Об утверждении Требований к разработке или корректировке, а также проведению необходимых экспертиз технико-экономического обоснования инвестиционного проекта для предоставления государственных гарантий

Приказ и.о. Министра экономического развития и торговли Республики Казахстан от 6 августа 2010 года № 136. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 августа 2010 года № 6402.

Сноска. Заголовок приказа в редакции приказа Министра экономического развития и торговли РК от 01.02.2012 № 36.
Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 5

В соответствии с пунктом 2 статьи 217 Бюджетного кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Требования к разработке или корректировке, а также проведению необходимых экспертиз технико-экономического обоснования концессионного проекта, инвестиционного проекта для предоставления государственных гарантий.

2. Признать утратившим силу приказ и.о. Министра экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан от 2 марта 2009 года № 30 "Об утверждении требований к разработке и экспертизе технико-экономического обоснования бюджетного инвестиционного проекта и концессионного проекта, требующего софинансирования из республиканского или местного бюджетов и признании утратившими силу некоторых решений Министерства экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5593).

3. Департаменту инвестиционной политики (Тортаеву Б.К.) и Юридическому департаменту (Ешимовой Д.А.) обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

И.о. Министра

Т. Сулейменов

Утверждены приказом и.о. Министра экономического развития и торговли Республики Казахстан от 6 августа 2010 года № 136

Требования к разработке или корректировке,
а также проведению необходимых экспертиз технико-экономического
обоснования инвестиционного проекта для предоставления
государственных гарантий

Сноска. Требования в редакции приказа Министра экономического развития и торговли РК от 01.02.2012 № 36.

Глава 1. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 1 - в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Настоящие Требования к разработке или корректировке, а также проведению необходимых экспертиз технико-экономического обоснования инвестиционного проекта для предоставления государственных гарантий (далее - Требования) разработаны в соответствии с пунктом 2 статьи 217 Бюджетного кодекса Республики Казахстан.

2. Настоящие Требования являются обязательными к соблюдению при разработке или корректировке, а также проведении необходимых экспертиз технико-экономического обоснования инвестиционного проекта для предоставления государственных гарантий (далее – ТЭО инвестиционного проекта).

3. В Требованиях используются следующие основные понятия:

1) ТЭО инвестиционного проекта - предпроектная документация, содержащая результаты маркетинговых, технико-технологических, социально-экономических и экологических исследований, а также финансовые решения, обосновывающие эффективность реализации инвестиционного проекта, решения по оценке рисков инвестиционного проекта и мерам по их снижению, а также по влиянию проекта на социально-экономическое развитие экономики в целом и отрасли при его реализации;

2) экономическая экспертиза ТЭО инвестиционного проекта - оценка экономического и финансового анализа, приведенного в ТЭО инвестиционного проекта, позволяющего определить эффективность реализации проекта.

4. ТЭО инвестиционного проекта, предлагаемого к финансированию за счет средств негосударственных займов под государственную гарантию Республики Казахстан, представляются в уполномоченный орган по государственному планированию Республики Казахстан на бумажном и электронном носителе с приложением:

1) положительного заключения комплексной вневедомственной экспертизы, осуществляемой юридическим лицом, уполномоченным Правительством Республики Казахстан в соответствии с подпунктом 39-1) статьи 1 Закона Республики Казахстан "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан", (далее – Юридическое лицо), в случае если по проекту предполагается проведение строительных (строительно-монтажных) работ;

2) заключения экспертизы уполномоченного органа соответствующей отрасли;

3) финансовой отчетности заемщика (отдельная и консолидированная) с печатью и за подписью первого руководителя и главного бухгалтера за последние три года, предшествующие внесению ТЭО инвестиционного проекта в центральный уполномоченный орган по государственному планированию, а также пояснительные записки к финансовой отчетности. Для заемщиков, аудит финансовой отчетности которых в соответствии с законодательством Республики Казахстан об аудиторской деятельности является обязательным, представляются аудированная финансовая отчетность и аудиторские отчеты, составленные за последние три года.

Сноска. Пункт 4 в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 15.12.2015 № 775 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4-1. Положения настоящих Требований не распространяются на ТЭО концессионных проектов, по которым предполагается предоставление государственной гарантии Республики Казахстан по займам, привлекаемым для финансирования концессионных проектов в качестве меры государственной поддержки деятельности концессионеров.

Разработка или корректировка, а также проведение необходимых экспертиз ТЭО концессионных проектов, по которым предполагается предоставление государственной гарантии Республики Казахстан по займам, привлекаемым для финансирования концессионных проектов в качестве меры государственной поддержки деятельности концессионеров, осуществляются в соответствии с требованиями, установленными законодательством Республики Казахстан о концессиях.

Сноска. Требования дополнены пунктом 4-1 в соответствии с приказом Министра экономики и бюджетного планирования РК от 24.09.2013 № 293.

4-2. Привлечение нового негосударственного займа под государственную гарантию для реализации проекта, в том числе для погашения ранее привлеченного негосударственного займа, по которому предоставлялась государственная гарантия, не является основанием для корректировки ТЭО и разработки нового ТЭО инвестиционного проекта.

По инвестиционным проектам, по которым ранее предоставлялась государственная гарантия, выдается заключение центрального уполномоченного органа по государственному планированию на основании ТЭО инвестиционного проекта, в соответствии с которым привлекался негосударственный займ под государственную гарантию, а также выдавались соответствующие заключения.

При этом, заемщик в течение одного месяца после привлечения негосударственного займа под государственную гарантию на внутреннем рынке осуществляет погашение ранее привлеченного займа под государственную гарантию в полном объеме.

Основанием для включения в перечень инвестиционных проектов, предлагаемых к финансированию за счет средств негосударственных займов под государственные гарантии соответствующего года, утверждаемых согласно статье 216 Бюджетного кодекса Республики Казахстан, является заключение центрального уполномоченного органа по государственному планированию.

Сноска. Правила дополнены пунктом 4-2 в соответствии с приказом Министра национальной экономики РК от 27.05.2019 № 43 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Требования к разработке или корректировке ТЭО инвестиционного проекта, предлагаемого к финансированию за счет средств негосударственных займов под государственную гарантию Республики Казахстан

Сноска. Заголовок главы 2 - в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Исключен приказом Министра экономики и бюджетного планирования РК от 24.09.2013 № 293.

6. Целью разработки ТЭО инвестиционного проекта является выработка оптимальных проектных решений, в том числе наиболее оптимальной структуры и масштаба проекта, предложений по наиболее целесообразным маркетинговым, технико-технологическим, финансовым, институциональным, экологическим, экономическим и другим решениям, предполагаемых в рамках реализации проекта.

Настоящий пункт не распространяется на инвестиционные проекты при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка.

Сноска. Пункт 6 - в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. ТЭО инвестиционного проекта направляется на доработку в случае его несоответствия настоящим Требованиям.

8. ТЭО инвестиционного проекта, за исключением инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка, должно соответствовать следующей структуре:

паспорт проекта;

введение;

институциональный раздел;

маркетинговый раздел;

технико-технологический раздел;

экологический раздел;

финансовый раздел;

социально-экономический раздел;

оценка и распределение рисков;

выводы по проекту;

приложения (в случае необходимости).

Сноска. Пункт 8 - в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-1. ТЭО инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка должно соответствовать следующей структуре:

паспорт проекта;

введение;

институциональный раздел;

технико-технологический раздел;

финансовый раздел;

оценка и распределение рисков;

выводы по проекту.

Сноска. Требования дополнены пунктом 8-1 в соответствии с приказом и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9. В зависимости от специфики проекта включаются дополнительные разделы, позволяющие детально раскрыть и обосновать принятые в рамках ТЭО инвестиционного проекта решения.

10. В паспорте проекта раскрывается краткая информация о проекте.

