Қазақстан Республикасы Президентінің "Халық денсаулығы" мемлекеттік бағдарламасы туралы" 1998 жылғы 16 қарашадағы N 4153 Жарлығын орындау үшін және Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары (бұдан әрі - ҚОГҰІЖ) бекітілсін.
2. Орталық атқарушы органдардың басшылары, облыстардың, Астана, Алматы қалаларының әкімдері оны іске асыру үшін қажетті қаржы қаражатын бөлуді көздей отырып, ҚОГҰІЖ-де қарастырылған іс-шараларды уақытылы орындауды қамтамасыз етсін.
3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі мен Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігіне жүктелсін.
ЕСКЕРТУ. 3-тармақ өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.
4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2000 жылғы 9 маусымдағы
N 878 қаулысымен
бекітілген
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары
ЕСКЕРТУ. Жоспар өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.
Құжаттың мәтінінде пайдаланылған қысқартулардың тізбесі
ДСМ - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау
министрлігі
БАЖ - Басқарудың автоматтандырылған жүйесі
ЖЖ - Жоғары жиілілік
ДДҰ - Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ҚОГ - Қоршаған ортаның гигиенасы
МДБМ - Мектеп жасына дейінгі балалар мекемесі
ҚОГЕІЖ - Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі Еуропалық іс-қимыл
жоспары
ҚЖША - Құрылыс жүргізудің шектеулі аумағы
АЭК - Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық
ресурстар министрлігінің Атом энергетикасы жөніндегі
комитеті
ПӘК - Пайдалы іс-әрекет коэффициенті
БЖД - Барынша жол берілген деңгей
МАҚКМ - Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық
келісім министрлігі
БҒМ - Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
ҚОҚМ - Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау
министрлігі
АШМ - Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы министрлігі
ККМ - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар
министрлігі
ЕХҚМ - Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік
қорғау министрлігі
ИСМ - Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігі
ҒЗИ - Ғылыми-зерттеу институты
ҚОҒҰІЖ - Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл
жоспары
ҚОҒҰІЖ - Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары
ТҰС - Тамақтанудың ұлттық саясаты
ӘБҚД - Әсердің бағдарланған қауіпсіздік деңгейі
БЖД - Бағдарланған жол берілетін деңгей
ҚТО - Қоршаған табиғи орта
ШЖШ - Шекті жол берілетін шоғырлану
ШЖД - Шекті жол берілетін деңгей
"ҚРҰЯО" - "Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы"
республикалық мемлекеттік кәсіпорыны
ӨЖЖ - Өте жоғары жиілілік
СҚА - Санитарлық қорғау аймағы
БАҚ - Бұқаралық ақпарат құралдары
СЭС - Санитарлық-эпидемиологиялық станция
ТҚҚ - Тұрмыстық қатты қалдықтар
АЖЛ - Айрықша жоғары ластану
ЭМӨ - Электромагниттік өріс
КIРIСПЕ
Хельсинкиде өткен (1994) Қоршаған ортаны қорғау министрлерi мен денсаулық сақтау министрлерiнiң екiншi конференциясында қоршаған ортаны қорғау министрлерi мен денсаулық сақтау министрлерi өз елдерінің атынан 1997 жылдың аяғына дейiн Қоршаған орта гигиенасы жөніндегі ұлттық iс-қимыл жоспарларын (ҚОГҰIЖ) әзiрлеуге міндеттеме алған болатын. Осы конференцияда Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегi Еуропалық iс-қимыл жоспары да (ҚОГЕIЖ) қабылданды. Ол екi сектордың - қоршаған ортаны қорғау мен денсаулық сақтаудың тығыз ынтымақтастығы жағдайында ұлттық және халықаралық деңгейлерде қабылдануы қажет практикалық шаралардың кешенiн қамтиды. Софияда өткен (1995) "Еуропа үшін қоршаған орта" конференциясында министрлер мұндай ынтымақтастықтың ҚОГҰIЖ-iн дайындау және ҚОГҰIЖ-де көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегi iс-қимыл бағдарламаларын әзiрлеу және жүзеге асыру iсiндегi маңыздылығын атап өттi.
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегi ұлттық iс-қимыл жоспары Қазақстан Республикасы Конституциясының (1995) "Мемлекет адамның өмiр сүруi мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қорғауды мақсат етiп қояды" дейтін 31-бабына негiзделедi.
Одан басқа ҚОГҰЖ:
азаматтардың экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық саулығына және радиациялық қауiпсiздiкке құқығы; мемлекет қазiргi және келешек ұрпақтың денсаулық жағдайына керi әсер етпейтiн қолайлы қоршаған ортаны сақтауды қамтамасыз ететіні көрсетiлген " Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" (1997);
халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қамтамасыз етудiң қағидаттары белгiленген және алдын алу қоршаған орта факторларының халықтың денсаулығына зиянды әсерін болдырмау жөніндегi қызметтегi басымдық ретінде көрсетiлген "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" (1994);
табиғат пен оның байлықтары Қазақстан Республикасы халықтарының өмiрi мен қызметінің, олардың тұрақты әлеуметтiк-экономикалық дамуының және әл-ауқатының өсуiнiң табиғи негізi болып табылатындығы, қазiргі және болашақ ұрпақтардың мүддесінде қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негiздерi айқындалған "Қоршаған ортаны қорғау туралы" (1997);
қызметкерлердiң еңбектi қорғауға арналған құқықтарын қамтамасыз етуге бағытталған және өндiрiстегi жазатайым оқиғалар мен денсаулығын зақымдаудың алдын алудың, қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторларды мейлiнше азайтудың ұлттық саясатының негiзгi қағидаттарын белгiлейтiн "Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы " (1999) Қазақстан Республикасының Заңдарына негiзделген.
Сонымен қатар, ҚОГҰIЖ-дi әзiрлеу кезiнде "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызметі туралы ережеге " (1995) сәйкес жұмыс iстейтін мемсанэпидқызметтiң органдары мен мекемелерi мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру процесiнде алынған қоршаған табиғи, әлеуметтiк және өндiрiстiк ортаның жағдайы туралы практикалық деректер пайдаланылды.
ҚОГҰIЖ ұлттық деңгейде бүгiнгi күннің өзектi басымдықты проблемаларын көрсетедi, алайда оны елде жүрiп жатқан әлеуметтік-экономикалық және экологиялық өзгерiстердi, сондай-ақ денсаулық жағдайы мен қоршаған ортаның жекелеген сапалық көрсеткiштерiнiң өзгерiстерiн ескере отырып, iске асыру барысында түзетiп отыру қажет.
Республика халқының денсаулығы проблемасы адам өмiр сүрiп отырған ортаға аса қолайсыз әсер еткен экологиялық, әлеуметтiк және шаруашылық себептердiң кешенiмен тығыз байланысты. Бұл соңғы жылдары күрт нашарлаған демографиялық көрсеткiштерден де кiдiрiссiз көрiндi. Осылайша, 1998 жылы 1992 жылмен (мемлекеттiң тәуелсiздiк алған алғашқы жылы) салыстырғанда туу көрсеткiшi 1000 адамға есептегенде 19,9-дан 14,2 адамға немесе 28,6%-ға төмендедi, ал қайтыс болу көрсеткiшi 8,1-ден 9,8 адамға немесе 1,2 есеге көтерiлдi. Осымен бiр мезгiлде, табиғи өсiмнiң көрсеткiшi 11,8-ден 4,4 адамға, яғни 2,7 есеге азайды. Сырқаттанудың жалпы деңгейi жоғары - әрбiр 100 мың тұрғынға 79464,8 адам, ал балалардың арасында - 82900,7 болып қалып отыр.
Адамның табиғи ортаға шамадан тыс ықпалының терiс экологиялық нақты зардабы Арал аймағының шөлейттенуi болды. Арал өңiрi мен Арал проблемасы - экологиялық қана емес, адамдардың денсаулығы үшiн де қасiрет болып табылады. Онда, ТМД аумағындағы туберкулез ауруының ең жоғары деңгейлерінің бiрi. Туберкулезден қайтыс болу 1992 жылы әрбiр 100 мың тұрғынға 11,7-нi, 1999 жылы 27,8-дi құрай отырып, жыл сайын өсуде. Аймақ үшін әлемдегі анемиямен сырқаттанудың ең жоғары деңгейлерінің бiрi тән. Оба, қырым геморрагиялық безгегi, лейшманиоздар және т.б. аса қауiпті инфекциялар мен инвазиялардың табиғи ошақтары кеңеюде және жандануда.
Денсаулық көрсеткіштерiнiң нашарлауының негізгі себебi қоршаған табиғи және өндiрiстiк орта, әлеуметтiк сала және елдегi экономикалық жағдай факторларының кешендi әсерi болып табылатындығы анықталды. Барлық сырқаттанулардың 75%-ы, қайтыс болу жағдайларының 50%-ы, дене бiтiмi жағынан дұрыс дамымаудың 60%-ы, орташа өмiр сүру ұзақтығының 5-7 жылға қысқаруы осылармен байланыстырылады.
Елде халық тұратын және еңбек ететiн жерлерде оңтайлы санитарлық-гигиеналық жағдай жасау проблемалары өткiр қойылып отыр. Сумен жабдықтау, кәрiздендiру, қатты тұрмыстық, өндiрiстiк қалдықтарды, атмосфералық ауаға жайылған және су қоймаларына тасталған адам денсаулығына зиянды заттарды жинау, жою және залалсыздандыру мәселелерi нашар шешiлуде. Кәсіпорындардың аумағында өндiрiстiк қалдықтардың, соның iшінде осы күнге дейiн олар үшiн полигондар жоқ болып отырған ұқсатылмаған және уытты қалдықтардың көп мөлшерi жинақталған. ЖЖ және ӨЖЖ диапазондарындағы электрмагниттiк сәулелену көздерiнің саны мен қуаты артуда. Су құбырлары суы мен жер бетiндегi су қоймаларының судың химиялық және микробиологиялық сапалық көрсеткiштерi нашарлауда және т.с.с.
