Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 5 шілдедегі № 72 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң қылмыстық процеске құқыққа қарсы араласудың жолын кесу мақсатында, қылмыстық процеске қатысушы адамдардың, олардың отбасы мүшелерi мен жақын туыстарының өмiрiн, денсаулығын, мүлкiн, заңды құқықтарын, мүдделерiн мемлекеттiк қорғау, олардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету шараларының жүйесiн белгiлейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Қазақстан Республикасының қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінен, Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінен, Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3. Осы Заңның 2-бабында көрсетілген органдар Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісу бойынша, өз құзыреті шегінде осы Заңның негізінде қауіпсіздік шараларын жүзеге асыру тәртібін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілер қабылдайды.

Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.07.2014 № 233-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

1-1-бап. Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғауды жүзеге асыру принциптері

Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау заңдылық, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу, қорғалатын адамның жеке басының құқықтары мен заңды мүдделерінің басымдығы, қорғалатын адамдар мен мемлекеттік қорғауды қамтамасыз ететін органдардың өзара жауапкершілігі принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 1-1-баппен толықтырылды – ҚР 07.04.2009 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

1-2-бап. Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғауды қамтамасыз ету

Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды, олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстарын мемлекеттік қорғауды қамтамасыз ету оларға қатысты күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекет жасау қатері төнген кезде қолданылатын, осы Заңда көзделген қауіпсіздік, құқықтық және әлеуметтік қорғау шараларын (бұдан әрі – мемлекеттік қорғау шаралары) уәкілетті мемлекеттік органдардың жүзеге асыруынан тұрады.

Ескерту. 1-2-баппен толықтырылды – ҚР 07.04.2009 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қауіпсіздікті қамтамасыз ететін органдар

1. Қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін:

1) қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын орган;

2) қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын орган қамтамасыз етеді.

2. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыру ұлттық қауіпсіздік, ішкі істер, әскери басқару органдарына, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке және экономикалық тергеп-тексеру қызметіне жүктеледі.

Бұл ретте жекелеген қауіпсіздік шаралары өзге уәкілетті мемлекеттік органдармен, жергілікті атқарушы органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасай отырып жүзеге асырылады.

Қорғалатын адамдардың қауіпсіздігі шараларын жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдардың өзара іс-қимыл жасау тәртібі мемлекеттік органдардың бірінші басшылары Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісу бойынша бекітетін бірлескен нормативтік құқықтық актілерде айқындалады.

3. Сот Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес сот талқылауына қатысатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы шешім қабылдаған жағдайда сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асырған орган не судья айқындаған өзге де қылмыстық қудалау органы, сондай-ақ жазаны орындайтын мекемелер мен органдар, сот приставтары қауіпсіздік шараларын орындайды.

Ескерту. 2-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-бап. Мемлекеттiк қорғауға жататын адамдар

Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексi мен осы Заңға сәйкес:

1) судьялар;

2) қосшы билер;

3) прокурорлар;

4) тергеушiлер;

5) анықтаушылар;

6) жедел-iздестiру, қарсы барлау қызметiн жүзеге асыратын адамдар;

6-1) жедел-іздестіру, қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға жәрдемдесетін азаматтар;

6-2) жеке айыптаушылар;

6-3) қылмыстың алдын алуға немесе оларды ашуға ықпал ететін адамдар;

7) қорғаушылар;

8) сарапшылар;

9) мамандар;

10) сот отырыстарының хатшылары, сот приставтары, сот орындаушылары;

11) жәбiрленушiлер;

12) куәлер, қорғалуға құқығы бар куәлер;

13) сезiктiлер;

14) айыпталушылар, сотталушылар, сотталғандар, сондай-ақ өздеріне қатысты қылмыстық қудалау тоқтатылған немесе сот ақтау үкімін шығарған адамдар;

15) аудармашылар;

16) куәгерлер;

17) заңды өкiлдер, өкiлдер;

18) азаматтық талапкерлер, азаматтық жауап берушiлер;

19) осы баптың 1)-18) тармақшаларында аталған адамдардың отбасы мүшелерi, жақын туыстары мемлекеттiк қорғауға жатады.

Осы бапта аталған, өздерiне қатысты белгiленген тәртiппен мемлекеттiк қорғау шараларын қолдану туралы шешiм қабылданған адамдар бұдан әрi "қорғалатын адамдар" деп аталады.

Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР-ның 2009.04.07 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-бап. Мемлекеттік қорғалу құқығының пайда болуы

1. Мемлекеттік қорғауға жататын адамдарға қатысты күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекет жасау қатері туралы жеткілікті деректер болған кезде қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін органдар өз құзыреті шегінде осы Заңда көзделген мемлекеттік қорғау шараларын қабылдауға міндетті.

2. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда, жедел-іздестіру, қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға жәрдемдесетін азаматтарға қатысты қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешімді қылмыстық процесті жүргізетін органмен қатар, жедел-іздестіру, қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар осы Заңда көзделген тәртіппен қабылдайды.

Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР-ның 2009.04.07. № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Мемлекеттiк қорғаудың түрлерi

Осы Заңға және Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiне сәйкес қорғалатын адамдар:

1) қорғалатын адамдардың өмiрi мен денсаулығын қорғау мақсатында уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың қауiпсiздiк шараларын қолдануымен, сондай-ақ олардың мүлкiнiң сақталуын қамтамасыз етумен;

2) құқықтық қорғау шараларымен, соның iшiнде олардың өмiрiне, денсаулығына және мүлкiне қол сұғушылық үшiн қылмыстық жауапкершiлiктi көздейтiн шараларды қолданумен;

3) олар қаза болған (өлген), олардың денесiне жарақат салынған немесе денсаулығына басқа да зиян келтiрiлген, мүлкi жойылған немесе бүлдiрiлген жағдайда осы Заңмен белгiленген материалдық өтемге құқығын iске асыруды көздейтiн әлеуметтiк қорғау шараларын жүзеге асырумен қамтамасыз етiледi.

6-бап. Мемлекеттiк қорғау шараларын жүзеге асыру кезiнде заңдылықтың сақталуын қадағалау

Мемлекеттiк қорғау шараларын жүзеге асыру кезiнде заңдылықтың сақталуына жоғары қадағалау Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына және оған бағынысты прокурорларға жүктеледi.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 11.07.2017 № 91-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. ҚАУIПСIЗДIК ШАРАЛАРЫ

7-бап. Қауiпсiздiк шараларының түрлерi

1. Анықтауды, алдын ала тергеуді жүргiзу кезiнде немесе сот талқылауы барысында қорғалатын адамдардың жеке және мүлiктiк қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында қылмыстық процестi жүргiзетін орган нақты мән-жайларды ескере отырып, мынадай қауiпсiздiк шараларын қолдануға құқылы:

1) күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған басқа да іс-әрекеттер қатерін төндiретiн адамға оның қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкiн екендiгi туралы ресми алдын ала ескерту;

2) қорғалатын адам туралы мәлiметтерге қолжетімділікті шектеу;

3) қылмыстық процеске қатысушы адамдарға қатысты күш қолдану (қолдануды ұйымдастыру) немесе өзге де қылмыстық іс-әрекеттер жасау (жасауды ұйымдастыру) мүмкiндiгiн болғызбайтын бұлтартпау шарасын Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген тәртіппен айыпталушыға (күдіктіге) қатысты қолдану;

4) жекелеген адамдарды сот отырысы залынан шығарып жiберу;

5) соттың жабық отырысын өткiзу;

6) соттың куәден:

бүркеншiк атын пайдалана отырып, оның жеке басы туралы деректерді жарияламай;

оны танып қоюды болғызбайтын жағдайларда;

сот талқылауына басқа қатысушылардың оны сырттан байқауынсыз;

қажет болғанда бейне, дыбыс жазуға және жауап алу барысын түсiрiп алудың өзге де тәсiлдерiне тыйым сала отырып жауап алуы;

7) Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген тәртіппен жақындауға тыйым салу;

8) қорғалатын адамның жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

2. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар қылмыстық процесті жүргiзетін органның қорғалатын адамның жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы қаулысының негізінде бір мезгілде жеке қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мынадай шараларының бірнешеуін не біреуін таңдайды және қолданады:

1) жеке күзет, тұрғынжайын және өзге де мүлкiн күзету;

2) жеке қорғану, өзін-өзі қорғау, байланыс құралдарымен, техникалық құралдармен және қарумен қамтамасыз ету;

3) қауiпсiз орынға уақытша орналастыру;

4) қорғалатын адамдар туралы мәлiметтердiң құпиялылығын қамтамасыз ету;

5) басқа тұрғылықты жерге көшiру, жұмыс (қызмет) немесе оқу орнын ауыстыру, жұмысқа орналасуына көмектесу;

6) құжаттарды ауыстыру;

7) сырт пішінін өзгерту.