Паспорт проекта содержит следующую информацию:

наименование заемщика (заявителя инвестиционного проекта) – заказчика ТЭО инвестиционного проекта;

наименование разработчика ТЭО инвестиционного проекта;

наименование проекта;

место реализации проекта;

цель и задачи проекта, в том числе в количественном выражении;

масштаб проекта;

мощность проекта;

период реализации проекта;

период строительства объекта;

период эксплуатации объекта;

планируемая общая стоимость проекта в национальной валюте и иностранной валюте, принятой для расчетов в рамках ТЭО инвестиционного проекта, в том числе:

инвестиционные издержки;

эксплуатационные издержки;

прочие издержки;

предполагаемые источники финансирования проекта;

основные выгодополучатели от реализации проекта.

Сноска. Пункт 10 в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 15.12.2015 № 775 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. В разделе "Введение" описывается проблема в отрасли (регионе), которую планируется решить посредством реализации проекта, а также указываются альтернативные варианты решения данной проблемы, в том числе по технологическим, институциональным, финансовым решениям.

12. В институциональном разделе описывается предлагаемая оптимальная схема управления проектом на протяжении его жизненного цикла, участники проекта и их функции, порядок их взаимодействия.

Также в данном разделе проводится сравнительный анализ альтернативных вариантов реализации проекта по институциональным решениям.

13. Маркетинговый раздел содержит анализ существующей и прогнозируемой (на период реализации проекта) конъюнктуры спроса на образующуюся в результате реализации проекта продукцию (товары/услуги) и предложения потребляемых факторов производства.

Раздел включает:

анализ и обоснование количественных параметров спроса, его тенденций или оценку необходимости в продукции (товаров/услуг), планируемой к производству в рамках проекта;

анализ объемов, видов и цен на продукцию (товары/услуги), которая производится с учетом текущей ситуации в отрасли (регионе) по категориям потребителей;

анализ объемов, видов и цен на продукцию (товары/услуги), которая будет производиться в результате реализации проекта по категориям потребителей;

анализ рынков сырья, материалов, оборудования, необходимых для реализации проекта, в том числе сравнительный анализ по производителям и поставщикам, ценам, качеству и условиям поставки продукции;

анализ обеспеченности проекта специалистами соответствующей квалификации как в инвестиционный, так и в постинвестиционный период, а также, в случае необходимости, обоснование привлечения иностранных специалистов.

В каждом из подразделов указываются используемые источники информации и методики проведения маркетинговых исследований с приложением отчета по проведенному маркетинговому исследованию.

14. Технико-технологический раздел содержит принятые в рамках ТЭО инвестиционного проекта технико-технологические решения реализации проекта, определяющих параметры и компоненты проекта.

Раздел включает:

описание и сравнительный анализ технико-технологических решений с обоснованием выбранного оптимального варианта реализации проекта;

обоснование месторасположения реализации проекта относительно источников и месторасположения потенциальных поставщиков сырья, материалов, оборудования потребителей продукции (товара/услуги) и близости к транспортным магистралям с учетом географических особенностей региона;

расчетное обоснование мощности проекта с учетом принятых технико-технологических решений;

оценку влияния проекта на инфраструктуру региона, где предполагается реализация проекта;

обоснование выбранного проектного оборудования, в том числе технологическая совместимость с уже используемым оборудованием (если такое предполагается в рамках реализации проекта), оптимальное соотношение "цена-качество", альтернативные варианты по выбору оборудования, применение инновационного оборудования, использование ноу-хау, использование проектом стандартов качества, нормативные документы, устанавливающие технические и технологические требования к проекту;

нормы охраны труда и техники безопасности;

обеспеченность реализации проекта инженерными сооружениями, с учетом имеющихся в наличии транспортных подъездов и средств, энерго-, тепло-, водоснабжения и канализации, а также обеспеченность складскими помещениями;

график реализации проекта, который отражает период создания/реконструкции объекта, и его эксплуатации по годам реализации и по технологическим этапам, с графическим отображением последовательности и продолжительности мероприятий по проекту во времени (план-график).

При выборе технико-технологических решений по проекту, в первую очередь, выбираются те решения, которые имеют наименьшее экологическое негативное воздействие или не имеют негативного экологического воздействия, а также оказывают больший социально-экономический эффект от реализации проекта.

14-1. Технико-технологический раздел ТЭО инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка содержит:

описание технико-технологических решений;

сроки реализации проекта, который отражает период создания/реконструкции/закупа объекта/товаров (продукции) военного/двойного назначения (применения), и его эксплуатации по годам.

Данный раздел подтверждается заключениями отраслевой экспертизы центрального и специального государственных органов.

Сноска. Требования дополнены пунктом 14-1 в соответствии с приказом и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

15. Экологический раздел включает:

оценку влияния проекта на состояние окружающей среды, количественную оценку экологического ущерба от реализации проекта и предполагаемые мероприятия по уменьшению его вредного воздействия;

мероприятия, предполагаемые проектом для улучшения экологической ситуации, как региона, так и Республики Казахстан в целом, и их результат в количественном выражении.

Оценка воздействия на окружающую среду в ТЭО проекта выполняется в соответствии с инструктивно-методическими документами по проведению оценки воздействия на окружающую среду, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

16. В финансовом разделе в соответствии с Перечнем коэффициентов, представляемых в расчетах к обоснованию предоставления государственной гарантии согласно Приложению к данному приказу, приводится анализ финансовых выгод и затрат, с учетом альтернативных схем и источников финансирования проекта, влияния инфляции на реализуемость проекта, оценка финансовой эффективности проекта, раскрываются принятые в рамках ТЭО инвестиционного проекта финансовые решения.

Данный раздел включает:

расчет общих инвестиционных издержек;

расчет эксплуатационных издержек (производственных издержек, текущих расходов на содержание);

расчет себестоимости продукции (товаров/услуг), отпускных цен на товары (тарифы на услуги);

расчет доходов от продаж;

расчет потока денежных средств;

расчет нераспределенной и чистой прибыли;

учет инфляции, курса валют, определение нормы дисконта и поправок на риск;

анализ наименьших затрат;

анализ наибольшей прибыли;

анализ проекта с помощью методов дисконтирования, в том числе расчет чистой приведенной стоимости (Net Present Value – NPV), внутренней нормы доходности (Internal Rate of Return, IRR), отношения дисконтируемых выгод и затрат, дисконтированного срока окупаемости;

определение приемлемых параметров привлечения заемных средств для финансирования проекта;

источники финансирования эксплуатационных расходов, с определением, кем и когда такие расходы будут финансироваться;

анализ финансового состояния заемщика, в том числе горизонтальный и вертикальный анализ финансовой отчетности заемщика, а также коэффициентный анализ заемщика согласно приложению к настоящим Требованиям;

анализ чувствительности проекта и расчет границ безубыточности.

Сноска. Пункт 16 в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 15.12.2015 № 775 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

16-1. Финансовый раздел ТЭО инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка содержит:

описание стоимости закупаемых товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения;

описание общих инвестиционных затрат;

описание условий привлечения займа.

Данный раздел подтверждается заключениями отраслевой экспертизы центрального и специального государственных органов.

Сноска. Требования дополнены пунктом 16-1 в соответствии с приказом и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Социально-экономический раздел отражает социально-экономические аспекты проекта и выгоды от реализации проекта.

Данный раздел включает:

1) анализ существующей социально-экономической ситуации в отрасли (регионе) и Республике Казахстан и перспективы ее развития без учета проекта, в том числе:

основные социальные показатели (уровень доходов населения, уровень безработицы, занятости, смертности, рождаемости и тому подобное);

основные отраслевые (региональные) показатели (объем производства продукции (товара/услуги), доля отрасли (региона) в структуре внутреннего валового продукта, объем инвестиций в отрасль (регион) и их тенденции в планируемом периоде);

2) анализ перспектив развития социально-экономической ситуации в отрасли (регионе) и в Республике Казахстан в случае реализации проекта, в том числе:

основные социальные показатели (уровень доходов населения, уровень безработицы, занятости, смертности, рождаемости и тому подобное);

основные отраслевые (региональные) показатели (объем производства продукции (товара/услуги), доля отрасли (региона) в структуре внутреннего валового продукта, объем инвестиций в отрасль (регион) и их тенденции в планируемом периоде);

анализ выгод и затрат по проекту, который включает в себя анализ результатов, следствий и влияния, приращенные выгоды и затраты, дополнительные выгоды потребителя, необратимые издержки, внешние эффекты, международные эффекты, косвенные выгоды от реализации проекта;

расчет прямого, косвенного и совокупного макроэкономического эффекта в текущих ценах и в сопоставимых ценах предыдущего года;

планируемые налоговые поступления в государственный бюджет при эксплуатации объекта;

расчет показателей чистых общественных выгод, экономического чистого приведенного дохода (Economic net present value – ENPV), экономической внутренней нормы доходности (Economic Internal Rate of Return – EIRR);

анализ влияния реализации проекта на развитие смежных отраслей (соседних регионов);

анализ влияния проекта на рост экспортного потенциала Республики Казахстан и импортозамещения, развитие инноваций.

