Жер асты жайларында (жол туннельдерi, тұйықтар, аралас тарту күшiн төмендететiн кiшi станцияларда) өртке барлау жүргiзу және сөндiру үшiн қорғаныс әрекетi кемiнде төрт сағаттық мерзiмдегi ажыратушы противогаздарды пайдаланады. КИП-8 противогаздарын жер асты вестибюльдерi мен мiнiп-түсетiн тұғыр шеңберiнде орналасқан, сондай-ақ станциядан 200 метрден артық емес ара қашықтықтағы туннельдердегi жұмыстарды жүргiзу кезiнде пайдаланады, қосалқы оттегi баллондары мен регенеративтiк патрондары болуы тиiс.
280. Құтқару жұмыстарын жүргiзу үшiн (станцияда, туннельде) ГТҚЖ-ның бақылау-өткiзу бекеттерiн құру қажет, мұнда ГТҚЖ-ның резервтегi бөлiмшелерi, қосалқы тегi баллондары, регенеративтiк патрондар, оттегi - ажыратқыш противогаздары, жарық беру құралдары және т.б. шоғырланады.
281. Жағдайға орай байланыс құралы терiнде жергiлiктi телефон байланысын және метрополитеннiң дауыстағыш хабарлаушы қондырғыларын, өрт күзетiнiң жарағындағы байланыс құралдарын, соның iшiнде мегафонды да пайдаланады.
Ұшу аппараттарының жердегi өртiн сөндiру
282. Ұшу аппараттарының жердегi өртi кезiнде:
- отын жүйелерiнiң зақымдануынан, сондай-ақ жолаушылар салонының iшкi өрлей жанатын материалдары бойымен оттың тез таралуы, сығымдалған газдары бар баллондардың жарылуы;
- есiктердiң және люктердiң қарысып қалуы нәтижесiнде адамдарға қауiп төнуi және басқа жаққа әкетуге қиындық тууы;
- алюминийден және басқа қопалардан жасалған тораптар мен бөлшектердiң күштi жануы;
- өрт ошағының су көзiнен айтарлықтай қашықтықта болуы;
- әуежай аймағынан тысқары жерде өрт болғанда - апат болған жерге өрт автомобильдерi мен от сөндiретiн заттарды жеткiзудiң қиындығы болуы мүмкiн.
283. Ұшу аппараттарының өртiн сөндiру кезiнде ӨСБ:
- ұшу аппараты апатты жағдайда қонған кезде ұшу-қону белдеуiне қажеттi мөлшердегi күштер мен құралдарды шоғырландыруға, жеке құрамды қорғау құралдарын (жылу тепкiш костюмдердi, противогаздарды) әзiрлеуге;
- әуежайдың апат-қиылды қызметiмен және ұшу басшысымен өзара iс-қимылды ұйымдастыруға;
- барынша қысқа мерзiмде ұшу аппаратынан жолаушыларды қауiпсiз орынға әкетудi ұйымдастыруға;
- көбiктi, ұнтақты немесе қуатты су ағындарын қолданып және бiр мезгiлде ұшу аппаратының сыртын салқындата отырып, бiрiншi кезекте адамдарды басқа жаққа әкету есiктерi мен люктерi маңындағы фюзеляж астындағы отынның жануын сөндiруге;
- негiзгi және апатты люктердi ашуды ұйымдастыруға, ал қажеттi жағдайда сырты қабатының арнайы белгiленген жерлерiндегi оның сыртқы қаптамасын ашуға;
- өрттiң ұшу аппаратының сыртқы жағымен тез таралуын болдырмау үшiн от сөндiретiн заттарды бiрiншi кезекте ұшу аппаратының аса маңызды бөлiктерiне (двигательдерiне двигательдер гондоластына, ұшқыштар кабинасына және фюзеляжға), сондай-ақ баллондар мен отын бактарының жарылысы болуы мүмкiн учаскелерге беруге;
- ұшу аппаратының астындағы отынның жануын қатты жел кезiнде су ағыны арқылы оны бетоннан қатты жерге немесе нөсер канализациясына айдауға, жел болмаған жағдайда - төгiлген отынды көбiкпен, тоңазытатын заттармен, ұнтақтармен немесе көмiртегiнiң қос қышқылымен сөндiруге;
- ерiген магний ерiтiндiсiн жуу үшiн жанған шассилердi ұшы алынған қысымдағы "А" оқпандары арқылы көбiктендiргiш ерiтiндiнiң тұтас ағынымен сөндiруге, оқпаншылардың жұмысын жанған орыннан қауiпсiз ара қашықтықта жылу тепкiш костюмдермен қамтамасыз етуге;
- двигательдiң iшiндегi жануды ұнтақтармен, көмiртегiнiң қос қышқылымен салқындатқыш заттармен немесе көмiрсутегiнiң галогендерiмен жүргiзуге, от сөндiретiн заттарды двигательдiң жалын шығатын жерiнен және (немесе) гондоладан беруге;
- оттың таралуын шектеу мақсатында жүк тартқыштар көмегiмен ұшу
аппаратын желге қарсы бұруға;
- ұшу аппараттарының тұрақ орнындағы өрт кезiнде көршi жанбаған
аппараттарды су ағынымен салқындатуға және оларды қауiпсiз аумаққа
кешiктiрмей әкетудi ұйымдастыруға мiндеттi.
284. Ұшу аппараттарының ангарадағы және тұрақ орындарындағы өртiн
сөндiру кезiнде:
- өрт сөндiрудiң тұрақты қондырғыларын пайдалану;
- ангардың негiзгi конструкцияларын салқындату үшiн қуатты су ағынын
беру;
- оқпандарды беру үшiн баспалдақтарды, стапельдердi, траптарды және
өрт сатыларын пайдалану қажет.
