О правовом положении иностранцев

Закон Республики Казахстан от 19 июня 1995 года N 2337.

Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ
Сноска. Форма акта и заголовок изменены, преамбула исключена Законом РК от 12.01.2007 № 227.
По всему тексту:
слова "Указа", "Указом", "Указ" заменены соответственно словами "Закона", "Законом", "Закон"; слова "иностранных граждан", "Иностранные граждане", "Иностранными гражданами", "иностранными гражданами", "иностранные граждане", "иностранного гражданина", "иностранным гражданам", "Иностранным гражданам", "иностранному гражданину", "Иностранному гражданину", "Иностранный гражданин" заменены соответственно словами "иностранцев", "Иностранцы", "Иностранцами", "иностранцами", "иностранцы", "иностранца", "иностранцам", "Иностранцам", "иностранцу", "Иностранцу", "Иностранец" Законом РК от 12.01.2007 № 227.

Раздел I. Общие положения

Статья 1. Законодательство о правовом положении иностранцев в Республике Казахстан

Законодательство Республики Казахстан о правовом положении иностранцев основывается на Конституции Республики Казахстан и определяет в соответствии с ней основные права и обязанности иностранцев, порядок их въезда в Республику Казахстан, пребывание и передвижение по ее территории и выезда из Республики Казахстан.

Законодательство о правовом положении иностранцев в Республике Казахстан состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

Правовое положение иностранцев в Республике Казахстан может определяться также международными договорами Республики Казахстан.

Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 № 227; от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Иностранцы и лица без гражданства в Республике Казахстан

Иностранцами в Республике Казахстан признаются лица, не являющиеся гражданами Республики Казахстан и имеющие доказательства своей принадлежности к гражданству иного государства.

Лица, не являющиеся гражданами Республики Казахстан и не имеющие доказательства своей принадлежности к гражданству иного государства, признаются лицами без гражданства.

Статья 3. Принципы правового положения иностранцев в Республике Казахстан

Иностранцы в Республике Казахстан пользуются правами и свободами, а также несут обязанности, установленные для граждан Республики Казахстан, если иное не предусмотрено Конституцией, законами Республики Казахстан и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Иностранцы в Республике Казахстан равны перед законом и судом, не могут подвергаться какой-либо дискриминации по мотивам происхождения, социального, должностного и имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения к религии, убеждений, места жительства или по любым иным обстоятельствам.

Использование иностранцами своих прав и свобод не должно наносить ущерб интересам Республики Казахстан, правам и законным интересам ее граждан и других лиц и неотделимо от исполнения ими обязанностей, установленных законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 3 – в редакции Закона РК от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Постоянно проживающие и временно пребывающие в Республике Казахстан иностранцы

Постоянно проживающими в Республике Казахстан признаются иностранцы, получившие разрешение на постоянное проживание в Республике Казахстан в порядке, определяемом Министерством внутренних дел Республики Казахстан.

Обязательным условием предоставления разрешения на постоянное проживание в Республике Казахстан является подтверждение лицом, претендующим на получение такого разрешения, за исключением этнических казахов, лиц, родившихся или ранее состоявших в гражданстве Республики Казахстан или Казахской Советской Социалистической Республики, а также лиц, имеющих право на приобретение гражданства Республики Казахстан в упрощенном порядке на основании международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан, и членов их семей, прибывших совместно или раздельно, иностранцев, обладающих востребованными профессиями, перечень которых утверждается уполномоченным органом по вопросам миграции населения, своей платежеспособности в порядке и размерах, определяемых Министерством внутренних дел Республики Казахстан.

Иностранцы, находящиеся в Республике Казахстан на ином законном основании, а также признанные потерпевшими, свидетелями, свидетелями, имеющими право на защиту, подозреваемыми, обвиняемыми или подсудимыми по уголовным делам, кроме иностранцев, указанных в части первой настоящей статьи, до завершения производства по уголовному делу считаются временно пребывающими в Республике Казахстан.

Кандасы имеют право одновременно подавать документы на получение разрешения на постоянное проживание в Республике Казахстан и принятие в гражданство Республики Казахстан в упрощенном (регистрационном) порядке.

Сноска. Статья 4 в редакции Закона РК от 12.01.2007 N 227; с изменениями, внесенными законами РК от 10.12.2013 № 153-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.11.2015 № 421-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2019 № 292-VІ (порядок введения в действие см. ст.2); от 13.05.2020 № 327-VІ (порядок введения в действие см.ст.2); от 26.12.2022 № 168-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Предоставление убежища

Республика Казахстан предоставляет право убежища иностранцам, которые стали жертвами нарушений прав человека.

Вопрос о предоставлении политического убежища решается Президентом Республики Казахстан.

Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2007 № 227.

Раздел II. Основные права, свободы и
обязанности иностранцев в Республике Казахстан

Статья 6. Трудовая деятельность и отдых

Иностранцы могут осуществлять трудовую деятельность в Республике Казахстан на основании и в порядке, установленном законодательством и международными договорами Республики Казахстан. В целях обеспечения реализации конституционного права граждан Республики Казахстан на свободу труда законодательными актами могут быть установлены ограничения по осуществлению трудовой деятельности иностранцев в Республике Казахстан.

Иностранцы не могут назначаться на отдельные должности или заниматься определенным видом трудовой деятельности, если в соответствии с законодательством Республики Казахстан назначение на эти должности или занятие таким видом деятельности связаны с принадлежностью к гражданству Республики Казахстан.

Иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, в трудовых отношениях имеют те же права и несут те же обязанности, что и граждане Республики Казахстан.

Временно пребывающие в Республике Казахстан иностранцы могут являться субъектами частного предпринимательства. При этом не допускается осуществление предпринимательской деятельности без образования юридического лица.

Иностранцы, находящиеся в Республике Казахстан, имеют право на отдых на общих основаниях с гражданами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 16.03.2001 № 164; от 12.01.2007 № 227; от 16.04.2018 № 147-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Охрана здоровья

Иностранцам и лицам без гражданства, находящимся на территории Республики Казахстан, медицинская помощь предоставляется при наличии полиса добровольного медицинского страхования, если иное не предусмотрено законами Республики Казахстан и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Сноска. Статья 7 в редакции Закона РК от 16.11.2015 № 406-V (вводится в действие с 01.01.2018).