18. В разделе "Оценка и распределение рисков" описываются риски, возможные к наступлению при реализации проекта, в том числе на подготовительном этапе, этапе строительства/реконструкции объекта и его эксплуатации.

Данный раздел включает:

оценку коммерческих рисков;

оценку социальных рисков;

оценку экономических рисков;

оценку технических рисков;

оценку финансовых рисков;

оценку специфических рисков для участников проекта, определяющие основные факторы рисков, предположительный характер и диапазон их изменений, предполагаемые мероприятия по их снижению;

анализ распределения рисков между участниками проекта;

анализ в условиях неопределенности, в том числе анализ чувствительности по основным параметрам (объем сбыта, цена сбыта, прямые издержки), в том числе определение предельно допустимых значений изменения параметра.

Оценка рисков проводится методом количественного и качественного анализа.

18-1. Раздел "Оценка и распределение рисков" ТЭО инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка содержит:

оценку технических рисков;

оценку финансовых рисков.

Данный раздел подтверждается заключениями отраслевой экспертизы центрального и специального государственных органов.

Сноска. Требования дополнены пунктом 18-1 в соответствии с приказом и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

19. В разделе "Выводы по проекту" описываются:

основные достоинства и недостатки по проекту;

оптимальный вариант реализации проекта;

критические риски по проекту и меры по их снижению.

20. ТЭО инвестиционного проекта содержит приложения, которые включают финансово-экономические модели по каждому из рассматриваемых вариантов реализации проекта (по источникам финансирования проекта), графики, диаграммы, рисунки, карты местности, подтверждающие и раскрывающие информацию, приведенную в ТЭО инвестиционного проекта.

Глава 3. Требования к экспертизе ТЭО инвестиционного проекта

Сноска. Заголовок главы 3 - в редакции приказа Министра национальной экономики РК от 15.06.2021 № 63 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

21. Экономическая экспертиза ТЭО инвестиционного проекта, за исключением инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка, (далее – экспертиза инвестиционного проекта) проводится руководствуясь принципами:

результативности проекта – положительность эффекта его осуществления, то есть превышение оценки слагаемых результатов над оценкой совокупных затрат, требуемых для реализации проекта;

адекватности и объективности – правильное отражение структуры и характеристик объекта, применительно к которому рассматривается проект с учетом степени недостоверности и неопределенности;

комплексности – учет разносторонних последствий реализации проекта, как в экономической, так и в социальной, экологической и в других внеэкономических сферах и определение соответствующих видов и величин результатов и затрат;

индивидуальности – оценка эффективности проекта с позиций каждого участника;

согласованности – данные и информация, отраженные в различных разделах ТЭО инвестиционного проекта и представленные в документах согласуются между собой;

достоверности – информация и данные, представленные в разделах ТЭО инвестиционного проекта подтверждены в заключениях других экспертиз ТЭО инвестиционного проекта, а также представленные в документах и в расчетах;

обоснованности – решения, принятые в рамках ТЭО инвестиционного проекта, являются обоснованными;

правильности расчета – порядок расчета и полученные показатели являются верными.

Сноска. Пункт 21 - в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

22. Экспертиза инвестиционного проекта, за исключением инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка, проводится на основании представленного ТЭО инвестиционного проекта, финансовой отчетности заемщика за последние три года, предшествующие внесению ТЭО инвестиционного проекта, и соответствующих положительных экспертиз, необходимых к проведению на ТЭО инвестиционного проекта в зависимости от специфики проекта, а именно:

1) комплексной вневедомственной экспертизы, осуществляемой Юридическим лицом, уполномоченным Правительством Республики Казахстан, в случае если по проекту предполагается проведение строительных (строительно-монтажных) работ;

2) экспертизы уполномоченного органа соответствующей отрасли.

Сноска. Пункт 22 - в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

23. Заключение экспертизы инвестиционного проекта, за исключением инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка, должно содержать:

анализ реализации проекта в рамках действующего законодательства Республики Казахстан;

анализ социально-экономической эффективности реализации проекта;

анализ коммерческой эффективности реализации проекта;

анализ бюджетной эффективности реализации проекта с учетом возможных выплат по государственным гарантиям;

анализ рисков проекта и мер по их снижению;

выводы и рекомендации.

Заключение экспертизы инвестиционного проекта при импорте товаров (продукции) военного назначения, товаров (продукции) двойного назначения (применения), работ военного назначения и услуг военного назначения, предназначенных для нужд обороны, обеспечения безопасности и правопорядка содержит оценку наличия положительных отраслевых заключений центральных и специальных государственных органов.

Сноска. Пункт 23 - в редакции приказа и.о. Министра национальной экономики РК от 21.07.2021 № 70 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение к Требованиям к разработке или корректировке, а также проведению необходимых экспертиз технико- экономического обоснования концессионного проекта, инвестиционного проекта для предоставления государственных гарантий

Перечень коэффициентов, представляемых в расчетах
к обоснованию предоставления государственной гарантии

Сноска. Требования дополнены Приложением в соответствии с приказом и.о. Министра национальной экономики РК от 15.12.2015 № 775 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Коэффициентный анализ заключается в изучении финансовой отчетности заемщика при помощи набора финансовых показателей (коэффициентов) на предмет соответствия (отклонения) от нормативных значений таких коэффициентов и их изменений в динамике.

Для проведения коэффициентного анализа принимаются данные из всех форм финансовой отчетности заемщика.

2. Коэффициенты ликвидности – финансовые показатели, рассчитываемые для определения способности заемщика погашать текущую задолженность за счет имеющихся текущих (оборотных) активов. При этом проводится сравнение величины текущих задолженностей заемщика и ее оборотных средств, которые должны обеспечить погашение этих задолженностей.

3. Коэффициент текущей ликвидности (current ratio, CR) характеризует текущую способность заемщика выполнить краткосрочные обязательства за счет имеющихся оборотных средств. Рассчитывается по формуле:

где:

CA – текущие активы;

CL – текущие обязательства.

Рекомендуемое значение CR: 1 – 2 (кроме финансовых организаций). Значение <1 свидетельствует о возможной утрате платежеспособности, значение >4 – о недостаточной активности использования заемных средств и, как следствие, меньшее значение рентабельности собственного капитала.

4. Коэффициент обеспеченности собственными средствами (Own Funds Ratio, OFR) характеризует наличие собственных оборотных средств у заемщика, необходимых для обеспечения его финансовой устойчивости. Рассчитывается по формуле:

где:

ЕС – собственный капитал;

FА – внеоборотные активы;

СА – текущие активы.

Рекомендуемое значение OFR: >0,1 (кроме финансовых организаций). Структура баланса нефинансового заемщика признается неудовлетворительной, а заемщик неплатежеспособным, если коэффициент на конец отчетного периода имеет значение <0,1.

5. Коэффициенты рентабельности – предназначены для оценки общей эффективности вложения средств заемщика и характеризуют уровень отдачи от затрат и степень использования средств.

6. Коэффициент рентабельности активов (return on assets, ROA) свидетельствует о том, сколько чистой прибыли приходится на каждый тенге, вложенный в активы заемщика. Рассчитывается по формуле:

где:

NI – чистая прибыль;

TA – среднегодовая сумма активов.