Қоршаған табиғи ортаның, әлеуметтiк және өндiрiстік салалардың қолайсыз факторларының адамдардың денсаулығына терiс әсерiнiң нәтижелерi бiрден емес, ондаған жылдарға кешiгiп білінедi. Осы Қазақстан Республикасының қоршаған ортаның гигиенасы жөнiндегі ұлттық iс-қимыл жоспары iске асырылуы орта мерзімдегі перспективада оңтайлыға жақын сапалық көрсеткiштерге қол жеткiзу жолымен ел халқының денсаулығын жақсартуға мүмкiндiк беретiн iс-шаралардың кешенiн көздейдi.
Қоршаған орта гигиенасы саласын елдiң деңгейінде жақсартуға барлық тиiстi ұлттық мүдделер мен басымдықтар ескерiлетiн, қойылған мiндеттердi орындау үшiн қажеттi ресурстар бөлу көзделетін Iс-қимыл жоспарын әзiрлеген жағдайда, оның iшiнде тиiстi заңнамалық және регламенттейтін тетiктердi жасалған жағдайда ғана қол жеткiзуге болады. Осылайша, тек Қазақстан Республикасы Үкiметiнің, мүдделi министрлiктердiң, ведомстволардың, барлық деңгейдегi атқарушы өкiметтiң, сондай-ақ бағыныстылығы мен меншiк нысандарына қарамастан, заңды және жеке тұлғалардың қатысуымен ғана сауықтыру iс-шараларын iске асыруға болады.
Қазақстан Республикасының ҚОГҰIЖ-і Дүние жүзiлік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) халықтың денсаулығы және қоршаған орта жөнiндегi кең ауқымды стратегиясы (Женева, 1993), "Қоршаған ортаның гигиенасы жөнiндегi ұлттық iс-қимыл жоспарларын әзiрлеу жөнiндегi консультативтiк кеңестің ұсынымдары" (София, 1995) және ДДҰ-ның Еуропалық аймақтың бюросы дайындаған "1990-жылдардағы еуропалық тәжiрибенi шолуы" (Копенгаген, 1995), ескерiле отырып, әзiрлендi.
ҚОГҰIЖ-де Қазақстан Республикасының қоршаған ортаның гигиенасы саласындағы басымдықтары көрсетiлдi. Алайда, олар бiздің елiмiздiң әлеуметтiк-экономикалық, демографикалық, климаттық-географиялық және өзге де ерекшелiктерiн ескере отырып, ҚОГЕIЖ-де қойылған барлық мақсаттарды толық қамтымайды.
1. ҚОГҰІЖ-дің МАҚСАТЫ
ҚОГҰIЖ-дiң мақсаты - халықтың денсаулығын қамтамасыз ету үшiн мемлекет пен қоғамның тұрақты дамуы қағидаттарының негізiнде таза қоршаған ортаны қалыптастыру.
2. ҚОГҰIЖ-дiң МIНДЕТТЕРI
Мiндеттер:
табиғи, әлеуметтiк, өндiрiстiк және тiршiлiк ету қоршаған ортасын қорғау;
халықтың денсаулығы мен санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қорғау.
3. ҚОРШАҒАН ОРТА ГИГИЕНАСЫНЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ
Қоршаған орта гигиенасының басымдықтары:
денсаулық үшiн қауiпсiз жеткiлiктi көлемдегі ауызсу;
зиянды заттардың ауаға шығарылуы көздерiн, электромагниттiк өрiстердi және басқа да физикалық факторларды санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау;
топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiгі аумақты тұрмыстық және өндiрiстiк қалдықтардан тазарту;
ұтымды тамақтану және тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгі;
халықтың радиациялық қауіпсiздігі;
табиғи зiлзалалар аудандары мен өнеркәсiптiк авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы iс-шараларды ұйымдастыру;
өнеркәсiптік объектiлерде қолайлы еңбек жағдайларын жасау;
балалар мен жасөспiрiмдердiң денсаулығын қорғау;
санитарлық оқу-ағарту.
3.1. Денсаулық үшiн қауiпсiз жеткiлiктi көлемдегі ауызсу
Республика халқын ауызсумен қамтамасыз етудiң жәй-күйi қанағаттанғысыз ретiнде сипатталады. 2337 су құбыры бола тұра, құбыр суымен халықтың 75%-ына жуығы, 12%-ына жуығы орталықтандырылмаған су көздерiнен қамтамасыз етіледi, халықтың қалған бөлiгi (500 мыңнан астамы) тасымалданатын суды және ашық су айдындарын пайдаланады.
Көптеген су құбырлары, тiптi, облыс орталықтарында да, техникалық пайдалану ережелерiн өрескел бұза отырып жұмыс iстейдi. Электр энергиясын берудегi iркiлiстерге және басқа да себептерден халыққа ауызсу ұзақ iркiлiстермен немесе кесте бойынша - таңертеңгi және кешкi уақыттарда ғана берiледi.
Мұның өзi, тығыз бекiтiлмеген және өз ресурсын баяғыда өткерген, бұзылған герметикалық құбырлар арқылы су толып кеткен байқау құдықтары мен траншеялардан ағуы ықтимал кiр судың сорылуы арқылы ауызсудың ластануына мүмкiндiк туғызады.
Ауыл шаруашылығы объектiлерiн толық жекешелендiрудiң барысында иесiз қалған ауылдық сумен жабдықтау объектiлерiнде бұдан да қиын жағдай қалыптасуда. Ауыл шаруашылығын сумен жабдықтаудың топтық жүйелерi де бiртiндеп iстен шығуда, ал бұл 1200 селолық елдi мекен үшiн олар ауызсудың бiрден бiр көзi болып табылатын мыңдаған километр арналы су құбырлары. Нәтижесiнде, селолар орталықтандырылған су берудiң болмауынан күрделi жағдайға тап болуы мүмкiн, кейбiреулерi, осындай жағдайға тап болды да.
Тұтастай алғанда, республика бойынша тазалау құрылыстары кешенiнiң, зарарсыздандыру қондырғыларының немесе санитарлық қорғау аймақтарының болмауынан немесе iстен шығуынан санитарлық талаптарға жауап бермейтiн 1999 жылдың 1 шiлдесiндегi жағдай бойынша 463 су құбыры (19,8%) болды. Су құбырлары құрылыстары мен желiлерінің қосалқы бөлшектердің жоқтығымен, құрамында хлор бар реагенттердiң, коагулянттардың тапшылығына байланысты қанағаттанғысыз санитарлық-техникалық жағдайы су құбыры суларының сапасына терiс әсер етедi. 1999 жылдың 1-шi жарты жылдығында, тұтастай алғанда, елде микробиологиялық көрсеткiштерi бойынша стандартқа сай келмейтiн су сынамасының көлемi 4,6% (1998 жылы - 3,8%) болды. Әрбiр үшiншi стандартқа сай келмейтiн су сынамасы жыл сайын 2000 жылдың 1 қаңтарында 29%-ды құраған эпидемиялық қауiптi коли-индекспен тiркеледi. Ауызсудың сапасына апта сайын мониторингтi жүзеге асырған кезде бұл көрсеткiш жекелеген облыстар бойынша 30%-ға жуықты және одан астамды құрайды.
Жер бетiндегi су айдындары суды қорғау аймақтарын тұрмыстық, ауылшаруашылық және өндiрiстiк қалдықтармен қоқыстандырудың нәтижесiнде шаруашылық-нәжістiк және өндiрiстiк сарқынды сулардың төгiлуiмен жаппай ластануда. Олар жұқпалы да, жұқпалы емес те сипаттағы аурулардың туындауына себепшi болады.
Қазақстан Республикасында су факторымен байланысты инфекциялық сырқаттануды азайту проблемасы өте өткiр тұр. Су көздерiнiң жаппай ластануы, су құбырлары құрылыстары мен желiлерiнiң қанағаттанғысыз санитарлық-техникалық жағдайы, ауызсудың жоғары микробтық ластануы жиi эпидемиялық асқынудың және өткiр iшек инфекциясы ауруларының, әсiресе А-вирустық гепатиттiң жоғары деңгейiнiң себепшiсi болып табылады.
Ағын суларды орталықтандырылған бөлу iсi қанағаттанғысыз күйде. Қалалар мен қала үлгiсiндегі поселкелердiң тек 33%-ында ғана кәрiздiң орталықтандырылған жүйесiнiң дамыған желiсi бар. Атырау, Ақмола, Қызылорда, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Солтүстiк Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарының, іс жүзінде, барлық селолық елді мекендерінде кәріз мүлде жоқ.
Суғарылатын егін алқаптарының болмауы, қазіргі кезде арналарынан асып тұрған, авариялық режимде пайдаланылатын, экологиялық та, эпидемиологиялық та тұрғыдан шешілуі қиын проблемаларды туғызатын ағын сулардың тоспаларын кеңінен пайдалануға әкеліп соқты (Алматы, Шымкент, Павлодар, Орал және т.б. қалалар).
Ағын суларды тазарту жөніндегі құрылыстардың санитарлық техникалық жәй-күйлері төмен, оның үстіне олар 1,5-2 есе артық жүктемемен жұмыс істейді (Талдықорған, Павлодар, Семей, Қарағанды, Тараз, Шымкент, Өскемен қалалары).
3.2. Зиянды заттардың ауаға шығарылуының, электромагниттік өрістердің және басқа да физикалық факторлардың көздерін санитарлық-гигиеналық қадағалау
Тұрақты көздерден зиянды заттардың республика қалаларының ауа бассейніне шығарылуының ескерілген көлемі жылына шамамен 3 млн. тоннаны құрайды.
Тұтастай алғанда, республика бойынша орта есеппен 1 тұрғынға жылына 200 кг, ал Павлодар облысының қалаларында 1284 кг, Қарағандыда - 501 кг, Жезқазған аймағында 1285 кг, Солтүстік Қазақстанда - 483 кг және т.б. әртүрлі химиялық қосылыстар атмосфераға шығарылады.
