БҰЙЫРАМЫН:
1. "Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8424 болып тіркелген, "Егемен Қазақстан" газетінің 2013 жылғы 12 маусымдағы № 146 (28085) санында жарияланған) мынадай өзгеріс пен толықтырулар енгізілсін:
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Мыналар:
1) осы бұйрыққа 1-25-қосымшаларға сәйкес бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
2) осы бұйрыққа 26-58-қосымшаларға сәйкес негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
3) осы бұйрыққа 59-108-қосымшаларға сәйкес жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оку бағдарламалары;
4) осы бұйрыққа 109-113-қосымшаларға сәйкес негізгі орта білім берудің және жалпы орта білім берудің таңдау курстары мен факультативтерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
5) осы бұйрыққа 114-174-қосымшаларға сәйкес мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арналған бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары;
6) осы бұйрыққа 175-191-қосымшаларға сәйкес бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
7) осы бұйрыққа 192-218-қосымшаларға сәйкес жаңартылған мазмұн бойынша негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оку бағдарламалары;
8) осы бұйрыққа 219-323-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жаңартылған мазмұн бойынша бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
9) осы бұйрыққа 324-384-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
10) осы бұйрыққа 385-390-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;
11) осы бұйрыққа 391-440-қосымшаларға сәйкес жаңартылған мазмұндағы жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін пәндер бойынша үлгілік оқу бағдарламалары;
12) осы бұйрыққа 441-545-қосымшаларға сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларға арналған жаңартылған мазмұн бойынша негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары бекітілсін.";
осы бұйрыққа 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105-қосымшаларға сәйкес 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541, 542, 543, 544, 545-қосымшалармен толықтырылсын.
2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ш.Т. Каринова) заңнамада белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;
2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықтың көшірмелерін ресми жариялау үшін мерзімді баспа басылымдарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;
3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;
4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі А.Қ. Аймағамбетовке жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі |
Е. Сағадиев |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1 - тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпиялық, орфографиялық және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзету-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндер қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық әрекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшеліктерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шараларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық процестердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб -камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылына – 34 сағатты құрайды.
23. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";
2) 2-бөлім "Оқылым";
3) 3-бөлім "Жазылым";
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау".
24. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;
3) мәтіннен ақпаратты анықтау;
4) негізгі ойды анықтау;
5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;
6) сөйлеу мәдениетін дамыту.
25. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты түсіну;
2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;
3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;
4) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;
5) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;
6) оқылым стратегияларын қолдану;
7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.
26. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жоспар құру;
2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;
3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;
4) эссе жазу;
5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;
6) мәтіндерді түзету және редакциялау.
27. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) орфографиялық норма;
2) орфоэпиялық норма;
3) лексикалық норма;
4) грамматикалық норма;
5) пунктуациялық норма.
28. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; негізгі ойды анықтау; негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; қыстырма, қаратпа, одағай сөздер арқылы өз ойын білдіру;
2) оқылым: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну; лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану; хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы, жанрлық ерекшеліктері; ауызекі сөйлеу стиліндегі мәтіндер; оқылым стратегияларын қолдану; қажетті ақапаратты таба білу;
3) жазылым: мәтін бөлімдеріне (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) жоспар құру; хат, хабарлама, жарнаманы жанрлық ерекшеліктеріне сәйкес жазу; сюжетті суреттер негізінде әңгіме жазу; эссенің бөлімдерін меңгеру (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды); мекен мен оқиғаны сипаттайтын не суреттейтін эссе жазу;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма: қазақ тілінің дыбыстар жүйесі; үндестік заңы; емле заңдылықтары; орфоэпиялық норма: ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал; лексикалық норма: сөздердің тура және ауыспалы мағынасы; көп мағыналы сөздер; синоним, омоним, антоним; грамматикалық норма: туынды сөздер; күрделі сөздер: зат есімнің мағыналық түрлері; сын есім, шырай категориясы; сан есім, мағыналық түрлері; төл сөз бен төлеу сөз, автор сөзі; пунктуациялық норма: төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
29. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы көтерілген мәселені болжау; әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог пен монологтарда көтерілген мәселені талдау; мәтін мазмұнын түсіну, ақпаратты түсіну; жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; жалпы және нақты сұрақтар, мәтін мазмұнын шынайы өмірмен байланыстыру; ресми сөздер мен тіркестер және терминдерді орынды қолдану, сұқбатқа қатысу;
2) оқылым: мәтіннен негізгі және детальді ақпаратты анықтау; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеуді тілдік құралдар арқылы тану; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтін негізінде нақтылау сұрақтарын құрастыру; оқылым стратегияларын қолдану, комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу; сілтеме жасау;
3) жазылым: әртүрлі жанрдағы мәтіндер жазу үшін жоспар құру; мінездеме, өмірбаян, құттықтауды жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай жазу; графиктік мәтін құрастыру; эссе жазу барысында абзацты жүйелі құрастыру, "келісу, келіспеу" эссесін жазу; жинақы мәтін жазу; мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма: жеке, бірге, бөлек, дефис арқылы жазылатын сөздер; орфоэпиялық норма: сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін; лексикалық норма: көнерген сөз; эвфемизим; дисфемизм; неологизм; термин; диалект сөз; кәсіби сөз; табу сөздер; грамматикалық норма: есімдік; етістік; етіс түрлері; салт және сабақты етістік; үстеу, үстеудің мағыналық түрлері; пунктуациялық норма: қазақ тіліндегі тыныс белгінің түрлері, даралаушы тыныс белгілері.
30. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтін негізінде оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтерда (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; факті мен көзқарасты ажырату; дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; дәлелді жауап беру, салыстыру, талқылау; коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздер және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогқа қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу;
2) оқылым: мәтіндік және графиктік ақпаратты интерпретациялау; тілдік құралдар арқылы публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін тану; хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтіннің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы мен тілдік ерекшеліктерін талдау; мәтін негізінде проблемалық сұрақтар құрастыра білу; комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу; сілтеме жасау;
3) жазылым: күрделі жоспар құру; шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; графиктік мәтін түрінде берілген мысалды сипаттап жазу; дискуссивті эссе жазу; жинақы мәтін жазу; мәтін негізінде лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма: жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма: сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; лексикалық норма: фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні мен көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; грамматикалық норма: есімше; көсемше; тұйық етістік; шақ, рай түрлері; еліктеу сөздер; шылау түрлері; одағай; оқшау сөздер; пунктуациялық норма: сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.
31. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы дәйексөз, үзінді негізінде мәселені болжау; әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтерда (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; астарлы ойды анықтау; тұрмыстық, әлеуметтік мәтіндерді талдау арқылы негізгі ойды анықтау; перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу;
2) оқылым: тұтас және аралас мәтіндердегі ақпаратты салыстыру; тілдік құралдар арқылы публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін тану; мақала, аннотация, презентация құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; ғылыми және публицистикалық стильде жазылған мәтіндерді талдау; сілтеме жасау;
3) жазылым: тезистік жоспар құру; мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу, графиктік мәтіндердегі деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу; аргументативті эссе жазу; бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма: бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; лексикалық норма: сөздік қор мен сөздік құрам; грамматикалық норма: сөз тіркестерінің байланысу тәсілдері мен түрлері; есімді және етістікті сөз тіркестері; тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелері; сөйлемнің бірыңғай мүшелері мен айқындауыш мүшелері; жай сөйлем, жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі; пунктуациялық норма: қабаттаса қолданылатын тыныс белгілері.
32. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру;
2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау;
3) жазылым: күрделі жоспар құру; әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; жағдаятты талқылау, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу;
4) әдеби тіл нормаларының түрлері: орфографиялық норма: жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; мәтін құрылымын сақтай отырып, деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу; эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (эссе); жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу; орфоэпиялық норма: мәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; лексикалық норма: лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; грамматикалық норма: құрмалас сөйлем жасалу жолдары мен түрлерін білу; пунктуациялық норма: құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.
33. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру;
2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау;
3) жазылым: күрделі жоспар құру; әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; жағдаятты талқылау, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма: жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу; эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, қисынды түзетулер енгізу, редакциялау; орфоэпиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; лексикалық норма: лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; грамматикалық норма: құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану. Пунктуациялық норма: құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
34. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, әріппен берілген белгі сөйлеу әрекетінің дағдысын (тыңдалым және айтылым, оқылым, жазылым, әдеби тіл нормалары), әріппен қоса берілетін сандар бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.
35. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Болжау |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Мәтіннен ақпаратты анықтау |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Негізгі ойды анықтау |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 Тыңда |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 Сөйлеу мәдениетін дамыту |
5.1. 6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9. 1.6.1 |
10. 1.6.1 |
2) 2-бөлім "Оқылым":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Ақпаратты түсіну |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Мәтіннің стильдік |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату |
5.2.3.1 |
6. 2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 Оқылым стратегияларын қолдану |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
3) 3-бөлім "Жазылым":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Жоспар құру |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 Эссе жазу |
5. 3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3. 4.1 |
9.3. 4.1 |
10.3. 4.1 |
3.5 Оқылым және тыңда |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9. 3.5.1 |
10. 3.5.1 |
3.6 Мәтіндерді түзету және редак-циялау |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Орфографиялық норма |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 Орфоэпиялық норма |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 Лексикалық норма |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4 Грамматикалық норма |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5 Пунктуациялық норма |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
36. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Мәдениет: тіл және қарым-қатынас | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | |
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Киіну. Сән. | Тыңдалым және айтылым | 5.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым | 5.2.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылылексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; | |
Жазылым | 5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу; | |
Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер | Тыңдалым және айтылым | 5.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым | 5.2.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | |
Жазылым |
5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу; | |
2-тоқсан | ||
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; | |
Жазылым |
5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану; | |
Бос уақыт және хобби | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыәлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым |
5.2.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұны, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; | |
Жазылым | 5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; | |
3-тоқсан | ||
Қиял әлемі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыәлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым |
5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; | |
Жазылым |
5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.2.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану; | |
7 бөлім: Көлік және жол белгілері | Тыңдалым және айтылым |
5.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
5.2.5.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым | 5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.3.1 сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу; | |
8 бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым | 5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; | |
Жазылым | 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу; | |
4-тоқсан | ||
9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | |
Жазылым |
5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.5.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру; | |
10 бөлім: Саяхат және демалыс. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.5.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; |
Оқылым |
5.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.5.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану |
2) 6-сынып:
2-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қазақстандағы | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 6.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау; | |
Жазылым |
6.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Ұлттық және отбасылық құндылықтар | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу, ойын анық жеткізу; |
Оқылым |
6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 6.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.2.1 екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану; | |
Әлемнің жеті кереметі. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.5.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру; |
Оқылым | 6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру; | |
Жазылым | 6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу ("келісу, келіспеу" эссесі); | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.3.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу; | |
2-тоқсан | ||
Астана – мәдениет пен өнер ордасы | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
6.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу; | |
Жазылым |
6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу ("келісу, келіспеу" эссесі); | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану; | |
Тарихи тұлғалар | Тыңдалым және айтылым | 6.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
6.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; | |
3-тоқсан | ||
Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру; | |
Жазылым | 6.3.3.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.3 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану; | |
Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; |
Оқылым | 6.3.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
6.2.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; | |
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыкоммуникативтік жағдаятқа сайресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу; |
Оқылым |
6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 6.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; | |
4-тоқсан | ||
Әлемдегі ірі кітапханалар | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау; |
Оқылым |
6.2.4.1 ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру; | |
Жазылым |
6.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану; | |
Ғылым мен технология жетістіктері | Тыңдалым және айтылым | 6.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыәлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым | 6.2.5.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру; | |
Жазылым | 6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Ауа райы және климаттық өзгерістер | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; |
Оқылым |
7.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | |
Жазылым | 7.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Көшпенділер мәдениеті | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым | 7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 7.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; | |
Денсаулық – зор байлық | Тыңдалым және айтылым | 7.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыкоммуникативтік жағдаятқа сайкөркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; |
Оқылым | 7.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану; | |
2-тоқсан | ||
Сүйіспеншілік пен достық | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
7.2.5.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым | 7.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жаз (дискуссивті эссе) ; | |
Әдеби тіл нормалары |
7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; | |
Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы | Тыңдалым және айтылым |
7.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыәлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым | 7.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; | |
3-тоқсан | ||
Ғаламтор және әлеуметтік желілер | Тыңдалым және айтылым | 7.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; |
Оқылым | 7.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | |
Жазылым |
7.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.1 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану; | |
Қазақстандағы ұлттар достастығы | Тыңдалым және айтылым | 7.1.5.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау; |
Оқылым | 7.2.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.2 еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну; | |
Дұрыс тамақтану. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылытыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым | 7.2.5.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым | 7.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу; | |
Әдеби тіл нормалары |
7.4.4.3 шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану; | |
4-тоқсан | ||
Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым | Тыңдалым және айтылым | 7.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
7.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
7.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.5 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу; | |
Ғылыми фантастика | Тыңдалым және айтылым |
7.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыәлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтардағы (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану |
4) 8-сынып:
4-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; | |
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; |
Оқылым |
8.2.5.1 перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым |
8.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.2.1 сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; | |
2-тоқсан | ||
Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары | Тыңдалым және айтылым | 8.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
8.2.4.1 тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау; | |
Жазылым | 8.3.6.1 БАҚ материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; | |
Ғарышты игеру жетістіктері | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 8.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым | 8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.4.1 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; | |
3-тоқсан | ||
Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер | Тыңдалым және айтылым | 8.1.5.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылыперифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; |
Оқылым |
8.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 8.3.6.1 бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.4.2 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану; | |
Қоршаған орта және энергия ресурстары | Тыңдалым және айтылым | 8.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып, негізгі ойды анықтау; |
Оқылым | 8.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; | |
Жазылым |
8.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.4.3 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу; | |
Жасөспірім және заң | Тыңдалым және айтылым |
8.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; |
Оқылым | 8.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу; | |
Жазылым | 8.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе) ; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.4.4 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану; | |
4-тоқсан | ||
Театр өнері мен мәдениеті | Тыңдалым және айтылым | 8.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 8.2.4.1 тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау; | |
Жазылым |
8.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормасы |
8.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | |
Қазақстандағы туризм және экотуризм | Тыңдалым және айтылым | 8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; |
Оқылым |
8.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; | |
Жазылым |
8.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану |
5) 9-сынып:
5-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Мәңгілік Ел- мұратым | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
9.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
9.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Жаһандану мәселелері | Тыңдалым және айтылым | 9.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; |
Оқылым |
9.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым | 9.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
2-тоқсан | ||
Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017 | Тыңдалым және айтылым | 9.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
9.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым | 9.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.4.3 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; | |
Адам құқығы мен бостандығы | Тыңдалым және айтылым | 9.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым | 9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым |
9.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; | |
3-тоқсан | ||
Отбасы және демографиялық өзгеріс | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; |
Оқылым | 9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; | |
Биотехнология және гендік инженерия келешегі | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым | 9.2.4.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; | |
Жазылым | 9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе) ; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; | |
Бұқаралық ақпарат құралдары | Тыңдалым және айтылым | 9.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым |
9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 9.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.4.4 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану; | |
4-тоқсан | ||
Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік | Тыңдалым және айтылым | 9.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым |
9.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым |
9.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану; | |
Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану | Тыңдалым және айтылым | 9.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; |
Оқылым | 9.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану |
6) 10-сынып:
6-кесте
Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Мәңгілік Ел- мұратым | Тыңдалымжәнеайтылым |
10.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылымәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
10.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
Жаһандану мәселелері | Тыңдалым және айтылым | 10.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым | 10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
2-тоқсан | ||
Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017 | Тыңдалым және айтылым | 10.1.4.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым | 10.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.3 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; | |
Адам құқығы мен бостандығы | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым |
10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормасы |
10.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; | |
3-тоқсан | ||
Отбасы және демографиялық өзгеріс | Тыңдалым және айтылым |
10.1.2.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 10.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; | |
Биотехнология және гендік инженерия келешегі | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым | 10.2.4.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); | |
Әдеби тіл нормасы |
10.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; | |
Бұқаралық ақпарат құралдары | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым |
10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 10.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.4 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану; | |
4-тоқсан | ||
Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1 жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылықоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау; |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым |
10.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану; | |
Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану | Тыңдалым және айтылым | 10.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе); | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1 - тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген..
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпиялық, орфографиялық және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық іс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық әрекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық процестердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб -камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа часов в учебном году;
2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
6) в 10 классе – 1 часа в неделю, 34 часа в учебном году.
23. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел "Слушание и говорение";
2) раздел "Чтение";
3) раздел "Письмо";
4) раздел "Соблюдение речевых норм";
5) раздел "Коррекционная работа".
24. Раздел "Слушание и говорение" (с использованием звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования) включает следующие подразделы:
1) понимание устной речи;
2) определение основной мысли;
3) пересказывание прослушанного материала;
4) участие в диалоге;
5) оценивание прослушанного материала.
25. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;
3) определение типов и стилей текстов;
4) формулирование вопросов;
5) использование разных видов чтения.
26. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) составление плана;
2) изложение содержания прочитанного материала;
3) написание текстов с опорой на план, схему, иллюстрации;
4) редактирование текстов.
27. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:
1) соблюдение орфографических норм;
2) соблюдение лексических норм;
3) соблюдение грамматических норм;
4) соблюдение пунктуационных норм.
28. Коррекционная работа:
1) развитие слухового и слухо-зрительного восприятия;
2) коррекция и развитие устной и письменной речи.
29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:
1) говорение и слушание: слухо-зрительное и слуховое восприятие и понимания устной речи неслышащих и слышащих взрослых и детей, визуального материала, уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний; использование вопросов для определения темы; пересказ небольших текстов; диалог-расспрос с опорой на план, вопросы, опорные слова (при помощи учителя);
2) чтение: основное содержание небольшого текста; структура текста (части); типы текстов (рассказ, стихотворение, письмо); вопросы к предложению по образцу, вопросной схеме, иллюстрации (при помощи учителя); комментированный вид чтения;
3) письмо: простой план; изложение основного содержания текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; связные тексты (30-50 слов) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (при помощи учителя);корректировка деформированных предложений/текстов с исправлением порядка слов в предложении/предложений в тексте;
4) соблюдение речевых норм: заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах; части слова; однокоренные слова в роли различных членов предложения; связь слов в словосочетаниях; знаки препинания в восклицательных и вопросительных предложениях, при однородных членах, обращениях, между простыми предложениями в составе сложного предложения; главное и зависимое слова в словосочетании; главные и второстепенные члены предложения;
5) коррекционная работа: слухо-зрительное и слуховое восприятие речевого материала, относящегося к организации учебной деятельности учащихся; составление словосочетаний, предложений, установление в них связи слов; обогащение словаря на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); контроль с помощью учителя частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:
1) говорение и слушание: слухо-зрительное и слуховое восприятие и понимание устной речи, визуального материала (при помощи учителя и самостоятельно),выделение основной информации; определение темы и основной мысли, с опорой на вопросы при помощи учителя; краткий пересказ основного содержания текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; участие в диалоге-расспросе с опорой на вопросы и слова для справок;
2) чтение: основное содержание сплошных и несплошных текстов, определение темы, структуры текста (деление на части, озаглавливание частей, определение основной идеи при помощи учителя и самостоятельно); виды делового письма (записка, расписка, заявление, объявление) с опорой на план; вопросы к небольшому тексту по образцу, вопросной схеме, иллюстрации при помощи учителя; комментированный вид чтения;
3) письмо: простой план; краткое изложение основного содержания текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; тексты-описания (письмо, рассказ), связные тексты-повествования (письмо, рассказ) с опорой на план (40-60 слов), вопросы, иллюстрации, слова для справок (при помощи учителя); корректировка текстов, исправление орфографических ошибок с помощью словаря;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с именами существительными, прилагательными, а также окончания в разных частях речи; основные особенности русского ударения; однокоренные слова, нахождение в них сходство по смыслу и выделение корня, окончания, приставки, суффикса; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания в простых и сложных предложениях разных видов;
5) коррекционная работа: слухо-зрительное и слуховое восприятие речевого материала, относящегося к организации учебной деятельности учащихся с помощью звукоусиливающей аппаратуры; определение звукового, звукобуквенного, слогового состава слова; обогащение словаря на лексико-грамматическом материале, на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); оценка результатов контактов со слышащими и неслышащими; контроль с помощью учителя и самостоятельно частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:
1) слушание и говорение: понимание устной речи и визуального материала с извлечением главной информации; уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний; определение основной мысли с опорой на вопросы; подробный и краткий пересказ текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; участие в диалоге-расспросе;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты; основная мысль, структурные части и смысл построения текста; типы текстов: описание, повествование, рассуждение; формулировка вопросов к небольшому тексту по образцу (при помощи учителя); ознакомительный и комментированный виды чтения;
3) письмо: простой и сложный план; подробное и краткое изложение текстов от 3-го лица; тексты-описания, повествования (сказка, рассказ, заметка) с опорой на план (50-70 слов), вопросы, иллюстрации, слова для справок; корректировка текста, исправление орфографических и пунктуационных ошибок с помощью словаря;
4) соблюдение речевых норм: сложные имена числительные; слитное и раздельное написание не и ни в отрицательных местоимениях; слитное, раздельное и дефисное написание наречий; суффиксы глаголов; падежные формы числительных, местоимений; степени сравнения наречий; спряжение и наклонения глаголов; знаки препинания в предложениях в соответствии с изученными пунктуационными правилами;
5) коррекционная работа: восприятие на слух и слухо-зрительно материала урока; определение основных морфологических и синтаксических признаков частей речи (имени числительного, местоимения, глагола, наречия); обогащение словаря путҰм систематизации значений имен числительных, местоимений, глаголов, наречий; оценка результатов контактов со слышащими и неслышащими, выделение проблем и определение способов их решения; контроль с помощью учителя и самостоятельно частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:
1) слушание и говорение: понимание устной речи с извлечением главной и второстепенной информации; определение основной мысли с опорой на ключевые слова, словосочетания; подробный, краткий, выборочный пересказ текстов-повествований, текстов-описаний с изменением лица; участие в диалоге по предложенной теме с опорой на вопросы;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты, главная информация; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; стили речи: разговорный, публицистический, официально-деловой, научный художественный стилей; вопросы к тексту при помощи учителя и самостоятельно; разные виды чтения, в том числе поискового;
3) письмо: простой и сложный план; подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, описаний с изменением лица; тексты-описания с элементами повествования, тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, письмо) с опорой на план и вопросы (60-80 слов); корректировка текста, исправление смысловых недочетов; редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений;
4) соблюдение речевых норм: "НЕ" с разными частями речи, суффиксы в особых формах глагола, самостоятельные и служебные части речи; глагол и его формы, служебные части речи; знаки препинания в предложениях, осложненных причастными и деепричастными оборотами;
5) коррекционная работа: воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; основные морфологические и синтаксические признаки особых форм глагола (причастия, деепричастия); основные признаки служебных частей речи; самооценка результатов контактов со слышащими и неслышащими, выделение проблем и определение способов их решения; оценка качества высказывания (выразительность, эмоциональность, членораздельность); контроль с помощью учителя и самостоятельно частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:
1) слушание и говорение: понимание устной речи с выделением знакомой и незнакомой информации; оценивание материала с точки зрения темпа речи (слуховое, слухо-зрительное восприятие); выделение основной мысли с учетом структуры текста; подробный, краткий, выборочный пересказ текстов смешанного типа с изменением лица; диалог по предложенной теме, используя слова для справок;
2) чтение: содержание сплошных и несплошных текстов, извлечение главной и второстепенной информации; выявление особенностей структуры текста, раскрывающих основную мысль; особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (статья, интервью, характеристика, биография, автобиография, реферат, доклад, комментарии в чате, форуме); формулировка вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста; разные виды чтения, в том числе изучающее;
3) письмо: простой цитатный план, сбор материала к творческой работе в соответствии с планом; подробное, краткое, выборочное изложение текстов смешанного типа с изменением лица; написание текстов-повествований с элементами описания, текстов публицистического, официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, доклад, комментарии в чате, форуме) (70-90 слов) с опорой на план, вопросы; корректировка и редактирование текста, исправление смысловых недочетов;
4) соблюдение речевых норм: омонимичные самостоятельные и служебные части речи; способы выражения главных и второстепенных членов предложения; однородные и обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; прямая и косвенная речь; знаки препинания в простых осложненных предложениях;
5) коррекционная работа: восприятие на слух и слухо-зрительно и воспроизведение организационного и терминологического материала урока; определение пауз, начала и конца предложений; установление связи между главными и второстепенными членами предложения; модели простых предложений различных синтаксических конструкций (односоставные, двусоставные, осложненные); обогащение словаря на материале слов из разных частей речи; самооценка результатов контактов со слышащими и неслышащими, выделение проблем и определение способов их решения; оценка качества собственного и чужого высказывания (выразительность, эмоциональность, членораздельность); контроль с помощью учителя и самостоятельно частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
34. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:
1) слушание и говорение: понимание устной речи с выделением основной и детальной информации; основная мысль на основе структурных элементов текста; пересказ содержания текстов, синтезируя информацию прослушанного материала; участие в диалоге по предложенной теме; оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи;
2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов; особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров и стилей; формулировка вопросов и идей, передача содержания текстов; разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, конспектов;
3) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный; изложение содержания текстов; написание текстов-описаний, текстов-повествований соответствующих стилей (80-100 слов) с опорой на план, вопросы; корректировка и редакция имеющихся недочетов в тексте;
4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, аббревиатура, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в сложных предложениях разных видов;
5) коррекционная работа: восприятие на слух и слухо-зрительно учебного материала урока; выделение паузы, начало и конец предложений; словесное ударение, нормы орфоэпии; сложные предложения, модели предложений различных синтаксических конструкций; систематизация частей речи, самостоятельная работа со словарями, интернет-ресурсами; оценка качества собственного и чужого высказывания (выразительность, эмоциональность, членораздельность); контроль с помощью учителя и самостоятельно частоты и целесообразности применения дактильной и жестовой речи в различных видах речевой деятельности.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
35. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел Программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.1 "7" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "1" – нумерация учебной цели.
36. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Cлушание и говорение":
таблица 1
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
2) раздел 2 "Чтение":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.2 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
3) раздел 3 "Письмо":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
4) раздел 4 "Соблюдение речевых норм":
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
4.1 |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
5) раздел 5 "Корекционная работа":
таблица 5
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
5.1 |
5.5.1.1 |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 |
5.2 |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 |
8.5.2.1 |
9.5.2.1 |
10.5.2.1 |
37. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
38. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Моя Родина – Казахстан |
Повторение изученного в 4 классе. | Слушание и говорение | 5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение | 5.2.1.1 понимать основное содержание небольшого прочитанного текста при помощи учителя; | ||
Письмо |
5.3.1.1 составлять простой план (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях различных по цели высказывания, при однородных членах, обращениях, между простыми предложениями в составе сложного предложения; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Человеческие ценности |
Предложения с однородными членами. | Слушание и говорение |
5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение |
5.2.2.1 определять структуру текста (делить на части) при помощи учителя; | ||
Письмо | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях различных по цели высказывания, при однородных членах, обращениях, между простыми предложениями в составе сложного предложения, при прямой речи; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Культурное наследие |
Связь слов в предложении. | Слушание и говорение |
5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение | 5.2.1.1 понимать основное содержание небольшого прочитанного текста при помощи учителя; | ||
Письмо |
5.3.2.1 излагать основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.1 использовать правильно связь слов в словосочетаниях, согласовывая имена существительные и прилагательные в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 уметь сосредотачивать внимание на учебном материале, данном на классной доске; | ||
Мир профессий |
Управление. | Слушание и говорение |
5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение | 5.2.1.1 понимать основное содержание небольшого прочитанного текста при помощи учителя; | ||
Письмо | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.1 использовать правильно связь слов в словосочетаниях, согласовывая имена существительные и прилагательные в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 уметь сосредотачивать внимание на учебном материале, данном на классной доске; | ||
3 четверть | |||
Природные явления |
Состав слова. Знаменательные части слова. Однокоренные слова. | Слушание и говорение |
5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение |
5.2.2.1 определять структуру текста (делить на части) при помощи учителя; | ||
Письмо | 5.3.3.1 писать небольшие связные тексты с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок с помощью учителя (30-50 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 правильно писать заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах, части слова; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности обучающихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Слушание и говорение |
5.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; | ||
|
Имя существительное в роли подлежащего в именительном падеже. | Чтение | 5.2.4.1 формулировать вопросы к предложению по образцу, вопросной схеме, иллюстрации (при помощи учителя); |
Письмо | 5.3.4.1 корректировать деформированные предложения/тексты, исправляя порядок слов в предложении/предложений в тексте; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 правильно писать заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах, части слова; | ||
Коррекционная работа | 5.5.2.3 обогащать словарь на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); | ||
Слушание и говорение |
5.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; | ||
Путешествие в космос | Склонение существительных. Правописание гласных в падежных окончаниях существительных (в том числе на "-ия, -ий, -ие"). Правописание "о, е" после шипящих в окончаниях существительных. Морфологический разбор имени существительного | Чтение | 5.2.5.1 использовать комментированный вид чтения; |
Письмо | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 правильно писать заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах, части слова; | ||
Коррекционная работа | 5.5.2.3 обогащать словарь на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); | ||
Коррекционная работа | 5.5.2.3 обогащать словарь на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); | ||
4 четверть | |||
Чудеса света |
Имя прилагательное. | Слушание и говорение | 5.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; |
Чтение | 5.2.4.1 формулировать вопросы к предложению по образцу, вопросной схеме, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Письмо |
5.3.2.1 излагать основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации (при помощи учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.2 образовывать полную и краткую форму прилагательных; различать морфологические признаки и категории прилагательного; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Слушание и говорение |
5.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал при помощи учителя; | ||
Каникулы и отдых |
Глагол. Глагол как часть речи. Начальная форма глагола. | Чтение | 5.2.5.1 использовать комментированный вид чтения; |
Письмо | 5.3.3.1 писать небольшие связные тексты с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок с помощью учителя(30-50 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.2 различать глаголы совершенного и несовершенного вида, образовывать видовые пары; определять время глагола, образовывать глаголы настоящего, прошедшего и будущего времени; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура: язык и общение |
Повторение изученного в 5-м классе. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя),определяя главную информацию; |
Чтение | 6.2.5.1 использовать комментированный вид чтения; | ||
Письмо |
6.3.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с именами существительными, прилагательными, а также окончания в разных частях речи – знать звуки речи, гласные и согласные, согласные твҰрдые и мягкие, звонкие и глухие; алфавит; обозначение звонких и глухих согласных на письме; фонетический разбор слова; | ||
Коррекционная работа |
6.5.1.1 воспринимать слухо - зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура | Ударение в русском языке. Орфоэпия. Слог. Типы слогов в русском языке. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение | 6.2.2.1 определять структуру текста (делить на части, озаглавливать их, определяя основную мысль при помощи учителя); | ||
Письмо | 6.3.2.1 излагать кратко основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.1.2 уметь членить слова на слоги, знать основные особенности русского ударения; | ||
Коррекционная работа |
6.5.2.1 различать звуковой, звукобуквенный, слоговой состав слова; | ||
2 четверть | |||
Жизненные ценности |
Лексика и фразеология. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение | 6.2.4.1 формулировать вопросы к небольшому тексту по образцу, вопросной схеме, иллюстрации при помощи учителя; | ||
Письмо | 6.3.3.1 писать тексты-повествование (письмо, рассказ) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (40-60 слов) | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.2.1 использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
6.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Мир профессий |
Омонимы. Синонимы. Антонимы. Паронимы. Общеупотребительные слова. Диалектные слова. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение |
6.2.5.1 использовать комментированный вид чтения; | ||
Письмо |
6.3.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
6.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
3 четверть | |||
Мир фантазий |
Словообразование. Орфография. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя),определяя главную информацию; |
Чтение | 6.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, определяя тему при помощи учителя; | ||
Письмо | 6.3.3.1 писать тексты-повествование (письмо, рассказ)тс опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок(40-60 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.1.3 подбирать однокоренные слова, находить в них сходство по смыслу и выделять корень, окончание, приставку, суффикс; | ||
Коррекционная работа |
6.5.2.2 обогащать словарь на лексико-грамматическом материале; | ||
Живые организмы: растения | Чередование звуков в корне слова. Правописание гласных и согласных в приставках. Беглые гласные. Буквы "з и с" на конце приставок. Буква ы после приставок. Правописание приставок "пре-, при-". Чередование "а-о" в корне слова. Чередование "е-и" в корне слова. Способы образования слов в русском языке. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, определяя тему при помощи учителя; | ||
Письмо | 6.3.4.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, гласные после шипящих и Ц, НЕ с именами существительными, прилагательными, а также окончания в разных частях речи - правильно писать гласные и согласные в корне слова и в приставках; | ||
Коррекционная работа |
6.5.2.2 обогащать словарь на лексико-грамматическом материале; | ||
Астрономия: звезды и созвездия |
Морфология. | Слушание и говорение | 6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, определяя тему при помощи учителя; | ||
Письмо |
6.3.2.1 излагать кратко основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
6.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
4 четверть | |||
Чудеса света |
Имя прилагательное. | Слушание и говорение |
6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение |
6.2.4.1 формулировать вопросы к небольшому тексту по образцу, вопросной схеме, иллюстрации при помощи учителя; | ||
Письмо |
6.3.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.2.1 использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
6.5.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Каникулы и отдых |
Правописание | Слушание и говорение | 6.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), определяя главную информацию; |
Чтение | 6.2.4.1 формулировать вопросы к небольшому тексту по образцу, вопросной схеме, иллюстрации при помощи учителя | ||
Письмо |
6.3.3.1 писать тексты-повествование (письмо, рассказ) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (40-60 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.2.1 использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа | 6.5.2.3 обогащать словарь на материале слов из разных частей речи (имҰн существительных, прилагательных, глаголов); |
3) 7 класс:
таблица 8
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Путешествия и достопримечательности |
Повторение изученного в | Слушание и говорение | 7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение | 7.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно не и ни в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; не с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Образ жизни и культура: древние цивилизации |
Правописание падежных окончаний числительных. | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение |
7.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо | 7.3.3.1 писать тексты-описание, повествование (сказка, рассказ, заметка) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (50-70 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно "не и ни" в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; "не" с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.1 определять основные морфологические и синтаксические признаки частей речи (имени числительного); | ||
2 четверть | |||
Структура семьи и семейные ценности |
Местоимение. Местоимение как часть речи. | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение | 7.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо |
7.3.4.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно не и ни в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; не с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.2 обогащать словарь путҰм систематизации значений местоимений; | ||
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом | Слитное и раздельное написание не и ни в отрицательных местоимениях. Склонение местоимений. Морфологический разбор местоимения. | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение |
7.2.3.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно "не и ни" в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; "не" с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.1 определять основные морфологические и синтаксические признаки частей речи (местоимения); | ||
3 четверть | |||
Выдающиеся личности народа Казахстана |
Повторение изученного о глаголов 6 классе. | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение |
7.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо |
7.3.3.1 писать тексты - описание, повествование (сказка, рассказ, заметка) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (50-70 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно "не и ни" в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; "не" с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Спорт и диета |
Наклонение глаголов. | Слушание и говорение | 7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение | 7.2.5.1 использовать ознакомительный и комментированный виды чтения; | ||
Письмо |
7.3.4.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря; | ||
Соблюдение речевых норм | 7.4.2.1 использовать правильно падежные формы числительных, местоимений; образовывать степени сравнения наречий в соответствии с нормой; определять спряжение и наклонения глаголов; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.2 обогащать словарь путҰм систематизации значений имен числительных, местоимений, глаголов; | ||
Живые организмы: животные |
Правописание гласных в суффиксах | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение | 7.2.4.1 формулировать вопросы к небольшому тексту по образцу при помощи учителя; | ||
Письмо |
7.3.2.1 излагать подробно, кратко, содержание текстов от 3-го лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно не и ни в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; не с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.2 обогащать словарь путҰм систематизации значений глаголов; | ||
4 четверть | |||
Жара и холод: экстремальная погода |
Наречие. | Слушание и говорение |
7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение |
7.2.5.1 использовать ознакомительный и комментированный виды чтения; | ||
Письмо |
7.3.4.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно "не и ни" в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; "не" с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.2 обогащать словарь путҰм систематизации значений имен числительных, местоимений, глаголов, наречий; | ||
Казахстан в будущем: изобретения и энергия |
Слитное, раздельное и дефисное написание наречий. Слова категории состояния. | Слушание и говорение | 7.1.1.1 понимать устную речь, визуальный материал (при помощи учителя), задавать уточняющие вопросы для выяснения смысла отдельных высказываний, извлекая главную информацию; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
7.3.2.1 излагать подробно, кратко, содержание текстов от 3-го лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать сложные имена числительные; слитно и раздельно "не и ни" в отрицательных местоимениях; слитно, раздельно и через дефис наречия, суффиксы глаголов; "не" с разными частями речи; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.2 обогащать словарь путҰм систематизации значений имен числительных, местоимений, глаголов, наречий; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура, язык и общение |
Повторение изученного в 7-м классе. | Слушаниеи говорение |
8.1.1.1 Понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая главную информацию; | ||
Письмо |
8.3.3.1 писать тексты - описание с элементами повествования, тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, письмо) с опорой на план, вопросы (60-80 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях, осложненных причастными и деепричастными оборотами; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура |
Действительные и страдательные причастия. | Слушание и говорение | 8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
8.2.4.1 формулировать вопросы к тексту при помощи учителя; | ||
Письмо |
8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа |
8.5.2.1 определять основные морфологические и синтаксические признаки особых форм глагола (причастия); | ||
2 четверть | |||
Жизненные ценности |
Гласные в причастиях перед "-НН-" | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
8.2.4.1 формулировать вопросы к тексту при помощи учителя; | ||
Письмо |
8.3.3.1 писать тексты - описание с элементами повествования, тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, письмо) с опорой на план, вопросы (60-80 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, суффиксы в особых формах глагола, самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
8.5.2.1 определять основные морфологические и синтаксические признаки особых форм глагола (причастия); | ||
Мир профессий |
Деепричастие. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение | 8.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая главную информацию; | ||
Письмо | 8.3.3.1 писать тексты - описание с элементами повествования, тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, письмо) с опорой на план, вопросы (60-80 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
3 четверть | |||
Мир фантазий |
Служебные части речи. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение | 8.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к творческой работе в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Живые организмы: растения |
Союз. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
8.2.6.1 формулировать вопросы к тексту при помощи учителя; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к творческой работе в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, суффиксы в особых формах глагола, самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Астрономия: звезды и созвездия |
Частица. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение | 8.2.4.1 формулировать вопросы к тексту при помощи учителя; | ||
Письмо | 8.3.3.1 писать тексты - описание с элементами повествования, тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, письмо) с опорой на план, вопросы (60-80 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, суффиксы в особых формах глагола, самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
4 четверть | |||
Чудеса света |
Стили речи. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение | 8.2.3.1 определять стили речи: разговорный, публицистический, официально-деловой, научный художественный стилей; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к творческой работе в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Каникулы и отдых |
Систематизация и обобщение изученного. | Слушание и говорение |
8.1.1.1 понимать устную речь, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая главную информацию; | ||
Письмо |
8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа |
8.5.2.3 обогащать словарь на материале слов из разных частей речи; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Семья: права и обязанности |
Повторение изученного в 8 классе. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо |
9.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Развлечения и спорт |
Простое предложение. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
9.3.1.1 составлять простой цитатный план, собирать материал к творческой работе в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.1 устанавливать связь между главными и второстепенными членами предложения; | ||
2 четверть | |||
Мир профессий |
Второстепенные члены предложения. Дополнение, определение и обстоятельство. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.4.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста; | ||
Письмо |
9.3.3.1 писать тексты-повествование с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, комментарии в чате) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.1 устанавливать связь между главными и второстепенными членами предложения; | ||
Космос |
Обстоятельство. Основные виды обстоятельств. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.3.1 определять характерные черты и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (статья, интервью, характеристика, биография, автобиография, реферат, доклад, комментарии в чате, форуме); | ||
Письмо | 9.3.3.1 писать тексты-повествование с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, комментарии в чате) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.1 устанавливать связь между главными и второстепенными членами предложения; | ||
3 четверть | |||
Разнообразие форм жизни |
Односоставные предложения. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.4.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста; | ||
Письмо | 9.3.3.1 писать тексты-повествование с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, комментарии в чате) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.2 строить простые предложения, выделять модели простых предложений различных синтаксических конструкций (двусоставных, односоставных); | ||
Вода в жизни человека |
Осложненное предложение. Предложения с однородными членами. Однородные члены предложения, их признаки. | Слушание и говорение | 9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.5.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее; | ||
Письмо |
9.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.2 строить простые предложения, выделять модели простых предложений различных синтаксических конструкций (односоставных, двусоставных, осложненных); | ||
Еда: необходимость или роскошь? |
Предложения с обособленными членами. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение | 9.2.4.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста; | ||
Письмо | 9.3.3.1 писать тексты - повествования с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, комментарии в чате) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.1 устанавливать связь между главными и второстепенными членами предложения; | ||
4 четверть | |||
Музыка в современном обществе |
Предложения с обращениями, вводными и вставными конструкциями. Обращения нераспространенные и распространенные. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение | 9.2.5.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее; | ||
Письмо |
9.3.3.1 писать тексты-повествования с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, комментарии в чате) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.1 устанавливать связь между главными и второстепенными членами предложения; | ||
Научные открытия и технологии |
Способы передачи чужой речи. Прямая и косвенная речь. | Слушание и говорение |
9.1.1.1 понимать устную речь, определяя известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо | 9.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.3.1 использовать знаки препинания в простых осложненных предложениях при обособленных членах предложения, обращениях, вводных словах и вставных конструкциях, цитировании, прямой и косвенной речи; | ||
Коррекционная работа |
9.5.2.2 строить простые предложения, выделять модели простых предложений различных синтаксических конструкций (односоставных, двусоставных, осложненных); |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Лексико-грамматический материал | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Конфликты и миротворчество |
Повторение изученного в | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
10.3.2.1 излагать содержание текстов; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Сухопутные страны |
Виды сложносочинҰнных предложений. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение |
10.2.4.1 формулировать вопросы и идеи, передавая содержание текстов; | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.2.1 строить сложные предложения, выделять модели предложений различных синтаксических конструкций; | ||
2 четверть | |||
Традиции и культура |
СложноподчинҰнные предложения. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение | 10.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо | 10.3.3.1 писать тексты - описание, - повествование соответствующих стилей с опорой на план, вопросы (80-100 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Ресурсы планеты "Земля" |
Виды сложноподчинҰнных предложений. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение |
10.2.3.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров и стилей; | ||
Письмо |
10.3.3.1 писать тексты - описание, - повествование соответствующих стилей с опорой на план, вопросы (80-100 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.2.1 строить сложные предложения, выделять модели предложений различных синтаксических конструкций; | ||
3 четверть | |||
Подросток в современном мире |
СложноподчинҰнные предложения с придаточными времени. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
Всемирная связь в 21 веке |
Бессоюзные сложные предложения. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение | 10.2.3.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров и стилей; | ||
Письмо |
10.3.2.1 излагать содержание текстов; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и терминологический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
4 четверть | |||
Дилеммы и выбор |
Бессоюзные сложные предложения со значением времени, условия, следствия. | Слушание и говорение |
10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение |
10.2.1.1 понимать основное содержание сплошных и несплошных текстов, извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо | 10.3.3.1 писать тексты - описание, -повествование соответствующих стилей с опорой на план, вопросы (80-100 слов); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.2.1 строить сложные предложения, выделять модели предложений различных синтаксических конструкций; | ||
Средства массовой информации |
Синтаксический разбор сложного предложения с разными видами связи. | Слушание и говорение | 10.1.1.1 понимать устную речь, определяя основную и детальную информацию; |
Чтение | 10.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, конспектов; | ||
Письмо | 10.3.2.1 излагать содержание текстов; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
10.5.2.1 строить сложные предложения, выделять модели предложений различных синтаксических конструкций; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық-коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын басқа халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "… сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі" (суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе
шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету қарастырылады.
20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, басқалар пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жүйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері (дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.
25. "Қазақ әдебиеті" пәндік білімнің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру";
2) 2-бөлім "Анализ және интерпретация;
3) 3- бөлім "Бағалау және салыстырмалы анализ".
26. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;
2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;
3) көркем шығармадағы образ;
4) шығарма үзінділерімен жұмыс.
27. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) әдеби шығарманың композициясы;
2) автор бейнесі;
3) көркем шығарманың тілі;
4) шығармашылық жұмыс.
28. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) шығармалардың тарихи және көркемдік құндылығы;
2) туындылардың заманауилығы мен жаңашылдығы;
3) әдеби эссе;
4) әдеби сын.
29. 5-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әдеби шығарманың фабуласы мен сюжеттік дамуы; кейіпкерлер портреті мен образы; шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясы;
2) анализ және интерпретация:салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; шығармадағы тілдік бейнелеу (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы); эпикалық шығармадағы автор бейнесі; көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау; әдеби эссе; сыни хабарлама жазу.
30. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Керқұла атты Кендебай" ертегісі;
2) "Қобыланды батыр" жыры;
3) Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы;
4) Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" өлеңі;
5) Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл";
6) "Атымтай Жомарт";
7) "Дүние қалай етсең табылады?" әңгімелері;
8) Ахмет Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы;
9) "Адамдық диқаншысы" өлеңі;
10) Бердібек Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" хикаяты;
11) Марат Қабанбай "Бауыр" әңгімесі;
12) Тынымбай Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі.
31. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әдеби шығарманың жанры, фабуласы мен сюжетін анықтау; шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселе мен идеясы; кейіпкерлердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау; көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту;
2) анализ және интерпретация: шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып, шығармадағы табиғат көрінісі, оқиға орны мен кейіпкер бейнесін сипаттап жазу; шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау;
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлерді өзара салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; әдеби эссе жазу; сыни хабарлама жасау.
32. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі;
2) "Аяз би" ертегісі;
3) "Алып Ер Тұңға" жыры;
4) Әл Фараби "Қашықтасың туған жер";
5) "Тіршілікте құрыштай бол төзімді" өлеңдері;
6) Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар";
7) "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары;
8) Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін";
9) "Ғылым таппай мақтанба" өлеңдері;
10) қара сөздері: "Бірінші сөз";
11) "Жетінші сөз";
12) "Отыз бірінші сөз".
33. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбыс күшейткіш көмегі арқылы әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты талдау; кейіпкерлердің типтерін анықтау; көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін, үзінділерді жатқа айту;
2) анализ және интерпретация: шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру; поэзиялық жәнедрамалық шығармадағы автор берген бейнені сипаттау; шығармадағы көркемдегіш құралдар: символ, эпифора, риторикалық сұрақ қолданысы; шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарастарын мұғалімнің көмегімен дамытып жазу;
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемесі, тарихи және көркемдік құндылығын; әдеби жанр түрлерінің даму барысы мен жаңашылдығы; шығарманың ұлттық құндылығын жазу және сипаттау.
34. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Джек Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі;
2) Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі;
3) С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып";
4) "Шәкірт ойы" өлеңдері;
5) С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;
6) О. Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;
7) С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып";
8) "Шәкірт ойы" өлеңдері;
9) С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;
10) О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;
11) Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы";
12) Орхон-Енисей ескерткіштері "Күлтегін" жыры.
35. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғы арқылы шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілер, эпилог, әдеби шығарманың мазмұнын ашу; көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездерді тану; көркем шығармалардан алған үзінділерді орынды қолдану;
2) анализ және интерпретация: композицияны тұтастан бөлшеккке қарай талдау; автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін беру;
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тақырыбы мен идеясы, тарихи және көркемдік құндылығы; шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстыру; шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғысы бағалау; шығармада жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, мүғалімнің көмегімен сыни пікір жазу.
36. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Қыз Жібек" жыры;
2) Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім";
3) Ш. Қанайұлы "Зар заман";
4) С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы";
5) Ж. Жабаев "Июнь жарлығы";
6) М. Жұмабаев "Батыр Баян";
7) М. Әуезов "Көксерек";
8) Қ. Қайсенов "Жау тылында";
9) С. Сарғасқаев "Тәмпіш қара";
10) М. Шаханов "Нарынқұм зауалы";
11) Қ. Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты;
12) А. Алтай "Прописка" әңгімесі.
13) Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр"
14) Қорқыттың нақыл сөздері;
15) Ахмет Йассауи "Даналық кітабы";
17) Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп";
18) "Балаларыма өсиет" толғаулары.
37. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; әдеби шығармадағы психологизм; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану;
2) анализ және интерпретация: эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдар; автор бейнесінің идеялық әрі стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөлі; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлері, автор стилі; автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмысты мұғалімнің көмегімен жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын мұғалімнің көмегімен бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра отырып мұғалімнің көмегімен талдау жасау.
38. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы";
2) М. Мөңкеұлы "Үш қиян";
3) "Сарыарқа" өлеңдері;
4) Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны;
5) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;
6) Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай";
7) Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны";
8) "Мен, мен, мен едім";
9) "Бағаналы терек";
10) Ш. Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі";
11) І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы;
12) Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі;
13) Д. Исабеков " Әпке" драмасы;
14) М. Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі;
15) Т. Әбдіков "Қонақтар";
16) А.С. Пушкин "Ескерткіш";
17) "Дабыл" фантастикалық әңгімелері.
39. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: жеке есту аппараты және стационарлы дыбысты күшейтетін құрылғының көмегі арқылы әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау; әдеби шығармадағы психологизм; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану;
2) анализ және интерпретация: эпикалық, поэтикалық және драмалық мәтіндердегі композициялық амалдар; автор бейнесінің идеялық әрі стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөлі; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлері, автор стилі; автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.
40. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Ф. Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем";
2) "Жастарға" өлеңі;
3) М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы;
4) Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі;
5) Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ";
6) Р. Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі;
7) Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят;
8) Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы;
9) Т.Айбергенов "Сағыныш";
10) Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы;
11) К. Гамсун "Аштық" романы.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
41. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, әріппен берілген белгі дағдыны (түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстыру), әріппен қоса берілетін сандар бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
42. Оқу мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1- бөлім "Түсіну және жауап беру":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні |
5.1.1.1 |
6. 1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Әдеби шығарманың тұжырымдамасы |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1 2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Көркем шығармадағы образ |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Шығарма үзінділерімен жұмыс |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
2) 2-бөлім "Анализ және интерпретация":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Әдеби шығарманың композициясы |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.11 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Автор бейнесі |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Көркем шығарманың тілі |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Шығармашылық жұмыс |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстыру":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Тарихи және көркемдік құндылығы |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 Заманауилығы мен жаңашылдығы |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Әдеби эссе |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 Әдеби сын |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
43. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
44. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Таза, мінсіз асыл сөз |
"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
"Тәрбиенің қайнар бұлағы" | Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" , Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру | 5.3.3.1 шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу; | ||
3-тоқсан | |||
Адамгершілік - асыл қасиет | А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б. Соқпақбаев "Менің атым –Қожа" хикаяты, М. Қабанбай "Бауыр" әңгімесі | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.2.1 кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Отбасы құндылықтары |
Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру | 5.3.1.1 шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Туған жерім-аялы алтын бесігім |
"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанры, фабуласы, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығы на баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанры, фабуласы, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған |
С. Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанры, фабуласы, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Тәуелсіздік-қасиет тұнған ұлы ұғым |
Қ. Сарин "Тәуелсіздік", | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанры, фабуласы, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Көне күндерден жеткен жәдігерлер |
"Қыз Жібек" жыры, | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Толғауы тоқсан қызыл тіл |
Ш. Қанайұлы "Зар заман", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Балалар мен үлкендер |
М. Жұмабаев "Батыр Баян", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Ұрпақ тәрбиесі |
М. Шаханов "Нарынқұм зауалы", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.3.1 шығармадағы кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Дананың сөзі-ақылдың көзі |
Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Көркем әдебиет және эпикалық сарын |
М. Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа", | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарма ның жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Махаббат және абырой |
М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы, | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарма ның жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Қиял мен шындық |
Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу; |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Атадан қалған асыл сөз |
Ж. Баласағұн "Құтты білік", | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Тарихи шындық пен көркемдік шешім |
Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Адам жанының құпиясы |
І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Мәңгілік ел- мәңгілік мұрат |
Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.2.1 әдеби шығармадағы психологизмді анықтау; |
6) 10 - сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Бөлімдер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
9 сыныпта алған білімдерді қайталау |
Ж. Баласағұн "Құтты білік", | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Тарихи шындық пен көркемдік шешім |
Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Адам жанының құпиясы |
І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Мәңгілік ел- мәңгілік мұрат |
Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.2.1 әдеби шығармадағы психологизмді анықтау; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндер қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (орыс әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын басқа халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. дан сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Орыс әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кезектегі, ашық немесе жасырын, мәтіндік немесе мәтіннен тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету қарастырылады.
20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, өзге адамдардың пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зерделеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері (ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері (дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Русская литература" составляет:
1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
25. Включенные в Программу произведения делятся на три типа:
1) произведения для чтения и изучения в классе под руководством учителя;
2) произведения для заучивания наизусть (рекомендуемый список);
3) произведения по выбору учителя (из имеющейся учебной литературы в книжном фонде школы).
26. Cодержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел "Понимание текста и ответы на вопросы";
2) раздел "Анализ текста";
3) раздел "Коррекционная работа".
27. Раздел "Понимание текста и ответы на вопросы" включает следующие подразделы:
1) понимание текста;
2) чтение наизусть;
3) составление плана;
4) пересказ;
5) ответы на вопросы;
6) использование различных видов чтения.
28. Раздел "Анализ текста" включает следующие подразделы:
1) жанр;
2) тема и идея;
3) композиция;
4) характеристика героев;
5) отношение автора.
29. Раздел "Коррекционная работа" включает следующие подразделы:
1) коррекция и развитие слухового и слухо-зрительного восприятия;
2) коррекция и развитие разговорной и связной речи;
3) коррекция и развитие познавательной деятельности.
30. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для
5 класса.
1) понимание текста и ответы на вопросы: понимание фактического значения слова, фразы с опорой на вопросы (при помощи учителя); выразительное чтение наизусть фрагментов текстов небольшого объема (поэтических); составление простого плана; пересказ основного содержания отрывка произведения с опорой на план, вопросы, иллюстрации; ответы на вопросы по образцу, вопросной схеме, иллюстрации (при помощи учителя);
2) анализ текста: определение жанра и его признаков (былина, поэма, сказка, литературная/поэтическая, прозаическая/сказка), основной мысли отрывка/части произведения (при помощи учителя); выделение в тексте произведения элементов композиции; характеристика героя с опорой на план, вопросы; определение отношение автора к главным героям с опорой на вопросы (при помощи учителя);
3) коррекционная работа: слухо-зрительное и слуховое восприятие речевого материала, относящегося к организации учебной деятельности обучающихся; составление устно и письменно небольших связных текстов с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок с помощью учителя (30-50 слов); обогащение словаря на материале слов из прочитанных произведений; запоминание фрагментов текстов небольшого объема (поэтических); владение элементов мыслительных операций сравнения, анализа (определение жанра, основной мысли, элементов композиции произведения).
31. В 5 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) героический эпос. Цикл былин об Илье Муромце (на выбор учителя); А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге"; М.Ю. Лермонтов. "Бородино";
М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана";
2) литературная поэтическая сказка. А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях"; К.Д. Бальмонт. "Фейные сказки" (на выбор учителя);
3) литературная прозаическая сказка. Г.Х.Андерсен. "Дикие лебеди"; О.Уайльд. "Соловей и роза"; К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб";
Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке";
4) фольклорные элементы в литературных произведениях. А.С. Пушкин. Пролог к поэме "Руслан и Людмила"; А.П. Платонов. "Волшебное кольцо"; П.П. Бажов. "Каменный цветок".
32. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:
1) понимание текста и ответы на вопросы: фактическое значение отрывка произведения, с опорой на вопросы (при помощи учителя); выразительное чтение наизусть; фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); простой план; краткий пересказ основного содержания отрывка произведения с опорой на план, вопросы, иллюстрации; ответ на вопрос по образцу, иллюстрации при помощи учителя;
2) анализ текста: определение жанра (рассказ, повесть, пьеса-сказка) и его признаков при поддержке учителя; определение основной мысли произведения при помощи учителя; выделение в тексте произведения элементов композиции, понимание их роли в сюжете произведения при помощи учителя; характеристика героев с использованием плана, вопросов при помощи учителя, пометки в тексте; отношение автора к главным героям с опорой на вопросы;
3) коррекционная работа: слухо-зрительное восприятие речевого материала, относящегося к организации учебной деятельности и к изучению программного материала обучающихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; устное и письменное составление текстов-повествований, описаний (план, вопросы, характеристика) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (40-60 слов); обогащение словаря на материале слов, фраз из прочитанных произведений; умение сосредотачивать внимание на учебном материале, данном на классной доске, в учебнике; запоминание фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); овладение элементами мыслительных операций сравнения, анализа (определение жанра и его признаков, основную мысль; элементы композиции, их роль в сюжете произведения).
33. В 6 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) мифы народов мира. Понятие мифологии. Мифы Древней Греции. Славянская мифология. Тюркская мифология. Библейская мифология;
2) тема Рождества в литературе. Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда"; Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством";
3) нравственный выбор человека. И.С. Тургенев. "Муму"; В.С. Высоцкий. "Песня о друге"; Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник";
4) сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях А.Н. Островский. "Снегурочка"; М.Ю. Лермонтов. "Русалка".
34. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:
1) понимание текста и ответы на вопросы: понимание фактического значения описываемого события/ поступка, нахождение главной мысли с опорой на вопросы (при помощи учителя); выразительное чтение наизусть фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); составление простого и сложного плана; подробный, краткий пересказ содержания отрывка произведения с опорой на план, вопросы, иллюстрации; ответы на вопросы по образцу (при помощи учителя);
2) анализ текста: определение жанра и его признаков (притча, баллада, басня, повесть, лирическое стихотворение, сатирический рассказ/ сказка), темы и идеи произведения с опорой на его структурные элементы; выделение в тексте произведения элементов композиции, понимание роли эпиграфа и его смысла; характеристика героев произведения с опорой на план, вопросы с использованием материала из текста (пометок); определение отношения автора к главным и второстепенным героям с опорой на вопросы (при помощи учителя);
3) коррекционная работа: слуховое и слухо-зрительное восприятие и воспроизведение организационного материала урока; составление устно и письменно текстов-описаний, повествований (план, вопросы, характеристика, заметка) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (50-70 слов); обогащение словаря на материале слов, фраз из прочитанных произведений; умение сосредотачивать внимание на учебном материале, данном на классной доске, в учебнике, на индивидуальных карточках; запоминание фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); владение элементами мыслительных операций сравнения, анализа (определять жанр и его признаки, тему и идею произведения, опираясь на его структурные элементы, характеризовать героев произведения).
35. В 7 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) притчи и легенды в литературе. Притча о блудном сыне, Легенда об Арионе; А.С. Пушкин "Арион", "Анчар"; А.С. Пушкин. "Станционный смотритель";
2) человек и природа. К.Г. Паустовский. "Телеграмма"; стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета (на выбор учителя); Ы. Алтынсарин. "Чистый родник";
3) сатира и юмор в литературе.И.А. Крылов. Басни (на выбор учителя); сказки М.Е. Салтыкова-Щедрина (на выбор учителя); сатирические рассказы М.М. Зощенко (по выбору учителя); сатирические рассказы А.П. Чехова (по выбору учителя);
4) мораль, этика, ценности. В.А. Жуковский. Баллады (на выбор учителя); М.М. Пришвин. "Кладовая солнца".
36. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:
1) понимание текста и ответы по тексту: понимание фактического значения события/ поступка, нахождение главной и второстепенной мысли с опорой на вопросы (при помощи учителя); выразительное чтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических); простой и сложный план, отбор материала из текста в соответствии с планом; подробный, краткий, выборочный пересказ содержания отрывка/ части произведения с опорой на план, вопросы, иллюстрации; ответ на вопрос по образцу;
2) анализ текста: определение жанра и его признаков (трагедия, комедия, поэма) при поддержке учителя; определение темы и идеи произведения, оценивание поступков героев при помощи учителя; выделение в тексте произведения элементов композиции, понимание значения вставных эпизодов при помощи учителя; характеристика героев произведения с опорой на план, вопросы при помощи учителя, на основе деталей и цитат из текста; определение отношения автора к главным и второстепенным героям с опорой на вопросы;
3) коррекционная работа: воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока; устное и письменное составление текстов- описания с элементами повествования, текстов описания (план, вопросы, характеристика, заметка) с опорой на план, вопросы (60-80 слов); обогащение словаря на материале слов, фраз из прочитанных произведений; уметь сосредотачивать внимание на учебном материале, переключаться на различные виды деятельности; запоминание фрагментов текстов (поэтических, прозаических); владеть элементами мыслительных операций сравнения, анализа (определение жанров и его признаков; темы и идеи произведения, оценивая поступки героев; выделяя элементы композиции, понимание значения вставных эпизодов).
37. В 8 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) дети и взрослые. Н.А. Некрасов "Крестьянские дети"; В.Г. Распутин "Уроки французского"; Л.Н. Толстой "Детство";
2) сатира и юмор. Н.В. Гоголь "Ревизор"; Л.Н. Андреев "Баргамот и Гараська"; В.М. Шукшин Рассказы (по выбору учителя);
3) любовь и честь. А.С. Пушкин. "Капитанская дочка"; О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета"; Н.М. Карамзин. "Бедная Лиза";
4) мечты и реальность. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри"; А.С. Грин. "Алые паруса".
38. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:
1) понимание текста и ответы на вопросы: понимание основной мысли произведения (при помощи учителя), определяя известную и неизвестную информацию, с опорой на вопросы; выразительное чтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических); составление простого цитатного плана, отбор материала из текста в соответствии с планом; подробный, краткий, выборочный пересказ содержания части произведения с опорой на план, вопросы; ответы на вопросы, формулируя собственные идеи на основе прочитанного текста;
2) анализ текста: определение жанра и его признаков (поэма, историческая повесть, рассказ-эпопея), темы и идеи произведения, выражая свое отношение к событиям; выделение в тексте произведения элементов композиции, различение видов композиции; характеристика героев произведения, их поступков, мотивов поведения с опорой на план, вопросы, на основе деталей и цитат из текста (при помощи учителя); определение отношения автора к главным и второстепенным героям с опорой на вопросы, установление причинно-следственных связей;
3) коррекционная работа: слуховое и слухо-зрительное восприятие и воспроизведение организационного и тематического материала урока; определение пауз, начала и конца предложений; составление устно и письменно текстов-повествований с элементами описания, текстов официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, реферат, план, вопросы) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); обогащение словаря на материале слов, фраз из прочитанных произведений; умение сосредотачивать внимание на учебном материале, переключаться на различные виды деятельности; запоминание фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических); владение элементами мыслительных операций сравнения, анализа, синтеза (определять жанр и его признаки; тему и идею произведения, оценивая поступки героев; выделять элементы композиции, различать виды композиции; характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, устанавливать причинно-следстенные связи).
39. В 9 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) странности любви. А.С. Пушкин "Цыганы"; И.С. Тургенев "Ася";
2) тема маленького человека. Л.Н. Толстой "После бала"; А.И. Куприн "Гранатовый браслет";
3) реализм исторических событий в литературе. Н.В.Гоголь "Тарас Бульба"; М.А. Шолохов "Судьба человека"; Махамбет Утемисов "Я - это Я!";
4) тайны человеческой души. А.С. Пушкин "Пиковая дама"; Н.С. Лесков "Жемчужное ожерелье".
40. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:
1) понимание текста и ответы по тексту: понимание основной мысли произведения (при помощи учителя), определение основной и детальной информации текста, с опорой на вопросы; выразительное чтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических); разные виды плана, в том числе цитатный, отбор материала из текста в соответствии с планом; подробный, краткий, выборочный пересказ содержания произведения с опорой на план; ответ на вопрос, формулируя собственные идеи, передавая содержание текстов;
2) анализ текста: определение жанра и его признаков (поэма, повесть, роман в стихах); определение темы и идеи произведения, выражая мнение об основной проблеме при помощи учителя; выделение в тексте произведения элементов композиции, различие видов композиции, понимание значения лирических отступлений при помощи учителя; характеристика героев произведения их поступков, мотивов поведения с опорой на план, вопросы, на основе деталей и цитат из текста; определение отношения автора к главным и второстепенным героям и изображаемым событиям;
3) коррекционная работа: воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; составление устных и письменных текстов-описаний, повествований соответствующих стилей с опорой на план, вопросы (80-100 слов); обогащение словаря на материале слов, фраз из прочитанных произведений; умение сосредотачивать внимание на учебном материале, переключаясь на различные виды деятельности; запоминание фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических); владеть элементами мыслительных операций сравнения, анализа, синтеза (определение жанра и его признаков; темы и идеи произведения, выражая мнение об основной проблеме; отношение автора к главным и второстепенным героям и изображаемым событиям; устанавливать причинно-следственные связи).
41. В 10 классе для изучения включены произведения, объединенные единой тематикой:
1) cтранности любви. Лирика А.С. Пушкина; А.С. Пушкин "Евгений Онегин"; Абай Кунанбаев (стихи);
2) cатира на общество. М.Ю. Лермонтов "Герой нашего времени";
Н.В. Гоголь "Мертвые души"; А.С. Грибоедов "Горе от ума"; Ш. Бронте "Джен Эйр";
3) любовь и честь. У.Шекспир "Ромео и Джульетта";
М.Ю. Лермонтов "Песня про купца Калашникова"; Б. Момышулы "Наша семья"; Ж. Верн "80 дней вокруг света".
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
42. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4: "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
43. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Понимание текста и ответы на вопросы":
таблица 1
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 Понимание текста |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Составление плана |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Пересказ |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 Ответы на вопросы |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.2.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2) раздел 2 "Анализ текста":
таблица 2
Подразделы | Цели обучений | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Отношение автора |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
3) раздел 3 "Коррекционная работа":
таблица 3
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Коррекция и развитие познавательной деятельности |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
44. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
45. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Героический эпос |
1.Былины. Цикл об Илье Муромце (на выбор учителя) | Понимание текста и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать фактическое значение слова, фразы, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, поэма) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
5.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Литературная поэтическая сказка |
1.А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" | Понимание текста и ответы на вопросы |
5.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические); |
Анализ текста |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (сказка, литературная поэтическая сказка) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
5.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
3 четверть | |||
Литературная прозаическая сказка |
1.Г.Х.Андерсен. "Дикие лебеди" | Понимание текста и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать фактическое значение слова, фразы, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (сказка, литературная прозаическая сказка) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
5.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
4 четверть | |||
Фольклорные элементы в литературных произведениях |
1. А.С.Пушкин. Пролог к поэме "Руслан и Людмила" | Понимание текста и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать фактическое значение слова, фразы, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Коррекционная работа |
5.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности учащихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Мифы народов мира |
1.Понятие Мифологии. | Понимание текста и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать фактическое значение отрывка произведения, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста | 6.2.2.1 определять основную мысль произведения при помощи учителя; | ||
Коррекционная работ |
6.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала обучающихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Тема Рождества в литературе |
1.Б.Л.Пастернак. "Рождественская звезда" | Понимание текста и ответы на вопросы |
6.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
6.3.2.1 составлять устно и письменно тексты-повествование, описание(план, вопросы, характеристика)с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (40-60 слов); | ||
3 четверть | |||
Нравственный выбор человека |
1.И.С.Тургенев "Муму" | Понимание текста и ответы на вопросы |
6.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
6.2.5.1 определять отношение автора к главным героям с опорой на вопросы; | ||
Коррекционная работа |
6.3.2.2 обогащать словарь на материале слов, фраз из прочитанных произведений; | ||
4 четверть | |||
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях |
1. А.Н. Островский. "Снегурочка" | Понимание текста и ответы на вопросы |
6.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
6.3.1.1 воспринимать слухо-зрительно речевой материал, относящийся к организации учебной деятельности и к изучению программного материала обучающихся с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Притчи и легенды в литературе |
1.Притча о блудном сыне, легенда об Арионе | Понимание текста и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать фактическое значение описываемого события/ поступка, находить главную мысль, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, лирическое стихотворение, повесть) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
7.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Человек и природа |
1.К.Г.Паустовский "Телеграмма" | Понимание текста и ответы на вопросы |
7.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, лирическое стихотворение, повесть) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
7.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
3 четверть | |||
Сатира и юмор в литературе |
1.И.А.Крылов. Басни (на выбор учителя) | Понимание текста и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать фактическое значение описываемого события/ поступка, находить главную мысль, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (басня, комедия, сатирическая сказка, сатирический рассказ) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
7.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
4 четверть | |||
Мораль, этика, ценности |
1.В.А.Жуковский. Баллады (на выбор учителя) | Понимание текста и ответы на вопросы |
7.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (баллада, сказка-быль) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
7.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Дети и взрослые |
1.Н.А. Некрасов. "Крестьянские дети" | Понимание текста и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать фактическое значение события/поступка, находить главную и второстепенную мысль, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
8.2.2.1 определять тему и идею произведения, оценивая поступки героев при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
8.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Сатира и юмор |
1.Н.В.Гоголь. "Ревизор" | Понимание текста и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать фактическое значение события/ поступка, находить главную и второстепенную мысль, опираясь на вопросы (при помощи учителя); |
Анализ текста |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
8.3.2.1 составлять устно и письменно тексты- описание с элементами повествования, тексты описание (план, вопросы, характеристика, заметка) с опорой на план, вопросы(60-80 слов); | ||
3 четверть | |||
Любовь и честь |
1. А.С.Пушкин. "Капитанская дочка" | Понимание текста и ответы на вопросы |
8.1.3.1 составлять простой и сложный план, отбирать материал из текста в соответствии с планом; |
Анализ текста |
8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, понимать значение вставных эпизодов при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
8.3.2.2 обогащать словарь на материале слов, фраз из прочитанных произведений; | ||
4 четверть | |||
Мечты и реальность |
1. М.Ю. Лермонтов "Мцыри" | Понимание текста и ответы на вопросы |
8.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических); |
Анализ текста |
8.2.2.1 определять тему и идею произведения, оценивая поступки героев при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
8.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Странности любви |
1.А.С.Пушкин. Лирика. "Цыганы" | Понимание текста и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя известную и неизвестную информацию, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое отношение к событиям при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
9.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Тема маленького человека |
1.Л.Н.Толстой. "После бала". | Понимание текста и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя известную и неизвестную информацию, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
9.2.4.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения с опорой на план, вопросы при помощи учителя, на основе деталей и цитат из текста; | ||
Коррекционная работа |
9.3.2.1 составлять устно и письменно тексты-повествование с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, реферат, план, вопросы) с опорой на план, вопросы (70-90 слов); | ||
3 четверть | |||
Реализм исторических событий в литературе |
1.Н.В.Гоголь "Тарас Бульба" | Понимание текста и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя известную и неизвестную информацию, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (историческая повесть, рассказ-эпопея) при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
9.3.2.2 обогащать словарь на материале слов, фраз из прочитанных произведений; | ||
4 четверть | |||
Тайны человеческой души |
1.А.С.Пушкин. "Пиковая дама" | Понимание текста и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя известную и неизвестную информацию, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое отношение к событиям при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
9.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Странности любви |
1. Лирика А.С. Пушкина | Понимание текста и ответы на вопросы |
10.1.2.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических); |
Анализ текста |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (поэма, повесть, роман в стихах); | ||
Коррекционная работа |
10.3.1.1 воспринимать на слух и слухо-зрительно и воспроизводить организационный и тематический материал урока; определять паузы, начало и конец предложений; словесное ударение с помощью стационарной аппаратуры или индивидуальных слуховых аппаратов; | ||
2 четверть | |||
Сатира на общество | 1.М.Ю.Лермонтов "Герой нашего времени" | Понимание текста и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя основную и детальную информацию текста, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
10.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, понимать значение лирических отступлений при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
10.3.2.1 составлять устно и письменно тексты-описание, тексты-повествование соответствующих стилей с опорой на план, вопросы (80-100 слов); | ||
3 четверть | |||
Сатира на общество |
Н.В. Гоголь. "Мертвые души" | Понимание текста и ответы на вопросы |
10.1.3.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, отбирать материал из текста в соответствии с планом; |
Анализ текста |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (поэма, повесть, роман в стихах); | ||
Коррекционная работа |
10.3.2.2 обогащать словарь на материале слов, фраз из прочитанных произведений; | ||
4 четверть | |||
Любовь и честь |
У.Шекспир. "Ромео и Джульетта" | Понимание текста и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать основную мысль произведения (при помощи учителя), определяя основную и детальную информацию текста, с опорой на вопросы; |
Анализ текста |
10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об основной проблеме при помощи учителя; | ||
Коррекционная работа |
10.3.2.2 обогащать словарь на материале слов, фраз из прочитанных произведений; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде орыс тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге орыс әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше орыс тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажет тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, орыс тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стильдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) орыс тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) басқа халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларғды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндер қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық іс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық әрекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасалады, бұл ретте білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша орыс тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпиялық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпиялық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында орыс тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, орысша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпиялық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, басқа балалар, не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, орыс тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізуді қарастырады. Жаңа сөздер мағынасын талқылау орыс тілінде жүргізілгені дұрыс; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аудармалауға болады.
28. Орыс тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің орыс тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілеттерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Орыс тілінде оқитындар үшін бірегей (шоғырландырылған) орыс тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:
1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.
33. Содержание Программы организовано по разделам обучения, включающим виды речевой деятельности и использование языковых единиц:
1) содержание Программы по русскому языку охватывает следующие темы: предложение, члены предложения, виды связи слов в предложении словосочетании, порядок слов в предложении; элементарные сведения о частях речи, которые рассматриваются преимущественно на синтаксической основе; состав слова, который изучается с целью более точного понимания лексического значения слова и его частей, а также для понимания роли частей слова (корня, суффикса, окончания) в структуре предложения;
2) Программа по литературному чтению включает следующие разделы: тематика чтения и произведения для заучивания наизусть; умения и навыки чтения, работа над текстом и связной устной речью; внеклассное чтение. Классная работа по литературному чтению углубляется и расширяется внеклассным чтением обучающихся, которым руководит воспитатель. Учитель интересуется тем, что и как прочитано обучающимися; в первую очередь дает списки литературы для внеклассного чтения, предусмотренными данной Программой.
34. Cодержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел "Слушание";
2) раздел "Говорение";
3) раздел "Чтение";
4) раздел "Письмо";
5) раздел "Соблюдение речевых норм".
35. Раздел "Слушание" включает следующие подразделы:
1) использование приемов слушания, восприятие речи слухозрительно и на слух;
2) понимание лексических значений слов и словосочетаний;
3) понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования;
4) понимание визуального материала.
36. Раздел "Говорение" (развитие речи) включает следующие подразделы:
1) пополнение словарного запаса;
2) построение высказывания на заданную тему;
3) закрепление и развитие произносительных навыков, формирование выразительной и членораздельной речи;
4) пересказ прочитанного материала;
5) составление предложения на основе визуального материала;
6) участие в диалоге.
37. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;
3) определение типов и стилей текстов;
4) формулирование вопросов;
5) использование разных видов чтения.
38. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) составление плана;
2) изложение содержания прочитанного материала;
3) написание текстов с опорой на план, схему, иллюстрации;
4) редактирование текстов.
39. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:
1) соблюдение орфографических норм;
2) соблюдение лексических норм;
3) соблюдение грамматических норм;
4) соблюдение пунктуационных норм.
40. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 5 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя фразы разной степени сложности; понимать смысл обращенной речи, имеющей отношение к повседневной жизни, решению учебных задач; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя и самостоятельно; демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия; способствовать умению отвечать на вопросы учителя, товарищей и самому задавать вопросы в определенной последовательности;
2) говорение: использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов; создавать высказывание из 3-5 предложений по картинке; понимать собеседника, реагировать на услышанное и отвечать собеседнику, соблюдая речевые нормы; пересказывать короткие тексты, используя знакомые слова; описывать увиденный сюжет своими словами; высказывать простое оценочное мнение о прослушанном/ прочитанном материале ("я согласен/не согласен…", "мне понравилось/не понравилось…");
3) чтение: основное содержание небольшого прочитанного текста; структура текста (части); типы текстов по структуре (рассказ, стихотворение, письмо); вопросы к предложению по образцу, вопросной схеме, иллюстрации (при помощи учителя); комментированный вид чтения;
4) письмо: простой план; изложение основного содержания текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; связные тексты (15-25 слов) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (при помощи учителя); корректировка деформированных предложений/текстов с исправлением порядка слов в предложении/предложений в тексте;
5) соблюдение речевых норм: заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах; части слова; однокоренные слова в роли различных членов предложения; связь слов в словосочетаниях; знаки препинания в восклицательных и вопросительных предложениях.
41. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 6 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь; визуальный материал, повторяя и закрепляя простейшие фразы; понимать лексическое значение слов в простых фразах; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению; понимать и описывать происходящие события в визуальном материале;
2) говорение: использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; создавать высказывание на основе сюжетных картинок; участвовать в речевой ситуации на определенную тему, понимать, о чем говорит собеседник; соблюдать речевые нормы; высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения ("я думаю…", "я считаю…");
3) чтение: основное содержание сплошных и несплошных текстов, определение темы, структуры текста (деление на части, озаглавливание их, определяя основную мысль при помощи учителя); виды делового письма: записка, расписка, заявление, объявление с опорой на план; вопросы к небольшому тексту по образцу, вопросной схеме, иллюстрации при помощи учителя; комментированный вид чтения;
4) письмо: простой план; краткое изложение основного содержания текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; тексты-описание (письмо, рассказ), связные тексты-повествование (25-35 слов) (письмо, рассказ) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (при помощи учителя); корректировка текстов, исправление орфографических ошибок с помощью словаря;
5) соблюдение речевых норм: основные особенности русского ударения; однокоренные слова, нахождение в них сходство по смыслу и выделение корня, окончания, приставки, суффикса; использовать правильно именные части речи, согласовывая слова в роде, числе.
42. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 7 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя тему текста; понимать лексическое значение слов, бытовой тематики; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы;
2) говорение: использовать в речи слова, словосочетания, включающие синонимы, антонимы; создавать высказывание на основе опорных вопросов; принимать участие в речевой ситуации на заданную тему, понимать и соблюдать орфоэпические нормы; пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий; описывать сюжет, используя ключевые слова; высказывать оценочное мнение об информации /герое/событии на основе составленного с опорой на ключевые слова план;
3) чтение: сплошные и несплошные тексты; основная мысль, структурные части и смысл построения текста; типы текстов: описание, повествование, рассуждение; формулировка вопросов к небольшому тексту по образцу (при помощи учителя); ознакомительный и комментированный виды чтения;
4) письмо: простой план; подробное и краткое изложение текстов от 3-го лица; создание текстов-описаний, повествований (сказка, рассказ, заметка) (35-45 слов) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок; корректировка текста, исправление орфографических и пунктуационных ошибок с помощью словаря;
5) соблюдение речевых норм: имена числительные; слитное и раздельное написание не и ни в отрицательных местоимениях; слитное написание наречий; спряжение и наклонения глаголов; знаки препинания в предложениях в соответствии с изученными пунктуационными правилами.
43. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 8 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; понимать лексическое значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; понимать и описывать происходящие события в визуальном материале, определяя основную мысль текста на основе вопросов;
2) говорение: использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; создавать высказывание с опорой на план; понимать и соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов; пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова; описывать сюжет, используя ключевые слова с опорой на план; высказывать оценочное мнение об информации /герое/событии на основе составленного плана;
3) чтение: сплошные и несплошные тексты, извлечение главной информации; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; стили речи: разговорный, публицистический, официально-деловой, научный художественный стилей; формулировать вопросы к тексту при помощи учителя; использование разных видов чтения, в том числе поисковое;
4) письмо: простой и сложный план; подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний с изменением лица; написание текстов-описаний с элементами повествования (45-55 слов) с опорой на план, вопросы; корректировка текста, изменение структуры отдельных предложений;
5) соблюдение речевых норм: "НЕ" с разными частями речи, самостоятельные и служебные части речи; глагол и его формы, служебные части речи; знаки препинания в предложениях, осложненных причастными и деепричастными оборотами.
44. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 9 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; понимать лексическое значение слов социальной-культурной тематики; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; понимать и описывать происходящие события в визуальном материале, определяя основную мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний;
2) говорение: использовать в речи слова, словосочетания, включающими лексические эмоционально-окрашенные термины; создавать высказывание близкого к содержанию текста; понимать и соблюдать морфологические нормы с использованием элементов форм разных частей речи; пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова на основе иллюстраций; описывать сюжет, используя слова с элементами повествования; высказывать оценочное мнение об информации /герое/событии на основе составленного диалога;
3) чтение: содержание сплошных и несплошных текстов, извлечение главной и второстепенной информации; выявление особенностей структуры текста, раскрывающих основную мысль; особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (статья, интервью, характеристика, биография, автобиография, реферат, доклад, комментарии в чате, форуме); формулировка вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста; разные виды чтения, в том числе изучающее;
4) письмо: простой цитатный план, сбор материала к творческой работе в соответствии с планом; подробное, краткое, выборочное изложение текстов смешанного типа с изменением лица; написание текстов-повествований с элементами описания, текстов публицистического, официально-делового, разговорного стилей (характеристика, биография, автобиография, реферат, доклад, комментарии в чате, форуме) (50-65 слов) с опорой на план, вопросы; корректировка и редактирование текста, исправление смысловых недочетов;
5) соблюдение речевых норм: омонимичные самостоятельные и служебные части речи; способы выражения главных и второстепенных членов предложения; однородные и обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; прямая и косвенная речь; знаки препинания в простых осложненных предложениях.
45. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 10 класса:
1) слушание: слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; понимать лексическое значение слов учебно-образовательной тематики; отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль или ключевые моменты; понимать и описывать происходящие события в визуальном материале, определяя основную мысль текста, опираясь на содержание текста;
2) говорение: использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; создавать выборочное, сжатое, полное высказывание близкого к содержанию текста; понимать и соблюдать опорные синтаксические нормы; пересказывать истории/рассказы с опорой на ключевые слова или план; описывать сюжет с использованием таблиц, схем; высказывать оценочное мнение об информации /герое/событии на основе таблиц, схем, диаграмм;
3) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов; выявление особенностей и роли структуры текста в передаче основной мысли; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров и стилей; формулировка вопросов и идей, передача содержания текстов; разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, конспектов;
4) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный; изложение содержания текстов; написание текстов-описаний, текстов-повествований соответствующих стилей (60-75 слов) с опорой на план, вопросы; корректировка и редакция имеющихся недочетов в тексте;
5) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в сложных предложениях разных видов.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
46. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4 "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
47. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1. "Слушание":
таблица 1
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 Использование приемов слушания |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Понимание лексических значений слов и словосочетаний |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Понимание содержания прочитанного, прослушанного текста, с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Понимание визуального материала |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5. |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
4.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
2) раздел 2 "Говорение" (развитие речи):
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1 Пополнение словарного запаса | 5.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов | 6.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Построение высказывания на заданную тему |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Закрепление и развитие у обучающихся произносительных навыков, а также усвоение ими некоторых правил артикуляции |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Пересказ прочитанного материала |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Составление предложения на основе визуального материала |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1- |
7.2.6.1 |
8.2.6. |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
3) раздел 3 "Чтение":
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 |
5.3.1.1. |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5 |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 |
10.3.5.1 |
4) раздел 4 "Письмо":
таблица 4
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
4.1 |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1писать тексты- повествование с элементами описания, тексты официально-делового, разговорного стилей |
10.4.3.1 Писать тексты- описание, повествование соответствующих стилей с опорой на план, вопросы |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5 |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
5) раздел 5 "Соблюдение речевых норм":
таблица 5
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
5.1 |
5.5.1.1 |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 |
5.2 |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 |
8.5.2.1 |
9.5.2.1 |
10.5.2.1 |
5.3 |
5.5.3.1 |
6.5.3.1 |
7.5.3.1 |
8.5.3.1 |
9.5.3.1 |
10.5.3.1 |
5.4 |
5.5.4.1 |
6.5.4.1 |
7.5.4.1 |
8.5.4.1 |
9.5.4.1 |
10.5.4.1 |
48. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
49. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением слуха (неслышащие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию
1) 5 класс:
таблица 1
Тема |
Изучаемые художественные произведения | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Климат и природа |
Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", | Слушание |
5.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя простейшие фразы; |
Говорение | 5.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения и описания предметов; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова; | ||
Письмо | 5.4.1.1 писать небольшие тексты с использованием слов и изображений (составление постера с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.4.2 выделять в предложении словосочетания, определять главное и зависимое слова; главные и второстепенные члены предложения; | ||
2 четверть | |||
Семья |
Русская сказка "Мудрый отец", | Слушание |
5.5.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что?; |
Говорение |
5.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова; | ||
Письмо |
5.3.5.1 извлекать необходимую информацию по предложенной теме при помощи учителя; | ||
Соблюдение речевых норм |
5.5.1.3 использовать слова, обозначающие действия предметов; | ||
3 четверть | |||
Ценности: дружба и любовь |
Стихи о дружбе для детей. | Слушание |
5.5.1.2 распространять предложение с помощью вопросов; |
Говорение |
5.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке; | ||
Чтение |
5.3.3.1 владеть чтением по ролям | ||
Письмо |
5.4.3.1 использовать знаки препинания в конце простых предложений (с большой поддержкой учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.1 использовать правильно связь слов в словосочетаниях, согласовывая имена существительные и прилагательные в роде, числе; | ||
Кем я хочу стать, когда вырасту |
В.Маяковский. "Кем быть?", | Слушание | 5.1.4.1 демонстрировать понимание увиденного через комментирование, вопросы или действия; |
Говорение |
5.2.4.1 пересказывать короткие тексты, используя знакомые слова; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова; | ||
Письмо |
5.4.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста с помощью ключевых слов, делать заметки, по основным частям текста (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 правильно писать заглавные буквы в именах существительных собственных, окончания имен существительных в именительном и косвенных падежах, части слова; | ||
4 четверть | |||
Жизнь и творчество | Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али" | Слушание | 5.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя; |
Говорение |
5.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова; | ||
Письмо |
5.4.4.1 корректировать деформированные предложения/тексты, исправляя порядок слов в предложении/предложений в тексте; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.5.2.1 использовать слова в виде синтаксической связи внутри простого предложения и словосочетания; | ||
Культура одежды | И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок) | Слушание | 5.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прослушанному сообщению с помощью учителя; |
Говорение |
5.2.2.1 создавать высказывание из 2-3 предложений по картинке; | ||
Чтение | 5.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова; | ||
Письмо |
5.3.5.1 извлекать необходимую информацию по предложенной теме при помощи учителя; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.2 определять время глагола, образовывать глаголы настоящего, прошедшего и будущего времени; | ||
Внеклассное чтение | |||
Мир фантазии |
Б.Заходер. "Моя вообразилия", | Слушание |
5.5.1.3 использовать слова, обозначающие действия; |
Говорение |
5.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, сообщения о себе и описания предметов; | ||
Чтение |
5.3.3.1 владеть чтением по ролям; | ||
Письмо | 5.4.4.1 правильно переписать слова, словосочетания, 2-3 простых предложения; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.5.1.1 различать и использовать в письменной и устной речи слова-обозначающие предметы; слова, отвечающие на вопросы кто? или что?; | ||
| |||
Тема |
Изучаемые художественные | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Мы выбираем спорт |
В.Львовский. "Песенка о зарядке", В.Голышкин. "Вратарь", В. Донникова. "На катке", | Слушание |
6.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя и закрепляя простейшие фразы; |
Говорение | 6.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; | ||
Чтение |
6.3.3.1 владеть выборочным чтением; | ||
Письмо |
6.4.1.1 писать небольшие тексты с использованием знакомых слов и изображений (составление постера с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
6.5.1.3 использовать глаголы в нужном времени (настоящим, будущем, прошедшем) с помощью учителя; | ||
2 четверть | |||
Характер и внешность человека |
Валентина Осеева. "Кто наказал его?", Бахыт Каирбеков Стихи из цикла "Лица друзей", | Слушание |
6.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя и закрепляя простейшие фразы; |
Говорение |
6.2.5.1 описывать сюжет, используя фразы из видео материалов; | ||
Чтение | 6.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания; | ||
Письмо | 6.3.2.1 излагать кратко основное содержание текста с опорой на план, вопросы, иллюстрации; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.2 уметь членить слова на слоги, знать основные особенности русского ударения; | ||
3 четверть | |||
Мир вокруг нас: животные и растения | К.Д. Ушинский. "История одной яблоньки",- М.Д. Зверев "Ласточки на паровозе", М.М. Пришвин "Этажи леса". | Слушание |
6.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя и закрепляя простейшие фразы; |
Говорение |
6.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; | ||
Чтение |
6.3.3.1 владеть выборочным чтением; | ||
Письмо | 6.4.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.5.1.3 использовать глаголы в нужном времени (настоящим, будущем, прошедшем) с помощью учителя; | ||
4 четверть | |||
Климат: погода и времена года |
К. Д. Ушинский "Лето", | Слушание |
6.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению; |
Говорение | 6.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания; | ||
Письмо |
6.4.1.1 писать небольшие тексты с использованием знакомых слов и изображений (составление постера с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 6.5.2.1 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения состояния человека; | ||
Внеклассное чтение | |||
Чудеса света | Роберт Стайн. Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки), Марат Джумагазиев. Стихотворение "Семь чудес света" | Слушание |
6.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, повторяя и закрепляя простейшие фразы; |
Говорение | 6.2.1.1 использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; | ||
Чтение |
6.3.3.1 владеть выборочным чтением; | ||
Письмо |
6.4.1.1 писать небольшие тексты с использованием знакомых слов и изображений (составление постера с помощью учителя); |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема |
Изучаемые художественные | Виды речевой деятельности | Цели обучения | |||
Внеклассное чтение | ||||||
Древние и современные цивилизации |
К.Булычев. "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения), Мифы об Атлантиде. | Слушание |
7.1.2.1 понимать лексическое значение слов, бытовой тематики; | |||
Говорение |
7.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающие синонимы, антонимы; | |||||
Чтение |
7.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания, предложения; | |||||
Письмо |
7.4.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно); | |||||
Соблюдение речевых норм |
7.5.1.2 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе; | |||||
1 четверть | ||||||
Язык и общение | Г. Тукай. "Родной язык", К. Бальмонт. "Язык, великолепный наш язык", И. Бунин. "Слово", И. С. Тургенев. "Русский язык" | Слушание |
7.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя тему текста; | |||
Говорение |
7.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающие синонимы, антонимы; | |||||
Чтение |
7.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания, предложения; | |||||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план; | |||||
Соблюдение речевых норм |
7.5.1.2 согласовывать слова, обозначающие предмет со словами, обозначающими действие предмета в числе; | |||||
2 четверть | ||||||
Герои и злодеи: реальность и выдуманные истории | Г. Андерсен. "Снежная королева", О.Генри. "Вождь краснокожих" | Слушание |
7.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя тему текста; | |||
Говорение |
7.2.2.1 создавать высказывание на основе опорных вопросов; | |||||
Чтение |
7.3.3.1 владеть ознакомительным чтением; | |||||
Письмо | 7.4.4.1 писать раздельно предлоги со словами с помощью учителя; | |||||
Соблюдение речевых норм | 7.5.2.1 использовать активные и пассивные синтаксические конструкции с помощью учителя; | |||||
3 четверть | ||||||
Астрономия: планеты и спутники |
Мифы о Луне и Солнце.- | Слушание |
7.1.3.1 отвечать на вопросы и подбирать соответствующую иллюстрацию/картину/схему к прочитанному сообщению, содержащих знакомые лексические и грамматические единице; | |||
Говорение |
7.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова, соблюдая последовательность событий; | |||||
Чтение |
7.3.3.1 владеть ознакомительным чтением | |||||
Письмо | 7.3.3.1 писать тексты-описание, повествование (сказка, рассказ, заметка) с опорой на план, вопросы, иллюстрации, слова для справок (35-45 слов); | |||||
Соблюдение речевых норм | 7.4.2.1 использовать правильно падежные формы числительных, местоимений; образовывать степени сравнения наречий в соответствии с нормой, определять спряжение и наклонения глаголов; | |||||
Человек и современные технические устройства | Н. Носов. "Телефон" | Слушание |
7.1.2.1 понимать лексическое значение слов, бытовой тематики; | |||
Говорение |
7.2.2.1 создавать высказывание на основе опорных вопросов; | |||||
Чтение |
7.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания, предложения; | |||||
Письмо |
7.4.3.1 использовать знаки препинания в простых предложениях с однородными членами предложения (с помощью учителя; | |||||
Соблюдение речевых норм |
7.5.1.3 использовать глаголы в нужном времени (настоящим, будущем, прошедшем); | |||||
4 четверть | ||||||
Путешествия и достопримечательности | Д.Свифт. "Путешествия Гулливера" | Слушание | 7.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя тему текста; | |||
Говорение |
7.2.3.1 принимать участие в речевой ситуации на заданную тему, понимать и соблюдать орфоэпические нормы; | |||||
Чтение |
7.3.1.1 понимать содержание текста, определяя ключевые слова, словосочетания, предложения; | |||||
Письмо |
7.4.2.1 передавать содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно); | |||||
Соблюдение речевых норм |
7.5.1.1 использовать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу с помощью учителя; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Жара и холод: страна и образ жизни | Г.Скребицкий. "Четыре художника", Стихи А.Кунанбаева. "Времена года", И.А.Бунин. "Листопад", К. Паустовский."Осень" | Слушание |
8.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; |
Говорение |
8.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; | ||
Чтение |
8.3.3.1 владеть комментированным чтением; | ||
Письмо |
8.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с обращениями (с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.5.1.1 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу; | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность | Притча "Внешняя и внутренняя красота", Л.Толстой. "Кавказский пленник", Н.Заболоцкий. "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" | Слушание |
8.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; |
Говорение |
8.2.4.1 пересказывать истории/рассказы, используя знакомые слова; | ||
Чтение |
8.3.3.1 владеть комментированным чтением; | ||
Письмо |
8.4.1.1 писать тексты, используя элементы разговорного стиля (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях, осложненных причастными и деепричастными оборотами; | ||
3 четверть | |||
Здоровый образ жизни: спорт и еда | Д.Федюкин. "Баллада о здоровом образе жизни" С.А.Абрамов. "Выше радуги" | Слушание |
8.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; |
Говорение |
8.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему; | ||
Письмо |
8.4.4.1 писать падежные окончания с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества | Н.В.Гоголь. "Ночь перед Рождеством" (отрывок) | Слушание | 8.1.2.1 понимать лексическое значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; |
Говорение |
8.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; | ||
Чтение |
8.3.3.1 владеть комментированным чтением; | ||
Письмо | 8.4.4.1 писать падежные окончания с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.5.1.3 использовать глаголы прошедшего времени; | ||
Внеклассное чтение | |||
Хобби и свободное время | Е.Шварц. "Сказка о потерянном времени" | Слушание | 8.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; |
Говорение |
8.2.3.1 понимать и соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов; | ||
Чтение |
8.3.3.1 владеть комментированным чтением; | ||
Письмо |
8.4.1.1 писать тексты, используя элементы разговорного стиля (с помощью учителя) ; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.5.1.1 различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу; | ||
Музыка в нашей жизни | М.Кабанбаев. "Арстан, я и виолончель", В.Г.Короленко. "Слепой музыкант" | Слушание | 8.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя ключевые слова; |
Говорение |
8.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; | ||
Чтение |
8.3.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на них; | ||
Письмо |
8.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с обращениями (с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.5.1.3 использовать глаголы прошедшего времени; | ||
4 четверть | |||
День Победы: почему мы должны помнить |
А.А.Бек. "Волоколамское шоссе", Б.Момышулы. "За нами - Москва", | Слушание |
8.1.2.1 понимать лексическое значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; |
Говорение |
8.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими эмоционально-окрашенную лексику; | ||
Чтение | 8.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к творческой работе в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, суффиксы в особых формах глагола, самостоятельные и служебные части речи; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема |
Изучаемые художественные | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
Внеклассное чтение | |||
МолодҰжная культура: Интернет и социальные сети | Г.Ф.Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны…" | Слушание |
9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.2.1 создавать высказывание близкого к содержанию текста; | ||
Чтение |
9.3.3.1 владеть видами чтения (ознакомительным, комментированным); | ||
Письмо |
9.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с прямой речью (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.5.1.1 использовать формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Семья и подросток | Притча "Волшебная копейка", Туве Янсон. "Дитя-невидимка", А. Кунанбаев. "Слова назидания": Двадцать пятое слово | Слушание |
9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими лексические эмоционально-окрашенные термины; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему и назначение текста; | ||
Письмо |
9.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с прямой речью (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
9.5.1.3 использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах с применением опорной таблицы с помощью учителя; | ||
1 четверть | |||
Спорт и отдых | Л.Кассиль. "Ход белой королевы" В.Тублин. "Гонки в сентябре" | Слушание |
9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.5.1 описывать сюжет, используя слова с элементами повествования; | ||
Чтение |
9.3.3.1 владеть видами чтения (ознакомительным, комментированным); | ||
Письмо | 9.4.4.1 писать глагольные окончания с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
2 четверть | |||
Мир труда | Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться" | Слушание |
9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.3.1 понимать и соблюдать морфологические нормы с использованием элементов форм разных частей речи; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему и назначение текста; | ||
Письмо |
9.4.1.1 писать тексты, используя элементы разговорного и художественного стиля (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Космос | О.Сулейменов. "Земля, поклонись человеку", Р. Брэдбери. "ЗелҰное утро", И.Ефремов. "ЗвҰздные корабли" | Слушание |
9.1.2.1 понимать лексическое значение слов социально-культурной тематики; |
Говорение |
9.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающие лексические эмоционально-окрашенные термины; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему и назначение текста; | ||
Письмо | 9.4.4.1 писать глагольные окончания с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
3 четверть | |||
Биоразнообразие и исчезновение | О.Сулейменов. Стихотворение "Волчата" | Слушание | 9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.3.1 понимать и соблюдать морфологические нормы с использованием элементов форм разных частей речи; | ||
Чтение |
9.3.3.1 владеть видами чтения (ознакомительным, комментированным); | ||
Письмо | 9.4.1.1 писать тексты, используя элементы разговорного и художественного стиля (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
Вода – источник жизни | Янка Мавр. "Сын воды", П.Н.Васильев. "Иртыш" | Слушание |
9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.3.1 понимать и соблюдать морфологические нормы с использованием элементов форм разных частей речи; | ||
Чтение |
9.3.3.1 владеть видами чтения (ознакомительным, комментированным); | ||
Письмо |
9.4.2.1 передавать подробное содержание видеоинформации, текста или его частей (с помощью учителя и самостоятельно); | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.2.1 использовать правильно способы выражения главных и второстепенных членов предложения, однородные члены, обособленные члены предложения, обращения, вводные слова и вставные конструкции; | ||
4 четверть | |||
Еда |
Н.В.Гоголь. "Старосветские помещики", | Слушание | 9.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, содержащую основную информацию; |
Говорение |
9.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания, включающими лексические эмоционально-окрашенные термины; | ||
Чтение | 9.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему и назначение текста; | ||
Письмо |
9.4.3.1 использовать знаки препинания в предложениях с прямой речью (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 9.5.1.2 использовать существительные, прилагательные, числительные, местоимения согласовывая по роду, числу, и падежу с применением опорной таблицы |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
Внеклассное чтение | |||
Научные открытия и технологии | Е.С.Вельтистов. "Приключения Электроника" | Слушание |
10.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; |
Говорение |
10.2.3.1 понимать и соблюдать опорные синтаксические нормы; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель и назначение текста; | ||
Письмо |
10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.5.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
Реальность и фантазия |
Ч.Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход") | Слушание |
10.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель и назначение текста; | ||
Письмо | 10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.5.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
1 четверть | |||
Культура народов мира |
Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), | Слушание |
10.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель и назначение текста; | ||
Письмо |
10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.5.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
2 четверть | |||
История и личность | В.Г.Короленко. "Парадокс", А.С. Пушкин. "Капитанская дочка" (отрывок) | Слушание |
10.1.2.1 понимать лексическое значение слов учебно-образовательной тематики; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.3.1 владеть видами чтения (ознакомительным, комментированным), чтением по ролям; | ||
Письмо | 10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.5.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
3 четверть | |||
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений |
У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", | Слушание |
10.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель и назначение текста; | ||
Письмо | 10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя) ; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
4 четверть | |||
Знаменитые люди. Чем они интересны? |
М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; | Слушание |
10.1.1.1 слушать с применением звукоусиливающей аппаратуры индивидуального и коллективного пользования и понимать устную речь, визуальный материал, определяя последовательность событий; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель и назначение текста; | ||
Письмо | 10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм | 10.5.2.1 использовать простые предложения, соответсвующие ситуации устного общения с применением составленного вопросного плана; | ||
Закон и преступление |
Уильям Голдинг. "Повелитель мух" | Слушание | 10.1.4.1 понимать и описывать происходящие события в визуальном материале, определяя основную мысль текста, опираясь на содержание текста; |
Говорение |
10.2.1.1 использовать в речи слова, словосочетания для составления опорных синтаксических конструкций; | ||
Чтение |
10.3.4.1 составлять сложный план по ключевым словам; | ||
Письмо | 10.4.1.1 писать тексты, используя элементы официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление) (с помощью учителя); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.5.1.1 соблюдать орфографические нормы; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде қазақ тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге қазақ әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше қазақ тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажет тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, қазақ тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стильдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) қазақ тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) басқа халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзету-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасалады, бұл ретте білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша сөйлеу тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында қазақ тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, қазақша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алуы қажет, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылуы керек, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрдастары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, қазақ тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не?, қайда?, қашан?), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге?, не үшін?), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізілуі қажет. Жаңа сөздер мағынасын талқылау қазақ тілінде жүргізілгені дұрыс; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аудармалауға болады.
28. Қазақ тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болуы керек; үлкеннің қазақ тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Екінші тілге оқыту үшін бірегей (шоғырландырылған) қазақ тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбысұлғайтұыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны:
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы, - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 160 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.
33. Оқыту пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым";
2) 2-бөлім "Айтылым";
3) 3-бөлім "Оқылым";
4) 4-бөлім "Жазылым";
5) 5-бөлім "Тілдік бағдар".
34. "Тыңдалым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) тыңдалым тәсілдерін қолдану;
2) зейін қойып тыңдау;
3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;
4) көркем шығармалардан үзінді тыңдап-көру.
35. "Айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік қордың алуан түрлілігі;
2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;
3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;
4) мұғалімнің көмегімен мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;
5) анық, дұрыс сөйлеп және түсініп жауап беру;
6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.
36. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) оқудың түрлі тәсілдерін қолдану;
2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;
3) көркем шығармалардан үзінділер оқу;
4) мәтіндерге сұрақ-жауап арқылы сипаттама беру;
5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді түсініп оқу.
37. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік және таныс сөздер арқылы сөйлемдер құрастыру;
2) сөздерде,сөйлемдерде қазақ тіліне төл дыбыстарын дұрыс жазу;
3) тақырып бойынша сөздерді дұрыс қолданып жазу;
4) орфографиялық және орфоэпиялық нормаларды ұстану.
38. "Тілдік бағдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) грамматикалық нормаларды ұстану;
2) синтаксистік құрылымдарды түсіну.
39. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдап-көру: дыбыс күшейткіш аппараттарды қолдана отырып естіп-көру арқылы қарапайым сөз, сөйлемдерді түсініп, қайталау; таныс тақырып бойынша сөздер мен сөйлемдерді түсіну; естіп-көру арқылы мәтіннің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтарға жауап беру;
2) айтылым: естіп-көру арқылы мәтін тақырыбына сай сөздерді қолдану; сөйлеу барысында өзі туралы айтқанда, танысу, сипаттау үшін сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс қолдана білу; мұғалімнін көмегімен тақырып бойынша өз ойын айту;
3) оқылым: естіп-көру арқылы мәтінді мәнерлеп, қателеспей дауыстап оқу; мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, әңгіме) анықтау; мұғалімнің көмегімен мәтін немесе суреттер бойынша қарапайым сұрақтар (кім?, не?) қою; мағынасын түсінетін таныс сөздерді дауыстап оқу;
4) жазылым: естіп-көру арқылы суретте берілген заттардың сынын білдіретін сөздерді жазу; таныс атауларын жазу; қазақ тілінің төл дыбыстарын бір-бірінен дұрыс ажыратып жаза білу; бас әріптер мен кіші әріптерді ажыратып жазу;
5) тілдік бағдар: естіп-көру арқылы мұғалімнің көмегімен заттың сынын, санын, іс-қимылын білдіретін сөздерді ауызша ж"не жазбаша тілде қолдану; айтылу мақсатына қарай мұғалімнің көмегімен сөйлем түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) ажырата білу.
40. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдап-көру: тірек сөздер арқылы негізгі мазмұнын көру, түсіну, нақты ақпаратты анықтау, күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты сөздердің мағынасын түсіну, көркем-әдеби мәтіндердің мазмұнын көмекші сөздер арқылы түсіну, мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру;
2) айтылым: мұғалімнің көмегімен жаңа сөздерді олардың синонимдері, антонимдері және омонимдерімен қатар қолдану, ойын сұрақ-жауап арқылы жеткізе білу, амандасу мәнері мен ұлттық этикет формалары, қазақ тіліндегі төл дыбыстары дұрыс айта білу, берілген сұраққа мұғалімнің көмегімен лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу, иллюстрацияларды сипаттау;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен негізгі ақпаратты анықтау (хат, хабарлама) мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау, көркем әдеби шығамалардың тақырыбын белгілеу, мұғалімнің көмегімен мәтіндердің тақырыбы және мазмұндық құрылымын салыстыру, тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу, тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, сұрақ-жауап арқылы өз көзқарасын білдіру;
4) жазылым: мұғалімнің көмегімен ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарына сай жазба жұмыстарында (хабарлама, хабарландыру, хат жазу, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны баяндау) сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары: жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау, заттың түрі, түсі мен сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, сан есім (бірліктер, ондықтар, жүздіктер) атауларын білу, жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін орынды қолдану, болымды және болымсыз етістіктерді білу; сөйлем: мұғалімнің көмегімен хабарлы, сұраулы сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.
41. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдап-көру: мұғалімнің көмегімен мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау, әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну, әңгіме, хикаялардың және шағын әңгіме мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау, мәтін тақырыбы арқылы ойды анықтау, тыңдап-көру материалдары бойынша шынайы өмірмен байланыстырып жауап бере білу;
2) айтылым: мұғалімнің көмегімен тура мағынадағы сөздерді қолдану, ойын жеткізу, тақырып бойынша диалогты бастау, сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту, шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттап салыстыру, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (мінездеме, өмірбаян, түйіндеме), орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау, мәтіндердің тақырыбы және мазмұндық құрылымына сүйене отырып түрлерін салыстыру, тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру;
4) жазылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян бойынша желісін құрастыру, жазба жұмыстарында мәліметтерді жинақтай отырып сызба-кестелер жасау, үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары: мұғалімнің көмегімен заттың сипаты, көлемі, салмағы мен аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді қолдана білу, өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін орынды қолдану, етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді орынды қолдану; сөйлем: мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыра білу.
42. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мұғалімнің көмегімен мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуы мен мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау, өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру;
2) айтылым: мұғалімнің көмегімен терминдерді орынды қолдану, мәтін мазмұнын сұрақ-жауап арқылы дамыту, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын мұғалімнің көмегімен талдау, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші→тыңдаушы" позицияларын ауыстыру, кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, ресми-іскери салаға қатысты мәтіндердің (өтініш, ресми құттықтаулар) тілдік ерекшелігін түсіну, шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе кейіпкердің образын мұғалімнің көмегімен талдау, мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер арқылы түсіну, мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын жеткізе білу;
4) жазылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу, жазба жұмыстарында теңеу қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу, тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары: мұғалімнің көмегімен мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, топтау сан есімдерін, одағай түрлерін орынды қолдану, етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, мақсат және себеп-салдар үстеулерді орынды қолдану, септеулік шылаулардың қызметін білу; сөйлем: мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
43. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну, шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбын түсіну, тірек сөздер арқылы автор көзқарасы мен көңіл-күйі мен негізгі ойын анықтау, деректер келтіре отырып, жауап беру;
2) айтылым: мұғалімнің көмегімен ауызша мәтіндер құрау, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу, сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айтуға және қойылған сұрақтарға жауап беру, кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбалар арқылы ақпаратты талдау, баға беру;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау, публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру, мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолданып, тақырып бойынша мәтінде көтерілген мәселелерді салыстырып, баға бере білу;
4) жазылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу, жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер), сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары: мұғалімнің көмегімен болжалдық және бөлшектік сан есімдерді орынды қолдану, етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану; сөйлем: мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
44. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мұғалімнің көмегімен тыңдалаған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін сұрақ-жауап арқылы білдіру, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру;
2) айтылым: сұрақ-жауап арқылы ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін мұғалімнің көмегімен түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау, тақырып бойынша қажетті аргументтерді қолдану, диалогте еркін сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбалар арқылы берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде жазылған мәтіндердің (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилі мен жанрлық ерекшеліктерін талдау, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру;
4) жазылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, өз ойын жазу, жазба жұмыстарында сөздікті тиімді қолданып жазу, түрлі тақырыпта жеңіл мәтіндер құрау, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары: мұғалімнің көмегімен өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; сөйлем: мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
45. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
46. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Тыңдалым тәсілдерін қолдану |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Сөздер, сөзтіркестердің лексикалық мағынасын түсіну |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Ұжым дық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы оқыған және тыңдаған мәтіннің мағынасын түсіну |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Визуалды материалды түсіну |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7. 1.4.1 |
8. 1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 Түзету мақсаттары |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
2) 2-бөлім "Айтылым":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.2. Берілген тақырып бойынша ойын жеткізу |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3. Кейбір |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4. Оқыған материалды айтып беру |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5. Визуалды материал негізінде сөйлемдер құру |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 | 7.2.5.1 негізгі сөздерді қолдана отырып сюжетті суреттеу |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6. Оқыған материал жайлы бағалау пікіріндегі мәлімдеме |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7. Түзету мақсаттары |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
3) 3-бөлім "Оқылым":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1. Мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2. Сұрақтарға жауаптарды дұрыс құрастыру |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3. Оқудың әртүрлі тәсілдерін игере білу |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4. Жоспар құрастыру |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 |
10.3.5.1 |
3.6. Түзету мақсаттары |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
4) 4-бөлім "Жазылым":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1. Түрлі формада елестетуді қолдану арқылы мәтін құру |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2. Оқыған материал бойынша мазмұнын баяндау |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3. Пункту |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4. Орфогра |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5. Түзету мақсаттары |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
5) 5-бөлім "Тілдік бағдар":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1. Грамматикалық нормаларды сақтау |
5.5.1.1 |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 |
5.5.1.2 |
6.5.1.2. |
7.5.1.2 |
8.5.1.2 |
9.5.1.2 |
10.5.2.1 | |
5.5.1.3 |
6.5.1.3 |
7.5.1.3 |
8.5.1.3 |
9.5.1.1 |
10.5.1.3 | |
5.5.1.4 |
6.5.1.4 |
7.5.1.4 |
8.5.1.4 |
9.5.1.2 |
10.5.1.4 | |
5.5.1.5 |
6.5.1.5 |
7.5.1.5 |
8.5.1.5 |
9.5.1.3 |
10.5.1.1 | |
5.5.1.6 |
6.5.1.6 |
7.5.1.6 |
8.5.1.6 |
9.5.1.4 |
10.5.1.2 | |
5.5.1.7 |
6.5.1.7 |
7.5.1.7 |
8.5.1.7 |
9.5.1.5 |
10.5.1.3 | |
5.2. Сөйлем |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 |
8.5.2.1 |
9.5.2.1 |
10.5.2.1 |
5.3. Түзету мақсаттары |
5.5.3.1 |
6.5.3.1 |
7.5.3.1 |
8.5.3.1 |
9.5.3.1 |
10.5.3.1 |
Ескерту:
1) тыңдалым барысында барлық еститін тілдік материал ұжымдық және жеке дыбыс күшейткіш аппараттарды қолдануды көздейді;
2) сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша оқыту мақсаттары кешенді және түрлі нұсқада қолданылады.
47. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
48. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде емес)
1) 5-сынып:
1-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер | М. Мақатаев "Тоқта, ботам!" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.4.1 көргендерін сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мазмұнын түсінгенін білдіру; |
Айтылым |
5.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып әнгімелесушіні түсініп, жауап беру; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 жазбаша және ауызша тілде "кім? не?" сұрақтарына жауап беретін затты білдіретін сөздерді ажырата білу; | ||
Мектеп өмірі. |
Б. Соқпақбаев | Тыңдалым |
5.1.4.1 көргендерін сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мазмұнын түсінгенін білдіру; |
Айтылым |
5.2.5.1 көрген сюжеттерін өз сөздерімен айтып беру; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.6 мұғалімнің көмегімен мекен, мезгіл үстеулерін ауызша және жазбаша жұмыстарда қолдана білу; | ||
2-тоқсан | |||
Қазақстандағы жан жануарлар мен өсімдіктер әлемі | Жан-жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар | Тыңдалым |
5.1.1.1 үжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қыксқа хабарламаларды түсіну |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру. | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 жазбаша және ауызша тілде "кім?, не?" сұрақтарына жауап беретін затты білдіретін сөздерді ажырата білу; | ||
Менің Тәуелсіз Қазақстаным | Қ. Сарин "Тәуелсіздік" өлеңі. | Тыңдалым |
5.1.4.1 көргендерін сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мазмұнын түсінгенін білдіру; |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтін мазмұны бойынша сұрақ құрастыра білу; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 жазбаша және ауызша тілде "кім?, не?" сұрақтарына жауап беретін затты білдіретін сөздерді ажырата білу; | ||
3-тоқсан | |||
Денсаулық – зор байлық | "Ең үлкен байлық" ертегісі | Тыңдалым |
5.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсіну. |
Айтылым |
5.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып әнгімелесушіні түсініп, жауап беру; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемдерді тарату; | ||
Су – тіршілік көзі | Ә.Тәжібаев "Сырдария" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.3.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау. |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым | 5.3.5.1 мұғалімнің көмегімен ұсынылған тақырыптан керекті мәлімет алу; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.6 мұғалімнің көмегімен мекен, мезгіл үстеулерін ауызша және жазбаша жұмыстарда қолдана білу; | ||
Аспан әлемінің құпиялары | Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер | Тыңдалым |
5.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсіну; |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемдерді тарату; | ||
Компьютердің тілін табу − өнер | Ы. Алтынсарин "Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.3.1 естіп-көру арқылы тыңдаған мәтін мазмұны бойынша мұғалімнің көмегімен сұрақтарға жауап беру, сәйкес суреттерді таңдау; |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 жазбаша және ауызша тілде "кім?, не?" сұрақтарына жауап беретін затты білдіретін сөздерді ажырата білу; | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстандағы ұлттар достастығы | М. Мағауин "Бір атаның балалары" (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.4.1 көргендерін сұрақ қою, қысқа жауап арқылы мазмұнын түсінгенін білдіру; |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру. | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.2 сұрақтар арқылы сөйлемдерді тарату. | ||
Ұлы Дала табиғаты | Қ. Мырзалиев "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.2.1 күнделікті өмірге қатысы бар таныс сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
5.2.1.1 сөйлесу барысында танысу, өзі туралы айту, затты сипаттау үшін сөздер мен сөзтіркестерді қолдана білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтін мазмұны бойынша сұрақ құрастыра білу; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 жазбаша және ауызша тілде "кім?, не?" сұрақтарына жауап беретін затты білдіретін сөздерді ажырата білу; | ||
| |||
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Ер есімі – ел есінде! | Ғ. Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.2.1 жаңа сөздер мен сөзтіркестердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.5.1 видеоматериалдағы сөздерді пайдалана отырып суреттеу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен немесе өздігінен бейне ақпараттың, мәтіннің мазмұнын жоспар негізінде жеткізу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
Отан отбасынан басталады | М. Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.4.1 қысқа мәтінді айтып беру; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
2-тоқсан | |||
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі | Ә. Дүйсенбиев "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.1.1 үжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерге сөздерді, сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 таңдамалы оқу әдісін меңгеру; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
Таулар сыры | М. Мақатаев "Мен таулықпын" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.3.1 тілдік нормаларды сақтай отырып белгілі бір тақырып бойынша тілдік жағдаяттарға қатысу, әнгімелесушінің не айтып тұрғанын түсіну; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 мұғалімнің көмегімен мәтін мазмұны бойынша сұрақ құрастыра білу және жауап бере білу; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдану, оларды ажырата білу; | ||
3-тоқсан | |||
Қуат көзін үнемдей білеміз бе? | Б. Сүлейменов "Күннен келген адам" кітабы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерге сөздерді, сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
Астана – мәдениет пен өнер | Ә. Ысқақ "Күн ұлымын" | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.4.1 қысқа мәтінді айтып беру; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 таңдамалы оқу әдісін меңгеру; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану; | ||
Қазақстан қорықтары | Ө. Тұрманжанов "Қарлығаш, дәуіт, жылан" | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппаратсарқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерде сөздер мен сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша түрде қолдану, оларды ажырата білу; | ||
Болашақ мамандықтары | А. Машанов "Жер астына саяхат" | Тыңдалым |
6.1.2.1 жаңа сөздер мен сөзтіркестердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерде сөздерді, сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша түрде қолдану, оларды ажырата білу; | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы | Д. Досжан "Жібек жолы" романы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.5.1 бейнематериалдағы сөздерді пайдалана отырып суреттеу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Жер байлығына аяулы көзқарас | Ш. Айтматов "Ана – Жер Ана" | Тыңдалым |
6.1.2.1 жаңа сөздер мен сөзтіркестердің лексикалық мағынасын түсіну. |
Айтылым |
6.2.4.1 қысқа мәтінді айтып беру; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мұғалімнің көмегімен таныс сөздерді қолданып, шағын әңгіме жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы |
М. Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі. | Тыңдалым | 6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерде сөздер мен сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 мұғалімнің көмегімен немесе өздігінен бейне ақпараттың, мәтіннің мазмұнын жоспар негізінде жеткізу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдана білу, ажырата білу; | ||
Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері. | Тыңдалым |
6.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту; |
Айтылым |
6.2.1.1 сөйлесу барысында сұраулы сөйлемдерде сөздер мен сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіннің мазмұнын негізгі сөздер, сөздер және сөзтіркестер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
6.4.3.1 мұғалімнің көмегімен қарапайым сөйлем соңында тыныс белгілерін қолдану; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім, сын есім, етістіктерді жазбаша және ауызша сөйлемдерде қолдану, ажырата білу; | ||
| |||
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Қазақ ұлттық қолөнері | Б. Әбілдаұлы "Талас – Тараз" тарихи-деректі романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және тақырыбын анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1 тірек сұрақтар негізі арқылы ойларын білдіру; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 7.4.4.1 мұғалімнің көмегімен сөздерді бөліп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.4 мұғалімнің көмегімен өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Саяхат және туризм | Шоқан Уалиханов "Жоңғария очерктері" (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, амоним қосылған сөздер және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.3.1 мұғалімнің көмегімен бірыңғай мүшелері бар қарапайым сөйлем соңында тыныс белгілерін қолдану; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні, түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - қазақ тілін оқып-үйренеміз. | М. Жұмабаев "Қазақ тілі" өлеңі | Тыңдалым |
7.1.2.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым | 7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөздер және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні, мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
2-тоқсан | |||
Уақыт – ұлы күш | Абай Құнанбаев "Сағаттың шықылдағы емес ермек" | Тыңдалым |
7.1.1.1 үжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және тақырыбын анықтау; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 мәтіннің мазмұнын бағалауға бағытталған сұрақтарды құрастыру; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу,өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы | Б. Ұзақов "Жантаза" | Тыңдалым |
7.1.2.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөздер және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.3.1 мұғалімнің көмегімен бірыңғай мүшелері бар қарапайым сөйлем соңында тыныс белгілерін қолдану; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.2 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерді келістіру; | ||
Спорт және денсаулық күтімі (сыныптан тыс оқу) | Т. Нұрмаған-бетов "Он төрт жасар жігіт" | Тыңдалым |
7.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі ойды анықтау. |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, амоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Ұқсатым. Сән. Талғам. | Ақан сері "Жігіт сипаты", "Қыз сипаты" | Тыңдалым |
7.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және тақырыбын анықтау; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
3-тоқсан | |||
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы. |
І. Жансүгіров | Тыңдалым |
7.1.2.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, амоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 сұрақтар негізінде жоспар құру; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.2 затты және заттың қимылын білдіретін сөздерді келістіру; | ||
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі | Ғ. Мұстафин "Шығанақ" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, амоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын! | М. Мақатев "Наурыз" | Тыңдалым |
7.1.2.1 тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым | 7.3.5.1 жоспарға сүйене отырып берілген тақырып бойынша қажетті мәтіметтерді ала білу; | ||
Жазылым |
7.4.3.1 мұғалімнің көмегімен бірыңғай мүшелері бар қарапайым сөйлем соңында тыныс белгілерін қолдану; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
4-тоқсан | |||
Батыр туса – ел ырысы | А. Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.1.1 үжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және тақырыбын анықтау; |
Айтылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат,есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; | ||
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары | Майкл Х. Харт "100 ұлы адам" атты кiтабынан -"Альберт Эйнштейн". | Тыңдалым |
7.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі ойды анықтау. |
Айтылым |
7.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі ойды анықтау. | ||
Оқылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, омоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Жазылым |
7.3.1.1 мәтін мазмұнын негізгі сөздер, сөзтіркестер, сөйлемдер арқылы түсіну; | ||
Тілдік бағдар | 7.4.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндер (хат, есеп беру) жазу, өз ойларын білдіру; | ||
Жастықтың оты қайдасың? | М. Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" өлеңі | Тыңдалым |
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; |
Айтылым | 7.1.1.1 үжымдық немесе жекедыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және тақырыбын анықтау; | ||
Оқылым |
7.2.1.1 сөйлегенде синоним, амоним қосылған сөз және сөзтіркестерін қолдану; | ||
Жазылым |
7.3.4.1 сұрақтар негізінде негізгі сөздер көмегімен жоспар құру; | ||
Тілдік бағдар |
7.4.3.1 мұғалімнің көмегімен бірыңғай мүшелері бар қарапайым сөйлем соңында тыныс белгілерін қолдану; | ||
7.5.1.1 мұғалімнің көмегімен заттың көлемі, пішіні мен түсін сәйкестендіру, заттың сынын білдіретін сөздерді қолдану; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар (таңдау бойынша) | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Білім. Ғылым. Иннова | О. Сүлейменов "Қыш кітап" | Тыңдалым | 8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым |
8.2.2.1 жоспарға сүйене отырып ойларын білдіру; | ||
Оқылым Н |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу,зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
Сауда жасай білесің бе? | Абай Құнанбаев "Базарға қарап тұрсам әркім барар". | Тыңдалым | 8.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, сұрақтар негізінде негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 8.4.4.1 мұғалімнің көмегімен септік жалғауларды жаза білу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу,зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
Жаһандық энергетикалық дағдарыс | Ш.Айтматов "Кассандра таңбасы". | Тыңдалым | 8.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу,сұрақтар негізінде негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу, зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
2-тоқсан | |||
Достық пен татулық - таптырмас бақыт | Т. Айбергенов "Бір тойым бар". | Тыңдалым |
8.1.2.1 тұрмыстық және рухани-адамгершілік тақырыптарға байланысты сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.4.1 әңгімелерді таныс сөздерді пайдаланып айтып беру; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 8.4.4.1 мұғалімнің көмегімен септік жалғауларды жаза білу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу, зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
Кәсіп – бақыттың шырағы, | Д. Исабеков "Ескерткіш". | Тыңдалым | 8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым |
8.2.3.1 сөздердің лексикалық нормаларын сақтап,түсіну; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.4 мұғалімнің көмегімен одағай түрлерін мәтіннен ажырата алу, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Қазақстанның су ресурстары | Ә. Нұрпейісов "Қан мен тер" романы (үзінді). | Тыңдалым |
8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды-боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.3.1 мұғалімнің көмегімен қаратпа сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану. | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу,зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
3-тоқсан | |||
Тарихи тұлғалар тағылымы | Т. Әлімқұлов "Қараой" әңгіме | Тыңдалым |
8.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.4.1 әңгімелерді таныс сөздерді пайдаланып айтып беру; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу, зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
Қызым – жағадағы құндызым, | "Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді). | Тыңдалым |
8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1 жоспарға сүйеніп, негізгі сөздерді қолдана отырып сюжетті суреттеу. | ||
Оқылым |
8.3.3.1 ой-пікір оқу әдісін меңгеру; | ||
Жазылым | 8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда қолдану; | ||
Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер | М. Әуезов "Көксерек" (үзінді) | Тыңдалым | 8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 ой-пікір оқу әдісін меңгеру; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.7 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері (сыныптан тыс оқу) | Б. Ж. Бопайұлы "Қазақы наурызнама" (үзінді). | Тыңдалым | 8.1.2.1 тұрмыстық және рухани-адамгершилик тақырыптарға байланысты сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 ой-пікір оқу әдісін меңгеру; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу,зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
4-тоқсан | |||
"Мәңгілік елдің нұрлы жолы!" | Н.Ә. Назарбаев "Қазақстан жолы" (үзінді). | Тыңдалым | 8.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және басты сөздерді анықтау; |
Айтылым | 8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу, зат пен сынын сәйкестендіре білу; | ||
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті | Сүйінбай Аронұлы "Сүйінбай мен Қатағанның айтысы". | Тыңдалым | 8.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, сұрақтар негізінде негізгі ойды анықтау; |
Айтылым | 8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.3.1 мұғалімнің көмегімен қаратпа сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.4 мұғалімнің көмегімен одағай түрлерін мәтіннен ажырата алу, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Қазақстан - Байқоңыр-Ғарыш (сыныптан тыс оқу) | Нұртөре Жүсіп "Қыран қазақ" (деректі әңгіме). | Тыңдалым | 8.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп,суреттеу,сұрақтар негізінде негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 негізгі ақпаратты тақырыпты анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 материал бойынша заттың сынын білдіретін сөздерді ажырата білу, зат пен сынын сәйкестендіре білу; |
5) 9-сынып:
5-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Қазақ жазуының даму жолы | М. Жұмабаев "Түркістан" | Тыңдалым | 9.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі сөз және сөзтіркестері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым | 9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар. Жазба |
9.5.1.5 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Жолың болсын, жолаушы (сыныптан тыс оқу) | М. Мақатаев "Ертең біз жол жүреміз". | Тыңдалым | 9.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі сөз және сөзтіркестері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
9.2.4.1 иллюстрация негізінде әнгімелерді таныс сөздерді пайдаланып айтып беру; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.5 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі | І. Есенберлин "Көшпенділер" (үзінді). | Тыңдалым | 9.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі сөз және сөзтіркестері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
2-тоқсан | |||
Заң қоғамның тірегі |
Айбатыр Сейтақ | Тыңдалым | 9.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, негізгі сөз және сөзтіркестері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым | 9.4.4.1 мұғалімнің көмегімен етістіктің жалғауларын жаза білу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы. | Маралтай Ыбыраев "Елбасыма" | Тыңдалым | 9.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту, негізгі ақпаратты материалды анықтау; |
Айтылым |
9.2.4.1 иллюстрация негізінде әнгімелерді таныс сөздерді пайдаланып айтып беру; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 мәтін бойынша мәселелі сұрақтар құрастыру; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 мұғалімнің көмегімен немесе өздігінен бейнеақпарат пен мәтіннің бөлігінің мазмұнын жеткізу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
3-тоқсан | |||
Жердегі климаттық өзгерістер | Д. Дефо "Робинзон Крузо" романы (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту, негізгі ақпаратты материалды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары (сыныптан тыс оқу) | Қ. Аманжолов "Жас дәурен". | Тыңдалым |
9.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту.негізгі ақпаратты материалды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі | Н. Ә. Назарбаев "Тәуелсіздік толғауы". | Тыңдалым |
9.1.2.1 тұрмыстық-мәдени тақырыптарға байланысты сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.1.1 сөйлегенде эмоционалды боялған лексикалық терминдері бар сөз және сөзтіркестерін қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
4-тоқсан | |||
Биотехнология жаңалықтары | Сахиев Жүніс "Уақыт қайтарымы" | Тыңдалым | 9.1.2.1 тұрмыстық-мәдени тақырыптарға байланысты сөздердің лексикалық мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.2.1 мазмұны мағыналас мәтін бойнша ойларын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.3 етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Болашақ энергия көздері. | Медеу Сәрсеке "Жетінші толқын" | Тыңдалым |
9.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.4.1 иллюстрация негізінде әңгімелерді таныс сөздерді пайдаланып айтып беру. | ||
Оқылым |
9.3.1.1 тақырыпты және мәтіннің бағытын анықтау арқылы түсіну; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ауызекі сөйлеу және көркемдік стилі элементтерін қолдану арқылы мәтін жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.1 зат есім, сын есімдердің түрлерін колдана білу; | ||
| |||
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Алаш идеясы мен қайраткерлері | Ж. Аймауытов "Қартқожа". | Тыңдалым |
10.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту барысын анықтау; |
Айтылым |
10.2.1.1 сөйлегенде сөз және сөзтіркестерін тіректік синтаксистік құрылымына пайдалану; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стилінің элементтерін қолданып мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есім және сын есімді сөйлемдерде қолдана білу; | ||
2-тоқсан | |||
Жаһандық мәселе: демография | Абай Құнанбайұлы "Адамның кейбір кездері". | Тыңдалым |
10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
10.2.1.1 сөйлегенде сөз және сөзтіркестерін тіректік синтаксистік құрылымына пайдалану | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стильдің элементтерін қолданып, мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.3 ыңғайластық және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет | Жюль Верн "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді). | Тыңдалым |
10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
10.2.1.1 сөйлегенде сөз және сөзтіркестерін тіректік синтаксистік құрылымына пайдалану. | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стильдің элементтерін қолданып мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазбаша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
3-тоқсан | |||
Роботтар мен киборгтар әлемі |
Айзек Азимов | Тыңдалым |
10.1.1.1 ұжымдық немесе жеке дыбыс күшейткіш аппарат арқылы естіп, естіп-көру арқылы қарапайым, нақты, қысқа хабарламаларды түсініп, қайталап, бекіту және барысын анықтау; |
Айтылым |
10.2.1.1 сөйлегенде сөз және сөзтіркестерін тіректік синтаксистік құрылымына пайдалану. | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стильдің элементтерін қолданып мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есімді және сын есімді сөйлемдерде қолдана білу; | ||
Ежелгі көшпелілер мәдениеті | Тұмар ханшайым туралы аңыз. | Тыңдалым | 10.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, мәтіннің мазмұнына сүйене отырып, негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1 негізгі сөздерге және жоспарға сүйене отырып оқиға, әңгімелерді айтып беру; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стильдің элементтерін қолданып мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есімді және сын есімді сөйлемдерде қолдана білу; | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | І. Жансүгіров "Жетісу суреттері". | Тыңдалым | 10.1.4.1 визуалды материалда болып жатқан оқиғаны түсініп, суреттеу, мәтіннің мазмұнына сүйене отырып, негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1 негізгі сөздерге және жоспарға сүйене отырып оқиға, әңгімелерді айтып беру; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіннің тақырыбы мен мақсатын анықтай отырып негізгі ақпаратын түсіну; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мұғалімнің көмегімен ресми-іскери стильдің элементтерін қолданып мәтін құру; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен зат есімді және сын есімді сөйлемдерде қолдана білу; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты мазмұнын сапалы игеруді қамтамасыз ету, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, сонымен қатар оқу пәндерімен кіріктіре отырып, жалпы адами құндылықтар негізінде және ұлттық мәдениеттің озық салт-дәстүрлері арқылы білім алушылардың зияткерлік деңгейін дамыту.
3. Оқыту міндеттері:
1) Бағдарламаның "Сандар", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика және ықтималдылық теориясы", "Математикалық үлгілеу және анализ" бөлімдері бойынша математикалық білім, дағдылар мен икемдерді игеру;
2) әртүрлі контекстегі есептерді шешуде математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қолдануға, санды қатынастар мен кеңістіктік формаларды оқып білуді игеру;
3) есептерді шешу мақсатында білім алушылардың білімдерін математикалық модельдерді құруға және керісінше, шынайы процестерді сипаттайтын математикалық модельдерді түсіндіруге бағыттау;
4) физика, химия, биология бойынша және теориялық сала мен практикалық әрекетте есептерді зерттеу және шығару үшін математикалық әдістерді қоланудың қарапайым дағдылары;
5) практикалық мәселелелерді шешуде, алынған нәтижелерді бағалау және олардың дұрыстығын анықтауда математикалық әдістерді таңдай алу;
6) өздігінен топта жұмыс істеу үшін жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту;
7) математиканың даму, математикалық терминдердің пайда болу тарихымен таныстыру;
8) математика оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;
9) коммуникативті дағдыларды дамыту: ақпаратты нақты және сауатты жеткізу, әр түрлі дереккөздерден, соның ішінде басылымдар мен электронды құралдардан алынған ақпаратты пайдалану, түрлі синтаксистік құрылымдарды, байланыстырып сөйлеуді меңгеру; сөйлеу тілдік дағдыларды дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естімейтін білім алушыларды оқытуда психофизикалық, есту-сөйлеу ерекшеліктері мен танымдық мүмкіндіктерін, жеке ерекшеліктері ескеріледі.
5. Естімейтін білім алушыларды математикаға оқытудың негізгі принциптері: жеке ыңғай жасау, көрнекілік, оқытудың коммуникативтілігі.
6. Оқу процесіне бейнелік ойлауа негізделген формалар, әдістер, құралдарды енгізу математикалық дайындық деңгейінің одан әрі артуына, логикалық ойлау мен белсенді сөйлеудің, ұйымдастырушылық біліктер мен өздігінен жұмыс жасау дағдыларының дамуына ықпал етеді:
1) оқытудың түзетушілік бағыты (дыбыс күшейткіш аппаратура қолдана отырып есту арқылы қабылдауды дамыту, жеке жағдайларда ым-ишарат және дактиль тілін қолдану, тереңдетілген сөздік жұмыс);
2) әдістемелік тәсілдерді ерекшелікке байланысты таңдау;
3) коммуникация, математикалық сөйлеу дағдыларын дамыту;
4) ақпараттық қолдаудың арнайы бағдарламаларын және дыбыс күшейткіш аппаратурасын қолдану.
7. Математика сабақтарын жоспарлауда қалыптастырылып жатқан түсінік немесе білік сипаты ескеріледі, естімейтін білім алушылардағы нақты білім деңгейі әр кезеңде назарға алынады, бағдарламаны меңгеруін бақылау қарастырылады.
8. Әр сабақтың міндетті элементтері тақырыбы, мақсаттардың қойылуы, сабақ жоспарын жазу және хабарлау, негізгі түсініктер мен оларды меңгеру әдістерін белгілеу, әрекет түрлерін және материалды меңеруін тексеру әдістері, сөздік жұмыс болып табылады.
9. Математика сабақтары өткен тақырып бойынша білім қайталаудан басталады: білім алушылар өткен тақырып бойынша негізгі анықтамаларды, түсініктерді еске түсіреді немесе тапсырмалар мен жаттығулар жасайды; жаңа тақырыппен таныстыру терминдерді енгізуден басталады; сабақ соңында сұрақтар, теориялық немесе практикалық жаттығулар.
10. Математиканы оқытудың тиімділігін арттыру жолдары:
1) оқу әрекеті дағдыларын, өз өзін бақылау қажеттілігі мен оны жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру;
2) оқу әрекетін жекелендіру, математикалық білім, білік деңгейін, әрбір білім алушының математикалық ойлау мен сөйлеуін дамытуды тұрақты түрде есепке алу;
3) мәселелік оқыту элементтерін қолдану;
4) ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы көрнекіліктің жеткілікті деңгейін қамтамасыз ету;
5) оқу материалдарының коммуникативтілігін, білім алушылардың белсенді сөйлеуін дамытуды қамтамасыз ету;
6) математикаға оқыту процесінде ауызша сөйлеуін дамыту (математикалық сөйлеу тілі);
7) бір ойды тану және әр түрлі формада жеткізе алу қабілетін дамыту;
8) сөздік белгілік және графикалық тіл арқылы математикалық сөйлеуде ойды әр түрі жеткізу білігін дамыту;
9) жаңа материалды меңгеруде бағдарлық негіз ретінде алгоритмдерді қолдану, алгоритмдерді орындауда мазмұндық негізді қамтамасыз ету;
10) ым-ишарат тілі мен дактилологияны қолдану;
11) әр түрлі жағдайларда математикалық білімді қолдану кезінде коммуникативті кедергілерді еңсеру;
12) математикалық білімді өмірде өздігінен қолдану қабілетін дамыту.
11. Бағдарламаны іске асыру процесінде инварианттық компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асырылады: "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі", "Ым-ишарат тілі".
12. Бағдарламаны іске асыруда сыныптар келесі жабдықтармен:
1) топтық оқу әрекетін қамтамасыз ету үшін қондырмалы дыбыс күшейткіш жабдықпен (әр сыныпқа), дыбыстарды айту экранымен;
2) мультимедиялық компьютерлік сыныппен;
3) жеке есту аппараттарымен;
4) барлық білім алушыларға оқу жылына арналған оқу құралдарымен жарақтандырылады.
13. Мектепте жабдықталған оқу залы және кітап қоймасы, медитекасы, жұмыс аймақтары бар ақпараттық-кітапханалық қор қарастырылғаны жөн.
14. Білім алушылар мен педагогтер үшін Интернет желісіндегі ақпараттық-білім беру ресурстарына шектусіз қолжетімділікті қамтамасыз ету.
3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
15. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5- сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
2) 6- сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
3) 7- сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты құрайды.
16. Оқу пәнінің білім мазмұны бөлімдерге бөлінген. Бұл бөлімдер күтілетін нәтижелер (біліктер немесе дағдылар, білім немесе түсініктер) түрінде берілген сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімшелерді қарастырады.
17. "Математика" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Сандар";
2) 2-бөлім "Алгебра";
3) 3-бөлім "Геометрия";
4) 4-бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы";
5) 5-бөлім "Математикалық модельдеу және анализ".
18. "Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сандар және шамалар туралы түсініктер;
2) сандарға амалдар қолдану.
19. "Алгебра" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;
2) теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары;
3) тізбектер және олардың қосындысы.
20. "Геометрия" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;
2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;
3) метрикалық қатыстар; векторлар және түрлендірулер.
21. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) жиындар теориясы және логика элементтері;
2) комбинаторика негіздері;
3) статистика және деректерді талдау.
22. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;
2) математикалық тіл және математикалық модель.
23. 5-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:
1) натурал сандар және нөл. Натурал сандар және нөл саны. Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Натурал сандарды қосу. Натурал сандарды азайту. Натурал сандарды көбейту. Натурал сандарды бөлу. Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Санды және әріпті өрнектердің мәндері. Өрнектерді ықшамдау. Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Тендеудің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Формула. Формула арқылы есептеу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбектері;
2) натурал сандардың бөлінгіштігі. Натурал сандардың бөлгіші мен еселігі. Қарапайымжәне құрама сандар. Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштікбелгілері. Жұп және тақ сандар. Дәреже. Дәреженің негізі. Дәреженің көрсеткіші. Натурал сандарды қарапайымкөбейткіштерге жіктеу. Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара қарапайымсаңдар. Ең кіші ортақ еселік;
3) қарапайымбөлшектер және оларға амалдар қолдану. Қарапайымбөлшектерді оқу және жазу. Қарапайымбөлшектің негізгі қасиеті. Дұрыс және бұрыс қарапайымбөлшектер. Аралас сан. Аралас санның бүтін және бөлшек бөліктері. Бұрыс бөлшекті аралас санға айналдыру. Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу. Қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу. Қарапайым бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. Қарапайым бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру. Қарапайым бөлшектерді косу және азайту. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту. Қарапайым бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар. Қарапайым бөлшектерді және аралас сандарды бөлу. Қарапайым бөлшектер мен аралас сандарға арифметикалық амалдар колдану. Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табу. Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер;
4) ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану. Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті қарапайымбөлшекке айналдыру. Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді қосу және азайту. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту. Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшекті ондық бөлшекке бөлу. Ондық бөлшекті 10; 100; 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 сандарына көбейту және бөлу. Ондық және қарапайымбөлшектерге арифметикалық амалдар қолдану. Ондық бөлшектерді дөңгелектеу. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері;
5) 5-сыныптағы математика курсын қайталау.
24. 6-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:
1) 5-сыныптағы математика курсын қайталау;
2) жиын. Жиын элементтері. Жиынды кескіндеу. Жиындар арасындағы қатынас. Жиындарды бірігуі мен қиылысуы;
3) пайыз. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табуды пропорция арқылы шығару. Мәтінді есептерді шығару;
4) бұрыштар. Көпбұрыштар. Бұрыш. Бұрыштың көлемі. Бұрышты салу және өлшеу. Транспортир. Бұрыштарды салыстыру. Көпбұрыш. Көпбұрыштың бұрыштары мен қабырғаларын өлшеу, оның периметрін табу;
5) диаграммалар. Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор. Диаграмма. Диаграмма түрлері: сызықтық және дөңгелектік. Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері;
6) кеңістіктегі фигуралардың жазбасы. Тік бұрышты параллелепипед (текше). Тік бұрышты параллелепипедті (текше) жазу. Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер;
7) қатынас және пропорция. Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы. Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті. Тура пропорционалдық тәуелділік. Кері пропорционалдық тәуелділік. Мәтінді есептерді пропорция көмегімен шығару. "Пайыз". Санның пайызын және пайызы бойынша санды табуды пропорция арқылы шығару. Ауқым. Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера;
8) рационал сандар және оларға амалдар қолдану. Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар. Бүтін сандар. "Рационал сандар". Санның модулі. Рационал сандарды салыстыру. Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы. Рационал сандарды көбейту. Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері. Рационал сандарды бөлу. Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті қарапайымбөлшекке айналдыру. Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Мәтінді есептерді шығару;
9) 6-сыныптағы математика курсын қайталау.
25. 7-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:
1) 6-сыныптағы математика курсын қайталау;
2) алгебралық өрнектер. Айнымалы. Айнымалысы бар өрнектер. жақшаларды ашу. Коэффициент. Ұсас қосылғыштар. Тепе-тең өрнектерді түрлендіру. Тепе-теңдік. Алгебралық өрнектерді түрлендіру.
3) бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер. Санды теңдіктер және олардың қасиеттері. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу. Айнымалы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәтінді есептерді шығару;
4) бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер және олардың жүйелері. Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері. Сан аралықтары. Санаралықтарының бірігуі мен қиылысуы. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Мәндес теңсіздіктер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу;
5) координаталық жазықтық. Жазықтық. Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер мен кесінділер. Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі. Центрлік симметрия. Осьтік симметрия;
6) кеңістіктегі фигуралар. Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор ұғымы;
7) статистика. Комбинаторика. Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш. Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару;
8) шамалар арасындағы тәуелділіктер. Шамалар арасындағы тәуелділіктерді беру тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл. Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу. Тура пропорционалдық және оның графигі;
9) екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу және оның графигі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен және алмастыру тәсілімен шешу. Мәтінді есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері арқылы шығару;
10) 7-сыныптағы математика курсын қайталау.
26. Бағдарламаны іске асыру процесінде келесідей түзету жұмысы жүргізіледі:
1) дыбыс күшейткіш аппаратура көмегімен пәндік ақпаратты есту-көру және есту арқылы қабылдауды дамыту;
2) бір ойды тану және әр түрлі формада жеткізе алу қабілетін дамыту;
3) математикалық білім мен білікті күнделікті өмірде өздігінен қолдану бойынша жаттығулар.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
27. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан - сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында: "6" - сынып, "2.1" - бөлімше, "4" - оқыту мақсатының реттік нөмірі.
28. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1 бөлім "Сандар":
1- есте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5 - сынып | 6 - сынып | 7 - сынып | |
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер |
5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру; |
6.1.1.1 пайыз түсінігін игеру; | |
1.2 Сандарға амалдар қолдану |
5.1.2.1 натурал сандарды салыстыру, сонымен қатар координаталық сәуленің көмегімен салыстыру; |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
2) 2 бөлім "Алгебра":
2 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5 - сынып | 6 - сынып | 7 - сынып | |
2.1 Алгебралық өрнектер және түрлендірулер |
5.2.1.1 қосу және көбейту амалдарының қасиеттерін қолданып, әріпті өрнектерді түрлендіру; | 6.2.1.1 алгебралық өрнек ұғымын меңгеру; |
7.2.1.1 алгебралық өрнек ұғымын меңгеру; |
2.2 Теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары |
5.2.2.1 арифмети-калық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесі негізінде теңдеулерді шешу; |
7.2.2.1 тура санды теңдіктердің қасиеттерін білу және қолдану; | |
2.3 Тізбектер және қосындылау |
5.2.3.1 натурал сандар тізбегінің заңдылықтарын анықтау; |
3) 3 бөлім "Геометрия":
3 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5 - сынып | 6 - сынып | 7 - сынып | |
3.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік |
5.3.1.1 өлшеудің түрлі ұзындық бірліктерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесінді дегенді түсіну; |
6.3.1.1 шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері (центр, радиус, диаметр) ұғымдарын меңгеру; |
7.3.1.1 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру; |
3.2. Геометриялық фигура-лардың өзара орналасуы | 5.3.2.1 фигураларды қию және құрастыру арқылы есептер шығару; |
6.3.2.1 фигураларды қию және құрастыру арқылы есептер шығару; | |
3.3. Өлшемдік қатынастар |
6.3.3.1 | ||
3.4. Векторлар және түрлендірулер |
7.3.4.1 |
4) 4 бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы":
4 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5 - сынып | 6 - сынып | 7 - сынып | |
4.1. Жиындар теориясы және логика элементтері |
6.4.1.1 жиын, оның элементтері, бос жиын ұғымдарын меңгеру; | ||
4.2. Комбинаторика негіздері | 7.4.2.1 іріктеу тәсілмен комбинаторикалық есептерді шығару | ||
4.3 Статистика және мәліметтерді талдау |
6.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағанды диаграммалар туралы түсініктері болу; |
7.4.3.1 бірнеше сандардың арифметикалық ортасы, санды деректердің құлашы, медианасы, модасының анықтамаларын білу; |
5) 5 бөлім "Математикалық үлгілеу мен талдау":
5 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5 - сынып | 6 - сынып | 7 - сынып | |
5.1. Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығар |
5.5.1.1 натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдана отырып, мәтінді есептерді шығару; |
6.5.1.1 пайызға байланысты мәтінді есептерді шығару; |
7.5.1.1 қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару; |
5.2. Математикалық тіл және математикалық үлгілеу |
5.5.2.1 қарапайым бөлшектерді оқу және жазу; |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 мәтінді есептер шығаруда айнымалысы бар өрнектер мен формулалар құрастыру; |
30. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
31. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына |
|
қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5 сынып:
1 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі |
Ұзақ мерзімді жоспар | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
Натурал сандар және нөл саны | Натурал сандар және нөл |
5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру; |
Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік |
5.3.1.1 өлшеудің түрлі ұзындық бірліктерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесінді дегенді түсіну; | |
Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану |
5.1.2.2 амалдар саны төрттен артық болатын жақшамен және жақшасыз берілген санды өрнектердегі амалдардың орындалу ретін анықтау және мәндерін табу; | |
Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері. Өрнектерді ықшамдау |
5.2.1.1 қосу және көбейту амалдарының қасиеттерін қолданып, әріпті өрнектерді түрлендіру; | |
Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу |
5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесі негізінде теңдеулерді шешу; | |
Формула. Формула арқылы есептеу. Мәтінді есептерді шығару. Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі |
5.5.1.1 натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдана отырып, мәтінді есептерді шығару; | |
Натурал сандардың бөлінгіштігі | Бөлінгіштер мен еселік натурал сандар |
5.1.1.5 бөлгіш сан мен еселік натурал санның анықтамасын білу; |
Қарапайым және күрделі сандар | 5.1.1.6 қарапайымжәне құрама сандардың анықтамаларын білу; | |
Основные свойства делимости |
5.1.2.10 көбейтіндінің берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау; | |
2; 3; 5; 9; 10 бөліну белгілері |
5.1.2.5 натурал сандардың 2-ге, 5-ке, 10-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану; | |
Деңгей |
5.1.1.3 натурал сан дәрежесінің анықтамасын білу; | |
Натурал сандарды қарапайым көбейтінділерге бөлу | 5.1.2.7 құрама сандарды қарапайым көбейткіштерге жіктеу; | |
Жалпы бөлінгіштік. Өзара қарапайым сандар. Ең кіші ортақ еселік |
5.1.1.7 ең үлкен ортақ бөлгіш, ең кіші ортақ еселік ұғымдарының анықтамаларын білу; | |
2 тоқсан | ||
Қарапайым бөлшектер | Қарапайым бөлшектер. Қарапайым бөлшектерді оқу және жазу |
5.1.1.6 қарапайым бөлшек түсінігін игеру; |
Қарапайым бөлшектердің негізгі қасиеттері |
5.1.2.14 қарапайым бөлшектерді қысқартуда бөлшектің негізгі қасиетін қолдану; | |
Дұры және бұрыс қарапайым бөлшектер | 5.1.1.10 дұрыс және бұрыс бөлшектерді ажырату; | |
Аралас сандар |
5.1.1.11 аралас сан анықтамасын білу; | |
Координаттық сәуледе қарапайым бөлшектер мен саралас сандарды бейнелеу | 5.5.2.3 қарапайымбөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу; | |
3 тоқсан | ||
Қарапайым бөлшектердің әрекеті | Қарапайым бөлшектерді жалпы бөліндіге әкелу. Қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды салыстыру | 5.1.2.16 қарапайым бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру; қарапайым бөлшектерді, аралас сандарды салыстыру; |
Күрделі және қарапайым бөлшектерді көбейту және азайту |
5.1.2.17 бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; | |
Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту |
5.1.2.19 натурал саннан қарапайымбөлшекті азайтуды орындау; | |
Қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар |
5.1.2.21 қарапайымбөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау; | |
Қарапайым бөлшектер мен аралас сандарды бөлу | 5.1.2.23 қарапайымбөлшектерді және аралас сандарды бөлуді орындау; | |
4 тоқсан | ||
Мәтіндік тапсырмалар | Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табуға берілген есептер |
5.1.2.24 санның бөлігін табу және бөлігі бойынша санды табу; |
Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер | 5.5.1.3 қарапайым бөлшектерге арифметикалық амалдар қолданып мәтінді есептер шығару | |
Ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану | Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті қарапайымбөлшекке айналдыру |
5.1.1.13 ондық бөлшек ұғымын меңгеру; |
Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру |
5.5.2.4 ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу; | |
Ондық бөлшектерді қосу және азайту | 5.1.2.27 ондық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; | |
Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту | 5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейтуді орындау; | |
Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшекті ондық бөлшекке бөлу | 5.1.2.30 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке бөлуді орындау; | |
Ондық бөлшектерді 10; 100; 1000;... және 0,1; 0,01; 0,001;сандарына көбейту және бөлу |
5.1.2.29 ондық бөлшектерді 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 көбейту ережелерін қолдану; | |
Ондық бөлшектерді дөңгелектеу |
5.1.1.15 санның жуық мәні ұғымын меңгеру; | |
Мәтінді есептерді шығару. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері |
5.5.1.5 бөлшектерге арифметикалық амалдар қолданып мәтінді есептер шығару; | |
5-сыныптағы математика курсын қайталау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
5-сыныптағы математика курсын қайталау | ||
Жиын | Жиын. Жиынның элементтері. Жиындарды кескіндеу |
6.4.1.1 жиын, оның элементтері, бос жиын ұғымдарын меңгеру; |
Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын |
6.4.1.4 ішкі жиын ұғымын меңгеру; | |
Жиындардың бірігуі мен қиылысуы |
6.4.1.2 жиындардың қиылысуы және бірігуі анықтамаларын білу; | |
Мәтінді есептерді шығару | 6.5.1.2 Эйлер-Венн диаграммасын қолданып, есептер шығару; | |
Пайыз | Пайыз |
6.1.1.1 пайыз ұғымын меңгеру; |
Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу |
6.1.2.2 берілген санның пайызын табу; | |
Мәтінді есептерді шығару | 6.5.1.1 пайызға байланысты мәтінді есептерді шығару; | |
2 тоқсан | ||
Бұрыш. | Бұрыш. |
6.3.1.3 бұрыш және оның градустық өлшемі ұғымдарын меңгеру, бұрыштарды белгілеу және салыстыру, |
Көпбұрыш | 6.3.1.6 көпбұрыш ұғымын меңгеру; | |
Диаграмма | Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор |
6.3.1.1 шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері (центр, радиус, диаметр) ұғымдарын меңгеру; |
Диаграмма |
6.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағанды диаграммалар туралы түсініктері болу; | |
Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері |
6.4.3.3 кесте немесе диаграмма түрінде бер | |
Кеңістік фигураларының жазбалары | Тік бұрышты параллелепипед (текше) және оның жазбасы |
6.3.1.7 тік бұрышты параллелепипед (текше) және оның жазбасы туралы түсінігі болу; |
Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер | 6.3.2.1 фигураларды қию және құрастыру арқылы есептер шығару; | |
3 тоқсан | ||
Қатынастар және пропорциялар | Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы |
6.1.2.5 сандарға қатысты түсініктерді игеру; |
Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті |
6.1.2.7 пропорция анықтамасын білу; | |
Тура пропорционалдық |
6.1.1.3 қандай шамалар тура пропорционалды болатынын түсіну және оларға мысалдар келтіру, есептер шығару; | |
Мәтінді, есептерді пропорцияның көмегімен шығару |
6.5.1.4 пайызға берілген есептерді пропорция арқылы шешу; | |
Ауқым |
6.1.1.6 ауқым ұғымын меңгеру; | |
Шеңбердің |
6.3.3.5 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасы тұрақты сан екенін білу; | |
Рационал сандар және оларға амалдар қолдану | Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар |
6.1.1.5 координаталық түзудің анықтамасын білу және координаталық түзуді салу; |
Бүтін сандар. Рационал сандар |
6.1.1.7 бүтін сан ұғымын меңгеру; | |
Санның модулі |
6.1.1.10 санның модулі анықтамасын білу және оның мәнін табу; | |
Рационал сандарды салыстыру |
6.1.2.12 бүтін сандарды салыстыру; | |
Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу | 6.1.2.14 бүтін сандарды координаталық түзу көмегімен қосу және азайтуды орындау; | |
Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. | 6.1.2.17 таңбалары бірдей, таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосуды орындау; | |
Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы. |
6.1.2.18 рационал сандарды азайтуды орындау; | |
4 тоқсан | ||
Рационал сандарға амалдар қолдану | Рационал сандарды көбейту | 6.1.2.29 рационал сандарды көбейтуді орындау; |
Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері | 6.1.2.21 рационал сандарды қосу мен көбейтудің қасиеттерін қолдану; | |
Рационал сандарды бөлу | 6.1.2.20 рационал сандарды бөлуді орындау; | |
Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті қарапайымбөлшекке айналдыру. |
6.1.2.22 шектеулі ондық бөлшектер түрінде жазуға болатын қарапайымбөлшектерді танып білу; | |
Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану | 6.1.2.26 рационал сандармен арифметикалық амалдардыорындау | |
Мәтіндік есептерді шығару | 6.5.1.16 рационал сандарды қолданып мәтінді есептерді шығару | |
6-сыныптардағы математика курсын қайталау |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
6-сыныптағы математика курсын қайталау | ||
Алгебралық өрнектер | Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек |
7.2.1.1 алгебралық өрнек ұғымын меңгеру; |
Жақшаларды ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру |
7.2.1.5 жақшаны ашу ережелерін білу; | |
Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік | 7.2.1.8 тепе-теңдік және тепе-тең түрлендіру анықтамаларын білу; | |
Алгебралық өрнектерді түрлендіру | 7.2.1.9 алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; | |
Мәтінді есептерді шығару |
7.5.2.1 мәтінді есептер шығаруда айнымалысы бар өрнектер мен формулалар құрастыру; | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу | Санды теңдіктер және олардың қасиеттері | 7.2.2.1 тура санды теңдіктердің қасиеттерін білу және қолдану; |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу |
7.2.2.2 бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің, мәндес теңдеулердің анықтамаларын білу; | |
Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы барсызықтық теңдеу | 7.2.2.4 түріндегі теңдеулерді шешу, мұндағы a және b – рационал сандар; | |
Теңдеулер көмегімен мәтінді есептерді шығару | 7.5.1.2 мәтінді есептерді сызықтық теңдеулерді құру арқылы шығару; | |
2 тоқсан | ||
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер | Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері |
7.2.2.5 тура санды теңсіздіктердің қасиеттерін білу және қолдану; |
Сан аралықтар. Сан аралықтардың бірігуі мен қиылысуы |
7.2.2.7 сан аралықтарын жазу үшін белгілеулерді пайдалану; | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу |
7.2.2.10 түріндегі сызықтық теңсіздіктерді шешу; | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу | 7.2.2.14 бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу; | |
Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу | 7.2.2.15 теңсіздіктер түрінде берілген нүктелер жиынын координаталық түзуде кескіндеу; | |
3 токсан | ||
Координаталық жазықтық | Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер және кесінділер |
7.3.2.1 параллель, қиылысатын, перпендикуляр түзулердің анықтамаларын білу; |
Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі |
7.3.1.1 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру; | |
Центрлік симметрия. Осьтік симметрия |
7.3.1.5 осьтік және центрлік симметрия ұғымдарын меңгеру; | |
Кеңістіктегі фигуралар | Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор ұғымы. |
7.3.2.4 кескіні бойынша фигураны |
Статистика. Комбинаторика | Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш |
7.4.3.1 бірнеше сандардың арифметикалық ортасы, санды деректердің құлашы, медианасы, модасының анықтамаларын білу; |
Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару |
7.5.1.5 қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару; | |
4 тоқсан | ||
Шамалар арасындағы тәуелділіктер | Шамалар арасындағы тәуелділіктерді берілу тәсілдері:аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл |
7.5.2.2 шамалар арасындағы тәуелділікке есептер шығару; |
Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу | 7.5.2.27 шынайы процестердің графиктерін қолданып, шамалар арасындағы тәуелділіктерді табу және зерттеу; | |
Тура пропорционалдық және оның графигі |
7.1.2.21 тура пропорционал тәуелділіктерді танып білу және мысалдар келтіру; | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер және олардың жүйелері | Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу | 7.2.2.16 екі айнымалысы бар теңдеудің анықтамасын және қасиеттерін білу; |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері |
7.2.2.17 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі туралы түсінігінің болуы; | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен және алмастыру тәсілімен шешу | 7.2.2.19 теңдеулер жүйелесін алмастыру тәсілі және қосу тәсілі арқылы шешу; | |
Мәтінді есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері арқылы шығару | 7.2.1.12 сандармен байланысты тапсырмаларды шешу үшін жазбасын қолдану 7.5.1.3 мәтінді есептерді сызықтық теңдеулер жүйелерін құру арқылы шешу. | |
5-7 сыныптардағы математика курсын қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Алгебра" оқу пәнінің мақсаты - мазмұнын сапалы игеруді қамтамасыз ету, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, сонымен қатар басқа пәндермен кіріктіре отырып, жалпы адами құндылықтар негізінде және ұлттық мәдениеттің озық салт-дәстүрлері арқылы білім алушылардың зияткерлік деңгейін дамыту.
3. Міндеттері:
1) математикалық білім, білік және дағдыларын игеру;
2) әртүрлі мәнмәтіндідегі есептерді шешуде алгебралық тілді және негізгі математикалық заңдарды қолдануға, санды қатынастар мен кеңістіктік формаларды оқып білуге мүмкіндік беру;
3) есептерді шешу мақсатында білім алушылардың білімдерін алгебралық модельдерді құруға және керісінше, шынайы процестерді сипаттайтын алгебралық модельдерді түсіндіруге бағыттау;
4) қазіргі қоғамда кәсіптік әрекет үшін қажетті алгоритмдік ойлауды дамыту; алгоритмдік құрылымдар, логикалық мәні мен операциялар туралы білім қалыптастыру;
5) практикалық мәселелелерді шешуде, алынған нәтижелерді бағалау және олардың дұрыстығын анықтауда математикалық әдістерді таңдай алу;
6) коммуникативті дағдыларды дамыту: ақпаратты нақты және сауатты жеткізу, әр түрлі дереккөздерден, соның ішінде басылымдар мен электронды құралдардан алынған ақпаратты пайдалану, түрлі синтаксистік құрылымдарды, байланыстырып сөйлеуді меңгеру; сөйлеу тілдік дағдыларды дамыту
7) өздігінен, топта жұмыс істеу үшін жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту;
8) базалық түсінік қалыптастырушы аппаратты, ауызша, жазбаша және құралдармен есептеуді игеру, зерделенген алгебралық формулаларды қолдану;
9) математикаға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды меңгеру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естімейтін білім алушыларды оқытуда психофизикалық, есту-сөйлеу ерекшеліктері мен танымдық мүмкіндіктерін, жеке ерекшеліктерін есепке алынады.
5. Естімейтін білім алушыларды математикаға оқытудың негізгі принциптері: жеке ыңай жасау, көрнекілік, оқытудың коммуникативтілігі.
6. Оқу процесіне бейнелік ойлауа негізделген формалар, әдістер, құралдарды енгізу математикалық дайындық деңгейінің одан әрі артуына, логикалық ойлау мен белсенді сөйлеудің, ұйымдастырушылық біліктер мен өздігінен жұмыс жасау дағдыларының дамуына ықпал етеді:
1) оқытудың түзетушілік бағыты (дыбыс күшейткіш аппаратура қолдана отырып есту арқылы қабылдауды дамыту, жеке жадайларда ым-ишарат және дактиль тілін қолдану, тереңдетілген сөздік жұмыс);
2) әдістемелік тәсілдерді ерекшелікке байланысты таңдау;
3) коммуникация, математикалық сөйлеу дағдыларын дамыту;
4) ақпараттық қолдаудың арнайы бағдарламаларын және дыбыс күшейткіш аппаратурасын қолдану.
7. Cабақтарды жоспарлауда қалыптастырылып жатқан түсінік немесе біліктің сипатын ескеріп, әр кезеңде естімейтін білім алушылардағы нақты білім деңгейі есепке алады және бағдарламаны меңгеруді бақылау қарастырылады.
8. Әр сабақтың міндетті элементтері тақырыбы, мақсаттардың қойылуы, сабақ жоспарын жазу және хабарлау, негізгі түсініктер мен оларды меңгеру әдістерін белгілеу, әрекет түрлерін және материалды меңеруін тексеру әдістері, сөздік жұмыс болып табылады.
9. Математикалық циклдің сабақтары өткен тақырып бойынша білім қайталаудан басталады: білім алушылар өткен тақырып бойынша негізгі анықтамаларды, түсініктерді еске түсіреді немесе тапсырмалар мен жаттыулар жасайды; жаңа тақырыппен таныстыру терминдерді енгізуден басталады; сабақ соңында сұрақтар, теориялық немесе практикалық жаттығулар.
10. Естімейтін білім алушыларды математикалық цикл пәндеріне оқытудың тиімділігін арттыру жолдары:
1) оқу әрекеті дағдыларын, өз өзін бақылау қажеттілігі мен оны жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру;
2) оқу әрекетін жекелендіру, математикалық білім, білік деңгейін, әрбір білім алушының математикалық ойлау мен сөйлеуін дамытуды тұрақты түрде есепке алу;
3) проблемалық оқыту элементтерін қолдану;
4) ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы көрнекіліктің жеткілікті деңгейін қамтамасыз ету;
5) оқу материалдарының коммуникативтілігін, білім алушылардың белсенді сөйлеуін дамытуды қамтамасыз ету;
6) математикаға оқыту процесінде ауызша сөйлеуін дамыту (математикалық сөйлеу тілі);
7) бір ойды тану және әр түрлі формада жеткізе алу қабілетін дамыту;
8) сөздік белгілік және графикалық тіл арқылы математикалық сөйлеуде ойды әр түрі жеткізу білігін дамыту;
9) жаңа материалды меңгеруде бағдарлық негіз ретінде алгоритмдерді қолдану, алгоритмдерді орындауда мазмұндық негізді қамтамасыз ету;
10) пәндік құзыреттер саласында қажеттілігін ескере отырып ым-ишарат тілі мен дактилологияны қолдану;
11) әр түрлі жағдайларда математикалық білімді қолдану кезінде коммуникативті кедергілерді еңсеру;
12) математикалық білімді өмірде өздігінен қолдану қабілетін дамыту.
11. Бағдарламаны іске асыру процесінде инварианттық компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі", "Ым-ишарат тілі".
12. Бағдарламаны іске асыруда сыныптар келесі жабдықтармен жарақтандырылады:
1) топтық оқу әрекетін қамтамасыз ету үшін қондырмалы дыбыс күшейткіш жабдық (әр сыныпқа), дыбыстарды айту экраны;
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жеке есту аппараттары;
4) барлық білім алушыларға оқу бадарламасына сәйкес оқу жылына арналған оқу құралдары.
13. Мектепте жабдықталған оқу залы және кітап қоймасы, медитекасы, жұмыс аймақтары бар ақпараттық-кітапханалық қор қарастырылғаны жөн.
14. Білім алушылар мен педагогтер үшін Интернет желісіндегі ақпараттық-білім беру ресурстарына шектусіз қолжетімділікті қамтамасыз ету.
3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
15. "Алгебра" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
2) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
3) 10-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты құрайды.
16. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Сандар";
2) 2-бөлім "Алгебра";
3) 3-бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы";
4) 4-бөлім "Математикалық модельдеу және анализ".
17. "Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сандар және шамалар туралы түсініктер;
2) сандарға амалдар қолдану.
18. "Алгебра" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;
2) теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары;
3) тізбектер және олардың қосындысы;
4) тригонометрия.
19. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жиындар теориясы және логика элементтері;
2) комбинаторика негіздері;
3) ықтималдықтар теориясының негіздері;
4) статистика және деректерді талдау.
20. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) математикалық анализ бастамалары;
2) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;
3) математикалық тіл және математикалық модель.
21. 8-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:
1) 5-7 сыныптардағы математика курсын қайталау;
2) бүтін көрсеткішті дәреже. Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру. Санның стандарт түрі. Өте кіші және өте үлкен сандармен байланысты практикалық есептер шығару. Абсолюттік және салыстырмалы қателік. Құрамында дәрежесі бар сандар тізбектері;
3) көпмүшелер. Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Көпмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүше мен көпмүшені стандарт түрі. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
4) функция. Функцияның графигі. Функция ұғымы. Функцияның графигі. Сызықтық функция және оның графигі. Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу. у=ах2, у=ах3 және (k≠0) түріндегі функциялар, олардың графиктері және қасиеттері;
5) статистика элементтері. Бас жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдары. Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі. Жиілік алқабы;
6) қысқаша көбейту формулалары. Екі өрнектің квадраттарының айырымының формуласы. Екі өрнектің қосындысының квадраты және айырымының квадратының формулалары. Екі өрнектің қосындысының кубы және айырымының кубының формулалары. Екі өрнектің кубтарының қосындысы және кубтарының айырымының формулалары. Өрнектерді тепетең түрлендіру. Теңдеу және теңсіздік құру арқылы берілген мәтінді есептерді шығару;
7) алгебралық бөлшектер. Алгебралық бөлшектер және оның негізгі қасиеті. Алгебралық бөлшектерді қосу, азайту, көбейту, бөлу және дәрежеге шығару. Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
8) 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау.
22. 9-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:
1) 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау;
2) квадрат түбір және иррационал өрнектер. Иррационал сандар. Нақты сандар. Квадрат түбір. Квадрат түбірдің жуық мәні. Арифметикалық квадрат түбір. Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттері. Көбейткішті түбір таңбасының алдына шығару. Көбейткішті түбір таңбасының ішіне енгізу. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату. Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру. функциясы, оның қасиеттері және графигі;
3) квадрат теңдеулер. Квадрат теңдеу. Толымсыз квадрат теңдеулер. Келтірілген квадрат теңдеу. Екімүшенің толық квадратын айыру. Квадрат теңдеу түбірлерінің формулалары. Дискриминант. Виет теоремасы. Виет теоремасына кері теорема. Квадрат үшмүше. Квадрат үшмүшенің түбірі. Квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу. Квадрат теңдеуге келтірілетін теңдеулер. Биквадрат теңдеу. Жаңа айнымалы енгізу әдісі. Бүтін рационал теңдеу. Бөлшек-рационал теңдеу. Рационал теңдеу. түріндегі теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару;
4) квадрат теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару;
5) квадраттық функция. Квадраттық функция. у=а(x-m)2, у=аx2+n және у=а(x-m)2+n (а≠0) түріндегі функциялар, олардың қасиеттері және графиктері. у=аx2+bx+c (а≠0) түріндегі квадраттық функция, оның қасиеттері және графигі;
6) статистика элементтері. Жиілік. Жиіліктер кестесі. Интервалдық кесте. Гистограмма. Жинақталған жиілік. Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу. Алқап;
7) теңсіздіктер. Квадрат теңсіздік. Квадрат теңсіздіктерді квадраттық функцияның графигі арқылы шығару. Рационал теңсіздік. Интервалдар әдісі. Бір айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесі. Квадрат теңсіздіктер жүйесі;
8) 9-сыныптағы алгебра курсын қайталау.
23. 10-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:
1) 9-сыныптағы алгебра курсын қайталау;
2) екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықты емес теңдеулер. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі көмегімен мәтінді есептер шығару. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер жүйесі;
3) комбинаторика элементтері. Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері). Санның факториалы. Қайталанбайтын "орналастыру", "алмастыру" және "теру" ұғымдары. Комбинаториканың негізгі формулалары. Комбинаторика формулаларын қолдану арқылы есептер шығару. Ньютон биномы және қасиеттері;
4) тізбектер. Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері. Арифметикалық прогрессия. Арифметикалық прогрессияның п-ші мүшесінің формуласы. Арифметикалық прогрессияның алғашқы п мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия мүшелерінің қосындысы. Математикалық индукция әдісі;
5) тригонометрия. Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері. Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің мәндері. Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер. Келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырымының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосбұрышы және жартыбұрышының формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге түрлендіру формулалары. Тригонометриялық функциялардың көбейтіндісін қосынды немесе айырымға түрлендіру формулалары. Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
6) ықтималдықтар теориясының элементтері. Оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға. Элементар оқиғалар. Қолайлы нәтижелер. Тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық анықтамасы. Статистикалық ықтималдық. Геометриялық ықтималдық;
7) 8-10 сыныптардағы алгебра курсын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
24. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқыту мақсатының реттік саны.
25. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1 бөлім "Сандар":
1 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
1.1. |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2. Сандарға амалдар қолдану |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
2) 2 бөлім "Алгебра":
2 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
2.1. |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 | |
2.2. Теңдеулер және теңсіз-діктер, олардың жүйелері және жиын-тықтары |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 | |
2.3. Тізбектер және қосынды-лау |
8.2.3.1 |
10.2.3.1 | |
2.4.Тригонометрия |
10.2.4.1 |
3) 3 бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы":
3 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
3.1. Комбинаторика негіздері |
10.3.1.1 | ||
3.2. Ықти-малдықтар теория-сының негіздері |
10.3.2.1 | ||
3.3. |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
4) 4 бөлім "Математикалық модельдеу мен талдау":
4 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
4.1.Математикалық анализ бастама-лары |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 | |
4.2. Матема-тикалық модель-деудің көмегімен есептер шығару |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3. Математикалық тіл және математикалық үлгі |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
26. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
27. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 8 сынып
1 – кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
5-7-сыныптардағы математика курсын қайталау | ||
Бүтін көрсеткішті дәреже | Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері |
8.1.2.1 натурал көрсеткішті дәреже анықтамасын және оның қасиеттерін білу; |
Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері |
8.1.2.3 нөл және бүтін теріс көрсеткішті дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу; | |
Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру | 8.2.3.1 құрамында дәрежесі бар сандар тізбегінің заңдылығын және жетіспейтін мүшелерін анықтау; | |
Санның стандарт түрі |
8.1.1.1 сандарды стандарт түрде жазу; | |
Мәтінді есептерді шығару | 8.4.2.1 өте кіші немесе өте үлкен сандармен берілген шамаларға байланысты есептер шығару; | |
Көпмүшелер | Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүшенің дәрежесі және стандарт түрі |
8.2.1.2 бірмүше анықтамасын білу, оның коэффициенті мен дәрежесін табу; |
Көпмүшелер. Көпмүшенің дәрежесі және стандарт түрі |
8.2.1.5 көпмүше анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; | |
Көпмүшелерге амалдар қолдану |
8.2.1.7 көпмүшелерді қосу және азайтуды орындау; | |
Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу | 8.2.1.12 алгебралық өрнектерді ортақ көбейткішті жақша сыртына шығару және топтау тәсілдері арқылы көбейткіштерге жіктеу; | |
Өрнектерді тепе-тең түрлендіру | 8.2.1.13 көпмүшелерге амалдар қолдану, көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау; | |
2 тоқсан | ||
Функция. Функцияның графигі | Функция және функцияның графигі |
8.4.1.1 функция және функцияның графигі ұғымдарын меңгеру; |
Сызықтық функция және оның графигі |
8.4.1.4 функциясының анықтамасын білу, графигін салу, k коэффициентіне қатысты орналасуын анықтау; | |
Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы |
8.4.1.8 сызықтық функция графиктерінің өзара орналасуы олардың коэффициенттеріне тәуелді болатынын негіздеу | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу | 8.4.2.4 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу; | |
у=ах2, у=ах3 және |
8.4.1.10 y функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; | |
3 тоқсан | ||
Статистика элементтері | Вариациялық қатар | 8.3.3.1 басты жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдарын меңгеру; |
Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі |
8.3.3.2 нұсқалықтың абсолютті және салыстырмалы жиіліктерін есептеу; | |
Жиілік алқабы |
8.3.3.6 таңдама нәтижесін жиілік алқабы түрінде көрсету; | |
Қысқаша көбейту формулалары | Қысқаша көбейту формулалары |
8.2.1.10 |
Қысқаша көбейту формулаларының көмегімен өрнектерді түрлендіру |
8.1.2.14 тиімді есептеу үшін қысқаша көбейту формулаларын қолдану; | |
Мәтінді есептерді шығару |
8.4.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру; | |
4 тоқсан | ||
Алгебралық бөлшектер | Алгебралық бөлшек және оның негізгі қасиеті |
8.2.1.16 алгебралық бөлшектерді танып білу; |
Алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану |
8.2.1.19 алгебралық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; | |
Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру | 8.2.1.21 құрамында алгебралық бөлшектері бар өрнектерді түрлендіруді орындау; | |
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау |
2) 9 сынып
2 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
8-сыныптағы алгебра курсын қайталау | ||
Квадрат түбір және иррационал өрнек | Нақты сандар | 9.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымдарын меңгеру; |
Квадрат түбір |
9.1.1.2 санның квадрат түбірі және арифметикалық квадрат түбірі анықтамаларын білу және ұғымдарын ажырату; | |
Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру |
9.1.2.3 көбейткішті квадрат түбір белгісінің алдына шығару және көбейткішті квадрат түбір белгісінің астына алу ; | |
функциясы, оның графигі және қасиеттері |
9.4.1.1 функциясының қасиеттерін білу және оның графигін салу; | |
2 тоқсан | ||
Квадрат теңдеулер | Квадрат теңдеу |
9.2.2.1 квадрат теңдеудің анықтамасын білу; |
Квадрат теңдеулерді шешу |
9.2.2.3 квадрат теңдеулерді шешу; | |
2.1 |
9.2.1.1 квадрат үшмүшенің түбірі ұғымын меңгеру; | |
Теңдеулерді шешу |
9.2.2.5 түріндегі теңдеулерді шешу; | |
3 тоқсан | ||
Квадрат теңдеулер | Мәтінді есептерді шығару |
9.4.2.1 мәтінді есептерді квадрат теңдеулердің көмегімен шешу; |
Квадраттық функция | Квадраттық функция және оның графигі |
9.4.1.2 |
Мәтінді есептерді шығару |
9.4.2.3 қолданбалы есептерді шығару үшін квадраттық функцияны қолдану; | |
Статистика элементтері | Жиілік алқабы, жиілік гистограммасы |
9.3.3.1 таңдама нәтижелерін жиіліктердің интервалдық кестесі арқылы беру; |
Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу |
9.3.3.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу; | |
4 тоқсан | ||
Теңсіздіктер | Квадрат теңсіздік | 9.2.2.8 квадрат теңсіздіктерді шешу; |
Рационал теңсіздік | 9.2.2.9 рационал теңсіздіктерді шешу; | |
Теңсіздіктер жүйелерін шешу |
9.2.2.10 біреуі сызықтық, екіншісі - квадрат теңсіздік болатын екі теңсіздіктен құралған жүйелерді шешу; | |
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау |
3) 10 сынып:
3 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау | ||
Екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер, және олардың жүйелері | Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер және олардың жүйелері |
10.2.2.1 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеулерді ажырату; |
Екі айнымалысы бар теңсіздіктер | 10.2.2.3 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу; | |
Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйелері | 10.2.2.4 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу; | |
Комбинаторика элементтері | Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері) |
10.3.1.1 комбинаториканың ережелерін білу (қосу және көбейту ережелері); |
Комбинаторика формулаларын қолданып есептер шешу | 10.3.1.5 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын қолдана отырып есептер шығару; | |
Ньютон биномы және оның қасиеттері | 10.3.1.6 Ньютон биномы формуласын және оның қасиеттерін білу және қолдану; | |
2 тоқсан | ||
Тізбектер | Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері |
10.2.3.1 сандар тізбегі туралы түсінік болу; |
Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар |
10.2.3.4 сандар тізбектерінің арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны ажырату; | |
Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия | 10.2.3.8 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін қолдану; | |
Мәтінді есептерді шығару |
10.2.3.9 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын есептер шығаруда қолдану; | |
3 тоқсан | ||
4. Тригонометрия | Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері |
10.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру; |
Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыш синусының, косинусының, тангенсінің және котангенсінің мәндері |
10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамаларын білу; | |
Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері |
10.2.4.5 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; | |
Тригонометрия формулалары |
10.2.4.4 келтіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; | |
4 тоқсан | ||
Тригонометрия | Тригонометрия формулалары |
10.2.4.7 тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге және көбейтіндісін қосындыға немесе айырымға түрлендіру формулаларын |
Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру | 10.2.4.8 тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; | |
Ықтималдықтар теориясының элементтері | Ықтималдықтар теориясының негіздері |
10.3.2.1 оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар ұғымдарын меңгеру; |
Мәтінді есептерді шығару | 10.3.2.5 геометриялық ықтималдықты есептер шығаруда қолдану; | |
8-10-сыныптардағы алгебра курсын қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Геометрия" оқу пәнінің мақсаты – естімейтін білім алушыларды практикалық әрекетте, басқа пәндерді меңгеруде қажетті геометриялық білім мен білік жүйесімен қамтамасыз ету, білім беруді жалғастыру, жалпы адами құндылықтар негізінде танымдық саланы дамыту, қазіргі қоғамда толыққанды өмір сүру үшін математикалық әрекетке тән және қажетті қасиеттерді қалыптастыру және дмыту.
3. Міндеттері:
1) математикалық білім, білік және дағдыларын игеру;
2) әртүрлі мәнмәтіндідегі есептерді шешуде математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қолдануға, санды қатынастар мен кеңістіктік формаларды оқып білуге мүмкіндік беру;
3) геометриялық мәтінмен жұмыс істей алу (құрылымдау, қажетті ақпаратты алу), математикалық терминология мен белгілеуді қолдана отырып ауызша және жазбаша тілде өз ойын нақты және сауатты жеткізу, әр түрлі математикалық тілдерді пайдалану (сөздік, белгілік, графикалық), пайымдауды негіздеу, жіктеу жасау;
4) базалық түсініктемелік аппаратты, ауызша, жазбаша, инструменттік есептеулерді меңгеру, геометриялық формулаларды қолдану;
5) есептерді шешу мақсатында білім алушылардың білімдерін математикалық модельдерді жасай білу және оны түсіндіре алу;
6) практикалық мәселелелерді шешуде, алынған нәтижелерді бағалау және олардың дұрыстығын анықтауда математикалық әдістерді таңдай алу
7) кеңістіктік ойлау және қиялды дамыту;
8) коммуникативті дағдыларды дамыту: ақпаратты нақты және сауатты жеткізу, әр түрлі дереккөздерден, соның ішінде басылымдар мен электронды құралдардан алынған ақпаратты пайдалану, түрлі синтаксистік құрылымдарды, байланыстырып сөйлеуді меңгеру; сөйлеу тілдік дағдыларды дамыту;
9) өздігінен топта жұмыс істеу үшін жеке тұлғалық қасиеттерді дамыту;
10) математика оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;
11) қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал ететін білім, рухани-адамгершілік құндылықтар көзі ретінде пәнге саналы қарым-қатынасты тәрбиелеу;
12) дыбыс айту дағдыларын жетілдіру, мәнерлі және эмоционалды ауызша сөйлеу тілін алыптасыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естімейтін білім алушыларды оқытуда психофизикалық, есту-сөйлеу ерекшеліктері мен танымдық мүмкіндіктерін, жеке ерекшеліктерін ескеру қажет.
5. Естімейтін білім алушыларды математикаға оқытудың негізгі принциптері: жеке ыңғай жасау, көрнекілік, оқытудың коммуникативтілігі.
6. Оқу процесіне бейнелік ойлауа негізделген формалар, әдістер, құралдарды енгізу математикалық дайындық деңгейінің одан әрі артуына, логикалық ойлау мен белсенді сөйлеудің, ұйымдастырушылық біліктер мен өздігінен жұмыс жасау дағдыларының дамуына ықпал етеді:
1) оқытудың түзетушілік бағыты (дыбыс күшейткіш аппаратура қолдана отырып есту арқылы қабылдауды дамыту, жеке жадайларда ым-ишарат және дактиль тілін қолдану, тереңдетілген сөздік жұмыс);
2) әдістемелік тәсілдерді ерекшелікке байланысты таңдау;
3) коммуникация, математикалық сөйлеу дағдыларын дамыту;
4) ақпараттық қолдаудың арнайы бағдарламаларын және дыбыс күшейткіш аппаратурасын қолдану.
7. Математикалық пәндер сабақтарын жоспарлауда қалыптастырылып жатқан түсінік немесе біліктің сипатын ескеріп, әр кезеңде естімейтін білім алушылардағы нақты білім деңгейі есепке алады және бағдарламаны меңгеруді бақылау қарастырылады.
8. Әр сабақтың міндетті элементтері тақырыбы, мақсаттардың қойылуы, сабақ жоспарын жазу және хабарлау, негізгі түсініктер мен оларды меңгеру әдістерін белгілеу, әрекет түрлерін және материалды меңгеруін тексеру әдістері, сөздік жұмыс болып табылады.
9. Геометрия сабақтары өткен тақырып бойынша білім қайталаудан басталады: білім алушылар өткен тақырып бойынша негізгі анықтамаларды, түсініктерді еске түсіреді немесе тапсырмалар мен жаттыулар жасайды; жаңа тақырыппен таныстыру терминдерді енгізуден басталады; сабақ соңында сұрақтар, теориялық немесе практикалық жаттығулар.
10. Естімейтін білім алушыларды оқытудың тиімділігін арттыру жолдары:
1) оқу әрекеті дағдыларын, өз өзін бақылау қажеттілігі мен оны жүзеге асыру біліктерін қалыптастыру;
2) оқу әрекетін жекелендіру, математикалық білім, білік деңгейін, әрбір білім алушының математикалық ойлау мен сөйлеуін дамытуды тұрақты түрде есепке алу;
3) проблемалық оқыту элементтерін қолдану;
4) ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы көрнекіліктің жеткілікті деңгейін қамтамасыз ету;
5) оқу материалдарының коммуникативтілігін, білім алушылардың белсенді сөйлеуін дамытуды қамтамасыз ету;
6) математикаға оқыту процесінде ауызша сөйлеуін дамыту (математикалық сөйлеу тілі);
7) бір ойды тану және әр түрлі формада жеткізе алу қабілетін дамыту;
8) сөздік белгілік және графикалық тіл арқылы математикалық сөйлеуде ойды әр түрі жеткізу білігін дамыту;
9) жаңа материалды меңгеруде бағдарлық негіз ретінде алгоритмдерді қолдану, алгоритмдерді орындауда мазмұндық негізді қамтамасыз ету;
10) пәндік құзыреттер саласында қажеттілігін ескере отырып ым-ишарат тілі мен дактилологияны қолдану;
11) әр түрлі жағдайларда математикалық білімді қолдану кезінде коммуникативті кедергілерді еңсеру;
12) математикалық білімді өмірде өздігінен қолдану қабілетін дамыту.
11. Бағдарламаны іске асыру процесінде инвариантті компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі", "Ым-ишарат тілі".
12. Бағдарламаны іске асыруда сыныптар келесі жабдықтармен жарақтандырылады:
1) топтық оқу әрекетін қамтамасыз ету үшін қондырмалы дыбыс күшейткіш жабдық (әр сыныпқа), дыбыстарды айту экраны;
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жеке есту аппараттары;
4) барлық білім алушыларға Бағдарламаға сәйкес оқу жылына арналған оқу құралдары.
13. Мектепте жабдықталған оқу залы және кітап қоймасы, медитекасы, жұмыс аймақтары бар ақпараттық-кітапханалық қор қарастырылғаны жөн.
14. Білім алушылар мен педагогтер үшін Интернет желісіндегі ақпараттық-білім беру ресурстарына шектусіз қолжетімділікті қамтамасыз ету.
3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
15. "Геометрия" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
2) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
3) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.
16. Оқу пәнінің мазмұны бір бөлімді қамтиды:
1) 1-бөлім "Геометрия".
17. "Геометрия" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;
2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;
3) метрикалық қатыстар; векторлар және түрлендірулер.
18. 8-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) геометрияның алғашқы мәліметтері. Геометрияның негізгі ұғымдары. Геометрияның қарапайым фигуралары. Аксиома және теорема. Фигуралардың теңдігі. Теореманы дәлелдеу. Дәлелдеудің кері жору әдісі. Сыбайлас және вертикаль бұрыштар және олардың қасиеттері. Бұрыштың биссектрисасы. Перпендикуляр;
2) үшбұрыштар. Үшбұрыш және оның түрлері. Үшбұрыштардың теңдігі. Үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыш. Үшбұрыштың биссектрисасы, медианасы және биіктігі, орта сызығы;
3) түзулердің өзара орналасуы. Екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштар. Түзулердің параллельдік белгілері. Параллель түзулердің қасиеттері. Үшбұрыштардың бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы. Үшбұрыштардың теңсіздігі. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгілері. Тік бұрышты үшбұрыштың қасиеттері. Перпендикуляр түзулер. Көлбеу және оның проекциясы. Түзуге жүргізілген перпендикулярдың біреу ғана болуы;
4) шеңбер. Геометриялық салулар. Шеңбер, дөңгелек және оның элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш. Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы. Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері. Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер. Салу есептері;
5) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау.
19. 9-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау;
2) көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу. Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш. Көпбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы. Көпбұрыштың сыртқы бұрышы. Көпбұрыштың сыртқы бұрыштарының қосындысы. Параллелограмм және оның қасиеттері. Параллелограмның белгілері. Тіктөртбұрыш, ромб және шаршы, олардың қасиеттері және белгілері. Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер. Трапеция. Тікбұрышты және теңбүйірлі трапециялар, олардың қасиеттері. Үшбұрыштың орта сызығы. Трапецияның орта сызығы. Үшбұрыштың тамаша нүктелері. Үшбұрыштың медианаларының қасиеті;
3) тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар. Тікбұрышты үшбұрыштағы сүйір бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Пифагор теоремасы. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер және оның салдары;
4) тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер және оның салдары. Синус, косинус, тангенс және котангенстің бұрыштарындағы мәндері. Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу. Бұрыштардың тригонометриялық функциялары;
5) аудандар. Аудан ұғымы. Тең шамалас және тең құрамдас фигуралар. Шаршының, тіктөртбұрыштың, параллелограммның, ромбтың, үшбұрыштың және трапецияның аудандары;
6) жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі. Жазықтықтағы нүктенің координаталары. Кесінді ортасының координаталары. Екі нүктенің арақашықтығы. Шеңбердің теңдеуі. Түзудің теңдеуі. Теңдеулерімен берілген түзулер мен шеңберлердің өзара орналасуы. Координаталарды есептер шығаруда қолдану;
7) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау.
20. 10-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) 9-сыныптағы геометрия курсын қайталау;
2) жазықтықтағы векторлар. Вектор ұғымы. Нөлдік вектор. Бірлік вектор. Коллинеар векторлар. Вектордың ұзындығы (модулі). Векторлардың теңдігі. Векторларды қосу және оның қасиеттері, векторларды азайту, векторды санға көбейту. Жазықтықтағы векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу. Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану. Векторлардың коллинеарлық белгісі. Нүктенің радиус-векторы. Жазықтықтағы нүктелердің координаталары мен векторлардың координаталары арасындағы байланыс. Векторлардың арасындағы бұрыш. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі. Векторларды есептерді шығаруда қолдану;
3) жазықтықта түрлендіру. Жазықтықты түрлендіру, қозғалыс және оның қасиеттері. Түрлендірулердің композициясы (көбейтіндісі). Фигуралардың теңдігі және оның қасиеттері. Жазықтықтағы қозғалыстар – осьтік және центрлік симметриялар, параллель көшіру, бұру. Гомотетия, ұқсастық түрлендіру және оның қасиеттері. Ұқсас фигуралар. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығы;
4) үшбұрыштарды шешу. Синустар және косинустар теоремалары. Үшбұрыштарды шешу. Практикалық мазмұнды есептерді шешу. Шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштың ауданын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулалары;
5) шеңбер. Дұрыс көпбұрыштар. Іштей сызылған бұрыш және оның қасиеттері. Шеңбердің хордалары мен қиюшы кесінділерінің пропорционалдығы туралы теорема. Шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар және олардың қасиеттері. Шеңбер доғасының ұзындығы. Сектор мен сегмент ауданы. Іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын көпбұрыштың қабырғаларымен, периметрімен және ауданымен байланыстыратын формулалар. Дұрыс көпбұрыштарды салу;
6) 8-10 сыныптардағы геометрия курсын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
21. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4 кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқыту мақсатының реттік саны.
22. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) "Геометрия" бөлімі:
1 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
1.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік |
8.1.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу; |
9.1.1.1 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтері анықтамаларын білу; |
10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын қорытып шығару және қолдану; |
1.2 |
8.1.2.1 нүктелердің түзу мен жазықтықта орналасу аксиомаларын білу және қолдану (реттік аксиомасы); |
10.1.2.1 шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану; | |
1.3.Метрикалық қатыстар | 8.1.3.1 үшбұрыш теңсіздігін білу және қолдану; |
9.1.3.1 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; |
10.1.3.1 вектордың координаталарын табу; 10.1.3.8 іштей сызылған үшбұрыштың ауданын ( – үшбұрыштың қабырғалары, – сырттай сызылған шеңбер радиусы) және сырттай сызылған көпбұрыштың ауданының ( мұндағы – іштей сызылған шеңбер радиусы, көпбұрыштың жарты периметрi) формуларын білу және қолдану; 10.1.3.9 шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулаларын білу және қолдану; 10.1.3.10 синустар және косинустар теоремаларын үшбұрыштарды шешуде және қолданбалы есептерді шығаруда қолдану; |
1.4. Векторлар және түрлендірулер |
10.1.4.1 вектордың, коллинеар векторлардың, тең векторлардың, нөлдік вектордың, бірлік вектордың және вектор ұзындығының анықтамаларын білу; |
23. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
24. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 8 -10 сыныптары үшін "Геометрия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 8 - сынып:
1 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Геометрияның алғашқы мәліметтері | Геометрияның негізгі ұғымдары. Аксиома. Теорема |
8.1.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу; |
Фигуралар теңдігі | 8.1.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; | |
Теореманы дәлелдеу әдістері: тура дәлелдеу және "кері жору" әдісі | 8.1.1.4 теоремаларды дәлелдеу әдістерін білу: тура дәлелдеу және "кері жору" әдістері | |
Сыбайлас және вертикаль бұрыштар, олардың қасиеттері |
8.1.1.9 сыбайлас және вертикаль бұрыштардың анықтамаларын білу; | |
2 - тоқсан | ||
Үшбұрыштар | Үшбұрыш және оның түрлері | 8.1.1.13 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; |
Үшбұрыштың биссектрисы, медианасы, биіктігі және орта сызығы |
8.1.1.14 теңқабырғалы, теңбүйірлі, тікбұрышты үшбұрыштардың элементтерін білу; | |
Үшбұрыштар теңдігінің белгілері |
8.1.1.21 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін білу және дәлелдеу; | |
Теңбүйірлі үшбұрыш, оның қасиеттері және белгілері |
8.1.1.23 теңбүйірлі үшбұрыштың белгілері мен қасиеттерін қолдану; | |
3 - тоқсан | ||
Түзулердің өзара орналасуы | Параллель түзулер, олардың белгілері және қасиеттері |
8.1.2.3 екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштарды танып білу; |
Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы |
8.1.1.16 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы туралы теорема мен оның салдарларын дәлелдеу; | |
Үшбұрыш теңсіздігі |
8.1.1.20 үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғалары арасындағы қатысты білу және есептер шығаруда қолдану; | |
Тікбұрышты үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттері |
8.1.1.25 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің белгілерін дәлелдеу; | |
Перпендикуляр түзулер. Перпендикуляр, көлбеу және оның проекциясы |
8.1.2.8 перпендикуляр, көлбеу және көлбеудің проекциясы ұғымдарын меңгеру; | |
4 - тоқсан | ||
Шеңбер. Геометриялық салулар | Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш |
8.1.1.28 шеңбер мен дөңгелектің және олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамаларын білу; |
Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы | 8.1.2.12 түзу мен шеңбердің, екі шеңбердің өзара орналасу жағдайларын талдау; | |
Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері |
8.1.2.11 шеңберге жүргізілген жанама мен қиюшының анықтамаларын білу; | |
Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер |
8.1.2.14 үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің анықтамаларын білу; | |
Салу есептері |
8.1.2.16 берілген бұрышқа тең бұрыш салу, бұрыштың биссектрисасын салу, кесіндіні қақ бөлу; | |
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау |
2) 9 - сынып:
2 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқу мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
8-сыныптағы геометрия курсын қайталау | ||
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу | Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш |
9.1.1.1 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтері анықтамаларын білу; |
Параллелограмм, ромб, тіктөртбұрыш, шаршы және олардың қасиеттері мен белгілері |
9.1.1.3 параллелограмм анықтамасын білу; | |
Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер |
9.1.1.7 Фалес теоремасын білу және қолдану; | |
Трапеция, оның түрлері мен қасиеттері. Трапеция мен үшбұрыштың орта сызықтары |
9.1.1.11 трапецияның анықтамасын, түрлерін және қасиеттерін білу; | |
Үшбұрыштың тамаша нүктелері | 9.1.3.1 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; | |
2 - тоқсан | ||
Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар | Тікбұрышты үшбұрыштың сүйір бұрыштарының тригонометриялық функциялары. Пифагор теоремасы |
9.1.3.2 бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарының қатыстары арқылы берілген анықтамаларын білу; |
Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер |
9.1.3.21 Пифагор теоремасын пайдаланып, | |
Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу |
9.1.3.6 тікбұрышты үшбұрышты 300, 450, 600 -қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін табу үшін қолдану; | |
3 - тоқсан | ||
Аудан | Фигураның ауданы және оның қасиеттері |
9.1.3.9 көпбұрыш ауданының анықтамасы мен қасиеттерін білу; |
Төртбұрыштар мен үшбұрыштардың аудандары |
9.1.3.11 параллелограммның, ромбтың ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; | |
4 - тоқсан | ||
Жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі | Жазықтықтағы координаталар әдісі |
9.1.3.14 жазықтықта координаталарымен берілген екі нүктенің арақашықтықтығын есептеу; |
Мәтін есептерді шығару | 9.1.3.20 координаталармен берілген қарапайым есептерді шығару ; | |
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау |
3) 10 - сынып:
3 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау | ||
Жазықтықтағы векторлар | Вектор. Векторларға амалдар қолдану. Коллинеар және коллинеар емес векторлар |
10.1.4.1 вектордың, коллинеар векторлардың, тең векторлардың, нөлдік вектордың, бірлік вектордың және вектор ұзындығының анықтамаларын білу; |
Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану |
10.1.3.1 вектордың координаталарын табу; | |
Есептерді шешуде векторларды қолдану | 10.1.4.19 векторды есептер шығаруда қолдану; | |
2 - тоқсан | ||
Жазықтықтағы түрлендірулер | Қозғалыс және оның қасиеттері |
10.1.4.8 қозғалыстың түрлерін, композициясын және олардың қасиеттерін білу; |
Гомотетия және оның қасиеттері |
10.1.4.11 гомотетияның анықтамасын және қасиеттерін білу; | |
Ұқсас фигуралар және олардың қасиеттері. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері |
10.1.4.13 ұқсас фигуралардың анықтамасын және қасиеттерін білу; | |
3 - тоқсан | ||
Үшбұрыштарды шешу | Үшбұрыштарды шешу |
10.1.3.6 косинустар теоремасын білу және қолдану; 10.1.3.8 іштей сызылған үшбұрыштың ауданын ( – үшбұрыштың қабырғалары, – сырттай сызылған шеңбер радиусы) және сырттай сызылған көпбұрыштың ауданының ( мұндағы – іштей сызылған шеңбер радиусы, көпбұрыштың жарты периметрi) формуларын білу және қолдану; 10.1.3.9 шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулаларын білу және қолдану; 10.1.3.10 синустар және косинустар теоремаларын үшбұрыштарды шешуде және қолданбалы есептерді шығаруда қолдану; |
4 - тоқсан | ||
Шеңбер. Көпбұрыштар | Шеңбер және дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелек, сектор және сегменттің аудандары |
10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын қорытып шығару және қолдану; |
Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері және симметриялары |
10.1.2.1 шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану; | |
8-10-сыныптардағы геометрия курсын қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының
5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Информатика" оқу пәнін меңгерудің мақсаты білім алушыларды қазіргі кездегі ақпараттық коммуникативті технологияларды (бұдан әрі - АКТ) қолданудың негізгі білімі, біліктілігі және дағдыларымен қамтамасыз ету болып табылады.
