О Программе борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 8 июля 2002 года N 736. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 сентября 2009 года № 1411

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 19.09.2009 № 1411.

      В целях реализации U000394_ Стратегии борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2001-2005 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 16 мая 2000 года N 394, Правительство Республики Казахстан постановляет:
      1. Утвердить прилагаемую Программу борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы (далее - Программа).
      2. Центральным и местным исполнительным органам, иным государственным органам обеспечить надлежащее и своевременное выполнение мероприятий, предусмотренных Программой.
      3. Контроль и координацию по обеспечению выполнения Программы возложить на Комитет по борьбе с наркоманией и наркобизнесом Министерства юстиции Республики Казахстан.
      4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Мухамеджанова Б.А.
      5. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.
Премьер-Министр Республики Казахстан
Утверждена
постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 июля 2002 года N 736
 
 
                                Программа борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы Паспорт Программы Наименование Программа борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы. Основание для - Послание Президента страны народу Казахстана разработки K972030_ "Казахстан - 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев" от 10 октября 1997 года; - Закон Республики Казахстан Z980279_ "О наркотических средствах, психотропных веществах, прекурсорах и мерах противодействия их незаконному обороту и злоупотреблению ими"; - U000394_ Стратегия борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2001-2005 годы, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 16 мая 2000 года N 394. Основные разработчики Министерство юстиции, Комитет национальной безопасности, Министерство внутренних дел, Генеральная прокуратура, Министерство финансов, Министерство государственных доходов, Министерство образования и науки, Министерство культуры, информации и общественного согласия, Министерство здравоохранения, Верховный Суд, Министерство труда и социальной защиты населения, Министерство иностранных дел, Агентство финансовой полиции, Агентство по туризму и спорту. Цель Укрепить основные звенья системы эффективного государственного и общественного противодействия дальнейшему распространению наркомании и наркобизнеса в Республике Казахстан. Задачи - Укрепление системы профилактики, лечения наркомании и создание системы реабилитации наркозависимых лиц; - укрепление механизма противодействия незаконному обороту наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров; - укрепление международного сотрудничества в области контроля незаконного оборота наркотиков и злоупотребления ими. Источники Средства республиканского и местных бюджетов, безвозмездная техническая помощь международных организаций и стран-доноров. Реализация Программы требует финансирования из средств республиканского бюджета в 2002-2003 годах - 460,95 млн. тенге. Ожидаемые результаты Реализация Программы позволит добиться повышения эффективности профилактики наркомании, своевременного выявления лиц, незаконно употребляющих наркотики, и сокращения их числа, усиления контроля таможенной и государственной границ Республики Казахстан против незаконного проникновения наркотиков, укрепления системы государственного контроля над оборотом наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, повышения эффективности судопроизводства по делам, связанным с незаконным оборотом наркотиков, укрепление международного сотрудничества в области контроля незаконного оборота наркотиков путем привлечения внимания международных организаций и стран-доноров для оказания ими технической помощи в разработке и внедрении перспективных программ в сфере сокращения спроса на наркотики, лечения и реабилитации наркозависимых лиц, пресечения нелегального оборота наркотиков. Срок реализации 2002-2003 годы 2. Введение
      Программа борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы (далее - Программа) разработана в соответствии с Посланием Президента народу Казахстана K972030_ "Казахстан-2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев", где борьба против наркомании и наркобизнеса определена, как приоритетная задача Правительства, Законом Республики Казахстан Z980279_ "О наркотических средствах, психотропных веществах, прекурсорах и мерах противодействия их незаконному обороту и злоупотреблению ими".
      Программа разработана на основе U000394_ Стратегии борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2001-2005 годы с учетом результатов реализации U000395_ Государственной программы борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2000-2001 годы.
 
                  3. Анализ современного состояния проблемы
 
      В последние годы злоупотребление наркотическими средствами и психотропными веществами и их незаконный оборот в республике приобрели повсеместное распространение и все более отрицательно влияют на состояние экономики, правопорядка, социально-психологическую атмосферу в обществе, здоровье и генофонд народа.
      В силу особенностей расположения территория Республики Казахстан продолжает оставаться в поле интересов международных наркокартелей, которые используют ее в качестве транзитного коридора для поставок наркотиков из стран Юго-Западной Азии, в первую очередь, из Афганистана на мировые рынки их сбыта в европейских странах и в последние годы в России. "Шелковым путем смерти" называют давно действующий маршрут транзита наркотиков из Азии через Центральный Казахстан в Россию и далее - в Европу.
      Существующая ситуация соответственно требует от государства принятия конкретных действенных мер, направленных на защиту психического и физического здоровья населения от нахлынувшей волны наркотизма.
      Динамика изменения количества правонарушений, зарегистрированных в связи с распространением и злоупотреблением наркотиками в Республике Казахстан, ярко демонстрирует их неуклонный рост. Кроме того, увеличивается количество лиц, допускающих систематическое употребление наркотиков. Эти факторы негативно влияют на экономическую и социальную ситуацию в Казахстане и вызывают тревогу.
      В связи с чем, в целях дальнейшего усиления контроля над оборотом наркотиков, активизации деятельности государственных структур и общественных организаций на противодействие злоупотреблению наркотиками представляется целесообразным укрепить Комитет по борьбе с наркоманией и наркобизнесом Министерства юстиции Республики Казахстан.
      Проблема незаконного оборота наркотиков в государстве носит общенациональный характер, так как в нее оказываются втянутыми практически все слои населения, в том числе и дети. Так, согласно данным Центра (Департамента) правовой статистики и информации при Генеральной прокуратуре Республики Казахстан по состоянию на 1 января 2001 года состояло на профилактическом учете 38320 лиц, злоупотребляющих наркотическими средствами, из них 1938 несовершеннолетних. На 1 января 2002 года состояло на учете уже 45505 таких лиц и 1927 - несовершеннолетние. Из общего количества несовершеннолетних, состоящих на профилактическом учете, 1131 составляют учащиеся, 228 - несовершеннолетние в возрасте до 15 лет; количество женщин, злоупотребляющих наркотическими средствами, составило на начало текущего года 4420.
      Анализ вышеуказанных статистических и иных данных свидетельствует о сохранении устойчивой тенденции роста числа преступлений и иных правонарушений, связанных с незаконным распространением наркотиков и их немедицинским потреблением.
      Доступность наркотиков, возможность практически беспрепятственного приобретения, относительная дешевизна составляют сегодня одну из главных причин злоупотребления наркотиками, развития наркомании и наркобизнеса в республике. При этом принимаемые государством меры по улучшению состояния психиатрических и наркологических служб все еще недостаточны.
      В 2000 году по сравнению с 1990 годом число диспансеров сократилось в полтора раза, количество коек - в 2,5 раза. За последние три года почти вдвое уменьшилось число наркологических кабинетов, сократилось количество подростковых кабинетов в наркологических организациях.
      В настоящее время наркоситуация в Республике Казахстан характеризуется:
      недостаточным развитием профилактической, лечебной и реабилитационной помощи лицам, страдающим наркотической зависимостью; увеличением числа преступлений, связанных с незаконным оборотом наркотиков; продолжающимся использованием территории Казахстана в качестве транзитного коридора, вследствие чего увеличились контрабанда и транзит наиболее опасных видов наркотиков (героина, опия и синтетических наркотиков); омоложением наркопотребителей. Предотвратить наркотизацию в республике возможно лишь при полной консолидации сил государства и общества. 4. Цель и задачи Программы
      Целью Программы является укрепление основных звеньев системы эффективного государственного и общественного противодействия дальнейшему распространению наркомании и борьба с наркобизнесом в Республике Казахстан.
      В числе наиболее важных задач Программы следует выделить:
      1) укрепление системы профилактики, лечения наркомании и создание системы реабилитации наркозависимых лиц;
      2) укрепление механизма противодействия незаконному обороту наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров;
      3) укрепление международного сотрудничества в области контроля незаконного оборота наркотиков и злоупотребления ими.
 
              5. Основные направления и механизм реализации
                              Программы
 
      Для достижения поставленных целей и решения главных задач Программой предусмотрена реализация комплекса мер, направленных на укрепление существующей системы борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан.
      В деле укрепления системы профилактики, лечения наркомании и создания системы реабилитации наркозависимых лиц большое внимание будет уделено деятельности Республиканского центра медико-социальных проблем наркомании, центров медико-социальной реабилитации лиц, успешно прошедших курс лечения наркомании, а также медицинских вузов страны. Данный аспект заслуживает особого внимания, поскольку профилактика, лечение и реабилитация на сегодняшний день являются наиболее действенными путями борьбы с этим негативным явлением и направлены на выявление, устранение или нейтрализацию корней, "питающих" наркоманию.
      Нуждающимся должны быть предоставлены возможности своевременного получения помощи и доступа к соответствующим службам. Пристальное внимание при этом будет уделено лечению и социальной реабилитации несовершеннолетних, употребляющих и склонных к употреблению наркотических средств и психотропных веществ, при этом во всех наркологических диспансерах будут открыты подростковые отделения.
      На нынешнем этапе Республиканский центр медико-социальных проблем наркомании должен превратиться в главную лечебно-клиническую, научную и учебно-методическую базу страны в области профилактики, лечения и реабилитации наркомании. Центру - на основе всестороннего, глубокого и постоянного анализа уровня злоупотребления наркотиками в обществе предстоит: разработать республиканские программы по сокращению спроса на наркотики, профилактике, лечению и реабилитации наркозависимых лиц; участвовать в их реализации в качестве координатора или исполнителя; разрабатывать современные методы лечения заболевания и предлагать (после апробации) их широкое внедрение в стране; выявлять наиболее подверженные наркомании регионы и информировать заинтересованные государственные органы с целью принятия ими адекватных мер; внедрить механизм постоянного мониторинга злоупотребления наркотиками среди различных категорий населения.
      Также на базе Центра должны функционировать постоянно действующие курсы, семинары, в проведении которых будут участвовать специалисты международных организаций и зарубежных стран. Будут выполняться научно-исследовательские программы по выявлению мест распространения наркосодержащих растений, разработке методов их локализации с учетом особенностей экологической среды, созданию научных основ использования наркосодержащих растений в промышленном производстве и другим проблемам борьбы с наркоманией.
      На основе современной стратегии в области лечения и реабилитации наркозависимых лиц будут разработаны основные направления государственной политики в данной сфере.
      В сфере наркологии предстоит принять меры по:
      совершенствованию и развитию наркологических служб в условиях оценки наркомании в качестве социально опасного заболевания;
      улучшению организации и оснащению наркологических служб в местах лишения свободы;
      обеспечению наркологических учреждений высокоэффективными лекарствами и современным оборудованием.
      В целях привития социального наркотического иммунитета необходима разработка и издание антинаркотической учебно-познавательной литературы для детей, подростков и молодежи, в планах учебных заведений будут включены лекции по антинаркотической тематике.
      Кроме того, намечено проведение на республиканском и местном уровнях акций, посвященные Международному дню борьбы с наркоманией (26 июня) с организацией конкурсов художественных произведений на антинаркотическую тематику, спортивных соревнований, демонстрацией документальных, научно-популярных и художественных фильмов о вреде наркотиков для общества на телеканалах и кинотеатрах.
      Следующим направлением реализации настоящей Программы является укрепление механизма противодействия незаконному обороту наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров, которое содержит комплекс мер, направленных на совершенствование законодательства в области наркомании и наркобизнеса и на усиление контроля над оборотом наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров.
      Учитывая всеобъемлющий характер борьбы с наркоманией и наркобизнесом, эффективность которой зависит от скоординированных совместных усилий и действий всех государственных органов, вовлеченных в эту сферу, представляется необходимой дальнейшая разработка государственными органами нормативных правовых актов, регламентирующих порядок осуществления контроля в сфере оборота наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров.
      На данном этапе следует разработать и приступить к реализации стратегии борьбы с "отмыванием" денег наркобизнеса.
      Другим важным направлением в данной деятельности является обеспечение контроля над торговлей лабораторным оборудованием, принятие мер по предотвращению незаконного изготовления, распространения и утечки прекурсоров из легального оборота в нелегальный.
      Принимая во внимание, что основной поток наркотических средств незаконно поступает из сопредельных государств в республику, следует принять меры по укреплению южного и юго-восточного участков таможенной и государственной границ республики, международных аэропортов в городах Алматы, Астане и морского порта в городе Актау.
      Практика показывает, что наиболее эффективным способом выявления незаконной перевозки партий наркотиков через границу и транспортировке их по территории республики является использование собак. На первом этапе правоохранительные органы получили возможность обеспечить специальные подразделения по борьбе с наркобизнесом квалифицированными специалистами - кинологами и качественно подготовленными служебными собаками. Таможенный комитет МГД Республики Казахстан в 2001 году создал Кинологический центр в городе Алматы, МВД, КНБ модернизировали имеющиеся ведомственные питомники, что должно в дальнейшем способствовать планомерному усилению борьбы с незаконным оборотом наркотических средств. На втором этапе в этих целях следует принять дополнительные меры, направленные на осуществление организационно-кадрового и технического укрепления кинологических служб в органах, осуществляющих борьбу с незаконным оборотом наркотических средств.
      На основе оперативного анализа информации о преступлениях, связанных с наркотиками, проводимого Центром (Департаментом) правовой статистики и информации при Генеральной прокуратуре, надо изучить динамику, причины колебаний, и выработать эффективные меры противодействия наркопреступности.
      Будет развиваться процесс введения в многосоставных районных судах специализации судей по рассмотрению дел, связанных с наркотиками.
      Кроме того, планируется специализированное обучение кадров в Учебном центре повышения квалификации и переподготовки специалистов правоохранительных органов по борьбе с незаконным оборотом наркотических средств, психотропных веществ Академии МВД.
      Продолжатся ежегодные мероприятия по выявлению и уничтожению незаконно культивируемых и дикорастущих конопли и опийного мака с целью пресечения попадания их в нелегальный оборот.
      Для чего следует создать базу данных о произрастании и культивировании наркосодержащих растений, укрепить взаимодействие и сотрудничество заинтересованных государственных органов.
      Для укрепления международного сотрудничества и обменом опытом в области контроля над незаконным оборотом наркотиков надо проводить научно-практические конференции стран СНГ.
      Следует шире привлекать международные организации и страны-доноры для оказания ими технической помощи в разработке и внедрении перспективных программ в сфере сокращения спроса на наркотики, лечения и реабилитации наркозависимых лиц, пресечения нелегального оборота наркотиков.
      План мероприятий по реализации Программы предусматривает поэтапное их исполнение. Комплексность мероприятий позволит максимально скоординировать деятельность и сконцентрировать возможности государственных и местных органов власти и управления в борьбе с наркоманией и наркобизнесом.
      Выполнение запланированных мероприятий охватывает второй этап реализации U000394_ Стратегии борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2001-2005 годы.
      Программа направлена на повышение эффективности существующих форм и методов борьбы с наркоманией и наркобизнесом, дальнейшее развитие и укрепление координации действий государственных органов.
      Администратором Программы является Комитет по борьбе с наркоманией и наркобизнесом Министерства юстиции Республики Казахстан.
      Все финансовые средства, выделяемые из республиканского и местного бюджетов на реализацию Программы, так же как оборудование и техника в рамках внешней технической помощи будут передаваться министерствам и ведомствам, ответственным за выполнение конкретных мероприятий.
 