Статья 8. Социальное обеспечение

Иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, в вопросах социального, в том числе пенсионного, обеспечения имеют те же права и несут те же обязанности, что и граждане Республики Казахстан.

Сноска. Статья 8 - в редакции Закона РК от 20.04.2023 № 226-VII (вводится в действие с 01.07.2023).

Статья 9. Право на жилище, иные имущественные и личные неимущественные права

Иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, в жилищных отношениях имеют те же права и несут те же обязанности, что и граждане Республики Казахстан, если иное не предусмотрено Конституцией, законами и международными договорами.

Иностранцы могут иметь в Республике Казахстан на праве собственности жилище (за исключением временно пребывающих иностранцев) и иное имущество, иметь права автора произведений науки, литературы и искусства, открытия, изобретения, рационализаторского предложения, промышленного образца, а также иные имущественные и личные неимущественные права, за исключением случаев, установленных Конституцией, законами и международными договорами.

Иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, пользуются своими имущественными и личными неимущественными правами наравне с гражданами Республики Казахстан.

Временно пребывающие в Республике Казахстан иностранцы имеют право пользования имущественными и личными неимущественными правами на основаниях и в порядке, установленном законодательством и международными договорами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными законами РК от 01.03.2001 № 160; от 24.11.2015 № 421-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Получение образования

Иностранцы и лица без гражданства, постоянно проживающие в Республике Казахстан, имеют равные с гражданами Республики Казахстан права на получение предшкольного, начального, основного среднего и общего среднего образования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан в области образования.

Лицам без гражданства, постоянно проживающим в Республике Казахстан, предоставляется право на получение на конкурсной основе в соответствии с государственным образовательным заказом бесплатного технического и профессионального, послесреднего, высшего и послевузовского образования, если образование каждого из этих уровней они получают впервые.

Право на получение иностранцами на конкурсной основе в соответствии с государственным образовательным заказом бесплатного технического и профессионального, послесреднего, высшего и послевузовского образования определяется международными договорами Республики Казахстан.

Иностранцы, принятые в организации образования, имеют права и несут обязанности обучающихся и воспитанников в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 10 в редакции Закона РК от 27.07.2007 N 320 (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 11. Пользование достижениями культуры

Иностранцы в Республике Казахстан имеют право на пользование достижениями культуры наравне с гражданами Республики Казахстан. Они обязаны бережно относиться к памятникам истории и культуры, другим культурным ценностям.

Статья 12. Участие в общественных объединениях

Иностранцы, постоянно проживающие в Республике Казахстан, имеют право вступать в общественные объединения, кроме политических партий и общественных объединений, преследующих политические цели, и если это не противоречит уставам (положениям) этих объединений.

Статья 13. Свобода совести

Иностранцам, находящимся в Республике Казахстан, гарантируется свобода совести наравне с гражданами Республики Казахстан.

Запрещается возбуждение вражды и ненависти в связи с религиозными верованиями.

Статья 14. Брачные и семейные отношения

Иностранцы в Республике Казахстан могут заключать и расторгать браки с гражданами Республики Казахстан и другими лицами, пользуются правами и несут обязанности в брачных и семейных отношениях наравне с гражданами Республики Казахстан в соответствии с законодательством и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 15. Неприкосновенность жилища, чести и достоинства личности

Иностранцам в Республике Казахстан гарантируется неприкосновенность жилища, чести и достоинства личности.

Статья 16. Передвижение по территории Республики Казахстан и выбор места жительства

Иностранцы могут свободно передвигаться по территории Республики Казахстан, открытой для посещения иностранцам, и избирать место жительства в соответствии с порядком, установленным законодательством Республики Казахстан. Ограничения в передвижении и выборе места жительства устанавливаются актами уполномоченных на то государственных органов Республики Казахстан, когда это необходимо для обеспечения государственной безопасности, охраны общественного порядка, здоровья и нравственности населения, защиты прав и законных интересов граждан Республики Казахстан и других лиц.

Статья 17. Налоги и сборы

Иностранцы облагаются налогами и сборами в Республике Казахстан на общих основаниях с гражданами Республики Казахстан, если иное не предусмотрено законодательством и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 18. Защита прав иностранцев

Иностранцы в Республике Казахстан имеют право на обращение в суд, к Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан и в иные государственные органы для защиты принадлежащих им имущественных и личных неимущественных прав.

Иностранцы пользуются в суде процессуальными правами наравне с гражданами Республики Казахстан, за исключением случаев, предусмотренных международными договорами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 18 с изменением, внесенным Законом РК от 29.12.2021 № 91-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Ограничения в избирательном праве

Иностранцы в Республике Казахстан не могут избирать и быть избранными в представительные и другие выборные государственные органы и должности, а также принимать участие в республиканских референдумах.

Статья 20. Отношение к воинской обязанности

Воинская обязанность не распространяется на иностранцев, постоянно проживающих на территории Республики Казахстан.

Сноска. Статья 20 в редакции Закона РК от 12.01.2007 № 227.

Раздел III. Въезд в Республику Казахстан и выезд
из Республики Казахстан иностранцев

Статья 21. Установление правил въезда в Республику Казахстан, выезда из Республики Казахстан, транзитного проезда через территорию Республики Казахстан

Правила въезда в Республику Казахстан иностранцев, их выезда из Республики Казахстан и транзитного проезда через территорию Республики Казахстан устанавливаются настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 21 с изменением, внесенным Законом РК от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Въезд в Республику Казахстан

Иностранцы могут въезжать в Республику Казахстан по действительным заграничным паспортам или заменяющим их документам при наличии въездных виз Республики Казахстан, если иной порядок не установлен соглашением Республики Казахстан с соответствующей стороной или Правительством Республики Казахстан.