3. Негізгі міндеттері:
1) білім алушыларда қоғамдағы ақпараттық үдерістердің рөлі туралы түсініктерін, адам іс-әрекетінің түрлі салаларында ақпараттық технологияларды қолданудың техникалық мүмкіндіктері мен перспективтері туралы білімін қалыптастыру;
2) оқу және оқудан тыс мәселелерді шешу кезінде интернет-сервисті пайдалануға үйрету;
3) түрлі мәселелерді талдау, абстракциялау, модельдеу (жобалау), бағдарламалау арқылы шешу біліктілігін дамыту;
4) білім алушылардың жалпылауға және ұқсатуға, есептерді құрылымдық бөліктерге таратуға және ортақ заңдылықтарын анықтауға, мәселелерді шешудің тиімді әрі рационалді тәсілдерін табуға қабілетін қамтитін логикалық, алгоритмикалық, есептеу ойлауын дамыту;
5) таңдалған бағдарламалау ортасында күрделі емес алгоритмикалық есептерді шешу үшін бағдарламаларды құруға және орындауға үйрету;
6) көрсетілген типтегі түрлі бағдарламалық жүйелермен және сервистермен бастапқы деңгейде жұмыс істеуге дағдыландыру, сәйкес терминологияны қоладана отырып, осы жүйелер мен сервистердің жұмысын сипаттауға үйрету;
7) естімейтін білім алушылар оқу және практикалық іс-әрекет барысында қоғам және коммуникация құралдарының ақпараттық ресурстарын пайдалану тәжірибесін жинақтау үшін жағдай жасау;
8) білім алушыларда жеке ақпараттық орта құру және оны жүргізіп отыру, жеке ақпараттық қауіпсіздігі мен маңызды ақпараттарды қорғай білу біліктілігін қалыптастыру;
9) сенімді және пайдалы ақпаратты алуға іріктеу және мақсатталған қатынасын тәрбиелеу;
10) ақпараттандыру құралдарымен жұмыс істеу ерекшеліктері туралы түсініктерін қалыптастыру; АКТ-мен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік және гигиена талаптарын сақтауға үйрету;
11) сөйлеу мәдениетін дамыту, білімін, сыни ойлауын, қарым-қатынастың және мәселелерді шешу мен шешім қабылдаудың түрлі тәсілдерін функционалді және шығармашылық тұрғыдан қолдануға үйрету;
12) дамыту және түзету міндеттерін жүзеге асыруға қажетті өнімді іс-әрекет түрлерін моделдеу (топтастыру, құрастыру, эксперимент жасау, болжау);
13) өзіндік жазбаша сөйлеу тілін қалыптастыру үшін АКТ қолдану;
14) естімейтінбілім алушыларды арнайы оқытуын сапалы жекелендіру мүмкіндіктерін кеңейту;
15) өнімді жеке іс-әрекетінің қызықты формасы мен қажетті еркіндік дәрежесін қамтамасыз ету;
16) білім алушылардың тұлғалық дамуы (өзіндік жұмыс істеу және ұжымда жұмыс істеу үшін қажетті қасиеттер: тәуелсіздік, жауапкершілік, белсенділік, табандылық, шыдамдылық және толеранттық);
17) ақпараттық технологиялардың құқықтық, этикалық аспектілерін түсінуін және қабылдауын қалыптастыру;
18) сөйлеу тілдік дағдылар мен дұрыс дыбыс айтуды дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. АКТ арқылы естімейтін білім алушыларға білім беруде дамыту және түзету міндеттерін тиімді шешу үшін қажетті оңтайлы, яғни дәстүрлі оқыту құралдары арқылы мүмкін емес жағдайлар жасалады.
5. Естімейтін білім алушыларды оқыту құралы ретінде компьютедің артықшылығы мынада:
1) олар үшін қиын оқу іс-әрекетіне ынталандыру;
2) тікелей бақылауға қиын және жабық таным нысаналарының заттық мазмұнын кез-келген қажетті белгілік формада, біреуінен екіншісіне еркін ауыса отырып модельдеуге;
3) бір заттық мазмұнды көрнекі формада және сөйлеу тілі арқылы моделдеуді ретімен әрі қатар жүзеге асыруға, бір тәсілден екіншісіне ауысуға;
4) дамыту және түзету міндеттерін меңгеру үшін қажетті, балалардың бірлескен және жеке іс-әрекетінің өнімді түрлерін моделдеуге (құрастыру, эксперимент жүргізу, болжам жасау);
5) бала шынайы және кейінгі уақыттағы өзіндік іс-әрекетін талдау үшін қосымша көрнекі динамикалық негіз жасауға;
6) топтық оқыту жағдайында балалардың жеке өнімді іс-әрекетін қамтамасыз етуге;
7) арнайы оқытудың сапалы жекелендіру аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
6. Бағдарламаны жүзеге асыру дыбыс айтудың негізгі дағдыларын қалыптастыру үшін сенсорлық базаны кеңейтуге, шынайы және кейінгі уақыттағы өзіндік сөйлеу іс-әрекетін талдау үшін қосымша көрнекі негіз жасауға, жаттығуларды интербелсенді ойындарға трансформациялауғы, естімейтін білім алушыларды оқытудың сапалы жекелендіру аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
7. Бағдарламаны жүзеге асыру жағдайында ауызша және жазбаша сөйлеу тілін, есту арқылы қабылдауын, танымдық іс-әрекетін дамытуға және естімейтін білім алушылардың ой-өріс деңгейін арттыруға, жеке тәжірибесін байытуға бағытталған түзету жұмысын жүргізуге мүмкіндік бар.
8. Бағдарламаның оқу материалын меңгерудегі негізгі тәсіл есту-көру арқылы қабылдау болып табылады. Оқу материалын қабылдау және түсіну қиындықтары туындаған кезде қосымша құралдар ретінде дактиль және ым-ишарат тілдері қолданылады.
9. "Информатиканы" оқыту процесінде инвариантті компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің пәндері және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: "қазақ тілі мен әдебиет", "Математика", білім беру саласының оқу пәндері "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі".
10. Естімейтін білім алушыларды бағдарламалауға үйрету кезеңімен және түрлі жағдайда жүзеге асырылады: 5-7 сыныптарда бағдарламалаудың ойын ортасы қолданылады, 8-10 сыныптарда – бағдарламалаудың кәсіби деңгейдегі ортасы:
1) 1-кезең бағдарламалауға үйрету (5-сынып) – аспаптық ортаның нысаналарын бағдарламалау. Келесі нысаналар – мәтін терезесі, батырма, жүгіргіш, тасбақа. Бұл кезеңдегі командалар, әдеттегідей, нысаналардың диалог терезесіне жазылады, кейде рәсімдеу парағына (тек қана сызықтық алгоритмдер). Кезеңді өту уақытында бір ортақ жобамен ғана жұмыс жүргізіледі, ол қарапайым суреттен басталады да, сосын ақырындап толықтырылады және күрделенеді;
2) 2-кезең – графиктерді бағдарламалау (6-сынып), яғни әртүрлі геометриялық фигураларды салу. Мұнда алгоритмдердің жаңа түрлері енгізіледі – циклдік және тармақталған.;
3) 3-кезең (7-сынып) – математикалық болжамды есептер: ойын жасау;
4) 4-кезең - кәсіби деңгейде бағдарламалау ортасы (8-10 сынып). Оқыту құрылымдық бағдарламалаудан басталады. Осы жерде алгоритмдерде таралым, цикл, ішкі бағдарламалар, деректер түрлері, деректер жиынын зерттеу қолданылады.
11. Әрбір кезеңде өзіндік компьютерлік жоба құру орындалады. Бағдарламалау тұрғысынан ол аса күрделі болмауы қарастырылады, бірақ, аяқталған, графикалық түрде безендірілген болады.
12. "Информатика" оқу бағдарламасын жүзеге асыру кезінде мектептің жабдықталуын қарастыратын арнайы құралдар мен көмекші оқу құралдары қолданылады:
1) интерактивті және проекциалық құрал-жабдықтар: проектор, интерактивті тақта, компьютерлік желілерді қолданатын топтық жұмысты ұйымдастыру үшін бағдарлама;
2) оқытудың арнайы техникалық және орын толтыру құралдары: фронтальд оқу іс-әрекетін ұйымдастыру үшін стационарлы дыбыскүшейткіш құралдары, жеке есту аппараттары, мультимедиялық компьютер сыныптары;
3) әдістемелік құралдары мен дидактикалық материалдар: информатика, оқыту курстары, электронды плакаттар, анықтама әдістемелік әдебиеттер бойынша баспа комплектісі, ауыспалы материалдарды қамтитын стенд;
4) естімейтін білім алушылардың әрқайсына Бағдарламаға сәйкес жұмыс дәптерлері және оқу құралдары;
5) Бағдарламаны жүзеге асыру үшін бағдарламалық құралдар: операциялық жүйе, антивирус бағдарламалары, бағдарламалар - архиватор, мәтінді процессор, кестелі процессор, программа для создания мультимедиялық презентацияларды жасауға арналған бағдарламалар, векторлы графикамен және растровті графикамен жұмыс істеу үшін бағдарламалар, 3D- редакторлары, бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч), бағдарламаларды өңдеп жасаудың кіріктірілген ортасы (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль).
3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
13. "Информатика" оқу пәнінің оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.
14. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Компьютерлік жүйелер";
2) 2-бөлім "Ақпараттық үдерістер";
3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау";
4) 4-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік".
15. "Компьютерлік жүйелер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) компьютер құрылғылары;
2) бағдарламалық қамтамасыздандыру;
3) компьютерлік желілер.
16. "Ақпараттық үдерістер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты ұсыну және өлшеу;
2) ақпараттық нысаналарды құру және қайта өңдеу.
17. "Компьютерлік ойлау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) моделдеу;
2) алгоритмдер;
3) бағдарламалау.
18. "Денсаулық және қауіпсіздік" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) эргономика;
2) ақпараттық және онлайн қауіпсіздігі.
19. 5-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) кіріспе. Компьютер және қауіпсіздік:техникалық қауіпсіздігі мен жұмыс орнын ұйымдастыру; компьютер, қызметі және компьютердің негізгі құрылғыларының мүмкіндіктері; клавиатура; компьютердің қосалқы құрылғылары;
2) интернеттегі қауіпсіздік: бөтен жұмысты көшіру заңсыз; құжаттарға пароль қою; жалпыға қолжетімді файлдармен жұмыс жасау (орналастыру, редакциялау, жүктеу);
3) ақпарат және оны өңдеу: информатика, ақпарат; ақпарат түрлері және оны өңдеу тәсілдері; ақпаратты түрлі формада ұсыну; топтастыру және бағдарламалық қамтамасыздандырудың жалпы сипаттамасы; операциялық жүйенің түсінігі, операциялық жүйені операциялық жүйені басқарудың негізгі нысаналары мен тәсілдері, файлдар, папкалар, ярлыктар, нысаналарымен жұмыс;
4) компьютерлік графика: қарапайым графикалық редакторда растровті бейнелерді құру және жөндеу: құру, сақтау және суретті ашу, графикалық редактордың сурет салу аспаптары, сурет фрагменттерімен жұмыс жасау, графикалық ақпараттарды өңдеу (масштабқа салу, бейнені трансформациялау), басуға дайындау, басып шығару;
5) мәтінді процессор: мәтіндік процессор туралы жалпы деректер, интерфейс бағдарламалары, мәтіндерді өңдеу. Мәтінді құжаттар және олардың құрылымдық бірліктері (бөлімдер, азат жол, жолақ, сөз, символ). Мәтінді құжаттарды құру технологиясы. Компьютерде мәтінді құжаттарды құру және жөндеу (қосу, жою және символдарды ауыстыру, мәтін фрагменттерімен жұмыс жасау, жазуды тексеру, тасымал белгілерін қою). Символдарды форматтау (шрифт, өлшемі, сызбасы, түсі). Азат жолды форматтау (түзу қылу, алғашқы жолақтағы қашықтық, жолақ арасындағы интервал). Стилді форматтау. Мәтінді құжаттарға тізімдерді, графикалық нысаналарды енгізу;
6) алгоритмдер: алгоритм; орындаушы, орындаушының командалар жүйесі; ауызша формада алгоритмді ұсыну;
7) бағдарламалау: бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч); өзгермелігін хабарлау; енгізу, шығару командалары;
8) мини-жобаны жасау: бағдарламалаудың ойын ортасында нысаналарды бағдарламалау (Лого, Scratch (Скратч). Келесі нысаналар – мәтінді терезе, батырма, жүгіргіш, тасбақа. Бұл кезеңдегі командалар, әдеттегідей, нысаналардың диалог терезесіне жазылады, кейде рәсімдеу парағына (тек қана сызықтық алгоритмдер).
20. 6- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютер мен қауіпсіздік: қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру; есептеу техникасының даму тарихы, электронды-есептеу машиналардың кезі; жүйелі блок құрылғысы (процессор және қатты диск);
2) компьютерлік жүйелер мен желілер: телекоммуникациялар, компьютерлік байланыстың негізгі түрлері; жаһандық ақпараттық желілер; Интернеттен ақпарат іздеу;
3) ақпарат және оны өңдеу: ақпаратты өңдеу тәсілдері (сақтау, жөнелту, өңдеу); компьютерлік презентациялар, бағдарламаның интерфейспен танысу; мультимедиялық презентациялырдың инструкторы; презентацияларды құру, безендіру шаблондары, мәтінді құру, кестені, суреттерді, видеоны және дыбыстарды енгізу; гиперсілтеме келтіру, анимация тиімділігі; триггерлер; презентацияны көрсету;
4) алгоритмдер: алгоритмдер және оларды орындаушылар, алгоритмдерді жазу формалары, блок-сызба, алгоритмдер типтері (сызықтық, тармақталған и циклді);
5) бағдарламалау: бағдарламалаудың ойын ортасы (Лого, Scratch (Скратч), тармақтар, цикл;
6) жобаны жасау: бағдарламалаудың ойын ортасында нысаналар мен оқиғалардың анимациясын құру (Лого, Scratch (Скратч); құжатты басып шығаруға дайындау (парақ параметрлерін орнату, алдын-ала қарау, құжатты басып шығару, түрлі мәтінді форматта құжатты сақтау); жобаны ұсыну.
21. 7- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерлік жүйелер мен желілер: эргономика, қауіпсіздік техникасы; компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеттесуі; операциялық жүйенің негізгі қызметі; сымсыз желілер;
2) мәтінді құжаттардағы сілтемелерді ұйымдастыру: сілтеме, гиперсілмете; мазмұны; реферат жасау;
3) мәтінді ақпаратты ұсыну: мәтінді ақпаратқа шифр қою; ақпаратты екілік (екі дана) ұсыну;
4) компьютерлік графика: компьютерлік графика түрлері; векторлық и растрлық графиканы құру және өңдеу бойынша бағдарламалар, графикалық файлдардың форматтары; векторлық графика, векторлық графиканы өңдеудің интерфейс бағдарламалары по обработке векторной графии, фигураларды салу, векторлы нысаналармен қарапайым операциялар, қисықтарды редакциялау, мәтін, мәтінді блоктарды құру; растрлы және векторлы кескіндемелерді салыстыру;
5) компьютер ойындарын жасап дайындау: компьютердегі есептерді шешу кезеңдері; алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну; компьютерлі ойындардың тұжырымдамасы;
6) компьютерлік ойынды құру: бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап дайындау және жүзеге асыру; ойынды жасап дайындау сатысында қолданылатын компоненттер; бағдарламадағы қателерді анықтау және түзету; ойынға арналған құжаттар; сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқама); пайдаланған ресурстарға сілтеме.
22. 8- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) ақпаратты өлшеу және компьютерлік ес: ақпаратты өлшеу бірліктері, ақпаратты өлшеу бірліктерінің біреуінен келесіге ауыстыру; компьютердің ес түрлері (жедел ес құрылғылары, тұрақты ес құрылғылары, сыртқы ес, кеш-есте сақтауы); бірдей ақпаратты сақтайтын түрлі форматтағы файлдардың мөлшерін салыстыру; ақпаратты қысу, мұрағаттау-бағдарламалары; мұрағатты құру және ашу;
2) желілер және қауіпсіздік: қолданылу мәні, классификация компьютерлік желілерді топтастыру (масштаб бойынша, түрлеріне қарай, тиесілігіне қарай); ақпаратты зиянды бағдарламалардан қорғау;
3) электронды кестелердің көмегімен есептерді шешу: құру, редакциялау және мәтінді процессорда кестелерді форматтау (пішімдеу); электронды кестелер, электронды кестелердің негізгі ұғымдары; енгізу, редакциялау және мәліметтерді форматтау (тазалау), толтыру маркері; мәлімет типтері; формулаларды енгізу; шартты түрде форматтау (тазалау); диаграммалар құру;
4) шешімдерді бағдарламалау (осының біреуі: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): бағдарламалау жүйесі бағдарламалар тілі; мәліметтер типі; жоба интерфейсі; сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау; тармақталған алгоритмдерді, ішіне салынған и құрамды шарттарды бағдарламалау;
5) нысандар мен оқиғаларды моделдеу: 3D-редакторы; нысандардың үшөлшемді модельдері; оқиғалардың үшөлшемді модельдері; үшөлшемді нысандар мен оқиғаларды құру және редакциялау.
23. 9- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютер мен желілердің техникалық сипаттамасы: ақпарат санын бағалау үшін алфавиттік тұғыр қолдану; процессордің негізгі сипаттамасы; компьютерлік желілердің өткізу қабілеті;
2) денсаулықжәне қауіпсіздік: электронды құрылғылардың адам ағзасына ықпалы, электронды құрылғыларды жағымсыз ықпалдардан қорғау амалдары; желідегі қолданушының қауіпсіздігі: алаяқтық, интернеттегі агрессия;
3) электронды кестедегі ақпаратты өңдеу: электронды кестедегі деректердің форматы; абсолютті жіне салыстырмалы сілтемелер; атқарым графигін құру; кіріктірме атқарымдарды қолдану: математикалық (қосынды, көбейтінді, дәреже), статистикалық (мин, макс, орта көрсеткіш, есеп, егер есебі), логикалық (егер);
4) бағдарлама жасаудың біріктірілген ортасы ( оның бірі: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): қызметіне қарай бағдарламалық қамтамасыздандыруды топтастыру; қосымша жасаудың біріктірілген ортасының құрамды бөліктері; таңдау операторы; цикл операторы (көрсеткіші бар цикл, шарты бар цикл, кейінгі шарты бар цикл); алгоритмді трассирлеу;
5) өңдеп жасаудың біріктірілген ортасында есептерді шешу: өңдеп жасаудың біріктірілген ортасында қолданбалы есептердің шешімдерін моделдеу.
24. 10- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) ақпаратпен жұмыс жасау: эргономика (компьютерде жұмыс істеу уақытын бағалау); ақпарат қасиеттері; бұлт технологиясын қолдана отырып, құжаттармен бірлескен жұмыс жасау; желіде жұмыс жасаудың этикалық және құқықтық нормалары;
2) компьютердің конфигурациясы: компьютердің конфигурациясын таңдау (аппаратты және бағдарламалық қамтамасыздандыруды) оның қызметіне қарай;
3) деректер базасы: деректер базасы, алаңы, жазу; электронды кестедегі деректер базасын құру; іздеу, деректерді сұрыптау және тазалау;
4) деректер ауқымы (один из: С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль): бірөлшемді ауқым; ауқымды өлшеудіңнегізгі алгоритмдері: іздеу, сұрыптау, орын ауыстыру, ауқым элементерін жою немесе қосу;
5) электронды кестеде үдерістерді моделдеу: моделді жасау және оны зерттеу (электорнды кестедегі деректер базасы); едәуір тиімді амалын анықтай отырып, есептерді түрлі амалдармен; электронды кестедегі үдерістер моделдерін зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық).
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
25. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты білдіреді, екінші және үшінші сандар – бөлімі мен бөлімшесін, төртінші сан оқыту мақсатының нумерациясын көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодында "6" – сынып, "2.1" – бөлім және бөлімше, "4" – оқыту мақсатының нумерациясы.
26. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Компьютерлік жүйелер":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||||||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | ||||||
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 | |||||
1.2 Бағдарламалық қамтамасыздандыру |
5.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 | ||||||
1.3 Компьютерные сети |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 | |||||
2) 2-бөлім "Ақпараттық үдерістер": | |||||||||||
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | ||||||||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | ||||||
2.1 Ақпаратты ұсыну және өлшеу |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 | |||||
2.2 Ақпараттық нысаналарды құру және түрлендіру |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Моделдеу |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 Алгоритмдер |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Бағдарламалау |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
| ||||||
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 |
5.4.1.1 |
6.4.1.1. |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
27. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
28. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Компьютер және қауіпсіздік | Компьютермен жұмыс істеу кезінде өзіңе қалай зиян келтірмеу? |
5.4.1.1 қауіпсіздік техникасының ережелерін бұзу салдары туралы әңгімелеу; |
Компьютер қандай негізгі құрылғылардан тұрады? |
5.1.1.1 компьютер негізгі құрылғыларының атауларын, қызметін, мүмкіндіктерін білу. | |
Ақпарат жіне оны өңдеу | Біздің айналадағы ақпарат |
5.2.1.1 информатика пәні нені оқытатынын білу, ақпарат түрін анықтау. |
2-тоқсан | ||
Ақпарат және оны өңдеу | Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету |
5.1.2.1 "бағдарламалық қамтамасыздандыру" ұғымын түсіндіру. |
Интернеттегі қауіпсіздік | Интернетте жұмыс істеудің қандай қауіптері бар? |
5.4.2.1 бөтен біреудің жұмысын көшіріп алу заңсыз екені туралы айту; |
Компьютердегі өз деректеріңді қалай қорғауға болады? |
5.4.2.2 құжатқа пароль қою; | |
Мини-жоба "Әлемді өзгерткен жаңалықтар" |
5.4.2.2 құжатқа пароль қою; | |
3-тоқсан | ||
Компьютерлік графика | Растрлік бейнелерді құру |
5.2.2.2 графикалық редакторда растрлік бейнелерді құру және редакциялау; |
Мәтінді процессорде жұмыс істеу | Мәтінді құжаттар құру |
5.2.2.1 мәтінді құжатты құру,редакциялау және алып тастау; |
4-тоқсан | ||
Біздің өміріміздегі алгоритмдер | Командаларды орындай отырып... |
5.3.2.1 алгоритмнің анықтамасын құрастырып айту; |
Талқылаймыз және бағдарламалаймыз | Менің бірінші бағдарламам |
5.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну. |
Тірі графика |
5.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну. | |
Ақиқатты іздеу кезінде |
5.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Компьютер және қауіпсіздік | Компьютер адамға қандай ықпал етеді? |
6.4.1.1 өздерін компьютердің зиянды салдарынан қалай сақтауға болатыны туралы әңгімелеу; |
Компьютерде қандай маңызды құрылғылар бар? |
6.1.1.2 қарапайым деңгейде процессордың қатты дисктің қызметін түсіндіру. | |
Компьютерлік жүйелер мен желілер | Есептеу техникасының даму тарихы |
6.1.1.1 есептеу техникасының шығу тарихы мен перспективасы туралы айтып беру; |
Телекоммуникациялар |
6.1.3.1 "компьютерлік желі", "жаһандық компьютерлік желі" ұғымдарын түсіндіру. | |
Ақпаратты ұсыну | Ақпаратты жеткізу |
6.2.1.3 байланыс арналарына, ақпарат көздері мен қабылдаушыға мысал келтіру; |
2-тоқсан | ||
Мультимедиа-технологиялар әлемі | Компьютерлік презентациялар |
6.2.2.1 құжаттың басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (парақ параметрлерін орнату, алдын-ала қарап шығу); |
Мини-жоба |
6.2.2.1 құжаттың басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (парақ параметрлерін орнату, алдын-ала қарап шығу); | |
3-тоқсан | ||
Алгоритмдер біздің өмірімізде | Командаларды орындай отырып... |
6.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну; |
Лабиринттен шығу жолын табу |
6.3.2.3 типтік сөздікті білу және қолдану: алгоритм, алгоритмді орындаушы, бағдарлама; | |
Виртуальді лабиринттен шығу |
6.3.2.3 типтік сөздікті білу және қолдану: алгоритм, алгоритмді орындаушы, бағдарлама; | |
Талқылаймыз және бағдарламалаймыз | Менің алғашқы бағдарламам |
6.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну; |
Тірі графика |
6.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну; | |
Ақиқатты іздеу кезінде |
6.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну | |
4-тоқсан | ||
Жобаны жасау және ұсыну | Анимация жасау |
6.3.2.2 алгоритмді ауызша формада ұсыну; |
Құжатты басып шығаруға дайындау |
6.2.2.1 құжаттың басып шығаруды тиімді ұйымдастыру (парақ параметрлерін орнату, алдын-ала қарап шығу); | |
Жоба презентациясы | 6.3.2.1 берілген сюжетке анимация әсері бар компьютерлік презентация құру. |
3) 7-сынып
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырып, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Компьютерлік жүйелер мен желілер | Эргономика дегеніміз не? |
7.4.1.1 эргономика мәселелерін құрастырып айту және оны шешу (максималді комфорт пен тиімділік үшін); |
Компьютер қалай жұмыс істейді? |
7.1.1.2 компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеттесуін түсіндіру; | |
Сымсыз желілер |
7.1.3.1 сымсыз байланыстың артықшылығын түсіндіру; | |
2-тоқсан | ||
Ақпаратты ұсыну | Ақпаратқа шифр қою |
7.2.1.1 мәтінді ақпаратқа код қою және кодты шешу; |
Ақпаратты екі данада ұсыну |
7.2.1.2 компьютерге арналған барлық ақпарат екі дана ұсынылатынын түсіндіру. | |
Компьютерлік графика | Векторлы бейнелерді құру |
7.2.2.2 векторлық бейнелерді құру және редакциялау; |
Растрлік және векторлы бейнелерді салыстыру | 7.2.2.3 растрлік және векторлық графикалардың артықшылығы мен жетіспеушілігін бағалау. | |
3-тоқсан | ||
Компьютер ойындары қалай жасалады | Идеяны анықтаймыз |
7.3.2.1 есептің шешімін кезеңімен талқылау; |
Сценарий құрамыз |
7.3.2.2 алгоритмді блок-сызба түрінде ұсыну; | |
Сахналау мен кейіпкерлердің суретін саламыз | 7.3.2.1 есептің шешімін кезеңімен талқылау. | |
Компьютерлік ойындар | Сценарийді жүзеге асырамыз |
7.3.1.1 бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап жүзеге асыру; |
Дыбыстық сүйемелдеу жасаймыз |
7.3.1.1 бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап жүзеге асыру.; | |
Заставка құрамыз | 7.3.1.1 бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап жүзеге асыру | |
Өз жобамызды жақсартамыз |
7.3.1.1 бағдарламалаудың ойын ортасында сценарийді жасап жүзеге асыру; | |
4-тоқсан | ||
Құжаттармен жұмыс істеу | Түсініктемелер |
7.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтеме, мазмұны, атауы, түсіндірме); |
Гиперсілтеме |
7.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтеме, мазмұны, атауы, түсіндірме); | |
Мазмұны |
7.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтеме, мазмұны, атауы, түсіндірме); | |
Ойын құжаттарын ресімдеу |
7.4.2.1 ұғымдарын түсіндіру "автор құқығы", "плагиат"; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Ақпаратты өзгерту және компьютерлік ес | Ақпаратты өлшеу бірліктері |
8.2.1.1 ақпаратты өлшеу бірліктерін атау; |
Компьютерлік ес |
8.1.1.1 компьютердің есте сақтау түрлерінің мәнін сипаттап беру(жедел сақтау құрылғылары, тұрақты сақтау құрылғылары, сыртқы сақтау құрылғылары, кеш-есте сақтауы); | |
Файл мөлшерлері |
8.1.2.3 бірдей ақпаратты сақтаған түрлі форматтағы файлдардың өлшемдерін салыстыру. | |
Желілер және қауіпсіздік | Компьютерлік желілер және олардың топтастырылуы |
8.1.3.1 компьютерлік желілерді топтастыру; |
Антивирустік қауіпсіздік |
8.4.2.1 компьютерді зиянкесті бағдарламалардан қорғау; | |
2-тоқсан | ||
Электронды кесте көмегімен есептерді шешу | Мәтіндік процессордағы кестелер |
8.2.2.1 кесте элементтерін мәтін процесорында алып тастау; |
Электронды кестелердің элементтерін тазарту |
8.2.2.2 форматировать элементы электронды кестелердің элементтерін форматтау; | |
Деректер форматы | 8.3.3.1 деректер типтерін топтастыру; | |
Шартты түрде тазарту |
8.2.2.4 электронды кестеде шартты форматтауды қолдану; | |
Кесте деректерін графика түрінде ұсыну |
8.2.2.3 электронды кестеде диаграмма құру; | |
Үдерістерді электронды кестеде моделдеу |
8.2.2.2 форматировать элементы электрон-ды кестелердің элементтерін форматтау; | |
3-тоқсан | ||
Шешімдерді бағдарламалау | Бағдарламалау тілі | 8.1.2.1 "бағдарламалау жүйесі" және "бағдарламалау тілі" ұғымдарын ажырата білу; |
Бағдарламалау жүйесі | 8.1.2.1 "бағдарламалау жүйесі" және "бағдарламалау тілі" ұғымдарын ажырата білу; | |
Деректер типтері |
8.3.3.1 | |
Шешімдерді бағдарламалау | Жоба интерфейсі |
8.4.1.1 жасалып жатқанжобаның интерфейсін құру талаптарын орындау; |
Сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау |
8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу; | |
Тармақталу алгоритмдерін бағдарламалау |
8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу; | |
Салынған шарттарды бағдарламалау |
8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу; | |
Күрделі шарттарды бағдарламалау |
8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу; | |
4-тоқсан | ||
Нысандар мен оқиғаларды моделдеу | Үшөлшемді моделдер |
8.3.1.1 3D редакторында нысаналар мен оқиғалардың моделдерін құру; |
Редакторға орнатылған нысандар |
8.3.1.1 3D редакторында нысаналар мен оқиғалардың моделдерін құру; | |
Нысандардың үшөлшемді моделдері |
8.3.1.1 3D редакторында нысаналар мен оқиғалардың моделдерін құру; | |
Оқиғалардың үшөлшемді моделдері |
8.3.1.1 3D редакторында нысаналар мен оқиғалардың моделдерін құру. |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Компьютердің жәнежелілердің техникалық сипаттамасы | Ақпаратты өлшеу |
9.2.1.1 ақпарат санын анықтауда алфавитті тұғыр қолдану; |
Процессор және оның сипаттамасы |
9.1.1.1 қарапайым деңгейде процессордың қызметі мен оның сипатамасын түсіндіру; | |
Компьютерлік желілер |
9.1.3.1 желілердің өткізу мүмкіндіктерін анықтау; | |
Денсаулық және қауіпсіздік | Компьютерді қолданудың жағымсыз аспектілері |
9.4.1.1 түрлі электронды құрылғылардың адам ағзасына әсер ететініне және тиімді қорғану әдістерінемысал келтіру; |
Желідегі қауіпсіздік |
9.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество и агрессия в интернете); | |
2-тоқсан | ||
Ақпаратты электронды кестеде өңдеу | Статистикалық деректер |
9.2.2.2 абсолютты және салстырмалы сілтемелерді қолдану; |
Орнатылған атқарымдар |
9.2.2.3 электронды кестелерді қолдана отырып, есептерді шығару үшін орнатылған атқарымдарды пайдалану; | |
Қолдағы ақпарат негізінде деректерді талдау |
9.2.2.3 электронды кестелерді қолдана отырып, есептерді шығару үшін орнатылған атқарымдарды пайдалану; | |
Қолданбалы есептерді шешу |
9.2.2.3 электронды кестелерді қолдана отырып, есептерді шығару үшін орнатылған атқарымдарды пайдалану; | |
3-тоқсан | ||
Бағдарламаларды жасаудың кірігу ортасы | Бағдарламалық қамтамасыздандыруды топтастыру |
9.1.2.1 жүйелі, қолданбалы бағдарламалық қамтамасыздан-дыру мен бағдарламалау жүйелерінажырату; |
Бағдарлама жасаудың кірігу ортасының құрамды бөлігі | 9.3.3.2 бағдарламаларды жасаудың кіріктіру ортасының құрамды бөлігін білу және қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). | |
Таңдау операторы |
9.3.3.1 бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында таңдау және цикл операторларын қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль); | |
Көрсеткіштері бар цикл |
9.3.3.1 бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында таңдау және цикл операторларын қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль); | |
Кейінгі шарты бар цикл с постусловием |
9.3.3.1 бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында таңдау және цикл операторларын қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль); | |
Алғы шарты бар цикл |
9.3.3.1 бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында таңдау және цикл операторларын қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль); | |
Алгоритмді трасслеу |
9.3.2.1 алгоритм трассирлеуін жүзеге асыру; | |
4-тоқсан | ||
Бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында есептерді шешу | Мәселені қою |
9.3.1.1 бағдарламалаудың кіріктірілген ортасында есептер моделін құру. |
Алгоритмді құру |
9.3.1.1 бағдарламалаудың кіріктірілген ортасында есептер моделін құру; | |
Алгоритмді бағдарламалау |
9.3.1.1 бағдарламалаудың кіріктірілген ортасында есептер моделін құру; | |
Бағдарламаларды тестілеу |
9.3.3.1 бағдарламалар жасаудың кірігу ортасында таңдау және цикл операторларын қолдану (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль); |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Ақпаратпен жұмыс істеу | Ақпарат қасиеттері |
10.2.1.1 ақпарат қасиеттерін анықтау (өзектілігін, нақтылығын, шынайлығын, құндылығын). |
Құжатпен бірлескен жұмыс |
10.1.3.1 бұлт технологиясын қолдана отырып, құжаттармен бірлескенжұмысты атқару. | |
Желі этикеті |
10.4.2.1 желідегі этикалық және құқықтық нормаларды бұзудың салдары туралы айту; | |
Компьютер таңдаймыз | Компьютердің конфигурациясы |
10.1.1.1 компьютер конфигурациясын оның қызметіне қарай іріктеу; |
Бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау |
10.1.2.1 қолданушының сұранысына қарай бағдарламалық қамтамасыздандыруды іріктеу; | |
"Компьютердің құнын есептеу" |
10.1.1.1 компьютер конфигурациясын оның қызметіне қарай іріктеу; | |
2-тоқсан | ||
Деректер базасы | Деректер базасы |
10.2.2.1 деректер базасы, жазу, алаң ұғымдарын түсіндіру; |
Деректер базасын электронды кестеде құру | 10.2.2.2 электронды кестеде деректер базасын құру; | |
Ақпаратты іздеу әдістері |
10.2.2.3 деректерді іздеу, сұрыптау және тазалауды жүзеге асыру; | |
Деректерді сұрыптау және тазалау |
10.2.2.3 деректерді іздеу, сұрыптау және тазалауды жүзеге асыру. | |
Деректер базасымен жұмыс істеу |
10.2.2.2 электронды кестеде деректер базасын құру; | |
3-тоқсан | ||
Деректер ауқымы | Бірөлшемді ауқым |
10.3.3.1 үшөлшемді ауқымдарды қолдана отырып, кірігу ортасында бағдарламалар құру (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). |
Белгілі қасиеттері бар элементтерді іздеу |
10.3.3.1 үшөлшемді ауқымдарды қолдана отырып, кірігу ортасында бағдарламалар құру (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). | |
Элементтердің орнын ауыстыру |
10.3.3.1 үшөлшемді ауқымдарды қолдана отырып, кірігу ортасында бағдарламалар құру (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). | |
Сұрыптау |
10.3.3.1 үшөлшемді ауқымдарды қолдана отырып, кірігу ортасында бағдарламалар құру (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). | |
Элементті жою және кіргізіп қою |
10.3.3.1 үшөлшемді ауқымдарды қолдана отырып, кірігу ортасында бағдарламалар құру (С/С++, Python (Пайзн), Delphi (Дельфи), Lazarus (Лазарас), Pascal (Паскаль). | |
4-тоқсан | ||
Үдерістерді электронды кестелерде моделдеу | Мәселелерді анықтау және талдау |
10.3.1.1 электронды кестеде үдерістер моделдерін жасау және зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық). |
Шешімдерді өңдеп жасау |
10.3.1.1 электронды кестеде үдерістер моделдерін жасау және зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалық). | |
Жобаны қорғау |
10.1.3.1 бұлт технологиясын қолдана отырып, құжаттармен бірлескен жұмысты атқару; |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты қозғалыс дағдылары мен икемдерін қалыптастыру, дене дамуы мен моторлық аясының кемшіліктерін түзету, негізгі дене қабілеттері мен мүмкіндіктерін дамыту, денсаулығын нығайту, ағзаның функционалдық мүмкіндіктерін ұлғайту болып табылады.
3. Негізгі міндеттер:
1) жігерлілікке, тәртіптілікке, ұқыптылыққа және дербестікке баулу, борыш және жауапкершілік сезімін, өзін-өзі ұстау мәдениетін тәрбиелеу, білім алушылардың өз денсаулығына, дене дамуына, шынығуына қамқорлық жасауының аса маңызды екендігі туралы түсінігін қалыптастыру;
2) білім алушыларды дене шынығуы, жеңіл атлетикалық және гимнастикалық жаттығулар, шаңғымен жүру және ойындар бойынша қойылатын талаптарды орындауға дайындау;
3) негізгі қозғалыс қимыл әрекеттеріне және оларды қиындығы әртүрлі жағдайда орындауға үйрету, ол үшін қажетті қозғалыс қасиеттерін дамыту: ептілік, жатықтық, төзімділік;
4) білім алушылардың дене жаттығуларымен өз бетімен шұғылдану дағдылары мен әдетін дамыту, дене шынықтыруға деген тұрақты қызығушылығын тәрбиелеу және оның күн тәртібіне енуіне жағдай жасау;
5) білім алушылардың жинақы, дұрыс дене сымбатын, ұқыптылығын және кинестетикалық бақылауын қалыптастыруға жәрдемдесу;
6) дене дамуы мен моторикасындағы, қимылдардың кеңістіктегі ұйымдастырылуындағы бұзылыстарды жеңу, қимылдардың, қозғалыс операциялары мен нұсқаулардың орындалу ретін есте сақтай алуын дамыту; өз қимылдарына және басқалардың қимыл әрекеттеріне назар аударуын дамыту;
7) қимылдарды ауызша нұсқау бойынша орындай алу қабілетін, қозғалудағы дербестігін, қимылдардың орындалу сапасын талдай алу қабілеттерін дамыту;
8) нашар еститін білім алушылар ағзасындағы мүшелер мен жүйелердің физиологиялық белсенділігін, сондай-ақ дене және ақыл-ой еңбегіне қабілеттілігін арттыру;
9) жүрек-қантамыр және тыныс жүйелерін, тірек-қимыл аппаратын дамыту және нығайту;
10) жүру кезіндегі қимыл-қозғалыстардың үйлесімділік дәлдігін қалыптастыру;
11) қол саусақтарының майда моторикасын, дененің жеке бөліктері қозғалысының уақыт пен кеңістіктегі үйлестілігін, қозғалыстардың ауыспалылығын, дифференциялануын және ырғақтылығын дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Бағдарламаны меңгеру ағзаның шынығуы мен күшеюіне көмектеседі, негізгі қимылдарға жоспарлы түрде үйретуді көздейді және моторлық, дене дамуының кемістіктерін түзетіп, ауытқулардың алдын алуға бағытталған.
5. Жасы мен есту бұзылысының сипатын, медициналық құжаттарындағы мәліметтерді, педагогикалық бақылау мен тестілеу сынақтарының нәтижелерін ескере отырып, білім алушыларды топтарға бөлеміз:
1) бірінші – арнайы топ, оған аралас бұзылыстары бар, соматикалық тұрғыда әлжуаз, медициналық көрсетілім бойынша бірқатар шектеу қойылған білім алушылар кіреді;
2) екінші – негізгі топ, нашар еститін және кейін естімей қалған.
6. Дене шынықтыру сабақтары білім алушылардың эстетикалық тәрбиесінде маңызды рөл атқарады: мәнерлі және көркем қимылдарға назар аудару, олардың орындалу дәлдігін бақылау, дене сымбатын қалыптастыруға арналған жаттығулар енгізіледі.
7. Бағдарламада дене жаттығуларымен айналысу ерекшеліктері, олардың өмірлік маңызы бар қозғалыс дағдыларының қалыптасуындағы және еңбек қызметіне дайындалудағы мәні жайлы, гигиеналық талаптарды орындау қажеттігі жайлы түсінік беретін теориялық мәліметтер маңызды орын алады.
8. Бағдарламаның әр бөлімін өту кезінде қалыптасқан дағдылар мен икемдердің бұрынғыдан да күрделендірілген, үйреншікті емес жағдайларда (кедергілер алабы, жарысатын жағдай, кешенді жаттығулар) қолданылуын қажет ететін тапсырмаларды қамтиды.
9. Есту арқылы қабылдау мен кеңістікті бағдарлау бұзылыстарына байланысты, естімейтіндер үшін қозғалыс құрамының қарапайымдығына қарамастан сап құру және қайта құру қиынға соғады, нашар еститін білім алушылар зал бөліктерін, қатардағы орнын, қозғалыс бағытын тез ұмытады, жаңа сап құруда, қайта құруда абыржып, сасқалақтап қалады, сондықтан Бағдарламаға қимыл-қозғалыстардың дәлдігі мен үйлесімділігін дамытуға бағытталған жаттығулар енгізілген.
10. Естімейтін білім алушыларға беруге болатын дене жүктемесі шеңберінде қозғалыстың күші, жылдамдығы, ептілігі, төзімділігі, иілгіштігі және вестибулярлы тұрақтылығы сияқты қасиеттерді дамытуға жүйелі түрде ықпал ету.
11. Төзімділікті дамыту үшін жүру, арасында жүгірумен алмастырып отыру, баяу қарқынмен жүгіру, шаңғымен жүру жаттығуларын, үздіксіз қозғалыс әрекеті айқын байқалатын ойындар қолданылады.
12. Бағдарламаның әр бөліміне оқу материалын меңгеруге көмектесіп, қимыл-қозғалыс және рухани қасиеттерінің дамуына септігін тигізіп, әртүрлі моторлық бұзылыстарды түзету құралы болатын ойындар енгізілген.
13. Естімейтін білім алушылармен өткізілетін бейімделген дене шынықтыру сабақтары сөйлеу нұсқауларын бере отырып жүргізіледі, сонда сөздерді есте сақтау бойынша сөздік жұмыс жүргізілмейді, өйткені күнделікті айтылатын, жиі кездесетін және басқа сабақтарда машықталған сөздік қоры қолданылады.
14. Сөйлеу арқылы берілетін нұсқаулар қысқаша, үйренетін жаттығуларға қарай қажетті ақпараттан (терминдік белгілер, техника, сақтық шаралар, жәрдем бойынша мәліметтер) беріледі; қажетіне байланысты жесттік сөйлеумен қатар жүреді; нұсқаулар ілеспелі қызмет атқарады және сабақтың моторлық тығыздығына, бейімделген дене шынықтырудың негізгі міндеттеріне нұқсан келтірмейтіндей етіп пайдаланылады.
15. Білім алушылардың дамуына педагогикалық бақылау жасау мақсатымен жылына екі рет (қыркүйек-қазанда және сәуір-мамырда) дене дайындығы бойынша тексерулер өткізіледі; сонда экспресс-тесттер қолданылады:
1) биік сөреден 30 метр қашықтыққа жүгіру, орнынан ұзындыққа секіру, аяқты екі жаққа жіберіп отырған бастапқы қалыптан нығыздалған допты (1 кг) екі қолмен бастан асыра лақтыру, білек күші;
2) келесі жаттығу түрлері: кіші допты алысқа лақтыру, кіші допты нысанаға лақтыру, жерге қону дәлдігіне секіру, ал 7-8 сыныптарда, сонымен қатар, екпінмен ұзындыққа, биіктікке секіру және қозғалыстың кеңістік пен уақытта орындалу дәлдігін талап ететін тепе-теңдік пен координацияны анықтауға арналған жаттығулар.
16. Әсіресе дене дамуы мен дене дайындығы жеткіліксіз деңгейдегі білім алушыларға ерекше назар аудару: жеке тапсырмалар және сабақтан тыс уақытта орындау үшін сабақта өткен дене жаттығуларынан тұратын өзіндік жұмыс тапсырмалары қарастырылады.
17. Дене жаттығуларын орындаудан босатылған білім алушылар дене шынықтыру сабақтарына қатысып, дене тәрбиесінің кемістіктерін түзету бойынша жеке және топтық тапсырмаларды орындайды.
18. Бейімделген дене шынықтырудың әр сабағында білім алушылардың сырт келбетінің ұқыптылығына, тазалық пен жинақылығына, дене жаттығуларын орындау кезінде өзін-өзі ұстау ережесін сақтауына, сәйкес киім мен аяқ-киім киюіне, құрал-жабдықтарды қамқорлықпен пайдалануына, өзін-өзі ұстау мәдениетін сақтауына қатаң гигиеналық талаптар қойылады.
19. Қысқа мерзімде ашық ауада өткізілетін сабақтарды ауа температурасы −100С-ден төмен болмайтындай (орта климаттық зона үшін), желсіз ауа райында жүргізіледі. Әртүрлі климаттық зоналарда сабақтарды ашық ауада өткізу мүмкіндігіне қатысты сұрақты білім беру органдары денсаулық сақтау органдарымен келісе отырып шешеді. Сабақ өткізілетін бөлмедегі ауа температурасы +160 С-ден төмен болмайды.
20. Күзгі және көктемгі мерзімде сабақтар арнайы жабдықталған спорт алаңдарында өткізіледі.
21. Сабақтарды дыбыс күшейткіш аппаратура мен спорт құрал-жабдықтарын пайдалануға мүмкіндік болатын, арнайы жабдықталған залда өткізген дұрыс.
22. Оқу пәнін оқыту процесінде инвариантті компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі", "Ым-ишарат тілі".
23. Жалпы дене дайындығы бойынша сабақтарға арналған жиынтықтар қолданылады:
1) аралығы 0,8 м. гимнастикалық қабырға, гимнастикалық төсеніштер, гимнастикалық орындықтар, өрмелеуге арналған сырық 1-5,5 м., өрмелеуге арналған арқан 1-6 м., керме, құм салынған қапшықтар (200-250г), гимнастикалық таяқша;
2) дене іс-әрекетін бақылау мен бағалауға арналған жабдықтар. Ұзындық өлшеуіш (25 және 10 м.), төреші ысқырықтары, секунд өлшеуіштер, жалауды көтеретін құрылғы;
3) гимнастикаға арналған жиынтық. Мектепке арналған гимнастикалық қоссырық сырғауылдары: түрлі биіктіктегі, параллельді, мектепке арналған гимнастикалық ат, гимнастикалық ешкі, гимнастикалық бөрене (универсалды) корпустары, гимнастикалық көпірше, диаметрі 90-95 см. гимнастикалық шығыршықтар, гимнастикалық секіртпелер, салмағы 16 кг. гір тастары, 0,2, 0,5, 1 килограмм жай гантельдер;
4) жеңіл атлетикамен айналысуға арналған жиынтық. 30, 60, 100, 200 (м.) жүгіру жолдары, эстафеталық таяқшалар, ұзындыққа, биіктікке секіруге арналған мектеп жиынтығы, әртүрлі жалаушалар, допты қашықтыққа және нысанаға лақтыруға арналған секторлар, 150 г. лақтыратын доптар;
5) шаңғы дайындығы бойынша бойынша сабақтарға арналған жиынтық. Бекіткіштері бар шаңғы, шаңғы бәтеңкелері, шаңғы таяқтары (5-10 сыныптар);
6) спорт элементтері бар қозғалмалы ойындарға арналған жиынтық. Футбол доптары, волейбол доптары, баскетбол доптары, қол добы ойынына арналған доптар, кіші теннистік доптар, нығыздалған доптар (салмағы 1 кг.-нан 4 кг.-ға дейін), инесі бар доп үрлегіштер, волейбол торы, волейбол бағаналары, баскетбол қалқандары, тартуға арналған арқан, қол добын (мини-футбол) ойнауға арналған қақпа.
24. Бейімделген дене шынықтыру сабақтарын дыбыс күшейткіш құрылғылары бар, арнайы жабдықталған залда өткізу қарастырылады.
3-тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
25. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.
26. "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Дене шынықтыру туралы білім";
2) 2-бөлім "Гимнастика";
3) 3-бөлім "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар";
4) 4-бөлім "Жеңіл атлетика";
5) 5-бөлім "Ұлттық және зияткерлік ойындар";
6) 6-бөлім "Шаңғы дайындығы";
7) 7-бөлім "Спорт ойындары".
27. "Салауатты өмір салты жайлы білім жүйесін қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы;
2) жеке бас тазалығы және күн тәртібі.
28. "Гимнастика" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
2) кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар;
3) тыныс жаттығулары;
4) өрмелеу және асып түсу;
5) құралдармен орындалатын жаттығулар.
29. "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар;
2) кедергілерден өтуге арналған ойындар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар.
30. "Жеңіл атлетика" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жүру;
2) жүгіру;
3) секіру;
4) лақтыру.
31. "Ұлттық және зияткерлік ойындар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) "Тоғыз құмалақ";
2) "Асық";
3) дойбы;
4) шахмат.
32. "Шаңғы дайындығы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар;
2) жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар.
33. "Спорт ойындары" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) волейбол;
2) баскетбол;
3) теннис;
4) футбол.
34. 5-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Ежелгі Олимпиадалық ойындар туралы тарихи білім. Шынығу ережелері;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және басқа құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Акробатикалық жаттығуларды орындау. Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету. Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Таспамен қуаласпақ", "Допты шеңбермен қуалау", "Таяқшаны бастан жоғары көтеру";
4) жеңіл атлетика. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын үйрету. Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрену. Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру техникасын үйрену. Орнынан және екпінмен ұзындыққа секіру техникасын үйрену. Әртүрлі заттар мен құралдарды нысанаға және алысқа тастау мен лақтырудың техникасы. Эстафетадағы командалық жұмыс. Кеңістікті бағдарлауды және қимыл дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар;
5) ұлттық және зияткерлік ойындар. Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрену;
6) шаңғы дайындығы. Үсудің алдын алу (әңгімелесу); бір-бірлеп лек құру және шаңғы аяқтың жанында болғанда бір сапқа тұру; шаңғымен сырғаната кең қадам жасап жүру; 60 м дейінгі аралықты жылдамдыққа жүріп өту; ұзындығы 10-15 м ылдидан түсу; қозғалыста ішкі шаңғыға баса отырып адымдап бұрылу; "саты" жасап жайпақ беткейге көтерілу; шаңғымен баяу қарқынмен 500-600 м жүру; 40-50 м қашықтықты жылдамдыққа жүріп өту; шаңғы ойындары: "Жай қуаласпақ", "Кім алысырақ";
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игеру. Ойын кеңістігінде бағдарлану дағдыларына үйрету. Ойындағы жеке, командалық әрекеттер.
35. 6-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазақстандағы олимпиадалық қозғалыс. Дене шынықтыру сабақтарындағы жарақаттанудың алдын алу;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және басқа құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Акробатикалық жаттығуларды орындау. Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету. Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Допты беру", "Жүгіретін сызықтық эстафета", "Нөмірмен жүгіріп жарысу", "Допқа тигіз", "Аңшылар мен үйрекетер";
4) жеңіл атлетика. Ұзын қадаммен жүру; қадам ұзындығын жүру ырғағына қарай өзгерте отырып жүру (ырғағы неғұрлым сирек болса, қадамы соғұрлым ұзын); жай жүріс кезінде келесі командаларды орындау: "Адым бас!", "Жиі бас!"; қадам жиілігін өзгертіп жүру; белгілеу бойынша лекте бір-бірден жүру; 60 м. дейін жарысып жүгіру; баяу қарқынмен 2 минутқа дейін жүгіру; жылдамдықты өзгертіп жүгіру, 40 м. дейін үдете жүгіру. Жүгіріп келіп "аттап өту" тәсілімен биіктікке секіру; "аяқты бүгу" тәсілімен ұзындыққа секіру. Кіші допты арқадан иық арқылы лақтыру; допты 3 м. биіктікке тік орнатылған нысанаға лақтыру: 10 м. дейінгі (ұлдар) және 8 м. дейінгі (қыздар) ара қашықтықтан; допты көлденең орнатылған нысанаға лақтыру; допты алысқа лақтыру;
5) ұлттық және зияткерлік ойындар. Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрену: "Тоғыз құмалақ", "Асық";
6) шаңғы дайындығы. Шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүру; 80 м дейінгі аралықты жылдамдыққа жүріп өту; жайпақ ылдидан түсе отырып қарапайым кедергілерден өту (мысалы, шаңғы таяқшаларынан жасалған "қақпаша"); қозғалыста сыртқы шаңғыға баса отырып адымдап бұрылу; "саты" жасап қысқа тік беткейге бір аяқтан бір аяққа шапшаң секіріп көтерілу; шаңғымен баяу қарқынмен 600-700 м. жүру; шаңғымен әртүрлі жүрістің, жайпақ беткейге шығып түсудің қарапайым тіркесі, 50-60 м. қашықтықты жылдамдыққа жүріп өту; шаңғы ойындары ("Ең мерген", "Шаңғы эстафетасы");
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын техникасы дағдыларын дамыту. Спорт ойындарында тактикалық әрекеттерді қолдану. Командада жұмыс істеудегі көшбасшылық дағдыларды дамыту.
36. 7-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазіргі замандағы Қазақстандағы спорттық ойындардың дамуы, жаттығулар жасаудағы өзін-өзі бақылаудың, өзін-өзі сақтандырудың негізгі әдістері, тамақтану және оның өсу мен даму үшін маңызы, қауіпсіздік ережелері. 7-сынып білім алушыларының күн тәртібі;
2) гимнастика. Саптағы жаттығулар, қозғалыста бір лектен екі, үш, төрт лек құру, лектің диагональ бойынша, қарсы жүріспен, ирелеңдеп, қарсы лекпен қозғалуы; дұрыс дене сымбатын қалыптастыруға, тыныс гимнастикасына, дене салмағын реттеуге және дене дамуының жеке дара ерекшеліктерін ескере отырып дене бітімінің пішінін түзетуге арналған жаттығулар кешендері, жалпы дене дайындығы жаттығулары. Акробатикалық жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Екі шеңбер", "Экипаждар";
4) жеңіл атлетика. Жылдам жүру. Ұмтылыспен жүру, қолдың шеңберлі қимылдарымен жүру. Қозғалыстағы жаттығулармен қатар жүру. Нық қадаммен, алақан соғып, берілген санақпен аяғын топылдатып жүру. Биік сөре. Үдемелі жүгіріс. Орнынан ұзындыққа секіру. "Аяқты бүгіп секіру" әдісімен қысқартылған екпінмен ұзындыққа секіру. Кіші допты бастан асыра иық арқылы қашықтыққа лақтыру. Көлденең (ені 90 см. белдеу) және тігінен қойылған кедергілерден қадамдап өте отырып жүгіру. Жылдамдықты, күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті, секіргіштікті және қимыл шапшаңдығын дамытуға арналған жаттығулар, "Секіре салып секіру", "Мерген" ойындары, кіші доптарды алысқа лақтыру және жүгіруді жүрумен кезектестіру (15 секунд жүгіру және 1 минут жүру);
5) қазақтың ұлттық ойындары: мәдени-этникалық бағытты ойындар мен жаттығулар, ұлттық спорт түрлерінің техника элементтері (техника элементтерін, ойындар мен жаттығуларды таңдауды мұғалім реттейді);
6) шаңғы дайындығы. Ауыспалы екі адымды жүріс (басты назар қимылдардың үйлесімділігіне). Түсу кезінде алдын ала қойылған түрлі-түсті жалаушалар бойынша тоқтайтын өрлерден өту. "Саты" жасап көтерілу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен 700-800 м. қашықтыққа жүру, 60-70 м. қашықтықты арасында 2-3 минут демалып (тыныш сырғанау) қайталап (2-3 рет) жылдамдыққа жүріп өту; қашықтық арасы 100-200 м. эстафеталар, "Шаңғышылар, орындарыңа барыңдар!", "Жалаушаны ауыстыр" ойындары; төбешікке шығып-түсу эстафеталары;
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игерудің орындалу техникасы. Кеңістікті бағдарлау және допты беру дағдыларын дамыту.
37. 8-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазақстандағы қысқы спорттық ойындардың дамуы, жылдамдық-күш жаттығуларын өз бетімен орындау ережелері, жаттығуларды орындау кезінде серіктесін сақтандыру; қауіпсіздік ережелері, жарақат кезіндегі алғашқы көмек;
2) гимнастика. Сапта бір орында және қозғалыста өткізілетін тәсілдер. Акробатикалық жаттығуларды біріктіру: секіру және теңгеру. Гимнастикалық жабдықтардағы комбинациялар. Ырғақты гимнастика еркін жаттығуларының кешені. Сап құру және қайта құру. Кеңістікті бағдарлау мен қимыл дәлдігін дамытуға бағытталған жаттығулар. Ырғыту мен лақтырудағы күш пен бұлшық ет шыдамдылығын дамыту. Әртүрлі жылдамдықта тегіс жермен жүгіру. Жылдамдық-күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. Мәселелерді ойын арқылы шешу дағдылары. Ойын жағдайында тәсілдерді іске асыру. Ойын қызметі. Жарысу ойын әрекетін ұйымдастыру. "Оймен-қырмен", "Кім ең епті";
4) жеңіл атлетика. Әртүрлі жылдамдықта тегіс жермен жүгіру. Биік сөреден топпен (5-6 адамнан) жүгіру. "Аттап секіру" әдісімен еркін екпінмен биіктікке секіру. "Аяқты бүгіп секіру" әдісімен еркін екпінмен ұзындыққа секіру. Орнынан ұзындыққа секіру. Кіші допты алдыға бір адым жасап бастан асыра иық арқылы қашықтыққа лақтыру. Кедергілер жолағы: 30 м. жүгіру, бөренемен жүру, биіктігі 40 см. "жасыл желектен" секіріп өту, 10 м. жүгіру. Жылдамдық-күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті, секіргіштікті және қимыл шапшаңдығын дамытуға арналған жаттығулар ("олжамен қашу", "қарсы жүгіру эстафетасы" ойындары пайдаланылады). Төменгі сөре және сөре екпіні. Орта қашықтыққа жүгіру дағдыларын дамыту. Секіргіштікті дамытуға бағытталған іс-әрекет;
5) қазақтың халық дәстүрлеріне сәйкес ойындар. Қозғалмалы ойындар. Қазақтың халық ойындары және мәдени-этникалық бағытты жаттығулар, "Тоғыз құмалақ", "Асық" ойындары;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі екі адымды жүріс. Ауыспалы екі адымды жүріс (бір аяқты тіреп сырғумен). Тегіс ылдимен түсу және түсудің соңында адымдап бұрылу. "Шырша" жасап көтерілу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен 800-900 м. қашықтыққа жүру, 60-70 м. қашықтықты қайталап (3-4 рет) жылдамдыққа жүріп өту; қашықтық арасы 150-250 м. эстафеталар, "Күн мен түн", "Бас салып қуаласу" ойындары; төбешікке шығып-түсу эстафеталары;
7) спорт ойындары. Командалық ойындардағы негізгі дағдылар. Ойын техникасы. Ойын тактикасы. Ойындағы шығармашылық белсенділік.
38. 9-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Дене шынықтыру және спорт – тұлғаны жан-жақты дамыту құралы. Дене жаттығуларымен айналысудың дене бітіміне тигізетін әсері. Білім алушылардың өз бетімен жаттығуы және жаттығуларды сабақтан тыс кезде орындау гигиенасы;
2) гимнастика. Топпен орындалатын саптағы жаттығулар. Акробатикалық элементтердің комбинацияларын құрастыру. Гимнастикалық жабдықтардағы жаттығулардың ретін құрастыру. Басты бұлшық ет топтарының күшін, күш және статикалық төзімділігін, буындардың қозғалмалығын дамытуға және тепе-теңдік мүшелерін жаттықтыруға арналған жаттығулар (құралсыз жалпы дамытушы жаттығулар қолданылады);
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. ("Күштілер мен ептілер", тепе-теңдік элементтері бар эстафета);
4) жеңіл атлетика. Мәреге жету. Көлденең (ені 100 см. дейінгі ор, арық немесе шұңқыр) және тігінен (биіктігі 50-60 см. "жасыл желек", тосқауыл немесе жұқа тақтайша) қойылған кедергілерден секіріп өту. Кіші допты 3 қадамнан екпінмен бастан асыра иық арқылы лақтыру. Кіші допты тік және көлденең орнатылған нысанаға лақтыру. 30 м. жүгіру, бөренемен жүру, биіктігі 50 см. "жасыл желектен" секіріп өту, кіші допты 8-10 м. қашықтықтан тізе қалпынан орға лақтыру, 15 м. жүгіру. Қимыл шапшаңдығын, төзімділікті, секіргіштікті және жылдамдық-күш қасиеттерін дамытуға арналған жаттығулар;
5) қазақтың халық ойындары және мәдени-этникалық бағытты жаттығулар, "Тоғыз құмалақ" ойыны;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі екі адымды жүріс. Ауыспалы екі адымды жүріс. "Шырша" жасап көтерілу. Екі шаңғыны тіреп тоқтау ("Соқа" тәсілімен тежелу). Орташа тұрыста түсу. Жылдамдық пен шамалы қарқындағы циклдық жұмысқа төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: 70-80 м. қашықтықты қайталап (2-3 рет) жылдамдыққа жүріп өту, шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен бірқалыпты және ауыспалы қарқынмен 900-1000 м. қашықтыққа жүру, қашықтық арасы 300-400 м. эстафеталар, ойындар;
7) мәселелерді спорт ойындарында шешу дағдыларын жетілдіру. Ойын. Спорт ойындары комбинацияларын құрастыру. Альтернативті ойын құрастыру.
39. 10-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Күн тәртібі және су ішу тәртібі. Білім алушылардың қозғалыс тәрібі. Өзін-өзі бақылау ережелері;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен және басқа құралдармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Бейімделген дене шынықтыру шараларымен психикалық қызметті түзетуге бағытталған жаттығулар (үрей, биіктіктен қорқу, қиын қозғалыс жағдаяттарында өзін-өзі сәйкес емес ұстау);
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Қарсыласыңды басып оз", "Ұтымды жағдай үшін күрес";
4) жеңіл атлетика. Жүгіру, секіру және лақтыру техникасын шыңдау. Қауіпсіздік техникасы. Спринтерлік жүгіруді жетілдіру. Жүгіру төзімділігі дағдыларын жақсарту. Секіру мен лақтырудағы жеке дара екпіннің өлшемдері және оны дұрыс таңдау;
5) қазақтың халық ойындары. "Тоғыз құмалақ" ойыны;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі адымсыз және бір адымды жүріс және оның ойлы-қырлы жерде қолданылуы. Орнында сермей бұрылу. Төмен тұру қалпында еңіске түсу. Сырғи итерілу тәсілімен көтерілу. Бір мезгілдегі жүрістен алма-кезек адымдап жүруге көшу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: 80-90 м. қашықтықты қайталап (3-4 рет) жылдамдыққа жүріп өту, шаңғымен орташа ойлы-қырлы жермен бірқалыпты және ауыспалы қарқынмен 1400-1500 м. қашықтыққа жүру; эстафеталар; ойындар;
7) спорт ойындары. Ойын жағдаяттарында допты игеру техникасы. Ойын кеңістігінде бағдарлау дағдыларын жетілдіру. Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
40. Бағдарламада берілген оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімше, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлім мен бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
41. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
2) 2-бөлім "Гимнастика":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Құралдармен орындалатын жаттығулар |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
3) 3-бөлім "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 | 5.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін сақтай алу | 7.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | 8.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын дамыту |
9.3.1.1 | 10.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын пайдалану |
3.2 | 5.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.2.1 ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре және кедергілерден өте алу | 7.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | 8.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын дамыту | 9.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын қолдану | 10.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын пайдалану |
3.3 | 5.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.3.1 кеңістікті бағдарлай алу | 7.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | 8.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын дамыту | 9.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын қолдану |
10.3.3.1 |
4) 4-бөлім "Жеңіл атлетика":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындай алу | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре алу | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.2.1 | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту |
4.3 | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындай алу | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре алу |
7.4.3.1 | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.3.1 | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту |
4.4 | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындай алу | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре алу | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.4.1 | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту |
5) 5-бөлім "Ұлттық және зияткерлік ойындар":
5-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 |
5.5.1.1 | 6.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | 7.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
9.5.1.1 | 10.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.2 |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 | 7.5.2.1 асық ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.2.1 асық ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
9.5.2.1 | 10.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.3 |
5.5.3.1 |
6.5.3.1 | 7.5.3.1 дойбы ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.3.1 дойбы ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | 9.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын қолдану | 10.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.4 |
5.5.4.1 | 6.5.4.1 шахмат ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | 7.5.4.1 шахмат ойынының бірнеше комбинацияларын білу |
8.5.4.1 | 9.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын қолдану | 10.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
6) 6-бөлім "Шаңғы дайындығы":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
6.1 |
5.6.1.1 | 6.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүре алу |
7.6.1.1 | 8.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен қозғалған кезде бір аяқты тіреп сырғуды үйрену және орындай алу |
9.6.1.1 |
10.6.1.1 |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар |
5.6.2.1 |
6.6.2.1 |
7.6.2.1 |
8.6.2.1 |
9.6.2.1 |
10.6.2.1 |
7) 7-бөлім "Спорттық ойындар":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
7.1 Волейбол |
5.7.1.1 |
6.7.1.1 |
7.7.1.1 |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
10.7.1.1 |
7.2 Баскетбол |
5.7.2.1 |
6.7.2.1 |
7.7.2.1. | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру |
7.3 Теннис |
5.7.3.1 |
6.7.3.1 |
7.7.3.1 |
8.7.3.1 |
9.7.3.1 |
10.7.3.1 |
7.4 Футбол |
5.7.4.1 |
6.7.4.1 |
7.7.4.1 | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту |
42. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
43. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 5.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелерін және қауіпсіздік техникасын білу |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 5.1.2.1 жеке бас тазалығының ережелері және күн тәртібі туралы білу | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу |
Жүгіру | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындай алу | |
Лақтыру | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындай алу | |
Секіру | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындай алу | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 5.2.1.1 дененің дұрыс қалпын білу және еңкеюден кейін дұрыс дене қалпын ұстай алу |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 5.2.2.1 гимнастикалық орындықта, бөренеде құралдармен жасалатын жаттығуларды орындауда тепе-теңдік сақтауды білу және сақтай алу | |
Тыныс жаттығулары | 5.2.3.1 тұрған және жатқан қалыпта аралас (көкіректі-құрсақты немесе толық) тыныс алу түрін орындай алу | |
Өрмелеу және асып түсу | 5.2.4.1 бір жабдықтан басқасына асып түсуді білу және асып түсе алу | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
5.2.5.1 жұптасып үлкен допты бір-біріне кеудеден лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 5.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындардың маңызын түсіну |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 5.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындардың маңызын түсіну | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 5.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындардың маңызын түсіну | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 5.6.1.1 шаңғымен сап түзеу элементтерін білу және орындай алу |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 5.6.2.1 шаңғымен сырғаната қадам жасап жүруді білу және жүре алу | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 5.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының ережесін білу және ойнай білу |
Асық | 5.5.2.1 асық ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
Дойбы | 5.5.3.1 дойбы ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
Шахмат | 5.5.4.1 шахмат ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу |
Жүгіру | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындай алу | |
Лақтыру | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындай алу | |
Секіру | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындай алу | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 6.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында тәртіп ережелерін және қауіпсіздік техникасын сақтау |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 6.1.2.1 шынығу және оның ағзаға тигізетін әсері туралы білу | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу |
Жүгіру | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре алу | |
Лақтыру | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре алу | |
Секіру | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре алу | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 6.2.1.1 дененің дұрыс қалпын ұғыну мен сақтай алу және қолмен бірқатар қимылдарды орындау |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 6.2.2.1спорт құрал-жабдықтарында тепе-теңдік сақтауды түсіну және сақтай алу | |
Тыныс жаттығулары | 6.2.3.1 қолдың әртүрлі қимылдары кезінде тыныс алуды орындау: жанына, жоғары қарай; жүрелеп толық және жартылайотырып-тұру кезінде | |
Өрмелеу және асып түсу | 6.2.4.1 кедергілерден асып түсе алу және кедергінің биіктігіне қарай әртүрлі тәсілдермен олардың астынан өту | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
6.2.5.1 үлкен допты бір-біріне екі қолмен оң иықтан, сол иықтан лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 6.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін сақтай алу |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 6.3.2.1 ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре және кедергілерден өте алу | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 6.3.3.1 кеңістікті бағдарлай алу | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 6.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүре алу |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 6.6.2.1 "саты" жасап жайпақ беткейге көтеріле алу | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 6.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену |
Асық | 6.5.2.1 асық ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
Дойбы | 6.5.3.1 дойбы ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
Шахмат | 6.5.4.1 шахмат ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу |
Жүгіру | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре алу | |
Лақтыру | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре алу | |
Секіру | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре алу | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары. |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 7.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында спорт құрал-жабдықтарында жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасын қолдану |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 7.1.2.1 өз денсаулығына қатерлі жайттарды анықтай алу | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту |
Жүгіру | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | |
Лақтыру | 7.4.3.1 лақтыру техникасын дамыту | |
Секіру | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
Баскетбол |
7.7.2.1 секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 7.2.1.1 гимнастикалық қабырғамен жанына, жоғары және төмен қимылдағанда дененің дұрыс қалпын сақтай алу |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 7.2.2.1 көзбен бақылай отырып және бақыламай кез-келген бастапқы қалыптан дененің дұрыс қалпын ұстай алу | |
Тыныс жаттығулары | 7.2.3.1 қолын белге қойып, қолдарын артқа, жанына, жоғары қарай әртүрлі қимылдатып жүрген кезде тыныс алуды сақтау | |
Өрмелеу және асып түсу | 7.2.4.1 көлденең сатымен өрмелеудің кезекпен қол мен аяқты алмастыру әдісін қолдану | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
7.2.5.1 үлкен теннис добын бір қолмен жоғары, жерге және қабырғаға лақтыра алу, оны бір қолмен қағып алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 7.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 7.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 7.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 7.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүрген кезде аяқ-қол қозғалысын үйлестіре алу |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 7.6.2.1 көтерілу мен түсу техникасының үйренген элементтерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 7.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының бірнеше комбинацияларын білу |
Асық | 7.5.2.1 асық ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
Дойбы | 7.5.3.1 дойбы ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
Шахмат | 7.5.4.1 шахмат ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
Баскетбол |
7.7.2.1 секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту |
Жүгіру | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | |
Лақтыру | 7.4.3.1 лақтыру техникасын дамыту | |
Секіру | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
Баскетбол |
7.7.2.1 секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 8.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында спорт құрал-жабдықтарында жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасын сақтау |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 8.1.2.1 ой және дене еңбегін алмастыру тәртібін сақтау | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
Жүгіру | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
Лақтыру | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану | |
Секіру | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
2- тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 8.2.1.1 бір орында тұрып секіру кезінде дұрыс дене қалпын көрсете алу |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 8.2.2.1 құралдармен жасалатын жаттығуларды бір орында және қозғалыста орындау кезінде дененің дұрыс қалпын ұстай білу | |
Тыныс жаттығулары | 8.2.3.1 қимыл сипатына сәйкес тыныстың тереңдігі мен қарқынын ерікті түрде өзгертуді орындай алу | |
Өрмелеу және асып түсу | 8.2.4.1 көлбеу 40° бұрышпен қойылған гимнастикалық орындыққа таянып отырып өрмелеу әдісін қолдану | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
8.2.5.1 жүріп келе жатып нығыздалған допты жоғары лақтырып, оны тосып алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 8.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын дамыту |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 8.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын дамыту | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 8.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын дамыту | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 8.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен қозғалған кезде бір аяқты тіреп сырғуды үйрену және орындай алу |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 8.6.2.1 түсу техникасының үйренген элементтерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 8.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
Асық | 8.5.2.1 асық ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | |
Дойбы | 8.5.3.1 дойбы ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | |
Шахмат | 8.5.4.1 шахмат ойынының әрүрлі кезеңдерін орындау | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
Жүгіру | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
Лақтыру | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану | |
Секіру | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1- тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 9.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету нұсқауын білу |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 9.1.2.1 өзін-өзі қадағалауды және бақылауды жүзеге асыра алу | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 9.4.1.1 жүру техникасын машықтау |
Жүгіру | 9.4.2.1 жүгіру техникасын өз бетімен машықтау | |
Лақтыру | 9.4.3.1 лақтыру техникасын машықтау | |
Секіру | 9.4.4.1 секіру техникасын машықтау | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
2- тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 9.2.1.1 өкшемен, табанның сыртқа және ішкі қырымен жүруді жетілдіру |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 9.2.2.1 құралдармен жасалатын жаттығуларды бір орында және қозғалыста орындау кезінде дененің дұрыс қалпын көрсете алу | |
Тыныс жаттығулары | 9.2.3.1 ырғақты қимылдарды орындау кезінде ұзақтығы бойынша әртүрлі тыныс алу мен тыныс шығаруды орындай алу | |
Өрмелеу және асып түсу | 9.2.4.1 кедергілер алаңында әртүрлі жабдықтардан әртүрлі тәсілдермен өрмелеу және асып түсуді көрсету | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
9.2.5.1 нығыздалған допты жоғары бастың үстімен бір қолдан екінші қолға лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 9.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын қолдану |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 9.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын қолдану | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 9.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын қолдану | |
3- тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 9.6.1.1 қашықтық арасы 100м дейін ойлы-қырлы жермен жүріп өту кезінде бір мезгілдегі екі адымды жүріс техникасын көрсету |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 9.6.2.1 шаңғымен көтерілу техникасының үйренген негіздерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 9.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын қолдану |
Асық | 9.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
Дойбы | 9.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
Шахмат | 9.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
4- тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 9.4.1.1 жүру техникасын машықтау |
Жүгіру | 9.4.2.1 жүгіру техникасын өз бетімен машықтау | |
Лақтыру | 9.4.3.1 лақтыру техникасын машықтау | |
Секіру | 9.4.4.1 секіру техникасын машықтау | |
7.Спорттық ойындар | Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 10.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында соғылу мен жарақат кезінде алғашқы көмек көрсете алу |
Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 10.1.2.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу | |
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 10.4.1.1 үйренген жүру дағдыларын бекіту |
Жүгіру | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту | |
Лақтыру | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту | |
Секіру | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол |
10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану |
Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 10.2.1.1 екі табан арасына кіші допты қысып 2-3 рет секірудің үйренген дағдыларын пайдалану |
Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 10.2.2.1 сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру кезінде берілген ара-қашықтықты анықтай білу және дұрыс орындай алу | |
Тыныс жаттығулары | 10.2.3.1 тыныс жаттығулары арқылы өкпе вентиляциясын жақсарту | |
Өрмелеу және асып түсу | 10.2.4.1 арқанмен өрмелеудің әртүрлі әдістерін тәжірибе жүзінде қолдану | |
Құралдармен орындалатын жаттығулар |
10.2.5.1 нығыздалған допты тізерлеп тұрып бастан асыра лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 10.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын пайдалану |
Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 10.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын пайдалану | |
Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 10.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын пайдалану | |
3- тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 10.6.1.1 бір мезгілдегі екі адымды жүріспен баяу қозғалғанда ырғақты сақтай алу |
Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 10.6.2.1 шаңғымен түсу техникасының үйренген негіздерін білу және орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | Тоғыз құмалақ | 10.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
Асық | 10.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
Дойбы | 10.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
Шахмат | 10.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол |
10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану |
Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | Жүру | 10.4.1.1 үйренген жүру дағдыларын бекіту |
Жүгіру | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту | |
Лақтыру | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту | |
Секіру | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту | |
7. Спорттық ойындар | Волейбол |
10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану |
Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің мақсаты - ауызекі байланыста қиындықтар туындағанда, есту бұзылысы бар адам қоғамда еркін қарым-қатынас жасау үшін 5-10 сыныптың естімейтін білім алушыларында ым-ишараттық сөйлеу тілін қалыптастыру.
3. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің міндеттері:
1) ым-ишара және ауызекі тыңдалған немесе оқылған мәтін түрінде, әңгімелесудің негізгі мазмұнын жеткізуге және түсінуге үйрету;
2) ым-ишара тілінде айтушының көзқарасымен қалай ұсынылғандығына қорытынды жасау, анықтауға үйрету;
3) ым-ишараттық сөйлеу тілінің нормасын сақтай отырып, пікірталас тақырыптарын түсінуге және оны талқылауға қатысуға үйрету;
4) ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен эмоция және өз ойымен бөлісу, тыңдағанын және оқығанын пайымдау біліктілігін дамыту;
5) ым-ишара көмегімен логикалық кезектілікті сақтай отырып, өз көзқарасын дәлелдеуге үйрету;
6) ым-ишара түрінде қарым-қатынас орнату және берілген тақырыпқа сай өз ойын логикалық дәлелдеу, байланысты өздігінен құрастыру;
7) ауызекі және ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен сөйлеу тілі қарым-қатынасының түрлі тәсілдерін пайдалана отырып, диалогқа қатысу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естімейтіндердің қатарына табиғи жолмен дамитын ауызша сөйлеу тілі мүмкін болмайтын туылғаннан немесе кейіннен пайда болған естімеушілік, естудің тұрақты екіжақты бұзылысы бар балалар; арнайы жүйелі психологиялық-педагогикалық көмексіз олардың ары қарайғы психофизиологиялық дамуы өзінше ерекшеленеді, соның салдарынан әлеуметтік бейімделу айтарлықтай шектеледі.
5. Естімейтіндерді ым-ишараттық сөйлеу тіліне оқыту тұжырымдамасы мына әдістемелік негізден тұрады:
1) тіл мен сөйлеу тілінің бірлігі;
2) есту депривациясы бар тұлғалардыңэмоционалды-танымдық дамуында ым-ишара сөйлеу тілінің маңызы;
3) сенсорлы қалыпты және естуі бұзылған балалардың ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілін меңгерудің жалпы лингвистикалық заңдылықтары;
4) құрылымдық лингвистика жағынан Ым-ишараттық сөйлеу тілін талдау қағидасы;
5) ым-ишара сөйлеу тілінде жай және күрделі пайымдаулардың ерекшелігі.
6. Ым-ишара, коммуникация дағдыларын толыққанды меңгеру үшін келесі оқу жағдайлары ұйымдастырылады:
1) білім алушылардың тұлға болып қалыптасып, дамуына және сапалы білім алуына мүмкіндік беретін, әлеуметтік тәжірибесін кеңейтіп, естуі қалыпты ересектер мен құрдастарының арасында өзара қарым-қатынаста іскерлік және эмоционалды жайлы атмосфера орнату;
2) коммуникативті аймақты кеңейту мақсатымен білімді ұйымдастыру шектен шығатын білім кеңістігінің біртіндеп өсуі;
3) әртүрлі қолжетімді қызмет түрлеріне қатысуға жұмылдыру, қарым-қатынас процесінде белсенділікке, естімейтін білім алушылардың ынтасын дамытуға жағдай жасау;
4) жетістікті бағалау және оқытуды ұйымдастыруда оқу материалдарын меңгеру, ақпаратты ым-ишара түрінде өңдеу және қабылдау ерекшелігін тіркеу;
5) білім алушылардың әлеуметтік мәдени ортасын және оның түсінігінің фрагменттік, бірмағыналығын, ситуативтілігін еңсеру;
6) естімейтін білім алушылардың ұғынуына, бақылау, әрекет, таңданудан тұратын жеке өмірлік тәжірибенің жанамалығына арнайы көмек;
7) көңіл-күй, мотив, жағдай, адамдар арасындағы өзара байланысты түсінуді дамытатын арнайы көмек;
8) белгілі мәнмәтінде барлық коммуникативті жағдайларда ым-ишараттық сөйлеу тілін білім алушылардың қолдану біліктілігін дамыту, ым-ишараттық сөйлеу тілін жүйелі және мақсатқа бағдарлап оқыту;
9) қарым-қатынас процесінде ым-ишараттық сөйлеу тілі құралдарын және қажет болған жағдайда дактилологияны қолдану;
10) білім алушылардың өзіндік танымдық, әлеуметтік мәдени және коммуникативті қажеттіліктерді жүзеге асыру мақсатында вербальды және вербальсыз құралдарды қолдану.
7. Естімейтін білім алушылардың ым-ишара сөйлеу тілінің дамуы сурдопедагогиканың мына дидактикалық қағидаларына негізделеді:
1) білімнің жеке бағдарлық тұжырымдамасына өтуді білдіретін оқытудың ізгілендіру қағидасы;
2) білімнің түрлі қажеттілігін қанағаттандыруға бағытталған мектепке сәйкес естімейтін білім алушылардың жеке ерекшелігін дамытуға және білім деңгейіне бейімдеу қағидасы; көру қабілеті бұзылған, психикалық дамуы тежелген, есту қабілеті бұзылған білім алушыларға түрлі әдіс-тәсілдерді қолдану;
3) оқытуды жекешелендіру және саралау қағидасы естімейтін білім алушылардың ата-аналарымен бірге өзіне оңтайды оқу жолын таңдауға мүмкіндік береді;
4) оқытудың ауызша құралдары және көрнекілік қағидасы жинақтау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға, қорытындыны, жаңа түсініктерді қалыптастыру негізінде сезімтал бейнені жалпылау және жүйелеу, оқу-тәрбие процесінің ережелеріне сай бағытталған;
5) естімейтін білім алушылардың жеке тұлғалық дамуына жол ашатын, ауызша рәсімдеу ақпаратын қабылдауға мүмкіндік беретін ана тілі мен ғылым негізін меңгеру қағидасы;
6) естімейтін білім алушының өзіне айтылған сөйлеу тілін еркін түсінуге және қоршаған адамдарға түсінікті етіп сөйлеу біліктілігін жеткілікті дамытуға ауызша сөйлеу тілімен бірге естіп қабылдауды дамытуды қарқындату қағидасы;
7) сөйлеу тілі қарым-қатынасын белсендіру қағидасы естімейтін білім алушылардың біріккен қызметін ұйымдастыруға психологиялық-педагогикалық тәсілдерді жүзеге асырудың қажеттілігін ескереді және ауызша сөйлеу тілі негізінде қарым-қатынас қажеттілігін шақыратын жағдайларды үлгілеуді болжайды. Білім алушыларды қарым-қатынастың түрлі тәсілдерін қалыптастырып арнайы оқыту оқу-тәрбиелік жұмыстың әлеуметтік жүріс-тұрысы түрінде жүзеге асырылады;
8) әрекеттік ықпал қағидасы әрекет білімді қалыптастыру процесі ретінде қарастырылатын, естімейтін білім алушылардың тұлғасын қалыптастыруға түзете-дамытушылық бағыттылықты қамтамасыз ететін естімейтін білім алушыларды заманауи оқыту жүйесіне бағытталған негізді құрайды.
8. Ым-ишараттық сөйлеу тілімен жұмыс процесі есту қабілеті бұзылған білім алушылардың сөйлеу тіліне оқытудың келесі қағидаларына негізделеді:
1) коммуникативті бағыттылықты қамтамасыз ету, сабақта немесе сабақтан тыс тәжірибелік әрекет түрлерімен, танымдық, ойынмен байланысты сөйлеу тілі тәжірибесінің кеңеюі үшін жағдай жасау;
2) ым-ишара лексикасын, фразаларын түсінуді қамтамасыз ету және оны өзінің белсенді сөйлеу тілінде қолдануға біртіндеп өту;
3) қарым-қатынастың күрделі түрлерін (сипаттау, баяндау, талқылау, түсіндіру) меңгеру үшін алдымен қарым-қатынастың қозғаушы түріне оқыту;
4) ситуативті сөйлеу тілін әлдеқайда дерексіз және күрделі (көрнекілікке емес, керісінше сөйлеу тілі материалдарын меңгеруге сүйенетін) мәнмәтін түріне өтуді қолдану;
5) ым-ишараттық сөйлеу тілін қолдану арқылы сөйлеу тілі дағдыларын өңдеудің кезектілігі;
6) ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен ойын және сезімін өздігінен білдіруді максимальды белсендіру.
9. Ым-ишараттық сөйлеу тіліне оқыту процесінде естімейтіндер бір-бірімен калькалаушы ым-ишараттық сөйлеу тілі және ұлттық Ым-ишараттықсөйлеу тілі құралы деп аталатын екі сөйлеу тілі жүйесін қолдану қажеттілігін көздейді.
10. Калькалаушы ым-ишараттық сөйлеу тілі (бұдан әрі - КЫИСТ) – айтушының ауызша сөйлеу тілін ым-ишарат сүйемелдейтін қарым-қатынас жүйесі. Естімейтіндер көп жағдайда сөзді дауыссыз айтады. КЫИСТ ым-ишараты сөздің баламасы ретінде, ал оның кезектілігі жай сөйлемде сөздердің орнына сәйкестендіріледі. Лексикада КЫИСТ ым-ишараты негізгі екі топқа бөлінеді: қазақша ым-ишараттық сөйлеу тіліне кіретін; тек КЫИСТ қатысты ым-ишарат (дактильді әліппе көмегімен айтылатын – дактильді сөздер; бірнеше дактиль мен ым-ишараттан тұратын лексема).
11. КЫИСТ жүзеге асыру білім алушылардың қазақ тілді меңгеру деңгейін жоғарылату негізінде мүмкін болады. Білім алушылардың ауызша сөйлеу тілін дамыту міндеті сабақта және сабақтан тыс шараларда іске асырылады.
12. КЫИСТ дамытудың негізгі міндеті – сөздік қорды кеңейту, сыныптан тыс шараларда (ым-ишараттық сөйлеу тілі үйірмесі), ым-ишараттық сөйлеу тілі сабағында түсіну және оны білдіру құралдарын белгілі ортада қалыптастыру.
13. Қазақшаым-ишараттық сөйлеу тілі–қазақша ым-ишараттық сөйлеу тілі құралдарының көмегімен жүзеге асырылатын қарым-қатынас құралы ҚЫИСТ – өзіндік лексика мен грамматикаға ие ерекше лингивистикалық жүйе.
14. КЫИСТ және ҚЫИСТ қарым-қатынаста әрқайсысының өз қызметі бар естіметін білім алушылармен түрлі жағдайда меңгеріледі. Бастапқыда естімейтін бала ҚЫИСТ меңгеріп және оны қарым-қатынаста кеңінен қолдана бастайды; қазақ тілін оқи келе ол КЫИСТ көшеді. Негізгі ым-ишара КЫИСТ келеді және КЫИСТ өте үлкен және тұрақты лексикалық классты құрайды.
15. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" сабақтарын құрудың негізгі қағидасы – тақырыптық. Жылдық оқу материалы Бағдарламада көрсетілген жеке тақырып түрінде жоспарланады. Тақырыптарды қазақ тілі, әдебиеті сабақтарының тақырыптық мазмұнымен байланысты, уақытқа байланысты немесе еркін түрде бөлуге болады.
16. Ым-ишараттық сөйлеу тілі сабағының үлгісі дәстүрлі, ақпараттық, көрнекілік, тәжірибелік тәсілдерді кеңінен қолдануға мүмкіндік береді.
17. Сабақтың ортасы грамматикалық тақырып, ым-ишараттық сөйлеу тілінде (пайымдауды түсіну және нәтижесі)жалпы пайымдау тәсілі болып табылады. Білім алушылар жазбаша және ауызша сөйлеу тіліндегі қателерді азайтатын ауызша сөйлеу тілі заңдылықтарын меңгеріп, ауызша сөйлеу тілі мен Ым-ишараттық сөйлеу тілі арасындағы ұқсастықтарды салыстырады.
18. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" сабақтарында қолданылатын жаттығулардың коммуникативті артықшылығы болу. Сондықтан да оны тек жай тақырыптық емес, ситуативті-тақырып негізінде құрастыру.
19. Сөйлеу тілі ым-ишарасын айқын, нақты білдіру керек, содан соң түрлі фразаларда, әңгімелесуде әр тақырыптың аяғында қолдану меңгеру.
20. Ым-ишараттық сөйлеу тілін меңгеру жұмысының түрлері: сөйлеу тілі ым-ишарасын білу және көрсету, әңгімелесу, берілген тақырып бойынша әңгімелеу, ауызша сөйлеу тілін ым-ишараттық сөйлеу тіліне алмастыру, ым-ишараттық сөйлеу тілін ауызша сөйлеу тіліне алмастыру, жеке тапсырмалар, жобалар, пікір алмасу.
21. Оқу материалы білім алушылардың жеке мүмкіндігіне сай құрастырылады: сөйлеу тілі дағдылары, көріп есте сақтаудың дамуы, қол саусақтарының икемділігі. Жаңа материалға өткен тақырыпты толықтай меңгерген соң ғана өту, ауызекі-тұрмыстық сөйлеу тілінде таныс ым-ишараттарды үнемі қайталау және бекіту.
22. Ым-ишара көріп қабылданады, сондықтан ым-ишараттық сөйлеу тіліне оқытуда көрнекілік қағидасын белсенді қолдану маңызды. Оқытудың көрнекілік сипаты сөздік материалдарлы қабылдауды, есте сақтауды қамтамасыз етеді.
23. Қорытынды бақылау жылдың төртінші тоқсанының соңында жүргізіледі. Педагогпен білім алушылардың жетістігі еркін картада бекітілген, оқу жылында бақыланған сыныптағы әр білім алушының жетістігі мен даму динамикасы талданады.
24. Бағалау шарасымен алынған мәліметтер, дағды мен біліктілікті меңгеру процесінде болған қиындықтарды уақытында шешуге мүмкіндік береді. Педагог естімейтін білім алушыларға жеке көмек көрсету тәсілдері мен мазмұнын анықтауға мүмкіндік алады.
25. Сипаттама бағалау даму деңгейін анықтап қана қоймай, білім алушымен әріқарай жұмысты көздейді.
26. Одан бөлек, педагог коммуникативті біліктіліктің даму деңгейін бағалайды:
1) жоғарғы деңгей ым-ишараттық сөйлеу тілі арқылы қоршаған адамдармен белсенді қарым-қатынасқа түсумен сипатталады; ым-ишараттық сөйлеу тілінен ауызша сөйлеу тіліне жеңіл өтеді;
2) орташа деңгей ым-ишара көмегімен қарым-қатынастың жеткіліксіздігімен, қарым-қатынастың вербальді емес құралдарын қолданудың шектеулігімен сипатталады;
3) төменгі деңгей ым-ишара түрінде қарым-қатынасқа түсуге деген қызығушылықтың жоқтығымен сипатталады.
27. Ым-ишараттық сөйлеу тілін дұрыс қолдану үшін естімейтін білім алушыларды ынталандыру үшін сөйлеу тілі ортасын ұйымдастыру. Оқу процесінде және естімейтін білім алушылармен сабақта және мектептен тыс қарым-қатынаста ым-ишараттық сөйлеу тілін ұтымды қолдану. Ым-ишара ауызша сөйлеу тілінің баламасы ретінде қаралмау керек; оны қарым-қатынас жасаудың көмекші құралы ретінде және ауызша сөйлеу тілін меңгеруде қолдану.
28. Оқытушының ым-ишараттық сөйлеу тілі мәдениетті, эстетикалық, сауатты, эмоционалды бай және айқын болады.
29. Сабақта ым-ишара қолдану ережелері:
1) ым-ишара анық, нақты және аяқталған болуы шарт;
2) ым-ишара көлемі мақсатқа сай қолданылады;
3) ым-ишараны қолды белден жоғары ұстап қолдану,
4) шынтақты денеден 3 см. алшақ ұстау;
5) екі қолмен де ым-ишарат жасау;
6) мұғалім өзінің ым-ишарасын бақылап және өз қимылын білім алушылардың көзқарасымен көріп, өзінде вербальсыз рефлексияны дамытады.
30. Ым-ишараттық сөйлеу тілі оқу және түзетушілік пәндерінің кіріктірілуі арқылы жүзеге асырылады: "Қазақ тілі", "Қазақ әдебиеті", "Қазақ тілі және әдебиеті", "Өзін-өзі тану", "Естіп қабылдауды дамыту және ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру", "Ауызекі-тұрмыстық сөйлеу тілі".
3-тарау. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
31. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта– аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды.
32. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Қарым-қатынастың вербальді емес құралы";
2) 2-бөлім "Ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен қарым-қатынас тәжірибесі".
33. "Қарым-қатынастың вербальді емес құралы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері;
2) дактильді сөйлеу тілі;
3) сөздік жұмыс.
34. "Ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен қарым-қатынас тәжірибесі" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну;
2) диалогқа қатысу.
35. Оқу тақырыптары: "Мен және менің отбасым", "Мамандық", "Техника", "Адамның денсаулығы", "Естімейтіндердің әлемі", "Бала коммуникация", "Спорт", "Әдеп", "Қауіпсіз өмір ережелері", "Менің елім Қазақстан", ұлттық сана "Мәңгілік ел", "Қазақстанның астанасы - Астана", "Туған өлкем", "Адам және қоғам өміріндегі еңбек", "Жер", "Жыл мезгілдері", "Уақыт", "Тірі табиғат", "Өсімдіктер", "Саңырауқұлақ", "Жануарлар", "Мемлекет және құрлық", "Экологиялық мәдениет", "Жансыз табиғат", "Ақпараттық технология", "Компьютерлік жүйе", "Өнер", "Құрылыс", "Әдебиет", "Бұқаралық ақпарат құралы", "Заманауи әлем жастары", "Математика".
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
36. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлімше, "4" – оқыту мақсатының реттік нөмірі.
37. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Қарым-қатынастың вербальсіз құралы":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері |
5.1.1.1 естімейтіндердің өмірінде ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілінің мағынасын түсіну |
6.1.1.1 ым-ишараттық сөйлеу тілінің шығу тарихын білу |
7.1.1.1 мәнмәтінге орай ым-ишара нұсқасын ажырату |
8.1.1.1 мәнмәтінге байланысты (кеңістік жағдайы, әрекет тәсілі) ым-ишара өзгеріп отыратынын білу |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 естімейтіндердің өмірлік әрекетінде орын алатын халықаралық және республикалық заңдарды білу |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі |
5.1.2.1 дактилдеу ережесін білу |
6.1.2.1 дактильді сөйлеу тілінің шығу тарихын білу |
7.1.2.1 дактильді жүйенің жіктелуін білу |
8.1.2.1 қарым-қатынас процесінде ауызша, дактильді байланыстың шегін ескеру | ||
1.3 Сөздік жұмыс |
5.1.3.1 адамдармен қарым-қатынаста қолданатын ым-ишаларды ажырату |
6.1.3.1 "Қауіпсіздік ережелері" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
7.1.3.1 "Уақыт", "Жыл мезгілдері" тақырыптарында мәнмәтінніңым-ишарасын білу |
8.1.3.1 "Өнер" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
9.1.3.1 "Техника" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
10.1.3.1 "Естімейтіндер әлемі" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
2) "Ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен қарым-қатынас тәжірибесі" бөлімі:
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну |
5.2.1.1 сұрақтарға сүйене отырып, негізгі ойды және тақырыпты анықтау |
6.2.1.1 басты ақпаратты анықтау отырып, диалогтың негізгі мазмұнын түсіну |
7.2.1.1 құрылымына сүйене отырып, негізгі ойды анықтау |
8.2.1.1 арнаулы аудитория және мәтіннің құрылымдық элементі негізінде негізгі ойды анықтау |
9.2.1.1 естіген нәрсеге өзінің қарым-қатынасын білдіре отырып, шағын тақырып негізінде негізгі ойды анықтау |
10.2.1.1 сыни қарым-қатынасты білдіре отырып, мәтіннің бөлшектік және негізгі ақпаратын түсіну |
2.2 Диалогқа қатысу |
5.2.2.1 қарым-қатынас процес процеммым-ишара кеңістігін сақтау |
6.2.2.1 ҚЫИСТ көмегімен сюжетті суреттерді сипаттау |
7.2.2.1 ҚЫИСТ көмегімен сюжетті суреттердің сериясын сипаттау |
8.2.2.1 берілген тақырыпта (арнайы қарым-қатынас жағдайы талаптарында) |
9.2.2.1 ым-ишараттық сөйлеу тілінің жақсы техникасын көрсету |
10.2.2.1 хабарламаның мазмұнын эмоционалды жеткізу |
38. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
39. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ым-ишараттық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Естімейтіндердің өмірінде ым-ишараттық сөйлеу тілінің маңыздылығы | 5.1.1.1 естімейтіндердің өмірінде ауызша және Ым-ишараттық сөйлеу тілінің мағынасын түсіну |
Ым-ишараттық сөйлеу тілі мен ауызша сөйлеу тілінің айырмашылығы | 5.1.1.2 ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілінің айырмашығын білу | |
ҚЫИСТ, КЫИСТ ерекшеліктері |
5.1.1.3 ҚЫИСТ ерекшеліктерін білу | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеудің маңыздылығы, ережесі, |
5.1.2.1 дактилдеу ережесін білу |
Дактильді сөйлеу тілінің қызметі | 5.1.2.4 түрлі қарым-қатынас, оқу жағдайында дактильді сөйлеу тілі қызметін білу | |
1.3 Сөздік жұмыс | Адамдарға қатысты қолданылатын ым-ишаралар | 5.1.3.1 адамдармен қарым-қатынаста қолданатын ым-ишаларды ажырату(жас ерекшелігі, жынысы, отбасылық жағдай, мамандығы) |
"Мен және менің отбасым", "Меймандар", "Туған күн" тақырыптары | 5.1.3.3 "Қонақ", "Туған күн" жағдайларын бейнелеу | |
2.1Ым-ишараттықсөйлеутілінтүсіну | Хабарламаның негізгі ойы мен тақырыбын анықтау | 5.2.1.1 сұрақтарға сүйене отырып, негізгі ойды және тақырыпты анықтау |
ҚЫИСТтүрінде хабарлама | 5.2.1.2 ҚЫИСТ түрінде хабарламаны түсіну | |
2.2Диалогқақатысу | Тілдесімпроцесіндегіым-ишаралар аймағы | 5.2.2.1 қарым-қатынас процесс ым-ишара кеңістігін сақтау |
ҚЫИСТкөмегімен хабарлама | 5.2.2.2 ҚЫИСТ көмегімен хабарламаны жеткізу | |
Берілген тақырып бойынша әңгіме | 5.2.2.3 сүйікті ойыны, жануарлары, тағамы жөнінде әңгімелесу | |
2-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишаралардың құрылымы |
5.1.1.5 ым-ишара құрылымын (бағытын, орындалу орнын) білу |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Тілдесуші қолынан дактильдеуді оқу |
5.1.2.2 |
1.3. Сөздік жұмыс | "Адам денсаулығы", "Альтернативті қарым-қатынас", "Менің отаным - Қазақстан"тақырыптары |
5.1.3.4 "Адам денсаулығы" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
2.1. Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | КЫИСТ түрінде хабарлама | 5.2.1.3 КЫИСТ түрінде хабарламаны түсіну |
2.2Диалогқақатысу | КЫИСТ көмегімен хабарлама | 5.2.2.4 КЫИСТ көмегімен хабарламаны жеткізу |
Сұрақ-жауап | 5.2.2.5 Ым-ишара көмегімен сұрақ қойып және оған жауап беруді үйрену | |
Өзінің ым-ишара білдіру техникасын бақылау |
5.2.2.6 | |
3-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишаралардың түрлері |
5.1.1.8 Ым-ишараныңәртүрлілілігін (көрсеткіш, ырғақты, еліктеме) ажырату |
Қарым қатынас барысында түрлі жағдайларда байланысты ым-ишараттық сөйлеу тілі. | 5.1.1.10 қарым-қатынастың әртүріндеым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктерін ажырату | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу барысында тілдесушілердің қателерін табу | 5.1.2.5 әңгімелесушінің дактильдеу қателерін айту |
1.3 Сөздік жұмыс | "Мамандықтар", "Сыныпта", "Емхана", "Автобуста" тақырыптары |
5.1.3.7 "Мамандық" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
2.1Ым-ишараттықсөйлеутілінтүсіну | Ым-ишара сөйлеу формасында берілетін жұмбақтар | 5.2.1.4 ым-ишара түрінде жұмбақтар жасыру және шешу |
2.2Диалогқақатысу | Берілген тақырып бойынша диалог | 5.2.2.7 берілген тақырып бойынша диалогқа қатысу (еркін қарым-қатынас жағдайында) |
Ым-ишара түрлері |
5.2.2.8 бірқолды, екіқолдыым-ишараны орындау | |
4 тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишаралардыңберілу және үйлесімділік тәртібі |
5.1.1.11 пайымдауларда ым-ишараны қолдану кезектілігін білу |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу барысында өзін-өзі басқару | 5.1.2.6 өзіндік дактильдеудің анықтылығын, нақтылығын бақылау |
КЫИСТ қолдануда дактильдеу | 5.1.2.7 КЫИСТ қолдану барысында дактильдеу ережесін білу | |
1.3Сөздікжұмыс | Әлеуметтік, интеллектуальные эмоцияны білдіретін ым-ишаралар |
5.1.3.9 әлеуметтік эмоцияны білдіретін (ұялу, ренжу, махаббат) ым-ишараны білу |
Сұрақтар ұсыну әдістері | 5.1.3.12 сұрақтарды білдіретін тәсілдерді білу | |
2.1Ым-ишараттықсөйлеутілінтүсіну | Негізгі және әлеуметтік эмоцияларды түсіну |
5.2.1.5 негізгі эмоцияны түсіну (қорқыныш, ашу, қуаныш, уайым) |
2.2Диалогқақатысу | Шартты ым-ишаралар | 5.2.2.11 шартты ым-ишараны қолдану |
Тілдесу ережелері | 5.2.2.12 әңгімелесушінің сөйлеу тілін мұқият тыңдау, бөлмеу, сөйлеу тіліне аса эмоционалдытұрғыда сезінбеу, жан жағына қарамау | |
Заттарды, адамдарды сипаттау | 5.2.2.13 адамды, заттарды сипаттау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілінің пайда болу тарихы | 6.1.1.1 ым-ишараттық сөйлеу тілінің шығу тарихын білу |
Ым-ишара құрылымы | 6.1.1.2 ым-ишара құрылымын білу (бағытын, орындалу орнын, қимыл сипатын, түр сипаты мен артикуляция) | |
ҚЫИСТ грамматикасының элементтері | 6.1.1.3 ҚЫИСТ рамматикасының элементтерін білу | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Дактильді сөйлеу тілінің пайда болу тарихы | 6.1.2.1 дактильді сөйлеу тілінің шығу тарихын білу |
1.3 Сөздік жұмыс | "Қауіпсізік ережелері", "Қазақстанның астанасы - Астана"тақырыптары |
6.1.3.1 "Қауіпсіздік ережелері" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Кеңістіктікті айқындайтын ым-ишаралар | 6.1.3.3 "Қазақстанның астанасы - Астана" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | Диалогтың негізгі мазмұнын түсіну | 6.2.1.1 басты ақпаратты анықтау отырып, диалогтың негізгі мазмұнын түсіну |
2.2 Диалогқа қатысу | ҚЫИСТ КЫИСТ көмегімен баяндау |
6.2.2.1 ҚЫИСТ көмегімен сюжетті суреттерді сипаттау |
2-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | ҚЫИСТ КЫИСТ айтылатын хабарламалардың ерекшеліктерін талдау | 6.1.1.4 ҚЫИСТ және КЫИСТ түрінде хабар жеткізудің айырмашылықтарын талдау |
Ым-ишара түрлері | 6.1.1.5 заттардың белгілеріне және атауларына ым-ишараттық сөйлеу тілінің маңызын білу | |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің құрылымдық элементтері | 6.1.1.6 жағдаймен ым-ишара элементтерінің құрылым сапасының байланысын білу | |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикасы | 6.1.1.9 ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикалық элементтерін білу | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу барысында өзін-өзі басқару | 6.1.2.2 өзіндік дактилдеудің үйлесімділігін, анықтылығын бақылау |
Орфоэпия нормалары | 6.1.2.3 дактильдеуде орфографиялық қағидаларға сүйене отырып, ауызша сөйлеу тілінің нормасын сақтау | |
1.3 Сөздік жұмыс |
"Тірі табиғат", "Спорт", "Стадионда" |
6.1.3.4 "Тірі табиғат" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Объекттік қарым-қатынастардың құндылығы | 6.1.3.7 объективті қарым-қатынаста мағына беру тәсілдерін білу | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | Хабарламаның негізгі түйінін анықтау | 6.2.1.2 түйін сөздерге сүйеніп, негізгі ойды анықтау |
2.2Диалогқақатысу | Эмоцияны білдіру | 6.2.2.4 қабылдағанына қарай эмоциясын білдіру |
ҚЫИСТ, КЫИСТ – не аудару |
6.2.2.5 ҚЫИСТ жай сөйлем мен сөз тіркестерін аудару | |
3-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Сөздер меным-ишаралардың құрылымын талдау | 6.1.1.7 ым-ишара және сөздің құрылымын талдау |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінде әуендер мен өлеңдер | 6.1.1.8 ым-ишара өлеңдері мен әндерін орындау | |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикасы | 6.1.1.9 ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикалық элементтерін білу | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасы | 6.1.2.4 оқытушы тағайындаған тапсырмаларды қабылдауда сөйлеу тілі материалдарын ауызша-ым-ишарамен айту |
1.3 Сөздік жұмыс | Бірнеше іс-қимылды, нысандық объекттерді айқындайтын құралдар |
6.1.3.8 объективті әрекет көмегімен мағыналық құралдарды білу |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Хабарлама талдау | 6.2.1.3 түйінді сөз тіркестеріне қарай негізгі ойды анықтау |
Ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау | 6.2.1.4 өзінің пікірін айта отырып әңгімелесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін ұнайды, ұнамайды деген көзқараспен бағалау | |
2.2 Диалогқа қатысу | ҚЫИСТ берілген тақырыпта мәтінді аудару | 6.2.2.7 ҚЫИСТ берілген тақырып бойынша мәтінді аудару (5-6 сөйлем) |
Берілген тақырыпқа диалог құру | 6.2.2.8 отбасы, сынып, мектеп, қызығушылығы жөнінде әңгімелесу | |
Уақыт пен орынды нақтылау сұрақтары | 6.2.2.9 уақытын, орнын анықтауға бағытталған сұрақтар қою | |
4-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | ҚЫИСТ лексикалық құрылымы | 6.1.1.10 КЫИСТ лексикасының құрылымын білу |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикасы | 6.1.1.9 ым-ишараттық сөйлеу тілінің грамматикалық элементтерін білу | |
Вербальсіз қарым-қатынас түрлері, құралдары | 6.1.1.11 вербальді емес қарым-қатынас тәсілдерін (мимика, қарым-қатынас ара-қашықтығы, интонация, өзара байланыс) білу | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Ақпаратты ауызша-дактильді формада көрсету | 6.1.2.4 оқытушы тағайындаған тапсырмаларды қабылдауда сөйлеу тілі материалдарын ауызша-ым-ишарамен айту |
1.3 Сөздік жұмыс | Негізгі эмоцияларды білдіретін ым-ишаралар | 6.1.3.11 эмоция негіздерін (қорқыныш, өкпе, қуаныш) білдіретін ым-ишара |
Тиесілі заттардың сапасын бағалау |
6.1.3.12 пәндердің сапасын бағалау тәсілдерін ажырату | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | Көріністі және оның жағдайын, білдіретін ым-ишаралар |
6.2.1.5 көрсету жағдайын ажырату |
2.2 Диалогқа қатысу | Берілген тақырыпқа диалог құру, диалог-сауалнама |
6.2.2.10 берілген тақырып бойынша диалогқа қатысу (таныс емес әңгімелесушімен қарым-қатынас жағдайында) |
Мәтінді КЫИСТ-не аудару | 6.2.2.12 КЫИСТ берілген тақырып бойынша мәтінді аудару (5-6 сөйлем) |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишаралардыңмәнмәтінге байланысты вариативтілігі | 7.1.1.1 мәнмәтінге орай ым-ишара нұсқасын ажырату |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің құрылымдық элементтері | 7.1.1.2 жағдаятпен ым-ишара элементтерінің құрылымдық байланысын білу | |
Тілдесу барысындағы мимика | 7.1.1.3 ым-ишара көмегімен қарым-қатынас процесінде мимиканың рөлін түсіну | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактилльді жүйелердің топтастырылуы | 7.1.2.1 дактильді жүйенің жіктелуін білу |
Дактильдеу ережесі | 7.1.2.2 бастапқы әріптер және сөздердің үйлесімдігін дактильдеу ережесін сақтау | |
1.3Сөздікжұмыс | "Уақыт", "Жыл мезгілдері" тақырыптары | 7.1.3.1 "Уақыт", "Жыл мезгілдері" тақырыптарында мәнмәтінніңым-ишарасын білу |
Іс-әрекетті сапалы бағалау шарттары, тура-керіқатынас мағынасы |
7.1.3.6 кеміту мен талап қарым-қатынасында мағына беру тәсілдерін білу | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Хабарлама талдау |
7.2.1.1 құрылымына сүйене отырып, негізгі ойды анықтау |
2.2 Диалогқа қатысу | ҚЫИСТ КЫИСТ көмегімен баяндау |
7.2.2.1 ҚЫИСТ көмегімен сюжетті суреттердің сериясын сипаттау |
Алған әсерлер мен сезімдерді жеткізу | 7.2.2.3 сезімін тұжырымдау және онымен бөлісу | |
Сұрақтар мен қаратпа тапсырмалар | 7.2.2.4 қабылдағанын тұжырымдап немесе сұрақ қойып ым-ишара көмегімен анықтау | |
2-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Қол мен дененің экспрессивті қозғалыстары | 7.1.1.4 қол мен дененің экспрессивтіқимылдарын орындау және бақылау |
Таныс материалдар бойынша ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілінде тілдесу | 7.1.1.5 белгілі материалда ауызша және ым-ишара сөйлемдерін салыстыру | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасын өз бетімен жетілдіру | 7.1.2.3 дактильдеу техникасын өзіндік өңдеу бойынша тапсырмаларды орындау |
1.3Сөздікжұмыс | "Өсімдіктер", "Саңырауқұлақ", "Жануарлар" тақырыптары | 7.1.3.2 "Өсімдіктер", "Саңырауқұлақ", "Жануарлар" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Мезгілдік құбылыстарды білдіретін ым-ишаралар | 7.1.3.9 уақыттық байланысты (тәулік уақыты, жыл мезгілі) білдіретін ым-ишараны білу | |
2.1. Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Ақпаратты талдау | 7.2.2.3 сезімін тұжырымдау және онымен бөлісу |
2.2 Диалогқақатысу | Берілген тақырыпқа диалог құру | 7.2.2.5 берілген тақырыпта өз ойымен бөлісіп, диалогқа қатысу |
Ым-ишара тілінде сөз сөйлеу | 7.2.2.6 ым-ишараттық сөйлеу тілінде хабарламаға қатысу | |
3- тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Мәнмәтіндеым-ишара компоненттерін өзгерту | 7.1.1.6 мәнмәтінде ым-ишара компонентінің өзгерістерін анықтау |
Теледидардан сурдоаудармамен берілетін бағдарламаларды талдау | 7.1.1.7 сурдоаудармамен телебағдарламаларды талдау және көру | |
Ым-ишараттық сөйлеу тілініңсөздігі | 7.1.1.8 ым-ишараттық сөйлеу тілі және сөздікті қолдану | |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасы |
7.1.2.4 барлық дактилемаларды анық, нақты, жылдам, ауызша сөйлеу тіліне сәйкес орындау |
1.3 Сөздікжұмыс | "Этика" тақырыбы | 7.1.3.3 "Әдеп" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Кеңістіктік қарым-қатынастар | 7.1.3.10 кеңістіктік байланысты (әрекетке бағытталған, әрекет орнын) білдіретін ым-ишараны білу | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | Көп мағыналы ым-ишаралар | 7.2.2.4 қабылдағанын тұжырымдап немесе сұрақ қойып ым-ишара көмегімен анықтау |
2.2 Диалогқа қатысу | "Менің күнім", "Жол жүру ережелері" тақырыптары | 7.2.2.7 "Менің күнім", "Жол жүру ережесі" жағдайларын бейнелеу |
Келісім білдірмейтін кері ым-ишаралар | 7.2.2.8 теріс пікір қолдану арқылы диалог жүргізу | |
4 тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | ҚЫИСТым-ишара компоненттері | 7.1.1.9 ҚЫИСТ ым-ишаракомпонеттерін еркін ажырату |
ҚЫИСТ, КЫИСТ және ауызша сөйлеу тілінің қызметі | 7.1.1.10 естімейтіндердің коммуникациялық қызметінде КЫИСТ және ҚЫИСТ ауызша қызметін білу | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасы | 7.1.2.6 дактильдеудің ережелерін сақтау: нақтылық, жылдамдық, әңгімелесумен арасындағы қашықтық |
1.3Сөздікжұмыс | "Өнер", "Еңбек - қоғам мен адам өмірінде" тақырыптары |
7.1.3.4 "Өнер" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Ым-ишаралар көмегімен сандық қатынастарды жеткізу | 7.1.3.11 ым-ишара көмегімен сандық қарым-қатынасты білдіретін тәсілдерді білу | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Интеллектуалды эмоциялар | 7.2.2.5 берілген тақырыпта өз ойымен бөлісіп, диалогқа қатысу |
2.2Диалогқақатысу | "Менің болашақ мамандығым", "Білім алушылардың құқықтары мен міндеттері" тақырыптары |
7.2.2.9 "Менің болашақ мамандығым" тақырыбында диалог жүргізу |
Ым-ишара білдіру техникасы | 7.2.2.11 ым-ишараныңэмоционалдылығын, анықтылығын көрсету | |
Берілген тақырыпқа диалог құру | 7.2.2.12 берілген тақырып бойынша диалогқа қатысу (таныс және таныс емес адамдармен қарым-қатынас жағдайында) |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Объект қатынастар, ым-ишараныңмәнмәтіннің күші, жылдамдығы, уақытына тәуелділігі |
8.1.1.1 мәнмәтінге байланысты (кеңістік жағдайы, әрекет тәсілі) ым-ишара өзгеріп отыратынын білу |
1.2 Дактильді сөйлеу тілі | Ым-ишараттық сөйлеу тілі, дактильді және ауызша сөйлеу тілдерінің қатынасы | 8.1.2.1 қарым-қатынас процесінде ауызша, дактильді байланыстың шегін ескеру |
1.3Сөздікжұмыс | "Өнер", "Мұражайда", "Көрмеде" тақырыптары |
8.1.3.1 "Өнер" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Жалпылау түсініктерінің ым-ишара эквиваленттері | 8.1.3.7 түсініктерді жалпылайтын ым-ишара баламаларының тәсілдерін білу | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Мәтіннің құрылымдық элементтерінің негізінде негізгі ойды және білім алушылардың қажеттілігін анықтау | 8.2.1.1 арнаулы аудитория және мәтіннің құрылымдық элементі негізінде негізгі ойды анықтау |
2.2. Диалогқа қатысу | Берілген тақырыпқа диалог құру |
8.2.2.1 берілген тақырыпта (арнайы қарым-қатынас жағдайы талаптарында) |
2-тоқсан | ||
1. 1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілімен ауызша сөйлеу тілінде ақпарат алмасу | 8.1.1.3 ауызша-ым-ишара аударма және тура-кері тәсілдерді меңгеру мақсатында ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен ақпарат беруді салыстыру |
Сурдоаудармашы мамандығы | 8.1.1.4 сурдоаудармашы мамандығы жөнінде білу | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасы | 8.1.2.2 құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынасы қиындағанда, күрделі сөйлеу тілі материалын меңгерудегі қиындықтарда ғана дактильді сөйлеу тілін қолдану |
1.3 Сөздік жұмыс | "Жер" тақырыбы | 8.1.3.3 "Жер" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Келісім білдірмейтін кері ым-ишаралар | 8.1.3.8 терістеуді білдіретін ым-ишараны білу (келіспеу, бас тарту, дәрменсіздік) | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Ақпаратты талдау | 8.2.1.2 таныс және таныс емес, негізгі және екіншілік ақпаратты шығара отырып ақпараттық негізгі мағынасын түсіну |
2.2Диалогқақатысу | Кеңістіктікті айқындайтын ым-ишаралар | 8.2.2.3 ым-ишараттық сөйлеу тілі көмегімен нақтылау, ауызша сөйлеу тілі көмегімен әңгімелесушіден ақпарат алу |
Мән-жайдың себептерін анықтау | 8.2.2.4 сұрай білу: жағдайдың себебін және орнын анықтау | |
Берілген тақырыпқа диалог құру | 8.2.2.5 өз ойын білдіріп, мәселе бойынша диалогқа қатысу | |
3-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Кеңістіктік қарым-қатынастарды жеткізу | 8.1.2.5 кеңістіктік қарым-қатынасты өзгертетін ым-ишараны білу |
Қарым-қатынас білдіру құралдары | 8.1.2.6 қарым-қатынасты пайымдау тәсілдерін білу | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Дактильдеу техникасы | 8.1.2.3 күрделі қысқарған сөздерді айту мен дактильдеу ережелерін сақтау |
1.3Сөздікжұмыс | "Жансыз табиғат" тақырыбы | 8.1.3.4 "Жансыз табиғат" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Объектті қарым-қатынасқа мағына беру | 8.1.3.9 объектілікқарым-қатынастың мағынасын білдіретін ым-ишараттық сөйлеу тілінің баламасын білу | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Тілдесуші адамның ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау | 8.2.2.3 әңгімелесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін (мазмұны, назар аудартатын құрал) бағалау |
2.2Диалогқақатысу | Ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілінде интервью алу | 8.2.2.6 ауызша және ым-ишараттық сөйлеу тілінде сұхбат жүргізу |
Өзінің қаласы, өлкесі, елі туралы әігімелеу | 8.2.2.7 өзінің елі, қаласы туралы айтып беру | |
Диалог-сауалнама | 8.2.2.8 жас ерекшелікті ескере отырып диалог-сұрауға қатысу | |
4 - тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Морфологиялық мәндерді жеткізу | 8.1.2.7 морфологиялық мағыналарды беру тәсілдерін білу |
ҚЫИСТ КЫИСТ синтаксисі |
8.1.2.8 ҚЫИСТ синтасистік бірлігінің құрылу ерекшелігін білу | |
1.2Дактильді сөйлеу тілі | Халықаралық дактильді әліпби | 8.1.2.4 сұрай білу: жағдайдың себебін және орнын анықтау |
1.3Сөздікжұмыс | "Туған өлке", "Ежелгі дәуір тарихы"тақырыптары |
8.1.3.5 "Туған өлке" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Мүмкіндіктердің болмауын білдіретін кері ым-ишаралар | 8.1.3.10 қажет жағдайда білдіретін ым-ишараны білу (ештеңе, ешқашан) | |
Екі жақты байланыс ым-ишара- сөз, сөз- ым-ишара | 8.1.3.11 өткен материалда сөз-ым-ишара, ым-ишара-сөздің екіжақты байланысын жүзеге асыру | |
2.1Ым-ишараттықсөйлеутілінтүсіну | Ақпаратты талдау | 8.2.1.2 таныс және таныс емес, негізгі және екіншілік ақпаратты шығара отырып ақпараттық негізгі мағынасын түсіну |
2.2Диалогқақатысу | Диалогтердің түрлері |
8.2.2.9 жауаптарын дәлелдеу |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Әр түрлі елдердеым-ишараттық сөйлеу тілі | 9.1.1.1 әр мемлекетте ым-ишараттық сөйлеу тілін қолданудың тәжірибесін білу |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінде жазу | 9.1.1.2 ым-ишараттық сөйлеу тілі жазу жүйесін (белгі, кодтама ережесін) білу | |
1.3 Сөздік жұмыс | "Техника", "Бұқаралық ақпарат құралдары"тақырыптары |
9.1.3.1 "Техника" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Ым-ишаралар-сұрақтар | 9.1.3.6 Жағдайды, себептерді анықтауға бағытталған сұрақтарды білдіретін ым-ишараларды білу | |
Санды білдіруге арналған ым-ишаралар | 9.1.3.7 сандық пайымдаулар мен ым-ишараны еркін қолдану | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Ақпаратты талдау | 9.2.1.1 естіген нәрсеге өзінің қарым-қатынасын білдіре отырып, шағын тақырып негізінде негізгі ойды анықтау |
2.2Диалогқақатысу | Ым-ишараттық сөйлеу тілінің техникасы |
9.2.2.1 ым-ишараттық сөйлеу тілінің жақсы техникасын көрсету |
Диалогтердің түрлері | 9.2.2.2 жағдайға байланысты диалог жүргізу | |
2-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ауызша сөйлеу тіліне омоним болатын ым-ишара ұқсастығын табу | 9.1.1.3 ауызша сөйлеу тіліне омоним болатын ым-ишара ұқсастығын табу |
Әр түрлі жағдайлардағы ым-ишаралар | 9.1.1.4 кітап, газет, өлең, мәтіннен алынған түрлі жағдайларда пәннің мағынасы үшін ым-ишара қолдану | |
1.3Сөздікжұмыс | "Экологиялық мәдениет"тақырыбы | 9.1.3.3 "Экологиялық мәдениет" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Заттың құнын, бағасын, ұзындығын, мөлшерін білдіретін ым-ишаралар | 9.1.3.8 өлшем, баға, құнын білдіретін ым-ишараны қолдану | |
Себеп-салдарлық байланыстарды көрсететіным-ишаралар | 9.1.3.5 себеп-салдар қарым-қатынасын білдіретін ым-ишараны білу | |
2.1Ым-ишараттықсөйлеутілінтүсіну | Мәтінді түсіну | 9.2.1.2 пайымдау мақсатымен, ашық және жабық ақпаратты анықтай отырып, мәтін мазмұнын, пайымдаудың мақсаты мен ақпаратын түсіну |
2.2Диалогқақатысу | Бейтаныс адамдармен байланыс | 9.2.2.3 әңгімелесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау (ырғақтығы, арнаулы аудиторияға сәйкестігі) |
Сұрақ-жауап | 9.2.2.4 әңгімелесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну (құрылымы және мазмұндау логикасы) | |
3-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілінің халықаралық жүйесі | 9.1.1.5 ым-ишара қарым-қатынасының Халықаралық жүйесі жөнінде білу |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінде баяндама жасау | 9.1.1.6 ым-ишараттық сөйлеу тілінде баяндамамен шығу | |
1.3Сөздікжұмыс | "Мемлекет және құрлық" тақырыбы | 9.1.3.4 "Мемлекет және құрлық" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Мақсатты тәуелділіктің мәндерін білдіретіным-ишаралар | 9.1.3.6 жағдайды, себептерді анықтауға бағытталған сұрақтарды білдіретін ым-ишараларды білу | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау | 9.2.2.3 ым-ишара көмегімен сұрақ қою арқылы таныс емес адамдардан ақпарат алу |
2.2Диалогқақатысу | Ым-ишараттық сөйлеу тілінің техникасы | 9.2.2.5 ым-ишараттық сөйлеу тілі талаптарын орындау: ыи-ишара нақтылығы, орындау күші, қолдың жұмсақтығы, икемділігі, көзқарас |
Пікірталасқа қатысу | 9.2.2.6 пікірталасқа қатысып өз ойын білдіру, өзінің шешімін айтып, қорытынды шығару | |
Логикалық тұжырымдама |
9.2.2.7 логикалық ой қорытындысын жасау | |
4 тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілінің жүйелері |
9.1.1.7 ұлттық ым-ишараттық сөйлеу тілі жөнінде түсінік қалыптастыру |
Ым-ишараттық сөйлеу тіліне үйрететін видеосабақтар | 9.1.1.8 ым-ишараттық сөйлеу тілін оқуды видеосабақтарды өздігінен алу | |
1.3Сөздікжұмыс | "Сәулет өнері"тақырыбы | 9.1.3.5 "Сәулет" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Мүмкіндіктердің болмауын білдіретін кері ым-ишаралар | 9.1.3.7 сандық пайымдаулар мен ым-ишараны еркін қолдану | |
2.1Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Тілдесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау | 9.2.2.4 сұрай білу: жағдайдың себебін және орнын анықтау |
2.2. Диалогқа қатысу | Ым-ишараттық сөйлеу тілін ауызшаға және керісінше ауызшаданаудару |
9.2.2.8 мәтін, диалогты ым-ишара тіліне аудару |
Күрделі ым-ишара ұқсастығын табу | 9.2.2.10 күрделі ұқсастықтарды құрау |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспар бөлімдерінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Қазіргі уақытта әлемдегі ым-ишараттық сөйлеу тілі |
10.1.1.1 естімейтіндердің өмірлік әрекетінде орын алатын халықаралық және республикалық заңдарды білу |
Ым-ишараттық сөйлеу тілініңкодталуы | 10.1.1.2 ым-ишараттық сөйлеу тілін жазбаша түрде кодпен жазуды білу | |
1.3Сөздікжұмыс | "Естімейтіндердің әлемі" тақырыбы | 10.1.3.1 "Естімейтіндер әлемі" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Ым-ишара түрлері |
10.1.3.6 Көпмағыналы сөздерге сәйкес ым-ишараны білу | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | Ақпаратты талдау | 10.2.1.1 сыни қарым-қатынасты білдіре отырып, мәтіннің бөлшектік және негізгі ақпаратын түсіну |
2.2 Диалогқа қатысу | Эмоционалдыым-ишара қимылдары | 10.2.2.1 хабарламаның мазмұнын эмоционалды жеткізу |
Таныс емес жағдайдағы байланыс |
10.2.2.2 таныс емес жағдайда диалогқа қатысу | |
"Ақпараттық технологиялар"тақырыбы | 10.2.2.7 "Ақпараттық технология" тақырыбында диалог жүргізу | |
2-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілініңкодталуы | 10.1.1.3 жазбаша сөйлеу тілінде ым-ишараттық сөйлеу тілін кодсыздандыруды білу |
Фразеологизмдер | 10.1.1.4 қазақша фразеологизмдерге ым-ишара баламаларын таңдау | |
1.3Сөздікжұмыс | "Ақпараттық технологиялар"тақырыбы | 10.1.3.2 "Ақпараттық технология" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінде сөздердің топтастырылуын білу | 10.1.3.8 ым-ишараттық сөйлеу тіліндегі сөз топтамаларын білу | |
2.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінтүсіну | Ым-ишараттық сөйлеу тілін бағалау | 10.2.1.2 әңгімелесушінің ым-ишараттық сөйлеу тілін (мазмұны, құрылымы, нормативтілігі) бағалау |
2.2 Диалогқа қатысу | Берілетін сұрақтардың түрлері | 10.2.2.3 жағдайға байланысты әртүрлі сұрақтарды пайдалану |
Ым-ишара білдіру техникасы | 10.2.2.4 бөтен адаммен қарым-қатынаста өзін еркін сезіну | |
Диалог түрлері | 10.2.2.5 пікірталасқа қатысу, мәселені шешуді көзқарасын таныту | |
"Әдебиет" тақырыбы | 10.2.2.8 "Әдебиет" тақырыбында диалог жүргізу | |
3-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишарамәнмәтіндері | 10.1.1.5 түрлі мәнмәтінде лексикалық бірлікті қосу |
Диалогтық және монологтік тілдесудің шығармашылық үйлесімі | 10.1.1.6 диалогтық және монологтық пайымдауларды шығармашылық құрамдастыру | |
Ым-ишараттық сөйлеу тілінің жүйелері | 10.1.1.7 қазақша ым-ишараттық сөйлеу тілі диалектісі жөнінде түсінік қалыптастыру | |
1.3 Сөздік жұмыс | "Әдебиет" тақырыбы | 10.1.3.3 "Әдебиет" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Кері жағдайы білдіретін ым-ишаралар | 10.1.3.9 кері талапты білдіретін ым-ишараны білу | |
2.2 Диалогқа қатысу | "Заманауи әлем жастары" тақырыбы | 10.2.2.9 "Заманауи әлем жастары" тақырыбында диалог жүргізу |
Түсінікті болу үшін, айтылғанды түрлендіру | 10.2.2.6 анықтау үшін айтылғанды басқа сөзбен жеткізу | |
4-тоқсан | ||
1.1 Ым-ишараттық сөйлеу тілінің ерекшеліктері | Ым-ишараттық сөйлеу тілінде көркем аударма | 10.1.1.8 ым-ишара көркем аударма ерекшеліктері жөнінде түсінік қалыптастыру |
Қостілді ым-ишара (билингвизм) | 10.1.1.9 екітілділік (билингвизм) ауызша-ым-ишараттық сөйлеу тілін түсіну | |
Кәсіби ым-ишаралар | 10.1.1.10 кәсіби ым-ишара жөнінде (дирижер, биржашы) түсінік қалыптастыру | |
1.3 Сөздік жұмыс | "Заманауи әлем жастары", "Мәңгілік Ел"тақырыптары |
10.1.3.4 "Заманауи әлем жастары" тақырыбындағы мәнмәтіндеым-ишараны білу |
Ым-ишара - неологизмдер | 10.1.3.10 жаңа сөздер ым-ишарасын білу | |
2.2 Диалогқа қатысу | Радиобағдарламаларды, телевизиялық бағдарламаларды телефон арқылы тілдесулерді аудару | 10.2.2.10 "Мәңгілік ел" тақырыбында диалог жүргізу |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" түзету пәнін оқыту мақсаты – қоршаған адамдармен толыққанды әлеуметтік байланысты жүзеге асыру үшін қарым-қатынастың әртүрлі жағдайында сөйлеу мүмкіндіктерін саналы түрде пайдалануын дамыту.
3. Негізгі міндеттері:
1) күнделікті маңызды тапсырмаларды шешу, мақсатқа жету құралы ретінде (ауызша, ауызша емес) қарым-қатынас жасау;
2) әңгімелесуді бастау және қолдау, сұрақ қою, өз ниеттерін, тілектерін,өтініштерін, қорқыныштарын білдіру, сөйлесуді аяқтау мүмкіндігі;
3) бас тартуды және наразылықты, ризашылықты, қайырымдылық қабілеттерін дұрыс білдіру;
4) қарым-қатынас процесінде нәтижелі өзара әрекеттесуді қолдау, бас тартуды және наразылықты, ризашылығын және көңіл айту сезімдерін дұрыс жеткізе білу;
5) ауызша сөйлеуді жаңа қарым-қатынас жағдайларында, мектепте және сабақтан тыс іс-шараларға қол жеткізу құралы ретінде пайдалану, өзара түсіністікпен қамтамасыз ететін сөйлеу формалары мен сөйлеу құрылымдарын икемді қолдану;
6) басқалардың сөйлеуін әртүрлі формаларда қабылдау, басқаларға түсінікті болуы үшін айқын және табиғи түрде сөйлеу қабілеті;
7) сөйлеуді қабылдауда және ауызша қарым-қатынас процесін түсінуде өз мүмкіндіктері туралы ойлары;
8) әңгімелесушінің сөйлеуін дұрыс түсіну және баланың өз сөзін түсінуі үшін қарым-қатынас барысындағы қабілеті;
9) ақпаратты нақтылауға, өзгерістер мен толықтырулар енгізуге, дұрыс түсінбеуді қайталауға мүмкіндік беру;
10) есту қабілеті зақымдалған адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастың ерекше түрлері туралы ойлары;
11) сөйлеу мәнерінің ережелерін ұстану қабілеті;
12) мақсаттарына, міндеттеріне, байланыс құралдарына және қарым-қатынас жағдайына бағытталу мүмкіндігі;
13) қарым-қатынастық тапсырмаларды сәтті шешу үшін тиісті тілдік құралдарды таңдау мүмкіндігі.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естімейтіндер санатына туа біткен немесе ерте жастан естімейтін (сөйлеуді меңгеруден бұрын) қалған балалар жатады, естімеушіліктің салдарынан табиғи жолмен сөйлеу тілін меңгеру мүмкін емес, әлеуметтік бейімделулері шектелген болып келеді, ауызша сөйлеу тілін меңгеру жүйелі ұйымдастырылған психологиялық-педагогикалық жұмыстың барысында ғана қалыптасады.
5. Естімейтіндерге арналған мектепте білім алушылар қарым-қатынас жасау дағдыларын толық меңгеруін қамтамасыз ететін арнайы жағдайлар:
1) білім алушылардың сапалы біліміне және жеке дамуына ықпал ететін іскерлік және эмоционалды ыңғайлы орта құру, білім алушылардың әртүрлі білім беру және сыныптан тыс іс-шараларға белсенді араласуы, олардың әлеуметтік тәжірибесін кеңейту, ересектер мен құрдастарымен, соның ішінде қалыпты есту қабілеті бар адамдармен өзара қарым-қатынас жасауы;
2) қарым-қатынас саласын ұлғайту мақсатында білім беру ұйымының білім кеңістігін кезең-кезеңмен кеңейту;
3) естімейтін білім алушылардың бастамасын, байланыс үрдісінде белсенділігін, оның ішінде әртүрлі (қол жетімді) қызметке қатысуына жағдай жасау;
4) ақпаратты қабылдау мен өңдеудің ерекшеліктерін, жетістіктерді оқыту мен бағалауды ұйымдастыруда оқу материалын меңгеруді ескеру;
5) білім алушы мен оның әлеуметтік-мәдени ортасы туралы жағдайды түсінудің үзінді және бірқалыпты болуының алдын алу;
6) білім алушыларға жеке өмірлік тәжірибені, соның ішінде алған әсерлерін, бақылауларын, іс-әрекеттерін, естеліктерін болашақ туралы ойларынтүсінуде, тәртіпке келтіруде, дифференциациялау және ауызша сөйлеу тілі арқылы жеткізуге арнайы көмек көрсету;
7) адамдар арасындағы қарым-қатынасты түсінуді дамыту, оқиғаларды, әрекеттерді, олардың себептерін, көңіл-күйлерін түсінуде арнайы көмек көрсету;
8) арнайы педагогикалық тұрғыдан қалыптасқан есту арқылы ауызша сөйлеуді мақсатты және жүйелі түрде оқыту, ауызша сөйлеуді білім алушылардың қарым-қатынас жағдайларының бүкіл ауқымында (сұрақ қою, келіссөздер жүргізу, пікір білдіру, ой мен сезімін талқылау, өтініштің мағынасын анықтау және түсіндіру) қолдану қабілетін дамыту, дыбыс күшейту аппаратттарының әр түрлі түрлерін қолдану;
9) қарым-қатынас дағдыларын, әлеуметтік бейімделу мен қоғамға интеграцияны дамыту қажеттілігін есепке ала отырып, қарым-қатынас үрдісі барысында қол-қимыл әрекеттерін және дактильді әліпбиді көмек құралы ретінде қолдану;
10) білім алушылардың қарым-қатынастың жай-күйі мен міндеттерін ескере отырып, өздерінің танымдық, әлеуметтік-мәдени және қарым-қатынас қажеттіліктерін жүзеге асыру мақсатында ауызша және ауызша емес сөйлесу құралдарының, сондай-ақ қарым-қатынас орнатудағы тиесілі жағдайларына байланыс құралдарын пайдалану;
11) сөйлеу тілін естіп қабылдауын ауызша сөйлеу тілін естіп көру арықыл қабылдауын және дыбыс айтылуын қалыптастыру және дамыту бойынша жүйелі арнайы (түзету) жұмысы.
6. Естімейтін білім алушылардың қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру сурдопедагогиканың келесі дидактикалық принциптеріне негізделген:
1) білім беруді жетілдіру қағидасы, яғни адамға бағытталған білім беру тұжырымдамасына көшуді білдіреді;
2) білім берудің бейімделу қағидасы естімейтін білім алушылардың даму деңгейіне және сипаттамасына сәйкес, оған сәйкес мектеп әртүрлі білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған; есту қабілеті бұзылған білім алушылардың түрлі санаттарына, соның ішінде психикалық даму тежелісі кедергі келтіретін, көру қабілетінің бұзылуына түрлі құралдар мен әдістерді пайдаланады;
3) оқытудың дифференциалдық және жеке оқыту қағидасы естімейтін білім алушыларға олардың ата-анасымен бірге тиімді оқыту жолын таңдауға мүмкіндік береді;
4) көрнекілік және ауызша оқыту тәсілдері қағидасы естімейтін білім алушыларды оқытудың бастапқы кезеңінде оқыту-тәрбиелеу үрдісінің ережелерін, жаңа ұғымдарын, қорытындыларын қалыптастырудың негізі ретінде сезімдік бейнелерін жинақтау, жүйелендіру, жалпылау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған;
5) ана тілін меңгеруімен бірлікте ғылымның негіздерін меңгеру қағидасы естімейтін баланың жеке дамуы, оның белгіленген білім деңгейін меңгеруі тілдік даму деңгейі, сөздік ақпаратты қабылдау мүмкіндігі, оны өз кезегінде орнымен қолдануы ауызша-логикалық ойлауды қалыптастыру деңгейімен байланысты болады;
6) ауызша сөйлеу тілін дамытумен бірлікте есту қабылдауын дамытуды күшейту қағидасы, естімейтін білім алушының тыңдаушысынан сөйлескен адамның сөзін еркін түсінуге және түсінікті түрде сөйлеуге қабілетті болу;
7) ауызша сөйлесуді белсендендіру қағидасы естімейтін білім алушылардың бірлескен жұмысын ұйымдастыруға психологиялық және педагогикалық тәсілдерді енгізу қажеттілігімен байланысты және ауызша сөйлеу негізінде сөйлесуге шақыратын жағдайларды модельдеуді қарастырады. Әртүрлі байланыс жолдарын қалыптастыратын білім алушылардың арнайы білім беруі барлық оқу-тәрбие жұмысында әлеуметтік мінез-құлық нысандарын ескере отырып жүзеге асырылады;
8) іс-әрекеттік ықпал ету қағидасы естімейтін білім алушыларды оқытудың заманауи білім беру жүйесінің негізгі бағытын сипаттайды, себебі, іс-әрекет білім, білік және дағды қалыптастырудың үрдісі ретінде қарастырылады, ал ол естімейтін білім алушының жеке тұлғасын қалыптастырудың түзете-дамыту бағытын қамтамасыз етеді.
7. Ауызекі сөйлеу тілімен жұмыс істеу процесі естімейтін балаларды тілге оқытудың келесі қағидаларына негізделген:
1) сабақта және одан тыс ойындар, танымдық, тәжірибелік іс-әрекеттерге байланысты сөйлеу тәжірибесіне жағдай жасау үшін тіл үйретуде қарым-қатынас жасау бағытына бағдар беру;
2) лексиканы, сөз тіркестерін түсінуді және оларды белсенді сөйлеуде қолдануға ынталандыруды кезең-кезеңмен көшіру;
3) ең алдымен қарым-қатынас формасының негіздерін ең күрделі әртүрлі байланыс түрлерін игеруді үйрену(сипаттама, баяндау, дәлелдеу, түсіндіру);
4) жағдаятқа байланысты сөйлеуді білім алушылар үшін бөлінетін және күрделі формаға көшуді - контекстік (көрнекі жағдайға емес, тілдік материалды меңгеруге, бұрынғы сөйлеу тәжірибесіне) байланыс арқылы пайдалану;
5) сөйлеу дағдыларын дамытуға сәйкестігі (олардың аналитикалық-синтетикалық сипатын ескере отырып);
6) ой мен сезімдерді білдіретін тәуелсіздіктің барынша белсенділігі.
8. Күнделікті сөйлеу стилінің негізгі ерекшеліктері - сөйлеудің эмоционалдық-мәнерлі бояуы. Сөз сөйлеуде екпіннің, бет-әлпеттердің, қол-қимыл сөздігінің барлық байлығы пайдаланылады. Оның ең маңызды ерекшеліктерінің бірі - тілден тыс жағдайға, сөйлесудің тікелей жағдайына байланысты болу.
9. Ауызекі сөйлеуді дамытудағы сабақты құрудың негізгі қағидаты тақырыптық. Жыл сайынғы барлық оқу материалдары Бағдарламада көрсетілген жеке тақырыптар түрінде жоспарланып отырады. Оқу жоспарының тақырыптарын бөлгенде, маусымдардың циклдық сипаты ескеріледі. Қалған тақырыптар уақыт бойынша бөлінеді, алайда орыс тіліндегі және орыс әдебиетіндегі сабақтардың тақырыптық мазмұнын тікелей байланыстырылады.
10. Қорытынды бақылау тоқсанның, жылдың соңында жүргізіледі. Педагог сыныптағы әр білім алушылардың жетістіктері мен даму динамикасын талдайды және білім алушылардың жетістіктер картасына тіркейді.
11. Бағалау шарасы арқылы педагог алған ақпарат дағдылар мен біліктерін игеру барысында туындайтын қиындықтарға уақтылы және дұрыс жауап беруге мүмкіндік береді. Педагог білім алушыларға жеке көмек көрсетудің мазмұны мен әдістерін негізді түрде анықтай алады.
12. Сипаттамалық бағалау даму мен оқытудың қазіргі деңгейін және білім алушылармен жұмыс істеудің келесі қадамдарын анықтайды. Сипатталған бағалау есту қабілеті нашар адамдарда өзін-өзі бағалауға мүмкіндік береді. Білім алышулардың жетістіктерін бір-бірімен салыстыруға болмайды. Білім алушының жетістіктері бұрынғы жетістіктерімен салыстырылады.
13. Қарым-қатынас дағдыларын дамыту деңгейлері бағаланады:
1) жоғары деңгей қарым-қатынас үрдісіне жоғары қызығушылық танытумен, айналасындағы адамдармен белсенді қатынасқа түсу ұқабілетімен сипатталады;
2) орташа деңгей қарым-қатынас үрдісіне жеткіліксіз қызығушылық танытуымен, қарым-қатынастың вербальды және вербальды емес тәсілдерін шектеулі қолдануымен сипатталады;
3) төмен деңгей қарым-қатынасқа қызығушылығы жоқтығымен және айналасындағыларға мән бермеумен сипатталады.
14. Ауызекі сөйлеу тілі оқу және түзету пәндерімен біріктіру арқылы жүзеге асырылады: "Орыс тілі", "Орыс әдебиеті", "Қазақ тілі мен әдебиеті", "Өзін-өзі тану", "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту", "Ым-ишара сөйлеу тілі".
15. Тілге оқытудың коммуникативті жүйесі аясында күнделікті-ауызекі сөйлеу тілін меңгеруі барысында естімейтін білім алушыларда:
1) диалог жүргізу және әңгімелесушіні тыңдауға дайын болуы;
2) әртүрлі көзқарастардың бар болу мүмкіндігін және әркімнің жеке көзқарасы болуын мойындау;
3) өз ойын жеткізу, өз пікірін дәлелду және оқиғаларға баға бере білу қалыптасады.
3-тарау. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
16."Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5- сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6- сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
3) 7- сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
4) 8- сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
5) 9- сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
6) 10-сыныпта-1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
17. "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Диалогтық сөйлеуді дамыту";
2) 2-бөлім "Монологтық сөйлеуді дамыту";
3) 3-бөлім "Сөйлеу мәдениетін дамыту".
18. "Диалогтық сөйлеуді дамыту" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:
1) қарым-қатынас тәжірибесі.
19. "Монологтық сөйлеуді дамыту" бөлімікелесі бөлімшені қамтиды:
1) айтылымдар, баяндамалар.
20. "Сөйлеу мәдениетін дамыту" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:
1) сөйлеу этикеті.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
21. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы: "6" – сынып, "2.1" – бөлім мен бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
22. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Диалогтық сөйлеуді дамыту":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
5.1.1.2 |
6.1.1.2 |
7.1.1.2 | 8.1.1.2 берілген тақырып бойынша достарымен диалогқа кіріп, әнгімелесе алу |
9.1.1.2 |
10.1.1.2 | |
5.1.1.3 өзгелердің айтқан сөздерін есту және есту-көру арқылы қабылдау |
6.1.1.3 | 7.1.1.3 берілген тақырып бойынша жұптасып диалогқа кіріп әңгімелесе білу |
8.1.1.3 |
9.1.1.3 | 10.1.1.3 кітаптан оқыған, шығармалары жайында өз ой-пікірін диалогқа кіріп айта білу | |
5.1.1.4 |
6.1.1.4 | 7.1.1.4 мектепте өткен іс-шараларға байланысты сыныптастарымен диалогқа қіру |
8.1.1.4 |
9.1.1.4 | 10.1.1.4 сөйлеу тілінің көркем шығармашылық құралдарын қолдану (мақал-мәтел, жаңылтпаш, нақыл сөздер) |
2) 2-бөлім "Монологтық сөйлеуді дамыту":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 айтылымдар, баяндамалар |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
5.2.1.2 |
6.2.1.2 |
7.2.1.2 |
8.2.1.2 |
9.2.1.2 |
10.2.1.2 | |
5.2.1.3 |
6.2.1.3 |
7.2.1.3 |
8.2.1.3 |
9.2.1.3 |
10.2.1.3 |
3) 3-бөлім "Қарым-қатынас мәдениеті":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 | 5.3.1.1 әртүрлі жағдайларға байланысты сөйлеу этикетін сақтап айта алу |
6.3.1.1 | 7.3.1.1білім алушылар бір-бірімен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтау |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 саяхатқа шыққанда айналасындағы адамдармен қарым қатынасқа түскенде |
5.3.1.2 |
6.3.1.2 |
7.3.1.2 |
8.3.1.2 |
9.3.1.2 |
10.3.1.2 | |
5.3.1.3 |
6.3.1.3 |
7.3.1.3 |
8.3.1.3 |
9.3.1.3 |
10.3.1.3 |
23. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
24. Бөлімді оқыту мен тақырыпты зерделеу үшін сағат бөлу мүмкіндігі мұғалімнің қалауы бойынша жүзеге асырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналғаннегізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Ауызекі және тұрмыстық сөйлеу тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімдіжоспардыңбөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
5.1.1.1 сюжеттік суреттер арқылы диалогқа кіріп, қойылған сұрақтарға, тапсырмаларға жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
5.2.1.1 айналасындағы адамдармен сөздік қарым-қатынасқа түсу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
5.3.1.1 әртүрлі жағдайларға байланысты сөйлеу этикетін сақтап айта алу |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
5.1.1.2 берілген тақырып бойынша диалогқа кіре білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
5.2.1.1 айналасындағы адамдармен сөздік қарым-қатынасқа түсу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
5.3.1.1 әртүрлі жағдайларға байланысты сөйлеу этикетін сақтап айта алу |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
5.1.1.1 сюжеттік суреттер арқылы диалогқа кіріп, қойылған сұрақтарға, тапсырмаларға жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
5.2.1.1 айналасындағы адамдармен сөздік қарым-қатынасқа түсу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
5.3.1.2 адамдармен кездескен-де және коштасқанда мәдени қарым-қатынас |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
5.1.1.1 сюжеттік суреттер арқылы диалогқа кіріп, қойылған сұрақтарға, тапсырмаларға жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 5.2.1.3 күнделікті пайдаланатын сөйлеу тілінде оқшау сөздерді (қаратпа, қыстырма, одағай) пайдала-нып әр түрлі тақырыптар бойынша әңгімелесе білу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 5.3.1.3 досының іс-әрекетін бағалап, сынын айта білу |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
6.1.1.1 диалогқа кіріп, өз өтінішін білдіру, білгені туралы айта білу, сұрақтарды түсініп, жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
6.2.1.1 айналасындағы адамдармен тығыз сөздік қарым-қатынасқа түсу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
6.3.1.1 айналасындағы адамдармен тығыз сөздік қарым-қатынасқа түсу кезінде сөйлеу этикетін сақтап айта алу |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
6.1.1.1 диалогқа кіріп, өз өтінішін білдіру, білгені туралы айта білу, сұрақтарды түсініп, жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
6.2.1.2 таныс тақырып бойынша монолог құрастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 6.3.1.3 жақындарымен, таныстарымен және басқа да адамдармен әнгімелесу кезінде өзара қарым-қатынас мәдениетін сақтай білу |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
6.1.1.1 диалогқа кіріп, өз өтінішін білдіру, білгені туралы айта білу, сұрақтарды түсініп, жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
6.2.1.1 айналасындағы адамдармен тығыз сөздік қарым-қатынасқа түсу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
6.3.1.1 айналасындағы адамдармен тығыз сөздік қарым-қатынасқа түсу кезінде сөйлеу этикетін сақтап айта алу |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі | 6.1.1.3 сұраулы шылаудың жоқтығына қарамастан сұрақтарға жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 6.2.1.2 таныс тақырып бойынша монолог құрастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
6.3.1.2 достарына өз өтінішін білдіргенде мәдени қарым-қатынас түрлерін қолдана алу |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі | 7.1.1.1 айналасындағы адамдармен қарым-қатынасқа түсіп сұраққа толық жауап беру |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
7.2.1.2 сұхбаттасу кезінде сұраққа 2-3 сөйлеммен жауап беру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
7.3.1.2 мұғаліммен, дәрігермен сұхбаттасқандасөйлеу этикетін сақтап, айта алу |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
7.1.1.3 берілген тақырып бойынша жұптасып диалогқа кіріп әңгімелесе білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
7.2.1.1 айналасындағы адамдармен сұхбаттасу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 7.3.1.2 мұғаліммен, дәрігермен сұхбаттасқандасөйлеу этикетін сақтап, айта алу |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі | 7.1.1.3 берілген тақырып бойынша жұптасып диалогқа кіріп әңгімелесе білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 7.2.1.1 айналасындағы адамдармен сұхбаттасу дағдысын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 7.3.1.1 білім алушылар бір-бірімен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтау |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
7.1.1.2 дәрігермен, шаштаразбен, дүкеншімен диалогқа кіре білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 7.2.1.3 жасалған жұмыс бойынша есеп беру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 7.3.1.1 білім алушылар бір-бірімен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтау |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
8.1.1.1 тақырып бойынша диалогқа кіріп, сұраққа жауап беріп, сөйлем құрап әңгімелесе білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
8.2.1.1 сұхбаттасу кезінде қойылатын сұрақтар бойынша әнгімелесе білуді үйрету |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
8.3.1.2 айналысындағы адамдармен сұхбаттасқандасөйлеу этикетін сақтай білу |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
8.1.1.3 берілген тақырып бойынша диалогқа кіріп, сұрақ қоя білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
8.2.1.2 сұхбаттасу кезінде сұраққа 2-3 сөйлеммен жауап беріп, әр сөйлем сөйлемнің мазмұнын аша білу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 8.3.1.3 сыныптастарының бір-біріне деген көз қарастарының қандай болуын біліп сұхбаттасқанда өзара қарым-қатынас мәдениетін сақтай білу |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі | 8.1.1.1 тақырып бойынша диалогқа кіріп, сұраққа жауап беріп, сөйлем құрап әңгімелесе білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 8.2.1.2 сұхбаттасу кезінде сұраққа 2-3 сөйлеммен жауап беріп, әр сөйлем сөйлемнің мазмұнын аша білу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 8.3.1.3 сыныптастарының бір-біріне деген көз қарастарының қандай болуын біліп сұхбаттасқанда өзара қарым-қатынас мәдениетін сақтай білу |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
8.1.1.3 берілген тақырып бойынша диалогқа кіріп, сұрақ қоя білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
8.2.1.1 сұхбаттасу кезінде қойылатын сұрақтар бойынша әнгімелесе білуді үйрету |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 8.3.1.2 айналысындағы адамдармен сұхбаттасқандасөйлеу этикетін сақтай білу |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаты |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
9.1.1.1 мәтін бойынша диалогқа кіріп, рөльдерге бөліп оқу, кейіпкерлердің сыртпішінін сипаттау, олардың жағымды, жағымсыз жақтарын ажыратып, айта білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 9.2.1.1 өз жеке өмірі мен мектеп өміріндегі оқиғаларды баяндап беру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 9.3.1.3 адами құндылықтар туралы үлкендермен және достарымен сұхбаттасқанда, өзара қарым-қатынас мәдениетін сақтай білу |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
9.1.1.1 мәтін бойынша диалогқа кіріп, рөльдерге бөліп оқу, кейіпкерлердің сыртпішінін сипаттау, олардың жағымды, жағымсыз жақтарын ажыратып, айта білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
9.2.1.2 сұхбаттасу арқылы сипаттап айту жолдарын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
9.3.1.2 театр, мұражай қызметкерлерімен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтай білу |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
9.1.1.2 интервью алу барысында диалогқа кіріп, сұрақтарға толық жауап бере білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
9.2.1.1 өз жеке өмірі мен мектеп өміріндегі оқиғаларды баяндап беру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
9.3.1.1 досымен және бейтаныс адамдармен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтау |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
9.1.1.1 мәтін бойынша диалогқа кіріп, рөльдерге бөліп оқу, кейіпкерлердің сыртпішінін сипаттау, олардың жағымды, жағымсыз жақтарын ажыратып, айта білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
9.2.1.2 сұхбаттасу арқылы сипаттап айту жолдарын қалыптастыру |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 9.3.1.2 театр, мұражай қызметкерлерімен сұхбаттасқанда сөйлеу этикетін сақтай білу |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
10.1.1.1 оқыған шығармалар мен көрген фильмдер мазмұны бойынша диалогқа кіріп, сұрақтарға толық жауап бере білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 10.2.1.2 қызығушылықтары мен көзқарасын білдіретін тақырыптарға сұхбаттасу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
10.3.1.1 саяхатқа шыққанда айналасындағы адамдармен қарым қатынасқа түскенде |
2-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
10.1.1.2 тақырыптар бойынша әр түрлі жағдайларға байланысты диалогқа кіре алу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 10.2.1.3 айналасындағы адамдардыңсұрақтарын түсініп, өз бетінше оларға жауап бере білу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті |
10.3.1.1 саяхатқа шыққанда айналасындағы адамдармен қарым қатынасқа түскенде сөйлеу этикетін сақтау |
3-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
10.1.1.1 оқыған шығармалар мен көрген фильмдер мазмұны бойынша диалогқа кіріп, сұрақтарға толық жауап бере білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар |
10.2.1.2 қызығушылықтары мен көзқарасын білдіретін тақырыптарға сұхбаттасу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 10.3.1.3 таныс, бейтаныс адамдармен сұхбаттасқанда өзара қарым-қатынас мәдениетін сақтай білу |
4-тоқсан | ||
Диалогтық сөйлеуді дамыту | Қарым-қатынас тәжірибесі |
10.1.1.1 оқыған шығармалар мен көрген фильмдер мазмұны бойынша диалогқа кіріп, сұрақтарға толық жауап бере білу |
Монологтық сөйлеуді дамыту | Айтылымдар, баяндамалар | 10.2.1.2 қызығушылықтары мен көзқарасын білдіретін тақырыптарға сұхбаттасу |
Сөйлеу мәдениетін дамыту | Сөйлеу этикеті | 10.3.1.2 бастауыш сыныпбілім алушыларына сөйлеу этикетін үлгі ретінде іс-жүзінде көрсете алу |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған азмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің негізгі мақсаты - естімейтін балалардың сөздік тілінің ауызша формасында (лексика, фонетика, грамматика, орфоэпия) дамуы оны қабылдау және айту дағдыларын қалыптастыру.
3. Негізгі міндеттер:
1) негізгі сөздік әрекет ретінде тіл туралы білімді меңгеру және жүйелендіру;
2) өзара байланысқа тілдік әрекеттің барлық түрін, мақсатқа сәйкес тілдік құралдарды таңдау дағдыларын, міндеттер мен қарым-қатынас шарттарын дамыту;
3) теориялық ақпараттарды қолдану жолдарын саналы игеруді және тілдік әрекетте орфоэпиялық ережелерді қамтамасыз ету;
4) орфографияны және пунктуацияны меңгеру;
5) қарым-қатынасқа түсу білік және дағдыларын меңгеру және оны тіл нормаларымен сәйкес сауатты жүргізу;
6) оқырмандардың тәуелсіздігін және кітаптарды таңдаудағы танымдық белсенділікті дамыту;
7) білім беру, ғылыми-танымдық мәтіндермен жұмыстың бастапқы дағдыларын игеру және әртүрлі типтегі сөздікті қолдану;
8) сөздік қорын байыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Бағдарламада қазіргі заманғы мектепте оқу процесін ұйымдастыруға инновациялық педагогикалық тәсілдердің сипаттамалары берілген білім беру-нормативтік құжатының дәстүрлі функциялары біріктіріледі.
5. Құнды-бағдарланған, әрекеттік, тұлғалық-бағдарланған, коммуникативті тәсілдер Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапқан оқу мақсаттарының және білім беру процесінің нәтижелерінің басымдықтарын күшейту үшін қолданылды.
6. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негіз болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелерді тұжырымдайды.
7. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні – мектеп бағдарламасының маңызды компоненті, себебі, тек бөлек пән, зерттеу объектісі ғана емес, сондай-ақ, тіл – таным, білімділіктің, интелектінің дамуының кілті болғандықтан оқыту пәндерінің құралы болып табылады.
8. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқу ақпарат ағамында оқи және бағдарлана алатын тұлғаның рухани баюына әсерін тигізеді.
9. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" кіріктірілген пәні тиімді, егер:
1) әдебиет пен қазақ тілі арасында тақырыптық байланыс орнатылса;
2) естімейтін білім алушылардың психолого-педагогикалық ерекшеліктері ескерілсе (интелектісінің, сөйлеуінің, есте сақтауының, эмоциональдық жағдайының даму деңгейі);
3) білім алушылардың шығармашылық қабілеттерінің және сөйлеу тілінің дамуына әсер ететін жағдайларды үлгілесе;
4) білім алушылардың қарқынды және эмлционалды жұмыспен қамтамасыз етілсе.
10. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамытуды оқытуға тәсілдер:
1) коммуникативті-әрекеттік тәсіл (дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту бойынша оқытудың мақсаты білім беру процесінің нақты қарым-қатынас процесіне барынша жақындатуын қамтамасыз ету болып табылатын сабақтың бағыттылығын және ұйымдастырылуын анықтайды. Білім алушылардың оқыту әрекетінің негізінде жаға білімдердің қажет деген түсінігіне келеді);
2) зерттеушілік тәсіл (мен не білемін, мен не білгім келеді, нені мен үйрендім);
3) оқытуды дамытатын (білім алушы әрекет ету жолдарын меңгереді);
4) сараланған оқыту (білім алушының қажеттілігіне сәйкес тапсырмаларды қою);
11. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқытуда ұсынылатын стратегиялар, оқыту әдістері мен технологиялар:
1) стратегиялар: өзін өзі басқару, эксперименттік, критикалық, коммуникативті, контекстті;
2) технологии: жеке жұмыс, кіші топта (командада) жұмыс, кейс-стадиялар (нақты жағдайларды талдау), рөлдік және іскерлік ойындар, модульды оқыту;
3) әдістері: мәселелік оқыту, жеке оқыту, алдын ала өзіндік жұмыс, дисциплинаралық оқыту, тәжірибе негізінде оқыту, жобалық әдіс.
12. Коммуникативті, тілдік бағытталу әр сабақта жоспарланады: дәлелдеу, өз пікірін нақтылау, түсіндіру, түсініктеме беру, айтқанын қорытындылау, диалогқа түсу.
13. Қазақ тілі мен әдебиеттің өзара интегративті әрекеттестік және дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту деңгейі үнемі кеңейтіледі: тілдік құралдарды бақылаудан, үлгілік мәтіндердегі олардың стилистикалық рөлін зерттеуден, білім алушылар өзінің мәтінін құрастырады.
14. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде айту және тыңдау бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) оқылған және тыңдалған мәтіннен қойылған мақсатқа сәйкес ақпаратты анықтау;
2) оқылған және тыңдалған мәтін негізінде сұрақ қою;
3) таныс тақырыпта және білім алушыны қызықтыратын тақырыпта сөйлеу;
4) алдын ала құрастырылған сұрақтар бойынша біреуден интервью алу және жауаптар бойынша ауызша есеп беру;
5) өзінің негізгі идеяларын жазбаша түрде көрсету үшін жоспарланған тақырып туралы дискуссия жасау;
6) ауызша айтылған сөздерді түсіну және сұрақтарға жауап бере алу;
7) тапсырылған тақырыпқа диалог құрастыру;
8) таныс әңгімелерді, ертегілерді айту, өлеңді жатқа оқу.
15. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінде оқу бойынша тапсырмалардың мысалдары:
1) мәтінді шолу (жазбаша, ауызша);
2) мәтіннің немесе тақырыптың басында оқиғалардың дамуын болжау;
3) интернет – ресурстарымен жұмыс;
4) әдебиетпен жұмыс (сұрақтар мен жауаптарды дайындау үшін);
5) оқудың әр түрін қолдану: кіріспе оқу, ізденіс оқу, ақпаратты табу үшін оқу; рөлдік оқу, көз қарасын айту үшін оқу.
16. Бағдарламада ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудағы құзыретіне:
1) білім деңгейін көтеру үшін сабақтарда қолданыстағы және жаңа технологиялардың құзіретін пайдалану;
2) интернет – ресурстарымен жұмысты (мысалы, веб сайтта ақпаратты оқу, сәйкес материалды талдау, бөлек құжат немесе файл ретінде сақтау немесе көшіру);
3) қарапайым программаларды қиынға өтумен қолдану, мәтінмен және слайдпен жұмыс жасау үшін;
4) электронды кітаптың көмегімен оқу кіреді.
3-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
17. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 16 сағат, оқу жылына 544 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 16 сағат, оқу жылына 544 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылына 136 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылына 136 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылына 136 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылына 68 сағатты құрайды.
18. Пәннің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру";
2) 2-бөлім "Естіп қабылдауын дамыту".
19. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік тыныс;
2) дауыс;
3) дыбыстар және оның үйлесімі;
4) сөзбен жұмыс;
5) фразамен жұмыс.
20. "Естіп қабылдауын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
21. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, код белгісіндегі 5.2.1.1 "5" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
22. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10 сынып | |
1.1 | 5.1.1.1 ұзақ фразаларды айту кезінде тыныс алу үзілістерін анықтау қабілетін нығайту (мұғалімнің нұсқауын басшылыққа ала отырып) | 6.1.1.1 сөздердің мағыналық байланысымен сәйкес үзілістерді сақтау | 7.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 8.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 9.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 10.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 |
5.1.2.1 | 6.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Дыбыстар және оның үйлесімі |
5.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | 6.1.3.1 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауысты: а – о, а-ә, о-ө, ұ-ү, а – э, и – э, и – у, и – ы; |
7.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
5.1.3.2 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | 6.1.3.2 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауыссыз: мұрындық және ауыздық: м – б, м – п, н – д, н – т, н-ң, | |||||
5.1.3.3 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | 6.1.3.3 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) ызыңды және шулы: с – ш, з – ж, ц – ч; қатаң және ұяң: ф – в, п - б, т – д | |||||
5.1.3.4 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | 6.1.3.4 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауыссыз: жуан және жіңішке: ф, в, с. | |||||
5.1.3.5 | 6.1.3.5 дыбыстар мен олардың сөздерде және фразаларда үйлесіміндегінің ауытқуларын түзету жүргізу | 7.1.3.5 дыбыстар мен олардың мәтінде байланысқан сөздерде, фразаларда үйлесіміндегін дұрыс айту |
8.1.3.5 |
9.1.3.5 |
10.1.3.5 | |
5.1.3.6 дауыссыз дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту |
6.1.3.6 дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту |
7.1.3.6 дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту |
8.1.3.6 дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту |
9.1.3.6 дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту |
10.1.3.6 дыбыстар үйлесімділігінің дұрыс айтылуын бекіту | |
1.4 |
5.1.4.1 | 6.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | 7.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | 8.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | 9.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | 10.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау |
5.1.4.2 |
6.1.4.2 |
7.1.4.2 |
8.1.4.2 | 9.1.4.2 екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін | 10.1.4.2 екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін | |
5.1.4.3 |
6.1.4.3 |
7.1.4.3 |
8.1.4.3 | 9.1.4.3 екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау | 10.1.4.3 екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау | |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 | 7.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 8.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 9.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 10.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
5.1.5.2 | 6.1.5.2 қалыпты сөйлеу қарқынын қадағалау (сұрақтар, жауаптар, нұсқаулықтар, хабарлар) |
7.1.5.2 | 8.1.5.2 логикалық екпінмен танысу, сұрақтар мен жауаптардағы логикалық екпінді қатты дауыспен атап көрсету |
9.1.5.2 |
10.1.5.2 | |
5.1.5.3 |
6.1.5.3 |
7.1.5.3 |
8.1.5.3 |
9.1.5.3 |
10.1.5.3 | |
6.1.5.4 |
7.1.5.4 | 8.1.5.4 сабақта, сыныптан тыс уақыттағы сабақтарда, диалогқа еркін кіру, өз еркімен айту, кез келген тақырыпқа әңгімелесу жүргізу кезінде сөйлесу жағдайында қалыптасқан тілдік дағдыларды жүзеге асыру | 9.1.5.4 сабақта, сыныптан тыс уақыттағы сабақтарда, диалогқа еркін кіру, өз еркімен айту, кез келген тақырыпқа әңгімелесу жүргізу кезінде сөйлесу жағдайында қалыптасқан тілдік дағдыларды жүзеге асыру | 10.1.5.4 сабақта, сыныптан тыс уақыттағы сабақтарда, диалогқа еркін кіру, өз еркімен айту, кез келген тақырыпқа әңгімелесу жүргізу кезінде сөйлесу жағдайында қалыптасқан тілдік дағдыларды жүзеге асыру | ||
5.1.5.5 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | 6.1.5.5 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
2) 2-бөлім "Естіп қабылдауын дамыту":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10 сынып | |
2.1 Ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау | 5.2.1.1 "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. | 7.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
5.2.1.2 "Адами құндылықтар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.2 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Адами құндылықтар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
7.2.1.2 |
8.2.1.2 |
9.2.1.2 |
10.2.1.2 | |
5.2.1.3 "Мәдени мұра" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.3 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Мәдени мұра" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
7.2.1.3 |
8.2.1.3 |
9.2.1.3 |
10.2.1.3 | |
5.2.1.4 "Кәсіптер әлемі" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.4 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Кәсіптер әлемі" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. | 7.2.1.4 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Кәсіптер әлемі" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
8.2.1.4 |
9.2.1.4 |
10.2.1.4 | |
5.2.1.5 "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.5 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. | 7.2.1.5 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
8.2.1.5 |
9.2.1.5 |
10.2.1.5 | |
5.2.1.6 "Қоршаған ортаны қорғау" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.6 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Қоршаған ортаны қорғау" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. | 7.2.1.6 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Қоршаған ортаны қорғау" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
8.2.1.6 |
9.2.1.6 |
10.2.1.6 | |
5.2.1.7 "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. | 6.2.1.7 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану | 7.2.1.7 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
8.2.1.7 |
9.2.1.7 |
10.2.1.7 | |
5.2.1.8 "Болашаққа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану | 6.2.1.8 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Болашаққа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану | 7.2.1.8 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Болашаққа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
8.2.1.8 |
9.2.1.8 |
10.2.1.8 |
23. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
24. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (естімейтін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 5.1.1.1 ұзақ фразаларды айту кезінде тыныс алу үзілістерін анықтау қабілетін нығайту (мұғалімнің нұсқауын басшылыққа ала отырып) |
1.2 | 5.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу (мұғалімнің қалауы бойынша) | |
1.3 |
5.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты: а – о, а-ә, а – э, о – у, и – э, и – ы; | |
1.4 |
5.1.4.1 орфоэпия ережелерін білу және оларды сөзде қолдану: екі бірдей көршілес дауыссыз дыбыс ұзақ бір дыбыс сияқты айтылады (касса) | |
1.5 |
5.1.5.1 сөзде логикалық екпінді қадағалау, қалыпты тез сөйлеу қарқыны | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
5.2.1.1 "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 5.1.1.1 ұзақ фразаларды айту кезінде тыныс алу үзілістерін анықтау қабілетін нығайту (мұғалімнің нұсқауын басшылыққа ала отырып) |
1.2 | 5.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу (мұғалімнің қалауы бойынша) | |
1.3 |
5.1.3.2 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | |
1.4 |
5.1.4.1 орфоэпия ережелерін білу және оларды сөзде қолдану: екі бірдей көршілес дауыссыз дыбыс ұзақ бір дыбыс сияқты айтылады (касса); | |
1.5 |
5.1.5.1 сөзде логикалық екпінді қадағалау, қалыпты тез сөйлеу қарқыны | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
5.2.1.1 "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 5.1.1.1 ұзақ фразаларды айту кезінде тыныс алу үзілістерін анықтау қабілетін нығайту (мұғалімнің нұсқауын басшылыққа ала отырып) |
1.2 | 5.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу (мұғалімнің қалауы бойынша) | |
1.3 |
5.1.3.3 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: а) дауыссыз: ызыңды және шулы: с – ш, з – ж, ц – ч; аффрикат және қуыстық: ч – с, ч – ш,; аффрикат және қабысып: ц – т | |
1.4 |
5.1.4.1 орфоэпия ережелерін білу және оларды сөзде қолдану: екі бірдей көршілес дауыссыз дыбыс ұзақ бір дыбыс сияқты айтылады (касса); | |
1.5 |
5.1.5.1 сөзде логикалық екпінді қадағалау, қалыпты тез сөйлеу қарқыны | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
5.2.1.1 "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 5.1.1.1 ұзақ фразаларды айту кезінде тыныс алу үзілістерін анықтау қабілетін нығайту (мұғалімнің нұсқауын басшылыққа ала отырып) |
1.2 | 5.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу (мұғалімнің қалауы бойынша) | |
1.3 |
5.1.3.4 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: | |
1.4 |
5.1.4.1 орфоэпия ережелерін білу және оларды сөзде қолдану: екі бірдей көршілес дауыссыз дыбыс ұзақ бір дыбыс сияқты айтылады (касса); | |
1.5 |
5.1.5.1 сөзде логикалық екпінді қадағалау, қалыпты тез сөйлеу қарқыны | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
5.2.1.1 "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату және тану. |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 6.1.1.1 сөздердің мағыналық байланысымен сәйкес үзілістерді сақтау |
1.2 | 6.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу | |
1.3 |
6.1.3.1 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауысты: а – о, а-ә, о-ө, ұ-ү, а – э, и – э, и – у, и – ы; | |
1.4 |
6.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
6.1.5.1 бірге, екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін 6.1.5.2 | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
6.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 6.1.1.1 сөздердің мағыналық байланысымен сәйкес үзілістерді сақтау |
1.2 | 6.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу | |
1.3 |
6.1.3.2 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауыссыз: мұрындық және ауыздық: м – б, м – п, н – д, н – т, н-ң, | |
1.4 |
6.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
6.1.5.1 бірге, екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
6.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 6.1.1.1 сөздердің мағыналық байланысымен сәйкес үзілістерді сақтау |
1.2 | 6.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу | |
1.3 |
6.1.3.3 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) ызыңды және шулы: с – ш, з – ж, ц – ч; қатаң және ұяң: ф – в, п - б, т – д | |
1.4 |
6.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
6.1.5.1 бірге, екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
6.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 6.1.1.1 сөздердің мағыналық байланысымен сәйкес үзілістерді сақтау |
1.2 | 6.1.2.1 қалыпты дауыстан ауытқуларды түзету жүргізу | |
1.3 |
6.1.3.4 қалыпты дыбыстан артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың буында, сөзде, фразада айтылу бұзылыстарының алдын алу: а) дауыссыз: жуан және жіңішке: ф, в, с. | |
1.4 |
6.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
6.1.5.1 бірге, екпінді буынды бөлу және сөздің формасы өзгерген кезде екпінді қадағалау, өз еркімен айту кезінде логикалық екпін | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
6.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3) 7 сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 7.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 7.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
7.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
7.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
7.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
7.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" | 1.1 сөздік тыныс | 7.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 дауыс | 7.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 дыбыстар және оның үйлесімі |
7.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
7.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
7.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
7.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 7.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 7.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
7.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
7.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
7.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
7.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 7.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 7.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
7.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
7.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
7.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
7.2.1.1 ұсынылған тілдік материалды естіп-көру арқылы қабылдау. "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 8.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 8.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
8.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
8.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
8.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
8.2.1.1 80 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 8.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 8.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
8.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
8.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
8.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
8.2.1.3 80 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Мәдени мұра" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 8.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 8.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
8.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
8.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
8.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
8.2.1.5 80 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 8.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 8.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
8.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
8.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
8.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
8.2.1.7 80 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 9.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 9.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
9.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
9.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
9.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
9.2.1.1 100 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 9.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 9.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
9.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
9.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
9.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
9.2.1.3 100 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Мәдени мұра" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 9.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 9.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
9.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
9.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
9.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
9.2.1.5 100 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" |
1.1 | 9.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 | 9.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 |
9.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 |
9.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 |
9.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" |
2.1 |
9.2.1.7 100 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" | 1.1 Сөздік тыныс | 10.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 Дауыс | 10.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 Дыбыстар және оның үйлесімі |
10.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 Сөзбен жұмыс |
10.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 Фразамен жұмыс |
10.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" | 2.1 Ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау |
10.2.1.1 120 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Менің Отаным Қазақстан" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
2-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" | 1.1 Сөздік тыныс | 10.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 Дауыс | 10.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 Дыбыстар және оның үйлесімі |
10.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 Сөзбен жұмыс |
10.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 Фразамен жұмыс |
10.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" | 2.1 Ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау |
10.2.1.3 120 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Мәдени мұра" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану. |
3-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" | 1.1 Сөздік тыныс | 10.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 Дауыс | 10.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 Дыбыстар және оның үйлесімі |
10.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 Сөзбен жұмыс |
10.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 Фразамен жұмыс |
10.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" | 2.1 Ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау |
10.2.1.5 120 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Табиғи құбылыстар" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
4-тоқсан | ||
"Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" | 1.1 Сөздік тыныс | 10.1.1.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) |
1.2 Дауыс | 10.1.2.1 сөйлемде қалыпты дауыс күшін қадағалау | |
1.3 Дыбыстар және оның үйлесімі |
10.1.3.1 артикуляция бойынша ұқсас дыбыстардың айтылуын саралау: дауысты, дауыссыз (ызыңды және шулы, бірлескен және бөлек, мұрындық, ауыздық, қатаң, ұяң, қатты және жұмсақ) | |
1.4 Сөзбен жұмыс |
10.1.4.1 алдында оқытылған орфоэпия ережелерін қайталау | |
1.5 Фразамен жұмыс |
10.1.5.1 алдында меңгерілген айту дағдыларын жақсарту (мұғалімнің қалауы бойынша осы сыныптағы білім алушының айту жағдайына сәйкес) | |
"Есту қабілетін дамыту" | 2.1 Ауызша сөйлеуді естіп-көру және есту арқылы қабылдау |
10.2.1.7 120 сөзге дейінгі мәтінді естіп-көру арқылы қабылдау. Қабылданған мәтін туралы диалог жүргізе алу (мұғаліммен, әріптесімен) "Ғарышқа саяхат" тақырыбымен байланысты тілдік материалды есту арқылы ажырату және тану |
Ескерту: бір тоқсан көлемінде оқыту мақсаттары тілдік әрекеттің әр түрі бойынша біріктіріледі.
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1- тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері бойынша (тындалым, сөйлеу, оқу және жазу) коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпикалық, орфографиялық, лексикалық және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб -камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.
23. Пәннің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым мен айтылым";
2) 2-бөлім "Оқылым";
3) 3-бөлім"Жазылым";
4) 4-бөлім "әдеби тіл нормаларын сақтау".
24. "Тыңдалым мен айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;
3) мәтіннен ақпаратты анықтау;
4) негізгі ойды анықтау;
5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;
6) сөйлеу мәдениетін дамыту.
25. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты түсіну;
2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;
3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;
4) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау:
5) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;
6) оқылым стратегияларын қолдану;
7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.
26. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жоспар құру;
2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;
3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;
4) шығармашылық жұмыс жазу;
5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;
6) мәтіндерді түзету және редакциялау.
27. "Әдеби тіл нормаларын сақтау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) орфографиялық норма;
2) орфоэпиялық норма;
3) лексикалық норма;
4) грамматикалық норма;
5) пунктуациялық норма.
28. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым мен айтылым: тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау, негізгі ой мен ақпаратты анықтау, тыңдалған мәтін негізінде сұрақтарға жауап беру, әлеуметтік-тұрмыстық және мәдени тақырыптарға байланысты диалогтағы көтерілген мәселені түсіндіру, қыстырма және қаратпа сөздер арқылы өз ойын білдіру;
2) оқылым: мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну, лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану, хат-хабарламаның құрылымы арқылы жанрлық ерекшеліктерін білу, ауызекі сөйлеу стиліндегі мәтіндерді қолдану, мәтіннің мазмұнын түсінуге бағытталған сұрақтар қою, оқылым стратегияларын қолдану;
3) жазылым: қарапайым жоспар құру, жанрлық ерекшеліктеріне сай көлемі кіші хат жазу, жай сөйлемдер құрастыру, шығармашылық жұмысын жүргізу, шағын мәтін жазу, мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып түзету;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - дыбыс үндестігі, буын үндестігі; орфоэпия нормалары - ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал, лексикалық норма - тура және ауыспалы мағыналы сөздер, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синоним, дыбысты, сөзді анық және дұрыс айту, сөз бен сөзді байланыстырып сөйлеу; грамматикалық норма - туынды сөздер, күрделі сөздер, зат есімнің мағыналық түрлері, сын есімнің шырайлары, сан есімнің мағыналық түрлері; пунктуациялық норма - хабарлы, лепті, сұраулы сөйлемдер, қаратпа сөз тыныс белгілері.
29. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: тақырыпты болжау, әлеуметтік-тұрмыстық және әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалогтар мен монологтардағы мәселені түсіндіру, тірек сөздер мен жетекші сұрақ арқылы негізгі ойды анықтау, мәтін мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, эмоционалды сөздер мен дауыс ырғағы арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді қолдану, диалогке қатысу;
2) оқылым: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану, хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы, олардың жанрлық ерекшеліктері, мәтін мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру, ауызекі сөйлеу стиліндегі мәтіндер мазмұны мен тақырыбын салыстыру, оқылым стратегияларын қолдану, қажетті ақпаратты ала білу;
3) жазылым: берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру, жанрлық ерекшеліктеріне сай кішірек хат, хабарландыру, жарнама құрастыру, шағын әңгіме құрастыру, шығармашылық жұмыс жазу, негізгі ақпараттарды сақтай отырып, шығын жинақы мәтін жазу, мәтіндегі орфографиялық қателерді түзету және редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы; орфоэпиялық норма - ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал, дыбысты, сөзді анық және дұрыс айту, сөз бен сөзді байланыстырып сөйлеу; лексикалық норма - көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу; грамматикалық норма - есімдіктің сөйлемдегі қызметі, етістің етіс түрлері, салт-сабақты етістік; үстеудің мағыналық түрлері; пунктуациялық норма - қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.
30. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: көтерілген мәселені болжау, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтардағы көтерілген мәселені түсіндіру, мәтін мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау, мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын тұжырымдау, эмоционалды сөздер мен дауыс ырғағы арқылы қыстырма, қаратпа сөздерді қолдану, диалогқа қатысу, өз ойын білдіру;
2) оқылым: мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтау, ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін тану, ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату, ауызекі сөйлеу стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, мазмұны мен тілдік құралын салыстыру, мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру, оқылым стратегияларын қолдану, энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттар алу;
3) жазылым: қарапайым жоспар құру, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай өмірбаян мен құттықтаухат жазу, шағын мәтін құрастыру, шығармашылық жұмысты жасау, шағын жинақы мәтін жазу, мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктер мен емле ережелеріне сүйеніп түзету, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма - сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін, дыбысты, сөзді анық және дұрыс айту, сөз бен сөзді байланыстырып сөйлеу; лексикалық норма - фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәні мен көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану; грамматикалық норма - етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлері, еліктеуіш сөздер, шылау түрлері, одағай түрлері; пунктуациялық норма- сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
31. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: мәтін үзінділері негізінде оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау, әлеуметтік-қоғамдық және оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог пен полилогтарда көтерілген мәселені талдау, мәтін мазмұнын түсіну, детальды ақпаратты анықтау, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау, мәтін мазмұны бойынша жалпылама және нақты сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу.
2) оқылым: мәтіннен негізгі және қосымша детальды ақпаратты анықтау, публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін тану, хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттары және кеңсе жазбаларының құрылымы арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату, ауызекі сөйлеу және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбы, мазмұны мен тілдік ерекшеліктерін салыстыру, мәтін бойынша көтерілген мәселені анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру, оқылым стратегияларын қолдану, ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3) жазылым: берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі бөлімдерді қамтитын жоспар құру, шағын әңгіме жазу, шағын мәтін жазу, шығармашылық жұмысын жасау, оқылым және тыңдалым материалдары бойынша шағын жинақы мәтін құрастыру, мәтін негізінде лексикалық түзетулер енгізу және редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма - сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс пен логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану, сөзді анық және дұрыс айта білу, сөз бен сөзді дұрыс байланыстырып сөйлеу; лексикалық норма - сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; грамматикалық норма- сөз тіркесінің байланысу тәсілдері, түрлері, есімді, етістікті сөз тіркесі, тұрлаулы, тұрлаусыз сөйлем мүшелері, оқшау сөздер; пунктуациялық норма- сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
32. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: дәйексөз, үзінді негізінде көтерілетін мәселені болжау, әлеуметтік-қоғамдық және мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог пен полилогтардағы экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау, факті мен көзқарасты ажырата білу; дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау, проблемалық сұрақтарға деректер келтіру, көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздер мен тұрақты тіркестерді қолдану, диалогқа қатысу;
2) оқылым: мәтін және графиктік нұсқа (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) арқылы ақпаратты интерпретациялау, публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін тілдік құралдар арқылы тану, мақала мен аннотация құрылымы арқылы олардың жанрлық ерекшеліктерін ажырату, мәтіндердің тақырыбы, құрылымы мен тілдік ерекшеліктерін салыстыру, перифразаның тәсілдерін қолдану, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру, оқылым стратегияларын қолдану, ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар мен оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3) жазылым: әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін жоспар құру, көркемдегіш құралдарды орынды қолдану, шағын әңгіме құрастыру, мәтіннің баяндау желісін сақтау, алған ақпараттардан шағын мәтін жазу, орынсыз қолданылған сөз оралымдарына стильдік түзетулер жасау, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма - сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктерін сөйлеу мәнеріне сай қолдану, сөзді анық және дұрыс айта білу, сөз бен сөзді дұрыс байланыстырып сөйлеу; лексикалық норма-лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; грамматикалық норма- сөйлемнің бірыңғай мүшелері мен айқындауыш мүшелері, жай сөйлем, жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі, төл сөз бен төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдары мен қызметі; пунктуациялық норма- төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
33. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру, қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы шағын көлемді мәтіндердегі көркемдегіш құралдардың рөлін талдау, мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау, мәтінде көтерілген мәселені талдау, негізгі ойды анықтау, перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты таба білу, ресми сөздер мен терминдерді қолдану, диалогке қатысу;
2) оқылым: тұтас және аралас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру, қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану, мақала, аннотация және презентация құрылымы мен жанрлық ерекшеліктерін ажырату, оқылым стратегияларын қолдану, мәтінде көтерілген мәселеге қатысты көзқарасты анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру, әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбы, қызметі, құрылымы мен тілдік ерекшелігін салыстыру, ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3) жазылым: әртүрлі жанрдағы мәтіндерге күрделірек жоспар құру, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолдану, шағын мақала құрастыру, графиктік мәтін құрастыру, перифраз тәсілдері арқылы шағын жинақы мәтін жазу, жазба жұмыстарын абзацтар мен бөліктерге бөлу, түзетулер енгізу, редакциялау;
4) әдеби тіл нормалары: орфографиялық норма - мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; орфоэпиялық норма - сөйлеу ағымында интонацияның құрамдас бөліктерін сөйлеу мәнеріне сай қолдану, сөзді анық және дұрыс айту, сөз бен сөзді дұрыс байланыстырып сөйлеу; лексикалық норма - лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану;
грамматикалық норма - құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары мен түрлері, салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлері, сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлері, аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдары; пунктуациялық норма - құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін ережеге сай қолдану.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
34. Бағдарламада оқыту мақсаттары сан мен әріптен тұратын кодтық белгімен ұсынылған. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, әріппен берілген белгі сөйлеу әрекетінің дағдысын (тыңдалым және айтылым, оқылым, жазылым, әдеби тіл нормалары), әріппен қоса берілетін сандар бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
35. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым":
1-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
1.1 Болжау |
5.1.1.1 | 6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау |
7.1.1.1 | 8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 | 8.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтардағы көтерілген мәселені мұғалімнің көмегімен талдау |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Мәтіннен ақпаратты анықтау |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 | 10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау |
1.4 Негізгі ойды анықтау |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10. 1.6.1 |
2) 2-бөлім "Оқылым":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
2.1 Ақпаратты түсіну | 5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 | 6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 | 5.2.5.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннің мазмұнын түсінуге бағытталған сұрақтар құрастыру | 6.2.5.1 мұғалімнің көмегімен мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру | 7.2.5.1 мұғалімнің көмегімен мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру | 8.2.5.1 мұғалімнің көмегімен мәтін бойынша көтерілген мәселені анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру | 9.2.5.1 мұғалімнің көмегімен перифразаның тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру | 10.2.5.1 мұғалімнің көмегімен мәтінде көтерілген мәселеге көзқарасты анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру |
2.6 Оқылым стратегияларын қолдану |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу | 6.2.7.1 энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 | 10.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану |
3) 3-бөлім "Жазылым":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
3.1 Жоспар құру |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 | 10.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру |
3.2 Әртүрлі жанрда мәтін |
5.3.2.1 | 6.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай (үлгі бойыша) көлемі кішірек хат, хабарландыру, жарнама құрастырып жазу |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 | 10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастырып жазу |
3.3 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 5.3.3.1 сюжетті суреттер бойынша жай сөйлемдер құрастыру | 6.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша шағын әңгіме құрастыру | 7.3.3.1 ұсынылған тақырыпқа байланысты дайын деректер бойынша графиктік шағын мәтін құрастыру | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | 10.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін құрастыру |
3.4 Шығармашылық жұмыс | 5.3.4.1 өзін кейіпкердің орнына қою арқылы шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 60 сөз | 6.3.4.1 өзін кейіпкердің орнына қою арқылы шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 80 сөз | 7.3.4.1 белгілі бір рөлді таңдай отырып шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 100 сөз | 8.3.4.1 белгілі бір элементі таңдай отырып шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 120 сөз | 9.3.4.1 белгілі композиция элементі болатын мәтіннің үзігі (әңгіменің жалғасы), шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 140 сөз | 10.3.4.1 белгілі композиция элементі болатын үзік, мәтіннің үзігі (әңгіменің басы, әңгіменің жалғасы), шығармашылық жұмыс жазу, көлемі 160 сөз |
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 | 10.3.5.1 оқылым және тыңдалым материал-дары бойынша перифраз тәсілдері арқылы шағын жинақы мәтін жазу |
3.6 |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 | 7.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау":
4-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
4.1 Орфографиялық норма |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу |
4.2 Орфоэпиялық норма |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 Лексикалық норма |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 | 7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; |
4.5 | 5.4.5.1 хабарлы, лепті, сұраулы сөйлемдер мен қаратпа сөздің тыныс белгісін ережеге сай қолдану | 6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін түсіну, дұрыс қолдану | 7.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану | 8.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану | 9.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін ережеге сай қолдану |
36. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
37. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
1) 5-сынып:
1-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдер | Грамматикалық материал | Тақырыптар/ жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Мәдениет: |
Дауысты, дауыссыз дыбыстардың емлесі. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Киіну. Сән. Талғам | Дыбыс үндестігі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3.Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер | Сөз және оның мағынасы | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2-тоқсан | |||
4.Жанаурлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі |
Омоним. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
5. Бос уақыт және хобби | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; | |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3-тоқсан | |||
6. Қиял әлемі. |
Сөздің топтары. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Көлік және жол белгілері. Морфология |
Сан есім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
8. Адамның сырт келбеті мен мінезі |
Сын есім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4 тоқсан | |||
9. Аспан әлемінің құпиялары |
Төл сөз. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
10. Саяхат және демалыс | Төл сөз бен автор сөзінің тыныс белгілері | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы және иллюстрацияның көмегімен тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | ||
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 дыбыс үндестігі мен буын үндестігі заңын ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу |
2) 6-сынып:
2-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдер | Грамматикалық материал | Тақырыптар/ жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Қазақстандағы көрікті |
Орфографиялық норма. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Ұлттық және отбасылық құндылықтар | Екпін, оның түрлері | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3. Әлемнің жеті кереметі |
Орфографиялық норма. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2-тоқсан | |||
4. Астана – мәдениетпен өнер ордасы | Неологизм сөздер. Термин сөздер. Диалект сөздер. Кәсіби сөздер | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
5. Тарихи тұлғалар | Неологизм сөздер. Термин сөздер. Диалект сөздер. Кәсіби сөздер | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3-тоқсан | |||
6. Су – тіршілік көзі. Қазақ стандағы өзен-көлдер | Есімдік, оның мағыналық түрлері | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары |
Етістік, оның мағыналық түрлері. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
8. Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз |
Үстеу. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4-тоқсан | |||
9. Әлемдегі ірі кітапханалар |
Үстеу. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу | ||
10. Ғылым мен технология жетістіктері | Тыныс белгілерінің түрлері мен қызметі | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | ||
Жазылым | 6.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес қарапайым жоспар құру | ||
Әдеби тіл нормалары | 6. 4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесі, үндестік заңы мен емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу |
3) 7-сынып:
3-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдері | Грамматикалық материал |
Тақырыптар/ | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | |||
1. Ауа райы және климаттық өзгерістер |
Интонация. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Көшпенділер мәдениеті |
Шылаудың емлесі. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3. Денсаулық – зор байлық |
Қанатты сөздер. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2 тоқсан | |||
4.Сүйіспеншілік пен достық |
Етістіктің есімше, көсемше түрлері. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
5. Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы |
Етістіктің шақ түрлері. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3 тоқсан | |||
6. Ғаламтор және әлеуметтік желілер |
Шылау түрлері. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Қазақстандағы ұлттар достастығы |
Еліктеуіш сөз. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
8. Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшырататын тағамдар |
Одағай. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4 тоқсан | |||
9. Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым |
Оқшау сөздің түрлері. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | ||
10. Ғылыми фантастика |
Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілер. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 7.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | ||
Жазылым |
7.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес негізгі бөлімді қамтитын жоспар құру; | ||
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу |
4) 8-сынып:
4-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдері | Грамматикалық материал | Тақырыптар/ жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы | Жалқы есім емлесі | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті | Сөйлеу ағымындағы әуен, әуез, тембр, қарқын, кідіріс | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2-тоқсан | |||
5. Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары | Сөздік қор. Сөздік құрам | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4. Ғарышты игеру жетістіктері |
Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері. Сөз тіркесінің | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3-тоқсан | |||
5. Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер. |
Сөйлемнің | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
6. Қоршаған орта және энергия ресурстары. |
Сөйлемнің бірыңғай мүшелері. Сөйлемнің | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Жасөспірім және заң. | Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4-тоқсан | |||
8. Театр өнері мен мәдениеті. | Жай сөйлемнің түрлері | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
9. Қазақстандағы туризм және экотуризм. |
Сөйлем соңында қабаттасып қолданыла | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальды ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік шағын мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 8.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу |
5) 9-сынып:
9-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдер | Грамматикалық материал | Тақырыптар/ жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Қоршаған орта және энергия ресурстары | Мәтіндегі сөз таңдау, сөз қолдану (қисыны), сөз әрлеу | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Қоршаған орта және энергия ресурстары | Қазақ әдеби стилінің түрлері | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2-тоқсан | |||
3. Жасөспірім және заң |
Құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4.Жасөспірім және заң |
Ыңғайлас салалас. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3-тоқсан | |||
5. Театр өнері мен мәдениеті |
Түсіндірмелі салалас. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
6. Театр өнері мен мәдениеті |
Шартты бағыныңқы сабақтас. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Қазақстандағы туризм және экотуризм |
Себеп бағыныңқы сабақтас. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4-тоқсан | |||
8. Қазақстандағы туризм және экотуризм | Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдары | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу | ||
9. Қазақстандағы туризм және экотуризм | Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені мұғалімнің көмегімен болжау; |
Оқылым |
9.2.1.1 мәтін және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру; | ||
Жазылым | 9.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтін жазу | ||
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу |
6) 10-сынып:
10-кесте
Лексика-грамматикалық бөлімдер | Грамматикалық материал | Тақырыптар/ жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Мәңгілік Ел – мұратым. | Мәтіндегі сөз таңдау, сөз қолдану (қисыны), сөз әрлеу | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2. Жаһандану мәселелері. | Қазақ әдеби стилінің түрлері | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
2-тоқсан | |||
3. Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017 |
Құрмалас сөйлемнің жасалу жолдары. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
4. Адам құқығы мен бостандығы. |
Ыңғайлас салалас. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
3-тоқсан | |||
5. Отбасы және демографиялық өзгеріс. |
Түсіндірмелі салалас. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
6. Биотехнология және гендік инженерия келешегі. |
Шартты бағыныңқы сабақтас. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
7. Бұқаралық ақпарат құралдары. |
Себеп бағыныңқы сабақтас. | 1.1 Болжау | 10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру |
1.2 Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау | 10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы шағын көлемді мәтіндердегі көркемдегіш құралдардың рөлін мұғалімнің көмегімен талдау | ||
1.3 Мәтіннен ақпаратты анықтау | 10.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау | ||
1.4 Негізгі ойды анықтау | 10.1.4.1 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік) талдай отырып негізгі ойды анықтау | ||
4-тоқсан | |||
8. Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік. | Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдары | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу | ||
9. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану. | Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілері | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
10.2.2.1 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | ||
Жазылым |
10.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, шағын мақала құрастыру; | ||
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1 - тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпикалық, орфографиялық, және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб -камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) в 5 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
5) в 9 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
6) в 10 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
23. Программа школьного курса русского языка включает сведения по фонетике, лексике, словообразованию, грамматике (морфологии и синтаксису), перечень навыков правописания (орфографических и пунктуационных), навыков устной и письменной речи, элементы стилистики и сведения о языке излагаются с учетом данных современной лингвистической науки.
24. В 9-10 классах изучается систематический курс синтаксиса, но элементарные сведения по синтаксису и пунктуации вводятся уже в 5 класс, что позволяет реализовать в дальнейшем важную методическую идею - изучать морфологию на синтаксической основе - и организовать работу над связной речью и пунктуацией задолго до изучения этого курса.
25. Материал расположен в программе по линейно-концентрическому принципу, темы "Имя существительное", "Имя прилагательное", "Глагол", "Местоимение", "Числительное", "Прямая и косвенная речь"изучаются не в один прием: сведения о словоизменении этих частей речи включены в разных классах.
26. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел "Слушание и говорение";
2) раздел "Чтение";
3) раздел "Письмо";
4) раздел "Соблюдение речевых норм".
27. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) определение основной мысли;
3) пересказывание прослушанного материала;
4) прогнозирование событий;
5) участие в диалоге;
6) оценивание прослушанного материала;
7) построение монологического высказывания.
28. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание информации;
2) определение основной мысли текста, выявление структурных частей;
3) понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;
4) определение типов и стилей текстов;
5) формулирование вопросов и оценивание;
6) использование разных видов чтения;
7) извлечение информации из различных источников;
8) сравнительный анализ текстов.
29. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) составление плана;
2) изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;
3) написание текстов с использованием различных форм представления;
4) создание текстов различных типов и стилей;
5) творческое письмо;
6) редактирование текстов.
30. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:
1) соблюдение орфографических норм;
2) соблюдение лексических норм;
3) соблюдение грамматических норм;
4) соблюдение пунктуационных норм.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:
1) говорение и слушание: понимание основного содержания текста, определение главной информации, опора на вопросы при определении темы и основной мысли, пересказ текста(повествование, описание), прогнозирование содержания текста по отрывкам текста c опорой на иллюстрации, участие в диалоге-расспросе, изменение позиции "говорящий" на "слушающий", оценивание звучащей речи с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", высказывание определенного типа с опорой на наглядные материалы; повышать и понижать голос, определяя границы предложений;
2) чтение: понимание основной информации сплошных и несплошных текстов, определение основной мысли с опорой на вопросы и слова, прямое и переносное значение слов, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, определение типов текстов (повествование, описание, рассуждение) формулирование вопросов, ознакомительное чтение, извлечение информации для конкретной задачи, сравнение темы и композиции различных текстов; отчетливо произносить слова, различая ударные и безударные слоги;
3) письмо: составление простого плана, основное содержание текста, представление информации в виде рисунка, создание текстов повествование и описание в художественном и разговорном стилях, творческие работы (50-60 слов), представление себя на месте героя, исправление орфографических ошибок с помощью словаря, редактирование предложений с опорой на схемы и помощь учителя;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, НЕ с именами существительными, прилагательными, глаголами, а также окончания в разных частях речи; слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания в простом предложении с однородными членами предложения, с обобщающим словом при однородных членах предложения.
32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:
1) говорение и слушание: понимание основного содержания текста, определение главной информации, опора на вопросы при определении темы и основной мысли, пересказ текста (повествование, описание), прогнозирование содержания текста по отрывкам текста c опорой на иллюстрации, участие в диалоге-расспросе, изменение позиции "говорящий" на "слушающий", оценивание звучащей речи с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", высказывание определенного типа с опорой на наглядные материалы; повышать и понижать голос, определяя границы предложений;
2) чтение: понимание основной информации сплошных и несплошных текстов, определение основной мысли с опорой на вопросы и слова, прямое и переносное значение слов, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, определение типов текстов (повествование, описание, рассуждение) формулирование вопросов, ознакомительное чтение, извлечение информации для конкретной задачи, сравнение темы и композиции различных текстов; отчетливо произносить слова, различая ударные и безударные слоги;
3) письмо: составление простого плана, основное содержание текста, представление информации в виде рисунка, создание текстов повествование и описание в художественном и разговорном стилях, творческие работы (50-60 слов), представление себя на месте героя, исправление орфографических ошибок с помощью словаря, редактирование предложений с опорой на схемы и помощь учителя;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, НЕ с именами существительными, прилагательными, глаголами, а также окончания в разных частях речи; слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания в простом предложении с однородными членами предложения, с обобщающим словом при однородных членах предложения.