Басқа тұрғылықты жерге көшіру, құжаттарды ауыстыру және сырт пішінін өзгерту қауіпсіздіктің айрықша шаралары болып табылады және қорғалатын адамның қауіпсіздігін басқа қауіпсіздік шараларын қолданумен қамтамасыз ету мүмкін болмайтын жағдайларда қолданылады.

3. Осы бапта көзделген қауіпсіздік шараларын іске асыру мақсатында "Жедел-іздестіру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жедел-іздестіру іс-шаралары жүргізілуі мүмкін.

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған басқа да іс-әрекеттер қатерін төндiретiн адамға оның қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкiн екендiгi туралы ресми алдын ала ескерту

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 115-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, қорғалатын адамдарға қатысты күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған басқа да іс-әрекеттер жасау қатері туралы жеткілікті деректер болған кезде қылмыстық процестi жүргiзетін орган күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған басқа да іс-әрекеттер жасау қатерін төндiретiн адамға оның қылмыстық жауапқа тартылуы мүмкiн екендiгi туралы ресми алдын ала ескерту жасайды. Қылмыстық процестi жүргiзетін орган жасаған алдын ала ескерту адамға қолхат алынып хабарланады.

Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Қорғалатын адам туралы мәлiметтерге қол жеткiзудi шектеу

Қорғалатын адам туралы мәлiметтерге қол жеткiзудi шектеу қылмыстық іс материалдарынан адамның сауалнамалық деректері туралы мәлiметтердi алу мен оларды негiзгi жүргiзiлiп жатқан iстен бөлек сақтаудан, сондай-ақ бұл үшiн бүркеншiк атты пайдаланудан тұрады.

10-бап. Айыпталушыға (күдіктіге) қатысты қылмыстық процеске қатысушыларға күш қолдану (қолдануды ұйымдастыру) немесе өзге де қылмыстық әрекеттер жасау (жасауды ұйымдастыру) мүмкiндiгін болдырмайтын бұлтартпау шараларын қолдану

Ескерту. 10-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Айыпталушы (күдікті) тарапынан қатер төнген жағдайда қылмыстық процестi жүргiзушi орган Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексiне сәйкес соңғыға қатысты күш қолдану (қолдануды ұйымдастыру) немесе өзге де қылмыстық әрекеттер жасау (жасауды ұйымдастыру) мүмкiндiгiн болдырмайтын бұлтартпау шараларын қолдануға құқылы, ол туралы дәлелдi қаулы шығарады. Қаулының көшiрмесi оның шығарылуына қатысы бар адамға табыс етiледi.

Қабылданған шешiм туралы қорғалатын адам хабардар етiледi.

Бұлтартпау шаралары өзгерген немесе айыпталушы (күдікті) қашып кеткен жағдайда қорғалатын адам дереу хабардар етiлуге тиiс.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Жекелеген адамдарды сот отырысы залынан шығарып жiберу

Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексiнде тiкелей көзделген реттерде төрағалық етушi жекелеген адамдарды сот отырысы залынан шығарып жiберуге құқылы.

12-бап. Соттың жабық отырысын өткiзу

Қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында сот талқылауына төрағалық етушi соттың жабық отырысын өткiзедi. Соттың iстi жабық талқылауына соттың дәлелдi қаулысы бойынша жол берiледi.

13-бап. Соттың куәден жауап алуы

Соттың куәден жауап алуы оның жеке басы туралы деректердi жария етпей бүркеншiк атты пайдалана отырып, сондай-ақ сотта айыпталушы тараптың куәсiнен жауап алу айыпталушыны, қорғаушы тараптың өкiлдерiн сот отырысы залынан шығарып жiберген соң жүргiзiлуi мүмкiн.

Қажет болған жағдайларда қорғалатын адамнан жауап алу оның танылып қалуын болдырмайтын жағдайда жүргiзiледi. Осы мақсатта бетперде, бет бояу, қорғалатын адамның дауысын өзгертуге арналған аппарат және заңға қайшы келмейтiн өзге де қорғау тәсiлдерi пайдаланылуы мүмкiн.

Қорғалатын адамнан процеске басқа қатысушылардың сырттай бақылауынсыз жауап алу бейне және басқа техникалық құралдар, перде, қорғағыш экран көмегi қолданыла отырып, процеске қатысушылардың құпиялылықты сақтау туралы алдын ала ескертiлген шектеулi тобының қатысуымен жүргiзiлуi мүмкiн.

Қажет болған жағдайда төрағалық етушi сот талқылауы барысында куәден жауап алуды түсiрiп алудың бейне, дыбыс жазу және өзге тәсiлдерiн қолдануға тыйым сала алады.

Сот қолданылған қауiпсiздiк шаралары туралы дәлелдi қаулы шығарады.

13-1-бап. Жақындауға тыйым салу

Қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес жақындауға тыйым салу белгіленеді.

Ескерту. 13-1-баппен толықтырылды – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Жеке күзет, тұрғынжай мен өзге де мүлiктi күзету

Қауiпсiздiк шараларын жүзеге асыратын органдар қорғалатын адамдардың келiсiмiмен олардың жеке күзетілуін, тұрғынжайлары мен өзге де мүлкiнiң күзетiлуiн қамтамасыз етеді. Қажет болған жағдайда өртке қарсы және күзеттiк дабылдатқыш құралдары, қорғалатын адамның келісімімен бақылаудың техникалық құралдары орнатылады, телефон нөмiрлерi мен пайдаланылатын көлiк құралдарының мемлекеттiк тіркеу нөмірлік белгiлерi өзгертiлуi мүмкiн.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Жеке қорғану, өзін-өзі қорғау, байланыс құралдарымен, техникалық құралдармен және қарумен қамтамасыз ету

Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар қорғалатын адамдарға жеке қорғану, өзін-өзі қорғау, байланыс құралдарын, сондай-ақ оларға қатысты болуы мүмкін құқыққа қарсы қолсұғушылықты тіркеу және қауіптілік туралы хабарлау үшін техникалық құралдарды бере алады.

Осы Заңның 3-бабы бірінші бөлігінің 1), 3), 4), 5) және 6) тармақшаларында санамаланған адамдарға қару, оның ішінде қызметтік, жауынгерлік қару немесе өзін-өзі қорғау қаруы да берілуі мүмкін. Қорғалатын адамдардың өздеріне берілген қаруды сақтауы, алып жүруі және қолдануы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Жеке қорғану, өзін-өзі қорғау, байланыс, қауіптілік туралы хабарлау құралдарын және техникалық құралдарды беру тәртібін, олардың түрлерін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Қауiпсiз орынға уақытша орналастыру

Қажет болған жағдайда кәмелеттiк жасқа толған қорғалатын адамдар - олардың келiсiмiмен, ал кәмелеттiк жасқа толмағандар - олардың ата-аналарының немесе өзге де заңды өкiлдердiң келiсiмiмен өздерiне қауiпсiздiк қамтамасыз етiлетiн орындарға орналастырылуы мүмкiн.

Ол жерде болу мерзiмi қорғалатын адамдар мен қорғауды қамтамасыз етушi орган арасында келiсiледi.

17-бап. Қорғалатын адамдар туралы мәлiметтердiң құпиялылығын қамтамасыз ету

Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органның шешiмi бойынша сол орган айқындайтын мерзiмге қорғалатын адамдардың жеке басы, олардың тұрғылықты жерi туралы деректердiң және мекенжай бюроларынан, төлқұжат қызметтерiнен, жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті органның бөлiмшелерiнен, автоматты телефон байланысының анықтама қызметтерiнен және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, басқа да ақпараттық-анықтамалық қорлардан олар жөнiнде өзге де мәлiметтердiң, мұндай мәлiметтер басқа қылмыстық iс жүргiзуге байланысты белгiленген тәртiппен анықталатын жағдайларды қоспағанда, берiлуiне тыйым салынуы мүмкiн.

Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - ҚР 17.04.2014 № 195-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Басқа тұрғылықты жерге көшiру, жұмыс (қызмет) немесе оқу орнын ауыстыру, жұмысқа орналасуына көмектесу

Қорғалатын адамдардың келiсiмiмен не олардың өтiнiшi бойынша олар басқа, уақытша немесе тұрақты жұмысқа (қызметке), немесе оқу орнына ауыстырылуы, басқа, уақытша немесе тұрақты тұрғылықты жерге көшірілуі мүмкiн.