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың үштен біріне жуығының нормативтік мөлшерлердегі санитарлық-қорғау аймақтары жоқ. Өнеркәсіптік орталықтар тұрғындарының едәуір бөлігі химиялық (атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарылулары) және физикалық (шу, тербелістер, электромагниттік өрістер т.б.) зиянды өндірістік факторлар тікелей әсер ететін аймақтарда тұрады.
Қоршаған ортаға пайдаланылған газдармен жалпы көлемі 2 млн. тоннадан астам ондаған ластаушы заттар шығаратын автомобиль көлігі теріс әсер етеді. Көптеген ірі қалаларда саны шапшаң өсіп келе жатқан автокөліктің ауа бассейінін ластаудағы үлесі жалпықалалық жалпы шығарулардың 60%-ына және одан да астамға, ал Алматы қаласында 90%-ға жетеді.
Осындай жағдайдың зардабы ретінде қалалардың селитебтік аймағындағы 3-4 сыныптық қауіптілігі бар азот, күкірт, көміртегі тотықтары мен т.б. айтпағанда, 1-2 сыныптық қауіптілігі бар әртүрлі химиялық қоспалардың бар екендігі анықталуда. Қалалардың ауа бассейніндегі ерекше қосылыстардың мөлшері жоғары: мәселен Шымкент қаласында фосфор ангидридінің, фторлы сутегінің, мыстың, қорғасынның, кадмийдің мейлінше жоғары бір жолғы шоғырланулары бар. Екібастұз бен Павлодар қалаларында бенз/а/пирен, мырыш, хром, қорғасын, рубидий, никель, мыс, марганец, темір, хлор, сынап бар.
Ауаны ластаушылардың салыстырмалы түрдегі азғантай шоғырлануларының халықтың денсаулығына тұрақты тигізер теріс әсері жекелеген органдар мен жүйелердің бүлінуіне, организмнің жалпы резистенттігінің төмендеуіне әкеліп соғады. Атмосфераны ластаушылардың әсері жағдайында жүрек-қан тамыры ауруларымен сырқаттану мен қайтыс болудың көбеюі байқалады.
Тыныс алу органдарының зақымдануы - атмосфера ластануына неғұрлым тән зардаптарының бірі, ал ең көп тараған зақымдаушы факторлар күкірт және күкіртті ангидридтер, азот тотықтары мен ауадағы бөлшектер болып табылады.
3.3. Топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздігі.
Аумақтарды тұрмыстық және өндірістік қалдықтардан тазарту
Республиканың топырақты ластау көздері зиянды заттардың атмосфераға шығарылулары, сұйық және қатты тұрмыстық және ауылшаруашылық қалдықтар, өнеркәсіп қалдықтары (оның ішінде улы) болып табылады. Елдің аумағында 19 млрд. тоннадан астамға тең қалдықтардың көлемі жинақталған. Олардың жыл сайынғы өсімі 1 млрд. тоннаға жетеді. Түсті металлургияның өндірістік кәсіпорындарында өнеркәсіптік улы қалдықтардың негізгі көлемдері - кен байыту мен металды қайта балқытудың 5,2 млрд. тоннадан астам қалдығы жинақталған.
Минералдық тыңайтқыштар өндірісінің өндірістік алаңдарында (Тараз қаласы) 500 мың тоннаға жуық құрамында фосфоры бар шлам мен шлак жинақталған. Шламдардың улылығы олардың құрамында фосфор, фтор, күкірт, сульфат т.б. қоспалардың болуымен анықталады. Экрандайтын пленкалардың тозуынан шлам жинағыштарда топырақ пен жерасты суларының ұдайы ластануы жүріп жатады. Соңғысындағы фтордың мөлшері 9,2 фосфаттар - 500, сульфаттардың мөлшері 2394 мг/л-ге дейін жетеді. Павлодар қаласының "Химпром" АҚ өндірісінде топырақтың үйіндідегі сынаппен ұзақ уақыт ластануы оның топырақта жинақталуына және Ертіс өзені жерасты суларының ластану қаупіне алып келді. Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және т.б. облыстардың ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарының әсер ету аймағындағы топырақ мыс, қорғасын, фтор, фосфор, хром, бор қосылыстарымен әбден ластанған.
Едәуір аумақтарды алатын антропогендік биогеохимиялық провинциялар құрылды. Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскемен қаласында топырақтағы қорғасынның саны 46,5 ШЖШ-ға дейін, кадмий 67,0 ШЖШ-не дейін айқындалады. Облыста бірнеше мың шаршы километр алаңды алып жатқан қорғасын, мырыш, мышьяктың биогеохимиялық провинциялары құрылды. Ашық жерде өсірілетін көкөніс өнімдері де химиялық қосылыстардың араласуы арқылы ауыр металдардың тұздарымен ластанған. Қиярлардағы қорғасынның мөлшері ШЖШ-дан 10,6 есе, кадмий 16,8, мырыш 4,8 есе, томаттарда қорғасын 2-6 есе, мырыш 10-ға дейін, мыс 4,3 есеге дейін көп, капустада қорғасын 5 ШЖШ, мырышта 2 ШЖШ.
Елде өнеркәсіптік, оның ішінде улы қалдықтарды сақтайтын және кәдеге жарататын арнайы полигондардың болмауынан, олар қарапайым санитарлық талаптарға толық жауап бермейтін тұрмыстық қалдықтардың полигонына (үйінділерге) тасып шығарылады.
Қалалық және селолық мекендерде қатты және сұйық тұрмыстық қалдықтардан санитарлық тазарту мүлде қанағаттанғысыз жүзеге асырылады. Қалалық мекендердің тек үштен бірі ғана жоспарлы жүйелі тазартумен қамтылған, қалған бөлігі, әсіресе селолық елді мекендерде тазарту жұмыстары сұраныстық жүйеде немесе санитарлық тазалық айлықтарында ғана жүргізіледі. Егеуқұйрықтар мен шыбын-шіркейлердің жаппай көбеюі мен халық арасында эпидемиялық өршудің пайда болуының ықтимал факторы болып қала беретін қатты тұрмыстық қалдықтардың уақытылы және толық жойылмауы салдарынан тұрғын үй құрылыстарында иесіз үйінділердің пайда болуы қалыпты құбылысқа айналды.
3.4. Ұтымды тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі
Өтпелі кезең жағдайындағы қала, әсіресе ауыл тұрғындарының тамақтану жағдайы күрделі проблема болып табылады. Эпидемиялық тұрғыдан алғанда, маңызды болып табылатын тамақтандыру объектілерінің жағдайы нашарлады.
Отандық өндірістің тамақ өнімдерінің ассортименті күрт азайып, консервіленген өнімдердің көбі шетелден әкелінуде. Оның сапасы гигиеналық талаптарға әрдайым сәйкес келмейді.
Республикада тамақтандыру саласындағы саясат экономикалық және әлеуметтік дамудың ұлттық жоспарының құрамдас бөлігі болып табылады. Ең алдымен, ол халықтың аш-арық және тағамның жетіспеушілігінен болатын аурулар тән осал топтарын қорғауға бағытталуы тиіс.
Ірі өнеркәсіптік орындардың орнына келген шағын өндірістер, сырттай қарағанда, жетілдірілген технологиясына қарамастан, 50% нашар бейімделген үй-жайларда, сатылатын өнім сапасының төмендеуіне әкеліп соқтырған нормативтік және кадрмен қамтамасыз етілудің өрескел кемшіліктерімен жұмыс істейді, кәсіпкерлер мал дәрігерлік куәландырусыз және өнімнің қауіпсіздігі туралы гигиеналық қорытындысыз күмәнді сападағы тамақ өнімдері мен тауарларды жиі сатып алады.
3.5. Халықтың радиациялық қауіпсіздігі
Республиканың аумағында орналасқан рудниктер, полигондар, энергетика кәсіпорындары, өндірістер және олардың қалдықтары қоршаған ортаның радионуклеидтермен ластану мүмкiндiгіне байланысты үлкен қауiп төндiредi.
Мәселен, Жамбыл облысындағы бұрынғы уран өндiрiсiнiң қалдықтары 200 мыңнан астам тоннаны құрайды, ал өндiрiс алаңындағы радиацияның деңгейi 20-580 мкр/сағатқа жетедi. Қайта қопсытуға жататын рудниктер аумағының жалпы аумағы 1204,5 мың шаршы метрдi құрайды.
Ақмола облысы, Еңбекшiлдер ауданындағы бұрынғы уран рудниктерi мен шахталары қайта қопсытуды қажет етедi. Өндiрiс алаңдарындағы гамма сәулелерi дозасының қуаты сағатына 150-ден 600 мкр аралығында өзгерiп отырады.
Халықтың радиациялық қауiпсiздігін қамтамасыз ету мәселесi өзектiлердің бiрi болып қалып отыр. Қазақстан аумағында 1989 жылдан бастап ядролық жарылыстар жүргiзiлмесе де, Семей мен Азғыр полигондарының техникалық алаңдарындағы радиациялық жағдай әлi де ықтимал қауiптi болып отыр. Полигондардың жерi халық шаруашылығының айналымына берiлгеннен кейін көптеген радиациялық қауiптi объектiлер мен аумақтардан күзет алынып тасталды. Оларға тұрғындардың бақылаусыз кiруiне жол ашылды.
Қазақстандағы негізгi дозақұраушы факторлардың бiрi бұрынғысынша радон және оның ыдырауының өнiмдерi болып қалуда. Фосфор рудаларын, сирек және түстi металдарды өндiру және қайта өңдеу жөніндегi кәсiпорындар аспаптарды сатып алмайды және жұмыс аймағының ауасындағы радонның мөлшерiне өндiрiстiк бақылау жүргiзбейдi. Сонымен бiр мезгілде, осы кәсіпорындардың жерасты кенінің жұмысшылары Қазақстандағы бойына сәуленi ең көп дарытушы құрам болып қалып отыр. Олардың сәуле дарыту дозалары, әсiресе, сирек полиметалдар өндiру жөнiндегi шахталардағы, жол берiлген 1,5 бэр/жылдың орнына 500 бэр/жылға дейiн жетедi. Баршаға белгiлi, радиацияның барлық басқа түрлерiнiң iшінде, осы радон мен оның бөлiнуiнің еншiлес өнiмдерi өкпе рагының этиологиясында өте маңызды роль атқаратыны белгiлi (ол мәнi бойынша өкпе рагының пайда болуына темекi шегуден кейiн екіншi себепші болып табылады).