Теңiз айлағындағы, доктағы және затондағы теңiз және
өзен кемелерiнiң өртiн сөндiру
285. Теңiз айлағындағы, доктағы және затондағы теңiз және өзен
кемелерiнiң өртi кезiнде:
- күрделi жобалаудың, жанатын материалдардың көп мөлшерде болуы,
әртүрлi жүктердiң және дизель отынының, сондай-ақ аралық бөлулерде
қуыстардың болуы;
- жану ошағына жетудiң қиындығы;
- басқа жаққа әкету жұмыстарын жүргiзудiң күрделiлiгi;
- жанатын конструкциялар мен жүктер, әсiресе товар-жолаушы кемелерiнiң трюмдерi мен жоғары құрылыстары арқылы оттың тез таралуы мүмкiн.
286. Теңiз айлағындағы, доктағы және затондағы теңiз және өзен кемелерiнiң өртiн сөндiру кезiнде ӨСБ:
- iс-қимылын кеме капитанымен, айлақ, параходство әкiмшiлiгiмен келiсуге;
- айлақ диспетчерiмен, керуен капитанымен, өрт сөндiрудiң шұғыл штабымен және құтқару кемелерiмен тұрақты байланыс ұстауға;
- өрттi сөндiру, адамдарды құтқару және жүктердi басқа жаққа әкеу кезiнде кеме механизмдерiнiң бар-жоғын, сондай-ақ айлақ крандарын пайдаланудың мүмкiндiгiн анықтауға;
- жанған кеменi басқа кемелерден немесе жаға құрылыстарынан алыс әкетудiң, жанып жатқаннан басқа кемелердi әкетудiң қажеттiгiн анықтауға;
- трюмдегi, машина-қазандық бөлiмiндегi және басқа кемелердегi жанған өрттi сөндiру үшiн;
- кеме капитанынан от пен түтiннiң таралуын хабарлайтын кемеде бар құрылысты iске қосуды талап етуге, палуба құрылысы ашық жанғанда кеменi желдiң бағытын ескерiп оның бойымен от тарамауы үшiн бұруға;
- кеменiң орнықтылығына бақылау қоюға, (оның жантаюы, отыруы және
т.б.), қажет болғанда тормен суды айдап шығаруды ұйымдастыруға;
- жанған немесе көршi кемелердi тiркеуге алуға және су беру үшiн
жүзетiн құралдарды пайдалануға мiндеттi.
287. Мұнай құятын кемелердегi (танкерлердегi) өрттi сөндiру кезiнде
ӨСБ бұдан басқа:
- мұнай өнiмдерiнiң түрiн және олармен танктердiң толу деңгейiн
анықтауға;
- мұнай өнiмдерiн құю немесе айдау жөнiндегi барлық жұмысты тоқтатуға;
- танктерден төгу-құю қондырғыларын әкетiп және жанбаған танктер
люктерiнiң қақпақтарын ашуға;
- жанған танктердi, палубаны және кеме борттарын салқындатуды
ұйымдастыруға;
- мүмкiндiгiнше бос танктердi сумен немесе инерттi газдармен
толтыруға;
- өрт автомобильдерi мен жүзу құралдарын жанған кемеден өзеннiң ағысы
бойымен жоғары орналастыруға;
- танктердiң қабырғалары бұзылып және жанған сұйықтар судың бетiмен
аққан жағдайда кемелердi және жаға құрылыстарын қорғау жөнiндегi шараларды
қолданып, қуатты су ағынын беруге;
- ЖЖС және ЖС-ның сол төңiрекке таралуын болдырмау үшiн бон
қоршауларын ұйымдастыруға;
- көбiкпен атқылауды әзiрлеу мен жүргiзудi осы жарғының 219-222
баптарына сәйкес орындауға мiндеттi.
Гараждардағы, троллейбус және трамвай парктерiндегi
өрттi сөндiру
288. Гараждарда, троллейбус және трамвай парктерiнде өрт болған кезде:
- гаражда бензин (сығымдалған газ) құйылған автомобильдердiң,
троллейбус және трамвай паркiнде - жоғары кернеулi электр жүйесiнiң болуы;
- гараж, парк және кiре берiс жолдарда, әсiресе түнгi мезгiлде көлiк
құралдарының жиналып қалуы, олар арқылы оттың таралуы;
- гараждың көп қабатты үйiнiң тез түтiндеуi және олардағы адамдарға
қауiптiң төнуi;
- полимерлiк материалдардың жануы кезiнде уландырушы газдардың
бөлiнуi;
- жанатын жылытқыштары бар кең алаңның болуы мүмкiн.
289. Гаражда, троллейбус немесе трамвай паркiндегi өрттi сөндiру
кезiнде ӨСБ:
- үйдi сөндiрумен бiрге оқпандарды көлiк құралдарын қорғауға беруге, бензин бактарының жарылысын болдырмауға, қажет болғанда сөндiруге көбiк құралдарын қолдануға;
- трамвай депосында магистральдi және жұмыс шлангi жолдарын трамвайдың қозғалысын ескерiп, жол бойымен және рельстiң астымен салуға;
- жайдан көлiк құралдарын басқа жаққа әкетудi жүргiзушiлердi, қызмет көрсетушi адамдарды, ерiктi өрт дружиналарын ұйымдастыра отырып және жүк тартқыштарды және тракторларды пайдаланып қамтамасыз етуге, соңғылары болмаған жағдайда көлiк құралдарының өздерiн жүргiзiп немесе қолмен итерiп шығаруға мiндеттi.
290. Жер асты гаражындағы өрт оттың жоғары және төменде орналасқан қабаттармен тез таралуымен, сөндiру құралдарын әсiресе төменгi қабаттарға берудiң күрделiлiгiмен сипатталады.
291. Жер асты гаражындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- сөндiрумен бiрге автомобиль көлiгiн басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға;
- сөндiрудi жоғары жанған қабаттан бастауға және жануды сөндiруге байланысты төмен орналасқан қабаттарға қарай жылжуға;
- конструкцияларды, әсiресе жамылғыларды, колоналарды тездетiп салқындатуға және түтiндi сыртқа шығаруға мiндеттi.
