Об утверждении Правил о порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 декабря 1996 г. N 292. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21.01.1998 г. N 440. Утратило силу - постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 октября 2004 года N 305

Извлечение из постановления Правления
Агентства РК по регулированию и надзору
финансового рынка и финансовых организаций
от 25 октября 2004 года N 305

"В целях приведения нормативных правовых актов Республики Казахстан в соответствие с законодательством Республики Казахстан, Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - Агентство) постановляет:
1. Признать утратившими силу нормативные правовые акты Республики Казахстан согласно приложению к настоящему постановлению.
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня принятия...

Председатель

Перечень нормативных правовых актов,
признаваемых утратившими силу
...
2. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 декабря 1996 г. N 292 "Об утверждении Правил о порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам" ...".
------------------------------------------------------------------



Сноска. Название постановления в новой редакции - постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567.

В целях выполнения всеми банками второго уровня Республики Казахстан международных стандартов, Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ: <*>
Сноска. Преамбула с изменениями - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.
1. Утвердить новую редакцию Правил о порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам к ввести его в действие с 1 декабря 1996 года.
2. В связи с принятием новой редакции Правил о порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам признать утратившими силу Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 17 мая 1996 года N 115 и Положение "О порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам" N 340.
3. Банкам, которым был утвержден план рекапитализации и улучшения деятельности до принятия настоящего Постановления, необходимо до 1 февраля 1997 года представить в Национальный Банк Республики Казахстан дополнения к плану в соответствии с требованиями пунктов 5, 6 и 10 вышеназванных Правил.
4. Департаменту банковского надзора (Джаугаштина Б.К.) довести настоящее Постановление и новую редакцию Правил о порядке перехода банков второго уровня к международным стандартам до областных (Главного Алматинского территориального) управлений Национального Банка Республики Казахстан и банков второго уровня.
5. Контроль за исполнением настоящего Постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Сайденова А.Г.

Председатель Нацбанка

УТВЕРЖДЕНО
Постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 12 декабря 1997 г. N 292

Правила о
порядке перехода банков второго
уровня к международным стандартам
(с изменениями и дополнениями
от 31 марта 1997 г. N 89,
от 30 апреля 1997 г. N 135,
от 15 октября 1997 г. N 375) и
от 11 сентября 2000 года N 338

Сноска. Название Положения - в новой редакции согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339; по тексту Правил слова "настоящее Положение", "настоящего Положения", "настоящим Положением", "настоящему Положению" и "настоящем Положении" заменены словами "настоящие Правила", "настоящих Правил", "настоящими Правилами", "настоящим Правилам", "настоящих Правилах" согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339;
по тексту слова "достижения", "достижение", "по достижению соответствия международным стандартам" заменены словами "выполнения", "выполнение", "выполнения международных стандартов" - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.

