Бағалау қызметі мәселелері бойынша мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің стандарттарын бекіту туралы

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Қаржы министрінің 25.06.2018 № 623 (13.07.2018 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Мемлекеттік қызметтер туралы" 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақсан Республикасы Заңының 10 бабының 1)-тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес "Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердің құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес "Зияткерлiк меншiк объектілерін, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты бекiтiлсiн.

2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Әділет Министрінің орынбасары Б.Ж.Әбдірайымға жүктелсін.

3. Тіркеу қызметі және заң қызметін ұйымдастыру Департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты мемлекеттік тіркеуді және оны ресми жариялауды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнiнен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Әділет Министрі

Б. Имашев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Инвестициялар және даму министрі

____________Ә. Исекешев

2015 жылғы "____" _________

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрі

____________Е. Досаев

2015 жылғы 8 мамыр

Қазақстан Республикасы
Әділет Министрінің
2015 жылғы 28 сәуірдегі
№ 245 бұйрығына
1 қосымша

"Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер

1. "Мүлiктi бағалау (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметi (бұдан әрi – мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет).

2. Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартын Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi (бұдан әрi – Министрлiк) әзiрледi.

3. Мемлекеттік қызметті Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру www.e.gov.kz, www.elisense.kz "электрондық үкіметтің" веб-порталы (бұдан әрі - портал) арқылы жүзеге асырылады.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Мемлекеттiк қызмет көрсету тәртiбi

4.Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі:

бiлiктiлiк емтиханынан өткенi туралы материалдарды қарау кезiнде – 10 (он) жұмыс күнi ішінде;

біліктілік емтиханынан өткені туралы шешім шығару кезінде - емтихан тапсырған күнінен бастап 3 (үш) жұмыс күні ішінде;

лицензияны беру кезiнде – 15 (он бес) жұмыс күнi;

лицензияны қайта ресiмдеу кезiнде – 3 (үш) жұмыс күнi;

лицензияның телнұсқасын беру кезінде – 2 (екі) жұмыс күні.

Көрсетілетін қызметтi беруші көрсетілетін қызметтi алушының құжаттарын алған кезден бастап екі жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттардың толықтығын тексереді.

Ұсынылған құжаттардың толық емес фактісі анықталған жағдайда көрсетілетін қызметті беруші көрсетілген мерзімде өтінішті одан әрі қараудан жазбаша дәлелді бас тартады.

Комиссия емтихандарды бір тоқсанда кемінде бір рет өткізеді.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нысаны: электрондық.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесі:

1) Мүлікті (зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына біліктілік емтиханынан өткені / өтпегені туралы шешім не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда және негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап;

2) мүлікті (зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтердің құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыруға лицензия (бұдан әрі - лицензия), лицензияны қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқасын беру не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда және негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап.

Мемлекеттік қкөрсетілетін қызмет нәтижесін беру нысаны электрондық түрде.

Көрсетілетін қызметті алушы портал арқылы жүгінген кезде мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесі көрсетілетін қызметті алушының "жеке кабинетіне" көрсетілетін қызметті берушінің уәкілетті адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (бұдан әрі – ЭЦҚ) куәландырылған электрондық құжат нысанында жіберіледі.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Мемлекеттiк қызмет ақылы және (немесе) тегiн түрде көрсетiледi:

1) бiлiктiлiк емтиханның өткiзiлуi – тегiн;

2) лицензия беру, қайта ресiмдеу, лицензияның телнұсқасын беру жеке және заңды тұлғаларға (бұдан әрі - көрсетілетін қызметті алушы) ақылы негiзде көрсетiледi.

Мемлекеттiк қызметтi көрсету кезiнде қызметтің жекелеген түрлерiмен айналысу құқығы үшiн лицензиялық алым көрсетiлетiн қызметтi алушының орналасқан жерi бойынша бюджетке төленедi:

1) осы қызмет түрiмен айналысу құқығына лицензия беру кезiнде 6 айлық есептiк көрсеткiштi (бұдан әрi – АЕК) құрайды;

2) лицензияны қайта ресiмдеу үшiн лицензиялық алым лицензияны беру кезiндегi мөлшерлеменiң 10 % құрайды, бiрақ 4 АЕК-тен аспайды;

3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым лицензияны беру кезіндегі мөлшерлеменің 100 % құрайды.

Лицензиялық алымды төлеу екiншi деңгейдегi банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар арқылы қолма-қол ақша және қолма-қол ақшасыз нысанда жүзеге асырылады.

Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi портал арқылы алу үшiн электрондық сұрау салынған кезде ақы төлеу "электрондық үкiметтiң" төлем шлюзi (бұдан әрi – ЭҮТШ) немесе екiншi деңгейдегi банктер арқылы жүзеге асырыла алады.

8. Жұмыс кестесi:

1) көрсетiлетiн қызметтi берушiде – Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес, демалыс және мереке күндерiн қоспағанда, сағат 13.00-ден 14.30-ға дейiнгi түске үзiлiспен, дүйсенбiден бастап жұманы қоса алғанда, сағат 9.00-ден 18.30-ға дейiн;

2) порталда – жөндеу жұмыстарын жүргізуге байланысты техникалық үзілістерді қоспағанда, тәулік бойы (Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес, демалыс және мереке күндерi, көрсетілетін қызметті алушы жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін жүгінген кезде, мемлекеттік көрсетілетін қызметке өтінішті қабылдау және нәтижесін беру келесі жұмыс күні жүзеге асырылады).

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Көрсетілетін қызметті алушы жүгінген кезде мемлекеттік қызмет көрсету үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

Мүлікті (зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына біліктілік емтиханынан өтуге үміткер тұлға "электрондық үкіметтің" веб-порталы арқылы:

1) мынадай мәліметтер қамтылған сұрау салады:

диплом туралы мәлімет:

жоғарғы оқу орнының атауы;

мамандықтың шифрі;

дипломның нөмірі;

дипломның берілген күні немесе "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес нострификациялау немесе тану рәсімінен өткенін растайтын құжат туралы:

сериясы және нөмірі;

негіздеме: күні және нөмірі;

тіркеу нөмірі және күні;

Мүлікті (зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия алу үшін:

1) мынадай мәліметтер қамтылған сұрау салу;

жеке тұлғалар үшін:

жоғары білімнің барлығы туралы:

"бағалау" мамандығы бойынша

жоғары экономикалық

жоғары техникалық

жоғары оқу орнының атауы

мамандықтың атауы

мамандықтың шифрi

дипломның нөмiрi

дипломның берiлген күнi немесе "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес нострификациялау немесе тану рәсімінен өткенін растайтын құжат туралы:

сериясы және нөмірі;

негіздеме: күні және нөмірі;

тіркеу нөмірі және күні;

Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өту:

күнi;

қала;

қарау мәртебесі;

заңды тұлғалар үшін:

штатта тұрған лицензиялары бар жеке тұлғалардың тiзiмi, лицензиялары туралы және бұйрықтар не еңбек келiсiмдерi туралы мәлiметтер:

штатта тұрған жеке тұлғалардың тiзiмi:

заңды тұлғаның директоры лицензиясының нөмiрi;

Т.А.Ә. (бар болған жағдайда);

ЖШС қызметкерi лицензиясының нөмiрi;

Т.А.Ә. (бар болған жағдайда);

бұйрықтың не еңбек келiсiмiнiң нөмiрi және күнi;

2) ЭҮТШ арқылы бюджетке лицензия беру үшін лицензиялық алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi;

3) оларды әділет органдарына ұсынғанға дейін кемінде бір ай бұрын денсаулық сақтау ұйымдарымен берілген диспансерлік есепте тұратыны/тұрмайтыны туралы үміткердің тұрғылықты жерi бойынша нарколог және психиатрдың анықтамаларының электрондық көшірмесі;

4) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi тағылымдамадан өту туралы қорытындының электрондық көшiрмесi;

Лицензияны қайта ресiмдеу үшiн порталға:

1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куәландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салу;

2) тегінің, атының және әкесінің атының (ол болған жағдайда) ауысуын растайтын құжаттың электрондық көшірмесі (егер тегінің, атының және әкесінің атының ауысуы Қазақстан Республикасының аумағында 2008 жылға дейін жүргізілген болса);

3) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияны қайта рәсімдеу үшін лицензиялық алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi.

Лицензия жоғалған, бүлінген кезде көрсетілетін қызметті алушы лицензияның телнұсқасын алу үшін порталға мынадай құжаттарды ұсынады:

1) көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ қойылып куәландырылған электрондық құжат нысандағы сұрау салу;

2) ЭҮТШ арқылы төленген жағдайларды қоспағанда, лицензияның қайта телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым төленгенiн растайтын құжаттың электрондық көшiрмесi.

