Об утверждении Стратегии развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Тобол" на 2014 - 2023 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 июля 2014 года № 814. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 10 декабря 2018 года № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 10.12.2018 № 818 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      В соответствии с пунктом 2 статьи 184 Закона Республики Казахстан от 1 марта 2011 года "О государственном имуществе" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Стратегию развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Тобол" на 2014 2023 годы.

      2. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр


Республики Казахстан

К. Масимов


  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 21 июля 2014 года № 814

Стратегия
развития акционерного общества
"Национальная компания "Социально-предпринимательская
корпорация "Тобол" на 2014 – 2023 годы

      Настоящая Стратегия развития акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Тобол" на 2014 – 2023 годы (далее – Стратегия) разработана в соответствии с Правилами разработки, утверждения стратегий развития и планов развития национальных управляющих холдингов, национальных холдингов, национальных компаний, акционером которых является государство, а также мониторинга и оценки их реализации, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2011 года № 1236 и Концепцией развития социально-предпринимательских корпораций, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2012 года № 1382 (далее – Концепция).

      Стратегия определяет миссию, видение, основные стратегические направления, цели, задачи, мероприятия и ключевые показатели деятельности акционерного общества "Социально-предпринимательская корпорация "Тобол" (далее – СПК) на период с 2014 по 2023 годы.

      Стратегия носит концептуальный характер и не включает в себя описание организационных мероприятий и документальных процедур, которые будут выработаны после согласования и утверждения Стратегии.

      Стратегия является основой для разработки последующих программных документов, среднесрочных планов развития, прогнозных финансовых моделей, а также бюджета СПК.

      Настоящая Стратегия определяет миссию, видение, стратегические направления, цели, задачи, мероприятия, механизмы их реализации и показатели результатов деятельности на ближайшие 10 лет и разработана с учетом основных направлений:

      1) Послания Президента Республики Казахстан – Лидера Нации Н.А. Назарбаева народу Казахстана "Стратегия "Казахстан – 2050": новый политический курс состоявшегося государства" от 14 декабря 2012 года (далее – Стратегия 2050);

      2) Указа Президента Республики Казахстан от 6 апреля 2007 года № 310 "О дальнейших мерах по реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года";

      3) Указа Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года № 922 "О Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года";

      4) Указа Президента Республики Казахстан от 4 июня 2013 года № 579 "Об утверждении Концепции инновационного развития Республики Казахстан до 2020 года";

      5) Указа Президента Республики Казахстан от 18 июня 2009 года № 827 "О Системе государственного планирования в Республике Казахстан";

      6) Указа Президента Республики Казахстан от 4 марта 2010 года № 931 "О некоторых вопросах дальнейшего функционирования Системы государственного планирования в Республике Казахстан";

      7) Указа Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 958 "О Государственной программе по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан";

      8) постановления Правительства Республики Казахстан от 31 октября 2012 года № 1382 "Об одобрении Концепции развития социально-предпринимательских корпораций";

      9) постановления Правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2010 года № 1308 "Об утверждении Программы по развитию инноваций и содействию технологической модернизации в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы";

      10) постановления Правительства Республики Казахстан от 13 апреля 2010 года № 301 "Об утверждении Программы "Дорожная карта бизнеса 2020";

      11) постановления Правительства Республики Казахстан от 30 октября 2010 года № 1145 "Об утверждении Программы по привлечению инвестиций, развитию специальных экономических зон и стимулированию экспорта в Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы".

      12) Программы развития территории Костанайской области на 2011 – 2015 годы, утвержденной решением маслихата Костанайской области от 12 января 2011 года № 368 (далее – ПРТ).

      1. Анализ текущего состояния

      Анализ внешней среды

      Территория деятельности СПК представлена Костанайской областью Республики Казахстан (далее – область). Общая численность населения области составляет по состоянию на 1 сентября 2013 года 880,6 тыс. человек (в том числе 51,3 % – городских и 48,7 % – сельских жителей), или составляет 5,2 % от общей численности населения Республики Казахстан. Площадь территории области составляет 196 000 кв. км. (7,2 % от общей территории Республики Казахстан).

      Область имеет выгодное географическое расположение. Непосредственная близость таких потенциально емких рынков, как город Астана, Акмолинская, Актюбинская, Карагандинская, Северо-Казахстанская области, обеспечивает конкурентные преимущества области для сбыта продукции агропромышленного комплекса (далее – АПК), горнодобывающей промышленности и отрасли машиностроения. Приграничное соседство области с тремя областями Российской Федерации (Курганская, Оренбургская, Челябинская) дает возможность развития экспортоориентированного производства и приграничной торговли.

      Оценка природно-ресурсного потенциала области

      Общая земельная площадь области составляет 19 600 тыс. га. Площадь сельхозугодий составляет 18 123,4 тыс. га, в том числе 5 659,3 тыс. га, или 31,2 % сельхозугодий, занимает пашня, 12 068 тыс. га (66,6 %) – пастбища.

      Благоприятный климат и наличие значительных площадей плодородных почв и пастбищ обусловили преимущественное развитие в области производства сельскохозяйственной продукции (растениеводство, животноводство). По производственной специализации сельского хозяйства область относится к зоне развитого пшенично-зернового производства, развивающегося крупного товарного животноводства.

      Недра области богаты практически всеми видами полезных ископаемых, особенно железной рудой (магнетитовые руды – Костанайский железорудный бассейн: Соколовское, Сарбайское, Качарское месторождения, бурые солитовые железняки – Аятский железорудный бассейн, Лисаковское месторождение). Суммарный запас магнетитовых руд и бурых железняков составляет 15,7 млрд. тонн.

      В целом, учитывая богатые природные ресурсы, благоприятные климатические условия и удобное географическое расположение, можно сделать вывод о наличии значительного потенциала области по созданию потенциально конкурентоспособных производств (особенно по переработке сельскохозяйственного сырья, выпуску машиностроительной продукции и расширению производства строительных материалов).

      Оценка экономической ситуации в области

      Валовой региональный продукт области (далее – ВРП) за 2010 – 2013 годы имеет тенденцию положительного роста: 2010 год – 856,7 млрд. тенге; 2011 год – 1 135,6 млрд. тенге; 2012 год – 1 156,2 млрд. тенге; 2013 год – 881,9 млрд. тенге. При этом значение ВРП за 2013 год по отношению к показателю 2012 года снижено на 25,9 % за счет сокращения объемов производства горно-металлургической промышленности.

      За последние годы доля ВРП в структуре внутреннего валового продукта Республики Казахстан (далее – ВВП) в среднем занимает 4 %. В значительной степени данный тренд определяется структурой и объемами ВРП.

      Основное снижение доли области в ВВП происходит за счет сокращения удельного веса секторов промышленности, торговли, транспорта и связи. При этом значительно повысился вклад сельского хозяйства области в формирование ВВП.

      Анализ структуры экономики области

      Структура экономики области имеет ярко выраженную ресурсную направленность с преобладанием добычи полезных ископаемых и экспорта зерна. Доля обрабатывающей промышленности еще достаточно низка.

      На текущем этапе развития области ведущим видом экономической деятельности, обеспечивающим основной объем ВРП, является сельское хозяйство, на долю которого пришлась большая часть произведенного ВРП в 2010 – 2013 годы. Однако, низкая эффективность управления в данной отрасли не позволяет области в полной мере использовать свой уникальный сельскохозяйственный потенциал. Высокий уровень трудоемкости, большая степень изношенности основных средств, недостаточный уровень внедрения новых современных технологий и дефицит финансирования ставят область в прямую зависимость от результатов деятельности промышленного производства, подверженного значительным рискам в зависимости от внешнего спроса.

      Структура промышленности области за период январь-август 2013 года представлена следующими отраслями: горнодобывающая, энергетика, водоснабжение и отрасли обрабатывающей промышленности – пищевая промышленность, машиностроение и металлообработка, химическая промышленность и производство строительных материалов. В структуре промышленности области удельный вес горнодобывающей промышленности составляет 53 %, обрабатывающей промышленности – 41 %, электроснабжения, подачи газа, пара и воздушного кондиционирования – 5 %, водоснабжения, канализационной системы, контроля над сбором и распределением отходов – 1 %.

      Оценка состояния приоритетных отраслей экономики области

      АПК

      Удельный вес сельскохозяйственной продукции области в объеме валовой продукции сельского хозяйства Республики Казахстан за период 2010 – 2013 годы в среднем составляет 10 %.

      Валовый выпуск продукции (услуг) сельского хозяйства области составляет: в 2010 году – 213 млрд. тенге; в 2011 году – 394 млрд. тенге; в 2012 году – 179 млрд. тенге; в 2013 году – 266 млрд. тенге. Значения показателей демонстрируют стабильный рост рассматриваемого сектора экономики области.

      На долю области в 2012 году приходится 19,6 % валового сбора зерновых и зернобобовых культур, 13 % производства мяса, 6,8 % республиканского объема производства молока, 14,3 % общего объема производства яиц.

      По состоянию на 1 июля 2013 года сельскохозяйственный сектор области насчитывает 6 390 производителей сельскохозяйственной продукции, в том числе 865 сельскохозяйственных предприятий и 5 525 крестьянских (фермерских) хозяйств.

      Структура сельскохозяйственной отрасли области за последние годы представлена на 57,2 % растениеводством и 42,8 % животноводством.

      Растениеводство

      На долю области приходится около 24,3 % от всех посевных площадей Республики Казахстан. За прошедшие 4 года (2010 – 2013 годы) посевные площади увеличились на 5,4 % за счет роста совокупного спроса на зерновую продукцию.

      Посевная площадь зерновых, бобовых и масличных культур составляет 88,6 % посевных площадей области.

      В структуре посевных площадей области по данным за 2013 год занимают: зерновые, бобовые и масличные культуры – 4 628,3 тысяч гектар (88,6 %); овощи и бахчевые, корнеплоды и клубнеплоды – 13,7 тысяч гектар (0,3 %); кормовые культуры – 580 тысяч гектар (11,1 % прочие культуры – 0,2 тысяч гектар.

      В общей структуре сбора зерновых и бобовых (на зерно) Республики Казахстан доля области занимает приблизительно 25 %.

      Таблица 1. Валовой сбор зерновых и бобовых (на зерно), тыс. тонн

Наименование

2010 год

2011 год

2012 год

2013 год

Республика Казахстан

12 185,2

26 960,5

12 864,8

18 231,1

Костанайская область

3 039,9

7 912,7

2 459,9

4 267,5

Доля области

25 %

29,3 %

19,1 %

23,4 %


      В последние годы в структуре зерновых культур параллельно с ростом удельного веса пшеницы произошло уменьшение посевных площадей под зернобобовыми, крупяными, зернофуражными культурами.

      Сложные погодно-климатические условия, благодаря которым область относится к зоне рискованного земледелия, определяют необходимость освоения современных технологий возделывания сельскохозяйственных культур, базирующихся на научных подходах и богатом опыте практиков, умении гибко использовать нужные приемы и средства.

      Животноводство

      Основными направлениями развития животноводства в области являются производство мяса и молока.

      По состоянию на 1 сентября 2013 года доля области в численности крупного рогатого скота (далее – КРС) страны составляет 6 %, овец и коз – 1,9 %, свиней – 18,3 %, птицы – 9,9 %, лошадей – 4,7 %, верблюдов – 0,1 %.

      В период с 2010 года по 2012 год наблюдается снижение численности КРС и свиней, данный тренд отмечается в целом по республике и обусловлен дефицитом кормов в зимний период. При этом наибольший удельный вес в 2013 году занимает поголовье птицы (76 %), поголовье овец и коз составляет 6,3 % от общей численности поголовья скота и птицы.

      Таблица 2. Поголовье скота и птицы области, тыс. голов

Наименование

2010 год

2011 год

2012 год

2013 год

Крупный рогатый скот

570,70

376,4

394,4

413,7

Свиньи

310,3

254,8

181,2

223

Овцы и козы

349,8

360,2

357,5

413,2

Лошади

86,5

85

84,8

89,2

Птица

4 909,2

4933,8

4 632,8

3 644,2

Верблюды

0,3

0,2

0,2

0,2

ВСЕГО:

6 226,8

6 010,4

5 650,9

4 783,5


      Следует отметить, что в последние годы отмечается некоторое снижение доли области в структуре мясопроизводства Республики Казахстан. Это обусловлено динамичным темпом прироста в других областях в силу реализуемых продовольственных программ.

      Этими же причинами объясняется снижение производства яиц, молока и шерсти всех видов по области.

      Таблица 3. Производство основных видов продукции животноводства

Наименование

2011 год

2012 год

2013 год

2011 год

%

2012 год

%

2013 год

%

Республика Казахстан

Костанайская область

Мясо (в убойном весе), тыс. тонн

939,4

934,1

1 648,5

152,1

16,2

121,2

13

169,5

10

Молоко, тыс. тонн

5 232,5

4 851,6

4 888

579,2

11,1

330,9

6,8

338,5

6,9

Яйца, млн. штук

3 718,5

3 673,4

3 884,4

552,5

14,8

526,9

14,3

463,6

11,9


      В животноводстве по области за период 2010 – 2013 годов достигнут рост поголовья всех видов скота и птицы, повышение продуктивности коров и птицы, увеличение объемов производства животноводческой продукции и сырья. Показатели по поголовью скота и птицы за период 2011 – 2012 годы претерпели значительные изменения в сторону уменьшения за счет неблагоприятных погодных условий, вызвавших недостаток объемов в кормопроизводстве. Наибольшие возможности области представлены в производстве мяса, птицы, молока и яиц

      Сельхозпредприятия специализируются в основном на продукции растениеводства с высокой долей производства зерна, а небольшие площади под кормовыми культурами не могут обеспечить поступательное развитие животноводства. Это и определяет низкий уровень концентрации поголовья скота в сельхозпредприятиях, а в некоторых случаях почти полное их отсутствие.

      В настоящее время осуществляется восстановление племенной базы животноводства, которая представлена племенными заводами, племенными репродукторами и племенными хозяйствами.

      Основные проблемы сельского хозяйства области, решение которых требует дальнейших совместных усилий государства и субъектов сельского хозяйства:

      1) неудовлетворительное состояние материально-технической базы, низкий уровень технологий производства и переработки сельскохозяйственной продукции, не позволяющие производить готовую продукцию в соответствии с потребностями и стандартами мирового рынка;

      2) высокие издержки при заготовке и транспортировке сырья к местам дальнейшей переработки из отдаленных мест;

      3) неразвитость производственных процессов глубокой переработки сельскохозяйственной продукции;

      4) хронический недостаток оборотных средств для запуска производств и закупа сырья, ограниченный доступ к финансовым ресурсам, жесткие требования банков к залоговому обеспечению;

      5) низкий уровень кадрового потенциала, обусловленный оттоком населения из-за непривлекательных условий работы на селе.

      Отрасль машиностроения

      Динамика развития доли машиностроительной отрасли в структуре объема промышленной продукции области за период 2009 – 2012 годов имеет следующий вид: 2009 год – 4,5 %; 2010 год – 3 %; 2011 год – 3,2 %; 2012 год – 6,4 %; за период январь-август 2013 года – 7,4 %.

      Анализ показателей свидетельствует об увеличении доли отрасли в структуре промышленности области за счет роста объемов производимой продукции за анализируемый период.

      Значительный прирост объемов производства продукции машиностроения в области связан главным образом с развитием автомобилестроения. Объем производства автотранспортных средств увеличился с 4 424,8 млн. тенге за период январь-август 2012 года до 12 242 млн. тенге за аналогичный период 2013 года.

      Основу машиностроительной отрасли области составляют акционерное общество "Агромашхолдинг" (далее – АО "Агромашхолдинг"), товарищество с ограниченной ответственностью "СарыаркаАвтоПром" (далее – ТОО "СарыаркаАвтоПром"), товарищество с ограниченной ответственностью "Агротехмаш" (далее – ТОО "Агротехмаш"), товарищество с ограниченной ответственностью "Дормаш", товарищество с ограниченной ответственностью "Болашак А", товарищество с ограниченной ответственностью "Дон Мар" и другие.

      Предприятиями машиностроения, которые в основном ориентированы на обеспечение потребностей сельского хозяйства в почвообрабатывающей технике, оборудовании, запасных частях, узлах и агрегатах за анализируемый период 2013 года произведено продукции согласно таблице 4 на сумму 26 445 млн. тенге, или 130 % к значению 2012 года.

      Положительная динамика объясняется тем, что крупными предприятиями, такими как АО "Агромашхолдинг" и ТОО "Агротехмаш" увеличены объемы производства сельскохозяйственной техники и автомобилей.

      Таблица 4. Объем производства продукции машиностроения области,

      млн. тенге

Наименование

Январь-август 2012 года

Январь-август 2013 года

Производство электрического оборудования

8

16

Производство компьютеров, электронной и оптической продукции

Производство машин и оборудования, не включенных в другие категории

10 020

7 966

Производство автотранспортных средств, трейлеров и полуприцепов

4 414

12 238

Производство прочих транспортных средств

10

3

Ремонт и установка машин и оборудования

5 798

6 222

ИТОГО

20 250

26 445


      Наряду с приемлемым развитием отрасли, имеется ряд нерешенных проблем:

      1) неполное использование имеющихся производственных мощностей;

      2) низкая инвестиционная привлекательность отрасли и постоянный дефицит оборотных средств у предприятий;

      3) низкая доля в производстве продукции наукоемких, высокотехнологических изделий с высокой добавленной стоимостью;

      4) высокие процентные ставки на привлечение финансирования развития производства.

      Горно-металлургическая промышленность

      Горно-металлургическая отрасль – наиболее динамично развивающийся сектор промышленности области и Казахстана в целом. Доля горно-металлургической промышленности в структуре объема промышленного производства области за период 2010 – 2013 годов имеет следующий вид: 2010 год – 62,1 %, 2011 год – 65,2 %, 2012 год – 56,3 %, 2013 год – 51 %. Уменьшение доли отрасли в общей структуре промышленного производства в 2013 году произошло вследствие снижения объемов добычи металлических руд.

      Основу горнодобывающей промышленности составляют такие предприятия, как акционерное общество "Соколовско-Сарбайское горно-обогатительное производственное объединение", акционерное общество "Варваринское", акционерное общество "Костанайские минералы", товарищество с ограниченной ответственностью "Метал Трэйдинг", товарищество с ограниченной ответственностью "Оркен", филиал акционерного общества "Алюминий Казахстана" и другие.

      Горно-металлургическая промышленность определяет общее состояние экономики области и обеспечивает существенную долю в структуре промышленного производства области – более 50 %, продукция горно-металлургической промышленности является главной статьей экспорта области и основным источником валютных поступлений.

      Таблица 5. Объем производства продукции горно-металлургической

      промышленности, млн. тенге

Наименование

Годы

2010

2011

2012

2013

Объем продукции горнодобывающей промышленности, в том числе

279 936

368 070

271 849

280 034

добыча угля и лигнита

118

74

60

6

добыча металлических руд

270 181

355 855

256 289

264 157

прочие отрасли горнодобывающей промышленности

9 637

11 122

13 590

13 383

технические услуги в области добычи нефти и природного газа

1 019

1 910

2 487

Объем продукции металлургической промышленности

18 466

24 247

27 122

Индекс физического объема горнодобывающей промышленности, % к предыдущему году

115,8

100,1

98,5

103,0

Индекс физического объема металлургической промышленности, % к предыдущему году

111,1

102,7

118,7


      Анализ индекса физического объема производства продукции горно-металлургической промышленности показывает нестабильную динамику развития. С 2010 года наблюдается падение натуральных показателей объемов производства горнодобывающей промышленности под влиянием замедления спроса на продукцию в связи со снижением мирового спроса на основные экспортные товары (железную руду, окатыши, асбест, медный концентрат). В структуре продукции горно-металлургической промышленности наибольшую долю занимает добыча металлических руд. За период с 2010 по 2013 год включительно объем добычи металлических руд в стоимостном выражении снизился на 6 024 млн. тенге.

      В целом, анализ динамики объема производства горно-металлургической промышленности показывает очень узкий перечень выпускаемой продукции с высокой добавленной стоимостью при значительной доле добычи руд, производства концентратов и первичных металлов.

      При сложившейся структуре отрасли увеличение объема производства продукции горно-металлургической промышленности возможно за счет освоения новых месторождений металлических руд. Данный тип развития в условиях истощения сырьевой базы, низкой комплексности используемого сырья, высокой степени износа основных производственных фондов, высокой степени загрязнения окружающей среды и технологического отставания, отсутствия интегрированных комплексов с полным циклом производства от добычи до выпуска продукции с высокой степенью товарной готовности, малой емкости и рассредоточенности внутреннего рынка, высокой энерго-, трудо- и материалоемкости продукции затрудняет осуществление задач по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан.

      Таким образом, перспективными возможностями технологического развития горно-металлургической промышленности являются:

      1) в черной металлургии – расширение сырьевой базы металлических руд, производство высококачественного сырья для получения стали, стимулирование поставок производимой продукции на внутренний рынок;

      2) в цветной металлургии – производство чистых металлов и изделий из них.

      Строительная индустрия и производство строительных материалов

      В области строительная индустрия представлена 125 предприятиями, выпускающими строительные материалы, из которых более половины расположены в городе Костанае, в том числе: 9 – крупные предприятия, 12 – средние, 74 – малые, 30 – подсобные. Все предприятия в основном ориентированы на производство строительной продукции, указанной в таблице 7.

      Строительная индустрия области включает производство следующих видов продукции: пески природные; лесоматериалы; шпалы деревянные; окна и их рамы; двери и их рамы деревянные; обои; трубы; трубки; рукава; шланги и фитинги из пластмасс; двери; окна; ставни; жалюзи; кирпичи керамические; бетон и изделия из бетона; конструкции строительные из бетона; камень обработанный; металлоконструкции строительные сборные и прочее.

      Объем производства строительных материалов за январь-апрель 2013 года составляет 6 176,8 млн. тенге.

      За анализируемый период увеличился объем в производстве по отношению к аналогичному периоду 2012 года: резиновых и пластмассовых изделий сложился на уровне 1610,3 млн. тенге, индекс физического объема (далее – ИФО) – 155,1 %; прочей неметаллической минеральной продукции составил 2957,7 млн. тенге, ИФО составил 128,1 %; производство мебели сложился на уровне 682,2 млн. тенге, ИФО – 113,4 %;производство деревянных и пробковых изделий, кроме мебели, производство изделий из соломы и материалов для плетения составило 196,9 млн. тенге, ИФО – 106,2 %.

      По итогам 4 месяцев 2013 года увеличился объем производства изделий огнеупорных в 2,7 раза, металлоконструкций строительных сборных – в 2,5 раза, производства дверей и аналогичных изделий из пластмасс – в 2,2 раза, изделий из бетона для строительных целей – в 2 раза, производство окон, сэндвич-панелей из покрытого стального листа – на 53,9 %, конструкций строительных сборных из бетона – на 37,4 %, бетона товарного – на 0,4 %.

      Приведенные данные свидетельствуют о приемлемом темпе роста производимой продукции, но недостаточно широком перечне выпускаемой продукции строительной индустрии.

      Анализ текущей ситуации выявил, что в развитии строительной индустрии и производстве строительных материалов области и Республики Казахстан в целом определены следующие проблемы:

      1) низкий технический уровень оснащенности производств;

      2) высокий износ технологического оборудования, медленное обновление основных фондов;

      3) недостаточность оборотных средств у предприятий и накоплений для модернизации и технического перевооружения производств;

      4) высокая энерго- и ресурсоемкость и, как следствие, высокая себестоимость производства продукции;

      5) недостаточность инвестиций для развития новых импортозамещающих и экспортоориентированных производств.

      Легкая промышленность

      Легкая промышленность области представлена предприятиями по производству текстильной, швейной, трикотажной и обувной продукции.

      В области функционируют 22 предприятия, относящиеся к отрасли легкой промышленности. На область приходятся 6 % предприятий легкой промышленности Республики Казахстан.

      В структуре объема производства обрабатывающей промышленности области доля легкой промышленности занимает незначительную часть и отмечается снижением с 2,63 % в 2010 году до 2,09 % в 2013 году.

      Наиболее крупными предприятиями легкой промышленности являются швейная фабрика акционерного общества "Большевичка", товарищество с ограниченной ответственностью "Обувная фабрика "Алпамыс", товарищество с ограниченной ответственностью "Костанайская фабрика валяной обуви", товарищество с ограниченной ответственностью "Костанайская прядильно-трикотажная фабрика".

      Таблица 6. Динамика объема производства продукции легкой

      промышленности

Наименование

2010 год

2011 год

2012 год

2013 год

Всего, млн. тенге, в том числе

3 446

3 841

3 514

4 703

производство текстильных изделий, млн. тенге

1 430

1 753

1 630

2 454

индекс физического объема производства текстильных изделий, % к предыдущему году

106,1

99,0

106,7

150,5

производство одежды, млн. тенге

1 190

1 328

1 336

1 719

Индекс физического объема производства одежды, % к предыдущему году

108,4

98,1

76,2

128,7

производство кожаной и относящейся к ней продукции, млн. тенге

826

760

548

530

Индекс физического объема производства кожаной и относящейся к ней продукции, % к предыдущему году

105,8

86,4

73,0

96,7


      При анализе показателей за период с 2010 по 2013 год по объему производства легкой промышленности наблюдается увеличение с 3 446 млн. тенге в 2010 году до 4 703 млн. тенге или 36,5 % в 2013 году. Приведенная динамика показателей свидетельствует о незначительном темпе роста объема производства продукции, что сдерживает увеличение доли легкой промышленности в общей структуре производства продукции обрабатывающей промышленности. Развитие данной отрасли в существенной мере ограничивается низкой конкурентоспособностью продукции по цене в сравнении с импортируемой в область аналогичной продукцией.

      Предприятиями легкой промышленности области в январе-августе 2013 года произведено продукции в действующих ценах на 3 068,4 млн. тенге, в том числе: по выпуску текстильных изделий – 1 571,4 млн. тенге, производству одежды – 1 071,2 млн. тенге, производству кожаной и относящейся к ней продукции – 425,8 млн. тенге. Таким образом, в 2013 году наблюдается увеличение среднемесячного показателя объема производства продукции на 30,1 % по сравнению с 2012 годом.

      К проблемам развития легкой промышленности области относятся:

      1) технический износ значительной части основных фондов предприятий, что снижает уровень производительности труда в отрасли;

      2) отсутствие предприятий, осуществляющих первичную переработку сырья, что влечет за собой использование импортного сырья и увеличение себестоимости продукции;

      3) отсутствие современных технологий обработки сырья и производства продукции;

      4) недостаток финансовых средств для реализации инвестиционных проектов, направленных на развитие новых конкурентоспособных производств.

      Прогноз развития приоритетных отраслей экономики и их влияние на улучшение социально-экономической ситуации области.

      По данным Агентства Республики Казахстан по статистике темп роста ВВП за период январь-декабрь 2013 года составил 106,0 процента. По данным заключения Комитета Мажилиса Парламента Республики Казахстан по финансам и бюджету к проекту республиканского бюджета на 2012 – 2014 годы, рост реального ВВП составит в 2013 году – 6,5 %, в 2014 году – 7,1 %.

      Рост ВВП будет частично обеспечен ростом ВРП. Увеличение доли данных отраслей в ВРП будет способствовать повышению доходов и обеспечению занятости экономически активного населения, а также содействовать повышению продовольственной безопасности. Увеличение объемов производства повысит поступления в бюджет, что повлечет рост финансирования социальных обязательств государства. Таким образом, развитие указанных отраслей повлияет на повышение конкурентоспособности экономики и уровня жизни населения области.

      Оценка экспортного потенциала области

      В настоящее время экспорт области достаточно ограничен. Основные статьи экспорта приходятся на группы товаров сырьевой направленности: железорудную продукцию, асбест, зерно и муку, тогда как в структуре импорта наибольший удельный вес занимают оборудование, транспортные средства, черные металлы и изделия из них, минеральное топливо.

      В то же время область обладает значительным потенциалом не только по экспорту зерна, но и по расширению производства продукции и ее экспорта за пределы области.

      Рынок сбыта продукции АПК представляет собой как другие регионы Республики Казахстана, так и объемные рынки близлежащих регионов Российской Федерации (далее – РФ) и Китая.

      Оценка инвестиционной ситуации в области

      Динамика объема инвестиций за период 2009 – 2012 годов имеет положительную тенденцию роста. В 2012 году в основной капитал области инвестировано 161,4 млрд. тенге, что на 32,1 % выше показателя 2009 года (122,2 млрд. тенге). При этом анализ источников фондирования и инвестиций показал, что в 2012 году государственные инвестиции составили 32,1 млрд. тенге (2011 год – 30,3 млрд. тенге), собственные средства предприятий и населения – 117,5 млрд. тенге (2011 год – 114,2 млрд. тенге), заемные средства – 11,8 млрд. тенге (2011 год – 6,2 млрд. тенге). В 2012 году инвестиции в основной капитал со стороны иностранных инвесторов не осуществлялись, в 2011 году их значение составляло 1 млн. тенге.

