Об утверждении Программы по развитию электроэнергетики в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 октября 2010 года № 1129. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 28 июня 2014 года № 724

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 28.06.2014 № 724.

В целях реализации Плана мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 302, Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемую Программу по развитию электроэнергетики в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы (далее - Программа).
2. Министерству индустрии и новых технологий Республики Казахстан совместно с заинтересованными министерствами, акимами областей, городов Астаны и Алматы обеспечить надлежащее и своевременное выполнение мероприятий, предусмотренных Программой.
3. Ответственным центральным и местным исполнительным органам, национальным холдингам, компаниям и организациям (по согласованию) представлять информацию о ходе реализации Программы в соответствии с Правилами разработки и мониторинга отраслевых программ, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 марта 2010 года № 218 "Об утверждении Правил разработки и мониторинга отраслевых программ".
4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.
5. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

ПРОГРАММА ПО РАЗВИТИЮ ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕТИКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
НА 2010 - 2014 ГОДЫ

Астана 2010 года

Содержание

Паспорт Программы
Введение
Анализ текущей ситуации
Оценка текущей ситуации состояния отрасли
Анализ сильных и слабых сторон, возможностей угроз для данной отрасли
Основные проблемы, тенденции и предпосылки развития отрасли
Анализ действующей политики государственного регулирования развития
отрасли, включая характеристику существующей нормативной правовой
базы, действующей практики и результатов реализации мероприятий по
обеспечению развития отрасли
Обзор позитивного зарубежного опыта по решению имеющихся проблем,
который может быть адаптирован к условиям Республики Казахстан, а
также результатов проведенных маркетинговых исследований
Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы
Цель Программы
Целевые индикаторы
Задачи Программы
Показатели результатов
Государственные и иные органы, ответственные за достижение целей,
целевых индикаторов, задач, показателей результатов
Этапы реализации Программы
Необходимые ресурсы
План мероприятий по реализации Программы
Примечание
Приложения

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 29 октября 2010 года № 1129

1. Паспорт Программы

Сноска. Раздел 1 с изменениями, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Наименование Программа по развитию электроэнергетики
Программы Республики Казахстан на 2010 - 2014
годы

Основание Пункт 14 Плана мероприятий
для разработки Правительства Республики Казахстан по
реализации Государственной Программы по
форсированному индустриально-
инновационному развитию Республики
Казахстан на 2010 - 2014 годы
утвержденный Постановлением
Правительства Республики Казахстан от
14 апреля 2010 года № 302

Государственный орган, Министерство индустрии и новых
ответственный за разработку технологий Республики Казахстан
и реализацию Программы

Цель Программы Обеспечение устойчивого и
сбалансированного роста экономики путем
эффективного развития
электроэнергетической отрасли

Задачи Модернизация, реконструкция действующих
и строительство новых генерирующих
мощностей. Строительство, модернизация
и реконструкция электросетевых
объектов. Развитие угольной отрасли.
Совершенствование структуры рынка
электроэнергии. Вовлечение в баланс
возобновляемых источников энергии.
Развитие критических технологий по
выпуску термоэлементов и солнечных
фотоэлементов

Срок реализации 2010 - 2014 годы

Целевые 1. Доведение выработки электроэнергии в
индикаторы 2014 году до 97,9 млрд. кВтч при
прогнозном потреблении 96,8 млрд. кВтч.
2. Обеспечение в 2014 году объема
добычи угля до 119 млн. тонн.
3. Доля использования возобновляемых
источников энергии в общем объеме
электропотребления составит более 1,0 %
в 2014 году.

Источники Республиканский бюджет и средства
и объемы предприятий, организаций, включая
финансирования средства национальных компаний и
организаций с участием государства

2. Введение

Программа по развитию электроэнергетики Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы (далее - Программа) носит концептуальный характер и разработана как одна из основополагающих частей стратегии, реализующей Стратегический план развития Республики Казахстан до 2020 года и Государственную Программу по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы.
Электроэнергетика, являясь одной из базовых отраслей, играет важную роль в экономической, социальной сфере любого государства. Поэтому электроэнергетический комплекс определен как один из приоритетных секторов экономики Республики Казахстан и рассматривается как динамично сбалансированная система: энергетика - экономика - природа - общество при устойчивом развитии электроэнергетики на базе новых высокоэффективных технологий и постоянного снижения энергоемкости внутреннего валового продукта (далее - ВВП) страны.
Предпринимаются усилия для диверсификации экономики и развития несырьевых отраслей промышленности и сельского хозяйства. Поставлена задача по вхождению страны в 50 наиболее конкурентоспособных стран мира.

3. Анализ текущей ситуации

Оценка текущей ситуации состояния отрасли

Единая электроэнергетическая система Казахстана работает параллельно с ЕЭС России и объединенной энергетической системой Центральной Азии.
ЕЭС Казахстана условно разделена на три зоны:
Северная (Акмолинская, Актюбинская, Костанайская, Павлодарская, Северо-Казахстанская, Восточно-Казахстанская, Карагандинская области).
Южная (Алматинская, Жамбылская, Кызылординская, Южно-Казахстанская области).
Западная (Атырауская, Западно-Казахстанская, Мангистауская области).
Максимальное электропотребление по Казахстану было отмечено в 1990 году (104,7 млрд. кВтч). В дальнейшем имело место снижение электропотребления до 50,7 млрд. кВтч в 1999 году. В период 2000-2008 годы наблюдался устойчивый рост электропотребления с динамикой в среднем около 5 % в год.
На 1 января 2010 года общая установленная мощность электростанций Казахстана составляет 19 127,9 МВт. В 2009 году введены в эксплуатацию 135,2 МВт новых генерирующих мощностей, в том числе:
В Актюбинской области введена в эксплуатацию Жанажолская ГТЭС АО "CNPC - Актобемунайгаз" мощностью 33,8 МВт.
В Карагандинской области на ГРЭС ТОО "Корпорация Казахмыс" введена в эксплуатацию паровая турбина ст. № 1 типа К-55-90 мощностью 55 МВт.
В Карагандинской области уточнена мощность турбин № 1, 2 Балхашской ТЭЦ (увеличена на 30 МВт).
В Алматинской области введена в работу Каратальская ГЭС-3 мощностью 4,4 МВт.
В Павлодарской области на Экибастузской ТЭЦ введена в эксплуатацию паровая турбина типа Р-12-3,4/05 мощностью 12 МВт.

1. Структура электроэнергетической отрасли

Единая электроэнергетическая система Республики Казахстан (ЕЭС РК) представляет собой совокупность электрических станций, линий электропередачи и подстанций, обеспечивающих надежное и качественное энергоснабжение потребителей республики.
Электроэнергетика Республики Казахстан содержит следующие секторы:
производство электрической энергии;
передача электрической энергии;
снабжения электрической энергией;
потребление электрической энергии;
иная деятельность в сфере электроэнергетики.

2. Сектор производства электрической энергии

На 1 января 2010 года производство электрической энергии в Казахстане осуществляют 40 энергопроизводящих организаций различной формы собственности, в состав которых входит 63 электрических станций. Общая установленная мощность электростанций Казахстана составляет 19 127,9 МВт, располагаемая мощность - 14 821,0 МВт.
Электрические станции разделяются на электростанции национального, промышленного, регионального назначения и электростанции теплоснабжающих предприятий.
К электрическим станциям национального значения относятся крупные тепловые электрические станции, обеспечивающие выработку и продажу электроэнергии потребителям на оптовом рынке электрической энергии Республики Казахстан:
Экибастузская ГРЭС-1.
Станция Экибастузская ГРЭС-2.
Евроазиатская Энергетическая Корпорация (Аксуская ГРЭС).
ГРЭС "Корпорация Казахмыс".
Жамбылская ГРЭС,
а также гидроэлектростанции большой мощности, используемые дополнительно и для регулирования графика нагрузки ЕЭС РК:
Бухтарминская ГЭК АО "Казцинк".
Усть-Каменогорская ГЭС.
Шульбинская ГЭС.
К электростанциям промышленного назначения относятся ГТЭС предприятий нефтегазого сектора, ориентированные на покрытие собственной потребности, ТЭЦ с комбинированным производством электрической и тепловой энергии, которые служат для электро-теплоснабжения крупных промышленных предприятий и близлежащих населенных пунктов:
ГТЭС ТОО "Тенгизшевройл".
ГТЭС Кумколь АО "Петро Казахстан Кумколь Рессорсиз".
ГТЭС Компании "Карачаганак Петроллеум Оперейтинг Компании Б.В".
ТЭЦ-3 ТОО "Караганда-Жылу".
ТЭЦ ПВС, ТЭЦ-2 АО "Арселор Миттал Темиртау".
Рудненская ТЭЦ (АО "ССГПО").
Балхашская ТЭЦ, Жезказганская ТЭЦ ТОО Корпорация "Казахмыс".
Павлодарская ТЭЦ-1 АО "Алюминий Казахстана".
Шымкентская ТЭЦ-3 и другие.
Электростанции регионального значения - это ТЭЦ, интегрированные с территориями, которые осуществляют реализацию электрической энергии через сети региональных электросетевых компаний и энергопередающих организаций, а также теплоснабжение близлежащих городов.

3. Сектор передачи электроэнергии

Электрические сети Республики Казахстан представляют собой совокупность подстанций, распределительных устройств и соединяющих их линий электропередачи, напряжением 10-1150 кВ, предназначенных для передачи и (или) распределения электрической энергии.
Роль системообразующей сети в ЕЭС Республики Казахстан выполняет национальная электрическая сеть, которая обеспечивает электрические связи между регионами республики и энергосистемами сопредельных государств (Российской Федерации, Кыргызской Республики и Республики Узбекистан), а так же выдачу электрической энергии электрическими станциями и ее передачу оптовым потребителям. Подстанции, распределительные устройства, межрегиональные и (или) межгосударственные линии электропередачи и линии электропередачи, осуществляющие выдачу электрической энергии электрических станций, напряжением 220 кВ и выше, входящие в состав НЭС находятся на балансе Казахстанской компании по управлению электрическими сетями АО "KEGOC". По региональным сетям напряжением 220 кВт и ниже диспетчеризацию и управление осуществляют 21 региональных электросетевых компаний.

4. Сектор электроснабжения

Сектор электроснабжения рынка электрической энергии Республики Казахстан состоит из энергоснабжающих организаций (далее - ЭСО), которые осуществляют покупку электрической энергии у энергопроизводящих организаций или на централизованных торгах и последующую ее продажу конечным розничным потребителям. Всего в республике функционируют 45 ЭСО.

5. Иная деятельность в сфере электроэнергетики

Деятельность по оказанию услуг по строительству и наладке энергообъектов, отдельных энергоустановок и услуг по специализированному ремонту для субъектов электроэнергетического рынка осуществляют строительно-монтажные организации и специализированные ремонтные предприятия.
Решением проблем внедрения новых эффективных энергосберегающих и экологически чистых технологий для производства и энергоснабжения потребителей занимаются научно-исследовательские и проектно-изыскательские институты.
Членами Казахстанской электроэнергетической ассоциации (далее - Ассоциации) являются энергопроизводящие организации, электросетевые компании и потребители (участники оптового рынка электрической энергии и мощности Республики Казахстан).
Основные задачи Ассоциации:
оказание поддержки всем организациям, чья деятельность напрямую или иным образом связана с электроэнергетической отраслью;
участие в разработке государственных программ, законов и нормативных актов, касающихся электроэнергетической отрасли;
представление и защита Членов в случаях, когда интересы членов зависят от решений исполнительных, судебных и других государственных органов Республики Казахстан.
Учреждение Пул резервов электрической мощности Казахстана (далее - ПУЛРЭМ), создано субъектами рынка электрической энергии Республики Казахстан, основная цель которого предоставление на договорной основе резервов мощности для обеспечения бесперебойного энергоснабжения потребителей-учредителей при непредвиденных выходах из строя генерирующих мощностей и линий электропередачи в Республике Казахстан.
Участниками ПУЛРЭМа являются:
генерирующие компании;
РЭКи;
АО "KEGOC";
оптовые потребители.

6. Рынок электрической энергии Республики Казахстан

Рынок электрической энергии состоит из двух уровней: оптового и розничного рынков электрической энергии, рынок тепловой энергии состоит из одного уровня - розничного рынка.
Функциональная структура оптового рынка электроэнергии Республики Казахстан, включает в себя:
рынок децентрализованной торговли электроэнергии, функционирующий на основе заключаемых двухсторонних договоров между участниками рынка, на основании которых определяется договорная цена на электроэнергию;
рынок централизованной торговли электроэнергией, на котором осуществляются сделки купли-продажи электрической энергии на краткосрочный (спот-торги), среднесрочный (неделя, месяц) и долгосрочный (квартал, год) периоды;
балансирующий рынок в режиме реального времени, функционирующий в целях физического и последующего финансового урегулирования почасовых дисбалансов, возникающих в операционные сутки между фактическими и договорными величинами производства-потребления электрической энергии, до формирования в ЕЭС Казахстана необходимых резервов мощности работа данного рынка будет осуществляться в иммитационном режиме;
рынок системных и вспомогательных услуг, на котором для обеспечения установленных государственными стандартами надежности работы ЕЭС РК и качества электрической энергии Системный оператор ЕЭС РК осуществляет оказание системных услуг и приобретение вспомогательных услуг у субъектов рынка электрической энергии Республики Казахстан. Участниками розничного рынка электрической энергии являются все потребители электроэнергии с присоединенной мощностью менее 1 МВт и энергоснабжающие организации, осуществляющие им продажу электроэнергии в условиях конкуренции.

7. Операторы на рынке электроэнергии

Системный оператор ЕЭС РК выполняет следующие основные функции: оказывает системные услуги по передаче электрической энергии по НЭС Казахстана в соответствии с договором, обеспечивает ее техническое обслуживание и поддержание в эксплуатационной готовности;
оказывает системные услуги по технической диспетчеризации, осуществляя централизованное оперативно-диспетчерское управление режимами работы ЕЭС РК;
обеспечивает надежность работы ЕЭС РК;
оказывает системные услуги по организации балансирования производства-потребления электрической энергии;
осуществляет финансовое урегулирование дисбалансов электрической энергии в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
определяет объем, структуру, распределение резервов мощности между энергопроизводящими организациями и использование резервов мощности в ЕЭС Казахстана;
осуществляет организацию функционирования балансирующего рынка электрической энергии и рынка системных и вспомогательных услуг;
взаимодействует с энергосистемами сопредельных государств по управлению и обеспечению устойчивости режимов параллельной работы;
осуществляет техническое и методическое руководство по созданию единой информационной системы, автоматизированной системы коммерческого учета электрической энергии, сопряженных устройств релейной защиты и противоаварийной автоматики всех субъектов оптового рынка электрической энергии;
осуществляет разработку долгосрочного прогнозирования балансов электрической энергии.
С 1 января 2008 года запущен балансирующий рынок электрической энергии Республики Казахстан.
Централизованное диспетчерское управление ЕЭС РК осуществляется Национальным диспетчерским центром Системного оператора.
Рынок централизованной торговли функционирует в целях обеспечения открытого не дискриминационного доступа субъектов на рынок электрической энергии и формирования объективного индикатора текущей рыночной цены электрической энергии.

Анализ сильных и слабых сторон отрасли,
возможности и угрозы для данной отрасли

1. Сильные стороны

К сильным сторонам электроэнергетической отрасли относятся:
высокая доля производства электроэнергии на тепловых электростанциях, использующих дешевые угли (около 74 % от общего объема производства в 2009 г.);
развитая схема системообразующих линий электропередачи напряжением 220-500-1150 кВ;
централизованная система оперативного диспетчерского управления;
наличие значительного потенциала возобновляемой энергии (свыше 1,0 трлн. кВтч);
параллельная работа ЕЭС Казахстана с ОЭС Центральной Азии и ОЭС России;
сформирована нормативно-правовая база для эффективного функционирования оптово-розничного рынка электроэнергии;
возможности экспорта электроэнергии и наличие транзитного потенциала;
наличие значительных запасов топливно-энергетических ресурсов.

2. Слабые стороны

К слабым сторонам электроэнергетической отрасли относятся:
значительная выработка паркового ресурса генерирующего оборудования, что ограничивает возможность производства электроэнергии действующими электростанциями (на ТЭС национального значения остаточный парковый ресурс составляет от 18-30 %);
дефицит маневренной генерирующей мощности для покрытия пиковых нагрузок, связанный с низкой долей гидроэлектростанций (около 12 %) в структуре генерирующих мощностей;
неравномерность распределения генерирующих мощностей (42 %) установленной мощности ЕЭС Казахстана сконцентрировано в Павлодарской области);
высокая степень изношенности электрических сетей региональных электросетевых компаний (~ 65-70 %);
отсутствие механизма, обеспечивающего строительства новых электростанций;
зависимость Западной зоны ЕЭС Казахстана (Западно-Казахстанская, Атырауская области) от поставок электроэнергии из России в связи с отсутствием электрических связей с ЕЭС Казахстана.

3. Возможности

К возможностям электроэнергетической отрасли относятся:
объединение Западной зоны с основной частью ЕЭС РК;
достижение энергетической безопасности страны в отдельных регионах;
ввод рынка мощности;
самодостаточное обеспечение внутренними энергетическими ресурсами регионов Республики;
повышение экспортных и транзитных возможностей страны;
принятие мер по повышению инвестиционной привлекательности отрасли для привлечения инвестиций в развитие объектов электроэнергетики.

4. Угрозы

Основными угрозами электроэнергетической отрасли являются:
увеличение разрыва мощности между располагаемой и установленной мощностями и выбытие основного оборудования на действующих электростанциях;
возникновение не покрываемого дефицита электроэнергии;
зависимость страны в электроэнергии от сопредельных государств.

Основные проблемы, тенденции и предпосылки развития отрасли

1. Состояние оборудования

На 1 января 2010 года установленная мощность электростанций в Казахстане составила 19,1 тыс. МВт, располагаемая мощность - 14,8 тыс. МВт.
Разрывы и ограничения мощности составили - 4,3 тыс. МВт, в том числе:
1,1 тыс. МВт - на ГЭС из-за ограничений по расходу воды и повышенному подпору нижнего бьефа, а также работой малых ГЭС по водотоку;
1,5 тыс. МВт - на ЭГРЭС-1 в связи с консервацией энергоблоков № 1, 2, 8, находящихся в неработоспособном состоянии;
1,7 тыс. МВт - в связи с неудовлетворительным состоянием основного и вспомогательного оборудования тепловых электростанций, недостатком теплопотребления, сжиганием непроектного топлива.
На сегодняшний день около 41 % генерирующих мощностей отработало более 30 лет.
Для покрытия роста перспективной потребности в мощности и электроэнергии развитие электростанций намечается осуществить по следующим основным направлениям:
техперевооружение и реконструкция оборудования действующих электростанций;
ввод новых мощностей на действующих электростанциях;
строительство новых электростанций (ТЭЦ, ТЭС, ГЭС, ГТЭС);
вовлечение в баланс нетрадиционных возобновляемых источников энергии (ВЭС, СЭС).
К 2014 году ожидается рост электрической нагрузки до 15,4 тыс. МВт.
Для покрытия роста электрической нагрузки необходимы мероприятия по расширению и техническому перевооружению действующих электростанций, а также строительство новых.
Необходимы меры по реабилитации Национальной электрической сети, как системообразующей инфраструктуры отрасли. Кроме того необходима реабилитация ОРУ 500 кВ Экибастузской ГРЭС-1, являющегося важным узлом ЕЭС РК и находящегося в неудовлетворительном состоянии по причине отсутствия вложений за предыдущий период.

2. Развитие конкуренции в электроэнергетической отрасли

В целях реализации норм Закона Республики Казахстан "Об электроэнергетике" в 2004 году деятельность региональных электросетевых компаний по покупке-продаже электрической энергии была отделена от деятельности по ее передаче и созданы энергоснабжающие организации, в том числе гарантирующие поставщики электрической энергии.
Предполагалось, что в частном порядке будут созданы энергоснабжающие организации, которые будут конкурировать с гарантирующими поставщиками и между собой за поставку электрической энергии розничным потребителям и таким образом будет обеспечена конкуренция на розничном рынке.
Вместе с тем, создать реальную конкуренцию между ЭСО не удалось, и на розничном рынке доминируют ЭСО, созданные региональными электросетевыми компаниями.
Оптовый рынок электрической энергии также характеризуется низким уровнем конкуренции, его олигополизацией несколькими группами компаний с ежегодным усилением их рыночной доли на данном рынке.
Во многом сложившаяся ситуация объясняется существующей аффилиированностью генерирующих станций, энергопередающих организаций с ЭСО, что препятствует развитию конкуренции и равному доступу к инфраструктуре.
Кроме того, нерешенными проблемами на розничном рынке, препятствующими развитию конкуренции, являются:
незавершенность создания АСКУЭ на региональном уровне;
деятельность отдельных ЭСО на рынке электрической энергии, навязывающих перепродажу электрической энергии другим ЭСО.
В этой связи, необходимо продолжить работу по развитию конкуренции на данном рынке.

3. Казахстанское содержание

Сноска. Подраздел 3 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

За 2009 год потребление электроэнергии составило 77,95 млрд. кВтч. Производство 78,43 млрд. кВтч, объемы экспорта и импорта составили 1,87 млрд. кВтч и 1,4 млрд. кВтч соответственно. Доля казахстанской продукции в части потребления электроэнергии составляет свыше 90 %, с учетом планируемых мероприятий в рамках текущей Программы планируется увеличить долю потребления электроэнергии к 2014 году и приблизить ее к 98 %.
В электроэнергетической отрасли задействовано свыше 75 тыс. человек, в том числе: в энергопроизводящих, энергопередающих и энергоснабжающих организациях задействовано свыше 45 тыс. человек. Кроме этого в сфере сервисных услуг (пуско-наладочные, строительные-монтажные, проектно-изыскательские, экспертные и т.д.) работают свыше 30 тыс. человек. В настоящее время в республике имеется производство: трансформаторов (Кентауский трансформаторный завод), кабельной продукции (Казахэнергокабель в городе Павлодаре, Азия Электрик в г. Талдыкоргане и т.д.), налажена сборка шкафов распределения на базе иностранных производителей (ABB, Siemens), опор, изоляционной продукции и т.д.
Подготовка кадров для энергетической отрасли осуществляется в 80 учебных заведениях ТиПО по 11 специальностям 24 квалификациям, где обучается более 23,9 тыс. человек.
Прогнозная потребность в кадрах на 2010 - 2014 годы для реализации проектов энергетической отрасли 6,5 тыс. человек, а учебными заведениями будут подготовлены 23,4 тыс. человек.
Переподготовка кадров по новым специальностям и квалификациям как: ("Электромеханик по лифтам", "Термист", "Стропальщик", "Машинист-обходчик энергетического оборудования", "Наладчик высоковольтного оборудования", "Наладчик вторичных цепей", "Дефектоскопист" и др.) будет осуществляться на базе Талгарского колледжа агробизнеса, Коксуского сельскохозяйственного колледжа, политехнического колледжа г. Атырау и на базе профлицеев № 2 и № 6 г. Атырау, профлицеев № 6 и № 9 г. Алматы.
Также планируется проработать совместно с МОН РК и МТСЗН РК вопросы разработки профессиональных стандартов в сфере электроэнергетики, а также повышения уровня квалификации кадров.
Создание высокотехнологичных производств в области возобновляемой энергетики и механизмов промышленного внедрения на предприятиях Республики Казахстан. Требуется определенный задел по развитию технологии конструирования и изготовления ветроэлектрических установок. Основными направлением развития может стать использование международного опыта, технологий и знаний, а также международное сотрудничество, в целях развития возобновляемой энергетики в Казахстане. Реализация проектов по производству технологий альтернативной энергетики (ветроустановок, ветро- и гидротурбин, электрогенераторов, солнечных батарей и т.д.) позволит создать новые рабочие места и повысить казахстанское содержание выпускаемой продукции.
Будет завершено строительство Межрегионального центра по подготовке и переподготовке кадров для топливно-энергетической отрасли на 700 ученических мест в г. Экибастузе.

4. Вовлечение в баланс возобновляемых источников энергии

Казахстан обладает огромным потенциалом возобновляемых источников энергии.
С целью экономии топливно-энергетических ресурсов, снижения негативного влияния на окружающую среду и выполнения принятых обязательств по Киотскому протоколу, а также обеспечения электроэнергией регионов, имеющих слабые электрические связи с ЕЭС Казахстана, требуется развитие использования возобновляемых источников энергии.

4.1. Ветроэнергетика

Республика Казахстан по своему географическому положению находится в ветровом поясе северного полушария и на значительной территории Казахстана наблюдаются достаточно сильные воздушные течения, преимущественно северо-восточного, юго-западного направлений. В ряде районов Казахстана среднегодовая скорость ветра составляет более 6 м/с, что делает эти районы привлекательными для развития ветроэнергетики.
По экспертным оценкам, ветроэнергетический потенциал Казахстана оценивается в 929 млрд. кВтч в год.
Исследования ветроэнергетического потенциала по регионам Казахстана, проведенные в рамках проекта Программы развития ООН по ветроэнергетике, показывают наличие хорошего ветрового потенциала для строительства ВЭС в Южной зоне (Алматинская, Жамбульская, Южно-Казахстанская области), в Западной зоне (Мангистауская и Атырауская области), в Северной зоне (Акмолинская область) и Центральной зоне (Карагандинская область).
Главным препятствием к развитию ветроэнергетики являются высокие удельные капитальные затраты на строительство и как следствие высокий тариф на электроэнергию. Однако в условиях постоянного роста цен на энергоносители, привлечения инвестиций в модернизацию и обновление генерирующих мощностей разница между ценой на электроэнергию от традиционных источников и ветроэлектростанции будет сокращаться.

4.2. Гидроэнергетика

Большое значение имеют малые гидроэлектростанции (ГЭС), мощность которых составляет менее 35 МВт. Наибольшие перспективы в развитии малых ГЭС существуют в южных областях Республики, обладающих значительным потенциалом, но при этом импортирующей электроэнергию из северных областей.
На горных реках южных областей страны сосредоточено около 65 % гидроэнергоресурсов. Согласно полученным исследованиям валовой гидропотенциал Республики Казахстан ориентировочно можно оценить величиной 170 млрд. кВтч/год, технически возможный к реализации - 62 млрд. кВтч, из них около 8,0 млрд. кВтч потенциал малых ГЭС.
Микро ГЭС и малые бесплотинные ГЭС имеют низкую себестоимость производства электроэнергии, а также оказывают наименьшую нагрузку на окружающую среду по сравнению с другими источниками энергии.
Строительство каскадов ГЭС позволяет осуществлять поэтапный ввод мощностей, не дожидаясь завершения строительства в полном объеме, ускоряет ввод первых агрегатов и получение электроэнергии, что также повышает фондоотдачу и эффективность капиталовложений.

4.3. Солнечная энергетика

Природные условия Казахстана для развития солнечной энергетики благоприятны. Количество солнечных часов по итогам исследований в южных районах страны достигает 2200-3000 часов в год, что делает возможным использовать панели солнечных батарей, портативные системы фотоэлектроисточников и солнечные водонагреватели.