Иностранцу запрещается въезд в Республику Казахстан:

1) в интересах обеспечения национальной безопасности, охраны общественного порядка и здоровья населения;

2) если его действия направлены на насильственное изменение конституционного строя;

3) если он выступает против суверенитета и независимости Республики Казахстан, призывает к нарушению единства и целостности ее территории;

4) если он разжигает межнациональную, межконфессиональную и религиозную вражду;

5) если это необходимо для защиты прав и законных интересов граждан Республики Казахстан и других лиц;

6) если у органов национальной безопасности Республики Казахстан имеются сведения о его причастности к экстремистской или террористической деятельности или причастности к организации, признанной в Республике Казахстан экстремистской или террористической;

6-1) в случае признания судом в его действиях рецидива преступлений или опасного рецидива преступлений;

7) если им не исполнено административное взыскание за совершение административного правонарушения, наложенное на него в период предыдущего пребывания в Республике Казахстан;

7-1) если им не исполнено или не отбыто наказание за совершение уголовного правонарушения, назначенное ему в период предыдущего пребывания в Республике Казахстан;

7-2) если он занимает лидирующее положение в организованной группе (преступной организации);

7-3) если он совершил тяжкое или особо тяжкое преступление на территории Республики Казахстан и передан в государство его гражданской принадлежности согласно международным договорам, ратифицированным Республикой Казахстан, о передаче осужденных лиц либо достигнутому на основе принципа взаимности согласию Генерального Прокурора Республики Казахстан с компетентными органами и должностными лицами иностранного государства;

8) если в период предыдущего пребывания в Республике Казахстан им не представлена декларация по индивидуальному подоходному налогу в случае, когда представление такой декларации предусмотрено законодательством Республики Казахстан;

9) если он не представил подтверждение о наличии средств, необходимых для пребывания и выезда из Республики Казахстан, в порядке, определяемом Министерством внутренних дел Республики Казахстан, за исключением этнических казахов, лиц, родившихся или ранее состоявших в гражданстве Республики Казахстан или Казахской Советской Социалистической Республики, и членов их семей;

10) если при обращении с ходатайством о въезде он сообщил о себе ложные сведения или не представил необходимые документы в срок, установленный законодательством Республики Казахстан;

11) при наличии у него заболеваний, являющихся противопоказанием для въезда в Республику Казахстан;

12) если он ранее утратил гражданство Республики Казахстан по основаниям, предусмотренным подпунктом 8) части первой статьи 21 Закона Республики Казахстан "О гражданстве Республики Казахстан";

13) если он ранее был лишен гражданства Республики Казахстан по основаниям, предусмотренным статьей 20-1 Закона Республики Казахстан "О гражданстве Республики Казахстан".

14) если он совершил преступление против половой неприкосновенности несовершеннолетнего.

Органы национальной безопасности вправе не объяснять причину, послужившую основанием для отказа в согласовании иностранцам и лицам без гражданства въезда в Республику Казахстан и отдельные местности (территории), закрытые для посещения иностранцами.

Иностранцам, ранее выдворенным из Республики Казахстан, возвращенным в порядке реадмиссии, запрещается въезд в Республику Казахстан в течение пяти лет со дня исполнения решения суда о выдворении, выезда в порядке реадмиссии.

Не рассматриваются заявления принимающих лиц о приглашении в Республику Казахстан иностранцев, если в течение двенадцати последовательных календарных месяцев до подачи такого заявления принимающие лица два и более раз были привлечены к ответственности за несвоевременное информирование органов внутренних дел о пребывающих у них иммигрантах, непринятие мер по оформлению документов на право их пребывания в Республике Казахстан и обеспечению выезда из Республики Казахстан по истечении определенного срока пребывания.

Визы на въезд или соответствующие им другие документы выдаются дипломатическими представительствами и консульскими учреждениями Республики Казахстан или в отдельных случаях специально уполномоченными на то представителями Республики Казахстан.

Основаниями для выдачи виз являются приглашения принимающих лиц или разрешение уполномоченных на то государственных органов Республики Казахстан, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 10.12.2013 № 153-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 03.11.2014 № 244-V (вводится в действие со 02.01.2015); от 24.11.2015 № 421-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 22.12.2016 № 28-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 11.07.2017 № 91-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2019 № 292-VІ (порядок введения в действие см. ст.2); от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2024 № 82-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Выезд из Республики Казахстан

Иностранцы выезжают из Республики Казахстан по действительным заграничным паспортам или заменяющим их документам при наличии выездных виз, выданными уполномоченными на то государственными органами Республики Казахстан, если иной порядок не установлен соглашением с соответствующей страной или Правительством Республики Казахстан.

Выезд из Республики Казахстан иностранцу не разрешается:

а) если имеются основания для привлечения его к уголовной ответственности - до окончания производства по делу;

б) если он осужден за совершение уголовного правонарушения, за ним установлен пробационный контроль или к нему применена отсрочка исполнения наказания, - до отбытия наказания или освобождения от наказания, истечения срока пробационного контроля, истечения срока отсрочки исполнения наказания, за исключением случаев его выдворения на основании решения суда;

в) если он уклоняется от исполнения обязательств, наложенных на него судом, - до исполнения обязательств;

г) исключен Законом РК от 07.12.2009 № 222-IV (порядок введения в действие см. ст. 2).

Выезд из Республики Казахстан иностранца может быть отсрочен до исполнения им имущественных обязательств, с которыми связаны существенные интересы граждан Республики Казахстан, других физических и юридических лиц.