1. Настоящие Правила разработаны Национальным Банком Республики Казахстан (далее именуемом "Нацбанк") в целях укрепления и роста стабильности банковской системы Республики Казахстан, а также выполнения банками второго уровня Республики Казахстан (далее именуемыми "банки") стандартов, закрепленных в нормативных правовых актах Нацбанка и основанных на стандартах, принятых в международной банковской практике (далее именуемых "международные стандарты").
Целью настоящих Правил является обеспечение перехода в сроки, определенные настоящими Правилами банков к международным стандартам в части:
достаточности капитала;
качества активов;
уровня менеджмента;
бухгалтерского учета;
введения и передачи информации;
внедрения системы управления рисками. <*>
Сноска. Пункт 1 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97 г. N 411; постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567; постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.
2. Требования настоящих Правил не распространяются на государственные банки, межгосударственные банки, а также дочерние банки, в случае если родительский банк-нерезидент имеет долгосрочный, краткосрочный и индивидуальный рейтинг не ниже категории "А" любого из рейтинговых агентств, перечень которых утверждается Правлением Национального Банка.
Сноска. Пункт 2 - в новой редакции согласно постановлению Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411; с изменениями - постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567.
3. Банки, чья деятельность не соответствует международным стандартам, должны представить в Нацбанк планы рекапитализации и улучшения деятельности (далее именуемые "планы мероприятий").
В соответствии с разработанным планом мероприятий банк относится к первой или второй группе, в зависимости от сроков, в течение которых он должен выполнить международные стандарты:
банки первой группы (далее именуемой "группа 1") должны выполнить международные стандарты в срок до конца 1998 года;
банки второй группы (далее именуемой "группа 2") должны выполнить международные стандарты в срок до конца 2000 года.
В группу 1 не могут включаться банки, допустившие и не устранившие к моменту представления плана мероприятий нарушения действующего банковского законодательства или нормативных правовых актов Нацбанка, а также не согласовавшие кандидатуры своих руководящих работников с Нацбанком.
Банки, не вошедшие ни в одну из указанных групп, за исключением банков, на которых не распространяются требования настоящих Правил, подлежат обязательной реорганизации либо ликвидации в порядке, определенном действующим законодательством Республики Казахстан. <*>
Сноска. Пункт 3 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411; постановлением Правления Нацбанка РК от 11 сентября 2000 года N 338 ; постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567; постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.
4. Банк, отнесенный к группе 2, в случае выполнения им условий, необходимых для включения в группу 1 и выполнения им принятых на себя в соответствии с утвержденным планом мероприятий обязательств, может ходатайствовать до 15 декабря 1998 года перед Нацбанком о его включении в группу 1. Вместе с ходатайством должен быть представлен отчет о выполнении банком мероприятий в соответствии с утвержденным планом, обоснование возможности перехода банка в группу 1 и соответствующим образом модифицированный план мероприятий.
Банк, включенный в группу 1, может быть переведен Нацбанком в группу 2 в случае невыполнения им принятых на себя в соответствии с утвержденным планом мероприятий обязательств или по ходатайству банка.
Банк, включенный в группу 1 или 2, по истечении установленного для него срока выполнения международных стандартов" соответственно и выполнении им требований настоящих Правил, а также выполнении плана мероприятий, должен получить заключение от одной из независимых аудиторских организаций, перечень которых устанавливается Национальным Банком.
Данное заключение должно содержать оценку (подтверждение) выполнения банком требований (условий) подпунктов 1)-11) пункта 8 настоящих Правил и плана мероприятий и представлено банком в Национальный Банк в сроки, установленные последним.
В случае досрочного выполнения требований (условий) настоящих Правил и плана мероприятий банк, включенный во 2 группу, вправе, после получения заключения аудиторской организации представить его в Национальный Банк. <*>
Сноска. Пункт 4 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339; постановлением Правления Национального Банка РК от 31 марта 2001 года N 77; постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567; постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.
5. План мероприятий должен охватывать все направления деятельности банка и в обязательном порядке отражать пути выполнения установленных требований по пруденциальным нормативам и другим обязательным к соблюдению нормам и лимитам, политику работы с персоналом, включая планы обучения, перспективы развития банка как финансового института, освоение новых банковских услуг, планы совершенствования управленческой и экономической политики банка, включая управление активами и пассивами, филиалами, рисками банковской деятельности, кредитную и депозитную политику, этапы внедрения адекватной системы внутреннего контроля, перехода к казахстанским стандартам бухгалтерского учета и выполнения минимальных стандартов по вводу и передаче информации. <*>
Сноска. Пункт 5 - в новой редакции согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
6. План мероприятий должен содержать подробное описание текущего финансового состояния банка согласно финансовой отчетности. <*>
Сноска. Пункт 6 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411.
7. План мероприятий должен содержать этапы и конкретные сроки выполнения определенных настоящими Правилами международных стандартов, в том числе пруденциальных нормативов, и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, установленных нормативными правовыми актами Нацбанка с учетом условий пункта 10 настоящих Правил. <*>
Сноска. Пункт 7 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411
8. План мероприятий должен содержать описание выполнения банком следующих международных стандартов:
1) Банки должны ежегодно пересматривать политику бухгалтерского учета и описывать процедуры совершаемых бухгалтерских записей, основанных на казахстанских стандартах бухгалтерского учета. <*>
Сноска. Подпункт 1 - в новой редакции согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
2) Адекватность капитала
Коэффициенты достаточности капитала должны быть не ниже следующих минимальных значений:
- отношение собственного капитала 1 уровня к активам - не менее 0,06;
- отношение собственного капитала к активам, взвешенным с учетом риска - не менее 0,12.
Размер собственного капитала банка должен быть не ниже 1 миллиарда тенге. <*>
Сноска. Подпункт 2 - в новой редакции согласно постановлению Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411.
3) Ликвидность
Банк должен выполнять требования по ликвидности в соответствии с действующими нормативными правовыми актами Нацбанка. Банк не должен иметь просроченной задолженности Нацбанку и другим банкам и неоплаченных в срок платежных документов клиентов.
4) Классификация активов
Банки должны применять классификацию активов и условных обязательств в соответствии с порядком, установленным Нацбанком, и формировать необходимые провизии. <*>
Сноска. Подпункт 4 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411.
5) Диверсификация активов
Размещение активов и выдачу условных требований необходимо осуществлять между различными объектами вложений с целью снижения риска возможных потерь денег и/или доходов.
Банки должны ограничивать размер совокупной задолженности одного заемщика по любому виду обязательств перед банком, а также объем срочных депозитов и выданных кредитов и гарантий одному банку в сумме не более 25% собственного капитала банка. <*>
Сноска. Подпункт 5 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411; постановлением Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
6) Операции с лицами, связанными с банком особыми отношениями
Совокупная задолженность лица, связанного с банком особыми отношениями, определяемая в соответствии с действующим нормативным правовым актом о пруденциальных нормативах, не должна превышать 10% собственного капитала банка, причем сумма всех совокупных задолженностей лиц, связанных с банком особыми отношениями, не должна превышать размера собственного капитала банка. Объем срочных депозитов и выданных кредитов, гарантий одному банку, который является по отношению к данному банку лицом, связанным с банком особыми отношениями, не должен превышать 10% собственного капитала данного банка. <*>
Сноска. Пункт 6 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
7) Стандарты по вводу и передаче информации
Двойной контроль при вводе информации, разделение бэк- и фронт-офисов, защита информации при передаче данных по сетям коммуникаций, защита информации баз данных (уровень С-2 как минимум).
Уровень С-2: "Управляемый доступ" предполагает обязательное соблюдение следующих требований: уникальная идентификация субъекта доступа (любой пользователь системы должен иметь уникальное имя), защита по умолчанию (установление полномочий доступа пользователям по принципу "все что не разрешено, то запрещено") и регистрация событий (ведение системного журнала, в котором должны отмечаться события, связанные с безопасностью системы: вход в систему, имя пользователя, время использования системы; доступ к журналу имеет только администратор системы)". <*>
Сноска. Пункт 7 - с дополнениями, внесенными постановлением Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
8) Внутренний контроль
Банки должны внедрить систему внутреннего контроля, которая должна эффективно обеспечивать защиту законных интересов банка, его кредиторов и клиентов путем организации контроля за соблюдением работниками банка законодательства и стандартов профессиональной деятельности, обеспечение надлежащего уровня надежности, соответствующего характеру и масштабам проводимых банком операций и минимизации рисков банковской деятельности. <*>
Сноска. Правила дополнены новым подпунктом 8 согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339.
9) Уровень менеджмента
Банки должны иметь утвержденные документы (политики), регламентирующие порядок, процедуры и условия привлечения и размещения денег банком в целях минимизации рисков банковской деятельности, а также принимать адекватные управленческие решения, не нарушающие требования действующего законодательства.
10) Банки должны обеспечить ведение бухгалтерского учета, подготовку и представление финансовой отчетности на консолидированной основе с учетом дочерних и зависимых организаций в соответствии с требованиями Казахстанских стандартов бухгалтерского учета. <*>
Сноска. Правила дополнены новым подпунктом 9 согласно постановлению Правления Национального банка РК от 31.12.1998 г. N 339 и подпунктом 10 согласно постановлению Правления Национального банка РК от 11 сентября 2000 года N 338.
11) Внедрение системы управления рисками
Банк должен иметь процедуры по оценке, измерению, контролю и мониторингу рисков, связанных с проводимыми банком операциями.
Данные процедуры должны соответствовать требованиям к системе управления рисками, принятым в международной практике, с учетом рекомендаций Национального Банка. <*>
Сноска. Пункт 8 дополнен новым подпунктом 11 - постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567.