5. Электроэнергетический рынок

В целях создания благоприятных условий для привлечения инвестиций в восстановление и развитие мощностей в конце 2008 года на законодательном уровне был введен новый механизм ценообразования на электроэнергию для электростанций (энергопроизводящих организаций), который предусматривает предельные, расчетные и индивидуальные тарифы.
Данный механизм позволил электростанциям на базе предельных тарифов, утвержденных постановлением Правительства на 7 лет, планировать свои финансовые средства.
Состояние электрических сетей по областям также характеризуется высоким износом (до 70 %), еще выше износ по сельским электрическим сетям, а Региональные Электросетевые Компании не могут проводить работы по развитию электрических сетей, присоединять вновь вводимые объекты социально-культурного и жилищно-коммунального строительства, т.к. в их тарифе нет инвестиционной составляющей.
Утвержденные постановлениями Правительства Республики Казахстан Концепции¹ по дальнейшему развитию рыночных отношений в электроэнергетике, содержали в себе установленные нормы обязательности закупки определенного объема электрической энергии на централизованных торгах для энергопроизводящих и энергоснабжающих организаций. Требования, определенные в Концепциях выполнены не были, что не позволило сформировать оптимальную структуру рынка электрической энергии. Оптимальная структура рынка, определенная в Концепции, должна была привести к увеличению доли централизованного рынка электрической энергии в РК, и соответственно снижение доли децентрализованного рынка. Данные меры должны были привести к прозрачному ценообразованию на рынке и установлению справедливой цены на электрическую энергию.
Спот-торги могут служить эффективным инструментом формирования переменной (пиковой) части суточного графика производства/потребления, учитывая, что электрическая энергия, вырабатываемая в пиковые часы всегда стоит дороже и имеет волатильность цен в зависимости от времени года, дней недели и текущей ситуации на рынке.
Однако заложенный в основу такого рынка принцип добровольности участия в централизованном рынке, в силу различных причин, в том числе наличия невостребованных мощностей, аффилиированность ряда компаний-генераторов, не позволили создать эффективно функционирующий спотовый рынок. Объемы продаж на данном рынке составляли менее 1 % от всего объема продаж, что не может служить объективным ценовым индикатором. Спот-торги были востребованы в основном при аварийных выбытиях мощностей на электростанциях. Добровольность участия не позволила создать конкурентный спотовый рынок электрической энергии, отладить нормальный рыночный механизм ценообразования.
Недостаток конкуренции привел к тому, что цены, сложившиеся на оптовом рынке к 2007 году не стимулировали потенциальных инвесторов вкладывать значительные средства в восстановление и развитие генерации.
Для масштабных инвестиций по новому строительству законодательством предусмотрен механизм индивидуальных и расчетных тарифов.
Но при привлечении кредитов банков, банки требуют подкрепления гарантиями со стороны государства в виде гарантируемой государством покупки электроэнергии по цене, обеспечивающей возвратность инвестиций.
В настоящее время нормативно-правовая база конкурентного рынка электроэнергии РК не содержит такие общепринятые коммерческие условия стран с развитой рыночной экономикой, как надежность электроснабжения, готовность генерации к поставке электроэнергии, взаимные гарантии субъектов рынка.
Отсутствие данных условий приводит к тому, что действующий конкурентный рынок электроэнергии Казахстана не создает необходимых стимулов для инвестиций в создание новых генерирующих мощностей, что и приводит к возникновению дефицита собственных генерирующих мощностей.
В целевой модели электроэнергетического рынка, предусмотрен ввод рынка мощности, механизм которого должен обеспечить строительство новых и модернизацию/расширение действующих электростанций путем создания гарантий для инвесторов.
Предусматривается внести изменения и дополнения в действующее законодательство в части внедрения рынка мощности.
Основной целью рынка мощности является баланс между требуемым значением нагрузки потребителей и выдаваемой в энергосистему мощностью генераторов.
Оператором рынка мощности предполагается АО "KEGOC".

_________
¹ 1)"Концепция дальнейшего развития рыночных отношений в электроэнергетике РК" утвержденная Постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 февраля 2004 года № 190;
2) "Концепция дальнейшего совершенствования рыночных отношений в электроэнергетике Республики Казахстан" утвержденная Постановлением Правительства Республики Казахстан от 3 апреля 2009 года № 465.

Анализ инновационно-технологического развития отрасли

Сноска. Программа дополнена подразделом в соответствии с постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Удовлетворение растущего спроса на электроэнергию возможно не только за счет увеличения выработки электроэнергии, но и за счет энергосбережения.
Инновационно-технологическое развитие отрасли способствует внедрению на электростанциях технологий повышающих энергоэффективность станции.
На сегодняшний день применение возобновляемых источников энергии является одним из основных направлений инновационного развития Республики Казахстан. Так, одним из направлений целевых технологических программ является технология по выпуску термоэлементов и солнечных фотоэлементов.
В результате анализа выявлено, что для реализации целевой технологической программы «Технология по выпуску термоэлементов и солнечных фотоэлементов» критической технологией производства солнечных элементов является технология роста нано-волокон кремния, которые приблизились к промышленному освоению. Государству совместно с бизнесом и наукой необходимо сфокусировать усилия для развития нано-структуры.

Анализ действующей политики государственного регулирования
развития отрасли, включая характеристику существующей
нормативной правовой базы, действующей практики и результатов
реализации мероприятий по обеспечению развития отрасли

Сноска. Подраздел в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Государственное регулирование в электроэнергетической отрасли осуществляется в целях:
максимального удовлетворения спроса потребителей энергии и защиты прав участников рынка электрической и тепловой энергии путем создания конкурентных условий на рынке, гарантирующих потребителям право выбора поставщиков электрической и тепловой энергии; обеспечения безопасного, надежного и стабильного функционирования электроэнергетического комплекса Республики Казахстан;
единства управления электроэнергетическим комплексом Республики Казахстан как особо важной системой жизнеобеспечения хозяйственно-экономического и социального комплексов страны.
В настоящее время в электроэнергетической отрасли действуют следующие нормативные правовые акты:
1) Закон Республики Казахстан от 9 июля 2004 года «Об электроэнергетике»;
2) Закон Республики Казахстан от 9 июля 1998 года «О естественных монополиях и регулируемых рынках»;
3) Закон Республики Казахстан от 4 июля 2009 года «О поддержке использования возобновляемых источников энергии»;
4) постановление Правительства Республики Казахстан от 25 марта 2009 года № 392 «Об утверждении предельных тарифов»;
5) постановление Правительства Республики Казахстан от 5 октября 2009 года № 1529 «Об утверждении Правил осуществления мониторинга за использованием возобновляемых источников энергии»;
6) постановление Правительства Республики Казахстан от 25 декабря 2009 года № 2190 «Об утверждении Правил, сроков согласования и утверждения технико-экономических обоснований и проектов строительства объектов по использованию возобновляемых источников энергии»;
7) постановление Правительства Республики Казахстан от 16 января 2012 года № 70 «Об утверждении Правил покупки электрической энергии у квалифицированных энергопроизводящих организаций»;
8) постановление Правительства Республики Казахстан от 19 января 2012 года № 119 «Об утверждении Правил определения ближайшей точки подключения к электрическим или тепловым сетям и подключения объектов по использованию возобновляемых источников энергии»;
9) постановление Правительства Республики Казахстан от 4 июня 2012 года № 740 «Об утверждении Правил организации и функционирования оптового рынка электрической энергии Республики Казахстан»;
10) постановление Правительства Республики Казахстан от 7 июня 2012 года № 757 «Об утверждении Положения о порядке согласования ограничений электрической мощности тепловых электростанций и мероприятий по их сокращению»;
11) постановление Правительства Республики Казахстан от 8 июня 2012 года № 765 «Об утверждении Правил безопасности при работе с инструментами и приспособлениями»;
12) постановление Правительства Республики Казахстан от 15 июня 2012 года № 795 «Об утверждении Правил оказания услуг по обеспечению надежности и устойчивости электроснабжения»;
13) постановление Правительства Республики Казахстан от 15 июня 2012 года № 796 «Об утверждении Правил работы с персоналом в энергетических организациях Республики Казахстан»;
14) постановление Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2012 года № 893 «Об утверждении Правил проведения квалификационных проверок знаний правил технической эксплуатации и правил безопасности руководителей, специалистов организаций, осуществляющих производство, передачу и распределение электрической и тепловой энергии и их покупку в целях энергоснабжения, для осуществления контроля технического состояния и безопасности эксплуатации электро- и энергоустановок»;
15) постановление Правительства Республики Казахстан от 12 июля 2012 года № 932 «Об утверждении Правил организации и функционирования розничного рынка электрической энергии, а также предоставления услуг на данном рынке»;
16) постановление Правительства Республики Казахстан от 18 июля 2012 года № 945 «Об утверждении Правил по предотвращению аварийных нарушений в единой электроэнергетической системе Казахстана и их ликвидации»;
17) постановление Правительства Республики Казахстан от 10 августа 2012 года № 1039 «Об утверждении Инструкции по составлению акта аварийной и технологической брони энергоснабжения»;
18) постановление Правительства Республики Казахстан от 16 октября 2012 года № 1319 «Об утверждении Правил пожарной безопасности для энергетических предприятий»;
19) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1345 «Об утверждении Правил проведения расследования и учета технологических нарушений в работе единой электроэнергетической системы, электростанций, районных котельных, электрических и тепловых сетей»;
20) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1348 «Об утверждении Правил взрывобезопасности топливоподачи для приготовления и сжигания пылевидного топлива»;
21) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1352 «Об утверждении Правил технической эксплуатации электрических станций и сетей»;
22) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1353 «Об утверждении Правил техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей»;
23) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1354 «Об утверждении Правил технической эксплуатации электроустановок потребителей»;
24) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1355 «Об утверждении Правил устройства электроустановок»;
25) постановление Правительства Республики Казахстан от 24 октября 2012 года № 1356 «Об утверждении Правил техники безопасности при эксплуатации тепломеханического оборудования электростанций и тепловых сетей»;
26) постановление Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2012 года № 1508 «Об утверждении Правил функционирования балансирующего рынка электрической энергии»;
27) постановление Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2012 года № 1509 «Об утверждении Правил техники безопасности при эксплуатации электроустановок»;
28) постановление Правительства Республики Казахстан от 29 марта 2013 года № 300 «Об утверждении Правил оказания услуг системным оператором, организации и функционирования рынка системных и вспомогательных услуг»;
29) постановление Правительства Республики Казахстан от 1 июня 2013 года № 563 «Об утверждении Положения об аттестации, рационализации, учете и планировании рабочих мест в энергетике»;
30) постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июня 2013 года № 625 «Об утверждении Электросетевых правил»;
31) постановление Правительства Республики Казахстан от 10 июля 2013 года № 711 «Об утверждении Правил организации технического обслуживания и ремонта оборудования, зданий и сооружений электростанций, тепловых и электрических сетей»;
32) постановление Правительства Республики Казахстан от 10 июля 2013 года № 712 «Об утверждении Правил пользования тепловой энергией»;
33) постановление Правительства Республики Казахстан от 10 июля 2013 года № 713 «Об утверждении Правил пользования электрической энергией»;
34) постановление Правительства Республики Казахстан от 10 июля 2013 года № 714 «Об утверждении Правил проведения энергетической экспертизы»;
35) приказ Министра индустрии и новых технологий Республики Казахстан от 21 сентября 2012 года № 334 «Об утверждении Правил аккредитации организаций на проведение энергетической экспертизы и электролабораторий.

Обзор позитивного зарубежного опыта по решению имеющихся
проблем, который может быть адаптирован к условиям Республики
Казахстан, а также результатов проведенных маркетинговых
исследований, в случае необходимости

Изучение мирового опыта показывает, что одного конкурентного рынка электроэнергии не достаточно для покрытия полных затрат на развитие электроэнергетики. Во многих странах предлагались различные механизмы доплаты поставщикам сверх рыночной стоимости электроэнергии: в Великобритании была единая для всех поставщиков надбавка, в Латинской Америке (Панама, Никарагуа, Гватемала) существуют отдельные рынки мощности, в США (рынки PJM, Новая Англия) аукционы на рынках мощности ведутся с 2008 года, в России около трех лет изучали мировой опыт и в этом году была принята Концепция о долгосрочном рынке мощности и ожидается планируют проведение первых конкурентных отборов мощности (сентябрь 2010 г.).
Создаваемый рынок мощности представит собой механизм для своевременного инвестирования в электроэнергетическую отрасль, с целью развития новых генерирующих мощностей.
В настоящее время на развитых энергетических рынках мира оптимальная структура рынка электрической энергии выглядит следующим образом:
до 90 процентов электрической энергии для формирования базовой части суточного графика закупается по свободным ценам на децентрализованном и централизованном рынке, представленном долгосрочными контрактами;
около 10 процентов электрической энергии для формирования переменной части суточного графика в обязательном порядке должно быть закуплено на спот-торгах электрической энергией, до 5 процентов электрической энергии может закупаться на балансирующем рынке.
Аргументом в пользу того, что спот-торги являются необходимым сегментом оптового рынка электрической энергии, говорит опыт зарубежных рынков. Так, эффективно функционирующие энергетические биржи являются, прежде всего, прозрачным ценовым регулятором, так как на цену спот-торгов влияют все внешние и внутренние факторы, которые в данный момент есть на рынке: это сезонность, аварийное выбытие мощностей и т.д. В настоящее время объемы продажи электрической энергии на спот-торгах на передовых зарубежных электроэнергетических рынках составляет от 20 % (на рынке PJM, США) до 70 % (NORD POOL, Скандинавия) от всего объема продаж на оптовом рынке. К примеру, в Российской Федерации Постановлением Правительства установлены нормы обязательной продажи электрической энергии на спот-торгах по свободным ценам поэтапно начиная с 15 % с дальнейшим увеличением.
Закуп электрической энергии на спот-торгах имеет ряд преимуществ:
1) торги проводятся по биржевым принципам с понятным и прозрачным ценообразованием;
2) использование для заключения сделок различных систем связи и прежде всего internet-технологий;
3) наличие финансовых гарантий исполнения сделок;
4) возможность четкого планирования потребности в электрической энергии субъектами рынка, так из двусторонних контрактов формируется базовая часть суточного графика поставки/потребления электрической энергии, а с помощью вспомогательных сегментов рынка (спот-торги и балансирующий рынок) субъекты рынка покрывают ту часть нагрузки, которую невозможно спланировать точно на 100 % (пик, полупик), что позволит снизить затраты за неконтрактные объемы;
5) предоставляет инвесторам дополнительные гарантии по возврату вложенных средств.
Использование органического топлива составляют основу мировой энергетики в настоящее время. По данным международного энергетического агентства (МЭА) за 2006 г. мировое производство электроэнергии составило 19014 ТераВатт. Доля электроэнергии, произведенной с использованием органического топлива составляет около 66,4 %, доля крупных гидростанций - 15,9 %, атомная энергетика - 15,8 %, возобновляемые источники энергии - 1,9 %. В тоже время, в начале 21 века на развитие энергетики оказывают влияние такие факторы как ограниченность и неравномерность распределения ресурсов ископаемого топлива при росте потребления энергетических ресурсов, стремление стран к обеспечению энергетической безопасности, экологические ограничения по выбросам парниковых газов. Данные факторы приводят к необходимости увеличения доли возобновляемых источников энергии в энергетическом балансе. Как показывают исследования международных энергетических агентств и институтов, доля возобновляемых источников энергии в мировом энергетическом балансе 2050 г. может составить порядка 18 %, или даже выше, для удовлетворения возрастающего спроса на энергию и стабилизации содержания парниковых газов в атмосфере. Развитыми странами принимаются Программы по развитию возобновляемых источников энергии. Так, Европейским Союзом принято решение об увеличении доли производства электроэнергии от возобновляемых источниках энергии до 20 % к 2020 г. (без учета крупных гидроэлектростанций). В Казахстане доля электроэнергии, выработанной, на крупных гидроэлектростанциях, составляет порядка 12 %.
Одним из наиболее динамично развивающихся коммерческих видов возобновляемых источников энергии является ветроэнергетика. В 2009 году установленная мощность ветроэлектростанций (ВЭС) составила около 160 000 МВт, на ВЭС произведено около 340 млрд. кВтч электроэнергии в год, или 2 % мирового объема потребления электроэнергии. Ветроэнергетика демонстрирует постоянный прирост мощности, до 20 - 30 % в год.
В настоящее время около 76 стран мира имеют ВЭС в структуре электроэнергетики. 43 страны мира имеют Национальные Программы развития ветроэнергетики с установкой сотен и тысяч МВт мощности в ближайшей и среднесрочной перспективе. Данные Программы, как правило, сопровождаются развитием собственной базы ветроэнергостроения, что позволяет снизить стоимость оборудования ветроустановок.
К примеру в рамках немецкой правовой основы, Германия планирует обеспечить 30 % своего электроснабжения за счет ВИЭ. В плане финансовой поддержки содействия возобновляемой энергетики, в Германии используется четыре механизма: прямая инвестиционная поддержка, льготные тарифы, льготные займы и налоговые льготы. Финансовые инициативы и Программы поддержки осуществляются на национальном уровне, а также на уровне федеральных земель, при этом некоторые местные органы власти, а также местные поставщики электроэнергии разработали дополнительные схемы поддержки.
Одной из стран с наиболее развитым использованием возобновляемых источников энергии выступает Королевство Нидерландов. Солнечные технологии являются экспортным продуктом. В Мали это привело к успешному созданию солнечной энергоцентрали. Изобильная энергия солнца, поступающая с панелей компании Ubbink Solar, сохраняется в аккумуляторах и через мини-сеть направляется жителям.
В Испании утвержден План по возобновляемым источникам энергии Советом Министров Испании, цель которого заключается в том, чтобы к концу 2010 года 12 % потребляемой в стране энергии, производилось за счет использования возобновляемых источников. Испания выступает одним из лидеров по производству энергии с использованием энергии ветра. От всей используемой в стране энергии из возобновляемых источников 27 % производится ветряными турбинами.
Принимая во внимание изученный международный опыт, необходимо рассмотреть вопросы применения наиболее передовой эффективной практики, поддержки, которые помогут достичь поставленные цели в области ВИЭ.

4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы

Цель Программы

Обеспечение электроэнергией устойчивого и сбалансированного роста экономики республики путем эффективного развития электроэнергетической отрасли.

Целевые индикаторы

Сноска. Целевые индикаторы с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Доведение выработки электроэнергии в 2014 году до 97,9 млрд. кВтч при прогнозном потреблении 96,8 млрд. кВтч.
Обеспечение в 2014 году объема добычи угля до 119 млн. тонн.
Достижение объема вырабатываемой электроэнергии в 2014 году возобновляемыми источниками энергии - 1 млрд. кВтч в год.
Доля возобновляемых источников энергии в общем объеме электропотребления более 1 % к 2015 году.

Задачи Программы

Сноска. Задачи Программы с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Для обеспечения устойчивого и сбалансированного роста экономики путем эффективного развития электроэнергетической отрасли, необходима реализация следующих задач:
Модернизация, реконструкция действующих и строительство новых генерирующих мощностей.
Строительство, модернизация и реконструкция электросетевых объектов.
Развитие угольной отрасли.
Совершенствование структуры рынка электроэнергии:
Ввод рынка мощности;
развитие спот-рынка путем законодательного закрепления норм продажи-покупки определенных объемов электрической энергии на спот-торгах.
Вовлечение в баланс возобновляемых источников энергии.
Развитие критических технологий по выпуску термоэлементов и солнечных фотоэлементов.

Показатели результатов

Сноска. Показатели результатов в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Доведение выработки электроэнергии в 2014 году до 97,9 млрд. кВтч при прогнозном потреблении 96,8 млрд. кВтч.
Прогнозный баланс электроэнергии Казахстана на 2010 – 2014 г.г. приведен в приложении 1.
Доля использования возобновляемых источников энергии в общем объеме электропотребления составит более 1,0 % в 2014 году.
Выработка электроэнергии ВИЭ в Казахстане на 2009 – 2014 г.г. приведена в приложении 2.
Начало в 2011 году поэтапного строительства ветроэлектрических станций в районе Щелекского коридора - Алматинской области, мощностью 50 МВт на первом этапе.
Реализация проектов по строительству ветроэлектрических станций в Алматинской области в районе Джунгарских ворот, мощностью 50 МВт на первом этапе, в Восточно-Казахстанской области мощностью 24 МВт, в Мангистауской области мощностью 40 МВт, в Карагандинской области 10 МВт.
Также ожидается продолжение работы по разработке и реализации проектов строительства малых ГЭС в Алматинской, Жамбылской и Южно-Казахстанской областях, с установленной мощностью не менее 100 МВт.
Обеспечить в 2014 году объем добычи угля до 119 млн. тонн.
Прогнозный баланс добычи угля приведен в приложении 3.
В целях удовлетворения потребностей в угле прогнозируется рост угледобычи с 94,3 млн. тонн в 2009 году до 119,0 млн. тонн в 2014 году. Прогнозная потребность в угле потребителей Республики Казахстан к 2015 году составит 86 млн. тонн, в том числе энергопроизводящих предприятий страны – 57 млн. тонн.
Ресурсы энергетического угля в полной мере обеспечивают потребности тепловых электростанций. Для удовлетворения спроса коммунального сектора и населения планируется увеличение добычи малозольного угля на Шубаркульском и Майкубенском месторождениях, а также на разрезе «Каражира».

Обеспечение промышленной и экологической безопасности

Любые формы производства электроэнергии и тепла оказывают влияние на окружающую среду. Совершенно безвредной для окружающей среды технологии производства энергии вообще не существует.
Выработка электроэнергии при сжигании органического топлива ведет к поступлению в атмосферу выбросов газообразных (кислотных) веществ, пыли, а также парниковых газов.
На производственные нужды используются значительные объемы водных ресурсов, зачастую из природных источников, иногда питьевого качества. Золошлаковые отходы требуют значительных территорий для складирования. Гидроэнергетика сопровождается отчуждением и затоплением земель, изменением ландшафта, изменением условий для растений и животных.
Ветровая энергетика приводит к изменению ландшафта, создает шумовое воздействие, вызывает неприятные зрительные ощущения.
Ядерная энергетика - это, прежде всего, опасность возможных аварий, захоронение радиоактивных отходов, загрязнение охлаждающей воды химикатами.
В настоящее время в Казахстане до 85 % от общей выработки электроэнергии производится путем сжигания органического топлива, в основном, местных углей, в меньшей степени - углеводородного сырья. Размещение электростанций по территории Республики крайне неравномерно: основная часть электростанций, сжигающих уголь, размещается в Северной зоне. В Западной и Южной зонах количество электростанций и их мощность намного меньше, используемое топливо: в западной зоне - газ, в Южной зоне - все виды топлива: уголь, газ, мазут.
Для предотвращения и ликвидации отрицательного антропогенного воздействия источников ЕЭС на окружающую среду, создания нормальной среды обитания человека, выработки экологической стратегии развития отрасли необходима в первую очередь достоверная и объективная оценка существующего экологического состояния в отрасли.
Высокое загрязнение воздушного бассейна городов Республики обусловлено выбросами загрязняющих веществ от предприятий нефтеперерабатывающей, металлургической и химической промышленности, электроэнергетики, автомобильного и железнодорожного транспорта, а также климатическими условиями, неблагоприятными для рассеивания. В структуре источников выбросов вредных веществ в атмосферный воздух по видам экономической деятельности высок удельный вес обрабатывающей и металлургической промышленности, а также производства электроэнергии.
Общий спад производства в Республике привел к сокращению выбросов вредных веществ к настоящему времени, как в целом по Республике, так и от источников ЕЭС. В то же время удельный вес выбросов от источников энергетического комплекса остается в последние три года 2007 - 2009 гг. постоянным: 41-42 %.
Выбросы от ТЭЦ являются определяющими - до 70 % в общем объеме выбросов от источников энергетического комплекса.
Региональная структура выбросов загрязняющих веществ от источников ЕЭС представлена в приложении 4.
Данные таблицы свидетельствуют о том, что в региональной структуре выбросов преобладают выбросы от энергоисточников Северной зоны (92 %), а среди них выбросы Карагандинской (39-42 %) и Павлодарской (38-39 %) областей.
Качественная структура выбросов загрязняющих веществ от источников ЕЭС за последние три года не претерпела существенных изменений: преобладают выбросы следующих загрязняющих веществ:
твердые - 35 %;
диоксид серы - 31 %;
окись углерода - 19 %;
окислы азота - 14 %.
Естественно, что качественный состав выбросов определяется, прежде всего, видом используемого топлива на энергоисточнике.
В Северной зоне, где преимущественно используются угли, структура выбросов аналогична структуре в целом по Республике, поскольку Северная зона определяет суммарные выбросы от энергоисточников по Республике. Наиболее крупные источники выбросов в Северной зоне - ОАО "Испат-Кармет" (36 %), ОАО "ЕЭК" (15,5 %).
В Южной зоне преобладают выбросы диоксида серы (41 %), твердых частиц (33 %) и окислов азота (20 %). Качественная структура выбросов в Южной зоне в анализируемый период сформировалась в основном за счет выбросов энергоисточников АО "АлЭС", где сжигается уголь, мазут, газ, а также выбросов Жамбылской ГРЭС и Кызылординской ТЭЦ, работающих на мазуте.
В Западной зоне, где в основном сжигается природный газ, преобладают выбросы углеводородов (35 %) и окислов азота (34 %).
Как показал анализ отчетных данных, очистка газов осуществляется только от золы, другие газоочистные установки отсутствуют. Котлоагрегаты оборудованы преимущественно мокрыми золоуловителями, где параллельно с золой улавливается незначительное количество диоксида серы.
Степень золоулавливания в среднем по Республике на энергоисточниках ЕЭС увеличилась с 95,9 % - в 2000 году, до 97,5 % - в 2009 году. Повышение эффективности золоулавливания связано в основном с вводом в эксплуатацию эмульгаторов.
В настоящее время государственное регулирование и контроль выбросов осуществляется в соответствии с Техническим регламентом "Требования к эмиссиям в окружающую среду при сжигании различных видов топлива в котлах тепловых электрических станций", утвержденный постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 декабря 2007 года № 1232. На сегодняшний день в Канцелярии Премьер-Министра находится проект постановления о внесении изменений и дополнений в вышеуказанный Технический регламент. Проектом постановления предлагается внести дифференциацию требований по выбросам для:
существующих котельных установок, не подлежащих реконструкции, существующих котельных установок, подлежащих реконструкции, вводимых котельных установок на действующих тепловых электрических станциях в условиях сложившейся компоновки и схемы удаления золошлаков, водимых котельных установок на новых ТЭС на свободных территориях. Настоящие предложения позволят:
обеспечить поэтапный переход электростанций на более высокие требования, установленные Техническим регламентом: сначала по выбросам золы за счет замены старых золоуловителей на новые (не обязательно электрофильтры) и по выбросам окислов азота (за счет технических методов внутри котла), обеспечить возможность реконструкции котельных установок в условиях действующих ТЭЦ, решить проблему снижения выбросов с минимальными затратами, осуществить ввод новых современных котельных установок.
В приложении 5 приведены показатели удельных выбросов (кг/тут) для энергоисточников в целом по Республике, а также по отдельным зонам, в приложении 6 - удельные выбросы ЗВ для различных видов производства электроэнергии, имеющихся в Республике Казахстан.
Для оценки экологической эффективности энергоисточников Республики Казахстан в приложении 7 представлены стандарты удельных выбросов зарубежных стран.
Сравнение представленных данных свидетельствует о том, что в Казахстане на энергоисточниках на современном уровне отмечается высокий удельный выброс твердых частиц, что связано, безусловно, с использованием высокозольных экибастузских углей, не имеющих аналогов в мире. Выбросы окислов азота и диоксида серы, в среднем по отрасли на современном этапе развития можно считать допустимыми, однако, учитывая существующее требование Минздрава Республики Казахстан о суммирующем вредном воздействии выбросов диоксидов азота и серы, перспектива развития отрасли, особенно в крупных промышленных центрах, должна сопровождаться снижением выбросов всех загрязняющих веществ.

