ИПС "Әділет"

МАЗМҰНЫ

Осы Заң саяси партияларды құрудың құқықтық негiздерiн, олардың құқықтары мен мiндеттерiн, қызметiнiң кепiлдiктерiн белгiлейдi, саяси партиялардың мемлекеттiк органдармен және басқа ұйымдармен қатынастарын реттейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Саяси партия ұғымы

1. Азаматтардың, әртүрлi әлеуметтiк топтардың мүдделерiн мемлекеттiк билiктiң өкiлдi және атқарушы, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында бiлдiру және оларды қалыптастыру iсiне қатысу мақсатында олардың саяси еркiн бiлдiретiн Қазақстан Республикасы азаматтарының ерiктi бiрлестiгi саяси партия деп танылады.

2. Саяси партияның халық атынан билiк жүргiзуге құқығы жоқ.

2-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерiнен тұрады.

2. Саяси партиялар заң алдында бiрдей.

3-бап. Саяси партияларға бiрiгу құқығы

1. Қазақстан Республикасы азаматтарының саяси партияларға бiрлесу бостандығына құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасының азаматы тек бiр саяси партияға мүше бола алады.

3. Саяси партияға мүше болу Қазақстан Республикасы азаматының құқықтары мен бостандықтарын шектеуге негiз бола алмайды.

4. Әркiм өзiнiң қандай партияға жататынын көрсетуге немесе көрсетпеуге құқылы.

4-бап. Мемлекет және саяси партиялар

1. Мемлекет саяси партиялардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын қамтамасыз етедi.

2. Мемлекеттiң саяси партиялардың iстерiне және саяси партиялардың мемлекет iстерiне заңсыз араласуына жол берiлмейдi. Саяси партияларға мемлекеттiк органдардың функцияларын жүктеуге де жол берiлмейдi.

3. Азаматтардан кез келген нысанда, оның iшiнде ресми құжаттарда да, қандай партияға жататынын көрсетудi талап етуге тыйым салынады.

4. Парламент депутаттарының, мемлекеттiк қызметшiлердiң саяси партиялардағы ақы төленетiн қызметтерде болуына құқығы жоқ.

5. Мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдық мiндеттерiн атқару кезiнде Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарын басшылыққа алады және саяси партиялар мен олардың органдарының шешiмдерiмен байланысты болмайды.

6. Саяси партиялардың тұрақты жұмыс істейтін органдарында қызмет атқаратын адамдарға Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы, Қазақстан Республикасының әлеуметтік қамсыздандыру және сақтандыру туралы заңнамасы қолданылады.

Ескерту. 4-бапқа өзгерту енгізілді – ҚР 2007.05.15. № 253 Заңымен.

5-бап. Саяси партиялардың құрылу және қызмет ету негiздерi

1. Саяси партиялардың қызметi ерiктiлiк, тең құқықтылық, өзiн-өзi басқару, заңдылық және жариялылық принциптерiне негiзделедi. Осы Заңмен белгiленген шектеулердi қоспағанда, саяси партиялар iшкi құрылымын, мақсаттарын, қызмет нысандары мен әдiстерiн еркiн анықтайды.

2. Саяси партиялардың қызметi адам мен азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында кепiлдiк берiлген құқықтары мен бостандықтарын бұзбауға тиiс.

3. Саяси партиялар Қазақстан Республикасының саяси партияға мүше болып табылатын азаматтарына саяси партиялардың басшы органдарында, депутаттыққа және мемлекеттiк билiк органдары мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарындағы өзге де сайланбалы қызметтерге кандидаттардың тiзiмiнде өкiлдiк етуi үшiн бiрдей мүмкiндiктер жасауға тиiс.

4. Саяси партиялардың ұйымдық құрылымы аумақтық принцип бойынша құрылады.

5. Саяси партиялар мен олардың құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) басшы органдары Қазақстан Республикасының аумағында болуға тиiс.

6. Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттердiң саяси партияларының қызметiне жол берiлмейдi.

7. Мақсаттары немесе iс-әрекеттерi Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, тұтастығын бұзуға, мемлекеттің қауiпсiздігiне нұқсан келтiруге, әлеуметтiк, нәсiлдiк, Ұлттық, дiни, тектiк-топтық және рулық араздықты тұтатуға бағытталған саяси партияларды құру мен олардың қызметiне тыйым салынады.

8. Азаматтардың кәсiби, нәсiлдiк, ұлттық, этникалық және дiни белгiлерi бойынша саяси партиялар құруға, сондай-ақ мемлекеттiк органдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында саяси партиялардың бастауыш партия ұйымдарын құруға жол берiлмейдi.

9. Әскерилендiрiлген саяси партиялар, сондай-ақ саяси партиялар жанынан әскерилендiрiлген құралымдар құруға және олардың қызметiне тыйым салынады.

10. Бiлiм беру ұйымдарының оқу процесiнде саяси партиялардың бағдарламалық, жарғылық талаптарын насихаттауға жол берiлмейдi.

2-тарау. САЯСИ ПАРТИЯНЫ ҚҰРУ, ҚАЙТА ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАРАТУ

6-бап. Саяси партияны құру

1. Саяси партия саны жеті жүз адамнан кем емес, саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) шақыратын және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың үштен екісінің атынан өкілдік ететін Қазақстан Республикасы азаматтары тобының бастамасы бойынша құрылады. Азаматтар саяси партияның құрылтай съезіне (конференциясына) жеке өзі қатысады. Азаматтардың саяси партияның құрылтай съезінде (конференциясында) сенімхат бойынша өкілдік етуіне жол берілмейді. Саяси партияның құрылуын, оның ішінде құрылтай съезінің (конференциясының) өткізілуін ұйымдастыруды қаржыландыру осы Заңның 18-бабының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) дайындау және өткізу үшін Қазақстан Республикасы азаматтарының бастамашы тобы мүшелерінің қатарынан құрамында кемінде он адам болатын ұйымдастыру комитеті құрылады.

3. Ұйымдастыру комитеті тіркеуші органға мынадай ақпаратты:

1) тіркеуші орган белгілеген нысан бойынша электрондық және қағаз жеткізгіштерде азаматтардың саяси партия құру жөніндегі бастамашы тобының тізімін және ұйымдастыру комитетінің мүшелері туралы мәліметтерді;

2) ұйымдастыру комитетінің құрылу мақсаты, саяси партияның болжалды атауы, орналасқан жері, ұйымдастыру комитетінің ақшасы мен өзге де мүлкін қалыптастыру мен пайдаланудың болжалды көздері, сондай-ақ ұйымдастыру комитетінің қаражатын қалыптастыру үшін есеп айырысу шотын ашуға және оның қызметін қамтамасыз ету үшін азаматтық-құқықтық шарттар жасасуға уәкілеттік берілген ұйымдастыру комитетінің мүшесі (бұдан әрі - ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамы) туралы мәліметтер көрсетілген ұйымдастыру комитеті жиналысының хаттамасын қоса тіркей отырып, саяси партия құру ниеті туралы тіркеуші орган белгілеген нысандағы хабарламаны табыс етеді.

4. Тіркеуші орган осы баптың 3-тармағында көрсетілген хабарламаны және өзге де құжаттарды алған күні ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамына олардың табыс етілгенін растайтын құжатты (бұдан әрі - растама) береді.

5. Ұйымдастыру комитеті тіркеуші орган растама бергеннен кейін ғана өз қызметіне кірісуге құқылы.