Радиоактивтiк қалдықтарды көму күрделi проблема болып қалып отыр. Жыл сайын ел кәсiпорындарында көмуге жататын 20000-дай радиоактивтiк пайдаланылмаған көздер сақталады. 1995 жылы "Байкал" объектiсiнiң пайдалануға берiлуi радиоактивтiк қалдықтарды көмудiң барлық проблемасын шешкен жоқ. Қызметтер үшiн жоғары баға Қазақстанның оңтүстiк және батыс аймақтарынан тасымалдаудың алыстығы, кешеннiң iрi ауқымды қалдықтарды қабылдауға қабілетсiздігi Республиканың батыс және орталық аймақтарында радиоактивтi қалдықтарды көмудiң аймақаралық пунктi құрылысының қажеттiгiн көрсетедi. Кәсiпорындарда радиоактивтiк қалдықтардың жиналуы радиоактивтiк заттарды ұрлау, жоғалту немесе мақсатқа сай пайдаланылмауы салдарынан авариялық жағдайлардың туындауының қаупін арттырады. Радиоактивтік заттармен жұмыс iстейтiн көптеген кәсiпорындардың таратылу процесiнiң жүрiп жатуы жағдайды шиеленiстiре түседi, соның нәтижесінде радиоактивтiк көздер иесiз қалды және ешкiм бақылау жасамайды, мұны iс жүзiнде төтенше жағдайлардың қатарына жатқызуға болады.
3.6. Табиғи зiлзала аудандары мен авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы iс-шараларды ұйымдастыру
Қазақстан аумағында жиырмадан астам қауiптi табиғи процестер пайда болуда. Олардан болатын таралу, қайталану, келтiрiлетiн зиян жылдан жылға өзгерiп отырады. Халық және шаруашылықтар үшiн барынша қауiптiлерi: жер сiлкiнiсi, құлаулар мен көшкiндер, селдер мен тасқындар, суға кету, көктемгi үсiктер мен қар басулар, қар көшкіні, Каспий теңiзi деңгейiнiң көтерiлуi, шөлге айналу процестерi болып табылады.
Жыл сайын елдiң оңтүстiгi мен оңтүстiк шығысында бiрнеше ондаған рет күшi 2-3 балдық жер асты дүмпулерi мен тербелiсi тiркеледi. Тұрғын үйлер және өндiрiстiк объектiлердiң едәуiр қирауына әкелiп соғатын эпицентрдегi 4-6 балдық сiлкiнiстер жиi байқалады.
Каспий теңiзіндегi судың қазiргi уақыттағы көтерiлуi жағалауларда орналасқан қалалар мен селолар аумақтарын су басып кету қаупiн төндiруде ауыл шаруашылығы мен тұтастай алғанда, экономикаға оңалмайтын зиян келтiруде. Төтенше жағдайлар туындауы мүмкiн жерлерде алғашқы медициналық көмек көрсететiн және эпидемияға қарсы iс-шаралар жүргiзетiн жедел қоғамдық бөлiмшелердi қажет етедi.
3.7. Өнеркәсiптiк объектiлерде қалыпты еңбек жағдайын жасау
Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының деректерi бойынша кәсіпорындардың жұмыс аумағының ауасына 200-ден астам зиянды химиялық заттар бөлiнiп шығады екен. Өнеркәсiптiк орындарда жұмыс істейтiндер өндiрiстiк ортаның басқа да қолайсыз факторларының әсерiне ұшырайды, олардың ішінде: физикалық (шу, тербелiс, электромагниттiк өрiстер, статикалық электр, жоғарғы және төменгi температура, иондық сәулелену, ультракүлгін және инфрақызыл радиация), биологиялық (патогендiк микроорганизмдер) және психофизиологиялық (физикалық және жүйке-физикалық ауыртпалықтар) бар.
Жыл сайын еңбек жағдайы жұмыс аймағы ауасының ластану деңгейi бойынша гигиеналық нормативтерге сәйкес келмейтiн 40%-дан астам кәсiпорындар анықталады. Шаң-тозаңдануы кен өндiру мен көмiр өнеркәсiбi орындарындағы нормативтерден ондаған есе асып түседi. Өндiрiстiк үй-жайлар ауасының химиялық ингредиенттермен шоғырланулардағы ластануы ШЖШ-дан жоғары болуы өнеркәсiптiң фосфор (фосфин, фосфорлық ангидрид, көмiртегі тотығы, фторлы сутегi) металлургиялық (қорғасын, мышьяк, мырыш, мыс, мышьяктi, күкiрт ангидриді, бериллий, көміртегі тотығы), мұнай өндіру, мұнай өңдеу, газ (көмірсутегі, күкірт ангидриді, бенз/а/пирен, көміртегі тотығы, күкірт сутегісі, сілті) салаларының объектілерінде орын алған.
Зиянды және қолайсыз еңбек жағдайларында (халық шаруашылығының негізгі салалары бойынша) жұмыс істейтіндердің саны 382,0 мың адамды немесе бүкіл санының 15%-ын құрайды. Қарағанды облысында бұл көрсеткіш - 32%, бұрынғы Жезқазған облысында 22,2%, Шығыс Қазақстанда - 31%.
Тұтастай алғанда ел бойынша өнеркәсіптегі және көліктегі әрбір бесінші жұмыс орыны гигиеналық талаптарға сәйкес келмейді, жұмыс істеушілердің 30-дан 50%-ға дейіні ауыр дене жұмысымен айналысады, бұл жағдайда әйел еңбегі кеңінен пайдаланылады.
Кәсіптік сырқаттану мен кәсіптік уланудың алғашқы байқалған жағдайларының ішінде аурулардың 66,6%-ының кәсібі бойынша еңбек қабілетін жоғалтқандығы байқалды. Әсіресе, бұл көрсеткіш көмір өнеркәсібі қызметкерлерінің арасында жоғары (99,5%). Орта есеппен кәсіптік патологияның 10%-ы әйелдерге түседі.
Кәсіптік сырқаттардың пайда болуына ықпал ететін себептерді талдау кезінде 46,7%-ы технологиялық процестердің жетілдірілмеуінен, 21,2%-ы құрал-жабдықтардың, тетіктердің, құрылғылар мен аспаптардың құрастырулық кемшіліктерінің болуы себепті, 7%-ы техника қауіпсіздігі ережелерінің бұзылуынан болатыны белгілі болды.
Сонымен бір мезгілде, қаржылық қиындықтардан бұрын тиімді жұмыс істеп тұрған ірі өнеркәсіптік орындардың қызметкерлерін медициналық-санитарлық қамтамасыз ету және техника қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды бақылау жүйесінің ұйымдастырылуы бұзылған.
Колхоздардың таратылуына байланысты көптеген шағын шаруа қожалықтары құрылды. Жаңа құрылған шаруашылықтар механизация құралдарымен өте нашар жабдықталған, мал өсірудің типтік емес қора-қопсыларын пайдаланады, жұмыс киімдері мен жеке қорғау құралдары, санитарлық-тұрмыстық үй-жайларымен жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етілмеген - осының бәрі, белгілі бір дәрежеде, еңбек жағдайын нашарлатады және кәсіптік сырқаттардың пайда болуына ықпал жасайды, оның ішіндегі ең қауіпті патология бруцеллез болып табылады.
Шаруа қожалықтарында денсаулықты қорғауға бағытталған республикада қабылданған және қолданылып жүрген заңдар сақталмайды. Мал төлдету науқаны кезеңінде ауру малмен жүргізілетін жұмыстарға кез келген жастағы балалар жіберіледі. Темекі өңдеу кезінде темекі өңдеу жұмысына балалар, жүкті, емшектегі баласы бар әйелдер тартылып, өрескел кемшіліктер жіберіледі.
3.8. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын қорғау
Балалардың мектепке дейінгі мекемелеріндегі балаларды ұстау жағдайларының нашарлауы, олардың көпшілігінің жабылуы балалардың денсаулық жағдайына әсер етті. Сырқаттану құрылымында өткір ішек инфекциялары, суық тию сырқаттары (өткір тонзиллит, ангина, бронхит, тұмау, ОРВИ) және вирустық гепатит басым болып отыр. Сырқаттанған ұйымдастырылған балалардың үлес салмағы республика бойынша 31,6%-ды, Қызылорда облысында - 42,1%, Оңтүстік Қазақстан облысында - 40,1%, Жамбыл облысында - 40,8%, Маңғыстау облысында - 39,1%, Ақтау облысында - 38,5%-ды құрады.
8246 жалпы білім беру мектептерінен 4368-і (52,9%) үлгілік ғимараттарда, 3878-і қарапайым үй-жайларда, 223-і апатты жағдайдағы ғимараттарда орналасқан. Мектептердің жартысынан көбі 2 және 2,5 ауысымда жұмыс істейді, ал үзілістер 5 минутқа дейін қысқартылған.
Үй-жайлардағы температуралық режим бұзылған, жасанды жарықтандыру дәрежесі төмендеген. Мектеп жиһазы ескі, балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келмейді. Оны ауыстыру жүргізілмейді. Мектептердің 40%-ында дене тәрбиесі сабағы дәліздерде және басқа бұл мақсат үшін нашар бейімделген үй-жайларда өткізіледі.
Мектептерді компьютерлендіру алаңдар бойынша да, құрал-жабдықтарды орналастыру бойынша да компьютерлік үй-жайларға қойылатын санитарлық талаптарды ескермей жүргізіледі және т.с.с.
Мектеп оқушыларының ыстық тамағын ұйымдастыруда елеулі кемшіліктер бар: тамаққа дотация бөлінбейді және ыстық тамақпен қамту небәрі 10-15%-ды құрайды. Тағам блоктарындағы технологиялық және тоңазытқыш жабдықтарының 30%-ы жарамсыз.