Энергосбережение и энергоэффективность в электроэнергетике

АО "KEGOC" в рамках реализуемых проектов по развитию НЭС Казахстана осуществляет реализацию следующих проектов.
В первую очередь это масштабный проект модернизации НЭС, реализация которого началась в 2000 году. В настоящее время Компания приступила к реализации второго этапа проекта модернизации, завершение которого планируется в 2016 году. Суммарная стоимость проекта 95,8 млрд. тг.
В 2008 - 2009 годах завершилась реализация следующих проектов:
Проект "Строительство второй линии электропередачи 500 кВ транзита Север-Юг Казахстана", стоимостью 43,7 млрд. тенге.
Проект "Строительство межрегиональной линии электропередачи 500 кВ "Северный Казахстан - Актюбинская область", стоимостью 19,9 млрд. тенге.
В рамках указанных проектов применяются следующие инновационные технологии, позволяющие не только повысить надежность работы НЭС и в целом Единой энергосистемы Казахстана, но и дающие эффект в плане экологии и повышения энергоэффективности:
1. В рамках первого этапа проекта модернизации НЭС производилась замена масляных и воздушных выключателей на современные элегазовые выключатели.
В отличие от воздушных и масляных выключателей элегазовые выключатели не требует системы воздухоприготовления и использования трансформаторного масла, что повышает энергоэффективность подстанций за счет снижения расходов электроэнергии на собственные нужды и в то же время повышается экологичность оборудования за счет исключения использования в выключателях трансформаторного масла, представляющего угрозу экологии в случае попадания в окружающую среду.
В настоящее время на подстанциях АО "KEGOC" установлено 601 единиц элегазовых выключателей 35 - 500 кВ (42 %). Применение элегазовых выключателей, установленных по проекту "Модернизация НЭС I этап", позволило сократить объем используемого на подстанциях Компании трансформаторного масла с 21 204 тонн до 18 982 тонн или на 2 222 тонны и снизить удельные расходы электроэнергии на собственные нужды подстанции за период с 2002 на 10 % или около 10 млн. кВтч в год.
Элегаз (шестифтористая сера SF6) - бесцветный, не имеющий запаха и вкуса, не ядовитый, не горючий газ, инертный и биологически безвредный газ, не опасен для окружающей среды.
В соответствии с Киотским Протоколом учет и регулирование осуществляется для следующих парниковых газов: диоксид углерода (СО2), метан (СН4), закись азота (N2О), гидрофторуглероды, перфторуглероды и гексафторид серы (SF6 - элегаз), которые обладают прямым парниковым эффектом. Из-за незначительности воздействия, в Методике расчета выбросов парниковых газов (утверждена приказом МООС РК от 24.11.2009 г.) рассматриваются и подлежат учету все указанные выше газы кроме элегаза.
2. По проекту "Модернизация НЭС II этап" предполагается применение еще одной инновационной в условиях Казахстана технологии - вакуумных выключателей. Вакуумные выключатели абсолютно пожаро- и взрывобезопасны, сохраняют свою работоспособность при практически любых температурах окружающей среды. К достоинствам вакуумных выключателей можно отнести большой ресурс отключений-включений номинальных токов, возможность их эксплуатации в агрессивных средах, высокая скорость, коммутаций. Следует добавить, что это самый "чистый" тип выключателя - нет никаких проблем с загрязнением распредустройства и выделением небезопасных для экологии веществ, они практически бесшумны в работе.
В общей сложности по второму этапу модернизации предусмотрена замена воздушных и масляных выключателей 6 - 500 кВ с установкой новых выключателей в количестве 999 единиц вакуумных выключателей 6-35 кВ и 216 единиц элегазовых выключателей напряжением 110 - 500 кВ, что позволит довести общий объем современных элегазовых и вакуумных выключателей, установленных на подстанциях Компании, до 76 % от общего числа выключателей.
Экологический эффект заключается в ожидаемом снижении объема трансформаторного масла, используемого в оборудовании подстанций Компании еще на 6000 тонн. Ожидаемый энергосберегающий эффект равен снижению удельного расхода электроэнергии на собственные нужды ПС дополнительно на 3 - 4 % или около 3 млн. кВтч в год.
В рамках модернизации на подстанциях АО "KEGOC" проводится замена устаревших устройств РЗА на электромеханической, аналоговой и электронной (с применением микросхем) базе, проработавших по 20 и более лет на новое поколение современных быстродействующих микропроцессорных устройств РЗА ведущей мировой компании SIMENS.
Основными преимуществами микропроцессорных устройств являются:
меньшее, по сравнению с ранее применяемыми устройствами РЗА, время срабатывания, достигающее значения менее 30 м/с;
измерение параметров нормального режима (погрешность по току 2 %, по напряжению 3 %);
регистрация данных аварийного режима (цифровое осциллографирование параметров), встроенная функция определения места повреждения;
самодиагностика работоспособности и контроля внешних измерительных и командных цепей;
многократное уменьшение занимаемой площади в релейных щитах подстанции;
снижение энергопотребления;
снижение трудозатрат на эксплуатацию и, как следствие, снижение численности обслуживающего персонала.
На сегодняшний день из 67 подстанций Компании работы по переходу на микропроцессорные устройства релейной защиты завершены на 45 подстанциях.
В рамках реализации проекта "Строительство второй линии электропередачи 500 кВ транзита Север - Юг" на ПС 500 кВ "Агадырь" и "ЮКГРЭС" установлены и введены в эксплуатацию управляемые шунтирующие реакторы 500 кВ, в которых применен инновационный принцип управления мощностью реактора посредством подмагничивания магнитопровода.
При этом впервые в СНГ применены УШР в трехфазном исполнении, что позволило снизить их стоимость и повысить эксплуатационные характеристики. Данное оборудование позволяет плавно регулировать потоки реактивной мощности, что в свою очередь стабилизирует уровни напряжения, повышает качество электроэнергии и способствует снижению нагрузочных потерь при передаче электроэнергии по транзиту Север - Юг.
В рамках проекта "Строительство межрегиональной линии электропередачи 500 кВ "Северный Казахстан - Актюбинская область" впервые на пространстве СНГ применен фазоповоротный трансформатор 220 кВ мощностью 400 МВА. Использование на подстанции АО "KEGOC" Ульке ФПГ позволяет принудительно перераспределять потоки мощности по линиям электропередачи, направляя в Актюбинскую область электроэнергию из энергоизбыточной Северной зоны Единой энергосистемы Казахстана. В результате реализации этого инновационного проекта заработал реальный рыночный механизм, при котором у потребителей Актюбинского региона есть возможность выбора между казахстанскими и российскими поставщиками электроэнергии.
Еще одним направлением инновационного развития Компании явилось создание Автоматизированной системы коммерческого учета электроэнергии.
Данная система позволяет в числе прочего обеспечить качественный учет и непрерывный мониторинг потерь при передаче электроэнергии по сети и выявление очагов повышенных потерь электроэнергии с целью их ликвидации.
Перспективными направлениями деятельности для АО "KEGOC" по дальнейшему внедрению инновационных технологий являются комбинированные выключатели, компактные линии электропередач:
а) Комбинированные выключатели представляют собой коммутационное устройство, объединяющее в себе выключатель и разъединитель. Основные преимущества заключаются в следующем:
сокращается занимаемая площадь под ОРУ как минимум на 50 % от компоновки ОРУ на традиционном оборудовании. Соответственно снижаются затраты на покупку земли, оборудования и материалов для ОРУ подстанции, на строительно-монтажные работы;
снижается в 4 раза частота отказов оборудования и в 10 раз плановое обслуживание и ремонт. Соответственно снижаются затраты на закупку запасных частей, на трудозатраты;
простота и наглядность схемы ОРУ подстанции.
б) Компактные воздушные линии электропередач повышенной пропускной способности (КВЛ) позволяют увеличивать передаваемую мощность за счет уменьшения междуфазных расстояний до минимальных разрешенных ПУЭ величин, расщепления проводов, снижающего их индуктивное сопротивление, и увеличения эквивалентного радиуса фазы.
В мире имеется успешный опыт применения таких ВЛ, например, ВЛ - 420 кВ в Швеции натуральной мощностью 1885 МВт, т.е. более чем в два раза выше, чем у ВЛ - 500 кВ традиционной конструкции, ВЛ - 550 кВ в Китае натуральной мощностью 1600 МВт и др.
Преимуществом КВЛ является снижение удельных капитальных вложений на единицу передаваемой мощности, также необходимо учитывать сокращение площади земельного участка под воздушной линией.
Основные мероприятия повышения энергоэффективности и энергосбережения в электроэнергетике:
техническое перевооружение генерирующих мощностей, основанное на широкомасштабном внедрении энергосберегающих технологий и оборудования работающих в комбинированном производстве электроэнергии, внедрение газотурбинных и парогазовых установок;
изменение структуры энергетического баланса и повышение ее диверсификации;
подготовка к использованию прогрессивных и экологически чистых технологий сжигания угля и мазута, ориентация на применение и развитие возобновляемых и альтернативных видов топлива и источников энергии;
реализация проектов подстройки действующих электростанций газотурбинными установками, сбрасывающими отработанные турбинные газы в паровые котлы электростанций;
проведение комплекса мероприятий по оптимизации схем и режимов работ собственных нужд электрических станций и котельных, с внедрением регулируемого электропривода на механизмах с переменной нагрузкой и других современных средств и устройств;
создание условий для повышения инвестиционной привлекательности энергетической отрасли, привлечения частных инвестиций, возможно, с использованием государственных гарантий.
Учитывая, что потери электроэнергии в сетях и удельные расходы топлива на выработку электроэнергии и тепловой энергии превышает уровень развитых стран на 25-30 %, а объем потребления топлива электростанциями и котельными составляет в среднем 38 млн. тут/год, потенциал энергосбережения составляет на стадии производства энергии не менее 10 млн. тут/год.
Таким образом, потенциал энергосбережения в сфере электроэнергетики составляет 16 млн. тут/год.

Государственные и иные органы, ответственные за достижение
целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов

Сноска. Подраздел в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Ответственным за реализацию Программы является Министерство индустрии и новых технологий, также для успешного достижения целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов необходимо взаимодействие следующих государственных органов и организаций: Министерство финансов, Министерство экономики и бюджетного планирования, Министерство регионального развития, Министерство окружающей среды и водных ресурсов, Агентство Республики Казахстан по регулированию естественных монополий, акиматы областей, городов Алматы и Астана, ПРООН, АО «ФНБ «Самрук-Казына», АО «Самрук-Энерго», АО «KEGOC», АО «КОРЭМ», АО «КазНИПИИТЭС «Энергия», АО «КазНИПИЭнергопром», ОЮЛ «КЭА», ТОО «КазГидро», Казахстанский институт развития индустрии.

5. Этапы реализации Программы

Сноска. Раздел 5 с изменениями, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Для обеспечения стабильного роста экономики, в соответствии со Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2020 года, Государственной программой по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010-2014 годы, необходимо опережающее развитие электроэнергетической отрасли. Надежное электроснабжение экономики и населения Казахстана связано со строительством новых электроэнергетических объектов, расширением и реконструкцией существующих, модернизацией национальной электрической сети.
Для успешного достижения поставленных целевых индикаторов, необходимо реализовать следующие мероприятия:
1. Модернизация и реконструкция действующих мощностей 2010 - 2014 г.г.:
расширение Атырауской ТЭЦ, срок реализации 2006 - 2010 г.г.;
восстановление энергоблока № 8 Экибастузской ГРЭС-1, срок реализации 2010 - 2012 г.г.;
строительство энергоблока № 3 Экибастузской ГРЭС-2, срок реализации: 2010 – 2015 г.г.
восстановление энергоблока № 2 Аксуской ГРЭС, срок реализации 2011 г.;
модернизация Шардаринской ГЭС, срок реализации: 2010 – 2016 г.г.
реконструкция и расширение Алматинской ТЭЦ-2 (3 очередь, бойлерная), срок реализации: 2009 – 2013 г.г.,
реконструкция и расширение Алматинской ТЭЦ-2 (3 очередь, котлоагрегат № 8), срок реализации: 2011 – 2015 г.г.
2. Строительство новых генерирующих мощностей, в том числе:
строительство Мойнакской ГЭС, срок реализации: 2006 – 2012 г.г.;
строительство ГТЭС «Акшабулак», срок реализации: 2010 – 2012 г.г.;
строительство Уральской ГТЭС, срок реализации: 2010 – 2012 г.г.;
строительство Балхашской ТЭС (I модуль), срок реализации: 2010 – 2018 г.г.
3. Строительство, модернизация и реконструкция электросетевых объектов:
строительство трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для Азиады - 2011, срок реализации 2009 - 2010 г.г.;
строительство ПС 500 кВ Алма с присоединением к НЭС Казахстана линиями напряжением 500 кВ, 220 кВ, срок реализации: 2010 – 2014 г.г.;
модернизация Национальной электрической сети Казахстана, II этап, срок реализации: 2010 – 2016 г.г.;
выдача мощности Мойнакской ГЭС, срок реализации 2010 - 2012 годы;
строительство и модернизация трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для метрополитена, срок реализации: 2009 – 2013 г.г.;
реконструкция и расширение систем золошлакоудаления и золоотвалов Алматинских ТЭЦ-1, ТЭЦ-2 и ТЭЦ-3, срок реализации: 2009 – 2015 г.г.;
строительство и модернизация трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для ЖКХ, срок реализации: 2011 – 2013 г.г.
Кроме того, в период 2010 - 2014 годы в части развития НЭС Казахстана планируется реализовать и приступить к реализации других проектов, имеющих стратегическое значение для республики:
1) исключен постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521;
2) Реконструкция ВЛ 220 кВ ЦГПП – Осакаровка.
Цель проекта: Проект направлен на повышение надежности электроснабжения и обеспечение потребности в электроэнергии экономики и населения Астанинского энергоузла и индустриальной зоны г. Астаны.
Проектом предусмотрено:
реконструкция ПС 500 ЦГПП с заменой AT 220 кВ (на 2x250 МВА);
реконструкция ВЛ 220 кВ ЦГПП – Осакаровка (118,7 км).
Срок реализации: 2010 – 2014 г.г.
3) Строительство транзита 500 кВ Север-Восток-Юг.
Цель проекта: усиление связи Восточного региона с ЕЭС Казахстана, обеспечение выдачи полной мощности Шульбинской ГЭС при вводе контррегулятора – Булакской ГЭС, повышение надежности электроснабжения восточного и южного регионов Казахстана и усиление транзита Север-Юг. Обеспечение покрытия потребности в электроэнергии электрифицируемых участков железных дорог, энергоемких объектов горнорудной промышленности. Создание условий для развития приграничных территорий и масштабного освоения потенциала возобновляемой энергии.
Проект реализуется в два этапа.
Срок реализации: 2011 – 2018 г.г.
I этап. ВЛ 500 кВ Экибастуз – Семей – Усть-Каменогорск
Проектом предусмотрено:
строительство ВЛ 500 кВ Экибастуз – Семей (402,2 км);
строительство ВЛ 500 кВ Семей – Усть-Каменогорск (194,9 км);
строительство ВЛ 220 кВ Семей – ШГЭС (80,9 км);
строительство захода-выхода ВЛ 220 кВ ПС 51 - ПС 18 (14,8 км) на ОРУ 220 кВ ПС 500 кВ Семей;
строительство захода-выхода ВЛ 220 кВ ПС 18 - ШГЭС (12,6 км) на ОРУ 220 кВ ПС 500 кВ Семей;
строительство ПС 500 кВ Семей;
расширение ОРУ 500 ПС 1150 кВ Экибастузская;
расширение ОРУ 500 ПС 500 кВ Усть-Каменогорск.
Срок реализации: 2011 – 2017 г.г.
II этап. ВЛ 500кВ Семей – Актогай – Талдыкорган – Алма
Проектом предусмотрено:
строительство ВЛ 500 кВ Семей – Актогай (390,8 км);
строительство ВЛ 500 кВ Актогай – Талдыкорган (285,6 км);
строительство ВЛ 500 кВ Талдыкорган – Алма (206,7 км);
строительство заходов ВЛ 220 кВ на ПС Талдыкорган общей протяженностью 143,4 км;
строительство ПС 500 кВ Актогай;
строительство ПС 500 кВ Талдыкорган;
расширение ОРУ 500 ПС 500 кВ Алма
Планируемый срок реализации: 2012 – 2018 г.г.
4) исключен постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521;
5) Усиление связи Павлодарского энергоузла с ЕЭС Казахстана.
Цель проекта: Повышение надежности работы энергосистемы Павлодарского энергоузла сооружением электрической связи энергоузла с ЕЭС Казахстана на напряжении 220 кВ. Обеспечение выдачи мощности ТЭЦ г. Павлодар.
В настоящее время энергоузел связан с ЕЭС Казахстана по линиям электропередачи 110 кВ, имеющие ограниченную пропускную способность (при плановых отключениях Л-3077 допустимый переток снижается с 330 МВт до 80 МВт), что приводит к ограничениям выдачи мощности Павлодарских ТЭЦ внешним потребителям.
Проектом предусмотрено:
сооружение ОРУ 220 кВ на ПС 110 кВ Павлодарская;
строительство ВЛ 220 кВ ЕЭК-Промышленная (54 км);
перевод ВЛ 110 кВ ЕЭК-Павлодарская на напряжение 220 кВ (21,7 км);
расширение ОРУ 220 кВ ЕЭК.
Планируемый срок реализации: 2012 – 2016 г.г.
6) исключен постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521;
7) исключен постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521;
8) Другие инфраструктурные проекты:
Реконструкция ОРУ 500 кВ Экибастузской ГРЭС-1. Срок реализации: 2011 – 2016 г.г.;
Строительство ВЛ 220 кВ Кумколь - Кызылорда. Стоимость - 4,6 млрд. тенге. Срок реализации - 2010 - 2011 г.г.;
Строительство кольца ВЛ 220 кВ г. Астана с опорными подстанциями и реконструкцией ОРУ 220 кВ на ЦГПП. Стоимость - 42,0 млрд. тенге. Срок реализации - 2010 - 2014 г.г.
Строительство ОРУ 220 кВ на ПС 110 кВ "Промышленная" (г. Павлодар) с переводом ВЛ 110 кВ Промышленная - Павлодарская на напряжение 220 кВ. Стоимость - 2,8 млрд. тенге. Срок реализации - 2012 - 2017 г.г.
4. Для дальнейшего развития угольной отрасли, на период 2010 - 2014 годы планируется поэтапно:
Завершить переход предприятий угольной отрасли на международные стандарты, что позволит повысить конкурентоспособность угольной продукции на внешних рынках.
Завершить перевод крупнейшего в мире разреза "Богатырь" с железнодорожной схемы транспортировки угля на автомобильно-конвейерную технологию с усреднением угля в разрезе.
Реализовать технические проекты по расширению мощностей добычи угля по разрезам "Северный" с 10 до 18 млн. тонн в год, "Восточный" с 20 до 22 млн. тонн в год, "Экибастузский" с 4 до 8 млн. тонн в год, "Майкубенский" с 5,3 до 8,5 млн. тонн в год, "Каражыра" с 5 до 7 млн. тонн в год и Шубаркольского каменноугольного месторождения до 20 млн. тонн в год, по месторождению "Жалын" с 0,5 до 2,0 млн. тонн.
5. Совершенствование действующего механизма рынка электроэнергии.
Достижение объема спот-торгов к 2012 году на уровне 10 процентов от общего объема оптового рынка электрической энергии РК.
Разработка и утверждение "Правил раскрытия и предоставления информации субъектами оптового рынка электрической энергии".
6. Доля вырабатываемой электроэнергии возобновляемыми источниками энергии (ветроэлектростанциями, солнечными станциями, а также гидроэлектростанциями мощностью до 35 МВт) в общем объеме электропотребления составит более 1 % к 2015 году.
Реализация правовых и административных мер для содействия производству электроэнергии от возобновляемых источников энергии.
После принятия законов Республики Казахстан «О поддержке использования возобновляемых источников использования энергии» и «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам поддержки использования возобновляемых источников энергии» и ряда нормативных правовых актов, содержащих меры по стимулированию и поддержке использования возобновляемых источников энергии, отмечен возросший интерес отечественных и зарубежных инвесторов и начало реализации проектов в области использования возобновляемых источников энергии.
Продолжение разработки и совершенствования нормативной и нормативно-правовой документации в области использования возобновляемых источников энергии должно создать механизм поддержки, который позволит дать гарантии инвесторам в возвратности вкладываемых инвестиций, и как следствие, привлечь потенциальных инвесторов для реализации и развития проектов в области использования возобновляемых источников энергии на территории Республики Казахстан, такие как гарантия по закупу всей производимой электроэнергии от возобновляемых источников энергии, поддержка при подключении объектов по использованию возобновляемых источников энергии к сетям, предоставление инвестиционных преференций, гарантированную и привлекательную цену на энергию от возобновляемых источников на весь период окупаемости проекта, стандартизированные процедуры согласования проектов в области использования возобновляемых источников энергии, резервирование и приоритет при предоставлении земельных участков для строительства объектов возобновляемых источников энергии, обязательства энергопередающих организаций по покупке электроэнергии, произведенной с использованием возобновляемых источников энергии, освобождение возобновляемых источников энергии от платы за транспорт электроэнергии по сетям.
Ввод новых мощностей за счет реализации проектов по использованию возобновляемых источников энергии (ветроэлектрические станции (ВЭС), малые гидроэлектростанции (малые ГЭС):
1) в Алматинской области:
малая ГЭС на реке Каратал установленной мощностью 3,5 МВт, с вводом в 2010 году;
ВЭС в районе Шелекского коридора установленной мощностью 51 МВт, с вводом в 2015 году;
каскад малых ГЭС на реке Коксу суммарной мощностью 42 МВт, с запуском в 2015 году;
малая ГЭС на реке Каратал установленной мощностью 5 МВт, с вводом в 2014 году;
малая ГЭС на реке Баскан установленной мощностью 4,35 МВт, с вводом в 2014 году;
малые ГЭС на реке Иссык суммарной мощностью 4,8 МВт, с вводом в 2014 - 2015 годах;
малая ГЭС на реке Лепсы установленной мощностью 4,8 МВт, с вводом в 2014 - 2015 годах;
солнечные установки мощностью 2 МВт в г. Капчагай на первом этапе, с началом ввода в 2014 году;
2) в Восточно-Казахстанской области:
ВЭС в Уланском районе установленной мощностью 24 МВт, с вводом в 2014 – 2015 годах;
3) в Мангистауской области:
ВЭС в Тупкараганском районе установленной мощностью 42 МВт, с запуском в 2014 – 2015 годах;
4) в Акмолинской области:
ВЭС в Целиноградском районе установленной мощностью 0,75 МВт, с вводом в 2013 году;
ВЭС в Ерейментауском районе установленной мощностью 45 МВт, с вводом в 2014 - 2015 годах;
5) в Карагандинской области:
малая ГЭС на Интумакском водохранилище установленной мощностью 0,57 МВт, с вводом в 2013 году;
6) в Южно-Казахстанской области:
малая ГЭС на реке Келес установленной мощностью 2 МВт, с вводом в 2014 году;
7) в Костанайской области:
биогазовая установка в Карасуском районе установленной мощностью 0,35 МВт, с вводом в 2011 году;
8) в Северо-Казахстанской области:
ВЭС в Кызылжарском районе установленной мощностью 1,5 МВт, с вводом в 2012 году;
9) в Жамбылской область:
малая ГЭС на реке Мерке установленной мощностью 1,5 МВт, с вводом в 2010 году;
ВЭС в Кордайском районе установленной мощностью 1,5 МВт, с вводом в 2011 году;
СЭС в Кордайском районе установленной мощностью 0,5 МВт, с вводом в 2012 году;
малая ГЭС в Т. Рыскуловском районе установленной мощностью 2,1 МВт, с вводом в 2013 году;
малая ГЭС в Шуском районе установленной мощностью 9,2 МВт, с вводом в 2013 году;
ВЭС в Кордайском районе установленной мощностью 4 МВт на первом этапе, с началом ввода в 2013 году;
малая ГЭС на реке Мерке установленной мощностью 4,5 МВт, с вводом в 2014 – 2015 годах.

6. Необходимые ресурсы.

Сноска. Раздел 6 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

Общий объем финансовых ресурсов для реализации Программы составляет 1 177 497 млн. тенге, в том числе по источникам:
1) Республиканский бюджет – 435 881 млн. тенге.
2) Собственные и заемные средства – 741 616 млн. тенге.