33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:
1) говорение и слушание: понимание основного содержания текста, определение главной и второстепенной информации, определение темы и основной мысли текста при помощи ключевых слов или с опорой на вопросы , краткий и подробный пересказ текста(повествование, описание,), прогнозирование содержания текста по отрывкам текста и ключевым словам, участие в диалоге-расспросе по предложенной теме, оценивание прослушанного материала, изменяя позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", высказывание-монолог(повествование, описание, рассуждение) с опорой на план, иллюстрации; соблюдение орфоэпических норм, выделять слова, на которые падает логическое ударение;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, извлечение известной информации, определение основной мысли на основе содержания и композиции текста ,фразеологизмы, обращения, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, различие текстов (описание, повествование, рассуждение), распознавать книжный и разговорный стили, формулирование вопросов, ознакомительное и комментированное чтение, извлечение информации для конкретной задачи, сравнение темы и композиции различных текстов (письмо, объявление, стихотворение, сказка); чтение не монотонное, а выразительное, с повышением и понижением голоса, соблюдением логического ударения;
3) письмо: простой и усложненный план, основное содержание текста, представление информации в виде иллюстраций, создание текстов (повествование и описание) в художественном и разговорном стилях (сказка, рассказ, интервью), творческие работы (70-80 слов), представление себя на месте героя, исправление орфографических ошибок с помощью словаря, редактирование предложений с опорой на схемы и помощь учителя;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, глаголами, местоимениями и числительными; слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания в предложении с обращениями, прямой или косвенной речью.
34. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:
1) слушание и говорение: понимание основного содержания текста, извлечение главной и второстепенной информации, определение основной мысли при помощи ключевых слов; подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица, прогнозирование содержания по ключевым словам и опорой на основную мысль, участие в диалоге по предложенной теме, оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, структуры, логики изложения материала, высказывание-монолог (описание, повествование, рассуждение) с опорой на план, схему, иллюстрации; соблюдение орфоэпических норм, отчетливо произносить слова, выделять слова, на которые падает логическое ударение;
2) чтение: понимание основной информации сплошных и не сплошных текстов, извлечение известной и неизвестной информации; определение основной мысли, выявление структурных частей и объяснение построения текста, применять фразеологизмы, обращения, вопросительные, восклицательные, побудительные предложения, прямой и обратный порядок слов; определять смешанные типы текстов; различать особенности текстов публицистического и художественного стилей; формулирование вопросов, оценивающих текст с точки зрения ценности и полезности; ознакомительное и комментированное чтение; извлечение информации из различных источников, определение разных точек зрения, сравнение особенностей текстов, учитывая композицию; чтение выразительное, соблюдая правила орфоэпии и выделения логических ударений;
3) письмо: простой и усложненный план, подробное, краткое, выборочное изложение текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица, представление информации в виде иллюстраций, тексты (описание, повествование, рассуждение) в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, интервью), творческие работы (80-90 слов), исправление орфографических и пунктуационных ошибок с помощью справочной литературы, редактирование текста;
4) соблюдение речевых норм: разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; фразеологические обороты; метафоры, олицетворения; падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; степени сравнения имен прилагательных и наречий; знаки препинания в предложениях осложненных обособленными определениями и обстоятельствами.
35. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:
1) слушание и говорение: понимать содержание текста, определяя главную и второстепенную, открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; определение основной мысли текста на основе ключевых слов и структурных элементов текста; подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица и сохранением структуры текста; прогнозирование содержания с опорой на основную мысль, по названию текста или началу; участие в дискуссии и аргументация; оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, использования языковых средств, структуры и логики изложения материала; аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий микротему, на основе плана, схем, иллюстраций; повышать и понижать голос, убыстрять и замедлять темп речи, соблюдать орфоэпические нормы;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, извлечение открытой и скрытой(подтекст) информации; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, паронимы, вводные слова, повторы, прямой и обратный порядок слов в предложении, профессиональные слова, неологизмы; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей; формулирование различных вопросов на основе прочитанного текста, выводов и заключений; разные виды чтения, в том числе поисковое; разграничение факта и мнения; стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, при чтении соблюдать все правила орфоэпии, логического ударения, понижать и повышать голос;
3) письмо: простой и сложный план с возможным использованием цитат; подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; представление информации текстов в виде схем, таблиц, диаграмм; тексты-описания с элементами повествования, тексты-повествования с элементами рассуждения, тексты публицистического, официально-делового. научного, разговорного стилей, выражение собственного мнения, разные виды творческих работ (90-100 слов), выбор определенной роли речевого поведения; исправление смысловых, фактических недочетов; редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений или фрагментов текста;
4) соблюдение речевых норм: гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи; окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; использовать паронимы, термины, аллегория, афоризм; глагол и его формы; обособленные члены предложения; знаки препинания в простых, осложненных вводными конструкциями предложениях, при уточняющих членах предложения, цитировании, в неполных предложениях.
36. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:
1) слушание и говорение: понимать основную и детальную информацию текста, высказывание критического отношения к услышанному; определение основной мысли на основе структурных элементов текста, выражая свое отношение; пересказ содержания текстов смешанного типа с творческой интерпретацией информации; прогнозирование содержания по названию или началу, или финалу текста; участие в дискуссии, аргументация, выводы; оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи, содержания, логике изложения материала, выражение собственного мнения; развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 2-х микротем, использование модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации, следить за темпом речи, повышением и понижением голоса, соблюдением логического ударения;
2) чтение: понимание открытой и скрытой(подтекст) информации сплошных и не сплошных текстов; соотнесение заключенной в тексте информации с информацией других источников или личным опытом; особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, профессиональных слов, неологизмов, аббревиации, иронии, намека, преуменьшения, преувеличения, другие приемы в словосочетаниях; определять типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности стилей, формулирование вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста, разграничение факта и мнения; разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; извлечение информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, выражение собственного мнения; определение актуальности, противоречивости, достоверности; сравнение стилистических особенностей различных текстов с учетом цели; следить за темпом речи, соблюдением повышения и понижения голоса, соблюдением логического ударения, всех правил орфоэпии;
3) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; изложение содержания текстов смешанного типа, синтез информации прослушанного, прочитанного, аудиовизуального материала; представление информации в виде презентаций с использованием ссылок; создание текстов (тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения) соответствующих стилей; виды творческих работ (100-120 слов) фрагменты текста(начало или продолжение рассказа); корректирование и редактирование недочетов в тексте;
4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, аббревиатура; морфологические средства связи ( союзы и союзные слова) в сложных предложениях; знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
37. Цели обучения в программе содержат кодировку; первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
38. В поурочных планах в целях и задачах каждого урока обязательно указываются коррекционные цели и задачи: развитие связной речи на уроке; развитие слухового восприятия; формирование произношения.
39. Ожидаемые результаты по целям обучения.
1) раздел 1 "Слушание и говорение":
таблица 1
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Пересказывание прослушанного материала |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 | 7.1.4.1 прогнозировать развитие содержания по отрывкам текста и ключевым словам |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5. 1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
1.7 |
5.1.7.1 |
6.1.7.1 |
7.1.7.1 |
8.1.7.1 |
9.1.7.1 |
10.1.7.1 |
2) раздел 2 " Чтение":
таблица 2
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7 |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
2.8 |
5.2.8.1 |
6.2.8.1 |
7.2.8.1 |
8.2.8.1 |
9.2.8.1 |
10.2.8.1 |
3) раздел 3 "Письмо":
таблица 3
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 | 5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков | 6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций |
7.3.3.1 | 8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5 |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 |
10.3.5.1 |
3.6 |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
3.7 |
5.3.7.1 |
6.3.7.1 |
7.3.7.1 |
8.3.7.1 |
9.3.7.1 |
10.3.7.1 |
4) раздел 4 "Соблюдение речевых норм":
таблица 4
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
4.1 |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 | 7.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, разделительные Ъ и Ь знаки, НЕ с именами существительными, прилагательными, местоимениями, числительными, глаголами | 8.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, приставки и суффиксы в различных частях речи |
9.4.1.1 | 10.4.1.1 соблюдать орфографические нормы |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 | 7.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова. гиперболы, сравнения, метафоры, эпитеты. паронимы |
8.4.2.1 использовать профессиональные слова, неологизмы метафоры, паронимы, термины; |
9.4. 2.1 |
10.4. 2.1 |
4.3 |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 | 7.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных в соответствии с нормой; глагол и его формы | 8.4.3.1 использовать правильно падежные формы именных частей речи; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий, соблюдать нормы глагольного управления | 9.4.3.1 использовать правильно служебные части речи, обособленные члены предложения (определения, обстоятельства, уточняющие члены предложения); | 10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях |
4.4 | 5.4.4.1 использовать знаки препинания при однородных членах предложения, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения |
6.4.4.1 | 7.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой и косвенной речи, при обращении, вводных конструкциях |
8.4.4.1 | 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных вводными конструкциями, уточняющими членами предложения, при цитировании, в неполных предложениях | 10.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях |
40. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
41. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура: язык и общение | Слушание и говорение |
Повторение изученного в начальной школе: |
5.1.1.1 понимать основное содержание текста; |
Чтение |
5.2.1.1 владеть пониманием основной информации сплошных и не сплошных текстов, определяя тему при поддержке учителя; | ||
Письмо |
5.3.1.1. уметь составлять простой план при помощи учителя; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.3.1 уметь использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже | ||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура | Аудирование и говорение |
Лексика |
5.1.2.1 уметь определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы и помощь учителя; |
Чтение |
5.2.6.1 уметь использовать ознакомительный вид чтения; отчетливо произносить слова, различая ударные и безударные слоги; | ||
Письмо |
5.3.1.1 уметь составлять простой план, опираясь на вопросы; | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 владеть правильным написанием гласных и согласных в корне слов; | ||
2 четверть | |||
Жизненные ценности | Аудирование и говорение |
Использование синонимов и антонимов | 5.1.2.1 уметь определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы и поддержку учителя |
Чтение | 5.2.5.1 уметь формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту, опираясь на помощь учителя | ||
Письмо | 5.3.2.1 уметь излагать основное содержание текста | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 уметь правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с существительными; | ||
3 четверть | |||
Мир профессий | Аудирование и говорение |
Имя прилагательное, грамматические признаки, изменение в роде, числе и падеже | 5.1.6.1 уметь оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/неправильно" |
Чтение |
5.2.2.1 уметь определять основную мысль, опираясь на вопросы; | ||
Письмо |
5.3.5.1 уметь писать мини-рассказы с элементами повествования, опираясь на опорные слова и план; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 уметь правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с существительными и прилагательными, окончания существительных и прилагательных | ||
Мир фантазий | Аудирование и говорение |
Местоимение | 5.1.6.1 уметь оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", уметь аргументировать свою позицию опираясь на помощь учителя |
Чтение | 5.2.7.1 уметь извлекать информацию для выполнения конкретной задачи, опираясь на вопросы | ||
Письмо |
5.3.5.1 уметь писать мини-рассказы повествования с опорой на план и иллюстрации; | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 уметь правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с существительными и прилагательными; | ||
Живые организмы: растения | Аудирование и говорение |
Имя числительное, грамматическое значение, вопросы сколько? который? | 5.1.6.1 - уметь оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", уметь аргументировать свою позицию, опираясь на помощь учителя и вопросы |
Чтение |
5.2.2.1 уметь определять основную мысль, опираясь на вопросы и помощь учителя; | ||
Письмо |
5.3.5.1 уметь писать мини-рассказы повествование, рассуждение, опираясь на вопросы и опорные слова | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 - уметь правильно писать гласные и согласные в корне слова, окончания существительных, прилагательных | ||
4 четверть | |||
Астрономия: звезды и созвездия | Аудирование и говорение |
Глагол, неопределенная форма глагола |
5.1.5.1 уметь участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий", опираясь на поддержку учителя; |
Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль, опираясь на вопросы; | ||
Письмо |
5.3.6.1 писать творческие работы (50-60 слов), представляя себя на месте героя; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, глаголами, а также окончания в разных частях речи | ||
Чудеса света | Слушание и говорение |
Предложение, виды предложений |
5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура, язык и общение | Слушание и говорение |
Повторение изученного в 5 классе: |
6.1.1.1 понимать основное содержание текста, находя главную информацию; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов, уметь определять тему, опираясь на помощь учителя; | ||
Письмо |
6.3.1.1 уметь составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже; | ||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура | Аудирование и говорение |
Текст.Типы речи. |
6.1.2.1 уметь определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы и опорные слова; |
Чтение |
6.2.6.1 уметь пользоваться ознакомительным видом чтения, повышая, понижая голос, замедляя и убыстряя темп; | ||
Письмо |
6.3.1.1 уметь составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 уметь правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи; | ||
2 четверть | |||
Жизненные ценности | Аудирование и говорение |
Фонетика | 6.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы |
Чтение | 6.2.5.1 уметь формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту, опираясь на поддержку учителя | ||
Письмо | 6.3.2.1 уметь излагать основное содержание текста | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы, паронимы и многозначные слова | ||
Мир | Аудирование и говорение |
Словообразование | 6.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста, опираясь на иллюстрации и поддержку учителя |
Чтение | 6.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов, паронимов и многозначных слов | ||
Письмо | 6.3.3.1 уметь представлять информацию в виде рисунков и таблиц | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.2.1 уметь использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы, паронимы и многозначные слова | ||
3 четверть | |||
Мир фантазий | Аудирование и говорение |
Способы образования слов. | 6.1.6.1 уметь оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию |
Чтение |
6.2.2.1 уметь определять основную мысль с опорой на вопросы и слова при поддержке учителя; | ||
Письмо |
6.3.5.1 писать сказки с элементами повествования и описания; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.4.1 использовать знаки препинания при обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения | ||
| Аудирование и говорение |
Морфология | 6.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию |
Чтение | 6.2.7.1 уметь извлекать информацию для выполнения конкретной задания | ||
Письмо |
6.3.5.1 писать сказки с элементами повествования и описания; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.4.1 использовать знаки препинания обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения | ||
4 четверть | |||
Астрономия: звезды и созвездия | Аудирование и говорение |
Глагол, неопределенная форма глагола |
6.1.5.1 уметь участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"; |
Чтение |
6.2.2.1 уметь определять основную мысль с опорой на вопросы и слова при поддержке учителя; | ||
Письмо |
6.3.6.1 писать творческие работы (60-70 слов), представляя себя на месте героя; | ||
Соблюдение речевых норм | 6.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи | ||
Чудеса света | Слушание и говорение |
Чередование гласных е-ив корнях глагола |
6.1.5.1 - участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий"; |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Путешествия и достопримечательности | Аудирование и говорение |
Повторение изученного в 6 классе |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, находить главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов, извлекая главную информацию, при необходимости опираясь на помощь одноклассников; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и усложненный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с существительными, глаголами прилагательными; | ||
Образ жизни и культура: древние цивилизации | Аудирование и говорение |
Морфология |
7.1.2.1 уметь определять основную мысль, опираясь на ключевые слова и вопросы; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов, извлекая главную информацию; | ||
Письмо |
7.3.1.1 уметь излагать кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с существительными, глаголами прилагательными; | ||
2 четверть | |||
Структура семьи и семейные ценности | Аудирование и говорение |
Сложные существительные и их правописание |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова и на вопросы; |
Чтение |
7.2.5.1 уметь формулировать вопросы; | ||
Письмо |
7.3.2.1 уметь излагать кратко содержание текстов-повествований, текстов-рассуждений; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 уметь использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, сравнения, эпитеты; | ||
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом | Аудирование и говорение |
НЕ с прилагательными |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; |
Чтение |
7.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, соблюдать орфоэпические нормы; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и усложненный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, гиперболы, сравнения, метафоры, эпитеты, паронимы; | ||
3 четверть | |||
| Аудирование и говорение |
Разряды числительных по строению |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
7.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции текста; | ||
Письмо |
7.3.4.1 создавать тексты -описание, повествование, рассуждение публицистического стиля (заметка, интервью); | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать фразеологические обороты; слова с прямым и переносным значением, синонимы, омонимы, антонимы, многозначные слова, гиперболы, сравнения, метафоры, эпитеты, паронимы; | ||
| Аудирование и говорение |
Порядковые числительные и их склонение |
7.1.7.1 строить монолог описание, повествование, рассуждение на основе плана, иллюстраций; соблюдать орфоэпические нормы, выделять слова на которые падает логическое ударение; |
Чтение |
7.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; | ||
Письмо |
7.3.5.1 писать сказки и рассказы с элементами описания и рассуждения; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать фразеологические обороты, слова с прямым и переносным значением, омонимы, синонимы, антонимы, многозначные слова, гиперболы, сравнения, эпитеты, паронимы; | ||
Живые организмы: | Аудирование и говорение |
Морфологический разбор местоимения |
7.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; |
Чтение |
7.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; | ||
Письмо |
7.3.4.1 создавать тексты-описание, повествование, рассуждение публицистического стиля (заметка, интервью); | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать фразеологические обороты; слова с прямым и переносным значением, омонимы, синонимы, антонимы, многозначные слова, гиперболы, сравнения, эпитеты, паронимы; | ||
4 четверть | |||
Жара и холод: экстремальная погода | Аудирование и говорение |
Безличные глаголы, виды глагола |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; |
Чтение |
7.2.7.1 извлекать информацию для конкретной задачи из различных источников; | ||
Письмо |
7.3.5.1 писать сказки и рассказы с элементами описания и рассуждения; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.4.1 уметь использовать знаки препинания при обращении, при прямой и косвенной речи; | ||
Казахстан в будущем: изобретения и энергия | Аудирование и говорение |
Морфологический разбор глагола |
7.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; |
Чтение |
7.2.4.1 определять смешанные тексты и различать черты книжного и разговорного стилей; | ||
Письмо |
7.3.6.1 писать творческие работы (70-80 слов), выбирая определенную роль поведения; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.4.1уметь использовать знаки препинания при обращении, при прямой и косвенной речи; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Климат и изменения климата | Аудирование и говорение |
Словосочетание и предложение. Простое и сложное предложение. |
8.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо |
8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; | ||
Обычаи и традиции | Аудирование и говорение |
Склонение причастий |
8.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; | ||
2 четверть | |||
| Аудирование и говорение |
Образование страдательных причастий настоящего и прошедшего времени |
8.1.2.1 определять основную мысль; |
Чтение |
8.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать паронимы, термины; | ||
Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер? | Аудирование и говорение |
Деепричастие, признаки глагола и наречия у деепричастий, |
8.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; |
Чтение |
8..2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать паронимы, различные термины; | ||
3 четверть | |||
Молодежная культура: Интернет и социальные сети | Аудирование и говорение |
Наречие, разряды наречий |
8.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
8.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.5.1 уметь писать разные виды творческих работ; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 уметь использовать профессиональные слова, неологизмы, метафоры паронимы, термины; | ||
| Аудированиеи говорение |
Слитное и раздельное написание наречий и наречия через дефис |
8.1.7.1 уметь строить монолог (описание, повествование, рассуждение), на основе плана, схем, иллюстраций; соблюдать орфоэпические нормы, отчетливо произносить слова, на которые падает логическое ударение; |
Чтение |
8.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, вопросительных, восклицательных, побудительных предложений, значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; | ||
Письмо |
8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и художественного стилей (статья, интервью, рассказ, сказка); | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 уметь использовать профессиональные слова, неологизмы, метафоры, паронимы, термины; | ||
Генетически модифицированные продукты | Аудирование и говорение |
Служебные части речи |
8.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; |
Чтение |
8.2.2.1 уметь выявлять структурные части текста (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.4.1 создавать тексты-описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и художественного стилей (статья, интервью, рассказ, сказка); | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 уметь использовать профессиональные слова, неологизмы, метафоры, паронимы, термины; | ||
4 четверть | |||
День | Аудирование и говорение |
Частица |
8.1.2.1 определять основную мысль; |
Чтение |
8.2.7.1 уметь извлекать информацию из различных источников, делать выводы на основе полученных сведений; | ||
Письмо |
8.3.5.1 уметь писать разные виды творческих работ; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях; | ||
Если бы я правил миром… | Аудирование и говорение |
Междометия и употребление их в речи |
8.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста; |
Чтение |
8.2.3.1 понимать применение и значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; | ||
Письмо |
8.3.6.1 писать творческие работы (80-90 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Семья: права и обязанности | Аудирование и говорение |
Повторение |
9.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо |
9.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения; | ||
Развлечения и спорт | Аудирование и говорение |
Словосочетание(строение и грамматическое значение) |
9.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; |
Чтение |
9.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад; | ||
Письмо |
9.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения; | ||
2 четверть | |||
Мир профессий | Аудирование и говорение |
Тире между подлежащим и сказуемым |
9.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; |
Чтение |
9.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение; | ||
Письмо |
9.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; | ||
Космос | Аудирование и говорение |
Приложение |
9.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу; |
Чтение |
9.2.3.2 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; | ||
Письмо |
9.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; | ||
3 четверть | |||
Разнообразие форм жизни | Аудирование и говорение |
Односоставные предложение |
9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; |
Письмо |
9.3.1.1 понимать основную информацию сплошных и не сплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
Чтение |
9.1.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях; | ||
| Чтение |
Однородные члены предложения |
9.2.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; |
Письмо |
9.3.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
Аудирование и говорение |
9.1.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях; | ||
Еда: необходимость или роскошь? | Чтение |
Обособленные определения и приложения |
9.2.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; |
Письмо |
9.3.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
4 четверть | |||
Музыка в современном обществе | Аудирование и говорение |
Обращение |
9.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
9.3.6.1 писать творческие работы (90-100 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; | ||
Научные открытия и технологии | Аудирование и говорение |
Косвенная речь и знаки препинания при косвенной речи |
9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
9.3.6.1 писать творческие работы (90-100 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Конфликты и миротворчество | Аудирование и говорение |
Повторение |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; |
Чтение |
10.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Сухопутные страны | Аудирование и говорение |
Сложные предложения с сочинительными союзами |
10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; |
Чтение |
10.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
2 четверть | |||
Традиции и культура | Аудирование и говорение |
Сложноподчиненные предложения и их виды |
10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; |
Чтение |
10.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов; | ||
Письмо |
10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; | ||
Ресурсы планеты "Земля" | Аудирование и говорение |
Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными определительными и изъяснительными | 10.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста |
Чтение |
10.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения и другие приемы в словосочетаниях; | ||
Письмо |
10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию; | ||
3 четверть | |||
| Аудирование и говорение |
Придаточные места |
10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; |
Чтение |
10.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; | ||
Письмо |
10.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; | ||
| Аудирование и говорение |
Придаточные сравнительные и сравнительный оборот |
10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; |
Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
10.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; | ||
4 четверть | |||
Дилемы и выбор | Аудирование и говорение |
Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными обстоятельственными |
10.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 2 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации; |
Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
10.3.6.1 писать творческие работы (100-120слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Средства массовой информации | Аудированиеи говорение |
Сложные бессоюзные предложения |
10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; |
Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
10.3.6.1 писать творческие работы (100-120 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұнды оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын өзге халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. дан сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету қарастырылады.
20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, басқалардың пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері (дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
6) 10-сынып –аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.
25. "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру";
2) 2-бөлім "Анализ және интерпретация";
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстырмалы анализ".
26. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;
2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;
3) көркем шығармадағы образ;
4) шығарма үзінділерімен жұмыс.
27. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) әдеби шығарманың композициясы;
2) автор бейнесі;
3) көркем шығарманың тілі;
4) шығармашылық жұмыс.
28. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тарихи және көркемдік құндылығы;
2) заманауилығы мен жаңашылдығы.
29. 5-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсініп оқу мен жауап беру: шығарманың сюжеттік дамуын анықтау; кейіпкерлерге қарапайым мінездеме беру; кішкентай үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту; шығарманың тақырыбы мен идеясы анықтау;
2) анализ және интерпретация: адам, табиғат пен құбылысты суреттеуді мәтіннің ішінен табу; шығармадағы автордың бейнесін анықтау; тілдік бейнелеу: гипербола, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді табу және терминдерді білу; шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер);
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тарихи құндылығына бағалауға қатысу; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау.
30. Оқылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Б. Соқпақбаев "Ағаштар неге шулайды?" әңгімесі;
2) М. Дүйсенов "Мен қалай торғай болдым?" әңгімесі;
3) Қ. Жұмаділов "Адасқан бала" әңгімесі;
4) Ж. Әлмашұлы "Алтын балық" әңгімесі;
5) К. Сегізбайұлы "Құмырсқалар" әңгімесі;
6) Д. Мыңжасарқызы "Мектептен жырақ жол";
7) Б. Тұрсынов "Алғашқы көмек" әңгімесі;
8) О. Әубәкіров "Дүрбелең" өлеңі;
9) Т. Айбергенов "Аппақ қыс" өлеңі;
10) Т. Айбергенов "Өсіп келе жатырмын" өлеңі;
11) М. Қабанбай "Сурет салғым келмейді" әңгімесі;
12) М. Қалдыбаев "Үлек" әңгімесі;
13) І. Жансүгіров "Көкшетау" өлеңі;
14) "Керқұла атты Кендебай" ертегісі;
15) "Қобыланды батыр" жыры;
16) Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы;
17) Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас";
18) Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?".
31. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) "Түсіну және жауап беру": әдеби шығарманың фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; кейіпкерлер портреті мен образын ашу; көлемі шағын үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту;
2) "Анализ және интерпретация": мәтіннің ішінен салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; эпикалық шығармадағы автор бейнесін анықтау; шығармадағы тілдік бейнелеу: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді таба білу және терминдерді білу; шағын көлемде шығармашылық жұмыс жазу (тірек сөздер мен суреттер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер);
3) "Бағалау және салыстыру": шығарманың тарихи құндылығын бағалауға қатысу; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалауға қатысу.
32. Оқылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Ахмет Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі;
2) Бердібек Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" хикаяты;
3) Марат Қабанбай "Бауыр" әңгімесі;
4) Тынымбай Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі;
5) Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі;
6) Джек Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі;
7) "Аяз би" ертегісі;
8) "Алып Ер Тұңға" жыры;
9) Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді";
10) Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық";
11) Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба" өлеңдері, қара сөздері: "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз".
33. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың жанры (әңгіме, повесть, ертегі), фабуласы мен сюжетін анықтау; шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселе мен идеясын анықтау; кейіпкерлердің типтерін мәтіндегі цитаталарды қолдану арқылы сипаттау; көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту.
2) анализ және интерпретация: шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына қарапайым негіздеме жасау; эпикалық, поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау; әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып, шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орны, кейіпкер бейнесін сипаттау, шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, гипербола, аллегорияны мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу; шығармашылық жұмыс жазу (табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау);
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлерді өзара салыстыру, шығарманың тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; кейіпкелер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру.
34. Оқылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Қыз Жібек" жыры;
2) Орхон Енисей ескерткіштері, "Күлтегін" жыры;
3) Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім";
4) Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы";
5) Ш. Қанайұлы "Зар заман";
6) С. Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы";
7) Жамбыл Жабаев "Июнь жарлығы";
8) С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы" өлеңдері;
9) С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;
10) О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;
11) Қалмақан Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты;
12) А.Алтай "Прописка" әңгімесі
13) Е.Жүніс "Менің атым -Тәуелсіздік" өлеңі;
14) Р.Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі.
35. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау; кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау; көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып , қысқа үзінділерді жатқа айту;
2) анализ және интерпретация: шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру; эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автордың бейнесін анықтау; шығармадағы көркемдегіш құралдары: символ, эпифора, анафора, риторикалық сұрақ қолданысын мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу; шығармашылық жұмыс, оқығаны бойынша өз түсінігін жеткізу (әдеби тақырыптарға шағын әңгіме, шағын шығарма);
3) бағалау және салыстыру: шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемемен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыдан салыстыруға баға беру.
36. Оқылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Қорқыт "Байбөрі баласы", "Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері;
2) Ахмет Йассауи "Даналық кітабы";
3) Ақтамберді Сарыұлы "Кұлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет";
4) Шакиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы";
5) Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиын", "Сарыарқа";
6) Ш. Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі;
7) М.Жұмабаев "Батыр Баян";
8) М.Әуезов "Көксерек";
9) Қ.Қайсенов "Жау тылында";
10) С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара";
11) М.Шаханов "Нарынқұм зауалы";
12) Медетбек Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі;
13) Т.Әбдіков "Қонақтар";
14) А.С.Пушкин "Ескерткіш".
37. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желі, эпилог пен пролог сияқты құрамдас бөлшектерін анықтау; әдеби шығармадағы идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу; көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу; көркем шығармадан алған үзінділерді дұрыс қолдана алу;
2) анализ және интерпретация: композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау; шығармадағы көркемдегіш құралдары: психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония қолданысын анықтау; шығармашылық жұмыс, оқығаны бойынша өз түсінігін жеткізу (әдеби тақырыптарға шағын әңгіме, шағын шығарма);
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстыру, жаңашылдығы.
38. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері;
2) Ж. Баласағұн "Құтты білік";
3) Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз...";
4) Төле би "Ердің бақыты - әйел";
5) Әйтеке би "Қасқа көл дауы";
6) Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";
7) Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым";
8) Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені";
9) "Біржан – Сара" айтысы;
10) М. Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;
11) Б. Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі;
12) Д. Исабеков "Әпке" драмасы;
13) М. Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы;
14) Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі;
15) Ж.Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері;
16) Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" әңгімесі.
39. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын ұлттық мүдде тұрғысынан анықтау; көркем шығарманың идеясына сай жүйесін анықтау; көркем шығармалардан алған әдеби тілді орынды қолдана алу;
2) сараптама және түсіндіру: эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөлін анықтау; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың түрлерін (троп пен фигура), автор стилін анықтау; шығармашылық жұмыс, оқығаны бойынша өз түсінігін жеткізу (әдеби тақырыптарға шағын әңгіме, шағын шығарма); шығармашылық жұмыс жазу (әдебиет кейіпкеріне хат), көркемдегіш құралдарды қолданып кейіпкерге қатысты көзқарасын білдіру;
3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру.
40. Оқылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай";
2) Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", " Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек";
3) Ш. Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі";
4) І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы;
5) Б. Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят;
6) Ғ. Мүсірепов "Ұлпан" романы;
7) Т. Айбергенов "Сағыныш", Ф.Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем";
8) Н. Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы;
9) К. Гамсун "Аштық" романы.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
41. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, әріппен берілген белгі дағдыны (түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстыру), әріппен қоса берілетін сандар бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
42. Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген. Әрбір сабақтың қысқа мерзімді сабақ жоспарында міндетті түрде түзету мақсаты мен міндеттері көрсетіледі: байланыстырып сөйлеуді дамыту; есту қабілетін дамыту; дұрыс сөйлеуін қадағалау.
43. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні |
5.1.1.1 | 6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен сипаттау |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
2) 2-бөлім "Сараптама және түсіндіру":
2-кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | |||||
5 сынып | 6 сынып | 7 сынып | 8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.11 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Шығармашылық жұмыс |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 | 7.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу (табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау) |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстыру":
3-кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | |||||
5 сынып | 6 сынып | 7 сынып | 8 сынып | 9 сынып | 10 сынып | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 | 7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
44. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
45. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10-сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Сөйлеу қызметінің түрлері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Мәуелі бақ | "Ағаштар неге шулайды?" әңгімесі, "Мен қалай торғай болдым?" әңгімесі, "Алтын балық" әңгімесі, "Құмырсқалар" әңгімесі, "Адасқан бала" әңгімесі, "Мектептен жырақ жол" әңгімесі | 1.Түсіну және жауап беру | 5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен анықтау |
5.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерге қарапайым мінездеме беру | |||
5.1.4.1 көркем шығармалардан кішкентай үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 5.2.1.1 әдеби шығармадағы адамды, табиғатты, құбылысты суреттеуді мәтіннің ішінен табу | ||
5.2.2.1шығармадағы автордың бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу: гипербола, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді табу және терминдерді білу | |||
5.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 5.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекетіне мұғалімнің көмегімен баға беру арқылы тарихи және көркемдік құндылын бағалауға қатысу | ||
5.3.2.1 кейіпкерлерді мұғалімнің көмегімен шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
2-тоқсан | |||
2. Табиғат сұлулығы | "Алғашқы көмек" әңгімесі, "Дүрбелең" өлеңі, "Ақ боран" әңгімесі, "Аппақ қыс" өлеңі, "Өсіп келе жатырмын" өлеңі, "Сурет салғым келмейді" әңгімесі, "Үлек" әңгімесі, "Көкшетау" өлеңі | 1. Түсіну және жауап беру | 5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен анықтау |
5.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерге қарапайым мінездеме беру | |||
5.1.4.1 көркем шығармалардан кішкентай үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 5.2.1.1 әдеби шығармадағы адамды, табиғатты, құбылысты суреттеуді мәтіннің ішінен табу | ||
5.2.2.1 автордың бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау; | |||
5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу: гипербола, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді табу және терминдерді білу | |||
5.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 5.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекетіне мұғалімнің көмегімен баға беру арқылы тарихи және көркемдік құндылын бағалауға қатысу | ||
5.3.2.1 кейіпкерлерді мұғалімнің көмегімен шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
3-тоқсан | |||
3. Таза, мінсіз асыл сөз | "Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы | 1. Түсіну және жауап беру | 5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен анықтау |
5.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерге қарапайым мінездеме беру | |||
5.1.4.1 көркем шығармалардан кішкентай үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 5.2.1.1 әдеби шығармадағы адамды, табиғатты, құбылысты суреттеуді мәтіннің ішінен табу | ||
5.2.2.1 шығармадағы автордың бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу: гипербола, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді табу және терминдерді білу | |||
5.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 5.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекетіне мұғалімнің көмегімен баға беру арқылы тарихи және көркемдік құндылын бағалауға қатысу | ||
5.3.2.1 кейіпкерлерді мұғалімнің көмегімен шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
4-тоқсан | |||
4. Тәрбиенің қайнар бұлағы | Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас", Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" | 1. Түсіну және жауап беру | 5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен анықтау |
5.1.2.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
5.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерге қарапайым мінездеме беру | |||
5.1.4.1 көркем шығармалардан кішкентай үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 5.2.1.1 әдеби шығармадағы адамды, табиғатты, құбылысты суреттеуді мәтіннің ішінен табу | ||
5.2.2.1 шығармадағы автордың бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
5.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу: гипербола, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді табу және терминдерді білу | |||
5.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 5.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекетіне мұғалімнің көмегімен баға беру арқылы тарихи және көркемдік құндылын бағалауға қатысу | ||
5.3.2.1 кейіпкерлерді мұғалімнің көмегімен шынайы өмірмен салыстырып бағалау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Сөйлеу қызметінің түрлері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Адамгершілік - асыл қасиет |
А.Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, | 1. Түсіну және жауап беру | 6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен сипаттау |
6.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу | |||
6.1.4.1 көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 6.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді мәтіннің ішінен табу | ||
6.2.2.1 эпикалық шығармадағы автор бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
6.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді таба білу және терминдерді білу | |||
6.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 6.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалауға қатысу | ||
6.3.2.1 кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
2-тоқсан | |||
2. Отбасы құндылықтары |
Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, | 1. Түсіну және жауап беру | 6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен сипаттау |
6.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу | |||
6.1.4.1 көркем шығармалардан көлемі шағын үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 6.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді мәтіннің ішінен табу | ||
6.2.2.1 эпикалық шығармадағы автор бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
6.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді таба білу және терминдерді білу | |||
6.2.4.1 шағын шығамашылық жұмыс жазу (суреттеу мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 6.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалауға қатысу | ||
6.3.2.1 кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
3-тоқсан | |||
3.Туған жерім-аялы алтын бесігім |
"Аяз би" ертегісі, "Алып Ер Тұңға" жыры, | 1. Түсіну және жауап беру | 6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен сипаттау |
6.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу | |||
6.1.4.1 көркем шығармалардан көлемі шағын үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 6.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді мәтіннің ішінен табу | ||
6.2.2.1 эпикалық шығармадағы автор бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
6.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді таба білу және терминдерді білу | |||
6.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша әдеби тақырыптарға ертегі, әңгімелер) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 6.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалауға қатысу | ||
6.3.2.1 шығармадағы кейіпкерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау | |||
4-тоқсан | |||
4. Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз" | 1. Түсіну және жауап беру | 6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын мұғалімнің көмегімен сипаттау |
6.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау | |||
6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу | |||
6.1.4.1 көркем шығармалардан көлемі шағын үзінділерді мәнерлеп оқу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 6.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді мәтіннің ішінен табу | ||
6.2.2.1 эпикалық шығармадағы автор бейнесін мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
6.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздерді таба білу және терминдерді білу | |||
6.2.4.1 шағын шығармашылық жұмыс жазу (суреттер мен тірек сөздер бойынша) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 6.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалауға қатысу | ||
6.3.2.1 шығармадағы кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстыру |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Сөйлеу қызметінің түрлері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Мен балаң жарық күнде сәуле қуған... |
С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", | 1. Түсіну және жауап беру | 7.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін мұғалімнің көмегімен анықтау |
7.1.2.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анық тау | |||
7.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан мәтіндегі цитаталарды қолдану арқылы сипаттау | |||
7.1.4.1 көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 7.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына мұғалімнің көмегімен қарапайым негіздеме жасау | ||
7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау | |||
7.2.3.1 шығармадағы көркем ауыстырулар: | |||
7.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу ( табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 7.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына мұғалімнің көмегімен баға беру | ||
7.3.2.1 кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру | |||
2-тоқсан | |||
2. Тәуелсіздік-қасиет тұнған ұлы ұғым |
Қ.Сарин "Тәуелсіздік", | 1. Түсіну және жауап беру | 7.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін мұғалімнің көмегімен анықтау |
7.1.2.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау | |||
7.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан мәтіндегі цитаталарды қолдану арқылы сипаттау | |||
7.1.4.1 көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 7.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына мұға лімнің көмегімен қара пайым негіздеме жасау | ||
7.2.2.1 эпикалық, поэзия лық шығармалардағы автор бейнесін анықтау | |||
7.2.3.1 шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, гипербола, аллегорияны мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
7.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу (табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 7.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына мұғалімнің көмегімен баға беру | ||
7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру | |||
3-тоқсан | |||
3. Көне күндерден жеткен жәдігерлер |
"Қыз Жібек" жыры, | 1. Түсіну және жауап беру | 7.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын (әңгіме, повесть, роман), фабуласын, сюжетін мұғалімнің көмегімен анықтау |
7.1.2.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау | |||
7.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан мәтіндегі цитаталарды қолдану арқылы сипаттау | |||
7.1.4.1 көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 7.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына мұғалімнің көмегімен қарапайым негіздеме жасау | ||
7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық шығарма лар дағы автор бейнесін анықтау | |||
7.2.3.1 шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, гипербола, литота, аллегорияны мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
7.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу (табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 7.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына мұғалімнің көмегімен баға беру | ||
7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру | |||
4-тоқсан | |||
4. Толғауы тоқсан қызыл тіл |
Ш.Қанайұлы "Зар заман", | 1. Түсіну және жауап беру | 7.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фа буласын, сюжетін мұға лімнің көмегімен анықтау |
7.1.2.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анық тау | |||
7.1.3.1 әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан мәтіндегі цитаталарды қолдану арқылы сипаттау | |||
7.1.4.1 көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 7.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына мұғалімнің көмегімен қарапайым негіздеме жасау | ||
7.2.2.1 эпикалық, поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау | |||
7.2.3.1 шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, гипербола, аллегорияны мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
7.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу (табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттау) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 7.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына мұғалімнің көмегімен баға беру | ||
7.3.2.1 мұғалімнің көмегімен кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Сөйлеу қызметінің түрлері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Балалар мен үлкендер |
М.Жұмабаев "Батыр Баян", | 1. Түсіну және жауап беру | 8.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін мұғалімнің көмегімен талдау |
8.1.2.1 әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан мұғалімнің көмегімен талдау | |||
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлердіңт иптерін жасалу тәсілдері тұрғысы нан анықтау | |||
8.1.4.1 көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, қысқа үзінділерді жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру | ||
8.2.2.1 эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау; | |||
8.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдар | |||
8.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бо йынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптарға) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 8.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор бер ген портреттік мінездеме ні салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
8.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалім нің көмегімен заманауи тұрғыдан баға беру | |||
2-тоқсан | |||
2. Ұрпақ тәрбиесі |
С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара", М.Шаханов "Нарынқұм зауалы", | 1. Түсіну және жауап беру | 8.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін мұғалімнің көмегімен талдау |
8.1.2.1 әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан мұғалімнің көмегімен талдау | |||
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау | |||
8.1.4.1 көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, қысқа үзінділерді жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру | ||
8.2.2.1 эпикалық, поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау | |||
8.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, эпифора, анафора, риторикалық сұрақ) қолданысын мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
8.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптарға) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 8.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор бер ген портреттік мінездеме ні салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
8.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалім нің көмегімен заманауи тұрғыдан баға беру | |||
3-тоқсан | |||
3. Дананың сөзі-ақылдың көзі |
А.С.Пушкин "Ескерткіш", Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, | 1. Түсіну және жауап беру | 8.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін мұғалімнің көмегімен талдау |
8.1.2.1 әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау | |||
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкер лердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан талдау | |||
8.1.4.1 көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, қысқа үзінділерді жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру | ||
8.2.2.1 эпикалық, поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау | |||
8.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, эпифора, анафора, риторикалық сұрақ) қолданысын мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
8.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырып тарға) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 8.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездеме ні салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
8.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалім нің көмегімен заманауи тұрғыдан баға беру | |||
4-тоқсан | |||
4. Көркем әдебиет және эпикалық сарын |
Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа", | 1. Түсіну және жауап беру | 8.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін мұғалімнің көмегімен талдау |
8.1.2.1 әдеби шығарма дағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан мұғалімнің көмегімен талдау | |||
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау | |||
8.1.4.1 көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, қысқа үзінділерді жатқа айту | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру | ||
8.2.2.1 эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау | |||
8.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, эпифора, анафора, риторикалық сұрақ) қолданысын мәтіннен атап көрсету және терминдерді білу | |||
8.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптарға) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 8.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор бер ген портреттік мінездеме ні салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
8.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалім нің көмегімен заманауи тұрғыдан баға беру |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Сөйлеу қызметінің түрлері | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1. Махаббат және абырой |
М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы, | 1. Түсіну және жауап беру | 9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды мұғалімнің көмегімен анықтау |
9.1.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан мұғалімнің көмегімен ашу | |||
9.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу | |||
9.1.4.1 көркем шығармалар | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 9.2.1.1 композицияны мұғалімнің көмегімен тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау | ||
9.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау | |||
9.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдар ды (психологиялық, параллелизм, перифраз, сатира, ироня) қолд ны сын мұғалімнің көмегі мен анықтау | |||
9.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптар) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
9.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалімнің көмегі мен заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашыл дығына баға беру | |||
2-тоқсан | |||
2. Қиял мен шындық |
М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы, Т.Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, | 1. Түсіну және жауап беру | 9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды мұғалімнің көмегімен анықтау |
9.1.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан мұғалімнің көмегімен ашу | |||
9.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінез деулерді жіктеу | |||
9.1.4.1 көркем шығар малардан алған үзінді лерді дұрыс қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 9.2.1.1 композицияны мұғалімнің көмегімен тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау | ||
9.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау | |||
9.2.3.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, сурет теу құралдарының (психологиялық парал лелизм, перифраз, сати ра, ирония) қолданысын мұғалімнің көмегімен анықтау | |||
9.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптар) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалар мен салыс тырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
9.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалімнің көмегі мен заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашыл дығына баға беру | |||
3-тоқсан | |||
3. Атадан қалған асыл сөз |
Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне", Ж. Баласағұн "Құтты білік", | 1. Түсіну және жауап беру | 9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды мұғалімнің көмегі мен анықтау |
9.1.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан мұғалімнің көмегімен ашу | |||
9.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу | |||
9.1.4.1 көркем шығармалардан алған үзінділерді дұрыс қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 9.2.1.1 композицияны мұғалімнің көмегімен тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау | ||
9.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау | |||
9.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдар дың (психологиялық параллелизм, перифраз сатира, ирония) мұғалім нің көмегімен анықтау | |||
9.2.4.1 шығармашылық жұмыс, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу (әдеби тақырыптарға) | |||
3. Бағалау және салыстыру | 9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыс тырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
9.3.2.1 шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды мұғалімнің көмегі мен заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашыл дығына баға беру | |||
4-тоқсан | |||
4. Атадан қалған асыл сөз |
Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені", | 1. Түсіну және жауап беру | 9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды мұғалімнің көмегі мен анықтау |
9.1.2.1 әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан мұға лімнің көмегімен ашу | |||
9.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу | |||
9.1.4.1 көркем шығармалардан алған үзінділерді дұрыс қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 9.2.1.1 композицияны мұғалімнің көмегімен тұтастан бөлшекке, бөл шектен тұтасқа қарай талдау | ||
9.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау | |||
9.2.3.1 шығармадағы көркемдегіш құралдар дың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония) қолда нысын мұғалімнің көме гімен анықтау | |||
9.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу | |||
3. Бағалау және салыстыру | 9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
9.3.2.1 шығармадағы материалдық және руха ни құндылықтарды мұға лімнің көмегімен зама науи тұрғыда салысты рып, жаңашылдығына баға беру |
6) 10-сынып:
6-кесте
Тақырыптар | Оқытылатын шығармалар | Бөлім | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Тарихи шындық пен көркемдік шешім | Нысанбай жырау "Кенесары - Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек" | 1. Түсіну және жауап беру | 10.1.1.1 әдеби шығармаға мұғалімнің көмегімен сюжеттік-композициялық талдау жасау |
10.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын ұлттық мүдде тұрғысынан анықтау | |||
10.1.3.1 көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау | |||
10.1.4.1 көркем шығармалардан алған әдеби тілді орынды қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі компози циялық амалдарды мұға лімнің көмегімен талдау | ||
10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен автор бейне сінің идеялық-стилисти калық тұтастырушы ре тіндегі рөлін анықтау | |||
10.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін, автор стилін анықтау | |||
10.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу | |||
3. Бағалау және салыстыру | 10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туынды лармен салыстырып, мұғалімнің көмегімен тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
10.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұр ғыда мұғалімнің көмегі мен салыстырып, жаңа шылдығына баға беру | |||
2-тоқсан | |||
2. Тарихи шындық пен көркемдік шешім | Ш. Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі", І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы | 1. Түсіну және жауап беру | 10.1.1.1 әдеби шығармаға мұғалімнің көмегімен сюжеттік-композициялық талдау жасау |
10.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын ұлттық мүдде тұрғысынан анықтау | |||
10.1.3.1 көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау | |||
10.1.4.1 көркем шығармалардан алған әдеби тілді орынды қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі компози циялық амалдарды мұғалімнің көмегімен талдау | ||
10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен автор бейне сінің идеялық-стилисти калық тұтастырушы ретіндегі рөлін анықтау | |||
10.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін, автор стилін анықтау | |||
10.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу | |||
3. Бағалау және салыстыру | 10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туынды лармен салыстырып, мұғалімнің көмегімен тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
10.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұр ғыда мұғалімнің көмегі мен салыстырып, жаңа шылдығына баға беру | |||
3-тоқсан | |||
3. Адам жанының құпиясы |
Б.Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят, | 1. Түсіну және жауап беру | 10.1.1.1 әдеби шығармаға мұғалімнің көмегімен сюжеттік-композициялық талдау жасау |
10.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын ұлттық мүдде тұрғысынан анықтау | |||
10.1.3.1 көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау | |||
10.1.4.1 көркем шығармалардан алған әдеби тілді орынды қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі компози циялық амалдарды мұғалімнің көмегімен талдау | ||
10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен автор бейне сінің идеялық-стилисти калық тұтастырушы ретіндегі рөлін анықтау | |||
10.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін, автор стилін анықтау | |||
10.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу | |||
3. Бағалау және салыстыру | 10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туынды лармен салыстырып, мұғалімнің көмегімен тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
10.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұр ғыда мұғалімнің көмегі мен салыстырып, жаңа шылдығына баға беру | |||
4-тоқсан | |||
|
Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, | 1. Түсіну және жауап беру | 10.1.1.1 әдеби шығармаға мұғалімнің көмегімен сюжеттік-композициялық талдау жасау |
10.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын ұлттық мүдде тұрғысынан анықтау | |||
10.1.3.1 көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау | |||
10.1.4.1 көркем шығармалардан алған әдеби тілді орынды қолдана алу | |||
2. Сараптама және түсіндіру | 10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі компози циялық амалдарды мұғалімнің көмегімен талдау | ||
10.2.2.1 мұғалімнің көмегімен автор бейне сінің идеялық-стилисти калық тұтастырушы ретіндегі рөлін анықтау | |||
10.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін, автор стилін анықтау | |||
10.2.4.1 шығармашылық жұмыс жазу, өз оқығаны бойынша түсінгенін жеткізу | |||
3. Бағалау және салыстыру | 10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туынды лармен салыстырып, мұғалімнің көмегімен тарихи және көркемдік құндылығын бағалау | ||
10.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда мұғалімнің көмегі мен салыстырып, жаңа шылдығына баға беру |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұнды оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын өзге халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. дан сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету қарастырылады.
20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, басқалардың пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері (дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбыс ұлғайтқыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны;
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русская литература" составляет:
1) в 5 классе -2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
2) в 6 классе -2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
3) в 7 классе -2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
4) в 8 классе -3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе -3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе- 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
25. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел "Понимание и ответы по тексту";
2) раздел "Анализ и интерпретация текста";
3) раздел "Оценка и сравнительный анализ".
26. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:
1) понимание терминов;
2) понимание художественного произведения;
3) чтение наизусть и цитирование;
4) составление плана;
5) пересказ;
6) ответы на вопросы.
27. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:
1) жанр;
2) тема и идея;
3) композиция;
4) анализ эпизодов;
5) характеристика героев;
6) художественный мир произведения в разных формах представления;
7) отношение автора;
8) литературные приемы и изобразительные средства;
9) творческое письмо.
28. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" состоит из следующих подразделов:
1) оценивание художественного произведения;
2) сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;
3) сопоставление произведений литературы;
4) оценивание высказываний.
29. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 5 класса:
1) понимание и ответы на вопросы по тексту: понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былинный сказ, былина, легенда, миф, притча, сказание, композиция, портрет героя, герой, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение; иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; выразительно читать наизусть фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); составлять простой план; кратко пересказывать содержания произведения или отрывка; давать краткий и полный ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; определять основную мысль произведения при поддержке учителя; выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; характеризовать героев при поддержке учителя; определять отношения автора к главным героям при поддержке учителя; анализировать изобразительных средств в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения) при поддержке учителя; учиться писать небольшие творческие работы (сказки, рассказы на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям);
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусств, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы близкие по тематике при поддержке учителя; оценивать устные и письменные высказывания (своих одноклассников) с точки зрения соответствия теме при поддержке учителя;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно, голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; правильное произношение в словах звуков речи; воспроизведение повествовательной и вопросительной интонации. Изучаемые произведения распределены по основным темам: "Родные просторы", "Фольклорные мотивы", "Мои друзья", "Мы и природа", "Хочу все знать", "Золотая душа", "Мир приключений и фантастики", "Наша планета Земля".
30. В 5 классе "Русская литература" составлено с учетом преемственности с литературой начальной школы, что позволяет в комплексе решать образовательные и воспитательные задачи: дать знания об окружающей действительности на материале художественной детской литературы, сформировать систему нравственных ориентиров, гражданской ответственности, овладеть основами самостоятельного приобретения знаний, обогатить эстетические представления, расширить словарный запас, усовершенствовать технику чтения. Предстоит работа по совершенствованию навыков беглого и осознанного чтения, овладения приемами осмысления произведения (в основном уроки проводят как уроки объяснительного чтения), выявлению основной мысли, сюжета, темы, по формированию умения аргументировать собственную точку зрения.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:
1) понимание и ответы на вопросы по тексту: понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былинный сказ, былина, легенда, миф, притча, сказание, композиция, портрет героя, герой, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение; иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; выразительно читать наизусть фрагменты текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); составлять простой план; кратко пересказывать содержания произведения или отрывка; давать краткий и полный ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; определять основную мысль произведения при поддержке учителя; выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя; характеризовать героев при поддержке учителя; определять отношения автора к главным героям при поддержке учителя; анализировать изобразительных средств в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения) при поддержке учителя; учиться писать небольшие творческие работы (сказки, рассказы на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям);
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусств, объясняя сходства и различия при поддержке учителя; сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы близкие по тематике при поддержке учителя; оценивать устные и письменные высказывания (своих одноклассников) с точки зрения соответствия теме при поддержке учителя;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; правильное произношение в словах звуков речи, включая дифтонги; воспроизведение повествовательной, вопросительной и восклицательной интонации; правильно произносить сочетания согласных. Изучаемые произведения распределены по основным темам: "Героический эпос", "Литературная поэтическая сказка", "Литературная прозаическая сказка", "Фольклорные мотивы в литературных произведениях".
32. Программа 6 класса представляет обучающимся привычные, известные пословицы, поговорки, сказки с необычной для детей стороны как произведения, имеющие свои особые пространственно-временные координаты, свои представления о человеке и способах его изображения; обучающиеся приходят к пониманию своеобразия фольклорного мира и мира художественной литературы, различий в отношении к фольклору в литературе XIX и XX веков; закладывается понятие о словесности и ее видах на примере устного народного творчества: различие художественных миров фольклора и литературы выявляется в процессе определения фольклорных корней художественных произведений; продолжается работа по совершенствованию навыков осознанного выразительного чтения, по формированию умения аргументировать свою точку зрения и умения выразительности чтения.
33. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:
1) понимание и ответы на вопросы: понимать термины: миф, мифология, легенда мифический герой, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, эпос, эпопея; лирика, драма как роды литературы; иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; выразительно читать наизусть фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); составлять простой план; кратко или подробно пересказывать содержание небольшого произведения эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях; давать развернутый ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); определять основную мысль произведения; выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев; характеризовать героев, используя цитаты из текста и план; определять отношение автора к главным и второстепенным героям при поддержке учителя; анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения); писать творческие работы (мини-рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимания прочитанного, используя изобразительные средства языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия, при поддержке учителя (план сравнительной характеристики); сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и жанру при поддержке учителя; оценивать устные и письменные высказывания (свои, своих одноклассников) с точки зрения раскрытия темы, уместности цитирования;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; правильное произношение в словах звуков речи; правильно произносить сочетания согласных, соблюдать орфоэпию, уметь выражать в речи повествовательную, вопросительную и восклицательную интонации. Изучаемые произведения разделены по темам: "Мифы народов мира", "Тема Рождества в литературе", "Нравственный выбор человека", "Мотивы сказок и мифов в литературе".
34. В 7 классе в основе формирования представлений о литературе как искусстве слова продолжается знакомство обучающихся с мифологией (античной, славянской, библейской, древнетюркской, коранической) как разновидностью словесности: изучаются литературные произведения, использующие мифологические темы, мотивы и образы: они построены по схеме - описание пантеона богов (где это возможно), далее идет краткое изложение основных мифов и иллюстрация использования сюжетов, образов и тем этих мифов в литературе, продолжается работа над выразительностью чтения, некоторые уроки проводятся как уроки объяснительного чтения.
35. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:
1) понимание и ответы на вопросы: понимать термины: художественный мир, притча, легенда, рассказ, сюжет, завязка, развитие действия, кульминация, развязка, герой, антигерой, портрет, портретное описание; понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию; самостоятельно находить в тексте и выразительное чтение наизусть фрагменты произведений, связанные с характеристикой героя и/или образа-персонажа; составлять усложненный план; пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях; давать аргументированный ответ на проблемный вопрос;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (притча, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фантастический рассказ); определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев; выделять в тексте произведения элементы композиции; анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев; характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию; анализировать изобразительные средства в художественном тексте(эпитеты, сравнения, метафоры, аллегории, аллитерации); писать творческие работы (мини-сочинения, отзыв, интервью с литературным героем), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, выражая свое мнения о героях и событиях; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, указывая на сходство и различие создания образов; сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и жанру; оценивать устные и письменные высказывания (свои, своих одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; изменять высоту и силу голоса в зависимости от расстояния до собеседника; правильное произношение в словах звуков речи; воспроизведение повествовательной и вопросительной интонации; умение произносить фразы в темпе, присущем разговорной речи. Изучаемые произведения разделены по темам: "Притчи и легенды в литературе", "Человек и природа", "Юмор и сатира в литературе", "Ценности человеческой души".
36. Программа 8 класса является заключительной в цикле "Русской словесности" (6-7-8 классы: фольклор – мифология – художественная литература): мир литературы, в отличие от фольклора и мифологии, раздроблен и состоит из малых миров, созданных отдельными авторами (в 6 и 7 классах литературные тексты рассматривались в их соотношении с текстами фольклорными и мифологическими, а в 8 классе изучаются тексты и художественные миры отдельных литературных произведений и разных авторов); важным должно стать понимание творчества и творческого процесса писателя; ведется работа над выразительностью чтения и речи, на уроках используются элементы объяснительного чтения.
37. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:
1) понимание и ответы по тексту: понимать термины: романтизм как литературное направление, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, афоризм, эпиграф; понимать художественное произведение, критически осмысливая, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тему произведения; составлять сложный план; пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования; давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о произведении; выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснение значения вставных эпизодов, опираясь на помощь учителя; анализировать эпизоды произведений, объясняя их роль в развитии сюжета; характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; анализировать систему образов, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы); определять способы выражения авторского отношения к героям; определять способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, литературные приемы (символ, автобиографизм); писать творческие работы (письмо литературному герою), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства;
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства; сопоставлять произведение (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературе близкие по тематике и жанру с учетом особенностей национальной культуры; оценивать устные и письменные высказывания (свои, своих одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, композиционного единства;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; соблюдение правил орфоэпии; правильное воспроизведение повествовательной, вопросительной, восклицательной интонации; правильное воспроизведение пауз при чтении, при воспроизведении выученного текста наизусть, соблюдение подвижности ударения при изменении формы слова; воспроизведение различной интонации при ведении диалога. Изучаемые произведения распределены по разделам: "Дети и взрослые", "Любовь и честь", "Юмор и сатира", "Реальность и мечты".
38. В 9 классе обучающиеся постигают явления, связанные не только с многогранными литературными событиями и направлениями, но и со своеобразием отдельных исторических процессов, изображенных писателем, происходит естественная внутренняя интеграция историко-литературных связей (в Программе представлены литературные тексты разных периодов и стилей: древнерусская литература; литература XIIIV века; разножанровые произведения литературы XIX века; произведения XX века.
39. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:
1) понимание и ответы по тексту: понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, внутренний монолог, афоризм, антитеза, аллитерация, аллегория, анафора; понимать художественное произведение, критически осмысливая, выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному; самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты и фрагменты, связанные с темой произведения; составлять цитатный или тезисный план; пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развития сюжета; давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;
2) анализ и интерпретация: определять жанр и его признаки (сонет, роман, святочный рассказ); определять тему и идею произведения, выражая мнение о произведении и аргументирую свою позицию; выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение лирических отступлений; анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами; характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; анализировать мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схем, таблиц); определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства; писать творческие работы с использованием изобразительных средств, выражая свое отношение к герою, его поступкам и писать мини-сочинения на свободные темы;
3) оценка и сравнительный анализ: участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность произведения; сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, находя индивидуальные авторские приемы; сопоставлять произведения (или фрагменты) русской литературы с произведениями казахской и мировой литературы, близкие по тематике, жанру, объясняя позицию автора; оценивать устные и письменные высказываний (свои, своих одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, фактологической точности;
4) коррекционные задачи: произнесение слов слитно голосом нормальной высоты, тембра, силы, с соблюдением звукового состава; произнесение слитно, на одном выдохе словосочетаний и фраз в темпе близком к естественному; изменение силы голоса в связи со словесным ударением; соблюдение правил орфоэпии; правильное воспроизведение повествовательной, вопросительной, восклицательной интонации; правильное воспроизведение пауз при чтении, при воспроизведении выученного текста наизусть, соблюдение подвижности ударения при изменении формы слова; воспроизведение различной интонации при ведении диалога; выражение с помощью интонации своего отношения к прочитанному. Изучаемые произведения распределены по разделам: "Странности любви", "Маленький человек в литературе", "Сатира на общество", "Тайны человеческой души", "Наши современники".
40. В центре курса 10 класса - подведение итогов работы по литературе в 5-9 классах и усвоение основ историко-литературного процесса в русской литературе; в 10 классе введены разделы, включающие произведения от древнерусской литературы до второй половины XX века и Программа представляет историко-хронологический подход к изложению материала, состоящего из двух частей единого курса (Русская классическая литература и современность).
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
41. Цели обучения в Программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
42. В поурочных планах в целях и задачах каждого урока обязательно должны быть указаны коррекционные цели и задачи: развитие связной речи на уроке; развитие слухового восприятия; следить за произношением.
43. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел "Понимание и ответы по тексту":
таблица 1
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
1.1 |
5.1.1.1 | 6.1.1.1 понимать и осознавать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, легенда, миф, притча, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, герой, портрет героя. рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение |
7.1.1.1 | 8.1.1.1 понимать термины: художественный мир, притча, легенда, рассказ, сюжет, завязка, развитие действия, кульминация, развязка, герой, антигерой, портрет, портретное описание |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5. 1. 2.1 |
6.1. 2.1 |
7.1. 2.1 |
8.1.2.1 | 9.1. 2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая, различать открытую и скрытую(подтекст) информацию | 10.1. 2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая, выражать своҰ отношения к услышанному или прочитанному |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 | 5.1.4.1 учиться составлять простой план | 6.1.4.1 уметь составлять простой план | 7.1.4.1 составлять простой план |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8. 1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 | 8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) раздел "Анализ и интерпретация текста":
таблица 2
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 | 8.2.1.1 уметь определять жанр и его признаки (притча, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фантастический рассказ) | 9.2.1.1 уметь определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма) |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 | 9.2.6.1 анализировать систему образов, структуру произведения и оформление своего представления с помощью схем и таблиц |
10.2.6.1 |
2.7 | 5.2.7.1 учиться определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
2.8 |
5.2.8.1 |
6.2.8.1 |
7.2.8.1 |
8.2.8.1 | 9.2.8.1 определять способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, литературные приемы (символ, автобиографизм) | 10.2.8.1 уметь анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства (эпитеты, сравнения, метафоры, олицетворения, антитезы, аллитерации, аллегории ,анафоры) |
2.9 Творческое письмо |
5.2.9.1 |
6.2.9.1 |
7.2.9.1 |
8.2.9.1 |
9.2.9.1 |
10.2.9.1 |
3) раздел "Оценка и сравнительный анализ":
таблица 3
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Сопоставление произведений литературы |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и жанру, опираясь на поддержку учителя |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 Оценивание высказываний |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
44. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
45. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
1.Родные просторы. |
М.Абылкасымова | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, миф, героический эпос, былинный сказ, былина, эпитет, сравнение, гипербола; |
Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 учиться определять жанр и его признаки (былина, миф, легенда, эпос) при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства при поддержке учителя | ||
2 четверть | |||
4. Сказки |
"Мудрость Жиренше" | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1понимать термины: рассказ, повесть, художественная литература; |
Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 учиться определять жанр(рассказ, стихотворение) при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.3.1 учиться сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы | ||
3 четверть | |||
6.Поэтический родник |
Г.Троепольский "Прощание с другом"(отрывок из повести"Белый Бим Черное Ухо") | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, рассказ, сюжет, композиция, герой, эпитет, сравнение, гипербола; |
М.Пляцковский | Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр (рассказ, повесть, стихотворение) с опорой на помощь учителя; | |
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.4.1 учиться оценивать устные высказывания своих одноклассников при поддержке учителя | ||
4 четверть | |||
10.Мир приключений и фантастики |
А.Алексин"Самый счастливый день" | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, миф, притча, сказание, былинный сказ, былина, эпос, рассказ, эпитет, сравнение, гипербола; |
Анализ и интерпретация |
5.2.3.1 находить в тексте элементы композиции при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.4.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (своих одноклассников) с позиции "правильно"/"неправильно" |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
1.Мифы Греции |
Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне ) | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, пословицы, поговорки, сказка, композиция, сравнение, эпитет, гипербола; |
Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 уметь определять жанр (рассказ, повесть, сказка) при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства |
2 четверть
3.Фольклор и литература . |
В.А.Жуковский "Светлана" | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественная литература, миф, фольклор, басня, баллада, литературная сказка, сказ, аллегория, ритм, рифма, строфа; |
Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 уметь определять жанр (сказка, литературная сказка, сказ, басня); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя | ||
3 четверть | |||
5.Нравственный выбор человека |
И.С.Тургенев "Муму" | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.4.1 составлять простой цитатный план |
Анализ и интерпретация |
6.2. 1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики) | ||
4 четверть | |||
|
П.П.Бажов. "Каменный цветок" | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение; эпос, лирика, драма как роды; |
Анализ и интерпретация |
6.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме при поддержке учителя |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
1.Мифы народов мира |
Мифы Индии, Греции. | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать термины: художественный мир миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение; эпос, лирика, драма как роды литературы; |
Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев | ||
2 четверть | |||
|
К.Г.Паустовский "Телеграмма" | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение; эпос, лирика, драма как роды литературы; |
Анализ и интерпретация |
7.2.2.1 определять основную мысль произведения; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике при поддержке учителя | ||
Коррекционные задачи |
7.4.1.2 уметь произносить слитно, на одном выдохе словосочетания и фразы в темпе близком к естественному; | ||
3 четверть | |||
5.Мораль, этика, ценности |
В.А.Жуковский Баллады | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.4.1 составлять простой план; |
Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики) | ||
4 четверть | |||
6.Нравственный выбор человека |
А.Алексин "Чудак из 6 Б" (другие рассказы или повести) | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение; эпос, лирика, драма как роды; |
Анализ и интерпретация |
7.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, опираясь на поддержку учителя |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
1.Дети и взрослые |
Н.А.Некрасов "Школьник" | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, рассказ, комедия, сатира, юмор, герой, ритм и рифма, аллитерация, аллегория, анафора; |
Анализ и интерпретация |
8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях | ||
2 четверть | |||
2. Любовь и честь |
У.Шекспир. "Ромео и Джульетта" | Понимание и ответы на вопросы | 8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа |
Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, стихотворение, рассказ); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и жанру | ||
3 четверть | |||
3.Сатира и юмор в литературе |
И.А. Крылов Басни | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, герой, ритм и рифма, аллитерация, аллегория, анафора; |
Анализ и интерпретация |
8.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, указывая на сходства и различия | ||
4 четверть | |||
|
А.П.Чехов | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.4.1 составлять усложненный план; |
Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
1. Мечты и реальность |
М.Ю.Лермонтов"Мцыри","Демон" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм как литературное направление, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о произведении; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев | ||
2 четверть | |||
2.Странности любви |
У.Шекспир | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; |
Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ |
9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя средства создания образов в разных видах искусства; | ||
3 четверть | |||
|
А.И.Куприн "Олеся" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, трагедия, комедия, поэма, символ, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
9.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объясняя их роль в развитии сюжета; | ||
Оценка и сравнительный анализ |
9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя средства создания образов в разных видах искусства; | ||
4 четверть | |||
4.Реалии жизни | Ю.М.Герт "Кто, если не ты", "Третий лишний", "Грустная история со счастливым концом","Приговор" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тему произведения; |
Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ |
9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев; |
5) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения | ||||||
1 четверть | |||||||||
1.Тема маленького человека |
А.И.Куприн "Гранатовый браслет" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; | ||||||
Анализ и интерпретация |
10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о произведении; | ||||||||
Оценка и сравнительный анализ | 10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев | ||||||||
2 четверть | |||||||||
|
Н.В.Гоголь. "Мертвые души" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||||||
Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||||||||
Оценка и сравнительный анализ | 10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя средства создания образов в разных видах искусства | ||||||||
3 четверть | |||||||||
3.Тайны человеческой души |
А.С.Пушкин "Пиковая дама" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; | ||||||
Анализ и интерпретация |
10.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объясняя их роль в развитии сюжета; | ||||||||
Оценка и сравнительный анализ |
10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя средства создания образов в разных видах искусства; | ||||||||
4 четверть | |||||||||
Наши современники |
Р.Рождественский | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тему произведения; | ||||||
Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||||||||
Оценка и сравнительный анализ |
10.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и жанру, учитывая особенности национальной культуры; |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде орыс тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге орыс әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше орыс тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, орыс тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) орыс тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша орыс тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында орыс тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, орысша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, басқа балалардың не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, орыс тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау орыс тілінде жүргізілгені дұрыс; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аудармалауға болады.
28. Орыс тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің орыс тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Орыс тілінде оқитындар үшін бірегей (шоғырландырылған) орыс тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі; орыс тілі мен әдебиеті сабағын бөліп өткізу ұсынылмайды.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбысұлғайтұыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны:
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы, - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:
1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.
33. Содержание Программы включает следующие разделы:
1) раздел "Слушание";
2) раздел "Говорение";
3) раздел "Чтение";
4) раздел "Письмо";
5) раздел "Использование языковых единиц".
34. Раздел "Слушание" состоит из следующих подразделов:
1) понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов;
2) понимание лексического значения слов;
3) понимание содержания художественных произведений;
4) определение основной мысли;
5) прогнозирование содержания текста.
35. Раздел "Говорение" включает следующие подразделы:
1) разнообразие словарного запаса;
2) пересказ прослушанного/прочитанного текста;
3) соблюдение речевых норм;
4) создание монологического высказывания;
5) участие в диалоге;
6) оценивание устного высказывания.
36. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) определение стилей и типов речи;
3) формулирование вопросов и ответов;
4) владение разными видами чтения;
5) составление плана;
6) анализ художественных произведений;
7) извлечение информации из различных ресурсов;
8) сравнительный анализ текстов.
37. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) создание текстов разных жанров и стилей речи;
2) синтез прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;
3) представление информации в различных формах;
4) творческое письмо;
5) соблюдение орфографических норм;
6) соблюдение пунктуационных норм.
38. Раздел "Использование языковых единиц" включает следующие подразделы:
1) использование грамматических форм слов;
2) использование синтаксических конструкций.
39. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 5 класса:
1) слушание: понимание общего содержания сообщения, определение темы текста; значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы; определение основной мысли текста на основе вопросов; прогнозирование содержания текста по вопросам;
2) говорение: использование синонимов, антонимов, омонимов в устной речи; пересказ основного содержания близко к тексту; соблюдение орфоэпических норм; монологическое высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов; участие в диалоге; высказывание определенного типа с опорой на наглядные материалы; повышать и понижать голос, определяя границы предложений;
3) чтение: понимание общего содержания текста; ключевых слов и словосочетаний; определение типов текстов (повествование, описание, рассуждение); формулирование вопросов по содержанию текста и ответы на них; ознакомительное, комментированное чтение, чтение по ролям; составление плана по опорным словам; анализ содержания небольших произведений фольклора и литературы, их тема и основная идея; извлечение необходимой информации по теме из различных источников; сравнение содержания и темы текстов; отчетливо произносить слова, различая ударные и безударные слоги;
4) письмо: создание текстов повествование и описание в разговорном и художественном стилях; изложение основного содержания текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде рисунков; творческие работы на литературные темы, выражение своего отношения к героям художественных произведений или их поступкам с использованием эпитетов и сравнений объемом 30-40 слов, правописание безударных падежных окончаний; знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами.
40. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений, согласование существительных с именами прилагательными, местоимениями, порядковыми числительными по роду, числу и падежу; глаголы с зависимыми словами в нужных формах; числительные для обозначения количества;
2) использование синтаксических конструкций: безличные конструкции, выражающие модальные значения и различные состояния человека; синтаксические конструкции для выражения своего мнения, сомнения, просьбы, уверенности/согласия\несогласия, побуждения собеседника к высказыванию.
41. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 6 класса:
1) слушание: понимание основной информации сообщения продолжи-тельностью до 2-4 минут, определение ключевых слов; значение слов социально- культурной тематики; содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определение темы и основной мысли, характеристика и оценка поступков персонажей или лирического героя; основная мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний; прогнозирование содержания текста по ключевым словам;
2) говорение: словарный запас, включающий фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова; подробный, выборочный пересказ содержания текста; лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, речевой избыточностью и недостаточностью; монологическое высказывание (описание, повествование, рассуждение) с опорой на ключевые слова или план; диалог-расспрос, смена позиции "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; оценка монолога/диалога с точки зрения полноты, логичности содержания с опорой на ключевые слова/план;
3) чтение: понимание основной информации, определение темы, цели или назначения текста; определение типов текстов (повествование, описание, рассуждение); принадлежность текста к типу описание на основе характерных признаков; формулирование вопросов, направленных на оценку содержания текста, и ответы на вопросы, выражение своего мнения по теме; виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение; составление простого плана; анализ содержания художественных произведений небольшого объема, определение особенностей изображения главных и второстепенных персонажей, лирического героя; извлечение необходимой информации для конкретной задачи;
4) письмо: создание текстов повествование в художественном и официально-деловом стилях; подробное изложение содержания текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде иллюстраций, сюжетных рисунков; творческие работы от лица героя с использованием эпитетов, сравнений и фразеологизмов объемом 50-60 слов по картине/ теме; правописание безударных глагольных окончаний; знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью.
42. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные; возвратные глаголы; дробные и собирательные числительные в разных формах, неопределенные местоимения и наречия для обозначения количества;
2) использование синтаксических конструкций: активные и пассивные конструкции; простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения; прямая и косвенная речь.
43. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 7 класса:
1) слушание: понимание сообщения продолжительностью 3-5 минут, извлечение необходимой информации и/или определение последовательности событий; значение слов учебно-образовательной тематики; понимание содержания небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определение сюжетной линии или настроения стихотворения; определение основной мысли текста; прогнозирование содержания по заголовку или началу текста;
2) говорение: словарный запас, включающий эмоционально-окрашенную лексику, термины; сжатый пересказ текста; соблюдение морфологических норм использования форм разных частей речи; аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений; диалог-обмен мнениями по предложенной теме; оценка монолога/диалога, основанного на личных впечатлениях/наблюдениях;
3) чтение: основная информации сплошных и несплошных текстов; различать особенности текстов публицистического и официально-делового стилей; формулирование вопросов по тексту, позволяющих выдвигать идеи, предположения, и ответы на вопросы, связывание информации текста с другими фактами из реальной жизни; виды чтения, включая поисковое; составление плана; анализ содержания художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя жанровые особенности и художественно-изобразительные средства; сравнение содержания текстов;
4) письмо: создание текстов публицистического и официально-делового стилей; сжатое изложение содержания текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; творческие работы: представление себя в предлагаемой ситуации и описание собственных ощущений, использование эмоционально-окрашенной лексики, эпитетов, сравнений, фразеологизмов и олицетворений объемом 70-80 слов; правописание гласных и согласных в разных частях слова, слов через дефис; знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями.
44. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; использование соответствующего ситуации общения глагола совершенного и несовершенного вида в условном, изъявительном и повелительном наклонении; составные числительные в соответствующих формах;
2) использование синтаксических конструкций: простые осложнҰнные вводными конструкциями, однородными членами предложения; сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения.
45. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 8 класса:
1) слушание: понимание основного содержания текста, извлечение главной и второстепенной информации, объединение разрозненных фактов в общий контекст, определение причинно-следственных связей, выводы; содержание прозаических, драматических и поэтических произведений/ фрагментов, определение ключевых моментов развития сюжета или конфликта; прогнозирование содержания по отрывку прослушанного текста;
2) говорение: пересказ содержания текста с творческими дополнениями; соблюдение синтаксических норм, включающих правила согласования и управления, употребления причастных и деепричастных оборотов; аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; диалог по общественно-значимым проблемам; оценка монолога/диалога), составленного на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; отчетливо произносить слова, выделять слова, на которые падает логическое ударение.
3) чтение: понимание главной, второстепенной и детальной информации сплошных и несплошных текстов; различать особенности текстов публицистического официально-делового стилей; формулирование проблемных вопросов, оценивающих с точки зрения ценности и полезности ; виды чтения, включая аналитическое чтение; составление цитатного плана; анализ содержания художественных произведений (поэтических, прозаических, драматических), определение структурно-композиционных особенностей; извлечение необходимой информации из различных источников, определение разных точек зрения, сравнение особенностей текстов, учитывая композицию;
4) письмо: создавать тексты публицистического и официально-делового стилей; выборочное изложение текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график; творческие работы (в том числе на литературные темы): выбор определенной роли и речевого поведения в соответствии с установкой, использование эпитетов, сравнений, фразеологизмов, олицетворений и метафор объемом 80-90 слов; слитное или раздельное написание "не" с разными словами; знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения.
46. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; глаголы движения; действительные и страдательные причастия; деепричастия совершенного и несовершенного вида; сложные числительные в соответствующих формах;
2) использование синтаксических конструкций: причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями; деепричастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями.
47. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 9 класса:
1) слушание: понимать содержание текста, определяя главную и второстепенную, открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания и отношения говорящего к событиям и героям, выводы; значение слов общественно-политической тематики; понимание содержания прозаических, драматических, поэтических произведений/ фрагментов, определение слов, с помощью которых автор выражает эмоционально-оценочное отношение к героям, событиям; определение основной мысли текста с учетом структуры текста; прогнозирование содержания текста на основе утверждений;
2) говорение: словарный запас, достаточный для эффективного общения по широкому кругу тем; подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица и сохранением структуры текста; оценивание прослушанного ; монологическое высказывание (рассуждение, убеждение), использование приемов привлечения внимания и учет целевой аудитории; дискуссия по предложенной проблеме, синтез различных точек зрения и формулирование путей решения проблемы; оценка монолога/диалога, использование приемов привлечения внимания и учҰт целевой аудитории;
3) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, извлечение открытой и скрытой (подтекст) информации; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, паронимы, вводные слова, повторы, прямой и обратный порядок слов в предложении, профессиональные слова, неологизмы; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей; формулирование различных вопросов на основе прочитанного текста, выводов и заключений; разные виды чтения, в том числе поисковое; разграничение факта и мнения; стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, при чтении соблюдать все правила орфоэпии, логического ударения, понижать и повышать голос;
4) письмо: простой и сложный план с возможным использованием цитат; подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; представление информации текстов в виде схем, таблиц, диаграмм; тексты-описания с элементами повествования, тексты-повествования с элементами рассуждения, тексты публицистического, официально-делового. научного, разговорного стилей, выражение собственного мнения, разные виды творческих работ (90-100 слов), выбор определенной роли речевого поведения; исправление смысловых, фактических недочетов; редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений или фрагментов текста.
48. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; глаголы в соответствующих формах; числительные в соответствующих формах;
2) использование синтаксических конструкций: простые и сложные предложения, знаки препинания в сложных предложениях, правописание союзов, предлогов, частиц.
49. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 10 класса:
1) слушание: понимать основную и детальную информацию текста, высказывание критического отношения к услышанному; определение основной мысли на основе структурных элементов текста, выражая свое отношение; значение слов общественно-политической тематики; понимание содержания прозаических, драматических, поэтических произведений/ фрагментов, определение слов, с помощью которых автор выражает эмоционально-оценочное отношение к героям, событиям; определение основной мысли текста с учетом структуры текста; прогнозирование содержания текста на основе утверждений;
2) говорение: словарный запас, достаточный для эффективного общения по широкому кругу тем; пересказ содержания текста, демонстрация собственного понимания проблематики, оценка позиции автора; соблюдение речевых норм, включение в высказывание лексических и синтаксических единиц, соответствующих стилю; монологическое высказывание (рассуждение, убеждение), участие в дискуссии, аргументация, выводы; оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи, содержания, логике изложения материала, выражение собственного мнения;
3) чтение: понимание открытой и скрытой (подтекст) информации сплошных и несплошных текстов; соотнесение заключенной в тексте информации с информацией других источников или личным опытом; особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, профессиональных слов, неологизмов, аббревиации, иронии, намека, преуменьшения, преувеличения, другие приемы в словосочетаниях; определять типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности стилей, формулирование вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста, разграничение факта и мнения; разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; извлечение информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, выражение собственного мнения; определение актуальности, противоречивости, достоверности; сравнение стилистических особенностей различных текстов с учетом цели; следить за темпом речи, соблюдением повышения и понижения голоса, соблюдением логического ударения, всех правил орфоэпии;
4) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; изложение содержания текстов смешанного типа, синтез информации прослушанного, прочитанного, аудивизуального материала; представление информации в виде презентаций с использованием ссылок; создание текстов (тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения) соответствующих стилей; виды творческих работ (100-110 слов) фрагменты текста (начало или продолжение рассказа); корректирование и редактирование недочетов в тексте.
50. Использование языковых единиц:
1) использование грамматических форм слов: существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; глаголы в соответствующих формах; числительные в соответствующих формах;
2) использование синтаксических конструкций: простые и сложные предложения, знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
51. Цели обучения в Программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4 "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
52. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Слушание":
таблица 1
Цели обучения | ||||||
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 воспринимать на слух каждое слово понимать содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащихзнакомые лексические и грамматические единицы определяя тему и основную мысль; |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 воспринимать на слух каждое слово; |
1.4 | 5.1.4.1 определять основную мысль текста на основе вопросов |
6.1.4.1 | 7.1.4.1 определять основную мысль текста, опираясь на содержание текста | 8.1.4.1 определять основную мысль текста, выявляя авторскую позицию | 9.1.4.1 определять основную мысль текста, учитывая структуру текста | 10.1.4.1 определять основную мысль текста, учитывая структуру текста, выявляя авторскую позицию |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
2) раздел 2 "Говорение":
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1 |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; |
10.2.1.1 |
2.2 | 5.2.2.1 пересказывать основное содержание близко к тексту, воспроизводить слова чҰтко и ясно | 6.2.2.1 пересказывать, выборочно содержание текста, воспроизводить слова чҰтко и ясно |
7.2.2.1 пересказывать содержание, используя различные приемы сжатия текста извлекая необходимую информацию; |
8.2.2.1 пересказывать содержание текста с творческими дополнениями; | 9.2.2.1 пересказывать содержание текста, демонстрируя собственное понимание проблематики, воспроизводить слова чҰтко и ясно | 10.2.2.1 пересказывать содержание текста, демонстрируя собственное понимание проблематики текста, воспроизводить слова чҰтко и ясно |
2.3 | 5.2.3.1 соблюдать орфоэпические нормы | 6.2.3.1 соблюдать орфоэпические, лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов | 7.2.3.1 соблюдатьорфоэпические, лексические морфологические нормы использования форм разных частей речи | 8.2.3.1 соблюдать орфоэпические, лексические, морфологические, синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления, употребления причастных и деепричастных оборотов | 9.2.3.1. соблюдать орфоэпические, лексические, морфологические, синтаксические, речевые нормы, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, соответствующие стилю | 10.2.3.1 соблюдать орфоэпические, лексические, морфологические, синтаксические, речевые нормы, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, соответствующие стилю и речевым нормам |
2.4 | 5.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе картинок, иллюстраций, комиксов |
6.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование, рассуждение) |
7.2.4.1 | 8.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков | 9.2.4.1 создавать высказывание (рассуждение, убеждение),используя приемы привлечения внимания | 10.2.4.1 создавать высказывание (рассуждение, убеждение),используя приемы привлечения внимания и учитывая целевую аудиторию |
2.5 | 5.2.5.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь | 6.2.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли | 7.2.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме | 8.2.5.1 участвовать в диалоге по обществен-но-значимым проблемам, аргументируя свою точку зрения | 9.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы | 10.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы представляя обратную связь |
2.6 | 5.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/ диалог) с точки зрения соответствия предложенной теме/ ситуации | 6.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), составленное с опорой на ключевые слова/ план,с точки зрения полноты, логичности содержания | 7.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатленииях/наблюдениях | 8.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), составленное на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков | 9.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог) с использованием приемов привлечения внимания |
10.2.6.1 |
3) раздел 3 "Чтение":
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 | 5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания | 6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста | 7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями | 8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов | 9.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов | 10.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов |
3.2 |
5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов разговорного стиля художественного стиля; |
6.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля официально-делового стиля; |
7.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля, официально-делового стиля; | 8.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля, официально-делового стиля определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков | 9.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля, научного стиля, официально-делового стиля; определять принадлежность текста к различным типам | 10.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля, научного стиля,-делового стиля; определять принадлежность текста к различным типам на основе характерных признаков |
3.3 | 5.3.3.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них |
6.3.3.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста; |
7.3.3.1 | 8.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов | 9.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение | 10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 | 10.3.4.1 использовать виды чтения ознакомительное, изучающее и выборочное чтение, включая аналитическое владеть техниками и методами правильного восприятия произведения при чтении |
3.5 | 5.3.5.1 составлять план по опорным словам | 6.3.5.1 составлятьпростойплан | 7.3.5.1 составлять простой и сложный план | 8.3.5.1 составлять простой и сложный план | 9.3.5.1 составлять простой и сложный план | 10.3.5.1 составлять простой и сложный план |
3.6 | 5.3.6.1 анализировать содержание небольших произведений фольклора и литературы, определяя тему и основную идею |
6.3.6.1 | 7.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических) определяя художественно-изобразительные средства | 8.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических, драматических), определяя структурно-композиционные особенности | 9.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую позицию и оценивая содержание произведения | 10.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую и свою позицию и оценивая содержание произведения |
3.7 | 5.3.7.1 извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников |
6.3.7.1 | 7.3.7.1 извлекать необходимую информацию, сопоставляя и определяя противоречивую информацию | 8.3.7.1 извлекать необходимую информацию из различных источников, определяя ее актуальность, достоверность, полезность и ценность | 9.3.7.1 извлекать и синтезировать информацию, делать выводы на основе полученных сведений | 10.3.7.1 извлекать и синтезировать информацию, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение |
3.8 | 5.3.8.1 сравнивать содержание и тему текстов | 6.3.8.1 сравнивать содержание, тему, идеи и структурные особенности текстов | 7.3.8.1 сравнивать содержание текстов, тему, цельи, структурные особенности текстов | 8.3.8.1 сравнивать содержание, цель и языковые, структурные особенности текстов | 9.3.8.1 сравнивать тексты, содержание, цель и языковые, структурные особенности текстов анализируя содержание | 10.3.8.1 сравнивать тексты, содержание, цель и языковые, структурные особенности текстов анализируя содержание, определяя авторскую позицию |
4) раздел 4 "Письмо":
таблица 4
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
4.1 |
5.4.1.1 | 6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей | 7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей | 8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей | 9.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового стилей | 10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публистическогостилей |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 | 8.4.2.1 излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудио визуального материала |
9.4.2.1 | 10.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудио визуального текста, творчески интерпретируя содержание |
4.3 | 5.4.3.1 представлять информацию в виде рисунков 7.П3. представлятьинформацию в виде таблицы, схемы 8.П3. представлятьинформацию в виде диаграммы, графика, отражая основную и детальную информацию | 6.4.3.1 представлятьинформацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов, в с использованием ИКТ 8.П3. представлятьинформацию в виде диаграммы, графика, отражая основную и детальную информацию 9.П3. представлятьинформацию в виде | 7.4.3.1 представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика | 8.4.3.1 представлятьинформацию в виде иллюстраций, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график | 9.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков | 10.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков и наоборот |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 | 10.4.4.1 писать творческие работы (в том числена литературные темы), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию, с использованием в письме изобразительно-выразительных средств и методов |
4.5 Соблюдение орфографическихнорм |
5.4.5.1 | 6.4.5.1 правильно писать безударные падежные окончания, безударные глагольные окончания | 7.4.5.1 правильно писать безударные падежные окончания, безударные глагольные окончания, гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис | 8.4.5.1 правильно писать безударные падежные окончания, безударные глагольные окончания, гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис правильно выбирать слитное или раздельное написание НЕ с разными словами |
9.4.5.1 | 10.4.5.1 правильно писать безударные падежные окончания, безударные глагольные окончания,г ласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис, правильно выбирать слитное или раздельное написание НЕ с разными словами, правильно писать союзы, предлоги, частицы |
4.6 Соблюдениепунктуационныхнорм | 5.4.6.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращения ми и однородными членами | 6.4.6.1 применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью | 7.4.6.1 применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями | 8.4.6.1 применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения | 9.4.6.1 применять знаки препинания в сложных предложениях | 10.4.6.1 применять знаки препинания в сложных предложениях |
5) раздел 5 "Использование языковых единиц":
таблица 5
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
5.1 |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений | 6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные | 7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 | 10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу |
5.5.1.2 использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах | 6.5.1.2 использовать возвратные глаголы | 7.5.1.2 выбирать и использовать соответствующий ситуации общения глагол совершенного и несовершенного вида в условном, изъявительном и повелительном наклонении |
8.5.1.2 использовать глаголы движения; образовывать действительные и страдательные причастия; |
9.5.1.2 использовать глаголы движения; образовывать действительные и страдательные причастия; |
10.5.1.2 использовать глаголы движения; образовывать действительные и страдательные причастия; | |
5.5.1.3 использовать числительные для обозначения количества | 6.5.1.3 использовать дробные и собирательные числительные в разных формах, неопределенные местоимения и наречия для обозначения количества | 7.5.1.3 использовать составные числительные в соответствующих формах | 8.5.1.4 использовать сложные числительные в соответствующих формах | 9.5.1.3 использовать числительные в соответствующих формах | 10.5.1.3 использовать числительные в соответствующих формах | |
5.2 | 5.5.2.1 использовать безличные конструкции, выражающие модальные значения и различные состояния человека | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции |
7.5. 2.1 | 8.5.2.1 использовать причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | 9.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного общения | 10.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения |
5.5.2.2 использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения, сомнения, просьбы, уверенности/, согласия\несогласия | 6.5.2.2 использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения | 7.5.2.2 использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения | 8.5.2.2 использовать деепричастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | 9.5.2.2 использовать деепричастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | 10.5.2.2 использовать деепричастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями |
53. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
54. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5 – 10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5 – 10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые художественныепроизведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Климат и природа |
Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Семья |
Русская сказка "Мудрый отец", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
2 четверть | |||
Ценности: дружба и любовь |
Стихи о дружбе для детей. | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Кем я хочу стать, когда вырасту |
В.Маяковский. "Кем быть?", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
3 четверть | |||
Жизнь и творчество |
Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Культура одежды | И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок) | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Мир фантазии |
Б.Заходер. "Моя вообразилия", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
4 четверть | |||
Мы выбираем спорт |
В.Львовский. "Песенка о зарядке", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Каникулы и отдых |
Татьяна Лило. "Каникулы", | Слушание |
5.1.1.1 понимать обращенную речь (слова, словосочетания, предложения); |
Говорение |
5.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Характер и внешность человека |
Валентина Осеева. "Кто наказал его?", | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Мир вокруг нас: животные и растения |
К.Д. Ушинский. "История одной яблоньки", | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
2 четверть | |||
Климат: погода и времена года |
К. Д. Ушинский "Лето", | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Чудеса света |
Роберт Стайн. Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки), | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
3 четверть | |||
Древние и современные цивилизации |
К.Булычев. "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения), | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Язык и общение |
Г. Тукай. "Родной язык", | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Герои и злодеи: реальность и выдуманные |
Г. Андерсен. "Снежная королева", | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
4 четверть | |||
Астрономия: планеты и спутники |
Мифы о Луне и Солнце. | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Человек и современные технические устройства | Н. Носов. "Телефон" | Слушание |
6.1.1.1 понимать обращенную речь определяя ключевые слова; |
Говорение |
6.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, от глагольные существительные, краткие прилагательные; |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Целиобучения |
1 четверть | |||
Путешествия и достопримечательности | Д.Свифт. "Путешествия Гулливера" | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
Жара и холод: страна и образ жизни |
Г.Скребицкий. "Четыре художника", | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность |
Притча "Внешняя и внутренняя красота", | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
Здоровый образ жизни: спорт и еда |
Д.Федюкин. "Баллада о здоровом образе жизни" | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
3 четверть | |||
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества | Н.В.Гоголь. "Ночь перед Рождеством" | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
Хобби и свободное время | Е.Шварц. "Сказка о потерянном времени" | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
Музыка в нашей жизни |
М.Кабанбаев. "Арстан, я и виолончель", | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
4 четверть | |||
День Победы: почему мы должны помнить |
А.А.Бек. "Волоколамское шоссе", | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; | ||
МолодҰжная культура: Интернет и социальные сети | Г.Ф.Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны…" | Слушание |
7.1.1.1 понимать обращенную речь вербально и не вербально реагировать на услышанное извлекая необходимую информацию; |
Говорение |
7.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную информацию сплошных и не сплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Семья и подросток |
Притча "Волшебная копейка", | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
Спорт и отдых |
Л.Кассиль. "Ход белой королевы" | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
2 четверть | |||
Мир труда | Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться" | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
Космос |
О.Сулейменов. "Земля, поклонись человеку", | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
3 четверть | |||
Биоразнообразие и исчезновение | О.Сулейменов. Стихотворение "Волчата" | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
Вода – источник жизни |
Янка Мавр. "Сын воды", | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
Еда |
Н.В.Гоголь. "Старосветские помещики", | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
4 четверть | |||
Сила искусства |
А.С. Пушкин. "Моцарт и Сальери", | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; | ||
Научные открытия и технологии | Е.С.Вельтистов. "Приключения Электроника" | Слушание |
8.1.1.1 понимать обращенную речь и понимать основную и детальную информацию сообщения; |
Говорение |
8.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и детальную информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного, официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; |
4) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура народов мира |
Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), | Слушание |
9.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям; |
Говорение |
9.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; | ||
2 четверть | |||
История и личность |
В.Г.Короленко. "Парадокс", | Слушание |
9.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям; |
Говорение |
9.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; | ||
3 четверть | |||
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений |
У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", | Слушание |
9.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям; |
Говорение |
9.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; | ||
4 четверть | |||
Знаменитые люди. Чем они интересны? |
М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; | Слушание |
9.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям; |
Говорение |
9.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную (подтекст) информацию сплошных и не сплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового стилей; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах; |
5) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Природные ресурсы планеты Земля |
К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки), | Слушание |
10.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям извлекая основную мысль; |
Говорение |
10.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публицистического стилей; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах, использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; | ||
2 четверть | |||
Реальность и фантазия |
Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход"), | Слушание |
10.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям извлекая основную мысль; |
Говорение |
10.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публицистического стилей; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах, использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; | ||
3 четверть | |||
МолодҰжь и средства массовой информации | С.ЧҰрный. "Диета", "Зеркало" | Слушание |
10.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям извлекая основную мысль; |
Говорение |
10.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публицистического стилей; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах, использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; | ||
Глобализация | С.А.Есенин. "Поэтам Грузии" | Слушание |
10.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям извлекая основную мысль; |
Говорение |
10.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публицистического стилей; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах, использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; | ||
4 четверть | |||
Закон и преступление |
Уильям Голдинг. "Повелитель мух" | Слушание |
10.1.1.1 понимать обращенную речь и основную и детальную информацию сообщения, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям извлекая основную мысль; |
Говорение |
10.2.1.1 воспроизводить хорошо знакомый, усвоенный на других занятиях материал только в устной форме без дактиля; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение, предположения; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать небольшие тексты используя элементы разговорного, художественного официально-делового, публицистического стилей; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия (образованные от других частей речи) в соответствующих формах, использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде қазақ тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге қазақ әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше қазақ тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, қазақ тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) қазақ тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша сөйлеу тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында қазақ тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, қазақша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, басқа балалардың не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, қазақ тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау қазақ тілінде жүргізілгені дұрыс; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аудармалауға болады.
28. Қазақ тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің қазақ тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Екінші тілге оқыту үшін бірегей (шоғырландырылған) қазақ тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) фронталды оқу ісін қамтамасыз етуге арналған стационарлық дыбысұлғайтұыш жабдық (әр сыныпқа);
2) мультимедиялық компьютерлік сынып;
3) жекелік есту аппараттары; сөйлеу экраны:
4) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
5) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
6) "Тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы, - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.
33. Бағдарламаның мазмұны бөлімдерге бөлінген; бөлімдер білім, білік және дағдыларды қалыптастыруды көздейтін бөлімшелерден тұрады; оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен оқушыға жоспарлары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды талдау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді.
34. Бағдарламаның оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сөйлеу қызметінің төрт дағдысын (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен қатар, оқушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат береді.
35. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым";
2) 2-бөлім "Айтылым";
3) 3-бөлім "Оқылым";
4) 4-бөлім "Жазылым";
5) 5-бөлім "Тілдік бағдар".
36. "Тыңдалым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) назарын шоғырландырып тыңдау;
3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;
4) көркем шығармаларды тыңдау;
5) негізгі ойды анықтау;
6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.
37. "Айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік қорының алуандығы;
2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;
3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;
4) мәтіннің негізгі мағынасын анықтау және талқылау;
5) сенімді және еркін жауап беру;
6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.
38. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;
2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;
3) көркем шығармаларды оқу;
4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;
5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;
6) өзіндік көзқарасын білдіру.
39. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;
2) шығармашылық жұмыс;
3) көркемдегіш құралдарды қолдана отырып әңгіме құрастырып жазу;
4) мәліметтерді жинақтау;
5) орфография және пунктуация.
40. "Тілдік бағдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөз таптары;
2) сөйлем.
41. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тірек сөздер арқылы болжау, негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпаратты анықтау, күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты сөздердің мағынасын түсіну, көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну, негізгі тақырыпты анықтау, сұрақтарға жауап беру;
2) айтылым: жаңа сөздерді қолдану, ойын жеткізе білу, амандасу мәнері қазақ тіліндегі төл дыбыстары айту, мәтіндердің мазмұнын айту, берілген сұраққа лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу, иллюстрацияларды сипаттау;
3) оқылым: негізгі ақпаратты анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау, мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру, қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу, тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын қарапайым түрде білдіру;
4) жазылым: қарапайым талаптарына сай шығармашылық жұмыс, хабарлама, хабарландыру, хат жазу, әңгіме құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, жазба жұмыстарында сипаттауға әрекет етіп, бейнелеу құралдарын қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет салу, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар:сөз таптары - жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау, заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін орынды қолдану, етістік туралы түсінік , қызметін білу; сөйлем - хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.
42. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну, әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау, мәтін тақырыбын анықтау, тыңдалым материалдары бойынша шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру;
2) айтылым: тура мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды оқып жеткізу, тақырып бойынша диалогті оқу, жалғастыру, аяқтау, сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту, шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау, диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру;
3) оқылым: мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау, әртүрлі мәтіндердің ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау;
4) жазылым: мәтіндердің ерекшелігін сақтай отырып, шығармашылық жұмыс күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу, әңгіме тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастыру, жазба жұмыстарында тірек сөздерін қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет, сызба-кестелер жасау, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары- деректі және дерексіз зат есімді, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді қолдана білу, есімдіктерін орынды қолдану, етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақтың) қызметін білу, сын-қимыл етістіктің қызметін білу; сөйлем- жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру.
43. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпаратты анықтау, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну, көркем шығармалардың тақырыбын талдау,сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы мазмұнын анықтау, өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру;
2) айтылым: мақал-мәтелдер, мәтін мазмұнын дамыту, кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай қолдана білу, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру, кесте, сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау;
3) оқылым:кесте, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, (өтініш, ұсыныстарға) қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін талдау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау, мәтіндердің идеясын, алынған мәліметтерді кесте, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну, мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын қарапайым түрде жеткізу;
4) жазылым: мәтіндердің жазылу ерекшелігін сақтап, шығармашылық жұмыс, өтініш, құттықтаулар жазу, әңгіме құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу, жазба жұмыстарында тірек сөздерді қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары- мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, сан есімнің қызметін білу, топтау сан есімдерін, одағай түрлерін орынды қолдану, етістіктің шақтары , септеулік шылаулардың қызметін білу; сөйлем: жазба жұмыстарында жай сөйлемдерді құрастыру.
44. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау, тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау, деректер келтіре отырып, жауап беру;
2) айтылым: сын есімді қолданып, ауызша сөйлемдер құрап, жай сөйлем түрлеріне қолдана айту, сөз ішіндегі және сөз аралығындағы, сөйлем түрлерін салыстыру және талдау, тақырып бойынша өз пікірлерін білдіріп және қойылған сұрақтарға жауап беру;
3) оқылым: мағынасы ауыстырыла берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау, тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің мазмұнын анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардың түрін анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын суреттеуге әрекет ету, мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып талдау , тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыру;
4) жазылым: мәтіндердің орфографиялық ерекшелігін сақтап, шағын мақала, әңгіме, шығармашылық жұмыс жазу , берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну, жазба жұмыстарында, әңгіме жазуда тиімді қолдану, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер), сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: сөз таптары - етістіктің райларын білу. Мұғалімнің көмегімен үстеудің қызметі туралы, үстеудің түрлерін білу; сөйлем-бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; етістіктің райлары-шартты рай, бұйрық рай; жазба жұмыстарда орынды қолдануға әрекет ету. Мұғалімнің көмегімен үстеудің қызметі туралы білу, үстеудің түрлерін сөйлемде қолдана білу.Мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолданып жазу.
45. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселелер туралы айту, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдап, мазмұнын анықтап, айтады;
2) айтылым: ауызша мәтіндер оқу, коммуникативтік жағдаяттарды дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" оқу,тақырып бойынша диалогте, сенімді сөйлеу;
3) оқылым: мәтіндегі ақпаратты анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін айтып беруге дағдылану;
4) жазылым: мәтіндердің ерекшелігін сақтап және осы мәтіндеөз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында тірек сөздерді тиімді қолданып сөйлемдер жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар:сөз таптары- өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу .Үстеу туралы білу, үстеудің мағыналық түрлерін білу.Сөйлем: мұғалімнің көмегімен үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолдана білуге дағдылану; жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқылы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
46. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау;тыңдалған көркем шығармалардың үзіндісінен негізгі мазмұнын түсіну, басты мәселені анықтау; әлеуметтік- қоғамдық тақырыптар аясында мәтіндердің стильдік ерекшеліктерін түсіну; повестен, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген негізгі ойды анықтау; көркем шығармалардағы үзіндісінен негізгі ой мен көзқарасты анықтау; көркем шығарманың үзінділерінен мазмұнында көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру;
2) айтылым: берілген тақырыпқа сұрақтар құрау, мәтін тақырыбын анықтау; шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу мәнерін дұрыс пайдалана білу; шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу тілінде орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеу; мұғалімнің көмегімен көркем шығармалардың мазмұнына байланысты өз ойын білдіру; әр түрлі стильде берілген тақырып бойынша монолог арқылы өз ойын білдіріп, сөйлеу; тақырып бойынша көрнекілік құралдар арқылы өз ойын жинақтап, әңгімелеп айту;
3) оқылым: мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігіне қорытынды жасау; ғылыми стильде (пікір, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін оқу, талдау; прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстыру, бағалау; қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерге қорытынды жасау; мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып баға беру;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; жазба жұмыстарында нақыл сөздерді тиімді қолданып жазу; тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап жазу; тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану;
5) тілдік бағдар: Мұғалімнің көмегіменсөз таптары, қаратпа сөз , одағай , шылау , еліктеуіш сөздердің қызметін білу, бір – бірінен ажырата білу, орынды қолдану, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану. Сөйлем: құрмалас сөйлем түрлерін білу. Жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқылы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыруға әрекет ету.
47. "Қазақ тілі мен әдебиеті" (оқыту қазақ тілінде емес жүргізілетін сыныптар үшін) білім беру саласы бойынша негізгі орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер:
1) тыңдалым және айтылым: білім алушы қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық,әлеуметтік-мәдени, оқу-кәсіптік салалардағы мәтіндерін түсінеді; мәтінді мәнерлеп оқиды, мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын болжайды, мәтінді аударады;
2) оқылым: білім алушы әртүрлі типтегі, жанрлар мен стильдердегі мәтіндерден негізгі ақпаратты (мәтіндік, сандық) түсінеді; мәтіннің мағынасын түсінеді; диалогты кезектесіп оқиды; тілдік бағдар бойынша грамматикалық тапсырмаларды ауызша орындайды;
3) жазылым: білім алушы естіген және оқыған ақпараттарын жинақтай отырып, әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндерді көшіріп жазады; орфографиялық, грамматикалық нормаларды сақтай отырып, тілдік бағдар бойынша грамматикалық тапсырмаларды жазбаша орындайды;
4) тілдік бағдар: білім алушы оқулықтағы тақырыпқа байланысты берілген ережелерді оқып, мағынасын түсінеді, ажырата алады. Тілдік бағдар бойынша мәтіннен табады, грамматикалық тапсырмаларды орындайды.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
48. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы: 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
49. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнін жоспарлау кезінде түзету мақсаттары енгізіліп, жазылады: білім алушылардың ойлау, сөйлеу қабілетін дамыту, есту қабілетін дамыту,қазақ тіліндегі дыбыстарды, сөздерді дұрыс, анық, таза айтылуын қадағалап, түзетіп отыру.
50. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 | 5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау | 6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау | 7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау | 8.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау | 9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау | 10.1.1.1 тыңдалатын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау |
1.2 | 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау | 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауға әрекет ету | 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету | 8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтауға әрекет ету | 9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау |
10.1.2.1 |
1.3 Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6. 1.4.1 |
7. 1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 | 5.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау | 6.1.5.1 тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 | 7.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру | 8.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) 2 - бөлім "Айтылым":
2 - кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 | 9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдап айту | 10.2.2.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу мәнерін дұрыс пайдаланабілу |
2.3 Орфоэпиялық нормаларды сақтау |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 | 5.2.4.1 шағын көлемдімәтіндердің мазмұнына сүйеніп баяндау | 6.2.4.1 шағын көлемдімәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттап айту | 7.2.4.1 шығармадағыкейіпкерлерге мінездеме беру | 8.2.4.1 идеялық жағынан ұқсасмәтіндердегі оқиғалар желісін білу | 9.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" талдау | 10.2.4.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармалардың мазмұнына байланысты өз ойын білдіру |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 Визуалдыматериалдар арқылы тілді дамыту |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
3) 3-бөлім "Оқылым":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 | 8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 | 5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну | 6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау | 7.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы лирикалық кейіпкердің образы туралы оқу | 8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын талдау | 9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтау | 10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту |
3.4 Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау | 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру | 6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру | 7.3.4.1 мәтіндердің мазмұнына талдау жасауға әрекет ету | 8.3.4.1 мәтіндердің түрлерін салыстырып,талдау жасау | 9.3.4.1 мәтіндердіңстилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстыру |
10.3.4.1 |
3.5 Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәлімет-терді оқу | 5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді алу | 6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді алу | 7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте жасау | 8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу | 9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтергеөз көзқарасын білдіру | 10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерге қорытынды жасау |
3.6 | 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені табу | 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтіндегі мәселені оқу | 7.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселетуралы өз ойын жеткізу | 8.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді анықтау | 9.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені өмірмен байланыстыру | 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып баға беру |
4) 4-бөлім "Жазылым":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 |
5.4.1.1 | 6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігінсақтай отырып, күнделік жазу |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 шығармашылық құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты сипаттап жазу |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеуін айқын жазу |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5 |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
5) 5-бөлім "Тілдік бағдар":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу,жалғау түрлерін дұрыс жалғау |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 | |||
5.5.1.2. заттың түрін, түсінсапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызшажұмыстарда қолдану |
6.5.1.2 |
7.5.1.2 | ||||
5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану | 6.5.1.3 реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 7.5.1.3 топтау сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 8.5.1.1 бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | |||
5.5.1.4 |
6.5.1.4 | 7.5.1.4 есімдік түрлерін ажырата алу |
8.5.1.2 | |||
5.5.1.5 |
6.5.1.5 | 7.5.1.5 етістіктің шақтарының (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалдыкелер шақ) қызметін білу, жазба ауызша жұмыстарда орынды қолдану |
8.5.1.3 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 | |
5.5.1.6 |
6.5.1.6 |
7.5.1.6 |
8.5.1.4 |
9.5.1.2 |
10.5.1.2 | |
5.5.1.7 сөйлемдегі болымды, болымсыз етістіктің қызметін білу |
6.5.1.7 |
7.5.1.7 |
8.5.1.4 |
9.5.1.3 |
10.5.1.3 | |
5.2 |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 |
8.5.2.1 |
9.5.2.1 |
10.5.2.1 |
51. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
52. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде емес)
1) 5-сынып:
1-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер |
М.Мақатаев. | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпарат анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау | ||
Мектеп өмірі. Әдепті бала-арлы бала | Б.Соқпақбаев "Менің атым Қожа" повесі (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау | ||
Қазақстандағы өсімдіктер мен жан-жануарлар әлемі | Жан-жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.2 - лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Ежелгі көшпенді | Тұмар ханшайым туралы аңыз | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарымен танысу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану | ||
Су-тіршілік көзі | Ә. Тәжібаев "Сырдария" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Әлемдегі ең ірі кітапхана | Абай Құнанбайұлы. "Ғылым таппай мақтанба" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.5.1 жазба жұмыстарында ,сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.5 сөйлемдегі етістіктің қызметін білу | ||
3-тоқсан | |||
Денсау | "Ең үлкен байлық" ертегісі | Тыңдалым |
5.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну, баяндау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым | 5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау 5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру | ||
Жазылым |
5.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу сөздерін қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.6 етістіктің түрлерін білу. Болымды, болымсыз етістікті білу | ||
Менің Тәуелсіз Қазақстаным | Қ.Сарин. "Тәуелсіздік" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен,антоним, омонимдерді білу; | ||
Оқылым |
5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді алу; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарымен танысу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 сөйлемдегі болымды, болымсыз етістіктіктің қызметін білу | ||
Аспан әлемінің құпия | Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын білу; | ||
Оқылым |
5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 сөйлемдегі болымды, болымсыз етістіктіктің қызметін білу | ||
Компью | Ы.Алтынсарин. "Өнер білім бар жұрттар" өлеңі | Тыңдалым | 5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; 5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет салу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстандағы ұлттар достастығы | М.Мағаун "Бір атаның балалары" (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын білу, айту; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; | ||
Ұлы Дала табиғаты | Қ. Мырзалиев "Табиғат –жаратылыс пернесі" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерін білу; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарымен танысу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Ер есімі-ел есінде! | Ғ.Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарымен танысу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.7 сөйлемдегі болымды, болымсыз етістіктіктің қызметін білу; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Отан отбасынан басталады | М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастырып айту; | ||
Оқылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, ұлттық сөз әдебі мен аяқтау; | ||
Жазылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу. | ||
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі | Ә.Дүйсенбиев. "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі | Тыңдалым |
6.5.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттап айту; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін білу (күнделік, түсініктеме); | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, қолдану | ||
Таулар сыры | М.Мақатаев "Мен татулықпын" | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 шығармашылық жұмыстың тақырыбының желісінен шықпай, мазмұнын ашып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.3 реттік сан есімдер мен жинақтық бағдар сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Қуат көзін үнемдей білеміз бе | Б.Сүлейменов. "Күннен келген адам" кітабы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауға әрекет ету |
Айтылым | 6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, ұлттық сөз әдебі мен аяқтау; 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін білу (күнделік, түсініктеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Астан – мәдениет пен өнер ордасы | Ә.Ысқақ. "Күн ұлымын" | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; 6.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастырып айту; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Қазақстан қорықтары | Ә.Тұрманжанов. "Қарлығаш, дәуіт, жылан" | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттап айту; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 шығармашылық жұмыстың тақырыбының желісінен шықпай, мазмұнын ашып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Болашақ мамандықтары | А.Ашанов. "Жер астына саяхат" | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын түсіне отырып кейіпкерлерге тоқталу; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, ұлттық сөз әдебі мен аяқтау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Қазақстан және Ұлы жібек жолы | Д.Досжан "Жібек жолы" (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысып , ойларын айту; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін білу (күнделік, түсініктеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Жер байлығына аяулы көзқарас | Ш.Айтматов "Ана-Жер ана" | Тыңдалым | 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі байлығына аяулы көзқарас "Ана - Жер Ана". мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауға әрекет ету |
Айтылым |
6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын жеткізуге әрекет ету; | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Олимпиада жеңімпаз |
М.Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі. | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну |
Айтылым |
6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысып, ойларын айту; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 шығармашылық жұмыстың тақырыбының желісінен шықпай, мазмұнын ашып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар |
6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, мазмұнын ашып жазуға әрекет ету; | ||
4-тоқсан | |||
Абайды оқы, таңырқа | Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры" , "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастырып айту; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Қазақ ұлттық қолөнері | Б.Әбілдаұлы. "Талас-Тараз" тарихи-деректі романнан үзінді | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну |
Айтылым | 6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, ұлттық сөз әдебі мен аяқтау; 6.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 шығармашылық жұмыстың тақырыбының желісінен шықпай, мазмұнын ашып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Саяхат және туризм | Ш.Уалиханов "Жоңғария очерктері" | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын түсіне отырып кейіпкерлерге тоқталу; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттап айту; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сурет, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - қазақ тілін оқып-үйренеміз. | М.Жұмабаев "Қазақ тілі" өлеңі | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
7.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
2.Уақыт – ұлы күш | Абай Құнанбаев "Сағаттың шықылдағы емес ермек" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.2 сын есімнің шырайларының қызметін білу | ||
3. Жердегі климаттық өзгерістер | Д.Дефо. "Робинзон Крузо" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.3 топтау сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
2-тоқсан | |||
4.Қазақстан | Б.Ұзақов "Жантаза" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы "Жантаза". оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.4 есімдік түрлерін ажырата алу | ||
5.Спорт және денсаулық күтімі | Т.Нұрмағанбетов. "Он төрт жасар жігіт" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 - етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
6.Ұқсатым. Сән. Талғам | Ақан сері. "Жігіт сипаты". "Қыз сипаты" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
3-тоқсан | |||
7.Ғаламтор мен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет | Жюль Верн. "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.3.1 әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбалардаберілген ақпаратты сипаттау; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
8.Музыка. Қазақтың киелі домбырасы | І.Жансүгіров . "Күйші " поэмасы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.6 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
9.Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі | Ғ.Мустафин "Шығанақ" романы (үзінді) | Тыңдалым | 7.1.4.1 орта көлемді лирикалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын түсіну |
Айтылым |
7.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.7 сөйлемдегі септеулік шылаулардың қызметін білу | ||
10. Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын | М.Мақатаев "Наурыз" | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.2.1 жазба жұмыстарында жай сөйлемдерді құрастырып жазу | ||
4-тоқсан | |||
11.Жастықтың оты қайдасың | М.Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" | Тыңдалым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; | ||
Жазылым |
7.4.3.1 жазба жұмыстарында көркем әдеби сөздерді қолданып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
12.Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары | Майкл Х.Харт. "Жүз ұлы адам" атты кітабынан- "Альберт Эйнштейн" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
7.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 шығармашылық жұмыстың құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.4 есімдік түрлерін ажырата алу; | ||
13.Батыр туса – ел ырысы | А.Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білуге дағдыландыру; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап,презентация жасауға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар |
7.5.1.7 сөйлемдегі септеулік шылаулардың қызметін білу; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Білім. Ғылым. Инновация | О.Сүлейменов. ‹‹Қыш›› кітап | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
8.2.1.1 тұрақты тіркестерді білу; | ||
Оқылым | 8.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау, мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау | ||
Жазылым |
8.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген сұрақтарға жауап беру; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1 бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Сауда жасай білесің бе | Абай Құнанбаев ‹‹Базарға қарап тұрсам әркім барар›› | Тыңдалым |
8.1.4.1 прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы талқылау; |
Айтылым |
8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.3.1 жазба жұмыстарында көркем әдеби сөздердің түрлерін қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1 бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Жаһандық энергетикалық дағдарыс | Ш.Айманов ‹‹Кассандра таңбасы›› | Тыңдалым |
8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтауға әрекет етуға әрекет ету; |
Айтылым |
8.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.2 етістіктін райларын білу, жазбаша ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Достық пен татулық - таптырмас бақыт | Т.Айбергенов ‹‹Бір тойым бар›› | Тыңдалым |
8.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
8.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.3 етістіктің райларын (шартты рай, бұйрық рай) жазба жұмыстарында орынды қолдануға әрекет ету | ||
Кәсіп - бақыттың шырағасы | Д.Исабеков ‹‹Ескерткіш›› | Тыңдалым |
8.1.3.1 оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.1.1 тұрақты тіркестерді білу; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген сұрақтарға жауап беру; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.3 етістіктің райларын (шартты рай, бұйрық рай) жазба жұмыстарында орынды қолдануға әрекет ету | ||
Қазақстанның су ресурстары | Ә.Нұрпеисов ‹‹Қан мен тер›› (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті жауапты анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.5.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, шығармашылық жұмысты жазуда тиімді қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1 бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Тарихи тұлғалар тағылымы | Х. Есенжанов. ‹‹Ақ Жайық›› (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
8.2.1.1 тұрақты тіркестерді білу; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1-шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген сұрақтарға жауап беру; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.5 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Қызым - жағадағы құндызым, | "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жыры (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
8.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолданып жазу | ||
Биоалуан түрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер | М.Әуезов ‹‹Көксерек›› | Тыңдалым |
8.1.3.1 оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісін білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті жауапты анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, өз ойын жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.4 мұғалімнің көмегімен үстеу туралы түсіну, үстеудін түрлерін сөйлемде қолдана білу | ||
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері | Б.Ж.Бопайұлы ‹‹Қазақы наурызнама›› (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.4.1 прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы талқылау; |
Айтылым |
8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген сұрақтарға жауап беру; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолданып жазу | ||
4-тоқсан | |||
Мәңгілік елдің нұрлы жолы | Н.Ә.Назарбаев ‹‹Қазақстан жолы›› (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.3.1 оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген сұрақтарға жауап беру; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолданып жазу | ||
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті | Сүйінбай Аронұлы ‹‹Сүйінбай мен Қатағанның айтысы›› | Тыңдалым |
8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
8.2.1.1 тұрақты тіркестерді білу; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті жауапты анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.3 етістіктің райларын (шартты рай, бұйрық рай) жазба жұмыстарында орынды қолдануға әрекет ету | ||
Қазақстан - Байқоңыр Ғарыш | Нұртөре Жүсіп. ‹‹Қыран қазақ›› (деректі әңгіме) | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
8.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісін білу; | ||
Оқылым |
8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын пікір жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында үстеудің мағыналық түрлерін сөйлемде қолданып жазу |
5) 9-сынып:
5-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Қазақ жазуының даму жолы | М.Жұмабаев "Түркістан" | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар даму жолы "Түркістан". мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 ғылыми стильде (мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін білу; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу | ||
2. Жолың болсын, жолаушы | М.Мақатаев "Жолаушы" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
9.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" талдау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу | ||
3. Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі | І.Есенберлин "Көшпенділер" | Тыңдалым |
9.1.3.1 әлеуметтік – қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша орында диалогте сөйлеу; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтап, баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу | ||
2-тоқсан | |||
Заң-қоғамның тірегі | Айбатыр Сейтақ "Азат елдің ар-намысы - Ата заң" | Тыңдалым |
9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау; |
Айтылым |
9.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
9.4.3.1 жазба жұмыстарында нақыл сөздерді тиімді қолданып жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.2 үстеудін мағыналық түрлерін білу | ||
Қазақстан Республика | Маралтай Ыбыраев "Елбасыма" | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 ғылыми стильде (мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін білу; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.2 үстеудін мағыналық түрлерін білу | ||
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары | Қ.Аманжолов "Жас дәурен" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтауға әрекет етуға әрекет ету; |
Айтылым |
9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдап айту; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтап, баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.3 мұғалімның көмегімен құрмалас сөйлем, оның тұрлері туралы білу | ||
3-тоқсан | |||
ЭКСПО-2017-Қазақстан белесі | Н.Ә.Назарбаев "Тәуелсіздік толғауы" | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.3 мұғалімнің көмегімен құрмалас сөйлем, оның тұрлері туралы білу | ||
Биотехнология жаңалықтары | Сахиев Жүніс. "Уақыт қайтарымы" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
9.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтап, баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.2 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Болашақ энергия көздері | Медеу Сәрсеке . "Жетінші толқын" | Тыңдалым |
9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау; |
Айтылым |
9.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 ғылыми стильде (мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін білу; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.2 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Алаш идеясы мен қайраткерлері | Ж.Аймауытов "Қартқожа" | Тыңдалым |
9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау; |
Айтылым |
9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдап айту; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтап, баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында ( шартты, қарсылықты) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
4-тоқсан | |||
Жаһандық мәселе-демография | Абай. "Адамның кейбір кездері" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтауға әрекет ету; |
Айтылым |
9.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" талдау; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 ғылыми стильде (мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін білу; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында ( шартты, қарсылықты) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Роботтар мен киборгтар әлемі | Ақжан Машанов. "Жер астына саяхат" | Тыңдалым |
9.1.3.1 әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 шығармашылық жұмыстың дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында ( шартты, қарсылықты) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | І.Жансүгіров "Жетісу суреттері" | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдап айту; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселені анықтап, баға беру; | ||
Жазылым | 9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазуға әрекет ету | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында ( шартты, қарсылықты) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру |
6) 10-сынып:
6-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
1.Қазақ жазуының даму жолы | А.Байтұрсынұлы "Қазақ әліпбиі" | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдалатын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сұрақтар құрау, мәтін тақырыбын анықтау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (пікір, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін оқу, талдау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен қаратпа сөз , одағай, шылау , еліктеуіш сөздердің қызметін білу, бір – бірінен ажырата білу. | ||
2. Жолың болсын, жолаушы | Өмірің өз қолыңда жолаушы | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған көркем шығармалардың үзіндісінен негізгі мазмұнын түсіну, басты мәселені анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармалардың мазмұнына байланысты өз ойын білдіру; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігіне қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен қаратпа сөз , одағай , шылау , еліктеуіш сөздердің қызметін білу, бір – бірінен ажырата білу | ||
3. Көшпенділер мәдениеті | Ұлы Жібек жолындағы қалалар мәдениеті | Тыңдалым |
10.1.3.1 әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында мәтіндердің стильдік ерекшеліктерін түсіну; |
Айтылым |
10.2.5.1 әр түрлі стильде берілген тақырып бойынша монолог арқылы өз ойын білдіріп, сөйлеу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.1 мұғалімнің көмегімен қаратпа сөз , одағай , шылау , еліктеуіш сөздердің қызметін білу, бір – бірінен ажырата білу | ||
2-тоқсан | |||
Заң-қоғамның тірегі | Ата заң- арқауың | Тыңдалым |
10.1.4.1 повестен, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
10.2.3.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу тілінде орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеу; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігіне қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.3.1 жазба жұмыстарында нақыл сөздерді тиімді қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Қазақстан Республика | "Елбасы" | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдалатын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сұрақтар құрау, мәтін тақырыбын анықтау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (пікір, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін оқу, талдау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары | "Жасыл ел" бағдарламасы | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған көркем шығармалардың үзіндісінен негізгі мазмұнын түсіну, басты мәселені анықтау; |
Айтылым |
10.2.2.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу мәнерін дұрыс пайдалана білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтарды білу, қолдану | ||
3-тоқсан | |||
ЭКСПО-2017-Қазақстан белесі |
Н.Ә.Назарбаев | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдала-тын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.3.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу тілінде орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеу; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігіне қорытынды жасау | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтарды білу, қолдану | ||
Биотехнология жаңалықтары | Жасыл технологиялар әлемі | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған көркем шығармалардың үзіндісінен негізгі мазмұнын түсіну, басты мәселені анықтау; |
Айтылым |
10.2.3.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу тілінде орфоэпиялық нормаларды сақтап сөйлеу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.2 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды | ||
Болашақ энергия көздері | Су, жел қуатын алу көздері | Тыңдалым |
10.1.4.1 повестен, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сұрақтар құрау, мәтін тақырыбын анықтау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (пікір, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін оқу, талдау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Алаш идеясы мен қайраткерлері | Алаш қайраткерлері | Тыңдалым |
10.1.4.1 повестен, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
10.2.2.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу мәнерін дұрыс пайдалана білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
4-тоқсан | |||
Жаһандық мәселе-демография | Орташа, адамның жасы нешеде | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған көркем шығармалардың үзіндісінен негізгі мазмұнын түсіну, басты мәселені анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1 мұғалімнің көмегімен көркем шығармалардың мазмұнына байланысты өз ойын білдіру; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (пікір, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің ерекшелігін оқу, талдау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.2.1 үстеудің мағыналық түрлерін ауызша және жазба жұмыстарда орынды | ||
Роботтар мен киборгтар әлемі | Бір миллион халқы бар Астана | Тыңдалым |
10.1.3.1 әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында мәтіндердің стильдік ерекшеліктерін түсіну; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сұрақтар құрау, мәтін тақырыбын анықтау; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мұғалімнің көмегімен мәтіндегі ақпараттың өзектілігіне қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 шығармашылық жұмыс құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешім туралы өз ойын жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыс | ||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | Қазақстанның табиғат аясына саяхат | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдала-тын көркем шығармалардағы негізгі ойды талқылай отырып, басты мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.2.1 шынайы өмірде кездесетін жағдайларда сөйлеу мәнерін дұрыс пайдалана білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы көтерілген мәселе туралы өз ойын айту; | ||
Жазылым | 10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала жазу | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1 мұғалімнің көмегімен жазба жұмыстарында (мезгіл, себеп, қимыл-сын), сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты болып сан түсінігін жүйелі дамыту, сандармен арифметикалық амалдарын ауызша және жазбаша орындау қабілетін болдыру, практикалық есептерді математика тіліне аудару, геометриялық фигураларды зерттеу, тану және бейнелеу, білім алушыларды алгебра және геометрия жүйелі курстарын үйренуге дайындау, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, соның ішінде өзге де оқу пәндерімен біріктіре отырып, жасына сәйкес оқу-танымдық, оқу-практикалық және күнделікті тұрмыстық мәселелерді шешу барысында математикалық білімдерін қолдану қабілетіне ие болулары табылады.
3. Нашар еститін және кейіннен естімей қалған білім алушыларға математиканы оқытудың негізгі міндеттері:
1) математикалық білімдерін, қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
2) базалық дайындықтың негізі ретінде білімдері мен қабілеттерін қалыптастыру: маңызды шамалар бірліктерінің атаулары мен белгілерін – ұзындықтың (км, м, дм, см, мм), массаның (т, ц, кг, г), ауданның (м2, дм2, см2, га, а), жылдамдықтың (км/сағ, м/с), уақыттың (сағат, мин, с);
3) миллионның ішіндегі сандарды санау, жазу және салыстыру; күрделі емес ауызша есептеулерді орындау; жазбаша есептеулерді орындау; арифметикалық амалдардың компоненттерін және қарапайым сандық өрнектерді атау;
4) амалдар және олардың ерекшеліктерінің орындалу тәртібінің ережелерін білу негізінде үш-төрт арифметикалық амалдарды қамтитын сандық өрнектердің мәнін есептеу (соның ішінде жақшаның ішіндегі өрнектердің);
5) "мынынша аз", "мынанша көп", "мынанша есе аз", "мынанша есе көп" дегенге қатысты әрбір амалдар мен мәндерді ашатын мәтіндік қарапайым арифметикалық тапсырмаларды шешу; маңызды мәндер арасындағы қатыстылық білімін қолданатын құрамдас тапсырмаларды шешу;
6) қарапайым геометриялық фигураларды (нүкте, кесінді, бүгілме сызық, шеңбер, көпбұрыш) тану және бейнелеу (циркуль мен сызғыштың көмегімен торлы парақта); кесіндінің, бүгілме сызықтың ұзындығын өлшеу; берілген ұзындықта кесінді салу; тікбұрыштың периметрі мен ауданын есептеу;
7) екі таңбалы сандарды қосу және алу, екі таңбалы санды біртаңбалыға бөлу және көбейту сияқты күрделілік шеңберіндегі есептердің арифметикалық амалдарын ойша жүргізу; жазбасында бірнеше ондық разряды бар натурал сандарын қосу, алу, көбейту және бөлу (разрядтан разрядқа өту және сан жазбасында нөлдерді пайдалану сияқты күрделі жағдайларды қосқанда); жай бөлшектермен арифметикалық амалдар орындау;
8) ондық бөлшектермен арифметикалық амалдар орындау, ондық бөлшектерді дөңгелектеу; бүтін сандардан, жай және ондық бөлшектерден тұратын сандық амалдардың мәнін табу; Бағдарламада көрсетілген формулалар бойынша есептеулер жүргізу; мәтіндік есептердің шарты бойынша сандық және әріптік амалдар, пропорциялар мен сызықтың теңдеулер құрастыру; жақшаларды ашу мен ұқсас қосылғыштарға келтіру сияқты амалдарды қолдана отырып қарапайым сызықтық теңдеулерді шешу; арифметикалық амалдар және теңдеулер көмегімен мәтіндік есептер шығару (бөлшектер және пайыздар бойынша негізгі есептерді қосқанда);
9) Бағдарламада көрсетілген геометриялық фигураларды тану және бейнелеу; сызғыш, бұрыштық, транспортир және циркульдің көмегімен қарапайым өлшеулер жүргізу;
10) коммуникативтік дағдыларын дамыту, соның ішінде ақпаратты анық және сауатты беру қабілетін, түрлі дереккөздерінің ақпаратын пайдалану, соның ішінде басылымдар мен электрондық құралдарды;
11) дербестік, жауапкершілік, ынталылық, табандылық, шыдамдылық пен төзімділік сияқты, өзіндік жұмысына да, командалық жұмысқа да қажетті тұлғалық қасиеттерін дамыту;
12) ғылым ретіндегі математканың даму тарихымен, математикалық терминдерінің пайда болуымен таныстыру;
13) математиканы оқыту процесі барысында ақпараттық-коммуникациялық технологияларын пайдалану дағдыларын дамыту;
14) жалпы білімділігі үшін математиканың мағынасын түсінуін қамтамасыз ету.
4. Түзеу тапсырмалары әрбір математика сабақтарында міндетті болып табылады және мыналарды қамтиды:
1) сөйлеу тілімен жұмыс – математикалық амалдар мен терминдерді сөзбен айту; есту арқылы қаблыдауды дамыту; білім алушының есту арқылы қабылдауын және түзеу талаптарын ескере отырып, ерін арқылы оқу;
2) ауызша тілді қабылдауға және қайталап айтуға үйрету, диалогтарды және қатынас дағдыларын кең қолдану барсында ауызша қатынасты белсендету, қалыптасқан сөйлеу дағдыларын бекіту, ауызша тіл негізінде қатынас жасау ықыласы мен қабілетін дамыту, тілді есту-көру және есту арқылы қабылдауын дамыту;
3) білім алушыны мақсатты және жүйелі түрде сөйлуге, дыбыстық және ырғақтық-интонациялық сөйлеу құрылымын қалпына келтіріп айтуға ынталандыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Негізгі орта білім берудің математика бойынша бағдарламасы, нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың жекеленген қабілеттерін, танымдық уәждемесі мен оқу қабілетін дамыту арқылы қамтамасыз етілетін ерекше білімдік қажеттіліктерін ескере отырып, тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
6. Бағдарлама мыналарды қамтамасыз етуге бағытталған:
1) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың негізгі орта білімнің сапалы деңгейін тең мүмкіндікте алуы;
2) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушыларға арналаған бастауыш және орта білім берудің негізігі білім беру бағдарламаларының сабақтастығы;
3) негізгі орта білім берудің бейімдеушілік бағдарламасының жүзеге асырылуына және білім алушылардың оны тиімді меңгерулеріне, соның ішінде барлық білім алушылардың жекелік дамуына жағдайлар жасалуы.
7. Бағдарламаның негізіне әрекетшілдік және саралап оқыту тәсілдері енгізілген. Олардың жүзеге асырылуы келесіні қарастырады:
1) есту бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы (түзету) мектебінде сыныптарды баланың естімеу деңгейін және сонымен бірге жүретін бала дамуының жастық және диагностикалық ерекшеліктерін есепке ала отырып, құрастырады;
2) сөйлеуді дамыту ерекшеліктерін есепке алу; есту бұзылымының деңгейі; білім алушының танымдық қызметінің ерекшеліктерін;
3) оқу мазмұны минималды базалық білімді және дағдыларын игеруді;
4) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың ерекше қажеттіліктерін ескере отырып, олардың тұлғалық және танымдық әлеуметтік даму деңгейіне қол жеткізудің жолдары мен тәсілдерін анықтайтын негізгі орта білім берудің мазмұны мен технологиясын әзірлеуді;
5) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушыға білім берудің мақсаты мен негізгі нәтижесі болатын, Бағдарламаның жүйе қалыптастырушы компоненті ретінде білім беру нәтижелеріне бағытталуын;
6) шығармашылық әлеуетінің, танымдық уәждемелерінің өсуін, танымдық қызметінде қатарластары мен үлкен адамдармен өзара әрекет ету түрлерінің баюын қамтамасыз ету үшін, әрбір нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының жекелей дамуы мен білім беру процесінің ұйымдастырушылық формаларының әрқилы болуын қарастырады.
8. Есту қабілетінің бұзылымдары бар білім алушылар топтарының айқын көріністегі әртектілігіне қарамастан, жалпы білім алуларымен қатар ерекше білімдік қажеттіліктері де орын алады:
1) арнайы оқыту алғашқы даму бұзылымдары анықтала салысымен басталуы; оқыту мазмұнына арнайы бөлімдерді енгізу; оқытудың арнайы әдістерін, тәсілдерін және оқу құралдарын қолдану (соның ішінде арнайы компьютерлік технологияларын); оқытудың даралануы, ерекше кеңістіктік және уақыттық білім беру ортасын қамтамасыз ету; кең әлеуметпен әлеуметтік байланысын максималды кеңейту;
2) білім беру саласының мазмұны және сабақтан тыс қызметі, сонымен бірге жекелік жұмыс процесі барысында жүзеге асатын түзеу-дамыту процесінің үздіксіздігі;
3) бейімдеушілік білім бағдарламасын меңгеру мерзімдерін ұлғайту; арнайы педагогикалық тұрғыда құрылған естутілдік ортада сөйлеу тіліне үйрету бойынша (ауызша және жазбаша түрде) арнайы жұмыстар; оқу-танымдық процесі барысында бұзылымды функцияларының өтемі ретінде сөйлеу тілін белсенді қолдану, сөйлеу бұзылымдарын түзету бойынша арнайы жұмысты жүзеге асыру;
4) дыбыс әлемін қабылдау мүмкіндіктерін қалыптастыру және дамыту бойынша арнайы жұмыстар – тілдік емес дыбыстарды және тілді естіп қабылдау, ауызша тілді, оның сөйлеу жағын есту-көру арқылы қабылдау, күнделікті өмірде өзінің есту мүмкіндіктерін пайдалану қабілетін қалыптастыру, дыбыс ұлғайту аппаратын дұрыс қолдану, оның күйін қадағалау, қолайсыздық болған жағдайда жедел көмек сұрау;
5) тілдің сөйлеу жағын қалыптастыру және түзеу бойынша арнайы жұмыс; коммуникациялық жағдайдың барлық спектрі бойынша сөйлеу тілін қолдану қабілетін меңгеру (сұрақтар қою, келісу, өз пікірін білдіру, ойлары мен сезімдерін талқылау), мағынасын толықтыру және анықтау үшін дауыс үнін, екпінін, табиғи ымдарды қолдану, топтық әңгіме жүргізу қабілеті;
6) эмоциялық жайлылық жағдайын, болып жатқанның реттілігі мен болжамдылығын қамтамасыз ететін оқу жағдайлары, педагогтың есту қабілетінің бұзылымы бар балаға өзін мектепте және сыныпта жақсы қабылданатыны, басқаларға ұнайтыны, қиындық туғанда көмекке келетіндері жайында сенім беруі.
9. Оқытудың міндетті нәтижелерінің жоспарлануына олардың нәтижелеріне тұрғылықты бақылау жүргізу, артта қалғандарға тиімді көмек көрсету кіргізіледі; сонымен бірге барлық білім алушылардың оқуын міндетті минималдық талаптар деңгейімен шектеуге болмайды; білім алушылардың математикалық қабілеттерін толықтай ашуға ұмтылыс жасау өте маңызды.
10. Сабақтарды жоспарлау және ұйымдастыру барысында математикалық есептерді шығару кезінде (арифметикалық, алгебралық, геометриялық) теориялық материалды ұғыну мен меңгеруі, бұлар білім алушының математикалық дамуының мақсаты және құралы болатыны қарастырылады.
11. Теорияны оқыған кезде де, математикалық есептер шығарған кезде де, оқу процесіне жұмыстардың ауызша және жазбаша түрлерін рационалды үйлестіре отырып, бағдар беріледі; оқулықпен жұмыс істеулеріне назар аудару (мұғалімнің түсіндіргенінен кейін мәтінді оқуы, бақылау сұрақтарын қолдана отырып белгілі материалды өз бетінше оқып үйренуі, есеп мәтінінің немесе теореманың қысқаша жазбасын, тиісті суретін орындауы).
12. Оқу процесінің тиімділігін қаматамсыз етуде өткен материалды бекіту мен қайталау, курстың кейінгі бөлімдерінде тірек білімдерін жүйелі түрде қолдану маңызды рөл атқарады.
13. Істің маңызын түсінуге негізделген ережелер мен формулаларды механикалық тұрғыда есте сақтау ғана емес, саналы түрде қодану, білім алушыға ұсынылған есептердің, жаттығулар мен сұрақтардың дұрыс таңдалуына ықпал жасайды.
14. Көп жағдайларда формулаларды жаттау анықтаманы қолдану дағдысына айырбасталуы.
15. Оқу процесін тиімді ұйымдастырудың маңызды шарты болып оқу жабдықтары мен көрнекі құралдарды максималды қолдану табылады. Оқытудың техникалық құралдарының үлгілері:
1) магниттік бекітілуі бар сандар, әріптер, белгілер жиынтығы;
2) аудандар мен көлемдерді өлшеу бойынша зертханалық жұмыстарға арналған үлгілер жиынтығы;
3) "Бөліктер және бөлшектер" жиынтығы;
4) топсалық (шарнирлік) үлгілер жиынтығы.
16. Құрал-саймандар, құрылғылар:
1) координаталық торлы магниттік тақта;
2) сыныптық құрал-саймандар жинақталымы: сыныптық сызғыш, сыныптық транспортир, сыныптық бұрыштама, сыныптық циркуль.
17. Параболалар трафареттерінің жиынтығы.
18. Баспалық құралдар:
1) атақты математик ғалымдар - портреттер топтамасы;
2) математика кестелері - 5-7 сыныптарға (және оларға қатысты үлестірме материал);
3) алгебра кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал);
4) геометрия кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал);
5) үлестірмелік материалдар – 5-10 сыныптар;
6) баспалық негізі бар дәптер – 5-10 сыныптар (Жұмыс дәптері – оқулыққа);
7) нұсқалар бойынша өзіндік жұмыстар өткізуге арналған материалдар - 5-10 сыныптар.
19. Сыныптар бойынша математикалық терминдер жинақталымы (сөздіктік жұмыс) 5-10 сыныптар.
20. 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша DVD дискілер.
21. 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша стендтер және транспаранттар.
22. Техникалық құралдар: компьютер.
23. Интерактивтік тақта.
3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында 170 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында170 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында170 сағатты құрайды.
25. "Математика" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Арифметика";
2) 2-бөлім "Алгебра элементтері";
3) 3-бөлім "Геометрия элементтері".
26. "Арифметика" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) натурал сандар;
2) сандық өрнектер;
3) шамалар;
4) натурал сандардың бөлінгіштігі;
5) жай бөлшек;
6) ондық бөлшек;
7) оң және теріс сандар.
27. "Алгебра элементтері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) айнымалылармен өрнектер;
2) пропорциялар: қатынастар мен пропорциялар;
3) координаталардың тікбұрыштық жүйесі;
4) кестелер, графиктер.
28. "Геометрия элементтері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар;
2) өлшеулер мен құрылымдар.
29. 5-сыныпқа арналаған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) нөмірлеу. Шамалар. 4-сыныптың курсын қайталау;
2) 1 ден 1000000ға дейін сандар. Заттарды ондықтармен, жүздіктермен, мыңдықтармен санау. Бірінші және екінші кластар мен разрядтардың атаулары. Миллион шеңберіндегі сандарды оқу және жазу. Санның құрамы, санды разрядтық бірліктер қосындысына ауыстыру. Нөмірлеу білімі негізінде көпмәнді сандарды салыстыру. Нөмірлеу білімі негізінде қосу және алу. Геометриялық фигураларды әріптермен белгілеу. 1000 шеңберінде ауызша және жазбаша есептеулер. Үйренген есептерді шығару;
3) шамалар. Шамалар және олардың өлшемдері жөнінде бар ұғымдарын қорыту, ұзындық (милиметр), масса (центнер, тонна), уақыт (секунд, ғасыр) сияқты жаңа бірліктер жөнінде нақты ұғымдарын қалыптастыру. Әрбір шаманың барлық үйренген бірліктері арасындағы ара қатысы (ұзындық, масса, уақыт бірліктерінің кестелері). Қалдықпен бөлу, бөлуді тексеру. Шамалар жөніндегі білімдерін қолданып, арифметикалық есептер шығару;
4) арифметикалық амалдар. Амалдардың орындалу реті. Арифметикалық амалдардың атаулары мен белгілері, мағынасы. "Арифметикалық амалдар", "Сандық өрнек", "Өрнектің мәні" терминдерінің мағынасы. Екі немесе одан көп жақшасы бар өрнектердің мәнін тапқан кезде немесе жақшаның ішіндегі екі немесе одан көп амалдарды орныдағанда, амалдарды орындау реті жайлы ережелер. Үйренген есептер түрлерін шығару;
5) қосу және алу. Қосудың ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттері. Қосу барысындағы нөлдің қасиеттері. Қасиеттерін әріптер көмегімен жазу. Көп таңбалы сандарды қосу және алу. Қосу мен алудың ауызша және жазбаша тәсілдері. Амалдардың мәндерін табу. Қарапайым теңдеулерді шешу. Шамаларды ауызша және жазбаша қосу және алу, соның ішінде мәндерінің бірін біркелкі атаулар бірлігіне аударғанда. Есептерді шығару: а) жанамалық түрде берілген; б) қарапайым теңдеу құрауға; в) барлық негізгі жай және күрделі түрлердің;
6) бір таңбалы санға көбейту. Көбейтудің ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттері. 0 мен 1 дің көбейткендегі қасиеттері. Көбейтудің қосуға (алуға) қарасты таратушылық қасиеті. Көп таңбалы санды бір таңбалыға көбейту. Көбейтудің ауызша және жазбаша тәсілдері. Қарапайым теңдеулерді шешу. Пропорционалды бөлу есептерін және алдағы үйренген есептер түрлерін шығару;
7) бір таңбалы санға бөлу. Көп таңбалы санды бір таңбалыға бөлу. Қосындыны санға бөлу. 0 мен 1 дің бөлгендегі қасиеттері. Қасиеттерін әріптер көмегімен жазу. Қарапайым теңдеулерді шешу. Амалдардың мәндерін табу. Жылдамдықты, уақытты және жолын табу есептерін шығару. Арифметикалық ортақ. Есептер шығару: әр түрлерді пропорционалды бөлуге; жанамалық түрде берілген санды бірнеше есе көбейту және азайтуға;
8) тікбұрыштың ауданы (шаршының) (17 сағ.) Фигуралар аудандары, фигуралар аудандарын түрлі тәсілдермен салыстыру. Палетканың көмегімен фигуралар аудандарын табу. Ауданның өлшеу бірліктері және олардың арасындағы байланыс: мм2, см2, дм2, м2. Берілген қабырғаларымен тікбұрыштың (шаршының) ауданы. Қалдықпен бөлу және оны тексеру. Тікбұрыштың (шаршының) қабырғаларының бірін табу есептерін шығару. Теңдеулерді шешу;
9) нөлмен аяқталатын сандарға көбейту. Нөлмен аяқталатын сандарға ауызша және жазбаша көбейтудің тәсілдері. Көбейткіштерді топтастыру тәсілдері. Көбейтудің қасиеттері. Амалдардың мәндерін табу. Барлық түрлердің бірмезгілде қарсы жүру есептерін шығару;
10) нөлмен аяқталатын сандарға бөлу. 10 және 100 қалдығымен бөлу тәсілдері, нөлмен аяқталатын сандарды ауызша және жазбаша бөлу тәсілдері. Нөмірлеу білімдеріне сүйенетін бөлу тәсілдері және санды көбейтіндіге бөлудің түрлі тәсілдері. Өзара байланыс тәсілімен төртінші пропорционалды табу есептерін және денелер бірмезгілде бір нүктеден қарамақарсы бағыттарда жылжыған жағдайдағы есептерді шығару;
11) екі таңбалы санға көбейту. Санды қосындыға көбейту қасиетін қолдана отырып екі таңбалы санға көбейту тәсілдері. Амалдардың мәндерін табу. Қарапайым теңдеулерді шешу. Екі айырма бойынша белгісіздерді табу есептерін шығару;
12) үш таңбалы санға көбейту. Үш таңбалы санға көбейту тәсілдері. Амалдардың мәндерін табу. Қарапайым теңдеулерді шешу. Есептер шығару.
13) екі таңбалы және үш таңбалы санға бөлу. Екі таңбалы санға жазбаша бөлу тәсілдері (өз бетінше орындай алу). Үші таңбалы санға жазбаша бөлу тәсілдері (мұғалімнің көмегімен орындау). Амалдардың мәндерін табу. Қарапайым теңдеулерді шешу. Екі айырма бойынша белгісіздерді табу есептерін және де бірлескен жұмыс есептерін шығару;
14) білімдерін жүйелеу және қорытынды қайталау.
30. 6-сыныпқа арналаған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 5-сыныптың математика курсын қайталау;
2) натурал сандар және олармен жасалатын амалдар. Натурал сандар және нөл. Натурал сандарды оқу және жазу. Натурал сандарды салыстыру. Натурал сандарды қосу, алу, көбейту және бөлу. Нөлмен және бірмен жасалатын амалдар. Сандық өрнектер. Санның квадраты, кубы. Амалдар реті. Жақшалар. Өрнектерді әріптер көмегімен жазу. Әріптік өрнектің сандық мәні. Формулалар бойынша есептеулер. Теңдеу жайлы түсінік;
3) натурал сандармен жүргізген арифметикалық амалдар қасиеті. Қосу және алу. Қосудың ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттері. Көбейту және бөлу. Көбейтудің ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттері. Көбейтудің таратушылық қасиеті. Арифметикалық амалдар қасиеттерін әріптер көмегімен жазу. Қалдықпен бөлу;
4) бөлшек сандар. Бөліктер . Жай бөлшектер. Жай бөлшектерді оқу және жазу. Бөлшектің алымы мен бөлімі. Дұрыс және бұрыс бөлшектер. Санның бүтін және бөлшек бөлімдері. Бөлшек санның бүтін бөлігін ажырату. Жай бөлшектерді бірдей бөлімдермен салыстыру. Жай бөлшектерді бірдей бөлімдермен қосу және алу;
5) ондық бөлшектер. Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді дөңгелектеу. Санның жуық мағынасы;
6) ондық бөлшектермен арифметикалық амалдар. Ондық бөлшектерді қосу және алу. Ондық бөлшектерді 10, 100, 1000-ға көбейту және бөлу. Ондық бөлшектерді көбейту және бөлу. Арифметикалық ортақ. Микрокалькулятор жайлы бастапқы мәліметтер;
7) пайыз. Пайыздар. Пайыздармен негізгі есептер: берілген санның пайызын табу, берілген пайыздар бойынша санды табу, берілген екі санның пайыздық қатынасын табу. Кестелер мен диаграммалар мысалдары. Адамның практикалық жұмысындағы есептеулер (әңгіме);
8) геометриялық шамаларды өлшеу. Геометриялық фигуралар: кесінді, түзу, сәуле. Сызғыш. Кесіндінің ұзындығы. Ұзындықтарды өлшеу бірліктері: метр, сантиметр, миллиметр, километр. Берілген ұзындықтағы кесінділерді салу. Шеңбер мен дөңгелек. Циркуль. Дөңгелек диаграммалар. Бұрыш. Бұрыштың шамасы (градустық өлшем). Транспортир. Бұрыштарды өлшеу. Берілген шамадағы бұрышты салу. Тік бұрыш. Бұрыштық. Үшбұрыш. Үшбұрыш қаьырғалары мен бұрыштары. Тік төртбұрыш. Тік төртбұрыш ауданы. Аудандардың өлшеу бірлігі: шаршы метр, шаршы сантиметр, шаршы миллиметр, шаршы километр, гектар. Жалпақ фигураның ауданы жайлы түсінік. Текше. Тікбұрышты параллелепипед. Текше мен тікбұрышты параллелепипедтің көлемі. Көлемдердің өлшеу бірлігі: текше метр, текше сантиметр, текше миллиметр, текше километр, литр;
9) 6-сыныптың математика курсын қайталау. Есептер шығару.
31. 7-сыныпқа арналаған "Математика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 6-сыныптың математика курсын қайталау;
2) сандардың бөлінгіштігі. Натурал сандардың бөлінгіштігі . Бөлгіштер мен натурал санның бөлінгіші. Жұп және тақ сандар. 2, 5, 10, 3 және 9-ға бөлінгіштік белгісі. Қалдықпен бөлу. Жай және құрама натурал сандар. Жай сандар кестесі. Натурал санды жай көбейткіштерге жіктеу. Екі натурал санның ең көп ортақ бөлгіші және ең аз ортақ бөлінгіші;
3) жай бөлшектермен арифметикалық амалдар. Бөлшектің негізігі қасиеті. Бөлшектерді қысқарту. Екі бөлшекті ең аз ортақ бөлгішке келтіру. Бөлшектерді салыстыру. Еркін бөлгішті бөлшектерді қосу және алу. Бөлшектерді көбейту. Өзара кері сандар. Бөлшектерді бөлу. Бөлшектері бар сандық өрнектердің мәнін есептеу. Бөлшектермен негізгі есептер. Санның бөлшегін табу, бөлшек бойынша санды табу, екі санның еселі қатынасын табу;
4) қатынастар мен пропорциялар. Қатынастар. Пропорциялар. Пропорцияның негізгі қасиеті. Пропорциялар көмегімен есептер шығару. Шамалардың тура және кері пропорционалдығы жайлы түсінік. Масштаб. Шеңбердің ұзыныдығы мен дөңгелектің ауданы;
5) оң және теріс сандар. Оң және теріс сандар. Бүтін сандар. Қарама қарсы сандар. Сан модулі, оның геометриялық мағынасы. Сандарды салыстыру;
6) рационал сандар. Рационал сандар. Рационал сандармен арифметикалық амалдар және олардың қасиеттері. Рационал сандармен амалдары бар арифметикалық есептеулер орындау. Өлшеу нәтижесі ретіндегі сан жайлы түсінік. Шексіз ондық бөлшектер мысалдары. Сандарды түзуде нүктемен белгілеу. Нүктенің координатасы. Берілген координатадағы екі нүкте арасы қашықтығының формуласы;
7) жазықтықтағы координаталардың тікбұрышты жүйесі. Перпендикуляр түзулер. Параллель түзулер. Координаталық жазықтық. Нүктенің абсциссасы мен ординатасы. Графиктер мысалдары. Бағаналы диаграммалар;
8) теңдеулерді шешу. Бір белгісізі бар түзу теңдеулерді құру және шешу. Коэффициент. Әріптік өрнектердің қарапайым түрлендірілуі: жақшаларды ашу, құсас қосындыларға келтіру;
9) қайталау. Есептер шығару.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
32. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодта бірінші сан сыныпты көрсетеді, екінші және үшінші сандар – бөлімшені, төртінші сан – оқу мақсатының нөмірін. Мысалы, 6.2.1.4 кодтамада "6" – сыныптың, "2.1" – бөлім мен бөлімшенің, "4" – оқу мақсатының нөмірі.
33. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Арифметика":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | |
1.1 Натурал сандар |
5.1.1.1 натурал саны мен нөл санының түсінігін білу |
6.1.1.1 натурал саны мен нөл саны түсінігін, цифр түсінігін білу | |
1.2 Сандық |
5.1.2.1 сандық өрнек түсінігін білу |
6.1.2.1 сандық өрнек түсінігін білу | |
1.3 Шамалар |
5.1.3.1 ұзындық түсігінін білу, таба білу |
6.1.3.1 жылдамдық, уақыт, қашықытық түсігінін және араларындағы байланыстылықты білу | |
1.4 Натурал сандардың бөлінгіштігі |
7.1.4.1 бөліндіргіш және бөлінгі түсінігін білу, таба білу | ||
1.5 Жай бөлшек |
6.1.5.1 бөлік, жай бөлшек, бөлшектің алымы, бөлімі түсініктерін білу |
7.1.5.1 бөлшектің негізігі қасиетін білу, қолдана білу | |
1.6 Ондық бөлшек |
6.1.6.1 бөлшектік сандардың ондық жазбасын білу, ондық бөлшектерді оқи білу | ||
1.7 Оң және теріс сандар |
7.1.7.1 оң және теріс сандардың, әртүрлі белгілердегі сандар ретінде түсінігін білу |
2) 2-бөлім "Алгебра элементтері":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
2.1 Айнымалылары бар | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
5.2.1.1 геометриялық фигураларды әріптермен белгілеу |
6.2.1.1 өрнектерді жазу үшін әріптерді қолдану |
7.2.1.1 формулалар бойынша шеңбер ұзындығы мен дөңгелек ауданын табу, шар түсінігін білу | |
2.2 Пропорциялар |
7.2.2.1 қатынастардың, екі санның бөліндісі ретінде түсінігін және оның не көрсететінін білу | ||
2.3 Координаталар |
6.2.3.1 шкала мен сандық түзу түсінігін білу, координаталық түзуде сандарды белгілеу |
7.2.3.1 түзудегі координаталар түсінігін білу, координаталық түзуде оң және теріс сандарды белгілеу | |
2.4 Кестелер, графиктер | 5.2.4.1 кестелерді есептер шығаруда қолдану |
7.2.4.1 графиктердің түрлері жайлы түсініктерінің болуы |
3) 3-бөлім "Геометрия элементтері":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
3.1 Геометриялық фигуралар | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
5.3.1.1 геометриялық фигураларды білу: нүкте, кесінді, үшбұрыш, тікбұрыш, шаршы, бұрыш |
6.3.1.1 геометриялық фигураларды білу: кесінді, үшбұрыш, көпбұрыш, оларды ажырату | 7.3.1.1 түзуге перпендикуляр, параллель түзулер түсінігін білу | |
3.2 Өлшемдер және құрылымдар |
5.3.2.1 кесіндіні, бұрышты өлшеу |
6.3.2.1 кесіндінің ұзындығын табу | 7.3.2.1 бұрыштық пен сызғыш көмегімен түзуге перпендикуляр, параллель түзулер құру |
34. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
35. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
4-сыныптың математика курсын қайталау | ||
Нөмірлеу. |
Заттарды санау. Миллион аралығындағы сандарды оқу және жазу. Кластар мен разрядтардың атауы. Санның құрамы. Сандарды салыстыру. Қосу және алу. |
5.1.1.1 натурал саны мен нөл санының түсінігін білу |
Шамалар | Шамалар жайлы бар ұғымдарын қорыту. Қалдықпен бөлу, бөлуді тексеру. Шамалар жайлы білімдерін қолдана отырып арифметикалық есептер шығару |
5.1.3.1 ұзындық түсінігін білу, табу |
Арифметикалық амалдар Амалдардың орындалу реті |
Арифметмкалық амалдардың атаулары мен белгілері, олардың мағынасы. "Арифметикалық амалдар", "Сандық өрнек", "Өрнектің мәні" терминдерінің мағынасы. |
5.1.1.6 арифметмкалық амалдар белгілерінің атауларын білу |
2-тоқсан | ||
Көптаңбалы сандарды қосу және алу |
Қосудың ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттері. |
5.1.1.44 қосудың ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеттерін, нөлдің қасиетін білу. |
Қосу мен алудың ауызша және жазбаша тәсілдері. Өрнектер мәнін табу. |
5.1.1.11 миллионға дейін сандарды қосу мен алудың ауызша тәсілдерін білу, есептер шығару | |
Бір таңбалы санға көбейту |
Көбейтудің ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиеті. |
5.1.1.45 көбейтудің ауыстырмалық және тіркестірмелік қасиетін, нөл мен бірдің қасиетін білу |
Көп таңбалы санды бір таңбалыға көбейту. |
5.1.1.14 миллион аралығындағы сандарды көбейту мен бөлудің ауызша тәсілдерін білу | |
3-тоқсан | ||
Бір таңбалы санға бөлу |
Көп таңбалы санды бір таңбалыға бөлу. Қосындыны санға бөлу |
5.1.1.17 бір таңбалыға санға бөлу тәсілдерін бід\лу, есептер шығару |
Тікбұрыштың (шаршының) |
Фигуралардың аудандары, фигуралар аудандарын салыстыру. Фигуралардың аудандарын палетканың көмегімен табу. |
5.1.3.12 фигураның ауданы түсінігін білу, аудандарын салыстыра білу |
Нөлмен аяқталатын сандарға көбейту |
Ауызша және жазбаша көбейту тәсілдері |
5.1.1.20 нөлмен аяқталатын сандарға көбейту тәсілдерін білу, есептер шығару |
Нөлмен аяқталатын сандарға бөлу |
10 және 100 қалдығымен бөлу тәсілдері, нөлмен аяқталатын сандарды ауызша және жазбаша бөлу тәсілдері. |
5.1.1.50 нөлмен аяқталатын сандарға аузша бөлу тәсілдерін білу |
4-тоқсан | ||
Екі таңбалы санға көбейту |
Екі таңбалы санға көбейту тәсілдері |
5.1.1.22 санды қосындыға көбейту қасиетін қолдана отырып екі таңбалы санға көбейту тәсілдерін білу, есептер шығару |
Үш таңбалы санға көбейту |
Үш таңбалы санға көбейту тәсілдері. Өрнектердің мәнін табу. |
5.1.1.23 үш таңбалы санға көбейту тәсілдерін білу, есептер шығару |
Екі таңбалы санға бөлу |
Екі таңбалы және үш таңбалы санға жазбаша бөлу тәсілдері. Өрнектердің мәнін табу. |
5.1.1.24 екі таңбалы санға бөлу тәсідерін білу, есептер шығару |
5-сыныптың математика курсын қайталау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
5-сыныптың математика курсын қайталау | ||
Натурал сандары және шкалалар | Натурал сандарын белгілеу |
6.1.1.1 натурал саны мен нөл саны түсінігін, цифр түсінігін білу |
Кесінді. Кесінді ұзындығы. үшбұрыш. Жазықтық. Түзу |
6.3.1.1 геометриялық фигураларды білу: кесінді, үшбұрыш, көпбұрыш, оларды ажырату | |
Шкалалар және координаттар |
6.2.3.1 шкала және сандық түзу түсінігін білу, сандарды координаттық түзуге бейнелеу | |
Көп және аз | 6.1.1.4 миллиардты қоса натурал сандарын салыстыра білу | |
Натурал сандарды қосу және алу |
Натурал сандарды қосу және олардың қасиеті. |
6.1.1.5 натурал сандарын қосуды және олардың қасиетін білу, есеп шығарғанда қолдану, есептер шығару |
Сандық және әріптік өрнектер. Қосу және алу қасиеттерінің әріптік жазбасы |
6.1.2.1 сандық өрнек түсінігін білу | |
Теңдеу | 6.2.1.5 қарапайым теңдеулерді құрастырып, шығару, теңдеулер құрастыру көмегімен есептер шығару | |
Натурал сандарын көбейту және бөлу | Натурал сандарын көбейту және оның қасиеті | 6.1.1.7 натурал сандарын көбейтуді және оның қасиетін білу, мысалдар шығарғанда қолдану, есептер шығару |
2-тоқсан | ||
Натурал сандарын көбейту және бөлу (жалғасы) |
Натурал сандарын бөлу |
6.1.1.8 натурал сандарын бөлуді және оның қасиетін білу, мысалдар шығарғанда қолдану, есептер шығару |
Өрнектерді оңайлату. Амалдардың орындалу реті. |
6.2.1.2 өрнектерді оңайлату | |
Аудандар және көлемдер |
Формулалар. |
6.2.1.3 кейбір формулалаларды білу және олармен есептеулер жүргізу |
Тікбұрышты параллелепипед. Көлемдер. Тікбұрышты параллелепипедтің көлемі |
6.1.3.4 тікбұрышты параллелепипед түсінігін, оның өлшемдерін білу | |
Қарапайым бөлшектер. | Шеңбер және дөңгелек |
6.3.1.3 геометриялық фигураларды білу: шеңбер, дөңгелек, ажырата білу |
3-тоқсан | ||
Қарапайым бөлшектер (жалғасы) |
Бөліктер. |
6.1.5.1 бөлік, қарапайым бөлшек, алым, бөлгіш түсініктерін білу |
Ондық бөлшектер. Ондық бөлшектерді қосу және алу | Бөлшек сандардың ондық жазбалары. Ондық бөлшектерді салыстыру |
6.1.6.1 бөлшек сандардың ондық жазбаларын білу, ондық бөлшектерді оқи білу |
Ондық бөлшектерді қосу және алу | 6.1.6.4 ондық бөлшектерді разряд бойынша қосу және алу ережесін білу, қолдану , есептер шығару | |
Сандардық жуық мәндері. Сандарды дөңгелектеу | 6.1.6.5 сандардық жуық мәндері түсінігін білу, сандарды дөңгелектеу | |
Ондық бөлшектерді көбейту және бөлу | Ондық бөлшектерді натурал сандарға көбейту және бөлу. Ондық бөлшектерді натурал сандарға бөлу |
6.1.6.6 ондық бөлшектерді натурал санға көбейту түсінігін білу, қолдану, есептер шығару |
Ондық бөлшектерді көбейту. | ||
4-тоқсан | ||
Ондық бөлшектерді көбейтужәне бөлу (жалғасы) | Ортақ арифметикалық | 6.1.6.10 ортақ арифметикалықты табудың алгоритмін білу, қолдану, есептер шығару |
Есептеулер мен өлшеулерге арналған құралдар. | Микрокалькулятор | 6.1.6.12 калькулятормен есептеулер жүргізе білу |
Пайыздар | 6.1.6.11 Пайыз түсінігін білу, ондық бөлшекті пайызға айналдыру, типтік есептер шығару | |
Бұрыш. |
6.3.1.4 геометриялық фигураларды білу: түзу және жазыңқы бұрыш, ажырата білу | |
6-сыныптың курсын қайталау |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жопардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
6-сыныптың математика курсын қайталау | ||
Сандардың бөлінгіштігі |
Бөлгіштер мен есеслілер. |
7.1.4.1 бөлгіштер мен есеслілер түсінігін білу, табу |
Қарапайым көбейткіштерге жіктеу |
7.1.4.5 сандарды қарапайым көбейткіштерге жіктеу | |
Әр түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу |
Бөлшектің негізгі қасиеті. |
7.1.5.1 бөлшектің негізгі қасиетін білу, қолдану |
Әр түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу, салыстыру. Аралас сандарды қосу және алу |
7.1.5.4 әр-түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу, салыстыру түсінігін білу, қолдану, есептер шығару | |
Қарапайым бөлшектерді көбейту және бөлу | Бөлшектерді көбейту | 7.1.5.6 бөлшектерді көбейту ережелерін білу, қолдану, есептер шығару |
2-тоқсан | ||
Қарапайым бөлшектерді көбейту және бөлу (жалғасы) | Санның бөлшегін табу. Көбейтудің үлестірмелік қасиетін қолдану |
7.1.5.7 санның бөлшегін табу, есептер шығару |
Өзара кері сандар. Бөлу |
7.1.5.9 өзара кері сандар түсінігін білу | |
Қатынастар мен пропорциялар | Қатынастар мен пропорциялар |
7.2.2.1 қатынастың екі санның бөліндісі ретінде түсінігін және нені көрсететінін білу |
3-тоқсан | ||
Қатынастар мен пропорциялар (жалғасы) | Түзу және кері пропорционалдық байланыстар Масштаб |
7.2.2.4 түзу және кері пропорционалдық байланыстар түсінігін білу, пропорцияларға есептер шығару |
Оң және теріс сандар. | Шеңбердің ұзындығы және дөңгелектің ауданы.. Шар | 7.2.1.1 шеңбердің ұзындығын және дөңгелектің ауданын формулалар бойынша табу, шар түсінігін білу |
Түзудегі координаттар. |
7.2.3.1 түзудегі координаттар түсінігін білу координаталық түзуде оң және кері сандарды белгілеу | |
Оң және теріс сандарды қосу және алу |
Сандарды координаталық түзу көмегімен қосу. |
7.2.3.3 теріс сандарды қосу ережесін білу, қосу |
Оң және теріс сандарды көбейту және бөлу | Оң және теріс сандарды көбейту және бөлу |
7.1.7.9 оң және теріс сандарды көбейту және бөлу ережесін білу, көбейту |
Рационал сандар. Рационал сандармен амалдар жасау қасиеті |
7.1.7.11 бүтін және рационал түсінігін білу | |
Теңдеулер шешу | Жақшаларды ашу |
7.2.1.2 жақшаларды ашу ережелерін білу және қолдану |
4-тоқсан | ||
Теңдеулерді шешу (жалғасы) | Коэффициент Ұқсас қосындылар |
7.2.1.3 коэффициент түсінігін білу және тани білу, түрлендіру |
Теңдеулерді шешу | 7.2.1.6 түзу теңдеу түсінігін білу, құрастыру және шешу | |
Жазықтықтағы координаттар | Перпендикуляр және параллель түзулер |
7.3.1.1 түзуге перпендикуляр, параллель түзулер түсінігін білу |
Координаттық жазықтық. |
7.2.3.4 координаттық жазықтық түсінігін білу –координаттардың тікбұрыштық жүйесін | |
5-7 сыныптардың математика курсын қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты алгебралық есептеушілік және ресми-оперативтік қабілеттерін алгебра мен сабақтас пәндердің есептерін шығаруға мүмкіндік беретін деңгейге дейін дамыту, теңдеулер мен теңсіздіктер аппаратын қолданбалы есептердің математикалық моделделуінің негізгі құралы ретінде меңгеру, білім алушылардың функционалдық дайындығын жүзеге асыру болып табылады.
3. Нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушыларға алгебраны оқытудың негізгі міндеттері:
1) алгебралық білімдерін, қабілеттері мен дағдыларын дамыту;
2) базалық дайындығының негізі ретінде білімдері мен қабілеттерін қалыптастыру: арифметикалық амаладар орындау, квадрат түбірінің жуық мәнін табу, синус, косинус және тангенс мәндерін есептеу, формулалар бойынша есептеу (соның ішінде калькуляторды қолданып);
3) бүтін және рационалдық өрнектерге тең түрлендірулер жүргізу: жақшаларды ашу және жақшаларға кіргізу, ұқсас мүшелерге келтіру, көпмүшелерді қосу, алу және көбейту; көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу; алгебралық бөлшектермен барлық амалдар;
4) жеңіл тригонометриялық өрнектермен Бағдарламада көрсетілген формулаларды қолдана отырып, ұқсас түрлендірулер жүргізу;
5) қажетті жағдайда тиісті түрлендірулер жүргізе отырып, Бағдарламада көрсетілген теңдеулер мен теңсіздіктерді, теңдеулер мен теңсіздіктердің жүйесін шешу;
6) теңдеулер әдісімен қарапайым мәтіндік есептер шығару; қарапайым мысалдармен өрнектер арасындағы функционалдық байланысты көрсету;
7) формуламен, кестемен, графикпен берілген функциялар мәнін табу; Бағдарламада көрсетілген функциялар графигін құру және оқу;
8) коммуникативтік дағдыларын дамыту, соның ішінде ақпаратты анық және сауатты беру қабілетін, түрлі дереккөздерінің ақпаратын пайдалану, соның ішінде басылымдар мен электрондық құралдарды;
9) дербестік, жауапкершілік, ынталылық, табандылық, шыдамдылық пен төзімділік сияқты өзіндік жұмысына да, командалық жұмысқа да қажетті тұлғалық қасиеттерін дамыту;
10) алгебраның даму тарихымен, алгебралық терминдердің пайда болуымен таныстыру;
11) алгебраны оқыту үдерісі барысында ақпараттық-коммуникациялық технологияларын пайдалану дағдыларын дамыту;
12) жалпы білімділік үшін алгебраның мағынасын түсінуін қамтамасыз ету.
4. Алгебраның әр сабағында түзеу мәселелері міндеті болады және оларға мыналар кіреді:
1) сөйлеу тілімен жүргізетін жұмыстар– алгебралық амалдар мен терминдердің сөзбен айтылуы, есту түйсігін дамыту, ерін арқылы оқу, білім алушылардың сөйлеу тілі мен есту қабілетін дамыту талаптарын ескере отырып;
2) ауызша тілді қабылдауға және қайталап айтуға үйрету, диалогтарды, қатынас дағдыларын кең қолдану барысында ауызша қатынасын белсендету, қалыптасқан сөйлеу дағдыларын бекіту, ауызша тіл негізінде қатынас жасау ықыласы мен дағдыларын дамыту, сөйлеу тілін есту және есту-көру арқылы қабылдауын дамыту;
3) білім алушыларды сөйлеуге жүйелі және мақсаттыбағытты түрде ынталандыру, сөздің дыбыстық және ырғақтық-интонациялық құрылымын қайталап айтқызу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Бағдарлама нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың жекеленген қабілеттерін және танымдық уәждемесі мен оқу қабілетін дамыту арқылы қамтамасыз етілетін ерекше білімдік қажеттіліктерін ескере отырып, тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
6. Бағдарлама мыналарды қамтамасыз етуге бағытталады:
1) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың негізгі орта білімнің сапалы деңгейін тең мүмкіндікте алуы;
2) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушыларға бастауыш және жалпы орта білім берудің негізгі білім беру бағдарламаларының сабақтастығы;
3) негізгі орта білім берудің бейімдеушілік бағдарламасының жүзеге асырылуына және білім алушылардың оны тиімді меңгерулеріне, соның ішінде барлық білім алушылардың жекелік дамуына жағдайлар жасалуы.
7. Бағдарламаның негізіне әрекетшілдік және жіктемелік тәсілдер енгізілген, олардың жүзеге асырылуы мыналарды болжайды:
1) есту қабілетінің бұзылымдары бар балаларға арналған арнайы (түзеу) мектебінде сыныптар білім алушының есту қабілетінің дәрежесі мен соған орай дамуының жастық және диагностикалық ерекшеліктері ескеріле отырып құрастырылуын;
2) тілдік даму ерекшеліктерінің ескерілуі; есту қабілетінің бұзылым дәрежесі; білім алушылардың танымдық қызметінің ерекшеліктерін;
3) оқыту мазмұны минималды базалық білімдер мен қабілеттердің меңгерілуін;
4) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың ерекше білім алу ерекшеліктері ескеріле отырып, тұлғалық және танымдық дамуы әлеуметтік қалаулы деңгейге жетуінің тәсілдері мен жолдарын белгілейтін, негізгі орта білім беру технологиялары мен мазмұнының дайындалуын;
5) білім беру нәтижесіне Бағдарламаның жүйе құрушы компоненті ретінде бағдарлануын, мұнда нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының дамуы білім берудің мақсаты мен негізгі нәтижесін;
6) әрбір нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының шығармашылық потенциалының, танымдық уәждерінің өсуін, танымдық іс-әрекетінде құрдастарымен және үлкендермен қарым-қатынасының түрлерінің баюын қамтамасыз ету үшін, білім беру үдерісінің ұйымдастырушылық формаларының және білім алушының жекеше дамуының әр түрлі болуын қарастырады.
8. Есту қабілетінің бұзылымдары бар білім алушылар топтарының айқын көріністегі әртектілігіне қарамастан, жалпы білім алуларымен қатар ерекше білімдік қажеттіліктері орын алады:
1) арнайы оқыту алғашқы даму бұзылымдары анықтала салысымен басталады; оқыту мазмұнына арнайы бөлімдерді енгізу; оқытудың арнайы әдістерін, тәсілдерін және оқу құралдарын қолдану (соның ішінде арнайы компьютерлік технологияларын); оқытудың даралануы, ерекше кеңістіктік және уақыттық білім беру ортасын қамтамасыз ету, кең әлеуметпен әлеуметтік байланысын максималды кеңейту;
2) білімдік саласының мазмұны мен сабақтан тыс іс-әрекеті арқылы, сонымен бірге жекелік жұмыс үдерісі барысында да жүзеге асырылатын, түзеу-дамыту процесінің міндетті тұрғыдағы үздіксіздігі;
3) негізгі бейімдеушілік білім беру бағдарламасын меңгеру мерзімдерін ұлғайту; арнайы педагогикалық тұрғыда құрылған естутілдік ортада сөйлеу тіліне үйрету бойынша арнайы жұмыстар; оқу-танымдық үдерісі барысында бұзылымды функцияларының өтемі ретінде сөйлеу тілін белсенді тұрғыда қолдану, тілдік бұзылымдарын түзеу бойынша арнайы жұмыстарды жүзеге асыру;
4) дыбыс әлемін қабылдау мүмкіндіктерін қалыптастыру және дамыту бойынша арнайы жұмыстар – тілдік емес дыбыстарды және тілді естіп қабылдау, ауызша тілді, оның айтылу жағын есту-көру арқылы қабылдау, күнделікті өмірде өзінің есту мүмкіндіктерін пайдалану қабілетін қалыптастыру, дыбысұлғайту аппаратын дұрыс қолдану, оның күйін қадағалау, қолайсыздық болған жағдайда жедел көмек сұрау;
5) тілдің айтылу жағын қалыптастыру және түзеу бойынша арнайы жұмыстар; ауызша тілді қатынастық жағдайлардың барлық спектрі бойынша қолдану қабілетін меңгеру (сұрақ қою, келісу, өз пікірін білдіру, ойлары мен сезімдерін талқылау), мағынасын толықтыру мен топтық әңгіме жүргізу қабілетін арттыру үшін дауыс үнін, екпінін және жаратылыс ымдарын қолдану;
6) көңіл-күй жайлылығын, болып жатқан жағдайдың реттілігі мен болжамдығын қамтамасыз ететін оқыту жағдайлары, есту қабілетінің бұзылымы бар балаға мектепте басқалар өзін дұрыс қабылдайтыны, ұнататыны, қиындықтар болғанда көмекке келетіні жайлы педагогтың сенімділік беруі.
9. Оқытудың міндетті нәтижелерінің жоспарлануына олардың нәтижелеріне тұрғылықты бақылау жүргізу, артта қалғандарға тиімді көмек көрсету кіргізіледі; сонымен бірге барлық білім алушылардың оқуын міндетті минималдық талаптар деңгейімен шектеуге болмайды; білім алушылардың математикалық қабілеттерін толықтай ашуға ұмтылыс жасау өте маңызды.
10. Сабақтарды жоспарлаған және ұйымдастырған кезде теориялық материал алгебра есептерін шығару барысында түсініліп, меңгеріледі. Бұл білім алушының алгебралық дамуының мақсаты да, құралы да болатынын ескерген жөн.
11. Теорияны оқытқан кезде де, алгебра есептерін шығарған кезде де, оқу үдерісіне жұмыстардың ауызша және жазбаша түрлерін рационалды үйлестіре отырып, бағдар беріледі; оқулықпен жұмыс істеулеріне назар аударылады (мұғалімнің түсіндіргенінен кейін мәтінді оқуы, бақылау сұрақтарын қолдана отырып белгілі материалды өз бетінше оқып үйренуі, есеп мәтінінің немесе теореманың қысқаша жазбасын, тиісті суретін орындауы).
12. Оқу үдерісінің тиімділігін қаматамсыз етуде өткен материалды бекіту мен қайталау, курстың кейінгі бөлімдерінде тірек білімдерін жүйелі түрде қолдану маңызды рөл атқарады
13. Істің маңызын түсінуге негізделген ережелер мен формулаларды механикалық тұрғыда есте сақтап қана емес, саналы түрде қодануы, білім алушыға ұсынылған есептердің, жаттығулар мен сұрақтардың дұрыс таңдалуына ықпал жасайды; мәтінін түсінуге қиындықтар туғызатын ауыр және күрделі есептерден аулақ болған жөн.
14. Көп жағдайларда формулаларды жаттау анықтаманы қолдану дағдысына айырбасталады.
15. Оқу процесін тиімді ұйымдастырудың маңызды шарты оқу жабдықтары мен көрнекі құралдарды максималды қолдану болып табылады. Техникалық оқыту құралдарының үлгілері:
1) магниттік бекітілуі бар сандар, әріптер, белгілер жиынтығы;
2) аудандар мен көлемдерді өлшеу бойынша зертханалық жұмыстарға арналған үлгілер жиынтығы;
3) "Бөліктер және бөлшектер" жинақталымы;
4) топсалық (шарнирлік) үлгілер жиынтығы.
16. Құрал-саймандар, құрылғылар:
1) координаталық торлы магниттік тақта;
2) сыныптық құрал-саймандар жинақталымы: сыныптық сызғыш, сыныптық транспортир, сыныптық бұрыштама, сыныптық циркуль.
17. Параболалар трафареттерінің жиынтығы.
18. Баспалық құралдар:
1) атақты математик ғалымдар - портреттер топтамасы.
2) математика кестелері -5-7 сыныптарға (және оларға қатысты үлестірме материал)
3) алгебра кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал)
4) геометрия кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал)
5) үлестірмелік материалдар– 5-10 сыныптар
6) баспалық негізі бар дәптер– 5-10 сыныптар (Жұмыс дәптері – оқулыққа)
7) нұсқалар бойынша өзіндік жұмыстар өткізуге арналған материалдар 5-10 сыныптар.
19. Сыныптар бойынша математикалық терминдер жинақталымы (сөздіктік жұмыс) 5-10 сыныптар:
1) 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша DVD дискілер;
2) 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша стендтер және транспаранттар;
3) техникалық құралдар: компьютер;
4) интерактивтік тақта.
3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
20. "Алгебра" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
2) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
3) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.
21. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұны оқыту бөлімдері бойынша бөлінеді. Бөлімдер ары қарай ішкібөлімдерден тұрады, мұнда оқу мақсаттары сыныптар бойынша күтілген нәтижелері түрінде қаралады: дағдысы мен қабілетінің, білімі мен түсінігінің. Оқу мақсаттары әр ішкі бөлімде ретімен көрсетілген.
22. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Нақты сандар";
2) 2-бөлім "Өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері";
3) 3-бөлім "Теңдеулер мен теңсізідіктер";
4) 4-бөлім "Қарапайым функциялар".
23. "Нақты сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сандар мен сандық теңсіздіктер жайлы түсінік. Иррационалдық сандар жайлы түсінік. Нақты сандар. Сандық теңсіздіктер және олардың қасиеті. Сандық теңсіздіктерді мүшелері бойынша қосу және көбейту;
2) шамалардың өлшемі. Шамалардың өлшемі. Жуық мәннің абсолюттік және и салыстырмалыққателіктері. Сандарды стандарттық түрде жазу. Жуық мәндермен арифметикалық амалдар орындау;
3) квадрат түбірі: Квадрат түбірі.Квадрат түбірінің жуық мәнін табу;
4) бұрыш. Бұрыштың радиандық өлшемі. Ерікті бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі. Калькулятордың көмегімен есептеулер жүргізу.
24. "Өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көпмүше. Көпмүшенің дәрежесі. Көпмүшелерді қосу, алу, көбейту. Көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу. Қысқартып көбейту формулалары:
қысқартып көбейту формулаларын көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу үшін қолдану. Квадраттық үшмүше. Квадраттық үшмүшені көбейткіштерге жіктеу;
2) алгебралық бөлшек. Бөлшектің негізгі қасиеті. Алгебралық бөлшектерді қысқарту. Алгебралық бөлшектерді қосу, алу, көбейту және бөлу. Рационалдық алгебралық өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері;
3) дәрежелер мен түбірлер: натурал көрсеткіштегі дәреже және оның қасиеті. Бүтін көрсеткіштегі дәреже. Квадрат түбірлерінің қасиеттері. Квадрат түбірлері бар өрнектердің түрлендірулері. n- дік дәреженің түбірі және қасиеттері. Рационал көрсеткіштегі дәреже және қасиеттері. Ирационал көрсеткіштегі дәреже жайлы түсінік;
4) тригонометрия. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер:
келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырмасының синусы және косинусы, қос бұрыштың синусыжәне косинусы. Тригонометриялық өрнектердің тепе-теңдік түрлендірулері;
5) прогрессиялар. Арифметикалықжәне геометриялықпрогрессиялар жайлы түсінік. Прогрессияларға қатысты практикалық мысалдар.
25. "Теңдеулер мен теңсізідіктер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) теңдеулер және теңдеулер жүйесі. Теңдеу. Теңдеу түбірлері. Бір белгісізі бар сызықтық теңдеу. Квадраттық теңдеу; түбірлер формулалары. Рационалдық теңдеулерді шешу. Теңдеулер жүйесі. Екі белгісізі бар екі сызықтық теңдеулер жүйесін шешу және оның геометриялық түсіндірілімі. Екінші дәрежедегі теңдеулері бар қарапайым жүйелерді шешу. Теңдеулер мен жүйелер құру әдісімен мәтіндік есптер шығару;
2) теңсізідіктер және олардың жүйелері. Бір белгісізі бар сызықтық теңсізідік. Бір белгісізі бар сызықтық теңсізідіктер жүйесі. Бір белгісізі бар екінші дәрежедегі теңсізідіктерді шешу. Рационалдық теңдеулерді шешу; интервалдар әдісі.
26. "Қарапайым функциялар" бөлімі мына ішкібөлімдереден тұрады:
1) функциялар қасиеті. Функция. Функцяның белгілену саласы. Функцяның берілу тәсілдері. Функцяның графигі. Функцяның өсуі және азаюы. Жұп және тақ функциялар. Аргумент өсімшесі, функция өсімшесі.
Функциялар:
(n-натурал саны); | |
Олардың қасиеті; |
2) функциялар графиктері. Функциялар графиктері және олардың қасиеті. Графиктердің қарапайым түрлендірілуі.
27. 8-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 5-7 сыныптардың математика курсын қайталау;
2) өрнектер, тепе-теңдіктер, теңдеулер. Өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері. Теңдеу, теңдеудің түбірі. Бір ауыспалысы бар сызықтық теңдеу. Теңдеулерді құру әдісімен мәтіндік есептер шығару;
3) функциялар. Функция, функцияның анықталу саласы. Функцияларды беру тәсілдері. Функция графигі. Функция y=kx+b, оның графигі. Функция y=kx, оның графигі;
4) натурал көрсеткіштегі дәреже (20 сағ). Натурал көрсеткіштегі дәреже және оның қасиеттері. Бірмүше. Функцияларy =x2и y=x3, олардың графигі. Шамалардың өлшемі. Жуық мәннің абсолюттік және и салыстырмалық қателіктері.
5) көпмүшелер. Көпмүше. Көпмүшелерді қосу, алу, көбейту. Көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу.
6) қысқартылып көбейту формулалары(23 сағ.). Формулалар
қысқартылып көбейту формулаларын өрнектерді түрлендіруде қолдану;
7) сызықтық теңдеулер жүйелері (18 сағ.). Теңдеулер жүйесі. Екі ауыспалысы бар екі сызықтық теңдеу жүйесін шешу және оның геометриялықтүсіндіруі. Теңдеулер жүйесіні құру әдісімен мәтіндік есептер шығару;
8) 8-сыныптың алгебра курсын қайталау.
28. 9-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 8-сыныптың алгебра курсын қайталау;
2) рационалдық бөлшектер және олардың қасиеттері. Рационалдық бөлшек. Бөлшектер негізгі қасиеті, бөлшекті қысқарту. Бөлшектердіқосу, алу, көбейту және бөлу.Рационалдық өрнектердің теңдік түрлендірілуі. Функция
және оның графигі;3) квадрат түбірлері (17 сағ.) Иррационалдық сандар жайлы түсінік. Нақты сандар жайлы жалпы мәліметтер. Квадрат түбірі. Квадрат түбірінің жуық мәнін табу түсінігі. Квадрат түбірлерінің қасиеттері. Квадрат түбірлері бар өрнектердің түрленірілуі. Функция
,оның қасиеттері және графигі;4) квадраттық теңдеулер. Квадраттық теңдеу. Квадраттық теңдеудің түбірлерінің формуласы. Рационалдық теңдеулерді шешу. Квадраттық теңдеулерге және қарапайым рационалдық теңдеулерге келтірілген есептер шығару;
5) теңсіздіктер. Сандық теңсіздіктер және олардың қасиеттері. Сандық теңсіздіктерді мүшелері бойынша қосу және көбейту. Бір ауыспалысы бар сызықтық теңсіздік. Бір ауыспалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі.
6) бүтін көрсеткіші бар дәреже. Бүтін көрсеткіші бар дәреже. Сандарды стандартты түрде жазу. Жуық есептеулер;
7) 9-сыныптың алгебра курсын қайталау.
33. 10-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 9-сыныптың алгебра курсын қайталау;
2) квадраттық функция. Функция. Функцияның көбеюі және азаюы. Квадраттық үшмүше. Квадраттық үшмүшені көбейтінділерге жіктеу. Функция
, оның қасиеттері және графигі. Бір белгісізі бар екінші дәрежелі теңсіздіктерді шешу. Рационалдық теңсіздіктерді шешу; интервалдар әдісі;3) теңдеулер және теңдеулер жүйесі. Екінші дәрежелі теңдеуі бар қарапайым жүйелерді шешу. Теңдеулер жүйесіні құру әдісімен мәтіндік есептер шығару;
4) арифметикалық және геометриялық прогрессиялар (16 сағ) Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар. Прогрессияның n-дік мүшесінің және п бірінші мүшелер қосындысының формуласы . Шексіз азайғыш геометриялық прогрессия;
5) рационалдық көрсеткіштегі дәреже (16 сағ .) Функциялардың жұптығы және тақтығы. Функция
, оның қасиеттері және графигі. n- дік дәрежелі түбір және оның қасиеттері. Рационалдық көрсеткіштегі дәреже және оның қасиеттері;6) тригонометриялық өрнектер және олардың түлендірілуі (12 сағ) Бұрыштардың радиандық өлшемі. Ерікті бұрыштың синусы, косинусы және тангенсі. Негізігі тригонометриялық тепе-теңдіктер
. Синустың, косинустың, тангенстіңжәне котангенстің қасиеттері. Бір бұрыштың тригонометриялық функциялары арасындағы ара қатынастар. Негізігі тригонометриялық формулаларын өрнектерді түрленіруге қолдану;
7) 8-10 сыныптардың алгебра курсын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
30. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты көрсетеді, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшені, төртінші сан – оқу мақсатының нөмірін. Мысалы, 8.2.1.4 кодында "8" – сыныптың, "2.1" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
31. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Нақты сандар":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | ||
8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
8.1.1.1 сандық өрнек жайлы түсінік және оның мәнін табу |
9.1.1.1 иррационал және нақты сандар түсінігі | |
1.2. Шамалар өлшемі |
8.1.2.1 жуық мәннің абсолюттік және и салыстырмалық қателіктері түсінігі |
9.1.2.1 сандарды стандарттық түрде жазу | |
1.3. Квадрат түбірі |
9.1.3.1 квадрат түбірі мен арифметикалық квадрат түбірінің түсінігі | ||
1.4 Бұрыш |
10.1.4.1 бұрыштың радиандық өлшемі түсінігін білу және градусты радианға, радианды градусқа ауыстыра білу |
2) 2-бөлім "Өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері":
2-кесте
Бөлімшелер | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
2.1 |
8.2.1.1 тепетеңдік түсінігін білу және тепетеңдік түрлендірулер жүргізу 8.2.1.9 - қысқартып көбейту формуласын білу және қолдану 8.2.1.10 ортақ көбейтіндіні жақшаның сыртына шығару және топтастыру арқылы алгебралық өрнектерді көбейтінділерге бөлшектеу 8.2.1.11 көпмүшелермен амалдар жасау және көпмүшені бірмүшеге жіктеу арқылы алгебралық өрнектермен тепетеңдік түрлендірулерін орындау 8.2.1.12 алгебралық өрнектерді қысқартып көбейту арқылы көбейтінділерге жіктеу 8.2.1.13 қысқартып көбейту арқылы алгебралық өрнектермен тепетеңдік түрлендірулер жүргізу 8.2.1.14 тепетеңдікті дәлеледеу түсінігін білу және дәлелдеу 8.2.2.15 бүтін өрнекті көпмүшеге айналдыру 8.2.2.16 бүтін өрнектердің түрлендірмелерін түсіну; |
10.2.1.1 квадраттық үшмүше түбірі түсінігіне ие болу | |
2.2. Алгебралық бөлшек |
9.2.2.1 алгебралық бөлшектерді тану 9.2.2.4 алгебралық бөлшектерді қосу және алу 9.2.2.5 алгебралық бөлшектерді көбейту және бөлу, дәрежесін шығару 9.2.2.6 алгебралық өрнектерді түрлендіру | ||
2.3. Дәрежелер және түбірлер |
8.2.3.1 натурал көрсеткіштегі дәреже анықтамасын және қасиетттерін білу |
9.2.3.1 бүтін көрсеткіштегі дәрежеанықтамасын және қасиетттерін білу |
10.2.3.1 n-дік дәрежедегі түбіранықтамасын және қасиетттерін білу |
2.4.Тригонометрия |
10.2.4.1 тригонометриялық функциялар анықтамасын білу | ||
| 10.2.5.1 сандық реттілік жайлы түсінік, реттіліктің n-дік мүшесін табу, мысалы: 10.2.5.2 математикалық индукция тәсілін білу және қолдану; 10.2.5.3 сандық реттілік арасынанарифметикалық және геометриялық прогрессияларды табу 10.2.5.4 арифметикалық прогрессияның n-дік мүшесінің,n- бірінші мүшелерінің қосындысы формулаларынжәне өзіндік қасиетін білу және қолдану 10.2.5.5 геометриялық прогрессияның n-дік мүшесінің, n- бірінші мүшелерінің қосындысы формулаларын және өзіндік қасиетін білу және қолдану 10.2.5.6 арифметикалық және/немесе геометриялық прогрессиялармен байланысты есептер шығару; 10.2.5.7 ондық мезгілді бөлшекті жай бөлшекке айналдырғанда шексіз азаюшы геометриялық прогрессиясы қосындысының формуласын қолдану 10.2.5.8 шексіз азаюшы геометриялық прогрессиясы қосындысының формуласын есептер шығаруға қолдану |
3) 3-бөлім "Теңдеулер және теңсізідіктер":
3-кесте
Бөлімшелер | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
3.1. Теңдеулер және олардың жүйелері |
8.3.1.1 бір ауыспалысы бар теңдеу түбірінің анықтамасын, шешімін білу |
9.3.1.1 иметь понятие уравнения |
10.3.1.1 бүтін теңдеу мен оның түбірлері түсінігін білу |
3.2. Теңсіздік |
9.3.2.1 бір ауыспалысы бар теңсіздіктерді шығару |
10.3.2.1 бір ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктерді шығару |
4) 4-бөлім "Қарапайым функциялар":
4-кесте
Бөлімшелер | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
4.1. Функциялар қасиеті және олардың графиктері |
8.4.1.1 функция, аргумент жәнеграфик түсініктерінеие болу | 9.4.1.1 - функциясыныңқасиеттерінбілу, графигінқұру 9.4.1.2 - функциясыныңқасиеттерінбілу, графигінқұру 9.4.1.3 теңдеулердің графикалық шешу тәсілін түсіну |
10.4.1.1 функция түсінігін, бір шаманың екіншімен байланыс жазбасын, функциялардың анықталу шегі мен мәндер шегін білу 10.4.1.2 функциялар қасиеттерін білу: өсуі және азаюы квадраттық функциясының қасиеттерін білу және графигін құру 10.4.1.6 функция мәнін берілген аргументтер мәні бойынша және аргументтің мәнін берілген функциялар мәні бойынша табу 10.4.1.7 екі ауыспалысы бар екінші дәрежедегі теңдеулер жүйесін графикалық тәсілмен шешу 10.4.1.8 жұптық және жұптық емес функциялар түсінігін және қасиеттерін білу 10.4.1.9 y = xn, функциясының түсінігін, қасиеттерін білу және графигін құру |
32. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
33. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар
1) 8-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
5-7 сыныптардың математика курсын қайталау | ||
Өрнектер, тепетеңдіктер, теңдеулер |
Сандық өрнектер. |
8.1.1.1 сандық өрнек түсінігін білу және мәнін табу |
Тепетеңдіктер. | 8.2.1.1 тепетеңдік түсінігін білу және тепетеңдіктік түрлендірулер жүргізу | |
Теңдеулер және оның түбірлері. Бір ауыспалысы бар сызықтық теңдеу. |
8.3.1.1 бір ауыспалысы бар теңдеу түбірінің анықтамасын, шешімін білу | |
Функциялар |
Функция дегеніміз не. |
8.4.1.1 функция түсінігін, аргумент жәнефункция графигі түсінігін меңгеру |
Сызықтық функция және оның графигі Тура пропорционалдық. | 8.4.1.5 түріндегі сызықтық функциялардың түсінігін білу, графиктерін құру және k және b мәндеріне байланысты орналасуын анықтау8.4.1.6 функциясының анықтамасын білу, графигін құру 8.4.1.7 сызықтық функциясы графигі мен координаттар өсінің қиылысу нүктелерін табу (графикті салмай) 8.4.1.8 графикпен берілгенсызықтық функциясының k жәнеb белгілерін анықтау | |
2-тоқсан | ||
Функциялар. (жалғасы) | Сызықтық функциялар графиктерінің өзара орналасуы |
8.4.1.9 сызықтық функциялар графитерінің өзара орналасуын коэфициенттерінің мәндеріне байланысты негіздеу |
Натурал көрсеткіштегі дәреже |
Натурал көрсеткіштегі дәрежені анықтау. Дәрежелерді көбейту және бөлу. |
8.2.3.1 натурал көрсеткіштегі дәреженің анықтамасы мен қасиеттерін білу |
Бірмүше және оның стандарттық түрі. |
8.2.1.2 бірмүшенің анықтамасын білу, коэффициенті мен дәрежесін табу,бірмүшені стандарттық түрде жазу | |
y = x2, y = x3 функциялары және олардың графиктері | 8.4.1.11 - y = x2 и y = x3 функциялары қасиеттерін білу, графиктерін құру | |
Абсолюттік және салыстырмалық қателіктер |
8.1.2.1 жуық мәннің абсолюттік және и салыстырмалыққателіктері түсінігі | |
Көпмүше |
Көпмүше және оның стандарттық түрі. |
8.2.1.4 көпмүшенің анықтамасын білу, дәрежесін табу,бірмүшені стандарттық түрге келтіру |
3-тоқсан | ||
Көпмүше (жалғасы) |
Бірмүшені көпмүшеге көбейту. |
8.2.1.6 көпмүшені бірмүшеге көбейту. |
Тепетеңдіктердің дәлелдемесі | 8.2.1.14 тепетеңдіктердің дәлелдемесі түсінігін білу, дәлелдеу | |
Қысқартып көбейту формулалары |
Екі өрнектің қосындысы мен айырмасының дәрежесін шығару. |
8.2.1.8 қысқартып көбейту формулаларын білу және қолдану 8.2.1.12 алгебралық өрнектерді қысқартып көбейту формулалары көмегімен көбейткіштерге жіктеу 8.2.1.13 алгебралық өрнектермен қысқартып көбейту формулалары көмегімен тепетеңдік түрлендірулерін орындау |
Кубтердің қосындысы мен айырмасын және қосындысы мен айырмасының кубын көбейткіштерге жіктеу |
8.2.1.9 қысқартып көбейту формулаларын білу және қолдану 8.2.1.12 алгебралық өрнектерді қысқартып көбейту формулалары көмегімен көбейткіштерге жіктеу | |
Бүтін өрнекті көпмүшеге айналдыру | 8.2.2.15 бүтін өрнекті көпмүшеге айналдыру | |
Көбейткіштерге жіктеу үшін түрлі тәсілдерді қолдану |
8.2.1.11 көпмүшелермен амалдар жасау, көпмүшені көбейткіштерге жіктеу арқылы алгебралық өрнектермен түрлендірулер жүргізу; | |
4-тоқсан | ||
Қысқартып көбейту формулалары (жалғасы) | Бүтін өрнектердің түрлендірулерін қолдану | 8.2.2.16 бүтін өрнекттердің түрлендірулерін түсіну |
Сызықтық теңдеулер жүйелері | Екі ауыспалысы бар сызықтық теңдеу | 8.3.1.4 екі ауыспалысы бар сызықтық теңдеудің анықтамасын, түбірлерін білу |
Екі ауыспалысы бар сызықтық теңдеу графигі | 8.4.2.12 сызықтық теңдеулер жүйелерінграфикалық тәсілмен шешу | |
Екі ауыспалысы бар сызықтық теңдеулердің жүйесі |
8.3.1.5 екі ауыспалысы бар сызықтық теңдеулердің анықтамасын білу | |
8-сыныптың алгебра курсын қайталау |
2) 9-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
8-сыныптың алгебра курсын қайталау | ||
Өрнектердің тепетеңдік түрлендірулері |
Рационал бөлшектер және олардың қасиеттері |
9.2.2.1 алгебралық бөлшектерді тану |
Бірдей бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу. Түрлі бөлгіштері бар бөлшектерді қосу және алу | 9.2.2.4 алгебралық бөлшектерді қосу және алу; | |
Бөлшектерді көбейту, бөлшектің дәрежесін шығару. Бөлшектерді бөлу | 9.2.2.5 алгебралық бөлшектерді көбейту және бөлу, дәрежесін шығару | |
Рационалдық өрнектердің түрлендірулері | 9.2.2.6 алгебралықөрнектермен түрлендірулер жүргізу | |
функциясы, графигі және қасиеттері | 9.4.1.1 функциясының қасиеттерін білу, графигін құру | |
Квадрат түбірлері | Нақты сандар. Рационал және иррационал сандар | 9.1.1.1 иррационал және нақты сандар түсінігін меңгеру |
Квадрат түбірлері. Арифметикалық квадрат түбірі |
9.1.3.1 квадрат түбірі менарифметикалық квадрат түбірітүсінігін білу және ажырату | |
2-тоқсан | ||
Квадрат түбірлері (жалғасы) | x2 = a теңдеуі | 9.3.1.1 x2 = a теңдеуінің түсінігіне ие болу . шешу |
Квадрат түбірінің жуық мәндерін табу | 9.1.3.2 квадрат түбірі менарифметикалық квадрат түбірінің мәнін, жуық мәнін табу | |
функциясы және оның графигі | 9.4.1.2 функциясы қасиеттерін білу және оның графигін құру | |
Көбейтіндінің, бөліндінің, дәреженің квадрат түбірі | 9.1.3.3 арифметикалық квадрат түбірінің қасиеттерін білу, оларды қолдану | |
Көбейткішті түбір белгісі астынан шығару. Көбейткішті түбір белгісі астына енгізу | 9.1.3.3 арифметикалық квадрат түбірінің қасиеттерін білу, оларды қолдану | |
Квадрат түбірі бар өрнектерді түрлендіру | 9.1.3.4 арифметикалық квадрат түбірінің қасиеттерін өрнектерді түрлендіруге қолдану | |
Квадраттық теңдеулер |
Квадраттық теңдеудің анықтамасы. |
9.3.1.2 квадраттық теңдеудің, |
Квадраттық теңдеулерді формула бойынша шешу. Квадраттық теңдеулер арқылы есептер шығару. |
9.3.1.4 квадраттық теңдеулерді формула бойынша шешу; | |
3-тоқсан | ||
Квадраттық теңдеулер (жалғасы) | Виет теоремасы | 9.3.1.5 Виет теоремасын қолдану |
Бөлшектік- рационалдық теңдеулерді шешу. |
9.3.1.6 ұйғарынды мәндер шегін қолдана отырып бөлшектік- рационалдық теңдеулерді шешу | |
Теңсіздіктер | Сандық теңсіздіктер және олардың қасиеттері Сандық теңсіздіктерді қосу және көбейту |
9.1.1.2 сандық теңсіздіктер және олардың қасиеттері түсінігін білу |
Бір ауыспалысы бар теңсіздіктердішешу. |
9.3.2.1 бір ауыспалысы бар теңсіздіктерді білу және шешу | |
4-тоқсан | ||
Теңсіздіктер (жалғасы) | Бір ауыспалысы бар теңсіздіктер жүйесін шешу | 9.3.2.1 бір ауыспалысы бар теңсіздіктер жүйесінбілу және шешу; |
Бүтін көрсеткіштегі дәреже. |
Бүтін теріс көрсеткіштегі дәрежені анықтау |
9.2.3.1 бүтін көрсеткіштегі дәреженің анықтамасы мен қасиеттерін білу |
Санның стандарттық түрі |
9.1.2.1 санның стандарттық түрде жазыбасын білу | |
9-сыныптың алгебра курсын қайталау |
3) 10-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
9-сыныптың алгебра курсын қайталау | ||
Квадраттық функция |
Функция Анықтау аумағы және функциялар мәнінің аумағы. |
10.4.1.1 функция түсінігі, бір шаманың екіншіге байланыстылығының жазбасы, анықтау аумағы және функциялар мәнінің аумағы. |
y = ax2 функциясының графигі. |
10.4.1.3 y = a2 түріндегі квадраттық функцияның қасиеттерін білу және графигін құру 10.4.1.6 функция мәнін берілген аргументтер мәні бойынша және аргументтің мәнін берілген функциялар мәні бойынша табу | |
Квадраттық үшмүше және онық түбірлері. |
10.2.1.1 квадраттық үшмүше түбірітүсінігін меңгеру | |
Бір ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктерді шешу |
10.3.2.1 бір ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктердібілу және шешу | |
Теңдеулер және теңдеулер жүйелері |
Бүтін теңдеу және оның түбірлері. |
10.3.1.1 бүтін теңдеу және оның түбірі түсінігін білу |
Теңдеулер жүйелерін шешудің графикалық тәсілі | 10.4.1.7 екі ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктердіграфикалық тәсілмен шешу | |
Екінші дәрежедегі теңдеулер жүйелерін шешу | 10.3.1.3 екі ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктер жүйелерінбілу және шешу | |
2-тоқсан | ||
Теңдеулер және теңдеулер жүйелері(жалғасы) | Екінші дәрежедегі теңдеулер жүйелері арқылы есептер шығару | 10.3.1.4 екі ауыспалысы бар екінші дәрежелі теңсіздіктер жүйелері арқылы есептер шығару |
Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар |
Жүйеліліктер. |
10.2.5.1 сандық жүйелілік жайлы түсінік және жүйеліліктің n бірінші мүшесін табу, мысалы: 10.2.5.2 математикалық индукция әдісін білу және қолдану 10.2.5.3 сандық жүйелілік арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияларын табу 10.2.5.4 арифметикалық прогрессияның n-дік мүшесінің формуласын, n бірінші мүшелері қосындысын және өзіндік қасиеттерін білу және қолдану |
Геометриялық прогрессияның анықтамасы, геометриялық прогрессияның n-дік мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның n бірінші мүшелері қосындысыныңформуласы. |
10.2.5.3 сандық жүйелілік арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияларын табу | |
Рационал көрсеткіштегі дәреже. | Жұп және тақ функциялар. Функция y = xn | 10.4.1.8 жұп және тақфункциялартүсінігін және қасиеттерін білу 10.4.1.9 y = xn функциясының түсінігі мен қасиеттерін білу, графигін құру |
3-тоқсан | ||
Рационал көрсеткіштегі дәреже | n-дік дәрежедегі түбірдің анықтамасы мен қасиеттері |
10.2.3.1 n-дік дәрежедегі түбірдің анықтамасы мен қасиеттерін білу; |
Рационал көрсеткіштегі дәреженің анықтамасы мен қасиеттері |
10.2.3.3 бөлшектік көрсеткіштегі дәреженің анықтамасы мен қасиеттерін білу | |
Тригонометриялық өрнектер және олардың түрлендірілуі |
Синус, косинус, тангенс және котангенс анықтамалары. |
10.1.4.2 кейбір бұрыштың синусы, косинусы, тангенсіжәне котангенсі мәндерін білу |
Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемі | 10.1.4.1 бұрыштың радиандық өлшемі түсінігін меңгеру және градусты радианға, радианды градусқа ауыстыра білу | |
Бір бұрыштың тригонометриялық функцияларының ара қатынастары |
10.2.4.1 тригонометриялық функциялар анықтамасын білу | |
Негізгі тригонометриялық формулаларды өрнектерді түрлендіруге қолдану |
10.2.4.8 тригонометриялық өрнектердің тепетеңдік түрлендірілулерін орындау | |
Қосу формулалары |
10.2.4.7 тригонометриялық функциялар қосындысы мен айырмасының түрлендіру формулаларын көбейтіндіге, және көбейтіндіні қосындыға немесе айырмаға шығару және қолдану | |
4 тоқсан | ||
Тригонометриялық өрнектер және олардың түрлендірілуі (жалғасы) | Тригонометриялық функциялар қосындысы мен айырмасының формулалары | 10.2.4.3 бұрыштардың қосындысы мен айырмасының тригонометриялық формулаларын, қос және жарты бұрыш формулаларын шығару және қолдану 10.2.4.8 тригонометриялық өрнектердің тепе-теңдік түрлендірулерін орындау |
8-10 сыныптардың алгебра курсын қорытынды қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты жазықтықтағы геометриялық фигуралардың қасиеттерін жүйелі зерделеу, кеңістіктік ұғымдарын қалыптастыру, логикалық ойлау қабілетін дамыту, сабақтас пәндерді оқытуға қажетті аппаратын дайындау, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, жасына сай оқу-танымдық, оқу-практикалық және тұрмыс-тіршіліктік міндеттерді шешу барысында геометриялық білімдерді қолдану қабілетін меңгерту болып табылады.
3. Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған арнайы түзеу мектептерінде геометрияны оқытудың негізгі міндеттері:
1) геометриялық білімдерінің, қабілеттері мен дағдыларының дамуына ықпал жасау;
2) базалық дайындықтың негізі ретінде білімдері мен қабілеттерін қалыптастыру: геометриялық фигураларды бейнелеу, сызбалар мен үлгілердегі белгілі фигураларды бөлектеп көрсету;
3) курста алған теориялық мәліметтерге сүйене отырып, есептеулерге, қарапайым ділелдемелерге, құрастыруларға үлгілік есептер шығару;
4) үлгілік есептер шығару барысында ділелдемелік ұйғарымдар жасау; үйренген формулалларды, қасиеттерді қолдана отырып геометриялық шамалар мәнін есептеу;
5) циркульмен және сызғышпен негізгі құрылымдарды орындау; негізгі құрылымдарға келтірілетін күрделі емес құрамдастырылған есептер шығару;
6) алгебра және тригонометрия аппаратын геометриялық есептер шығаруда қолдану;
7) коммуникативтік дағдыларды дамыту, соның ішінде ақпаратты анық және сауатты беру қабілеті, түрлі дереккөздер ақпаратын қолдану;
8) өзіндік жұмысына да, командалық жұмысқа да қажетті дербестік, жауапкершілік, ынталылық, табандылық, шыдамдылық пен төзімділік сияқты тұлғалық қасиеттерін дамыту;
9) геометрияның даму тарихымен, геометриялық терминдерінің пайда болуымен таныстыру;
10) геометрияны оқыту үдерісі барысында ақпараттық-коммуникациялық технологияларын пайдалану дағдыларын дамыту;
11) жалпы білімділік үшін геометрияның мағынасын түсінуін қамтамасыз ету.
4. Геометрияның әр сабағында түзету міндеттері шешіледі:
1) сөйлеу тілімен жүргізетін жұмыстар – геометриялық амалдар мен терминдердің сөзбен айтылуы, есту түйсігін дамыту, ерін арқылы оқу, білім алушылардың сөйлеу тілі мен есту қабілетін дамыту талаптарын ескере отырып;
2) ауызша тілді қабылдауға және қайталап айтуға үйрету, диалогтарды, қатынас дағдыларын кең қолдану барысында ауызша қатынасын белсендету, қалыптасқан сөйлеу дағдыларын бекіту, ауызша тіл негізінде қатынас жасау ықыласы мен дағдыларын дамыту, сөйлеу тілін есту және есту-көру арқылы қабылдауын дамыту;
3) білім алушыларды сөйлеуге жүйелі және мақсаттыбағытты түрде ынталандыру, сөздің дыбыстық және ырғақтық-интонациялық құрылымын қайталату.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Бағдарлама нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың жекеленген қабілеттерін және танымдық уәждемесі мен оқу қабілетін дамыту арқылы қамтамасыз етілетін ерекше білімдік қажеттіліктерін ескере отырып, тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
6. Бағдарлама мыналарды қамтамасыз етуге:
1) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың негізгі орта білімнің сапалы деңгейін тең мүмкіндікте алуына;
2) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылар үшін бастауыш және жалпы орта білім берудің негізгі білім беру бағдарламаларының сабақтастығына;
3) негізгі орта білім берудің бейімдеушілік бағдарламасының жүзеге асырылуына және білім алушылардың оны тиімді меңгерулеріне, соның ішінде барлық білім алушылардың жекелік дамуына жағдайлар жасалуына бағытталады.
7. Бағдарламаның негізіне әрекетшілдік және саралап оқыту тәсілдері енгізілген, олардың жүзеге асырылуы мыналарды болжайды:
1) есту қабілеті бұзылған арнайы (түзеу) мектебінде сыныптар білім алушының есту қабілетінің дәрежесі мен соған орай дамуының жастық және диагностикалық ерекшеліктері ескеріле отырып, құрастырылады;
2) тілдік даму ерекшеліктерінің ескерілуі; есту қабілетінің бұзылым дәрежесі; білім алушылардың танымдық қызметінің ерекшеліктерін;
3) оқыту мазмұны минималды базалық білімдер мен қабілеттердің меңгерілуін;
4) нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушылардың ерекше білім алу ерекшеліктері ескеріле отырып, тұлғалық және танымдық дамуы әлеуметтік қалаулы деңгейге жетуінің тәсілдері мен жолдарын белгілейтін, негізгі орта білім беру технологиялары мен мазмұнының дайындалуын;
5) білім беру нәтижесіне Бағдарламаның жүйеқұрушы компоненті ретінде қарап бағдарлануын, мұнда нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының дамуы білім берудің мақсаты мен негізгі нәтижесі болып табылады;
6) әрбір нашар еститін және кейін естімей қалған білім алушының шығармашылық потенциалының, танымдық уәждерінің өсуін, танымдық іс-әрекетінде құрдастарымен және үлкендермен қарым-қатынасының түрлерінің баюын қамтамасыз ету үшін, білім беру үдерісінің ұйымдастырушылық формаларының және білім алушының жекеше дамуының әр түрлі болуын қарастырады.
8. Есту қабілетінің бұзылыстары бар білім алушылар топтарының айқын көріністегі әртектілігіне қарамастан, жалпы білім алуларымен қатар ерекше білімдік қажеттіліктері орын алады:
1) арнайы оқыту алғашқы даму бұзылымдары анықтала салысымен басталады; оқыту мазмұнына арнайы бөлімдерді енгізу; оқытудың арнайы әдістерін, тәсілдерін және оқу құралдарын қолдану (соның ішінде арнайы компьютерлік технологияларын); оқытудың даралануы, ерекше кеңістіктік және уақыттық білім беру ортасын қамтамасыз ету, кең әлеуметпен әлеуметтік байланысын максималды кеңейту;
2) білімдік саласының мазмұны мен сабақтан тыс іс-әрекеті арқылы, сонымен бірге жекелік жұмыс үдерісі барысында да жүзеге асырылатын, түзеу-дамыту үдерісінің міндетті тұрғыдағы үздіксіздігі;
3) бастауыш білім берудегі негізгі бейімдеушілік білім беру бағдарламасын меңгеру мерзімдерін ұлғайту; арнайы педагогикалық тұрғыда құрылған естутілдік ортада сөйлеу тіліне үйрету бойынша арнайы жұмыстар; оқу-танымдық үдерісі барысында бұзылымды функцияларының өтемі ретінде сөйлеу тілін белсенді тұрғыда қолдану, тілдік бұзылымдарын түзеу бойынша арнайы жұмыстарды жүзеге асыру;
4) дыбыс әлемін қабылдау мүмкіндіктерін қалыптастыру және дамыту бойынша арнайы жұмыстар – тілдік емес дыбыстарды және тілді естіп қабылдау, ауызша тілді, оның айтылу жағын есту-көру арқылы қабылдау, күнделікті өмірде өзінің есту мүмкіндіктерін пайдалану қабілетін қалыптастыру, дыбысұлғайту аппаратын дұрыс қолдану, оның күйін қадағалау, қолайсыздық болған жағдайда жедел көмек сұрау;
5) тілдің айтылу жағын қалыптастыру және түзеу бойынша арнайы жұмыстар; ауызша тілді қатынастық жағдайлардың барлық спектрі бойынша қолдану қабілетін меңгеру (сұрақ қою, келісу, өз пікірін білдіру, ойлары мен сезімдерін талқылау), мағынасын толықтыру мен топтық әңгіме жүргізу қабілетін арттыру үшін дауыс үнін, екпінін және жаратылыс ымдарын қолдану;
6) көңіл-күй жайлылығын, болып жатқан жағдайдың реттілігі мен болжамдығын қамтамасыз ететін оқыту жағдайлары, есту қабілетінің бұзылымы бар балаға мектепте басқалар өзін дұрыс қабылдайтыны, ұнататыны, қиындықтар болғанда көмекке келетіні жайлы педагогтың сенімділік беруі.
9. Оқытудың міндетті нәтижелерінің жоспарлануына олардың нәтижелеріне тұрғылықты бақылау жүргізу, артта қалғандарға тиімді көмек көрсету кіргізіледі; сонымен бірге барлық білім алушылардың оқуын міндетті минималдық талаптар деңгейімен шектеуге болмайды; білім алушылардың математикалық қабілеттерін толықтай ашуға ұмтылыс жасау өте маңызды.
10. Сабақтарды жоспарлаған және ұйымдастырған кезде теориялық материал геометрия есептерін шығару барысында түсініліп, меңгеріліп, бұлар білім алушының геометриялық дамуының мақсаты да, құралы да болатыны ескеріледі.
11. Теорияны оқытқан кезде де, геометрия есептерін шығарған кезде де, оқу үдерісіне жұмыстардың ауызша және жазбаша түрлерін рационалды үйлестіре отырып, бағдар беру; оқулықпен жұмыс істеулеріне назар аудару.
12. Оқу үдерісінің тиімділігін қаматамсыз етуде өткен материалды бекіту мен қайталау, курстың кейінгі бөлімдерінде тірек білімдерін жүйелі түрде қолдану маңызды рөл атқарады.
13. Істің маңызын түсінуге негізделген ережелер мен формулаларды механикалық тұрғыда есте сақтап қана емес, саналы түрде қодануы, білім алушыға ұсынылған есептердің, жаттығулар мен сұрақтардың дұрыс таңдалуына ықпал жасайды; мәтінін түсінуге қиындықтар туғызатын ауыр және күрделі есептерден аулақ болу.
14. Көп жағдайларда формулаларды жаттау анықтаманы қолдану дағдысына алмастырған жөн.
15. Оқу процесін тиімді ұйымдастырудың маңызды шарты оқу жабдықтары мен көрнекі құралдарды максималды қолдану болып табылады. Оқытудың техникалық құралдарының үлгілері:
1) магниттік бекітілуі бар сандар, әріптер, белгілер жиынтығы;
2) аудандар мен көлемдерді өлшеу бойынша зертханалық жұмыстарға арналған үлгілер жиынтығы;
3) бөліктер және бөлшектер жинақталымы;
4) топсалық (шарнирлік) үлгілер жиынтығы.
16. Құрал-саймандар, құрылғылар:
1) координаталық торлы магниттік тақта;
2) сыныптық құрал-саймандар жинақталымы: сыныптық сызғыш, сыныптық транспортир, сыныптық бұрыштама, сыныптық циркуль.
17. Параболалар трафареттерінің жиынтығы.
18. Баспалық құралдар:
1) атақты математик ғалымдар - портреттер топтамасы;
2) математика кестелері -5-7 сыныптарға (және оларға қатысты үлестірме материал);
3) алгебра кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал);
4) геометрия кестелері – 8-10 сыныптар (және оларға қатысты үлестірме материал);
5) үлестірмелік материалдар– 5-10 сыныптар;
6) баспалық негізі бар дәптер– 5-10 сыныптар (Жұмыс дәптері – оқулыққа);
7) нұсқалар бойынша өзіндік жұмыстар өткізуге арналған материалдар 5-10 сыныптар.
19. Сыныптар бойынша математикалық терминдер жинақталымы (сөздіктік жұмыс) 5-10 сыныптар
20. 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша DVD дискілер.
21. Стендтер және транспаранттар 5-10 сыныптар тақырыптары бойынша.
22. Техникалық құралдар: компьютер.
23. Интерактивтік тақта.
3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Геометрия" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
2) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
3) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
25. Оқу пәнінің мазмұны бір бөлімді қамтиды:
1) 1-бөлім "Геометрия".
26. "Геометрия" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар және олардың қасиеттері;
2) геометриялық шамалар;
3) тригонометрия элементтері;
4) координаттар мен векторлар.
27. 8-сыныпқа арналған "Геометрия" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) қарапайым геометриялық фигуралардың негізгі қасиеттері. Планиметрияның бастапқы түсініктері. Геометриялық фигуралар. Кесіндінің ұзындығы және оның қасиеті. Бұрыштың шамасы және қасиеті. Үшбұрыш. Ұшбұрыштардың теңдігі. Қиылысатын және параллель түзулер. Аксиомалар және теоремалар жайлы түсінік;
2) шектес бұрыштар және тік бұрыштар. Шектес бұрыштар және тік бұрыштар, олардың қасиеттері;
3) үшбұрыштар теңдігінің белгілері. Үшбұрыштыр теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыштың қасиеттері. Кері теоремалар жайлы түсінік;
4) үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Түзулер параллелдігінің белгілері. Түзулер параллелдігінің және перпендикулярлығының теоремалары. Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрыштары. Тікбұрышты үшбұрыш;
5) геометриялық құрылымдар. Шеңбер. Шеңберге жанама және қасиеттері. Кесіндіге орта перпендикулярдың қасиеті; үшбұрыштың жанына сырттай сызылған шеңбер. Бұрыш биссектрисасының қасиеті; үшбұрыштың ішіне сызылған шеңбер. Циркуль және сызғыштың көмегімен құрылымдар жасаудың негізгі есептері: берілген бұрышқа тең бұрыш құру; бұрыш биссектрисасын құру; кесіндіні ортасынан тең бөлу; перпендикуляр түзу сызу. Нүктелердің геометриялық орны;
6) қайталау. Есептер шығару.
28. 9-сыныпқа арналған "Геометрия" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 8-сыныптың геометрия курсын қайталау;
2) төртбұрыштар. Параллелограмм және оның қасиеттері.
параллелограмм белгілері. Тікбұрыш, ромб, шаршы және олардың қасиеттері. Трапеция;
3) пифагор теоремасы. Бұрыштың синусы, косинусы және тангенсі. Пифагор теоремасы. Тікбұрышты үшбұрыш қабырғалары және бұрыштары арасындағы байланыстар;
4) жазықтықтағы Декарт координаттары. Жазықтықтағы координаттардың тікбұрыштық жүйесі. Жазықтықтағы кординаттары берілген екі нүктенің қашықтық формуласы. Түзу мен шеңбер теңдеуі. 00 ден 1800 дейін бұрыштардың синусы, косинусы және тангенсі;
5) қозғалыс. Қозғалыстар: өстік және орталық симметриялар, бұру. Симметриялы фигуралар мысалдары. Фигуралар теңдігі түсінігі;
6) векторлар. Вектор. Вектордың абсолюттік шамасы және бағыты. Векторларды қосу және алу және қасиеттері. Векторды санға көбейту және қасиеттері. Коллинеарлық векторлар. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі және қасиеттері. Векторлардың өстегі проекциясы. Векторларды координат өстері бойынша жіктеу.
29. 10-сыныпқа арналған "Геометрия" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) 9-сыныптың геометрия курсын қайталау;
2) фигуралар ұқсастығы. Ұқсастықтың түрлендірілуі және қасиеттері. Фигуралар ұқсастығы. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Шеңбердің ішіне сызылған бұрыштар. Хордалар кесінділерінің және шеңбер кесінділерінің пропорционалдығы;
3) үшбұрыштардың шешімі. Синустар мен косинустар теоремасы. Үшбұрыштардың шешімі;
4) көпбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар. Шеңбер ұзындығы. Доға ұзындығы. p саны. Дұрыс көпбұрыштардың ішіне және сыртына салынған шеңберлер радиустарының формулалары. Дұрыс көпбұрыштарды құру. Дұрыс дөңес көпбұрыштардың ұқсастығы;
5) фигуралар ауданы. Аудан жайлы түсінік, ауданның негізгі қасиеттері. Тікбұрышытың, үшбұрыштың, параллелограмның, трапецияның аудандары. Ұқсас фигуралар аудандарының байланыстары. Дөңгелек пен оның бөліктерінің ауданы. Үшбұрыштың ішіне және сыртына салынған шеңберлер радиустарының формулалары;
6) 8-10 сыныптардың геометрия курстарын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
30. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодттық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты көрсетеді, екінші және үшінші сандар–бөлім мен ішікібөлімді, төртінші сан – оқу мақсатының реттік нөмірі. Мысалы, 8.1.1.4 кодында "8" – сыныптың, "1.1" – бөлімшенің, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
31. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Геометрия":
1-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
1.1 Геометриялық фигуралар және олардың қасиеттері | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
8.1.1.1 планиметрияның |
9.1.1.1 параллелограмм анықтамасын білу |
10.1.1.1 ұқсастықтың түрлендірілуін және қасиеттерін, фигуралар ұқсастығын білу. | |
1.2 Геометриялық шамалар |
8.1.2.1 кесінділер мен бұрыштар өлшемінің аксиомаларын білу және қолдану |
10.1.2.1 ішке сызылған бұрыштарды өлшеу | |
1.3 Тригонометрия элементтері |
9.1.3.1 тікбұрышты үшбұрыш бұрыш-тарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі анықтамаларын қабырғаларының қатынастары арқылы білу |
10.1.3.1 косинутар теоремасын білу және есептер шығаруда қолдану | |
1.4 Координаттар және векторлар |
9.1.4.1 жазықтықтағы координаттардың тікбұрыштық жүйесін білу, нүктенің кординаттарын тауып, координаттары бойынша белгілеу 9.1.4.2 формула бойынша кесінді ортасының координаттарын табу, есептер шығару 9.1.4.3 екі нүктенің қашықтығын формула бойынша табу, есептер шығару |
32. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
33. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 8-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақмерзімді жоспар
1) 8-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қарапайым геометриялық фигуралардың негізгі қасиеттері |
Планиметрияның бастапқы түсініктері. Геометриялық фигуралар. |
8.1.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу |
Шектес және тік бұрыштар |
Шектес және тік бұрыштар, олардың қасиеттері. |
8.1.1.10 шектес және тік бұрыштар анықтамаларын білу; |
2-тоқсан | ||
Шектес және тік бұрыштар (жалғасы) | Қарсыдан келу дәлелдемесі | 8.1.1.7 теоремаларды дәлелдеу әдістерін білу: тура әдіс және "қарсыдан келу" әдісі |
Үшбұрыштар теңдігінің белгілері | Үшбұрыштар теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыштың қасиеттері. Кері теоремалар жайлы түсінік. Үшбұрыштың биіктігі, биссектрисасы және медианасы |
8.1.1.14 үшбұрыштар түрлерін білу және ажырату |
3-тоқсан | ||
Үшбұрыштар теңдігінің белгілері (жалғасы) | Теңбүйірлі үшбұрыш медианасының қасиеттері | 8.1.1.20 теңбүйірлі үшбұрыштың медианасының қасиетін білу, есептер шығаруға қолдану |
Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы | Түзулер параллелдігінің белгілері. Түзулер параллелдігінің және перпендикулярлығының теоремала-ры. Екі параллель түзулер қиюшымен қиылысқан кезде пайда болатын бұрыштар. Екі параллель түзулер қиюшымен қиылысқан кезде пайда болатын бұрыштардың қасиеті. Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Тікбұрышты үшбұрыш. Түзуге перпендикулярдың бар болуы және жалғыздығы |
8.1.1.21 түзулердің параллелдігі белгілерін білу және есептер шығаруға қолдану |
Геометриялық құрылымдар | Шеңбер. Шеңберге жанама және қасиеттері. Кесіндіге орта перпендикулярдың қасиеті; үшбұрыштың жанына сырттай сызылған шеңбер. Бұрыш биссектрисасының қасиеті; үшбұрыштың ішіне сызылған шеңбер. |
8.1.1.30 дөңгелектің шеңберінің, олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамасын білу |
4-тоқсан | ||
Геометриялық құрылымдар | Циркуль және сызғыштың көмегімен құрылымдар жасаудың негізгі есептері: берілген бұрышқа тең бұрыш құру; бұрыш биссектрисасын құру; кесіндіні ортасынан тең бөлу; перпендикуляр түзу сызу. Нүктелердің геометриялық орны |
8.1.1.35 берілген бұрышқа тең бұрыш құру; бұрыш биссектрисасын құру; кесіндіні ортасынан тең бөлу |
8-сыныптың геометрия курсын қайталау |
2) 9-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқытқу мақсаттары |
1-тоқсан | ||
8-сыныптың геометрия курсын қайталау | ||
Төртбұрыштар |
Параллелограмм және оның қасиеттері. Параллелограмм белгілері Тікбұрыш, ромб, шаршы және олардың қасиеттері. Фалес теоремасы. |
9.1.1.1 параллелограмм анықтамасын білу |
2-тоқсан | ||
Төртбұрыштар |
Трапеция. |
9.1.1.8 трапецияның анықтамасын, түрлерін және қасиеттерін білу |
Пифагор теоремасы |
Бұрыштың синусы, косинусы және тангенсі. Пифагор теоремасы. Перпендикуляр және көлбеу Үшбұрыштың теңсіздігі |
9.1.1.11 Пифагор теоремасын білу және есептер шығаруға қолдану |
3-тоқсан | ||
Пифагор теоремасы (жалғасы) |
Кейбір бұрыштарының синусының, косинусының, тангенсінің және котангенсінің өзгерулері | 9.1.3.4 бұрыштың өсуі барысында синус, косинус, тангенс және котангенс өзгерулерін білу |
Жазықтықтағы Декарт координаттары | Жазықтықтағы координаттардың тікбұрыш-тық жүйесі. Кесінді ортасының координаттары. Жазықтықтағы берілген координаттағы екі нүктенің қашықтығының формуласы. Түзу мен шең-бер теңдеуі. Түзулердің қиылысқан Түзудің кординаттар жүйесіне қарасты орналасуы. Түзулік теңдеудегі бұрыштық коэфициент. Түзулік функцияның графигі. Түзудің шеңбермен қиылысуы. 00 ден 1800 дейін бұрыштардың синусы, косинусы және тангенсі. |
9.1.3.5 00 ден 1800 дейін кез-келген бұрыштардың синусы, косинусы және тангенсі анықтамасын білу |
Қозғалыс. | Фигуралардың түрлендірілуі. Қозғалыстың қасиеттері. Қозғалыстар: өстік және орталық сим-метриялар, бұру. Параллелді тасымалдау және қасиеттері. Жартылай түзулердің бірегей бағыттары. Симметриялы фигуралар мысалдары. Фигуралар теңдігі түсінігі |
9.1.1.15 өстік және орталық симметриялар, бұру, параллельдік тасымалдау түсініктерін білу |
4-тоқсан | ||
Векторлар | Вектор. Вектордың абсолюттік шамасы және бағыты. Векторлардың теңдігі. Вектордың координаттары. Векторларды қосу және алу және қасиеттері. Векторды санға көбейту және қасиеттері. Коллинеарлық векторлар. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі және қасиеттері. Векторлардың өстегі проекциясы. Векторларды координат өстері бой-ынша жіктеу. |
9.1.4.10 абсолюттік шама мен вектор бағыттары түсініктерін білу |
9-сыныптың геометрия курсын қайталау |
3) 10-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
9-сыныптың геометрия курсын қайталау | ||
Фигуралар ұқсастығы | Ұқсастықтың түрлендірілуі және қасиеттері. Фигуралар ұқсастығы. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. . Тікбұрышты үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Шеңбердің ішіне сызылған бұрыштар. Хордалар кесінділерінің және шеңбер кесінділерінің пропорционалдығы. |
10.1.1.1 ұқсастықтың түрлендірілуін және қасиеттерін, фигуралар ұқсастығын білу. |
Үшбұрыштарды шешу | Синустар мен косинустар теоремасы |
10.1.3.1 косинутар теоремасын білу және есептер шығаруда қолдану |
2-тоқсан | ||
Үшбұрыштар | Үшбұрыштар шешімі | 10.1.3.4 үшбұрыштар шешімін білу және үлгілік есептер шығару |
Көпбұрыштар. | Бүгілме. Дөңес көпбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштардың ішіне және сыртына салынған шеңберлер радиустарының формулалары. Дұрыс көпбұрыштарды құру. Дұрыс дөңес көпбұрыштардың ұқсастығы. |
10.1.1.8 бүгілме, ішке сызылған және дұрыс көппұрыш түсініктерін білу |
3-тоқсан | ||
Көпбұрыштар (жалғасы) | Шеңбер ұзындығы. Доға ұзындығы. p саны. Бұрыштың радиандық өлшемі. |
10.1.2.2 шеңбер ұзындығының формуласын білу және табу |
Фигуралар ауданы | Аудан жайлы түсінік, ауданның негізгі қасиеттері. Тікбұрышытың, үшбұрыштың, параллелограмның, трапецияның аудандары. Ұқсас фигуралар аудандарының байланыстары. Дөңгелек пен оның бөліктерінің ауданы |
10.1.2.4 фигура ауданы және қасиеттері түсінігін білу |
4-тоқсан | ||
Фигуралар ауданы (жалғасы) | Үшбұрыштың ішіне және сыртына салынған шеңберлер радиустарының формулалары | 10.1.2.7 ішке және сыртқа сызылған үшбұрыштар шеңберлерінің радиустарының формулаларын білу |
8-10 сыныптардың геометрия курсын қайталау |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейін естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты – білім алушыларды заманауи ақпараттық технологияларды тиімді қолдану үшін, олармен жұмыс істеудің базалық білімдер, біліктер және дағдыларымен қамтамасыз ету.
3. Бағдарламаның негізгі міндеті:
1) ақпарат туралы түсінік қалыптастыру;
2) электрондық есептеуіш техника құралдарын қолдану бойынша практикалық дағдыларға баулу;
3) ойлаудың операциялық стилін қалыптастыру, әрекеттердің құрылымын жоспарлау, ақпаратты іздеу, ақпараттық модельдерді құру;
4) бағдарламалау тіліндегі базалық алгоритмдік конструкцияларды қолдану дағдыларын үйрету;
5) білім алушыларды қазіргі компьютерлік техниканың мүмкіндіктерімен таныстыру, ойлаудың тереңдігін, сынилығын және икемділігін дамыту, баланың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал ету;
6) ақпараттың және ақпараттық процестердің мәні туралы ұғымдарды қалыптастыру;
7) компьютерде жұмыс істеу барысында пайдаланушы дағдыларын оқыту;
8) білім алушыларды техникаға ұқыпты қарауға және ақпараттық мәдениетке тәрбиелеу;
9) нашар еститін білім алушыларды есептеуші техника мен бағдарламалық қамтамасыздандырудың заманауи құралдарын қолдану арқылы практикалық іс-әрекетке дайындығына ықпал ету;
10) сөйлеу тілін және естіп қабылдауды қалыптастыру, танымдық сферасын, көрнекі-бейнелік ойлауды, есте сақтауды, сөздік қорын дамыту;
11) естуші әлемде бейімделуге және өзін-өзі жетілдіруге қабілетті тұлғаны қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Естуі зақымдалған балаларға арналған арнайы (түзету) мектепте баланың есту мүкістігінің дәрежесін және баланың соған сәйкес дамуының ерекшеліктерін ескеріп балаларды сыныптарға топтастырады. Нашар еститін білім алушыларды дифференциалды оқыту принципінің негізіне келесі қағидалар алынған:
1) тілдік дамудың ерекшеліктері;
2) естудің зақымдалу дәрежесі;
3) танымдық іс-әрекеттің ерекшеліктері.
5. Материалды толық меңгеру үшін ауызша сөйлеу тілін қалыптастыру маңызды, сондықтан тек көрнекі құралдарды (суреттер, карточкалар) ғана емес, сонымен қатар жазбаша және ауызша сөйлеу тілін қолданылады.
6. Білім алушыларда шыдамсыздық, зейіннің тұрақсыздығы сияқты қиындықтар кездеседі, сондықтан Бағдарлама жеке тапсырмаларды, айтылу және есте сақтауға қиын терминдерді бірлесе айтуды, қызықты дидактикалық ойындарын қарастырады.
7. Ұғымдарды есте сақтаудағы қиындықтарды жою үшін, жеке терминологиялық сөздікті, сабақтың конспектісін жүргізу тиімді. Себебі жаға материалды бекіту – сабақтың ең маңызды кезеңі.
8. Информатика сабақтарында тілді дамытуға, ойлау іс-әрекетін дамытуға бағытталған тілдік материалды жинақтауда: сөздер – атаулар, сөздер – практикалық әрекеттердің атаулары, заттардың белгілерін білдіретін сөздерді, жаңашылдық элементтерін қамтитын жаттығуларды жиі қайталау ескеріледі.
9. Компьютердің әдістемелік күші, білім алушыны дыбыстық және көру бейнелерінің үйлестірілген ағынын қабылдағанда, оны қызықтыру және оқытудың оңай әрі жеңіл болатынынан байқалады.
10. Дербес компьютерлердің ресурстары Бағдарламаның талаптарын, балалардың ауызша сөйлеу тілінің даму деңгейін, білім алушылардың жеке-дара ерекшеліктерін және мүмкіндіктерін ескеріп, өзіндік дидактикалық материалды құруға мүмкіндік береді.
11. Білім алушыларға "ақпарат", "алгоритм", "бағдарлама" сияқты дерексіз ұғымдарды түсіну қиынға соғады, сондықтан оқыту балаларға жақын және түсінікті жағдайларға негізделген ойын түрінде өтеді, тақырыптың негізгі ұғымдары қарастырылады, ақпараттық процестер мен ақпараттық қасиеттерді түсіну және алынған білімді күнделікті өмірде қолдану дағдысы қалыптасады.
12. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер оқыту процесін дұрыс реттеуге көмек беретін бірқатар принциптерді:
1) қарапайымдылық және көрнекілік - есту бойынша мазмұнды білім алушылардың жеткіліксіз қабылдау мүмкіндіктерін есепке алып, негізгі білімдер білім алушыарға нақты және жалпы таныс өмірлік жағдаяттар үлгісінде беруді;
2) ғылымилық - білім алушыларды ғылым ретінде информатиканың негіздерімен, ақпараттық процестердің рөлімен: ақпаратты беру, сақтау, қайта құрумен таныстыруды;
3) практикалық бағыттылық – алыған білімді үнемі тәжірибеде қолдану: пернетақтамен жұмыстың қарапайым дағдыларын мәтіндерді жазу және редакторлау үшін қолдану, информатика саласындағы іргелі білімдер өзіндік іс-әрекетін қолдану білігіне, мысалы өзінің күн тәртібін құру саласында қолдануға көмек беруді;
4) білім алушылардың мүмкіндіктеріне мазмұнның сәйкестігі - сөйлеуге байланысты және дерексіз түсініктерді қабылдауы қиын, сондықтан тапсырманың білім алушылар мүмкіндіктеріне сәйкестігін ескеруді;
5) ұжымшылдық – оқыту формасы ретінде, сабақтар ойын түрінде ұжымдық формада жүргізіледі: өтілген материалды қайталау, жаңа материалды оқу, білім алушылармен жаңа материалды талқылауды ескереді.
13. Бағдарлама "Информатика" курсының пәнаралық байланыстарын әлемдегі ақпараттық бейнені кеңінен қамтуға мүмкіндік беретін сабақтарда ескереді:
1) "Математика" - сандық, мәтіндік және графикалық ақпаратты кодтау кезінде сандық деректер түрлері туралы түсініктерді пайдалану; калькулятормен компьютерде есептеу; графикалық редактор мен электрондық кестелердің көмегімен графикалық функцияларды құру;
2) "Алгебра" - процестерді автоматтандыру үшін функцияларды, формулаларды, салыстыру операцияларын қолдану; есептеулерде электрондық кестені қолдана отырып математикалық білімді қолдану; стандартты функциялармен жұмыс кезінде түрлі есептеулерді есептеудегі ережелерді қолдану; математикалық логиканың элементтерін пайдалана отырып кесте процессорларындағы графиктерді құрудағы координаттық жүйелерді қолдану, міндеттерді шешуде операцияларды жүзеге асырудың негізгі кезеңдерін анықтау; математикалық объектілерді зерттеуде ақпараттық тәсіл қолдану; бағдарламалау тіліндегі сызбаларды құру үшін координаттық жүйені қолдану арқылы алгоритмдерді әзірлеу;
3) "Геометрия" - векторлық графикалық объектілерді құру үшін геометриялық пішіндермен жұмыс істеу әдістерін қолдану; әртүрлі құрылымды алгоритмдері үшін планиметрия формулаларын қолдану; геометриялық объектілерді моделдеу; геометриялық композицияларды құру;
4) "Физика" - компьютердің архитектурасын қарастыруда электр саласындағы, ақпаратты кодтау, сандар жүйесі, логика элементтері біліміне; дыбыс, бейне және графиканың физикалық мағынасына бағдарланған, ақпараттық технологияларды және модельдеу үшін бағдарламалау тілдерін қолдана отырып, алгоритмдерді құруда физикалық үдерістерді қарастырады, дербес компьютерлік құрылғылардың жұмысында физикалық принциптерге негізделеді;
5) "Қазақ, орыс және шет тілдері" - информатика бойынша терминдермен сөздік қорын байыту; мәтіндік материалды құру кезінде емле және пунктуация ережелерін пайдалану; мәтіндік процессормен жұмыс істеу кезінде ұлттық фольклорға қатысты мәтіндерді қолдану; жобаны қорғау процесінде, талқылауға қатысу және ауызша жауап беруде сөйлеу тілін дамыту; операциялық жүйелер мен бағдарламалау тілдерін оқуда ағылшын тілін меңгеру дағдыларын нығайту; бағдарламалау тілдерінің синтаксисін түсіну, компьютерлік терминологияны меңгеру, кең ауқымды әдебиетке қол жеткізу; телекоммуникациялық ресурстар шет тілдерін үйрену құралы ретінде;
6) "Тарих" - дербес компьютерлік құрылғылардың және ақпаратты өңдеу әдістерің пайда болуы мен дамуы;
7) "Сызу" симметриялы және үйлесімге негізделген графикалық объектілер құру.
14. Оқытудың техникалық құралдары:
1) дербес компьютер;
2) оқу-әдістемелік әдебиет (оқулықтар, нашар еститін балаларға арналған жұмыс дәптерлері, әдістемелік құралдар, тапсырмалар жинағы мен практикумдар, тақырыптық және қорытынды бақылауға арналған тест тапсырмаларының жинағы);
3) мерзімдік басылымдар;
4) демонстарациялық қабырғалық көрнекі құралдар жиынтығына "Жұмыс орнын және қауіпсіздік техникасын ұйымдастыру" плакаты міндетті түрде енеді. "Информатика" оқу пәнінің негізгі мазмұнын көрсететін плакаттар, сызбалар, кестелердің демонстрациялық көрнекі құралдарының жиынтығы, қабырғалық графикалық басылымдар түірнде де, сонымен бірге электрондық түрде де болады (мультимедиялық презентация слайдтарының жинағы), пән бойынша оқытушы плакаттар;
5) информатика бойынша анықтамалық және әдістемелік әдебиет;
6) алмастырылған материалы бар қабырғалық стенд;
7) интерактивті тақта;
8) проектор;
9) проекторға арналған төбелі бекіткіш;
10) стационарлы дыбысты күшейтуші жабдық.
3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
15. "Информатика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
16. Оқу пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдерінен тұрады. Бөлімдер бөлімшелерге бөлінген, сыныптар бойынша оқыту мақсаттарында күтілетін нәтижелер: дағды немесе білік, білім немесе түсінік түрінде көрініс табады.
17. Оқу пәнінің мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Компьютерлік жүйелер";
2) 2-бөлім "Ақпараттық процестер";
3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау";
4) 4-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік".
18. 1-бөлім "Компьютерлік жүйелер" келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) компьютер құрылғысы;
2) бағдарламалық қамтамасыз ету;
3) компьютерлік желі.
19. 2-бөлім "Ақпараттық процестер" келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты өлшеу және ұсыну;
2) ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру.
20. 3-бөлім "Компьютерлік ойлау" келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) моделдеу;
2) алгоритмдер;
3) бағдарламалау.
21. 4-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік" келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) эргономика;
2) ақпараттық және онлайн қауіпсіздік.
22. 5-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) кіріспе. Компьютер және қауіпсіздік. Қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру: компьютердің қауіпсіздігі, көзге арналған гимнастика;
2) информатика және ақпарат: ақпарат туралы түсінік, ақпаратты өңдеу, ақпаратты өлшеу бірлігі;
3) дербес компьютер. Компьютердің негізгі құрылғыларымен танысу: жүйелік блок, монитор, пернетақта, сканер, колонка, тінтуір;
4) компьютердің пернетақтасы: батырма топтары, әріптік-сандық пернетақта, курсорды басқару пернелері, кіші сандық пернетақта;
5) бағдарламалау. Стандартты компьютер бағдарламасы Блокнот, Калькулятор (блокнотта мәтінмен жұмыс, мәтінді сақтау, сандық ақпаратты өңдеуге арналған бағдарламалар);
6) алгоритмдер: алгоритм; орындаушы, орындаушының командалар жүйесі.
23. 6-сыныпқа арналған "Информатика"оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерде жұмыс істеу кезіндегі техника қауіпсіздік ережесі (компьютер залында жұмыс істеу ережесі, компьютердегі авариялық жағдай);
2) есептеуіш техниканың даму тарихы (компьютердің даму тарихы, ЭВМ дәуірі;
3) информатиканың негізгі түсініктері, ақпараттың түрлері: әріптік-сандық ақпарат, сандық ақпарат, мәтіндік, графикалық ақпарат, белгілік-дыбыстық ақпарат;
4) Windows (виндоус) операциялық жүйені басқару және негізгі объектілер: жұмыс үстелінің құрылымы, жұмыс үстелін жеке баптау, тапсырмалар жолағы, терезе, файлдар, папкалар, жұмыс үстелінің объектілерімен жұмыс істеу, ақпаратты есептеу;
5) графикалық редактормен жұмыс: құру, суретті сақтау, сурет салу құралдары, суреттің үзінділерімен жұмыс, суретті тасымалдау;
6) компьютерлік ойындарды әзірлеу: этапы решения задач на компьютерде міндеттерді шешу кезеңдері; блок-схема түрінде алгоритм ұсыну; компьютерлік ойындар концепциясы.
24. 7-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерде жұмыс істеу кезіндегі техника қауіпсіздік ережесі;
2) компьютердің құрылғысы. Жүйелі блок құрылғысы: аналық тақша, процессор, жедел жад, қатқыл диск, видеокарта, дыбыстық карта, желі картасы;
3) ақпаратты өлшеу және компьютердің жады: ақпаратты өлшеу бірлігі; компьютер жадының түрлері (жедел есте сақтау құрылғысы, үнемі есте сақтау құрылғысы);
4) мәтіндік редакторда ақпаратты өңдеу: редактор құрылымы, негізгі құралдар тақтасының маңызы, құжаттармен жұмыс істеу және құру тәсілдері, кесте, сурет, автофигураларды қоюдың қарапайым тәсілдері;
5) моделдеу және модель: модель, объектілерді моделдеу, моделдеудің кезеңдері, Paint (пейнт) модельдеу бойынша практика, нәтижиелерді талдау;
6) желі және қауіпсіздік: маңызы, компьютерлік желінің классификациясы (масштабы бойынша, қолданылуы бойынша); қауіпті бағдарламалардан ақпаратты қорғау;
7) компьютерлік ойындарды құрастыру: ойынды бағдарламалаудың барысын өңдеу және жүзеге асыру; компоненттері, Бағдарламадағы қателіктерді анықтау және түзету.
25. 8-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) алгоритмдер: бағдарламалау тілінде алгоритмдерді жазу;
2) денсаулық және қауіпсіздік: электрлік құрылғылардың адам денсаулығына әсері, желідегі қолданушының қауіпсіздігі, алаяқтық, ғаламтордағы агрессия;
3) Microsoft Word (майкрасофт ворд) жұмыс істеу. Мәтіндік құжаттарда сілтемелерді ұйымдастыру: сілтеме, гиперсілтеме, мазмұн, реферат құру;
4) компьютер жадының түрлерінің маңызын сипаттау (жедел);
5) тапсырмаларды бағдарламалау (оның бірі: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас): бағдарламалау жүйесі; бағдарламалау тілі; дерек түрлері; сызықтық алгоритмдерді бағдарламалау; тарамдалған алгоритмдерді бағдарламалау, кірістірілген және аралас шарттар;
6) объектілер мен оқиғаларды моделдеу: 3D-редакторлар; үш өлшемді объектілер моделі; үш өлшемді оқиғалар моделі; үш өлшемді объектілер мен оқиғаларды құрі және өзгерту.
26. 9-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерлік желі: желі ресурсын ашу, ресурсқа қол жетімділік, желілік принтермен жұмыс, электрондық пошта;
2) эргономика және ақпараттық қауіпсіздік;
3) ақпаратты электронды кестеде өңдеу, кестелі редактор Microsoft Excel (майкрасофт экзель): мәліметтерді түзету және ендіру, диаграммалар құру, ақпаратпен жұмыс;
4) жүйелі бағдарламалық қамтамасыз ету (операциялық жүйе, баптау, ОЖ классификациясы, керекті файлдарды іздеу, компьютерлік вирустар, файлдарды сығу, мұрағаттау);
5) кіріктірілген ортада бағдарламаларды (оның бірі: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас) құрастыру: бағдарламалық қамтамасыз етудің классификациясы; қосымшаларды әзірлеу ортасының құрамдас бөліктері; операторды таңдау.
27. 10-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерлік телекоммуникациялар: жергілікті желі, ауқымды желілер, интернет және Дүниежүзілік тор;
2) ақпаратпен жұмыс: эргономика (компьютерде жұмыс істеу уақытын бағалау); ақпараттың қасиеті; бұлтты технологияны қолдану арқылы құжаттармен бірлескен жұмыс; желіде жұмыс істеудің этикалық және құқықтық нормалары;
3) бағдарламалық қамтамасыз ету. Бағдарламалық қамтамасыз етудің классификациясы және жалпы сипаттамасы: бағдарлама, программист, жүйелі бағдарламалық қамтамасыз ету, қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету, бағдарламалау жүйелері, ОЖ түсінігі;
4) Microsoft PowerPoint (майкрасофт пауэр пойнт) презентациялар: слайдты безендіру, объектілерді қою, анимация, презентацияны көрсету;
5) деректер массивтері (оның бірі: С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас): біркелкі массив; массивтерді өңдеудің негізгі алгоритмдері: массив элементтерін қою және өшіру, іріктеу, іздеу;
6) перифериялық құрылғыларды орнату және баптау: перифериялық құрылғыларды орнату. Мәтіндер мен суреттерді тану (мәтіндер мен бейнелерді сканерлеу).
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
28. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" - сыныбы, "2.1" - бөлімшеcі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.
29. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Компьютерлік жүйе":
1-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
1.1 | 5.1.1.1 компьютер құрылғысын және процессор мен қатты дисктің маңызын білу | 6.1.1.1 есептеуіш техниканың даму тарихы туралы айтып беру |
7.1.1.1 | 8.1.1.1 компьютер жадының түрлерінің маңызын сипаттау (жедел) | 9.1.1.1 жүйелік блокта не барын, процессор қалай құралғанын қарапайым деңгейде ауызша түсіндіру |
10.1.1.1 компьютердің қызметіне қарай конфигурациясын таңдау |
1.2 | 5.1.2.1 "бағдарлама" түсінігін және ол не үшін керектігін білу | 6.1.2.1 қолданбалы стандартты бағдарламалармен жұмыс істей білу (Блокнот, Калькулятор) |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 | 9.1.2.1 қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету мен бағдарламалау жүйесін ажырату | 10.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне қарай бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау |
1.3 | 5.1.3.1 жалпы қол жетімді файлдарды өзгерту, жүктеу, орналастыру |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 | 8.1.3.1 компьютерлік желілердің негізгі түрлерін білу, оларды айтып беру |
9.1.3.1 жалпы ресурстарға қол жетімділікті ашу жабу |
10.1.3.1 "ауқымды желі" түсінігі туралы айта білу |
2) 2-бөлім "Ақпараттық процестер":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
2.1 | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
5.2.1.1 ақпарат дегеніміз не мысал келтіруді және талқылай білу |
6.2.1.1 ақпарат мазмұны бойынша қандай болатынын түсіндіру |
7.2.1.1 "кіріс ақпарат" және "шығыс ақпарат" ұғымдарын түсіндіру және ажырата білу |
8.2.1.1 компьютерде ақпарат екі түрде көрсетілетінін түсіндіре білу |
9.2.1.1 ақпаратты өлшеу бірлігін нақты білу |
10.2.1.1 ақпараттың сипатын анықтау (қауіпсіздігі, нақтылық, дәйектілік, өзектілік) | |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
5.2.2.1 ақпараттың түрлерін қабылдау бойынша ажырату, мысалдар келтіру (көру, дәм сезу, есту, иіс сезу, сипап сезу) |
6.2.2.1 Word Pad (ворд пад) мәтіндік редакторында мәтінді үзінділерге бөлу, редакциялау, пішімдеу, құру. |
7.2.2.1 көптеген қаріптерді пайдалана отырып мәтінді басу және құру, құжатты сақтау |
8.2.2.1 мәтіндік редактордың көмегімен құжаттарды құру |
9.2.2.1 электронды кесте терезесінің құрылымын білу |
10.2.2.1 |
3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
3.1 | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
5.3.1.1 графикалық редактордың маңызын білу |
6.3.1.1 геометриялық фигуралар, мозаика дайындамалар жинағын құру |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 | 9.3.1.1 бағдарламаларды өңдеуді кіріктіру ортасында моделдердің міндетін құру | 10.3.1.1 электронды кестеде процестердің моделін зерттеу және өңдеу (физикалық, биологиялы, экономикалық) | |
3.2 |
5.3.2.1 алгоритм анықтамасын құрастыру; |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 міндетті шешу жолын кезең бойынша талдау; | 8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу | 9.3.2.1 алгоритмді қадағалауды жүзеге асыру; |
10.3.2.1 түрлі амалдармен тапсырманы орындау, тиімдісін таңдау және әр қайсысын жазу |
3.3 Бағдарламалау |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 | 7.3.3.1 бағдарламадағы қателікті табу және түзету |
8.3.3.1 мәліметтер түрін классификациялау |
9.3.3.1 интеграцияланған ортада (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) | 10.3.3.1 бір өлшемді массивтерді (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) қолдану арқылы интеграцияланған ортада бағдарламалар құрастыру |
4) 4-бөлім " Денсаулық және қауіпсіздік":
4-кесте
Оқыту мақсаттары | ||||||
4.1 | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып |
5.4.1.1 қауіпсіздік техникасын білу және жұмыс орнын ұйымдастыру | 6.4.1.1 техника қауіпсіздік ережесінің бұзылу салдарын талқылау |
7.4.1.1 компьютерді эксплуатациялау ережесін білу |
8.4.1.1 | 9.4.1.1 электрлік құрылғылардың адам денсаулығына әсері және сақтанудың тиімді әдістеріне мысал келтіру | 10.4.1.1 компьютерлерді пайдалануды жалғастырумен байланысты тәуекелдерді сыни бағалау | |
4.2 | 5.4.2.1 компьютерде ақпаратты қауіпсіз сақтау үшін ережені сақтау |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру; | 8.4.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардын қорғау. |
9.4.2.1 | 10.4.2.1 желідегі әдептілік және құқықтық нормалардың бұзылу салдарын талқылау |
30. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
31. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейін естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқу мақсаты |
1-тоқсан | ||
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 5.4.1.1 қауіпсіздік техникасын білу және жұмыс орнын ұйымдастыру |
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік | 5.4.2.1 компьютерде ақпаратты қауіпсіз сақтау үшін ережені сақтау | |
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 5.1.1.1 компьютер құрылғысын және процессор мен қатты дисктің маңызын білу |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 5.1.2.1 "бағдарлама" түсінігін және ол не үшін керектігін білу | |
1.3 Компьютерлік желі | 5.1.3.1 жалпы қол жетімді файлдарды өзгерту, жүктеу, орналастыру | |
2-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну | 5.2.1.1 ақпарат дегеніміз не мысал келтіруді және талқылай білу |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
5.2.2.1 ақпараттың түрлерін қабылдау бойынша ажырату, мысалдар келтіру (көру, дәм сезу, есту, иіс сезу, сипап сезу) | |
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 5.1.1.1 компьютер құрылғысын және процессор мен қатты дисктің маңызын білу. |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 5.1.2.1 "бағдарлама" түсінігін және ол не үшін керектігін білу | |
1.3 Компьютерлік желі | 5.1.3.1 жалпы қол жетімді файлдарды өзгерту, жүктеу, орналастыру | |
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 5.4.1.1 қауіпсіздік техникасын білу және жұмыс орнын ұйымдастыру |
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік | 5.4.2.1 компьютерде ақпаратты қауіпсіз сақтау үшін ережені сақтау | |
3-тоқсан | ||
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 5.1.1.1 компьютер құрылғысын және процессор мен қатты дисктің маңызын білу. |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 5.1.2.1 "бағдарлама" түсінігін және ол не үшін керектігін білу | |
1.3 Компьютерлік желі | 5.1.3.1 жалпы қол жетімді файлдарды өзгерту, жүктеу, орналастыру | |
4-тоқсан | ||
3. Компьютерлік ойлау | 3.1Модельдеу |
5.3.1.1 графикалық редактордың маңызын білу |
3.2 Алгоритмдер |
5.3.2.1 алгоритм анықтамасын құрастыру; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқу мақсаты |
1-тоқсан | ||
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 6.4.1.1 техника қауіпсіздік ережесінің бұзылу салдарын талқылау |
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік | 6.4.2.1 ұжымдық жұмыс ережесін қатаң сақтау | |
2-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
6.2.1.1 ақпарат мазмұны бойынша қандай болатынын түсіндіру |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
6.2.2.1 WordPad (ворд пад) мәтіндік редакторында мәтінді үзінділерге бөлу, редакциялау, пішімдеу, құру. | |
3-тоқсан | ||
3.Компьютерлік ойлау | 3.1 Модельдеу |
6.3.1.1 геометриялық фигуралар, мозаика дайындамалар жинағын құру |
3.2 Алгоритмдер |
6.3.2.1 алгоритмдерді жазу түрін сипаттау | |
4-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
6.2.1.1 ақпарат мазмұны бойынша қандай болатынын түсіндіру |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
6.2.2.1 WordPad (ворд пад) мәтіндік редакторында мәтінді үзінділерге бөлу, редакциялау, пішімдеу, құру. | |
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 6.4.1.1 техника қауіпсіздік ережесінің бұзылу салдарын талқылау |
4.2 Ақпараттық қауіпсіздік |
6.4.2.1 өзгенің жұмысын көшіру заңсыз екендігін талқылау; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқу мақсаты |
1-тоқсан | ||
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика |
7.4.1.1 компьютерді эксплуатациялау ережесін білу |
4. Компьютер құрылғысы. | 4.2 Ақпараттық қауіпсіздік |
7.4.2.1 "авторлық құқық", "плагиат" түсініктерін түсіндіру |
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 7.1.1.1 компьютер құрылғысының негізгі құрылымын толық түсіндіре білу |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 7.1.2.1 "Бағдарламалық қамтамасыз ету" түсінігін айта білу | |
1.3 Компьютерлік желі | 7.1.3.1 желісіз байланыстың артықшылығын түсіндіру | |
2-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
7.2.1.1 "кіріс ақпарат" және "шығыс ақпарат" ұғымдарын түсіндіру және ажырата білу |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
7.2.2.1 көптеген қаріптерді пайдалана отырып мәтінді басу және құру, құжатты сақтау | |
3-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
7.2.1.1 "кіріс ақпарат" және "шығыс ақпарат" ұғымдарын түсіндіру және ажырата білу |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
7.2.2.1 көптеген қаріптерді пайдалана отырып мәтінді басу және құру, құжатты сақтау | |
4-тоқсан | ||
3. Компьютерлік ойлау | 3.1 Модельдеу |
7.3.1.1 геометриялық пішіндерді модельдеу |
3.2 Алгоритмдер |
7.3.2.1 міндетті шешу жолын кезең бойынша талдау; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
3. Компьютерлік ойлау | 3.1 Модельдеу | 8.3.1.1 3D редакторында объектілер мен оқиғалардың модельдерін құру |
3.2 Алгоритмдер | 8.3.2.1 бағдарламалау тілінде алгоритмді жазу | |
3.3 Бағдарламалау |
8.3.3.1 мәліметтер түрін классификациялау | |
2-тоқсан | ||
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 8.4.1.1 жасалып жатқан жобаның интерфейсін құрастыру талаптарын орындау |
4.2 Ақпараттық және онлайн қауіпсіздік | 8.4.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардын қорғау . | |
3-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
8.2.1.1 компьютерде ақпарат екі түрде көрсетілетінін түсіндіре білу |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
8.2.2.1 мәтіндік редактордың көмегімен құжаттарды құру | |
4-тоқсан | ||
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 8.1.1.1 компьютер жадының түрлерінің маңызын сипаттау (жедел) |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету |
8.1.2.1 "бағдарламалау жүйесі" және "бағдарламалау тілдері" түсініктерін ажырату; | |
1.3 Компьютерлік желі | 8.1.3.1 компьютерлік желілердің негізгі түрлерін білу, оларды айтып беру |
5) 9-сынып:
5-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқу мақсаты |
1-тоқсан | ||
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 9.1.1.1 жүйелік блокта не барын, процессор қалай құралғанын қарапайым деңгейде ауызша түсіндіру |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 9.1.2.1 қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету мен бағдарламалау жүйесін ажырату | |
1.3 Компьютерлік желі |
9.1.3.1 жалпы ресурстарға қол жетімділікті ашу жабу | |
2-тоқсан | ||
4. Денсаулық және қауіпсіздік | 4.1 Эргономика | 9.4.1.1 электрлік құрылғылардың адам денсаулығына әсері және сақтанудың тиімді әдістеріне мысал келтіру |
4.2 Ақпараттық және онлайн қауіпсіздік | 9.4.2.1 желі қолданушыларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету (ғаламтордағы алаяқтық және агрессия) | |
3-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
9.2.1.1 ақпаратты өлшеу бірлігін нақты білу |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
9.2.2.1 электронды кесте терезесінің құрылымын білу | |
4-тоқсан | ||
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы | 9.1.1.1 жүйелік блокта не барын, процессор қалай құралғанын қарапайым деңгейде ауызша түсіндіру |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 9.1.2.1 қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету мен бағдарламалау жүйесін ажырату | |
1.3 Компьютерлік желі |
9.1.3.1 жалпы ресурстарға қол жетімділікті ашу жабу |
6) 10-сынып:
6-кесте
Бөлімдер | Бөлімшелер | Оқу мақсаты |
1-тоқсан | ||
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы |
10.1.1.1 компьютердің қызметіне қарай конфигурациясын таңдау |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 10.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне қарай бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау | |
1.3 Компьютерлік желі |
10.1.3.1 "ауқымды желі" түсінігі туралы айта білу | |
2-тоқсан | ||
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
10.2.1.1 ақпараттың сипатын анықтау (қауіпсіздігі, нақтылық, дәйектілік, өзектілік) |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
10.2.2.1 редактор туралы түсініктің болуы | |
3-тоқсан | ||
3. Компьютерлік ойлау | 3.1 Модельдеу | 10.3.1.1 электронды кестеде процестердің моделін зерттеу және өңдеу (физикалық, биологиялы, экономикалық) |
3.2 Алгоритмдер |
10.3.2.1 түрлі амалдармен тапсырманы орындау, тиімдісін таңдау және әр қайсысын жазу | |
3.3 Бағдарламалау | 10.3.3.1 бір өлшемді массивтерді (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас) қолдану арқылы интеграцияланған ортада бағдарламалар құрастыру | |
4-тоқсан | ||
3. Компьютерлік ойлау | 3.1 Модельдеу | 10.3.1.1 электронды кестеде процестердің моделін зерттеу және өңдеу (физикалық, биологиялы, экономикалық) |
3.2 Алгоритмдер |
10.3.2.1 түрлі амалдармен тапсырманы орындау, тиімдісін таңдау және әр қайсысын жазу | |
3.3 Бағдарламалау | 10.3.3.1 бір өлшемді массивтерді (С/С++, Python (пайзн), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарас) қолдану арқылы интеграцияланған ортада бағдарламалар құрастыру | |
2. Ақпараттық процестер | 2.1 Ақпаратты өлшеу және ұсыну |
10.2.1.1 ақпараттың сипатын анықтау (қауіпсіздігі, нақтылық, дәйектілік, өзектілік) |
2.2 Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру |
10.2.2.1 редактор туралы түсініктің болуы | |
1. Компьютерлік жүйе | 1.1 Компьютер құрылғысы |
10.1.1.1 компьютердің қызметіне қарай конфигурациясын таңдау |
1.2 Бағдарламалық қамтамасыз ету | 10.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне қарай бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау | |
1.3 Компьютерлік желі |
10.1.3.1 "ауқымды желі" түсінігі туралы айта білу |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты қозғалыс дағдылары мен икемдерін қалыптастыру, дене дамуы мен моторлық аясының кемшіліктерін түзету, негізгі дене қабілеттері мен мүмкіндіктерін дамыту, денсаулығын нығайту, ағзаның функционалдық мүмкіндіктерін ұлғайту болып табылады.
3. Бағдарламаның мазмұны келесі міндеттерді ойдағыдай шешуге мүмкіндік береді:
1) жігерлілікке, тәртіптілікке, ұқыптылыққа және дербестікке баулу, борыш және жауапкершілік сезімін, өзін-өзі ұстау мәдениетін тәрбиелеу, білім алушылардың өз денсаулығына, дене дамуына, шынығуына қамқорлық жасауының аса маңызды екендігі туралы түсінігін қалыптастыру;
2) білім алушыларды дене шынығуы, жеңіл атлетикалық және гимнастикалық жаттығулар, шаңғымен жүру және ойындар бойынша қойылатын талаптарды орындауға дайындау;
3) негізгі қозғалыс қимыл әрекеттеріне және оларды қиындығы әртүрлі жағдайда орындауға үйрету, ол үшін қажетті қозғалыс қасиеттерін дамыту: ептілік, жатықтық, төзімділік;
4) білім алушылардың дене жаттығуларымен өз бетімен шұғылдану дағдылары мен әдетін дамыту, дене шынықтыруға деген тұрақты қызығушылығын тәрбиелеу және оның күн тәртібіне енуіне жағдай жасау;
5) білім алушылардың жинақы, дұрыс дене сымбатын, ұқыптылығын және кинестетикалық бақылауын қалыптастыруға жәрдемдесу;
6) дене дамуы мен моторикасындағы, қимылдардың кеңістіктегі ұйымдастырылуындағы бұзылыстарды жеңу, қимылдардың, қозғалыс операциялары мен нұсқаулардың орындалу ретін есте сақтай алуын дамыту; өз қимылдарына және басқалардың қимыл әрекеттеріне назар аударуын дамыту;
7) қимылдарды ауызша нұсқау бойынша орындай алу қабілетін, қозғалудағы дербестігін, қимылдардың орындалу сапасын талдай алу қабілеттерін дамыту;
8) нашар еститін білім алушылар ағзасындағы мүшелер мен жүйелердің физиологиялық белсенділігін, сондай-ақ дене және ақыл-ой еңбегіне қабілеттілігін арттыру;
9) жүрек-қантамыр және тыныс жүйелерін, тірек-қимыл аппаратын дамыту және нығайту;
10) жүру кезіндегі қимыл-қозғалыстардың үйлесімділік дәлдігін қалыптастыру;
11) қол саусақтарының майда моторикасын, дененің жеке бөліктері қозғалысының уақыт пен кеңістіктегі үйлестілігін, қозғалыстардың ауыспалылығын, жетілуін және ырғақтылығын дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Жасы мен есту бұзылысының сипатын, медициналық құжаттарындағы мәліметтерді, педагогикалық бақылау мен тестілеу сынақтарының нәтижелерін ескере отырып, білім алушыларды топтарға бөлеміз:
1) бірінші – арнайы топ, оған аралас бұзылыстары бар, соматикалық тұрғыда әлжуаз, медициналық көрсетілім бойынша бірқатар шектеу қойылған білім алушылар кіреді;
2) екінші – негізгі топ, нашар еститін және кейін естімей қалған.
5. Нашар еститін білім алушыларға беруге болатын дене жүктемесі шеңберінде қозғалыстың күші, жылдамдығы, ептілігі, төзімділігі, иілгіштігі және вестибулярлық тұрақтылығы сияқты қасиеттерді дамытуға жүйелі түрде ықпал етеді.
6. Төзімділікті дамыту үшін жүру, арасында жүгірумен алмастырып отыру, баяу қарқынмен жүгіру, шаңғымен жүру жаттығуларын, үздіксіз қозғалыс әрекеті айқын байқалатын ойындарды қолданылады.
7. Бағдарламаның әр бөліміне оқу материалын меңгеруге көмектесіп, қимыл-қозғалыс және рухани қасиеттерінің дамуына септігін тигізіп, әртүрлі моторлық бұзылыстарды түзету құралы болатын ойындар енгізілген.
8. Нашар еститін, кейіннен естімей қалған білім алушылармен өткізілетін бейімделген дене шынықтыру сабақтары сөйлеу нұсқауларын бере отырып жүргізіледі, сонда сөздерді есте сақтау бойынша сөздік жұмыс жүргізілмейді, өйткені күнделікті айтылатын, жиі кездесетін және сабақтарда машықталған сөздік қоры қолданылады.
9. Білім алушылардың дамуына педагогикалық бақылау жасау мақсатымен жылына екі рет (қыркүйек-қазанда және сәуір-мамырда) дене дайындығы бойынша тексерулер өткізіледі; сонда экспресс-тесттер қолданылады:
1) биік сөреден 30 м қашықтыққа жүгіру, орнынан ұзындыққа секіру, аяқты екі жаққа жіберіп отырған бастапқы қалыптан нығыздалған допты (1 кг) екі қолмен бастан асыра лақтыру, білек күші;
2) келесі жаттығу түрлері: кіші допты алысқа лақтыру, кіші допты нысанаға лақтыру, жерге қону дәлдігіне секіру, ал 7-8 сыныптарда, сонымен қатар, екпінмен ұзындыққа, биіктікке секіру және қозғалыстың кеңістік пен уақытта орындалу дәлдігін талап ететін тепе-теңдік пен координацияны анықтауға арналған жаттығулар.
10. Әсіресе дене дамуы мен дене дайындығы жеткіліксіз деңгейдегі білім алушыларға ерекше назар аударылады: жеке тапсырмалар және сабақтан тыс уақытта орындау үшін сабақта өткен дене жаттығуларынан тұратын өзіндік жұмыс тапсырмалары қолданылады.
11. Дене шынықтыру мұғалімі балалардың жасына, жынысына, дене дайындығына және денсаулық жағдайына қарай жүктемені мұқият мөлшерлейді, сонымен қатар жарақаттардың алдын алу шараларын жүргізіледі.
12. Қысқы мерзімде ашық ауада өткізілетін сабақтар ауа температурасы −100С-ден төмен болмайтындай (орта климаттық зона үшін), желсіз ауа райында жүргізіледі. Әртүрлі климаттық зоналарда сабақтарды ашық ауада өткізу мүмкіндігіне қатысты сұрақты білім беру органдары денсаулық сақтау органдарымен келісе отырып шешеді. Сабақ өткізілетін бөлмедегі ауа температурасы +160 С-ден төмен болмайды.
13. Күзгі және көктемгі мерзімде сабақтар арнайы жабдықталған спорт алаңдарында өткізіледі.
14. Сабақтарды дыбыс күшейткіш аппаратура мен спорт құрал-жабдықтарын пайдалануға мүмкіндік болатын, арнайы жабдықталған залда өткізген дұрыс.
15. Пәнді оқыту процесінде инвариантті компоненттің оқу пәндері мен түзету компонетінің және факультатив сабақтарымен пәнаралық байланыс жүзеге асады: "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дыбыс айтуын қалыптастыру мен есту арқылы қабылдауын дамыту", "Ауызекі сөйлеу тілі", "Ым-ишарат тілі".
16. Оқытудың техникалық құралдары:
1) жалпы дене дайындығы бойынша сабақтарға арналған жиынтық. Аралығы 0,8м гимнастикалық қабырға, гимнастикалық төсеніштер, гимнастикалық орындықтар, өрмелеуге арналған сырық 1-5,5 м, өрмелеуге арналған арқан 1-6 м, керме, құм салынған қапшықтар (200-250 г), гимнастикалық таяқша.
17. Дене іс-әрекетін бақылау мен бағалауға арналған жабдықтар. Ұзындық өлшеуіш (25 және 10 м), төреші ысқырықтары, секунд өлшеуіштер, жалауды көтеретін құрылғы.
18. Гимнастикаға арналған жиынтық. Мектепке арналған гимнастикалық қоссырық сырғауылдары: түрлі биіктіктегі, параллельді, мектепке арналған гимнастикалық ат, гимнастикалық ешкі, гимнастикалық бөрене (универсалды) корпустары, гимнастикалық көпірше, диаметрі 90-95 см гимнастикалық шығыршықтар, гимнастикалық секіртпелер, салмағы 16 кг гір тастары, 0,2, 0,5, 1 килограмм жай гантельдер.
19. Жеңіл атлетикамен айналысуға арналған жиынтық. 30, 60, 100, 200 (м) жүгіру жолдары, эстафеталық таяқшалар, ұзындыққа, биіктікке секіруге арналған мектеп жиынтығы, әртүрлі жалаушалар, допты қашықтыққа және нысанаға лақтыруға арналған секторлар, 150 г лақтыратын доптар.
20. Шаңғы дайындығы бойынша бойынша сабақтарға арналған жиынтық. Бекіткіштері бар шаңғы, шаңғы бәтеңкелері, шаңғы таяқтары (5-10 сыныптар).
21. Спорт элементтері бар қозғалмалы ойындарға арналған жиынтық. Футбол доптары, волейбол доптары, баскетбол доптары, қол добы ойынына арналған доптар, кіші теннистік доптар, нығыздалған доптар (салмағы 1 кг-нан 4 кг-ға дейін), инесі бар доп үрлегіштер, волейбол торы, волейбол бағаналары, баскетбол қалқандары, тартуға арналған арқан, қол добын (мини-футбол) ойнауға арналған қақпа.
22. Бейімделген дене шынықтыру сабақтары дыбыс күшейткіш құрылғылары бар, арнайы жабдықталған залда өткізіледі.
3-тарау. "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
23. "Бейімделген дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.
24. Бағдарламаның мазмұны келесідей бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Дене шынықтыру туралы білім";
2) 2-бөлім "Гимнастика";
3) 3-бөлім "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар";
4) 4-бөлім "Жеңіл атлетика";
5) 5-бөлім "Ұлттық және зияткерлік ойындар";
6) 6-бөлім "Шаңғы дайындығы";
7) 7-бөлім "Спорт ойындары".
25. "Бейімделген дене шынықтыру білімдерінің негіздері. Салауатты өмір салты жайлы білім жүйесін қалыптастыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы;
2) жеке бас тазалығы және күн тәртібі.
26. "Гимнастика" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
2) кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар;
3) тыныс жаттығулары;
4) өрмелеу және асып түсу;
5) құралдармен орындалатын жаттығулар.
27. "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар;
2) кедергілерден өтуге арналған ойындар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар.
28. "Жеңіл атлетика" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) жүру;
2) жүгіру;
3) секіру;
4) лақтыру.
29. "Ұлттық және зияткерлік ойындар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) "Тоғыз құмалақ";
2) "Асық";
2) дойбы;
3) шахмат.
30. "Шаңғы дайындығы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар;
2) жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар.
31. "Спорт ойындары" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) волейбол;
2) баскетбол;
3) теннис;
4) футбол.
32. 5-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Ежелгі Олимпиадалық ойындар туралы тарихи білім. Шынығу ережелері;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс алу гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Акробатикалық жаттығуларды орындау. Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету. Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Таспамен қуаласпақ", "Допты шеңбермен қуалау", "Таяқшаны бастан жоғары көтеру";
4) жеңіл атлетика. Жүгіру, секіру және лақтыру дағдыларын үйрету. Қауіпсіздік техникасы. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрену. Орташа және ұзын қашықтыққа жүгіру техникасын үйрену. Орнынан және екпінмен ұзындыққа секіру техникасын үйрену. Әртүрлі заттар мен құралдарды нысанаға және алысқа тастау мен лақтырудың техникасы. Эстафетадағы командалық жұмыс. Кеңістікті бағдарлауды және қимыл дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар;
5) ұлттық және зияткерлік ойындар. Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрену;
6) шаңғы дайындығы. Үсудің алдын алу (әңгімелесу); бір-бірлеп лекке тұру және шаңғы аяқтың жанында болғанда бір сап құру; шаңғымен сырғаната кең қадам жасап жүру; 60 м дейінгі аралықты жылдамдыққа жүріп өту; ұзындығы 10-15 м ылдидан түсу; қозғалыста ішкі шаңғыға баса отырып адымдап бұрылу; "саты" жасап жайпақ беткейге көтерілу; шаңғымен баяу қарқынмен 500-600 м жүру; 40-50 м қашықтықты жылдамдыққа жүріп өту; шаңғы ойындары: "Жай қуаласпақ", "Кім алысырақ";
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игеру. Ойын кеңістігінде бағдарлану дағдыларына үйрету. Ойындағы жеке, командалық әрекеттер.
33. 6-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазақстандағы олимпиадалық қозғалыс. Дене шынықтыру сабақтарындағы жарақаттанудың алдын алу;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Акробатикалық жаттығуларды орындау. Гимнастикалық жабдықтарда орындалатын жаттығулардың техникасын үйрету. Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Допты беру", "Жүгіретін сызықтық эстафета", "Номермен жүгіріп жарысу", "Допқа тигіз", "Аңшылар мен үйрекетер";
4) жеңіл атлетика. Ұзын қадаммен жүру; қадам ұзындығын жүру ырғағына қарай өзгерте отырып жүру (ырғағы неғұрлым сирек болса, қадамы соғұрлым ұзын); жай жүріс кезінде келесі командаларды орындау: "Адым бас!", "Жиі бас!"; қадам жиілігін өзгертіп жүру; белгілеу бойынша лекте бір-бірден жүру; 60 м дейін жарысып жүгіру; баяу қарқынмен 2 мин дейін жүгіру; жылдамдықты өзгертіп жүгіру, 40 м дейін үдете жүгіру. Жүгіріп келіп "аттап өту" тәсілімен биіктікке секіру; "аяқты бүгу" тәсілімен ұзындыққа секіру. Кіші допты арқадан иық арқылы лақтыру; допты 3 м биіктікке тік орнатылған нысанаға лақтыру: 10 м дейінгі (ұлдар) және 8 м дейінгі (қыздар) ара қашықтықтан; допты көлденең орнатылған нысанаға лақтыру; допты алысқа лақтыру;
5) ұлттық және зияткерлік ойындар. Ұлттық ойындар аясында бірқатар стратегиялар мен тактикаларды үйрену: "Тоғыз құмалақ", "Асық";
6) шаңғы дайындығы. Шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүру;
80 метрге дейінгі аралықты жылдамдыққа жүріп өту; жайпақ ылдидан түсе отырып қарапайым кедергілерден өту (мысалы, шаңғы таяқшаларынан жасалған "қақпаша"); қозғалыста сыртқы шаңғыға баса отырып адымдап бұрылу; "саты" жасап қысқа тік беткейге бір аяқтан бір аяққа шапшаң секіріп көтерілу; шаңғымен баяу қарқынмен 600-700 м жүру; шаңғымен әртүрлі жүрістің, жайпақ беткейге шығып түсудің қарапайым тіркесі, 50-60 м қашықтықты жылдамдыққа жүріп өту; шаңғы ойындары ("Ең мерген", "Шаңғы эстафетасы");
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын техникасы дағдыларын дамыту. Спорт ойындарында тактикалық әрекеттерді қолдану. Командада жұмыс істеудегі көшбасшылық дағдыларды дамыту.
34. 7-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазіргі замандағы Қазақстандағы спорттық ойындардың дамуы, жаттығулар жасаудағы өзін-өзі бақылаудың, өзін-өзі сақтандырудың негізгі әдістері, тамақтану және оның өсу мен даму үшін маңызы, қауіпсіздік ережелері. 7 сынып білім алушыларының күн тәртібі;
2) гимнастика. Саптағы жаттығулар, қозғалыста бір лектен екі, үш, төрт лек құру, лектің диагональ бойынша, қарсы жүріспен, ирелеңдеп, қарсы лекпен қозғалуы; дұрыс дене сымбатын қалыптастыруға, тыныс гимнастикасына, дене салмағын реттеуге және дене дамуының жеке дара ерекшеліктерін ескере отырып дене бітімінің пішінін түзетуге арналған жаттығулар кешендері, жалпы дене дайындығы жаттығулары. Акробатикалық жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Екі шеңбер", "Экипаждар";
4) жеңіл атлетика. Жылдам жүру. Ұмтылыспен жүру, қолдың шеңберлі қимылдарымен жүру. Қозғалыстағы жаттығулармен қатар жүру. Нық қадаммен, алақан соғып, берілген санақпен аяғын топылдатып жүру. Биік сөре. Үдемелі жүгіріс. Орнынан ұзындыққа секіру. "Аяқты бүгіп секіру" әдісімен қысқартылған екпінмен ұзындыққа секіру. Кіші допты бастан асыра иық арқылы қашықтыққа лақтыру. Көлденең (ені 90 см белдеу) және тігінен қойылған кедергілерден қадамдап өте отырып жүгіру. Жылдамдықты, күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті, секіргіштікті және қимыл шапшаңдығын дамытуға арналған жаттығулар, "Секіре салып секіру", "Мерген" ойындары, кіші доптарды алысқа лақтыру және жүгіруді жүрумен кезектестіру (15 секунд жүгіру және 1 минут жүру);
5) қазақтың ұлттық ойындары: мәдени-этникалық бағытты ойындар мен жаттығулар, ұлттық спорт түрлерінің техника элементтері (техника элементтерін, ойындар мен жаттығуларды таңдауды мұғалім реттейді);
6) шаңғы дайындығы. Ауыспалы екі адымды жүріс (басты назар қимылдардың үйлесімділігіне). Түсу кезінде алдын ала қойылған түрлі-түсті жалаушалар бойынша тоқтайтын өрлерден өту. "Саты" жасап көтерілу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен 700-800 метр қашықтыққа жүру, 60-70 метр қашықтықтың арасында 2-3 минут демалып (тыныш сырғанау) қайталап (2-3 рет) жылдамдыққа жүріп өту; қашықтық арасы 100-200 м эстафеталар, "Шаңғышылар, орындарыңа барыңдар!", "Жалаушаны ауыстыр" ойындары; төбешікке шығып-түсу эстафеталары;
7) спорт ойындары. Қауіпсіздік техникасы. Ойын жағдайларында допты игерудің орындалу техникасы. Кеңістікті бағдарлау және допты беру дағдыларын дамыту.
35. 8 - сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Қазақстандағы қысқы спорттық ойындардың дамуы, жылдамдық-күш жаттығуларын өз бетімен орындау ережелері, жаттығуларды орындау кезінде серіктесін сақтандыру; қауіпсіздік ережелері, жарақат кезіндегі алғашқы көмек;
2) гимнастика. Сапта бір орында және қозғалыста өткізілетін тәсілдер. Акробатикалық жаттығуларды біріктіру: секіру және теңгеру. Гимнастикалық жабдықтардағы комбинациялар. Ырғақты гимнастика еркін жаттығуларының кешені. Сап құру және қайта құру. Кеңістікті бағдарлау мен қимыл дәлдігін дамытуға бағытталған жаттығулар. Ырғыту мен лақтырудағы күш пен бұлшық ет шыдамдылығын дамыту. Әртүрлі жылдамдықта тегіс жермен жүгіру. Жылдамдық-күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар;
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. Мәселелерді ойын арқылы шешу дағдылары. Ойын жағдайында тәсілдерді іске асыру. Ойын қызметі. Жарысу ойын әрекетін ұйымдастыру. "Оймен-қырмен", "Кім ең епті";
4) жеңіл атлетика. Әртүрлі жылдамдықта тегіс жермен жүгіру. Биік сөреден топпен (5-6 адамнан) жүгіру. "Аттап секіру" әдісімен еркін екпінмен биіктікке секіру. "Аяқты бүгіп секіру" әдісімен еркін екпінмен ұзындыққа секіру. Орнынан ұзындыққа секіру. Кіші допты алдыға бір адым жасап бастан асыра иық арқылы қашықтыққа лақтыру. Кедергілер жолағы: 30 м жүгіру, бөренемен жүру, биіктігі 40 см "жасыл желектен" секіріп өту, 10 м жүгіру. Жылдамдық-күш қасиеттерін, шамалы жүктемеге төзімділікті, секіргіштікті және қимыл шапшаңдығын дамытуға арналған жаттығулар ("олжамен қашу", "қарсы жүгіру эстафетасы" ойындары пайдаланылады). Төменгі сөре және сөре екпіні. Орта қашықтыққа жүгіру дағдыларын дамыту. Секіргіштікті дамытуға бағытталған іс-әрекет;
5) қазақтың халық дәстүрлеріне сәйкес ойындар. Қозғалмалы ойындар. Қазақтың халық ойындары және мәдени-этникалық бағытты жаттығулар, "Тоғыз құмалақ", "Асық" ойындары;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі екі адымды жүріс. Ауыспалы екі адымды жүріс (бір аяқты тіреп сырғумен). Тегіс ылдимен түсу және түсудің соңында адымдап бұрылу. "Шырша" жасап көтерілу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен 800-900 м қашықтыққа жүру, 60-70 м қашықтықты қайталап (3-4 рет) жылдамдыққа жүріп өту; қашықтық арасы 150-250 м эстафеталар, "Күн мен түн", "Бас салып қуаласу" ойындары; төбешікке шығып-түсу эстафеталары;
7) спорт ойындары. Командалық ойындардағы негізгі дағдылар. Ойын техникасы. Ойын тактикасы. Ойындағы шығармашылық белсенділік.
36. 9-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Дене шынықтыру және спорт – тұлғаны жан-жақты дамыту құралы. Дене жаттығуларымен айналысудың дене бітіміне тигізетін әсері. Білім алушылардың өз бетімен жаттығуы және жаттығуларды сабақтан тыс кезде орындау гигиенасы;
2) гимнастика. Топпен орындалатын саптағы жаттығулар. Акробатикалық элементтердің комбинацияларын құрастыру. Гимнастикалық жабдықтардағы жаттығулардың ретін құрастыру. Басты бұлшық ет топтарының күшін, күш және статикалық төзімділігін, буындардың қозғалмалығын дамытуға және тепе-теңдік мүшелерін жаттықтыруға арналған жаттығулар (құралсыз жалпы дамытушы жаттығулар қолданылады);
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. ("Күштілер мен ептілер", тепе-теңдік элементтері бар эстафета);
4) жеңіл атлетика. Мәреге жету. Көлденең (ені 100 см дейінгі ор, арық немесе шұңқыр) және тігінен (биіктігі 50-60 см. "жасыл желек", тосқауыл немесе жұқа тақтайша) қойылған кедергілерден секіріп өту. Кіші допты 3 қадамнан екпінмен бастан асыра иық арқылы лақтыру. Кіші допты тік және көлденең орнатылған нысанаға лақтыру. 30 метр жүгіру, бөренемен жүру, биіктігі 50 см. "жасыл желектен" секіріп өту, кіші допты 8-10 метр қашықтықтан тізе қалпынан орға лақтыру, 15 метр жүгіру. Қимыл шапшаңдығын, төзімділікті, секіргіштікті және жылдамдық-күш қасиеттерін дамытуға арналған жаттығулар;
5) қазақтың халық ойындары және мәдени-этникалық бағытты жаттығулар, "Тоғыз құмалақ" ойыны;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі екі адымды жүріс. Ауыспалы екі адымды жүріс. "Шырша" жасап көтерілу. Екі шаңғыны тіреп тоқтау ("Соқа" тәсілімен тежелу). Орташа тұрыста түсу. Жылдамдық пен шамалы қарқындағы циклдық жұмысқа төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: 70-80 м қашықтықты қайталап (2-3 рет) жылдамдыққа жүріп өту, шаңғымен шамалы ойлы-қырлы жермен бірқалыпты және ауыспалы қарқынмен 900-1000 м қашықтыққа жүру, қашықтық арасы 300-400 м эстафеталар, ойындар;
7) мәселелерді спорт ойындарында шешу дағдыларын жетілдіру. Ойын Спорт ойындары комбинацияларын құрастыру. Альтернативті ойын құрастыру.
37. 10-сыныпқа арналған "Бейімделген дене шынықтыру" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) дене шынықтыру туралы білім. Күн тәртібі және су ішу тәртібі. Білім алушылардың қозғалыс тәрібі. Өзін-өзі бақылау ережелері;
2) гимнастика. Сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру. Сап пәрмендерін орындау. Бастың, қолдың, тұлғаның, аяқтың қалыптары және қимылдары (құралмен және құралсыз). Әртүрлі бастапқы қалыпта орындалатын тынысты түзетуге арналған жаттығулар. Жүру және жүгіру кезіндегі тыныс гимнастикасы. Кіші және үлкен доптармен, гимнастикалық таяқшалармен орындалатын жалпы және ұсақ моториканы дамытатын жаттығулар. Қимыл координациясын дамытуға бағытталған жаттығулар. Қимыл дәлдігін түзетуге және дамытуға бағытталған жаттығулар, күш пен ептіліктің дамуына ықпал ететін өрмелеу мен асып түсу жаттығулары. Бейімделген дене шынықтыру шараларымен психикалық қызметті түзетуге бағытталған жаттығулар (үрей, биіктіктен қорқу, қиын қозғалыс жағдаяттарында өзін-өзі сәйкес емес ұстау);
3) кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар. "Қарсыласыңды басып оз", "Ұтымды жағдай үшін күрес";
4) жеңіл атлетика. Жүгіру, секіру және лақтыру техникасын шыңдау. Қауіпсіздік техникасы. Спринтерлік жүгіруді жетілдіру. Жүгіру төзімділігі дағдыларын жақсарту. Секіру мен лақтырудағы жеке дара екпіннің өлшемдері және оны дұрыс таңдау;
5) қазақтың халық ойындары. "Тоғыз құмалақ" ойыны;
6) шаңғы дайындығы. Бір мезгілдегі адымсыз және бір адымды жүріс және оның ойлы-қырлы жерде қолданылуы. Орнында сермей бұрылу. Төмен тұру қалпында еңіске түсу. Сырғи итерілу тәсілімен көтерілу. Бір мезгілдегі жүрістен алма-кезек адымдап жүруге көшу. Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған жаттығулар: 80-90 метр қашықтықты қайталап (3-4 рет) жылдамдыққа жүріп өту, шаңғымен орташа ойлы-қырлы жермен бірқалыпты және ауыспалы қарқынмен 1400-1500 метр қашықтыққа жүру; эстафеталар; ойындар;
7) спорт ойындары. Ойын жағдаяттарында допты игеру техникасы. Ойын кеңістігінде бағдарлау дағдыларын жетілдіру. Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
38. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші мен үшінші сандар – бағдарламаның бөлімі мен оның ішіндегі бөлімшесі, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 кодындағы "6" – сынып, "2.1" – бөлім мен бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
39. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
2) 2-бөлім "Гимнастика":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Құралдармен орындалатын жаттығулар |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
3) 3-бөлім "Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 5.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін сақтай алу | 7.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре білу | 8.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын дамыту |
9.3.1.1 | 10.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын пайдалану |
3.2 | 5.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.2.1 ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре және кедергілерден өту | 7.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре білу | 8.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын дамыту | 9.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын қолдану | 10.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын пайдалану |
3.3 | 5.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындардың маңызын түсіну | 6.3.3.1 кеңістікті бағдарлай алу | 7.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре білу | 8.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын дамыту | 9.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын қолдану |
10.3.3.1 |
4) 4-бөлім "Жеңіл атлетика":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындау | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре білу | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.2.1 | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту |
4.3 | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындау | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре білу |
7.4.3.1 | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.3.1 | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту |
4.4 | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындау | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре білу | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану |
9.4.4.1 | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту |
5) 5-бөлім "Ұлттық және зияткерлік ойындар":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 |
5.5.1.1 | 6.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | 7.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
9.5.1.1 | 10.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.2 |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 | 7.5.2.1 асық ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.2.1 асық ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
9.5.2.1 | 10.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.3 |
5.5.3.1 |
6.5.3.1 | 7.5.3.1 дойбы ойынының бірнеше комбинацияларын білу | 8.5.3.1 дойбы ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | 9.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын қолдану | 10.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.4 |
5.5.4.1 | 6.5.4.1 шахмат ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | 7.5.4.1 шахмат ойынының бірнеше комбинацияларын білу |
8.5.4.1 | 9.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын қолдану | 10.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
6) 6-бөлім "Шаңғы дайындығы":
6-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
6.1 |
5.6.1.1 | 6.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүру |
9.6.1.1 |
10.6.1.1 | ||
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар |
5.6.2.1 |
6.6.2.1 |
7.6.2.1 |
8.6.2.1 |
9.6.2.1 |
10.6.2.1 |
7) 7-бөлім "Спорттық ойындар":
7-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
7.1 Волейбол |
5.7.1.1 |
6.7.1.1 |
7.7.1.1 |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
10.7.1.1 |
7.2 Баскетбол |
5.7.2.1 |
6.7.2.1 |
7.7.2.1. | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру |
7.3 Теннис |
5.7.3.1 |
6.7.3.1 |
7.7.3.1 |
8.7.3.1 |
9.7.3.1 |
10.7.3.1 |
7.4 Футбол |
5.7.4.1 |
6.7.4.1 |
7.7.4.1 | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту |
40. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
41. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы |
|
үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Бейімделген дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 5.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелерін және қауіпсіздік техникасын білу |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 5.1.2.1 жеке бас тазалығының ережелері және күн тәртібі туралы білу | |
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу |
4.2 | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындай алу | |
4.3 | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындай алу | |
4.4 | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындай алу | |
7. Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
7.2 Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.3 Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.4 Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | 2.1 Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 5.2.1.1 дененің дұрыс қалпын білу және еңкеюден кейін дұрыс дене қалпын ұстай алу |
2.2 Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 5.2.2.1 гимнастикалық орындықта, бөренеде құралдармен жасалатын жаттығуларды орындауда тепе-теңдік сақтауды білу және сақтай алу | |
2.3 Тыныс алу жаттығулары | 5.2.3.1 тұрған және жатқан қалыпта аралас (көкіректі-құрсақты немесе толық) тыныс алу түрін орындай алу | |
2.4 Өрмелеу және асып түсу | 5.2.4.1 бір жабдықтан басқасына асып түсуді білу және асып түсе алу | |
2.5 Құралдармен орындалатын жаттығулар |
5.2.5.1 жұптасып үлкен допты бір-біріне кеудеден лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | 3.1 Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 5.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындардың маңызын түсіну |
3.2 Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 5.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындардың маңызын түсіну | |
3.3 Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 5.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындардың маңызын түсіну | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 5.6.1.1 шаңғымен сап түзеу элементтерін білу және орындай алу |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 5.6.2.1 шаңғымен сырғаната қадам жасап жүруді білу және жүре алу | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | 5.1 Тоғыз құмалақ | 5.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының ережесін білу және ойнай білу |
5.2 Асық | 5.5.2.1 асық ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
5.3 | 5.5.3.1 дойбы ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
5.4 | 5.5.4.1 шахмат ойынының ережесін білу және ойнай білу | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
7.2 Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.3 Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.4 Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 5.4.1.1 жүрудің түрлерін орындай алу |
4.2 | 5.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін орындай алу | |
4.3 | 5.4.3.1 лақтыруды бірізді ретімен орындай алу | |
4.4 | 5.4.4.1 әртүрлі секіру жаттығуларын орындай алу | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 5.7.1.1 волейбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
7.2 Баскетбол | 5.7.2.1 баскетбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.3 Теннис | 5.7.3.1 үстел теннисі ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру | |
7.4 Футбол | 5.7.4.1 футбол ойынының ережелерін білу және элементтерін игеру |
2) 6 сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 6.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында тәртіп ережелерін және қауіпсіздік техникасын сақтау |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 6.1.2.1 шынығу және оның ағзаға тигізетін әсері туралы білу | |
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу |
4.2 | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре алу | |
4.3 | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре білу | |
4.4 | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре білу 2 | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
7.2 Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
7.3 Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
7.4 Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика |
2.1 | 6.2.1.1 дененің дұрыс қалпын ұғыну мен сақтай алу және қолмен бірқатар қимылдарды орындау |
2.2 | 6.2.2.1 спорт құрал-жабдықтарында тепе-теңдік сақтауды түсіну және сақтай алу | |
2.3 | 6.2.3.1 қолдың әртүрлі қимылдары кезінде тыныс алуды орындау: жанына, жоғары қарай; жүрелеп толық және жартылайотырып-тұру кезінде | |
2.4 | 6.2.4.1 кедергілерден асып түсе алу және кедергінің биіктігіне қарай әртүрлі тәсілдермен олардың астынан өту | |
2.5 |
6.2.5.1 үлкен допты бір-біріне екі қолмен оң иықтан, сол иықтан лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар |
3.1 | 6.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін сақтай алу |
3.2 | 6.3.2.1 ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре және кедергілерден өте алу | |
3.3 | 6.3.3.1 кеңістікті бағдарлай алу | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 6.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүре алу |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 6.6.2.1 "саты" жасап жайпақ беткейге көтеріле алу | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар |
5.1 | 6.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену |
5.2 | 6.5.2.1 асық ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
5.3 | 6.5.3.1 дойбы ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
5.4 | 6.5.4.1 шахмат ойынының әртүрлі әдіс-тәсілдерін үйрену | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
7.2 Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
7.3 Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
7.4 Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 6.4.1.1 жүрудің түрлерін үйлестіре алу |
4.2 | 6.4.2.1 жүгіру жаттығуларының түрлерін үйлестіре алу | |
4.3 | 6.4.3.1 лақтырудың түрлерін үйлестіре алу | |
4.4 | 6.4.4.1 секірудің түрлерін үйлестіре алу | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 6.7.1.1 волейболдағы допты беру техникасы мен тактикасын игеру |
7.2 Баскетбол | 6.7.2.1 баскетболдағы допты қағып алу және беруді игеру | |
7.3 Теннис |
6.7.3.1 теннис қалақшасының қозғалысына ұқсатуды білу | |
7.4 Футбол | 6.7.4.1 футболдағы допты тосып алу және беруді игеру |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 7.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында спорт құрал-жабдықтарында жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасын қолдану |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 7.1.2.1 өз денсаулығына қатерлі жайттарды анықтай алу | |
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту |
4.2 | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | |
4.3 | 7.4.3.1 лақтыру техникасын дамыту | |
4.4 | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | |
7. Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
7.2 Баскетбол |
7.7.2.1 секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
7.3 Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
7.4 Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика |
2.1 | 7.2.1.1 гимнастикалық қабырғамен жанына, жоғары және төмен қимылдағанда дененің дұрыс қалпын сақтай алу |
2.2 | 7.2.2.1 көзбен бақылай отырып және бақыламай кез-келген бастапқы қалыптан дененің дұрыс қалпын ұстай алу | |
2.3 | 7.2.3.1 қолын белге қойып, қолдарын артқа, жанына, жоғары қарай әртүрлі қимылдатып жүрген кезде тыныс алуды сақтау | |
2.4 | 7.2.4.1 көлденең сатымен өрмелеудің кезекпен қол мен аяқты алмастыру әдісін қолдану | |
2.5 |
7.2.5.1 үлкен теннис добын бір қолмен жоғары, жерге және қабырғаға лақтыра алу, оны бір қолмен қағып алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар |
3.1 | 7.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу |
3.2 | 7.3.2.1 кедергілерден өтуге арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | |
3.3 | 7.3.3.1 кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар кезінде өз әрекеттерін үйлестіре алу | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 7.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен жүрген кезде аяқ-қол қозғалысын үйлестіре алу |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 7.6.2.1 көтерілу мен түсу техникасының үйренген элементтерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар |
5.1 | 7.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының бірнеше комбинацияларын білу |
5.2 | 7.5.2.1 асық ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
5.3 | 7.5.3.1 дойбы ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
5.4 | 7.5.4.1 шахмат ойынының бірнеше комбинацияларын білу | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
7.2 Баскетбол |
7.7.2.1.секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
7.3 Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
7.4 Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 7.4.1.1 жүру техникасын дамыту |
4.2 Жүгіру | 7.4.2.1 жүгіру техникасын дамыту | |
4.3 Лақтыру | 7.4.3.1 лақтыру техникасын дамыту | |
4.4 Секіру | 7.4.4.1 секіру техникасын дамыту | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
7.7.1.1 орнында тұрып допты жоғарыдан беру |
7.2 Баскетбол |
7.7.2.1 секіріп допты себетке бір және екі қолмен лақтыра алу | |
7.3 Теннис | 7.7.3.1 қозғалыс кезінде (алдыға, артқа, солға, оңға) теннис добын қалақшада ұстап тұра алу | |
7.4 Футбол | 7.7.4.1 қарсыластан допты тартып алу (қағып жіберу арқылы, допты табанмен басу арқылы) |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 8.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында спорт құрал-жабдықтарында жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасын сақтау |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 8.1.2.1 ой және дене еңбегін алмастыру тәртібін сақтау | |
4. Жеңіл атлетика |
4.1 | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
4.2 | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
4.3 | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану | |
4.4 | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
7.4 Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика |
2.1 | 8.2.1.1 бір орында тұрып секіру кезінде дұрыс дене қалпын көрсете алу |
2.2 | 8.2.2.1 құралдармен жасалатын жаттығуларды бір орында және қозғалыста орындау кезінде дененің дұрыс қалпын ұстай білу | |
2.3 | 8.2.3.1 қимыл сипатына сәйкес тыныстың тереңдігі мен қарқынын ерікті түрде өзгертуді орындай алу | |
2.4 | 8.2.4.1 көлбеу 40° бұрышпен қойылған гимнастикалық орындыққа таянып отырып өрмелеу әдісін қолдану | |
2.5 |
8.2.5.1 жүріп келе жатып нығыздалған допты жоғары лақтырып, оны тосып алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар |
3.1 | 8.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын дамыту |
3.2 | 8.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын дамыту | |
3.3 | 8.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын дамыту | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 8.6.1.1 шаңғымен алма-кезек екі адымды жүріспен қозғалған кезде бір аяқты тіреп сырғуды үйрену және орындай алу |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 8.6.2.1 түсу техникасының үйренген элементтерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар |
5.1 | 8.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену |
5.2 | 8.5.2.1 асық ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | |
5.3 | 8.5.3.1 дойбы ойынының әрүрлі кезеңдерін үйрену | |
5.4 | 8.5.4.1 шахмат ойынының әрүрлі кезеңдерін орындау | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
7.4 Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 8.4.1.1 жүрудің әртүрлі техникаларын қолдану |
4.2 Жүгіру | 8.4.2.1 жүгірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
4.3 Лақтыру | 8.4.3.1 лақтырудың әртүрлі техникаларын қолдану | |
4.4 Секіру | 8.4.4.1 секірудің әртүрлі техникаларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
8.7.1.1 допты төменнен тура беру кезінде үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 8.7.2.1 үйренген ойын амалдарын біріктіріп қолдану: орнында допты екі қолмен тосып алу - допты оң және сол қолмен тура алып жүру - допты себетке екі қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 8.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста теннис добын вертикальды соғуды қолдану | |
7.4 Футбол | 8.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 9.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету нұсқауын білу |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 9.1.2.1 өзін-өзі қадағалауды және бақылауды жүзеге асыра алу | |
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 9.4.1.1 жүру техникасын машықтау |
4.2 Жүгіру | 9.4.2.1 жүгіру техникасын өз бетімен машықтау | |
4.3 Лақтыру | 9.4.3.1 лақтыру техникасын машықтау | |
4.4 Секіру | 9.4.4.1 секіру техникасын машықтау | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
7.4 Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
2-ші тоқсан | ||
2. Гимнастика | 2.1 Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 9.2.1.1 өкшемен, табанның сыртқа және ішкі қырымен жүруді жетілдіру |
2.2 Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 9.2.2.1 құралдармен жасалатын жаттығуларды бір орында және қозғалыста орындау кезінде дененің дұрыс қалпын көрсете алу | |
2.3 Тыныс жаттығулары | 9.2.3.1 ырғақты қимылдарды орындау кезінде ұзақтығы бойынша әртүрлі тыныс алу мен тыныс шығаруды орындай алу | |
2.4 Өрмелеу және асып түсу | 9.2.4.1 кедергілер алаңында әртүрлі жабдықтардан әртүрлі тәсілдермен өрмелеу және асып түсуді көрсету | |
2.5 Құралдармен орындалатын жаттығулар |
9.2.5.1 нығыздалған допты жоғары бастың үстімен бір қолдан екінші қолға лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | 3.1 Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 9.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын қолдану |
3.2 Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 9.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын қолдану | |
3.3 Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 9.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын қолдану | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 9.6.1.1 қашықтық арасы 100м дейін ойлы-қырлы жермен жүріп өту кезінде бір мезгілдегі екі адымды жүріс техникасын көрсету |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 9.6.2.1 шаңғымен көтерілу техникасының үйренген негіздерін орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | 5.1 Тоғыз құмалақ | 9.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын қолдану |
5.2 Асық | 9.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
5.3 Дойбы | 9.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
5.4 Шахмат | 9.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын қолдану | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
7.4 Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 9.4.1.1 жүру техникасын машықтау |
4.2 Жүгіру | 9.4.2.1 жүгіру техникасын өз бетімен машықтау | |
4.3 Лақтыру | 9.4.3.1 лақтыру техникасын машықтау | |
4.4 Секіру | 9.4.4.1 секіру техникасын машықтау | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 9.7.1.1 алдыға және оңға қозғалғаннан кейін допты жоғарыдан беруді үйренген дағдыларын қолдану |
7.2 Баскетбол | 9.7.2.1 допты оң және сол қолмен алып жүру техникасын пайдалану және орындау – адымдап тоқтау - допты себетке бір қолмен жақын қашықтықтан лақтыру | |
7.3 Теннис | 9.7.3.1 үстел теннисіндегі техникалық амалдарды бекітуге және жетілдіруге бағытталған жаттығуларды пайдалану | |
7.4 Футбол | 9.7.4.1 футбол ойнаудың үйренген дағдыларын қолдану |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Тақырыбы/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Дене шынықтыру туралы білім. Салауатты өмір салты туралы білім жүйесі | 1.1 Бейімделген дене шынықтыру сабақтарындағы тәртіп ережелері және қауіпсіздік техникасы | 10.1.1.1 бейімделген дене шынықтыру сабақтарында соғылу мен жарақат кезінде алғашқы көмек көрсете алу |
1.2 Жеке бас тазалығы және күн тәртібі | 10.1.2.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін өз үлгісімен көрсете алу | |
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 10.4.1.1 үйренген жүру дағдыларын бекіту |
4.2 Жүгіру | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту | |
4.3 Лақтыру | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту | |
4.4 Секіру | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану |
7.2 Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
7.3 Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
7.4 Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту | |
2-тоқсан | ||
2. Гимнастика | 2.1 Дене сымбатын қалыптастыруға және жалпақ табандылықтың алдын алуға бағытталған жаттығулар | 10.2.1.1 екі табан арасына кіші допты қысып 2-3 рет секірудің үйренген дағдыларын пайдалану |
2.2 Кеңістікті бағдарлауды және қимылдардың дәлдігін дамытуға арналған жаттығулар | 10.2.2.1 сапқа тұру, сапқа құрылымын өзгертіп қайта тұру кезінде берілген ара-қашықтықты анықтай білу және дұрыс орындай алу | |
2.3 Тыныс жаттығулары | 10.2.3.1 тыныс жаттығулары арқылы өкпе вентиляциясын жақсарту | |
2.4 Өрмелеу және асып түсу | 10.2.4.1 арқанмен өрмелеудің әртүрлі әдістерін тәжірибе жүзінде қолдану | |
2.5 Құралдармен орындалатын жаттығулар |
10.2.5.1 нығыздалған допты тізерлеп тұрып бастан асыра лақтыра алу | |
3. Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған қозғалмалы ойындар | 3.1 Тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігін дамытуға бағытталған ойындар | 10.3.1.1 тепе-теңдік пен қимыл үйлесімділігі дағдыларын пайдалану |
3.2 Кедергілерден өтуге арналған ойындар | 10.3.2.1 кедергілерден өту дағдыларын пайдалану | |
3.3 Кеңістікті бағдарлауды дамытуға арналған ойындар | 10.3.3.1 кеңістікті бағдарлау дағдыларын пайдалану | |
3-тоқсан | ||
6. Шаңғы дайындығы | 6.1 Шаңғымен жүру адымдарын бекітуге арналған жаттығулар | 10.6.1.1 бір мезгілдегі екі адымды жүріспен баяу қозғалғанда ырғақты сақтай алу |
6.2 Жылдамдық пен шыдамдылықты дамытуға арналған жаттығулар | 10.6.2.1 шаңғымен түсу техникасының үйренген негіздерін білу және орындау | |
5. Ұлттық және зияткерлік ойындар | 5.1 Тоғыз құмалақ | 10.5.1.1 тоғыз құмалақ ойынынан алған дағдыларын пайдалану |
5.2 Асық | 10.5.2.1 асық ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
5.3 Дойбы | 10.5.3.1 дойбы ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
5.4 Шахмат | 10.5.4.1 шахмат ойынынан алған дағдыларын пайдалану | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол | 10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану 10.7.1.2 допты белгілі бір аймаққа төменнен тура беруді орындау техникасын пайдалану |
7.2 Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
7.3 Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
7.4 Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту | |
4-тоқсан | ||
4. Жеңіл атлетика | 4.1 Жүру | 10.4.1.1 үйренген жүру дағдыларын бекіту |
4.2 Жүгіру | 10.4.2.1 үйренген жүгіру дағдыларын бекіту | |
4.3 Лақтыру | 10.4.3.1 үйренген лақтыру дағдыларын бекіту | |
4.4 Секіру | 10.4.4.1 үйренген секіру дағдыларын бекіту | |
7.Спорттық ойындар | 7.1 Волейбол |
10.7.1.1 допты 4(2) аймағынан белгілі бір аймаққа тордан асыра жоғарыдан беруді орындау техникасын пайдалану 10.7.1.2 |
7.2 Баскетбол |
10.7.2.1 допты серіктесіне қозғалыста беру техникасын қолдану, допты жүргізіп келіп, себетке бір қолмен иықтан лақтыру | |
7.3 Теннис |
10.7.3.1 бір орында тұрып және қозғалыста допты қалақшаның беткі және сыртқы жағымен вертикальды соғуды көрсету | |
7.4 Футбол | 10.7.4.1 допты игеру техникасын бекіту және үйлестіру қабілеттерін дамыту |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Пәнді оқытудың мақсаты – айналасындағылармен ауызша қарым-қатынас жасау үшін табиғи дыбысталуына жақындай отырып, нақты, түсінікті сөйлеуді жетілдіру; бұрын қалыптасқан сөйлеуді есту қабілеті дағдыларын белсенді қолдану.
3. Пәнді оқытудың міндеттері:
1) дыбыс күшейткіш аппаратымен және аппаратсыз ауызша сөйлеу тілін естіп-көру және есту қабілетін дамыту;
2) таныс емес мәтіндерді есту арқылы қабылдау қабілетін дамыту, олардың негізгі мазмұнын және мағынасын анықтау;
3) табиғиға жақындатылған, білім беру және сыныптан тыс әрекеттерінде ауызша сөйлесу процесінде, әртүрлі жағдайларда және күйде басқа адамдардың сөзін қабылдауға меңгерілген есту тәжірибесін қолдану қажеттілігін дамыту
4) дыбысталуы бойынша табығыға жақындатылған нақты, түсінікті сөйлеуді, сөйлеуінің өзі бақылауын жүзеге асыру қабілеті қалыптастыру, сөйлесу қарым-қатынасында вербалды емес байланыс құралын қолдану;
5) аралас дыбыстарды саралау дағдыларын дамыту, ауызша сөйлеу тілінің ырғақты-екпіндік жағын дұрыс айту дағдыларын бекіту;
6) мәнерлі сөйлеу бойынша жұмыс жасау;
7) мектептің оқыту-тәрбиелік процесінде есту қабілетін қосу, естіп-көріп қабылдау және сөйлеуді дамыту кешенінде сөйлеудің коммуникативтік функциясын арттыру;
8) еркін сөйлеу және есту әрекетінде есту қабілетін дамыту және дыбыстардың айтылуын қалыптастыру бойынша материалдарды қосу;
9) қоршаған дыбыс әлемі туралы түсініктерін кеңейту, дыбыс ортасында бағдарлауды дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Нашар еститін білім алушыларды оқыту келесі дидактикалық қағидаларға негізделеді:
1) тұлғалық бағытталған білім беру тұжырымдамасына көшу дегенді білдіреді білім беруді гуманизациялау қағидасы;
2) нашар еститін білім алушылардың даму ерекшеліктеріне және деңгейіне білім берудің бейімделу қағидасы, осыған сәйкес мектеп әртүрлі білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағдарланады, есту қабілеті зақымдалған әртүрлі санаттағы, соның ішінде психикалық дамуы тежелген, көру қабілеті зақымдалған балалар үшін түрлі құралдар мен әдістер қолданады;
3) оқытуды дифференциациялау және жекелендіру қағидасы нашар еститін білім алушыларға ата-анасымен бірлесе отырып, оған өте қолайлы білім алу жолын таңдауға мүмкіндік береді;
4) нашар еститіндерді оқытудың бастапқы кезеңі үшін заңды болып табылатын оқыту-тәрбиелеу процесінде жаңа ұғымдарды, тұжырымдарды, ережелерді қалыптастыру ретінде сезімдік бейнелерді жинақтау, жүйелендіру және жалпылау мақсатында бақылауды ұйымдастыруға бағытталған көрнекілік және оқытудың сөздік құралдар қағидасы;
5) ауызша сөйлеу тілін айту тарапын дамытумен бірлікте есту қабілетін дамытуды қарқындату қағидасы нашар еститін білім алушылардың оған бағытталған әңгімелесушінің сөзін жеткілікті еркін түсінуін және басқаларға түсінікті, анық сөйлеуін дамытудан тұрады
6) ауызша сөйлесуді белсендіру қағидасы нашар еститін білім алушылардың бірлескен жұмысын ұйымдастыруға психологиялық-педагогикалық тәсілдерді жүзеге асыру қажеттілігімен негізделеді және ауызша сөйлеу негізде қарым-қатынас жасауға қажеттілік тудыратын жағдайларды модельдеуді қарастырады. Әр түрлі байланыс жолдарын қалыптастыруда арнайы оқыту барлық оқыту-тәрбие жұмысында әлеуметтік мінез-құлық нысандарын ескере отырып жүргізіледі;
7) Әрекеттік тәсіл қағидасы нашар еститін білім алушыларды оқытудың заманауи жүйесінің негізгі бағытын, онда әрекет білім, білік, дағдыны қалыптастыру процесі ретінде және нашар еститін білім алушының тұлғалық қалыптасуының түзете-дамытушылық бағытын қамтамасыз ететін жағдай ретінде қарастырылатынын көрсетеді;
8) білім алушының тұлғалың дамуына және арнайы білім беру қажеттіліктерін ескере отырып, оның "жақын даму аймағын" кеңейтуге бағдарланған оқу үрдісінің бағытын дамыту қағидасы;
9) еститіндердің арасында белсенді және толыққанды өмірге қажет білім, білік және дағдыларды меңгерудің онтогенетикалық қағидасы;
10) оқу жағдайының тұрғысынан өмірлік жағдайдағы әрекеттерге қалыптастырылған білім мен дағдыларды және қарым-қатынастарды аудару қағидасы білім алушының шынайы өмірде, нақты әлемде белсенді қызметіне және өзіндік бағдарлануына дайындығын қамтамасыз етеді.
5. Есту қабілетін дамыту әдістемелік қағидамен сәйкес жүргізіледі:
1) сөйлеу және сөйлеу элементтерін ажырата білу дағдыларын кезеңмен қалыптастыру қағидасы. Дөрекі есту дифференциалаудан неғұрлым нәзік және дәл дәйекті аударманы қамтамасыз етеді;
2) есту қабілетін дамытуда қолданылатын жаттығуларды дамыту қағидасы ойлау, сөйлеу, сенсорлық және моторлық салаларын, есте сақтауды, зейінін, білім алуда тәуелсіздікті дамытуды және өзін-өзі дамытуға және шығармашылыққа бағытталуды дамытумен байланысты;
3) сөйлеу материалдарын интеграциялау қағидасы пән аралық пен оқыту сабақтары, тақырыптары, Бағдарламаның бөлімдері арасындағы байланыстарды ұйымдастыруды болжайды;
4) сөйлеуді қолдану қағидасы сөзді естуді дамыту құралы ретінде ми қыртысындағы сөйлеу орталығында бар сөйлеу бейнесін жаңғыртуға, кинестетикалық бейнелерімен тығыз байланысты, ішкі сөйлеу негізінде туындайтын және оның келесі әзірленуімен жаңа есту түсініктерін қалыптастыруға бағытталған;
5) есту қабілетін дамытудың айтылуымен байланыс қағидасы білім алушы есту арқылы берілген материалды сөйлеу анализаторларының белсенді қатысуы кезінде жақсы ажырататынымен түсіндіріледі. Анық айту, тілдік материалды қайталау естіп-айту қорытындыларды табысты дамытуға үлес қосады;
6) айтылуын түзету қағидасы фонетикалық дұрыс, түсінікті және мәнерлі сөйлеу есту арқылы сөйлеудің дыбысын, сөзді және сөйлеуді тануға оң ықпалын көрсететінімен негізделеді;
7) естуінің өзін-өзі басқару қағидасы сөйлеудің дыбыстарын қатесіз айтудың маңызды шарты болып табылады. Естуін және кинестетикалық өзін-өзі басқару нашар еститін білім алушылардың түсінікті сөйлеуіне және сөзді есту қабілетіне алып келеді.
6. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру әдістемелік қағидамен сәйкес жүргізіледі:
1) сөйлеу дағдыларын игерудегі сана мен белсенділік қағидасы;
2) материалды іріктеудің фонетикалық қағидасы;
3) жақын артикуляцияны қарама-қарсы қою қағидасы;
4) сөйлеу қарым-қатынасының қағидасы;
5) барлық сақталған анализаторларды қолдану қағидасы;
6) алынған білім мен дағдылардың жүйелі және сенімділігі қағидасы;
7) білім алушылардың тұлғалық ерекшеліктерін есепке алу қағидасы;
8) баланың өмірі және қызметімен оқытудың байланысы қағидасы.
7. Бағдарламада қазіргі заманғы мектепте оқу процесін ұйымдастыруға инновациялық педагогикалық тәсілдердің сипаттамалары берілген білім беру-нормативтік құжатының дәстүрлі функциялары біріктіріледі. Оқуға деген көзқарастар пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құрудың негізгі бағдарлары болып табылады.
8. Құндылыққа-бағдарланған, әрекеттік, тұлғалық-бағдарланған, коммуникативті тәсілдер білімнің клиссикалық негізі ретінде Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс тапқан оқу мақсаттарының және білім беру процесінің нәтижелерінің басымдықтарын күшейту үшін қолданылады.
9. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтау үшін негіз болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелерді тұжырымдайды. Мазмұнды аспектісінде оқу жоспары белгілі бір оқу пәнінің нашар еститін білім алушылардың тәрбиеленуіне өзінің оқуының субъектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі ретінде үлесін көрсетеді.
10. Нашар еститін білім алушылар оқытылады:
1) әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдениеттік және оқыту-кәсіби қарым-қатынас салаларында мәтінді есте сақтау;
2) сөйлеу мінез-құлқының ашық және жасырын түрде білдірілген формаларын тану, бағалау
3) әр түрлі өмірлік жағдайларда ауызша сөйлеуді жүзеге асыру; сөйлеу қарым-қатынастарының әртүрлі мақсаттары мен тактикасын іске асыру үшін әртүрлі тілдік құралдарды қолдана отырып диалогты бастау және қолдау;
4) проблемалық сипаттағы ақпаратты синтез жүргізе отырып монолог құру;
5) өзінің ойын қорғау және аргументтеу; сөйлеушінің сөйлеу тақырыбына деген көзқарасын бағалау, өз пікірін білдіру;
6) мәтіннің мазмұнын оның тақырыбы / басталуы / соңы бойынша болжау;
7) өздерінің пікірлерін қалыптастыру кезінде грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтау.
11. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнін оқу ауызша мәнерлі және түсінікті сөйлеуінің дамуына, басқа адамдардың сөзін түсінуіне, айналадағы шындық туралы ойларды кеңейту және қоғамға толық кірігуіне алып келеді.
12. Бағдарламаны меңгеру нәтижесінде:
1) жеке есту аппараттарының/кохлеарлы импланттардың көмегімен және оларсыз оқу әрекетімен және сыбықтан тыс әрекетімен, нашар еститін білім алушылардың қызығушылық салаларымен, қоғамдық өмірмен байланысты кез келген тілдік материалды еркін қабылдауды;
2) қалыпты биіктік, күш және тембр дауысымен айтарлықтай табиғи және мәнерлі, түсінікті сөйлеуді;
3) сөзді біріктіріп, екпінмен, дыбыстық құрылымды айту дағдысын қолдана отырып айтуды;
4) фразаларды біріктіріп, синтагмаларға бөле отырып, логикалық және синтагматикалық екпінді түсіре, мүмкіндігінше фразаның методикалық бағытын сақтай отырып айтуды;
5) тәуелсіз сөйлеуде және әзірленген сөйлеу материалдарын айту кезінде қалыпты қарқынды қадағалауды;
6) орфоэпиялық ережелерді білуді және қадағалауды;
7) айтудың әртүрлі эмоционалдық көріністерін беруді;
8) сөйлеуді сүйемелдейтін тілдік емес қарым-қатынас құралдарын (мәнерлі бет-әлпеті, қалып, пластика) дұрыс пайдалануды;
9) айтылудың түрлі жақтарына өзін-өзі бақылауды жүзеге асыруды үйренеді.
13. Дұрыс айтылуды және тиімді есту қабілетін меңгеру білім беру бағдарламасы шеңберінде "Ағылшын тілі", "Орыс тілі", "Орыс әдебиеті", "Қазақ тілі мен әдебиеті", "Түзету ырғағы" сабақтарымен жүзеге асырылатын жұмыстың келесі бағыттары негізделген:
1) әр түрлі қабылдау, көңіл, есте сақтау, ойлауды дамыту;
2) артикуляциялық моториканы дамыту;
3) сөздің грамматикалық формаларын және сөз жасау модельдерін, синтаксистік конструкциялардың әр түрлері типтерін нашар еститін білім алушылармен қабылдауының, дифференциациясын және пайдалану дағдыларын дамыту;
4) сөйлеудің фонетикалық жағының бұзылыстарын түзету, фонематикалық процестерді дамыту;
5) тілдік және тілдік емес дыбыстарды естіп-көру және есту қабілетін дамыту;
6) нашар еститін білім алушылардың коммуникативті ынталандыруын қалыптастыру.
14. Барлық қызмет түрлерін жүзеге асыру оларды ұйымдастырудың тиісті формаларын білдіреді: нұсқау беру, көмек көрсету, бақылау, қорытындылау, бағалау, коммуникативтік мақсаттарда сөйлеуді қолдану (нұсқаулықтар, сұрақтар / жауаптар, есептер, өзінің көзқарасын білдіру).
15. Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту үшін жеке және фронтальды сабақтар жүргізіледі.
16. Оқыту-тәрбиелік процесті ұйымдастыру үшін кабинеттер санитарлық-гигиеналық нормаларды ескере отырып, тиісті мектеп жабдықтарымен жабдықталған.
17. Жеке сабақтарға арналған есту бөлмелері жеке пайдалануға арналған дыбыс күшейткіш жабдықпен, қосымша вибротактильді құрылғылар жиынтығы бар, көрнекі құралдармен және сөйлеу, есту қабілетін дамыту жұмысы үшін арнайы компьютерлік бағдарламалармен, айнамен жабдықталған
18. Бақылау-диагностикалық тапсырмалардың орындалу нәтижелері білім алушының жетістік карталарында тіркеледі және білім алушыға жеке тәсілід енгізудің негізі болып табылады (фонетикалық күнделік, жеке түзету-дамыту бағдарламасы, тексеру дәптері).
19. Білім алушының жетістіктерінің баллдық жүйесі қолданылмайды, себебі "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні үлгілік оқу жоспарының түзету компонентіне кіреді және түзете-дамытушылық міндеттерін шешеді.
20. Жетістіктерді бағалау жалпылама сипатта жүреді.
3-тарау. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
21. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 16сағат, оқу жылында - 544 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 16 сағат, оқу жылында - 544 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылында - 136 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылында - 136 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 4 сағат, оқу жылында - 136 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында - 68 сағатты құрайды.
22. "Дыбыстардың дұрыс айтылуын және сөйлеу тілін қалыптастыру" мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру";
2) 2-бөлім "Естіп қабылдауын дамыту".
23. "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) дыбыс айту:
2) сөздік тыныс және дауыс;
3) сөз және фраза.
24. "Естіп қабылдауын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тілдік дыбыстарды естіп қабылдау;
2) тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау.
25. Оқу пәнінің мазмұны:
1) оқытудың бөлімдері пәннің құрылымдық компоненттерін қамтитын бөлімшелерге бөлінген;
2) әр бөлімше тақырып бойынша жоспарланған нәтижені құрайды. Бағдарламаның мазмұнын бөлу мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушының әзірленген критерийлерге сәйкес жетістіктерін бағалауға мүмкіндік береді.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
26. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, 5.2.1.1 кодындағы: "5" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
27. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 барлық дауысты және дауыссыз дыбыстарды сөздерде және фразаларда дұрыс айту |
6.1.1.1 артикуляциясы бойынша ұқсас дауысты дыбыстардың айтылуын ажырату: "А-Ә, А-О, А-Э, О-У, У-Ұ, И-Э, И-Ы, Ұ-Ү" |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 мақал, жаңылтпаштар айту 9.1.1.2 өзінің айтуын қадағалау 9.1.2.3 басқалардың айтқанын бағалау |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 сөздің мұрындық реңін жою мақсатында өзінің сөйлеуін қадағалау |
8.1.2.1 тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау |
9.1.2.1 өзінің дауысының дыбысталуын, айтуда сөйлеу қарқынын орынды қолдану |
10.1.2.1 сөйлеу кезінде тынысын еркін меңгеру |
1.3 |
5.1.3.1. сөзді бірге, қалыпты қарқында айту, дыбыстық құрылымды есте сақтау |
6.1.3.1 сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау |
7.1.3.1 сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау |
8.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
9.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
10.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
2) 2-бөлім "Естіп қабылдауын дамыту":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 есту аппаратымен (бұдан әрі – ЕА) ауызекі сөйлеу сипатындағы тілді есту арқылы қабылдау |
6.2.1.1 есту аппаратының көмегімен ауызекі сөйлеу сипатындағы және оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
7.2.1.1 есту аппаратының көмегімен оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
8.2.1.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
9.2.1.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
10.2.2.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
2.2. |
5.2.2.1 тұрмыстық дыбыстарды қашықтығын ұзарта отырып есту арқылы қабылдау |
6.2.2.1 бөліктері бойынша таныс әуендерді тану |
7.2.2.1 әртүрлі орындаудағы әуендерді есту арқылы қабылдау | 8.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу 8.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 9.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу 9.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 10.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу 10.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
28. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
29. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10-сыныптары үшін "Дыбыстардың айтылуын қалыптастыру және есту қабілетін дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспар дың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | барлық дауысты және дауыссыз дыбыстарды фразаларда және сөздерде дұрыс айту | 5.1.1.1 барлық дауысты және дауыссыз дыбыстарды сөздерде және фразаларда дұрыс айту |
ариткуляциясы бойынша ұқсас дауысты және дауыссыз дыбыстардың айтылуын ажырату |
5.1.1.2 артикуляциясы бойынша ұқсас дауысты дыбыстардың айтылуын ажырату: "А-О, А-Ә, А-Э, О-У, И-Э, И-Ы" | |
өзінің айтқанын қадағалау | 5.1.1.4 өзінің айтқанын қадағалау | |
сөздің ырғақтық құрылымын қадағалау | 5.1.3.11 сөздің ырғақтық құрылымын қадағалау | |
диалогта және декламацияда әртүрлі интонацияны айту | 5.1.3.12 диалогта және декламацияда әртүрлі интонацияны айту | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | оқу үрдісінде, мәтін айту кезінде синтагмалар бөлінгенде тыныс алу үзілістерін дұрыс жүргізу | 5.1.2.1 оқу үрдісінде, мәтін айту кезінде синтагмалар бөлінгенде тыныс алу үзілістерін дұрыс жүргізу |
тыныс шығарудың басымен дыбысты айтуды байланыстыру | 5.1.2.2 тыныс шығарудың басымен дыбысты айтуды байланыстыру | |
артық ауаны шығару және жаңа дем алуға сөйлеу кідірісін қолдану | 5.1.2.3 артық ауаны шығару және жаңа дем алуға сөйлеу кідірісін қолдану | |
1.3 Сөз және фраза | сөзді бірге, қалыпты қарқында айту, дыбыстық құрылымды есте сақтау | 5.1.3.1 сөзді бірге, қалыпты қарқында айту, дыбыстық құрылымды есте сақтау |
жаңа сөздерді дұрыс айту | 5.1.3.2 жаңа сөздерді дұрыс айту | |
сөзде орфоэпия ережелерін қадағалау | 5.1.3.3 сөзде орфоэпия ережелерін қадағалау (екпінсіз "О" "А" сияқты, сөздің соңында ұяң дауыссыз дыбыстың қатаңдануы және қатаң дауыссыздар алдында; айтылмайтын дауыссыздардың түсіп қалуы) | |
фразаны айту кезінде сөйлеу тілінің қарқынын қадағалау | 5.1.3.4 фразаны айту кезінде сөйлеу тілінің қарқынын қадағалау | |
әзірленген тілдік материалдарды дауыстап өз еркімен айту | 5.1.3.5 әзірленген тілдік материалдарды дауыстап өз еркімен айту | |
тілдік материалды тұсінікті айту, жеткілікті табиғи, әсерлі және эмоционалды | 5.1.3.6 тілдік материалды тұсінікті айту, жеткілікті табиғи, әсерлі және эмоционалды | |
диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | 5.1.3.7 диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | |
сөз формалары өзгерген кезінде екпінді қадағалау | 5.1.3.8 сөз формалары өзгерген кезінде екпінді қадағалау | |
интонация арқылы оқығанға, естігенге өзінің қатынасын айқындау | 5.1.3.9 интонация арқылы оқығанға, естігенге өзінің қатынасын айқындау | |
ролдік оқуда интонацияны өзгерту | 5.1.3.10 ролдік оқуда интонацияны өзгерту | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау | есту аппаратымен және есту аппаратынсыз (әрі қараай – еа) ауызекі сөйлеу сипатындағы тілді есту арқылы қабылдау |
5.2.1.1 ЕА ауызекі сөйлеу сипатындағы тілді есту арқылы қабылдау |
оқу әрекетімен байланысты және жалпы білім беру пәндерінде оқытылған материалды есту аппаратымен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
5.2.1.3 оқу әрекетімен байланысты және жалпы білім беру пәндерінде оқытылған материалды есту аппаратымен есту арқылы қабылдау | |
мәтіндерді есту аппаратымен және есту аппаратынсыз есту арқылы (15-17 сөйлемге дейін) |
5.2.1.5 мәтіндерді есту аппаратымен есту арқылы (15-17 сөйлемге дейін) қыбалдау және тақырып бойынша тапсырмалар | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.7 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3-3,5 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.8 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3-3,5 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 8-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 8-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 5-6 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 5.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 5-6 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
контекстпен түсіндірілетін жеке сөздер мен сөз тіркестерін қосатын таныс емес тілдік материалды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 5.2.1.13 контекстпен түсіндірілетін жеке сөздер мен сөз тіркестерін қосатын таныс емес тілдік материалды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
шарттар жағдайында және одан тыс оқу әрекетімен байланысты мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 5.2.1.14 шарттар жағдайында және одан тыс оқу әрекетімен байланысты мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
шарттар жағдайында және одан тыс ауызекі тілдік сипаттағы мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 5.2.1.15 шарттар жағдайында және одан тыс ауызекі тілдік сипаттағы мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
танымал әртістердің орындауында өлеңдерді, әңгімелері мен ертегілерді оқуын тыңдау | 5.2.1.16 танымал әртістердің орындауында өлеңдерді, әңгімелері мен ертегілерді оқуын тыңдау | |
фильм және мультфильмдердегі таныс кейіпкерлердің дауыстарын тану | 5.2.1.17 фильм және мультфильмдердегі таныс кейіпкерлердің дауыстарын тану | |
таныс контекстте есту және естіп-көрі арқылы қабылданған тілдік материалды түсіну | 5.2.1.18 таныс контекстте есту және естіп-көрі арқылы қабылданған тілдік материалды түсіну | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | тұрмыстық дыбыстарды қашықтығын ұзарта отырып есту арқылы қабылдау | 5.2.2.1 тұрмыстық дыбыстарды қашықтығын ұзарта отырып есту арқылы қабылдау |
әртүрлі орындаудағы әуендерді есту аппаратынсыз және есту аппаратымен есту арқылы қабылдау |
5.2.2.2 әртүрлі орындаудағы әуендерді есту арқылы қабылдау және есту аппаратынсыз | |
әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
5.2.2.4 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспар дың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | артикуляциясы бойынша ұқсас дауысты дыбыстардың айтылуын ажырату | 6.1.1.1 артикуляциясы бойынша ұқсас дауысты дыбыстардың айтылуын ажырату: "А-Ә, А-О, А-Э, О-У, У-Ұ, И-Э, И-Ы, Ұ-Ү" |
артикуляциясы бойынша ұқсас дауыссыз дыбыстардың айтылуын ажырату | 6.1.1.2 артикуляциясы бойынша ұқсас дауыссыз дыбыстардың айтылуын ажырату: "М-П, М-Б, Н-Т, Н-Д; С-Ш, З-Ж, Ц-Ч; Ц-С, Ч-Ш; Ц-Т, Ч-Т; В-Ф, Б-П, Д-Т, Қ-К" | |
дауыссыз дыбыстардың үйлесімділігін дұрыс айту (бір сөзде және сөздердің қиылысында) | 6.1.1.3 дауыссыз дыбыстардың үйлесімділігін дұрыс айту (бір сөзде және сөздердің қиылысында) | |
өзінің айтуын қадағалау | 6.1.1.4 өзінің айтуын қадағалау | |
басқалардың айтқанын бағалау | 6.1.1.5 басқалардың айтқанын бағалау | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | күш пен биіктік бойынша модуляцияны ұстана отырып қалыпты дыбысталу дауысын пайдалану | 6.1.2.1 күш пен биіктік бойынша модуляцияны ұстана отырып қалыпты дыбысталу дауысын пайдалану |
ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін анықтау | 6.1.2.2 ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін анықтау (өз еркімен және белгірерге көңіл бөлу) | |
1.3 Сөз және фраза | сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау | 6.1.3.1 сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау |
сөзде орфоэпия ережелерін қадағалау |
6.1.3.2 сөзде орфоэпия ережелерін қадағалау (сөздің аяқталуларын айту "–ТСЯ және –ТЬСЯ" "ЦА" сияқты) | |
ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін өз еркімен анықтау | 6.1.3.3 ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін өз еркімен анықтау | |
фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | 6.1.3.4 фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | |
фразаның әуендік белгісін айту | 6.1.3.5 фразаның әуендік белгісін айту | |
сөздік материалды түсінікті, табиғи, әсерлі және эмоционалды айту | 6.1.3.6 сөздік материалды түсінікті, табиғи, әсерлі және эмоционалды айту | |
диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | 6.1.3.7 диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | |
екіпнмен әртүрлі сезімдерді көрсету (қуану, енжарлық, ренжу) | 6.1.3.9 екпінмен әртүрлі сезімдерді көрсету (қуану, енжарлық, ренжу) | |
дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | 6.1.3.10 дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау | есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз ауызекі сөйлеу сипатындағы және оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
6.2.1.1 есту аппаратының көмегімен ауызекі сөйлеу сипатындағы және оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз білім беру пәндерін зерттеумен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
6.2.1.3 есту аппаратымен білім беру пәндерін зерттеумен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау | |
білім беру пәндерінің тақырыптары бойынша 15-20 сөйлемнен тұратын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | 6.2.1.5 білім беру пәндерінің тақырыптары бойынша 15-20 сөйлемнен тұратын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | |
өзінің және басқалардың айтуын қадағалау және түзету, сөздің көркемділігі | 6.2.1.6 өзінің және басқалардың айтуын қадағалау және түзету, сөздің көркемділігі | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.7 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3,5 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.8 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3,5 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 6-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 6-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 5-6 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 6.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратымен кем дегенде 5-6 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
шарттар жағдайында және одан тыс оқу әрекетімен байланысты мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 6.2.1.13 шарттар жағдайында және одан тыс оқу әрекетімен байланысты мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
шарттар жағдайында және одан тыс ауызекі тілдік сипаттағы мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 6.2.1.14 шарттар жағдайында және одан тыс ауызекі тілдік сипаттағы мағынасы бойынша таныс сөз, сөз тіркестері, фразаларды қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
контекстпен түсіндірілетін жеке сөздер мен сөз тіркестерін қосатын таныс емес тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату, тану, анықтау | 6.2.1.15 контекстпен түсіндірілетін жеке сөздер мен сөз тіркестерін қосатын таныс емес тілдік материалды есту арқылы қабылдау, ажырату, тану, анықтау | |
таныс әртістер, әншілердің дауысын тану | 6.2.1.16 таныс әртістер, әншілердің дауысын тану | |
дауысы бойынша адамның жасын, жынысын анықтау | 6.2.1.17 дауысы бойынша адамның жасын, жынысын анықтау | |
понимать воспринятый на слух и слухозрительно речевой материал в знакомом контексте | 6.2.1.18 таныс контекстте есту және естіп-көрі арқылы қабылданған тілдік материалды түсіну | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | бөліктері бойынша таныс әуендерді тану | 6.2.2.1 бөліктері бойынша таныс әуендерді тану |
бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 6.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | |
көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 6.2.2.3 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | мақал, жаңылтпаштар айту | 7.1.1.1 мақал, жаңылтпаштар айту |
өзінің айтуын қадағалау | 7.1.1.2 өзінің айтуын қадағалау | |
басқалардың айтқанын бағалау | 7.1.1.3 басқалардың айтқанын бағалау | |
артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау (жіңішке дауыссыздар, аффрикаттар және дифтонтар) | 7.1.1.4 артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау (жіңішке дауыссыздар, аффрикаттар және дифтонтар) | |
өз еркімен дыбыстарды айтуды әзірлеу | 7.1.1.5 өз еркімен дыбыстарды айтуды әзірлеу | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | сөздің мұрындық реңін жою мақсатында өзінің сөйлеуін қадағалау | 7.1.2.1 сөздің мұрындық реңін жою мақсатында өзінің сөйлеуін қадағалау |
сөздік тынысын қадағалау |
7.1.2.2 ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін өз еркімен анықтау | |
тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | 7.1.2.4 тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | |
1.3 Сөз және фраза | сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау | 7.1.3.1 сөзді бір қарқында, біріктіріп айту, дыбыстық құрамын сақтау |
сұраулы сөзсіз сұраулы сөйлемнің интонациясын айту | 7.1.3.2 сұраулы сөзсіз сұраулы сөйлемнің интонациясын айту | |
күрделі дыбыс-буындық құрылымдағы сөзді анық айту | 7.1.3.3 күрделі дыбыс-буындық құрылымдағы сөзді анық айту | |
жағдайға байланысты дауыс күшін өз еркімен таңдау | 7.1.3.4 жағдайға байланысты дауыс күшін өз еркімен таңдау | |
мәтінді ноталандыру | 7.1.3.5 мәтінді ноталандыру (сөздік және логикалық екпін, орфоэпия ережелері) | |
әртүрлі эмоционалдық көріністерімен фразаларды айту | 7.1.3.6 әртүрлі эмоционалдық көріністерімен фразаларды айту | |
диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | 7.1.3.7 диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | |
сөздік материалды түсінікті, табиғи, әсерлі және эмоционалды айту | 7.1.3.8 сөздік материалды түсінікті, табиғи, әсерлі және эмоционалды айту | |
қандай ойға ауысу керектігін түсіну үшін үзілісті қолдану | 7.1.3.9 қандай ойға ауысу керектігін түсіну үшін үзілісті қолдану | |
дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | 7.1.3.10 дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | |
ноталандырылған мәтінге сүйенусіз сөзде орфоэпия ережелерін сақтау | 7.1.3.11 ноталандырылған мәтінге сүйенусіз сөзде орфоэпия ережелерін сақтау | |
фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | 7.1.3.12 фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау | есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
7.2.1.1 есту аппаратының көмегімен оқыту әрекетімен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз ауызекі сөйлеу сипатындағы тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
7.2.1.3 есту аппаратының көмегімен ауызекі сөйлеу сипатындағы тілдік материалды есту арқылы қабылдау | |
есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз жалпы білім беру дисциплиналарын зерттеумен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау |
7.2.1.5 есту аппаратының көмегімен жалпы білім беру дисциплиналарын зерттеумен байланысты тілдік материалды есту арқылы қабылдау | |
оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен білім беру пәндерінің тақырыптарымен байланысты 20 сөйлемнен тұратын мәтінді есту арқылы қабылдау | 7.2.1.7 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен білім беру пәндерінің тақырыптарымен байланысты 20 сөйлемнен тұратын мәтінді есту арқылы қабылдау | |
теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | 7.2.1.8 теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 6,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3,5-3,8 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 3,5-3,8 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,3-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10-12 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 8-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.13 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 8-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 6-6,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 7.2.1.14 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 6-6,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
әртүрлі жағдайларда тілдік материалды қабылдау (көшеде, қаланың инфрақұрылымдық мекемелер орындарында, шулы бөлмеде немесе ауданда) | 7.2.1.15 әртүрлі жағдайларда тілдік материалды қабылдау (көшеде, қаланың инфрақұрылымдық мекемелер орындарында, шулы бөлмеде немесе ауданда) | |
интонацияны есту арқылы тану (хабарлы, сұраулы, лепті) | 7.2.1.16 интонацияны есту арқылы тану (хабарлы, сұраулы, лепті) | |
сөйлеу қарқынын есту арқылы анықтау | 7.2.1.17 сөйлеу қарқынын есту арқылы анықтау | |
дыбысталған сөздің фонетикалық ерекшеліктеріне көңілін бекіту және фонетикалық талдау жүргізу | 7.2.1.18 дыбысталған сөздің фонетикалық ерекшеліктеріне көңілін бекіту және фонетикалық талдау жүргізу | |
есту және естіп-көрі арқылы қабылданған оқу материалдарының мазмұнын түсіну | 7.2.1.19 есту және естіп-көрі арқылы қабылданған оқу материалдарының мазмұнын түсіну | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | әртүрлі орындаудағы әуендерді есту арқылы қабылдау | 7.2.2.1 әртүрлі орындаудағы әуендерді есту арқылы қабылдау |
бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 7.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | |
көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 7.2.2.3 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспар дың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | өз еркімен ариткуляциялық гимнастикаларды жаттығуды әзірлеу | 8.1.1.1 өз еркімен ариткуляциялық гимнастикаларды жаттығуды әзірлеу |
дыбыстарды автоматтандыру және саралау бойынша өз еркімен жаттығуларды әзірлеу | 8.1.1.2 дыбыстарды автоматтандыру және саралау бойынша өз еркімен жаттығуларды әзірлеу | |
өзінің айтуын қабағалау | 8.1.1.3 өзінің айтуын қабағалау | |
өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | 8.1.1.4 өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | |
артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау | 8.1.1.5 артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау (жіңішке дауыссыздар, аффрикаттар және дифтонтар) | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | 8.1.2.1 тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау |
толық және терең тыныс алуды меңгерту | 8.1.2.2 толық және терең тыныс алуды меңгерту | |
фразаларды айту үшін әрдайым ауаны үнемдеу | 8.1.2.3 поддерживать постоянный запас воздуха для фразаларды айту үшін әрдайым ауаны үнемдеу | |
дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | 8.1.2.4 дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | |
1.3 Сөз және фраза | дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау | 8.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
дыбысталу үлгісіне еліктей отырып дұрыс оқу және сөйлеу (аудиожазба) | 8.1.3.2 дыбысталу үлгісіне еліктей отырып дұрыс оқу және сөйлеу (аудиожазба) | |
диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | 8.1.3.3 диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | |
күрделі дыбыс-буындық құрылымдағы сөзді анық айту | 8.1.3.4 күрделі дыбыс-буындық құрылымдағы сөзді анық айту | |
фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | 8.1.3.5 фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | |
әртүрлі эмоционалдық көріністерімен фразаларды айту | 8.1.3.6 әртүрлі эмоционалдық көріністерімен фразаларды айту | |
дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | 8.1.3.7 дыбыстық құрамын және ырғақты-интонациялық құрылымын сақтай отырып сөйлеудің қарқынын өзгерту | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау | оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен тілдік материалды есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
8.2.1.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
8.2.1.3 әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау | |
жалпы білім беру дисциплинасын зерттеумен байланысты тілдік материалды есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
8.2.1.5 жалпы білім беру дисциплинасын зерттеумен байланысты тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау | |
оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен білім беру пәндерінің тақырыптарымен байланысты 20 сөйлемнен тұратын мәтінді есту арқылы қабылдау | 8.2.1.7 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен білім беру пәндерінің тақырыптарымен байланысты 20 сөйлемнен тұратын мәтінді есту арқылы қабылдау | |
теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | 8.2.1.8 теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,4-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,4-0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 9-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.13 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 9-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 6,5-7 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 8.2.1.14 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 6,5-7 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
әртүрлі жағдайларда тілдік материалды қабылдау (көшеде, қаланың инфрақұрылымдық мекемелер орындарында, шулы бөлмеде немесе ауданда) | 8.2.1.15 әртүрлі жағдайларда тілдік материалды қабылдау (көшеде, қаланың инфрақұрылымдық мекемелер орындарында, шулы бөлмеде немесе ауданда) | |
сөйлеушінің көңіл-күйін есту арқылы тану | 8.2.1.16 сөйлеушінің көңіл-күйін есту арқылы тану | |
жаңа жағдайда диалогтың негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау (коммуникативті тыңдау) | 8.2.1.17 жаңа жағдайда диалогтың негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау (коммуникативті тыңдау) | |
сыныпта немесе аудиожазбаларды тыңдау кезінде оқу материалдарының негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау немесе (оқытушылық тыңдау) | 8.2.1.18 сыныпта немесе аудиожазбаларды тыңдау кезінде оқу материалдарының негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау немесе (оқытушылық тыңдау) | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 8.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 8.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспар дың мазмұны | Оқу мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | мақал, жаңылтпаштар айту | 9.1.1.1 мақал, жаңылтпаштар айту |
өзінің айтуын қадағалау | 9.1.1.2 өзінің айтуын қадағалау | |
басқалардың айтқанын бағалау | 9.1.2.3 басқалардың айтқанын бағалау | |
артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау | 9.1.2. артикуляцияның орналасуын бақылауды талап ететін дыбысты айтуын қадағалау (жіңішке дауыссыздар, аффрикаттар және дифтонтар) | |
өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | 9.1.2.5 өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | өзінің дауысының дыбысталуын, айтуда сөйлеу қарқынын орынды қолдану | 9.1.2.1 өзінің дауысының дыбысталуын, айтуда сөйлеу қарқынын орынды қолдану |
фразаларды айту үшін әрдайым ауаны үнемдеу | 9.1.2.3 фразаларды айту үшін әрдайым ауаны үнемдеу | |
дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | 9.1.2.4 дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | |
1.3 Сөз және фраза | дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау | 9.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
логикалық және синтагматикалық екпіндерін бөле отырып, сөздің әуендік белгілерін сақтай отырып фразаларды біріктіріп немесе синтагмалараға бөліп айту | 9.1.3.2 логикалық және синтагматикалық екпіндерін бөле отырып, сөздің әуендік белгілерін сақтай отырып фразаларды біріктіріп немесе синтагмалараға бөліп айту | |
диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | 9.1.3.3 диалогта және декламацияда интонацияның барлық түрін айту | |
орфоэпиялық және басқа сөздіктерді және анықтамаларды қолдану | 9.1.3.4 орфоэпиялық және басқа сөздіктерді және анықтамаларды қолдану | |
сөйлеу процесіне үзілісті қадағалау | 9.1.3.5 сөйлеу процесіне үзілісті қадағалау (мысалы, әңгімелесушінің назарын аудару) | |
сөйлемдерді ойлап табу және оларды әртүрлі эмоционалдық белгілермен айту | 9.1.3.6 сөйлемдерді ойлап табу және оларды әртүрлі эмоционалдық белгілермен айту | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау |
оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
9.2.1.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау |
әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
9.2.1.3 әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау | |
теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | 9.2.1.5 теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | |
диалогтық сөйлеуді қабылдау (аудиожазба) | 9.2.1.6 диалогтық сөйлеуді қабылдау (аудиожазба) | |
телефон, скайп бойынша сөйлеуді қабылдау | 9.2.1.7 телефон, скайп бойынша сөйлеуді қабылдау | |
қиын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | 9.2.1.8 қиын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 9-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.13 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 9-10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 7-8 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 9.2.1.14 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 7-8 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
өлең және әңгімелерді есту арқылы ажырату | 9.2.1.15 өлең және әңгімелерді есту арқылы ажырату | |
интонации бойынша нақты және толық түсіну, сөйлеушінің және білім алушының сезімін және ойын қабылдау | 9.2.1.16 интонации бойынша нақты және толық түсіну, сөйлеушінің және білім алушының сезімін және ойын қабылдау | |
көзі басқа бөлмеде немесе үлкен қашықтықта орналасқан сөзді тыңдау | 9.2.1.17 көзі басқа бөлмеде немесе үлкен қашықтықта орналасқан сөзді тыңдау | |
монологтық сөйлеуді түсіну және есту арқылы қабылдау | 9.2.1.18 монологтық сөйлеуді түсіну және есту арқылы қабылдау | |
есту немесе естіп-көру арқылы қабылдау кезінде сөйлеу ағымында жаңа немесе пайдалы ақпаратты оқшаулау | 9.2.1.19 есту немесе естіп-көру арқылы қабылдау кезінде сөйлеу ағымында жаңа немесе пайдалы ақпаратты оқшаулау | |
автордың коммуникативтік ниеті мен көзқарасын есту арқылы анықтау | 9.2.1.20 автордың коммуникативтік ниеті мен көзқарасын есту арқылы анықтау | |
сыныпта немесе аудиожазбаларды тыңдау кезінде оқу материалдарының негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау немесе (оқытушылық тыңдау) | 9.2.1.21 сыныпта немесе аудиожазбаларды тыңдау кезінде оқу материалдарының негізгі мазмұнын түсіну және қабылдау немесе (оқытушылық тыңдау) | |
әдеби шығармалардың, ақпараттық хабарлардың, деректі фильмдердің және телебағдарламалардың аудио жазбаларын тыңдауды талқылау | 9.2.1.22 әдеби шығармалардың, ақпараттық хабарлардың, деректі фильмдердің және телебағдарламалардың аудио жазбаларын тыңдауды талқылау | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 9.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 9.2.2.2 бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімшелері | Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1.1 Дыбыс айту | өз еркімен ариткуляциялық гимнастикаларды жаттығуды әзірлеу, дыбыстарды автоматтандыру және саралау бойынша |
10.1.1.1 өз еркімен ариткуляциялық гимнастикаларды жаттығуды әзірлеу |
өзінің айтуын қабағалау | 10.1.1.3 өзінің айтуын қабағалау | |
өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | 10.1.1.4 өз еркімен дыбыстардың айтылуын әзірлеу | |
1.2 Сөздік тыныс және дауыс | сөйлеу кезінде тынысын еркін меңгеру | 10.1.2.1 сөйлеу кезінде тынысын еркін меңгеру |
тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | 10.1.2.2 тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | |
тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | 10.1.2.3 тыныс алу мен тыныс шығарудың сәйкестігін қадағалау | |
дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | 10.1.2.4 дауыс желбезектеріне түсетін ауа қысымын қадағалау | |
толық және терең тыныс алуды меңгеру | 10.1.2.5 толық және терең тыныс алуды меңгеру | |
1.3 Сөз және фраза | дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау | 10.1.3.1 дыбыстар мен сөздерді анық және айқын айту, айтудың қалыпты қарқынын сақтау |
логикалық және синтагматикалық екпіндерін бөле отырып, сөздің әуендік белгілерін сақтай отырып фразаларды біріктіріп немесе синтагмалараға бөліп айту | 10.1.3.2 логикалық және синтагматикалық екпіндерін бөле отырып, сөздің әуендік белгілерін сақтай отырып фразаларды біріктіріп немесе синтагмалараға бөліп айту | |
айқындау үшін сөздің шарықтау шегі алдында және кейін үзілісті қолдану | 10.1.3.3 айқындау үшін сөздің шарықтау шегі алдында және кейін үзілісті қолдану | |
ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін өз еркімен анықтау | 10.1.3.4 ұзақ фразаларды айту барысында тыныс алу үзілістерін өз еркімен анықтау | |
фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | 10.1.3.5 фразаларда логикалық және синтагматикалық екпінді өз еркімен бөлу | |
2.1 Тілдік дыбыстарды естіп қабылдау |
оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен |
10.2.2.1 оқумен және сыныптан тыс әрекетпен біріккен тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау |
әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен және есту аппаратынсыз есту арқылы қабылдау |
10.2.1.3 әртүрлі жағдайдағы ауызекі тілдік сипаттағы тілдік материалды есту аппаратының көмегімен есту арқылы қабылдау | |
теле- и радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | 10.2.1.5 теле- радио бағдарламалардың, концерттердің, спектакльдердің тілдік және әуендік материалдарын қабылдау | |
диалогтық сөйлеуді қабылдау (аудиожазба) | 10.2.1.6 диалогтық сөйлеуді қабылдау (аудиожазба) | |
телефон, скайп бойынша сөйлеуді қабылдау | 10.2.1.7 телефон, скайп бойынша сөйлеуді қабылдау | |
қиын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | 10.2.1.8 қиын мәтіндерді есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.9 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 7,5 м (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.10 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 4 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.11 барлық тілдік материалды есту аппаратынсыз кем дегенде 0,5 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.12 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен оптималды (нашар естушіліктің 1 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.13 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 10 м (нашар естушіліктің 2 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 7-8 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | 10.2.1.14 барлық тілдік материалды есту аппаратының көмегімен кем дегенде 7-8 м (нашар естушіліктің 3 деңгейі кезінде) қашықтықта есту арқылы қабылдау | |
сөйлеушінің сөздік тапсырмасындағы бөлінген екпіндік мағынасының сәйкестігін тыңдау | 10.2.1.15 сөйлеушінің сөздік тапсырмасындағы бөлінген екпіндік мағынасының сәйкестігін тыңдау | |
сандар мен күндерді тез және қатесіз қабылдау | 10.2.1.16 сандар мен күндерді тез және қатесіз қабылдау | |
меншікті аттарын және географиялық атауларын тез және қатесіз қабылдау | 10.2.1.17 меншікті аттарын және географиялық атауларын тез және қатесіз қабылдау | |
ақпаратты қабылдау үшін естіп-көру және есту арқылы фондық білімді, жағдай және байланысқа қатысушылар туралы түсінікті қолдану | 10.2.1.18 ақпаратты қабылдау үшін естіп-көру және есту арқылы фондық білімді, жағдай және байланысқа қатысушылар туралы түсінікті қолдану | |
әңгімеге қатысушылардың айтуың, дауыс тембрінің, сөйлеу қарқынының өзінше ерекшелігін бөлу | 10.2.1.19 әңгімеге қатысушылардың айтуың, дауыс тембрінің, сөйлеу қарқынының өзінше ерекшелігін бөлу | |
есту арқылы қабылдау және ауызша тілдік қарым-қатынаста қатысудын тыс диалог немесе полилогты түсіну | 10.2.1.20 есту арқылы қабылдау және ауызша тілдік қарым-қатынастан тыс диалог немесе полилогты түсіну | |
аудио жазбаларын тыңдауды талқылау | 10.2.1.21 әдеби шығармалардың, ақпараттық хабарлардың, деректі фильмдердің және телебағдарламалардың аудио жазбаларын тыңдауды талқылау | |
2.2 Тілдік емес дыбыстарды естіп қабылдау | көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 10.2.2.1 көшеде, көлікте, дүкенде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
бөлмеде әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу | 10.2.2.2 бөлмедегі әлеуметтік маңызы бар дыбыстарды ажырата білу |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Пәнді оқытудың мақсаты нашар еститін білім алушылардың жеке тұлғасын үйлесімді дамытуға, эстетикалық, адамгершілік тәрбиелеуге, естіп қабылдауын және ауызша сөйлеу тілін дамытуға бағытталған.
3. Пәнді оқытудың міндеттері:
1) нашар еститін білім алушыларды әуенді қабылдауға, оның сипаты мен негізгі құралдарын, темпін, әуеннің әрленуін, динамикасын, ритмикалық ерекшеліктерін түсінуге үйрету;
2) әуенге билеу және әуенге сәйкес қимылдауға, заттармен жаттығулар орындауға, тапсырмаларды орындауға үйрету. Әуеннің алмасуына сәйкес қимыл-қозғалыстардың алмасып тұруына үйрету;
3) сипаты мен мазмұны бойынша әртүрлі өлеңдерді дауыстың күшін, биіктігін өзгерте отырып орындауға, дұрыс тыныс алуға, исозып айтуға, хормен айтуға үйрету;
4) музыкалық сауаттылықтың қарапайым теориясының ұғымдарын меңгеруді қамтамасыз ету, музыканың жанрын білу және ажырату. Музыкалық аспаптарды есту арқылы ажырату;
5) анық, түсінікті сөйлеу тілін, интонациясын, және сөйлеу кезіндегі тынысты қалыптастыру;
6) еліктеу қабілеттерін дамыту және есту аппараттарының көмегімен қалдық естуін сөйлеу тілін түзету үшін максималды тұрде қолдану;
7) есту қабілеті зақымдалған білім алушылардың естіп қабылдауын дамыту;
8) бағдарлаудың, тепе-теңдік ұстаудың механизмдерін дамыту, нашар еститін білім алушылардың барлық қозғалыс аппаратын түзету және дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Берілген Бағдарламада оқу-нормативті құжаттардың дәстүрлі функциясымен қазіргі мектептегі білім беру үрдісін ұйымдастырудың инновациялық педагогикалық тәсілімен үйлесімді байланысады. Оқытудың тәсілдері пән бойынша Бағдарламаның жаңа құрылымын құрастырудың негізі бағыты болып табылады.
5. Құндылыққа бағытталған, іс-әрекеттік, жеке тұлғалық бағытталған, коммуникативті тәсілдер оқытудың мақсаттар жүйесі мен білім беру процесінің нәтижесін күшейту мақсатында қолданылады және Бағдарламаның құрылымында көрініс табады.
6. Бағдарламада оқу пәнінің мазмұнын анықтаудың негізі болып табылатын оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде берілген күтілетін нәтижелері қалыптастырылған. Мазмұны тұрғысынан Бағдарлама білім алушыны өзін-өзі оқыту субьектісі және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің қосатын үлесін айқындайды.
7. Құндылыққа бағытталған тәсіл:
1) оқытудағы құндылыққа бағытталған тәсіл – ол оқу әрекетін белгілі бір құндылықтар тұрғысынан ұйымдастыру және жүзеге асыру, нәтижелерге қол жеткізу және пайдаланудың әдісі. Құндылыққа бағытталған оқу процесі білім алушы тұлғасының бойында мақсатты түрде құндылықтар жүйесін қалыптастырады. Құндылықтарға бағытталу – ол тұлғаның өз әрекетінде жетекшілікке жекелеген құндылықтарды таңдап алу (құндылықтарға бағдарлану қабілеттілігі) қабілеттілігі (қасиеті), және оларды өзінің әлеуметтік маңызды құндылықтары ретінде сезіну және қабылдау қабілеттілігі. Құндылықтарды жүзеге асыру дегеніміз құндылықтардан шығатын талаптарға сай болу және күнделікті өмірді сол талаптарға бағындыру. Құндылықтардың мәні қоғамда сәтті әрекет ету үшін қажетті ережелерді, дағдыларды, өмір салтын, жүріс-тұрысты қалыптастыруда көрініс табады.
8. Тұлғаға бағытталған тәсіл:
1) тұлғаға бағытталған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, оқу процесінде тұлғаны, оның жеке психикалық және физиологиялық ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен жүріс-тұрыс уәждерін, әлеуетті қабілеттіліктерін ескере отырып, үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, оның шығармашылық қабілеттерін толық ашу.
9. Іс-әрекеттік тәсіл:
1) іс-әрекеттік тәсілдің негізгі мазмұны – білім алушы білімді дайын күйінде алмай, оны өзі табады, өзінің оқу әрекетінің мазмұны мен түрлерін ұғынады, оның ережелер жүйесін түсінеді және қабылдайды, жетілдіруге белсенді қатысады. Ол өз кезегінде білім, оқу біліктері мен дағдыларының және кең ауқымды дағдылардың белсенді әрі сәтті қалыптасуын қамтамасыз етеді. Білім алушылардың оқу әрекеттері келесі басты санаттар бойынша топтастырылған: "біледі", "түсінеді", "талдайды", "жинақтайды", "бағалайды".
10. Сараланған тәсіл:
1) сараланған тәсіл білім алушылардың ерекшеліктерінің негізінде оқу топтарына әр түрлі мүмкіндіктер туғызатын дербес оқу процесі болып табылады. Сараланған тәсілге әр түрлі топтағы білім алушылардың оқу іс-әрекетін арнайы дайындалған құралдар мен қызметті саралау әдістерінің көмегімен ұйымдастыру кіреді. Саралап оқыту жұмысын ұйымдастырудың шарты күрделілігі, танымдық қызығушылығы, мұғалім тарапынан көмек көрсету сипаты жағынан айырмашылығы барсараланған тапсырмаларды қолдану болып табылады.
11. Коммуникативтік тәсіл:
1) білім берудегі коммуникативтік тәсіл дегеніміз ақпаратты тарату мен жариялауда, білім, білік және дағдылармен алмасуда екіден асатын адамдардың сөйлеу арқылы атқарылатын әрекеттесу процесі. Коммуникативтік тәсіл нәтижесі болып тіл арқылы қатынасу қабілеттілігі, яғни тілдік және сөйлеу нормаларын дұрыс пайдалана және қатынас жағдайына сай тиімді қатынас жүріс-тұрысын таңдай отырып, түрлі жағдайларда қатынас әрекетінің басқа қатысушыларымен ой бөлісу және алмасу қабілеттілігі болып табылады. Коммуникативтік тәсілге сәйкес ұйымдастырылған оқу процесі қарым-қатынас икемділігін қалыптастыратын тапсырмаларды және шынайы қатынас жағдайларына сай жұмыс режимдері (жұптық және топтық жұмыстарды) енгізіледі.
12. Көркем-әуенді тәсіл:
1) білім алушылардың немесе білім алушылардың тобының жас ерекшеліктеріне сәйкес оқу-танымдық іс-әрекеті әртүрлі музыкалық іс-әрекеттің (орындаушылық, музыкалды-шығармашылық, коммуникативтік және сөйлеу іс-әрекеттік) үрдісіндегі музыкалық сауаттылықтың негіздері туралы білімдерін қолдану бойынша нәтижеге қол жеткізуге бағытталған. Білім алушылардың музыкалық іс-әрекет тек сабақ сағаттарымен шектелмейді, сыныптан тыс уақыттағы іс-әрекеттермен де кірігеді, соның ішінде, білім алушылардың түрлі көркем-шығармашылық, драматикалық үйірмелерге қатысуы.
13. Берілген тәсілдер:
1) әрбір білім алушының музыкалық білімін одан әрі дамыту мақсатында әрбірінің жеке пікірін құрметтеу және қолданыстағы білімдер мен дағдыларды қолдану маңыздылығын түсіну;
2) арнайы тапсырмалар мен педагогикалық қызмет түрлері арқылы білім алушыларды ынталандыра және дамыта оқыту;
3) білім алушыларға өмірден алынған мысалдар арқылы мәселелерді шешудің стратегияларын моделдеу;
4) білім алушылардың зерттеу әрекеттері мен белсенді оқуын ынталандыру;
5) білім алушылардың сын тұрғысынан ойлау және шығармашылық дағдыларын түрлі музыкалық іс-әрекеттерге қатысу арқылы дамыту;
6) білім алушылардың жеке, топтық және ұжымдық жұмыс түрлерін ұйымдастыру;
7) әртүрлі музыкалық іс-әрекет түрлеріне білім алушылардың белсенді қатысуы;
8) білімді өз бетімен іздену уәжін қалыптастыру;
9) "оқыту үшін бағалау" арқылы білім алушылардың білім алуын қолдау;
10) бағалаудың әртүрлі тәсілдерін одан әрі дамыту үшін қолдану;
11) әрбір білім алушының шығармашылық дағдыларын ашу үшін қолайлы орта құру;
12) білім алушыларды белсендіру және ынталандыру мақсатында оқытудың дифференциациясы;
13) пәнаралық кіріктірілуі арқылы жүзеге асырылады.
3-тарау. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
14. "Түзету ырғағы" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта– аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
15. "Түзету ырғағы" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Қимылдарды дамыту";
2) 2-бөлім "Музыканы тыңдау";
3) 3-бөлім "Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ";
4) 4-бөлім "Өлеңді қабылдау және орындау".
16. "Қимылдарды дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату;
2) қарапайым би қимылдарын үйрену.
17. "Музыканы тыңдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі);
2) музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау;
3) қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау.
18. "Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ"бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік тынысты дұрыс қолдану;
2) сөздік материалды түсініп, қабылдау;
3) ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту;
4) сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту.
19. "Өлеңді қабылдау және орындау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) музыка сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу;
2) ән айту;
3) өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
20. Бағдарламада оқу мақсаттарын тиімді қолдану және мониторинг жасау үшін кодтық белгілеу енгізілді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан бөлімді, үшінші сан бөлімшені, төртінші сан оқу мақсаттарының реттік санын білдіреді. Мысалы, 5.2.1.1 кодындағы: "5" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
21. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Қимылдарды дамыту":
1-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
1.1 Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату | 5.1.1.1 музыка ырғағымен дененің бұлшық еттерін босаңдату мен қайта қалпына келтіруге арналған жаттығулар | 6.1.1.1 музыка ырғағымен барлық буындардың иілгіштігі мен қозғалмалығын дамытатын жаттығуларды орындау | 7.1.1.1 музыка ырғағыменбарлық буындар мен бұлшық еттердің иілгіштігін дамытатын жаттығуларды орындау |
5.1.1.2 іштің прессін жақсартуға арналған жаттығуларды орындау | 6.1.1.2 дененің тепе-теңдігі мен координациясын дамытатын жаттығуларды орындау | 7.1.1.2 дене келбетін түзетіп, дамытуға арналған жаттығуларды орындау | |
5.1.1.3 ырғақты-гимнастикалық жаттығуларды заманауи музыка ырғағымен байланыстырып, орындау | 6.1.1.3 ырғақты-гимнастикалық жаттығуларды заманауи музыка ырғағымен байланыстырып, орындау | 7.1.1.3 ырғақты-гимнастикалық жаттығуларды заманауи музыка ырғағымен байланыстырып, орындау | |
1.2 Қарапайым би қимылдарын үйрену | 5.1.2.1 қол мен аяқ икемділігін арттыратын жаттығуларын орындау | 6.1.2.1 ұлттық билердің әртүрлі (қарапайым, күрделі) элементтерін орындау (қара жорға, азербайжан, ұйғыр) | 7.1.2.1 латино-америкалық билердің қисылдарын орындау |
5.1.2.2 қарапайым күрделі емес халық билерін орындау (қазақ, орыс, украина, грузин халықтарының билері) | 6.1.2.2 "вальс" биінің қимылдарын және күрделі емес әлем халықтарының билерін дұрыс орындау ("Сиртаки") | 7.1.2.2 күрделі емес композицияларды орындай алу (қалыпты және тез ырғақта):"Ламбада", "Рок-н-ролл", "Макарена" | |
5.1.2.3 музыкалық шығарманың бөлімдеріне байланысты қимылдарды өзгерте алып, орындау (өлең шумағы, қайырмасы) | 6.1.2.3 музыкалық шығарманың бөлімдеріне байланысты қимылдарды өзгерте алып, орындау (өлең шумағы,екі бөлімді форма, қайырмасы) | 7.1.2.3 музыкалық шығарманың бөлімдеріне байланысты қимылдарды өзгерте алып, орындау (өлең шумағы,екі-үш бөлімді форма, қайырмасы) |
2) 2-бөлім "Музыканы тыңдау":
2-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
2.1 Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 5.2.1.1 есту арқылы музыкалық шығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темтілігін) | 6.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық қатынастарды) | 7.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық, тембірлік қатынастарды) |
2.2 Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 5.2.2.1 музыкалық шығармалардың үзінділерін тыңдап, өз бетімен музыканың көңіл-күйін анықтау | 6.2.2.1 "Ертегілер әлемінің музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | 7.2.2.1 "Театр мен киноның музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау |
5.2.2.2 тыңдаған музыканың көңіл-күйіне ұқсас бейнелеу өнерінің шығармасын таңдай алу | 6.2.2.2 музыкалық шығарманың авторлары мен орындаушылардың өмірбаянын білу | 7.2.2.2 оқыған кітаптар мен журналдар желісімен музыка мен орындаушы музыканттар туралы қысқаша мәлімет дайындау | |
2.3 Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 5.2.3.1 күрделі емес музыкалық халық шығармаларын (әндерін) айту (ұжыммен, жеке) | 6.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды аспаптармен (инструменталды түрде) орындау | 7.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды вокалды-инструменталды түрде орындау |
3) 3-бөлім "Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ":
3-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
3.1 Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 5.3.1.1 буындарда, сөздерде, сөйлемдерде артикуляциялары жақын дыбыстарды дұрыс айту | 6.3.1.1 сөздік материалды анық, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту | 7.3.1.1 сөздік материалды мәнерлеп, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
3.2 Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 5.3.2.1 берілген сөздік материалды дұрыс түсініп, айта алу | 6.3.2.1 берілген сөздік материалды қабылдап, эмоциялық ерекшеліктерін сақтай отырып, айта алу | 7.3.2.1 адамдардың сөйлеу тілін қабылдап, сөйлеу этикетті сақтай отырып, сөздік қарым-қатынасқа түсе білу |
3.3 Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 5.3.3.1 дыбыстық және ырғақты-интонациялық құрылымды сақтай отырып, сөйлеудің темпін өзгерте алу | 6.3.3.1 дыбыстық және орфоэпиялық құрылымды сақтай отырып, сөздік материалды қабылдап, айта алу | 7.3.3.1 тыңдаған музыкадан алған әсерге байланысты мәнерлеп, белгілі көңіл-күймен өлең жолдарын оқи алу(жатқа немесе кітаптан оқу) |
3.4 Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 5.3.4.1 логикалық екпінді сөз тіркестерде анық айтып, дұрыс сақтай алу | 6.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерінде анық айтып, дұрыс сақтай алу | 7.3.4.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрылымын сақтай алу |
4) 4-бөлім "Өлеңді қабылдау және орындау":
4-кесте
Оқыту мақсаттары | |||
Бөлімше | 5-сынып | 6-сынып | 7-сынып |
4.1 Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 5.4.1.1 музыка сүйемелдеуімен қысқа әндерді мәнерлеп, көңіл-күймен айту | 6.4.1.1 ырғақты құрылымын сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен халық әндерін айту | 7.4.1.1 динамикалық және темптік өзгерістерді сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен заманауи әндерді айту |
4.2 Ән айту | 5.4.2.1 бірінші октава жиілігінде қысқа әндерді орындау (Ля – кіші октава – До екінші октава) | 6.4.2.1 халық әндерін орындау, бір тыныста 20 дыбыстарға дейін айта алу (екі дауыспен айту) | 7.4.2.1 интервалдар арпеджиосын сақтап, дауыс ырғағын келтіре отырып, заманауи өлеңдерді айта алу |
4.3 Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 5.4.3.1 тыңдаған музыкаға сәйкес, көңіл-күйімен жақын келетін өлең жолдарын таңдай алу | 6.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманың көңіл-күйіне байланысты прозадан үзінділер таңдай алу | 7.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдап, мінездеме беру |
22. Осы Бағдарлама есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
23. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Есту қабілеті бұзылған (нашар еститін, кейіннен естімей қалған) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-7 сыныптары үшін "Түзету ырғағы" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
5.1.1.1 музыка ырғағымен дененің бұлшық еттерін босаңдату мен қайта қалпына келтіруге арналған жаттығулар |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
5.1.2.1 қол мен аяқ икемділігін арттыратын жаттығуларын орындау | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 5.2.1.1 есту арқылы музыкалық шығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темтілігін) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 5.2.2.1 музыкалық шығармалардың үзінділерін тыңдап, өз бетімен музыканың көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 5.2.3.1 күрделі емес музыкалық халық шығармаларын (әндерін) айту (ұжыммен, жеке) | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 5.3.1.1 буындарда, сөздерде, сөйлемдерде артикуляциялары жақын дыбыстарды дұрыс айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 5.3.2.1 берілген сөздік материалды дұрыс түсініп, айта алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 5.4.1.1 музыка сүйемелдеуімен қысқа әндерді мәнерлеп, көңіл-күймен айту |
Ән айту | 5.4.2.1 бірінші октава жиілігінде қысқа әндерді орындау (Ля – кіші октава – До екінші октава) | |
2-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
5.1.1.1 музыка ырғағымен дененің бұлшық еттерін босаңдату мен қайта қалпына келтіруге арналған жаттығулар |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
5.1.2.1 қол мен аяқ икемділігін арттыратын жаттығуларын орындау | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 5.2.1.1 есту арқылы музыкалық шығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темтілігін) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
5.2.2.1 музыкалық шығармалардың үзінділерін тыңдап, өз бетімен музыканың көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 5.2.3.1 күрделі емес музыкалық халық шығармаларын (әндерін) айту (ұжыммен, жеке) | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 5.3.1.1 буындарда, сөздерде, сөйлемдерде артикуляциялары жақын дыбыстарды дұрыс айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 5.3.2.1 берілген сөздік материалды дұрыс түсініп, айта алу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 5.3.3.1 дыбыстық және ырғақты-интонациялық құрылымды сақтай отырып, сөйлеудің темпін өзгерте алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 5.4.1.1 музыка сүйемелдеуімен қысқа әндерді мәнерлеп, көңіл-күймен айту |
Ән айту | 5.4.2.1 бірінші октава жиілігінде қысқа әндерді орындау (Ля – кіші октава – До екінші октава) | |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 5.4.3.1 тыңдаған музыкаға сәйкес, көңіл-күйімен жақын келетін өлең жолдарын таңдай алу | |
3-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
5.1.1.2 іштің прессін жақсартуға арналған жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
5.1.2.2 қарапайым күрделі емес халық билерін орындау (қазақ, орыс, украина, грузин халықтарының билері) | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 5.2.1.1 есту арқылы музыкалық шығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темтілігін) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 5.2.2.1 музыкалық шығармалардың үзінділерін тыңдап, өз бетімен музыканың көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 5.2.3.1 күрделі емес музыкалық халық шығармаларын (әндерін) айту (ұжыммен, жеке) | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 5.3.1.1 буындарда, сөздерде, сөйлемдерде артикуляциялары жақын дыбыстарды дұрыс айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 5.3.2.1 берілген сөздік материалды дұрыс түсініп, айта алу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 5.3.3.1 дыбыстық және ырғақты-интонациялық құрылымды сақтай отырып, сөйлеудің темпін өзгерте алу | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 5.3.4.1 логикалық екпінді сөз тіркестерде анық айтып, дұрыс сақтай алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 5.4.1.1 музыка сүйемелдеуімен қысқа әндерді мәнерлеп, көңіл-күймен айту |
Ән айту | 5.4.2.1 бірінші октава жиілігінде қысқа әндерді орындау (Ля – кіші октава – До екінші октава) | |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 5.4.3.1 тыңдаған музыкаға сәйкес, көңіл-күйімен жақын келетін өлең жолдарын таңдай алу | |
4-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
5.1.1.1 музыка ырғағымен дененің бұлшық еттерін босаңдату мен қайта қалпына келтіруге арналған жаттығулар |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
5.1.2.1 қол мен аяқ икемділігін арттыратын жаттығуларын орындау | |
Музыканы тыңдау | Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 5.2.2.1 музыкалық шығармалардың үзінділерін тыңдап, өз бетімен музыканың көңіл-күйін анықтау |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 5.2.2.2 тыңдаған музыканың көңіл-күйіне ұқсас бейнелеу өнерінің шығармасын таңдай алу | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 5.3.2.1 берілген сөздік материалды дұрыс түсініп, айта алу |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 5.3.3.1 дыбыстық және ырғақты-интонациялық құрылымды сақтай отырып, сөйлеудің темпін өзгерте алу | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 5.3.4.1 логикалық екпінді сөз тіркестерде анық айтып, дұрыс сақтай алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Ән айту | 5.4.2.1 бірінші октава жиілігінде қысқа әндерді орындау (Ля – кіші октава – До екінші октава) |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 5.4.3.1 тыңдаған музыкаға сәйкес, көңіл-күйімен жақын келетін өлең жолдарын таңдай алу |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
6.1.1.1 музыка ырғағымен барлық буындардың иілгіштігі мен қозғалмалығын дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
6.1.2.1 ұлттық билердің әртүрлі (қарапайым, күрделі) элементтерін орындау (қара жорға, азербайжан, ұйғыр) | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 6.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
6.2.2.1 "Ертегілер әлемінің музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 6.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды аспаптармен (инструменталды түрде) орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 6.3.1.1 сөздік материалды анық, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 6.3.2.1 берілген сөздік материалды қабылдап, эмоциялық ерекшеліктерін сақтай отырып, айта алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемелдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 6.4.1.1 ырғақты құрылымын сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен халық әндерін айту |
Ән айту | 6.4.2.1 халық әндерін орындау, бір тыныста 20 дыбыстарға дейін айта алу (екі дауыспен айту) | |
2-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
6.1.1.1 музыка ырғағымен барлық буындардың иілгіштігі мен қозғалмалығын дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
6.1.2.1 ұлттық билердің әртүрлі (қарапайым, күрделі) элементтерін орындау (қара жорға, азербайжан, ұйғыр) | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 6.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
6.2.2.1 "Ертегілер әлемінің музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 6.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды аспаптармен (инструменталды түрде) орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 6.3.1.1 сөздік материалды анық, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 6.3.2.1 берілген сөздік материалды қабылдап, эмоциялық ерекшеліктерін сақтай отырып, айта алу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 6.3.3.1 дыбыстық және орфоэпиялық құрылымды сақтай отырып, сөздік материалды қабылдап, айта алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 6.4.1.1 ырғақты құрылымын сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен халық әндерін айту |
Ән айту | 6.4.2.1 халық әндерін орындау, бір тыныста 20 дыбыстарға дейін айта алу (екі дауыспен айту) | |
Өз бетімен музыкалық шығармашы-лық іс-әрекет жасау | 6.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманың көңіл-күйіне байланысты прозадан үзінділер таңдай алу | |
3-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
6.1.1.2 дененің тепе-теңдігі мен координациясын дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
6.1.2.2 "вальс" биінің қимылдарын және күрделі емес әлем халықтарының билерін дұрыс орындау ("Сиртаки") | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 6.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
6.2.2.1 "Ертегілер әлемінің музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 6.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды аспаптармен (инструменталды түрде) орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 6.3.1.1 сөздік материалды анық, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 6.3.2.1 берілген сөздік материалды қабылдап, эмоциялық ерекшеліктерін сақтай отырып, айта алу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 6.3.3.1 дыбыстық және орфоэпиялық құрылымды сақтай отырып, сөздік материалды қабылдап, айта алу | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 6.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде анық айтып, дұрыс сақтай алу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 6.4.1.1 ырғақты құрылымын сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен халық әндерін айту |
Ән айту | 6.4.2.1 халық әндерін орындау, бір тыныста 20 дыбыстарға дейін айта алу (екі дауыспен айту) | |
Өз бетімен музыкалық шығармашы-лық іс-әрекет жасау | 6.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманың көңіл-күйіне байланысты прозадан үзінділер таңдай алу | |
4-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
6.1.1.2 дененің тепе-теңдігі мен координациясын дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
6.1.2.2 "вальс" биінің қимылдарын және күрделі емес әлем халықтарының билерін дұрыс орындау ("Сиртаки") | |
Музыканы тыңдау | Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
6.2.2.1 "Ертегілер әлемінің музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 6.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды аспаптармен (инструменталды түрде) орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 6.3.2.1 берілген сөздік материалды қабылдап, эмоциялық ерекшеліктерін сақтай отырып, айта алу |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 6.3.3.1 дыбыстық және орфоэпиялық құрылымды сақтай отырып, сөздік материалды қабылдап, айта алу | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 6.3.4.1 логикалық және синтагмалық екпінді сөз тіркестерде анық айтып, дұрыс сақтай алу; | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Ән айту | 6.4.2.1 халық әндерін орындау, бір тыныста 20 дыбыстарға дейін айта алу (екі дауыспен айту) |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 6.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманың көңіл-күйіне байланысты прозадан үзінділер таңдай алу |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
7.1.1.1 музыка ырғағымен барлық буындар мен бұлшық еттердің иілгіштігін дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
7.1.2.1 латино-америкалық билердің қисылдарын орындау | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 7.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық, тембірлік қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 7.2.2.1 "Театр мен киноның музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 7.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды вокалды-инструменталды түрде орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 7.3.1.1 сөздік материалды мәнерлеп, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 7.3.2.1 адамдардың сөйлеу тілін қабылдап, сөйлеу этикетті сақтай отырып, сөздік қарым-қатынасқа түсе білу | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 7.4.1.1 динамикалық және темптік өзгерістерді сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен заманауи әндерді айту |
Ән айту | 7.4.2.1 интервалдар арпеджиосын сақтап, дауыс ырғағын келтіре отырып, заманауи өлеңдерді айта алу | |
2-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
7.1.1.1 музыка ырғағымен барлық буындар мен бұлшық еттердің иілгіштігін дамытатын жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
7.1.2.1 латино-америкалық билердің қисылдарын орындау | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 7.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық, тембірлік қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
7.2.2.1 "Театр мен киноның музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 7.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды вокалды-инструменталды түрде орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 7.3.1.1 сөздік материалды мәнерлеп, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 7.3.2.1 адамдардың сөйлеу тілін қабылдап, сөйлеу этикетті сақтай отырып, сөздік қарым-қатынасқа түсе білу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 7.3.3.1 тыңдаған музыкадан алған әсерге байланысты мәнерлеп, белгілі көңіл-күймен өлең жолдарын оқи алу (жатқа немесе кітаптан оқу); | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 7.4.1.1 динамикалық және темптік өзгерістерді сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен заманауи әндерді айту |
Ән айту | 7.4.2.1 интервалдар арпеджиосын сақтап, дауыс ырғағын келтіре отырып, заманауи өлеңдерді айта алу | |
Өз бетімен музыкалық шығармашы-лық іс-әрекет жасау | 7.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдап, мінездеме беру | |
3-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
7.1.1.2 дене келбетін түзетіп, дамытуға арналған жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
7.1.2.2 күрделі емес композицияларды орындай алу (қалыпты және тез ырғақта): "Ламбада", "Рок-н-ролл", "Макарена" | |
Музыканы тыңдау | Есту арқылы музыканы тыңдап, ажырату (музыка темпі, регистрі) | 7.2.1.1 есту арқылы музыкалық щығармалардың мәнерлігін анықтау: (жоғары дыбыстарды, темптілігін, динамикалық, тембірлік қатынастарды) |
Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау | 7.2.2.2 оқыған кітаптар мен журналдар желісімен музыка мен орындаушы музыканттар туралы қысқаша мәлімет дайындау | |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 7.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды вокалды-инструменталды түрде орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік тынысты дұрыс қолдану | 7.3.1.1 сөздік материалды мәнерлеп, қалыпты дауысты, қалыпты күш пен тембірін сақтай отырып, айту |
Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 7.3.2.1 адамдардың сөйлеу тілін қабылдап, сөйлеу этикетті сақтай отырып, сөздік қарым-қатынасқа түсе білу | |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 7.3.3.1 тыңдаған музыкадан алған әсерге байланысты мәнерлеп, белгілі көңіл-күймен өлең жолдарын оқи алу (жатқа немесе кітаптан оқу); | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 7.3.4.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрылымын сақтай алу; | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Музыка сүйемлдеуімен ұжымдық мәнерлеп оқу | 7.4.1.1 динамикалық және темптік өзгерістерді сақтай отырып, музыка сүйемелдеуімен заманауи әндерді айту |
Ән айту | 7.4.2.1 интервалдар арпеджиосын сақтап, дауыс ырғағын келтіре отырып, заманауи өлеңдерді айта алу | |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 7.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдап, мінездеме беру | |
4-тоқсан | ||
Қимылдарды дамыту | Музыка ырғағымен гимнастикалық жаттығулар жасату |
7.1.1.2 дене келбетін түзетіп, дамытуға арналған жаттығуларды орындау |
Қарапайым би қимылдарын үйрену |
7.1.2.2 күрделі емес композицияларды орындай алу (қалыпты және тез ырғақта): "Ламбада", "Рок-н-ролл", "Макарена" | |
Музыканы тыңдау | Музыкалық шығармаларды тыңдап, анықтау |
7.2.2.1 "Театр мен киноның музыкасы" тақырыптық цикл бойынша музыкалық шығармаларды тыңдап, көңіл-күйін анықтау |
Қарапайым музыкалық аспаптарда ойнату арқылы ырғақты тыңдап, қабылдап, қайталау | 7.2.3.1 қарапайым музыкалық шығармаларды вокалды-инструменталды түрде орындау | |
Фонетикалық және сөйлеу тілдік ырғақ | Сөздік материалды түсініп, қабылдау | 7.3.2.1 адамдардың сөйлеу тілін қабылдап, сөйлеу этикетті сақтай отырып, сөздік қарым-қатынасқа түсе білу |
Ырғақты-интонациялық сөйлеу қалпын қабылдап, қайталап айту | 7.3.3.1 тыңдаған музыкадан алған әсерге байланысты мәнерлеп, белгілі көңіл-күймен өлең жолдарын оқи алу (жатқа немесе кітаптан оқу); | |
Сөз тіркестерін синтагмге бөліп, айту | 7.3.4.1 сөз тіркестердің мелодикалық құрылымын сақтай алу; | |
Өлеңді қабылдау және орындау | Ән айту | 7.4.2.1 интервалдар арпеджиосын сақтап, дауыс ырғағын келтіре отырып, заманауи өлеңдерді айта алу |
Өз бетімен музыкалық шығармашылық іс-әрекет жасау | 7.4.3.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдап, мінездеме беру |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпикалық, орфографиялық, және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологиялардықарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіреттілігін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық процестердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, веб-камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысындатехникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлықжәне телескопиялық); бинокулярларжәне монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайлдік дисплей, брайльдік indexEverest (индекс Эверист) – D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA (ВидеоЛайтВиДжиЭй)" электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында– 102 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында– 102 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында– 102 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында– 68 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында– 68 сағатты;
6) 10-сынып - аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.
23. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";
2) 2-бөлім "Оқылым";
3) 3-бөлім "Жазылым";
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау".
24. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;
3) мәтіннен ақпаратты анықтау;
4) негізгі ойды анықтау;
5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;
6) сөйлеу мәдениетін дамыту.
25. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты түсіну;
2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;
3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;
4) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;
5) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;
6) оқылым стратегияларын қолдану;
7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.
26. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жоспар құру;
2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;
3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;
4) эссе жазу;
5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;
6) мәтіндерді түзету және редакциялау.
27. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) орфографиялық норма;
2) орфоэпиялық норма;
3) лексикалық норма;
4) грамматикалық норма;
5) пунктуациялық норма.
28. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; негізгі ойды анықтау; негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; қыстырма, қаратпа, одағай сөздер арқылы өз ойын білдіру;
2) оқылым: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну; лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану; хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы, жанрлық ерекшеліктері; ауызекі сөйлеу стиліндегі мәтіндер; оқылым стратегияларын қолдану; қажетті ақапаратты таба білу; Брайль жүйесінде басылған мәтінді оқуда қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын, танымдық белсенділігін арттыру, қалдық көру қабілетін сақтау;
3) жазылым: мәтін бөлімдеріне (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды) жоспар құру; хат, хабарлама, жарнаманы жанрлық ерекшеліктеріне сәйкес жазу; сюжетті суреттер негізінде әңгіме жазу; эссенің бөлімдерін меңгеру (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды); мекен мен оқиғаны сипаттайтын не суреттейтін эссе жазу; қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту, бисенсорлық (сезу және қалдық көру) қабілетін пайдалану;
4) әдеби тіл нормалары.
29. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: көтерілген мәселені болжау; әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі көтерілген мәселені талдау; мәтін мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты түсіну; жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; жалпы және нақты сұрақтар, мәтін мазмұнын шынайы өмірмен байланыстыру; ресми сөздер мен тіркестерді, терминдерді орынды қолдану, диалогке қатысу; есте сақтау қабілетін түзеу, танымдық белсенділігін арттыру, есту арқылы қабылдау қабілетін дамыту;
2) оқылым: мәтіннен негізгі және детальді ақпаратты анықтау; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеуді тілдік құралдар арқылы тану; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтін негізінде нақтылау сұрақтарын құрастыру; оқылым стратегияларын қолдану, комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу; сілтеме жасау; қалдық көру қабілетін сақтау, нашар көретін балалардың бинокулярлық екі көзімен көру қабілетін дамыту;
3) жазылым: әртүрлі жанрдағы мәтіндер жазу үшін жоспар құру; мінездеме, өмірбаян, құттықтауды жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай жазу; графиктік мәтін құрастыру; эссе жазу барысында абзацты жүйелі құрастыру, "келісу, келіспеу" эссесін жазу; жинақы мәтін жазу; мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау; дұрыс байланыстыра сөйлей білуді дамыту, қолдың ұсақ қимыл қозғалысын дамыту;
4) әдеби тіл нормалары.
30. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: мәтін негізінде оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланыстыдиалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармаларданүзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; факті мен көзқарасты ажырату; дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; дәлелді жауап беру, салыстыру, талқылау; коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу; қоршаған орта туралы түсініктерін нақтылау, есту қабілетіне назар аудару, сақталған анализаторлар қызметін пайдалану;
2) оқылым: мәтіндік және графиктік ақпаратты интерпретациялау; тілдік құралдар арқылы публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін тану; хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтіннің тақырыбын, құрылымын, мақсатты аудиториясын, тілдік ерекшеліктерін талдау; мәтін негізінде проблемалық сұрақтар құрастыра білу; комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу; сілтеме жасау; қалдық көру қабілетін сақтау, танымдық белсенділігін арттыру, нашар көретін балалардың екі көзімен көру қабілетін дамыту;
3) жазылым: күрделі жоспар құру; шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу; графиктік мәтін түрінде берілген процесті сипаттап жазу; дискуссивті эссе жазу; жинақы мәтін жазу; мәтін негізінде лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау; дұрыс байланыстыра сөйлей білуге тілін дағдыландыру, қолдың ұсақ қимыл қозғалысын дамыту;
4) әдеби тіл нормалары.
31. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: дәйексөз, үзінді негізінде мәселені болжау; әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; астарлы ойды анықтау; тұрмыстық, әлеуметтік мәтіндерді талдау арқылы негізгі ойды анықтау; перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу; көз көру және нашар білім берушінің есту қабілетінің жақсы болуына сәйкес, сенсорлық қызметінің (түстерді айыра білу, көзбен шамалау) белсенділігін дамыту, есте сақтау қабілетін түзету;
2) оқылым: тұтас және аралас мәтіндердегі ақпаратты салыстыру; тілдік құралдар арқылы публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін тану; мақала, аннотация, презентация құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; ғылыми және публицистикалық стильде жазылған мәтіндерді талдау; сілтеме жасау; қоршаған орта туралы түсініктерін нақтылау, танымдық белсенділігін дамыту, есте сақтау қабілетін түзету;
3) жазылым: тезистік жоспар құру; мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу, графиктік мәтіндердегі деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу; аргументативті эссе жазу; бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау; қолдың ұсақ қимыл - қозғалысын дамыту;
4) әдеби тіл нормалары.
32. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым:әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру; мәтінді тыңдауда сақталған анализаторларға сүйене отырып (есту қабілетін) жұмыс істеу, есте сақтау қабілетін түзету, зейінін тұрақтандыру;
2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерінқолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерденалынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; көзі нашар көретін білім алушыларға ұлғайтылған қаріппен кесте, диаграммалар ұсыну, қалдық көру қабілетін қорғау, көзі көрмейтін балалардың қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту;
3) жазылым: күрделі жоспар құру;әртүрлі жанрдамәтіндер құрастыру; жағдаятты талқылау,өз ойын дәлелдеп жазу;(аргументативті эссе), перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; мәтіндер құрастыруда байланыстыра сөйлей білу тілін дамыту, танымдық белсенділігін дамыту, бисенсорлық (сезу және қалдық көру) қабілетіне сүйену;
4) әдеби тіл нормалары.
33. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым: әртүрлі жанрдағы орта көлемді мәтіндердегі мақсатты аудитория мен тілдік құралдардың рөлін талдау; тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу; мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау; мәтінде айтылған ойға өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан баға беру; өмірлік мәселелермен байланыстыра және оны пайдалана отырып көру қабілеті бұзылған білім алушылардың есте сақтау қабілетін түзету, зейінін тұрақтандыру, қоршаған орта туралы түсініктерін нақтылау;
2) оқылым: тұтас емес мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерінқолданылған тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; әртүрлі стильдегі мәтіндердің қызметін, құрылымын, ерекшелігін салыстыру; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерденалынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; көзі нашар көретін білім алушыларға ұлғайтылған шрифте (қаріппе) кесте, сурет, диаграммалар көрсету, сенсорлық қызметін дамыту;
3) жазылым: күрделі жоспар құру;әртүрлі жанрдамәтіндер құрастыру; жағдаятты талқылау,өз ойын дәлелдеп жазу;(аргументативті эссе), перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; әр түрлі жанрда мәтіндер құрастыруда зейінін тұрақтандыру, бисенсорлық қабілетін пайдалану;
4) әдеби тіл нормалары.