Ет, сүт, май сияқты негізгі азық-түліктерді жеткізуде жүйелі түрде іркілістердің болуы орын алған, балық, жұмыртқа, шырындар, жемістер сирек түседі. Тағамдардың калориялылығы әдетте 2 және одан да көп есе төмендеген, С-витаминдеу іс жүзінде жүргізілмейді.
3.9. Санитарлық ағарту.
Халық арасында жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларының алдын алу жөніндегі медициналық және гигиеналық білімдерді кеңінен насихаттауды қамтамасыз ету қажет. Қоршаған табиғи және әлеуметтік орта, оның жағдайы белгілі бір дәрежеде біздің оған деген қарым-қатынасымызға байланысты екендігін, көптеген аурулардың экологияға тәуелді екендігі туралы халыққа түсінік беру керек. Санитарлық ағарту халықты қарапайым гигиеналық ережелерге үйретуге, әркімге өз денсаулық жағдайы үшін жеке жауапкершілігі туралы түсіндіруге бағытталуы тиіс.
4. ҚОГҰІЖ-ді ғылыми қамтамасыз ету
ҚОГҰІЖ қолдауға кеңестер жүргізу бағдарламасы терең ғылыми зерттеулерді және басымдықты проблемаларды іріктеуді талап етеді. Осы мақсат үшін мынадай жобалар ұсынылады:
4.1. "Қоршаған орта мен Васильковский алтын кен орынына жақын тұратын тұрғындардың денсаулығы жағдайын жақсарту жөніндегi санитарлық-гигиеналық iс-шараларды әзiрлеу".
Мақсат: Васильковский кен-байыту комбинатының орналасу аймағындағы қоршаған ортаның жағдайы бойынша адам мекендейтін орта сапасының экологиялық-гигиеналық бағасы мен болжамын беру және оны оңтайландыру мен тұрғындардың денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегi табиғат қорғау шараларының ғылыми дәлелденген жүйесiн әзiрлеу.
4.2. "Республика түстi металлургиясы жетекшi кәсiпорындарының өнеркәсiптiк ағынды суларын кешендi биохимиялық тазарту әдiстерiн әзiрлеу".
Мақсат: Әртүрлi технологиялық циклдарда суды қайта пайдалану көлемiн арттыру үшiн металлдар иондары, ауадағы заттар, әртүрлi органикалық қосылыстар және т.б. тәрiздi ластаушы компоненттердi жоюға мүмкiндiк беретін микробиологиялық процестердi пайдалану негiзінде өнеркәсiптiк ағынды суларды тазартудың тиiмдi кешендi әдiстерiн әзiрлеу.
4.3. "Республика су экожүйелерінің санитарлық-гигиеналық саулығын қолдауға бағытталған iс-шараларды әзiрлеу және iске асыру".
Мақсат: Шекарадан тыс су көздерiнiң болуымен Қазақстан Республикасының аумағына тырысқақ бойынша эпидемиологиялық саулықты қамтамасыз ету. Республика жер үстi су айдындарының ластануын бақылау. Тырысқақты бактериологиялық диагностикалаудың жаңа әдiстерiн жетiлдiру және әзiрлеу. Қоршаған орта объектiлерiнде тырысқақ вибриондарының пайда болуы, Қазақстан Республикасымен шектесетін ТМД елдерiндегi тырысқақпен ауыру туралы ақпараттарды қысқа мерзiмде алу және өңдеу.
4.4. Арал өңiрi аумағында бруцеллезге қарсы алдын алу шараларының кешендi жүйесiн әзiрлеу.
Мақсат: Арал өңiрінің антропогендiк шөлдену аймағында бруцеллездi эпизоотологиялық-эпидемиологиялық қадағалаудың кешендi жүйесiн әзiрлеу және енгізу.
4.5. "Сырдарияның төменгi жағы мен Арал өңiрінің тұрғындарына медициналық-санитарлық қызмет көрсетудi жақсарту жөніндегi ғылыми негiзделген iс-шаралар кешенiн әзiрлеу және iске асыру".
Мақсат: Сырдарияның төменгi жағы мен Арал өңiрiндегi экологиялық жағдайға кешендi гигиеналық баға беру, қоршаған ортаның ластануының таралу деңгейі мен қарқынын анықтау және тұрғындар денсаулығына қолайсыз факторлар ықпалының зардаптарын бағалау.
4.6. "Қазақстан Республикасында тамақ өнiмдерiндегi контаминанттардың химиялық және биологиялық пайда болуына мониторинг жүйесінің ғылыми әдiстемелiк негіздемелерiн әзiрлеу".
Мақсат: Тамақ өнімдерінің химиялық және биологиялық жолмен пайда болған ксенобиотикамен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әр түрлі аймақтарындағы радиациямен ластануы туралы ақпараттарды жинау және талдау, олардың денсаулыққа қауіптілігі дәрежесін ғылыми негіздеу, оларды индексациялаудың аса жетілдірілген әдістерін әзірлеу, сондай-ақ бағытталған әсері бар тағамдарға биологиялық белсенді қоспалар жасау жолымен азық-түлікке тәуелді аурулардың алдын алу.
4.7. "Азғыр" полигонына жақын орналасқан Атырау облысының селолық аудандарындағы қоршаған орта мен тұрғындары денсаулығының санитарлық-гигиеналық параметрлері.
Мақсат: Қоршаған орта объектілерінің ластану жағдайын, радионуклидтердің жиналу дәрежесін бағалау және "Азғыр" полигонына жақын орналасқан аудандардағы аурулардың алдын алу, тұрғындардың денсаулығына қоршаған орта санасының өзгеруінің залалды әсерін ескерту жөніндегі ғылыми негізделген іс-шаралар жүйесін әзірлеу.
4.8. "Радиациялық қауіпті аймақтардағы тұрғындарды сауықтыру бағдарламасы (Капустин яр, Азғыр)".
Мақсат: Радиациялық қауіпті аймақтардағы тұрғындарды оңалту бағдарламасын әзірлеу (Капустин яр, Азғыр).
4.9. "Қазақстанның экологиялық қолайсыз аймақтарындағы қоршаған ортаны ластаушы факторлардың адамға әсер етуіндегі мутациялық көріністерді зерттеу".
Мақсат: Өмір сүруге экологиялық қолайсыз аймақтардағы тұрғындардың денсаулық жағдайының бейнесін жасау және әртүрлі аймақтарға мейлінше тән патологияларды анықтау.
4.10. "Қазақстанның жазық және таулы облыстарындағы шөл және дала биоценоздарын мекендеушілердің тұқымдық әртүрлілігін сақтау".
Мақсат: Табиғи биоценоздардың жағдайын экологиялық бағалау және Қазақстан Республикасының шөл және далалық облыстарындағы оба ошақтарына экологиялық мониторингтың жүйесін жетілдіру.
4.11. "Каспий өңірі аймағындағы шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау сапасының тұрғындардың энтеровирустық инфекциялармен сырқаттану деңгейіне ықпалы".
Мақсат: Энтеровирустық этиологиямен сырқаттануды болжау және адамның популяциясы мен су объектілеріндегі энтеровирустердің айналымын шектеу.
4.12. Каспий өңірі аймағындағы шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау көздері сапасының санитарлық-гигиеналық көрсеткіштері және олардың тұрғындардың А және Е гепатиттерімен сырқаттануына әсері.
Мақсат: Шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау көздері сапасының экологиялық-гигиеналық көрсеткіштері мен негізінен су арқылы таралатын А және Е гепатит вирустарымен тұрғындардың ауруы арасындағы байланысты анықтау.
4.13. "Ауызсудың санитарлық-гигиеналық көрсеткіштері және оның Қазақстан Республикасы халқының жұқпалы аурулармен науқастануының арасындағы байланысы".
Мақсат: Ауызсудың бактериялық және вирустық ластануы мен халық денсаулығының арасындағы сандық байланысты анықтау.
4.14. "Әрi қарай алдын алу iс-шараларын әзiрлей отырып, қоршаған ортаның диоксиндермен ластануын токсикологиялық-гигиеналық бағалау".
Мақсат: Қоршаған ортаның диоксиндермен ластануы мен халық денсаулығы жағдайының аймақтық ерекшелiктерін анықтау, сондай-ақ гигиеналық және экологиялық нормативтер мен алдын алу iс-шараларын жетiлдiру үшін токсикокинетика мен диоксиндердiң токсикодинамикасын негiздеу.
4.15. "Қазақстан Республикасындағы қырым геморрагиялық безгегiнiң экологиялық-эпидемиологиялық ерекшелiктерi".
Мақсат: Сырқаттанудың табиғи ошағындағы тиiмдi алдын алу мен эпидемияға қарсы iс-шараларды анықтау және жүргiзу үшiн қырым геморрагиялық безгегi кезiндегi эпидемиологиялық және эпизоотикалық процесстердiң аймақтық ерекшелiктерін анықтау.
4.16. Кене энцефалитіне қатысты Іле Алатауы етегіне санитарлық-эпидемиологиялық сараптама.
Мақсат: Iле Алатауының етегіндегi кене энцефалитінің эпидемиологиялық және эпизоотологиялық ерекшелiктерін зерттеу.
4.17. "Қазақстанның су ресурстарын түйнеме қоздырғыштарымен тұқымдануын болдырмау мақсатында эпидемиологиялық және эпизоотологиялық iс-шараларды ұйымдастыру үшiн түйнемені зертханалық диагностикалау".
Мақсат: Диагностикалық иммунореагенттердiң көмегiмен Қазақстан Республикасының аумағында түйнеменің таралуын зерттеу және түйнеменің иммундық алдын алудың пәрмендiлiгін анықтау.
4.18. "Су ресурстарына қатаң орайласқан тырысқақты, туляремияны және лептоспироздарды зертханалық диагностикалауды әзiрлеу және жетiлдiру".
Мақсат: Олардың таралу өлкесiн зерттеу және ошақтарда эпизоотикаға және эпидемияға қарсы бара-бар iс-шараларды уақытында жүргiзу мақсатында су ресурстарына қатаң орайласқан тырысқақты, туляремияны және лептоспирозды зертханалық диагностикалауды жетiлдiру және әзiрлеу.
