ИПС "Әділет"

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. Преамбула исключена Законом РК от 05.07.2024 № 115-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Понятие политической партии

1. Политической партией признается добровольное объединение граждан Республики Казахстан, выражающее политическую волю граждан, различных социальных групп, в целях представления их интересов в представительных и исполнительных органах государственной власти, местного самоуправления и участия в их формировании.

2. Политическая партия не вправе выступать от имени народа.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о политических партиях

1. Законодательство Республики Казахстан о политических партиях основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Политические партии равны перед законом.

Статья 3. Право на объединение в политические партии

1. Граждане Республики Казахстан имеют право на свободу объединения в политические партии.

2. Гражданин Республики Казахстан может состоять членом только одной политической партии.

3. Членство в политической партии не может быть основанием ограничения прав и свобод гражданина Республики Казахстан.

4. Каждый вправе указывать или не указывать свою партийную принадлежность.

Статья 4. Государство и политические партии

1. Государство обеспечивает соблюдение прав и законных интересов политических партий.

2. Не допускается незаконное вмешательство государства в дела политических партий и политических партий в дела государства. Не допускается также возложение на политические партии функций государственных органов.

3. Запрещается требовать от граждан в любой форме, в том числе и в официальных документах, указания партийной принадлежности.

4. Депутаты Парламента, государственные служащие не вправе занимать оплачиваемые должности в политических партиях.

5. Государственные служащие при исполнении должностных обязанностей руководствуются требованиями законодательства Республики Казахстан и не связаны решениями политических партий и их органов.

6. На лиц, работающих в постоянно действующих органах политических партий, распространяются трудовое законодательство Республики Казахстан, законодательство Республики Казахстан о социальном обеспечении и страховании.

Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными Законом РК от 15 мая 2007 г. № 253.

Статья 5. Основы создания и деятельности политических партий

1. Основной целью Закона является определение правовых основ создания политических партий, их прав и обязанностей, гарантии деятельности.

2. Основной задачей Закона является регулирование отношений политических партий с государственными органами и другими организациями.

3. Деятельность политических партий основывается на принципах добровольности, равноправия, самоуправления, законности и гласности. Политические партии свободны в определении своей внутренней структуры, целей, форм и методов деятельности, за исключением ограничений, установленных настоящим Законом.

4. Деятельность политических партий не должна нарушать права, свободы и законные интересы человека и гражданина, гарантированные Конституцией Республики Казахстан.

5. Политические партии должны создавать гражданам Республики Казахстан, являющимся членами политической партии, равные возможности для представительства в руководящих органах политической партии, в списках кандидатов в депутаты и на иные выборные должности в органах государственной власти и органах местного самоуправления.

6. Организационная структура политических партий строится по территориальному принципу.

7. Руководящие органы политических партий и их структурных подразделений (филиалов и представительств) должны находиться на территории Республики Казахстан.

8. На территории Республики Казахстан не допускается деятельность политических партий других государств.

9. Запрещаются создание и деятельность политических партий, цели или действия которых направлены на насильственное изменение конституционного строя, нарушение целостности Республики Казахстан, подрыв безопасности государства, разжигание социальной, расовой, национальной, религиозной, сословной и родовой розни.

10. Не допускается создание политических партий по признакам профессиональной, расовой, национальной, этнической и религиозной принадлежности граждан, а также создание в государственных органах и органах местного самоуправления первичных партийных организаций политических партий.

11. Запрещаются создание и деятельность военизированных политических партий, а также военизированных формирований при политических партиях.

12. Не допускается пропаганда программных, уставных требований политических партий в учебном процессе организаций образования.

Сноска. Статья 5 - в редакции Закона РК от 05.07.2024 № 115-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Создание, реорганизация и ликвидация
политической партии

Статья 6. Создание политической партии

1. Политическая партия создается по инициативе группы граждан Республики Казахстан численностью не менее семисот человек, созывающих учредительный съезд (конференцию) политической партии и представляющих две трети областей, городов республиканского значения и столицы. Граждане принимают личное участие на учредительном съезде (конференции) политической партии. Представительство граждан по доверенности на учредительном съезде (конференции) политической партии не допускается. Финансирование создания политической партии, в том числе организации проведения учредительного съезда (конференции), осуществляется в соответствии с требованиями статьи 18 настоящего Закона.

2. Для подготовки и проведения учредительного съезда (конференции) политической партии из числа членов инициативной группы граждан Республики Казахстан образуется организационный комитет в составе не менее десяти человек.

3. Организационный комитет представляет регистрирующему органу уведомление о намерении создания политической партии по форме, установленной регистрирующим органом, с приложением следующей информации:

1) список инициативной группы граждан по созданию политической партии и сведения о членах организационного комитета на электронном и бумажном носителях по форме, установленной регистрирующим органом;

2) протокол собрания организационного комитета, в котором указываются цель его создания, предполагаемое наименование политической партии, местонахождение, предполагаемые источники формирования и использования денег и иного имущества организационного комитета, а также сведения о члене организационного комитета, уполномоченном открыть расчетный счет для формирования средств организационного комитета и заключать гражданско-правовые договоры для обеспечения его деятельности (далее - уполномоченное лицо организационного комитета).

4. Регистрирующий орган в день получения уведомления и иных документов, указанных в пункте 3 настоящей статьи, выдает уполномоченному лицу организационного комитета документ, подтверждающий их представление (далее - подтверждение).

5. Организационный комитет вправе приступить к своей деятельности только после выдачи регистрирующим органом подтверждения.

6. В течение трех месяцев со дня выдачи подтверждения организационный комитет должен провести учредительный съезд (конференцию) политической партии. В этих целях организационный комитет:

1) не позднее месяца со дня выдачи ему подтверждения публикует в периодических печатных изданиях, распространяемых на территории Республики Казахстан, сведения о намерении создать политическую партию, о месте и дате проведения учредительного съезда (конференции) политической партии;

2) открывает через уполномоченное лицо организационного комитета расчетный счет в банках второго уровня Республики Казахстан;

3) осуществляет иную организационную и информационно-пропагандистскую деятельность, направленную на создание политической партии.

7. На учредительном съезде (конференции) принимаются решения о создании политической партии, ее названии, уставе, программе и формируются ее руководящие органы.

8. Политическая партия осуществляет уставную деятельность после прохождения государственной регистрации.

9. Организационный комитет прекращает свою деятельность при наступлении одного из следующих случаев:

1) истечения семи месяцев со дня выдачи регистрирующим органом подтверждения;

2) государственной регистрации политической партии;

3) отказа в государственной регистрации политической партии;

4) по решению инициативной группы граждан.

10. В случае государственной регистрации политической партии деньги и иное имущество организационного комитета, а также финансовый отчет об их использовании, в котором указываются источники поступления денежных средств и иного имущества, передаются созданной политической партии.

В случае отказа в государственной регистрации политической партии или прекращения деятельности организационного комитета по решению инициативной группы граждан оставшиеся деньги и иное имущество организационного комитета передаются гражданам и негосударственным организациям Республики Казахстан пропорционально внесенным пожертвованиям.

Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2); с изменениями, внесенными законами РК от 28.12.2018 № 210-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Наименование и символика политической партии

1. Наименование политической партии должно содержать слова "политическая партия" или "партия", использование которых допускается только в наименовании политической партии.

Полное и сокращенное наименование политической партии и ее символика не должны полностью или в существенной части дублировать наименование и символику государственных органов, политических партий и общественных объединений, зарегистрированных в Республике Казахстан, а также политических партий и общественных объединений, ликвидированных в связи с нарушением законодательства Республики Казахстан.

2. В наименовании политической партии не допускаются указание на национальные, этнические, религиозные, региональные, общинные и гендерные признаки, использование имен и фамилий ее лидера, исторических личностей.

3. Политическая партия не вправе использовать в качестве своей символики государственные символы Республики Казахстан и других государств.