Рекомендуемое значение ROA: повышающееся значение показателя (в динамике) свидетельствует о способности активов заемщика порождать прибыль.

7. Коэффициент рентабельности собственного капитала (return on equity, ROE) показывает, сколько заемщик имеет чистой прибыли с единицы собственного капитала. Рассчитывается по формуле:

где:

NI – чистая прибыль;

EC – среднегодовая сумма собственного капитала.

Рекомендуемое значение ROE: различны в зависимости от отрасли, вместе с тем, высокое значение коэффициента оценивается положительно, поскольку свидетельствует о чистой прибыли, приходящейся на каждый тенге, авансированный в капитал.

8. Коэффициент рентабельности заемного капитала, эффект финансового рычага (degree of financial leverage, DFL) характеризует эффективность использования заемного капитала. Рассчитывается по формуле:

где:

ROA_EBIT – рентабельность активов по EBIT;

WACLP – средневзвешенная цена заемного капитала (средний размер ставки процентов за кредит);

TRP – ставка налога на прибыль;

LC – средняя сумма заемного капитала;

EC – средняя сумма собственного капитала.

Рекомендуемое значение DFL: полагается, что чем выше значение DFL, тем выше прибыль, которая приходится на заемный капитал.

9. Коэффициент рентабельности инвестиций (return on investment, ROI) показывает отдачу на сумму вложенных в проект денежных средств. Рассчитывается по формуле:

где:

NI – чистая прибыль;

IC – инвестированный капитал;

EC – среднегодовая сумма собственного капитала;

LTL – долгосрочные обязательства.

Рекомендуемое значение ROI: чем выше значение коэффициента, тем более эффективно используются инвестиции.

10. Коэффициенты платежеспособности (финансовой устойчивости в долгосрочной перспективе) характеризуют состояние финансовых ресурсов заемщика и их способность обеспечить рост ее деловой активности при сохранении платежеспособности в условиях допустимого уровня риска.

11. Коэффициент финансовой независимости (equity to total assets, EtTA) характеризует долю собственного капитала в общей сумме авансированных средств. Чем выше значение коэффициента, тем финансово более устойчиво и независимо от внешних кредиторов предприятие. Рассчитывается по формуле:

где:

EC – собственный капитал;

TA – сумма активов.

Рекомендуемые значения EtTA: нормативное значение для данного показателя равно 0,6 (кроме финансовых организаций).

12. Коэффициент финансового левереджа (debt ratio, DR) прямо пропорционален финансовому риску предприятия и отражает долю заемных средств в источниках финансирования активов предприятия. Рассчитывается по формуле:

где:

LC – заемный капитал;

EC – собственный капитал.

Рекомендуемое значение DR: в диапазоне: 0,5 - 0,8 (кроме финансовых организаций).

13. Коэффициент обеспеченности кредитов прибылью (percentage of loans profit, PLP) применяется для оценки возможности предприятия погасить долги по кредитам. Рассчитывается по формуле:

где:

EBIT – прибыль до уплаты налогов и процентов;

A – амортизация;

CL – краткосрочные обязательства;

LTL – долгосрочные обязательства.

Рекомендуемое значение PLP: повышающееся (в динамике) значение показателя свидетельствует об улучшении ситуации с кредитоспособностью.

14. Коэффициент покрытия процентов (times interest earned, TIE) показывает возможную степень снижения операционной прибыли предприятия, при которой оно может обслуживать выплаты процентов. Рассчитывается по формуле:

EBIT – прибыль до уплаты налогов и процентов;

PP – проценты к уплате.

Рекомендуемое значение: >1 (кроме финансовых организаций).

15. Коэффициенты оборачиваемости отражают интенсивность использования задействованных ресурсов.

16. Коэффициент оборачиваемости дебиторской задолженности (receivables turnover, RT) показывает, сколько раз в среднем дебиторская задолженность превращалась в денежные средства в течение одного периода. Рассчитывается по формуле:

NS – выручка от реализации продукции;

AR – среднегодовая стоимость дебиторской задолженности.

Рекомендуемое значение: высокое значение показателя. Низкое значение коэффициента свидетельствует о трудностях с взысканием средств от дебиторов, соответственно о повышении потребности заемщика в оборотном капитале. Важно рассмотрение значений данного показателя в тренде.

17. Коэффициент оборачиваемости кредиторской задолженности (payables turnover, PT)

NS – выручка от реализации продукции;

AP – среднегодовая стоимость кредиторской задолженности.

Рекомендуемое значение: высокое значение показателя. Низкое значение показателя может свидетельствовать с одной стороны, о проблемах с оплатой с кредиторами, с другой стороны, об эффективно налаженных отношениях с кредиторами. В целях исключения варианта с первой причиной, значение коэффициента необходимо анализировать в динамике.

Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге немесе түзетуге, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрінің м.а. 2010 жылғы 6 тамыздағы № 136 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 19 тамызда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6402 болып енгізілді.

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда - ҚР Экономикалық даму және сауда министрінің 2012.02.01 № 36 Бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының Бюджет кодексi 217-бабының 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін концессиялық жобаның, инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге немесе түзетуге, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптары бекітілсін.

2. "Бюджеттік инвестициялық жобаның және республикалық немесе жергілікті бюджеттерден қоса қаржыландыруды қажет ететін концессиялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге және сараптауға қойылатын талаптарды бекіту және Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрінің міндетін атқарушының 2009 жылғы 2 наурыздағы № 30 бұйрығының күші жойылды деп танылсын (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5593 болып тіркелген).

3. Инвестициялық саясат департаменті (Б.К. Тортаев) мен Заң департаменті (Д.А. Ешімова) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын өзім бақылаймын.

5. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күшіне енеді.

Министрдің міндетін атқарушы

Т. Сүлейменов

Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда Министрдің міндетін атқарушының 2010 жылғы 6 тамыздағы № 136 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге немесе түзетуге, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптар

Ескерту. Талаптар жаңа редакцияда - ҚР Экономикалық даму және сауда министрінің 2012.02.01 № 36 Бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге немесе түзетуге, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптар (бұдан әрі - Талаптар) Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінің 217-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленген.

2. Осы Талаптар мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестицялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін (бұдан әрі – инвестицялық жобаның ТЭН) әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ қажетті сараптамлар жүргізу кезінде сақталуы міндетті болып табылады.

3. Талаптарда мынадай негізгі түсініктер пайдаланылады:

1) инвестициялық жобаның ТЭН - маркетингтік, техникалық-технологиялық, әлеуметтік-экономикалық және экологиялық зерттеулердің нәтижелерін, сондай-ақ инвестициялық жобаны іске асыру тиімділігін негіздейтін қаржылық шешімдерді, инвестициялық жобаның қауіптерін және оларды азайту жөніндегі шараларды бағалау, сондай-ақ жобаны іске асыру барысында оның тұтастай алғанда экономика мен оның салаларына әлеуметтік-экономикалық дамуына әсері жөніндегі шешімдерді қамтитын жоба алдындағы құжаттама;

2) инвестициялық жоба ТЭН-інің экономикалық сараптамасы - жобаны іске асыру тиімділігін айқындауға мүмкіндік беретін инвестициялық жобаның ТЭН-інде келтірілген экономикалық және қаржылық талдауды бағалау.

4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдігімен мемлекеттік емес қарыз қаражаттары есебінен қаржыландыруға ұсынылған инвестициялық жобаның ТЭН-і Қазақстан Республикасының мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органына қағаз және электрондық жеткізгіште мыналарды:

1) егер жоба бойынша құрылыс (құрылыс-монтаж) жұмыстарын жүргізу болжанған жағдайда, "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 39-1) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметі уәкілеттік берген заңды тұлға (бұдан әрі – Заңды тұлға) жүзеге асыратын ведомстводан тыс кешенді сараптаманың оң қорытындысы;

2) тиісті саланың уәкілетті органы сараптамасының қорытындысын;

7) инвестициялық жобаның ТЭН-ін мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органға енгізу алдындағы соңғы үш жылдағы қарыз алушының мөр қойылған және бірінші басшы мен бас бухгалтер қол қойған қаржылық есептілігін (жеке және жинақталған), сондай-ақ қаржылық есептілікке түсіндірме жазбаларды қоса берумен, ұсынылады. Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына сәйкес қаржылық есептілік аудиті міндетті болып есептелетін қарыз алушылар үшін аудиттелген қаржылық есептілік пен соңғы үш жылда жасалған аудиторлық есептер ұсынылады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 15.12.2015 № 775 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

4-1. Осы Талаптардың ережесі концессионерлер қызметін мемлекеттік қолдау шаралары ретінде концессиялық жобаларды қаржыландыру үшін тартылатын қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдігін беру болжанып отырған концессиялық жобалардың ТЭН-іне қолданылмайды.