Сноска. Нумерация подпунктов 8.1-8.10 заменена нумерацией 1)-10) - постановлением Правления Национального Банка РК от 20 декабря 2001 года N 567.
9. План мероприятий утверждается или отклоняется Нацбанком, исходя из его соответствия настоящим Правилам. План мероприятий утверждается Правлением Нацбанка по представлению Департамента банковского надзора.
Норма подпункта 11) пункта 8 настоящих Правил не требует переутверждения Плана мероприятий Правлением Национального Банка. <*>
Сноска. Пункт 9 с дополнениями - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 января 2003 года N 25.
10. Банки группы 1 обязаны обеспечить поэтапное выполнение указанных международных стандартов с целью полного соответствия к концу 1998 года, группы 2 - к концу 2000 года. График поэтапного выполнения банками установленных международных стандартов и определяемые банками индивидуальные ежемесячные контрольные показатели включаются в план мероприятий, утверждаемый Нацбанком.
Предельные поэтапные сроки и индивидуальные контрольные значения по минимальным коэффициентам достаточности собственного капитала - kl и к2, по отношению максимального размера риска на одного клиента (группу взаимосвязанных клиентов) по совокупному объему всех видов обязательств перед банком, к собственному капиталу - k3 и отношение максимального размера риска на одного клиента, связанного с банком особыми отношениями, по совокупному объему всех видов обязательств перед банком к собственному капиталу (здесь условно обозначаемое - k ос), а также по размеру собственного капитала банка (здесь условно обозначаемое - СК) должны быть следующими:

Группа 1
31.12.1996 31.12.1997 31.12.1998
k 1 0,04 0,05 0,06
k 2 0,08 0,10 0,12
k 3 0,50 0,40 0,25
k oc 0,25 0,20 0,10

Группа 2
31.12. 31.12. 31.12. 31.12. 31.12.
1996 1997 1998 1999 2000
k 1 0,04 0,05 0,05 0,06
k 2 0,04 0,08 0,10 0,11 0,12
k 3 0,50 0,40 0,30 0,25
k ос 0,25 0,20 0,15 0,10

Группа 1
31.06.1998 31.12.1998
СК 500 млн. тенге 1 млрд. тенге

Группа 2
31.06. 31.12. 31.06. 31.12. 31.06. 31.12.
1998 1998 1999 1999 2000 2000

CK 120 200 350 500 750 1
млн. млн. млн. млн. млн. млрд. тенге
тенге тенге тенге тенге тенге

