ИПС "Әділет"

1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының мына нормативтік қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. "Қылмыстық процесті жүргізетін органдардың заңсыз әрекеттері салдарынан келтірілген зиянды өтеу жөніндегі заңды қолдану тәжірибесі туралы" 1999 жылғы 9 шілдедегі № 7 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2010 жылғы 25 маусымдағы № 6; 2017 жылғы 31 наурыздағы № 3; 2020 жылғы 24 қаңтардағы № 2 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылын:

"Қылмыстық процесті жүргізетін органдардың заңсыз әрекеттері салдарынан келтірілген зиянды өтеу жөніндегі заңнаманы қолдану практикасы туралы" 1999 жылғы 9 шілдедегі № 7 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) бүкіл мәтін бойынша "процессуалдық" деген сөз "процестік" деген сөзбен ауыстырылсын;

3) 1-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Нормативтік қаулының ережелері бұрын шығарылған айыптау үкімінің күші жойылған және ақтау үкімі шығарылған не қылмыстық іс Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің (бұдан әрі – ҚПК) 35-бабы бірінші бөлігінің 1), 2), 5), 6), 7) және 8) тармақтарында көзделген негіздер бойынша тоқтатылған жағдайда жеке айыптау істеріне де қолданылады.";

4) 2-тармақта:

екінші абзацтағы "Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің (бұдан әрі - ҚПК) деген сөздер "ҚПК-нің" деген сөздерге ауыстырылсын;

бесінші абзацта:

"процессуалдық әрекеттердi оған қатысатын адамдардың өмiрiне және денсаулығына қауiп тудыратын жағдайларда өткізу," деген сөздер "процестік әрекеттердi оған қатысатын адамдардың өмiрiне немесе денсаулығына қауiп төндіретін жағдайларда жүргізу, жасырын тергеу әрекеттерін заңсыз жүргізу," деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 4-тармақта:

бірінші абзацта:

"ақтау үкiмi" деген сөздер ", сол сияқты ҚПК-нің 35-бабы бірінші бөлігінің 1), 2), 5), 6), 7) және 8) тармақтарында көзделген негіздер бойынша мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына байланысты қылмыстық істі тоқтату" деген сөздермен толықтырылсын;

екінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Адамды ішінара оңалту оны айыптаудың жекелеген эпизодтары бойынша кінәсіз деп тануға не ҚПК-нің 35-бабы бірінші бөлігінің 1), 2), 5), 6), 7) және 8) тармақтарында көзделген негіздер бойынша мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына байланысты қылмыстық істі тоқтатуына, оның әрекеттерін қылмыстық заңның онша ауыр емес қылмыс үшін жауаптылықты көздейтін бабына қайта саралауға, заңсыз қолданылған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының немесе тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының күшін жоюға негізделеді.";

6) 6-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Қылмыстық істі тоқтату туралы қаулы шығарған кезде анықтау, алдын ала тергеу органының, прокурордың бұл талапты орындамауына ҚПК-нің 105, 106-баптарының тәртібімен шағым жасалуы мүмкін.";

екінші абзац үшінші абзац болып саналсын;

7) мынадай мазмұндағы 9-1, 9-2-тармақтармен толықтырылсын:

"9-1. Өндіріп алынуға тиіс өзге де қаражат пен кірістерге ақталған адам алуға тиіс болған сыйлықақылар, бонустар және басқа да төлемдер жатады.

9-2. Ақталған адамның арызы бойынша адам айрылған жалақы, зейнетақы, жәрдемақылар, өзге де қаражат және кірістер сомалары бойынша тұрақсыздық айыбы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сот шешімі шығарылған күнгі базалық мөлшерлемесі негізге алына отырып өндіріп алынуға тиіс.

Өзге де жіберіп алынған пайданы өндіріп алу туралы талаптар азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қаралуға тиіс.";

8) мынадай мазмұндағы 11-1-тармақпен толықтырылсын:

"11-1. Соттар заң көмегін көрсеткені үшін төленген сомаларды өтеу туралы талаптарды қараған кезде ҚПК-нің 68-бабының қорғалуға құқығы бар күдікті, айыпталушы, сотталушы, сотталған адам, ақталған адам бірнеше адвокатты қорғаушы ретінде шақыруға құқылы екендігі туралы ережелерін ескеруі қажет.

Ақталған адамға ақталғанға дейін ғана емес, оның құқықтарының қалпына келуіне байланысты адвокатқа жұмсаған шығыстары өтеледі.";

9) 15-тармақтың екінші абзацындағы "қаулыға шағымданудың наразылық келтiрудiң" деген сөздер "шағымданудың, прокурордың өтінішхат келтіруінің" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) мынадай мазмұндағы 15-1-тармақпен толықтырылсын:

"15-1. Ақталған адамның қылмыстық процесті жүргізетін органның заңсыз әрекеттері салдарынан келтірілген зиянды өтеу туралы талабын қарауға судья оның қатысуымен қабылданған айыптау үкімінің күші жойылғаннан және адамды ақтағаннан кейін қатыса алмайды.";

11) 16-тармақтың екінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын;

"Қажет болған жағдайларда қаулыда баспасөзде жариялануға немесе бір ай ішінде радио, телевизия және өзге де бұқаралық ақпарат құралдары арқылы таратылуға тиіс хабарламаның мәтіні жазылуы мүмкін.";

12) 17-тармақтағы "наразылық келтірілуі" деген сөздер "прокурордың өтінішхат келтіруі" деген сөздермен ауыстырылсын;

2. "Қылмыстық істер бойынша сот ісін жүргізу жариялылығы принципін соттардың сақтауы туралы" 2002 жылғы 6 желтоқсандағы № 25 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2010 жылғы 25 маусымдағы № 8; 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 4; 2017 жылғы 31 наурыздағы № 3 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылын:

