On Judicial System and Status of Judges in the Republic of Kazakhstan

Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated December 25, 2000 N 132.

Unofficial translation

Section I. General Provisions

Article 1. Judicial Power

1. Judicial power in the Republic of Kazakhstan belongs only to the Courts in the face of permanent judges, and jurors engaged in the criminal court proceedings in the cases and procedure stipulated by the Law.

Justice in the Republic of Kazakhstan shall be administered only by a Court.

It is prohibited to issue any legislative acts providing for transfer of exclusive powers of a Court to any other bodies.

No other bodies or persons shall have the right to assume the powers of a judge or the functions of judicial power.

Petitions, applications and complaints, which are subject to consideration in the course of Court proceedings, may not be considered or monitored by any other bodies, officials or other persons.

2. Judicial power shall be exercised on behalf of the Republic of Kazakhstan and is intended to protect the rights, freedoms and lawful interests of individuals and organizations, and to ensure the implementation of the Constitution, laws, other regulatory legal acts, and international treaties of the Republic.

Everyone shall be guaranteed with judicial defense against any unlawful decisions and acts of state bodies, organizations, officials and other persons which infringe or restrict the rights, freedoms and lawful interests provided by the Constitution and the Laws of the Republic.

No one may be deprived of the right to have his case considered in compliance with all the requirements of the law and fairness by a competent, independent and impartial court.

Judicial power shall be exercised by means of civil and criminal court proceedings and other forms of court proceedings established by the Law.

3. In the administration of justice, judges shall be independent and subordinate only to the Constitution and the Law. It shall not be allowed to adopt any laws or other regulatory legal acts impairing the status and independence of judges.

Any interference in the court's activity concerning administration of justice shall not be allowed and shall entail liability pursuant to the law. Judges shall not be accountable for specific cases. Petitions on court cases filed against the established order legal proceedings, as well as on matters not within the competence of the court, shall be left by the court without consideration or they shall be sent to the appropriate authorities.

Contempt of court or judge shall entail liability stipulated by the law.

Court decisions and demands of judges in exercising their powers shall be binding on all state bodies and their officials, natural persons and legal entities. Failure to execute court decisions and demands of a judge shall entail liability stipulated by the law.

Footnote. Article 1, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007).

Article 2. Symbols of State Power

1. The State Flag of the Republic of Kazakhstan and an image of the State Emblem of the Republic of Kazakhstan shall be set up and placed on court buildings and in the courtrooms.

2. Judges shall administer justice in their gowns, design and description of which shall be approved by the Plenary of the Supreme Court.

Footnote. Article 2, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

Article 3. The Judicial System

1. The judicial system of the Republic of Kazakhstan shall consist of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, local and other courts established in accordance with the Constitution of the Republic of Kazakhstan and this Constitutional Law.

The establishment of special and emergency courts under any name shall not be permitted.

2. The Local Courts shall include:

1) Regional courts and courts equivalent to them (the city court of the Republic's capital, city courts of the cities of Republic's significance);

2) District courts and courts equivalent to them (a city court, inter district court).

Note!
Paragraph 3 is subject to amendment by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

3. Other courts, including the specialized courts (martial, commercial, administrative, juvenile, and others) may be founded in the Republic of Kazakhstan.

3-1. Specialized courts shall be formed by the President of the Republic of Kazakhstan to the status of the regional or district court.

Note!
Article 3 is to be supplemented with paragraph 3-2 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

4. The Supreme Court of the Republic of Kazakhstan and local courts shall have a seal depicting the State Emblem of the Republic of Kazakhstan and their names.

5. The court of the Astana International Financial Centre, not part of the judicial system of the Republic of Kazakhstan, has a special status.

Footnote. Article 3, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 4. The Unity of the Judicial System

The unity of the judicial system of the Republic of Kazakhstan shall be ensured by:

1) the principles of justice general and uniform for all courts and judges and established by the Constitution, this Constitutional Law, procedural and other laws;

2) the exercise of judicial power within the forms of court proceedings uniform for all courts and established by the laws;

3) the application of the current law of the Republic of Kazakhstan by all courts;

4) the legislative enactment of the single status of judges;

5) the obligatory enforcement of judicial acts which have entered into legal force throughout the entire territory of Kazakhstan;

6) the financing of all courts only from the Republic budget.

Requirements provided in this article do not apply to the court of the Astana International Financial Centre.

Footnote. Article 4 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 5. Legislation Determining Procedure of the Activity of Courts and Status of the Judges in the Republic of Kazakhstan

Judicial system and status of the judges, as well as the procedure of the Administration of Justice in the Republic of Kazakhstan shall be determined by the Constitution, Constitutional Law, and other legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Section II. The Judicial System
Chapter 1. District Courts and Courts Equivalent to Them

Article 6. Establishment of District Courts and Courts Equivalent to Them

1. District and equivalent courts (hereinafter referred to as district courts) are formed, reorganized, renamed and abolished by the President of the Republic of Kazakhstan at the recommendation of the head of the authorized state body in the field of judicial administration (hereinafter referred to as the authorized body), agreed with the Chairman of the Supreme Court and the Supreme Judicial Council.

The President of the Republic of Kazakhstan may form an inter-district court in several administrative-territorial units or several district courts in one administrative-territorial unit.

2. The total number of judges for the district courts shall be approved by the President of the Republic of Kazakhstan pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court agreed with the Supreme Judicial Council.

3. The number of judges for each district court shall be established by the Chairman of the Supreme Court in consultation with the Supreme Judicial Council on the basis of the recommendation of the authorized body.

Footnote. Article 6 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. The Composition of a District Court

1. A district court shall consist of the chairman and judges to be appointed in the procedure stipulated by the Constitution and this Constitutional Law.

If there is one judge on the staff of a district court (one-member court), he shall exercise the powers of the chairman of the court.

2. (is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of December 11, 2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007).
Footnote. Article 7, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007

Article 8. The Powers of a District Court

1. A district court shall be a court of first instance.

2. A district court shall:

1) consider court cases and materials referred to its jurisdiction;

2) (is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of December 11, 2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007);

3) exercise other powers stipulated by the Law.

Footnote. Article 8, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007).

Article 9. Chairman of a District Court

1. The chairman of a district court shall be a judge and alongside with performance of the functions of a judge he shall:

1) resolve the issues of the organization of legal proceedings in court;

2) Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

3) receive individuals;

4) organize internships of candidates for position of a judge;

5) provide the work on anti-corruption and compliance with the rules of judicial ethics;

6) issue orders; and

7) exercise other powers granted to him by the law.

2. In the temporary absence of the chairman of a district court, his duties shall be assigned to one of the judges of that court pursuant to the order of the chairman of that court.

In the absence of the chairman, judges in the district court, execution of their duties shall be assigned to the judges of another court by the order of the Chairman of a regional court in agreement with the Chairman of the Supreme Court.

In the case of early termination or expiration of the term of office of a district court chairman, the interim duties of the chairman shall be assigned to one of the judges of the court by the order of the Chairman of a Regional Court.

Footnote. Article 9, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2), from 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2.Regional Courts and Courts Equivalent to Them

Article 10. Establishment of Regional Courts and Courts Equivalent to Them

1. Regional courts and courts equivalent to them (hereinafter - the regional courts) shall be established, reorganized and abolished by the President of the Republic of Kazakhstan pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court agreed with the Supreme Judicial Council.

2. The total number of judges for the regional courts shall be approved by the President of the Republic of Kazakhstan pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court agreed with the Supreme Judicial Council.

The number of judges for each Regional Court shall be established by the Chairman of the Supreme Court with the agreement of the Supreme Judicial Council on the basis of proposal of the authorized body.

Footnote. Article 10 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 11. The Structure and Composition of a Regional court

1. A regional court shall consist of the Chairman and Judges.

2. The judicial collegiums and specialized panels shall be set up by a regional court.

3. The bodies of the regional court are:

1) plenary and extended plenary sessions;

2) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

3) the judicial collegium on civil cases;

4) the judicial collegium on criminal cases;

5) judicial collegium for administrative cases (with the exception of the Military Court of the Republic of Kazakhstan).

The judicial collegium shall be headed by the chairman, appointed to the position in the order established by this Constitutional law.

4. Numerical and personnel membership of the judicial collegium shall be determined by the plenary session of the Regional Court pursuant to the proposal of the Chairman of the Regional Court.

5. Specialized panels shall be formed by the Chairman of the Regional Court.

6. A consultative and advisory body - the Council on cooperation with the courts shall be formed in the regional court to assess the moral and ethical qualities of candidates for the position of a judge.

Conclusions on the candidates for the judges must be issued by the Council for interaction with the courts before the deadline for submission of documents to the Supreme Judicial Council.

Conclusion of the Council on cooperation with the courts is recommendatory character.

Footnote. Article 11is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2); as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced from 01.07.2012); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 31.07.2015 № 340-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.03.2021 № 19-VII (effective from 01.07.2021).

Article 12. Powers of a Regional Court

A Regional Court shall:

1) consider court cases and materials referred to its jurisdiction;

2) (is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007);

3) study judicial practice and based on the results of summarizing it, consider the issues of keeping the law by the courts of the region when administering justice;

4) Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

5) exercise other powers stipulated by the law.

Footnote. Article 12, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.11.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007), from 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication), from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); № 209-VI as of 28.12.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 13. Collegiums of a Regional Court

Footnote. Article 13 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

Article 14. The Chairman of a Regional court

1. The chairman of a Regional Court shall be a judge, and alongside with performance of the duties of a judge he shall:

1) resolve the issues of the organization of legal proceedings in court;

2) may preside at meetings of the judicial collegiums;

3) convene plenary sessions, extended plenary sessions of the regional court and preside over them;

3-1) ensures the submission for discussion of the plenary session of the regional court of the issue of transferring materials to the Judicial Jury in relation to the chairman of the district court to verify his actions in the framework of disciplinary proceedings for improper performance of official duties, as well as, based on the results of its discussion, sending materials to the Judicial Jury within the time limits established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3-2) ensures the submission for discussion of the plenary session of the regional court of the issue of giving the Judicial Jury a recommendation on bringing or not bringing a judge, chairman of a district court or judge of a regional court to disciplinary responsibility for gross violation of the law when considering court cases, as well as sending materials to the Judicial Jury within the time limits established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) support the work to anti-corruption and compliance with the rules of judicial ethics;

5) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

6) approve a work plan for a regional court;

7) organize study of judicial practice;

8) issue orders;

9) Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

10) personally receive individuals; and;

11) exercise other powers stipulated by the law.

2. In the event of early termination or expiration of the term of authority of the chairman of the regional court, temporary execution of duties of the chairman shall be entrusted to one of the chairmen of the judicial collegiums of the regional court by the Chairman of the Supreme Court, and in the event of absence of the chairmen of the judicial collegiums, temporary execution of duties of the chairman of the regional court shall be entrusted to the judge of the regional court.

3. In the event of temporary absence of the chairman of the regional court, execution of duties shall be entrusted to one of the chairmen of the judicial collegiums of the regional court by the chairman of the regional court, and in the event of absence of the chairmen of the judicial collegiums, temporary execution of duties of the chairman of the regional court shall be entrusted to the judge of the regional.

4. The Chairman of the Supreme Court shall have the right to cancel the assignment of duties, stipulated by paragraphs 2 and 3 of this Article and assign execution of duties of the Chairman of the regional court to another Chairman of the judicial collegium or a judge of this regional court.

Footnote. Article 14 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 31.07.2015 № 340-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 209-VI as of 28.12.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.07.2024 No.109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 15. Chairman of a Collegium of a Regional Court

1. The chairman of the judicial collegium of a regional court shall be a judge, and alongside with performance of the duties of a judge he shall:

1) resolve the issues of the organization of legal proceedings in the judicial collegium;

2) chair the sessions of the judicial collegium;

3) organize work on studying and summarizing of judicial practice;

4) submit information to a plenary session of the court concerning the activity of the judicial collegium; and

5) exercise other powers stipulated by the law.

2. The chairman of the judicial collegium makes proposals to the chairman of a regional court on the formation of specialized panels in the judicial collegium.

3. In the temporary absence of the chairman of the judicial collegium, the chairman of the court shall assign his duties to one of the judges of the collegium.

In the case of early termination or expiration of the term of office of a judicial collegium chairman of a regional court, his interim duties shall be assigned to the judge of the corresponding judicial collegium of a regional court by the chairman of the regional court.

Footnote. Article 15 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan № 340-V as of 31.07.2015 (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 16. Plenary and extended plenary sessions of the regional court

Footnote. The title of Article 16 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

1. Whenever necessary, but no less than twice a year, the regional court shall hold plenary sessions, on which it shall:

1) establish the numerical and personnel membership of the corresponding collegium;

2) (is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2);

3) hear information of the chairman of the regional court and the chairmen of the judicial collegiums;

4) discuss the judicial practice and based on the results of summarizing it, consider the issues of keeping the law by the regional courts when administering justice;

5) Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

6) hear a report on the activity of the head of the territorial unit of the authorized body in a region, city of republican significance and the capital;

7) considers candidates for vacant positions of judges of district and regional courts and issues relevant conclusions before the deadline for submitting documents to the Supreme Judicial Council;

7-1) considers candidates for admission to the personnel reserve for the positions of chairman of the district court, judge of the regional court;

8) Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication);

9) consider results of internship of the candidates for the position of a judge and submit the corresponding opinion;

9-1) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);
9-2) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

9-3) discusses the issue of transferring materials to the Judicial Jury regarding the chairman of the district court to verify his actions in the framework of disciplinary proceedings for improper performance of official duties and, following the results of the discussion, makes an appropriate decision;

9-4) discusses the issue of giving the Judicial Jury a recommendation to bring or not bring the judge, the chairman of the district court or the judge of the regional court to disciplinary responsibility for gross violation of the rule of law in the consideration of court cases;

10) exercise other powers stipulated by the law.

2. The plenary session is competent in the presence of at least two thirds of the total number of judges of the regional court.

The extended plenary session is competent in the presence of at least two-thirds of the total number of judges of the regional court and judges of district courts of the relevant region, city of republican significance, the capital.

2-1. The regional court holds extended plenary sessions where it:

Note!
Subparagraph 1) provides for an amendment in the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

1) delegates two judges of the local court to the extended plenary session of the Supreme Court;

2) considers the candidacies of judges to the Supreme Judicial Council, the Judicial Jury and the Commission on personnel reserve under the Supreme Judicial Council, the Commission on the quality of justice at the Supreme Court and makes appropriate recommendations to the extended plenary session of the Supreme Court;

3) elects by secret ballot candidates on an alternative basis for vacant positions of district court chairpersons from among persons submitted by the Supreme Judicial Council from the personnel reserve and (or) self-nominated persons, and issues relevant conclusions.

Judges of the regional court and judges of district courts of the respective region, city of republican significance, capital city take part in extended plenary sessions of the regional court

3. The working procedure of the plenary and extended plenary sessions of the regional court shall be determined by the regulation, approved by the regional court.

4. Decisions of the plenary session regarding personnel issues and issues of disciplinary responsibility of judges shall be taken by secret ballot.

Footnote. Article 16, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2), from 29.12. 2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication), from 16.02.2012 No 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); № 209-VI as of 28.12.2018 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (for the procedure of enforcement see Art. 2); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 16-1. Presidium of the plenary session of the regional court

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 16-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).
Note!
The law is to be supplemented with chapter 2-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

Chapter 3. The Supreme Court of the Republic of Kazakhstan

Article 17. The Powers of the Supreme Court

Note!
Paragraph 1 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

1. The Supreme Court is the highest judicial body on civil, criminal and other cases, which is subject to local and other courts, executes the functions of the cassation instance in relation to them and provides explanations on judicial practice issues through the adoption of regulatory resolutions.

2. The Supreme Court shall:

1) consider the court cases and materials referred to its jurisdiction;

2) study the judicial practice, and based on the results of its summarizing, consider the issues of keeping the law by the courts of the Republic when administering justice;

3) adopt regulatory resolutions, resolutions;

3-1) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);
3-2) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);

4) exercise other powers stipulated by the law.

3. Is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).
Footnote. Article 17, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order implementation, see Article 2) from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 15.06.2017 № 75-VI (shall be enforced from the day of its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

Article 18. The Structure and Composition of the Supreme Court

1. The Supreme Court shall consist of the Chairman and Judges.

The total number of Supreme Court judges shall be established by the President of the Republic of Kazakhstan pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court.

2. The judicial collegiums and specialized panels shall be set up by the Supreme Court.

3. Bodies of the Supreme Court include:

1) plenary and extended plenary sessions;

2) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

3) the judicial collegium on civil cases;

4) the judicial collegium on criminal cases;

5) judicial collegium for administrative cases.

The judicial collegium shall be headed by the chairman, appointed to the position in the order established by this Constitutional law.

4. The numerical and personnel membership of the judicial collegium shall be determined by the plenary session of the Supreme Court pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court.

5. Specialized panels shall be formed by the Chairman of the Supreme Court.

6. Scientific advisory council, international council and press body shall be established under Supreme Court.

7. Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazkahstan dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced from 15.07.2024).
Footnote. Article 18 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order implementation, see Article 2); as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 31.07.2015 № 340-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.03.2021 № 19-VII (effective from 01.07.2021); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced from 15.07.2024).

Article 19. The Collegiums of the Supreme Court

Footnote. Article 19 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

Article 20. The Chairman of the Supreme Court

1. The Chairman of the Supreme Court shall be a judge, and alongside with performance of the duties of a judge he shall:

1) head the Supreme Court as a high judicial body;

2) may preside at meetings of the judicial collegiums;

3) convene plenary and extended plenary sessions of the Supreme Court and preside over them;

Note!
Subparagraph 3-1) was suspended until 01.07.2025 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII and during the suspension period this subparagraph is valid in the following wording.

3-1) ensures that the plenary session of the Supreme Court discusses the issue of submitting materials to the Judicial Jury regarding the chairman of the judicial panel, the chairman of the regional court, the chairman of the cassation court or the chairman of the judicial panel of the Supreme Court to inspect his actions within the framework of disciplinary proceedings for improper performance of official duties, and, based on the results of its discussion, sending the materials to the Judicial Jury within the timeframes established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

Note!
Subparagraph 3-2) was suspended until 01.07.2025 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII and during the suspension period this subparagraph is valid in the following wording.

3-2) ensures that the plenary session of the Supreme Court discusses the issue of giving the Judicial Jury a recommendation on bringing or not bringing the chairman of the cassation court, a judge or the chairman of the judicial panel of the Supreme Court to disciplinary responsibility for gross violation of the law during the consideration of court cases, and sending the materials to the Judicial Jury within the timeframes established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

4) introduces to the plenary session of the Supreme Court materials for the adoption of regulatory resolutions of the Supreme Court on issues of judicial practice;

Note!
Subparagraph 4-1) is to be excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

4-1) makes representations about revision of judicial acts on the grounds provided by law;

5) submits for approval to the plenary session of the Supreme Court candidaturesof secretary of the plenary session of the Supreme Court, members of the scientific advisory council and international council;

6) when necessary, assign judges of one judicial collegium to consider cases in the panel of another judicial collegium;

6-1) provide the work on anti-corruption and compliance with the rules of judicial ethics

7) approve plan of work of the Supreme Court;

8) coordinate work of the collegiums;

8-1) establish the number of judges for each local and another court with the agreement of the Supreme Court Council

9) submit for approval of the President of the Republic of Kazakhstan Regulation son the authorized body;

9-1) in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, coordinate the structure and staffing table of the authorized body within the staffing limit approved by the President of the Republic of Kazakhstan;

9-2) submit to the President of the Republic of Kazakhstan a proposal on the appointment of the head of the authorized body and, in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, appoint and dismiss deputy heads of the authorized body;

9-3) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);
9-4) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

10) personally receive individuals; and

11) issues orders and instructions.

2. The Chairman of the Supreme Court shall represent the interests of the judicial system of the Republic in mutual relations with the bodies of other branches of state power of the Republic and international organizations, shall:

1) (is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication;

2) submit the candidates for vacant positions of Chairmen of regional courts, Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court for consideration at the plenary session of the Supreme Court on an alternative basis;

3) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);

3-1) represent the candidates for the positions of Chairmen of regional courts, Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court with the results of their discussion at the plenary session of the Supreme Court to the Supreme Judicial Council on an alternative basis;

4) submit to President of the Republic of Kazakhstan his proposals to improve the legislation;

5) excluded from the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

6) submit to the President of the Republic of Kazakhstan his proposals concerning awarding state awards and confer honorary titles to judges and employees of an authorized body;

7) awards judges of the Republic with departmental awards, assignsthe title "Honorary judge" and approves the Regulation on order of assignment of this title;

8) (is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced from 01.01.2007);

8-1) if necessary, engages for the administration of justice of retired judges who have not reached the age limit of being in position of a judge;

9) exercise other powers stipulated by the law and other regulatory legal acts.

3. In the temporary absence of the Chairman of the Supreme Court, his duties shall be assigned to one of the chairmen of the judicial collegiums, pursuant to an order of the Chairman of the Supreme Court.

In the absence of chairmen of judicial collegiums the interim duties of the Chairmen shall be assigned to one of the judges of the Supreme Court pursuant to the order of the Chairman of the Supreme Court.

4. If the Chairman of the Supreme Court retires or is dismissed early otherwise, the President of the Republic of Kazakhstan shall temporarily assign the Chairman's duties to one of the chairmen of the judicial collegiums (a judge) of the Supreme Court.

Footnote. Article 20, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2), from 29.12. 2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (the order of enforcement see Art. 2); dated 31.07.2015 № 340-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 15.06.2017 № 75-VI (shall be enforced from the day of its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 21. Chairman of a Judicial Collegium of the Supreme Court

Footnote. The title of Article 21, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

1. The chairman of a collegium of the Supreme Court shall be a judge, and alongside with performance of the duties of a judge he shall:

1) chair the sessions of the judicial collegium;

1-1) resolve the issues of the organization of legal proceedings in the judicial collegium;

2) organize work on studying and summarizing of the judicial practice;

3) ensure preparation by judges of the corresponding documents for consideration at a plenary session of the Supreme Court;

4) submit information to a plenary session of the Supreme Court concerning the activity of the judicial collegium;

4-1) personally receive individuals; and

5) exercise other powers stipulated by the law.

2. In the temporary absence of the chairman of the judicial collegium, his duties shall be assigned to one of the judges of the judicial collegium, pursuant to the order of the Chairman of the Supreme Court.

In the case of early termination or expiration of the term of office of a judicial collegium chairman of the Supreme Court, his interim duties shall be assigned to the judge of the corresponding judicial collegium of the Supreme Court pursuant to the order of the Chairman of the Supreme Court.