Банки группы 2, не выполнившие требования, установленные настоящими Правилами по размеру собственного капитала банка, подлежат реорганизации либо ликвидации в соответствии с нормами действующего законодательства.
Требования по размеру собственного капитала банка, установленные настоящим пунктом для банков группы 2, не распространяются на региональные банки (расположенные вне городов Астаны и Алматы), собственный капитал которых соответствует минимальным требованиям. Минимальный размер собственного капитала региональных банков должен быть не менее 500 млн. тенге. <*>
Сноска. Пункт 10 - с изменениями и дополнениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411; постановлением Правления Национального банка РК от 31.12.1998г. N 339; постановлением Правления Национального банка РК от 7.10.1999г. N 316; постановлением Правления Национального банка РК от 11 сентября 2000 года N 338.
10-1. <*>
Сноска. Правила дополнены новым пунктом 10-1 согласно постановлению Правления Национального банка РК от 7.10.1999г. N 316; пункт исключен - постановлением Правления Национального Банка РК от 31 марта 2001 года N 77.
11. Только банки, включенные в группу 1, а также банки, на которые не распространяются требования настоящих Правил, кроме межгосударственных банков, вправе, в пределах полномочий, установленных лицензией Нацбанка, осуществлять следующие банковские операции, а также виды деятельности:
1) доверительные (трастовые) операции: управление деньгами в интересах и по поручению доверителя;
2) прием депозитов физических лиц в объеме, превышающем собственный капитал банка;
3) выпуск платежных карточек;
4) доверительное управление банками пакетом акций и долями участия (вкладами участников) в уставном капитале юридических лиц;
5) кастодиальную и клиринговую деятельность на рынке ценных бумаг в соответствии с требованиями действующего банковского законодательства.
В случае, если лицензией банка не предусмотрено право банка на выполнение вышеперечисленных банковских операций и видов деятельности, банк вправе обратиться в установленном порядке в Нацбанк с ходатайством о выдаче соответствующей лицензии или согласия. <*>
Сноска. Пункт 11 - в новой редакции согласно постановлению Правления Нацбанка РК от 4.12.97г. N 411; с изменениями, внесенными постановлением Правления Нацбанка РК от 30.12.97г. N 470; постановлением Правления Национального банка РК от 11 сентября 2000 года N 338.
12. Требования настоящих Правил обязательны для соблюдения банками в течение всего периода их деятельности. Несоответствие банка требованиям настоящих Правил, в том числе непредставление плана мероприятий в установленные сроки или представление плана мероприятий, не соответствующего требованиям настоящих Правил, невыполнение банком принятых на себя обязательств в соответствии с утвержденным планом мероприятий, является основанием для применения Нацбанком мер воздействия, предусмотренных действующим банковским законодательством, вплоть до ограничения или аннулирования лицензии на проведение банковских операций. Утверждение Нацбанком плана мероприятий банка не ограничивает право Нацбанка применять меры воздействия, предусмотренные действующим банковским законодательством. <*>
Сноска. Пункт 12 с дополнениями - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 10 октября 2002 года N 407.
13. В случае если план мероприятий банка не будет утвержден Нацбанком в срок до 15 декабря 1997 г., в том числе по причине его несоответствия требованиям настоящих Правил или непредставления его банком, Нацбанк вправе аннулировать лицензию банка на проведение банковских операций. Последний срок представления планов мероприятий либо изменений или дополнений к ним - 15 ноября 1997 года.
14. Вновь создаваемые банки должны представлять в Нацбанк бизнес-план, отвечающий требованиям международных стандартов, указанных в настоящих Правилах.

Председатель

Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық стандарттарға өту тәртiбi туралы

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының 1996 жылғы 12 желтоқсандағы N 292 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1998 жылғы 21 қаңтарда N 440 тіркелді. Күші жойылды - ҚР Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттiгі Басқармасының 2004 жылғы 25 қазандағы N 305 қаулысымен.

---------------Қаулыдан үзінді-------------------

Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келтiру мақсатында, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттiгінiң (бұдан әрi - Агенттiк) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Осы қаулының қосымшасына сәйкес Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң күшi жойылды деп танылсын...

Төраға

Күшi жойылды деп танылған
нормативтiк құқықтык актiлердiң тiзбесi

2. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Екiншi деңгейдегi банктердің халықаралық стандарттарға өту тәртiбi туралы" 1996 жылғы 12 желтоқсандағы N 292 қаулысы (Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк тiркеу
тiзiлiмiнде N 440 тiркелген, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы" және "Вестник Национального Банка Казахстана" N 6 басылымдарында 1997 жылғы 10-15 ақпанда жарияланған)...

___________________________________

ЕСКЕРТУ. Қаулының атауы жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 2001 жылғы 20 желтоқсандағы N 567 қаулысымен .
ЕСКЕРТУ. Қаулының мәтіні өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

Қазақстан Республикасының барлық екiншi деңгейдегi банктерiнiң халықаралық стандарттарға орындау мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң Басқармасы қаулы етедi:
1. Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық стандарттарға көшу тәртiбi туралы ереженiң жаңа редакциясы бекiтiлсiн және 1996 жылдың 1 желтоқсанынан бастап күшiне енгiзiлсiн.
2. Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық стандарттарға көшу тәртiбi туралы ереженiң жаңа редакциясы қабылдануына байланысты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi Басқармасының 1996 жылғы 17 мамырдағы N 115 Қаулысының және Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық стандарттарға көшу тәртiбi туралы N 340 ереженiң күшi жойылды деп танылсын.
3. Осы қаулы қабылданғанға дейiн қайта капиталдандыру мен қызмет жақсарту жоспары бекiтiлген банктерге осы Ереженiң 5.6 және 10-тармақтарының талаптарына сәйкес жоспарға толықтыруларды мiндеттi түрде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiне 1997 жылғы 1 ақпанға дейiн тапсыратын болсын.
4. Банктiк қадағалау департаментi (Б.Қ.Жауғаштина) осы Қаулыны және Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық стандарттарға көшу тәртiбi туралы ереженiң жаңа редакциясын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң облыстық (Алматы аумақтық Бас) басқармаларына және екiншi деңгейдегi банктерге жiберсiн.
5. Осы Қаулының орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары А.Ғ.Сәйденовке жүктелсiн.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
1996 жылғы 12 желтоқсандағы
N 292 Қаулысымен Бекiтiлген

Екiншi деңгейдегi банктердiң халықаралық
стандарттарға өту тәртiбi туралы
Ереже
(Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының
1997 жылғы 31 наурыздағы N 89 (тіркеу N 469) және 1997 жылғы 30 сәуірдегі N 135 (тіркеу N 492) қаулыларымен енгізілген
өзгертулермен және толықтырулармен қоса)