"Қылмыстық істер бойынша сот ісін жүргізудің жариялылығы қағидатын сақтау туралы" 2002 жылғы 6 желтоқсан № 25 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 2-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

"Соттар барлық сот сатыларында істерді ашық сот талқылауы туралы қылмыстық-процестік заңның талаптарын қатаң сақтауға және сот ісін жүргізудің жариялылығы қағидатын бұзу, азаматтар мен бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің сот залында немесе сот отырысы трансляцияланатын жеке залда болудан негізсіз бас тарту фактілеріне жол бермеуге міндетті. Адамдардың сот залына қатысу құқығын іске асыру сот талқылауының қалыпты барысына кедергі келтірмеуге тиіс.";

3) 3-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Жариялылық қағидатын сақтау соттардың қызметіне араласумен сәйкес келмейді. Қазақстан Республикасы Конституциясының 77-бабының 1-тармағына сәйкес судья сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз болып табылмайды және Конституцияға мен заңға ғана бағынады.";

4) мынадай мазмұндағы 6-1-тармақпен толықтырылсын:

"6-1. Судья ҚПК-нің 201-бабының талаптарына сәйкес жәбірленушілер мен куәлардың айғақтарын сақтауға қоюды жабық сот отырысында жүргізеді.";

5) 8-тармақтың екінші абзацындағы екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Мәлімделген өтінішхат бойынша шешімді сот жеке процестік құжат түрінде қаулы шығара отырып, кеңесу бөлмесінде қабылдайды.";

6) 10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"10. Төрағалық етуші процеске қатысушылардың келісімімен бүкіл басты сот талқылауының барысында, сондай-ақ басты сот талқылауының белгілі бір бөлігінде не процеске кейбір қатысушыларға қатысты суретке түсіруге, аудио-,бейнежазбаны, киноға түсіруді қолдануға, сондай-ақ сот отырысын трансляциялауға рұқсат бере алады. Бұл әрекеттер сот талқылауының қалыпты өтуіне кедергі келтірмеуге тиіс.";

7) 11-тармақтың екінші абзацы мынадай мазмұндағы екінші сөйлеммен толықтырылсын:

"Бұл ереже сот отырысына онлайн форматта қатысатын адамдарға да қолданылады.";

8) 12-тармақтағы "және 448-бабының екінші бөлігіне" деген сөздер алып тасталсын;

3. "Қылмыстық істерді апелляциялық тәртіппен қарау тәжірибесі туралы" 2003 жылғы 19 желтоқсандағы № 13 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2010 жылғы 25 маусымдағы № 18; 2015 жылғы 10 сәуірдегі № 1; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6; 2022 жылғы 10 наурыздағы № 3 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылын: "Қылмыстық істерді апелляциялық тәртіппен қарау практикасы туралы" 2003 жылғы 19 желтоқсандағы № 13 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы"

2) 8-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"Апелляциялық сатыдағы сот істі бірінші сатыдағы соттың қағидалары бойынша қарауға негіздер болған кезде сот отырысының хаттамасына енгізе отырып, тиісті қаулы шығарады.";

үшінші, төртінші, бесінші абзацтар тиісінше төртінші, бесінші, алтыншы абзацтар болып саналсын;

3) 9-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"Басты сот талқылауы барысында шығарылған сотталушының бұлтартпау шарасы туралы қаулыға шағымдарды, прокурорлардың өтінішхаттарын қарауды судья жеке-дара жүзеге асырады. Бұл ретте ҚПК-нің 87-бабының талаптарына сәйкес шағымдарды, прокурорлардың өтінішхаттарын қараған судья істі қарауға қатыса алмайды.";

4) 15-тармақта:

екінші абзацтағы "8), 9)," деген цифрлар алып тасталсын;

алтыншы абзац алып тасталсын;

жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы абзацтар тиісінше алтыншы, жетінші, сегізінші, тоғызыншы абзацтар болып саналсын;

4. "Соттардың кейбір экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін жауаптылық жөніндегі заңнаманы қолдануы туралы" 2004 жылғы 18 маусымдағы № 1 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы № 22; 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 1; 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 8; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6; 2022 жылғы 22 желтоқсандағы № 10 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2004 жылғы 18 маусымдағы № 1 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 10-тармақ мынадай мазмұндағы төртінші абзацпен толықтырылсын:

"Жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін, оның ішінде оларға қарау Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында реттелетін түрлерін, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған жануарларды, киіктерді заңсыз аулау (аулау немесе ату) жағдайында жасалған әрекеттер ҚК-нің 339-бабының тиісті бөлігі бойынша саралануға тиіс.";

5. "Адамның өмірі мен денсаулығына қарсы кейбір қылмыстық құқық бұзушылықтарды саралау туралы" 2007 жылғы 11 мамырдағы № 1 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 1; 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 8; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2007 жылғы 11 мамырдағы № 1 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 28-тармақтың бірінші абзацындағы "107" деген цифрлардан кейін ", 108-1, 109-1" деген цифрлармен толықтырылсын;

3) 29-тармақта бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"ҚК-нің 105-бабы бойынша саралау кезінде құқық бұзушылық жасау тәсілін – қорқыту, адами қадір-қасиетін үнемі қорлау, оған қатыгездікпен қарау фактілерін белгілеу қажет. Қылмыстық құқық бұзушылық құрамының болуы үшін келтірілген тәсілдердің ең болмағанда біреуін белгілеу жеткілікті. Кінәлі адамның әрекеттері мен өзін-өзі өлтіру немесе өзін-өзі өлтіруге оқталу түріндегі салдарлар арасындағы себепті байланыстың болуы да осы бап бойынша жауаптылықтың міндетті шарты болып табылады. Бұл ретте, егер жәбірленуші кінәлі адамға материалдық немесе өзге де тәуелділікте болған болса, іс-әрекет ҚК-нің 105-бабының екінші бөлігі бойынша саралануға жатады. Егер жоғарыда көрсетілген әрекеттердің кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалғаны анықталса, әрекет ҚК-нің 105-бабының үшінші бөлігі бойынша саралануға жатады.";

4) мынадай мазмұндағы 29-1, 29-2 және 29-3-тармақтармен толықтырылсын:

"29-1. Жәбірленушіні өзін-өзі өлтіруге дейін немесе өзін-өзі өлтіруге оқталуға дейін жеткізген қатерлер әртүрлі болуы мүмкін, мысалы: өмірін қию немесе денсаулығына зиян келтіру; жәбірленушінің жеке өмірі туралы мәліметті жариялау; баланы заңсыз алып қою және (немесе) жұмыстан шығару; күнкөрістен айыру және т. б.