Footnote. Article 21, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Art. 2), from 16.02. 2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 22. Plenary and extended plenary sessions of the Supreme Court

Footnote. The title of Article 22 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

1. A plenary session of the Supreme Court shall:

1) establish the numerical and personnel membership of the corresponding judicial collegiums pursuant to the proposal of the Chairman of the Supreme Court;

2) on the basis of study and generalization of judicial practice considers issues of observance of legality in the administration of justice by courts of the Republic;

3) adopt regulatory resolutions, resolutions, give explanations on the issues of judicial practice and make proposals on improving the legislation.

Regulatory decisions are adopted at a plenary session of the Supreme Court by at least two-thirds of the votes of the Supreme Court judges present and, if a quorum is present, at least three-quarters of the current judges of the Supreme Court;

3-1) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced from 01.01.2015);

4) hear information from the Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court and the head of the authorized body;

5) issue its opinion in the case stipulated by item 2 of Article 47of the Constitution of the Republic of Kazakhstan;

6) considers candidates for vacant positions of chairmen, chairmen of judicial panels of regional courts, chairmen of cassation courts, chairmen of judicial panels and judges of the Supreme Court and issues appropriate conclusions;

6-1) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);
6-2) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

7) upon presentation of the Chairman of the Supreme Court, approve the secretary of the plenary session, the composition of the scientific-advisory and international councils;

7-1) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);

7-2) approve the form and a description of the judge's gown;

7-3) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2);

7-4) approves provisions on scientific advisory and international councils under the Supreme Court;

Note!
Subparagraph 7-5) was suspended until 01.07.2025 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII and during the suspension period this subparagraph is valid in the following wording.

7-5) discusses the issue of transferring materials to the Judicial Jury regarding the chairman of the judicial panel, the chairman of the regional court, the chairman of the cassation court or the chairman of the judicial panel of the Supreme Court to verify his actions within the framework of disciplinary proceedings for improper performance of official duties and, based on the results of the discussion, issues an appropriate decision;

7-6) approve the rules for the automated distribution of cases in the courts;

7-7) approve the standard regulation of plenary and extended plenary sessions of the regional court;

Note!
Subparagraph 7-8) is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

7-8) considers candidates for admission to the personnel reserve for the positions of chairman and chairman of the judicial board of the regional court, judge of the Supreme Court, chairman of the judicial board of the Supreme Court;

Note!
Subparagraph 7-9) was suspended until 01.07.2025 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII and during the suspension period this subparagraph is valid in the following wording.

7-9) discusses the issue of giving the Judicial Jury a recommendation on whether or not to bring the chairman of the cassation court, the judge or the chairman of the judicial panel of the Supreme Court to disciplinary responsibility for gross violation of the law during the consideration of court cases;

8) exercise other powers stipulated by the law.

2. A plenary session shall be quorate if no less than two thirds of the total number of the judges of the Supreme Court attends it.

2-1. Extended plenary session of the Supreme Court, attended by the Supreme Court judges, as well as local courts’ judges delegated by extended plenary sessions of regional courts shall:

1) approve the distribution of the judiciary budget by levels and directions of expenditures;

1-1) approve the terms of remuneration of judges;

2) recommend candidates for the Supreme Judicial Council, the Judicial Jury and the candidates pool Commission under the Supreme Judicial Council, also for the Justice Quality Commission under the Supreme Court.

The judges, delegated to the extended plenary session of the Supreme Court shall not be Chairmen of collegiums, Chairmen of courts.

3. The working procedure of the plenary and extended plenary sessions of the Supreme Court shall be determined by the regulation, approved by it.

Footnote. Article 22, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2), from 29.12. 2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (the order of enforcement see Art. 2); dated 31.07.2015 № 340-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (for the procedure for entry into force, see Article 2).

Article 22-1. Presidium of the plenary session of the Supreme Court

Footnote. Chapter 3 is supplemented by Article 22-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

Section 3. The Status of Judges

Chapter 1. The Legal Status of Judges

Article 23. The Status of a Judge

1. Judges of all Courts of the Republic of Kazakhstan shall have a uniform status and shall differ among themselves only by their powers.

A judge shall be an officer of the state vested in the procedure established by the Constitution of the Republic of Kazakhstan and this Constitutional Law with the power to administer justice, shall carry out his duties on a permanent basis, and shall be a bearer of judicial power.

The legal status of judges shall be determined by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Constitutional Law and other laws.

2. A judge may not be assigned any non-judicial functions and duties, which are not stipulated by the law. A judge may not be a member of state structures on issues of crime control, and keeping the law and peace.

Footnote. Article 23, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 23-1. The status of judges of international courts delegated by the Republic of Kazakhstan

1. The judges of international courts, delegated from the Republic of Kazakhstan shall be granted the right to occupy the last position without competition, and the working time of a judge in an international court shall be included in the length of service of judges and taken into account when retiring.

In the absence of vacant positions of judges in the relevant court, the persons specified in part one of this paragraph, with their consent, are appointed to the vacant position of a judge of an equivalent or lower court without competition.

Appointment without competition in the cases specified in part two of this paragraph shall be carried out in accordance with the procedure provided for in paragraph 10 of Article 31 of this Constitutional Law.

2. As to the part not regulated by international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan, judges of international courts delegated by the Republic of Kazakhstan are subject to all material and social guarantees provided for by this Constitutional Law.

Footnote. Chapter 1 is supplemented with Article 23-1 in accordance with Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan № 245-V as of 07.11.2014 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 24. Irremovability of a Judge

1. Judges shall be elected or appointed to position in accordance with the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Constitutional law, the Law of the Republic of Kazakhstan “On the High Judicial Council of the Republic of Kazakhstan” and are authorized on a permanent basis.

2. Powers of the judges may be terminated or suspended only on the grounds and in the procedure stipulated this Constitutional Law and other laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 24, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Article 25. Independence of a Judge

1. Independence of a judge shall be protected by the Constitution and the law. In the administration of justice judges shall be independent and subordinate only to the Constitution of the Republic of Kazakhstan and the Law.

2. No one may interfere in the administration of justice or exert any influence over a judge or jurors. Such acts shall be prosecuted according to the law.

3. A judge shall not be obliged to provide any explanations on the essence of considered or sub judicial court cases. Secrecy of retiring room must be secured in all cases without any exceptions.

4. Financing of courts, financial and social security of judges and providing them with housing, shall be provided by the national budget in the amount sufficient for a full and independent administration of justice.

Footnote. Article 25, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007).

Article 26. Guarantees of Judge's Independence

1. The independence of a judge shall be ensured by the following:

1) the procedure stipulated by the Law for the administration of justice;

2) the liability stipulated by the Law for any interference in the judge's activity associated with the administration of justice and for contempt of court and judges;

3) the inviolability of a judge;

4) established bythe Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Constitutional law and the Law of the Republic of Kazakhstan "On the High Judicial Council of the Republic of Kazakhstan" order of election, appointment to position, termination and suspension of powers of the judge, the right of a judge to resign;

5) the provision to judges, at the expense of the state, of financial support and social security appropriate to their status, and prohibition to deteriorate it.

2. Judges, members of their family and their property shall be under the protection of the state. Internal Affairs Agencies shall take timely and exhaustive measures to provide for security of a judge and members of his family, safety of their property, if the judge files the corresponding application.

Any harm inflicted to a judge and his property in connection with his professional activity shall be reimbursed from the national budget.

Footnote. Article 26, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016);

Article 27. The Inviolability of Judges

1. A judge may not be detained, subjected to detention, house arrest, delivery administrative penalties imposed in a judicial procedure, brought to criminal liability without the consent of the President of the Republic of Kazakhstan based on conclusion of the High Judicial Council, and in the case stipulated by subparagraph 3) of article 55 of the Constitution, without the consent of the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, except for cases of detention at the scene of a crime or committing serious or especially serious crime.

2. After registration of the reason for the start of the pre-trial investigation in the Unified register of pre-trial investigations, the pre-trial investigation may be continued only with the consent of the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan. In cases when a judge is detained at the scene of a crime or the fact of preparation or attempt to commit a grave or especially grave crime is established, or he has committed a grave or especially grave crime, the pre-trial investigation against him may be continued until the consent of the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan is obtained, but with mandatory notification within a day. Special operational investigative measures and secret investigative actions against a judge may be carried out in accordance with the procedure provided for by legislative acts of the Republic of Kazakhstan.

Special operational investigative measures against a judge may be carried out only with the approval of the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan.

3. The judge shall be awarded the certificate in the order established by the High Judicial Council of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 27, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); dated 04.07.2014 № 232-V (shall be enforced from 01.01.2015); dated 03.07.2017 № 85-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 119-VI as of 22.12.2017 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 28. Requirements to a Judge

1. A judge shall be obliged:

1) to strictly observe the Constitution and Laws of the Republic of Kazakhstan and be faithful to the oath of a judge;

2) in carrying out his constitutional duties associated with the administration of justice, and in unofficial relations, to comply with the requirements of judicial ethics and to avoid anything which might denigrate the authority or dignity of the judge or cause doubts about his honesty, fairness, objectivity and impartiality;

3) to oppose any attempts of corruption and illegal interference in his activity associated with the administration of justice; and

4) to observe the secret of judges' council.

1-1. The judges shall undergo an assessment of professional activity in the Commission for quality of justice at the Supreme Court (hereinafter - the Commission for quality of justice) in cases provided for by this Constitutional Law.

2. The office of a judge shall be incompatible with a deputy's mandate, any paid position except teaching, research or other creative activity, business activity, or being a member of the management body or supervisory board of a commercial organization. Judges may not be members of parties or trade unions, and may not come out in support or opposition of any political party.

Footnote. Article 28, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

Article 29. Requirements for candidate judges

1. A citizen of the Republic of Kazakhstan may be appointed as the judge of a district court:

1) reached the age of thirty;

2) having a higher legal education, high moral and ethical qualities, impeccable reputation and experience in the legal profession for at least five years;

3) passed a qualification exam (a person, completed training and passed the qualification exam at the Academy of Justice under the Supreme Court shall be exempted from passing the exam within four years from the date of graduation);

4) passed a medical examination and confirmed the absence of diseases, impeding the performance of professional duties of a judge;

5) successfully completed paid internship in the court with separation from the main place of work and received a positive conclusion from a plenary session of the court based on the results of internship (a person, completed training and passed the qualification exam at the Academy of Justice under the Supreme Court shall be exempted from internship within four years from the date of graduation);

6) passed polygraph examination in cases, provided for by the Law of the Republic of Kazakhstan “On the Supreme Judicial Council of the Republic of Kazakhstan”.

The requirements, provided for in subparagraphs 5) and 6) of part one of this paragraph shall not apply to the candidates, who are acting judges.

2. A judge cannot be a person:

1) recognized as incapable or partially incapable by the court;

2) who was brought to disciplinary liability for disciplinary misconduct, discrediting the public service for three years before participating in the competition for the position of a judge. At the same time, a person who has been dismissed for a disciplinary offense, discrediting public service cannot be appointed as a judge;

3) who was imposed an administrative penalty in the court for three years before participating in the competition for the position of a judge for committing a corruption offense;

4) in respect of whom, a court conviction was issued for committing a criminal offense or who was exempted from criminal liability for committing a criminal offense on the basis of paragraphs 3), 4), 9), 10) and 12) of part one of Article 35 or Article 36 of the Criminal procedure code of the Republic of Kazakhstan for three years before participating in the competition for the position of a judge;

5) was previously convicted;

6) exempted from criminal liability for committing of a crime on the basis of paragraphs 3), 4), 9), 10) and 12) of part one of Article 35 or Article 36 of the Criminal procedure code of the Republic of Kazakhstan;

7) dismissed for negative reasons from the position of a judge, from law enforcement agencies, special state bodies and courts, from military service, as well as in other cases, provided for by the laws of the Republic of Kazakhstan.

3. Non-submission or intentional misrepresentation of the information, specified in paragraph 2 of this Article shall be grounds for refusal to appoint a judge or to participate in a competition for a vacant position of a judge.

4. A citizen who meets the requirements of paragraph 1 of this Article and has at least fifteen years of experience in the legal profession or at least five years of experience as a judge may be a judge of a regional court.

4-1. A judge of the cassation court may be a citizen who meets the requirements of paragraph 1 of this article, has at least eighteen years of experience in the legal profession or at least eight years of experience as a judge, including at least three years of experience as a judge of a regional court.

5. A judge of the Supreme Court may be a citizen, meeting the requirements of paragraph 1 of this article, having at least twenty years of experience in the legal profession, including at least ten years of work as a judge, including five years as a judge of a regional court, and who also received the conclusion of a plenary session of the Supreme Court.

The conclusion of the plenary session is of recommendatory character.

The requirements for seniority, internship, passing a qualification exam, the need for a conclusion of the plenary session of the Supreme Court do not apply to a candidate for the position of Chairman of the Supreme Court, as well as in cases provided for by part nine of paragraph 4 of Article 30 of this Constitutional Law.

6. The participants of the competition for the position of chairman and judge of the district court must receive the conclusions of the Council for interaction with the courts and the plenary session of the regional court at the place of work.

Participants in the competition for the positions of chairman of the judicial panel and judge of a regional court, judge of the cassation court must obtain the opinions of the Council for interaction with the courts and the plenary session, respectively, of the Supreme Court, regional court, cassation court at their place of work.

The requirement of this paragraph on the need to obtain the conclusion of the plenary session of the regional court applies only to candidates who are acting judges, as well as persons who previously held the position of a judge.

The participants of the competition for the position of a judge of the Supreme Court must also receive the conclusion of the Council for interaction with the courts at their place of work.

The conclusions of the Council for interaction with the courts and the plenary session are advisory in nature.

7. Participation in the competition for the vacant judicial position is not allowed to:

1) a judge, if less than one year has passed since the date of removal from him of the disciplinary penalty provided for in subparagraphs 2) and 4) of paragraph 1 of Article 40 of this Constitutional Law;

Note!
Subparagraph 2) of part one is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

2) a judge, if less than two years have passed since the decision on transfer to another court or to another specialization was made against him by the Commission on the quality of justice;

3) a judge who has worked in his position for less than two years;

4) a member of the Supreme Judicial Council.

The requirement of this paragraph on the non-admission to participate in the competition of a judge who has worked in his position for less than two years does not apply to:

1) judges who wish to take up the position of judge in courts located in a remote area;

2) judges who have a medical report on the presence of a disease requiring a change of residence;

3) judges previously appointed without competition to the position of judge in connection with the reorganization and abolition of the court, reduction of the staff number of judges of courts.

The list of courts located in remote areas is determined by the Supreme Judicial Council.

8. Candidates for judges undergo paid internship in court on a permanent basis with separation from their main place of work. At the same time, candidates for judges can undergo an internship after receiving the recommendation of the Supreme Judicial Council on appointment to a vacant position. The conditions and procedure for the internship of a candidate for a judge are determined by the regulations approved by the President of the Republic of Kazakhstan.

9. The persons, elected or appointed from a judge to a public position in representative bodies shall be granted the right to occupy a judicial position on a competitive basis without undergoing an internship.

9-1. For judges appointed to the Supreme Judicial Council, the time of service as a member of the Supreme Judicial Council shall be included in the judicial service record and taken into account upon retirement.

10. The time of work as a judge in the positions, specified in paragraph 6 of Article 56 of this Constitutional Law shall be included in the length of judicial service.

To a judge who has terminated his powers in connection with his appointment to the post of Chairman of the Supreme Judicial Council, the time spent for the work as the Chairman of the Supreme Judicial Council is included in the length of judicial service and is taken into account when retiring.

11. Selection of candidates for vacant judicial positions shall be made by the Supreme Judicial Council in accordance with the procedure, established by this Constitutional Law and the Law of the Republic of Kazakhstan “On the Supreme Judicial Council of the Republic of Kazakhstan” using a system of criteria, including those that take into account the work in the court, prosecution bodies, and advocacy.

Footnote. Article 29 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.03.2021 № 19-VII ((effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.12.2021 № 82-VII (see Article 2 for the procedure for entry into force); dated 27.03.2023 № 215-VII (for the procedure of enforcement see Art. 2); dated 05.07.2024 № 109-VIII (effective from 01.11.2024).

Article 29-1. Medical Examination of a Candidate for Position of a Judge

1. To confirm that a candidate for judge does not have diseases which prevent the execution of professional duties of a judge, he shall pass a medical examination.

2. The list of diseases, impeding the performance of professional duties of a judge shall be established by a joint regulatory legal act of the authorized body and the authorized body in the field of healthcare.

Footnote. The Law is supplemented by Article 29-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007), as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2), from 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 30. The selection of candidates for the position of judge, the President, the Chairman of the Judicial panel of the court

1. Candidates for the position of judge should be given equal right to hold office irrespective of their origin, social and property status, racial and national belonging, sex, political views, religious beliefs and other circumstances.

Note!
Paragraph 2 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

2. Selection of candidates for vacant positions of a Chairman and a judge of the district court, a Chairman of the judicial collegium and a judge of the regional court, a judge of the Supreme Court shall be carried out by the Supreme Judicial Council on a competitive basis from among those, who have applied for vacant positions and meet the requirements of Article 29 of this Constitutional Law.

For persons who are specialists in certain areas of law, the list of which, upon the proposal of the Supreme Court is approved by the Supreme Judicial Council, applying for a vacant position as a judge of a regional court, a separate competition may be held. The procedure for such a separate competitive selection shall be determined by the Supreme Judicial Council.

2-1. Selection of candidates for a vacant position of the chairman of the district cour shall be carried out by the Supreme Judicial Council from amonth persons elected by the extended plenary meeting of the regional court.

Note!
Paragraph 3 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

3. Candidates for vacant positions of Chairmen of regional courts, Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court shall be considered on an alternative basis by the Supreme Judicial Council on presentation of the Chairman of the Supreme Court, made by him/her after their consideration by the plenary session of the Supreme Court.

4. The candidates for vacant position of a Chairman of the district court shall be recommended from among acting judges or persons, having at least five years of experience in the position of a judge.

Judges who have worked for at least five years in courts located in a remote area, or in courts with a staff of no more than three employees, with other things being equal, shall have priority in the selection of candidates for equivalent positions in district courts.

The candidates for vacant positions of a Chairman and Chairmen of the judicial collegiums of the regional court shall be recommended, as a rule, from among the judges of the regional court or persons, having at least ten years of experience in the position of a judge.

Note!
Part four of paragraph 4 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

Candidates for vacant positions of chairmen of cassation courts are recommended, as a rule, from among the judges of the cassation court or persons with at least ten years of experience as a judge, including at least five years of experience as a judge of a regional court.

Note!
Part five of paragraph 4 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.11.2024).

Moreover, the priority in the selection of candidates for the positions of a Chairman of the district court, a chairman, Chairmen of judicial collegiums and judges of the regional court, a judge and Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court shall be given to the persons who are in the personnel reserve.

When selecting candidates for the positions of the chairman of the district court, the chairman and the chairmen of the judicial boards of the regional court, the chairmen of the judicial boards of the Supreme Court, in addition to the criterion specified in part three of paragraph 4 of this article, organizational abilities are also taken into account.

A candidate for the position of a Chairman of the judicial collegium of the Supreme Court shall be recommended from among the judges of the Supreme Court.

The Supreme Judicial Council shall recommend the candidates for vacant positions of Chairmen, Chairmen of judicial collegiums of local and other courts, Chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court to the President of the Republic of Kazakhstan for appointment to the positions.

The candidacy for the position of a Chairman of the Supreme Court shall be considered by the Supreme Judicial Council.

The President of the Republic of Kazakhstan shall have the right to make a proposal on election of a candidate for the position of a judge of the Supreme Court out of competition.

The Supreme Judicial Council shall recommend the candidates for vacant positions of a Chairman, a judge of the Supreme Court to the President of the Republic of Kazakhstan for representation in the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan.

Candidates for the position of a judge of the Supreme Court are submitted by the President of the Republic of Kazakhstan to the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan on an alternative basis, except for the cases provided for in part nine of this paragraph.

Footnote. Article 30 in the new wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 15.06.2017 № 75-VI (shall be enforced from the day of its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 27.03.2023 № 215-VII (for the procedure of enforcement see Art. 2); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (for the procedure of entry into force, see Article 2).

Article 30-1. The assessment of the judges’ professional activities

Note
Part one of paragraph 1 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

1. Assessment of the professional activities of judges recognized assessment of the level of his professional knowledge and ability to apply them in the administration of justice, legal activities, business and moral qualities of the judge and its compliance with the requirements of this Constitutional law and the Code of judicial ethics.

Assessment of professional activities of judges is for the purpose of improving the qualitative composition of the judiciary, evaluating and stimulating the development of their professional skills, increase the responsibility for strengthening the rule of law in matters of protection of rights of citizens and interests of society.

Note!
Part three of paragraph 1 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

Evaluation of a judge’s professional performance made for the first time shall be based on the results of one year’s work as a judge. Subsequently, the evaluation of the judge’s professional performance shall be made every five years.

Exempt from periodic assessment of professional activities of judges that have twenty or more years of judicial experience.

Note!
Paragraph 2 is to be excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

2. The results of work of a judge after a one-year term shall be considered at the session of the Commission for quality of justice and submitted for approval by the Supreme Judicial Council on the proposal of the Chairman of the Supreme Court.

The results of the judge's work coincide on the following criteria:

1) indicators of the quality of administration of justice;

2) compliance with the norms of judicial ethics and labor discipline.

3. Evaluation of a judge’s professional performance shall be carried out by the Justice Quality Commission.

Note!
Part two of paragraph 3 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

The Justice Quality Commission shall be comprised of seven members - three judges of regional courts, three judges of the Supreme Court and one retired judge.

The procedure for the formation and organization of the Justice Quality Commission’s work shall be determined by the Regulations approved by the President of the Republic of Kazakhstan.

The methodology for evaluating the professional activities of a judge shall be developed by the Justice Quality Commission and approved by the plenary session of the Supreme Court after prior agreement with the Supreme Judicial Council.

Footnote. Chapter 1 is supplemented by Article 30-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 31. Procedure for Vesting Powers in a Judge

1. Judges of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan shall be elected by the Senate pursuant to the proposal of the President of the Republic of Kazakhstan based on the recommendation of the Supreme Judicial Council.

2. Judges of local and other courts shall be appointed to office by the President of the Republic of Kazakhstan pursuant to the recommendation of the Supreme Judicial Council.

3. The Chairmen of the judicial collegiums of the Supreme Court shall be appointed by the President of the Republic of Kazakhstan on the recommendation of the Supreme Judicial Council on the basis of a proposal of the Chairman of the Supreme Court and a decision of the plenary session of the Supreme Court for a period of five years.

The conclusions of the plenary session are of recommendatory character.