6. Ұйымдастыру комитеті растама берілген күннен бастап үш айдың ішінде саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) өткізуге тиіс. Бұл мақсатта ұйымдастыру комитеті:

1) растама берілген күннен бастап бір айдан кешіктірмей Қазақстан Республикасының аумағында таралатын мерзімді баспасөз басылымдарында саяси партияны құру ниеті, саяси партия құрылтай съезінің (конференциясының) өтетін орны мен күні туралы мәліметтерді жариялайды;

2) ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамы арқылы Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде есеп айырысу шотын ашады;

3) саяси партияны құруға бағытталған өзге де ұйымдастырушылық және ақпараттық-насихаттық қызметін жүзеге асырады.

7. Құрылтай съезінде (конференциясында) саяси партияны құру, оның атауы, жарғысы, бағдарламасы туралы шешімдер қабылданады және оның басшы органдары құрылады.

8. Саяси партия жарғылық қызметін мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін жүзеге асырады.

9. Ұйымдастыру комитеті өзінің қызметін мынадай жағдайлардың бірі туындаған:

1) тіркеуші орган растама берген күннен бастап жеті ай өткен;

2) саяси партия мемлекеттік тіркелген;

3) саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартылған кезде;

4) азаматтардың бастамашы тобының шешімі бойынша тоқтатады.

10. Саяси партия мемлекеттік тіркелген жағдайда ұйымдастыру комитетінің ақшасы және өзге де мүлкі, сондай-ақ ақша қаражаты мен өзге де мүліктің түсу көздері көрсетілген олардың пайдаланылуы туралы қаржылық есеп құрылған саяси партияға табыс етіледі.

Саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартылған немесе ұйымдастыру комитетінің қызметі азаматтардың бастамашы тобының шешімі бойынша тоқтатылған жағдайда ұйымдастыру комитетінің қалған ақшасы мен өзге де мүлкі Қазақстан Республикасының азаматтары мен мемлекеттік емес ұйымдарына енгізілген қайырмалдықтарға пропорционалды түрде беріледі.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 06.02.2009 № 122-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Саяси партияның атауы мен рәмiзi

1. Саяси партияның атауында "саяси партия" немесе "партия" деген сөздер болуға тиiс, оларды саяси партиялардың атауында ғана пайдалануға жол берiледi.

Саяси партияның толық және қысқартылған атауы мен оның рәмiзi мемлекеттiк органдардың, Қазақстан Республикасында тiркелген саяси партиялардың және қоғамдық ұйымдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарын бұзушылыққа байланысты таратылған саяси партиялардың және қоғамдық ұйымдардың атауы мен рәмiзiн толық немесе олардың елеулi бөлiгiн қайталамауға тиiс.

2. Саяси партияның атауында ұлттық, этникалық, дiни, аймақтық, қауымдық және гендерлiк белгiлердi көрсетуге, оның лидерлерiнiң, тарихи тұлғалардың есiмдерi мен фамилияларын пайдалануға жол берiлмейдi.

3. Саяси партияның өз рәмiзi ретiнде Қазақстан Республикасының және басқа мемлекеттердiң мемлекеттiк нышандарын пайдалануға құқығы жоқ.

4. Саяси партия рәмiз ретiнде эмблемаларды, туларды, гимндердi, вымпелдердi, значоктарды пайдалануға құқылы.

5. Саяси партияның рәмiзi Конституцияға қарсы және заңға қарсы мақсаттарды насихаттауға қызмет етпеуге тиiс.

6. Саяси партия рәмiзiнiң сипаттамасы мен эскиздерi жарғыда болуға тиiс.

Ескерту. 7-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

8-бап. Саяси партияға мүше болу

1. Қазақстан Республикасының жасы он сегiзге толған азаматы саяси партияның мүшесi бола алады.

2. Саяси партияға шетелдiктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың мүше болуына, сондай-ақ ұжымдық мүшелiкке жол берiлмейдi.

3. Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының Төрағасы, Төрағасының орынбасары, судьялары, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және өзге де соттардың Төрағасы мен судьялары, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, Қазақстан Республикасы Жоғары аудиторлық палатасының төрағалары мен мүшелері, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл, арнаулы мемлекеттік, құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен жұмыскерлері, әскери қызметшілер саяси партияларда болмауға, қандай да бір саяси партияға қолдау көрсетпеуге тиіс.

Арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлерін, әскери қызметшілерді қоспағанда, осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған адамдар тағайындалған, сайланған, қызметке кірген күннен бастап он күн ішінде саяси партиялардан шығуға тиіс.

3-1. Қазақстан Республикасының Президенті өз өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.

Халыққа ант беру кезінде Қазақстан Республикасының Президенті саяси партияда тұрған жағдайда, ол ант берген күннен бастап он күн ішінде саяси партиядан шығуға тиіс.

4. Саяси партияға мүшелiк ерiктi, жеке және тiркелетiн тәртiпте болады.

5. Саяси партияға қабылдау жазбаша өтiнiш негiзiнде жүзеге асырылады.

6. Саяси партияға мүше болу кәсiби, әлеуметтiк, нәсiлдiк, рулық, ұлттық немесе дiни белгiлер бойынша, сондай-ақ жынысына және мүлiктiк жағдайына байланысты шектелмеуге тиiс.

7. Саяси партияның мүшелерi саяси партияның басшы органдарына сайлауға және сайлануға, саяси партия мен оның басшы органдарының қызметi туралы ақпарат алуға құқылы.

8. Қайтыс болу, партиядан шығу, партиядан шығарылу, басқа партияға кiру, әскери қызметке қабылдану, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға қызметке кіру саяси партияға мүше болуды тоқтатуға негiз болып табылады.

Әскери қызметке қабылданған немесе құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға қызметке кірген жағдайда саяси партияға мүшелік автоматты түрде тоқтатылады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 562-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Саяси партияның жарғысы

1. Саяси партияның жарғысында мыналар болуға тиiс:

1) саяси партияның атауы, мақсаттары мен мiндеттерi, сондай-ақ рәмiзiнiң сипаттамасы;

2) саяси партияның орталық аппаратының орналасқан жерi;

3) саяси партияға мүше болудың және мүшелiктен шығып қалудың шарттары мен тәртiбi, оның мүшелерiнiң құқықтары мен мiндеттерi;

4) саяси партия мүшелерiн есепке алу тәртiбi;

5) саяси партияны және оның құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) құру, қайта ұйымдастыру мен тарату тәртiбi;

6) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) басшы және бақылау-тексеру органдарын сайлау тәртiбi, аталған органдардың өкiлеттiк мерзiмi мен құзыреті;

7) саяси партияның жарғысына және оның бағдарламасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу тәртiбi;

8) осы Заңның талаптары ескеріле отырып, депутаттыққа және мемлекеттiк билiк органдары мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарындағы өзге де сайланбалы қызметтерге саяси партиядан кандидаттар (кандидаттар тiзiмiн) ұсыну тәртiбi;

9) саяси партиядан сайланған депутаттарды керi шақырып алу негiздерi;

10) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) ақшаны және өзге де мүлiктi басқару саласындағы құқықтары, саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) қаржылық жауапкершiлiгi және саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) есептiлiк тәртiбi.

2. Саяси партияның жарғысында өзiнiң қызметiне жататын және Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де ережелер болуы мүмкiн.