Ескерту: Ереженің атауы жаңа редакцияда және ережелердің мәтіні бойынша "осы Ереже", "осы Ереженi", "осы Ереженiң", "осы Ережеге" және "осы Ережедегi" деген сөздер тиiсiнше "осы Ережелер", "осы Ережелердi", "осы Ережелердiң", "осы Ережелерге" және "осы Ережелердегi" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Ұлттық Банкі басқармасының 1998.12.31. N 339 қаулысымен .
Ескерту: Барлық мәтін бойынша "жетуге", "қол жеткізу", "халықаралық стандарттарға сай болуға қол жеткізу" деген сөздер тиісінше "орындаудың", "орындау", "халықаралық стандарттарды орындау" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

1. Осы Ережелерді Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi (бұдан әрi - "Ұлттық Банк" деп аталады) Қазақстан Республикасы банк жүйесiнiң тұрақтылығының нығайтылуы мен өсуi, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы екiншi деңгейдегi банктердiң (бұдан әрi "банктер" деп аталады) Ұлттық Банктiң нормативтiк құқықтық актiлерiнде бекiтiлген және халықаралық банк практикасында қабылданған стандарттарға (бұдан әрi - "халықаралық стандарттар" деп аталады) негiзделген стандарттарға жетуi мақсатында жасалды.
Осы Ережелердің мақсаты осы Ережеде анықталған мерзімдерде халықаралық стандарттарға банктердiң мынадай салаларының өтуiн қамтамасыз ету болып табылады:
капитал жеткiлiктiлiгi;
активтердiң сапасы;
менеджменттiң деңгейi;
бухгалтерлiк есеп;
ақпараттар енгiзу мен беру;
тәуекелдердi басқару жүйесiн енгiзу.
ЕСКЕРТУ. 1-тармақ өзгертiлдi, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , 2001 жылғы 20 желтоқсандағы N 567 қаулысымен ; 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

2. Осы Ережелердің талаптары мемлекеттiк банктерге, мемлекетаралық банктерге, сондай-ақ егер резидент емес басты банктiң тiзбесiн Ұлттық Банктiң Басқармасы бекiтетiн кез-келген рейтинг агенттiгiнiң "А" категориясынан төмен емес ұзақ мерзiмдi, қысқа мерзiмдi және жеке рейтингi болған жағдайда ғана еншiлес банктерге қолданылмайды.
ЕСКЕРТУ. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен ; өзгертiлдi - 2001 жылғы 20 желтоқсандағы N 567 қаулысымен .

3. Қызметi халықаралық стандарттарға сай келмейтiн банктер Ұлттық Банкке қайта капиталдандыру мен қызметiн жақсарту жоспарларын (бұдан әрi - "iс-шаралар жоспары") берiлуi тиiс.
Жасалған iс-шаралар жоспарына сәйкес банк халықаралық стандарттарды орындаудың мерзiмiне қарай, бiрiншi немесе екiншi топқа жатады:
бiрiншi топтағы банктер (бұдан әрi - 1-топ деп аталады) 1998 жылдың соңына дейiн халықаралық стандарттарды орындауы тиiс;
екiншi топтағы банктер (бұдан әрi - 2-топ деп аталады) 2000 жылдың соңына дейiн халықаралық стандарттарды орындауы тиiс.
1-топқа iс-шаралар жоспарын беретiн сәтке дейiн Ұлттық Банктiң қолданылып жүрген заңдарын немесе құқықтық актiлерiн бұзуға жол берген және түзетпеген, сондай-ақ өздерiнiң басшы қызметкерлерiнiң кандидатураларын Ұлттық Банкпен келiспеген банктер жатпайды.
Осы ереженің талаптары қолданылмайтын банктерден басқа, аталған топтардың ешқайсысына кірмеген банктер Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында белгіленген тәртіппен міндетті түрде қайта құрылуға не таратылуға тиіс.
ЕСКЕРТУ. 3-тармақ өзгертiлдi, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , 2000.11.09. N 338 қаулысымен , 2001 жылғы 20 желтоқсандағы N 567 қаулысымен , 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

4. 2-топқа жатқызылған банк 1-топқа жатқызу үшiн қажеттi шарттарға қол жеткiзген жағдайда және өздерiнiң қабылдаған мiндеттемелерiн бекiтiлген iс-шаралар жоспарына сәйкес орындағанда Ұлттық Банкке өзiн 1-топқа жатқызу туралы 1998 жылғы 15 желтоқсанға дейін өтiнiш бере алады. Өтiнiшпен бiрге бекiтiлген жоспарға сәйкес банктiң iс-шараларды орындағаны туралы есебi, банктiң 1-топқа өту мүмкiндiгiнiң негiздемесi және барынша жетiлдiрiлген iс-шаралар жоспары берiлуi тиiс.
Ұлттық Банк 1-топқа жатқызылған банктi олардың өздерiне қабылдаған мiндеттемелерiн бекiтiлген iс-шаралар жоспарына сәйкес орындамаған жағдайда немесе банктiң өтiнiшi бойынша 2-топқа жатқызуы мүмкiн.
1 немесе 2-топқа енгiзілген банк өзiне белгiленген халықаралық стандарттарды орындау мерзiмi өтiсiмен және осы Ережелердiң талаптарын орындағаннан кейiн, сондай-ақ iс-шаралар жоспарын орындағаннан кейiн Ұлттық Банк белгiлеген тәуелсiз аудиторлық ұйымдар тiзбесiнiң iшiндегi бiреуiнiң қорытындысын алуға тиiс.
Мұндай қорытындыда банктiң осы Ережелердiң 8-тармағының 1)-11) тармақшаларындағы талаптарды (шарттарды) орындау бағасы (растауы) iс-шаралар жоспары болуға тиiс және банк Ұлттық Банк белгiлеген мерзiмде оған беретiн болады.
2-топқа енгiзiлген банк осы Ережелердегi талаптарды (шарттарды) және/немесе iс-шаралар жоспарын мерзiмiнен бұрын орындаған жағдайда, аудиторлық ұйымның қорытындысын алғаннан кейiн ол оны Ұлттық Банкке ұсынуға құқылы.
ЕСКЕРТУ. 4-тармақ өзгертілді және толықтырылды- ҚР Ұлттық Банкі басқармасының 1998.12.31. N 339 қаулысымен , 2001.03.31. N 77 қаулысымен , 2001 жылғы 20 желтоқсандағы N 567 қаулысымен , 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