      Инвестиции в основной капитал за период январь-август 2013 года составили 105,6 млрд. тенге. Сумма привлеченных иностранных инвестиций составила 21,3 млн. тенге.

      В целом недостаточный темп роста объемов инвестиций связан с неблагоприятной внешней обстановкой на основных рынках сбыта экспортной продукции Республики Казахстан, снижением кредитной активности банков второго уровня из-за закрытия источников их внешних заимствований.

      При этом, текущая доля совокупных инвестиций в ВРП за последние годы в среднем составляет 20-25 %. Как показывает опыт развитых стран, для обеспечения стабильного экономического роста области доля инвестиций в ВРП должна быть в пределах 30-40 %.

      По отраслевой структуре основная доля инвестиций за период январь-август 2013 года направлялась преимущественно в горнодобывающий сектор, сельское хозяйство, сектор операций с недвижимым имуществом, обрабатывающую промышленность.

      Таблица 7. Основные направления инвестиций в основной капитал

      области, млн. тенге

Отрасль экономики

Январь-август 2013 года

Сельское хозяйство, охота и лесное хозяйство

10 945

Промышленность

63 364

Строительство

1 070

Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов

1 807

Гостиницы и рестораны

145

Транспорт и связь

11 626

Финансовая и страховая деятельность

366

Операции с недвижимым имуществом

11 112

Государственное управление

190

Образование

1 797

Здравоохранение и предоставление социальных услуг

582

Предоставление коммунальных, социальных и коммунальных услуг

778


      Таким образом, приоритетной задачей государственных органов власти и институтов развития в части улучшения качества инвестиционного потенциала области должна стать оптимизация структуры притока инвестиций в экономику области посредством содействия форсированному привлечению инвестиций в сферу обрабатывающего производства и развития не торгуемого сектора экономики (услуги связи, транспортная инфраструктура, строительство).

      С учетом вышесказанного, существенно возрастает роль государственных институтов развития, ориентированных на привлечение инвестиций в национальную экономику, в обеспечении наращивания притока инвестиционных ресурсов на территорию области.

      В целях создания привлекательных условий для прямых инвестиций в несырьевые экспортоориентированные и высокотехнологичные производства с апреля 2012 года в организационной структуре СПК функционирует Центр привлечения инвестиций и поддержки инноваций (далее – Центр). Основными задачами Центра в части привлечения инвестиций являются:

      1) поиск инвесторов для привлечения инвестиций в область;

      2) сервисная поддержка и сопровождение проектов инвесторов на региональном уровне.

      К функциям Центра относятся:

      1) поиск иностранных и отечественных инвесторов для области, потенциальных партнеров для создания совместных предприятий между казахстанской и зарубежной сторонами;

      2) осуществление функций "первого окна" в области для потенциальных инвесторов;

      3) содействие в реализации инструментов государственной поддержки для инвесторов на региональном уровне;

      4) формирование и ведение региональной базы данных по перспективным и действующим проектам для потенциальных инвесторов;

      5) мониторинг реализации инвестиционных проектов на территории области в пределах компетенции Центра;

      6) создание диалоговой площадки между частным инвестором и государством, представителями казахстанского и зарубежного бизнеса;

      7) участие в решении проблемных вопросов инвесторов на региональном уровне, защита интересов инвесторов;

      8) информационно-аналитическое обеспечение инвесторов, уполномоченных государственных органов, задействованных институтов развития и прочих заинтересованных организаций;

      9) проведение обучающих семинаров для местных предпринимателей касательно привлечения инвестиций и их эффективного использования;

      10) организация переговоров, встреч, "круглых столов" инвесторов с уполномоченными государственными органами, институтами развития;

      11) организация инвестиционных форумов/выставок с участием казахстанской и зарубежной сторон;

      12) представление интересов области на международных инвестиционных мероприятиях;

      13) поиск потенциальных партнеров для создания совместных предприятий между казахстанской и зарубежной сторонами;

      14) содействие в подписании договоров, меморандумов, соглашений между государственными органами, местными предприятиями и инвесторами в пределах компетенции Центра;

      15) оказание прочих услуг в рамках сервисной поддержки инвесторов.

      Основными проблемами развития инвестиционного потенциала области являются:

      1) низкая активность стратегических инвесторов вследствие недостаточной информированности об инвестиционных возможностях региона;

      2) ограниченный доступ к кредитным ресурсам и другим инструментам долгосрочного финансирования;

      3) отсутствие центра региональной координации фондирования перспективных проектов.

      Основные выводы:

      1) в связи с ухудшением общеэкономической ситуации с привлечением инвестиций из традиционных источников существенно возросла потребность предприятий области в поиске альтернативных вариантов финансирования инвестиционной деятельности, в том числе за счет государственных ресурсов;

      2) для обеспечения поступательного экономического развития необходимо восстановление высоких темпов прироста инвестиций в область, позволяющее удовлетворить потребности реального сектора экономики и создать условия для расширенного воспроизводства;

      3) текущая структура инвестиций в основной капитал отражает существующий дисбаланс в развитии экономики области в сторону сырьевого сектора. Тогда как, для восстановления экономики области и обеспечения качественного устойчивого экономического роста требуется преимущественное развитие производств по глубокой переработке сырья в приоритетных секторах экономики.

      Оценка инновационной активности в области

      В настоящее время на территории области в рамках Карты индустриализации Казахстана на 2010 – 2014 годы, реализуется 83 инвестиционных проекта с общим объемом инвестиций 393,9 млрд. тенге, призванных обеспечить рост ВРП за счет создания новых высокотехнологичных производств или модернизации действующих.

      Приоритетными направлениями научно-технической деятельности научных организаций области являются исследования в области сельскохозяйственных, технических, общественных и естественных наук.

      Инновационная активность предприятий области в 2012 году по продуктовым и процессным инновациям составила 7,1 % против 4,8 % в 2011 году. Объем инновационной продукции по сравнению с 2011 годом увеличился в 2,4 раза и составил 29 769,7 млн. тенге. Услуг инновационного характера оказано на 576,6 млн. тенге.

      Инновационная продукция промышленных предприятий полностью основана на применении технологических инноваций.

      В апреле 2012 года в целях координации деятельности региональной инновационной системы в организационной структуре СПК создан Центр привлечения инвестиций и поддержки инноваций (региональный офис инноваций). Структурное подразделение является интегратором инновационных процессов, а также осуществляет поддержку деятельности инновационной инфраструктуры и перспективных инновационных проектов в области.

      В качестве основных факторов, сдерживающих развитие инновационной деятельности в области, являются низкая инновационная активность предприятий и отсутствие спроса на инновации, неразвитость инновационной среды, низкий объем инновационной продукции и оказания инновационных услуг, неразвитость инновационной инфраструктуры, низкая доля инновационной продукции, неразвитость рынка венчурного капитала для финансирования инновационных малых компаний, низкий начальный технологический и управленческий уровень предприятий, недостаточная информированность о возможностях повышения производительности труда через внедрение инноваций, сложившийся разрыв между наукой и производством, отсутствие эффективного механизма взаимодействия с представителями бизнес и научного сообщества.

      Влияние факторов внешней среды

      Политико-правовые факторы

      Стабильные внутриполитические условия, а также отсутствие внешних угроз и демонстрация многовекторности международных отношений Республики Казахстан способствуют успешному и динамичному развитию экономики области. Кроме того, государством принимается комплекс мер, благоприятствующих развитию отраслей народного хозяйства, в том числе АПК, отрасли машиностроения и строительной индустрии. СПК в своей деятельности руководствуется правовыми нормами Гражданского кодекса Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года и Налогового кодекса Республики Казахстан от 10 декабря 2008 года, Закона Республики Казахстан от 13 мая 2003 года "Об акционерных обществах" (далее – Закон "Об акционерных обществах"), что обеспечивает правовую основу деятельности.

      Хозяйственные факторы

      В соответствии со Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2020 года планируется постепенное увеличение, начиная с 2010 года, темпов роста ВВП и инвестиций в национальную экономику, что позволит проводить активную инвестиционную политику, способствующую развитию приоритетных секторов экономики.

      Последовательные экономические преобразования дадут возможность динамичному развитию экономики Казахстана, в том числе и Костанайской области. В свою очередь, развитие Костанайской области окажет положительное влияние на деятельность СПК, в случае отсутствия непредвиденных неблагоприятных событий на мировом финансовом рынке.

      Демографические факторы

      Две главные тенденции мировой демографии – общее увеличение продолжительности жизни и снижение уровня смертности. Таким образом, отмечается общий прирост населения, для удовлетворения потребности которого требуется перманентное увеличение производства продовольствия и развитие жизнеобеспечивающей инфраструктуры. Вследствие этого, возникает необходимость в поиске инвестиционных средств. В этой связи СПК способно обеспечить свою постоянную деятельность для решения задач государства по развитию экономического потенциала и социально-экономической сферы области.

      Технологические факторы

      Основными факторами, влияющими на технологическое развитие экономики области, являются эффективность производства и техническое обновление, скорость освоения производства новых видов продукции и привлечение новейших технологий. Текущее состояние по внедрению новых технологий в области не соответствует необходимому уровню и не обеспечивает устойчивый рост ВРП, разработку и внедрение новых товаров, вывод их на более высокий уровень конкурентоспособности.

      В связи с этим, повышение уровня технологичности промышленного производства области через модернизацию действующих производств как основной задачи деятельности социально-предпринимательских корпораций неизменно повлечет увеличение спроса на производимую продукцию и, как следствие, повышение ее конкурентоспособности.

      Экологические факторы

      Суровые климатические условия могут повлиять на снижение эффективности деятельности компаний, представленных в области. В частности, для предприятий сельскохозяйственной направленности увеличивается вероятность неурожая, падежа поголовья сельскохозяйственных животных, для машиностроительных предприятий возрастает риск отказа технологического оборудования, для строительной отрасли, горно-металлургической промышленности и транспортно-коммуникационного комплекса увеличенный износ зданий, сооружений, оборудования и транспортно-коммуникационной инфраструктуры. Указанные обстоятельства могут повлиять на устойчивость социально-экономического развития области.

      Анализ внутренней среды

      Основные этапы развития СПК

      Создание социально-предпринимательских корпораций

      СПК была образовано 8 октября 2007 года в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 17 сентября 2007 года № 407 "О мерах по созданию и обеспечению деятельности социально-предпринимательских корпораций "Каспий", "Тобол" и "Батыс".

      За годы существования СПК, в основном, завершен организационный этап ее становления:

      1) созданная система корпоративного управления полностью соответствует положениям и требованиям, изложенным в регламентирующих деятельность СПК, законодательных и иных правовых актах;

      2) сформирована организационная структура и система оплаты труда;

      3) разработан пакет нормативных документов, регламентирующих деятельность СПК;

      4) сформированы стартовые ресурсы для ведения уставной деятельности (финансовые активы, земля, недра, имущество, государственные пакеты акций и доли участия государства в отдельных предприятиях).

      Роль социально-предпринимательских корпораций в современной государственной политике экономического развития страны.

      29 января 2010 года Президент Республики Казахстан в Послании народу Казахстана "Новое десятилетие – новый экономический подъем – новые возможности Казахстана" озвучил поручение о передаче социально-предпринимательских корпораций в ведение местных исполнительных органов.

      Согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2010 года № 266 "О вопросах социально-предпринимательских корпораций" государственные пакеты акций социально- предпринимательских корпораций переданы равными долями по 50 процентов в коммунальную собственность Костанайской и Северо-Казахстанской областей.

      В целях реализации поручения Главы государства по развитию предпринимательства в регионах 1 апреля 2010 года социально-предпринимательские корпорации переданы в ведение областных акиматов и призваны обеспечить практическую реализацию единой бюджетной государственной программы по развитию предпринимательства "Дорожная карта бизнеса 2020", утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 13 апреля 2010 года № 301 (далее – Дорожная карта бизнеса 2020) в каждом отдельно выделенном регионе страны.

      1 октября 2010 года акционерами принято решение о добровольной реорганизации акционерного общества "Национальная компания "Социально-предпринимательская корпорация "Тобол" (далее – АО "НК "СПК "Тобол") путем разделения на СПК и акционерное общество "Социально-предпринимательская корпорация "Солтүстік".

      31 декабря 2010 года зарегистрировано СПК, единственным акционером которого является государство в лице акимата Костанайской области.

      В целом, новый этап в развитии корпораций связан с участием в реализации планов по активизации развития малого и среднего бизнеса в Республике Казахстан.

      Также, СПК участвует в реализации следующих государственных программ и целевых государственных мероприятий:

      1) ГПФИИР, включая отраслевые программы;

      2) Программа модернизации жилищно-коммунального хозяйства Республики Казахстан на 2011 – 2020 годы, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 апреля 2011 года № 473 (далее – Программа модернизации ЖКХ);

      3) Дорожная карта занятости 2020, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 июня 2013 года № 636 (далее – Программа занятости 2020);

      4) Дорожная карта бизнеса 2020;

      5) Программа развития моногородов;

      6) Карта индустриализации Казахстана на 2010 – 2014 годы, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 303 (далее – Карта индустриализации);

      7) комплекс мер по стабилизации цен на продовольственные товары;

      8) комплекс мер, направленных на создание и развитие сервисно-заготовительных центров;

      9) предоставление платежных гарантий в пользу акционерного общества "Национальная компания "Продовольственная контрактная корпорация" во исполнение обязательств сельхозтоваропроизводителей в рамках меморандума о совместной деятельности по финансированию весенне-полевых и уборочных работ между Министерством сельского хозяйства Республики Казахстан, акиматом Костанайской области и акционерным обществом "Национальный управляющий холдинг "КазАгро".

      Соответственно, в стратегической перспективе деятельность СПК будет ориентирована на реализацию инициатив государства в части повышения конкурентоспособности и обеспечения диверсификации экономики, а также участие в социально-экономическом развитии области.

      Анализ системы корпоративного управления СПК

      Организационная структура СПК подразделяется на внутреннюю и внешнюю.

      Внутренняя организационная структура – совокупность структурных подразделений СПК и их взаимосвязей, предназначенная для эффективного достижения стратегических целей и задач ее деятельности.

      Структура СПК представлена следующим образом:

      1) высший орган – единственный акционер (далее – акционер);

      2) орган управления – совет директоров;

      3) коллегиальный исполнительный орган – правление;

      4) орган, осуществляющий контроль за финансово-хозяйственной деятельностью общества – служба внутреннего аудита.

      Совет директоров осуществляет общее руководство деятельностью СПК.

      Правление принимает решения по оперативному управлению текущей деятельностью СПК, исполняет решения акционера и Совета директоров.

      Служба внутреннего аудита создана в целях осуществления контроля за финансово-хозяйственной деятельностью СПК и функционированием системы внутреннего контроля, проведения внутреннего аудита и представления объективной оценки состояния и рекомендаций по ее совершенствованию.

      Система корпоративного управления в СПК реализуется, с одной стороны, через Совет директоров, в состав которого входят представители акционера и независимые директора, с другой стороны, через управление специализированными дочерними организациями и портфельными компаниями, создаваемыми с участием СПК, путем участия в их органах управления.

      Внешняя организационная структура – совокупность специализированных дочерних организаций и портфельных компаний, по отношению к которым СПК является правообладателем либо портфельным инвестором, созданных и функционирующих с целью эффективного достижения стратегических целей и задач.

      СПК является участником 21 портфельных компаний, осуществляющих свою деятельность для реализации бизнес-проектов совместно с партнерами.

      Специализированные дочерние организации создаются СПК для управления практической реализацией бизнес-проектов СПК в соответствующих приоритетных секторах экономики с учетом принципов и приоритетов ее инвестиционной деятельности. В настоящее время специализированные дочерние организации в структуре СПК отсутствуют.

      СПК проводит работу по внедрению и совершенствованию наилучших практик корпоративного управления в специализированных дочерних организациях (в случае создания) и портфельных компаниях с целью повышения уровня взаимодействия органов управления СПК, специализированных дочерних организаций и портфельных компаний и их выведения на новый качественный уровень развития. Данные меры позволят повысить эффективность реализации бизнес-проектов и обеспечить рост стоимости портфельных компаний.

      В целях присвоения рейтинга корпоративного управления не проводилась комплексная оценка практики корпоративного управления СПК. Соответственно, не определено текущее значение данного рейтинга.

      Развитие системы корпоративного управления регламентировано Кодексом корпоративного управления, Уставом и внутренними нормативными документами СПК.

      С целью обеспечения максимальной прозрачности и обоснованности решений менеджмента, СПК придерживается политики улучшения доступности и качества информации о своей деятельности, которая находит свое отражение на интернет-ресурсе СПК www.spk-tobol.kz. При этом, на интернет-ресурс СПК в 2012 году осуществлено 22 529 посещений, что превышает аналогичный показатель за 2011 год на 2 955 посещений (2011 год – 19 574 посещений). Наибольший интерес со стороны пользователей корпоративного сайта наблюдался в 2009 году – 36 203 посещений, в 2010 году их число снизилось до 21 012 посещений. По состоянию на 1 сентября 2013 года количество посещений составляет 12 382.

      За период с 2009 по 2012 годы со стороны субъектов малого и среднего предпринимательства области поступило заявок на совместное сотрудничество в количестве 113 единиц, в том числе: 2009 год – 9, 2010 год – 56, 2011 год – 9, 2012 год – 39 заявок. Таким образом, положительной динамики роста количества заявок не наблюдается. Опрос предпринимателей региона о качестве представленных услуг не проводился.

      Анализ показателей по взаимодействию с внешними сторонами показывает недостаточную заинтересованность представителей малого и среднего предпринимательства региона в деятельности СПК.

      Ежегодно в СПК проводится аудит финансово-хозяйственной деятельности аудиторскими компаниями.

      Дивидендная политика СПК разработана в соответствии с Законом "Об акционерных обществах", нормативными правовыми актами Республики Казахстан, регулирующими вопросы осуществления прав владения и пользования государственными пакетами акций и Уставом СПК.

      В 2008 – 2009 годах была проведена работа по внедрению в деятельность АО "НК "СПК "Тобол" международных стандартов качества ИСО 9001: 2008, в результате которой поставлена система менеджмента качества (далее – СМК). В результате реорганизации АО "НК "СПК "Тобол" СПК в 2011 году провело сертификационный аудит и получило международный сертификат соответствия СМК.

      Анализ итогов финансово-хозяйственной деятельности за период январь 2010 года – сентябрь 2013 года

      По результатам финансово-хозяйственной деятельности СПК за 2012 год, чистая прибыль составила 160 млн. тенге (2011 год – 133 млн. тенге, 2010 год – 24 млн. тенге). Чистая прибыль СПК на одного сотрудника в 2012 году составила 3,4 млн. тенге (2011 год – 3,0 млн. тенге, 2010 год – 0,8 млн. тенге). При этом показатель рентабельности активов (ROA) равен 2,3 % (2011 год – 3,2 %, 2010 год – 0,5 %), а значение показателя рентабельности инвестиций 3,2 % (2011 год – 5,6 %, 2010 год – 2,4 %).

      Значение чистой прибыли в 2012 году, в том числе чистый доход на одного сотрудника СПК возросло более чем в 6 раз по отношению к аналогичному показателю 2010 года за счет выхода на проектную мощность и получения первой выручки ряда профинансированных бизнес-проектов. В свою очередь, показатели рентабельности активов и инвестиций имеют положительное значение и демонстрируют динамику роста, тем самым комплексно отражают степень эффективности использования финансовых, нематериальных и трудовых ресурсов СПК.

      По состоянию на 1 октября 2013 года валюта баланса СПК составила 7 003 млн. тенге.

      63 % активов СПК занимают инвестиции, из них краткосрочные финансовые инвестиции составляют 693 млн. тенге или 9,89 %.

      Уставный капитал составил 5 340 млн. тенге.

      По итогам финансово-хозяйственной деятельности за 9 месяцев 2013 года получена прибыль в размере 244,2 млн. тенге.

      Анализ основных финансовых результатов СПК показывает, что в настоящее время СПК переживает период формирования и принятия в оборот переданных от государства активов. Структура активов представляет собой активы, требующие значительных инвестиций. Доход от переданных активов начнет генерироваться только по истечении 7-10 летнего периода инвестирования.

      Единственный источник финансирования деятельности СПК в отчетном периоде – средства республиканского бюджета, выделенные на пополнение уставного капитала и финансирование определенных инвестиционных проектов.

      Принципы инвестиционной деятельности СПК

      Инвестиционная деятельность СПК регулируется внутренними документами СПК и законодательными актами Республики Казахстан.

      Основной формой осуществления инвестиционной деятельности является создание совместных предприятий с бизнес-партнерами/приобретение акций/доли участия в действующем юридическом лице.

      Наряду с основным финансовым инструментом, СПК может осуществлять инвестиционную деятельность в следующих формах:

      1) предоставление займов бизнес-партнерам;

      2) предоставление актива СПК в финансовый лизинг бизнес-партнерам;

      3) получение (приобретение, создание) и (или) предоставление СПК актива в доверительное управление, аренду, аренду с последующим выкупом, а также продажа актива СПК.

      Срок нахождения СПК в бизнес-проекте не должен превышать 10 (десять) лет, по бизнес-проекту в форме финансового лизинга – 12 (двенадцать) лет, предоставления актива в аренду с последующим выкупом – 15 (пятнадцать) лет. Исключение составляют бизнес-проекты недропользования, срок присутствия СПК в которых, устанавливается индивидуально.

      В случае финансирования СПК проектов с использованием привлеченных денежных средств либо носящих целевой характер, в целях реализации которых СПК выделяются средства из республиканского или местного бюджета, основные условия могут быть изменены.

      При предоставлении займов максимальный общий размер требований к заемщику не должен превышать 25 % (для портфельных компаний – 50 %) от размера собственного капитала СПК.

      При создании совместных предприятий или приобретении доли участия в действующем предприятии, доля СПК не должна превышать 49 %. В случае участия СПК в бизнес-проекте денежными средствами, обязательным условием является участие бизнес-партнера помимо активов денежными средствами не менее 15 % от размера участия СПК.

      Планируемый бизнес-проект должен соответствовать основным направлениям инвестиционной деятельности СПК, кроме того, рентабельность планируемого бизнес-проекта должна соответствовать проектному уровню рентабельности, определенному во внутренних документах СПК, в разрезе отраслей производства.

      При рассмотрении бизнес-проектов на предмет участия в них СПК используются общепринятые международной практикой показатели для оценки эффективности инвестиционных вложений.

      Также СПК стремится при рассмотрении инвестиционных проектов на предмет участия в них, отдавать предпочтение проектам с более высоким значением производительности труда, энергоэффективности и экспортоориентированности.

      В целях противодействия неэффективным бизнес-проектам и улучшения/поддержания качества инвестиционного портфеля в СПК успешно функционирует система управления рисками.

      Оценка структуры инвестиционного портфеля СПК

      Одним из важных показателей, характеризующих степень инвестиционной активности СПК, является темп прироста инвестиционного портфеля, который за анализируемый период (2008 – 2012 годы) составил:

      Таблица 8. Изменение объемов инвестиционного портфеля СПК

Наименование

01.01.2009 год

01.01.2010 год

01.01.2011 год

01.01.2012 год

01.01.2013 год

Объем

инвестиционного

портфеля, млн.

тенге

140,1

756,0

1 283,9

3 474,3

4 960

Прирост

инвестиционного

портфеля к

предыдущему

году, %

440

70

170

43


      Из приведенных данных видно, что прирост инвестиционного портфеля в 2009 году по отношению к 2008 году составил 440 %, рост произошел за счет освоения целевых средств капитализированных в конце 2008 года и в 2009 году. Незначительное увеличение объемов инвестиций в 2010 году по отношению к 2009 году обусловлено передачей части активов вновь образованному АО "СПК "Солтүстік". Заметный прирост инвестиционного портфеля в 2011 году в размере 170 % по отношению к 2010 году объясняется началом реализации самого крупного и капиталоемкого инвестиционного проекта СПК "Производство автомобилей в городе Костанае", капитализированного средствами из республиканского бюджета на сумму 2 360 млн. тенге. Темп прироста инвестиционного портфеля за последний год приобрел оптимальное значение.

      При этом, показатель соотношения инвестиций составил за 2009 год – 1,73 тенге, 2010 год – 3,50 тенге, 2011 год – 0,15 тенге, 2012 год – 5,45 тенге. Снижение показателя до 0,15 тенге в 2011 году обусловлено тем, что на начальном этапе реализации проекта "Производство автомобилей в городе Костанае" были использованы в значительной степени средства СПК.

      Инвестиционный портфель СПК диверсифицирован и разбит по нескольким классам активов, в том числе участие в управлении переданными акциями компаний из государственной собственности:

      1) акционерное общество "Костанайский мелькомбинат";

      2) акционерное общество "Джаркульский элеватор".

      По состоянию на 1 октября 2013 года инвестиционный портфель СПК составляет 4 470 млн. тенге, который состоит из 47 реализуемых бизнес-проектов, общей стоимостью около 313,1 млрд. тенге.

      19 бизнес-проектов в сфере недропользования. Общая стоимость бизнес-проектов – 296 438,1 млн. тенге;

      15 бизнес-проектов в АПК. Общая стоимость бизнес-проектов – 1 105,78 млн. тенге;

      10 бизнес-проектов в сфере промышленности. Общая стоимость бизнес-проектов составляет 14 827,4 млн. тенге;

      2 бизнес-проекта в сфере жилищного строительства. Общая стоимость бизнес-проектов – 638,7 млн. тенге;

      1 бизнес-проект в сфере развития микрокредитных организаций. Общая стоимость бизнес-проекта – 120,4 млн. тенге.

      Для реализации бизнес-проектов применялись следующие инструменты финансирования (предоставления активов): создание совместных предприятий – 29 бизнес-проектов, в том числе 5 бизнес-проектов со смешанным финансированием (создание совместного предприятия и предоставление займа) и 8 бизнес-проектов на стадии создания совместных предприятий в сфере недропользования, выдача займов – 14, финансовый лизинг – 3, аренда – 1.

      Одиннадцать бизнес-проектов (5 в АПК, 2 в сфере недропользования, 3 в сфере промышленности и 1 в сфере жилищного строительства) реализованы и перешли на фазу самостоятельной деятельности.

      В сфере недропользования СПК реализует 19 проектов на общую сумму 296,4 млрд. тенге, из которых 10 проектов находятся на стадии реализации (созданы совместные предприятия с долей участия СПК не более 25 %, в которые переданы контракты на недропользование) и 9 проектов на стадии получения права недропользования на общую сумму 65,7 млрд. тенге. Проекты в сфере недропользования реализуются преимущественно в сфере разведки и добычи месторождений твердых полезных ископаемых.

      В машиностроительной отрасли портфельной компанией – ТОО "СарыаркаАвтоПром" реализуется самый крупный бизнес-проект СПК "Производство автомобилей в городе Костанае". Производственная мощность составляет 25 000 автомобилей год. Стоимость бизнес-проекта составляет 13 511,4 млн. тенге. В 2011 году СПК было инвестировано в реализацию бизнес-проекта 2 360 млн. тенге. Возврат средств, инвестированных в виде займа в размере 1 949 млн. тенге будет осуществлен к 2018 году, продажа доли участия СПК в проектной компании стоимостью 411 млн. тенге не предусмотрена.

      СПК оказывает содействие развитию региона путем создания совместного предприятия по производству картона и лотков для яиц. Собственное производство картона позволит снизить себестоимость гофрируемой продукции на 30 %, а также позволит увеличить производство гофротары до 500 тыс. кв.м. в месяц. С момента начала реализации проекта в 2010 году инвестиции СПК составили более 212,6 млн. тенге, из которых 15 млн. тенге (25 % доли участия СПК в уставном капитале) были внесены в качестве вклада в уставный капитал совместного предприятия, в виде займов было предоставлено 197,6 млн. тенге на приобретение нового и модернизацию действующего оборудования. Данный бизнес-проект в рамках Программы развития моногородов включен в число "якорных" инвестиционных проектов в соответствии с комплексным планом развития города Лисаковска.

      В целях развития сектора АПК в 2011 году СПК профинансировала бизнес-проект "Организация птицефабрики мощностью до 1 миллиона штук товарного яйца в год в селе Ершовка Узункольского района". Денежные средства в сумме 10 млн. тенге были предоставлены СПК в виде займа. Бизнес-партнером индивидуальным предпринимателем Горбатенковым И.В. приобретено 3 000 кур несушек.

      На строительство сети свиноводческих комплексов и их модернизацию инвестированы средства на общую сумму 74 млн. тенге. Годовой объем производства свинины составит около 368 тонн.