3. Саяси партияның жарғысына енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулар мемлекеттiк тiркелуге жатады.

Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу

1. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеудi Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi жүзеге асырады.

2. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуге қажеттi құжаттар саяси партияның құрылтай съезi (конференциясы) өткiзiлген күннен бастап төрт айдан кешiктiрiлмей тiркеушi органға табыс етiледi.

3. Саяси партия мемлекеттiк тiркелген күнiнен бастап он екі айдың iшiнде өзiнiң құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) аумақтық әдiлет органдарында есептiк тiркеуден өткiзуге мiндеттi.

4. Осы баптың 3-тармағын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен саяси партияның мемлекеттiк тiркелуiнiң күшiн жоюға әкеп соғады.

5. Саяси партияны тiркеу мен қайта тiркеу, сондай-ақ оның құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) есептiк тiркеу Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу және филиалдар мен өкiлдiктердi есептiк тiркеу туралы заңнамасында көзделген тәртiппен және мерзiмдерде жүзеге асырылады.

6. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу үшiн оның құрамында партияның барлық облыстардағы, республикалық маңызы бар қалалардағы және астанадағы әрқайсысында кемiнде екі жүз партия мүшесi бар құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) атынан өкiлдiк ететiн кем дегенде бес мың партия мүшесi болуға тиiс.

7. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу тiркеушi органға мынадай құжаттарды тапсырған жағдайда жүзеге асырылады:

1) тiркеушi орган белгiлеген нысан бойынша өтiнiш;

2) саяси партияның басшысы қол қойған саяси партияның екi дана етiп жасалған жарғысы мен бағдарламасы;

3) саяси партияның құрылтай съезiнiң (конференциясының) хаттамасы;

4) саяси партия мүшелерiнiң тiркеушi орган белгiлеген нысандағы және осы баптың 6-тармағының талабына сай келетiн электрондық және қағаз жеткiзгiштегi тiзiмдерi;

5) заңды тұлғаны мемлекеттiк тiркеу үшiн алынатын алымның төленгенi туралы құжат.

8. Мемлекеттік тіркеу мерзімі Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкiлдiктерді есептiк тiркеу туралы заңнамасында көзделген негіздер бойынша тоқтатыла тұрады.

Мемлекеттік тіркеу мерзімінде үзіліс жасауға себеп болған негіздемелер жойылған кезде тіркеуші орган саяси партияны мемлекеттік тіркеу не мемлекеттік тіркеуден бас тарту туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.07.2005 № 67-ІІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.02.06 № 122-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.12.24 № 60-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден бас тарту

1. Тiркеушi орган Қазақстан Pecпубликасының заң актiлерiнде көзделген негiздемелер бойынша, сондай-ақ партия құрудың заңда белгiленген тәртiбiн бұзған, берiлген құжаттар, соның iшiнде оның құрылтай құжаттары мен партия мүшелерiнiң, оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) тiзімдерi Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес келмеген жағдайда саяси партияны мемлекеттік тiркеуден бас тартады.

Тiркеуші орган Қазақстан Республикасының заң актілерiне көзделген негiздемелер бойынша, сондай-ақ құрылымдық бөлiмшенi (филиалы мен өкiлдiгiн) құрудың заңдарда белгіленген тәртібін бұзған, есептік тіркеуге берілген құжаттар, соның iшiнде партия мүшелерінiң тiзiмдерi Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес келмеген жағдайда саяси партияның құрылымдық бөлiмшесiн (филиалы мен өкiлдiгiн) есептiк тiркеуден бас тартады.

1-1. Осы Заңның 10-бабының 6-тармағында көзделген, партия мүшелерінің жалпы санына әсер етпейтін саяси партия мүшелерінің тізімі бойынша анықталған бұзушылықтар саны саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартуға негіз бола алмайды.

Осы тармақтың күші осы Заңның 8-бабының 1, 2, 3 және 5-тармақтары бұзылған жағдайларға қолданылмайды.

2. Мемлекеттiк тiркеуден бас тартылған жағдайда саяси партия тiркеушi органға үш ай өткен соң оны мемлекеттiк тiркеу үшiн құжаттарды қайтадан бере алады.

3. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден, оның құрылымдық бөлiмшелерін (филиалдары мен өкiлдiктерiн) есептiк тiркеуден бас тартуға сот тәртiбiмен шағым жасалуы мүмкiн.

Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерту енгізілді - 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

12-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарының сақталуын бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар

Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарының сақталуына, сондай-ақ саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) қызметiнiң Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкестiгiн бақылауды:

1) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) саяси партия мүшелерiнiң қажеттi саны бар екендiгiн растайтын құжаттарын берудi талап ету немесе оларға қол жеткiзу құқығы бар тiркеушi органдар;

2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдары;

3) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда басқа мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.

Азаматтардың саяси партия құру жөнiндегi бастамашы тобының, саяси партия мүшелерi тiзiмдерiнiң дұрыстығын осы Заңның 6-бабы 1-тармағының, 8-бабының, 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкестігіне тексерудi Қазақстан Республикасының Әділет министрлігi айқындайтын тәртіппен тиiстi мемлекеттік органдар жүзеге асырады.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.07.2005 № 67-ІІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Саяси партияның қызметiн тоқтата тұру

1. Саяси партияның қызметi соттың шешiмi бойынша үш айдан алты айға дейiнгi мерзiмге:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын бұзған;

2) саяси партияның жарғысына қайшы келетiн қызметтi үнемi жүзеге асырған;

3) саяси партия басшыларының экстремизмдi жүзеге асыруға бағытталған жария шақыруы мен сөйлеген сөздерi орын алған;

4) саяси партия мүшелерiнiң саны осы Заңның 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда тоқтатыла тұруы мүмкiн.

2. Саяси партияның қызметі тоқтатыла тұрған кезеңде партияның басшылары мен мүшелеріне бұқаралық ақпарат құралдарында партия атынан сөз сөйлеуге, бейбіт жиналыстар мен өзге де жария сөз сөйлеуді ұйымдастыруға және өткізуге тыйым салынады, сондай-ақ саяси партияның банктік шоттары бойынша шығыс операциялары тоқтатыла тұрады, бұған еңбек шарттары, қызметінің нәтижесінде келтірілген залалдардың орнын толтыру және айыппұлдар төлеу бойынша есеп айырысулар кірмейді.

3. Егер саяси партияның қызметiн тоқтата тұрудың белгiленген мерзiмi iшiнде тәртiп бұзушылықтар жойылатын болса, саяси партия өз қызметiн қайта бастайды.

4. Саяси партияның орын алған тәртiп бұзушылықты жойғандығы фактiсiн саяси партияның қызметiн тоқтата тұру туралы шешiм шығарған сот анықтайды.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.02.23. № 33, 08.07.2005 № 67-ІІІ (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Саяси партияны қайта ұйымдастыру және тарату

1. Саяси партияны қайта ұйымдастыру (қосылу, бірігу, бөліну, бөлініп шығу, қайта құрылу) оның жоғары органының шешімі бойынша Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде және саяси партияның жарғысында көзделген тәртіппен жүргізіледі.

Өз қызметін тоқтатқан саяси партияның құрылымдық бөлімшелері (филиалдары мен өкілдіктері) саяси партияның жоғары органының қайта ұйымдастыру (тарату) туралы шешімінің негізінде тіркеуші органда есептік тіркеуден шығарылуға жатады.