4.19. "Экологиялық қолайсыз орта жағдайындағы бруцеллез кезінде эпидемиологиялық қадағалау мен диагностиканы жетiлдiру".
Мақсат: әртүрлi биотикалық субстраттарда қоздырғыштарды индикациялаудың тиімдi әдiстерін әзiрлеу мен тәжiрибеге енгiзу, эпидемиологиялық жағдайға әсер ететiн қоздырғыштың қасиеттерiн терең зерттеу жолымен эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн оңтайландыру.
4.20. "Қазақстанның мол сулы аудандарында зооноздарға (йерсиниоз, листериоз, пастереллез) бактериологиялық бақылауды жетiлдiру".
Мақсат: Қазақстан Республикасында бактериялық зооноздардың экологиясы мен эпидемиологиясын зерттеу, олардың зертханалық-этиологиялық диагностикасының әмбебап сызбасын әзірлеу.
4.21. "Аллергодерматоздардың Атырау, Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарындағы қоршаған ортаның ластануымен байланысын орнату және "Қоршаған орта және аллергодерматоздар" алдын алу іс-шараларын әзірлеу.
Мақсат: Аллергодерматоздардың дамуына қоршаған орта факторларының қолайсыз әсерінің себеп-салдар байланыстарын белгілеу және алдын алу іс-шараларын әзірлеу.
4.22. "Адамдарға жұғу қаупін азайту мақсатында обаның табиғи ошақтарына эпидемиологиялық бақылаудың жүйесін жетілдіру".
Мақсат: Адамдардың оба қоздырғыштарын жұқтыру қаупін азайту мақсатында обаның табиғи ошақтарына эпидемиологиялық қадағалаудың жүйесін жетілдіру.
4.23. "Арал өңірі аймағындағы экологиялық апат зонасында диарейлік аурулардың алдын алу".
Мақсат: Шаруашылықтық-ауызсулық жабдықтау көздерінің ластану дәрежесін экологиялық-гигиеналық бағалау және Арал өңірі экологиялық апат аймағы ластануының эпидемиялық процесс пен қатты іш инфекциялары қоздырғыштарының биологиялық ерекшеліктеріне ықпалы.
4.24. "Техногендік биогеохимиялық провинция жағдайында ауыр металдардың әйелдердің репродукциялық қызметіне әсерін анықтау және сауықтыру іс-шаралары жүйесін әзірлеу".
Мақсат: Техногендік биогеохимиялық провинция жағдайында жүктіліктің өтуі мен бала тууға, сондай-ақ нәрестелердің патология алғы және патологиялық жай-күйлерінің дамуына ауыр металлдардың әсер ету мүмкіндігін зерттеу.
4.25. "Экологиялық мониторингті және Қазақстан Республикасының су көздерінің ластануымен байланысты туляремиямен сырқаттануды болдырмау жүйесін ұйымдастыру".
Мақсат: Су көздерінің ластануымен байланысты туляремия бойынша алдын алу іс-шаралары жүйесін әзірлеу және енгізу.
ҚОГҰІЖ-ді қамтамасыз ету үшін келтірген жобалар жалпы санитарлық-эпидемиологиялық проблемалардың ғылыми жобаларын жұқпалы, сондай-ақ жұқпалы емес аурулардың диагностикасы мен алдын алу мәселелерін қамтиды. Ғылыми жобаларды тиісті министрліктердің бюджетіндегі осы мақсатқа көзделген қаржылық қаражаты есебінен әзірлеу жобаланып отыр.
Қорытынды
Қазақстан Республикасының ҚОГҰІЖ-і Еуропалық елдердің қоршаған орта министрлері мен денсаулық сақтау министрлері белгілеген қоршаған ортаның гигиенасы саласындағы басымдылықтарды қамтиды. Бұл басымдылықтар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген (Астана, 1998 жыл) "Халық денсаулығы" бағдарламасы шеңберінде жүзеге асырылып жатқан 110 негізгі бағыттарда топталған (қосымша).
ҚОГҰІЖ-дің мақсаттары мен міндеттерін кезеңдер бойынша: 2000-2001 жылдар, 2002-2003 жылдар, 2004-2005 жылдар, қол жеткізу көзделіп отыр.
ҚОГҰІЖ-дің негізгі мақсаттары қоршаған әлеуметтік және өндірістік табиғи ортаны жақсарту, республика тұрғындарының денсаулығын қорғау және мемлекет пен қоғамның тұрақты дамуына қол жеткізу болып табылады. Жоспармен көзделген міндеттер: халықтың денсаулығын және санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қорғау, сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың құқықтары мен міндеттерінде, экологиялық, гигиеналық құқық бұзу жауапкершілігінде және реттеу, халықты тәрбиелеу мен ағарту құралдарында айқындалған.
ҚОГҰІЖ-дің іс-шараларын жүзеге асыру аурудың, қайтыс болудың азаюымен, азаматтардың өмірінің ұзаруы және еңбекке қабілетін арттыруымен көрсетілетін әлеуметтік экономикалық тиімділікті береді. Республика Үкіметінің, министрліктердің, ведомстволардың, барлық деңгейдегі атқарушы органдардың, сондай-ақ бағыныстылығына және меншік нысандарына қарамастан барлық заңды және жеке тұлғалардың қатысуынсыз осы жоспарда көзделген сауықтыру іс-шараларын жүзеге асыру мүмкін емес.
Қазақстан Республикасының ҚОГҰІЖ-ін қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде, шетел инвестицияларын, донор елдердің және халықаралық ұйымдардың, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілердің көмегін тарту жолымен жүзеге асырылатын болады.
Қосымша
ЕСКЕРТУ. Қосымша өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.
1-блок. Қоршаған орта гигиенасының жәй-күйін бағалау
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау |
1 Қоршаған табиғи 1.1. Экологиялық Аудандас. Елдің ДСМ, 2001
ортаның, өндіріс. аудандастыруға тырудың санитар. ҚОҚМ жылдың
тік ортаның сәйкес Қазақстан картасы лық-ги. IV
ластануының және Республикасының гиеналық тоқсаны
басқа да зиянды санитарлық-гигие. жай-күйін
факторларының налық аудандас. бағалау
адамдардың ден. тырылуын жүргізу.
саулығына зиянды Қоршаған ортаның
әсерлерін анық. гигиенасы жөнін.
тау, азайту, жою дегі стратегияны
және аумақтық әзірлеу
(объектілік)
алдын алу
іс-шараларын
әзірлеу
1.2. Қоршаған Бұйрық Қоршаған ДСМ 2001
табиғи орта орта жылдың
объектілерінде объектіле. ІІ
химиялық, биоло. рінің са. тоқсаны
гиялық заттардың пасын жақ.
құрамы және фи. сарту және
зикалық факторлар ластануын
(МШШ, ӘБКД, МБД, азайту
ЖШД, МШД, және
т.б.) деңгейінің
қосымша гигиеналық
нормативтерін
бекіту
1.3. Шаруашылық Бұйрық Шаруашы. ДСМ 2000
және өзге де лық неме. жылдың
қызметті жүргізу се өзге де ІІІ
мен жобалау бары. қызметтерді тоқсаны
сында қабылданған жобалау жә.
шешімдердің сәй. не жүргізу
кестігіне санитар. барысында
лық-эпидемиология. гигиеналық
лық сараптаманы норматив.
жүзеге асыру терге сай
келуіне қол
жеткізу
1.4. Қоршаған Сарапта. Республика ДСМ Ағымда.
табиғи ортаның малық халқының ғы са.
жай-күйіне және қорытын. қауіпсіз. нитар.
адамдардың ден. ды дігі лық-ги.
саулығына жағым. Деректер гиена.
сыз әсер етуі банкі лық қа.
мүмкін, елде дағала.
өндірілетін удың
және шетелден бары.
әкелінетін сында
химиялық және
биологиялық
заттарға, құрылыс
материалдарына,
иондаушы және
иондаусыз
сәулелену көздеріне,
өндіріс құралдарына,
технологияларға
және т.б. санитар.
лық-эпидемиологиялық
сараптаманы жүзеге
асыру
---------------------------------------------------------------------------
2-блок. Денсаулық үшін қауіпсіз жеткілікті көлемдегі ауызсу
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Су факторына 2.1. Топтық және жер. Әкімдер. Халықты Облыс. 2001
байланысты гілікті су құбырлары дің ше. сумен тардың жылдың
адамдардың істен шыққан аудандар. шімдері жабдық. әкімде. ІІІ
жұқпалы және да ауызсудың жаңа көз. тауды рі, тоқса.
жұқпалы емес дерін іздестіру (Сол. жақсарту ТОҚМ ны
этиологиямен түстік Қазақстан,
сырқаттануын Қостанай, Атырау, Оң.
сақтандыру түстік Қазақстан,
Қызылорда, Павлодар
облыстары)
2.2. Сумен жабдықтау Қазақ. Судың са. ТОҚМ, 2001
объектілерінің иелері стан пасын ЭИСМ- жыл.
- заңды тұлғалар мен Респуб. жақсарту, нің дың
суды тұтынушылардың ликасы. жұқпалы Құрылыс ІІІ
құқықтары мен ның Үкі. аурумен істері тоқ.
міндеттерін реттейтін меті қа. науқаста. жөнін. саны
нормативтік кесімді улысының нуды дегі
әзірлеу жобасы азайту комите.
және Қа. ті, ДСА,
зақстан облыстар.
Респуб. дың
ликасы әкімдері
Заңының
жобасы
2.3. Жұқпалы ау. Әдістеме. Халықтың ДСА 2001
рулардың (тырыс. лік нұс. санитар. жылдың
қақ, дизентерия, қаулар лық-эпи. IІ
іш сүзегі және демиоло. тоқсаны
т.б.) алдын алу гиялық
жөніндегі сани. саулығын
тарлық және эпи. қамтама.
демияға қарсы ке. сыз ету
шенді іс-шаралар.
ды жүргізу тура.