Сноска. Статья 23 с изменениями, внесенными законами РК от 07.12.2009 № 222-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 10.12.2013 № 153-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 18.04.2017 № 58-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Транзитный проезд

Иностранцы, проезжающие через территорию Республики Казахстан транзитом, следуют с соблюдением правил транзитного проезда в пункт пропуска через Государственную границу Республики Казахстан по установленному маршруту и могут иметь остановки на территории Республики Казахстан только в пунктах, указанных в казахстанских транзитных визах, при наличии разрешения, выданного уполномоченными на то государственными органами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 24 с изменением, внесенным Законом РК от 16.11.2020 № 375-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Раздел IV. Ответственность иностранцев.
Сокращение срока пребывания. Выдворение

Сноска. В заголовок раздела IV внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется Законом РК от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 25. Основания ответственности за правонарушения

Иностранцы, совершившие уголовные, административные или иные правонарушения на территории Республики Казахстан, подлежат ответственности на общих основаниях с гражданами Республики Казахстан, за исключением случаев, установленных международными договорами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 25 в редакции Закона РК от 03.07.2014 № 227-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 26. Ответственность за нарушение правил пребывания в Республике Казахстан и транзитного проезда через территорию Республики Казахстан

Иностранцы, нарушившие правила пребывания в Республике Казахстан, проживающие по недействительным документам, уклоняющиеся от выезда по истечении определенного им срока пребывания, а также не соблюдающие правила транзитного проезда через территорию Республики Казахстан, подлежат административной ответственности в соответствии с законами Республики Казахстан.

Злостное нарушение иностранцами правил пребывания в Республике Казахстан и транзитного проезда через территорию Республики Казахстан влечет за собой уголовную ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2007 № 227; от 27.12.2019 № 292-VІ (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 27. Сокращение срока пребывания в Республике Казахстан

Иностранцу, нарушающему законодательство о правовом положении иностранцев, может быть сокращен установленный ему срок пребывания в Республике Казахстан. Срок пребывания иностранца в Республике Казахстан может быть сокращен также в случаях, когда отпали основания для его дальнейшего пребывания.

Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2007 № 227.

Статья 28. Выдворение за пределы Республики Казахстан

Сноска. В заголовок статьи 28 внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется Законом РК от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Иностранец может быть выдворен за пределы Республики Казахстан:

а) если его действия противоречат интересам обеспечения государственной безопасности или охраны общественного порядка;

б) если это необходимо для охраны здоровья и нравственности населения, защиты прав и законных интересов граждан Республики Казахстан и других лиц;

в) если он нарушил законодательство Республики Казахстан;

г) в случае признания брака недействительным в порядке, установленном законодательными актами, если заключение брака с гражданином Республики Казахстан явилось основанием для оставления его на постоянное место жительства в Республике Казахстан.

Решение о выдворении принимается судом. Иностранец обязан покинуть Республику Казахстан в срок, указанный в этом решении. Исполнение решения суда о выдворении из Республики Казахстан в таком случае производится путем контролируемого самостоятельного выезда выдворяемого лица или принудительного выдворения лица из Республики Казахстан. Если лицо, в отношении которого принято решение о выдворении, не покинет территорию Республики Казахстан в указанный в решении срок, оно подлежит с санкции суда превентивному ограничению свободы передвижения и выдворению в принудительном порядке. Превентивное ограничение свободы передвижения такого лица допускается при этом на срок, необходимый для организации его выдворения за пределы Республики Казахстан, но не более чем на тридцать суток. Содержание такого лица производится в специальном учреждении органов внутренних дел в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

Органы внутренних дел, осуществляющие исполнение решения суда о выдворении в принудительном порядке, в пунктах пропуска через Государственную границу Республики Казахстан производят передачу выдворяемого иностранца или лица без гражданства Пограничной службе Комитета национальной безопасности Республики Казахстан для официальной передачи иностранца или лица без гражданства представителю власти иностранного государства, на территорию которого указанное лицо выдворяется.

Примечание ИЗПИ!
Действие части четвертой статьи 28 было приостановлено до 01.01.2024 статьей 31 настоящего Закона.

Лицо, выдворяемое за пределы Республики Казахстан, обязано пройти дактилоскопическую регистрацию до контролируемого самостоятельного выезда или выдворения за пределы Республики Казахстан в принудительном порядке.

Сноска. Статья 28 с изменениями, внесенными законами РК от 16.03.2001 N 164; от 10.11.2001 N 255; от 12.01.2007 N 227; от 07.12.2009 № 222-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 22.07.2011 № 478-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.01.2013 № 71-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.06.2013 № 102-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 22.12.2016 № 28-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2016 № 41-VI (вводится в действие с 01.01.2021); от 13.05.2020 № 327-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.12.2020 № 385-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Раздел V. Заключительные положения

Статья 29. Действие настоящего Закона в отношении лиц без гражданства

Положения настоящего Закона распространяются на лиц без гражданства, если иное не установлено законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 30. Ограничения сферы действия настоящего Закона

Положения настоящего Закона не затрагивают установленные законодательством Республики Казахстан и международными договорами Республики Казахстан привилегии и иммунитеты глав и сотрудников иностранных дипломатических и консульских представительств.

Статья 31. Порядок вступления в силу настоящего Закона

Настоящий Закон вступает в силу со дня опубликования.

Приостановить до 1 января 2024 года действие части четвертой статьи 28 настоящего Закона.

Сноска. Статья 31 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2021 № 58-VII (вводится в действие с 01.01.2021); от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Президент Республики Казахстан

Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы

Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 19 маусымдағы N 2337 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. ҚР 1997.06.19 № 134 заңымен енгiзiлген толықтырулар мен өзгертулер 1998 жылғы 1 қаңтардан бастап күшiне кiредi.
Ескерту. Актінің нысаны мен тақырыбы өзгерді, кiрiспе алып тасталды, бүкiл мәтiн бойынша "Жарлықтан", "Жарлықта", "Жарлық", "Жарлықтың", "жарлықтың" деген сөздер тиiсiнше "Заңнан", "Заңда" "Заң", "Заңның" деген сөздермен, "шетел азаматтарының", "шетел азаматтары", "Шетел азаматтарының", "шетелдiк азаматтың", "шетелдiк азаматтар", "шетел азаматтарына", "шетел азаматына", "Шетел азаматтары", "шетелдiк азаматтардың", "шетел азаматтарын", "Шетел азаматының", "Шетел азаматы" деген сөздер тиiсiнше "шетелдiктердiң", "шетелдiктер", "Шетелдiктердiң", "шетелдiктiң", "шетелдiктерге", "шетелдiкке", "Шетелдiктер", "шетелдiктердi" "Шетелдiктiң", "Шетелдiк" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2007.01.12 № 227 Заңымен.