      Инвестированы денежные средства в размере 50 млн. тенге на приобретение племенного поголовья товариществу с ограниченной ответственностью "Итсары-2005" (далее – ТОО "Итсары-2005"), за счет заемных средств СПК, ТОО "Итсары–2005" приобрело 92 головы КРС Аулиекольской породы, предприятием планируется воспроизводство поголовья и реализация мяса. За период с 2013 по 2020 годы планируется реализовать 573 головы КРС.

      Совместно с товариществом с ограниченной ответственностью "Энергосила Казахстан" создано совместное предприятие по производству масла из семян масличных культур в городе Костанае. Планируемая производственная мощность – 2 609 тонн масла в год. Стоимость бизнес-проекта – 111 млн. тенге. В 2011 году СПК внесен вклад в уставный капитал совместного предприятия в сумме 5,7 млн. тенге (19 % доли участия СПК в уставном капитале), а также предоставлены займы в сумме 81 млн. тенге, направленные на приобретение производственного оборудования.

      В региональную карту индустриализации на 2010 – 2014 годы включены инвестиционные проекты, реализуемые с участием СПК:

      1) "Производство автомобилей в городе Костанае", производственной мощностью 25 000 автомобилей в год, стоимостью реализации 13 511,4 млн. тенге (ТОО "СарыаркаАвтоПром");

      2) организация производства картона мощностью 28 тонн в сутки и лотков для яиц мощностью 20 тысяч штук в сутки в городе Лисаковске (товарищество с ограниченной ответственностью "Лисаковский картонно-бумажный комплекс");

      3) строительство завода по производству 1 296 тонн в год растительного масла и 3 024 тонн в год льняной муки в селе Федоровка Федоровского района (товарищество с ограниченной ответственностью "Жарколь 007");

      4) строительство птицефабрики мощностью до 1 миллиона штук товарного яйца в год в селе Ершовка Узункольского района (индивидуальный предприниматель "Горбатенков И.В.");

      5) организация производства подсолнечного масла мощностью 2 609 тонн в год в городе Костанае (товарищество с ограниченной ответственностью "Маслозавод Костаная");

      6) создание свиноводческого комплекса на 1 500 голов в Денисовском районе совместно с Лисовым А.И. (товарищество с ограниченной ответственностью "Лига-2010");

      7) создание молочно-товарной фермы на 500 голов КРС (товарищество с ограниченной ответственностью "Сорочинское-2030").

      Создается сеть сервисно-заготовительных центров области, которые объединяют мелкие сельхозформирования области и позволяют им выйти на новый уровень развития.

      За счет средств СПК в городе Костанае построены три жилых многоквартирных дома, введено в эксплуатацию 15 328,6 квадратных метров жилья или 219 квартир. Общая стоимость инвестиций СПК составила более одного миллиарда тенге.

      Также, инвестиционный портфель СПК включает следующие активы, переданные из республиканской и коммунальной собственности, которые предназначены для реабилитации (оздоровления):

      1) имущественный комплекс республиканского государственного казенного предприятия "Верхне-Тобольский рыбопитомник". В условиях прекращения государственного заказа на зарыбление Верхне-Тобольского и Каратомарского водохранилищ в 2009 году СПК был осуществлен вклад в уставный капитал совместного предприятия в виде производственных активов стоимостью 18,7 млн. тенге, что составило 49 % доли в уставном капитале. Совместно с бизнес-партнером в созданное совместное предприятие было инвестировано 95,1 млн. тенге, что позволило сохранить деятельность единственного рыбопитомника в области;

      2) объект незавершенного строительства – овощехранилище на 500 тонн в городе Аркалык. Данный объект, строительство которого было начато в 2006 году и приостановлено в виду отсутствия бюджетного финансирования, был передан в 2010 году в качестве взноса в уставный капитал СПК. Для завершения строительства СПК было инвестировано 24 млн. тенге. В 2011 году овощехранилище было введено в эксплуатацию и передано в доверительное управление товариществу с ограниченной ответственностью "Аркалыкская продовольственная компания".

      В рамках реализации Программы модернизации ЖКХ в 2011 году СПК получен целевой трансферт из резерва Правительства Республики Казахстан на основании постановления Правительства Республики Казахстан от 23 июня 2011 года № 692 в сумме 120 млн. тенге, а в 2012 году – 312,5 млн. тенге на основании постановления акимата Костанайской области от 16 апреля 2012 года № 185.За счет выделенных средств производятся работы по ремонту кровель, утеплению фасадов, ремонту разводящих инженерных сетей подвальных помещений, ремонту подъездов в многоквартирных жилых домах города Костаная и городов области

      В целях реализации в области второго направления Дорожной карты занятости 2020 на 2011 – 2012 годы СПК определено уполномоченной региональной организацией. Акиматом области предоставлен бюджетный кредит СПК в 2011 году в размере 2 млн. тенге, в 2012 году – 174 млн. тенге, которые в свою очередь предоставлены СПК кредитному товариществу "Амангельды-финанс" и победителям конкурса по определению микрофинансовых организаций – товариществам с ограниченной ответственностью "Микрокредитная организация "Союз–Кредит" (133,5 млн. тенге), "Северо-Казахстанский фонд микрокредитования" (28,5 млн. тенге), "Микрокредитная организация "Сеним" (12 млн. тенге) соответственно.

      В рамках реализации комплекса мер по стабилизации цен на продовольственные товары, СПК (заемщик) был заключен договор займа с акционерным обществом "Национальная компания "Продовольственная контрактная корпорация" (займодатель) на сумму 200 млн. тенге, целевым назначением которого является формирование, хранение и использование регионального стабилизационного фонда продовольственных товаров. На формирование стабилизационного фонда в период с 2012 по 2015 годы направлено 705,8 млн. тенге посредством подписания с государственным учреждением "Управление сельского хозяйства акимата Костанайской области" договора о закупе услуг от 18 октября 2012 года № 110.

      В соответствии с заключенным меморандумом о совместной деятельности по финансированию весенне-полевых и уборочных работ между Министерством сельского хозяйства Республики Казахстан, акиматом Костанайской области и акционерным обществом "Национальный управляющий холдинг "КазАгро", СПК в 2011 году предоставило платежные гарантии в пользу акционерного общества "Национальная компания "Продовольственная контрактная корпорация" во исполнение обязательств сельхозтоваропроизводителей на сумму 6 719,6 млн. тенге, в 2012 году на сумму 4 522,6 млн. тенге, по состоянию на 1 июня 2013 года выдано 4 128,1 млн. тенге.

      Наряду с содействием развитию экономики области, СПК принимает участие в развитии социально-экономической сферы и решении социальных проблем, в частности за период деятельности СПК:

      1) посредством реализации бизнес-проектов создано 242 рабочих места (по мере выхода бизнес-проектов на производственную мощность будет создано дополнительно порядка 2 814 рабочих мест);

      2) от реализации бизнес-проектов в сфере недропользования в бюджет области перечислено 73,2 млн. тенге для финансирования социальных проектов;

      3) оказана помощь социально незащищенным группам населения области в размере 93,4 млн. тенге;

      4) введено в эксплуатацию 15 328,6 квадратных метров жилья.

      Кроме того, по результатам финансово-хозяйственной деятельности СПК не менее 10 % от чистого дохода за год будет направляться на выплату дивидендов акционеру в рамках дивидендной политики СПК, предназначенной для решения социальных проблем области. Вместе с тем, за счет реализации бизнес-проектов в сфере недропользования СПК будет осуществлять финансирование научно–исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ, оказываемых казахстанскими производителями товаров, работ и услуг, в размере не менее одного процента от совокупного годового дохода по контрактной деятельности портфельной компании.

      SWOT-анализ СПК

      Таблица 9. SWOT-анализ

Параметры оценки

Сильные стороны

Слабые стороны

1

2

3

Организация

1. Статус национальной компании.

2. Возможность вовлечения

минерально-сырьевой базы и

государственных активов в

хозяйственный оборот.

3. Наличие системы менеджмента

качества, соответствующей

международным стандартам ИСО

9001: 2008 (СМК).

1. Незначительный опыт работы в условиях реализации механизма

государственно-частного

партнерства.

2. Смешение коммерческих и

некоммерческих задач, что не

позволяет определить приоритет

перед СПК.

3. Недостаточное взаимодействие с другими институтами развития.

Основная операционная деятельность

1. Сформирован портфель бизнес-проектов СПК.

2. Сформирована база маркетинговых исследований.

3. Разработаны технико-экономическое обоснование и технико-экономическое заключение бизнес-проектов.

1. Отсутствие опыта и механизмов привлечения частного капитала.

2. Низкая доля инвестиционных

вложений инновационного,

технологического и инженерного

характера.

3. Наличие значительной доли

долгосрочных бизнес-проектов в портфеле, в связи с чем,

получение социального эффекта от инвестиционной деятельности на текущем этапе затруднительно.

Финансы

1. Положительные показатели

эффективности деятельности.

2. Положительные денежные потоки от операционной и финансовой

деятельности.

1. Высокие финансовые риски при осуществлении инвестиций в

проекты АПК, строительной

индустрии и машиностроения.

2. Отсутствие опыта в

моделировании финансовой

деятельности проектных компаний.

Маркетинг

Налажено и развивается

сотрудничество с отечественными,

иностранными компаниями.

Слабая заинтересованность

потенциальных инвесторов в

возможности участия в

реализуемых и планируемых

бизнес-проектах СПК.

Конкуренция

СПК может выступать единым

координатором и интегратором

реализации различных

государственных инвестиционных

программ на уровне области,

операторами которых сегодня

выступают различные институты и ведомства.

1. Наличие на рынке

предоставляемых услуг других

участников со схожим видом

деятельности.

2. Неразвитость рынка

долгосрочного финансирования.

Спрос

1. Высокий спрос на привлечение инвестиций.

2. Возможности удовлетворения

внутреннего спроса на продукты

питания за счет повышения

эффективности сельского

хозяйства.

Риск снижения платежеспособного спроса в результате роста уровня безработицы, связанный со

снижением спроса на продукцию

отраслей экономики области.

Сбыт

Возможности расширения форм

сотрудничества в ГЧП.

1. Рост цен на продукцию

добывающих отраслей, вызывающий возможный спад покупательской способности.

2. Снижение предложения

инвестиций в связи с

нестабильной ситуацией на

финансовых рынках.

Экономическая составляющая

1. Возможность создания новых производств за счет вовлечения в оборот неиспользуемых

сельскохозяйственных угодий.

2. Прогнозируемые возможности в

наращивании объемов добычи

полезных ископаемых и развития

промышленности строительных

материалов.

1. Ужесточение кредитной

политики банками второго уровня.

2. Специализация области на двух видах деятельности делает ее

экономику подверженной риску масштабного экономического

спада, связанного со стагнацией хотя бы в одной отрасли.

Политические и правовые

Участие в совершенствовании

законодательной базы в сфере

взаимодействия СПК с другими

институтами развития через

выработку предложений и

рекомендаций по внесению

изменений в нормативно-правовые акты.

Высокая подверженность влиянию изменения законодательства и

регулятивных мер.

Научно-технические

Повышение научно-технического

потенциала путем внедрения

инновационных технологий

производства и управления.

Отставание и отсутствие

необходимого технического

оснащения отраслей

специализации.

Социально-культурные

Направление части чистого дохода на решение социальных проблем

области, а также оказание

нефинансовой поддержки бизнесу с целью повышения эффективности

предпринимательской деятельности.

1. Низкая активность населения в предпринимательской деятельности.

2. Несбалансированность рынка

труда.


      Ограничения и возможности стратегического развития

      Структурированный анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз позволил выявить основные ограничения развития СПК:

      1) низкий уровень развития инвестиционного потенциала области;

      2) низкий уровень предпринимательской активности населения;

      3) доминирование сырьевой составляющей в структуре экономики области;

      4) неблагоприятная демографическая ситуация;

      5) недоверие к профессионализму и эффективности деятельности государственных институтов развития со стороны целевой аудитории.

      К наибольшим возможностям для дальнейшего развития СПК относятся:

      1) наличие полномочий от государства и государственной поддержки деятельности;

      2) долгосрочная тенденция роста мирового и внутреннего потребления продукции глубокой переработки зерновых культур, мясомолочных продуктов;

      3) увеличение интереса к области, как к поставщику продовольственных ресурсов, со стороны стратегических инвесторов;

      4) реализация "прорывных" инвестиционных проектов, межрегиональных проектов и региональных стратегий развития крупного бизнеса, способствующих росту капитализации области;

      5) близость потенциально емких рынков сбыта продовольственной и строительной продукции;

      6) интеграция транспортной системы области в глобальную транспортно-логистическую сеть;

      7) развитие экспортоориентированных производств и диверсификация экспорта.

      СПК имеет ряд безусловно сильных сторон, которые могут и должны быть использованы как опорные точки для обеспечения дальнейшего роста и развития. Существующие слабые стороны неустранимыми не являются.

      Дальнейшая деятельность будет направлена на использование сильных сторон СПК для реализации возможностей, инициирование мер по работе над слабыми сторонами СПК и нивелирование угроз.

      Важнейшими движущими силами дальнейшего развития СПК являются развитие и диверсификация экономической базы области, учет и адаптация к изменениям внешней среды, повышение эффективности деятельности СПК.

      Приоритетные для СПК сектора экономики

      Определение приоритетных для СПК секторов экономики осуществлялось с учетом сложившейся экономической специализации области и основных направлений государственной индустриально-инновационной политики, изложенных в ГПФИИР и ПРТ.

      СПК путем участия совместно с бизнесом в реализации инвестиционных проектов, привлечения иностранных инвесторов, координации развития индустриальных зон, технопарков, бизнес-инкубаторов, развития и тиражирования сетевых проектов планирует сконцентрировать усилия и ресурсы в рамках развития приоритетных секторов индустриального развития экономики области, к которым относятся:

      АПК и сельхозпереработка

      Развитие аграрного сектора и глубокой переработки сельскохозяйственной продукции является для СПК приоритетным направлением приложения усилий и ресурсов на долгосрочную перспективу.

      СПК планирует способствовать качественному развитию АПК за счет технического и технологического перевооружения агропромышленного производства, насыщения рынка продовольственными продуктами отечественного производства, улучшения условий хозяйствования и создания стимулов для роста товарной продукции за счет укрупнения сельскохозяйственного производства, создания и расширения сети сервисно-заготовительных центров (в том числе, мясо-молочного направления и по сбору шерсти) для обеспечения предприятий АПК и сферы легкой промышленности необходимым сырьем. Развитие производства и экспорта зерна и продуктов его глубокой переработки, мяса и мясопродуктов, масличных культур, плодоовощной продукции, молока и молочных продуктов, шерсти и продуктов его глубокой переработки, развитие птицеводства станет одним из главных направлений в секторе АПК.

      Машиностроение

      При развитии АПК, горно-металлургической промышленности и строительной индустрии возникает потребность в оснащении сельскохозяйственной отрасли, обрабатывающей промышленности и производства строительных материалов соответствующей техникой и оборудованием. В условиях стремления к созданию единого экономического рынка на основе кластерного подхода, развитие машиностроительной отрасли должно обеспечивать максимальное удовлетворение потребностей внутреннего рынка и расширение экспорта за счет увеличения производства конечной продукции с высокой добавленной стоимостью.

      Усилия СПК будут направлены на обеспечение увеличения номенклатуры и объемов производства выпускаемой продукции в транспортном и сельскохозяйственном машиностроении, увеличение уровня локализации действующих автосборочных производств, повышения добавленной стоимости продукции машиностроения и увеличения производительности труда.

      Горно-металлургическая промышленность

      Также усилия СПК сконцентрируются на развитии традиционной отрасли специализации области – горно-металлургической промышленности. Данная отрасль влияет на общее состояние экономики области и обеспечивает существенную долю общих налоговых поступлений. Горно-металлургическая промышленность – главная статья экспорта и основной источник валютных поступлений области. Основные усилия СПК для развития горно-металлургической промышленности области будут направлены на расширение сырьевой базы для добычи металлических руд, создание металлургических производств последующих переделов, организацию производств конечной продукции высоких переделов на основе базовых металлов предприятиями малого и среднего бизнеса.

      Строительная индустрия и производство строительных материалов

      Промышленная база строительной индустрии Республики Казахстан в целом и области в частности не удовлетворяет в полной мере потребности строительной отрасли по объему и номенклатуре продукции. Основной задачей СПК в развитии отрасли строительной индустрии и производства строительных материалов области станет развитие производств конкурентоспособных, энергосберегающих строительных материалов, изделий и конструкций с высокой добавленной стоимостью. Также усилия будут направлены на решение проблем по недостаточному развитию или отсутствию собственной производственной базы для обеспечения потребностей строительного сектора: современные цементные заводы, производство листового стекла, отделочных материалов, железобетонных и керамических изделий.

      Легкая промышленность

      Легкая промышленность области занимает незначительную долю в структуре объема производства обрабатывающей промышленности, однако данная отрасль обладает значительным экспортным потенциалом, а также способствует увеличению валовой добавленной стоимости продукции, производимой в сфере АПК. Учитывая, что легкая промышленность технологически наиболее связана с АПК, ее развитие будет в значительной мере способствовать восстановлению и развитию важнейших направлений сельскохозяйственного производства области, благодаря чему повысится платежеспособный спрос внутри региона.

      Таким образом, основной задачей СПК в развитии отрасли легкой промышленности будет являться создание условий для удовлетворения потребности внутреннего рынка в продукции легкой промышленности за счет переработки сырья, модернизации технологического оборудования действующих производств, производства продукции с высокой добавленной стоимостью с перспективой ее выхода на внешние рынки.

      Вместе с инвестиционной деятельностью, проводимой в приоритетных секторах экономики, СПК будет участвовать в реализации бизнес-проектов в отраслях экономики, не включенных в число приоритетных, но представляющих важное значение для социально-экономического развития области.

      2. Миссия и видение

      Миссия СПК – содействие социально-экономическому развитию Костанайской области на принципах партнерства государства и бизнеса.

      Видение СПК – региональный институт развития, эффективно управляющий активами, стимулирующий экономическую активность в точках роста региона, в том числе через привлечение инвестиций, и выступающий катализатором формирования конкурентоспособных устойчивых производств.

      Цель СПК – поддержка бизнес-инициатив и стимулирование экономической активности в точках роста региона.

      Основные задачи СПК:

      1) создание новых и модернизация существующих конкурентоспособных производств в приоритетных секторах экономики региона (точках роста);

      2) обеспечение вовлечения государственных активов в деловой оборот, оздоровление проблемных активов и развитие на их базе конкурентоспособных производств;

      3) внедрение передовых производственных и управленческих технологий и стандартов;

      4) увеличение стоимости активов;

      5) развитие инфраструктуры поддержки начинающего бизнеса (бизнес-инкубаторов, технопарков, индустриальных зон);

      6) поддержка бизнес-инициатив в регионах через развитие кластеров в приоритетных отраслях, а также координацию партнерских программ по развитию МСБ вокруг системообразующих и крупных компаний региона;

      7) оказание нефинансовой поддержки бизнесу в рамках деятельности СПК;

      8) расширение сотрудничества с государственными институтами развития для реализации бизнес-проектов;

      9) развитие коммуникаций и обмена навыками между портфельными компаниями;

      10) содействие брендированию продукции для более активного продвижения продукции на внутреннем и внешнем рынках;

      11) привлечение в регионы отечественных и зарубежных инвесторов для реализации перспективных проектов, в том числе на принципах государственно-частного партнерства;

      12) оказание инвесторам содействия в реализации проектов через долевое финансирование, участие активами, а также получении финансирования в рамках государственных и отраслевых программ;

      13) разработка региональных карт развития с учетом основных специализаций региона и формирование перечня перспективных и конкурентоспособных проектов для привлечения инвесторов.

      Основные функции СПК

      В целях оптимизации процессов управления собственными проектами, процессов взаимодействия в рамках реализации совместных проектов определены следующие функции:

      1) организационная функция – управление и дальнейшее развитие переданными активами, консультативное сопровождение проектов и инвесторов;

      2) инвестиционная функция – инвестиционная деятельность за счет собственных средств, работа по привлечению инвестиций.

      Деятельность СПК направлена на реализацию перспективных, жизнеспособных, конкурентоспособных и инновационных для своего региона проектов в приоритетных отраслях экономики, определенных программами развития соответствующих территорий.

      Реализатор отдельных государственных программ – содействие в реализации региональных проектов в рамках ГПФИИР, Карты индустриализации, Программы "ДКБ 2020" и других.

      3. Стратегические направления деятельности (далее – СНД), цели, ключевые показатели деятельности и ожидаемые результаты по ним.

      В рамках поставленных задач перед СПК, определены следующие приоритетные направления деятельности:

      1) повышение эффективности коммерческой деятельности;

      2) развитие региональной инновационной системы и стимулирование притока инвестиций в область;

      3) развитие внутренней среды, обеспечивающей эффективную деятельность СПК.

      СНД 1. "Повышение эффективности коммерческой деятельности"

      Цель 1. Увеличение инвестиций в высокоэффективные бизнес-проекты.

      Задачи:

      1) увеличение количества вновь созданных и модернизированных конкурентоспособных производств с высокой степенью эффективности.

      Для решения данной задачи необходимо увеличивать число прибыльных бизнес-проектов, вышедших на проектную мощность, которые будут оказывать содействие по увеличению объемов производства и производительности труда в области;

      2) увеличение объема инвестиционного портфеля.

      Мероприятия:

      1) увеличение объемов инвестиций в бизнес-проекты;

      2) обеспечение вовлечения государственных активов в деловой оборот;

      3) увеличение числа бизнес-проектов в сфере недропользования для обеспечения роста суммы финансирования на научно-исследовательские, научно-технические и (или) опытно-конструкторские работы;

      4) обеспечение привлечения внебюджетных инвестиций для реализации бизнес-проектов;

      5) расширение сотрудничества с государственными институтами развития для реализации бизнес-проектов;

      6) увеличение количества реализуемых СПК бизнес-проектов;

      7) увеличение количества инициируемых СПК бизнес-проектов;

      8) взаимодействие с инициаторами крупных бизнес-проектов в приоритетных секторах экономики на территории области;

      9) развитие кластеров в приоритетных отраслях, а также координация партнерских программ по развитию малого и среднего бизнеса вокруг системообразующих и крупных компаний региона;

      10) содействие реализации региональных бизнес-проектов, поддерживаемых государством, отдельных государственных программ и целевых государственных мероприятий;

      11) увеличение ресурсной базы, обеспечивающей формирование инвестиционного портфеля;

      12) увеличение объемов реинвестируемой прибыли;

      13) внедрение эффективных механизмов привлечения средств республиканского бюджета на финансирование бизнес-проектов СПК;

      14) реализация программ средне- и долгосрочных заимствований СПК на рынках капитала (включая выпуск ценных бумаг).

      Ключевые показатели деятельности:

      1) объем инвестиционного портфеля СПК за год, млн. тенге;

      2) показатель соотношения инвестиций;

      3) рентабельность инвестиций, %.

      Ожидаемые результаты:

      В результате достижения цели по увеличению инвестиций в высокоэффективные бизнес-проекты, объем инвестиционного портфеля СПК возрастет в 2018 году до 5 510 млн. тенге, в 2023 году до 6 920 млн. тенге, что будет способствовать участию в выполнении государственных задач по увеличению не менее чем на 15 % к 2014 году и не менее чем на 30 % к 2020 году отечественных и иностранных инвестиций в несырьевые сектора экономики. Реализация бизнес-проектов СПК позволит создать новые производства и увеличивать объемы действующих производств, что повлечет повышение средней производительности труда в бизнес-проектах к 2015 году в 1,5 раза, а к 2020 году в 2 раза по отношению к показателю 2011 года. Со стороны бизнес-партнеров для реализации бизнес-проектов будет привлечено в 2018 году не менее 1,1 тенге, а в 2023 году не менее 1,2 тенге средств по отношению на 1 вложенный тенге СПК. Рентабельность инвестиций СПК увеличится в 2018 году до 4,3 %, в 2023 году до 6,7 %. Рост количества бизнес-проектов в сфере недропользования в структуре инвестиционного портфеля позволит увеличить размер ежегодных денежных отчислений на финансирование научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ. За счет реализации бизнес-проектов будут создаваться рабочие места, происходить насыщение внутреннего рынка отечественными товарами и услугами, увеличиваться налоговые поступления в бюджет. Тем самым окажет содействие социально–экономическому развитию области. Достижение указанных показателей окажет мультипликативный эффект на рост ВРП.

      Цель 2. Увеличение прибыльности СПК.

      Задачи:

      1) увеличение доходности;

      2) увеличение рентабельности деятельности СПК.

      Мероприятия:

      1) повышение доходности инвестиционного портфеля;

      2) обеспечение оптимального соотношения доходности и надежности размещения временно свободных денежных средств СПК;

      3) расширение источников получения доходов;

      4) оптимизация структуры административных расходов СПК;

      5) поиск дешевых источников заимствования.

      Ключевые показатели деятельности:

      1) чистый доход СПК по итогам года, млн. тенге;

      2) чистый доход на одного сотрудника по итогам года, млн. тенге;

      3) рентабельность активов СПК (ROA), %.

      Ожидаемые результаты:

      В результате достижения цели по увеличению прибыльности СПК, размер чистой прибыли в 2018 году составит 235 млн. тенге, в 2023 году 450 млн. тенге, что по отношению к значению 2011 года увеличится на 76,7 % и 238 % соответственно. Рентабельность активов (ROA) СПК в 2018 году возрастет до 2,9 %, в 2023 году – до 4 %. За счет роста результатов финансово-хозяйственной деятельности, СПК будет обеспечивать прирост инвестиционного портфеля путем реинвестирования полученной прибыли. Рост чистой прибыли позволит СПК увеличить сумму финансирования на решение социальных проблем в области путем ежегодной выплаты дивидендов акционеру в 2018 году до 24 млн. тенге, а в 2023 году – до 45 млн. тенге.

      Цель 3. Реабилитация государственных активов.

      Задачи:

      1) поиск государственных активов (предприятий) для проведения мероприятий по реабилитации (оздоровлению).

      Для решения данной задачи необходимо проведение мероприятий по взаимодействию СПК с центральными и местным исполнительным органами на предмет выявления коммерчески ориентированных проблемных государственных активов (предприятий), требующих реабилитации (оздоровления) с обязательным наличием разработанного плана по реабилитации (оздоровлению) и средств, выделенных из бюджета на первоначальное их финансирование.

      2) проведение анализа перспектив развития по финансовому оздоровлению переданных государственных активов (предприятий).

      Мероприятия:

      1) анализ финансово-хозяйственной деятельности/комплексный анализ передаваемого предприятия/актива на предмет целесообразности проведения мероприятий по финансовому оздоровлению (реабилитации), реструктуризации и развития на их основе новых производств;

      2) анализ плана финансового оздоровления передаваемого предприятия и/или анализ плана мероприятий по реабилитации (оздоровлению), реструктуризации и развитию передаваемого актива;

      3) разработка бизнес-планов, ТЭО, ТЭЗ, маркетинговых исследований для передаваемого предприятия/актива;

      4) поиск инвесторов в целях возможности участия в реабилитации (оздоровлении) государственных активов (предприятий) для последующей передачи в конкурентную среду;

      5) осуществление мероприятий по финансовому оздоровлению, реструктуризации и развитию на основе переданных государственных активов (предприятий) новых конкурентоспособных производств.

      Ключевой показатель деятельности:

      1) увеличение количества реабилитированных (оздоровленных) предприятий, единиц.

      Ожидаемые результаты:

      Результатом реабилитации (оздоровления) предприятий будет являться достижение устойчивого финансового состояния переданных предприятий или предприятий, которым переданы проблемные активы, в результате чего они будут выведены из проекта СПК. Прибыль от данных активов будет генерироваться по истечении 5-7 летнего периода инвестирования. Таким образом, число реабилитированных (оздоровленных) предприятий в 2023 году достигнет 2 единиц.

      СНД 2. "Развитие региональной инновационной системы и стимулирование притока инвестиций в область"

      Цель 1. Формирование региональной инновационной системы.

      Задачи:

      1) развитие региональной инновационной системы;

      2) стимулирование инновационной активности.

      Мероприятия:

      1) исследование состояния и развития инновационной инфраструктуры;

      2) оказание методической, консультационной, практической и иной помощи элементам индустриально-инновационной инфраструктуры, субъектам индустриально-инновационной системы, в том числе в международном сотрудничестве;

      3) создание и развитие специальных экономических зон, индустриальных зон, технопарков, бизнес-инкубаторов, конструкторских бюро, офисов коммерциализации, инвестиционные фонды рискового инвестирования, R&D центров, лабораторий, инжиниринговых и проектных компаний;

      4) оказание содействия субъектам индустриально-инновационной деятельности в коммерциализации технологий;

      5) поддержка эффективного внедрения инноваций и развития высокотехнологичных производств;

      6) поддержка в создании и модернизации испытательных лабораторий, в том числе в рамках строительства приграничных торговых центров, специальных экономических зон, а также в рамках инвестиционных проектов;

      7) поиск, анализ и сопровождение инновационных бизнес-идей и проектов;

      8) формирование банка инновационных бизнес-идей и проектов;

      9) отбор наиболее перспективных инновационных разработок и рационализаторских предложений с целью возможности их последующей коммерциализации;

      10) содействие в повышении энергоэффективности и снижении энергоемкости создаваемых и действующих производств;

      11) масштабная информационно-пропагандистская поддержка инновационных процессов;

      12) содействие в обеспечении участия от области субъектов индустриально-инновационной деятельности в республиканских конкурсах.