4. Политическая партия вправе использовать в качестве символики эмблемы, флаги, гимны, вымпелы, значки.

5. Символика политической партии не должна служить пропаганде антиконституционных и противозаконных целей.

6. Описание и эскизы символики политической партии должны содержаться в уставе.

Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 8 июля 2005 г. № 67 (порядок введения в действие см. ст.2); от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 8. Членство в политической партии

1. Членом политической партии может быть гражданин Республики Казахстан, достигший восемнадцатилетнего возраста.

2. Членство иностранцев, лиц без гражданства, а также коллективное членство в политической партии не допускаются.

3. Председатель, заместитель Председателя, судьи Конституционного Суда Республики Казахстан, Председатель и судьи Верховного Суда Республики Казахстан и иных судов, председатели и члены Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан, Высшей аудиторской палаты Республики Казахстан, Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан, сотрудники и работники специальных государственных, правоохранительных органов, военнослужащие не должны состоять в политических партиях, выступать в поддержку какой-либо политической партии.

Лица, указанные в части первой настоящего пункта, за исключением сотрудников специальных государственных и правоохранительных органов, военнослужащих, должны выйти из политических партий в течение десяти дней со дня назначения, избрания, поступления на службу.

3-1. На период осуществления своих полномочий Президент Республики Казахстан не должен состоять в политической партии.

В случае, если на момент принесения народу присяги Президент Республики Казахстан состоит в политической партии, он должен выйти из политической партии в течение десяти дней со дня принесения присяги.

4. Членство в политической партии является добровольным, индивидуальным и фиксированным.

5. Прием в политическую партию осуществляется на основании письменного заявления.

6. Членство в политической партии не может быть ограничено по признакам профессиональной, социальной, расовой, родовой, национальной или религиозной принадлежности, а также в зависимости от пола и имущественного положения.

7. Члены политической партии имеют право избирать и быть избранными в руководящие органы политической партии, получать информацию о деятельности политической партии и ее руководящих органов.

8. Основанием прекращения членства в политической партии являются смерть, выход из партии, исключение из партии, вступление в другую партию, прием на воинскую службу, поступление на службу в правоохранительные и специальные государственные органы.

В случае приема на воинскую службу или поступления на службу в правоохранительные и специальные государственные органы членство в политической партии прекращается автоматически.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 16.02.2012 № 562-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Устав политической партии

1. Устав политической партии должен содержать:

1) наименование, цели и задачи политической партии, а также описание символики;

2) место нахождения центрального аппарата политической партии;

3) условия и порядок приобретения и утраты членства в политической партии, права и обязанности ее членов;

4) порядок учета членов политической партии;

5) порядок создания, реорганизации и ликвидации политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств);

6) порядок избрания руководящих и контрольно-ревизионных органов политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств), срок полномочий и компетенцию указанных органов;

7) порядок внесения изменений и дополнений в устав политической партии и ее программу;

8) порядок выдвижения от политической партии кандидатов (списков кандидатов) в депутаты и на иные выборные должности в органах государственной власти и органах местного самоуправления с учетом требований настоящего Закона;

9) основания отзыва избранных от политической партии депутатов;

10) права политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств) в области управления деньгами и иным имуществом, финансовую ответственность политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств) и порядок отчетности политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств).

2. В уставе политической партии могут содержаться и иные положения, относящиеся к ее деятельности и не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

3. Изменения и дополнения, вносимые в устав политической партии, подлежат государственной регистрации.

Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2018 № 163-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 336-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2021 № 42-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Статья 10. Государственная регистрация политической партии

1. Государственная регистрация политической партии осуществляется Министерством юстиции Республики Казахстан.

2. Документы, необходимые для государственной регистрации политической партии, представляются в регистрирующий орган не позднее чем через четыре месяца со дня проведения учредительного съезда (конференции) политической партии.

3. В течение двенадцати месяцев со дня государственной регистрации политическая партия обязана провести учетную регистрацию своих структурных подразделений (филиалов и представительств) в территориальных органах юстиции.

4. Невыполнение пункта 3 настоящей статьи влечет отмену государственной регистрации политической партии в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

5. Регистрация и перерегистрация политической партии, а также учетная регистрация ее структурных подразделений (филиалов и представительств) осуществляются в порядке и сроки, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о государственной регистрации юридических лиц и учетной регистрации филиалов и представительств.

6. Для государственной регистрации политической партии в ее составе должно быть не менее пяти тысяч членов партии, представляющих структурные подразделения (филиалы и представительства) партии во всех областях, городах республиканского значения и столице численностью не менее двухсот членов партии в каждой из них.

7. Государственная регистрация политической партии осуществляется при представлении в регистрирующий орган следующих документов:

1) заявление по форме, установленной регистрирующим органом;

2) устав и программа политической партии в двух экземплярах, подписанные руководителем политической партии;

3) протокол учредительного съезда (конференции) политической партии;

4) списки членов политической партии на электронном и бумажном носителях по форме, установленной регистрирующим органом, и в соответствии с требованием пункта 6 настоящей статьи;

5) документ об уплате сбора за государственную регистрацию юридического лица.

8. Срок государственной регистрации прерывается по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан о государственной регистрации юридических лиц и учетной регистрации филиалов и представительств.

При устранении оснований, послуживших для перерыва срока государственной регистрации, регистрирующий орган принимает решение о государственной регистрации либо об отказе в государственной регистрации политической партии.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными законами РК от 08.07.2005 № 67 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2); от 24.12.2012 № 60-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 28.12.2018 № 210-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 336-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Отказ в государственной регистрации политической партии

1. Регистрирующий орган отказывает в государственной регистрации политической партии по основаниям, предусмотренным законодательными актами Республики Казахстан, а также в случае нарушения установленного законом порядка образования партии, несоответствия предоставленных документов, в том числе ее учредительных документов и списков членов партии, ее структурных подразделений (филиалов и представительств) законодательным актам Республики Казахстан.

Регистрирующий орган отказывает в учетной регистрации структурного подразделения (филиала и представительства) политической партии по основаниям, предусмотренным законодательными актами Республики Казахстан, а также в случае нарушения установленного законодательством порядка создания структурного подразделения (филиала и представительства), несоответствия предоставленных на учетную регистрацию документов, в том числе списков членов партии законодательным актам Республики Казахстан.

1-1. Количество установленных нарушений по спискам членов политической партии, не влияющих на общее количество членов партии, предусмотренное пунктом 6 статьи 10 настоящего Закона, не может являться основанием для отказа в государственной регистрации политической партии.

Действие настоящего пункта не распространяется на случаи нарушения пунктов 1, 2, 3 и 5 статьи 8 настоящего Закона.

2. В случае отказа в государственной регистрации политическая партия может предоставить повторно в регистрирующий орган документы для ее государственной регистрации по истечении трех месяцев.

3. Отказ в государственной регистрации политической партии, учетной регистрации ее структурных подразделений (филиалов и представительств) может быть обжалован в судебном порядке.

Сноска. Статья 11 в редакции Закона РК от 8 июля 2005 г. № 67 (порядок введения в действие см. ст.2); с изменениями, внесенными Законом РК от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 12. Государственные органы, осуществляющие контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан о политических партиях

Контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан о политических партиях, а также за соответствием деятельности политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств) законодательству Республики Казахстан осуществляют:

1) регистрирующие органы, имеющие право истребовать или получать доступ к документам политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств), подтверждающим наличие необходимого числа членов политической партии;

2) органы государственных доходов в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан;

3) другие государственные органы в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.

Проверка достоверности списков инициативной группы граждан по созданию политической партии, членов политической партии на соответствие требованиям пункта 1 статьи 6, статьи 8, пункта 6 статьи 10 настоящего Закона осуществляется соответствующими государственными органами в порядке, определяемом Министерством юстиции Республики Казахстан.

Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными законами РК от 8 июля 2005 г. № 67 (порядок введения в действие см. ст.2); от 07.11.2014 № 248-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13. Приостановление деятельности политической партии

1. Деятельность политической партии может быть приостановлена по решению суда на срок от трех до шести месяцев в случаях:

1) нарушения Конституции и законодательства Республики Казахстан;

2) систематического осуществления деятельности, противоречащей уставу политической партии;

3) публичного призыва и выступлений руководителей политической партии, направленных на осуществление экстремизма;

4) несоответствия численности членов политической партии требованиям пункта 6 статьи 10 настоящего Закона.

2. В период приостановления деятельности политической партии руководителям и членам партии запрещается выступать от ее имени в средствах массовой информации, организовывать и проводить мирные собрания и иные публичные выступления, а также приостанавливаются расходные операции по банковским счетам политической партии, за исключением расчетов по трудовым договорам, возмещению убытков, причиненных в результате ее деятельности, и уплате штрафов.

3. Если в течение установленного срока приостановления деятельности политической партии нарушения будут устранены, то политическая партия возобновляет свою деятельность.

4. Факт устранения политической партией выявленных нарушений устанавливается судом, вынесшим решение о приостановлении деятельности политической партии.

Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 23.02.2005 № 33; от 08.07.2005 № 67 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Реорганизация и ликвидация политической партии

1. Реорганизация политической партии (слияние, присоединение, разделение, выделение, преобразование) производится по решению ее высшего органа в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан и уставом политической партии.

Структурные подразделения (филиалы и представительства) политической партии, прекращающей свою деятельность, подлежат снятию с учетной регистрации в регистрирующем органе на основании решения высшего органа политической партии о реорганизации (ликвидации).

2. Регистрация вновь образованной после реорганизации политической партии осуществляется по истечении двухмесячного срока со дня принятия решения о реорганизации политической партии в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

2-1. При разделении политической партии или выделении из состава политической партии общая численность членов реорганизованной политической партии и вновь образованных политических партий должна соответствовать требованиям пункта 6 статьи 10 настоящего Закона.

3. Политическая партия ликвидируется:

1) по решению ее высшего органа;

2) по предложению не менее пятидесяти одного процента ее членов, представляющих не менее половины регионов;

3) по решению суда.

4. Ликвидация политической партии производится ликвидационной комиссией, назначаемой высшим органом политической партии, или судом в порядке, предусмотренном законодательными актами Республики Казахстан.

5. По решению суда политическая партия может быть ликвидирована в случаях:

1) невыполнения требований настоящего Закона;

2) неустранения в срок, установленный судом, нарушений, послуживших основанием для приостановления деятельности политической партии;

3) систематического осуществления деятельности, противоречащей уставу политической партии;

4) осуществления деятельности, запрещенной законодательными актами Республики Казахстан, либо с неоднократным (не менее двух раз) или грубым нарушением законодательства Республики Казахстан;

5) признания недействительной государственной регистрации политической партии при установлении недостоверности сведений, содержащихся в документах, представленных для государственной регистрации, либо отмены государственной регистрации политической партии;

6) двукратного подряд неучастия политической партии в выборах депутатов Мажилиса Парламента Республики Казахстан;

7) финансирования иностранными юридическими лицами и гражданами, иностранными государствами и международными организациями, принятия политической партией пожертвований, запрещенных настоящим Законом;

7-1) осуществления деятельности политической партии, ее структурных подразделений (филиалов и представительств) без перерегистрации в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан;

8) в иных случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными законами РК от 8 июля 2005 г. № 67 (порядок введения в действие см. ст.2); от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Глава 3. Деятельность политической партии

Статья 15. Права и обязанности политической партии

1. Политическая партия для осуществления целей и задач, определенных уставом и программой, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, имеет право:

1) распространять информацию о своей деятельности и пропагандировать свои цели и задачи;

2) объединяться на добровольных началах в ассоциации (союзы), избирательные блоки;

3) выдвигать кандидатов в Президенты Республики Казахстан, депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов Республики Казахстан, акимы района (города областного значения), городов районного значения, сел, поселков, сельских округов; через своих представителей в маслихатах предлагать кандидатуры в депутаты Сената Парламента Республики Казахстан.

В случае изменения границ административно-территориальной единицы путем выделения или разделения политическая партия распределяет:

персональный состав депутатов реорганизованного маслихата с учетом распределенных маслихатом мандатов;

кандидатов, включенных в зарегистрированный партийный список;

4) создавать свои средства массовой информации;

5) организовывать и проводить мирные собрания;

6) осуществлять иные права, предусмотренные настоящим Законом и иными законодательными актами Республики Казахстан.

2. Политическая партия обязана:

1) соблюдать требования Конституции и законодательства Республики Казахстан;

2) обеспечить каждому гражданину возможность ознакомиться с затрагивающими его права и интересы документами, решениями и источниками информации;

3) информировать регистрирующий орган об изменениях места нахождения постоянно действующего органа и данных о его руководителях в объеме сведений, включаемых в Национальный реестр бизнес-идентификационных номеров;

4) представлять органам государственных доходов отчет о своей финансовой деятельности в сроки и объеме, установленные законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 24.12.2012 № 60-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 07.11.2014 № 248-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.05.2020 № 334-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2021 № 42-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Статья 15-1. Особенности выдвижения от политической партии кандидатов в депутаты Мажилиса Парламента Республики Казахстан, маслихата

1. Политическая партия при утверждении партийных списков кандидатов в депутаты Мажилиса Парламента Республики Казахстан включает в них представителей трех категорий: женщин, молодежь, лиц с инвалидностью – по совокупности в количестве не менее тридцати процентов от общего числа кандидатов.

2. Политическая партия при утверждении партийных списков кандидатов в депутаты маслихата включает в них женщин и молодежь по совокупности в количестве не менее тридцати процентов от общего числа кандидатов.

Сноска. Глава 3 дополнена статьей 15-1 в соответствии с Законом РК от 25.05.2020 № 336-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); в редакции Закона РК от 07.02.2022 № 106-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Статья 16. Органы политической партии и ее структурных подразделений (филиалов и представительств)

1. Высшим руководящим органом политической партии является съезд (конференция) политической партии, созываемый не реже одного раза в течение четырех лет.

2. На съезде (конференции) политической партии:

1) вносятся изменения и дополнения в устав и программу политической партии;

2) выдвигаются члены политической партии в качестве кандидатов в Президенты Республики Казахстан, депутаты Мажилиса Парламента, утверждается партийный список кандидатов в депутаты, представляемый для регистрации в Центральную избирательную комиссию Республики Казахстан;

3) избираются руководящие органы политической партии;

4) утверждается размер членских партийных взносов.

3. Высшим руководящим органом филиала и представительства политической партии является конференция (общее собрание) филиала и представительства политической партии.

4. На конференции (общем собрании) филиала и представительства политической партии:

1) избираются их руководящие органы;

2) выдвигаются партийные списки кандидатов в депутаты соответствующих маслихатов, кандидаты в акимы района (города областного значения), городов районного значения, сел, поселков, сельских округов, а также кандидаты в депутаты маслихатов района (города областного значения), избираемые по одномандатным территориальным избирательным округам.

5. Решение съезда (конференции) политической партии принимается большинством голосов при участии на съезде (конференции) политической партии представителей всех областных, городов республиканского значения и столицы филиалов и представительств политической партии.

Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 29.06.2018 № 163-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2018 № 210-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2021 № 42-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.11.2022 № 157-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Статья 17. Собственность политической партии

В собственности политической партии могут находиться объекты, необходимые для материального обеспечения деятельности, предусмотренной ее уставом, а также организации, создаваемые за счет ее средств, за исключением объектов, запрещенных законодательством Республики Казахстан.

Собственником имущества политической партии, в том числе имущества ее структурных подразделений (филиалов и представительств), является политическая партия в целом. Члены политической партии не имеют прав в отношении имущества политической партии.

Имущество политической партии используется только для реализации целей и решения задач, предусмотренных уставом и программой политической партии.