V Тарау
СЕЛОЛЫҚ ЕЛДI МЕКЕНДЕРДЕГI ӨРТТI СӨНДIРУ
292. Жылжымалы өрт техникасы санының жетiспеушiлiгi, қанағаттанарлықсыз сумен жабдықтау және байланыс, өрт бөлiмшелерiнiң елдi мекендерден қашықтығы селолық елдi мекендердегi өрт сөндiрудi қиындатады.
293. Селолық елдi мекендердегi өрт кезiнде:
- оттың жанатын құрылыстар және материалдар арқылы тез таралуы;
- оттың (ұшқынның, шоқтың) айтарлықтай ара қашықтыққа ұшуы;
- тұрмыстық газ құралдарының жарылуы мүмкiн.
294. Селолық жерлердегi өрттi сөндiру үшiн өрт автомобильдерi және мотопомпалар, сондай-ақ жабдықталған ауыл шаруашылығы және басқа техникалары: автобензин құйғыштар, автосұйық шашқыштар, аспалы су сорғыштар мен жабдықталған автомобильдер мен тракторлар, су таратқыштар, трактордың тiркеме су сепкiштерi және жаңбырлатқыш қондырғылар, суландыру машиналары, сүт тасығыштар, соқасы бар тракторлар және басқалар пайдаланылады.
295. Селолық елдi мекендегi өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- iшкi iстер бөлiмi жөнiндегi кезекшi, жергiлiктi байланыс торабы немесе ББП (ӨБОП) арқылы аудандық жоспарда көзделген күштер мен құралдарды жер мезгiлiнде шақыруды ұйымдастыруға, өрт туралы ӨБОП-қа хабарлауға;
- оттың таралуына жол бермеу жөнiндегi шараларды қолданумен бiрге адамдарды құтқаруды, малдарды және материалдық құндылықтарды басқа жаққа әкетудi ұйымдастыруға;
- оттың таралуы мүмкiн жолдарды бөлiп тастау үшiн тракторларды, бульдозерлердi және басқа техникаларды пайдалануға;
- ерiктi өрт дружиналары, өрттен құтқару отрядтары мүшелерiнен және тұрғын халықтан жаңа жану ошақтары қаупi болған кезде от сөндiргiштерi және су құйған шелектерi бар бекетшiлер қоюға;
- халық депутаттары жергiлiктi кеңестерi, шаруашылық әкiмшiлiгi арқылы өршiген өрттi сөндiруге халық шаруашылығы техникасы мен тұрғындарды жұмылдыруға мiндеттi.
296. Мал шаруашылығы жайларындағы өрттi сөндiру кезiнде ӨСБ:
- малды басқа жаққа әкетудiң шарасын қолдану мен оқпандарды отты сөндiруге және әкету жолын қорғауға енгiзуге, малдарды байлаудан босату үшiн қызмет етушi адамдарды, ерiктi өрт дружиналары мен өрттен қорғау отрядының мүшелерiн тартуға, малды әкетудi тездету үшiн су ағындарын пайдалануға, ал оларды кiретiн есiктен түкпiрде орналасқан малдарға қарай беруге;
- көршi объектiлердi қорғауды ұйымдастыруға мiндеттi.
297. Зығыр пресiн, шөптi, маяланған, шөмеленген сабанды және қатқыл сабақты шөптер қоймасындағы отты сөндiру кезiнде ӨСБ:
- ашық жалынды сөндiру үшiн судың шашыранды ағынын беруге, аршуды жүргiзуге, жануды сөндiруге және маяларды, шөмелелердi ауыл шаруашылығы техникаларын қолдана отырып тұрғын халықтың, ерiктi өрт дружиналары, өрттен қорғау отряды мүшелерiнiң күшiмен жүргiзуге;
- зығыр өңдеу бекеттерiндегi өрт кезiнде маяны белсендi желдетушi агрегат пен пневмокөлiктi өшiруге;
- өрт сөндiргеннен кейiн қайтадан жану мүмкiндiгiн болдырмас үшiн өрт сөндiру құралдары бар ерiктi өрт дружиналары мен өрттен қорғау отрядтары мүшелерiнiң кезекшiлiгiн ұйымдастыруға мiндеттi.
298. Гербидцидтер, улы химикаттар және тыңайтқыштар қоймаларындағы өрт кезiнде жарылыс қаупiн туғызатын жиналулар және адамдар мен малдардың өмiрiне қауiптi аймақ құруға қабiлеттi уландырушы заттар, булар және газдар бөлiнуi мүмкiн.
299. Гербидцидтер, улы химикаттар және тыңайтқыштар қоймаларының өртi кезiнде ӨСБ:
- сақталатын заттардың аты мен санын дәл анықтауға, жұмысқа улы химикаттардың қасиетiн жақсы бiлетiн мамандарды тартуға, сөндiру барысында олармен үнемi кеңесiп отыруға;
- техника қауiпсiздiгi үшiн жауапты адам тағайындауға және алғашқы медициналық көмек бекетiн ұйымдастыруға;
- сақталатын заттарды ескере отырып, от сөндiру заттарын және сөндiру тәсiлдерiн қолдануға;
- улы химикаттарды сумен сөндiру кезiнде олардың адамдар мен малдар үшiн қауiпсiз орынға ағуын ескеруге;
- оқпаншылардың позицияларын мүмкiндiгiнше жел жағынан таңдап алуға, жайдың iшiнде жұмыс iстейтiн жеке құрамды осы ортаға арналған ажыратушы немесе сүзгi противогаздарымен қамтамасыз етуге;
- тұрғын құрылыстар мен мал шаруашылығы қора-жайларына қарай беттеген бұлт пайда болған кезде адамдарды және малдарды басқа орынға жел жағымен әкетуге, оларды басушы шашыранды су ағындарымен ұйымдастыруға;
Өрт кезiнде жану өнiмдерiнде улы заттардың жиналуына және оның сөндiргеннен кейiн бақылау өлшеуiн жүргiзу үшiн санитарлық-эпидемиологиялық қызметтi шақыруға;
- сөндiру аяқталғанан кейiн барлық оған қатысушыларды қарау үшiн медициналық мекемеге жiберуге;
- өртте қолданылған өрт автомобильдерi мен өрт-техникалық жарақтарына дегазация жүргiзуге мiндеттi.