Қатыгез қарым-қатынасқа тамақтан айыру; бас бостандығынан айыру немесе балалармен және жәбірленуші үшін өзге де жақын адамдармен байланысын шектеу арқылы сыртқы әлемнен оқшаулау; сексуалдық зорлық-зомбылық; ауыр дене жұмысын орындауға мәжбүрлеу; медициналық көмектен айыру; психиатриялық ауруханаға заңсыз орналастыру және т.б. жатқызылуы мүмкін.

Адами қадір-қасиетін үнемі қорлау деп жәбірленушіні қорлаудың бірнеше рет қайталанатын актілері, оның атына ұятсыз сөздер айту, келемеждеу, жала жабу және т. б. танылуы керек. Әрекеттер, егер санамаланған қылмыстық әрекеттер үш және одан да көп жасалса жүйелі болып танылады.

29-2. Өзiн-өзi өлтіруге көндіру немесе ондайға ықпал ету деп жәбiрленушiнi қорқыту, оған қатыгездiкпен қарау немесе оның адами қадір-қасиетiн үнемі қорлаумен ұштаспайтын әрекеттер танылады, сонымен қатар, әдетте, кеңес беруде, азғыруда немесе басқа да осындай әрекеттерде көрінеді. Бұл іс-әрекет ҚК-нің 105-бабының тиісті бөлігі бойынша ҚК-нің 28-бабына сілтеме жасамастан сараланады.

29-3. ҚК-нің 105-бабында көзделген іс-әрекетке қарағанда өзін-өзі өлтіруді насихаттау (ҚК-нің 313-1-бабы) адамдардың белгісіз тобында өзін-өзі өлтірудің қажеттілігі, пайдасы, артықшылығы туралы дәйектерді, ақпаратты, көрінеу жалған мәліметтерді, фактілерді тарату арқылы өзін-өзі өлтіруге баруды қалыптастыруға бағытталған.";

5) мынадай мазмұндағы 31-1, 31-2 және 31-3-тармақтармен толықтырылсын:

"31-1. Ұрып-соғу – бұл жәбірленушіні тән ауруына ұшыратқан, бірақ денсаулықтың қысқа мерзімге бұзылуына немесе жалпы еңбек қабілетін тұрақты түрде болмашы жоғалтуға алып келмеген соққыларды қасақана жасау.

Денсаулықтың қысқа мерзімге бұзылуына немесе жалпы еңбек қабілетін тұрақты түрде болмашы жоғалтуға алып келген ұрып-соғу ҚК-нің 108-1-бабы бойынша, яғни денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіргені үшін жауаптылыққа алып келеді.

Ұрып-соғудан басқа, тән ауруына ұшыратқан қасақана әрекеттерді (соққы жасау, шымшу, байлау, қолды бұрау және т. б.) өзге де күш көрсету әрекеттері деп түсіну керек.

31-2. Жәбірленушіге тән зардабын және психикалық зардап шектіру және жәбірленушіні азаптау мақсатында аса қатыгездікпен, қорлаумен жасалған қасақана күш көрсету әрекеттері ҚК-нің 110-бабында көзделген қылмыстың міндетті белгілері болып табылады.

Азаптау - сол бір жәбірленушіні ұрып-соғу, оның денсаулығына жеңіл зиян келтіру, оның ішінде қамшымен, шыбықпен ұрып-соғу және т.б., сонымен қатар шаншу, тістеп алу, шашты жұлу, ит қосу, тамақтан, судан, жылудан айыру түріндегі және т.б. өзге де күш көрсету әрекеттері сияқты жалғасатын және (немесе) қайталанатын әрекеттер болуы мүмкін.

Ұрып-соғу және денсаулыққа жеңіл зиян келтіру ҚК-нің 108-1 немесе 109-1-бабы бойынша азаптау құрамымен және қосымша саралаумен қамтылады.

31-3. ҚК-нің 99 (үшінші бөлігі), 105, 106, 107, 108-1, 109-1, 110-баптарында көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы істерді қарау кезінде соттар "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне әйелдер құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2024 жылғы 15 сәуірдегі № 72-VIII Қазақстан Республикасы Заңының ережелері ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң, яғни 2024 жылғы 16 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетінін ескеруі тиіс.

Осыған байланысты ҚК-нің 6-бабы үшінші бөлігінің талаптарына сәйкес іс-әрекет жасаған адамның жағдайын нашарлататын жаңа қылмыстық заң 2024 жылғы 16 маусымнан кейін жоғарыда аталған құқық бұзушылықтарды жасаған адамдарға ғана қолданылатынын негізге алу қажет.";

6. "Жол қозғалысы және көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуға байланысты қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша қылмыстық заңнаманы қолдану тәжірибесі туралы" 2011 жылғы 29 маусымдағы № 3 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 8; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылын:

"Жол қозғалысы және көлік құралдарын пайдалану қағидаларын бұзуға байланысты қылмыстық құқық бұзушылық туралы" істер бойынша қылмыстық заңнаманы қолдану практикасы туралы" 2011 жылғы 29 маусымдағы № 3 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 6-тармақтың бірінші абзацындағы "346" деген цифрлар "345-1" деген цифрлармен ауыстырылсын;