                  6. Необходимые ресурсы и источники их
                             финансирования
 
      Мероприятия по реализации данной Программы будут осуществляться за счет и в пределах средств, предоставляемых в республиканском и местном бюджетах на соответствующий финансовый год, и других источников, не запрещенных законодательством.
      Реализация Программы требует финансирования из средств республиканского бюджета в 2002 году - 85,95 млн. тенге, в 2003 году - 375 млн. тенге.
      Суммы финансирования в 2002 году предусмотрены в сметах администраторов республиканских бюджетных программ на выполнение мероприятий по борьбе с наркоманией и наркобизнесом, в 2003 году будут определяться бюджетной комиссией по формированию бюджета на соответствующий год и могут корректироваться в соответствии с Законом Республики Казахстан Z990357_ "О бюджетной системе" от 1 апреля 1999 года.
 
              7. Ожидаемый результат от реализации программы
 
      При реализации Программы ожидаются следующие результаты:
      эффективное укрепление системы профилактики, лечения наркомании и создание системы реабилитации лиц, больных наркоманией;
      активизация деятельности по изъятию наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров из нелегального оборота, усиление контроля таможенной и государственной границ Республики Казахстан за их ввозом и вывозом;
      улучшение деятельности заинтересованных органов путем их организационного, кадрового и материально-технического укрепления, установления эффективного взаимодействия между ними;
      достижение большей консолидации общества в решении проблем, связанных с распространением наркомании и наркобизнеса; укрепление международного сотрудничества в области контроля за незаконным оборотом наркотиков и злоупотреблением ими, путем привлечения внимания международных организаций и стран-доноров для оказания ими технической помощи в разработке и внедрении перспективных программ в сфере сокращения спроса на наркотики, лечения и реабилитации наркозависимых лиц, пресечения нелегального оборота наркотиков. 8. План мероприятий по реализации программы борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2002-2003 годы ___________________________________________________________________________ N ! Мероприятие ! Форма !Ответствен-! Срок !Предполагаемые !Источник п/п! ! завер- !ные за !испол-! расходы !финанси- ! ! шения !исполнение !нения !-----------------!рования ! ! !(реализа- !(реа- !2002г!2003г!2003г! ! ! ! цию) !лиза- ! * ! ** ! *** ! ! ! ! !ции) ! ! ! ! --------------------------------------------------------------------------- 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 --------------------------------------------------------------------------- Укрепление лечебной и реабилитационной работы среди наркозависимых лиц, профилактики наркомании --------------------------------------------------------------------------- 1. Принять меры Постанов- МТСЗ, МЗ 2003г. по созданию ление акимы социальных Прави- г.Алматы, 4,1 Местный служб для тельства, Актюбинской, 4,0 бюджет молодежи и решения Западно- 8,1 -/- подростков акимов Казахстан- в целях ской, оказания им Восточно- 3,0 -/- помощи в Казахстан- решении ской, проблем, Жамбылской 0,25 -/- связанных с областей наркотиками 2. В целях Брошюры, МОН, МЗ, 2003г. 2,85 Респуб- привития буклеты, МКИОС, 2,26 ликан- социального плакаты, МВД ский наркотического журналы бюджет иммунитета: 2.1. Разра- ботать и издать анти- наркотическую учебно-позна- вательную литературу для детей, подростков и молодежи 2.2. Разра- Методи- МОН, 2003 г. 4,27 Респуб- ботать и ческие МЗ, 0,39 ликан- издать мето- рекомен- МВД, ский дические дации, МКИОС бюджет рекомендации памятки для родителей и педагогов, других специалистов 2.3. Разра- Ведомст- МОН июль ботать и венный 2002- включить в приказ о 2003г. планы включении учебных курсов заведений лекций в курсы лекций планы по антинар- учебных котической заведений тематике 2.4. Провести Ведомст- МЮ (КБНН), июнь 1,36 15,0 Респуб- на республи- венные МКИОС, 2002г. 3,8 3,7 ликан- канском и приказы о МОН, -2003г. 1,75 ский местном проведении АТС, 8,2 бюджет уровнях акции, акции, МВД, акимы посвященные посвящен- Актюбинской 3,64 Местный Международному ной Между- Западно- 1,14 бюджет дню борьбы с народному Казахстан- наркоманией дню борьбы ской, (26 июня) с с наркома- Восточно- 3,0 -/- организацией нией, Казахстан- профессиона- публика- ской льных ции,интер- областей конкурсов вью,радио- художествен- телепере- ных произве- дачи, дений на "круглые антинаркоти- столы", ческую средства, тематику, наглядной спортивных агитации соревнований, демонстрацией документальных, научно-популяр- ных и художест- венных фильмов о вреде наркотиков для общества на телеканалах и в кинотеатрах; проведением конкурсов по антинаркоти- ческой тематике на лучший рисунок, сочинение, плакат среди учащихся общеобразова- тельных, профессиональ- ных школ 2.5. Активизи- Радиотеле- МКИОС, пос- 15,8 15,8 Респуб- ровать деятель- передачи, МОН, тоян- 1,0 ликан- ность по публика- АФП, но 0,20 ский формированию в ции,интер- МЮ (КБНН) бюджет общественном вью, ин- МЗ, МВД, сознании соци- формацион- КНБ (по 0,05 -/- ального нарко- но-пропа- согласо- тического гандистс- ванию), иммунитета и кие мероп- АТС, ТК 1,47 1,47 -/- информировать риятия, МГД, граждан о мерах,семинар- акимы принимаемых тренинги, Актюбин- 0,5 Местный государствен- "круглые ской, бюджет ными органами столы", Западно- 0,35 -/- в борьбе с конферен- Казахстан- наркоманией и ции, ской, наркобизнесом видео- Восточно- 5,0 -/- через СМИ, ролики Казахстан- в том числе ской, с привлечением Жамбылской 1,62 -/- известных областей общественных деятелей, представителей науки и куль- туры, врачей и других специалистов 2.6. Принять Решения акимы 2003г. меры по разви- акимов об Северно- 4,1 Местный тию сети спор- открытии Казахстан- бюджет тивных школ, спортивных ской, подростковых школ и Западно- 7,5 -/- секций с целью секций Казахстан- организации ской, досуга детей и Восточно- подростков, с Казахстан- 6,0 -/- привлечением ской к этой работе областей КСК и региональ- ных комиссий по борьбе с нарко- манией и нарко- бизнесом 3. Разработать Ведомст- МОН, октябрь 1,4 Республ. многоступен- венные МЗ, акимы 2002г.- 0,05 бюджет чатую образова- приказы г.Алматы, август 0,05 Местный тельную прог- о разра- Актюбинской,2003г. 1,0 бюджет рамму по профи- ботке Западно- лактике табако- программы, Казахстан- 1,3 -/- курения, нарко- много- ской, мании среди ступенча- Восточно- 2,0 -/- детей, подрост- тая обра- Казахстан- ков и молодежи зователь- ской, ная прог- Жамбылской 4,74 -/- рамма, областей учебно- методи- ческие рекомен- дации, стажировка специалис- тов 4. Создать и Ведомствен- МЗ, октябрь укрепить в ный приказ,акимы 2002г.- структуре решения Северно- декабрь наркологичес- акимов о Казахстан- 2003г. 2,2 Местный ких диспансеров создании ской, бюджет стационарные стационар- Актюбинской, 5,0 отделения для ных отде- Восточно- лечения лений для Казахстан- 5,75 -/- несовершенно- несовер- ской, летних шеннолет- Жамбылской 0,5 -/- них областей 5. 5.1. Разра- Механизм МЗ, МОН, ноябрь 0,58 0,58 Респуб- ботать: - постоян- акимы 2002г.- ликан- и внедрить ного мони- областей, декабрь ский механизм торинга гг. 2003г. бюджет постоянного злоупот- Астаны и мониторинга ребления Алматы** злоупотреб- наркоти- ления нарко- ками, тиками совместный различными приказ о категориями внедрении населения; механизма - целевые мониторинга. республикан- Ведомствен- ские и ные приказы региональные решения программы по акимов о сокращению разработке спроса на программ, наркотики, целевые лечению и республикан- реабилитации ские и наркозависимых региональные лиц. программы 5.2. Разрабо- Ведомствен- МЗ декабрь тать современ- ный приказ 2002г.- ные методы о разработ- декабрь раннего выяв- ке методики, 2003г. ления употреб- методы ления наркоти- раннего ческих средств выявления и лечения и лечения заболевания наркомании 5.3. Выявлять Информация МЮ,(КБНН), декабрь наиболее в Правите- МВД,МЗ, 2002г.- подверженные льство МОН декабрь наркомании 2003г. регионы 5.4. Выявить Методика МОН декабрь 5,0 Респуб- ареалы распро- локализации 2003г. ликан- странения наркосодер- ский наркосодержащих жащих бюджет растений и растений разработать методы их локализации с учетом эколо- гической среды 5.5. Разрабо- Методика МОН декабрь 5,5 Респуб- тать научные промышлен- 2003г. ликан- основы исполь- ного при- ский зования нарко- менения бюджет содержащих нарко- растений в содержащих промышленном растений производстве 6. Продолжить Решения Акимы октябрь работу по акимов, областей, 2002г.- совершенство- приказ о гг. декабрь ванию нарколо- совершен- Астаны 2003г. гических служб ствовании и Алматы, в регионах деятель- МЗ республики с ности учетом новых наркологи- тенденций ческой распространения службы наркомании 7. Улучшить Ведомст- МЮ ноябрь 10,0 Респуб- организацию, венные (КУИС), 2003 г. ликанс- оснащение приказы МЗ кий наркологической бюджет службы в местах лишения свободы 8. Реализовать Информация МЗ,МОН, декабрь проекты, в Правите- МВД 2002г.- направленные льство декабрь на сокращение 2003г. вреда от зло- употребления наркотиками, и контроль над ВИЧ/СПИД 9. Расширить Ведомствен- МЗ октябрь 4,5 Респуб- Республикан- ные приказы 2002г.- ликан- ский научно- о Республи- декабрь ский практический канском 2003г. бюджет центр медико- научно- социальных практическом проблем центре меди- наркомании ко-социальных путем проблем превращения наркомании и его в главную утверждении лечебно-клини- механизма ческую, науч- постоянного ную, учебно- мониторинга методическую злоупотреб- базу страны ления в области наркотиками лечения, реа- билитации, профилактики наркомании; разработать и внедрить механизм постоянного мониторинга злоупотребле- ния наркоти- ками различ- ными катего- риями населения 10. Разработать Ведомст- МОН, декабрь медицинским венные МЗ 2002г.- вузам приказы, декабрь соответствую- научные 2003г. щие научные разработки темы в области лечения и профилактики наркомании 11. Принять меры к Информация МЗ, декабрь обеспечению в Правите- акимы 2000г.