Мемлекеттік органдар және мемлекеттік ұйымдар өз құзыреті шегінде қорғалатын адамдардың жұмысқа орналасуына және оқуға орналасуына жәрдем көрсетуге міндетті.

Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР-ның 2009.04.07. № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

19-бап. Құжаттарды ауыстыру

Қорғалатын адамдардың өтiнiшi бойынша немесе олардың келiсiмiмен оларға өзгертiлген сауалнама деректермен жеке басын куәландыратын құжаттар және өзге де құжаттар берiлуi мүмкiн.

Жаңа сауалнамалық деректер қорғалатын адаммен мiндеттi түрде келiсiле отырып таңдап алынады немесе оларды оның өзi таңдап алады, ал кәмелеттiк жасқа толмағандар үшiн - олардың ата-аналарының немесе өзге де заңды өкiлдерiнiң келiсiмiмен таңдап алынады.

20-бап. Сырт пiшiнiн өзгерту

Қорғалатын адамның қауiпсiздiгiн басқа шаралармен қамтамасыз етуге болмайтын ерекше жағдайларда оның өтiнiшi бойынша немесе оның келiсiмiмен, кәмелеттік жасқа толмаған адам үшін - оның ата-анасының немесе өзге де заңды өкілдерінің жазбаша келісімімен оның сырт пiшiнi өзгертiлуi мүмкiн.

Ескерту. 20-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР-ның 2009.04.07. № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

3-тарау. ҚАУIПСIЗДIК ШАРАЛАРЫН ҚОЛДАНУ НЕГІЗДЕРI МЕН
ТӘРТIБI. ҚОРҒАЛАТЫН АДАМДАРДЫҢ ЖӘНЕ ҚАУIПСIЗДIКТI ҚАМТАМАСЫЗ
ЕТУШІ ОРГАНДАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

21-бап. Қауiпсiздiк шараларын қолдану және жүзеге асыру

Осы Заңның 7-бабында көзделген қауіпсіздік шараларын қамтамасыз етуді:

1) 1-тармақтың 1), 2), 3) және 7) тармақшалары бойынша – қылмыстық iсті жүргiзiп жатқан органдар;

2) 1-тармақтың 4), 5) және 6) тармақшалары бойынша – соттар;

3) 2-тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3) және 4) тармақшалары бойынша – қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар;

4) 2-тармақтың бірінші бөлігінің 5) тармақшасы бойынша – жергiлiктi атқарушы органдармен өзара іс-қимыл жасай отырып, қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар;

5) 2-тармақтың бірінші бөлігінің 6) тармақшасы бойынша – уәкілетті мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасай отырып, қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар;

6) 2-тармақтың бірінші бөлігінің 7) тармақшасы бойынша денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органмен және денсаулық сақтау ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасай отырып, қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар жүзеге асырады.

Әскери соттардың судьяларына, прокурорларға, әскери полиция органдарының, әскери-тергеу органдарының әскери қызметшiлерiне, сол сияқты олардың отбасы мүшелерi мен жақын туыстарына қатысты қауiпсiздiк шараларын тиiстi әскери бөлiмнiң қолбасшылығы немесе тиiстi әскери мекеменiң бастығы да жүзеге асыра алады.

Уәкілетті мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар мен ұйымдар қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын және қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдарға осы Заңның нормаларын орындауға өз құзыреті шегінде жәрдем көрсетуге міндетті.

Қылмыстық іс одан әрі тергеп-тексеру үшін басқа қылмыстық қудалау органына берілген кезде қорғалатын адамның қауіпсіздігі шараларын іске асыруды істі өзінің іс жүргізуіне қабылдаған орган жүзеге асырады.

Ескерту. 21-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 14.03.2023 № 206-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-1-бап. Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери қызметшілерінің, арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдары қызметкерлерінің, әскери жиындардан өтуі кезінде запастағы азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету

1. Қорғалатын адамдар болып табылатын Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери қызметшілерінің, арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдары қызметкерлерінің, сондай-ақ әскери жиындардан өтуі кезінде запастағы азаматтардың қауіпсіздігі Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардағы әскери қызмет, сондай-ақ арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдарында қызметті өткеру ерекшеліктері ескеріле отырып, осы Заңның 7-бабында көзделген қауіпсіздік шараларын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі.

2. Әскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдарының қызметкерлері қатарындағы қорғалатын адамға қатысты тиісті мемлекеттік органдардың қызметін реттейтін Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары ескеріле отырып:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әскери қызметшіні Қарулы Күштердің, әскери қызмет көзделген басқа мемлекеттік органның басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының басқа әскери бөліміне;

2) әскерге шақыру бойынша мерзімді әскери қызмет өткеріп жатқан, қорғалатын адамға қатысты күш қолдануды немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекетті жасау қатері төнуі мүмкін әскери қызметшіні Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың басқа әскери бөліміне;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес арнаулы мемлекеттік орган қызметкерін өзі қызмет өткеріп жатқан орган құрамындағы жаңа қызмет орнына не өзге арнаулы мемлекеттік органға;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құқық қорғау органының қызметкерін өзі қызмет өткеріп жатқан орган құрамындағы жаңа қызмет орнына не өзге құқық қорғау органына, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың әскери бөліміне ауыстыру да (іссапарға жіберу де) қолданылуы мүмкін.

3. Ауысу кезінде әскери қызметші, қызметкер негізгі немесе бір бейінді мамандығы бойынша пайдаланылуы қамтамасыз етіле отырып, тең немесе жоғары тұрған лауазымға тағайындалады.

4. Қорғалатын адамды ауыстыру (іссапарға жіберу) оның жазбаша түрде білдірген келісімімен жүзеге асырылады.

Ескерту. 21-1-баппен толықтырылды – ҚР 07.04.2009 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

21-2-бап. Күзетпен ұсталынатын немесе жазасын өтеу орнындағы қорғалатын адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Күзетпен ұсталынатын немесе қамаққа алу, бас бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеу орындарындағы қорғалатын адамның қауіпсіздігі оған қатысты осы Заңның 7-бабы 2-тармағы бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген қауіпсіздік шаралары не Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексінде көзделген өзге де шаралар қолданылып қамтамасыз етіледі.

Осы баптың бірінші бөлігінде аталған адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында:

1) қорғалатын адамды немесе қорғалатын адамға қатысты күш қолдануды немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекетті жасау қатерін төндіретін адамды күзетпен ұстайтын және жазаны өтейтін бір орыннан екіншісіне ауыстыру да;

2) қорғалатын адамды және қорғалатын адамға қатысты күш қолдануды немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекетті жасау қатерін төндіретін адамды бөлек ұстау да қолданылуы мүмкін.

Ескерту. 21-2-баппен толықтырылды – ҚР 07.04.2009 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

22-бап Қауіпсіздік шараларын қолдану негіздері

Қылмыстық процесті жүргізетін орган қорғалатын адамға қатысты күш қолданудың немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекеттің жасалу қатері туралы жеткілікті деректер болған кезде мемлекеттік қорғауға жататын адамның ауызша (жазбаша) өтінішінің негізінде немесе өз бастамасы бойынша қауіпсіздік шараларын қабылдайды.

Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Қауіпсіздік шараларын қолдану тәртібі

1. Қылмыстық процесті жүргізетін орган мемлекеттік қорғауға жататын адамнан өзіне қатысты күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекеттің жасалу қатері туралы ауызша (жазбаша) өтінішті алған соң не нақты қатер туралы куәландыратын жеткілікті деректер келіп түскен кезде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көрсетілген өтінішті немесе келіп түскен деректерді тексеруге және оны (оларды) алған кезден бастап жиырма төрт сағат ішінде қауіпсіздік шараларын қолдану не оларды қолданудан бас тарту туралы шешім қабылдауға міндетті.

Мемлекеттік қорғауға жататын адамға тиісті қаулының көшірмесі табыс етіле отырып, ол қабылданған шешім туралы дереу хабардар етіледі.

Кідіртуге болмайтын жағдайларда қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім дереу қабылданады.

2. Қауіпсіздік шараларын қолданудан бас тартуға не қауіпсіздік шараларының күшін жою туралы қаулыға сотқа немесе прокуратураға шағым жасалуы мүмкін. Шағым дереу қаралуға жатады.

3. Судья немесе прокурор қауіпсіздік шараларын қолданудан бас тартқан не қауіпсіздік шараларының күшін жою туралы қаулы қабылдаған жағдайда шағым жоғары тұрған соттың немесе прокурордың дереу қарауына жатады.

4. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын орган қорғалатын адамның жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы қаулыны алған соң осы Заңда көзделген жеке қауіпсіздіктің қажетті шараларын таңдайды, оларды қолдану мерзімдері мен тәсілдерін айқындайды, бұл туралы тиісті қаулы шығарады.

5. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын орган жеке қауіпсіздікті қамтамасыз етудің таңдап алынған шаралары, оларды өзгерту, толықтыру және қолдану нәтижелері туралы қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын органға хабар береді.

6. Осы Заңның 7-бабының 2-тармағында көзделген жеке қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын қолдану кезінде қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын орган қорғалатын адаммен қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдар айқындаған тәртіппен, осы Заңға сәйкес қауіпсіздік шараларын қолдану шарттары, тараптардың өзара міндеттемелері мен жауаптылығы туралы жазбаша түрде шарт жасасады. Қолданылатын қауіпсіздік шаралары қорғалатын және басқа да адамдардың зейнетақымен қамсыздандырылу, тұрғын үй, еңбек және өзге де құқықтарына нұқсан келтірмеуге тиіс.

7. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын орган қорғалатын адамды ішкі орнықтылықтың бұзылуын болғызбауға, қауіпсіздік шараларын қолдануға байланысты жайлы әлеуметтік-психологиялық жағдайлар жасауға, қылмыстық процеске қатысуға байланысты әлеуметтік зиянды салдарды барынша азайтуға бағытталған психологиялық қолдап отыруды қамтамасыз етеді.

Соттан басқа, қылмыстық процесті жүргізетін орган қауіпсіздік шараларының қабылдануына қарамастан, қылмыстық процеске қатысушы адамға қатысты күш қолдану немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған басқа да іс-әрекеттің жасалу қатерінің анықталуына байланысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру үшін негіздер болған кезде оны жүргізуге міндетті.

8. Кәмелет жасқа толмағандарға немесе өздерінің дене немесе психикалық жағдайына байланысты өз құқықтары мен мүдделерін өз бетінше іске асыру мүмкіндігінен айырылған адамдарға қатысты қауіпсіздік шараларын қолдану олардың заңды өкілдері тартыла отырып жүзеге асырылады. Заңды өкілдердің осы Заңда көзделген шектерде өздері өкілдік ететін жеке тұлғалардың құқықтары сияқты құқықтары бар.

Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Қауiпсiздiк шараларын қолдану туралы шешiмдердi орындаудың мiндеттiлiгi

1. Қауiпсiздiктi қамтамасыз ететiн органдардың өз құзыретiне сәйкес қабылдаған шешiмдерi, олардың атына жiберiлген атқарушы органдардың, мекемелердiң, ұйымдардың лауазымды адамдарының орындауы үшін мiндеттi.

2. Мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың лауазымды адамдары мен басқа да жұмыскерлері өздеріне осы Заңмен жүктелген міндеттерді шешуде мемлекеттік қорғауды қамтамасыз ететін органдарға жәрдем көрсетуге міндетті және көрсетілген органдар мен олардың өкілдеріне өз құзыреті шегінде қызметін жүзеге асыруына кедергі жасауға құқылы емес.

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Қорғалатын адамдардың құқықтары

Қорғалатын адамдардың:

1) өздерiне, өздерінің отбасы мүшелеріне, жақын туыстарына қолданылатын қауiпсiздiк шаралары туралы бiлуге;

2) қауіпсіздікті қамтамасыз ететін органдарға осы Заңның 7-бабында санамаланған нақты қауiпсiздiк шараларын өздерiне қатысты қолдану немесе қолданбау не олардың күшін толық жою туралы өтiнішхат беруге;

3) қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ететін лауазымды адамдардың шешімдері мен әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған органға, прокуратураға немесе сотқа шағым жасауға;

4) осы Заңда көзделген қосымша қауіпсіздік шараларын қолдану не олардың күшін жою туралы өтінішпен жүгінуге құқығы бар.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Қорғалатын адамдардың мiндеттерi

Қорғалатын адамдар:

1) өздерiне қатысты қауіпсіздік шараларын қолдану шарттарын және қауіпсіздікті қамтамасыз ететін органның заңды талаптарын орындауға;

2) өздерiне қатысты қатер төнген әрбір жағдай немесе құқыққа қарсы әрекеттердiң фактілері туралы қауiпсiздiктi қамтамасыз ететін органға дереу хабар беруге;

3) қауiпсiздiктi қамтамасыз ету үшiн өздерiне берiлген мүлiктi күтіп-ұстауға, қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында пайдалануға берілген мүлікті сатқан, басқа адамға берген немесе қасақана бүлдірген жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болуға;

4) өздерiне қатысты қолданылатын қауiпсiздiк шаралары туралы мәлiметтердi жария етпеуге;

5) қажет болған кезде жеке қорғану, өзін-өзі қорғау, байланыс құралдарын, техникалық құралдарды және қаруды пайдалануды оқып-үйренуге мiндеттi.

Ескерту. 26-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-1-бап. Қауіпсіздікті қамтамасыз ететін органдардың құқықтары мен міндеттері

1. Қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын органдардың:

1) мемлекеттік қорғауға жататын адамдарға қатысты күш қолданудың немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекеттің жасалу қатері туралы өтініштер немесе деректер бойынша қажетті мәліметтерді мемлекеттік органдардан, жеке тұлғалардан және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалардан сұратуға және олардан алуға;

2) іс жүргізу іс-әрекеттерін жүргізуге немесе қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдарға қажетті тапсырмалар беруге құқығы бар.

2. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдардың:

1) қорғалатын адамға қатысты қажетті жеке қауіпсіздік шараларын таңдап алуға, оларды қолдану тәсілдері мен мерзімдерін айқындауға, қолданылатын жеке қауіпсіздік шараларын қажет болған кезде өзгертуге және толықтыруға;

2) қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылданған қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік органдарға, меншік нысанына қарамастан жеке және заңды тұлғаларға сұрау салуға және олардан қажетті мәліметтерді алуға;

3) қорғалатын адамнан қауіпсіздік шараларын қолдану шарттарын сақтауды, аталған шараларды қолдануға байланысты заңды өкімдерді орындауды талап етуге;

4) қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын органдарға қауіпсіздік шараларын қолдану не оларды тоқтату туралы ұсыныспен өтініш беруге;

5) заңда белгіленген тәртіппен жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізуге;

6) осы Заңда көзделген жағдайларда қорғалатын адамдардың жеке қауіпсіздігі шараларының күшін жоюға құқығы бар.

3. Қорғалатын адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін органдар:

1) қауіпсіздік шараларын қолдануды қажет ететін, өздеріне белгілі болған әрбір оқиғаға жедел ден қоюға;

2) қорғалатын адамға қатысты барлық қажетті қауіпсіздік шараларын жүзеге асыруға;

3) қорғалатын адамдарды қауіпсіздігіне төнген қатер туралы, оларға қатысты осы Заңда көзделген қауіпсіздік шараларын қолдану туралы, өзгерту немесе қолдануды тоқтату туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты шешімдер қабылдау туралы уақтылы хабардар етуге;

4) қауіпсіздік шараларын қолдану (қолданудан бас тарту) туралы қаулымен таныстырған кезде қорғалатын адамға оның құқықтары мен міндеттерін түсіндіруге міндетті.

Ескерту. 26-1-баппен толықтырылды – ҚР 07.04.2009 № 149-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

27-бап. Қауiпсiздiк шараларының күшін жою

1. Қауіпсіздік шараларының күші қорғалатын адамға қатысты күш қолданудың немесе қылмыстық заңмен тыйым салынған өзге де іс-әрекеттің жасалу қатері жойылған, қорғалатын адам осы Заңның 23-бабының 6-тармағында көрсетілген шартты жасасудан бас тартқан немесе қорғалатын адам осы шарттың талаптарын орындамаған жағдайларда не егер қауіпсіздік шараларын қолдану туралы шешім қабылдайтын орган объективті деп таныған өзге де негіздердің туындауына орай қауіпсіздік шараларын одан әрі қолдану мүмкін болмаса, жойылады.

2. Қауіпсіздік шараларының күші Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде және осы Заңда көзделген тәртіппен, сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асыратын адамның, прокурордың, соттың, қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органның уәкілетті лауазымды адамының уәжді қаулысымен немесе соттың үкімімен жойылады.

3. Қорғалатын адамдардың қауіпсіздік шараларының күшін жою туралы жазбаша өтініші немесе қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органның олардың күшін жою туралы өтінішхаты үш тәуліктен аспайтын мерзімде қаралады. Қабылданған шешім туралы қаулы шығарылады, ол шығарылған күні қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органға жіберіледі, сондай-ақ өзіне қатысты көрсетілген қаулы шығарылған адамға табыс етіледі.