7. "Прокурордың, қылмыстық қудалау органдарының іс-әрекеттері (әрекетсіздігі) және шешімдеріне шағымдарды соттардың қарауы туралы (Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 106-бабы)" 2012 жылғы 27 маусымдағы № 3 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 31 наурыздағы № 3; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6; 2022 жылғы 22 желтоқсандағы № 10 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"Прокурордың, қылмыстық қудалау органдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) және шешімдеріне жасалған шағымдарды соттардың қарауы туралы (Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 106-бабы)" 2012 жылғы 27 маусымдағы № 3 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 20-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

"Шағымды жеке-дара не тиісті адамдар мен прокурордың қатысуымен қарау және материалдарды зерттеу нәтижелері бойынша судья ҚПК-нің 106-бабының сегізінші бөлігінде көрсетілген шешімдердің бірін қабылдайды, ол туралы уәжді қаулы шығарады.";

3) 23-тармақтың бірінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:

"Прокурорлық қадағалауды жүзеге асыру барысында тергеушінің немесе анықтаушының істі тоқтату туралы қаулыларының және басқаларының күші жойылған прокурордың қаулысы, сондай-ақ істің барлық мән-жайларының толық анықталмауына байланысты не заңның өзге де талаптарын сақтамауына орай прокурордың, тергеу бөлімі бастығының, анықтау органы бастығының жазбаша нұсқаулары заңсыз деп таныла алмайды, өйткені олар алдын ала тергеудің және анықтаудың заңдылығын қамтамасыз етуге бағытталған.";

8. "Адамды саудаға салғаны үшін жауапкершілік анықтайтын заңнаманы қолдану тәжірибесі туралы" 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 7 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 31 наурыздағы № 3; 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6; 2021 жылғы 8 желтоқсандағы № 3 нормативтік қаулыларымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілді):

1) тақырып және тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"Адам саудасы үшін жауаптылықты белгілейтін заңнаманы қолдану практикасы туралы" 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 7 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) бүкіл мәтін бойынша:

"жезөкшелікпен айналысуға", "Жезөкшелікпен айналысуға", "Жезөкшелікпен айналысу", "жезөкшелікке жәрдемдесу" деген сөздер тиісінше "жезөкшелікпен айналысуға, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді көрсетуге", "Жезөкшелікпен айналысуға, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді көрсетуге", "Жезөкшелікпен айналысу, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді көрсету", "жезөкшелікке жәрдемдесу, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді көрсету" деген сөздермен ауыстырылсын;

"Адамды саудаға салуға байланысты", "Адамды саудаға салғаны үшін", "Адамды саудаға салумен байланысты", "Адамды саудаға салған кезде", "Адамды саудаға салу", "адамды саудаға салғаны үшін", "адамды саудаға салу" деген сөздер тиісінше "Адам саудасына байланысты", "Адам саудасы үшін", "Адам саудасымен байланысты", "Адам саудасы кезінде", "Адам саудасы", "адам саудасы үшін", "адам саудасы" деген сөздермен ауыстырылсын;

3) 4-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"ҚК-нің 134, 308 және 309-баптарында көзделген сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтер көрсету жөніндегі әрекеттерді айқындау кезінде ҚК-нің 122-бабына ескертпені басшылыққа алу қажет. Мүліктік сипаттағы кіріс немесе пайда алу мақсатының болуы сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтер көрсетудің міндетті белгісі болып табылады. Аталған әрекеттерді телекоммуникация желісі, оның ішінде Интернет арқылы нақты уақыт режимінде (мысалы, тікелей эфирде) қашықтан жасауға болады.";

4) 9-тармақтағы "ҚК-нің 3-бабының 1-тармағын" деген сөздерден кейін "және оған ескертпелерді" деген сөздермен толықтырылсын;

5) 9-1-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Жезөкшелікті, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді көрсетілген құқық бұзушылықтарды жасауға тарту үшін, сол сияқты жеңгетайлық мақсатта насихаттау және (немесе) жарнамалау ҚК-нің 134, 308 және 309-баптарында көзделген қылмыстар жасау тәсілдерінің бірі болып табылады. Жезөкшелікті, сексуалдық сипаттағы өзге де қызметтерді насихаттау және (немесе) жарнамалау ұғымын айқындау кезінде ҚК-нің 134-бабына ескертпені басшылыққа алған жөн.";

6) мынадай мазмұндағы 20-1-тармақпен толықтырылсын:

"20-1. Адам саудасына байланысты қылмыстар туралы істерді қарау кезінде соттар "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне әйелдер құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2024 жылғы 5 шілдедегі № 111-VIII Қазақстан Республикасы Заңының ережелері ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң (2024 жылғы 6 шілдедегі "Казахстанская правда" газеті), яғни 2024 жылғы 5 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетінін ескеруі тиіс.

Осыған байланысты ҚК-нің 6-бабы үшінші бөлігінің талаптарына сәйкес іс-әрекет жасаған адамның жағдайын нашарлататын жаңа қылмыстық заң 2024 жылғы 5 қыркүйектен кейін қылмыс жасаған адамдарға ғана қолданылатынын негізге алу қажет.";

9. "Кейбір сыбайлас жемқорлық қылмыстарды қарау практикасы туралы" 2015 жылғы 27 қарашадағы № 8 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6 нормативтік қаулысымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2015 жылғы 27 қарашадағы № 8 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 20-тармақтың бірінші абзацындағы "иемдену мақсатында" деген сөздерден кейін "пара беруден бас тартқан жағдайда ықтимал қолайсыз салдарлармен азғыру, бопсалау немесе қорқыту арқылы" деген сөздермен толықтырылсын;