7. План мероприятий по реализации Программы развития электроэнергетики Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы

Сноска. Раздел 7 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

млн. тенге

№ п/п	Мероприятие	Форма завершения	Ответственные за исполнение	Сроки исполнения
1	2	3	4	5
Реконструкция, модернизация и строительство генерирующих мощностей
ИТОГО:
1. Строительство новых энергоисточников.
1	Строительство Уральской ГТЭС	Ввод в эксплуатацию	ТОО «Уральская ГТЭС»	2010 - 2012 г.г.
2	Строительство ГТЭС на месторождении Акшабулак	Ввод в эксплуатацию	ТОО «Кристалл Менеджмент»	2010 - 2012 г.г.
3	Строительство Балхашской ТЭС (I модуль)	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2010 - 2018 г.г.
3.1
4	Строительство Мойнакской ГЭС	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2006 - 2012 г.г.
5	Строительство энергоблока № 3 на Экибастузской ГРЭС-2	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2010 - 2015 г.г.
2. Модернизация и реконструкция существующих энергоисточников.
1	Расширение и реконструкция Атырауской ТЭЦ	Ввод в эксплуатацию	АО «Атырауская ТЭЦ»	2006 - 2010 г.г.
2	Восстановление энергоблока № 2 Аксуской ГРЭС	Ввод в эксплуатацию	АО «ЕЭК»	2009 - 2011 г.г.
3	Восстановление блока № 8 Экибастузской ГРЭС-1	Ввод в эксплуатацию	ТОО «Экибастузская ГРЭС-1»	2010 - 2012 г.г.
4	Модернизация Шардаринской ГЭС	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2010 - 2016 г.г.
5	Развитие Теплоэнергетической системы Республики Казахстан	Ввод в эксплуатацию	МИНТ, МФ, МЭБП акиматы областей, городов Астана и Алматы	-
6	Реконструкция и расширение Алматинской ТЭЦ-2 (3 очередь, бойлерная)	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2009 - 2013 г.г.
7	Реконструкция и расширение комбинированной системы золошлакоудаления Алматинской ТЭЦ-1	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2009 - 2011 г.г.
8	Реконструкция и расширение золоотвала Алматинской ТЭЦ-3	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2009 - 2011 г.г.
9	Реконструкция и расширение систем золошлакоудаления Алматинской ТЭЦ-2 (3-4 этап)	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2010 - 2015 г.г.
10	Реконструкция и расширение Алматинской ТЭЦ-2 (3 очередь, котлоагрегат № 8)	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2011 - 2016 г.г.
3. Строительство и модернизация электросетевых объектов.
1	Строительство трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для Азиады 2011	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2009 - 2011 г.г.
2	Строительство и модернизация трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для метрополитена	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2009 - 2013 г.г.
3	Строительство и модернизация трансформаторных подстанций в г. Алматы и Алматинской области для ЖКХ	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2011 - 2013 г.г.
4	Строительство ПС 500 кВ «Алма» присоединение к НЭС Казахстана линиями напряжением 500, 220 кВ	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2010 - 2014 г.г.
5	Схема выдачи мощности Мойнакской ГЭС	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2010 - 2012 г.г.
6	Модернизация НЭС,II этап (замена электрооборудования на 55 подстанциях)	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2010 - 2014 г.г.
7	*Реконструкция ВЛ 220 кВ ЦГПП-Осакаровка	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2010 - 2014 г.г.
7.1
8	Усиление связи Павлодарского энергоузла с ЕЭС Казахстана	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2011 - 2016 г.г.
9	Строительство транзита 500 кВ Север-Восток-Юг (I этап. ВЛ 500кВ Экибастуз – Семей – Усть-Каменогорск)	Ввод в эксплуатацию	АО «KEGOC»	2011 - 2017 г.г.
4. Строительство инфраструктуры, увеличение мощностей в угледобывающей промышленности
1	Завершение проекта реконструкции транспортной схемы разреза «Богатырь», перехода на новую автомобильно - конвейерную технологию	Ввод в эксплуатацию	ТОО «Богатырь Комир»	2010 - 2018 г.г.
2	Реализовать технические проекты по расширению мощностей добычи угля по разрезам «Северный» с 10 до 18 млн. тонн в год, «Восточный» с 20 до 22 млн. тонн в год, «Экибастузский» с 4 до 8 млн. тонн в год, «Каражыра» с 5 до 7 млн. тонн в год и Шубаркольского каменноугольного месторождения до 20 млн. тонн в год, по месторождению «Жалын» с 0,5 до 2,0 млн. тонн в год	Информация в Правительство	ТОО «Богатырь Комир», АО «Шубарколь Комир», АО «ЕЭК», ТОО «Ангренсор Энерго», ТОО «Майкубен- Вест», ТОО «Каражыра ЛТД», ТОО «Сарыарка- ENERGY»	2010 - 2019 г.г.
5. Предлагаемые к строительству при условии наличия источников финансирования
1	Строительство Кербулакской ГЭС на р. Или	Информация в Правительство	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2011 - 2017 г.г.
2	Модернизация НЭС, II этап (строительство ВЛ 220 кВ)	Информация в Правительство	АО «KEGOC»	2014 - 2016 г.г.
3	Схема выдачи мощности Балхашской ТЭС (первая очередь)	Информация в Правительство	АО «KEGOC»	2011 - 2018 г.г.
4	Строительство транзита 500 кВ Север-Восток-Юг (II этап. ВЛ 500 кВ Семей-Актогай-Талдыкорган-Алма)	Информация в Правительство	АО «KEGOC»	2012 - 2018 г.г.
5	Реабилитация ВЛ 220-500 кВ	Информация в Правительство	АО «KEGOC»	2013 - 2020 г.г.
6	Реконструкция и расширение Алматинской ТЭЦ-1 с переводом на газ и установкой ГТУ	Ввод в эксплуатацию	АО «ФНБ Самрук-Казына»	2011 - 2016 г.г.
6. Разработка нормативно-правовой, - технической документации в сфере энергетики
1	Обеспечение нормативно-технической документацией для создания условий конкурентоспособности угольной продукции на внутреннем и внешнем рынках	государственные и межгосударственные стандарты	МИНТ РК	2010 - 2014 г.г.

Продолжение таблицы

Предполагаемые расходы
2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.	Всего	Источники финансирования
6	7	8	9	10	11	12
Реконструкция, модернизация и строительство генерирующих мощностей
197 522	284 459	281 909	190 690	227 393	1 181 973
1. Строительство новых энергоисточников
6 676	42	809			7 527	Собственные и заемные средства
8 929	5 494	3 106			17 529	Собственные и заемные средства
39 700	89 218	83 076	50 283	36 830	299 107	Собственные и заемные средства
3 239	10 758			418	14 415	Республиканский бюджет
10 332	12 996				23 328	Собственные и заемные средства
2 422	930	43 467	28	65 897	112 744	Собственные и заемные средства
2. Модернизация и реконструкция существующих энергоисточников
5 028					5 028	Собственные и заемные средства
6 790	858				7 648	Собственные и заемные средства
9 148	7 377	4 924			21 449	Собственные и заемные средства
3 563	2 319	2 200	687	2 336	11 105	Собственные и заемные средства
63 056	85 258	87 614	73 811	58 056	367 795	Республиканский бюджет
203	12 128				12 331	Республиканский бюджет
1 597	487				2 084	Республиканский бюджет
	574				574	Республиканский бюджет
19	11	2 499	797	1 715	5 041	Собственные средства
	112	284	108	2 517	3 021	Собственные средства
3. Строительство и модернизация электросетевых объектов
12 847					12 847	Республиканский бюджет
6 152	9 813				15 965	Республиканский бюджет
	7 535				7 535	Республиканский бюджет
1 393	7 055	6 579	7 916	6 456	29 399	Собственные и заемные средства
84	3 494	2 400			5 978	Собственные и заемные средства
207	1 228	11 801	18 948	7 733	39 917	Собственные и заемные средства
49		17	646	918	1 630	Собственные и заемные средства
	600	1 000	403		2 003	Республиканский бюджет
50		5	26	18	99	Собственные и заемные средства
	216	145	374	8 052	8 787	Собственные и заемные средства
4. Строительство инфраструктуры, увеличение мощностей в угледобывающей промышленности
4 498	7 714	13 765	12 410	13 554	51 941	Собственные средства
11 487	18 183	18 158	24 193	22 833	94 854	Собственные средства
5. Предлагаемые к строительству при условии наличия источников финансирования
6. Разработка нормативно-правовой, - технической документации в сфере энергетики
53	59	60	60	60	292	Республиканский бюджет

* - фактически в 2012 году, из средств республиканского бюджета освоено 70 615 тыс. тг.

Примечание: расшифровка аббревиатур:

Сноска. Примечание с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

ЕЭС - единая электроэнергетическая система
ОЭС - объединенная энергетическая система
кВтч - киловатт час
МВт - мегаватт
ГТЭС - газотурбинная электростанция
CNPC - China National Petroleum Corporation
ГРЭС - государственная районная электрическая станция
ТОО - товарищество с ограниченной ответственностью
АО - акционерное общество
ГЭС - гидроэлектростанция
ТЭЦ - теплоэлектроцентраль
ГЭК - гидроэнергетический комплекс
кВ - киловольт
НЭС - национальная электрическая сеть
KEGOC - Kazakhstan Greed Opereiting Company
ЭСО - энергоснабжающая организация
РЭК - региональная электросетевая компания
ПУЛРЭМ - пул резервов электрической мощности
РК - Республика Казахстан
ТЭС - тепловая электростанция
ОРУ - открытое распределительное устройство
АСКУЭ - автоматизирования система коммерческого учета
ВИЭ - возобновляемые источники энергии
м/с - миллисекунда
ООН - Организация Объединенных Наций
ВЭС - ветряная электростанция
СЭС - солнечная электростанция
ОАО - открытое акционерное общество
ЕЭК - Евроазиатская энергетическая корпорация
АлЭС - Алматинские электрические станции
кг/тут - килограмм/твердое условное топливо
РЗА - релейная защита и автоматика
ЮКГРЭС - Южно-Казахстанская государственная районная электрическая
станция
УШР - управляемые шунтирующие реакторы
СНГ- Содружество Независимых Государств
МВА - мегавольтампер
ФПТ - фазоповоротный трансформатор
КВЛ - компактные воздушные линии
ВЛ - воздушные линии
ПС - подстанция
ПУЭ - Правила установки электрооборудования
ПРООН - программа развития ООН
АО "ФНБ "Самрук-Казына" - акционерное общество "Фонд национального
благосостояния "Самрук-Казына"
АО "КОРЭМ" - акционерное общество "Казахстанский оператор рынка
электрической энергии и мощности"
АО "КазНИПИИТЭС "Энергия" - акционерное общество "Казахский
научно-исследовательский проектно-изыскательный институт
топливно-энергетических систем "Энергия"
АО "КазНИПИЭнергопром" - акционерное общество "Казахский
научно-исследовательский проектно-изыскательный институт
энергетической промышленности"
ОЮЛ "КЭА"-объединение юридических лиц "Казахстанская
электроэнергетическая ассоциация"
ЖКХ - жилищно-коммунальное хозяйство
ГПФИИР - Государственная программа форсированного
индустриально-инновационного развития
ЦГПП - центральная главная понизительная подстанция
БТЭС - Балхашская тепловая электрическая станция
ЗППК - завод по производству поликристаллического кремния
ЗВ - зольные вещества
МОН - Министерство образования и науки Республики Казахстан
МТСЗН - Министерство труда и социальной защиты населения Республики
Казахстан
МИНТ- Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан
МЭБП – Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан
МФ - Министерство финансов Республики Казахстан
АРЕМ - Агентство Республики Казахстан по регулированию естественных
монополий

Приложение 1
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 – 2014 годы

Сноска. Приложение 1 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

млрд. кВтч

№ п/п	Наименование	Факт				Прогноз
		2009 г.	2010 г.	2011 г.	2012 г.	2013 г.	2014 г.
1	Потребление электроэнергии	77,9	83,7	88,1	91,4	90,8	96,84
2	Производство электроэнергии	78,4	82,3	86,2	90,2	92,5	97,91
3	Обеспечение электроэнергией собственными источниками, (%)	97,7	97,1	95,8	97,2	99,1	99,85

Приложение 2
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 – 2014 годы

Сноска. Приложение 2 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

млрд. кВтч

№ п/п	Наименование	2009 г. Факт	2010 г. Факт	2011 г. Факт	2012 г. Факт	Прогноз
						2013 г.	2014 г.
1	Выработка электрической энергии	0,37	0,38	0,40	0,45	0,65	1,00

Приложение 3
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 – 2014 годы

Сноска. Приложение 3 в редакции постановления Правительства РК от 31.12.2013 № 1521.

млн. тонн

№ п/п	Наименование	2009 г. Факт	2010 г. Факт	2011 г. Факт	2012 г. Факт	Прогноз
						2013 г.	2014 г.
1	2	3	4	5	6	7	8
I	Ресурсы	94,5	105,5	110,4	114,6	117,3	119,3
1	Добыча	94,3	105,3	110,1	114,3	111,0	119,0
2	Импорт	0,2	0,2	0,3	0,3	0,3	0,3
II	Распределение, всего	94,5	105,5	110,4	114,6	117,3	119,3
	в том числе:
1	на экспорт	25	29,4	33,5	32,8	29,0	33
2	на внутреннее потребление	69,5	76,1	76,9	81,8	82,0	86,0
	в том числе:
а)	промышленные предприятия	12,3	12,7	12	12	14	15
б)	коммунально-бытовые предприятия и население	11,3	13,6	13	13,3	14	14
в)	энергетика	45,5	49,8	51,9	56,5	54,0	57,0

Приложение 4
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 - 2014 годы

Наименование	Выбросы ЗВ, тыс.т
	2006 г.	2007 г.	2008 г.
1. Всего от энергоисточников ЕЭС РК в том числе:	1012,1	1052,4	1073,3
2. Северная зона, из них по областям	929,6 (91,8 %)	968,7 (92 %)	987,0 (92 %)
- Акмолинская	67,4	95,0	59,0
- Восточно-Казахстанская	20,6	35,0	33,6
- Карагандинская	398,0	390,1	449,6
- Костанайская	0,6	0,6	1,0
- Павлодарская	396,1	412,2	409,7
- Северо-Казахстанская	36,9	35,8	34,1
3. Южная зона, из них по областям	64,3 (6,4 %)	64,2 (6,1 %)	64,7 (6,0 %)
- Алматинская	58,6	58,7	54,9
- Жамбылская	0,9	0,2	1,1
-Кызылординская	4,3	4,4	7,1
- Южно-Казахстанская	0,5	0,9	1,6
4. Западная зона, из них, по областям	18,2 (1,8 %)	19,5 (1,9 %)	21,6 (2,0 %)
- Актюбинская	2,4	2,2	1,8
- Атырауская	12,0	11,6	13,4
- Западно-Казахстанская	0,6	1,1	1,8
- Мангистауская	3,2	4,6	4,6

Приложение 5
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 - 2014 годы

Наименование	Удельные выбросы ЗВ, кг/тут
	Твердые	Диоксид серы	Окислы азота	Окись углерода
Энергоисточники ЕЭС в целом по Республике Казахстан, из них:	14,6	13,0	5,0	8,0
Северная зона	16,9	14,4	5,9	9,5
Южная зона	7,4	9,3	4,6	1,2
Западная зона	0,1	0	2,1	2,5

Приложение 6
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 - 2014 годы

Наименование	Удельные выбросы ЗВ, кг/тут
	Твердые	Диоксид серы	Окислы азота	Окись углерода
В целом по энергоисточникам ЕЭС, из них:	14,6	13,0	5,0	8,0
КЭС	21,5	19,5	5,4	1,0
ТЭЦ	12,8	11,5	5,0	11,0
ГТЭС	0	0	1,8	2,2

Приложение 7
к Программе по развитию
электроэнергетики
Республики Казахстан
на 2010 - 2014 годы

Показатель	Япония	Германия	Франция	США	Россия до 2001 г.
Твердые частицы	50-:-300 (0,6-:-3,54)	50-:-150 (0,6-:-1,77)	50-:-100 (0,6-:-1,18)	40-:-125 (0,5-:-1,48)	100-:-500 (1,18-:-5,86)
Диоксиды серы	550 (7,1)	400-:-2000 (5,1-:-25,7)	400-:-2000 (5,1-:-25,7)	740-:-1480 (9,5-:-19,0)	2000-:-3400 (25,7-:-44,0)
Оксиды азота для топлива твердого	205-:-980 (2,2-:-10,2)	200-:-1500 (2,1-:-16,4)	650-:-1300 (7,1-:-14,2)	615-:-980 (6,7-:-10,2)	320-:-700 (3,5-:-7,3)
жидкого	230 (2,3)	150 (1,5)	450 (4,5)	450 (4,5)	290 (2,9)
газообразного	110 (1,1)	100 (1,0)	350 (3,5)	300 (3,0)	150 (1,5)

Қазақстан Республикасында электр энергетикасын дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 29 қазандағы N 1129 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 28 маусымдағы № 724 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 28.06.2014 № 724 қаулысымен.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында электр энергетикасын дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі мүдделі министрліктермен, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдерімен бірлесіп, Бағдарламада көзделген іс-шаралардың тиісінше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін.
3. Жауапты орталық және жергілікті атқарушы органдар, ұлттық холдингтер, кәсіпорындар мен ұйымдар (келісім бойынша) «Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекітілген Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесіне сәйкес Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне жүктелсін.
5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЭЛЕКТР
ЭНЕРГЕТИКАСЫН ДАМЫТУ ЖӨНІНДЕГІ
2010 - 2014 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМА Астана 2010 жыл

МАЗМҰНЫ

Бағдарламаның паспорты
Кіріспе
Ағымдағы жағдайды талдау
Сала жай-күйінің ағымдағы жағдайын бағалау
Күшті және әлсіз жақтарды, бұл сала үшін қауіптер мен мүмкіндіктерді талдау
Саланы дамытудың негізгі проблемалары, үдерістері мен алғышарттары
Қолданыстағы нормативтік құқықтық базаның, қолданыстағы практика мен саланың дамуын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды іске асыру нәтижелерінің сипаттамасын қоса алғанда, саланы дамытуды мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатын талдау
Орын алып отырған проблемалы мәселелерді шешу жөніндегі Қазақстан Республикасының жағдайларына бейімдеуге болатын шетелдік оң тәжірибеге, сондай-ақ жүргізілген маркетингтік зерттеулердің нәтижелеріне шолу
Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары мен оны іске асырудың нәтижелерінің көрсеткіштері
Бағдарламаның мақсаты
Нысаналы индикаторлар
Бағдарламаның міндеттері
Нәтижелер көрсеткіштері
Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге, нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізуге жауапты мемлекеттік және өзге де ұйымдар
Бағдарламаны іске асыру кезеңдері
Қажетті ресурстар
Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары
Ескертпе
Қосымшалар

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 29 қазандағы
N 1129 қаулысымен
бекітілген

1. Бағдарламаның паспорты

Ескерту. 1-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Бағдарлама Қазақстан Республикасында электр энергетикасы
атауы дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған
бағдарлама

Әзірлеу үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы
негіздеме 14 сәуірдегі № 302 қаулысымен бекітілген
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан
Республикасын үдемелі
индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі
2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар
жоспары

Бағдарламаны Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа
әзірлеуге және технологиялар министрлігі
іске асыруға
жауапты
мемлекеттік
орган

Бағдарлама Электр энергетикасы саласын тиімді дамыту
мақсаты жолымен экономиканың орнықты және теңгерімді
өсуін қамтамасыз ету

Міндеттері Шоғырландырушы қуаттардың қолданыстағыларын
жаңғырту, қайта жаңарту және жаңаларын салу.
Электр желілік объектілерді салу, жаңғырту,
қайта жаңарту. Көмір саласын дамыту.
Электр энергиясы нарығының құрылымын
жетілдіру.
Теңгерімге жаңартылатын энергия
көздерін тарту.
Термоэлементтер мен күн фотоэлементтерін
шығару жөніндегі сыни технологияларды дамыту

Іске асыру мерзімі 2010-2014 жылдар

Нысаналы
индикаторлары 1. Тұтыну болжамы 96,8 млрд. кВтс кезінде
электр энергиясын өндіруді 2014 жылы 97,9
млрд. кВтс жеткізу.
2. 2014 жылы көмiр өндiру көлемiн 119 млн.
тоннаға дейiн қамтамасыз ету.
3. 2014 жылы жалпы электр тұтыну көлеміндегі
жаңартылатын энергия көздерін пайдалану үлесі
1 %- дан астамды құрайды.

Қаржыландыру Республикалық бюджет және ұлттық компаниялар
көздері мен мен мемлекет қатысатын ұйымдардың қаражатын көлемі қоса алғанда, кәсіпорындардың, ұйымдардың
қаражаты

2. Кіріспе

Қазақстан Республикасының электр энергетикасын дамыту жөніндегі 2010 — 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі — Бағдарлама) тұжырымдамалық сипатқа ие және Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары мен Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыратын стратегияның негіз құраушы бөлігінің бірі ретінде әзірленді.
Электр энергетикасы базалық салалардың бірі бола отырып, кез келген мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік саласында маңызды рөл атқарады. Сондықтан электр энергетикасы Қазақстан Республикасы экономикасының басым секторларының бірі ретінде айқындалып, жаңа тиімділігі жоғары технологиялар мен елдің жалпы ішкі өніміндегі (бұдан әрі - ЖІӨ) энергия қажетсінуді тұрақты төмендету базасында электр энергетикасының орнықты дамуы кезінде энергетика - экономика - табиғат - қоғам серпінді теңдестірілген жүйе ретінде қарастырылады.
Экономиканы әртараптандыру мен өнеркәсіптің шикізаттық емес салаларын және ауыл шаруашылығын дамытуға күш салынып жатыр. Әлемнің барынша бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына кіру міндеті қойылған.

3. Ағымдағы жағдайды талдау Сала жай-күйінің ағымдағы жағдайын бағалау

Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесі Ресейдің БЭЭЖ-мен және Орталық Азияның біріккен энергетикалық жүйесімен (БЭЖ) қосарлас жұмыс істейді.
Қазақстанның БЭЭЖ үш шартты аумаққа бөлінген:
Солтүстік (Ақмола, Ақтөбе, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Қарағанды облыстары).
Оңтүстік (Алматы, Жамбыл, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстары);
Батыс (Атырау, Батыс Қазақстан, Маңғыстау облыстары).
Қазақстан бойынша барынша жоғарғы энергия тұтыну 1990 жылы тіркелді (104,7 млрд. кВт.сағ). Одан кейін 1999 жылы 50 млрд. кВт. сағ. дейін энергия тұтынудың төмендеуі орын алды. 2000 - 2008 жылдар арасында электр тұтынудың шамамен орташа есеппен жылына 5% серпінмен тұрақты өсуі байқалды.
2010 жылғы 1 қаңтарда Қазақстанның электр станцияларының жалпы белгіленген қуаты 19 127,9 МВт. құрады. 2009 жылы 135,2 МВт жаңа өндіруші қуаттар іске қосылды, оның ішінде:
Ақтөбе облысында қуаты 33,8 МВт болатын «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ-ның Жаңажол ГТЭС-сі пайдалануға берілді.
Қарағанды облысында «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС-тің қуаты 55МВт болатын К-55-90 типіндегі № 1 бу турбинасы пайдалануға берілді.
Қарағанды облысында Балқаш ЖЭО № 1, 2 турбиналарының қуаттары нақтыланды (30 МВт ұлғайтылды).
Алматы облысында қуаты 4,4 МВт Қаратал ГЭС-3 іске қосылды.
Павлодар облысында Екібастұз ЖЭО-да Р-12-3,4/0,5 типті қуаттылығы 12 МВт бу турбинасы пайдалануға берілді.

1. Электр энергетикасы саласының құрылымы

Қазақстан Республикасының бірыңғай электр энергетикасы жүйесі (ҚР БЭЭЖ) республика тұтынушыларын сенімді де сапалы энергиямен қамтамасыз ететін электр станцияларының, электр беру желілерінің және қосалқы станцияларының жиынтығын білдіреді.
Қазақстан Республикасының электр энергетикасы мына секторларды қамтиды:
электр энергиясын өндіру;
электр энергиясын беру;
электр энергиясымен жабдықтау;
электр энергиясын тұтыну;
электр энергетикасы саласындағы өзге де қызмет.

2. Электр энергиясын өндіру секторы

2010 жылғы 1 қаңтарға Қазақстандағы электр энергиясын өндіруді әртүрлі меншік нысанындағы, құрамына 63 электр станциялары кіретін 40 энергия өндіруші ұйым жүзеге асырады. Қазақстанның электр станцияларының жалпы белгіленген қуаты 19 127,9 МВт, қолдағы қуаты - 14 821,0 МВт құрайды.
Электр станциялары ұлттық электр станциясына, өнеркәсіптік, өңірлік мақсаттағы және кәсіпорындарды жылумен қамтамасыз ететін электр станцияларына бөлінеді.
Ұлттық маңызы бар электр станцияларына Қазақстан Республикасының электр энергиясының көтерме нарығында тұтынушыларға электр энергиясын өндіретін және сататын мына ірі жылу электр станциялары жатады:
Екібастұз ГРЭС-1;
Екібастұз ГРЭС-2 станциясы;
Еуразиялық Энергетикалық Корпорациясы (Ақсу ГРЭС-і);
«Қазақмыс Корпорациясы» ГРЭС-і;
Жамбыл ГРЭС-і,
сондай-ақ ҚР БЭЖ жүктеме кестесін реттеу үшін және қосымша пайдаланылатын жоғары қуатты гидроэлектр станциялары:
«Қазмырыш» АҚ-тың Бұқтырма ГЭК-і,
Өскемен ГЭС,
Шүлбі ГЭС.
Өнеркәсіптік мақсаттағы электр станцияларға мұнай-газ секторының өз қажеттіліктерін өтеуге бағытталған ГТЭС, электр және жылу энергиясын аралас өндіретін ЖЭО жатады, олар ірі өнеркәсіптік кәсіпорындар мен жақын орналасқан елді мекендерді электрмен және жылумен қамтамасыз етеді:
«Теңізшевройл» ЖШС-тың ГТЭС;
«Петро Қазақстан Құмкөл Рессорсиз» АҚ-ның Құмкөл ГТЭС;
«Қарашығанақ Петроллеум Оперейтинг Компании Б.В» компаниясының ГТЭС;
«Қарағанды-Жылу» ЖШС-тың ЖЭО-3;
«Арселор Миттал Теміртау» АҚ-ның ЖЭЦ-2; БАС ЖЭО
Рудный ЖЭО («ССТӨБ» АҚ);
«Қазақмыс» Корпорациясы» ЖШС-тің Балқаш ЖЭО, Жезқазған ЖЭО;
«Қазақстан Алюминийі» АҚ-ның Павлодар ЖЭО-1;
Шымкент ЖЭО-1, 2 («Оңтүстікполиметалл» АҚ) және басқалары.
Өңірлік маңызы бар электр станциялары - бұл өңірлік электр желілік компаниялары мен энергия беру компаниялары РҚАылы электр энергиясын сатуды жүзеге асыратын аумақтарға кіріктірілген, сондай-ақ жақын орналасқан қалаларды жылумен қамтамасыз ететін ЖЭО.

3. Электр энергиясын беру секторы

Қазақстан Республикасының электр желілері электр энергиясын беруге және (немесе) таратуға арналған кернеуі 10-1150 кВ болатын қосалқы станциялар, бөлу құрылғылары мен оларды өзара байланыстыратын электр беру желілерін білдіреді.
Қазақстан Республикасының БЭЭЖ-де жүйе құраушы желісі рөлін ұлттық электр желісі атқарады, ол республиканың өңірлері мен шектес мемлекеттердің (Ресей Федерациясы, Қырғыз Республикасы және Өзбекстан Республикасы) энергия жүйелері арасындағы электрлік байланысты, сондай-ақ электр станцияларының электр энгергиясын беруді және оны көтерме тұтынушыларға таратуды қамтамасыз етеді. Қосалқы станциялар, тарату құрылғылары, өңіраралық және (немесе) мемлекетаралық электр беру желілері мен ҰЭЖ құрамына кіретін кернеуі 220 В және одан жоғары электр станцияларының электр энергиясын беруді жүзеге асыратын электр беру желілері «KEGOC» АҚ Қазақстандық электр желілерін басқару компаниясының теңгерімінде. 220 кВ және одан төмен кернеулі өңірлік тораптар бойынша диспетчерлеуді және басқаруды 21 өңірлік электр желілік компаниялары жүзеге асырады.

4. Электрмен жабдықтау секторы

Қазақстан Республикасының электр энергиясы нарығының электрмен жабдықтау секторы энергиямен жабдықтау ұйымдарынан (бұдан әрі - ЭЖҰ) тұрады, олар электр энергиясын энергия өндіруші ұйымдардан немесе орталықтандырылған сауда-саттықта сатып алып, оны одан әрі түпкілікті тұтынушыларға сатуды жүзеге асырады. Республикада барлығы 45 ЭЖҰ жұмыс істейді.