Концессионерлер қызметін мемлекеттік қолдау шаралары ретінде концессиялық жобаларды қаржыландыру үшін тартылатын қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдігін беру болжанып отырған концессиялық жобалардың ТЭН-ін әзірлеу немесе түзету, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізу Қазақстан Республикасының концессиялар туралы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 1-тарау 4-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Экономика және бюджеттік жоспарлау министрінің 24.09.2013 № 293 бұйрығымен.

4-2. Жобаны іске асыру үшін, оның ішінде мемлекеттік кепілдік берілген бұрын тартылған мемлекеттік емес қарызды өтеу үшін мемлекеттік кепілдікпен жаңа мемлекеттік емес қарызды тарту инвестициялық жобаның ТЭН-ін түзету және жаңа ТЭН әзірлеу үшін негіз болып табылмайды.

Бұрын мемлекеттік кепілдік берілген инвестициялық жобалар бойынша мемлекеттік кепілдікпен мемлекеттік емес қарыз тартылған, сондай-ақ тиісті қорытындылар берілген инвестициялық жобаның ТЭН негізінде мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның қорытындысы беріледі.

Бұл ретте, қарыз алушы ішкі нарықта мемлекеттік кепілдікпен мемлекеттік емес қарыз тартылғаннан кейін бір ай ішінде мемлекеттік кепілдікпен бұрын тартылған қарызды толық көлемде өтеуді жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 216-бабына сәйкес бекітілетін, тиісті жылдың мемлекеттік кепілдіктерімен мемлекеттік емес қарыздардың қаражаты есебінен қаржыландыруға ұсынылатын инвестициялық жобалардың тізбесіне енгізу үшін мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның қорытындысы негіз болып табылады.

Ескерту. 1-тарау 4-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық экономика министрінің 27.05.2019 № 43; жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

2-тарау. Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдігімен мемлекеттік емес қарыз қаражаттары есебінен қаржыландыруға ұсынылған инвестициялық жобаның ТЭН-ін әзірлеуге немесе түзетуге қойылатын талаптар

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Алып тасталды - ҚР Экономика және бюджеттік жоспарлау министрінің 24.09.2013 № 293 бұйрығымен.

6. Инвестициялық жобаның ТЭН-ін әзірлеудің мақсаты оңтайлы жобалық шешімдер, оның ішінде, жобаның барынша оңтайлы құрылымы мен ауқымын, жобаны іске асыру шеңберінде көзделетін барынша орынды маркетингтік, техникалық-технологиялық, қаржылық, институционалдық, экологиялық, экономикалық және басқа де шешімдер бойынша ұсыныстарды әзірлеу болып табылады.

Бұл тармақ қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жобаларға қолданылмайды.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Инвестициялық жобаның ТЭН-і егер ол осы Талаптарға сәйкес болмаған жағдайда пысықтауға қайтарылады.

8. Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жобаны қоспағанда, инвестициялық жоба ТЭН-інің мынадай құрылымға сәйкес болуға тиіс:

жобаның паспорты;

кіріспе;

институционалдық бөлім;

маркетингтік бөлім;

техникалық-технологиялық бөлім;

экологиялық бөлім;

қаржылық бөлім;

әлеуметтік-экономикалық бөлім;

қауіптерді бағалау және бөлу;

жоба бойынша тұжырымдар;

қосымшалар (қажет болған жағдайда).

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-1. Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жоба ТЭН-інің мынадай құрылымға сәйкес болуға тиіс:

жобаның паспорты;

кіріспе;

институционалдық бөлім;

техникалық-технологиялық бөлім;

қаржылық бөлім;

қауіптерді бағалау және бөлу;

жоба бойынша тұжырымдар.

Ескерту. Талаптар 8-1-тармақпен толықтырылсын – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Жобаның ерекшелігіне байланысты инвестициялық жобаның ТЭН-і шеңберінде қабылданған шешімдерді егжей-тегжейлі ашуға және негіздеуге мүмкіндік беретін қосымша бөлімдер қосылады.

10. Жоба паспортында жоба туралы қысқаша ақпарат ашылады. Жобаның паспорты мынадай ақпаратты қамтиды:

инвестициялық жобаның ТЭН-іне тапсырыс беруші-қарыз алушының (инвестициялық жобаның өтініш берушісінің) атауы;

инвестициялық жобаның ТЭН-ін әзірлеушінің атауы;

жобаның атауы;

жобаны іске асыру орны;

жобаның мақсаттары мен міндеттері, оның ішінде сандық мәнде;

жобаның ауқымы;

жобаның қуаттылығы;

жобаны іске асыру кезеңі:

объектіні салу кезеңі;

объектінің пайдаланылу кезеңі;

инвестициялық жобаның ТЭН-і шеңберіндегі есептеулер үшін қабылданған, жобаның ұлттық валютадағы және шетелдік валютадағы жоспарланған жалпы құны, оның ішінде:

инвестициялық шығасылар;

пайдалану шығасылары;

өзге де шығасылар;

жобаны қаржыландырудың болжамды көздері;

жобаны іске асырудан негізгі пайда алушылар.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 15.12.2015 № 775 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. "Кіріспе" бөлімінде жобаны іске асыру арқылы шешу жоспарланған саланың (өңірдің) проблемасы сипатталады, сондай-ақ осы проблеманы, оның ішінде технологиялық, институционалдық, қаржылық шешімдер бойынша проблемаларды шешудің балама нұсқалары көрсетіледі.

12. Институционалдық бөлімде жобаның барлық тіршілік циклінің ішінде оны басқарудың ұсынылған оңтайлы сызбасы, жобаның қатысушылары және олардың функциялары, олардың өзара іс-қимыл тәртібі сипатталады.

Сондай-ақ осы бөлімде институционалдық шешімдер бойынша жобаны іске асырудың балама нұсқаларына салыстырмалы талдау жүргізіледі.

13. Маркетингтік бөлімі жобаны іске асыру нәтижесінде түзілетін өнімге (тауарларға/қызметтерге) сұраныстың және өндірістің тұтыну факторларын ұсынудың қазіргі кездегі және болжамды (жобаны іске асыру кезеңіндегі) конъюнктурасын талдауды қамтиды.

Бөлім мыналарды қамтиды:

сұраныстың сандық параметрлерін, оның үрдістерін талдау және негіздеу немесе жоба шеңберінде өндіру жоспарланған өнімге (тауарға/қызметке) қажеттілікті бағалау;

тұтынушылар санаты бойынша саладағы (өңірдегі) ағымдағы жағдайды ескере отырып, жүргізілетін өнімнің (тауардың/қызметтің) көлемін, түрлерін және бағасын талдау;

тұтынушылар санаты бойынша жобаны іске асыру нәтижесінде жүргізілетін өнімнің (тауардың/қызметтің) көлемін, түрлерін және бағасын талдау;

концессиялық жобаны іске асыру үшін қажетті шикізаттар, материалдар, жабдықтар нарығын талдау, оның ішінде өндірушілер мен жеткізушілер, бағалар, сапа және өнімді жеткізу шарттары бойынша салыстырмалы талдау;

инвестициялық, сондай-ақ инвестициядан кейінгі кезеңде жобаның тиісті біліктілігі бар мамандармен қамтамасыз етілуін талдау, қажет болған жағдайда, шет елдік мамандарды тарту негіздемесі.