5. Iс-шаралар жоспары банк қызметiнiң барлық бағыттарын қамтуға тиiс және мiндеттi түрде пруденциалдық нормативтер және басқа сақталуға мiндеттi нормалар мен лимиттер бойынша белгіленген талаптарға орындау жолдарын, оқу жоспарымен қоса қызметкерлермен жұмыс жүргiзу саясатын, қаржы институты ретінде банктің даму перспективасын, жаңа банктік қызметті игеруді, активтер мен пассивтерді, филиалдарды, банк қызметінің тәуекелдерін басқарумен қоса банктiң басқару және экономикалық саясатын жетiлдiру жоспарларын, кредит және депозит саясатын, iшкi бақылаудың бiрдей жүйесiн енгiзу кезеңiн, бухгалтерлiк есептiң қазақстандық стандарттарына көшудi және ақпарат енгiзу мен беру бойынша ең төменгi стандарттарға қол жеткiзудi көрсетуге тиiс.
ЕСКЕРТУ. 5-тармақ өзгертiлдi - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , жаңа редакцияда - ҚР Ұлттық Банкі басқармасының 1998.12.31. N 339 қаулысымен .

6. Iс-шаралар жоспарында жаңа есеп жоспарына негiзделген қаржылық есеп беруге сәйкес банктiң ағымдағы қаржылық жағдайы барынша нақты көрсетiлуi тиiс.
ЕСКЕРТУ. 6-тармақ өзгертiлдi - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен .

7. Іс-шаралар жоспарында осы Халықаралық стандарттар ережесінде белгіленген қол жеткізудің кезеңдері мен нақты мерзімдері, оның ішінде осы ереженің 10-тармағындағы шарттарды ескере отырып Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актілерімен белгіленген басқа да сақталуға міндетті нормалар мен лимиттерде белгіленген пруденциалдық нормативтер көрсетілуі тиіс.
ЕСКЕРТУ. 7-тармақ өзгертiлдi - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен .

8. Iс-шаралар жоспарында банктердiң мынадай халықаралық стандарттарды орындауы көрсетiлуi тиiс:
1) Банктер жыл сайын бухгалтерлік есеп саясатын қайта қарауға және қазақстандық бухгалтерлiк есеп стандарттарына негiзделiп жасалған бухгалтерлiк жазбалардың жүргiзiлу тәртiбiн сипаттауға тиiс.
2) Капиталдың бiрдейлiгi
Капиталдың жеткiлiктiлiк коэффициенттерi мынадай ең аз мәннен төмен болмау керек:
- I деңгейдегi өз капиталының активтерге қатынасы - 0,06-дан кем емес;
- өз капиталының тәуекелдi ескере отырып есептелген активтерге қатынасы - 0,12-ден кем емес.
Банктiң өз капиталының мөлшерi 1 миллиард теңгеден төмен болмау керек.
3) Өтiмдiлiк
Банк Ұлттық Банктiң қолданылып жүрген нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес өтiмдiлiк бойынша талаптарды орындауға тиiс.
Банктiң Ұлттық Банк пен басқа банктерге беретiн кешiктiрiлген қарыздары және клиенттерге уақытында төленбеген төлем құжаттары болмауы керек.
4) Активтердiң жiктелуi
Банктер активтердiң жiктелуi мен шартты мiндеттемелердi Ұлттық Банк белгiлеген тәртiпке сәйкес қолдануға және қажеттi провизиялар қалыптастыруға тиiс.
5) Активтердiң әр түрлiлiгi
Активтер орналастыру мен шартты талаптар берудi ақшаның және/немесе кiрiстiң ықтимал шығыны тәуекелiн төмендету мақсатында салымдардың әртүрлi объектiлерi арасында жүзеге асыру қажет.
Банктер банк алдындағы мiндеттемелердiң кез келген түрi бойынша бiр заемшының жиынтық қарыздарының мөлшерiн, сондай-ақ мерзiмдi депозиттерiнiң және банктiң өз капиталының 25%-нен аспайтын сомада бiр банкке берген кредиттерi мен кепiлдерiнiң мөлшерiн шектеуге тиiс.
6) Банкпен ерекше қарым-қатынастағы тұлғалармен операциялар жүргiзу Банкпен ерекше қарым-қатынастағы тұлғалардың пруденциалдық нормативтер туралы қолданылып жүрген нормативтiк құқықтық актiлерге сәйкес белгiленген мiндеттемелерiнiң жиынтық көлемi банктiң өз капиталының 10%-нен аспауы керек, оның үстiне банкпен ерекше қарым-қатынастағы тұлғаларға берiлген барлық жиынтық қарыздар сомасы банктiң өз капиталының мөлшерiнен аспауы тиiс. Банкпен ерекше қарым-қатынастағы тұлғалардың осы банкке қатысы бар болып табылатын депозиттер мен бiр банкке берген кредиттерiнiң және кепiлдерiнiң көлемi осы банктiң өз капиталының 10%-нен аспауы керек.
7) Ақпараттарды енгiзу және беру бойынша стандарттар
Ақпараттар енгiзген кездегi қатаң бақылау, бэк және фронт-офистердi бөлу, коммуникация желiлерi бойынша мәлiметтердi берген кезде ақпараттарды қорғау, мәлiметтер базасының ақпараттарын қорғау (кем дегенде С-2 деңгейi).
С-2 деңгейі: "Басқаруға болатын рұқсат" дегеніміз мынадай талаптарды сақтау болып табылады: рұқсат субъектiн бiрегей идентификациялау (жүйенiң кез келген пайдаланушысының бiрегей аты болуы керек), өздiгiнен қорғау ("рұқсат берілмегеннiң бәрiне тыйым салынған" деген қағида бойынша пайдаланушыларға өкілеттiк белгiлеу) және оқиғаларды тiркеу (жүйенiң қауiпсiздiгiне байланысты оқиғалар белгiленуге тиiстi жүйелiк журнал жүргiзу: жүйеге кiру пайдаланушының аты, жүйенiң пайдаланылу уақыты; журнал жүргiзу рұқсаты жүйенiң басқарушысына ғана берiлген).
8) Iшкi аудит
Банктер қызметкерлердің банк заңдарын және кәсiптік стандарттарды сақтауына бақылау ұйымдастыру жолымен банктің, оның кредиторлары мен клиенттерiнiң заңды мүддесiн қорғауды тиiмдi қамтамасыз ететiн iшкi аудит жүйесiн енгiзуге, банк жүргізетiн операциялардың сипаты мен көлемiне сәйкес сенiмдiлiктiң тиiстi деңгейiн қамтамасыз етуге және банк қызметiнiң тәуекелдерiн барынша төмендетуге тиiс.
9) Менеджмент деңгейі
Банктердің банк қызметінің тәуекелдерін барынша төмендету мақсатында банктің ақша тарту және орналастыру тәртібін, іс-жосығын және шарттарын реттейтін бекітілген құжаттары (саясаты) болуға тиіс, сондай-ақ қолданылып жүрген заңдардың талаптарын бұзбайтын, соған бара-бар басқару шешімдерін қабылдауға тиіс.
10) Банктер Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарының талаптарына сәйкес еншілес және тәуелді ұйымдарды ескере отырып шоғырландырылған негізде бухгалтерлік есеп жүргізуді, әзірлеуді және ұсынуды қамтамасыз етуге тиіс.
11) Тәуекелдердi басқару жүйесiн енгiзу
Банктiң банк операцияларын жүргiзуге байланысты тәуекелдердi бағалау, өлшеу, бақылау және мониторингі бойынша рәсiмдерi болуы тиiс.
Осы рәсiмдер Ұлттық Банктiң ұсынымдарын ескере отырып, халықаралық тәжiрибеде қабылданған тәуекелдердi басқару жүйесiне қойылатын талаптарға сәйкес болуы тиiс.
ЕСКЕРТУ. 8-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , 1998.12.31. N 339 қаулысымен , 2000.11.09. N 338 қаулысымен , 2001.12.20. N 567 қаулысымен .

9. Iс-шаралар жоспарын Ұлттық Банк осы Ережелерге сәйкестендiре отырып бекiтедi немесе бекiтуден бас тартады. Iс-шаралар жоспарын Банктiк қадағалау департаментiнiң ұсынысы бойынша Ұлттық Банк Басқармасы бекiтедi.
Осы Ереженің 8-тармағы 11) тармақшасының нормасы Ұлттық Банк Басқармасының Іс-шаралар жоспарын қайта бекітуін талап етпейді.
Ескерту: 9-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 2003 жылғы N 31 қаңтардағы N 25 қаулысымен .

10. 1-топтағы банктер 1998 жылдың соңында, 2-топтағы банктер 2000 жылдың соңында көрсетiлген халықаралық стандарттарға толық сәйкес келуi мақсатында кезең-кезеңiмен қол жеткiзуiн қамтамасыз етуi тиiс. Белгiленген халықаралық стандарттарға банктердiң кезең-кезеңiмен қол жеткiзу кестесi және банктердiң өздерi анықтаған жеке ай сайынғы бақылау көрсеткiштерi Ұлттық Банк бекiткен iс-шаралар жоспарына қосылады.
Банк алдындағы міндеттемелердің барлық түрлерінің жиынтық көлемі бойынша бiр клиентке (өзара байланысты клиенттер тобына) тәуекелдiң жоғары мөлшерiне қатысты, к1 және к2 - өз капиталының ең төменгi коэффициентiнiң жеткiлiктiлiгi бойынша к3 - өз капиталына шектi кезең-кезеңдi мерзiмдерi мен жеке бақылау мәнi, және өз капиталына кредиттер мен кепiлдер бойынша, сондай-ақ банктiң өз капиталының мөлшерi бойынша (СК - мұнда шартты түрде белгiленген) банкпен ерекше қарым-қатынастағы бiр клиентке тәуекелдiң ең жоғары мөлшерiнiң қатынасы мынадай болуы тиiс:

1 топ

31.12.1996 31.12.1997 31.12.1998

к1 0,04 0,05 0,06
к2 0,08 0,10 0,12
к3 0,50 0,40 0,25
К ос 0,25 0,20 0,10

2 топ

31.12.1996 31.12.1997 31.12.1998 31.12.1999 31.12.2000

к1 0,04 0,05 0,05 0,06
к2 0,4 0,08 0,10 0,11 0,12
к3 0,50 0,40 0,30 0,25
К ос 0,25 0,20 0,15 0,10

1-топ

СК 31.06.1998. 31.12.1998.
500 млн. 1 млрд.
теңге теңге
2-топ

СК 31.06 31.12. 31.06. 31.12. 31.06. 31.12.
1998 1998 1999 1999 2000 2000
100 200 350 500 750 1 млрд.
млн. млн. млн. млн. млн. теңге
теңге теңге теңге теңге теңге

Осы Ережеде белгіленген банктің меншікті капиталының мөлшері жөніндегі талаптарды орындамаған 2-топтағы банктер қолданылып жүрген заңдардың нормаларына сәйкес қайта құрылуға не таратылуға тиіс.
2-топтағы банктер үшін осы тармақта белгіленген банктің меншікті капиталының мөлшері жөніндегі талаптар меншікті капиталы ең аз талаптарға сәйкес келетін аймақтық (Астана және Алматы қалаларынан тыс жерлерге орналасқан) банктерге қолданылмайды. Аймақтық банктердің меншікті капиталының ең аз мөлшері 500 млн. теңгеден кем болмауға тиіс.
ЕСКЕРТУ. 10-тармақ өзгертiлдi және толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , 1998.12.31. N 339 қаулысымен , 1999.10.07. N 316 қаулысымен , 2000.11.09. N 338 қаулысымен .

10-1. 10-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі басқармасының 1999.10.07. N 316 қаулысымен , Алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі басқармасының 2001.03.31. N 77 қаулысымен .

11. 1-топқа енгізілген банктер ғана, сондай-ақ мемлекетаралық банктерден басқа осы Ереженің талаптары қолданылмайтын банктер Ұлттық Банк белгілеген өкілеттіктер шегінде мынадай банк операцияларын, сондай-ақ қызмет түрлерін жүзеге асыруға құқылы:
1) сенім (траст) операцияларын: сенім білдірушінің мүддесі мен тапсырмасы бойынша ақша жұмсауға;
2) банктің өз капиталынан аспайтын көлемде жеке тұлғалардан депозиттер қабылдауға;
3) төлем карточкаларын шығаруға;
4) банктердің сеніп тапсырған акциялар пакетін және заңды тұлғалардың жарғылық капиталдағы қатысу үлесін (қатысушылардың салымын) басқаруға;
5) қолданылып жүрген банк заңдарының талаптарына сәйкес бағалы қағаздар рыногында кастодиандық және клирингтiк қызметті жүзеге асыруға құқылы.
Егер банктің лицензиясында жоғарыда аталған банк операцияларын және қызмет түрлерін орындау құқығы көзделмеген болса, банк тиісті лицензия немесе келісім беру туралы белгіленген тәртіппен Ұлттық Банкке өтініш жасауға құқылы.
ЕСКЕРТУ. 11-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 1997.12.04. N 411 қаулысымен , өзгертілді - 1997 жылғы 30 желтоқсандағы N 470 қаулысымен , 2000.11.09. N 338 қаулысымен .

12. Осы Ереженің талаптары банктер қызметінің барлық кезеңі ішінде олардың сақтауы үшін міндетті. Банктiң осы Ережелердегi талаптарға сай келмеуi, оның iшiнде iс-шаралар жоспарын белгiленген мерзiмде бермеуi немесе осы Ережелердегi талаптарға сай келмейтiн iс-шаралардың жоспарын беруi, iс-шаралар жоспарында бекiтiлгенге сәйкес банктiң өзiне қабылдаған мiндеттемелерiн орындамауы, Ұлттық Банктiң қолданылып жүрген банк заңдарында қарастырылған шаралар қолдануына, тiптi банк операцияларын жүргiзуге берiлген лицензияны шектеуге немесе оның күшiн жоюына негiз болып табылады. Ұлттық Банктiң банктiң iс-шаралар жоспарын бекiтуi оның қолданылып жүрген банк заңдарында қарастырылған шара қолдану құқын шектемейдi.
ЕСКЕРТУ. 12-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкi Басқармасының 2002 жылғы 10 қазандағы N 407 қаулысымен .

13. Егер банктiң iс-шаралар жоспарын Ұлттық Банк оның осы Ережелер талаптарына сай келмеуi немесе жоспардың банкке берiлмеуi себептi 15.12.1997 ж. дейiнгi мерзiмде бекiтпесе, Ұлттық Банктiң банк операцияларын жүргiзу үшiн банкке берген лицензиясының күшiн жоюға құқылы. Iс шаралар жоспарын берудiң соңғы мерзiмi не оған өзгерiстер немесе толықтырулар енгiзу - 15.11.97 ж.

14. Жаңадан құрылған банктер Ұлттық Банкке осы Ережеде көрсетiлген халықаралық стандарттардың талаптарына сай келетiн бизнес-жоспар беруi тиiс.

Төраға