300. Сабағында тұрған және дестеде жатқан астықтың өртiн сөндiру кезiнде ӨСБ:
- өрттiң көлемiне, желдiң шапшаңдығына және күштер мен құралдардың санына қарай өрттi сөндiрудiң мына тәсiлдерiн қолдануға: сыпыртқылармен сабалауға, автоцистерналардың, бензин тасығыштардың, автосұйық шашқыштардың және басқа техникалардың көмегiмен оттың қарсы алдынан жер бетiндегi шөптердi дымқылдауға, трактор соқаларымен жырту арқылы қорғау жолақтарын құруға;
- оттың таралуын тоқтату және адамдарға, механикаландырылған қырмандарға, елдi мекендерге, өндiрiстiк және мал шаруашылығы құрылыстарына қауiптi болдырмау үшiн күштер мен құралдарды шоғырландыруға;
- сөндiру барысында желдiң бағытын үнемi бақылап отыруға және ол өзгерген кезде күштер мен құралдардың орнын ауыстыруға мiндеттi.
- "ұнтақ-көбiкпен" араластырылған өрт сөндiруге өрт ұнтақпен сөндiрiлiп, одан кейiн қайтадан тұтанбауы үшiн көбiк шашылады;
- қоңыр мұнай өнiмдерi резервуарларындағы өртте болатын атылулардан сақтандыру үшiн, уақтылы шаралар қабылдау мақсатында мұнай өнiмдерiнiң ысуы мен резервуардың түбiндегi судың мөлшерiн үзiлiссiз бақылаған жөн, су айдау (жiберу) әлсiн-әлсiн жүргiзiлуге тиiс;
- қауiптi аймаққа (топырақ үйiндiсiне) өрт сөндiруге қатысы жоқ өрт бөлiмшелерiнiң әскер құрамы, объектiнiң қызметшi құрамы, объектiнiң қызметшi құрамы жiберiлмейдi. Қауiптi аймақта (топырақ үйiндiсiнде) адамдардың мүмкiндiгiнше аз болуы үшiн оқпаншылар сменасын бiр мезгiлде ауыстыруға болмайды;
- лвж мен гж жер астындағы резервуарларда жанғанда жанып жатқан және көршiлес резервуарлардың периметрлерiн таңбалау керек;
- оқпандармен жұмыс iстейтiн әскер құрамын қорғау үшiн жылу қайтаратын костюмдер пайдаланылады;
- Лвж мен гж-ны сақтау мақсатында күш пен құрал-жабдықтар жетiспеген жағдайда (басқа амалы тағылмағанда) су бақылау мақсатымен жiберiледi және сонымен бiр мезетте резервуар қабырғасын салқындатады.
VI Тарау
Өндiрiсте вирусты инфекциялар пайдаланылатын
объектiлерде өрт сөндiру
301. Өндiрiсте вирусты инфекциялар пайдаланылатын объектiлерде өрт сөндiру, аппараттарды жою инфекциялы объектiлердегi өрт пен апаттар кезiнде:
- бактериялар ауа тарту-желдеткiш жүйелерi бойынша, конвенциялық тасқынмен, технологиялық және басқа ойықтар арқылы жанған өнiмдерге iлесiп шапшаң таралуы;
- әскер құрамын инфекциялармен зақымдап, қоршаған ортаға таралуы, жауынгерлiк киiмдерге, өрт техникаларына қонуы мүмкiн.
302. Вирустың инфекциялы объектiлердегi өрттi сөндiру және апаттарды жою кезiнде өсж:
- болып өткен өрт, авариялар туралы санитарлық-эпидемиялық бақылау органдарына хабарлауға;
- мекемелер мамандарымен және сэс-пен бiрлесе отырып, инфекцияның түрiн, өрт сөндiру мен апатты жоюда әскер құрамы жұмысының мүмкiндiгiн анықтауға, өрт сөндiру мен апатты жоюға мекеме басшысының (директордың бас дәрiгердiң) жазбаша рұқсатын алғаннан кейiн кiрiсуге;
- өрттiң, апаттың ауқымына, жұмысқа келген бөлiмшелердегi адам санының мөлшерiне қарамастан шұғыл өрт сөндiру, аварияны жою штабын құрып, оның құрамына мекемелер мен сэс қызметi мамандарын енгiзуге;
- объектi әкiмшiлiгi арқылы санитарлық өңдеудiң бақылау пунктi мен өрт күзетi әскер құрамына медициналық көмек көрсетудi ұйымдастыруға;
- жұмысты әскер құрамының мүмкiндiгiне аз мөлшерiмен, оларды оқшаулағыш противогаздармен, қорғаныс киiмдерiмен қамтамасыз етiп атқаруға;
- күштер мен құрал-жабдықтардың, газ буындарының, қорғаныс киiмдерiнiң резервiн жасақтауға;
- зақым алу аймағына кiре берiсте ортаңғы немесе кiшi басшы құрамынан
жiберiлген адамның басқаруымен қауiпсiздiк бекетiн орнату;
- зақым алу аймағына бөгде адамдарды кiргiзбеу мақсатында өрт, авария
болған орындарды қоршауға алуды ұйымдастыруға мiндеттi.