      Ключевые показатели деятельности:

      1) количество в области элементов инновационной инфраструктуры и субъектов научной и (или) научно-технической деятельности, единиц;

      2) количество инновационных бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом к реализации, единиц в год;

      3) количество бизнес-проектов использующих энергоэффективные и (или) энергосберегающие технологии, единиц.

      Ожидаемые результаты:

      В результате достижения цели по формированию региональной инновационной системы СПК как интегратором инновационных процессов в области будет сформирована инновационная инфраструктура, которая в 2018 году будет насчитывать 1 элемент (специальные экономические зоны, индустриальные зоны, технопарки, бизнес-инкубаторы, конструкторские бюро, офисы коммерциализации, инвестиционные фонды рискового инвестирования, R&D центры, лаборатории, инжиниринговые и проектные компании), а в 2023 году – 3 элемента.

      За счет увеличения количества бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом к реализации, в 2018 году их количество достигнет 11 единиц, а в 2023 году – 34 единиц. СПК будет способствовать увеличению доли инновационной продукции в общем объеме ВРП к 2015 году до 1 %, а к 2020 году – до 1,5 %. За счет роста количества реализуемых бизнес-проектов, использующих энергоэффективные и (или) энергосберегающие технологии к 2018 году до 3 единиц, а к 2023 году до 13 единиц, СПК будет способствовать снижению энергопотребления и энергоемкости ВВП до 2030 года на 35 %. Увеличение числа бизнес-проектов, использующих энергоэффективные и (или) энергосберегающие технологии, повысит спрос на данную продукцию, что в свою очередь будет оказывать влияние на развитие альтернативных "зеленых" энергетических технологий.

      Цель 2. Стимулирование притока инвестиций в область.

      Задача:

      1) активное вовлечение инвесторов на территорию области.

      Мероприятия:

      1) поиск и определение потенциальных целевых инвесторов;

      2) содействие в осуществлении необходимых формальностей, связанных с открытием и ведением бизнеса в Казахстане;

      3) предоставление консультационных услуг, как на стадии разработки инвестиционного проекта, так и на стадии его реализации;

      4) участие в информационно-презентационных мероприятиях (публикации, выставки, официальные встречи, форумы; печатные, телевизионные и электронные средства массовой информации, интернет-ресурсы);

      5) содействие инвесторам в поиске партнеров, установлении деловых контактов, предоставлении необходимой информации;

      6) оказание инвесторам содействия в реализации проектов через долевое финансирование, участие активами, а также получение финансирования в рамках государственных и отраслевых программ;

      7) привлечение в регион отечественных и зарубежных инвесторов для реализации перспективных проектов, в том числе на принципах государственно-частного партнерства;

      8) формирование базы данных инвесторов.

      Ключевой показатель деятельности:

      1) темп роста объема иностранных инвестиций в обрабатывающую промышленность по отношению к значению показателя 2013 года, %;

      2) количество привлеченных иностранных инвесторов в область, в том числе из списка Global–2000, единиц в год;

      3) количество ежегодно запускаемых инвестиционных проектов, в том числе с участием иностранного капитала, единиц в год.

      Ожидаемые результаты:

      СПК, являясь центром обслуживания инвесторов и выполняя организационные мероприятия по оказанию полной сервисной поддержки инвесторам, в результате достижения данной цели будет способствовать увеличению объема иностранных инвестиций в обрабатывающую промышленность области к 2023 году на 15 % по отношению к значению показателя 2013 года. Ежегодно количество привлеченных иностранных инвесторов в области будет составлять не менее 2 единиц, в том числе из списка Global-2000 не менее 1 единицы в 2018, 2020, 2023 годы. Количество запущенных инвестиционных проектов, в том числе с участием иностранного капитала будет составлять в 2018 году не менее 25 проектов, а в 2023 году – не менее 50 проектов.

      СНД 3. Развитие внутренней среды, обеспечивающей эффективную деятельность СПК

      Цель 1. Повышение качества корпоративного управления, основных и вспомогательных бизнес-процессов.

      Задачи:

      1) совершенствование системы корпоративного управления;

      2) повышение эффективности внедрения системы менеджмента качества.

      Мероприятия:

      1) внедрение в практику кодекса корпоративного управления;

      2) формирование профессионального состава Совета директоров;

      3) проведение работы по присвоению СПК рейтинга корпоративного управления национального или международного уровня;

      4) формирование эффективной системы реализации прав акционеров;

      5) формирование системы раскрытия информации и прозрачности деятельности;

      6) внедрение передовых производственных и управленческих технологий и стандартов;

      7) совершенствование системы внутренних документов, регламентирующих корпоративное управление в СПК;

      8) усовершенствование процессных подходов;

      9) сокращение времени на освоение новых процессов;

      10) повышение производительности процессов.

      Ключевые показатели деятельности:

      1) получение рейтинга корпоративного управления;

      2) подтверждение соответствия требованиям стандартов СМК.

      Ожидаемые результаты:

      В результате достижения цели по повышению качества корпоративного управления, основных и вспомогательных бизнес-процессов СПК будет получен рейтинг корпоративного управления, что обеспечит развитие корпоративного управления и позволит значительно повысить эффективность деятельности организации, а также станет открытой моделью системы управления, готовой для применения в портфельных компаниях и специализированных дочерних организациях СПК. Ежегодно будет повышаться качество основных и вспомогательных бизнес-процессов за счет подтверждения соответствия требованиям стандартов СМК.

      Цель 2. Развитие взаимодействия с внешними сторонами.

      Задачи:

      1) оказание нефинансовой поддержки бизнесу в рамках деятельности СПК;

      2) обеспечение максимальной прозрачности, а также улучшения доступности и качества информации о деятельности СПК;

      3) совершенствование продуктовой линейки СПК;

      4) улучшение качества предоставляемых услуг.

      Мероприятия:

      1) развитие коммуникаций и обмен навыками между портфельными и другими компаниями;

      2) содействие брендированию продукции для более активного продвижения продукции на рынке;

      3) анализ условий сотрудничества и предлагаемой продукции компаний конкурентов;

      4) анализ рынка потребителей и их ожиданий по свойствам предлагаемой продукции;

      5) изучение передового опыта компаний в сфере инвестиционной деятельности;

      6) внесение изменений и дополнений в условия сотрудничества СПК на основе анализа условий компаний-конкурентов, ожиданий рынка потребителей;

      7) налаживание обратной связи СПК с потребителем, проведение встреч, форумов, презентаций;

      8) проведение опросов предпринимателей региона в целях возможного устранения замечаний потребителей.

      Ключевые показатели деятельности:

      1) количество посещений интернет-ресурса СПК, тыс. посещений;

      2) количество бизнес-заявок, поступивших на рассмотрение;

      3) % удовлетворенности предпринимателей области качеством предоставленных услуг.

      Ожидаемые результаты:

      Достигнутые результаты цели по развитию взаимодействия с внешними сторонами будут способствовать увеличению заинтересованности бизнес-сообщества области в финансовых инструментах, а также нефинансовых инструментов поддержки бизнеса, представляемых СПК.

      Успешная реализация Стратегии требует создания адекватной системы стратегического управления с постоянным контролем и оценкой степени достижения поставленных стратегических целей и механизмом корректировки управленческих решений и действий.

      Ключевыми факторами, влияющими на успешность реализации Стратегии, являются:

      1) наличие неразрывной связи между Стратегией, среднесрочными планами развития, ежегодными бюджетами и инвестиционными программами;

      2) введение системы оценки и мониторинга целевых индикаторов эффективности;

      3) разработка и внедрение системы мотивации персонала, нацеленной на достижение стратегических целей и задач;

      4) внедрение механизмов корректировки и модификаций стратегических направлений, поиска новых стратегических возможностей;

      5) периодическая корректировка управленческих решений и действий с учетом результатов мониторинга состояния и изменений внешней среды и достигнутых результатов работы.

      Основными инструментами обеспечения эффективной реализации стратегии могут стать:

      1) единый план мероприятий, объединяющий все инициативы и мероприятия, реализация которых необходима для выполнения Стратегии;

      2) система сбалансированных показателей эффективности работы подразделений и менеджмента СПК, увязывающая достижение стратегических целей СПК с его оперативным планированием;

      3) стратегический бюджет СПК и планирование годовых текущих бюджетов на основе плана мероприятий для обеспечения достижения стратегических целей;

      4) система мотивации и обучения персонала для достижения стратегических целей развития СПК;

      5) автоматизация всех бизнес-процессов, необходимых для эффективного планирования, анализа и мониторинга реализации стратегии, показателей эффективности и плана мероприятий по реализации Стратегии развития СПК.

      Для обеспечения контроля за осуществлением Стратегии разработан ряд количественных и качественных индикаторов. Они охватывают общий процесс внедрения новых миссии и видения СПК, формирование предполагаемого инвестиционного портфеля (включая реструктуризацию и разработку) и проведение внутренних организационных преобразований.

      СПК будет отслеживать свои результаты относительно данных индикаторов и направлять все необходимые ресурсы и усилия на достижение их целевых значений.

      Также, в целях реализации Стратегии будет разработан План развития СПК на пять лет, конкретизирующий и детализирующий мероприятия, осуществляемые в течение среднесрочного периода в рамках реализации Стратегии.

      В случае необходимости будут вноситься соответствующие предложения по корректировке и/или уточнению Стратегии.

  Приложение
к Стратегии развития акционерного
общества "Национальная компания
"Социально-предпринимательская
корпорация "Тобол" на
2014 – 2023 годы

Основные ключевые показатели деятельности
(далее – КПД) стратегического развития акционерного
общества "Национальная компания
"Социально-предпринимательская корпорация "Тобол"
на 2014 – 2023 годы

      СНД 1. Повышение эффективности коммерческой деятельности

      Цель 1. Увеличение инвестиций в высокоэффективные бизнес-проекты

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Объем

инвестиционного

портфеля СПК за год, млн. тенге

4 900

5 050

5 200

5 350

5 510

5 730

5 960

6 260

6 575

6 920

КПД 2. Показатель соотношения

инвестиций

1,1

1,1

1,1

1,1

1,1

1,15

1,15

1,15

1,20

1,20

КПД 3. Рентабельность инвестиций, %

3,4

3,6

3,8

4

4,3

4,8

5,3

5,8

6,4

6,7


      Цель 2. Увеличение прибыльности СПК

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Чистый доход СПК по

итогам года, млн. тенге

165

180

195

215

235

270

310

355

410

450

КПД 2. Чистый доход на одного

сотрудника по итогам года, млн. тенге

3,2

3,3

3,5

3,6

3,7

4,1

4,6

5

5,4

5,7

КПД 3. Рентабельность активов

СПК (ROA), %

2,4

2,5

2,6

2,7

2,9

3

3,2

3,4

3,7

4


      Цель 3. Реабилитация государственных активов

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Увеличение количества реабилитированных (оздоровленных) предприятий, единиц

2


      СНД 2. Развитие региональной инновационной системы и стимулирование притока инвестиций в область

      Цель 1. Формирование региональной инновационной системы

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Количество в области элементов инновационной инфраструктуры и субъектов научной и (или)научно- технической деятельности, единиц

1

2

3

КПД 2. Количество инновационных бизнес-идей, отобранных уполномоченным органом к реализации, единиц в год

1

2

2

3

3

4

4

5

5

5

КПД 3. Количество бизнес- проектов, использующих энергоэффективные и (или) энергосберегающие технологии, единиц

1

2

2

3

4

6

8

10

13


      Цель 2. Стимулирование притока инвестиций в область

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Темп роста объема

иностранных инвестиций в

обрабатывающую промышленность

по отношению к значению

показателя 2013 года, %

101

102

103

104

105

107

109

111

113

115

КПД 2. Количество привлеченных

иностранных инвесторов в

область, в том числе из списка

Global–2000, единиц в год

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

1


1


1

КПД 3. Количество ежегодно

запускаемых инвестиционных

проектов, в том числе с

участием иностранного капитала,

единиц в год

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5


      СНД3. Развитие внутренней среды, обеспечивающей эффективную деятельность СПК

      Цель 1. Повышение качества корпоративного управления, основных и вспомогательных бизнес-процессов

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Получение рейтинга

корпоративного управления

+

КПД 2. Подтверждение

соответствия требованиям

стандартов СМК

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+


      Цель 2. Развитие взаимодействия с внешними сторонами

Наименование КПД

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

КПД 1. Количество посещений

интернет-ресурса СПК, тыс.

посещений

23

24

25

26

28

30

32

34

36

40

КПД 2. Количество бизнес-

заявок, поступивших на

рассмотрение

40

45

50

55

60

70

80

90

100

120

КПД 3. % удовлетворенности

предпринимателей области

качеством предоставленных услуг

65

68

71

75

78

82

85

87

90

93


"Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 - 2023 жылдарға арналған даму стратегиясын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 21 шілдедегі № 814 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 10 желтоқсандағы № 818 қаулысымен.

      Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 10.12.2018 № 818 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

      "Мемлекеттік мүлік туралы" 2011 жылғы 1 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 184-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған "Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясы бекітілсін.

      2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының


Премьер-Министрі

К. Мәсімов


  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2014 жылғы 21 шілдедегі
№ 814 қаулысымен
бекітілген

"Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы"
акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму
стратегиясы

      Осы "Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған даму стратегиясы (бұдан әрі – Стратегия) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 қазандағы № 1236 қаулысымен бекітілген Акционері мемлекет болып табылатын ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың даму стратегиялары мен даму жоспарларын әзірлеу, бекіту, сондай-ақ оларды іске асырудың мониторингі мен оны бағалау қағидаларына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 қаулысымен мақұлданған Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасына (бұдан әрі – Тұжырымдама) сәйкес әзірленген.

      Стратегия "Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының (бұдан әрі – ӘКК) 2014 – 2023 жылдарға арналған миссиясын, пайымын, негізгі стратегиялық бағыттарын, мақсатын, міндеттерін, іс-шараларды және қызметінің түйінді көрсеткіштерін айқындайды.

      Стратегияның тұжырымдамалық сипаты бар және Стратегия келісіліп, бекітілгеннен кейін әзірленетін ұйымдастырушылық іс-шаралар мен құжаттамалық рәсімдердің сипатын қамтымайды.

      Стратегия кейінгі бағдарламалық құжаттарды, орта мерзімді даму жоспарларын, болжамды қаржы модельдерін, сондай-ақ ӘКК бюджетін әзірлеу үшін негіз болып табылады.

      Стратегия мақсаттар мен бағыттардың негізгі стратегиялық құжаттарда айқындалған республикалық және өңірлік даму басымдықтарына сәйкестігі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарының нормаларына сәйкестігі қағидатын пайдалана отырып әзірленген:

      1) Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың "Қазақстан-2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты 2012 жылғы 14 желтоқсандағы Қазақстан халқына Жолдау;

      2) "Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясын одан әрі іске асыру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 6 сәуірдегі № 310 Жарлығы;

      3) "Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы;

      4) "Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі инновациялық даму тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 4 маусымдағы № 579 Жарлығы;

      5) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы № 827 Жарлығы;

      6) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығы;

      7) "Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығы;

      8) "Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды дамыту тұжырымдамасын мақұлдау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 қазандағы № 1382 қаулысы;

      9) "Қазақстан Республикасында инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қарашадағы № 1308 қаулысы;

      10) "Бизнестің жол картасы 2020" бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 301 қаулысы;

      11) "Қазақстан Республикасында инвестицияларды тарту, арнайы экономикалық аймақтарды дамыту және экспортты ынталандыру жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қазандағы № 1145 қаулысы;

      12) Қостанай облысы мәслихатының 2011 жылғы 12 қаңтардағы № 368 шешімімен бекітілген Қостанай облысының аумағын дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – АДБ).

      1. Ағымдағы жағдайды талдау

      Сыртқы ортаны талдау

      ӘКК қызметінің аумағы – Қазақстан Республикасының Қостанай облысында (бұдан әрі – облыс). 2013 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша облыс халқының жалпы саны 880,6 мың адамды құрады (оның ішінде 51,3 %-ы қала және 48,7 %-ы ауыл тұрғындары) немесе Қазақстан Республикасы тұрғындарының жалпы санының 5,2 %-ын құрайды. Облыс аумағының ауданы – 196 000 шаршы км (Қазақстан Республикасының жалпы аумағының – 7,2 %).

      Облыс географиялық жағынан қолайлы орналасқан. Астана қаласы, Ақмола, Ақтөбе, Қарағанды, Солтүстік Қазақстан облыстары сияқты әлеуетті сыйымды нарықтардың тікелей жақын орналасуы агроөнеркәсіптік кешен (бұдан әрі – АӨК), кен өндіру өнеркәсібі және машина жасау саласы өнімдерін өткізу үшін облыстың бәсекелестік артықшылықтарын қамтамасыз етеді. Облыстың Ресей Федерациясының үш облысымен (Қорған, Орынбор, Челябі) шекаралас көрші болуы экспортқа бағдарланған өндіріс пен шекара маңындағы сауданы дамытуға мүмкіндік береді.

      Облыстың табиғи-ресурстық әлеуетін бағалау

      Облыс жерінің жалпы ауданы 19 600 мың га құрайды. Ауыл шаруашылығы алқаптарының ауданы – 18 123,4 мың га, оның ішінде 5 659,3 мың га немесе ауыл шаруашылығы алқаптарының 31,2 %-ын егістік, 12 068 мың га (66,6 %) жайылым алып жатыр.

      Ауа-райының қолайлы болуы және құнарлы топырақ пен жайылым алқаптарының мол болуы облыста ауыл шаруашылығы (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы) өнімдерінің өндірісін басымдықпен дамытуға негіз болды. Ауыл шаруашылығының өндірістік мамандануы жағынан облыс астық-бидай өндірісі дамыған, тауарлық ірі мал шаруашылығы дамып келе жатқан аймаққа жатады.

      Облыстың жер қойнауы пайдалы қазбалардың барлық дерлік түріне бай, әсіресе, темір кені мол (магнетит кені – Қостанай темір кені бассейні: Соколов, Сарыбай, Қашар кен орындары, солитті қоңыр теміртас – Аят темір кені бассейні, Лисаковск кен орны). Магнетит кені мен қоңыр теміртастың жиынтық қоры 15,7 млрд. тоннаны құрайды.

      Тұтастай алғанда, бай табиғи ресурстарын, қолайлы ауа-райы жағдайларын және географиялық жағынан ыңғайлы орналасқанын ескерсек, бәсекеге қабілетті әлеуетті (әсіресе, ауыл шаруашылығы шикізатын өңдеу жөнінде, машина жасау өнімдерін шығару және құрылыс материалдарының өндірісін кеңейту жөнінде) өндірістер құру жағынан облыс әлеуетінің мол екені туралы тұжырым жасауға болады.

      Облыстағы экономикалық ахуалды бағалау

      Облыстың жалпы өңірлік өнімі (бұдан әрі – ЖӨӨ) 2010 – 2013 жылдары оң өсу үрдісінде болды: 2010 жыл – 856,7 млрд. теңге; 2011 жыл – 1 135,6 млрд. теңге; 2012 жыл – 1 156,2 млрд. теңге; 2013 жыл – 881,9 млрд. теңге. Бұл ретте, тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өндіріс көлемінің қысқаруы есебінен 2012 жылғы көрсеткішке қатысты 2013 жылы ЖӨӨ мәні 25,9 %-ға азайды.

      Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының жалпы ішкі өнімінің (бұдан әрі – ЖІӨ) құрылымындағы ЖӨӨ үлесі орта есеппен 4 % болады. Белгілі бір дәрежеде бұл тренд ЖӨӨ құрылымымен және көлемімен айқындалады.

      ЖІӨ-дегі облыс үлесінің азаюы, негізінен, өнеркәсіп, сауда, көлік және байланыс секторларының үлес салмағының қысқаруы есебінен орын алып отыр. Бұл ретте, ЖӨӨ қалыптастыруға облыстың ауыл шаруашылығының үлесі айтарлықтай өсті.

      Облыс экономикасының құрылымын талдау

      Облыс экономикасының құрылымында пайдалы қазбаларды өндіру мен астық экспорты басым ресурстық бағдарлану айқын көрінеді. Өңдеуші өнеркәсіптің үлесі әлі де мейлінше төмен.

      Облыс дамуының ағымдағы кезеңінде ЖӨӨ негізгі көлемін қамтамасыз ететін экономикалық қызметтің басым түрі ауыл шаруашылығы болды, оның үлесіне 2010 – 2013 жылдары өндірілген ЖӨӨ-нің басым бөлігі тиесілі. Алайда, бұл саладағы басқару тиімділігінің төмен болуы ауыл шаруашылығының өзіндік бірегей әлеуетін толыққанды пайдалануға мүмкіндік бермейді. Еңбекті қажет ету деңгейінің жоғары болуы, негізгі құралдардың тозу дәрежесінің қомақты болуы, заманауи жаңа технологияларды енгізу деңгейінің жеткіліксіз болуы және қаржыландырудың тапшылығы облысты сыртқы сұранысқа байланысты маңызды тәуекелдерге ұшырауға бейім өнеркәсіптік өндіріс қызметінің нәтижелеріне тікелей тәуелді етеді.

      2013 жылғы қаңтар-тамыз кезеңіндегі облыс өнеркәсібінің құрылымын мынадай салалармен көрсетуге болады: кен өндіру, энергетика, сумен жабдықтау және өңдеуші өнеркәсіп салалары – тамақ өнеркәсібі, машина жасау және металл өңдеу, химия өнеркәсібі және құрылыс материалдарының өндірісі. Облыс өнеркәсібінің құрылымында кен өндіру өнеркәсібінің үлес салмағы 53 %-ды, өңдеуші өнеркәсіп – 41 %-ды, электрмен жабдықтау, газ, бу беру мен ауа баптау – 5 %-ды, сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтарды жинау мен бөлуді бақылау – 1 %-ды құрайды.

      Облыс экономикасының басым салаларының жай-күйін бағалау

      АӨК

      2010 – 2013 жылдар кезеңінде Қазақстан Республикасының жалпы ауыл шаруашылығы өнімінің көлеміндегі облыстың ауыл шаруашылығы өнімінің үлес салмағы орта есеппен 10 %-ды құрады.

      Облыстың ауыл шаруашылығы өнімінің (көрсетілетін қызметтерінің) жалпы шығарылымы мынаны құрады: 2010 жылы – 213 млрд. теңге; 2011 жылы – 394 млрд. теңге; 2012 жылы – 179 млрд. теңге; 2013 жылы – 266 млрд. теңге. Көрсеткіштердің мәні облыс экономикасының қаралып отырған секторының орнықты өскенін көрсетеді.

      2012 жылы дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды жалпы жинаудың 19,6 %-ы, ет өндірісінің 13 %-ы, сүт өндірісінің республикалық көлемінің 6,8 %-ы, жұмыртқа өндірісінің жалпы көлемінің 14,3 %-ы облыс үлесіне тиесілі болды.

      2013 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша облыстың ауыл шаруашылығы секторында ауыл шаруашылығы өнімінің 6 390 өндірушісі, оның ішінде 865 ауыл шаруашылығы кәсіпорны мен 5 525 шаруа (фермер) қожалығы болды.

      Соңғы жылдары облыстың ауыл шаруашылығы саласы құрылымының 57,2 %-ын өсімдік шаруашылығы және 42,8 %-ын мал шаруашылығы иеленді.

      Өсімдік шаруашылығы

      Қазақстан Республикасының бүкіл егістік алқабының 24,3 %-ға жуығы облыс үлесіне тиесілі. Астық өнімдеріне жиынтық сұраныстың өсуі есебінен соңғы 4 жылда (2010 – 2013 жылдар) егістік алқаптары 5,4 %-ға ұлғайды.

      Дәнді, бұршақты және майлы дақылдардың егістік алқабы облыстың егістік алқабының 88,6 %-ын құрайды.

      2013 жылғы деректер бойынша облыстың егістік алқабының құрылымында: дәнді, бұршақты және майлы дақылдар 4 628,3 мың гектарды (88,6 %); көкөніс пен бақша дақылдары, тамыр жемістілер мен түйнек жемістілер 13,7 мың гектарды (0,3 %); жем-шөп дақылдары 580 мың гектарды (11,1 %), өзге дақылдар 0,2 мың гектарды алып жатыр.

      Қазақстан Республикасының дәнді және бұршақты дақылдарының (астыққа) жалпы құрылымында облыстың үлесі шамамен 25 %.

      1-кесте. Дәнді және бұршақты дақылдарды (астыққа) жалпы жинау, мың тонна

Атауы

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

Қазақстан Республикасы

12 185,2

26 960,5

12 864,8

18 231,1

Қостанай облысы

3 039,9

7 912,7

2 459,9

4 267,5

Облыстың үлесі

25 %

29,3 %

19,1 %

23,4 %


      Соңғы жылдары дәнді дақылдардың құрылымында бидайдың үлес салмағының өсуімен қатар дәнді-бұршақты, жарма, мал жемі дақылдарына арналған егістік алқаптарының азаюы орын алды.

      Облысты қауіпті диқаншылық аймағына жатқызуға негіз болған ауа райы-климат жағдайларының күрделі болуы ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің ғылыми тәсілдері мен практиктердің бай тәжірибесіне, қажетті амалдар мен құралдарды икемді пайдалану дағдысына негізделген заманауи технологияларды игеру қажеттігін айқындап берді.

      Мал шаруашылығы

      Ет және сүт өндірісі облыстағы мал шаруашылығын дамытудың негізгі бағыттары болып табылады.

      2013 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша елдің ірі қара мал басының (бұдан әрі – ІҚМ) санындағы облыс үлесі 6 %-ды, қой-ешкі – 1,9 %-ды, шошқа – 18,3 %-ды, құс – 9,9 %-ды, жылқы – 4,7 %-ды, түйе – 0,1 %-ды құрады.

      2010 жылдан бастап 2012 жыл аралығындағы кезеңде ІҚМ мен шошқа санының азайғаны байқалып отыр, бұл тренд бүкіл республика бойынша орын алған және қыс мезгіліндегі жем-шөп тапшылығымен негізделген. Бұл ретте, 2013 жылы құс санының үлес салмағы неғұрлым жоғары (76 %) болған, мал басы мен құстың жалпы санының 6,3 %-ын қой-ешкі құрайды.

      2-кесте. Облыстағы мал басы мен құс саны, мың бас

Атауы

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

Ірі қара мал

570,70

376,4

394,4

413,7

Шошқа

310,3

254,8

181,2

223

Қой-ешкі

349,8

360,2

357,5

413,2

Жылқы

86,5

85

84,8

89,2

Құс

4 909,2

4933,8

4 632,8

3 644,2

Түйе

0,3

0,2

0,2

0,2

БАРЛЫҒЫ:

6 226,8

6 010,4

650,9

4 783,5


      Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының ет өндірісі құрылымындағы облыс үлесінің біршама азайғанын атап өткен жөн. Бұл, іске асырылып жатқан азық-түлік бағдарламаларына байланысты басқа облыстардағы серпінді өсу қарқынымен негізделген.

      Облыс бойынша жұмыртқа, сүт және жүн өндірісінің барлық түрінің саябырлауын да осы себептермен түсіндіруге болады.

      3-кесте. Мал шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерінің өндірісі

Атауы

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2011 жыл

%

2012 жыл

%

2013 жыл

%

Қазақстан Республикасы

Қостанай облысы

Ет (сойылған салмақта),

мың тонна

939,4

934,1

1 648,5

152,1

16,2

121,2

13

169,5

10

Сүт, мың тонна

5 232,5

4 851,6

4 888

579,2

11,1

330,9

6,8

338,5

6,9

Жұмыртқа, млн. дана

3 718,5

3 673,4

3 884,4

552,5

14,8

526,9

14,3

463,6

11,9


      2010 – 2013 жылдардағы кезеңде облыс бойынша мал шаруашылығында малдың барлық түрі мен құс санының артуына, сиыр мен құстың өнімділігін жоғарылатуға, мал шаруашылығы өнімі мен шикізат көлемінің ұлғаюына қол жеткізілді. 2011 – 2012 жылдардағы кезеңде мал басы мен құс санының көрсеткіштері жем-шөп өндірісіндегі көлемнің жеткіліксіз болуына әкеп соқтырған ауа райы жағдайларының қолайсыз болуы есебінен азаю жағына қарай айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Ет, құс, сүт пен жұмыртқа өндірісінде облыстың мүмкіндігі анағұрлым жоғары.

      Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, негізінен, астық өндірісінің үлесі жоғары өсімдік шаруашылығының өнімдеріне маманданады, ал жем-шөп дақылдарына арналған аздаған алқап мал шаруашылығын дәйекті дамытуды қамтамасыз ете алмайды. Мұның өзі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында мал басын жинау деңгейінің төмен болуына, кейбір жағдайларда олардың мүлдем болмауына негіз болады.

      Қазіргі уақытта мал шаруашылығының асыл тұқымды зауыттары, асыл тұқымды аталықтары мен асыл тұқымды шаруашылықтары бар асыл тұқымды базасын қалпына келтіру жүзеге асырылуда.

      Облыс ауыл шаруашылығының негізгі проблемалары, оларды шешу мемлекет пен ауыл шаруашылығы субъектілерінің келешекте бірлескен күш-жігер жұмсауын талап етеді:

      1) материалдық-техникалық базаның қанағаттанғысыз жай-күйі, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру мен қайта өңдеу технологиясының төмен деңгейі, бұл әлемдік нарықтың қажеттіліктері мен стандарттарына сәйкес келетін дайын өнім шығаруға мүмкіндік бермейді;

      2) шикізат дайындау және шалғайдағы жерлерден кейіннен шикізат өңделетін жерлерге оларды тасымалдау кезінде шығындардың көп болуы;

      3) ауыл шаруашылығының өнімдерін терең өңдеудің өндірістік процестерінің дамымауы;

      4) өндірістерді іске қосу және шикізат сатып алу үшін айналым қаражатының үнемі жетіспеуі, қаржы ресурстарына қолжетімділіктің шектеулі болуы, банктердің кепілдікпен қамтамасыз етуге қоятын талаптарының қатаң болуы;

      5) ауылдағы жұмыс жағдайларының тартымсыз болуына байланысты халықтың кетуімен негізделген кадр әлеуетінің төмен деңгейі.

      Машина жасау саласы

      2009 – 2012 жылдар кезеңінде облыстың өнеркәсіптік өнімі көлемінің құрылымындағы машина жасау саласы үлесінің даму серпіні мынадай түрде: 2009 жылы – 4,5 % 2010 жылы – 3 %; 2011 жылы – 3,2 %, 2012 жылы – 6,4 %, 2013 жылғы қаңтар-тамыз аралығындағы кезеңде – 7,4 %.

      Көрсеткіштерді талдау облыс өнеркәсібінің құрылымындағы саланың үлесі талданып отырған кезеңде өндірілген өнім көлемінің өсуі есебінен ұлғайғанын куәландырады.

      Облыста машина жасау өнімдерінің өндірісі көлемінің айтарлықтай өсуі, негізінен, автомобиль жасаудың дамуына байланысты. Автокөлік құралдары өндірісінің көлемі 2012 жылғы қаңтар-тамыз аралығындағы кезеңдегі 4 424,8 млн. теңгеден 2013 жылдың осындай кезеңінде 12 242 млн. теңгеге дейін ұлғайды.

      Облыстың машина жасау саласының негізін "Агромашхолдинг" акционерлік қоғамы (бұдан әрі – "Агромашхолдинг" АҚ), "СарыарқаАвтоПром" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі – "СарыарқаАвтоПром" ЖШС), "Агротехмаш" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі – "Агротехмаш" ЖШС), "Дормаш" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Болашақ А" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Дон Мар" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі сияқты кәсіпорындар және басқалары құрайды.

      Негізінен, ауыл шаруашылығының топырақ өңдеу техникасына, жабдықтарға, қосалқы бөлшектерге, тораптар мен агрегаттарға қажеттілігін қамтамасыз етуге бағдарланған машина жасау кәсіпорындары 2013 жылдың талдау жасалып отырған кезеңінде 4-кестеге сәйкес 26 445 млн. теңге сомаға өнім шығарған немесе 2012 жылғы мәнге қатысты 130 %.

      Серпіннің оң болуын "Агромашхолдинг" АҚ мен "Агротехмаш" ЖШС сияқты ірі кәсіпорындардың ауыл шаруашылығы техникасы мен автомобиль шығару көлемін ұлғайтуымен түсіндіруге болады.

      4-кесте. Облыстың машина жасау өндірісінің көлемі, млн. теңге

Атауы

2012 жылғы қаңтар-тамыз

2013 жылғы қаңтар-тамыз

Электр жабдығының өндірісі

8

16

Компьютерлер, электронды және оптикалық өнім өндірісі

Басқа санаттарға қосылмаған машиналар мен жабдықтар өндірісі

10 020

7 966

Автокөлік құралдарының, трейлерлер мен жартылай тіркемелердің өндірісі

4 414

12 238

Өзге де көлік құралдарының өндірісі

10

3

Машиналар мен жабдықтарды жөндеу және орнату

5 798

6 222

ЖИЫНЫ

20 250

26 445


      Саланың қолайлы дамуымен бірге шешілмеген бірқатар проблемалар бар:

      1) қолда бар өндірістік қуаттардың толық пайдаланылмауы;

      2) саланың инвестициялық тартымдылығының төмен болуы және кәсіпорындарда айналым қаражатының үнемі тапшы болуы;

      3) ғылымды қажет ететін, жоғары технологиялы, қосылған құны жоғары өнімдердің өндірістегі үлесінің төмен болуы;

      4) өндірісті дамытуға алынатын қаржының пайыздық мөлшерлемелерінің жоғары болуы.

      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі

      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі – облыстың және тұтастай Қазақстанның неғұрлым серпінді дамып келе жатқан секторы. Облыстың өнеркәсіптік өндірісі көлемінің құрылымындағы тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің үлесі 2010 – 2013 жылдардағы кезеңде мынадай түрде болды: 2010 жылы – 62,1 %, 2011 жылы – 65,2 %, 2012 жылы – 56,3 %, 2013 жылы – 51 %. 2013 жылы металл кенін өндіру көлемінің төмендеуі салдарынан саланың өнеркәсіптік өндірістің жалпы құрылымындағы үлесі азайды.

      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің негізін "Соколов-Сарыбай кен байыту өндірістік бірлестігі" акционерлік қоғамы, "Варваринское" акционерлік қоғамы, "Қостанай минералдары" акционерлік қоғамы, "Метал Трэйдинг" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Өркен" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Қазақстан алюминийі" акционерлік қоғамының филиалы сияқты кәсіпорындар мен басқалары құрайды.

      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі облыс экономикасының жалпы жай-күйін айқындайды және облыстың өнеркәсіптік өндірісінің құрылымындағы үлестің айтарлықтай қомақты – 50 %-дан астам болуын қамтамасыз етеді, тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өнімдері – облыс экспортының негізгі бабы әрі валюталық түсімдердің басты көзі.

      5-кесте. Тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өндіріс көлемі, млн. теңге

Атауы

жылдар

2010

2011

2012

2013

Кен өндіру өнеркәсібі өнімдерінің көлемі, оның ішінде

279 936

368 070

271 849

280 034

Көмір мен лигнит өндіру

118

74

60

6

Металл кенін өндіру

270 181

355 855

256 289

264 157

Кен өндіру өнеркәсібінің өзге салалары

9 637

11 122

13 590

13 383

Мұнай мен табиғи газ өндіру саласындағы техникалық қызметтер

1 019

1 910

2 487

Металлургия өнеркәсібі өнімдерінің көлемі

18 466

24 247

27 122

Кен өндіру өнеркәсібінің нақты индексінің көлемі, өткен жылға %-бен

115,8

100,1

98,5

103,0

Металлургия өнеркәсібінің нақты индексінің көлемі, өткен жылға %-бен

111,1

102,7

118,7


      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өнім өндірісінің нақты индексінің көлемін талдаудаму серпінінің орнықсыз екенін көрсетеді. Негізгі экспорттық тауарларға (темір кені, жентек, асбест, мыс концентраты) әлемдік сұраныстың төмендеуіне байланысты өнімге деген сұраныстың саябырлауының әсерінен 2010 жылдан бері кен өндіру өнеркәсібінің өндіріс көлемінің заттай көрсеткіштерінің құлдырағаны байқалып отыр. Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі өнімдерінің құрылымында металл кенін өндірудің үлесі неғұрлым жоғары. 2010 – 2013 жылдар аралығындағы кезеңде темір кенін өндірудің құндық мәндегі көлемі 6 024 млн. теңгеге азайды.

      Тұтастай алғанда, тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өндіріс көлемінің серпінін талдау кен өндірудің, концентраттар мен бастапқы металдар өндірісінің үлесі едәуір жоғары болғанымен, қосылған құны жоғары шығарылатын өнім тізбесінің өте шектеулі екенін көрсетіп отыр.

      Саланың қазіргі қалыптасып отырған құрылымында тау-кен металлургиясы өнеркәсібінің өнімдері өндірісінің көлемін металл кенінің жаңа кен орындарын игеру есебінен ұлғайтуға болады. Шикізат базасы сарқылған, пайдаланылатын шикізаттың кешенділігі төмен, негізгі өндірістік құралдардың тозу дәрежесі жоғары, қоршаған ортаның ластану деңгейі жоғары және технологиялық артта қалған, өндіруден бастап тауарлық әзірлік дәрежесі жоғары өнім шығарғанға дейінгі толық өндіріс циклі бар ықпалдастырылған кешендер жоқ, ішкі нарық сыйымдылығы шағын әрі бытыраңқы, өнім энергияны, еңбекті және материалдарды көп қажет ететін жағдайларда, дамудың бұл түрі Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі міндеттердің жүзеге асырылуын қиындатады.

      Осылайша, тау-кен металлургиясы өнеркәсібін технологиялық дамытудың перспективалы мүмкіндіктеріне мыналар жатады:

      1) қара металлургияда – металл кенінің шикізаттық базасын кеңейту, болат алу үшін сапасы жоғары шикізат шығару, өндірілетін өнімнің ішкі нарыққа жеткізілуін ынталандыру;

      2) түсті металлургияда – таза металдар мен олардан жасалған бұйымдар өндірісі.

      Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі

      Облыстағы құрылыс индустриясында құрылыс материалдарын шығаратын 125 кәсіпорын жұмыс істейді, олардың жартысынан астамы Қостанай қаласында орналасқан, оның ішінде: 9-ы – ірі, 12-сі – орта, 74-і – шағын, 30-ы – қосалқы кәсіпорындар. Кәсіпорындардың бәрі, негізінен, 7-кестеде көрсетілген құрылыс өнімдерінің өндірісіне бағдарланған.

      Облыстағы құрылыс индустриясы өнімдердің мынадай түрлерінің өндірісін қамтиды: табиғи құм; ағаш материалдары; ағаш шпалдар; терезелер мен оның жақтаулары; ағаш есіктер мен олардың жақтаулары; тұсқағаздар; құбырлар; түтікшелер; түтіктер; шлангілер және олардың пластмассадан жасалған фитингтері; есіктер; терезелер; жапқыштар; жалюзи; керамикалық кірпіш; бетон және бетоннан жасалған бұйымдар; бетоннан жасалған құрылыс конструкциялары; өңделген тас; металдан жасалған құрастырмалы құрылыс конструкциялары және басқалары.

      2013 жылғы қаңтар-сәуірде құрылыс материалдары өндірісінің көлемі 6 176,8 млн. теңгені құрады.

      2013 жылдың осындай кезеңіне қатысты талданып отырған кезеңде мынадай өндірістердің көлемі ұлғайды: резеңке және пластмасса бұйымдары 1610,3 млн. теңге деңгейінде қалыптасты, нақты көлем индексі (бұдан әрі – НКИ) – 155,1 %; өзге де бейметалл минералды өнім 2957,7 млн. теңгені құрады, НКИ – 128,1 %; жиһаз өндірісі 682,2 млн. теңге деңгейінде қалыптасты, НКИ – 113,4 %; жиһаздан басқа, ағаш және тоз бұйымдарының өндірісі, сабаннан және тоқуға арналған материалдардан жасалған бұйымдардың өндірісі 196,9 млн. теңгені құрады, НКИ – 106,2 %.

      2013 жылдың 4 айының қорытындысы бойынша отқа төзімді бұйымдар өндірісінің көлемі 2,7 есе, металдан жасалған құрастырмалы құрылыс конструкциялары – 2,5 есе, пластмассадан жасалған есіктер мен ұқсас бұйымдардың өндірісі – 2,2 есе, құрылыс мақсаттары үшін бетоннан жасалған бұйымдар – 2 есе, беті жалатылған болат табақтан жасалған терезелер, сэндвич-панельдер өндірісі 53,9 %-ға, бетоннан жасалған құрылыс конструкциялары 37,4 %-ға, тауарлық бетон 0,4 %-ға ұлғайды.

      Келтірілген деректер өндірілетін өнімнің өсу қарқынының қалыпты екенін, алайда құрылыс индустриясының шығарылатын өнімдері тізбесінің біршама шектеулі екенін айғақтайды.

      Ағымдағы жағдайды талдау облыстағы және Қазақстан Республикасындағы құрылыс индустриясы мен құрылыс материалдары өндірісінің дамуында жалпы мынадай проблемалар айқындалғанын көрсетті:

      1) өндірістерді жарақтандырудың техникалық деңгейінің төмен болуы;

      2) технологиялық жабдықтың тозу дәрежесінің жоғары болуы, негізгі қорлардың баяу жаңартылуы;

      3) кәсіпорындардың айналым қаражатының және өндірістерді жаңғырту мен техникалық қайта жарақтандыруға арналған жинақтардың жеткіліксіз болуы;

      4) энергия мен ресурсты көп қажет ету, соның салдарынан өнім өндірісінің өзіндік құнының жоғары болуы;

      5) импорт алмастыратын және экспортқа бағдарланған жаңа өндірістерді дамыту үшін инвестициялардың жеткіліксіз болуы.

      Жеңіл өнеркәсіп

      Облыстың жеңіл өнеркәсібінде тоқыма, тігін, трикотаж және аяқ киім өнімдерін шығаратын кәсіпорындар жұмыс істейді.

      Облыста жеңіл өнеркәсіпке жататын 22 кәсіпорын жұмыс істейді. Қазақстан Республикасының жеңіл өнеркәсібі кәсіпорындарының 6 %-ы облысқа тиесілі.

      Облыстың өңдеуші өнеркәсіп өндірісі көлемінің құрылымында жеңіл өнеркәсіптің алатын үлесі мардымсыз және 2010 жылғы 2,63 %-дан 2013 жылы 2,09 %-ға дейін төмендегені анықталып отыр.

      "Большевичка" тігін фабрикасы" акционерлік қоғамы, "Алпамыс" аяқ киім фабрикасы" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Қостанай киізден жасалған аяқ киім фабрикасы" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Қостанай иіру-тоқыма фабрикасы" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жеңіл өнеркәсіптегі неғұрлым ірі кәсіпорындар болып табылады.

      6-кесте. Жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің өндірісі көлемінің серпіні

Атауы

2010 жыл

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

Барлығы, млн. теңге, оның ішінде

3 446

3 841

3 514

4 703

тоқыма бұйымдарының өндірісі, млн. теңге

1 430

1 753

1 630

2 454

тоқыма бұйымдары өндірісінің нақты көлем индексі, өткен жылға %-бен

106,1

99,0

106,7

150,5

киім өндірісі, млн. теңге

1 190

1 328

1 336

1 719

киім өндірісінің нақты көлем индексі, өткен жылға %-бен

108,4

98,1

76,2

128,7

былғары мен оған жататын өнімдер өндірісі, млн. теңге

826

760

548

530

былғары мен оған жататын өнімдер өндірісінің нақты көлем индексі, өткен жылға %-бен

105,8

86,4

73,0

96,7


      Жеңіл өнеркәсіп өндірісінің көлемі бойынша 2010 жылдан бастап 2013 жыл арасы кезеңіндегі көрсеткіштерді талдау кезінде 2010 жылғы 3 446 млн. теңгеден 2013 жылы 4 703 млн. теңгеге дейін немесе 36,5 %-ға ұлғайғаны айқындалды. Көрсеткіштердің келтіріліп отырған серпіні өнім өндіру көлемінің өсу қарқыны мардымсыз екенін айғақтайды, бұл өңдеуші өнеркәсіп өнімдерін өндірудің жалпы құрылымындағы жеңіл өнеркәсіп үлесінің өсуін тежейді. Бұл саланың дамуына облысқа импортталатын осыған ұқсас өнімдермен салыстырғанда өнімдердің бағасы жағына бәсекеге қабілеттілігінің төмен болуы айтарлықтай дәрежеде тежеу болып отыр.

      2013 жылғы қаңтар-тамызда облыстың жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары қолданыстағы бағамен 3 068,4 млн. теңгеге өнім өндірді, оның ішінде: тоқыма бұйымдарын шығару бойынша – 1 571,4 млн. теңге, киім өндірісі бойынша 1 071,2 млн. теңге, былғары және оған жататын өнімдер өндірісі бойынша – 425,8 млн. теңге. Осылайша, 2012 жылмен салыстырғанда 2013 жылы өнім өндіру көлемінің орташа айлық көрсеткішінің 30,1 %-ға ұлғайғаны байқалды.

      Мыналар жеңіл өнеркәсіптің даму проблемаларына жатады:

      1) кәсіпорындардың негізгі қорларының қомақты бөлігінің техникалық тозуы, бұл саладағы еңбек өнімділігінің деңгейін төмендетеді;

      2) шикізатты бастапқы өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындардың болмауы, бұл импорттық шикізатты пайдалануға және өнімнің өзіндік құнының ұлғаюына әкеп соқтырады;

      3) шикізат өңдеудің және өнім өндірудің заманауи технологияларының болмауы;

      4) бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді дамытуға бағытталған инвестициялық жобаларды іске асыру үшін қаржы қаражатының жеткіліксіз болуы.

      Экономиканың басым салаларының даму болжамы және олардың облыстың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруына әсері

      Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2013 жылғы қаңтар-желтоқсан кезеңіндегі ЖӨӨ өсу қарқыны 106,0 пайызды құрады. Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің Қаржы және бюджет комитетінің 2012 – 2014 жылдарға арналған республикалық бюджеттің жобасына қорытындысының деректері бойынша 2013 жылы нақты ЖІӨ өсуі 6,5 %-ды, 2014 жылы 7,1 %-ды құрайды.

      ЖІӨ-нің өсуі ішінара ЖӨӨ-нің өсуімен қамтамасыз етіледі. Осы салалардың ЖӨӨ-дегі үлесінің ұлғаюы кірістердің жоғарылауына және экономикалық белсенді тұрғындардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етуге ықпал етіп, азық-түлік қауіпсіздігін жоғарылатуға септігін тигізбек. Өндіріс көлемдерінің ұлғаюы бюджетке түсетін түсімдерді жоғарылатады, бұл мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерін қаржыландырудың өсуіне алып келеді. Осылайша, көрсетілген салаларды дамыту экономиканың бәсекеге қабілеттілігі мен облыс халқының тұрмыс деңгейін жоғарылатуға ықпалын тигізеді.

      Облыстың экспорттық әлеуетін бағалау

      Қазіргі уақытта облыс экспорты мейлінше шектеулі. Экспорттың негізгі баптары шикізат бағытындағы тауарларға тиесілі: темір кені өнімдері, асбест, астық және ұн. Ал импорт құрылымында жабдықтардың, көлік құралдарының, қара металдың және одан жасалған бұйымдардың, минералды отынның алатын үлесі неғұрлым жоғары.

      Сонымен қатар, астық экспорты бойынша ғана емес, өнім өндірісін кеңейту, оны облыс шегінен тыс экспорттау бойынша да облыс әлеуеті мейлінше жоғары.

      Жоғарыда келтірілгенді назарға алсақ, Қазақстан Республикасының басқа өңірлерімен қатар, Ресей Федерациясы (бұдан әрі – РФ) мен Қытайдың жақын орналасқан өңірлерінің көлемді нарықтары да АӨК өнімдерін өткізу нарығы бола алады.

      Облыстағы инвестициялық ахуалды бағалау

      2009 – 2012 жылдар кезеңіндегі инвестициялар көлемі серпінінің өсу үрдісі – оң. 2012 жылы облыстың негізгі капиталына 161,4 млрд. теңге инвестицияланды, бұл 2009 жылғы көрсеткіштен (122,2 млрд. теңге) 32,1 %-ға жоғары. Бұл ретте қорландыру көздері мен инвестицияларды талдау 2012 жылы мемлекеттік инвестициялар 32,1 млрд. теңгені (2011 жылы – 30,3 млрд. теңге), кәсіпорындар мен тұрғындардың меншікті қаражаты – 117,5 млрд. теңгені (2011 жылы – 114,2 млрд. теңге), қарыз қаражаты – 11,8 млрд. теңгені (2011 жылы – 6,2 млрд. теңге) құрағанын көрсетіп отыр. 2012 жылы шетелдік инвесторлар тарапынан негізгі капиталға инвестициялар жүзеге асырылған жоқ, ал 2011 жылы бұл мән 1 млн. теңгені құраған болатын.

      2013 жылғы қаңтар-тамыз кезеңінде негізгі капиталға инвестициялар 105,6 млрд. теңгені құрады. Тартылған шетелдік инвестициялар сомасы 21,3 млн. теңгені құрады.

      Тұтастай алғанда, инвестициялар көлемінің өсу қарқынының жеткіліксіз болуы Қазақстан Республикасының экспорттық өнімдерін өткізудің негізгі нарықтарындағы сыртқы ахуалдың қолайсыз болуына, сырттан қарыз алу көздерінің жабылуы салдарынан екінші деңгейдегі банктердің кредиттік белсенділігінің төмендеуіне байланысты.

      Бұл ретте, соңғы жылдардағы ЖӨӨ-ге жиынтық инвестициялардың ағымдағы үлесі орта есеппен 20-25 %-ды құрайды. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, облыстың орнықты экономикалық өсуін қамтамасыз ету үшін ЖӨӨ-ге инвестициялардың үлесі 30-40 % шегінде болуға тиіс.

      Салалық құрылымы жағынан 2013 жылғы қаңтар-тамыз аралығындағы кезеңдегі инвестициялардың қомақты бөлігі, негізінен, кен өндіру секторына, ауыл шаруашылығына, жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар секторына, өңдеуші өнеркәсіпке жіберілді.

      7-кесте. Облыс капиталына құйылған инвестициялардың негізгі бағыттары, млн. теңге

Экономика саласы

2013 жылғы қаңтар-тамыз

Ауыл шаруашылығы, аңшылық және орман шаруашылығы

10 945

Өнеркәсіп

63 364

Құрылыс

1 070

Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу

1 807

Қонақүйлер мен мейрамханалар

145

Көлік және байланыс

11 626

Қаржы және сақтандыру қызметі

366

Жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар

11 112

Мемлекеттік басқару

190

Білім беру

1 797

Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер көрсету

582

Коммуналдық, әлеуметтік және коммуналдық қызметтер көрсету

778


      Осылайша, өңдеуші өнеркәсіп саласына инвестицияларды қарқынды тартуға жәрдемдесу және экономиканың саудаланбайтын секторын (байланыс қызметтері, көліктік инфрақұрылым, құрылыс) дамыту арқылы облыс экономикасына инвестициялардың құйылу құрылымын оңтайландыру мемлекеттік билік органдары мен даму институттарының облыстың инвестициялық әлеуетінің сапасын жақсарту бөлігіндегі басым міндетіне айналуға тиіс.

      Жоғарыда баяндалғанды ескерсек, ұлттық экономикаға инвестициялар тартуға, облыс аумағына инвестициялық ресурстардың құйылуының өсуін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік даму институттарының рөлі айтарлықтай өсе түседі.

      Экспортқа бағдарланған және жоғары технологиялы шикізаттық өндірістерге тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдайлар жасау мақсатында 2012 жылғы сәуірден бері ӘКК ұйымдық құрылымында Инвестициялар тарту және инновацияларды қолдау орталығы (бұдан әрі – Орталық) жұмыс істейді. Инвестициялар тарту бөлігінде Орталықтың негізгі міндеттері:

      1) өңірге инвестициялар тарту үшін инвесторлар іздеу;

      2) инвесторлардың жобаларын өңірлік деңгейде сервистік қолдау және сүйемелдеу.

      Орталықтың функциялары:

      1) өңір үшін отандық және шетелдік инвесторларды, қазақстандық және шетелдік тараптар арасында бірлескен кәсіпорындар құру үшін әлеуетті әріптестерді іздеу;

      2) әлеуетті инвесторлар үшін өңірде "бірінші терезе" функцияларын жүзеге асыру;

      3) инвесторлар үшін өңірлік деңгейде мемлекеттік қолдау құралдарын іске асыруға жәрдемдесу;

      4) әлеуетті инвесторлар үшін перспективалы және қолданыстағы жобалар бойынша өңірлік дерекқорды қалыптастыру және енгізу;

      5) Орталық құзыретінің шегінде облыс аумағында инвестициялық жобалардың іске асырылуын мониторингтеу;

      6) жеке инвестор мен мемлекет, қазақстандық және шетелдік бизнес өкілдері арасында диалог алаңқайын құру;

      7) инвесторлардың проблемалы мәселелерін өңірлік деңгейде шешуге қатысу, инвесторлардың мүддесін қорғау;

      8) инвесторларды, уәкілетті мемлекеттік органдарды, жұмылдырылған даму институттарын және өзге де мүдделі ұйымдарды ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету;

      9) жергілікті кәсіпкерлер үшін инвестициялар тартуға және оларды тиімді пайдалануға қатысты оқыту семинарларын өткізу;

      10) инвесторлардың уәкілетті мемлекеттік органдармен, даму институттарымен келіссөздерін, кездесулерін, "дөңгелек үстелдерін" ұйымдастыру;

      11) қазақстандық және шетелдік тараптардың қатысуымен инвестициялық форумдар/көрмелер ұйымдастыру;

      12) халықаралық инвестициялық іс-шараларда өңір мүддесін білдіру;

      13) қазақстандық және шетелдік тараптар арасында бірлескен кәсіпорындар құру үшін әлеуетті әріптестер іздеу;

      14) Орталық құзыретінің шегінде мемлекеттік органдар, жергілікті кәсіпорындар мен инвесторлар арасында шарттарға, меморандумдарға, келісімдерге қол қоюға жәрдемдесу;

      15) инвесторларды сервистік қолдау шеңберінде өзге де қызметтер көрсету.

      Облыстың инвестициялық әлеуетін дамытудың негізгі проблемаларына мыналар жатады:

      1) өңірдің инвестициялық мүмкіндіктері туралы хабардар болудың жеткіліксіздігі салдарынан стратегиялық инвесторлар белсенділігінің төмен болуы;

      2) кредиттік ресурстарға және ұзақ мерзімді қаржыландырудың басқа құралдарына қолжетімділіктің шектеулі болуы;

      3) перспективалы жобаларды қорландыруды өңірлік үйлестіру орталығының болмауы.

      Негізгі тұжырымдар:

      1) дәстүрлі көздерден инвестициялар тарта отырып, жалпы экономикалық ахуалдың нашарлауына байланысты облыс кәсіпорындарының инвестициялық қызметті, оның ішінде мемлекеттік ресурстар есебінен қаржыландырудың баламалы нұсқаларын іздеуге деген қажеттілігі айтарлықтай ұлғайды;

      2) дәйекті экономикалық дамуды қамтамасыз ету үшін облысқа құйылатын инвестициялар өсімінің жоғары қарқынын қалпына келтіру қажет, бұл экономиканың нақты секторының қажеттіліктерін қамтамасыз етуге және кеңейтілген өндіріс үшін жағдайлар жасауға мүмкіндік береді;

      3) негізгі капиталға құйылатын инвестициялардың ағымдағы құрылымы облыс экономикасын дамытуда шикізаттық секторға қарай теңгерімсіздік сақталып отырғанын көрсетеді. Ал облыс экономикасын қалпына келтіру және орнықты экономикалық өсудің сапасын қамтамасыз ету үшін экономиканың басым салаларында шикізатты терең қайта өңдеу жөніндегі өндірістерді артықшылықпен дамыту талап етіледі.

      Облыстағы инновациялық белсенділікті бағалау

      Қазіргі уақытта облыс аумағында 2010 – 2014 жылдарға арналған Индустрияландыру картасының шеңберінде 83 инвестициялық жоба іске асырылуда, инвестицияларының жалпы көлемі 393,9 млрд. теңге, бұлар жоғары технологиялы жаңа өндірістер құру немесе жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту есебінен ЖӨӨ өсуін қамтамасыз етуге арналған.

      Ауыл шаруашылығы ғылымдары, техникалық ғылымдар, қоғамдық ғылымдар және жаратылыстану ғылымдары саласындағы зерттеулер облыстың ғылыми ұйымдарының ғылыми-техникалық қызметінің басым бағыттары болып табылады.