5. Электр энергетикасы саласындағы өзге де қызмет

Энергия объектілерінің, жекелеген энергия қондырғыларының құрылысы мен іске қосу жөніндегі қызметтер және электр энергетикасы нарығы субъектілері үшін мамандандырылған жөндеу қызметтерін көрсету қызметін құрылыс-монтаждау ұйымдары мен мамандандырылған жөндеу кәсіпорындары жүзеге асырады.
Өндіру және тұтынушыларды энергиямен жабдықтау үшін жаңа тиімді энергия үнемдеуші және экологиялық таза технологияларын енгізу проблемасын шешуімен ғылыми-зерттеу және жобалау-зерттеу институттары айналысады.
Энергия өндіретін ұйымдар да, электр желілік компаниялар мен тұтынушылар да (Қазақстан Республикасында электр энергиясы мен қуаттың көтерме нарығына қатысушылар) Қазақстан электр энергетикалық қауымдастығының мүшелері болып табылады.
Қауымдастықтың негізгі міндеттері:
қызметі электр энергетикасы саласымен тікелей немесе өзге де түрде байланысты болатын барлық ұйымдарға қолдау көрсету;
электр энергетикасы саласына қатысты мемлекеттік бағдарламаларды, заңдар мен нормативтік актілерді әзірлеуге қатысу;
мүшелерінің мүдделері Қазақстан Республикасының атқару, сот және басқа да мемлекеттік органдарының шешімдеріне тәуелді болған жағдайларда олардың атынан сөз алу және қорғау.
Қазақстанның электр қуатының резервтер пулы мекемесін (бұдан әрі - ЭҚРПУЛ) Қазақстан Республикасының электр энергиясы нарығының субъектілері құрған, оның негізгі мақсаты шарттық негізде тұтынушы-құрылтайшыларды өндіруші қуаттардың немесе Қазақстан Республикасының электр беру желілері істен шыққан жағдайда үздіксіз энергиямен қамтамасыз етуге арналған қуаттар резервін ұсыну.
ЭҚРПУЛ қатысушылары мыналар болып табылады:
өндіруші компаниялар;
ҰЭК;
«KEGOC» АҚ;
көтерме тұтынушылар.

6. Қазақстан Республикасының электр энергиясы нарығы

Электр энергиясының нарығы екі деңгейден: электр энергиясының көтерме және бөлшек нарықтарынан, жылу энергиясы нарығы бір деңгейден - бөлшек нарықтан тұрады.
Қазақстан Республикасының электр энергиясының көтерме нарығының функционалдық құрылымы мыналарды қамтиды:
нарық қатысушыларының арасында жасалатын екі жақты шарттар негізінде жұмыс істейтін электр энергиясын сатудың орталықсыздандырылған нарығы, олардың негізінде электр энергиясына арналған шарттық баға айқындалады;
электр энергиясын сатудың орталықтандырылған нарығы, онда электр энергиясын сатып алу - сатудың қысқа мерзімді (спот-сауда-саттық), орта мерзімді (апта, ай) және ұзақ мерзімді (тоқсан, жыл) мәмілелері жүзеге асырылады;
нақты уақыт режимінде электр энергиясын өндіру-тұтынудың нақты және шарттық шамалары арасындағы операциялық тәулікте пайда болатын сағаттық теңгерімсіздіктерді нақты және кейіннен қаржылық реттеу мақсатында қызмет ететін теңгерімдеуші нарық, Қазақстанның БЭЭЖ-де қажетті қуаттар резервтері қалыптасқанға дейін бұл нарықтың жұмысы имитациялық режимде жүреді;
жүйелік және көмекші қызметтер нарығы, онда ҚР БЭЭЖ жұмысының сенімділігін белгіленген мемлекеттік стандарттармен қамтамасыз ету және электр энергиясы сапасы үшін ҚР БЭЭЖ-дің Жүйелік операторы жүйелік қызмет көрсетуді және Қазақстан Республикасының электр энергиясы нарығының субъектілерінен көмекші қызметтер сатып алуды жүзеге асырады.
Қуаты 1 МВт төмен электр энергиясын тұтынушылар мен оларға бәсекелестік жағдайда электр энергиясын сатуды жүзеге асыратын энергиямен қамтамасыз ететін компаниялар электр энергиясының бөлшек нарығының қатысушылары болып табылады.

7. Электр энергиясы нарығындағы операторлар

ҚР БЭЭЖ-дің жүйелік операторы мынадай негізгі функцияларды орындайды:
шартқа сәйкес Қазақстанның ҰЭЖ-і бойынша электр энергиясын беру жөніндегі жүйелік қызметтерді көрсетеді, оған техникалық қызмет көрсетуді және оны пайдалануға әзірлікте ұстауды қамтамасыз етеді;
ҚР БЭЭЖ жұмыс режимдеріне орталықтандырылған жедел-диспетчерлік басқаруды жүзеге асыра отырып, техникалық диспетчерлеу бойынша жүйелік қызметтер көрсетеді;
ҚР БЭЭЖ жұмысының сенімділігін қамтамасыз етеді;
электр энергиясын өндіру-тұтынуын теңгерімдеуді ұйымдастыру бойынша жүйелі қызметтер көрсетеді;
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен электр энергиясының теңгерімсіздігін қаржылық реттеуді жүзеге асырады;
энергия өндіруші ұйымдар арасындағы қуат резервтерінің көлемін, құрылымын, таралуын және Қазақстанның БЭЭЖ-де қуат резервтерінің пайдаланылуын айқындайды;
электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы мен жүйелік және қосалқы қызметтер нарығының жұмыс істеуін ұйымдастыруды жүзеге асырады;
қосарлас жұмыс режимдерін басқару және тұрақтылығын қамтамасыз бойынша шектес мемлекеттердің энергия жүйелерімен өзара әрекет етеді;
бірыңғай ақпараттық жүйе, электр энергиясының коммерциялық есебінің автоматтандырылған жүйесін жасау, электр энергиясының көтерме сауда нарығының барлық субъектілерін релелік қорғау және аварияға қарсы автоматиканың ұштасқан құрылғыларын жасау бойынша техникалық және әдістемелік басшылықты жүзеге асырады;
электр энергиясы теңгерімінің ұзақ мерзімді болжамын әзірлеуді жүзеге асырады.
2008 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының электр энергиясының теңгерімдеуші нарығы іске қосылады.
ҚР БЭЭЖ орталықтандырылған диспетчерлік басқаруды Жүйелік оператордың Ұлттық диспетчерлік орталығы жүзеге асырады.
Субъектілердің электр энергиясы нарығына ашық кемсітусіз қол жеткізуін қамтамасыз ету және электр энергиясының ағымдағы нарықтық бағаның объективті индикаторын қалыптастыру мақсатында электр энергиясының орталықтандырылған сауда нарығы жұмыс істейді.

Күшті және әлсіз жақтарды, бұл сала үшін мүмкіндіктер мен қауіп-қатерді талдау

1. Күшті жақтары

Электр энергетикасы саласының күшті жақтарына мыналар жатады:
арзан көмірді пайдаланатын жылу электр станцияларында электр энергиясын өндірудің жоғары үлесі (2009 жылы жалпы өндіріс көлемінің шамамен 74%-ы)
кернеуі 220-500-1150 кВ жүйе құрушы электр беру желілерінің дамыған схемасы;
жедел диспетчерлік басқарудың орталықтандырылған жүйесі;
жаңартылатын энергияның айтарлықтай әлеуетінің болуы (1,0 трлн.кВт.сағ жоғары);
Қазақстанның БЭЭЖ-нің Орталық Азияның БЭЖ-мен және Ресейдің БЭЖ-мен қосарлас жұмыс істеуі;
электр энергиясының көтерме сауда - бөлшек сауда нарығының тиімді жұмыс істеуі үшін нормативтік-құқықтық база жасалды;
электр энергиясын экспорттау мүмкіндігі және транзиттік әлеуеттің болуы;
отын-энергетика ресурстарының елеулі қорының болуы.

2. Әлсіз жақтары

Электр энергетикасы саласының әлсіз жақтарына:
өндіруші жабдықтардың парктік ресурсын айтарлықтай ендіру, бұл жұмыс істеп тұрған электр станцияларының электр энергиясын өндіру мүмкіндіктерін шектейді (ұлттық маңызы бар ЖЭС қалдық парктік ресурс 18-30 % құрайды);
гидроэлектр станцияларының өндіруші қуаттар құрылымындағы төмен үлесіне байланысты (12% жуық) ең ұшқары жүктемелерді жабу үшін маневрлі өндіруші қуаттардың тапшылығы;
өндіруші қуаттар таралуының әркелкілігі (Қазақстанның БЭЭЖ орнатылған қуаттарының 42% Павлодар облысында шоғырланған);
өңірлік электр желілік компаниялардың электр желілері тозуының жоғары деңгейі (~ 65-70%);
жаңа электр станцияларын салуды қамтамасыз ететін тетіктің жоқтығы;
Қазақстанның БЭЭЖ-нен электр байланысының жоқтығына байланысты Қазақстанның БЭЭЖ Батыс аймағының (Батыс Қазақстан, Атырау облыстары) Ресейден жеткізілетін электр энергиясына тәуелділігі жатады.

3. Мүмкіндіктері

Электр энергетикасы саласының мүмкіндіктеріне:
Батыс аймақты КР БЭЭЖ негізгі бөлігімен біріктіру;
елдің жекелеген өңірлерінде энергетикалық қауіпсіздікке қол жеткізу;
қуат нарығын іске қосу;
Республика өңірлерін ішкі энергетикалық ресурстармен жеткілікті қамтамасыз ету;
елдің экспорттық және транзиттік мүмкіндіктерін арттыру;
электр энергетикасы объектілерін дамытуға инвестиция тарту үшін саланың инвестициялық тартымдылығын арттыру жөнінде шаралар қабылдау.

4. Қауіп-қатерлер

Электр энергетикасы саласының негізгі қауіп-қатері:
жұмыс істеп тұрған электр станцияларында иелік және қондырылған қуат арасындағы қуат алшақтығының ұлғаюы және негізгі жабдықтардың істен шығуы;
жабылмайтын электр энергиясы тапшылығының пайда болуы;
елдің шектес мемлекеттердің электр энергиясына тәуелділігі.

Саланы дамытудың негізгі проблемалары, үдерістері мен алғышарттары 1. Жабдықтардың жай-күйі

2010 жылдың 1 қаңтарына Қазақстанда электр станцияларының белгіленген қуаты 19,1 мың МВт, қолдағы қуат — 14,8 мың МВт. құрады.
Қуаттың алшақтығы мен шектеу - 4,3 мың МВт. құрады, оның ішінде:
1,1 мың МВт - су шығыны бойынша шектеуге және төменгі бьефтің жоғары тіреуіне, сондай-ақ су ағысы бойымен шағын СЭС жұмыс істеуіне байланысты ГЭС-те;
1,5 мың МВт - жұмыс істеуге қабілетсіз жағдайдағы № 1, 2, 8 энергия блоктарды консервациялауға байланысты ЕМАЭС-1-де;
1,7 мың МВт — жылу электр станцияларының негізгі және қосалқы жабдықтарының қанағаттандырғысыз жай-күйде болуы мен жылу тұтынудың жетіспеушілігіне және жобалық емес отынды жаққандықтан.
Бүгінгі күні өндіруші қуаттардың 41% жуығы 30 жылдан астам пайдаланылды.
Электр қуаты және энергиясына перспективті қажеттіліктің өсуін жабу үшін электр станцияларын дамыту мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асыру көзделуде:
жұмыс істеп тұрған электр станцияларының жабдықтарын техникалық қайта жарақтандыру мен қайта жаңғырту;
жұмыс істеп тұрған электр станцияларында жаңа қуаттарды іске қосу;
жаңа электр станцияларын салу (ЖЭО, КнЭС, СЭС, ГТЭС)
теңгерімге дәстүрлі емес жаңартылатын энергия көздерін енгізу (ЖЭС, КЭС).
2014 жылға қарай электр жүктемесінің 15,4 мың МВт дейін артуы күтілуде. Электр жүктемесінің артуын жабу үшін жұмыс істеп тұрған электр станцияларын кеңейту мен техникалық қайта жарақтандыру, сондай-ақ жаңасын салу жөніндегі іс-шаралар қажет.
Саланың жүйе құрушы инфрақұрылымы ретінде Ұлттық электр желісін оңалту жөніндегі шаралар қажет. Бұдан басқа, ҚР БЭЭЖ маңызды торабы болып табылатын және алдыңғы кезеңдегі салымның болмауы себепті қанағаттандырғысыз жағдайдағы Екібастұз МАЭК-1 500 кВ АТҚ оңалту қажет.

2. Электр энергетикасы саласындағы бәсекелестікті дамыту

«Электр энергетикасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының нормаларын іске асыру мақсатында 2004 жылы өңірлік электр желілік компаниялардың электр энергиясын сатып алу-сату жөніндегі қызметі оны беру жөніндегі қызметінен бөлінген болатын және энергиямен жабдықтау ұйымдары, оның ішінде электр энергиясына кепілдік беретін жеткізушілер құрылды.
Кепілдік беретін жеткізушілермен және өзара бөлшек сауда тұтынушыларына электр энергиясын жеткізгені үшін бәсекелесетін жеке тәртіппен энергиямен жабдықтаушы ұйымдар құрылады және осылайша бөлшек сауда нарығында бәсеке қамтамасыз етілетін болады деп болжанды.
Сонымен қатар, ҰЖҰ арасында нақты бәсеке құру мүмкін болмады және бөлшек сауда нарығында өңірлік электр желілік компаниялар құрған ЭЖҰ (ЭКЖ) үстем болды.
Сондай-ақ, электр энергиясының көтерме сауда нарығы бәсекелестіктің төменгі деңгейінде сипатталады, осы нарықтағы олардың нарықтық үлесінің жыл сайынғы нығаюымен компаниялардың бірнеше топтарымен олигополизацияланды.
Көбінесе қалыптасқан жағдай өндіруші станциялар, энергия беруші ұйымдардың ЭЖҰ-мен аффилирленгенімен түсіндіріледі, бұл бәсекені дамытуға және инфрақұрылымға тең қол жеткізуге кедергі жасайды.
Бұдан басқа бөлшек сауда нарығында бәсекені дамытуға кедергі жасайтын шешілмеген мәселе:
өңірлік деңгейде ЭКЕАЖ құрудың аяқталмағаны;
электр энергиясы нарығындағы жекелеген ЭЖҰ басқа ЭЖҰ электр энергиясын қайта сатуға мәжбүрлейтін қызметі болып табылады.
Осыған байланысты көрсетілген нарықтағы бәсекелестікті дамыту жұмыстарын жалғастыру керек.

3. Қазақстандық қамту

Ескерту. 3-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

2009 жылы электр энергиясын тұтыну 77,95 млрд.кВт.сағ., өндіру 78,43 млрд.кВт.саг., экспорт пен импорттың көлемі тиісінше 1,87 млрд.кВт.саг. және 1,4 млрд.кВт.сағ. құрады. Электр энергиясын тұтыну бөлігінде қазақстандық өнімнің үлесі 90% астамды құрайды, ағымдағы бағдарлама шеңберінде жоспарланатын іс-шаралар есебінен 2014 жылға қарай электр энергиясын тұтыну үлесін арттыру және оны 98% жақындату жоспарланып отыр.
Электр энергетикасы саласында 75 мыңнан астам адам жұмыс істейді, оның ішінде: энергия өндіруші, энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдарда 45 мыңнан астам адам жұмыс істейді. Бұдан басқа сервистік қызмет саласында (іске қосу-реттеу, құрылыс-монтаж, жобалау-іздестіру, сараптық және т.б.) 30 мыңнан астам адам жұмыс істейді. Қазіргі уақытта республикада: трансформаторлар (Кентау трансформатор зауыты), кәбіл өнімі (Павлодар қаласындағы Қазақэнергокәбіл, Талдықорған қаласындағы Азия Электрик және т.б.) өндірісі бар, шетелдік өндірушілердің негізінде (ABB, Siemens) тарату шкафтарын құрастыру, тіректер, оқшауланған өнім және т.б. жолға қойылған.
Энергетика саласы үшін кадрлар даярлау 80 кәсіптік техникалық оқу орындарында 11 мамандық 24 біліктілік бойынша жүзеге асырылуда, онда 23,9 мыңнан астам адам оқып жатыр.
Энергетика саласындағы жобаларды іске асыру үшін 2010-2014 жылдары кадрларға болжамды қажеттілік 6,5 мың адам, ал оқу орындары 23,4 мың адам даярлайтын болады.
Кадрларды жаңа мамандықтар мен біліктіліктер бойынша («Лифттер
бойынша электр механигі», «Термошы», «Стропальщик», «Энергетикалық
жабдықтарды қараушы-жүргізуші», «Жоғары вольтты жабдықтарды
жөндеуші», «Дефектоскопшы» және т.б.) қайта даярлау Талғар агробизнес
колледжінің, Көксу ауыл шаруашылығы колледжінің, Атырау қаласы
политехникалық колледжінің, Көксу ауыл шаруашылық колледжінің, Атырау
қаласындағы политехникалық колледждің базасында және Атырау қаласындағы № 2 және № 6 кәсіптік лицейлерінің, Алматы қаласындағы № 6 және № 9 кәсіптік лицейлердің базасында жүзеге асырылады.
Сонымен қатар ҚР БҒМ-мен және ҚР Еңбекминімен бірлесіп электр энергетикасы саласындағы кәсіптік стандарттарды әзірлеу, сондай-ақ кадрлардың біліктілік деңгейін арттыру мәселесін пысықтау жоспарланып отыр.
Жаңартылатын энергетика саласында жоғары технологиялық өндірістер және Қазақстан Республикасының кәсіпорындарында өнеркәсіптік енгізу тетіктерін құру. Жел энергетикалық қондырғылар құрастыру және дайындау технологияларын дамыту бойынша айқын негіз қажет. Дамытудың негізгі бағыты халықаралық тәжірибені, технологияларды және білімді пайдалану, сондай-ақ Қазақстанда жаңартылатын энергетиканы дамыту мақсатында халықаралық ынтымақтастық болуы мүмкін. Балама энергетика технологияларын өндіру бойынша жобаларды (жел қондырғыларын, жел және су турбиналарын, электр генераторларын, күн батареяларын және т.б.) іске асыру жаңа жұмыс орындарын ашуға және шығарылатын өнімнің қазақстандық қамтуын ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Екібастұз қаласында 700 оқушы орнына арналған Отын-энергетика саласы үшін кадрларды даярлау және қайта даярлау жөніндегі өңіраралық орталықтың құрылысы аяқталатын болады.

4. Жаңартылатын энергия көздерін теңгерімге тарту

Қазақстан жаңартылатын энергия көздерінің зор әлеуетіне ие.
Отын-энергетика ресурстарын үнемдеу, қоршаған ортаға теріс әсерді төмендету және Киото хаттамасы бойынша қабылданған міндеттемелерді орындау, сонымен қатар Қазақстанның БЭЭЖ-нен электр байланысы нашар өңірлерді электр энергиясымен қамтамасыз ету мақсатында жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды дамыту қажет.

4.1 Жел энергетикасы

Қазақстан Республикасы өзінің географиялық жағдайы бойынша солтүстік
жартышардың желдік белдеуінде орналасқан және Қазақстанның едәуір аумағында негізінен солтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс бағыттарында айтарлықтай әуе ағымдары байқалады. Қазақстанның бірқатар аудандарында желдің орташа жылдық жылдамдығы 6 м/с астамды құрайды, ол осы аудандарды жел энергетикасын дамыту үшін тартымды етеді.
Сараптамалық бағалау бойынша Қазақстанның жел энергетикалық әлеуеті жылына 929 млрд. кВт. caғ. бағаланады.
Жел энергетикасы жөніндегі БҰҰ Даму бағдарламасы жобасының шеңберінде жүргізілген Қазақстанның өңірлері бойынша жел энергетика әлеуетін зерттеу, Оңтүстік аймақта (Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстары), Батыс аймақта (Маңғыстау және Атырау облыстары), Солтүстік аймақта (Ақмола облысы) және Орталық аймақта (Қарағанды облысы) ЖЭС салу үшін жақсы жел әлеуетінің барын көрсетті.
Жел энергетикасын дамытуға басты кедергі құрылысқа арналған жоғары үлестік күрделі шығын және электр энергиясына жоғары тариф болып табылады. Алайда, қуат көздеріне бағаның тұрақты өсуі, өндіруші қуаттардың жаңғырту мен жаңартуға инвестициялар тарту жағдайларында дәстүрлі көздерден және жел электр станциясынан электр энергиясына баға арасындағы айырмашылық қысқаратын болады.

4.2. Гидроэнергетика

Қуаты кемінде 35 мВт құрайтын шағын су электр станциялары (ГЭС) ерекше маңызға ие. Шағын ГЭС дамытуда ең үлкен перспектива айтарлықтай әлеуетке ие, бірақ бұл ретте электр энергиясын солтүстік облыстардан импорттайтын Республиканың оңтүстік облыстарында бар.
Елдің оңтүстік облыстарының тау өзендерінде гидроэнергия ресурстарының шамамен 65 %-ы шоғырланған. Алынған зерттеулерге сәйкес Қазақстан Республикасының жалпы су әлеуеті жылына 170 млрд. кВт.сағ., техникалық тұрғыдан іске асыру мүмкіндігін - 62 млрд. кВт.сағ, оның ішіндегі шағын ГЭС әлеуеті шамамен 8,0 млрд. кВт.сағ. бағалауға болады.
Шағын ГЭС пен шағын бөгетсіз ГЭС электр энергиясын өндірудің төмен өзіндік құны бар, сондай-ақ басқа энергия көздерімен салыстырғанда қоршаған ортаға түсетін жүктеме мейлінше аз болады.
ГЭС каскадын құру құрылыстың толық көлемде аяқталуын күтпей, қуаттарды кезең-кезеңмен іске қосуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, бірінші агрегаттардың іске қосылуы мен электр энергиясын алуды жеделдетеді, сондай-ақ қор қайтарымы мен қаржы салымдарының тиімділігін арттырады.

4.3. Күн энергетикасы

Қазақстанның табиғи жағдайы күн энергетикасын дамыту үшін қолайлы. Елдің оңтүстік аудандарында жүргізілген зерттеулердің қорытындысы бойынша күн сағаттарының саны жылына 2200-2300 сағатқа жетеді, бұл өз кезегінде күн батареяларының панельдерін, фото электр көздерінің портативті жүйелері мен суды күнмен қыздырғыштарды пайдалануға мүмкіндік туғызады.

5. Электр энергетикасы нарығы

Қуаттарды қалпына келтіру мен дамытуға инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдай жасау мақсатында 2008 жылдың соңында заңнамалық деңгейде электр станциялары (энергия өндіруші ұйымдар) үшін шекті, есептік және жеке тарифтерді көздейтін баға белгілеудің жаңа тетігі енгізілді.
Осы тетік электр станцияларына Үкімет қаулысымен 7 жылға бекітілген шекті тарифтер негізінде өздерінің қаржы қаражатын жоспарлауға мүмкіндік берді.
Облыстар бойынша электр желілерінің жай-күйі жоғары тозу деңгейімен (70% дейін) сипатталады, ауылдық электр желілері бойынша тозу одан да жоғары, ал Өңірлік Электр желілері Компаниялары электр желілерін дамыту жөніндегі жұмыстарды жүргізе, жаңадан іске қосылып жатқан әлеуметтік-мәдени және тұрғын үй-коммуналдық құрылыс объектілерін қоса алмайды, өйткені олардың тарифтерінде инвестициялық құрамдас жоқ.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген Электр энергетикасындағы нарықтық қатынастарды одан әрі дамыту жөніндегі тұжырымдамалар өздерінде энергия өндіретін және энергиямен жабдықтайтын ұйымдар үшін орталықтандырылған сауда-саттықта электр энергиясының белгілі бір көлемін сатып алу міндеттілігінің белгіленген нормаларын қамтиды. Тұжырымдамада¹ айқындалған талаптар орындалған жоқ, бұл электр энергиясы нарығының оңтайлы құрылымын қалыптастыруға мүмкіндік бермеді. Тұжырымдамада анықталған нарықтың оңтайлы құрылымы Қазақстан Республикасында электр энергиясының орталықтандырылған нарығының үлесін арттыруға және тиісінше орталықсыздандырылған нарықтың үлесін азайтуға алып келуі тиіс. Бұл шаралар нарықта айқын баға белгілеуге және электр энергиясына әділ баға белгілеуге алып келуі тиіс.
Споттық сауда-саттық қарбалас сәтте өндірілетін электр энергиясы нарықтағы ағымдық жағдайды, аптаның күніне, жыл мезгіліне қарай әрдайым қымбатқа түсетінін ескере отырып, өндірудің/тұтынудың тәуліктік кестесінің ауыспалы (шекті) бөлігін қалыптастырудың тиімді құралы бола алады.

¹ 1) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 18 ақпандағы № 190 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасының электр энергетикасындағы нарықтық қатынастарды одан әрі дамыту тұжырымдамасы»;
2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 3 сәуірдегі № 465 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасының электр энергетикасындағы нарықтық қатынастарды одан әрі жетілдіру тұжырымдамасы»;

Дегенмен, мұндай нарық негізіне салынған орталықтанған нарықтыққа еркін қатысу қағидасы, әртүрлі себептерге, оның ішінде сұранысқа ие болмаған қуаттардың болуына байланысты бірқатар өндіруші компаниялардың аффилиирленгені тиімді жұмыс істейтін споттық нарықты қалыптастыруға мүмкіндік бермеді. Осы нарықтағы сату көлемі жылдық барлық сату көлемінен кемінде 1% құрады, ол объективті баға индикаторы ретінде қызмет ете алмайды. Спот сауда-саттық негізінен электр станцияларындағы қуаттардың істен шыққан жағдайларында сұранысқа ие болды. Еркін қатысу бәсекелі споттық электр энергиясы нарығын құруға, баға белгілеудің қалыпты нарықтық тетігін жолға қоюға мүмкіндік бермеді.
Бәсекенің жеткіліксіздігі 2007 жылға қарай көтерме сауда нарығында қалыптасқан бағалар әлеуетті инвесторларға өндірудің қалпына келтірілуі мен дамуына инвестиция құюға ынталандырмады.
Жаңа құрылыстарды ауқымды инвестициялау үшін жеке тетіктер және есептік тарифтер заңнамада көзделген.
Бірақ, банктер кредиттерін тарту кезінде банктер мемлекет тарапынан электр энергияны мемлекеттік кепілдік түрінде инвестициялардың қайтуын қамтамасыз ететін баға бойынша сатып алу кепілдігін белгілеуді талап етеді.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының бәсекелі электр энергиясы нарығының нормативті-құқықтық базасы мынандай: электр қамтамасыз етудің сенімділігі, электр энергияны жеткізуге өнімнің дайындығы, нарық субъектілерінің өзара кепілдіктері тәрізді нарықтық экономикасы дамыған елдердің жалпай қабылданған коммерциялық шарттарын қамтымайды.
Осы шарттардың болмауы Қазақстанның қолданыстағы бәсекелі электр энергиясы нарығының жаңа өндіруші қуаттарды салуда инвестиция үшін қажетті ынтаны тудырмайды, бұл меншікті өндіруші қуаттардың тапшылығының туындауына алып келеді.
Электр энергиясы нарығының нысаналы моделінде тетігі инвесторларға кепілдіктер жасау РҚАылы жаңа электр станциялар құрылысын және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғыртуды/кеңейтуді қамтамасыз ететін қуат нарығын енгізу көзделген.
Қолданыстағы заңнамаға қуат нарығын енгізу бөлігіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу көзделеді.
Қуат нарығының негізі мақсаты тұтынушылардың талап ететін жүктемесі мен генераторлардың энергия жүйеге беретін қуатының арасындағы теңгерім болып табылады.
Қуат нарығының операторы ретінде «KEGOC» АҚ ұйғарылды.