303. Өрттен, авариядан кейiн өсж:
- қауiптi аймақта жұмыс iстеген әскер құрамын санитарлық өңдеу мен
шыға берiстегi бақылауды ұйымдастыруға;
- противогаздарды, киiмдердi, аяқ киiмдердi, жарақтарды, өрт
техникаларын активсiздендiрудi жүргiзуге мiндеттi.
Ескерту: Жарғының жалғасы қазақша мәтіні болмағандықтан орыс
тілінде беріліп тұр.
ГУПО МВД РК
Основные термины и определения
Боевой расчет - личный состав на пожарной машине,
имеющий конкретные обязанности.
Боевые действия пожарных - действия, направленные на выполнение
подразделений основной боевой задачи.
Боевые действия
Боевой участок на пожаре - участок, на котором сосредоточены силы
Боевой участок и средства, объединенные конкретной
задачей и единым руководством.
Боевое развертывание - приведение сил и средств в состояние
готовности для выполнения боевой
задачи на пожаре.
Локализация пожара - действия, направленные на
предотвращение дальнейшего
распространения горения и создание
условий для его ликвидации.
Ликвидация пожара - действия, направленные на
прекращение горения, а также на
исключение возможности его повторного
возникновения.
Номер вызова на пожар - условное цифровое выражение количества
сил и средств, привлекаемых на тушение
пожара в соответствии с расписанием
выезда или планом привлечения
сил и средств.
Опасный фактор пожара - фактор пожара, воздействие которого
приводит к травме, отравлению или
гибели человека, а также к уничтожению
(повреждению) материальных ценностей.
Оперативный штаб на пожаре - временно сформированный орган РТП
для управления силами и средствами
на пожаре.
Оценка обстановки на - вывод, сформированный на основе
пожаре результатов разведки пожара, обобщения
и анализа полученных сведений.
Огнетушащее вещество - вещество, обладающее физико-
химическими свойствами, позволяющими
создать условия для прекращения
горения.
Пожар - неконтролируемое горение вне
специального очага.
Пожарное подразделение - структурная единица пожарной охраны.
Позиция ствольщика - место расположения ствольщика при
выполнении им боевой задачи по тушению
пожара.
План привлечения сил и - оперативный документ, определяющий
средств порядок и количество привлекаемых сил
и средств для тушения пожаров в
сельской местности.
План пожаротушения - оперативный документ, прогнозирующий
обстановку и устанавливающий основные
вопросы организации тушения
развившегося пожара.
План эвакуации при пожаре - документ, в котором указаны пути
эвакуации и эвакуационные выходы,
установлены правила поведения людей,
а также порядок и последовательность
действий обслуживающего персонала на
объекте при возникновении пожара.
Пожарная техника - технические средства для
предотвращения, ограничения развития,
тушения пожара, защиты людей и
материальных ценностей от пожара.
Пожарная машина - транспортная или транспортируемая
машина, предназначенная для
использования при пожаре.
Пожарно-техническое - комплекс, состоящий из пожарного
вооружение оборудования, ручного пожарного
инструмента, пожарных спасательных
устройств, средств индивидуальной
защиты и других технических устройств
для конкретных пожарных машин в
соответствии с их назначением.
Пожарное водоснабжение - комплекс, инженерно-технических
сооружений, предназначенных для
забора и транспортировки воды,
хранения ее запасов и использования
их для пожаротушения.
Пожарный оповещатель - устройство для массового оповещения
людей на пожаре.
Развитие пожара - изменение параметров пожара во
времени и пространстве.
Район выезда пожарного - зона, обслуживаемая пожарным
подразделения подразделением.
Расписание выезда - оперативный документ, определяющий
порядок и количество сил и средств,
привлекаемых для тушения пожара.
Силы и средства на пожаре - личный состав пожарных подразделений,
Силы и средства добровольных и других формирований,
а также пожарная, приспособленная,
вспомогательная техника и огнетушащие
вещества на пожаре.
Спасание людей на пожаре - действия по эвакуации людей, которые
не могут самостоятельно покинуть
зону, где имеется вероятность
воздействия на них опасных факторов.
Тактические возможности - способность личного состава,
подразделения оснащенного техническими средствами,
эффективно выполнять боевую задачу за
определенное время.
Тыл на пожаре - сосредоточенные на пожаре силы и
Тыл средства, обеспечивающие боевые
действия.
Тушение пожара - комплекс боевых действий пожарных
подразделений, направленных на
ликвидацию горения.
Управление силами и - деятельность РТП (оперативного штаба
средствами на пожаре на пожаре), осуществляемая с целью
успешного ведения боевых действий на
основе оценки обстановки.
Эвакуация людей на пожаре - вынужденный процесс самостоятельного
движения людей из зоны, где имеется
вероятность воздействия на них
опасных факторов пожара.