I бөлiм. Жалпы ережелер

1-бап Қазақстан Республикасындағы шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы заңдар

Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы Қазақстан Республикасының заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және соған сәйкес шетелдiктердiң негiзгi құқықтары мен мiндеттерiн, олардың Қазақстан Республикасына келуiнiң, аумағында болуының, жүрiп-тұруының және Қазақстан Республикасынан кетуiнiң тәртiбiн айқындайды.

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы заңнама осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктердiң құқықтық жағдайы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен де анықтала алады.

Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.01.12 № 227; 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап Қазақстан Республикасындағы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар

Қазақстан Республикасының азаматтары емес және өзiнiң басқа мемлекеттiк азаматтығына қатысты екендiгiнiң дәлелi бар адамдар Қазақстан Республикасындағы шетелдіктер болып танылады.

Қазақстан Республикасының азаматтары емес және өзiнiң басқа мемлекеттiң азаматтығына қатысты екендiгiнiң дәлелi жоқ адамдар азаматтығы жоқ адамдар болып танылады.

3-бап. Қазақстан Республикасындағы шетелдiктердiң құқықтық жағдайының қағидаттары

Егер Қазақстан Республикасының Конституциясында, заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасындағы шетелдіктер Қазақстан Республикасының азаматтары үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ міндеттерді атқарады.

Қазақстан Республикасындағы шетелдіктер заң мен сот алдында тең болады, оларды тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша ешқандай кемсітуге болмайды.

Шетелдiктердiң өз құқықтары мен бостандықтарын пайдалануы Қазақстан Республикасының мүдделерiне, оның азаматтары мен басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiне нұқсан келтiрмеуге тиiс және мұны олардың Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген мiндеттердi орындауынан бөліп қарауға болмайды.

Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда – ҚР 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын және уақытша жүрген шетелдiктер

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алған шетелдіктер Қазақстан Республикасында тұрақты тұрушылар деп танылады.

Этникалық қазақтарды, Қазақстан Республикасында немесе Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасында туған немесе бұрын оның азаматтығында болған адамдарды , сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар негізінде жеңілдетілген тәртіппен Қазақстан Республикасының азаматтығын алуға құқығы бар адамдарды және олардың бірге немесе бөлек келген отбасы мүшелерін, тізбесін халықтың көші-қоны мәселелері жөніндегі уәкілетті орган бекітетін сұранысқа ие кәсіптері бар шетелдіктерді қоспағанда, Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат берудің міндетті шарты мұндай рұқсатты алуға үміткер адамның Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі айқындайтын тәртіппен және мөлшерлерде өзінің төлем қабілеттілігін растауы болып табылады.

Осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген шетелдіктерден басқа, Қазақстан Республикасында өзгедей заңды негізде жүрген, сондай-ақ қылмыстық істер бойынша жәбірленуші, куә, қорғалуға құқығы бар куә, күдікті, айыпталушы немесе сотталушы деп танылған шетелдіктер қылмыстық іс бойынша іс жүргізу аяқталғанға дейін Қазақстан Республикасында уақытша болатындар деп есептеледі.

Қандастардың оңайлатылған тәртіппен (тіркеу тәртібімен) Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға рұқсат алуға және Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдануға бір мезгілде құжаттар тапсыруға құқығы бар.

Ескерту. 4-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.01.12 № 227; өзгерістер енгізілді - ҚР 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 26.12.2022 № 168-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап Баспана беру

Қазақстан Республикасы адам құқықтары бұзылуының құрбандары болған шетелдiктерге баспана құқығын бередi.

Саяси баспана беру туралы мәселенi Қазақстан Республикасының Президентi шешедi.

Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.01.12 № 227 Заңымен.

II бөлiм. Қазақстан Республикасындағы шетелдiктердiң негiзгi құқықтары, бостандықтары және мiндеттерi

6-бап Еңбек қызметi және демалыс

Шетелдiктер Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттары белгiлеген негiз бен тәртiпте Қазақстан Республикасында еңбек қызметiмен шұғылдана алады. Қазақстан Республикасы азаматтарының еңбек ету бостандығына конституциялық құқығын iске асыруды қамтамасыз ету мақсатында заң актiлерiмен шетелдiктердiң Қазақстан Республикасында еңбек қызметiн жүзеге асыруы жөнiндегi шектеулер белгiленуi мүмкiн.

Шетелдiктер жекелеген қызмет орындарына тағайындала алмайды немесе еңбек қызметiнiң белгiлi бiр түрiмен, егер бұл қызмет орындарына тағайындау немесе осындай қызмет түрiмен шұғылдану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығына қатыстылығына байланысты болса, шұғылдана алмайды.

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдiктер еңбек қатынастарында Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей құқықтарды пайдаланады және сол сияқты мiндеткерлiкте болады.

Қазақстан Республикасында уақытша болатын шетелдiктер жеке кәсiпкерлiк субъектiлерi бола алады. Бұл ретте заңды тұлға құрмай, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыруға жол берiлмейдi.

Қазақстан Республикасында жүрген шетелдiктер Қазақстан Республикасының азаматтарымен ортақ негiздерде демалыс алуға құқылы.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2001.03.16 № 164, 2007.01.12 № 227; 16.04.2018 № 147-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап Денсаулық сақтау

Қазақстан Республикасының аумағында жүрген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға медициналық көмек, егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, ерікті медициналық сақтандыру полисі болған кезде көрсетіледі.

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.11.2015 № 406-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

8-бап. Әлеуметтік қамсыздандыру

Қазақстан Республикасында тұрақты тұрып жатқан шетелдіктердің әлеуметтік, оның ішінде зейнетақымен қамсыздандыру мәселелерінде Қазақстан Республикасының азаматтары сияқты құқықтары болады және міндеттер алады.

Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.04.2023 № 226-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап Тұрғын үй құқығы, өзге де мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтар

Егер Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктердің тұрғын үй қатынастарында Қазақстан Республикасының азаматтары сияқты құқықтары болады және мiндеттерге жауапты болады.