Жеке басын куәландыратын, құжаттың мәлiметтерiн заңды тұлғалардың тіркелуі (қайтадан тіркелуі), қызметтiң жекелеген түрлерiмен айналысу құқығына лицензиялық алымның төленгенiн растайтын, лицензия және тұлғамен қылмыстық құқық бұзушылығы болуы немесе жоқтығы туралы мәіметтер, көрсетiлетiн қызметтi берушi тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден электрондық үкімет шлюзі арқылы алады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушi мемлекеттiк қызмет көрсету кезiнде, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, көрсетiлетiн қызметтi алушының ақпараттық жүйелердегi заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәлiметтердi пайдалануға жазбаша келiсiмiн алады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы барлық қажеттi құжаттарды тапсырған кезде портал арқылы көрсетiлетiн қызметтi алушының "жеке кабинетiнде" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нәтижесiн алу күнi көрсетiле отырып, мемлекеттiк қызмет көрсету үшiн сұрау салудың қабылданғаны туралы белгi көрсетiледi.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Мемлекеттiк қызмет көрсетуден бас тарту негіздері болып табылатын жағдайлар:

1) қызмет түрiмен айналысуға жеке және заңды тұлғалардың осы санаты үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынса;

2) лицензиялық алым енгiзiлмесе;

3) өтініш беруші Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2015 жылғы 16 қаңтардағы № 17 бұйрығымен бекітілген бiлiктiлiк талаптарына сәйкес келмесе;

4) лицензиар тиісті келісуші мемлекеттік органнан өтініш берушінің лицензиялау кезінде қойылатын талаптарға сәйкес келмейтіні туралы жауап алған кезде;

5) өтініш берушіге қатысты лицензиялауға жататын қызметтiң жекелеген түрлерін тоқтату немесе тыйым салу туралы заңды күшiне енген сот шешімі (үкiмi) болса;

6) сот орындаушысының ұсынымы негiзiнде өтініш иесіне - борышкерге лицензия беруге уақытша тыйым салса.

3. Көрсетiлетiн қызметтi берушiлердiң және (немесе) олардың лауазымды адамдарының мемлекеттiк қызметтер көрсету мәселелерi бойынша шешiмдерiне, әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) шағымдану тәртiбi

11. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелерi бойынша көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының шешiмдерiне, әрекетiне (әрекетсiздiгiне) шағымдану:

Шағым көрсетілетін қызметті берушінің басшысының атына, мемлекеттiк қызмет көрсету стандартының 13-тармағында көрсетiлген мекенжай бойынша не Министрліктің мекенжайына беріледі: 010000, Астана қаласы, Есiл ауданы, Мәңгілік ел даңғылы, № 8 үй, "Министрлiктер үйi" ғимараты, 13-кiреберiс, 022 кабинет, байланыс нөмірлері 74-07-84, 55-88-11.

Шағымдар пошта арқылы жазбаша нысанда, "электрондық үкіметтің" веб-порталы көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң немесе Министрлiктiң кеңсесi арқылы қолма-қол қабылданады.

Шағымда жеке көрсетiлетiн қызметтi алушының тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда) пошталық мекен-жайы көрсетіледі.

Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң немесе Министрлiктiң кеңсесiнде шағымды қабылдаған адамның тегi мен аты-жөнi, берiлген шағымға жауап алу мерзiмi мен орны көрсетiле отырып, оны тiркеу (мөртабан, кiрiс нөмiрi және күнi) шағымның қабылданғанын растау болып табылады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң атына немесе Министрлiктiң мекенжайына келiп түскен көрсетiлетiн қызметтi алушының шағымы тiркелген күнінен бастап бес жұмыс күнi iшiнде қарауға жатады. Шағымды қарау нәтижелерi туралы дәлелдi жауап көрсетiлетiн қызметтi алушыға пошта байланысы арқылы не көрсетiлетiн қызметтi берушiнiң немесе Министрлiктiң кеңсесiнде қолма-қол берiледi.

Портал арқылы жүгіну кезінде шағымдану тәртібі туралы ақпаратты бірыңғай байланыс-орталығының 1414, 8 800 080 7777 телефондары бойынша алуға болады.

Көрсетілетін қызметті алушының "жеке кабинетінен" портал арқылы шағымды жіберу кезінде көрсетілетін қызметті берушінің өтініштерді (жеткізілу, тіркелу, орындалу туралы белгі, қарастыру жөніндегі немесе қарастырудан бас тарту туралы жауап) өңдеу барысында жаңартылатын өтініштер туралы ақпаратты алу қолжетімді болады.