К Уставу
Допускаемые сокращения
Аппарат на сжатом воздухе (изолирующий противогаз на сжатом
воздухе) - АСВ
Атомная электростанция - АЭС
Боевой устав пожарной охраны - БУПО
Боевой расчет - БР
Военизированная пожарная часть - ВПЧ
Военизированная пожарная команда - ВПК
Воздушно-механическая пена - ВМП
Взрывчатые вещества - ВВ
Газодымозащитная служба - ГДЗС
Государственный пожарный надзор - ГПН
Генератор (ствол) пены средней кратности - ГПС
Горючие жидкости - ГЖ
Горючий газ - ГГ
Дежурная служба пожаротушения - ДСПТ
Добровольная пожарная дружина - ДПД
Добровольная пожарная команда - ДПК
Испытательная пожарная лаборатория - ИПЛ
Контрольно-пропускной пункт - КПП
Командир отделения - КО
Легковоспламеняющиеся жидкости - ЛВЖ
Линия электропередач - ЛЭП
Начальник штаба на пожаре - НШ
Начальник тыла на пожаре - НТ
Начальник связи - НС
Начальник боевого участка - НБУ
Начальник караула - НК
Насадок-распылитель турбинный - НРТ
Отряд военизированной пожарной охраны - ОВПО
Профессиональная пожарная часть - ППЧ
Пункт связи части - ПСЧ
Пожарно-сторожевая охрана - ПСО
Пожарно-техническое вооружение - ПТВ
Пожарный кран - ПК
Пожарный гидрант - ПГ
Руководитель тушения пожара - РТП
Радиостанция - РС
Самостоятельная военизированная пожарная
часть - СВПЧ
Ствол пожарный ручной - распылитель с
условным проходом (Ду) - 70 мм - Ствол А
Ствол пожарный ручной - распылитель с
условным проходом (Ду) - 50 мм - Ствол Б
Ствол воздушно-пенный для формирования
пены низкой кратности - СВП
Сжиженные углеводородные газы - СУГ
Сильнодействующие ядовитые вещества - СДЯВ
Связной - С
Управление (отдел) пожарной охраны - УПО (ОПО)
Центральный пункт пожарной связи - ЦППС
Центр - управление силами и средствами - ЦУСС.
-----------------------------------------------------------
Приложения
Приложение N 1
к Уставу
(Чертеж)
Эскиз штабного стола
(примерный)
1 - флажок штаба пожаротушения;
2 - лампа освещения стола;
3 - тумблер света;
4 - динамик радиостанции;
5 - стержни для жетонов;
6 - микрофон СГУ;
7 - оперативный стол;
8 - часы;
9 - наборный диск телефона;
10 - микротелефонная трубка радиостанции;
11 - телефон;
12 - ножка стола;
13 - тумблер СГУ;
14 - тумблер телефона;
15 - радиостанция;
16 - ручка для переноса стола;
17 - корпус стола.
Приложение N 2
к Уставу
Учет сил и средств
-------------------------------------------------------------------
Пожарные ! Время !Численность!Боевая !Боевой !Выполнен-!Время
подразделения!прибытия! боевого !задача.!участок!ная рабо-!убытия
и взаимодей- ! ! расчета !Время ! N !та и вре-!с по-
ствующие ! ! !получе-! !мя испол-!жара
службы ! ! !ния ! !нения !
-------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7
-------------------------------------------------------------------
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
Приложение N 3
к Уставу
Учет боевых участков
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
і і і і і
і і іДДДДДДДДДДДДДДДДДДДіДДДДДДДДДДДДДДДДДДДі
і і і і і і і і і і і і
і і і і і і і і і і і і
і і і і і і і і і і і і
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
1 і 2 і 3 і 4 і 5 і 6
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
1. Номер БУ
2. Начальник БУ
3. Боевая задача
4. Силы и средства
а) А/цистерн
б) А/насосов
в) спец. техника
г) отделений (звеньев) ГДЗС
5. Стволы
а) Л
б) А
в) Б
г) ГПС
д) СВП
6. Вид связи с БУ
Приложение N 4
к Уставу
Учет распоряжений и информации
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
Время і Что передано і Кому передано і Кто передавал іКто принял
ДДДДДДДДДіДДДДДДДДДДДДДДіДДДДДДДДДДДДДДДіДДДДДДДДДДДДДДДіДДДДДДДДДД
1 і 2 і 3 і 4 і 5
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
і і і і
Приложение N 5
к Уставу
Справка о пожаре
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
N п/пі Справочные данные
ДДДДДіДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
1 і Наименование объекта, принадлежность, адрес и
і характеристика ___________________________________________
і __________________________________________________________
і __________________________________________________________
і
2 і Кем охраняется объект ____________________________________
і __________________________________________________________
і __________________________________________________________
і
3 і Возникновение пожара _____________________________________
і
4 і Обнаружение пожара (кто обнаружил, N телефона) ___________
і
5 і Сообщение о пожаре и выезд пожарных подразделений
і __________________________________________________________
і __________________________________________________________
і
6 і Прибытие 1-го подразделения ______________________________
і
7 і Вызов дополнительных сил _________________________________
і
8 і Локализация пожара _______________________________________
і
9 і Ликвидация пожара ________________________________________
і
10 і Обстановка на пожаре _____________________________________
і __________________________________________________________
і __________________________________________________________
і
11 і Спасено (эвакуировано) людей _____________________________
і
12 і Погибло (пострадало) людей _______________________________
і
13 і Количество пожарных автомобилей, установленных на
і водоисточники ____________________________________________
і
і Проложено _________________________ магистральных рукавных
і линий ____________________________________________________
і __________________________________________________________
і
14 і Всего участвовало в тушении пожара _______________________
і пожарных отделений с общей численностью боевых расчетов
і человек (АН ______________________________________________
і АЦ________, АЛ__________, ГДЗС___________, др. специальных
і пожарных автомобилей, звеньев ____________________________
і ГДЗС ___________________________), приспособленной техники
і _________________________________________________________,
і подано стволов А _________________________________________
і _____, Л _______, Б _______, ГПС _________, СВП __________
Приложение N 6
к Уставу
Описание
нарукавной повязки для руководителя
тушения пожара (РТП), начальника штаба (НШ),
начальника тыла (НТ), начальника боевого
участка (НБУ) и связных (С)
Нарукавная повязка для тушения пожара, начальника штаба,
начальника боевого участка изготавливается из красного материала,
белым цветом наносится соответствующая надпись: РТП, НШ, НБУ.
Нарукавная повязка для начальника тыла и связных
изготавливается из белого материала, черным цветом наносится
соответствующая надпись: ПТ, С.