4. Қылмыстық процесті жүргізетін орган қауіпсіздік шараларын жалғастыру туралы мәселені шеше отырып, қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді тоқтатқан не үкім шығарылған кезде қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдардың уәкілетті лауазымды адамдары жеке қауіпсіздік шараларының күшін жою үшін кейіннен негіздер туындаған жағдайларда, кейіннен прокурорды хабардар ете отырып, өз қаулысымен жеке қауіпсіздік шараларының күшін жоюға құқылы. Қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын органдарға қорғалатын адамның жеке қауіпсіздік шараларының күшін жою туралы өтініші келіп түскен кезден бастап үш тәулікке дейінгі мерзімде қаралады. Оны қарау нәтижелері туралы тиісті қаулы шығарылады, оның көшірмесі кейіннен прокурор хабардар етіле отырып, өтініш берушіге табыс етіледі.

5. Қауіпсіздік шараларының күшін жою туралы қаулыға Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде және осы Заңның 23-бабында көзделген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

28-бап. Осы Заңның талаптарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қауіпсіздікті қамтамасыз етуші органдардың қорғалатын адамдарға қатысты қауiпсiздiк шараларының қолданылмауына немесе оның ойдағыдай жүзеге асырылмауына кiнәлi лауазымды адамдары не атына қауiпсiздiктi қамтамасыз етушi органдардың шешiмдерi жолданған атқарушы органдардың, мекемелердiң лауазымды адамдары оларды орындамаған жағдайда Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жауапқа тартылады.

Мәлiметтерге қатысты сенiм бiлдiрiлген немесе осы мәлiметтер олардың лауазымдық қызметiне байланысты өздерiне белгiлi болған адамдар жүзеге асырылып жатқан қауiпсiздiк шаралары туралы жария еткен жағдайда заңға сәйкес қылмыстық жауапқа тартылуға жатады.

4-тарау. МЕМЛЕКЕТТIК ҚОРҒАУ ШАРАЛАРЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ
ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ. ӘЛЕУМЕТТIК ҚОРҒАУ ШАРАЛАРЫ

29-бап. Мемлекеттiк қорғау шараларын қаржыландыру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету

1. Осы Заңда көзделген мемлекеттік қорғау шараларын қаржыландыру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету қауіпсіздік шараларын жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың басшылары бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша белгілеген тәртіппен бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

2. Қауiпсiздiк шараларын қолдануға байланысты шығыстарды қорғалатын адамға жүктеуге болмайды.

Тұрғылықты жерi мен жұмыс орнын ауыстыруға, сондай-ақ сырт пiшiнiн өзгертуге байланысты жәрдемақылар төлеу мен шығыстарды өтеуді қауiпсiздiкті қамтамасыз ететiн орган Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырады.

Ескерту. 29-бап жаңа редакцияда – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

30-бап. Қорғалатын адамдардың өмiрiне, денсаулығына және мүлкiне зиян келтiрiлген жағдайдағы әлеуметтiк кепiлдiктер

Әлеуметтік қамсыздандырылуы Қазақстан Республикасының заңнамасымен реттелетін адамдардан басқа, қорғалатын адамдарға олардың қылмыстық процеске қатысуына байланысты өміріне, денсаулығына және мүлкіне зиян келтірілген жағдайда бюджет қаражаты есебінен әлеуметтік кепілдіктер қорғалатын адамға нұқсан келтіруге кінәлі адамнан осы қаражат кейіннен өндіріп алына отырып, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларда және тәртіппен қамтамасыз етіледі.

Әлеуметтiк кепiлдiктердi төлеу тәртiбi мен шарттарын Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейдi.

Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 03.01.2023 № 188-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31-бап. Осы Заңның қолданысқа енгiзiлу тәртiбi

Осы Заң 2001 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Президенті

О государственной защите лиц, участвующих в уголовном процессе

Закон Республики Казахстан от 5 июля 2000 года N 72.

ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон устанавливает систему мер государственной защиты жизни, здоровья, имущества, законных прав, интересов лиц, участвующих в уголовном процессе, членов их семей и близких родственников, обеспечения их безопасности в целях пресечения противоправного вмешательства в уголовный процесс.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Законодательство Республики Казахстан о государственной защите лиц, участвующих в уголовном процессе

1. Законодательство Республики Казахстан о государственной защите лиц, участвующих в уголовном процессе, основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из Уголовного кодекса Республики Казахстан, Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан, Уголовно-исполнительного кодекса Республики Казахстан, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

3. Органы, указанные в статье 2 настоящего Закона, по согласованию с Генеральным Прокурором Республики Казахстан, в пределах своей компетенции на основании настоящего Закона принимают нормативные правовые акты, регламентирующие порядок осуществления мер безопасности.

Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 1-1. Принципы осуществления государственной защиты лиц, участвующих в уголовном процессе

Государственная защита лиц, участвующих в уголовном процессе, осуществляется в соответствии с принципами законности, уважения прав и свобод человека и гражданина, приоритета прав и законных интересов личности защищаемого лица, взаимной ответственности защищаемых лиц и органов, обеспечивающих государственную защиту.

Сноска. Закон дополнен статьей 1-1 в соответствии с Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV.

Статья 1-2. Обеспечение государственной защиты лиц, участвующих в уголовном процессе

Обеспечение государственной защиты лиц, участвующих в уголовном процессе, членов их семей и близких родственников состоит в осуществлении уполномоченными государственными органами предусмотренных настоящим Законом мер безопасности, правовой и социальной защиты (далее – меры государственной защиты), применяемых при угрозе совершения в их отношении насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния.

Сноска. Закон дополнен статьей 1-2 в соответствии с Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV; в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Органы, обеспечивающие безопасность

1. Безопасность защищаемых лиц обеспечивают:

1) орган, принимающий решение о применении мер безопасности;

2) орган, осуществляющий меры безопасности.

2. Осуществление мер безопасности возлагается на органы национальной безопасности, внутренних дел, военного управления, антикоррупционную службу и службу экономических расследований.

При этом отдельные меры безопасности осуществляются во взаимодействии с иными уполномоченными государственными органами, местными исполнительными органами и организациями.

Порядок взаимодействия государственных органов при осуществлении мер безопасности защищаемых лиц определяется совместными нормативными правовыми актами, утверждаемыми первыми руководителями государственных органов по согласованию с Генеральным Прокурором Республики Казахстан.

3. В случае принятия судом решения об обеспечении безопасности лиц, участвующих в судебном разбирательстве, в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан меры безопасности исполняются органом, осуществлявшим досудебное расследование, либо иным органом уголовного преследования, определенным судьей, а также учреждениями и органами, исполняющими наказание, судебными приставами.

Сноска. Статья 2 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3. Лица, подлежащие государственной защите

Государственной защите в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом подлежат:

1) судьи;

2) присяжные заседатели;

3) прокуроры;

4) следователи;

5) дознаватели;

6) лица, осуществляющие оперативно-розыскную, контрразведывательную деятельность;

6-1) граждане, содействующие органам, осуществляющим оперативно-розыскную, контрразведывательную деятельность;

6-2) частные обвинители;

6-3) лица, способствующие предупреждению или раскрытию преступлений;

7) защитники;

8) эксперты;

9) специалисты;

10) секретари судебного заседания, судебные приставы, судебные исполнители;

11) потерпевшие;

12) свидетели, свидетели, имеющие право на защиту;

13) подозреваемые;

14) обвиняемые, подсудимые, осужденные, а также лица, в отношении которых уголовное преследование прекращено или судом вынесен оправдательный приговор;

15) переводчики;

16) понятые;

17) законные представители, представители;

18) гражданские истцы, гражданские ответчики;

19) члены семей, близкие родственники лиц, перечисленных в подпунктах 1)-18) настоящей статьи.

Перечисленные в настоящей статье лица, в отношении которых в установленном порядке принято решение о применении мер государственной защиты, далее именуются "защищаемые лица".

Сноска. Статья 3 с изменениями, внесенными законами РК от 07.04.2009 N 149-IV; от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 28.12.2016 № 36-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Возникновение права на государственную защиту

1. При наличии достаточных данных об угрозе совершения насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния в отношении лиц, подлежащих государственной защите, органы, обеспечивающие безопасность защищаемых лиц, обязаны в пределах своей компетенции принять предусмотренные настоящим Законом меры государственной защиты.