Мемлекеттiк көрсетiлетін қызмет нәтижелерiмен келiспеген жағдайда, көрсетiлетiн қызметтi алушы мемлекеттiк көрсетілетін қызметтер сапасын бағалау мен бақылау жөнiндегi уәкiлеттi органға шағыммен жүгiне алады.

Мемлекеттiк көрсетілетін қызметтер сапасын бағалау мен бақылау жөнiндегi уәкiлеттi органға келiп түскен көрсетiлетiн қызметтi алушының шағымы тiркелген күнінен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде қарауға жатады.

Шағымды қарау нәтижесі туралы дәлелді жауап қызмет алушыға поштамен "электрондық үкіметтің" веб-портал арқылы немесе қызмет көрсетушінің кеңсесінде қолма-қол беріледі.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Мемлекеттiк қызмет көрсету нәтижелерiмен келiспеген жағдайларда, көрсетiлетiн қызметтi алушының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен сотқа жүгiну құқығы бар.

4. Мемлекеттiк көрсетiлетiн, оның iшiнде электрондық нысанда көрсетiлетiн қызмет ерекшелiктерiн ескере отырып, өзге де талаптар

13. Мемлекеттiк қызмет көрсету орындарының мекенжайлары Министрлiктiң www.adilet.gov.kz интернет-ресурсында "Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтер" бөлiмiнде орналасқан.

14. Көрсетiлетiн қызметтi алушының портал арқылы ЭЦҚ-ның болған жағдайда электрондық нысанда мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметті алу мүмкiндiгi бар.

15. Көрсетiлетiн қызметтi алушының порталдың "жеке кабинетi", сондай-ақ Мемлекеттiк қызмет көрсету мәселелерi жөнiндегi бiрыңғай байланыс-орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткiзу режимiнде мемлекеттiк қызмет көрсету тәртiбi және мәртебесi туралы ақпарат алуға мүмкiндiгi бар.

16. Бiрыңғай байланыс орталығы: 1414, 8 800 080 7777.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Әділет министрінің 10.01.2018 № 54 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Мүлiктi (зияткерлiк меншiк
объектiлерiн, материалдық емес
активтердiң құнын қоспағанда)
бағалау жөнiндегi қызметтi
жүзеге асыруға бiлiктiлiк
емтиханын өткiзу және лицензия
беру" мемлекеттiк көрсетiлетiн
қызмет стандартына
1-қосымша

Нысан

Қайда________________________

(көрсетілетін қызметті берушінің толық атауы)

Кімнен _______________________

(жеке тұлғаның тегi, аты, әкесiнiң аты

(бар болған кезде), жеке сәйкестендiру нөмiрi)

Мекенжайы_____________________

(пошталық индексi, облысы, қаласы,

ауданы, елдi мекені, көше атауы, үй/ғимараттың нөмiрi)

Біліктілік емтихан тапсыруға жіберу туралы өтiнiш

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Әділет министрінің 18.11.2016 № 1057 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөнiндегi бiлiктiлiк емтиханын тапсыруға жiберудi сұраймын.

Қоса берiлетiн құжаттар: ______________________________________

_____________________________________________________________________

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы

_____________________________________________________________________

(тегi, аты, әкесiнiң аты (бар болған кезде))

___________________

(қолы)

20__ жылғы "___"_____________

Өтiнiш қарауға қабылданды 20__ жылғы "___"_____________

____________________________________________________________________

(жауапты адамның қолы, тегi, аты, әкесiнiң аты (бар болған кезде))

"Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда)
бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру
құқығына бiлiктiлiк емтиханын өткiзу
және лицензия беру" мемлекеттiк көрсетiлетiн
қызмет стандартына
2-қосымша

Қызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мәлiметтер нысаны

Диплом туралы мәлiметтер:

"бағалау" мамандығы бойынша __________________________________

жоғары экономикалық __________________________________________

жоғары техникалық ____________________________________________

1) жоғары оқу орнының атауы __________________________________

2) мамандықтың атауы _________________________________________

3) мамандықтың шифрi _________________________________________

4) дипломның нөмiрi __________________________________________

5) дипломның берiлген күнi ___________________________________

"Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтердiң құнын
қоспағанда) бағалау жөнiндегi қызметтi
жүзеге асыру құқығына біліктiлiк
емтиханын өткiзу және лицензия беру"
мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына
3-қосымша