34. Әдеби тіл нормалары келесіні қамтиды:
1) орфографиялық норма: жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшінәртүрлі жанрдамәтіндер құрастыру; мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстарымен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу; эссе құрылымы мен даму желісінсақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау,біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу (аргументативті эссе; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу; жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрысжүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау; Брайль жүйесінде диаграмма, кесте сызу, абзацтар мен бөліктердің орфографияға сай дұрыс таңбалануы;
2) орфоэпиялық норма: мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу;
3) лексикалық норма: лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану;
4) грамматикалық норма: құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану;
5) пунктуациялық норма: құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану; тыныс белгілердің Брайль жүйесінде ережеге сай қолдану.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
35. Бағдарламада "оқыту мақсаттары" сандардан тұратын кодтық белгімен белгіленді, кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екіншісі – бөлімді (тыңдалым және айтылым, оқылым, жазылым, әдеби тіл нормалары), үшіншісан -бөлімшені, төртінші сандар -бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, яғни 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" –бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
36. Оқу мақсаттары бойыншакүтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 | 10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық,ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью,пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
9.1.3.1 | 10.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелер-мен байланыстыра білу, талдау |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) 2-бөлім "Оқылым":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату | 5.2.3.1 хат, хабарлама,жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату | 6. 2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркемәдебиет стиліндегімәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігінсалыстыра талдау; |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру, талдау; |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7 Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу | 5.2.7.1энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу, талдау | 6.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау; |
9.2.7.1 | 10.2.7.1ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерденалынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау |
3) 3-бөлім "Жазылым":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Жоспар құру |
5.3.1.1 |
6.3.1.1әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру, қорғау; |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделіжоспар құру, қорғау; |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 | 10.3.2.1мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшінәртүрлі жанрдамәтіндер құрастыру, талдау |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытындыбөлімдерінсақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғанысипаттап не суреттеп жазу, талдау; |
6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу |
7.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісінсақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу, талдау;7.3.4.2 |
8.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісінсақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу, талдау; 8.3.4.2 |
9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу, талдау;9.3.4.2 |
10.3.4.1 |
3.5Оқы-лым және тыңда-лым материалдары негізінде жина-қы мәтін (компрессия) жазу |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу, талдау; |
9.3.5.1 | 10. 3.5.1 оқылым және тыңдалым материал-дары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу, талдау |
3.6 Мәтін-дерді түзету және редак-циялау |
5.3.6.1 | 6.3.6.1мәтіндегіорфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге,емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялай отырып қорғау |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Орфографиялық норма |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу, талдау; |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 | 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним,синонимдердікөркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану, олардың көмегімен өз ойларын жеткізе білу |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану, талдау; |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, талдау; |
10.4.4.1құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, талдау; |
4.5 |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 | 10.4.5.1құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралау-шы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырата-тын) ережеге сай қолдану, талдау |
37. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
38. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну,анықтау; | |
Жазылым | 5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру, қорғау | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
2-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 5.1.4.1тірек сөздер мен жетекші сұрақтарарқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым | 5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндерарқылы тану және талдау | |
Жазылым | 5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.2.1 сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу, талдау | |
3-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 5.1.1.1 тірек сөздермен ұсынылған иллюстрациялар арқылытақырыпты болжау |
Оқылым | 5.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну,анықтау, талдау | |
Жазылым |
5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
2-тоқсан | ||
4-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздермен ұсынылған иллюстрациялар арқылытақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.4.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; | |
Жазылым |
5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.3.1тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним,синонимдердікөркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану, олардың көмегімен өз ойларын жеткізе білу | |
5-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог,монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама,жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; |
Оқылым |
5.2.4.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; | |
Жазылым | 5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытындыбөлімдерінсақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғанысипаттап не суреттеп жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысындақолдану, талдау | |
3-тоқсан | ||
6-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог,монологтердегі(ән мәтіні, хабарлама,жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; |
Оқылым |
5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндерарқылы тану және талдау; | |
Жазылым |
5.3.1.1 берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану, талдау | |
7-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.4.1 тірек сөздер мен жетекші сұрақтарарқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
5.2.5.1 мәтін мазмұнын түсінуге,нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру, талдау; | |
Жазылым | 5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу, талдау, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.3 сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу, талдау | |
8-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздермен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.6.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу, талдау; | |
Жазылым | 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтінжазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу,сан есімді зат есім орнына қолдана білу, талдау | |
4-тоқсан | ||
9-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама,жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіну; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; | |
Жазылым |
5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.5.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру, талдау | |
10-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру, талдау; |
Оқылым |
5.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.5.1төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану, талдау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым | 6.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау | |
Жазылым |
6.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.1.1 тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
2-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу |
Оқылым |
6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану және талдау; | |
Жазылым | 6.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялай отырып қорғау | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.2.1екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану, талдау | |
3-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру |
Оқылым | 6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіну | |
Жазылым | 6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.3.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу | |
2-тоқсан | ||
4-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени,ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
6.2.6.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу талдау; | |
Жазылым |
6.3.4.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу, осы сөз түрлрін қолдана отырып ойларын айшықтап жеткізе білу; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану, талдау | |
5-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.4.1 мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым |
6.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану, талдау | |
3-тоқсан | ||
6-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени,ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіну; | |
Жазылым | 6.3.3.1 ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.3 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату,синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану, талдау | |
7-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпараттыанықтау, талдау; |
Оқылым | 6.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату | |
Жазылым |
6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу және талдау; | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану, талдау; | |
8-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу |
Оқылым |
6.2.2.1 ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану және талдау; | |
Жазылым | 6.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану, талдау; | |
4-тоқсан | ||
9-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау, талдау; |
Оқылым |
6.2.4.1 ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру; | |
Жазылым |
6.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану, талдау | |
10-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени,ресми-әскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау |
Оқылым | 6.2.5.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру, талдау | |
Жазылым | 6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану, талдау |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
| Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтін үзінділерінтыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; |
Оқылым |
7.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | |
Жазылым | 7.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып,графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып,үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
2-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу |
Оқылым | 7.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану және талдау | |
Жазылым | 7.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру, қорғау | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану, талдау | |
2-тоқсан | ||
3-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 7.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу ойын анық жеткізу |
Оқылым | 7.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану, талдау | |
3-тоқсан | ||
4-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу, талдау |
Оқылым |
7.2.5.1мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру, талдау; | |
Жазылым | 7.3.4.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану барысында вербализмге (адам ойының нақты заттар мен сәйкес келмеуі) ұрынбауы | |
Әдеби тіл нормалары |
7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану, талдау; | |
5-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
7.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармаларданүзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым | 7.2.4.1идеясы ұқсас публицистикалық және көркемәдебиет стиліндегімәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігінсалыстыра талдау | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану барысында вербализмге (адам ойының нақты заттар мен сәйкес келмеуі) ұрынбауы | |
4-тоқсан | ||
6-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 7.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау |
Оқылым | 7.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау | |
Жазылым |
7.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.1 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану, талдау | |
7-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 7.1.5.1 проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелдіжауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау |
Оқылым | 7.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланыстыдиалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармаларданүзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау | |
Жазылым |
7.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орындықолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.2еліктеуіш сөздердің мәнмәтіндегі қолданысын түсіну, талдау | |
| ||
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
8-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
8.2.5.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру, талдау; | |
Жазылым |
8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.4.3 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу, талдау; | |
9-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
8.1.4.1 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
8.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормалары | 8.4.4.4 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану, талдау | |
2-тоқсан | ||
10-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
8.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармаларданүзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
8.2.2.1 публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану және талдау; | |
Жазылым |
8.3.2.1жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орындықолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы |
8.4.5.1 сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану, талдау; | |
3-тоқсан | ||
| Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау; | |
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.1.1 жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып,үндестік заңына сәйкес орфография-лық нормаға сай жазу, талдау | |
2-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңд тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
8.2.5.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру, талдау; | |
Жазылым |
8.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделіжоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану, талдау | |
4-тоқсан | ||
3-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 8.1.4.1 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым |
8.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркемәдебиет стиліндегімәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігінсалыстыра талдау; | |
Жазылым | 8.3.6.2 бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялай отырып қорғау | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану барысында вербализмге (адам ойының нақты заттар мен сәйкес келмеуі) ұрынбауы | |
4-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым | 8.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату | |
Жазылым | 8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормасы | 8.4.4.1 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері,есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану, талдау |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
5-бөлім. Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер | Тыңдалым және айтылым |
9.1.5.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау; |
Оқылым |
9.2.2.1 публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерінқолданылған тілдік құралдарарқылы тану және талдау; | |
Жазылым |
9.3.6.1 бұқаралық ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялай отырып қорғау; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.4.2 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану, талдау; | |
6-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.4.1 мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік)талдай отырып, негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
9.2.7.1 ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау; | |
Жазылым |
9.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану, талдау; | |
2-тоқсан | ||
7-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау; |
Оқылым |
9.2.6.1 комментарий жасау, іріктеп оқу,талдап оқу, талдау; | |
Жазылым |
9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану, талдау | |
3-тоқсан | ||
8-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау; |
Оқылым |
9.2.4.1 тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау; | |
Жазылым |
9.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистікжоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.1.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу, талдау; | |
9-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
9.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау; |
Оқылым |
9.2.1.1 тұтас және аралас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру; | |
Жазылым |
9.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы |
9.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану, талдау; | |
4-тоқсан | ||
| Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.2 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым |
9.2.2.2 қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдарарқылы тану, талдау; | |
Жазылым |
9.3.2.2 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшінәртүрлі жанрдамәтіндер құрастыру, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы | 9.4.1.2 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
| ||
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
2-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық,ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу; | |
Жазылым | 10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру, қорғау | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу, талдау | |
3-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 10.1.4.1 мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу, талдау; | |
Жазылым | 10.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрысжүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялай отырып қорғау | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.3 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану, талдау | |
2-тоқсан | ||
4-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау, талдау |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу, талдау | |
Жазылым |
10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру, қорғау; | |
Әдеби тіл нормасы |
10.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, талдау | |
5-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау; |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу, талдау | |
Жазылым | 10.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстарымен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану, талдау | |
3-тоқсан | ||
6-бөлім. | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру; |
Оқылым | 10.2.4.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісінсақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормасы |
10.4.4.3 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану, талдау; | |
7-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау , талдау |
Оқылым |
10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу, талдау; | |
Жазылым | 10.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру, талдау | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.4.3лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану, талдау | |
4- тоқсан | ||
8-бөлім. | Тыңдалым және айтылым | 10.1.6.1қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, орта көлемді монолог дайындау, талдау |
Оқылым |
10.2.1.1 тұтас емес (кесте, диаграмма, сызба, сурет) мәтіндердегі мәліметтерді салыстыру, өңдеу, талдау; | |
Жазылым |
10.3.2.1 мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру, талдау; | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану, талдау | |
9-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану | Тыңдалым және айтылым | 10.1.3.1 тыңдалған мәтіндегі ақпаратты өмірлік мәселелермен байланыстыра білу, талдау |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу, талдау | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу, талдау | |
Әдеби тіл нормасы | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану, талдау |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпикалық, орфографиялық, және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Оқушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), оқушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты оқушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Оқушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, оқушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Оқушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл оқушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны оқушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар оқушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Оқушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (оқушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда оқушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі.Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар оқушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, Web (вэб)-камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысындатехникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлықжәне телескопиялық); бинокулярлар және монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайлдік дисплей, брайлдік indexEverest (индекс Эверист) – D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA (ВидеоЛайтВиДжиЭй)" электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. ОбъҰм учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) в 5 классе– 3 часа в неделю,102 часа в учебном году;
2) в 6 классе – 3 часа в неделю,102 часа в учебном году;
3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе – 2 часа в неделю,68 часов в учебном году;
5) в 9 классе – 2 часа в неделю,68 часов в учебном году;
6) в 10 классе – 1 час в неделю,34 часа в учебном году.
23. Содержание учебного предмета включает следующие разделы:
1) раздел 1 "Слушание и говорение";
2) раздел 2 "Чтение";
3) раздел 3 "Письмо";
4) раздел 4 "Соблюдение речевых норм".
24. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) определение основной мысли;
3) пересказывание прослушанного материала;
4) прогнозирование событий;
5) участие в диалоге;
6) оценивание прослушанного материала;
7) построение монологического высказывания.
25. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание информации;
2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;
3) понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;
4) определение типов и стилей текстов;
5) формулирование вопросов и оценивание;
6) использование разных видов чтения;
7) извлечение информации из различных источников;
8) сравнительный анализ текстов.
26. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) составление плана;
2) изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;
3) написание текстов с использованием различных форм представления;
4) создание текстов различных типов и стилей;
5) написание эссе;
6) творческое письмо;
7) корректирование и редактирование текстов.
27. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:
1) соблюдение орфографических норм;
2) соблюдение лексических норм;
3) соблюдение грамматических норм;
4) соблюдение пунктуационных норм.
28. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:
1) говорение и слушание: определение главной информации, опора на вопросы при определении темы и основной мысли, повествование, описание, пересказ текста, прогнозирование содержания текста по отрывкам текста, участие в диалоге-расспросе, изменение позиции "говорящий" на "слушающий", оценивание звучащей речи с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", высказывание определенного типа, опора на наглядные материалы;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты, определение основной мысли на основе содержания и композиции текста, прямое и переносное значение слов, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, описание, повествование, рассуждение, книжный и разговорный стили, письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка, формулирование вопросов, ознакомительное чтение, извлечение информации для конкретной задачи, сравнение темы и композиции различных текстов;
3) письмо: простой план, основное содержание текста, представление информации в виде рисунка, повествование и описание в художественном и разговорном стилях, учет целевой аудитории, эссе-повествование, эссе-рассуждение, творческие работы (120-150 слов), представление себя на месте героя, исправление орфографических ошибок с помощью словаря, редактирование предложений;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи; слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально-окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения; согласование именных частей речи в роде, числе и падеже; знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения.
29. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для6 класса:
1) слушание и говорение: главная и второстепенная информация, определение основной мысли при помощи ключевых слов; подробный, краткий, выборочный пересказ, прогнозирование развития сюжета по ключевым словам, участие в диалоге по предложенной теме, оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, структуры, логики высказывания, монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики; соблюдение орфоэпических норм;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, извлечение известной и неизвестной информации; определение основной мысли, выявление структурных частей и объяснение смысла построения текста, фразеологизмы, обращения, однородные члены предложения, вопросительные и восклицательные, побудительные предложения; описание, повествование, рассуждение; характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью); формулирование вопросов, оценивающих текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности; ознакомительное и комментированное чтение; извлечение информации из различных источников, определение разных точек зрения; сравнение стилистических особенностей различных текстов с учетом их композиционных особенностей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью);
3) письмо: простой и сложный план, подробное, краткое, выборочное изложение текстов-повествований, текстов-описаний от 3 лица, представление информации в виде иллюстраций, комиксов, тексты описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью), эссе-повествование, эссе-рассуждение эссе-описание, творческие работы (150-200 слов), исправление орфографических и пунктуационных ошибок с помощью словаря, редактирование текста с учетом его типа;
4) соблюдение речевых норм: разделительные "ъ и ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи; фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитеза, перифраз; падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; степени сравнения прилагательных и наречий; знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи.
30. Базовое содержаниеучебного предмета "Русский язык" для 7 класса:
1) слушание и говорение: главная и второстепенная, известная и неизвестная информация; определение основной мысли с опорой на структуру; подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица; прогнозирование содержания с опорой на основную мысль; участие в диалоге и аргументация; оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала; аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты, извлечение главной и второстепенной информации; структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, паронимы, вводные слова, повторы, прямой и обратный порядок слов в предложении; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения, информационные); формулирование различных вопросов на основе выводов и заключений; разные виды чтения, в том числе поисковое; разграничение факта и мнения; стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения, информационные);
3) письмо: простой и сложный план; подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица; схемы, таблицы, диаграммы; тексты-описания с элементами повествования, тексты-повествования с элементами рассуждения, тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения, информационные и другие), выражение собственного мнения, разные виды эссе, аргументативное эссе; творческие работы (200-250 слов), выбор определенной социальной роли и речевого поведения; исправление смысловых, фактических, логических недочетов; редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений или фрагментов текста;
4) соблюдение речевых норм: гласные после шипящих и ц, не с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи, паронимы, термины; аллегория, инверсия, анафора, глагол и его формы, служебные части речи, нормы глагольного управления, знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:
1) слушание и говорение: открытая и скрытая (подтекст) информация, цель высказывания; определение основной мысли на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; пересказ содержания текстов различных типов речи с изменением лица и сохранением структуры исходного текста; прогнозирование содержания по названию текста или началу; участие в дискуссии, аргументация, выводы; оценивание прослушанного материала с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем на основе блогов и сообщений средств массовой информации;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов; особенности письменной формы устной речи, извлечение открытой и скрытой (подтекст) информации; особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме), формулирование вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста, разграничение факта и мнения; разные виды чтения, в том числе изучающее; извлечение и синтез информации из различных источников, определение ее актуальности, противоречивости, достоверности; сравнение стилистических особенностей различных текстов с учетом цели и целевой аудитории композиционных, языковых (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме);
3) письмо: цитатный план (простой и сложный); подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов смешанного типа с изменением лица; представление информации сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами описания, тексты публицистического, официально-делового и научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме); разные виды эссе, в том числе академическое; творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию; исправление смысловых, фактических, логических, стилистических недочетов; редактирование текста, изменение структуры текста;
4) соблюдение речевых норм: омонимичные самостоятельные и служебные части речи, профессиональные слова, термины, неологизмы; инверсия, градация; обособленные члены предложения; знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях.
32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:
1) слушание и говорение: основная и детальная информация текста, высказывание критического отношения к услышанному; определение основной мысли на основе микротем, выражение своего отношения к услышанному; пересказ содержания текстов смешанного типа с творческой интерпретацией информации; прогнозирование содержания по финалу текста; участие в полемике, синтез различных точек зрения; оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражение собственного мнения; развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; использование модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации;
2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов, соотнесение заключҰнной в тексте информации с информацией других источников /личным опытом; выявление особенностей и роли структуры текста в передаче основной мысли; аббревиация, парцелляция, ирония, намҰк, преуменьшение, преувеличение и другие приемы в словосочетаниях; типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); формулирование вопросов и идей, интерпретация содержания текстов; разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов; извлечение и синтез информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, выражение собственного мнения; сравнение стилистических особенностей: композиционные, языковые и жанровые особенности различных текстов, принятие во внимание цели, целевой аудитории и позиции автора (научная статья, отчет о поездке);
3) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; изложение содержания текстов, синтез информации прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; представление информации в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке);
4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, аббревиатура, парцелляция, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.
33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:
1) слушание и говорение: обучающийся понимает тексты социально-бытовой, социально-культурной и учебно-профессиональной сфер общения; распознает открыто и скрыто выраженные формы речевого поведения, оценки; осуществляет устное речевое общение в различных жизненных ситуациях; выступает инициатором и поддерживает диалог, используя разнообразные языковые средства для реализации различных целей и тактик речевого общения; строит монолог, синтезируя информацию проблемного характера; отстаивает и аргументирует собственное мнение; оценивает отношение говорящего к предмету речи, выражая собственное мнение; прогнозирует содержание текста по его заголовку/началу/финалу; соблюдает грамматические, стилистические нормы при оформлении собственных высказываний;
2) чтение: обучающийся понимает и интерпретирует главную и детальную информацию (текстовую, числовую, графическую) текстов различных типов, жанров и стилей; распознает скрытый смысл текста; использует стратегии чтения, включая исследовательское, комментированное, выборочное чтение с пометками, чтение с целью извлечения специальной информации, аналитическое чтение, чтение с определенной целью; извлекает необходимую информацию из различных источников, анализируя и синтезируя ее; сравнивает структурные, лингвистические и стилистические особенности текстов социально-бытовой, социально-культурной и учебно-познавательной сфер общения; оценивает текст с точки зрения актуальности и ценности информации, различая факт и мнение;
3) письмо: обучающийся создает тексты разных типов, жанров и стилей, синтезируя услышанную и прочитанную информацию; создает тексты (в том числе печатные), используя различные формы представления информации; пишет собственный текст проблемного характера (статья, эссе, письмо), демонстрируя способность анализировать и оценивать предложенную информацию; сравнивает структурно-композиционные, языковые особенности текстов разных типов, жанров и стилей; корректирует и редактирует тексты с использованием справочного материала; составляет простой, сложный и развернутый план по определенной теме; соблюдает орфографические, грамматические и стилистические нормы;
4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, стилистически окрашенные слова, аббревиатура, парцелляция, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
34. Цели обучения в программе для каждого класса представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третьи числа – раздел и подраздео, четвертое число – нуметацию учебной цели. Например: в кодировке 5.2.1.3, "5"– это класс, "2.1" –подраздел, "3"– нумерация учебной цели.
35. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) аудирование (слушание) и говорение:
таблица 1
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 Понимание основного содержания устных высказываний на различные темы |
5.1.1.1 | 6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2Определение основной мысли |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Пересказывание прослушанного материала | 5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова | 6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица | 7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица | 8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста | 9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, интерпретируя информацию | 10.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, интерпретируя информацию |
1.4Прогнозирование событий | 5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста | 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам |
7.1.4.1 прогнозировать содержание |
8.1.4.1 | 9.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу | 10.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста |
1.5 Участие в диалоге |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 | 9.1.5.1участвовать в дискуссии, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы | 10.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы |
1.6 Оценивание прослушанного материала |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
1.7 Построение монологического высказывания |
5.1.7.1 |
6.1.7.1 |
7.1.7.1 |
8.1.7.1 |
9.1.7.1 |
10.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждения), включающий не менее 9-х микротем в пределах учебной, социально-культурной сфер; |
2) чтение:
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6класс | 7класс | 8класс | 9класс | 10класс | |
2.1 Понимание информации |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Выявление структурных частей текста и определение основной мыли |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
9.2.3.1 |
2.4 Определение типов и стилей текстов |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 | 10.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров и стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке) |
2.5 Формулирование вопросов и оценивание | 5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту | 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности | 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений | 8.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе прочитанного текста | 9.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение | 10.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов |
2.6 Использование разных видов чтения | 5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения | 6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное | 7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковые | 8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее | 9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение | 10.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе чтение с составлением плана, тезисов, конспектов |
2.7 Извлечение информации из различных источников |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
2.8 Сравнительный анализ текстов |
5.2.8.1 |
6.2.8.1 |
7.2.8.1 |
8.2.8.1 |
9.2.8.1 |
10.2.8.1 |
3) письмо
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 Составление плана |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Написание текстов с использованием различных форм представления | 5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 | 8.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 Создание текстов различных типов и стилей |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5 Написание эссе | 5.3.5.1 писать эссе-повествование |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 |
10.3.5.1 |
3.6 Творческое письмо |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
3.7Корректирование и редактирование текстов | 5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения | 6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа |
7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; |
8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; | 9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте | 10.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте |
4) соблюдение речевых норм:
таблица 4
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6класс | 7класс | 8класс | 9класс | 10класс | |
4.1 Соблюдение орфографических норм |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 Соблюдение лексических норм | 5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения | 6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении | 7.4.2.1 использовать термины; инверсию, анафору | 8.4.2.1 использовать паронимы, профессиональные слова, термины, неологизмы, аллегорию, инверсию, градацию; |
9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию |
10.4.2.1 |
4.3 Соблюдение грамматических норм |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; |
7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; |
8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения | 9.4.3.1 использовать правильно уточняющие члены предложения | 10.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях |
4.4 Соблюдение пунктуационных норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами | 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями | 7.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи, однородных членах предложения, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения | 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, в предложениях, осложненных обособленным определением и обстоятельством, при цитировании | 9.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, простых осложненных, а также в неполных предложениях, при цитировании, тире в простых предложениях | 10.4.4.1 использовать знаки препинания в сложных предложениях |
36. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением слуха (слабослышащие, позднооглохшие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
37. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновлҰнному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программыпо учебномупредмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением зрения 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновлҰнному содержанию (с русским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура: язык и общение | 5.1Аудирование и говорение | Имя существительное (склонение, род, число, падеж) Имя прилагательное (род, число, падеж) Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Паронимы |
5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию |
5.2 Чтение |
5.2.1.1понимать основнуюинформацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему | ||
5.3 Письмо |
5.3.1.1 составлять простой план | ||
5.4 Соблюдение речевых норм |
5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде числе и падеже | ||
2 четверть | |||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура | 5.1 Аудирование и говорение |
Имя существительное (склонение существительных) |
5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы |
5.2 Чтение |
5.2.1.1 понимать основную | ||
5.3 Письмо |
5.3.1.1 составлять простой план | ||
5.4 Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи | ||
Жизненные ценности | 5.1 Аудирование и говорение |
Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова | 5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы |
5.2 Чтение | 5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту | ||
5.3 Письмо | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста | ||
5.4 Соблюдение речевых норм | 5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения | ||
3 четверть | |||
Мир профессий | 5.1 Аудирование и говорение |
Правописание суффиксов –чик-, -щик- | 5.1.4.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова |
5.2 Чтение | 5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов и омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей | ||
5.3 Письмо | 5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков | ||
5.4 Соблюдение речевых норм | 5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения | ||
Мир фантазий | 5.1 Аудирование и говорение |
Имя числительное (склонение) | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию |
5.2 Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции | ||
5.3 Письмо |
5.3.5.1 писать эссе-повествование | ||
5.4 Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами | ||
Живые организмы: растения | 5.1 Аудирование и говорение |
Имя числительное (склонение) | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию |
5.2 Чтение | 5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи | ||
5.3 Письмо |
5.3.5.1 писать эссе-повествование | ||
5.4 Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами | ||
4 четверть | |||
Каникулы и отдых | 5.1 Аудирование и говорение |
Правописание гласных и согласных в корне слова | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/неправильно", аргументируя свою позицию |
5.2 Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции | ||
5.3 Письмо |
5.3.5.1. писать эссе-повествование | ||
5.4 Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Астрономия: звезды и созвездия | 6.1 Аудирование и говорение |
Правописание гласных и согласных в корне слова |
6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме |
6.2 Чтение | 6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста 6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории | ||
6.3 Письмо |
6.3.6.1 писать творческие работы (150-180 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения | ||
6.4 Соблюдение речевых норм | 6.4.1.1 правильно писать не с различными частями речи, разделительные "Ъ и Ь" знаки | ||
2 четверть | |||
Чудеса света | 6.1 Аудирование и говорение |
Знаки препинания при однородных членах предложения и обобщающих словах |
6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме |
6.2 Чтение |
6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста | ||
6.3 Письмо |
6.3.6.1 писать творческие работы (150-180 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения | ||
6.4 Соблюдение речевых норм | 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями | ||
Путешествия и достопримечательности | 6.1 Аудирование и говорение |
Имя прилагательное (разряды) |
6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию |
6.2 Чтение |
6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию | ||
6.3 Письмо |
6.3.1.1 составлять простой цитатный план | ||
6.4 Соблюдение речевых норм |
6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений | ||
3 четверть | |||
Образ жизни и культура: древние цивилизации | 6.1 Аудирование и говорение |
Местоимение (разряды) |
6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания |
6.2 Чтение |
6.2.4.1 определятьи различать типы текстов: описание, повествование и рассуждение, распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстовпублицистическогои художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ заметка, репортаж, интервью) | ||
6.3 Письмо |
6.3.1.1 составлять простой цитатный план | ||
6.4 Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки | ||
Структура семьи и семейные ценности | 6.1 Аудирование и говорение |
Степени сравнения прилагательных | 6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания |
6.2 Чтение | 6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности | ||
6.3 Письмо | 6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочносодержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица | ||
6.4 Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении | ||
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом | 6.1 Аудирование и говорение |
Наречие | 6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам |
6.2 Чтение | 6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных и побудительных предложений | ||
6.3Письмо | 6.3.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в том числе. с использованием информационно-коммуникативных технологий | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении | ||
4 четверть | |||
Выдающиеся личности народа Казахстана | 6.1 Аудирование и говорение |
Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями | 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала |
6.2 Чтение |
6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста | ||
6.2 Письмо |
6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение | ||
6.3 Соблюдение речевых норм | 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями | ||
Спорт и диета | 6.1 Аудирование и говорение | Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями | 6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала |
6.2 Чтение | 6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения | ||
6.3 Письмо |
6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение | ||
6.4 Соблюдение речевых норм | 6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Живые организмы: животные | 7.1 Аудирование и говорение |
Наречие | 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания структуры и логики изложения материала |
7.2 Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные частии их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль | ||
7.3 Письмо |
7.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи, однородных членах | ||
2 четверть | |||
Жара и холод: экстремальная погода | 7.1 Аудирование и говорение |
Правописание сложных имен существительных, прилагательных, числительных |
7.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементамирассуждения с опорой на план, схему |
7.2 Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные частии их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль | ||
7.3 Письмо |
7.3.6.1 писать творческие работы (180-200 слов), выбирая определенную социальную рольречевое поведение | ||
7.4 Соблюдение речевых норм | 7.4.1.1правильно писать гласные после шипящих и Ц, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, Не с разными частями речи, окончания глаголов | ||
| 7.1 Аудирование и говорение |
Правописание неопределенных местоимений |
7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания структуры и логики изложения материала |
7.2 Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль | ||
7.3 Письмо | 7.3.6.1 писать творческие работы (180-200 слов), выбирая определенную социальную роль речевое поведение 7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; | ||
7.4 Соблюдение речевых норм | 7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и Ц, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, Не с разными частями речи, окончания глаголов | ||
3 четверть | |||
Климат и изменения климата | 7.1 Аудирование и говорение |
Причастие |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию, известную и неизвестную информацию |
7.2 Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошныхтекстов, извлекая главную и второстепенную информацию | ||
7.3 Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1правильно писать гласные после шипящих и Ц, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, Не с разными частями речи, окончания глаголов | ||
| 7.1 Аудирование и говорение |
Глагол (спряжение, разноспрягаемые глаголы) |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру |
7.2 Чтение |
7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковые | ||
7.3 Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и Ц, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, "Не" с разными частями речи, окончания глаголов | ||
Знания: мир и изучение иностранных языков | 7.1 Аудирование и говорение |
Правописание НЕ с разными частями речи | 7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру |
7.2 Чтение | 7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений | ||
7.3 Письмо | 7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи | ||
4 четверть | |||
Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер? | 7.1 Аудирование и говорение |
Правописание не с причастиями |
7.1.4.1 прогнозировать содержание |
7.2 Чтение | 7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении | ||
7.3 Письмо | 7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и Ц, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, Не с разными частями речи, окончания глаголов | ||
Молодежная культура: Интернет и социальные сети | 7.1 Аудирование и говорение |
Аллегория | 7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания структуры и логики изложения материала |
7.2 Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные частии их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль | ||
7.3 Письмо |
7.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе-описание | ||
7.4 Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать термины; инверсию, анафору |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Проблемы социальной защиты бездомных | 8.1 Аудирование и говорение |
Знаки препинания в предложениях, осложненных обстоятельством | 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории |
8.2 Чтение | 8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, целевую аудиторию | ||
8.3Письмо |
8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументированное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, в предложениях, осложненных обособленным определением и обстоятельством, при цитировании | ||
2 четверть | |||
Генномодифицированные продукты | 8.1 Аудирование и говорение |
Глагол (наклонение) | 8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории |
8.2 Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль | ||
8.3 Письмо |
8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументированное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции | ||
8.4Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать суффиксы в разных частях речи | ||
День Победы | 8.1 Аудирование и говорение | Знаки препинания в предложениях, осложненных определениями и обстоятельствами, выраженными причастными и деепричастными оборотами |
8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения |
8.2 Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль | ||
8.3 Письмо |
8.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию | ||
8.4 Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать паронимы, профессиональные слова, термины, неологизмы, аллегорию, инверсию, градацию | ||
3 четверть | |||
Если бы я правил миром… | 8.1 Аудирование и говорение |
Знаки препинания при вводных словах |
8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории |
8.2 Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль | ||
8.3 Письмо |
8.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.1.1 правильно писать суффиксы в разных частях речи | ||
Семья: права и обязанности | 8.1 Аудирование и говорение | Обособленные члены предложения (несогласованные определения, обстоятельства, выраженные существительными с предлогами) |
8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания |
8.2 Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию | ||
8.3 Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствиис планом | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения | ||
Развлечения и спорт | 8.1 Аудирование и говорение | Обособленные члены предложения (сложные случаи обособления) |
8.1.2.1определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории |
8.2 Чтение |
8.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, блог) | ||
8.3 Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения | ||
4 четверть | |||
Мир профессий | 8.1 Аудирование и говорение |
Профессионализмы | 8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории |
8.2 Чтение | 8.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе прочитанного текста | ||
8.3 Письмо | 8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать паронимы, профессиональные слова, термины, неологизмы, аллегорию, инверсию, градацию | ||
Космос | 8.1 Аудирование и говорение |
Неологизмы | 8.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста |
8.2 Чтение | 8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости | ||
8.3 Письмо | 8.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм | ||
8.4 Соблюдение речевых норм | 8.4.2.1 использовать паронимы, профессиональные слова, термины, неологизмы, аллегорию, инверсию, градацию |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Разнообразие форм жизни | 9.1 Аудирование и говорение | Знаки препинания при уточняющих членах предложения | 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры |
9.2 Письмо | 9.2.6.1 использовать разныевиды чтения, в том числе просмотровое чтение | ||
9.3 Соблюдение речевых норм |
9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы | ||
9.4 Чтение | 9.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, простых осложненных | ||
Вода в жизни человека | 9.1 Аудирование и говорение |
Знаки препинания при цитировании | 9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры |
9.2 Чтение | 9.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее противоречивость, достоверность | ||
9.3 Письмо |
9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы | ||
9.4 Соблюдение речевых норм |
9.4.2.2 избегать повторов и штампов | ||
2 четверть | |||
Еда: необходимость или роскошь? | 9.1 Аудирование и говорение | Знаки препинания в неполных предложениях |
9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, интерпретируя информацию |
9.2 Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
9.3 Письмо |
9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы | ||
9.4 Соблюдение речевых норм | 9.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, простых осложненных | ||
Музыка в современном обществе | 9.1 Аудирование и говорение |
Омонимичные самостоятельные и служебные части речи | 9.1.5.1 участвовать в дискуссии, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы 9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждения), включающий не менее 2-х микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно-политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории |
9.2 Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
9.3 Письмо |
9.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по сод | ||
9.4 Соблюдение речевых норм |
9.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи | ||
3 четверть | |||
Научные открытия и технологии | 9.1 Аудирование и говорение | Омонимичные самостоятельные и служебные части речи |
9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры |
9.2 Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
9.3 Письмо |
9.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию | ||
9.4 Соблюдение речевых норм | 9.4.1.1правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи | ||
Конфликты и миротворчество | 9.1 Аудирование и говорение |
Союзы (сочинительные и подчинительные) |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному |
9.2 Чтение |
9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов | ||
9.3 Письмо |
9.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста | ||
9.4 Соблюдение речевых норм | 9.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи | ||
Сухопутные страны | 9.1 Аудирование и говорение |
Союзы и союзные слова |
9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному |
9.2 Чтение | 9.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарий в блоге, чате, форуме) 9.2.6.1использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение | ||
9.3 Письмо |
9.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста | ||
9.4Соблюдение речевых норм | 9.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи | ||
4 четверть | |||
Традиции и культура | 9.1 Аудирование и говорение |
Стилистически окрашенные слова | 9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному |
9.2 Чтение | 9.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение | ||
9.3 Письмо | 9.3.2.1 излагать основное содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала | ||
9.4 Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию | ||
Ресурсы планеты "Земля" | 9.1 Аудирование и говорение |
Стилистически окрашенные слова | 9.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу |
9.2 Чтение | 9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции и другие приемы в словосочетаниях | ||
9.3 Письмо | 9.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот | ||
9.4 Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Раздел | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Подросток в современном мире | 10.1 Аудирование и говорение |
Сложноподчиненные предложения с придаточными определительными и изъяснительными | 10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения логики изложения, материала, выражая собственное мнение |
10.2 Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
10.3 Письмо |
10.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения | ||
10.4 Соблюдение речевых норм | 10.4.4.1 использовать знаки препинания в сложных предложениях | ||
2 четверть | |||
Всемирная связь в 21-ом веке | 10.1Аудирование и говорение |
СложноподчинҰнные предложения с придаточными обстоятельствами | 10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения логики изложения, материала, выражая собственное мнение |
10.2 Чтение | 10.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение | ||
10.3 Письмо | 10.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения 10.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте | ||
10.4 Соблюдение речевых норм | 10.4.4.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение | ||
3 четверть | |||
Дилеммы и выбор | 10.1 Аудирование и говорение |
Сложноподчиненные предложения с разными видами связи |
10.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы |
10.2 Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
10.3 Письмо |
10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) | ||
10.4 Соблюдение речевых норм | 10.4.4.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение | ||
4 четверть | |||
Средства массовой информации | 10.1 Аудирование и говорение |
Сложное бессоюзное предложение |
10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения логики изложения, материала, выражая собственное мнение |
10.2 Чтение |
10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли | ||
10.3 Письмо |
10.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа) | ||
10.4 Соблюдение речевых норм | 10.4.4.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение |
Көру қабілеті бұзылған(көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы(оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған(көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компоненті күшейтіледі (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын өзге халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпы ұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. дан сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмысты күшейту қарастырылады, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кезектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету.
20. Әдебиет бойынша оқу үдерісін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, өзгелердің пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу үдерісі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлық және телескопиялық); бинокулярлар және монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайльдік дисплей, брайльдік index Everest (индекс Эверист) – D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA (ВидеоЛайтВиДжиЭй)" электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау. "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.
25. "Қазақ әдебиеті" пәндік білімнің мазмұны келесі бөлімдердіқамтиды:
1) 1- бөлім "Түсіну және жауап беру";
2) 2- бөлім "Анализ және интерпретация";
3) 3- бөлім "Бағалау және салыстыру".
26. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;
2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;
3) көркем шығармадағы образ;
4) шығарма үзінділерімен жұмыс.
27. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) әдеби шығарманың композициясы;
2) автор бейнесі;
3) көркем шығарманың тілі;
4) шығармашылықжұмыс.
28. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тарихи және көркемдік құндылығы;
2) заманауилығы мен жаңашылдығы;
3) әдеби эссе;
4) әдеби сын.
29. 5-сыныпқа арналған"Қазақ әдебиеті" пәнініңбазалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың фабуласы мен сюжеттік дамуы; кейіпкерлер портреті мен образы; шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясы;
2) анализ және интерпретация:салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; шығармадағы тілдік бейнелеу: теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы; эпикалық шығармадағы автор бейнесі; көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторғахат, өлең жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау; әдеби эссе; сыни хабарлама жазу.
30. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру:әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдықмәселе, идеясы; кейіпкерлердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау; көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқаайту;
2) анализ және интерпретация:шығарма композициясындағыбелгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу; шығармадағы көркем ауыстырулар: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау;
3) бағалау және салыстыру:кейіпкерлерді өзара салыстыру,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру; әдеби эссе жазу; сыни хабарлама жасау.
31. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру:әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау; кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау; көркем шығармадағы кейіпкер бейнесі, үзінділердіжатқа айту;
2) анализ және интерпретация: шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру; эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесі; шығармадағы көркемдегішқұралдары: символ, синекдоха, эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ қолданысы;шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу;
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор бергенпортреттік мінездемесі,тарихи және көркемдік құндылығын; әдеби жанр түрлерінің даму барысы, жаңашылдығы; шығарманы ұлттық құндылығы, әдеби эссе жазу; әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы сыни шолу жазу.
32. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілер, эпилог, бастамалар; әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу; көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулер; көркем шығармалардан алған үзінділерді орынды қолдану;
2) анализ және интерпретация:композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарайталдау; автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісі; шығармадағы көркемдегіш құралдары: психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсисқолданысы, автор стилі; шығармадан алған үзінділерді өңдеп креативті жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тақырыбы мен идеясы, тарихи және көркемдік құндылығы; шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстыру, жаңашылдығы; шығарманың көркемдік-идеялық құндылығынгуманистік тұрғысы, әдеби эссе; шығармадажазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып,өзіндік сыни пікір жазу.
33. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау; әдеби шығармадағы психологизм; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстардақолдану;
2) анализ және интерпретация: эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдар; автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөлі; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлері, автор стилі; автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу;
3) бағалау және салыстыру:шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманықазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу.
34. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау; әдеби шығармадағы психологизм; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесі; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстардақолдану, осы жұмыстары жайлы бір-бірімен пікір алмасу;
2) анализ және интерпретация: эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдар; автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөлі; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлері, автор стилі; автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу, өзара осы жұмыстарды талқылау;
3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстыру, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру; әдеби эссе жазу; әдеби шығарманықазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдау, шағын сын мақала жазу, жазылған мақалаларға өз көзқарастарын білдіру.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
35. Бағдарламада "оқу мақсаттары" сандардан тұратын кодтық белгімен белгіленді, кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екіншісі – бөлімді (түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстыру), үшінші сан – бөлімшені, төртінші сандар - бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, яғни 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
36. Оқу мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 | 5.1.1.1әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1 2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
2) 2-бөлім"Анализ және интерпретация":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Шығармашылықжұмыс |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 | 8.2.4.1 шығармадан алған үзінділерді қайта өңдепкреативті жазу, қолдың ұсақ қимыл -қозғалысын дамыту, қоршаған орта туралы түсініктерін нақтылау, сезім арқылы қабылдау |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстыру":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
37. Осы бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасыныңұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
38. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасынжүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Таза, мінсіз асыл сөз |
"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, | Түсінужәнежауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер менқарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
"Тәрбиенің қайнар бұлағы" |
Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" , | Түсінужәнежауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер менқарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
3-тоқсан | |||
Адамгершілік -асыл қасиет |
А.Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы,"Адамдық диқаншысы" өлеңі, | Түсінужәнежауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдебишығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер менқарама-қарсысуреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Отбасы құндылықтары |
Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, | Түсінужәнежауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.1.1 әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Туған жерім-аялы алтын бесігім |
"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, | Түсінужәнежауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағыбелгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған... |
С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағыбелгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Тәуелсіздік-қасиет тұнған ұлы ұғым |
Қ.Сарин "Тәуелсіздік", | Түсінужәнежауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағыбелгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Көне күндерден жеткен жәдігерлер |
1."Қыз Жібек" жыры, | Түсінужәнежауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді жалғастыра білуі; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор бергенпортреттік мінездемені салыстырып,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Көне күндерден жеткен жәдігерлер |
1.Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім", | Түсінужәнежауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Толғауы тоқсан қызыл тіл |
1.Ш.Қанайұлы "Зар заман", | Түсінужәнежауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыруа білу; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Балалар мен үлкендер |
1.М.Әуезов "Көксерек", | Түсінужәнежауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Балалар мен үлкендер |
1.С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара" | Түсінужәнежауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, бастамаларды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарайталдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Ұрпақ тәрбиесі |
1.Т.Әбдіков "Қонақтар", | Түсінужәнежауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, бастамаларды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарайталдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
3-тоқсан | |||
Дананың сөзі-ақылдың көзі |
1.Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, | Түсінужәнежауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, бастамаларды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарайталдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Көркем әдебиет және эпикалық сарын |
1.Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі | Түсінужәнежауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, бастамаларды анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарайталдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Махаббат және абырой |
1.Б.Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, | Түсінужәнежауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманыбасқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Қиял мен шындық |
1.Т.Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, | Түсінужәнежауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманыбасқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
3-тоқсан | |||
Қиял мен шындық |
1.Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне". | Түсінужәнежауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Атадан қалған сөз |
1.Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым", | Түсінужәнежауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманыбасқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тарихи шындық пен көркемдік шешім |
1.Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", | Түсінужәнежауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау және өз пікірлерін білдіру; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 кең ауқымды шығармалардың композициясына талдау жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманыбасқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Тарихи шындық пен көркемдік шешім |
1. | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
3-тоқсан | |||
Адам жанының құпиясы |
1.Б.Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманыбасқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Мәңгілік ел- мәңгілік мұрат |
1.Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; |
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компоненті күшейтіледі (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын өзге халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу процесі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. дан сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмыс күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету қарастырылады.
20. Әдебиет бойынша оқу процесін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, басқалар пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу процесі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылуы керек, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлық және телескопиялық); бинокулярлар және монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайлдік дисплей, брайлдік indexEverest (индекс Эверист)– D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA(ВидеоЛайтВиДжиЭй)" электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау. "Орыс әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русская литература" составляет:
1) в 5 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
2) в 6 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
3) в 7 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
4) в 8 класс – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;
5) в 9 класс – 3 часа в неделю, 102 часов в учебном году;
6) в 10 класс – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
25. Содержание программы по учебному предмету "Русская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат все цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.
26. Cодержание учебного предмета включает слеующиеразделы:
1) раздел 1. "Понимание и ответы по тексту";
2) раздел 2. "Анализ и интерпретация текста";
3) разлел 3. "Оценка и сравнительный анализ".
27. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:
1) понимание терминов;
2) понимание художественного произведения;
3) чтение наизусть и цитирование;
4) составление плана;
5) пересказ;
6) ответы на вопросы.
28. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:
1) жанр;
2) тема и идея;
3) композиция;
4) анализ эпизодов;
5) характеристика героев;
6) художественный мир произведения в разных формах представления;
7) отношение автора;
8) художественно-изобразительные средства;
9) творческое письмо.
29. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" включает следующие подразделы:
1) оценивание художественного произведения;
2) сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;
3)сопоставление произведений литературы;
4) оценивание высказываний.
30. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 5 класса:
1) понимание и ответы по тексту: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; общее представление о художественном произведении, осмысление темы; выразительное чтение наизусть фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических); простой план; краткий пересказ содержания произведения или отрывка; краткий и полный ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (былина, сказка, литературная сказка) и его признаков при поддержке учителя; определение основной мысли произведения при поддержке учителя; выделение в тексте произведения элементов композиции при поддержке учителя; анализ эпизодов, важных для характеристики главных героев, при поддержке учителя; характеристика героев при поддержке учителя; анализ художественного пространства и оформление своего представления в рисунках, схемах, кластерах; определение отношения автора к главным героям при поддержке учителя; анализ изобразительных средств в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя; написание творческих работ (сказок, рассказов, мини-сочинений на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям);
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, выражение своих мыслей и чувств; сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, объяснение сходств и различий; сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике, при поддержке учителя; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения соответствия теме.
31. Перечень рекомендуемых произведений для 5 класса:
1) былины. Цикл об Илье Муромце;
2) А.С.Пушкин. "Песнь о вещем Олеге";
3) М.Ю. Лермонтов. "Бородино";
4) М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана";
5) мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре);
6) В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее";
7) А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях";
8) К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки";
9) Г.Х. Андерсен. "Снежная королева";
10) О. Уайльд. "Соловей и роза";
11) К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб";
12) Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке".
32. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:
1) понимание и ответы по тексту: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; общее представление о художественном произведении, главная и второстепенная информация; выразительноечтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических); простой цитатный план; краткий, подробный пересказ содержания произведений небольшой эпической или драматической формы, выражение своего мнения о героях и событиях; развернутый ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (рассказ, повесть, пьеса-сказка) и его признаков; определение основной мысли произведения с опорой на его структурные элементы; выделение в тексте произведения элементов композиции, объяснение их роли в сюжете произведения; анализ эпизодов драматических и прозаических произведений, важных для характеристики главных героев; характеристика героев с использованием плана и цитат из текста; анализ художественного пространства и времени и оформление своего представления в рисунках, схемах, кластерах; определение отношения автора к главным и второстепенным героям; анализ изобразительных средств (метафоры, олицетворения) и фигур поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы); творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражение своего понимания прочитанного, использование изобразительных средств языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, оценивание поступков главных героев; сравнение художественных произведений с произведениями других видов искусства, объяснение сходств и различий при поддержке учителя (план сравнительной характеристики); сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике и проблематике; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования.
33. Перечень рекомендуемой литературы для 6 класса:
1) А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила";
2) М.М. Пришвин. "Кладовая солнца".
3) мифы Древней Греции (о Прометее, Геракле,Икаре, Актеоне);
4) Е.В. Курдаков. "Псы Актеона";
5) Мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии);
6) Тюркская мифология (миф о создании мира);
7) Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре);
8) Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда";
9) Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством";
10) Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на Ұлке" (или Л.Н.Андреев. "Ангелочек");
11) В.Токарева. "Рождественский рассказ";
12) И.С. Тургенев. "Муму";
13) Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник";
14) В.С. Высоцкий. "Песня о друге".
34. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:
1) понимание и ответы по тексту: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; понимание художественного произведения в деталях, известная и неизвестная информация; самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов произведений, связанных с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа; сложный план; краткий, подробный, выборочный пересказ содержания произведения или отрывка, выражение своего мнение о героях и событиях; аргументированный ответ на проблемный вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ) и его признаков; определение темы и идеи произведения, выражение своего мнения о поступках героев; выделение в тексте произведения элементов композиции, объяснение роли эпиграфа и его смысла; анализ в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизодов, важных для характеристики главных и второстепенных героев; характеристика героев произведения на основе деталей и цитат из текста; анализ сюжета и композиции, художественных образов и оформление своего представления в таблицах, схемах, кластерах, презентациях; определение отношения автора к главным и второстепенным героям, аргументация своей позиции; анализ изобразительных средств и фигур поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основных приемов комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм); творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражение своего отношения к прочитанному, использование изобразительных средств языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, выражение мнения о героях и событиях; сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеристика сходств и различий в средствах создания образов; сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике/ проблематике/ жанру; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства.
35. Перечень рекомендуемой литературы для 7 класса:
1) А.Н. Островский. "Снегурочка";
2) С.Я. Маршак. "Умные вещи";
3) М.Ю. Лермонтов. "Русалка".
4) притча о блудном сыне, легенда об Арионе;
5) А.С. Пушкин "Арион", "Анчар";
6) А.С. Пушкин. "Станционный смотритель";
7) К.Г. Паустовский "Телеграмма";
8) стихотворения А.С. Пушкина,С.А. Есенина, А.А. Фета;
9) У. Блейк. "Тигр";
10) О.О. Сулейменов. "Волчата";
11) Р. Бредбери. "Зеленое утро";
12) А.Новоселов. "Санькин марал".
36. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:
1) понимание и ответы по тексту: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; понимание художественного произведения, критическое осмысление информации, различение открытой и скрытой (подтекст) информации; самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, отражающих тематику произведения; сложный цитатный план; пересказ содержания произведения или отрывка, использование разных приемов цитирования; аргументированный ответ на проблемный вопрос, использование цитат;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (трагедия, комедия, поэма) и его признаков; определение темы и идеи произведения, выражение своего мнения о проблематике; выделение в тексте произведения элементов композиции, объяснение значения вставных эпизодов; анализ эпизодов произведений, объяснение их связи с проблематикой и роли в развитии сюжета; характеристика героев произведения, их поступков, мотивов поведения, значения имен и фамилий; анализ системы образов, хронотопа, структуры произведения и оформление своего представления с помощью различных способов свҰртывания информации (схем, таблиц, интеллект-карт, ментальных карт, диаграмм); способы выражения авторского отношения к героям; способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса(риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм); написание творческих работ (письмо литературному герою, сценарии), выражение отношения к герою, его поступкам, использование изобразительных средств;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, отстаивание своей точки зрения, оценивание поведения, поступков героев, позиции автора; сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеристика специфических средств создания образов в разных видах искусства; сопоставление произведения (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературе, близких по тематике/проблематике/ жанру с учетом особенностей национальной культуры; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности.
37. Перечень рекомендуемой литературы для 8 класса:
1) И.А. Крылов. Басни;
2) Д.И. Фонвизин. "Недоросль";
3) М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил";
4) М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя);
5) В.А. Жуковский. Баллады;
6) В. Набоков. "Рождество";
7) В. Тендряков. "Хлеб для собаки";
8) Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно";
9) Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети";
10) В. Распутин. "Уроки французского";
11) Ч. Айтматов. "Белый пароход";
12) У. Шекспир. "Ромео и Джульетта";
13) А.С. Пушкин. "Капитанская дочка";
14) лирика поэтов 19 века;
7) О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета".
38. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:
1) понимание и ответы по тексту: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; понимание художественного произведения, критическое осмысление информации, выражение отношения к услышанному или прочитанному; самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, связанных с проблематикой произведения; тезисный план; пересказ содержания произведения, использование разных приемов пересказа, творческое переосмысление развития сюжета; развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;
2) анализ и интерпретация: определение жанра и его признаков (сонет, роман, роман в письмах, святочный рассказ); определение темы и идеи произведения, выражение мнения об их актуальности и аргументация своей позиции; выделение в тексте произведения элементов композиции, различие видов композиции, объяснение значения лирических отступлений; анализ в произведении эпизодов, важных для определения конфликта, объяснение связи с другими эпизодами; характеристика героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; анализ художественного мира произведения, оформление своего представления с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы); способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; анализ средств и приемов создания образов, изобразительных средств и фигур поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения, метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градации, парцелляции); написание сочинений на литературные и свободные темы, рецензий(на спектакли и/или экранизации произведения);
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, объяснение своей позиции с учетом различных мнений, оценивание актуальности проблематики произведения; сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеристика сходств и различий в средствах создания образов, выделение индивидуальных авторских приемов; сопоставление произведений (или фрагментов) русской литературы с произведениями казахской и мировой литературы, близких по тематике/ проблематике/ жанру, с учетом особенностей национальной культуры, объяснение позиции авторов; оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности.
39. Перечень рекомендуемой литературы для 9 класса:
1) Н.В. Гоголь. "Ревизор";
2) А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя);
3) В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя);
4) Ф.М. Достоевский. "Бедные люди"
5) Л.Н. Толстой. "После бала";
6) А.И. Куприн. "Гранатовый браслет";
7) М.Ю. Лермонтов. "Мцыри";
8) А. Грин. "Алые паруса";
9) А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц";
10) М. Цветаева. Лирика
11) А. Ахматова. "У самого моря"
12) А.С. Грибоедов. "Горе от ума";
13) Н.В. Гоголь "Мертвые души";
14) У. Шекспир. Сонеты;
15) П.Н. Васильев. "И имя твоҰ…" и другие стихотворения;
16) А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы";
17) И.С. Тургенев. "Ася";
18) А.И. Куприн. "Олеся".
40. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:
1) понимание и ответы по тексту: понимание терминов (жанр, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм); понимание художественного произведения, критическое осмысливание; выражание своего отношения к услышанному или прочитанному; самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, связанных с проблематикой произведения; составление тезисного плана; пересказывание содержания произведения, используя разные приемы пересказа, творческое переосмысливание развития сюжета; умение давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;
2) анализ и интерпретация: определение жанра и его признаков (роман в письмах, святочный рассказ); определение темы и идеи произведения, выражение мнения об их актуальности с аргументацией своей позиции; выделение в тексте произведения элементов композиции, различение видов композиции, объяснение значения лирических отступлений; анализирование в произведении эпизодов, важных для определения конфликта, объяснение связи с другими эпизодами; характеристика героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений; анализирование художественного мира произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы);определение способов выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям; анализирование средств и приемов создания образов, изобразительных средств и фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, парцелляция); написание рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения);
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учҰтом различных мнений, оценивание актуальности проблематики произведения; сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия, выделяя индивидуальные авторские приемы; сопоставление произведений (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике / жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснение позиции авторов; оценка устных и письменных высказываний (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности.
41. Перечень рекомендуемой литературы для 10 класса:
1) А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя);
2) А.С. Пушкин. "Пиковая дама";
3) Ги де Мопассан. "Ожерелье";
4) Ш.Бронте "Джен Эйр";
5) С.Муканов "Промелькнувший метеор";
6) Б.Момыщулы "Наша семья";
7) Ж.Верн "80 дней вокруг света";
8) М.Ауэзов "Путь Абая";
9) Магжан Жумабаев Избранные произведения.
42. По завершении основного среднего образования обучающийся:
1) знает основные этапы развития литературы; содержание произведений разных жанров, особенности отражения быта, традиций народа в фольклоре; литературные термины и литературные направления, роды и жанры, образную природу художественных произведений, наизусть стихотворные тексты и фрагменты прозаических текстов (по выбору), цитаты из изучаемых произведений;
2) понимает значение национального художественного наследия в мировой культуре; роль литературы как одного из важнейших достижений культуры, значение художественной литературы в жизни человека; литературные термины и литературные направления, роды и жанры, тему, идею, проблематику произведения, позицию автора в произведении, образную природу художественных произведений; открыто выраженный и скрытый смыслы произведений;
3) применяет приобретенные знания, умения и навыки при подготовке сообщения, доклада, эссе, интервью на литературную тему; диалог литературных героев (на основе прочитанного) для создания письменного рассказа - характеристики одного из героев или группы героев (групповая характеристика), двух героев (сравнительная характеристика), при подготовке небольшого письменного отзыва на самостоятельно прочитанную книгу; при создании собственного текста аналитического характера, в процессе создания собственной интерпретации изученного текста с привлечением ИКТ; для определения актуального для себя круга чтения и оценки художественных произведений, участия в дебатах или в публичных выступлениях; для поиска необходимой информации; специальные термины и понятия для анализа изучаемых произведений; полученные знания при обсуждении актуальных проблем; приобретенные навыки, способы творческой деятельности для самовыражения, участия в культурных мероприятиях;
4) анализирует произведения разной жанровой природы, аргументированно формулируя свое отношение к прочитанному; тему, идею и особенности композиции, сюжета произведения, языковые особенности произведения, ключевые эпизоды, действия и поступки героев; особенности стиля писателя; сравнивает их с произведениями мировой литературы и произведениями других видов искусства;
5) синтезирует полученные знания, умения и навыки для выбора пути анализа произведения, адекватного жанрово-родовой природе художественного текста; для сопоставления фактов, деталей с историческими фактами; создания разных видов плана; для создания письменных текстов с использованием различных ресурсов; соотносит ценностную составляющую произведений с ценностями казахского и других народов;
6) оценивает изучаемые произведения с точки зрения композиционного, стилевого единства, языкового оформления и эффективности достижения поставленных коммуникативных задач; интерпретацию художественного текста, созданную средствами других видов искусства.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
43. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели, например, в кодировке5.2.1.4"5" – класс, "2.1" –подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
44. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Понимание и ответы по тексту":
таблица1
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Понимание художественного произведения |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 | 5.1.4.1 составлять простойплан | 6.1.4.1 составлять простой цитатный план | 7.1.4.1 составлять сложный план | 8.1.4.1 составлять сложный цитатныйплан | 9.1.4.1 составлять назывной и вопросный планы | 10.1.4.1 составлятьтезисный план |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 | 9.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя варианты творческой перестройки 9изменение лица рассказчика, пересказ от лица одного из персонажей) |
10.1.5.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) раздел 2 "Анализ и интерпретация текста":
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1Жанр |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Композиция |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 | 10.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы) |
2.7 |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
2.8 |
5.2.8.1 |
6.2.8.1 |
7.2.8.1 |
8.2.8.1 |
9.2.8.1 |
10.2.8.1 |
2.9 |
5.2.9.1 |
6.2.9.1 |
7.2.9.1 |
8.2.9.1 |
9.2.9.1 |
10.2.9.1 |
3) раздел 3"Оценка и сравнительный анализ":
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1Оценивание художественного произведения |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 | 5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя | 6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ жанру | 8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике / жанру / | 9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике / жанру, учитывая особенности национальной культуры | 10.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике / жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов |
3.4Оценивание высказываний |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
45. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебномупредмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением зрения(незрячие и слабовидящие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновлҰнному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
46. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для5-10 классов уровня основного среднего образования по обновлҰнному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебномупредмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением зрения(незрячие и слабовидящие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновлҰнному содержанию
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые произведения | Разделы | Цели обучения |
1 четверть | |||
Героический эпос |
1.Былины. Цикл об Илье Муромце | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства | ||
2 четверть | |||
Героический эпос | 1.М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана" | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства | ||
Литературная поэтическая сказка |
1.Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре) | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя | ||
3 четверть | |||
Литературная поэтическая сказка |
1.А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя | ||
Литературная прозаическая сказка | 1.Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя | ||
4 четверть | |||
Литературная прозаическая сказка |
1.О. Уайльд. "Соловей и роза" | 5.1 Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; 5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические); |
5.2 Анализ и интерпретация |
5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; | ||
5.3 Оценка и сравнительный анализ | 5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые произведения | Раздел | Цели обучения |
1четверть | |||
Фольклорные элементы в литературных произведениях |
1.А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" | 6.1 Понимание и ответы на вопросы |
6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию; |
6.2 Анализ и интерпретация |
6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения; | ||
6.3 Оценка и сравнительный анализ | 6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования | ||
2 четверть | |||
Мифы народов мира |
1.Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) | 6.1 Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, литературная сказка, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; |
6.2 Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (миф, рассказ, повесть); | ||
6.3 Оценка и сравнительный анализ | 6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев | ||
3 четверть | |||
Мифы народов мира |
1.Тюркская мифология (миф о создании мира) | 6.1 Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, литературная сказка, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; |
6.2 Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (миф, рассказ, повесть); | ||
6.3 Оценка и сравнительный анализ | 6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев | ||
Рождества в литературе |
1.Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" | 6.1 Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, литературная сказка, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; |
4 четверть | |||
Рождества в литературе | 1.В. Токарева. "Рождественский рассказ" | 6.1 Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, литературная сказка, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы; |
6.2 Анализ и интерпретация |
6.2.2.1 определять жанр и его признаки (миф, рассказ, повесть); | ||
6.3 Оценка и сравнительный анализ | 6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике | ||
Нравственный выбор человека |
1.И.С. Тургенев. "Муму" | 6.1 Понимание и ответы на вопросы | 6.1.4.1 составлять простой цитатный план |
6.2 Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (миф, рассказ, повесть); | ||
6.3 Оценка и сравнительный анализ | 6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристик) |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях |
1.А.Н. Островский. "Снегурочка" | 7.1 Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1понимать термины: пьеса-сказка, афиша, ремарка, притча, легенда, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, сюжет, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; |
7.2 Анализ и интерпретация |
7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; | ||
7.3 Оценка и сравнительный анализ | 7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства | ||
2 четверть | |||
Притчи и легенды в литературе |
1.Притча о блудном сыне, легенда об Арионе | 7.1 Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1понимать термины: пьеса-сказка, афиша, ремарка, притча, легенда, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, сюжет, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; |
7.2 Анализ и интерпретация |
7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; | ||
7.3 Оценка и сравнительный анализ | 7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях | ||
3 четверть | |||
Притчи и легенды в литературе | 1.К.Г. Паустовский "Телеграмма" | 7.1 Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1понимать термины: пьеса-сказка, афиша, ремарка, притча, легенда, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, сюжет, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; |
7.2 Анализ и интерпретация |
7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; | ||
7.3 Оценка и сравнительный анализ | 7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях | ||
Человек и природа |
1.Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета | 7.1 Понимание и ответы на вопросы | 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа |
7.2 Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (пьеса-сказка притча, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фантастический рассказ); | ||
7.3 Оценка и сравнительный анализ | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ жанру | ||
4 четверть | |||
Человек и природа |
1.Р. Бредбери. "Зеленое утро" | 7.1 Понимание и ответы на вопросы | 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа |
7.2 Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (пьеса-сказка притча, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фантастический рассказ); | ||
7.3 Оценка и сравнительный анализ | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ жанру |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые произведения | Раздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Сатира и юмор в литературе |
И.А. Крылов. Басни | 8.1 Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1понимать термины: баллада, романтизмреализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
8.2 Анализ и интерпретация |
8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий; | ||
8.3 Оценка и сравнительный анализ | 8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства | ||
2 четверть | |||
Мораль, этика, ценности |
1.В.А. Жуковский. Баллады | 8.1 Понимание и ответы на вопросы |
8.1.4.1 составлять сложный цитатный план; |
8.2 Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (баллада, фэнтези, трагедия, комедия); | ||
8.3 Оценка и сравнительный анализ | 8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства | ||
3 четверть | |||
Дети и взрослые |
1.Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" | 8.1 Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1понимать термины: баллада, романтизм,реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
8.2 Анализ и интерпретация |
8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике; | ||
8.3Сравнительный анализ | 8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаиваясвою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора | ||
4 четверть | |||
Любовь и честь |
1.У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" | 8.1 Понимание и ответы на вопросы |
8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; |
8.2 Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (баллада, фэнтези, трагедия, комедия); | ||
8.3 Оценка и сравнительный анализ | 8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые произведения | Раздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Сатира и юмор |
1.Н.В. Гоголь. "Ревизор" | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм как литературное направление, жанр, сонет, роман, святочный рассказ, градация, афоризм; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта; | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ |
9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания; | ||
2 четверть | |||
Сатира и юмор |
1.Л.Н. Толстой. "После бала". | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм как литературное направление, жанр, сонет, роман, святочный рассказ,градация,афоризм; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта; | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ |
9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания; | ||
Мечты и реальность |
1.М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (поэма, сонет, роман); | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ |
9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений; | ||
3 четверть | |||
Мечты и реальность |
1. А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц" | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (поэма, сонет, роман); | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ |
9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позициюс учетом различных мнений; | ||
Странности любви |
1.У. Шекспир. Сонеты | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм как литературное направление, жанр, сонет, роман, святочный рассказ, градация, афоризм; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности; | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ | 9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений | ||
4 четверть | |||
Странности любви |
1.А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы" | 9.1 Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм как литературное направление, жанр, сонет, роман, святочный рассказ, градация, афоризм; |
9.2 Анализ и интерпретация |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности; | ||
9.3 Оценка и сравнительный анализ | 9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые произведения | Раздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Тема маленького человека | 1. А.П.Чехов. Рассказы (по выбору учителя) 2. А.С. Пушкин. "Пиковая дама" | 10.1 Понимание и ответы на вопросы |
10.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать свое отношение к услышанному или прочитанному; |
10.2 Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман в письмах, святочный рассказ); | ||
10.3 Оценка и сравнительный анализ | 10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия , выделяя индивидуальные авторские приемы | ||
2 четверть | |||
Сатира на общество |
1. Ги де Мопассан. "Ожерелье" | 10.1Понимание и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать термины: жанр, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм; |
10.2 Анализ и интерпретация |
10.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами; | ||
10.3 Оценка и сравнительный анализ |
10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия, выделяя индивидуальные авторские приемы; | ||
3 четверть | |||
Тайны человеческой души |
1. С.Муканов "Промелькнувший метеор" | 10.1 Понимание и ответы на вопросы |
10.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; |
10.2Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки (роман в письмах, святочный рассказ); | ||
10.3 Оценка и сравнительный анализ |
10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения; | ||
4 четверть | |||
Тайны человеческой души |
1. М.Ауэзов "Путь Абая" | 10.1 Понимание и ответы на вопросы |
10.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения; |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде орыс тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге орыс әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше орыс тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, орыс тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) орыс тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2 - тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша орыс тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында орыс тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, орысша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрбылары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, орыс тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау орыс тілінде жүргізіледі; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аударылмайды.
28. Орыс тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің орыс тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Орыс тілінде оқитындар үшін бірегей (біріктірілген) орыс тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлық және телескопиялық); бинокулярлар және монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайльдік дисплей, брайлдік indexEverest (индекс Эверист) – D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA (ВидеоЛайтВиДжиЭй)" электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау."Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:
1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе- 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
33. Содержание предмета "Русский язык и литература" включает следующие разделы:
1) раздел 1 "Слушание и говорение";
2) раздел 2 "Чтение";
3) раздел 3 "Письмо".
34. Раздел "Слушание и говорение" включает следующие подразделы:
1) понимание устного сообщения/аудиоматериалов;
2) понимание лексического значения слов;
3) понимание содержания художественных произведений;
4) расширение словарного запаса;
5) участие в диалоге;
6) развитие связной речи.
35. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) формулирование вопросов и ответов;
3) владение разными видами чтения.
36. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) совершенствование техники письма
2) соблюдение орфографических норм;
3) соблюдение грамматических норм;
4) соблюдение пунктуационных норм.
37. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5 класса:
1) слушание и говорение: различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; воспринимать эмоциональную окраску высказываний; воспринимать и понимать ситуативную речь учителя; понимать значение новых слов по теме; использовать в речи слова, словосочетания для знакомства, названия предмета; понимать значение единственного и множественного числа существительных; понимать содержание коротких текстов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы; использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы; владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; участвовать в диалоге этикетного характера (приветствие, обращение, знакомство); участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; создавать связные высказывания по опорным словам; создавать монологические высказывания описательного характера; соблюдать орфоэпические нормы;
2) чтение: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/ фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; прогнозировать содержание текста по вопросам; формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова; формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно; правильно, бегло, сознательно и выразительно читать с соблюдением норм орфоэпии; самостоятельно находить в тексте незнакомые слова и выражения, с помощью словаря находить их значение; находить в тексте главную мысль и соотносить ее с заглавием; составлять план и пересказывать по плану; пересказывать содержание прочитанного; пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; сравнивать содержание и тему текстов;
3) письмо: алфавит. Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; правильно произносить звуки русского языка; правильно писать и читать буквы, слоги, слова; уметь списывать слова, предложения, тексты с печатного текста; уметь списывать слова, предложения, тексты с рукописного текста; уметь производить звуко-буквенный анализ слова; различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; правописание проверяемых безударных гласных в корне слова; использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже; применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами.
38. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 6 класса:
1) слушание и говорение: воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3минут, определяя тему текста понимать значение слов бытовой тематики; понимать значения предлогов, словосочетаний и простых предложений; понимать глаголы в зависимости от лица и времени (Я пришел. Она пришла); использовать слова, обозначающие один или несколько предметов; понимание значения синонимов и антонимов понимать содержание небольших текстов; содержащих знакомые лексические и грамматические единицы; владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); воспринимать эмоциональную окраску высказываний; создавать монологические высказывания повествовательного характера;
2) чтение: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; кратко пересказывать текст; правильно читать календарные даты; практический различать стихи и прозу; пользоваться книгой, находить оглавление, нужный текст; сравнивать содержание и тему текстов;
3) письмо: уметь списывать текст с печатного и рукописного текстов; уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; писать большую букву в именах, фамилиях и отчествах людей, кличках животных; владеть приемами самоконтроля при списывании; правильно писать безударные падежные окончания; правильное употребление разделительного "Ъ и Ь" знаков на письме; правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой; применять знаки препинания в предложениях с прямой речью.
39. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 7 класса:
1) слушание и говорение: понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3минут, определяя ключевые слова; понимать вопросы и адекватно на них отвечать; различать интонации повествовательного, вопросительного предложений; понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики; понимать значение прочитанного текста; понимать значение прочитанного стихотворения; понимание значения синонимов и антонимов; понимать содержание рассказов; содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль ;характеризовать персонажей владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение) создавать связный рассказ по коллективно составленному плану; создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение, повествование) о себе, семье, профессиях;
2) чтение: понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; различать описание, повествование, басни и сказки; самостоятельно осмысливать текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов);владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; составлять сложный план;
3) письмо: списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями с помощью учителя; писать адрес на конверте; владеть приемами самоконтроля при написании слухового диктанта. правильно писать безударные глагольные окончания; правильно писать гласные после шипящих и Ц; правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью.
40. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 8 класса:
1) слушание и говорение: воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; понимать контекстную речь учителя; различать интонации повествовательного, вопросительного и побудительного предложений; понимать значение слов учебно-образовательной тематики; понимать значение слов одинаковых по написанию; понимать содержание небольших прозаических произведений; адекватно отвечать на вопросы; характеризовать персонажей; владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику; употреблять различную форму числительных, местоимений, глаголов; использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения; участвовать в диалоге- расспросе; строить связные высказывания на заданные темы; использовать межфразовые связи при помощи местоимений в монологических высказываниях; оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях /наблюдениях;
2) чтение: понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с другими фактами из реальной жизни; правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания; читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска; пересказывать текст с изменением форм местоимений, глагола;
3) письмо: самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; выполнять самостоятельные письменные работы; записывать под диктовку с соблюдением орфографических правил; представлять информацию в виде таблицы, схемы диаграммы, графика; писать короткое сочинение на заданную тему; правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи; правильно использовать косвенные формы местоимений; употребление числительных в сочетании с существительными; правильно употреблять в речи глаголы неопределенной формы; применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями.
41. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 9 класса:
1) слушание и говорение: понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним; понимать значение слов тематики социально- культурной тематики; понимать содержание поэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; характеризовать персонажей; владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения на заданную тему; участвовать в диалоге на темы школьной, семейной жизни; времена года; раскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; употреблять в речи формы сравнительной степени наречий (громче говорить); употреблять в речи предложения с причастным оборотом;
2) чтение: понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов; самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; составлять план прочитанного; строить рассказ-повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); работать с толковым словарем;
3) письмо: выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; писать изложение по коллективно-оставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать изложение по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; самостоятельно проверять свою работу и работу товарища; писать творческие работы (в том числе на литературные темы); правильно выбирать слитное или раздельное написание "не" с разными словами; правильно писать сложные имена существительные, прилагательные; правильно писать числительные, неопределенные местоимения; правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи; знать правописание "нн-" в причастиях, "не-" с причастиями; правильно использовать служебные части речи (союзы. предлог, частицы); знать правописание наречий (буквы о-а на конце наречий, мягкий знак на конце наречий); применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения.
42. Базовое содержание по учебному предмету "Русский язык и литература" для 10 класса:
1) слушание и говорение: понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; понимать значение слов общественно-политической тематики; понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; характеризовать персонажей; владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; участвовать в диалоге на темы трудовой, профессиональной деятельности, спорта и отдыха; самостоятельно составлять рассказ на заданные темы; создавать тексты дискуссионного и полемического характера;
2) чтение: понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; пересказывать текст кратко и выборочно; подбирать материал для рассказа о действующем лице и составлять этот рассказ; давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; выделять основную мысль текста; различать стихи и прозу, басню-сказки, научно-популярные статьи и деловые документы; составлять тезисный план; использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении;
3) письмо: писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать сочинение описательного характера по самостоятельно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; писать заметку о жизни (класса, школы, семьи); писать различные виды деловых бумаг; употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; обнаруживать стилистические ошибки в письменной речи; правильно писать союзы, предлоги, частицы; сформировать навыки соблюдения орфографических норм; правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); правильно строить сложносочиненные и сложноподчиненные предложения; правильно расставлять знаки препинания в сложном предложении.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
43. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4 "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.
44. Система целей обучения
1) слушание и говорение:
таблица 1
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанрапродолжительностью 3-4 минут |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 понимать значение слов бытовой тематики |
7.1.2.1 понимать значение слов тематики духовно-нравственной тематики |
8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики | 9.1.2.1 понимать значение слов тематики социально- культурной тематики | 10.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики |
1.3 |
5.1.3.1 | 6.1.3.1 понимать содержание небольших текстов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы |
7.1.3.1 понимать содержание рассказов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения |
1.4 Расширение словарного запаса |
5.1.4.1 использовать в самостоятельной речи слова по пройденным темам на предыдущем этапе и усвоение новых слов относительно новой темы |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5.1.5.1 называть предметы, их действия и признаки и задавать вопросы; |
6.1.5.1 участвовать в диалоге этикетного характера (прощание, благодарность, извинение); | 7.1.5.1 участвовать в диалоге регуляторного характера (просьба, разрешение, запрет, приглашение) | 8.1.5.1 участвовать в диалоге- распросе |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 Развитие связной речи |
5.1.6.1 создавать связные высказывания по опорным словам |
6.1.6.2 |
7.1.6.1 создавать связный рассказ по коллективно составленному плану |
8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) чтение:
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1 Понимание содержания текста |
5.2.1.1 | 6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания |
7.2.1.1 | 8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневны-ми знаниями |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 |
5.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них используя опорные слова | 6.2.2.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них с опорой на иллюстрацию | 7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме | 8.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с другими фактами из реальной жизни | 9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов | 10.2.2.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения |
7.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания |
8.2.3.1 правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания |
9.2.3.1 самостоятельно делить текс на части, озаглавливать их; |
10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности |
3) письмо:
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1 Совершенствование техники письма |
5.3.1.1 алфавит.Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; |
6.3.1.1 уметьсписывать текст с печатного и рукописного текстов; |
7.3.1.1 списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); |
8.3.1.1 самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; |
9.3.1.1 выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; |
10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; |
3.2 Соблюдение орфограф ических норм |
5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; |
6.3.2.1 правильно писать безударные падежные окончания; |
7.3.2.1 правильно писать безударные глагольные окончания; |
8.3.2.1 правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис; |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 правильно использовать глагол и его формы, служебные части речи; |
8.3.3.1 правильно использовать косвенные формы местоимений; | 9.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы) |
10.3.3.1 правильно использовать служебные части речи (союзы, предлог, частицы, междометия); |
3.4 Соблюдение пунктуационных норм |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
45. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением зрения (незрячие и слабовидящие) 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
46. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением зрения (незрячие и слабовидящие)5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию
1) 5 класс:
таблица 1
Тема |
Изучаемые художественные | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1четверть | |||
Климат и природа |
Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", | Слушание и говорение |
5.1.1.1 различать звуковой состав воспринимаемой на слух речи; |
Чтение |
5.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.3.1.1 алфавит.Сопоставительная характеристика русского и казахского алфавита; | ||
2 четверть | |||
Ценности: дружба и любовь |
Стихи о дружбе для детей. | Слушание и говорение |
5.1.1.2 соотносить знакомые слова с соответствующими предметами и явлениями; |
Чтение |
5.3.2.1определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
5.3.1.3 правильно писать и читать буквы, слоги, слова; | ||
3 четверть | |||
Жизнь и творчество |
Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, | Слушание и говорение |
5.1.1.3 воспринимать эмоциональную окраску высказыавний; |
Чтение |
5.2.1.2понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; | ||
Письмо |
5.3.2.1 различать звонкие и глухие согласные, правильно писать буквы которые их обозначают; | ||
4 четверть | |||
Мы выбираем спорт |
В.Львовский. "Песенка о зарядке", | Слушание и говорение |
5.1.2.3 понимать значение единственного и множественного числа существительных; |
Чтение |
5.2.2.2формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них самостоятельно; | ||
Письмо |
5.3.4.1 применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами; |
2) 6 класс
таблица 2
Тема |
Изучаемые художественные произведения | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1 четверть | |||
Характер и внешность человека |
Валентина Осеева "Кто наказал его?" Бахыт Каирбеков, стихи из цикла "Лица друзей" И.А. Крылов "Ворона и Лисица".А.П.Чехов" Хамелеон"Ч.Айтматов "Солдатенок" | Слушание и говорение |
6.1.1.1воспринимать и понимать русскую речь, произносимую в разговорном темпе; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
6.3.1.1уметьсписывать текст с печатного и рукописного текстов; | ||
2 четверть | |||
Климат; погода и времена года |
К. Д. Ушинский "Лето" К.Ушинский. "Пчелки на разведках" С.Маршак Сказка "Двенадцать месяцев" Ф.Тютчев"Чародейкою зимою" С.Есенин "Зима" |
Слушание и |
6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3минут, определяя тему текста; |
Чтение |
6.2.3.1правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; | ||
Письмо |
6.3.1.2 уметь сверять написанное с образцом; замечать расхождения между произношением и написанием слова; | ||
3 четверть | |||
Древние и современные цивилизации |
Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, | Слушание и говорение |
6.1.1.4 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3минут, определяя тему текста; |
Чтение |
6.2.3.3 правильно читать календарные даты; | ||
Письмо |
6.3.1.4 владеть приемами самоконтроля при списывании; | ||
4 четверть | |||
Астрономия: планеты и спутники |
Мифы о Луне и Солнце С.Цыганков "О космическом корабле "Планета Земля" (в стихах и прозе) | Слушание и говорение |
6.1.4.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы; |
Чтение |
6.2.3.2 кратко перессказывать текст; | ||
Письмо | 6.3.3.1 правильно использовать падежные формы числительных, прилагательных, местоимений, образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1четверть | |||
Путешествие |
Д.Свифт "Путешествия Гулливера" | Слушание иговорение |
7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-3минут, определяяключевые слова; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
7.3.1.1списывать текст, соблюдая основные требования к графическому оформлению текста (перенос слов, поля, красная строка); | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность |
Притча "Внешняя и внутренняя красота" Л.Толстой "Кавказский пленник" Н.Заболоцкий "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц" | Слушание иговорение |
7.2.2.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста, и отвечать на вопросы, выражая своҰ мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; |
Чтение |
7.2.3.1правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения; | ||
Письмо |
7.3.2.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц"; | ||
3четверть | |||
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества |
Н.В.Гоголь " Ночь перед Рождеством" | Слушание и говорение |
7.1.2.3 понимать значение прочитанного стихотворения; |
Чтение | 7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов);составлять сложный план | ||
Письмо |
7.3.1.3 писать адрес на конверте; | ||
4 четверть | |||
Мир труда | Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться" | Слушание и говорение |
7.1.6.2 создавать монологические высказывания в зависимости от речевой задачи (описание, рассуждение, повествование) о себе, семье, профессиях; |
Чтение | 7.2.3.3 самостоятельно осмысливаить текст до чтения (с помощью заглавия, иллюстрации, ключевых слов) | ||
Письмо |
7.3.3.1 правильно использовать глагола и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые художественные произведения(по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1четверть | |||
Семья и подросток |
Притча "Волшебная копейка", | Слушание и говорение |
8.1.1.1воспринимать и понимать небольшие тексты прозаического жанра продолжительностью 3-4 минут; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.3.1.1самостоятельно выполнять письменные работы (списывание, диктант) с грамматическими заданиями; | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность |
Притча "Внешняя и внутренняя красота" | Слушание и говорение |
8.1.1.2понимать контекстную речь учителя; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать главную и второстепенную информацию связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.3.1.3 выполнять письменные работы обучающего и контрольного характера с соблюдением орфографических правил; | ||
3 четверть | |||
Вода – источник жизни |
Янка Мавр "Сын воды" П.Н.Васильев"Иртыш" | Слушание и говорение |
8.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющиевыдвигать идеи, предположения, и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с другими фактами из реальной жизни; |
Чтение | 8.2.3.1правильно и выразительно читать доступный пониманию текст с соблюдением словесного и логического ударения, пауз, правильного интонирования предложений различных по цели высказывания | ||
Письмо |
8.3.1.4 писать по памяти короткий текст после предварительной подготовки; | ||
4 четверть | |||
День Победы | А.А.Бек "Волоколамское шоссе" Б.Момышулы " За нами - Москва" | Слушание и говорение |
8.1.6.1 строить связные высказывания на заданные темы; |
Чтение | 8.2.3.2 читать, используя такие средства выразительности как темп, громкость, эмоциональная окраска; | ||
Письмо |
8.3.1.5 выполнять самостоятельные письменные работы; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые художественные произведения (по выбору) | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1четверть | |||
Времена года |
Н.Некрасов " Несжатая полоса". Б. Пастернак"Золотая осень", |
Слушание и |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-5 минут; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию текстов; | ||
Письмо |
9.3.2.1 -правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами; | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность |
В.П. Крапивин "Мальчик со шпагой". | Слушание и говорение |
9.1.1.2 воспринимать и понимать небольшие тексты поэтического жанра, вопросы к ним; |
Чтение |
9.2.2.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения, и отвечать на разные типы вопросов; | ||
Письмо |
9.3.1.1выполнять письменные работы (списывание, диктант, изложение) с грамматическими заданиями; | ||
3 четверть | |||
Научные открытия и технологии |
Е.С. Вельтистов"Приключения Электроника" | Слушание и говорение |
9.1.3.1 понимать содержаниепоэтических произведений/ фрагментов, определяя с помощью учителя основную мысль произведения; |
Чтение |
9.2.3.3 строить рассказ- повествование на основе данного текста от третьего лица (постороннего наблюдателя) и первого лица (участника событий); | ||
Письмо |
9.3.1.2 писать изложение по коллективнооставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; | ||
4 четверть | |||
День Победы |
К. Кайсенов "В тылу врага" Р.Гамзатов "Журавли" Муса Джалиль "Варварство" | Слушание и говорение |
9.1.6.1 расскрывать развитие событий во времени, правильно употреблять формы глаголов; |
Чтение |
9.2.1.2 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
9.3.1.3-писать изложение по самостоятельносоставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема |
Изучаемые художественные произведения | Виды речевой деятельности | Цели обучения |
1четверть | |||
Культура народов мира |
Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), | Слушание иговорение |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-6 минут, определяя тему; |
Чтение |
10.2.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию текстов; | ||
Письмо |
10.3.1.1писать сочинение описательного характера по коллективно составленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; | ||
2 четверть | |||
История и личность |
В.Г.Короленко. "Парадокс", | Слушание иговорение |
10.1.1.2 воспринимать и понимать речь диктора радио и телевидения; |
Чтение |
10.2.2.1формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; | ||
Письмо |
10.3.1.1 писать сочинение описательного характера по самостоятельносоставленному плану после предварительной речевой и орфографической подготовки; | ||
3 четверть | |||
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений |
У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", | Слушание и говорение |
10.1.1.3 воспринимать и понимать небольшие тексты прозического и поэтического жанра, вопросы к ним; |
Чтение |
10.2.3.1 читать с подготовкой и без подготовки, используя основные средства выразительности; | ||
Письмо |
10.3.1.4 писать различные виды деловых бумаг; | ||
4 четверть | |||
Знаменитые люди. Чем они интересны? |
М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; | Слушание и говорение |
10.1.3.1 понимать содержание прозаических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя основную мысль произведения; |
Чтение |
10.2.3.4 давать оценку прочитанному, выражать свое отношение к нему; | ||
Письмо |
10.3.1.5употреблять в изложениях и сочинениях запятую в сложных предложениях; |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін)білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде қазақ тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге қазақ әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар оқушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше қазақ тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, қазақ тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) оқушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) оқушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) қазақ тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде, және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Оқушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), оқушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты оқушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Оқушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, оқушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Оқушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында оқушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл оқушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны оқушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар оқушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде оқушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында оқушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар оқушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдеріндеауызша сөйлеу тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында қазақ тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта оқушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, қазақша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрбылары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, қазақ тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар оқушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау қазақ тілінде жүргізілгені дұрыс; бөлектенген жағдайда ана тілін қолдануға, сөздерді бір тілден екіншіге аудармалауға болады.
28. Қазақ тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің қазақ тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегиялары, әдістері мен тәсілдері қолданылады:
1) оқушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, оқушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) оқушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Екінші тілге оқыту үшін бірегей (шоғырландырылған) қазақ тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) түзетудің оптикалық құралдары: лупалар (қол, стационарлық және тірек); көзәйнектер (микроскопиялық, гиперокулярлық және телескопиялық); бинокулярлар және монокулярлар; проекциялық үлкейткіш аппараттар (эпипроекторлар және диапроекторлар);
2) көру аясының кемістіктері бар тұлғалар үшін (гемианопсия, түтікті көру қабілеті) арнайы оптикалық жүйелер, бұлар көру аясын қажетті шекте өзгертеді; егер көру қабілеті сапасының нашарлауы жоғары жарық жағдайларында болса, онда түссіз немесе түрлі-түсті әйнектен жасалған жарықтан қорғайтын түзету линзалары қолданылады;
3) компьютерлік тифлокешен: жеке компьютер, брайлдік дисплей, брайлдік indexEverest (индекс Эверист) – D принтер, сканерлеу және оқуға арналған "Книголюб" бағдарламасы, экранды үлкейту бағдарламасы;
4) "Книголюб-стандарт" оқу жүйесі;
5) "Кітап" "VideoLightVGA (ВидеоЛайтВиДжиЭй)"электрондық үлкейткіш құрылғысы;
6) нашар көретіндерге арналған портативті үлкейткіш құрылғы.
3-тарау."Қазақ тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында– 170 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында– 170 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында– 170 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында– 170 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында– 170 сағатты;
6) 10-сынып –аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағатты құрайды.
33. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің оқу мазмұны 5 бөлімді қамтиды:
1) 1- бөлім "Тыңдалым";
2) 2- бөлім "Айтылым";
3) 3 бөлім - "Оқылым";
4) 4 – бөлім "Жазылым";
5) 5 бөлім "Сөйлеу нормасын сақтау".
34. "Тыңдалым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) назарын шоғырландырып тыңдау;
3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;
4) көркем шығармаларды тыңдау;
5) негізгі ойды анықтау;
6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.
35. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;
2) стильдік ерекшеліктердіанықтау;
3) көркем шығармаларды оқу;
4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;
5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;
6) өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау.
36. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;
2) эссе жазу;
3) көркемдегіш құралдарды қолданып жазу;
4) мәліметтерді жинақтау;
5) орфография және пунктуация.
37. "Айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік қорының алуандығы;
2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;
3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;
4) мәтіннің негізгі аспектілерінанықтау және талқылау;
5) сенімді және еркін жауап беру;
6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.
38. "Тілдік бағдар" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөз таптары;
2) сөйлем.
39. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тірек сөздер арқылы болжау, негізгі мазмұнын түсіну,нақты ақпаратты анықтау,күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты сөздердің мағынасын түсіну, көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну, негізгі тақырыпты анықтау, сұрақтарға жауап беру, көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін және нашар көретін) білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару,есте сақтау қабілетін түзету (коррекция), танымдық белсенділігін арттыру;
2) айтылым: жаңа сөздерді олардыңсинонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу,амандасу мәнері мен ұлттық этикет формалары, қазақ тіліндегі төл дыбыстарымен үндестік заңы, мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, берілген сұраққа лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу, иллюстрацияларды сипаттау (мұғалімнің көмегі арқылы көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін) білім алушылар берілген иллюстрация, сурет, кесте, диаграммаларды сипаттау арқылыдұрыс қабылдап, елестете алу, тілді дамыту);
3) оқылым: негізгі ақпаратты анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау, көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау, мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру, қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу, тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айта білу, көру қабілеті бұзылған (нашар көретін) білім алушылардың екі көзімен көру қабілетін дамыту жәнеқалдық көру қабілетін қорғау,берілген мәтіннің ұлғайтылған қаріп (шрифт) бойынша нұсқасын ұсыну;
4) жазылым: ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарына сай хабарлама, хабарландыру, хат жазу, эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап (көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін) білім алушыларға мұғалімнің көмегі арқылы) жазу, жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып,тақырып бойынша постер жасау, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу,сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, қалдық көру қабілетін қорғау, қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту, көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін) білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолдана білу.
40. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: жалпы және жалқы есімдерді (Брайль жүйесі бойынша бас әріппен жазылатын таңба белгісін (1,2 нүктелер)қоя білу) ажырата білу,жалғау түрлерін дұрыс жалғау, заттың түрін, түсінсапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін орынды қолдану, болымды және болымсыз етістіктер, мекен және мезгіл үстеулер, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу;
2) сөйлем: хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.
41. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау, тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну, әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау, тыңдалым материалдары бойынша шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып , тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару,есту арқылы қабылдауын дамыту, танымдық белсенділігін арттыру, зейінін тұрақтандыру қасиетін түзету;
2) айтылым: тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу, тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын білу, сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту, шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау, диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру, сюжетті суреттердің желісі (көру қабілеті бұзылған (көрмейтін) білім алушыларға мұғалімнің көмегімен сипаттау арқылы) бойыншаәңгіме құрастыру, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс дыбыстай білу, есте сақтау, көңіл аудару қабілеттерін түзету;
3) оқылым: мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме, орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау, мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру, қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың (көзі нашар көретін) қалдық көру қабілетін сақтау, бинекулярлық қабілетін дамыту, зейінін тұрақтандыру,қоршаған орта туралытүсініктерін нақтылау;
4) жазылым: мәтіндердің стильдік ерекшелігінсақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу, эссе тақырыбыныңжелісінен шықпай, әрбір абзацтыжүйелі құрастыру, жазба жұмыстарындатеңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелержасау (көру қабілеті зақымдалғанбілім алушыларға арналған арнайы нүктелі-бедерлі қаріпті (шрифте) басылғансызба-кестелер пайдалану), үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану,көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін) білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолдана білу, қалдық көру қабілетін қорғау, қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту.
42. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді қолдана білу, өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін орынды қолдану,етістіктің шақтарының (нақосы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді орынды қолдану,талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру, дұрыс байланыстырып сөйлей білуді дамыту.
43. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау, әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну, повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардың тақырыбы мен идеясын талдау,сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау, өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру,көру қабілеті бұзылған білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып , тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару, есту арқылы қабылдау қабілетін дамыту, танымдық белсенділігін арттыру;
2) айтылым: мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдану, мәтін мазмұнын дамыту, кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру, кесте, диаграмма, шартты белгілер,суреттер мен сызбаларда берілгенақпараттысипаттау (көру қабілеті зақымдалған (көрмейтін) білім алушыларға мұғалімнің көмегімен),дұрыс байланыстыра білуді дамыту;
3) оқылым: кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін талдау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау, мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну, мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу, нашар көретін білім алушылар бинекулярлық қабілетін дамыту, танымдық белсенділігін арттыру,қолдың ұсақ қозғалысын дамыту;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу,жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер), оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін) білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолдана білу, қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту, қалдық көру қабілетін сақтау,танымдық белсенділігін арттыру.
44. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары:мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, топтау сан есімдерін, одағай түрлерін орынды қолдану, етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ,мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, мақсат және себеп-салдар үстеулерді орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
45. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау, оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау, тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау, деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып , тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару, сезім арқылы жәнеесту арқылы қабылдауын дамыту, танымдық белсенділігін арттыру,қоршаған орта туралы түсініктерін нақтылау;
2) айтылым: тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу, сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту, идеялық жағынан ұқсасмәтіндердегі оқиғалар желісін салыстыру және талдау, тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру, кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру, көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін) білім алушылар нүктелі-бедерлі сызбалардымұғалімнің көмегі арқылысипаттап, талдау жасай алу;
3) оқылым: перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау, публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру, мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолданып, мәтінге өзгеріс енгізу, тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстырып, баға беру,нашар көретін білім алушылар бинекулярлық қабілетін дамыту, қалдық көру қабілетін қорғау, танымдық белсенділігін арттыру;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну, жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу,тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер), сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін) білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолдана алу,қалдық көру қабілетін қорғау, қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту, есте сақтау қабілетін түзету.
46. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану, одағай түрлерін мәтіннен ажырата білу, етістіктің шақтары (бұрынғы ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану, мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазбаша жұмыстарда қолдану, болжалдық және бөлшектік сан есімдерді ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану, өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, еліктеу сөздерді орынды қолдан, етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, күшейткіш үстеулерді орынды қолдану, демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
47. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып , тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару, сезім арқылы, есту арқылы қабылдауын дамыту, танымдық белсенділігін арттыру;
2) айтылым: мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау, тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау, дұрыс байланыстыра сөйлей білуді дамыту, таңбаны дұрыс дыбыстай білу, бисенсорлық қабілетін дамыту, көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін) білім алушылар нүктелі-бедерлі сызбаларды мұғалімнің көмегі арқылысипаттап, талдау жасай алу;
3) оқылым: мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру, есте сақтау, зейінін тұрақтандыру қасиеттерін түзету,нашар көретін білім алушылардың бинекулярлық қабілетін дамыту;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу, түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану,көру қабілеті бұзылған (көзі көрмейтін) білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолдана алу қалдық көру қабілетін қорғау, сезім арқылы, есту арқылы қабылдауын дамыту, қолдың ұсақ қимыл-қозғалысын дамыту.
48. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: еліктеу сөздерді орынды қолдану,етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану, күшейткіш үстеулерді орынды қолдану, өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
49. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып , тыңдау арқылы қабылдауына басты назар аудару, сезім арқылы, есту арқылы қабылдауын дамыту, танымдық белсенділігін арттыру, зейінін тұрақтандыру қасиеттерін түзету;
2) айтылым: мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау,тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау, көруқабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін) білім алушылар нүктелі-бедерлішартты белгілер мен сызбаларды мұғалімнің көмегі арқылысипаттап, бағалай білу, нашар көретін білім алушылардың бисенсорлық қабілетін дамыту, дұрыс байланыстыра сөйлей білуді дамыту, танымдық белсенділігін арттыру;
3) оқылым: мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру, нашар көретін білім алушылар бинекулярлық қабілетін дамыту, есте сақтау, зейінін тұрақтандыру қасиеттерін түзету;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу, түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану, көру қабілеті зақымдалған (көзі көрмейтін)білім алушылар Брайль жүйесі бойынша тыныс белгілерді орынды қолданабілу, бас әріппен жазылатын таңба белгісін қоя білу,қолдың ұсақ қимыл- қозғалысын дамыту, танымдық белсенділігін дамыту, зейінін тұрақтандыру қасиетін дамыту.
50. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану, етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру, жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
51. Бағдарламада, оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" –бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
52. Оқыту мақсаттары бойнша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Тыңдалым":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 | 5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; | 10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау |
1.2 |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; 6.1.2.2 |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Сөздер мен сөз тіркестері-нің мағынасын түсіну |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5 |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6 Тыңдалым материалдары бойынша жауап беру |
5.1.6.1 тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру; |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.1.6.1 |
2) 2-бөлім "Айтылым":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Сөздік қорының алуанды-лығы |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 | 7.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формалар |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарынасай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; |
8.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарынасай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; |
9.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, |
10.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; |
2.3 Орфоэпиялық нормаларды сақтау |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Мәтіннің негізгі аспектіле-рін анықтау және талқылау. |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 | 7.2.4.1 шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Сенімді және еркін жауап беру |
5.2.5.1 | 6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру. |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 Визуалды материал-дар арқылы тілді дамыту |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
3) 3-бөлім "Оқылым":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Мәтіндегі ақпаратты анықтау. | 5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау | 6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру | 7.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу |
8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну,қолдана білу; |
9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | 10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау |
5.3.4.1 | 6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру | 7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5 Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәлімет-терді оқу |
5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу; |
6.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау; |
7.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну; |
8.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну; |
9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау; |
10.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру; |
3.6 Өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау |
5.3.6.1 |
6.3.6.1 |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
4) 4-бөлім "Жазылым":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру | 5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу | 6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу | 7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 Эссе жазу |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 Көркемдегіш құралдарды қолданып жазу |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу; |
4.5 Мәліметтерді жинақтау | 5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау | 6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау | 7.4.4.1 мақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну |
8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну; |
9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану; | 10.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу |
4.6 Орфография және пунктуация |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
5) 5-бөлім "Тілдік бағдар":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10- сынып | |
5.1 Сөз таптары |
5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; | 6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану |
7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | 8.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | - | |
5.5.1.2. лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану |
7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы |
8.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | |||
5.5.1.3 |
6.5.1.3 |
7.5.1.3 |
8.5.1.3 |
9.5.1.1 | ||
5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 7.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 8.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 9.5.1.2 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
5.5.1.5 |
6.5.1.5 |
7.5.1.5 |
8.5.1.5 |
9.5.1.3 |
10.5.1.1 | |
5.5.1.6 |
6.5.1.6 |
7.5.1.6 |
8.5.1.6 |
9.5.1.4 | ||
5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 7.5.1.7 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану |
8.5.1.7 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; |
9.5.1.5 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | 10.5.1.2 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | |
5.2 Сөйлем | 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру | 6.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру | 7.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру |
8.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; |
9.5.2.1 жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | 10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру |
53. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
54. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер | М.Мақатаев "Тоқта, ботам!" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу,жалғау түрлерін дұрыс жалғау | ||
Мектеп өмірі. | Б. Соқпақбаев"Менің атым Қожа" повесі (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау | ||
Қазақстандағы жан жануарлар мен өсімдіктер әлемі | Жан - жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларынпайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсінсапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Ежелгі көшпелілер мәдениеті | Тұмар ханшайым туралы аңыз | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
5.2.1.1тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардыңсинонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану | ||
Су – тіршілік көзі | Ә.Тәжібаев "Сырдария" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемдімәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Әлемдегі ірі кітапханалар | Абай Құнанбайұлы "Ғылым таппай, мақтанба" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктердіауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
3- тоқсан | |||
Денсаулық – зор байлық | "Ең үлкен байлық" ертегісі | Тыңдалым |
5.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемдімәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Менің Тәуелсіз Қазақстаным | Қ. Сарин "Тәуелсіздік" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардыңсинонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Аспан әлемінің құпиялары | Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Компьютердің тілін табу − өнер | Ы.Алтынсарин"Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемдімәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстандағы ұлттар достастығы | М.Мағауин "Бір атаның балалары" (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; | ||
Ұлы Дала табиғаты | Қ. Мырзалиев "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардыңсинонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Ер есімі – ел есінде! | Ғ. Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану ; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 -тоқсан | |||
Отан отбасынан басталады | М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу,жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі | Ә.Дүйсенбиев "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі | Тыңдалым |
6.5.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
Таулар сыры | М. Мақатаев "Мен таулықпын" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірексөздерге сүйеніп,сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацтыжүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.3 реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
2- тоқсан | |||
Қуат көзін үнемдей білеміз бе? | Б.Сүлейменов "Күннен келген адам" кітабы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогтібастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелержасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Астана – мәдениет пен өнер | Ә.Ысқақ "Күн ұлымын" | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірексөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігінсақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының(нақосы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Қазақстан қорықтары | Ө.Тұрманжанов "Қарлығаш, дәуіт, жылан" | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацтыжүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақосы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
3- тоқсан | |||
Болашақ мамандықтары | А.Машанов "Жер астына саяхат" | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогтібастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.1.2.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.3.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігінсақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақосы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы | Д.Досжан "Жібек жолы" романы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелержасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшерүстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Жер байлығына аяулы көзқарас | Ш.Айтматов "Ана - Жер Ана" | Тыңдалым | 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау |
Айтылым |
6.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы |
М.Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі. | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну |
Айтылым |
6.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру | ||
4- тоқсан | |||
Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірексөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу,жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Қазақ ұлттық қолөнері | Б. Әбілдаұлы "Талас - Тараз" тарихи - деректі романы (үзінді) | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердіңмағынасын түсіну |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогтібастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе тақырыбыныңжелісінен шықпай, әрбір абзацтыжүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Саяхат және туризм | Шоқан Уалиханов "Жоңғария очерктері" (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; |
3) 7-сынып
3-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - қазақ тілін оқып-үйренеміз. | М.Жұмабаев"Қазақ тілі" өлеңі | Тыңдалым |
7.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
7.2.1.1мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
7.3.1.1кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспе себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.1мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу,жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
Уақыт – ұлы күш | Абай Құнанбаев"Сағаттың шықылдағы емес ермек" | Тыңдалым |
7.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.3.1ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
7.2.3.1ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.2салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Жердегі климаттық өзгерістер | Д.Дефо "Робинзон Крузо" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігінсақтап,өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.3 топтау сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы | Б. Ұзақов "Жантаза" | Тыңдалым |
7.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Спорт және денсаулық күтімі | Т.Нұрмаған-бетов "Он төрт жасар жігіт" | Тыңдалым |
7.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.1.1кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ,мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Ұқсатым. Сән. Талғам | Ақан сері "Жігіт сипаты", "Қыз сипаты" | Тыңдалым |
7.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
7.2.1.1мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
7.3.2.1ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ,мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет | Жюль Верн"Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.3.1әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.6.1 - кесте, диаграмма, шартты белгілер,суреттер мен сызбаларда берілгенақпараттысипаттау; | ||
Оқылым |
7.3.4.1мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып,талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігінсақтап,өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ,мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
4-тоқсан | |||
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы. | І.Жансүгіров"Күйші" поэмасы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.4.1мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып,талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.6 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі | Ғ.Мұстафин"Шығанақ" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
7.2.5.1диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
7.3.4.1мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып,талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.6мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану |
4) 8-сынып
4-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын | М.Мақатев"Наурыз" | Тыңдалым |
8.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
8.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.2.1ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігінсақтап,өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.2.1жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
Жастықтың оты қайдасың? | М.Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" өлеңі | Тыңдалым |
8.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.3.1жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу,жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары | Майкл Х.Харт "100 ұлы адам" атты кiтабынан -"Альберт Эйнштейн" | Тыңдалым |
8.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.3.1ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
8.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
2-тоқсан | |||
Батыр туса – ел ырысы | А. Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
8.2.2.1кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап,ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларынқолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.2.1ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
8.4.4.1тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.7септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Білім. Ғылым. Инновация. | О.Сүлейменов "Қыш кітап" | Тыңдалым |
8.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.1.1мақал-мәтелдер,терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
8.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Сауда жасай білесің бе? | Абай Құнанбаев "Базарға қарап тұрсам әркім барар" | Тыңдалым |
8.1.4.1повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; |
Айтылым |
8.2.2.1түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау; | ||
Жазылым |
8.4.3.1жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | ||
Жаһандық энергетикалық дағдарыс | Ш.Айтматов "Кассандра таңбасы" | Тыңдалым |
8.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
8.3.2.1ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігінсақтап,өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.2еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Достық пен татулық - таптырмас бақыт | Т.Айбергенов "Бір тойым бар" | Тыңдалым |
8.1.5.1тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
8.3.6.1тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу; | ||
Жазылым |
8.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.3етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану ; | ||
4-тоқсан | |||
Кәсіп – бақыттың шырағы, | Д.Исабеков "Ескерткіш". | Тыңдалым |
8.1.3.1әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.1.1мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.3етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану ; | ||
Қазақстанның су ресурстары | Ә.Нұрпейісов "Қан мен тер" романы (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.1.1мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.3.1ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
8.3.1.1кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
8.4.5.1тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану |
5) 9-сынып:
5-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Тарихи тұлғалар тағылымы | Т.Әлімқұлов "Қараой" әңгіме | Тыңдалым |
9.1.1.1мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.5демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Қызым – жағадағы құндызым, | "Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
9.2.5.1пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
9.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.2.1жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
2-тоқсан | |||
Биоалуантүрлі |
М.Әуезов | Тыңдалым |
9.1.3.1оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсасмәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып,мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.4.1тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.4күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері |
Б.Ж.Бопай | Тыңдалым |
9.1.4.1орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; |
Айтылым |
9.2.2.1түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебімен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
9.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
3-тоқсан | |||
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті | Сүйінбай Аронұлы "Сүйінбай мен Қатағанның айтысы" | Тыңдалым |
9.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1тұрақты тіркестер мен көркем- | ||
Оқылым |
9.3.1.1перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.3етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану | ||
Қазақстан- Байқоңыр-Ғарыш | Нұртөре Жүсіп "Қыран қазақ" (деректі әңгіме) | Тыңдалым |
9.1.1.1мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсасмәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып,мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.5.1қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.2.1жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Қазақ жазуының даму жолы | М.Жұмабаев"Түркістан" | Тыңдалым |
9.1.1.1мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
8.3.2.1публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану | ||
4-тоқсан | |||
Жолың болсын, жолаушы | М.Мақатаев"Ертең біз жол жүреміз" | Тыңдалым |
9.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
9.2.4.1идеялық жағынан ұқсасмәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып,мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану | ||
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі |
І. Есенберлин "Көшпенді | Тыңдалым |
9.1.3.1оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.5.1пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
9.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстардаорынды қолдану |
6) 10-сынып:
6-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Заң – қоғамның тірегі |
Айбатыр Сейтақ | Тыңдалым |
10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; |
Айтылым |
10.2.3.1коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
10.3.1.1мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.3.1 жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
Қазақстан Республикасы | Маралтай Ыбыраев "Елбасыма" | Тыңдалым |
10.1.1.1тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.1.1берілген тақырыпқа сайсөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
2-тоқсан | |||
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары |
Қ.Аманжол | Тыңдалым |
10.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.2.1коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі | Н.Ә.Назарбаев "Тәуелсіздік толғауы" | Тыңдалым |
10.1.1.1тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.3.1коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
10.3.1.1мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.3 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | ||
3-тоқсан | |||
Биотехнология жаңалықтары | Сахиев Жүніс "Уақыт қайтарымы" | Тыңдалым |
10.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.3.1коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимылсын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Болашақ энергия көздері. | Медеу Сәрсеке "Жетінші толқын" | Тыңдалым |
10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; |
Айтылым |
10.2.1.1берілген тақырыпқа сайсөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.2жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Алаш идеясы мен қайраткерлері | Ж.Аймауытов "Қартқожа" | Тыңдалым |
10.1.4.1орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру; |
Айтылым |
10.2.2.1коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
4-тоқсан | |||
Жаһандық мәселе: демография |
Абай Құнанбай | Тыңдалым |
10.1.2.1тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Роботтар мен киборгтар әлемі |
Айзек Азимов | Тыңдалым |
10.1.3.1әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
10.2.1.1берілген тақырыпқа сайсөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.1.1мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимылсын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру | ||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | І.Жансүгіров "Жетісу суреттері" | Тыңдалым |
10.1.1.1тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.2.1коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым | 10.4.1.1мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала,аннотация, шолу, нұсқаулық жазу | ||
Тілдік бағдар |
10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимылсын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Математиканы оқытудың мақсаты – "Математика" пәнінің мазмұнын сапалы меңгеруді қамтамасыз ету, білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру.
3. "Математика" пәнінің міндеттері:
1) Бағдарламаның бөлімдері бойынша: "Сандар", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика және ықтималдық теориясы", "Математикалық үлгі және талдау" математикалық білімдерін, біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға себептесу;
2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қабылдауға, сандық қатынастарды және кеңістіктік пішіндерді зерделеуге көмектесу;
3) білім алушылардың білімдерін есептерді шешу мақсатымен математикалық үлгі құруға бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық үлгілерді түсіндіру;
4) физика, химия, биология және басқа да теориялық салалардағы және практикалық қызметтер бойынша есептерді зерттеу мен шешу үшін математикалық әдістерді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;
5) практикалық есептерді шешу кезінде қолайлы математикалық әдістерді таңдау үшін логикалық және сын тұрғысынан ойлауын, шығармашылық қабілеттерін алынған нәтижелерді бағалау және олардың нақтылығын анықтауын дамыту;
6) қарым-қатынас дағдыларын дамыту, оның ішінде ақпаратты нақты және сауатты жеткізу қабілетін, жарияланымдар мен электрондық құралдарды қоса алғанда ақпаратты әртүрлі деректерден пайдалану;
7) дербес жұмыс үшін, сондай-ақ командалық жұмыс үшін дербестік, жауапкершілік, жігерлілік, табандылық, шыдамдылық және төзімділік сияқты жеке қасиеттерін дамыту;
8) математиканың даму тарихымен, математикалық терминдердің шығуымен таныстыру;
9) математикаға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;
10) қоғамдық ілгерілеу үшін математиканы маңыздылығын түсінуді қамтамасыз ету.
4. Оқытудың қойылған мақсатын іске асыру үшін Бағдарлама төмендегідей түзету міндеттерін шешуді қарастырады:
1) күнделікті өмірде (қоғамда) математикалық білімдерін қолдану дағдыларын қалыптастыру;
2) математикаға оқыту процесінде танымдық әрекеттерін белсендіру;
3) тексерудің түйсіне-сезу тәсілімен игеру және заттардың рельефтік бейнелерін, геометриялық пішіндердің контурлы бейнелерін қабылдау; сезіп түйсіну заттың (геометриялық пішіннің) пішінін, көлемін көрсетеді;
4) затты (геометриялық пішінді) сипау кезінде естіп қабылдауын дамыту, яғни педагогтың дыбыстық түсініктемелерімен сәйкестендіру;
5) Брайль математикалық құралдарымен, рельефтік сызбалармен жұмыс кезінде сенсорлық функцияларын (түстерді ажырату, көзбен шамалау) және ұсақ моторикасын дамыту;
6) көріп қабылдауын дамыту: геометриялық пішінді (түсін, пішінін, көлемін) көру белгілерін бөлу;
7) "Математика" пәнін зерделеу кезінде түсініктерді нақтылау;
8) байланыстырып сөйлеуін, материалды математикалық тілде баяндай алуын дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Бағдарламаның ерекшеліктері:
1) шиыршықтық принципі бойынша сандар, алгебра, геометрия, статистика және ықтималдық теориясы, математикалық үлгілеу саласындағы математикалық білімдері мен біліктерін дамыту;
2) қолданбалық мәселелерді шешу арқылы зерттеу дағдыларын дамыту;
3) техникалық құралдарды және қолданбалы бағдарламаларды (графикалық калькулятор, "GeoGebra", "1 C Математикалық конструкторы, "Excel (экзель)", "Access (аксэс)", "Paint (пейнт)") қолдануға оқыту;
4) әртүрлі мәнмәтіндерде процесстерді сипаттау үшін математикалық үлгі құру біліктерін дамытудың практикалық бағыттылығы;
5) күтілетін нәтижелер оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған және Блум таксономиясының деңгейлері (білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау) бойынша құрылған.
6. Бағдарламасы көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың қабылдау, түсіну, ойлау және сөйлеу саласынан көрінетін даму ерекшеліктерін ескереді, яғни түзетуге және қабылдауын дамытуға, түсініктерді нақтылауға, көрнекі-бейнелік ойлауын жетілдіруге, өзін өзі бақылау тәсілдері мен жолдарын қалыптастыруға бағытталған арнайы нысандарды және оқыту тәсілдерін қолдануды болжайды.
7. Көрмейтіндер мен нашар көретіндерді оқыту барысында түзету-компенсаторлық процесстерді жоғарғы деңгейде дамыту (ауыстырылып қосылу, компенсаторлық қабылдау құрылымындағы нұсқалық), өзін өзі түзету тәсілдері мен жолдарын және әлеуметтік-психологиялық реттеу мен бейімдеуді қалыптастыру бойынша міндеттер шешіледі.
8. Математикаға оқыту барысында білім алушылардың офтальмологиялық мүмкіндіктерін ескеру, яғни көру анализаторының бұзылу дәрежесіне қарай балаларды топтарға бөлінуіне сәйкес:
1) толық көрмейтін және жақсы көретін көзінде түзету көзілдірікпен 0-ден 0,04-ке дейінгі көру өткірлігімен жартылай көрмейтін (жартылай көретін) балалар - аталған топты оқыту Брайль жүйесі бойынша сезіну және есту көмегімен іске асырылады;
2) жақсы көретін көзінде түзету әйнегімен 0,05-тен 0,09-ға дейінгі көру өткірлігімен нашар көретін балалар -оқыту кезінде олар реттелген көру жүктемесін сақтауға, толық емес көру қабілетін қорғау және тиімді пайдалану бойынша іс-шараларға, еңбек пен демалыс қызметін икемді кезектестіруге мұқтаж.
9. Көрмейтін балаларды оқыту сараланған, іс-әрекет, құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
10. "Математика" пәнін оқытудағы құндылыққа бағдарланған тәсіл адамның қоғамда адамның табысты кіріктірілуіне көмектесетін негізгі құндылықтарды білуіне, түсінуіне және ұғынуына бағытталған. Бағдарламада жалпыұлттық "Мәңгілік ел" идеясы іске асырылады.
11. Тұлғаға бағдарланған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, оқушы тұлғасының үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, шығармашылық қабілеттерін толық ашу және математика сабағында тұлғаның әлеуметтік-маңызды қасиеттерін тәрбиелеу, эмоциялық-ерік аясын, психикалық процестерін түзетуболып табылады.
12. Іс-әрекет тәсілі математика сабақтарында меңгеруді автоматтандырылған дағдылар деңгейіне дейін жеткізуді қамтитын ақпараттық-рецептивті, іздеу, зерттеу, талдау және жинақтау әдісі, болжау тиімдірек болып табылатын практикалық біліктер мен дағдылардыдамытуда және түзетуде іске асырылады, яғни білім алушыларға өз бетінше:
1) сұрақтар қоюға және қорытындылар жасауға; әртүрлі күрделіліктегі математика бойынша оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін үлгілер мен сызбаларды жасауға, қабылдауға және түрлендіруге;
2) нәтижеге жету процесіндегі өз іс-әрекетін бақылауды жүзеге асыруға, бағдарлану және мобильділікпен байланысты өзгеретін жағдайларға сәйкес өз іс-әрекеттерін түзетуге; оқу тапсырмаларын орындау дұрыстығын, оны шешудегі өз мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді.
13. Сараланған тәсіл күрделілігі, мұғалім тарапынан қолдау сипаты бойынша ажыратылатын шағын топтық оқытуды, әртүрлі деңгейлік тапсырмаларды қолдануды болжайды, яғни шартты түрде білім алушыларды үш шағын топқа бөлуге болады:
1) бірінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын жеткілікті толық және өз бетінше меңгеруге қабілетті;
2) екінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын меңгереді, бірақ оны қайта жаңғырту кезінде бірқатар қателіктер жібереді, көмекке мұқтаж;
3) үшінші топтың білім алушылары оқу материалын бір бөлігінде меңгереді және оны өз бетінше қайта жаңғыртуға қабілетті емес; олар үшін жеке түзету әдістері және тәсілдері көрсетілген тапсырмалар мен еске түсірулері бар жеке карталар құрылады.
14. Коммуникативтік тәсіл математиканы оқытуда білім алушы мен педагогтың арасындағы вербальді және вербальді емес өзара іс-әрекет процесінде білімдермен, біліктермен және дағдылармен алмасуды қарастырады. Математика сабағында коммуникативтік дағдыларды үйрету үшін жұмысты топтарда, жұппен ұйымдастырылады.
15. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі базалық ақпараттық-коммуникациялық дағдыларда құрылады және өзіне жұмыс, бос уақыт пен қарым-қатынас үшін технологияларды дұрыс және шығармашылық қолдануды қосады;
2) мультимедиялық ресурстардың және бұқаралық ақпарат құралдарының, интерактивті тақталар мен компьютерлердің ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану оқу процесін жаңғыртуға және белсендіруге, сондай-ақ білім алушылар мен педагогтың арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа көмектеседі;
3) ақпаратты іздеу, өңдеу және онымен алмасу үшін Интернет-ресурстарды, ұялы байланысты, онлайн-форумды; көрмейтін балалар үшін Jaws for Windows (джовз фо виндоус) ақпаратына визуалды емес қолжетімділіктің дыбыстаушы бағдарламасы бар компьютерді пайдаланылады;
4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың құндылығы білім алушылар өз қызметін өзгенің көмегінсіз өз бетінше ұйымдастыра алады.
16. Математиканы оқыту процесі келесі оқу пәндерімен байланысты:
1) орыс тілімен: талқылауды, талдауды, дәлелдеуді жүзеге асыру кезінде өз ойларын сауатты баяндауға үйрету үшін орыс тілі ережелерінің білімдері негізінде;
2) тарихпен: тарихи оқиғаларды есептеу үшін тарихи кезеңдердің хронологиялық шектері туралы түсініктерге сүйене отырып;
3) географиямен: Жердің шартәріздес формасы туралы, глобустағы Жер бетінің бейнесі туралы түсініктерді; план мен картаның ұқсастығы және әртүрлілігі туралы, географиялық координаталар туралы білімдерді; температураны өлшеу туралы, географиялық карталармен жұмыс істеу біліктерін қолдана отырып; география курсынан параллельдер мен меридиандар туралы білімдерін қолдана отырып; доға мен шеңбердің градустық өлшемі сияқты ені мен ұзындығын түсіндіру арқылы;
4) биологиямен: табиғатты қорғау, экология, табиғатты ұтымды пайдалану туралы; биологиялық құрылымдардағы симметрия туралы білімдерін қолдана отырып;
5) информатикамен: компьютермен: "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен есептеу, диаграмма құру және оқытудың мультимедиялық құралдарын пайдалану бойынша жұмыс істеу білігін қолдана отырып;
6) технологиямен: өзіндік құн, кіші бизнесті жұмсау түрлері, туралы білімдерін қолдануға; тауарлардың өзіндік құнын калькуляциялау және қызметтер туралы білімдерін қолдануға сүйене отырып,жүзеге асырылады.
17. Математиканы оқыту барысында төмендегі түзету пәндерімен байланыс жүзеге асырылады:
1) қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту:бейне белгілерін бөлу біліктерін дамыту (сұлба, ашықтық, түсі, пішіні, көлемі, кеңістіктік бағдарлауын) және оларды кіріктіруді жүзеге асыру; көріп есте сақтауын және көрнекі-бейнелік ойлауын дамыту;
2) кеңістікте бағдарлау: математикалық білімдерін ойын әрекетінде, қоғамда қолдану;
3) элеуметтік – тұрмыстық бағдарлау: бюджетті білу; математикалық білімдерін (өлшеу, есептеу, модельдеу, құрастыру) қолдану;
4) емдік дене шынықтыру: сызықтар, қатар түзулер, перпендикуляр түзулер, есептеу.
18. Түзете-дамыту жұмысында бұзылған және жетілмеген функцияларын түзету мен орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын арнайы техникалық және оптикалық құралдар жүйесі қолданылады.
19. Көрмейтін және нашар көретін балаларға арналған мектептердегі математика кабинетінде тифлотехникалық құралдар қарастырылады:
1) нашар көретін балалар үшін үлкейтілген шрифтпен және бейімделген түсті иллюстрациялармен арнайы оқулықтар;
2) Брайль бойынша оқулықтар;
3) қалдық көру қабілеті бар көрмейтін балалар үшін рельефті және түсті баспаны үйлестіретін құралдар;
4) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін құралдар;
5) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін грифельдер;
6) рельефтік – нүктелік шрифтпен жазу үшін қағаз;
7) рельефтік суреттермен, сызбалармен, сұлбалармен және қарапайым функциялардың графикаларымен иллюстрацияланған Брайль бойынша альбомдар;
8) "Кітапқұмар" оқитын машинка;
9) математикалық құралдар: шеңбер доғасын рельефтік сызу үшін циркуль, тактильді транспортир, тактильді сызғыш, тактильді үшбұрыш, координаталық жазықтық макеті, дыбыстық калькуляторлар;
10) макеттер, үлгілер, текше мен тікбұрышты параллелепипед көрінісі;
11) рельефтік – графическалық құралдар.
3-тарау. "Математика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
20. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында - 170 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 5 сағат, оқу жылында - 170 сағатты құрайды.
21. "Математика" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Сандар";
2) 2-бөлім "Алгебра";
3) 3-бөлім "Геометрия";
4) 4-бөлім "Статистика және ықтималдықтартеориясы";
5) 5-бөлім "Математикалық модельдеужәне анализ".
22. "Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сандар және шамалар туралы түсініктер;
2) сандарға амалдар қолдану.
23. "Алгебра" бөлімі келесібөлімшелерді қамтиды:
1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;
2) теңдеу және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары;
3) тізбектер және олардың қосындысы.
24. "Геометрия" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;
2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;
3) метрикалық қатыстар;
4) векторлар және түрлендірулер.
25. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жиындар теориясы және логика элементтері;
2) комбинаторика негіздері;
3) статистика және деректерді талдау.
26. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;
2) математикалық тілжәне математикалық модель.
27. 5-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:
1) натурал сандар және нөл. Натурал сандар және нөл саны. Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Натурал сандарды қосу. Натурал сандарды азайту. Натурал сандарды көбейту. Натурал сандарды бөлу. Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Санды және әріпті өрнектердің мәндері. Өрнектерді ықшамдау. Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Тендеудің көмегімен мәтінді есептерді шығару. Формула. Формула арқылы есептеу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбектері;
2) натурал сандардың бөлінгіштігі. Натурал сандардың бөлгіші мен еселігі. Жай және құрама сандар. Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері. Жұп және тақ сандар. Дәреже. Дәреженің негізі. Дәреженің көрсеткіші. Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу. Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай саңдар. Ең кіші ортақ еселік;
3) жай бөлшектер және оларға амалдар қолдану.Жай бөлшектерді оқу және жазу. Жай бөлшектің негізгі қасиеті. Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер. Аралас сан. Аралас санның бүтін және бөлшек бөліктері. Бұрыс бөлшекті аралас санға айналдыру. Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу. Жай бөлшектер мен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу. Жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру. Жай бөлшектерді косу және азайту. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту. Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар. Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу. Жай бөлшектер мен аралас сандарға арифметикалық амалдар колдану. Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табу. Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер;
4) ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану. Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді қосу және азайту. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту. Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшекті ондық бөлшекке бөлу. Ондық бөлшекті 10; 100; 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 сандарына көбейту және бөлу. Ондық және жай бөлшектерге арифметикалық амалдар қолдану. Ондық бөлшектерді дөңгелектеу. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері;
5) жиын. Жиын. Жиын элементтері. Жиындарды кескіндеу. Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын. Жиындардың бірігуі мен қиылысуы;
6) пайыз. Пайыз. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу. Мәтінді есептерді шығару;
7) бұрыш.Көпбұрыш. Бұрыш. Бұрыштың шамасы. Бұрышты салу және өлшеу. Транспортир. Бұрыштарды салыстыру. Көпбұрыш. Көпбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарын өлшеу, периметрін табу;
8) диаграмма. Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор. Диаграмма. Бағанды, сызықтық және дөңгелек диаграммалар. Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері;
9) кеңістік фигураларының жазбалары.Тік бұрышты параллелепипед (текше). Тік бұрышты параллелепипедтің (текшенің) жазбасы. Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер;
10) 5-сыныптағы математика курсын қайталау.
28. 6-сыныпқа арналған "Математика" пәнінің базалық мазмұны:
1) қатынас және пропорция. Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы. Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті. Тура пропорционалдық тәуелділік. Кері пропорционалдық тәуелділік. Мәтінді есептерді пропорция көмегімен шығару. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табуды пропорция арқылы шығару. Масштаб. Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера;
2) рационал сандар және оларға амалдар қолдану. Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар. Бүтін сандар. Рационал сандар. Санның модулі. Рационал сандарды салыстыру. Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы. Рационал сандарды көбейту. Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері. Рационал сандарды бөлу. Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Мәтінді есептерді шығару;
3) алгебралық өрнектер. Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек. Жақшаны ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік. Алгебралық өрнектерді түрлендіру. Мәтінді есептерді шығару;
4) бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер. Санды теңдіктер және олардың қасиеттері. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәтінді есептерді шығару;
5) бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер және олардың жүйелері. Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері. Сан аралықтары. Сан аралықтарының бірігуі мен қиылысуы. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Мәндес теңсіздіктер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу;
6) координаталық жазықтық. Жазықтық. Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер мен кесінділер. Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі. Центрлік симметрия. Осьтік симметрия;
7) кеңістіктегі фигуралар. Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор ұғымы;
8) статистика. Комбинаторика. Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш. Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару;
9) шамалар арасындағы тәуелділіктер. Шамалар арасындағы тәуелділіктерді беру тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл. Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу. Тура пропорционалдық және оның графигі;
10) екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу және оның графигі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен және алмастыру тәсілімен шешу. Мәтінді есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері арқылы шығару;
11) 5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
29. Оқыту мақсаттары Бағдарламада кодпен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, еінші және үшінші сандар – Бағдарлама бөлімі мен бөлімшесін білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.1.2.4 кодындағы "5" – сынып, "1.2" – бөлімше, "4" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
30. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Сандар":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер |
5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру |
6.1.1.1 екі санның қатынасы не көрсететінін білу |
1.2 Сандарғаамалдар қолдану |
5.1.2.1 натурал сандарды, оның ішінде координаталық сәуле көмегімен салыстыру |
6.1.2.1 сандар қатынасы ұғымын меңгеру |
2) 2-бөлім"Алгебра":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру |
5.2.1.1 қосу және көбейту қасиеттерін қолданып, әріптік өрнектерді айналдыру |
6.2.1.1 алгебралық өрнектер ұғымын меңгеру |
2.2 Теңдеу және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары |
5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулер шешу |
6.2.2.1 дұрыс сандық теңдіктердің қасиеттерін білу және қолдану |
2.3 Тізбектер және олардың қосындысы |
5.2.3.1 натурал сандардан тізбектерде заңдылықты орнату |
3) 3-бөлім "Геометрия":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
3.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік |
5.3.1.1 әртүрлі ұзындық өлшемдерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесіндінің не екенін түсіну |
6.3.1.1 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру |
3.2 Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы | 5.3.2.1 фигураларды кесу және жинау көмегімен есептер шығару; геометриялық фигуралардың контурлық бейнелерін тексеру мен қабылдаудың тактильді – сезіну тәсілін игеру |
6.3.2.1 қиып өтетін, параллель, перпендикуляр түзулерді анықтай білу |
3.3 Метрикалық қатыстар |
5.3.3.1 транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу; Брайльдік транспортир көмегімен бұрыштарды өлшеу |
6.3.3.1 координаталық түзудегі нүктелер арасындағы қашықтықты табу |
3.4 Векторлар және түрлендірулер | 6.3.4.1 вектор анықтамасын білу және оны бейнелеу; рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) вектор белгісін жазудың ережесін білу |
4) 4-бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
4.1 Жиындар теориясы және логика элементтері |
5.4.1.1 жиын және оның элементтері, бос жиындар ұғымын меңгеру; жиын элементіне тиісті белгіні және рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) бос жиындарды жазу ережелерін білу | |
4.2 Комбинаторика негіздері | 6.4.2.1 іріктеу әдісімен комбинаторлық есептерді шешу | |
4.3 Статистика және деректерді талдау |
5.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар туралы түсінігінің болуы |
6.4.3.1 бірқатар сандардың, қарқынның, медиананың және сандық деректер қатарының модасын орта арифметикалық анықтай білу |
5) 5-бөлім"Математикалық модельдеу және талдау":
5-кесте
Бөлімлелер | Оқу мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
5.1 Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару |
5.5.1.1 арифметикалық амалдар көмегімен натурал сандармен мәтін есептерді шығару |
6.5.1.1 тура және кері пропорционалмен байланысты шамаларды тану және есептерді шығару |
5.2 Математикалық тіл және математикалық модель |
5.5.2.1 жай бөлшектерді оқу және жазу |
6.5.2.1 екі санның қатынасын оқу және жазу |
31. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
32. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына |
|
қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Натурал сандар және нөл саны | Натурал сандар және нөл саны |
5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру |
Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік |
5.3.1.1 әртүрлі ұзындық өлшемдерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесіндінің не екенін түсіну | |
Арифметикалық амалдардың қасиеттері. |
5.1.2.2 амалдар тәртібін орнату және жақшамен және жақшасыз төрт амалдан артықтау тұратын сандық өрнектердің мәндерін табу | |
Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері. Өрнектерді ықшамдау |
5.2.1.1 қосу және көбейту қасиеттерін қолданып, әріптік өрнектерді айналдыру | |
Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу |
5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережелері негізінде теңдеулер шешу | |
Формула. Формулаарқылы есептеу. Мәтін есептерді шешу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі |
5.5.1.1 арифметикалық амалдар көмегімен натурал сандармен мәтін есептерді шығару | |
Натурал сандардың бөлінгіштігі | Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктері |
5.1.1.5 бөлгіштің анықтауды және есесленген натурал санды білу |
Жай және құрама сандар | 5.1.1.6 қарапайым және құрама сандарды анықтауды білу | |
Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері |
5.1.2.10 көбейтіндінің берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау | |
2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері |
5.1.2.5 натурал сандардың 2, 5, 10-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану | |
Дәреже |
5.1.1.3 натурал санның дәрежесін анықтай білу, натурал көрсеткішпен рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу дәрежесінің ережесін білу | |
Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу | 5.1.2.7 құрама сандарды қарапайым көбейткіштерге бөлшектеу | |
Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар. Ең кіші ортақ еселік |
5.1.1.7 жалпы бөлгіш, жалпы еселеуіш, ең үлкен ортақ бөлгіш және ең кіші ортақ еселік сандарын анықтауды білу | |
Жай бөлшектер | Жай бөлшек. Жай бөлшектерді оқу және жазу |
5.1.1.9 жай бөлшек ұғымын меңгеру; жай бөлшектерді рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу |
Жай бөлшектердің негізгі қасиеті |
5.1.2.14 жай бөлшектерді қысқарту кезінде бөлшектің негізгі қасиетін қолдану | |
Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер | 5.1.1.10 дұрыс және бұрыс бөлшектерді тану | |
Аралас сандар |
5.1.1.11 аралас сандарды анықтай білу; аралас сандарды рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу | |
Жай бөлшектермен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу | 5.5.2.3координаталық сәуледе жай бөлшектерді, аралас сандарды бейнелеу | |
2-тоқсан | ||
Жай бөлшектерге амалдар қолдану | Жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру | 5.1.2.16 жай бөлшекті ортақ бөлгішке келтіру; жай бөлшектерді, аралас сандарды салыстыру; жай бөлшек пен аралас санның жазылу ережесін білу |
Жай бөлшектерді косу және азайту |
5.1.2.17 бірдей бөлгіштермен бөлшектерді қосу және азайтуды орындау | |
Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту |
5.1.2.19 натурал саннан бөлшекті азайтуды орындау | |
Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар |
5.1.2.21 жай бөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау | |
Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу | 5.1.2.23 жай бөлшектер мен аралас сандарды бөлуді орындау | |
3-тоқсан | ||
Мәтінді есептер | Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табуға берілген есептер |
5.1.2.24 санның бөлігін және оның бөлігі бойынша санды табу |
Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер | 5.5.1.3 арифметикалық амалдар көмегімен жай бөлшектермен мәтін есептер шығару (мысалы, бірлескен жұмысқа арналған есептер) | |
Ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану | Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру |
5.1.1.13 ондық бөлшектер ұғымын меңгеру; ондық бөлшектерді рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу |
Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру |
5.5.2.4 координаталық сәуледе ондық бөлшектерді бейнелеу | |
Ондық бөлшектерді қосу және азайту | 5.1.2.27 ондық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау | |
Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту | 5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейтуді орындау | |
Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшектерді бөлу | 5.1.2.30 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке бөлуді орындау | |
Ондық бөлшектерді 10; 100; 1000;... және 0,1; 0,01; 0,001; ... сандарына көбейту және бөлу |
5.1.2.29 ондық бөлшекті 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001-ге көбейту ережесін қолдану | |
Ондық бөлшектерді дөңгелектеу |
5.1.1.15 сандардың жуық мәндері ұғымын меңгеру; жуықтау тең белгісін рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу | |
Мәтінді есептерді шешу. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері |
5.5.1.5 арифметикалық амалдар көмегімен бөлшектермен мәтін есептер шығару | |
Жиын | Жиын. Жиын элементтері. Жиындарды кескіндеу |
5.4.1.1 жиын және оның элементтері, бос жиындар ұғымын меңгеру; жиын элементіне тиісті белгіні және рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) бос жиындарды жазу ережелерін білу |
Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын |
5.4.1.4 ішкі жиынтық ұғымын меңгеру; ішкі жиынтық белгісін рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу | |
Жиындардың бірігуі мен қиылысуы |
5.4.1.2 жиындардың бірігуі мен қиылысуын анықтай білу; рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жиындардың бірігу және қиылысу белгілерін жазу ережесін білу | |
Мәтінді есептерді шығару | 5.5.1.7 Эйлер-Венн диаграммасын қолданып, есептерді шешу | |
4-тоқсан | ||
Пайыз | Пайыз | 5.1.1.16 пайыз түсінігін меңгеру; Брайль рельефті – нүктелік шрифт бойынша пайыз белгісінің жазылу ережесін білу 5.1.2.33 бөлшектерді пайыздарға және пайыздарды бөлшектерге айналдыру |
Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу |
5.1.2.34 берілген санның пайызын табу | |
Мәтінді есептерді шығару | 5.5.1.6 пайыздарға арналған мәтін есптерді | |
Бұрыштар.Көпбұрыштар | Бұрыш |
5.3.1.4 бұрыш ұғымдарын және оның градустық өлшемдерін меңгеру, бұрыштарды белгілеу және салыстыру; бұрыш пен градустық өлшем белгілерін рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу |
Көпбұрыш | 5.3.1.7 көпбұрыш ұғымын меңгеру | |
Диаграммалар | Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор |
5.3.1.2 шеңбер, дөңгелек ұғымдарын және олардың элементтерін (центр, радиус және диаметр) меңгеру |
Диаграмма |
5.4.3.1 дөңгелек, сызықтық және бағаналық диаграммалар туралы түсінігінің болуы | |
Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері | 5.4.3.3 кесте немесе диаграмма түрінде ұсынылған статистикалық ақпаратты шығару | |
Кеңістік фигураларының жазбалары | Тік бұрышты параллелепипед (текше)және оныңжазбасы |
5.3.1.8 тікбұрышты параллелепипед (текше) және оларды ұңғылау туралы ұғымының болуы; макет және рельефті сурет көмегімен тану |
Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер | 5.3.2.1 фигураларды кесу және жинау көмегімен есептер шығару; геометриялық фигуралардың контурлық бейнелерін тексеру мен қабылдаудың тактильді – сезіну тәсілін игеру | |
5-сыныптағы математика курсын қайталау |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
5 –сыныптағы математика курсын қайталау | ||
Қатынастар мен пропорциялар | Екі санның қатынасы. Екі санның пайыздық қатынасы |
6.1.2.1 сандар қатынасы ұғымын меңгеру |
Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті |
6.1.2.3 пропорцияны анықтай білу | |
Тура пропорционалдық |
6.1.1.2 қандай шамалар тура пропорционалдар болатынын түсіну, мысалдар келтіру, есептерді шығару | |
Мәтінді есептерді пропорцияның көмегімен шығару |
6.5.1.2 пропорция көмегімен пайыздарға арналған есептерді шығару | |
Масштаб |
6.1.1.5 масштаб ұғымын меңгеру | |
Шеңбердің |
6.3.3.2 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасында тұрақты сан бар екенін білу; Брайль жүйесі бойынша санын жазу ережесін білу | |
Рационал сандар және оларға амалдар қолдану | Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар |
6.1.1.4 координаталық түзуді анықтауды және координаталық түзуді рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) (барлық қатарға (2,5), соңында нұсқарды(1,3,5) сызуды білу |
Бүтін сандар. Рационал сандар |
6.1.1.6 бүтін сан ұғымын меңгеру | |
Санның модулі |
6.1.1.9 сан модулін және оның мәнін таба білу; модуль белгісін рельефті – нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу | |
Рационал сандарды салыстыру |
6.1.2.8 бүтін сандарды салыстыру | |
Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу | 6.1.2.10 координаталық түзу көмегімен бүтін сандарды қосу және азайтуды орындау | |
Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу | 6.1.2.13 рационал сандардың бірдей белгілерімен және әртүрлі белгілерімен қосуды орындау | |
Рационал сандарды азайту. Координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығы |
6.1.2.14 рационал сандарды азайтуды орындау | |
2-тоқсан | ||
Рационал сандарға амалдар қолдану | Рационал сандарды көбейту | 6.1.2.15 рационал сандарды көбейтуді орындау |
Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері | 6.1.2.17 рационал сандарды қосу және көбейту қасиеттерін орындау | |
Рационал сандарды бөлу | 6.1.2.16 рационал сандарды бөлуді орындау | |
Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру |
6.1.2.18 қандай жай бөлшектер негізгі ондық бөлшектер ретінде берілгенін тану | |
Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану | 6.1.2.22 рационал сандардан тұратын сандық өрнектердің мәнін табу | |
Мәтінді есептерді шығару | 6.5.1.4 рационал сандармен мәтін есептерді шығару | |
Алгебралық өрнектер | Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек |
6.2.1.1 алгебралық өрнектер ұғымын меңгеру |
Жақшаларды ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру |
6.2.1.5 жақшаларды ашу ережесін білу | |
Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік | 6.2.1.8 тепе-тең және тепе-тең түрлендіруді анықтай білу | |
Алгебралық өрнектерді түрлендіру | 6.2.1.9 алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау | |
Мәтінді есептерді шығару |
6.5.2.4 мәтін есептерді шығару кезінде айнымалылармен және формуламен өрнектер құрастыру | |
3-тоқсан | ||
Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу | Сандық теңдіктер және олардың қасиеттері | 6.2.2.1 дұрыс сандық теңдіктердің қасиеттерін білу және қолдану |
Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу |
6.2.2.2 мәндес теңдеулердің бір айнымалысымен сызықтық теңдеуді анықтай білу | |
Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу | 6.2.2.4 a және b – рационал сандар болатын түріндегі теңдеулерді шешу | |
Теңдеулер көмегімен мәтінді есептерді шығару | 6.5.1.6 сызықтық теңдеулерді құрастыру көмегімен мәтін есептерді шешу | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер | Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері |
6.2.2.5 дұрыс сандар теңсіздігінің қасиеттерін білу және қолдану |
Сан аралықтар. Сан аралықтардың бірігуі мен қиылысуы |
6.2.2.7 сандық аралықтарды жазуға арналған белгілерді қолдану | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу |
6.2.2.10 kx>b, kx≥b, kx<b, kx≤b түрлерінің сызықтық теңсіздіктерін шешу | |
Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу | 6.2.2.14 бір айнымалымен сызықтық теңсіздік жүйесін шешу | |
Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу | 6.2.2.15 координаталық түзуде |x|>a, |x|≥a, |x|<a, |x|≤a теңсіздік түрімен берілген көптеген нүктелерді бейнелеу | |
Координаталық жазықтық | Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер және кесінділер |
6.3.2.1 қиып өтетін, параллель, перпендикуляр түзулерді анықтай білу |
Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі |
6.3.1.1 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру | |
Центрлік симметрия. Осьтік симметрия |
6.3.1.5осьтік және орталық симметрия ұғымдарын меңгеру; геометриялық фигуралардың контурлық бейнелерін тексерудің және қабылдаудың тактильді-сезіну тәсілін меңгеру | |
Кеңістіктегі фигуралар | Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар. Вектор ұғымы |
6.3.2.4 фигураны оның бейнесі бойынша табу және жазық және кеңістіктік фигураларды бейнелеу; геометриялық фигуралардың (макет) моделі көмегіментану |
4-тоқсан | ||
Статистика. Комбинаторика | Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш |
6.4.3.1 бірқатар сандардың, қарқынның, медиананың және сандық деректер қатарының модасын орта арифметикалық анықтай білу |
Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару |
6.5.1.5 қозғалыстың орта жылдамдығын табуға есептерді шығару | |
Шамалар арасындағы тәуелділіктер | Шамалар арасындағы тәуелділіктердің берілу тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл |
6.5.2.5 шамалар арасындағы тәуелділікке арналған есептерді шығару |
Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу | 6.5.2.10 нақты процестер графикасын қолданып, шамалар арасындағы тәуелділікті зерттеу | |
Тура пропорционалдық және оның графигі |
6.1.2.23 тура пропорционал тәуелділікті табу және мысалдар келтіру | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулержәне олардың жүйелері | Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу | 6.2.2.16 екі айнымалымен сызықтық теңдеулерді және оның қасиеттерін анықтай білу |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері |
6.2.2.17 екі айнымалымен сызықтық теңдеулер жүйелері туралы түсініктерінің болуы | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен және алмастыру тәсілімен шешу | 6.2.2.19 алмастыру және қосу жолдарымен теңдеулер жүесін шешу | |
Мәтінді есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйелері арқылы шығару |
6.2.1.13 сандармен байланысты есептерді шығару үшін жазбаларын қолдану 6.5.1.7 сызықтық теңдеулер жүйесін құрастыру көмегімен мәтін есептерді шығару | |
5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Алгебраны оқытудың мақсаты – "Алгебра" пәнінің мазмұнын сапалы меңгеруді қамтамасыз ету; білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, оның ішінде басқа оқу пәндерімен кіріктіруде жалпы адами құндылықтар және ұлттық мәдениеттің озық дәстүрлері негізінде зияткерлік деңгейін дамыту.
3. "Алгебра" пәнінің міндеттері:
1) Бағдарламаның бөлімдері бойынша: "Сандар", "Алгебра", "Статистика және ықтималдықтар теориясы", "Математикалық модельдеу және анализ" математикалық білімдерін, біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға себептесу;
2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қабылдауға, сандық қатынастарды және кеңістіктік пішіндерді зерделеуге көмектесу;
3) білім алушылардың білімдерін есептерді шешу мақсатымен математикалық үлгі құруға бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық үлгілерді түсіндіру;
4) физика, химия, биология және басқа да теориялық салалардағы және практикалық қызметтер бойынша есептерді зерттеу мен шешу үшін математикалық әдістерді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;
5) практикалық есептерді шешу кезінде қолайлы математикалық әдістерді таңдау үшін логикалық және сын тұрғысынан ойлауын, шығармашылық қабілеттерін алынған нәтижелерді бағалау және олардың нақтылығын анықтауын дамыту;
6) қарым-қатынас дағдыларын дамыту, оның ішінде ақпаратты нақты және сауатты жеткізу қабілетін, жарияланымдар мен электрондық құралдарды қоса алғанда ақпаратты әртүрлі деректерден пайдалану;
7) дербес жұмыс үшін, сондай-ақ командалық жұмыс үшін дербестік, жауапкершілік, жігерлілік, табандылық, шыдамдылық және төзімділік сияқты жеке қасиеттерін дамыту;
8) математиканың даму тарихымен, математикалық терминдердің шығуымен таныстыру;
9) математикаға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;
10) қоғамдық ілгерілеу үшін алгебраны түсіну маңыздылығын қамтамасыз ету.
4. Оқытудың қойылған мақсатын іске асыру үшін осы Бағдарлама төмендегідей түзету міндеттерін шешуді қарастырады:
1) күнделікті өмірде (қоғамда) математикалық білімдерін қолдану дағдыларын қалыптастыру;
2) алгебраға оқыту процесінде танымдық әрекеттерін белсендіру;
3) тексерудің түйсіне-сезу тәсілімен игеру және заттардың рельефтік бейнелерін, функциялардың графикаларының контурлы бейнелерін қабылдау; сезіп түйсіну пішінді көрсетеді;
4) Брайль математикалық құралдарымен, рельефтік сызбалармен жұмыс кезінде сенсорлық функцияларын (түстерді ажырату, көзбен шамалау) және ұсақ моторикасын дамыту;
5) көріп қабылдауын дамыту;
6) "Алгебра" пәнін зерделеу кезінде түсініктерді нақтылау;
7) байланыстырып сөйлеуін, материалды математикалық тілде баяндай алуын дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалықтәсілдер
5. Бағдарламаның ерекшеліктері:
1) шиыршықтық принципі бойынша сандар, алгебра, статистика және ықтималдық теориясы, математикалық үлгілеу саласындағы математикалық білімдері мен біліктерін дамыту;
2) қолданбалық мәселелерді шешу арқылы зерттеу дағдыларын дамыту;
3) техникалық құралдарды және қолданбалы бағдарламаларды (графикалық калькулятор, "GeoGebra", "1 C Математикалық конструкторы, "Excel (экзель)", "Access (аксэс)", "Paint") қолдануға оқыту;
4) әртүрлі мәнмәтіндерде процесстерді сипаттау үшін математикалық үлгі құру біліктерін дамытудың практикалық бағыттылығы;
5) күтілетін нәтижелер оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған және Блум таксономиясының деңгейлері (білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау) бойынша құрылған.
6. Бағдарлама жалпы білім беретін мектепке арналған аналогиялық бағдарламасына сәйкес. Сонымен бірге, бұл Бағдарлама көрмейтін және нашар көретін балалардың қабылдау, түсіну, ойлау және сөйлеу саласынан көрінетін даму ерекшеліктері ескеріліп, құрылған. Бұл түзетуге және қабылдауын дамытуға, түсініктерді нақтылауға, көрнекі-бейнелік ойлауын жетілдіруге, өзін өзі бақылау тәсілдері мен жолдарын қалыптастыруға бағытталған арнайы нысандарды және оқыту тәсілдерін қолдануды болжайды.
7. Көрмейтіндерді және нашар көретіндерді оқыту барысында түзету-компенсаторлық процесстерді жоғарғы деңгейде дамыту (ауыстырылып қосылу, компенсаторлық қабылдау құрылымындағы нұсқалық), өзін өзі түзету тәсілдері мен жолдарын және әлеуметтік-психологиялық реттеу мен бейімдеуді қалыптастыру бойынша міндеттер шешіледі.
8. Алгебраны оқыту барысында білім алушылардың офтальмологиялық мүмкіндіктерін ескеру, яғни көру анализаторының бұзылу дәрежесіне қарай балаларды топтарға бөлінуіне сәйкес:
1) толық көрмейтін және жақсы көретін көзінде түзету көзілдірікпен 0-ден 0,04-ке дейінгі көру өткірлігімен жартылай көрмейтін (жартылай көретін) балалар - аталған топты оқыту Брайль жүйесі бойынша сезіну және есту көмегімен іске асырылады;
2) жақсы көретін көзінде түзету әйнегімен 0,05-тен 0,09-ға дейінгі көру өткірлігімен нашар көретін балалар - оқыту кезінде олар реттелген көру жүктемесін сақтауға, толық емес көру қабілетін қорғау және тиімді пайдалану бойынша іс-шараларға, еңбек пен демалыс қызметін икемді кезектестіруге мұқтаж.
9. Көрмейтін балаларды оқыту сараланған, іс-әрекет, құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
10. "Алгебра" пәнін оқытудағы құндылыққа бағдарланған тәсіл адамның қоғамда адамның табысты кіріктірілуіне көмектесетін негізгі құндылықтарды білуіне, түсінуіне және ұғынуына бағытталған. Бағдарламада жалпыұлттық "Мәңгілік ел" идеясы іске асырылады.
11. Тұлғаға бағдарланған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, оқушы тұлғасының үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, шығармашылық қабілеттерін толық ашу және сабағында тұлғаның әлеуметтік-маңызды қасиеттерін тәрбиелеу, эмоциялық-ерік аясын, психикалық процестерін түзету болып табылады.
12. Іс-әрекет тәсілі меңгеруді автоматтандырылған дағдылар деңгейіне дейін жеткізуді қамтитын ақпараттық-рецептивті, іздеу, зерттеу, талдау және жинақтау әдісі, болжау тиімдірек болып табылатын практикалық біліктер мен дағдыларды дамытуда және түзетуде іске асырылады, яғни білім алушыларға өз бетінше:
1) сұрақтар қоюға және қорытындылар жасауға; әртүрлі күрделіліктегі алгебра бойынша оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін үлгілер мен сызбаларды жасауға, қабылдауға және түрлендіруге;
2) нәтижеге жету процесіндегі өз іс-әрекетін бақылауды жүзеге асыруға, бағдарлану және мобильділікпен байланысты өзгеретін жағдайларға сәйкес өз іс-әрекеттерін түзетуге; оқу тапсырмаларын орындау дұрыстығын, оны шешудегі өз мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді.
13. Сараланған тәсіл күрделілігі, мұғалім тарапынан қолдау сипаты бойынша ажыратылатын шағын топтық оқытуды, әртүрлі деңгейлік тапсырмаларды қолдануды болжайды, яғни шартты түрде білім алушыларды үш шағын топқа бөлуге болады:
1) бірінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын жеткілікті толық және өз бетінше меңгеруге қабілетті;
2) екінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын меңгереді, бірақ оны қайта жаңғырту кезінде бірқатар қателіктер жібереді, көмекке мұқтаж;
3) үшінші топтың білім алушылары оқу материалын бір бөлігінде меңгереді және оны өз бетінше қайта жаңғыртуға қабілетті емес; олар үшін жеке түзету әдістері және тәсілдері көрсетілген тапсырмалар мен еске түсірулері бар жеке карталар құрылады.
14. Коммуникативтік тәсіл білім алушы мен педагогтың арасындағы вербальді және вербальді емес өзара іс-әрекет процесінде білімдермен, біліктермен және дағдылармен алмасуды қарастырады. Алгебра сабағында коммуникативтік дағдыларды үйрету үшін жұмысты топтарда, жұппен ұйымдастырылады.
15. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі базалық ақпараттық-коммуникациялық дағдыларда құрылады және өзіне жұмыс, бос уақыт пен қарым-қатынас үшін технологияларды дұрыс және шығармашылық қолдануды қамтиды;
2) мультимедиялық ресурстардың және бұқаралық ақпарат құралдарының, интерактивті тақталар мен компьютерлердің ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану оқу процесін жаңғыртуға және белсендіруге, сондай-ақ білім алушылар мен педагогтың арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа көмектеседі;
3) ақпаратты іздеу, өңдеу және онымен алмасу үшін Интернет-ресурстарды, ұялы байланысты, онлайн-форумды; көрмейтін балалар үшін Jaws for Windows (джовс фо виндоус) ақпаратына визуалды емес қолжетімділіктің дыбыстаушы бағдарламасы бар компьютер пайдаланылады;
4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың құндылығы білім алушылар өз қызметін өзгенің көмегінсіз өз бетінше ұйымдастыра алады.
16. Көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін негізгі орта білім беру оқыту 6 жыл ағымында (жалпы білім беретін мектепте – 5 жыл) жүзеге асырылатындықтан, оқу материалын оқу жылы бойынша қайта бөлу жүргізіледі, бұл ретте пән тақырыптарының мазмұны мен кезектілігі сақталады. Алгебра бойынша "Алгебралық бөлшек" 7-сыныптан 8-сыныпқа ауыстырылды; "Теңсіздік" тақырыбы 8-сыныптан 9-сыныпқа; "Сандық тізбектер", "Тригонометрия элементтері" және "Ықтималдықтар теориясының элементтері" 9-сыныптан 10-сыныпқа ауыстырылды.
17. Алгебраны оқыту процесі келесі оқу пәндерімен байланысты:
1) орыс тілімен - сөйлемдерді құрастыру, математикалық терминдермен сөз қорын байыту; талқылауды, талдауды, дәлелдеуді жүзеге асыру кезінде өз ойларын сауатты баяндауға үйрету үшін орыс тілі ережелерінің білімдері негізінде;
2) тарихпен - тарихи оқиғаларды есептеу үшін тарихи кезеңдердің хронологиялық шектері туралы түсініктерге сүйене отырып;
3) географиямен - Жердің шартәріздес формасы туралы, глобустағы Жер бетінің бейнесі туралы түсініктерді; план мен картаның ұқсастығы және әртүрлілігі туралы, географиялық координаталар туралы білімдерді; температураны өлшеу туралы, географиялық карталармен жұмыс істеу біліктерін қолдана отырып; география курсынан параллельдер мен меридиандар туралы білімдерін қолдана отырып; доға мен шеңбердің градустық өлшемі сияқты ені мен ұзындығын түсіндіру арқылы;
4) биологиямен - табиғатты қорғау, экология, табиғатты ұтымды пайдалану туралы; биологиялық құрылымдардағы симметрия туралы білімдерін қолдана отырып;
5) информатикамен - компьютермен: "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен есептеу, диаграмма құру және оқытудың мультимедиялық құралдарын пайдалану бойынша жұмыс істеу білігін қолдана отырып;
6) физикамен - қайнау процесінің графикалық түсініктері туралы, денені жылыту және суыту процестері, функция тапсырмасы мен функция қасиеттерінің графикалық тәсілін зерделеу кезіндегі балқу мен қатаю туралы білімдеріне сүйеніп; түсініктер мен көлемдердің физикалық мәндеріне бағдарлану;
7) химиямен - мәтін тапсырмаларды шешу кезінде қоспалар, ерітінді, шоғырлану туралы білімдерін қолдану;
8) технологиямен - өзіндік құн, кіші бизнесті жұмсау түрлері, туралы білімдерін қолдану; тауарлардың өзіндік құнын калькуляциялау және қызметтер туралы білімдерін қолдану жүзеге асырылады.
18. Алгебраны оқыту барысында төмендегі түзету пәндерімен байланыс жүзеге асырылады:
1) қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту: бейне белгілерін бөлу біліктерін дамыту (сұлба, ашықтық, түсі, пішіні, көлемі, кеңістіктік бағдарлауын) және оларды кіріктіруді жүзеге асыру; көріп есте сақтауын және көрнекі-бейнелік ойлауын дамыту;
2) кеңістікте бағдарлау: математикалық білімдерін ойын әрекетінде, қоғамда қолдану;
3) әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау: бюджетті білу; математикалық білімдерін (өлшеу, есептеу, модельдеу, құрастыру) қолдану;
4) емдік дене шынықтыру: сызықтар, қатар түзулер, перпендикуляр түзулер, есептеу.
19. Түзете-дамыту жұмысында бұзылған және жетілмеген функцияларын түзету мен орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын арнайы техникалық және оптикалық құралдар жүйесі қолданылады.
20. Алгебра кабинетінде көрмейтін және нашар көретін балаларға арналған тифлотехникалық құралдар қарастырылады:
1) Брайль бойынша оқулықтар;
2) нашар көретін балалар үшін үлкейтілген шрифтпен және бейімделген түсті иллюстрациялармен арнайы оқулықтар;
3) қалдық көру қабілеті бар көрмейтін балалар үшін рельефті және түсті баспаны үйлестіретін құралдар;
4) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін құралдар;
5) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін грифельдер;
6) рельефтік – нүктелік шрифтпен жазу үшін қағаз;
7) рельефтік суреттермен, сызбалармен, сұлбалармен және қарапайым функциялардың графикаларымен иллюстрацияланған Брайль бойынша альбомдар;
8) "Кітапқұмар" оқитын машинка;
9) математикалық құралдар: шеңбер доғасын рельефтік сызу үшін циркуль, тактильді транспортир, тактильді сызғыш, тактильді үшбұрыш, координаталық жазықтық макеті, дыбыстық калькуляторлар;
10) макеттер, үлгілер, текше мен тікбұрышты параллелепипед көрінісі;
11) рельефтік – графикалық құралдар.
3-тарау. "Алгебра" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
21. "Алгебра" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
2) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
3) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты;
4) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.
22. "Алгебра" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Сандар";
2) 2-бөлім "Алгебра";
3) 3-бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы";
4) 4-бөлім "Математикалық модельдеу және анализ".
23."Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сандар және шамалар туралы түсініктер;
2) сандарға амалдар қолдану.
24. "Алгебра" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру;
2) теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері мен жиынтықтары;
3) тізбектер және олардың қосындысы;
4) тригонометрия.
25. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) комбинаторика негіздері;
2) ықтималдықтар теориясының негіздері;
3) статистика және деректерді талдау.
26. "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) математикалық анализ бастамалары;
2) математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;
3) математикалық тіл жәнематематикалық модель.
27. 7-сыныпқа арналған "Алгебра" пәнінің базалық мазмұны:
1) 5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау;
2) бүтін көрсеткішті дәреже. Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру. Санның стандарт түрі. Өте кіші және өте үлкен сандармен байланысты практикалық есептер шығару. Абсолюттік және салыстырмалы қателік. Құрамында дәрежесі бар сандар тізбектері;
3) көпмүшелер. Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Көпмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүше мен көпмүшенің стандарт түрі. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
4) функция. Функцияның графигі. Функция ұғымы. Функцияның графигі. Сызықтық функция және оның графигі. Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу. у=ах2, у=а және y=(k≠0) түріндегі функциялар, олардың графиктері және қасиеттері;
5) статистика элементтері. Бас жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдары. Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі. Жиілік алқабы;
6) қысқаша көбейту формулалары. Екі өрнектің квадраттарының айырымының формуласы.Екі өрнектің қосындысының квадраты және айырымының квадратының формулалары. Екі өрнектің қосындысының кубы және айырымының кубының формулалары. Екі өрнектің кубтарының қосындысы және кубтарының айырымының формулалары. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Теңдеу және теңсіздікқұру арқылыберілген мәтінді есептерді шығару;
7) 7-сыныптағы алгебра курсын қайталау.
28. 8-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) алгебралық бөлшектер. Алгебралық бөлшектер және оның негізгі қасиеті. Алгебралық бөлшектерді қосу, азайту, көбейту, бөлу және дәрежеге шығару. Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
2) квадрат түбір және иррационал өрнектер. Иррационал сандар. Нақты сандар. Квадрат түбір. Квадрат түбірдің жуық мәні. Арифметикалық квадрат түбір. Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттері. Көбейткішті түбір таңбасының алдына шығару. Көбейткішті түбір таңбасының ішіне енгізу. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату. Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру. функциясы, оның қасиеттері және графигі;
3) квадраттеңдеулер. Квадрат теңдеу. Толымсыз квадрат теңдеулер. Келтірілген квадрат теңдеу. Екімүшенің толық квадратын айыру. Квадрат теңдеу түбірлерінің формулалары. Дискриминант. Виет теоремасы. Виет теоремасына кері теорема. Квадрат үшмүше. Квадрат үшмүшенің түбірі. Квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу. Квадрат теңдеуге келтірілетін теңдеулер. Биквадрат теңдеу. Жаңа айнымалы енгізу әдісі. Бүтін рационал теңдеу. Бөлшек-рационал теңдеу. Рационал теңдеу. түріндегі теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару.Бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен мәтінді есептерді шығару;
4) квадраттық функция. Квадраттық функция. у=а(x-m)2,у=аx2+n және у=а(x-m)2+n (а≠0) түріндегі функциялар, олардың қасиеттері және графиктері. у=аx2+bx+c (а≠0) түріндегіквадраттық функция, оның қасиеттері және графигі;
5) "Статистика элементтері". Жиілік. Жиіліктер кестесі. Интервалдық кесте. Гистограмма. Жинақталған жиілік.Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу. Полигон;
6) 8-сыныптағы алгебра курсын қайталау.
29. 9-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) теңсіздіктер. Квадрат теңсіздік. Квадрат теңсіздіктерді квадраттық функцияның графигі арқылы шығару. Рационал теңсіздік. Интервалдар әдісі. Бір айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесі. Квадрат теңсіздіктер жүйесі;
2) екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелері. Екі айнымалысы бар сызықты емес теңдеулер. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі көмегімен мәтінді есептер шығару. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер жүйесі;
3) комбинаторика элементтері. Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері). Санның факториалы. Қайталанбайтын "орналастыру", "алмастыру" және "теру" ұғымдары. Комбинаториканың негізгі формулалары. Комбинаторика формулаларын қолдану арқылы есептер шығару. Ньютон биномы және қасиеттері;
4) 9-сыныптағы алгебра курсын қайталау.
30. 10-сыныпқа арналған "Алгебра" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) тізбектер. Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері. Арифметикалық прогрессия. Арифметикалық прогрессияның п-ші мүшесінің формуласы. Арифметикалық прогрессияның алғашқы п мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия мүшелерінің қосындысы. Математикалық индукция әдісі;
2) тригонометрия. Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері. Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің мәндері. Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер. Келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырымының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосбұрышы және жартыбұрышының формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге түрлендіру формулалары. Тригонометриялық функциялардың көбейтіндісін қосынды немесе айырымға түрлендіру формулалары. Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;
3) ықтималдықтар теориясының элементтері. Оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға. Элементароқиға. Қолайлы нәтижелер. Тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық анықтамасы. Статистикалық ықтималдық. Геометриялық ықтималдық;
4) 7-10 сыныптардағы алгебра курсын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
31. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар Бағдарламаның бөлімі мен бөлімшесін білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.3.5 кодындағы "7" – сынып, "2.3" – бөлімше, "5" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
32. Оқу мақсаттарыбойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім"Сандар":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Сандар және шамалар туралы түсініктер |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымын меңгеру |
10.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру | |
1.2 Сандарға амалдар қолдану |
7.1.2.1 натурал көрсеткіші бар дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу |
8.1.2.1 арифметикалық квадрат түбір қасиеттерін қолдану | 10.1.2.1 градустарды радиандарға және радиандарды градустарға айналдыру |
2) 2-бөлім "Алгебра":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру |
7.2.1.1 сандық өрнектердің мәнін табу кезінде бүтін көрсеткіштері бар дәреженің қасиеттерін қолдану қысқартылған көбейту формуласын білу және қолдану 7.2.1.11 қысқартылған көбейту формуласын білу және қолдану 7.2.1.12 жалпы көбейткішті жақшаның сыртына шығару және топтастыру тәсілімен алгебралық өрнектерді көбейткіштерге бөлшектеу 7.2.1.13көпмүшелермен амалдар көмегімен алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау, көпмүшені көбейткішке жіктеу 7.2.1.14 алгебралық өрнектерді қысқартылған көбейту формулаларының көмегімен көбейткіштерге жіктеу 7.2.1.15 алгебралық өрнектерді қысқартылған формулалар көмегімен тепе-тең түрлендіруді орындау |
8.2.1.1 алгебралық бөлшектерді тану | ||
2.2 Теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері мен жиынтықтары |
8.2.2.1 квадраттеңдедудің анықтамасын білу |
9.2.2.1 екі айнымалымен сызықтық және сызықсыз теңдеулерді ажырату | ||
2.3 Тізбектер және олардың қосындысы | 7.2.3.1 заңдылықты анықтау және дәрежеден тұратын тізбектер мүшелерін табу |
10.2.3.1 сандық тізбек туралы түсінігінің болуы 10.2.3.3 математикалық индукция әдісін білу және қолдану 10.2.3.4 сандық тізбектер арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны тану 10.2.3.5 n-дік мүше формуласын, бірінші мүшелердің n қосындысын және арифметикалық прогрессияның сипаттамалық қасиетін білу және қолдану 10.2.3.6 n-дік мүше формуласын, бірінші мүшелердің n қосындысын және геометриялық прогрессияның сипаттамалық қасиетін білу және қолдану 10.2.3.7 арифметикалық және/немесе геометриялық прогрессиялармен байланысты есептерді шешу 10.2.3.8 ондық периодтық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін шексіз азаймалы геометриялық прогрессия қосындысының формуласын қолдану 10.2.3.9 есептерді шешуге шексіз азаймалы геометриялық прогрессия қосындысының формуласын қолдану | ||
2.4 Тригонометрия |
10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамасын білу |
3) 3-бөлім "Статистика және ықтималдықтар теориясы":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсттары | |||
7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Комбинаторика негіздері |
9.3.1.1 комбинаторика ережесін (қосынды мен көбейтінді ережелерін) білу | пп | ||
3.2 Ықтималдықтар теориясының негіздері |
10.3.2.1 ұғымдарды меңгеру: оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар | |||
3.3 Статистика және деректерді талдау |
7.3.3.1 негізгі жиынтық, кездейсоқ іріктеу, вариациялық қатар, нұсқалар ұғымдарын меңгеру |
8.3.3.1 жиіліктердің интервалды кестесі түріндегі іріктеу нәтижелерін ұсыну |
4) 4-бөлім "Математикалық модельдеу және анализ":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Математикалық анализ бастамалары |
7.4.1.1 функция ұғымдарын және функция графикасын меңгеру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу | 8.4.1.1 функциясы қасиеттерін білу және оның графигін құру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу8.4.1.2 y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a≠0 түріндегі квадратфункциялар графигінің қасиеттерін білу және оны құру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу 8.4.1.3 түріндегі квадраттық функциялар графигінің қасиеттерін білу және оны құру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу 8.4.1.4 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін табу және функцияның берілген мәндері бойынша аргумент мәнін табу | ||
4.2 Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару |
7.4.2.1 шамалар өте үлкен немесе өте кіші сандармен көрсетілген есептерді шешу |
8.4.2.1 квадрат теңдеулердің көмегімен мәтін есептерді шешу; | 9.4.2.1 теңдеулер жүйесінің көмегімен мәтін есептерді шешу | 10.4.2.1 геометриялық және арифметикалық прогрессиялармен байланысты мәтін есептерді шешу |
4.3 Математикалық тіл және математикалық модель | 7.4.3.1 есептің шарты бойынша математикалық модельді құрастыру | 8.4.3.1 есептің шарты бойынша математикалық модельді құрастыру | 9.4.3.1есептің шарты бойынша математикалық модельді құрастыру |
33. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
34. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Алгебра" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 7-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау | ||
Бүтін көрсеткішті дәреже | Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері |
7.1.2.1 натурал көрсеткіші бар дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу |
Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері |
7.1.2.3 нөлдік және бүтін теріс көрсеткіші бар дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу | |
Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру | 7.2.3.1 заңдылықты анықтау және дәрежеден тұратын тізбектер мүшелерін табу | |
Санның стандарт түрі |
7.1.1.1 стандартты түрде сандарды жазу | |
Мәтінді есептерді шығару | 7.4.2.1 шамалар өте үлкен немесе өте кіші сандармен көрсетілген есептерді шешу | |
Көпмүшелер | Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүшенің дәрежесі және стандарт түрі |
7.2.1.2 бір мүше анықтамасын білу, оның коэффициенті мен дәрежесін табу |
Көпмүшелер. Көпмүшенің дәрежесі және стандарт түрі |
7.2.1.5 көпмүше анықтамасын білу және оның дәрежесін табу | |
Көпмүшелерге амалдар қолдану |
7.2.1.7 көпмүшелерді қосу және азайтуды орындау | |
Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу | 7.2.1.12 жалпы көбейткішті жақшаның сыртына шығару және топтастыру тәсілімен алгебралық өрнектерді көбейткіштерге бөлшектеу | |
Өрнектерді тепе-тең түрлендіру |
7.2.1.13 көпмүшелермен амалдар көмегімен алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау, көпмүшені көбейткішке жіктеу | |
2-тоқсан | ||
Функция. Функцияның графигі | Функция және функцияның графигі |
7.4.1.1 функция ұғымдарын және функция графикасын меңгеру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу |
Сызықтық функция және оның графигі |
7.4.1.4 функциясының анықтамасын білу, k – ге байланысты оның графигін құру және орналасуын белгілеу; қарапайым функциялардың рельефтік графигін координаталық жазықтықта оқу | |
Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы |
7.4.1.8 коэфициент мәндеріне байланысты сызықтық функциялар графикасының өзара орналасуын негіздеу | |
Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу | 7.4.2.4 графикалық тәсілмен сызықтық теңдеулер жүйесін шешу; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу | |
у=ах2, у=ах3 және |
7.4.1.10 у=ах2 (а≠0) функциясы графигін құру және оның қасиеттерін білу; рельефтік сызба үшін арнайы құралдарды қолдану | |
3-тоқсан | ||
Статистика элементтері | Вариациялық қатар | 7.3.3.1 негізгі жиынтық, кездейсоқ іріктеу, вариациялық қатар, нұсқалар ұғымдарын меңгеру |
Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі |
7.3.3.2 нұсқалардың абсолюттік және қатынастық жиіліктерін есептеу | |
Жиілік алқабы |
7.3.3.6 жиіліктер полигоны түріндегі іріктеу нәтижелерін ұсыну | |
Қысқаша көбейту формулалары | Қысқаша көбейту формулалары |
7.2.1.10 7.2.1.11 қысқартылған көбейту формуласын білу және қолдану |
4-тоқсан | ||
Қысқаша көбейту формулалары | Қысқаша көбейту формулаларының көмегімен өрнектерді түрлендіру |
7.1.2.14 рационалдық есеп үшін қысқартылған көбейту формуласын қолдану |
Мәтінді есептерді шығару |
7.4.3.1 есептің шарты бойынша математикалық модельді құрастыру | |
7 – сыныптағы алгебраны қайталау |
2) 8-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
7 – сыныптағы алгебраны қайталау | ||
Алгебралық бөлшектер | Алгебралық бөлшек және оның негізгі қасиеті |
8.2.1.1 алгебралық бөлшектерді тану |
Алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану |
8.2.1.4 алгебралық бөлшектерді қосу мен алуды орындау | |
Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру | 8.2.1.6 алгебралық өрнектерді түрлендіруді орындау | |
2-тоқсан | ||
Квадрат түбір және иррационал өрнек | Нақты сандар | 8.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымын меңгеру |
Квадрат түбір |
8.1.1.2 квадрат түбір мен арифметикалық квадрат түбір анықтамасын білу және ұғымдарын ажырату; Брайль рельефті – нүктелік шрифтіментүбір белгісінің жазылу ережесін білу | |
Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру |
8.1.2.3 түбір белгісінен көбейткішті шығару және көбейткішті түбір белгісіне енгізу | |
3-тоқсан | ||
Квадрат түбір және иррационал өрнек | функциясы, оның графигі және қасиеттері |
8.4.1.1 функциясы қасиеттерін білу және оның графигін құру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу |
Квадрат теңдеулер | Квадраттеңдеу |
8.2.2.1 квадрат теңдедудің анықтамасын білу |
Квадрат теңдеулерді шешу |
8.2.2.3 квадрат теңдеулерді шешу | |
Квадрат үшмүше |
8.2.1.7 квадрат үшмүшенің түбірі ұғымын меңгеру | |
Теңдеулерді шешу |
8.2.2.5 |ax2+bx|+c=0; ax2+b|x|+c=0 теңдеу түрін шешу | |
4-тоқсан | ||
Квадрат теңдеулер | Мәтінді есептерді шығару |
8.4.2.1 квадрат теңдеулердің көмегімен мәтін есептерді шешу; |
Квадраттық функция | Квадраттық функция және оның графигі |
8.4.1.2 y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a≠0 түріндегі квадрат функциялар графигінің қасиеттерін білу және оны құру; қарапайым функциялардың рельефтік графикасын координаталық жазықтықта оқу |
Мәтінді есептерді шығару |
8.4.2.3 қолданбалы есептерді шешу үшін квадрат функцияны қолдану | |
Статистика элементтері | Жиілік алқабы, жиілік гистограммасы |
8.3.3.1 жиіліктердің интервалды кестесі түріндегі іріктеу нәтижелерін ұсыну |
Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу |
8.3.3.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу | |
8 – сыныптағы алгебра курсын қайталау |
3) 9-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
8 – сыныптағы алгебра курсын қайталау | ||
Теңсіздіктер | Квадарат теңсіздік | 9.2.2.3 квадрат теңсіздіктерді шешу |
Рационал теңсіздік | 9.2.2.4 рационал теңсіздіктерді шешу | |
2-тоқсан | ||
Теңсіздіктер | Теңсіздіктер жүйелерін шешу |
9.2.2.5 екі теңсіздіктен, біреуі сызықтық, ал екіншісі – квадрат болатын жүйені шешу |
3-тоқсан | ||
Екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер, және олардың жүйелері | Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер және олардың жүйелері |
9.2.2.1 екі айнымалымен сызықтық және сызықсыз теңдеулерді ажырату |
Екі айнымалысы бар теңсіздіктер | 9.2.2.7 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу | |
Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйелері | 9.2.2.8 екі айнымаласы бар сызықсыз теңдеулер жүйесін шешу | |
4-тоқсан | ||
Комбинаторикаэлементтері | Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері) |
9.3.1.1 комбинаторика ережесін (қосынды мен көбейтінді ережелерін) білу |
Комбинаторика формулаларын қолданып есептер шешу | 9.3.1.5 қайталаусыз ауыстыру, орналастыру, үйлестіру сандарын есептеу үшін комбинаторика формуласын қолданып, есептерді шешу | |
Ньютон биномы және оның қасиеттері | 9.3.1.6 бином Ньютон формуласы мен оның қасиеттерін білу және қолдану | |
9 – сыныптағы алгебра курсын қайталау |
4) 10-сынып:
4-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
9-сыныптағы алгебра курсын қайталау | ||
Тізбектер | Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері |
10.2.3.1 сандық тізбек туралы түсінігінің болуы |
Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар |
10.2.3.4 сандық тізбектер арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны тану | |
2-тоқсан | ||
Тізбектер | Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия | 10.2.3.8 ондық периодтық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін шексіз азаймалы геометриялық прогрессия қосындысының формуласын қолдану |
Мәтінді есептерді шығару |
10.2.3.9 есептерді шешуге шексіз азаймалы геометриялық прогрессия қосындысының формуласын қолдану | |
3-тоқсан | ||
Тригонометрия | Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері |
10.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру |
Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыш синусының, косинусының, тангенсінің және котангенсінің мәндері |
10.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамасын білу | |
Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері |
10.2.4.5 бірлік шеңбер көмегімен анықтау саласын және тригонометриялық функциялар мәндерінің жиынын табу | |
Тригонометрия формулалары |
10.2.4.3 бұрыштардың қосындылары мен айырымдарының тригонометриялық формуласын, қосбұрыш пен жарты бұрыш формуласын шығару және қолдану | |
Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру | 10.2.4.8 тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау | |
4-тоқсан | ||
Ықтималдықтар теориясының элементтері | Ықтималдықтар теориясының негіздері |
10.3.2.1 ұғымдарды меңгеру: оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар |
Мәтінді есептерді шығару | 10.3.2.5 есептер шығару барысында геометриялық ықтималдықтарды қолдану | |
7-10сыныптардағы алгебра курсын қайталау |
Көру қабілеті бұзылған(көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағыүлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған(көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" пәнінен жаңартылған мазмұндағыүлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Геометрияны оқыту мақсаты – "Геометрия" пәнінің мазмұнын сапалы меңгеруді қамтамасыз ету; білім алушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, оның ішінде оқу пәндерімен кіріктіруде жалпы адами құндылықтар және ұлттық мәдениеттің озық дәстүрлері негізінде зияткерлік деңгейін дамыту.
3. "Геометрия" пәнінің міндеттері:
1) Бағдарламаның бөлімдері бойынша математикалық білімдерін, біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға себептесу;
2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешу үшін математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қабылдауға, сандық қатынастарды және кеңістіктік пішіндерді зерделеуге көмектесу;
3) білім алушылардың білімдерін есептерді шешу мақсатымен математикалық үлгі құруға бағыттау және нақты процестерді сипаттайтын математикалық үлгілерді түсіндіру;
4) физика, химия, биология, оқытылатын теориялық салалардағы және практикалық қызметтер бойынша есептерді зерттеу мен шешу үшін математикалық әдістерді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;
5) практикалық есептерді шешу кезінде қолайлы математикалық әдістерді таңдау үшін логикалық және сын тұрғысынан ойлауын, шығармашылық қабілеттерін алынған нәтижелерді бағалау және олардың нақтылығын анықтауын дамыту;
6) қарым-қатынас дағдыларын дамыту, оның ішінде ақпаратты нақты және сауатты жеткізу қабілетін, жарияланымдар мен электрондық құралдарды қоса алғанда ақпаратты әртүрлі деректерден пайдалану;
7) дербес жұмыс үшін, сондай-ақ командалық жұмыс үшін дербестік, жауапкершілік, жігерлілік, табандылық, шыдамдылық және төзімділік сияқты жеке қасиеттерін дамыту;
8) геометрияның даму тарихымен, математикалық терминдердің шығуымен таныстыру;
9) геометрияға оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту;
10) қоғамдық ілгерілеу үшін геометрияны түсіну маңыздылығын қамтамасыз ету.
4. Оқытудың қойылған мақсатын іске асыру үшін осы Бағдарлама төмендегідей түзету міндеттерін шешуді қарастырады:
1) күнделікті өмірде (қоғамда) математикалық білімдерін қолдану дағдыларын қалыптастыру;
2) математикаға оқыту процесінде танымдық әрекеттерін белсендіру;
3) тексерудің түйсіне-сезу тәсілімен игеру және заттардың рельефтік бейнелерін, геометриялық пішіндердің контурлы бейнелерін қабылдау; сезіп түйсіну заттың (геометриялық пішіннің) пішінін, көлемін көрсетеді;
4) затты (геометриялық пішінді) сипау кезінде естіп қабылдауын дамыту, яғни педагогтың сөздік түсініктемелерімен сәйкестендіру;
5) Брайль математикалық құралдарымен, рельефтік сызбалармен жұмыс кезінде сенсорлық функцияларын (түстерді ажырату, көзбен шамалау) және ұсақ моторикасын дамыту;
6) көріп қабылдауын дамыту: геометриялық пішінді (түсін, пішінін, көлемін) көру белгілерін бөлу;
7) "Геометрия" пәнін зерделеу кезінде түсініктерді нақтылау;
8) байланыстырып сөйлеуін, материалды математикалық тілде баяндай алуын дамыту.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Бағдарламаның ерекшеліктері:
1) шиыршықтық принципі бойынша геометрия саласындағы математикалық білімдері мен біліктерін дамыту;
2) геометриялық тапсырмаларды шешу арқылы зерттеу дағдыларын дамыту;
3) техникалық құралдарды және қолданбалы бағдарламаларды (графикалық калькулятор, "GeoGebra", "1 C Математикалық конструкторы, "Excel (экзель)", "Access (аксэс)", "Paint (пейнт)") қолдануға оқыту;
4) әртүрлі мәнмәтіндерде процесстерді сипаттау үшін математикалық үлгі құру біліктерін дамытудың практикалық бағыттылығы;
5) күтілетін нәтижелер оқыту мақсаттарының жүйесі түрінде ұсынылған және Блум таксономиясының деңгейлері (білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау) бойынша құрылған.
6. Бағдарламасы көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың қабылдау, түсіну, ойлау және сөйлеу саласынан көрінетін даму ерекшеліктерін ескереді, яғни түзетуге және қабылдауын дамытуға, түсініктерді нақтылауға, көрнекі-бейнелік ойлауын жетілдіруге, өзін өзі бақылау тәсілдері мен жолдарын қалыптастыруға бағытталған арнайы нысандарды және оқыту тәсілдерін қолдануды болжайды.
7. Көрмейтіндер мен нашар көретіндерді оқыту барысында түзету-компенсаторлық процесстерді жоғарғы деңгейде дамыту (ауыстырылып қосылу, компенсаторлық қабылдау құрылымындағы нұсқалық), өзін өзі түзету тәсілдері мен жолдарын және әлеуметтік-психологиялық реттеу мен бейімдеуді қалыптастыру бойынша міндеттер шешіледі.
8. Геометрияға оқыту барысында білім алушылардың офтальмологиялық мүмкіндіктерін ескеру, яғни көру анализаторының бұзылу дәрежесіне қарай балаларды топтарға бөлінуіне сәйкес:
1) толық көрмейтін және жақсы көретін көзінде түзету көзілдірікпен
0-ден 0,04-ке дейінгі көру өткірлігімен жартылай көрмейтін (жартылай көретін) балалар - аталған топты оқыту Брайль жүйесі бойынша сезіну және есту көмегімен іске асырылады;
2) жақсы көретін көзінде түзету әйнегімен 0,05-тен 0,09-ға дейінгі көру өткірлігімен нашар көретін балалар -оқыту кезінде олар реттелген көру жүктемесін сақтауға, толық емес көру қабілетін қорғау және тиімді пайдалану бойынша іс-шараларға, еңбек пен демалыс қызметін икемді кезектестіруге мұқтаж.
9. Көру патологиясы бар білім алушылармен түзету-педагогикалық жұмыс кешенді сипатта болады және ең алдымен білімдері мен зат туралы түсініктерін кеңейтуге, танымдық әрекеттерін полисенсорлық – қалдық көру, есту, сипап сезу арқылы қабылдау негізінде дамытуға бағытталған.
10. Көрмейтін білім алушыларды оқыту құндылыққа бағдарланған, тұлғаға бағдарланған, іс-әрекет, сараланған, коммуникативтік тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
11. "Геометрия" пәнін оқытудағы құндылыққа бағдарланған тәсіл адамның қоғамда адамның табысты кіріктірілуіне көмектесетін негізгі құндылықтарды білуіне, түсінуіне және ұғынуына бағытталған. Бағдарламасында жалпыұлттық "Мәңгілік ел" идеясы іске асырылады.
12. Тұлғаға бағдарланған тәсілдің мақсаты оқу процесін дараландыру, білім алушы тұлғасының үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, шығармашылық қабілеттерін толық ашу және сабағында тұлғаның әлеуметтік-маңызды қасиеттерін тәрбиелеу,эмоциялық-ерік аясын, психикалық процестерін түзету болып табылады.
13. Іс-әрекет тәсілі меңгеруді автоматтандырылған дағдылар деңгейіне дейін жеткізуді қамтитын ақпараттық-рецептивті, іздеу, зерттеу, талдау және жинақтау әдісі, болжау тиімдірек болып табылатын практикалық біліктер мен дағдыларды дамытуда және түзетуде іске асырылады, яғни білім алушыларға өз бетінше:
1) сұрақтар қоюға және қорытындылар жасауға; әртүрлі күрделіліктегі геометрия бойынша оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін үлгілер мен сызбаларды жасауға, қабылдауға және түрлендіруге;
2) нәтижеге жету процесіндегі өз іс-әрекетін бақылауды жүзеге асыруға, бағдарлану және мобильділікпен байланысты өзгеретін жағдайларға сәйкес өз іс-әрекеттерін түзетуге; оқу тапсырмаларын орындау дұрыстығын, оны шешудегі өз мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді.
14. Сараланған тәсіл күрделілігі, мұғалім тарапынан қолдау сипаты бойынша ажыратылатын шағын топтық оқытуды, әртүрлі деңгейлік тапсырмаларды қолдануды болжайды, яғни шартты түрде білім алушыларды үш шағын топқа бөлуге болады:
1) бірінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын жеткілікті толық және өз бетінше меңгеруге қабілетті;
2) екінші шағын топтың білім алушылары оқу материалын меңгереді, бірақ оны қайта жаңғырту кезінде бірқатар қателіктер жібереді, көмекке мұқтаж;
3) үшінші топтың білім алушылары оқу материалын бір бөлігінде меңгереді және оны өз бетінше қайта жаңғыртуға қабілетті емес; олар үшін жеке түзету әдістері және тәсілдері көрсетілген тапсырмалар мен еске түсірулері бар жеке карталар құрылады.
15. Коммуникативтік тәсіл білім алушы мен педагогтың арасындағы вербальді және вербальді емес өзара іс-әрекет процесінде білімдермен, біліктермен және дағдылармен алмасуды қарастырады. Геометрия сабағында коммуникативтік дағдыларды үйрету үшін жұмысты топтарда, жұппен ұйымдастырылады.
16. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі базалық ақпараттық-коммуникациялық дағдыларда құрылады және жұмыс, бос уақыт пен қарым-қатынас үшін технологияларды дұрыс және шығармашылық қолдануды камтиды;
2) мультимедиялық ресурстардың және бұқаралық ақпарат құралдарының, интерактивті тақталар мен компьютерлердің
ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану оқу процесін жаңғыртуға және белсендіруге, сондай-ақ білім алушылар мен педагогтың арасындағы ынтымақтастық пен қарым-қатынасқа көмектеседі;
3) ақпаратты іздеу, өңдеу және онымен алмасу үшін Интернет-ресурстарды, ұялы байланысты, онлайн-форумды; көрмейтін балалар үшін Jaws for Windows (джовз фо виндоус)ақпаратына визуалды емес қолжетімділіктің дыбыстаушы бағдарламасы бар компьютерді пайдаланылады;
4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың құндылығы білім алушылар өз қызметін өзгенің көмегінсіз өз бетінше ұйымдастыра алады.
17. Көру қабілеті бұзылған білім алушылар үшін негізгі орта білім беру оқыту 6 жыл ағымында (жалпы білім беретін мектепте – 5 жыл) жүзеге асырылатындықтан, оқу материалын оқу жылы бойынша қайта бөлу жүргізіледі, бұл ретте пән тақырыптарының мазмұны мен кезектілігі сақталады. "Аудан" тақырыбы 8-сыныптан 9-сыныпқа ауыстырылды; "Жазықтықта фигуралардытүрлендіру", "Үшбұрыштарды шығару", "Шеңберлер" тақырыптары 9-сыныптан 10-сыныпқа ауыстырылды.
18. Геометрияны оқыту процесі келесі оқу пәндерімен байланысты:
1) орыс тілімен сөйлемдерді құрастыру, математикалық терминдермен сөз қорын байыту; талқылауды, талдауды, дәлелдеуді жүзеге асыру кезінде өз ойларын сауатты баяндауға үйрету үшін орыс тілі ережелерінің білімдері негізінде;
2) тарихпен тарихи оқиғаларды есептеу үшін тарихи кезеңдердің хронологиялық шектері туралы түсініктерге сүйене отырып;
3) географиямен Жердің шартәріздес формасы туралы, глобустағы Жер бетінің бейнесі туралы түсініктерді; план мен картаның ұқсастығы және әртүрлілігі туралы, географиялық координаталар туралы білімдерді; температураны өлшеу туралы, географиялық карталармен жұмыс істеу біліктерін қолдана отырып; география курсынан параллельдер мен меридиандар туралы білімдерін қолдана отырып; доға мен шеңбердің градустық өлшемі сияқты ені мен ұзындығын түсіндіру арқылы;
4) биологиямен табиғатты қорғау, экология, табиғатты ұтымды пайдалану туралы; биологиялық құрылымдардағы симметрия туралы білімдерін қолдана отырып;
5) информатикамен компьютермен: "Калькулятор" бағдарламасының көмегімен есептеу, диаграмма құру және оқытудың мультимедиялық құралдарын пайдалану бойынша жұмыс істеу білігін қолдана отырып;
6) технологиямен өзіндік құн, кіші бизнесті жұмсау түрлері, туралы білімдерін қолдануға; тауарлардың өзіндік құнын калькуляциялау және қызметтер туралы білімдерін қолдануғасүйене отырыпжүзеге асырылады.
19. Геометрияны оқыту барысында төмендегі түзету пәндерімен байланыс жүзеге асырылады:
1) қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту: бейне белгілерін бөлу біліктерін дамыту (сұлба, ашықтық, түсі, пішіні, көлемі, кеңістіктік бағдарлауын) және оларды кіріктіруді жүзеге асыру; көріп есте сақтауын және көрнекі-бейнелік ойлауын дамыту;
2) кеңістікте бағдарлау: математикалық білімдерін ойын әрекетінде, қоғамда қолдану;
3) әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау: бюджетті білу; математикалық білімдерін (өлшеу, есептеу, модельдеу, құрастыру) қолдану;
4) емдік дене шынықтыру: сызықтар, қатар түзулер, перпендикуляр түзулер, есептеу.
20. Түзете-дамыту жұмысында бұзылған және жетілмеген функцияларын түзету мен орнын толтыру мақсатында пайдаланылатын арнайы техникалық және оптикалық құралдар жүйесі қолданылады.
21. Көрмейтін және нашар көретін балаларға арналған мектептердегі геометрия кабинетінде тифлотехникалық құралдар қарастырылады:
1) Брайль бойынша оқулықтар;
2) нашар көретін балалар үшін үлкейтілген шрифтпен және бейімделген түсті иллюстрациялармен арнайы оқулықтар;
3) қалдық көру қабілеті бар көрмейтін балалар үшін рельефті және түсті баспаны үйлестіретін құралдар;
4) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін құралдар;
5) Брайль жүйесі бойынша жазу үшін грифельдер;
6) рельефтік – нүктелік шрифтпен жазу үшін қағаз;
7) рельефтік суреттермен, сызбалармен, сұлбалармен және қарапайым функциялардың графикаларымен иллюстрацияланған Брайль бойынша альбомдар;
8) "Кітапқұмар" оқитын машинка;
9) математикалық құралдар: шеңбер доғасын рельефтік сызу үшін циркуль, тактильді транспортир, тактильді сызғыш, тактильді үшбұрыш, координаталық жазықтық макеті, дыбыстық калькуляторлар;
10) макеттер, үлгілер, текше мен тікбұрышты параллелепипед көрінісі;
11) рельефтік – графикалық құралдар.
3-тарау. "Геометрия" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Геометрия" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
2) 8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
3) 9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
4) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
23. "Геометрия" пәнінің мазмұны бір бөлімді қамтиды:
1) 1-бөлім "Геометрия".
24. "Геометрия" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) геометриялық фигуралар туралы түсінік;
2) геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;
3) метрикалыққатыстар;
4) векторлар және түрлендірулер.
25. 7-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) геометрияның алғашқы мәліметтері. Геометрияның негізгі ұғымдары. Геометрияның қарапайым фигуралары. Аксиома және теорема. Фигуралардың теңдігі. Теореманы дәлелдеу. Дәлелдеудің кері жору әдісі. Сыбайлас және вертикаль бұрыштар және олардың қасиеттері. Бұрыштың биссектрисасы. Перпендикуляр;
2) үшбұрыштар. Үшбұрыш және оның түрлері. Үшбұрыштардың теңдігі. Үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыш. Үшбұрыштың биссектрисасы, медианасы және биіктігі, орта сызығы;
3) түзулердің өзара орналасуы. Екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштар. Түзулердің параллельдік белгілері. Параллель түзулердің қасиеттері. Үшбұрыштардың бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы. Үшбұрыштардың теңсіздігі. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгілері. Тік бұрышты үшбұрыштың қасиеттері. Перпендикуляр түзулер. Көлбеу және оның проекциясы. Түзуге жүргізілген перпендикулярдың біреу ғана болуы;
4) шеңбер. Геометриялық салулар. Шеңбер, дөңгелек және оның элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш. Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы. Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері. Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер. Салу есептері;
5) 7-сыныптағы геометрия курсын қайталау.
26. 8-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу. Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш. Көпбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы.Көпбұрыштың сыртқы бұрышы.Көпбұрыштың сыртқы бұрыштарының қосындысы. Параллелограмм және оның қасиеттері.Параллелограмның белгілері. Тіктөртбұрыш, ромб және шаршы, олардың қасиеттері және белгілері. Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер. Трапеция. Тікбұрышты және теңбүйірлі трапециялар, олардың қасиеттері. Үшбұрыштың орта сызығы. Трапецияның орта сызығы.Үшбұрыштың тамаша нүктелері. Үшбұрыштың медианаларының қасиеті;
2) тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар. Тікбұрышты үшбұрыштағы сүйір бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Пифагор теоремасы. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер және оның салдары. Синус, косинус, тангенс және котангенстің 300 450 600 бұрыштарындағы мәндері. Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу. және (900 -а) бұрыштарының тригонометриялық функциялары;
3) 8-сыныптағы геометрия курсын қайталау.
27. 9-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) аудан. Аудан ұғымы. Тең шамалас және тең құрамдас фигуралар. Шаршының, тіктөртбұрыштың, параллелограммның, ромбтың, үшбұрыштың және трапецияның аудандары;
2) жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі. Жазықтықтағы нүктенің координаталары. Кесінді ортасының координаталары. Екі нүктенің арақашықтығы. Шеңбердің теңдеуі. Түзудің теңдеуі. Теңдеулерімен берілген түзулер мен шеңберлердің өзара орналасуы. Координаталардыесептер шығаруда қолдану;
3) жазықтықтағы векторлар. Вектор ұғымы. Нөлдік вектор. Бірлік вектор. Коллинеар векторлар. Вектордың ұзындығы (модулі). Векторлардыңтеңдігі. Векторлардықосу және оның қасиеттері, векторларды азайту, векторды санға көбейту. Жазықтықтағы векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу. Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану. Векторлардың коллинеарлық белгісі. Нүктенің радиус-векторы. Жазықтықтағы нүктелердің координаталары мен векторлардың координаталары арасындағы байланыс. Векторлардың арасындағы бұрыш. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі. Векторларды есептерді шығаруда қолдану;
4) 9-сыныптағы геометрия курсын қайталау.
28. 10-сыныпқа арналған "Геометрия" пәнінің базалық мазмұны:
1) жазықтықта түрлендіру. Жазықтықты түрлендіру, қозғалыс және оның қасиеттері. Түрлендірулердің композициясы (көбейтіндісі). Фигуралардың теңдігі және оның қасиеттері. Жазықтықтағы қозғалыстар – осьтік және центрлік симметриялар, параллель көшіру, бұру. Гомотетия, ұқсастық түрлендіру және оның қасиеттері. Ұқсас фигуралар. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығы;
2) үшбұрыштарды шешу. Синустар және косинустар теоремалары. Үшбұрыштарды шешу. Практикалық мазмұнды есептерді шешу. Шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштың ауданын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулалары;
3) шеңбер. Дұрыс көпбұрыштар. Іштей сызылған бұрыш және оның қасиеттері. Шеңбердің хордалары мен қиюшы кесінділерінің пропорционалдығы туралы теорема. Шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар және олардың қасиеттері. Шеңбер доғасының ұзындығы. Сектор мен сегмент ауданы. Іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарынкөпбұрыштың қабырғаларымен, периметрімен және ауданымен байланыстыратын формулалар. Дұрыс көпбұрыштарды салу;
4) 7 - 10 сыныптардағы геометрия курстарын қайталау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
29. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтық белгімен ұсынылған. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар Бағдарламаның бөлімі мен бөлімшесін білдіреді, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 8.1.3.2 кодындағы "8" – сынып, "1.3" –бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік нөмірі.
30. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Геометрия":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||
7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Геометриялық фигуралар туралы түсінік |
7.1.1.1планиметрияның негізгі фигуралары: нүкте, түзу |
8.1.1.1 көпбұрыштың, доғал көпбұрыштың, көпбұрыш элементтерінің анықтамасын білу |
10.1.1.1доға ұзындығының формуласын шығару және қолдану | |
1. 2 Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы |
7.1.2.1түзу мен жазықтықтағы нүктелердің орналасу аксиомаларын (рет аксиомасы)білу және қолдану |
10.1.2.1іштей сызылған және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану | ||
1. 3 Метрикалық қатыстар | 7.1.3.1үшбұрыш теңсіздігін білу және қолдану |
8.1.3.1үшбұрыш қабырғаларына медиананың, биссектрисаның, биіктіктің және орта перпендикулярдың қасиеттерін білу және қолдану 8.1.3.9 Пифагор теоремасын қолданып формуласын шығару және есептерді шешу кезінде қолдану 8.1.3.10негізгі тригонометриялықтепе-теңдіктерді шығару және қолдану 8.1.3.11a және (900-a)бұрыштарының синусының, косинусының, тангенсының және котангенсының арасындағы өзара байланысты білу және қолдану 8.1.3.12берілген мәндері бойынша олардың біреуінің мәндерін табу |
9.1.3.1көпбұрыш ауданының анықтамасын және оның қасиеттерін білу 9.3.3.10берілген теңдеу бойынша шеңбер салу 9.1.3.11түзудің жалпы теңдеуін және екі берілген нүкте арқылы өтетін түзудің теңдеуін: жазу; түзу теңдеуінің Брайльмен белгілеу рельефті-нүктелік жүйесімен жазу ережесін білу 9.1.3.12 координаталарда қарапайым есептерді шығару 9.1.3.13вектор координаталарын табу 9.1.3.14вектор ұзындығын табу 9.1.3.15координаталарда векторлармен амалдарды орындау 9.1.3.16вектордың скаляр көбейтіндісін және оның қасиеттерін білу және қолдану 9.1.3.17 векторлар арасындағы бұрыштарды есептеу |
10.1.3.1косинустар теоремасын білу және қолдану 10.1.3.4іштей және сырттай сызылған үшбұрыштардың ауданын қолданып, шеңбер радиусын табу үшін формулаларды білу және қолдану 10.1.3.5үшбұрыштарды және қолданбалы есептерді шешу үшін синустар мен косинустар теоремасын қолдану |
1.4Векторлар және түрлендіру |
9.1.4.1 вектор, коллинеар векторлар, тең векторлар, нөлдік вектор, бірлік вектор анықтамасын және вектор ұзындығын білу; векторды, бағыттастықты, қарама-қарсы бағыттылықты рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу |
10.1.4.1 қозғалыс түрлерін, композициясының және олардың қасиеттерін білу |
31. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
32. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 7-10 сыныптары үшін "Геометрия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағыүлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 7-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Геометрияның алғашқы мәліметтері | Геометрияның негізгі ұғымдары. Аксиома. Теорема |
7.1.1.1 планиметрияның негізгі фигуралары: нүкте, түзу |
Фигуралар теңдігі | 7.1.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану | |
Теореманы дәлелдеу әдістері: тура дәлелдеу және "кері жору" әдісі | 7.1.1.4теорема дәлелдерінің әдісін білу: тура әдіс және "қарсы ұйғару" әдісі | |
Сыбайлас және вертикаль бұрыштар, олардың қасиеттері |
7.1.1.9 сыбайлас және тік бұрыштардың анықтамасын білу;рельефтік сурет көмегімен тану | |
2-тоқсан | ||
Үшбұрыштар | Үшбұрыш және оның түрлері | 7.1.1.13 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; рельефтік сурет көмегімен тану |
Үшбұрыштың биссектрисы, медианасы, биіктігі және орта сызығы |
7.1.1.14 тең қабырғалы, теңбүйірлі және тікбұрышты үшбұрыштардың элементтерін білу | |
Үшбұрыштар теңдігінің белгілері |
7.1.1.21 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін білу және дәлелдеу | |
Теңбүйірлі үшбұрыш, оның қасиеттері және белгілері |
7.1.1.23 тең бүйірлі үшбұрыштың қасиеттері мен белгілерін қолдану | |
3-тоқсан | ||
Түзулердің өзара орналасуы | Параллель түзулер, олардың белгілері және қасиеттері |
7.1.2.3 екі қиюшы түзудің қиылысуы кезінде құрылған бұрыштарды тану; рельефтік сурет көмегімен тану |
Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы |
7.1.1.16 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы туралы теореманы дәлелдеу және олардың нәтижелері | |
Үшбұрыш теңсіздігі |
7.1.1.20 үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарының арасындағы қатынастарды білу және есептерді шешу кезінде оны қолдану | |
Тікбұрышты үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттері |
7.1.1.25 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің белгілерін дәлелдеу | |
Перпендикуляр түзулер. Перпендикуляр, көлбеу және оның проекциясы |
7.1.2.8перпендикуляр, көлбеу және көлбеудің кескіні ұғымын меңгеру | |
4-тоқсан | ||
Шеңбер. Геометриялық салулар | Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш |
7.1.1.28 шеңбер және дөңгелектің анықтамасын, олардың элементтерін (центр, радиус, диаметр, хорда) білу |
Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы | 7.1.2.12 түзу мен шеңбердің, екі шеңбердің өзара орналасу жағдайларын талдау | |
Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері |
7.1.2.11 шеңберге жанама және қима анықтамасын білу | |
Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер |
7.1.2.14 үшбұрышқа іштей сызылған және үшбұрыштың жанына сырттай сызылған шеңберлер анықтамасын білу | |
Салу есептері |
7.1.2.16 тең мәлім бұрыштарды, бұрыштың биссектрисасын салу, кесіндіні екіге бөл; брайльдік циркуль және сызғыш көмегімен геометриялық салуларды орындау | |
7-сыныптағы геометрия курсын қайталау |
2) 8-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
7-сыныптағы геометрия курсын қайталау | ||
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу | Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш |
8.1.1.1 көпбұрыштың, доғал көпбұрыштың, көпбұрыш элементтерінің анықтамасын білу |
Параллелограмм, ромб, тіктөртбұрыш, шаршы және олардың қасиеттері мен белгілері |
8.1.1.3параллелограмм анықтамасын білу | |
2 - тоқсан | ||
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу | Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер |
8.1.1.7знать и применять теорему Фалеса |
Трапеция, оның түрлері мен қасиеттері. Трапеция мен үшбұрыштың орта сызықтары |
8.1.1.11 трапецияның анықтамасын, түрлері мен қасиеттерін білу | |
3 - тоқсан | ||
Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу | Үшбұрыштың тамаша нүктелері | 8.1.3.1 үшбұрыш қабырғаларына медиананың, биссектрисаның, биіктіктің және орта перпендикулярдың қасиеттерін білу және қолдану |
Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар | Тікбұрышты үшбұрыштың сүйір бұрыштарының тригонометриялық функциялары. Пифагор теоремасы |
8.1.3.2 тікбұрышты үшбұрыштағы қабырғалардың қатынастары арқылы бұрыштардың синусы, косинусы, тангенсы және котангенсы анықтамасын білу; синус, косинус, тангенс, котангенс белгілерінің рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазылу ережесін білу |
Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер | 8.1.3.9 Пифагор теоремасын қолданып формуласын шығару және есептерді шешу кезінде қолдану 8.1.3.10негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді шығару және қолдану 8.1.3.11a және (900-a)бұрыштарының синусының, косинусының, тангенсының және котангенсының арасындағы өзара байланысты білу және қолдану 8.1.3.12 берілген мәндері бойынша олардың біреуінің мәндерін табу 8.1.3.5 бұрышты оның синусының, косинусының, тангенсының немесе котангенсының белгілі мәндері бойынша салу;брайльдік циркуль және сызғыш көмегімен геометриялық салуларды орындау | |
Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу | 8.1.3.6300, 450, 600 бұрыштардың синусының, косинусының, тангенсының және котангенсының мәндерін шығару үшін тікбұрышты үшбұрышты қолдану | |
4 - тоқсан | ||
Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар | Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу |
8.1.3.7 тікбұрышты үшбұрыштың элементтерін табу үшін 300, 450, 600 бұрыштардың синусының, косинусының, тангенсының және котангенсының мәндерін қолдану |
8 – сыныптағы геометрия курсын қайталау |
3) 9-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
8 – сыныптағы геометрия курсын қайталау | ||
Аудан | Фигураның ауданыжәне оның қасиеттері |
9.1.3.1 көпбұрыш ауданының анықтамасын және оның қасиеттерін білу |
Төртбұрыштар мен үшбұрыштардың аудандары |
9.1.3.3параллелограмм, ромб ауданының формуласын шығару және қолдану | |
2 - тоқсан | ||
Жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі | Жазықтықтағы координаталар әдісі |
9.1.3.6 жазықтықтағы екі нүктенің арасындағы қашықтықты олардың координаталары бойынша есептеу |
Мәтін есептерді шығару | 9.1.3.12 координаталарда қарапайым есептерді шығару | |
3 - тоқсан | ||
Жазықтықтағы векторлар | Вектор. Векторларға амалдар қолдану. Коллинеар және коллинеар емес векторлар |
9.1.4.1 вектор, коллинеар векторлар, тең векторлар, нөлдік вектор, бірлік вектор анықтамасын және вектор ұзындығын білу; векторды, бағыттастықты, қарама-қарсы бағыттылықты рельефті-нүктелік шрифтпен (Брайль жүйесі бойынша) жазу ережесін білу |
Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану |
9.1.3.13 вектор координаталарын табу | |
Есептерді шешуде векторларды қолдану | 9.1.4.8 векторларды есептерді шешуге қолдану | |
4 - тоқсан | ||
Жазықтықтағы векторлар | Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану |
9.1.3.16 вектордың скаляр көбейтіндісін және оның қасиеттерін білу және қолдану |
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау |
4) 10-сынып:
4-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімі | Ұзақмерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
9-сыныптағы геометрия курсын қайталау | ||
Жазықтықтағы түрлендірулер | Қозғалыс және оның қасиеттері |
10.1.4.1 қозғалыс түрлерін, композициясының және олардың қасиеттерін білу |
Гомотетияжәне оның қасиеттері |
10.1.4.4гомотетия анықтамасын және қасиеттерін білу | |
Ұқсас фигуралар және олардың қасиеттері. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері | 10.1.4.6 ұқсас фигуралардың анықтамасын және қасиеттерін білу | |
2-тоқсан | ||
Жазықтықтағы түрлендірулер | Ұқсас фигуралар және олардың қасиеттері. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері |
10.1.4.7 үшбұрыштардың ұқсастық белгілерін білу және қолдану |
Үшбұрыштарды шешу | Үшбұрыштарды шешу | 10.1.3.1 косинустар теоремасын білу және қолдану |
3-тоқсан | ||
Үшбұрыштарды шешу | Үшбұрыштарды шешу |
10.1.3.2 синустар теоремасын білу және қолдану 10.1.3.4 іштей және сырттай сызылған үшбұрыштардың ауданын қолданып, шеңбер радиусын табу үшін формулаларды білу және қолдану 10.1.3.5 үшбұрыштарды және қолданбалы есептерді шешу үшін синустар мен косинустар теоремасын қолдану |
4-тоқсан | ||
Шеңбер. Көпбұрыштар | Шеңбер және дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелек, сектор және сегменттің аудандары |
10.1.1.1 доға ұзындығының формуласын шығару және қолдану |
Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері және симметриялары |
10.1.2.1 іштей сызылған және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану | |
7-10сыныптардағы геометрия курстарын қайталау |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Информатика" пәнін оқытудың мақсаты көру қабілеті бұзылған білім алушыларды базалық біліммен, компьютермен жұмыс жасаудағы дағдымен, Jaws for Windows (джовс фо виндоус) дыбыстық бағдарламасымен, күнделікті өмірде оларды тиімді пайдалана алатындар үшін тифлотехникалық құралдарды пайдалануға байланысты біліммен қамтамасыздандыру болып табылады.