2. В случаях, предусмотренных законами Республики Казахстан, решение о применении мер безопасности в отношении граждан, содействующих органам, осуществляющим оперативно-розыскную, контрразведывательную деятельность, наряду с органом, ведущим уголовный процесс, в порядке, предусмотренном настоящим Законом, принимают органы, осуществляющие оперативно-розыскную, контрразведывательную деятельность.

Сноска. Статья 4 в редакции Закона РК от 07.04.2009 N 149-IV; с изменениями, внесенными законами РК от 28.12.2016 № 36-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Виды государственной защиты

В соответствии с настоящим Законом и другими законодательными актами Республики Казахстан защищаемым лицам обеспечивается:

1) применение уполномоченными государственными органами мер безопасности в целях защиты жизни и здоровья защищаемых лиц, а также обеспечение сохранности их имущества;

2) применение мер правовой защиты, предусматривающих в том числе уголовную ответственность за посягательство на их жизнь, здоровье и имущество;

3) осуществление мер социальной защиты, предусматривающих реализацию установленного настоящим Законом права на материальную компенсацию в случае их гибели (смерти), причинения им телесных повреждений или иного вреда здоровью, уничтожения или повреждения их имущества.

Статья 6. Надзор за соблюдением законности при осуществлении мер государственной защиты

Высший надзор за соблюдением законности при осуществлении мер государственной защиты возлагается на Генерального Прокурора Республики Казахстан и подчиненных ему прокуроров.

Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Меры безопасности

Статья 7. Виды мер безопасности

1. В целях обеспечения личной и имущественной безопасности защищаемых лиц при производстве дознания, предварительного следствия или в ходе судебного разбирательства орган, ведущий уголовный процесс, с учетом конкретных обстоятельств вправе применить следующие меры безопасности:

1) официальное предостережение лицу, от которого исходит угроза насилия или других запрещенных уголовным законом деяний, о возможном привлечении его к уголовной ответственности;

2) ограничение доступа к сведениям о защищаемом лице;

3) применение в порядке, предусмотренном Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан, в отношении обвиняемого (подозреваемого) меры пресечения, исключающей возможность применения (организации применения) в отношении лиц, участвующих в уголовном процессе, насилия или совершения (организации совершения) иных преступных деяний;

4) удаление из зала судебного заседания отдельных лиц;

5) проведение закрытого заседания суда;

6) допрос свидетеля судом:

без оглашения данных о его личности с использованием псевдонима;

в условиях, исключающих его узнавание;

без визуального наблюдения его другими участниками судебного разбирательства;

с запрещением при необходимости производства видео-, звукозаписи и иных способов запечатления допроса;

7) запрет на приближение в порядке, предусмотренном Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан;

8) обеспечение личной безопасности защищаемого лица.

2. Органы, осуществляющие меры безопасности на основании постановления органа, ведущего уголовный процесс, об обеспечении личной безопасности защищаемого лица, избирают и применяют одновременно несколько либо одну из следующих мер обеспечения личной безопасности:

1) личная охрана, охрана жилища и иного имущества;

2) обеспечение средствами индивидуальной защиты, самообороны, связи, техническими средствами и оружием;

3) временное помещение в безопасное место;

4) обеспечение конфиденциальности сведений о защищаемых лицах;

5) переселение на другое место жительства, смена места работы (службы) или учебы, оказание помощи в трудоустройстве;

6) замена документов;

7) изменение внешности.

Переезд на другое место жительства, замена документов и изменение внешности являются исключительными мерами безопасности и применяются в случаях, если безопасность защищаемого лица не может быть обеспечена применением других мер безопасности.

3. В целях реализации предусмотренных настоящей статьей мер безопасности могут проводиться оперативно-розыскные мероприятия в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об оперативно-розыскной деятельности.

Сноска. Статья 7 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Официальное предостережение лицу, от которого исходит угроза насилия или других запрещенных уголовным законом деяний, о возможном привлечении его к уголовной ответственности

При наличии достаточных данных об угрозе совершения в отношении защищаемых лиц насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния, за исключением случаев, предусмотренных статьей 115 Уголовного кодекса Республики Казахстан, орган, ведущий уголовный процесс, выносит официальное предостережение лицу, от которого исходит угроза насилия или совершения других запрещенных уголовным законом деяний, о возможном привлечении его к уголовной ответственности. Предостережение, вынесенное органом, ведущим уголовный процесс, объявляется лицу под расписку.

Сноска. Статья 8 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Ограничение доступа к сведениям о защищаемом лице

Ограничение доступа к сведениям о защищаемом лице состоит в изъятии из материалов уголовного дела сведений об анкетных данных лица и хранении их отдельно от основного производства, а также в использовании для этого псевдонима.

Статья 10. Применение в отношении обвиняемого (подозреваемого) меры пресечения, исключающей возможность применения (организации применения) в отношении участников уголовного процесса насилия или совершения (организации совершения) иных преступных деяний

Сноска. Заголовок статьи 10 с изменением, внесенным Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

При наличии угроз со стороны обвиняемого (подозреваемого) орган, ведущий уголовный процесс, вправе применить в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан в отношении последнего меру пресечения, исключающую возможность применения (организации применения) насилия или совершения (организации совершения) иных преступных деяний, о чем выносит мотивированное постановление. Копия постановления вручается лицу, в отношении которого оно вынесено.

О принятом решении уведомляется защищаемое лицо.

В случае изменения меры пресечения или побега обвиняемого (подозреваемого) защищаемое лицо подлежит незамедлительному уведомлению.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Удаление из зала судебного заседания отдельных лиц

В случаях, прямо предусмотренных Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан, председательствующий вправе удалить отдельных лиц из зала судебного заседания.

Статья 12. Проведение закрытого заседания суда

Для обеспечения безопасности защищаемых лиц председательствующий в судебном разбирательстве проводит закрытое заседание суда. Закрытое судебное разбирательство допускается по мотивированному постановлению суда.

Статья 13. Допрос свидетеля судом

Допрос свидетеля судом без оглашения данных о его личности может быть произведен с использованием псевдонима, а также допрос свидетеля стороны обвинения в суде может быть произведен после удаления из зала судебного заседания обвиняемого, представителей стороны защиты.

В необходимых случаях допрос защищаемого лица может производиться в условиях, исключающих его узнавание. Для этих целей могут быть использованы: маска, грим, аппарат для изменения голоса защищаемого лица и иные не противоречащие закону способы защиты.

Допрос защищаемого лица без визуального наблюдения его другими участниками процесса может быть произведен при помощи применения видео- и других технических средств, ширмы, защитного экрана, при участии ограниченного круга участников процесса, предупреждаемых о сохранении конфиденциальности.

В случае необходимости председательствующий может запретить применение в ходе судебного разбирательства видео-, звукозаписи и иных способов запечатления допроса свидетеля.

О принятых мерах безопасности суд выносит мотивированное постановление.

Статья 13-1. Запрет на приближение

Для обеспечения безопасности защищаемых лиц устанавливается запрет на приближение в соответствии с Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан.

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 13-1 в соответствии с Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Личная охрана, охрана жилища и иного имущества

Органами, осуществляющими меры безопасности, с согласия защищаемых лиц обеспечивается их личная охрана, охрана жилища и иного имущества. При необходимости устанавливаются средства противопожарной и охранной сигнализации, технические средства наблюдения с согласия защищаемого лица, могут быть заменены номера телефонов и государственные регистрационные номерные знаки используемых транспортных средств.

Сноска. Статья 14 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Обеспечение средствами индивидуальной защиты, самообороны, связи, техническими средствами и оружием

Органы, осуществляющие меры безопасности, могут выдавать защищаемым лицам средства индивидуальной защиты, самообороны, связи, а также технические средства для фиксации допускаемых в отношении их противоправных посягательств и оповещения об опасности.

Лицам, перечисленным в подпунктах 1), 3), 4), 5) и 6) части первой статьи 3 настоящего Закона, может также выдаваться оружие, в том числе служебное, боевое или самообороны. Хранение, ношение и применение защищаемыми лицами выданного им оружия осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Порядок выдачи, виды средств индивидуальной защиты, самообороны, связи, оповещения об опасности и технических средств определяются Правительством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 15 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Временное помещение в безопасное место

В случае необходимости защищаемые лица, достигшие совершеннолетия, могут быть с их согласия, а несовершеннолетние с согласия их родителей или иных законных представителей, помещены в места, где им будет обеспечена безопасность.

Срок пребывания в данном месте согласовывается между защищаемыми лицами и органом, обеспечивающим защиту.