Имущество политической партии в случае ее ликвидации должно быть использовано в соответствии с ее уставом. Если уставом политической партии такой порядок не предусмотрен, то решение этого вопроса осуществляется органом, принявшим решение о ликвидации политической партии.

Статья 18. Источники финансирования и использование средств политической партией

1. Средства политической партии формируются из:

1) вступительных и членских взносов;

2) пожертвований граждан и негосударственных организаций Республики Казахстан, осуществляемых в порядке, установленном центральным исполнительным органом, обеспечивающим налоговый контроль за исполнением налоговых обязательств перед государством, при условии, что эти пожертвования документально подтверждены и указан их источник;

3) доходов от предпринимательской деятельности;

4) бюджетных средств.

2. Не допускаются пожертвования политической партии и ее структурным подразделениям (филиалам и представительствам) от:

1) иностранных государств, иностранных юридических лиц и международных организаций;

2) иностранцев и лиц без гражданства;

3) юридических лиц с иностранным участием;

4) государственных органов и государственных организаций;

5) религиозных объединений и благотворительных организаций;

6) анонимных пожертвователей;

7) от граждан или негосударственных организаций Республики Казахстан, получающих гранты и иные средства от международных или иностранных неправительственных организаций.

Пожертвования, поступившие от лиц, указанных в настоящем пункте, зачисляются в доход государства по решению суда.

3. Деньги политической партии размещаются на счетах банков, зарегистрированных в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

4. Деньги и иное имущество политической партии не могут распределяться между ее членами и должны расходоваться в соответствии с уставными целями. Допускается использование политической партией своих средств на благотворительную помощь.

5. Годовая финансовая отчетность политической партии ежегодно публикуется в республиканских печатных изданиях.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными законами РК от 8 июля 2005 г. № 67 (порядок введения в действие см. ст.2); от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 16.11.2015 № 403-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18-1. Бюджетные средства, выделяемые политическим партиям

1. Бюджетные средства ежегодно выделяются политическим партиям, представленным в Мажилисе Парламента Республики Казахстан по итогам последних выборов.

2. Размер бюджетных средств, выделяемых на финансирование деятельности политических партий, определяется в законе о республиканском бюджете.

3. Порядок финансирования политических партий определяется Центральной избирательной комиссией Республики Казахстан.

4. Контроль за расходованием бюджетных средств осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о государственном аудите и финансовом контроле.

Сноска. Глава 3 дополнена статьей 18-1 в соответствии с Законом РК от 06.02.2009 № 122-IV (порядок введения в действие см. ст.2); с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2024 № 115-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Заключительные положения

Статья 19. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о политических партиях

Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о политических партиях несут виновные в этом физические и юридические лица, в том числе должностные лица государственных органов и лица, входящие в состав руководящих органов политической партии, в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 20. Международные связи политических партий

Политические партии Республики Казахстан могут устанавливать и поддерживать международные связи, заключать соответствующие соглашения, вступать в качестве коллективных членов в международные некоммерческие неправительственные объединения, за исключением религиозных.

Статья 21. Переходные положения

Политические партии, созданные до введения в действие настоящего Закона, обязаны в течение шести месяцев пройти государственную перерегистрацию в соответствии с требованиями настоящего Закона.

Статья 22. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования.

1-1. Приостановить до 1 января 2019 года действие:

подпункта 9) пункта 1 статьи 9, установив, что в период его приостановления подпункт 9) пункта 1 статьи 9 действует в следующей редакции:

"9) основания отзыва или ротации избранных от политической партии депутатов Мажилиса Парламента Республики Казахстан по территории единого общенационального избирательного округа;";

подпункта 2) пункта 4 статьи 16, установив, что в период его приостановления подпункт 2) пункта 4 статьи 16 действует в следующей редакции:

"2) выдвигаются кандидаты в депутаты соответствующих маслихатов.".

2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 2 июля 1996 г. "О политических партиях" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., N 11-12, ст. 260; 1997 г., N 13-14, ст. 205).

Сноска. Статья 22 с изменением, внесенным Законом РК от 29.06.2018 № 163-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Президент
Республики Казахстан

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Кіріспе алып тасталды – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Саяси партия ұғымы

1. Азаматтардың, әртүрлi әлеуметтiк топтардың мүдделерiн мемлекеттiк билiктiң өкiлдi және атқарушы, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында бiлдiру және оларды қалыптастыру iсiне қатысу мақсатында олардың саяси еркiн бiлдiретiн Қазақстан Республикасы азаматтарының ерiктi бiрлестiгi саяси партия деп танылады.

2. Саяси партияның халық атынан билiк жүргiзуге құқығы жоқ.

2-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерiнен тұрады.

2. Саяси партиялар заң алдында бiрдей.

3-бап. Саяси партияларға бiрiгу құқығы

1. Қазақстан Республикасы азаматтарының саяси партияларға бiрлесу бостандығына құқығы бар.

2. Қазақстан Республикасының азаматы тек бiр саяси партияға мүше бола алады.

3. Саяси партияға мүше болу Қазақстан Республикасы азаматының құқықтары мен бостандықтарын шектеуге негiз бола алмайды.

4. Әркiм өзiнiң қандай партияға жататынын көрсетуге немесе көрсетпеуге құқылы.

4-бап. Мемлекет және саяси партиялар

1. Мемлекет саяси партиялардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын қамтамасыз етедi.

2. Мемлекеттiң саяси партиялардың iстерiне және саяси партиялардың мемлекет iстерiне заңсыз араласуына жол берiлмейдi. Саяси партияларға мемлекеттiк органдардың функцияларын жүктеуге де жол берiлмейдi.

3. Азаматтардан кез келген нысанда, оның iшiнде ресми құжаттарда да, қандай партияға жататынын көрсетудi талап етуге тыйым салынады.

4. Парламент депутаттарының, мемлекеттiк қызметшiлердiң саяси партиялардағы ақы төленетiн қызметтерде болуына құқығы жоқ.

5. Мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдық мiндеттерiн атқару кезiнде Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарын басшылыққа алады және саяси партиялар мен олардың органдарының шешiмдерiмен байланысты болмайды.

6. Саяси партиялардың тұрақты жұмыс істейтін органдарында қызмет атқаратын адамдарға Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы, Қазақстан Республикасының әлеуметтік қамсыздандыру және сақтандыру туралы заңнамасы қолданылады.

Ескерту. 4-бапқа өзгерту енгізілді – ҚР 2007.05.15. № 253 Заңымен.

5-бап. Саяси партиялардың құрылу және қызмет ету негiздерi

1. Саяси партияларды құрудың құқықтық негіздерін, олардың құқықтары мен міндеттерін, олардың қызметінің кепілдіктерін айқындау Заңның негізгі мақсаты болып табылады.

2. Саяси партиялардың мемлекеттік органдармен және басқа да ұйымдармен қатынастарын реттеу Заңның негізгі міндеті болып табылады.

3. Саяси партиялардың қызметi ерiктiлiк, тең құқықтылық, өзiн-өзi басқару, заңдылық және жариялылық қағидаттарына негiзделедi. Осы Заңда белгiленген шектеулердi қоспағанда, саяси партиялар iшкi құрылымын, мақсаттарын, қызмет нысандары мен әдiстерiн еркiн айқындайды.

4. Саяси партиялардың қызметi адам мен азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында кепiлдiк берiлген құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін бұзбауға тиiс.

5. Саяси партиялар Қазақстан Республикасының саяси партияға мүше болып табылатын азаматтарына саяси партиялардың басшы органдарында, депутаттыққа кандидаттар тiзiмiнде өкiлдiк етуi үшiн және мемлекеттiк билiк органдары мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарындағы өзге де сайланбалы қызметтерге бiрдей мүмкiндiктер жасауға тиiс.

6. Саяси партиялардың ұйымдық құрылымы аумақтық қағидат бойынша құрылады.