Саланың инновациялық-технологиялық дамуын талдау

Ескерту. Бағдарлама кіші бөліммен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Электр энергиясына өсіп келе жатқан сұранысты электр энергиясын өндіруді ұлғайту есебінен ғана емес, сонымен қатар энергия үнемдеу есебінен де қанағаттандыруға болады.
Саланың инновациялық-технологиялық дамуы электр станцияларында станциялардың энергия тиімділігін арттыратын технологияларды енгізуге жәрдемдеседі.
Бүгінгі күні жаңартылған энергия көздерін қолдану Қазақстан Республикасының инновациялық дамуының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Осылайша, нысаналы технологиялық бағдарламаларда бағыттарының бірі термоэлементтерді және күн фотоэлементтерін шығару жөніндегі технология болып табылады.
Талдау нәтижесінде «Термоэлементтер және күн фотоэлементтерін шығару жөніндегі технология» деген нысаналы технологиялық бағдарламаны іске асыру үшін күн элементтерін өндірудің сыни технологиясы өнеркәсіптік игеруге жақындап қалған кремнийдің нано-талшықтарын өсіру технологиясы болып табылатындығы анықталды. Мемлекетке бизнес және ғылыммен бірлесе отырып, нано-құрылымды дамыту үшін күш-жігерді шоғырландыру қажет.

Қолданыстағы нормативтiк-құқықтық базаның, қолданыстағы
практика мен саланың дамуын қамтамасыз ету жөнiндегi
iс-шараларды iске асыру нәтижелерiнiң сипаттамасын қоса
алғанда, саланы дамытуды мемлекеттiк реттеудiң қолданыстағы
саясатын талдау

Ескерту. Кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521қаулысымен.

Электр энергетикасы саласындағы мемлекеттiк реттеу мынадай мақсаттарда жүзеге асырылады:
энергия тұтынушылардың сұраныстарын барынша толық қанағаттандыру және электр және жылу энергиясы нарығына қатысушыларды тұтынушыларға электр және жылу энергиясын жеткiзушiлердi таңдау мүмкiндiгiне кепiлдiк беретiн нарықта бәсекелi шарттар жасау арқылы құқықтарын қорғау; Қазақстан Республикасының электр энергетикалық кешенiнiң қауiпсiз, сенiмдi және тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
Қазақстан Республикасы электр энергетикалық кешенiн елдiң шаруашылық-экономикалық және әлеуметтiк кешендерiнiң өмiршеңдiгiн қамтамасыз ететiн аса маңызды жүйесi ретiнде басқарудың бiртұтастығы.
Қазiргi уақытта электр энергетикасы саласында мынадай нормативтiк құқықтық актiлер қолданылады:
1) «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңы;
2) «Табиғи монополиялар және реттелетiн нарықтар туралы» 1998 жылғы 9 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңы;
3) «Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы» 2009 жылғы 4 шiлдедегi Қазақстан Республикасының Заңы;
4) «Шектi тарифтердi бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 25 наурыздағы № 392 қаулысы;
5) «Жаңартылатын энергия көздерiн пайдалану мониторингiн жүзеге асыру ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 5 қазандағы № 1529 қаулысы;
6) «Жаңартылатын энергия көздерінің пайдалану объектілері құрылысының техникалық-экономикалық негіздемелері мен жобаларын келіcу және бекіту ережесін, мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 25 желтоқсандағы № 2190 қаулысы;
7) «Электр энергиясын энергия өндіруші білікті ұйымдардан сатып алу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 16 қаңтардағы № 70 қаулысы;
8) «Электр немесе жылу желілеріне қосудың және жаңартылатын энергия көздерін пайдалану жөніндегі объектілерді қосудың ең таяу нүктелерін айқындау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 19 қаңтардағы № 119 қаулысы;
9) «Қазақстан Республикасы электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 4 маусымдағы № 740 қаулысы;
10) «Жылу электр станцияларының электр қуатын шектеудi және оларды қысқарту жөнiндегi iс-шараларды келiсу тәртiбi туралы ереженi бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 7 маусымдағы № 757 қаулысы;
11) «Аспаптармен және құрылғылармен жұмыс iстеу кезiндегi қауiпсiздiк қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 8 маусымдағы № 765 қаулысы;
12) «Электрмен жабдықтаудың сенiмдiлiгi мен тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша қызмет көрсету қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 15 маусымдағы № 795 қаулысы;
13) «Қазақстан Республикасының энергетикалық ұйымдарында персоналмен жұмыс iстеу қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 15 маусымдағы № 796 қаулысы;
14) «Электр және энергия қондырғыларының техникалық жай-күйi мен оларды пайдалану қауiпсiздiгiн бақылауды жүзеге асыру үшiн электр және жылу энергиясын өндiрудi, беру мен бөлудi және оларды энергиямен жабдықтау мақсатында сатып алуды жүзеге асыратын ұйымдар басшыларының, мамандарының техникалық пайдалану қағидаларын және қауiпсiздiк қағидаларын бiлуiне бiлiктiлiк тексеру жүргiзу қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 30 маусымдағы № 893 қаулысы;
15) «Электр энергиясының бөлшек сауда нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс iстеуi, сондай-ақ осы нарықта қызмет көрсету қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 12 шiлдедегi № 932 қаулысы;
16) «Қазақстанның бiртұтас электр энергетикасы жүйесiнде авариялық бұзушылықтарды болғызбау және оларды жою жөнiндегi қағидаларды бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 18 шiлдедегi № 945 қаулысы;
17) «Электрмен жабдықтаудың авариялық және технологиялық броны актiсiн жасау жөнiндегi нұсқаулықтарды бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 10 тамыздағы № 1039 қаулысы;
18) «Энергетикалық кәсiпорындар үшiн өрт қауiпсiздiгi қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 16 қазандағы № 1319 қаулысы;
19) «Бiртұтас электр энергетикасы жүйесiнiң, электр станцияларының, аудандық қазандықтардың, электр және жылу желiлерiнiң жұмысындағы технологиялық бұзушылықтарға тексеру жүргiзу және оларды есепке алу қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1345 қаулысы;
20) «Шаң тәрiздес отынды дайындау және жағу үшiн отын берудiң жарылыс қауiпсiздiгi қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1348 қаулысы;
21) «Электр станциялары мен желiлерiн техникалық пайдалану қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1352 қаулысы;
22) «Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезiндегi қауiпсiздiк техникасы қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1353 қаулысы;
23) «Тұтынушылардың электр қондырғыларын техникалық пайдалану қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1354 қаулысы;
24) «Электр қондырғыларын орнату қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1355 қаулысы;
25) «Электр станцияларының және жылу желiлерiнiң жылу-механикалық жабдықтарын пайдалану кезiндегi қауiпсiздiк техникасы қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 24 қазандағы № 1356 қаулысы;
26) «Электр энергиясының теңгерiмдеушi нарығының жұмыс iстеуi қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 29 қарашадағы № 1508 қаулысы;
27) «Электр қондырғыларын пайдалану кезiндегi қауiпсiздiк техникасы қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2012 жылғы 29 қарашадағы № 1509 қаулысы;
28) «Жүйелiк оператордың қызмет көрсету, жүйелiк және қосалқы қызмет көрсету нарығын ұйымдастыру және оның жұмыс iстеуi қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 29 наурыздағы № 300 қаулысы;
29) «Энергетикадағы жұмыс орындарын аттестаттау, ұтымды ету, есепке алу және жоспарлау туралы ереженi бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 1 маусымдағы № 563 қаулысы;
30) «Электр желiлiк қағидаларды бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 19 маусымдағы № 625 қаулысы;
31) «Электр станцияларының, жылу және электр желiлерiнiң жабдықтарына, ғимараттары мен құрылыстарына техникалық қызмет көрсетудi және оларды жөндеудi ұйымдастыру қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 10 шілдедегі № 711 қаулысы;
32) «Жылу энергиясын пайдалану қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 10 шілдедегі № 712 қаулысы;
33) «Электр энергиясын пайдалану қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 10 шілдедегі № 713 қаулысы;
34) «Энергетикалық сараптама жүргiзу қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2013 жылғы 10 шілдедегі № 714 қаулысы;
35) «Энергетикалық сараптама жүргiзуге ұйымдарды және электрлiк зертханаларды аккредиттеу қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2012 жылғы 21 қыркүйектегі № 334 бұйрығы.

Орын алып отырған проблемалы мәселелерді шешу жөніндегі Қазақстан Республикасының жағдайларына бейімдеуге болатын шетелдік оң тәжірибеге, сондай-ақ жүргізілген маркетингтік зерттеулердің нәтижелеріне шолу

Әлемдік тәжірибені зерделеу электр энергетиканы дамытуға барлық шығындарды жабу үшін бір ғана бәсекелі нарықтың жеткілікті бола алмайтынын көрсетті. Көптеген елдерде электр энергиясын жеткізушілерге нарықтық құннан үстеме төлемдер жасаудың тетіктері ұсынылды: Ұлыбританияда барлық жеткізушілерге арналған бірыңғай үстеме бар, Латын Америкада (Панама, Никарагуа, Гватемала) жеке қуат нарықтары бар, АҚШ-та (PJM нарықтары, Жаңа Англия) қуат нарығында аукциондар 2008 жылдан бастап өткізілуде, Ресей де әлемдік тәжірибені үш жылға жуық зерделеді және осы жылы Ұзақ мерзімді қуат нарығы туралы тұжырымдама қабылданған болатын және алғашқы бәсекелі қуат іріктеуді жүргізу күтілуде (2010 жылғы қыркүйек).
Жасалып жатқан қуат нарығы өзіне шоғырландырушы қуаттарды дамыту мақсатында электр энергетикасы саласын уақытылы инвестициялау үшін тетікті білдіреді.
Қазіргі уақытта әлемнің дамыған электр энергиясы нарықтарындағы электр энергиясы нарығының оңтайлы құрылымы мынадай түрде көрінеді:
тәуліктік кестенің базалық бөлігін қалыптастыру үшін 90 пайызға дейінгі электр энергиясы орталықтандырылған және орталық нарықта ұсынылған ұзақ мерзімді келісімшарттарда еркін бағалар бойынша сатып алынады;
тәуліктік кестенің ауыспалы бөлігін қалыптастыру үшін 10 пайызға жуық электр энергия міндетті түрде электр энергиясының спот сауда-саттықта сатып алынуға тиіс, ал 5 пайызға дейін электр энергия теңгермелі нарықтан сатып алынуы мүмкін.
Оның пайдасына дәлел споттық сауда-саттық электр энергиясының көтерме сауда нарығының қажетті сегменті болып табылатынына шетелдік нарықтар тәжірибесі кепіл болады. Осылайша, тиімді жұмыс істейтін энергетикалық биржалар ең алдымен ашық баға реттегіш болып табылады, өйткені споттық сауда-саттық бағасына қазіргі кезде нарықта бар барлық сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді, бұл: маусымдылық, қуаттардың апатты істен шығуы және тағы басқалар. Қазіргі уақытта, озық шетелдік электр энергетика нарықтарындағы споттық сауда-саттық электр энергияның сатылу көлемі көтерме нарықта сатудың барлық көлемінің 20 %-дан (PJM нарығында, АҚШ) 70%-ға дейін (NORD POOL, Скандинавия) құрайды. Мысалы, Ресей Федерациясында Үкіметтің қаулысымен электр энергияны споттық сауда-саттықта кезең-кезеңмен еркін бағамен міндетті түрде сату нормалары 15 % -дан бастап одан әрі ұлғаюмен белгіленген.
Электр энергиясын споттық сауда-саттықта сатып алудың бірқатар артықшылықтары бар:
1) сауда-саттық биржа қағидаттарымен түсінікті де ашық баға белгілеумен өткізіледі;
2) мәмілелер жасау үшін әртүрлі байланыс жүйелерін және ең алдымен internet — технологияларды пайдалану;
3) мәмілелерді орындаудың қаржылық кепілдігінің болуы;
4) нарық субъектілерінің электр энергиясына қажеттілігін дәл жоспарлау мүмкіндігі, осылайша екіжақты келісімшарттардан электр энергияны тәуліктік жеткізу/тұтыну кестесінің базалық бөлігі қалыптасады, ал нарықтың көмекші сегменттерінің көмегімен (споттық сауда-саттық, теңгермелі нарық) нарық субъектілері жүктемелердің дәлме-дәл 100 %-ға (шарықтау шегі, жартылай шарықтау шегі) жоспарлау мүмкін емес бөлігін жабады, бұл келісімшарттық емес көлемнің шығынын азайтуға мүмкіндік береді.
5) инвесторларға салынған қаражатты қайтару бойынша қосымша кепілдіктер береді.
Органикалық отынды пайдалану қазіргі уақытта әлемдік энергетиканың негізін құрайды. Халықаралық энергетика агенттігінің (ХЭА) деректері бойынша 2006 жылы әлемдік электр энергияны өндіру 16691 ТераВатт құрады. Органикалық отынды пайдалана отырып, өндірілген электр энергияның үлесі шамамен 66,4 %, ірі гидростанциялардың үлесі 15,9 %, атом энергетикасы 15,8 %, жаңартылатын энергия көздері 1,9 % құрайды. Сонымен қатар, 21 ғасырдың басында энергетиканы дамытуға энергетика ресурстарын тұтынудың артқан кезінде қазынды отын ресурстарының шектеулілігі мен бөлудің әркелкілігі, елдердің энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, парник газдардың шығарындылары бойынша экологиялық шектеулерге ұмтылысы сияқты факторлар әсерін тигізіп отыр. Осы факторлар энергетикалық теңгерімдегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесін арттыру қажеттігіне алып келеді. Халықаралық энергетикалық агенттіктері мен институттардың зерттеулері көрсеткеніндей, 2050 жылы әлемдік энергетикалық теңгерімдегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесі энергияға артып отырған сұранысты қанағаттандыру және атмосферадағы парник газдардың құрамын тұрақтандыру үшін шамамен 18%-ды немесе одан жоғары құрауы мүмкін. Дамыған елдер жаңартылатын энергия көздерін дамыту жөніндегі бағдарламаларды қабылдауда. Осылайша, Еуропалық Одақ 2020 жылға қарай жаңартылатын энергия көздерінен электр энергияны өндіру үлесін 20 %-ға дейін ұлғайту туралы шешім қабылдады (ірі су электр станцияларын есептеусіз). Қазақстанда ірі су электр станцияларында өндірілген электр энергияның үлесі шамамен 12% құрайды.
Жаңартылатын энергия көздерінің ішіндегі ең серпінді дамып келе жатқан коммерциялық түрлерінің бірі жел энергетикасы болып табылады. 2009 жылы жел электр станцияларының (ЖЭС) қондырылған қуаты шамамен 160 000 МВт құрады, ЖЭС-те жылына шамамен 340 млрд. электр энергия немесе әлемдік электр энергияны тұтыну көлемінің 2% өндірілді. Жел энергетикасы жылына 20-30% дейін қуаттың тұрақты артуын көрсетіп келеді
Қазіргі уақытта әлемнің шамамен 16 елінің электр энергетикасы құрылымында ЖЭС бар. Әлемнің 43 елінде таяу және орта мерзімді перспективада қуаты жүз және мың МВТ қондырғылары бар жел энергетикасын дамытудың Ұлттық Бағдарламасы бар. Бұл Бағдарламалар, әдеттегідей, жел энергиясы құрылымының өзіндік базасын дамытуды көздейді, бұл жел қондырғылары жабдықтарының құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Мысалы, неміс құқықтық негізінің шеңберінде Германия өзінің электрмен жабдықталуының 30%-ын ЖЭК есебінен қамтамасыз етуді жоспарлап отыр. Жаңартылатын энергетикаға жәрдемді қаржылай қолдау жоспарында, Германияда төрт тетік пайдаланады: тікелей инвестициялық қолдау, жеңілдік тарифтері, жеңілдікті қарыздар мен салықтық жеңілдіктер пайдаланылады. Қаржылық бастамалар мен Қолдау бағдарламалары ұлттық деңгейде, сондай-ақ федералдық жерлер деңгейінде жүзеге асырылады, бұл ретте кейбір жергілікті билік орындары, сондай-ақ электр энергияны жергілікті жеткізушілер қосымша қолдау сызбаларын әзірледі.
Жаңартылатын энергия көздерін қолдануда айтарлықтай дамыған елдердің бірі Нидерланды Корольдігі. Күн технологиялары экспорттық өнім болып табылады. Малиде бұл күн энергия орталығын ойдағыдай жасауға мүмкіндік берді. Ubbink Solar компаниясының панельдерінен түсетін күннің мол энергиясы аккумуляторларда сақталады және шағын-желі РҚАылы тұрғындарға жіберіледі.
Испанияда Жаңартылатын энергия көздері жөніндегі жоспарын Испанияның Министрлер Кеңесі бекітті, оның мақсаты 2010 жылдың аяғына қарай елдегі тұтынылатын энергияның 12% жаңартылатын энергия көздері есебінен өндіру болып табылады. Испания жел энергиясын пайдаланып энергия өндіру бойынша көшбасшылардың бірі. Елде жаңартылатын энергия көздерінен барлық пайдаланылатын энергияның 27% жел турбиналары өндіреді.
Зерделенген халықаралық тәжірибені назарға ала отырып, ЖЭС саласында қойылған мақсаттарға қол жеткізуді қолдайтын ең озық тиімді тәжірибені қолдану мәселесін қарау қажет.

4. Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары мен оны іске асырудың нәтижелерінің көрсеткіштері.

Бағдарламаның мақсаты

Электр энергетикасы саласын тиімді дамыту жолымен республика экономикасының тұрақты және теңгермелі өсуін электр энергиямен қамтамасыз ету.

Нысаналы индикаторлар

Ескерту. Нысаналы индикаторларға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

2014 жылы электр энергияны өндіруді 96,8 млрд. кВтс тұтыну болжамымен 97,9 млрд. кВтс-қа дейін жеткізу.
2014 жылы көмiр өндiру көлемiн 119 млн. тоннаға дейiн қамтамасыз ету.
2014 жылы өндірілетін электр энергия көлемін жаңартылған энергия көздерімен жылына 1 млрд.кВтч-га жеткізу.
Жалпы электр тұтыну көлеміндегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесі 2015 жылға қарай 1,0 %-дан астамды құрайды.

Бағдарламаның міндеттері

Ескерту. Бағдарламаның міндеттеріне өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Экономиканың тұрақты және теңгермелі өсуін электр энергетикасы саласын тиімді дамыту жолымен қамтамасыз етуге кол жеткізу үшін мынадай міндеттерді іске асыру қажет:
Шоғырланған қуаттардың қолданыстағыларын жаңғырту, қайта құру және жаңаларын салу.
Электр желілік объектілерді салу, жаңғырту және қайта құру.
Көмір саласын дамыту.
Электр энергиясы нарығының құрылымын жетілдіру:
Қуаттар нарығын іске қосу;
Спот-нарықты электр энергиясының белгілі бір көлемін споттық сауда-саттықтарда сату-сатып алу нормаларын заңнамалық бекіту жолымен дамыту.
Жаңартылатын энергия көздерін теңгерімге енгізу.
Термоэлементтерді және күн фотоэлементтерін шығару жөніндегі сыни технологияларды дамыту.

Нәтижелер көрсеткіштері

Ескерту. Нәтижелер көрсеткіштері жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

2014 жылы электр энергиясын өндіруді 96,8 млрд. кВт сағ. тұтыну болжамымен 97,9 млрд. кВт сағ. дейін жеткізу.
Қазақстанның 2009 – 2014 жылдарға арналған электр энергиясының болжамдық теңгерімі 1-қосымшада келтірілген.
Жалпы электр тұтыну көлеміндегі жаңартылатын энергия көздерінің үлесі 2014 жылға 1,0 % астам құрайды.
Қазақстанның 2009 – 2014 жылдарға арналған ЖЭС электр энергиясының әзірлеу 2-қосымшада келтірілген.
2011 жылы Алматы облысының Шелек дәлізі ауданында бірінші кезеңде қуаты 50 МВт жел электр станцияларын кезең-кезеңмен салу басталады.
Алматы облысының Жоңғар қақпасы ауданында бірінші кезеңде қуаты 50 МВт, Шығыс Қазақстан облысында қуаты 24 МВт, Маңғыстау облысында қуаты 40 МВт, Қарағанды облысында қуаты 10 МВт жел электр станцияларын салу бойынша жобаларды іске асыру.
Сондай-ақ Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарында қуаты 100 МВт кем емес, шағын ГЭС құрылыс жобаларын әзірлеу және іске асыру женіндегі жұмыстарды жалғастыру күтілуде.
2014 жылы көмiр өндiру көлемiн 119 млн. тоннаға дейiн қамтамасыз ету.
Көмір өндірудің болжамдық теңгерімі 3-қосымшада келтірілген.
Көмiрге сұранысты қанағаттандыру мақсатында көмiрдi өндіруді 2009 жылғы 94,3 млн. тоннадан 2014 жылы 119,0 млн. тоннаға дейiн өсіру жоспарланып отыр. 2015 жылға қарай Қазақстан Республикасының тұтынушыларының көмiрге деген болжамды қажеттiлiгi 86 млн. тоннаны, оның iшiнде елдiң энергия өндiрушi кәсiпорындарының – 57 млн. тоннаны құрайды.
Энергетикалық көмір ресурстары жылу электр станцияларының қажеттіліктерін толығымен қамтамасыз етеді. Коммуналдық сектор мен халықтың сұранысын қанағаттандыру үшін Шұбаркөл және Майкүбі кен орындарында, сондай-ақ «Қаражыра» разрезінде күлі аз көмір өндіруді арттыру жоспарланып отыр.

Өнеркәсіптік және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Электр энергиясын және жылу өндірудің кез келген түрі қоршаған ортаға әсер етеді. Қоршаған орта үшін мүлде зиянсыз энергия өндіру технологиялары тіпті жоқ.
Органикалық отынды жағу кезінде электр энергиясын өндіру газ тәрізді (қышқыл) заттар, тозаң, сондай-ақ парникті газдар шығарындыларының атмосфераға түсуіне әкеп соғады.
Өндірістік қажеттіліктерге су ресурстарының едәуір көлемі, көбінесе табиғи көздерден, кейде ішуге жарайтын сапасында пайдаланылады. Күл-қож қалдықтар жинақтау үшін едәуір аумақты қажет етеді. Су энергетикасы жерді иеліктен айыруға және су басуға, ландшафттың өзгеруіне, өсімдіктер мен жануарлар үшін жағдайдың өзгеруіне алып барады.
Жел энергетикасы ландшафттың өзгеруіне алып келеді, шу әсерін тудырады, жағымсыз көру сезімін туындатады.
Ядролық энергетика - бұл ең алдымен ықтимал апаттардың қауіп-қатері, радиоактивті қалдықтарды көму, суды салқындататын химикаттармен ластау.
Қазіргі уақытта Қазақстанда жалпы электр энергиясын өндірудің 85% дейін органикалық отынды, негізінен жергілікті көмірді, аз дәрежеде - көмірсутек шикізатын жағу РҚАылы өндіріледі. Электр станцияларын республика аумағы бойынша орналасуы тіпті әркелкі: көмір жағатын электр станциялардың негізгі бөлігі Солтүстік аймақта орналасқан. Батыс және Оңтүстік аймақтарда электр станциялардың саны және олардың қуаты анағұрлым кем, пайдаланылатын отын - батыс аймақта — газ, оңтүстік аймақта - отынның барлық түрлері - көмір, газ, мазут.
БЭЖ көздерінің қоршаған ортаға теріс антропогендік ықпалының алдын алу және жою, адам тұратын қалыпты орта жасау, саланы дамытудың экологиялық стратегиясын әзірлеу үшін бірінші кезекте саладағы қазіргі экологиялық жағдайға нақты және объективті баға беру қажет.
Республика қалаларының әуе бассейндерінің жоғары ластануы мұнай өңдеу, металлургия және химия өнеркәсібі, электр энергетикасы, автомобиль және теміржол транспорты кәсіпорындарынан ластайтын заттардың шығарындыларымен, сондай-ақ сейілу үшін қолайсыз климаттық жағдайларға негізделген. Экономикалық қызмет түрлері бойынша атмосфералық ауаға зиянды заттар шығарындылары көздерінің құрылымында өңдеу және металлургия өнеркәсібінің, сондай-ақ электр энергиясын өндірудің үлес салмағы жоғары.
Республикадағы өндірістің жалпы құлдырауы осы уақытқа дейін тұтас Республика бойынша және БЭЭЖ көздерінен зиянды заттар шығарындыларының қысқаруына алып келді. Сонымен қатар энергетика кешені көздерінен шығарындылардың үлес салмағы соңғы үш жылда 2007-2009 ж.ж. тұрақты болып қалуда: 41-42 %.
ЖЭО шығарындылары энергетика кешені көздерінен шығарындылардың жалпы көлемінде 70 % дейін шешуші болып табылады.
БЭЭЖ көздерінен ластайтын заттар шығарындыларының өңірлік құрылымы 4-қосымшада көрсетілген.
Кесте деректері шығарындылардың өңірлік құрылымында Солтүстік аймақтың энергия көздерінің шығарындылары (92%), ал олардың ішінде Қарағанды (39-42%) және Павлодар (38-39%) облыстарының шығарындылары басым екенін куәландырады.
БЭЭЖ көздерінен ластайтын заттар шығарындыларының сапалы құрылымы соңғы үш жылда елеулі өзгерістерге ұшыраған жоқ: мынадай ластайтын заттардың шығарындылары басым:
қатты - 35%;
күкірт диоксиді - 31%;
көміртек тотығы - 19%;
азоттотығы- 14%.
Әрине, шығарындылардың сапалы құрамы ең алдымен энергия көзіндегі пайдаланылатын отын түрімен анықталады.
Басым түрде көмір пайдаланылатын Солтүстік аймақта шығарындылардың құрамы Республика бойынша тұтастай алғандағы құрылымға ұқсас, сондықтан Солтүстік аймақ Республика бойынша энергия көздерінен жиынтық шығарындыларды анықтайды. Солтүстік аймақтағы шығарындылардың ең ірі көздері - «Испат-Кармет» ААҚ (36%), «ЕЭК» ААҚ (15,5%).
Оңтүстік аймақта күкірт диоксидінің (41%) қатты бөлшектердің (33%) және азот тотығының (20%) шығарындылары басым. Оңтүстік аймақта шығарындылардың сапалы құрылымы талданған кезеңде негізінен мұнда көмір, мазут, газ жағылатын АПК энергия көздерінің, сондай-ақ мазутпен жүмыс істейтін шығарындылар есебінен қалыптасты.
Негізінен табиғи газ жағатын Батыс аймақта көмірсутектің (35%) және азот тотығының (34%) шығарындылары басым.
Есеп беру деректерін талдау көрсеткендей, газдарды тазарту тек күлден ғана жүзеге асырылады, басқа газ тазарту қондырғылары жоқ. Қазандық агрегаттар көбінесе ылғал күлтұтқыштармен жабдықталған, мұнда күлмен қатар күкірт диоксидінің елеусіз мөлшері ұсталады.
БЭЭЖ энергия көздерінде Республика бойынша орта есеппен күлді тұту дәрежесі 2000 жылғы 95,9%-дан 2009 жылы 97,5%-ға дейін ұлғайды. Күлді тұту тиімділігін арттыру негізінен эмульгаторларды пайдалануға енгізумен байланысты.
Қазіргі уақытта шығарындыларды мемлекеттік реттеу және бақылау Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 14 желтоқсандағы № 1232 қаулысымен бекітілген «Жылу электр станцияларының қазандықтарына отынның әр түрін жағу кезінде қоршаған ортаға шығатын эмиссияларға қойылатын талаптар» техникалық регламентіне сәйкес жүзеге асырылады. Бүгінгі күні Премьер-Министрдің Кеңсесінде жоғарыда көрсетілген Техникалық регламентке өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы қаулының жобасы жатыр. Қаулы жобасында:
қайта жаңғыртуға жатпайтын жұмыс істеп тұрған қазандық қондырғылар,
қайта жаңғыртуға жататын жұмыс істеп тұрған қазандық қондырғылар,
күл қожын жоюды жайластыру мен сызбасы қалыптасқан жағдайларда қолданыстағы жылу электр станцияларында іске қосылатын қазандық қондырғылар,
еркін аумақтардағы жаңа ЖЭС-те іске қосылатын қазандық қондырғылар үшін шығарындылар бойынша талаптарды саралауға енгізу ұсынылады.
Осы ұсыныстар:
электр станцияларының техникалық регламентте белгіленген: алдымен ескі күлтұтқыштарды жаңасына ауыстыру (электр сүзгілері міндетті емес) есебінен күл шығарындылары бойынша және азот тотығының шығарындылары бойынша (қазандық ішіндегі техникалық әдістер есебінен) неғұрлым жоғары талаптарға кезең-кезеңімен өтуін қамтамасыз етуге,
қолданыстағы ЖЭО жағдайында қазандық қондырғыларды қайта жаңғырту мүмкіндігін қамтамасыз етуге,
барынша аз шығынмен шығарындыларды азайту проблемасын шешуге,
жаңа қазіргі заманғы қазандық қондырғылардың іске қосылуын жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
5-қосымшада энергия көздері үшін үлестік шығарындылары (кг/шот) тұтас алғанда Республика бойынша, сондай-ақ жеке аймақтар бойынша, 6-қосымшада - Қазақстан Республикасында бар электр энергиясын өндірудің әрқилы түрлері үшін ЛЗ үлестік шығарындыларының көрсеткіштері берілген.
Қазақстан Республикасы энергия көздерінің экологиялық тиімділігін бағалау үшін 7-қосымшада шет елдердің үлестік шығарындыларының стандарты берілген.
Берілген мәліметтерді салыстыру Қазақстанда энергия көздерінде қазіргі деңгейде қатты бөлшектердің үлестік шығарындыларының жоғарылығын көрсетеді, бұл сөзсіз әлемде ұқсасы жоқ жоғары күлді Екібастұз көмірін пайдаланумен байланысты. Азот қышқылы мен күкірт диоксиді шығарындылары орташа алғанда сала бойынша қазіргі даму кезеңінде рұқсат шегінде деп санауға болады, алайда, қолданыстағы ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің азот және күкірт диоксидтері шығарындыларының жиынтық зиянды ықпалы туралы талабын ескере отырып, саланың даму перспективасы әсіресе ірі өнеркәсіптік орталықтарда, барлық ластайтын заттардың шығарындыларын азайтумен қатар жүруге тиіс.