Статья 17. Обеспечение конфиденциальности сведений о защищаемых лицах

По решению органа, осуществляющего меры безопасности, на определяемый им срок может быть наложен запрет на выдачу данных о личности защищаемых лиц, их месте жительства и иных сведений о них из адресных бюро, паспортных служб, подразделений уполномоченного органа по обеспечению безопасности дорожного движения, справочных служб автоматической телефонной связи и других информационно-справочных фондов независимо от ведомственной принадлежности, за исключением случаев, когда такие сведения выясняются в установленном порядке в связи с производством по другому уголовному делу.

Сноска. Статья 17 в редакции Закона РК от 17.04.2014 № 195-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Переселение на другое место жительства, смена места работы (службы) или учебы, оказание помощи в трудоустройстве

С согласия защищаемых лиц либо по их заявлению они могут быть переведены на другую временную или постоянную работу (службу), или место учебы, переселены на другое временное или постоянное место жительства.

Государственные органы и государственные организации в пределах своей компетенции обязаны оказывать содействие в трудоустройстве и устройстве на учебу защищаемых лиц.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV.

Статья 19. Замена документов

По заявлению защищаемых лиц или с их согласия им могут быть выданы документы, удостоверяющие личность, и иные документы с измененными анкетными данными.

Новые анкетные данные выбираются по обязательному согласованию с защищаемым лицом или им самим, для несовершеннолетних с согласия их родителей или иных законных представителей.

Статья 20. Изменение внешности

В исключительных случаях, когда безопасность защищаемого лица нельзя обеспечить другими мерами, по его заявлению или с его согласия, для несовершеннолетнего лица - с письменного согласия его родителей или иных законных представителей возможно изменение его внешности.

Сноска. Статья 20 с изменениями, внесенными Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV.

Глава 3. Основания и порядок применения мер безопасности.
Права и обязанности защищаемых лиц и органов, обеспечивающих безопасность

Статья 21. Применение и осуществление мер безопасности

Обеспечение мер безопасности, предусмотренных статьей 7 настоящего Закона, осуществляется:

1) по подпунктам 1), 2), 3) и 7) пункта 1 – органами, в производстве которых находится уголовное дело;

2) по подпунктам 4), 5) и 6) пункта 1 – судами;

3) по подпунктам 1), 2), 3) и 4) части первой пункта 2 – органами, осуществляющими меры безопасности;

4) по подпункту 5) части первой пункта 2 – органами, осуществляющими меры безопасности во взаимодействии с местными исполнительными органами;

5) по подпункту 6) части первой пункта 2 – органами, осуществляющими меры безопасности во взаимодействии с уполномоченными государственными органами;

6) по подпункту 7) части первой пункта 2 – органами, осуществляющими меры безопасности во взаимодействии с уполномоченным органом в области здравоохранения и организациями здравоохранения.

Меры безопасности в отношении судей военных судов, прокуроров, военнослужащих органов военной полиции, военно-следственных органов, а равно членов их семей и близких родственников могут осуществляться также командованием соответствующей воинской части или начальником соответствующего военного учреждения.

Уполномоченные государственные органы, местные исполнительные органы и организации в пределах своей компетенции обязаны оказывать содействие органам, принимающим решение о применении мер безопасности и осуществляющим меры безопасности, в исполнении норм настоящего Закона.

При передаче уголовного дела для дальнейшего расследования в другой орган уголовного преследования реализация мер безопасности защищаемого лица осуществляется органом, принявшим дело в свое производство.

Сноска. Статья 21 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 14.03.2023 № 206-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21-1. Обеспечение безопасности военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, сотрудников специальных государственных и правоохранительных органов, граждан, пребывающих в запасе, во время прохождения ими воинских сборов

1. Безопасность военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований, сотрудников специальных государственных и правоохранительных органов, а также граждан, пребывающих в запасе, во время прохождения ими воинских сборов, являющихся защищаемыми лицами, обеспечивается путем применения мер безопасности, предусмотренных статьей 7 настоящего Закона, с учетом особенностей прохождения воинской службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях, а также службы в специальных государственных и правоохранительных органах.

2. В отношении защищаемого лица из числа военнослужащих, сотрудников специальных государственных и правоохранительных органов может применяться также перевод (откомандирование) с учетом требований законодательства Республики Казахстан, регулирующего деятельность соответствующих государственных органов:

1) военнослужащего в другую воинскую часть Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований другого государственного органа, в котором предусмотрена воинская служба, в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) военнослужащего, проходящего срочную воинскую службу по призыву, от которого может исходить угроза совершения в отношении защищаемого лица насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния, в другую воинскую часть Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований;

3) сотрудника специального государственного органа к новому месту службы в составе органа, в котором он проходит службу, либо в иной специальный государственный орган в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

4) сотрудника правоохранительного органа к новому месту службы в составе органа, в котором он проходит службу, либо в иной правоохранительный орган, а также воинскую часть Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. При переводе военнослужащий, сотрудник назначается на равную или вышестоящую должность с обеспечением его использования по основной или однопрофильной специальности.

4. Перевод (откомандирование) защищаемого лица осуществляется с его согласия, выраженного в письменном виде.

Сноска. Закон дополнен статьей 21-1 в соответствии с Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV; в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21-2. Обеспечение безопасности защищаемого лица, содержащегося под стражей или находящегося в месте отбывания наказания

Безопасность защищаемого лица, содержащегося под стражей или находящегося в местах отбывания наказания в виде ареста, лишения свободы, обеспечивается применением в отношении него мер безопасности, предусмотренных подпунктами 3) и 4) части первой пункта 2 статьи 7 настоящего Закона, либо иных мер, предусмотренных Уголовно-исполнительным кодексом Республики Казахстан.

В целях обеспечения безопасности лица, указанного в части первой настоящей статьи, могут применяться также:

1) перевод защищаемого лица или лица, от которого исходит угроза совершения в отношении защищаемого лица насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния, из одного места содержания под стражей и отбывания наказания в другое;

2) раздельное содержание защищаемого лица и лица, от которого исходит угроза совершения в отношении защищаемого лица насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния.

Сноска. Закон дополнен статьей 21-2 в соответствии с Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV; в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Основания применения мер безопасности

Орган, ведущий уголовный процесс, принимает меры безопасности на основании устного (письменного) заявления лица, подлежащего государственной защите, или по собственной инициативе при наличии достаточных данных об угрозе совершения в отношении защищаемого лица насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния.

Сноска. Статья 22 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Порядок применения мер безопасности

1. Орган, ведущий уголовный процесс, получив от лица, подлежащего государственной защите, устное (письменное) заявление об угрозе совершения в отношении него насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния, либо при поступлении достаточных данных, свидетельствующих о реальности угрозы, обязан в соответствии с законодательством Республики Казахстан проверить указанное заявление или поступившие данные и в течение двадцати четырех часов с момента его (их) получения принять решение о применении мер безопасности либо об отказе в их применении.

О принятом решении немедленно уведомляется лицо, подлежащее государственной защите, с вручением ему копии соответствующего постановления.

В случаях, не терпящих отлагательства, решение о применении мер безопасности принимается незамедлительно.

2. Отказ в применении мер безопасности либо постановление об отмене мер безопасности могут быть обжалованы в суд или прокуратуру. Жалоба подлежит незамедлительному рассмотрению.

3. В случае отказа в применении мер безопасности либо принятия постановления об отмене мер безопасности судьей или прокурором жалоба подлежит незамедлительному рассмотрению вышестоящим судом или прокурором.

4. Орган, осуществляющий меры безопасности, получив постановление об обеспечении личной безопасности защищаемого лица, избирает необходимые меры личной безопасности, предусмотренные настоящим Законом, определяет сроки и способы их применения, о чем выносит соответствующее постановление.

5. Об избранных мерах обеспечения личной безопасности, изменении, дополнении и результатах их применения орган, осуществляющий меры безопасности, информирует орган, принимающий решение о применении мер безопасности.

6. При применении мер обеспечения личной безопасности, предусмотренных пунктом 2 статьи 7 настоящего Закона, орган, осуществляющий меры безопасности, заключает с защищаемым лицом договор в письменном виде об условиях применения мер безопасности, взаимных обязательствах и ответственности сторон в соответствии с настоящим Законом в порядке, определенном органами, осуществляющими меры безопасности. Принимаемые меры безопасности не должны ущемлять право на пенсионное обеспечение, жилищные, трудовые и иные права защищаемых и других лиц.

7. Орган, осуществляющий меры безопасности, обеспечивает психологическое сопровождение защищаемого лица, направленное на предотвращение нарушений внутренней устойчивости, создание комфортных социально-психологических условий в связи с применением мер безопасности, минимизацию социально вредных последствий в связи с участием в уголовном процессе.