лы әдістемелік
нұсқауларды
әзірлеу
2.4. Су құбыры Әкімдер. Халықты Облыс. 2001
құрылыстары мен дің сумен тардың жылдың
желілерін, сон. шешімі жабдық. әкімде. ІIІ
дай-ақ басқа да тауды рі, тоқсаны
сумен жабдықтау жақсар. ТОҚМ,
объектілерін ту ЭИСМ-
тиісті санитар. нің
лық-техникалық Құрылыс
жағдайға келті. істері
ру және шаруа. жөнін.
шылық ауызсу дегі
мұқтаждықтары комитеті
үшін нормативтік
көлем мен сапада
халыққа су беруді
қамтамасыз ету
2.5. Оңтүстік Қазақ. Бұл да ТОҚМ, 2002
Қазақстан және стан ДСА, жылдың
Жамбыл облыстар. Респуб. облыс. IІ
ында орталықтан. ликасы. тардың тоқсаны
дырылған шаруа. ның Үкі. әкімде.
шылық-ауызсумен метіне рі
жабдықтау көзі ақпарат
ретінде суармалы беру,
-суландыру жүйе. Әкімдер.
лерінің алдын дің ше.
ала тазартылған шімдері
және залалсыздан.
дырылған суларын
пайдаланудың
мүмкіндігін
зерделеу
2.6. Маңғыстау, Қазақстан Халықты Облыс. 2001
Қызылорда, Аты. Республи. сумен тардың жылдың
рау облыстары касының жабдық. әкімде. IV
халқын ауызсумен Үкіметіне тауды рі тоқсаны
жабдықтау үшін ақпарат жақсарту
су тұщытатын беру
қондырғыларды
енгізуді қамта.
масыз ету
2.7. Бальнеоло. Санитар. Минерал. ДСА, 2001
гиялық санатори. лық-ги. дық су. ТОҚМ, жылдың
ялық-курорттық гиеналық лардың облыс. IІІ
мекемелер мен және сапасын тардың тоқсаны
асханалық және экология. және ха. әкімде.
емдік минералды лық лықтың рі
суларды бөліп сарапта. денсаулы.
құю кәсіпорында. малар, ғын жақ.
рының құрылысын әкімдер. сарту
салу үшін жерас. дің ше.
ты минералды су шімдері
көздері кен орын.
дарын пайдалану.
дың мүмкіндігін
зерделеу
---------------------------------------------------------------------------
3-блок. Зиянды заттардың атмосфералық ауаға шығарылуының, электромагниттік өрістердің және басқа да физикалық факторлардың көздерін санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Тиісті алдын 3.1. Облыс ор. Бірлескен Атмосфера. ТОҚМ, 2000
алу іс-шарала. талықтарындағы бұйрық лық ласта. Гидро. жылдың
рын әзірлей халықтың денсау. нудың әсе. мет, ІІІ
отырып, ауаның лығына атмосфе. рін азайту ДСА, тоқсаны
ластануының, ралық ластану жөніндегі облыс
шудың, электро. құрамы әсерінің іс-шаралар. әкім.
магниттік ахуал. себептік-салдар. ды әзірлеу дері
дың адамдардың лық байланысын
денсаулығына динамикалық
әсерін зерделеу тұрғыда зерделеу
3.2. Технология. Әкімдер. Қоршаған Облыс 2002
лық, ұйымдасты. дің ортаны әкімде. жылдың
ру-техникалық, шешімі жақсарту, рі, ІІІ
ауа қорғау және сырқатта. ЭИСМ, тоқсаны
қала құрылысы нуды ТОҚМ
шараларын іске азайту
асыру жолымен
улы заттардың
атмосфералық-ауа.
ға шығарылуын
қысқартуды
қамтамасыз ету
3.3. Шудың жол Шуға қаты. Шу деңгей. ДСА, 2001
берілетін дең. сты карта. інің әсе. ТОҚМ, жылдың
гейінен асып лар, шу рін облыс. ІІІ
түсетін халық деңгейінің азайту тардың тоқсаны
денсаулығына әсерін әкімде.
әсерінің шегін азайту рі
айқындау жөнінде
ұсынымдар
әзірлеу
3.4. Неғұрлым Электро. Электро. ДСА, 2002
қуатты электро. магнит. магнит. ТОҚМ, жылдың
магниттік сәу. тік сәу. тік сәу. Гидро. ІІ
лелену көздерін лелену леленуді мет, тоқсаны
құжаттандыруды көздерін азайту қалалар.
жүргізу, сани. құжаттан. дың әкім.
тарлық қорғау дыру дері
аймақтары мен
құрылыстар
салуды шектеу
аймақтары
көлемдерінің
нормативтерге
сәйкестігін
айқындау
---------------------------------------------------------------------------
4-блок. Топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздігі. Аумақтарды тұрмыстық және өндірістік қалдықтардан тазарту
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1 Тұрмыстық қатты 4.1. "Қалалық Қазақстан Санитар. ДСМ, 2000-
қалдықтарды жинау, және селолық Республи. лық жағ. ҚОҚМ, 2005
жою және кәдеге қоныстардың касы Бас дайды ИСМ жыл.
жарату жөніндегі санитарлық мемлекет. жақсарту Құрылыс дар.
нормативтік база. жағдайы туралы тік сани. және ха. істері дың
ны жетілдіру барлық шаруа. тарлық лықтың жөнін. ІІІ
шылық субъекті. дәрігері. денсаулы. дегі ко. тоқ.
лері мен азамат. нің қаулы. ғын сақ. митеті, саны
тардың қызмет сы тау жө. ККМ, АШМ
ететін және нінде ти.
тұратын жерле. імді шара.
рінің тазалығы лар қабыл.
үшін жауапкер. дау
шілігі туралы"
қаулының жоба.
сын әзірлеу
4.2. Қоршаған Норматив. Қоршаған Жер ре. 2000-
орта объекті. тік құқық. орта сурста. 2002
лері мен өсім. тық кесім. объекті. рын бас. жылда.
дік тектес нің жобасы лерінде. қару жө. ры
азық-түліктер. гі пести. ніндегі препа.
дегі олардың цидтердің агент. ратта.
қалдық мөлшерін құрамын тік, АШМ,рды
айқындаудың азайту ТОҚМ, тірке.
әдістемесі бар ДСА, Ғы. ген
жаңа пестицид. лым ака. кезде.
тік препарат. демиясы гі қа.
тардың топырақ. жетті.
қа зақымы жө. лік.
ніндегі норма. терге
тивтерді қарай
әзірлеу
2 Топырақтардың 4.3. Тұрғын үй Әкімдер. Қалалар. Облыс. 2000-2004
ластануының секторын жоспар. дің ше. дың таза. тардың жылдар,
халықтың жұқ. лы-тұрақты та. шімдері лығын әкімдері жыл сайын
палы және зартуды жақсарту жақсарту
жұқпалы емес барлық облыстар.
этиологиямен дың орталықтарын.
сырқаттануына да тұрмыстық
тікелей және қатты қалдықтар.
жанама әсерін ды ұқсату жөнін.
болдырмау дегі үлгі поли.
гондарын салу
4.4. Аудан орта. Бұл да Індеттер. Облыс. 2000-2005
лықтарында үлгі дің ал. тардың жылдар,
мал зираттарын дын алу және жыл сайын
салуға шаралар аудан.
қабылдау дардың
әкімдері,
АШМ
4.5. Топырақтың Топырақ Қоршаған БҒМ-нің 2000 жыл.
ластануының қыртысы ортаның топырақ. дың IV
сипаты мен дең. ластану. ластану. тану ин. тоқсаны
гейін анықтау ының ының ха. ституты
үшін ауылшаруа. картасы лық ден.
шылық және саулығы.
өнеркәсіптік на әсе.
аудандардың рінің
жерлерін түген. алдын
деуді жүргізу алу және
оны азайту
4.6. Кешенді Топырақ. Жұқпалы БҒМ-нің 2001
тәсіл негізінде ты тазар. және жұқ. топырақ. жылдың
топырақты және ту жөнін. палы емес тану, ІІ
ең алдымен дегі іс- аурулар. микробио. тоқсаны
Солтүстік және шаралар. дың ал. логия
Оңтүстік Қазақ. дың жос. дын алу және ви.
станның егінші. пары русоло.
лік аудандарын. гия, бо.
дағы топырақты таника
тазарту жөнін. институ.
дегі іс-шаралар. ты Ұлт.
ды әзірлеу тық ака.
демия
орталы.
ғының
аграрлық
зерттеу.
лер инс.
титуты
---------------------------------------------------------------------------
5-блок. Ұтымды тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Тұтынушылар. 5.1. Тағам өнім. Бірлескен Тағам Мемстан. 2000
дың сапалы дерін өндіру, бұйрық өнімде. дарт, жылдың
тағам өнім. қайта өңдеу, рінің ЭИСМ, ІІІ
дерімен қа. тасымалдау, сапасын ДСА, об. тоқсаны,
нағаттануын сақтау және са. жақсарту лыстар. әрі қарай
қорғауға жә. ту кезінде қа. дың тұрақты
не кепілдік уіпсіздік сапа. әкімдері қадағалау
беруге ба. сына қойылатын процесінде
ғытталған нормативтік та.
нормативтік лаптардың сақ.
құқықтық талуын мемле.
кесімдерді кеттік қадаға.
және арнаулы лауды күшейту
бағдарлама.
ларды әзірлеу
5.2. Селолық Қазақстан Халықтың Ғылым 2002
жерде тұратын Республи. денсаулы. академия. жылдың
тұрғындардың касының ғын жақ. сы ІІ
нақты тамақ. Үкіметіне сарту тоқсаны
тануының жай- ақпарат
күйін зерделеу беру
5.3. Тағам Бірлескен Халықтың ДСМ, 2001
өнімдерінің бұйрық эпидемио. Мемстан. жылдың
бактериология. логиялық дарт, ІІ тоқсаны,
2. Жартымсыз лық, радиация. саулығы ЭИСМ әрі қарай
тамақтану лық және эколо. тұрақты
және сапасыз гиялық қауіп. қадағалау
өнімдерді сіздігін бақылау процесінде
тұтынумен 5.4. "Өсімдік Бірлескен Өсімдік Мемстан. 2001
байланысты шаруашылығы өкім шаруашы. дарт, жылдың
болатын өнімдеріне уыт. лығы ЭИСМ, IV тоқсаны
сырқаттардың тылық сертифи. өнімдері. Ғылым
алдын алу каттарын жаппай нің сапа. акаде.