10. "Әкімшілік қадағалау жөніндегі заңнаманы қолданудың сот практикасы туралы" 2019 жылғы 31 мамырдағы № 1 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6 нормативтік қаулысымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2019 жылғы 31 мамырдағы № 1 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 9-тармақта бірінші абзацтағы "бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге" деген сөздер "ҚК-нің 79-бабына сәйкес соттылық мерзімі өтелгенге дейін" деген сөздермен ауыстырылсын;

11. "Бұлтартпау шараларын санкциялаудың кейбір мәселелері туралы" 2020 жылғы 24 қаңтардағы № 1 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6; 2022 жылғы 22 желтоқсандағы № 10 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2020 жылғы 24 қаңтардағы № 1 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 7-тармақ мынадай мазмұндағы он бірінші абзацпен толықтырылсын:

"Бұлтартпау шарасын таңдау және санкциялау кезінде электрондық бақылау құралдарының болуы ескеріле отырып, онша қатаң емес бұлтартпау шарасын қолдану мүмкіндігін қарау қажет.";

3) 10-тармақтың бірінші абзацындағы екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Сот күдіктің негізділігін тексеру кезінде дәлелдерді және қорғау тарапы ұсынған материалдарды ескере отырып, сотқа дейінгі тергеп-тексеру органы ұсынған дәлелдемелердің дұрыстығын және адамға қатысты күдік келтіру үшін олардың жеткілікті екендігін анықтайды.";

4) 18-тармақта:

бірінші абзацтағы "күдікті немесе айыпталушы болуы тиіс тұрғынжайдың орналасқан жерін," деген сөздер алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:

"Үйқамақта ұстау орны өзгерген жағдайда күдікті (айыпталушы) бұл туралы белгіленген шектеулердің сақталуын қадағалауды жүзеге асыратын органға хабарлауға міндетті.";

5) 19-тармақта:

бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Үйқамаққа санкция беру туралы қаулыда ҚПК-нің 146-бабының екінші бөлігінде санамаланған шектеулердің жалпы тұжырымдары көрсетілмеуге тиіс. Әрбір жағдайда ҚПК-нің 146-бабының екінші бөлігінде көзделген шектеулер мен тыйымдарды үйқамақтағы адамдардың конституциялық құқықтарын сақтай отырып ақылға қонымды шектерде белгілеу қажет.";

екінші абзацтағы "адамның" деген сөзден кейін "тергеу әрекеттеріне және сот отырыстарына қатысуына, " деген сөздермен толықтырылсын;

12. "Соттардың экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылық істер бойынша заңнаманы қолдануының кейбір мәселелері туралы" 2020 жылғы 24 қаңтардағы № 3 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2020 жылғы 11 желтоқсандағы № 6 нормативтік қаулысымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) тақырыптағы деректемелер мынадай редакцияда жазылсын:

"2020 жылғы 24 қаңтардағы № 3 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы";

2) 10-тармақтың екінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:

"Ірі залал, ірі мөлшердегі немесе аса ірі мөлшердегі кіріс, едәуір мөлшердегі тауар ҚК-нің 3-бабына сәйкес, қылмыстық құқық бұзушылық жасалған кезде қолданыстағы редакцияда айқындалады және сарапшының, маманның қорытындысымен және басқа да дәлелдемелермен расталуға тиіс.";

3) 19-тармақ мынадай мазмұндағы бесінші, алтыншы, жетінші абзацтармен толықтырылсын:

"Мұндай мақсат, мысалы:

бағалы мүлікті (жылжымайтын мүлік, өнер туындылары, сән-салтанат заттары және т.б.) сатып алу арқылы қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын заңды айналымға тартуда;

осы мүлік сатып алынған ақша қаражатының заңды түрде шығарылғанын көрсету мақсатында жалған азаматтық-құқықтық шарттарды (қарыз, сыйға тарту және т.б.), бухгалтерлік құжаттарды (еңбек шарты бойынша төлемдерді, есеп беруге ақша қаражатын алу туралы және т.б.) пайдалана отырып, қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатына мүлік сатып алуда көрінуі мүмкін.";

4) 21, 24, 25-тармақтар алып тасталсын.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы	А. Мерғалиев
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Судьясы, жалпы отырыс хатшысы	Г. Әлмағамбетова

1. Внести изменения и дополнения в следующие нормативные постановления Верховного Суда Республики Казахстан:

1. "О практике применения законодательства по возмещению вреда, причиненного незаконными действиями органов, ведущих уголовный процесс" от 9 июля 1999 года № 7 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 25 июня 2010 года № 6; от 31 марта 2017 года № 3; от 24 января 2020 года № 2):

1) в заголовок и реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) по всему тексту на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

3) пункт 1 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Положения нормативного постановления распространяются также на дела частного обвинения в случае отмены ранее вынесенного обвинительного приговора и вынесения оправдательного приговора либо прекращения уголовного дела по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 2), 5), 6), 7) и 8) части первой статьи 35 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан (далее УПК).";

4) в пункте 2:

в абзаце втором слова "Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан (далее - УПК)" заменить словом "УПК";

в абзаце пятом:

после слов "проведение процессуальных действий в условиях, создающих опасность для жизни или здоровья участвующих в них лиц;" дополнить словами "незаконное проведение негласных следственных действий;";

5) в пункте 4:

в абзаце первом:

после слов "оправдательного приговора" дополнить словами ", а равно прекращение уголовного дела в связи с отказом государственного обвинителя от обвинения по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 2), 5), 6), 7) и 8) части первой статьи 35 УПК,";

в абзаце втором:

после слов "его невиновным" дополнить словами "либо прекращении уголовного дела в связи с отказом государственного обвинителя от обвинения по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 2), 5), 6), 7) и 8) части первой статьи 35 УПК,";

6) пункт 6 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Невыполнение данного требования органом дознания, предварительного следствия, прокурором при вынесении постановления о прекращении уголовного дела может быть обжаловано в порядке статей 105, 106 УПК.";

абзац второй считать абзацем третьим;

7) дополнить пунктами 9-1 и 9-2 следующего содержания:

"9-1. К иным средствам и доходам, подлежащим взысканию, относятся премии, бонусы и другие выплаты, которое реабилитированное лицо должно было получить.