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер жеке меншiк құқығында тұрғын үйге (уақытша жүрген шетелдiктердi қоспағанда) және басқа мүлiкке, ғылым, әдебиет пен өнер шығармаларының, ашылған жаңалықтың, өнертабыстың, рационализаторлық ұсыныстың, өнеркәсiптiк үлгiнiң авторлық құқығына, сондай-ақ Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда белгіленген жағдайларды қоспағанда, өзге де мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтарға ие бола алады.

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдiктер өздерiнiң мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтарын Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей пайдаланады.

Қазақстан Республикасында уақытша жүрген шетелдiктер Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарында белгiленген негiздер мен тәртiпте мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтарды пайдалануға құқылы.

Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2001.03.01 № 160; 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап Білім алу

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей мектепалды, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім алуға құқығы бар.

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдарға мемлекеттік білім беру тапсырысына сәйкес конкурстық негізде тегін техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімді алуына, егер олар осындай деңгейдегі әрбір білімді бірінші рет алып тұрса, құқық беріледі.

Шетелдіктердің мемлекеттік білім беру тапсырысына сәйкес конкурстық негізде тегін техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім алуына құқық Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен айқындалады.

Білім беру ұйымдарына қабылданған шетелдіктер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оқушылар мен тәрбиеленушілердің құқықтарына ие болады және міндеттерін мойнына алады.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.07.27 № 320 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

11-бап Мәдениет жетiстiктерiн пайдалану

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей мәдениет жетiстiктерiн пайдалануға құқылы. Олар тарих және мәдениет ескерткiштерiне, басқа мәдени құндылықтарға ұқыпты қарауға мiндеттi.

12-бап Қоғамдық бiрлестiктерге қатысу

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдiктер саяси мақсаттарды көздейтiн саяси партиялар мен қоғамдық бiрлестiктерден басқа қоғамдық бiрлестiктерге, егер бұл олардың жарғыларына (ережелерiне) қайшы келмейтiн болса, кiруге құқылы.

13-бап Ар-ождан бостандығы

Қазақстан Республикасында жүрген шетелдiктерге Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей ар-ождан бостандығына кепiлдiк берiледi.

Дiни нанымға байланысты дұшпандық пен өшпендiлiктi өршiтуге тыйым салынады.

14-бап Некелiк және отбасылық қатынастар

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер Қазақстан Республикасының азаматтарымен және басқа адамдармен некеге тұрып және оны бұза алады, Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей некелiк және отбасылық қатынастардағы құқықтарды пайдаланады және мiндеткерлiкте болады.

15-бап Тұрғын үйге, жеке басының ары мен намысына тиiспеушiлiк

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктерге тұрғын үйiне, жеке басының ары мен намысына тиiспеуге кепiлдiк берiледi.

16-бап Қазақстан Республикасының аумағында жүрiп-тұру және тұрғылықты жер таңдау

Шетелдiктер Қазақстан Республикасының шетелдiктердiң болуына рұқсат етiлген аумағында еркiн жүрiп-тұра алады және Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiпке сәйкес тұрғылықты жер таңдай алады. Жүріп-тұрудағы және тұрғылықты жер таңдаудағы шектеулер, бұл мемлекеттiк қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, қоғамдық тәртiптi, халықтың денсаулығы мен адамгершiлiгiн сақтау, Қазақстан Республикасының азаматтары мен басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қажет болғанда Қазақстан Республикасының бұған уәкiлеттiк берiлген органдарының актiлерiмен белгiленедi.

17-бап Салықтар мен алымдар

Егер Қазақстан Республикасының заңдары мен халықаралық шарттарында өзгеше көзделмеген болса, Қазақстан Республикасындағы шетелдiктерге Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей негiзде салықтар мен алымдар салынады.

18-бап Шетелдіктердің құқықтарын қорғау

Қазақстан Республикасындағы шетелдіктердің өздеріне тиесілі мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтарды қорғау үшін сотқа, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге және өзге де мемлекеттік органдарға жүгінуге құқығы бар.

Шетелдiктер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделгеннен басқа жағдайларда, сотта Қазақстан Республикасының азаматтарымен бiрдей процессуалдық құқықтарды пайдаланады.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2021 № 91-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап Сайлау құқығындағы шектеулер

Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер өкiлдi және басқа сайланбалы мемлекеттiк органдарға және қызметке сайлай да, сайлана да алмайды, сондай-ақ республикалық референдумдарға қатыса алмайды.

20-бап Әскери мiндеттiлiкке қатыстылығы

Әскери мiндеттiлiк Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдiктерге қолданылмайды.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 2007.01.12 № 227 Заңымен.

III бөлiм. Шетелдіктердің Қазақстан Республикасына келуi
және Қазақстан Республикасынан кетуi

21-бап Қазақстан Республикасына келудiң, Қазақстан Республикасынан кетудiң, Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттiк жүрiп өтудiң ережелерiн белгiлеу

Шетелдiктердiң Қазақстан Республикасына келуiнiң, олардың Қазақстан Республикасынан кетуiнiң және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттiк жүрiп өтуiнiң қағидалары осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

22-бап Қазақстан Республикасына келу

Егер Қазақстан Республикасының тиiстi тараппен келiсiмiнде өзгеше тәртiп белгіленбесе немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі өзгеше тәртіп белгілемесе, шетелдiктер жарамды шетелдік паспорттар немесе оны алмастыратын құжаттар бойынша Қазақстан Республикасының келу визалары болған кезде Қазақстан Республикасына келе алады.