      Өнімдік және процестік инновациялар бойынша облыс кәсіпорындарының инновациялық белсенділігі 2011 жылы 4,8 % болса, 2012 жылы 7,1 % болды. 2011 жылмен салыстырғанда инновациялық өнім көлемі 2,4 есе ұлғайып, 29 769,7 млн. теңгені құрады. Инновациялық сипатта 576,6 млн. теңгеге қызметтер көрсетілген.

      Өнеркәсіптік кәсіпорындардың инновациялық өнімі толығымен инновациялық технологияларды пайдалануға негізделген.

      Өңірлік инновациялық жүйенің қызметін үйлестіру мақсатында 2012 жылғы сәуірде ӘКК-нің ұйымдық құрылымында инвестициялар тарту және инновацияларды қолдау орталығы (өңірлік инновациялар кеңсесі) құрылды. Құрылымдық бөлімше инновациялық процестердің интеграторы болып табылады, сондай-ақ облыстағы инновациялық инфрақұрылымның қызметін және перспективалық инновациялық жобаларды қолдауды жүзеге асырады.

      Облыстағы инновациялық қызметтің дамуын тежейтін негізгі факторлар ретінде мыналарды атап өтуге болады: кәсіпорындардың инновациялық белсенділігінің төмен болуы және инновацияларға сұраныстың болмауы, инновациялық ортаның дамымауы, инновациялық өнім мен инновациялық қызметтер көрсету көлемінің төмен болуы, инновациялық инфрақұрылымның дамымауы, инновациялық өнім үлесінің төмен болуы, инновациялық шағын компанияларды қаржыландыру үшін венчурлік капитал нарығының дамымауы, кәсіпорындардың бастапқы технологиялық және басқарушылық деңгейінің төмен болуы, инновацияларды енгізу арқылы еңбек өнімділігін жоғарылату мүмкіндіктері туралы хабардар болудың жеткіліксіздігі, ғылым мен өндіріс арасында алшақтықтың қалыптасуы, бизнес өкілдерінің ғылыми қоғамдастықпен өзара іс-қимыл жасауының тиімді тетігінің болмауы.

      Сыртқы орта факторларының ықпалы

      Саяси-құқықтық факторлар

      Орнықты ішкі саяси жағдайлар, сондай-ақ сырттан төнетін қауіптің болмауы және Қазақстан Республикасының халықаралық қатынасындағы көп бағыттылық облыс экономикасының қарқынды әрі серпінді дамуына ықпал етеді. Бұдан басқа, мемлекет халық шаруашылығының салаларын, оның ішінде АӨК-ті, машина жасау саласы мен құрылыс индустриясын дамытуға қолайлы ықпалын тигізетін шаралар кешенін қабылдауда. ӘКК өз қызметінде 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің және 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Салық кодексінің, "Акционерлік қоғамдар туралы" 2003 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – "Акционерлік қоғамдар туралы" Заң) құқықтық нормаларын басшылыққа алады, мұның өзі қызметтің құқықтық негізін қамтамасыз етеді.

      Шаруашылық факторлар

      Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарына сәйкес 2010 жылдан бастап ЖІӨ-нің өсу қарқыны мен ұлттық экономикаға құйылатын инвестицияларды біртіндеп ұлғайту жоспарланып, бұл экономиканың басым салаларын дамытуға ықпал ететін белсенді инвестициялық саясат жүргізуге мүмкіндік бермек.

      Дәйекті экономикалық өзгерістер Қазақстанның, оның ішінде Қостанай облысының экономикасын серпінді дамытуға мүмкіндік береді. Өз кезегінде, Қостанай облысының серпінді дамуы әлемдік қаржы нарығында болжанбаған қолайсыз оқиғалар болмаған жағдайда, ӘКК қызметіне оң әсерін тигізеді.

      Демографиялық факторлар

      Әлемдік демографияда басты екі үрдіс бар – өмір сүру ұзақтығын жалпы ұлғайту және өлім деңгейін төмендету. Осылайша, халық санының жалпы өскені байқалып отыр, оның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін азық-түлік өндірісін перманентті ұлғайту және тыныс-тіршілікті қамтамасыз ететін инфрақұрылымды дамыту талап етіледі. Осының нәтижесінде инвестициялық қаражат іздестіру қажеттілігі туындайды. Осыған байланысты ӘКК облыстың экономикалық әлеуетін және әлеуметтік-экономикалық дамыту жөніндегі мемлекет міндеттерін шешу үшін өзінің тұрақты қызметін қамтамасыз етуге қабілетті.

      Технологиялық факторлар

      Өндірістің тиімділігі және техникалық жаңарту, өнімдердің жаңа түрлерінің өндірісін игеру жылдамдығы мен ең жаңа технологияларды тарту облыс экономикасының технологиялық дамуына ықпал ететін негізгі факторлар болып табылады. Облыста жаңа технологияларды енгізудің ағымдағы жай-күйі қажетті деңгейге сәйкес келмейді және ЖӨӨ орнықты өсуін, жаңа тауарларды әзірлеуді және енгізуді, оларды бәсекеге қабілеттіліктің неғұрлым жоғары деңгейіне шығаруды қамтамасыз етпейді.

      Осыған байланысты, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар қызметінің негізгі міндеті ретінде жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту арқылы облыстың өнеркәсіптік өндірісінің технологиялылығының деңгейін жоғарылату өндірілетін өнімге сұранысты ұлғайтатыны және оның бәсекеге қабілеттілігін жоғарылататыны сөзсіз.

      Экологиялық факторлар

      Климаттық жағдайлардың қатаң болуы облыста жұмыс істейтін компаниялардың қызметі тиімділігінің төмендеуіне ықпалын тигізуі мүмкін. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығы бағытындағы кәсіпорындар үшін өнімнің шықпай қалу, ауыл шаруашылығы малдарының қырылу ықтималдығы артады, машина жасау кәсіпорындары үшін технологиялық жабдықтың істен шығу қаупі артады, құрылыс саласы, тау-кен металлургиясы өнеркәсібі мен көлік-коммуникация кешені үшін ғимараттардың, құрылыстардың, жабдықтар мен көлік-коммуникациясы инфрақұрылымының тозу деңгейі жоғарылайды. Көрсетілген мән-жайлар облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуының орнықтылығына ықпалын тигізуі мүмкін.

      Ішкі ортаны талдау

      ӘКК дамуының негізгі кезеңдері

      Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың құрылуы

      ӘКК "Каспий", "Тобыл" және "Батыс" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларын құру және олардың қызметін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы

      17 қыркүйектегі № 407 Жарлығына сәйкес 2007 жылғы 8 қазанда құрылған.

      ӘКК әрекет еткен жылдары ӘКК қалыптасуының ұйымдастырушылық кезеңі, негізінен, аяқталды:

      1) ӘКК-де құрылған корпоративтік басқару жүйесі ӘКК қызметін регламенттейтін заңнамалық және өзге де құқықтық актілерде баяндалған ережелер мен талаптарға толық сәйкес келеді;

      2) ұйымдық құрылымы мен еңбекақы төлеу жүйесі қалыптастырылды;

      3) ӘКК қызметін регламенттейтін нормативтік құжаттар пакеті әзірленді;

      4) жарғылық қызметті жүргізуге арналған бастапқы ресурстар қалыптастырылды (қаржы активтері, жер, жер қойнауы, мүлік, акциялардың мемлекеттік пакеттері және мемлекеттің жекелеген кәсіпорындарға қатысу үлестері).

      Елді экономикалық дамытудың қазіргі заманғы мемлекеттік саясатындағы әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың рөлі

      2010 жылғы 29 қаңтарда "Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері" атты Қазақстан халқына Жолдауында Президент әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды жергілікті атқарушы органдардың қарамағына беру туралы тапсырма берді.

      "Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 наурыздағы № 266 қаулысына сәйкес әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар акцияларының мемлекеттік пакеттері 50 пайыздық тең үлестермен Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстарының коммуналдық меншіктеріне берілді.

      Мемлекет басшысының өңірлердегі кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі тапсырмасын іске асыру мақсатында 2010 жылғы 1 сәуірде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар облыс әкімдіктерінің қарамағына берілді және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 301 қаулысымен бекітілген "Бизнестің жол картасы 2020" кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі бірыңғай бюджеттік мемлекеттік бағдарламаны (бұдан әрі – Бизнестің жол картасы 2020) елдің әрбір өңірінде жеке-жеке практикалық іске асыруды қамтамасыз етуге бағдарланған.

      2010 жылғы 1 қазанда акционерлер "Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамын (бұдан әрі – "Тобыл" ӘКК" ҰК" АҚ) ӘКК-ге және "Солтүстік" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" акционерлік қоғамына бөлу жолымен ерікті түрде қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылдады.

      ӘКК 2010 жылғы 31 желтоқсанда тіркелді, оның жалғыз акционері мемлекеттің атынан Қостанай облысының әкімдігі болып табылады.

      Тұтастай алғанда, корпорациялардың дамуындағы жаңа кезең Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің дамуын жандандыру жөніндегі жоспарларды іске асыруға қатысуға байланысты.

      Сондай-ақ, ӘКК мынадай мемлекеттік бағдарламалар мен нысаналы мемлекеттік іс-шараларды іске асыруға қатысады:

      1) салалық бағдарламаларды қоса алғанда, ҮИИДМБ;

      2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 сәуірдегі № 473 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртудың 2011 – 2020 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – ТКЖ жаңғырту бағдарламасы);

      3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 19 маусымдағы № 636 қаулысымен бекітілген Жұмыспен қамту 2020 жол картасы (бұдан әрі – Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы);

      4) Бизнестің жол картасы 2020;

      5) Моноқалаларды дамыту бағдарламасы;

      6) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 303 қаулысымен бекітілген 2010 – 2014 жылдарға арналған Қазақстанды индустрияландыру картасы (бұдан әрі – Индустрияландыру картасы);

      7) азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру жөніндегі шаралар кешені;

      8) сервистік-дайындау орталықтарын құруға және дамытуға бағытталған шаралар кешені;

      9) Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі, Қостанай облысының әкімдігі мен "ҚазАгро" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы арасындағы көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын қаржыландыру жөніндегі бірлескен қызмет туралы меморандум шеңберінде ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің міндеттемелерін орындау үшін "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының пайдасына төлем кепілдіктерін беру.

      Тиісінше, стратегиялық перспективада ӘКК қызметі бәсекеге қабілеттілікті жоғарылату және экономиканы әртараптандыруды қамтамасыз ету бөлігінде мемлекет бастамаларын іске асыруға, сондай-ақ облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысуға бағдарланатын болады.

      ӘКК корпоративтік басқару жүйесін талдау

      ӘКК ұйымдық құрылымы ішкі және сыртқы болып бөлінеді.

      Ішкі ұйымдық құрылым – ӘКК құрылымдық бөлімшелерінің және олардың өзара байланысының жиынтығы, ӘКК қызметінің стратегиялық мақсаттары мен міндеттеріне тиімді қол жеткізуге арналған.

      ӘКК құрылымы мынадай:

      1) жоғары орган – жалғыз акционер (бұдан әрі – акционер);

      2) басқару органы – директорлар кеңесі;

      3) алқалы атқарушы орган – басқарма;

      4) қоғамның қаржы-шаруашылық қызметін бақылауды жүзеге асыратын орган – ішкі аудит қызметі.

      Директорлар кеңесі ӘКК қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады.

      Басқарма ӘКК-нің ағымдағы қызметін жедел басқару бойынша шешімдер қабылдайды, акционердің және директорлар кеңесінің шешімдерін орындайды.

      Ішкі аудит қызметі ӘКК қаржы-шаруашылық қызметін және ішкі бақылау жүйесінің жұмыс істеуін бақылауды жүзеге асыру, ішкі аудит жүргізу және жай-күйіне объективті бағалау жүргізіп, оны жетілдіру жөнінде ұсынымдар беру мақсатында құрылған.

      ӘКК-дегі корпоративтік басқару жүйесі, бір жағынан, құрамына акционердің өкілдері мен тәуелсіз директорлар кіретін директорлар кеңесі арқылы, екінші жағынан, басқару органдарына қатысу жолымен ӘКК-нің қатысуы арқылы құрылатын мамандандырылған еншілес компанияларды және қоржынды компанияларды басқару арқылы іске асырылады.

      Сыртқы ұйымдық құрылым – оларға қатысты ӘКК құқық иеленуші не қоржынды инвестор болып табылатын, стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге тиімді қол жеткізу мақсатында құрылған және жұмыс істейтін мамандандырылған еншілес компаниялар мен қоржынды компаниялар жиынтығы.

      ӘКК бизнес-жобаларды іске асыру үшін өз қызметін әріптестермен бірге жүзеге асыратын 21 қоржынды компанияның қатысушысы болып табылады.

      Мамандандырылған еншілес ұйымдарды ӘКК экономиканың тиісті салаларындағы бизнес-жобалардың практикалық тұрғыдан іске асырылуын басқару үшін ӘКК-нің инвестициялық қызметінің қағидаттары мен басымдықтарын ескере отырып құрады. Қазіргі уақытта ӘКК құрылымында мамандандырылған еншілес ұйымдар жоқ.

      ӘКК басқару органдарының, мамандандырылған еншілес ұйымдардың және қоржынды компаниялардың өзара іс-қимыл жасау деңгейін жоғарылату әрі оларды дамудың сапалы жаңа деңгейіне шығару мақсатында ӘКК мамандандырылған еншілес ұйымдарда (құрылған жағдайда) және қоржынды компанияларда корпоративтік басқарудың ең үздік практикаларын енгізу және жетілдіру жөнінде жұмыс жүргізеді. Бұл шаралар бизнес-жобалары іске асыру тиімділігін жоғарылатуға және қоржынды компаниялар құнының өсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Корпоративтік басқару рейтингін беру мақсатында ӘКК-дегі корпоративтік басқару практикасына бағалау жүргізілген жоқ. Тиісінше, аталған рейтингтің ағымдағы мәні айқындалмаған.

      Корпоративтік басқару жүйесін дамыту Корпоративтік басқару кодексінде, Жарғыда және ӘКК-нің ішкі нормативтік құжаттарында регламенттелген.

      Менеджмент шешімдерінің барынша ашықтығын және негізділігін қамтамасыз ету мақсатында ӘКК өз қызметі туралы ӘКК-нің интернет-ресурсында (www.spk-tobol.kz) көрініс табатын ақпараттың қолжетімділігі мен сапасын жақсарту саясатын ұстанады. Бұл ретте, ӘКК-нің интернет-ресурсы 2012 жылы 22 529 рет қаралған, 2011 жылғы осыған ұқсас көрсеткіштен 2 955 рет артық қаралған (2011 жылы – 19 574 рет қаралған). Корпоративтік сайтты пайдаланушылар тарапынан барынша жоғары қызығушылық 2009 жылы байқалған – 36 203 рет қаралған, 2010 жылы олардың саны 21 012 дейін төмендеген. 2013 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша қараушылар саны 12 382-ні құрайды.

      2009 – 2012 жылдар аралығындағы кезеңде облыстың шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің тарапынан бірлескен ынтымақтастық жөнінде 113 бірлік көлемінде өтінім келіп түсті, оның ішінде: 2009 жылы – 9, 2010 жылы – 56, 2011 жылы – 9, 2012 жылы – 39 өтінім. Осылайша, өтінімдер санының өсу үрдісінің оң қарқыны байқалмайды. Көрсетілген қызметтердің сапасы туралы өңір кәсіпкерлеріне сауалнама жүргізілген жоқ.

      Сыртқы тараптармен өзара іс-қимыл жасау жөніндегі көрсеткіштерді талдау ӘКК қызметіне өңірдің шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің қызығушылығы жеткіліксіз екенін көрсетті.

      Жыл сайын ӘКК-де аудиторлық компаниялар қаржы-шаруашылық қызметке аудит жүргізеді.

      ӘКК дивидендтік саясаты "Акционерлік қоғамдар туралы" Заңға, Қазақстан Республикасының мемлекеттік акциялар пакетін иелену және пайдалану құқығын жүзеге асыру мәселелерін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілеріне және ӘКК Жарғысына сәйкес әзірленген.

      2008 – 2009 жылдары "Тобыл" ӘКК" ҰК" АҚ қызметіне ИСО 9001: 2008 халықаралық сапа стандарттарын енгізу жөнінде жұмыс жүргізілді, соның нәтижесінде сапа менеджменті жүйесі (бұдан әрі – СМЖ) жолға қойылды. "Тобыл" ӘКК" ҰК" АҚ қайта ұйымдастыру нәтижесінде 2011 жылы ӘКК сертификаттық аудит өткізіп, СМЖ халықаралық сәйкестік сертификатын алды.

      2010 жылғы қаңтар – 2013 жылғы қыркүйек аралығындағы кезеңдегі қаржы-шаруашылық қызметінің қорытындыларын талдау

      ӘКК-нің 2012 жылғы қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері бойынша таза пайда 160 млн. теңгені құрады (2011 жылы – 133 млн. теңге, 2010 жылы – 24 млн. теңге). 2012 жылы бір қызметкерге шаққандағы ӘКК-нің таза пайдасы 3,4 млн. теңгені құрады (2011 жылы – 3,0 млн. теңге, 2010 жылы – 0,8 млн. теңге). Бұл ретте активтер рентабельділігінің көрсеткіші (ROA) 2,3 %-ға тең (2011 жылы – 3,2 %, 2010 жылы – 0,5 %), ал инвестициялар рентабельділігі көрсеткішінің мәні – 3,2 % (2011 жылы – 5,6 %, 2010 жылы – 2,4 %).

      2012 жылы таза пайда мәні, оның ішінде бір қызметкерге шаққандағы ӘКК-нің таза пайдасы 2010 жылдың осыған ұқсас көрсеткішіне қатысты 6 еседен астам өсті, бұған жобалық қуатқа шығу және қаржыландырылған бірқатар бизнес-жобалардан алғашқы пайда алу септігін тигізді. Өз кезегінде, активтер рентабельділігі және инвестициялар рентабельділігі көрсеткіштерінің де мәні оң және өсу серпіні көрсетіп отыр, сол арқылы ӘКК-нің қаржылық, материалдық емес және еңбек ресурстарын пайдаланудың тиімділік дәрежесін кешенді түрде көрсетеді.

      2013 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша ӘКК теңгерімінің валютасы 7 003 млн. теңгені құрады.

      ӘКК активтерінің 63 %-ын инвестициялар алады, оның ішінде 693 млн. теңгесін немесе 9,89 %-ын қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар құрайды.

      Жарғылық капитал 5 340 млн. теңгені құрады.

      2013 жылдың 9 айында қаржы-шаруашылық қызмет қорытындылары бойынша 244,2 млн. теңге мөлшерінде пайда алынды.

      ӘКК-нің негізгі қаржылық нәтижелерін талдау қазіргі уақытта ӘКК қалыптасу және мемлекеттен берілген активтерді айналымға қабылдау кезеңінен өтіп жатқанын көрсетеді. Активтердің құрылымы қомақты инвестицияларды талап ететін активтер болып табылады. Берілген активтерден түсетін пайда инвестициялаудың 1 – 10 жылдық кезеңі өткеннен кейін ғана шоғырлана бастайды.

      Есепті кезеңде ӘКК қызметін қаржыландырудың жалғыз көзі – жарғылық капиталды толықтыруға және белгілі бір инвестициялық жобаларды қаржыландыруға бөлінген республикалық бюджет қаражаты.

      ӘКК инвестициялық қызметінің қағидаттары

      ӘКК инвестициялық қызметі ӘКК ішкі құжаттарымен және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен реттеледі.

      Инвестициялық қызметті жүзеге асырудың негізгі нысаны бизнес-әріптестермен бірлескен кәсіпорындар құру/жұмыс істеп тұрған заңды тұлғадан акцияларды/қатысу үлестерін сатып алу болып табылады.

      Негізгі қаржы құралымен қатар ӘКК мынадай нысандардағы инвестициялық қызметті жүзеге асыра алады:

      1) бизнес-әріптестерге қарыздар беру;

      2) ӘКК активін бизнес-әріптестерге қаржылық лизингке беру;

      3) ӘКК активін сенімгерлікпен басқаруға, жалға, кейіннен сатып алатын жалға алу (иелену, құру) және (немесе) беру, сондай-ақ ӘКК активін сату.

      ӘКК-нің бизнес-жобада болу мерзімі 10 (он) жылдан, қаржылық лизинг нысанындағы бизнес-жоба бойынша – 12 (он екі) жылдан, активті кейіннен сатып алатын жалға беру бойынша – 15 (он бес) жылдан аспауға тиіс. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі бизнес-жобалар бұған кірмейді, ӘКК-нің оларға қатысу мерзімі жеке белгіленеді.

      ӘКК жобаларды тартылған ақша қаражатын пайдалана отырып қаржыландырған не іске асыру үшін ӘКК-ге республикалық немесе жергілікті бюджеттен қаражат бөлінетін нысаналы сипаттағы жобалар қаржыландырылған жағдайда, негізгі шарттар өзгертілуі мүмкін.

      Қарыз берген кезде қарыз алушыға қойылатын талаптардың ең жоғары жалпы мөлшері ӘКК-нің меншікті капиталы мөлшерінің 25 %-ынан (қоржынды компаниялар үшін – 50 %-ынан) аспауға тиіс.

      Бірлескен кәсіпорындар құрған немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорындағы қатысу үлесін сатып алған кезде ӘКК үлесі 49 %-дан аспауға тиіс. ӘКК бизнес-жобаға ақша қаражатымен қатысқан жағдайда, бизнес-әріптестің активтерден басқа, ӘКК-нің қатысу мөлшерінің 15 %-нан кем болмайтындай ақша қаражатымен қатысуы міндетті шарт болып табылады.

      Жоспарланып отырған бизнес-жоба ӘКК инвестициялық қызметінің негізгі бағыттарына сәйкес келуге тиіс, оның үстіне, жоспарланып отырған бизнес-жобаның рентабельділігі өндіріс салалары бөлінісінде ӘКК-нің ішкі құжаттарында айқындалған рентабельділіктің жобалық деңгейіне сәйкес келуге тиіс.

      Бизнес-жобаларды оларға ӘКК-нің қатысуы тұрғысынан қараған кезде инвестициялық салымдардың тиімділігін бағалау үшін халықаралық практикада жалпыға бірдей қабылданған көрсеткіштер пайдаланылады.

      Сондай-ақ, инвестициялық жобаларды оларға қатысу тұрғысынан қараған кезде ӘКК еңбек өнімділігінің, энергия тиімділігінің және экспортқа бағдарлануының мәні неғұрлым жоғары жобаларға басымдық беруге ұмтылатын болады.

      Тиімсіз бизнес-жобаларға қарсы әрекет ету және инвестициялық қоржынның сапасын жақсарту/қолдау мақсатында ӘКК-де тәуекелдерді басқару жүйесі ойдағыдай жұмыс істейді.

      ӘКК инвестициялық қоржынының құрылымын талдау

      Инвестициялық қоржынның өсу қарқыны ӘКК инвестициялық қызметінің дәрежесін сипаттайтын маңызды көрсеткіштердің бірі болып табылады, талданып отырған кезеңде (2008 – 2012 жылдар) ол мынаны құрады:

      8-кесте. ӘКК инвестициялық қоржыны көлемінің өзгеруі

Атауы

01.01.2009 жыл

01.01.2010 жыл

01.01.2011 жыл

01.01.2012 жыл

01.01.2013 жыл

Инвестициялық қоржын көлемі, млн. теңге

140,1

756,0

1 283,9

3 474,3

4 960

Инвестициялық қоржын өсімі, өткен жылға %-бен

440

70

170

43


      Келтірілген деректерден мынаны көруге болады, 2008 жылға қатысты 2009 жылы инвестициялық қоржынның өсімі 440 %-ды құраған, өсу 2008 жылдың соңында және 2009 жылы капиталдандырылған нысаналы қаражатты игеру есебінен орын алды. 2009 жылға қатысты 2010 жылы инвестициялар көлемінің аз ғана ұлғаюы активтердің жаңадан құрылған "Солтүстік" ӘКК" АҚ-ға берілуімен негізделген. 2010 жылға қатысты

      2011 жылы инвестициялық қоржынның 170 % мөлшерінде айтарлықтай өсуін ӘКК-нің 2 360 млн. теңге сомасына республикалық бюджеттен бөлінген қаражат есебінен капиталдандырылған "Қостанай қаласында автомобильдер өндірісі" ең ірі әрі капиталды қажет ететін инвестициялық жобаны іске асыра бастауымен түсіндіруге болады. Соңғы жылы инвестициялық қоржынның өсу қарқыны оңтайлы мәнге ие болды.

      Бұл ретте инвестициялар арақатынасының көрсеткіші 2009 жылы – 1,73 теңгені, 2010 жылы – 3,50 теңгені, 2011 жылы – 0,15 теңгені, 2012 жылы – 5,45 теңгені құрады. 2011 жылы көрсеткіштің 0,15 теңгеге дейін төмендеуі "Қостанай қаласында автомобильдер өндірісі" жобасын іске асырудың бастапқы кезеңінде ӘКК-нің қомақты қаражатының пайдаланылуына байланысты.

      ӘКК инвестициялық қоржыны әртараптандырылған және активтердің бірнеше санаты бойынша бөлінген, оның ішінде мемлекеттік меншіктен берілген компания активтерін басқаруға қатысу:

      1) "Қостанай ұн тарту комбинаты" акционерлік қоғамы;

      2) "Жаркөл элеваторы" акционерлік қоғамы.

      2013 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша ӘКК инвестициялық қоржыны 4 470 млн. теңгені құрайды, ол іске асырылып жатқан 47 бизнес-жобадан тұрады, жалпы құны 313,1 млрд. теңгеге жуық.

      Жер қойнауын пайдалану саласында 19 бизнес-жоба. Бизнес-жобалардың жалпы құны – 296 438,1 млн. теңге;

      АӨК-дегі 15 бизнес-жоба. Бизнес-жобалардың жалпы құны – 1 105,78 млн. теңге;

      Өнеркәсіп саласында 10 бизнес-жоба. Бизнес-жобалардың жалпы құны – 14 827,4 млн. теңге;

      Тұрғын үй құрылысы саласында 2 бизнес-жоба. Бизнес-жобалардың жалпы құны – 638,7 млн. теңге;

      Микрокредит ұйымдарын дамыту саласында 1 бизнес-жоба. Бизнес-жобаның жалпы құны – 120,4 млн. теңге.

      Бизнес-жобаларды іске асыру үшін қаржыландырудың (активтерді берудің) мынадай құралдары пайдаланылды: бірлескен кәсіпорындар құру – 29 бизнес-жоба, оның ішінде 5 бизнес-жоба аралас қаржыландырылады (бірлескен кәсіпорындар құру және қарыз беру) және 8 бизнес-жоба жер қойнауын пайдалану саласында бірлескен кәсіпорындар құру сатысында, қарыз беру – 14, қаржылық лизинг – 3, жалға беру – 1.

      Он бір бизнес-жоба (5-еуі АӨК-те, 2-еуі жер қойнауын пайдалану саласында, 3-еуі – өнеркәсіп саласында және 1-еуі тұрғын үй құрылысы саласында) іске асырылды және өзіндік қызмет сатысына өтті.

      Жер қойнауын пайдалану саласында ӘКК жалпы сомасы 296,4 млрд. теңге 19 жобаны іске асыруда, оның ішінде 10 жоба іске асыру сатысында (ӘКК қатысу үлесі 25 %-дан аспайтын бірлескен кәсіпорындар құрылды, оларға жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар берілді) және 9 жоба 65,7 млрд. теңге жалпы сомаға жер қойнауын пайдалану құқығын алу сатысында. Жер қойнауын пайдалану саласындағы жобалар, негізінен, қатты пайдалы қазбалардың кен орындарын барлау және өндіру саласында іске асырылады.

      Машина жасау саласындағы қоржынды компания – "СарыарқаАвтоПром" ЖШС ӘКК-нің ең ірі бизнес-жобасы – "Қостанай қаласында автомобильдер өндірісі" жобасын іске асыруда. Өндірістік қуаты жылына 25 000 автомобильді құрайды. Бизнес-жобаның құны 13 511,4 млн. теңгені құрайды. 2011 жылы ӘКК бизнес-жобаны іске асыруға 2 360 млн. теңге инвестициялады. 1 949 млн. теңге мөлшерінде қарыздар түрінде инвестицияланған қаражатты қайтару 2018 жылы жүзеге асырылады, ал құны 411 млн. теңге болатын жобалық компанияға ӘКК-нің қатысу үлесін сату көзделмеген.