2. Қайта ұйымдастырылғаннан кейiн жаңадан құрылған саяси партияны тiркеу саяси партияны қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданған күннен бастап екі ай мерзім өткеннен кейін Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

2-1. Саяси партия бөлінген немесе саяси партияның құрамынан бөліп шығарылған кезде қайта ұйымдастырылған саяси партия мен жаңадан құрылған саяси партиялар мүшелерінің жалпы саны осы Заңның 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес болуға тиіс.

3. Саяси партия:

1) өзiнiң жоғары органының шешiмi бойынша;

2) аймақтардың кемiнде жартысының өкiлi болып табылатын мүшелерiнiң кемiнде елу бiр процентiнiң ұсынысы бойынша;

3) соттың шешiмi бойынша таратылады.

4. Саяси партияны таратуды саяси партияның жоғары органы тағайындайтын тарату комиссиясы немесе Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген тәртiппен сот жүргiзедi.

5. Соттың шешiмi бойынша саяси партия:

1) осы Заңның талаптарын орындамаған;

2) саяси партияның қызметiн тоқтата тұру үшiн негiз болған тәртiп бұзушылықты сот белгiлеген мерзiмде жоймаған;

3) саяси партияның жарғысына қайшы келетiн қызметтi үнемi жүзеге асырған;

4) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынған қызметтi жүзеге асырған не қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарын бiрнеше рет (кемiнде екi рет) немесе өрескел бұза отырып жүзеге асырған;

5) мемлекеттiк тiркеу үшiн табыс етiлген құжаттардағы мәлiметтердiң дұрыс еместiгi анықталған кезде саяси партияны мемлекеттiк тiркеудiң заңсыздығы танылған не саяси партияны мемлекеттiк тiркеудiң күшi жойылған;

6) саяси партия Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсi депутаттарының сайлауына қатарынан екi рет қатыспаған;

7) шетелдiк заңды тұлғалар мен азаматтар, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар қаржыландырған, саяси партия осы Заңда тыйым салынған қайырмалдықтарды қабылдаған;

7-1) саяси партия, оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда қайта тiркеусiз жүзеге асырған;

8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген өзге де жағдайларда таратылуы мүмкiн.

Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

3-тарау. САЯСИ ПАРТИЯНЫҢ ҚЫЗМЕТI

15-бап. Саяси партияның құқықтары мен мiндеттерi

1. Саяси партия жарғысы мен бағдарламасында анықталған мақсаттар мен мiндеттердi жүзеге асыру үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен:

1) өзiнiң қызметi туралы ақпарат таратуға және өз мақсаттары мен мiндеттерiн насихаттауға;

2) ерiктi негiзде қауымдастықтарға (одақтарға), сайлау блоктарына бiрiгуге;

3) Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттығына, аудан (облыстық маңызы бар қала), аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкіміне кандидаттар ұсынуға; мәслихаттардағы өз өкiлдерi арқылы Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының депутаттығына кандидатуралар ұсынуға құқылы.

Әкімшілік-аумақтық бірліктің шекаралары бөлініп шығу немесе бөліну арқылы өзгерген жағдайда, саяси партия:

мәслихат бөлген мандаттарды ескере отырып, қайта ұйымдастырылған мәслихат депутаттарының дербес құрамын;

тіркелген партиялық тізімге енгізілген кандидаттарды бөледі;

4) өздерiнiң бұқаралық ақпарат құралдарын құруға;

5) бейбіт жиналыстарды ұйымдастыруға және өткізуге;

6) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерiнде көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

2. Саяси партия:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарының талаптарын сақтауға;

2) әрбiр азаматтың өз құқықтары мен мүдделерiне қатысты құжаттармен, шешiмдермен және ақпарат көздерiмен танысу мүмкiндiгін қамтамасыз етуге;

3) тiркеушi органға Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгiзiлетiн мәлiметтер көлемiнде тұрақты жұмыс iстейтiн орган орналасқан жердің және оның басшылары туралы деректердiң өзгергені жөнінде хабарлауға;

4) мемлекеттік кіріс органдарына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мерзiмдер мен көлемде өзiнiң қаржылық қызметi туралы есепті табыс етуге мiндеттi.

Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.12.24 № 60-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Саяси партиядан Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі, мәслихат депутаттығына кандидаттар ұсыну ерекшеліктері

1. Саяси партия Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін бекіткен кезде оларға үш санат өкілдерін: әйелдерді, жастарды, мүгедектігі бар адамдарды жиынтығында кандидаттардың жалпы санының кемінде отыз пайызы көлемінде енгізеді.

2. Саяси партия мәслихат депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін бекіткен кезде оларға әйелдерді және жастарды жиынтығында кандидаттардың жалпы санының кемінде отыз пайызы көлемінде енгізеді.

Ескерту. 1-тарау 15-1-баппен толықтырылды – ҚР 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 07.02.2022 № 106-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Саяси партияның және оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) органдары

1. Саяси партияның төрт жыл iшiнде кемiнде бiр рет шақырылатын съезi (конференциясы) саяси партияның жоғары басшы органы болып табылады.

2. Саяси партияның съезiнде (конференциясында):

1) саяси партияның жарғысы мен бағдарламасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiледi;

2) саяси партияның мүшелері Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Парламент Мәжiлiсiнiң депутаттығына кандидаттар ретiнде ұсынылады, депутаттыққа кандидаттардың Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясына тiркеу үшін ұсынылатын партиялық тiзiмi бекiтiледi;

3) саяси партияның басшы органдары сайланады;

4) партияның мүшелiк жарналарының мөлшерi бекiтiледi.

3. Саяси партияның филиалы мен өкiлдiгiнiң конференциясы (жалпы жиналысы) саяси партия филиалы мен өкiлдiгiнiң жоғары басшы органы болып табылады.

4. Саяси партияның филиалы мен өкiлдiгiнiң конференциясында (жалпы жиналысында):

1) олардың басшы органдары сайланады;

2) тиісті мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдері, аудан (облыстық маңызы бар қала), аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкіміне кандидаттар, сондай-ақ бір мандатты аумақтық сайлау округтері бойынша сайланатын ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәслихаттары депутаттығына кандидаттар ұсынылады.

5. Саяси партия съезiнiң (конференциясының) шешiмi саяси партияның съезiне (конференциясына)саяси партияның барлық облыстық, республикалық маңызы бар қалалардағы және астанадағы филиалдары мен өкiлдiктерiнiң өкiлдерi қатысқан кезде көпшiлiк дауыспен қабылданады.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Саяси партияның меншiгi

Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынған объектiлердi қоспағанда, саяси партияның меншiгiнде оның жарғысында көзделген қызметтi материалдық жағынан қамтамасыз ету үшiн қажеттi объектiлер, сондай-ақ оның қаражаты есебiнен құрылатын ұйымдар болуы мүмкiн.

Саяси партия тұтас алғанда, саяси партия мүлкiнiң, соның iшiнде оның құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) мүлкiнiң меншiк иесi болып табылады. Саяси партия мүшелерiнiң саяси партияның мүлкiне қатысты құқықтары болмайды.

Саяси партияның мүлкi саяси партияның жарғысы мен бағдарламасында көзделген мақсаттарды жүзеге асыру және мiндеттердi шешу үшiн пайдаланылады.