Нысан

Лицензияны беру туралы заңды тұлғаның
ө т i н i ш i

Қайда _____________________________

(лицензиардың толық атауы)

кiмнен ____________________________

(заңды тұлғаның толық атауы,

___________________________________

бизнес–сәйкестендiру нөмiрi)

_________________________________________________________________

(қызметтiң түрiн және (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн) көрсету)

айналысуға лицензияны және (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште __________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет болған

жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Заңды тұлғаның мекенжайы

_____________________________________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

_____________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

Электрондық пошта

_____________________________________________________________________

Телефондар

_____________________________________________________________________

Факс

_____________________________________________________________________

Банктiк есепшот

_____________________________________________________________________

(есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы мен орналасқан жерi)

Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

_____________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың)нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi

Осы арқылы:

көрсетiлген деректердiң бәрi ресми байланыс болып табылатыны

және оларға лицензия және (немесе) лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мәселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен және (немесе)

қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сәйкес келетiнi және

жарамды болып табылатыны расталады.

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Басшы __________ _____________________________________________ (қолы) (тегi, аты, әкесiнiң аты (болған жағдайда)

Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы "___" _______

Лицензияны беру туралы жеке тұлғаның
ө т i н i ш i

Қайда _______________________________________

(лицензиардың толық атауы)

кiмнен ______________________________________

(жеке тұлғаның тегi, аты, әкесiнiң аты_____________________________________________

(болған жағдайда), жеке сәйкестендiру нөмiрi)

____________________________________________________________________

(қызметтiң түрiн және (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн) көрсету)

айналысуға лицензияны және (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште _________________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Жеке тұлғаның тұрғылықты мекенжайы___________________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен, _____________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың нөмiрi)

Электрондық пошта ___________________________________________________

Телефондары _________________________________________________________

Факс ________________________________________________________________

Банктiк есепшот _____________________________________________________

(есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы және орналасқан жерi)

Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

_____________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi

Осы арқылы:

көрсетiлген деректердiң бәрi ресми байланыс болып табылатыны және оларға лицензия және (немесе) лицензияға қосымшаны беру немесе беруден бас тарту мәселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен және (немесе) қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сәйкес келетiнi және жарамды болып табылатыны расталады.

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Жеке тұлға_____________________________________________________

(қолы)(тегi, аты, әкесiнiң аты (болған жағдайда)

Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы "___" ______

Қызмет түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мәлiметтер нысаны

жеке тұлғалар үшiн

1. Жоғарғы бiлiмiнiң болуы:

"бағалау" мамандығы бойынша __________________________________;

жоғарғы экономикалық _________________________________________;

жоғарғы техникалық ___________________________________________.

1. жоғарғы оқу орнының атауы _________________________________;

2. мамандықтың атауы _________________________________________;

3. мамандықтың шифрi _________________________________________;

4. дипломның нөмiрi __________________________________________;

5. дипломның берiлген күнi ____________________________________

2. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк

емтиханынан өту:

1. күнi ______________________________________________________;

2. қала ______________________________________________________;

3. Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк

емтиханынан өтуi туралы шешiм ______________________________________;

заңды тұлғалар үшiн

1. Штатта тұрған лицензиялары бар жеке тұлғалардың тiзiмi,

лицензиялары туралы және бұйрықтар не еңбек келiсiмдерi туралы

мәлiметтер:

1. Штатта тұрған жеке тұлғалардың тiзiмi:

ЖШС директоры лицензиясының нөмiрi ___________________________;

Т.А.Ә. _______________________________________________________;

ЖШС қызметкерi лицензиясының нөмiрi __________________________;

Т.А.Ә. _______________________________________________________;

2. Бұйрықтың не еңбек келiсiмiнiң нөмiрi және күнi ____________

_____________________________________________________________________

Нысан

Қайда _________________________________________

(лицензиярдың толық атауы)

Кiмнен _________________________________________

(мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушының толық атауы)

Лицензияны қайта ресiмдеу/телнұсқасын беру туралы өтiнiш

_____________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн көрсету)

айналысуға, лицензияны қайта ресімдеуді/ телнұсқасын беруді сұраймын.

Қоса берiлетiн құжаттар: _________________________________________________________________________________________________________________

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы _____________________________

(тегi, аты, әкесiнiң аты (болған жағдайда))

____________________________

(қолы)

20__ жылғы "___"____________

Өтiнiшi қарауға қабылданды 20__ жылғы "___"____________

_____________________________________________________________________

(жауапты тұлғаның қолы, тегі, аты, әкесінің аты)

Қазақстан Республикасы
Әділет Министрінің
2015 жылғы 28 сәуір
№ 245 бұйрығына
2-қосымша

"Зияткерлiк меншiктi, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандарты

1. Жалпы ережелер

1. "Зияткерлiк меншiктi, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет (бұдан әрi – мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет).

Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижелерін беру www.e.gov.kz, www.elisense.kz "электрондық үкімет" веб-порталы (бұдан әрі - портал) арқылы жүзеге асырылады.

2. Мемлекеттiк қызмет көрсету тәртiбi

4.Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі:

бiлiктiлiк емтиханынан өткенi туралы материалдарды қарау кезiнде – 10 (он) жұмыс күнi ішінде;

лицензияны беру кезiнде – 15 (он бес) жұмыс күнi;

лицензияны қайта ресiмдеу кезiнде – 3 (үш) жұмыс күнi;

лицензияның телнұсқасын беру кезінде – 2 (екі) жұмыс күні.

Ұсынылған құжаттардың толық емес фактісі анықталған жағдайда көрсетілетін қызметті беруші көрсетілген мерзімде өтінішті одан әрі қараудан жазбаша дәлелді түрде бас тартады.

Комиссия емтихандарды бір тоқсанда кемінде бір рет өткізеді.

5. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нысаны: электрондық.

6. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесі:

1) Зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына біліктілік емтиханынан өткені/өтпегені туралы шешім не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда және негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап;

2) Зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығын жүзеге асыруға лицензия (бұдан әрі - лицензия), лицензияны қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқасын беру не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 10-тармағында көзделген жағдайларда және негіздер бойынша мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап.

Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесін беру нысаны электрондық.

7. Мемлекеттiк қызмет ақылы және (немесе) тегiн түрде көрсетiледi:

1) бiлiктiлiк емтиханның өткiзiлуi – тегiн;

2) лицензия беру, қайта ресiмдеу, лицензияның телнұсқасын беру жеке және заңды тұлғаларға (бұдан әрі- көрсетілетін қызметті алушы) ақылы негiзде көрсетiледi.

3) лицензияның телнұсқасын беру үшін лицензиялық алым лицензияны беру кезіндегі мөлшерлеменің 100 % құрайды.

8. Жұмыс кестесi:

9. Көрсетілетін қызметті алушы жүгінген кезде мемлекеттік көрсетілетін қызмет үшін қажетті құжаттардың тізбесі:

Зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына біліктілік емтиханынан өтуге үміткер тұлға "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы:

1) мынадай мәліметтер қамтылған сұрау салады:

диплом туралы:

жоғарғы оқу орнының атауы;

мамандықтың шифрі;

дипломның нөмірі;

сериясы және нөмірі;

негіздеме: күні және нөмірі;

тіркеу нөмірі және күні;

Зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын бағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия алу үшін:

1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куәландырылған, электрондық құжат нысанда мынадай мәліметтер қамтылған сұрау салуы;

жеке тұлғалар үшін:

жоғары оқудың болуы;

"бағалау" мамандығы бойынша;

жоғары экономикалық;

жоғары техникалық;

жоғары оқу орнының атауы;

мамандықтың атауы;

мамандықтың шифрi;

дипломның нөмiрi;

сериясы және нөмірі;

негіздеме: күні және нөмірі;

тіркеу нөмірі және күні;

Бағалау қызметi бойынша бiлiктiлiк комиссиясында бiлiктiлiк емтиханынан өту:

күнi;

қала;

қарау мәртебесі;

заңды тұлғалар үшін:

штатта тұрған жеке тұлғалардың тiзiмi:

заңды тұлғаның директоры лицензиясының нөмiрi;

Т.А.Ә. (бар болған жағдайда);

ЖШС қызметкерi лицензиясының нөмiрi;

Т.А.Ә. (бар болған жағдайда);

бұйрықтың не еңбек келiсiмiнiң нөмiрi және күнi;

4) Зияткерлік меншік объектілерін, материалдық емес активтер құнын бағалау жөніндегі тағылымдамадан өту туралы қорытындының электрондық көшiрмесi;

Лицензияны қайта ресiмдеу үшiн порталға:

1) көрсетiлетiн қызметтi алушының ЭЦҚ куәландырылған, электрондық құжат нысандағы сұрау салуы;

1) көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ қойылып куәландырылған электрондық құжат нысандағы сұрау салуы;

Жеке басын куәландыратын, құжаттың мәлiметтерiн заңды тұлғалардың тіркеуі (қайтадан тіркелуі), қызметтiң жекелеген түрлерiмен айналысу құқығына лицензиялық алымның төленгенiн растайтын, лицензия және тұлғаның қылмыстық құқық бұзушылығы бар немесе жоқтығы туралы мәліметтерді, көрсетiлетiн қызметтi берушi тиiстi мемлекеттiк ақпараттық жүйелерден электрондық үкімет шлюзі арқылы алады.