      ӘКК картон және жұмыртқаға арналған науа шығару жөніндегі бірлескен кәсіпорын құру жолымен өңірдің дамуына жәрдем көрсетеді. Картонның меншікті өндірісі гофраланатын өнімнің өзіндік құнын 30 %-ға төмендетуге мүмкіндік береді, сондай-ақ гофроыдыс өндірісін айына 500 мың шаршы м дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді. 2010 жылы жобаны іске асыру басталған кезден бері ӘКК инвестициялары 212,6 млн. теңгеден асты, оның ішінде 15 млн. теңгесі (жарғылық капиталға ӘКК қатысу үлесінің 25 %-ы) бірлескен кәсіпорынның жарғылық капиталына салым ретінде енгізілді, қарыз түрінде жаңа жабдық сатып алуға және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғыртуға 197,6 млн. теңге бөлінді. Шағын қалаларды дамыту бағдарламасы шеңберіндегі бұл жоба Лисаков қаласын дамытудың кешенді жоспарына сәйкес "зәкірлік" инвестициялық жобалардың қатарына қосылған.

      АӨК секторын дамыту мақсатында ӘКК 2011 жылы "Ұзынкөл ауданының Ершовка ауылында қуаты жылына 1 миллион дана тауарлық жұмыртқа болатын құс фабрикасын ұйымдастыру" бизнес-жобасын қаржыландырды. 10 млн. теңге сомасындағы ақша қаражатын ӘКК қарыз түрінде берді. Бизнес-әріптес – дара кәсіпкер И.В. Горбатенков 3 000 мекиен тауық сатып алды.

      Шошқа өсіру кешендерінің желісін салуға және оларды жаңғыртуға жалпы сомасы 74 млн. теңге қаражат инвестицияланды. Шошқа еті өндірісінің жылдық көлемі 368 тоннаға жуық.

      "Итсары–2005" жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің (бұдан әрі – "Итсары–2005" ЖШС) асыл тұқымды мал басын сатып алуы үшін 50 млн. теңге мөлшеріндегі қаражат инвестицияланды, ӘКК-нің қарыз қаражатының есебінен "Итсары–2005" ЖШС Әулиекөл тұқымының 92 баса ІҚМ сатып алды, кәсіпорын мал басын молықтырып, ет сатуды жоспарлап отыр. 2013 – 2020 жылдар аралығындағы кезеңде 573 бас ІҚМ өткізу көзделген.

      "Энергосила Казахстан" жауапкершілігі шектеулі серіктестігімен бірге Қостанай қаласында майлы дақылдардың тұқымынан май өндіру жөніндегі бірлескен кәсіпорын құрылды. Оның жоспарланып отырған өндірістік қуаты – жылына 2 609 тонна май. Бизнес-жобаның құны – 111 млн. теңге. 2011 жылы ӘКК бірлескен кәсіпорынның жарғылық капиталына 5,7 млн. теңге сомасында салым құйды (жарғылық капиталға ӘКК қатысуының 19 %-ы), сондай-ақ 81 млн. теңге сомасында қаражат бөлініп, өндірістік жабдықтарды сатып алуға жұмсалды.

      2010 – 2014 жылдарға арналған өңірлік индустрияландыру картасына ӘКК қатысуымен іске асырылатын инвестициялық жобалар қосылған:

      1) "Қостанай қаласында автомобильдер өндірісі", өндірістік қуаты – жылына 25 000 автомобиль, іске асыру құны – 13 511,4 млн. теңге ("СарыарқаАвтоПром" ЖШС);

      2) Лисаков қаласында қуаты тәулігіне 28 тонна картон өндірісін және қуаты тәулігіне 20 мың дана жұмыртқаға арналған науа өндірісін ұйымдастыру ("Лисаков карто-қағаз кешені" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі);

      3) Федоров ауданы Федоров ауылында жылына 1 296 тонна өсімдік майы мен жылына 3 024 тонна зығыр ұнын шығаратын зауыт салу ("Жаркөл 007" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі);

      4) Ұзынкөл ауданының Ершовка ауылында қуаты жылына 1 миллион дана тауарлық жұмыртқа болатын құс фабрикасын салу (дара кәсіпкер "Горбатенков И.В.");

      5) Қостанай қаласында қуаты жылына 2 609 тонна болатын күнбағыс майы өндірісін ұйымдастыру ("Қостанай май зауыты" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі);

      6) А.И. Лисовпен бірге Денисов ауданында 1 500 басқа арналған шошқа өсіру кешенін құру ("Лига–2010" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі);

      7) 500 бас ІҚМ арналған сүт-тауар фермасын құру ("Сорочинское–2030" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі).

      Облыстың сервистік-дайындау орталықтарының желісі құрылуда, олар облыстың ұсақ ауыл шаруашылығы құрылымдарын біріктіріп, олардың жаңа даму деңгейіне шығуына мүмкіндік береді.

      ӘКК қаражатының есебінен Қостанай қаласында көп пәтерлі үш тұрғын үй салынып, 15 328,6 шаршы метр тұрғын үй немесе 219 пәтер пайдалануға берілді. ӘКК инвестицияларының жалпы құны бір миллиард теңгеден асты.

      Сондай-ақ, ӘКК инвестициялық қоржыны оңалтуға (сауықтыруға) арналған, республикалық және коммуналдық меншіктен берілген мынадай активтерді қамтиды:

      1) "Жоғары Тобыл балық питомнигі" республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны" мүліктік кешені. Жоғары Тобыл және Қаратомар су қоймаларында балық өсіруге арналған мемлекеттік тапсырыс тоқтаған жағдайларда, 2009 жылы ӘКК бірлескен кәсіпорынның жарғылық капиталына құны 18,7 млн. теңге болатын өндірістік активтер түрінде үлес құюды жүзеге асырды, бұл жарғылық капиталдың 49 %-ын құрады. Бизнес-әріптеспен бірге құрылған бірлескен кәсіпорынға 95,1 млн. теңге инвестицияланды, мұның өзі облыстағы жалғыз балық питомнигінің қызметін сақтап қалуға мүмкіндік берді;

      2) құрылысы аяқталмаған объекті – Арқалық қаласындағы 500 тонналық көкөніс сақтау қоймасы. Құрылысы 2006 жылы басталып, бюджеттен қаржыландырудың болмауына байланысты тоқтап тұрған бұл объект жарғылық капиталға жарна түрінде 2010 жылы ӘКК-ге берілді. Құрылысты аяқтау үшін ӘКК 24 млн. теңге инвестициялады. 2011 жылы көкөніс сақтау қоймасы пайдалануға беріліп, "Арқалық азық-түлік компаниясы" жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне сенімгерлікпен басқаруға берілді.

      ТКШ жаңғырту бағдарламасын іске асыру шеңберінде ӘКК 2011 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 маусымдағы № 692 қаулысының негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен 120 млн. теңге сомасында, ал 2012 жылы Қостанай облысы әкімдігінің 2012 жылғы 16 сәуірдегі № 185 қаулысының негізінде 312,5 млн. теңге сомасында нысаналы трансферт алды. Бөлінген қаражат есебінен Қостанай қаласында және облыс қалаларында шатыр жөндеу, қасбетті жылылау, жертөле үй-жайларының таратушы инженерлік желілерін жөндеу, көп пәтерлі тұрғын үйлердің кіреберістерін жөндеу жұмыстары жүргізіледі.

      Облыста 2011 – 2012 жылдарға арналған Жұмыспен қамту жол картасы 2020 бағдарламасының екінші бағытын іске асыру мақсатында ӘКК уәкілетті өңірлік ұйым болып айқындалған. Облыс әкімдігі 2011 жылы ӘКК-ге 2 млн. теңге мөлшерінде, 2012 жылы 174 млн. теңге мөлшерінде бюджеттік кредит берді, оларды ӘКК өз кезегінде микрокредит ұйымдарын айқындау жөніндегі конкурстың жеңімпаздары – тиісінше "Амангелді–қаржы" кредиттік серіктестігіне және "Союз–Кредит" микрокредит ұйымы" (133,5 млн. теңге), "Солтүстік Қазақстан микрокредит беру қоры" (28,5 млн. теңге), "Сенім" микрокредит ұйымы" (12 млн. теңге) жауапкершілігі шектеулі серіктестіктеріне берді.

      Азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру жөніндегі шаралар кешенін іске асыру шеңберінде ӘКК (қарыз алушы) "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамымен 200 млн. теңге сомаға қарыз шартын жасасты, оның нысаналы мақсаты азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорын қалыптастыру, сақтау және пайдалану болып табылады. 2012 – 2015 жылдар аралығындағы кезеңде тұрақтандыру қорын қалыптастыруға "Қостанай облысы әкімдігінің ауыл шаруашылығы басқармасы" мемлекеттік мекемесі көрсететін қызметтерді сатып алу туралы 2012 жылғы 18 қазандағы № 110 шартқа қол қою арқылы 705,8 млн. теңге жіберілді.

      Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі, Қостанай облысының әкімдігі және "ҚазАгро" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы арасында жасалған көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын қаржыландыру жөніндегі бірлескен қызмет туралы меморандумға сәйкес ӘКК 2011 жылы ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің міндеттемелерін орындау үшін "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамының пайдасына 6 719,6 млн. теңге сомаға, 2012 жылы 4 522,6 млн. теңге сомаға төлем кепілдіктерін берді, 2013 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 4 128,1 млн. теңге берілген.

      Облыс экономикасының дамуына жәрдемдесумен қатар ӘКК әлеуметтік-экономикалық саланы дамытуға және әлеуметтік проблемаларды шешуге қатысады, атап айтқанда ӘКК қызметінің кезеңінде:

      1) бизнес-жобаларды іске асыру арқылы 242 жұмыс орны құрылды (бизнес-жобалардың өндірістік қуатқа шығу шамасына қарай қосымша шамамен 2 814 жұмыс орны құрылмақ);

      2) жер қойнауын пайдалану саласындағы бизнес-жобаларды іске асырудан облыс бюджетіне әлеуметтік жобаларды қаржыландыру үшін

      73,2 млн. теңге аударылды;

      3) 93,4 млн. теңге мөлшерінде облыс халқының әлеуметтік қорғалмаған топтарына көмек көрсетілді;

      4) 15 328,6 шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді.

      Бұдан басқа, ӘКК қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері бойынша бір жылдағы таза пайданың кемінде 10 %-ы облыстың әлеуметтік проблемаларын шешу үшін ӘКК-нің дивидендтік саясатының шеңберінде акционерге дивиденд төлеуге жұмсалатын болады. Сонымен қатар, жер қойнауын пайдалану саласындағы бизнес-жобаларды іске асыру есебінен ӘКК қоржынды компаниялардың келісімшарттық қызметі бойынша жылдық жиынтық табыстың кемінде бір пайызы мөлшерінде ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды, қазақстандық өнім берушілер өндіретін тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді қаржыландыруды жүзеге асыратын болады.

      ӘКК SWOT-талдау

      9-кесте. SWOT-талдау

Бағалау параметрлері

Мықты тұстары

Осал тұстары

1

2

3

Ұйымдастыру

1. Ұлттық компания мәртебесі.

2. Минералдық-шикізат базасын және мемлекеттік активтерді шаруашылық айналымға тарту мүмкіндігі.

3. ИСО 9001: 2008 (СМЖ) халықаралық стандарттарына сәйкес келетін сапа менеджменті жүйесінің болуы.

1. Мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігін іске асыру шарттарында жұмыс істеу тәжірибесінің аз болуы.

2. Коммерциялық және коммерциялық емес мақсаттардың араласып кетуі, бұл ӘКК алдындағы басымдықты айқындауға мүмкіндік бермейді.

3. Басқа даму институттарымен өзара іс-қимыл жасаудың жеткіліксіздігі.

Негізгі операциялық қызмет

1. ӘКК бизнес-жобаларының қоржыны қалыптастырылған.

2. Маркетингтік зерттеулер базасы қалыптастырылған.

3. Бизнес-жобалардың техникалық- экономикалық негіздемесі мен техникалық- экономикалық қорытындысы әзірленген.

1. Жеке меншік капиталды тарту тәжірибесі мен тетігінің болмауы.

2. Инновациялық, технологиялық және инженерлік сипаттағы инвестициялық салымдар үлесінің төмен болуы.

3. Қоржында ұзақ мерзімді бизнес-жобалар үлесінің қомақты болуы, осыған байланысты қазіргі кезеңде инвестициялық қызметтен әлеуметтік әсер алу қиын.

Қаржы

1. Қызмет тиімділігінің оң көрсеткіштері.

2. Операциялық және қаржылық қызметтен түсетін оң ақша ағындары.

1. АӨК, құрылыс индустриясы және машина жасау жобаларына инвестицияларды жүзеге асыру кезінде қаржылық тәуекелдің жоғары болуы.

2. Жобалық компаниялардың қаржылық қызметін модельдеуде тәжірибенің болмауы.

Маркетинг

Отандық, шетелдік компаниялармен ынтымақтастық жолға қойылған және дамытылуда.

ӘКК-нің іске асырылатын және жоспарланатын бизнес-жобаларына қатысу мүмкіндігіне қатысты әлеуетті инвесторлардың қызығушылық танытпауы.

Бәсекелестік

ӘКК әрқилы мемлекеттік инвестициялық бағдарламаларды іске асырудың бірыңғай үйлестірушісі әрі интеграторы ретінде әрекет ете алады, бүгінде олардың операторы ретінде әртүрлі институттар мен ведомстволар әрекет етеді.

1. Көрсетілетін қызметтер нарығында қызмет түрі ұқсас басқа қатысушылардың болуы.

2. Ұзақ мерзімді қаржыландыру нарығының дамымауы.

Сұраныс

1. Инвестициялар тартуға сұраныстың жоғары болуы.

2. Ауыл шаруашылығының тиімділігін жоғарылату есебінен тамақ өнімдеріне деген ішкі сұранысты қанағаттандыру мүмкіндігі.

Облыс экономикасы салаларының өнімдеріне деген сұраныстың төмендеуіне байланысты жұмыссыздық деңгейінің өсуі нәтижесінде төлемге қабілетті сұраныстың төмендеу тәуекелі.

Өткізу

МЖӘ ынтымақтастық нысандарын кеңейту мүмкіндіктері.

1. Өндіруші салалар өнімдері бағасының өсуі, бұл тұтынушылық қабілеттің құлдырауына әкеп соқтыруы мүмкін.

2. Қаржы нарықтарындағы ахуалдың тұрақсыз болуына байланысты инвестицияларды ұсынудың төмендеуі.

Экономикалық құрамдас

1. Пайдаланылмайтын ауыл шаруашылығы алқаптарын айналымға тарту есебінен жаңа өндірістер құру мүмкіндігі.

2. Пайдалы қазбаларды өндіру көлемін ұлғайтудағы және құрылыс материалдары өнеркәсібін дамытудағы болжанып отырған мүмкіндіктер.

1. Екінші деңгейдегі банктердің кредиттік саясатты қатаңдатуы.

2. Облыстың қызметтің екі түріне мамандануы оның экономикасын тым болмаса бір саладағы құлдырауға байланысты ауқымды экономикалық құлдырау тәуекеліне бейім етеді.

Саяси және құқықтық

Нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізу жөнінде ұсынымдар мен ұсыныстар әзірлеу арқылы ӘКК-нің басқа даму институттарымен өзара іс-қимыл жасауы саласындағы заңнамалық базаны жетілдіруге қатысу.

Заңнаманың және реттеуші салалардың өзгеру ықпалына ұшырау тәуекелінің жоғары болуы.

Ғылыми-техникалық

Өндіріс пен басқарудың инновациялық технологияларын енгізу жолымен ғылыми-техникалық әлеуетті жоғарылату.

Мамандану салаларының қажетті техникалық жарақтандырылуының артта қалуы және болмауы.

Әлеуметтік-мәдени

Таза пайданың бір бөлігін облыстың әлеуметтік проблемаларын шешуге жіберу, сондай-ақ кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін жоғарылату мақсатында бизнеске қаржылай емес қолдау көрсету.

1. Кәсіпкерлік қызметте халық белсенділігінің төмен болуы.

2. Еңбек нарығының теңгерімсіздігі.


      Стратегиялық дамудағы шектеулер мен мүмкіндіктер

      Мықты және осал тұстарды, мүмкіндіктер мен қауіптерді құрылымдалған талдау ӘКК дамуындағы негізгі шектеулерді анықтауға мүмкіндік берді:

      1) облыстың инвестициялық әлеуетінің даму деңгейінің төмен болуы;

      2) халықтың кәсіпкерлік белсенділігінің төмен деңгейі;

      3) облыс экономикасы құрылымында шикізаттық құрамдастың үстем болуы;

      4) демографиялық ахуалдың қолайсыз болуы;

      5) нысаналы аудитория тарапынан мемлекеттік даму институттары қызметінің кәсіпқойлығы мен тиімділігіне сенімсіздік.

      ӘКК одан әрі дамуы үшін неғұрлым қолайлы мүмкіндіктерге мыналар жатады:

      1) мемлекеттен берілген өкілдіктердің және қызметтік мемлекеттік қолдаудың болуы;

      2) дәнді дақылдарды, ет-сүт өнімдерін терең өңдеу өнімдерін әлемдік және ішкі тұтынудың ұзақ мерзімді өсу үрдісі;

      3) стратегиялық инвесторлар тарапынан облысқа азық-түлік ресурстарының жеткізушісі ретінде қызығушылықтың өсуі;

      4) облысты капиталдандырудың өсуіне ықпал ететін "серпінді" инвестициялық жобалардың, өңіраралық жобалардың және ірі бизнесті дамытудың өңірлік стратегияларының іске асырылуы;

      5) азық-түлік және құрылыс өнімдерін өткізудің әлеуетті сыйымды нарықтарының жақын орналасуы;

      6) облыстың көлік жүйесінің жаһандық көлік-логистика желісіне ықпалдасуы;

      7) экспортқа бағдарланған өндірістердің дамуы және экспорттың әртараптандырылуы.

      ӘКК-нің бірқатар сөзсіз мықты тұстары бар, оларды одан әрі өсу мен даму үшін тірек нүктелері ретінде пайдалануға болады және пайдаланылуға тиіс. Орын алып отырған осал тұстарын да жоюға болады.

      Келешектегі қызмет ӘКК-нің мықты тұстарын мүмкіндіктерді іске асыру, ӘКК-нің осал тұстарымен жұмыс істеу жөніндегі шараларға бастамашылық ету және қауіптерді нивелирлеу үшін пайдалануға бағытталатын болады.

      Мыналар ӘКК-ні одан әрі дамытудың аса маңызды қозғаушы күштері болып табылады: облыстың экономикалық базасын дамыту және әртараптандыру, сыртқы орта өзгерістерін есепке алу және оған бейімделу, ӘКК қызметінің тиімділігін жоғарылату.

      ӘКК үшін басым экономика секторлары

      ӘКК үшін басым экономика секторларын айқындау облыста қалыптасқан экономикалық мамандануды және ҮИИДМБ мен АДБ жазылған мемлекеттік индустриялық-инновациялық саясаттың негізгі бағыттарын ескере отырып жүзеге асырылды.

      ӘКК бизнеспен бірге инвестициялық жобаларды іске асыруға қатысу, шетелдік инвесторларды тарту, индустриялық аймақтарды, технопарктерді, бизнес-инкубаторларды дамытуды үйлестіру, желілік жобаларды көбейту және дамыту арқылы күш-жігері мен ресурстарын облыс экономикасын индустриялық дамытудың басым секторларын дамыту шеңберінде шоғырландыруды жоспарлап отыр, оған мыналар жатады:

      АӨК және ауыл шаруашылығы тауарларын өңдеу

      Аграрлық секторды және ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеуді дамыту АӨК үшін күш-жігері мен ресурстарын жұмсайтын ұзақ мерзімді перспективаға арналған басым бағыт болып табылады.

      ӘКК агроөнеркәсіптік кешенді техникалық және технологиялық қайта жарақтандыру, нарықты отандық өндірістің отандық азық-түлік өнімдерімен молықтыру, шаруашылық жүргізу жағдайларын жақсарту және ауыл шаруашылығы өндірісін ірілендіру есебінен тауарлық өнімнің өсуі үшін ынталандыру, АӨК кәсіпорындары мен жеңіл өнеркәсіп саласын қажетті шикізатпен қамтамасыз ету үшін сервистік-дайындау орталықтарының (оның ішінде, ет-сүт бағытындағы және жүн жинайтын) желісін құру және кеңейту арқылы АӨК сапалы дамытуға ықпал етуді жоспарлап отыр. Астық пен оның терең өңделген өнімдерінің, ет пен ет өнімдерінің, майлы дақылдардың, жеміс-көкөніс өнімдерінің, сүт пен сүт өнімдерінің, жүн мен оның терең өңделген өнімдерінің өндірісі мен экспортын дамыту, құс шаруашылығын дамыту АӨК секторындағы басты бағыттардың біріне айналмақ.

      Машина жасау

      АӨК-ті, тау-кен металлургиясы өнеркәсібін және құрылыс индустриясын дамыту кезінде ауыл шаруашылығы саласын, өңдеуші өнеркәсіпті және құрылыс материалдары өндірісін тиісті техникамен және жабдықтармен жарақтандыру қажеттігі туындайды. Кластерлік тәсіл негізінде бірыңғай экономикалық нарық құруға ұмтылу жағдайларында машина жасау саласын дамыту ішкі нарықтың қажеттіліктерін барынша қанағаттандыруды және қосылған құны жоғары соңғы өнім өндірісін ұлғайту есебінен экспортты кеңейтуді қамтамасыз етуге тиіс.

      ӘКК күш-жігері көліктік және ауыл шаруашылығы машинасын жасауда номенклатура мен шығарылатын өнім өндірісінің көлемін ұлғайтуды қамтамасыз етуге, жұмыс істеп тұрған автоқұрастыру өндірістерінің оқшауландырылу деңгейін жоғарылатуға, машина жасау өнімдерінің қосылған құнын ұлғайтуға және еңбек өнімділігін арттыруға бағытталатын болады.

      Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі

      Сонымен қатар, ӘКК-нің күш-жігері облыс мамандануының дәстүрлі саласы – тау-кен металлургиясы өнеркәсібін дамытуға да шоғырландырылатын болады. Бұл сала облыс экономикасының жалпы жай-күйіне ықпалын тигізеді және облыстағы жалпы салықтық емес түсімдердің қомақты үлесін қамтамасыз етеді. Тау-кен металлургиясы өнеркәсібі – облыс экспортының басты бабы және валюталық түсімдердің негізгі көзі. Тау-кен металлургиясы өнеркәсібін дамыту үшін ӘКК-нің негізгі күш-жігері металл кендерін өндіру үшін шикізат базасын кеңейтуге, кейіннен қайта өңделетін металлургия өндірістерін құруға, шағын және орта бизнес кәсіпорындарының базалық металдар негізінде жоғары дәрежеде өңделетін соңғы өнімдер өндірісін ұйымдастыруына бағытталатын болады.

      Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарының өндірісі

      Жалпы Қазақстан Республикасының және атап айтқанда, облыстың құрылыс индустриясының өнеркәсіптік базасы өнімнің көлемі мен номенклатурасы бойынша құрылыс саласының қажеттіліктерін қанағаттандырмайды. Құрылыс индустриясы мен құрылыс материалдарының өндірісін дамытудағы ӘКК-нің негізгі міндеті бәсекеге қабілетті, энергия үнемдеуші құрылыс материалдарының, қосылған құны жоғары бұйымдар мен конструкциялардың өндірістерін дамыту болмақ. Сондай-ақ күш-жігер құрылыс секторының қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін меншікті өндірістік базаның: заманауи цемент зауыттарының, табақ шыны, әрлеу материалдарының, темір-бетон және керамикалық бұйымдар өндірісінің жеткіліксіз дамуы немесе болмауы жөніндегі проблемаларды шешуге бағытталатын болады.

      Жеңіл өнеркәсіп

      Облыстың жеңіл өнеркәсібінің өңдеуші өнеркәсіптің өндіріс көлемінің құрылымында алатын үлесі мардымсыз, алайда бұл саланың экспорттық әлеуеті қомақты, сондай-ақ АӨК саласында өндірілетін өнімнің жалпы қосылған құнының ұлғаюына ықпал етеді. Технологиялық тұрғыдан жеңіл өнеркәсіп АӨК-пен неғұрлым байланысты екенін ескерсек, оның дамуы облыстың ауыл шаруашылығы өндірісінің аса маңызды бағыттарын қалпына келтіруге және дамытуға белгілі бір дәрежеде ықпал етпек, соның арқасында өңір ішіндегі төлемге қабілеттілік жоғарылайды.

      Осылайша, жеңіл өнеркәсіп саласын дамытудағы АӨК негізгі міндеті шикізатты қайта өңдеу, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың технологиялық жабдығын қайта жаңғырту, қосылған құны жоғары және сыртқы нарықтарға шығу перспективасы бар өнім өндіру есебінен ішкі нарықтың жеңіл өнеркәсіп өнімдеріне деген қажеттілігін қанағаттандыру үшін жағдайлар жасау болып табылады.

      Экономиканың басым салаларында жүргізілетін инвестициялық қызметпен қатар, ӘКК басым салалар қатарына қосылмаған, бірақ облыстың әлеуемттік-экономикалық дамуы үшін зор маңызы бар экономика салаларындағы бизнес-жобаларды іске асыруға қатысатын болады.

      2. Миссиясы мен пайымы.

      ӘКК миссиясы – мемлекет пен бизнестің әріптестігі қағидаттарында Қостанай облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына жәрдемдесу.

      ӘКК пайымы – активтерді тиімді басқаратын, өңірдің өсу нүктелерінде экономикалық белсенділікті, оның ішінде инвестициялар тарту арқылы ынталандыратын және бәсекеге қабілетті орнықты өндірістерді қалыптастырудың катализаторы ретінде әрекет ететін өңірлік даму институты.

      ӘКК мақсаты – өңірдің өсу нүктелерінде бизнес-бастамаларды қолдау және экономикалық белсенділікті ынталандыру болып табылады.

      ӘКК негізгі міндеттері:

      1) өңір экономикасының басым секторларында (өсу нүктелерінде) бәсекеге қабілетті өндірістердің жаңаларын құру және жұмыс істеп тұрғандарын жаңғырту;

      2) мемлекеттік активтердің іскери айналымға тартылуын қамтамасыз ету, проблемалы активтерді сауықтыру және олардың базасында бәсекеге қабілетті өндірістерді дамыту;

      3) өндірістік және басқарушылық озық технологиялар мен стандарттарды енгізу;

      4) активтердің құнын ұлғайту;

      5) жаңадан басталған бизнесті қолдау инфрақұрылымын дамыту (бизнес-инкубаторлар, технопарктер, индустриялық аймақтар);

      6) басым салаларда кластерлерді дамыту, сондай-ақ өңірлердің жүйе түзуші және ірі компанияларының айналасынан ШОБ дамыту жөніндегі әріптестік бағдарламаларын үйлестіру арқылы өңірлердегі бизнес-бастамаларды қолдау;

      7) ӘКК қызметінің шеңберінде бизнеске қаржылай емес қолдау көрсету;

      8) бизнес-жобаларды іске асыру үшін мемлекеттік даму институттарымен ынтымақтастықты өрістету;

      9) қоржынды компаниялар арасындағы коммуникация мен дағды алмасуды дамыту;

      10) өнімді ішкі және сыртқы нарықтарда неғұрлым белсенді ілгерілету үшін өнім брендингіне жәрдемдесу;

      11) перспективалы жобаларды іске асыру үшін өңірлерге отандық және шетелдік инвесторларды тарту, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарында тарту;

      12) үлестік қаржыландыру, активтер түрінде қатысу арқылы инвесторларға жобаларды іске асыруда, сондай-ақ мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде қаржы алуда жәрдем көрсету;

      13) өңірлердің негізгі мамандануын ескере отырып, өңірлік даму карталарын әзірлеу және инвесторлар тарту үшін перспективалы әрі бәсекеге қабілетті жобалардың тізбесін қалыптастыру.

      ӘКК негізгі функциялары

      Меншікті жобаларды басқару процестерін, бірлескен жобаларды іске асыру шеңберінде өзара іс-қимыл жасау процестерін оңтайландыру мақсатында мынадай функциялар айқындалған:

      1) ұйымдастырушылық функция – берілген активтерді басқару және одан әрі дамыту, жобалар мен инвесторларды консультативтік сүйемелдеу;

      2) инвестициялық функция – меншікті қаражат есебінен инвестициялық қызмет, инвестициялар тарту жөніндегі жұмыс;

      ӘКК-нің қызметі тиісті аумақтарды дамыту бағдарламаларында айқындалған экономиканың басым салаларында өз өңірі үшін перспективалы, тіршілікке бейім, бәсекеге қабілетті және инновациялық жобаларды іске асыруға бағытталған.

      Жекелеген мемлекеттік бағдарламаларды іске асырушы – ҮИИДМБ, Индустрияландыру картасы, "БЖК 2020" бағдарламасы және т.б. шеңберінде өңірлік жобаларды іске асыруға жәрдемдесу.