Саяси партияның мүлкi ол таратылған жағдайда оның жарғысына сәйкес пайдаланылуға тиiс. Егер саяси партияның жарғысында мұндай тәртiп көзделмесе, онда бұл мәселенi шешудi саяси партияны тарату туралы шешiм қабылдаған орган жүзеге асырады.

18-бап. Саяси партияны қаржыландырудың көздерi және оның қаражатын пайдалану

1. Саяси партияның қаражаты:

1) мүшелiкке кiру және мүшелiк жарналардан;

2) қайырмалдықтар құжатпен расталып, олардың шығу көздерi көрсетiлген жағдайда мемлекет алдындағы салықтық мiндеттемелерiнiң орындалуына салықтық бақылауды қамтамасыз ететiн орталық атқарушы орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының азаматтары мен мемлекеттiк емес ұйымдарының қайырмалдықтарынан;

3) кәсiпкерлiк қызметтен түскен кірістерден;

4) бюджет қаражатынан құралады.

2. Саяси партияға және оның құрылымдық бөлiмшелерiне (филиалдары мен өкiлдiктерiне):

1) шет мемлекеттерден, шетелдiк заңды тұлғалардан және халықаралық ұйымдардан;

2) шетелдiктерден және азаматтығы жоқ адамдардан;

3) шетел қатысатын заңды тұлғалардан;

4) мемлекеттiк органдардан және мемлекеттiк ұйымдардан;

5) дiни бiрлестiктерден және қайырымдылық ұйымдарынан;

6) иесi көрсетiлмеген қайырмалдық жасаушылардан;

7) халықаралық немесе шетелдік үкіметтік емес ұйымдардан гранттар және өзге де қаражаттар алатын Қазақстан Республикасының азаматтарынан немесе мемлекеттік емес ұйымдарынан қайырмалдық алуға жол берілмейді.

Осы тармақта көрсетiлген адамдардан келiп түскен қайырмалдықтар соттың шешiмi бойынша мемлекеттің кiрiсiне аударылады.

3. Саяси партиялардың ақшасы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тiркелген банктердiң шоттарына орналастырылады.

4. Саяси партияның ақшасы мен өзге де мүлкi оның мүшелерi арасында бөлiнбейдi және жарғылық мақсаттарға сәйкес жұмсалуға тиiс. Саяси партияның өз қаражатын қайырымдылық көмекке пайдалануына жол берiледi.

5. Саяси партияның жылдық қаржылық есебi жыл сайын республикалық баспасөз басылымдарында жарияланады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.11.2015 № 403-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-1-бап. Саяси партияларға бөлінетін бюджет қаражаты

1. Соңғы сайлау қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінде өкілдік ететін саяси партияларға бюджет қаражаты жыл сайын бөлінеді.

2. Саяси партиялардың қызметін қаржыландыруға бөлінетін бюджет қаражатының мөлшері республикалық бюджет туралы заңда айқындалады.

3. Саяси партияларды қаржыландыру тәртібін Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы айқындайды.

4. Бюджет қаражатының жұмсалуын бақылау Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 18-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

4-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

19-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарын бұзғаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оған кiнәлi жеке және заңды тұлғалар, оның iшiнде мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары және саяси партияның басшы органдарының құрамына кiретiн адамдар жауаптылықта болады.

20-бап. Саяси партиялардың халықаралық байланыстары

Қазақстан Республикасының саяси партиялары халықаралық байланыстар орнатып, жасай алады, тиiстi келiсiмдер жасасып, дiни бiрлестiктердi қоспағанда, халықаралық коммерциялық емес үкiметтiк емес бiрлестiктерге ұжымдық мүшелер ретiнде кiре алады.

21-бап. Өтпелi ережелер

Осы Заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн құрылған саяси партиялар алты ай iшiнде осы Заңның талаптарына сәйкес мемлекеттiк қайта тiркеуден өтуге мiндеттi.

22-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

1-1. Мыналардың:

9-баптың 1-тармағының 9) тармақшасы тоқтатыла тұрған кезеңде:

"9) бiрыңғай жалпыұлттық сайлау округiнiң аумағы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжiлiсінің саяси партиядан сайланған депутаттарын керi шақырып алу немесе ротациялау негiздерi;" деген редакцияда қолданылады деп белгіленіп, 9-баптың 1-тармағы 9) тармақшасының;

16-баптың 4-тармағының 2) тармақшасы тоқтатыла тұрған кезеңде:

"2) тиiстi мəслихаттардың депутаттығына кандидаттар ұсынылады." деген редакцияда қолданылады деп белгіленіп, 16-баптың 4-тармағы 2) тармақшасының қолданысы 2019 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.

2. "Саяси партиялар туралы" 1996 жылғы 2 шiлдедегi Қазақстан Республикасы Заңының күшi жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1996 ж., № 11-12, 260-құжат; 1997 ж., № 13-14, 205-құжат).

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Unofficial translation

This Law shall determine fundamental legal principles of creation of political parties, its rights and obligations, guarantee of activity, regulate relations of political parties with state bodies and other organizations.

Chapter 1. General provisions

Article 1. Concept of political parties

1. Political party shall be recognized voluntary association of citizens of the Republic of Kazakhstan expressing political will of citizens, of different social groups in order to represent their interests in presented and executive bodies of state authority, local self-government and participation in their formation.

2. A political party shall have not a right to act on name of the people.

Article 2. The legislation of the Republic of Kazakhstan on political parties

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on political parties shall be based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan, consist of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. Political parties are equal before the Law.

Article 3. The right to association to political party

1. Citizens of the Republic of Kazakhstan shall have the right to freedom of association in political parties.

2. Citizen of the Republic of Kazakhstan may be a member of only one of a political party.

3. Membership in a political party may not be grounds of limitation of rights and freedoms of citizen of the Republic of Kazakhstan.

4. Each shall have a right to point out and not point out their party identification.

Article 4. The State and political parties

1. The State shall provide loyalty and lawful interests of political parties.

2. Unwarranted interruption of state in the affairs of political parties and political parties in the affairs of state shall not be allowed. As well as assignation on political parties of functions of state bodies shall not be allowed.

3. Demand from citizens in any form as well as in the official documents, specification of party identification shall be prohibited.

4. Deputies of Parliament, civil servants shall have not the right to hold salaried employment in political parties.

5. State employees in the discharge of its duties shall rely by requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan and not linked by the decisions of political parties and their bodies.

6. On persons, working in continuing bodies of political parties, shall be distributed the labor legislation of the Republic of Kazakhstan, the legislation of the Republic of Kazakhstan on social service and assurance.

Footnote. Article 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 15 May, 2007 No 253.

Article 5. Basis of creation and activities of political parties

1. Activity of political parties shall be based on the principles of voluntariness, equality of rights, self-government, legality and publicity. Political parties shall be free in determining its internal structures, goals, forms and methods of activity except of abridgment, established by this Law.

2. Activity of political parties shall not violate the right and freedom of person and citizen, guaranteed by the Constitution of the Republic of Kazakhstan.

3. Political parties shall create to citizens of the Republic of Kazakhstan, who are members of a political party, equal opportunities for representation in the governing bodies of the political parties, in the lists of candidates and for other elective posts in agency of State power and local self-government.

4. Organized structure of political parties shall be based on the territorial principle.

5. Governing bodies of political parties and its structural subdivisions (branches and representative offices) shall be in the territory of the Republic of Kazakhstan.