Электр энергетикасындағы энергия үнемдеу және энергия тиімділігі

Қазақстанның ҮЭЖ-ін дамыту бойынша іске асырылып жатқан жобалар шеңберінде «KEGOC» АҚ мына жобалардың іске асырылуын жүзеге асырып жатыр.
Бірінші кезекте бұл ҰЭЖ-ді жаңғыртудың ауқымды жобасы, оны іске асыру 2000 жылы басталған. Қазіргі уақытта Компания жаңғырту жобасының екінші кезеңін іске асыруға кірісті, оны аяқтау 2016 жылға жоспарланып отыр. Жобаның жиынтық құны 95,8 млрд.теңге.
2008 - 2009 жылдары мына жобаларды іске асыру аяқталды:
«500 кВ «Қазақстанның Солтүстік-Оңтүстігі» транзитінің екінші электр беру желісін салу» жобасы, құны 43,7 млрд.теңге;
«500 кВ «Солтүстік Қазақстан-Ақтөбе облысы» өңіраралық электр беру желісін салу» жобасы, құны 19,9 млрд.теңге.
Көрсетілген жобалар шеңберінде тек ҰЭЖ және жалпы Қазақстанның бірыңғай энергия жүйесі жұмысының сенімділігін көтеруге мүмкіндік беріп қоймай, сондай-ақ экология және энергия тиімділігін көтеру жоспарында әсер беретін мынадай инновациялық технологиялар қолданылған:
1. ҰЭЖ жаңғырту жобасының бірінші кезеңі шеңберінде май және ауа ағытқыштары қазіргі заманғы элегаз ағытқыштарына ауыстыру жүргізілді.
Элегаз ағытқыштарының май және ауа ағытқыштарынан айырмашылығы ауа дайындау жүйесін және трансформаторлық майды пайдалануды талап етпейді, бұл өз мұқтаждығына электр энергиясы шығынын азайту есебінен қосалқы станциялардың энергия тиімділігін арттырады, сонымен қатар
қоршаған ортаға түскен жағдайда экологияға қауіп тудыратын ағытқыштарда трансформатор майын пайдалануды алып тастау есебінен жабдықтардың экологиялығы артады.
Қазіргі уақытта «KEGOC» АҚ қосалқы станцияларында 601 бірлік 35-500 кВ элегаз ағытқыштары орнатылды (42%). «ҰЭЖ жаңғырту. І-кезең» жобасы бойынша орнатылған элегаз ағытқыштарын қолдану Компанияның қосалқы станцияларында пайдаланылатын трансформатор майының көлемін 21 204 тоннадан 18 982 тоннаға дейін немесе 2 222 тоннаға қысқартуға және 2002 жылдан бастап кезең ішінде қосалқы станциялардың өз мұқтажына электр энергиясының үлестік шығынын 10% немесе жылына 10 млн.кВт.сағ. төмендетуге мүмкіндік берді.
Элегаз (алтыфторлы күкірт SF6) - түссіз, иісі мен дәмі жоқ, улы емес, жанғыш емес газ, оқшау және биологиялық зиянсыз газ, қоршаған орта үшін қауіпті емес.
Киото Хаттамасына сәйкес есеп және реттеу мына парник газдары үшін жүзеге асырылады: көміртегі диоксиді (СО2), метан (СН4), азот шала тотығы (N2О), гидрофторкөміртегілер, перфторкөміртегілер және күкірт гексафториді (SF6-элегаз), олар тікелей парниктік әсерге ие. Шағын ықпалынан парникті газ шығарындыларын есептеу әдістемесінде (ҚР Қоршағанортаминінің 2009 жылғы 24 қарашадағы бұйрығымен бекітілген) элегаздан басқасы жоғарыда көрсетілгендердің барлығы қаралады және есепке алынады.
2. «ҰЭЖ жаңғырту ІІ-кезең» жобасы бойынша Қазақстан жағдайында тағы бір инновациялық технология - вакуумды ағытқыштар - қолдану болжанады. Вакуумды ағытқыштар өртке және жарылысқа қауіпсіз, өзінің жұмыс қабілетін қоршаған ортаның іс жүзіндегі кез келген температурасында сақтайды. Вакуумды ағытқыштардың артықшылығына қосу-ағыту номиналды токтардың үлкен ресурстарын, оларды агрессивті ортада пайдалану мүмкіндігін, коммутациясының жоғары жылдамдығын жатқызуға болады. Бұл ең «таза» ағытқыштың типі - тарату жабдықтарының ластануында және экология үшін қауіпті емес заттардың бөлінуінде ешқандай қиындық жоқ, олар іс жүзінде дыбыссыз жұмыс істейтіндігін қосымша атап өту қажет.
Жалпы алғанда жаңғыртудың екінші кезеңі бойынша саны 999 дана 6-35 кВ вакуумды ағытқыштар мен 216 дана кернеуі 110-500 кВ элегазды ағытқыштармен жаңа ағытқыштар орната отырып, 6-500 кВ ауа және май ағытқыштарды ауыстыру көзделген, бұл Компанияның қосалқы станцияларында орнатылған қазіргі заманғы элегазды және вакуумды ағытқыштардың жалпы көлемін барлық ағытқыштар санынан 76% дейін жеткізуге мүмкіндік береді.
Экологиялық тиімділік Компанияның қосалқы станцияларының жабдықтарында пайдаланылатын трансформатор майының көлемін тағы да 6000 тоннаға күтілетін төмендетуден көрінеді. Күтілетін энергия үнемдеу тиімділігі ҚС өзіндік мұқтаждығына электр энергиясының үлестік шығынын қосымша 3-4% немесе жылына шамамен 3 млн. кВт.сағ. төмендетуге тең.
«KEGOC» АҚ қосалқы станцияларын жаңғырту шеңберінде 20 жыл және одан астам электр механикалық, ұқсастық және электрондық базада (микросхеманы қолдана отырып) жұмыс істеп келген ескірген РҚА құрылғыларды Siemens жетекші әлемдік компаниясының жаңа буынды қазіргі заманғы тез әсер еткізетін микропроцессорлық РҚА құрылғыларына ауыстыру жүргізілуде.
Микропроцессорлық құрылғылардың негізгі артықшылықтары:
бұрын қолданылған РҚА құрылғыларымен салыстырғанда мәні 30 мсек жетпейтін жұмыс істеу уақыты;
қалыпты режимінің параметрлерін өлшеу (тоқ бойынша ағаттығы  2%, кернеу бойынша 3%);
авариялық режимдердің деректерін тіркеу (параметрлердің цифрлы осциллографияландыру), зақымның орнын анықтаудың ішкі орнатылған функциясы;
жұмыс қабілетінің диагностикалау және сыртқы өлшеу және басқару тізбектерін бақылау;
қосалқы станцияның релелік қалқандарда алып жатқан алаңын бірнеше рет азайту;
энергия тұтынуды төмендету;
пайдалануға еңбек шығынын азайту, нәтижесі ретінде қызмет көрсетуші персоналдың санын азайту болып табылады.
Бүгінде Компанияның 67 қосалқы станцияларының 45 қосалқы станцияларында релелік қорғаудың микропроцессорлық құрылғыларына көшу бойынша жұмыстар аяқталды.
«500 кВ «Қазақстанның Солтүстік-Оңтүстігі» транзитінің екінші электр беру желісін салу» жобасын іске асыру шеңберінде 500 кВ «Ағадыр» және «ОҚМАЭС» қосалқы станцияларында 500 кВ басқармалы шунттаушы реактор орнатылды және пайдалануға берілді, онда магнит сымды магниттеу РҚАылы реактордың қуатын басқарудың инновациялық қағидаты қолданылды,
Бұл ретте ТМД-да бірінші рет үш фазалық орындауда БШР қолданылды, ол олардың құнын азайтуға және пайдалану сипаттамаларын арттыруға мүмкіндік берді. Бұл жабдық реактивті қуат ағындарын жұмсақ реттеуге мүмкіндік береді, ол өз кезегінде кернеудің деңгейін тұрақтандырады, электр энергиясының сапасын арттырады және Солтүстік-Оңтүстік транзиті бойынша электр энергиясын беру кезіндегі жүктемелік шығындарды төмендетуге ықпал етеді.
«500 кВ «Солтүстік Қазақстан-Ақтөбе облысы» өңіраралық электр беру желісін салу» жобасын іске асыру шеңберінде бірінші рет ТМД кеңістігінде қуаты 400 MBA 220 кВ фаза бұрылмалы трансформатор қолданылды.
«KEGOC» АҚ «Өлке» қосалқы станциясында қолданылған ФБТ электр желілері бойынша қуат ағындарын ықтиярсыз Қазақстанның Бірыңғай энергия жүйесінің энергиясы артық Солтүстік аймағынан электр энергиясын Ақтөбе облысына бағыттай отырып, қайта үлестіруге мүмкіндік береді. Осы инновациялық жобаны іске асырудың нәтижесінде нақты нарықтық тетік жұмыс істеп кетті, онда Ақтөбе өңірі тұтынушыларында Қазақстан мен Ресейдің электр энергиясын жеткізушілер арасында таңдайтын мүмкіндігі бар.
Компанияның тағы бір инновациялық даму бағыты Электр энергиясын коммерциялық есепке алудың автоматтандырылған жүйесін құру болып табылады.
Аталған жүйе басқалардың қатарында желі бойынша электр энергиясын беру кезіндегі сапалы есепті және үздіксіз шығындарды мониторингілеуді қамтамасыз етуге және оларды жою мақсатында электр энергиясы шығындарының жоғары ошақтарын айқындауға мүмкіндік береді.
«KEGOC» АҚ үшін инновациялық технологияларды одан әрі енгізу бойынша қызметінің перспективалық бағыттары құрамдастырылған ағытқыштар, ықшам электр беру желілері болып табылады:
а) құрамдастырылған ағытқыштар өзінде ағытқыш пен ажыратқыш
біріктіретін коммутациялық күрылғы болып табылады. Негізгі
артықшылықтары мыналармен анықталады:
дәстүрлі жабдықтардағы АТҚ құрастыруынан ең азы 50% АТҚ асты алатын алаңы қысқарады. Тиісінше АТҚ үшін жер, жабдықтар және материалдарды сатып алу, құрылыс-монтаждау жұмыстарына арналған шығындар төмендейді;
жабдықтардың істемеу жиілігі 4 есе және жоспарлы қызмет көрсетуі мен жөндеуі 10 есе қысқарады. Тиісінше қосалқы бөлшектерді сатып алуға, еңбек шығындарына арналған шығындар төмендейді;
қосалқы станцияның АТҚ кестесінің қарапайымдылығы мен көрнекілігі.
б) жоғары өткізу қабілеттілігі бар ықшам электр беру желілері (ЫЭЖ) фаза аралық қашықтықтарды ЭОЕ рұқсат берілетін ең кіші мөлшерге дейін азайту, индуктивтік кедергісін азайтатын сымдарды бөлу және фазаның эквивалентті радиусын ұлғайту есебінен берілетін қуатты ұлғайтуға мүмкіндік береді. Әлемде осындай ӘЖ қолданудың табысты тәжірибесі бар, мысалы, Швециядағы ӘЖ-420 кВ нақты қуаты 1885 МВт, яғни дәстүрлі конструкциядағы ӘЖ-500 кВ екі есе жоғары, Қытайдағы ӘЖ-550 кВ нақты қуаты 1600 МВт және т.б.
ЫЭЖ артықшылығы берілетін қуат бірлігіне үлестік күрделі салымның төмендеуі болып табылады, сондай-ақ әуе желісі астына жер учаскесі алаңының қысқаруын ескеру қажет.
Электр энергетикасындағы энергия тиімділігін және энергия үнемдеуді арттырудың негізгі іс-шаралары:
электр энергиясын құрамдастырылған өндірісінде жұмыс істейтін энергия үнемдеуші технологиялар мен жабдықтарды кең масштабты енгізуде негізделген шоғырландырылған қуаттарды техникалық қайта жарақтандыру, газ турбиналық және бу-газ қондырғыларын енгізу;
энергетикалық теңгерімнің құрылымын өзгерту және оның әртараптануын арттыру;
көмір мен мазутты жағудың прогрессивтік және экологиялық таза технологияларын пайдалануға дайындау, отын мен энергия көздерінің жаңартылатын және балама түрлерін қолдану мен дамытуға бағдарлау;
пайдаланылған турбина газдарын электр станцияларының бу қазандарына тастайтын газ турбиналық қондырғылары бар жұмыс істеп тұрған электр станциялары құрылысы жобаларын іске асыру;
ауыспалы жүктемесі бар тетіктерде реттегіш электр жетегін енгізе отырып, электр станциялары мен қазандардың және басқа да қазіргі заманғы құралдар мен құрылғылардың өз мұқтаждықтарының схемасы мен жұмыс режимдерін оңтайландыру жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізу;
энергетика саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру, мүмкін мемлекеттік кепілдіктерді пайдалана отырып, жеке инвестициялар тарту үшін жағдайлар жасау;
Желілердегі электр энергиясының шығындары мен электр энергиясы мен отын энергиясын өндіруге арналған үлестік отын шығындары дамыған елдер деңгейінен 25-30%-ға асатынын, сондай-ақ, электр станциялары мен қазандықтардың отын тұтынуы жылына орташа 38 млн. қ.ш.о. құрайтынын ескере отырып, энергия үнемдеу әлеуеті энергия өндірісі кезеңінде жылына кемінде 10 млн. қ.ш.о. құрайды.
Осылайша, электр энергетикасы саласындағы электр үнемдеу әлеуеті жылына 16 млн. қ.ш.о. құрайды.

Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге, нәтижелердің көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін жауапты мемлекеттік және өзге де органдар

Ескерту. Кіші бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Бағдарламаны іске асыруға жауапты болып табылады, сондай-ақ мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге, нәтижелердің көрсеткіштеріне табысты қол жеткізу үшін мына мемлекеттік органдар мен ұйымдардың: Қаржы министрлігі, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі, Өңірлік даму министрлігі, Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі, Табиғи монополияларды реттеу агенттігі, облыстардың, Алматы және Астана қалаларының әкімдіктері, БҰҰДБ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ, «Самұрық-Энерго» АҚ, «KEGOC» АҚ, «ҚЭЭНҚО» АҚ, «ҚазНИПИИТЭС «Энергия» АҚ, «ҚазНИПИЭнергопром» АҚ, «ҚЭҚ» ЗТБ, «ҚазГидро» ЖШС, Қазақстандық индустрияны дамыту институтының өзара іс-қимылы қажет.

5. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Ескерту. 5-бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарына, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаға сәйкес экономиканың тұрақты өсуін қамтамасыз ету үшін электр энергетикасы саласын ілгерінді дамыту қажет. Қазақстан экономикасы мен халқын сенімді электрмен жабдықтау жаңа электр энергетикалық объектілер салумен, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейтумен және қайта жаңартумен, ұлттық электр желісін жаңғыртумен байланысты.
Қойылған нысаналы индикаторларға табысты қол жеткізу үшін мынадай іс-шараларды іске асыру қажет:
1. Қолданыстағы қуаттарды жаңғырту және қайта жаңарту - 2010-2014 жылдар;
Атырау ЖЭО кеңейту, іске асырылу мерзімі 2006-2010 ӘЖ.
Екібастұз ГРЭС-1 № 8 энергия блогын қалпына келтіру, іске асырылу мерзімі 2010-2014 ӘЖ.;
Екібастұз МАЭС-2 № 3 энергия блогын салу, іске асырылу мерзімі 2010 – 2015 ж.ж.;
Ақсу ГРЭС № 2 энергия блогын қалпына келтіру, іске асырылу мерзімі 2011 ж.;
Шардара ГЭС жаңғырту, іске асырылу мерзімі 2010 – 2016 ж.ж.
Алматы ЖЭО-2 реконструкциялау және кеңейту (3-кезек, бойлерлік), іске асырылу мерзімі 2009 – 2013 ж.ж.,
Алматы ЖЭО-2 реконструкциялау және кеңейту (3-кезек, № 8 қазандық агрегаты), іске асырылу мерзімі 2011 – 2015 ж.ж.
2. Жаңа генерациялайтын қуаттар құрылысы, оның iшiнде:
Мойнақ ГЭС құрылысы, іске асырылу мерзімі 2006 – 2012 ж.ж.;
«Ақшабұлақ» ГТЭС құрылысы, iске асырылу мерзiмi 2010 – 2012 ж.ж.;
Орал ГТЭС құрылысы, iске асырылу мерзiмi 2010 – 2012 ж.ж.;
Балқаш ЖЭС құрылысы (I модуль), іске асырылу мерзімі 2010 – 2018 ж.ж.
3. Электр желілік объектілерді салу, жаңғырту және қайта жаңарту:
Азиада-2011 үшін Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялардың құрылысы, іске асырылу мерзімі 2009-2011 ӘЖ.
Қазақстан ҰЭЖ-не 500 кВ, 220 кВ кернеулі желілер қоса отырып, 500 кВ Алма ҚС құрылысы, iске асырылу мерзiмi 2010 – 2014 ж.ж;
Қазақстанның Ұлттық электр желісін жаңғырту, II кезең, iске асырылу мерзiмi 2010 – 2016 ж.ж.;
Мойнақ ГЭС қуат беруі, атқарылу мерзімі 2010-2012 жылдар;
Метрополитен үшiн Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу және жаңғырту, iске асырылу мерзiмi 2009 – 2013 ж.ж.;
Алматы ЖЭО-1, ЖЭО-2 және ЖЭО-3 күл-қож жою және күл үю жүйелерiн реконструкциялау және кеңейту, iске асырылу мерзiмi 2009 – 2015 ж.ж.;
ТКШ үшiн Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу және жаңғырту, iске асырылу мерзiмi 2011 – 2013 ж.ж.
Бұдан басқа, 2010-2014 жылдар аралығындағы кезеңде Қазақстанның ҰЭЖ дамыту бөлігінде республика үшін стратегиялық маңызы бар жобаларды іске асыру және іске асыруға кірісу жоспарланып отыр:
1) алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен;
2) 220 кВ ОБТҚС - Осакаровка ӘЖ реконструкциялау
Жобаның мақсаты: Жоба электрмен жабдықтаудың сенімділігін арттыруға және Астана энергия торабы мен Астана қаласы индустриялық аймағының экономикасы мен халқының электр энергиясына қажеттiлiгiн қамтамасыз етуге бағытталған.
Жобада мыналар көзделген:
220 кВ AT (2x250 MBA) ауыстыра отырып, ОБТҚС 500 ҚС реконструкциялау;
220 кВ ОБТҚС - Осакаровка ӘЖ (118,7 км) реконструкциялау.
Іске асыру мерзiмi: 2010 – 2014 ж.ж.
3) 500 кВ Солтүстік-Шығыс-Оңтүстік транзитін салу
Жобаның мақсаты: Шығыс өңірдің Қазақстан БЭЖ-мен байланысын күшейту, контрреттеуіш – Бұлақ ГЭС-ті іске қосқан кезде Шүлбі ГЭС-інен толығымен қуат беруді қамтамасыз ету, Қазақстанның шығыс және оңтүстік өңірлерін сенімді электрмен қамтамасыз етуді арттыру және Солтүстік-Оңтүстік транзитін күшейту. Теміржолдардың электрлендірілетін учаскелерінің, тау-кен өнеркәсібінің энергияны қажетсінетін объектілерінің электр энергиясына деген қажеттілігін жабуды қамтамасыз ету. Шекара маңы аумақтарды дамыту және жаңартылатын энергияның әлеуетін ауқымды игеру үшін жағдай жасау.
Жоба екі кезең бойынша іске асырылады.
Іске асырылу мерзімі: 2011 – 2018 ж.ж.
I кезең. 500 кВ Екібастұз – Семей – Өскемен ӘЖ
Жобада мыналар көзделген:
500 кВ Екібастұз – Семей ӘЖ (402,2 км) құрылысы;
500 кВ Семей – Өскемен ӘЖ (194,9 км) құрылысы;
220 кВ Семей – ШГЭС ӘЖ (80,9 км) құрылысы;
500 кВ Семей ҚС 220 кВ АТҚ-да 220 кВ 51 ҚС - 18 ҚС ӘЖ (14,8 км) кіріс-шығысының құрылысы;
500 кВ Семей ҚС 220 кВ АТҚ-да 220 кВ 18 ҚС - ШГЭС ӘЖ-ның (12,6 км) кіріс-шығысының құрылысы;
500 кВ Семей ҚС құрылысы;
1150 кВ Екібастұз ҚС 500 кВ АТҚ-ны кеңейту;
500 кВ Өскемен ҚС 500 кВ АТҚ-ны кеңейту.
Іске асыру мерзімі: 2011 – 2017 ж.ж.
II кезең. 500 кВ Семей-Ақтоғай-Талдықорған-Алма ӘЖ
Жобада мыналар көзделген:
500 кВ Семей – Ақтоғай ӘЖ (390,8 км) құрылысы;
500 кВ Ақтоғай – Талдықорған ӘЖ (285,6 км) құрылысы;
500 кВ Талдықорған – Алма ӘЖ (206,7 км) құрылысы;
жалпы ұзындығы 143,4 км Талдықорған ҚС-дағы 220 кВ ӘЖ кірістерінің құрылысы;
500 кВ Ақтоғай ҚС құрылысы;
500 кВ Талдықорған ҚС құрылысы;
500 кВ Алма ҚС 500 кВ АТҚ-ны кеңейту.
Іске асырудың жоспарланған мерзімі: 2012 – 2018 ж.ж.
4) алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен;
5) Павлодар энергия торабының Қазақстанның БЭЭЖ-мен байланысын күшейту.
Жобаның мақсаты: Энергия торабын Қазақстанның БЭЭЖ-мен кернеуі 220 кВ электр байланысымен жарақтандыра отырып, Павлодар энергия торабы энергия жүйесі жұмысының сенімділігін арттыру. Павлодар қаласы ЖЭО-ның қуат беруін қамтамасыз ету.
Қазіргі уақытта энергия торабы Қазақстанның БЭЭЖ-імен шектеулі өткізу қабілеті бар (Л-3077 жоспарлы ажыратылған кезде рұқсат етілетін ағын 330 МВт-дан 80 МВт-ға дейін төмендейді) 110 кВ электр беру желілері бойынша байланысқан, бұл Павлодар ЖЭО-ның сыртқы тұтынушыларға қуат беруінің шектелуіне алып келеді.
Жобада мыналар көзделген:
Павлодар ҚС 110 кВ 220 кВ АТҚ құрылысы;
ЕЭК-Промышленная (54 км) 220 кВ ӘЖ құрылысы;
кернеуі 220 кВ (21,7 км) Павлодар ЕЭК 110 кВ ӘЖ көшіру;
ЕЭК 220 кВ АТҚ-ны кеңейту.
Іске асырудың жоспарланған мерзімі: 2012 – 2016 ж.ж.
6) алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен;
7) алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен;
8) Басқа да инфрақұрылымдық жобалар:
Екібастұз МАЭС-1 500 кВ АТҚ реконструкциялау. Іске асырылу мерзімі 2011 – 2016 ж.ж.;
Құмкөл - Қызылорда 220 кВ ӘЖ салу. Құны 4,6 млрд. теңге. Іске асыру мерзімі - 2010-2011 ӘЖ.;
Астана қаласындағы тіректі қосалқы станциялары бар 220 кВ ӘЖ сақинасының құрылысы және 220 кВ ашық бөлу қондырғысы мен 500 кВ орталық бас төмендету қосалқы станциясын қалпына келтіру. Құны - 42,0 млрд. теңге. Іске асыру мерзімі - 2010-2014 ӘЖ.;
«Промышленная» (Павлодар қ.) ҚС 110 кВ кернеуі 220 кВ Промышленная - Павлодар ӘЖ 110 кВ ауыстыра отырып, 220 кВ АТҚ салу. Құны 2,8 млрд. теңге. Іске асыру мерзімі - 2012-2017 ӘЖ.
4. 2010 - 2014 жыл кезеңдерінде көмір саласын одан әрі дамыту кезең-кезеңімен:
Сыртқы нарықтарда көмір өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін көмір өнеркәсібі саласын халықаралық стандарттарға көшіруді аяқтау.
Әлемдегі ірі «Богатырь» разрезінің темір жол схемасын разрездегі көмірді орташаландыра отырып, автомобильді-конвейерлік технологияға ауыстыруды аяқтау.
Мынадай разрездер бойынша: «Северный» жылына 10 млн. тоннадан 18 млн. тоннаға дейін, «Восточный» жылына 20 млн. тоннадан 22 млн. тоннаға дейін, «Екібастұз» жылына 4 млн. тоннадан 8 млн. тоннаға дейін, «Майкүбі» жылына 5,3 млн. тоннадан 8,5 млн. тоннаға дейін, «Қаражыра» жылына 5 млн. тоннадан 7 млн. тоннаға дейін және «Жалын» кен орны бойынша жылына 0,5 млн. тоннадан 2,0 млн. тоннаға дейін көмір өндіру қуатын ұлғайту бойынша техникалық жобаларды іске асыру жоспарланады.
5. Электр энергиясы нарығының қолданыстағы тетігін жетілдіру
Спот-сауда-саттық көлемін 2012 жылы Қазақстан Республикасының электр энергиясының көтерме сауда нарығының жалпы көлемінің 10 пайыз деңгейіне қол жеткізу.
«Электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің ақпараттарын ашу және ұсыну ережесін» әзірлеу және бекіту.
6. Электр энергиясын жаңартылатын энергия көздерінен өндіру үлесі (жел электр станциялары, күн станциялары, сондай-ақ қуаты 35 МВт дейінгі су электр станциялары) 2015 жылға қарай жалпы электр тұтыну көлемінде 1 % астамды құрайды.
Жаңартылатын энергия көздерінен электр энергиясын өндіруге жәрдемдесу үшін құқықтық және әкімшілік шараларды іске асыру.
Қазақстан Республикасының «Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңдары және жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды ынталандыру және қолдау жөніндегі шараларды қамтитын бірқатар нормативтік құқықтық актілерді қабылдағаннан кейін отандық және шетелдік инвесторлардың қызығушылығы артқаны және жаңартылатын энергия көздерін пайдалану саласындағы жобалардың іске асырыла басталғаны байқалды.
Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану саласындағы нормативтік және нормативтік-құқықтық құжаттамаларды әзірлеуді және жетілдіруді жалғастыру салынатын инвестицияларды қайтаруда инвесторларға кепілдік беруге мүмкіндік беретін қолдау тетігін құруы тиіс және нәтижесінде, жаңартылған энергия көздерінен барлық өндіретін электр энергиясын сатып алу кепілдігі, желілерге жаңартылған энергия көздерін пайдалану бойынша объектілерді қосу кезінде қолдау, жобаның барлық өтімділік кезеңінде жаңартылған көздерінен энергияға инвестициялық преференцияларды кепілдендірілген және тартымды бағасын беру, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану саласындағы жобаларды келісудің стандартталған рәсімдерін, жаңартылатын энергия көздері объектілерінің құрылысы үшін жер учаскелерін резервтеу және оларды беру кезінде басымдылығы, жаңартылатын энергия көздерін пайдалана отырып, өндірілген электр энергиясын сатып алу бойынша энергия таратушы ұйымдардың міндеттемелері, жаңартылатын энергия көздерінің желілері бойынша электр энергиясы көлігіне төлеуден босату тәрізді Қазақстан Республикасының аумағында жаңартылатын энергия көздерін пайдалану саласындағы жобаларды іске асыру және дамыту үшін әлеуетті инвесторларды тартуға тиіс.
Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану (жел электр станциялары (ЖЭС), кіші су электр станциялары (кіші СЭС) бойынша жобаларды іске асыру есебінен мынадай жаңа қуаттарды енгізу:
1) Алматы облысында:
2010 жылы іске қосылатын Қаратал өзенінде белгіленген қуаты 3,5 МВт кіші СЭС;
2015 жылы iске қосылатын Шелек дәлiзi ауданындағы белгiленген қуаты 51 МВт ЖЭС;
2015 жылы iске қосылатын Көксу өзенiнде жиынтық қуаты 42 МВт кiшi СЭС каскады;
2014 жылы іске қосылатын Қаратал өзенінде белгіленген қуаты 5 МВт кіші СЭС;
2014 жылы iске қосылатын Басқан өзенiнде белгiленген қуаты 4,35 МВт кiшi СЭС;
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Есiк өзенiнде жалпы қуаты 4,8 МВт кiшi СЭС;
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Лепсi өзенiнде белгiленген қуаты 4,8 МВт кiшi СЭС
2014 жылы іске қосылатын бірінші кезеңдегі Қапшағай қаласындағы қуаты 2 МВт күн қондырғылары;
2) Шығыс Қазақстан облысында:
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Ұлан ауданындағы белгiленген қуаты 24 МВт болатын ЖЭС;
3) Маңғыстау облысында:
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Түпқараған ауданындағы белгiленген қуаты 42 МВт ЖЭС;
4) Ақмола облысында:
2013 жылы iске қосылатын Целиноград ауданындағы белгiленген қуаты 0,75 МВт ЖЭС;
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Ерейментау ауданындағы белгiленген қуаты 45 МВт ЖЭС;
5) Қарағанды облысында:
2013 жылы iске қосылатын Ынтымақ су қоймасында белгiленген қуаты 0,57 МВт кіші СЭС;
6) Оңтүстiк Қазақстан облысында:
2014 жылы iске қосылатын Келес өзенiнде белгіленген қуаты 2 МВт кiшi СЭС;
7) Қостанай облысында:
2011 жылы іске қосылатын Қарасу ауданындағы белгіленген қуаты 0,35 МВт биогаз қондырғысы;
8) Солтүстік Қазақстан облысында:
2012 жылы іске қосылатын Қызылжар ауданындағы белгіленген қуаты 1,5 МВт ЖЭС;
9) Жамбыл облысында:
2010 жылы iске қосылатын Мерке өзенінде белгiленген қуаты 1,5 МВт кіші СЭС;
2011 жылы iске қосылатын Қордай ауданындағы белгiленген қуаты 1,5 МВт ЖЭС;
2012 жылы iске қосылатын Қордай ауданындағы белгiленген қуаты 0,5 МВт КЭС;
2013 жылы iске қосылатын Т. Рысқұлов ауданындағы белгiленген қуаты 2,1 МВт кіші СЭС;
2013 жылы iске қосылатын Шу ауданындағы белгiленген қуаты 9,2 МВт кіші СЭС;
2013 жылы iске қосылатын Қордай ауданындағы белгiленген қуаты 4 МВт ЖЭС;
2014 – 2015 жылдары iске қосылатын Мерке өзенінде белгiленген қуаты 4,5 МВт кіші СЭС.