- наркологичес- льство областей, декабрь ких учреждений гг. 2003г. высокоэффектив- Астаны и ными лекарст- Алматы*** венными сред- ствами и совре- менным оборудо- ванием 12. Создать Периоди- МЮ (КБНН), сен- 2,3 3,93 Респуб- периодический ческий МЗ, МВД, тябрь ликан- журнал, посвя- журнал ТК МГД,МОН, 2002г. ский щенный пробле- ГП (по бюджет мам борьбы с согласова- наркоманией и нию) наркобизнесом 13. Взаимодейство- Информация МКИОС, МЗ, декабрь вать с религи- в Прави- МОН, МЮ 2002г.- озными конфес- тельство декабрь сиями по форми- 2003г. рованию устой- чивого непри- нятия нарко- тиков верующими и их близкими 14. Провести Информация МЮ сен- 1,27 8,0 Респуб- семинары, Правитель- (КБНН) тябрь ликан- круглые столы, ству, се- 2002г.- ский конференции с минары, декабрь бюджет целью координа- "круглые 2003г. ции антинарко- столы", тической конференции работы в стране --------------------------------------------------------------------------- Укрепление механизма противодействия незаконному обороту наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров --------------------------------------------------------------------------- 15. Разработать Стратегия АФП, ТК май 0,25 Респуб- и реализовать борьбы с МГД, ГП 2003г. ликан- стратегию "отмыва- (по согла- ский борьбы с нием" де- сованию), бюджет "отмыванием" нег нарко- КНБ (по денег бизнеса; согласо- наркобизнеса методичес- ванию) кие рекоменда- ции 16. Внести Норматив- МЮ, МВД, май изменения и ные право- ТК МГД, 2003г. дополнения в вые акты АФП,КНБ нормативные о внесении (по сог- правовые акты, изменений ласованию), регулирующие и дополне- Верховный вопросы хране- ний в УПК суд (по ния, реализации и Инструк- согласова- и уничтожения цию "О нию), ГП изъятых из порядке (по сог- незаконного изъятия, ласованию) оборота учета,хра- наркотических нения, средств, передачи и психотропных уничтожения веществ и пре- веществен- курсоров в ных дока- целях предот- зательств, вращения их документов "вторичного по уголов- оборота" ным делам, гражданским делам и делам об администра- тивных правонару- шениях судом, органами прокуратуры, предваритель- ного следствия, дознания и судебной экспертизы" V980658_ 17. Укрепить Информация МЗ, МОН, де- взаимодействие в Правите- МЮ кабрь с негосударст- льство 2002г.- венными учреж- декабрь дениями, 2003г. общественными организациями, специализирую- щимися на лечении и профилактике наркомании 17.1. Осущест- Информация МЗ, МОН, декабрь вить оценку в Прави- МЮ 2002г.- деятельности тельство декабрь негосударст- 2003г. венных учреждений, общественных организаций, специализирую- щихся на лече- нии и профилак- тике наркомании 18. Укрепить Ведомст- МВД, КНБ февраль- 58,29 Респуб- организационно- венные (по согла- декабрь 28,5 ликан- и материально- приказы об сованию), 2003г. ский технически укреплении АФП 7,55 бюджет подразделения подразде- по борьбе с лений наркобизнесом министерств правоохраните- и ведомств льных и специ- альных органов Республики Казахстан 19. Усилить Ведомст- ПС КНБ, февраль- 50,85 Респуб- таможенный и венные ТК МГД декабрь 48,83 ликан- пограничный приказы 2003г. ский контроль на об усиле- бюджет приграничных нии постах в целях таможен- недопущения ного и провоза погранич- наркотических ного средств контроля 20. Провести Информация МЮ, МВД, октябрь семинар- в Правите- КНБ (по 2002г., совещания с льство согласова- ноябрь целью обмена нию), ТК 2003г. информацией, МГД, ПС опытом и КНБ методами борьбы с незаконным оборотом наркотиков 21. Выработать Методика МВД, КНБ июнь 0,06 Респуб- специальную расследо- (по сог- 2003 г. ликан- методику вания ласованию), ский расследования преступ- ГП (по бюджет преступлений, лений, согласо- связанных с связанных ванию), незаконным с незакон- ТК МГД, оборотом ным оборо- МЮ, АФП наркотических том нарко- средств, тических психотропных средств, веществ и психотроп- прекурсоров, ных веще- совершенных ств и пре- организован- курсоров, ными преступ- совершен- ными группами ных орга- или преступным низован- сообществом ными прес- тупными группами или прес- тупным сообщест- вом 22. Ввести в судах Ведомст- Верховный август специализацию венный суд (по 2003г. судей по рас- приказ о согласо- смотрению дел специали- ванию) о правонаруше- зации ниях, связанных судей по с наркотиками рассмотре- нию дел о правонару- шениях, связанных с наркоти- ками 23. Продолжить Информация МЮ (ЦСЭ) октябрь 25,12 25,12 Респуб- работу по в Прави- 2002г., ликан- материально- тельство сен- ский техническому тябрь бюджет укреплению 2003г. подразделений органов судебной экспертизы Министерства юстиции 24. Изучить Информация МЗ,МЮ май состояние в Правите- (ЦСЭ) 2003г. материально- льство технического обеспечения подразделений органов судебной медицины Министерства здравоохранения и внести предло- жения по улучше- нию его деятельности 25. Активизировать Межведом- МВД, КНБ март на базе меж- ственный (по сог- 2003г. ведомственного приказ о ласованию), банка данных о совершен- ТК МГД, преступлениях, ствовании ГП (по связанных с информа- согласо- наркотиками, ционного ванию), и лицах, обмена ПС КНБ причастных к их совершению, обмен информа- цией между заинтересован- ными министер- ствами и ведомствами 26. Проводить Информация МЮ (КБНН) октябрь 0,7 0,7 Респуб- мониторинг в Прави- МЭМР, 2002г.- 2,68 ликан- производства и тельство МСХ декабрь ский использования 2003г. бюджет прекурсоров на предприятиях, их изготавли- вающих и ис- пользующих 27. Осуществить Информация МВД, октябрь 20,0 27,97 Респуб- организационное в Правите- ТК МГД, 2002г.- 13,5 11,6 ликан- и техническое льство ПС КНБ декабрь 3,75 ский укрепление 2003г. бюджет кинологических служб 28. Развивать Оборудо- МЮ март 10,0 Респуб- отечественное вание, (КБНН), 2003 г. ликан- производство по химические МЭТ, МВД, ский изготовлению препараты, КНБ (по бюджет оборудования, обучающие согласо- техники, семинары ванию), химических ТК МГД, препаратов для ПС КНБ обнаружения наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров 29. Контролировать Информа- МЮ март и координиро- ция в (КБНН), 2003г. вать деятель- Правитель- акимы ность регио- ство областей, нальных комис- гг.Астаны сий по борьбе и Алматы с наркоманией и наркобизнесом по пресечению незаконного оборота нарко- тиков 30. Обеспечить Постанов- МЮ июль контроль над ление (КБНН), 2003 г. торговлей лабо- Правитель- МВД, МЭТ, раторным ства об ТК МГД оборудованием утверждении в соответствии перечня со ст. 13 оборудова- Конвенции ния, подле- ООН "О борьбе жащего против незакон- контролю, ного оборота совместный наркотических план меро- средств, приятий психотропных веществ и прекурсоров" Z980246_ 31. Принять меры Совместный МЮ июль по предотвра- план (КБНН), 2002г.- щению незакон- мероприя- МЭТ, МЭМР, декабрь ного изготовле- тий МВД, ТК 2003г. ния, импорта, МГД, ПС экспорта, КНБ, КНБ оборота, рас- (по согла- пространения сованию) и утечки пре- курсоров из легального оборота в нелегальный 32. Усилить План Прокуроры постоянно надзор над работы областей и применением Генераль- приравнен- законодатель- ной про- ные к ним ства, регла- куратуры (по согла- ментирующего сованию) использование наркотических средств и психотропных веществ в системе здравоохране- ния, медицин- ского и лекарствен- ного обеспече- ния населения 33. Ужесточить Совмест- МЮ февраль контроль над ный план (КБНН), 2003г. применением мероприя- МВД, ГП наркотических тий (по согла- средств, сованию), психотропных МЭМР веществ и прекурсоров хозяйствующими субъектами в производствен- ных целях 34. Совершенство- Предложе- МЮ апрель вать систему ния по (КБНН), 2003г. государствен- совершен- МЗ, МВД, ного контроля ствованию КНБ (по в сфере государ- согласо- оборота нарко- ственного ванию), тических контроля, ТК МГД, средств, психо- ведомст- МСХ, АФП, тропных веществ венные ГП (по и прекурсоров и межве- согласова- домствен- нию), ные при- МЭТ, МЭМР казы --------------------------------------------------------------------------- Укрепление эффективного международного сотрудничества в области контроля над наркотиками --------------------------------------------------------------------------- 35. Совершенство- Между- МИД, МЮ, пос- вать договорно- народные МВД, ТК тоянно правовую базу, соглаше- МГД, ГП продолжить ния и (по сог- работу по договоры ласованию), подписанию АФП, КНБ двусторонних и (по сог- многосторонних ласованию) соглашений в области борьбы с наркоманией и наркобизнесом 36. Систематически Семинары МИД, МЮ, июль Внебюд- проводить МВД, ТК 2002г.- жетные обучающие МГД, ГП декабрь средства семинары с (по сог- 2003г. участием ласованию), представителей АФП специализиро- ванных подраз- делений по борьбе с наркобизнесом зарубежных стран 37. Провести Конферен- МИД, июнь Респуб- конференцию с ция МЮ(КБНН), 2003г. 3,0 ликан- участием пред- МВД, ТК ский ставителей МГД, АФП, бюджет специальных КНБ (по подразделений согласо- СНГ с целью ванию), обмена ГП (по информацией, согласо- опытом и ванию), методами борьбы Верховный с наркобизнесом суд (по согласо- ванию) 38. Продолжить Семинары МЮ сентябрь Внебюд- практику прив- (КБНН), 2002г.- жетные лечения МИД, МВД, декабрь средства квалифицирован- (учебный 2003г. ных экспертов центр) ООН к процессу обучения специалистов 39. Продолжить Информация МЮ (КБНН), декабрь работу по в Прави- МИД, МВД, 2002г., привлечению тельство АФП, ТК декабрь средств МГД, ПС 2003г. международных КНБ, КНБ организаций и (по согла- стран-доноров сованию), в сферу борьбы Верховный с наркоманией суд (по и наркобизнесом согласо- в Республике ванию), Казахстан ГП (по согласова- нию) --------------------------------------------------------------------------- Всего 85,95 375,0 74,84 ---------------------------------------------------------------------------
      *Суммы предусмотрены в смете администраторов республиканской бюджетной программы на выполнение мероприятий по борьбе с наркоманией и наркобизнесом в 2002 году. ** Суммы расходов, приводимые в данной графе, являются предварительными и будут определяться бюджетной комиссией по формированию республиканского бюджета на 2003 год в соответствии с Законом Республики Казахстан Z990357_ "О бюджетной системе" от 1 апреля 1999 года. *** Мероприятия реализуются с учетом средств, выделенных местными бюджетами на 2002 год на борьбу с наркоманией и наркобизнесом; суммы на 2003 год рекомендуются изыскать при составлении местных бюджетов на 2003 год. (Специалисты: Склярова И.В., Умбетова А.М.)
 

Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткі бизнесіне қарсы кyрестiң 2002-2003 жылдарға арналған бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 8 шілде N 736. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 19 қыркүйектегі N 1411 Қаулысымен

      Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2009.09.19. N 1411 Қаулысымен.

      Қазақстан Республикасы Президентiнің 2000 жылғы 16 мамырдағы N 394  Жарлығымен бекiтілген Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2001-2005 жылдарға арналған стратегиясын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
      1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2002-2003 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн. 
      2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, өзге де мемлекеттiк органдар Бағдарламада көзделген iс-шаралардың тиiсiнше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсiн.
      3. Бағдарламаны орындауды қамтамасыз ету жөнiндегi бақылау мен үйлестiру Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөнiндегi комитетiне жүктелсiн.
      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары Б.Ә. Мұхаметжановқа жүктелсiн.
      5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

       Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы          
Үкіметінің                
2002 жылғы 8 шілдедегі          
N 736 қаулысымен            
бекітілген            

  Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің 2002-2003 жылдарға арналған бағдарламасы

Астана, 2002 жыл

  1. Бағдарламаның паспорты

Атауы            - Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және
                   есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2002-2003
                   жылдарға арналған бағдарламасы

Әзірлеу үшін     - Ел Президентiнiң "Қазақстан - 2030. Барлық
негiздеме          қазақстандықтардың өсiп-өркендеуi, қауiпсiздiгi
                   және әл-ауқатының артуы" деген 1997 жылғы 10
                   қазандағы Қазақстан халқына  Жолдауы ;
                   "Есiрткі, психотроптық заттар, прекурсорлар және
                   олардың заңсыз айналымы мен терiс пайдаланылуына
                   қарсы iс-қимыл шаралары туралы" Қазақстан
                   Республикасының  Заңы ;
                   Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2000 жылғы
                   16 мамырдағы N 394 Жарлығымен бекiтiлген 
                   Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және
                   есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2001-2005
                   жылдарға арналған стратегиясы

Негiзгi          - Әділет министрлiгі, Ұлттық қауiпсiздiк комитетi,
әзiрлеушілер       Iшкi iстер министрлiгі, Бас прокуратура, Қаржы
                   министрлiгi, Мемлекеттiк кiрiс министрлiгi,
                   Бiлiм және ғылым министрлiгі, Мәдениет, ақпарат
                   және қоғамдық келiсiм министрлігі, Денсаулық
                   сақтау министрлiгi, Жоғарғы Сот, Еңбек және
                   халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi, Сыртқы
                   iстер министрлiгi, Қаржы полициясы агенттiгі,
                   Туризм және спорт жөнiндегi агенттiк.

Мақсаты          - Қазақстан Республикасында нашақорлықтың және
                   есiрткі бизнесiнiң одан әрi таралуына қарсы
                   тиiмдi мемлекеттік және қоғамдық іс-қимыл
                   жүйесiнiң негiзгi буындарын нығайту.

Мiндеттерi       - нашақорлықтың алдын алу, оны емдеу жүйесiн
                   нығайту және есiрткiге тәуелдi адамдарды оңалту
                   жүйесiн құру;
                   есiрткiнiң, психотроптық заттардың және
                   прекурсорлардың заңсыз айналымына қарсы iс-қимыл
                   тетiгiн нығайту;
                   есiрткiнiң заңсыз айналымын және оларды терiс
                   пайдалануды бақылау саласында халықаралық
                   ынтымақтастықты нығайту.

Қаржыландыру     - республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң
көздерi            қаражаттары, халықаралық ұйымдар мен донор
                   елдердiң өтемсiз техникалық көмегі
                   Бағдарламаны iске асыру республикалық бюджет
                   қаражатынан 2002-2003 жылдарда 460,95 млн.
                   теңге қаржыландыруды талап етедi.

Күтілетін        - Бағдарламаны iске асыру нашақорлықтың алдын алу
нәтижелер          тиiмдiлігін арттыруға, есiрткiнi заңсыз
                   пайдаланатын адамдарды уақытында анықтауға және
                   олардың санын қысқартуға, есiрткiнiң заңсыз
                   кiруiне қарсы Қазақстан Республикасының кедендiк
                   және мемлекеттiк шекарасын бақылауды күшейтуге, 
                   есiрткiнiң, психотроптық заттардың және
                   прекурсорлардың айналымын мемлекеттiк бақылау
                   жүйесiн нығайтуға, есiрткiнiң заңсыз айналымына
                   байланысты iстер бойынша сот iсiн жүргізу
                   тиiмдiлігін арттыруға, есiрткiнiң заңсыз
                   айналымын бақылау саласында халықаралық ұйымдар
                   мен донор елдердiң назарын аудару арқылы
                   есiрткiге сұранысты азайтуға, есiрткiге тәуелдi
                   адамдарды емдеу және оңалту, есiрткiнiң заңсыз
                   айналымының жолын кесу саласында перспективалы
                   бағдарламаларды әзiрлеуде және енгiзуде оларға
                   техникалық көмек көрсету үшiн халықаралық
                   ынтымақтастықты нығайтуға қол жеткiзуге
                   мүмкiндiк бередi.

Iске асыру       - 2002-2003 жылдар 
мерзiмі 

  2. Кіріспе

      Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2002-2003 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес Үкiметтiң басым мiндетi ретiнде айқындалған Президенттiң "Қазақстан - 2030. Барлық қазақстандықтардың өркендеуi, қауiпсiздiгі және әл-ауқатының артуы" деген Қазақстан халқына  Жолдауына , "Есiрткi, психотроптық заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымы мен терiс пайдаланылуына қарсы iс-қимыл шаралары туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына сәйкес әзiрлендi.
      Бағдарлама Қазақстан Республикасындағы нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2000-2001 жылдарға арналған мемлекеттiк  бағдарламасын iске асыру нәтижелерi ескерiле отырып, Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2001-2005 жылдарға арналған  стратегиясы негiзiнде әзiрлендi.

  3. Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау 

      Соңғы жылдары есiрткiнi, психотроптық заттар мен прекурсорларды терiс пайдалану әрi олардың заңсыз айналымының республикада жаппай таралуы етек алды және экономиканың, құқық тәртiбiнiң жай-күйiне, қоғамдағы әлеуметтiк-психологиялық ахуалға, халықтың денсаулығы мен тектiк қорына барған сайын терiс әсер етуде.
      Орналасу ерекшелігiне орай Қазақстан Республикасының аумағы есiрткiнi Оңтүстiк-Батыс Азия елдерiнен, ең алдымен, Ауғанстаннан Еуропа елдерiндегі, соңғы жылдары Ресейдегi оларды өткiзетiн әлемдiк рыноктарға жеткiзу үшiн оны транзиттiк дәлiз ретiнде пайдаланатын халықаралық есiрткi картельдерi мүдделерiнiң аясында қалып отыр. Есiрткi транзитiнiң ертеден пайдаланылып келе жатқан Азиядан Орталық Қазақстан арқылы Ресейге және әрi қарай - Еуропаға созылған бағытын "Өлiм Жiбек жолы" деп атайды. 
      Қалыптасқан ахуал тиiсiнше мемлекеттен халықтың психикалық және тән саулығын есiрткiнiң лекіген толқынынан қорғауға бағытталған нақты пәрмендi шаралар қабылдауды талап етедi. 
      Қазақстан Республикасында есiрткiнiң таралуы мен оларды терiс пайдалануға байланысты тiркелген құқық бұзушылық санының өзгеру серпiнi олардың ұдайы өсуiн айқын көрсетiп отыр. Бұдан басқа, есiрткiнi жүйелi пайдаланатын адамдар саны да көбеюде. Бұл факторлар Қазақстандағы экономикалық және әлеуметтiк ахуалға теріс әсер етедi және үрей туғызады. 
      Осыған байланысты есiрткi айналымына бақылауды одан әрi күшейту, есiрткінi терiс пайдалануға қарсы iс-қимылға мемлекеттiк құрылымдар мен қоғамдық ұйымдардың қызметiн жандандыру мақсатында Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөнiндегi комитетiн нығайту мақсатқа сай келедi. 
      Есiрткiнiң мемлекеттегі заңсыз айналымы проблемасы жалпы ұлттық сипат алып отыр, өйткенi халықтың барлық жiгі, соның iшiнде балалар да тартылған. Айталық, Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы жанындағы Құқықтық статистика және ақпарат орталығының (департаментiнiң) деректерiне сәйкес 2001 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша алдын алу есебiнде есiрткiнi терiс пайдаланатын 38320 адам тұр, соның iшiнде 1938-i кәмелетке толмағандар. 2002 жылғы 1 қаңтардағы есепте осындай 45505 адам тұр және 1927-i кәмелетке толмағандар. Алдын алу есебiндегі кәмелетке толмағандардың жалпы санының 1131-i оқушылар, 228-i - 15 жасқа дейiнгі кәмелетке толмағандар; есірткiні теріс пайдаланатын әйелдердiң саны үстiмiздегі жылдың басында 4420-ны құрады. 
      Жоғарыда көрсетiлген статистикалық және өзге де мәлiметтердi талдау есiрткiнi заңсыз таратуға және оларды медициналық емес пайдалануға байланысты қылмыстар мен өзге де құқық бұзушылықтар саны өсуiнiң тұрақты үрдiсiнiң сақталуы туралы айғақтайды. 
      Есiрткiге қол жетiмдiлiк, оларды iс жүзiнде кедергiсiз сатып алу мүмкiндiгі, салыстырмалы түрде арзандығы республикада бүгіндерi есiрткiнi терiс тұтынудың, нашақорлық пен есiрткi бизнесiнiң етек алуының басты себептерiнiң бiрi болып отыр. Бұл ретте психиатриялық және наркологиялық қызметтердiң жай-күйiн жақсарту жөнiнде мемлекет қабылдап жатқан шаралар әлi де жеткiлiксiз. 
      1990 жылмен салыстырғанда 2000 жылы диспансерлер саны бiр жарым есе, төсектер саны 2,5 есе қысқарып кетті. Соңғы үш жылда наркологиялық кабинеттердiң саны екi есеге жуық азайды, наркологиялық ұйымдардағы жасөспiрiмдер кабинеттерiнiң саны кемiдi. 
      Қазiргi кезде Қазақстан Республикасында есiрткiге қатысты ахуал:
      есiрткіге тәуелдiлiкпен азап шегуші адамдар үшiн алдын алу, емдеу және оңалту көмегінiң жеткiлiксiз дамуымен; 
      есiрткінiң заңсыз айналымына байланысты қылмыстар санының көбеюiмен; 
      Қазақстан аумағын транзиттiк дәлiз ретінде пайдаланудың жалғасуымен, соның салдарынан есiрткiнiң анағұрлым қауіпті түрлерiнiң (героиннiң, апиынның және синтетикалық есiрткілердiң) контрабандасы мен транзитiнiң ұлғаюымен; 
      есiрткiнi тұтынушылар жасының төмендеуiмен сипатталады. 
      Республикадағы есiрткілiктiң бетiн қайтару мемлекет пен қоғамның күшi толық жұмдасқанда ғана мүмкiн болмақ.