9-2. По заявлению реабилитированного лица по суммам заработной платы, пенсии, пособий, иных средств и доходов, которых лицо лишилось, подлежит взысканию неустойка, исходя из базовой ставки Национального Банка Республики Казахстан на день вынесения решения суда.

Требования о взыскании иной упущенной выгоды подлежат рассмотрению в порядке гражданского судопроизводства.";

8) дополнить пунктом 11-1 следующего содержания:

"11-1. Судам при рассмотрении требований о возмещении выплаченных сумм за оказание юридической помощи следует принять во внимание положения статьи 68 УПК о том, что подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, осужденный, оправданный вправе пригласить для защиты нескольких адвокатов в качестве защитников.

Реабилитированному лицу возмещаются расходы на адвоката, понесенные не только до оправдания, но и в связи с восстановлением его прав.";

9) в пункте 15 в абзаце втором слова "опротестования постановления" заменить словами "принесения ходатайства прокурором";

10) дополнить пунктом 15-1 следующего содержания:

"15-1. В рассмотрении требования реабилитированного лица о возмещении вреда, причиненного в результате незаконных действий органа, ведущего уголовный процесс, не может участвовать судья после отмены постановленного с его участием обвинительного приговора и реабилитации лица.";

11) в пункте 16 после слов "иными средствами массовой информации" дополнить словами "в течение одного месяца";

12) в пункте 17 слова "опротестовано" заменить словами "принесено ходатайство прокурора";

2. "О соблюдении принципа гласности судопроизводства по уголовным делам" от 6 декабря 2002 года № 25 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 25 июня 2010 года № 8; от 24 декабря 2014 года № 4; от 31 марта 2017 года № 3):

2) в пункте 2 абзац первый изложить в следующей редакции:

"Суды обязаны строго соблюдать требования уголовно-процессуального закона об открытом судебном разбирательстве дел во всех судебных инстанциях и не допускать фактов нарушения принципа гласности судопроизводства, необоснованного отказа гражданам и представителям средств массовой информации присутствовать в зале суда или в отдельном зале, где осуществляется трансляция судебного заседания. Реализация права лиц присутствовать в зале суда не должна мешать нормальному ходу судебного разбирательства.";

3) пункт 3 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Соблюдение принципа гласности несовместимо со вмешательством в деятельность судов. Судья, согласно пункту 1 статьи 77 Конституции Республики Казахстан является независимым при отправлении правосудия и подчиняется только Конституции и закону.";

4) дополнить пунктом 6-1 следующего содержания:

"6-1. Депонирование показаний потерпевших и свидетелей в силу требований статьи 201 УПК производится судьей в закрытом судебном заседании.";

5) в пункте 8 в абзаце втором предложение второе изложить в следующей редакции:

"Решение по заявленному ходатайству принимается судом в совещательной комнате с вынесением постановления в виде отдельного процессуального документа.";

6) пункт 10 изложить в следующей редакции:

"10. Председательствующий может разрешить фотографирование, применение аудио-, видеозаписи, киносъемки, а также трансляцию судебного заседания с согласия участников процесса в ходе всего главного судебного разбирательства, а также в определенной части главного судебного разбирательства либо в отношении некоторых участников процесса. Эти действия не должны мешать нормальному ходу судебного разбирательства.";

7) в пункте 11 абзац второй дополнить предложением вторым следующего содержания:

"Данное положение распространяется также на лиц, участвующих в судебном заседании в онлайн формате.";

8) в пункте 12 слова "и частью второй статьи 448" исключить;

3. "О практике рассмотрения уголовных дел в апелляционном порядке" от 19 декабря 2003 года № 13 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 25 июня 2010 года № 18; от 10 апреля 2015 года № 1; от 11 декабря 2020 года № 6; от 10 марта 2022 года № 3):

2) пункт 8 дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"При наличии оснований для рассмотрения дела по правилам суда первой инстанции суд апелляционной инстанции выносит соответствующее постановление с занесением в протокол судебного заседания.";

абзацы третий, четвертый, пятый считать соответственно четвертым, пятым, шестым;

3) пункт 9 дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"Рассмотрение жалоб, ходатайства прокурора на вынесенное в ходе главного судебного разбирательства постановление о мере пресечения подсудимого осуществляется судьей единолично. При этом в силу требований статьи 87 УПК судья, принимавший участие в рассмотрении жалоб, ходатайств прокуроров, не может участвовать в рассмотрении дела.";

4) в пункте 15:

в абзаце втором цифры "8), 9)," исключить;

абзац шестой исключить;

абзацы седьмой, восьмой, девятый, десятый считать соответственно шестым, седьмым, восьмым, девятым;

4. "О применении судами законодательства об ответственности за некоторые экологические уголовные правонарушения" от 18 июня 2004 года № 1 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2008 года № 22; от 21 апреля 2011 года № 1; от 20 апреля 2018 года № 8; от 11 декабря 2020 года № 6; от 22 декабря 2022 года № 10):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) пункт 10 дополнить абзацем четвертым следующего содержания:

"В случае незаконного добывания (отлова или отстрела) редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, в том числе видов, обращение с которыми регулируется международными договорами Республики Казахстан, а также животных, на которых введен запрет на пользование, сайгаков, содеянное должно квалифицироваться по соответствующей части статьи 339 УК.";

5. "О квалификации некоторых уголовных правонарушений против жизни и здоровья человека" от 11 мая 2007 года № 1 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 21 апреля 2011 года № 1; от 20 апреля 2018 года № 8; от 11 декабря 2020 года № 6):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) в пункте 28 в абзаце первом после цифр "107" дополнить цифрами ", 108-1, 109-1";