7. Саяси партиялар мен олардың құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) басшы органдары Қазақстан Республикасының аумағында болуға тиiс.

8. Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттердiң саяси партияларының қызметiне жол берiлмейдi.

9. Мақсаттары немесе әрекеттерi Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, тұтастығын бұзуға, мемлекеттің қауiпсiздігiне нұқсан келтiруге, әлеуметтiк, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектiк-топтық және рулық араздықты тұтатуға бағытталған саяси партияларды құру мен олардың қызметiне тыйым салынады.

10. Азаматтардың кәсiби, нәсiлдiк, ұлттық, этностық және дiни белгiлерi бойынша саяси партиялар құруға, сондай-ақ мемлекеттiк органдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында саяси партиялардың бастауыш партия ұйымдарын құруға жол берiлмейдi.

11. Әскерилендiрiлген саяси партиялар, сондай-ақ саяси партиялар жанынан әскерилендiрiлген құралымдар құруға және олардың қызметiне тыйым салынады.

12. Бiлiм беру ұйымдарының оқу процесiнде саяси партиялардың бағдарламалық, жарғылық талаптарын насихаттауға жол берiлмейдi.

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-тарау. САЯСИ ПАРТИЯНЫ ҚҰРУ, ҚАЙТА ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАРАТУ

6-бап. Саяси партияны құру

1. Саяси партия саны жеті жүз адамнан кем емес, саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) шақыратын және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың үштен екісінің атынан өкілдік ететін Қазақстан Республикасы азаматтары тобының бастамасы бойынша құрылады. Азаматтар саяси партияның құрылтай съезіне (конференциясына) жеке өзі қатысады. Азаматтардың саяси партияның құрылтай съезінде (конференциясында) сенімхат бойынша өкілдік етуіне жол берілмейді. Саяси партияның құрылуын, оның ішінде құрылтай съезінің (конференциясының) өткізілуін ұйымдастыруды қаржыландыру осы Заңның 18-бабының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) дайындау және өткізу үшін Қазақстан Республикасы азаматтарының бастамашы тобы мүшелерінің қатарынан құрамында кемінде он адам болатын ұйымдастыру комитеті құрылады.

3. Ұйымдастыру комитеті тіркеуші органға мынадай ақпаратты:

1) тіркеуші орган белгілеген нысан бойынша электрондық және қағаз жеткізгіштерде азаматтардың саяси партия құру жөніндегі бастамашы тобының тізімін және ұйымдастыру комитетінің мүшелері туралы мәліметтерді;

2) ұйымдастыру комитетінің құрылу мақсаты, саяси партияның болжалды атауы, орналасқан жері, ұйымдастыру комитетінің ақшасы мен өзге де мүлкін қалыптастыру мен пайдаланудың болжалды көздері, сондай-ақ ұйымдастыру комитетінің қаражатын қалыптастыру үшін есеп айырысу шотын ашуға және оның қызметін қамтамасыз ету үшін азаматтық-құқықтық шарттар жасасуға уәкілеттік берілген ұйымдастыру комитетінің мүшесі (бұдан әрі - ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамы) туралы мәліметтер көрсетілген ұйымдастыру комитеті жиналысының хаттамасын қоса тіркей отырып, саяси партия құру ниеті туралы тіркеуші орган белгілеген нысандағы хабарламаны табыс етеді.

4. Тіркеуші орган осы баптың 3-тармағында көрсетілген хабарламаны және өзге де құжаттарды алған күні ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамына олардың табыс етілгенін растайтын құжатты (бұдан әрі - растама) береді.

5. Ұйымдастыру комитеті тіркеуші орган растама бергеннен кейін ғана өз қызметіне кірісуге құқылы.

6. Ұйымдастыру комитеті растама берілген күннен бастап үш айдың ішінде саяси партияның құрылтай съезін (конференциясын) өткізуге тиіс. Бұл мақсатта ұйымдастыру комитеті:

1) растама берілген күннен бастап бір айдан кешіктірмей Қазақстан Республикасының аумағында таралатын мерзімді баспасөз басылымдарында саяси партияны құру ниеті, саяси партия құрылтай съезінің (конференциясының) өтетін орны мен күні туралы мәліметтерді жариялайды;

2) ұйымдастыру комитетінің уәкілетті адамы арқылы Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде есеп айырысу шотын ашады;

3) саяси партияны құруға бағытталған өзге де ұйымдастырушылық және ақпараттық-насихаттық қызметін жүзеге асырады.

7. Құрылтай съезінде (конференциясында) саяси партияны құру, оның атауы, жарғысы, бағдарламасы туралы шешімдер қабылданады және оның басшы органдары құрылады.

8. Саяси партия жарғылық қызметін мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін жүзеге асырады.

9. Ұйымдастыру комитеті өзінің қызметін мынадай жағдайлардың бірі туындаған:

1) тіркеуші орган растама берген күннен бастап жеті ай өткен;

2) саяси партия мемлекеттік тіркелген;

3) саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартылған кезде;

4) азаматтардың бастамашы тобының шешімі бойынша тоқтатады.

10. Саяси партия мемлекеттік тіркелген жағдайда ұйымдастыру комитетінің ақшасы және өзге де мүлкі, сондай-ақ ақша қаражаты мен өзге де мүліктің түсу көздері көрсетілген олардың пайдаланылуы туралы қаржылық есеп құрылған саяси партияға табыс етіледі.

Саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартылған немесе ұйымдастыру комитетінің қызметі азаматтардың бастамашы тобының шешімі бойынша тоқтатылған жағдайда ұйымдастыру комитетінің қалған ақшасы мен өзге де мүлкі Қазақстан Республикасының азаматтары мен мемлекеттік емес ұйымдарына енгізілген қайырмалдықтарға пропорционалды түрде беріледі.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 06.02.2009 № 122-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Саяси партияның атауы мен рәмiзi

1. Саяси партияның атауында "саяси партия" немесе "партия" деген сөздер болуға тиiс, оларды саяси партиялардың атауында ғана пайдалануға жол берiледi.

Саяси партияның толық және қысқартылған атауы мен оның рәмiзi мемлекеттiк органдардың, Қазақстан Республикасында тiркелген саяси партиялардың және қоғамдық ұйымдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарын бұзушылыққа байланысты таратылған саяси партиялардың және қоғамдық ұйымдардың атауы мен рәмiзiн толық немесе олардың елеулi бөлiгiн қайталамауға тиiс.

2. Саяси партияның атауында ұлттық, этникалық, дiни, аймақтық, қауымдық және гендерлiк белгiлердi көрсетуге, оның лидерлерiнiң, тарихи тұлғалардың есiмдерi мен фамилияларын пайдалануға жол берiлмейдi.

3. Саяси партияның өз рәмiзi ретiнде Қазақстан Республикасының және басқа мемлекеттердiң мемлекеттiк нышандарын пайдалануға құқығы жоқ.

4. Саяси партия рәмiз ретiнде эмблемаларды, туларды, гимндердi, вымпелдердi, значоктарды пайдалануға құқылы.

5. Саяси партияның рәмiзi Конституцияға қарсы және заңға қарсы мақсаттарды насихаттауға қызмет етпеуге тиiс.

6. Саяси партия рәмiзiнiң сипаттамасы мен эскиздерi жарғыда болуға тиiс.

Ескерту. 7-бапқа өзгертулер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

8-бап. Саяси партияға мүше болу

1. Қазақстан Республикасының жасы он сегiзге толған азаматы саяси партияның мүшесi бола алады.

2. Саяси партияға шетелдiктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың мүше болуына, сондай-ақ ұжымдық мүшелiкке жол берiлмейдi.

3. Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының Төрағасы, Төрағасының орынбасары, судьялары, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және өзге де соттардың Төрағасы мен судьялары, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, Қазақстан Республикасы Жоғары аудиторлық палатасының төрағалары мен мүшелері, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл, арнаулы мемлекеттік, құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен жұмыскерлері, әскери қызметшілер саяси партияларда болмауға, қандай да бір саяси партияға қолдау көрсетпеуге тиіс.

Арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлерін, әскери қызметшілерді қоспағанда, осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған адамдар тағайындалған, сайланған, қызметке кірген күннен бастап он күн ішінде саяси партиялардан шығуға тиіс.

3-1. Қазақстан Республикасының Президенті өз өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.

Халыққа ант беру кезінде Қазақстан Республикасының Президенті саяси партияда тұрған жағдайда, ол ант берген күннен бастап он күн ішінде саяси партиядан шығуға тиіс.

4. Саяси партияға мүшелiк ерiктi, жеке және тiркелетiн тәртiпте болады.

5. Саяси партияға қабылдау жазбаша өтiнiш негiзiнде жүзеге асырылады.

6. Саяси партияға мүше болу кәсiби, әлеуметтiк, нәсiлдiк, рулық, ұлттық немесе дiни белгiлер бойынша, сондай-ақ жынысына және мүлiктiк жағдайына байланысты шектелмеуге тиiс.

7. Саяси партияның мүшелерi саяси партияның басшы органдарына сайлауға және сайлануға, саяси партия мен оның басшы органдарының қызметi туралы ақпарат алуға құқылы.

8. Қайтыс болу, партиядан шығу, партиядан шығарылу, басқа партияға кiру, әскери қызметке қабылдану, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға қызметке кіру саяси партияға мүше болуды тоқтатуға негiз болып табылады.

Әскери қызметке қабылданған немесе құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға қызметке кірген жағдайда саяси партияға мүшелік автоматты түрде тоқтатылады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 562-IV (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Саяси партияның жарғысы

1. Саяси партияның жарғысында мыналар болуға тиiс:

1) саяси партияның атауы, мақсаттары мен мiндеттерi, сондай-ақ рәмiзiнiң сипаттамасы;

2) саяси партияның орталық аппаратының орналасқан жерi;

3) саяси партияға мүше болудың және мүшелiктен шығып қалудың шарттары мен тәртiбi, оның мүшелерiнiң құқықтары мен мiндеттерi;

4) саяси партия мүшелерiн есепке алу тәртiбi;

5) саяси партияны және оның құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) құру, қайта ұйымдастыру мен тарату тәртiбi;

6) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) басшы және бақылау-тексеру органдарын сайлау тәртiбi, аталған органдардың өкiлеттiк мерзiмi мен құзыреті;

7) саяси партияның жарғысына және оның бағдарламасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу тәртiбi;

8) осы Заңның талаптары ескеріле отырып, депутаттыққа және мемлекеттiк билiк органдары мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарындағы өзге де сайланбалы қызметтерге саяси партиядан кандидаттар (кандидаттар тiзiмiн) ұсыну тәртiбi;

9) саяси партиядан сайланған депутаттарды керi шақырып алу негiздерi;

10) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) ақшаны және өзге де мүлiктi басқару саласындағы құқықтары, саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) қаржылық жауапкершiлiгi және саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) есептiлiк тәртiбi.

2. Саяси партияның жарғысында өзiнiң қызметiне жататын және Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де ережелер болуы мүмкiн.

3. Саяси партияның жарғысына енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулар мемлекеттiк тiркелуге жатады.

Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу

1. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеудi Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi жүзеге асырады.

2. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуге қажеттi құжаттар саяси партияның құрылтай съезi (конференциясы) өткiзiлген күннен бастап төрт айдан кешiктiрiлмей тiркеушi органға табыс етiледi.

3. Саяси партия мемлекеттiк тiркелген күнiнен бастап он екі айдың iшiнде өзiнiң құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) аумақтық әдiлет органдарында есептiк тiркеуден өткiзуге мiндеттi.

4. Осы баптың 3-тармағын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен саяси партияның мемлекеттiк тiркелуiнiң күшiн жоюға әкеп соғады.

5. Саяси партияны тiркеу мен қайта тiркеу, сондай-ақ оның құрылымдық бөлiмшелерiн (филиалдары мен өкiлдiктерiн) есептiк тiркеу Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу және филиалдар мен өкiлдiктердi есептiк тiркеу туралы заңнамасында көзделген тәртiппен және мерзiмдерде жүзеге асырылады.

6. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу үшiн оның құрамында партияның барлық облыстардағы, республикалық маңызы бар қалалардағы және астанадағы әрқайсысында кемiнде екі жүз партия мүшесi бар құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) атынан өкiлдiк ететiн кем дегенде бес мың партия мүшесi болуға тиiс.

7. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеу тiркеушi органға мынадай құжаттарды тапсырған жағдайда жүзеге асырылады:

1) тiркеушi орган белгiлеген нысан бойынша өтiнiш;

2) саяси партияның басшысы қол қойған саяси партияның екi дана етiп жасалған жарғысы мен бағдарламасы;

3) саяси партияның құрылтай съезiнiң (конференциясының) хаттамасы;

4) саяси партия мүшелерiнiң тiркеушi орган белгiлеген нысандағы және осы баптың 6-тармағының талабына сай келетiн электрондық және қағаз жеткiзгiштегi тiзiмдерi;

5) заңды тұлғаны мемлекеттiк тiркеу үшiн алынатын алымның төленгенi туралы құжат.

8. Мемлекеттік тіркеу мерзімі Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкiлдiктерді есептiк тiркеу туралы заңнамасында көзделген негіздер бойынша тоқтатыла тұрады.

Мемлекеттік тіркеу мерзімінде үзіліс жасауға себеп болған негіздемелер жойылған кезде тіркеуші орган саяси партияны мемлекеттік тіркеу не мемлекеттік тіркеуден бас тарту туралы шешім қабылдайды.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.07.2005 № 67-ІІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009.02.06 № 122-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.12.24 № 60-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден бас тарту

1. Тiркеушi орган Қазақстан Pecпубликасының заң актiлерiнде көзделген негiздемелер бойынша, сондай-ақ партия құрудың заңда белгiленген тәртiбiн бұзған, берiлген құжаттар, соның iшiнде оның құрылтай құжаттары мен партия мүшелерiнiң, оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) тiзімдерi Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес келмеген жағдайда саяси партияны мемлекеттік тiркеуден бас тартады.

Тiркеуші орган Қазақстан Республикасының заң актілерiне көзделген негiздемелер бойынша, сондай-ақ құрылымдық бөлiмшенi (филиалы мен өкiлдiгiн) құрудың заңдарда белгіленген тәртібін бұзған, есептік тіркеуге берілген құжаттар, соның iшiнде партия мүшелерінiң тiзiмдерi Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес келмеген жағдайда саяси партияның құрылымдық бөлiмшесiн (филиалы мен өкiлдiгiн) есептiк тiркеуден бас тартады.

1-1. Осы Заңның 10-бабының 6-тармағында көзделген, партия мүшелерінің жалпы санына әсер етпейтін саяси партия мүшелерінің тізімі бойынша анықталған бұзушылықтар саны саяси партияны мемлекеттік тіркеуден бас тартуға негіз бола алмайды.

Осы тармақтың күші осы Заңның 8-бабының 1, 2, 3 және 5-тармақтары бұзылған жағдайларға қолданылмайды.

2. Мемлекеттiк тiркеуден бас тартылған жағдайда саяси партия тiркеушi органға үш ай өткен соң оны мемлекеттiк тiркеу үшiн құжаттарды қайтадан бере алады.

3. Саяси партияны мемлекеттiк тiркеуден, оның құрылымдық бөлiмшелерін (филиалдары мен өкiлдiктерiн) есептiк тiркеуден бас тартуға сот тәртiбiмен шағым жасалуы мүмкiн.

Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерту енгізілді - 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

12-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарының сақталуын бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар

Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарының сақталуына, сондай-ақ саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) қызметiнiң Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкестiгiн бақылауды:

1) саяси партия мен оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) саяси партия мүшелерiнiң қажеттi саны бар екендiгiн растайтын құжаттарын берудi талап ету немесе оларға қол жеткiзу құқығы бар тiркеушi органдар;

2) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдары;

3) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда басқа мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.

Азаматтардың саяси партия құру жөнiндегi бастамашы тобының, саяси партия мүшелерi тiзiмдерiнiң дұрыстығын осы Заңның 6-бабы 1-тармағының, 8-бабының, 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкестігіне тексерудi Қазақстан Республикасының Әділет министрлігi айқындайтын тәртіппен тиiстi мемлекеттік органдар жүзеге асырады.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.07.2005 № 67-ІІІ (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-бап. Саяси партияның қызметiн тоқтата тұру

1. Саяси партияның қызметi соттың шешiмi бойынша үш айдан алты айға дейiнгi мерзiмге:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын бұзған;

2) саяси партияның жарғысына қайшы келетiн қызметтi үнемi жүзеге асырған;

3) саяси партия басшыларының экстремизмдi жүзеге асыруға бағытталған жария шақыруы мен сөйлеген сөздерi орын алған;

4) саяси партия мүшелерiнiң саны осы Заңның 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда тоқтатыла тұруы мүмкiн.

2. Саяси партияның қызметі тоқтатыла тұрған кезеңде партияның басшылары мен мүшелеріне бұқаралық ақпарат құралдарында партия атынан сөз сөйлеуге, бейбіт жиналыстар мен өзге де жария сөз сөйлеуді ұйымдастыруға және өткізуге тыйым салынады, сондай-ақ саяси партияның банктік шоттары бойынша шығыс операциялары тоқтатыла тұрады, бұған еңбек шарттары, қызметінің нәтижесінде келтірілген залалдардың орнын толтыру және айыппұлдар төлеу бойынша есеп айырысулар кірмейді.

3. Егер саяси партияның қызметiн тоқтата тұрудың белгiленген мерзiмi iшiнде тәртiп бұзушылықтар жойылатын болса, саяси партия өз қызметiн қайта бастайды.

4. Саяси партияның орын алған тәртiп бұзушылықты жойғандығы фактiсiн саяси партияның қызметiн тоқтата тұру туралы шешiм шығарған сот анықтайды.

Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2005.02.23. № 33, 08.07.2005 № 67-ІІІ (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

14-бап. Саяси партияны қайта ұйымдастыру және тарату

1. Саяси партияны қайта ұйымдастыру (қосылу, бірігу, бөліну, бөлініп шығу, қайта құрылу) оның жоғары органының шешімі бойынша Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде және саяси партияның жарғысында көзделген тәртіппен жүргізіледі.

Өз қызметін тоқтатқан саяси партияның құрылымдық бөлімшелері (филиалдары мен өкілдіктері) саяси партияның жоғары органының қайта ұйымдастыру (тарату) туралы шешімінің негізінде тіркеуші органда есептік тіркеуден шығарылуға жатады.

2. Қайта ұйымдастырылғаннан кейiн жаңадан құрылған саяси партияны тiркеу саяси партияны қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданған күннен бастап екі ай мерзім өткеннен кейін Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

2-1. Саяси партия бөлінген немесе саяси партияның құрамынан бөліп шығарылған кезде қайта ұйымдастырылған саяси партия мен жаңадан құрылған саяси партиялар мүшелерінің жалпы саны осы Заңның 10-бабы 6-тармағының талаптарына сәйкес болуға тиіс.

3. Саяси партия:

1) өзiнiң жоғары органының шешiмi бойынша;

2) аймақтардың кемiнде жартысының өкiлi болып табылатын мүшелерiнiң кемiнде елу бiр процентiнiң ұсынысы бойынша;

3) соттың шешiмi бойынша таратылады.

4. Саяси партияны таратуды саяси партияның жоғары органы тағайындайтын тарату комиссиясы немесе Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген тәртiппен сот жүргiзедi.

5. Соттың шешiмi бойынша саяси партия:

1) осы Заңның талаптарын орындамаған;

2) саяси партияның қызметiн тоқтата тұру үшiн негiз болған тәртiп бұзушылықты сот белгiлеген мерзiмде жоймаған;

3) саяси партияның жарғысына қайшы келетiн қызметтi үнемi жүзеге асырған;

4) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынған қызметтi жүзеге асырған не қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарын бiрнеше рет (кемiнде екi рет) немесе өрескел бұза отырып жүзеге асырған;

5) мемлекеттiк тiркеу үшiн табыс етiлген құжаттардағы мәлiметтердiң дұрыс еместiгi анықталған кезде саяси партияны мемлекеттiк тiркеудiң заңсыздығы танылған не саяси партияны мемлекеттiк тiркеудiң күшi жойылған;

6) саяси партия Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсi депутаттарының сайлауына қатарынан екi рет қатыспаған;

7) шетелдiк заңды тұлғалар мен азаматтар, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар қаржыландырған, саяси партия осы Заңда тыйым салынған қайырмалдықтарды қабылдаған;

7-1) саяси партия, оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда қайта тiркеусiз жүзеге асырған;

8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген өзге де жағдайларда таратылуы мүмкiн.

Ескерту. 14-бапқа өзгерістер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

3-тарау. САЯСИ ПАРТИЯНЫҢ ҚЫЗМЕТI

15-бап. Саяси партияның құқықтары мен мiндеттерi

1. Саяси партия жарғысы мен бағдарламасында анықталған мақсаттар мен мiндеттердi жүзеге асыру үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен:

1) өзiнiң қызметi туралы ақпарат таратуға және өз мақсаттары мен мiндеттерiн насихаттауға;

2) ерiктi негiзде қауымдастықтарға (одақтарға), сайлау блоктарына бiрiгуге;

3) Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттығына, аудан (облыстық маңызы бар қала), аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкіміне кандидаттар ұсынуға; мәслихаттардағы өз өкiлдерi арқылы Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының депутаттығына кандидатуралар ұсынуға құқылы.

Әкімшілік-аумақтық бірліктің шекаралары бөлініп шығу немесе бөліну арқылы өзгерген жағдайда, саяси партия:

мәслихат бөлген мандаттарды ескере отырып, қайта ұйымдастырылған мәслихат депутаттарының дербес құрамын;

тіркелген партиялық тізімге енгізілген кандидаттарды бөледі;

4) өздерiнiң бұқаралық ақпарат құралдарын құруға;

5) бейбіт жиналыстарды ұйымдастыруға және өткізуге;

6) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерiнде көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

2. Саяси партия:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарының талаптарын сақтауға;

2) әрбiр азаматтың өз құқықтары мен мүдделерiне қатысты құжаттармен, шешiмдермен және ақпарат көздерiмен танысу мүмкiндiгін қамтамасыз етуге;

3) тiркеушi органға Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгiзiлетiн мәлiметтер көлемiнде тұрақты жұмыс iстейтiн орган орналасқан жердің және оның басшылары туралы деректердiң өзгергені жөнінде хабарлауға;

4) мемлекеттік кіріс органдарына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген мерзiмдер мен көлемде өзiнiң қаржылық қызметi туралы есепті табыс етуге мiндеттi.

Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.12.24 № 60-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 07.11.2014 № 248-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 25.05.2020 № 334-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Саяси партиядан Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі, мәслихат депутаттығына кандидаттар ұсыну ерекшеліктері

1. Саяси партия Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін бекіткен кезде оларға үш санат өкілдерін: әйелдерді, жастарды, мүгедектігі бар адамдарды жиынтығында кандидаттардың жалпы санының кемінде отыз пайызы көлемінде енгізеді.

2. Саяси партия мәслихат депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдерін бекіткен кезде оларға әйелдерді және жастарды жиынтығында кандидаттардың жалпы санының кемінде отыз пайызы көлемінде енгізеді.