3. "Информатика" пәнінің міндеттері:
1) білім алушыларда өзінің оқу, тұрмыстық,кәсіби қызметінде қауіпсіздік техникасын сақтай отырып әртүрлі тифлотехникалық құралдарды және компьютерді саналы және тиімді түрде пайдалану дағдыларын дамыту;
2) білім алушылардың Jaws (джовс) дыбыстық бағдарламалы компьютерлер жұмысының базалық қағидаларын игеру, шешімдерді жасап шығару, бағдарламалық қосымшаларды қалыптастыру және өз өнімін бағалау.
3) Jaws (джовс)визуалдық болып табылмайтын бағдарламаның көмегімен үлгілеу және бағдарламалау, абстакциялау, талдау арқылы әртүрлі тапсырмаларды шеше алуды дамыту;
4) білім алушыларда логикалық, алгоритмикалық, сондай-ақ ұқсастыру және жалпыландыру, тапсырмаларды құрамдас бөліктерге бөлу, Jaws (джовс) бағдарламасының көмегімен есептік ойлау жүйесін дамыту развитие, алға қойылған тапсырмаларды шешуде тиімді және оңтайлы жолдарды табу.
4. Алға қойылған тапсырмаларды шешу үшін аталмыш бағдарлама келесітүзету міндеттерін қарастырады:
1) пәнді оқыту процесінде қалдық көруді сақтау және дамыту;
2) тифлотехникалық құралдар мен компьютерлермен жұмыс жасаудың дағдылары мен машықтарына оқытуда сақталған талдауыштарды дамыту және пайдалану;
3) көру арқылы қабылдауды дамыту: түстер, формалар, қозғалыстар (алып тастау, жақындату), салыстыру, жалпыландыру, кеңселік қосымшалармен жұмыс жасауды бөліп қарастыру (MicrosoftWord (Майкрософт Ворд), MicrosoftExcel (Майкрософт Экзель), PowerPoint (ПауэрПойнт), Paint (Пейнт));
4) информатика сабақтарында дене сергіту жаттығулары кезінде көз бұлшықет жүйесі мен оның қозғалыс қызметтерін нығайту үшінкөз жаттығуларын орындау;
5) шағын кеңістікте бағдарлануын дамыту (білім алушының жұмыс орны);
6) тифлотехникалық құралдармен және Jaws (джовс) визуалды емес болып табылатын бағдарламалық қосымшамен жұмыс жасау кезінде есту арқылы қабылдауды дамыту ("Книголюб" кітап білім алушы машина, аудио, - видеожазбалар.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арналған "Информатика" пәнін оқыту ерекшелігі:
1) көру қабілеті бұзылған балалар дамуының жалпыдаму ерекшелігі мен заңдылықтарын есепке алу;
2) оқу жоспарлары мен бағдарламаларының модификациясы, оқыту мерзімін арттыру, оқу материалдарыноның базалық мазмұнын сақтай отырып қайта реттеу және өзгерту, оның өту қарқынының өзгеруі;
3) жұмыстың арнайы формалары мен әдістерін қолдану;
4) оқу сыныптары мен кабинеттерін арнайы рәсімдеу, санитарлық-тазалық жағдайларын жасау, емдеу-қалпына келтіру жұмыстарын ұйымдастыру.
6. Бағдарлама жастық, типологиялық және жекелей ерекшеліктерді есепке алады, сондай-ақ көру қабілеті бұзылған білім алушылардың білім алудағы айрықша қажеттіліктері және білім берудің базалық құндылықтарын білім алушыға сіңдіру үшін негіз болып табылатын жекелей сапаларды дамыту:"қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "сыйласу", "серіктестік", "еңбек және шығармашылық", "ашық жарқындылық", "өмірлік білім".
7. Көру қабілеті бұзылған "Информатика" пәні бойынша оқу процесін ұйымдастыруда келесі педагогикалық тұғырларды қолданылады: дифференциалды тұғыр, қызметтік тұғыр, жеке-бағыттық тұғыр, құзыреттілікті тұғыр, интегративтіктұғыр, жүйелік тұғыр.
8. Педагогикалық тұғырларды жүзеге асыру білім алушылардың шығармашылық және сыни ойлау жүйесін дамытуға, олардың жастық, дене бітімдік, психикалық ерекшеліктері мен офтальмологиялық аспектілерін (көру мүмкіндіктер мен қатар жүретін бұзылыстар) есепке ала отырып жекелей әлеуеттерін жүзеге асыру, оған байланысты білім алушылар екі топқа бөлінеді: мүлдем көрмейтін, жарықты сезуші топ, нашар көретін білім алушылар.
9. Педагогикалық тұғырларды төмендегідей жүзеге асырады:
1) команда білім алушылары ортақ жобаны жүзеге асыратын топ жұмыстары – барлық бағдарламалық өнімдер әрқайсысы жалпы жобаға өз үлестерін қоса отырып адамдар тобымен жасалатын барлық бағдарламалық өнімдер;
2) заттарға тән сипаттын, негізгі белгілерін анықтауға үйрету, салыстыру, жалпыландыру, жіктеу, талдау, қорытынды жасау және дағдыларды дамыту;
3) сөйлеу қызметін жандандыру, білім алушылардың сөйлеу қызметіне бақылау жасауды жүзеге асыру;
4) жады, зейін, есте сақтау, қабылдауды дамытуға бағытталған жаттығуларды пайдалану қызмет түрлерін ауыстыру;
5) дене жаттығулар сергіту сәттерін пайдалану;
6) ғылыми-зерттеу қызметін ынталандыру – тәжірибелік тапсырмаларды шешу үшін әдістер мен қағидалар, теорияларды пайдалану мен сараптамалық, тәжірибелік, коммуникациялық (ел алдында сөйлеу) дағдыларды дамытуға ықпал ететін нақты оқу мысалдарын зерделу;
7) ақпаратты жинақтау, өңдеу, сақтау және хабарлау кезінде сыни ойлау ойлауды қолдану – тек "жоғары сапалы" ақпаратты пайдалану қабілеті;
8) көру қабілеті бұзылған білім алушылардың танымдық қызығушылықтары, күрделіліктеріне байланысты қарастырылатын дифференциалдытапсырмаларды қолдану.
10. Көру қабілеті бұзылған білім алушыларға арналған информатика сабақтары олардың жас ерекшеліктері мен көру анализаторы ауруларынескере отырып, әрбір білім алушының компьютермен жұмыс жасау кезінде уақыттық интервалды сақтауымен жүргізіледі, сабақтың ортасында тактильді күш түсіру мен жалпы бұлшық етжәне көру күш түсірулерін алуға бағытталған дене жаттығулар уақыты өткізіледі.
11. Білім алушының көру жағдайының есебімен көзге күш түсірудің алдын-алуға бағытталған жаттығулар (қайшылықтары бар көз ауруларының клиникалық формалары) компьютер алдында үздіксіз жұмыс жасау уақыты:
1) 5-7 сынып білім алушылары үшіндене сергіту сәттерімен 15 минуттан аспайды;
2) 8-10 сынып білім алушылары үшін дене сергіту сәттерімен 20 минуттан аспайды.
12. Информатикаға оқыту 2 деңгейде жүзеге асады:
1) бірінші деңгейде (5-7 сыныптар) компьютермен және компьютер арқылы әлемді тану жүреді;
2) екінші деңгейде (8-10 сыныптар) білім алушылар компьютерді "ақ трост" ретінде пайдалану үйренеді, тифлотехникалық жабдықтар жұмысының қағидаларын игеру кезінде мәліметтерді іздестіру және электронды қарым-қатынас жасау дағдыларына ие болады.
13. Бірінші кезең оқуға деген қызығушылықты арттыру, компьютермен жұмыс жасаудың бастапқы дағдыларын қалыптастыру, оқу кезінде көру қабілеті бұзылған (тифлотехнологиялар) білім алушыларға арналған арнайы компьютерлік технологиялар пайдаланылу, тифлотехнологиялар компьютерлік ақпараттың бедерлі-нүктелі (Брайль шрифтімен компьютердің бетіне шығару жолымен) немесе дыбысты қамтамасыздандырушы (сөзді синтездеу бағдарламасының көмегімен) аппараттық және бағдарламалық құралдарды ұсыну.
14. Бірінші кезеңде көру қабілеті бұзылан білім алушылар:
1) көру қабілеті бұзылған білім алушыларды он саусақ әдісінің көмегімен клавиатураны еркін қолданады;
2) ScreenReader (скрин ридэ) (JawsforWindows (джовс фо виндоус), NVDA – NonVisualDesktopAccess (нон визуал десктоп аксэс), аудармасында "көруді бақылаусыз жұмыс столына кіру жолы") қолданады;
3) "Терезе лупа" бағдарламасымен жұмыс жасайды;
4) негізгі базалық программаларды Word (ворд), Excel (экзель), JawsforWindows (джовз фо виндоус) мәтінді жөндеу Блокнот, WordPad (ворд пад) қолданады.
15. Екінші кезеңде меңгерілетін пункттердің негізгісі: ақпараттық кеңістігін кеңейту, қарапайым алгоритімдік тілді игеру, интернет желілерінің қызметтерін пайдалану, Word (ворд) кеңселік бағдарламаларының арнайы мүмкіндіктерін пайдалану, Excel (экзель) кестелік редакторын, Jawsfor Windows (джовзфо виндоус) бағдарламаларының көмегімен MicrosoftMovieMaker (майкрасофт муви мейкэ) видеороликтерін құру.
16. Көру қабілеті бұзылған балаларға негізгі орта білім беру 6 жыл ішінде жүзеге асады (жалпы білім беру мектептерінде 5 жыл), оқу материалдарын бөлу оқу жылдары бойынша бөлінеді, мұнда пән тақырыптарының мазмұны мен реттілігі сақталады. "Нысандар мен іс-шараларды үлгілеу" бөлімі 7-сыныптан 8-сыныпқа ауыстырылды; "Бағдарламаларды жасаудың белсенді ортасы" бөлімі және "Әзірлеменің белсенді ортасында тапсырмаларды шешу" 8-сыныптан 9-сыныпқа ауыстырылды. "Мәліметтер базасы", "мәліметтер массасы" және "электронды кестелердегі процестерді үлгілеу" бөлімдері 9-сыныптан 10-сыныпқа ауыстырылды. Сонымен байланысты бағдарламалық материал 1 жылға ұзарады, 7 және 10 сыныптар аралығында төртінші тоқсанда "жобалық қызмет" бөлімі ендіріледі, ол көру қабілеті бұзылған білім алушылардың шығармашылық әлеуетін ашуға мүмкіндік береді.
17. Информатикаға оқыту процесінде келесі оқу пәндерімен байланыс жасау жүзеге асады:
1) "Орыс тілімен" орыс тілі ережелеріне сәйкес сөйлем құрастыру; информатка бойынша терминедердің сөздік қорын байыту; талқылау, талдау, дәлелдеу кезінде өз ойын сауатты түрде жеткізуге үйрету;
2) "Математикамен" байланысы: ("Алгебра мен геометрия") геометриялық фигуралар, сызықтар, тригонометриялық есептеулер, математикалық белгілер туралы білімді қолдана отырып білім алушы графикалық редактор жұмысының қағидаларын игере алады;
3) "Физикамен" байланысы: қайнау процесінің графикалық түсінігі, ненің қызуы және салқындау процестері, қызметтердің ерекшеліктері мен графикалық тәсілдерін зерделеу кезіндегі балқу және қатаю; түсініктер мен шамалардың физикалық мәніне бағытталу - масса, концентрация, қысым, жұмыс және оның өнімділіг, мәтіндік тапсырмаларды шешу кезіндегі қозғалыс жылдамдығы;
4) "Химиямен" байланысты: мәтіндік тапсырмаларды шешу кезінде концентрация, ерітінділер, балқулар туралы білімді пайдалану;
5) "Технологиямен" байланысты: шағын бизнес шығындарының түрлері , өзіндік құны туралы білімді пайдалану; тауар мен қызметтің өзіндік құнын есептеу туралы білімді пайдалану.
18. Оқу процесінде материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыздандыру көрмейтін балалардың келесі білім алу қажеттіліктері мен олардың келесі оқытудың түзету бағыттарын қамтиды:
1) мектеп ғимараттарын белгілі бір пәндермен толықтыруды ұсынатын пәндік-кеңістік ортаның қауіпсіздігі мен тұрақтылығы (парталарға, кіретін арнайы жабдық көктерге еркін өту, үшкір бұрыштардың болмауы);
2) көрмейтін, ерекше қажеттіліктерге ие білім алушыларға сәйкес жабдықтардың болуы, мектеп ғимараттарының көру қабілеті бұзылған балалар үшін ыңғайлы болуы(көру, есту, сипап сезу бағыттары, бағыттаушы қозғалыстар);
3) жарық тәртібіндегі қалдық көру немесе жарықты сезушілерге қажетті бақылау жасау, бір уақытта табиғи және жасанды жарықты қолдану;
4) жарықты сезетін және көрмейтіндер қатарындағы адамдардың жұмыс орнынофтальмологтың ұсынысы бойынша анықтайды;
5) көрмейтін білім алушылар үшін білімге қолжетімділікті қамтамасыз ету.
19. Көрмейтін білім алушылардың ыңғайлы білім алуы мақсатында келесіні пайдаланады:
1) Jaws for Windows (джовз фо виндоус) дыбыстық бағдарламалық қамтамасыздандырумен жабдықталған жеке компьютер;
2) суретті үлкейту, фонды, контраст ауыстыруға және басқаға мүмкіндік беретін бағдарламалар;
3) интербелсенді тақта;
4) білім алушы мен мұғалім арасындағы құрылғы мен коммуникация арасындағы мәліметтер алмасуды қамтамасыздандыру үшін қолжетімділіктің жоғары сапалы желісі. Әрбір білім алушы үшін қолжетімді интеренттің болуы дұрыс;
5) перифериялық құрылғы:брайльдік принтерлер, сканерлер, брайльдікмониторлар, білім алушы, сөйлеуші кітаптар, мультимедиялық презентациялар, электронды оқу көмекші құралдары, пәнідік оқыту жүйелері, компьютерлік оқытушы ойындар, видеороликтер;
6) фондық материал, жазықтықта рельефпен орындалған иллюстративтік-графикалық материалды қамтитын ірі және рельефті-нүктелі шрифті арнайы оқулықтар;
7) арнайы оқу жабдықтары: брайльдік құралдар, тығыз қағаздан жасалған (брайльдік)дәптерлер, грифельдер, жалпақ хаттарға арналған құралдар; бедерлі-нүктелі шрифтімен орындалған мәтіндік, дидактикалық оқу құралдары, сипап сезу арқылы қабылдауға негізделген және жалпақ бетте бедермен орындалған иллюстративтік-графикалық оқу құралдары (мүлдем көрмейтін білім алушылар үшін); сипап сезу және көру арықылы қабылдауға бағытталған, түстермен рәсімделген жалпақ бетте рельефпен орындалған иллюстративтік-графикалық көмекші құралдар (жарықты сезетін және қалдық көруге ие білім алушылар).
3-тарау. "Информатика" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
20. "Информатика" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында- 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында- 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында- 34 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында- 34 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында- 34 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
21. "Информатика" оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Денсаулық пен қауіпсіздік";
2) 2-бөлім "Ақпараттық процестер";
3) 3-бөлім "Компьютерлік ойлау";
4) 4-бөлім "Компьютерлік жүйелер".
22. "Денсаулық және қауіпсіздік" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) эргономика;
2) ақпараттық жәнеонлайн қауіпсіздік.
23. "Компьютерлік жүйелер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) компьютер құрылғысы;
2) бағдарламалық қамтамасыздандыру;
3) компьютерлік желілер.
24. "Ақпараттық процестер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпараттарды өлшеу және ұсыну;
2) ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру.
25. "Компьютерлік ойлау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) үлгілеу;
2) алгоритмдер;
3) бағдарламалау.
26. 5-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютер және қауіпсіздік: қауіпсіздік техникасы және жұмыс орнын ұйымдастыру; компьютердің негізгі құрылымы (процессор және қатты диск) (нашар көретін балаларға арналған). "Экрандық лупа" бағдарламасының қызметі (көрмейтін балаларға арналған);
2) интернеттегі қауіпсіздік: өзге жұмыстан көшірме жасаудың заңсыздығы; құжаттарға пароль қою; қолжетімді файлдармен жұмыс (орналастыру, түзеу, көшіру) (нашар көретін балаларға арналған);
компьютермен жұмыс жасауда тазалық тәртібін сақтау; Jaws for Windows(джовз фо виндоус) дыбыстық бағдарламасының көмегімен мәтіндік редакторлармен жұмыс жасау; Jaws for Windows(джовз фо виндоус) дыбыстық бағдарламасын пайдалана отырып папкалар мен файлдармен жұмыс жасау кезіндегі "ыстық клавишалар" (көрмейтін балаларға арналған);
3) ақпарат және өңдеу: ақпарат; ақпаратты әртүрлі формада ұсыну; бағдарламалық қамтамасыздандыру; растрлық суреттерді құру және редакциялау (нашар көретін балаларға арналған);Jaws for Windows(джовз фо виндоус) бағдарламалық визуалды емес кіру жолдарымен жұмыс жасау үшін Windows (виндоус) операциялық жүйесінің тағайындалуы мен сипаттамасына кіріспе; Jaws for Windows(джовз фо виндоус) дыбыстық бағдарламасын пайдаланудағы графикалық интерфейстің негізгі элементтері (көрмейтін балалаларға арналған);
4) алгоритмдер: алгоритм; атқарушы, атқарушы командалардың жүйесі; сөздік формадағы алгоритм (нашар көретін балаларға арналған);Брайль шрифтін пайдалана отырып алгоритім жасау(көрмейтін балаларға арналған);
5) бағдарламалау: бағдарламалаудың ойындық ортасы (Лого, Scratch (скратч); (тармақталу; цикл) (нашар көретін білім алушыларға арналған);
бағдарламалаудың ойындық ортасындағы "ыстық клавишалардың" комбинациясы; мәтіннің он саусақпен терілуі; Блокнот, Wordpad (вордпад) стандарттық бағдарламалары (көрмейтін білім алушыларға арналған);
6) жобаны жасау: бағдарламалаудың ойындық ортасындағы оқиғалар мен нысандардың анимациясы (Лого, Scratch (скратч); құжатты басуға дайындау(бет параметрлерін орнату, алдын-ала көру); жобаны ұсыну (нашар көретін білім алушыларға арналған); JAWS for Windows (джовз фо виндоус) бағдаламаларының көмегімен мәтіндік редактрлармен жұмыс жасау; мәтін бойынша орын ауыстыру, мәтінді редакциялау және форматтау; "лентамен" жұмыс (көрмейтін білім алушыларға арналған).
27. 6-сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) компьютерлік жүйелер және желілер: эргономика, қауіпсіздік техникасы; есептеуіш техниканың даму тарихы; компьютердегі негізгі құрылғылардың өзара әрекеті; операциялық жүйелердің негзігі қызметтері; сымсыз желілер (нашар көретін балаларға арналған); олардың негізгі қызметтері (көрмейтін балаларға арналған);көрмейтін балаларға негізделген ақпаратттарға визуалды емес бағдарламалармен жұмыс жасау принципі;
2) мәтіндік құжаттардағы сілтемелерді ұйымдастыру: нұсқаулар;ауқымды сілтемелер;тақырыбы;реферат жасау (нашар көретін балаларға арналған);
тифлотехникалық құрылғылар жұмысының қағидалары; "жедел клавиштер" навигациясының тәртібі (Microsoft Word (майкрасофт ворд) арналған) (көрмейтін балаларға арналған);
3) мәтіндік ақапараттарды ұсыну: ақпараттардың берілуі; мәтіндік ақпараттардың шифрлануы; ақпараттардың қосарлы түрде ұсынылуы (нашар көретін балаларға арналған);JAWS (джовз) визуалды емес дыбыстық бағдарламасының арнайы қызметтері(көрмейтін білім алушыларға арналған);
4) компьютерлік графика: векторлық суреттердің жасау; растрлық және векторлық суреттерді салыстыру (нашар көретін балаларға арналған);JAWS for Windows (джовз фо виндоус) бағдарламасының көмегімен орындалатын Windows 7 (виндоус) графикалық ортасындағы визуалды емес жұмыстың негіздері; мәзірмен, ағашпен, диалогтық орта, басқарудың әртүрлі элементерімен жұмыс (көрмейтін білім алушыларға арналған);
5) компьютерлік ойындарды жасау; компьютердегі тапсырмаларды шешу деңгейлері; блок-сызбалар түріндегі алгоритмдердің ұсынылуы; компьютерлік ойындардың концепциясыт(нашар көретін білім алушыларға арналған);
сөйлеудің әртүрлі синтезаторлары; ақпаратқа визуалды емес тұрғыдан қол жеткізудің баламалалық бағдарламасы (көрмейтін білім алушыларға арналған);
6) компьютерлік ойындарды құру: бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийді жасау және іске асыру; ойын жасау деңгейлерінде қолданылатын компонеттер; бағдарламадағы қателіктерді анықтау және түзету; ойындарға арналған құжатнамалар; сілтемелерді ұйымдастыру (ауқымды сілтемелер, ауқымды сілтемелер, тақырыбы, атауы, нұсқаулар); ресурстарды пайдаланудағы ресурстар (нашар көретін білім алушыларға арналған);
7) Windows 7 (виндоус) операциялық жүйесін алдын-ала күйге келтіру; JAWS for Windows(джовз фо виндоус) бағдарламасын құру; сөйлеу синтезаторының күйге келтіру;JAWS (джовз) (көрмейтін білім алушыларға арналған).
28. 7- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) ақпаратты өлшеу және компьютерлік жады:ақпаратты өлшеу бірліктері; ақпаратты өлшеу бірліктерінің біреуінен өзгесіне ауыстыру;компьютер жадысының түрлері(жедел есте сақтау құрылымы, ұдайы есте сақтаушы құрылғы, сыртқы жады, кэш-жады); бірдей ақпаратты сақтаушы әртүрлі форматтарының файлдары өлшемін салыстыру; ақпараттарды сығымдау; мұрағат-бағдарламалар; архивтерді құру және қаптау (нашар көретін балаларға арналған); ақпараттарға визуалды емес қолжетімді альтернативті бағдарламалар мүмкіндігі; көрмейтін білім алушыларға JawsforWindows (джовз фо виндоус) көмегіменWindows (виндоус) операциялық жүйемен жұмыс жасау негізі;
2) желі және қауіпсіздік: компьютерлік желілерді топтастыру (масштаб, қызметі бойынша); нашар көретін білім алушылар үшін зиян бағдарламалардан қоғауға ақпараттандыру; брайльдік принтердің қызметі мен сипаттамасы; брайль шрифтімен келген ақпаратты кодтау (көрмейтін балаларға арналған);
3) электронды кестелер көмегімен тапсырмаларды шешу: мәтіндік процессордағы кестелерді редакциялау және форматтау; электронды кестелер; электронды кестелердің негізгі түсініктері;мәліметтерді ендіру, редактрлау және форматтау, толтыру маркері; мәліметтер типі; формулаларды ендіру; шартты форматтау, диаграммаларды құру (нашар көретін білім алушыларға арналған); бақылаудың әртүрлі тәртіптері; мәтін бойынша орын ауыстыру; мәтінді оқу; JAWS (джовз) визуалды емес жолдарын дыбыстық бағдарламасымен мәтінді ендіру(көрмейтін білім алушыларға арналған);
4) шешімдерді бағдарламалау (солардың бірі: С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус): бағдарламалау жүйесі; бағдарламалау тілі; мәліметтер типі; жоба интерфейсі; тік алгоритмдерді бағдарламалау; салынған және шартты жағдайлардағы алгоритмді тармақтаушы бағдарламалаулар, салынған және құрамдас жағдайлар (нашар көретін білім алушыларға арналған); заманауи тифлотехникалық құрылғылармен танысу; брайльдік принтермен жұмыс; IVIO жүйесіне оқыту, Perkins Smart (пэкинз смарт) баспа машинасымен және өзге тифлотехникалық құрылғылармен жұмыс.
29. 8- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) нысандар мен оқиғаларды үлгілеу;3D-редакторлар; нысандардың үш өлшемді үлгілері; оқиғалардың үш өлшемді үлгілері; үш өлшемді нысандар мен оқиғаларды құры және редакторлау (нашар көретін білім алушыларға арналған);аудио және видео фрагменттер түріндегі хабарламаларды құру немесе иллюстрациялар, видеосуреттер, дыбыс, мәтіндерді пайдаланумен қолданылатын экрандардың жалғастығы (көрмейтін білім алушыларға арналған);
2) компьютер мен желілердің техникалық сипаты: ақпараттар санын бағалаудың алфавиттік тәсілдері; процессрдың негізгі сипаттамалары; компьютерлік желілердің өткізушілілк қабілеті(нашар көретін білім алушыларға арналған); Jaws for Windows (джовз фо виндоус) бастапқы күйге келтіру, тактильді дисплеймен жұмыс, Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен электронды кестені форматтау (көрмейтін балаларға арналған);
3) денсаулық және қауіпсіздік: электронды құрылғылардың адам денсаулығына ықпалы; электронды құрылғылардың теріс ықпалынан қорғану; желідегі қолданушының қауіпсіздігі; алаяқтық, интернеттегі агрессия (нашар көретін білім алушыларға арналған);
Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен мини-жобаларды құру; виртуалды курсор және Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен "ыстық клавиштер" навигациясы тәртібіндегі белгілер (көрмейтін балаларға арналған);
4) электронды кестелердегі ақпараттарды өңдеу:электрнды кестелердегі мәліметтер форматы; абсолютті және қатыстық сілтемелер; қызметтер гафиктерінің құрылуы; құрастырылған қызметтерді пайдалану: математические (сомасы, өндіріс, деңгей), статистикалық (минималды, максималды, есептеуіш) логикалық (егер) (нашар көретіндерге арналған);Jaws for Windows (джовз фо виндоус)бағдарламасының көмегімен кестелермен жұмыс; кесте бойынша орналасу; мәліметтер мен тақырыбын оқу; кестелерді форматтау; формулармен жұмыс (көрмейтін білім алушыларға арналған).
30. 9- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) бағдарламаны жасаудың интеграцияланған ортасы (солардың бірі: С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус); қызметі бойынша бағдарламалық қамтамасыздандырудың жіктелуі; қосымшаларды жасаудағы белсенді ортаның компненттері; таңдау операторы; цикл операторы (цикл параметрмен бірге,цикл алғы сөзбен бірге; циклдің соңғы сөзбен келуі); алгоритмнің трассирвкасы(нашар көретін білім алушыларға арналған); суреттер құру, шағын аудитория алдындағы презентация; дайын фрагменттерден жаңа суреттер жасау (аппликация);JawsforWindows (джовз фо виндоус)жәнеNVDA визуалды емес жолдарының бағдарламаларын салыстыру(көрмейтін білім алушыларға арналған);
2) жасалымның белсенді ортасындағы шешімдер: жасалымның белсенді ортасындағы қолданбалы тапсырмалардың шешімдерін үлгілеу (нашар көретін білім алушыларға арналған);Jaws for Windows (джовз фо виндоус)визуалды емес кіру жолдары бағдарламаларының графикалық ортасындағы басқарудың әртүрлі элементтері(көрмейтін білім алушыларға арналған);
3) ақпаратпен жұмыс: эргономика (компьютер алдындағы жұмыс уақытын бағалау);ақпараттардың ерекшеліктері; ақпараттардың ерекшеліктері; бұлт технологиясын пайдаланумен құжаттармен бірігіп жұмыс жасау; желідегі этикалық және құқықтық нормалар (нашар көретін балаларға арналған); Jaws for Windows (джовз фо виндоус) дыбыстық бағдарламасының көмегімен мини-жобаларды жасау кезіндегі операциялық жүйелерде навигацияларды пайдалану (көрмейтін балаларға арналған);
4) компьютердің конфигурациясы:компьютер конфигурациясына таңдау жасау (аппараттық және бағдарламалық қамтамасыздандыру) қызметіне байланысты (нашар көретін білім алушыларға арналған); Jaws for Windows (джовз фо виндоус)бастапқы күйге келтіру (көрмейтін балаларға арналған).
31. 10- сыныпқа арналған "Информатика" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) мәліметтер базасы:мәліметтер базасы, алаңқай, жазба; электронды кестелерде мәліметтер базасын құру; іздестіру, мәліметтерді іріктеу және фильтрлеу (нашар кқретіндерге арналған); jaws for windows (джовз фо виндоус)көмегімен электронды кестелер элементтерді форматтау және редакциялау (көрмейтін балаларға арналған);
2) мәліметтер массиві (солардың бірі: С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус):бір өлшемді массив; массивті өңдеуді негізгі алгоритмдері: іздестіру, іріктеу, ұайта орналастыру, массив элементтерін алып тастау әне қайта қою (нашар көретін білім алушыларға арналған); Jaws for Windows(джовз фо виндоус) көмегімен ақпараттарды кодтау;ақпараттарға визуалды емес кіру жолдары бағдарламасындағы "тез клавиштер" тәртібі (көрмейтін білім алушыларға арналған);
3) электронды кестелердегі процестерді үлгілеу:үлгілерді жасау және оларды зерттеу (элетронды кестедегі мәліметтер базасы);тапсырмаларды әіртүрлі жолдармен тиімді жолдарын іздестіре тырып іздестіру; электронды кестелердегі процестер үлгілерін зерттеу (физикалық, биологиялық, экономикалықжәне өзгелер) (нашар көретін білім алушыларға арналған);Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен мини жобаларды құру кезіндегі "ыстық клавиштер" тәртібі; шағын көрсетілімдердегі қарапайым зерттеулер (көрмейтін балаларға арналған).
32. Компьютерлік технологияларды білу және пайдалану көрмейтін және нашар көретін мұғалімдер үшін жаңа, бұрындары қол жетпеген мүмкіндерді береді:
1) әртүрлі ақпараттық ресурстарға кеңінен жол ашу (соның ішінде оған жазықша тақтаға жазылған ақпараттар);
2) көрмейтін балаларға арналған ыңғайлы ақпаратты ұсыну формаларын өзгерту мүмкіндіктері (негізінен бедерлі-нүктелі мәтін);
3) өз еңбегінің нәтижелерін жалпыға ортақ формада өздігінен ұсыну мүмкіндігі (электронды және жазық бетте басу).
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
33. Оқыту мақсаттары Бағдарламада кодтық белгімен ұсынылған. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан – Бағдарламаның бөлімдері мен бөлімшелері, төртінші сан оқу мақсатының нумерациясын көрсетеді. Мысалы,6.2.1.4 кодында"6" –сынып, "2.1" –бөлім және бөлімше, "4" –оқу мақсатының нумерациясы.
34. Оқыту мақсаттары күтілетін нәтижелер бойынша көрсетілген:
1) 1-бөлім "Денсаулық және қауіпсіздік":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 | 5.1.1.1 қауіпсіздік техникасы ережелерін бұзу нәтижелері туралы талқылау | 6.1.1.1 эргономика міндеттерін қалыптастыру және шешу (барынша жайлылық пен тиімділік үшін) | 7.1.1.1 жасалынатын жобаның интерфейсін жасауға қойылатын талаптарды орындау | 8.1.1.1 қорғау әдістерін тиімді пайдалану және адам организіміне әртүрлі электронды құрылғылардың ықпал ету мысалдарын келтіру | 9.1.1.1 компьютерді ұзақ қолданумен байланысты тәуекелдерді сыни тұрғыдан пайдалану | 10.1.1.1 шынайы әлемнің күрделі емес нысандары мен процестері |
5.1.1.2 | 6.1.1.2Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен эргономиканың тапсырмаларын шешу кезіндегі ақпараттарды салыстыру | 7.1.1.2Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен мини жобаларды құру кезіндегі ақпаратты жалпыландыру |
8.1.1.2 |
9.1.1.2 | 10.1.1.2желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау(интернеттегі алаяқтық және агрессия) | |
1.2 | 5.1.2.1 өзге жұмысты заңсыз көшіру туралы талқылау | 6.1.2.1 құқық", "плагиат" түсінігін ашып түсіндіру | 7.1.2.1 кмпьютерді зиянды бағдарламалардан қорғау | 8.1.2.1 желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыздандырудың ережелерін сақтау (интернеттегі алаяқтық және агрессия в) | 9.1.2.1 желідегі этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу нәтижелерін талқылау | 10.1.2.1 шынайы өмірдің нысандары мен процестерін үлгілеу |
5.1.2.2құжатқа пароль қою | 6.1.2.2ақпаратта автордың сілтемесін көрсету |
7.1.2.2 | 8.1.2.2 электрондық құрылғылардыңжағымсыз әсерінен қорғауды анықтау |
9.1.2.2 | 10.1.2.2компьютерді ұзақ қолдануға байланысты қауіптерді сыни бағалау | |
5.1.2.3 | 6.1.2.3 сілтемелерді ұйымдастыру(ауқымды сілтемелер,ауқымды сілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқама) | 8.1.2.3Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен "жедел клавиштер" навигациясы тәртібінде виртуалды курсор мен белгілерді пайдалану | ||||
6.1.2.4Jaws for Windows (джовз фо виндоус)көмегімен "жедел клавиштер" навигациясы тәртібі бойынша мәтін бойынша орналастыру |
2) 2-бөлім"Компьютерлік жүйелер":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаты | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 | 5.2.1.1 қатты диск пен прцессордың қарапайым деңгейде түсіндіру | 6.2.1.1 есептеуіш техниканың болашағы мен тарихы туралы айту | 7.2.1.1 компьютер жадысының түрлерінңғ қызметін сипаттау (жедел есте сақтау құрылғысы, ұдайы есте сақтау құрылғысы, сырттай есте сақтау құрылғысы,кешжады) | 8.2.1.1 қарапайым тілде процессордың қызметтері мен оның негізгі сипаттамаларын түсіндіру | 9.2.1.1 тағайындалу қызметіне байланысты компьютердің конфигурациясын таңдау | 10.2.1.1 ерекшеліктеріне сәйкес ақпаратты өңдеу тәсілдерін игеру |
5.2.1.2"Экрандық лупа" бағдарламасының қызметін түсіндіру | 6.2.1.2 компьютердің негізгі құрылғылардың өзара әрекетін түсіндіру | 7.2.1.2 ақпаратқа визуалды емес жол табудың баламалық бағдарламаларының мүмкіндіктерін ашу | 8.2.1.2 перифериялық құрылғылардың қызметтерін түсіндіру |
9.2.1.2 | 10.2.1.2конфигурацияның диспетчері жұмысының, Jaws for Windows(джовз фо виндоус)визуалды емес жолының бағдарламасы клавиатурасы диспетчерінің мүмкіндіктерін ашу | |
6.2.1.3ақпаратқа визуалды емес қол жеткізу бағдарламасының қызметі мен жұмысының қағидаларын түсіндіру |
8.2.1.3 | |||||
2.2 Бағдаламалық қамтамасыздандыру | 5.2.2.1 "бағдарламалық қамтамасыздандыру" түсінігін түсіндіру | 6.2.2.1операциялық жүйелердің негізгі қызметтерін атау | 7.2.2.1"бағдарламалау тілі" және "бағдарламалау жүйесі" түсінігіні ажырату | 8.2.2.1бағдарламалау жүйесі және жүйелі, қолданбалы бағдарламалауды ажырату |
9.2.2.1 | 10.2.2.1 құжаттармен жұмыс жасау кезінде нысандардың қызметтерін түсіндіру |
5.2.2.2ақпаратқа визуалды емес тұрғыдан қол жеткізу бағдарламалары туралы түсінікті кеңейту |
6.2.2.2 | 7.2.2.2 әртүрлі форматтардың мұрағаттарын құру және тптау |
8.2.2.2 | 9.2.2.2 Windows (виндоус) операциялық жүйесі параметрлеріне байланысты визуалды емес қолжетімділіктің (Jaws (джовз), NVDA)бағдарламаларын таңдау | 10.2.2.2 ақпаратқа визуалды емес тұрғыдан қол жеткізу бағдарламаларын қолдану бойынша шағын жобаларды жасау | |
7.2.2.3бірдей ақпараттарды сақтайтын әртүрлі формат файлдарының өлшемдерін салыстыру | ||||||
7.2.2.4Windows (виндоус) операциялық жүйесіндегі визуалды емес жұмыстың негіздері бойынша білімді жіктеу | ||||||
2.3 Компьютерлік желілер |
5.2.3.1 | 6.2.3.1 сымсыз байланыс басымдықтарын түсіндіру | 7.2.3.1 кмпьютерлік желілерді жіктеу | 8.2.3.1 желінің өткізуші қабілетін анықтау | 9.2.3.1 бұлттық технлогияны пайдалан тырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | 10.2.3.1 күрделі емес зерттеулерді жүргізу кезінде алынған ақпараттарды түсіндіру, салыстыру |
5.2.3.2файлдар мен папкалармен жұмыс жасау кезінде "ыстық клавишалар" комбинациясын қолдану | 6.2.3.2тифлотехникалық құрылғылар жұмысының қағидаларын түсіндіру | 7.2.3.2 брайльдік принтерлер түрлерінің қызметін сипаттау | 8.2.3.2брайльдік монитордың басымдықтарын түсіндіру | 9.2.3.2компьютердің негізгі құрылғылары мен тифлотехникалық құрылғылармен жұмыс жасау кезіндегі айырмашылықтарды анықтау | 10.2.3.2күрделі емес зерттеулерді жүргізу кезіндегі жинақталған ақпараттар бойынша қорытындылар мен болжамдар жасау, мәліметтерді жалпыландыру |
3) 3-бөлім "Ақпараттық процестер":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаты | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Ақпаратты ұсыну және өлшеу | 5.3.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты ұсыну және есепке алу | 6.3.1.1мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау | 7.3.1.1 ақпаратты өлшеу бірліктерін атау | 8.3.1.1 ақпарат санын анықтау кезіндегі әліпби тәсілін қолдану | 9.3.1.1 ақпарттың ерекшелігін анықтау(өзектілігі, нақтылығы, сенімділігі, құндылығы) | 10.3.1.1 "символдық мәліметтер" терминін түсіндіру |
5.3.1.2 Jaws for Windows визуалды емес қолжетімділік бағдарламасымен жұмыс жасау үшін Windows (виндоус) операциялық жүйесін күйге келтіру | 6.3.1.2компьютерге арналған барлық ақпараттар қосарлы түрде ұсынылатынын түсіндіру | 7.3.1.2 мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау | 8.3.1.23D редакторларында нысан мен оқиғалар модельдерін жасау | 9.3.1.2 мәтіндік құжаттарды пішімдеу кезіндегі ақпараттың ерекшеліктерін пайдалану | 10.3.1.2 логикалық, құрылымдастырылған формадағы кодты жазу | |
6.3.1.3байланыс каналдарының мысалдарын келтіру, ақпарат көздері | 7.3.1.3ақпараттың бір өлшемінен екінші өлшемге ауыстыруды жүзеге асыру | 8.3.1.3 тактильді дисплеймен жұмыс жасау кезінде бақылау тәртібінің әр түрлі режимін қолдану | 9.3.1.3 мәтіндік құжаттарды өңдеу кезіндегі ақпараттың ерекшеліктерін пайдалану | |||
6.3.1.4Брайльдің алтылық шрифтімен жазылған мәтіндік ақпаратты кодтау | 7.3.1.4мәтінді ендіру және оқу кезінде алтылық Брайль нүктелі шрифтін пайдалану |
9.3.1.4 | ||||
3.2 Ақпараттық нысандарды құру және өзгерту | 5.3.2.1баспаға арналған құжатты тиімді түрде ұйымдастыру(беттің параметрлерін құру, алдын-ала қарау жұмыстарын орындау) | 6.3.2.1сілтемелерді ұйымдастыру(ауқымды сілтемелер, тақырыптар, атаулар, нұсқаулар) | 7.3.2.1мәтіндік процессорларда кесте элементтерін қалыптастыру |
8.3.2.1 | 9.3.2.1жазба, алаңқай, мәліметтер базасындағы терминдерді түсіндіру |
10.3.2.1 |
5.3.2.2расстырлық суреттерді құру және редакциялау | 6.3.2.2 векторлық суреттерді құру және редакциялау | 7.3.2.2 электронды кесте элементтерін форматтау | 8.3.2.2 абсолютті және қатыстық сілтемелерді пайдалану | 9.3.2.2электронды кестеде мәліметтер базасын құру |
10.3.2.2 | |
5.3.2.3Jaws for Windows(джовз фо виндоус)көмегімен графикалық интерфейстің негізгі элементтерін түсіндіру | 6.3.2.3векторлық графика және оның кемшіліктері мен басымдықтарын бағалау | 7.3.2.3электронды кестеде диаграммалар құру | 8.3.2.3 электронды кестелердегі тапсырманы шешуге арналғанқұрылмалы қызметтерді пайдалану | 9.3.2.3 мәліметтерді іздестіру, іріктеу және фильтрациялауды жүзеге асыру | 10.3.2.3мәліметтерді іздестіру, іріктеу және фильтрациялауды жүзеге асыру | |
6.3.2.4 | 7.3.2.4электронды кестеде шартты форматтауды пайдалану | 8.3.2.4графикалық кестеде берілген қызметтерді құру | 9.3.2.4JawsforWindows(джовз фо виндоус)көмегімен кестелермен жұмыс жасау кезінде мәтінді табу үшін тақырыбы мен нұсқауы, сандық көрсеткіштерін пайдалану | 10.3.2.4бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | ||
7.3.2.5Jaws (джовз) көмегімен тақырып аты мен мәліметтерді оқуға арналған кесте бойынша жүріп тыруды пайдалану | 8.3.2.5Jaws(джовз) көмегімен электронды кесте элементтерін форматтау |
10.3.2.5 |
4) 4-бөлім"Компьютерлік ойлау":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаты | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Үлгілеу | 5.4.1.1 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларға анимация құру (Лого, Scratch (скратч) и және соған ұқсас) | 6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасындағы сценарийді жасау және жүзеге асыру | 7.4.1.1әзірленіп жатқан жобада қойылатын талаптар құру интерфейсін орындау | 8.4.1.1әзірлеме мен бағдарламалардың белсенді ортасындатапсырма үлгілерін құру | 9.4.1.1 электронды кестелерде процестер үлгілерін жасау және зерттеу(физикалық,, биологиялық, экономикалық және өзгелер) | 10.4.1.1процестердің күрделі емес үлгілерін жоспарлау және жасау |
5.4.1.2"ыстық клавишалар" комбинациясы көмегімен графикалық интерфейс жұмысын көрсету |
6.4.1.2 | 7.4.1.2 3Dредакторында оқиғалар мен нысандардың үлгілерін жасау | 8.4.1.2ақпаратқы визуалды емес жол таба тырып шағын презентациялар құру | 9.4.1.2виртуалды үлгілерді құрумен ұмыс жасау кезіндегі "ыстық клавиштерді " пайдалану | 10.4.1.2 Jaws (джовз) көмегімен шағын презентациялардағы күрделі емес зерттеулерді жүргізу | |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch (скратч) | ||||||
7.4.1.4 Jaws (джовз) көмегімен қозғалатын нысандарды жасау | ||||||
4.2 Алгоритмдер | 5.4.2.1алгоритмдерді анықтауды қалыптастыру | 6.4.2.1 тапсымаларды деңгейлі түрде шешіп тыру | 7.4.2.1бағдарламалау тіліндегі алгоритімді жазу | 8.4.2.1 алгоритімді трассиловкалауды жүзеге асыру | 9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | 10.4.2.1бағдарламалаудың ойындық ортасында бағдарламалар жасау және алгоритм жасау |
5.4.2.2 | 6.4.2.2блок-сызбатүріндегі алгоритмді ұсыну | 7.4.2.2Брайль шрифтімен алгоритм жазу |
8.4.2.2 |
9.4.2.2 |
10.4.2.2 | |
5.4.2.3атқарушылар және олардың командаларының жүйесі мысалдарын келтіру |
6.4.2.3 |
8.4.2.3 |
9.4.2.3 | 10.4.2.3 Jaws (джовз) арнайы қызметін пайдалана тырып алгоритмдерді құру | ||
5.4.2.4алгоритмді жасау кезіндегі Брайль шрифтін пайдалану | 8.4.2.4 Брайль шрифтімен алгоритм жазу | |||||
4.3 Бағдарламалау | 5.4.3.1бағдарламалаудың ойындық ортасындағы цикл мен тармақтау командасын пайдалану(Лого, Scratch (скратч) | 6.4.3.1бағдарламадағы қателіктерді табу және түзеу | 7.4.3.1мәліметтер типін жіктеу | 8.4.3.1бағдарламаны жасаудың белсенді ортадағы циклдері мен операторларын пайдалану (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | 9.4.3.1бірөлшемді массивтерді пайдаланумен әзірлемелер жасаудың белсенді ортасындағы бағдарламаларды құрайды(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | 10.4.3.1виртуалды үлгілерді құрау |
5.4.3.2бағдарламалаудың ойындық ортасындағы "ыстық клавиштер" мен комбинацияларды пайдалану |
6.4.3.2 | 7.4.3.2бағдарламаларды жасаудың белсенді ортасындағы тік және бұтақты алгоритмдерді жазу(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | 8.4.3.2бағдарлама жасаудың белсенді ортасының компоненттерін білу және пайдалану (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | 9.4.3.2 (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) бағдарламаларын жасаудың белсенді ортасының компоненттерін білу және пайдалану |
10.4.3.2 | |
7.4.3.3 Jaws for Windows (джовз фо виндоус) көмегімен мәтінді ендіру кезіндегі орфографиялық қателіктерді түзету |
8.4.3.3 | 9.4.3.3 Jaws for Windows (джовз фо виндоус) көмегімен алгоритмнің логикалық құрылымын құру | ||||
7.4.3.4 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы цикл мен тармақтау командасын пайдалану(Лого, Scratch (скратч) | ||||||
7.4.3.5 |
35. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
36. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10-сыныптары үшін "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақмерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар, мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Қауіпсіздік техникасы және жұмыс орындарын ұйымдастыру |
5.1.1.1 қауіпсіздік техникасы ережелерінің бұзылу нәтижелері туралы талқылау |
Интернетте жұмыс істеу кезінде ақпараттық қауіпсіздік |
5.1.2.1 өзге еңбекті көшірудің заңсыздығы туралы талқылау | |
Компьютердегі деректерді қорғау |
5.1.2.2құжаттарға пароль қою | |
2. Компьютерлік жүйелер | Компьютердің негізгі құрылғылары |
5.2.1.1 қатты диск пен процессордың қызметін ұарапайым деңгейде түсіндіру |
3.Ақпараттық процестер | Ақпараттың өлшем бірліктері |
5.3.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты ұсыну және атап өту |
Мәтіндік құжаттарды құру, редакциялау, пішімдеу |
5.1.2.2құжаттарға пароль қою | |
Шағын жоба "Әлемді өзгерткен жаңалықтар" |
5.1.2.2құжаттарға пароль қою | |
2-тоқсан | ||
2.Компьютерлік жүйелер | Бағдарламалық қамтамасыздандыру |
5.2.2.1 "бағдарламалық қамтамасыздандыру" түсінігін түсіндіру |
3.Ақпараттық процестер | Айналамыздағы ақпарат |
5.3.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты ұсыну және атап өту |
Ақпарат түрлері | 5.3.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты ұсыну және атап өту | |
Папка және файлдармен жұмыс істеу |
5.3.1.1 әртүрлі формадағы ақпаратты ұсыну және атап өту | |
Растрлық суреттерді жасау және өңдеу |
5.3.2.2 растрлы суреттерді жасау және редакциялау | |
Жобалық жұмыс |
5.3.2.2 растрлы суреттерді жасау және редакциялау | |
3-тоқсан | ||
4 Компьютерлік ойлану | Алгоритм түсінігі |
5.4.2.1 алгоритмді анықтау қалыптастыру |
Алгоритм түрлері |
5.4.2.3 атқарушылар мысалын келтіру және олардың командаларының жүйесі | |
Алгоритмнің негізгі командалары |
5.4.2.3 атқарушылар мысалын келтіру және олардың командаларының жүйесі | |
Атқарышулар және командалар жүйесі |
5.4.2.3 атқарушылар мысалын келтіру және олардың командаларының жүйесі | |
Лабиринттен шығу жолын табу |
5.4.2.3 атқарушылар мысалын келтіру және олардың командаларының жүйесі | |
Scratch - бағдарламалаудың ойындық ортасы |
5.4.3.1 бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақтану мен цикл командаларын пайдалану(Лого, Scratch (скратч) | |
Графикалық интерфейспен жұмыс істеу және жасау |
5.4.1.2 "ыстық клавишалар" көмегімен графикалық интерфейс жұмысын көрсету | |
Scratch - бағдарламалаудың ойындық ортасында |
5.4.2.2алгоритмді сөздік формада ұсыну | |
Scratch - бағдарламалаудың ойындық ортасында |
5.4.2.2алгоритмді сөздік формада ұсыну | |
4-тоқсан | ||
4.Компьютерлік ойлану | Бағдарламалаудың ойындық ортасында тармақтану командалары (Лого, Scratch) |
5.4.2.2алгритмді сөздік формада ұсыну |
Бағдарламалаудың ойындық ортасында цикл командалары (Лого, Scratch) |
5.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында нысандар мен оқиғалардың анимциясын жасау (Лого, Scratch (скратч) | |
Бағдарламалаудың ойындық ортасында нысандар мен оқиғалардың анимациясын жасау (Лого, Scratch) |
5.4.2.2алгритмді сөздік формада ұсыну | |
Жобаға дыбыс әсерлерін қосу |
5.4.2.2алгритмді сөздік формада ұсыну | |
3.Ақпараттық процестер | Құжатты баспаға дайындау |
5.3.2.1құжатты баспаға тиімді түрде дайындау (бет параметрін орнату, алдын-ала көруді орындау, және сонымен ар қарай кете береді) |
Жоба презентациясы |
5.3.2.1құжатты баспаға тиімді түрде дайындау (бет параметрін орнату, алдын-ала көруді орындау, және сонымен ар қарай кете береді) |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Тақырыптар, мазмұндар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Денсаулық пен қауіпсіздік | Эргономика |
6.1.1.1 эргономика тапсырмаларын қалыптастыру және шешу(барынша жайлылық пен тиімділік үшін) |
Ауқымды сілтемелер |
6.3.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру тақырып атауы, нұсқамалар) | |
Мазмұны |
6.1.2.3 сілтемелерді ұйымдастыру(ауқымды сілтемелер,ауқымды сілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқама) | |
Құжатты ойынға рәсімдеу |
6.1.2.3сілтемелерді ұйымдастыру(ауқымды сілтемелер,ауқымды сілтемелер, мазмұны, атауы, нұсқама) | |
2.Компьютерлік жүйелер | Есептеуіш техниканың даму тарихы | 6.2.1.1 есептеуіш техниканың даму болашағы мен тарихы туралы айтып беру |
Негізгі компьютерлік құрылғылардың жұмыс принципі |
6.2.1.2компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеті туралы түсіндіру | |
Сымсыз желілер |
6.2.3.1 сымсыз байланыстың басымдықтарын түсіндіру | |
2-тоқсан | ||
3.Ақпараттық процестер | Ақапаратты беру | 6.3.1.3 ақпартты қабылдау және оның көздері, байланыс каналдарының мысалдарын келтіру |
Ақпаратты шифрлау | 6.3.1.1 мәтіндік ақпаратты кодтау және декодтау | |
Ақпаратты қосарлы түрде ұсыну |
6.3.1.2 компьютерге арналған барлық ақпарат қосарлы түрде ұсынылатынын түсіндіру | |
Векторлы суреттерді жасау | 6.3.2.2 векторлық суреттерді жасау және редакциялау | |
Растрлық және векторлық суреттерді салыстыру |
6.3.2.3 растрлық және векторлық графиканың басымдықтары мен кемшіліктерін бағалау; | |
Нұсқаулар |
6.3.2.1сілтемелерді ұйымдастыру(ауқымды сілтемелер, тақырыптар, атаулар, нұсқаулар) | |
4.Компьютерлік ойлау | Жобалық жұмыс |
6.4.2.1тапсырманы деңгейлі түрде шешу |
3-тоқсан | ||
4.Компьютерлік ойлау | Тапсырмаларды қою үшін алгоритмді кезең-кезеңмен таныстыру |
6.4.2.1 тапсырманы деңгейлі түрде шешу |
Циклдік алгоритм арқылы тапсырманы орындау |
6.4.2.1 тапсырманы деңгейлі түрде шешу | |
Алгоритм арқылы тапсырмаларды орындау |
6.4.2.1 тапсырманы деңгейлі түрде шешу | |
Бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау |
6.4.2.1 тапсырманы деңгейлі түрде шешу | |
Бағдарламалаудың ойындық ортасында кейіпкерлерді әзірлеу |
6.4.2.1 тапсырманы деңгейлі түрде шешу | |
Бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жүзеге асыру |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау және жүзеге асыру | |
3. Ақпараттық процестер | Объектілерді құру және қайта құру |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау және жүзеге асыру |
Жобалық жұмыс |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау және жүзеге асыру | |
4-тоқсан | ||
4.Компьютерлік ойлану | Дыбыстық сүйемелдеу жасау |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді асау және жүзеге асыру |
Заставка жасау |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді асау және жүзеге асыру | |
Меншікті жобаны әзірлеу |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау және жүзеге асыру | |
Жобалық жұмыс |
6.4.1.1бағдарламалаудың ойындық ортасында сценарийді жасау және жүзеге асыру |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Тақырыптар, мазмұндар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Антивирустік қауіпсіздік | 7.1.2.1 компьютерді зиянды бағдарламалардан қорғау |
2. Компьютерлік жүйелер мен желілер | Компьютерлік жады | 7.2.1.1компьютер жадысы түрлерінің қызметтерін сипаттау(жедел есте сақтаушы құрылғы, ұдайы есте сақтаушы құрылғы, сырттай есте сақтаушы құрылғы, кеш-жады) |
Файл өлшемі |
7.2.2.3 бірдей ақпаратты сақтаушы әртүрлі форматтағы файлдарды салыстыру | |
Бағдарламалаудың тілдері | 7.2.2.1 "бағдарламалау тілі" және "бағдарламалау жүйелері" түсініктерін ажырату | |
Бағдарламалау жүйелері | 7.2.2.1 "бағдарламалау тілі" және "бағдарламалау жүйелері" түсініктерін ажырату | |
Компьютерлікжелілердің түрлері және қызметі |
7.2.3.1 компьютерлік желілерді жіктеу | |
Компьютерлікжелілердің жіктелуі |
7.2.3.1 компьютерлік желілерді жіктеу | |
2-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Ақпаратты өлшеу бірліктері |
7.3.1.1ақпаратты өлшеу бірліктерін атау |
Ақпараттың қасиеттері |
7.3.1.1ақпаратты өлшеу бірліктерін атау | |
Мәтіндік процессордағы кестелер |
7.3.2.1 мәтіндік процессордағы кесте элементтерін форматтау | |
Электронды кесте элементтерін форматтау |
7.3.2.2 электронды кесте элементтерін форматтау | |
Мәліметтер форматы | 7.3.3.1 мәліметтер типтерін жіктеу | |
Электрондық кестеде шартты форматтау |
7.3.2.4 электронды кестедегі шартты форматтауды пайдалану | |
Кестелік мәліметтерді графикалық түрінде ұсыну |
7.3.2.3 электронды кестеде диаграммалар құру | |
3-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Электрондық кестелерде модельдеу |
7.3.2.2 электронды кесте элементтерін форматтау |
4. Компьютерлік ойлау | Электрондық кестенің мәліметтердің типтері |
7.4.3.1 мәліметтер типтерін жіктеу |
Жобалау интерфейсі |
7.4.1.1әзірленіп жатқан жобада қойылатын талаптар құру интерфейсін орындау | |
Тік алгоритмдерді бағдарламалау |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритімді жазу | |
Тармақталған алгоритмдерді бағдарламалау |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
Шарттарды бағдарламалау |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
Құрамдас шарттарды бағдарламалау |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
Қарапайым бағдарламаны құру |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
Құрылған бағдарламаны іске асыру |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
Жобаны қорғау |
7.4.2.1 бағдарламалау тіліндегі алгоритмді жазу | |
4-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Нысандарды құру және қайта құру |
7.4.1.2 3Dредакторында оқиғалар мен нысандардың үлгілерін жасау |
4. Компьютерлік ойлау | Мультфильмнің сценарийін құру |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch (скратч) |
Бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандардың анимациясын құру |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch (скратч) | |
Бағдарламалаудың ойындық ортасындағы оқиғаларды құру |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch (скратч) | |
Мультфильм-жоба "Мен және менің достарым" |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch) | |
Жобаны қорғау |
7.4.1.3 бағдарламалаудың ойындық ортасындағы нысандар мен оқиғаларың анимациясын жасау(Лого, Scratch (скратч) |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Тақырыптар, мазмұндар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Компьютеді қолданудың негативті әсері | 8.1.1.1 қорғау әдістерін тиімді пайдалану және адам организіміне әртүрлі электронды құрылғылардың ықпал ету мысалдарын келтіру |
Желідегі қауіпсіздік | 8.1.2.1 желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыздандыру ережелерін ұстану(желідегі алаяқтық пен агрессия) | |
2. Компьютерлік жүйелер мен желілер | Процессор және оның сипаттамасы |
8.2.1.1 қарапайым тілде процессордың қызметтері мен оның негізгі сипаттамаларын түсіндіру |
Компьютерлік желілер | 8.2.3.1 желінің өткізушілік қабілетін анықтау | |
Перифериялық құрылғылар |
8.2.1.2 перифериялық құрылғылардың қызметтерін түсіндіру | |
3. Ақпараттық процестер | Санау жүйесі |
8.3.1.1 ақпарат санын анықтау кезіндегі әліпби тәсілін қолдану |
Сандарды бір санау жүйесінен басқа жүйеге ауыстыру |
8.3.1.1 ақпарат санын анықтау кезіндегі әліпби тәсілін қолдану | |
2-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Электрондық құрылғылардың адам ағзасына әсері |
8.1.1.1 қорғау әдістерін тиімді пайдалану және адам организіміне әртүрлі электронды құрылғылардың ықпал ету мысалдарын келтіру |
Әлектрондық құрылғылардыңжағымсыз әсерінен қорғау тәсілдері |
8.1.2.2 Электрондық құрылғылардыңжағымсыз әсерінен қорғауды анықтау | |
3. Ақпараттық процестер | Үшөлшемді модельдер | 8.3.2.1 Электронды кестелердегі тапсырмаларды шешуге аналған мәліметтердің әртүрлі форматтарын пайдалану |
Редакторғакірістірілген объектілер | 8.3.1.23D редакторларында нысан мен оқиғалар модельдерін жасау | |
Үшөлшемді модельдердің нысандары | 8.3.1.23D редакторларында нысан мен оқиғалар модельдерін жасау | |
Үшөлшемді модельдердің оқиғалары | 8.3.1.23D редакторларында нысан мен оқиғалар модельдерін жасау | |
Жобаны қорғау | 8.3.1.23D редакторларында нысан мен оқиғалар модельдерін жасау | |
3-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Электронды кестелердігі тапсырмаларды шешуге арналған мәліметтер | 8.3.2.1электронды кестелердігі тапсырмаларды шешуге арналған мәліметтердің әртүрлі форматтарын пайдалану |
Электронды кестелерде абсолютті және қатыстық сілтемелерді |
8.3.2.1электронды кестелердігі тапсырмаларды шешуге арналған мәліметтердің әртүрлі форматтарын пайдалану | |
Электронды кестелерде математикалық мәліметтер | 8.3.2.1электронды кестелердігі тапсырмаларды шешуге арналған мәліметтердің әртүрлі форматтарын пайдалану | |
Кірістірілген функциялар | 8.3.2.3 электронды кестелердегі тапсырманы шешуге арналғанқұрылмалы қызметтерді пайдалану | |
Функциялардың графиктерін құру |
8.3.2.4графикалық кестеде берілген қызметтерді құру | |
Қолда бар ақпаратқа негізделген деректерді талдау | 8.3.2.3 электронды кестелердегі тапсырманы шешуге арналғанқұрылмалы қызметтерді пайдалану | |
Қолданбалы мәселелерді шешу |
8.3.2.3 электронды кестелердегі тапсырманы шешуге арналғанқұрылмалы қызметтерді пайдалану | |
4. Компьютерлік ойлау | Шағын жобаны жасау |
8.4.1.1әзірлеме мен бағдарламалардың белсенді ортасында тапсырма үлгілерін құру |
4-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Нысандарды құру және қайта құру |
8.4.1.1әзірлеме мен бағдарламалардың белсенді ортасында тапсырма үлгілерін құру |
4. Компьютерлік ойлау | "Ниндзя тасбақасы" ойын жобасы |
8.4.1.1әзірлеме мен бағдарламалардың белсенді ортасында тапсырма үлгілерін құру |
Жобаны қорғау |
8.4.1.1әзірлеме мен бағдарламалардың белсенді ортасында тапсырма үлгілерін құру |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Тақырыптар, мазмұндар | Оқыту мақсаттары |
1 тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Желіде қауіпсіздікті сақтау |
9.1.1.1 компьютерді ұзақ қолданумен байланысты тәуекелдерді сыни тұрғыдан пайдалану |
Желі этикеті | 9.1.2.1 желідегі этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу салдары туралы талқылау | |
2. Компьютерлікжүйелер мен желілер | Компьютер конфигурациясы |
9.2.1.1 тағайындалу қызметіне байланысты компьютердің конфигурациясын таңдау |
Бағдарламалық қамтамасыздандырудың жіктелуі |
9.2.2.1 бағдарламалау жүйесі мен қолданбалы бағдарламалық қамтамасыздандыруды ажырату | |
Бағдарламалық қамтамасыздандыруға таңдау жасау | 9.2.2.1 қолданушының қажеттілігіне байланысты бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау | |
Компьютерқұнының есебі |
9.2.1.1 тағайындалу қызметіне байланысты компьютердің конфигурациясын таңдау | |
Құжаттармен бірігіп жұмыс жасау | 9.2.3.1 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | |
2-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Ақпараттың ерекшелігі |
9.3.1.1 ақпарат ерекшелігін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, сенімділігі, құндылығы) |
Ақпаратты сығылыстыру |
9.3.1.1ақпарат ерекшелігін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, сенімділігі, құндылығы) | |
Мәтіндік құжаттарды пішімдеу |
9.3.1.2 мәтіндік құжаттарды пішімдеу кезіндегі ақпараттың ерекшеліктерін пайдалану | |
Мәтіндік құжаттарды өңдеу |
9.3.1.3 мәтіндік құжаттарды өңдеу кезіндегі ақпараттың ерекшеліктерін пайдалану | |
4. Компьютерлік ойлау | Алгоритмді жасау |
9.4.1.1 бағдарламаларды жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалардың үлгілерін жасау |
Бағдарлама жасаудың белсенді ортасының компоненттері |
9.4.3.2(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) бағдарламаларын жасаудың белсенді ортасының компоненттерін білу және пайдалану | |
Таңдау жасау операторы | 9.4.3.1бірөлшемді массивтерді пайдаланумен әзірлемелер жасаудың белсенді ортасындағы бағдарламаларды құрайды(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | |
3-тоқсан | ||
4. Компьютерлік ойлау | Параметрлі цикл | 9.4.3.1бірөлшемді массивтерді пайдаланумен әзірлемелер жасаудың белсенді ортасындағы бағдарламаларды құрайды(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) |
Соңғы сөзді цикл |
9.4.3.2 (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) бағдарламаларын жасаудың белсенді ортасының компоненттерін білу және пайдалану | |
Алғысөзді цикл |
9.4.3.2 (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) бағдарламаларын жасаудың белсенді ортасының компоненттерін білу және пайдалану | |
Алгоритм трассировкасы |
9.4.2.2 алгоритм трассировкасын жасау | |
Алгоритмді бағдарламалау |
9.4.3.1(С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) бағдарламасын жасаудың белсенді ортасындағы тапсырмалардың үлгілерін құру | |
Бағдарламаны тестілеу |
9.4.1.1 электронды кестелерде процестер үлгілерін жасау және зерттеу(физикалық,, биологиялық, экономикалық және өзгелер) | |
Мәселені қою |
9.4.1.1 электронды кестелерде процестер үлгілерін жасау және зерттеу(физикалық,, биологиялық, экономикалық және өзгелер) | |
3. Ақпараттық процестер | Жобаны құру |
9.4.1.1 электронды кестелерде процестер үлгілерін жасау және зерттеу(физикалық,, биологиялық, экономикалық және өзгелер) |
Жобаны қорғау |
9.4.1.1 электронды кестелерде процестер үлгілерін жасау және зерттеу(физикалық,, биологиялық, экономикалық және өзгелер) | |
4 тоқсан | ||
4. Компьютерлік ойлау |
Жоба Коллаж "Альбом жаса" |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау |
Жобаның анимациясын құру |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | |
Жобаға эффектілерді кіріктіру |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | |
Жобаның дыбыс эффектілері |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | |
Жобаның дизайнын құру |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | |
"Альбом жаса" коллаж жобасы |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау | |
Жобаны қорғау |
9.4.2.1тапсырмаларды әртүрлі тәсілдермен шешу, лардың әрқайсысын сипаттау және тиімді жолын таңдау |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақмерзімді жоспар бөлімі | Тақырыптар, мазмұндар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Желілік ресурстармен жұмыс жасау кезіндегі негативті аспектілер | 10.1.1.1 әртүрлі электронды құрылғылардың адам организміне тигізер әсері және қорғаныс әдістерін тиімді пайдалану |
Желілік ресурстамен жұмыс жасау кезіндегі қауіпсіздік | 10.1.2.1 желідегі қолданушының қауіпсіздігін қамтамасыздандыру ережелерін ұстану(желідегі алаяқтық пен агрессия) | |
2. Компьютерлік жүйелер мен желілер | Компьютердің қосымша құрылғылары | 10.1.1.1 қосымша құрылғылар қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру |
Windows нысандарымен жұмыс | 10.2.2.1 құжаттармен жұмыс жасау кезінде нысандардың қызметтерін түсіндіру | |
Сыныптың компьютерлік желісі | 10.2.3.1 желілік ресурстардың компонеттерін білу және пайдалану | |
Шағын жоба |
10.2.2.1 құжаттармен жұмыс жасау кезінде нысандардың қызметтерін түсіндіру | |
2-тоқсан | ||
3. Ақпараттық процестер | Белгілік мәліметтерді ендіру | 10.3.1.1 "символдық мәліметтер" терминін түсәндіру |
Мәліметтер базасы | 10.3.2.1"мәліметтер базасы", "жазба" "алаң" терминдерін түсіндіру | |
Электронды кестелерде мәліметтер базасын жасау |
10.3.2.2 электронды кестеде мәліметтер базасын құру | |
Ақпаратты іздеу әдістері | 10.3.2.3мәліметтерді іздестіру, іріктеу және фильтрациялауды жүзеге асыру | |
Мәліметтерді іріктеу және фильтрлеу | 10.3.2.3мәліметтерді іздестіру, іріктеу және фильтрациялауды жүзеге асыру | |
Мәліметтер базасымен жұмыс |
10.3.2.2 электронды кестеде мәліметтер базасын құру | |
4. Компьютерлік ойлау | Бірөлшемді массив | 10.4.3.1бірөлшемді массивтерді пайдалан отырып белсенді ортада бағдарламалар құру (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) |
Ерекшеліктері бар элементтерді іздеу | 10.4.3.1 бірөлшемді массивтерді пайдалан отырып белсенді ортада бағдарламалар құру(С/С++, Python, Delphi, Lazarus) | |
3-тоқсан | ||
4. Компьютерлік ойлау | Элементтерді қайта орналастыру | 10.4.3.1 бірөлшемді массивтерді пайдалан отырып белсенді ортада бағдарламалар құру (С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) |
элементтерді ауыстыру | 10.4.3.1 бірөлшемді массивтерді пайдалан отырып белсенді ортада бағдарламалар құру С/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | |
Іріктеу | 10.4.3.1 бірөлшемді массивтерді пайдалан отырып белсенді ортада бағдарламалар құруС/С++, Python (пайзан), Delphi (дельфи), Lazarus (лазарус) | |
Мәселелерді анықтау және талдау | 10.4.1.1 электронды кестелердегі процестердің (физикалық, биологиялық, экономикалық) үлгілерін жасау және зерттеу | |
Шешімдерді жасау |
10.4.1.1 электронды кестелердегі процестердің (физикалық, биологиялық, экономикалық) үлгілерін жасау және зерттеу | |
Жобаны қорғау |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | |
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Бұлттық технологиялар |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалана отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру |
Интернеттегі қорғау және қауіпсіздік |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | |
Плагиат |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | |
4-тоқсан | ||
1. Денсаулық және қауіпсіздік | Денсаулық және компьютер |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру |
Желілік плагиат |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру | |
4. Компьютерлік ойлау |
"Плагиат", |
10.3.2.4 бұлттық технологияны пайдалан отырып құжаттармен бірігіп жұмыс жасауды жүзеге асыру |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Музыка пәніне оқытудың негізгі мақсаты –қазақтың дәстүрлі музыкасы, әлемнің ұлттық шығармалары, әлемдік классика мен заманауи музыканың үздік үлгілерін жалпылау негізінде көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың шығармашылық қабілетін дамыту; ұжымдық және жеке ән айту мен музыкалық шығармаларды тыңдау процесіне көру қабілетінде ауытқушылығы бар білім алушылардың белсенді қатысуы музыкалық мәдениетінің қалыптасуына, эмоция мен адамгершілік қасиеттерінің дамуына, саналы түрде музыканы қабылдауына ықпал етеді.
3. Оқытудың міндеті:
1) музыканы оқу пәндері мен өнердің басқа түрлерін біріктіре отырып әлемнің тұтас бейнесі туралы түсініктерін қалыптастыру;
2) музыканы адам өміріндегі рөлі мен маңыздылығын, жалпыадами болмысына қажеттілігі ретіндетүсініктерін қалыптастыру;
3) музыкаға, музыкалық қызметке позитивті қатынас пен сыни ойлау дағдысын дамыту;
4) пәндік-тақырыптық білімін, жалпылау арқылы музыкалық шығармаларды талдау біліктілігі мен дағдыны, әнді орындау, еліктеу мен қайталауын,шығармашылық тапсырмалар мен презентацияны орындауын дамыту;
5) музыкалық қабілетілігін, шығармашылық белсенділігін, әнді орындау мен зерттеу жүргізу дағдысын дамыту;
6) музыка арқылы коммункацияның формасы туралы білімдерін қалыптастыру;
7) музыкалық-шығармашылық жұмыстарда (импровизациялау және аранжировкалаудың сәйкес келуі) идеясын көрсете отырып өзін-өзідамыту мен тану, позитивті өзіндік бағалауындамыту;
8) ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын қолдану процесінде техникалық білім мен біліктілікті, музыкалық және әнді орындауын қалыптастыру және дамыту.
4. Оқыту процесінде көрсетілген мақсаты жүзеге асыру үшін келесітүзету міндеттері шешімін табады:
1) танымдық қызметтерін түзету (бейнелік ойлауын, есту қабілетін, қиял, зейін, есте сақтауын);
2) кеңістікте бағдарлануына үйрету (кіші кеңістікте музыкалық аспапта ойнау барысында);
3) тембрлі және гармониялық (үйлесімді) естуін дамыту;
4) ырғақ сезімін, музыкалық есте сақтауын, дербес есту қабілетін басқара алуын, музыкалық түсініктерін,дыбыстау сапасын дамыту;
5) қалдық көруін дамыту;
6) мимикалық қасиеттерін дамыту;
7) тыныс алу дағдыларын өңдеу;
8) қолдың ұсақ моторикасын дамыту;
9) психологиялық кризспен, жүріс-тұрыстағы адектватты емес формаларын жеңе білу;
10) көрермен алдында (сайыстар, концерттер) ән орындау барысындағы қобалжу мен қорқынышты жеңе білу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Көрмейтін және нашар көретін білім алушылармен жұмыс жасайтын педагог көру қабілетінің алуан түрлі ерекшеліктерін, сонымен қатар қосалқы ауытқушылықтарын (неврологиялық, қимыл-қозғалыс) есепке ала отырып, оқыту процесіне түзетулер енгізе біледі, сондықтан да көрмейтіндерді оқыту дифференциалды, әрекеттік, тұлғалықбағдарлы, құндылықты бағдарлы тәсіл, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
6. "Музыка" пәніне оқытудағы құндылықты бағдарлы тәсіл көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың өзі үшін дүниені тану құндылықтар приоритеттерін таңдауға,құнды сана мен ойлауды қалыптастыруға мүмкіндік бере отырып,"Мәңгілік ел" ұлттық идеяның орта білім беру құндылықтар негізінде қазақ патриоттық және азаматтық тәрбиелеуге үлкен мән береді.
7. Музыкалық болмыстағы құндылықты бағдарлы тәсілдің мәні көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың эстетикалық, адамгершілік идеясы мен құндылықтары айқын көрсетілетін музыкалық өнер шығармалар құндылығының маңыздылығын саналы түрде түсінуін қамтамасыз етеді.
8. Музыкаға оқытудағы тұлғаға бағдарланған тәсіл көрмейтін және нашар көретін білім алушыны дамытуға, оның жеке ерекшеліктерін, қабілеттері мен қызығушылықтарын есепке ала отырып тұлға ретінде қалыптасуына бағытталған, мақсаты оқу процесін дараландыру, білім алушы тұлғасының үйлесімді қалыптастыру және жан-жақты дамыту, шығармашылық қабілеттерін толық ашу және музыка сабағында тұлғаның әлеуметтік-маңызды қасиеттерін тәрбиелеу болып табылады.
9. Музыкаға оқытудағы әрекеттік тәсіл білім алушының жас ерекшелігіне, психикалық, дене дамуының ерекшеліктерін ескереді және білім алушылардың өзіндік дамуымен белсенді әрекеті арқылы қойылған міндетті шешуде жобалар әдістерін қолдануды болжайды: музыка сабағында келесідей тақырыптар: "Шығыс Музыкасы", "Түрік елінің Музыкасы" "Әлемдік музыка мәдениетінің шығармалары" "Қазақ халқының ұлттық музыкалық аспаптары" "Нұрқиса Тлендиеваның музыкалары" қамтылады.
10. Дифференциалды тәсіл көру қабілеті зақымдалған психикалық және дене дамының ерекшелігін, музыкалық қабілеттілігін есепке ала отырып, үш топқа бөлуге мүмкіндік береді:
1) білім алушылардың музыкалық мәліметі зор; көру қабілеті зақымдалған балалар категориясы музыканың көңіл күйіне белсенді әсер етеді, білім алушылар эмоционалды, ойлауы жүйелі, кешенді есте сақтауы жақсы дамыған, әнді тез оқып жатап алады, музыкалық шығармалардыайқын орындайды, ән айту барысындағы тыныс алу дағдылары өңделген, білім алушылар еңбекқор, тәртіпті болады;
2) білім алушылардың музыкалық мәліметі орта деңгейде; музыкаға төмен деңгейде қызығушылық білдіреді; ырғақты толыққанды сезінбейді,жоғары дыбысты естуін қайта ұйымдастырылады; дауысы ақырын шығады, интоноциясы тұрақсыз; музыка сабағында енжарлық танытады;
3) білім алушылардың музыкалық мәліметі төмен деңгейде;музыкалық ойлау туралы түсініктері жоқ, музыкаға қызығушылығы төмен;музыкалық есте сақтауы және ырғағы әлсіз, зейіні төмен.
11. Көрмейтін және нашар көретін білім алушылардың музыка сабағында коммуникативті тәсіл:
1) басқа адамның позициясына тұра білу (белгілі бір шығарманың кейіпкері) қабілеттілігін қалыптастыру;
2) диалог жүргізе білу;
3) адам өміріндегі маңызды проблеманы талқылауға қатысу, құрдастары және ересек адамдармен іскерлік қарым-қатынаста болу;
4) коммуникацияны шарты мен міндеттеріне сәйкес өз ой-пікірін білдіре алу.
12. Музыка сабағында әртүрлі ақпараттық –коммуникациялық технологияларды пайдалану музыканы сақтауға, өңдеуге, тыңдауға, ойдан шығаруға, білім алушының әлеуметтенуі мен шығармашылық потенциалын дамытуға мүмкіндік береді:
1) бірнеше үлкейту арқылы мультимедиялық проектордың көмегімен алуан түрлі объектілерді көрсету;
2) біртұтас презентацияға аудио-видео, анимациялық ақпараттарды біріктіру; бұл көрмейтін және нашар көретін білім алушыларының оқу әдебиеттерінен алған ақпарат көлемін жинақтауға мүмкіндік береді;
3) Брайль жүйесі бойынша үлейтілген ноталық жинақ, ноталық материалдар, баспа тифлокешендер;
4) компьютерлік презентациялық слайд-бейнефильмдер.
13. Музыка сабағында шығармашылық ойлау мен қиялын дамыту, танымдық қызметтерін белсендіру пәнаралық байланыстарды қолдануға мүмкіндік береді:
1) тіл мен әдебиетін сабағына әртүрлі көркемдік ойлауының түрлерін қосу;
2) түрлі қабылдау процесінде дифференциалды көруін дамуына және қалдық көруін дамыту мен сақтауына визуалды бақылау;
3) өз туған жерінің мәдениетін, әлемдік шығармашылық мұраларын меңгеру, Қазақстан тарихына патриоттық сезімдері мен шығармашылық еңбекке тәрбиелеу;
4) есту, эмоциялық, қимыл үйлесімділік жүйесін, коррекциялық ырғақты белсендіру;
5) мимика және патомимиканы кел бетінде эмоцияны саналы түрде және анық таныту;
6) сахналық қойылым кезіндегі қорқыныш, уайымдау, өз-өзіне сезнімсіздігін, кеңістікте бағдарланудағы қобалжуды жеңе білу.
14. Музыка сабағы жиһаздары бар арнайы жабдықталған кабинете жүргізіледі: жұмысқа арналған (балаларға арналған құралдар, музыкалық орталық, фортепиано); арнайы оқуға арналған (рельефті картиналар, Л.Брайл жүйесі бойынша ноталық кесте, анықтамалық музыкалық әдебиеттер, рельефті нүктелі және ірі шрифті оқулық, экрандыдыбыс шығатын әдістеме(диафильм, шараны безендірудің дыбысталуы үшін интерактивті тақта, бейнені, презентацияны көрсету) жұмыс үстелімен; экспозиялық материалдар (оқу жұмыстарының амалдарын меңгеруде көру қабілеті зақымдалған білім алушылар өмірінің ішкі және сыртқы оқиғаларын бейнелейді).
15. Музыка кабинеті санитарлық-гигиеналық жағдайлары мен эстетикалық және техникалық талаптарға жауап береді:
1) өрт қауіпсіздік, электр қауіпсіздік ережелерін;
2) жарықтанудың санитарлық нормаға сай келуі;
3) температура ылғалдылығының тәртібін сақтау;
4) жабдықтарға қарасты өмір қауіпсіздігінің талаптары;
5) жұмыс орнын жабдықтары;
6)ауыр затты ауыстыру нормаларын сақтау.
3-тарау. "Музыка" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
16. "Музыка" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта– аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
17. Бағдарламаның мазмұны оқытудың бөлімдері бойынша ұйымдастырылған, әрбір бөлім сынып бойынша күтілетін нәтиже түрі ретінде оқытудың мақсаты мен мазмұны көрсетілген бөлімшелерден құралған.
18. Оқу пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Музыканы орындау, тыңдау және талдау";
2) 2-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстар құру";
3) 3-бөлім "Жобаны құру мен даярлау".
19. "Музыканы орындау, тыңдау және талдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) музыканы тыңдау және талдау;
2) музыкалық грамота (Брайль жүйесінің нотасы);
3) музыкалық-шығармашылық әрекеті (ән айту).
20. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстар құру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) материалдар жинақтау мен идеялар;
2) импровизация және мазмұндама.
21. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарын бағалау мен презентациялау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) музыкалық-шығармашылық жұмыстарын бағалау мен презентациялау (бағалау барысында көру қабілеті зақымдалған әрбір білім алушылардың жеке интеллектуалдық, психологиялық, музыка жағынан дамуын, музыканы есту арқылы қабылдау түсініктерінің қалыптасуы, музыка туралы алғашқы білімі мен тәжірибелік дағдысы ) есепке алынады.
22. 5-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) қазақ халқының музыкалық мұрасы. Қазақ халық әндерінің әуесқойлылығы. Айтыс өнері. Күйдің құдіреттілігі. Жобаны құру және даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
2) қазақтың салт-дәстүр мен тұрмыстық әндер мен заманауи музыка. Қазақ халқының салт-дәстүрлерінің асыл қазынасының әндері. Дәстүр мен тұрмыстық және заманауи әндер. Халық музыкасын интерпретациялау. Халық музыканы өңдеу. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
3) әлем халқының музыкалық дәстүрі. Тюркс халық дәстүрініңмузыкасы. Шығыс халқының музыкалық дәстүрі. Еуропа халқының музыкалық дәстүрі. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
4) тіл – музыка мен достықтың бірлігі. Қазақ халқының музыкасы. Бір отбасымыз. Менің Отаным! Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету.
23. 6-сыныпқа арналған "Музыка" оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) классикалық музыканың шебері. Органдық музыка. Симфониялық музыка. Опералық өнер. Балет өнері. Қазақстаның кәсіби музыкасы. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
2) заманауи музыка мәдениеті. Эстрадалық музыка. Заманауимузыкалық жанры. Джазалық музыка. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
3) музыка және өнер түрлері. Музыка және поэзия. Музыка және көркем өнер. Музыка және театр. Музыка және кино. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету;
4) музыка және технология. Музыкалық компьютерлік бағдарлама. Музыка анимацияда. Музыкалық безендіру мен дыбыстандыру. Жобаны құру мен даярлау. Жобаның нәтижесін көрсету.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
24. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен жасырылған. Кодтық белгідегі екінші және үшінші сан бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4 – "6" сынып, "2.1" - бөлімше; "4" - оқу мақсатының реттік саны.
25. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Музыканы орындау, тыңдау және талдау":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
1.1 Музыканы тыңдау және талдау |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысынанықтау |
1.2 Музыкалық грамота |
5.1.2.1дәстүрлі әндерді, айтыс түрлерін, жанры мен аспаптың стилін анықтау |
6.1.2.1классикалық музыканың түрі мен жанрын анықтау |
1.3 Музыканы орындау әрекеті |
5.1.3.1 әртүрлі әндерді орындау барысында музыка сипаты мен көркем бейнені жеткізе білу |
6.1.3.1 әуен сипаты мен көркем бейнені канон элементтері мен екі дауысты қолдана отырыпәртүрлі стилдегі мен жанрдағы әндерді айту |
2) 2-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстар құру":
2-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
2.1 Материалдар жинақтау мен идеялар |
5.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін материалдарды жинақтау және жоспарлау, идеялар ұсыну |
6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшінмузыкалық материалдарды түсіндіру, жоспарлау, идеялар ұсыну |
2.2 Импровизация және мазмұндама |
5.2.2.1 музыкалық аспап, дауыс, музыканың айқындылығын танытатын құралдарды қолдану арқылы күрделі емес композицияларды импровизациялау және ойлап табу |
6.2.2.1 музыкалық аспап, дауыс, музыканың айқындылығын танытатын құралдарды қолдану арқылы күрделі емес композицияларды импровизациялау және ойлап табу |
3) 3-бөлім "Музыкалық-шығармашылық жұмыстарын бағалау мен презентациялау":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
3.1 Музыкалық-шығармашылық жұмыстарын бағалау мен презентациялау |
5.3.1.1 өз жұмысын көрсету, критериге сәйкес бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар енгізу |
6.3.1.1 бағдарламаны шығармашылық тұрғыда сөйлеу,критериге сәйкес бағалау, өзінің және басқалардыңжұмысын жақсарту бойынша әртүрлі ұсыныстар енгізу |
26. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
27. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасынжүзеге асыру бойыншаұзақмерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны/тақырыбы | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Қазақ халқының музыкалық мұрасы | Қазақ халық әндерінің әуесқойлылығы. |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығудың құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау |
Айтыс өнері |
5.1.2.1 дәстүрлі әндерді, айтыс түрлерін, жанры мен аспаптың стилін анықтау | |
Күйдің құдіреттілігі |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Жобаны құру және даярлау |
5.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін материалдарды жинақтау және жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жобаның нәтижесін ұсыну |
5.3.1.1 өз жұмысын көрсету, критериге сәйкес бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар енгізу | |
2-тоқсан | ||
Қазақтың салт-дәстүр мен тұрмыстық әндер мен заманауи музыка | Қазақ халқының салт-дәстүрлерінің асыл қазынасының әндері |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау |
Дәстүр мен тұрмыстық және заманауи әндер |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Халық музыкасын интерпретациялау |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Халық музыканы өңдеу |
5.2.2.1 музыкалық аспап, дауыс, музыканың айқындылығын танытатын құралдарды қолдану арқылы күрделі емес композицияларды импровизациялау және ойлап табу | |
Жобаны құру мен даярлау |
5.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін материалдарды жинақтау және жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жобаның нәтижесін ұсыну |
5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындау барысында музыкалық терминдерді қолдану | |
3-тоқсан | ||
Әлем халқының музыкалық дәстүрі | Музыкальные традиции тюркских народов |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау |
Шығыс халқының музыкалық дәстүрі |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Еуропа халқының музыкалық дәстүрі |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Жобаны құру мен даярлау |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Жоба нәтижесін ұсыну |
5.3.1.1 өз жұмысын көрсету, критериге сәйкес бағалау, өз жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар енгізу | |
4-тоқсан | ||
Тіл – музыка мен достықтың бірлігі | Қазақ халқының музыкасы |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау |
Бір отбасымыз |
5.1.2.3 қазақтың және басқа әлем халқының музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау | |
Менің Отаным! |
5.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін анықтау | |
Жобаны құру және даярлау |
5.2.2.1 музыкалық аспап, дауыс, музыканың айқындылығын танытатын құралдарды қолдану арқылы күрделі емес композицияларды импровизациялау және ойлап табу | |
Жобаның нәтижесін ұсыну |
5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындау барысында музыкалық терминдерді қолдану |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері |
Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны / | Оқыту мақсаты |
1-тоқсан | ||
Классикалық музыка шебері | Органдық музыка. |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау |
Симфониялық музыка |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Оперлік өнер |
6.1.2.1 классикалық музыканың түрі мен жанрын анықтау | |
Балет өнері |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Қазақстаның кәсіби музыкасы |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Жобаны құру мен даярлау |
6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін музыкалық материалдарды түсіндіру, жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жобаның нәтижесін ұсыну |
6.3.1.1 бағдарламаны шығармашылық тұрғыда сөйлеу, критериге сәйкес бағалау, өзінің және басқалардың жұмысын жақсарту бойынша әртүрлі ұсыныстар енгізу | |
2-тоқсан | ||
Заманауи музыка мәдениеті | Эстрадалық музыка |
6.1.2.2 эстрадалық музыканың бағыты мен жанрын анықтау |
Заманауи музыкалық жанр |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Джазалық музыка |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Жобаны құру және даярлау |
6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін музыкалық материалдарды түсіндіру, жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жобаның нәтижесін ұсыну |
6.3.1.1 бағдарламаны шығармашылық тұрғыда сөйлеу, критериге сәйкес бағалау, өзінің және басқалардың жұмысын жақсарту бойынша әртүрлі ұсыныстар енгізу | |
3-тоқсан | ||
Музыка және өнердің түрлері | Музыка және поэзия |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау |
Музыка және бейнелеу өнері |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Музыка және театр |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Музыка және кино |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Жобаны құру және даярлау |
6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін музыкалық материалдарды түсіндіру, жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жоба нәтижесін ұсыну |
6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындау барысында музыкалық терминдерді қолдану | |
4-тоқсан | ||
Біздің өмірдегі музыка | Интеллектуалды музыка |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау |
Жан мен демалыс үшін музыка |
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау, музыканың мәнерлеп шығу құралын, жанр мен түрін, стилін, сонымен қатар басқа өнерлермен өзарабайланысын анықтау | |
Музыка және технология |
6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындау барысында музыкалық терминдерді қолдану | |
Музыканы дыбысталуы мен безендіру |
6.2.2.1 музыкалық аспап, дауыс, музыканың айқындылығын танытатын құралдарды қолдану арқылы күрделі емес композицияларды импровизациялау және ойлап табу | |
Жобаны құру мен даярлау |
6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыстарды құру үшін музыкалық материалдарды түсіндіру, жоспарлау, идеялар ұсыну | |
Жоба нәтижесінің ұсынысы |
6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстарды орындау барысында музыкалық терминдерді қолдану |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің5-6 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің5-6 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Емдік дене шынықтыру пәнінің (бұдан әрі - ЕДШ) мақсаты дене дамуындағы зақымдалулардың орнын толтыру және түзету, салауатты өмір сүруін және әлеуметтік ортаға бейімделе алуын қалыптастыру.
3. ЕДШ пәнінің міндеттері:
1) қимыл дағдылары мен біліктіліктерін саналы түрде меңгеруге қажетті білім жүйесін игеру;
2) өмірге қажетті қимыл дағдылары мен біліктіліктерін қалыптастыру және дамыту;
3) дене жаттығуларын дұрыс орындау техникасына оқыту;
4) кеңістікте өз денесін бағдарлау дағдысын қалыптастыру;
4. Дамытушылық міндеттер:
1) сапалы негізгі қимылдарын тиімді дамыту (шыдамдылық, шапшаңдық бұлшықет қуаты, икемділік, нақтылық, қимыл);
2) қимыл дағдыларын қалыптастыру және жетілдіру;
3) кеңістікте бағдарлануын дамыту;
4) білім алушылардың өзін бағалау қабілеттіліктерін ынталандыру;
5. Сауықтыру және түзету міндеттері:
1) көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың үйлесімді дене дамуымен қатар денсаулығын нығайту және өмірін сақтау;
2) денсаулықты сақтау және ағзаны нығайту;
3) білім алушылардың күш-қуатын артыру;
4) мүшелер мен ағза жүйесінің жұмыс істеу белсенділігін арттыру;
5) жүрек қан тамырлары мен тыныс алу жүйесін дамыту және нығайту;
6) тірек-қимыл аппараттарын түзету (майтабандылық, сколиоз, дене бітімі);
7) психомоторикалық зақымдалуларды түзету және орын толтыру (биіктіктен, кеңістікте жалғыз қалу қорқынышын жеңу,өзін өзі бағалаудың жоғары немесе төмен болуы, қимыл тепе-теңдігінің зақымдалуы, гиподинамия);
8) жалпы және ұзсақ моторикасын дамыту және түзету;
9) білім алушылар ағзаларын сауықтыру және емдеу үшін қолжетімді түзете-дамытушылық жағдай құру;
10) гигиена дағдыларын меңгерту;
6. Тәрбиелік міндеттер:
1) өз күштері мен мүмкіндіктеріне,өздеріне деген сенімділіктеріне,ішкі еркіндікке тәрбиелеу;
2) адамгершілік және моральдық ерік-жігер қасиеттеріне және саналы қарым-қатынас жасау,дербес әрекетке,қажырлыққа тәрбиелеу;
3) сабаққа деген тұрақты қызығушылық танытуға тәрбиелеу;
4) салауатты өмір салтын сақтауға және өз денсаулығына саналы көзқарасын қалыптастыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалықтәсілдер
7. Бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері көру қабілеті нашар және көрмейтін балаларға арналған мектепте заманауи білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдермен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
8. Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарланған, коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру, түзету процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылды, бұл Бағдарламаның жаңа құрылымында көрініс табады.
9. ЕДШ пәнін оқытуда құндылықты-бағдарлы тәсілі - нақты құндылықтар негізінде оқу қызметтерін ұйымдастыру және орындау, алған білімдерінің нәтижесін қолдану: өзінің өмір қауіпсіздігіне жауаптылығын, денсаулығына, отбасына, өміріне, табиғатқа, жалпы адаммен қарым-қатынас құндылығын, мейірімділік және шынайлылықты түсіну. Бұл құндылықтар жеке тұлға мотивациясының негізгі факторы ретінде мінез-құлық пен іс-әрекетін жетілдіреді. Орта білім берудегі құндылықтардың идеялық негізі – "Мәңгілік Ел" ұлттық идея болып табылады. Орта білім беру құндылықтары: "қазақстандық патриотизм" мен "азаматтық жауапкершілік", "құрметтеу", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" болып айқындалған.
10. Тұлғалық-бағдарланған тәсіл: пәнді оқыту барысында білім алушының жас ерекшелік, дене, психикалық ерекшеліктері мен офтальмологиялық аспектілерін, көру мүмкіндіктерін және қосалқы ауытқушылықтарын есепке ала отырып тұлғалық-бағдарланған тәсілдерді жүзеге асыруды болжайды.
11. Әрекеттік тәсіл – бірлескен қызмет (мұғалім және білім алушы) бастапқы іскерлік пен өзаратүсінушілікке негізделген:
1) "мұғалім-білім алушы" жүйесі мұғалім мен білім алушының мақсаты бағдарланған қызметінің сәйкес келуі, әрекеттерді келісімділікпен орындауы тиімді көрсеткіштерге жеткізіп, көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың қимыл белсенділігін ынталандыру жүйесімен қамтамасыздандырады;
2) мұндай амалдарда білім алушы қателесуге, оны түзетуге немесе оны алдын ала алуға мүмкіндік бар. Мұғалімнің міндеті – әр білім алушыға жетістікке жету ситуациясын құру болып табылады;
3) іс-әрекеттік тәсілдің негізгі әдісі ретінде ойын технологиялары қолданылады. Оқытудың қолжетімді жағдайы ретінде арнайы ұйымдастырылған қимыл ойындар, жалпыдамытушы жаттығулар құрылады. Оқытудың әдісі ретінде ойын формасын қолдану таным қызығушылығы мен қимыл белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. Міндеттер шешім табады: бір қызметтен екінші қызметке ауысу барысында бұлшықетке қысым түсіру және қимыл қозғалысына артық күш түсіру төмендетіледі. Үлкен күш-қуатты талап етпейтін қарапайым ойын түрлері таңдалады.
12. Дифференциалды тәсіл. Қимыл қабілеттерін қалыптастыруда жетістікке жету мақсатында мүлдем көрмейтін және ішінара қөру қабілеті бар, нашар көретін білім алушылардың мүмкіндіктерін есепке ала отырып, әр білім алушыға жеке дифференциалды тәсіл қолданылады.
13. ЕДШ сабағына қатысу үшін оқу жылының басында медициналық комиссиядан өткеннен кейін білім алушылар екі топқа бөлінеді:
1) 1-топ: жоғары деңгейдегі және үдемелі алыстан көрмеушілік (миопия), көз жанарының таюы, глаукома, афаксиясы бар білім алушылар жатады. Бұл топқа дене дамуының төмен деңгейіндегі белгілі бір созылмалы ауруы себебінен әлсізденген,тірек қимыл аппараты бұзылған білім алушылар тіркеледі. Жалпы қарсы көрсеткіштер: жоғары және алысқа секіру, ауыр заттар көтеріп жылдам және ұзақ уақыт бойы басты төмен еңкейтіп, дем ұстап тұру арқылы жасалатын жаттығулар, эстафеталық және жарыс ойындары кезінде конфликтілі жағдайлар;
2) 2-топ: көру қабілеті жағдайынан, дене даму және дайындық мүмкіндіктері негізінде арнайы мектептерге арналған негізгі бағдарламалардың талаптарына сәйкес емдік дене жаттығуларымен айналыса алатын білім алушылар жатады.
14. Мектептің медицина қызметкерлерінің бақылауымен жеке топқа енгізіледі. Нашар көретін балалармен ЕДШ сабақтарын жүргізудің негізі көру қабілетін сақтауын дене қабілеттілігін жоғарлатумен сәйкестендіру болып табылады.
15. Оқытудың коммуникативтік тәсілі - бұл екі немесе бірнеше адамның тілдік қарым-қатынас процесінде білім, білік, дағдыларымен алмасу, ақпарат беру және хабарлау. Белсенді танымдық қызмет көру қабілеті бұзылған білім алушыларды психологиялық-педагогикалық түзете сүйемелдеуге қатысушылардың бірлескен шығармашылық әрекеті, ұолдау және өзара әрекеті жағдайындағы тұрақты сипатқа ие.
16. ЕДШ арнайы жабдықталған кабинетте жүргізіледі. Кабинетте спорттық инвентарлерді (гимнастикалық таяқша, гимнастикалық, кілем, кіші резеңкелі доп, футбол доп, обручтер, әртүрлі тренажерлар, ойындар және стандартты емес құралдар) психолого-педагогикалық тұрғыда дұрыс қолдану жоғары оптимистік фактор болып табылады.
17. ЕДШ сабақтарында ағзаға жан-жақты әсер ету мақсатында әдістер қолданылады: қарапайым және күрделенген жүріс (тоқтаумен, бағыт өзгертумен); алмасу үрдсіні жоғарлатуға септігін тигізетін жаттығулар (темпті өзгертумен жүгіру); затпен, затсыз жалпы дамытушы жаттығу; би жаттығу; тепе теңдікті сақтауға арналған қарапайым жаттығу; тыныс алу мен босаңысуына жаттығу; дене қалпын дұрыс ұстау, кеңістік түсініктерін қалыптастыруға арналған жаттығулар; сақталған анализаторларын дамытуға арналған жаттығулар.
18. Бағдарламаны іске асыра қолданылатын құралдар: дене жаттығулар, қозғалыс түзету ойындар, тыныс алу жаттығулар, көру тренингін жүргізу жаттығулары, спорттық тренажерлар, бағдар беретін құралдар және оқытудың көрнекі құралдары.
19. ЕДШ мәні курстарға бөлінген:
1) кіріспе: бұлшықеттерінің денеге түсірілген күшке төзімділігін анықтау білім алушылардың функционалды жағдайы зерттеледі; жаттығу орындау техникасын үйрету, баланың денсаулығына, жынысына, дене дамуына, қимыл қозғалыс дағдысына, психикалық қасиеттер мен дағдыларына байланысты жеке жаттығу мөлшерін тағайындап, оны бірте-бірте жоғарлатып отыру; денсаулығын жақсартуға белсенділігін арттыру үшін қолайлы психологиялық жағдай ұйымдастыру;
2) негізгі: дефектінің патологиялық процесінің тұрақталуына жәрдемдесу;өзін өзі бақылау дағдыларын өңдеу; ерік жігер дағдыларын тәрбиелеу; білім алушының өзін-өзі жетілдіру мен көрсеткіштерді жоғарылатуға, алға қарай ұмтылуға ынталандыру;
3) қорытынды: сауықтыру жетістігіндегі нәтижелерін бекіту; денеге күш түсіретін жаттығулар санын ұлғайту; игерілген тәсіл арқылы (білім білікті қолдану) дене шынықтыру-сауықтыру әрекеттерін білім алушылардың өздігімен орындауға итермелеу; білім алушылардың сауығу тиімділік қарқынын бақылау.
20. Білім алушылардың дене даму деңгейін және ЕДШ динамикасының тиімділігі үшін мониторингті зерттеулер қолданылады: педагогикалық бақылау әдісі, тестілеу, медициналық бақылау. Педагогикалық бақылау курстың соңына дейін жүзеге асырылады. Бақылау барысында оқыту кезеңіндегі білім алушылардың меңгерген жеке қасиеттері, негізгі білім, білік және дағдылары ескеріледі. Бұл бақылау журналында тіркеліп, аурудың себептері айқындалады. Материалды қайталау және бекітуде бақылау түрлері қолданылады: ауызша жауап беру, жаттығу көрсету, үй тапсырмасын тексеру, ата-аналармен әңгімелесу, өзін бақылау және өзара бақылау жүзеге асырылады. Дене бітімін дұрыс қалыпта ұстауына ықпал ететін бұлшықет корсетінің негізі болатын бұлшықет, иық бөлігі, іш, арқаның бұлшықеттерінің күші мен бел омыртқаның қозғалтқыштығын анықтау үшін жылына 3-4 рет жүргізілетін бақылау тесті дене дамуының динамикалық сапасын бағалауға мүмкіндік береді. Медициналық бақылау білім алушылардың денсаулық деңгейі мен жақсару тиімділігін анықтайды. Медицина қызметкері жылына 2 рет бақылау жасап, ЕДШ мұғаліміне, ата-анаға, білім алушыларға кеңес береді.
21. Білім алушылар ағзасының функционалды күйіне бақылау және бағалау тестік жаттығуларды қолдану арқылы жүргізіледі:
1) жүрек қантамырлар жүйесінің функционалды күйі Мартинэ пробасы арқылы анықталады (20 рет отырып-тұру);
2) сыртқы тыныс алуын функционалды күйі спирометр арқылы анықталады;
3) бұлшықет жүйке жүйесінің күйін бағалау "көзін жұмып, қолын екі жаққа созып, бір аяқта тұру" кез келген қимыл тепе-теңдікті сақтамаудың белгісі. Тепе-теңдікті қанша уақытқа дейін сақтайтыны белгінеді;
4) бұлшықет күшін бағалау - кеудені бүгу арқа қалпында жатып 10 секунд ішінде аяғын жоғары көтеру санымен анықтайды. Тік көтерген аяқ 45 градустан еденге жеткізу;
5) бұлшықетті бағалау – кеудені бүгу "қолды алдыға қарай созып, ішпен жату" қалпындағы уақытымен анықталады. Қолы мен кеуде бөлігі кілемге тимейді ("Кеме" жаттығуы);
6) жоғары иық бөлігінің бұлшықет күші 10 секунд ішінде қолды бүгу арқылы анықталады;
7) жамбас буындары мен бел омыртқаларының қозғалмалылығын бағалау "еденде отырып, иық жалпақтығында аяқты қою" қалпында еңкейіп сантиметрмен анықтайды.
3-тарау. "Емдік дене шынықтыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Емдік дене шынықтыру" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
23. "Емдік дене шынықтыру" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін пәннің маңызы";
2) 2-бөлім "Тыныс алу жаттығулары";
3) 3-бөлім "Қимыл-қозғалыс қызметінің бұзылыстарын түзету";
4) 4-бөлім "Тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар";
5) 5-бөлім "Кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар";
6) 6-бөлім "Көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар";
7) 7-бөлім "Қимыл – қозғалыс ойындары".
24. "Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін пәннің маңызы"бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сабақтардағы техникалық қауіпсіздік ережелері;
2) гигиеналық күн тәртібі;
3) көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері;
4) жаттығуларды таңдау және іріктеудің негізгі принциптері.
25. "Тыныс алу жаттығулары" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) өкпенің сыйымдылығын жоғарлату жаттығулары;
2) тыныс алуын қайта қалпына келтіру жаттығулары.
26. "Қимыл-қозғалыс қызметінің бұзылыстарын түзету" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) майтабандылықты түзету және алдын алу;
2) жүру бұзылыстарын түзету;
3) дене бітіміндегі ауытқушылықты түзету.
27. "Тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) вестибулярлық аппаратты машықтандыру;
2) заттармен орындалатын жаттығулар;
3) гиманстикалық снарядтар арқылы жасалатын жаттығулар;
4) жұппен жаттығулар.
28. "Кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) бағдарлауды ерекшелеу біліктілігі мен дағдыларын бекіту;
2) әр түрлі спорттық ерекше қимыл-әрекеттерді орындау барысындағы дәлдікті,бақылауды және ептілікті дамыту;
3) қозғалыс жаттығуларын орындауды жақсарту үшін, өзіндік және өзгелердің іскерліктерін бағалау.
29. "Көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) арақатынас сезімін машықтандыру;
2) зейінді дамытуға арналған жаттығулармен машықтандыру;
3) тепе-теңдікке арналған жаттығулармен машықтандыру;
4) үйлесімділікке арналған жаттығулармен машықтандыру;
5) босаңсытуға арналған жаттығулармен машықтандыру.
30. "Қимыл – қозғалыс ойындары" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тактильдік сезімталдықты дамыту;
2) дыбысқа бағдарлау қабілетін дамыту;
3) есту арқылы есте сақтауы мен зейінің дамыту және дәлділігі;
4) допты лақтыру қабілеттілігін дамыту.
31. 5-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:
1) салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін пәннің маңызы: қауіпсіздік ережелері мен нормалары; дәрірерлік көмегіне дейінгі алғашқы көмек корсетудің нұсқаулығы;салауатты өмір салтының компоненттері;денені шынықтыру;
2) тыныс алу жаттығулары: тыныс-алудың кешіктірілуі:дем ұстап тұра алу; құрсақтық тыныс алу; кеуделік тыныс алу; толық тыныс алу;
3) кимыл-қозғалыс қызметінің бұзылыстарын түзету: тұру қалпында кешенді жаттығулар;отыру қалпынан жаттығулар; жату қалпынан жаттығулару; жүруп жаттығуларжасау;
4) тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар: жастықпен жаттығу; доппен жаттығу; таяқпен жаттығу; "Қарлығаш" жаттығуы; "Аяқтың ұшымен" жаттығуы; "Бордюр" жаттығуы;
5) кеністікті бағдарлау жаттығулары: өз денесіне қатысты алғанда кеңістікте бағдарлау; қозғалыстағы ептілік; іздену мақсатын орындауда бағдарларға сүйену; пункттен басқа пунктіге бірізділікпен бағдарлау; бір затты тұтастай бағдарлау;қимыл-қозғалысты өз бетімен дұрыс орындау;
6) көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар: "дистанция сақтау" жаттығулары; зейінді дамытуға арналған жаттығулар; тепе-теңдікті сақтауға арналған жаттығулар; қозғалыс үйлесімдігін арналған жаттығулар; сергіту жаттығуларды жасау;
7) қимыл – қозғалыс ойындары: тактильді сезімталдығын дамытатын жаттығулар; дыбысқа қарай бағдарлау; зейінді дамытуға арналған жаттығулар, есту зейінің және есте сақтауын дамытатын жаттығулар; допты лақтыру жаттығулары.
32. 6-сыныпқа арналған "Емдік дене шынықтыру" пәнінің базалық мазмұны:
1) салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін пәннің маңызы: қалыпты және қауіпсіздік ережесі жаттығу кезіндегі: травма кезіндегі алғашқы көмек;гигиеналық режим күні; диагноз және физикалық күш;
2) тыныс алу жаттығулары: құрсақтық тыныс алу; кеуделік тыныс алу; толықтай тынысалу; аралас тыныс алу;
3) қимыл-қозғалыс қызметінің бұзылыстарын түзету:табан мен тізе бұлшық еттері; тірек-қимыл аппараты; омыртқаның қозғалысы; дененің тік ұстау;
4) тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар: қозғалыс кезіндегі тепе-теңдікті сақтау; гимнастика жаттығуындағы тепе-теңдікті сақтау; сүйенудішектеу;
5) кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар: заттан қарай алғанда бағдарлау;бағдарларды іріктеп алуды үйрену;нақтылық, ептілік және бақылау;
6) көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар: жаттығу "сезім дистанциясы"; зейінді дамытуға арналған жаттығулар; тепе-теңдікті сақтауға арналған жаттығулар; координацияға арналған жаттығулар; сергітетін жаттығулар;
7) қимыл – қозғалыс ойындары: тактильді сезінуді дамытуға арналған жаттығулар; дыбысты бағдарлауға арналған жаттығулар; есту зейінің және есте сақтауын дамытатын жаттығулар; допты лақтыру,допты қағып алу жаттығулары.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
33. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4 – "5" сынып, "2.1" - бөлім; "4" - оқу мақсатының реттік саны.
34. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін пәннің маңызы":
1-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
1.1 Сабақтардағы техникалық қауіпсіздігі |
5.1.1.1 қауіпсіздік ережелері мен нормаларын білу |
6.1.1.1 тренажҰрмен жұмыс жасағанда қауіпсіздік ережелері мен нормаларын ұстану |
1.2 Гигиеналық күн тәртібі |
5.1.2.1 салауатты өмір салтының компоненттерін білу |
6.1.2.1 күн сайынғы гигиеналық шараларды ұстану |
1.3 Көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері | 5.1.3.1 дене шынықтыру жаттығуларын жасауға болмайтын сырқат түрлерін білу | 6.1.3.1 емдік-шынықтыру сабақтарында өзінің диагнозымен жаттығу ауыртпалығының сәйкестігін түсіну |
1.4 Жаттығуларды таңдау және іріктеудің негізгі принциптері |
5.1.4.1 жаттығулардың орындау кезектілігін және оларды таңдаудағы жүйелігін білу |
6.1.4.1 демалыс пен дене шынықтыру жаттығуларын кезектестіру |
2) 2-бөлім "Тыныс алу жаттығулары":
2 -кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
2.1 Өкпеніңсыйымдылығын жоғарлату жаттығулары |
5.2.1.1 тыныс алу жаттығулары арқылы өкпе желденуін жақсарту |
6.2.1.1 тыныс алу жаттығуларын жүйелі түрде орындау |
2.2 Тыныс алуды қайта қалпына келтіру жаттығулары |
5.2.2.1 құрсақтық тыныс алуды орындау | 6.2.2.1 ішкі органдар шынығатындай, диафрагманың белсенді қозғалысы арқылы терең дем ала білу |
3) 3-бөлім "Қимыл-қозғалыс қызметі бұзылыстарын түзету":
3-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
3.1 Майтабандылықты түзету және алдын алу |
5.3.1.1 табан мен тізені дұрыс уқалаудың дамуының маңызын түсіну |
6.3.1.1 табан мен тізе бұлшықеттерінің қатаюына жаттығулар жасау |
3.2 Жүру бұзылыстарын түзету |
5.3.2.1 бұлшық еттердің орнласуын білу (омыртқа жотасының бұлшықет ерекшелігі) |
6.3.2.1 тірек қозғалыс аппаратын жаттығулармен және сақтаулы анализаторлар арқылы нығайту |
3.3 Дене бітіміндегі ауытқушылықты түзету |
5.3.3.1 кеуденің дұрыс емес қалпын түзету |
6.3.3.1 дене бітімін дұрыс ұстау қалпын қалыптастыру және бекіту |
4) 4-бөлім "Тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар":
4-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
4.1 Вестибулярлық аппаратты машықтандыру |
5.4.1.1 бағытты тез ауыстыра алу |
6.4.1.1 кеңістікте бағдарлай алу |
4.2 Заттармен орындалатын жаттығулар |
5.4.2.1 басына зат қойып қозғалған кезде тепе-теңдікті сақтау |
6.4.2.1 гимнастикалық жаттығулар кезінде коордианция мен тепе-теңдікті жетілдіру және түзету |
4.3 Гиманстикалық снарядтар арқылы жасалатын жаттығулар |
5.4.3.1 қозғалыс тепе-теңдігіне жаттығулар білу |
6.4.3.1 белгілі бір сүйеніштерді қолдау жағдайында қалыпты сақтау |
4.4 Жұппен жаттығулар |
5.4.4.1 өзқимылыңды күшіңе, амплитудаға, уақытқа қарай жолдасыңмен ақылдаса отырып өлшеп білу |
6.4.4.1 жүрек-қантамыр жүйесін нығайтуға арналған жаттығуларды орындау |
5) 5-бөлім "Кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар":
5- кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
5.1 Бағдарлауды ерекшелеу біліктілігі мен дағдыларын бекіту | 5.5.1.1 өз денесіне қарай кеңістікте бағдарлауды білу | 6.5.1.1 айналадағы заттарға қарай өз денесін бағдарлай білу |
5.2 Әр түрлі спорттық ерекше қимыл-әрекеттерді орындау барысындағы дәлдікті,бақылауды және ептілікті дамыту |
5.5.2.1 ЕМД және дене шынықтыру кабинеттің функционалдық аймағын білу |
6.5.2.1 көру қабілеті қалыпты білім алушы немесе мұғалімнің көмегімен диагонал бойынша залда және залдың ішінде орын ауыстыру |
5.3 Қозғалыс жаттығуларын орындауды жақсарту үшін, өзінің және өзгелердің іскерліктерін бағалау |
5.5.3.1 негізгі емдік-дене шынықтыру жаттығуларының негізгі түрлерін білу |
6.5.3.1 сақталған анализаторлардың көмегімен өз бетімен жаттығуларды орындау |
6) 6-бөлім "Көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар":
6-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
6.1 Арақатынас сезімін машықтандыру |
5.6.1.1 затқа дейінгі арақашықтықты анықтау |
6.6.1.1 затқа дейінгі арақашықтықты дыбыс арқылы анықтау |
6.2 Зейінді дамытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.2.1 бірнеше заттың ішінен артық/жетпеген затты анықтау |
6.6.2.1 түстердің үйлесу кезектілігін анықтау |
6.3 Тепе-теңдікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.3.1 сызық бойымен аяқтың ұшымен және өкшесімен жүру барысында тепе-теңдікті ұстай алуы |
6.6.3.1 допты гимнастикалық орындық бойымен жоғары лақтыра қозғалу |
6.4 Үйлесімділікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.4.1 отыру қалпында сызылған сызық бойымен орын ауыстыру |
6.6.4.1 сақталған анализатор арқылы басты бұру барысында көзқарасты тоқтата білу |
6.5 Босаңсытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.5.1 сақталған анализаторлардың көмегімен әр түрлі қашықтықта орналасқан заттарға көзқарасын үйлестіру |
6.6.5.1 максималды амплитуда мүмкіндігіне қарай көзді жоғары –төмен, оң-солға ауыстыруын орындау |
7) 7-бөлім "Қимыл -қозғалыс ойындары":
7-кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
7.1 Тактильдік сезімталдықты дамыту |
5.7.1.1 қажетті затты таба білу |
6.7.1.1 фигураны тани алу |
7.2 Дыбысқа бағдарлау қабілетін дамыту |
5.7.2.1 дыбысына қарай бағдарлана білу |
6.7.2.1 дыбыстық сигналдар бойынша жүру |
7.3 Есту арқылы есте сақтауы мен зейінін дамыту және дәлділігі |
5.7.3.1 дыбыс бойынша заттарды табуды анықтау |
6.7.3.1 берілген сөздердің орналасу реттілігін есте сақтау |
7.4 Допты лақтыру қабілеттілігін дамыту |
5.7.4.1 допты лақтыру техникасын меңгеру |
6.7.4.1 допты щитке лақтыруды жетілдіру |
35. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
36. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Емдік дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асырубойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Салауатты өмір салты үшін пәннің маңызы | 1.1 Сабақтардағы техникалық қауіпсіздік ережелері |
5.1.1.1 қауіпсіздік ережелері мен нормаларын білу |
1.2 Гигиеналық күн тәртібі |
5.1.2.1 салауатты өмір салтының компоненттерін білу | |
1.3 Көрсеткіштер және қарсы көрсеткіштер | 5.1.3.1 дене шынықтыру жаттығуларын жасауға болмайтын сырқат түрлерін білу | |
1.4 Жаттығуларды таңдау және іріктеудің негізгі принциптері |
5.1.4.1 жаттығулардың орындау кезектілігін және оларды таңдаудағы жүйелігін білу | |
2. Тыныс алу жаттығулары | 2.1 Өкпенің сыйымдылығын жоғарлату жаттығулары |
5.2.1.1 тыныс алу жаттығулары арқылы өкпе желденуін жақсарту |
2.2 Тыныс алуды қайта қалпына келтіру жаттығулары |
5.2.2.1 құрсақтық тыныс алуды орындау | |
2-тоқсан | ||
3. Қимыл-қозғалыс қызметі бұзылыстарын түзету | 3.1 Майтабандылықты түзету және алдын алу |
5.3.1.1 табан мен тізені дұрыс уқалаудың дамуының маңызын түсіну |
3.2 Жүру бұзылыстарын түзету |
5.3.2.1 бұлшық еттердің орнласуын білу (омыртқа жотасының бұлшықет ерекшелігі) | |
3.3 Дене бітіміндегі ауытқушылықты түзету |
5.3.3.1 кеуденің дұрыс емес қалпын түзету | |
4. Тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар | 4.1 Вестибулярлық аппаратты жаттықтыру |
5.4.1.1 бағытты тез ауыстыра алу |
4.2 Заттармен орындалатын жаттығулар |
5.4.2.1 басына зат қойып қозғалған кезде тепе-теңдікті сақтау | |
4.3Гиманстикалық снарядтар арқылы жасалатын жаттығулар |
5.4.3.1 қозғалыс тепе-теңдігіне жаттығулар білу | |
4.4 Жұппен жаттығулар |
5.4.3.1 қозғалыс тепе-теңдігіне жаттығулар білу | |
3-тоқсан | ||
5. Кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар | 5.1 Бағдарлауды ерекшелеу біліктілігі мен дағдыларын бекіту | 5.5.1.1 өз денесіне қарай кеңістікте бағдарлауды білу |
5.2 Әр түрлі спорттық ерекше қимыл-әрекеттерді орындау барысындағы дәлдікті,бақылауды және ептілікті дамыту |
5.5.2.1 ЕМД және дене шынықтыру кабинеттің функционалдық аймағын білу | |
5.3 Қозғалыс жаттығуларын орындауды жақсарту үшін, өзінің және өзгелердің іскерліктерін бағалау |
5.5.3.1 негізгі емдік-дене шынықтыру жаттығуларының негізгі түрлерін білу | |
6. Көру анализаторын жаттықтыруға арналған жаттығулар | 6.1 Арақатынас сезімін машықтандыру |
5.6.1.1 затқа дейінгі арақашықтықты анықтау |
6.2 Зейінді дамытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.2.1 бірнеше заттың ішінен артық/жетпеген затты анықтау | |
6.3 Тепе-теңдікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.3.1 сызық бойымен аяқтың ұшымен және өкшесімен жүру барысында тепе-теңдікті ұстай алуы | |
6.4 Үйлесімділікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.4.1 отыру қалпында сызылған сызық бойымен орын ауыстыру | |
6.5 Босаңсытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
5.6.5.1 сақталған анализаторлардың көмегімен әр түрлі қашықтықта орналасқан заттарға көзқарасын үйлестіру | |
4-тоқсан | ||
7.Қимыл -қозғалыс ойындары | 7.1 Тактильдік сезімталдықты дамыту |
5.7.1.1 қажетті затты таба білу |
7.2 Дыбысқа бағдарлау қабілетін дамыту |
5.7.2.1 дыбысына қарай бағдарлана білу | |
7.3 Есту арқылы есте сақтауы мен зейінін дамыту және дәлділігі |
5.7.3.1 дыбыс бойынша заттарды табуды анықтау | |
7.4 Допты лақтыру қабілеттілігін дамыту |
5.7.4.1 допты лақтыру техникасын меңгеру |
2) 6-сынып:
2- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Салауатты өмір салты үшін пәннің маңызы | 1.1 Сабақтардағы техникалық қауіпсіздік ережелері |
6.1.1.1 тренажҰрмен жұмыс жасағанда қауіпсіздік ережелері мен нормаларын ұстану |
1.2 Гигиеналық күн тәртібі |
6.1.2.1 күн сайынғы гигиеналық шараларды ұстану | |
1.3 Көрсеткіштер және қарсы көрсеткіштер | 6.1.3.1 емдік-шынықтыру сабақтарында өзінің диагнозымен жаттығу ауыртпалығының сәйкестігін түсіну | |
1.4 Жаттығуларды таңдау және іріктеудің негізгі принциптері |
6.1.4.1 демалыс пен дене шынықтыру жаттығуларын кезектестіру | |
2. Тыныс алу жаттығулары | 2.1 Өкпенің сыйымдылығын жоғарлату жаттығулары |
6.2.1.1 тыныс алу жаттығуларын жүйелі түрде орындау |
2.2 Тыныс алуды қайта қалпына келтіру жаттығулары | 6.2.2.1 ішкі органдар шынығатындай, диафрагманың белсенді қозғалысы арқылы терең дем ала білу | |
2-тоқсан | ||
3. Қимыл-қозғалыс қызметі бұзылыстарын түзету | 3.1 Майтабандылықты түзету және алдын алу |
6.3.1.1 табан мен тізе бұлшықеттерінің қатаюына жаттығулар жасау |
3.2 Жүру бұзылыстарын түзету |
6.3.2.1 тірек қозғалыс аппаратын жаттығулармен және сақтаулы анализаторлар арқылы нығайту | |
3.3 Дене бітіміндегі ауытқушылықты түзету |
6.3.3.1 дене бітімін дұрыс ұстау қалпын қалыптастыру және бекіту | |
4. Тепе-теңдік пен үйлесімділік сезімін дамытуға арналған жаттығулар | 4.1 Вестибулярлық аппаратты машықтандыру |
6.4.1.1 кеңістікте бағдарлай алу |
4.2 Заттармен орындалатынжаттығулар |
6.4.2.1 гимнастикалық жаттығулар кезінде коордианция мен тепе-теңдікті жетілдіру және түзету | |
4.3 Гиманстикалық снарядтар арқылы жасалатын жаттығулар |
6.4.3.1 белгілі бір сүйеніштерді қолдау жағдайында қалыпты сақтау | |
4.4 Жұппен жаттығулар |
6.4.4.1 жүрек-қантамыр жүйесін нығайтуға арналған жаттығуларды орындау | |
3-тоқсан | ||
5. Кеңістікте бағдарлауға арналған жаттығулар | 5.1 Бағдарлауды ерекшелеу біліктілігі мен дағдыларын бекіту | 6.5.1.1 айналадағы заттарға қарай өз денесін бағдарлай білу |
5.2 Әр түрлі спорттық ерекше қимыл-әрекеттерді орындау барысындағы дәлдікті,бақылауды және ептілікті дамыту |
6.5.2.1 көру қабілеті қалыпты білім алушы немесе мұғалімнің көмегімен диагонал бойынша залда және залдың ішінде орын ауыстыру | |
5.3 Қозғалыс жаттығуларын орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің іскерліктерін бағалау |
6.5.3.1 сақталған анализаторлардың көмегімен өз бетімен жаттығуларды орындау | |
6. Көру анализаторын машықтандыруға арналған жаттығулар | 6.1 Арақатынас сезімін машықтандыру |
6.6.1.1 затқа дейінгі арақашықтықты дыбыс арқылы анықтау |
6.2 Зейінді дамытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
6.6.2.1 түстердің үйлесу кезектілігін анықтау | |
6.3 Тепе-теңдікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
6.6.3.1 допты гимнастикалық орындық бойымен жоғары лақтыра қозғалу | |
6.4 Үйлесімділікке арналған жаттығулармен машықтандыру |
6.6.4.1 сақталған анализатор арқылы басты бұру барысында көзқарасты тоқтата білу | |
6.5 Босаңсытуға арналған жаттығулармен машықтандыру |
6.6.5.1 максималды амплитуда мүмкіндігіне қарай көзді жоғары –төмен, оң-солға ауыстыруын орындау | |
4-тоқсан | ||
7. Қимыл -қозғалыс ойындары | 7.1 Тактильдік сезімталдықты дамыту |
6.7.1.1 фигураны тани алу |
7.2 Дыбысқа бағдарлау қабілетін дамыту |
6.7.2.1 дыбыстық сигналдар бойынша жүру | |
7.3 Есту арқылы есте сақтауы мен зейінін дамыту және дәлділігі |
6.7.3.1 берілген сөздердің орналасу реттілігін есте сақтау | |
7.4 Допты лақтыру қабілеттілігін дамыту |
6.7.4.1 допты щитке лақтыруды жетілдіру |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту"пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту"пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты - көзбен қабылданатын түсініктер қорын әрі қарай қалыптастыру және байыту, таным процестерін дамыта отырып, сенсорлы және көру арқылы қабылдау бұзылыстарының орнын толықтыру, түзету амалдарын қолдану арқылы қалыпты сақталған талдағыштардың көмегімен көру арқылы зерттеу дағдыларын жетілдіру.
3. Бағдарлама келесі түзету міндеттерін жүзеге асыруға бағытталған:
1) заманауи технологияларды қолдана отырып көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың көру біліктілігі мен дағдысын дамытуға ынтасын қалыптастыру;
2) көру қабілетін дамыту және сақтау мүмкіндігі туралы білімдерін кеңейту;
3) жалпы оқыту құзыреттілігін дамыту және әлеуметтік бейімделуінеат салыстыру.
4) көру қабілеті мен көрнекі-бейнелі ойлауды дамыту;
5)көру, есту, тактилді және басқа функцияларға сүйеніп қозғалыстарды қабылдаудың әдістрі мен тәсілдерін қалыптастыру;
6) көру талдағышты дамытудың және сақтаудың гигиеналық дағдаларын меңгерту;
7) өз деңсаулығын сақтау дағдыларын дамыту, кеңістік бағдарлауды жетілдіру;
8) өз білімін жетілдіруге мотивациясын қалыптастыру, кемістігін компенцациялау жолдарын табу;
9) көру түсініктер қорын қалыптастыру мен кеңейту және оларды айқындау.
4. Бағдарлама концентрлік тәсілмен құрылған, яғни бір оқу материалы келесі сыныптарда қайталанады, онда білім беру мазмұны кеңейтіліп, күрделеніп, оның жеке элементтері тереңдетіледі және нақтыландырылады.
2-тарау.Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Көру қабілеті бұзылған тұлғаларды оқыту құндылықты-бағдарлы, тұлғалық-бағдарлы, әрекеттік, дифференциалды және коммуникативтік ықпал негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудыңқұндылықты-бағдарлы тәсілі - нақты құндылықтар негізінде оқу қызметтерін ұйымдастыру және орындау, алған білімдерінің нәтижесін қолдану: өзінің өмір қауіпсіздігіне жауаптылығын, денсаулығына, отбасына, өміріне, табиғатқа, жалпы адаммен қарым-қатынас құндылығын, мейірімділік және шынайлылықты түсіну. Бұл құндылықтар жеке тұлға мотивациясының негізгі факторы ретінде мінез-құлық пен іс-әрекетін жетілдіреді. Орта білім берудегі құндылықтардың идеялық негізі – "Мәңгілік ел" ұлттық идея болып табылады. Орта білім беру құндылықтары: "қазақстандық патриотизм" мен "азаматтық жауапкершілік", "құрметтеу", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" болып айқындалған.
7. Тұлғалық-бағдарлы тәсіл.Тұлғалық-бағдарлаудың мақсаты оқыту процесінің дараландыру, тұлғаның үйлесімді қалыптасуы мен жан-жақты дамуы, "Қалдық көру мүшесі мен көзбен қабылдауды қорғау және дамыту" сабақтарында психикалық және денедамуының, жеке ерекшеліктерін, мінез-құлық қажеттіліктері мен қызығушылықтарын есепке ала отырып, тұлғаның шығармашылық қабілетінің толықтай ашылуы және әлеуметтік-маңызды тұлғалық сапасын тәрбиелеу (белсенділік, мақсатқа жетудегі табандылық, ұқыптылық, батылдық, мәмлегершілдік, сыпайылық), эмоциялық-ерік аясын түзеу болып табылады.
8. Әрекеттік тәсіл келесі біліктіліктерді қамтиды:
1) өз окуының мақсаттарынөз-бетінші белгілеу және оларға жету жолдарын жоспарлау;
2) өз алдына жаңа мақсаттарды қою және оларды шешуде тиімді жолдарды табу;
3) мотив пен қызығуларды дамыту;
4) өз әрекеттерін жоспарлаңған нәтижелермен сәйкестендіру;
5) нәтижеге қол жеткізу барысында өз іс-әрекетін бақылау, жағдаяттың бағдарлау мен ұтқырлыққа байланысты өзгеруіне қарай өз әрекеттерін коррекциялау, оқу міндеттерін дұрыс орындалуын бағалау, өз мүмкіндіктерін бағалау.
6) ұғымды анықтауға, жалпылауды және нұсқаулықтарды құруға, топтастыруға, топтастыру үшін өзбетінше критерилер мен негіздемелер таңдау, себеп-салдар байланыстарын құру, логикалық ой-пікір жасап, қортындылау (нұсқаулықтар бойынша индуктивті, дедуктивті), сұрақтар қою және нәтиже шығару; сұрақ қойып, қорытынды жасау; әртүрлі қиын маршрутты құрастыруда және оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін, модельдер мен схемаларды түрлендіру, жасап шығару,қолдану.
9. Дифференциалды тәсіл білім алушының жас ерекшелігіне, психикалық, дене дамуына, офтальмологиялық аспектісіне, көру қабілетінің мүмкіндігіне, ауытқушылықтардың сәйкестігіне қарай әртүрлі топ білім алушылары үшін мамандандырылған оқу процесі болып табылады. Көру қабілетін есепке ала отырып және қосымша дефектілеріне қарай мынандай топтарға бөлінеді:
1) мүлдем көрмейтін және жақсы көретін көзінде көзілдірік түзеуімен көру өткірлігі 0-ден 0,04 дейін жартылай көретін білім алушылар, бұл білім алушылар болар-болмас қалдық көру қабілеті бар немесе мүлдем еш нәрсе көре алмайды
2) жақсы көретін көзінде көзілдірік түзеуімен көру өткірлігі 0,05-ден 0,09 дейін жартылай көретін білім алушылар. Әдетте, бұл білім алушыларда көру функцияларының күрделі бұзылыстар байқалады: көру өткірлігінің төмендеуімен қатар кейбіреулерінде көру аймағының тарылуы, стереоскоптік көруінің бұзылуы жиі кездеседі.
10. Дифференциалды тәсіл қоршаған ортада көру мүмкіндігіне және бағдарлану деңгейіне қарай білім алушылармен жұмыс жасаудың арнайы формалары мен жұмыс әдістерін, түпнұсқа оқулығын, көрнекі оқу құралдарын, тифлотехниканы қолдануды талап етеді, сонымен қатар, сыныптық білім алушылармен толымдылығын азайтуды және жеке-топтық оқыту әдістемелерін қамтиды.
11. Дифференциалды оқыту жұмысын ұйымдастыруда қойылатын талап бұл- мұғалімнің көмегімен, танымдық қызықушылық пен күрделілігіне қарай деңгейленіп берілген тапсырмалар қолдану болып табылады.
12. Оқытудың коммуникативтік тәсілі - бұл екі немесе бірнеше адамның тілдік қарым-қатынас процесінде білім, білік, дағдыларымен алмасу, ақпарат беру және хабарлау. Мұғалім мен білім алушы арасында оқу іскерлік пен бірлескен әрекетті ұйымдастыру біліктілігін қалыптастыруға мүмкіндік беретін тапсырмалар оқу процесіне енгізіледі: топта және жеке жұмыс жасау: позициялардың келісуімен және өзара қызығушылықтарын есепке ала отырыпортақ бір шешім табуға және шиленіскен жағдайда жеткізбеу; тұжырымдап, дәлелдеп және өз пікірін айту; өз қажеттіліктері мен ой-пікірлерін, сезімдерін білдіру үшін саналы түрде ауызекі сөйлеу тәсілдерін пайдалану; өз әрекеттерін жоспарлау және басшылық жасау.
13. Ақпараттық –коммуникациялық технологияларды пайдалану:
1) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану құзыреттілігі базалық ақпараттық-коммуникациялық дағдыларда құрылады және білім алушылардың жұмыс барысында, бос уақыттарында және қарым-қатынаста технологияларды сенімді және шығармашылықпен қолдануды қамтиды;
2) ақпаратты-коммуникациялық технологияларды және GPS навигациясын, мультимедиялық ресурстарды, бұқаралық ақпарат құралдарын, интерактивті тақтаны, тифлокешенді қолдану оқу процесін, жаңғыртуға және жандандыруға, сонымен бірге білім алушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасқа және ынтымақтастыққа ықпал етеді;
3) мұғалім және басқа білім алушылармен қарым-қатынас жасауға, ақпаратпен бөлісуге, өңдеуге, ізденіске және міндетті түрде Интернет-ресурстарды, ұялы байланысты, онлайн форумды пайдаланады.
14. Қалдық көруін сақтау және көру арқылы қабылдауын дамыту кабинетінде келесі құрал-жабдықтар:
1) бір топшаға кіретін білім алушылардың санына сәйкес үстелдер;
2) көрнекі құралдар, оқу материалдар және әдістемелік әдебиеттерге арналған шкафтар;
3) машықтандыруға арналған аппарат;
4) офтальмологиялық вакуумды массаж аппарат (бұдан әрі - ОВМА);
5) макулостимулятор КЭМ-ЦТ (түрлі-түсті үстемелер);
6) көру қабілетін ынталандыру арналған бағдарламалар енгізілген дербес компьютер;
7) түзету жұмыстары үшін медициналық жабдықтар;
8) жарық беретін приборлар, люксметр;
9) синоптофор;
10) иллюстрациялық және үлестірмелі (шынайы заттардың мүсіндері, мозайка, ойындар, тақырыптық иллюстрациялық материалдар, мультимедия курсы, құрастырғыштар, түсті фломастерлер, қарындаштар, маркерлер, перфокарталар, танграмы) бөлшектелген суреттербар.
15. Білім алушылардың жетістігін бағалау дамудың табысты мониторингі негізінде, сапалы-сипатты, эмоционалды тұрғыда жүргізіледі.
16. Бағдарламаны оқытудың нәтижесі үш деңгейде қадағаланады және сипаттау тәсіліне ие:
1) меңгеруге ұмтылу;
2) көмекпен меңгереді (ересектің, құрдасының);
3) жетекші құзіреттіліктер бойынша өз бетінше меңгереді.
3-тарау. "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
17. "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту"пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
18. "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Диагностика";
2) 2-бөлім "Көру қабілетін сақтау";
3) 3-бөлім "Сенсорлық эталондарды қалыптастыру";
4) 4-бөлім "Көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту";
5) 5-бөлім "Көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту";
6) 6-бөлім "Қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту";
7) 7-бөлім "Сюжеттік бейнені қабылдау";
8) 8-бөлім "Кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау";
9) 9-бөлім "Көркемдік қабылдауын дамыту";
10) 10-бөлім "Салауатты өмірдің негізі мен алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі".
19. "Диагностика" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көру қабілетін сақтау туралы білім алушылардың білімдерін айқындау.
20. "Көру қабілетін сақтау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көру анализаторларының мәні;
2) көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлары;
3) түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза);
4) көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы);
5) көру қабілетін сақтау үшінкүш түсіру тәртібін сақтау.
21. "Сенсорлық эталонды қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру;
2) түстерді араластыру;
3) түсті бояу тақтайшасы (қарама-қарсы түстер. Түстердің сәйкестенуі (ашық түс), ахроматтық кесінге салу кезіндегі негізгі түстердің белгісі;
4) көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және ата;
5) әртүрлі амалдармен көлемі бойынша сәйкестендіру.
22. "Көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) үлкен кеңістіктегі қашықтықты бағалау;
2) кеңістікте заттардың өзара орналасуын бағалау;
3) кеңістік қатынасты анықтау.
23. "Көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көздің бақылау қызметін дамыту;
2) қолдың ұсақ моторикасын дамыту.
24. "Қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) бақылау арқылы талдауын дамыту;
2) нұсқалы және толтырылған бейне.
25. "Сюжеттік бейнені қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) заттық картинаны қабылдау.
26. "Кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілері;
2) жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау;
3) кеңістік жағдайларды құрастыру, жазықтықта бейнесін моделдеу, осы жағдайды бейнелеуші құралдармен күрделендіре отырып салу.
27. "Көркемдік қабылдауын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) өнердің негізгі түрлері;
2) декоративті қолданбалы өнер.
28. "Салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) салауатты өмір салты туралы;
2) алғашқы медициналық көмек және оны көрсетудің ережесі;
3) алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралы;
4) адам ағзасының жарақат алу түрлеріне сипаттама.
29. 5-сыныпқа арналған "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) диагностика: көру қабілетін сақтаудың мәні; білім алушылардың көру түйсігінің даму деңгейін бағалау;
2) көру қабілетін сақтау: көру анализаторлары, көру қабілетінің нашарлаудың және жоғалтудың қаупі факторлары; көз гимнастикасы; оптикалық түзеу құралдарын күту (көзілдірік, лупалар, линзалар); көздің шаршағанын басу амалдары; аккомодацияға жаттығулар, әйнектегі белгімен жаттығулар; көру аймағы ұғымы (жанынан көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы), көру өрісін анықтайтын құрал – периметр; келбетті пішіннің көруді сақтауға әсері; дене шынықтыру режимі;
3) сенсорлық эталонды қалыптастыру: негізгі түстерді, спектр түстерін ажырату және үйлестіру; жақын түстер қатарынан кажетті түсті айырып алу; түстер реңкілерін қабылдау және ажырату, оларды басқалар қатарынан және күрделі түстер гаммасынан ажыратып алу; түстің қанықтығы бойынша түстер қатарын белгілеу; түсті төмен контраст түстер арасында қабылдау; дистантты кабылдау; түстердің араласып кетуі; түстердің палитрасы (қарама-қарсы түстер, түстердің үйлесуі, суық және жылы реңдер) және негізгі түстердің ахроматикалық түріне салудағы белгілері; негізгі жазық фигуралар мен көлемді денелерді тану және атау; геометриялық формаларын полисенсорлық қабылдау; ұқсас фигуларды ажырату; түрлі конфигурациялық формаларда және кеңістікте әр түрлі орналасқан сенсорных эталондарды қабылдау; геометриялық формалармен праксис (көлемді геометриялық денелерді, үлгі, сызба, сыртқы контуры, қиялбойынша заттардықұрастыру;заттарды шамасына қарай әр түрлі амалдармен салыстыру; шамаларды қашықтан ажырату; шамадағы айырмашылықтардың біртіндеп азаюы бойынша шамаларды реттеу; кеңістікте әр түрлі орналасқан күрделі формаларды шамалары бойынша салыстыру; шамалардың контрастысы; шамалардың үйлесімдігіне жаттығулар;
4) көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту: ауқымды кеңістікте қашықтықты бағалау; кеністіктегі заттардың өзара орналасуын бағалау; кеңістіктік қатынастарды белгілеу;
5) көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту: нақты үйлесімді сыртқы практикалық әрекеттердің дамыту; көздің бақылау қозғалыс функциясын дамыту; қолдың ұсақ моторикасын дамыту;
6) қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту:көлемді моделді қабылдау; ішкі суреті бар объектінің контурын қабылдау; силуэты берілген бейнені қабылдау; толықтай салыңбаған бейнені қабылдау; дұрыс салынбаған суретті қабылдау; суретті дұрыс қалыпқа келтіру; бейнені анықсыз перцептивті аясынан ажыратып алу; сызба түрінде берілген суретті қабылдау;
7) сюжеттік бейнені қабылдау: сюжеттік суретті құрастырудың кезеңдері; заттық суретті қабылдау; субъектті суретті қабылдау; сюжетті суреттер сериясын қабылдау;суреттерді қабылдауда айырмашылықтарды іздеу;
8) кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау: ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілерін талдау: жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау жаттығулары; кеңістік жағдайларды құрастыру; жазықтықта бейнесін моделдеу; бейнелеуші құралдарды біртіндеп күрделендіре отырып кеністіктік жағдаятты салу; кеңістік ауқымын стереоскоптық қабылдау; ауа және линиялық перспектива түсініктері; қабылдау қашықтықты ұзара отырып, объектілердің өзара орналасу қашықтықты анықтау практикумы;
9) көркемдік қабылдауын дамыту: өнердің негіздерімен танысу;өнердің негізгі түрлері туралы түсінік;көркем шығармаларды талдау; декоративті қолданбалы өнер;
10) салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі: салауатты өмір салты туралы; зиян келтіретін жағымсыз қылықтарды алдын алу; алғашқы медициналық көмек және оны көрсетудің ережесі жалпы адам денсаулығына ықпалын білу; алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралы; адам ағзасының жарақат алу түрлерініңсипаттамасы.
30. 6-сыныпқа арналған "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) диагностика: көру қабілетін сақтаудың мәні; білім алушылардың көру түйсігінің даму деңгейін бағалау;
2) көру қабілетін сақтау: көру талдағышы; көру талдағыштың бұзылыстарын компенцациялаудың жолдары; көру талдағыштың жұмыс төзімділігін сақтауға; көрудің шаршап қалуды алдын алуға бағытталған жаттығулар; көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалтудыңқауіпті факторлары; өзіне және өз деңсаулығына жауапкершілік деңгейі; түзету оптикалық құралдарды (көз әйнек, лупа, линза) күту ережелері; көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) туралы түсініктер; көру қабілетін сақтау үшін күш түсіру тәртібін сақтау; бұлшық етті нығайту үшін сергіту сәттері;
3) сенсорлық эталонды қалыптастыру: негізі түстер және спектр түстері; түстер гаммасы; негізгі үш спектрдің ауданында (қызыл, көк, жасыл) дифференцалдық сезімталдығын дамыту; түстерді араластыру арқылы түстің жаңа реңін алу; оюларды құрастыру және бояу; көру эталондармен еркін операцияларды жасау жаттығулар; "Жануарлар", "Құстар", "Балықтар", "Жәндіктер" тақырыптар бойынша көру түсініктер; жайлы көріністерін нақтылау және қалыптастыру; түстердің үйлесуі; түстердің палитрасы (қарама-қарсы түстер, түстердің үйлесуі, суық және жылы реңдер); түстердің ахроматикалық түріне салудағы белгілері;негізгі жалпақ фигуралар мен көлемді денелер; объектінің жалпақ мен көлемді бейнелерін сәйкестендіру, салыстыру; елістеу арқылы заттарды биіктігі бойынша салыстыру; графикалық диктанттар; көптеген заттардың арасынан берілген мөлшері бойынша қажетті затты ажырату (қабылданатын заттардың санын біртіндеп арттыру; қабылдау заттарға қашықтықты ұзарту арқылы); биіктігі/ауқымы мөлшерлері бойынша заттарды олар жайлы түсініктерімен сәйкестендіру) стереоскоптық көру қабілетін жаттықтыру); қоршаған ортадағы объектілерді олар туралы қалыптасқан түсініктермен сәйкестендіру;
4) көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту: үлкен кеңістіктегі қашықтықты бағалау; кеңістікте заттардың өзара орналасуын бағалау; сызбадан бейнелеу түрлерін құрылымдастыру; жазықтық координаторында бағдарлана алу; берілген координатор нүктесі бойынша бейненің құрылуын тану; әртүрлі позицияда объектіні көру арқылы қабылдау; көзбен шамалауды дамыта білу; кеңістікте бағдарлауды дамыта алу, көру арқылыесте сақтауын жаттықтыру;
5) көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту: көру арқылы қозғалып бара жатқан затқа бақылау жасау; заттың жасалған материалдар қасиеттерін анықтау және сипаттау; өз бұйымының көрнекі бейнесін құру (құм, оригама, папье-маше);
6) қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту:заттарды маңыздыбелгілері бойынша топқа біріктіру; объектілерді маңызды тағайындалған бөліктері бойынша тану, ерекшелеу; мозаикамен жұмыс жасау, құрастыру; заттық бейнелерді бейнелеу, талдау, салыстыру; затты; оның бейнесін оны ауызша сипаттау бойыншатабу жаттығулары;үзінділер бойынша суреттеу; "сандырақ" - суреттер; жасырын контурлы бейнелерді табу жаттығулары; қимылды көзбен бақылау арқылы берілген суретті жазықтықта (қағаз, грифельді тақта) салу;
7) сюжеттік бейнені қабылдау:сюжеті, форманы, мөлшерді, түсті, бейненің ашықтылығын өзгерту негізінде сюжеттік суреттерді қабылдауда компьютерлік техникаларды қолдану: фильмдерді көрсету арқылысюжет желісін талдау және мазмұнын айтып беру негізінде көру арқылы қабылдау сапасы мен жылдамдығын жаттықтыру;
8) кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау:ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілері; объектінің алшақтығын белгілеу; жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау; кеңістіктің ауқымын стереоскоптық қабылдау; ауажәне линиялық перспектива ұғымдары;кеңістік жағдайларды құрастыру, жазықтықта бейнесін моделдеу, осы жағдайды бейнелеуші құралдармен күрделендіре отырып салу; қабылдау қашықтықты ұзарта отырып, объектілердің ара қашықтығын анықтау жаттығулары;
9) көркемдік қабылдауын дамыту: өнердің негізгі түрлері; өнердің негізгі түрлерін ажырату; көркем шығармаларды талдау; берілген тақырыпты немесе түпкі ойын рельефті суреттер немесе пластилин арқылы ашу; берілген тақырыпта кеңістік немесе жазықтықта қарапайым композициялары; шығармашылық қызметтер түрлері (скульптура, шығармашылық құрастыру, декаративті қолданбалы өнер); негізгі пластикалық өнердің түрлері, олардың ерекшеліктері; табиғатқа, адамға, қоғамға эмоционалды көзқарас; бейнелі өнер;
10) салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі: өз деңсаулығына жауапкершілік; алғашқы медициналық көмектің маңызы;жалпы адам денсаулығына зиян келтіретін жағымсыз қылықтардың ықпалы; мұрынан қан ағу, құлап қалу калып, жарақат алу, сырып алу кезіндегі алғашқы медициналық көмек көрсету; жараны жуу және жараға таңғыш тарту; алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралын пайдалану; адам ағзасының әртүрлі жарақат түрлерін сипаттау; адам ағзасының әртүрлі жарақаттану кезінде алғашқы медициналық көмек көрсету.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
31. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгіде бірінші белгі – сыныбын, екінші және үшінші белгі – бөлімнің және бөлімшенің реттік санын, төртінші белгі оқу мақсатының реттік номірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4 кодында "5" - сыныбы, "2.1" - бөлімшеcі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.
32. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Диагностика":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
1.1Көру қабілетін сақтаудың маңыздылығы | 5.1.1.1көру қабілетін сақтау маңыздылығы туралы түсініктерінің болуы | 6.1.1.1көру қабілетін сақтау маңыздылығын білу |
2) 2-бөлім "Көру қабілетін сақтау":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5 сынып | 6 сынып | |
2.1Көру анализаторларының мәні |
5.2.1.1 көру анализаторларының мәнін түсіну |
6.2.1.1 көру анализаторларының мәні туралы білімді меңгеру |
2.2 Көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлары | 5.2.2.1 көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлар туралы түсініктерінің болуы |
6.2.2.1 көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторларын саналы түрде түсіну |
2.3 Түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза) | 5.2.3.1 түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза) дағдыларынмеңгеру |
6.2.3.1 түзету оптикалық құралдарды күтудің (көз әйнек, линза) ережесін қолдану |
2.4 Көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) | 5.2.4.1 көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) мәнін түсіну |
6.2.4.1 көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) түсініктерін меңгеру, пайдалану |
2.5 Көру қабілетін сақтау үшін күш түсіру тәртібін сақтау |
5.2.5.1 күш түсіру тәртібінің маңыздылығын түсіну |
6.2.5.1 күш түсіру тәртібі туралы білімдерін қолдану |
3) 3-бөлім "Сенсорлық эталонды қалыптастыру":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
3.1 Қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру |
5.3.1.1 қосымша және негізгі түстерді атау |
6.3.1.1қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру |
3.2Түстерді араластыру |
5.3.2.1 түстерді араластыру арқылы жаңа түстер реңктерінала білу |
6.3.2.1жаңа түсті алу үшін түстерді араластыру әдісін жұмыста қолдану |
3.3 Түсті бояу тақтайшасы (қарама-қарсы түстер. Түстердің сәйкестенуі "суық", "жылы" түстер), ахроматтық кесінге салу кезіндегі негізгі түстердің белгісі |
5.3.3.1 түстердің үйлесуі туралы толық мағлұмат меңгеру |
6.3.3.1 жаттығу орындау барысында үйлесімді түстерді қолдану |
3.4 Көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және атау |
5.3.4.1 көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және атау |
6.3.4.1көру әдісі арқылы негізгі тегіс фигураларды және көлемді заттарды ерекшелеу |
3.5 Әртүрлі амалдармен көлемі бойынша сәйкестендіру |
5.3.5.1көп объектілер ішінен берілген өлшемдегі объектіні ерекшелеу |
6.3.5.1 көп объектілер ішінен берілген өлшемдегі объектіні (қабылданатын объектілердің ара қашықтығын, санын ұлғайту) ерекшелеу |
4) 4-бөлім "Көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
4.1 Үлкен кеңістіктегі қашықтықты бағалау | 5.4.1.1 макро кеңістікте арақашықтықты бағалау | 6.4.1.1 макро кеңістікте арақашықтықты анықтау |
4.2 Кеңістікте заттардың өзара орналасуын бағалау | 5.4.2.1 кеңістікте заттардың өзара орналасуын білу | 6.4.2.1 кеңістікте заттардың өзара орналасуын көру арқылы зерттеу |
4.3 Кеңістік қатынасты анықтау | 5.4.3.1 көру арқылы топтағы заттардың кеңістіктегі орналасуын ерекшелеу |
6.4.3.1 сызбадан бейнелеу түрлерін құрылымдастыру |
5) 5-бөлім "Көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5- сынып | 6- сынып | |
5.1Көздің бақылау қызметін дамыту | 5.5.1.1 көздің бақылау қызметін қолдана білу | 6.5.1.1 көру арқылы қозғалып бара жатқан затқа бақылау жасау |
5.2 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
5.5.2.1 заттардың құрылымын саусақтармен анықтау |
6.5.2.1 заттың жасалған материалдар қасиеттерін анықтау және сипаттау |
6) 6-бөлім "Қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту":
6-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
6.1Бақылау арқылы талдауын дамыту | 5.6.1.1 объектіні тұтас және бөлшектермен қабылдауға арналған жаттығу, заттардың қасиеттері мен сапасын сараптау, қабылданатын бейнелерді сөзбен сипаттап беру |
6.6.1.1заттарды тану, тағайындалған белгілері бойынша топқа біріктіру |
6.2 Кескінді және боялған бейне |
5.6.2.1 артық объектіні табу, бірнеше айырмашылықтары бар ұқсас бейнелерді салыстыру |
6.6.2.1 суреттерді сөзбен бейнелеу бойынша заттарды табуға арналған жаттығулар орындау |
7) 7-бөлім "Сюжеттік бейнені қабылдау":
7-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
7.1 Заттық картинаны қабылдау |
5.7.1.1 сюжеті тақырыптарды анықтау |
6.7.1.1 тұрақты қалпы мен динамикада сюжеттік суреттерді қабылдауда компьютерлік техникаларды қолдану: сюжеті, фоманы, мөлшерді, түсті, ашықтылығын өзгерту негізінде |
8) 8-бөлім "Кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау":
8-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
8.1 Ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілері | 5.8.1.1 ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілерітуралы түсініктерінің болуы | 6.8.1.1 ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілерін білу |
8.2 Жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау |
5.8.2.1объектінің қашықтығын анықтау туралы түсініктерінің болуы |
6.8.2.1 объектілердің ара қашықтығын анықтау |
8.3 Кеңістік жағдайларды құрастыру, жазықтықта бейнесін моделдеу, осы жағдайды бейнелеуші құралдармен күрделендіре отырып салу |
5.8.3.1 жазықтықта бейнені модельдеу, құрастыру туралы түсініктерінің болуы |
6.8.3.1 жазықтықта бейнені модельдеу, құрастыру |
9) 9-бөлім "Көркемдік қабылдауын дамыту":
9-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
9.1 Өнердің негізгі түрлері |
5.9.1.1 өнердің негізгі түрлерін білу |
6.9.1.1 өнердің негізгі түрлерін білу |
9.2 Декоративті қолданбалы өнер |
5.9.2.1ою-өрнектің мәнін түсіну |
6.9.2.1берілген тақырыпты немесе түпкі ойын рельефті суреттер немесе пластилин арқылы ашу |
10) 10-бөлім"Салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі":
10-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
10.1 Салауатты өмір салты туралы | 5.10.1.1 салауатты өмір салтының мәнін түсіну | 6.10.1.1 өз денсаулығына жауапты екенін саналы түрде түсіну |
10.2 Алғашқы медициналық көмек және оны көрсетудің ережесі |
5.10.2. алғашқы медициналық көмек көрсетудің мәнін түсіну |
6.10.2.1 алғашқы медициналық көмек көрсетудің негізгі қағидаларын білу |
10.3 Алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралы | 5.10.3.1 алғашқы медициналық көмек көрсету құралдарын білу | 6.10.3.1 алғашқы медициналық көмек көрсету құралдарын пайдалану |
10.4 Адам ағзасының жарақат алу түрлеріне сипаттама |
5.10.4.1 адам ағзасының әртүрлі жарақат түрлері туралы түсініктерінің болуы |
6.10.4.1 адам ағзасының әртүрлі жарақат түрлерін сипаттау |
33. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
34. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Қалдық көру қабілетін сақтау және дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Диагностика | 1.1Білім алушылардың көру қабілетін сақтау туралы білімдерін анықтау | 5.1.1.1 көру қабілетін сақтау маңыздылығы туралы түсініктерінің болуы |
2. Көру қабілетін сақтау | 2.1Көру анализаторларының мәні |
5.2.1.1 көру анализаторларының мәнін түсіну |
2.2 Көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлары | 5.2.2.1 көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлар туралы түсініктерінің болуы | |
2.3Түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза) | 5.2.3.1 түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза) дағдыларын меңгеру | |
2.4Көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) | 5.2.4.1 көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) мәнін түсіну | |
2.5Көру қабілетін сақтау үшін күш түсіру тәртібін сақтау. |
5.2.5.1 күш түсіру тәртібінің маңыздылығын түсіну | |
2-тоқсан | ||
3. Сенсорлық эталонды қалыптастыру | 3.1 Қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру |
5.3.1.1 қосымша және негізгі түстерді атау |
3.2Түстерді араластыру |
5.3.2.1 түстерді араластыру арқылы жаңа түстер реңктерінала білу | |
3.3 Түсті бояу тақтайшасы (қарама-қарсы түстер. Түстердің сәйкестенуі (ашықтүс), ахроматтық кесінге салу кезіндегі негізгі түстердің белгісі |
5.3.3.1 түстердің үйлесуі туралы толық мағлұмат меңгеру | |
3.4Көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және атау |
5.3.4.1 көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және атау | |
3.5 Әртүрлі амалдармен көлемі бойынша сәйкестендіру |
5.3.5.1 көп объектілер ішінен берілген өлшемдегі объектіні ерекшелеу | |
4. Көру арқылы кеңістіктіқабылдау мен есте сақтауын дамыту | 4.1 Үлкен кеңістіктегі қашықтықты бағалау | 5.4.1.1 макро кеңістікте арақашықтықты бағалау |
4.2 Кеңістікте заттардың өзара орналасуын бағалау | 5.4.2.1 кеңістікте заттардың өзара орналасуын білу | |
4.3 Кеңістік қатынасты анықтау | 5.4.3.1 көру арқылы топтағы заттардың кеңістіктегі орналасуын ерекшелеу | |
5. Көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту | 5.1Көздің бақылау қызметін дамыту | 5.5.1.1 көздің бақылау қызметін қолдана білу |
5.2 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
5.5.2.1 заттардың құрылымын саусақтармен анықтау | |
3-тоқсан | ||
6. Қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту | 6.1Бақылау арқылы талдауын дамыту | 5.6.1.1 объектіні тұтас және бөлшектермен қабылдауға арналған жаттығу, заттардың қасиеттері мен сапасын сараптау, қабылданатын бейнелерді сөзбен сипаттап беру |
6.2 Кескінді және боялған бейне |
5.6.2.1 артық объектіні табу, бірнеше айырмашылықтары бар ұқсас бейнелерді салыстыру | |
7. Сюжеттік бейнені қабылдау | 5.7.1.1 Заттық картинаны қабылдау |
5.7.1.1 сюжеті тақырыптарды анықтау |
8. Кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау | 8.1 Ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілері | 5.8.1.1 ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілерітуралы түсініктерінің болуы |
8.2 Жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау |
5.8.2.1объектінің қашықтығын анықтау туралы түсініктерінің болуы | |
8.3 Кеңістік жағдайларды құрастыру, жазықтықта бейнесін моделдеу, осы жағдайды бейнелеуші құралдармен күрделендіре отырып салу |
5.8.3.1 жазықтықта бейнені модельдеу, құрастыру туралы түсініктерінің болуы | |
4 тоқсан | ||
9. Көркемдік қабылдауын дамыту | 9.1 Өнердің негізгі түрлері |
5.9.1.1 өнердің негізгі түрлерін білу |
9.2 Декоративті қолданбалы өнер |
5.9.2.1ою-өрнектің мәнін түсіну | |
10. Салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі | 10.1 Салауатты өмір салты туралы | 5.10.1.1 салауатты өмір салтының мәнін түсіну |
10.2 Алғашқы медициналық көмек және оны көрсетудің ережесі |
5.10.2. алғашқы медициналық көмек көрсетудің мәнін түсіну | |
10.3 Алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралы | 5.10.3.1 алғашқы медициналық көмек көрсету құралдарын білу | |
10.4 Адам ағзасының жарақат алу түрлеріне сипаттама |
5.10.4.1 адам ағзасының әртүрлі жарақат түрлері туралы түсініктерінің болуы |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Диагностика | 1.1Білім алушылардың көру қабілетін сақтау туралы білімдерін анықтау | 6.1.1.1көру қабілетін сақтау маңыздылығынбілу |
2. Көру қабілетін сақтау | 2.1Көру анализаторларының мәні |
6.2.1.1 көру анализаторларының мәні туралы білімді меңгеру |
2.2 Көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторлары |
6.2.2.1 көру қабілетінің төмендеуі мен жоғалту қауіп-қатерінің факторларын саналы түрде түсіну | |
2.3Түзету оптикалық құралдарды күту (көз әйнек, лупа, линза) |
6.2.3.1 түзету оптикалық құралдарды күтудің (көз әйнек, линза) ережесін қолдану | |
2.4Көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) |
6.2.4.1 көру аймағы (шеттен көру, орталық көру, көру аймағының тарылуы) түсініктерін меңгеру, пайдалану | |
2.5Көру қабілетін сақтау үшін физикалық күш түсіру тәртібі және оны сақтау |
6.2.5.1 күш түсіру тәртібі туралы білімдерін қолдану | |
2-тоқсан | ||
3. Сенсорлық эталонды қалыптастыру | 3.1 Қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру |
6.3.1.1қосымша және негізгі түстерді сараптау және сәйкестендіру |
3.2Түстерді араластыру |
6.3.2.1жаңа түсті алу үшін түстерді араластыру әдісін жұмыста қолдану | |
3.3 Түсті бояу тақтайшасы (қарама-қарсы түстер. Түстердің сәйкестенуі (ашықтүс), ахроматтық кесінге салу кезіндегі негізгі түстердің белгісі |
6.3.3.1 жаттығу орындау барысында үйлесімді түстерді қолдану | |
3.4Көлемді заттар мен негізгі жалпақ фигураларды тану және атау |
6.3.4.1көру әдісі арқылы негізгі тегіс фигураларды және көлемді заттарды ерекшелеу | |
3.5 Әртүрлі амалдармен көлемі бойынша сәйкестендіру |
6.3.5.1 көп объектілер ішінен берілген өлшемдегі объектіні (қабылданатын объектілердің ара қашықтығын, санын ұлғайту) ерекшелеу | |
4. Көру арқылы кеңістікті қабылдау мен есте сақтауын дамыту | 4.1 Үлкен кеңістіктегі қашықтықты бағалау | 6.4.1.1 макро кеңістікте арақашықтықты анықтау |
4.2 Кеңістікте заттардың өзара орналасуын бағалау | 6.4.2.1 кеңістікте заттардың өзара орналасуын көру арқылы зерттеу | |
4.3 Кеңістік қатынасты анықтау |
6.4.3.1 сызбадан бейнелеу түрлерін құрылымдастыру | |
5. Көру мен моториканың үйлесімділігін дамыту | 5.1Көздің бақылау қызметін дамыту | 6.5.1.1 көру арқылы қозғалып бара жатқан затқа бақылау жасау |
5.2 Қолдың ұсақ моторикасын дамыту |
6.5.2.1 заттың жасалған материалдар қасиеттерін анықтау және сипаттау | |
3-тоқсан | ||
6. Қабылдаудың толық және тұтастығын дамыту | 6.1Бақылау арқылы талдауын дамыту |
6.6.1.1заттарды тану, тағайындалған белгілері бойынша топқа біріктіру |
6.2 Нұсқалы және толтырылған бейне |
6.6.2.1 суреттерді сөзбен бейнелеу бойынша заттарды табуға арналған жаттығулар орындау | |
7. Сюжеттік бейнені қабылдау | 5.7.1.1 Заттық картинаны қабылдау |
6.7.1.1 тұрақты қалпы мен динамикада сюжеттік суреттерді қабылдауда компьютерлік техникаларды қолдану: сюжеті, фоманы, мөлшерді, түсті, ашықтылығын өзгерту негізінде |
8. Кең (ауқымды) кеңістікті қабылдау | 8.1 Ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілері | 6.8.1.1 ауқымды кеңістіктің бинокулярды емес белгілерін білу |
8.2 Жабық және ашық кеңістіктегі объектілердің өзара орналасуы мен ара қашықтығын анықтау |
6.8.2.1 объектілердің ара қашықтығын анықтау | |
8.3 Кеңістік жағдайларды құрастыру, жазықтықта бейнесін моделдеу, осы жағдайды бейнелеуші құралдармен күрделендіре отырып салу |
6.8.3.1 жазықтықтабейнені модельдеу, құрастыру | |
4-тоқсан | ||
9. Көркемдік қабылдауын дамыту | 9.1 Өнердің негізгі түрлері |
6.9.1.1 өнердің негізгі түрлерін білу |
9.2 Декоративті қолданбалы өнер |
6.9.2.1берілген тақырыпты немесе түпкі ойын рельефті суреттер немесе пластилин арқылы ашу | |
10. Салауатты өмірдің негізі. Алғашқы медициналық көмек көрсету мен медициналық білімнің негізі | 10.1 Салауатты өмір салты туралы | 6.10.1.1 өз денсаулығына жауапты екенін саналы түрде түсіну |
10.2 Алғашқы медициналық көмек және оны көрсетудің ережесі |
6.10.2.1 алғашқы медициналық көмек көрсетудің негізгі қағидаларын білу | |
10.3 Алғашқы медициналық көмек көрсетудің құралы | 6.10.3.1 алғашқы медициналық көмек көрсету құралдарын пайдалану | |
10.4 Адам ағзасының жарақат алу түрлеріне сипаттама |
6.10.4.1 адам ағзасының әртүрлі жарақат түрлерін сипаттау |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1 -тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты – қоршаған орта туралы тұтас түсініктердің негізінде балалардың қоғамдағы жүріс-тұрысын, әлеуметтік жағымды мінез-кұлығын калыптастыру, көру қабілеті зақымдалған тұлғаларды қазіргі өмірдің салттарымен жағдайларына әлеуметтік-психологиялық жағынан бейімдеуболып табылады.
3. Бағдарламаның міндеттері:
1) көру қабілеті зақымдалған балалардың өзіне-өзі қызмет көрсетудің, жеке тазалықты сақтаудың, үй шаруасын жүргізудің, қоршаған ортада бағдарлаудың кажетті дағдырларын калыптастыру;
2) әлеуметтік ортаның ерекшеліктерін дұрыс бағалап түсінуін, өзін-өзі бақылау мен өз мінез-кұлығын реттеу дағдыларын қалыптастыру;
3) адамгершілік-этикалық нормаларына сай мінез-құлықты қалыптастыру, дүнеитанымын кеңейту, эстетикалық талғамын дамыту;
4) әлеуметтік-мәдени мекемелеріне жататын кәсіпорындары мен ұйымдарымен іс жүзінде таныстыру;
5) адамгершілік-тұлғалық қасиеттерін тәрбиелеу: еңбекқорлық, басқалардың қайғысы мен сезімдеріне ортақ бола білу, үлкендерді сыйлау, отаншылдық сезімдері.
2 -тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" (бұдан әрі - ӘТБ) пәні көру қабілеті бұзылған балаларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің коррекциялық компонентінің негізгі пәндерінің бірі болып табылады. Бұл пән осы балалардың оқыту-тәрбиелеу процесінде өздерін тұлға ретінде таныттуын қамтамасыз етумен ғана шектелмейді, ол көрмейтіндердің өзіндік қажеттіліктерін өз бетінше қанағаттандыра алатындай, өз әлеуметтік мәселелерін шешетіндей, өзін-өзі және басқаларын адекватты бағалайтындай, айналадағыларыментең құқықта әрекеттесе білетіндей әлеуметтік құзіреттілктін деңгейіне жетуге мүмкіндік береді.
5. Көрмейтін және нашар көретін балаларды оқыту құндылықты-бағдарлы, әрекеттік, дифференциалды және коммуникативті тәсілдер негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың құндылықты-бағдарлы тәсілі – бұл белгілі құнылықтар тұрғысында оқу іс-әрекетін ұйымдастыру және орындау, оның нәтижелерін алу және қолдану тәсілі: өмір, адам, табиғат, шындық, мейірімділік, отбасы. Құндылықтар тұлғаның мотивациясының маңызды факторы ретінде, оның мінез-құлқы мен әрекетін ынталандырады. Орта білім берудің құндылықтары "Мәңгілік ел" ұлттық идеясына негізделген: қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік; құрмет; ынтымақтастық; еңбек пен шығармашылық; ашықтық; өмір бойы білім алу. Оқыту барысында қазақ ұлттық дәстүрлері мен салттарына басым көңіл бөлінеді. Окытудың ерекше нәтижелі формаларын қолданады: пікірталас, пікірсайыс, презентациялар, жарыс, конференция өткізу.
7. Тұлғалық қасиеттердің дамуы білім алушыларды білім берудің басты құндылықтарына дағдыландырудың негізі болып табылады, ол құндылықтар: "қазақстандық патриотизм" мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдарына айналады.
8. Тұлғалық-бағдарлы тәсілі оқу процесін жекелендіруді, баланың жеке даралығын, тұлғалық бірегей қасиеттерін (шығармашылық, белсенділік, еңбекқорлық, төзімділік, мұқияттылық, ұқыптылық, өз деңсаулығы мен кауіпсіздігіне жауаптылық, мақсаттылық, жігерлілік пенқайраттылық, тартысыздық, әдептілік) қалыптастуді көздейді, эмоциялық-еріктік аясының, психикалық процестердің: бейнелеу-әрекеттік ойлаудың, зейіннің кемшіліктерін түзетуге жетелейді.
9. Әрекеттік тәсіл әлеуметтік-тұрмыстық сабақтарында балалардың практикалық икемдері мен дағдырларын дамытуда және түзетуде жүзіге асады. Практикалық дағдыларды ақпараттық-рецептивті, іздену, зерттеу, көрнекті-иллюстрациялық, оқу-танымдық іс-әрекетін ынталандыру әдістері, бақылау және өзін-өзі бақылау әдістері,репродуктивті әдісі арқылы дамытады, бұл әдістер бойынша меңгерлетін материалды машықталған дағдыға айналғанша қайта-қайта бірнеше рет бекітеді.
10. Әрекеттік тәсіл мұғалім, тәрбиеші мен ата-ананың өзара іс-қимылынкөздейді, онда мұғалім білім алушының іс-қимылын үйлестіреді, ал білім алушы өз іс–әрекетін анықтайды, даму дағдыларының жақын аймағын анықтайды және неғұрлым тиімді тактиканы тандайды.
11. Сабақта жүргізілетін іс-әрекеттің негізгі түрі – күнделікті тұрмыстық, әлеуметтік дағдылары мен айналадағылармен әрекеттесудің дағдыларын меңгеруге бағытталғантәжирибелік сабақ болып табылады.
12. Әрекеттік тәсіл білім алушыларға өз бетінше:
1) сұрақ қойып, қорытынды жасау; әртүрлі қиын маршрутты құрастыруда және оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін, модельдер мен схемаларды түрлендіруіне, жасап шығаруына, қолдануына;
2) нәтижеге қол жеткізу барысында өзінің іс-әрекетін бақылау, бағдарлауға және мобилдікке байланысты жағдайдың өзгеруіне қарай іс-әрекетін түзетуіне; оқу міндеттерінің орындалуын, оны шешудегі өз мүмкіндіктерін дұрыс бағалауына мүмкіндік береді.
13. Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлауды оқытудағыдифференциациялық тәсіл оқу процесінбілім алушылардың түрлі топтарына қарай ерекшелендіруді, олардың денсаулық, психикалық, офтольмологиялықжәне жас ерекшеліктеріне, көру мүмкіндігі мен қосарласқан кемістіктердің болуына байланысты түрлі жағдайларды жасауды ескереді, осындай ерекшеліктеріне қарай білім алушыларды топтарға бөледі: мүлдем көрмейтін және жартылай көретін білім алушылар; нашар көретін білім алушылар. .
14. Әлеуметтік және тұрмыстық ортада бағдарлау дағдыларын меңгеруіне байланысты топшаларға бөліп оқытуды ұйғарады: балаларды үш топшаға бөледі:
1) бірінші топшаның білім алушыларыбілім алушылары оқу материалын толықша және өз бетінше меңгере алады;
2) екінші топшаның білім алушылары оқу материалын меңгереді, бірақ оны жаңғыртуда кейбір қателерді жібереді;
3) үшінші топшаның білім алушылары оқу материалын жартылай меңгереді және оны өз бетінше жаңғырта алмайды, олар үшін жеке түзетудің әдістері мен тәсілдері қамтылған жеке карталар жасайды.
15. Коммуникативті тәсіл әдептілік, сипайылық, ақкөңілділік, тартысыздық сезімдеріне негізделген тұлғаралық әрекеттесуді ұйғарады; сөйлеу қарым-қатынаста білім алушылар іскерлік ынтымақтастықты орнатады; жалпы шешімді табуды, түрлі ұстанымдарды келістіру және өзара қызығушықтарын есепке алу негізінде дау-жанжалдарды шешуді, құрбылардың пікірімен санасып, бір-бірін сыйлауды үйренеді, өз пікірін жеткізе білуді, оны аргументпен дәлелдеу және қорғай білуді меңгереді; сөйлеу құралдарын саналы қолданады, дөрекі сөйлеу және балағат лексикасын қолдануға жол бермейді.
16. ӘТБ пәнін оқытуда екі бағыт қарастырылады:
1) бірінші бағыт білім алушыларда күнделікті өмірге қажетті дағдыларды қалыптастыру болып табылады. тұрмыстағы әр түрлі заттарды пайдалану, тұрмыстағы тәртіп мәдениетінің дағдылары қалыптастырылады;
2) екінші бағыт адам әрекетінің әлеуметтік-тұрмыстық саласымен таныстыру, мектепте, отбасында, қоғамдық орындарда тәртіп мәдениетін тәрбиелеу, сөйлесу дағдыларын қалыптастырумен байланысты дербес өмірде әлеуметтік коммуникативті әрекеттестік үшін қажетті білім мен біліктерді меңгеру болады.
17. Ақпараттық-коммуникативтік технологияларды, GPS навигациясын, мультимедиялық ресурстарын және бұқаралық ақпарат құралдарын, интерактивті тақталарын және компьютерлерді пайдалану оқу процесін белсендіруге және модернизациялауға мүмкіндік береді, сонымен қатар білім алушылар мен педагогтың арасындағы қарым-қатынасты дамытып, ынтымақтастықты нығайтады.
18. ӘТБ пәні біріктірілген курсретінде қарастырылады, ол бірнеше пәндерден алынған білімдерді қамтиды:
1) өзін-өзі тану - қоғам өмірінің негізгі қағидаларын тану және қоғамдағы өз орнын белгілеуге жағдай жасау;
2) математика - формула бойныша отбасылық бюджетті, азық-түлік себетті санауда, ақша аударымдарын жіберуде математикалық есептеу;
3) география - азық-түлік және басқа да тұтыну тауарларды шығару өндірістердің, өнеркәсіп мекемелердің георгафиялық орналасқан жерлерімен танысу;
4) биология - ас қортуға қатысатын ішкі мүшелердің жұмысымен, көпшілік қолды тауарлар мен азік-түлік өнімдердің шығару өндірістерімен танысу;
5) химия - жуғыш және тазартқыш құралдарды химиялық құрамына қарай қолдану;
6) мимика және пантомимика – ауызша сөйлеу арқылы және сөзсіз коммуникацияның дағдыларын меңгеру;
7) кеністікті бағдарлау - жабық және еркін кеністіктебағдарлай білу;
8) технология -киімін тазалап ұстау, тамақ даярлаутәжірібелік тапсырмаларды орындау;
9) физика- электр құрал-аспаптармен жұмыс жасау ережелерін меңгеру;
10) тарих - казақ, орыс және басқа ұлттардың дәстүрлері мен тұрмыс-салттарын танысу.
19. ӘТБ сабақтарын Бағдарламада көрсетілген теориялық және практикалық тапсырмалардың барлық түрлерін толық көлемінде орындау үшін арнайы жабдықталған кабинетте өткізеді. Кабинетті ұйымдастыруда санитарлық-гигиеналық ережелері мен қауіпсіздік техникасын есепке алады. Кабинет дауыстық ңұскау шығаратын тұрмыс техникасы мен тұрмыстық құралдармен жабдықталады.
20. Арнайы білім беру жүйесінде білім алушылардың түзету сабақтары бойынша оқу жетістіктерін бағалаудың сапалық-түсіндірмелі эмоционалды сипаты болады (өз мүмкіндіктерін дұрыс бағалай білуді және түсінуді қалыптастыру) және даму жетістіктердің мониторингіне негізделеді.
21. Бағдарлама бойынша оқудың нәтижелігі сипаттау мағынасына ие жәнеүш деңгей бойынша бағаланады:
1) меңгеруге талпынады;
2) көмек арқылы игере алады (ересек немесе құрдастардың көмегімен);
3) басты құзіреттіліктер бойынша өз бетінше меңгере алады.
3-тарау. ӘТБ пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. ӘТБ пәнінен оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 1сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
23. ӘТБ пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Жеке тазалық";
2) 2- бөлім"Киім және аяқ киім";
3) 3- бөлім"Тұрғын үй";
4) 4- бөлім"Қазақстандық отбасы";
5) 5- бөлім"Мінез-құлық тәртібі";
6) 6- бөлім"Сауда";
7) 7- бөлім"Байланыс құралдары";
8) 8- бөлім "Тұрмыстық мекемелер";
9) 9-бөлім"Көлік";
10) 10- бөлім "Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері";
11) 11- бөлім"Тамақтану";
12) 12- бөлім"Медициналық көмек".
24. "Жеке тазалық" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жеткіншектердің жеке гигиенасы;
2) гендерлік тәрбие;
3) салауатты өмір сүру.
25. "Киім және аяқ киім" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сән және стиль;
2) киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі.
26. "Тұрғын үй" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері;
2) үйдің тазалығын сақтау.
27. "Қазақстандық отбасы" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) отбасылық қарым-қатынастар;
2) бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер;
3) отбасы бюджеті.
28. "Мінез-құлық мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) жалпы мәдени құзіреттіліктер;
2) мүсіннің дұрыс қалпысы
29. "Сауда" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:
1) сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы.
30. "Байланыс құралдары" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:
1) байланыс түрлері, олардың мағынасы.
31. "Тұрмыстық мекемелер" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:
1) тұрмыстық мекемелер және олардың міндеттері
32. "Көлік" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:
1) көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері.
33. "Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) нормативті құжаттар;
2) әлеуметтік мекемелер;
3)қалалық оқу мекемелері;
4) жұмысқа орналасу.
34. "Тамақтану" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) азық-түлік өнімдердің түр-түрлігіжәне олардың маңызы;
2) асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішуаспаптары;
3) тамақ дайындау.
35. "Медициналық көмек" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:
1) алғашқы медициналық көмек көрсету.
36. 5-сыныпқа арналған ӘТБ пәнінің базалық мазмұны:
1) тазалық гигиенасы: бір күн ішіндегі тазалық гигиенасының ережесі; тазалық гигиенасының пәні және әдісі; көзгигиенасы; гигиеналық процедураның орындалу ережесі (балада және қызда); достарын сенің денсаулығың;
2) киім және аяқкиім: қазақ тарихының костюмі; киімнің түрлері, олардың қолданылуы; күнделікті киімді күту; аяқкиімнің түрлері, олардың қолданылуы; аяқкиімді күту; киімді жуып тазалауға арналған заттар, аяқкиімді жуу; ілгекті тігу; санитарно-гигиеналық талаптар және қауіпсіздік жұмыстың ережесі;
3) тұрғын-үй: тұрғын-үйдің түрлері; мектеп орналасуы; тазалық жасаудың түрлері; апта сайын бөлмені тазалау; тазалық және жуу кезіндегі қауіпсіздік техникалық жұмыс; шаңсорғыш; бөлме өсімдіктері және оларды күту;
4) қазақ отбасы: отбасы құрамын оқыту; туысқандық қатынас;отбасылық дәстүр; ақшалар(монета, купюра, валюта); олардың қолданылуы;
5) сауда: дүкеннің түрлері, олардың қолданылуы; сауда саласындағы мамандықтар; тауардың түрлері; сатылым дүкендеріне экскурсия;
6) байланыс құралы: телефонның түрлері және телефон байланысы; сюжеттік-рөлдік ойын "Досыңа хабарласу";
7) тұрмыстық мекеме: тұрмыстық мекеменің қызмет көрсетуі, олардың қолданылуы және ерекшелігі; тұрмыстық қызмет көрсету кәсіпорының жұмысшылардың мамандықтары;
8) көлік тасымалы: қалалық көлік тасымалының түрлері; калалық көлік тасымалын қолдану; жол ережесіндегі белгілер;
9) ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері: Қазақстан Республикасы Конституциясында"Баланың құқықтары мен міндеттері туралы"; Қазақстандық зағип жандар қоғамының құрылу тарихы;
10) мінез-құлық мәдениеті: құрдас-құрбылармен, ересектермен (таныс және бейтаныс) әр түрлі жағдайда кесдесуде және қоштасуда сөйлеумәдениеті; этикеттің негізгі ережелері;отыру және түрегеп тұру кезде мүсіннің дұрыс қалпысын сақтау;
11) тамақтану: тағамның негізгі түрлері; тамақты қауіпсіз сақтау әдісі; тамақты дайындау шарты және орны; таңғы тамақты үстелде дайындау;қарапайым және аралас бутербродтар; салатты дайындау; асүйге қажет заттар мен ыдыстар; оларды күту және дұрыс пайдалану ережесі;
12) медициналық көмек: медициналық мекеме, олардың қолданылуы; үй дәрісханасы.
37. 6-сыныпқа арналған ӘТБ пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке тазалық гигиенасы: организмді шыңдау; шаш күтімі (жуу, сәндеу); көз күзеті; бозбала мен бойжеткеннің қарым-қатынас мәдениеті; салауатты өмір салтының мағынасы;шылымның зияны;
2) киім және аяқкиім: киім және аяқкиімді таңдау түр, түсіне қарай; мақта және жасанды маталарды жуу; үтік; шағын киімді жөндеу; қауіпсіздік техникасын жөндеу;
3) тұрғын-үй: үйдегі бөлменің орналасуы; сыныптың орналасуы, мектептегі жатын бөлме; пәтердің жиһаздағы дұрыс орналасу ережесі, мектепте; күнделікті пәтерді жинау (құрғақ және дымқыл); шаңсорғыш– үйге көмек; бөлме өсімдіктері (олардың мағынасы, сапасы және күтімі);
4) қазақстандық отбасы: туыстардың мамандығы; отбасының құқығы мен міндеті; отбасылық мерекелер; халықаралық валюта;
5) сауда: супермаркет, гипермаркет, минимаркет, олардың қолданылуы; олардың түрлері, олардың бағасы;тауарды тұтыну реті;
6) байланыс құралы: негізгі байланыстың түрлері;апаттық және қалалық мекмемен телефонмен байланыс (полиция, жедел жәрдем, өрт сөндіретін мекеме); сюжеттік рөлдік ойын "Жедел жәрдемге қоңырау"; тренинг "Виртуалды алдамшыны қалай тану керек";
7) тұрмыстық мекеме: химиялық тазалауға экскурсия;
8) көлік тасымалы:көлік тасымалының адам өміріндегі маңызы; қалалық көлік тасымалындағы жолақысын төлеудің түрлері; жолда жүру ережесі;
9) ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері: Қазақстан Республикасы Конституциясында"Баланың құқықтары мен міндеттері туралы"; зағип жандардың Қазақстандық қоғамына кіру тәртібі;
10) мәдениет әдебі: сөйлесу әдебі; жүрген кездегі денені тік ұстау таяқпен;
11) тамақтану: тағамның құрамы (көмірсулар, майлар, ақуыздар, дәрумендер), адам өміріндегі қолданылуы; тағам рационы; тағамның сақталуы және дайын тамақтың; ас үйдегі тұрмыстық техника; газ және электр плитаның дұрыс қолданылуы; үстел үстіндегі тәртіп ережесі; тазартқыш және жуғыш құралдар арнайы ас үй және асхана ыдыстары үшін; кешкі астың үстелін дайындау; жармалар, оның түрлері, мультиваркаға ботқа дайындау;сүт тағамдарының түрлері; қазақтың сүт өнімдері (қымыз, шұбат, айран);
12) алғашқы көмек: "жедел жәрдемге" қоңырау шалу және үйге дәрігер шақыру; тұмау ауруына профилактика жасау; медициналық нұсқауды дұрыс орындау және қабылдау.
38. 7-сыныпқа арналған ӘТБ пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке тазалық гигиенасы: бозбаланың тазалық гигиенасы; жеке гигиеналық пәндер;шаш және бет терісіне күтім; көз аурулары;жеке заттардан жұғатын тазалық гигиенасы; ер баланың жыныстық жетілуіполовое созревание мальчиков; тершеңдік профилактикасы, бозбаланың тері аурулары; қыз баланың жыныстық жетілуі; жеке күнтізбе құру; есірткінің зияны және токсикалық заттар;
2) киім және аяқ киім: сән және стиль; сәндік киімді ұсынатын мамандар; мақта және синтетика маталарды жуу; кір жуатын жерге экскурсия; қызметтің түрлері; кір жуатын жердің өз-өзіне қызмет істеу; бүлінген киімді жөндеу, торлап жамау;
3) тұрғын-үй: интерьер; киіз үй; еден және жиһаз күту ережесі; химиялық жуғыш заттар.
4) қазақ отбасы: отбасындағы жеке қарым-қатынас; отбасылық дәстүр; кіріс көзі; шағын шығындар;
5) сауда: арнайы және жан-жақты жарнамалық дүкендер, олардың бөлімдері; кейбір тауарлардың бағасы; тауарды сатып алу талабы; дүкендегі тәртіп ережесі;
6) байланыс құралы: жәшіктің сәйкес келу түрі; жәшікке экскурсия; әлеуметтік желі,
7) тұрмыстық мекеме: киім жөндеу ательесі;
8) көлік тасымалы: қалалық көлік тасымалы; көлік тасымалындағы тәртіп;
9) мүмкіндіктері шектеулі тұлғалардың құқықтары мен міндеттері: Қазақстан Республикасы Конституциясында "Баланың құқықтары мен міндеттері туралы";зағип жандардың Қазақстандық қоғам мүшелерінің міндеттері мен құқықтары;
10) мәдениет тәртібі: сөйлесу әдебі; қоғамдағы тәртіп (кино, театр, музйде, кітапханада); сыйлықты қабылдау және тапсыру әдебі; сымбат;
11) тамақтану: әртүрлі тамақтану және олардың адам өміріндегі маңызы; презентация: "Ауылдағы атамның үйінде қонақта"; түскі ас; тіске басар, бірінші және екінші тағам; үшінші тағам; электр тұрмыстық заттарды қолдану; түскі тамаққа үстелді дайындау; қазақтың ұлттық тағамдары(қуырдақ, сірне);
12) медициналық көмек: инфекциялық және көзаурулары, қолдану нұсқаулықтары; дәрі және дәруменнің түрлері.
39. 8-сыныпқа арналған ӘТБ пәнінің базалық мазмұны:
1) тазалық гигиенасы: аяқ, қол, мойын, бетке күтімдер; жастарға және қыздарға косметикалық құрал; көру күзеті; венерологиялық аурулар; даулар тақырып бойынша "мен салауатты өмір салтын қолдаймын";
2) киім және аяқ киім:жасөспірімнің заманауи гардеробы; сатып алған кездегі киім мен аяқ киімнің таңдалуы;киімдегі дақты үй жағадайында кетіру; дақты үй жағдайында кетірудегі қауіпсіздік техникасы;химиялық тазалауға экскурсия; химиялық тазалаудың қызмет түрлері;
3) тұрғын-үй: интерьердің түрлері; ас-үй және жуынатын бөлмені тазалау; жуынатын бөлмеге, раковинаға, әжетханаға күтім; жуғыш заттар, ас үй және жуынатын бөлмедегі қолданылған күтім;
4) қазақ отбасы: отбасы ерекшелігі; қақтығыстарсыз қарапайым құпия; балаға ойындар мен қызықтар; отбасылық дәстүрлер; тұрғын-үй есебі мен коммуналдық төлем;отбасы бюджеті;
5) сауда:супермаркетке саяхат; тұтынушылардың дұрыс құқықтары; тауарды қайтару ережесі; тауарды төмен бағамен сату; ғаламтор дүкені;
6) байланыс құралы: почта жәшігінің индексі; қала ішіндегі байланыс телефоны;телефон әңгімесіне тарифтер; әрбір байланыс қызмет ету бағасы; ұялы байланыс;
7) тұрмыстық мекеме: орталық-сервистің тұрмыстық техника бойынша жөндеу жұмысы;
8) көлік тасымалы: метро; қала ішіндегі авто көлік тасымалы;көлік вокзалы; негізгі автобус маршруты; автобус қозғалысының күнтізбесі; билетті сатып алу ережесі; жолақы бағасы;
9) ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері, қалалық әлеуметтік мекемелердің маңызы мен мақсат-міндеттерін;
10) мәдениет тәртібі: әртүрлі мамандармен сөйлесу әдебі; стратегиялық кедергілердің тәртібі; үлкен мереке шараларындағы тәртіп ережесі; тұрақтылық;
11) тамақтану: дұрыс тамақтану рационы; ыдыс-аяқ (ас-үй, асхана, шай); таңғы тағамды дайындау үстелді, түскі, полдник, кешкі; механикалық және электр тұрмыстық заттар; ұннан жасалатын тағамдар; ұннан жасалған қазақтың ұлттық тағамдары (лепешка, бауырсақ); консервілеу;
12) медициналық көмек: аяқ астындағы оқиғадағы алғашқы көмек.
40. 9-сыныпқа арналған ӘТБ пәнінің базалық мазмұны:
1) жеке тазалық гигиенасы:үйдегі жеке тазалық гигиенасының ережесі,мектепте; көз күзеті; нұсқаулық жәнепрофилактика ерте жүктілік кезіндегі; біз есірткіге қарсымыз;
2) киім және аяқ киім: киім сәні, сән; киімді жаңарту (шағын детальді ауыстыру); былғары терісін тазарту; киімді қалпына келтіру;
3) тұрғын-үй: заманауи пәтердің интерьері; терезе және айнаға күтім;мерзімдік және жаппай пәтерді жинау, мектепте;
4) қазақстандық отбасы: Қазақстан Республикасының отбасы және неке заңы; отбасы ошағының негізі; отбасылық дәстүр және қазақ халқының ырымдары (Бесік той, Тұсау кесер, Сүндет той); отбасы бюджеті;
5) сауда: базар; базардың бөлімдері; тұтынушылардың құқығын қорғау;
6) байланыс құралы: бандеролдың түрлері; оларды жіберу тәртібі;
7) тұрмыстық мекеме:сұлулық салонындағы қызмет жасау ерекшелігі;
8) көлік тасымалы: вокзал және оның қызметі; теміржолдың күнтізбесі; жолаушылар вагонының түрлері; теміржол билетін сатып алу; багажды сақтау камерасы;
9) мүмкіндіктері шектеулі тұлғалардың құқықтары мен міндеттері: Қазақстан Республикасы "Мүгедектерді деңсаулық сақтау аясында әлеуметтік қорғау туралы" Заңы (8,14 баптары); іскерлік этикеттің ережелері; колледж; мамандықты таңдау; жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар орталығы, жұмысқа тұру үшін қажет болатын құжаттар тізімі; Қазақстан Республикасындағы Еңбек кодексі;
10) мәдениет тәртібі: бозбалдар мен қыздардың сөйлесу әдебі; жас адамдардың сырт келбеті;
11) тамақтану: диеталық тағамдар; асүй құрылымдарын таза ұстау; диеталық тағамдарды дайындау;
12) медициналық көмек: инфекциялық және ішек аурулары; ауа тамшысы арқылы жұғатын аурулар, олардың қалай қолданылуы туралы нұсқаулық.
41. 10-сыныпқа арналған ӘТБ оқу пәнінің базалық мазмұны:
1) тазалық гигиенасы;тазалық гигиенасының ережесі; ерте жыныстық салдары; презентация "Денсаулықты күтуді үйрен" тақырыбына;
2) киім және аяқ киім: сыртқы келбет және жеке келбетті қалыптастыру; жүнді теріні таза ұстау; замштық теріні таза ұстау;
3) тұрығын-үй: тұрғын үй жері және әр ұлттың тұрғын-үй интерьері; косметикалық тұрғын-үй жөндеу жұмыстары;
4) қазақ отбасы: тату отбасы; отбасылық дәстүр; жинақ; депозиттердің түрлері; несие;
5) сауда: жәрмеңке, олардың түрлері;
6) байланыс құралы: ғаламтордан ақпаратты іздеу; байланыстың түрлері; электронды жәшік;
7) тұрмыстық мекеме: банктың қызметі;
8) көлік тасымалытранспорт: әуе көлік тасымалы; аэровокзал; маршруттар; билетті сатып алу ережесі; рейске тіркелу; жолақының құны;
9) мүмкіндіктері шектеулі тұлғалардың құқықтары мен міндеттері: БҰҰ Жарғысында жарияланған құқықтар; зағип жандарға берілген құқықтарды және міндеттері; абитуриенттің оқу орнына түсудің ережелері білу, егжей-тегжейін түсіну, колледждерге, ЖОО; резюме; "Жұмысқа тұру үшін сұхбаттасуға келу" сюжеттік ойыны;
10) мәдениет әдебі: общекультурные компетенции; осанка;
11) тамақтану: пайдалы және зиян тағамдар; ыдыс жуатын; мерекелік дастарханға үстел дайындау; мерекелік дастарханды дайындау; ұлттық тағамды дайындау;
12) медициналық көмек: ауруды күту.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
42. Бағдарламада оқыту мақсаттары арнайы кодталған. Кодтың бірінші саны сыныпты белгілейді, екінші және үшінші саны –бөлім мен бөлімшені анықтайды, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.3 кодындағы: "5" - сынып, "2.1" - бөлімше, "3"- оқу мақсаттың реттік нөмірі. Мақсаттар белгілі бір контекстіге байланысты құрастырылмаған және әр түрлі тақырып аясында жүзеге асырылады.
43. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1- бөлім"Жеке тазалық":
1- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттар | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2Гендерлік тәрбие |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Салауатты өмір сүру |
5.1.3.1 |
6 .1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
2) 2- бөлім "Киім және аяқ киім":
2- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Сән және стиль |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
3) 3- бөлім "Тұрғын үй":
3- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-ынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2Үйдің тазалығын сақтау |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1. |
10.3.2.1 |
4) 4- бөлім "Қазақстандық отбасы":
4- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1Отбасылық қарым-қатынастар |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 Отбасы бюджеті |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
5) 5- бөлім "Сауда":
5-кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
5.5.1.1 |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 |
6) 6- бөлім "Байланыс құралдары":
6 - кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
5.6.1.1 |
6.6.1.1 |
7.6.1.1 |
8.6.1.1 |
9.6.1.1 |
10.6.1.1 |
7) 7- бөлім "Тұрмыстық мекемелер":
7- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
7.1 Тұрмыстық мекемелер және олардың міндеттері |
5.7.1.1 |
6.7.1.1 |
7.7.1.1 |
8.7.1.1 |
9.7.1.1 |
10.7.1.1 |
8) 8- бөлім "Көлік":
8- кесте
Бөлімше | Оқу мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
8.1 |
5.8.1.1 |
6.8.1.1 |
7.8.1.1 |
8.8.1.1 |
9.8.1.1 |
10.8.1.1 |
9) 9- бөлім "Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері":
9- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
9.1 Нормативті құжаттар |
5.9.1.1 |
6.9.1.1 |
7.9.1.1 |
8.9.1.1 |
9.9.1.1 |
10.9.1.1 |
9.2 |
5.9.2.1 |
6.9.2.1 |
7.9.2.1 |
8.9.2.1 |
9.9.2.1 |
10.9.2.1 |
9.3 Қалалық оқу мекемелері |
9.9.3.1 |
10.9.3.1 | ||||
9.4Жұмысқа орналасу |
9.9.4.1 |
10.9.4.1 |
10) 10-бөлім "Мінез-құлық мәдениеті":
10-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
5.10.1.1 |
6.10.1.1 |
7.10.1.1 |
8.10.1.1 |
9.10.1.1 |
10.10.1.1 |
10.2Мүсіннің дұрыс қалпысы |
5.10.2.1 |
6.10.2.1 |
7.10.2.1 |
8.10.2.1 |
9.10.2.1 |
10.10.2.1 |
11) 11- бөлім "Тамақтану":
11- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттар | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
11.1Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігі және олардың маңызы |
5.11.1.1 |
6.11.1.1 |
7.11.1.1 |
8.11.1.1 |
9.11.1.1 |
10.11.1.1 |
11.2Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
5.11.2.1 |
6.11.2.1 |
7.11.2.1 |
8.11.2.1 |
9.11.2.1 |
10.11.2.1 |
11.3 Тамақ дайындау |
5.11.3.1 |
6.11.3.1 |
7.11.3.1 |
8.11.3.1 |
9.11.3.1 |
10.11.3.1 |
12) 12-бөлім "Медициналық көмек":
12- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
12.1 |
5.12.1.1 |
6.12.1.1 |
7.12.1.1 |
8.12.1.1 |
9.12.1.1 |
10.12.1.1 |
44. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
45. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойыншаұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімініңмазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
5.1.1.1 таңғы және кешкі дәрет алудың дағдыларын меңгеру (жуыну, сүртіну, шаш тарау, тіс жуу), |
1.2 Гендерлік тәрбие | 5.1.2.1 қыздардың және ұлдардың анатомиялық, физиологиялық, психологиялық ерекшеліктерінтүсіну; тазалық процедураларын дұрыс орындау | |
1.3 Салауатты болуға үйрен |
5.1.3.1 ағзаға пайдалы жағымды нәрселер туралы білу, деңсаулықтың достарын тану (күн шуағы, таза су, рационалды тамактану, дене шыныктыру жаттығулары, терең ұйкы) | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1Сән және стиль |
5.2.1.1 қазақ ұлттық киімнің тарихын білу |
2.2Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
5.2.2.1 сипап сезу мен иіс сезу арқылы киімнің, аяқ киімнің тазалығын анықтау | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
5.3.1.1 тұрғын үй түрлерін білу, ажырату және ауызша сипаттау |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
5.3.2.1 мектеп бөлмелерін, пәтерді жинап, тазалаудың қарапайым дағдыларын игеру, қол асты материалдарын пайдалану (сыпырғыш,швабра, шүберектер) | |
4. Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар | 5.4.1.1 отбасының құрамын, ата-анасының аты-жөнін, олардың жұмыс орнын білу, туыстық қатынастар жайлы білу (ана, әке, аға, бауыр, әпке, сіңлі, қарындас), жақын туысқандар жайлы білу (тате, аға, нағашы, жиен); отбасындағы қарым-қатынастар туралы білу |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер | 5.4.2.1 ұлттық салтарын және мерекелерді атап өтудің дәстүрлерін және олардың мағынасын білу (Құрбан байрам, Ораза-Айт, Пасха, Масленица) | |
4.3Отбасы бюджеті |
5.4.3.1Қазақстан Республикасындағы ақша белгілерін, ақша қағаздары мен тиындард тану | |
5.Сауда | 5.1 Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
5.5.1.1 дүкендердің негізгі түрлерін тану (азық-түлік дүкені, шаруашылық, кітап дүкені) және олардың мән-мағынасын түсіну |
3-тоқсан | ||
6.Байланыс құралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
5.6.1.1 телефон түрлерін тану (үй, ұялы, қосымша дыбыстық қызметімен жабдықталған, анықтаушы қызметі бар, автожауап қызметімен жабдықталған, факс) |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1Тұрмыстық мекемелер және олардың міндеттері |
5.7.1.1 тұрмыстық мекемелер түрлерін тану, олардың мән-мағынасын түсіну,көрсететін міндеттерін білу |
8. Көлік | 8.1 Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
5.8.1.1 қалалық көліктің негізгі түрлерін тану (автобус, маршруттық такси, троллейбус, трамвай, метро) |
9.Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1Нормативті құжаттар | 5.9.1.1 "Қазақстан Республикасының Конституциясы" заңының бала құқығы мен міндеттері туралы баптарын білу |
9.2Әлеуметтік мекемелер | 5.9.2.1 Қазақстандық зағип жандар қоғамының құрылу тарихын білу | |
4-тоқсан | ||
10.Мінез-құлық мәдениеті | 10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
5.10.1.1 құрдас-құрбылармен, ересектермен (таныс және бейтаныс) әр түрлі жағдайда кесдесуде және қоштасуда өзін-өзі дұрыс ұстау |
10.2 Мүсіннің дұрыс қалпысы | 5.10.2.1 отыру және түрегеп тұру кезде мүсіннің дұрыс қалпысын сақтау және соны қадағалау | |
11.Тамақтану | 11.1Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігі және олардың маңызы |
5.11.1.1 азық-түліктің негізгі түрлерін тану |
11.2Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
5.11.2.1 тамақ дайындау жабдықтарын, асүйлік аспаптарынжәне тамақ әзірлеу орындарын білу | |
11.3Тамақ дайындау |
5.11.3.1 жай және күрделі бутербродтардың ингредиенттерін және дайындау тәртібі мен амалдарын білу | |
12. Медициналық көмек | 12.1Алғашқы медициналық көмек |
5.12.1.1 аптеканың, емхананың, диспанцердің, аурухананыңмән-мағынасын түсіну; дәрігердің, медбикенің, регистратордың, фармацевтің, кіші мед қызметкерлердің қызметтері жайлы білу |
2) 6-сынып:
2- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімініңмазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
6.1.1.1 жеке тазалық сақтаудың маңыздылығын түсіну, денесіне күтім жасай білу, ағзаны шынықтыру, қолдары мен аяқтарын сумен ысқылаудың әдістерін білу |
1.2 Гендерлік тәрбие | 6.1.2.1 ұлдар мен қыздар арасындағы қарым-қатынас мәдениетін сақтау, дұрыс танысу,өзара қатынас жасау дағдыларын меңгеру (ұнату, көніл білдіру, достасу, сүю) | |
1.3 Салауатты болуға үйрен |
6 .1.3.1 адам өмірі мен тіршілігі үшін деңсаулықтың маңыздылығын сезіну | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Сән және стиль |
6.2.1.1 киімді топқа, түрлерге бөліп ажырату, киімді оның сипатына тану және атау |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
6.2.2.1 өз киімі мен аяқ киімін таза және ұқыпты қалпында сақтау | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
6.3.1.1 өз пәтеріндегі жәнемектеп ішіндегі бөлмелердің атауын, мағынасын, орналасқан жерін білу; арнайы бағдарлау аспабында өзінің тұрғын үйын моделін жасау |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
6.3.2.1 сақталынған анализаторлар арқылы үйдің шашылып жатқанын білу | |
4.Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар |
6.4.1.1 ата-анасының, жақын туыстарыныңжұмыс істейтін орны мен лауазымы, жұмыстарының мән-мағынасы жайлы айтып, түсіндіре алу |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер |
6.4.2.1 Наурыз, Жаңа жыл, мейрамдарын тойлау дәстүрлерін, отбасылық мерекелерін, туған күн, мерей тойларын, үйленудің салт-дәстүрлерін білу | |
4.3 Отбасы бюджеті | 6.4.3.1 сақталынған анализаторларды пайдаланып, халықаралық валютаны ажырата білу және валютаның теңгеге қатысты бағамын анықтау, түсіну | |
5. Сауда | 5.1Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
6.5.1.1 дүкендердің негізгі түрлерін білу(супермаркет, гипермаркет,шағынмаркет) олардың мән-мағынасын түсіну |
3-тоқсан | ||
6. Байланыс қуралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
6.6.1.1 байланыстың негізгі түрлерін білу (пошта, телефон, калааралық, ұялы, компъютерлік, спутниктік байланыс) |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1 Тұрмыстық мекемелер және олардың міндеттері |
6.7.1.1 химиялық тазарту мекемесінің жұмыс жүйесін білу |
8. Көлік | 8.1. Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
6.8.1.1 адамның тіршілік әрекетінде көліктің маңыздылығын түсіну; көліктерді топтастыру (өзен көлігі, теңіз, темір жол көлігі, жер үсті, жер асты, әуе, жолаушы, жүк көлігі) |
9. Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1. Нормативті құжаттар | 6.9.1.1 адам тұлғасын құндылық деп қарастыратын бала құқығы туралы "БҰҰ Конвенциясында" жеткіншектерге берілген құқықтарын ұғыну |
9.2Әлеуметтік мекемелер | 6.9.2.1 Қазақстандық зағип жандар қоғамының мақсат-міндеттерін, маңызын түсіну, оған мүше болып кірудің ережелерін білу | |
4-тоқсан | ||
10. Мінез-құлық мәдениеті | 10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
6.10.1.1 кездесу мен қоштасу кезінде мәдени мінез-құлықты көрсете білу, оның негізгі нормаларын меңгеру |
10.2 Мүсіннің дұрыс қалпысы | 6.10.2.1 мүсіннің дұрыс қалпысын үнемі бақылап жүру, таянатын таяқты дұрыс ұстау және дұрыс ұстап жүру | |
11.Тамақтану | 11.1 Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігіжәне олардың маңызы |
6.11.1.1 тамақтың құрамы туралы хабардар болу (ақуыз, көмірсулар, майлар, дәрумендер) және оның адам өмірі үшін маңыздылығын түсіну |
11.2 Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
6.11.2.1 асүйде қолданылатын электр құралдарын (қысқа толқынды пеш, жылдам қайнататын кәстрөл, мульти пысырғыш, электрлік плита) , газ плитасын тану; олардың қолдану ережелерін білу және сол құралдардың ішінде тамақты қалай дайындауға болатынын түсіну | |
11.3 Тамақ дайындау |
6.11.3.1 картоптан, жұмыртқадан, жармадан жасалған тағамдардың қалай дайындалатынын білу (картоп езбесі, омлет, ботқа), ыстық ішімдіктердің маңызын түсіну (шай, кофе, какао) | |
12. Медициналық көмек | 12.1 Алғашқы медициналық көмек |
6.12.1.1 дәрігерді үйге шақыру, жедел жәрдемді шақырту жағдайында әрекет жасаудың алгоритмін білу |
3) 7-сынып:
3- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
7.1.1.1 қыздың, ұлдың жеке гигиена ережелерін, косметикалық салфеткалар түрлерін білу, шашқа, бетке күтім жасай білу |
1.2 Гендерлік тәрбие |
7.1.2.1 ағзаның жыныстық жетілу кезінде болатын өзгерістер туралы білу (тершеңдік, безеу бөртпесі, жеккіншек терінің аурулары, қыздардың етеккір күндері мен ұлдардағы поллюция кезеңдері) | |
1.3 Салауатты болуға үйрен |
7 .1.3.1 рационалды тамактанудың, дене шынықтыру жаттығулардың, күн тәртібін сақтаудың ағзаға беретін пайдасын айтып түсіндіре алу, | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Сән және стиль |
7.2.1.1өз стилін табу, достардың стильдерін анықтау |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
7.2.2.1 киім мен аяқ киімнің таза және ұқыпты қалпын сақтаудың маңыздылығын түсіну | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
7.3.1.1 жиһаздарды орын-орынға орналастыра білу, интерьер компоненттерін таңдай білу (макетте көрсету) |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
7.3.2.1 еденнің және жиһаздың жасалыңған материалын сезіп, ажырату және анықтау (еденге қатысты - линолеум, ламинат, паркет; жиһаз – жұмсақ, жылтыратылған) | |
4.Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар |
7.4.1.1 отбасындағы қарым-қатынастың моральдық-этикалық нормаларын ұстау (ата-аналарға, аталарымен апаларына құрмет көрсету); отбасының мұқтаж мүшесіне көңіл бөлу, қолдау көрсету, көмектесу |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер | 7.4.2.1 отбасылық дәстүрлердің маңызын, олардың отбасылық қарым-қатынастардың күшеюіне қатысты және түрлі жастағы буындардың өзара түсінушілігін артуға жағдай жасау үшін аса маңызды болуын түсіну | |
4.3 Отбасы бюджеті |
7.4.3.1 "Отбасы бюджеті" түсінігін ұғыну | |
5. Сауда | 5.1Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
7.5.1.1 керек дүкенді таба білу, дүкеннің ішінде дұрыс бағдар ұстап, қажет бөлімін тауып алу, керекті затты сатып алу |
3-тоқсан | ||
6. Байланыс қуралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
7.6.1.1 пошта қызметін түсіну; пошта кореспонденцияның түрлерін тану (хат, ашық хат, тапсырыс хат, бағалы хат, ескерту хат, хабарландыру) |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1 Тұрмыстық мекемелер және олардың міндеттері |
7.7.1.1 киімдіжәне аяқ киімді жөндеу қызметінің жұмыс жүйесін білу |
8. Көлік | 8.1Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
7.8.1.1 есту және көру анализаторларды пайдалану арқылыкөліктің түрлерін анықтау және сипаттау |
9.Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1Нормативті құжаттар | 7.9.1.1 Қазақстан Республикасы "Мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы" Заңның құзіреттіліктерін меңгеру |
9.2Әлеуметтік мекемелер | 7.9.2.1 Қазақстандық зағип жандар қоғамына кіретін мүшелердің құқықтары мен міндеттерін білу | |
4-тоқсан | ||
10. Мінез-құлық мәдениеті | 10.1. Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
7.10.1.1 құрдастары мен ересек адамдармен сөйлесу кезінде әдептілік пен сыпайылық сақтау; этикетті сөлеудің және жалпы жүріп тұрудың міндетті ережесі ретінде қабылдау және оны білу |
10.2. Мүсіннің дұрыс қалпысы | 7.10.2.1 мүсінді тік ұстаудың маңыздылығын түсіну (үстелдің басында дұрыс отыру, салфетканы қолдана білу, әдепті де әдемі тамақ ішу | |
11.Тамақтану | 11.1 Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігі және олардың маңызы |
7.11.1.1 азық-түлік әртүрлілігі туралы білу және олардың адам өмірі үшін маңыздылығын түсіну |
11.2 Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
7.11.2.1 асүйлік заттарын, ыдыстарын, асүйлік аспаптарын олардың сипаттамалары бойынша танып, көрсету және атау, сипап сезу және көру арқылы танып айту | |
11.3Тамақ дайындау |
7.11.3.1 бірінші берілетін, екінші берілетін тағамдарды білу және олардың маңыздылығын түсіну; элект және кескіш аспаптармен жұмыс жасаудың қауіпсіз техникасын білу және қолдану | |
12. Медициналық көмек | 12.1 Алғашқы медициналық көмек |
7.12.1.1 вирустік, инфекциялық және көз ауруларының профилактикасын жасау дағдыларын меңгеру; оларды алдын алу іс-шараларын білу |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
8.1.1.1 аяқ-қолдың беттің, мойынның терісіне дұрыс күтімжасау, косметиканы шамалап қолдану |
1.2 Гендерлік тәрбие | 8.1.2.1 сөз аурулар және олардың ағзаға зиянды ықпалы, қауіпті салдары туралы білу | |
1.3 Салауатты болуға үйрен |
8.1.3.1 қоғамда әлеуметтену үшін салауатты өмір салтын ұстанудың тиімділігін түсіну | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Сән және стиль |
8.2.1.1 киім сәнінің даму бағыттары мен стильдерін білу |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
8.2.2.1 түрлі дақтарды жою амалдарын білу | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
8.3.1.1 перде, шам және интерьердің баска да бөлшектерін таңдау, оларды бір-бірімен үйлестіру талаптарын білу |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
8.3.2.1 асүй мен дәретхана, ванна бөлемелерін жуып тазалаудың жиілігі мен ережелерін білу(кафель жуу, сантехниканы тазалау) | |
4.Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар |
8.4.1.1 дау мен жанжалдың пайда болу себептерін түсіну және жанжалды шешу жолдары мен тактикасын таба білу |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер |
8.4.2.1 отбасының бос уақытын және демалыстарын ұйымдастыруға белсенді қатысу, отбасылық дәстүрлерді қолдау және нығайту | |
4.3Отбасы бюджеті |
8.4.3.1 тұрғын қорындағы үй түрлерін тану, коммуналдық қызметтер туралы және оларды төлеудің формалары мен амалдары жайлы білу; электр санауыш және басқада есептегіштердің көрсетулері бойынша коммуналдық қызметтерін төлеу квитанцияларын толтыру, электр қуатын, газды, суды үнемді қолдана білу | |
5. Сауда | 5.1 Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
8.5.1.1 иіс сезу арқылы сауда бөлімдерін тауыпалу |
3-тоқсан | ||
6. Байланыс қуралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
8.6.1.1 пошта индексін анықтамадан табу, конвертке адрес жазу, хаттың түр-түрінжіберу және оның бағасын есептеу |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1 Тұрмыстық мекемелер, олардың міндеттері |
8.7.1.1 тұрмыс техникасын жөндейтін сервис орталықтардың жұмыс жүйесін білу |
8. Көлік | 8.1 Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
8.8.1.1 метроның негізгі құрылыс-құрама элементтерін білу және түсіну (тактильді жолақшалар, эскалаторы) |
9. Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1 Нормативті құжаттар | 8.9.1.1 көру қабілеті зақымдалған тұлғаларға әлеуметтік қызметтерді көрсету бағдарламаларды және берілетін тифло құралдарды практикалық іс-әрекетте пайдалану |
9.2Әлеуметтік мекемелер | 8.9.2.1 қалалық әлеуметтік мекемелердің маңызы мен мақсат-міндеттерін білу және түсіну:халыққа қызмет көрсету орталықтары (ЦОН), жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар орталығы, жәрдемақы төлеу орталығы | |
4-тоқсан | ||
10. Мінез-құлық мәдениеті | 10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
8.10.1.1 түрлі мамандықтар өкілдерімен сөйлесудің этикасын игеру (сатушымен, дәрігермен, шаш алушымен) |
10.2 Мүсіннің дұрыс қалпысы | 8.10.2.1 әдемі жүруді үйрену және ымдаудың ұстамды болуын қадағалау | |
11.Тамақтану | 11.1 Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігі және олардың маңызы |
8.11.1.1 тиімді тамақтанудың ережелерін және жеткіншектердің тамақтану ерекшеліктерін білу; тамақтанудың бет терісіне әсер етуін түсіну |
11.2 Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
8.11.2.1 ыдыстарды топтастыру (асүйлік, асханалық, шай) | |
11.3Тамақ дайындау |
8.11.3.1 қамыр түрлерін тану, олардың маңызын білу (ашытқан, тұщы, құмшекер қосылған үгілмелі қайнатылған қамыр, бисквит) | |
12. Медициналық көмек | 12.1 Алғашқы медициналық көмек |
8.12.1.1 сәтсіз оқиға жағдайында алғашқы медициналық көмек көрсету дағдыларын игеру:жараны емдеу, жараға таңғыш тарту, көзді шаю; жүрек ұстап қалу және гипертониялықкүрт асқыну жағдайында "Жедел жәрдем" келгенше көмек көрсету ережелерін білу;алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде жинақы болу, байқағыштық және қырағылық таныту |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
9.1.1.1 өз ағзасын шынықтыру,өз заттарын күнделікті тазалау, жуу, тазалықта ұстау; үйде, мектепте жеке тазалық гигиенасын сақтау |
1.2 Гендерлік тәрбие | 9.1.2.1 ерте жүкті болудан сақтану, оны алдын алу және болдырмау жолдарын білу | |
1.3 Салауатты болуға үйрен |
9.1.3.1 әркім өз деңсаулыққа басты жауапты екенін түсіну | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Сән және стиль |
9.2.1.1 сән журналдарын пайдалана алу; ұсақ-түйек бөлшектерарқылы киімді жаңарту, аксесуарларды дұрыс қолдану (нашар көретіндер үшін) |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
9.2.2.1 теріден жасалынған өнімдерді ылғалды тазалау | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
9.3.1.1 қазіргі замандағы тұрғын үйлердің интерьерлері жайлы хабардар болу |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
9.3.2.1 терезелер мен айналарды жуып тазалаудың ережелері мен амалдарын білу, терезелерді жылыту | |
4. Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар |
9.4.1.1 некеге тұру және некены бұзу тәртібі туралы хабардар болу |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер | 9.4.2.1 отбасының бос уақытын және демалыстарын ұйымдастыру;қазақтың ұлттық салттарын, дәстүрлерін сақтау (Бесік той, Тұсау кесер, Сүндет той) | |
4.3 Отбасы бюджеті |
9.4.3.1 отбасы бюджетінің негізгі тараулары мен, кіріс-шығыс баптарын білу; | |
5. Сауда | 5.1 Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
9.5.1.1 базардың түр-түрлерін тану (көтерме сауда базары, ұсақ-түйек сататын көтерме базары), жиі қолданылатын негізгі тауарлардың (көкеніс, жеміс-жидек және өндіріс тауарлар) бағаларын біліп жүру, |
3-тоқсан | ||
6. Байланыс қуралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
9.6.1.1 бандероль түрлерін тану (қарапайым, тапсырыс, бағалы, алдынала хабарламасы бар бандероль), поштамен зат жіберудің ережелерін, жіберуге болатын заттар тізімін білу |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1 Тұрмыстық мекемелер, олардың міндеттері |
9.7.1.1 сән салондардың көрсететін қызмет түрлерін тану (маникюр, педикюр, шаш кесу), бағаларын білу |
8. Көлік | 8.1 Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
9.8.1.1 темір жол вокзалының мән-мағынасын түсіну, оның функционалды зоналарын білу: анықтама бюросы, касса, күту залы; |
9.Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1 Нормативті құжаттар | 9.9.1.1 Қазақстан Республикасы "Мүгедектерді деңсаулық сақтау аясында әлеуметтік қорғау туралы"Заңның құзіреттіліктерін ұғыну (8,14 баптары) |
9.2Әлеуметтік мекемелер |
9.9.2.1 іскерлік қарым-қатынас дағдыларын игеру жәнеқұжаттарды дұрыс толтыруға дағдыландыру; | |
9.3Қалалық оқу мекемелері |
9.9.3.1 колледж мамандықтарын білу, көру қабілеті бұзылған тұлғалаға қолжетімді мамандықтардың ішінен өз мамандығын таңдау | |
9.4Жұмысқа орналасу |
9.9.4.1 көру қабілеті зақымдалған адамдар жұмыс істейтін мекемелер мен өндіріс кәсіпорындарын білу | |
4-тоқсан | ||
10. Мінез-құлық мәдениеті | 10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
9.10.1.1 мәдени мінез-құлық стратигияларын талдау және тандау |
10.2 Мүсіннің дұрыс қалпысы | 9.10.2.1 айналадағылардың адамды эстетикалық тұрғыдан жағымды қабылдауы үшін оның мүсіннің дұрыс және денесінің әдемі қалыпта болудың маңыздылығынтүсіну | |
11.Тамақтану | 11.1 Азық-түлікөнімдердің түр-түрлігіжәне олардың маңызы | 9.11.1.1 "Диеталық тағам" түсінігін ұғыну, және оның адам деңсаулығы үшін пайдалы әсерін түсіну |
11.2 Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішу аспаптары |
9.11.2.1 асүйлік жабдықтарын (тоңазытқыш, газ плитасы, пеш, сенсор плитасы) тазалаудың және күтім көрсетудің ережелерін пайдалану; | |
11.3Тамақ дайындау |
9.11.3.1 диеталық мәзірін құрастыра білу (бір күнге, аптаға) | |
12. Медициналық көмек | 12.1 Алғашқы медициналық көмек | 9.12.1.1 ішек аурулары мен ауа-тамшы инфекциялық жұқпа аурулардыңкөшіп-таралужолдары туралы білу, оларды болдырмау шараларын білу, жеке тазалықты сақтап жүруді дағдыландыру |
6) 10-сынып:
6- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Жеке тазалық | 1.1 Жеткіншектердің жеке гигиенасы |
10.1.1.1 деңсаулықты сақтау және шынықтыру үшін жеке тазалық сақтаудың маңыздылығын түсіну |
1.2 Гендерлік тәрбие | 10.1.2.1 ер мен әйел арасындағы қарым қатынастың адамгершілік негіздерін және этикалық нормаларын білу және түсіну; кәмелетке толмағандармен сексуалды қарым-қатынасқа түсідің құқықтық жауаптылықты сезіне білу | |
1.3 Салауатты болуға үйрен | 10.1.3.1 салауатты өмір салтын насихаттау; зиянды әреккеттер қарсы тұру, белсенді өмір сүру ұстанымын таныту,"Салауатты болуға үйрен" тақырыбында презентациялар жасау | |
2. Киім және аяқ киім | 2.1 Сән және стиль |
10.2.1.1 қиімді мөлшерге, жасына, өзіндікерекшелігіне және болатын іс-шараның (жиналыс, театрға бару, дискотека, экскурсия) сипатына қарай таңдай білу |
2.2 Киімнің және аяқ киімнің күнделікті күтімі |
10.2.2.1 аң терісінен жасалған бұйымдерін тазалау, тарау ережелерін білу және қолдану: ұзақ сақтауға дайындау, күйеге қарсы құралдарды пайдалану | |
2-тоқсан | ||
3. Тұрғын үй | 3.1 Тұрғын үйдің түрлері және олардың интерьері |
10.3.1.1 әлемдегі түрлі ұлттардың тұрғын үй мен интерьердің ерекшеліктерін білу |
3.2 Үйдің тазалығын сақтау |
10.3.2.1 үйде жөндеу жүргізу амалдары мен жөндеудің түрлері туралы хабардар болу | |
4.Қазақстандық отбасы | 4.1 Отбасылық қарым-қатынастар |
10.4.1.1 берік отбасының маңыздылығын түсіну; "тату отбасы" презентациясы: өзінің шығармашылық жұмысын ұсыну |
4.2 Бос уақытты ұйымдастыру амалдары, отбасылық дәстүрлер | 10.4.2.1 отбасылық құндылықтардың маңыздылығын ұғыну; отбасылық салт-дәстүрді қазақстандық қоғамының және мемлеткеттің негізі ретінді сақтау, оларды қолдау және дамыту | |
4.3 Отбасы бюджеті |
10.4.3.1 тұтынушыларға ұсынылған кредит түрлерін туралы хабардар болу, ақша жинаудың мағнасы мен мақсатын түсіну; | |
5. Сауда | 5.1 Сауда мекемелері, олардың мәні мен мағынасы |
10.5.1.1 жәрмеңке түрлерін білу (шеттен әкелінген жәрмеңке, жәрмеңке-көрме); |
3-тоқсан | ||
6. Байланыс қуралдары | 6.1 Байланыс түрлері, олардың мағынасы |
10.6.1.1 телефон анықтамалығын қолдана білу, телефон арқылы анықтама алу, ақылы қызметтерге түрлі жолдармен төлем жасау, соның ішінде терминал арқылы және онлайн |
7. Тұрмыстық мекемелер | 7.1 Тұрмыстық мекемелер, олардың міндеттері |
10.7.1.1 банкте көрсетілетін қызметтер түрлерін тану (валюта ауыстыру, шот төлеу, кредит беру) |
8. Көлік | 8.1 Көлік түрлері, олардың маңызы мен міндеттері |
10.8.1.1 әуежайдың мән-мағынасын түсіну, оның функционалды зоналарын білу: регистрацияны өту орны, анықтама бюросы, ұшаққа отырғызу орнына шығу, терминал, дьюти-фри) |
9.Ерекше білім беруге қажеттілігі бар азаматтардың құқықтары мен міндеттері | 9.1Нормативті құжаттар | 10.9.1.1 өзінің құқықтары мен міндеттер жағдайынбілу және олардыБҰҰ Жарғысында жарияланған қағидаларға сайкестіріп талдау; Жер әлемдегі бостандық пен әділдікті қолдаудың, бейбітшілік сақтаудың негізі ретінде қоғамдағы барлық мүшелердің тән қадір-қасиетін, тең және ажырамас құқықтарын тану |
9.2Әлеуметтік мекемелер | 10.9.2.1 құқықтық мәдениетін ұғыну, зағип жандарға берілген құқықтарды және міндеттерін білу (төленетін қосымша еңбек демалысы, қысқарытылған жұмыс күн, инвотакси алу, жеке көмекшіні алдырту, әлеуметтік жәрдем ақы алу) | |
9.3Қалалық оқу мекемелері |
10.9.3.1 абитуриенттің оқу орнына түсудің ережелері білу, егжей-тегжейін түсіну, колледждерге, ЖОО түсуде мүгедектерге көрсетілген жеңілдіктерін жәнеқұқықтарын пайдалана білу | |
9.4Жұмысқа орналасу |
10.9.4.1 қазіргі кезде өзекті, сұранысы көп мамандықтар тізімін білу | |
4-тоқсан | ||
10. Мінез-құлық мәдениеті | 10.1 Жалпы мәдени құзіреттіліктер |
10.10.1.1 мінез-құлықтың меңгерген ережелерін сақтау арқылы өзін-өзі және басқаларды бақылау |
10.2 Мүсіннің дұрыс қалпысы | 10.10.2.1 өзінің сырт бейнесін бақылау (әдемі және әдепті отыру, тұру, жүру, бет әлпеті, киімі) | |
11.Тамақтану | 11.1 Азық-түлік өнімдердің түр-түрлігіжәне олардың маңызы | 10.11.1.1 тамақтанудың адам өміріндегі рөлін және тамақтың қайсысы деңсаулыққа пайдалы, қайсысы зиян екенін түсіндіру |
11.2 Асүйлік жабдықтары, ыдыс аяқ және ас ішуаспаптары |
10.11.2.1 ыдыс жуғыш машинасын пайдалана алу, оны қолданудың ережелері мен тәртібін білу, қауіпсіз техниканы сақтау | |
11.3 Тамақ дайындау |
10.11.3.1 мерекелі дастарханның мәзірін құрастыру және оны дайындай алу | |
12. Медициналық көмек | 12.1 Алғашқы медициналық көмек |
10.12.1.1 ауруға шалдығып қалу жағдайында жұмыстан уақытша босатылу шарттарын және еңбекке уақытша жарамсыз қағазыналу тәртібінбілу(ауырып қалу жағдайында немесе ауру адамды күтуге байланысты) |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1- тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің мақсаты – көрмейтін және нашар көретін балалардың қоршаған орта туралы біртұтас түсініктерін қалыптастыру, жеке тұлғаның одан әрі жалпы дамуына септігін тигізетін қоғамнан оңашалануды жеңу, кеңістікте бағдарланудың жиынтық амалдарын меңгеру болып табылады.
3. Бағдарламаның міндеттері:
1) білім алуға жағымды түрткіні қалыптастыру;
2) қоршаған кеңістіктегі нысандар мен заттардың сапасы мен құрамын елестету арқылы қоршаған орта жайлы түсініктерін кеңейту және жүйеге келтіру;
3) кеңістіктік терминдерді түсінуді және оларды өздігінен қолдана алуын қалыптастыру;
4) макро және микрокеңістік түсініктерін, ондағы заттар мен нысандардың бір біріне қатысты орналасуы туралы елестетулерін қалыптастыру;
5) күнделікті бағдарлауда кеңістік туралы полисенсорлық ақпаратты пайдалануға үйрету;
6) елді мекендер мен шағын аудандардың, жекелеген бағыттардың, үй-жайлардың макеттерімен және схемалармен жұмыс жасау дағдыларын дамыту; қалыптасқан топографиялық ұсыныстарын жоспарға түсіру: таныс кеңістікті, бағыттарды, үй-жайлардың сызбасын құрастыруға үйрету;
7) көрмейтін білім алушылардың көру қабілеті қалыпты жағдайдағы құрдастарымен және ересектермен кеңістікте бірлесе бағдарлауға үйрету; жалпымәдени, коммуникативті құзіреттіліктерді қалыптастыру;
8) тифлотехникалық құралдар көмегінің тәсілдерімен ( ақ трость, локатор, дыбыстық белгілер мен бағыт беру жүйесі) кеңістікте бағдарлауды меңгерту;
9) қоғамдық орындарда, көлікте, қала көшелерінде еркін бағдарлай білуін дамыту;
10) тұлға болып қалыптасу процесінде саяси-құқықтық және құндылықтылық бағдарларды жүзеге асыру.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. "Кеңістікте бағдарлау" пәні концентрикалық әдіспен, бір материалды келесі сыныптарда ауқымды көлемде қайталап мазмұнын күрделендіріп, тереңдетіп және жеке элементтерін нақтылауға құрылған.
5. Бағдарламада оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері көру қабілеті бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеудің арнайы процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.
6. Көру қабілеті бұзылған тұлғаларды оқыту құндылықты-бағдарлы, тұлғалық-бағдарлы, әрекеттік, дифференциалды және коммуникативті тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
7. Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: "қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек пен шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу" сияқты білім берудің басты құндылықтарына білім алушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл құндылықтар білім алушының тәртібі мен күнделікті іс-әрекеттерін ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болуы тиіс.
8. "Кеңістікте бағдарлау" пәнін оқытудың құндылықты-бағдарлы тәсілі – бұл белгілі құнылықтар тұрғысында оқу іс-әрекетін ұйымдастыру және орындау, оның нәтижелерін алу және қолдану тәсілі: өмір, адам, табиғат, шындық, мейірімділік, отбасы. Құндылықтар тұлғаның мотивациясының маңызды факторы ретінде, оның мінез-құлқы мен әрекетін ынталандырады. Орта білім берудің құндылықтары "Мәңгілік ел" ұлттық идеясына негізделген: қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік; құрмет; ынтымақтастық; еңбек пен шығармашылық; ашықтық;өмір бойы білім алу.
9. Тұлғалық-бағдарлы тәсіл тұлғаның мінез-құлқындағы жаңа модельдің қалыптасуына мүмкіндік жасап, күнделікті өмірде қалыпты көретін адамдармен қатынасқа даярлайды. Тұлғалық-бағдарлаудың мақсаты оқыту процесінің даралығы, тұлғаның үйлесімді қалыптасуы мен жан-жақты дамуы, кеңістікте бағдарлау сабақтарында шығармашылық қабілетінің толықтай ашылуы және әлеуметтік-маңызды тұлғалық сапасын тәрбиелеу (белсенділік, мақсатқа жетудегі табандылық, ұқыптылық, батылдық, мәмлегершілдік, сыпайылық), эмоциялық-ерік аясын түзеу (өзіне сенімді болу, көпшіл болу, қоршаған кеңістікте өз қорқынышын жеңу, өзін бағалаудағы жалған басымдылықты жою, психикалық процестерді (кеңістіктік ес, креативті және жедел ойлау, зейін, қоршаған ортаны қабылдау).
10. Әрекеттік тәсіл кеңістікте бағдарлау сабақтарында практикалық білік пен дағдыларды түзету мендамыту арқылы жүзеге асырылады. Ең тиімді әдістері ақпарттық-қабылдау, іздеу, зерттеу, талдау және синтез әдісі, болжау, репродуктивті әдіс игерілген материалды бекітіп оны меңгерудің автоматтандырылған деңгейіне жеткізеді.
11. Әрекеттік тәсіл мұғалім, тәрбиеші мен ата-ананың өзара іс-қимылын көздейді, онда мұғалім білім алушының іс-қимылын үйлестіреді, ал білім алушы өз іс–әрекетін анықтайды, даму дағдыларының жақын аймағын анықтайды және неғұрлым тиімді тактиканы тандайды.
12. Сабақтағы қызметтің басым түрі қаладағы қозғалыстың маршруты бойынша мұғалімнің көмегімен немесе өз бетінше, ақ трості және навигацияны пайдаланып орындайтын практикалық жаттығу болып табылады. Қалада топпен жүру кезінде тьютор қарастырылады, ол рөлді ата-ана атқара алады.
13. Әрекеттік тәсіл білім алушыларға өз бетімен:
1) сұрақ қойып, қорытынды жасау; әртүрлі қиын маршрутты құрастыруда және оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін, модельдер мен схемаларды түрлендіру, жасап шығару, қолдану;
2) нәтижеге қол жеткізу барысында өзінің іс-әрекетін бақылау, бағдарлауға және мобилдікке байланысты жағдайдың өзгеруіне қарай іс-әрекетін түзету; оқу міндеттерінің орындалуын, оны шешудегі өз мүмкіндіктерін дұрыс бағалауды қарастырады.
14. Кеңістікте бағдарлаудағы дифференциалды тәсіл әр түрлі топтағы білім алушыларға білім беруде, оқу процесін мамандандыруын білдіреді, жастарына, дене болмысына, психологиялық жағдайына, офтальмологиялық аспектісіне қарай, яғни көру қабілетін есепке ала отырып және қосымша дефектілеріне қарай мынандай топтарға бөлінеді: мүлдем көрмейтін және ішінара көру қабілеті бар, нашар көретін білім алушылар.
15. Қоршаған ортада бағдарлау дағдыларын меңгеруіне қарай топшаларға бөліп оқыту қарастырылады, үш топшаға бөлінеді:
1) бірінші топтағы білім алушылар оқу материалын өз беттерінше толығымен меңгере алады;
2) екінші топтағы білім алушылар оқу материалын меңгереді, бірақ оны орындаған кезде аздаған қателіктер жібереді;
3) үшінші топ білім алушылары оқу материалын жартылай меңгереді және өз беттерінше орындай алмайды. Олар үшін жеке қолдау картасы жасалынады, онда жеке түзетудің әдістері мен тәсілдері көрсетіледі.
16. Коммуникативті тәсіл сезім тактісіне, мейірімділікке, сыпайылыққа, мәмілегершілдікке негізделген тұлғааралық өзара қатынасты қарастырады. Ауызекі сөйлесу процесінде білім алушылар іскерлік пен оқу ынтымақтастығын орнатады, ортақ бір шешім табуға және шиленіскен жағдайда позициялардың келісуімен және өзара қызығушылықтарын есепке ала отырып, шешеді, құрдастарының ой-пікірлерін сыйлау, тұжырымдау, дәлелдеу және өз пікірін қорғау, саналы түрде ауызекі сөйлеу тәсілдерін пайдаланады, дөрекі және балағат лексикасы қолданылмайды.
17. Ақпаратты-коммуникативті технологияларды және GPS навигациясын, мультимедиялық ресурстарды, бұқаралық ақпарат құралдарын, интерактивті тақтаны, тифлокешенді қолдану оқу процесін, жаңғыртуға және жандандыруға, сонымен бірге білім алушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасқа және ынтымақтастыққа ықпал етеді.
18. "Кеңістіктік бағытталу" пәнін оқытудың ең тиімді әдістер мен технологиялар: күнделікті өмірлік жағдаяттарды моделдерін жасау; сөжеттік-рөлдік ойындар, сауда, тұрмыстық және мәдени мекемелерге экскурсия жасау, тренинг жүргізу; презентациялар, Skype-, виртуалды оқытудың технологияларын қолдануымен онлайн-конференциялар.
19. Кеңістіктік бейнелерді қалыптастыруда алдына нақты міндеттерді қоятын шартты түрде үш кезеңге бөлінеді, көрнекі құралдарды қолдану, оларды қолданудың түрлері мен әдістері:
1) бірінші кезеңде алғашқы бағдардың кеңістіктік үлгісі қалыптасады: нақты жерде бағдардың орналасуы туралы жалпы көрінісі (бейнесі)құрылады; есептеу нүктесі анықталады, бағыт конфигурациясы, кеңістіктік бейнесі туралы маршрут құрайтын салыстырмалы ұзындық кесінділері;
2) екінші кезеңде қалыптасқан жалпылама кеңістік бейнесі бөлшектерге бөлінеді және әрбір бағыттың учаскелерін толық зерделейді;
3) үшінші кезеңде зерттелген маршрут бөлігінің тұтас барабар кеңістік бейнесі жинақталады. Осы жүйе бойынша оқыған кезде кеңістіктікті қабылдаудың дәлдігі, тұрақтылық, толықтығы мен дәлме-дәлдігі артады. Оқу процесін ұйымдастыруда жетекші әдіс саяхат болып табылады. Бөлімде салауатты өмір салтын қалыптастыруға, спортқа және туристік қызметке баулуға (турсаяхаттар, табиғатта демалу) ерекше орын бөлінеді.
20. "Кеңістікте бағдарлау" пәні бірнеше пәндердің білімдерінен құралатын интеграциялық курс; "Қоғамтану" қоғамдық өмірдегі басты принциптерді саналы қабылдауына және өмірде өз орнын табуға көмектеседі; "География" - топографиялық дағдыларын дамыту; "Математика" - кеңістікті анықтайтын математикалық терминдерді қолдану; "Қазақ тілі", "Тіл кемшіліктерін түзету", "Мимика және пантомимика"- вербалды және вербалды емес қарым-қатынас дағдыларын дамыту, "Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау" өз-өзіне қызмет ету дағдыларын пайдалану; "Беймделген дене шынықтыру" - қимыл координациясының дамуына көмектеседі.
21. "Кеңістікте бағдарлау" пәні бойынша сабағы бедерлі-графикалық басылымдағы нұсқаулармен, түрлі деңгейлі демонстрациялық материалдармен (үйлердің, ағаштардың және көліктердің, жол белгілерінің, бағдаршам макетін сипап-сезу); оптикалық, тифлотехникалық құралдармен: тактильді құралдар (жолдар, кілемшелер, "Ориентир" құралы, әртүрлі топырақпен жәшіктер), түрлі өлшемдегі тросттармен (пластикалық, темір, жиналмалы, телескопиялық, лазерлі, жарықты, локаторлы), электрондық компаспен, локаторлармен (лазерлі, жарықты), оқуға арналған құрылғылармен, тифлокешенмен жабдықталған арнайы кабинетте өткізіледі. Кабинетті жабдықтау барысында санитарлы-гигиеналық нормалар мен техника қауіпсіздікережелері ескеріледі.
22. Білім алушылардың жетістіктерін бағалаудың балдық емес, сапалық-сипаттаушы, эмоционалды сипаты болады, ол дамудың табыстылығына мониторинг жасауға негізделген.
23. Оқытудың нәтижелілігі үш деңгей бойынша қадағаланады, оның сипаттаушы сипаты бар:
1) меңгеруге ұмтылады;
2) біреудің көмегі арқылы меңгереді (ересектер, қатарластар);
3) жетекші құзыреттіліктер бойынша өз бетімен меңгереді.
3-тарау."Кеңістікте бағдарлау"пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 3 сағат, оқу жылында - 102 сағатты құрайды.
25. "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Кеңістікте бағдарлау пәніне кіріспе";
2) 2-бөлім "Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану";
3) 3-бөлім "Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру";
4) 4-бөлім "Шағын кеңістікте бағдарлау";
5) 5-бөлім "Сүйемелдеушімен жүру";
6) 6-бөлім "Жабық кеңістікте бағдарлау";
7) 7-бөлім "Кең кеңістікте бағдарлау";
8) 8-бөлім "Қарым-қатынас мәдениеті".
26. "Кеңістікте бағдарлау пәніне кіріспе" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:
1) кеңістікке бағытталуға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру.
27. "Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) көру арқылы қабылдау;
2) тактилді қабылдау;
3) есту арқылы қабылдау;
4) сипап сезу арқылы қабылдау;
5) иіс сезу.
28. "Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру;
2) жүрудің түрлері;
3)жінішке таяқ көмегімен жүру.
29. "Шағын кеңістікте бағдарлау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау;
2) мектеп территориясы туралы түсінік;
3) топографиялық дағдылардың дамуы;
4) бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау.
30. "Сүйемелдеушімен жүру" бөлімікелесі бөлімшені қамтиды:
1) ересектермен және құрдастарымен жүру.
31. "Жабық кеңістікте бағдарлау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) мәдени мақсаттағы нысандар;
2) тұрмыстық мекемелер;
3) әлеуметтік мекемелер;
4) оқу орындары және кітапхана;
5) сауда мекемелері;
6) қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері;
7) денсаулық сақтау.
32. "Кең кеңістікте бағдарлау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) кең кеңістікттіңнысандары;
2) топографиялық дағдылардың дамуы, рельефті және дәстүрлі карталармен жұмыс жасау;
3) жол жүру ережесі;
4) көлік;
5) мен тұратын қала;
6) спорт және туризм.
33. "Қарым-қатынас мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:
1) қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу.
34. 5-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау"пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңістікте бағдарлау курстық пәніне кіріспе: кеңістікте бағдарлаудың мағынасы;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану: көше атаулары мен үйдің нөмірлерінің үлгісі; мекемеде көрсетілген таблицалар; жіңішке таяқпен кеңістікте зерттеу жүргізу тәсідері; әртүрлі дыбыстарға бағдар ұстап жүруді үйрену; тері сезімталдығы және вибрация; кеңістікті бағдарлауда иіс сезіну қабілетін қолдану;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру: дене қалпынқалыптастыру; дұрыс жүрудіңерекшеліктері және үйрену амалдары; жіңішке ақ таяқтың түрлеріжәне оларды қолданудың ерекшелігі; таяқпен жүру тәсілдері;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: мектеп ғимараты және оның орналасуы; мекеменің орналасуын зерттеу; мектеп жанында шеберхананың орналасуы; өз еркімен шеберхананы ауыстыру; таяқтың көмегімен мектеп ғимаратынан шығу; көздің дағдылануы ғимаратқа кірген және шыққан кезде; топографиялық, рельефтік және жіңішке шрифтті символдар; мектеп жанындағы бағдарлаудың жүйесі; мектеп жанындағы кедергілердің түрлері;
5) сүйемелдеушімен жүру: көрмейтіндерге көмектің мағынасы күнделікті өмірде; ғимарат ішінде бірігіп сүйемелдеп жүру;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: мәдени–ойын-сауық орталықтары; тұрмыстық қызмет ету мекемелері; қазақ зағиптар қоғамының құрылу тарихы; оқыту мекемелерінің түрлері; дүкеннің түрлері және оның мақсаты; базар және оның түрлері туралы түсініктер; қарапайым сатып алуды жасау; базарда сатушымен сөйлесудің ерекшелігі; салауатты өмір салтының мағынасы;
7) кең кеңістікте бағдарлау: табағи объектілер және олардың орналасуы; табиғи объектілерді бағдарлау ретінде қолдану; карта туралы түсінік; жол-көлік оқиғасы; бағдаршамның пайда болу тарихы және оның түрлері; көліктің пайда болу тарихы; метрополитен және оның функционалдық зонасы; туған қала туралы түсініктер; мектептен үйге дейінгі маршрут; қоғамдық көліктің түрлері; дене шынықтырудың адам денсаулығы үшін маңызы; турпоход;
8) қарым-қатынас мәдениеті: ересектерден көмек сурау; "Егер сіз жоғалып кетсеңіз";
35. 6-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау"пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңестікті бағдарлау пәндік курсына кіріспе: көрмейтін музыканттардың, мүсіншілердің, саяхатшылардың тыныс-тіршілігі;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану: қозғалалып журген объектіні бақылау; еденнің жабықтану түрлері; жіңішке таяқтың көмегіментопырақтың құрылымын анықтау; дыбысты ажырату және дыбысқа қарай жүру; ауа-райы өзгерістерін бақылау және соған сай киім таңдау; табиғаттың иістері; ботаникалық баққа экскурсия, жас натуралистер станциясына, орман паркіне саяхат жасау;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру: ойын кезінде денені дұрыс ұстауды сақтау; жолдың шетімен, тротуардың бойымен топпен және жеке түрде дұрыс жүру; жіңішке таяқтың қызметі; жіңішке таяқты қа қауіпсіз қолдану;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: мектептегі кабинеттердің орналасуы; мектеп ғимаратын шолу картасы мен ішінде жүру картасын жасау; мектеп алаңында бағдарлау; мектеп алаңының рельефтік және графикалық жоспарларынжасау; жіңішке таяқтың көмегімен кедергілерді зерттеу; мектеп алаңында жүріс-тұрыстың мәдениетін сақтау;
5) сүйемелдеушімен жүру: айналадағы адамдардан көмек сурау; Жуынатын бөлмеге сүйемелдеушімен бару;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: жерлгілікті парктерінің орналасуы; химиялық тазалау және кір жуатын мекемелер; қазақ көрмейтіндердің қоғамы, оның қызметтері және мағынасы; көрмейтіндердің кітапханасының орналасуы; кітапханаға бару маршруты; сауда мекемесіндегі жұмыс қызметкерлердің қызметтері және олармен сөйлесуді үйрену; супермаркетте иіс сезінуді қолдану; супермаркетте сауда жасау; жақын жерде дәріхананың орналасуы;
7)кең кеңістікте бағдарлау: қаланың құрылымы; картадағы түстің мағынасы; жол белгілерінің тарихы; жолдың таңбасы; аялдаманың анықтамасы; аялдамада қауіпсіздік тәртіп ережесін сақтау; метроны дұрыс пайдаланудың ережесі; туған қаланың тарихы; мектеп жанындағы аялдама; қоғамдық көлік тасымалындағы маршурттың нөмірлері; спорттың түрлері және спорттық секциялар; турпоходтың маршрутын таңдау;
8) қарым-қатынас мәдениеті: қатарластармен әңгімелесу; қазақтың қонақжайлылығы;
36. 7-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау"пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңестікті бағдарлау пәндік курсына кіріспе: көрмейтін әдеби кейіпкерлер;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдануы: стереоскоптық емес ортаны қабылдау; мекемедегі және көшедегі рельефтік жазуларды оқу; тактильді жол бойымен жүру; дыбыстық сигналға бұрылыс жасап жүру; ауруды сезудің сезімталдығы; жүрген кездегі соғысудан сақтану амалдары; иістерді ажырату; супермаркетте иісті сезіді пайдалану;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру:сүйемелдеушімен жүрген кезде дене қалпын дұрыс ұстап жүру; жүру түрлерінің тәсілдері; жіңішке таяқты таңдау; жіңішке таяқтың көмегімен мектепте бағдарлау;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: мектептегі қауіпсіз қозғалысының ережелері; мектеп ғимаратына қатысты алғанда объектінің орналасуы; мектептің ауласының жоспары; кедергілер түрлері; мектеп аланында жүру;
5) сүйемелдеушімен жүру: көлік арқылы бірлескен сапарларды жасау;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: театрлар және кинотеатрлар; жақын жердегі почтаға барып-келу маршруты; қазақ көрмейтіндердің қоғамының мекемелеріне барып келу маршруттары; көрмейтіндерге арналған қолжетімді жоо; кітапхананың функционалдық зоналары; дүкеннің және саудының бөлімдерінің түрлері; асхананы бағдарлауды үйрену; тағамды қабылдау; жақын жердегі аурухананың орналасуы; ауруханада бағдарлау;
7) кең кеңістікте бағдарлау: жағалау мен бульвардың, демалыс зоналарының орналасуы; қаладағы әкімшілік аудандары және олардың картада орналасуы; жол белгілерінің классификациясы; қозғалыс кезінде жол белгілерін қолдану; көліктерге тән дыбыстық сипаттары; метрода бағдарлау; қаладағы көрікті жерлер; мектеп жанын бағдарлау; спорттық құрылыстың орналасуы; су жанындағы демалыстың қауіпсіздік ережесі;
8) қарым-қатынас мәдениеті: отбасылық құндылықтар; қазақ халқының салттары мен дәстүрі; өз бетінше жүру кезінде айналадағылардан көмек сурай білу;
37. 8-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау"пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңестікті бағдарлау пәндік курсына кіріспе: мектеп түлектерімен кездесу;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдануы: түнгі мезгілде бағдарлау; кірген және шыққан кезде жіңішке таяқты қолдану; жіңішке таяқтің көмегімен тактильді жаяу жолдың және жылдамдық бәсендеткіштің орналасуын анықтау; адамды дауысынан және жүрген жүрісінен тану; қоршаған ортадағы қауіпсіздік іс-әрекеттің негізгі әдістері; өндірістік және көліктік иістер;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру: жіңішке таяқпен жүрген кезде денені тік ұстау; ауыл арасындағы жолмен жүру; жіңішке таяқпен жүрудің амалдары;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: шағын ортадағы бағытты вербалды анықтамасы; мектеп бөлмелері; объект арасындағы қашықтықты анықтау; мектептің ішкі және сыртқы аланында жүру маршруттардың сызбалары; қосымша бағдарларды іздеу; мектеп аумағындағы кедергілерді өту;
5) сүйемелдеушімен жүру: сүйемелдеушімен жүрген кезінде пайда болатын дауларды алдын алу; сүйемелдеушімен әртүрлі мекемелерге бару ;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: кинотеатрда бағдарлау; кинотеатрадың жоспарын құру; киім, аяқ-киім жөндеу ательесі мен сервистік-орталықтары; әлеуметтік мекемелер; ЖОО-да бағдарлау; кітапхананы қолдану білімі; тауарды сатып алу ережесі; қоғамдық тамақтану мекемелері; қоғамдық тамақтану мекемесіндегі әдептілік сақтау; арнай қызметкерлермен телефон арқылы сөйлесу дағдысы; экстремалды жағдайдағы жүрістің-тұрыстың ережелері;
7) кең кеңістікте бағдарлау: тұрақты бағдарлар; қаланың шағын аудандары; жолдан өту кездегі қауіпсіздікті сақтау жолдары; теміржол жолынан өту; қоғамдық көлікті пайдалану дағдалары; теміржол вокзалы; теміржол вокзалында және перронда бағдарлау; архитектуралық ансамблдер; қаладағы маңызды объектілеріне барып келу маршруттары; спорт кешеніне бару маршруты; табиғатқа демалуға дайындалу;
8) қарым-қатынас мәдениеті: әртүрлі мамандықтармен сөйлесу тәртібі мен этикасы.
38. 9-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау"пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңестікті бағдарлау пәндік курсына кіріспе: көрмейтіндерге қолжетімді мамандықтар;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдануы:жарық пен көленке; ғимаратқа келу және кіру жолдары; жиектерден өту; дыбыстық сигналдарға және бағдаршамға бағдарлау; вибрациялық қабылдау арқылы кедергілерді анықтау; иісті топтастыру;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру: әртүрлі іс-әрекетте дененің дұрыс калпын ұстау;компаспен немесе навигациямен жүру; таяқтың көмегімен баспалдақпен көтерілу және түсу, таяқтың көмегі арқылы бөлмеге кіру және шығу;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: мектептің бөлмелерінің жоспарлары; көкжиек бағыттарына қатысты алғанда объектелер; негізгі маршрутты талдау және сипаттау; мектеп алаңындағы бағдарларды қолдану;
5) сүйемелдеушімен жүру: сүйемелдеушімен сөйлесу; кең ортада сүйемелдеушімен жүру;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: театрда бағдарлау; театрдағы тәртіп мәдениеті; театрдың жоспары; сұлулық салоны; іскерлік сөйлесудің дағдылары; ЖОО-да бағдарлау; ақша купюралары және сатып алу операциялар; қазақ ас тағамдары; ауруды, жарақат алуды алдын алу;
7) кең кеңістікте бағдарлау: көперлер түрлері және оларды қолдану; көшелердің орналасуы; қиылыстың түрлері; жол қозғалысының ережелері; трамвайды пайдалану дағдылары; вагонда бағдарлау; ескерткіштің түрлері; даңғыл, алаңдар және орталықтағы негізгі көшелер; спорттық жарыстар; далада от жагу және шатыр құру дағдылары;
8) қарым-қатынас мәдениеті:сөйлеу этикеті;
39. 10-сыныпқа арналған "Кеңістікте бағдарлау" пәнінің базалық мазмұны:
1) кеңестікті бағдарлау пәндік курсына кіріспе: өзін-өзі таныту жолдары;
2) кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдануы: кеңістікте қауіпсіз қозғалу; орманпаркіндегі жолдар мен соқпақ жолдар; арықтардан өту; бұталар мен ағаштарды айналып өту; қаланың дыбыстық бейнесі; бұлшықет қабылдауы; практикалық бағдарлаудағы иіс сезу;
3) дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру: дене қалпын әдемі ұстау; вестибулярлық аппараттың қызметі; таяқтағы көмегімен кедергілерен өту;
4) шағын кеңістікте бағдарлау: мектеп ғимаратында бағдарлау; мектеп аумағын шолу картасы; оптималды маршрутты таңдау;
5) сүйемелдеушімен жүру: сүйемелдеушімен жүрген кездегі біріккен әрекет координациясы;
6) жабық кеңістікте бағдарлау: бос уақыттағы ұйымдастыру; банкттің қызметі және орналасуы; көрмейтіндердің міндеті мен құқықтары; ЖОО таңдау және оған барып-келудің маршрутын игеру; ғаламтор-кітапхана; дүкенде бағдарлау; ұлттық мейрамдар және тойлар; алғашқы медициналық көмек көрсету;
7) кеңкеңістікте бағдарлау: кең ортадағы объектілер; бір қаланың ауданына презентация жасау; жол ережесін бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілікке тарту; жол-көлік оқиға жағдайында өзін-өзі ұстау тактикасы; көліктен шыққан кезде аялдаманың анықтау; аэропортта бағдарлау; ескерткішке экскурсия; қоғамдық көліктіңмаршруттары;көрмейтіндердің өміріндегі спортың орны; көкке шығу;
8) қарым-қатынас мәдениеті: әлеуметтек ортада мәдени тәртіпті сақтау.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
40. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодпен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4 – "5" - сынып, "2.1" - бөлім; "4" - оқу мақсатының реттік саны.
41. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе":
1- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Кеңістікке бағытталуға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 5.1.1.1 қоғамға бейімделу үшін кеңістікте бағдарлаудың маңыздылығын түсіну | 6.1.1.1 көрмейтін музыканттар, мүсіншілер, саяхатшылардың өмірін талдау | 7.1.1.1 көрмейтін әдеби кейіпкерлер туралы кітап презентацияларын дайындау | 8.1.1.1 мектеп бітірген табысты түлектермен кездесулерге белсене қатысу | 9.1.1.1 зағиптерге қол жетімді кәсіптер туралы презентация дайындау | 10.1.1.1 көрмейтін табысты адамдар туралы мәліметтерді талдау және жинақтауөзін-өзі дамытудың тиімді жолдарын таңдау |
2) 2-бөлім "Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Көру арқылы қабылдау |
5.2.1.1 трафаретте үй нөмерлері және көше атауларының орнын білу; оптикалық құралдардың көмегімен оларды оқу | 6.2.1.1 қозғалушы объектілерді қадағалап,олардың жылдамдығын, бағыты мен арасындағы қашықтығын бағалау | 7.2.1.1 кеңістікте неоскопикалық қабылдау дағдысын білу, үйлердің арасындағы арақашықтықты, олардың көлемін, нысанын, қабаттар саны мен олардың бір-бірінен қашықтығын анықтай алу | 8.2.1.1 практикалық бағдарлауда сайнборд,билбордтар және түнгі уақытта жарықдиодты жазуларды пайдалану | 9.2.1.1 ағаштар, үйлер, жиектемелер, бағандар арқылы түскен көлеңкені бақылау; баспалдақпен көтерілген кездежәне түскенде, бұрылыста жарық пен көлеңкені пайдалану | 10.2.1.1 жарық көлеңкесін пайдаланып, кеңістікте қауіпсіз жүру дағдыларын меңгеру |
2.2 Тактилді қабылдау | 5.2.2.1 әр түлі жолдарменжінішке таяқкөмегімен кеңістікті зерттеу: перифериялық, бір заттан екінші затқа, бір нүктеден екінші нүктеге (есік, терезе) |
6.2.2.1 еден үстінің сипатын анықтау (линолеум, паркет, кафель, кілем, ағаш еден) |
7.2.2.1 лифтте, бөлмеде және көшеде, бедерлі жазуды оқу; |
8.2.2.1жінішке таяқтың көмегімен үйге кіру және одан шығуды анықтай білу |
9.2.2.1жінішке таяқтың көмегімен ғимараттарға кірудің тәсілдері мен жолдарын түсіну, |
10.2.2.1жінішке таяқтың көмегімен тоғай,орман,таудағы жолдарды анықтау |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 5.2.3.1 статикалық,қозғалатын,үзік дыбыстық сигнал арқылы жүру дағдыларын меңгеру | 6.2.3.1 дыбыстарды ажырата алу және дыбыс көздерінің біріне қарай жүру | 7.2.3.1 дыбыстық сигналға 90 және 180 градусқа қозғала бұрылу | 8.2.3.1 таныс адамдады дауыс және жүрісі бойынша тану, олардың эмоционалдық жай-күйін анықтау | 9.2.3.1 дыбыстық маякқа және дыбыстық бағдаршамдарға бағдарлану | 10.2.3.1 тән дыбыстарға сәйкескеңістікті талдау, оларды практикалық бағдарлауда пайдалану |
2.4 Сипап сезу және діріл арқылы қабылдау | 5.2.4.1 "Сипап –сезу" және "діріл" ұғымдарын түсіну және білу | 6.2.4.1 ауа-райының температуралық өзгеруін бақылап, серуен үшін маусымдық киім мен аяқ киімді таңдау | 7.2.4.1 ауырсыну сезімталдығы туралы түсініктің болуы; жінішке таяқнемесе қолды созу арқылы соқтығысуды алдын алу |
8.2.4.1 кеңістікте қауіпсіз әрекет жасаудың оңтайлы жолдарын таңдау; | 9.2.4.1 діріл бойынша қабылдау арқылы кедергілерді анықтау (ғимараттар, шарбақтар, машиналар) | 10.2.4.1 бұлшықет, сүйек буындық қабылдау арқылы ақпараттарды талдау және жинақтау |
2.5 Иіс сезу | 5.2.5.1 иіске назар аудару, оларды ажырату, есте сақтау және тану (асхана, медициналық кабинет) | 6.2.5.1 табиғаттың иісін ажырата білу, ботаникалық баққа, орманпаркіне, жас натуралистер станциясына экскурсия жасау |
7.2.5.1 әтірлердің иістерін |
8.2.5.1 өнеркәсіп және көлік иістерін анықтау, |
9.2.5.1 иістерді жағымды және жағымсыздарға жіктеу; | 10.2.5.1 иістерді талдау және иіс сезуді практикалық бағдарлауда пайдалану |
3) 3-бөлім "Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру":
3-кесте
Бөлімше | Оқытумақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 5.3.1.1 дене сымбатын қалыптастыру үшін дене мүшелерін дұрыс қалыпта ұстау | 6.3.1.1 қозғалмалы ойындарды пайдаланып,ойын әрекетінде дене сымбатын сақтау | 7.3.1.1 сүйемелдеушімен жүрген кезде дұрыс дене сымбатын сақтау | 8.3.1.1 жінішке таяқпен жүрген кезде дұрыс дене сымбатын сақтау | 9.3.1.1 әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды бақылау | 10.3.1.1 айналадағылар адамды эстетикалық тұрғыдан қабылдау үшін дұрыс дене келбеті мен дене қалпының мәнін түсіну |
3.2 Жүрудің түрлері | 5.3.2.1 дұрыс жүру, табан қимылын, тобық қимылын жүрісті қалыптастыру кезіндегі тізенің ерекшеліктерін білу және түсіну | 6.3.2.1 жеке және топта жол жиектерімен және тротуарлармен жүру тәсілдерін меңгеру | 7.3.2.1 жүрудің алуан түрлі әдістері мен түрлерін меңгеру (көшбасшының артынан жүру, көлбеу жазықтық бойынша және жүкпен) | 8.3.2.1 ауыларалық жолмен дұрыс жүру дағдысын меңгеру | 9.3.2.1 ойлы-қырлы жерлерде компаспен немесе навигациямен жүру дағдысын меңгеру | 10.3.2.1 баспалдақпен түсу, көтерілу кезінде,арықтардан, бордюрлардан өту кезінде вестибулярлық аппараттың функцияларын үйлестіру |
3.3 Тростпенжүру дағдылары | 5.3.3.1 "Ақ трость" ұғымын ұғыну;жінішке таяқтүрлерін білу; ұстап, тауып және керекті трості тауып оны сақтайтын орынды анықтау;жінішке таяқпен жүрудің негізгі тәсілдерін меңгеру | 6.3.3.1 жінішке таяқтың функцияларын (буфер, щуп, дыбыс генераторы) білу және оларды практикалық түрде пайдалану; трості қолдануда қауіпсіздік ережелерін сақтау |
7.3.3.1 қажетті трості таңдау және қозғалыс кезінде пайдалану (ұзын – серуендеу үшін; тірек – егде жастағы; жиналмалы үй – жайында; лазерлі кедергілерден өту кезінде); | 8.3.3.1 тростпенжүру тәсілдерін жетілдіру: маятникті, диагональды, сырғу, жанасу тәсілі | 9.3.3.1 баспалдақпен көтерілу және түсу,жінішке таяқтың көмегімен үй-жайына кіру және одан шығу тәсілдерін меңгеру | 10.3.3.1 кедергілердің түрлерін анықтау (тұрақты, уақытша, кездейсоқ, төменгі және бүйір) және олардыжінішке таяқтың көмегімен еңсеру |
4) 4-бөлім "Шағын кеңістікте бағдарлау":
4- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
5.4.1.1 мектеп ғимараты мен бөлмелерін елестету және сипаттау |
6.4.1.1 мектеп кеңістігінде кабинеттердің орналасуын бір-біріне қатыстылығын өзінің орнын сипаттау, білу |
7.4.1.1 мектептеқабаттарда оңжақты қозғалысты сақтай отырып, жінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
8.4.1.1 шағын кеңістікте бағыттарды ауызша белгілеу (оң жағы, сол жағы, ортасы, бұрышы, бұрылу) | 9.4.1.1 мектептің бөлмелерін графикалық түрде бейнелеу | 10.4.4.1 мектеп ғимаратында қозғалмалы маршрут бойынша сақталған анализатор менжінішке таяқарқылы өздігімен жүру |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 5.4.2.1 жінішке таяқтың көмегімен мектеп ғимаратынан шығу жолдарын табу, ғимаратқа кіру және одан шығу кезінде аккомодация тәсілін қолдану | 6.4.2.1 жінішке таяқтың көмегімен мектеп ғимаратының негізгі объектілерін(стадион, балабақша, ойын алаңы, қоқыс контейнерлері) орталық және қосалқы қақпаларды білу | 7.4.2.1 жінішке таяқтың көмегімен мектеп ғимаратына қатысты объектілердің орналасуы мен өз орнын анықтау | 8.4.2.1 көз өлшемі мен қадам арқылы объектілер арасындағы ара-қашықтықты анықтау | 9.4.2.1 объектілердің қай тарапта орналасқанын анықтау | 10.4.2.1 мектеп территориясы жайлы ақпаратты жинақтау және карта құру |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы | 5.4.3.1 рельефті және дәстүрлі топографиялық белгілерді білу және түсіну | 6.4.3.1 мектептің территориясының бедерлі графикалық жоспарын құрастыру |
7.4.3.1 "Ориентир" құралында | 8.4.3.1 "Графика" құралында мектеп маршруты бойынша қозғлыс схемасын модельдеу (құру) | 9.4.3.1 негізгі бағыттарды сипаттау және талдау | 10.4.3.1 оңтайлы және қауіпсіз маршруттар таңдау |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
5.4.4.1мектеп аумағында: тірі қоршаулар, тігінен құлаған тастар тізбегі, асфальтталған жолдар, бұрылыстар, бордюрлардан бағдарлау жүйесін білу |
6.4.4.1 жінішке таяқарқылы мектеп аумағындағы тұрақты, уақытша, кездейсоқ, кедергілерді тексріп сипаттау |
7.4.4.1 жоғарғы, төменгі және бүйір кедергілерді анықтау |
8.4.4.1 берілген маршрут бойынша жүру дағдыларын меңгеру, қосымша бағдарларды табу |
9.4.4.1 мектеп аумағында бағдарларды, трості, |
10.4.4.1 мектеп аумағында қозғалыстың ыңғайлы бағыттарын өз бетінше тандау |
5) 5-бөлім "Сүйемелдеушімен жүру":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
5.5.1.1 зағип жандарға күнделікті өмірде қажеттіліктеріне көмек көрсету керектігін түсіну |
6.5.1.1 әр түрлі жағдайларда өтініш білдіру арқылы қоршаған ортаданкөмек алуды түсіну |
7.5.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте тәуелдік қарым-қатынас туралы түсініктен алшақ болу(иыққа сүйене отырып жүру) |
8.5.1.1 бірлесіп жүрген кезде даулы жағдайларды ескеру және сүйемелдеушімен жақсы қарым-қатынаста болу |
9.5.1.1 сүйемелдеушіге белгіленген пунктке дейінгі негізгі бағдарды нақты сипаттау және ауызша белгілей білу | 10.5.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен әрекетті үйлестіру және алдын ала жүретін маршрутты талдау |
6) 6-бөлім "Жабық кеңістікте бағдарлау":
6- кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар | 5.6.1.1 мәдени ойын-сауық орталықтарының негізгі түрлерін білу: кинотеатр,театр, парк, аквапарк, хайуанаттар бағы, цирк және олардың маңызы мен қызметін сипаттау | 6.6.1.1 саябақ, аквапарк және хайуанаттар паркінің орналасуын анықтау, өз бетімен бағдарлауды жүруді және онда қауіпсіз жүріп-тұру дағдыларынмеңгеру | 7.6.1.1 театрлардың атауын, орналасуы мен жіктелуін есте сақтау (драма, ТЮЗ, комедия театры, қуыршақ театры) және кинотеатр (премьералық, ойын-сауық, студиялық, балалар, үздіксіз кинокөрсетілімдермен, кинокафе, 3D, 4D) |
8.6.1.1 кинотеатрда бағдарлау, кассаны, көрермендер залын, буфет, дәретхана, фойе және билетке сәйкес орынды табу дағдыларын меңгеру және жінішке таяқ қоятын жерді белгілеу |
9.6.1.1 театрдағы негізгі ұғымдарды білу және түсіндіру | 10.6.1.1 бос уақытты тиімді ұйымдастыру –мәдени-ойын сауық нысандарына бару |
6.2 Тұрмыстық мекемелер | 5.6.2.1 адам өмірінде қызмет көрсетуші мекемелердің маңыздылығын түсіну |
6.6.2.1 ең жақын тазалау және кір жуу мекемесінің орналасқан жерін, олардың ішкі сәнін және оларға баратын маршрутты анықтау |
7.6.2.1 жақын жерде орналасқан почтаға дейінгі маршрутты білу |
8.6.2.1 жақын орналасқан тұрмыстық техниканы жөндеу және киім мен аяқ киім жөндейтінсервис орталықтарына дейінгі маршрутты меңгеру |
9.6.2.1 ең жақын сұлулық салондарының мекен жайын, функционалдық бағыттары мен қызметтердің ауқымын, оған дейінгі маршрутты есте сақтау |
10.6.2.1 ең жақын банктің орналасқан жерін, оған бару маршрутын және көрсетілетін қызметтер түрін (валюта, вексельдерді төлеу, қарыздарды тіркеу) анықтау |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 5.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамының қалыптасу тарихын, құрылымы мен орнын білу | 6.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамының функциясын және маңыздылығын түсіну; зағип жандардың Қазақстандық қоғамының мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін, құрамына ену ережелерін білу | 7.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамыныңорталығына дейінгі маршрутты зерделеп,онда бағдарлауды үйрену | 8.6.3.1 негізгі әлеуметтік мекемелердің орналасқан жерін (халыққа қызмет көрсету орталығы,жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар орталығы, жәрдемақы беру туралы орталық), олардың қызметтері мен оларға бару маршрутын есте сақтау | 9.6.3.1 әлеуметтік мекемелерде өз өзін бағдарлай білу,іскерлік қарым-қатынас және қажетті құжаттарды тіркеуде білікті болу | 10.6.3.1 құқықтық мәдениеттен хабардар болу; зағиптардың құқықтары мен міндеттерін білу (жеке көмекшісі және әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар; жұмыс уақытының ұзақтығы қысқартылған; қосымша ақылы демалыс) |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
5.6.4.1 оқу орындарының түрлерін білу (мектеп, колледж, университет); |
6.6.4.1 абитуриент, студент, бакалавр, |
7.6.4.1 көрмейтіндерге арналған қол жетімді базалық оқу орындары мен мамандықтарды білу |
8.6.4.1 ауызша университеттегі (факультет, университет әкімшілігі, деканат, аудитория бөлімшесі) бөлімдерді белгілеу |
9.6.4.1 іс жүзінде мектептерде бағдарлау дағдыларын үйрену |
10.6.4.1 ұсынылған мамандық бойынша, жоғары оқу орнының ауқымын болжау |
6.5 Сауда мекемелері | 5.6.5.1 негізгі дүкендер түрлерін анықтап (азық-түлік, дүкендер, кітаптар) және олардың жұмыс істеу мақсаттарын ажырата алу | 6.6.5.1 сауда мекемелеріндегі қызметкерлердің мамандықтарын(кеңесші, кассир, контролер) және олардың функцияларын білу; олармен қарым-қатынаста білікті болу |
7.6.5.1 дүкендердіңнегізгі түрлерін білу және ажырату (супермаркет, гипермаркет,минимаркет); | 8.6.5.1 сауданың негізгі ережелерін меңгеру;қажетті тауарды таңдау, нақтылау, оның құнын анықтау, кепілдік мерзімі мен тауардың кепілдік мерзімі аралығында чекті сақтау; талапқа сай келмейтін тауарды сатушыға қайтару | 9.6.5.1 банкноттарды анықтау және қарапайым сатып алулар жасау | 10.6.5.1 сақталған анализаторлардың көмегімен дүкенде және сауда орталықтарында өздігімен бағдарлай алу |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
5.6.6.1 нарық және оның түрлерін түсіну(киім, көкөніс, азық-түлік) және базарда қарапайым сатып алулар жасау |
6.6.6.1 супермаркеттегі азық түлік бөлімдерін иісі арқылы анықтау |
7.6.6.1 асханда өз бетінше және сүйемелдеушімен жүруді меңгеру |
8.6.6.1 қоғамдық тамақтандыру орындарының түрлерін(мейрамханалар, асханалар, кафелер) білу |
9.6.6.1 қазақ тағамдарының, ұлттық тағамдар мен бұйымдарының ерекшеліктерін білу |
10.6.6.1 қазақ ұлттық дәстүрі мен салттарын сақтай отырып той мейрамдарды ұйымдастыру |
6.7 Денсаулық сақтау |
5.6.7.1 салауатты өмір салтынныңтабысты өмір әлеуметі үшін маңыздылығын түсіну |
6.6.7.1 ең жақын орналасқан дәріхананың мекен-жайын білу, дәрігер белгілеген дәріні сатып алу кезінде сатушы-фармацевтпен қарым-қатынас жасау дағдыларын меңгеру |
7.6.7.1 жақын орналасқан емханалардың мекен жайын анықтау |
8.6.7.1 жедел жәрдем, инвотаксия, өртке қарсы қызмет және полицияға телефон арқылы қоңырау шалған кезде ауызша қарым-қатынаста білікті болуы |
9.6.7.1 вирустық, инфекциялық аурулар, көз аурулары мен жарақаттардың алдын алуды білу |
10.6.7.1 қолайсыз жағдайларда алғашқы көмек көрсете алу(естен тану, үсу, ыстығы көтерілген жағдайда, сынықтар, күйік шалғанда) |
7) 7-бөлім "Кең кеңістікте бағдарлау":
7-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 5.7.1.1табиғи объектілер мен олардың орналасқан жері (тау, өзен, көл, канал, орман) туралы білу;оларды негізгі бағдар ретінде пайдалану | 6.7.1.1 тұйық көшелердiң, даңғылдардың, алаңдардыңорнын білу және қалалық жүйедегі олардың маңыздылығын түсіну | 7.7.1.1 бульварлар, алаңдар, жағалаулардың маңыздылығын түсіну | 8.7.1.1 тұрғын үйлер мен оларға өту жолдарын тұрақты бағдар ретінде пайдалану | 9.7.1.1 темір жол, автомобиль және жаяу жүруге арналған көпір туралы түсік қалыптастыружәне оларды тұрақты бағдар ретінде пайдалану | 10.7.1.1 негізгі бос объектілер туралы ақпаратты жинақтау, презентациялар жасау |
7.2 Топографиялық дағдылардың дамуы, рельефті және дәстүрлі карталармен жұмыс жасау | 5.7.2.1карта және оның ауқымын, бедерлі және жалпақ белгілері туралы түсінік қалыптастыру | 6.7.2.1түсті белгілері бойынша картадан табиғи объектілердің орналасқан жерін (таулар, ормандар, су объектілері) анықтау | 7.7.2.1 қаланың әкімшілік аудандарға бөлуін білу және картадансалыстырмалы түрде бір-бірінен өздерінің орналасқан жерін анықтау | 8.7.2.1 картада қала маңында орналасқан аудандарды тауып, олардың атауларын есте сақтау | 9.7.2.1 оңтүстіктен солтүстікке және батыстан шығысқа қарай картада көшелерінің ұйымдастыру ретін анықтап, есте сақтау; "Квартал" ұғымын түсіну | 10.7.2.1 топографиялық кескінді кеңістіктік бағдарға аудара алу; қаланың аудандарының біріне презентация дайындау |
7.3 Жол жүру ережесі |
5.7.3.1 жол-көлік оқиғаларын түсіну, олардың себептері мен мүмкін болатын салдарынан хабардар болу |
6.7.3.1 жаяу жүргіншілер мен көлік қозғалысын бақылау тәсілі ретінде жол белгілерінің пайда болутарихын білу |
7.7.3.1 жол белгілерінің классификациясын және олардың түсі, пішіні мен көлемі жағынан айырмашылықтарын түсіну |
8.7.3.1қала ішінде ең тиімді және қауіпсіз жолдан өту үшін жер, жер асты және жер үсті өткелдерін пайдалану |
9.7.3.1 қиылыстардың түрлерін (Т-тәрізді, X-тәрізді)білу жәнесақталған анализа |
10.7.3.1 жол-көлік оқиғаларының себептерін талдау және көлік жол қозғалысы ережесін бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілікке тартылу |
7.4 Көлік | 5.7.4.1 көліктің пайда болу тарихын білу;метро туралы түсінік қалыптастыру; метроның функционалдық аймақтарын білу(күту залы,қолма-қол ақша, турникеттерэскалаторлар, платформа) |
6.7.4.1 сақталған анализаторлар ментрості пайдаланып аялдамаларды анықтау; көлік күту аялдамадасында қауіпсіздік ережелерін сақтау |
7.7.4.1 көлікке тән дыбыстары арқылы жақындап келе жатқан түрлерін анықтау (тежегіштер, есікті ашу, трамвай дөңгелектердің дыбыс, троллейбустар бум естіледі) |
8.7.4.1 көліккежінішке таяқтың көмегімен міну; салонында өзін ұстау ережелерін сақтау, жолақысын төлеу, мүмкіндігі шектеулі адамдарға арналған орындыбілу,трості орналастыру үшiн орын белгiлеу |
9.7.4.1 трамвай бойынша,одан кіруге және шығуға, трамвайалдынан өту кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау |
10.7.4.1 сақталған анализаторлар мен бағдарлағыштарды (бұрылыстар, көпірлер, трамвай, сәулет құрылыстар)пайдалана отырып,керекті межені анықтау |
7.5 Мен тұратын қала |
5.7.5.1 туған қалаңның географиялық орналасуы, халықтың саны мен, облыстың этникалық құрамын білу |
6.7.5.1 туған қалаңның тарихинан хабардар болу және мақтаныш сезімін сезіну |
7.7.5.1 қаланың басты көрікті және архитектуралық құрылыстарын анықтау |
8.7.5.1 сәулет ансамбльдері (Бәйтерек, пирамида, Эйфель мұнарасы, үш батырлар) және олардың құрылымдық элементтері (күмбез, шатыр, баған, сала) туралы түсінік болуы; қала сұлулығы мен өзіндік ерекшелігін тамашалау |
9.7.5.1 ескерткіштердің түрлерін (Бюст рельеф, мүсіні, стела, обелиск, мемориалдық) ажырата алу және тұрақты бағдар ретінде оларды пайдалану |
10.7.5.1 ескерткіштерге экскурсиялар жасау және гүл шоқтарын қою дәстүрін сақтап қалу; жас ұрпаққа өткеннің тарихи мұрасы туралы ақпараттар беру |
7.6 Спорт және туризм |
5.7.6.1 адам денсаулығына дене шынықтырудың қажеттігін түсіну |
6.7.6.1 спорт және спорт клубтары туралы ақпараттарды білу |
7.7.6.1 қаладғы спорттық нысандарды анықтау (стадиондар, бассейн, жүзу, тренажер залдары, ипподром, роликтер) |
8.7.6.1 өзіне спорт түрін таңдау спорт кешенінде және кері маршрут үйрену |
9.7.6.1 спорттық іс-шаралардыбақылау: конкурстар, олимпиадалар, паралимпиадалар |
10.7.6.1 мектептің спорт өміріне белсенді қатысу |
8) 8-бөлім "Қарым-қатынас мәдениеті":
8 -кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
5.8.1.1 ересек көмегіне жүгіну, дұрыс сұрақ қоя білу |
6.8.1.1 құрдастарымен жеке тұлғалық құндылықтарына қарай қарым қатынас жасау (қарапайым,мейірімді, адал) |
7.8.1.1 қазақ халқының дәстүрлері мен салттарын, ата-аналарды құрметтеудің маңыздылығын түсіну, отбасылық құндылықтарды түсіну |
8.8.1.1 әр түрлі кәсіп өкілдерімен этикалық қарым қатынас орнату: сатушы, шаштараз, клиенттерге қызмет көрсету менеджері және қаржылық операциялар бойынша қызметтерді көрсету үшін банк менеджері |
9.8.1.1 комуникативті байланыс қызметін сыни талдау, бағалау, бақылау |
10.8.1.1әлеуметтік ортаның ерекшеліктерін адекватты түрде бағалау |
42. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
43. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Кеңістікте бағдарлау" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 5.1.1.1 қоғамға бейімделу үшін кеңістікте бағдарлаудың маңыздылығын түсіну |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау |
5.2.1.1 трафаретте үй нөмерлері және көше атауларының орнын білу; оптикалық құралдардың көмегімен оларды оқу |
2.2 Тактилді қабылдау | 5.2.2.1 | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 5.2.3.1 статикалық,қозғалатын,үзік дыбыстық сигнал арқылы жүру дағдыларын меңгеру | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация | 5.2.4.1 "Сипап –сезу" және "діріл" ұғымдарын түсіну және білу | |
2.5 Иіс сезу | 5.2.5.1 иіске назар аудару, оларды ажырату, есте сақтау және тану(асхана, медициналық кабинет) | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 5.3.1.1 дене сымбатын қалыптастыру үшін дене мүшелерін дұрыс қалыпта ұстау |
3.2 Жүрудің түрлері | 5.3.2.1 дұрыс жүру, табан қимылын,тобық қимылын жүрісті қалыптастыру кезіндегі тізенің ерекшеліктерін білу және түсіну | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары | 5.3.3.1 "Ақ трость" ұғымын ұғыну; жінішке таяқ түрлерін білу; ұстап, тауып және керекті трості тауып оны сақтайтын орынды анықтау;жінішке таяқпен жүрудің негізгі тәсілдерін меңгеру | |
2-тоқсан | ||
4. Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
5.4.1.1 мектеп ғимараты мен бөлмелерін елестету және сипаттау |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 5.4.2.1 таяқтыңкөмегімен мектеп ғимаратынан шығу жолдарын табу, ғимаратқа кіру және одан шығу кезінде аккомодация тәсілін қолдану | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы | 5.4.3.1 рельефті жәнедәстүрлі топографиялық белгілерді білу және түсіну | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
5.4.4.1 мектеп аумағында: тірі қоршаулар, тігінен құлаған тастар тізбегі, асфальтталған жолдар, бұрылыстар, бордюрлардан бағдарлау жүйесін білу | |
5. Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
5.5.1.1 зағип жандарға күнделікті өмірде қажеттіліктеріне көмек көрсету керектігін түсіну |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар | 5.6.1.1 мәдени ойын-сауық орталықтарының негізгі түрлерін білу: кинотеатр,театр, парк, аквапарк, хайуанаттар бағы, цирк және олардың маңызы мен қызметін сипаттау |
6.2 Тұрмыстық мекемелер | 5.6.2.1 адам өмірінде қызмет көрсетуші мекемелердің маңыздылығын | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 5.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамының қалыптасу тарихын, құрылымы мен орнын білу | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
5.6.4.1 оқу орындарының түрлерін білу (мектеп, колледж, университет) | |
6.5 Сауда мекемелері | 5.6.5.1 негізгі дүкендер түрлерін анықтап (азық-түлік, дүкендер, кітаптар) және олардың жұмыс істеу мақсаттарын ажырата алу | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
5.6.6.1 нарық және оның түрлерін түсіну(киім, көкөніс, азық-түлік) және базарда қарапайым сатып алулар жасау | |
6.7 Денсаулық сақтау |
5.6.7.1 салауатты өмір салтынныңтабысты өмір әлеуметі үшін маңыздылығын түсіну | |
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 5.7.1.1табиғи объектілер мен олардың орналасқан жері (тау, өзен, көл, канал, орман) туралы білу; оларды негізгі бағдар ретінде пайдалану |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 5.7.2.1 карта және оның ауқымын, бедерлі және жалпақ белгілері туралы түсінік қалыптастыру | |
7.3 Жол жүру ережесі |
5.7.3.1 жол-көлік оқиғаларын түсіну, олардың себептері мен мүмкін болатын салдарынан хабардар болу | |
7.4 Көлік | 5.7.4.1 көліктің пайда болу тарихын білу; метро туралы түсінік қалыптастыру; метроның функционалдық аймақтарын білу (күту залы,қолма-қол ақша, турникеттерэскалаторлар, платформа) | |
4-тоқсан | ||
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
5.7.5.1 туған қалаңның географиялық орналасуы, халықтың саны мен, облыстың этникалық құрамын білу |
7.6 Спорт және туризм |
5.7.6.1 адам денсаулығына дене шынықтырудың қажеттігін түсіну | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
5.8.1.1 ересек көмегіне жүгіну, дұрыс сұрақ қоя білу |
2) 6-сынып:
2- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 6.6.1.1 саябақ, аквапарк және хайуанаттар паркінің орналасуын анықтау, өз бетімен бағдарлауды жүруді және онда қауіпсіз жүріп-тұру дағдыларын меңгеру |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау | 6.2.1.1 қозғалушы объектілерді қадағалап,олардың жылдамдығын, бағыты мен арасындағы қашықтығын бағалау |
2.2 Тактилді қабылдау |
6.2.2.1 еден үстінің сипатын анықтау (линолеум, паркет, кафель, кілем, ағаш еден) | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 6.2.3.1 дыбыстарды ажырата алу және дыбыс көздерінің біріне қарай жүру | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация | 6.2.4.1 ауа-райының температуралық өзгеруін бақылап, серуен үшін маусымдық киім мен аяқ киімді таңдау | |
2.5 Иіс сезу | 6.2.5.1 табиғаттың иісін ажырата білу, ботаникалық баққа, орманпаркіне, жас натуралистер станциясына экскурсия жасау | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 6.3.1.1 қозғалмалы ойындарды пайдаланып,ойын әрекетінде дене сымбатын сақтау |
3.2 Жүрудің түрлері | 6.3.2.1 жеке және топта жол жиектерімен және тротуарлармен жүру тәсілдерін меңгеру | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары | 6.3.3.1жінішке таяқтың функцияларын (буфер, щуп, дыбыс генераторы) білу және оларды практикалық түрде пайдалану; трості қолдануда қауіпсіздік ережелерін сақтау | |
2-тоқсан | ||
4. Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
6.4.1.1 мектеп кеңістігінде кабинеттердің орналасуын бір-біріне қатыстылығын өзінің орнын сипаттау, білу |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 6.4.2.1жінішке таяқтың көмегімен мектеп ғимаратының негізгі объектілерін(стадион, балабақша, ойын алаңы, қоқыс контейнерлері) орталық және қосалқы қақпаларды білу | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы | 6.4.3.1 мектептің территориясының бедерлі графикалық жоспарын құрастыру | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
6.4.4.1 жінішке таяқарқылы мектеп аумағындағы тұрақты, уақытша, кездейсоқ, кедергілерді тексріп сипаттау | |
5. Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
6.5.1.1 әр түрлі жағдайларда өтініш білдіру арқылы қоршаған ортаданкөмек алуды түсіну |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар | 6.6.1.1 саябақ, аквапарк және хайуанаттар паркінің орналасуын анықтау, өз бетімен бағдарлауды жүруді және онда қауіпсіз жүріп-тұру дағдыларын меңгеру |
6.2 Тұрмыстық мекемелер |
6.6.2.1 ең жақын тазалау және кір жуу мекемесінің орналасқан жерін, олардың ішкі сәнін және оларға баратын маршрутты анықтау | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 6.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамының функциясын және маңыздылығын түсіну; Зағип жандардың Қазақстандық қоғамының мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін, құрамына ену ережелерін білу | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
6.6.4.1 абитуриент, студент, бакалавр, магистрант, оқу топтары түсініктерін меңгеру | |
6.5 Сауда мекемелері | 6.6.5.1сауда мекемелеріндегі қызметкерлердің мамандықтарын(кеңесші, кассир, контролер) және олардың функцияларын білу; олармен қарым-қатынаста білікті болу | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
6.6.6.1 супермаркеттегі азық түлік бөлімдерін иісі арқылы анықтау | |
6.7 Денсаулық сақтау |
6.6.7.1 ең жақын орналасқан дәріхананың мекен-жайын білу, дәрігер белгілеген дәріні сатып алу кезінде сатушы-фармацевтпен қарым-қатынас жасау дағдыларын меңгеру | |
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 6.7.1.1 тұйық көшелердiң, даңғылдардың, алаңдардыңорнын білу және қалалық жүйедегі олардың маңыздылығын түсіну |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 6.7.2.1 түсті белгілері бойынша картадан табиғи объектілердің орналасқан жерін (таулар, ормандар, су объектілері) анықтау | |
7.3 Жол жүру ережесі |
6.7.3.1 жаяу жүргіншілер мен көлік қозғалысын бақылау тәсілі ретінде жол белгілерінің пайда болутарихын білу | |
7.4 Көлік |
6.7.4.1 сақталған анализаторлар ментрості пайдаланып аялдамаларды анықтау; көлік күту аялдамадасында қауіпсіздік ережелерін сақтау | |
4-тоқсан | ||
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
6.7.5.1 туған қалаңның тарихинан хабардар болу және мақтаныш сезімін сезіну |
7.6 Спорт және туризм |
6.7.6.1 спорт және спорт клубтары туралы ақпараттарды білу | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
6.8.1.1 құрдастарымен жеке тұлғалық құндылықтарына қарай қарым қатынас жасау (қарапайым,мейірімді, адал) |
3) 7-сынып:
3- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 7.1.1.1 көрмейтін әдеби кейіпкерлер туралы кітап презентацияларын дайындау |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау | 7.2.1.1 кеңістікте неоскопикалық қабылдау дағдысын білу, үйлердің арасындағы арақашықтықты, олардың көлемін, нысанын, қабаттар саны мен олардың бір-бірінен қашықтығын анықтай алу |
2.2 Тактилді қабылдау |
7.2.2.1 лифтте, бөлмеде және көшеде, бедерлі жазуды оқу | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 7.2.3.1 дыбыстық сигналға 90 және 180 градусқа қозғала бұрылу | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация | 7.2.4.1 ауырсыну сезімталдығы туралы түсініктің болуы;жінішке таяқнемесе қолды созу арқылы соқтығысуды алдын алу | |
2.5 Иіс сезу |
7.2.5.1 әтірлердің иістерін | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 7.3.1.1 сүйемелдеушімен жүрген кезде дұрыс дене сымбатын сақтау |
3.2 Жүрудің түрлері | 7.3.2.1 жүрудің алуан түрлі әдістері мен түрлерін меңгеру(көшбасшының артынан жүру, көлбеу жазықтық бойынша және жүкпен) | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары |
7.3.3.1 қажетті трості таңдау және қозғалыс кезінде пайдалану (ұзын – серуендеу үшін; тірек – егде жастағы; жиналмалы үй – жайында; лазерлі кедергілерден өту кезінде); | |
2-тоқсан | ||
4. Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
7.4.1.1 мектептеқабаттарда оңжақты қозғалысты сақтай отырып,жінішке таяқтыңкөмегімен бағдарлау |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 7.4.2.1жінішке таяқтың көмегімен мектеп ғимаратына қатысты объектілердің орналасуы мен өз орнын анықтау | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы |
7.4.3.1"Ориентир" құралында | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
7.4.4.1 жоғарғы, төменгі және бүйір кедергілерді анықтау | |
5. Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
7.5.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен жүрісте тәуелдік қарым-қатынас туралы түсініктен алшақ болу(иыққа сүйене отырып жүру ) |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар | 7.6.1.1 театрлардың атауын, орналасуы мен жіктелуін есте сақтау (драма, ТЮЗ, комедия театры, қуыршақ театры) және кинотеатр (премьералық, ойын-сауық, студиялық, балалар, үздіксіз кинокөрсетілімдермен, кинокафе, 3D, 4D) |
6.2 Тұрмыстық мекемелер |
7.6.2.1 жақын жерде орналасқан почтаға дейінгі маршрутты білу | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 7.6.3.1 зағип жандардың Қазақстандық қоғамыныңорталығына дейінгі маршрутты зерделеп,онда бағдарлауды үйрену | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
7.6.4.1 көрмейтіндерге арналған қол жетімді базалық оқу орындары мен мамандықтарды білу | |
6.5 Сауда мекемелері |
7.6.5.1 дүкендердіңнегізгі түрлерін білу және ажырату (супермаркет, гипермаркет, минимаркет); | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
7.6.6.1 асханда өз бетінше және сүйемелдеушімен жүруді меңгеру | |
6.7 Денсаулық сақтау |
7.6.7.1 жақын орналасқан емханалардың мекен жайын анықтау | |
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 7.7.1.1 бульварлар, алаңдар, жағалаулардың маңыздылығын түсіну |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 7.7.2.1 қаланың әкімшілік аудандарға бөлуін білу және картадансалыстырмалы түрде бір-бірінен өздерінің орналасқан жерін анықтау | |
7.3 Жол жүру ережесі |
7.7.3.1 жол белгілерінің классификациясын және олардың түсі, пішіні мен көлемі жағынан айырмашылықтарын түсіну | |
7.4 Көлік |
7.7.4.1 көлікке тән дыбыстары арқылы жақындап келе жатқан түрлерін анықтау (тежегіштер, есікті ашу, трамвай дөңгелектердің дыбыс, троллейбустар бум естіледі) | |
4-тоқсан | ||
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
7.7.5.1 қаланың басты көрікті және архитектуралық құрылыстарын анықтау |
7.6 Спорт және туризм |
7.7.6.1 қаладғы спорттық нысандарды анықтау (стадиондар, бассейн, жүзу, тренажер залдары, ипподром, роликтер) | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
7.8.1.1 қазақ халқының дәстүрлері мен салттарын, ата-аналарды құрметтеудің маңыздылығын түсіну, отбасылық құндылықтарды түсіну |
4) 8-сынып:
4 -кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 8.1.1.1 мектеп бітірген табысты түлектермен кездесулерге белсене қатысу |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау | 8.2.1.1 практикалық бағдарлауда сайнборд, билбордтар және түнгі уақытта жарықдиодты жазуларды пайдалану |
2.2 Тактилді қабылдау |
8.2.2.1 жінішке таяқтың көмегімен үйге кіру және одан шығуды анықтай білу | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 8.2.3.1 таныс адамдады дауыс және жүрісі бойынша тану, олардың эмоционалдық жай-күйін анықтау | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация |
8.2.4.1 кеңістікте қауіпсіз әрекет жасаудың оңтайлы жолдарын таңдау; | |
2.5 Иіс сезу | 8.2.5.1 өнеркәсіп және көлік иістерін анықтау, оларды бағдар ретінде ұстау | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 8.3.1.1 жінішке таяқпен жүрген кезде дұрыс дене сымбатын сақтау |
3.2 Жүрудің түрлері | 8.3.2.1 ауыларалық жолмен дұрыс жүру дағдысын меңгеру | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары | 8.3.3.1 жінішке таяқпен жүру тәсілдерін жетілдіру: маятникті, диагональды, сырғу, жанасу тәсілі | |
2-тоқсан | ||
4. Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау |
8.4.1.1 шағын кеңістікте бағыттарды ауызша белгілеу (оң жағы, сол жағы, ортасы, бұрышы, бұрылу) |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 8.4.2.1 көз өлшемі мен қадам арқылы объектілер арасындағы ара-қашықтықты анықтау | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы |
8.4.3.1 "Графика"құралында мектеп маршруты бойынша қозғлыс схемасын модельдеу | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
8.4.4.1 берілген маршрут бойынша жүру дағдыларын меңгеру, қосымша бағдарларды табу | |
5. Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
8.5.1.1 бірлесіп жүрген кезде даулы жағдайларды ескеру және сүйемелдеушімен жақсы қарым-қатынаста болу |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар |
8.6.1.1 кинотеатрда бағдарлау, кассаны, көрермендер залын, буфет, дәретхана, фойе және билетке сәйкес орынды табу дағдыларын меңгеру жәнежінішке таяққоятын жерді белгілеу |
6.2 Тұрмыстық мекемелер |
8.6.2.1 жақын орналасқан тұрмыстық техниканы жөндеу және киім мен аяқ киім жөндейтінсервис орталықтарына дейінгі маршрутты меңгеру | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 8.6.3.1 негізгі әлеуметтік мекемелердің орналасқан жерін (халыққа қызмет көрсету орталығы, жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар орталығы, жәрдемақы беру туралы орталық), олардың қызметтері мен оларға бару маршрутын есте сақтау | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
8.6.4.1 ауызша университеттегі (факультет, университет әкімшілігі, деканат, аудитория бөлімшесі) бөлімдерді белгілеу | |
6.5 Сауда мекемелері | 8.6.5.1 сауданың негізгі ережелерін меңгеру; қажетті тауарды таңдау, нақтылау, оның құнын анықтау, кепілдік мерзімі мен тауардың кепілдік мерзімі аралығында чекті сақтау; талапқа сай келмейтін тауарды сатушыға қайтару | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
8.6.6.1 қоғамдық тамақтандыру орындарының түрлерін (мейрамханалар, асханалар, кафелер) білу | |
6.7 Денсаулық сақтау |
8.6.7.1 жедел жәрдем, инвотаксия, өртке қарсы қызмет және полицияға телефон арқылы қоңырау шалған кезде ауызша қарым-қатынаста білікті болуы | |
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 8.7.1.1 тұрғын үйлер мен оларға өту жолдарын тұрақты бағдар ретінде пайдалану |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 8.7.2.1 картада қала маңында орналасқан аудандарды тауып, олардың атауларын есте сақтау | |
7.3 Жол жүру ережесі |
8.7.3.1 қала ішінде ең тиімді және қауіпсіз жолдан өту үшін жер, жер асты және жер үсті өткелдерін пайдалану | |
7.4 Көлік |
8.7.4.1 көліккежінішке таяқтың көмегімен міну; салонында өзін ұстау ережелерін сақтау, жолақысын төлеу, мүмкіндігі шектеулі адамдарға арналған орындыбілу,трості орналастыру үшiн орын белгiлеу | |
4-тоқсан | ||
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
8.7.5.1 сәулет ансамбльдері (Бәйтерек, пирамида, Эйфель мұнарасы, үш батырлар) және олардың құрылымдық элементтері (күмбез, шатыр, баған, сала) туралы түсінік болуы; қала сұлулығы мен өзіндік ерекшелігін тамашалау |
7.6 Спорт және туризм |
8.7.6.1 өзіне спорт түрін таңдау спорт кешенінде және кері маршрут үйрену | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
8.8.1.1 әр түрлі кәсіп өкілдерімен этикалық қарым қатынас орнату: сатушы, шаштараз, клиенттерге қызмет көрсету менеджері және қаржылық операциялар бойынша қызметтерді көрсету үшін банк менеджері |
5) 9-сынып:
5 -кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 9.1.1.1 зағиптерге қол жетімді кәсіптер туралы презентация дайындау |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау | 9.2.1.1 ағаштар, үйлер, жиектемелер, бағандар арқылы түскен көлеңкені бақылау; баспалдақпен көтерілген кездежәне түскенде, бұрылыста жарық пен көлеңкені пайдалану |
2.2 Тактилді қабылдау |
9.2.2.1 жінішке таяқтың көмегімен ғимараттарға кірудің тәсілдері мен жолдарын түсіну, | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 9.2.3.1 дыбыстық маякқа және дыбыстық бағдаршамдарға бағдарлану | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация | 9.2.4.1 діріл бойынша қабылдау арқылы кедергілерді анықтау (ғимараттар,шарбақтар, машиналар) | |
2.5 Иіс сезу |
9.2.5.1 иістерді жағымды және жағымсыздарға жіктеу; | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 9.3.1.1 әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды бақылау |
3.2 Жүрудің түрлері | 9.3.2.1 ойлы-қырлы жерлерде компаспен немесе навигациямен жүру дағдысын меңгеру | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары | 9.3.3.1 баспалдақпен көтерілу және түсу,жінішке таяқтың көмегімен үй-жайына кіру және одан шығу тәсілдерін меңгеру | |
2-тоқсан | ||
4.Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау | 9.4.1.1 мектептің бөлмелерін графикалық түрде бейнелеу |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 9.4.2.1 объектілердің қай тарапта орналасқанын анықтау | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы | 9.4.3.1 негізгі бағыттарды сипаттау және талдау | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау | 9.4.4.1 мектеп аумағында бағдарларды,трості, тактильді навигацияны және сақталған анализаторлардыпайдалана отырып жүріп-тұру дағдыларын меңгеру | |
5.Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру |
9.5.1.1 сүйемелдеушіге белгіленген пунктке дейінгі негізгі бағдарды нақты сипаттау және ауызша белгілей білу |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар |
9.6.1.1 театрдағы негізгі ұғымдарды білу және түсіндіру (көрермен залы, сахна, портер, амфитеатр, балкон, жоғарғы ярус, софиттер, рампа, антракт) |
6.2 Тұрмыстық мекемелер |
9.6.2.1 ең жақын сұлулық салондарының мекен жайын,функционалдық бағыттары мен қызметтердің ауқымын, оған дейінгі маршрутты есте сақтау | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 9.6.3.1 әлеуметтік мекемелерде өз өзін бағдарлай білу,іскерлік қарым-қатынас және қажетті құжаттарды тіркеуде білікті болу | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
9.6.4.1 іс жүзінде мектептерде бағдарлау дағдыларын үйрену | |
6.5 Сауда мекемелері | 9.6.5.1 банкноттарды анықтау және қарапайым сатып алулар жасау | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
9.6.6.1қазақ тағамдарының, ұлттық тағамдар мен бұйымдарының ерекшеліктерін білу | |
6.7 Денсаулық сақтау |
9.6.7.1 вирустық, инфекциялық аурулар, көз аурулары мен жарақаттардың алдын алуды білу | |
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 9.7.1.1 темір жол, автомобиль және жаяу жүруге арналған көпір туралы түсік қалыптастыружәне оларды тұрақты бағдар ретінде пайдалану |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 9.7.2.1 оңтүстіктен солтүстікке және батыстан шығысқа қарай картада көшелерінің ұйымдастыру ретін анықтап, есте сақтау; "Квартал" ұғымын түсіну | |
7.3 Жол жүру ережесі |
9.7.3.1 қиылыстардың түрлерін (Т-тәрізді, X-тәрізді) білу жәнесақталған анализа | |
7.4 Көлік |
9.7.4.1 трамвай бойынша,одан кіруге және шығуға, трамвайалдынан өту кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау | |
4-тоқсан | ||
7.Кең кеңістіктебағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
9.7.5.1 ескерткіштердің түрлерін (Бюст рельеф, мүсіні, стела, обелиск, мемориалдық) ажырата алу және тұрақты бағдар ретінде оларды пайдалану |
7.6 Спорт және туризм |
9.7.6.1 спорттық іс-шаралардыбақылау: конкурстар, олимпиадалар,паралимпиадалар | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
9.8.1.1 комуникативті байланыс қызметін сыни талдау, бағалау, бақылау |
5) 10-сынып:
6- кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. Кеңістіктік бағытталу пәніне кіріспе | 1.1 Кеңістікте бағдарлауға оқытудағы жағымды түрткіні қалыптастыру | 10.1.1.1 көрмейтін табысты адамдар туралы мәліметтерді талдау және жинақтауөзін-өзі дамытудың тиімді жолдарын таңдау |
2. Кеңістікте бағдарлауда анализаторларды үйлесімді қолдану | 2.1 Көру арқылы қабылдау | 10.2.1.1 жарық көлеңкесін пайдаланып, кеңістікте қауіпсіз жүру дағдыларын меңгеру |
2.2 Тактилді қабылдау |
10.2.2.1 жінішке таяқтың көмегімен тоғай,орман,таудағы жолдарды анықтау | |
2.3 Есту арқылы қабылдау | 10.2.3.1 тән дыбыстарға сәйкескеңістікті талдау, оларды практикалық бағдарлауда пайдалану | |
2.4 Сипап сезу арқылы қабылдау и вибрация | 10.2.4.1 бұлшықет, сүйекбуындық қабылдау арқылы ақпараттарды талдау және жинақтау | |
2.5 Иіс сезу | 10.2.5.1 иістерді талдау және иіс сезуді практикалық бағдарлауда пайдалану | |
3. Дұрыс жүру әдісі мен дене қалпын қалыптастыру | 3.1 Әртүрлі әрекет барысында денені түзу ұстауды қалыптастыру | 10.3.1.1 айналадағылар адамды эстетикалық тұрғыдан қабылдау үшін дұрыс дене келбеті мен дене қалпының мәнін түсіну |
3.2 Жүрудің түрлері | 10.3.2.1 баспалдақпен түсу, көтерілу кезінде, арықтардан, бордюрлардан өту кезінде вестибулярлық аппараттың функцияларын үйлестіру | |
3.3жінішке таяқпен жүру дағдылары | 10.3.3.1 кедергілердің түрлерін анықтау (тұрақты, уақытша, кездейсоқ, төменгі және бүйір) және олардыжінішке таяқтың көмегімен еңсеру | |
2-тоқсан | ||
4. Шағын кеңістікте бағдарлау | 4.1 Мектеп ғимаратындажінішке таяқтың көмегімен бағдарлау | 10.4.4.1 мектеп ғимаратында қозғалмалы маршрут бойынша сақталған анализатор менжінішке таяқарқылы өздігімен жүру |
4.2 Мектеп территориясы туралы түсінік | 10.4.2.1 мектеп территориясы жайлы ақпаратты жинақтау және карта құру | |
4.3 Топографиялық дағдылардың дамуы | 10.4.3.1 оңтайлы және қауіпсіз маршруттар таңдау | |
4.4 Бағдарларды қолдана отырып берілген маршрут бойынша мектеп территориясында бағдарлау |
10.4.4.1 мектеп аумағында қозғалыстың ыңғайлы бағыттарын өз бетінше тандау | |
5.Сүйемелдеушімен жүру | 5.1 Ересектермен және құрдастарымен жүру | 10.5.1.1 сүйемелдеушімен бірлескен әрекетті үйлестіру және алдын ала жүретін маршрутты талдау |
3-тоқсан | ||
6. Жабық кеңістікте бағдарлау | 6.1 Мәдени мақсаттағы нысандар | 10.6.1.1 бос уақытты тиімді ұйымдастыру –мәдени-ойын сауық нысандарына бару |
6.2 Тұрмыстық мекемелер |
10.6.2.1 ең жақын банктің орналасқан жерін,оған бару маршрутын және көрсетілетін қызметтер түрін (валюта, вексельдерді төлеу, қарыздарды тіркеу) анықтау | |
6.3 Әлеуметтік мекемелер | 10.6.3.1 құқықтық мәдениеттен хабардар болу; зағиптардың құқықтары мен міндеттерін білу (жеке көмекшісі және әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар; жұмыс уақытының ұзақтығы қысқартылған; қосымша ақылы демалыс) | |
6.4 Оқу орындары және кітапхана |
10.6.4.1 ұсынылған мамандық бойынша, жоғары оқу орнының ауқымын болжау | |
6.5 Сауда мекемелері | 10.6.3.1 құқықтық мәдениеттен хабардар болу; зағиптардың құқықтары мен міндеттерін білу (жеке көмекшісі және әлеуметтік жәрдемақы алуға құқығы бар; жұмыс уақытының ұзақтығы қысқартылған; қосымша ақылы демалыс) | |
6.6 Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары және азық-түлік дүкендері |
10.6.6.1 қазақ ұлттық дәстүрі мен салттарын сақтай отырып той мейрамдарды ұйымдастыру | |
6.7 Денсаулық сақтау |
10.6.7.1 қолайсыз жағдайларда алғашқы көмек көрсете алу(естен тану, үсу, ыстығы көтерілген жағдайда, сынықтар, күйік шалғанда) | |
7.Кең кеңістікте бағдарлау | 7.1Кең кеңістікттіңнысандары | 10.7.1.1 негізгі бос объектілер туралы ақпаратты жинақтау, презентациялар жасау |
7.2 Жергілікті жердің картасымен жұмыс жасау кезіндетопографикалық дағдыларды қалыптастыру | 10.7.2.1 топографиялық кескінді кеңістіктік бағдарға аудара алу; қаланың аудандарының біріне презентация дайындау | |
7.3 Жол жүру ережесі |
10.7.3.1 жол-көлік оқиғаларының себептерін талдау және көлік жол қозғалысы ережесін бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілікке тартылу | |
7.4 Көлік |
10.7.4.1 сақталған анализаторлар мен бағдарлағыштарды (бұрылыстар, көпірлер, трамвай, сәулет құрылыстар)пайдалана отырып,керекті межені анықтау | |
4-тоқсан | ||
7. Кең кеңістікте бағдарлау | 7.5 Мен тұратын қала |
10.7.5.1 ескерткіштерге экскурсиялар жасау және гүл шоқтарын қою дәстүрін сақтап қалу; жас ұрпаққа өткеннің тарихи мұрасы туралы ақпараттар беру |
7.6 Спорт және туризм |
10.7.6.1 мектептің спорт өміріне белсенді қатысу | |
8. Қарым-қатынас мәдениеті | 8.1 Қарым-қатынаста ұлттық және мәдени құндылықтарды енгізу |
10.8.1.1 әлеуметтік ортаның ерекшеліктерін адекватты түрде бағалау |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білімалушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту"пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің мақсаты - адами өзара қарым-қатынас туралы, өзіне деген, құрбыларына, ересек адамдарға қатысты эмоционалды-уәждемелік ұстанымдары туралы жүйелі білімді қалыптастыру; сонымен бірге тұлғалық дамуына септігін тигізетін, қоғамдағы адекватты тәртіп үшін қажетті коммуникативті дағдыларды, біліктілікті және тәжірибені меңгерту. Бағдарлама көру қабілеті зақымдалған білім алушылардың жас ерекшелік және танымдық мүмкіндіктеріне сәйкес әр пән бойынша білім, біліктілік, дағды мазмұны мен көлемін анықтайтын оқу-нормативті құжат болып табылады.
3. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің міндеттері:
1) әңгімелесушінің эмоционалды жай-күйін қабылдауға және өзінің сезімін білдіруге үйрету;
2) адамға қажетті мимиканы, мәнерлі қимылдарды, жесттер мен дене қалыптарын қабылдау және өздігінен жасау біліктілігін қалыптастыру;
3) өзіндегі, әңгімелесушідегі, әдеби шағарма кейіпкеріндегі эмоциональды жай-күйін сөзбен сипаттау және олардың сыртқы көріністерін сипаттау дағдыларын дамыту;
4) қарым-қатынасқа деген және айналадағы адамдарға қызығушылығын дамыту;
5) өзінің тәртібі мен айналадағы адамдардың істерін сыртқы көріністері бойынша талдау арқылы өзін реттеу, өзін бақылау және адекватты бағалау іс-әрекетінің негіздерін қалыптастыру;
6) айналадағыларға деген өзара құрмет, өзара сенім және басқаларға жан ашу сезімін дамыту;
7) қарым-қатынастың вербалді және вербалді емес құралдарының көмегімен еркін практикалық іс-әрекетте мәдени тәртіптің қалыптасқан дағдыларын қолдану.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалықтәсілдер
4. Бағдарлама білім беру құндылықтары мен мектептен "шығу" нәтижелерінің нақты пәннің мақсаттар жүйесімен өзара байланысы мен өзара шарттылығына негізделген тәрбиелеу мен оқытудың біртұтастығы қағидасын іске асыруды қамтамасыз етеді.
5. Бағдарлама көру қабілеті бұзылған білім алушының коммуникативтік, танымдық және әлеуметтік тұрғыдағы белсенділігін оның компенсаторлық мүмкіндіктерін, әдістемелік тәсілдер мен оқытудың арнайы техникалық құралдарын пайдалану арқылы дамытуға мүмкіндік береді.
6. Айналадағы шынайлықты көру арқылы дистанты (қашықтықта) қабылдау мүмкіндігінен айрылған және орын толтыру тәсілдеріне үйретілмеген балаларда эмоциялар, мимика, жесттер мен пантомимика туралы түсініктері беріксіз, көмескі болады, мұның барлығы тұлға аралық қарым-қатынасты, кейін әлеуметтенуді де едәуір дәрежеде қиындатады,балалар өзара әрекеттесудің түрлі жағдаятында өздерін адекватсыз жиі ұстайды, оны дұрыс бағаламайды, бұл балалар арасындағы байланыстың тоқтауына немесе ұзақтығының аз болуына әкеп соғады.
7. Көру қабілеті бұзылған білім алушылардың сенсорлық көру депривация жағдайындағы таным іс-әрекетінің ерекшелігін ескере отырып, қарым-қатынастың вербальді және вербалсіз құралдарын дамыту процесін мақсатқа бағытталған түрде басқаруды қарастырады.
8. "Мимика және пантомимиканы дамыту" коррекциялық пәнін оқыту көру қабілеті бұзылған білім алушыларды әлеуметтік ортаға, белсенді тілдік ортаға барынша енгізуді, оның қимыл-қозғалыс әрекетін жетілдіруді, эмоциональді тонусын түзетуді қамтамасыз етуге,оқу іс-әрекетінің бастапқы кезеңдерін, яғни бағдар беру кезеңін, өзін бақылау мен өзін бағалау кезеңін қалыптастыруға, оқу-танымдық іс-әрекетінің түрткісін жақсартуға мүмкіндік береді.
9. Көру қабілеті бұзылған түлғаларды оқыту құндылыққа бағытталған, тұлғаға бағытталған, іс-әрекеттік, дифференциальді және коммуникативті тұрғылар негізінде жүзеге асады.
10. Оқытудағы құндылыққа бағытталған тәсілі – бұл белгілі құндылық тұрғысынан оқу-іс-әрекетін ұйымдастыру мен орындау, оның нәтижесін алу және қолдану тәсілі. Құндылыққа бағытталған оқу процесі білім алушы тұлғасындағы құндылықтар жүйесін мақсатты түрде қалыптастырады. Құндылық бағыттары –бұл тұлғаның өз іс-әрекетінің бағыты ретінде белгілі құндылықтарды таңдай білу қабілеті (құндылықтарда бағдарлай білуі), оларды өзіндік әлеуметтік маңызды құндылықтар ретінде ұғынып, қабылдай алуы.
11. Жеке тұлғаға бағытталған тәсілі. Жеке тұлғаға бағытталған тәсілдеменің мақсаты оқу процесін дараландыру, білім алушы тұлғасын оқыту кезінде үйлесімді қалыптастыру мен жан-жақты дамыту,білім алушының психикалық, дене дамуының дара ерекшеліктерін ескере отырып, оның шығармашылық әлеуетін, компенсаторлық мүмкіндіктерін ескере отырып, мінез-құлқыныңқажеттілігі мен уәждемесін толық ашуболып табылады.
12. Әрекеттік тәсіл. Өзінің білім алуының мақсаттарын өздігінен белгілей алуы, таным іс-әрекетінің жаңа міндеттерін өзі үшін айқындап қоюы, бағдарлау мен ұтқырлық іс-әрекетіндегі өзінің уәждемесі мен қызығушылығын дамыту, мақсатқа жету жолын (алтернативті) өздігінен жоспарлай білуі, бағдарлау мен ұтқырлықтағы оқу және танымдық міндеттерін шешудің тиімді тәсілдерін таңдай алуы; өзінің әрекетін жоспарланған нәтижелерге сәйкестендіре білуі, нәтижеге жету барысында өзінің іс-әрекетін бақылауға алуы, ұсынылған шарт пен талаптар аясында әрекет ету тәсілдерін анықтауы, бағдарлау мен ұтқырлыққа байланысты өзгермелі жағдаятқа сәйкес өз әрекетін реттеуі, оқу міндеттерінің дұрыс орындалуы мен оны шешудегі өзінің мүмкіндіктерін бағалай алуы.
13. Дифференциалді тәсілі балалардың көру қалпына және қоршаған ортада бағдарлау тәсілдеріне байланысты дифференциалді тапсырмаларын пайдалануды ұйғарады жәнеарнайы жұмыс формалары мен әдістемелерін, төлтума оқулықтарын, көрнекі құралдарын, тифлотехниканықолдануды,сынып пен топтың сыйымдылығын азайтуды және жеке-топшада оқыту әдістемелерін қамтиды.
14. Коммуникативті тәсіл. Коммуникативті тәсілдемеге сәйкес оқыту процесінемұғаліммен, құрбыларымен ынтымақтасқан және бірлескен оқу іс-әрекетін ұйымдастыру біліктілігін қалыптастыратын, балалардың жеке және топта жұмыс істеу, ұстанымдары мен қызығушылықтарын ескеру негізінде дау-дамайдың шешімін табу, өз пікірін айта білу, негіздей білу және қорғай алу, өз сезімін, ойын, қажеттілігін білдіру үшін, өз іс-әрекетін жоспарлау және реттеу үшін коммуникативті міндеттерге сәйкес сөйлеу тілі құралдарын саналы түрде қолдана білу дағдыларын дамытатын тапсырмалар кіреді.
15. Ойын арқылы оқыту. Негізгі әдістемелік тәсілдерретінде ойын-қойылымдарын қолданылады, олар ойын-саяхатында,рөлдік, жағдаяттық, дидактикалық, қозғалыс ойындарында, жаттығу мен тренингтерде көрініс табады.
16. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды және GPS навигацияларын бағдарлау мен ұтқырлық аумағында қолдану құзыреттілігін қалыптастыру мен дамыту; мультимедиялық ресурстарды және бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалану; Интернет пен мәліметтер базасында ақпараттарды іздеу; ақпараттық-коммуникациялық ақпаратты құру және өңдеу үшін пайдалану; оқытудың белсенді түрлерін техникалық тұрғыдан қолдау үшін интерактивті тақталарды пайдалану; білім алушылармен, мұғалімдермен жұмыс істеу үшін байланыс арналары бойынша ынтымақтастық, қарым-қатынас және ақпаратпен алмасу үшін электронды байланыстарды қолдану, онлайн форумдарына, оқытудың виртуалді ортасынақатысу.
17. Оқу іс-әрекетінің негізгі түрлері:
1) оқу, әңгімелесу, талқылау, мазмұндау, тақпақтау (декламирование), талдау;
2) импровизация ойындары, ережелері бар ойындар, сюжетті ойындар, дидактикалық және театрланған ойындар, драматизация ойындары;
3) жоғарғы психикалық функцияларды дамытуға арналған ойындар;
4) тифлографика, сурет салу: еркін, тақырыптық, фантазиялық;
5) қойылым үзінділерін (этюдтарды), жаттығуларды, видеофильмдерді көру және талдау;
6) иллюстрацияларды, сурет нысаналарынжәне сюжетті картиналарды (көру қалдығы кезінде) қарастыру және талдау;
7) психогимнастикалық жаттығулар мен ойындар;
8) ертегітерапия, арттерапия элементтері бар ойындар;
9) тыныстау, көру, саусақ гимнастикалары.
18. Мимика және пантомимиканы дамыту бойынша сабақтар аптасына 1 рет, білім алушының даму деңгейін ескере отырып құрылған топпен (3-5 адам), ерекше қиын жағдайда жеке өткізіледі. Жеке жұмыс жүргізілетін білім алушылардың жетіспеушілігінің түзетілуіне қарай оларды топтық сабақтарға енгізеді.
19. Сабақтың құрылымдық компоненттері:
1) 1 кезең – бұлшық ет тырысуын жою немесе олардың тонусын көтеру;
2) 2 кезең мимикамен, жестпен және дене қалпымен танысу;
3) 3 кезең – бет пен дененің мәнерлі қимылдарына үйрету, іс-әрекетті вербализациялау (сөйлеу тілімен қостау);
4) 4 кезең – қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын қойылым үзіндісіне (этюдқа), ойынға, сахналауға енгізу;
5) 5 кезең – мимика және пантомимика арқылы эмоциональді жай-күйді, көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзетуге үйрету.
20. Арнайы білім берудегі білім алушылардың коррекциялық цикл пәндері бойынша жетістіктерін бағалау сапалық-сипаттамалық, эмоционалды түрде болады (өзінің мүмкіндіктеріне дұрыс қатынас қалыптастыру) және білім алушылардың коммуникативті дағдыларының дамуы мен қалыптасуының табысты мониторингіне негізделді.
21. Бағдарлама бойынша оқыту нәтижелігі үш деңгейде қарастырылады және сипаттау түрінде беріледі:
1) меңгеруге тырысады;
2) көмекпен (ересектің, құрбысының) меңгереді;
3) өздігінен меңгереді; жетекші құзыреттілігі бойынша.
3-тарау. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22."Мимика және пантомимиканы дамыту" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты;
6) 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында - 34 сағатты құрайды.
23. "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәннің мазмұны келесі бөлімдердіқамтиды:
1) 1-бөлім "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру";
2) 2-бөлім "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау";
3) 3-бөлім "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану";
4) 4-бөлім "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту";
5) 5-бөлім "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру";
6) 6-бөлім "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету".
24. Курстың барлық бөлімдері өзара байланысты, бөлімдер өзара қиыстырылуы, бір-бірін өзара толықтырылаалады. Бір сабақта бөлімдер мен оқу әрекетінің түрлері үйлестіріле алады. Мысалы, "Практикада қарым-қатынастың тілдік емес құралдарын пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жасай алу біліктілігін қалыптастыру" тарауының мазмұнын "Сөйлеу тілінің мәнерлігін дамыту" тарауының элементтерімен үйлестіруге болады.
25. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) бұлшық ет аппаратын жаттықтыру.
26. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сезімдермен танысу;
2) сезімдерді тану, атау, сипаттау;
3) мимика мен пантомимиканы жаңғырту бөлімшелерін қамтиды.
27. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" бөлімітөмендегібөлімшелерді қамтиды:
1) жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу бөлімшесін қамтиды;
2) қылықты модельдеу.
28. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) интонациямен айтуды үйрету бөлімшесін қамтиды.
29. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері бөлімшесін қамтиді.
30. "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" бөлімікелесібөлімшені қамтиды:
1) көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету бөлімшесін қамтиды.
31. 5-сыныпқа арналған"Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) бұлшықет аппаратын жаттықтыру.Бұлшықеттің жеке топтарын ықтиярлы түрде кернеу және босаңсыту: қолдың, аяқтың, дененің және беттің;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету:жабырқау, жиіркену, қызығушылық, абырой сезімдеріне байланысты мимиканы, ым-ишараттарды, дене қалпын, мәнерлі қимылдырды бекіту; мақтаныш, тәкаппарлық, табалау, құмарлану, ашулану сезімдерімен танысу; абырой/менмендік/тәкаппарлық; наразылық/каһар; қызығушылық/ құштарлық/әуестік; ашу/табалау ұғымдарын саралау; кейіпкерлердің эмоционалды жай-күйін анықтай отырып, сюжетті әңгімелер оқу (мақтаныш, тәкаппарлық, табалау, құмарлану, ашулану); алғыс білдіру, каһарлану, құштарлану сияқты эмоционалды жай-күйді мимикамен, ым-ишаратпен және мәнерлі қимылдармен қостай отырып көрсету; шаршау, елжіреу, ренжу ым-ишараттарын және мәнерлі қимылдарын моделдеу; алғыс білдіру, ренжу, құштарлану эмоцияларын әлеуметтік қолайлы тәсілдермен ашық көрсетуге септігін тигізу; қызығушылық, әуесқойлық, табалау сияқты эмоционалды жай-күйге сәйкес келетін мәнерлі қимылдарды, ым-ишараттарды, дене қалыптарын жаңғырту;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру: күнделікті өмірдегі ым-ишараттар мен мәнерлі қимылдарын практикада жаңғырту: тісім аурады, итпен серуендеймін, ас әзірлеймін, от сөндіремін; тілдік емес құралдамен шаршау, қызығу, ызалану, әуестік, тәкаппарлық сияқты жай-күйлерді жаңғыртуға жаттықтыру; жол жүрісін реттеушінің, бағбанның, жер қазушының, программисттің, сатушының, оқытушының, ұшқыштың кәсіби іс-әрекетіне байланысты қимылдарды еліктеп көрсету; аяғын жыбырлатып басу, сүрініп, тырпылдатып жүруді еліктеп көрсету; айқын жағдаятта өзінің жүріс-тұрысын моделдеу (мен оған ризамын, қандай сүйкімді марғау! ұрысып жатқанда, сынағанда өзін адекватты ұстай білу, тәкаппар адамның қылығын еліктеп көрсету, мен ашулымын!);
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту: жабырқау, жиіркену, мақтаныш, қуаныш сияқты эмоционалды жай-күйіне сәйкес сөйлеу тілінің интонацияларын бекіту;мәнерлі тақпақтау (декломирование), көркем туындыларды оқу; сезім реңктерін жеткізудегі мәнерлі интонацияны дағдыландыру: елжіреу/ұнату; қызығушылық/әуесқойлық; мақтаныш/тәкаппарлық;
5) мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру:түрлі жағдаяттағы қылықтарды ойнап көрсету, жаттығу жүйесін (тренигтер) орындату: өздігінен танысу, алғыс білдіру, қонақжай иесінің рөлін орындау, қонақтағы қылықты моделдеу, басқа адамға көмек көрсету, бейтаныс адамның сұрақтарына жауап беру, театрдағы, кинотеатрдағы, зообақтағы тәртіп, автоматты есік пен эскалатор жанындағы адекватты тәртіп, қалыпты дамудағы құрбыларымен, ересектермен, бөтен адамдармен адекватты қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру;
6) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету:әдеби шағарма кейіпкерінің мінез қасиеттерін көрсететін (тәкаппарлық, қызғаныш, табалау) жағымсыз істеріне моралді баға беру;табалау, ашулану, шаршап-шалдығу, әуесқойлық сезімдерін жою;табалау, ашулану, әуесқойлық сезімдерін бейнелеп көрсету кезінде мимика мен ым-ишараттерді қолдануға жаттығу, оларды сөзбен айту;жағымсыз қозғалыс автоматизмін жоюға бағытталған жаттығу.
32. 6-сыныпқа арналған "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) мимикалық бұлшықет аппаратын жаттықтыру.Тыныстауға назар аудара отырып, мимикалық бұлшық аппаратын жаттықтыруға бағытталған ойындарды және нұсқауларды орындау;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету: менмендік, тәкаппарлық, табалау, әуестік, ашулану, қызғану, елжіреу сияқты эмоционалді жай-күйге сәйкес келетін мимикалық, пантомимикалық қимылдарды және сөйлеу тілі интонациясын бекіту; сезімдермен танысу: шарасыздық-дербестік; ұялшақтық-емін-еркіндік; қамқорлық, аяушылық-немқұрайлық; рақымшылық – қатыгездік; қамқорлық сезіміне байланысты эмоционалды жай-күйімен танысу; эмоционалды жай-күйлерді саралау біліктілігін дамыту: ұялшақтық/ қымсыну/ыңғайсыздық/жасқаншақтық; аяушылық/рақымшылық/ қаморшылық; танқалу/қайранқалу/аңырау; жиіркену/жеркену;кейіпкерлердің эмоционалды жай-күйлерін бөліп және саралай отырып, сюжетті әңгімелерді оқуға және мазмұнын қайта айтуға жаттығу (ұялу, қымсыну, аяушылық, рақымшылық, қамқорлық, таңқалу, таңырқау,абыржыту); аяушылық, қамқорлық, сергектік, абыржыту, қымсыну, жеркену, таңырқау эмоционалды жай-күйлерді мимикамен, ым-ишаратпен, мәнерлі қимылдармен адекватты білдіру; таңырқау, жиіркену, шарасыздық, ыңғайсыздық сияқты эмоционалды жай-күйлерге сәйкес келетін ым-ишараттерді, дене қалыптарын, мәнерлі қимылдарды моделдеу; рақымшылдық, қамқорлық, ұялшақтық, ыңғайсыздық, таңқалу эмоцияларын әлеуметтік қолайлы тәсілдермен ашық көрсетуге болысу;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру:таңырқау, рақымшылдық, қамқорлық, сергектік, таңқалу сезімдерін мимикамен және мәнерлі қимылдармен, дене қалпымен, ым-ишараттермен көрсетуге үйрету;мәнерлі қимылдармен, ым-ишараттермен көрсетілетін шарасыздық, қымсыну, таңқалу, абыржу, жеркенгіштік, жиіркену, таңырқау, аяушылық сияқты эмоционалды жай-күйді фразалармен қостау; машинисттің, шаштаразшының, сырнайшының, әйнек жуушының, аспазшының, дирижердің кәсіби іс-әрекетіне байланысты әрекеттерді еліктеп көрсету;мас адамның, балеринаның, подиумда келе жатқан моделдің жүрісін еліктеп көрсету;белгілі жағдаятта өзінің қылығын дұрыс реттеуге үйрету: аяушылық, жанашырлық білдіру, (көңіл айту); бейтаныс жағдаяттағы тәртіп; өзінің жиіркенуін жасыру (таныс емес, ұнатпайтын тағамға); бір жерге барғысы келмегенде.
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту:алғыс білдіру, елжіреу, тәкаппарлық, жақтырмау, шаршау, ашуланудың сөйлеу интонацияларын бекіту;танқалу/қайранқалу/аңырау; аяушылық/қамқоршылық; тыныштық/ сергектік; ұялшақтық/ыңғайсыздық; жиіркену/жеркену сезімдерін интонациямен білдіруге үйрету;
5) мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру:өмірлік жағдаяттарды моделдеу: кітапханадағы, мұражайдағы дұрыс тәртіп; ресми рәсімдегі, қонақтарды мектепте күту кезіндегі дұрыс тәртіп; телефон қоңырауларына жауап бергенде; үй иесінің рөлін орындағанда; ескерту мен сынға адекватты кері жауап қайтару;құрбыларымен, ата-аналарымен, бейтаныс, көретін адамдармен қарым-қатынастың адекватты тәсілдерін қалыптастыру.
6) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету: қозғалыс автоматизімін жоюды жаттықтыру;эмпатия, бауырмалдық сезімдерін дамытуға септігін тигізетін жағдаяттарды моделдеу;ескерту мен сынға адекватты жауап қайтару; ұялшақтық, жиіркену, жасқаншақтық сезімдерін жоюға бағытталған жаттығулар; сюжетті суреттер мен әңгімелер кейіпкерлерінің көңіл-күйлері мен эмоционалды жай-күйлерін вербалдандыру (сөзбен жеткізу).
33. 7-сыныпқа арналған "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) мимикалық бұлшықет аппаратын жаттықтыру: аутогенді жаттықтыру арқылы ағзадағы кейбір автоматты процестерді саналы түрде түзету; тыныстауға назар аудара отырып, мимикалық және пантомимикалық бұлшық аппаратын жаттықтыруға бағытталған ойындарды және нұсқауларды орындау;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету: шарасыздық, аяушылық, жанашырлық, елжіреу, ұялшақтық, қамқорлық, сергектік, жеркену, ыңғайсызыдық, қымсыну сияқты сезімдер мен эмоцияларды мимикалық, пантомимикалық қимылдарымен бекіту; немқұрайлық/сабырлылық; безушілік/шеттеу/мелшиіп қалу; үрей/қорқу/зәренің ұшуы; өтініш/жалыну; қуаныш/шаттық; жауапкершілік/жинақылық сезімдері мен жай-күйлерімен танысу; жоғарыда айтылған сезімдер мен эмоционалды жай-күйлерді саралауға жаттығу;басқа адамның эмоционалды жай күйін түсіну және саралау қабілетін дамыту;берілген эмоцияға байланысты әңгіме құрастыру; үрей/қорқу/зәренің ұшуы; қуаныш/шаттық; өтініш/жалыну сезімдерін мимикамен, ым-ишаратпен, дене қалпымен, мәнерлі қимылдармен көрсетуге жаттығу; әлеуметтік қолайлы тәсілдерімен қуаныш эмоциясын ашық білдіруге себептесу;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру: сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоционалды жай-күйін драматизациялау тәсілін қолдана отырып жаңғырту; етікшінің, ағаш ұстасының,дәрігер-массажисттің, скрипкашының кәсіби іс-әрекетіне байланысты әрекеттерді еліктеп көрсету; роботтың, "билеушінің" жүрісін, белі ауырған адамның жүрісін еліктеп көрсету;белгілі жағдаяттағы тәртіпті моделдеу: мен қатты үрейлендім, мен одан шошыдым, мен сасып қалдым; қорыққанынан мелшиіп қалды, табысқа жету шаттығы;
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту: алдыңғы оқу жылындағы сөйлеу тілі интонацияларын бекіту; қорқу/зәренің ұшуы; өтініш/жалыну; қуаныш/шаттық; немқұрайлық/сабырлылық – эмоцианальді жай-күйлерді интонациямен жеткізу; интонация бойынша басқа адамның көңіл-күйі мен сезімін табу (әңгімелер, фильмдер материалында);
5) мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру: меншік құқығын сыйлау; танысу кезінде, қонақ шақырғанда ықылас білдіру; көмек ұсынғанда; қоғамдық жерлерде әдептілік көрсету; басқа адамға тиесілі нәрсені сұрай білу; бас тартуғаадекватты жауап қайтару жағдаяттарында мәдени тәртіп дағдыларын жетілдіру; айналадағы адамдармен қарым-қатынас жасаудың адекватты тәсілдерін қалыптастыру;
6) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету: қозғалыс автоматизімін жоюға бағытталған жаттығулар; немқұрайлық, селқостық сияқты мінездің жағымсыз қасиеттеріне моралді баға беру; жинақылық, жауапкершілік сияқты мінездің қасиеттеріне оңды моралді баға беру; сурет салу, жағдаятты ойнап көрсету арқылы қорқыныш, шошыну сезімдерін жеңе білуін дамыту.
34. 8-сыныпқа арналған "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) мимикалық бұлшықет аппаратын жаттықтыру: аутогенді мимикалық бұлшық аппаратын жаттықтыру арқылы ағзадағы кейбір автоматты процестерді саналы түрде түзету; тыныстауға назар аудара отырып, мимикалық және пантомимикалық бұлшық аппаратын жаттықтыруға бағытталған ойындарды және нұсқауларды орындау;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету: шарасыздық, аяушылық, жанашырлық, елжіреу, ұялшақтық, қамқорлық, сергектік, жеркену, ыңғайсызыдық, қымсыну сияқты эмоционалды жай-күйді мимикалық, пантомимикалық қимылдарды және сөйлеу интонациясын бекіту; қарама-қарсы сезімдер мен эмоционалды жай-күйлермен танысу: шаршағандық - жігерлілік; бейжайлық-құмарлық; түңірену - күлімдеу; байсалдылық-шыдамсыздық; немқұрайлық/бейжайлық; түңіреңкі/жабырқаңқы; азаптану/ұайымдау; сергектік/жігерлік; алаңдау/наразылық/ашудың кернеуі сезімдері мен эмоционалды жай-күйлерді саралау; кейіпкерлердің эмоционалды жай-күйін саралай отырып, сюжетті әңгімелерді оқу және мазмұнын қайта айту; берілген эмоцияға сюжетті әңгімелерді құрсатыру; ақ пейілді, жабырқаңқы, құмарлық, бейжайлық, наразылық сезімдерін білдіруге байланысты мимикалық және пантомимикалық дағдыларды дамыту; дыбысталған және дыбыссыз фильмдерді көру негізінде (көру қалдығы бар балалар үшін) басқа адамның көңіл-күйі мен сезімін тану; эмоционалды жай-күйді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру: сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің көңіл-күйі мен эмоционалды жай-күйін драматизациялау тәсілін қолдана отырып жаңғырту; белгілі жағдаяттағы қылықты моделдеу: спорт жанкүйерінің құмарлығы, алғашқы танысу кезіндегі игілікті қатынас, қарама-қарсы жыныстағы адамға сый көрсету; жағымсыз іске наразы болу;
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту: қорқыныштың, жалынудың, өтініштің, шектетудің, қуаныштың сөйлеу интонацияларын бекіту; жабырқаңқы, құмарлық, алаңдау, азаптану, шаршау, жігерлену көңіл-күйлері мен сезімдерінің интонациялық реңктерін білдіру; сөйлеу интонациясы бойынша басқа адамның эмоционалды жай-күйін аңғару;
5) түрлі жағдаяттарында мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру:әңгімелесуді үзбей жалғастыру; өзіне қарай назарды өнегелі түрде аударта білу, көмек немесе кеңес сұрау, көру қабілеті қалыпты құрбыларымен адекватты қарым-қатынас жасау;
6) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету: өзінің түйсінуін суреттеу және оларды талдау, мінез қасиеттерін моралді бағалау (түңірену - күлімсіреу; шыдамсыздық - шыдамдылық; бейжайлық -жігерлілік); зығырдан қайнау, наразылық сезімдерін тежеу және оларды адекватты формада білдіру.
35. 9-сыныпқа арналған "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) мимикалық бұлшықет аппаратын жаттықтыру. Аутогенді психобұлшықтық жаттықтыру арқылы ағзадағы кейбір процестерді саналы түрде түзету;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету: наразылық, алаңдау, түңілу, шыдамсыздық, зығырданы қайнау, шаршау, азаптану, күлімсіреу сияқты эмоцияларын білдіруге байланысты мимикалық, пантомимикалық қимылдарды және сөйлеу интонациясын бекіту; беймаралдық - қырағылық/әурешілік; шашыраңқылық - жинақылық; долылық - салмақтылық; қауіптену - байсалдық эмоционалды жай-күйлерді білдіретін көңіл-күй мен сезімдермен танысу; мазасыздық/дегбірсіздену, долылық/қаһар, тентектік/еркелік, шашыраңқылық/сасқалақтау, салмақтылық/беймаралдық сияқты мінез қасиеттері мен эмоциялардың реңктерін саралау; көркем шығарма немесе фильм үзіндісі бойынша берілген эмоцияға көріністерді қою; мазасыздану, қырағылық, тентектік, дегбірсіздену, шашыраңқылық, сасқалақтық, долдану сезімдерін, мінез қасиеттерін бейнелеу үшін мимиканы және ым-ишараттерді пайдалану; өзінің сезімдерін айта білу және аяушылық білдіру;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру: белгілі бір жағдаяттағы тәртіпті моделдеу: дербірсізденуді, мазасыздықты адекватты жеткізу, ұнатуын білдіру; сюжетті әңгіме, сурет, фильм бойынша кейіпкерлердің көңіл-күйі мен эмоционалды жай-күйін театрландыру және драматизациялау тәсілін қолдана отырып жаңғырту; дене қалпы, мәнерлі қимылдар және мимика арқылы "қатып қалған" көріністерді жаңғырту (мысалы, Ф.П. Решетниковтың "Тағы да екілік" суретін бейнелеп көрсету);
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту: қырағылықтың, тентектіктің, үрейленудің, долданудың, сасқалақтықтың сөйлеу интонацияларын бекіту; басқа адамның эмоционалды жай күйін сөйлеу интонациясы, көру қалдығы кезінде мимика мен ым-ишаратер бойынша тану;
5) мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру: педагогты тыңдау, бір-бірін тыңдау, басқа адамды тыңдау арқылы қарым-қатынасқа түсуге жаттығу; көру қабілеті қалыпты құрбыларымен адекватты қарым-қатынас жасау;
6) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету:өзінің сезімдерін сипаттау және талдау; долдану, қаһарлану, сасқалақтау сезімдеріне баға беру; пайда болған түйсіну мен сезімдерін сөзбен айта отырып, музыкалық шығарманың көңіл-күйін анықтау;долдану, сасқалақтау сезімдерін жоюға жаттығу;ықтиярлы босаңсыту дағдыларын пайдалана отырып, қозғалыс автоматизімін жоюға жаттығу; өзінің эмоцияларын басқара білу.
36. 10-сыныпқа арналған "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінің базалық мазмұны:
1) мимикалық бұлшықет аппаратын жаттықтыру. Аутогенді жаттықтыру арқылы ағзадағы кейбір процестерді саналы түрде түзету;
2) эмоционалды жай-күйді қабылдай білуге, сәйкесінше сөйлеу мәнерімен қоса оларды мимикалық және пантомимикалық қимылдарымен жаңғыртуға үйрету: беймаралдық, сақтық, мазасыздану, шашыраңқылық, жинақылық, долдану, уайымдау, байсалдылық сияқты эмоцияларын білдіруге байланысты мимикалық, пантомимикалық қимылдарды және сөйлеу интонациясын бекіту; жағыну - менсінбеу/паңдану; қапалану/мұң – қуаныш/шаттық; басылу -рухтану; жақтырмау – құрмет білдіру сияқты көңіл-күй мен эмоционалды жай-күйлерімен, сезімдерімен танысу; эмоцияларды саралау: менсінбеу/паңдану/тәкаппарлық/патшадай болу; мұң/қапалану/басылу; суқаны сүймеу/жақтырмау; құрмет білдіру/жағымпаздану; кейіпкерлердің эмоционалды жай-күйін саралай отырып, көркем шығармалардың үзінділерін оқу және мазмұндау; жағыну, паңдық, қапалану, шаттық, басылу, рухтану, жақтырмау сезімдерін мәнерлі қимылдармен, ым-ишараттармен, дене қалпымен, мимикамен жеткізе отырып, берілген эмоцияны ойнап жаттығу; сыртқы белгілер бойынша эмоцияларды танып машықтану;
3) қарым-қатынастың тілдік және тілдік емес құралдарын практикада пайдалану және оларды іс-әрекетте дұрыс жаңғырту біліктілігін қалыптастыру: эмоционалды жай-күйлерді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу; мұң, қуаныш, рухтану, құрметтеу сезімдерін адекватты түрде білдіру; жансыз нәрселерді бейнелейтін үзінділерді жаңғырту (шар, маятнигібар сағат, қуыршақ);
4) сөйлеу тілінің интонациясын дамыту: алдынғы оқу жылындағы сөйлеу интонацияларын бекіту; паңдылық, патшадай болу, мұң, қапалану, қуаныш, шаттық, жақтырмау, құрметтеу, суқаны сүймеу, жағыну сезімдерінің және эмоционалды жай-күйлерінің реңктерін жеткізуге жаттығу;бір фразаны түрлі интонациямен айтуға машықтану (қатты, сенімді, жағымпаздана отырып, рухтана отырып, шаттықпен, жақтырмай);
5) мимика және пантомимика құралдары арқылы көңіл-күй мен мінездің жеке қасиеттерін түзету: өзінің түйсінуін, көңіл-күйін талдау және оларды сипаттау; мен өзіме қалай қараймын, мен кімді құрметтеймін деген эмоцияларға өзінің сезімдерін білдіру және сипаттау; жағымсыз эмоцияларға моральді баға беру және оларды ойнап көрсету.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
37.Оқу мақсаттарын ыңғайлы қолдану үшін және мониторинг жүргізу үшін Бағдарламаға код енгізілген. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлімі мен бөлімшені, төртінші сан оқу мақсатының нөмірленуін көрстеді. Мысалға, 5.2.1.1 кодында: "5" - сынып, "2.1" - бөлімше, "1" - оқу мақсатының нумерациясы. Ескерту: барлық оқу мақсаттары белгілі контекстке байланыстырылмаған және түрлі тақырыптарды оқыту аумағында жүзеге асырылады.
38. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 | 6.1.1.1 тыныстауға зейін қойып, бұлшық етті жаттықтыруға бағытталған ойындар мен этюдттарды білу. |
7.1.1.1 тыныстауға зейін қойып, бұлшық етті жаттықтыруға бағытталған ойындар мен этюдттарды орындау; | 8.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерін білу және орындау. | 9.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерін білу және орындау. | 10.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерінің мәнін түсіну және оны орындау. |
2) 2-бөлім "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Сезімдермен танысу |
5.2.1.1 мұң, қызығушылық, мақтаныш сезімдеріне байланысты мимика және пантомимика құралдарын білу |
6.2.1.1 дәрменсіз – дербестік; ұялу – ашық; аяушылық – немқұрайлық; жан ашу –селқостық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты бағалау; | 7.2.1.1немқұрайлық/сабырлық; безгендік/шектетілген/мелшейіп қалу; қорқу/үрей/шошыну; өтініш/жалыну; қуану/шаттанусезімдер мен эмоциональді жай-күйлерді ажырату және адекватты баға беру. |
8.2.1.1 шаршау – жігерлілік; апатия – құмарлық; байсалдылық– шыдамсыздық; түңеріңкі – ақжарқын қарама-қарсы сезімдерді ажырату және оларға адекватты баға беру; |
9.2.1.1 алаңсыздық – мазасыздық; ыза – сабырлық; қобалжу – тыныштық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты баға беру; | 10.2.1.1 жағыну–менсінбеушілік; мұң – қуаныш; сары уайым - шаттық; көңіл-күйдің басылуы –рухтанушылық; суқаны сүймеу – сыйластық көңіл-күйге, эмоциональді жай-күйге және сезімдерді ажырату, адекватты баға беру. |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 5.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің мінез-құлқы мен эмоциональді жай-күйін анықтау (астамшылдық, тәкіппарлық, әуестік, ашулы) | 6.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің мінез-құлқы мен эмоциональді жай-күйін бөліп көрсету (жасқаншақтық, қысылу, аяушылық, жан ашу, қамқорлық, таңғалу, қайран қалу, анырау) |
7.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бөліп көрсету (шектетілгендік/мелшейіп қалу; қорқу/үрей/шошыну; өтініш/жалыну; қуаныш/шаттану); |
8.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін ажырату | 9.2.2.1 мінез қасиеттеріне сипаттама және адекватты баға беру: алаңғасарлық – жинақылық, ұқыптылық – салақтық, жауапкершілік – бейқамдық, қамқар болуға қабілетті – немқұрайлық |
10.2.2.1 көркем әдебиеттерді оқу, кинофильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бағалау; |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
5.2.3.1 алғыс, қызығушылық сияқты эмоциональді жай-күйлерді мимика мен мәнерлі қимылдармен жеткізуді білу; | 6.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдермен аяушылық,қамқарлық,қысылу, ыңғайсыздық, кірпияздық, қайран қалу, таңғалу, эмоциональді жай-күйлерді мимика мен жестпен адекватты жаңғырта білу |
7.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдерменқорқу/шошыну/мелшейіп қалу; қуаныш/шаттану; өтініш/жалыну эмоциональді жай-күйлері мен сезімдерді мимикамен, мәнерлі қимылдармен модельдеу; | 8.2.3.1 уайымдау, зығырдан қайнау, алаңдау эмоциональді жай-күйлерді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу |
9.2.3.1 мимика және жестпен мазасыздық,сақтық, сотқарлық, қобалжу, алаңғасарлық, сасқалақтау, ыза сезімдерін моделдеу; |
10.2.3.1 жағымпаздану, асқақтық, сары уайым, шаттану, көңіл-күйдің басылуы, рухтанушылық, жақтырмаусезімдерін жеткізу үшін берілген эмоцияларға этюдтарды ойнау; |
3) 3-бөлім "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
5.3.1.1 күнделіктегі өмірдегі қимылдарды жаңғырту: тіс ауырды, итті серуендетіп жүрмін, түскі ас әзірлеу, өрт сөндіру; |
6.3.1.1 мимика, жест, қимылдырмен сезімдерді көрсетуқайран қалу, жан ашу, қамқорлық, сергектік, таңғалу; | 7.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін жаңғырту да драматизациялау тәсілін қоладану. | 8.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, сезімдерін, көңіл-күйін театрландыру және драматизациялау арқылы жаңғырту. |
9.3.1.1 сюжетті әңгіме, сурет, фильм кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, көңіл-күйін жаңғыртуда театрландыру және драматизациялау тәсілдерін қолдану; |
10.3.1.1 елестеткенжансыз заттарды жаңғырту (шар, маятнигі бар сағат, қуыршақ); |
3.2 Қылықты модельдеу. |
5.3.2.1 белгілі жағдаяттарда өзін ұстау, тәкәппар, ашулы адамның қылығын еліктеп жасау; |
6.3.2.1 машинистің, шаштаразшының, сырнайшының, әйнек жуушының, аспаздың, дирижердың кәсіби іс- әрекетімен байланысты қимылдарды еліктеп жасау; 6.3.2.2балеринаның, модельдің жүрісін еліктеп көрсету; |
7.3.2.1 етікшінің, ағаш ұстасының, дәрігер-массажисттің, скрипкашының кәсіби іс- әрекетімен байланысты қимылдарды еліктеп жасау; | 8.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: спорт жанкүйерінің құмары; алғашқы танысу кезіндегі тілектестік қатынас; жігітке/ бойжеткенге көніл білдіру белгілері; келеңсіз жағдайға наразы болу | 9.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: қобалжуды , мазасыздануды адекватты жеткізу; ұнатуды, жақтырмауды көрсету |
10.3.2.1 эмоциональді жай-күйді білдіруге қатысты өмірлік жағдаяттарды модельдеу; |
4) 4-бөлім "Сөйлеу тілі интонациясын дамыту":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
5.4.1.1 өлеңдерді, көркем шығармаларды мәнерлеп оқу; | 6.4.1.1 интонациямен сезім реңктерін жеткізе білу: таңғалу/қайран қалу/аңырау; аяушылық/қамқорлық; жасқаншақ/қысылу; жиіркену. |
7.4.1.1сезім реңктері мен эмоциональді жай-күйлерлерді жеткізуге жаттығуларды орындау: үрей/шошу; өтініш/жалыныш; қуаныш/шаттану; немқұрайлық/сабырлық; |
8.4.1.1 көңіл-күйдің интонациялық реңктерін, жабырқаңқылық, құмарлық, толқу, азап шегу, шаршау, қайраттылық сезімдерін көрсету; |
9.4.1.1 сақтық, сотқарлық,қобалжу, ыза болу, сасқалақтау сезімдерін сөйлеу интонациясымен жеткізу; | 10.4.1.1 патшалық,мұң,қуаныш, шаттану, жақтырмау, сыйлау, суқаны сүймеу,жағымпаздану сезім реңктерін, эмоциональді жай-күйді жеткізе білу; 10.4.1.2бір фразаны түрлі интонациямен айта білу (қатты, табанды, жағымпаздана, рухтана, шаттана, сұқаны сүймей) |
5) 5-бөлім "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 5.5.1.1 өздігінен танысу, алғыс білдіру, қонақжай үй егесінің рөлін орындау, қонақтағы қылықты модельдеу, басқа адамға көмектесу,бейтаныс адамның сұрақтарына жауап беру, театрдағы,кинотеатрдағы, зообақтағы тәртіп, автоматты есік, эскалатор алдында өзін адекватты ұстау жағдаяттарында өзін ұстай білу; қалыпты көретін құрбыларымен, ересектермен, бөтен адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру |
6.5.1.1 өмірлік жағдаяттарға қатысты тренингтерге қатысу: кітапханадағы, мұражайдағы дұрыс тәртіп; ресми іс-шараларда, қонақтарды мектепте күту кезінде; телефон қоңырауына жауап беру; үй егесінің рөлін орындау; | 7.5.1.1 практикада мәдени тәртіп дағдыларын қолдана білу: жеке меншік құқығын сыйлау; танысу кезінде инициатива білдіру, қонаққа шақыру, көмек ұсыну, қоғамдық жерлерде сыпайлық көрсету, басқа адамға тиесілі нәрсені сұрай білу,өтінішті қабылдамаған жағдайда адекватты жауап қайтару | 8.5.1.1 әңгімені қолдай білу, өзіне әдепті түрде назар аударта білу, көмек немесе кеңес сұрау | 9.5.1.1 әлеуметтік желілерде таныс және бейтаныс адамдармен әңгімелесу кезінде белсенді тыңдау, қолдау дағдыларының болуы |
10.5.1.1 қарым-қатынас тәсілдері мен тіл мәдениетін меңгеру; |
6) 6-бөлім "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету":
6-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
6.1Көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
5.6.1.1 менмендік, қызғаншақ, табалаушылық сияқты мінездің жағымсыз қасиеттерін білдіретін көркем шығарма кейіпкерлерінің әрекеттерін бағалау; |
6.6.1.1 эмпатия, ілтипат сезімдерін дамытуға ықпал ететін фильмдерді көру, тыңдау; |
7.6.1.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттеріне моральді баға беру; |
8.6.1.1 түңеріңкі- ақжарқын,шыдамсыз-сабырлы, селқос-сергек сияқты мінездің қасиеттерін талдау және моральді баға беру; |
9.6.1.1 өзінің сезімдерін және ыза, сасқалақтау сезімдерін сипаттай және бағалай білу |
10.6.1.1 зеке өзінің көңіл-күйін талдау; |
39. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
40. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Мимика және пантомимиканы дамыту" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1."Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 5.1.1.1 қолдың, аяқтың, дененің және беттің жеке бұлшық еттерін ырықты түрде тырыстыруды және босаңтуды білу (бұлшықеттердің жаңа тобын жаттықтыруды алдыңғысы иекемделгеннен кейін басталады) |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу |
5.2.1.1 мұң, қызығушылық, мақтаныш сезімдеріне байланысты мимика және пантомимика құралдарын білу; |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 5.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің мінез-құлқы мен эмоциональді жай-күйін анықтау (астамшылдық, тәкіппарлық, әуестік, ашулы) | |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
5.2.3.1 алғыс, қызығушылық сияқты эмоциональді жай-күйлерді мимика мен мәнерлі қимылдармен жеткізуді білу; | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
5.3.1.1 күнделіктегі өмірдегі қимылдарды жаңғырту: тіс ауырды, итті серуендетіп жүрмін, түскі ас әзірлеу, өрт сөндіру; |
2-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 5.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің мінез-құлқы мен эмоциональді жай-күйін анықтау (астамшылдық, тәкіппарлық, әуестік, ашулы) |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
5.2.3.1 алғыс, қызығушылық сияқты эмоциональді жай-күйлерді мимика мен мәнерлі қимылдармен жеткізуді білу; | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 5.3.1.2 тілдік емес құралдармен шаршау, қызығушылық, ашулы, әуестік қалыптарын жаңғырту |
3.2 Қылықты модельдеу |
5.3.2.1 белгілі жағдаяттарда өзін ұстау, тәкәппар, ашулы адамның қылығын еліктеп жасау; | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
5.4.1.1 өлеңдерді, көркем шығармаларды мәнерлеп оқу; |
3-тоқсан | ||
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 5.3.1.2 тілдік емес құралдармен шаршау, қызығушылық, ашулы, әуестік қалыптарын жаңғырту |
3.2 Қылықты модельдеу |
5.3.2.1 белгілі жағдаяттарда өзін ұстау, тәкәппар, ашулы адамның қылығын еліктеп жасау; | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
5.4.1.1 өлеңдерді, көркем шығармаларды мәнерлеп оқу; |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 5.5.1.1 өздігінен танысу, алғыс білдіру, қонақжай үй егесі,ің рөлін орындау, қонақтағы қылықты модельдеу, басқа адамға көмектесу,бейтаныс адамның сұрақтарына жауап беру, театрдағы,кинотеатрдағы, зообақтағы тәртіп, автоматты есік, эскалатор алдында өзін адекватты ұстау жағдаяттарында өзін ұстай білу; қалыпты көретін құрбыларымен, ересектермен, бөтен адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру |
4 -тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 5.1.1.1 қолдың, аяқтың, дененің және беттің жеке бұлшық еттерін ырықты түрде тырыстыруды және босаңтуды білу (бұлшық еттердің жаңа тобын жаттықтыруды алдыңғысы иекемделгеннен кейін басталады) |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 5.2.3.2 әлеуметтік қолайлы тәсілдермен қызығушылық, ашулы, шаршау эмоциональді жай-күйлерге сәйкес келетін қалыпттарды мимикамен және жестпен жаңғырту |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 5.3.1.2 тілдік емес құралдармен шаршау, қызығушылық, ашулы, әуестік қалыптарын жаңғырту |
3.2 Қылықты моделдеу |
5.3.2.1 белгілі жағдаяттарда өзін ұстау, тәкәппар, ашулы адамның қылығын еліктеп жасау; | |
6. "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
5.6.1.1 менмендік, қызғаншақ, табалаушылық сияқты мінездің жағымсыз қасиеттерін білдіретін көркем шығарма кейіпкерлерінің әрекеттерін бағалау; |
2) 6 -сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 6.1.1.1 тыныстауға зейін қойып, бұлшық етті жаттықтыруға бағытталған ойындар мен этюдттарды білу |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу | 6.2.1.1 дәрменсіз – дербестік; ұялу – ашық; аяушылық – немқұрайлық; жан ашу –селқостық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты бағалау |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 6.2.1.1 дәрменсіз – дербестік; ұялу – ашық; аяушылық – немқұрайлық; жан ашу –селқостық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты бағалау | |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 6.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдермен аяушылық, қамқарлық, қысылу, ыңғайсыздық, кірпияздық, қайран қалу, таңғалу, эмоциональді жай-күйлерді мимика мен жестпен адекватты жаңғырта білу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
6.3.1.1 мимика, жест, қимылдырмен сезімдерді көрсетуқайран қалу, жан ашу, қамқорлық, сергектік, таңғалу |
2 -тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 6.2.1.1 дәрменсіз – дербестік; ұялу – ашық; аяушылық – немқұрайлық; жан ашу –селқостық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты бағалау |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 6.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдермен аяушылық, қамқарлық, қысылу, ыңғайсыздық, кірпияздық, қайран қалу, таңғалу, эмоциональді жай-күйлерді мимика мен жестпен адекватты жаңғырта білу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
6.3.1.1 мимика, жест, қимылдырмен сезімдерді көрсетуқайран қалу, жан ашу, қамқорлық, сергектік, таңғалу; |
3.2 Қылықты модельдеу. |
6.3.2.1 машинистің, шаштаразшының, сырнайшының, әйнек жуушының, аспаздың, дирижердың кәсіби іс- әрекетімен байланысты қимылдарды еліктеп жасау | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету | 6.4.1.1 интонациямен сезім реңктерін жеткізе білу: таңғалу/қайран қалу/аңырау; аяушылық/қамқорлық; жасқаншақ/қысылу; жиіркену |
3-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 6.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің мінез-құлқы мен эмоциональді жай-күйін бөліп көрсету (жасқаншақтық, қысылу, аяушылық, жан ашу, қамқорлық, таңғалу, қайран қалу, анырау) |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 6.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдермен аяушылық, қамқарлық, қысылу, ыңғайсыздық, кірпияздық, қайран қалу, таңғалу, эмоциональді жай-күйлерді мимика мен жестпен адекватты жаңғырта білу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
6.3.1.1 мимика, жест, қимылдырмен сезімдерді көрсетуқайран қалу, жан ашу, қамқорлық, сергектік, таңғалу |
3.2 Қылықты модельдеу. |
6.3.2.1 машинистің, шаштаразшының, сырнайшының, әйнек жуушының, аспаздың, дирижердың кәсіби іс- әрекетімен байланысты қимылдарды еліктеп жасау | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету | 6.4.1.1 интонациямен сезім реңктерін жеткізе білу: таңғалу/қайран қалу/аңырау; аяушылық/қамқорлық; жасқаншақ/қысылу; жиіркену |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
6.5.1.1 өмірлік жағдаяттарға қатысты тренингтерге қатысу: кітапханадағы, мұражайдағы дұрыс тәртіп; ресми іс-шараларда, қонақтарды мектепте күту кезінде; телефон қоңырауына жауап беру; үй егесінің рөлін орындау; |
4-тоқсан | ||
1."Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 6.6.1.1 эмпатия, ілтипат сезімдерін дамытуға ықпал ететін фильмдерді көру, тыңдау; |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 6.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдерменаяушылық, қамқарлық, қысылу, ыңғайсыздық, кірпияздық, қайран қалу, таңғалу, эмоциональді жай-күйлерді мимика мен жестпен адекватты жаңғырта білу |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 6.5.1.2 сын мен ескертуді адекватты қабылдап үйрену |
6. "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
6.6.1.1 эмпатия, ілтипат сезімдерін дамытуға ықпал ететін фильмдерді көру, тыңдау |
3) 7 -сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 7.1.1.1 тыныстауға зейін қойып, бұлшық етті жаттықтыруға бағытталған ойындар мен этюдттарды орындау |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу | 7.2.1.1 немқұрайлық/сабырлық; безгендік/шектетілген/мелшейіп қалу; қорқу/үрей/шошыну; өтініш/жалыну; қуану/шаттанусезімдер мен эмоциональді жай-күйлерді ажырату және адекватты баға беру |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 7.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бөліп көрсету (шектетілгендік/мелшейіп қалу; қорқу/үрей/шошыну; өтініш/жалыну; қуаныш/шаттану) | |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
7.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдерменқорқу/шошыну/мелшейіп қалу; қуаныш/шаттану; өтініш/жалыну эмоциональді жай-күйлері мен сезімдерді мимикамен, мәнерлі қимылдармен модельдеу | |
2 -тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 7.2.2.2 берілген эмоцияға сюжетті әңгімелерді құрастырып жаттығу/орындау |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
7.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдерменқорқу/шошыну/мелшейіп қалу; қуаныш/шаттану; өтініш/жалыну эмоциональді жай-күйлері мен сезімдерді мимикамен, мәнерлі қимылдармен модельдеу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 7.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін жаңғырту да драматизациялау тәсілін қоладану |
3.2 Қылықты модельдеу. |
7.3.2.1 етікшінің, ағаш ұстасының, дәрігер-массажисттің, скрипкашының кәсіби | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
7.4.1.1сезім реңктері мен эмоциональді жай-күйлерлерді жеткізуге жаттығуларды орындау: үрей/шошу; өтініш/жалыныш; қуаныш/шаттану; немқұрайлық/сабырлық |
3-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 7.2.2.2 берілген эмоцияға сюжетті әңгімелерді құрастырып жаттығу/орындау |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
7.2.3.1 әлеуметтік қолайлы тәсілдерменқорқу/шошыну/мелшейіп қалу; қуаныш/шаттану; өтініш/жалыну эмоциональді жай-күйлері мен сезімдерді мимикамен, мәнерлі қимылдармен модельдеу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 7.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін жаңғырту да драматизациялау тәсілін қоладану |
3.2 Қылықты модельдеу |
7.3.2.1 етікшінің, ағаш ұстасының, дәрігер-массажисттің, скрипкашының кәсіби іс- әрекетімен байланысты қимылдарды еліктеп жасау;роботтың, бишінің жүрістерін еліктеп салу,белі ауырған адамның жүрісін еліктеп көрсету; | |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 7.5.1.1 практикада мәдени тәртіп дағдыларын қолдана білу: жеке меншік құқығын сыйлау; танысу кезінде инициатива білдіру, қонаққа шақыру, көмек ұсыну, қоғамдық жерлерде сыпайлық көрсету, басқа адамға тиесілі нәрсені сұрай білу,өтінішті қабылдамаған жағдайда адекватты жауап қайтару |
4 -тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 7.1.1.1 тыныстауға зейін қойып, бұлшық етті жаттықтыруға бағытталған ойындар мен этюдттарды орындау |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 7.2.2.2 берілген эмоцияға сюжетті әңгімелерді құрастырып жаттығу/орындау |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.2 Қылықты модельдеу | 7.3.2.2 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: мен қатты қорықтым; менің зәрем ұшты …; менің есім шықты; қорқыныштан мелшейіп қалдым; жетістіктен шаттану |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 7.5.1.1 практикада мәдени тәртіп дағдыларын қолдана білу: жеке меншік құқығын сыйлау; танысу кезінде инициатива білдіру, қонаққа шақыру, көмек ұсыну, қоғамдық жерлерде сыпайлық көрсету, басқа адамға тиесілі нәрсені сұрай білу,өтінішті қабылдамаған жағдайда адекватты жауап қайтару |
6. "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
7.6.1.1 мінездің жағымды және жағымсыз қасиеттеріне моральді баға беру |
4) 8 -сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 8.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерін білу және орындау |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу |
8.2.1.1 шаршау – жігерлілік; апатия – құмарлық; байсалдылық– шыдамсыздық; түңеріңкі – ақжарқын қарама-қарсы сезімдерді ажырату және оларға адекватты баға беру |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
8.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін ажырату | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 8.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, сезімдерін, көңіл-күйін театрландыру және драматизациялау арқылы жаңғырту |
2-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
8.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін ажырату |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 8.2.3.1 уайымдау, зығырдан қайнау, алаңдау эмоциональді жай-күйлерді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 8.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, сезімдерін, көңіл-күйін театрландыру және драматизациялау арқылы жаңғырту |
3.2 Қылықты модельдеу | 8.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: спорт жанкүйерінің құмары; алғашқы танысу кезіндегі тілектестік қатынас; жігітке/ бойжеткенге көніл білдіру белгілері; келеңсіз жағдайға наразы болу | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
8.4.1.1 көңіл-күйдің интонациялық реңктерін, жабырқаңқылық, құмарлық, толқу, азап шегу, шаршау, қайраттылық сезімдерін көрсету; |
3-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
8.2.2.1 әдеби шығармаларды оқу және фильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін ажырату |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 8.2.3.1 уайымдау, зығырдан қайнау, алаңдау эмоциональді жай-күйлерді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу | 8.3.1.1 сюжетті әңгіме кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, сезімдерін, көңіл-күйін театрландыру және драматизациялау арқылы жаңғырту |
3.2 Қылықты модельдеу. | 8.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: спорт жанкүйерінің құмары; алғашқы танысу кезіндегі тілектестік қатынас; жігітке/ бойжеткенге көніл білдіру белгілері; келеңсіз жағдайға наразы болу | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
8.4.1.1 көңіл-күйдің интонациялық реңктерін, жабырқаңқылық, құмарлық, толқу, азап шегу, шаршау, қайраттылық сезімдерін көрсету; |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 8.5.1.1 әңгімені қолдай білу, өзіне әдепті түрде назар аударта білу, көмек немесе кеңес сұрау |
4-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту | 8.2.3.1 уайымдау, зығырдан қайнау, алаңдау эмоциональді жай-күйлерді жеткізуге байланысты өмірлік жағдаяттарды моделдеу |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.2 Қылықты модельдеу. | 8.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: спорт жанкүйерінің құмары; алғашқы танысу кезіндегі тілектестік қатынас; жігітке/ бойжеткенге көніл білдіру белгілері; келеңсіз жағдайға наразы болу |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 8.5.1.1 әңгімені қолдай білу, өзіне әдепті түрде назар аударта білу, көмек немесе кеңес сұрау |
6-бөлім "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
8.6.1.1 түңеріңкі- ақжарқын, шыдамсыз-сабырлы, селқос-сергек сияқты мінездің қасиеттерін талдау және моральді баға беру; |
5) 9 -сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 9.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерін білу және орындау. |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу |
9.2.1.1 алаңсыздық – мазасыздық; ыза – сабырлық; қобалжу – тыныштық қарама-қарсы сезімдерді ажырату және адекватты баға беру; |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 9.2.2.1 мінез қасиеттеріне сипаттама және адекватты баға беру: алаңғасарлық – жинақылық, ұқыптылық – салақтық, жауапкершілік – бейқамдық, қамқар болуға қабілетті – немқұрайлық | |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
9.2.3.1 мимика және жестпен мазасыздық,сақтық, сотқарлық, қобалжу, алаңғасарлық, сасқалақтау, ыза сезімдерін моделдеу; | |
2-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау | 9.2.2.1 мінез қасиеттеріне сипаттама және адекватты баға беру: алаңғасарлық – жинақылық, ұқыптылық – салақтық, жауапкершілік – бейқамдық, қамқар болуға қабілетті – немқұрайлық |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
9.2.3.1 мимика және жестпен мазасыздық,сақтық, сотқарлық, қобалжу, алаңғасарлық, сасқалақтау, ыза сезімдерін моделдеу; | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
9.3.1.1 сюжетті әңгіме, сурет, фильм кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, көңіл-күйін жаңғыртуда театрландыру және драматизациялау тәсілдерін қолдану |
3.2 Қылықты модельдеу. | 9.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: қобалжуды, мазасыздануды адекватты жеткізу; ұнатуды, жақтырмауды көрсету | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
9.4.1.1 сақтық, сотқарлық,қобалжу, ыза болу, сасқалақтау сезімдерін сөйлеу интонациясымен жеткізу |
3-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
9.2.3.1 мимика және жестпен мазасыздық,сақтық, сотқарлық, қобалжу, алаңғасарлық, сасқалақтау, ыза сезімдерін моделдеу |
3. Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
9.3.1.1 сюжетті әңгіме, сурет, фильм кейіпкерлерінің эмоциональді жай-күйін, көңіл-күйін жаңғыртуда театрландыру және драматизациялау тәсілдерін қолдану |
3.2 Қылықты модельдеу. | 9.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: қобалжуды , мазасыздануды адекватты жеткізу; ұнатуды, жақтырмауды көрсету | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
9.4.1.1 сақтық, сотқарлық,қобалжу, ыза болу, сасқалақтау сезімдерін сөйлеу интонациясымен жеткізу |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 9.5.1.1 әлеуметтік желілерде таныс және бейтаныс адамдармен әңгімелесу кезінде белсенді тыңдау, қолдау дағдыларының болуы |
4 –тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 9.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерін білу және орындау |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.2 Қылықты модельдеу. | 9.3.2.1 белгілі жағдаяттарындағы қылықты модельдеу: қобалжуды, мазасыздануды адекватты жеткізу; ұнатуды, жақтырмауды көрсету |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері | 9.5.1.1 әлеуметтік желілерде таныс және бейтаныс адамдармен әңгімелесу кезінде белсенді тыңдау, қолдау дағдыларының болуы |
6."Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
9.6.1.1 өзінің сезімдерін және ыза, сасқалақтау сезімдерін сипаттай және бағалай білу |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімнің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 10.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерінің мәнін түсіну және оны орындау |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.1 Сезімдермен танысу | 10.2.1.1 жағыну–менсінбеушілік; мұң – қуаныш; сары уайым - шаттық; көңіл-күйдің басылуы –рухтанушылық; суқаны сүймеу – сыйластық көңіл-күйге, эмоциональді жай-күйге және сезімдерді ажырату, адекватты баға беру |
2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
10.2.2.1 көркем әдебиеттерді оқу, кинофильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бағалау | |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
10.2.3.1 жағымпаздану, асқақтық, сары уайым, шаттану, көңіл-күйдің басылуы, рухтанушылық, жақтырмаусезімдерін жеткізу үшін берілген эмоцияларға этюдтарды ойнау | |
2-тоқсан | ||
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
10.2.2.1 көркем әдебиеттерді оқу, кинофильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бағалау |
2.3 Мимика мен пантомимиканы жаңғырту |
10.2.3.1 жағымпаздану, асқақтық, сары уайым, шаттану, көңіл-күйдің басылуы, рухтанушылық, жақтырмаусезімдерін жеткізу үшін берілген эмоцияларға этюдтарды ойнау | |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тілі және тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
10.3.1.1 елестеткенжансыз заттарды жаңғырту (шар, маятнигі бар сағат, қуыршақ) |
3.2 Қылықты модельдеу. |
10.3.2.1 эмоциональді жай-күйді білдіруге қатысты өмірлік жағдаяттарды модельдеу | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
10.4.1.1 патшалық,мұң,қуаныш, шаттану, жақтырмау, сыйлау, суқаны сүймеу,жағымпаздану сезім реңктерін, эмоциональді жай-күйді жеткізе білу |
3-тоқсан | ||
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.1 Жесттерді, мәнерлі қимылдарды орындауға жаттығу |
10.3.1.1 елестеткенжансыз заттарды жаңғырту (шар, маятнигі бар сағат, қуыршақ) |
3.2 Қылықты модельдеу. |
10.3.2.1 эмоциональді жай-күйді білдіруге қатысты өмірлік жағдаяттарды модельдеу | |
4. "Сөйлеу тілінің интонациясын дамыту" | 4.1 Интонациямен айтуды үйрету |
10.4.1.1 патшалық,мұң,қуаныш, шаттану, жақтырмау, сыйлау, суқаны сүймеу,жағымпаздану сезім реңктерін, эмоциональді жай-күйді жеткізе білу |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
10.5.1.1 қарым-қатынас тәсілдері мен тіл мәдениетін меңгеру. Басқа адамға эмоциональді қатынасын адекватты түрде білдіре білуі |
4-тоқсан | ||
1. "Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру" | 1.1 Бұлшық ет аппаратын жаттықтыру | 10.1.1.1 тәртібі мен сезімін, эмоцияларын саналы түрде түзету үшін аутогенді жаттығудың элементтерінің мәнін түсіну және оны орындау |
2. "Сезімдер мен эмоциональді жай-күйді қабылдау" | 2.2 Сезімдерді тану, атау, сипаттау |
10.2.2.1 көркем әдебиеттерді оқу, кинофильмдерді көру кезінде кейіпкерлердің эмоциональді жай-күйін бағалау |
3. "Қарым-қатынастың сөйлеу тіліжәне тілдік емес құралдарын практикада қолдану" | 3.2 Қылықты модельдеу. |
10.3.2.1 эмоциональді жай-күйді білдіруге қатысты өмірлік жағдаяттарды модельдеу |
5. "Мәдени тәртіп дағдыларын қалыптастыру" | 5.1 Мәдени тәртіп пен қарым-қатынастың адекватты тәсілдері |
10.5.1.1 қарым-қатынас тәсілдері мен тіл мәдениетін меңгеру. Басқа адамға эмоциональді қатынасын адекватты түрде білдіре білуі |
6. "Мимика және пантомимика құралдарымен көңіл-күйдің және мінездің жеке қасиеттерін түзету" | 6.1 Көңіл-күйді және мінездің жеке қасиеттерін түзету |
10.6.1.1 зеке өзінің көңіл-күйін талдау |
Ескерту: оқыту мақсаттары оқу іс-әрекетінің түріне қарай бір тоқсан аумағындаүйлесіп отырады.
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Бағдарламаның мақсаты - көру қабілеті зақымдалған білім алушыларды толыққанды әлеуметтендіру және қоғамға кіріктіруге ықпал ететін, көру депривациясы жағдайында сөйлеудің кемшіліктердің алдын алу және түзету болып табылады.
3. Бағдарлама келесі түзету міндеттерін жүзеге асыруға бағытталған:
1) сөйлеуді дамыту (сөздік қорды толықтыру, сөйлеудің интонациялық және грамматикалық құрамын толықтыру);
2) тіл кемістіктерін алдын алу және түзету;
3) сөйлеу белсенділігін, ана тіліне деген қызығушылықты, сезімталдықты және сүйіспеншілікті дамыту;
4) білім алушылардың әлеуметтендіруге жәнеқоғамға белсенді кіріктіруге ықпал ететін коммуникативті құзыреттіліктерін қалыптастыру.
2-тарау. Оқупроцесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
4. Оқыту құндылықты-бағдарлы, тұлғалық-бағдарлы, әрекеттік, дифференциалды, коммуникативті тәсілдер және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар негізінде жүзеге асырылады.
5. Тұлғалық сапаларды дамыту, білім алушыларды білім берудің базалық құндылықтарына баулудың негізі болып табылады: "қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік", "құрмет", "ынтымақтастық", "еңбек және шығармашылық", "ашықтық", "өмір бойы білім алу".
6. Оқытудағы кұндылықты-бағдарлы тәсіладамның әлеуметтік ортада жетік интеграциялауына ықпалы бар негізгі құндылықтарды білу, түсінуге бағытталған. Оқыту барысында қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрлерді сыйлауға,бала құқығы, мүгедектер құқығы туралыБіріккен ұлттар ұйымы Конвенсиясында, Қазақстан Республикасының Конституциясындажариялаңған құқықтар мен міндеттерді түсініп білуге үйретеді.Басымды құндылықтарды дұрыс таңдау білім алушыларға білім саласында, қолжетімді кәсібиіс-әрекетте және әлеуметтік ортада өз мүмкіндіктерін тиімдіжүзіге асыруға көмектеседі, бұл олардың өз мемлекеттің тұрарлық азаматжәне патриот болуына себеп болады.
7. Тұлғалық-бағдарлы тәсілкөретіндердің арасында күнделікті тіршілікке дайын үйлесімді тұлғаныңқалыптасуына алып келеді, оқу процесін даралануын, тұлғаныңмаңызды әлеуметтік қасиетерін тәрбиелеуін, эмоциялық-ерік аясының, психикалық процестерін түзеуін қамтамасыз етеді
8. Әрекеттік тәсіл мұғалім, тәрбиеші мен ата-ананың өзара іс-қимылынкөздейді, онда мұғалім білім алушының іс-қимылын үйлестіреді, ал білім алушы өз іс–әрекетін анықтайды, даму дағдыларының жақын аймағын анықтайды және неғұрлым тиімді тактиканы тандайды.
9. Әрекеттік тәсіл білім алушыларға өз бетімен:
1) сұрақ қойып, қорытынды жасау; әртүрлі қиын маршрутты құрастыруда және оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін, модельдер мен схемаларды түрлендіру, жасап шығару, қолдану;
2) нәтижеге қол жеткізу барысында өзінің іс-әрекетін бақылау, бағдарлауға және мобилдікке байланысты жағдайдың өзгеруіне қарай іс-әрекетін түзету; оқу міндеттерінің орындалуын, оны шешудегі өз мүмкіндіктерін дұрыс бағалау.
10. Дифференциациялдытәсіл оқу үдерісінбілім алушылардың түрлі топтарына қарай ерекшелендіруді, олардың денсаулық, психикалық, офтольмологиялықжәне жас ерекшеліктеріне, көру мүмкіндігі мен қосарласқан кемістіктердің болуына байланыстытүрліжағдайларды жасаудыескереді, осындай ерекшеліктеріне қарай білім алушыларды топтарға бөледі: мүлдем көрмейтін және жартылай көретін білім алушылар;нашар көретін білім алушылар.
11. Білім алушылардың материалды меңгеруіне қарай шағын топтарға бөліп оқытуды ұйғарады, үш шаған топқа бөледі:
1) бірінші шағын топтағы білім алушылар бағдарламалық материалды толыққанды және өз бетімен меңгереді;
2) екінші шағын топтағы білім алушылар бағдарламалық материалды меңгереді, оны қайта жаңғыртуда біршама тілдік қателіктерге жол береді;
3) үшінші шағын топтың білім алушылары бағдарламалық материалды ішінара меңгереді, сөйлеудің грамматикалық құрамында және фонематикалық процесте күрделі кемшіліктер жібереді.
12. Коммуникативті тәсілә деп тілік, сипайылық, ақкөңілділік,тартысыздық сезімдеріне негізделген тұлғаралық әрекеттесуді ұйғарады; сөйлеу қарым-қатынаста білім алушылар іскерлік ынтымақтастықты орнатады; жалпы шешімді табуды, түрлі ұстанымдарды келістіру және өзара қызығушықтарын есепке алу негізінде дау-жанжалдарды шешуді, құрбылардың пікірімен санасып, бір-бірін сыйлауды үйренеді, өз пікірін жеткізе білуді, оны аргументпен дәлелдеу және қорғай білуді меңгереді; сөйлеу құралдарын саналы қолданады, дөрекі сөйлеу және балағат лексикасын қолдануға жол бермейді.
13. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар, GPS навигациясын, мультимедиялық ресурстарын және бұқаралық ақпарат құралдарын, интерактивті тақталарын және компьютерлерді пайдалану оқу процесін белсендіруге және модернизациялауға мүмкіндік береді, сонымен қатар білім алушылар мен педагогтың арасындағы қарым-қатынасты дамытып, ынтымақтастықты нығайтады.
14. Мәтінді бұрмалап теруге жол бермес үшін, стилистикалық, орфографиялық, синтаксистік дағдыларды дамытады, себебі "Мессенджер" жедел хабарламалармен алмасу бағдарламасында сөздерді сауатсыз қолдану және жазу, білім алушылардың адекватты емес сөйлеу мәдениетін қалыптастасуына ықпал етеді.
15. Арнайы кабинетте логопедиялық сабақтармен қатар, сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету бойынша сабақтар жүргізіледі. Аталған кабинет келесі жабдықтармен қамтамасыз етеді:
1) бір шағын топтағы білім алушылардың саны бойынша үстелдер;
2) көрнекіқұралдарға, оқу материалына және әдістемелік әдебиеттерге арналған жеткілікті сөрелер немесе тақталар саны;
3) дыбыстаудың жеке жұмысына арналған 50х100 көлеміндегі қабырға айнасы, ол арнайы жарықтандыруымен терезенің жанына ілінеді;
4) бір шағын топтың сабағында дыбыстауды түзетуде бір мезгілде оқитын білім алушылардың саны бойынша 9х12 көлеміндегі айналар;
5) жеке жұмысқа арналған қабырғалық айна жанындағы үстел;
6) логопедиялық зондтарға арналған жиынтық, зондтарды өңдеуге арналған этил спирті;
7) оқытудың техникалық құралдары.
16. Білім алушылардың жетістіктерін бағалаудың сапалық-сипаттаушы, эмоционалды сипаты болуы шарт, ол дамудың табыстылығына мониторинг жасауға негізделген.
17. Оқытудың нәтижелілігі үш деңгей бойынша қадағаланады, оның сипаттаушы сипаты бар:
1) меңгеруге ұмтылады;
2) біреудің көмегі арқылы меңгереді (ересектер, қатарластар);
3) жетекші құзыреттіліктер бойынша өз бетімен меңгереді.
18. Күнделікті білім беру процесінің мазмұны, оқытудың мақсаттарына бағытталған, білім алушылардың меңгерген білім, білік және дағдыларын кез келген оқу және өмірлік жағдаятта шығармашылықпен қолдануға даярлығын қалыптастыруға, жетістікке жетудегі табандылықты дамытуға бағдарланған, өмір бойы оқуға ынталандырады.
3-тарау. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
19. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
20. "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінің мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тілдік дамудың күйін диагностикалау";
2) 2-бөлім "Фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстары айтуды түзету";
3) 3-бөлім "Сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту";
4) 4-бөлім "Байланыстырып сөйлеуді жетілдіру";
5) 5-бөлім "Коммуникативті сөйлеу әрекеті";
6) 6-бөлім "Сөйлеу мәдениеті".
21. "Тілдік дамудың күйін диагностикалау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) білім алушылардың жас ерекшеліктері мен психикалық даму деңгейін ескеріп, сөйлеу дағдыларының көлемін анықтау;
2) коммуниктивті белсенділік деңгейін бағалау.
22. "Фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстары айтуды түзету" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) фонематикалық қабылдауды жетілдіру және бекіту;
2) дыбыстарды дұрыс айтуды бекіту;
3) екпін.
23. "Сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздерді морфемдік талдау және біріктіру дағдыларын жетілдіру;
2) вербализді алдын алу;
3) сөйлеуде паразит-сөздерді қолданудың алдын алу.
24. "Байланыстырып сөйлеуді жетілдіру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) мәтін. Мәтіннің тақырыбы және негізгі ойы;
2) сөйлеу тілінің стильдері;
3) сөйлеуде алуан түрлі синтаксистік конструкцияларды (сөйлемдер және оның түрлері) қолдану;
4) дауыс ырғағы логикалық екпін.
25. "Коммуникативті сөйлеу әрекеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) сөйлеуде неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін пайдалану;
2) сөйлеуде мақал-мәтелдерді, жаңылтпаштарды және фразеологизмдерді пайдалану;
3) арнайы лексиканы (профессионлаизмдер, терминдер) пайдалану.
26. "Сөйлеу мәдениеті" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:
1) ауызша сөйлеу тілі мен әдеби тіл;
2) жаргондық лексиканы пайдаланудың алдын алу.
27.5-сыныпқа арналған "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінің базалық мазмұны:
1) тілдік дамудың күйін диагностикалау: ауызша және жазбаша сөйлеу тілі; тіл дыбыстары; дыбыстар мен әріптерді ажырат;, айту мақсатына байланысты сөйлемдер түрлері; сөйлемдерді аяқтайтын тыныс белгілері; диалгностикалық диктант; сөзжасам амалдары;
2) фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстары айтуды түзету: алфавит;акустикалық ұқсас дыбыстарды дифференциациялау; оппозициялық дыбыстар; орфограмма; сөздің дыбыстық-буындыққұрамын талдау; екпін; сөзішіндегі екпінді және екпінсіз дыбыстар; дұрыс сөйле;
3) сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту: морфема; өзгеретін және өзгермейтін сөздер;туындысөздер; сөз формалары;қосымша, түбір, жұрнақ (суффикс), жалғау; жалғау арқылы сөздер арасында мағыналы байланыстың қалыптасуы; жұрнақ сөздің бөлшегі ретінде; қосымша мен жұрнақ арқылы сөз жасау; сөз түбіріндегі тексерілетін және тексерілмейтін дауыссыз дыбыстар; паразит сөздер;
4) байланыстырып сөйлеуді жетілдіру: мәтін, мәтін түрлері (сипаттау, паймдау); мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойы; мәтіннің жоспары; қарым-қатынастың сөйлеу және сөйлеуден тыс құралдары (мектепте, әлеуметтік ортада, таныс және бөтен адамдармен, әр түрлі жастағы адамдармен); сөйлеу этикетінің нормалары, ауызша қарам-қатынастың ережелері; интонация; сөздердің сиқырлы әлемі; сөзбен ойнау;
5) коммуникативті сөйлеу әрекеті: неологимдер, көнерген және шетелдік сөздер; халық ауыз әдебиеті; жанрлар; не деген гажап- бұл ертегілер; фонетикалық ойындар; жаңылтпаштар; мәтелдер мен мақалдар; сөйлеудегі афоризмдер; арнайы лексиканың қодануы (кәсіби сөздер, терминдер); сөздің күші;
6) сөйлеу мәдениеті: сөйлеу тілі адамның өмірінде; ана тілі мен тұған ел мәдениеті; тіл мәдениеті; әдеби қарым-қатынастың нормалары; дыбысайту нормалары; сөйлеу этикеті; біз тілдесіп араласа аламыз ба.
28. 6-сыныпқа арналған "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінің базалық мазмұны:
1) тілдік дамудың күйін диагностикалау: дыбыстық-буындық талдау; сөйлемнің тұрлаулыжәне тұрлаусыз мүшелері; жайылма және жалаң сөйлемдер, диагностикалық диктант; сөйлемнің бірыңғай мүшелері; бірыңғай мүшелер кезіндегі тыныс белгілер; кідірістер; вербалсыз карым-қатынастыңқұралдары;
2) фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстары айтуды түзету:даусты және дауыссыз дыбыстар; дыбыс айту нормалары;дұрыс дыбыстап айту; екпінсіз дауыстыларды, ұян және қатаң дауыссыздардыңдұрыс жазылуы; ъ айыру белгісі бар сөздер;
3) сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту: морфемалар арқылы жаңа сөздер жасау; сөйлеу этикетінің нормалары; түбірлес сөздер; туынды сөздер; сөздер ішіндегіқос дыбыстар мен дауыстап айтылмайтын дауыссыздар; іскерлік стиль;ғылыми-публицистикалық стиль; әнгімелеу стилі;жарнама; сөз алды қосымшасы жәнекөмекші сөздер;
4) байланыстырып сөйлеуді жетілдіру: қаратпа сөз; қаратпа сөздерді практикалық түрде қолдану; қаратпа сөздерді қолдану кезіндегі тыныс белгілер; қарапайым және күрделі сөйлемдерді ажырату; сөздердің пайда болуы (этимиологиялық сөздігін пайдалану); сөздің тура және ауыспалы мағынасы; орфографиялық және орфоэпиялық дыбыстау; сөйлемнің тұрлаулыжәне тұрлаусыз мүшелері;бірыңғай мүшелері барсөйлемдер;
5) коммуникативті сөйлеу әрекеті: тура және ауыспалы мағынасы бар сөздер; практикалық сабақ; шығарманы сахналау; жаңылтпаштарды және мәтелдерді айту; синонимдер, антонимдер және омонимдер; дефиницияларды (анықтамаларды) қолдану; сөйлеу әрекеттесудің нормалары; байланыс түрлері мен амалдары;
6)сөйлеу мәдениеті: тіл және мәдениет; сөйлеу медениетінің белгілері; түрлі жағдайда этикетті сақтау тәртібі;әдеби ана тілінің нормалары; сөйлеудегі қателерді түзеу жұмысы; сөйлеу мәдениетін бұзу; диалог, монолог; жаргон, жалпы қолданыстық лексика; арнайы және кәсіби лексикасы.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
29. Бағдарламадағы оқыту мақсаттары кодтық белгімен белгіленеді. Кодтық белгіде бірінші сан – сынып, екінші және үшінші сандар – бөлім және бөлімшенің реттік сандарын, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.1.2.1 кодында "5" - сыныбы, "1.2" - бөлімшеcі, "1" - оқу мақсатының реттік саны.
30. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Сөйлеуді дамыту күйін диагностикалау":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
1.1Жас ерекшеліктері мен психикалық даму деңгейін ескеріп, сөйлеу дағдыларының көлемін анықтау |
5.1.1.1сөйлеудің жеткілікті лексикалық көлемін меңгеру |
6.1.1.1қосымшада, сөздердің түбірлері мен жалғауларында орфограммаларды қолдану білу |
1.2 Коммуникативті белсенділік деңгейін нақтылау |
5.1.2.1сөйлеуде сөзжасам тәсілдерін қолдану |
6.1.2.1сөздік қордың жеткілікті көлемін меңгеру |
2) 2-бөлім "Фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстауды түзету":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
2.1 Фонематикалық қабылдауды жетілдіру және бекіту |
5.2.1.1дыбыстарды дұрыс дыбыстау, акустикалық ұқсас дыбыстарды дифференциациялау |
6.2.1.1сөздің дыбыстық-буындық талдауын қолдану |
2.2 Дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту |
5.2.2.1"Орфограмма" ұғымын білу |
6.2.2.1қателік жібермей, дыбысты айтудың қарқынын жеделдете білу |
2.3 Екпін |
5.2.3.1сөздегі екпіннің рөлін білу |
6.2.3.1оқшауланған сөзде, сөйлемде дұрыс екпінді сақтау |
3) 3-бөлім "Сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
3.1 Морфемдік талдау және біріктіру дағдыларын қалыптастыру |
5.3.1.1морфемалардың көмегі арқылы жаңа сөздерді құру дағдыларын меңгеру |
6.3.1.1дидактикалық материалды қолданып және қолданбай, біржақты айқындалатын морфемалар бойынга сөздің құрамын талдау |
3.2 Вербализмнің алдын алу |
5.3.2.1оқылған мәтінді нақтылау үшін қолданылатынбедерлі суретті, сюжетті картинаны түсіндіруді құрастыру (қалдық көруі бар соқыр білім алушылар үшін) |
6.3.2.1сөйлеу этикетінің нормаларын сақтап, қарапайым диалогтарға қатысу |
3.3 Сөйлеуде паразит-сөздерді пайдаланудың алдын алу |
5.3.3.1"паразит-сөздер" немесе "үзілістердің орнын толтырушы" ұғымдары туралы білу |
6.3.3.1паразит-сөздердің сөйлеуді бұзатынын түсіну |
4) 4-бөлім "Байланыстырып сөйлеуді жетілдіру":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
4.1 Мәтін. Мәтіннің тақырыбы және негізгі ойы |
5.4.1.1мәтіннің типтерін айыра білу (сипаттау, талқылау) |
6.4.1.1қарым-қатынастың нақты жағдаяттары үшін хаттар, құттықтауашық хатын, қысқаша хаттарды, басқа шағын мәтіндерді құрастыру |
4.2 Сөйлеу стильдері |
5.4.2.1сөйлеудің стильдерінбілу (іскерлік, ғылыми, публицистикалық, ауызекі, көркемдік) | 6.4.2.1қарым-қатынаста сөйлеу стильдерін мимикамен, ым-ишарамен, үзілістермен, екпінді ауыстырумен,дыбыс ырғағымен толықтыра отырып қолдану |
4.3 Сөйлеуде алуан түрлі синтаксистік конструкцияларды қолдану (сөйлем және оның түрлері) |
5.4.3.1сөйлемді, сөзжасамды, сөзді айыра білу |
6.4.3.1этимологиялық сөздікті қолданып, сөздердің пайда болуын анықтау |
4.4 Дауыс ырғағы және логикалық екпін |
5.4.4.1сөйлеуде және сөйлемде сөздік, логикалық (мағыналық) және эмоционалды екпінді қолдану |
6.4.4.1дыбыстыңорфографиялық және орфоэпиялық айтылуын айыра білу |
5) 5-бөлім "Коммуникативті сөйлеу әрекеті":
5-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
5.1 Сөйлеуде неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін қолдану |
5.5.1.1неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін айыра білу |
6.5.1.1нақтылауды талап ететін сөздерді анықтау |
5.2 Сөйлеуде мақал-мәтелдерді, жаңылтпаштарды және фразеологизмдерді қолдану |
5.5.2.1 ауызекі халық шығармашылығының шағын шығармаларын жаттап, қайта жаңғырту |
6.5.2.1кез келген оқылған (тыңдалған, өз бетімен құрылған) шығарманың сценарийін құрып және сахналап, топта жұмыс жасау |
5.3 Арнайы лексиканы қолдану (профессионализмдер, терминдер) |
5.5.3.1профессионализмдер, терминдер мен дефинициялар туралы білу |
6.5.3.1сөйлеуде профессионализмдер мен терминдерді қолдану |
6) 6-бөлім "Сөйлеу мәдениеті":
6 -кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |
5-сынып | 6-сынып | |
6.1 Ауызша сөйлеу және әдеби тілі |
5.6.1.1"Сөйеу мәдениеті" ұғымы және оның негізгі белгілері туралы білу (дұрыс сөйлеу, дәл, мәнерлі, таза, қисынды) |
6.6.1.1ауызша сөйлеу тілінде сөйлеу мәдениетінің белгілерін қолдану |
6.2 Шектеулі қолдану лексикасы |
5.6.2.1"Арнайы лексика", "Диалектілі лексика", "Жаргондық лексика" ұғымдарды туралы білу |
6.6.2.1бұрын әлеуметтік жаргондардан жалпы қолданыстағы лексикаға енген бірқатар лексикалық элементтердің қолданылуына қатысты, өзіндік сөйлеуді түзету |
31. Осы Бағдарлама көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
32. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Көру қабілеті бұзылған (көрмейтін және нашар көретін) білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6 сыныптары үшін "Сөйлеу тілінің даму кемшіліктерін түзету" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар
1) 5-сынып:
1 - кесте
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Сөйлеуді дамыту күйін диагностикалау | 1.1 Жас ерекшеліктері және психикалық даму деңгейін ескеріп, сөйлеу дағдыларының көлемін анықтау |
5.1.1.1 сөйлеудің жеткілікті лексикалық көлемін меңгеру |
1.2 Коммуникативті белсенділік деңгейін нақтылау |
5.1.2.1 сөйлеуде сөзжасам тәсілдерін қолдану | |
2. Фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстың айтылуын түзету | 2.1 Фонематикалық қабылауды жетілдіру және бекіту |
5.2.1.1 дыбыстарды дұрыс дыбыстау, акустикалық ұқсас дыбыстарды дифференциациялау |
2.2 Дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту |
5.2.2.1 "Орфограмма" ұғымын білу | |
2.3 Екпін |
5.2.3.1 сөздегі екпіннің рөлін білу | |
2-тоқсан | ||
3. Сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту | 3.1 Морфемдік талдау мен біріктіру дағдыларын қалыптастыру |
5.3.1.1 морфемалардың көмегі арқылы жаңа сөздерді құру дағдыларын меңгеру |
3.2 Вербализмнің алдын алу |
5.3.2.1 оқылған мәтінді нақтылау үшін қолданылатынбедерлі суретті, сюжетті картинаны түсіндіруді құрастыру (қалдық көруі бар соқыр білім алушылар үшін) | |
3.3 Сөйлеуде паразит-сөздердің қолданылуының алдын алу |
5.3.3.1 "паразит-сөздер" немесе "үзілістердің орнын толтырушы" ұғымдары туралы білу | |
3-тоқсан | ||
4. Байланыстырып сөйлеуді жетілдіру | 4.1Мәтін, Мәтіннің тақырыбы және оның негізгі ойы |
5.4.1.1 мәтіннің типтерін айыра білу (сипаттау, талқылау) |
4.2 Сөйлеу стильдері |
5.4.2.1 сөйлеудің стильдерінбілу (іскерлік, ғылыми, публицистикалық, ауызекі, көркемдік) | |
4.3 Сөйлеуде алуан түрлі синтаксистік конструкцияларды қолдану (сөйлемдер және оның түрлері) |
5.4.3.1 сөйлемді, сөзжасамды, сөзді айыра білу | |
4.4 Дауыс ырғағы және логикалық екпін |
5.4.4.1 сөйлеуде және сөйлемде сөздік, логикалық (мағыналық) және эмоционалды екпінді қолдану | |
5. Коммуникативті сөйлеу әрекеті | 5.1 Сөйлеуде неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін қолдану |
5.5.1.1 неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін айыра білу |
5.2 Сөйлеуде мақалдарды, мәтелдерді және фразеологизмдерді қолдану |
5.5.2.1 ауызекі халық шығармашылығының шағын шығармаларын жаттап, қайта жаңғырту | |
5.3 Арнайы лексиканы қолдану (профессионализмдер, терминдер) |
5.5.3.1 профессионализмдер, терминдер мен дефинициялар туралы білу | |
4-тоқсан | ||
6. Сөйлеу мәдениеті | 6.1 Ауызша сөйлеу тілі және әдеби тіл |
5.6.1.1 "Сөйеу мәдениеті" ұғымы және оның негізгі белгілері туралы білу (дұрыс сөйлеу, дәл, мәнерлі, таза, қисынды) |
6.2 Шектеулі қолданыс лексикасы |
5.6.2.1 "Арнайы лексика", "Диалектілі лексика", "Жаргондық лексика" ұғымдарды туралы білу |
2) 6-сынып:
кесте-2
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі | Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
1.Сөйлеуді дамыту күйін диагностикалау | 1.1 Жас ерекшеліктері және психикалық даму деңгейін ескеріп, сөйлеу дағдыларының көлемін анықтау |
6.1.1.1 қосымшада, сөздердің түбірлері мен жалғауларында орфограммаларды қолдану білу |
1.2 Коммуникативті белсенділік деңгейін нақтылау |
6.1.2.1 сөздік қордың жеткілікті көлемін меңгеру | |
2. Фонематикалық есту қабілетін дамыту және дыбыстың айтылуын түзету | 2.1 Фонематикалық қабылауды жетілдіру және бекіту |
6.2.1.1 сөздің дыбыстық-буындық талдауын қолдану |
2.2 Дыбыстардың дұрыс айтылуын бекіту |
6.2.2.1 қателік жібермей, дыбысты айтудың қарқынын жеделдете білу | |
2.3 Екпін |
6.2.3.1 оқшауланған сөзде, сөйлемде дұрыс екпінді сақтау | |
2-тоқсан | ||
3. Сөйлеудің лексикалық-грамматикалық аспектісін дамыту | 3.1 Морфемдік талдау мен біріктіру дағдыларын қалыптастыру |
6.3.1.1 дидактикалық материалды қолданып және қолданбай, біржақты айқындалатын морфемалар бойынга сөздің құрамын талдау |
3.2 Вербализмнің алдын алу |
6.3.2.1 сөйлеу этикетінің нормаларын сақтап, қарапайым диалогтарға қатысу | |
3.3 Сөйлеуде паразит-сөздердің қолданылуының алдын алу |
6.3.3.1 паразит-сөздердің сөйлеуді бұзатынын түсіну | |
3-тоқсан | ||
4. Байланыстырып сөйлеуді жетілдіру | 4.1Мәтін, Мәтіннің тақырыбы және оның негізгі ойы |
6.4.1.1 қарым-қатынастың нақты жағдаяттары үшін хаттар, құттықтауашық хатын, қысқаша хаттарды, басқа шағын мәтіндерді құрастыру |
4.2 Сөйлеу стильдері | 6.4.2.1 қарым-қатынаста сөйлеу стильдерін мимикамен, ым-ишарамен, үзілістермен, екпінді ауыстырумен,дыбыс ырғағымен толықтыра отырып қолдану | |
4.3 Сөйлеуде алуан түрлі синтаксистік конструкцияларды қолдану (сөйлемдер және оның түрлері) |
6.4.3.1 этимологиялық сөздікті қолданып, сөздердің пайда болуын анықтау | |
4.4 Дауыс ырғағы және логикалық екпін |
6.4.4.1 дыбыстыңорфографиялық және орфоэпиялық айтылуын айыра білу | |
5. Коммуникативті сөйлеу әрекеті | 5.1 Сөйлеуде неологизмдерді, ескірген және шетел сөздерін қолдану |
6.5.1.1 нақтылауды талап ететін сөздерді анықтау |
5.2 Сөйлеуде мақалдардығ мәтелдерді және фразеологизмдерді қолдану |
6.5.2.1 кез келген оқылған (тыңдалған, өз бетімен құрылған) шығарманың сценарийін құрып және сахналап, топта жұмыс жасау | |
5.3 Арнайы лексиканы қолдану (профессионализмдер, терминдер) |
6.5.3.1 сөйлеуде профессионализмдер мен терминдерді қолдану | |
4-тоқсан | ||
6. Сөйлеу мәдениеті | 6.1 Ауызша сөйлеу тілі және әдеби тіл |
6.6.1.1 ауызша сөйлеу тілінде сөйлеу мәдениетінің белгілерін қолдану |
6.2 Шектеулі қолданыс лексикасы |
6.6.2.1 бұрын әлеуметтік жаргондардан жалпы қолданыстағы лексикаға енген бірқатар лексикалық элементтердің қолданылуына қатысты, өзіндік сөйлеуді түзету |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендету, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпикалық, орфографиялық, және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD –гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, вэб - камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. "Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.