4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері 

      Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасында нашақорлықтың одан әрi таралуына қарсы тиiмдi мемлекеттiк және қоғамдық iс-қимыл жүйесiнiң негiзгi буындарын нығайту және есiрткi бизнесiне қарсы күресу болып табылады. 
      Бағдарламаның аса маңызды мiндеттерiнiң қатарында: 
      1) нашақорлықтың алдын алуды, оны емдеу жүйесiн нығайтуды және есiрткiге тәуелдi адамдарды оңалту жүйесiн құруды; 
      2) есірткінiң, психотроптық заттардың және прекурсорлардың заңсыз айналымына қарсы iс-қимыл тетiгін нығайтуды; 
      3) есiрткiнiң заңсыз айналымын және оларды терiс пайдалануды бақылау саласында халықаралық ынтымақтастықты нығайтуды бөлiп көрсеткен жөн.

5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетігі

        Алға қойылған мақсаттарға қол жеткiзу әрi басты мiндеттердi шешу үшiн Бағдарламамен Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң қазiргi жүйесiн нығайтуға бағытталған шаралар кешенiн iске асыру көзделiп отыр. 
      Нашақорлықтың алдын алу, оны емдеу жүйесiн нығайту және есiрткiге тәуелдi адамдарды оңалту жүйесiн құру iсiнде Нашақорлықтың медициналық-әлеуметтiк проблемалары республикалық орталығының, нашақорлықтан емделудiң курсынан сәтті өткен адамдарды медициналық-әлеуметтiк оңалту орталықтарының, сондай-ақ елiмiздiң медициналық жоғары оқу орындарының қызметiне зор көңiл бөлiнетiн болады. Бүгiнгi таңда алдын алу емдеу және оңалту осы келеңсiз құбылысқа қарсы күрестiң неғұрлым пәрмендi жолдары болып табылатындықтан, мәселенiң осы қыры ерекше назар аударуға лайық және нашақорлыққа "нәр беретiн" тамырларды анықтауға, жоюға немесе оқшаулауға бағытталады. 
      Мұқтаж адамдардың көмектi уақтылы алу және тиiстi қызметтерге қол жеткiзу мүмкiндiгiн туғызу керек. Бұл ретте есiрткi мен психотроптық заттарды пайдаланатын және пайдалануға бейiм жасөспiрiмдердi емдеуге және әлеуметтік оңалтуға ерекше көңiл бөлiнедi, осы орайда барлық наркологиялық диспансерде жасөспiрiмдер бөлiмдерi ашылатын болады. 
      Қазiргi кезеңде Нашақорлықтың медициналық-әлеуметтiк проблемалары республикалық орталығы нашақорлықтың алдын алу, оны емдеу және оңалту саласында елдiң басты емдеу-клиникалық, ғылыми және оқу-әдiстемелiк базасына айналуға тиiс. Орталықтың алдында қоғамда есiрткiнi терiс пайдаланудың деңгейiн жан-жақты, терең және үнемi талдау негiзiнде есiрткiге сұранысты қысқарту, алдын алу, есiрткiге тәуелдi адамдарды емдеу және оңалту жөнiндегi республикалық мақсатты бағдарламалар әзiрлеу; үйлестiрушi немесе атқарушы ретiнде оларды iске асыруға қатысу; ауруды емдеудiң қазiргi заманғы әдiстерiн жасап, оларды (сынап көрген соң) елде кеңiнен енгiзуге ұсыну; нашақорлық неғұрлым көбiрек жайлаған аймақтарды анықтау және мүдделi министрлiктер мен ведомстволарды олардың бара-бар шаралар қолдануы мақсатында хабардар ету; халықтың түрлi санаттарының арасында есiрткiнi терiс пайдаланудың тұрақты мониторингiнiң тетiгiн енгізу мiндетi тұр. 
      Сондай-ақ Орталық негізiнде халықаралық ұйымдар мен шет елдердiң мамандары қатысып тұратын тұрақты жұмыс iстейтiн курстар, семинарлар жұмыс iстеуге тиiс. Құрамында есірткісі бар өсiмдiктердiң таралу орнын анықтау, экологиялық ортаны ескерiп, оларды оқшауландыру күресiнiң әдiстерiн әзiрлеу, құрамында есiрткiсi бар өсiмдiктердi өнеркәсiптiк өндiрiсте пайдаланудың ғылыми негіздерiн жасау және нашақорлыққа қарсы күрестiң басқа да проблемалары бойынша ғылыми-зерттеу бағдарламалары орындалатын болады. 
      Есiрткiге тәуелдi адамдарды емдеу және оңалту саласындағы қазiргi заманғы стратегияның негiзiнде осы салада мемлекеттiк саясаттың негізгi бағыттары әзiрленетiн болады. 
      Наркология саласында: 
      нашақорлықты әлеуметтік қауiптi ауру ретiнде тану жағдайында наркологиялық қызметтердi жетiлдiру мен дамыту; 
      бас бостандығынан айыру орындарында наркологиялық қызметтердi ұйымдастыруды және жарақтандыруды жақсарту; 
      наркологиялық мекемелердi аса тиiмдi дәрiлермен және осы заманғы жабдықтармен қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолдану керек. 
      Әлеуметтiк есiрткi иммунитетiн егу мақсатында балаларға, жасөспiрiмдер мен жастарға арналған есiрткiге қарсы оқу-танымдық әдебиеттер әзiрлеу және басып шығару қажет, оқу орындарының жоспарында есiрткiге қарсы тақырыптарда лекциялар енгізiлетiн болады. 
      Бұдан басқа, есiрткiге қарсы тақырыптарда көркем шығармаларға конкурстар, спорттық жарыстар ұйымдастырып, телеарналар мен кинотеатрларда қоғам үшiн есiрткiнiң залалы туралы деректі, ғылыми-көпшiлiк және көркем фильмдер көрсете отырып, республикалық және жергiлiктi деңгейлерде Халықаралық нашақорлыққа қарсы күрес күнiне (26 маусым) арналған акциялар өткiзу белгiленiп отыр. 
      Осы Бағдарламаны iске асырудың келесi бағыты нашақорлыққа және есiрткі бизнесiне қарсы күрес саласындағы заңдарды жетiлдiруге және есiрткi, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымына бақылауды күшейтуге бағытталған шаралар кешенiн қамтитын есiрткi, психотроптық заттар мен прекурсорлардың заңсыз айналымына қарсы iс-қимыл тетiгін нығайту болып табылады. 
      Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес проблемасы тиiмдiлiгi осы салаға тартылған барлық мемлекеттiк органдардың бiрлесiп үйлестiрiлген күш-жiгерi мен iс-әрекеттерiне байланысты жан-жақты сипат алатынын ескере отырып, мемлекеттiк органдардың есiрткі, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымын бақылауды жүзеге асыру тәртiбiн реттейтiн нормативтiк құқықтық кесiмдердi одан әрi әзiрлеуi қажет болады. 
      Осы кезеңде есiрткi бизнесiнде ақшаның "ағылуына" қарсы күрес стратегиясын әзiрлеуге және iске асыруға кiрiсу керек. 
      Осы қызметте келесi маңызды бағыт зертхана жабдықтарын сатуға бақылауды қамтамасыз ету, прекурсорлардың заңсыз жасалуына, таралуы мен олардың ашық айналымнан жасырын айналымға шығарылуына жол бермеу жөнiнде шаралар қолдану болып табылады. 
      Есiрткiнiң негiзгi ағыны республикаға iргелес мемлекеттерден заңсыз келiп түсетiнiн ескере отырып, республиканың кедендiк және мемлекеттiк шекарасының оңтүстiк және оңтүстiк-шығыс учаскелерiн, Алматы, Астана қалаларының халықаралық әуежайларын және Ақтау қаласының теңiз портын күшейту жөнiнде шаралар қабылдау керек. 
      Шекара арқылы есiрткi партияларын заңсыз тасу және оларды республика аумағында тасымалдау кезiнде оларды табудың анағұрлым тиiмдi әдiсi иттерді пайдалану болып табылатынын практика көрсетiп отыр. Бiрiншi кезеңде құқық қорғау органдары есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөнiндегi арнаулы бөлiмшелердi бiлiктi кинолог-мамандармен және сапалы дайындалған иттермен қамтамасыз ету мүмкiндігін алды. Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк кiрiс министрлiгінiң Кеден комитетi 2001 жылы Алматы қаласында Кинологиялық орталық ашты, Ұлттық қауiпсiздiк комитетi және Iшкi iстер министрлiгi қолда бар ведомстволық питомниктердi жаңғыртты, бұл есiрткiнiң заңсыз айналымына қарсы күрестi жоспарлы күшейтуге одан әрi ықпал етуi тиiс. Екiншi кезеңде осы мақсатта есiрткiнiң заңсыз айналымына қарсы күрестi жүзеге асыратын органдарда кинологиялық қызметтерді ұйымдастырушылық-кадрлық және техникалық нығайтуды жүзеге асыруға бағытталған қосымша шаралар қабылданатын болады. 
      Бас прокуратура жанындағы Құқықтық статистика және ақпарат орталығы (департаментi) жүргізген есiрткiге байланысты қылмыстар туралы ақпаратты жедел талдау негiзiнде есiрткi қылмысының серпiнiн, құбылу себептерiн зерделеу және оған қарсы iс-қимылдың тиiмдi шараларын әзiрлеу керек. 
      Есiрткiге байланысты iстердi қарау бойынша көп құрамды аудандық соттарда судьяларды мамандандыруды енгiзу процесi дамитын болады. 
      Сонымен қатар IIМ Академиясының есiрткiнiң, психотроптық заттардың заңсыз айналымына қарсы күрес жөнiндегi құқық қорғау органдары мамандарының бiлiктiлiгiн арттыру және қайта даярлау жөнiндегi оқу орталығында кадрлардың мамандандырылған оқуы жоспарлануда. 
      Заңсыз егiлетiн және жабайы өсетiн қарасора мен апиын көкнәрiн анықтау және құрту жөнiндегi жыл сайынғы науқандар, олардың жасырын айналымға түсуiнiң жолын кесу мақсатында жалғаса беретiн болады. 
      Осы мақсатта құрамында есiрткi бар өсiмдiктердiң өсуi және өсiрiлуi туралы деректер қорын құру, мүдделi мемлекеттiк органдармен өзара іс-қимыл мен ынтымақтастықты нығайту керек. 
      Есiрткiнiң заңсыз айналымын бақылау саласындағы халықаралық ынтымақтастық пен тәжiрибе алмасуды нығайту үшін ТМД елдерiнiң ғылыми-практикалық конференциясын өткiзу керек. 
      Халықаралық ұйымдар мен донор елдердi есiрткіге сұранысты қысқарту, есiрткiге тәуелдi адамдарды емдеу және оңалту, есiрткiнiң заңсыз айналымының жолын кесу саласында перспективалы бағдарламалар әзiрлеу мен енгiзуге техникалық көмек көрсетуi үшiн оларды кеңiрек тарту керек. 
      Бағдарламаны iске асыру жөнiндегі iс-шаралар жоспары оларды кезең-кезеңмен орындауды көздейдi. Iс-шаралардың кешендігі нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күресте мемлекеттiк және жергілiкті билiк пен басқару органдарының қызметiн барынша үйлестiруге әрi мүмкiндiктерiн шоғырландыруға септiк жасайды. 
      Жоспарланған iс-шараларды орындау Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2001-2005 жылдарға арналған  стратегиясын iске асырудың екiншi кезеңiн қамтиды. 
      Бағдарлама нашақорлыққа және есірткі бизнесiне қарсы күрестiң қолданылып жүрген нысандары мен әдiстерiнiң тиiмдiлiгін арттыруға, мемлекеттiк органдардың қызметiн үйлестiрудi одан әрi дамытуға және нығайтуға бағытталған. 
      Бағдарламаның әкiмшісi Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөнiндегі комитетi болып табылады. 
      Бағдарламаны iске асыруға республикалық және жергілiктi бюджеттерден бөлiнетiн барлық қаражат, сондай-ақ сыртқы техникалық көмек шеңберiндегi жабдықтар мен техника нақты iс-шаралардың орындалуына жауапты министрлiктер мен ведомстволарға берiлетiн болады.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері 