      3. Қызметтің стратегиялық бағыттары (бұдан әрі – ҚСБ), мақсаттары, қызметтің түйінді көрсеткіштері және олар бойынша межеленген нәтижелер.

      ӘКК алдында қойылған міндеттер шеңберінде мынадай қызметтің басым бағыттары айқындалды:

      1) коммерциялық қызметтің тиімділігін жоғарылату;

      2) өңірлік инновациялық жүйені дамыту және облысқа инвестициялардың құйылуын ынталандыру;

      3) ӘКК тиімді қызметін қамтамасыз ететін ішкі ортаны дамыту.

      1-ҚСБ. "Коммерциялық қызметтің тиімділігін жоғарылату"

      1-мақсат. Тиімділігі жоғары бизнес-жобаларға құйылатын инвестицияларды ұлғайту.

      Міндеттер:

      1) тиімділік дәрежесі жоғары жаңадан құрылған және жаңғыртылған өндірістер санын ұлғайту.

      Бұл міндетті шешу үшін жобалық қуатқа шыққан пайдалы бизнес-жобалардың санын ұлғайту қажет, олар облыстағы өндіріс көлемі мен еңбек өнімділігін ұлғайтуға жәрдем көрсетеді;

      2) инвестициялық көлемін ұлғайту.

      Іс-шаралар:

      1) бизнес-жобаларға құйылатын инвестициялар көлемін ұлғайту;

      2) мемлекеттік активтердің іскерлік айналымға тартылуын қамтамасыз ету;

      3) ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға арналған қаржыландыру сомасының өсуін қамтамасыз ету үшін жер қойнауын пайдалану саласындағы бизнес-жобалардың санын ұлғайту;

      4) бизнес-жобаларды іске асыру үшін бюджеттен тыс инвестицияларды тартуды қамтамасыз ету;

      5) бизнес-жобаларды іске асыру үшін мемлекеттік даму институттарымен ынтымақтастықты кеңейту;

      6) ӘКК іске асыратын бизнес-жобалар санын ұлғайту;

      7) ӘКК бастамашылық ететін бизнес-жобалар санын ұлғайту;

      8) облыс аумағында экономиканың басым секторларында ірі бизнес-жобалардың бастамашыларымен өзара іс-қимыл жасауды жолға қою;

      9) экономиканың басым секторларында кластерлерді дамыту, сондай-ақ өңірдің жүйе түзуші және ірі компанияларының айналасынан шағын және орта бизнесті дамыту жөніндегі әріптестік бағдарламаларды үйлестіру;

      10) мемлекет қолдайтын өңірлік бизнес-жобаларды және жекелеген мемлекеттік бағдарламалар мен нысаналы мемлекеттік іс-шараларды іске асыруға жәрдемдесу;

      11) инвестициялық қоржынды қалыптастыруды қамтамасыз ететін ресурстық базаны ұлғайту;

      12) қайта инвестицияланатын пайда көлемін ұлғайту;

      13) ӘКК бизнес-жобаларын қаржыландыруға республикалық бюджет қаражатын тартудың тиімді тетіктерін енгізу;

      14) капитал нарықтарында ӘКК-нің орта және ұзақ мерзімді қарыз алу бағдарламаларын іске асыру (бағалы қағаздар шығаруды қоса алғанда).

      Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

      1) ӘКК инвестициялық қоржынының бір жылдағы көлемі;

      2) инвестициялар арақатынасының көрсеткіші;

      3) инвестициялардың рентабельділігі.

      Межеленген нәтижелер:

      Тиімділігі жоғары бизнес-жобаларға құйылатын инвестицияларды ұлғайту жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде ӘКК инвестициялық қоржынының көлемі 2018 жылы 5 510 млн. теңгеге дейін, 2023 жылы 6 920 млн. теңгеге дейін ұлғаяды, бұл экономиканың шикізат емес секторларына құйылатын отандық және шетелдік инвестицияларды 2014 жылы кемінде 15 %-ға және 2020 жылға қарай кемінде 30 %-ға ұлғайту жөніндегі мемлекеттік міндеттерді орындауға қатысуға ықпал етеді. Бизнес-жобаларды іске асыру ӘКК-ге жаңа өндірістер құруға және жұмыс істеп тұрған өндірістердің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді, мұның өзі 2011 жылғы көрсеткішке қатысты бизнес-жобалардағы еңбек өнімділігін 2015 жылға қарай 1,5 есе, ал 2020 жылға қарай 2 есе ұлғайтуға мүмкіндік бермек. Бизнес-жобаларды іске асыру үшін бизнес-әріптестер тарапынан ӘКК салған әрбір 1 теңгеге қатысты 2018 жылы кемінде 1,1 теңге, ал 2023 жылы кемінде 1,2 теңге қаражат тартылады. ӘКК инвестицияларының рентабельділігі 2018 жылы 4,3 %-ға дейін, 2023 жылы 6,7 %-ға дейін ұлғайтылмақ. Инвестициялық пакет құрылымындағы жер қойнауын пайдалану саласындағы бизнес-жобалар санының өсуі ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыруға жұмсалатын жыл сайынғы ақша аударымдарының мөлшерін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бизнес-жобаларды іске асыру есебінен жұмыс орындары құрылып, ішкі нарықты отандық тауарлармен және көрсетілетін қызметтермен молықтыру жүргізіледі, бюджетке түсетін салықтық түсімдер ұлғайтылады. Сол арқылы облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына жәрдем көрсетілмек. Көрсетілген көрсеткіштерге қол жеткізу ЖӨӨ-нің өсуіне мультипликативтік әсерін тигізеді.

      2-мақсат. ӘКК кірістілігін ұлғайту

      Міндеттер:

      1) кірістілікті ұлғайту;

      2) ӘКК қызметінің рентабельділігін ұлғайту.

      Іс-шаралар:

      1) инвестициялық қоржынның кірістілігін ұлғайту;

      2) ӘКК уақытша бос ақша қаражатын орналастырудың кірістілігі мен сенімділігінің оңтайлы арақатынасын қамтамасыз ету;

      3) кіріс алу көздерін кеңейту;

      4) ӘКК әкімшілік шығыстарының құрылымын оңтайландыру;

      5) қарыз алудың арзан көздерін іздеу.

      Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

      1) жыл қорытындысы бойынша ӘКК таза пайдасы, млн. теңге;

      2) жыл қорытындысы бойынша бір қызметкерге шаққандағы таза пайда, млн. теңге;

      3) ӘКК активтерінің рентабельділігі (ROA), %.

      Межеленген нәтижелер:

      ӘКК қызметінің кірістілігін ұлғайту жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде ӘКК таза пайдасының мөлшері 2018 жылы 235 млн. теңгені, 2023 жылы 450 млн. теңгені құрап, 2011 жылдың мәніне қатысты тиісінше 76,7 %-ға және 238 %-ға ұлғаяды. ӘКК активтерінің рентабельділігі (ROA) 2018 жылы 2,9 %-ға дейін, 2023 жылы 4 %-ға дейін өседі. Қаржы-шаруашылық қызмет нәтижелерінің өсуі есебінен ӘКК алынған пайданы қайта инвестициялау жолымен инвестициялық қоржынның өсуін қамтамасыз ететін болады. Таза пайданың өсуі ӘКК-нің акционерге жыл сайынғы дивидендтерді төлеуі арқылы облыстың әлеуметтік проблемаларын шешуге жұмсалатын қаржыландыру сомасын 2018 жылы 24 млн. теңгеге дейін, ал 2023 жылы 45 млн. теңгеге дейін ұлғайтуына мүмкіндік береді.

      3-мақсат. Мемлекеттен берілетін активтерді оңалту.

      Міндеттер:

      1) оңалту (сауықтыру) жөніндегі іс-шараларды жүргізу үшін мемлекеттік активтерді (кәсіпорындарды) іздеу.

      Бұл міндетті шешу үшін коммерциялық бағдарланған, оңалтуды (сауықтыруды) талап ететін проблемалы мемлекеттік активтерді (кәсіпорындарды) анықтау тұрғысынан ӘКК-нің орталық және жергілікті атқарушы органдармен өзара іс-қимыл жасауы жөніндегі іс-шараларды жүргізу қажет, оңалту (сауықтыру) бойынша әзірленген жоспар мен оларды бастапқыда қаржыландыруға бюджеттен бөлінген қаражаттың болуы міндетті;

      2) берілген мемлекеттік активтерді (кәсіпорындарды) қаржылай сауықтыру бойынша даму перспективаларына талдау жүргізу.

      Іс-шаралар:

      1) қаржылай сауықтыру (оңалту), қайта құрылымдау және олардың негізінде жаңа өндірістерді дамыту бойынша іс-шараларды жүргізудің орындылығы тұрғысынан қаржы-шаруашылық қызметті талдау/берілетін кәсіпорынға/активке кешенді талдау;

      2) берілетін кәсіпорынды қаржылай сауықтыру жоспарын талдау және/немесе сауықтыру (оңалту), қайта құрылымдау және берілетін активті дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарын талдау;

      3) берілетін кәсіпорын/актив үшін бизнес-жоспарлар, ТЖН, ТЭҚ, маркетингтік зерттеулер әзірлеу;

      4) кейіннен бәсекелі ортаға беру үшін мемлекеттік активтерді (кәсіпорындарды) оңалтуға (сауықтыруға) қатысу мүмкіндігі мақсатында инвесторлар іздеу;

      5) қаржылай сауықтыру, қайта құрылымдау және берілген мемлекеттік активтердің (кәсіпорындардың) негізінде бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді дамыту бойынша іс-шараларды жүзеге асыру.

      Қызметтің түйінді көрсеткіші:

      1) оңалтылған (сауықтырылған) кәсіпорындар саны, бірлік.

      Межеленген нәтижелер:

      Берілген кәсіпорындардың немесе проблемалы активтер берілген кәсіпорындардың орнықты қаржылық жағдайына қол жеткізу және соның нәтижесінде ӘКК-нің жобадан шығуы кәсіпорындарды оңалтудың (сауықтырудың) нәтижесі болып табылады. Бұл активтерден түсетін пайда инвестициялаудың 5-7 жылдық кезеңі өткеннен кейін ғана шоғырлана бастайды. Осылайша, оңалтылған (сауықтырылған) кәсіпорындар саны 2023 жылы 2 бірлікке жетеді.

      2-ҚСБ. "Өңірлік инновациялық жүйені дамыту және облысқа инвестициялардың құйылуын ынталандыру"

      1-мақсат. Өңірлік инновациялық жүйе қалыптастыру.

      Міндеттер:

      1) өңірлік инновациялық жүйені дамыту;

      2) инновациялық белсенділікті ынталандыру.

      Іс-шаралар:

      1) инновациялық инфрақұрылымның жай-күйі мен дамуын зерттеу;

      2) индустриялық-инновациялық инфрақұрылым субъектілеріне, индустриялық-инновациялық жүйе субъектілеріне, оның ішінде халықаралық ынтымақтастықта әдістемелік, консультациялық, практикалық және өзге де көмек көрсету;

      3) арнайы экономикалық аймақтар, индустриялық аймақтар, технопарктер, бизнес-инкубаторлар, конструкторлық бюролар, коммерцияландыру кеңселерін, тәуекелді инвестициялаудың инвестициялық қорларын, R&D орталықтар, зертханалар, инжинирингтік және жобалық компаниялар құру және дамыту;

      4) технологияларды коммерцияландыруда индустриялық-инновациялық қызмет субъектілеріне жәрдем көрсету;

      5) инновацияларды тиімді енгізуді және жоғары технологиялы өндірістерді дамытуды қолдау;

      6) зертханаларды құру мен жаңғыртуды, оның ішінде шекара маңындағы сауда орталықтарын салу шеңберінде, сондай-ақ инвестициялық жобалар шеңберінде қолдау;

      7) инновациялық бизнес-идеялар мен жобаларды іздеу, талдау және сүйемелдеу;

      8) инновациялық бизнес-идеялар мен жобалар қорын қалыптастыру;

      9) кейіннен коммерцияландыру мүмкіндігінің мақсатында неғұрлым перспективалы инновациялық әзірлемелер мен өнертапқыштық ұсыныстарды іріктеу;

      10) құрылатын және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың энергия тиімділігін жоғарылатуға және энергияны қажет етуін төмендетуге жәрдем көрсету;

      11) инновациялық процестерді ауқымды ақпараттық-насихаттық қолдау;

      12) индустриялық-инновациялық қызмет субъектілерінің облыс атынан республикалық конкурстарға қатысуын қамтамасыз етуге жәрдемдесу.

      Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

      1) облыстағы инновациялық инфрақұрылым элементтерінің және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің саны, бірлік;

      2) уәкілетті орган іске асыру үшін іріктеп алған инновациялық бизнес-идеялардың саны, бірлік жылына;

      3) энергия тиімді және (немесе) энергия үнемдеуші технологияларды пайдаланатын бизнес-жобалар саны, бірлік.

      Межеленген нәтижелер:

      Өңірлік инновациялық жүйе қалыптастыру жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде облыстық инновациялық процестердің интеграторы ретінде ӘКК инновациялық инфрақұрылым қалыптастыратын болады, онда 2018 жылы 1 элемент (арнайы экономикалық аймақтар, индустриялық аймақтар, технопарктер, бизнес-инкубаторлар, конструкторлық бюролар, коммерцияландыру кеңселері, тәуекелді инвестициялаудың инвестициялық қорлары, R&D орталықтар, зертханалар, инжинирингтік және жобалық компаниялар), ал 2023 жылы 3 элемент болады.

      Уәкілетті орган іске асыру үшін іріктеп алған инновациялық бизнес-идеялардың санын ұлғайту есебінен 2018 жылы 11 бірлікке, ал 2023 жылы 34 бірлікке жетеді, ӘКК ЖӨӨ-нің жалпы көлеміндегі инновациялық өнімнің үлесін 2015 жылға қарай 1 %-ға дейін, ал 2020 жылға қарай 1,5 %-ға дейін ұлғайтуға ықпал етеді. Энергия тиімді және (немесе) энергия үнемдеуші технологияларды пайдаланып іске асырылатын бизнес-жобалар санын 2018 жылға қарай 3 бірлікке дейін, ал 2023 жылға қарай 13 бірлікке дейін өсіру есебінен ӘКК ЖІӨ-нің энергия тұтынуы мен энергияны қажет етуін 2030 жылға дейін 35 %-ға азайтуға жәрдемдеспек. Энергия тиімді және (немесе) энергия үнемдеуші технологияларды пайдаланатын бизнес-жобалар санын ұлғайту осы өнімге деген сұранысты ұлғайтады, бұл өз кезегінде, баламалы "жасыл" энергетикалық технологияларды дамытуға септігін тигізеді.

      2-мақсат. Облысқа инвестициялардың құйылуын ынталандыру.

      Міндет:

      1) облыс аумағына инвестициялардың құйылуын ұлғайту.

      Іс-шаралар:

      1) әлеуетті нысаналы инвесторларды іздеу және айқындау;

      2) Қазақстанда бизнес ашуға және жүргізуге байланысты қажетті формальдылықтарды жүзеге асыруда жәрдемдесу;

      3) инвестициялық жобаны әзірлеу сатысында да, оны іске асыру сатысында да консультациялық қызметтер көрсету;

      4) ақпараттық-презентациялық іс-шараларға қатысу (жарияланымдар, көрмелер, ресми кездесулер, форумдар, баспа, телевизиялық және электронды бұқаралық ақпарат құралдары, интернет-ресурстар);

      5) инвесторларға әріптестер іздеуде, іскери байланыстар орнатуда жәрдем көрсету, қажетті ақпарат беру;

      6) үлестік қаржыландыру, активтер түрінде қатысу арқылы инвесторларға жобаларды іске асыруда, сондай-ақ мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде қаржы алуда жәрдем көрсету;

      7) перспективалы жобаларды, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарында іске асыру үшін өңірге отандық және шетелдік инвесторларды тарту;

      8) инвесторлардың дерекқорын қалыптастыру.

      Қызметтің түйінді көрсеткіші:

      1) 2013 жылғы көрсеткіштің мәніне қатысты өңдеуші өнеркәсіпке шетелдік инвестициялар көлемінің өсу қарқыны, %;

      2) облысқа, оның ішінде Global–2000 тізімінен тартылған шетелдік инвесторлар саны, бірлік жылына;

      3) жыл сайын іске қосылатын, оның ішінде шетелдік капитал қатысатын инвестициялық жобалар саны, бірлік жылына.

      Межеленген нәтижелер:

      Инвесторларға қызмет көрсету орталығы бола отырып әрі инвесторларға толық сервистік қолдау көрсету жөніндегі іс-шараларды орындай отырып, ӘКК осы мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде облыстың өңдеуші өнеркәсібіне құйылатын шетелдік инвестициялар көлемін 2013 жылғы көрсеткіштің мәніне қатысты 2023 жылға қарай 15 %-ға ұлғайтуға ықпал етеді.Облысқа жыл сайын тартылған шетелдік инвесторлар саны 2018, 2020, 2023 жылдары кемінде 2 бірлікті, оның ішінде Global-2000 тізімінен кемінде 1 бірлікті құрайды. Жыл сайын іске қосылатын, оның ішінде шетелдік капитал қатысатын инвестициялық жобалар саны 2018 жылы кемінде 25 жобаны, ал 2023 жылы кемінде 50 жобаны құрамақ.

      3-ҚСБ. "ӘКК тиімді қызметін қамтамасыз ететін ішкі ортаны дамыту"

      1-мақсат. Корпоративтік басқарудың, негізгі және қосалқы бизнес-процестердің сапасын жоғарылату.

      Міндеттер:

      1) корпоративтік басқару жүйесін жетілдіру;

      2) сапа менеджменті жүйесін енгізу тиімділігін жоғарылату.

      Іс-шаралар:

      1) корпоративтік басқару кодексін практикаға енгізу;

      2) Директорлар кеңесінің кәсіпқой құрамын қалыптастыру;

      3) ӘКК-ге ұлттық немесе халықаралық деңгейдегі корпоративтік басқару рейтингін беру жөнінде жұмыс жүргізу;

      4) акционерлердің құқықтарын іске асырудың тиімді жүйесін қалыптастыру;

      5) ақпарат ашу және қызметтің ашықтығы жүйесін қалыптастыру;

      6) өндірістік және басқарушылық озық технологиялар мен стандарттарды енгізу;

      7) ӘКК-дегі корпоративтік басқаруды регламенттейтін ішкі құжаттар жүйесін жетілдіру;

      8) процестік тәсілді жетілдіру;

      9) жаңа процестерді игеруге жұмсалатын уақытты қысқарту;

      10) процестердің өнімділігін жоғарылату.

      Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

      1) корпоративтік басқару рейтингін алу;

      2) СМЖ стандарттарының талаптарына сәйкестікті растау.

      Межеленген нәтижелер:

      Корпоративтік басқарудың, негізгі және қосалқы бизнес-процестердің сапасын жоғарылату жөніндегі мақсатқа қол жеткізу нәтижесінде ӘКК корпоративтік басқару рейтингін алады, бұл корпоративтік басқаруды дамытуды қамтамасыз етеді және ұйым қызметінің тиімділігін айтарлықтай жоғарылатуға мүмкіндік береді, сондай-ақ басқару жүйесінің қоржынды компаниялар мен ӘКК-нің мамандандырылған еншілес ұйымдарында қолдануға әзір ашық моделіне айналады. СМЖ стандарттарының талаптарына сәйкестікті растау есебінен жыл сайын негізгі және қосалқы бизнес-процестердің сапасы жоғарылайды.

      2-мақсат. Сыртқы тараптармен өзара іс-қимыл жасауды дамыту.

      Міндеттер:

      1) ӘКК қызметінің шеңберінде қаржылай емес қолдау көрсету;

      2) барынша ашықтықты қамтамасыз ету, сондай-ақ ӘКК қызметі туралы ақпараттық қолжетімділігі мен сапасын жақсарту;

      3) ӘКК өнімдері желісін жетілдіру;

      4) көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсарту.

      Іс-шаралар:

      1) қоржынды компаниялар арасындағы коммуникация мен дағды алмасуды дамыту;

      2) нарықтарда өнімді белсендірек ілгерілету үшін өнімді брендтеуге жәрдемдесу;

      3) ынтымақтастық шарттарын және бәсекелестер компаниялары ұсынатын өнімдерді талдау;

      4) тұтынушылар нарығын және ұсынылатын өнімнің қасиетіне байланысты олардың үміттерін талдау;

      5) компаниялардың инвестициялық қызмет саласындағы озық тәжірибесін зерделеу;

      6) бәсекелес-компаниялардың шарттарын, тұтынушылар нарығының үміттерін талдау негізінде ӘКК-мен ынтымақтастық шарттарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу;

      7) ӘКК-нің тұтынушымен кері байланысын жолға қою, кездесулер, форумдар, презентациялар өткізу;

      8) тұтынушылардың ескертулерін жою ықтималдығы мақсатында өңір кәсіпкерлеріне сауалнама жүргізу.

      Қызметтің түйінді көрсеткіштері:

      1) ӘКК интернет-ресурсын қараушылар саны, мың кіру;

      2) қарауға келіп түскен бизнес-өтінімдер саны;

      3) облыс кәсіпкерлерінің көрсетілген қызметтердің сапасына қанағаттану %-ы.

      Межеленген нәтижелер:

      Сыртқы тараптармен өзара іс-қимыл жасауды дамыту жөніндегі мақсаттың қол жеткізілген нәтижелері облыстың бизнес-қоғамдастығының қаржы құралдарына, сондай-ақ бизнесті қолдаудың ӘКК ұсынатын қаржылай емес құралдарына қызығушылық танытуын ұлғайтуға ықпал етеді.

      Стратегияны ойдағыдай іске асыру стратегиялық басқарудың баламалы жүйесін құрып, басқарушылық шешімдер мен іс-қимылды түзету тетігімен бірге алға қойылған стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу дәрежесін үнемі бақылауды және бағалауды талап етеді.

      Стратегияны іске асырудың сәтті болуына ықпал ететін түйінді факторлар:

      1) Стратегия, орта мерзімді даму жоспарлары, жыл сайынғы бюджеттер мен инвестициялық бағдарламалар арасында тығыз байланыстың болуы;

      2) тиімділіктің нысаналы индикаторларын бағалау мен мониторингтеу жүйесін енгізу;

      3) стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуге бағытталған персоналды ынталандыру жүйесін әзірлеу және енгізу;

      4) стратегиялық бағыттарды түзету мен түрлендірудің, стратегиялық жаңа мүмкіндіктерді іздеудің тетіктерін енгізу;

      5) сыртқы ортаның жай-күйі мен өзгерістерін мониторингтеу нәтижелерін және қол жеткізілген жұмыс нәтижелерін ескере отырып, басқарушылық шешімдер мен іс-қимылды ұдайы түзетіп отыру.

      Мыналар Стратегияны тиімді іске асыруды қамтамасыз ету құралдары бола алады:

      1) Стратегияны орындау үшін іске асырылуы қажет бастамалар мен іс-шаралардың бәрін біріктіретін іс-шаралар жоспары;

      2) ӘКК-нің стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуді оның жедел жоспарлануымен байланыстыратын ӘКК бөлімшелері мен менеджменті жұмысының теңгерімделген тиімділік көрсеткіштерінің жүйесі;

      3) ӘКК стратегиялық бюджеті және іс-шаралар жоспарының негізінде ағымдағы жылдық бюджеттерді жоспарлау, стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ету;

      4) ӘКК-нің стратегиялық мақсаттарына қол жеткізу үшін персоналды ынталандыру және оқыту жүйесі;

      5) тиімді жоспар-фактілік талдау және стратегияның іске асырылуын, тиімділік көрсеткіштерін және ӘКК даму стратегиясын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын мониторингтеу үшін қажетті барлық бизнес-процестерді автоматтандыру.

      Стратегияның жүзеге асырылуын бақылауды қамтамасыз ету үшін бірқатар сандық және сапалық индикаторлар әзірленді. Олар ӘКК-нің жаңа миссиясы мен пайымын енгізудің, болжамды инвестициялық қоржынды қалыптастырудың (қайта құрылымдау мен әзірлеуді қоса алғанда) және ішкі ұйымдық өзгерістерді жүргізудің ортақ процесін қамтиды.

      ӘКК аталған индикаторларға қатысты өзінің нәтижелерін қадағалап отырады және нысаналы мәндерге қол жеткізу үшін барлық қажетті ресурстары мен күш-жігерін жұмсайтын болады.

      Сондай-ақ, Стратегияны іске асыру мақсатында ӘКК-нің бес жылға арналған әрі Стратегияны іске асыру шеңберінде ұзақ мерзімді кезеңдер ішінде жүзеге асырылатын іс-шараларды нақтылайтын даму жоспары әзірленеді.

      Қажет болған жағдайда, Стратегияны түзету және/немесе нақтылау бойынша тиісті ұсыныстар енгізіледі.

  "Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік
корпорациясы" ұлттық компаниясы"
акционерлік қоғамының 2014 – 2023
жылдарға арналған даму стратегиясына
қосымша

"Тобыл" әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы" ұлттық компаниясы"
акционерлік қоғамының 2014 – 2023 жылдарға арналған
стратегиялық даму қызметінің түйінді көрсеткіштері
(бұдан әрі – ҚТК)

      1-ҚСБ. Коммерциялық қызметтің тиімділігін жоғарылату

      1-мақсат. Тиімділігі жоғары бизнес-жобаларға құйылатын инвестицияларды ұлғайту

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. ӘКК инвестициялық қоржынының бір жылдағы көлемі, млн. теңге

4 900

5 050

5 200

5 350

5 510

5 730

5 960

6 260

6 575

6 920

2-ҚТК. Инвестициялар арақатынасының көрсеткіші

1,1

1,1

1,1

1,1

1,1

1,15

1,15

1,15

1,20

1,20

3-ҚТК. Инвестициялардың рентабельділігі, %

3,4

3,6

3,8

4

4,3

4,8

5,3

5,8

6,4

6,7


      2-мақсат. ӘКК кірістілігін ұлғайту

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. ӘКК таза пайдасы, млн. теңге

165

180

195

215

235

270

310

355

410

450

2-ҚТК. 1 қызметкерге шаққандағы таза пайда, млн. теңге

3,2

3,3

3,5

3,6

3,7

4,1

4,6

5

5,4

5,7

3-ҚТК. ӘКК активтерінің рентабельділігі (ROA), %

2,4

2,5

2,6

2,7

2,9

3

3,2

3,4

3,7

4


      3-мақсат. Мемлекеттен берілетін активтерді оңалту

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. Оңалтылған (сауықтырылған) кәсіпорындар саны, бірлік

2


      2-ҚСБ. Өңірлік инновациялық жүйені дамыту және облысқа инвестициялардың құйылуын ынталандыру

      1-мақсат. Өңірлік инновациялық жүйе қалыптастыру

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. Облыстағы инновациялық инфрақұрылым элементтерінің және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің саны, бірлік

1

2

3

2-ҚТК. Уәкілетті орган іске асыру үшін іріктеп алған инновациялық бизнес-идеялардың саны, бірлік жылына

1

2

2

3

3

4

4

5

5

5

3-ҚТК. Энергия тиімді және (немесе) энергия үнемдеуші технологияларды пайдаланатын бизнес-жобалар саны, бірлік.

1

2

2

3

4

6

8

10

13


      2-мақсат. Облысқа инвестициялардың құйылуын ынталандыру

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. 2013 жылғы көрсеткіштің мәніне қатысты өңдеуші өнеркәсіпке шетелдік инвестициялар көлемінің өсу қарқыны, %.

101

102

103

104

105

107

109

111

113

115

2-ҚТК. Облысқа, оның ішінде Global–2000 тізімінен тартылған шетелдік инвесторлар саны, бірлік жылына

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

1


1


1

3-ҚТК. Жыл сайын іске қосылатын, оның ішінде шетелдік капитал қатысатын инвестициялық жобалар саны, бірлік жылына

5

5

5

5

5

5

5

5

5

5


      3-ҚСБ. ӘКК тиімді қызметін қамтамасыз ететін ішкі ортаны дамыту

      1-мақсат. Корпоративтік басқарудың, негізгі және қосалқы бизнес-процестердің сапасын жоғарылату

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. Корпоративтік басқару рейтингін алу

+

2-ҚТК. СМЖ стандарттарының талаптарына сәйкестікті растау

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+


      2-мақсат. Сыртқы тараптармен өзара іс-қимыл жасауды дамыту

ҚТК атауы

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

1-ҚТК. ӘКК интерне-ресурсын қараушылар саны, мың кіру

23

24

25

26

28

30

32

34

36

40

2-ҚТК. Қарауға келіп түскен бизнес-өтінімдер саны

40

45

50

55

60

70

80

90

100

120

3-ҚТК. Облыс кәсіпкерлерінің көрсетілген қызметтердің сапасына қанағаттану %-ы

65

68

71

75

78

82

85

87

90

93