6. On the territory of the Republic of Kazakhstan political parties of other countries shall not be allowed.

7. Creation and activity of political parties, goals or actions of which aimed at forcible change of the constitutional system, breach of the integrity of the Republic of Kazakhstan, subversion of state security, stirring social, racial, national, religious, class and tribal discord shall be prohibited.

8. Creation of political parties based on professional, racial, national, ethnical and religious affiliation of citizens, as well as creation in state bodies and local self-government of primary party organizations of political parties shall not be allowed.

9. Creation and activity of military political parties, as well as para-military secessionist units in the political parties shall be prohibited.

10. Promulgation of program, charter requirements of political parties in the educational process of educational organizations shall not be allowed.

Chapter 2. Creation, reorganization and winding-up of a political party

Article 6. Creation of a political party

1. A political party shall be created on the initiative of a group of citizens of the Republic of Kazakhstan numbering at least seven hundred people who convene a constituent congress (conference) of a political party and represent two-thirds of regions, cities of republican significance and the capital. Citizens shall take a personal part in the founding congress (conference) of a political party. Representation of citizens by proxy at the founding congress (conference) of a political party shall be prohibited. Financing the creation of a political party, including the organization of the founding congress (conference), shall be carried out in accordance with the requirements of Article 18 of this Law.

2. For preparation and holding of founding convention (conference) of a political party from among of members of initiative group of citizens of the Republic of Kazakhstan shall be formed an organizing committee consist of at least ten people.

3. Organizing committee shall represent to registration body notification of intention of creation of a political party in the form established by the registration body accompanied by the following information:

1) list of initiative group of citizens of creation of a political party and information on members of organizing committee on electronic and paper medium in the form established by registration body.

2) meeting minutes of organizing committee, in which shall be appointed the goal of its creation, supposed entitlement of a political party, location, supposed sources of formation and using money and other properties of organizing committee, as well as information on member of the organizing committee, authorized to open a checking account for the formation means of organizing committee and conclude civil law contracts for ensuring its activity ( later on – authorized person of organizing committee).

4. On the date of receipt of the notice and other documents, appointed in paragraph 3 of this article, registration body shall issue to an authorized person of the organizing committee a document confirming their submission (later on - the confirmation).

5. Organizing committee shall have the right to start its activity only after issuing the confirmation of registration body.

6. Within three months from the date of issue of the confirmation, the organizing committee must hold a founding congress (conference) of the political party. For this purpose, the organizing committee shall:

1) no later than one month after issuance of confirmation to it, published in periodical written publication, distributed on the territory of the Republic of Kazakhstan, information on intention to create political party, the place and date of holding of founding convention (conference) of a political party;

2) open an operating account in the regulated banks of the Republic of Kazakhstan through the authorized person of the organizing committee;

3) carry out other organizational and advocacy, directed to the creation of a political party;

7. At the founding convention (conference) shall be made a decision on creating of a political party, its name, charter, program and formed its governing bodies.

8. Political party shall carry out its charter activity after passing through official registration.

9. Organizing committee shall terminate its activity in the event of one of the following cases:

1) the expiration of seven months from the date of issuance of the confirmation by the registration authority;

2) state registration of political part;;

3) refusal in the state registration of a political party;

4) by the decision of initiative group of citizens.

10. In the case of state registration of a political party money and other property of organizing committee, as well as a financial report on their use, in which shall be appointed the sources of cash inflow and other property, transferred to created political party.

In the case of refusal of state registration of a political party or termination of activity of organizing committee odd money and other property of organizing committee transferred to citizens and non-governmental organizations of the Republic of Kazakhstan proportionally kicked in.

Footnote. Article 6 in the wording of the Law dated 06.02.2009 No 122-IV (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.12.2018 No. 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. The name and symbolism of a political party

1. The name of a political party shall contain the words "political party" or "party", the use of which shall be allowed only in the name of a political party.

Full and abbreviated name of the political party and its symbolism should not be wholly or in essential part to duplicate the name and symbolism of state bodies, political parties and public associations registered in the Republic of Kazakhstan, as well as political parties and public associations, liquidated in connection with breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Specification to the national, ethnic, religious, regional, community and gender characteristics, using the names and surnames of its leader, historical figures shall not be allowed in the name of a political party.

3. Political party shall have not a right to use as their symbolism state symbols of the Republic of Kazakhstan and other countries.

4. Political party shall have a right to use as symbolism emblems, flags, anthems, pennons, badges.

5. Symbolism of a political party should not be used to promulgation of unconstitutional and illegal goals.

6. Description and sketches of symbolism of a political party should be contained in the charter.

Footnote. Article 7 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated July 8, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 06.02.2009 No 122-IV (the order of enforcement see Article 2).

Article 8. Membership in a political party

1. Member of a political party may be a citizen of the Republic of Kazakhstan who reached the age of eighteen.

2. Membership of foreigners and stateless persons, as well as the collective membership in political party shall not be allowed.

3. Chairman, Deputy Chairman, judges of the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, Chairman and judges of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan and other courts, chairmen and members of the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Audit Chamber of the Republic of Kazakhstan, Commissioner for Human Rights in the Republic of Kazakhstan, staff and employees of special state, law enforcement agencies, military personnel shall not be members of political parties, support any political party.

The persons specified in part one of this paragraph, except for employees of special state and law enforcement agencies, and military personnel, must withdraw from political parties within ten days from the date of appointment, election, and entry into service.

3-1. For the period of exercising his powers, the President of the Republic of Kazakhstan shall not be a member of a political party.

If at the time of taking the oath to the people, the President of the Republic of Kazakhstan is a member of a political party, he must leave the political party within ten days from the date of taking the oath.

4. Membership in a political party shall be a voluntary, individual and fixed.

5. Reception in a political party shall be carried out under authority of written application.

6. Membership in a political party may not be limited on grounds of professional, social, racial, generic, ethnic or religious affiliation, as well as depending on the gender or property status.

7. Members of a political party shall have a right to elect and be elected to the governing bodies of a political party, get information on activity of a political party and its governing bodies.

8. The grounds for termination of membership in a political party shall be death, withdrawal from the party, exclusion from the party, joining another party, admission to military service, and entry into service in law enforcement and special state bodies.

In the case of admission to military service or entry into the service of law enforcement and special state bodies, membership in a political party shall be terminated automatically.

Footnote. Article 8 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 16.02.2012 No 562-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 9. Charter of a political party

1. Charter of a political party shall contain:

1) name, goals and tasks of a political party, as well as description of symbolism;

2) location of the central office of a political party;

3) conditions and procedure of acquisition and forfeit of membership in a political party, rights and obligations of its members;

4) a procedure of record of members of a political party;

5) a procedure of creation, reorganization and liquidations of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices);

6) a procedure of election of governing and internal control bodies of the political party and its structural subdivisions (branches and representative offices), term of powers and competence of specified bodies;

7) a procedure of alteration and additions to the charter of a political party and its program;

8) the procedure for nominating candidates (lists of candidates) from a political party for deputies and other elective positions in state authorities and local self-government bodies, taking into account the requirements of this Law;

9) grounds for recall of deputies elected from a political party;

10) rights of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices) in the field of money management and other properties, financial responsibility of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices) and procedure of reports of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices).

2. In charter of a political party may be contained other provisions related to its activity and be without prejudice to the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. Alteration and additions, introduced to the charter of a political party, shall be liable to the state registration.

Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2018 No. 163-VI (shall be enforced from 01.01.2019); dated 25.05.2020 No. 336-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 24.05.2021 No. 42-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect from 01.01.2023).