(Чертеж)
Приложение N 7
к Уставу
Знаки различия на касках
Значок. 1. Рядовой состав
Значок. 2. Командир отделения
Значок. 3. Начальник караула
Значок. 4. Зам. начальника СВПЧ (ВПЧ)
Значок. 5. Начальник СВПЧ (ВПЧ)
Значок. 6. Руководящий состав:
- отряда
Значок. - отделение, инспекции ГПН
Значок. 7. Руководящий состав Главного управления пожарной
охраны МВД республики - красный фон;
Значок. УВД областей, городов - белый фон
Значок. 8. Сотрудники Главного управления пожарной охраны
МВД республики, УВД - белый фон
Примечание. Трафарет наносится симметрично на обе стороны
каски (спереди и сзади) черной краской.
Приложение N 8
к Уставу
Обозначения условные графические
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
Базовый символ і Наименование
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
I. Пожарные машины
ДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
Значок і 1. Автомобиль пожарный (общее обозначение, контур
і красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Автоцистерна пожарная
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Автонасос пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Автомобиль пожарный насоснорукавной
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Станция автонасосная пожарная
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Автомобиль пожарный (автоцистерна) со стационарным
і лафетным стволом
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Автомобиль - передвижной лафетный ствол
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Автомобиль аэродромный пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 9. Автомобиль пожарный пенного тушения
ДДДДДДДДі
Значок і 10. Автомобиль пожарный комбинированного
і (пенно-порошкового) тушения
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Автомобиль пожарный порошкового тушения
ДДДДДДДДі
Значок і 12. Автомобиль пожарный углекислотного тушения
ДДДДДДДДі
Значок і 13. Автомобиль пожарный газоводяного тушения
ДДДДДДДДі
Значок і 14. Машина пожарная на гусеничном ходу
ДДДДДДДДі
Значок і 15. Корабль пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 16. Катер пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 17. Поезд пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 18. Самолет пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 19. Вертолет пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 20. Мотопомпа пожарная:
ДДДДДДДДі - переносная
Значок і - прицепная
ДДДДДДДДі
Значок і 21. Автолестница пожарная
ДДДДДДДДі
Значок і 22. Автоподъемник пожарный:
ДДДДДДДДі - коленчатый
Значок і - телескопический
ДДДДДДДДі
Значок і 23. Автомобиль рукавный пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 24. Автомобиль рукавный пожарный со стационарным
і лафетным стволом
ДДДДДДДДі
Значок і 25. Автомобиль связи и освещения пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 26. Автомобиль технической службы пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 27. Автомобиль дымоудаления пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 28. Автомобиль газодымозащитной службы
ДДДДДДДДі
Значок і 29. Автомобиль водозащитный пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 30. Автолаборатория пожарная
ДДДДДДДДі
Значок і 31. Автомобиль штабной пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 32. Прицеп пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 33. Прицеп пожарный порошковый
ДДДДДДДДі
Значок і 34. Приспособленный автомобиль для целей тушения пожара
і (контур синий, средняя полоса красная)
ДДДДДДДДі
Значок і 35. Другая приспособленная техника для целей тушения
і пожара (контур синий, средняя полоса красная)
ДДДДДДДДі
II. Пожарно-техническое вооружение
Значок і 1. Рукав пожарный:
і - напорный
ДДДДДДДДі
Значок і - всасывающий
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Рукав пожарный напорный, уложенный:
і - в скатку
ДДДДДДДДі
Значок і - в "гармошку"
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Водосборник рукавный
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Разветвление рукавное
і - двухходовое
ДДДДДДДДі
Значок і - трехходовое
ДДДДДДДДі
Значок і - четырехходовое
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Катушка рукавная:
і - переносная
ДДДДДДДДі
Значок і - передвижная
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Мостик рукавной
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Гидроэлеватор пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Пеносмеситель пожарный
ДДДДДДДДі
Значок і 9. Колонка пожарная
ДДДДДДДДі
Значок і 10. Ствол пожарный ручной:
ДДДДДДДДі - общее обозначение
Значок і - с условным проходом ДУ-70 мм (ствол "А") для
і формирования компактной водяной струи (или ствол "Б")
ДДДДДДДДі
Значок і - с условным проходом ДУ-50 мм (ствол "Б") для
і формирования распыленной водяной струи
ДДДДДДДДі
Значок і - для формирования тонкораспыленной водяной струи
ДДДДДДДДі
Значок і - для формирования тонкораспыленной водяной струи с
ДДДДДДДДі добавками
Значок і - для формирования пены низкой кратности (СВП-2, СВП-4,
і СВП-8, СВПЭ-2, СВПЭ-4, СВПЭ-8)
ДДДДДДДДі
Значок і - для формирования пены средней кратности (ГПС-200,
і ГПС-600, ГПС-2000)
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Ствол "Б" в 3 этаже
ДДДДДДДДі
Значок і 12. Ствол "А" в 1 этаже
ДДДДДДДДі
Значок і 13. Ствол "Б" на крыше (покрытии)
ДДДДДДДДі
Значок і 14. Ствол "Б" в подвале
ДДДДДДДДі
Значок і 15. Маневренный ствол
ДДДДДДДДі
Значок і 16. Звено ГДЗС со стволом "Б" в подвале
ДДДДДДДДі
Значок і 17. Ствол пожарный лафетный:
і - переносный
ДДДДДДДДі
Значок і - стационарный с водяным насадком
ДДДДДДДДі
Значок і - стационарный с пенным насадком
ДДДДДДДДі
Значок і - возимый
ДДДДДДДДі
Значок і 18. Подъемник - пенослив
ДДДДДДДДі
Значок і 19. Подъемник пенный с гребенкой генераторов ГПС-600
ДДДДДДДДі
Значок і 20. Дымосос пожарный:
і - переносный
ДДДДДДДДі
Значок і - прицепной
ДДДДДДДДі
Значок і 21. Лестница-палка
ДДДДДДДДі
Значок і 22. Лестница-штурмовка
ДДДДДДДДі
Значок і 23. Лестница пожарная выдвижная
ДДДДДДДДі
III. Установки пожаротушения
Значок і 1. Установка пожаротушения (общее обозначение):
і - с автоматическим пуском
ДДДДДДДДі
Значок і - с ручным пуском
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Установка пенного пожаротушения
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Установка водяного пожаротушения
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Станция пожаротушения
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Установка газового пожаротушения
і - хладоном
ДДДДДДДДі
Значок і - двуокисью углерода (СО2)
ДДДДДДДДі
Значок і - прочим газом
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Установка порошкового тушения:
і - порошок АВС
ДДДДДДДДі
Значок і - порошок ВС
ДДДДДДДДі
Значок і - порошок прочий
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Установка парового пожаротушения
ДДДДДДДДі
IV. Огнетушители
Значок і 1. Огнетушители:
і - переносной (ручной, ранцевый)
ДДДДДДДДі
Значок і - передвижной
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Огнетушитель пенный
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Огнетушитель углекислотный
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Огнетушитель порошковый
ДДДДДДДДі
V. Установки пожарной сигнализации
Значок і 1. Установка пожарной сигнализации (общее обозначение)
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Установка пожарной сигнализации на базе тепловых
і пожарных извещателей
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Установка пожарной сигнализации на базе
і газоанализаторов пожаровзрывоопасного состояния
і воздушной среды
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Извещатель пожарный ручной
ДДДДДДДДі
VI. Средства оповещения о пожаре
Значок і 1. Оповещатель пожарный (общее обозначение):
ДДДДДДДДі
Значок і - световой (лампа, табло)
ДДДДДДДДі
Значок і - звуковой речевой громкоговоритель
ДДДДДДДДі
Значок і - звуковой неречевой (сирена, гудок, звонок и пр.)