3-1. The Chairmen of the judicial collegiums of regional courts shall be appointed by the President of the Republic of Kazakhstan on the recommendation of the Supreme Judicial Council for a term of five years.

4. The Chairman of the Supreme Court shall be elected by the Senate pursuant to the proposal of the President of the Republic of Kazakhstan based on the recommendation of the Supreme Judicial Council for a five-year term.

5. The chairmen of local and other courts are appointed by the President of the Republic of Kazakhstan at the recommendation of the Supreme Judicial Council for a period of five years.

The chairmen and chairmen of judicial boards of regional courts, chairmen of the collegiums of the Supreme Court may not be appointed to the position they hold or a similar position in equivalent courts more than twice.

6. (is excluded by Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

7. The chairmen and chairmen of judicial boards of local and other courts, the Chairman and chairmen of judicial boards of the Supreme Court, upon termination of the term of office, continue to exercise the powers of a judge of the relevant court, unless they have been respectively appointed or elected to a similar position in another court.

If there are no vacant positions of judges in the relevant court, the chairmen and chairmen of judicial boards of local and other courts who have not been appointed to a similar position in another court, with their consent, are appointed to the vacant position of a judge of an equivalent or lower court without competition.

If there are no vacant positions of judges in the Supreme Court, the chairman and chairmen of the judicial boards of the Supreme Court who have not been appointed to a similar position, with their consent, are appointed to the vacant position of a judge of a lower court without competition.

Note!
Paragraph 8-1 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

8. When reorganizing or abolishing a court, reducing the number of judges of the relevant court, the judges of this court, with their consent, may be appointed to a vacant position of a judge of an equivalent or lower court without competition.

8-1. When transferring a judge to another court, to another specialization in the cases provided for in subparagraph 4) of paragraph 1, part two of paragraph 5 of Article 44 of this Constitutional Law, the judges, with their consent, may be appointed to a vacant position of a judge of another equivalent or lower court without competition.

9. The chairmen and chairmen of judicial boards of local and other courts, the chairman and chairmen of judicial boards of the Supreme Court, dismissed from office on the grounds specified in subparagraph 4) of paragraph 1 of Article 40 of this Constitutional Law, continue to exercise the powers of a judge of the relevant court.

If there are no vacant positions of judges in the relevant court, the chairmen and chairmen of the judicial boards of local and other courts, with their consent, are appointed to the vacant position of a judge of an equivalent or lower court without competition.

In the absence of vacant positions of judges in the Supreme Court, the chairman and chairmen of the judicial boards of the Supreme Court, with their consent, are appointed to the vacant position of a judge of a lower court without competition.

10. The issues of appointing candidates to vacant positions of judges without competition are considered by the Supreme Judicial Council.

Footnote. Article 31, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007), from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Art. 2), from 16.02. 2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 13.03.2017 № 52-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 27.03.2023 № 215-VII (for the procedure of entry into force, see Article 2).

Article 32. The Judge's Oath

1. A person elected or appointed to the position of a judge for the first time shall take the following oath:

"I solemnly swear to carry out my duties honestly and conscientiously, to administer justice subject only to the Constitution and the Laws of the Republic of Kazakhstan and to be impartial and fair as my duty of a judge tells me."

2. The Chairman and judges of the Supreme Court shall take the oath at a session of the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan.

3. (is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

4. A person appointed to the position of a chairman, chairman of a judicial collegium and judge of a regional court, chairman and judge of a district court for the first time shall take the oath at a plenary session of a regional court.

In appointing a judge, the oath shall not be taken repeatedly by the chairman or the chairman of judicial collegium or the judge of another court.

Footnote. Article 32, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

Article 33. Suspension of the Powers of a Judge

1. The powers of a judge shall be suspended if:

1) the judge is registered as a candidate in the manner prescribed by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On elections in the Republic of Kazakhstan", except for cases of inclusion in party lists;

1-1) a judge has been appointed a member of the Supreme Judicial Council;

1-2) an application for dismissal from the position of a judge has been submitted due to the intention to join a political party;

2) having entered into force, the judge has been recognized as missing by a court decision;

3) a consent has been given to charge the judge with criminal liability;

3-1) there is a decision of the Commission for quality of justice or the Judicial jury on necessity to terminate the powers of a judge on the grounds, provided for in subparagraphs 11) and 11-1) of paragraph 1 of Article 34 of this Constitutional Law;

3-2) is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

4) in case of his transfer to another job;

5) filed the application for exemption from the post of judge at their own request.

2. The suspension of the powers of a judge is carried out:

with respect to the Chairman of the Supreme Court – by the President of the Republic of Kazakhstan;

with respect to all other judges of the Republic – by the Chairman of the Supreme Judicial Council.

In the cases provided for in sub-paragraphs 1) and 2) of paragraph 1 of this Article, the Chairman of the Supreme Judicial Council considers issues of suspension of the powers of a judge on the basis of a message from the authorized body with the attachment of a supporting document.

2-1.In suspending powers of a judge his powers of a chairman or the chairman of the judicial collegium of the corresponding court shall be suspended.

2-2. When applying for exemption from office of a judge at his own request, his powers are suspended following the expiration of one month from the date of submission of the application.

2-3. When a judge is appointed a member of the Supreme Judicial Council, his powers shall be suspended with the title of judge and membership in the judiciary community retained.

3. The powers of a judge shall be renewed if the circumstances, which served as the grounds for making decision to suspend the powers of a judge, are no longer relevant.

Footnote. Article 33, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007) from 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Art. 2), from 16.02. 2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 20.12.2021 № 82-VII (effective from 01.07.2022); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 05.07.2024 № 109-VIII (comes into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 34. Dismissal and termination of powers of the Court Chairman, the chairman of Judicial Board, and the Judge.

Footnote. The title of Article 34 in the new wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 13.03.2017 № 52-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

1. The grounds for termination of the powers of a judge are as follows:

1) judge's resignation;

2) judge's discharge from office pursuant to his own wish;

2-1) joining a political party;

3) state of health impeding further performance of professional duties, in accordance with a medical opinion;

4) entering into legal force of a court decision recognizing the judge as legally incapable or restrictedly incapable, or applying compulsory measures of a medical nature to him;

5) entry into legal force of a guilty verdict against this judge, termination of a criminal case at the pre-trial stage on the basis of subparagraphs 3), 4), 9), 10) and 12) of paragraph one of Article 35 or Article 36 of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan;

6) loss of citizenship of the Republic of Kazakhstan;

7) death of the judge or entering into legal force of a court decision recognizing him as deceased;

8) the appointment, election of a judge to another position and his/her transfer to another job, except for cases provided for in paragraph 6 of Article 56 of this Constitutional Law;

Note!
Subparagraph 9) is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

9) the abolition of the court or the reorganization of the court, the reduction in the number of judges of the relevant court, if the judge does not consent to occupy the vacant position of a judge in another court, as well as the refusal of the judge to be transferred to another court, to another specialization in the cases provided for in subparagraph 4) of paragraph 1, part two of paragraph 5 of Article 44 of this Constitutional Law;

Note!
Subparagraph 10) is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025)

10) the abolition of the court or the reorganization of the court, the reduction in the number of judges of the relevant court, the expiration of the term of office, if the chairman of the court, the chairman of the judicial board do not consent to occupy the vacant position of a judge in another court, as well as the refusal of the chairman of the court, the chairman of the judicial board to be transferred to another court, to another specialization in the cases provided for by subparagraph 4) of paragraph 1, part two of paragraph 5 of Article 44 of this Constitutional Law;

11) the decision of the Commission for quality of justice on non-compliance of a judge with the position due to professional unsuitability;

11-1) the decision of the Judicial jury on necessity to dismiss a judge for committing a disciplinary offense or for non-fulfillment of the requirements, specified in Article 28 of this Constitutional Law;

12) coming of retirement or limit age of being in office of a judge.

2. The powers of the chairman, the chairman of the judicial collegium of the court may be terminated early pursuant to his own wish or failure to meet the requirements stipulated in Articles 9, 14, 15, 20, 21 and 28 of this Constitutional Law.

2-1. If the grounds provided for by this Constitutional Law arise, the Supreme Judicial Council shall consider the termination of the powers of the chairmen, chairmen of judicial boards and judges of the courts of the Republic.

2-2. In the cases provided for in sub-paragraphs 4), 5), 6) and 7) of paragraph 1 of this article, the Supreme Judicial Council shall consider the termination of the powers of a judge on the basis of a message from the authorized body with the attachment of a supporting document.

3. Decision to discharge a judge from office shall be made by:

1) a resolution of the Senate of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, with regard to the Chairman and judges of the Supreme Court, pursuant to the proposal of the President of the Republic of Kazakhstan;

2) a decree of the President of the Republic of Kazakhstan, with regard to the chairmen of judicial collegiums of the Supreme Court, chairmen, chairmen of judicial collegiums and judges of local and other courts.

4. The dismissal of the judges at the same time shall entail the termination of powers of the Chairman or Chairman of judicial Collegium of the corresponding court.

The dismissal of the Chairman or the Chairman of the judicial Collegium of the corresponding court at his own request or the expiration of the term of office shall not entail dismissal from office of a judge of that court, except in the cases prescribed by paragraph 7 of article 31 of this constitutional law.

In the absence of a vacant position of a judge in the relevant court, the chairman or the chairman of the judicial board, with his consent, is appointed to the vacant position of a judge of an equivalent or lower court without competition in the manner provided for in paragraph 10 of Article 31 of this Constitutional Law.

5. Grounds for termination of office of judges stipulated by sub-paragraphs 5), 11) and 11-1) of paragraph 1 of this article shall be recognized as negative motives.

Footnote. Article 34 is in the wording of Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 13.03.2017 № 52-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); № 119-VI as of 22.12.2017 (shall be enforced ten calendar days after its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 27.03.2023 № 215-VII (see Article 2 for the procedure for entry into force); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (comes into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 34-1. The Limit Age of Tenure in the Position of a Judge

1. When a judge reaches the retirement age established by the law of the Republic of Kazakhstan, further stay in the position of a judge until he reaches the age limit is allowed by the Supreme Judicial Council

2. The tenure of the judges is permitted until they reach the upper age limit of sixty-five years, which in exceptional cases may be extended for not more than five years in accordance with paragraph 1 of this article.

Footnote. Chapter 1 Section 3 is amended by Article 34-1in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Art. 2), is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 35. Resignation of a Judge

1. Resignation is termination of powers of the judge in the form of honour retiring judges, who have an excellent reputation, the experience of judicial work not less than twenty years, to preserve his title of judge, belonging to the judicial community, guarantees of personal immunity and other material and social guarantees stipulated by this Constitutional law.

The dismissal of a judge from office in the form of resignation is carried out upon the written application of the judge for resignation to the Supreme Judicial Council. The procedure for considering a judge's resignation application is determined by the Supreme Judicial Council.

1-1. The judges, who have terminated their powers in connection with their appointment to other positions by the President of the Republic of Kazakhstan shall have the right to retirement and the payments and guarantees, provided for in this Article, subject to compliance with the requirements, established by this Article.

2. When retiring a judge shall be paid lump-sum severance allowance in the amount of twenty-four-month official salaries with the experience of judicial work of twenty or more years, with experience of judicial work from fifteen to twenty years in the amount of eighteen-month official salaries according to the latest position.

2-1. A retired judge, including one who retired before January 1, 2016, who has at least fifteen years of judicial experience, who has reached the retirement age established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection, is paid a tax-free monthly lifetime maintenance in the amount of fifty percent of the official salary for the last position of a judge, except in cases of suspension or termination of resignation.

For each year of experience of judicial work for over twenty years, and for judges who retire before January 1, 2016, for each year of experience of judicial work for more than fifteen years, the monthly annuity of a judge staying in resignation, increased by one percent of the salary at the last position of a judge.

Note!
Part three of paragraph 2-1 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (from 01.01.2025 in relation to judges of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, as well as retired judges of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan who received lifetime maintenance prior to the entry into force of this Constitutional Law; from 01.01.2026 in relation to judges of cassation courts, regional and equivalent courts, as well as retired judges of regional and equivalent courts who received lifetime maintenance prior to the entry into force of this Constitutional Law; from 01.01.2027 in relation to judges of district and equivalent courts, as well as retired judges of district and equivalent courts who received lifetime maintenance prior to the entry into force of this Constitutional Law.).

The maximum amount of monthly annuity of the judge staying in resignation, shall not exceed sixty-five percent of the salary at the last position of the judge and studentticket monthly calculation index established by the law on Republican budget for corresponding financial year.

The monthly annuity of the judge staying in resignation, shall be calculated at the last position according to the remuneration system for judges, effective on the date of the request for payment specified content.

An increase in prescribed by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan order of the size of remuneration of judges, respectively, recalculated monthly annuity.

The order of payment of the monthly annuity of the judge staying in resignation, determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

The judge staying in resignation, has the right to receive pension payments from the pension savings formed in his individual retirement account.

2-2. Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (comes into force ten calendar days after the day of its first official publication).

3. The resignation of a judge shall be terminated in the following cases:

1) he/she commits a crime or a discreditable offense that diminishes the authority of the judiciary;

2) joins a political party;

3) at his/her own request;

4) termination of citizenship of the Republic of Kazakhstan;

5) his/her death or entry into force of a court decision declaring him/her dead.

The suspension of the resignation of a judge is carried out by the Supreme Judicial Council:

1) if the retired judge is registered as a candidate in the manner prescribed by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On elections in the Republic of Kazakhstan";

2) in the event of re-appointment to the position of a judge;

3) until the grounds for terminating the resignation of a judge provided for in part one of this paragraph are considered;

4) if the retired judge is elected in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On elections in the Republic of Kazakhstan".

The resignation of a judge is resumed if the circumstances that served as the basis for the decision to suspend the resignation of the judge have ceased to exist.

4. In the event of termination of resignation the judge shall be deprived of guarantees of personal inviolability and guarantees stipulated by Articles 51, 53 and 55 of this Constitutional Law.

In suspending resignation of judge, the validity of the guarantee of personal inviolability and guarantees provided by Articles 51, 53 and 55 of this Constitutional Law shall be also suspended.

5. Termination of resignation shall be carried out in the same procedure as the discharge of a judge from office due to resignation.

6. The judges who are retired under the age limit of tenure of a judge may, if they consent to be involved in the administration of justice for the period of temporary absence of a judge, but not more than six months.

7. Confirmation of the right to resign and its termination are considered by the Commission on the quality of justice on the basis of materials submitted by the Supreme Judicial Council.

The decision of the Commission on the quality of justice is submitted to the Supreme Judicial Council for consideration.

Footnote. Article 35 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007), as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation see Article 2) from 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication), from 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 31.07.2015 № 341-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 13.03.2017 № 52-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 20.04.2023 № 225-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (comes into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 35-1. Pension Provision of a Judge

1. Pension provision of a judge is carried out in accordance with the procedure and conditions established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on social protection.

2. When the dismissal of a judge from office on negative grounds, the additional mandatory pension contributions, as listed due to the budget until January 1, 2016, shall be removed to the Republican budget.

Footnote. Article 35-1 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 31.07.2015 № 341-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated 20.04.2023 № 225-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 36. Supreme Judicial Council

The status, the procedure for forming the composition, and the organization of work of the Supreme Judicial Council shall be determined by the Law of the Republic of Kazakhstan “On the Supreme Judicial Council of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 36 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.11.2022 № 156-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 37. Judicial Community and its Bodies

1. In order to exercise and protect common interests of judicial community, judges shall have the right to create public associations.

2. Judicial associations shall, where necessary, represent and protect interests of their members in the procedure established by the legislation and may not influence the administration of justice, and shall not pursue any political goals.

Article 38. Disciplinary and Qualification Collegiums of Judges

Footnote. Article 38 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 38-1. The Judicial jury

1. To consider disciplinary cases against judges, a Judicial Jury shall be formed under the Supreme Judicial Council.

Note!
The effect of the second paragraph of paragraph 1 is suspended until 01.07.2025 by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII and during the suspension period this subparagraph is valid in the following wording.

The Judicial Jury shall consist of thirteen judges – three judges of district courts, four judges of regional courts, three judges of cassation courts and three judges of the Supreme Court. The Judicial Jury shall also include two representatives of the legal community who have the right to an advisory vote.

Judges shall be appointed to the Judicial Jury on the recommendation of an extended plenary session of the Supreme Court in accordance with paragraph 2-1 of Article 22 of this Constitutional Law, and representatives of the legal community on the recommendation of organizations in accordance with their charter – by the Supreme Judicial Council.

The Supreme Judicial Council shall have the right to reject candidates for membership in the Judicial Jury by a reasoned decision.

The Chairman of the Judicial Jury shall be elected by the Judicial Jury itself from among its members.

2.The grounds for the Judicial Jury to consider materials regarding a judge are:

1) a recommendation from the Chairman of the Supreme Court regarding a judge for committing a discreditable offense contrary to judicial ethics, against a court chairman or the chairman of a judicial panel of a court for improper performance of official duties;

2) decisions of plenary sessions of regional courts and the Supreme Court to transfer materials to the Judicial Jury regarding a court chairman or the chairman of a judicial panel of a court to verify his actions within the framework of disciplinary proceedings for improper performance of official duties;

3) a recoendation on the issue of bringing a judge to disciplinary responsibility for a gross violation of the law during the consideration of court cases and materials;

4) decisions of the Judicial Ethics Commissions to transfer materials to the Judicial Jury regarding a judge to verify his/her actions within the framework of disciplinary proceedings for committing a discreditable offense contrary to judicial ethics, as well as information contained in the mass media, on online platforms, in appeals from individual and legal entities, the results of which confirmed the fact that the judge committed a discreditable offense contrary to judicial ethics.

3. Ensuring the activities of the Judicial jury shall be carried out by the Apparatus of the Supreme Judicial Council.

4. The procedure for formation and organization of work of the Judicial jury, as well as consideration of materials, disciplinary cases by the Judicial jury shall be determined by the Regulation, approved by the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 38-1 is supplemented of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 11 December 2006 № 199 (shall be enforced from 1 января 2007 г.); is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 38-2. Academy of Justice under the Supreme Judicial Council

The Academy of Justice under the Supreme Judicial Council (hereinafter referred to as the Academy) implements postgraduate education programs, carries out retraining, advanced training of judicial system personnel, and scientific activities.

Citizens who meet the requirements stipulated by this Constitutional Law may study at the Academy under postgraduate education programs within the framework of the state order.

For training in the master's program within the framework of the state order, the Supreme Judicial Council has the right to establish a quota by region, taking into account the available vacant positions of judges of district courts for the relevant year. The Supreme Judicial Council is the authorized body exercising general management of the Academy.

The formation, status and organization of the work of the Academy are determined by the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 1 раздела 3 is supplemented by Article 38-2 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 15.07.2024).
Note!
The title of Article 38-3 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

Article 38-3. Personnel reserve for the positions of a Chairman of the district court, a chairman, Chairmen of the judicial collegiums and a judge of the regional court, a judge and Chairmen of the judicial collegiums of the Supreme Court

Note!
Part one of Article 38-3 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.07.2025).

The personnel reserve for the positions of a Chairman of the district court, a chairman, Chairmen of the judicial collegiums and a judge of the regional court, a judge and Chairmen of the judicial collegiums of the Supreme Court (hereinafter- the personnel reserve) shall be formed by the Commission for personnel reserve at the Supreme Judicial Council.

The procedure for formation of the Commission for personnel reserve and organization of work with the personnel reserve shall be determined by the Supreme Judicial Council.

Footnote. Chapter 1 is supplemented by Article 38-3 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

Chapter 2. Disciplinary Liability of Judges

Article 39. Grounds for Disciplinary Liability of Judges

1. A judge may be disciplined for committing a disciplinary offense.

A disciplinary offence is a culpable action (inaction) in the performance of official duties or when off duty activities, which were violated the provisions of this constitutional law and (or) the code of judicial ethics, which resulted in a diminution of the authority of the judiciary and damage the reputation of the judge.

A judge may be disciplined:

1) for gross violation of the law during consideration of court cases and materials.

Gross violation of the law is understood to be an obvious and significant violation of the law, which was committed by a judge due to his bad faith or negligence.

The fact of gross violation of the law is established by a higher judicial authority that has cancelled or changed the judicial act on this basis, and is indicated in the recommendation on the issue of bringing the judge to disciplinary responsibility for gross violation of the law, signed by the panel of judges that considered the case.

Cancellation or change of a judicial act related to the assessment of evidence is not a gross violation of the law;

2) for the Commission of defamatory offense, contrary to judicial ethics;

3) is excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

2. Chairmen of courts and chairmen of judicial collegiums of courts may be charged with disciplinary liability for improperly carrying out their official duties as stipulated by this Constitutional Law.

3. A judicial error, as well as cancellation or change of a judicial act, do not entail liability of the judge, unless the fact of gross violation of the law has been established.

Judicial error is an act, led to an incorrect interpretation and application of substantive or procedural rights not associated with the wrongful actions of a judge.

Footnote. Article 39, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2); dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016); dated February 21, 2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 40. Types of Penalties Applied to a Judge

1. The following disciplinary penalties may be applied to judges:

1) notice;

2) reprimand;

3)is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication);

4) discharge of the chairman of a court or chairman of a judicial collegium from office for the improper performance of official duties;

5) discharge of a judge from office on the grounds stipulated by this Constitutional Law.

2. Only one disciplinary penalty shall be imposed for each breach subject to the nature of the disciplinary misdemeanor, data on the judge's personality and degree of his guilt.

Footnote. Article 40, as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2) from 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 41. Right to Initiate Disciplinary Proceedings

Footnote. Article 41 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 42. Terms for consideration of a disciplinary case

1. Disciplinary proceedings in respect of a judge may be initiated no later than one year from the day the misconduct was discovered and no later than two years from the day the misconduct was committed.

The term specified in the first part of this paragraph shall not include the time of the judge’s absence from work for a valid reason after the day the disciplinary misconduct was discovered.

1-1. The day of detection of a disciplinary offense related to a judge's violation of the law during the consideration of a court case shall be the day of the issuance by a higher court of a recommendation on the issue of bringing the judge to disciplinary responsibility, which establishes the fact of a violation of the law, and the day of committing such an offense shall be the day of the issuance of an illegal judicial act.

The day of detection of a disciplinary offense contrary to judicial ethics shall be the day of the recommendation of the Chairman of the Supreme Court or the issuance of a decision by the Commission on Judicial Ethics, which establishes the fact of the commission by the judge of a discreditable offense contrary to judicial ethics, and the day of committing such an offense shall be the day or period of its commission.