      Осы Бағдарламаны iске асыру жөнiндегі iс-шаралар тиiстi қаржы жылына арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттерге берiлетiн қаражат есебiнен және шегінде әрi заңнамамен тыйым салынбаған басқа да көздерден жүзеге асырылатын болады. 
      Бағдарламаны iске асыру республикалық бюджет қаражатынан 2002 жылы - 85,95 млн. теңге, 2003 жылы - 375 млн. теңге қаржыландыруды талап етедi. 
      2002 жылы қаржыландыру сомасы нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөнiндегi iс-шараларды орындауға арналған республикалық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлерiнiң сметаларында көзделген, 2003 жылы тиiстi жылға арналған бюджеттi қалыптастыру жөнiндегі бюджет комиссиясы белгілейдi және "Бюджет жүйесi туралы" Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 сәуiрдегi  Заңына сәйкес түзетiлуi мүмкiн.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже 

      Бағдарламаны iске асыру кезiнде мынадай нәтижелер күтiледi: 
      нашақорлықтың алдын алу, оны емдеудiң тиiмдi жүйесiн нығайту және нашақорлықпен ауыратын адамдарды оңалту жүйесiн құру; 
      есiрткiнi, психотроптық заттарды және прекурсорларды жасырын айналымнан алу жөнiндегі қызметтi жандандыру, оларды әкелу мен әкетуде Қазақстан Республикасының кедендiк және мемлекеттік шекарасын бақылауды күшейту; 
      мүдделi органдарды ұйымдық, кадрлық және материалдық-техникалық нығайту, олардың арасында тиiмдi өзара iс-қимыл орнату арқылы олардың қызметiн жақсарту; 
      нашақорлық пен есiрткі бизнесiнiң таралуымен байланысты проблемаларды шешуде қоғамның барынша жұмдаса түсуiне қол жеткiзу;
      есiрткiнiң заңсыз айналымын және оларды терiс пайдалануды бақылау саласында халықаралық ұйымдар мен донор елдердiң назарын аудару арқылы есiрткіге сұранысты азайту, есiрткіге тәуелдi адамдарды емдеу және оңалту, есiрткiнiң заңсыз айналымының жолын кесу саласында перспективалы бағдарламаларды әзiрлеуде және енгiзуде оларға техникалық көмек көрсету үшiн халықаралық ынтымақтастықты нығайту.

8. Қазақстан Республикасында нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2002-2003 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары

Р/с!    Iс-шара     !Аяқтау!Орындалуына!Орындалу!Болжанып отырған!Қаржылан.
N !                !нысаны!(іске асы. !(іске   !    шығыстар    !дыру көзі
   !                !      !рылуына)   !асырылу)!----------------!
   !                !      !жауаптылар !мерзiмi !2002 !2003!2003 !
   !                !      !           !        !жыл *!жыл !жыл  !
   !                !      !           !        !     !**  !*** 

----------------------------------------------------------------------------
1 !        2       !   3  !      4    !    5   !        6       !    7   
----------------------------------------------------------------------------
       Есiрткіге тәуелдi адамдар арасында емдеу және оңалту жұмысын,       
                    нашақорлықтың алдын алуды нығайту     

1.  Жастар мен      Үкiмет    ЕХҚМ, ДСМ,   2003             4,1  Жергілікті
    жасөспiрiмдер   қаулысы,  Алматы       жыл                     бюджет
    үшiн есiрткіге  әкiмдер   қаласы,
    байланысты      шешiмдерi Ақтөбе,                       4,0      -"-
    проблемаларды             Батыс
    шешуде оларға             Қазақстан,                    8,1      -"-
    көмек көрсету             Шығыс
    мақсатында                Қазақстан,                    3,0      -"-
    әлеуметтiк                Жамбыл
    қызметтер құру            облыстарының                  0,25     -"-
    жөнiнде шаралар           әкiмдерi
    қабылдау      

2.  Әлеуметтiк      Кiтапша.  БҒМ, ДСМ,    2003       2,85        Республи.
    есiрткі         лар, бук. МАКМ, ІІМ    жыл        2,26        калық
    иммунитетiн     леттер,                                       бюджет
    егу мақсатында: плакаттар,
    2.1. Балаларға, журналдар
    жасөспiрiмдер 
    мен жастарға 
    арналған 
    есiрткіге қарсы
    оқу-танымдық 
    әдебиеттер 
    әзiрлеу және 
    басып шығару     

    2.2. Ата-      Әдiстемелiк  БҒМ, ДСМ,   2003       4,27       Республи.
    аналар мен     ұсынымдар,   ІІМ, МАКМ   жыл        0,39       калық
    педагогтарға,  зерделiктер                                    бюджет
    басқа да 
    мамандарға 
    арналған
    әдiстемелiк 
    ұсынымдар 
    әзiрлеу және 
    басып шығару 

    2.3. Есiрткіге Оқу орында.  БҒМ         2002
    қарсы          рының жос.               жылғы
    тақырыптарда   парларына                шілде -
    лекция         лекциялар                2003
    курстарын      курстарын                жыл
    әзірлеу және   енгізу  
    оқу орындары   туралы
    жоспарларына   ведомстволық
    енгізу         бұйрық 

    2.4. Есiрткіге  Нашақорлыққа   ӘдМ        2002    1,36 15,0   Республи.
    қарсы           қарсы күрес    (НЕКК),    жылғы    3,8  3,7   калық
    тақырыптарда    халықаралық    МАКМ,      маусым -     1,75   бюджет
    көркем          күнiне         БFМ, СТА,  2003 жыл      8,2    -//-
    шығармаларға    арналған       IIМ, 
    кәсiптiк        акциялар       Ақтөбе,                    3,64 Жергі.
    конкурстар,     өткiзу         Батыс                           лікті
    спорттық        туралы         Қазақстан,                      бюджет
    жарыстар        ведомстволық   Шығыс                      1,14 -//-
    ұйымдастырып,   бұйрықтар,     Қазақстан 
    телеарналарда   жарияланымдар, облыстарының                3,0 -//-
    және            сұхбаттар,     әкiмдерi
    кинотеатрларда  радио-теле-
    қоғам үшін      хабарлар, 
    есірткінің за.  "дөңгелек 
    лалы туралы де. үстелдер", 
    ректі, ғылыми-  көрнекi үгiт 
    көпшілік және   құралдары
    көркем фильмдер 
    көрсете отырып; 
    жалпы бiлiм 
    беретін, кәсiптік 
    мектептер 
    оқушылары
    арасында 
    есiрткiге қарсы 
    тақырып бойынша 
    үздiк суретке, 
    шығармаға,
    плакаттарға 
    конкурстар
    өткiзе отырып, 
    республикалық
    және жергiлiктi 
    деңгейлерде
    Халықаралық 
    нашақорлыққа
    қарсы күрес
    күнiне (26 маусым)
    арналған 
    акциялар өткiзу

    2.5. Бұқаралық  Радио-      МАКМ, БҒМ, Ұдайы 15,8 15,8       Республи.
    ақпарат құрал.  телехабар.  ҚПА, ӘдМ              1,0        калық
    дары арқылы     лар,        (НЕКК),               0,20       бюджет
    қоғамдық санада жарияла.    ДСМ, ІІМ,                         -//-
    әлеуметтiк      нымдар,     ҰҚК
    есiрткі         сұхбаттар,  (келісім              0,05        -//-
    иммунитетін     ақпарат.    бойынша),
    қалыптастыру    тық-насихат СТА, МКМ         1,47 1,47        -//-
    жөнiндегi       iс-шаралар, КК,                         0,5  Жергілікті
    қызметтi        семинар-    Ақтөбе,                     0,35 бюджет
    жандандыру      тренингтер, Батыс                       
    және азамат.    "дөңгелек   Қазақстан,     
    тарды мемлекет. үстелдер",  Шығыс                       5,0   -//-
    тiк органдардың конферен.   Қазақстан,
    нашақорлыққа    циялар,     Жамбыл
    және есiрткі    бейнеро.    облыстар.                   1,62  -//-
    бизнесiне қарсы ликтер      ының
    күресте қолданып            әкімдері
    жатқан шаралары 
    туралы, соның
    iшiнде танымал
    қоғам қайрат.
    керлерiн, ғылым 
    және мәдениет 
    өкiлдерiн, 
    дәрiгерлердi
    және басқа да 
    мамандарды тарта
    отырып хабардар 
    ету                 

    2.6. Балалардың  Спорт      Солтүстiк   2003 жыл        4,1  Жергiлiктi
    және жасөспiрiм. мектептерi Қазақстан,                         бюджет
    дердiң бос       мен сек.   Батыс                       7,5     -//-
    уақытын ұйым.    цияларын   Қазақстан,
    дастыру          ашу туралы Шығыс                       6,0     -//-
    мақсатында осы   әкiмдердiң Қазақстан
    жұмысқа ПИК пен  шешiмдерi  облыстарының
    нашақорлыққа                әкiмдерi
    және есiрткі
    бизнесiне қарсы
    күрес жөнiндегi 
    аймақтық комис.
    сияларды тарта 
    отырып, спорт 
    мектептерi, 
    жасөспiрiм
    секциялары 
    жүйесiн дамыту      

3.  Балалар,        Оқу-әдiс.   БFМ, ДСМ, 2002 жылғы     1,4      Республи.
    жасөспiрiмдер   темелiк     Алматы      қазан    0,05    0,05 калық
    және жастар     көп сатылы  қаласы,   - 2003                  бюджет
    арасында        бiлiм беру  Ақтөбе,     жылғы                 Жергілік.
    есiрткі,        бағдарла.   Батыс       тамыз                 ті бюджет
    темекi шегудің  масын       Қазақстан,                   1,0    -//-
    алдын алу       әзiрлеу     Шығыс 
    жөнiнде көп     туралы      Қазақстан,                   1,3    -//-
    сатылы бiлiм    ведомст.    Жамбыл 
    беру бағдар.    волық       облыстар.                    2,0    -//-
    ламасын         бұйрықтар,  ының
    әзiрлеу         оқу-әдiс.   әкiмдерi                     4,74   -//-
                    темелiк     
                    ұсынымдар, 
                    мамандардың
                    тағылым.
                    дамасы