23. Пәндік білімнің мазмұны коммуникативтік әрекеттер және коммуникативтік дағдыларға негізделген. Коммуникативтік дағдылардағы оқу мақсаттары әр сынып деңгейіне сәйкес динамикалық түзете-дамыта оқыту бағытында жасалған.
24. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:
1) 1-бөлім "Тыңдалым және айтылым";
2) 2-бөлім "Оқылым";
3) 3-бөлім "Жазылым";
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау".
25. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) әр түрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;
3) мәтіннен ақпаратты анықтау;
4) негізгі ойды анықтау;
5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;
6) сөйлеу мәдениетін дамыту.
26. "Оқылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) ақпаратты түсіну;
2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;
3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;
4) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;
5) мәтіндерге салыстырмалы түрде талдау жасау;
6) оқылым стратегияларын қолдану;
7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.
27. "Жазылым" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) жоспар құру;
2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;
3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;
4) эссе жазу;
5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;
6) мәтіндерді түзету және редакциялау.
28. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) орфографиялық норма;
2) орфоэпиялық норма;
3) лексикалық норма;
4) грамматикалық норма;
5) пунктуациялық норма.
29. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіну; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну; тірек сөздер арқылы негізгі ойды анықтау; тыңдалған мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру; коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді қолдану;
2) оқылым бөлімі: мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану; хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымын түсіну, жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтін мазмұнын түсіну үшін сұрақтар құрастыру; ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын салыстыру; жалпы мазмұнын түсіну үшін, нақты ақпаратты табу үшін оқылым стратегияларын қолдану; қажетті ақпаратты балаларға арналған газет-журналдардан ала білу;
3) жазылым бөлімі: берілген мәтінге қарапайым жоспар құру; жанрлық ерекшелігіне сай рәсімделуі мен құрылы мын сақтап хат, хабарландыру құрасты рып жазу; сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру; эссе құрылымын сақтай отырып, өзіне таныс адамды сипаттап жазу; оқылым және тыңдалым материалдарының негізінде жинақы шағын мәтін жазу; мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктердің көмегімен түзету;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі:қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, түзету жаттығуларын орфографиялық нормаға сай жазу; сөздерді ілгерінді, кейінді, тоғыспалы заңдылықтарына сәйкес қолдану; тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағналы сөздерді, омоним, антоним, синонимдерді орынды қолдана білу; ауызша, жазбаша тілдесім барысында жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді, күрделі сөздерді қолдану; зат есімдердің мағыналық түрлерін білу; түзету жаттығуларын орындау арқылы сын есімді зат есім орнына қолдана білу; сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу; төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу; төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
30. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: тірек сөздер мен ұсынылған илюстрация арқылы тақырыпты болжау; әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты көтерілгенмәселені түсіну; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; тыңдалған мәтін мазмұны бойынша өз ойын білдіре отырып, сұрақтарға жауап беру; коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестерін орынды қолдану;
2) оқылым бөлімі: мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну; ауызекі сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілідк құралдар арқылы тану; ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің жанрлық ерекшеліктерін түсіне отырып ажырату; мәтіннен негізгі және қосымша ақпартты анықтауда нақты сұрақтар құрастыру; ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын салыстыру; комментарий жасау, іріктеп, рөлге бөліп оқуда оқылым стратегияла рын қолдану; энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттарды алу;
3) жазылым бөлімі: кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтып, берілген мәтінге қарапайым жоспар құру; құрылымын сақтай отырып, жанрлық және стильдік ерекшелік теріне сай хабарландыру, жарнама, құттықтау хаттарын құрастырып жазу;жинақталған деректер бойынша диаграмма, кесте, сызба түріндегі графиктік мәтін құрастыру; эссе құрылымын сақтап, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, белгілі бір оқиғаны суреттеп жазу; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу; мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп түзету;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі: жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; сөз және сөйлем ішінде екпіннің түрлерін орынды қолдану; көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну; сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану, түзету жұмыстарын орындау; етістіктің етіс түрлері мен салт - сабақты етістіктерді білу; үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, сөйлем, мәтін құрау кезінде орынды қолдану; тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін түсіну, дұрыс қолдану.
31. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: мәтіннің алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілген мәселені болжау; әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, қосымша ақпаратты анықтау; мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне қарай негізгі ойды анықтау; тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру; коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш эмоционалды-экспрессивті сөздерді орынды қолдану;
2) оқылым бөлімі: кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер арқылы ақпаратты түсіну; көркем сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; хроника, хабар, очерктердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелігін ажырату; мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; идеясы ұқсас публицисти калық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы мен тілдік ерекшелігін салыстыру; оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану;
3) жазылым бөлімі: әртүрлі жанрдағы мәтіндердің құрылымын сақтап, қарапайым жоспар құру; көркемдегіш құралдарды жанрлық ерекшелігіне сай қолданып, шағын мақала, әңгіме құрастырып жазу; сызба, сурет түрінде берілген процесті сипаттап жазу; эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып жазу; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздерін қолдана отырып жинақы мәтін жазу; мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі: жалғаулар мен шылаулар дың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу; сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсіну; фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, түсініп қолдана білу; етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану; еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану; шылау түрлерін ажырата білу, сөйлем құрау кезінде орынды қолдану; одағай түрлерін ажырата білу, сөйлем құрауда қолдану; оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
32. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: мәтіннен алынған үзінділер арқылы оқиғаның дамуын болжау; әлеуметтік-қоғамдық, мәдени,оқу-еңбек тақырыптарына байланысты көтерілген мәселені талдау; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, факті мен көзқарасты ажырата білу; мәтін тақырыбы, сөйлеуші нің дауыс ырғағы арқылы негізгі ойды анықтау; тыңдалған мәтіннен келтірілген деректер арқылы сұрақтарға жауап беру; коммуникативтік жағдаят қа сай көркем бейнелеуішэмоционалды-экспрессивті сөздерді, мақал-мәтелдерді, тұрақты тіркестерді орынды қолдан;
2) оқылым бөлімі: аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру; публицистикалық, ғылыми стиль ерекшелік терін тілдік құралдар арқылы тану; хроника, кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылы мы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелік терін ажырату; мәтін бойынша перифраза ның түрлі тәсілдері арқылы сұрақтар құрастыру; әңгімелеу, сипаттау, талқылау түрлеріне қарай ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің құрылымын салыстыру; оқылым стратегияларын қолдану; комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулық тардан алынған деректерді дәлел ретінде қолдану;
3) жазылым бөлімі: әртүрлі мәтіндердің құрылымын ескеріп, күрделі жоспар құру; тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып мақала құрастыру; мәтін құрылы мын сақтай отырып, сурет немесе шартты белгіні сипаттап жазу; эссе құрылымын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу; мәтіндегі сөздердің дұрыс нақты қолданылуын тексеру, лексикалық түзетулер енгізу;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі: дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; ән, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану; сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелері нің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану; сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу; жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану; оқшау сөздерді орынды қолдану; сөйлем ішінде, соңында қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
33. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: мәтіннен алынған үзінділер арқылы көтерілген мәселені болжау; әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, астарлы ойды анықтау; мәтіндегі көтерілген мәселе арқылы негізгі ойды анықтау; перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу; коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді орынды қолдану, диалог, монологта өз ойын жүйелі жеткізу;
2) оқылым бөлімі: аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды өңдеу; қазақ тілінің стильдерін тілдік құралдар арқылы тану; мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; мәтіндегі көтерілген мәселе негізінде сұрақтар құрастыру; әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін құрылымын салыстыру; комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқуда оқылым стратегияла рын тиімді қолдану; ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау;
3) жазылым бөлімі: тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру; тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып аннотация, тезис құрастырып жазу; графиктік мәтіндегі деректер дің маңызды тұсын анықтап жазу; эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін анық көрсетіп жазу; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісімен жинақы мәтін жазу; жазба түзету жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, стильдік түзетулер жасау;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі: бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай сауатты жазу; лексикалық стилистика заңдылықтарын білу, қолдану; құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, түзету жаттығуларын орындау барысында қолдану; құрмалас сөйлемдедің түрлерін ажырата білу, сөйлемдерде қолдану; сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу; аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу; сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.
34. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым және айтылым бөлімі: мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға болжаммен жауап беру; қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі көтерілген мәселені талдау; тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, мәтін бойынша қорытынды жасау; автор көзқарасы арқылы негізгі ойды табу; мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра талдау, сыни баға беру; қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды орынды қолдану;
2) оқылым бөлімі: перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу; шешендік сөздің түрлерін тілдік құралдар арқылы тану; жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату; мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру; әртүрлі стильдегі мәтіндердің тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, түзету жазба жұмыстарында қолдану;
3) жазылым бөлімі: жинақталған материалдар негізінде ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру;әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру; мәтін құрылымын сақтай отырып, маңызды тұстарын анықтап жазу; эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп жазу; оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін жазу; жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлуде логикалық түзетулер енгізу, редакциялау;
4) әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі бөлімі: мәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану; құрмалас сөйлемнің түрлерін білу; салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану; құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін ережеге сай қолдану.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
35. Бағдарламада ұсынылған "оқыту мақсаттары" сандардан тұратын кодтық белгімен белгіленді, кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екіншісі – бөлімді, үшінші сан - бөлімшені, төртінші сан - бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, яғни 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
36. Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:
1) 1-бөлім: тыңдалым және айтылым:
1 кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 Болжау |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 | 9.1.1.1 мәтіннен алынған үзінділер арқылы көтерілген мәселені болжау |
10.1.1.1 |
1.2 Әр түрлі жанрдағы мәтіндерді талдау |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 Мәтіннен ақпаратты анықтау |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 Негізгі ойды анықтау |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 | 9.1.4.1 мәтіндегі көтерілген мәселе арқылы негізгі ойды анықтау |
10.1.4.1 |
1.5 Тыңдалым материалы бойынша жауап беру | 5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру | 6.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша өз ойын білдіре отырып, сұрақтарға жауап беру | 7.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру | 8.1.5.1 тыңдалған мәтіннен келтірілген деректер арқылы сұрақтарға жауап беру | 9.1.5.1 перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу | 10.1.5.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра талдау, сыни баға беру |
1.6 Сөйлеу мәдениетін дамыту | 5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді қолдану | 6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестерін орынды қолдану | 7.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш эмоционалды-экспрессивті сөздерді орынды қолдану | 8.1.6.1 коммуникативтік жағдаят қа сай көркем бейнелеуішэмоционалды-экспрессивті сөздерді, мақал-мәтелдерді, тұрақты тіркестерді орынды қолдану | 9.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді орынды қолдану, диалог, монологта өз ойын жүйелі жеткізу | 10.1.6.1 қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды орынды қолдану |
2) 2-бөлім "Оқылым":
2 кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-cынып | |
2.1 Ақпаратты түсіну | 5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 | 8.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану | 5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану | 6.2.2.1 ауызекі сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілідк құралдар арқылы тану | 7.2.2.1 көркем сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану | 8.2.2.1 публицистикалық, ғылыми стиль ерекшелік терін тілдік құралдар арқылы тану | 9.2.2.1 қазақ тілінің стильдерін тілдік құралдар арқылы тану | 10.2.2.1 шешендік сөздің түрлерін тілдік құралдар арқылы тану |
2.3 Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату | 5.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымын түсіну, жанрлық ерекшеліктерін ажырату | 6.2.3.1 ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің жанрлық ерекшеліктерін түсіне отырып ажырату | 7.2.3.1 хроника, хабар, очерктердің құрылымымен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелігін ажырату | 8.2.3.1 хроника, кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылы мы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелік терін ажырату | 9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымымен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату | 10.2.3.1 жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату |
2.4 | 5.2.4.1 мәтін мазмұнын түсіну үшін сұрақтар құрастыру |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 | 10.2.4.1 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру |
2.5 Мәтіндерге салыстырмалы түрде талдау жасау | 5.2.5.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын салыстыру |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 | 10.2.5.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тілдік ерекшелігін салыстыра талдау |
2.6 Оқылым стратегияларын қолдану |
5.2.6.1 | 6.2.6.1 комментарий жасау, іріктеп, рөлге бөліп оқуда оқылым стратегияла рын қолдану | 7.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу |
8.2.6.1 оқылым стратегия ларын қолдану: | 9.2.6.1 комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқуда оқылым стратегияла рын тиімді қолдану | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу |
2.7 Әртүрлі ресурс көздерінен қажеті ақпаратты алу | 5.2.7.1 қажетті ақпаратты балаларға арналған газет-журналдардан ала білу |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 | 8.2.7.1 ғаламтор, энциклопе дия, газет-журналдар, оқулық тардан алынған деректерді дәлел ретінде қолдану | 9.2.7.1 ғаламтор, энциклопе дия, газет-журналдар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау | 10.2.7.1 әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттар ды авторға сілтеме жасай отырып, түзету жазба жұмыстарында қолдану |
3) 3-бөлім "Жазылым":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 | 5.3.1.1 берілген мәтінге қарапайым жоспар құру | 6.3.1.1 кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтып, берілген мәтінге қарапайым жоспар құру |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 | 9.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру | 10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру |
3.2 Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру |
5.3.2.1 жанрлық ерекшелігіне сай рәсімделуі мен құрылы мын сақтап хат, хабарлан | 6.3.2.1 құрылымын сақтай отырып, жанрлық және стильдік ерекшелік теріне сай хабарландыру, жарнама, құттықтау хаттарын құрастырып жазу | 7.3.2.1 көркемдегіш құралдарды жанрлық ерекшелігіне сай қолданып, шағын мақала, әңгіме құрастырып жазу |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 | 10.3.2.1 әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру |
3.3 Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну | 5.3.3.1 сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру | 6.3.3.1 жинақталған деректер бойынша диаграмма, кесте, сызба түріндегі графиктік мәтін құрастыру | 7.3.3.1 сызба, сурет түрінде берілген процесті сипаттап жазу | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, сурет немесе шартты белгіні сипаттап жазу | 9.3.3.1 графиктік мәтіндегі деректердің маңызды тұсын анықтап жазу | 10.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, маңызды тұстарын анықтап жазу |
3.4 Эссе жазу | 5.3.4.1 эссе құрылымын сақтай отырып, өзіне таныс адамды сипаттап жазу | 6.3.4.1 эссе құрылымын сақтап, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, белгілі бір оқиғаны суреттеп жазу | 7.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып жазу | 8.3.4.1 эссе құрылымын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу | 9.3.4.1 эссе құрылымымен даму желісін сақтап, мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін анық көрсетіп жазу | 10.3.4.1 эссе құрылымымен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп жазу |
3.5 Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу | 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдарының негізінде жинақы шағын мәтін жазу | 6.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу | 7.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздерін қолдана отырып жинақы мәтін жазу | 8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу | 9.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісімен жинақы мәтін жазу | 10.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін жазу |
3.6 Мәтіндерді түзету және редакциялау | 5.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктердің көмегімен түзету | 6.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп түзету | 7.3.6.1 мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру | 8.3.6.1 мәтіндегі сөздердің дұрыс нақты қолданылуын тексеру, лексикалық түзетулер енгізу | 9.3.6.1 жазба түзету жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, стильдік түзетулер жасау | 10.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлуде логикалық түзетулер енгізу, редакциялау |
4) 4-бөлім "Әдеби тіл нормаларын сақтау":
4-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, түзету жаттығуларын орфогра фиялық нормаға сай жазу | 6.4.1.1 жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | 7.4.1.1 жалғаулар мен шылаулар дың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу | 8.4.1.1 дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 | 5.4.2.1 сөздерді ілгерінді, кейінді, тоғыспалы заңдылықтарына сәйкес қолдану | 6.4.2.1 сөз және сөйлем ішінде екпіннің түрлерін орынды қолдану | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсіну | 8.4.2.1 ән, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану | ||
4.3 Лексикалық норма | 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағналы сөздерді, омоним, антоним, синонимдерді орынды қолдана білу | 6.4.3.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну | 7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, түсініп қолдана білу | 8.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшелік терін түсініп қолдану | 9.4.3.1 лексикалық стилистика заңдылықтарын білу, қолдану | 10.4.3.1 лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану |
4.4 Граматикалық норма | 5.4.4.1 ауызша, жазбаша тілдесім барысында жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді, күрделі сөздерді қолдану | 6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану, түзету жұмыстарын орындау | 7.4.4.1 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану | 8.4.4.1 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану | 9.4.4.1 құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу, түзету жаттығуларын орындау барысында қолдану | 10.4.4.1 құрмалас сөйлемнің түрлерін білу |
5.4.4.2 |
6.4.4.2 |
7.4.4.2 | 8.4.4.2 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелері нің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану | 9.4.4.2 құрмалас сөйлемдедің түрлерін ажырата білу, сөйлемдерде қолдану |
10.4.4.2 | |
5.4.4.3 түзету жаттығуларын орындау арқылы сын есімді зат есім орнына қолдана білу | 6.4.4.3 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, сөйлем, мәтін құрау кезінде орынды қолдану | 7.4.4.3 шылау түрлерін ажырата білу, сөйлем құрау кезінде орынды қолдану | 8.4.4.3 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу | 9.4.4.3 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу | 10.4.4.3 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану | |
5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу | 7.4.4.4 одағай түрлерін ажырата білу, сөйлем құрауда қолдану | 8.4.4.4 жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану | 9.4.4.4 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу | 10.4.4.4 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану | ||
5.4.4.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу | 7.4.4.5 оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу | 8.4.4.5 оқшау сөздерді орынды қолдану | 10.4.4.5 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану | |||
4.5 Пунктуациялық норма | 5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану | 6.4.5.1 тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін түсіну, дұрыс қолдану |
7.4.5.1 | 8.4.5.1 сөйлем ішінде, соңында қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану | 9.4.5.1 сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін ережеге сай қолдану |
37. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
38. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптарына арналған "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Мәдениет: тіл және қарым-қатынас | Тыңдалым және айтылым | 5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну |
5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру | ||
Оқылым | 5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну | |
Жазылым | 5.3.1.1-берілген мәтін бойынша қарапайым қысқаша жоспар құру | |
5.3.2.1 жанрлық ерекшелігіне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап хат, хабарландыру құрастырып жазу | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, түзету жаттығуларын орфографиялық нормаға сай жазу | |
Киіну. Сән. Талғам. | Тыңдалым және айтылым | 5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну |
5.1.4.1 тірек сөздер арқылы негізгі ойды анықтау | ||
Оқылым | 5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану | |
5.2.6.1-жалпы мазмұнын түсіну үшін, нақты ақпаратты табу үшін оқылым стратегияларын қолдану | ||
Жазылым | 5.3.3.1 сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру | |
5.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктердің көмегімен түзету; | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, түзету жаттығуларын орфографиялық нормаға сай жазу | |
5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздерді, омоним, антоним, синонимдерді орынды қолдана білу | ||
5.4.5.1 сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану | ||
Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер | Тыңдалым және айтылым | 5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіндіру | ||
Оқылым | 5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну | |
Жазылым | 5.3.3.1 сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, түзету жаттығуларын орфографиялық нормаға сай жазу | |
2 - тоқсан | ||
Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі | Тыңдалым және айтылым | 5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау |
5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді қолдану | ||
Оқылым |
5.2.5.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын салыстыру | |
Жазылым | 5.3.6.1 мәтіндегі орфогра фиялық қателерді сөздіктердің көмегімен түзету | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздерді, омоним, антоним, синонимдерді орынды қолдана білу | |
Бос уақыт және хобби | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым | 5.2.5.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын салыстыру | |
5.2.6.1 жалпы мазмұнын түсіну үшін, нақты ақпаратты табу үшін оқылым стратегияларын қолдану | ||
Жазылым | 5.3.3.1 сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.2.1 сөздерді ілгерінді, кейінді, тоғыспалы заңдылықтарына сәйкес қолдану | |
3 - тоқсан | ||
Қиял әлемі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау |
Оқылым | 5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтін арқылы тану | |
Жазылым | 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдарының негізінде жинақы шағын мәтін жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздерді, омоним, антоним, синоним дерді орынды қолдана білу | |
Көлік және жол белгілері | Тыңдалым және айтылым | 5.1.4.1 тірек сөздер арқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым |
5.2.4.1 мәтін мазмұнын түсіну үшін сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым | 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдарының негізінде жинақы шағын мәтін жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.4 сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу | |
Адамның сырт келбеті мен мінезі | Тыңдалым және айтылым |
5.1.1.1 тірек сөздер арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым |
5.2.5.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын,тақырыбын салыстыру; | |
Жазылым | 5.3.4.1 эссе құрылымын сақтай отырып, өзіне таныс адамды сипаттап жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
5.4.4.3 түзету жаттығуларын орындау арқылы сын есімді зат есім орнына қолдана білу; | |
4 - тоқсан | ||
Аспан әлемінің | Тыңдалым және айтылым |
5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну; |
Оқылым |
5.2.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты түсіну; | |
Жазылым | 5.3.3.1 сюжетті суреттер желісі бойынша шағын мәтін құрастыру | |
5.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктердің көмегімен түзету | ||
Әдеби тіл нормалары | 5.4.4.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу | |
5.4.5.1 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану | ||
Саяхат және демалыс | Тыңдалым және айтылым |
5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым | 5.2.3.1 хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымын түсіну, жанрлық ерекшеліктерін ажырату | |
5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: | ||
Жазылым |
5.3.1.1 берілген мәтінге қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары |
5.4.4.1 ауызша, жазбаша тілдесім барысында жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді, күрделі сөздерді қолдану; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Қазақстандағы көрікті жерлер | Тыңдалым және айтылым |
6.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған илюстрация арқылы тақырыпты болжау; |
Оқылым | 6.2.7.1 энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу | |
Жазылым |
6.3.1.1 кіріспе, негізгі және қорытын ды бөлімдерді қамтып, берілген мәтінге қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.1.1 жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу | |
Ұлттық және отбасылық құндылықтар | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестерін орынды қолдану |
Оқылым |
6.2.2.1 ауызекі сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 6.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп түзету | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.2.1 сөз және сөйлем ішінде екпіннің түрлерін орынды қолдану | |
Әлемнің жеті кереметі | Тыңдалым және айтылым | 6.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша өз ойын білдіре отырып, сұрақтарға жауап беру |
Оқылым | 6.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты анықтау | |
Жазылым | 6.3.4.1 эссе құрылымын сақтап, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, белгілі бір оқиғаны суреттеп жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.3.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну | |
2 - тоқсан | ||
Астана – мәдениет пен өнер ордасы | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіну; |
Оқылым |
6.2.6.1 комментарий жасау, іріктеп, рөлге бөліп оқуда оқылым стратегияларын қолдану; | |
Жазылым |
6.3.4.1 эссе құрылымын сақтап, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, белгілі бір оқиғаны суреттеп жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану, түзету жұмыстарын орындау. | |
Тарихи тұлғалар | Тыңдалым және айтылым | 6.1.4.1 жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау |
Оқылым |
6.2.3.1 ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің жанрлық ерекшеліктерін түсіне отырып ажырату; | |
Жазылым |
6.3.2.1 құрылымын сақтай отырып, жанрлық және стильдік ерекшелік теріне сай хабарландыру, жарнама, құттықтау хаттарын құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктерді білу | |
3 - тоқсан | ||
Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер | Тыңдалым және айтылым |
6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіндіру; |
Оқылым |
6.2.1.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; | |
Жазылым |
6.3.3.1 жинақталған деректер бойынша диаграмма, кесте, сызба түріндегі графиктік мәтін құрастыру; | |
Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; |
Оқылым | 6.2.3.1 ауызекі сөйлеу мен көркем сөйлеудің жанрлық ерекшеліктерін түсіне отырып ажырату; | |
Жазылым | 6.3.4.1 эссе құрылымын сақтап, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, белгілі бір оқиғаны суреттеп жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктерді білу; | |
Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз | Тыңдалым және айтылым | 6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестерін орынды қолдану |
Оқылым | 6.2.2.1 ауызекі сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану | |
Жазылым | 6.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
6.4.4.2 етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктерді білу; | |
4 - тоқсан | ||
Әлемдегі ірі кітапханалар | Тыңдалым және айтылым |
6.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты анықтау; |
Оқылым |
6.2.5.1 ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын салыстыру; | |
Жазылым |
6.3.1.1 кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтып, берілген мәтінге қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін түсіну, дұрыс қолдану | |
Ғылым мен технология жетістіктері | Тыңдалым және айтылым | 6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені түсіндіру |
Оқылым | 6.2.4.1 мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтауда нақты сұрақтар құрастыру | |
Жазылым | 6.3.2.1 құрылымын сақтай отырып, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай хабарландыру, жарнама, құттықтау хаттарын құрастырып жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 6.4.5.1 тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін түсіну, дұрыс қолдану |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | ||
Ауа райы және климаттық өзгерістер | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілген мәселені болжау; |
Оқылым |
7.2.1.1 кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер арқылы ақпаратты түсіну; | |
Жазылым |
7.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндердің құрылымын сақтап, қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.1 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану | |
Көшпенділер мәдениеті | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, қосымша ақпаратты анықтау |
Оқылым | 7.2.2.1 көркем сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану | |
Жазылым | 7.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндердің құрылымын сақтап, қарапайым жоспар құру | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсіну | |
2 - тоқсан | ||
Денсаулық – зор байлық | Тыңдалым және айтылым | 7.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді орынды қолдану |
Оқылым |
7.2.5.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы мен тілдік ерекшелігін салыстыру | |
Жазылым | 7.3.2.1 көркемдегіш құралдарды жанрлық ерекшелігіне сай қолданып, шағын мақала, әңгіме құрастырып жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
7.4.2.1 сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсіну | |
Сүйіспеншілік пен достық | Тыңдалым және айтылым | 7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, қосымша ақпаратты анықтау |
Оқылым |
7.2.4.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым | 7.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, түсініп қолдана білу; | |
3 - тоқсан | ||
Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы | Тыңдалым және айтылым |
7.1.2.1 әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым | 7.2.5.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымымен тілдік ерекшелігін салыстыру | |
Жазылым |
7.3.2.1 көркемдегіш құралдарды жанрлық ерекшелігіне сай қолданып, шағын мақала, әңгіме құрастрып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, түсініп қолдана білу | |
Ғаламтор және әлеуметтік желілер | Тыңдалым және айтылым |
7.1.1.1 мәтіннің алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілген мәселені болжау; |
Оқылым |
7.2.1.1 кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер арқылы ақпаратты түсіну; | |
Жазылым |
7.3.1.1 әртүрлі жанрдағы мәтіндердің құрылымын сақтап, қарапайым жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.1 етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану | |
4 - тоқсан | ||
Қазақстандағы ұлттар достығы | Тыңдалым және айтылым | 7.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру |
Оқылым |
7.2.2.1 көркем сөйлеудің стильдік ерекшелігін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым | 7.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.2 еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану | |
Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар | Тыңдалым және айтылым |
7.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, қосымша ақпаратты анықтау; |
Оқылым |
7.2.4.1 мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру; | |
Жазылым |
7.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздерін қолдана отырып жинақы мәтін жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 7.4.4.3 шылау түрлерін ажырата білу, сөйлем құрау кезінде орынды қолдану |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым | Тыңдалым және айтылым |
8.1.4.1 мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы арқылы негізгі ойды анықтау; |
Оқылым |
8.2.3.1 хроника, кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, сурет немесе шартты белгіні сипаттап жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 8.4.4.5 оқшау сөздерді орынды қолдану | |
Ғылыми фантастика | Тыңдалым және айтылым |
8.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
8.2.2.1 публицистикалық, ғылыми стиль ерекшеліктерін тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
8.3.2.1 тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып мақала құрастыру; | |
Әдеби тіл нормалары | 8.4.5.1 сөйлем ішінде, соңында қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану | |
2 - тоқсан | ||
Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтіннен алынған үзінділер арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Оқылым |
8.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру | |
Жазылым | 8.3.3.1 мәтін құрылымын сақтай отырып, сурет немесе шартты белгіні сипаттап жазу | |
Әдеби тіл нормалары | 8.4.4.1 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркесте рін ажырату, қолдану | |
Адамзаттық құндылықтар мен әлем әдебиеті | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
8.2.3.1 хроника, кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым | 8.3.1.1 әртүрлі мәтіндердің құрылымын ескеріп, күрделі жоспар құру | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.1.1 дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
3 - кесте | ||
Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары | Тыңдалым және айтылым |
8.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
8.2.5.1 әңгімелеу,сипаттау, талқылау түрлеріне қарай ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің құрылымын салыстыру; | |
Жазылым | 8.3.6.1 мәтіндегі сөздердің дұрыс нақты қолданылуын тексеру, лексикалық түзетулер енгізу | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.3.1 сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану; | |
Ғарышты игеру жетістіктері | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
8.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру; | |
Жазылым |
8.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу; | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.4.1 сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; | |
4 - тоқсан | ||
Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер | Тыңдалым және айтылым |
8.1.1.1 мәтіннен алынған үзінділер арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Оқылым |
8.2.2.1 публицистикалық, ғылыми стиль ерекшеліктерін тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
8.3.1.1 әртүрлі мәтіндердің құрылымын ескеріп, күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.4.2 тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану; | |
Қоршаған орта және энергия ресурстары | Тыңдалым және айтылым |
8.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, факті мен көзқарасты ажырата білу; |
Оқылым |
8.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды салыстыру; | |
Жазылым |
8.3.2.1 тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып, мақала құрастыру; | |
Әдеби тіл нормалары |
8.4.4.3 сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Жасөспірім және заң | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
9.2.3.1 мақала, аннотация, презентация, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; | |
Жазылым |
9.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін анық көрсетіп жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 9.4.4.2 құрмалас сөйлемдердің түрлерін ажырата білу, сөйлемдерде қолдану | |
2 - тоқсан | ||
Театр және өнер мен мәдениет | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған үзінділер арқылы көтерілген мәселені болжау; |
Оқылым |
9.2.5.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін құрылымын салыстыру; | |
Жазылым |
9.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары |
9.4.1.1 бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай сауатты жазу; | |
3 - тоқсан | ||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
9.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды өңдеу; | |
Жазылым |
9.3.2.1 тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып аннотация, тезис құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары |
9.4.1.1 бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай сауатты жазу; | |
Мәңгілік Ел – мұратым | Тыңдалым және айтылым |
9.1.1.1 мәтіннен алынған үзінділер арқылы көтерілген мәселені болжау; |
Оқылым |
9.2.2.1 қазақ тілінің стильдерін тілдік құралдар арқылы тану; | |
Жазылым |
9.3.2.1 тілдік құралдарды жанрлық және стильдік ерешеліктеріне сай қолданып аннотация, тезис құрастырып жазу; | |
Әдеби тіл нормалары | 9.4.1.1 бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай сауатты жазу | |
4 - тоқсан | ||
Жаһандану мәселелері | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
9.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды өңдеу; | |
Жазылым | 9.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру | |
Әдеби тіл нормалары |
9.4.1.1 бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай сауатты жазу; | |
Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО-2017 | Тыңдалым және айтылым |
9.1.2.1 әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым |
9.2.1.1 аралас және тұтас мәтіндердегі ақпараттарды өңдеу; | |
Жазылым | 9.3.6.1 жазба түзету жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, стильдік түзетулер жасау | |
Әдеби тіл нормалары |
9.4.4.2 құрмалас сөйлемдердің түрлерін ажырата білу, сөйлемдерде қолдану; |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | ||
Адам құқығы мен бостандығы | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға болжаммен жауап беру; |
Оқылым |
10.2.4.1 мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру; | |
Жазылым |
10.3.1.1 жинақталған материалдар негізінде ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру; | |
Әдеби тіл нормалары |
10.4.4.1 құрмалас сөйлемнің түрлерін білу; | |
2 - тоқсан | ||
Отбасы және демографиялық өзгеріс | Тыңдалым және айтылым | 10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі көтерілген мәселені талдау |
Оқылым | 10.1.4.1 автор көзқарасы арқылы негізгі ойды табу | |
Жазылым |
10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Әдеби тіл нормалары | 10.4.4.3 салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану | |
Биотехникалық және гендік инженерия келешегі | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға болжаммен жауап беру; |
Оқылым |
10.2.5.1 әртүрлі стильдегі мәтіндердің тілдік ерекшелігін салыстыра талдау; | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
10.4.1.1 мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу; | |
3 - тоқсан | ||
Бұқаралық ақпарат құралдары | Тыңдалым және айтылым |
10.1.5.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра талдау, сыни баға беру; |
Оқылым |
10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу; | |
Жазылым | 10.3.2.1 әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру | |
Әдеби тіл нормалары |
10.4.4.4 сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; | |
Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік | Тыңдалым және айтылым |
10.1.1.1 мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға болжаммен жауап беру; |
Оқылым |
10.2.3.1 жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату; | |
Жазылым | 10.3.6.1 жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлуде логикалық түзетулер енгізу, редакциялау | |
Әдеби тіл нормалары | 10.4.5.1 құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін ережеге сай қолдану | |
4 - тоқсан | ||
Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану | Тыңдалым және айтылым |
10.1.2.1 қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әр түрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі көтерілген мәселені талдау; |
Оқылым | 10.2.6.1 белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу | |
Жазылым | 10.3.4.1 эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп жазу | |
Әдеби тіл нормалары |
10.4.4.5 аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану; |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқыту мақсаты – тіл туралы білімдерді меңгеру, түрлі деңгейдегі құралдарды қолдану нормалары және оларды өнімді тілдік әрекет барысында белсендіру, сонымен бірге сөздік қорын байыту, байланыстыра айту жолдарын, қатынас мәдениетін, тілді жетілдірудің саналы және шығармашылықтық механизмдерін меңгеру негізінде тілдік әрекеттің барлық түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) бойынша коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру арқылы зиялы және белсенді тұлғаны дамыту.
3. Оқытудың міндеттері:
1) тіл туралы білімдерді, оның түрлі салада және қатынас жағдайларында, стилистикалық ресурстарда, әдеби тілдің негізгі нормаларында (орфоэпиялық, орфографиялық, лексикалық және грамматикалық) және тілдік этикет ережелерінде қызмет істеуін қалыптастыру;
2) оқу және жазу дағдыларын жетілдіру;
3) нормативтік және қатынас жағдайындағы сәйкестік көзқарастары жағынан тілдік құралдарды бағалау және таңдау қабілетін қалыптастыру;
4) түрлі тілідік жанрларда ауызша және жазбаша монологиялық сөйлемдерді құру қабілетін дамыту және жетілдіру;
5) табысты әңгімелік қатынас жасау, түрлі сала мен коммуникативтік жағдайда пікірталас жүргізу қабілетін жетілдіру;
6) орфоэпиялық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық сауаттылығын жетілдіру;
7) қатынас құралы, білім көзі, рухани-адамгершіліктік құндылық ретінде, және де қоғамда табысты әлеуметтенуге ықпал жасайтын тілдік капитал ретінде, тілге саналы қарауға тәрбиелеу.
4. Бағдарламаның мазмұны, заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Оқудағы қиындықтарды жеңу мақсатында арнайы тәсілдер (көру бұзылымдары ескерілгендегі оқу ісінің алгоритмизациясы, сабақ құрылымының ерекшелігі, сақталған функцияларды дамыту бойынша арнайы гимнастика), оқу ақпаратын өңдеудің логикалық тәсілдері (нақтыландыру, үлгілер бойынша аналогиясын орнату, қорыту) қолданылады.
18. Білім алушылардың психикалық және дене ерекшелікрерін түзеу мақсатында тіл сабағында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) шолу әдісі;
2) дидактикалық ойындар;
3) "Фонетика", "Лексика және фразеология" тақырыптарын оқу барысында кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
4) тірек сызбалар;
5) мәтінді редакциялау;
6) анықтамалық материалдар үшін дәптер дайындау және қолдану;
7) "дыбыссыз" сұрақ;
8) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
9) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
10) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
11) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын қысқаша-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-ерік аясының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау (мысалы, "Қарапайым сөйлем") тақырыбын зерделеу барысында.
19. Ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларға барлық психикалық үдерістердің тез сарқылуы тән, сондықтан сабақ кезінде іс-әрекеттерді ауыстырудың, әдістер мен тәсілдерді алмастырудың, жіктемелік тәсілдің, маңызыды материалды ойда сақтап қалу үшін көп рет қайталаудың, көру қабілеті, айналаны бақылау, оқу, жұмысты тынығумен алмастыру үшін жайлы жағдайлар жасаудың мағынасы зор.
20. Бағдарламалық материалды толыққанды жүзеге асыру үшін тіл және әдебиет кабинеттерін жабдықтаудың нормалары белгіленген:
1) интерактивтік және проекциялық жабдықтар жинақталымы: проектор, интерактивтік тақта немесе экран;
2) электрондық басылымдар, DVD – гі видеофильмдер, электрондық плакаттар;
3) компьютер жинақталымы: жүйелік блок, монитор, микрофондық-телефондық гарнитура, акустикалық жүйе, вэб -камера, желілік фильтр, көпфункционалды құрылғы;
4) аудиторлық қабырға тақтасы.
21. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
22. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:
1) в 5 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
5) в 9 классе - 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
6) в 10 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.
23. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения. Разделы поделены на подразделы, которые содержат в себе цели обучения учащихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.
24. Содержание учебного предмета включает 5 разделов:
1) раздел "Аудирование и говорение";
2) раздел "Чтение";
3) раздел "Письмо";
4) раздел "Соблюдение речевых норм";
5) раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития".
25. Раздел "Аудирование и говорение" включает следующие подразделы:
1) понимание содержания текста;
2) определение основной мысли;
3) пересказывание прослушанного материала;
4) прогнозирование событий;
5) участие в диалоге;
6) оценивание прослушанного материала;
7) построение монологического высказывания.
26. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:
1) понимание информации;
2) выявление структурных частей текста и определение основной мысли;
3) понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;
4) определение типов и стилей текстов;
5) формулирование вопросов и оценивание;
6) использование разных видов чтения;
7) сравнительный анализ текстов.
27. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:
1) составление плана;
2) изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;
3) написание текстов с использованием различных форм представления;
4) создание текстов различных типов и стилей;
5) написание эссе;
6) творческое письмо;
7) редактирование текстов.
28. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:
1) соблюдение орфографических и орфоэпических норм;
2) соблюдение лексических норм;
3) соблюдение синтаксических норм;
4) соблюдение грамматических норм;
5) соблюдение пунктуационных норм.
29. Раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития" включает следующие подразделы:
1) коррекция сенсорных нарушений;
2) коррекция психомоторики;
3) коррекция речи;
4) коррекция моторики рук;
5) коррекция мыслительной деятельности;
6) коррекция внимания;
7) коррекция памяти.
30. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 5 класса:
1) говорение и слушание: определение главной информации, опора на вопросы при определении темы и основной мысли, повествование, описание, пересказ текста, прогнозирование содержания текста по отрывкам текста, участие в диалоге-расспросе, изменение позиции "говорящий" на "слушающий", оценивание звучащей речи с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", высказывание определенного типа, опора на наглядные материалы;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты, определение основной мысли на основе содержания и композиции текста, прямое и переносное значение слов, синонимы, антонимы, омонимы, многозначные слова, описание, повествование, рассуждение, книжный и разговорный стили, письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка, формулирование вопросов, ознакомительное чтение, извлечение информации для конкретной задачи;
3) письмо: простой план, основное содержание текста, представление информации в виде рисунка, повествование и описание в художественном и разговорном стилях, учет целевой аудитории, эссе-повествование, эссе-рассуждение, творческие работы (110-130 слов), представление себя на месте героя, исправление орфографических ошибок с помощью словаря, редактирование предложений;
4) соблюдение речевых норм: гласные и согласные в корне слова, "НЕ" с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи, слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально-окрашенные слова, гиперболы, эпитеты, сравнения, согласование именных частей речи в роде, числе и падеже, знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 6 класса:
1) слушание и говорение: главная информация, определение основной мысли при помощи ключевых слов, подробный, краткий, выборочный пересказ, прогнозирование развития сюжета по ключевым словам, участие в диалоге по предложенной теме, оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, структуры, логики высказывания, монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики, соблюдение орфоэпических норм;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, извлечение известной и неизвестной информации, определение основной мысли, выявление структурных частей и объяснение смысла построения текста, фразеологизмы, обращения, однородные члены предложения, вопросительные и восклицательные, побудительные предложения, описание, повествование, рассуждение, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью), формулирование вопросов, оценивающих текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности, ознакомительное и комментированное чтение, извлечение информации из различных источников, определение разных точек зрения;
3) письмо: простой и вопросный план, подробное, краткое, выборочное изложение текстов-повествований, текстов-описаний от 3 лица, представление информации в виде иллюстраций, комиксов, тексты описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью), эссе-повествование, эссе-рассуждение эссе-описание, творческие работы (120-150 слов), исправление орфографических и пунктуационных ошибок с помощью словаря, редактирование текста с учетом его типа;
4) соблюдение речевых норм: разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи, фразеологические обороты, метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитеза, перифраз, падежные формы числительных, прилагательных, местоимений, степени сравнения прилагательных и наречий, знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи.
32. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 7 класса:
1) слушание и говорение: главная и второстепенная, известная и неизвестная информация, определение основной мысли с опорой на структуру, подробный, краткий, выборочный пересказ с изменением лица, прогнозирование содержания с опорой на основную мысль, участие в диалоге и аргументация, оценивание прослушанного материала с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала, аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2 микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов;
2) чтение: сплошные и несплошные тексты, извлечение главной и второстепенной информации, структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль, явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, паронимы, вводные слова, повторы, прямой и обратный порядок слов в предложении, смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма, просьбы, приглашения), формулирование различных вопросов на основе выводов и заключений, разные виды чтения, в том числе поисковое, разграничение факта и мнения;
3) письмо: простой и сложный план, подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица, схемы, таблицы, тексты-описания с элементами повествования, тексты-повествования с элементами рассуждения, тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма, просьбы, приглашения), разные виды эссе, аргументативное эссе, творческие работы (150-200 слов), выбор определенной социальной роли и речевого поведения, исправление смысловых, фактических, логических недочетов, редактирование текста, изменение структуры отдельных предложений или фрагментов текста;
4) соблюдение речевых норм: гласные после шипящих и "Ц, НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи, паронимы, термины, аллегория, инверсия, анафора, глагол и его формы, служебные части речи, нормы глагольного управления, знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях.
33. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 8 класса:
1) слушание и говорение: открытая и скрытая (подтекст) информация, цель высказывания, определение основной мысли на основе структурных элементов текста и целевой аудитории, пересказ содержания текстов различных типов речи с изменением лица и сохранением структуры исходного текста, прогнозирование исходя из основной мысли, участие в дискуссии, аргументация, выводы, оценивание прослушанного материала с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории, развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2 микротем на основе блогов и сообщений средств массовой информации;
2) чтение: основная информация сплошных и несплошных текстов, особенности письменной формы устной речи, извлечение открытой и скрытой (подтекст) информации, особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль, подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости, смешанные типы текстов, характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, комментарии в блоге, чате, форуме), формулирование вопросов и собственных идей на основе прочитанного текста, разграничение факта и мнения, разные виды чтения, в том числе изучающее, извлечение и синтез информации из различных источников;
3) письмо: цитатный план (простой и сложный), подробное, краткое, выборочное изложение содержания текстов смешанного типа с изменением лица, представление информации сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот, тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами описания, тексты публицистического, официально-делового и научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, комментарии в блоге, чате, форуме), разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции, творческие работы (200-250 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию, исправление смысловых, фактических, логических, стилистических недочетов, редактирование текста, изменение структуры текста;
4) соблюдение речевых норм: омонимичные самостоятельные и служебные части речи, профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсия, градация, избегать повторов и штампов, обособленные члены предложения, знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях.
34. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 9 класса:
1) слушание и говорение: основная и детальная информация текста, высказывание критического отношения к услышанному, определение основной мысли на основе микротем, выражение своего отношения к услышанному, пересказ содержания текстов смешанного типа с творческой интерпретацией информации, прогнозирование содержания по финалу текста, участие в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы, оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражение собственного мнения, развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; использование модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации;
2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов, соотнесение заключҰнной в тексте информации с информацией других источников /личным опытом, выявление особенностей и роли структуры текста в передаче основной мысли, аббревиация, парцелляция, ирония, намҰк, преуменьшение, преувеличение в словосочетаниях, типы текстов, характерные черты, языковые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад), формулирование вопросов и идей, интерпретация содержания текстов, разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, извлечение и синтез информации из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию;
3) письмо: цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста, изложение содержания текстов, синтез информации прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала, представление информации в виде презентаций, тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения соответствующих стилей (характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме) , разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы, творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа), корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте;
4) соблюдение речевых норм: союзы, дефисное написание различных частей речи, аббревиатуры, использовать их стилистические особенности, морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях, знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях.
35. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык" для 10 класса:
1) слушание и говорение: основная и детальная информация текста, высказывание критического отношения к услышанному, аргументируя его, определение основной мысли на основе микротем, выражение своего отношения к услышанному, предлагать доказательства, пересказ содержания текстов смешанного типа с творческой интерпретацией информации, прогнозирование содержания по финалу текста, участие в полемике, синтез различных точек зрения, оценивание прослушанного материала с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражение собственного мнения, развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3 микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер, использование модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации;
2) чтение: открытая и скрытая (подтекст) информация сплошных и несплошных текстов, соотнесение заключҰнной в тексте информации с информацией других источников /личным опытом, выявление особенностей и роли структуры текста в передаче основной мысли, аббревиация, парцелляция, ирония, намҰк, преуменьшение, преувеличение в словосочетаниях, типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке), формулирование креативных вопросов и идей, интерпретация содержания текстов, разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением конспектов, извлечение и синтез информации из различных источников, выводы на основе полученных сведений, выражение собственного мнения;
3) письмо: разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный, изложение содержания текстов, синтез информации прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала, соотнося информацию с личным опытом, представление информации в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок, тексты-описания с элементами рассуждения, тексты-повествования с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке); разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения, творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, отличающиеся своей креативностью, корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте, объяснить свои действия;
4) соблюдение речевых норм: орфографические нормы, соблюдение лексических норм в текстах разных стилей, соблюдение грамматических норм текстов различных стилей речи, соблюдение синтаксического строя текстов различных стилей речи.
36. Обьем содержания предмета "Русский язык" соответствует основному содержанию программ общеобразовательной школы, но в связи с особенностями двигательных нарушений имеет свою специфику обучения. В связи с замедленным темпом психического развития обучение в школе для детей с нарушением опорно-двигательного аппарата продливается на 1 год.
37. Содержание учебного предмета за 10 класс собран из тем предыдущего содержания программ 5-9 классов, относящиеся к разделам "Культура речи" и "Стилистика", которые дают знания по составлению текстов разных стилей речи, их особенности лексического, морфологического, синтаксического построения. Указанные разделы необходимы для коммуникативной компетентности, решения жизненных проблем, адаптации в обществе, однако вызывают затруднения в освоении программного материала обучающимися с нарушением опорно-двигательного аппарата и нуждаются в более углубленном подходе.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
38. Цели обучения в Программе для каждого класса представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третьи числа – раздел и подраздел, четвертое число – нумерацию учебной цели. Например: в кодировке 5.2.1.3, "5" – класс, "2.1" – подраздел, "3" – номер учебной цели.
39. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Аудирование и говорение":
таблица 2
Подразделы | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 Понимание содержания текста |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 | 10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному, аргументируя его |
1.2 Определение основной мысли |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 | 10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая критическое отношение к услышанному, предлагать доказательства |
1.3 Пересказывание прослушанного мате |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4. Прогнозирование событий |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
0.1.4.1 |
1.5. Участие в диалоге |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
1.6. Оценивание прослушанного материала |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 | 10.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение |
1.7 Построение монологического высказывания |
5.1.7.1 |
6.1.7.1 |
7.1.7.1 |
8.1.7.1 |
9.1.7.1 |
10.1.7.1 |
2) раздел 2 "Чтение":
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1. |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2. Выявление структурных частей текста и определение основной мысли |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 | 10.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли., аргументировать свой ответ |
2.3. |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 | 10.2.3.1.понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения в тексте |
2.4. |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5. |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6. |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7. |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
3) раздел 3 "Письмо":
таблица 4
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1. |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2. |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3. |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4. |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5. |
5.3.5.1 |
6.5 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 | 10.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения |
3.6. |
5.3.6.1 | 6.3.6.1писать творческие работы (90-110слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения |
7.3.6.1 |
8.3.6.1 |
9.3.6.1 |
10.3.6.1 |
3.7. |
5.3.7.1 |
6.3.7.1 |
7.3.7.1 |
8.3.7.1 |
9.3.7.1 |
10.3.7.1 |
4) раздел 4 "Соблюдение речевых норм":
таблица 5
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
4.1. |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2. |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3. |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 | 10.4.3.1 соблюдение грамматических норм текстов различных стилей речи |
4.4. |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 | 10.4.4.1 соблюдение синтаксического строя текстов различных стилей речи |
5) раздел 5 "Коррекционное восстановление недостатков развития":
таблица 6
Подразделы | Цели коррекции | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
5.1. |
5.5.1.1 уметь зрительно воспринимать материал | 6.5.1.1 умение зрительно-моторной координации | 7.5.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи | 8.5.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | 9.5.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал |
10.5.1.1 |
5.2. Коррекция психомоторики |
5.5.2.1 | 6.5.2.1. уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | 7.5.2.1 уметь воспроизводить движения точно и качественно | 8.5.2.1. уметь воспроизводить самопроизвольно согласовываные движения и действия | 9.5.2.1. уметь самостоятельно воспроизводить движения | 10.5.2.1 уметь управлять качеством движении и физической работоспособностью |
5.3 |
5.5.3.1 умение правильного звукопроизношения |
6.5.3.1. умение правильного дыхания |
7.5.3.1 умение поставки логического ударении | 8.5.3.1 умение правильного чтения и письма |
9.5.3.1 | 10.5.3.1 владеть коммуникативными навыками |
5.4. | 5.5.4.1 уметь зрительно-двигательно координировать движенияя мелкой моторики рук | 6.5.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | 7.5.4.1 уметь координировать движения пальцев рук | 8.5.4.1 уметь произвольно производить движения руками | 9.5.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | 10.5.4.1 уметь писать согласно нормам коллиграфии |
5.5. Коррекциямыслительной деятельности | 5.5.5.1 умение наглядно-действенного мышления | 6.5.5.1 умение наглядно-образного мышления | 7.5.5.1 умение ассоциативного мышления | 8.5.5.1 умение словесно-логического мышления | 9.5.5.1 умение наглядно-схематического мышление | 10.5.5.1 умение устанавливать аналогии |
5.6. Коррекция внимания | 5.5.6.1 уметь управлять процессами внимания | 6.5.6.1 уметь концентривать внимание | 7.5.6.1 уметь удерживать устойчивость внимания | 8.5.6.1 уметь направлять внимание | 9.5.6.1 уметь переключать внимание | 10.5.6.1 уметь сосредотачивать внимание на объемном материале |
5.7. Коррекция памяти | 5.5.7.1 уметь запоминать на слух | 6.5.7.1 уметь запоминать движения | 7.5.7.1 уметь запоминать зрительно | 8.5.7.1 уметь запоминать по смыслу, ассоциативно | 9.5.7.1 уметь запоминать образно | 10.5.7.1 уметь управлять словесно-логической памятью |
40. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
41. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура: язык и общение | Аудирование и говорение |
Морфология. |
5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию; |
Чтение |
5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему; | ||
Письмо |
5.3.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.3.1 использовать имена существительные, прилагательные, согласуя слова в роде, числе и падеже; | ||
Коррекционная работа |
5.5.1.1 уметь зрительно воспринимать материал; | ||
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура | Аудирование и говорение |
Морфология. |
5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы; |
Чтение |
5.2.4.1 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (дневник, стихотворение, сказка); | ||
Письмо |
5.3.1.1 составлять простой план; | ||
Соблюдение речевых норм |
5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, не-с именами существительными; именами прилагательными; | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 умение правильного звукопроизношения; | ||
2 четверть | |||
Жизненные ценности. | Аудирование и говорение |
Синонимы. | 5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы |
Чтение | 5.2.5.1формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту | ||
Письмо | 5.3.2.1 излагать основное содержание текста | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 умение правильного звукопроизношения; | ||
Мир профессий | Аудирование и говорение |
Лексика. | 5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста |
Чтение | 5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, использованных автором в тексте для различных целей | ||
Письмо | 5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова | ||
Коррекционная работа |
5.5.5.1 умение наглядно-действенного мышления; | ||
3 четверть | |||
Мир фантазий | Аудирование и говорение |
Синтаксис. Пунктуация. | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию |
Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; | ||
Письмо |
5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию | ||
Коррекционная работа |
5.5.5.1 умение наглядно-действенного мышления; | ||
Живые организмы: растения | Аудирование и говорение |
Синтаксис. | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию |
Чтение | 5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи | ||
Письмо |
5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать тире между подлежащим и сказуемым | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 умениение звукопроизношения; | ||
Каникулы и отдых | Аудирование и говорение |
Синтаксис. Пунктуация. | 5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится/не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию |
Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; | ||
Письмо |
5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение; | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с однородными членами | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 уметь правильно произносить звуки; | ||
4 четверть | |||
Астрономия: звезды и созвездия | Аудирование и говорение |
Морфология. |
5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; |
Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; | ||
Письмо |
5.3.6.1 писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.1.1 правильно писать "НЕ" с отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи | ||
Коррекционная работа |
5.5.3.1 уметь правильно произносить звуки; | ||
Чудеса света | Слушание и говорение |
Синтаксис. Пунктуация. |
5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли; |
Чтение |
5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции; | ||
Письмо |
5.3.6.1 писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм | 5.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с обобщающими словами при однородных членах | ||
Коррекционная работа |
5.5.5.1 уметь мыслить наглядно-действенно; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Путешествия и достопримечательности | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; | ||
Письмо |
6.3.1.1 составлять простой и сложный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 правильно писать разделительные "Ъ и Ь" знаки, сложные имена существительные; | ||
Коррекционная работа |
6.5.2.1 уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | ||
Образ жизни и культура: древние цивилизации | Аудирование и говорение |
Морфология. Имя прилагательное (разряды). |
6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию; | ||
Письмо |
6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-описаний от 3-го лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 правильно писать сложные имена прилагательные, числительные, неопределенные местоимения; | ||
Коррекционная работа |
6.5.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой; | ||
2 четверть | |||
Структура семьи и семейные ценности | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; |
Чтение |
6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо |
6.3.3.1 представлять информацию в виде комиксов, в том числе с использованием информационно-коммуникационных технологий; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; | ||
Коррекционная работа | 6.5.7.1 уметь запоминать движения | ||
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; |
Чтение |
6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо |
6.3.1.1 составлять простой и вопросный план; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; | ||
Коррекционная работа |
6.5.3.1 уметь правильно дышать; | ||
3 четверть | |||
Выдающиеся личности народа Казахстана | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию; |
Чтение |
6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста; | ||
Письмо |
6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в публицистического стиля (заметка, репортаж) с учетом целевой аудитории; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 правильно писать суффиксы наречий; | ||
Коррекционная работа | 6.5.2.1 уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | ||
Спорт и диета | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала; |
Чтение |
6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; | ||
Письмо |
6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.2.1 использовать, риторические фигуры, антитезу, перифраз; | ||
Коррекционная работа | 6.5.5.1 уметь мыслить наглядно-образно | ||
Живые организмы: животные | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; |
Чтение |
6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений; | ||
Письмо |
6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) с учетом целевой аудитории; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.1.1 правильно писать приставки и суффиксы в разных частях речи; | ||
Коррекционная работа | 6.5.1.1 правильно использовать зрительно-моторную координацию | ||
4 четверть | |||
Жара и холод: экстремальная погода | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания; |
Чтение |
6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения; | ||
Письмо |
6.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание; | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью; | ||
Коррекционная работа | 6.5.6.1 уметь концентривать внимание | ||
Казахстан в будущем: изобретения и энергия | Аудирование и говорение |
Морфология. |
6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; |
Чтение |
6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического стиля (интервью); | ||
Письмо |
6.3.6.1 писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм |
6.4.3.1 образовывать степени сравнения наречий в соответствии с нормой; | ||
Коррекционная работа |
6.5.3.1 умение правильного дыхания |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Климат и изменения климата | Аудирование и говорение |
Морфология. Орфография. |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо |
7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и "Ц", окончания глаголов, суффиксы причастий; | ||
Коррекционная работа |
7.5.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи; | ||
Обычаи и традиции | Аудирование и говорение |
Морфология. Орфография. |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную; |
Чтение |
7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи; окончания глаголов; суффиксы деепричастий; | ||
Коррекционная работа |
7.5.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи; | ||
2 четверть | |||
Знания: мир и изучение иностранных языков | Аудирование и говорение |
Лексика. |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; |
Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать паронимы; | ||
Коррекционная работа |
7.5.4.1 уметь координировать движения пальцев рук; | ||
Времена года. | Аудирование и говорение |
Орфография. |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; |
Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать аллегорию; | ||
Коррекционная работа |
7.5.2.1 уметь воспроизводить движения точно и качественно | ||
3 четверть | |||
Молодежная культура. | Аудирование и говорение |
Орфография. Культура речи. |
7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая известную и неизвестную информацию; |
Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать "НЕ" с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы деепричастий; | ||
Коррекционная работа |
7.5.3.1 уметь поставить логическое ударении; | ||
Проблемы социальной защиты граждан. | Аудирование и говорение |
Культура речи. |
7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала; |
Чтение |
7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; | ||
Письмо |
7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.2.1 использовать анафору; | ||
Коррекционная работа |
7.5.3.1 уметь поставить логическое ударении; | ||
Здоровое питание | Аудирование и говорение |
Лексика |
7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения; |
Чтение |
7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического стиля (заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.1.1 правильно писать окончания глаголов, суффиксы причастий; | ||
Коррекционная работа |
7.5.6.1 уметь удерживать устойчивое внимания; | ||
4 четверть | |||
День Победы | Аудирование и говорение |
Морфология. |
7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру; |
Чтение |
7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение; | ||
Письмо |
7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции; | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа | 7.5.7.1 уметь запоминать зрительно | ||
Если бы я правил миром… | Аудирование и говорение |
Синтаксис. Пунктуация. |
7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста; |
Чтение |
7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении; | ||
Письмо |
7.3.6.1 писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм |
7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; соблюдать нормы глагольного управления; | ||
Коррекционная работа | 7.5.5.1 уметь мыслить ассоциативно |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Семья: права и обязанности | Аудирование и говорение |
Морфология. |
8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа | 8.5.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | ||
Развлечения и спорт | Аудирование и говорение |
Синтаксис. |
8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо |
8.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | ||
2 четверть | |||
Мир профессий | Аудирование и говорение |
Лексика. |
8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории; |
Чтение |
8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; | ||
Письмо |
8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать термины, профессиональные слова; | ||
Коррекционная работа |
8.5.5.1 уметь мыслить словесно-логически; | ||
Космос | Аудирование и говорение |
Лексика. |
8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; |
Чтение |
8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости; | ||
Письмо |
8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать термины, неологизмы, инверсия, градация; | ||
Коррекционная работа |
8.5.5.1 уметь мыслить словесно-логически; | ||
3 четверть | |||
Разнообразие форм жизни | Аудирование и говорение |
Орфография. |
8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания; |
Чтение |
8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию; | ||
Письмо |
8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа | 8.5.5.1 уметь мыслить словесно-логически | ||
Вода в жизни человека | Аудирование и говорение |
Культура речи. |
8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории; |
Чтение |
8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности официально-делового стиля (послание, характеристика, биография, автобиография); | ||
Письмо |
8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи; | ||
Коррекционная работа |
8.5.2.1 уметь воспроизводить самопроизвольно согласовываные движения и действия; | ||
Еда: необходимость или роскошь? | Аудирование и говорение |
Лексика. |
8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста; |
Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме; | ||
Соблюдение речевых норм | 8.4.4.1 использовать знаки препинания в неполных предложениях | ||
Коррекционная работа |
8.5.2.1 уметь воспроизводить самопроизвольно согласовываные движения и действия; | ||
4 четверть | |||
Музыка в современном обществе | Аудирование и говорение |
Лексика. |
8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; |
Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и наоборот; | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать инверсию, градацию; | ||
Коррекционная работа |
8.5.1.1. уметь управлять зрительными нарушениями | ||
Научные открытия и технологии | Аудирование и говорение |
Лексика. |
8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; |
Чтение |
8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль; | ||
Письмо |
8.3.6.1 писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм |
8.4.2.1 использовать термины, неологизмы; | ||
Коррекционная работа |
8.5.5.1 уметь мыслить словесно-логически; |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Конфликты и миротворчество | Аудирование и говорение |
Синтаксис. |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; | ||
Письмо |
9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
Коррекционная работа |
9.5.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал; | ||
Сухопутные страны | Аудирование и говорение |
Морфология. |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; | ||
Письмо |
9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
Коррекционная работа |
9.5.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал; | ||
2 четверть | |||
Традиции и культура | Аудирование и говорение |
Лексика. |
9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному; |
Чтение |
9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения; | ||
Письмо |
9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова; | ||
Коррекционная работа |
9.5.7.1 уметь запоминать образно; | ||
Ресурсы планеты "Земля" | Аудирование и говорение |
Синтаксис. Пунктуация. Сложноподчиненные предложения. | 9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста |
Чтение |
9.2.3.1 понимать применение парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения в словосочетаниях; | ||
Письмо |
9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; | ||
Соблюдение речевых норм | 9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях | ||
Коррекционная работа | 9.5.5.1 уметь мыслить наглядно-схематически | ||
3 четверть | |||
Подросток в современном мире | Аудирование и говорение |
Морфология. |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному; |
Чтение |
9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом; | ||
Письмо |
9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
9.5.5.1 уметмыслить наглядно-схематически; | ||
Всемирная связь в 21-ом веке | Аудирование и говорение |
Морфология. |
9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях; | ||
Коррекционная работа |
9.5.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | ||
4 четверть | |||
Дилеммы и выбор | Аудирование и говорение |
Лексика. |
9.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций; | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать парцелляцию; | ||
Коррекционная работа |
9.5.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал | ||
Средства массовой информации | Аудирование и говорение |
Лексика. |
9.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы; |
Чтение |
9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли; | ||
Письмо |
9.3.6. писать творческие работы | ||
Соблюдение речевых норм |
9.4.2.1 использовать стилистически парцелляцию; | ||
Коррекционная работа |
9.5.5.1 уметь мыслить наглядно-схематически; |
6) 10 класс:
Таблица 6
Тема | Виды речевой деятельности | Лексико-грамматический материал | Цели обучения |
1 четверть | |||
Ценности жизни | Аудирование и говорение |
"Культура речи". Понятие о национальном языке. |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному, аргументируя его; |
Чтение |
10.2.1.1. понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом, находить анологии; | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал ; | ||
Героизм как качество личности | Аудирование и говорение |
Стили речи. Сферы применения и функции стилей речи. Ведущая стилевая черта. |
10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая критическое отношение к услышанному, предлагать доказательства; |
Чтение |
10.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); | ||
Письмо |
10.3.1.1 составлять разные виды плана (цитатный, тезисный); | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.3.1 соблюдать грамматические нормы текстов различных стилей речи; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал; | ||
2 четверть | |||
Нобелевская | Аудирование и говорение |
Типы норм. Варианты норм и их соотношение. Орфоэпические нормы. | 10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая критическое отношение к услышанному, предлагать доказательства |
Чтение |
10.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения в тексте; | ||
Письмо | 10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала. соотнося информацию с личным опытом | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 соблюдать лексические нормы в текстах разных стилей; | ||
Коррекционная работа |
10.5.4.1 писать согласно нормам коллиграфии; | ||
Выдающиеся личности | Аудирование и говорение |
Грамматические нормы. Морфологические нормы |
10.1.4.1 анализировать и |
Чтение |
10.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения; | ||
Письмо | 10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.1.1соблюдать орфографические нормы; | ||
Коррекционная работа |
10.5.2.1 уметь управлять качеством движении и физической | ||
3 четверть | |||
Книга рекордов Гиннеса | Аудирование и говорение |
Синтаксические нормы. Согласование. Управление | 10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая критическое отношение к услышанному, предлагать доказательства; |
Чтение |
10.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке); | ||
Письмо | 10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала, соотнося информацию с личным опытом | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 соблюдать лексические нормы в текстах разных стилей; | ||
Коррекционная работа |
10.5.1.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал; | ||
ИКТ компетентность | Аудирование и говорение | Официально-деловой стиль. Сфера функционирования официально- делового стиля и его основные черты. Документы и их функции. Правила оформления документов. Языковые особенности. | 10.1.4.1 анализировать и альтернативно прогнозировать будущее развития |
Чтение | 10.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения | ||
Письмо |
10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.1.1 соблюдать орфографические нормы | ||
Коррекционная работа | 10.5.5.1 уметь устанавливать аналогии | ||
4 четверть | |||
Человек и гражданин | Аудирование и говорение | Язык как средство общения. Структура речевого общения. Условия успешного взаимодействия. Невербальные средства общения. Культура поведения и этические нормы общения | 10.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая критическое отношение к услышанному, предлагать доказательства |
Чтение | 10.2.5.1 формулировать креативные вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов | ||
Письмо |
10.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала, соотнося информацию с личным опытом; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.1.1 соблюдать орфографические нормы; | ||
Коррекционная работа |
10.5.4.1 писать согласно нормам коллиграфии; | ||
Качества успешной личности | Аудирование и говорение | Ораторское искусство. Личность оратора. Подготовка к выступлению. Структура ораторской речи. Этика и эстетика ораторского выступления. | 10.1.4.1.анализировать и альтернативно прогнозировать будущее развития; |
Чтение | 10.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений выражая собственное мнение | ||
Письмо |
10.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок; | ||
Соблюдение речевых норм |
10.4.2.1 соблюдать лексические нормы в текстах разных стилей; | ||
Коррекционная работа | 10.5.3.1 владеть коммуникативными навыками |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стильдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компонентін күшейту қарастырылады (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын басқа халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмысты күшейту қарастырылады, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кезектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтіннен тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету.
20. Әдебиет бойынша оқу үдерісін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, басқалар пікірін тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу үдерісі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағатты құрайды.
25. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімді қамтиды:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру";
2) 2-бөлім "Анализ және интерпретация";
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстыру".
26. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;
2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;
3) көркем шығармадағы образ;
4) шығарма үзінділерімен жұмыс.
27. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) әдеби шығарманың композициясы;
2) автор бейнесі;
3) көркем шығарманың тілі;
4) шығармашылық жұмыс.
28. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесідей бөлімшелерді қамтиды:
1) тарихи және көркемдік құндылығы;
2) заманауилығы мен жаңашылдығы;
3) әдеби эссе;
4) әдеби сын.
29. 5-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың сюжеттік дамуын, тақырыбын анықтау; көркем шығармадағы кейіпкерлер образын ашу кейіпкерлер портреті мен образы; көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, мазмұнын түсіну, әдеби шығарманың тақырыбы;
2) анализ және интерпретация: әдеби шығармадағы суреттеулерді табу; шығармадағы автор бейнесін тану; шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының(теңеу, ауыспалы мағынадағы сөздер) мағынасын түсіну; көркем шығармадан алған әсерін сипаттап жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлерді тану; шығармадағы кейіпкерлерді талдай отырып, шағын эссе жазу; шығармадан алған әсері арқылы шағын сыни хабарлама жазу.
30. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Керқұла атты Кендебай" ертегісі;
2) "Қобыланды батыр" жыры;
3) Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы;
4) Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" өлеңі;
5) Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" әңгімелері;
6) Ахмет Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі;
7) Бердібек Соқпақбаев "Менің атым Қожа" хикаяты;
8) Марат Қабанбай "Бауыр" әңгімесі;
9) Тынымбай Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі;
10) Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі;
11) Джек Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі.
31. 6-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау; әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан анықтау; көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу;
2) анализ және интерпретация: шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызын түсіну; эпикалық шығармадағы автор бейнесін тану, анықтау; шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) білу; көркем шығарманың мазмұны бойынша кейіпкерлерге хат жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау; шығармадағы кейіпкерлерді өзіндік құндылық тұрғысынан талдап, шағын әдеби эссе жазу; шағын сыни хабарлама жасау.
32. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Аяз би" ертегісі;
2) "Алып Ер Тұңға" жыры;
3) Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді" өлеңдері;
4) Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" толғаулары;
5) Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба" өлеңдері, қара сөздері: "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз";
6) С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы" өлеңдері;
7) С.Мұратбеков "Жусан иісі" әңгімесі;
8) О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат" әңгімесі;
9) Қалмақан Әбдіқадыров "Қажымұқан" хикаяты;
10) А.Алтай "Прописка" әңгімесі
11) Е.Жүніс "Менің атым -Тәуелсіздік" өлеңі;
12) Р.Ғамзатов "Ана тілі" өлеңі, "Менің Дағыстаным" әңгімесі.
33. 7-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; әдеби шығармадағы көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені түсіну; көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау; көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып,үзінділерді мәнерлеп оқу;
2) анализ және интерпретация: шығарма композициясындағы эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; эпикалық, поэзиялық шығармадағы автор бейнесін тану; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, риторикалық сұрақ) қолданысын анықтау; шығармадағы табиғат көрінісін, адамдар арасындағы іс-әрекеттерді сипаттап жазу;
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы тарихи құндылыққа баға беру; әдеби жанр түрлеріне заманауи тұрғыдан баға беру; кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдау, әдеби эссе жазу; әдеби шығарманың эстетикалық құндылығын танып, шағын сыни шолу жазу.
34. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) "Қыз Жібек" жыры;
2) "Орхон-Енесей" ескерткіштері;
3) "Күлтегін" жыры;
4) Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер есім";
5) Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы";
6) Ш.Қанайұлы "Зар заман";
7) С.Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы";
8) Жамбыл Жабаев "Июнь жарлығы";
9) М.Жұмабаев "Батыр Баян";
10) М.Әуезов "Көксерек";
11) Қ.Қайсенов "Жау тылындағы бала";
12) С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара".
35. 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау; көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу; көркем шығармалардан алған үзінділерге өз көзқарасын білдіру, шығармашылық жұмыстарда қолдану;
2) анализ және интерпретация: шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (эпифора, анафора, ассонанс, аллитерация) қолданы сын тану; шығармадағы оқиға желісін өз көзқарасымен дамытып жазу;
3) бағалау және салыстыру: кейіпкерлерді автор берген портреттік мінездеме мен салыстырып,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; шығарманың материалдық құндылығына заманауи тұрғыдан баға беру; шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу; шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.
36. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) М.Шаханов "Нарынқұм зауалы";
2) Медетбек Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі;
3) Т.Әбдіков "Қонақтар";
4) А.С.Пушкин "Ескерткіш";
5) Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері";
6) Ахмет Йассауи "Даналық кітабы";
7) Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет";
8) Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы";
9) Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа";
10) Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік-Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі.
37. 9-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығарманың жанрына байланысты эпилог, прологтарды анықтау; әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу; көркем шығарманың идеясын анықтау; көркем шығармадан алынған үзінділерді жатқа айту, шығармашылық жұмыстарда қолдану;
2) анализ және интерпретация: композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, сатира, ирония) қолданысын талдау; шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазу;
3) бағалау және салыстыру: шығарманың тақырыбы мен идеясының тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; шығарманың рухани құндылығына заманауи тұрғыдан баға беру; шығарманың идеясын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы талдап, шағын сын мақала жазу.
38. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы;
2) Б.Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі;
3) Д.Исабеков "Әпке" драмасы;
4) М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы;
5) Т.Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі;
6) Ж.Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелер;
7) Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне"
8) Төле би "Ердің бақыты – әйел";
9) Әйтеке би "Қасқакөл дауы";
10) Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын";
11) Сырым Датұлы "Бала би мен Сырым";
12) Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені";
13) "Біржан мен Сара" айтысы.
39. 10-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) түсіну және жауап беру: әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; әдеби шығармадағы психологизмді анықтау; көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлерді салыстыру жүйесін анықтау; көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану;
2) анализ және интерпретация: эпикалық, поэтика лық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; автор бейнесінің рөліне талдау жасау; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшық таудың (троп пен фигура) түрлерін білу; автор стиліне сүйене отырып шығармшылық жұмыс жасау;
3) бағалау және салыстыру: шығарманы басқа мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; шығармадағы кейіпкерлерді заманауи тұрғыдан салыстыру, жаңашылдығына баға беру; шығарманың идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу.
40. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:
1) Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай";
2) Махамбет Өтемісұлы "Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек";
3) Ш. Уалиханов "Ыстықкөл күнделігі"
4) І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы;
5) Б.Майлин "Шұғаның белгісі" хикаяты;
6) Ғ.Мүсірепов "Ұлпан" романы;
7) Т.Айбергенов "Сағыныш",
8) Ф.Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем
9) Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы;
10) Ш.Айтматов "Боранды бекет" романы.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
41. Бағдарламада ұсынылған оқыту мақсаттары сандардан тұратын кодтық белгімен белгіленді, кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екіншісі – бөлімді, үшінші сан - бөлімшені, төртінші сан - бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді, яғни 5.2.1.2 кодында: "5" – сынып, "2.1" – бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
42. Оқыту мақсаттары бойынша күтілетін нәтижелер:
1) 1-бөлім "Түсіну және жауап беру":
1-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10сынып | |
1.1 Көркем шығарманың мазмұнымен пішіні |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 Әдеби шығарма |
5.1.2.1 | 6.1.2.1 әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
2) 2-бөлім "Анализ және интерпретация":
2-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Автор бейнесі | 5.2.2.1 шығармадағы автор бейнесін тану |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Шығармашылық жұмыс |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
3) 3-бөлім "Бағалау және салыстыру":
3-кесте
Бөлімше | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 Әдеби эссе |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
43. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
44. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде)
1) 5-сынып:
1-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Таза, мінсіз асыл сөз | "Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын анықтау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.2.1 шығармадағы автор бейнесін тану; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
Тәрбиенің қайнар бұлағы | Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас", Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейтқұл", "Атымтай жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?" | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын анықтау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.2.1 шығармадағы автор бейнесін тану; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
3-тоқсан | |||
Адамгершілік – асыл қасиет | А. Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б.Соқпақбаев "Менің атым – Қожа" хикаяты, М.Қабанбай "Бауыр" әңгімесі | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын анықтау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.2.1 шығармадағы автор бейнесін тану; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; | ||
4-тоқсан | |||
Отбасы құндылықтары |
Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, | Түсіну және жауап беру |
5.1.1.1 әдеби шығарманың сюжеттік дамуын анықтау; |
Анализ және интерпретация |
5.2.2.1 шығармадағы автор бейнесін тану; | ||
Бағалау және салыстыру |
5.3.1.1 шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері |
Тақырыптар/Ұзақ | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Туған жерім – аялы алтын бесігім | "Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді" Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызын түсіну; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи құндылығын бағалау; | ||
2-тоқсан | |||
...Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызын түсіну; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи құндылығына баға беру; | ||
3-тоқсан | |||
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған... | С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", с.Мұратбеков "Жусан иісі", О.Бөкей "Тортай мінер ақ боз ат", Қалқаман Әбдіқадіров "Қажымұқан" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
6.2.1.1 шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызын түсіну; | ||
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи құндылығына баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Тәуелсіздік қасиет тұнған ұлы ұғым | Қ.Сарин "Тәуелсіздік", А.алтай "Прописка", Р.Ғамзатов "Ана тілі", "Менің Дағыстаным" | Түсіну және жауап беру |
6.1.1.1 әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау; |
Бағалау және салыстыру |
6.3.1.1 шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи құндылығына баға беру; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Көне күндерден жеткен жәдігерлер | "Қыз Жібек" жыры, "Орхон-Енесей" ескерткіштері, "Күлтегін" жыры | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығарма композициясындағы эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы тарихи құндылыққа баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Көне күндерден жеткен жәдігерлер |
Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер есім", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпрета |
7.2.1.1 шығармакомпозициясындағы эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.2.4.1 шығармадағы табиғат көрінісін, адамдар арасындағы іс-әректтерді сипаттап жазу; | ||
3-тоқсан | |||
Толғауы тоқсан қызыл тіл |
Ш.Қанайұлы "Зар заман", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығармакомпозициясындағы эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы тарихи құндылыққа баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Балалар мен үлкендер |
М.Жұмабаев "Батыр Баян", | Түсіну және жауап беру |
7.1.1.1 әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау; |
Анализ және интерпретация |
7.2.1.1 шығарма композициясындағы эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау; | ||
Бағалау және салыстыру |
7.3.1.1 кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы тарихи құндылыққа баға беру; |
4) 8-сынып:
4-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Ұрпақ тәрбиесі |
М.Шаханов "Нарынқұм зауалы", | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 кейіпкерлерді автор берген портреттік мінездемемен салыстырып,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
2-тоқсан | |||
Дананың сөзі – ақылдың көзі |
Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; | ||
3-тоқсан | |||
Дананың сөзі – ақылдың көзі |
Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет", | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; |
Анализ және интерпретация |
8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу; | ||
Бағалау және салыстыру |
8.3.1.1 кейіпкерлерді автор берген портреттік мінездемемен салыстырып,тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||
4-тоқсан | |||
Көркем әдебиет және эпикалық сарын |
Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа", | Түсіну және жауап беру |
8.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін анықтау; |
Анализ және интерпретация | 8.1.4.1 көркем шығармалардан алған үзінділерге өз көзқарасын білдіру, шығармашылық жұмыстарда қолдану | ||
Бағалау және салыстыру |
8.2.1.1 шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыра білу; |
5) 9-сынып:
5-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||||||||
1-тоқсан | |||||||||||
Махаббат және абырой |
М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы, | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты эпилог, прологтарды анықтау; | ||||||||
Анализ және интерпретация |
9.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау; | ||||||||||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясының тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||||||||||
2-тоқсан | |||||||||||
Қиял мен шындық |
Т. Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, Ж. Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелер Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне" | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты эпилог, прологтарды анықтау; | ||||||||
Анализ және интерпретация |
9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясының тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||||||||||
Бағалау және салыстыру |
9.3.3.1 шығарманың идеясын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу; | ||||||||||
3-тоқсан | |||||||||||
Атадан қалған асыл сөз |
Ж.Баласағұн "Құтты білік", | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты эпилог, прологтарды анықтау; | ||||||||
Анализ және интерпретация |
9.1.4.1 көркем шығармадан алынған үзінділерді жатқа айту, шығармашылық жұмыстарда қолдану; | ||||||||||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясының тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; | ||||||||||
4-тоқсан | |||||||||||
Атадан қалған асыл сөз |
Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын",Сырым Датұлы "Бала би мен Сырым", | Түсіну және жауап беру |
9.1.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты эпилог, прологтарды анықтау; | ||||||||
Анализ және интерпретация |
9.2.2.1 автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау; | ||||||||||
Бағалау және салыстыру |
9.3.1.1 шығарманың тақырыбы мен идеясының тарихи және көркемдік құндылығына баға беру; |
6) 10-сынып:
6-кесте
Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері | Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны | Дағдылар | Оқыту мақсаттары | ||||||
1-тоқсан | |||||||||
Тарихи шындық пен көркемдік шешім |
Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек"; | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; | ||||||
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||||||||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||||||||
2-тоқсан | |||||||||
Адам жанының құпиясы |
І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; | ||||||
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||||||||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||||||||
3-тоқсан | |||||||||
Адам жанының құпиясы |
Т.Айбергенов "Сағыныш", | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; | ||||||
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||||||||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; | ||||||||
4-тоқсан | |||||||||
Мәңгілік ел – мәңгілік мұрат |
Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, | Түсіну және жауап беру |
10.1.1.1 әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау; | ||||||
Анализ және интерпретация |
10.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; | ||||||||
Бағалау және салыстыру |
10.3.1.1 шығарманы басқа мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау; |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Оқу пәнінің мақсаты – әдеби шығармаларды қабылдау және саралау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал жасау, білімдерін, қабілеттерін, дағдыларын жекелік таңдау негізінде әлем мен өзін-өзі тануға қолдана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.
3. Оқытудың міндеттері:
1) қазақ, орыс және әлем әдебиеті мен мәдениеті негізінде әлеуметтік тұрғыда табысты бейімделуіне ықпал жасайтын білімдерді, қабілеттерді, дағдыларды қалыптастыру;
2) білім алушылар көркем әдебиет шығармаларының авторлық түпкі ойын терең түсінулері үшін, әдебиеттанушылық түсініктердің меңгерілуіне ықпал жасау;
3) шығарамаларды саралау негізінде сындық саралау, теңеу, қорыту, ұқсастық пен себептік-нәтижелік байланысты анықтау, құбылыстарды жіктеу, логикалық және сыни пайымдамалар мен пікірлерді құру дағдыларын қалыптастыру;
4) түрлі жанрдағы әдеби шығармаларды терең түсіну мен саралау негізінде коммуникативтік дағдыларды дамыту.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту, оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әртүрлі жұмыстарды, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларды қарастырады (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын, түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрдағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндік материалды таңдау барысында этномәдени компонентін ескере отырып, білім мазмұнының тәрбиелік компоненті күшейтіледі (қазақ әдебиетінің, орыс әдебиетінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері жөнінде, біздің еліміздің аумағында тұратын басқа халықтар мәдениеті жөнінде мәліметтер).
15. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
16. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
17. Білім алушылардың психофизикалық бұзылымдарын түзеу мақсатында қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1) лингвистикалық шолу әдісі: алғашқылық, синхрондық, кейінгілік, толық және таңдамалы;
2) кроссвордтарды табу, ребустарды, шарадаларды шешу;
3) тірек сызбалар, кестелер;
4) мәтінді редакциялау;
5) анықтама-дәптерін дайындау және қолдану (әдебиеттік теминдер мен ұғымдар);
6) шешендік іскерлік;
7) мен білемін;
8) автор;
9) ақпаратты шығару
10) ең қызықты фактілер;
11) жазушыға, ақынға сұрақтар;
12) "….. сухбат алу";
13) дайын мәтіннің тақырыптық торын құрастыру тәсілі және тақырыпты құру барысындағы есептеулер тәсілі;
14) болашақ тақырыптың микротақырыптарын ашу сызбасын құрастыру тәсілі және оны дайын мәтіннен есептеп шығару тәсілі;
15) тәсілдерді қолдана отырғандағы тіл шығармашылығы: "Еркін ассоциациялар тәсілі"(суреттердің деректері бойынша), "Не болар еді, егер …" (білім алушы өзіне осындай сұрақ қойып жуап беруге тырысады), "Әңгімені жалғастыр";
16) "мағыналық бірліктер" тәсілі мағыналық жады мен логикалық ойлау қабілетін дамытуға арналады. Тәсілдер: мәтіннің сараптамасы немесе шағын-баяндау, мұнда білім алушы дәйекті түрде екі сұраққа жауап береді: "Бұл мәтінде кім (немесе не) туралы айтылады?" және "Бұл жөнінде не айтылады (хабарланады)?". Қолданылатын мини-баяндаулар көлемі үлкен мәтінге қарасты қорқынышын жеңіп, эмоциялық-еріктік саласының қалыптасуына көмектеседі. Жеке тәжірибесін қолдану: жанұядағы туыстық байланыстардың аналогиясы бойынша мәтін немесе сөйлем ішіндегі туыстық байланыстарды анықтау.
18. Оқи білу дағдысын дамыту бойынша тапсырмалар мысалдары:
1) сөздермен ойындар (анаграммалар, палиндромалар, сөздің ішіндегі сөзді табу);
2) мәтіннің басы немесе атауы бойынша оқиғаның дамуын болжау;
3) әңгіменің жоспар-картасын құру.
19. Қазақ әдебиетін оқыту барысында ақпарат көзі ретінде мәтінмен жұмысты күшейтіледі, оны тез оқуын дамытуға, басты немесе екінші кеззектегі, ашық немесе жасырынды, мәтіндік немесе мәтінненн тыс ақпаратты бөліп шығару қабілетін дамытуға бағыттау, ақпаратты ықшамды көрсетіп, көпшілік алдында сөйлеуге, өз ой-пікірін айтуға, оларды ауызша (пікірталас, жарыссөз, баяндама) және жазбаша (эссе) түрде жеткізе білуге үйрету.
20. Әдебиет бойынша оқу үдерісін сыншылдық ойды дамытуға бағыттап үйымдастыру, оқу субъекттерінің тең құқылы қарым-қатынастарын, араларында әңгімелесу қатынасты, пікірталас барысында өз пікірлерін айта білуін, пікірлерді тыңдауын, түсінуін және қабылдауын, өз позициясын қорғауда дәлелдер жұйесін келтіре білуін, түрлі позицияларды салыстыра білуін тудырады.
21. Әдеби көздерін зертелеу барысында сыншылдық ойды дамыту, бірінші кезекте, мәтінмен жұмыс істеумен байланысты; мұнда мәтіннің сипатына қарай оқу үдерісі тәсілдерін үйрету түрлері(ақпараттық немесе әдеби мәтін) және жұмыс тәсілдері(дайын мәтінді оқу емесе жазбаша мәтін құру) бойынша біріктіреді.
22. Оқырмандық қабілетін дамытуға үлкен мән беріледі: ашық түрде берілген ақпаратты табу; қорытындыларды тұжырымдау; ақпаратты түсіндіру және қорыту; мәтіннің мазмұнын, тілдік ерекшеліктерін және құрылымын саралау.
23. Әдебиетті оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер" ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
24. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русская литература" составляет:
1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;
4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 10 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.
25. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения. Разделы поделены на подразделы, которые содержат в себе цели обучения обучающихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания.
26. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:
1) раздел "Понимание и ответы по тексту";
2) раздел "Анализ и интерпретация текста";
3) раздел "Оценка и сравнительный";
4) раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития".
27. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:
1) понимание терминов;
2) понимание художественного произведения;
3) чтение наизусть и цитирование;
4) составление плана;
5) пересказ;
6) ответы на вопросы.
28. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:
1) жанр;
2) тема и идея;
3) композиция;
4) анализ эпизодов;
5) характеристика героев;
6) художественный мир произведения в разных формах представления;
7) отношение автора;
8) художественно-изобразительные средства;
9) творческое письмо.
29. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" включает следующие подразделы:
1) оценивание художественного произведения;
2) сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;
3) сопоставление произведений литературы;
4) оценивание высказываний.
30. Раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития" включает следующие подразделы:
1) коррекция сенсорных нарушений;
2) коррекция психомоторики;
3) коррекция речи;
4) коррекция моторики рук;
5) коррекция мыслительной деятельности;
6) коррекция внимания;
7) коррекция памяти.
31. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 5 класса:
1) понимание и ответы по тексту: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм, общее представление о художественном произведении, осмысление темы, выразительное чтение наизусть фрагментов текстов небольшого объема (поэтических, прозаических), простой план, краткий пересказ содержания произведения или отрывка, краткий и полный ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (былина, сказка, литературная сказка) и его признаков при поддержке учителя, определение основной мысли произведения при поддержке учителя, выделение в тексте произведения элементов композиции при поддержке учителя, анализ эпизодов, важных для характеристики главных героев, при поддержке учителя, характеристика героев при поддержке учителя, анализ художественного пространства и оформление своего представления в рисунках, схемах, кластерах, определение отношения автора к главным героям при поддержке учителя, анализ изобразительных средств в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя, написание творческих работ (сказок, рассказов, мини-сочинений на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям);
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, выражение своих мыслей и чувств, сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, объяснение сходств и различий, сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике, при поддержке учителя, оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения соответствия теме.
32. Изучаемые произведения:
1) Былины. Цикл об Илье Муромце;
2) А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге";
3) М.Ю. Лермонтов. "Бородино";
4) М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана";
5) В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее";
6) А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях";
7) К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки";
8) Г.Х. Андерсен. "Снежная королева";
9) О. Уайльд. "Соловей и роза";
10) К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб";
11) Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке";
12) А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила";
13) М.М. Пришвин. "Кладовая солнца".
33. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 6 класса:
1) понимание и ответы по тексту: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы, общее представление о художественном произведении, главная и второстепенная информация, выразительное чтение наизусть фрагментов текстов (поэтических, прозаических, драматических), простой вопросный план, краткий, подробный пересказ содержания произведений небольшой эпической или драматической формы, развернутый ответ на вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (рассказ, повесть, пьеса-сказка) и его признаков, определение основной мысли произведения с опорой на его структурные элементы, выделение в тексте произведения элементов композиции, анализ эпизодов драматических и прозаических произведений, важных для характеристики главных героев, характеристика героев с использованием плана и цитат из текста, анализ художественного пространства и времени и оформление своего представления в рисунках, схемах, кластерах, определение отношения автора к главным героям, анализ изобразительных средств (метафоры, олицетворения) и фигур поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы), творческие работы (рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражение своего понимания прочитанного, использование изобразительных средств языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, оценивание поступков главных героев, сравнение художественных произведений с произведениями других видов искусства, объяснение сходств и различий при поддержке учителя (план сравнительной характеристики), сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике и проблематике, оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы.
34. Изучаемые произведения:
1) Мифы Древней Греции (о Прометее, Геракле, Икаре, Актеоне);
2) Е.В. Курдаков. "Псы Актеона";
3) Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии);
4) Тюркская мифология (миф о создании мира);
5) Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне);
7) Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда";
8) Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством";
9) А. Гофман "Щелкунчик и Мышиный король"
10) И.С. Тургенев. "Муму";
11) Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник";
12) В.С. Высоцкий. "Песня о друге";
13) В.П. Астафьев. "Конь с розовой гривой";
14) А.Н. Островский. "Снегурочка";
15) И.С. Тургенев "Бежин луг";
16) М.Ю. Лермонтов. "Русалка".
35. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 7 класса:
1) понимание и ответы по тексту: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора, понимание художественного произведения в деталях, известная и неизвестная информация, самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов произведений, связанных с характеристикой лирического героя и/или образа-персонажа, составлять назывной простой и сложный план, краткий, подробный, выборочный пересказ содержания произведения или отрывка, выражение своего мнение о героях и событиях, аргументированный ответ на проблемный вопрос;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ), определение темы и идеи произведения, выражение своего мнения о поступках героев, выделение в тексте произведения элементов композиции, объяснение их роли, анализ в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизодов, важных для характеристики главных и второстепенных героев, характеристика героев произведения на основе деталей и цитат из текста, анализ сюжета и композиции, художественных образов и оформление своего представления в таблицах, схемах, кластерах, презентациях, определение отношения автора к главным и второстепенным героям, анализ изобразительных средств и фигур поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основных приемов комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм), творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражение своего отношения к прочитанному, использование изобразительных средств языка;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, выражение мнения о героях и событиях, сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеристика сходств и различий в средствах создания образов, сопоставление произведений (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературы, близких по тематике/ проблематике/ жанру, оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства.
36. Изучаемые произведения:
1) притча о блудном сыне, легенда об Арионе;
2) А.С. Пушкин "Арион", "Анчар";
3) А.С. Пушкин. "Станционный смотритель";
4) К.Г. Паустовский "Телеграмма";
5) стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета;
6) У. Блейк. "Тигр";
7) О.О. Сулейменов. "Волчата";
8) Р. Бредбери. "Зеленое утро";
9) А. Новоселов. "Санькин марал";
10) И.А. Крылов. Басни;
11) Д.И. Фонвизин. "Недоросль";
12) М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил";
13) М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя);
14) В.А. Жуковский. Баллады;
15) В. Набоков. "Рождество";
16) В. Тендряков. "Хлеб для собаки";
17) Д. Толкиен. "Хоббит или Туда и Обратно".
37. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 8 класса:
1) понимание и ответы по тексту: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм, понимание художественного произведения, различение открытой и скрытой (подтекст) информации, самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, отражающих тематику произведения, простой цитатный план, пересказ содержания произведения или отрывка, использование разных приемов цитирования, аргументированный ответ на проблемный вопрос, использование цитат;
2) анализ и интерпретация: определение жанра (трагедия, комедия, поэма) и его признаков, определение темы и идеи произведения, выражение своего мнения о проблематике, выделение в тексте произведения элементов композиции, объяснение значения и роль эпиграфа и его смысл, анализ эпизодов произведений, объяснение их связи с проблематикой, характеристика героев произведения, их поступков, мотивов поведения, анализ системы образов, структуры произведения и оформление своего представления с помощью различных способов свҰртывания информации (схем, таблиц, интеллект-карт, ментальных карт, диаграмм), способы выражения авторского отношения к героям, способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм), написание творческих работ (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражение отношения к герою, его поступкам, использование изобразительных средств;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, отстаивание своей точки зрения, оценивание поведения, поступков героев, позиции автора, сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства, характеристика специфических средств создания образов в разных видах искусства, сопоставление произведения (или фрагментов) русской, казахской и мировой литературе, близких по тематике/ проблематике/ жанру с учетом особенностей национальной культуры, оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности.
38. Изучаемые произведения:
1) Жунусов (по выбору учителя) "Первый вагон" - сборник рассказов, А. Алексин "Фотография, на которой меня нет", "А тем временем где-то" (по выбору);
2) В. Распутин. "Уроки французского";
3) Ч. Айтматов. "Первый учитель", "Красное яблоко"
4) У. Шекспир. "Ромео и Джульетта";
5) А.С. Пушкин. "Капитанская дочка";
6) Лирика поэтов 19 века;
7) О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета";
8) Н.В. Гоголь. "Ревизор";
9) А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя);
10) В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя);
11) М.Ю. Лермонтов. "Мцыри";
12) А. Грин. "Алые паруса";
13) Антуан де Сент-Экзюпери. "Маленький принц";
14) М. Цветаева. Лирика;
15) А. Ахматова. "У самого моря".
39. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 9 класса:
1) понимание и ответы по тексту: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм, понимание художественного произведения, критическое осмысление информации, выражение отношения к услышанному или прочитанному, самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов, связанных с проблематикой произведения, назывной (простой и сложный) составлять сложный цитатный план, пересказ содержания произведения, использование разных приемов пересказа, творческое переосмысление развития сюжета, развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;
2) анализ и интерпретация: определение жанра и его признаков (сонет, роман, роман в письмах, святочный рассказ), определение темы и идеи произведения, выражение мнения об их актуальности, выделение в тексте произведения элементов композиции, различие видов композиции, объяснение значения вставных эпизодов, анализ в произведении эпизодов, объяснение связи с проблематикой и роль в развитии сюжета, характеристика героев произведения на основе произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий, анализировать систему образов, структуру произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы), выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям, анализ средств и приемов создания образов, изобразительных средств и фигур поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения, метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градации, парцелляции), писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства;
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, объяснение своей позиции с учетом различных мнений, сравнение художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, характеристика сходств и различий в средствах создания образов, выделение индивидуальных авторских приемов, сопоставление произведений (или фрагментов) русской литературы с произведениями казахской и мировой литературы, близких по тематике/ проблематике/ жанру, с учетом особенностей национальной культуры, объяснение позиции авторов, оценивание устных и письменных высказываний (своих, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, фактологической точности.
40. Изучаемые произведения:
1) У. Шекспир. Сонеты;
2) П.Н. Васильев. "И имя твоҰ…";
3) А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы";
4) И.С. Тургенев. "Ася";
5) А.И. Куприн. "Олеся";
6) Н.В. Гоголь. "Шинель";
7) Ф.М. Достоевский. "Бедные люди";
8) Л.Н. Толстой. "После бала";
9) А.И. Куприн. "Гранатовый браслет";
10) А.С. Грибоедов. "Горе от ума";
11) Н.В. Гоголь. "Мертвые души";
12) А.С. Пушкин. "Пиковая дама";
13) А.П. Чехов. "Ионыч", "Человек в футляре" (по выбору учителя);
14) Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье".
41. Базовое содержание учебного предмета "Русская литература" для 10 класса:
1) понимание и ответы по тексту: понимание и применение литературных терминов, художественного произведения, критически осмысливая, выражение своего отношения к услышанному или прочитанному, самостоятельное нахождение в тексте и выразительное чтение наизусть цитат, фрагментов связанных с проблематикой произведения, составление разных видов плана, в том числе цитатный, тезисный, пересказывание содержания произведения, используя разные приемы пересказа, критически переосмысливая и прогнозируя развитие сюжета, давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники;
2) анализ и интерпретация: определение жанра и его признаков, определение темы и идеи произведения, выражение мнения об их актуальности и аргументируя свою позицию, выделять в тексте произведения элементы композиции, различение видов композиции, объяснение значения лирических отступлении, анализ в произведении эпизодов, важных для определения конфликта, объяснение связи с другими эпизодами, характеристика героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений аргументирование своего ответа, анализ художественного мира произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы), определение способов выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям, анализ средств и приемов создания образов, изобразительных средств и фигуры поэтического синтаксиса, аргументирование своей позиции, писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения);
3) оценка и сравнительный анализ: участие в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения, сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы, сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов, оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности.
42. Изучаемые произведения:
1) А.С. Пушкин. "Полтава";
2) Ю. Лермонтов. "Песня про царя Ивана Васильевича, молодого опричника и удалого купца Калашникова";
3) Л.Н. Толстой. "Совет в Филях", "Наполеон на Поклонной горе", "Подвиг капитана Тушина";
4) М.А. Шолохов. "Судьба человека";
5) "Стихотворения поэтов XX века о Великой Отечественной войне";
6) А.А. Ахматова. "Мужество". С.П. Гудзенко. "Перед атакой";
7) Ю.В. Друнина. "Качается рожь несжатая...". К.М. Симонов. "Жди меня";
8) В.С. Высоцкий. "Песня о Земле";
9) А.Т. Алимжанов. "Стрела Махамбета" (фрагменты);
10) Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье";
11) А.С. Пушкин. "Моцарт и Сальери";
12) М.Ю. Лермонтов. "Св. Елена", "Воздушный корабль";
13) Н.В. Гоголь. "Тарас Бульба";
14) А. Некрасов. "Русские женщины";
15) Абай Кунанбаев. "Искандер";
16) Н.М. Карамзин. "Бедная Лиза", А.С. Пушкин. "Метель";
17) А.С. Пушкин. "Барышня-крестьянка";
18) А.С. Пушкин романа "Евгений Онегин";
19) М.Ю. Лермонтов роман "Герой нашего времени";
20) И. С. Тургенев. "Бежин луг";
21) Д. Дефо. Фрагменты из романа "Робинзон Крузо";
22) Ю. О. Домбровский. Фрагмент из романа "Хранитель древностей" (городской пейзаж);
23) А. Стругацкий, Б. Стругацкий. Фрагменты из романа "Пикник на обочине";
24) Э. Хэмингуэй. "Старик и море".
43. В связи с замедленным психическим развитием обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата программный материал удлинен на один год, перераспределены отдельные темы.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
44. Цели обучения в Программе представлены с кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 9.2.1.1 "9" – класс, "2.1" – подраздел, "1" – нумерация учебной цели.
45. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Понимание и ответы по тексту":
таблица 2
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
1.1 Понимание терминов |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2 |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.2.1.1 |
1.3 |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.3.1.1 |
1.4 |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.6.1 | 8.1.4.1 составлять простой цитатный план | 9.1.4.1 составлять назывной (простой и сложный) составлять сложный цитатный план |
10.4.1.1 |
1.5 |
5.1.5.1 | 6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы | 7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях | 8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования |
9.1.5.1 |
10.5.1.1 |
1.6 |
5.1.6.1 |
6.1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 |
10.6.1.1 |
2) раздел 2 "Анализ и интерпретация текста":
таблица 3
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
2.1 Жанр | 5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя | 6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка) | 7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ) |
8.2.1.1 | 9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, роман в письмах, святочный рассказ) |
10.2.1.1 |
2.2 Тема и идея |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3 Композиция |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 Анализ эпизодов |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Характеристика героев |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6 |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
2.7 Отношение автора |
5.2.7.1 |
6.2.7.1 |
7.2.7.1 |
8.2.7.1 |
9.2.7.1 |
10.2.7.1 |
2.8 Литературные приемы и изобразительные средства |
5.2.8.1 |
6.2.8.1 |
7.2.8.1 |
8.2.8.1 |
9.2.8.1 |
10.2.8.1 |
2.9 |
5.2.9.1 |
6.2.9.1 |
7.2.9.1 |
8.2.9.1 |
9.2.9.1 |
10.2.9.1 |
3) раздел 3 "Оценка и сравнительный анализ":
таблица 4
Подраздел | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 | 5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя | 6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики) | 7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов | 8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 |
6.3.4.1 |
7.3.4.1 |
8.3.4.1 |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
4) раздел 4 "Коррекционное восстановление недостатков развития":
таблица 5
Подразделы | Цели коррекции | |||||
5 класс | 6класс | 7класс | 8класс | 9класс | 10класс | |
4.1 Коррекциясенсорных нарушений |
5.4.1.1 уметь зрительно воспринимать материал | 6.4.1.1 умение зрительно-моторной координации | 7.4.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи | 8.4.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | 9.4.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать матер |
10.4.1.1 |
4.2. Коррекция психомоторики | 5.4.2.1 уметь ориентироваться в пространстве листа | 6.4.2.1 уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | 7.4.2.1 уметь воспроизводить движения точно и качественно | 8.4.2.1 уметь воспроизводить самопроизвольно согласовываные движения и действия | 9.4.2.1 уметь самостоятельно воспроизводить движения | 10.4.2.1 уметь управлять качеством движении и физической работоспособностью |
4.3 |
5.4.3.1 умение правильного звукопроизношения |
6.4.3.1 умение правильного дыхания |
7.4.3.1 умение поставки логического ударении | 8.4.3.1 умение правильного чтения и письма | 9.4.3.1 уметь воспроизводить развернутую речь | 10.4.3.1 владеть коммуникативными навыками |
4.4. Коррекциямоторики рук | 5.4.4.1 уметь зрительно-двигательно координировать движения мелкой моторики рук | 6.4.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | 7.4.4.1 уметь координировать движения пальцев рук | 8.4.4.1 уметь произвольно производить движения руками | 9.4.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | 10.4.4.1 писать согласно нормам коллиграфии |
4.5. Коррекциямыслительной деятельности | 5.4.5.1 умение наглядно-действенного мышление | 6.4.5.1 умение наглядно-образного мышления | 7.4.5.1 умение ассоциативного мышления | 8.4.5.1 умение словесно-логического мышления | 9.4.5.1 умение наглядно-схематического мышление | 10.4.5.1 умение устанавливать аналогии |
4.6. Коррекция внимания | 5.4.6.1 уметь управлять процессами внимания | 6.4.6.1 уметь концентривать внимание | 7.4.6.1 уметь удерживать устойчивость внимания | 8.4.6.1 уметь направлять внимания | 9.4.6.1 уметь переключать внимание | 10.4.6.1 уметь сосредотачивать внимание на объемном материале |
4.7. | 5.4.7.1 уметь запоминать на слух | 6.4.7.1 уметь запоминать движения | 7.4.7.1 уметь запоминать зрительно памяти | 8.4.7.1 уметь запоминать по смыслу, ассоциативно | 9.4.7.1 уметь запоминать образно | 10.4.7.1 уметь управлять словесно-логической памятью |
46. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
47. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с русским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Героический эпос |
1. Былины. Цикл об Илье Муромце | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; |
Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
5.4.1.1 умение зрительного восприятия; | ||
2 четверть | |||
Литературная поэтическая сказка |
1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре) | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; |
Анализ и интерпретация |
5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя- | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.4.6.1 уметь управлять процессами внимания | ||
3 четверть | |||
Литературная прозаическая сказка |
1. Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм; |
Анализ и интерпретация |
5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.4.7.1 уметь запоминать на слух | ||
4 четверть | |||
Фольклорные элементы в литературных произведениях |
1. А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" | Понимание и ответы на вопросы |
5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему; |
Анализ и интерпретация |
5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.4.5.1 умение наглядно-действенного мышления |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Мифы народов мира |
1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; |
Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.4.1.1. умение зрительно-моторной координации | ||
2 четверть | |||
Рождество в литературе |
1. Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы; |
Анализ и интерпретация |
6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
6.4.2.1. уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | ||
3 четверть | |||
Нравственный выбор человека |
1. И.С. Тургенев. "Муму" | Понимание и ответы на вопросы | 6.1.4.1 составлять простой цитатный план |
Анализ и интерпретация |
6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики) | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.4.7.1 умение запоминать движения | ||
4 четверть | |||
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях |
1. А.Н. Островский. "Снегурочка" | Понимание и ответы на вопросы |
6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды; |
Анализ и интерпретация |
6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 6.4.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.4.5.1 умение наглядно-образного мышления |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Притчи и легенды в литературе |
1. Притча о блудном сыне, легенда об Арионе | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; |
Анализ и интерпретация |
7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.4.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.4.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи | ||
2 четверть | |||
Человек и природа |
1. Стихотворения | Понимание и ответы на вопросы | 7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа |
Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/жанру | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.4.5.1 умение ассоциативного мышления | ||
3 четверть | |||
Сатира и юмор в литературе |
1. И.А. Крылов. Басни | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора; |
Анализ и интерпретация |
7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.4.3.1 умение поставки логического ударении | ||
4 четверть | |||
Мораль, этика, ценности |
1. В.А. Жуковский. Баллады | Понимание и ответы на вопросы |
7.1.4.1 составлять сложный план; |
Анализ и интерпретация |
7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 7.4.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.4.6.1 уметь удерживать устойчивость внимания |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Дети и взрослые |
1. Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 8.4.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
8.4.2.1 уметь самопроизвольно согласовывать движения и действия | ||
2 четверть | |||
Любовь и честь |
1. У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; |
Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ |
8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
8.4.5.1 умение словесно-логического мышления; | ||
3 четверть | |||
Сатира и юмор |
1. Н.В. Гоголь. "Ревизор" | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; | ||
Оценка и сравнительный анализ |
8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
8.4.3.1 умение правильного чтения и письма | ||
4 четверть | |||
Мечты и реальность |
1. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" | Понимание и ответы на вопросы |
8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; |
Анализ и интерпретация |
8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ |
8.4.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
8.4.1.1. уметь управлять зрительными нарушениями |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Странности любви |
1. У. Шекспир. Сонеты | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 9.4.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 9.4.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал | ||
2 четверть | |||
Тема маленького человека |
1. Н.В. Гоголь. "Шинель" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию; |
Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ | 9.4.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
9.4.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | ||
3 четверть | |||
Сатира на общество |
1. А.С. Грибоедов. "Горе от ума" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм; |
Анализ и интерпретация |
9.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета; | ||
Оценка и сравнительный анализ |
9.4.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 9.4.5.1 умение наглядно-схематического мышление | ||
4 четверть | |||
Тайны человеческой души |
1. А.С. Пушкин. "Пиковая дама" | Понимание и ответы на вопросы |
9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения; |
Анализ и интерпретация |
9.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма); | ||
Оценка и сравнительный анализ |
9.4.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
9.4.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые произведения | Навыки | Цели обучения |
1 четверть | |||
Человек и история в литературе |
1 А.С. Пушкин. "Полтава" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать и применять литературные термины; |
Анализ и интерпретация |
10.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 10.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
10.4.1.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал; | ||
2 четверть | |||
Образ и исторический прототип |
1.А.С. Пушкин. "Моцарт и Сальери" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая |
Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы | ||
Коррекционная работа |
10.4.2.1 уметь управлять качеством движении и физической работоспособностью; | ||
3 четверть | |||
Истории любви |
1. Н.М. Карамзин. "Бедная Лиза" 2. А.С. Пушкин. "Метель" | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.1.1 понимать и применять литературные термины; |
Анализ и интерпретация |
10.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами; | ||
Оценка и сравнительный анализ |
10.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
10.4.2.1 уметь управлять качеством движении и физической | ||
4 четверть | |||
Взаимоотношения человека и природы |
1. | Понимание и ответы на вопросы |
10.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая |
Анализ и интерпретация |
10.2.1.1 определять жанр и его признаки; | ||
Оценка и сравнительный анализ | 10.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
10.4.2.1 уметь управлять качеством движении и физической работоспособностью; |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес) 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде орыс тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге орыс әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше орыс тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, орыс тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) орыс тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) басқа халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде, және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде, жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен орысстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша орыс тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпиялық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпиялық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында орыс тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, орысша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылады, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпиялық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрбылары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру, орыс тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау орыс тілінде жүргізіледі; бөлек жағдайда ана тілін қолдануға болады.
28. Орыс тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болуы керек; үлкеннің орыс тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз болады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегияларын, әдістері мен тәсілдерін қарастырады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Орыс тілінде оқитындар үшін бірегей (шоғырландырылған) орыс тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. ОбъҰм учебной нагрузки учебного предмета "Русский язык и литература" составляет:
1) в 5 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
2) в 6 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
3) в 7 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
4) в 8 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
5) в 9 классе - 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;
6) в 10 классе - 2 час в неделю, 68 часа в учебном году.
33. Содержание учебного предмета распределено по разделам обучения. Разделы поделены на подразделы, которые содержат в себе цели обучения учащихся в виде ожидаемых результатов по классам.
34. Содержание учебного предмета включает 6 разделов:
1) раздел "Аудирование";
2) раздел "Говорение";
3) раздел "Чтение";
4) раздел "Письмо";
5) раздел "Использование языковых единиц";
6) раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития".
35. Раздел "Аудирование" включает 5 подразделов:
1) понимание устного сообщения/аудио/видео материалов;
2) понимание лексического значения слов;
3) понимание содержания художественных произведений;
4) определение основной мысли;
5) прогнозирование содержания текста.
36. Раздел "Говорение" включает 6 подразделов:
1) разнообразие словарного запаса;
2) пересказ прослушанного/ прочитанного текста;
3) соблюдение речевых норм;
4) создание монологического высказывания;
5) участие в диалоге;
6) оценивание устного высказывания.
37. Раздел "Чтение" включает 8 подразделов:
1) понимание содержания текста;
2) определение стилей и типов речи;
3) формулирование вопросов и ответов;
4) владение разными видами чтения;
5) составление плана;
6) анализ художественных произведений;
7) извлечение информации из различных ресурсов;
8) сравнительный анализ текстов.
38. Раздел "Письмо" включает 7 подразделов:
1) создание текстов разных жанров и стилей речи;
2) синтез прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;
3) представление информации в различных формах;
4) творческое письмо;
5) написание эссе;
6) соблюдение орфографических норм;
7) соблюдение пунктуационных норм.
39. Раздел "Использование языковых единиц" включает 2 подраздела:
1) использование грамматических форм слов;
2) использование синтаксических конструкций.
40. Раздел "Коррекционное восстановление недостатков развития" включает 7 подразделов:
1) коррекция сенсорных нарушений;
2) коррекция психомоторики;
3) коррекция речи;
4) коррекция моторики рук;
5) коррекция мыслительной деятельности;
6) коррекция внимания;
7) коррекция памяти.
41. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 5 класса:
1) слушание: понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут; значение слов бытовой тематики; основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; определять основную мысль текста на основе вопросов; прогнозировать содержание текста по вопросам;
2) говорение: владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; пересказывать основное содержание близко к тексту; соблюдать орфоэпические нормы; создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов; участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь; оценивать высказывание (монолог/ диалог) с точки зрения соответствия предложенной теме/ситуации;
3) чтение: понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; определять стилистические особенности текстов художественного стиля (стихотворение, рассказ, сказка); формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них; владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям; составлять план по опорным словам; анализировать содержание небольших произведений фольклора и литературы, определяя тему и основную идею; извлекать необходимую информацию по предложенной теме из определенного источника; сравнивать содержание и тему текстов;
4) письмо: создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; излагать основное содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представлять информацию в виде рисунков; писать творческие работы на литературные темы с использованием эпитетов и сравнений; писать эссе (объем 50-70 слов) по данному началу/концу, правильно писать безударные падежные окончания; применять знаки препинания в простых предложениях;
5) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; глаголы с зависимыми словами в нужных формах; числительные для обозначения количества; использование синтаксических конструкций: использовать простые активные конструкции.
42. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 6 класса:
1) слушание: понимать: общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-4 минут, определяя тему текста; значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль; определять основную мысль текста на основе ключевых слов; прогнозировать содержание текста по ключевым словам;
2) говорение: словарный запас, включающий фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова; подробный, выборочный пересказ содержания текста; соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов; монологическое высказывание (описание, повествование, рассуждение) с опорой на ключевые слова или план; диалог-расспрос, смена позиции "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; оценка монолога/диалога с опорой на ключевые слова/план;
3) чтение: понимание основной информации, определение темы, цели или назначения текста; определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков; формулирование вопросов, направленных на оценку содержания текста, и ответы на вопросы, выражение своего мнения по теме и/или поднимаемой проблеме; использовать виды чтения, включая выборочное чтение; составлять простой план; анализ содержания художественных произведений небольшого объема, определение особенностей изображения; извлечение необходимой информации по предложенной теме из различных источников; сравнение содержания, идей и структурных особенностей текстов;
4) письмо: создавать тексты (письмо, дневник, стихотворение, сказка), используя элементы разговорного и художественного стилей; подробное изложение содержания текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде иллюстраций, сюжетных рисунков; творческие работы (в том числе на литературные темы) от лица героя с использованием эпитетов, сравнений и фразеологизмов; эссе (повествования, рассуждения, описания) объемом 60-80 слов по картине/ теме; правописание безударных глагольных окончаний; знаки препинания в предложениях с обращениями и однородными членами;
5) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; возвратные глаголы; неопределенные местоимения для обозначения количества; использование синтаксических конструкций: активные и пассивные конструкции.
43. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 7 класса:
1) слушание: понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 3-4 минут, определяя ключевые слова; значение слов социально- культурной тематики; содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль, характеризовать и оценивать поступки персонажей или лирического героя; определять основную мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний; прогнозировать содержание по заголовку;
2) говорение: словарный запас, включающий фразеологические единицы; использование приҰмов сжатия текста; сжатый пересказ текста; соблюдение морфологических норм использования форм разных частей речи; аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования); диалог-обмен мнениями по предложенной теме; оценка монолога/диалога, с опорой на ключевые слова/план, с точки зрения полноты, логичности содержания;
3) чтение: понимание главной и второстепенной информации сплошных и несплошных текстов; определять стилистические особенности текстов художественного стиля (рассказ, басня), официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка; поздравление, объявление, реклама); определять принадлежность текста к типу описание на основе характерных признаков; формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы; использовать виды чтения, включая изучающее; составлять вопросный план; анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя особенности изображения главных и второстепенных персонажей, лирического героя; извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников, сопоставляя полученные сведения; сравнивать содержание, идеи и структурные особенности текстов;
4) письмо: создавать тексты художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) и официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление, реклама); сжатое изложение содержания текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представление информации в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов; творческие работы (в том числе на литературные темы): представление себя в предлагаемой ситуации и описание собственных ощущений; эссе (рассуждение, рассуждение с элементами повествования/описания) объемом 70-100 слов на основе цитат, пословиц, поговорок, крылатых выражений; правописание гласных и согласных в разных частях слова; знаки препинания в предложениях в предложениях с прямой и косвенной речью;
5) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные; глагол совершенного и несовершенного вида, соответствующий ситуации общения; составные числительные в соответствующих формах; изъявительном и повелительном наклонении; составные числительные в соответствующих формах; использование синтаксических конструкций: простые осложненные однородными членами предложения.
44. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 8 класса:
1) слушание: сообщение продолжительностью 3-5 минут, извлекая необходимую информацию и/или определяя последовательность событий; значение слов учебно-образовательной тематики; содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя сюжетную линию или настроение стихотворения; определение основной мысли текста, опираясь на содержание текста; прогнозировать содержание по заголовку или началу текста;
2) говорение: словарный запас, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины; пересказ содержания текста с творческими дополнениями; пересказывать содержание текста с творческими дополнениями; соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления; создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений; участвовать в диалоге по общественно-значимым проблемам; оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях;
3) чтение: понимание главной, второстепенной и детальной информации сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; стилистические особенности текстов публицистического стиля публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв), официально-делового стиля (доверенность, заявление, договор, официальное поздравление, деловое письмо); определять принадлежность текста к типу рассуждение на основе характерных признаков; формулирование проблемных вопросов по тексту, позволяющих выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; использовать виды чтения, включая поисковое; составлять сложный план; анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя жанровые особенности и художественно-изобразительные средства; извлечение необходимой информации из различных источников, сопоставляя и определяя противоречивую информацию; сравнение содержания текстов, цель и целевую аудиторию;
4) письмо: создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо); излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; представлять информацию в виде таблицы, схемы, диаграммы, графика; творческие работы (в том числе на литературные темы) представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения, с использованием эмоционально-окрашенной лексики, эпитетов, сравнений, фразеологизмов и олицетворений; писать эссе (объем 80-120 слов) на основе цитат, пословиц, поговорок, крылатых выражений, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования; правильно выбирать слитное или раздельное написание "НЕ" с разными словами, слова через дефис; применять знаки препинания в предложениях с вводными словами, обращением, и обособленными членами предложения;
5) использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; глаголы движения, соответствующие ситуации общения, совершенного и несовершенного вида в условном, изъявительном и повелительном наклонении; сложные числительные в соответствующих формах; использование синтаксических конструкций: простые осложненные вводными конструкциями предложения.
45. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 9 класса:
1) слушание: понимание основной и детальной информации сообщения продолжительностью 4-6 минут, объединяя разрозненные факты в общий контекст, определяя причинно-следственные связи и делая выводы; значение слов значение слов историко-культурной тематики; содержание прозаических, драматических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя ключевые моменты развития сюжета или конфликта; определять основную мысль текста, выявляя авторскую позицию; прогнозировать содержание по отрывку прослушанного текста;
2) говорение: словарный запас, достаточный для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами); пересказ содержания текста, демонстрация собственного понимания проблематики; соблюдение речевых норм, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, причастных и деепричастных оборотов; создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; дискуссия по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения, аргументируя свою точку зрения; оценивать высказывание (монолог/диалог), составленное на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков;
3) чтение: понимание главной, второстепенной и детальной информации сплошных и несплошных текстов; определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; формулирование проблемных вопросов по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения и отвечать на разные типы вопросов; использовать виды чтения чтение, включая аналитическое; составлять цитатный план; анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую позицию и оценивая содержание произведения; извлекать необходимую информацию из различных источников, определяя ее актуальность, достоверность, полезность и ценность; сравнивать тексты, анализируя содержание;
4) письмо: создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста; представлять информацию в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график; писать творческие работы (в том числе на литературные темы), выбирая определенную роль и речевое поведение в соответствии с установкой, с использованием эпитетов, сравнений, фразеологизмов, олицетворений и метафор; писать эссе (объем 90-140 слов) по предложенной проблеме, выражая свое согласие\несогласие с позицией автора, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования; правильно писать союзы, предлоги, частицы; применять знаки препинания в сложных предложениях; использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; действительные и страдательные причастия и деепричастия совершенного и несовершенного вида; дробные и собирательные числительные в соответствующих формах; использование синтаксических конструкций: простые и сложные предложения, причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями.
46. Базовое содержание учебного предмета "Русский язык и литература" для 10 класса:
1) слушание: понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-8 минут, определяя подтекст, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям и делая выводы; значение слов общественно политической тематики; содержание прозаических, драматических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя слова, с помощью которых автор выражает эмоционально-оценочное отношение к героям, событиям; определять основную мысль текста, учитывая структуру текста; прогнозировать содержание текста на основе утверждений;
2) говорение: владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; пересказ содержания текста, демонстрируя критическое отношение, оценивая позицию автора; соблюдение речевых норм, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, соответствующие стилю; создавать высказывание (рассуждение, убеждение), используя приемы привлечения внимания и учитывая целевую аудиторию; дискуссия по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы; оценивать высказывание (монолог/диалог) с использованием приемов привлечения внимания и с учетом целевой аудитории;
3) чтение: понимание главной, второстепенной и детальной скрытой (подтекст) информации сплошных и несплошных текстов; определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, тезисы, статья), официально-делового стиля (инструкция, правило, отчет, закон); определять принадлежность текста к различным типам на основе характерных признаков; формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении; составлять тезисный план; анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую позицию и оценивая содержание произведения; извлекать и синтезировать информацию, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение; сравнивать тексты, анализируя содержание, определяя авторскую и собственную позицию;
4) письмо: создавать тексты публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, статья, тезисы) и официально-делового стиля (правило, отчет, инструкция); излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста, творчески интерпретируя содержание; представлять информацию в виде отчета, статьи, справки на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; писать творческие работы (в том числе на литературные темы), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию, с использованием в письме изобразительно-выразительных средств; писать эссе (объем 100-150 слов) по предложенной проблеме, обосновывая свое мнение и предлагая пути решения проблемы, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования/ описания; соблюдать орфографические нормы; использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях; использование языковых единиц: использование грамматических форм слов: существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах; глаголы в соответствующих; числительные в соответствующих формах; использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения.
47. Содержание учебного предмета за 10 класс cостоит из тем, относящихся к разделам "Культура речи" и "Стилистика", при изучении которых обучающиеся с нарушением опорно-двигательного аппарата овладеют навыками составления текстов разных стилей речи, умением составлять устные высказывания, выражать собственное мнение, необходимыми для их социализации. Эти разделы необходимы для коммуникативной компетентности, решения жизненных проблем, эффективной адаптации в обществе, однако являются сложными для освоения обучающимися с нарушением опорно-двигательного аппарата и требуют более длительного времени для освоения.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
48. Цели обучения в Программе для каждого класса представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третьи числа – раздел и подраздел, четвертое число – нумерация учебной цели. Например: в кодировке 5.2.1.3, "5" – это класс, "2.1" – подраздел, "3" – номер учебной цели.
49. Ожидаемые результаты по целям обучения:
1) раздел 1 "Аудирование":
таблица 1
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
1.1 Понимание устного сообщения /аудио/ видео материалов |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 |
10.1.1.1 |
1.2. |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
10.1.2.1 |
1.3. |
5.1.3.1 |
6.1.3.1 |
7.1.3.1 |
8.1.3.1 |
9.1.3.1 |
10.1.3.1 |
1.4. |
5.1.4.1 |
6.1.4.1 |
7.1.4.1 |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5. |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 |
10.1.5.1 |
2) раздел 2 "Говорение":
таблица 2
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
2.1. |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2. |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
10.2.2.1 |
2.3. |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4. |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5. |
5.2.5.1 |
6.2.5.1 |
7.2.5.1 |
8.2.5.1 |
9.2.5.1 |
10.2.5.1 |
2.6. |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 |
10.2.6.1 |
3) раздел 3 "Чтение":
таблица 3
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
3.1. |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
9.3.1.1 |
3.2. |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3. |
5.3. 3.1 |
6.3. 3.1. |
7.3. 3.1. |
8.3. 3.1. |
9.3.3.1 | 10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение |
3.4. |
5.3.4.1 | 6.3.4.1 использовать виды чтения, включая выборочное чтение | 7.3.4.1 использовать виды чтения, включая изучающее |
8.3.4.1 | 9.3.4.1 использовать виды чтения чтение, включая аналитическое |
10.3.4.1 |
3.5. | 5.3.5.1 составлять план по опорным словам | 6.3.5.1 составлять простой план |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 | 10.3.5.1 составлять тезисный план |
3.6 | 5.3.6.1 анализировать содержание небольших произведений фольклора и литературы, определяя тему и основную идею | 6.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений небольшого объема, определяя особенности изображения | 7.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя особенности изображения главных и второстепенных персонажей, лирического героя | 8.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя жанровые особенности и художественно-изобразительные средства | 9.3.6.1 анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую позицию и оценивая содержание произведения |
10.3.6.1 |
3.7 |
5.3.7.1 | 6.3.7.1 извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников, |
7.3.7.1 |
8.3.7.1 |
9.3.7.1 |
10.3.7.1 |
3.8 |
5.3.8.1 |
6.3.8.1 |
7.3.8.1 |
8.3.8.1 |
9.3.8.1 |
10.3.8.1 |
4) раздел 4 "Письмо":
таблица 4
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
4.1 | 5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля |
6.4.1.1 |
7.4.1.1. |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1. |
4.3 | 5.4.3.1 представлять информацию в виде рисунков | 6.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков | 7.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов |
8.4.3.1 | 9.4.3.1 представлять информацию в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график |
10.4.3.1. |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4. 4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5 Написание эссе |
5.4.5.1 |
6.4.5.1 |
7.4.5.1 |
8.4.5.1 |
9.4.5.1 |
10.4.5.1 |
4.6 Соблюдение орфографических норм | 5.4.6.1 правильно писать безударные падежные окончания | 6.4.6.1 правильно писать безударные глагольные окончания |
7.4.6.1 |
8.4.6.1 |
9.4.6.1 |
10.4.6.1 |
4.7 Соблюдение пунктуационных норм | 5.4.7.1 применять знаки препинания в простых предложениях |
6.4.7.1 |
7.4.7.1 |
8.4.7.1 |
9.4.7.1 |
10.4.7.1 |
5) раздел 5 "Использование языковых единиц":
таблица 5
Подраздел | Цели обучения | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
5.1 |
5.5.1.1 |
6.5.1.1 |
7.5.1.1 |
8.5.1.1 |
9.5.1.1 |
10.5.1.1 |
5.5.1.2. |
6.5.1.2. |
7.5.1.2. |
8.5.1.2. |
9.5.1.2. |
10.5.1.2. | |
5.5.1.3 использовать числительные для обозначения количества | 6.5.1.3 использовать неопределенные местоимения для обозначения количества | 7.5.1.3 использовать составные числительные в соответствующих формах | 8.5.1.3 использовать сложные числительные в соответствующих формах | 9.5.1.3 использовать дробные и собирательные числительные в соответствующих формах | 10.5.1.3 использовать числительные в соответствующих формах | |
5.2 | 5.5.2.1 использовать простые активные конструкции | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции, | 7.5.2.1 использовать простые осложненные однородными членами предложения | 8.5.2.1 использовать простые осложненные вводными конструкциями предложения | 9.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | 10.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения |
8.5.2.2 |
9.5.2.2 |
6) раздел 6 "Коррекционное восстановление недостатков развития":
таблица 6
Подраздел | Цели коррекции | |||||
5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс | 10 класс | |
6.1 Коррекциясенсорных нарушений |
5.6.1.1 уметь зрительно воспринимать материал; | 6.6.1.1 уметь поддерживать зрительно-моторную координацию | 7.6.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи | 8.6.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | 9.6.1.1 уметь визуально выборочно воспринимать материал |
10.6.1.1 |
6.2. Коррекция психомоторики | 5.6.2.1 уметь ориентироваться в пространстве листа | 6.6.2.1 уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | 7.6.2.1 уметь воспроизводить движения точно и качественно | 8.6.2.1 уметь воспроизводить самопроизвольно согласовываные движения и действия | 9.6.2.1 уметь самостоятельно воспроизводить движения | 10.6.2.1 уметь управлять качеством движении и физической работоспособностью |
6.3 |
5.6.3.1 уметь правильно произносить звуки |
6.6.3.1 уметь правильного дышать |
7.6.3.1 уметь поставить логическое ударение | 8.6.3.1 уметь правильно читать и писать | 9.6.3.1 уметь воспроизводить развернутую речь | 10.6.3.1 владеть коммуникативными навыками |
6.4. | 5.6.4.1 уметь зрительно-двигательно координировать движения мелкой моторики рук | 6.6.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | 7.6.4.1 уметь координировать движения пальцев рук | 8.6.4.1 уметь произвольно производить движения руками | 9.6.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | 10.6.4.1 писать согласно нормам коллиграфии |
6.5. | 5.6.5.1 уметь наглядно-действенно мыслить | 6.6.5.1 уметь наглядно-образно мыслить | 7.6.5.1 уметь ассоциативно мыслить | 8.6.5.1 уметь словесно-логически мыслить | 9.6.5.1 уметь наглядно-схематически мыслить | 10.6.5.1 уметь устанавливать аналогии |
6.6. Коррекция внимания | 5.6.6.1 уметь управлять процессами внимания | 6.6.6.1 уметь концентривать внимание | 7.6.6.1 уметь удерживать устойчивость внимания | 8.6.6.1 уметь направлять внимания | 9.6.6.1 уметь переключать внимание | 10.6.6.1 уметь сосредотачивать внимание на объемном материале |
6.7. | 5.6.7.1 уметь запоминать на слух | 6.6.7.1 уметь запоминать движения |
7.6.7.1 | 8.6.7.1 уметь запоминать по смыслу, ассоциативно | 9.6.7.1 уметь запоминать образно | 10.6.7.1 уметь владеть словесно-логической памятью |
50. Настоящая Программа реализуется на основе Долгосрочного плана к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению к настоящей Программе. В долгосрочном плане обозначен объем учебных целей реализуемых в каждом разделе.
51. Распределение часов на изучение раздела и тем предоставляется на усмотрение учителя.
Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию |
Долгосрочный план по реализации Типовой программы по учебному предмету "Русский язык и литература" для обучающихся с нарушением опорно-двигательного аппарата 5-10 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию (с нерусским языком обучения)
1) 5 класс:
таблица 1
Тема | Изучаемые произведения (по выбору) | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Климат и природа |
Н.А. Некрасов "Дедушка Мазай и зайцы", | Аудирование |
5.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; |
Говорение |
5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1. образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
5.6.1.1 уметь зрительно воспринимать материал; | ||
Семья |
Г.Д. Гребенщиков Отрывок из цикла очерков "Гонец" ("Есть такие семьи-пчельники…"), | Аудирование |
5.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут; |
Говорение |
5.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов; | ||
Чтение |
5.3.5.1 составлять план по опорным словам; | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.2 использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.6.2.1 уметь ориентироваться в пространстве листа | ||
2 четверть | |||
Ценности: дружба и любовь |
Стихи о дружбе для детей | Аудирование |
5.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; |
Говорение |
5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; | ||
Чтение |
5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (стихотворение, рассказ, сказка); | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.2 использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.6.4.1 уметь зрительно-двигательно координировать движения мелкой моторики рук | ||
Кем я хочу стать, когда вырасту |
В. Маяковский. "Кем быть?", | Аудирование |
5.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут; |
Говорение |
5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; | ||
Чтение |
5.3.3.1формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них; 5.3.5.1 составлять план по опорным словам; | ||
Письмо |
5.4.3.1 представлять информацию в виде рисунков; | ||
Использование языковых единиц | 5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
5.6.3.1 уметь правильног произносить звуки; | ||
3 четверть | |||
Жизнь и творчество |
Г. Ветрова. Цикл рассказов о художниках, | Аудирование |
5.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут; |
Говорение |
5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.3.1 представлять информацию в виде рисунков | ||
Использование языковых единиц | 5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
5.6.3.1 уметь правильно произносить звуки; | ||
Культура одежды | И.С. Тургенев. "Бежин луг" (отрывок) | Аудирование | 5.1.4.1 определять основную мысль текста на основе вопросов |
Говорение |
5.2.2.1 пересказывать основное содержание близко к тексту; | ||
Чтение |
5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (стихотворение, рассказ, сказка); | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; | ||
Использование языковых единиц |
5.5.1.1 образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.6.6.1 уметь управлять процессами внимания | ||
Мир фантазии |
Б. Заходер. "Моя вообразилия", | Аудирование |
5.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему; |
Говорение |
5.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов; | ||
Чтение | 5.3.3.1 формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них; 5.3.5.1 составлять план по опорным словам | ||
Письмо |
5.4.2.1 излагать основное содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц | 5.5.2.1 использовать простые активные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.6.5.1 уметь наглядно-действенно мыслить | ||
4 четверть | |||
Мы выбираем спорт |
В. Львовский. "Песенка о зарядке", | Аудирование | 5.1.5.1 прогнозировать содержание текста по вопросам |
Говорение |
5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы; | ||
Чтение |
5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (стихотворение, рассказ, сказка); | ||
Письмо |
5.4.1.1 создавать небольшие тексты (письмо, дневник), используя элементы разговорного стиля; | ||
Использование языковых единиц | 5.5.1.2 использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 5.6.5.1 уметь наглядно-действенно мыслить | ||
Каникулы и отдых |
Татьяна Лило. "Каникулы", | Аудирование |
5.1.2.1. понимать значение слов бытовой тематики; |
Говорение |
5.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов; | ||
Чтение |
5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания; | ||
Письмо |
5.4.2.1 излагать основное содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц | 5.5.2.1 использовать простые активные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития |
5.6.2.1 уметь ориентироваться в пространстве листа; |
2) 6 класс:
таблица 2
Тема | Изучаемые произведения (по выбору) | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Характер и внешность человека |
Валентина Осеева. "Кто наказал его?", | Аудирование |
6.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-4 минут, определяя тему текста; |
Говорение |
6.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим омонимы, паронимы, заимствованные слов; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать тексты (письмо, дневник, стихотворение, сказка), используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.1.1 уметь использовать зрительно-моторную координацию | ||
Мир вокруг нас: животные и растения |
Леонид Вертель. "Пленник", | Аудирование |
6.1.2.1 понимать значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики; |
Говорение |
6.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование, рассуждение) с опорой на ключевые слова или план; | ||
Чтение |
6.3.5.1 составлять простой план; | ||
Письмо |
6.4.6.1 правильно писать безударные глагольные окончания; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.2.1 уметь целенаправленно выполнять действия по инструкции | ||
2 четверть | |||
Климат: погода и времена года |
К. Д. Ушинский. "Лето", | Аудирование |
6.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-4 минут, определяя тему текста; |
Говорение |
6.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим омонимы, паронимы, заимствованные слов; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текст; | ||
Письмо |
6.4.1.1 создавать тексты (письмо, дневник, стихотворение, сказка), используя элементы разговорного и художественного стилей; | ||
Использование языковых единиц |
6.5.1.1 использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | ||
Чудеса света |
Роберт Стайн. Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки), | Аудирование |
6.1.3.1 понимать содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль |
Говорение |
6.2.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; | ||
Чтение |
6.3.5.1 составлять простой план; | ||
Письмо |
6.4.2.1 излагать подробно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | ||
3 четверть | |||
Древние и современные цивилизации |
К. Булычев. "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения), | Аудирование |
6.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-4 минут, определяя тему текста; |
Говорение |
6.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим омонимы, паронимы, заимствованные слов; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
А.Р. Беляев. "Последний человек из Атлантиды" | Письмо |
6.4.1.1 создавать тексты (письмо, дневник, стихотворение, сказка), используя элементы разговорного и художественного стилей; | |
Использование языковых единиц | 6.5.1.3 использовать неопределенные местоимения для обозначения количества | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.4.1 уметь управлять общей и мелкой моторикой | ||
Язык и общение |
Г. Тукай. "Родной язык", | Аудирование | 6.1.3.1 понимать содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль |
Говорение |
6.2.3.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов; | ||
Чтение |
6.3.3.1 формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме; | ||
Письмо |
6.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.1.2 использовать возвратные глаголы | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.5.1 уметь наглядно-образно мыслить | ||
Герои и злодеи: реальность и выдуманные истории |
Г. Андерсен. "Снежная королева", | Аудирование |
6.1.4.1 определять основную мысль текста на основе ключевых слов; |
Говорение |
6.2.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; | ||
Чтение |
6.3.7.1 извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников; | ||
Письмо |
6.4.6.1 правильно писать безударные глагольные окончания; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.5.1 уметь наглядно-образно мыслить | ||
4 четверть | |||
Астрономия: планеты и спутники |
Мифы о Луне и Солнце, | Аудирование |
6.1.4.1 определять основную мысль текста на основе ключевых слов; |
Говорение |
6.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим омонимы, паронимы, заимствованные слов; | ||
Чтение |
6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста; | ||
Письмо |
6.4.2.1. излагать подробно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.6.1 уметь концентривать внимание | ||
Человек и современные технические устройства | Н. Носов. "Телефон" | Слушание | 6.1.2.1 понимать значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики |
Говорение |
6.2.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли; | ||
Чтение |
6.3.2.1 определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
6.4.5.1 писать эссе (объем 60 -80 слов) по картине/ теме, учитывая особенности текста повествования, рассуждения описания; | ||
Использование языковых единиц | 6.5.2.1 использовать активные и пассивные конструкции | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 6.6.7.1 уметь запоминать движения |
3) 7 класс:
таблица 3
Тема | Изучаемые произведения (по выбору) | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Путешествия и достопримечательности | Д. Свифт. "Путешествия Гулливера" | Аудирование |
7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 3-4 минут, определяя ключевые слова; |
Говорение |
7.2.3.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи; | ||
Чтение |
7.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать тексты художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) и официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление, реклама); | ||
Использование языковых единиц | 7.5.1.2 выбирать и использовать соответствующий ситуации общения глагол совершенного и несовершенного вида | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.1.1 уметь удерживать в поле зрения зрительный стимул при выполнении зрительной задачи | ||
Жара и холод: страна и образ жизни |
А.Скребицкий. "Четыре художника". | Аудирование |
7.1.2.1 понимать значение слов социально- культурной тематики; |
Говорение |
7.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
7.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.1 использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.2.1 уметь воспроизводить движения точно и качественно | ||
2 четверть | |||
Культура: характер и личность |
Притча "Внешняя и внутренняя красота" | Аудирование |
7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 3-4 минут, определяя ключевые слова; |
Говорение |
7.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы; | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
7.4.2.1 излагать сжато содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц | 7.5.1.2. выбирать и использовать соответствующий ситуации общения глагол совершенного и несовершенного вида | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.3.1 уметь поставить логически ударение | ||
Здоровый образ жизни: спорт и еда |
Федюкин. "Баллада о здоровом образе жизни" | Аудирование |
7.1.2.1 понимать значение слов социально- культурной тематики; |
Говорение |
7.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования); | ||
Чтение |
7.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (рассказ, басня), официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка; поздравление, объявление, реклама); определять принадлежность текста к типу описание на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать тексты художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) и официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление, реклама); | ||
Использование языковых единиц | 7.5.2.1 использовать простые осложненные однородными членами предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.3.2 уметь правильно ставить интонацию | ||
3 четверть | |||
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества | Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством" | Аудирование |
7.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 3-4 минут, определяя ключевые слова; |
Говорение |
7.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы | ||
Чтение |
7.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
7.4.3.1 представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов; | ||
Использование языковых единиц | 7.5.2.1 использовать простые осложненные однородными членами предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.4.1 уметь координировать движения пальцев рук | ||
Хобби и свободное время | Е. Шварц. "Сказка о потерянном времени" | Аудирование |
7.1.4.1 определять основную мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний; |
Говорение |
7.2.2.1 пересказывать содержание, используя различные приемы сжатия текста; | ||
Чтение |
7.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы; | ||
Письмо |
7.4.2.1 излагать сжато содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.3 использовать составные числительные в соответствующих формах; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.5.1 уметь ассоциативно мыслить | ||
Музыка в нашей жизни |
М. Кабанбаев. "Арстан, я и виолончель" | Аудирование | 7.1.2.1 понимать значение слов социально- культурной тематики |
Говорение |
7.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования); | ||
Чтение |
7.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (рассказ, басня), официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка; поздравление, объявление, реклама); определять принадлежность текста к типу описание на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
7.4.1.1 создавать тексты художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) и официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление, реклама;) | ||
Использование языковых единиц | 7.5.2.1 использовать простые осложненные однородными членами предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.6.1 уметь удерживать устойчивость внимания | ||
4 четверть | |||
День Победы: почему мы должны помнить |
А.А. Бек. "Волоколамское шоссе" | Аудирование |
7.1.4.1 определять основную мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний; |
Говорение |
7.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы; | ||
Чтение |
7.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы; | ||
Письмо |
7.4.2.1 излагать сжато содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц |
7.5.1.2 выбирать и использовать соответствующий ситуации общения глагол совершенного и несовершенного вида; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.7.1 уметь запоминать зрительно | ||
Молодежная культура: Интернет и социальные сети | Г.Ф. Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны" | Аудирование | 7.1.2.1 понимать значение слов социально- культурной тематики |
Говорение |
7.2.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме; | ||
Чтение |
7.3.1.1. понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
7.4.5.1 писать эссе (объем 70 -100 слов) по теме, учитывая особенности текста повествования, рассуждения описания; | ||
Использование языковых единиц | 7.5.2.1 использовать простые осложненные однородными членами предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 7.6.7.1 уметь запоминать зрительно |
4) 8 класс:
таблица 4
Тема |
Изучаемые произведения | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Семья и подросток |
Притча "Волшебная копейка" | Аудирование |
8.1.1.1 понимать сообщение продолжительностью 3-5 минут, извлекая необходимую информацию и/или определяя последовательность событий; |
Говорение |
8.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо); | ||
Использование языковых единиц | 8.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения; 8.5.2.2 использовать причастные и деепричастные обороты | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.1.1 уметь управлять зрительными нарушениями | ||
Спорт и отдых | Л. Кассиль. "Ход белой королевы" | Аудирование |
8.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя сюжетную линию или настроение стихотворения; |
В. Тублин. "Гонки в сентябре" | Говорение |
8.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений; | |
Чтение |
8.3.5.1 составлять сложный план; | ||
Письмо |
8.4.3.1 представлять информацию в виде таблицы, схемы, диаграммы, графика; | ||
Использование языковых единиц | 8.5.2.1 использовать простые осложненные вводными конструкциями предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.2.1 уметь восстановливать самопроизвольное согласовывание движения и действия | ||
2 четверть | |||
Мир труда | Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться" | Аудирование |
8.1.1.1 понимать сообщение продолжительностью 3-5 минут, извлекая необходимую информацию и/или определяя последовательность событий; |
Говорение |
8.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.4.2.1 излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.2 использовать глаголы движения, | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.3.1 уметь правильно читать и писать | ||
Космос | О. Сулейменов. "Земля, поклонись человеку" | Аудирование |
8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики; |
Говорение |
8.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений; | ||
Р. Брэдбери. "Зеленое утро" | Чтение |
8.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв), официально-делового стиля (доверенность, заявление, договор, официальное поздравление, деловое письмо); определять принадлежность текста к типу рассуждение на основе характерных признаков; | |
И. Ефремов. "Звездные корабли" | Письмо |
8.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо); | |
Использование языковых единиц | 8.5.2.2 использовать причастные и деепричастные обороты | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.3.1 уметь правильно читать и писать | ||
3 четверть | |||
Биоразнообразие и исчезновение | О. Сулейменов. Стихотворение "Волчата" | Аудирование |
8.1.1.1 понимать сообщение продолжительностью 3-5 минут, извлекая необходимую информацию и/или определяя последовательность событий; |
Говорение |
8.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.4.3.1 представлять информацию в виде таблицы, схемы, диаграммы, графика; | ||
Использование языковых единиц |
8.5.1.2 использовать глаголы движения, | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.4.1 уметь произвольно производить движения руками | ||
Вода – источник жизни | Янка Мавр. "Сын воды" | Аудирование |
8.1.4.1 определять основную мысль текста, опираясь на содержание текста; |
Говорение |
8.2.2.1 пересказывать содержание текста с творческими дополнениями; | ||
Чтение |
8.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с фактами из реальной жизни; | ||
П.Н. Васильев. "Иртыш" | Письмо |
8.4.2.1 излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала; | |
Использование языковых единиц | 8.5.2.1 использовать простые осложненные вводными конструкциями предложения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.5.1 уметь словесно-логически мыслить | ||
Еда | Н.В. Гоголь. "Старосветские помещики" | Аудирование | 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики |
Говорение |
8.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений; | ||
Чтение |
8.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв), официально-делового стиля (доверенность, заявление, договор, официальное поздравление, деловое письмо); определять принадлежность текста к типу рассуждение на основе характерных признаков; | ||
А.П. Чехов "Сирена" | Письмо |
8.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо); | |
Использование языковых единиц | 8.5.2.2 использовать причастные и деепричастные обороты | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.6.1 уметь направлять внимания | ||
4 четверть | |||
Сила искусства | "Притча о правде и настоящем искусстве" | Аудирование |
8.1.4.1 определять основную мысль текста, опираясь на содержание текста; |
Говорение |
8.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины; | ||
Чтение |
8.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями; | ||
Письмо |
8.4.2.1 излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала | ||
Использование языковых единиц | 8.5.1.1 использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.7.1 уметь запоминать по смыслу, ассоциативно | ||
Научные открытия и технологии | Е.С. Вельтистов. "Приключения Электроника" | Слушание | 8.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики |
Говорение |
8.2.5.1 участвовать в диалоге по общественно-значимым проблемам; | ||
Чтение |
8.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв), официально-делового стиля (доверенность, заявление, договор, официальное поздравление, деловое письмо); определять принадлежность текста к типу рассуждение на основе характерных признаков: | ||
Письмо |
8.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо) | ||
Использование языковых единиц |
8.5.2.1 использовать простые осложненные вводными конструкциями предложения; | ||
Коррекционное восстановление недостатков развития | 8.6.5.1 уметь словесно-логически мыслить |
5) 9 класс:
таблица 5
Тема | Изучаемые произведения (по выбору) | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
Культура народов мира | Ч. Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте") | Аудирование |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-6 минут, объединяя разрозненные факты в общий контекст, определяя причинно-следственные связи и делая выводы; |
А. Кунанбаев. "Слова назидания" | Говорение |
9.2.3.1 соблюдать речевые нормы, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, причастных и деепричастных оборотов; | |
Ю. Герт. "Грустная история со счастливым концом" | Чтение |
9.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения и отвечать на разные типы вопросов; | |
Письмо |
9.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме; | ||
М. Шаханов. "Четыре матери" | Использование языковых единиц | 9.5.1.1 использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах | |
Коррекционная работа | 9.6.5.1 уметь наглядно-схематически мыслить | ||
Природные ресурсы планеты Земля |
К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки) | Аудирование |
9.1.2.1 понимать значение слов историко-культурной тематики; |
Говорение |
9.2.1.1 владеть словарным запасом, достаточным для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами); | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.3.1 представлять информацию в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график; | ||
Использование языковых единиц | 9.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | ||
Коррекционная работа | 9.6.3.1 уметь воспроизводить развернутую речь | ||
2 четверть | |||
История и личность |
Г. Короленко. "Парадокс" | Аудирование |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-6 минут, объединяя разрозненные факты в общий контекст, определяя причинно-следственные связи и делая выводы; |
Говорение |
9.2.1.1 владеть словарным запасом, достаточным для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами); | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.2 использовать действительные и страдательные причастия и деепричастия совершенного и несовершенного вида; | ||
Коррекционная работа | 9.6.3.2 уметь воспроизводить развернутую речь | ||
Реальность и фантазия |
Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход") | Аудирование |
9.1.2.1 понимать значение слов историко-культурной тематики; |
Говорение |
9.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; | ||
Чтение |
9.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.2 использовать действительные и страдательные причастия и деепричастия совершенного и несовершенного вида; | ||
Коррекционная работа | 9.6.5.1 уметь наглядно-схематически мыслить | ||
3 четверть | |||
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений |
У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" | Аудирование |
9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-6 минут, объединяя разрозненные факты в общий контекст, определяя причинно-следственные связи и делая выводы; |
Говорение |
9.2.1.1 владеть словарным запасом, достаточным для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами); | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.3.1 представлять информацию в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.3 использовать дробные и собирательные числительные в соответствующих формах; | ||
Коррекционная работа | 9.6.6.1 восстановить переключение внимания | ||
Молодежь и средства массовой информации | С. ЧҰрный. "Диета", "Зеркало" | Аудирование |
9.1.4.1 определять основную мысль текста, выявляя авторскую позицию; |
Говорение |
9.2.2.1 пересказывать содержание текста, демонстрируя собственное понимание проблематики; | ||
Чтение |
9.3.3.1 формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения и отвечать на разные типы вопросов; | ||
Письмо |
9.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста; | ||
Использование языковых единиц | 9.5.1.3 использовать дробные и собирательные числительные в соответствующих формах | ||
Коррекционная работа | 9.6.2.1 уметь самостоятельно воспроизводить движения | ||
Глобализация | С.А.Есенин. "Поэтам Грузии" | Аудирование | 9.1.2.1 понимать значение слов историко-культурной тематики |
Говорение |
9.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков; | ||
Чтение |
9.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме), определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме; | ||
Использование языковых единиц | 9.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями | ||
Коррекционная работа | 9.6.4.1 уметь стабильно удерживать запястья | ||
4 четверть | |||
Знаменитые люди. Чем они интересны? |
М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта" | Аудирование | 9.1.2.1 понимать значение слов историко-культурной тематики |
Говорение |
9.2.1.1 владеть словарным запасом, достаточным для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами); | ||
Чтение |
9.3.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
9.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме; | ||
Использование языковых единиц | 9.5.1.2 использовать действительные и страдательные причастия и деепричастия совершенного и несовершенного вида | ||
Коррекционная работа | 9.6.5.1 уметь наглядно-схематически мыслить | ||
Закон и преступление | Уильям Голдинг. "Повелитель мух" (отрывки) | Аудирование |
9.1.4.1 определять основную мысль текста, выявляя авторскую позицию; |
Говорение |
9.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения, аргументируя свою точку зрения; | ||
Чтение |
9.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
9.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста; | ||
Использование языковых единиц |
9.5.1.2 использовать действительные и страдательные причастия и деепричастия совершенного и несовершенного вида; | ||
Коррекционная работа | 9.6.7.1 уметь запоминать образно |
6) 10 класс:
таблица 6
Тема | Изучаемые произведения (по выбору) | Подраздел | Цели обучения |
1 четверть | |||
История и личность |
"Слово о полку Игореве" как памятник древнерусской литературы | Аудирование |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-8 минут, определяя подтекст, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям и делая выводы; |
Говорение |
10.2.3.1 соблюдать речевые нормы, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, соответствующие стилю; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; | ||
Н.В. Гоголь "Тарас Бульба" | Письмо |
10.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, статья, тезисы) и официально-делового стиля (правило, отчет, инструкция); | |
Использование языковых единиц | 10.5.1.1 использовать существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах | ||
Коррекционная работа | 10.6.1.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал | ||
Человек и природа |
Л.Н. Толстой. "Холстомер" | Аудирование |
10.1.2.1 понимать значение слов общественно политической тематики; |
Говорение |
10.2.1.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
10.4.3.1 представлять информацию в виде отчета, статьи, справки на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков и наоборот; | ||
Использование языковых единиц | 10.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения | ||
Коррекционная работа |
10.6.2.1 уметь управлять качеством движении и физической | ||
2 четверть | |||
Восточные напевы |
И.С. Тургенев "Восточная легенда" | Аудирование |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-8 минут, определяя подтекст, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям и делая выводы; |
Говорение |
10.2.1.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
10.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста, творчески интерпретируя содержание; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.2 использовать глаголы в соответствующих формах; | ||
Коррекционная работа | 10.6.3.1 владеть коммуникативными навыками | ||
Истории любви |
Р.И. Фраерман. Повесть "Дикая собака Динго, или повесть о первой любви" | Аудирование |
10.1.2.1 понимать значение слов общественно политической тематики; |
Говорение |
10.2.4.1 создавать высказывание (рассуждение, убеждение), используя приемы привлечения внимания и учитывая целевую аудиторию; | ||
Чтение |
10.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, тезисы, статья), официально-делового стиля (инструкция, правило, отчет, закон); определять принадлежность текста к различным типам на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, статья, тезисы) и официально-делового стиля (правило, отчет, инструкция); | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.2 использовать глаголы в соответствующих формах; | ||
Коррекционная работа | 10.6.4.1 уметь писать согласно нормам коллиграфии | ||
3 четверть | |||
Человек и общество |
Л.Н. Мартынов. Стихотворение "След" | Аудирование |
10.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-8 минут, определяя подтекст, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям и делая выводы; |
Говорение | 10.2.1.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем 10.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
10.4.3.1 представлять информацию в виде отчета, статьи, справки на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков и наоборот; | ||
Использование языковых единиц |
10.5.1.3 использовать числительные в соответствующих формах; | ||
Коррекционная работа | 10.6.5.1 уметь устанавливать аналогии | ||
Воспитание личности |
Д.И. Фонвизин "Недоросль" | Аудирование |
10.1.4.1 определять основную мысль текста, учитывая структуру текста; |
Говорение |
10.2.2.1 пересказывать содержание текста, демонстрируя критическое отношение, оценивая позицию автора; | ||
Чтение |
10.3.3.1 формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение; | ||
Письмо |
10.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста, творчески интерпретируя содержание; | ||
Использование языковых единиц | 10.5.1.3 использовать числительные в соответствующих формах | ||
Коррекционная работа | 10.6.6.1 уметь зрительно воспринимать объемный материал | ||
4 четверть | |||
Мы против коррупции | Н.В. Гоголь "Ревизор" | Аудирование | 10.1.2.1 понимать значение слов общественно политической тематики |
Говорение |
10.2.1.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем; | ||
Чтение |
10.3.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов; | ||
Письмо |
10.4.1.1 создавать тексты публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, статья, тезисы) и официально-делового стиля (правило, отчет, инструкция); | ||
Использование языковых единиц | 10.5.1.2 использовать глаголы в соответствующих формах | ||
Коррекционная работа | 10.6.6.1 уметь сосредотачивать внимание на объемном материале | ||
Чтобы помнили |
Литература периода Великой Отечественной войны | Аудирование |
10.1.4.1 определять основную мысль текста, учитывая структуру текста; |
Говорение |
10.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы; | ||
Чтение |
10.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, тезисы, статья), официально-делового стиля (инструкция, правило, отчет, закон); определять принадлежность текста к различным типам на основе характерных признаков; | ||
Письмо |
10.4.2.1 излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста, творчески интерпретируя содержание; | ||
Использование языковых единиц | 10.5.2.1 использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения | ||
Коррекционная работа | 10.6.6.1 уметь сосредотачивать внимание на объемном материале |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес) 1 - тарау. Жалпы ережелер
1. Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 6) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Екінші тілге оқытудың мақсаты оқыту деңгейіне сәйкес коммуникация құралы ретінде қазақ тілін меңгеру мен жетілдіру дағдыларының қалыптасуын, сонымен бірге қазақ әдеби тілінің нормалары мен ережелерін, тіл этикеті ережелерінің сақталуын қамтамсыз етеді, бұлар білім алушылардың функционалдық сауаттылығының дамуына, өз бетінше қазақ тілінде сөйлеп қатынас жасауына ықпал жасайды.
3. Міндеттер:
1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қатынас жасауға қажетті тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдыларын дамыту;
2) тілдік жүйе бірліктері, олардың үйлесім ережелері, қызметі, дағдылары және де, қазақ тілінің ережелері мен нормаларына сәйкес синтаксикалық құрылымын құру қабілеттері жөнінде білімдерін қалыптастыру;
3) тілдік өзін-өзі бақылау мен тілдік белсенділік дағдыларын дамыту;
4) қабылдаған ақпараттың сараптамасына, синтезіне, бағалануына, түсінілуіне бағытталған ойлау қабілетінің дағдыларын дамыту және қалыптастыру;
5) білім алушылардың танымдық қабілеттерін, жадын, зейінін, қиялын, тілдік реакциясын, тілдік құбылыстарға қарасты байқампаздығын дамыту;
6) ізденушілік, танысушылық, зерттеушілік оқу дағдыларын, оқыған ақпаратты өңдеу дағдыларын қалыптастыру;
7) түрлі жанрдағы шығармаларды саралау, оқығанын дәлелді тұжырымдау: тақырыпты, идеяны және композициялық ерекшеліктерді, шығарма сюжетін, негізгі оқиғаларды, кейіпкерлердің әрекеттері мен істерін, жазушының стилдік ерекшеліктерін;
8) білім алушының сөздік қорын байыту, педагогтың, айналасындағылардың айтқанын түсініп тыңдауын дамыту;
9) қазақ тіліндегі фонетика, лексика, грамматика, дұрыс жазу негіздерін зерделеу және байланысты сөйлеу тілін қалыптастыру;
10) өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне төзімділік көзқарас қалыптастыру.
4. Бағдарламаның мазмұны заттық нәтижелерге қол жеткізуден басқа, түзеу міндеттерін жүзеге асыру бойынша жүйелік жұмыстарды қарастырады: есту, есту-көру қабылдауын дамыту; бейтарап және белсенді сөздігін өсіру; сөйлеуінде вербализмді болдырмау, тілдің семантикалық жағымен жұмыс; тілдің грамматикалық және фонетикалық құрылымының бұзылымдарын түзеу; дислексияны, дисграфияны және дизорфографияны болдырмау және жеңу.
2-тарау. Оқу процесін ұйымдастырудағы педагогикалық тәсілдер
5. Тілді оқыту оқытудың түзеу-дамытушылық және әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты қағидаларының негізінде және де жіктемелік, әрекеттік, коммуникативтік, құндылықты-бағдарлаушылық, дифференциалдық тәсілдер мен ақпараттық-коммуникациялық технологияларын қолдану негізінде жүзеге асырылады.
6. Оқытудың түзеу-дамытушылық бағыты, оның ерекше білімдік қажеттіліктері ескеріле отырып, оқу ісінің арнайы тәсілдері және әдістері арқылы жүзеге асырылады.
7. Әлеуметтік-бейімдеушілік бағыты тұлғаның әлеуметтік бейімделмеушілігін жеңу немесе азайтуды қарастырады. Білім алушылардың әлеуметтік өмірге қатысулары үшін қажетті тәртіп пен өмірлік нормаларының меңгерілуі бойынша арнайы жұмыстар қарастырылады.
8. Әрекеттік тәсіл қағидасы: оқыту барысында педагогтың басшылығымен заттық-практикалық, ізденушілік әрекеттер кең қолданылады, бұл оқу материалын түсінуге жағдайлар жасайды; заттық-практикалық әрекет жоғарғы психикалық функцияларының сенсомоторлық негізін дамытуға (қабылдауы, тілі, ойлау қабілеті), білім алушылардың өмірлік тәжірибесінің жеткіліксіздігінің орнын толықтыруға, жалпыбілімдік пәндер бойынша білімдер мен дағдыларды меңгерулеріне мүмкіндік береді.
9. Коммуникативтік тәсіл – ақпаратты беру және хабарлау, тілдік қатынас барысында білімдерімен, қабілеттерімен және дағдыларымен алмасу; тіл арқылы қатынас жасау қабілеттілігі оқыту нәтижесі болып табылады.
10. Оқытудың практикалық бағыты білім алушылардың оқыған материалы мен практикалық іс-әрекеті арасындағы тығыз байланысты, практикалық-бағдарлық міндеттерді шешуде бірінші кезекті мағынасы бар, білімдері мен қабілеттерінің қалыптасуын болжайды.
11. Білім алушыларға қарасты жіктемелік және жекелік тәсіл, олардың Бағдарлама мазмұнын меңгерудегі бірдей емес мүмкіндіктерін көрсететін ерекше білімдік қажеттіліктерінің ескерілуін, оқу материалын меңгеру барысында көрініс алатын және алған білімдерінің, дағдыларының, қабілеттерінің сапасына әсер ететін, вариативті типологиялық ерекшеліктерінің болуын болжайды. Әрбір типологиялық топ үшін педагог олардың мүмкіндіктеріне сәйкес, қолжетімді күрделілік пен көлемін ескере отырып, оқу материалының мазмұнын таңдап алады; оқу жұмысының қарқыны, білім алушылардың дербестігі, оқыту тәсілдері мен әдістері түрлендіріледі. Білім алушылардың топтарға бөлінуі шартты және қозғалмалы. Жіктемелі тәсіл оқытудың жекеленуімен толықтырылады.
12. Ақпараттық коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру мақсатында білім алушылар түрлі дереккөздік ақпараты бар әр-түрлі жұмыстарға қамтылады, соның ішінде инновациялық коммуникациялық технологияларға (оқитын машиналар, сөздіктер, анықтамалар, бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор, компьютер).
13. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің түрлі аспектілерін қамтитын түрлі үлгідегі және жанрдағы мәтіндерді қолданылады, бұл білім алушылардың орфографиялық, пунктуациялық, стилистикалық сауаттылық деңгейін, сондай-ақ тілдік мәдениет деңгейін көтеруге, саралау дағдыларын жаттықтыруға және тілдің түрлі жанрындағы, стилдегі байланысты сөйлемдерді меңгерулеріне мүмкіндік береді.
14. Мәтіндер мазмұны білім алушылардың рухани-адамгершіліктік қасиеттері мен қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға және өмірде жалпыұлттық "Mәңгілік Ел" идеясын іске асыруға, этникааралық және мәдениаралық коммуникация жағдайында төзімділік пен қатынасты дамытуға бағытталады.
15. Сабақтарды ұйымдастыру және өткізу барысында педагог бірқатар ерекше және жалпы әдістемелік талаптарға сүйенеді:
1) үздіксіз түзеу және дефицитарлық функцияларын дамыту (сенсорлық, моторлық, психикалық);
2) кеңістіктік ұғымдарды, коммуникативтік әрекеттерді, сезіну мен ұсақ моториканы, есту, көру және тактильдік қабылдауды дамыту;
3) меңгерген компенсаторлық тәсілдерін, қабілеттері мен дағдыларын, қалпына келтірілген және түзетілген функцияларын түрлі оқу үдерісі барысында, сабақта және сабақтан тыс кезде, айналасындағылармен қатынас жасау кезінде белсенді түрде қолдану мүмкіндігін қамтамасыз ету;
4) әлеуметтік құзіретін белсендету және өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын, танымдық белсенділік пен танымдық қызығушылығын, тұлғаның эмоциялық-еріктік саласы мен оң қасиеттерін дамыту.
16. Оқытудың әдістері мен тәсілдерін таңдау ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылардың танымдық әс-әрекеттеріне сәйкес жүзеге асырылады, соған орай, іс-әрекеттер алгоритмдері мен заттық-практикалық ірекеттерді қолдану түрінде берілетін, "кішкентай қадамдар" әдісі маңызды орын алады.
17. Әрбір жаңа кезеңде білім алушылар материалды зерделеуге алдыңғы дағдыларының қалыпттасуына қарай көшіп отырады; мұғалім дағдылары мен қабілеттерінің қалыптасуына қажетті әр кезеңге белгіленген уақытты өз бетінше белгілейді.
18. Бағдарламаны жүзеге асыру барысында білім алушылардың тілдік практикалық қабілеттерінің қалыптасуына акцент жасау қарастырылады, бұлар білім алушылардың тілдік әрекетінің шектеулілігіне байланысты күнделікті істерінде жүзеге асырылады.
19. Екінші тілге оқытудың бастапқы кезеңдерінде ауызша сөйлеу тілін түсіну қабілетін қалыптастыру, сөздік қорын анықтау және кеңейту негізгі болып табылады, олар тілдік естуін дамыту және түзеу бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуімен, орфоэпикалық дағдыларын қалыптастырумен сабақтасады; бұл үшін әңгімелесуді, өлеңдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, сөйлемдер, тілдік ойындар жаттауды қолдануға болады; мұнда мұғалім сөздердің орфоэпикалық дұрыс айтылуын қадағалайды, өз тілі мысалында қазақ тілінде сұрақтарға жауап беруге, сұрақ қоюға, сөздерді,сөйлемдерді, мәтінді оқуға үйретеді.
20. 5-сыныпта білім алушылар сөздердің дыбыстық, содан кейін дыбыстық-әріптік сарптамасымен жұмыс жүргізуді жалғастырады; жұмыстың бұл түрінің тілдік естуді дамытуда үлкен мағынасы бар, қазақша сөздегі әрбір дыбыс пен әріптің орнын көруге көмектеседі, ал бұл өз кезегінде, дұрыс сөйлеуге, жазуға, сөздерді есте сақтауға ықпалын тигізеді.
21. Тілді практикалық тұрғыда меңгерудің бастапқы кезі тыңдау қабілеті мен дағдысы болады, бұлардың базасында байланысты сөйлеу, сөйлеу қабілеті мен дағдылары қалыптасып, олармен жұмыс жетекші орын алады, өйткені ауызша тілдің қабілеті мен дағдыларының базасында оқу және жазу қабілеті мен дағдылары қалыптасады.
22. Бұл үшін қабілеттіліктің бүтіндей кешені орнатылуы керек, атап айтқанда:
1) дыбыстамалық тілді тыңдау;
2) айтылғанды есту, бөтен және өз тіліндегі нормадан ауытқуларды табу;
3) үлгі негізінде естігенді дұрыс қайталап айту;
4) дыбыстарды, буындарды, сөздерді анық артикуляциялау;
5) естігенді айтқан сөзбен және көргенімен сәйкестеу: дыбыстық және әріптік құрылымның сәйкестігін белгілеу, әдеби сөйлеу мен сөзді жазу арасындағы қайшылықтарды табу;
6) ауызша өз сөзінде және оқығанда өз бетінше орфоэпикалық үлгілерді қолдану;
7) байланысты сөздер құру;
8) сауатты жазу.
23. Тілдік дағдыларды дамыту үшін түрлі талдауыштар қатысатын жағдайларды жасаған дұрыс: көру (суреттерді, заттарды көрсету), есту (мұғалім, құрбылары не айтып жатқанын мұқият тыңдау, өзгелер мен өз сөзінде қателерді байқау); тактильді (дыбыс артикуляциясын сезіну).
24. Сөздерді дұрыс жазу дағдыларын қалыптастыру үшін арнайы жаттығулар қолданылады: сөздерді, сөйлемдерді тақтадан және оқулықтан көшіріп жазу; қалдырып кеткен әріптерді, буындарды, сөздерді қойып көшіру; таңдамалы көшіру; естігенін жазу, ойша, сраптама ізі бойынша сөйлемдердегі сөздердің бұзылған ретін қалпына келтіру.
25. Оқыту барысындағы орфографиялық сөздермен сүйемелденетін тыңдау, сөйлеу, саналы көшіру қазақ тілін меңгеру жұмыстарының негізгі түрі болып табылады.
26. Оқыған кезде фактілер дұрыс қабылданып жатқанын (не, қайда, қашан), себептік-нәтижелік байланыстар белгіленгенін (неге, не үшін), оқығанның мағынасын қалай түсінгенін анықтап алады.
27. Оқыту барысында сөздіктік жұмыстың үлкен мағынасы бар: ол түсініп оқудың қалыптасуына, сөздігінің баюына, бөлектенген сөздердің айтылуы мен жазылуы практикалық тұрғыда меңгерілуіне ықпал жасайды; сөздік жұмыстың мазмұнымен жаңа сөздердің мағынасы түсіндіріліп, олар білім алушылардың белсенді тіліне (ауызша және жазбаша) енгізіледі. Жаңа сөздер мағынасын талқылау қазақ тілінде жүргізіледі; бөлек жағдайда ана тілін қолдануға болады.
28. Қазақ тілін оқытудың маңызды шарттарының бірі - мұғалімнің сөйлеу тілі мен оқуы; педагогтың тілі үлгі болады; үлкеннің қазақ тілі анық, ашық, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қателерсіз қарастырылады.
29. Қабілеттер мен дағдылардың дамуы сабақ берудің стратегияларын, әдістері мен тәсілдерін қарастырады:
1) білім алушыларды коммуникативтік іс-әрекетке белсенді түрде тарту;
2) оқудың таныстырушылық түрі негізінде өз бетінше білім іздеу уәждемесін қалыптастыру;
3) әрі қарай дамуы үшін бағалаудың түрлі тәсілдерін қолдану, білім алушылардың шығармашылықтық қабілетерін арттыру үшін түрлі жағдайлар жасау;
4) білім алушыларды ынталандыру және уәждеу мақсатында оқытуды диффенциалау.
30. Екінші тілге оқыту үшін бірегей (шоғырландырылған) қазақ тілі мен әдебиеті сабағы жүргізіледі.
31. Тілдік оқыту барысында техникалық құрылғылар (аппаратура) және дидактикалық құралдар (ақпарат тасушы) белсенді түрде қолданылады, оның ішінде:
1) интерактивтік панелі және үшөлшемді аксессуарлары бар "Мультимедиялық интерактивтік оқытатын бағдарламалық-әдістемелік кешен" электрондық ресурсы - теориялық материал мен практикалық білімдердің меңгерілу тиімділігін жоғарылату үшін;
2) дыбыстық сигнады визуалдайтын "Логопедиялық тренажер" - арнайы тыныс алу және дауыс жаттығуларын өткізу барысында, әсіресе тұтықпасы мен дизартриясы бар балалармен жұмыс істегенде;
3) тілдік коммуникацияны меңгеру және дамытуға арналған тілідік тренажер ассистивтік құрылғысы - қажетті мөлшерде жалпақ сөйлемдік тілді меңгермеген білім алушылар үшін, сонымен бірге білім алушылардың тілдік шектелуі кезеңінде.
3-тарау. "Қазақ тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру
32. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
1) 5-сынып – аптасына сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында – 170 сағатты;
6) 10-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағатты құрайды.
33. Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушылардың жүйке жүйесі, артикуляциялық аппараты, эмоциональды-өріс саласы, сөйлеу қабілеті мен танымдық ерекшеліктері, сөйлеу тілінің бұзылыстары және осы қызметтерді қалыптастыру негізінде 7, 8, 9-сыныптардың оқу материалдары бір жылға ұзартылып, 7-10 сыныптарға арналып құрастырылды.
34. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің оқу мазмұны 5 бөлімге бөлінеді. Бөлімдерді бөлімшелер құрайды, олар сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түрінде оқыту мақсаттарынан тұрады.
35. Оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сөйлеу қызметінің төрт дағдысын (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен қатар білім алушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат береді. Коммуникативтік дағдылардағы оқу мақсаттары әр сынып деңгейіне сәйкес динамикалық түзете-дамыта оқыту бағытында жасалған.
36. Оқу пәнінің мазмұны 5 бөлімді қамтиды:
1) тыңдалым;
2) оқылым;
3) жазылым;
4) айтылым;
5) тілдік бағдар.
37. "Тыңдалым" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:
1) болжау;
2) назарын шоғырландырып тыңдау;
3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;
4) көркем шығармаларды тыңдау;
5) негізгі ойды анықтау;
6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.
38. "Оқылым" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:
1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;
2) стильдік ерекшеліктерді белгілеу;
3) көркем шығармаларды оқу;
4) мәтіндерге салыстырмалы түрде талдау жасау;
5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;
6) өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау.
39. "Жазылым" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:
1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;
2) эссе жазу;
3) көркемдегіш құралдарды қолданып жазу;
4) мәліметтерді жинақтау;
5) орфография және пунктуация.
40. "Айтылым" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөздік қорының алуандығы;
2) сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;
3) орфоэпиялық нормаларды сақтау;
4) мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;
5) сенімді және еркін жауап беру;
6) визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.
41. "Тілдік бағдар" бөлімі төмендегідей бөлімшелерді қамтиды:
1) сөз таптары;
2) сөйлем.
42. 5-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тірек сөздер арқылы болжау, негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпаратты анықтау, күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты сөздердің мағынасын түсіну, көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну, негізгі тақырыпты анықтау, сұрақтарға жауап бер;
2) айтылым: жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу, амандасу мәнері мен ұлттық этикет формалары, қазақ тіліндегі төл дыбыстары мен үндестік заңы, мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, берілген сұраққа лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу, иллюстрацияларды сипаттау;
3) оқылым: негізгі ақпаратты анықтау, хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау, көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау, мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру, қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу, тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру;
4) жазылым: ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарына сай хабарлама, хабарландыру, хат жазу, эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу, жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу, сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
43. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау, заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін орынды қолдану, болымды және болымсыз етістіктер, мекен және мезгіл үстеулер, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу;
2) сөйлем: хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру.
44. 6-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау, тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну, әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау, тыңдалым материалдары бойынша шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру;
2) айтылым: тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу, тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу, сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту, шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау, диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру;
3) оқылым: мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме, орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау, мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру, қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру;
4) жазылым: мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу, эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастыру, жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу, мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау, үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
45. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді қолдана білу, өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін орынды қолдану, етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді орынды қолдану, талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулардың қызметін білу;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру.
46. 7-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау, әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну, повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардың тақырыбы мен идеясын талдау,сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау, өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру;
2) айтылым: мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдану, мәтін мазмұнын дамыту, кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту, шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау, коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру, кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау;
3) оқылым:кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін талдау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау, мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну, мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу;
4) жазылым:мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу, жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер), оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
47. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, топтау сан есімдерін, одағай түрлерін орынды қолдану, етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, мақсат және себеп-салдар үстеулерді орынды қолдану, септеулік шылаулардың қызметін білу;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
48. 8-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: мәтін тақырыбы, тірек сөздер, иллюстрациялар арқылы көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау, оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау, тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау, деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру;
2) айтылым: тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу, сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту, идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісін салыстыру және талдау, тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру, кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру;
3) оқылым: перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау, публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру, мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолданып, мәтінге өзгеріс енгізу, тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстырып, баға беру;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну, жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу, тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану, тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер), сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
49. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: болжалдық және бөлшектік сан есімдерді орынды қолдану, еліктеу сөздерді орынды қолдану, етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, күшейткіш үстеулерді орынды қолдану, демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
50. 9-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру;
2) айтылым: мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау,тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау;
3) оқылым: мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу, түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
51. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтыққатынасты білдірретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру. тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау.
52. 10-сыныпқа арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің базалық мазмұны:
1) тыңдалым: тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау, мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау, әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну, орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру, мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау;
2) айтылым: мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау, коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу, сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу, шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау,тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу, кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау;
3) оқылым: мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау, ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтау, прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау, мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін талдау, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру, мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру;
4) жазылым: мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу, эссе құрылымы мен дамуын сақтап, өз ойын дәлелдеп жазу, жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу, түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу, тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу, сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.
53. Тілдік бағдар:
1) сөз таптары: өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, мекен және мезгіл үстеулерді орынды қолдану, ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтыққатынасты білдірретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану;
2) сөйлем: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру.
4-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі
54. Бағдарламада оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1" – бөлім мен бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
55. Оқыту мақсаттары:
1) 1-бөлім. "Тыңдалым":
1 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
1.1 |
5.1.1.1 |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 | 8.1.1.1 мәтіннің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау | 9.1.1.1 тыңдалған мәтін бойынша дайындалған сұрақтар арқылы тақырып пен көтерілетін мәселені болжау | 10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау |
1.2. Назарын шоғырландырып тыңдау | 5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну | 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтау | 7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау | 8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау. |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылы | 10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың нақтылығын анықтау |
1.3. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну | 5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну | 6.1.3.1 әлеуметтік-тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну | 7.1.3.1 әлеуметтік- мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну |
8.1.3.1 | 9.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну | 10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған термин сөздердің мағынасын түсіну |
1.4. | 5.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну |
6. 1.4.1 | 7. 1.4.1 повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау |
8.1.4.1 |
9.1.4.1 |
10.1.4.1 |
1.5. |
5.1.5.1 |
6.1.5.1 |
7.1.5.1 |
8.1.5.1 |
9.1.5.1 | 10.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау |
1.6. Тыңдалым материалдары бойынша жауап беру |
5.1.6.1 |
6. 1.6.1 |
7.1.6.1 |
8.1.6.1 |
9.1.6.1 | 10.1.6.1 тыңдалым материалдарының негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру |
2) 2-бөлім. "Айтылым":
2 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
2.1 Сөздік қорының алуандылығы |
5.2.1.1 |
6.2.1.1 |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 |
9.2.1.1 |
10.2.1.1 |
2.2 Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті |
5.2.2.1 |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 | 9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу |
10.2.2.1 |
2.3 |
5.2.3.1 |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 |
9.2.3.1 |
10.2.3.1 |
2.4 |
5.2.4.1 |
6.2.4.1 |
7.2.4.1 |
8.2.4.1 |
9.2.4.1 |
10.2.4.1 |
2.5 Сенімді және еркін жауап беру | 5.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру | 6.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу | 7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру ауыстыру | 8.2.5.1 диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру | 9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру | 10.2.5.1 сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу |
2.6 Визуалды материалдар арқылы тілді дамыту |
5.2.6.1 |
6.2.6.1 |
7.2.6.1 |
8.2.6.1 |
9.2.6.1 | 10.2.6.1 кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау |
3) 3-бөлім "Оқылым":
3 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10сынып | |
3.1 |
5.3.1.1 |
6.3.1.1 |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 |
10.3.1.1 |
3.2 |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 | 8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау |
9.3.2.1 |
10.3.2.1 |
3.3 |
5.3.3.1 |
6.3.3.1 |
7.3.3.1 |
8.3.3.1 |
9.3.3.1 |
10.3.3.1 |
3.4 |
5.3.4.1 | 6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру | 7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстыру | 8.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау |
9.3.4.1 |
10.3.4.1 |
3.5 |
5.3.5.1 |
6.3.5.1 |
7.3.5.1 |
8.3.5.1 |
9.3.5.1 |
10.3.5.1 |
3.6. | 5.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру | 6.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру | 7.3.6.1 тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру | 8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу | 9.3.6.1 тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру | 10.3.6.1 мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселеле-рмен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру |
4) 4 бөлім. "Жазылым":
4 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
4.1 |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшелік | 6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 |
9.4.1.1 |
10.4.1.1 |
4.2 Эссе жазу |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 |
8.4.2.1 |
9.4.2.1 |
10.4.2.1 |
4.3 Көркемдегіш құралдарды қолданып жазу |
5.4.3.1 |
6.4.3.1 |
7.4.3.1 |
8.4.3.1 |
9.4.3.1 |
10.4.3.1 |
4.4 |
5.4.4.1 |
6.4.4.1 |
7.4.4.1 |
8.4.4.1 |
9.4.4.1 |
10.4.4.1 |
4.5 Орфография және пунктуация | 5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану | 6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану |
7.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); |
8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын | 9.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану | 10.4.5.1 тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану |
5) 5 бөлім. "Тілдік бағдар":
5 кесте
Бөлімшелер | Оқыту мақсаттары | |||||
5-сынып | 6-сынып | 7-сынып | 8-сынып | 9-сынып | 10-сынып | |
5.1 Сөз таптары | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау | 6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | 7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану | 8.5.1.1 жалпы, жалқы және деректі, дерексіз зат есім туралы түсініктерін нақтылауға қосымша, түзету жаттығулар жазу | 9.5.1.1 көптік, көмекші есімдерді ажыратуға қосымша, түзету жаттығуларын жазу | 10.5.1.1 зат есім түрлерін ажыратуға байланысты қосымша грамматикалық жаттығулар жазу |
5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану |
6.5.1.2 |
7.5.1.2 |
8.5.1.2 |
9.5.1.2 |
10.5.1.2 | |
5.5.1.3 |
6.5.1.3 |
7.5.1.3 |
8.5.1.3 |
9.5.1.3 |
10.5.1.3 | |
5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 6.5.1.4 өздік, болымсыз-дық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 7.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану | 8.5.1.4 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 9.5.1.4 есімдік түрлерін ажыратуға қосымша жазба жұмыстарын-да орынды қолдану | 10.5.1.4 одағай, еліктеу сөздеріне байланысты қосымша жазба тестік жұмыстарын қолдану | |
5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | 8.5.1.5 етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 9.5.1.5 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 10.5.1.5 етістік түрлерін ажыратуға байланыты қосымша, түзету жаттығуларын орындату | |
5.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану | 6.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану |
7.5.1.6 |
8.5.1.6 |
9.5.1.6 |
10.5.1.6 | |
5.5.1.7 |
6.5.1.7 |
7.5.1.7 |
8.5.1.7 |
9.5.1.7 |
10.5.1.7 | |
5.2 Сөйлем |
5.5.2.1 |
6.5.2.1 |
7.5.2.1 |
8.5.2.1 |
9.5.2.1 |
10.5.2.1 |
56. Осы Бағдарлама тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспары негізінде осы Бағдарламаның қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспарда барлық сынып бойынша әр бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының көлемі белгіленген.
57. Бөлімдер мен тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптарына арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша |
Тірек-қозғалыс аппараты бұзылған білім алушыларға арналған негізгі орта білім беру деңгейінің 5-10 сыныптары үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар (оқыту қазақ тілінде емес)
1) 5-сынып:
1-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуник ативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 -тоқсан | |||
Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер | М. Мақатаев "Тоқта, ботам!" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; | ||
Мектеп өмірі. |
Б.Соқпақбаев "Менің атым – | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау, | ||
Қазақстандағы жан жануарлар мен өсімдіктер әлемі | Жан-жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар. | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
2 -тоқсан | |||
Ежелгі көшпелілер мәдениеті | Тұмар ханшайым туралы аңыз | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді меңгеру, сол сөздермен, сөз тіркестерін, жай сөйлемдер құрай білу; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.3 сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану; | ||
Су – тіршілік көзі | Ә. Тәжібаев "Сырдария" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұныны бойынша сұрақтарға жауап беру; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Әлемдегі ірі кітапханалар | Абай Құнанбайұлы "Ғылым таппай, мақтанба" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.5.1 жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.5 болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
3- тоқсан | |||
Денсаулық – зор байлық | "Ең үлкен байлық" ертегісі | Тыңдалым |
5.1.4.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.3.1 жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Менің Тәуелсіз Қазақстаным | Қ. Сарин "Тәуелсіздік" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді меңгеру, сол сөздермен, сөз тіркестерін, жай сөйлемдер құрай білу; | ||
Оқылым |
5.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Аспан әлемінің құпиялары | Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.4.1 мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Компьютердің тілін табу − өнер | Ы.Алтынсарин "Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 5.5.2.1 жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру; | ||
4-тоқсан | |||
Қазақстандағы ұлттар достастығы | М. Мағауин "Бір атаның балалары" (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну; |
Айтылым |
5.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
5.3.2.1 хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.1 мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау; | ||
Ұлы Дала табиғаты | Қ. Мырзалиев "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі | Тыңдалым |
5.1.1.1 тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау; |
Айтылым |
5.2.1.1 тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді меңгеру, сол сөздермен, сөз тіркестерін, жай сөйлемдер құрай білу; | ||
Оқылым |
5.3.3.1 фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.4 жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Ер есімі – ел есінде! | Ғ. Мүсірепов "Қазақ солдаты" романы (үзінді) | Тыңдалым |
5.1.3.1 күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
5.2.2.1 қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану; | ||
Оқылым |
5.3.1.1 мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
5.4.1.1 ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу; | ||
Тілдік бағдар |
5.5.1.7 ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану; |
2) 6-сынып:
2-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | |||
Отан отбасынан басталады | М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер және сұрақтар бойынша мәтіннің мазмұнын болжау; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогты бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі | Ә. Дүйсенбиев "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұны бойынша жоспар құру, соған сүйене отырып баяндау, жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.2 лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Таулар сыры | М. Мақатаев "Мен таулықпын" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып, сұрақтарға жауап алу арқылы иллюстрияларды сипаттау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.3 реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
2- тоқсан | |||
Қуат көзін үнемдей білеміз бе? | Б. Сүлейменов "Күннен келген адам" кітабы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Астана – мәдениет пен өнер | Ә. Ысқақ "Күн ұлымын" | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып, сұрақтарға жауап алу арқылы иллюстрияларды сипаттау; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану | ||
Қазақстан қорықтары | Ө. Тұрманжанов "Қарлығаш, дәуіт, жылан" | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер және сұрақтар бойынша мәтіннің мазмұнын болжау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндердің мазмұны бойынша жоспар құру, соған сүйене отырып баяндау, жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; | ||
3- тоқсан | |||
Болашақ мамандықтары | А. Машанов "Жер астына саяхат" | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау; |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.1.1 мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.5 етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ,жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; | ||
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы | Д. Досжан "Жібек жолы" романы (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.1.1 тірек сөздер және сұрақтар бойынша мәтіннің мазмұнын болжау |
Айтылым |
6.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу; | ||
Оқылым |
6.3.2.1 ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме); | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.6 сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Жер байлығына аяулы көзқарас | Ш. Айтматов "Ана – Жер Ана". | Тыңдалым | 6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.1.1 тақырып бойынша жаңа сөздерді меңгеріп, оларды синоним, антоним, омонимдермен қатар қолдану, ойын жеткізе білу; | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.5.1 жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы |
М. Әлімбаев "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі | Тыңдалым |
6.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің |
Айтылым |
6.2.5.1 берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар | 6.5.2.1 жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру; | ||
4- тоқсан | |||
Абайды оқы, таңырқа! | Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері | Тыңдалым |
6.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, нақты ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
6.2.6.1 тірек сөздерді дұрыс қолданып, сұрақтарға жауап алу арқылы иллюстрияларды сипаттау; | ||
Оқылым |
6.3.3.1 орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.1 мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Қазақ ұлттық қолөнері | Б. Әбілдаұлы "Талас – Тараз" тарихи-деректі романы (үзінді). | Тыңдалым | 6.1.3.1 тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну |
Айтылым |
6.2.2.1 тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу; | ||
Оқылым |
6.3.4.1 мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру; | ||
Жазылым |
6.4.2.1 эссе құрылымын сақтай отырып адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.4 өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Саяхат және туризм | Шоқан Уалиханов "Жоңғария очерктері" (үзінді) | Тыңдалым |
6.1.4.1 әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау; |
Айтылым |
6.2.4.1 шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау; | ||
Оқылым |
6.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
6.4.4.1 мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер; | ||
Тілдік бағдар |
6.5.1.7 талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; |
3) 7-сынып:
3-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | |||
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – | М. Жұмабаев "Қазақ тілі" өлеңі | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпараттарды анықтау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып,қажетті мазмұнын ашып жазу,себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.1 мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Уақыт – ұлы күш | Абай Құнанбаев "Сағаттың шықылдағы емес ермек" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін тақырыбы және басы бойынша мәтін мазмұнын болжау; |
Айтылым |
7.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып,қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.2 салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану; | ||
Жердегі климаттық өзгерістер | Д. Дефо "Робинзон Крузо" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, талап ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.3 топтау сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
2 - тоқсан | |||
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы | Б. Ұзақов "Жантаза" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін тақырыбы және басы бойынша мәтін мазмұнын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу, себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.4 одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Спорт және денсаулық күтімі | Т.Нұрмаған-бетов "Он төрт жасар жігіт" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін тақырыбы және басы бойынша мәтін мазмұнын болжау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.1.1 мәтіндегі негізгі және жанама ақпараттарды анықтау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; | ||
3- тоқсан | |||
Ұқсатым. Сән. Талғам. | Ақан сері "Жігіт сипаты", "Қыз сипаты" | Тыңдалым |
7.1.1.1 мәтін тақырыбы және басы бойынша мәтін мазмұнын болжау; |
Айтылым |
7.2.1.1 тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; | ||
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет | Жюль Верн "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.3.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
7.2.6.1 тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.5 етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану; | ||
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы. | І. Жансүгіров "Күйші" поэмасы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.6 мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
4 - тоқсан | |||
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі | Ғ. Мұстафин "Шығанақ" романы (үзінді) | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
7.2.5.1 коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру; | ||
Оқылым |
7.3.4.1 мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау | ||
Жазылым |
7.4.2.1 эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.1.7 септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орындықолдану; | ||
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын! | М.Мақатев"Наурыз". | Тыңдалым |
7.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; |
Айтылым |
7.2.2.1 кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
7.3.2.1 ресми-іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
7.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу; | ||
Тілдік бағдар | 7.5.2.1 жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
| |||
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | |||
Жастықтың оты қайдасың? | М. Жұмабаев "Мен жастарға сенемін" өлеңі | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтіннің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.1 жалпы, жалқы және деректі, дерексіз зат есім туралы түсініктерін нақтылауға қосымша, түзету жаттығулар жазу; | ||
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары | Майкл Х. Харт "100 ұлы адам" атты кiтабынан -"Альберт Эйнштейн" | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтіннің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.4 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Батыр туса – ел ырысы | А. Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; |
Айтылым | 8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну; | ||
Тілдік бағдар |
8.5.1.7 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
2 - тоқсан | |||
Білім. Ғылым. Инновация. | О. Сүлейменов "Қыш кітап" | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтінің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым | 8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу, келіспеу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.1 жалпы, жалқы және деректі, дерексіз зат есім туралы түсініктерін нақтылауға қосымша, түзету жаттығулар жазу; | ||
Сауда жасай білесің бе? | Абай Құнанбаев "Базарға қарап тұрсам әркім барар" | Тыңдалым |
8.1.4.1 орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау; |
Айтылым |
8.2.2.1 түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу; | ||
Оқылым |
8.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру; | ||
Жазылым |
8.4.3.1 жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.2 сын есім түрлерін ажыратуға байланысты қосымша грамматикалық жаттығулар жазу; | ||
3 - тоқсан | |||
Жаһандық энергетикалық дағдарыс |
Ш. Айтма | Тыңдалым |
8.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1 диалогке қатысушы коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші- тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.3 болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Достық пен татулық – таптырмас бақыт | Т. Айбергенов "Бір тойым бар" | Тыңдалым |
8.1.5.1 тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау; |
Айтылым |
8.2.5.1 диалогке қатысушы коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші - тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру; | ||
Оқылым |
8.3.6.1 тақырып бойынша деректер қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу; | ||
Жазылым |
8.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.4 еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Кәсіп – бақыттың шырағы, Еңбек – ырыстың бұлағы | Д. Исабеков "Ескерткіш" | Тыңдалым |
8.1.3.1 оқу-еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
8.2.1.1 мақал-мәтелдер,терминдер мен неологизмдерді қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу, келіспеу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.5 етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
4 - тоқсан | |||
Қазақстанның су ресурстары | Ә. Нұрпейісов "Қан мен тер" романы (үзінді) | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтіннің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.3.1 ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту; | ||
Оқылым |
8.3.1.1 кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу; | ||
Жазылым |
8.4.5.1 тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.6 күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Тарихи тұлғалар тағылымы | Т. Әлімқұлов "Қараой" әңгімесі | Тыңдалым |
8.1.1.1 мәтіннің үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау; |
Айтылым |
8.2.1.1 мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту; | ||
Оқылым |
8.3.2.1 публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау; | ||
Жазылым |
8.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу, келіспеу; | ||
Тілдік бағдар | 8.5.1.7 демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; |
5) 9-сынып:
5-кесте
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуникативтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1 - тоқсан | |||
Қызым – жағадағы құндызым, | "Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы анықтау; |
Айтылым |
9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, интервью, аннотация жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер | М. Әуезов "Көксерек" | Тыңдалым |
9.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.4.1 идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.4.1 тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.6 мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану; | ||
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері | Б.Ж. Бопайұлы "Қазақы наурызнама" (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыс-тық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтау; |
Айтылым |
9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.2. 1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
2 -тоқсан | |||
"Мәңгілік елдің нұрлы жолы!" | Н.Ә. Назарбаев "Қазақстан жолы" (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.2.1 коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті | Сүйінбай Аронұлы "Сүйінбай мен Қатағанның айтысы" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы анықтау; |
Айтылым |
9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, интервью, аннотация жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.3 сан есім түрлерін ажыратуға, қосымша түзету жаттығуларын жазба жұмыстарында орынды қолдану; | ||
3-тоқсан | |||
Қазақстан-Байқоңыр-Ғарыш | Нұртөре Жүсіп "Қыран қазақ" (деректі әңгіме) | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалған мәтін бойынша дайындалған сұрақтар арқылы тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.4.1 идеялық жағынан мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.5.1 қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, интервью, аннотация жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
Қазақ жазуының даму жолы |
М. Жұма | Тыңдалым |
9.1.1.1 тыңдалған мәтін бойынша дайындалған сұрақтар арқылы тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
9.2.1.1 тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
9.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
9.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.1 көптік, көмекші есімдерді ажыратуға қосымша, түзету жаттығуларын жазу; | ||
Жолың болсын, жолаушы | М. Мақатаев "Ертең біз жол жүреміз" | Тыңдалым |
9.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы анықтау; |
Айтылым |
9.2.4.1 идеялық жағынан мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып,мазмұнның дамуын салыстыру және талдау; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, интервью, аннотация жазу; | ||
Тілдік бағдар |
9.5.1.2 сын есім түрлерін ажырата білу,ауызша, жазба жұмыстарында қолдану; | ||
4-тоқсан | |||
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі | І. Есенберлин "Көшпенділер" (үзінді) | Тыңдалым |
9.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну; |
Айтылым |
9.2.5.1 пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру; | ||
Оқылым |
9.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, интервью, аннотация жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.4 есімдік түрлерін ажыратуға қосымша жазба жұмыстарында орынды қолдану; | ||
Заң –қоғамның тірегі | Айбатыр Сейтақ "Азат елдің ар-намысы – Ата Заң" | Тыңдалым |
9.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтау; |
Айтылым |
9.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсіну; | ||
Оқылым |
9.3.1.1 перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау; | ||
Жазылым |
9.4.3.1 жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу; | ||
Тілдік бағдар | 9.5.1.5 өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану; | ||
| |||
Тақырыптар | Көркем шығармалар | Коммуника-тивтік дағдылар | Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан | |||
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы. | Маралтай Ыбыраев "Елбасыма". | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.6 үстеу түрлерін ажыратуға жазба тестік жұмыстарын қолдану; | ||
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары | Қ. Аманжолов "Жас дәурен" | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.2.1 түрлі жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.1.7 жалғаулықтар мен шылаулардың қызметін қаншалықты меңгергендерін анықтауға жазба тестік жұмыстарын қолдану; | ||
2-тоқсан | |||
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі | Н.Ә. Назарбаев "Тәуелсіздік толғауы" | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйек сөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар | 10.5.2.1 жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру; | ||
Биотехнология жаңалықтары | Сахиев Жүніс "Уақыт қайтарымы | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.3.1 коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.1 зат есім түрлерін ажыратуға байланысты қосымша грамматикалық жаттығулар жазу; | ||
3-тоқсан | |||
Болашақ энергия көздері | Медеу Сәрсеке "Жетінші толқын" | Тыңдалым |
10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармаларды тыңдап, өз пікірлерін білдіру; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.2 сын есім түрлерін ажыратуға тестік жазба жұмыстарын қолдану; | ||
Алаш идеясы мен қайраткерлері | Ж. Аймауытов "Қартқожа" | Тыңдалым |
10.1.4.1 орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармаларды тыңдап, өз пікірлерін білдіру ; |
Айтылым |
10.2.2.1 түрлі жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.4 одағай, еліктеу сөздеріне байланысты қосымша жазба тестік жұмыстарын қолдану; | ||
Жаһандық мәселе: демография | Абай Құнанбай ұлы "Адамның кейбір кездері" | Тыңдалым |
10.1.2.1 тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау; |
Айтылым |
10.2.4.1 шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау; | ||
Оқылым |
10.3.2.1 ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; | ||
Жазылым |
10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
4-тоқсан | |||
Роботтар мен киборгтар әлемі |
Айзек Азимов | Тыңдалым |
10.1.3.1 әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсін; |
Айтылым |
10.2.1.1 берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау; | ||
Оқылым |
10.3.1.1 мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау; | ||
Жазылым |
10.4.2.1 эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.6 үстеу түрлерін ажыратуға жазба тестік жұмыстарын қолдану; | ||
Қазақстандағы туризм және экотуризм | І. Жансүгіров "Жетісу суреттері" | Тыңдалым |
10.1.1.1 тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; |
Айтылым |
10.2.2.1 түрлі жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу; | ||
Оқылым |
10.3.3.1 прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау; | ||
Жазылым | 10.4.1.1 мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шолу, нұсқаулық жазу; | ||
Тілдік бағдар |
10.5.1.7 жалғаулықтар мен шылаулардың қызметін қаншалықты меңгергендерін анықтауға жазба тестік жұмыстарын қолдану; |
Осы бұйрықтың жалғасын V18017433_1 қараңыз.