The date of detecting a disciplinary offense related to improper performance by the chairmen of courts, chairmen of the judicial boards of courts of their official duties shall be the day of submission of the Supreme Court chairman, adoption of resolutions by the plenary sessions of the regional courts and the Supreme Court, which established the fact of improper performance of official duties, and the date of such misconduct shall be the day or period of improper performance by the chairmen of the courts, chairmen of the judicial boards of courts of their official duties.

If the date of committing a disciplinary offense is determined by a period of time, the calculation of the terms established by paragraph 1 of this article shall be started from the next day after the end of the period.

2. Disciplinary proceedings must be completed within two months from the date of its commencement, not counting the time of internal audit and absence of a judge at work for a good reason.

Footnote. Article 42 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.21.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.10.2024).

Article 42-1. Guarantees of the rights of a judge when bringing him to disciplinary responsibility

A judge must be familiar with all materials before they are sent to the Judicial Jury.

A judge has the right to participate in the consideration of a disciplinary case personally, as well as with representatives.

Only lawyers, legal consultants who are members of the chamber of legal consultants can be representatives of a judge.

Footnote. The law is supplemented by Article 42-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (comes into force ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 43. Agencies for the Consideration of Disciplinary Cases

Footnote. Article 43 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 44. Decisions of the Commission for quality of justice

Note!
Subparagraph one of paragraph 1 is to be amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

1. The Commission for quality of justice, based on the results of consideration of materials on assessment of qualification of acting judges, shall make one of the following decisions:

Note!
Paragraph 1 to be supplemented with subparagraph 1-1) in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

1) to recognize as appropriate for the position held;

2) Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication);

3) to recommend for admission to the personnel reserve for a higher position (in a higher court instance);

Note!
Subparagraph 4) is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

4) on transfer to another court, another specialization;

5) to recognize as inappropriate for the position held due to professional unsuitability;

6) Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

The decision of the Justice Quality Commission, provided for by subparagraph 3) of the first part of this paragraph, is of advisory nature.

2. The decision of the Commission on the quality of justice on the recognition of a judge as unfit for his position due to professional unfitness based on the results of an assessment of professional activity is the basis for consideration by the Supreme Judicial Council of the issue of dismissal of a judge from his post.

Note
Part two of paragraph 2 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

The decision of the Commission on the quality of justice on the transfer of a judge to another court based on the results of a periodic assessment of professional activity is the basis for consideration by the Supreme Judicial Council of the issue of transferring a judge to another court, and in case of refusal of transfer – on the dismissal of a judge from his post.

3. The Commission for quality of justice based on the results of consideration of the material on application for confirmation of the right to retirement, as well as the material on termination of retirement, shall make one of the following decisions:

1) on confirmation of the right to retirement;

2) on refusal to confirm the right to retirement;

3) on termination of the retirement of a judge;

4) on refusal to terminate the retirement of a judge.

4. The decision of the Commission for quality of justice may be appealed by a judge to the Supreme Judicial Council.

5. The refusal of the Supreme Judicial Council to make a recommendation on the dismissal of a judge from his post cancels the decision made by the Commission on the quality of justice. The cancellation by the Supreme Judicial Council of the decision of the Commission on the quality of justice is the basis for the adoption by the Supreme Judicial Council or the Commission on the quality of justice of another decision provided for in this article.

Note!
Part two of paragraph 5 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 05.07.2024 No. 109-VIII (effective from 01.01.2025).

Adoption by the Supreme Judicial Council of the decision provided for in subparagraph 4) of paragraph 1 of this article is the basis for consideration by the Supreme Judicial Council of the issue of transferring a judge to another court, to another specialization.

Footnote. Article 44 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan; dated 27.03.2023 № 215-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 44-1. Decisions of the Judicial jury

1. Based on the results of consideration of a disciplinary case, the Judicial jury shall make one of the following decisions:

1) on imposing a disciplinary sanction, provided for by paragraph 1 of Article 40 of this Constitutional Law;

2) on termination of disciplinary proceedings.

2. The decision of the Judicial jury shall be the ground for consideration of the issue on dismissal of a chairman, a Chairman of the judicial collegium and a judge from their holding positions by the Supreme Judicial Council.

3. The decision of the Judicial jury may be appealed by a judge to the Supreme Judicial Council.

4. Refusal of the Supreme Judicial Council to issue a recommendation on the dismissal of the chairman of the court, the chairman of the judicial board and the judge from their positions, or the decision of the Supreme Judicial Council on the groundlessness of imposing any disciplinary sanction on the judge, shall cancel the decision made by the Judicial Jury, and the disciplinary case shall be referred for retrial.

When canceling the decision of the Judicial Jury, the Supreme Judicial Council shall have the right to recommend to the Judicial Jury to apply another disciplinary sanction, provided for in paragraph 1 of Article 40 of this Constitutional Law, or to terminate disciplinary proceedings against the judge.

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 44-1 in accordance with the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 45. Term of a Disciplinary Penalty

1. If for one year from the date of imposition of a penalty, a judge is not subjected to another disciplinary penalty, he shall be deemed not to have been subjected to any disciplinary penalty.

2. Upon the expiry of six months from the date of imposition of a disciplinary penalty, the penalty may be remitted early by the Trial Jury if the judge's behavior has been irreproachable and the judge's attitude towards his duties has been conscientious.

Footnote. Article 45, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 46. Appealing against Decisions of Disciplinary and Qualification Collegiums

Footnote. Article 46 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 3. Financial Support and Social Security for Judges

Article 47. Financial Support for Judges

1. Financial support for a judge must conform to his status and ensure the possibility of full and independent administration of justice, and may not be reduced.

2. Salaries of judges are determined in accordance with subparagraph 9-1) articles 66 of the Constitution based on the status of judge, procedure of his appointment and election, as well as functions performed by him.

3. In the cases provided by subparagraph 9) of paragraph 1 of article 34 of this constitutional law, if the judge was dismissed from his position, he is given the payment of severance in the amount of four monthly average wages at the experience of judicial work not less than three years.

Footnote. Article 47, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 15.06.2017 № 75-VI (shall be enforced from the day of its first official publication).

Article 48. Qualificationes of Judges

Footnote. Article 48 is deleted by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 29.12.2010 № 370-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 49. Judges' Annual Leave

Judges shall be granted annual leave of thirty calendar days with payment of a recuperation allowance in the amount of two official salaries.

Article 50. Compensation for Relocation

Footnote. The heading of Article 50 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 17.11.2008 N 80-IV (enforcement Article 2).

Judges who are assigned (elected) or reassigned (re-elected) from one region of Kazakhstan to another and members of their families shall be paid the relocation costs actually incurred in full.

Footnote. Article 50, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2).

Article 51. Housing Provision

Footnote. The title of Article 51 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2)

1. Housing shall be provided to judges from the funds of the national budget.

2. The judge and the members of his family in an extraordinary manner, but not later than six months from the day of intercession in position, are provided in relation to a particular area comfortable dwelling from the state housing Fund according to the norms precluding the assignment of a judge to the category of citizens who need better housing conditions. Office housing occupied for permanent residence by a judge, can be his desire privatized in the order established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. If a judge has been discharged from office, he and his family members may not be evicted from official housing without being granted other housing.

4. In the cases provided by subparagraph 9) of paragraph 1 of article 34 of this constitutional law, if the judge was dismissed from his position, he is given the right to privatize the office accommodation occupied by him in the order established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 51 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 52. Providing Gowns to Judges

Judges of all courts shall be provided with judge's gowns from the funds of the national budget.

Article 53. Medical Care for Judges

1. Judges and members of their families who live together with them shall be supplied with medical care at the relevant state health care institutions in the established procedure.

2. The procedure and conditions of medical care for judges shall be determined by legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 53, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2); dated 07.11.2014 № 245-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 54 Compensations in case of injury (trauma, wound, contusion, and professional disease) or fate (death) of a judge

1.If a judge receives an injury (trauma, wound, contusion, and professional disease) while performing of his official duties he shall be paid lump-sum compensation in the amount established by this article.

2. In the event of fate (death) of a judge while performing official duties or within one year after termination of the judge’s powers due to injury (trauma, wound, contusion, and professional disease), which has been received while performing official duties, the persons entitled to compensation shall be paid a lump sum compensation in the amount of sixty-month official salary according to the latest occupied position.

3. When a judge gets a disability that has occurred as a result of an injury (trauma, injury, contusion, occupational disease) received during the performance of official duties, he is paid a one-time compensation in the amount of:

1) to a person with a disability of the first category - a thirty-month official salary;

2) to a person with a disability of the second category - an eighteen-month official salary;

3) to a person with a disability of the third category - a six-month official salary.

4. If a judge while performing his official duties receives a serious injury (trauma, wound, contusion, and professional disease) which has not entailed the establishment of disability, he shall be paid a lump sum compensation in the amount of six-week official salary, slight injury - a half month's official salary.

5. The payment procedure of lump-sum compensation shall be determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

6. Lump-sum compensation shall not be paid if in the procedure established by legislation of the Republic of Kazakhstan, it is proved that injury (trauma, wound, contusion, and professional disease) or fate (death) of the judge occurred due to circumstances irrelevant to the performance of official duties.

Footnote. Article 54 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 N 199 (shall be enforced on January 1, 2007); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.04.2023 № 225-VII (shall be enforced from 01.07.2023).

Article 55. Compensation of Funeral Costs

For the burial of deceased or killed judges, retired judges and pensioners who retired from the position of judge, a one-time monetary compensation is paid in the amount of three months' salary of a judge for the relevant position at the time of the judge's death.

The payment procedure of lump-sum monetary compensation shall be determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 55, as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 17.11.2008 N 80-IV (the order of implementation, see Article 2); dated 05.07.2024 No. 109-VIII (comes into force ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 55-1. Deprivation of judge of guarantees on material and social security

The judge at the time of termination of his powers on the basis of the decision of the Trial jury in connection with the Commission of a crime or discrediting misconduct that would impair the authority of the judiciary, failure to comply with the requirements of judicial ethics and failure to comply with other requirements set forth in article 28 of this constitutional law and on the basis of the decision on professional incompetence deprived:

1) the right for resignation and the guarantees of personal inviolability;

2) all the material and social guarantees, stipulated in Articles 51, 53, 54 and 55 of this Constitutional Law. "

Footnote. Article 55-1 is amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 11.12.2006 № 199 (shall be enforced on January 1, 2007); is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan of 16.02.2012 № 559-IV (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 04.12.2015 № 437-V (shall be enforced from 01.01.2016).

Section 4 Judicial administration

Footnote. The heading of section 4 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 56. Judicial administration

1. Organizational-legal, information-analytical, and logistical support for the activities of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, local and other courts, provision of legal statistical documented information to the authorized body in the field of legal statistics and special records in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan shall be carried out by the authorized body formed by the President of the Republic of Kazakhstan.

2. The unified system of the authorized body is formed by the relevant authorized state body and territorial subdivisions of the authorized body in the regions, the capital, and cities of republican significance.

3. The competence of the authorized body shall be determined by the regulation approved by the President of the Republic of Kazakhstan.

4. The head of the authorized body shall be appointed and dismissed by the President of the Republic of Kazakhstan on the proposal of the Chairman of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan in agreement with the Supreme Judicial Council.

5. The structure and staffing table of the authorized body and its territorial subdivisions in the regions, the capital, and cities of republican significance shall be approved by the head of the authorized body in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan within the staffing limit approved by the President of the Republic of Kazakhstan.

6. The activity of the authorized body shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of civil service.

7. Employees of the authorized body on the status, size and level of wages, other conditions of material, financial and social security are equated with the corresponding employees of the Apparatus of the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 56 is in the wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2022 № 176-VII (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 № 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 57.Financing of courts

1. The Supreme Court, local and other courts of the Republic of Kazakhstan shall be financed at the republican budget expense.

2. The judiciary budget must fully ensure the exercise by the courts of their constitutional powers.

The judiciary expenses shall constitute at least six and a half percent of the total amount of expenses under the budget program 001 of all state bodies established by the republican budget over the previous financial year.

3. In the event of a decrease in the total amount of expenditures under the budget program of all state bodies resulting from revision of the republican budget, adjustment of the republican budget or sequestration, the amount of judiciary expenses established by the republican budget for the corresponding planning period shall not be reduced.

4. Expenses for the judicial system, established by the republican budget for the corresponding planning period, are not subject to sequestration.

When revising, adjusting the republican budget during the current financial year, the costs of the judiciary, established by the republican budget for the corresponding planning period, shall not be reduced.

For the judiciary budget programs administrator, no limit shall be established on current administrative expenses provided for by the Budget Code of the Republic of Kazakhstan.

5. The judiciary budget distribution by levels and expenditure areas shall be approved at an expanded plenary session of the Supreme Court in accordance with the regulations approved by it.

6. The budget application of the judiciary budget program administrator shall be included in the draft republican budget without any changes.

For consideration by the Republican Budget Commission, in accordance with the procedure established by the budgetary legislation of the Republic of Kazakhstan, the authorized budget planning body shall prepare a conclusion for the judiciary budget program administrator on compliance with the budgetary legislation of the Republic of Kazakhstan and correctness of the calculations.

7. The procedure for application of the funds allocated from the republican budget for organizing the activities of the international council shall be determined by the authorized body.

8. The head of the authorized body shall be a member of the Republican Budget Commission formed in the manner prescribed by the Budget Code of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 57 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 20.12.2021 № 82-VII (effective from 01.01.2022).

Section 5. Concluding and Interim Provisions

Article 58. Legislative Acts Deemed to Have Lost Force

The following shall be deemed to have lost force:

1. Law of the Kazakh SSR On Judicial System of the Kazakh SSR dated November 23, 1990 (Bulletin of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR, 1990, № 48, Article 443; Bulletin of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, 1992, № 8, Article 206; № 11-12, Article 293; 1993, № 8, Article 161; 1995, № 23, Article 140).

2. Resolution of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR On the Procedure of Giving Effect to the Law of the Kazakh SSR On Judicial System of the Kazakh SSR dated November 23, 1990 (Bulletin of the Supreme Soviet of the Kazakh SSR, 1990, № 48, Article 444).

3. Edict № 1545 of the President of the Republic of Kazakhstan Having Force of Law On Organizational Issues of Activity of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan dated February 7, 1994 (Collection of Acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan, 1994, № 6, Article 62).

4. Edict № 1670 of the President of the Republic of Kazakhstan Having Force of Law On Further Measures to Increase the Level of Financial and Social Support for Judges of the Courts of the Republic of Kazakhstan dated 18 April 1994 (Collection of Acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan, 1994, № 18, Article 182).

5. Edict № 2125 of the President of the Republic of Kazakhstan Having Force of Law On the Procedure of Forming Lower Courts of the Republic of Kazakhstan dated March 17, 1995 (Collection of Acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan, 1995, № 10, Article 113).

6. Edict № 2581 of the President of the Republic of Kazakhstan Having Force of Law On Courts of the Republic of Kazakhstan dated October 20, 1995 (Bulletin of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, 1995, № 21, Article 128; № 22, Article134).

7. Edict № 2694 of the President of the Republic of Kazakhstan Having Force of Constitutional Law On Courts and Status of Judges in the Republic of Kazakhstan dated December 20, 1995 (Bulletin of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan, 1995, № 23, Article 147; Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1997, № 7, Article 78; № 11, Article 156; № 13-14, Article 194; 1999, №4, Article 100; № 23, Article 915; 2000, № 10, Article 231).

Article 59. Giving Effect to this Constitutional Law and Related Peculiarities of Judges' Activity

1. This Constitutional Law shall be enforced from the day of its official publication, except for item 2 of Article 11, Article 13, item 2 of Article 18, Article 19, Article 30 and part two of item 2 of Article 36, which shall be enforced according to adoption of the corresponding legislation, but not later of July 1, 2001.

2. The current chairmen and judges of the courts of the Republic, who were appointed or elected to their offices, shall retain their powers before this Constitutional Law is enforced.

3. The five-year term of powers of the courts' chairmen, who were elected or appointed to their offices, shall be calculated from the moment of their election or appointment before this Constitutional Law is enforced.

4. Chairmen of judicial collegiums of the regional courts and courts equivalent to them as well as of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan shall retain their powers before collegiums of the courts of the Republic of Kazakhstan, which are stipulated by this Constitutional Law, are formed.

5. For the judges, who have retired from January 1, 2019 to December 31, 2021 and have not reached the retirement age, established by the Law of the Republic of Kazakhstan “On Pension Provision in the Republic of Kazakhstan”, the amount of the lump sum, stipulated by paragraph 2 of Article 35 of this Constitutional Law, shall be determined from the amount of remuneration effective as of January 1, 2018.

6. Paragraph 1-1 of Article 35 of this Constitutional Law shall apply to the persons, who have terminated the powers of a judge before its entry into force.

Footnote. Article 59 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 21.02.2019 № 226-VI (the order of enforcement see Article 2).

President of the Republic of Kazakhstan

Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 25 желтоқсандағы № 132 Конституциялық заңы.

МАЗМҰНЫ

1-бөлiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Сот билiгi

1. Қазақстан Республикасында сот билiгi тұрақты судьялар, сондай-ақ заңда көзделген жағдайларда және тәртiппен қылмыстық сот iсiн жүргiзуге тартылған алқа заседательдерi арқылы соттарға ғана тиесiлi.

Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады.

Соттың ерекше өкiлеттiгiн басқа органдарға берудi көздейтiн заң актiлерiн шығаруға тыйым салады.

Ешқандай өзге органдар мен тұлғалардың судья өкiлеттiгiн немесе сот билiгi функцияларын иеленуге құқығы жоқ.

Сот iсiн қарау тәртiбiмен қаралуға тиiс өтiнiштердi, арыздар мен шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымды немесе өзге де адамдардың қарауына немесе бақылауға алуына болмайды.

2. Сот билiгi Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етедi.

Әркiмге мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, лауазымды және өзге де адамдардың Республиканың Конституциясында және заңдарында көзделген құқықтарға, бостандықтар мен заңды мүдделерге нұқсан келтiретiн немесе оларды шектейтiн кез келген заңсыз шешiмдерi мен iс-қимылдарынан сот арқылы қорғалуға кепiлдiк берiледi.

Ешкiмдi де оның iсiн заңның барлық талаптары мен әдiлеттiлiктi сақтай отырып құзыреттi, тәуелсiз және алаламайтын соттың қарау құқығынан айыруға болмайды.

Сот билiгi азаматтық, қылмыстық және заңда белгiленген өзге де сот iсiн жүргiзу нысандары арқылы жүзеге асырылады.

3. Судьялар сот төрелiгiн iске асыру кезiнде тәуелсiз және тек Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесi мен тәуелсiздiгiне нұқсан келтiретiн заңдарды немесе өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдауға жол берiлмейдi.

Соттың сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметiне қандай да бiр араласуға жол берiлмейдi және заң бойынша жауаптылыққа әкеп соғады. Судьялар нақты iстер бойынша есеп бермейдi. Сот iсiн жүргiзудiң белгiленген тәртiбiне қарамастан берiлген сот iстерi бойынша, сондай-ақ соттың құзыретiне кiрмейтiн мәселелер бойынша өтiнiштердi сот қараусыз қалдырады немесе тиiстi органдарға жiбередi.

Сотқа немесе судьяға құрметтемеушiлiк бiлдiру заңда белгiленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Сот актiлерi мен судьялардың өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыру кезiндегi талаптарын барлық мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар орындауға мiндеттi. Сот актiлерi мен судьяның талаптарын орындамау заңмен белгiленген жауапкершiлiкке әкеп соғады.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

2-бап. Мемлекеттiк билiктiң нышандары

1. Соттар ғимараттарына және сот отырысы залдарына Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Туы орнатылады және Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы орналастырылады.

2. Судьялар сот төрелiгiн судья мантиясын киiп жүзеге асырады, оның нысаны мен сипаттамасын Жоғарғы Соттың жалпы отырысы бекiтедi .

Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

3-бап. Сот жүйесi

1. Қазақстан Республикасының сот жүйесiн Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты, Қазақстан Республикасының Конституциясына және осы Конституциялық заңға сәйкес құрылатын жергiлiктi және басқа соттар құрайды.

Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше соттар құруға жол берiлмейдi.

2. Жергiлiктi соттарға мыналар жатады:

1) облыстық және оларға теңестiрiлген соттар (Республика астанасының қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соттары);

2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық сот, ауданаралық сот).

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3. Қазақстан Республикасында басқа соттар, оның ішінде мамандандырылған (әскери, қаржылық, экономикалық, әкiмшiлiк, кәмелетке толмағандардың iстерi жөнiндегi және басқа) соттар құрылуы мүмкін.

3-1. Мамандандырылған соттарды облыстық немесе аудандық сот мәртебесімен Қазақстан Республикасының Президенті құрады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-2-тармақпен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

4. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының, жергілікті және басқа соттардың Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасы мен өзiнiң атауы бейнеленген мөрi болады.

5. Қазақстан Республикасының сот жүйесіне кірмейтін "Астана" халықаралық қаржы орталығы сотының ерекше мәртебесі болады.

Ескерту. 3-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

4-бап. Сот жүйесiнiң бiрлiгi

Қазақстан Республикасы сот жүйесiнiң бiрлiгi:

1) Конституцияда, осы Конституциялық заңда, iс жүргiзу және өзге де заңдарда белгiленген, барлық соттар мен судьялар үшiн ортақ және бiрыңғай сот төрелiгi принциптерiмен;

2) сот билiгiн барлық соттар үшiн сот iсiн жүргiзудiң заңдарда белгiленген бiрыңғай нысандары арқылы жүзеге асырумен;

3) Қазақстан Республикасының барлық соттарының қолданыстағы құқықты қолдануымен;

4) заңдарда судьялардың бiрыңғай мәртебесiн баянды етумен;

5) заңды күшiне енген сот актiлерiн Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында орындаудың мiндеттiлiгiмен;

6) барлық соттарды тек қана Республикалық бюджет есебiнен қаржыландырумен қамтамасыз етiледi.

Осы бапта көзделген талаптар "Астана" халықаралық қаржы орталығының сотына қолданылмайды.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

5-бап. Қазақстан Республикасындағы соттар қызметiнiң тәртiбiн және судьялардың мәртебесiн белгiлейтiн заңдар

Қазақстан Республикасындағы сот құрылысы мен судьялар мәртебесi, сондай-ақ сот төрелiгiн iске асыру тәртiбi Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және басқа да заң актiлерiмен белгiленедi.

2-бөлiм. СОТ ЖҮЙЕСI
1-тарау. АУДАНДЫҚ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ТЕҢЕСТIРIЛГЕН СОТТАР

6-бап. Аудандық және оларға теңестiрiлген соттарды құру

1. Аудандық және оларға теңестірілген соттарды (бұдан әрі – аудандық соттар) сот әкімшілігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) басшысының Жоғарғы Сот Төрағасымен және Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті құрады, қайта ұйымдастырады, атауын өзгертеді және таратады.