4.  Кәмелетке       Кәмелетке   ДСМ,       2002 жылғы
    толмағандарды   толмаған.   Солтүстік   қазан -          2,2 Жергілікті
    емдеу үшiн      дарға       Қазақстан, 2003 жылғы        5,0   бюджет
    наркологиялық   арналған    Ақтөбе,     желтоқсан
    диспансерлер    стацио.     Шығыс                       5,75    -//-
    құрылымында     нарлық      Қазақстан,                   0,5    -//-
    стационарлық    бөлiмдер    Жамбыл 
    бөлiмдер        құру туралы облыстар.
    құру және       ведомст.    ының
    нығайту         волық       әкiмдерi
                    бұйрық,
                    әкiмдердiң
                    шешiмдерi       

5.  5.1. Мыналарды  Есірткіні   ДСМ, БҒМ,   2002  0,58 0,58     Республи.  
    әзiрлеу:        теріс пай.  облыстар,   жылғы               калық
    - және халық.   далануға    Астана      қараша              бюджет
    тың әр түрлi    тұрақты     және        - 2003 
    санаттарының    мониторинг  Алматы      жылғы
    есiрткiнi       тетігі,     қалаларының жел.
    терiс пайдала.  мониторинг  әкімдері**  тоқсан
    нуына тұрақты   тетігін
    мониторинг      енгізу
    тетiгiн         туралы
    енгiзу;         бірлескен
    - есiрткiге     бұйрық.
    сұранысты       Бағдарла.
    қысқарту,       малар,
    есiрткіге       мақсатты
    тәуелдi         республика.
    адамдарды       лық және
    емдеу және      аймақтық
    оңалту          бағдар.
    жөнiндегi       ламалар
    мақсатты        әзірлеу
    республикалық   туралы
    және аймақтық   ведомст.
    бағдарламалар   волық
                    бұйрықтар,
                    әкімдер
                    шешімдері

    5.2. Есiрткі    Есiрткiнi    ДСМ       2002
    құралдарын      пайдалануды            жылғы
    пайдалануды     ерте анықтау           жел.
    ерте анықтау    мен емдеу              тоқсан
    мен науқасты    әдiстеме.              - 2003
    емдеудiң        лерiн                  жылғы
    қазiргi         әзiрлеу                жел.
    заманғы         туралы                 тоқсан
    әдістерiн       ведомст.
    әзiрлеу         волық
                    бұйрықтар     

    5.3. Есiрткі    Yкiметке   ӘдМ (НЕКК), 2002 
    анағұрлым көп   ақпарат    IIМ, ДСМ,   жылғы 
    тараған                    БҒМ         желтоқсан
    аймақтарды                             - 2003 
    анықтау                                жылғы
                                           желтоқсан

    5.4. Құрамында  Құрамында  БҒМ         2003       5,0       Республи.
    есiрткi бар     есірткі                жылғы                калық
    өсiмдiктер      бар                    желтоқсан            бюджет
    таралатын       өсімдік.
    аудандарды      терді
    анықтау және    жою
    экологиялық     әдістемесі
    ортаны назарға 
    ала отырып, 
    оларды жою
    жөнiндегi күрес 
    әдiстерiн 
    әзiрлеу     

    5.5. Құрамында  Құрамында  БҒМ         2003       5,5       Республи.
    есiрткi бар     есірткі                жылғы                калық
    өсiмдiктерді    бар                    желтоқсан            бюджет
    өнеркәсіптік    өсімдік.
    өндіріске       терді
    пайдаланудың    өнеркәсіп.
    ғылыми негіз.   тік қолдану
    дерін әзірлеу   әдістемесі     

6.  Есірткінiң      Әкiмдердiң    Облыстар, 2002
    таралуының жаңа шешiмдерi,    Астана    жылғы 
    үрдістерін      наркологиялық және      қазан -
    ескере отырып,  қызметтердi   Алматы    2003
    республика      жетiлдiру     қалалар.  жылғы
    аймақтарындағы  туралы        ының      желтоқсан
    наркологиялық   бұйрық        әкiмдерi, 
    қызметтердi                   ДСМ
    жетiлдiру 
    жөнiндегi 
    жұмысты
    жалғастыру    

7.  Бас бостанды.   Ведомстволық  ӘдМ       2003      10,0      Республи.
    ғынан айыру     бұйрықтар     (ҚАЖК),   жылғы               калық
    орындарында                   ДСМ       қараша              бюджет
    наркологиялық
    қызметтi
    ұйымдастыруды,
    жарақтандыруды 
    жақсарту     

8.  Есiрткiнi       Үкiметке      ДСМ, БҒМ, 2002
    терiс           ақпарат       ІІМ       жылғы
    пайдалануды                             желтоқсан  
    қысқартуға                              - 2003
    және ЖҚТБ/АҚТҚ                          жылғы
    бақылауға                               желтоқсан
    бағытталған 
    жобаларды
    iске асыру    

9.  Нашақорлықтың   Нашақорлықтың  ДСМ      2002      4,5       Республи.
    медициналық-    медициналық-            жылғы               калық
    әлеуметтiк      әлеуметтiк              қазан -             бюджет
    проблемалары    проблемалары            2003
    республикалық   республикалық           жылғы
    ғылыми-прак.    ғылыми-                 желтоқсан
    тикалық         практикалық 
    орталығын оны   орталығы және
    елдегi наша.    есiрткiнi 
    қорлықты емдеу, терiс пайдала.
    оңалту, оның    нудың тұрақты
    алдын алу       мониторингі
    саласындағы     тетігін
    басты емдеу-    бекіту туралы
    клиникалық,     ведомстволық
    ғылыми, оқу-    бұйрықтар
    әдiстемелiк 
    базасына 
    айналдыру
    арқылы кеңейту; 
    халықтың әр
    түрлi санат.
    тарында 
    есiрткiнi терiс 
    пайдаланудың 
    тұрақты 
    мониторингi 
    тетiгiн әзiрлеу 
    және енгiзу

10. Медициналық    Ведомстволық БҒМ, ДСМ   2002
    жоғарғы оқу    бұйрықтар,              жылғы
    орындарына     ғылыми                  желтоқсан
    нашақорлықты   әзірленімдер            - 2003
    емдеу мен оның                         жылғы
    алдын алу                              желтоқсан
    саласында 
    тиісті ғылыми 
    тақырыптар 
    әзірлеу     

11. Наркологиялық  Үкіметке     ДСМ,       2002
    мекемелердi    ақпарат      облыстар,  жылғы
    тиiмділігi                  Астана     желтоқсан
    жоғары дәрi-                және       - 2003
    дәрмек құрал.               Алматы қа. жылғы
    дарымен және                лаларының  желтоқсан
    қазiргi                     әкімдері
    заманғы жаб.                ***
    дықтармен 
    қамтамасыз 
    етуге шаралар 
    қабылдау

12. Нашақорлыққа   Мерзімді     ӘдМ        2002     2,3  3,93   Республи.
    және есiрткi   журнал       (НЕКК),    жылғы                калық
    бизнесiне                   ДСМ, ІІМ,  қыркүйек             бюджет
    қарсы күрес                 МКМ КК,                           -//-
    проблемаларына              БҒМ, БП
    арналған                    (келісім
    мерзiмдi                    бойынша)
    журнал шығару     

13. Дiнге          Үкіметке     МАКМ, ДСМ, 2002
    сенушiлер мен  ақпарат      БҒА, ӘдМ   жылғы
    олардың жа.                            желтоқсан
    қындарының                             - 2003
    есiрткіні                              жылғы
    тұрақты қа.                            желтоқсан
    былдамауын 
    қалыптастыру
    бойынша дiни 
    конфессиялар.
    мен өзара 
    iс-әрекет 
    жасау     

14. Елiмiзде       Үкiметке     ӘдМ        2002     1,27  8,0   Республи.
    есiрткіге      ақпарат,     (НЕКК)     жылғы                калық
    қарсы күрес    семинарлар,             қыркүйек             бюджет
    жұмыстарын     "дөңгелек               - 2003
    үйлестiру      үстелдер",              жылғы
    мақсатында     конференциялар          желтоқсан
    семинарлар, 
    "дөңгелек
    үстелдер", 
    конференциялар 
    өткiзу

        Есiрткiнiң, психотроптық заттар мен прекурсорлардың заңсыз 
                 айналымына қарсы іс-әрекет тетігін нығайту     

15. Есiрткі        Есiрткі      ҚПА, МКМ   2003        0,25     Республи.
    бизнесi        бизнесi      КК, БП     жылғы                калық
    ақшасының      ақшасының    (келісім   мамыр                бюджет
    "ағылуына"     "ағылуына"   бойынша),
    қарсы күрес    қарсы күрес  ҰҚК
    стратегиясын   стратегиясы, (келісім
    әзiрлеу және   әдiстемелiк  бойынша)
    iске асыру     ұсынымдар      

16. Заңсыз         Қылмыстық    ӘдМ, ІІМ,  2003
    айналымнан     iс жүргізу   МКМ КК,    жылғы
    алынған        кодексiне    ҚПА, ҰҚК   мамыр
    есiрткiнi,     және         (келісім
    психотроптық   "Соттардың,  бойынша),
    заттар мен     прокуратура, Жоғарғы
    прекурсорларды алдын ала    Сот
    олардың        тергеу,      (келісім
    "қайталама"     анықтау,     бойынша),
    айналымына     сот          БП
    жол бермеу     сараптамасы  (келісім
    мақсатында     органдарының бойынша)
    сақтау, iске   қылмыстық 
    асыру және     iстер, 
    жою мәселе.    азаматтық 
    лерiн          iстер 
    реттейтiн      жөнiндегi 
    нормативтiк    және 
    құқықтық       әкiмшiлiк 
    кесiмдерге     құқық 
    өзгерiстер     бұзушылық 
    мен толық.     iстер
    тырулар        туралы 
    енгiзу         заттай дәлел.
                   демелердi, 
                   құжаттарды 
                   алу, есепке 
                   алу, сақтау,
                   беру және жою
                   тәртібi 
                   туралы"
                    нұсқаулыққа
                   өзгерiстер 
                   мен
                   толықтырулар
                   енгiзу туралы
                   нормативтiк
                   құқықтық
                   кесiмдер     

17. Нашақорлықты   Үкіметке      ДСМ, БҒА, 2002
    емдеуге және   ақпарат       ӘдМ       жылғы
    алдын алуға                            желтоқсан
    маманданды.                            - 2003
    рылған                                 жылғы
    мемлекеттiк                            желтоқсан
    емес 
    мекемелермен,
    қоғамдық
    ұйымдармен 
    өзара iс-
    әрекеттерді
    нығайту    

    17.1. Наша.    Үкіметке     ДСМ, БҒА,  2002
    қорлықты       ақпарат      ӘдМ        жылғы
    емдеуге және                           желтоқсан
    алдын алуға                            - 2003
    маманданды.                            жылғы
    рылған мем.                            желтоқсан
    лекеттiк емес
    мекемелер, 
    қоғамдық 
    ұйымдар
    қызметiн 
    бағалауды 
    жүзеге
    асыру     

18. Қазақстан      Министрi.     ІІМ, ҰҚК  2003        58,29    Республи.
    Республика.    ліктер мен    (келісім  жылғы       28,5     калық
    сының құқық    ведомстволар  бойынша), ақпан -              бюджет
    қорғау және    бөлiмшелерiн  ҚПА       желтоқсан   7,55       -//-
    арнаулы        нығайту 
    органдарының   туралы 
    есiрткі        ведомстволық 
    бизнесiне      бұйрықтар
    қарсы күрес 
    жөнiндегi 
    бөлiмшелерiн 
    ұйымдық және
    материалдық 
    техникалық 
    нығайту     

19. Есiрткiнi      Кеден және    ҰҚК ШҚ,  2003         50,85    Республи.
    алып өтуге     шекара        МКМ КК   жылғы        48,83    калық
    жол бермеу     бақылауын              ақпан -               бюджет
    мақсатында     күшейту                желтоқсан
    шекаралық      туралы 
    бекеттерде     ведомстволық 
    кеден және     бұйрықтар
    шекара 
    бақылауын
    күшейту