Article 10. State registration of a political party.

1. State registration of a political party shall be carried out by Ministry of justice of the Republic of Kazakhstan.

2. Documents, necessary for the state registration of a political party, shall be presented to the registration body not later than four months from the date of founding convention (conference) of a political party.

3. Within twelve months from the date of state registration, a political party shall be obliged to conduct an accounting registration of its structural subdivisions (branches and representative offices) in the territorial bodies of justice.

4. Non-fulfilment of paragraph 3 of this article shall carry a cancelling of state registration of a political party according to the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

5. Registration and reregistration of a political party as well as record registration of its structural subdivisions (branches and representative offices) shall be carried out in the procedure and terms, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan on state registration of legal entities and record registration of branches and representatives.

6. For state registration of a political party, it must include at least five thousand party members representing structural subdivisions (branches and representative offices) of the party in all regions, cities of republican significance and the capital, numbering at least two hundred party members in each of them.

7. State registration of a political party shall be carried out when upon presentation in the registration body the following documents:

1) application in the form, established by registration body;

2) charter and program of a political party in two copies, signed by head of a political party;

3) minutes of the founding convention (conference) of a political party.

4) the lists of members of a political party on electronic and paper medium in form, established by registration body, and according with requirements by paragraph 6 of this article;

5) document of payment of duties for state registration of legal entity.

8. The term of state registration shall be suspended on the basis, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan on state registration of legal entities and record registration of branches and representatives.

At elimination of grounds, served for term break of state registration, registration body shall make a decision on state registration or refusal of state registration of a political party.

Footnote. Article 10 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 08.07.2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 06.02.2009 No № 122-IV (the order of enforcement see Article 2); dated 24.12.2012 No 60-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.12.2018 No. 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 25.05.2020 No. 336-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 11. Refusal of state registration of a political party

1. Registration body shall refuse in state registration of a political party on the basis provided by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan, as well as in the case of breach of established by the Law the procedure of formation of a party, inconsistency of presented documents, as well as its constituent documents and lists of members of party, its structural subdivisions (branches and representative offices) by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Registration body shall refuse in record registration of structural subdivisions (branches and representative offices) of a political party on the basis provided by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan, as well as in the case of breach of the procedure of creation of structural subdivisions (branches and representative offices), inconsistency of presented documents on the record registration, as well as the lists of party members by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

1-1. The number of established breaches by the lists of members of a political party, not influenced on muster-roll of party members, provided by paragraph 6 of Article 10 of this Law, may not be reason for refusal in state registration of a political party.

Act of this paragraph shall not be distributed in case of breach of paragraphs 1, 2, 3 and 5 of Article 8 of this Law.

2. In case of refusal in state registration, a political party may provide re documents to the registration body for its state registration upon the expire of three months.

3. Refusal in state registration of a political party, record registration its structural subdivisions (branches and representative offices) may be appealed in legal process.

Footnote. Article 11 – in the wording of the Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 July, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 06.02.2009 No 122 – IV (the order of enforcement see Article 2).

Article 12. State bodies, carrying out control over the observance of the legislation of the Republic of Kazakhstan on political parties

Control over the observance of the legislation of the Republic of Kazakhstan on political parties, as well as of compliance of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices) to the legislation of the Republic of Kazakhstan shall carry out:

1). registration bodies, having the right to demand or get access to the documents of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices), confirming the presence of necessary number of members of a political party.

2) state revenue bodies in accordance with the tax legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) other state bodies in cases, provided by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Checking the reliability of the lists of the initiative group of citizens to create a political party, members of a political party for compliance with the requirements of paragraph 1 of Article 6, Article 8, paragraph 6 of Article 10 of this Law shall be carried out by the relevant state bodies in the manner determined by the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. In the Article 12 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 8 July, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 07.11.2014 № 248-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 13. Suspension of activity of a political party

1. Activity of a political party may be suspended under court decision for the term of three to six months in the following cases:

1) breach of the Constitution and legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) systematical carrying out of activity, inconsistent to the charter of a political party;

3) public appeal and speeches of the heads of a political party to carrying out of extremism;

4) inconsistency of number of members of a political party to the requirements of paragraph 6 of Article 10 of this Law.

2. During the period of suspension of the activities of a political party, the leaders and members of the party shall be prohibited from speaking on its behalf in the media, organizing and holding peaceful meetings and other public speeches, and debit transactions on the bank accounts of the political party shall be suspended, except for payments under employment contracts, compensation for losses caused as a result of its activities, and payment of fines.

3. If during the established term of suspension of activity of a political party the breaches eliminate, the political party shall be resumed its activity.

4. The breaches’ elimination by a political party shall be established by a ruling of the court which decided the suspension of a political party’s activities.

Footnote. In the Article 13 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 23 February, 2005 No 33; dated 8 July, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 25.05.2020 No. 334-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 14. Reorganization and liquidation of a political party

1. Reorganization of a political party ( merger, accession, division, separation, transformation) shall be carried out by decision of its superior body according to the procedure, provided by the legislation acts of the Republic of Kazakhstan and charter of a political party.

Structural divisions (branches and representative offices) of a political party terminating its activity, shall be liable to removal from record registration in the registration body under authority of decision of superior body of a political party on reorganization (liquidation).

2. Reorganization newly formed after its reorganization shall be carried out upon expire of two months from the date of making a decision on reorganization of a political party in according to the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2-1. Upon division of a political party or demerger from membership of a political party the muster-roll of members of reorganized political party and newly formed political parties must be conformed to requirements of paragraph 6 of Article 10 of this Law.

3. Political party shall be liquidated:

1) by decision of its superior body;

2) on the proposal of not less than fifty one percent of its members, representing at least half of the regions;

3) under court decision.

4. Liquidation of a political party shall be carried out by a liquidation commission, assigned by the superior body of a political party, or by a court ruling according to the procedure, provided by the legislation acts of the Republic of Kazakhstan.

5. Under court decision a political party may be liquidated in the following cases:

1) failure to comply with requirements of this Law;

2) failure on the term, established by court, breaches, constitute as a ground for the suspension of activity of a political party;

3) systematic conduct of activity, inconsistent with the charter of a political party;

4) carrying out of activity, prohibited by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan, or by multiple (at least two times) or gross breach of the legislation of Republic of Kazakhstan;

5) invalidation of state registration of a political party establishing invalid information, contained in the documents, represented for the state registration, or cancel the state registration of a political party;

6) two-fold in a row of non-participation of a political party in the elections of deputies of Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan;

7) financing by foreign legal entities and citizens, foreign states and international organizations, taking charitable gifts by political party, prohibited by this Law.

7-1) carrying out of activity of a political party, its structural subdivisions ( branches and representative offices) without reregistration in the cases, provided by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

8) in other cases, provided by legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 14 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 8 July, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 06.02.2009 No 122-IV (the order of enforcement see Article 2).

Chapter 3. Activity of a political party

Article 15. Rights and responsibilities of a political party

1. Political party for implementing a goals and tasks, determined by charter and program, according to the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall have the rights:

1) to spread information on its activity and promulgate their goals and tasks;

2) to unite on a voluntary basis in association (unions), electoral block;

3) nominate candidates for the President of the Republic of Kazakhstan, deputies of the Mazhilis of the Parliament and maslikhats of the Republic of Kazakhstan, akims of the district (city of regional significance), cities of district significance, villages, towns, rural districts; through their representatives in maslikhats, propose candidates for deputies of the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan.