Көрсетiлетiн қызметтi берушi мемлекеттiк көрсетілетін қызмет кезiнде, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, көрсетiлетiн қызметтi алушының ақпараттық жүйелердегi заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәлiметтердi пайдалануға жазбаша келiсiмiн алады.

Көрсетiлетiн қызметтi алушы барлық қажеттi құжаттарды тапсырған кезде портал арқылы көрсетiлетiн қызметтi алушының "жеке кабинетiнде" мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нәтижесiн алу күнi көрсетiле отырып, мемлекеттiк көрсетілетін қызмет үшiн сұрау салудың қабылданғаны туралы белгi көрсетiледi.

10. Мемлекеттiк қызмет көрсетуден бас тарту негіздері болып табылатын жағдайлар:

2) лицензиялық алым енгiзiлмесе;

6) сот орындаушысының ұсынымы негiзiнде өтініш иесіне - борышкерге лицензия беруге уақытша тыйым салса.

3. Көрсетiлетiн қызметтi берушiлердiң және (немесе) олардың лауазымды адамдарының мемлекеттiк қызметтер көрсету мәселелерi бойынша шешiмдерiне, әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне) шағымдану тәртiбi

11. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет мәселелерi бойынша көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының шешiмдерiне, әрекетiне (әрекетсiздiгiне) шағымдану:

Портал арқылы жүгіну кезінде шағымдану реті туралы ақпаратты бірыңғай байланыс-орталығының 1414, 8 800 080 7777 телефондары бойынша алуға болады.

Көрсетілетін қызметті алушының "жеке кабинетінен" портал арқылы шағымды жіберу кезінде көрсетілетін қызметті берушінің өтініштерді (жеткізілу, тіркелу, орындалу туралы белгі, қарастыру жөніндегі немесе қарастырудан бас тарту туралы жауап) өңдеу кезінде жаңартылатын өтініштер туралы ақпаратты алу қол жетімді.

Шағым қарау нәтижесі туралы дәлелді жауап қызмет алушыға поштамен "электрондық үкіметтің" веб-портал арқылы немесе қызмет көрсетушінің кеңсесінде қолма-қол беріледі.

4. Мемлекеттiк көрсетiлетiн, оның iшiнде электрондық нысанда көрсетiлетiн қызмет ерекшелiктерiн ескере отырып, өзге де талаптар

16. Бiрыңғай байланыс орталығы: 1414, 8 800 080 7777.

"Зияткерлік меншік
объектiлерiн, материалдық емес
активтердің құнын бағалау
жөніндегі қызметті жүзеге
асыруға бiлiктiлiк емтиханын
өткiзу және лицензия беру"
мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет
стандартына
1-қосымша

Нысан

Қайда________________________

(көрсетілетін қызметті берушінің толық атауы)

Кімнен _______________________

(жеке тұлғаның тегi, аты, әкесiнiң аты

(бар болған кезде), жеке сәйкестендiру нөмiрi)

Мекенжайы_____________________

(пошталық индексi, облысы, қаласы, ауданы,

елдi мекені, көше атауы, үй/ғимараттың нөмiрi)

Біліктілік емтихан тапсыруға жіберу туралы өтiнiш

Зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтердiң құнын бағалау жөнiндегi бiлiктiлiк емтиханын тапсыруға жiберудi сұраймын.