Шетелдіктің Қазақстан Республикасына келуіне:

1) ұлттық қауіпсіздікті, қоғамдық тәртіп пен халықтың денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету мүддесі үшін;

2) егер оның iс-әрекетi конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге бағытталса;

3) егер ол Қазақстан Республикасының егемендiгi мен тәуелсіздігіне қарсы шықса, оның аумағының бiрлiгi мен тұтастығын бұзуға шақырса;

4) егер ол ұлтаралық, конфессияаралық және дiни араздықты қоздырса;

5) егер бұл Қазақстан Республикасы азаматтарының және басқа да адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қажет болса;

6) егер Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарында оның экстремистік немесе террористік әрекетке қатыстылығы немесе Қазақстан Республикасында экстремистік немесе террористік деп танылған ұйымға қатыстылығы туралы мәліметтер болса;

6-1) сот оның әрекеттерінде қылмыстардың қайталануы немесе қылмыстардың қауіпті қайталануы бар деп таныған жағдайда;

7) егер ол Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін өзіне қолданылған әкімшілік жазаны атқармаған болса;

7-1) егер ол Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін өзіне тағайындалған жазаны атқармаған немесе өтемеген болса;

7-2) егер ол ұйымдасқан топта (қылмыстық ұйымда) топбастаушы жағдайына ие болса;

7-3) егер ол Қазақстан Республикасының аумағында ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған болса және Қазақстан Республикасы ратификациялаған, сотталған адамдарды беру туралы халықаралық шарттарға сәйкес не Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының шет мемлекеттің құзыретті органдарымен және лауазымды адамдарымен өзара келісім қағидаты негізінде қол жеткізген келісімге сәйкес өзінің азаматтығы тиесілі мемлекетке берілген болса;

8) егер жеке табыс салығы бойынша декларацияны табыс ету Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайда, Қазақстан Республикасында алдыңғы болған кезеңде ол мұндай декларацияны табыс етпесе;

9) егер ол, этникалық қазақтарды, Қазақстан Республикасында немесе Қазақ Кеңестiк Социалистiк Республикасында туған немесе бұрын оның азаматтығында болған адамдарды және олардың отбасы мүшелерiн қоспағанда, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі айқындайтын тәртiппен Қазақстан Республикасында болу және одан кету үшiн қажеттi қаражатының бар екендiгi туралы растауды ұсынбаса;

10) егер ол келу туралы өтiнiшхат жолдаған кезде өзi жөнiнде жалған мәлiметтер хабарлаған болса немесе қажеттi құжаттарды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мерзiмде табыс етпесе;

11) онда Қазақстан Республикасына келу үшін қарсы айғақтар болып табылатын аурулары болған кезде;

12) егер ол бұрын "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы бірінші бөлігінің 8) тармақшасында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтса;

13) егер ол бұрын "Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-1-бабында көзделген негіздер бойынша Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылса;

14) егер ол кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмыс жасаса, тыйым салынады.

Ұлттық қауіпсіздік органдары шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға олардың Қазақстан Республикасына және шетелдіктер баруға болмайтын жекелеген жерлерге (аумақтарға) келуіне келісім беруден бас тартуға негіз болған себепті түсіндірмеуге құқылы.

Бұрын Қазақстан Республикасынан шығарып жіберілген, реадмиссия тәртібімен қайтарылған шетелдіктердің шығарып жіберу туралы сот шешімі орындалған, реадмиссия тәртібімен кеткен күннен бастап бес жыл бойы Қазақстан Республикасына келуіне тыйым салынады.

Қабылдаушы тұлғалардың шетелдіктерді Қазақстан Республикасына шақыру туралы өтініштері, егер мұндай өтініш берілгенге дейін қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде қабылдаушы тұлғалар өздерінде болатын көшіп келушілер туралы ішкі істер органдарына уақтылы хабарламағаны, олардың Қазақстан Республикасында болу құқығына құжаттар ресімдеу және болудың белгілі бір мерзімі өткеннен кейін Қазақстан Республикасынан кетуін қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдамағаны үшін екі және одан да көп рет жауаптылыққа тартылған болса, қаралмайды.

Келу визаларын немесе оларға сәйкес келетiн басқа да құжаттарды Қазақстан Республикасының дипломатиялық өкiлдiктерi және консулдық мекемелерi немесе жекелеген жағдайларда бұған арнайы уәкiлдiк берiлген Қазақстан Республикасының өкiлдерi бередi.

Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше көзделмесе, қабылдаушы тұлғалардың шақырулары немесе Қазақстан Республикасының бұған уәкілеттік берілген мемлекеттік органдарының рұқсаты виза беру үшiн негiз болып табылады.

Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 10.12.2013 № 153-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 03.11.2014 № 244-V (02.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 24.11.2015 № 421-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 11.07.2017 № 91-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2024 № 82-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

23-бап Қазақстан Республикасынан кету

Шетелдiктер қолданыстағы шетелдiк паспорттар немесе Қазақстан Республикасының бұған уәкiлдiк алған мемлекеттiк органдары берген кету визалары болған жағдайда сол паспорттарды алмастыратын құжаттар бойынша, егер тиiстi елмен жасалған келiсiмде өзгеше тәртiп белгiленбесе немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі өзгеше тәртiп белгiлемесе, Қазақстан Республикасынан кетедi.

Қазақстан Республикасынан кету шетелдікке мына жағдайларда:

а) егер оны қылмыстық жауапкершiлiкке тарту үшiн негiздер болса - iстi жүргiзу аяқталғанға дейiн;

б) егер ол қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сотталған болса, оған пробациялық бақылау белгіленген немесе оған жазаны орындауды кейінге қалдыру қолданылған болса - оны сот шешімінің негізінде шығарып жіберу жағдайларын қоспағанда, жазаны өтеп болғанға немесе жазадан босатылғанға, пробациялық бақылаудың мерзімі аяқталғанға, жазаны орындауды кейінге қалдыру мерзімі аяқталғанға дейiн;

в) егер ол өзiне сот жүктеген мiндеттемелердi орындаудан жалтаратын болса - мiндеттемелер орындалғанға дейін рұқсат етілмейді.

г) Алынып тасталды - ҚР 2009.12.07 № 222-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Заңымен.

Шетелдiктiң Қазақстан Республикасынан кетуi ол Қазақстан Республикасы азаматтарының, басқа жеке және заңды тұлғалардың елеулi мүдделерiмен байланысты мүлiктiк мiндеттемелердi орындағанға дейiн кейiнге қалдырылуы мүмкiн.