Әрбір кіші бөлімде, қолданылған ақпарат көздері және өткізілген маркетингтік зерттеулер бойынша есеп қоса берілген маркетингтік зерттеулер жүргізу әдістемесі көрсетіледі.

14. Техникалық-технологиялық бөлім инвестициялық жобаның ТЭН-і шеңберінде қабылданған, жобаның параметрлері мен компоненттерін айқындайтын, жобаны іске асырудың техникалық-технологиялық шешімдерін қамтиды.

Бөлім мыналарды қамтиды:

жобаны іске асырудың таңдалған оңтайлы нұсқасының негіздемесімен техникалық-технологиялық шешімдердің сипаттамасы және салыстырмалы талдауы;

жобаның іске асыру орнын шикізатты, материалдарды, жабдықтарды әлеуетті, өнімдерді (тауарларды/қызметтерді) тұтынушылардың көздеріне және орналасқан жерлеріне және өңірдің географиялық ерекшеліктерін ескере отырып көлік магистраліне жақындығына қатысты негіздеме;

қабылданған техникалық-технологиялық шешімдерді ескере отырып жобаның қуаттылығының есепті негіздемесі;

жобаны іске асыру көзделетін өңірдің инфрақұрылымына жобаның әсерін бағалау;

таңдалған жобалық жабдықтардың негіздемесі, оның ішінде қазіргі қолданыстағы жабдықтармен технологиялық үйлесімдігі (егер жобаны іске асыру шеңберінде мұндай болжанған болса), "баға-сапа" оңтайлы қатынасы, жабдықты таңдау жөніндегі балама нұсқалар, инновациялық жабдықтарды қолдану, ноу-хауды пайдалану, жобада сапа стандарттарын, жобаға қойылатын техникалық және технологиялық талаптарды белгілейтін нормативтік құжаттарды қолдану;

еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы нормалары;

қолда бар көлік кіреберістерін және құралдарын, энергиямен, жылумен, сумен жабдықтауды және кәрізді ескере отырып, жобаны іске асырудың инженерлік құрылыстармен қамтамасыз етілуі, сондай-ақ қоймалық үй жайлармен қамтамасыз етілуі;

жоба бойынша уақыт ішіндегі іс-шаралардың бірізділігі мен ұзақтығы графикалық түрде көрсетілген, концессияға беруге ұсынылған объектіні құру/қайта жаңғырту мерзімін, оны іске асыру жылдары бойынша және технологиялық кезеңдері бойынша пайдалану мерзімін көрсететін жобаны іске асыру кестесі (жоспар-кесте);

жоба бойынша техникалық-технологиялық шешімдерді таңдау кезінде, бірінші кезекте, экологияға ең аз теріс әсері бар және жобаны іске асырудан үлкен әлеуметтік-экономикалық тиімділік көрсететін шешімдер таңдалады.

14-1. Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жоба ТЭН-інің техникалық-технологиялық бөлімі мыналарды қамтиды:

техникалық-технологиялық шешімдердің сипаттамасы;

әскери/қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) объектіні/тауарларды (өнімдерді) құру/реконструкциялау/сатып алу және оны жылдар бойынша пайдалану кезеңін көрсететін жобаны іске асыру мерзімдері.

Бұл бөлім орталық және арнаулы мемлекеттік органдардың салалық сараптама қорытындыларымен расталады.

Ескерту. Талаптар 14-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

15. Экологиялық бөлім мыналарды қамтиды:

жобаның қоршаған орта жай-күйіне әсерін бағалау, жобаны іске асырудан келетін экологиялық залалды сандық бағалау және оның зиянды әсерін азайту жөніндегі болжамды іс-шаралар;

өңірдегі, сонымен бірге жалпы Қазақстан Республикасындағы экологиялық жағдайды жақсарту үшін жобада болжанған іс-шаралар және сандық мәндегі олардың нәтижелері.

Қоршаған ортаға әсердi бағалау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi орган бекiтетiн қоршаған ортаға әсердi бағалауды жүргiзу жөнiндегi нұсқаулық-әдiстемелiк құжаттарға сәйкес жүргiзiледi.

16. Қаржылық бөлімде Мемлекеттік кепілдік беру негіздемесі есептеулерінде ұсынылатын коэффициенттер тізбесіне сай осы бұйрыққа Қосымшаға сәйкес жобаны қаржыландырудың балама схемалары мен көздерін ескере отырып, қаржылық пайдалар мен шығындарды, жобаның іске асырылуына инфляцияның әсерін талдау, жобаның қаржылық тиімділігін бағалау келтіріледі, инвестициялық жобаның ТЭН-і шеңберінде қабылданған қаржылық шешімдер ашылады.

Бұл бөлім мыналарды қамтиды:

жалпы инвестициялық шығасылардың есебі;

пайдалану шығасыларының есебі (өндірістік шығасылар, ұстауға арналған ағымдағы шығыстар);

өнімдердің (тауарлардың/көрсетілетін қызметтердің) өзіндік құнының, тауарлардың өткізу бағаларының (көрсетілетін қызметтер тарифтерінің) есебі;

сатудан түсетін кірістердің есебі;

ақша қаражаттары ағынының есебі;

бөлінбеген пайда мен таза пайда есебі;

инфляцияны, валюта бағамын есепке алу, дисконт нормасын және тәуекел түзетулерінің анықтамасы;

ең аз шығындарды талдау;

ең көп пайданы талдау;

дисконттау әдістерінің көмегімен жобаны талдау, оның ішінде таза келтірілген құнның есебін (Net Present Value - NPV), кірістіліктің ішкі нормасын (Internal Rate of Return, IRR), дисконтталатын пайдалар мен шығындардың, дисконтталатын ақталу мерзімінің қатынасын талдау;

жобаны қаржыландыру үшін қарыз қаражатын тартудың қолайлы параметрлерін айқындау;

пайдалану шығыстарын мұндай шығыстарды кім және қашан қаржыландыратынын айқындай отырып, қаржыландыру көздері;

қарыз алушының қаржылық жағдайын, оның ішінде қарыз алушының қаржылық есептілігін көлденеңнен және тігінен талдау, сондай-ақ, осы Талаптарға қосымшаға сәйкес қарыз алушының коэффициенттік талдауы;

жобаның сезімталдығын талдау және шығынсыздық шекарасын есептеу.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 15.12.2015 № 775 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16-1. Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жоба ТЭН-інің қаржылық бөлімі мыналарды қамтиды:

сатып алынатын әскери мақсаттағы тауарлардың (өнімдердің), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарлардың (өнімдердің), әскери мақсаттағы жұмыстардың және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтердің құнын сипаттау;

жалпы инвестициялық шығындардың сипаттамасы;

қарыз тарту шарттарының сипаттамасы.

Бұл бөлім орталық және арнаулы мемлекеттік органдардың салалық сараптама қорытындысымен расталады.

Ескерту. Талаптар 16-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Әлеуметтік-экономикалық бөлімде жобаның әлеуметтік-экономикалық аспектілері және жобаны іске асырудан түсетін пайда көрсетіледі.

Бұл бөлім мыналарды қамтиды:

1) саладағы (өңірдегі) және Қазақстан Республикасындағы қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдайды және жобасыз оның даму перспективаларын талдау, оның ішінде:

негізгі әлеуметтік көрсеткіштер (халықтың табыс деңгейі, жұмыссыздық, жұмыспен қамтылу, өлім, туылу деңгейі және т.б.);

негізгі салалық (өңірлік) көрсеткіштер (өнімдерді (тауарларды/қызметтерді) өндіру көлемі), жалпы ішкі өнім құрылымындағы саланың (өңірдің) үлесі, салаға (өңірге) жасалған инвестициялардың көлемі және олардың жоспарланатын мерзімдегі үрдістері);

нәтижелер, салдар мен әсер етулер, көбейтілген пайда мен шығындар, тұтынушының қосымша пайдасын, қалпына келмейтін шығындар, сыртқы әсерлер, халықаралық әсерлер, жобаны іске асырудан түсетін жанама пайданың талдауын қамтитын жоба бойынша пайда мен шығындар;

2) ағымдағы бағалар мен өткен жылдың салыстырмалы бағаларындағы тура, жанама және жиынтықтық макроэкономикалық әсердің есебі:

таза қоғамдық пайда, экономикалық таза келтірілген табыстың (Economic net present value – ENPV), табыстылықтың экономикалық ішкі нормасының (Economic Internal Rate of Return – EIRR) көрсеткіштерін есептеу;

жобаны іске асырудың аралас салалардың (көрші өңірлердің) дамуына әсерін тигізу;

жобаның Қазақстан Республикасының экспорттық әлеуетінің өсуіне және импортты алмастыруға, инновациялардың дамуына әсерін тигізу.