In case of changing the boundaries of an administrative-territorial unit by separating or dividing, a political party shall distribute:

personal composition of the deputies of the reorganized maslikhat, taking into account the mandates distributed by the maslikhat;

candidates included in the registered party list;

4) to create its mass media;

5) organize and conduct peaceful assemblies;

6) to carry out other rights, provided by this Law and other legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

2. Political party shall be obliged:

1) to observe the requirements of the Constitution and the legislation of the Republic of Kazakhstan;

2) to provide every citizen the opportunity to get acquainted with concerning its rights and interests with documents, decisions and information sources;

3) to inform a registration body on changes of location area of continuing body and facts on its heads, included in the National Register of business of identification numbers;

4) to submit a report on its financial activities to the state revenue bodies in terms and in the amount established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 15 as amended by the Laws of the Republic of Kazakhstan dated 24.12.2012 No 60-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 248-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 25.05.2020 No. 334-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 24.05.2021 No. 42-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect from 01.01.2023).

Article 15-1. Peculiarities of the nomination of candidates from a political party for deputies of the Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, maslikhat

1. When approving party lists of candidates for deputies of the Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, a political party shall include representatives of three categories in them: women, youth, and persons with disabilities - collectively in the amount of at least thirty percent of the total number of candidates.

2. When approving party lists of candidates for maslikhat deputies, a political party shall include women and young people in aggregate in the amount of at least thirty percent of the total number of candidates.

Footnote. Chapter 3 has been supplemented by Article 15-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.05.2020 No. 336-VI (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); as reworded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.02.2022 No. 106-VII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the date of its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect from 01.01.2023).

Article 16. Bodies of a political party and its structural subdivisions (branches and representative offices)

1. The highest governing body of a political party shall be in the convention (conference) of a political party, convened at least once every four years.

2. At the convention ( conference) of a political party:

1) the amendments and additions to the charter and program of a political party shall be introduced;

2) members of a political party as a candidate for the President of the Republic of Kazakhstan, deputies of Mazhilis of Parliament shall be submitted, the party list of candidates to deputies, represented for registration to the Central Election Commission of the Republic of Kazakhstan shall be confirmed;

3) governing bodies of a political party shall be elected;

4) a size of party membership dues shall be confirmed.

3. The highest governing body of the branch and representative offices of a political party shall be a conference (general meeting) of the branch and representative offices of a political party.

4. At the conference (general meeting) of the branch and representative offices of a political party:

1) its governing bodies shall be elected;

2) party lists of candidates for deputies of the respective maslikhats, candidates for akims of the district (city of regional significance), cities of district significance, villages, towns, and rural districts, as well as candidates for deputies of maslikhats of the district (city of regional significance), elected by single-seat territorial electoral districts.

5. The decision of the congress (conference) of a political party shall be taken by a majority of votes if the representatives of all branches and representative offices of a political party of the regions, cities of republican significance and the capital attend the congress (conference) of a political party.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2018 No. 163-VI (shall be enforced from 01.01.2019); dated 28.12.2018 No. 210-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 24.05.2021 No. 42-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 No. 157-VII (shall come into effect from 01.01.2023).

Article 17. Property of a political party

In property of a political party may be objectives, that are necessary for financial security of its activity, provided by its charter, as well as organization, created at the expense of its means, except objects prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Property owner of a political party, as well as properties of its structural subdivisions (branches and representative offices), shall be a political party as a whole. Members of a political party shall have no rights concerning properties of a political party.

The property of a political party shall be used only for realization of goals and task solutions, provided by charter and program of a political party.

The property of a political party in the case of its liquidation shall be used in accordance with its charter. If by the charter of a political party such procedure shall not be provided, that solution of this issue shall be carried out by bodies, that made the decision of liquidation of a political party.

Article 18. Sources of financing and using means of a political party

1. Means of a political party shall be formed from:

1) entrance and membership fees;

2) charitable gifts of citizens and non – state organizations of the Republic of Kazakhstan, carried out in the procedure, established by the central executive body, provided the tax control over the fulfillment of tax obligations before the state, upon condition that these charitable gifts shall be documented and appointed its sources;

3) entrepreneurial incomes;

4) treasure funds;

2. the charitable gifts of a political party and its structural subdivisions ( branches and representative offices) shall not be allowed from:

1) foreign states, foreign legal entities and international organizations;

2) foreigners and persons without citizenship;

3) legal entities with foreign participation;

4) state bodies and state organizations;

5) religious associations and philanthropy organizations;

6) anonymous donators;

7) from citizens or non – state organizations of the Republic of Kazakhstan, receiving grants and other means from international or foreign non – governmental organizations.

Charitable gifts, received from the persons, appointed in this Law, shall be credited to the public revenue under court decision.

3. Money of a political party shall be placed into the bank account, registered in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Money and other property of a political party may not be distributed among its members and must be spent in accordance with the statutory goals. A political party may use its funds for charity.

5. Annual financial statement of a political party shall be annually published in republican publications.

Footnote. Article 18 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 8 July, 2005 No 67 (the order of enforcement see Article 2); dated 06.02.2009 No 122 – IV (the order of enforcement see Article 2); dated 16.11.2015 № 403-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 18 – 1. Budget funds, allocated to political parties

1. At the end of last elections budget funds shall be annually allocated to a political parties, represented in the Mazhilis of Parliament of the Republic of Kazakhstan.

2. A size of budget funds allocated to the financing of activity of a political parties, shall be determined in the Law on the republican budget.

3. The procedure of financing political parties shall be determined by the Central election commission of the Republic of Kazakhstan.

4. The control for expenditure of budget funds shall be carried out in the procedure established by the budget legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 18 – 1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.02.2009 No 122-IV (the order of enforcement See Article 2).

Chapter 4. Concluding provisions

Article 19. Responsibility for breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan on a political parties

Responsibility for breach of the legislation of the Republic of Kazakhstan on a political parties shall bear the guilty of its individuals and legal entities, as well as civil servants of state bodies and persons, including in the composition of governing bodies of a political party, in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 20. International relations of political parties

Political parties of the Republic of Kazakhstan may establish and maintain international relations, conclude relevant agreements, enter as collective members in international non – profit non – state associations, except of religious.

Article 21. Transitional period provisions

Political parties, created before enforcement of this Law, shall be obliged to pass the state re-registration,in accordance with the requirements of this Law.

Article 22. The procedure of enforcement of this Law.

1. This Law shall be enforced from the date of its official publication.

1-1. To suspend until January 1, 2019:

subparagraph 9) of paragraph 1 of Article 9, establishing that in the period of its suspension subparagraph 9) of paragraph 1 of Article 9 shall be as follows:

“9) the grounds for the recall or rotation of deputies of the Majilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, elected from a political party in the territory of a single national constituency;”;

subparagraph 2) of paragraph 4 of Article 16, establishing that during the period of its suspension subparagraph 2) of paragraph 4 of Article 16 shall be as follows:

"2) candidates for deputies of the respective maslikhats are nominated.".

2. The Law “On political parties” of the Republic of Kazakhstan shall be deemed to have lost force dated 2 July, 1996 (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1996, No 11-12, Article 260; 1997, No 13-14, Article 205).

Footnote. Article 22 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29.06.2018 No. 163-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

The President
of the Republic of Kazakhstan

Саяси партиялар туралы