Қазақстан Республикасының Президенті бірнеше әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте ауданаралық сот немесе бiр әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiкте бiрнеше аудандық сот құруы мүмкін.

2. Аудандық соттар үшiн судьялардың жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.

3. Жоғарғы Сот Төрағасы уәкілетті органның ұсынуы негiзiнде Жоғары Сот Кеңесімен келісу бойынша әрбiр аудандық сот үшiн судьялардың санын белгiлейдi.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

7-бап. Аудандық соттың құрамы

1. Аудандық сот Конституцияда және осы Конституциялық заңда белгiленген тәртiппен тағайындалатын төрағадан және судьялардан тұрады.

Егер аудандық сотта штат бойынша бiр судья (бiрқұрамды сот) көзделсе, ол осы соттың төрағасы өкiлеттiгiн атқарады.

2. Алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен.
Ескерту. 7-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

8-бап. Аудандық соттың өкiлеттiгi

1. Аудандық сот бiрiншi инстанциядағы сот болып табылады.

2. Аудандық сот:

1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерiн және материалдарын қарайды;

2) алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

3) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

9-бап. Аудандық соттың төрағасы

1. Аудандық соттың төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

1) сотта сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

2) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

3) азаматтарды қабылдауды жүргiзедi;

3-1) аудандық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;

4) судья лауазымына кандидаттардың тағылымдамадан өтуiн ұйымдастырады;

5) сыбайлас жемқорлыққа қарсы iс-қимыл жасау және судья әдебi нормаларын сақтау жөнiндегi жұмысты қамтамасыз етедi;

6) өкiмдер шығарады;

7) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

2. Аудандық соттың төрағасы уақытша орнында болмаған жағдайда осы сот төрағасының өкiмi бойынша төраға мiндеттерiн атқару осы сот судьяларының бiрiне жүктеледi.

Аудандық сотта төраға, судьялар болмаған жағдайда, олардың міндеттерін атқару Жоғарғы Соттың Төрағасымен келісу бойынша облыстық сот төрағасының өкімімен басқа соттың судьяларына жүктеледі.

Аудандық сот төрағасының өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда төрағаның міндетін уақытша атқару облыстық сот төрағасының өкімімен осы сот судьяларының біріне жүктеледі.

Ескерту. 9-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

2-тарау. ОБЛЫСТЫҚ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ТЕҢЕСТIРIЛГЕН СОТТАР

10-бап. Облыстық және оларға теңестiрiлген соттарды құру

1. Облыстық және оларға теңестiрiлген соттарды (бұдан әрi – облыстық соттар) Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi құрады, қайта ұйымдастырады, қайта атайды және таратады.

2. Облыстық соттар судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының Жоғары Сот Кеңесімен келісілген ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.

Әрбір облыстық сот үшiн судьялардың санын уәкiлеттi органның ұсынуы негізінде Жоғары Сот Кеңесімен келісім бойынша Жоғарғы Соттың Төрағасы белгiлейдi.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

11-бап. Облыстық соттың құрылымы мен құрамы

1. Облыстық сот төрағадан және судьялардан тұрады.

2. Облыстық сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.

3. Мыналар:

1) жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстар;

2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

3) азаматтық істер жөніндегі сот алқасы;

4) қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы;

5) әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы (Қазақстан Республикасының Әскери сотын қоспағанда) облыстық соттың органдары болып табылады.

Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен лауазымға тағайындалатын төраға басқарады.

4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын облыстық сот төрағасының ұсынуы бойынша облыстық соттың жалпы отырысы белгілейді.

5. Мамандандырылған құрамдарды облыстық соттың төрағасы жасақтайды.

6. Судья лауазымына кандидаттардың моральдық-адамгершілік қасиеттерін бағалау үшін облыстық сот жанынан консультативтік-кеңесші орган – Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес құрылады.

Судья лауазымдарына кандидаттар бойынша қорытындыларды Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңес Жоғары Сот Кеңесіне құжаттарды тапсыру мерзімі аяқталғанға дейін беруге тиіс.

Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің қорытындысы ұсынымдық сипатта болады.

Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (2012.07.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.03.2021 № 19-VII (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

12-бап. Облыстық соттың өкiлеттiгi

Облыстық сот:

1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерiн және материалдарын қарайды;

2) Алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен.

3) сот тәжiрибесiн зерделейдi және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша облыс соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

4) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

Ескерту. 12-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11. № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

13-бап. Облыстық сот алқалары

Ескерту. 13-бап алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

14-бап. Облыстық соттың төрағасы

1. Облыстық соттың төрағасы судья болып табылады және судья міндеттерін атқарумен қатар:

1) сотта сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

2) сот алқаларының отырыстарында төрағалық етуге құқылы;

3) облыстық соттың жалпы отырыстарын, кеңейтілген жалпы отырыстарын шақырады және оларға төрағалық етеді;

3-1) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде аудандық сот төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде облыстық соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ оны талқылау қорытындылары бойынша материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

3-2) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін аудандық сот судьясын, төрағасын немесе облыстық сот судьясын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде облыстық соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

4) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жасау және судья әдебі нормаларын сақтау жөніндегі жұмысты қамтамасыз етеді;

5) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

6) облыстық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;

7) сот практикасын зерделеуді ұйымдастырады;

8) өкімдер шығарады;

9) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

10) азаматтарды жеке қабылдауды жүргізеді;

11) заңда көзделген басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Облыстық сот төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда төрағаның міндеттерін уақытша атқаруды Жоғарғы Сот Төрағасы облыстық соттың сот алқалары төрағаларының біріне жүктейді, ал сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда облыстық сот төрағасының міндеттерін уақытша атқару облыстық соттың судьясына жүктеледі.

3. Облыстық соттың төрағасы уақытша болмаған жағдайда мiндеттердiң атқарылуын облыстық соттың төрағасы облыстық соттың сот алқалары төрағаларының бiрiне жүктеудi жүзеге асырады, ал сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда облыстық сот төрағасының мiндеттерiн уақытша атқару облыстық соттың судьясына жүктеледі.

4. Жоғарғы Соттың Төрағасы осы баптың 2 және 3-тармақтарында көзделген міндеттер атқаруды жүктеудің күшін жоюға және облыстық сот төрағасының міндеттерін атқаруды осы облыстық соттың сот алқасының басқа төрағасына немесе судьясына жүктеуге құқылы.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

15-бап. Облыстық соттың сот алқасының төрағасы

1. Облыстық соттың сот алқасының төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

1) сот алқасында сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

2) сот алқасының отырыстарында төрағалық етедi;

3) сот практикасын зерделеу және жинақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

4) соттың жалпы отырысына сот алқасының қызметi туралы ақпаратты ұсынады;

5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

2. Сот алқасының төрағасы облыстық сот төрағасына сот алқасында мамандандырылған құрамдар қалыптастыру жөнінде ұсыныстар енгізеді.

3. Сот алқасының төрағасы уақытша болмаған жағдайда сот төрағасы оның мiндетiн атқаруды алқа судьяларының бiрiне жүктейдi.

Облыстық соттың сот алқасы төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда облыстық соттың төрағасы оның міндеттерін уақытша атқаруды облыстық соттың тиісті сот алқасының судьясына жүктейді.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

16-бап. Облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстары

Ескерту. 16-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

1. Облыстық сот қажетiне қарай, бiрақ жылына кемiнде екi рет жалпы отырыстар өткiзедi, оларда:

1) тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;

2) алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен);

3) облыстық сот төрағасы мен сот алқалары төрағаларының ақпаратын тыңдайды;

4) сот практикасын талқылайды және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша облыс соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

5) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

6) уәкілетті органның облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы және астанадағы аумақтық бөлімшесі басшысының қызметі туралы есепті тыңдайды;

7) аудандық және облыстық соттар судьяларының бос лауазымдарына кандидатураларды қарайды және Жоғары Сот Кеңесіне құжаттарды тапсыру мерзімі аяқталғанға дейін тиісті қорытындылар шығарады;

7-1) аудандық сот төрағасының, облыстық сот судьясының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;

8) алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

9) судья қызметiне кандидаттардың тағылымдамадан өту қорытындыларын қарайды және тиiстi қорытынды бередi;

9-1) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;
9-2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

9-3) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде аудандық сот төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындылары бойынша тиісті шешім шығарады;

9-4) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін аудандық сот судьясын, төрағасын немесе облыстық сот судьясын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды;

10) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады;

2. Жалпы отырыс облыстық сот судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

Кеңейтілген жалпы отырыс облыстық сот судьяларының және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттары судьяларының жалпы санының кемінде үштен екiсi қатысқан кезде құқықтық күші бар болып табылады.

2-1. Облыстық сот кеңейтілген жалпы отырыстар өткiзедi, оларда:

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

1) жергілікті соттың екі судьясын Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына жібереді;

2) Жоғары Сот Кеңесінің, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот жюриінің және Кадр резерві жөніндегі комиссияның, Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның құрамдарына судьялардың кандидатураларын қарайды және Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысына тиісті ұсынымдарды шығарады;

3) Жоғары Сот Кеңесі кадр резервінен ұсынған адамдар және (немесе) өз кандидатурасын өзі дербес ұсынған адамдар қатарынан аудандық соттар төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде жасырын дауыс беру арқылы сайлайды және тиісті қорытындылар шығарады.

Облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырыстарына облыстық соттың судьялары және тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аудандық соттарының судьялары қатысады.

3. Облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының жұмыс тәртiбi ол бекiткен регламентпен айқындалады.

4. Жалпы отырыстың кадр мәселелеріне және судьялардың тәртіптік жауапкершілігі мәселелеріне қатысты шешімдері жасырын дауыс беру арқылы қабылданады.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11. № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 209-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

16-1-бап. Облыстық соттың жалпы отырысының төралқасы

Ескерту. 2-тарау 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-1-тараумен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖОҒАРҒЫ СОТЫ

17-бап. Жоғарғы Соттың өкiлеттiгi

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

1. Жоғарғы Сот жергілікті және басқа да соттардың қарауына жатқызылған азаматтық, қылмыстық және өзге де істер бойынша жоғары сот органы болып табылады, оларға қатысты кассациялық саты функцияларын жүзеге асырады және нормативтік қаулылар қабылдау арқылы сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндірулер беріп отырады.

2. Жоғарғы Сот:

1) өзiнiң қарауына жатқызылған сот iстерi мен материалдарын қарайды;

2) сот практикасын зерделейдi және оны жинақтаудың қорытындылары бойынша Республика соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiндегi заңдылықтың сақталу мәселелерiн қарайды;

3) нормативтік қаулылар, қаулылар қабылдайды;

3-1) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);
3-2) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

4) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

3. Алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).
Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

18-бап. Жоғарғы Соттың құрылымы мен құрамы

1. Жоғарғы Сот Төрағадан және судьялардан тұрады.

Жоғарғы Сот судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президентi белгiлейдi.

2. Жоғарғы Сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.

3. Мыналар:

1) жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстар;

2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

3) азаматтық істер жөніндегі сот алқасы;

4) қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы;

5) әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы Жоғарғы Соттың органдары болып табылады.

Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен лауазымға тағайындалатын төраға басқарады.

4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғарғы Соттың жалпы отырысы белгілейді.

5. Мамандандырылған құрамдарды Жоғарғы Соттың Төрағасы жасақтайды.

6. Жоғарғы Соттың жанынан ғылыми-консультативтік кеңес, халықаралық кеңес және баспасөз органы құрылады.

7. Алып тасталды – ҚР 27.03.2023 № 215-VII (15.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.03.2021 № 19-VII (01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

19-бап. Жоғарғы Сот алқалары

Ескерту. 19-бап алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

20-бап. Жоғарғы Сот Төрағасы

1. Жоғарғы Соттың Төрағасы судья болып табылады және судья мiндетiн атқарумен қатар:

1) жоғары сот органы ретінде Жоғарғы Сотты басқарады;

2) сот алқаларының отырыстарында төрағалық етуге құқылы;

3) Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарын шақырады және оларда төрағалық етедi;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-1) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

3-1) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде облыстық соттың сот алқасы төрағасының, облыстық сот төрағасының немесе Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ оны талқылау қорытындылары бойынша материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-2) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

3-2) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін облыстық соттың сот алқасының төрағасын, облыстық сот төрағасын, Жоғарғы Соттың судьясын немесе сот алқасының төрағасын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының талқылауына шығаруды, сондай-ақ материалдарды Сот жюриіне жіберуді қамтамасыз етеді;

4) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына сот практикасы мәселелерi бойынша Жоғарғы Соттың нормативтiк қаулыларын қабылдау үшiн материалдар енгiзедi;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
4-1) тармақшаны алып тастау көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

4-1) сот актілерін заңда көзделген негіздер бойынша қайта қарау туралы ұсынулар енгізеді;

5) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының бекiтуiне Жоғарғы Соттың жалпы отырысы Хатшысының, ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестер мүшелерiнiң кандидатураларын енгiзедi.

6) қажет болған жағдайларда бір сот алқасының судьяларын басқа сот алқасының құрамында iс қарау үшiн тартады;

6-1) сыбайлас жемқорлыққа қарсы iс-қимыл жасау және судья әдебi нормаларын сақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

7) Жоғарғы Соттың жұмыс жоспарын бекiтедi;

8) алқалардың жұмысын үйлестiредi;

8-1) Жоғары Сот Кеңесімен келісім бойынша әрбір жергілікті және басқа да сот судьяларының санын бекітеді;

9) Уәкілетті орган туралы ережені Қазақстан Республикасы Президентінің бекітуіне енгізеді;

9-1) Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен штат саны лимитінің шегінде уәкілетті органның құрылымын және штат кестесін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен келіседі;

9-2) Қазақстан Республикасының Президентіне уәкілетті органның басшысын тағайындау туралы ұсыну енгізеді және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен уәкілетті орган басшысының орынбасарларын лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады;

9-3) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;
9-4) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

10) азаматтарды жеке қабылдауды жүргiзедi;

11) өкiмдер мен бұйрықтар шығарады.

2. Жоғарғы Соттың Төрағасы Республиканың өзге де мемлекеттiк билiк тармақтары органдарымен және халықаралық ұйымдармен өзара қарым-қатынасы кезiнде Республика сот жүйесiнiң мүддесiн бiлдiредi, сондай-ақ:

1) алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

2) облыстық соттар төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды баламалы негізде Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қарауына енгізеді;

3) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

3-1) Жоғары Сот Кеңесіне облыстық соттардың төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысында оларды талқылау нәтижелерімен бірге баламалы негізде ұсынады;

4) Қазақстан Республикасының Президентiне заңдарды жетiлдiру жөнiнде ұсыныс енгiзедi;

5) алып тасталды – ҚР 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

6) Қазақстан Республикасының Президентiне судьяларды және уәкілетті органның қызметкерлерін мемлекеттiк наградалармен марапаттау және оларға құрметтi атақтар беру туралы ұсыныс енгiзедi;

7) республика судьяларын ведомстволық наградалармен наградтайды, "Құрметті судья" атағын береді және осы Атақты беру тәртібі туралы ережені бекітеді;

8) алып тасталды - ҚР 2006.12.11 № 199 Конституциялық заңымен;

8-1) қажет болған кезде сот төрелігін іске асыру үшін судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған отставкадағы судьяларды тартады;

9) заңмен және өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

3. Жоғарғы Соттың Төрағасы уақытша болмаған кезде оның мiндеттерi Жоғарғы Сот Төрағасының өкімімен сот алқалары төрағаларының біріне жүктеледi.

Сот алқаларының төрағалары болмаған жағдайда Төрағаның міндеттерін уақытша атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкімімен Жоғарғы Сот судьяларының біріне жүктеледі.

4. Жоғарғы Сот Төрағасы орнынан түскен жағдайда не өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған өзге де жағдайда Төрағаның мiндетiн уақытша атқаруды Қазақстан Республикасының Президентi Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының (судьясының) бiрiне жүктейдi.

Ескерту. 20-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

21-бап. Жоғарғы Соттың сот алқасының төрағасы

1. Жоғарғы Соттың сот алқасының төрағасы судья болып табылады және судья мiндеттерiн атқарумен қатар:

1) сот алқасының отырыстарында төрағалық етеді;

1-1) сот алқасында сот ісін жүргізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді;

2) сот практикасын зерделеу және жинақтау жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;

3) Жоғарғы Соттың жалпы отырысында қарау үшiн судьялардың тиiстi құжаттарды дайындауын қамтамасыз етедi;

4) Жоғарғы Соттың жалпы отырысына сот алқасының қызметi туралы ақпарат бередi;

4-1) азаматтарды жеке қабылдауды жүргізеді;

5) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

2. Сот алқасының төрағасы уақытша болмаған жағдайда оның мiндеттерiн атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкiмi бойынша алқа судьяларының бiрiне жүктеледi.

Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда оның міндеттерін уақытша атқару Жоғарғы Сот Төрағасының өкімі бойынша Жоғарғы Соттың тиісті сот алқасының судьясына жүктеледі.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

22-бап. Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстары

Ескерту. 22-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

1. Жоғарғы Соттың жалпы отырысы:

1) Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;

2) сот практикасын зерделеу мен жинақтаудың қорытындылары бойынша республика соттарының сот төрелiгiн iске асыруы кезiнде заңдылықты сақтау мәселелерiн қарайды;

3) нормативтiк қаулылар, қаулылар қабылдайды, сот практикасы мәселелерi бойынша түсiндiрулер береді және заңнаманы жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi.

Нормативтік қаулылар Жоғарғы Соттың жалпы отырысында Жоғарғы Соттың қатысып отырған судьялары санының кемінде үштен екі даусымен және Жоғарғы Соттың жұмыс істеп жүрген судьялары санының кемінде төрттен үш кворумы болған кезде қабылданады;

3-1) алып тасталды - ҚР 07.11.2014 № 245-V Заңымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі);

4) Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының және уәкiлеттi орган басшысының ақпаратын тыңдайды;

5) Қазақстан Республикасы Конституциясының 47-бабының 2-тармағында көзделген жағдайда қорытынды бередi;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.11.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6) тармақша 01.07.2025 дейін осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

6) облыстық соттардың төрағалары, сот алқаларының төрағалары, кассациялық соттардың төрағалары мен судьялары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары және судьялары бос лауазымдарына кандидатураларды қарайды және тиісті қорытындылар шығарады;

6-1) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);
6-2) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

7) Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша жалпы отырыстың хатшысын, ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестердiң құрамдарын бекiтедi;

7-1) алынып тасталды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

7-2) судья мантиясының нысаны мен сипатын бекітеді;

7-3) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз);

7-4) Жоғарғы Сот жанындағы ғылыми-консультативтік және халықаралық кеңестер туралы ережелерді бекітеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7-5) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

7-5) лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде облыстық соттың сот алқасы төрағасының, облыстық сот төрағасының немесе Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды және талқылау қорытындылары бойынша тиісті шешім шығарады;

7-6) соттардағы істерді автоматтандырылған бөлу қағидаларын бекітеді;

7-7) облыстық соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының үлгілік регламентін бекітеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7-8) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

7-8) облыстық сот төрағасының және сот алқасы төрағасының, Жоғарғы Сот судьясының, Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымдарына кадр резервіне алу үшін кандидатураларды қарайды;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7-9) тармақша 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

7-9) сот істерін қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін облыстық соттың сот алқасының төрағасын, облыстық сот төрағасын, Жоғарғы Соттың судьясын немесе сот алқасының төрағасын тәртіптік жауаптылыққа тарту немесе тартпау туралы ұсынымды Сот жюриіне беру туралы мәселені талқылайды;

8) заңда көзделген басқа да өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

2. Жалпы отырыс оған Жоғарғы Сот судьялары жалпы санының кем дегенде үштен екiсi қатысқан жағдайда заңды болып табылады.

2-1. Жоғарғы Соттың судьялары, сондай-ақ облыстық соттардың кеңейтілген жалпы отырыстары жіберетін жергілікті соттардың судьялары қатысатын Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысы:

1) сот жүйесінің бюджетін шығыстардың деңгейлері мен бағыттары бойынша бөлуді бекітеді;

1-1) судьялардың еңбегіне ақы төлеу шарттарын бекітеді;

2) Жоғары Сот Кеңесінің, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот жюриінің және Кадр резерві жөніндегі комиссияның құрамдарына, сондай-ақ Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның құрамына кандидаттарды ұсынады.

Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысының құрамына жіберілетін судьялар алқалардың төрағалары, соттардың төрағалары болмауға тиіс.

3. Жоғарғы Соттың жалпы және кеңейтілген жалпы отырыстарының жұмыс тәртiбi өзi бекiтетiн регламентпен айқындалады.

Ескерту. 22-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 31.07.2015 № 340-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

22-1-бап. Жоғарғы Соттың жалпы отырысының төралқасы

Ескерту. 3-тарау 22-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

3-бөлiм. СУДЬЯЛАР МӘРТЕБЕСI

1-тарау. СУДЬЯЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

23-бап. Судья мәртебесi

1. Қазақстан Республикасының барлық соттары судьяларының мәртебесi бiрдей болады және бiр-бiрiнен тек өкiлеттiктерiмен ерекшеленедi.

Судья Қазақстан Республикасының Конституциясында және осы Конституциялық заңда белгiленген тәртiппен сот төрелiгiн іске асыру жөнiндегi өкiлеттiктер берiлген, өз мiндеттерiн тұрақты негiзде орындайтын және сот билiгiн жүргiзушi болатын мемлекеттің лауазымды адамы болып табылады.

Судьялардың құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңмен және өзге де заңдармен белгiленедi.

2. Судьяға заңда көзделмеген соттан тыс функциялар мен мiндеттердi жүктеуге болмайды. Судьяны қылмысқа қарсы күрес, заңдылық пен құқық тәртiбiн сақтау мәселелерi жөнiндегi мемлекеттiк және қоғамдық құрылымдардың құрамына енгiзуге болмайды.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

23-1-бап. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларының мәртебесі

1. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларына соңғы лауазымына конкурссыз орналасу құқығы беріледі, ал, халықаралық соттың судьясы болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және орнынан түскен кезде ескеріледі.

Тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда осы тармақтың бірінші бөлігінде аталған адамдар олардың келісімімен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайларда конкурссыз тағайындау осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Халықаралық соттардың Қазақстан Республикасынан жіберілген судьяларына Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда реттелмеген бөлігінде осы Конституциялық заңда көзделген барлық материалдық және әлеуметтік кепілдіктер қолданылады.