Ескерту. 1-тарау 15-1-баппен толықтырылды – ҚР 25.05.2020 № 336-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 07.02.2022 № 106-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Саяси партияның және оның құрылымдық бөлiмшелерiнiң (филиалдары мен өкiлдiктерiнiң) органдары

1. Саяси партияның төрт жыл iшiнде кемiнде бiр рет шақырылатын съезi (конференциясы) саяси партияның жоғары басшы органы болып табылады.

2. Саяси партияның съезiнде (конференциясында):

1) саяси партияның жарғысы мен бағдарламасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiледi;

2) саяси партияның мүшелері Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Парламент Мәжiлiсiнiң депутаттығына кандидаттар ретiнде ұсынылады, депутаттыққа кандидаттардың Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясына тiркеу үшін ұсынылатын партиялық тiзiмi бекiтiледi;

3) саяси партияның басшы органдары сайланады;

4) партияның мүшелiк жарналарының мөлшерi бекiтiледi.

3. Саяси партияның филиалы мен өкiлдiгiнiң конференциясы (жалпы жиналысы) саяси партия филиалы мен өкiлдiгiнiң жоғары басшы органы болып табылады.

4. Саяси партияның филиалы мен өкiлдiгiнiң конференциясында (жалпы жиналысында):

1) олардың басшы органдары сайланады;

2) тиісті мәслихаттар депутаттығына кандидаттардың партиялық тізімдері, аудан (облыстық маңызы бар қала), аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкіміне кандидаттар, сондай-ақ бір мандатты аумақтық сайлау округтері бойынша сайланатын ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәслихаттары депутаттығына кандидаттар ұсынылады.

5. Саяси партия съезiнiң (конференциясының) шешiмi саяси партияның съезiне (конференциясына)саяси партияның барлық облыстық, республикалық маңызы бар қалалардағы және астанадағы филиалдары мен өкiлдiктерiнiң өкiлдерi қатысқан кезде көпшiлiк дауыспен қабылданады.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2021 № 42-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 157-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Саяси партияның меншiгi

Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынған объектiлердi қоспағанда, саяси партияның меншiгiнде оның жарғысында көзделген қызметтi материалдық жағынан қамтамасыз ету үшiн қажеттi объектiлер, сондай-ақ оның қаражаты есебiнен құрылатын ұйымдар болуы мүмкiн.

Саяси партия тұтас алғанда, саяси партия мүлкiнiң, соның iшiнде оның құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) мүлкiнiң меншiк иесi болып табылады. Саяси партия мүшелерiнiң саяси партияның мүлкiне қатысты құқықтары болмайды.

Саяси партияның мүлкi саяси партияның жарғысы мен бағдарламасында көзделген мақсаттарды жүзеге асыру және мiндеттердi шешу үшiн пайдаланылады.

Саяси партияның мүлкi ол таратылған жағдайда оның жарғысына сәйкес пайдаланылуға тиiс. Егер саяси партияның жарғысында мұндай тәртiп көзделмесе, онда бұл мәселенi шешудi саяси партияны тарату туралы шешiм қабылдаған орган жүзеге асырады.

18-бап. Саяси партияны қаржыландырудың көздерi және оның қаражатын пайдалану

1. Саяси партияның қаражаты:

1) мүшелiкке кiру және мүшелiк жарналардан;

2) қайырмалдықтар құжатпен расталып, олардың шығу көздерi көрсетiлген жағдайда мемлекет алдындағы салықтық мiндеттемелерiнiң орындалуына салықтық бақылауды қамтамасыз ететiн орталық атқарушы орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының азаматтары мен мемлекеттiк емес ұйымдарының қайырмалдықтарынан;

3) кәсiпкерлiк қызметтен түскен кірістерден;

4) бюджет қаражатынан құралады.

2. Саяси партияға және оның құрылымдық бөлiмшелерiне (филиалдары мен өкiлдiктерiне):

1) шет мемлекеттерден, шетелдiк заңды тұлғалардан және халықаралық ұйымдардан;

2) шетелдiктерден және азаматтығы жоқ адамдардан;

3) шетел қатысатын заңды тұлғалардан;

4) мемлекеттiк органдардан және мемлекеттiк ұйымдардан;

5) дiни бiрлестiктерден және қайырымдылық ұйымдарынан;

6) иесi көрсетiлмеген қайырмалдық жасаушылардан;

7) халықаралық немесе шетелдік үкіметтік емес ұйымдардан гранттар және өзге де қаражаттар алатын Қазақстан Республикасының азаматтарынан немесе мемлекеттік емес ұйымдарынан қайырмалдық алуға жол берілмейді.

Осы тармақта көрсетiлген адамдардан келiп түскен қайырмалдықтар соттың шешiмi бойынша мемлекеттің кiрiсiне аударылады.

3. Саяси партиялардың ақшасы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тiркелген банктердiң шоттарына орналастырылады.

4. Саяси партияның ақшасы мен өзге де мүлкi оның мүшелерi арасында бөлiнбейдi және жарғылық мақсаттарға сәйкес жұмсалуға тиiс. Саяси партияның өз қаражатын қайырымдылық көмекке пайдалануына жол берiледi.

5. Саяси партияның жылдық қаржылық есебi жыл сайын республикалық баспасөз басылымдарында жарияланады.

Ескерту. 18-бапқа өзгерістер енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі № 67-ІІІ Заңымен (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2009 жылғы 6 ақпандағы № 122-IV (Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 16.11.2015 № 403-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-1-бап. Саяси партияларға бөлінетін бюджет қаражаты

1. Соңғы сайлау қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінде өкілдік ететін саяси партияларға бюджет қаражаты жыл сайын бөлінеді.

2. Саяси партиялардың қызметін қаржыландыруға бөлінетін бюджет қаражатының мөлшері республикалық бюджет туралы заңда айқындалады.

3. Саяси партияларды қаржыландыру тәртібін Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы айқындайды.

4. Бюджет қаражатының жұмсалуын бақылау Қазақстан Республикасының мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 18-1-баппен толықтырылды – ҚР 06.02.2009 № 122-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

19-бап. Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының саяси партиялар туралы заңдарын бұзғаны үшiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оған кiнәлi жеке және заңды тұлғалар, оның iшiнде мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары және саяси партияның басшы органдарының құрамына кiретiн адамдар жауаптылықта болады.

20-бап. Саяси партиялардың халықаралық байланыстары

Қазақстан Республикасының саяси партиялары халықаралық байланыстар орнатып, жасай алады, тиiстi келiсiмдер жасасып, дiни бiрлестiктердi қоспағанда, халықаралық коммерциялық емес үкiметтiк емес бiрлестiктерге ұжымдық мүшелер ретiнде кiре алады.

21-бап. Өтпелi ережелер

Осы Заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн құрылған саяси партиялар алты ай iшiнде осы Заңның талаптарына сәйкес мемлекеттiк қайта тiркеуден өтуге мiндеттi.

22-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

1-1. Мыналардың:

9-баптың 1-тармағының 9) тармақшасы тоқтатыла тұрған кезеңде:

"9) бiрыңғай жалпыұлттық сайлау округiнiң аумағы бойынша Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжiлiсінің саяси партиядан сайланған депутаттарын керi шақырып алу немесе ротациялау негiздерi;" деген редакцияда қолданылады деп белгіленіп, 9-баптың 1-тармағы 9) тармақшасының;

16-баптың 4-тармағының 2) тармақшасы тоқтатыла тұрған кезеңде:

"2) тиiстi мəслихаттардың депутаттығына кандидаттар ұсынылады." деген редакцияда қолданылады деп белгіленіп, 16-баптың 4-тармағы 2) тармақшасының қолданысы 2019 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрсын.

2. "Саяси партиялар туралы" 1996 жылғы 2 шiлдедегi Қазақстан Республикасы Заңының күшi жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1996 ж., № 11-12, 260-құжат; 1997 ж., № 13-14, 205-құжат).

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2018 № 163-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Қазақстан Республикасының
Президенті

О политических партиях