3) в пункте 29 абзац первый изложить в следующей редакции:

"При квалификации по статье 105 УК необходимо установление способа совершения правонарушения - угроз, систематического унижения человеческого достоинства, фактов жестокого обращения. Для наличия состава уголовного правонарушения достаточно установления хотя бы одного из приведенных способов. Обязательным условием ответственности по данной статье также является наличие причинной связи между действиями виновного и последствиями в виде самоубийства или покушения на самоубийство. Если при этом будет установлено, что потерпевший находился в материальной или иной зависимости от виновного, деяние надлежит квалифицировать по части второй статьи 105 УК. Если же будет установлено, что вышеуказанные действия совершены в отношении несовершеннолетнего, деяние надлежит квалифицировать по части третьей статьи 105 УК.";

4) дополнить пунктами 29-1, 29-2 и 29-3 следующего содержания:

"29-1. Угрозы, которые довели потерпевшего до самоубийства или до покушения на самоубийство, могут быть различными, например: лишить жизнь или причинить вред здоровью; разгласить сведения о частной жизни потерпевшего; незаконно отобрать ребенка и (или) уволить с работы; лишить средств к существованию и т.п.

Жестокое обращение может заключаться в лишении пищи; изоляции от внешнего мира путем лишения свободы или ограничения контактов с детьми и иными близкими для потерпевшего лицами; сексуальном насилии; понуждении к выполнению тяжелой физической работы; лишении медицинской помощи; незаконном помещении в психиатрическую больницу и т.п.

Систематическим унижением человеческого достоинства следует признавать повторяемые акты оскорбления потерпевшего, выражение в его адрес циничных высказываний, издевок, клеветы и т. п. Действия признаются систематическими, если они совершены три и более раз из перечисленных преступных действий.

29-2. Склонением к совершению самоубийства или содействием таковому признаются действия, которые не сопряжены с угрозами, жестоким обращением или систематическим унижением человеческого достоинства потерпевшего, и выражаются, как правило, в даче советов, уговорах или иных подобных действиях. Это деяние квалифицируется по соответствующей части статьи 105 УК без ссылки на статью 28 УК.

29-3. В отличие от деяния, предусмотренного статьей 105 УК, пропаганда самоубийства (статья 313-1 УК) направлена на формирование у неопределенного круга лиц решимости на самоубийство путем распространения аргументов, информации, заведомо ложных сведений, фактов о необходимости, выгодности, потребности, предпочтительности самоубийства.";

5) дополнить пунктами 31-1, 31-2 и 31-3 следующего содержания:

"31-1. Побои - это умышленное нанесение ударов, причинивших потерпевшему физическую боль, но не повлекших за собой кратковременного расстройства здоровья или незначительной стойкой утраты общей трудоспособности.

Побои, повлекшие за собой кратковременное расстройство здоровья или незначительную стойкую утрату общей трудоспособности, влекут ответственность по статье 108-1 УК, то есть за умышленное причинение легкого вреда здоровью.

Под иными насильственными действиями следует понимать другие, помимо побоев, умышленные действия, причиняющие физическую боль (нанесение удара, щипание, связывание, выкручивание руки и т.д.).

31-2. Обязательными признаками преступления, предусмотренного статьей 110 УК, являются умышленные насильственные действия, совершенные с особой жесткостью, издевательством, с причинением потерпевшему физических и психических страданий и с целью доставления потерпевшему мучений.

Истязание может выражаться в длящихся и (или) повторяющихся совершаемых действиях, таких как побои, причинение легкого вреда здоровью одному и тому же потерпевшему, в том числе плетью, розгами и т.п., и иные насильственные действия в виде уколов, укусов, вырывания волос, натравливания собаки, лишения пищи, воды, тепла и т.д.

Побои и причинение легкого вреда здоровью охватываются составом истязания и дополнительной квалификации по статье 108-1 или 109-1 УК не требуют.

31-3. При рассмотрении дел об уголовных правонарушениях, предусмотренных статьями 99 (часть третья), 105, 106, 107, 108-1, 109-1, 110 УК, суды должны учитывать, что положения Закона Республики Казахстан от 15 апреля 2024 года № 72-VIII "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам обеспечения прав женщин и безопасности детей" вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его официального опубликования, то есть с 16 июня 2024 года.

В этой связи необходимо исходить из того, что новый уголовный закон, ухудшающий положение лица, совершившего деяние, в соответствии с требованиями части третьей статьи 6 УК применяется лишь к лицам, совершившим указанные выше правонарушения после 16 июня 2024 года.";

6. "О практике применения уголовного законодательства по делам об уголовных правонарушениях, связанных с нарушением правил дорожного движения и эксплуатации транспортных средств" от 29 июня 2011 года № 3 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 20 апреля 2018 года № 8; от 11 декабря 2020 года № 6):

2) в пункте 6 в абзаце первом цифры "346" заменить цифрами "345-1";

7. "О рассмотрении судами жалоб на действия (бездействие) и решения прокурора, органов уголовного преследования (статья 106 Уголовно-процессуального Кодекса Республики Казахстан)" от 27 июня 2012 года № 3 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 31 марта 2017 года № 3; от 11 декабря 2020 года № 6; от 22 декабря 2022 года № 10):

2) в пункте 20 абзац первый изложить в следующей редакции:

"По результатам единоличного рассмотрения жалобы либо с участием соответствующих лиц и прокурора и исследования материалов судья принимает одно из решений, указанных в части восьмой статьи 106 УПК, о чем выносит мотивированное постановление.";

3) в пункте 23 предложение первое изложить в следующей редакции:

"Постановление прокурора, которым в ходе осуществления прокурорского надзора отменены постановления следователя или дознавателя о прекращении дела и другие, а также письменные указания прокурора, начальника следственного отдела, начальника органа дознания в связи с неполнотой выяснения всех обстоятельств дела либо ввиду несоблюдения иных требований закона, не могут признаваться незаконными, так как направлены на обеспечение законности предварительного следствия и дознания.";