Ескерту. 1-тарау 23-1-баппен толықтырылды - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

24-бап. Судьялардың ауыстырылмайтындығы

1. Судьялар лауазымға Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Конституциялық заңға, "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес сайланады немесе тағайындалады және оларға тұрақты негiзде өкiлеттiктер беріледі.

2. Судьялардың өкiлеттіктері тек қана осы Конституциялық заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген негіздер бойынша және тәртіппен тоқтатылуы немесе тоқтатыла тұруы мүмкін.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

25-бап. Судьяның тәуелсiздiгi

1. Судьяның тәуелсiздiгi Конституциямен және заңмен қорғалады.

Судьялар сот төрелiгiн жүзеге асыруы кезiнде тәуелсiз және Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңға ғана бағынады.

2. Ешкiмнiң сот төрелiгiн жүзеге асыру iсiне араласуға және судья мен алқа заседателiне қандай да болмасын ықпал етуге құқығы жоқ. Мұндай әрекеттер заңмен қудаланады.

3. Судья қаралған немесе қаралып жатқан сот iстерiнiң мәнi жөнiнде қандай да бiр түсiнiк беруге мiндеттi емес. Кеңесу бөлмесiнiң құпиясы барлық жағдайларда қамтамасыз етiлуге тиiс.

4. Соттарды қаржыландыру, судьяларды материалдық және әлеуметтiк қамтамасыз ету, сондай-ақ оларға тұрғын үй беру сот төрелiгiн толық әрi тәуелсiз жүзеге асыру үшiн жеткiлiктi мөлшерде республикалық бюджет қаражатының есебiнен жүргiзiледi.

Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

26-бап. Судья тәуелсiздiгiнiң кепiлдiктерi

1. Судьяның тәуелсiздiгi:

1) сот төрелiгiн жүзеге асырудың заңда көзделген рәсiмiмен;

2) судьяның сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметiне араласқаны үшiн, сондай-ақ сотты және судьяларды сыйламағандық үшiн заңда жауаптылық белгiлеумен;

3) судьяға ешкiмнiң тиiспеуiмен;

4) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Конституциялық заңда және "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгiленген судьяны лауазымға сайлау, тағайындау, оның өкiлеттiктерiн тоқтату және тоқтата тұру тәртiбiмен, судьяның отставкаға құқығымен;

5) судьяларға мемлекет есебiнен олардың мәртебесiне сәйкес материалдық жағдай жасау және әлеуметтiк қамсыздандыру, сондай-ақ оны нашарлатуға тыйым салу арқылы қамтамасыз етiледi.

2. Судьялар, олардың отбасы мүшелерi мен мүлкi мемлекеттiң қорғауында болады.

Егер судьядан тиiстi өтiнiш түссе, iшкi iстер органдары судья мен оның отбасы мүшелерiнiң қауiпсiздiгiн, оларға тиесiлi мүлiктiң сақталуын қамтамасыз етуге уақтылы және түпкiлiктi шаралар қабылдауға мiндеттi.

Судьяға және оның мүлкiне кәсiптiк қызметiне байланысты келтiрiлген зиян республикалық бюджеттiң қаражаты есебiнен өтеледi.

Ескерту. 26-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

27-бап. Судьяларға ешкiмнiң тиiспеуi

1. Қылмыс үстінде ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайлардан басқа кезде, судьяны Жоғары Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің келісімінсіз, ал Конституцияның 55-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайда Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының келісімінсіз ұстап алуға, күзетпен ұстауға, үйқамаққа алуға, күштеп әкелуге, сот тәртібімен қолданылатын әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, қылмыстық жауаптылыққа тартуға болмайды.

2. Сотқа дейінгі тергеп-тексерудің басталуына себеп Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде тіркелгеннен кейін сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімімен ғана жалғастырылуы мүмкін. Судья қылмыс үстінде ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасауға дайындалу немесе оқталу фактісі анықталған не ол ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайларда, оған қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының келісімін алғанға дейін, бірақ бір тәулік ішінде оны міндетті түрде хабардар ете отырып, жалғастырылуы мүмкін. Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары мен жасырын тергеу әрекеттері Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен жүргізілуі мүмкін.

Судьяға қатысты арнаулы жедел-іздестіру іс-шаралары Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының санкциясымен ғана жүргізілуі мүмкін.

3. Судьяға Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі белгiлеген тәртiппен куәлiк берiледi.

Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 № 232-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2017 № 85-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

28-бап. Судьяға қойылатын талаптар

1. Судья:

1) Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңдарын бұлжытпай сақтауға, судьяның антына адал болуға;

2) сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi өзiнiң конституциялық мiндетiн орындаған кезде, сондай-ақ қызметтен тыс қарым-қатынаста судья әдебi талаптарын сақтауға және судьяның беделi мен қадiр-қасиетiн түсiретiн немесе оның адалдығына, әдiлдiгiне, объективтiлiгi мен алаламаушылығына күмән туғызатын барлық нәрседен аулақ болуға;

3) сыбайлас жемқорлықтың кез келген көрiнiстерiне және сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi қызметке заңсыз араласу әрекеттерiне қарсы тұруға;

4) судьялар кеңесiнiң құпиясын сақтауға мiндеттi.

1-1. Судьялар осы Конституциялық заңда көзделген жағдайларда Жоғарғы Сот жанындағы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияда (бұдан әрі – Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия) кәсіптік қызметін бағалаудан өтеді.

2. Судьяның лауазымы депутаттық мандатпен, оқытушылық, ғылыми немесе өзге шығармашылық қызметтердi қоспағанда, өзге де ақы төленетiн жұмысты атқарумен, кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асырумен, коммерциялық ұйымның басшы органының немесе байқаушы кеңесiнiң құрамына кiрумен сыйыспайды.

Судьялар партияларға, кәсiптiк одақтарға кiре алмайды, қандай да бiр саяси партияны қолдап немесе оған қарсы сөз сөйлеуiне болмайды.

Ескерту. 28-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

29-бап. Судьялыққа кандидаттарға қойылатын талаптар

1. Аудандық соттың судьясы болып:

1) отыз жасқа толған;

2) жоғары заң бiлiмi, жоғары моральдық-адамгершілік қасиеттері, мiнсiз беделі және заңгерлік кәсібі бойынша кемiнде бес жыл жұмыс өтілі бар;

3) біліктілік емтиханын тапсырған (Жоғары Сот Кеңесi жанындағы Сот төрелігі академиясында оқу бітірген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы емтихан тапсырудан босатылады);

4) медициналық куәландырудан өткен және судьяның кәсіптік мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiретiн ауруларының жоқ екендігін растаған;

5) негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, сотта ақы төленетін тағылымдамадан ойдағыдай өткен және тағылымдама қорытындысы бойынша соттың жалпы отырысының оң қорытындысын алған (Жоғары Сот Кеңесi жанындағы Сот төрелігі академиясында оқу бiтiрген және біліктілік емтиханын тапсырған адам оқуын бітірген күннен бастап төрт жыл бойы тағылымдамадан өтуден босатылады);

6) "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жағдайларда полиграфологиялық зерттеуден өткен Қазақстан Республикасының азаматы тағайындала алады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) және 6) тармақшаларында көзделген талаптар жұмыс істеп жүрген судьялар болып табылатын кандидаттарға қолданылмайды.

2. Мынадай:

1) сот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп таныған;

2) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл ішінде мемлекеттік қызметке кір келтіретін тәртіптік теріс қылығы үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылған адам судья болмайды. Бұл ретте мемлекеттік қызметке кір келтіретін тәртіптік теріс қылығы үшін қызметтен шығарылған адам судья болып тағайындалмайды;

3) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл iшiнде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшiн сот тәртiбiмен әкiмшiлiк жаза қолданылған;

4) судья лауазымына конкурсқа қатысар алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін өзіне қатысты соттың айыптау үкімі шығарылған немесе қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

5) бұрын сотталған;

6) қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауаптылықтан Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде босатылған;

7) судья лауазымынан, құқық қорғау органдарынан, арнаулы мемлекеттік органдардан және соттардан, әскери қызметтен теріс себептер бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жағдайларда қызметтен шығарылған адам судья бола алмайды.

3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтерді ұсынбау немесе қасақана бұрмалау судья лауазымына тағайындаудан немесе судьяның бос лауазымына орналасуға арналған конкурсқа қатысудан бас тартуға негіз болып табылады.

4. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он бес жыл жұмыс өтілі немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар азамат облыстық соттың судьясы бола алады.

4-1. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетін, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде он сегіз жыл жұмыс өтілі немесе кемінде сегіз жыл судьялық жұмыс өтілі, оның ішінде облыстық сотта кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілі бар азамат кассациялық сот судьясы бола алады.

5. Осы баптың 1-тармағының талаптарына сай келетiн, заңгерлік кәсібі бойынша кемінде жиырма жыл жұмыс өтілі бар, оның кемінде он жылы судьялық жұмыс өтілі болатын, оның ішінде бес жыл облыстық соттағы судьялық жұмыс өтілі бар, сондай-ақ Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қорытындысын алған азамат Жоғарғы Соттың судьясы бола алады.

Жалпы отырыстың қорытындысы ұсынымдық сипатта болады.

Өтілдің болуы, тағылымдамадан өту, біліктілік емтиханын тапсыру, Жоғарғы Соттың жалпы отырысы қорытындысының қажеттігі туралы талаптар Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатқа, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 30-бабы 4-тармағының тоғызыншы бөлігінде көзделген жағдайларда қолданылмайды.

6. Аудандық сот судьясының лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және облыстық соттың жалпы отырысының қорытындыларын алуға тиіс.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
6-тармақтың екінші бөлігі 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

Облыстық соттың сот алқасының төрағасы және судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және жұмыс орны бойынша тиісінше Жоғарғы Соттың немесе облыстық соттың жалпы отырысының қорытындыларын алуға тиіс. Кассациялық сот судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар Жоғарғы Соттың жалпы отырысының қорытындысын алуға тиіс.

Осы тармақтың облыстық соттың жалпы отырысының қорытындысын алу қажеттігі туралы талабы жұмыс істеп жүрген судьялар болып табылатын кандидаттарға, сондай-ақ бұрын судья лауазымын атқарған адамдарға ғана қолданылады.

Жоғарғы Сот судьясы лауазымына конкурсқа қатысушылар жұмыс орны бойынша Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің де қорытындысын алуға тиіс.

Соттармен өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестің және жалпы отырыстың қорытындылары ұсынымдық сипатта болады.

7. Бос судьялық лауазымға орналасуға арналған конкурсқа:

1) егер осы Конституциялық заңның 40-бабы 1-тармағының 2) және 4) тармақшаларында көзделген тәртіптік жаза алып тасталған күннен бастап бір жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

2) егер Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия оған қатысты басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы шешім шығарған күннен бастап екі жылдан аз уақыт өтсе, судьяның;

3) атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның;

4) Жоғары Сот Кеңесі мүшесінің қатысуына жол берілмейді.

Осы тармақтың атқаратын лауазымда екі жылдан аз уақыт жұмыс істеген судьяның конкурсқа қатысуына жол бермеу туралы талабы:

1) шалғай жерде орналасқан соттарда судья лауазымына орналасуға ниет білдірген судьяларға;

2) тұрғылықты жерін ауыстыруды талап ететін ауруының бар екендігі туралы медициналық қорытындысы бар судьяларға;

3) бұрын соттың қайта ұйымдастырылуына және таратылуына, соттар судьяларының штат санының азайтылуына байланысты судья лауазымына конкурссыз тағайындалған судьяларға қолданылмайды.

Шалғай жерлерде орналасқан соттардың тізбесін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

8. Судьялыққа кандидаттар негізгі жұмыс орнынан қол үзіп, тұрақты негізде сотта ақы төленетін тағылымдамадан өтеді. Бұл ретте судьялыққа кандидаттар Жоғары Сот Кеңесінің бос лауазымға тағайындау туралы ұсынымын алғаннан кейін тағылымдамадан өтуі мүмкін. Судьялыққа кандидаттың тағылымдамадан өту шарттары, тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн ережеде айқындалады.

9. Судья лауазымынан өкілді органдардағы мемлекеттік лауазымға сайланған не тағайындалған адамдарға тағылымдамадан өтпей, конкурстық негізде судьялық лауазымға орналасу құқығы беріледі.

9-1. Жоғары Сот Кеңесінің құрамына тағайындалған судьяларға Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және отставкаға шыққан кезде ескеріледі.

10. Судьялық жұмыс өтіліне судьяның осы Конституциялық заңның 56-бабының 6-тармағында көрсетілген лауазымдарда жұмыс істеген уақыты қосылады.

Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы лауазымына тағайындалуына байланысты өз өкілеттігін тоқтатқан судьяға Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы болып жұмыс істеген уақыты судьялық жұмыс өтіліне қосылады және отставкаға шыққан кезде ескеріледі.

11. Бос судьялық лауазымдарға кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі өлшемшарттар жүйесін, оның ішінде соттағы, прокуратура органдарындағы, адвокатурадағы жұмысын ескеретін өлшемшарттарды пайдалана отырып, осы Конституциялық заңда және "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен жүргізеді.

Ескерту. 29-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 20.03.2021 № 19-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.12.2021 № 82-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.11.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

29-1-бап. Судья лауазымына кандидатты медициналық куәландыру

1. Судья лауазымына кандидаттың судьяның кәсiби мiндеттерiн атқаруға кедергi келтiретiн ауруларының жоқтығын растау үшiн оған медициналық куәландыру жүргiзiледi.

2. Судьяның кәсiптік мiндеттерiн атқаруына кедергi келтiретiн аурулардың тiзбесi уәкілетті орган мен денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi органның бiрлескен нормативтiк құқықтық актiсiнде белгiленедi.

Ескерту. 29-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен, өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

30-бап. Сот судьясының, төрағасының, сот алқасы төрағасының лауазымына кандидаттарды іріктеу

1. Судья лауазымына кандидаттарға шығу тегіне, әлеуметтік және мүліктік жағдайына, қай нәсілге және ұлтқа жататынына, жынысына, саяси көзқарасына, діни нанымына және өзге де мән-жайларға қарамастан, лауазымға орналасуға тең құқық қамтамасыз етіледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

2. Аудандық сот судьясының, облыстық соттың сот алқасы төрағасының және судьясының, Жоғарғы Сот судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі бос лауазымдарға орналасуға өтініш берген және осы Конституциялық заңның 29-бабының талаптарына сай келетін адамдар қатарынан конкурстық негізде жүзеге асырады.

Жоғарғы Соттың ұсынысы бойынша тізбесін Жоғары Сот Кеңесі бекітетін, құқықтың жекелеген салаларында мамандар болып табылатын, облыстық сот судьясының бос лауазымына орналасуға үміткер адамдар үшін жеке конкурс өткізілуі мүмкін. Мұндай жеке конкурстық іріктеудің тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

Шалғай жерде орналасқан соттың судьясы лауазымына конкурс өтпеді деп танылған жағдайда, Жоғары Сот Кеңесі осы сот судьясының бос лауазымына Жоғарғы Сотпен келісу бойынша Жоғары Сот Кеңесі бекіткен сыныптау шәкілін негізге ала отырып, Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясында оқуды бітірген және біліктілік емтиханын тапсырған адамды ұсына алады.

2-1. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидаттарды іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі облыстық соттың кеңейтілген жалпы отырысы сайлаған адамдар қатарынан жүзеге асырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3. Облыстық соттар төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысы оларды қарағаннан кейін Жоғарғы Сот Төрағасының енгізген ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесі баламалы негізде қарайды.

4. Аудандық сот төрағасының бос лауазымына кандидатуралар жұмыс істеп жүрген судьялар немесе судья лауазымында кемiнде бес жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.

Шалғай жерде орналасқан соттарда немесе штат саны үш бірліктен аспайтын соттарда кемінде бес жыл жұмыс істеген судьялар аудандық соттарда тең дәрежелі лауазымдарға кандидаттарды іріктеу кезінде өзге жағдайлары тең болса, басымдыққа ие болады.

Облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидатуралар, әдетте, облыстық соттың судьялары немесе судья лауазымында кемiнде он жыл жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсыным жасалады.

Кассациялық соттардың төрағалары бос лауазымдарына кандидатуралар, әдетте, кассациялық сот судьялары немесе судья лауазымында кемінде он жыл жұмыс өтілі, оның ішінде облыстық сотта кемінде бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар адамдар арасынан ұсынылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
4-тармақтың төртінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Бұл ретте аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының, сот алқалары төрағаларының және судьяларының, Жоғарғы Сот судьясының және сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде кадр резервінде тұрған адамдарға басымдық беріледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
4-тармақтың бесінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Аудандық сот төрағасының, облыстық сот төрағасының және сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының лауазымдарына кандидаттарды іріктеу кезінде осы баптың 4-тармағының үшінші бөлігінде көрсетілген өлшемшартқа қосымша ұйымдастырушылық қабілеттері де ескеріледі.

Жоғарғы Соттың сот алқасы төрағасының лауазымына кандидат Жоғарғы Сот судьялары арасынан ұсынылады.

Жоғары Сот Кеңесі жергілікті және басқа да соттар төрағаларының, сот алқалары төрағаларының, Жоғарғы Соттың сот алқалары төрағаларының бос лауазымдарына кандидаттарды лауазымдарға тағайындау үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.

Жоғарғы Сот Төрағасының лауазымына кандидатураны Жоғары Сот Кеңесі қарайды.

Қазақстан Республикасының Президенті Жоғарғы Сот судьясының лауазымына кандидатты сайлау туралы ұсынуды конкурстан тыс тәртіппен енгізуге құқылы.

Жоғары Сот Кеңесі Жоғарғы Сот Төрағасының, судьясының бос лауазымдарына кандидаттарды Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсыну үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыным жасайды.

Жоғарғы Сот судьясы лауазымына кандидатураларды, осы тармақтың тоғызыншы бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына баламалы негізде енгізеді.

Ескерту. 30-бап жаңа редакцияда - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгерістер енгізілді - ҚР 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

30-1-бап. Судьяның кәсіби қызметін бағалау

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың бірінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

1. Судьяның кәсіби қызметін бағалау деп оның кәсіби білімінің деңгейін және оны сот төрелігін іске асыру кезінде қолдана білуін, сот қызметінің нәтижелерін, судьяның іскерлік пен адамгершілік қасиеттерін және оның осы Конституциялық заңда және Судья әдебі кодексінде қойылатын талаптарға сай келуін бағалау танылады.

Судьяның кәсіби қызметін бағалау судьялар корпусының сапалық құрамын жақсарту, кәсіби біліктілікті бағалау және оның өсуін ынталандыру, істерді қарау кезінде заңдылықты нығайтуға жауаптылықты арттыру, азаматтардың құқықтары мен қоғамның мүдделерін қорғау мақсатында жүргізіледі.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың үшінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Судьяның кәсіби қызметін бағалау бірінші рет судья лауазымындағы бір жылдық жұмысының нәтижелері бойынша жүргізіледі. Одан кейін судьяның кәсіби қызметін бағалау әр бес жыл сайын жүргізіледі.

Жиырма және одан көп жыл судьялық өтілі бар судьялар кәсіби қызметті мерзімді бағалаудан босатылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақты алып тастау көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

2. Судья жұмысының нәтижелері бір жыл мерзім өткеннен кейін Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның отырысында қаралады және Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғары Сот Кеңесінің бекітуіне енгізіледі.

Судья жұмысының нәтижелері мынадай өлшемшарттардың негізінде қаралады:

1) сот төрелігін іске асыру сапасының көрсеткіштері;

2) судья әдебінің нормалары мен еңбек тәртібін сақтау.

3. Судьяның кәсіби қызметін бағалауды Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жүзеге асырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақтың екінші бөлігі жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жеті мүшеден – облыстық соттардың үш судьясынан, Жоғарғы Соттың үш судьясынан және отставкадағы бір судьядан тұрады.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияны қалыптастыру және оның жұмысын ұйымдастыру тәртібі Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін Ережеде айқындалады.

Судьяның кәсіби қызметін бағалауды жүргізу әдістемесін Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия әзірлейді және Жоғары Сот Кеңесімен алдын ала келісілгеннен кейін Жоғарғы Соттың жалпы отырысы бекітеді.

Ескерту. 3-бөлім 30-1-баппен толықтырылды - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

31-бап. Судьяға өкiлеттiктер беру тәртiбi

1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларын Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесiне негiзделген ұсынуы бойынша Сенат сайлайды.

2. Жергілікті және басқа соттардың судьяларын Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесi бойынша Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайды.

3. Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы және Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.

Жалпы отырыстың қорытындылары ұсынымдық сипатта болады.

3-1. Облыстық соттардың сот алқаларының төрағаларын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.

4. Жоғарғы Соттың Төрағасын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша бес жыл мерзімге Сенат сайлайды.

5. Жергiлiктi және басқа да соттардың төрағаларын Қазақстан Республикасының Президентi Жоғары Сот Кеңесiнiң ұсынымы бойынша бес жыл мерзiмге лауазымға тағайындайды.

Облыстық соттардың төрағалары және сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Сот алқаларының төрағалары өздері атқаратын лауазымға немесе тең дәрежелі соттардағы ұқсас лауазымға екі реттен артық тағайындала алмайды.

6. Алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

7. Жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың Төрағасы мен сот алқаларының төрағалары өкiлеттiк мерзiмi аяқталғаннан кейiн, егер олар тиісінше басқа соттағы осындай лауазымға тағайындалмаған немесе сайланбаған болса, тиiстi соттың судьясы өкiлеттiгiн жүзеге асыруды жалғастырады.

Тиiстi сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда басқа соттағы осындай лауазымға тағайындалмаған жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, олардың келiсiмiмен тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

Жоғарғы Сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда осындай лауазымға тағайындалмаған Жоғарғы Соттың Төрағасы мен сот алқаларының төрағалары, олардың келiсiмiмен төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

8. Сот қайта ұйымдастырылған немесе таратылған, тиісті сот судьяларының саны азайтылған кезде осы сот судьялары өздерінің келiсуiмен тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8-1-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

8-1. Осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судья басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстырылған кезде судьялар өздерінің келiсімiмен басқа тең дәрежелi немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалуы мүмкiн.

9. Осы Конституциялық заңның 40-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген негіздер бойынша лауазымынан босатылған жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың Төрағасы және сот алқаларының төрағалары тиісті сот судьясының өкілеттігін жүзеге асыруды жалғастырады.