6. Қажетті ресурстар

Ескерту. 6-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

Бағдарламаны iске асыруға арналған қаржы ресурстарының жалпы көлемi 1 177 497 млн. теңгенi құрайды, оның iшiнде қаржыландыру көздерi бойынша:
1) Республикалық бюджет – 435 881 млн. теңге.
2) Меншiктi және қарыз қаражаты – 741 616 млн. теңге.

7. Қазақстан Республикасында электр энергетикасын дамыту
жөнiндегi 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыру
жөнiндегi iс-шаралар жоспары

Ескерту. 7-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

млн. теңге

Р/с №	Iс-шара	Аяқталу нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындалу мерзiмi
1	2	3	4	5
Өндiрушi қуаттарды реконструкциялау, жаңғырту және салу
	ЖИЫНЫ:
1. Жаңа энергия көздерiн салу
1	Орал ГТЭС салу	Пайдалануға беру	«Орал ГТЭС» ЖСШ	2010-2012 ж.ж.
2	Ақшабұлақ кен орнында ГТЭС салу	Пайдалануға беру	«Кристалл Менеджмент» ЖШС	2010-2012 ж.ж.
3	Балқаш ЖЭС салу (I модуль)	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2010-2018 ж.ж.
3.1
4	Мойнақ ГЭС салу	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2006-2012 ж.ж.
5	Екiбастұз МАЭС-2 № 3 энергия блогын салу	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2010-2015 ж.ж.
2. Жұмыс істеп тұрған энергия көздерiн жаңғырту және реконструкциялау
1	Атырау ЖЭО кеңейту және реконструкциялау	Пайдалануға беру	«Атырау ЖЭО» АҚ	2006-2010 ж.ж.
2	Ақсу МАЭС № 2 энергия блогын қалпына келтiру	Пайдалануға беру	«ЕЭК» АҚ	2009-2011 ж.ж.
3	Екiбастұз МАЭС-1 № 8 блогын қалпына келтiру	Пайдалануға беру	«Екiбастұз МАЭС- 1» ЖШС	2010-2012 ж.ж.
4	Шардара ГЭС жаңғырту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2010-2016 ж.ж.
5	Қазақстан Республикасының жылу энергетикасы жүйесiн дамыту	Пайдалануға беру	ИЖТМ, Қаржымині, ЭБЖМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдiктерi	-
6	Алматы ЖЭО-2 (3-кезек, бойлерлiк) реконструкциялау және кеңейту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2009-2013 ж.ж.
7	Алматы ЖЭО-1 құрамдастырылған күл-қож шығару жүйесiн реконструкциялау және кеңейту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2009-2011 ж.ж.
8	Алматы ЖЭО-3 күл үйіндісін реконструкциялау және кеңейту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2009-2011 ж.ж.
9	Алматы ЖЭО-2 күл-қож шығару жүйесiн реконструкциялау және кеңейту (3-4-кезең)	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2010-2015 ж.ж.
10	Алматы ЖЭО-2 реконструкциялау және кеңейту (3-кезек, № 8 қазандық агрегаты)	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2011-2015 ж.ж.
3. Электр желiлiк объектiлердi салу және жаңғырту
1	Азиада-2011 үшiн Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2009-2011 ж.ж.
2	Метрополитен үшiн Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу және жаңғырту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2009-2013 ж.ж.
3	ТКШ үшiн Алматы қаласы мен Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу және жаңғырту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2011-2013 ж.ж.
4	Қазақстанның ҰЭЖ-не 500 кВ, 220 кВ кернеулі желілермен қосылатын 500 кВ «Алма» ҚС салу	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2010-2014 ж.ж.
5	Мойнақ ГЭС қуат беру схемасы	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2010-2012 ж.ж.
6	ҰЭЖ жаңғырту, II кезең (55 кiшi станцияларға электр жабдықты ауыстыру)	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2010-2014 ж.ж.
7	*ОБТҚС - Осакаровка 220 кВ ӘЖ реконструкциялау	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2010-2014 ж.ж.
7.1
8	Павлодар энергия торабын Қазақстанның БЭЭЖ-мен байланысын күшейту	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2011-2016 ж.ж.
9	Солтүстiк-Шығыс-Оңтүстік 500 кВ транзитін салу (1-кезең, Екiбастұз - Семей - Өскемен 500 кВ ӘЖ)	Пайдалануға беру	«KEGOC» АҚ	2011-2017 ж.ж.
4. Инфрақұрылым құрылысы, көмiр өндiрушi өнеркәсiптегі қуаттарды ұлғайту
1	«Богатырь» кенішінің көлiктiк схемасын реконструкциялау, жаңа автомобиль - конвейерлiк технологияға көшу жобасын аяқтау	Пайдалануға беру	«Богатырь Көмiр» ЖШС	2010-2018 ж.ж.
2	«Солтүстiк» кеніші бойынша жылына 10 млн-нан 18 млн. тоннаға, «Шығыс» кеніші бойынша жылына 20 млн-нан 22 млн. тоннаға, «Екiбастұз» жылына 4 млн-нан 8 млн. тоннаға, «Қаражыра» кеніші бойынша жылына 5 млн-нан 7 млн тоннаға және Шұбаркөл тас көмір кен орны жылына 20 млн тоннаға дейін, «Жалын» кен орны бойынша жылына 0,5 млн-нан 2,0 млн тоннаға дейін көмiр өндiру қуаттарын кеңейту бойынша техникалық жобаларды iске асыру	Үкіметке ақпарат	«Богатырь Көмiр» ЖШС, «Шұбаркөл Көмір» АҚ, «ЕЭК» АҚ, «Ангренсор Энерго» ЖШС, «Майкүбе-Вест» ЖШС, «Қаражыра ЛТД» ЖШС, «Сарыарқа-ENERGY» ЖШС	2010-2019 ж.ж.
5. Қаржыландыру көздерiнiң болу шартымен салуға ұсынылатындар
1	Іле өзенінде Кербұлақ ГЭС-iн салу	Үкіметке ақпарат	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2011-2017 ж.ж.
2	ҰЭЖ-ны жаңғырту, II кезең (220 кВ ӘЖ салу)	Үкіметке ақпарат	«KEGOC» АҚ	2014-2016 ж.ж.
3	Балқаш ЖЭС қуат беру схемасы (бірінші кезең)	Үкіметке ақпарат	«KEGOC» АҚ	2011-2018 ж.ж.
4	Солтүстiк-Шығыс-Оңтүстік 500 кВ транзитін салу (II кезең, Семей-Ақтоғай-Талдықорған-Алма 500 кВ ӘЖ)	Үкіметке ақпарат	«KEGOC» АҚ	2012-2018 ж.ж.
5	220-500 кВ ӘЖ оңалту	Үкіметке ақпарат	«KEGOC» АҚ	2013-2020 ж.ж.
6	Газға ауыстыру және ГТҚ орнату арқылы Алматы ЖЭО-1 реконструкциялау және кеңейту	Пайдалануға беру	«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ	2011-2016 ж.ж.
6. Энергетика саласында нормативтiк-құқықтық, техникалық құжаттама әзiрлеу
1	Ішкі және сыртқы нарықтарда көмiр өнімінің бәсекеге қабілеттілігіне жағдайлар жасау үшін нормативтiк-техникалық құжаттаманы қамтамасыз ету	Мемлекеттік және мемлекетаралық стандарттар	ИЖТМ	2010-2014 ж.ж.

Кестенің жалғасы

Болжамды шығыстар
2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	Барлығы	Қаржыландыру көздерi
6	7	8	9	10	11	12
Өндiрушi қуаттарды реконструкциялау, жаңғырту және салу
197 522	284 459	281 909	190 690	227 393	1 181 973
1. Жаңа энергия көздерiн салу
6 676	42	809			7 527	Меншікті және қарыз қаражаты
8 929	5 494	3 106			17 529	Меншікті және қарыз қаражаты
39 700	89 218	83 076	50 283	36 830	299 107	Меншікті және қарыз қаражаты
3 239	10 758			418	14 415	Республикалық бюджет
10 332	12 996				23 328	Меншікті және қарыз қаражаты
2 422	930	43 467	28	65 897	112 744	Меншікті және қарыз қаражаты
2. Жұмыс істеп тұрған энергия көздерiн жаңғырту және реконструкциялау
5 028					5 028	Меншікті және қарыз қаражаты
6 790	858				7 648	Меншікті және қарыз қаражаты
9 148	7 377	4 924			21 449	Меншікті және қарыз қаражаты
3 563	2 319	2 200	687	2 336	11 105	Меншікті және қарыз қаражаты
63 056	85 258	87 614	73 811	58 056	367 795	Республикалық бюджет
203	12 128				12 331	Республикалық бюджет
1 597	487				2 084	Республикалық бюджет
	574				574	Республикалық бюджет
19	11	2 499	797	1 715	5 041	Меншікті қаражат
	112	284	108	2 517	3 021	Меншікті қаражат
3. Электр желiлiк объектiлердi салу және жаңғырту
12 847					12 847	Республикалық бюджет
6 152	9 813				15 965	Республикалық бюджет
	7 535				7 535	Республикалық бюджет
1 393	7 055	6 579	7 916	6 456	29 399	Меншікті және қарыз қаражаты
84	3 494	2 400			5 978	Меншікті және қарыз қаражаты
207	1 228	11 801	18 948	7 733	39 917	Меншікті және қарыз қаражаты
49		17	646	918	1 630	Меншікті және қарыз қаражаты
	600	1 000	403		2 003	Республикалық бюджет
50		5	26	18	99	Меншікті және қарыз қаражаты
	216	145	374	8 052	8 787	Меншікті және қарыз қаражаты
4. Инфрақұрылым құрылысы, көмiр өндiрушi өнеркәсiптегі қуаттарды ұлғайту
4 498	7 714	13 765	12 410	13 554	51 941	Меншікті қаражат
11 487	18 183	18 158	24 193	22 833	94 854	Меншікті қаражат
5. Қаржыландыру көздерiнiң болу шартымен салуға ұсынылатындар
6. Энергетика саласында нормативтiк-құқықтық, техникалық құжаттама әзiрлеу
53	59	60	60	60	292	Республикалық бюджет

* - 2012 жылы республикалық бюджет қаражатынан іс жүзінде 70 615 мың теңге игерілді.

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

Ескерту. Ескертпеге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

БЭЭЖ - бірыңғай электр энергетикалық жүйе
БЭЖ - біріккен энергетикалық жүйе
кВтс - киловатт сағат
МВт - мегаватт
ГТЭС - газтурбиналық электр станциясы
CNPC - China National Petroleum Corporation
МАЭС - мемлекеттік аудандық электр станциясы
ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік
АҚ - акционерлік қоғам
ГЭС - гидро электр станциясы
ЖЭО - жылу электр орталығы
ГЭК - гидроэнергетикалық кешен
кВ - киловольт
ҰЭЖ - ұлттық электр желісі
KEGOC - Kazakhstan Greed Opereiting Company
ЭЖҰ - электрмен жабдықтау ұйымы
АЭК - аймақтық электр желісі компаниясы
ЭҚРПУЛ - электр қуаты резервінің пулы
ҚР - Қазақстан Республикасы
ЖЭС - жылу электр станциясы
АТҚ - ашық тарату қондырғысы
ЭКЕАЖ - электр энергиясын коммерциялық есепке
алудың автоматтандырылған жүйесі
ЖЭК - жаңартылатын энергия көздері
м/с - миллисекунд
БҰҰ - Біріккен Ұлттар Ұйымы
ЖЭС - жел электр станциясы
КЭС - күн электр станциясы
ААҚ - ашық акционерлік қоғамы
ЕЭК - Еуразия энергетикалық корпорациясы
АлЭС - Алматы электр станциялары
кг/шқо - килограмм/шартты қатты отын
РҚА - релелік қорғау және автоматика
ОҚМАЭС - Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік
аймақтық электр станциясы
БШР - басқармалы шунтталатын реакторлар
ТМД - Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы
МВА - мегавольтампер
ФБТ - фаза бұрғыш трансформатор
ШӘЖ - шағын әуе желілері
ӘЖ - әуе желілері
ҚС - қосалқы станция
ЭҚОЕ - электр қондырғыларын орнату ережелері
БҰҰДБ - БҰҰ даму бағдарламасы
«Самұрық-Қазына»
ҰӘҚ» АҚ - «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры»
акционерлік қоғамы
«ҚЭЭНҚО» АҚ - «Қуат және электр энергия нарығының
қазақстандық операторы» акционерлік
қоғамы
«Энергия»
ОЭЖҚазҒЗЖІИ» АҚ - «Энергия» отын-энергетикалық
жүейлерінің қазақ ғылыми-зерттеу
жобалау-іздестіру институты»
акционерлік қоғамы
«ЭӨҚазҒЗЖІИ» АҚ - «энергетикалық өнеркәсіптің қазақ
ғылыми-зерттеу жобалау-іздестіру
институты» акционерлік қоғамы
«ҚЭҚ» ЗТБ - «Қазақстандық электр энергетикасы
қауымдастығы» заңды тұлғалар
бірлестігі
ТКШ - тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы
ҮИИДМБ - үдемелі индустриялық-инновациялық даму
жөніндегі мемлекеттік бағдарлама
ОБТҚС - орталық бас төмендетуші қосалқы
станциясы
БЖЭС - Балқаш жылу электр станциясы
ПКШЗ - поликристалдық кремний шығару зауыты
КЗ - күлді заттар
БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрлігі
ЕХӘҚМ - Қазақстан Республикасы Еңбек және
халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және
жаңа технологиялар министірлігі
ЭБЖМ - Қазақстан Республикасы Экономика және
бюджеттік жоспарлау министрлігі
Қаржымині - Қазақстан Республикасы Қаржы
министірлігі
ТМРА - Қазақстан Республикасы Табиғи
монополияларды реттеу агенттігі

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
1-қосымша

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

млрд. кВт сағ.

Р/с №	Атауы	Нақты				Болжам
		2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.
1	Электр энергиясын тұтыну	77,9	83,7	88,1	91,4	90,8	96,84
2	Электр энергиясын өндiру	78,4	82,3	86,2	90,2	92,5	97,91
3	Меншiктi көздерден электр энергиясымен қамтамасыз ету, (%)	97,7	97,1	95,8	97,2	99,1	99,85

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
2-қосымша

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

млрд. кВт сағ.

Р/с №	Атауы	2009 ж. нақты	2010 ж. нақты	2011 ж. нақты	2012 ж. нақты	Болжам
						2013 ж.	2014 ж.
1	Электр энергиясын өндiру	0,37	0,38	0,40	0,45	0,65	1,00

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010-2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
3-қосымша

Ескерту. 3-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 31.12.2013 № 1521 қаулысымен.

млн. тонна

Р/с №	Атауы	2009 ж. нақты	2010 ж. нақты	2011 ж. нақты	2012 ж. нақты	Болжам
						2013 ж.	2014 ж.
1	2	3	4	5	6	7	8
I	Ресурстар	94,5	105,5	110,4	114,6	117,3	119,3
1	Өндiру	94,3	105,3	110,1	114,3	111,0	119,0
2	Импорт	0,2	0,2	0,3	0,3	0,3	0,3
II	Бөлу, барлығы	94,5	105,5	110,4	114,6	117,3	119,3
	оның iшiнде:
1	экспортқа	25	29,4	33,5	32,8	29,0	33
2	ішкi тұтынуға	69,5	76,1	76,9	81,8	82,0	86,0
	оның iшiнде:
а)	өнеркәсiп кәсiпорындары	12,3	12,7	12	12	14	15
б)	коммуналдық-тұрмыстық кәсіпорындар және халық	11,3	13,6	13	13,3	14	14
в)	энергетика	45,5	49,8	51,9	56,5	54,0	57,0

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
4-қосымша

Атауы	КЗ шығарынд., мың тонна
	2006 ж.	2007 ж.	2008 ж.
1	2	3	4
1. Барлығы ҚР БЭЖ энергия көздерінен, оның ішінде:	1012,1	1052,4	1073,3
2. Солтүстік аймақ, оның ішінде облыстар бойынша	929,6 (91,8%)	968,7 (92%)	987,0 (92%)
Ақмола	67,4	95,0	59,0
Шығыс Қазақстан	20,6	35,0	33,6
Қарағанды	398,0	390,1	449,6
Қостанай	0,6	0,6	1,0
Павлодар	396,1	412,2	409,7
Солтүстік Қазақстан	36,9	35,8	34,1
3. Оңтүстік аймақ, оның ішінде облыстар бойынша	64,3 (6,4%)	64,2 (6,1%)	64,7 (6,0%)
Алматы	58,6	58,7	54,9
Жамбыл	0,9	0,2	1,1
Қызылорда	4,3	4,4	7,1
Оңтүстік Қазақстан	0,5	0,9	1,6
4. Батыс аймақ, оның ішінде облыстар бойынша	18,2 (1,8%)	19,5 (1,9%)	21,6 (2,0%)
Ақтөбе	2,4	2,2	1,8
Атырау	12,0	11,6	13,4
Батыс Қазақстан	0,6	1,1	1,8
Маңғыстау	3,2	4,6	4,6

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010-2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
5-қосымша

Атауы	Ластайтын заттардың үлестік шығарындылары, кг/шот
	Қатты	Күкірт диоксиді	Азот қышқылы	Көміртегі қышқылы
БЭЖ энергия көздері жалпы ҚР бойынша, оның ішінде:	14,6	13,0	5,0	8,0
Солтүстік аймақ	16,9	14,4	5,9	9,5
Оңтүстік аймақ	7,4	9,3	4,6	1,2
Батыс аймақ	0,1	0	2,1	2,5

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
6-қосымша

Атауы	Ластайтын заттардың үлестік шығарындылары, кг/шот
	Қатты	Кукірт диоксиді	Азот қышқылы	Көміртегі қышқылы
Жалпы БЭЖ энергия көздері бойынша, оның ішінде:	14,6	13,0	5,0	8,0
КнЭС	21,5	19,5	5,4	1,0
ЖЭО	12,8	11,5	5,0	11,0
ГТЭС	0	0	1,8	2,2

Қазақстан Республикасында
электр энергетикасын дамыту
жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға
арналған бағдарламаға
7-қосымша

Көрсеткіш	Жапония	Германия	Франция	АҚШ	Ресей 2001 ж. дейін
Қатты бөлшектер	50-:-300 (0,6-:-3,54)	50-:-150(0,6-:-1,77)	50-:-100 (0,6-:-1,18)	40-:-125 (1,18-:-5,86)	100-:-500 (1,18-:-5,86)
Күкірт диоксиді	550 (7,1)	400-:-2000(5,1-:-25,7)	400-:-2000 (5,1-:-25,7)	740-:-1480 (9,5-:-19,0)	2000-:-3400 (25,7-:-44,0)
Азот оксидтері, - қатты отын үшін	205-:-980 (2,2-:-10,2)	200-:-1500(2,1-:-16,4)	650-:-1300 (7,1-:-14,2)	615-:-980 (6,7-:-10,2)	320-:-700 (3,5-:-7,3)
- сұйық отын үшін	230 (2,3)	150 (1,5)	450 (4,5)	450 (4,5)	290 (2,9)
- газ тәріздес отын үшін	110 (1,1)	100 (1,0)	350 (3,5)	300 (3,0)	150 (1,5)