Қоса берiлетiн құжаттар: ______________________________________

____________________________________________________________________

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызметтi алушы

________________________________________________________________

(тегi, аты, әкесiнiң аты (бар болған кезде))

___________________

(қолы)

20__ жылғы "___"_____________

Өтiнiш қарауға қабылданды 20__ жылғы "___"_____________

____________________________________________________________________

(жауапты адамның қолы, тегi, аты, әкесiнiң аты (бар болған кезде))

"Зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтердiң құнын бағалау
жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына
лицензия беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу"
мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет стандартына
2-қосымша

Қызметтiң түрiне қойылатын бiлiктiлiк талаптары туралы ақпаратты қамтитын мәлiметтер нысаны

1. Диплом туралы мәлiметтер:

"бағалау" мамандығы бойынша __________________________________

жоғары экономикалық ___________________________________________

жоғары техникалық _____________________________________________

1) жоғары оқу орнының атауы ___________________________________

2) мамандықтың атауы __________________________________________

3) мамандықтың шифрi __________________________________________

4) дипломның нөмiрi ___________________________________________

5) дипломның берiлген күнi ____________________________________

"зияткерлік меншікті, материалдық емес
активтердің құнын бағалау жөніндегі
қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия
беру және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу"
мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет
стандартына
3-қосымша

Нысан

Лицензияны алуға заңды тұлғаның
ө т i н i ш i

Қайда _____________________________

(лицензиардың толық атауы)

кiмнен ____________________________

(заңды тұлғаның толық атауы,

___________________________________

бизнес–сәйкестендiру нөмiрi)

_____________________________________________________________________ (қызметтiң түрiн және (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн)

көрсету)

айналысуға лицензияны және (немесе) лицензияға қосымшаны қағаз жеткiзгiште __________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет болғанжағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Заңды тұлғаның мекенжайы_____________________________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

_____________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың)нөмiрi)

Электрондық пошта ___________________________________________________

Телефондар _________________________________________________________

Факс _______________________________________________________________

Банктiк есепшот _____________________________________________________

(есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы мен орналасқан жерi

Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

__________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi

Осы арқылы:

көрсетiлген деректердiң бәрi ресми байланыс болып табылатыны

және оларға лицензия және (немесе) лицензияға қосымшаны беру немесе

беруден бас тарту мәселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге

болатыны;

өтiнiш иесiне лицензияланатын қызметтiң түрiмен және (немесе)

қызметтiң кiшi түрiмен айналысуға соттың тыйым салмағаны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сәйкес келетiнi және

жарамды болып табылатыны расталады.

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Басшы _______________ _____________________________________________

(қолы) (тегi, аты, әкесiнiң аты (болған жағдайда)

Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы "___" _______

Лицензияны алу үшiн жеке тұлғаның
ө т i н i ш i

Қайда _______________________________________

(лицензиардың толық атауы)

кiмнен ______________________________________

(жеке тұлғаның тегi, аты, әкесiнiң аты

_____________________________________________

(болған жағдайда), жеке сәйкестендiру нөмiрi)

_____________________________________________________________________(қызметтiң түрiн және (немесе) қызметтiң кiшi түрiн (түрлерiн)көрсету)

айналысуға лицензияны және (немесе) лицензияға қосымшаны қағазжеткiзгiште _________________ (лицензияны қағаз жеткiзгiште алу қажет

болған жағдайда, Х белгiсiн қою) беруiңiздi сұраймын.

Жеке тұлғаның тұрғылықты мекенжайы ______________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен,

_________________________________________________________________

көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың нөмiрi)

Электрондық пошта ___________________________________________________

Телефондары _________________________________________________________

Факс ________________________________________________________________

Банктiк есепшот _____________________________________________________

(есепшоттың нөмiрi, банктiң атауы және орналасқан жерi)

Қызметтi жүзеге асыру мекенжайы (лары) ______________________________

(пошта индексi, облыс, қала, аудан, елдi мекен

_____________________________________________________________________ көшенiң атауы, үйдiң/ғимараттың (стационарлық үй-жайдың) нөмiрi)

_______________ парақ қоса берiледi

Осы арқылы:

көрсетiлген деректердiң бәрi ресми байланыс болып табылатыны және оларға лицензия және (немесе) лицензияға қосымшаны беру немесе еруден бас тарту мәселелерi бойынша кез келген ақпаратты жiберуге болатыны;

қоса берiлген барлық құжаттар шындыққа сәйкес келетiнi және жарамды болып табылатыны расталады.

Ақпараттық жүйелерде қамтылған заңмен қорғалатын құпияларды құрайтын мәлiметтердi пайдалануға келiсемiн.

Жеке тұлға______________ __________________________________________

(қолы) (тегi, аты, әкесiнiң аты (болған жағдайда) Мөрдiң орны Толтырылған күнi: 20__ жылғы "___" ______

"зияткерлік меншікті, материалдық емес
активтердің құнын бағалау жөніндегі
қызметті жүзеге асыру құқығына лицензия беру
және бiлiктiлiк емтиханын өткiзу"
мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет
стандартына
4-қосымша