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Устройство включения оповещателя (пожарной тревоги)
ДДДДДДДДі
VII. Устройства дымотеплоудаления
Значок і 1. Устройство дымотеплоудаления
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Устройство дымоудаления (дымовой люк)
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Органы управления с устройствами дымотеплоудаления
ДДДДДДДДі
VIII. Обстановка на пожаре
Значок і 1. Пожар внутренний (штрих красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Пожар наружный (штрих красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Загорающееся здание (штрих красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Зона задымления (штрих синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Пожар внутренний с зоной задымления (штрих красный и
і синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Пожар наружный с зоной теплового воздействия (штрих
і красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Пожар наружный с зоной задымления (штрих красный и
і синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Направление и сила ветра
ДДДДДДДДі
Значок і 9. Направление развития пожара (контур красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 10. Решающее направление действий сил и средств (цвет
і черный)
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Место возникновения пожара (цвет красный)
ДДДДДДДДі
Значок і 12. Границы боевого участка
ДДДДДДДДі
Значок і 13. Обвал, завал, обрушение
ДДДДДДДДі
IХ. Водоисточники
Значок і 1. Пожарный гидрант (номер, вид и диаметр сети, цвет
і синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Кольцевая водопроводная магистраль (цвет синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Тупиковая водопроводная магистраль (цвет)
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Внутренний пожарный кран (номер, цвет синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Река (цвет синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Пруд (цвет синий)
ДДДДДДДДі
і 3
Значок і 7. Пожарный водоем (объем в м , цвет синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Пирс
ДДДДДДДДі
Значок і 9. Колодец (цвет синий)
ДДДДДДДДі
і 3
Значок і 10. Водонапорная башня (скважина) V=5 м (цвет синий)
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Мост
ДДДДДДДДі
Х. Управление боевыми действиями
Значок і 1. Прожектор
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Телефонный аппарат
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Переносная радиостанция
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Репродуктор
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Место расположения штаба
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Звено газодымозащитной службы
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Пост безопасности ГДЗС
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Контрольно-пропускной пункт ГДЗС
ДДДДДДДДі
Значок і 9. Стационарная радиостанция
ДДДДДДДДі
Значок і 10. Передвижная автомобильная радиостанция
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Узел связи
ДДДДДДДДі
ХI. Другие обозначения
Значок і 1. Лестничная клетка в этаже
ДДДДДДДДі
Значок і 2. Лестничная клетка, сообщающаяся с подвалом
ДДДДДДДДі
Значок і 3. Лестничная клетка, сообщающаяся с чердачным помещением
ДДДДДДДДі
Значок і 4. Печи
ДДДДДДДДі
Значок і 5. Резервуар
ДДДДДДДДі
Значок і 6. Вентиляционная шахта (канал)
ДДДДДДДДі
Значок і 7. Лифт (шахта)
ДДДДДДДДі
Значок і 8. Стационарная лестница у здания
ДДДДДДДДі
Значок і 9. одноколейная железная дорога
ДДДДДДДДі
Значок і 11. Двухколейная железная дорога
ДДДДДДДДі
Значок і 12. Переезд на одном уровне шлагбаума
ДДДДДДДДі
Значок і 13. Переезд над железной дорогой
ДДДДДДДДі
Значок і 14. Переезд на одном уровне со шлагбаумом
ДДДДДДДДі
Значок і 15. Газопровод
ДДДДДДДДі
Значок і 16. Нефтепровод
ДДДДДДДДі
Значок і 17. Дорога
ДДДДДДДДі
Значок і 18. Трамвайные линии
ДДДДДДДДі
Значок і 19. Металлическая ограда
ДДДДДДДДі
Значок і 20. Железобетонная ограда
ДДДДДДДДі
Значок і 21. Каменная ограда
ДДДДДДДДі
Значок і 22. Земляная насыпь, обваловка
ДДДДДДДДі
Значок і 23. Земляной ров (канава)
ДДДДДДДДі
Значок і 24. Дерево хвойное
ДДДДДДДДі
Значок і 25. Лес хвойный
ДДДДДДДДі
Значок і 26. Дерево лиственное
ДДДДДДДДі
Значок і 27. Лес лиственный
ДДДДДДДДі
Значок і 28. Болотистая местность