Независимо от принятия мер безопасности орган, ведущий уголовный процесс, кроме суда, обязан при наличии к тому оснований провести досудебное расследование в связи с обнаружившейся угрозой насилия или совершения другого запрещенного уголовным законом деяния в отношении лица, участвующего в уголовном процессе.

8. Применение мер безопасности в отношении несовершеннолетних или лиц, которые по своему физическому или психическому состоянию лишены возможности самостоятельно реализовывать свои права и интересы, осуществляется с привлечением их законных представителей. Законные представители имеют те же права, что и представляемые ими физические лица, в пределах, предусмотренных настоящим Законом.

Сноска. Статья 23 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Обязательность исполнения решений о применении мер безопасности

1. Решения органов, обеспечивающих безопасность, принятые в соответствии с их компетенцией, обязательны для исполнения должностными лицами исполнительных органов, учреждений, организаций, в адрес которых они направлены.

2. Должностные лица и другие работники государственных органов, организаций, Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований обязаны оказывать содействие органам, обеспечивающим государственную защиту, в решении задач, возложенных на них настоящим Законом, и не вправе препятствовать указанным органам и их представителям осуществлять деятельность в пределах их компетенции.

Сноска. Статья 24 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Права защищаемых лиц

Защищаемые лица имеют право:

1) знать о применяемых мерах безопасности к ним, членам их семей, близким родственникам;

2) ходатайствовать в органы, обеспечивающие безопасность, о применении или неприменении в отношении их конкретных мер безопасности, перечисленных в статье 7 настоящего Закона, либо их полной отмене;

3) обжаловать решения и действия (бездействие) должностных лиц, обеспечивающих меры безопасности, в вышестоящий орган, прокуратуру или суд;

4) обращаться с заявлением о применении дополнительных мер безопасности, предусмотренных настоящим Законом, либо их отмене.

Сноска. Статья 25 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Обязанности защищаемых лиц

Защищаемые лица обязаны:

1) выполнять условия применения в отношении их мер безопасности и законные требования органа, обеспечивающего безопасность;

2) незамедлительно информировать орган, обеспечивающий безопасность, о каждом случае угрозы или фактах противоправных действий в отношении их;

3) беречь имущество, выданное им для обеспечения безопасности, в случае продажи, передачи другому лицу или умышленной порчи имущества, переданного в пользование в целях обеспечения безопасности, нести ответственность, установленную законами Республики Казахстан;

4) не разглашать сведения о принимаемых в отношении их мерах безопасности;

5) при необходимости пройти обучение по пользованию средствами индивидуальной защиты, самообороны, связи, техническими средствами и оружием.

Сноска. Статья 26 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26-1. Права и обязанности органов, обеспечивающих безопасность

1. Органы, принимающие решение о применении мер безопасности, имеют право:

1) запрашивать у государственных органов, физических и юридических лиц независимо от организационно-правовой формы и получать от них необходимые сведения по заявлениям или данным об угрозе совершения насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния в отношении лиц, подлежащих государственной защите;

2) производить процессуальные действия или давать необходимые поручения органам, осуществляющим меры безопасности.

2. Органы, осуществляющие меры безопасности, имеют право:

1) избирать необходимые меры личной безопасности в отношении защищаемого лица, определять способы и сроки их применения, при необходимости изменять и дополнять применяемые меры личной безопасности;

2) запрашивать у государственных органов, физических и юридических лиц независимо от форм собственности и получать от них необходимые сведения по обеспечению безопасности защищаемых лиц, в отношении которых принято решение о применении мер безопасности;

3) требовать от защищаемого лица соблюдения условий применения мер безопасности, выполнения законных распоряжений, связанных с применением указанных мер;

4) обращаться в органы, принимающие решение о применении мер безопасности, с ходатайством о применении мер безопасности либо их отмене;

5) проводить оперативно-розыскные мероприятия в порядке, установленном законом.

6) в случаях, предусмотренных настоящим Законом, отменять меры личной безопасности защищаемых лиц.

3. Органы, обеспечивающие безопасность защищаемых лиц, обязаны:

1) немедленно реагировать на каждый ставший им известным случай, требующий применения мер безопасности;

2) осуществлять все необходимые меры безопасности в отношении защищаемого лица;

3) своевременно уведомлять защищаемых лиц об угрозе

безопасности, о применении, об изменении или отмене применения в их отношении мер безопасности, предусмотренных настоящим Законом, а также о принятии предусмотренных законодательством Республики Казахстан решений, связанных с обеспечением безопасности;

4) разъяснять защищаемому лицу его права и обязанности при ознакомлении с постановлением о применении (отказе в применении) мер безопасности.

Сноска. Закон дополнен статьей 26-1 в соответствии с Законом РК от 07.04.2009 N 149-IV; с изменениями, внесенными Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 27. Отмена мер безопасности

1. Меры безопасности отменяются в случаях устранения угрозы совершения насилия или иного запрещенного уголовным законом деяния в отношении защищаемого лица, отказа от заключения защищаемым лицом договора, указанного в пункте 6 статьи 23 настоящего Закона, или неисполнения защищаемым лицом условий данного договора либо если дальнейшее применение мер безопасности невозможно в виду возникновения иных оснований, признанных органом, принимающим решение о применении мер безопасности, объективными.

2. Меры безопасности отменяются мотивированным постановлением лица, осуществляющего досудебное расследование, прокурора, суда, уполномоченного должностного лица органа, осуществляющего меры безопасности, или приговором суда в порядке, предусмотренном Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом.

3. Письменное заявление защищаемых лиц об отмене мер безопасности или ходатайство органа, осуществляющего меры безопасности, об их отмене рассматривается в срок не более трех суток. О принятом решении выносится постановление, которое в день его вынесения направляется в орган, осуществляющий меры безопасности, а также вручается лицу, в отношении которого вынесено указанное постановление.

4. При прекращении органом, ведущим уголовный процесс, производства по уголовному делу либо постановлении приговора с решением вопроса о продолжении мер безопасности уполномоченные должностные лица органов, осуществляющих меры безопасности, в случаях возникновения в последующем оснований для отмены мер личной безопасности вправе своим постановлением отменять меры личной безопасности с последующим уведомлением прокурора. Заявление защищаемого лица об отмене мер личной безопасности в органы, осуществляющие меры безопасности, рассматривается в срок до трех суток с момента поступления. О результатах его рассмотрения выносится соответствующее постановление, копия которого вручается заявителю, с последующим уведомлением прокурора.

5. Постановление об отмене мер безопасности может быть обжаловано в порядке, предусмотренном Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан и статьей 23 настоящего Закона.

Сноска. Статья 27 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Ответственность за нарушение требований настоящего Закона

Должностные лица органов, обеспечивающих безопасность, виновные в непринятии или ненадлежащем осуществлении мер безопасности в отношении защищаемых лиц, либо должностные лица исполнительных органов, учреждений, в адрес которых направлены решения органов, обеспечивающих безопасность, в случае их неисполнения привлекаются к ответственности в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

В случае разглашения сведений об осуществляющихся мерах безопасности лицами, которым эти сведения были доверены или стали известны в связи с их служебной деятельностью, они подлежат уголовной ответственности в соответствии с законом.

Глава 4. Финансирование и материальное обеспечение
мер государственной защиты. Меры социальной
защиты

Статья 29. Финансирование и материально-техническое обеспечение мер государственной защиты

1. Финансирование и материально-техническое обеспечение мер государственной защиты, предусмотренных настоящим Законом, осуществляются за счет бюджетных средств в порядке, установленном руководителями государственных органов, осуществляющих меры безопасности, по согласованию с центральным уполномоченным органом по исполнению бюджета.

2. Расходы, связанные с применением мер безопасности, не могут быть возложены на защищаемое лицо.

Выплата пособий и компенсация расходов, связанных с переменой места жительства и работы, а также изменением внешности, осуществляются за счет бюджетных средств в соответствии с законодательством Республики Казахстан органом, обеспечивающим безопасность.

Сноска. Статья 29 - в редакции Закона РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 30. Социальные гарантии в случае причинения вреда жизни, здоровью и имуществу защищаемых лиц

Защищаемым лицам, кроме лиц, социальное обеспечение которых регулируется законодательством Республики Казахстан, обеспечиваются социальные гарантии за счет бюджетных средств в случае причинения вреда жизни, здоровью и имуществу, связанного с их участием в уголовном процессе, с последующим взысканием этих средств с лица, виновного в причинении защищаемому лицу ущерба, в случаях и порядке, которые установлены законами Республики Казахстан.

Порядок и условия выплаты социальных гарантий определяются Правительством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 30 с изменением, внесенным Законом РК от 03.01.2023 № 188-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 31. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2001 года.

Президент Республики Казахстан