Ескерту. 23-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.12.07 № 222-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 10.12.2013 № 153-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2014 № 227-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 18.04.2017 № 58-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

24-бап Транзиттiк жүрiп өту

Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен жүрiп өтушi шетелдiктер белгiленген маршрут бойынша Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пунктіне транзиттiк жүрiп өту ережелерiн сақтай отырып барады және Қазақстан Республикасының бұған уәкiлдiк алған мемлекеттiк органдары берген рұқсат болған жағдайда Қазақстан Республикасының аумағында тек Қазақстанның транзиттiк визаларында көрсетiлген мекендерде ғана аялдай алады.

Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 16.11.2020 № 375-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

IV бөлiм. Шетелдіктердің жауаптылығы. Болу мерзiмiн қысқарту. Шығарып жіберу

Ескерту. IV-бөлімнің тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

25-бап Құқық бұзушылықтар үшін жауаптылық негіздері

Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық, әкімшілік немесе өзге де құқық бұзушылықтар жасаған шетелдіктер, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының азаматтарымен бірдей негіздерде жауаптылыққа жатады.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2014 № 227-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

26-бап Қазақстан Республикасында болу және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттiк жүрiп өту ережелерiн бұзғандық үшiн жауапкершiлiк

Қазақстан Республикасында болу ережелерiн бұзған, жарамсыз құжаттар бойынша тұрып жатқан, өздерiне белгiленген болу мерзiмi өткеннен соң кетуден жалтарған, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттiк жүрiп өту ережелерiн орындамаған шетелдiктер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартылады.

Шетелдiктердiң Қазақстан Республикасында болу және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттiк жүрiп өту ережелерiн өрескел бұзуы Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген қылмыстық жауапкершiлiкке әкеп соқтырады.

Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2019 № 292-VІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

27-бап Қазақстан Республикасында болу мерзiмiн қысқарту

Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы заңнаманы бұзған шетелдікке оның Қазақстан Республикасында болу жөнiнде белгiленген мерзiмi қысқартылуы мүмкiн. Шетелдіктің Қазақстан Республикасында болу мерзiмi одан әрi болуы үшiн негiздерi қалмаған жағдайларда да қысқартылуы мүмкiн.

Ескерту. 27-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2007.01.12 № 227 Заңымен.

28-бап Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерге шығарып жiберу

Ескерту. 28-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді - ҚР 13.05.2020 № 327-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Шетелдік мына жағдайларда:

а) егер оның iс-әрекетi мемлекеттiк қауiпсiздiктi қамтамасыз ету немесе қоғамдық тәртiптi қорғау мүдделерiне қайшы келетiн болса;

б) егер бұл халықтың денсаулығы мен адамгершiлiк қасиетiн сақтау, Қазақстан Республикасы азаматтарының және басқа адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн қажет болса;

в) егер ол Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзса;

г) егер Қазақстан Республикасының азаматымен некеге тұруы оны Қазақстан Республикасында тұрақты тұруға қалдыру үшiн негiз болып табылып, заң актiлерiмен белгiленген тәртiппен неке заңсыз деп танылған жағдайда Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерге шығарып жіберілуі мүмкiн.

Шығарып жіберу туралы шешімді сот қабылдайды. Шетелдік осы шешімде көрсетілген мерзімде Қазақстан Республикасынан кетуге міндетті. Мұндай жағдайда Қазақстан Республикасынан шығарып жіберу туралы сот шешімін орындау шығарып жіберілетін адамның бақыланатын өз бетінше шығуы немесе адамды Қазақстан Республикасынан мәжбүрлеп шығарып жіберу арқылы жүргізіледі. Егер өзіне қатысты шығарып жіберу туралы шешім қабылданған адам шешімде көрсетілген мерзімде Қазақстан Республикасының аумағынан кетпесе, ол соттың санкциясымен жүріп-тұру еркіндігі алдын ала шектелуге және мәжбүрлеу тәртібімен шығарып жіберілуге жатады. Мұндай адамның жүріп-тұру еркіндігін алдын ала шектеу бұл ретте оны Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерге шығарып жіберуді ұйымдастыру үшін қажетті, бірақ отыз тәуліктен аспайтын мерзімге жол беріледі. Мұндай адамды ұстау Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен ішкі істер органдарының арнаулы мекемесінде жүргізіледі.

Мәжбүрлеу тәртібімен шығарып жіберу туралы сот шешімін орындауды жүзеге асыратын ішкі істер органдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункттерінде шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды аумағына аталған адам шығарып жiберiлетiн шет мемлекет билігінің өкiлiне ресми түрде беру үшін шығарып жіберілетін шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметiне береді.

Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберілетін адам Қазақстан Республикасының шегінен бақылау жасала отырып, өз бетімен кеткенге немесе мәжбүрлеу тәртібімен шығарып жібергенге дейін дактилоскопиялық тіркеуден өтуге міндетті.

Ескерту. 28-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2001.03.16 № 164, 2001.11.10 № 255, 2007.0112. № 227, 2009.12.07 № 222-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз), 2011.07.22 № 478-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2013.01.16 № 71-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 13.06.2013 № 102-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2016 № 28-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 31.12.2016 № 41-VІ (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.05.2020 № 327-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.12.2020 № 385-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

V бөлiм. Қорытынды ережелер

29-бап Осы Заңның азаматтығы жоқ адамдар жөнiнде қолданылуы

Осы Заңның ережелерi, егер Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде өзгеше белгiленбеген болса, азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

30-бап Осы Заңның қолданылу аясын шектеу

Осы Заңның ережелерi шетелдiк дипломатиялық және консулдық өкiлдiктердiң басшылары мен қызметкерлерiнiң Қазақстан Республикасының заңдары мен Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында белгiленген артықшылықтары мен иммунитеттерiн қозғамайды.

31-бап Осы Заңның күшiне ену тәртiбi

Осы Заң жарияланған күннен бастап күшiне енедi.

Осы Заңның 28-бабы төртінші бөлігінің қолданысы 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.

Ескерту. 31-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2021 № 58-VII (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 177-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

Қазақстан Республикасының Президентi