18. "Қауіптерді бағалау және бөлу" бөлімінде жобаны іске асыру кезінде, оның ішінде дайындық кезеңінде, концессия объектісін салу/қайта жаңғырту және оны пайдалану кезеңінде басталуы мүмкін қауіптер сипатталады.

Бұл бөлім мыналарды қамтиды:

коммерциялық қауіптерді бағалау;

әлеуметтік қауіптерді бағалау;

экономикалық қауіптерді бағалау;

техникалық қауіптерді бағалау;

қаржылық қауіптерді бағалау;

концессионер және концендент үшін ерекше қауіптерді бағалау;

қауіптердің негізгі факторларын белгілеуші, олардың болжамды сипаттамасы және өзгеру диапазондары, оларды азайту жөніндегі болжамды іс-шаралар;

қауіптерді жобаға қатысушылар арасында бөлуді талдау;

белгісіздік жағдайындағы талдау, оның ішінде негізгі параметрлер бойынша (өткізу көлемі, өткізу бағасы, тікелей шығындар) сезімталдықты талдау, оның ішінде параметр өзгеруінің шекті рұқсат етілген мәндерін айқындау;

Қауіптерді бағалау сандық және сапалық талдау әдісімен жүргізіледі.

18-1. Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жоба ТЭН-інің "Тәуекелдерді бағалау және бөлу" бөлімі мыналарды қамтиды:

техникалық тәуекелдерді бағалау;

қаржылық тәуекелдерді бағалау.

Бұл бөлім орталық және арнаулы мемлекеттік органдардың салалық сараптама қорытындысымен расталады.

Ескерту. Талаптар 18-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. "Жоба бойынша қорытынды" бөлімінде мыналар сипатталады:

жоба бойынша негізгі артықшылықтар мен кемшіліктер;

жобаны іске асырудың оңтайлы нұсқасы;

жоба бойынша ауыспалы қауіптер және оларды азайту жөніндегі шаралар.

20. Инвестициялық жобаның ТЭН-і концессиялық жобаның ТЭН-інде келтірілген ақпаратты растайтын және ашатын жобаны іске асырудың қарастырылатын нұсқаларының (жобаны қаржыландыру көздері бойынша) әрқайсысы бойынша қаржылық-экономикалық үлгілерден, графиктерден, диаграммалардан, суреттерден, жергілікті жердің карталарынан тұратын қосымшаны қамтиды.

3-тарау. Инвестициялық жобаның ТЭН-ін сараптауға қойылатын талаптар

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық экономика министрінің 15.06.2021 № 63 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. Қорғаныс мұқтаждарына, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жобаны қоспағанда, инвестициялық жоба ТЭН-не экономикалық сараптама (бұдан әрі – инвестициялық жоба сараптамасы) мынадай қағидаттарды басшылыққа ала отырып жүргізіледі:

жобаның нәтижелілігі – оны жүзеге асыру тиімділігінің оң болуы, яғни жинақталатын нәтижелер бағасының жобаны іске асыру үшін талап етілетін жиналған шығындар бағасынан асып кетуі;

барабарлық және объективтілік – дұрыс емес және белгісіздік дәрежесі ескеріле отырып қаралатын жобаға қатысты объектінің құрылымын және сипаттамасын дұрыс көрсету;

жинақтылық – экономикалық, сондай-ақ әлеуметтік, экологиялық және басқа да экономикадан тыс салаларда жобаны іске асырудың әртүрлі салдарларын есепке алу және нәтижелер мен шығындардың тиісті түрлері мен шамаларын айқындау;

жекелік – әрбір қатысушы тұрғысынан жобаның тиімділігін бағалау;

келісілгендік – инвестициялық жоба ТЭН-інің әртүрлі бөлімдерінде көрсетілген және құжаттарда келтірілген деректер мен ақпараттар өзара келісіледі;

негізділік – инвестициялық жобаның ТЭН-інің шеңберінде қабылданған шешімдер негізделген болып табылады;

дұрыстық – инвестициялық жоба ТЭН-інің бөлімдерінде көрсетілген ақпараттар мен деректер инвестициялық жоба ТЭН-інің басқа сараптама қорытындыларында расталған, сондай-ақ құжаттар мен есептемелерде келтірілген;

есептеменің дұрыстығы – есептеу тәртібі және алынған көрсеткіштер дұрыс болып табылады.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

22. Қорғаныс мұқтаждарына, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жобаны қоспағанда, инвестициялық жоба сараптамасы ұсынылған инвестициялық жоба ТЭН-і, инвестициялық жоба ТЭН-ін енгізу алдындағы қарыз алушының соңғы үш жылдағы қаржылық есептілігінің және жобаның ерекшелігіне байланысты инвестициялық жоба ТЭН-іне жүргізілуге қажетті тиісті оң сараптамалардың, атап айтқанда:

1) егер жоба бойынша құрылыс (құрылыс-монтаждау) жұмыстарын жүргізу көзделген жағдайда, Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген, Заңды тұлға жүзеге асыратын ведомстводан тыс кешенді сараптама;

2) тиісті саланың уәкілетті орган сараптамасының негізінде жүргізіледі.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

23. Қорғаныс мұқтаждарына, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезіндегі инвестициялық жобаны қоспағанда, инвестициялық жоба сараптамасының қорытындысы мыналарды қамтуға тиіс:

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде жобаның іске асырылуын талдау;

жобаны іске асырудың әлеуметтік-экономикалық тиімділігін талдау;

жобаны іске асырудың коммерциялық тиімділігін талдау;

мемлекеттік кепілдіктер бойынша ықтимал төлемдерді ескере отырып жобаны іске асырудың бюджеттік тиімділігін талдау;

жоба тәуекелдерін және оларды төмендету жөніндегі шараларды талдау;

тұжырымдар мен ұсынымдар.

Қорғаныс, қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мұқтаждарына арналған әскери мақсаттағы тауарларды (өнімдерді), қосарланған мақсаттағы (қолданыстағы) тауарларды (өнімдерді), әскери мақсаттағы жұмыстарды және әскери мақсаттағы көрсетілетін қызметтерді импорттау кезінде инвестициялық жоба сараптамасының қорытындысы орталық және арнаулы мемлекеттік органдардың салалық оң қорытындыларының болуын бағалауды қамтиды.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 21.07.2021 № 70 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Мемлекеттік кепілдіктер беру үшін инвестициялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге немесе түзетуге, сондай-ақ қажетті сараптамалар жүргізуге қойылатын талаптарға қосымша

Ескерту. Талаптар 1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 15.12.2015 № 775 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Мемлекеттік кепілдік беру негіздемесі есептеулерінде ұсынылатын
коэффициенттер тізбесі

1. Қарыз алушының қаржылық есептілігін осындай коэффициенттердің нормативтік мәндеріне және олардың серпіндегі өзгерістеріне сәйкестігі (ауытқуы) тұрғысынан қаржылық көрсеткіштерді (коэффициенттерді) жинақтау көмегімен зерделеу коэффициенттік талдауды білдіреді.

Коэффициенттік талдау жүргізу үшін қарыз алушының қаржылық есептілігінің барлық нысандарынан алынатын деректер қабылданады.

2. Өтімділік коэффициенттері – қарыз алушының қолда бар ағымдағы (айналымдағы) активтер есебінен ағымдағы берешегін өтеу қабілетін айқындау үшін есептелетін қаржылық көрсеткіштер. Бұл ретте қарыз алушының ағымдағы берешектерінің шамасын және оның осы берешектерді өтеуді қамтамасыз етуге тиіс айналымдағы қаражатына салыстыру жүргізіледі.