енгізу туралы" сын жақ. миясы,
бірлескен сарту ДСА
өкімнің жобасын
әзірлеу
5.5. Халықтың Бірлескен Тағам ДСМ, Бұл да
тамақтану жағ. бұйрық өнімде. Мемстан.
дайына монито. ріне дарт,
ринг жүйесін байла. ИСМ
әзірлеу және нысты ха.
енгізу лық ден.
саулығы.
ның алдын
алу және
оны жақ.
сарту
---------------------------------------------------------------------------
6-блок. Халықтың радиациялық қауіпсіздігі
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Радиоактивті 6.1. Қазақстан Бірлескен Радиация. ЭМРМ-нің 2001
көздер мен Республикасы өкім лық қор. Атом жылдың
қалдықтарды аумағындағы ғау мен энерге. ІІ
қауіпсіз радиациялық қауіпсіз. тикасы тоқсаны
сақтау мен қауіпсіздік дік жөнін.
жою мәселе. мәселелері бой. дегі ко.
лері ынша ЭИСМ-нің митеті,
Атом энергети. ҚОҚМ,
касы жөніндегі ДСМ, ҰЯО
комитеті, ТОҚМ,
ДСА арасындағы
өзара іс-қимыл
мен функциялар.
ды шектеудің
тәртібін
әзірлеу
6.2. Радиоак. Әкімдер. Радиация. Облыстар 2001
тивті қалдық. дің ше. лық қауіп. мен қала. жылдың
тарды уақытында шімдері сіздік. лардың І тоқсаны
жинауды, тасы. ті қамта. әкімдері,
малдауды, қайта масыз ету ИСМ,
өңдеуді және ҚОҚМ
көмуді
қамтамасыз ету
6.3. Теңгерімнен Бұл да Жерді Облыстар. 2001
тыс рудалардың қалпына дың жылдың
барлық үйінді. келтіру әкімдері ІІ
лерін, радиоак. тоқсаны
тивті рудаларды
өндіру және
қайта өңдеу
жөніндегі кәсіп.
орындардың сақ.
тау орындарын
өңдеу
2. Радиациялық 6.4. Халық ша. Қазақстан Радиация. ҚОҚМ, 2001
аномалияларды руашылығы айна. Республи. лық қау. ЭМРМ- жылдың
анықтау лымына берілген касының іпсіздік. нің Атом ІІ тоқсаны
кезінде шұғыл радиациялық қа. Үкіметіне ті қамта. энергети. 2001-2005
шараларды уіпті жерлерді ақпарат масыз ету касы жө. ж.
қабылдай (полигондарды) беру ніндегі
отырып, радио-экология. комитеті,
республика лық тексеруді ҰЯО, БҒМ
аумағындағы жүргізу
радиациялық
жағдайды 6.5. Жұмысшы Норматив. Бұл да ДСА, 2001
зерделеу аймағы ауасын. тік-құқық. ЭИСМ, жылдың
дағы радонның, тық кесім. ТОҚМ, ІІІ
торонның және нің жобасы БҒМ тоқсаны
олардың ыдырау
өнімдерінің
мөлшеріне ба.
қылау жүйесін
құру
6.6. Ядролық Қазақстан Бұл да ЭИСМ- 2001
реакторлардың Республи. нің Атом жылдың
пайдаланылған касының энергети. IV
жылуды бөлу Үкіметіне касы жө. тоқсаны
элементтерін ақпарат ніндегі
жабдықтаушы беру комитеті
зауыттарға
қайтару туралы
Үкіметке мәселе
енгізу
---------------------------------------------------------------------------
7-блок. Табиғи зілзалалар аудандары мен өнеркәсіптік авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыру
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Жер сілкінісі, 7.1. Төтенше Бірлескен Халықтың ДСМ, АШМ, 2000
су тасқыны жағдайлар ке. бұйрық қауіпсіз. ККМ, об. жылдың
және басқа да зінде шұғыл дігі лыстардың IV
табиғи алапат. медициналық әкімдері тоқсаны
тардың кезін. көмекті және
де республика эпидемияға
аумағында са. қарсы іс-шара.
нитарлық-ги. ларды ұйымдас.
гиеналық және тыру жөніндегі
эпидемиоло. жоспарды әзір.
гиялық жағ. леу
дайдың нашар.
лау ықтимал. 7.2. Апат әсе. ДСА-ның Санитар. ДСМ, об. 2001
дығын болжау ріне ұшыраған бұйрығы, лық-эпи. лыстардың жылдың
ошақтар мен Әкімдердің демиоло. әкімдері І тоқсаны
аудандарда шешімдері гиялық
жұмыс істейтін қызмет
мамандардың кадрлары.
мұқтажын ның бі.
анықтау және ліктілі.
оларды гін көте.
оқытып-үйрету ру
---------------------------------------------------------------------------
8-блок. Өнеркәсіптік объектілерде қалыпты еңбек жағдайын жасау
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Еңбектің 8.1. Экономика Бірлескен Еңбекті ЕХҚМ, БҒМ, 2001
гигиеналық салаларына же. бұйрықпен қорғау АШМ, Мем. жылдың
жағдайын текшілік ететін бірлескен мен оған стандарт, І
жақсарту, ұйымдар үшін ережелер. жағдайлар ЭИСМ, ККМ, тоқсаны
кәсіптік еңбекті қорғау ді әзірлеу туғызуды ДСА
улану мен жөніндегі нор. оңтайлан.
сырқаттану. мативтік-құқық. дыру
дың алдын алу тық кесімдер
әзірлеуді
қамтамасыз ету
8.2. Өндірісте Жасөспі. Әйелдер ЕХҚМ, ЭИСМ, 2000
жұмыс істейтін рімдер мен және жас. ДСА, өнді. жыл.
жасөспірімдер әйелдердің өспірім. рістік дың
мен әйелдердің еңбектену дер кәсіпорын. ІІ
еңбек жағдайын жағдайын денсаулы. дар, ұйым. тоқ.
жақсартуға талдау; ғының ал. дар саны
қойылатын та. Министр. дын алу
лаптарды күшейту ліктер мен және оны
ведомство. сақтау
ларға хат
8.3. Өндірістік Норматив. Еңбек ЕХҚМ, ЭИСМ, 2001
объектілердің тік-құқық. жағдайын ДСА, об. жылдың
жұмыс орындарын тық кесім. жақсарту лыстардың І
төлқұжаттандыру. нің жобасы әкімдері, тоқсаны
дың нормативтік өнеркәсіп.
құқықтық кесімін тік кәсіп.
әзірлеу орындар
8.4. Жұмысшылар. ДСА-ның Жұмысшы. ДСМ, АШМ, Тұрақты
дың денсаулық бұйрығы лардың ИСМ, ҚОҚМ
жағдайына жүйелі денсаулы.
медициналық ба. ғын жақ.
қылауды қамтама. сарту
сыз ету
---------------------------------------------------------------------------
9-блок. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Балалар мен 9.1. Балалар Бірлескен Жас ұр. БҒМ, ДСА 2000
мектепке мен жасөспі. бұйрық пақтың жылдың
дейінгі жалпы рімдердің ден. денсаулы. ІІІ
білім беретін саулығын жақ. ғының ал. тоқсаны
мекемелерінің сартуды регла. дын алу
құрылысы мен менттейтін нор. және жақ.
мазмұнын мативтік-құқық. сарту
нормативтік тық кесімдердің
талаптарға жобаларын дайын.
сәйкес келтіру дау
2. Оқу үй-жайла. 9.2. Жалпы бі. Бұл да Оқушылар. БҒМ, ДСА 2000
рын жобалау лім беретін дың ден. жылдың
мен пайдала. мектептерде жә. саулығын IV
нудың ереже. не басқа оқу жақсарту тоқсаны
лері мен нор. орындарында және сақ.
маларын сақ. компьютерлік тау
тау негізінде оқытуды ұйым.
компьютерлік дастыру кезінде
білім беруді санитарлық ере.
іске асыру желер мен норма.
ларды сақтауды
қамтамасыз ету
---------------------------------------------------------------------------
10-блок. Санитарлық ағарту
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты! Іс-шара ! Аяқтау !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N ! ! ! нысаны ! нәтиже !орында.!мерзімі
! ! ! ! !ушы !
---------------------------------------------------------------------------
1. Халықты гигие. 10.1. Бұқаралық Бұқаралық Халықтың ДСА, ДСА
налық тұрғы. ақпарат құралда. ақпарат санитар. ТОҚМ, белгілеген
да тәрбиелеу, ры арқылы қорша. құралда. лық мәде. МАҚКМ, кесте бой.
салауатты өмір ған ортаның лас. рында жа. ниетін облыс ынша
салтын қалып. тану жағдайы ту. рияланым. арттыру әкімдері 2000-2001
тастыру, жұмыс ралы халыққа же. дар жылдары
қабілеті мен дел хабарлау
денсаулық
жағдайына жа. 10.2. Халықты Бұқаралық Халықтың ДСА, БҒМ, Бұл да
ғымсыз әсер жұқпалы ауру. ақпарат эпидемио. МАҚКМ
ететін зиянды лардың пайда құралда. логиялық
әдеттерге болуының алдын рында жа. саулығы
қарсы күресу алудың қарапай. рияланым.
шараларын ым санитарлық- дар және
күшейту гигиеналық дағ. көрнекі
дыларына оқып- үгітті
үйрету дайындау
10.3. Халықтың Бұл да Халықтың Бұл да Бұл да
қалың бұқарасын санитарлық
санитарлық сауаттылығы
ағарту және же.
келеген құрамды
еңбектің, тұрмыс
пен демалыстың
қауіпсіз жағ.
дайына гигиеналық
тұрғыда оқыту
--------------------------------------------------------------------
Ескертпе:
1. Министрліктер мен ведомстволар Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігіне тоқсан сайын есеп береді.