20. Есiрткінiң     Үкiметке      ӘдМ, IIМ, 2002
    заңсыз         ақпарат       ҰҚК       жылғы
    айналымына                   (келiсiм  қазан,
    қарсы күресте                бойынша), 2003
    ақпарат,                     МКМ КК,   жылғы
    тәжiрибе және                ҰҚК ШҚ    қараша
    әдiстер алмасу 
    мақсатында
    семинар-
    кеңестер 
    өткiзу         

21. Ұйымдасқан      Қылмыстық    ІІМ, ҰҚК  2003       0,06       Республи.
    қылмыстық       ұйымдардың   (келісім  жылғы                 калық
    топтар немесе   немесе       бойынша), маусым                бюджет
    қылмыстық       қылмыстық    БП
    қоғамдастық.    қоғамдастық. (келісім 
    тардың          тардың       бойынша),
    есiрткінiң,     есірткі,     МКМ КК,
    психотроптық    психотроптық ӘдМ, ҚПА
    заттар мен      заттар мен 
    прекурсорлар.   прекурсор.
    дың заңсыз      лардың заңсыз 
    айналымына      айналымына 
    байланысты      байланысты 
    жасаған         жасаған 
    қылмыстарын     қылмыстарын 
    арнайы          арнайы 
    тергеу          тергеу 
    әдiстемесiн     әдiстемесi
    әзiрлеу

22. Соттарда        Соттарда     Жоғарғы    2003
    есiрткіге       есiрткiге    Сот        жылғы
    байланысты      байланысты   (келісім   тамыз
    құқық бұзу.     құқық        бойынша)
    шылықтар        бұзушылықтар 
    туралы iстердi  туралы 
    қарау бойынша   iстердi 
    судьялардың     қарау 
    мамандануын     бойынша 
    енгiзу          судьялардың 
                    мамандануы 
                    туралы 
                    ведомстволық 
                    бұйрық

23. Әдiлет          Үкіметке     ӘдМ (ССО)  2002    25,12 25,12  Республи.
    министрлiгiнiң  ақпарат                 жылғы                калық
    сот                                     қазан,               бюджет
    сараптамасы                             2003
    органдары                               жылғы
    бөлiмшелерiн                            қыркүйек
    материалдық-
    техникалық 
    нығайту
    жөнiндегi 
    жұмысты 
    жалғастыру

24. Денсаулық       Үкіметке  ДСМ, ӘдМ     2003
    сақтау          ақпарат   (ССО)        жылғы
    министрлi.                             мамыр
    гiнiң сот
    медициналық 
    органдары
    бөлiмшелерiн 
    материалдық-
    техникалық 
    қамтамасыз 
    ету жай-күйiн 
    зерделеу және 
    оның қызметiн 
    жақсарту 
    бойынша
    ұсыныстар
    енгiзу     

25. Есiрткіге       Ақпарат   ІІМ, ҰҚК     2003
    байланысты      алмасуды  (келісім     жылғы 
    қылмыстар       жетілдіру бойынша),    наурыз
    және олардың    туралы    МКМ КК,     
    жасалуына       ведомст.  БП (келісім
    қатысы бар      воаралық  бойынша),
    адамдар туралы  бұйрық    ҰҚК ШҚ
    дерекқорды
    ведомствоаралық 
    дерекқорда
    жандандыру,
    мүдделі
    министрлiктер 
    мен ведомстволар
    арасында 
    ақпараттар 
    алмасу     

26. Кәсiпорындарда  Үкіметке  ӘдМ (НЕКК),  2002       0,7  0,7   Республи.
    прекурсорлар    ақпарат   ЭМРМ, АШМ    жылғы                 калық
    өндiру мен                             қазан -         2,68  бюджет
    пайдалану                              2003
    мониторингiн                           жылғы
    жүргiзу                                желтоқсан     

27. Кинология       Үкіметке  ІІМ, МКМ КК, 2002     20,0 27,97   Республи.
    қызметтерiн     ақпарат   ҰҚК ШҚ       жылғы    13,5  11,6   калық
    ұйымдық және                           қазан -        3,75   бюджет 
    техникалық                             2003                    -//-
    нығайтуды                              жылғы
    жүзеге асыру                           желтоқсан     

28. Есiрткінi,      Жабдық,   ӘдМ (НЕКК),  2003           10,0   Республи.
    психотроптық    химиялық  ЭСМ, ІІМ,    жылғы                 калық
    заттар мен      препарат. ҰҚК (келісім наурыз                бюджет
    прекурсорларды  тар,      бойынша),
    табуға          оқытатын  МКМ КК,
    арналған        семинар.  ҰҚК ШҚ
    жабдықтар,      лар
    техникалар,
    химиялық 
    препараттар 
    дайындау
    жөнiндегi 
    отандық 
    өндiрiстi
    дамыту

29. Нашақорлыққа    Үкіметке  ӘдМ (НЕКК),  2003
    және есiрткi    ақпарат   облыстардың, жылғы
    бизнесiне                 Астана және  наурыз
    қарсы күрес               Алматы қа.
    жөнiндегi                 лаларының
    аймақтық                  әкімдері
    комиссияның 
    есiрткiнiң
    заңсыз 
    айналымына 
    тосқауыл қою
    жөнiндегi 
    қызметiн 
    бақылау және
    үйлестiру     

30. "Есiрткiнiң,    Бақылауға ӘдМ (НЕКК),  2003
    прекурсорлар    жататын   ІІМ, МКМ     жылғы
    мен психо.      жабдықтар КК, ЭСМ      шілде
    троптық         тізбесін
    заттардың       бекіту 
    заңсыз          туралы
    айналымына      Үкімет
    қарсы күрес     қаулысы,
    туралы"         бірлескен
    БҰҰ Конвенция.  іс-шаралар
    сының  13-бабына жоспары
    сәйкес 
    зертханалық 
    жабдықтар
    саудасына 
    бақылауды 
    қамтамасыз ету     

31. Прекурсорларды  Бірлескен  ӘдМ (НЕКК),  2002
    заңсыз          іс-шаралар ЭСМ, ЭМРМ,   жылғы
    даярлаудың,     жоспары    ІІМ, МКМ     шілде -
    импорттаудың,              КК, ҰҚК ШҚ,  2003
    экспорттаудың,             ҰҚК (келісім жылғы
    айналымының,               бойынша)     желтоқсан
    таралуының
    және заңды 
    айналымнан 
    заңсыз
    айналымға 
    шығып кетуiнiң 
    жолын кесу 
    жөнiнде 
    шаралар 
    қабылдау     

32. Денсаулық       Бас       Облыстар        Ұдайы
    сақтау, халықты прокура.  мен оларға
    медициналық     тураның   теңестіріл.
    және дәрiлiк    жұмыс     ген проку.
    қамтамасыз ету  жоспары   рорлар
    жүйесiнде                 (келісім 
    есiрткi мен               бойынша)
    психотроптық 
    заттардың
    пайдаланылуын
    реттейтiн
    заңнаманың
    қолданылуын
    бақылауды
    күшейту     

33. Шаруашылық      Бірлескен  ӘдМ (НЕКК), 2003
    жүргiзушi       іс-шаралар ІІМ, БП     жылғы
    субъектiлердiң  жоспары    (келісім    ақпан
    есiрткiнi,                 бойынша),
    психотроптық               ЭМРМ
    заттар мен 
    прекурсорларды
    өндiрiстiк 
    мақсаттарға 
    қолданылуын 
    бақылауды 
    қатаңдату     

34. Есiрткi,       Мемлекеттік  ӘдМ (НЕКК),  2003
    психотроптық   бақылауды    ДСМ, ІІМ,    жылғы
    заттар мен     жетiлдiру    ҰҚК (келісім сәуір
    прекурсорлар   жөнiндегi    бойынша),
    айналымы       ұсыныстар,   МКМ КК, АШМ,
    саласында      ведомстволық ҚПА, БП
    мемлекеттiк    және         (келісім
    бақылау        ведомство.   бойынша),
    жүйесiн        аралық       ЭСМ, ЭМРМ
    жетiлдiру      бұйрықтар

     Есірткіні бақылау саласында тиімді халықаралық ынтымақтастықты нығайту 

35. Нашақорлыққа   Халықаралық  СІМ, ӘдМ,     Ұдайы
    және есiрткі   келiсiмдер   ІІМ, МКМ
    бизнесiне      мен шарттар  КК, БП
    қарсы күрес                 (келісім 
    саласындағы                 бойынша),
    шарттық-                    ҚПА, ҰҚК
    құқықтық                    (келісім 
    базаны                      бойынша)
    жетiлдiру, 
    екi жақты 
    және көп 
    жақты 
    келiсiмдерге 
    қол қою
    жөнiндегi
    жұмыстарды
    жалғастыру     

36. Шет елдердiң    Семинарлар  СIМ, ӘдМ,  2002                  Бюджеттен
    есiрткi                     ІІМ, МКМ   жылғы                 тыс
    бизнесiне                   КК, БП     шілде -               қаражат
    қарсы күрес                 (келісім   2003 
    бойынша маман.              бойынша),  жылғы
    дандырылған                 ҚПА        желтоқсан
    бөлiмшелерi
    өкілдерінiң 
    қатысуымен 
    оқыту
    семинарларын 
    жүйелi өткiзу     

37. Есiрткі         Конференция СІМ, ӘдМ     2003       3,0      Республи.
    бизнесiне                   (НЕКК), ІІМ, жылғы               калық
    қарсы күрес                 МКМ КК, ҚПА, маусым              бюджет
    ақпаратын,                  ҰҚК (келісім 
    тәжiрибесiн                 бойынша),
    және әдiстерiн              БП (келісім 
    алмасу                      бойынша),
    мақсатында                  Жоғарғы Сот
    ТМД-ның арнайы              (келісім 
    бөлiмшелерi                 бойынша)
    өкiлдерiнiң 
    қатысуымен 
    конференция 
    өткізу     

38. БҰҰ-ның        Семинарлар   ӘдМ (НЕКК), 2002                 Бюджеттен
    бiлiктi                     СІМ, ІІМ    жылғы                тыс
    сарапшыларын                (оқу        қыркүйек             қаражат
    мамандарды                  орталығы)   - 2003
    оқыту                                   жылғы
    процестерiне                            желтоқсан
    тарту 
    тәжiрибесiн 
    жалғастыру     

39. Халықаралық     Үкiметке   ӘдМ (НЕКК), 2002 
    ұйымдар мен     ақпарат    СІМ, ІІМ,   жылғы
    донор елдердiң             ҚПА, МКМ    желтоқсан
    қаражатын                  КК, ҰҚК ШҚ, - 2003
    Қазақстан                  ҰҚК         жылғы
    Республикасында            (келісім    желтоқсан
    нашақорлыққа               бойынша),
    және есiрткі               БП (келісім
    бизнесiне                  бойынша),
    қарсы күрес                Жоғарғы Сот
    саласына тарту             (келісім 
    жөнiндегi                  бойынша)
    жұмысты 
    жалғастыру     

    Барлығы                                      85,95  375,0  74,84 
---------------------------------------------------------------------------

      * Сомалар 2002 жылы нашақорлыққа және есiрткі бизнесiне қарсы күрес жөнiндегi iс-шараларды орындауға арналған республикалық бюджеттiк бағдарлама әкiмшілерiнiң сметасында көзделген.
      ** Осы бағанда келтiрiлген шығыстар сомасы алдын ала жобаланған және 2003 жылға арналған республикалық бюджеттi қалыптастыру жөнiндегi бюджеттiк комиссия "Бюджет жүйесi туралы" Қазақстан  Республикасының 1999 жылғы 1 сәуiрдегi Заңына сәйкес белгiлейтiн болады.
      *** Iс-шаралар нашақорлыққа және есiрткі бизнесiне қарсы күреске 2002 жылға арналған жергiлiктi бюджеттерден бөлiнген қаражат ескерiле отырып iске асырылады; 2003 жылға арналған соманы 2003 жылға арналған жергiлiктi бюджеттердi түзу кезiнде іздестіру ұсынылады.