3. Ағымдағы өтімділік коэффициенті (current ratio, CR) қарыз алушының қолда бар айналымдағы қаражаты есебінен қысқа мерзімді міндеттемелерді орындай алатын ағымдағы қабілетін сипаттайды. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

CA – ағымдағы активтер;

CL – ағымдағы міндеттемелер.

Ұсынылып отырған CR мәні: 1 – 2. (қаржы ұйымдарынан басқа) <1 мәні төлем қабілетін жоғалту ықтималдығын, >4 мәні – қарыз қаражатын пайдалану белсенділігінің жеткіліксіздігін және оның салдары ретінде меншікті капитал рентабельділігінің аз мәнін айғақтайды.

4. Меншікті қаражатпен қамтамасыз етілу коэффициенті (Own Funds Ratio, OFR) оның қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету үшін қажетті қарыз алушының айналымдағы меншікті қаражатының бар екенін сипаттайды. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ЕС – меншікті капитал;

FА – айналымнан тыс активтер;

СА – ағымдағы активтер.

Ұсынылып отырған OFR мәні: >0,1 (қаржы ұйымдарынан басқа). Егер есепті кезеңнің соңындағы коэффициенттің мәні <0,1 болса, қаржылық емес қарыз алушы балансының құрылымы қанағаттанарлықсыз, ал қарыз алушының төлемге қабілетсіз деп танылады.

5. Рентабельділік коэффициенттері – қаражатты қарыз алушыға салудың жалпы тиімділігін бағалауға арналған және шығындардан болатын қайтарымдылық деңгейі мен қаражатты пайдалану дәрежесін сипаттайды.

6. Активтердің рентабельділік коэффициенті (return on assets, ROA) қарыз алушының активтеріне жұмсалған әрбір теңгеге қанша таза пайда келгенін айғақтайды. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

NI – таза пайда;

TA – активтердің орташа жылдық сомасы.

Ұсынылып отырған ROA мәні: көрсеткіштің өсіп келе жатқан мәні (серпінінде) қарыз алушы активтерінің пайда туындату қабілетін айғақтайды.

7. Меншікті капиталдың рентабельділік коэффициенті (return on equity, ROE) өз капиталының бірлігінен қарыз алушының қанша таза пайда алатынын көрсетеді. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

NI – таза пайда;

EC – меншікті капиталдың орташа жылдық сомасы.

Ұсынылып отырған ROE мәні: саласына қарай әртүрлі, сонымен қатар, коэффициент мәнінің жоғарылығы оң бағаланады, өйткені капиталға авансталған әрбір теңгеге келетін таза пайданы айғақтайды.

8. Қарыз капиталының рентабельділік коэффициенті, қаржылық тетіктің әсері (degree of financial leverage, DFL) қарыз капиталын пайдалану тиімділігін сипаттайды. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

ROAEBIT– EBIT бойынша активтердің рентабельділігі;

WACLP – қарыз капиталының орташа өлшемделген бағасы (кредит үшін пайыздар мөлшерлемесінің орташа мөлшері);

TRP – пайдаға салынатын салық мөлшерлемесі;

LC – қарыз капиталының орташа сомасы;

EC – меншікті капиталдың орташа сомасы.

Ұсынылып отырған DFL мәні: DFL мәні жоғары болған сайын, қарыз капиталына тиесілі пайда да арта береді деп пайымдалады.

9. Инвестициялар рентабельділігі коэффициенті (return on investment, ROI) жобаға жұмсалған ақша қаражатының сомасына қайтарымдылықты көрсетеді. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

NI – таза пайда;

IC - инвестицияланған капитал;

EC – меншікті капиталдың орташа жылдық сомасы;

LTL – ұзақ мерзімді міндеттемелер.

Ұсынылып отырған ROI мәні: коэффициенттің мәні жоғары болған сайын, инвестициялар неғұрлым тиімдірек пайдаланылады.

10. Төлем қабілеттілігінің (ұзақ мерзімді перспективадағы қаржылық орнықтылық) коэффициенттері қарыз алушының қаржы ресурстарының жағдайын және олардың жол берілетін тәуекел деңгейі жағдайында төлем қабілеттілігі сақталған кезде оның іскерлік белсенділігінің өсуін қамтамасыз ету қабілетін сипаттайды.

11. Қаржылық тәуелсіздік коэффициенті (equity to total assets, EtTA) авансталған қаражаттың жалпы сомасындағы меншікті капиталдың үлесін сипаттайды. Коэффициенттің мәні жоғары болған сайын, кәсіпорын қаржылық жағынан неғұрлым орнықты және сыртқы кредиторлардан тәуелсіз болады. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

EC – меншікті капитал;

TA – активтер сомасы.

Ұсынылып отырған EtTA мән: бұл көрсеткіш үшін нормативтік мән 0,6-ге тең (қаржы ұйымдарынан басқа).

12. Қаржылық левередж коэффициенті (debt ratio, DR) кәсіпорынның қаржылық тәуекеліне тікелей пропорционалды және кәсіпорынның активтерін қаржыландыру көздеріндегі қарыз қаражатының үлесін көрсетеді. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

LC – қарыз капиталы;

EC – меншікті капитал.

Ұсынылып отырған DR мәні: диапазонда: 0,5 - 0,8 (қаржы ұйымдарынан басқа).

13. Кредиттердің пайдамен қамтамасыз етілу коэффициенті (percentage of loans profit, PLP) кәсіпорынның кредиттер бойынша борыштарды өтеу мүмкіндігін бағалау үшін қолданылады. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

мұндағы:

EBIT – салықтар мен пайыздар төленгенге дейінгі пайда;

A – амортизация;

CL – қысқа мерзімді міндеттемелер;

LTL – ұзақ мерзімді міндеттемелер.

Ұсынылып отырған PLP мәні: көрсеткіштің өсіп келе жатқан мәні (серпінінде) кредит төлеу қабілетімен байланысты жағдайдың жақсарғанын айғақтайды.

14. Пайыздарды жабу коэффициенті (times interest earned, TIE) ол пайыздар төлеміне қызмет көрсете алатын кәсіпорынның операциялық пайдасын төмендетудің ықтимал дәрежесін көрсетеді. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

EBIT – салықтар мен пайыздар төленгенге дейінгі пайда;

PP – төленетін пайыздар.

Ұсынылып отырған мәні: >1 (қаржы ұйымдарынан басқа).

15. Қайтарымдылық коэффициенттері тартылған ресурстарды пайдалану қарқындылығын көрсетеді.

16. Дебиторлық берешектің қайтарымдылық коэффициенті (receivables turnover, RT) бір кезеңнің ішінде дебиторлық берешектің орташа есеппен неше рет ақша қаражатына айналғандығын көрсетеді. Ол мынадай формула бойынша есептеледі:

NS – өнімді сатудан түскен пайда;

AR – дебиторлық берешектің орташа жылдық құны.

Ұсынылып отырған мәні: көрсеткіш мәнінің жоғарылығы. Коэффициенттің төмен мәні дебиторлардан қаражатты өндіріп алудың күрделі екенін, тиісінше қарыз алушының айналым капиталына қажеттілігінің артатынын айғақтайды. Бұл көрсеткіштің мәндерін трендінде қараған маңызды.

17. Кредиторлық берешектің қайтарымдылығы коэффициенті (payables turnover, PT)

NS – өнімді сатудан түсетін пайда;

AP – кредиторлық берешектің орташа жылдық құны.

Ұсынылып отырған мән: көрсеткіш мәнінің жоғарылығы. Көрсеткіш мәнінің төмендігі бір жағынан кредиторларға ақы төлеу проблемаларын, екінші жағынан кредиторлармен тиімді түрде жолға қойылған қатынастарды айғақтауы мүмкін. Бірінші себепті нұсқаны болдырмау мақсатында коэффициенттің мәнін серпінінде талдау қажет.