8. "О практике применения законодательства, устанавливающего ответственность за торговлю людьми" от 29 декабря 2012 года № 7 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 31 марта 2017 года № 3; от 11 декабря 2020 года № 6; от 8 декабря 2021 года № 3):

2) по всему тексту после слов "проституцией", "проституциии" дополнить словами ", оказание иных услуг сексуального характера";

3) пункт 4 дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"При определении действий по оказанию иных услуг сексуального характера, предусмотренных статьями 134, 308 и 309 УК, следует руководствоваться примечанием к статье 122 УК. Обязательным признаком оказания иных услуг сексуального характера является наличие цели получения дохода или выгод имущественного характера. Указанные действия могут совершаться удаленно через сети телекоммуникации, в том числе Интернета, в режиме реального времени (например, в прямом эфире).";

4) в пункте 9 после слов "пунктом 1 статьи 3 УК" дополнить словами "и примечаниями к нему";

5) пункт 9-1 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Пропаганда и (или) реклама проституции, иных услуг сексуального характера для вовлечения в совершение указанных правонарушений, а равно в целях сводничества является одним из способов совершения преступлений, предусмотренных статьями 134, 308 и 309 УК. При определении понятия пропаганды и (или) рекламы проституции, иных услуг сексуального характера следует руководствоваться примечанием к статье 134 УК.";

6) дополнить пунктом 20-1 следующего содержания:

"20-1. При рассмотрении дел о преступлениях, связанных с торговлей людьми, суды должны учитывать, что положения Закона Республики Казахстан от 5 июля 2024 года № 111-VIII "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам обеспечения прав женщин и безопасности детей" вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его официального опубликования (газета "Казахстанская правда" от 6 июля 2024 года), то есть с 5 сентября 2024 года.

В этой связи необходимо исходить из того, что новый уголовный закон, ухудшающий положение лица, совершившего деяние, в соответствии с требованиями части третьей статьи 6 УК применяется лишь к лицам, совершившим преступления после 5 сентября 2024 года.";

9. "О практике рассмотрения некоторых коррупционных преступлений" от 27 ноября 2015 года № 8 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 11 декабря 2020 года № 6):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) в пункте 20 в абзаце первом после слов "лицо склоняет взяткодателя к даче взятки" дополнить словами "путем уговора, шантажа или запугивания возможными неблагоприятными последствиями в случае отказа дать взятку";

10. "О судебной практике применения законодательства об административном надзоре" от 31 мая 2019 года № 1 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 11 декабря 2020 года № 6):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) в пункте 9 в абзаце первом слова "на срок от одного года до пяти лет" заменить словами "до погашения срока судимости в соответствии со статьей 79 УК";

11. "О некоторых вопросах санкционирования мер пресечения" от 24 января 2020 года № 1 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 11 декабря 2020 года № 6; от 22 декабря 2022 года № 10):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) пункт 7 дополнить абзацем одиннадцатым следующего содержания:

"При избрании и санкционировании меры пресечения необходимо рассматривать возможность применения менее строгой меры пресечения с учетом наличия электронных средств слежения.";

3) в пункте 10 в абзаце первом предложение второе изложить в следующей редакции:

"При проверке обоснованности подозрения суд с учетом доводов и представленных стороной защиты материалов устанавливает достоверность представленных органом досудебного расследования доказательств и их достаточность для выдвижения в отношении лица подозрения.";

4) в пункте 18:

в абзаце первом слова "местонахождение жилища, в котором подозреваемому или обвиняемому следует находиться," исключить;

дополнить абзацем третьим следующего содержания:

"В случае изменения места содержания под домашним арестом, подозреваемый (обвиняемый) обязан сообщить об этом органу, осуществляющему надзор за соблюдением установленных ограничений.";

4) в пункте 19:

абзац первый изложить в следующей редакции:

"В постановлении о санкционировании домашнего ареста не должны быть указаны общие формулировки ограничений, перечисленные в части второй статьи 146 УПК. В каждом случае необходимо устанавливать ограничения и запреты, предусмотренные частью второй статьи 146 УПК, в разумных пределах, с соблюдением конституционных прав лиц, находящихся под домашним арестом.";

в абзаце втором после слова "лицу" дополнить словами "участвовать в следственных действиях и судебных заседаниях,";

12. "О некоторых вопросах применения судами законодательства об уголовных правонарушениях в сфере экономической деятельности" от 24 января 2020 года № 3 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 11 декабря 2020 года № 6):

1) в реквизиты заголовка на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется;

2) в пункте 10 абзац второй изложить в следующей редакции:

"Крупный ущерб, крупный размер или особо крупный размер дохода, значительный размер товара определяются в соответствии со статьей 3 УК, в редакции, действующей на момент совершения уголовного правонарушения, и должны быть подтверждены заключением эксперта, специалиста и другими доказательствами.";

3) пункт 19 дополнить абзацами пятым, шестым, седьмым следующего содержания:

"Такая цель может проявляться, например:

в вовлечении в законный оборот денежных средств, полученных преступным путем, путем приобретения ценного имущества (недвижимое имущество, произведения искусства, предметы роскоши и т.п.);

в приобретении имущества на денежные средства, полученные преступным путем, с использованием фиктивных гражданско-правовых договоров (займа, дарения и т.д.), бухгалтерских документов (о получении выплат по трудовому договору, денежных средств в подотчет и т.д.) в целях придания видимости законного происхождения денежным средствам, на которые это имущество приобретено.";

4) пункты 21, 24, 25 исключить.

2. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, является общеобязательным и вводится в действие со дня первого официального опубликования.

Председатель Верховного Суда Республики Казахстан	А. Мергалиев
Судья Верховного Суда Республики Казахстан, секретарь пленарного заседания	Г. Альмагамбетова