Тиісті сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары олардың келісуімен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

Жоғарғы Сотта судьялардың бос лауазымдары болмаған жағдайда Жоғарғы Соттың Төрағасы және сот алқаларының төрағалары олардың келісуімен төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

10. Судьялардың бос лауазымдарына кандидаттарды конкурссыз тағайындау мәселелерін Жоғары Сот Кеңесі қарайды.

Ескерту. 31-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз) Конституциялық заңдарымен.

32-бап. Судьяның ант беруi

1. Судья лауазымына алғаш рет сайланған немесе тағайындалған адам мынадай мазмұнда ант бередi:

"Өз мiндеттерiмдi адал және абыройлы атқаруға, сот төрелiгiн Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына ғана бағына отырып жүзеге асыруға, судья ретiндегi борышым мiндеттегендей бейтарап және әдiл болуға салтанатты түрде ант етемiн".

2. Жоғарғы Соттың Төрағасы мен судьялары Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының отырысында ант бередi.

3. Алынып тасталды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

4. Облыстық соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы мен судьясы, аудандық соттың төрағасы мен судьясы қызметіне алғаш рет тағайындалған адамдар облыстық соттың жалпы отырысында ант береді.

Судья төраға не сот алқасының төрағасы немесе басқа соттың судьясы болып тағайындалған кезде қайтадан ант бермейді.

Ескерту. 32-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

33-бап. Судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұру

1. Судьяның өкiлеттiгi, егер:

1) партиялық тізімдерге енгізу жағдайларын қоспағанда, судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында көзделген тәртіппен кандидат ретінде тіркелсе;

1-1) судья Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып тағайындалса;

1-2) саяси партияға кіру ниетінің болуына байланысты судья лауазымынан босату туралы өтініш берілсе;

2) судья заңды күшiне енген сот шешiмiмен хабарсыз кеткен деп танылса;

3) судьяны қылмыстық жауапқа тартуға келiсiм берiлсе;

3-1) осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негiздер бойынша судьяның өкiлеттiктерiн тоқтату қажеттiгi туралы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның немесе Сот жюриінің шешiмi болса;

3-2) алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

4) басқа жұмысқа ауысса;

5) судья лауазымынан өз еркі бойынша босату туралы өтініш берсе, тоқтатыла тұрады.

2. Судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұруды:

Жоғарғы Соттың Төрағасына қатысты – Қазақстан Республикасының Президентi;

Республиканың қалған барлық судьяларына қатысты – Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы жүзеге асырады.

Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасы уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттігін тоқтата тұру мәселелерін қарайды.

2-1. Судьяның өкілеттігі тоқтатыла тұрған кезде оның тиісті соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы лауазымындағы өкілеттігі тоқтатыла тұрады.

2-2. Судья лауазымынан өз еркі бойынша босату туралы өтініш берген кезде оның өкілеттігі осы өтініш берілген күннен бастап бір ай өткен соң тоқтатыла тұрады.

2-3. Судья Жоғары Сот Кеңесінің мүшесі болып тағайындалған кезде оның судья атағы мен судьялар қоғамдастығына жататыны сақтала отырып, өкілеттігі тоқтатыла тұрады.

3. Егер судьяның өкiлеттiгiн тоқтата тұру туралы шешiм қабылдауға негiз болған мән-жай жойылса, судьяның өкiлеттiгi қалпына келтiрiледi.

Ескерту. 33-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 20.12.2021 № 82-VII (01.07.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

34-бап. Соттың төрағасын, сот алқасының төрағасын және судьяны қызметінен босату және олардың өкiлеттiктерiн тоқтату

Ескерту. 34-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 13.03.2017 № 52-VI Конституциялық заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

1. Төрағаның, сот алқасы төрағасының және судьяның өкiлеттiктерін тоқтату негiздері:

1) судьяның орнынан түсуі;

2) судьяның өз тілегі бойынша лауазымынан босауы;

2-1) саяси партияға кіруі;

3) медициналық қорытындыға сәйкес кәсiптiк мiндеттерiн одан әрi атқаруға кедергi болатын денсаулық жағдайы;

4) судьяны iс-әрекетке қабiлетсiз немесе iс-әрекетке қабiлетi шектеулi деп тану не оған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот шешiмiнің заңды күшiне енуі;

5) осы судьяға қатысты айыптау үкiмiнiң заңды күшiне енуi, қылмыстық істің Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігі 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтарының немесе 36-бабының негізінде сотқа дейінгі сатыда тоқтатылуы;

6) Қазақстан Республикасы азаматтығының тоқтатылуы;

7) судьяның қайтыс болуы немесе соттың оны қайтыс болды деп жариялау туралы шешiмiнің заңды күшiне енуі;

8) осы Конституциялық заңның 56-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, судьяның басқа лауазымға тағайындалуы, сайлануы және оның басқа жұмысқа ауысуы;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
9) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

9) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, егер судья басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келісім бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда судьяның басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
10) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

10) соттың таратылуы немесе соттың қайта ұйымдастырылуы, тиісті сот судьялары санының азайтылуы, өкiлеттiк мерзiмiнің аяқталуы, егер соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы басқа соттағы судьяның бос лауазымына орналасуға келiсiм бермесе, сондай-ақ осы Конституциялық заңның 44-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында, 5-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда сот төрағасының, сот алқасы төрағасының басқа сотқа, басқа мамандануға ауысудан бас тартуы;

11) кәсiби жарамсыздығына орай судьяның атқаратын лауазымына сай келмейтiнi туралы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешiмi;

11-1) судьяның тәртіптік теріс қылық жасағаны немесе осы Конституциялық заңның 28-бабында көрсетілген талаптарды орындамағаны үшін оны лауазымынан босату қажеттігі туралы Сот жюриінің шешімі;

12) зейнеткерлік жасқа немесе судья лауазымында болудың шекті жасына толуы.

2. Сот төрағасының, сот алқасы төрағасының өкiлеттiктерi оның өз тілегі бойынша, не олар осы Конституциялық заңның 9, 14, 15, 20, 21 және 28-баптарында көрсетiлген талаптарды орындамаған кезде мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.

2-1. Осы Конституциялық заңда көзделген негіздер туындаған кезде Жоғары Сот Кеңесі Республика соттары төрағаларының, сот алқалары төрағаларының және судьяларының өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.

2-2. Осы баптың 1-тармағының 4), 5), 6) және 7) тармақшаларында көзделген жағдайларда Жоғары Сот Кеңесі уәкілетті органның растайтын құжат қоса берілген хабарының негізінде судьяның өкілеттіктерін тоқтату мәселелерін қарайды.

3. Судья лауазымынан босату туралы шешiм:

1) Жоғарғы Соттың Төрағасына, судьяларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша – Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының қаулысымен;

2) Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларына, жергілікті және басқа соттардың төрағаларына, сот алқаларының төрағалары мен судьяларына қатысты – Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен қабылданады.

4. Судья лауазымынан босату бiр мезгiлде тиiстi соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы өкiлеттiктерiнiң тоқтатылуына әкеп соғады.

Осы Конституциялық заңның 31-бабының 7-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, тиiстi соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы лауазымынан оның өз еркі бойынша не өкілеттік мерзiмiнiң аяқталуы бойынша босату оны осы соттың судьясы лауазымынан босатуға әкеп соқпайды.

Тиісті сотта судьяның бос лауазымы болмаған жағдайда төраға немесе сот алқасының төрағасы оның келісуімен осы Конституциялық заңның 31-бабының 10-тармағында көзделген тәртіппен тең дәрежелі немесе төмен тұрған сот судьясының бос лауазымына конкурссыз тағайындалады.

Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 14.07.2023 № 22 нормативтік қаулысын қараңыз.

5. Судьялардың өкілеттіктерін тоқтатудың осы баптың 1-тармағының 5), 11) және 11-1) тармақшаларында көзделген негіздері теріс уәждер деп танылады.

Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгерістер енгізілді - ҚР 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

34-1-бап. Судья лауазымында болудың шекті жасы

1. Судья Қазақстан Республикасының заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған кезде оның шекті жасқа толғанға дейін судья лауазымында одан әрі болуына Жоғары Сот Кеңесі рұқсат етеді.

2. Судья лауазымында болуға оның шекті жасқа – алпыс бес жасқа толуына дейін жол беріледі, бұл айрықша жағдайларда осы баптың 1-тармағында көзделген тәртіппен бес жылдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.

Ескерту. 34-1-баппен толықтырылды - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

35-бап. Судьяның орнынан түсуi

1. Мiнсiз беделi, кемiнде жиырма жыл судьялық жұмыс өтiлi бар судьяның судья атағын, судьялар қоғамдастығына жататынын, жеке басына тиiспеушiлiк кепiлдiгiн және осы Конституциялық заңда көзделген өзге де материалдық және әлеуметтiк кепiлдiктерiн сақтай отырып, лауазымынан құрметпен кету нысанында судья өкiлеттiктерінің тоқтатылуы отставка болып табылады.

Судьяны орнынан түсу нысанында лауазымынан босату судьяның Жоғары Сот Кеңесіне орнынан түсу туралы жазбаша өтініші бойынша жүзеге асырылады. Судьяның орнынан түсу туралы өтінішін қарау тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

1-1. Қазақстан Республикасының Президенті басқа лауазымдарға тағайындауға байланысты өз өкілеттігін тоқтатқан судьялардың осы бапта белгіленген талаптарға сай келген жағдайда отставкаға және осы бапта көзделген төлемдер мен кепілдіктерге құқығы бар.

2. Отставкаға шыққан кезде судьяға жиырма төрт айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы шығу жәрдемақысы төленедi.

2-1. Отставка тоқтатыла тұрған немесе тоқтатылған жағдайлардан басқа кезде, кемінде он бес жыл судьялық жұмыс өтілі бар, Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген зейнеткерлік жасқа толған отставкадағы, оның ішінде 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судьяға судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының елу пайызы мөлшерінде салық салынбайтын өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төленеді.

Жиырма жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін, ал 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін отставкаға шыққан судьяларға – он бес жылдан асатын судьялық жұмыс өтілінің әрбір жылы үшін отставкадағы судьяның өмір бойғы ай сайынғы қамтылымының мөлшері судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының бір пайызына ұлғайтылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-1-тармақтың үшінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьяларына қатысты 01.01.2025 бастап; кассациялық соттардың, облыстық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған облыстық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына қатысты 01.01.2026 бастап; аудандық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына, сондай-ақ осы Конституциялық заң қолданысқа енгізілгенге дейін отставкада болған, өмір бойғы қамтылым алған аудандық және оларға теңестірілген соттардың судьяларына қатысты 01.01.2027 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Отставкадағы судьяның өмір бойғы ай сайынғы қамтылымының ең жоғары мөлшері судьяның соңғы атқарған лауазымы бойынша лауазымдық айлықақысының алпыс бес пайызынан және тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгіленген айлық есептік көрсеткіштің бір жүз тоғыз еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылымның мөлшері көрсетілген қамтылымды төлеуге өтініш берілген күнге қолданыста болатын, судьялар үшін еңбекке ақы төлеу жүйесіне сәйкес соңғы атқарған лауазымы бойынша есептеледі.

Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен судьялардың еңбегіне ақы төлеу мөлшері арттырылған кезде тиісінше өмір бойғы ай сайынғы қамтылымды қайта есептеу жүргізіледі.

Отставкадағы судьяға өмір бойғы ай сайынғы қамтылым төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Отставкадағы судьяның өз жеке зейнетақы шотында қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының есебінен зейнетақы төлемдерін алуға құқығы бар.

2-2. Алып тасталды – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3. Судьяның отставкасы:

1) ол қылмыс жасаған немесе сот билiгiнiң беделiне нұқсан келтiретiн терiс қылық жасаған;

2) саяси партияға кірген;

3) өз тiлегi бойынша;

4) Қазақстан Республикасының азаматтығы тоқтатылған;

5) ол қайтыс болған немесе оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешiмi заңды күшiне енген жағдайларда тоқтатылады.

Жоғары Сот Кеңесі:

1) егер отставкадағы судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңында көзделген тәртіппен кандидат ретінде тіркелсе;

2) судья лауазымына қайта тағайындалған жағдайда;

3) осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген судьяның отставкасын тоқтату негіздері қаралғанға дейін;

4) егер отставкадағы судья "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына сәйкес сайланса, судьяның отставкасын тоқтата тұруды жүзеге асырады.

Егер судьяның отставкасын тоқтата тұру туралы шешім қабылдауға негіз болған мән-жайлар жойылса, судьяның отставкасы қалпына келтіріледі.

4. Судья орнынан түсуi тоқтатылған жағдайда жеке басына тиiспеушiлiк кепiлдiгiнен және осы Конституциялық заңның 51, 53 және 55-баптарында көзделген кепiлдiктерден айырылады.

Судьяның орнынан түсуі тоқтатыла тұрған жағдайда жеке басына тиіспеушілік кепілдігі мен осы Конституциялық заңның 51, 53 және 55-баптарында көзделген кепілдіктердің қолданылуы да тоқтатыла тұрады.

5. Орнынан түсуді тоқтату судьяны орнынан түсуіне байланысты лауазымнан босатудың сол тәртібімен жүзеге асырылады.

6. Отставкадағы және судья лауазымында болудың шекті жасына толмаған судьялар, олардың келісімі болған кезде судьяның уақытша болмауы кезеңінде, бірақ алты айдан аспайтын мерзімге сот төрелігін іске асыруға тартылуы мүмкін.

7. Орнынан түсуге құқықты растауды және оны тоқтатуды Жоғары Сот Кеңесі жіберген материалдардың негізінде Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия қарайды.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешімі Жоғары Сот Кеңесіне қарау үшін жіберіледі.

Ескерту. 35-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 31.07.2015 № 341-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 13.03.2017 № 52-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

35-1-бап. Судьяны зейнетақымен қамсыздандыру

1. Судьяны зейнетақымен қамсыздандыру Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгiленген тәртiппен және шарттарда жүзеге асырылады.

2. Судья теріс себептер бойынша лауазымынан босатылған кезде 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін бюджет қаражаты есебінен аударылған қосымша міндетті зейнетақы жарналары республикалық бюджетке алынады.

Ескерту. 35-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 31.07.2015 № 341-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

36-бап. Жоғары Сот Кеңесі

Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесі, құрамын қалыптастыру тәртібі және жұмысын ұйымдастыру "Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалады.

Ескерту. 36-бап жаңа редакцияда – ҚР 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

37-бап. Судьялар қоғамдастығы мен оның органдары

1. Судьялар қоғамдастығының ортақ мүдделерiн iске асыру мен қорғау мақсатында судьялардың қоғамдық бiрлестiктер құруға құқығы бар.

2. Судьялық бiрлестiктер қажет болған жағдайларда заңдарда белгiленген тәртiппен өз мүшелерiнiң мүдделерiн бiлдiредi, қорғайды және сот төрелiгiнiң iске асырылуына ықпал етуге құқылы емес, сондай-ақ саяси мақсаттарды көздемеуге тиiс.

38-бап. Судьялардың тәртiптiк-бiлiктiлiк алқалары

Ескерту. 38-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

38-1-бап. Сот жюриi

1. Судьяларға қатысты тәртіптік істерді қарау үшін Жоғары Сот Кеңесінің жанынан Сот жюриі құрылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың екінші абзацы 01.07.2025 дейін тоқтатыла тұрады, тоқтатыла тұрған уақытта осы редакцияда қолданыста болады – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII Конституциялық заңымен.

Сот жюриі он үш судьядан – аудандық соттардың төрт судьясынан, облыстық соттардың бес судьясынан және Жоғарғы Соттың төрт судьясынан тұрады. Сот жюриіне кеңесші дауыс беру құқығы бар заңгерлер қауымының екі өкілі де кіреді.

Судьялар Сот жюриінің құрамына осы Конституциялық заңның 22-бабының 2-1-тармағына сәйкес Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысының ұсынымы бойынша тағайындалады, ал заңгерлер қауымының өкілдерін ұйымдардың жарғысына сәйкес олардың ұсынымы бойынша Жоғары Сот Кеңесі тағайындайды.

Жоғары Сот Кеңесі Сот жюриінің құрамына кандидатураларды уәжді шешімімен қабылдамауға құқылы.

Сот жюриінің төрағасын Сот жюриі құрамының өзі өздерінің арасынан сайлайды.

2. Сот жюриінің судьяға қатысты материалдарды қарауына мыналар негіз болып табылады:

1) судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасағаны үшін судьяға қатысты, лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін сот төрағасына немесе соттың сот алқасының төрағасына қатысты Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы;

2) облыстық соттардың және Жоғарғы Соттың жалпы отырыстарының лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде сот төрағасының немесе сот алқасы төрағасының әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы шешімдері;

3) сот істері мен материалдарын қарау кезінде заңдылықты өрескел бұзғаны үшін судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі бойынша ұсыну;

4) судья әдебі жөніндегі комиссиялардың судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасағаны үшін тәртіптік іс жүргізу шеңберінде судьяның әрекеттерін тексеру үшін оған қатысты материалдарды Сот жюриіне беру туралы, сондай-ақ тексеру қорытындылары бойынша судьяның судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасау фактісі расталған масс-медиадағы, онлайн-платформалардағы, жеке және заңды тұлғалардың жолданымдарындағы мәліметтер бойынша шешімдері.

3. Сот жюриінің қызметін қамтамасыз етуді Жоғары Сот Кеңесінің Аппараты жүзеге асырады.

4. Сот жюриiн қалыптастыру және оның жұмысын ұйымдастыру, сондай-ақ Сот жюриінің материалдарды, тәртiптiк iстердi қарау тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтетiн Ережеде айқындалады.

Ескерту. 38-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

38-2-бап. Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы

Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Сот төрелігі академиясы (бұдан әрі – Академия) жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асырады, сот жүйесі кадрларын қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды және ғылыми қызметті жүзеге асырады.

Академияда мемлекеттік тапсырыс шеңберінде жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша осы Конституциялық заңда көзделген талаптарға сай келетін азаматтар оқи алады.

Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде магистратурада оқу үшін Жоғары Сот Кеңесі тиісті жылға аудандық соттардың судьялары бос лауазымдарын ескере отырып, өңірлер бойынша квота белгілеуге құқылы.

Жоғары Сот Кеңесі Академияны жалпы басқаруды жүзеге асыратын уәкілетті орган болып табылады.

Академияны құруды, оның мәртебесін және жұмысын ұйымдастыруды Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

Ескерту. 3-бөлім 38-2-баппен толықтырылды - ҚР 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (15.07.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.
ЗҚАИ-ның ескертпесі!
38-3-баптың тақырыбына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

38-3-бап. Аудандық сот төрағасы, облыстық сот төрағасы, сот алқаларының төрағалары және судьясы, Жоғарғы Сот судьясы және сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кадр резерві

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
38-3-баптың бірінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.07.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Аудандық сот төрағасы, облыстық сот төрағасы, сот алқаларының төрағалары және судьясы, Жоғарғы Сот судьясы және сот алқаларының төрағалары лауазымдарына кадр резервін (бұдан әрі – кадр резерві) Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Кадр резерві жөніндегі комиссия қалыптастырады.

Кадр резерві жөніндегі комиссияны қалыптастыру және кадр резервімен жұмысты ұйымдастыру тәртібін Жоғары Сот Кеңесі айқындайды.

Ескерту. 3-бөлім 38-3-баппен толықтырылды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

2-тарау. СУДЬЯЛАРДЫҢ ТӘРТIПТIК ЖАУАПКЕРШIЛIГI

39-бап. Судьялардың тәртiптiк жауапкершiлiгiнiң негiздерi

1. Судья тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылуы мүмкін.

Қызметтік міндеттерін атқару не қызметтен тыс кездегі кінәлі әрекет (әрекетсіздік) салдарынан осы Конституциялық заңның және (немесе) Судья әдебі кодексінің ережелері бұзылып, бұл сот билігі беделін түсіруге және судьяның беделіне нұқсан келтіруге алып келген тәртіптік теріс қылық болып табылады.

Судья тәртiптiк жауаптылыққа:

Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 06.12.2023 № 36-НҚ нормативтік қаулысын қараңыз.

1) сот iстерi мен материалдарын қарау кезiнде заңдылықты өрескел бұзғаны үшiн тартылуы мүмкін.

Заңдылықты өрескел бұзу деп судья өзінің адал болмауы немесе ұқыпсыздығы салдарынан жол берген, заңды анық және елеулі түрде бұзуы түсініледі.

Заңдылықтың өрескел бұзылу фактісін осы негіз бойынша сот актісінің күшін жойған немесе өзгерткен жоғары тұрған сот сатысы анықтайды және істі қараған судьялардың алқа құрамы қол қойған, судьяны заңдылықты өрескел бұзғаны үшін тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі жөніндегі ұсынуда көрсетіледі.

Дәлелдемелерді бағалауға байланысты сот актісінің күшін жою немесе оны өзгерту заңдылықты өрескел бұзу болып табылмайды;

2) судья әдебіне қайшы келетiн, атына кір келтіретін терiс қылық жасағаны үшiн тартылуы мүмкін.

3) алып тасталды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

2. Сот төрағалары және соттардың сот алқаларының төрағалары осы Конституциялық заңда көзделген лауазымдық мiндеттерiн тиiсiнше орындамағаны үшін тәртiптiк жауаптылыққа тартылуы мүмкiн.

3. Судьялық қате, сондай-ақ сот актiсiнiң күшiн жою немесе оны өзгерту, егер заңдылықтың өрескел бұзылу фактісі анықталмаса, судьяның жауаптылығына алып келмейді.

Судьяның кінәлі әрекеттеріне байланысты емес, материалдық немесе процестік құқық нормаларын дұрыс түсіндірмеуге және қолданбауға алып келген іс-әрекет судьялық қате деп танылады.

Ескерту. 39-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 04.12.2015 № 437-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі); 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

40-бап. Судьяларға қатысты қолданылатын жазалардың түрлерi

1. Судьяларға тәртiптiк жазаның мына түрлерi қолданылуы мүмкiн:

1) ескерту;

2) сөгiс;

3) алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

4) қызметтiк мiндеттерiн тиiсiнше атқармағаны үшiн сот төрағасы немесе сот алқасының төрағасы қызметiнен босату;

5) осы Конституциялық заңда көзделген негiздер бойынша судья қызметiнен босату.

2. Әрбiр тәртiп бұзушылық үшiн тәртiптiк терiс қылықтың сипаты, судьяның жеке басы туралы деректер және оның кiнәсiнiң дәрежесi ескерiле отырып, тек бiр тәртiптiк жаза қолданылады.

Ескерту. 40-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

41-бап. Тәртiптiк iс қозғау құқығы

Ескерту. 41-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

42-бап. Тәртiптiк iсті қарау мерзiмдерi

1. Судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізу теріс қылық анықталған күннен бастап – бір жылдан кешіктірілмей және теріс қылық жасалған күннен бастап екі жылдан кешіктірілмей басталуы мүмкін.

Судьяның тәртіптік теріс қылық анықталған күннен кейін дәлелді себеппен жұмыста болмаған уақыты осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мерзімдерге қосылмайды.

1-1. Жоғары тұрған сот сатысының заңдылықтың бұзылу фактісі анықталған, судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту мәселесі жөніндегі ұсынуды шығарған күн судьяның сот ісін қарау кезінде заңдылықты бұзуына байланысты тәртіптік теріс қылық анықталған күн болып есептеледі, ал заңсыз сот актісі шығарылған күн осындай теріс қылық жасалған күн болып есептеледі.

Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы енгізілген күн немесе судья әдебі жөніндегі комиссияның судьяның судья әдебіне қайшы келетін, атына кір келтіретін теріс қылық жасау фактісін анықтаған шешім шығарған күні судья әдебіне қайшы келетін тәртіптік теріс қылықтың анықталған күні болып есептеледі, ал осындай теріс қылық жасалған күн немесе кезең оның жасалған күні болып есептеледі.

Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы енгізілген, лауазымдық міндеттерді тиісінше орындамау фактісін анықтаған облыстық соттардың және Жоғарғы Соттың жалпы отырыстарының шешімдер қабылдаған күні соттар төрағаларының, соттардың сот алқалары төрағаларының өз лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамауына байланысты тәртіптік теріс қылықтың анықталған күні болып есептеледі, ал соттар төрағаларының, соттардың сот алқалары төрағаларының өз лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамаған күні немесе кезеңі осындай теріс қылықтың жасалған күні болып есептеледі.

Егер тәртіптік теріс қылық жасалған күн уақыт кезеңімен айқындалатын болса, осы баптың 1-тармағында белгіленген мерзімдерді есептеу кезең аяқталғаннан кейінгі келесі күннен бастап жүзеге асырылады.

2. Тәртiптiк iс жүргізу қызметтік тексеру және судьяның дәлелді себеппен жұмыста болмаған уақытын есептемегенде, басталған күнінен бастап екi ай мерзiмде аяқталуға тиiс.

Ескерту. 42-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 109-VIII (01.10.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

42-1-бап. Судьяны тәртіптік жауаптылыққа тарту кезіндегі оның құқықтарының кепілдіктері

Судья барлық материал Сот жюриіне жіберілгенге дейін олармен танысуға тиіс.

Судья тәртіптік істі қарауға жеке өзі, сондай-ақ өкілдерімен бірге қатысуға құқылы.

Адвокаттар, заң консультанттары палатасының мүшелері болып табылатын заң консультанттары ғана судьяның өкілдері бола алады.

Ескерту. 42-1-баппен толықтырылды – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

43-бап. Тәртiптiк iстердi қарау жөнiндегi органдар

Ескерту. 43-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

44-бап. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешiмдері

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың бірінші абзацына өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

1. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия жұмыс істеп жүрген судьялардың біліктілігін бағалау туралы материалдарды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

1) атқаратын лауазымына сай деп тану;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-1) тармақшамен толықтыру көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.
2) алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

3) жоғары тұрған лауазымға (жоғары тұрған сот сатысына) кадр резервіне алуға ұсыным жасау;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
4) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

4) басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы;

5) кәсіптік жарамсыздығына орай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану;

6) алып тасталды – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) тармақшасында көзделген шешімі ұсынымдық сипатта болады.

2. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті бағалау нәтижелері бойынша судьяны кәсіптік жарамсыздығына қарай атқаратын лауазымына сай келмейді деп тану туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақтың екінші бөлігі жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның кәсіптік қызметті мерзімді бағалау нәтижелері бойынша судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы шешімі Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа ауыстыру туралы, ал ауысудан бас тартқан жағдайда судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

3. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия отставкаға құқықты растау туралы өтініш бойынша материалды, сондай-ақ отставканы тоқтату туралы материалды қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

1) отставкаға құқықты растау туралы;

2) отставкаға құқықты растаудан бас тарту туралы;

3) судьяның отставкасын тоқтату туралы;

4) судьяның отставкасын тоқтатудан бас тарту туралы.

Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 21.04.2023 № 10 нормативтік қаулысын қараңыз.

4. Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның шешіміне судья Жоғары Сот Кеңесіне шағым жасауы мүмкін.

5. Жоғары Сот Кеңесінің судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шығарған шешімнің күшін жояды. Жоғары Сот Кеңесінің Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссия шешімінің күшін жоюы Жоғары Сот Кеңесінің не Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның осы бапта көзделген өзгеше шешім қабылдауына негіз болып табылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
5-тармақтың екінші бөлігіне өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 109-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

Жоғары Сот Кеңесінің осы баптың 1-тармағының 4) тармақшасында көзделген шешімді қабылдауы Жоғары Сот Кеңесінің судьяны басқа сотқа, басқа мамандануға ауыстыру туралы мәселені қарауына негіз болып табылады.

Ескерту. 44-бап жаңа редакцияда - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.03.2023 № 215-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

44-1-бап. Сот жюриінің шешімдері

1. Сот жюриі тәртіптік істі қарау нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін шығарады:

1) осы Конституциялық заңның 40-бабының 1-тармағында көзделген тәртіптік жазаны қолдану туралы;

2) тәртiптiк iс жүргiзудi тоқтату туралы.

2. Сот жюриінің шешімі Жоғары Сот Кеңесінің төрағаны, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы мәселені қарауы үшін негіз болып табылады.

Ескертпе!
ҚР Конституциялық Сотының 21.04.2023 № 10 нормативтік қаулысын қараңыз.

3. Сот жюриінің шешіміне судья Жоғары Сот Кеңесіне шағым жасауы мүмкін.

4. Жоғары Сот Кеңесінің сот төрағасын, сот алқасының төрағасын және судьяны атқаратын лауазымынан босату туралы ұсыным беруден бас тартуы не Жоғары Сот Кеңесінің судьяға қандай да бір тәртіптік жаза қолданудың негізсіздігі туралы шешімі Сот жюриі шығарған шешімнің күшін жояды және тәртіптік іс қайта қарауға жіберіледі.

Сот жюриі шешімінің күші жойылған кезде Жоғары Сот Кеңесі Сот жюриіне осы Конституциялық заңның 40-бабының 1-тармағында көзделген өзге тәртіптік жазаны қолдануды не судьяға қатысты тәртіптік іс жүргізуді тоқтатуды ұсынуға құқылы.

Ескерту. 3-бөлім 44-1-баппен толықтырылды - ҚР 21.02.2019 № 226-VI (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

45-бап. Тәртiптiк жазаның қолданылу мерзiмi

1. Егер судья жаза қолданылған күннен бастап бiр жыл бойы жаңадан тәртiптiк жазаға тартылмаса, онда ол тәртiптiк жазаға тартылмаған деп есептеледi.

2. Судьяның тәртібі мiнсiз болған және ол өз мiндеттерiн адал атқарған кезде, Сот жюриі тәртіптік жазаны ол қолданылған күннен бастап алты ай өткеннен кейiн мерзiмiнен бұрын алуы мүмкiн.

Ескерту. 45-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

46-бап. Тәртiптiк-бiлiктiлiк алқаларының шешiмдерiне шағымдану

Ескерту. 46-бап алып тасталды - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

3-тарау. СУДЬЯЛАРДЫ МАТЕРИАЛДЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТIК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ

47-бап. Судьяларды материалдық қамтамасыз ету

1. Судьяларды материалдық қамтамасыз ету оның мәртебесiне сай болуға және сот төрелiгiн толық әрi тәуелсіз жүзеге асыру мүмкiндiгін қамтамасыз етуге тиiс және оны азайтуға болмайды.

2. Судьялардың еңбегiне ақы төлеу судьяның мәртебесi, оны тағайындау және сайлау тәртiбi, сондай-ақ ол жүзеге асыратын функциялар ескеріле отырып, Конституцияның 66-бабының 9-1) тармақшасына сәйкес айқындалады.

3. Осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көзделген жағдайларда, судья лауазымынан босату кезінде кемінде үш жыл судьялық жұмыс өтілі болған жағдайда оған төрт орташа айлық жалақысы мөлшерінде жұмыстан шығу жәрдемақысын төлеу жүргізіледі.

Ескерту. 47-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 15.06.2017 № 75-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

48-бап. Судьялардың бiлiктiлiк сыныптары

Ескерту. Алып тасталды - ҚР 2010.12.29 № 370-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

49-бап. Судьялардың жыл сайынғы демалыстары

Судьяларға сауығуы үшiн лауазымдық екi айлықақы мөлшерiнде жәрдемақы төлене отырып, күнтiзбелiк отыз күнге жыл сайынғы демалыс берiледi.

50-бап. Көшкен кездегi өтемақы

Қызметi бойынша Қазақстанның бір өңірінен екінші өңіріне судья болып тағайындалған (сайланған) судьяларға, қайта тағайындалған (қайта сайланған) судьяларға және олардың отбасы мүшелерiне көшуге байланысты шығыстары шыққан шығынының көлемiнде төленедi.

Ескерту. 50-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Конституциялық заңымен.

51-бап. Тұрғын үймен қамтамасыз ету

1. Судьяларды тұрғын үймен қамтамасыз ету республикалық бюджет есебiнен жүргiзiледi.

2. Судьяға және оның отбасы мүшелерiне кезектен тыс, бiрақ қызметiне кiрiскен күнiнен бастап алты айдан кешiктiрiлмей, нақты жер жағдайына қарай, мемлекеттiк тұрғын үй қорынан, судьяны тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж азаматтардың санатына жатқызбайтын нормалар бойынша тұрмысқа жайлы тұрғын үй берiледi. Судья үнемі тұрып жатқан қызметтік тұрғын үй-жай оның қалауы бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жекешелендірілуі мүмкін.

3. Судья қызметiнен босатылғанда оны және отбасы мүшелерiн басқа тұрғын үй бермей тұрып қызметтiк тұрғын үйден шығаруға болмайды.

4. Осы Конституциялық заңның 34-бабы 1-тармағының 9) тармақшасында көзделген жағдайларда, судья лауазымынан босату кезінде оған өзі тұрып жатқан қызметтік тұрғын үй-жайды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жекешелендіру құқығы беріледі.

Ескерту. 51-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық заңдарымен.

52-бап. Судьяларды мантиямен қамтамасыз ету

Барлық соттардың судьялары республикалық бюджет қаражаты есебiнен судьялық мантиямен қамтамасыз етiледi.

53-бап. Судьяларға медициналық қызмет көрсету

1. Судьялар және олармен бiрге тұратын отбасы мүшелерi тиiстi мемлекеттiк денсаулық сақтау мекемелерiнде медициналық қызмет көрсетумен белгiленген тәртiппен қамтамасыз етiледi.

2. Судьяларға медициналық қызмет көрсетудiң тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

Ескерту. 53-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 07.11.2014 № 245-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық заңдарымен.

54-бап. Судья мертiккен (жарақаттанған, жараланған, контузия алған, кәсiби ауруға шалдыққан) немесе қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайдағы өтемақы

1. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiксе (жарақаттанса, жараланса, контузия алса, кәсiби ауруға шалдықса), оған осы бапта белгiленген мөлшерде бiржолғы өтемақы төленедi.

2. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде қаза тапқан (қайтыс болған) жағдайда не қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiгу (жарақаттану, жаралану, контузия алу, кәсiби ауруға шалдығу) салдарынан судья өкiлеттiгiн тоқтатқаннан кейiн бiр жылдың iшiнде оны алуға құқығы бар адамдарға соңғы атқарған лауазымы бойынша алпыс айлық лауазымдық айлықақысы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

3. Судьяның қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мертiгуiнiң (жарақаттануының, жаралануының, контузия алуының, кәсiби ауруға шалдығуының) нәтижесiнде мүгедек болғаны белгiленген жағдайда, оған:

1) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға - отыз айлық лауазымдық айлықақы;

2) екінші топтағы мүгедектігі бар адамға - он сегiз айлық лауазымдық айлықақы;

3) үшінші топтағы мүгедектігі бар адамға - алты айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

4. Судья қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде мүгедектiк белгiлеуге әкеп соқтырмаған ауыр мертiккен (жарақаттанған, жараланған, контузия алған, кәсiби ауруға шалдыққан) жағдайда оған бiр жарым айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде, жеңiл мертiккен жағдайда - жарты айлық лауазымдық айлықақы мөлшерiнде бiржолғы өтемақы төленедi.

5. Бiржолғы өтемақы төлеудiң тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

6. Егер судьяның қызметтiк мiндеттерiн атқарумен байланысты емес жағдайларда мертiккенi (жарақаттанғаны, жараланғаны, контузия алғаны, кәсiби ауруға шалдыққаны) немесе қаза тапқаны (қайтыс болғаны) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен дәлелденсе, бiржолғы өтемақы төленбейдi.

Ескерту. 54-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 20.04.2023 № 225-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

55-бап. Жерлеуге жұмсалатын шығыстардың өтемақысы

Қайтыс болған немесе қаза тапқан судьяларды, отставкадағы судьялар мен судья қызметiнен зейнеткерлiкке шыққан зейнеткерлердi жерлеу үшiн судья қайтыс болған сәттегi тиiстi лауазымы бойынша судьяның үш айлық жалақысы мөлшерiнде бiржолғы ақшалай өтемақы төленедi.

Біржолғы ақшалай өтемақы төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Ескерту. 55-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2008.11.17 № 80-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 05.07.2024 № 109-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

55-1-бап. Судьяны материалдық және әлеуметтiк қамсыздандыру кепiлдiктерінен айыру

Судьяның өкілеттіктері оның қылмыс жасауына немесе сот билiгiнiң беделiне нұқсан келтiретiн терiс қылық жасауына, сот әдебi талаптарын сақтамауына және осы Конституциялық заңның 28-бабында көрсетiлген өзге де талаптарды орындамауына байланысты Сот жюриінің шешімі негізінде, сондай-ақ кәсiби жарамсыздығы туралы шешім негізінде тоқтатылған кезде, ол:

1) орнынан түсу құқығынан және жеке басына қол сұғылмаушылық кепілдігінен;

2) осы Конституциялық заңның 51, 53, 54 және 55-баптарында көзделген барлық материалдық және әлеуметтiк кепiлдiктерден айырылады.

Ескерту. 55-1-баппен толықтырылды - ҚР 2006.12.11 № 199 (2007.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен, жаңа редакцияда - ҚР 2012.02.16 № 559-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 04.12.2015 № 437-V Конституциялық заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

4-бөлім. Сот әкімшілігі

Ескерту. 4-бөлімнің тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

56-бап. Сот әкімшілігі

1. Қазақстан Республикасының Президенті құратын уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының, жергілікті және басқа да соттардың қызметін ұйымдастырушылық-құқықтық, ақпараттық-талдамалық және материалдық-техникалық қамтамасыз етуді, құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органға құқықтық статистикалық құжатталған ақпаратты ұсынуды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

2. Тиісті уәкілетті мемлекеттік орган және уәкілетті органның облыстардағы, астанадағы және республикалық маңызы бар қалалардағы аумақтық бөлімшелері уәкілетті органның бірыңғай жүйесін құрайды.

3. Уәкілетті органның құзыреті Қазақстан Республикасының Президенті бекітетін ережеде айқындалады.

4. Қазақстан Республикасының Президенті Жоғары Сот Кеңесімен келісу бойынша Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының ұсынуымен уәкілетті органның басшысын лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады.

5. Уәкілетті органның басшысы уәкілетті органның және оның облыстардағы, астанадағы және республикалық маңызы бар қалалардағы аумақтық бөлімшелерінің құрылымын және штат кестесін Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен штат саны лимитінің шегінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бекітеді.

6. Уәкілетті органның қызметі Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

7. Уәкілетті органның қызметкерлері мәртебесі, жалақы мөлшері мен деңгейі, материалдық, қаржылық және әлеуметтік-тұрмыстық қамтамасыз етудің өзге де жағдайлары бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметі Аппаратының тиісті қызметкерлеріне теңестіріледі.

Ескерту. 56-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2022 № 176-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

57-бап. Соттарды қаржыландыру

1. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотын, жергілікті және басқа соттарын қаржыландыру республикалық бюджет қаражатының есебінен жүзеге асырылады.

2. Сот жүйесінің бюджеті соттардың өз конституциялық өкілеттіктерін орындауын толық қамтамасыз етуге тиіс.

Сот жүйесінің шығыстары өткен қаржы жылы үшін республикалық бюджетте белгіленген барлық мемлекеттік органдардың 001-бюджеттік бағдарламасы бойынша шығыстарының жалпы сомасының кемінде алты жарым пайызын құрайды.

3. Республикалық бюджетті нақтылау, республикалық бюджетті түзету немесе секвестр жүргізу нәтижесінде барлық мемлекеттік органдардың бюджеттік бағдарламасы бойынша шығыстардың жалпы сомасы төмендеген жағдайда республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстардың мөлшері азайтуға жатпайды.

4. Республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстар секвестрлеуге жатпайды.

Ағымдағы қаржы жылы ішінде республикалық бюджетті нақтылау, түзету кезінде республикалық бюджетте тиісті жоспарлы кезеңге белгіленген сот жүйесіне арналған шығыстар азайтуға жатпайды.

Сот жүйесінің бюджеттік бағдарламалар әкімшісі үшін Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде көзделген ағымдағы әкімшілік шығыстар лимиті белгіленбейді.

5. Сот жүйесінің бюджетін шығыстардың деңгейлері мен бағыттары бойынша бөлу өзі бекітетін регламентке сәйкес Жоғарғы Соттың кеңейтілген жалпы отырысында бекітіледі.

6. Сот жүйесінің бюджеттік бағдарлама әкімшісінің бюджеттік өтінімі республикалық бюджет жобасына өзгерістер жасалмай енгізіледі.

Бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган Республикалық бюджет комиссиясының қарауына шығару үшін Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген тәртіппен сот жүйесінің бюджеттік бағдарлама әкімшісінің бюджеттік өтініміне Қазақстан Республикасының бюджеттік заңнамасына сәйкестігі мен есеп-қисаптардың дұрыстығына қорытынды дайындайды.

7. Халықаралық кеңестің қызметін ұйымдастыру үшін республикалық бюджеттен бөлінген қаражатты пайдалану тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

8. Уәкілетті органның басшысы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде көзделген тәртіппен құрылатын Республикалық бюджет комиссиясының мүшесі болып табылады.

Ескерту. 57-бап жаңа редакцияда – ҚР 20.12.2021 № 82-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен.

5-бөлiм. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛI ЕРЕЖЕЛЕР

58-бап. Күшi жойылды деп танылған заң актiлерi

Мыналардың күшi жойылды деп танылсын:

1. "Қазақ ССР-iнiң сот құрылысы туралы" 1990 жылғы 23 қарашадағы Қазақ ССР-ның Заңы (Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1990 ж., № 48, 443-құжат; Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1992 ж., № 8, 206-құжат; № 11-12, 293-құжат; 1993 ж., № 8, 161-құжат; 1995 ж., № 23, 140-құжат).

2. "Қазақ ССР-iнiң сот құрылысы туралы" Қазақ ССР Заңын күшiне енгiзу тәртiбi туралы" Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң 1990 жылғы 23 қарашадағы қаулысы (Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1990 ж., № 48, 444-құжат).

3. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты қызметiнiң ұйымдық мәселелерi туралы" 1994 жылғы 7 ақпандағы № 1545 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1994 ж., № 6, 62-құжат).

4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасы соттары судьяларының материалдық және әлеуметтiк қамсыздандырылу деңгейiн арттыру жөнiндегi қосымша шаралар туралы" 1994 жылғы 18 сәуiрдегi № 1670 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1994 ж., № 18, 182-құжат).

5. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының төменгi соттарын құру тәртiбi туралы" 1995 жылғы 17 наурыздағы № 2125 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Президентi мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң актiлер жинағы, 1995 ж., № 10, 113-құжат).

6. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының соттары туралы" 1995 жылғы 20 қазандағы № 2581 заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Ведомостары, 1995 ж., № 21, 128-құжат; № 22, 134-құжат).

7. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасындағы соттар және судьялардың мәртебесi туралы" 1995 жылғы 20 желтоқсандағы № 2694 конституциялық заң күшi бар Жарлығы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Жаршысы, 1995 ж., № 23, 147-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 1997 ж., № 7, 78-құжат; № 11, 156-құжат; № 13-14, 194-құжат; 1999 ж., № 4, 100-құжат; № 23, 915-құжат; № 10, 231-құжат).

59-бап. Осы Конституциялық заңды қолданысқа енгiзу және судьялар қызметiнiң онымен байланысты ерекшелiктерi

1. Осы Конституциялық заң тиiстi заңдардың қабылдануына қарай, бiрақ 2001 жылдың 1 шiлдесiнен кешiктiрiлмей қолданысқа енгiзiлетiн 11 баптың 2-тармағын, 13-бапты, 18-баптың 2-тармағын, 19-бапты, 30-бапты және 36-баптың 2-тармағының екiншi бөлiгiн қоспағанда, ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

2. Осы Конституциялық заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн қызметке тағайындалған немесе сайланған Республика соттарының қызмет етiп жүрген төрағалары мен судьялары өз өкiлеттiктерiн сақтайды.

3. Осы Конституциялық заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн қызметке сайланған немесе тағайындалған сот төрағаларының бесжылдық өкiлеттiк мерзiмi қызметке сайланған немесе тағайындалған сәттен бастап есептеледi.

4. Қазақстан Республикасы облыстық, оларға теңестірілген соттарының және Жоғарғы Сотының сот алқаларының төрағалары осы Конституциялық заңмен көзделген Қазақстан Республикасы соттарының алқалары құрылғанға дейін өз өкілеттіктерін сақтайды.

5. 2019 жылғы 1 қаңтар – 2021 жылғы 31 желтоқсан аралығындағы кезеңде отставкаға шыққан және "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген зейнеткерлік жасқа толмаған судьялар үшін осы Конституциялық заңның 35-бабының 2-тармағында көзделген бiржолғы жәрдемақы мөлшері 2018 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қолданыста болатын еңбекке ақы төлеу мөлшерінен айқындалады.

6. Осы Конституциялық заңның 35-бабы 1-1-тармағының күші ол қолданысқа енгізілгенге дейін судья өкілеттігін тоқтатқан адамдарға қолданылады.

Ескерту. 59-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 21.02.2019 № 226-VI Конституциялық заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз).

Қазақстан Республикасының Президенті